JACEK SAWASZKIEWICZ

NA TLE KOSMICZNEJ OTCHŁANI

Z nadzieją

KATHARSIS
Część pierwsza
Tym, którzy przez to przeszli
ZIEMIA
i
Podałem recepcjoniście symbol wezwania.
- Mikę Cesara - powiedziałem. - Pilot II klasy, zatrudniony w ,,Astrola
bie".
Recepcjonista zaspanym wzrokiem obrzucił zegar nad schodami, a potem
popatrzył na mnie.
- Mikę Cesara - powtórzył z miną człowieka, którego chwilowe zaintere-
sowania nie wykraczają poza obręb łóżka. - Nie otrzymaliśmy od pana po-
twierdzenia.
- Byłem w Australii.
Byłem w Australii, w Afryce, w Azji, wszędzie. Objechałem cały świat.
Człowiek wraca z kosmosu nie po to, by słuchać ludzkiej mowy dobiegającej
z głośnika i oglądać twarze na ekranie. Pusty dom to nie jest miejsce nawet dla
kogoś, kto lubi samotność, zwłaszcza gdy się nią cieszył przez ostatni rok
Czasami pobyt w takim domu, kiedy pokoje i meble wywołują u nas osobiste
wspomnienia, staje się koszmarem.
Recepcjonista rozczesał palcami zmierzwione włosy i ziewnął.
- Wszyscy są juz od wczoraj - powiedział z przyganą. Podał mi klucz. -
Śniadanie o dziewiątej. - Wymierzył palec w szklane drzwi na prawo, za
którymi w nie oświetlonej sali stały stoliki o gołych orzechowych blatach. Tam. 
Odprawa zaraz po śniadaniu.
Udałem się do numeru. Po drodze wziąłem z regału na półpiętrze plik
porannych gazet i zaopatrzyłem się w kubek kawy z ekspresu w niszy koryta-
rza. Spać nie było sensu: dochodziła piąta. Nie rozebrałem się; zdjąłem tylko
buty, ległem na tapczanie i z przyjemnością rozprostowałem kości. Gazety
położyłem na podłodze, czekając, aż ostygnie kawa. Zasnąłem nagle i głębo-
ko.

II
Mój wewnętrzny mechanizm czasowy zawiódł mnie haniebnie. Zbudzi-
łem się o dziewiątej. Pod natryskiem spłukałem z siebie resztki zmęczenia,
które towarzyszyło mi w trakcie nocnej jazdy do Ośrodka Kosmicznych Stat-
ków Załogowych.
Z Breshoven, gdzie mieszkam, do tego ośrodka jest nieledwie pięćdziesiąt
kilometrów i pokonałem je w dwadzieścia cztery minuty, ale przedtem spę-
dziłem sześć godzin za kierownicą wypożyczonego dodge'a, a wcześniej -
pół doby w samolocie i noc na lotnisku w Karaczi. W Lucernie wylądowałem
dopiero o dwudziestej drugiej, mimo to nie przenocowałem tam w hotelu,
ponieważ gnała mnie nadzieja, którą krzepiłem się od chwili, kiedy w Mel-
bourne wsiadłem na pokład samolotu. W domu nie zastałem Emmełiny, nie
było też dla mnie żadnej wiadomości, oprócz utrwalonego na taśmie ipsofo-
nu wezwania do ośrodka. Nie zapalając światła obszedłem pokoje, po czym
na powrót wsiadłem do dodge'a, bo wezwania do OKSZ nie wolno zbagateli-
zować, nawet jeżeli jest się na urlopie i nawet jeżeli wszystko raptem przestało
mieć znaczenie.
W sali restauracyjnej za szklanymi drzwiami siedziało około trzydziestu
mężczyzn. Byli na ogół młodzi, paru znałem z widzenia. Niektórzy rozmawia-
li, ale raczej powściągliwie, rzucając wokół ukradkowe spojrzenia, świadczą-
ce, że z wieku, wyglądu, stopnia i funkcji sąsiadów usiłują dociec przyczyn%
dla których zostali tu wezwani. Inni patrzyli w swoje talerze albo na ściany,
albo też na podparty dwiema kolumnami sufit, ozdobiony plafonem wyobra-
żającym stylizowaną Drogę Mleczną.
Stolik w rogu pod oknem okupowało pięciu ledwie wypierzonych pilo-
tów, rozgadanych i pełnych wrażeń; nieodparcie nasuwało się przypuszcze-
nie, że są to koledzy ze Szkoły Lotniczej, koledzy, których przypadek znów
połączył i którzy po rocznej praktyce w różnych sektorach Układu mają sobie
mnóstwo do opowiedzenia. Tych chłopców, jeszcze bez rutyny, rozpalała
każda okazja do wykazania swoich umiejętności, rzekomo nieprzeciętnych.
Wydało mi się, że w końcu sali za filarem dostrzegam sylwetkę Freda von
Neheima. Ruszyłem tam pasem chodnika między barem a stolikami. Nie
myliłem się, łysa czaszka Freda na tle czarnej boazerii jaśniała jak mleczna
kula nocnej lampy. Fred siedział tyłem do sali i zasłaniał sobą swojego roz-
mówcę. Od barmana dostałem auszpik z homara, kawał polędwicy i szklanicę
gorącego płynu o barwie kawy rozcieńczonej herbatą - barman powiedział,. <
że to herbata po szanghajsku; z tym wszystkim przysiadłem się do tamtego
stolika.
Fred von Neheim przestał żuć i utkwił we mnie swój posępny wzrok.
Kiedy widziałem go ostatni raz, miał jeszcze kilka przednich zębów i zaklinał
się, ze „jak mu i te wylecą, nie założy protezy, żeby nie wiem co". Słowa
dotrzymał i teraz jego twarz, zawsze przyobleczona w niechęć i cynizm, wyra-
żała bezgraniczną pogardę, a nos, i tak długi, zwisał mu niemal do brody.
- Mikę Cesara - wyseplenił zdumiony - bo skonam!
Rozstawiłem przed sobą talerzyki i sięgnąłem po bułkę.
- Jestem rad z naszego spotkania - oświadczyłem.
Istotnie byłem rad.
Fred von Neheim był w Szkole Lotniczej najlepszym pilotem spośród
kadetów naszego rocznika, później także to i owo o nim słyszałem. Bez trudu
uzyskał I klasę, o którą ja od roku czyniłem bezskuteczne starania. Pod wzglę-
dem sprawności zawodowej był jednym z moich ideałów. Mimo wrodzonej
arogancji miał w sobie coś, czym zjednywał ludzi, i można było na nim
polegać w każdej sytuacji. Na duszę towarzystwa raczej się nie nadawał, nie-
mniej podczas szkolnych lotów każdy z nas, kadetów, pragnął znaleźć się w
jego grupie.
- Mikę Cesara - powtórzył. Popatrzył na swojego rozmówcę. - Co ty na to,
Jose?
Ja także popatrzyłem na tamtego mężczyznę. Uśmiechał się do mnie sze-
roko, tak jak potrafił uśmiechać się Jose Martinez.
- Cómo estas*, pilocie? - zapytał.
Jego niegdyś kruczoczarną czuprynę przetykały pasemka siwizny, oczy
jednak miał nadal te same: duże, lśniące, młodzieńcze. Szczerzył do mnie
zęby, równe, zdrowe zęby, których widoku na miejscu von Neheima chyba
nie mógłbym ścierpieć Był śniady i nosił cienki jak sznurowadło wąsik. Zasy-
paliśmy się pytaniami. O von Neheimie wiedziałem, że pracuje w „Unilabie",
najpoważniejszej firmie spedycyjnej. Swego czasu jej szefowie stoczyli o Freda
istny bój z szefami ,,Astrolabu", do którego ja trafiłem. „Astrolab" obsługiwał
wtedy stacje krążące w stosunku do Ziemi po okołosłonecznych orbitach
wewnętrznych, „Unilab" natomiast - stacje krążące po orbitach zewnętrznych,
do samego Jowisza, przy czym była to firma ekspansywna, toteż von Neheim
nie zastanawiał się nad wyborem. Wkrótce objął stanowisko konwojenta, czte-
rokrotnie awansował i tym samym znalazł się w czołówce pilotów cywilnych
linii transportowych. Jose Martinez z początku pracował ze mną w „Astrola
bie". Po roku przeniósł się do przedsiębiorstwa dystrybucyjnego i szalał
swoim małym statkiem dostawczym po Układzie, następnie w sensie dosłow-
nym osiadł na stacji „SAT S-I" i od dwóch lat tam gnuśniał, bo obowiązki
pilota zmianowego na tej stacji polegają na czekaniu na robotę.
- Jest tu nas więcej? - zapytałem. - Z naszego rocznika.
Fred von Neheim potrząsnął łysą czaszką. Opróżnił do dna szklanicę i
razem z krzesłem obrócił się tak, żeby siedzieć bokiem do sali. Mnie widok na
salę zasłaniała kolumna; swobodnie mogłem obserwować tylko tych pięciu
młokosów w rogu i jeszcze paru pilotów - nieco starszych i już zniecierpli-
wionych. Najstarszymi byliśmy jednak my trzej, jakby kierownictwo Ośrodka
Kosmicznych Statków Załogowych uznało, że wiek czterdziestu lat jest wie-
kiem granicznym dla uczestników tego zjazdu.
Cómo e s t a s - jak się masz.
- Odwołano mnie godzinę przez startem - powiedział von Neheim. -
Armator reklamował, ale gdzie tam! Nawet nie raczyli uzasadnić.
- Ja nie mam im tego za złe - wtrącił Martinez. - Wreszcie zacznie się coś
dziać. I niech się dzieje, do licha, bez względu na to, co oni tam wykombino
wali.
Mogłem go zrozumieć. Dwa lata takiej służby to okres dostatecznie długi,
żeby ją sobie dokumentnie obrzydzić. Az dziwne, że Jose Martinez, to dziecko
przestrzeni i ruchu, wytrzymał tam tyle.
Rozmowy ucichły, wzrok obecnych pobiegł ku wejściu. Wychyliłem się
zza kolumny. Do sali wkroczyło trzech mężczyzn. Dwaj zatrzymali się pół
metra za stojącym w środku, typowym astenikiem, na którym mundur ko-
mandora wisiał jak na kiju. W jednym z tych dwu rozpoznałem doktora Rett-
mana, drugiego cywila nie znałem. Stanęli tak, by widzieć nas możliwie
wszystkich. Z przodu zabrzęczały odkładane sztućce i nastała cisza.
- Witam was, panowie - powiedział komandor tonem niemal towarzy-
skim. - Cieszy mnie fakt, żeście przybyli w komplecie. Ale proszę sobie nie
przeszkadzać. - Nikt się nie poruszył i komandor mówił dalej. - Jak zapewne
wiedzą niektórzy z was, zwłaszcza najmłodsi, nazywam się Joseph Bragg i od
pięciu lat kieruję tym ośrodkiem. Wszyscy szkoliliście się tutaj i wierzę, że
łatwo nam będzie dojść do porozumienia.
Ruchem ręki wskazał swojej gwardii przybocznej wolne miejsca przy sto-
likach, sam przespacerował się po chodniku wzdłuż baru. Roztrząsał coś w
myślach. Milczeliśmy.
- Nasze kierownictwo - podjął - na wniosek departamentu zostało zo-
bowiązane do przeprowadzenia testu psychotechnicznego wśród absolwen-
tów Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych. Posiłkując się komputerem
personalnym wyłoniliśmy spomiędzy pilotów grupę kobiet i dwie grupy
mężczyzn o wymaganych predyspozycjach. Kobiety i jedną grupę mężczyzn
poddaliśmy temu testowi w minionym kwartale, wy jesteście grupą drugą...
- Czy to jakieś dodatkowe weryfikacje? - przerwał mu Jose Martinez. Był
wartki w języku i często zdarzało mu się wprzód coś powiedzieć, a potem
dopiero przemyśleć to, co powiedział.
- Ten test nie ma nic wspólnego z jakimikolwiek badaniami kontrolnymi
- oświadczy! komandor. - Jego wyniki staną się częścią programu objętego
tajemnicą, w związku z czym same będą tajne. Zresztą po przeanalizowaniu
zostaną natychmiast zniszczone. Z tych też powodów nie wolno mi zdradzić
celu, w jakim nasz test jest przeprowadzany.
Powstał gwar. Sporo osób zastanawiało się głośno, czemu ów test ma
służyć i dlaczego wybrano właśnie ich. Komandor Bragg taktownie nie prze-
rywał tej bezładnej dyskusji. W końcu nie powinien się spodziewać, że kto-
kolwiek podejmie decyzję bez uprzedniego poznania opinii innych albo
przynajmniej wygłoszenia własnej. Przechadzał się między rzędami stolików
skupiony, z opuszczoną głową. Kiedy zawracał obok naszego stolika, wyra-
źnie zobaczyłem jego twarz. Przypominała twarz Maxa Sterna w momencie,
jak Stern posyłał lufcikowi kamery telewizyjnej swój zabójczy uśmiech i
omdlewającym głosem cedził do mikrofonu: „DELIMALE uczyni ją powolną
twej woli". Komandor założył ręce do tyłu i oparł się plecami o ścianę opodal
grupki młodych.
- Z pewnością znajdą się tacy - rzeki podniesionym głosem - którzy z
różnych względów nie zechcą się poddać naszemu testowi. Nie będziemy ich
wypytywać o powody, po prostu wrócą do swoich zajęć, a my zapomnimy o
sprawie. Waszą odmowę potraktujemy jako uzasadnione usprawiedliwienie.
Gwar przycichł. Fred von Neheim wydął zapadnięte wargi i spytał ponuro,
sepleniąc:
- Co to za test?
Piloci wbili spojrzenia w komandora. Bragg oderwał plecy od boazerii i
wolnym krokiem przemierzył salę. Stanął przy drzwiach.
- Krótko mówiąc, idzie nam o zbadanie waszej odporności na częściową
deprywację sensoryczną - odpowiedział. - Takie badania przechodziliście juz
niejednokrotnie, z doskonałymi wynikami, w asensoriach. Tym razem jednak
chcemy zastosować metodę, której dawno zaniechano. Każdy z was o niej
słyszał, a najstarsi znają ją z autopsji. Mam na myśli komorę ciszy.
- „Kibel"! - wykrzyknął Jose Martinez.
Komandor Bragg uśmiechnął się przelotnie.
- Pan tam był?
- Siedem dni - odparł Martinez. Dźwignął się z krzesła. - O siedem dni za
długo.
- I jakie pan wyniósł wrażenia? Ale proszę siedzieć.
Jose Martinez pociemniał pod opalenizną. Wzruszył ramionami.
- No, to było ponad piętnaście lat temu... Dzisiaj, po tych dwóch latach na
„SAT S-I" mógłbym tam wytrzymać nawet siedem miesięcy.
Bragg uniósł brwi.
- Ach, to pan... Pan Martinez, jeśli się nie mylę?
- Tak. Jose Martinez, pilot II klasy, sto dwadzieścia siedem miesięcy w
kosmosie.
Młodzi w rogu zaszemrali. Ktoś, ukryty dotąd za kolumną, wychylił się, by
nas obejrzeć. Komandor znów upodobnił się do Maxa Sterna.
- Podda się pan temu testowi? - zapytał.
- Bo ja wiem? Może... Ale po co?
Któryś z pilotów zachichotał i zaraz umilkł. Bragg zerknął na zegarek.
Zwrócił się do wszystkich:
- Będę czekać na was w swoim gabinecie. Wy tymczasem rozważcie moją
propozycję. Kto się zdecyduje, proszę do mnie. Pozostałym... życzę powodze-
nia.
Skinął na doktora Rettmana i tego drugiego cywila i razem opuścili salę. W
rogu rozległy się ożywione szepty, ale większość pilotów zachowywała mil-
czącą obojętność. Nie wstał nikt, oglądano się na siebie. Niektórzy spokojnie
kończyli śniadanie.
Szepty w rogu ucichły i pięć par oczu zaczęło niepewnie strzyc w naszą
stronę.
- Chodźmy - mruknął Fred von Neheim. - Te żółtodzioby juz biorą na
nas namiar. Cholernie nie lubię, jak się mnie ciągnie za język.
Wyszliśmy z sali. W recepcji urzędowała teraz młoda dziewczyna. Martinez
nazwał ją „słodką dzieweczką" i nie znalazłbym dla niej określenia trafniej-
szego. Miała figurę taką jak Emmelina, ale nie była do niej podobna.
- Pójdę - powiedział von Neheim.
Wiedziałem. Bez względu na to, czym się kierowano, wybierając pilotów
do grup testowych, wybrano najlepszych. Miano ich poddać następnym pró-
bom i von Neheim, ten urodzony zawodnik, nigdy by sobie nie darował,
gdyby oddał zwycięstwo walkowerem. Pytanie tylko, czy było o co rywalizo
wać.
- I co chcesz przez to udowodnić? - zapytał Jose Martinez. Mrugnął do
recepcjonistki, a ona wzruszająco spiekła raczka.
Hol zaludnił się pilotami. Kilku z nich bez ociągania podążyło do wyjścia.
Widziałem, jak idą na hotelowy parking. Inni niezdecydowanie patrzyli za
nimi. Patrzyli także na nas. I czekali.
- Do licha! - żachnął się Martinez.
- Pójdę z tobą - powiedziałem do von Neheima.
Martinez zamknął usta i westchnął. Z rezygnacją poczłapał za nami.

III
Sztab mieścił się w środkowym z trzech budynków stojących za hotelem
po drugiej stronie dziedzińca. Sto metrów dalej wznosiły się znajome zabu-
dowania Ośrodka Przygotowawczo Treningowego. Budynek sztabu, w po-
równaniu z reprezentacyjnym hotelem OKSZ, sprawiał wrażenie dość przy-
gnębiające. Korytarze były tu skąpo oświetlone, powietrze przesycała swoista
woń biura. Chodniki dobrane do szarego koloru lamperii nie oglądały odku-
rzacza od tygodni, a okleina drzwi mogła stanowić niewyczerpane źródło
radości dla entuzjastów badania linii papilarnych. Zarośnięty portier wskazał
nam właściwy gabinet na pierwszym piętrze i oddalił się, mamrocząc coś pod
nosem i podciągając spodnie.
Komandor Bragg przyjmował nas kolejno. Von Neheim wyszedł z jego
gabinetu po niespełna dziesięciu minutach. Wiedział, ze jestem ciekaw prze-
biegu rozmowy, mimo to moje nieme pytanie skwitował lakonicznie:
- Prosi ciebie.
Bragg siedział w jednym z dwu foteli ustawionych obok biurka. W lewej
dłoni trzymał fajansową popielnicę, w prawej - siedmiofrankowe cygaro. Na
mój widok uniósł się i zachęcił mnie do zajęcia miejsca.
- Jestem Mikę Cesara - przedstawiłem się. - Pilot II klasy, zatrudniony w
Astrolabie".
- Mam zaszczyt gościć u siebie drugiego asa - stwierdził komandor z
zadowoleniem. - Znakomity początek.
Usiedliśmy. Byliśmy sami w tym gabinecie i trochę czułem się tak, jakbym
trafił do buduaru pięknej, ale do cna zepsutej i rozwiązłej kobiety, całej oto w
amorach. Szczerze zapragnąłem mieć tę rozmowę poza sobą.
- Przyjmuję pańską propozycję - powiedziałem krótko. - Ufam, ze załat-
wimy to od ręki.
Komandor wypuścił kłąb dymu i obdarzył mnie zamglonym spojrzeniem
kokoty. Tak właśnie Max Stern spoglądał z ekranu.
- Pan jest na urlopie?
- Owszem - odrzekłem - jestem na urlopie. Trzymiesięcznym. Co to ma
do rzeczy?
- Nie zal panu?
- Urlop kończy mi się za parę dni.
Bragg zgasił niedopałek i odłożył popielnicę na biurko. W tym wystudio-
wanym, leniwym ruchu, kiedy przechylał się na bok,- aby dosięgnąć blatu,
było coś tak bezwstydnie rozpustnego, ze przejął mnie wstręt.
- Proszę mi wybaczyć następne pytanie - powiedział potulnie. - Muszę je
panu zadać z przyczyn czysto formalnych. Pan jest rozwiedziony, prawda?
- Tak. 
- Jest pan również bezdzietny?
- Tak.
- I nie jest pan związany z żadną kobietą?
- Nie, nie jestem!
Komandor obszedł biurko, otworzył pękatą teczkę i wydobył z niej zadru-
kowany arkusz. Zagłębił się w lekturze.
- O co chodzi? - spytałem. Zabrzmiało to opryskliwie, pewnie dlatego, że
nie byłem w łagodnym usposobieniu. - Są jakieś przeciwskazania czy co?
- Panie Cesara - przerwał mi ostro - czemu pan mnie nienawidzi?
Pytanie było celne i padło nieoczekiwanie. Nie potrafiłem się zdobyć na
rozsądną odpowiedź. Bragg odgadł moje uczucia szybciej, niż zdążyłem je
sobie uświadomić. Pozyskał tym mój szacunek.
- No dobrze - powiedział. - Czy przedtem chce pan jeszcze coś załatwić?
- Nie. Muszę tylko zwrócić samochód do wypożyczalni.
- My się tym zajmiemy. Proszę zostawić kluczyki w portierni. Teraz może
się pan udać,do ambulatorium. Budynek „C", parter. Czy ktoś czeka za drzwia-
mi?
Pomyślałem o Martinezie.
- Nie wiem. Chyba nie.
- No więc powodzenia.
Martineza za drzwiami rzeczywiście nie było. Prawdopodobnie wrócił do
hotelu. Zszedłem na dół, do portierni i zostawiłem tam kluczyki. Numeru
samochodu nie pamiętałem, ale był to jasnozielony dodge, jedyny na tym
parkingu. Portier, podtrzymując spodnie, odprowadził mnie do wyjścia.
Na dworze zrywał się wiatr, po zalanym słońcem dziedzińcu przemykały
cienie. Powietrze było chłodne i pachniało butwiejącymi liśćmi. Od Ośrodka
Przygotowawczo-Treningowego docierały strzępy muzyki. Syciłem się tym
wszystkim jak zwykle przed rozstaniem z Ziemią. Po tamtej stronie dziedziń-
ca, na tyłach hotelu pojawiła się czyjaś postać, potem druga, potem jeszcze
kilka. Piloci. Szli tutaj, do sztabu. Wolałem się z nimi nie spotkać.
Architektura wnętrza budynku „C" przypominała architekturę wnętrza bu-
dynku sztabowego, tyle ze było tu więcej światła i czysto. Mocny zapach
lekarstw i środków dezynfekujących nie pozostawiał wątpliwości, co się znaj-
duje za tym szeregiem drzwi oszklonych matówką. Skręciłem w prawo. Mie-
siąc później na tym odcinku korytarza dopadł mnie fertyczny chudzielec w
szkłach kontaktowych - reporter „Orbity". Usta mu się nie zamykały: Jak pan
zniósł odosobnienie? O czym pan myślał? Miał pan przecież mnóstwo czasu
na rozmyślanie? Co panu najbardziej dokuczało? Co pan sądzi o tego typu
testach? Jak pan ocenia swój wyczyn?
Pchnąłem drzwi z napisem: AMBULATORIUM - WEJŚCIE. Diagnosta, zwa-
listy i tłusty jak ci, o których się pisze w „Księdze rekordów", wysłuchał mnie
bez zainteresowania, po czym zawiódł poprzez amfiladę laboratoriów do
laboratorium diagnostycznego. Kazał mi się rozebrać i położyć na kozetce.
Pochylił się nade mną z pękiem elektrod w garści, jedną wetknął mi do ust,
pozostałe rozmieścił na moim ciele. Przyssały się niczym bańki.
Uzwojenia buczały pod prądem. Diagnosta krzątał się przy pulpicie, tuż za
moją głową. Końcami palców muskał przełączniki sensorowe i wydawał pole-
cenia: rozluźnić mięśnie, napiąć mięśnie, oddychać, nie oddychać, zakaszleć,
odprężyć się, myśleć o czymś przyjemnym... Analizatory świergotały.
O czym przyjemnym ma myśleć człowiek, który na Ziemi przebywa przez
trzy miesiące w roku? Czy o powrotach bardziej bolesnych od pożegnań?
- W porządku. - Diagnosta z małpią zręcznością zgarnął ze mnie elektro-
dy i cisnął je do naczynia z płynem odkażającym. - Może się pan ubrać.
Zeskoczyłem z kozetki i zacząłem się ubierać, podczas gdy on sapał i z
mozołem wypełniał formularz.
- I jak? - odezwałem się szukając stopą pantofli.
- W porządku.
Wziąłem od niego fiszkę z wynikami.
- Chciałbym pana o coś zapytać - powiedziałem. - To nic ważnego.
Ponieważ mam być przedmiotem eksperymentu, rad bym dowiedzieć się
czegoś więcej o tym eksperymencie.
Z nalanej, czerwonej twarzy bez zainteresowania spoglądała na mnie para
oczu małych jak dziurki od guzików. No tak, powinienem był od razu się
domyślić, że od tego człowieka nie ojfzymam żadnej odpowiedzi. Bez cienia
żenady udał, ze nie usłyszał, o co pytam. Żeby tak reagować, trzeba mieć
żelazny charakter albo nie mieć go wcale.
- Z tą kartką niech pan idzie do pokoju numer jedenaście - polecił. - To
w podziemiach.
Wyszedłem stamtąd bez słowa.
Na schodach przyszło mi do głowy, by odszukać Jose Martineza. Nie wie-
działem poza tym, co się dzieje z von Neheimem. Jego też wypadało odszu-
kać. Nie umiałem się jednak zmusić do powzięcia jakiejkolwiek decyzji. Z
przygnębieniem skonstatowałem, że w istocie nie obchodzi mnie ich los. Ale
nic nie mogłem na to poradzić.

IV
Za drzwiami opatrzonymi numerem jedenastym był boks kontrolny z apa-
raturą, jakiej się używa do obserwacji badanego w komorze ciszy. Drzwi do tej
komory, pancerne i dźwiękoszczelne, odstawały lekko od ościeżnicy. Opodal,
pod ścianą boksu kontrolnego zainstalowano konsolę sterowniczą, uzbrojoną
w pięć monitorów pokazujących obraz pustej na razie komory, w głośniki, z
których najlżejsze westchnienie tego, co przebywał w komorze, padało jak
grzmot, w urządzenia rejestrujące wszystkie czynności i reakcje ustroju delik-
wenta i w dwa rzędy pokręteł. Kiedy tam wszedłem do tego boksu, dyżurny
odłożył gazetę i obrzucił mnie ciekawym spojrzeniem. Był młody - wtedy
właśnie spostrzegłem, ze określenia „młody" używam w odniesieniu do coraz
większej liczby osób - miał płowe włosy i dziewczęce rysy. Podałem mu
fiszkę.
- Komora jest gotowa - powiedział. - Ale może pan...
- Ja też jestem gotowy.
Speszył się. Z pewnością była to jego pierwsza praca i brakowało mu
doświadczenia. Nie zasługiwał na szorstkie traktowanie. Pomogłem mu otwo-
rzyć te dźwiękoszczelne drzwi. Obracały się na zawiasach gładko, ale ich mas?
stawiała opór. Chłopak, ciągle speszony, unikał mego wzroku.
- Zapoznam pana z rozkładem pomieszczeń - zaofiarował się, patrząc w
głąb komory. - I z zakresem pańskich obowiązków i uprawnień.
Dla niego była to innowacja, coś takiego jak nie docenione ongiś sterów-
ce, odkryte ponownie po wynalezieniu napędu jądrowego. Mnie komora
ciszy kojarzyła się z nieżytem żołądka i stanami z pogranicza schizofrenii.
Jako wychowanek OKSZ całym sercem poparłem uchwałę o zaniechaniu
tej metody szkolenia, bo chociaż najcięższe próby miałem juz za sobą, to fakt
skwitowania z owej metody w korzystnym świetle ukazywał moje niestety
mierne wyniki. Ten chłopak mówił o komorze z dumą, jak wynalazca, który
wnet, gdy uda mu się wpakować kogoś do swej piekielnej machiny, zadziwi
świat, lecz któremu brakuje wyobraźni, żeby przewidzieć konsekwencje wy-
nalazku. Zaprosił mnie do środka, a ja spytałem siebie, czy nie lepiej spędzić
te ostatnie dni urlopu w jakimś norweskim skansenie bądź pod brazylijskim
niebem.
Komora ciszy mierzyła 6 metrów długości i 4 metry szerokości i składała
się z trzech pomieszczeń: mieszkalnego, kuchennego i sanitarnego. Kuchnia i
sanitariat sąsiadowały z sobą. Zajmowały całą szerokość najdalszej części ko-
mory, uszczuplając pomieszczenie mieszkalne o dwa metry długości, co spra-
wiało, że pomieszczenie to było dokładnie kwadratowe. Kuchnia i sanitariat
miały takie same wymiary. Oba te pomieszczenia dzieliła ścianka z białej
masy plastycznej; podobna ścianka, tyle że w kolorze popielatym, odgradzała
je od pomieszczenia mieszkalnego. Posadzka i ściany - gładkie i o barwie
ołowiu - nadawały całości cech wnętrza puszki po konserwach, monstrualnie
powiększonej. W tych ścianach tkwiły ukryte oczy i uszy aparatury kontrolnej.
Strop świecił niezmiennie. To mdłe światło miało z niego padać dzień i noc
bez przerwy, aż do zakończenia eksperymentu.
Wyposażenie pomieszczenia mieszkalnego składało się ze stolika, fotela,
tapczanu i zamontowanej w kącie tablicy rozdzielczej. Stolik, wzorem stojące-
go po przeciwnej stronie tapczanu, przylegał do ściany. Na jego półokrągłym
blacie leżał nie tknięty dziennik czynności, a obok - przybory do pisania. Z
kąta matowoczarna tablica rozdzielcza wytrzeszczała ślepia mierników. Hi-
grometr, tachometr, zestaw manometrów, kolidar, fotometr, wskaźniki, jakich
nie uświadczysz nawet w kabinie pilota - wszystko to, wyjąwszy zegar, stero-
wane z boksu kontrolnego, było teraz martwe. Nad przyrządami jadowicie
czerwienił się taster o rozmiarach naparstka; wytłoczone pod nim litery two-
rzyły napis: STOP. Uruchomienie tastra było sygnałem do zakończenia ekspe-
rymentu.
Kuchnia znajdowała się na lewo. Najwięcej miejsca zajmował w niej głę
boki pawlacz-spiżarnia. Była tu także spalarka do niszczenia odpadków, pro-
miennik do podgrzewania potraw i kurek ze zlewem. Pawlacz spiżarnię wy-
pełniały zapasy bielizny, pościeli i głównie żywności.
Po stronie prawej w komorze ciszy zlokalizowany został sanitariat. To
pomieszczenie o powierzchni czterech metrów kwadratowych podzielono na
trzy mniejsze: przedsionek z umywalką i lustrem, klitkę z natryskiem i klitkę z
w.c.
- Niby niewiele - powiedział dyżurny - ale jest tu w s z y s t k o. Projektan
ci zadbali, żeby nadać temu charakter przytulnego mieszkanka.
Spojrzałem na niego. Nie żartował. Dumą napawała go własna znajomość
przedmiotu.
- Pańskie obowiązki - mówił dalej - ograniczyliśmy do prowadzenia
dziennika czynności. Co dwie godziny powinien pan w nim notować wskaza-
nia mierników. Będą się one ciągle zmieniać, nie wyłączając wskazań barome-
tru, higrometru i termometru. Oczywiście ciśnienie, wilgotność i temperatura
w pracującej komorze zawsze są stałe, więc niech się pan tymi wskazaniami
nie sugeruje. Powinien pan tez opisywać wszelkie zauważone nieprawidło-
wości w funkcjonowaniu swojego ustroju i psychiki i to, co pan czuje, co
przezywa.
Tym samym nabrzmiałym z przejęcia głosem chłopak pouczył mnie, cze-
go mi robić nie wolno. Za każdy umyślny hałas, za szuranie butami, za pu-
szczenie wody, kiedy nie jest to konieczne, za głośne mówienie - leciały
punkty karne. „Ten test będzie miał sens jedynie wtedy, kiedy badany postara
się, żeby zebrać punktów karnych jak najmniej."
- A jeżeli samotność za bardzo panu dopiecze, jeżeli pan zechce - zawa-
hał się - przerwać badanie, wystarczy przycisnąć ten guzik - dotknął palcem
wiśniowego tastra na tablicy rozdzielczej.
Przed szesnastoma laty zrobił to Jose Martinez: siódmego dnia nie wy-
trzymał i uruchomił taster. Drzwi do komory pechowo się zacięły, personel
nie mógł sobie z nimi poradzić, posłano więc po pomoc. Jose Martinez wpadł
w szał. Nie wiedział, że tam ktoś już biegnie z palnikiem i że przed upływem
kwadransa drzwi zostaną sforsowane. Wydawało mu się - jak później opowia
dał - że zapomniano o nim i nie wyjdzie stamtąd nigdy. Kiedyśmy dzisiaj stali
przed salą restauracyjną, a on mrugał do recepcjonistki, w jego oczach do-
strzegłem cień tego, co zawładnęło nim w komorze ciszy. Może wybrał pracę
na ,,SAT S-I", by tam nauczyć się walki ze strachem.
Chłopak polecił mi się przebrać w skafander treningowy i zdać osobiste
rzeczy do depozytu. Nie pozwolił mi zatrzymać przy sobie nawet medalionu,
który nosiłem na szyi. Relief na medalionie przedstawiał byka. Urodziłem się
pod tym znakiem. Ufałem, że medalion przyniesie mi szczęście, ponieważ
ofiarowała mi go Emmelina. Kiedy przekraczałem próg komory, zbliżało się
południe.
- Wpiszę panu godzinę dwunastą - powiedział dyżurny.
- Zgoda - odrzekłem. - I uszy do góry, chłopcze.
Znów się speszył. Naparł na drzwi. Zamknęły się bezgłośnie i szczelnie.
Jeszcze chwilę tam stałem, a potem padłem na tapczan. Skutki całonocnej
jazdy z Lucerny nie dały na siebie czekać. Zasnąłem natychmiast.

V
Obudziło mnie rytmiczne sapanie. Napływało zewsząd, sam dźwięk, bez
najlżejszego powiewu. W wiszącym nade mną świetlnym stropie kończyły
swój bieg przewody instalacji klimatyzacyjnej. Z ich niewidocznych wylotów
sączyło się świeże powietrze. Ale nie one były źródłem tego dźwięku.
Uniosłem się na łokciach i wstrzymałem oddech. Sapanie ustało, zapadła
idealna cisza. Tak, 
sprawcą byłem ja, moje płuca.
Chrząknąłem i zabrzmiało to jak rumor. Spuściłem nogi na posadzkę,
która odpowiedziała twardym stukotem, wstałem i podszedłem do tablicy
rozdzielczej. Była siódma dwadzieścia trzy, oczywiście wieczorem, bo wyklu-
czone, żebym spał dziewiętnaście godzin. Mój wewnętrzny mechanizm cza-
sowy często mnie na Ziemi zawodzi, ale nie do tego stopnia.
Dokonanie zapisu wskazań mierników odłożyłem na godzinę ósmą i za-
brałem się do pitraszenia kolacji. Wziąłem ze spiżarni porcję liofilizowanej
paczkę tostów, konserwę mięsną. Herbatę wsypałem do kubka, zala-
zalałem wodą i na pięć: minut wstawiłem do promiennika.
Starałem się jeść najciszej, niemniej zdawało mi się, że słychać mnie w
hotelu OKSZ. Gryzłem tosty i wodziłem wzrokiem po otoczeniu. Wszystko tu
było czamo-białe: tapczan, pościel, pledy, okładki dziennika czynności, blat
stolika, przy którym jadłem, obicie fotela, ściany, posadzka, ścianki działowe,
terakota w sanitariacie, sedes, oprawa lustra i całe wyposażenie kuchni. Tylko
taster na tablicy rozdzielczej czerwienił się jak dojrzała wiśnia. No i żywność,
na szczęście, miała wygląd naturalny. Poza tym wszechwładnie panowała biel,
czerń i odcienie pośrednie. Takiego ograniczenia bodźców wzroku nie stosu-
je się bez powodu.
Posprzątałem po sobie, resztki wraz z papierową tacką wrzuciłem do spa
larki. Potem stanąłem przed tablicą rozdzielczą i poczekałem, az dwie środ-
kowe cyferki na zegarze zamienią się w zera.
Najbardziej interesowały mnie wskazania barometru, higrometru i ter-
mometru, pewnie dlatego, że dyżurny zastrzegł, aby się nimi nie sugerować.
Ciśnienie wynosiło równo 1000 milibarów, wilgotność powietrza - 85 pro-
cent, a temperatura - 376 kelwinów. Z nawyku więcej uwagi poświęciłem
również tachometrowi. Wskazywał prędkość 7,84 kilometra na sekundę. Od
biedy tyle by wystarczyło, zęby wynieść komorę ciszy na orbitę wokółziem-
ską. Zanotowałem wskazania pozostałych mierników i poniżej dopisałem.-
Samopoczucie prawie takie, jak poza Ziemią. Poza Ziemią cieszę się spokojem
i z przyjemnością odpoczywam od ludzi.

VI
Nie chciało mi się spać, ale nie miałem nic do roboty. Wziąłem letni tusz i
w bieliźnie wyciągnąłem się na tapczanie. Byłem sam, tak jak tego pragnąłem
dzisiaj o czwartej dziesięć nad ranem, kiedy po ciemku w swoim mieszkaniu
słuchałem zapisu utrwalonego na taśmie ipsofonu. Wyruszając pożyczonym
dodge'em z Lucerny, przypuszczałem, ze Emmeliny nie zastanę w domu,
wszakże była juz ona w kraju, więc istniała szansa, ze ją odnajdę. To nagłe
wezwanie do OKSZ zniweczyło plany, które snułem podczas czternastodnio-
wego pobytu na australijskiej farmie.
Do Australii poleciałem nazajutrz po rozmowie z Emmeliną. Spotkałem ją
we Włoszech, na przedmieściach Bergamo, i Emmeliną wzbudziła we mnie
nadzieję, którą chciałem się cieszyć z dala od ludzi.
Podobną nadzieją żyłem bez mała rok, od dnia, kiedy po powrocie z
kosmosu znalazłem w swojej skrytce urzędowe pismo, informujące, ze Em-
meliną Raya i Mikę Cesara przestali być małżeństwem. Byłem na to przygoto-
wany, a jednak w pierwszym odruchu chwyciłem za wideofon, aby zadzwonić
do nadawcy pisma i wyjaśnić pomyłkę. Zamiast tego zadzwoniłem do znajo
mych. Odpowiadali mi z tą zimną ironią, z jaką traktuje się rogacza, ze nie
mają pojęcia, co dzieje się z Emmeliną, albo widząc mnie na ekranie, zwy-
czajnie wyłączali swoje aparaty.
Byłem wyobcowany. Jakaś wyższa siła pozrywała więzy łączące mnie z
ludźmi i ludzie odwrócili się ode mnie. Wynająłem więc kilku obrotnych i
dyskretnych facetów. Łudziłem się, że jeśli Emmelina da mi trochę czasu,
zdołam jeszcze wszystko naprawić. W dwa dni później dowiedziałem się o
awarii na , Jove V1H". ,,Unilab" wzywał przebywających na Ziemi pilotów do
wzięcia udziału w akcji ratowniczej. Za zgodą moich szefów stawiłem się u
armatora „Unilabu", gdzie przydzielono mi statek z ładunkiem ciekłej mie-
szanki tlenowo-azotowej. Na ,Jove V1H" eksplodowały zbiorniki z tlenem i
zapasy powietrza były tam na wyczerpaniu.
Podróż w obie strony trwała jedenaście miesięcy. Przez te miesiące coś się
we mnie zasklepiło czy zapiekło, kiedy jednak wróciłem, podjąłem poszuki-
wania na nowo. Po sześciu tygodniach otrzymałem poufną wiadomość, że
Emmelina bawi we Włoszech. Wyjechała tam przed pół rokiem z Maxem
Sternem, którego ongiś poznałem az nadto dobrze.
Poprosiłem o kwartalny urlop i nie zwlekając udałem się do Włoch. Odna-
leźć kogoś w liczącym ćwierć miliarda mrowisku ludzkim nie jest rzeczą
prostą, ale Max Stern był lepszym znakiem rozpoznawczym niż tablica rejes-
tracyjna. Znano go wszędzie tam, gdzie działały filie Eblou, rozwijającej się,
drapieżnej firmy kosmetycznej. We Włoszech działało ich wówczas dziewięć, i
to działało sprawnie, o czym przekonałem się wkrótce po przejechaniu grani-
cy. Parę kilometrów przed Tirano zobaczyłem pierwszy afisz. Max Stern z
uśmiechem żigolaka namawiał z niego do zwiedzenia miasta, a poniżej go-
tyckim pismem zapewniał, ze „DELIMALE uczyni ją powolną twej woli". Do
dałem gazu.
Na rogatkach Tirano zatrzymałem się przed kioskiem z gazetami, by kupić
mapę samochodową. Przy okazji kupiłem ostatni numer „Reklamy", natural-
nie z Maxem Sternem na okładce. Teksty w tym tygodniku drukowane są w
pięciu językach, dotyczy to także rubryki towarzyskiej. Wyczytałem w niej, że
Max Stern przebywa obecnie w Bergamo i mieszka w hotelu „Vittorio".
Do Bergamo dotarłem wieczorem. Pogoda była fatalna, padało i dął zimny
wiatr. Hotelarz, którego zagadnąłem w recepcji, potraktował mnie oschle.
- Pan Max Stern dzisiaj rano wyjechał - odpowiedział cedząc słowa, jakby
układał przede mną rodowe klejnoty.
Najwyraźniej uznał mnie za jednego z wielbicieli Maxa Sterna, co zważyw-
szy na mój wiek i płeć, niedwuznacznie określało moje upodobania.
- Wie pan dokąd?
Zaprzeczył. Całym swoim zachowaniem dawał mi do zrozumienia, że ceni
sobie czas. Znalazłem się w kłopotliwej sytuacji i kolejne pytania tylko by ją
pogorszyły, mimo to zaryzykowałem:
- Panu Sternowi towarzyszyła pewna kobieta...
Hotelarz zesztywniał.
- Pan wybaczy! - powiedział oburzony.
O tym, żeby usłyszeć od niego coś więcej, szkoda było marzyć. Skierowa-
łem się do wyjścia. Za mną wyszedł cherlawy człeczyna w spranym prochow-
cu. Na dworze zastąpił mi drogę, podniósł kołnierz i rozbieganymi oczkami
zbadał otoczenie.
- Szuka pan Sterna? - spytał kulawą niemczyzną.
- Tak.
Staliśmy na stopniach łączących chodnik z wejściem do hotelu. Zapadał
wieczór. Deszcz ustał, tylko w rynnach szumiała jeszcze woda. Mężczyzna
dotknął mojego ramienia i zaprosił mnie pod zadaszenie, nad którym płonął
neon ,,Vittorio".
- On wyjechał - powiedział, kiedyśmy się tam skryli przed wiatrem.
- Dokąd? - Zaraz sformułowałem to stosowniej. - Ile?
Człeczyna w skupieniu potarł czubek nosa.
- Pan jest Szwajcarem?
Potwierdziłem.
- No to pięćset, w pańskiej walucie. - Łypnął na mnie, chcąc zobaczyć, jak
to przyjąłem. - Chyba że - dodał po chwili - bardziej interesuje pana ta...
dama.
Drgnąłem. Nie uszło to jego uwagi.
- Ona jest droższa - powiedział. - Nie ma jej w hotelu, ale jest w Berga-
mo, i wiem gdzie.
- To znaczy?
- To znaczy tysiąc.
Miałem przy sobie taką sumę. Liczyłem się z wydatkami, toteż wyjeżdżając
z kraju, oprócz książeczki czekowej wziąłem ze sobą gotówkę. Wsunąłem
rękę do kieszeni.
- Jaką mogę mieć gwarancję, że poda mi pan prawdziwy adres? - spyta-
łem.
- Zaprowadzę tam pana - odrzekł mężczyzna. - Ale ja też muszę mieć
jakąś gwarancję.
Wyjąłem z portfela pięć stufrankowych banknotów. Pochwycił je i utkał za
pazuchą.
- To daleko - powiedział. - Potrzebna będzie taksówka.
- Za rogiem stoi mój samochód.
Droga zajęła nam godzinę. Człeczyna, pochylony ku przedniej szybie, klął
po włosku rozkopy i objazdy i mówił, gdzie i kiedy mam skręcić. Chyba
jechaliśmy bocznymi ulicami. Na peryferiach skończyła się równa jezdnia. Po
kwadransie istnego rodeo człeczyna kazał mi stanąć. Zatrzymałem się na
poboczu i zgasiłem silnik. Wokół było dość ciemno, gdyż paliła się co drugar
latarnia. Nieco światła padało z okien dwu pobliskich budynków mieszkał
nych. W przodzie, na tle czarnego nieba, majaczyły szkielety nie ukończonych
wieżowców i ażurowe ramię dźwigu.
- To ta buda - powiedział mój cicerone, dotykając palcem bocznej szyby.
- Ona teraz jest tam.
Pochyliłem głowę. Palec mężczyzny wskazywał przestrzeń pomiędzy
dwoma budynkami mieszkalnymi, a ściślej - stojący w głębi typowy bunga-
Iow. Otaczały go nie uprzątnięte hałdy piachu i części rusztowań. Przed nim
rozlewało się marszczone wiatrem płytkie bajorko, przez które prowadziła
zbita z desek kładka. Można by sądzić, że jest to barak magazynowy, gdyby nie
jego okna, zasłonięte kotarami i oświetlone.
- Mam panu wierzyć? - zapytałem.
- Proszę sprawdzić - odparł. - Ale wpierw bym wolał dostać swoją zapła-
tę. Mężowie po odnalezieniu żon często o takich drobiazgach zapominają.
Tym mnie zadziwił. Ten z pozoru kruchy i zagubiony człeczyna, zdawało-
by się - zaledwie kibicujący życiu, znał to życie lepiej ode mnie. Dużo się
jednak traci tam, w kosmosie, gdzie czas płynie wolniej i jest go rzekomo
więcej aniżeli na Ziemi. Szanuję Einsteina, ale bardziej szanowałbym człowie-
ka, który by ujął w matematyczne klamry zjawisko dylatacji życia.
Na werandzie bungalowu zapaliło się światło. Ze środka wyszły trzy oso
by: dwie kobiety i mężczyzna. Na moment zniknęli za stosem cementowych
płyt. Stąpali ostrożnie, wyszukując suchych miejsc, wymieniając żartobliwe
uwagi i gestykulując. Przodem szła Emmelina. Nawet po tych wertepach poru-
szała się z wdziękiem i harmonijnie.
W milczeniu podałem mojemu pasażerowi pięćset franków. Schował je i
równocześnie otworzył drzwiczki. Wymknął się jak kot. Pod latarnią mignęła
mi jego sprana kapota, potem przepadł w ciemnościach. Wysiadłem z samo-
chodu.
Tamtych troje pokonało już kładkę. Z uchylonych okien dobiegały dźwię-
ki znamienne dla społeczeństwa telewizyjnego, wiatr czymś szurał i szeleścił,
lecz wszystkie te odgłosy były ledwie tłem hałaśliwej rozmowy i śmiechów
tamtych trojga. Wyszedłem im naprzeciw. Przystanęli tuż przede mną, nadal
uśmiechnięci, z wyrazem podchmielonej życzliwości na twarzach. Mężczyzny
ani tej drugiej kobiety nie znałem.
- Wielki Boże! - zawołała Emmelina. - Mikę!
Jej oczy były szeroko otwarte i błyszczały jak zwykle, kiedy wypiła. Miała
cerę tak gładką, jakby jej twarz natura uformowała z kości słoniowej; te jedwa-
biste policzki barwił teraz zdrowy rumieniec. Uniosła ku mnie swój odrobinę
zadarty nosek, na którym osiadła właśnie kropka sadzy, a jej miękkie wargi
ułożyły się w wyraz ni to zastanowienia, ni subtelnego sceptycyzmu.
- Poczekamy na ciebie w wozie - powiedział mężczyzna.
Wraz z tamtą kobietą wsiedli do wielkiego czarnego carbigha zaparkowa-
nego po drugiej stronie jezdni.
- Emma... Chyba powinniśmy ze sobą pomówić.
Wiatr gonił po jej czole brązowe kędziory i nadawał jej buńczuczny wyg-
ląd.
- To miłe, że przyjechałeś mnie odwiedzić. - Była nieobecna, jak gdyby
jej myśli podążyły w ślad za tamtymi dwojgiem. Zdmuchnęła z nosa sadzę i
odruchowo sięgnęła do torebki po lusterko. - Jesteś tu służbowo? Ja ciężko
pracuję, Mikę. - Ocknęła się z zadumy. - Nareszcie pracuję!
- Stern - to słowo wykrztusiłem z gardła jak kamyk - wyjechał...
- Dzięki niemu. - Emmelina ożywiła się. - On załatwił mi tę pracę. To
ciężka praca, ale pozwoli mi rozwinąć talent. Max wyjechał do Francji odno-
wić kontrakt z firmą Eblou. Za rok mogę zostać jego partnerką.
„DELIMALE uczyni ją powolną twej woli."
- Emma, my musimy porozmawiać.
W bloku na piętrze zakwiliło niemowlę. Mężczyzna w carbighu siedział za
kierownicą. Łokieć trzymał na opuszczonej bocznej szybie i perswadował coś
swojej towarzyszce. Palił. Emmelina patrzyła na niego.
- Ty naprawdę jesteś niedzisiejszy - oświadczyła. - Susan powiedziała,
ze... - potrząsnęła głową. - Nie, to nie wyrozumiałość, to chorobliwa szla-
chetność.
Ująłem jej dłoń. Była szczupła, ciepła i kształtna.
- Co się stało, Emma? Czy te pięć lat... te pięć lat...
Coś obudziło się w jej twarzy, coś ulotnego, co zaraz znikło. Umknęła mi
dłoni.
- Było nieudaną próbą - wymuszonym uśmiechem starała się nadać roz-
mowie lżejszy ton. - Nie bądź sentymentalny, Mikę. To do ciebie takie niepo-
dobne, ty - zrobiła napuszoną minę i tym razem jej się udało - ty herosie
kosmosu.
Mężczyzna w carbighu zapuścił silnik. Zagrodziłem Emmelinie drogę.
- Pozwól mi się z tobą spotkać.
- Dobrze - powiedziała już zniecierpliwiona. - Pod koniec miesiąca będę
w Breshoven. Zatelefonuję do ciebie... no, w niedzielę. Bywaj! To miłe, ze
przyjechałeś mnie odwiedzić.
Odeszła lekkim krokiem, pewna, że patrzę za nią. Usiadła z tyłu, odsunęła
się od szyby i przestałem ją widzieć. Carbigh, wyjąc na pierwszym biegu,
wyrwał w kierunku śródmieścia, az zadudniły amortyzatory. Odprowadziłem
go wzrokiem.
Nazajutrz wczesnym rankiem byłem w Szwajcarii, by wieczorem znaleźć
się na pokładzie samolotu Cootch 777 odlatującego z Lucerny do Melbourne.

VII
Ze stropu spływało łagodne światło. Na zegarze była dziewiąta pięćdzie-
siąt dziewięć. W komorze ciszy przebywałem więc od dziesięciu godzin. Albo
od dwudziestu dwóch. Ten zegar uosabiał spryt eksperymentatorów: nie mo-
żna było z niego odczytać pory dnia. Spisałem wskazania mierników, stwier-
dzając przy tym, ze temperatura spadła do 354 kelwinów, prędkość wzrosła do
9,8 kilometra na sekundę, a ciśnienie powietrza wynosi nadal 1000 milibarów.
Kiedy wróciłem na tapczan, usłyszałem dzwonienie. Właściwie słyszałem
je od dawna, ale teraz stało się wyjątkowo dokuczliwe. Plaskając bosymi
stopami obszedłem komorę, skontrolowałem kuchnię i sanitariat. Dzwonie
nie dobiegało zza każdej ściany jednakowo, narastało, wwiercało mi się w
czaszkę. Tak jakbym słyszał jęk uderzonego dzwonu nagrany na taśmie, którą
odtwarzano od końca. Czekałem na to uderzenie, bo położyłoby ono kres
mojej udręce. Daremnie. 
W dzienniku czynności zanotowałem: 
Samopoczucie dobre. Z tym, ze potwornie dzwoni mi w uszach. Chyba nie
zasnę.
Jednak zasnąłem. Obudziłem się rześki o ósmej siedemnaście rano, choć
także mógł to być wieczór. Jako kadet podczas jednej z pierwszych prób w
komorze ciszy przespałem ciurkiem dwadzieścia sześć godzin i wcale nie
byłem wyspany.
Człowiek w komorze ciszy boryka się nie tylko z samotnością, lecz głów-
nie z tym, co kryje nazwa tego specjalnego pomieszczenia. Wbrew pozorom
pilot na statku czy na stacji kosmicznej nie ma powodów skarżyć się na ciszę.
Tam zawsze pracują jakieś urządzenia, wibruje konstrukcja, szemrze wentyla-
cja, posapują układy chłodnicze, coś szumi, brzęczy, stuka lub popiskuje. W
najcichszych zakątkach stacji poziom ciśnienia akustycznego nie spada poni-
żej piętnastu decybeli. W komorze ciszy poziom ten równa się zeru. Chociaż
nie, słyszysz przecież, jak funkcjonuje twój organizm.
Fred von Neheim, ten znakomity pilot wytrzymał w komorze ciszy trzy
tygodnie. Był to wynik rekordowy w naszym roczniku. Ostatnie godziny w
komorze von Neheim spędził na posadzce pod ścianą, w pozycji siedzącej, z
brodą wspartą na podciągniętych kolanach. Przed opuszczeniem komory po-
wiedział głośno: „Minęło dokładnie dwadzieścia jeden dni. Mógłbym tu kib-
lować jeszcze rok, ale to nie ma sensu. Jestem w doskonałej formie i jestem
spokojny, po prostu znudziło mi się i tyle." Potem zapukał do drzwi. Wypu-
szczono go, mimo że nie posłużył się tastrem, i wzięto na obserwację, bo nim
wstał, dodał: „Wynurzajcie mnie ostrożnie. Słyszę, jak o pancerz ociera się
mina głębinowa". Jego ojciec, dowódca batyskafu, zginął od dryfującej po
Atlantyku dwudziestowiecznej bomby magnetycznej.
Przed śniadaniem odświeżyłem się pod natryskiem. Stojąc tam, przez cały
czas czułem na sobie wścibskie oko kamery.
Wstydliwość w przypadku pilota jest anachronizmem. Jego organizm apa-
ratura diagnostyczna traktuje jako zbiór biopodzespołów, które trzeba skon-
trolować pod względem sprawności ich funkcjonowania. Cała fizjologia dla
tej aparatury sprowadza się do mechanistycznego działania poszczególnych
narządów. Nie ma tutaj mowy o psychologizowaniu czynności organizmu, jak
nie może być mowy o tym, że maszyna wstydzi się wyrobionych łożysk,
wyciekającego z niej oleju czy wyłamanych zębów w trybie. Byłem skłonny
zaakceptować to wszystko, dopóki pod kontrolą tej aparatury diagnostycznej
nie musiałem usiąść na sedesie.
Na śniadanie zjadłem jajecznicę o konsystencji budyniu, porcję szynki,
paczkę tostów i wypiłem dwa kubki herbaty. Trochę mniej niż wczoraj przej
mowałem się sądem eksperymentatorów o mojej kulturze jedzenia. O dzie-
siątej zanotowałem wskazania mierników. Nie odbiegały zbyt od wskazań
wieczornych. Gdyby takie były na pilotowanym przeze mnie statku, byłbym
absolutnie szczęśliwy. Temperatura znowu spadla, wynosiła 301 kelwinów.
Prędkość wzrosła do 21,6 kilometra na sekundę.
Dzwonienia juz nie słyszę i nie staram się usłyszeć. Niezwykle trudno jest
odwrócić uwagę od niebezpieczeństwa, kiedy człowiekowi brak pewności, że
niebezpieczeństwo rzeczywiście istnieje.
Wsypałem resztki śniadania do spalarki i rozejrzałem się po swoim wię-
zieniu.
Było pięć monitorów w boksie kontrolnym, więc musiało być także pięć
kamer. Aby mieć badanego stale na oku, należało je rozmieścić według jakie-
goś planu. Jakiego? Jedna kamera powinna przekazywać obraz ogólny i zain-
stalowano ją prawdopodobnie nad wejściem, pod sufitem, skąd mogła wi-
dzieć pomieszczenie mieszkalne, wycinek kuchni i wycinek sanitariatu. Nie
mogła natomiast zobaczyć tego, co znajdowało się pod nią, przy ścianie.
Wyręczała ją w tym druga kamera, umieszczona raczej nad tapczanem niż po
przeciwnej stronie komory. Nad tapczanem dlatego, że badany najwięcej cza-
su spędzał na tapczanie. Trzecią kamerę zamontowano chyba nad stolikiem,
bo dzięki temu dyżurni mogliby na bieżąco znać treść notatek prowadzonych
przez badanego. Pozostałymi dwiema kamerami - jak przypuszczałem - ob-
dzielono sprawiedliwie kuchnię i sanitariat. Kamerę kuchenną zainstalowano
bez wątpienia w stropie. Kuchnia to swego rodzaju poligon manualny i gwa-
rantuję, że jeśli eksperymentatorów interesowała ocena sprawności manual-
nej delikwenta, obserwowali go z góry, ponieważ z tego miejsca na ogól nie
traci się z oczu jego rąk. Z ustaleniem położenia kamery w sanitariacie miałem
większy kłopot, w końcu uznałem, że umieszczono ją nad lustrem, w przed-
sionku. Stąd widać było zarówno klitkę z natryskiem, jak i tę z w.c, a ponadto,
co istotne dla psychologa - twarz badanego. Doprawdy sporo czasu marnu-
jemy na minoderie przed lustrem; z tych grymasów, które zamiast tuszować,
uzewnętrzniają stany naszego ducha, wytrawny psycholog może się dowie-
dzieć więcej aniżeli z niejednego testu.
Rozglądnąłem się po komorze oczami pięciu kamer i odkryłem, że jednak
jest w niej ślepe miejsce. Choćby zastosowano tutaj nowoczesne kamery o
półpełnym kącie widzenia, żadna z nich nie byłaby w stanie przeniknąć drzwi
pawlacza-spiżarni. 

VIII
Położyłem się na tapczanie. W martwej ciszy spadało na mnie ciepłe
światło. Upłynęła doba, odkąd przestąpiłem próg tej komory. Tam, w boksie
kontrolnym, zmieniło się co najmniej trzech dyżurnych.
Piętnaście lat pracy w kosmosie. Pancerne ściany kabin, sygnały alarmowe,
pustka, duże przyśpieszenia albo zupełny brak grawitacji i te leniwe zegary 
oto moje niemal naturalne środowisko. Można do tego przywyknąć, pod
warunkiem jednak, że ma się uregulowane sprawy rodzinne.
Myślałem o tym wszystkim z dziwnym uczuciem.
Podobne uczucie ogarnęło mnie na lotnisku w Karaczi. W Melbourne
wsiadłem do samolotu w sobotę o piątej, żeby o siedemnastej znaleźć się w
Lucernie i jeszcze tego dnia dotrzeć do Breshoven. W samolocie po raz
kolejny przygotowywałem się do rozmowy z Emmeliną - jakby nie dosyć mi
było tych dwu tygodni na australijskiej farmie, w całości poświęconych ukła-
daniu monologów. Od startu wmawiałem sobie, że Emmeliną zamiast telefo-
nować, niezawodnie do mnie przyjedzie, bo tak będzie prościej. Wreszcie w
to uwierzyłem.
Samolot z przyczyn technicznych nie mógł tankować w powietrzu i musiał
lądować w Karaczi. I tutaj lot został przerwany: znad Morza Arabskiego napły-
nęła mgła. Poproszono nas o opuszczenie samolotu. W poczekalniach portu
lotniczego zdenerwowani i zdezorientowani podróżni zanudzali personel
pytaniami bądź racząc się alkoholem, utyskiwali na bałagan. Wszystkie loty
odwołano, lotnisko zamknięto.
Mgła gęstniała z minuty na minutę. Wilgotna biel wpełzła na pasy starto-
we, pochłonęła pozostawione na pasach samoloty, aż w końcu otuliła szczel-
nie hangary, biura i poczekalnie. Mijały godziny. Głośniki podawały coraz to
nowe i sprzeczne komunikaty o stanie pogody i traciłem nadzieję, ze do
wieczora coś się zmieni. Wypiłem w barze dwa koniaki, przejrzałem prasę, a
potem wyszedłem do holu, gdzie wisiała ścienna mapa transkontynentalnych
linii lotniczych. Przyłączyłem się do grupy Skandynawów z rozczarowaniem
słuchających stewardesy, która po angielsku tłumaczyła im, ze oczywiście w
Haidarabadzie jest lotnisko i mogą tam dojechać w trzy godziny, ale szczerze
im to odradza, bo Haidarabad nie ma połączenia lotniczego ze Sztokholmem.
Skandynawowie oddalili się, prowadząc spór między sobą. Stewardesa
popatrzyła na mnie.
- Taka mgła nigdy się tu nie zdarza - powiedziała zatroskana.
Zdawała się być wstrząśnięta tym kaprysem aury.
- Czy z Haidarabadu dostanę się do Lucerny? - spytałem.
- Do... Ach, do Lucerny - zagryzła dolną wargę. - Tak mi przykro. Haida-
rabad obsługuje wyłącznie linie afrykańskie.
- Wobec tego może mi pani wskaże najbliższy port, który ma połączenie
z Europą.
Przez ramię spojrzała na mapę. Miała długą szyję i małe uszy. Była chyba
Mulatką.
- Maskat albo Bombaj - powiedziała. - To zresztą ta sama linia. Ale
samolot z Bombaju startuje za dwie godziny i po dwóch ląduje w Maskacie.
Stoi tam bardzo krótko.
Domyśliłem się, że nie zdążę. Tysiąc kilometrów na Ziemi to bez porów-
nania więcej niż tysiąc kilometrów w przestrzeni kosmicznej.
- Ewentualnie mogę pojechać do Haidarabadu i tam wynająć samolot.
- Owszem - odrzekła i wreszcie zobaczyłem-jej uśmiech. Odniosłem
wrażenie, że chce mi pomóc, ale jest równie bezradna jak ja. Może to była
życzliwość zawodowa. - Z tym, że do Haidarabadu trzeba jechać trzy godziny,
a komunikacja czarterowa utrzymywana jest za pomocą maszyn dość powol-
nych, które muszą po drodze często uzupełniać paliwo. Wierzę, że wkrótce
mgła opadnie i pański samolot będzie mógł bezpiecznie wystartować, 'hjcz^
panu tego.
Usłuchałem jej. Mgła opadała aż do godziny piętnastej w niedzielę. Po
nocy spędzonej w poczekalni byłem zobojętniały i nawet przypuszczenie, że
może w tej oto chwili Emmelina wybiera numer mojego wideofonu, nie
zdołało we mnie wzbudzić żywszych uczuć.
Po wylądowaniu na lotnisku w Lucernie wypożyczyłem jasnozielonego
dodge'a i na nowo zacząłem się śpieszyć. Na nowo też układałem swój pło-
mienny monolog, bo przecież za kilka godzin miałem się spotkać z Emmą.
Ona na mnie czekała, tam, w moim domu. W naszym domu. O czwartej rano,
po przyjeździe do Breshoven, po wejściu do mieszkania stwierdziłem, że
Emmeliny w nim nie ma. Nie było też od niej wiadomości. Było natomiast
wezwanie do OKSZ.

IX
Gdybym był teraz w kabinie statku kosmicznego, byłbym rad z takiego
funkcjonowania urządzeń. Wahania wskazań mierników utrzymują się w gra-
nicach normy. To napawa optymizmem. Niemniej odczuwam niepokój i je-
stem rozdrażniony. Irytuje mnie zwłaszcza konieczność kontroli czasu. Nie-
kiedy wydaje mi się, że minęły już dwie godziny, gdy w rzeczywistości minęły
ledwie dwa kwadranse. Tym razem jest odwrotnie - przegapiłem południe o
sto siedemnaście minut! Czy nie możecie rąbnąć czymś w drzwi, kiedy trzeba
spisać mierniki?
Zostawiłem dziennik czynności otwarty, by dyżurni mogli zapoznać się z tą
notatką. W kuchni włożyłem do promiennika puszkę z drugim daniem i
czekając na swój obiad, oparłem się dłonią o ścianę. Nie była tak gładka, jakr
zrazu sądziłem. Jej powierzchnia fakturą przypominała aksamit. Te miękkie
włoski o barwie ołowiu stanowiły zewnętrzną powłokę wykładziny dźwię-
kochłonnej. Ściana była elastyczna i ustępowała pod naciskiem.
Przeniosłem na stolik podgrzane danie, otworzyłem kompot i zasiadłem
do obiadu. Deprywację sensoryczną sprowadzono do absurdu: te potrawy nie
miały smaku. Zadano sobie niemało trudu, by pobyt w komorze zupełnie
człowiekowi obrzydzić. Przełykając kęs za kęsem myślałem o tych, co w
sąsiednich komorach rachowali minuty. Może by! wśród nich Fred von Ne-
heim, może któryś z owej piątki młokosów z rogu sali restauracyjnej hotelu
OKSZ. Czym w ogóle się kierowano przy wyborze pilotów do grup testowych?
Wiekiem - nie, płcią także nie. Próbowałem to ustalić porównując Jose Marti-
neza z Fredem von Neheimem i ich obu" ze mną. Różniliśmy się pochodze-
niem społecznym, narodowością, kulturą bycia, doświadczeniem i charakte-
rem. Mieliśmy odmienne potrzeby, zainteresowania, poglądy; inny tempera-
ment, zdolności, inteligencję. W swoich rozważaniach kolejno odrzuciłem:
wykształcenie, karierę zawodową, budowę fizyczną, wygląd zewnętrzny. Nie
mogłem znaleźć żadnych podobieństw. Chociaż nie, coś nas jednak łączyło -
ani von Neheim, ani Jose Martinez, ani ja nie mieliśmy rodziny. Von Neheim
był zdeklarowanym antyfeministą, Jose Martinez - przeciwnie, i dlatego z
żadną kobietą dotąd się na stałe nie związał, a ja... Jeżeli do eksperymentu
celowo wybrano osoby samotne, było to zastanawiające.

X
Obudziły mnie kroki. Drobne kobiece kroki rozlegające się w kuchni,
szybkie i równomierne, jakby ktoś w miejscu biegł na palcach. Emmelina
potrafiła tak ćwiczyć godzinami. Przysiady, skręty, skłony, wyprosty, ugięcia...
Lubiłem na to patrzeć. Niepostrzeżenie wkradałem się do jej pokoju i milcząc
stawałem przy drzwiach. Kiedy Emmelina kończyła gimnastykę, była mokra
od potu.
Trucht nie ustawał. Wyśliznąłem się z pościeli i cicho zajrzałem do kuchni.
Z kranu kapała woda. Uszczelka obluzowała się w nocy i teraz krople bębniły
o dno zlewu. Dokręciłem kurek.
Była siódma dwadzieścia sześć, chyba rano i chyba trzeciego dnia ekspe-
rymentu. Wczoraj wieczorem ułożyłem sobie, że załatwię się z kamerą w
sanitariacie. Nie mogłem już ścierpieć, że ktoś bezczelnie przypatruje się
temu, co ja tam robię. Oko kamery odnalazłem po paru minutach przeczesy-
wania zewnętrznej powłoki dźwiękochłonnej. Ukryte w mechatej powierzch-
ni, tuż nad lustrem, wyglądało niczym koralik na pyszczku pluszowego misia.
Wybrałem z zestawu kosmetyków pojemnik z emulsją do zębów, zbliżyłem
go do ściany i nacisnąłem kapturek. Oko pokryło bielmo. Od razu poczułem
się raźniej.
Po kąpieli i śniadaniu, które w siebie wmusiłem, bo apetyt mi nie służył,
skontrolowałem mierniki. Ich wskazania na ogół nie zmieniły się od wczoraj.
O dziwo, wzrosła temperatura - do 363 kelwinów. Wzrosła także prędkość i
wynosiła obecnie 45,0 kilometrów na sekundę, co całkowicie wystarczało, by
nieodwołalnie wyekspediować komorę ciszy poza Układ Słoneczny. Myśl była
idiotyczna, wszelako nie mogłem się jej opędzić. W dzienniku czynności, w
miejscu na notatki przeprowadziłem stosowne obliczenia. Założyłem, że w
momencie rozpoczęcia testu tachometr wskazywał zero. W jednej kolumnie
wynotowałem liczbę godzin, które upłynęły od tego momentu, w drugiej -
odpowiadające im stany tachometru. Następnie w rzędach poziomych prze-
prowadziłem zwykłe dzielenie. Okazało się, że dla wszystkich pozycji iloraz
jest identyczny: 0,98. Przyrost prędkości był więc stary i równy 0,98 kilometra
na sekundę.
No i co z tego? - zapytałem siebie.
Wstałem z fotela i podjąłem wędrówkę po komorze: od drzwi do kuchni,
z kuchni do sanitariatu, z sanitariatu do drzwi. Osiem kroków, obrót o 180
stopni, dwa kroki, skręt w lewo, dwa kroki, skręt w lewo, dwa kroki, obrót o
180 stopni, osiem kroków i od początku. Było to monotonne, ale potrzebowa-
łem ruchu.
Przypomniałem sobie stewardesę z lotniska w Karaczi, z którą rozmawia-
łem pod mapą transkontynentalnych połączeń lotniczych. Po naszej rozmo-
wie udała się w stronę biur. Szła tak, żeby nie ściągać na siebie uwagi, gotowa
każdemu przyjść z pomocą i każdemu ustąpić z drogi, naturalna, skromna i
dyskretna w swoim nieświadomym przeciwieństwie do Emmeliny. Łatwo mi
było wyobrazić sobie Emmelinę tam, na tym lotnisku, paradującą niedbale
między podróżnymi, pretensjonalnie obojętną, a faktycznie czujną na szepty i
spojrzenia, może nie wyniosłą, lecz nieprzystępną, rozdającą uśmiechy tym,
którzy docenili lub bodaj udawali, że doceniają jej wartość. Taką ją właśnie
poznałem.
Nastąpiło to sześć lat temu w Bernie, gdzie jakiś czas przemieszkiwałem u
Britty Gaulish. Z tą prostolinijną, niewybredną osóbką łączył mnie związek
luźny i przypadkowy. Dość dobrze można by ją scharakteryzować jej własnym
kredem, często wygłaszanym przez nią publicznie: , Ja to bym chciała mieć
wszystkich chłopów na świecie". We mnie pociągał Brittę mój zawód oraz to,
że „między Ziemią a Marsem straciłem płodność i wreszcie będzie mogła
odpocząć od tych cholernych pigułek". Byliśmy ze sobą miesiąc i już zaczyna-
ła się mną nudzić. Dla mnie wciąż była istotą, której projekt budowy nasunął
się Stwórcy w okresie genialnego natchnienia. Nie raziło mnie zachowanie
Britty, bo po dziesięciu miesiącach spędzonych w kosmosie człowiek ideali-
zuje najszkaradniejsze wady i widząc kobietę odczuwa to, co ani chybi od-
czuwał Adam, kiedy po zjedzeniu jabłka spojrzał na Ewę.
Znajomi Britty zaciągnęli nas na raut - na jedno z tych regularnych przyjęć
wydawanych przez niegdyś popularną artystkę filmową Joan Vince, na których
to przyjęciach spotykała się przeważnie miejscowa sfrustrowana cyganeria. W
pięciu przyległych i połączonych salonach siedziało pogrążone w odrętwie-.,
niu kilkudziesięcioosobowe towarzystwo. Kobiety w groteskowych, niekomp-
letnych strojach spoczywały na kanapach, sofach, pufach albo wprost na dy-
wanie, wymieniając zdawkowe uwagi. Mężczyźni zajmowali miejsca pod ścia-
nami. Milczeli, część z nich drzemała. Powietrze przesycał zapach perfum,
narkotyków i kurzu, zmieszany z zapachami kuchennymi. Okna, prócz okien
obu salonów od południa, zakrywały portiery. Wpadające skosem światło
słoneczne nadawało udrapowanej na ścianach materii, tapiseriom, kwiecistym
obiciom i kapom barwę zrudziałej czerwieni. Te przedziwnie ubrane posta-
cie, zastygłe w najróżniejszych pozach, i te wnętrza jakby z minionych epok
przypominały rekwizytornię teatru albo zapomniany skład z manekinami.
Usiedliśmy z Brittą na otomanie w pąsowe róże nieco od siebie oddaleni.
Britcie z punktu udzielił się ogólny nastrój. Wbiła wzrok w marmurowy posą-
żek amora na kolumience w kącie salonu. Osoby z najbliższego otoczenia
otaksowały nas apatycznie, po czym na powrót zapadły w odrętwienie. UJoan
Vince byłem po raz drugi i nie spodziewałem się po tym raucie wiele. Po-
przednio, kiedy wracając z takiego rautu, oświadczyłem Britcie, że był on
raczej nieciekawy, odparła urażona: „Bo ty nie potrafisz się bawić!"
Weszła gospodyni, Joan Vince, pchając przed sobą wózek z trunkami i w
towarzystwo wstąpiło trochę życia. Nikt szklaneczek nie roznosił, musiano
więc ruszyć się z miejsc. I wtedy do salonu wkroczyła ona. Miała na sobie
obcisłe krótkie szorty w kolorze beżowym i kusą, równie obcisłą beżową
kamizelkę. Brązowe kędziory opadały jej na kark. Na sekundę przystanęła w
przenikających okna promieniach czerwieniejącego słońca i ten obraz utrwa-
lił się w mojej pamięci ze wszystkimi szczegółami. Przedefilowała przez salon
obojętna, nieomal zimna, z dumnie uniesioną głową.
- Emma - powiedziała Britta i sfrunęła z otomany.
- Jest piękna - stwierdziłem.
Britta zatrzymała się w pół kroku.
- O kim mówisz? O Emmie? - Pochyliła się nade mną. - Nie znasz jej? O
rany! - Dźgnęła mnie palcem w policzek. - Co z tobą, Mikę?
Nie pamiętam, w jaki sposób znalazłem się nagle naprzeciwko tej dzie-
wczyny. Teraz z bliska widziałem jej duże, granatowe oczy, odrobinę zadarty
nosek, kształtne usta, jedwabistą cerę i jedwabistą skórę ramion, odsłoniętego
brzucha i nóg.
- To jest Mikę Cesara - powiedziała Britta. - On zupełnie zbaraniał na
twój widok. Mówię ci.
Zapiekły mnie policzki. Emmelina patrzyła na moją twarz i zachłannie
syciła się jej wyrazem. Ulegałem złudzeniu, że promieniuje światłem, jak
przed chwilą, gdy stała w smudze słońca.
- Mogę ci go odstąpić - plotła dalej Britta - bo już mi się opatrzył. Jest
kosmonautą i ma jedną cudowną zaletę: swoją płodność zostawił w banku
nasienia.
- Britto - powiedziałem.
Emmelina uniosła z blatu wózka pełną szklaneczkę i podała mi ją gestem,
jakiego nie powstydziłaby się żadna z Gracji.
- O, Toni! - wykrzyknęła Britta. - Zostawiam was. Jest tu Toni.
Usiedliśmy z Emmelina na otomanie. Nikt nam nie przeszkadzał. Mówi-
liśmy o niej. Była modelką w „Terra" i nie miała sobie równej. Przez nią to
prezentowane stroje zamawiali dla swoich magazynów najpoważniejsi kon-
trahenci francuscy, włoscy, angielscy, holenderscy i belgijscy. Nawet nieudana
toaleta wyglądała na niej okazale. Zdarzały się na przykład reklamacje: zwró-
cono partię sukien wieczorowych, bo w odróżnieniu od modelu proponowa-
nego na pokazie, „czegoś w nich brakowało". Oczywiście brakowało w nich
Emmeliny. Była z gości Joan Vince jedyną, która pracowała, i jedyną, która
odnosiła sukcesy, dlatego nią gardzono.
Słuchałem jej i adorowałem ją wzrokiem.
- Chodźmy stąd - szepnąłem. - Dokądkolwiek.
Wstała posłusznie i ruszyła przodem do wyjścia.
Poszliśmy do niej, oboje czując, że nie możemy z tym zwlekać. Po drodze
poprosiła, abym powiedział coś o sobie. Mój życiorys dał się streścić w kilku-
nastu zdaniach, które wyrzuciłem z siebie jak meldunek, mącąc ogarniający
nas nastrój przygotowania:
- Po ukończeniu Szkoły Lotniczej skierowano mnie do Ośrodka Kosmi-
cznych Statków Załogowych pod Breshoven. Tam się szkolą piloci różnych
narodowości. Pomyślnie przebrnąłem przez całe to selekcyjne sito i z V klasą
podjąłem pracę w „Astrolabie". Mam trzydzieści cztery lata i na koncie blisko
osiemdziesiąt miesięcy poza Ziemią. Dwukrotnie awansowałem. Moje stałe
miejsce pobytu to przestrzeń gdzieś między Marsem a Merkurym.
- Jest w tym zawodzie coś romantycznego - zauważyła Emmelina.
- Raczej coś z sytuacji człowieka pogrzebanego żywcem. Od zbyt wielu
czynników zależy życie pilota, żeby uznać jego zawód za zawód. Często zależy
wszystko od przypadku, od tego, czy znajdzie się w pobliżu ktoś, kto usłyszy
nasze walenie o wieko trumny. To hazard.
W windzie zaostrzyła się w nas świadomość tego, co nastąpi. Wysiedliśmy
na którymś piętrze i Emmelina zawiodła mnie do swojego mieszkania. Nie,
nie był to ten trywialny pośpiech właściwy dwojgu wyznawcom subkultury
seksualnej, myśmy czekali na to od dzieciństwa i dzisiaj miało się to ziścić.
Przed świtem, beztroscy, rozpierani dumą i pełni optymizmu niczym dwoje
nastolatków, którzy zwycięsko wkroczyli w świat dorosłych, siedząc na zmię-
tej pościeli, postanowiliśmy natychmiast jechać do Breshoven, do mojego
domu. Zanim minął tydzień, wzięliśmy ślub. Była to uroczystość skromna,
tylko legalizująca nasz związek, ponieważ - i w tej kwestii byliśmy jedno-
myślni - nasze małżeństwo zostało zawarte już u Joan Vince, a teraz trwał nasz
nieustający miodowy miesiąc.
Zatrzymałem się pośrodku komory. Odgłos moich kroków przebrzmiał i
odezwało się dzwonienie.
Ten jednostajny przyrost prędkości mógł być symulowany rozmyślnie. W
zestawieniu z prawidłowymi wskazaniami pozostałych mierników nabierał on.,
- przynajmniej w oczach pilota - wiarygodności i tym samym skutecznie
oddziaływał na wyobraźnię faceta takiego jak ja, co ćwierć życia prześlęczał
nad przyrządami. Sugerował mianowicie, że wbrew logice komora ciszy się
porusza. I to usiłowano mi zasugerować.
Z sojuszniczym pojemnikiem emulsji do zębów podszedłem do tablicy
rozdzielczej. Rozpyliłem emulsję na tarczę tachometru, aż przesłoniła ją biała
skorupa. Potem z ulgą ległem na tapczanie.

XI 
Zmieniłem pościel, rozebrałem się i stanąłem pod natryskiem. Gorący
tusz spłukiwał ze mnie mydliny i ciszę, którą byłem oblepiony od stóp do
głowy. Para znikała w suficie; kafelki terakoty zmatowiały, pokryły; się rosą i
zaczęły ociekać krętymi strużkami wody. Stałem tam długo, za długo, zęby
dyżurni przymknęli na to oko. Zarobiłem chyba kilka punktów karnych.
Kładłem się przy akompaniamencie szeleszczącej pościeli, kiedy raptem
zrodziła się we mnie pewność czyjejś konkretnej współobecności. Ten ktoś
czaił się w sanitariacie. Dyszał, ślinił się i tłumił w sobie rozbawienie, jak
diaboliczny wnuczek z filmu Castella, majstrujący przy zapalniku petardy pod-
łożonej pod wózek inwalidzki dziadka. Uniosłem się i nasłuchiwałem. Ledwo
uchwytne psyknięcia starały się uciszyć czyjś szept, ktoś mlaskał, przełykał
ślinę, sapał. Podkradłem się tam na palcach. Wewnątrz nie było nikogo.
Spryskałem twarz i kark zimną wodą i wróciłem na tapczan. Sufit płonął
spokojnie, na stoliku leżał otwarty dziennik czynności oraz pisak, fotel wycią-
gał ramiona ku tablicy rozdzielczej, z której wyrastał wiśniowy taster.
Szesnaście lat temu, kiedy nasz rocznik przechodził „próbę ciszy", było to
łatwiejsze. Poddawano nas sprawdzianom psychologicznym i psychotechni-
cznym, które urozmaicały pobyt w komorze. Mieliśmy książki, gry logiczne,
pozwalano nam rozwiązywać zadania, czytać na głos, pozwalano nam także
śpiewać lub - do czego wręcz zachęcano - opowiadać o swoich odczuciach.
Trudy obecnego testu były tym bardziej ciężkie, ze test ów przy wszystkich
obostrzeniach wydawał mi się bezcelowy.
Okrążyłem pomieszczenie mieszkalne, zajrzałem do sanitariatu i do
kuchni. Wykonałem następną rundę i jeszcze jedną. Znalazłem się przy tablicy
rozdzielczej. Okrągłe ślepia mierników o zielonkawych źrenicach w niemej
zadumie spoglądały w sufit. Czasem zatrzepotała albo przygasła w nich jakaś
cyferka i rozjarzała się na nowo pełnym blaskiem. Odszukałem wzrokiem
zegar. Wskazywał 01.31.17. Końcówka po chwili zmieniła się na 18,19,20 i tak
dalej, ale ja zarejestrowałem w pamięci wskazanie właśnie takie. I to nie
końcówka sprawiła, ze chwyciłem za dziennik czynności, sprawiły to dwie
liczby pierwsze.
Kontrolę mierników przeprowadziłem o godzinie 02.00. Parę minut pó
źniej wziąłem prysznic i udałem się na spoczynek. Nie zasnąłem. Na pewno
nie spałem. Stwierdziłem pewne nieprawidłowości w funkcjonowaniu swego
systemu nerwowego i dla odzyskania równowagi odbyłem spacer. Gdy w
trakcie spaceru spojrzałem na zegar, była 01.31. Zmiana pościeli, kąpiel i tych
parę okrążeń zajęło mi 45-50 minut, góra - godzinę. Według zegara zaś
wymienione czynności trwały jedenaście i pół godziny! Na podstawie poczy
nionych obserwacji wnoszę, ze zegar jest włączony do zespołu.sterowania, w
związku z czym na jego wskazaniach nie można polegać. Pozbawiliście mnie
nawet możliwości śledzenia upływu czasu!
Za kamerę w sanitariacie - przepraszam. Nie pozwolę jednak odebrać
sobie prawa do spędzenia tych kilkunastu minut w zupełnym odosobnieniu.

XII
Osiem kroków, obrót o 180 stopni, dwa kroki, skręt w lewo, dwa kroki,
skręt w lewo, dwa kroki, obrót o 180 stopni, osiem kroków. Razem dwadzieś-
cia dwa kroki, czyli około siedemnastu metrów. Tę trasę pokonywałem prze-
ciętnie w ciągu dwudziestu sekund. Ponad trzy kilometry na godzinę.
Zakręciło mi się w głowie i musiałem usiąść. Kto by przypuszczał, że
niewinna gimnastyka i trzykilometrowy spacer może tak zmęczyć! Nie tyle
spacer, co jego monotonia była męcząca. Na Ziemi zresztą zawsze narzekam
na złą kondycję i kiepskie samopoczucie. Obozy readaptacyjne nie są przy-
bytkami cudownych metamorfoz, i w nich czy poza nimi trzeba swoje odcier-
pieć, toteż piloci wracający z dalekich wypraw, po wejściu na orbitę parkin-
gową często przekazują statek komuś z najbliższej bazy orbitalnej, a sami
pozostają w owej bazie, byle nie doznawać tych przykrych sensacji związa-
nych z labilnością układu krążenia czy zaburzeniami statokinetycznymi. Pilot
jeszcze w miesiąc po powrocie na Ziemię czuje jej grawitację. Jakże nie
prawdopodobnie żwawi wydają mu się wtedy ludzie! Na widok tych zwinnych
postaci człowiek nie może się oprzeć zdumieniu. Emmelina, jej lekkość,
zwiewność prawie, zdumiewała mnie za każdym moim powrotem.
Zazwyczaj oczekiwała mnie na rubieży lądowiska, w śmigłowcu. Przewa-
żnie rezygnowałem z kuracji w obozie readaptacyjnym i lecieliśmy wprost do
Szwajcarii, do Breshoven. Do dnia mojej kolejnej wyprawy byliśmy razem bez
przerwy. Na ten okres - dwu-, trzy-, czteromiesięczny - Emmelina przerywała
pracę, rozstawała się ze znajomymi z Berna i swój czas poświęcała wyłącznie
mnie. Żyliśmy intensywnie, zapasami i na zapas.
Sporadycznie składały nam wizytę jej przyjaciółki, a kiedyś pojechaliśmy
do stolicy na rewię mody, na której Emmelina znów święciła triumf. Prezen-
towała wówczas kreację wieczorową, dwie popołudniowe oraz fantazyjny pe-
niuar i wypadła znakomicie. Ale widziałem tam także modelki równie uzdol-
nione i młodsze. Emmelina ich nie dostrzegała.
W czwartym roku naszego małżeństwa zaczęło się coś psuć. Emmelina nie
przyleciała na lądowisko, nie zastałem jej też w domu. Zatelefonowała wie-
czorem z Berna i oświadczyła, że przyjedzie do Breshoven za tydzień, bo(
„musi przypilnować swoich spraw". Nie zgodziła się, abym ja przyjechał do
niej. Nasze spotkanie, chociaż radosne, nie przypominało spotkań poprzed-
nich. Przez ostatni rok rozłąki w Emmelinie zmalała fascynacja naszym związ-
kiem. Nie pytałem o powody, lecz wkrótce je poznałem.
Taką Emmelinę, Emmelinę ćwiczącą, widziałem po raz pierwszy. Zrywała
się skoro świt i ćwiczyła do upadłego. To była mordercza praca: gimnastyka
połączona z treningiem siłowym i z dietą. Po południu Emmelina odwiedzała
32
masażystę albo szła na dodatkowe ćwiczenia korekcyjne. Wieczorami, ro-
zebrana do naga, dawała przedstawienie przed lustrem.
- To, co robisz, i sposób, w jaki to robisz, nie jest bez znaczenia dla
twojego zdrowia - powiedziałem w jeden z takich wieczorów, kiedy kon-
templowała swoje biodra.
Żachnęła się.
- No to popatrz! - wykrzyknęła bliska płaczu i obróciła się do mnie
bokiem. - Popatrz na mój tyłek. Na ten upiorny tyłek!
Spojrzała za siebie, do lustra, na swoje pośladki i zrobiła to tak, jakby
spoglądała na tłum wielbicieli, co rzucili się, by podnieść upuszczony przez
nią wachlarz. Była rozdrażniona i przybita, a przecież nie mogła się oprzeć
pokusie zademonstrowania mi po raz któryś swoich bezsprzecznie doskona-
łych kształtów. Naprawdę, można ją było tylko podziwiać.
- Twój tyłek jest najwspanialszy w całym Układzie Słonecznym - zapewni-
łem.
Zyskałem to, ze na parę minut straciła do mnie zaufanie. Ustawiała się
przed lustrem, jak gdyby pozowała do kamery, i rozdrażnienie z wolna ją
opuszczało.
- Czy nie widzisz, że on sterczy? - usiłowała jeszcze przekonać mnie
złamanym głosem. - On sterczy jak... jak termitiera!
Aż piszczała, żebym zaprotestował. Więc zaprotestowałem:
- Wobec tego zazdroszczę termitom.
Omal nie skoczyła na mnie z pięściami.
- Jesteś obłudnym i nędznym cynikiem! I oczywiście sprowadzasz
wszystko do jednego. Wy, na tych swoich stacjach czy jak im tam, myślicie
tylko o tym. Zjawiacie się raz na rok, łapiecie żonę albo co wam wpadnie w
ręce, rozbieracie ją w drodze do domu, żeby nie tracić czasu, potem są te
tygodnie rui, a potem znowu na rok do swoich, żeby im opowiadać, jak było.
Stała przede mną naga, piękna i zła, wymachiwała rękoma i wcale nie było
to zabawne. Starałem się ją udobruchać, zarazem udowodnić jej, że nie jestem
impotentem uczuciowym, i w końcu moje starania uwieńczone zostały sukce-
sem. Przyszło mi to tym łatwiej, ze w gruncie rzeczy Emmelina nie miała
pretensji do mnie, musiała tylko wyrzucić z siebie to, co się w niej nagroma-
dziło przez ostatnie kilka miesięcy.
Tej nocy Emmelina mówiła dużo. Z chaotycznych, nerwowych, obfitują-
cych w dygresje zwierzeń niczym ze skorupek zrekonstruowałem jej obecną
sytuację. Nie występowała już na pokazach jako reprezentacyjna modelka
„Terra". Jej miejsce zajęła Gretta. Według relacji Emmeliny był to babsztyl
wyjątkowo odrażający, bez tyłka i piersi, kościsty, o pałąkowatych nogach i
wystających łopatkach. Ten obraz kłócił się z moim sądem o kryteriach oceny
estetycznej przy naborze modelek do „Terra". Emmelinie zaś stuknęła nie-
dawno trzydziestka i dawało się to niestety zauważyć.
Emmelina nie potrafiła pogodzić się z porażką i nie miała zamiaru ustąpić.
Chciała znów być tą jedyną spośród modelek, której przysługiwało prawo
decydowania o kreacji, w jakiej pokaże się na rewii, i której przedstawiciele
firm konfekcyjnych przysyłali prezenty, „jako wyraz uwielbienia Pani i Pani
talentu". Tygodniami zmagała się ze swoim ciałem, odsunęła na bok kawę i
alkohol, mniej bywała, więcej czasu przeznaczyła na relaks i czynny wypoczy-
nek.
Zapytałem ją raz, czemu nie pójdzie do chirurga plastycznego, skoro jest
zdania, że jej ciało ma jakiś defekt. Popatrzyła na mnie spod lepkich od potu
kędziorów i odparła dysząc:
- Mam się oficjalnie przyznać, że jestem felerna? Dopiero bym zrobiła
uciechę tym wszystkim gówniarom! 
Półtora miesiąca później, kiedy wróciłem z krótkiego rejsu do „Mercur-
XI", Emmelina jak dawniej oczekiwała mnie w śmigłowcu. Wyglądała urzeka-
jąco i była w doskonałym humorze.
- Dałam sobie spokój z tą atletyką - oznajmiła. - Nadal pracuję w „Terra" 
wciąż jeszcze nie utrąciłam Gretty. Ale utrącę.
Z całą pewnością nie musiałem jej wtedy rozbierać w drodze do domu.
Zrobiła to sama. I to ona zaprowadziła mnie do łóżka.
Sielanka trwała tydzień. Te dni w zasadzie przesiedzieliśmy w sypialni.
Emmelina raz po raz telefonowała do Berna i po jednym z tych telefonów
zakomunikowała mi przy kolacji, ze Joan Vince zaprasza nas do siebie.
- Wydaje jutro przyjęcie - powiedziała. - Będzie tam twoja przyjaciółka,
Britta Gaulish.
Wzruszyłem ramionami. Britta Gaulish od dawna nic mnie nie obchodziła
i Emmelina wiedziała o tym. Rozgrzebywanie wspomnień, zwłaszcza w chwi-
lach, gdy tylko teraźniejszość miała znaczenie, było działaniem chybionym.
- Będzie tam także Max Stem.
- Nie znam go.
- Nie znasz Maxa Sterna?
Uniosłem wzrok znad talerza. Emmelina była nienaturalnie podniecona i
błyszczały jej oczy. Niewątpliwie przed kolacją wypiła solidnego drinka. Wło-
żyła do ust kęs pieczeni i żuła go z namaszczeniem, opierając brodę na dłoni i
przypatrując mi się kokieteryjnie, a jednocześnie z lekką ironią.
- Max Stern to „człowiek o dokładnie pięciuset twarzach" - wyjaśniła. -
Pracuje w firmie Eblou i jest najlepszym specem w swojej branży. Występuje w
telewizji.
Pomyślałem, że „człowiek o dokładnie pięciuset twarzach" to niezbyt
odpowiednie miano dla biznesmena, ale nie powiedziałem tego. Emmeliru
wyprowadziła mnie z błędu:
- Max Stern reklamuje kosmetyki Eblou. Zdobył dla Ebłou rynki całej
Europy. Niejeden aktor, choćby się podpierał tekstem, nie przekaże tego, co
Max przekaże mimiką. - Odłożyła sztućce, podeszła do szafki i z szuflady
wyjęła fotografię. - To właśnie on - powiedziała, podtykając mi ją pod nos.
Ze zdjęcia patrzył na mnie trzydziestoparoletni brunet o wypukłych
oczach i miękkich rysach. Twarz miał owalną, proste brwi i raczej grube wargi.
Ledwo się pohamowałem, by nie palnąć, że Max Stern jest istotnie utalento-
wany, bo z tego zdjęcia przekazuje swoją bezmyślność i samouwielbienie
nader przekonująco.
- Poproszę go o autograf - Emmelina usiadła i zatopiła widelec w mięsie.
- Chyba mi nie odmówi.
- Więc jedziesz?
- Jedzie-my - przyjrzała mi się i znowu odłożyła sztućce. - Wielki Boże,
Mikę! Powinieneś wiedzieć, jakie to dla mnie ważne!
Nie wiedziałem. I ona uświadomiła sobie wreszcie, że zapomniała wtaje-
mniczyć mnie w swoje plany.
- Max Stern jest kochankiem Luizy Pagat, współwłaścicielki „Terra". Luiza
Pagat szaleje za nim. Jedno jego słowo i Gretta na pokazach będzie demons-
trować kalosze, bo do tego to ona się nadaje, ta chabeta.
Tak więc nie było to oczarowanie, a przynajmniej nie tylko oczarowanie.
Emmelina postawiła na protekcję. Byłem tym nieprzyjemnie zaskoczony, ale
wstrzymałem się od komentarzy.
Do Berna pojechaliśmy samochodem. Emmelina włożyła na siebie su-
knię, która mimo całej mnogości plis i falban niewiele co zakrywała. Nie
powiedziałem ani słowa, choć jej postępowanie budziło zastrzeżenia. Pogo-
dziłem się nawet z rolą statysty, którą mi wyznaczyła w tej płaskiej farsie.
W salonach Joan Vince nic się nie zmieniło, może jedynie przybyła nowa
warstwa kurzu na sztukateriach i tkaninach dekorujących ściany. Otomana w
pąsowe róże stała na dawnym miejscu, ale róże nie były juz tak pąsowe.
Respektując życzenie Emmełiny przyjechaliśmy tam z dwugodzinnym spó-
źnieniem. Emmelinie chodziło o to, żeby zjawić się na raucie po szczycie
wzajemnego zainteresowania, kiedy osłabną pierwsze uniesienia i goście za-
czną wypatrywać kogoś, kto wprowadzi trochę życia w stygnącą atmosferę.
Tym kimś miała być ona.
Goście Joan Vince nie wypatrywali nikogo, byli zajęci sobą i trunkami.
Emmelina, zrazu gotowa zostawić mnie na korytarzu i samotnie ruszyć na
podbój świata, uczepiła się mojego ramienia i wzgardliwie mierzyła zebra-
nych. Domyślałem się, co czuła. Tym ludziom łaskawy los umożliwił nawią-
zanie kontaktu z niecodziennym zjawiskiem, tymczasem oni zachowywali się
jak barbarzyńcy.
- Emma! - zawołał ktoś z końca salonu. Nad głowami gości pogrążonych
w rozmowie i ciągle obojętnych na dar losu pomachała nam kobieca ręka.
- Twoja flama - prychnęła Emmelina. - Idzie tutaj. Ja znikam - puściła
moje ramię.
Britta Gaulish przepchnęła się przez środek grupy mężczyzn, przystanęła i
potoczyła błędnym wzrokiem. Holowała młodego brodacza w stroju, który
był śmiałym wyzwaniem rzuconym schludności. Zabrało jej trochę czasu,
zanim mnie spostrzegła.
- O rany, Mikę! - powiedziała. - Jestem juz na fest gazie, bo pomyliłam
cię z Emmelina!
- Emmelina poszła poprawić makijaż - odrzekłem.
- Aha, to znaczy, że tu była, tylko poszła do sracza. - Britta wbiła we mnie
mętne spojrzenie. - O rany, Mikę, ty się nic nie zmieniłeś. Nic a nic! - Objęła
za szyję swojego partnera. - Wiesz, Steph, kto to jest ten facet tutaj? To 
facet, co
orze i sieje, ale nie zbiera.
- Jest tu Max Stern? - zapytałem.
Brodacz strząsnął z siebie rękę Britty. Wybełkotał:
- Max Stern to bożyszcze pedzialców.
W salonach podnosił się gwar i ciemniało od dymu. Pary rozparte na
kanapach i sofach jakby zapomniały, że nie są tu same. Pod oknem niemłoda
kobieta o olbrzymim biuście rżała donośnym śmiechem, a stojący obok męż-
czyzna wlewał jej za dekolt zawartość swojej szklanki.
- Mikę, ty się w ogóle nie zmieniłeś. - Britta zionęła mi alkoholem w
twarz. - Dalej jesteś taki narwany? Chętnie bym się z tobą puściła.
- Poszukam Emmeliny - powiedziałem, odchodząc. 
Brodacz wybełkotał za mną:
- Max Stern to bożyszcze pedzialców.
Emmelinę odnalazłem w sąsiednim salonie. Siedziała na otomanie w pą-'
sowę róże. Dół jej sukni, rozcięty między plisami, spływał na podłogę. Zoba-
czyłem uda mojej żony wyzywająco obnażone aż do bioder i jej niemy zach-
wyt, kiedy pochylała się ku siedzącemu przy niej mężczyźnie. Tym mężczyzną
był Max Stern.


zakładka
XIII
Zbudził mnie szarpiący ból w okolicach żołądka, jakby stalowe łapska
rozdzierały mi jelita. Zbudziłem się skulony, co świadczyło, że ból dokuczał
mi we śnie i usiłowałem go stłumić przybierając pozycję embriona, tę pozy-
cję, która ułatwia nam przetrwanie rozpaczliwych sytuacji. Przybrał ją Fred von
Neheim, kiedy zamknięty w komorze ciszy, był u kresu wytrzymałości.
Zgięty pobiegłem do sanitariatu.
Jest to jeden z epizodów, które w mojej relacji chętnie bym pominął,
gdyby reporter „Orbity", ten chudzielec w szkłach kontaktowych, nie mole-
stował mnie tak usilnie, żebym opisał wszystko.
Przeżyłem kilkugodzinną szaletową gehennę. Wcześniej, w napadzie nie-
pohamowanego łakomstwa, zaserwowałem sobie królewski posiłek i teraz w
moim umyśle z szyderczą perseweracją odbywała się projekcja potraw: galan-f
tyna ze szczupaka, puree z raków, rosół, cielęcina w sosie beszamelowym,
befsztyk z polędwicy, grzanki orzechowe, kompot ananasowy i od początku.
Lekarstw w komorze ciszy nie było, miałem więc do wyboru albo zasto-
sować ścisłą dietę, albo uruchomić taster. Poczłapałem do kuchni i zaparzy-
łem sobie mocnej herbaty. Właśnie to, w podobnych warunkach, zrobiłem
szesnaście lat temu i wtedy mi pomogło. Z kubkiem na tacy wszedłem do
pomieszczenia mieszkalnego. . 
Położyłem tacę na stoliku i usiadłem w fotelu. Czekałem, aż herbata prze-
sianie. Śledziłem wzrokiem kłębki pary rozsnuwającej się nad kubkiem,
kiedy owładnęło mną dziwne uczucie. Poprzedziła je myśl, że już od dawna
nie używam określenia „śniadanie", „obiad", „kolacja", i że na dobre straci-
łem rachubę czasu. To uczucie nie było mi obce, często doznawałem go poza
Ziemią, ale zawierało jakiś nowy pierwiastek, nieuchwytny i przejmujący lę-
kiem.
To nie jest uczucie samotności czy izolacji - pomyślałem. To jest uczucie
zagubienia. Bez nadziei na ratunek.
Podszedłem do tablicy rozdzielczej. Była godzina piąta czterdzieści pięć.
Wskazania mierników ucieszyłyby każdego pilota. Temperatura spadła do 338
kelwinów.
Pomijając temperaturę, nie zauważyłem żadnej zmiany. Po co więc te
mierniki? Czy ograniczanie się do samej obserwacji badanego jest na pewno
uzasadnione? A może zapomnieliście, że ja jestem tutaj?
Umówmy się tak: ja zrobię rundę po komorze, podczas gdy wy zmienicie
wskazania mierników bodaj jednego, na przykład barometru. Dla was to
przecież błahostka.
Do tablicy rozdzielczej podchodziłem wielokrotnie. Cyfry na barometrze
ani drgnęły. Z pozostałymi przyrządami było to samo.
- Ośli upór - powiedziałem na głos.
Zarobiłem kolejny punkt karny.

XIV 
O strachu rozmawiałem z O'Pavelem tego dnia, kiedy przyjechał do nas
Max Stern. Max Stern zapowiadał swój przyjazd od tygodnia i przez ten tydzień
Emmelina żyła niczym w transie. Nawet nie starała się ukryć, jak bardzo jej
zależy na wizycie Maxa Sterna i jak wiele sobie po niej obiecuje. Trudno mi
było pogodzić się z tą nową sytuacją w moim domu, ufałem jednak, że
Emmelina szybko się swym gościem znudzi.
Obecność O'Pavela pomagała mi znosić egzaltowane zachowanie Emme-
liny. Szczęśliwy los zesłał mi go w poniedziałek, akurat w dniu, w którym
Emmelina otrzymała „cudowną wiadomość, że Max Stern przyjął jej zaprosze-
nie i wpadnie do nas w czasie weekendu". O'Pavel zatrzymał się u nas w
drodze z OKSZ, skąd wracał po badaniu kontrolnym. Od startu dzieliło go
dziesięć dni, pięć z nich postanowił poświęcić mnie. Te dni upłynęły nam na
rozmowach, na takich rozmowach, jakie można usłyszeć tylko w Klubie Wete-
ranów, gdzie spotykają się piloci, którzy zaliczyli sto miesięcy pobytu w prze-
strzeni kosmicznej.
W sobotę, przed wyjazdem O'Pavela, przyjechał Max Stern. Wkroczył do
naszego domu jak triumfator. „Zawalały go liczne zajęcia, był rozchwytywany,
ale bądź co bądź nie mógł się oprzeć zaproszeniu tak czarującej gospodyni".
Nie zaskoczył go fakt, że Emmelina jest moją żoną i prawdopodobnie nie
przypominał sobie naszej pogawędki, którą ucięliśmy na otomanie w salonie
Joan Vince. Emmelina zaofiarowała się wtedy przygotować nam aperitif, a on
po jej odejściu zapytał mnie:
- Jak myślisz, stary, dla kogo one tu wszystkie przyszły? Co je tu ściągnęło?
Choćby tę roznegliżowaną konserwę, co poleciała po nasze drinki.
Na to pytanie mogła być tylko jedna odpowiedź, lecz znajdowaliśmy się w
salonach i Emmelina pokładała w Maxie Sternie nadzieję. Teraz wierzyłem, że
w trakcie tego weekendu Emmelinie opadną łuski z oczu.
Przy stole Emmelina zajęła miejsce obok Maxa Sterna, ja usiadłem naprze-
ciw O'Pavela. Obiad był wykwintny, rozmowa przy nim - mniej. Dotyczyła
naturalnie naszego wybitnego gościa i jego kariery. Mówiła głównie Emmeli-
na.
- Czy wiesz, Mikę, że Max jest autorem haseł reklamowych? - powiedzia-
ła. - Wymyślił ich całe mnóstwo. Jak brzmi to ostatnie, Max?
- „DELIMALE uczyni ją powolną twej woli". To będzie szlagier.
- Wolno wiedzieć, co się kryje za tą nazwą? - zapytałem.
- Woda po goleniu - odparł Max Stem. - Niezłe, co? Harrison, ten właści-
ciel, powiedział, że to bomba. Że faceci oszaleją dla samej nazwy.
Usłyszeliśmy następnie, czym się zdobywa klientów i komu firma Eblou
zawdzięcza sukcesy. Nie odzywałem się, O'Pavel również milczał. Siedział
przygaszony, jadł bez apetytu, coś go najwyraźniej dręczyło. Dumając nad tym,
uprzytomniłem sobie, że od rana był tego dnia jakiś nieswój.
Do końca obiadu nie powiedział słowa.
Wybiła piętnasta i O'Pavel podziękował nam za gościnę. Ekspres, którym
udawał się do Lucerny, odchodził o 16.32. Zaproponowałem, że pomogę mu
spakować neseser.
- Życzę panu przyjemnej podróży - rzekł Max Stern wstając od stołu. - Ale
też, co to za pomysł, żeby podróżować pociągiem.
On tego nigdy by nie zrozumiał. Ktoś taki, jak Max Stern, nigdy by nie
zrozumiał, że przed kolejną wyprawą O'Pavel tę drogę do I ucerny najchętniej
przebyłby pieszo.
- Ja także przyłączam się do tych życzeń - powiedziała Emmelina. - W
tym domu zawsze masz przyjaciół, Pave. - Zwróciła się do mnie. - My, Mikę,
będziemy na górze. Gdybyś nas potrzebował, po prostu zawołaj. Chcę poką r
zać Maxowi swoje kreacje. On ma gust.
- Sądzisz, że to go może zainteresować?
Max Stern uśmiechnął się obleśnie i bezczelnie i odparł:
- Prawdziwego mężczyznę interesują w życiu dwie rzeczy: jego zawód i
kobiece fatalaszki. Te dwie.
Dzielnie powstrzymałem się od skomentowania tej wypowiedzi. Wyszed-
łem za O'Pavelem do pokoju gościnnego. Zmieszałem nieco dżinu i białego
wina z sokiem grejpfrutowym i rozlałem do szklanek z lodem. Jedną szklankę
podałem O'Pavelowi. Sięgnął po nią niezręcznie.
Opuścił wieko neseseru i ze szklanką podszedł do okna. Stał tam zapa
trzony w ślimak autostrady przecinającej osiedle. Widziałem jego przygarbio-
ne plecy i pochyloną głowę.
- Wiesz, Mikę - wyznał cicho - boję się. Po raz pierwszy odczuwam lęk.
Milczałem poruszony tym wyznaniem. Rzadko się zdarza usłyszeć to z ust
pilota, szczególnie takiego, jakim był O'Pavel. Psycholodzy z OKSZ zalecają
nam wspólne szczere rozmowy, które rzekomo pomagają rozładować napię-
cia, ale myli się ten, kto mniema, że piloci są ludźmi skłonnymi do zwierzeń.
- Mikę? - O'Pavel odwrócił się, by sprawdzić, czy nie wyszedłem z poko-
ju.
- Znam to uczucie - odrzekłem. - Znam to cholerne uczucie. Kiedyś
leciałem z tlenem i siadło mi chłodzenie reaktora. Temperatura przekroczyła
krytyczną i dalej rosła...
O'Pavel zaprzeczył.
- Nie, pilocie, ja się nie boję awarii, eksplozji, nie boję się śmierci. Boję
się, że już nigdy nie zobaczę Ziemi, ludzi, no, wiesz. To jest irracjonalne. 
Nie,
to chyba w ogóle nie jest strach, tylko jakiś żal.
Każdy z nas prędzej czy później przeżywa taki kryzys. Powiedziałem mu
to, bo nic mądrzejszego nie umiałem mu powiedzieć. Nie potrafiłem go
pocieszyć, nikt mnie tego nie nauczył. Praca w kosmosie rozwija w człowieku
inne umiejętności.
- Powinieneś odpocząć, Pave - dodałem. - Wyjedź. Dokądkolwiek. Pole-
cę za ciebie.
Ale on odmówił. Postawił szklankę na parapecie i zatrzasnął neseser. Nie
pozwolił mi odwieźć się na dworzec. W drzwiach jeszcze raz spojrzał mi w
oczy. Tego spojrzenia nie zapomnę nigdy.
Przybity myślami wspiąłem się po schodach na górę. Szukałem kogoś,
żeby nie być sam.
O'Pavel nie potrzebował żadnej pociechy, on się ze mną żegnał. Zrozu-
miałem to po tygodniu, kiedy dotarła do mnie wiadomość, że O'Pavel, pilot I
klasy, trzykrotnie odznaczony - podczas startu spłonął w atmosferze. W Parku
Bohaterów przybył kolejny pomnik z białego piaskowca.
Pchnąłem drzwi i owiał mnie słodki zapach buduaru mojej żony. Byli tam
oboje, w tym sanktuarium Emmeliny. Leżeli na łóżku. Wokół poniewierały się
wyjęte z szaf suknie. Mimo półmroku widziałem ich dokładnie.
Widziałem każdą zmarszczkę na koszuli opinającej plecy Maxa Sterna, jego
naprężony kark i napięte pośladki, kosmyki roztarganych włosów opadające
mu na skronie, obcasy jego butów zapartych o poręcz łóżka i fałdy spodni
spuszczonych do kolan. Widziałem wystające spod spodu i splecione dziecię-
cymi stopami nogi Emmeliny, jej gładkie ramiona, błądzące pod koszulą Maxa
Sterna, i jej twarz, pragnącą i skupioną. Miała zaciśnięte powieki, rozchylone
wargi i włosy w nieładzie.
Słyszałem ich oddechy, jakby dyszeli mi tuż nad uchem. I szmer pościeli.
Podłoga skrzypnęła pode mną i Emmelina otwarła oczy. Jej mętny wzrok
padł na mnie, zobaczyłem w nim niedowierzanie i zniecierpliwienie - trwało
to ledwie uchwytny moment. Emmelina już pojęła, że nie jestem przywidze-
niem, że jednak wszedłem tu bez uprzedzenia. W jej nabierającym ostrości
spojrzeniu malowały się teraz rozmaite uczucia, poprzez strach, poniżenie,
wstyd, wściekłość i pokorę, aż po nienawiść, a spod tych uczuć przebijał się
wysiłek, by zapanować nad wstrząsanym spazmami ciałem. Na powrót zacis-
nęła powieki. Z mściwym uśmiechem przeznaczonym dla mnie, ulegała
swym zmysłom, czerpała z nich do końca.
Czymś się jednak zdradziła: Max Stern wykręcił szyję i popatrzył za siebie.
Zobaczyłem jego twarz nabiegłą krwią i wykrzywioną, jego rozdęte nozdrza i
wyszczerzone zęby; usłyszałem jego chrapliwy oddech, kiedy wyrzucał z płuc
powietrze. Emmelina przygarnęła go. Opadł na nią i zanurzył twarz w jej
włosach. Trwał tak dygocąc z wyczerpania.
Wyszedłem stamtąd.
W godzinę po tym, jak Max Stern opuścił nasz dom, jak Max Stern uciekł,
Emmelina powiedziała z irytacją-.
- Nic cię nie upoważnia do tego, żebyś mnie szpiegował. Postąpiłeś
skandalicznie. Skan-da-licz-nie!
Przy kolacji, którą mimo wszystko zjedliśmy razem, podjęła temat. Miała
podpuchnięte oczy i zaczerwieniony nos.
- Skompromitowałeś mnie. Wpadłeś tam jak ten głupi i zazdrosny mąż.
Obraziłeś nas. Obraziłeś naszego gościa. Wyjechał bez pożegnania.
Rano, przed śniadaniem, zażądała:
- Powinieneś pojechać do Maxa Sterna i przeprosić go za swoje zachowa-
nie. Możesz jeszcze wszystko naprawić.

XVI
Tego dnia w dzienniku czynności napisałem coś, na wspomnienie czego
oblewam się rumieńcem. Niemniej w niniejszej relacji z mojego pobytu w
komorze ciszy, relacji dość skrótowej, przytoczę ten zapis, zgodnie zresztą z
życzeniem reportera „Orbity".
Dupa 1 "ip.i DUPA 
Wydawało mi się, że są to słowa właściwe.

XVI
Gryzłem przaśne tosty, piłem gorzką herbatę i pisałem:
Jak wy potraficie upokorzyć człowieka!
Przed szesnastoma laty Jose Martinez uruchomił taster, taki jak ten, co
prowokująco wystaje z tablicy rozdzielczej. Rzekomo drzwi się wam zacięły i
musieliście wpuścić do komory gaz obezwładniający, bo Martinez dostał sza-
łu. Nonsens. Martinez sam wpuścił ten gaz. W dobrej wierze przycisnął taster i
to wystarczyło. To tak, jakby tonącemu rzucić na głowę koło ratunkowe z
betonu.
Wiem, czego chcecie. Chcecie, abym was poprosił, abym nie dotykał tas-
tra, lecz powiedział: „proszę was, wypuśćcie mnie stąd".
Bez ustanku słyszę te słowa. Podszeptują mi je wasze gnomy, co się zalęg-
ły w ubikacji.
Odłożyłem pisak i poszedłem do sanitariatu. W przerwach między jednym
a drugim snem, centymetr po centymetrze badałem posadzkę i ściany tego
pomieszczenia. Robiłem to już od pięciu takich przerw. Tym razem zbadałem
wnętrze muszli w.c.

XVII
Siedziałem na tapczanie, plecami do ściany i oglądałem swoje dłonie. Były
duże, kwadratowe i mięsiste, stworzone do pracy.
W czym, do diabła - myślałem - te dłonie mogą być gorsze od dłoni Maxa
Sterna, który swoich używa głównie do liczenia pieniędzy i obmacywania
cudzych żon? Nie są mniej sprawne niż jego, utajone jest w nich nawet pewne
piękno, jak we wszystkim, co stworzyła natura. Na tych dłoniach mogę pole-
gać i mogą polegać inni. Nigdy mnie nie zawiodły. Uratowały od uduszenia
ludzi na , Jove VIH".
Emmelina powiedziała: „Zabierz te swoje łapy!" Było to dziewięć miesię-
cy po tym, jak schwytałem ją i Maxa Sterna in flagranti.
Po półrocznej nieobecności na Ziemi wróciłem pełen najgorszych prze-
czuć. Emmelina nie oczekiwała mnie na rubieży lądowiska, ale zastałem ją w
Breshoven, w naszym domu. Jak zwykle po powrocie byłem nią onieśmielony
i żywiłem dla niej uczucia raczej opiekuńczo-ojcowskie niż małżeńskie. Przy-
witała mnie wymuszonym uśmiechem, a kiedy ująłem ją za ramiona, sycąc
oczy jej wyglądem, zesztywniała mi w rękach.
- Oczywiście - wycedziła. - Oczywiście. Jeżeli ci na tym zależy, możemy
zaraz iść do łóżka.
Jak, na miłość boską, miałem jej wytłumaczyć, że tam, w kosmosie, jedy-
nym odpowiednikiem pojęcia Ziemi jest dom, jest o n a, i że jeśli teraz mogę
na nią patrzeć, wdychać jej zapach, zdaje mi się to darem godnym Hadesa?
Przecież wraca się nie na Ziemię, lecz do domu, do tych kilkudziesięciu
metrów kwadratowych zastawionych drogim nam sprzętem, a w jeszcze więk-
szym stopniu wraca się do ludzi, do wybranego spośród nich człowieka.
Kiedy nikogo takiego nie ma, praca pilota przypomina pracę maszynisty kolei
podziemnej kursującego między jedną stacją a drugą.
- Parę dni temu telefonował twój armator - powiedziała Emmelina. -
Przyznano ci II klasę.
Już o tym wiedziałem. Tę nowinę oznajmił mi zmiennik z bazy orbitalnej,
który przejął ode mnie stery statku, żeby sprowadzić go na Ziemię. Awansowa-
łem do czołówki pilotów cywilnych linii transportowych, a Emmelina mówiła
0 tym tak, jakby przekazywała mi zeszłoroczne pozdrowienia od ciotki.
- Myślałem, ze cię to ucieszy.
- Co ma mnie ucieszyć? - Emmelina naprawdę była zdziwiona. - Sznurek
po samobójcy?
Wciąż miała do mnie pretensję o tamto sobotnie popołudnie sprzed sześ-
ciu miesięcy i przemawiały przez nią zawiedzione ambicje. Manewr z Maxem
Sternem nie przyniósł jej spodziewanych rezultatów. Emmelina, pozostając
nadal w cieniu Gretty, w końcu zrozumiała, że nie istnieje taka siła, która
powtórnie uczyni ją primabaleriną „Terra" i urażona podziękowała swoim
chlebodawcom za pracę.
- Nie doszłoby do tego, gdybym tam była przez cały czas, gdybym nie
rzucała wszystkiego za każdym razem, kiedy pan mąż raczył zstąpić z nieba.
Cholera!
Rozpłakała się.
Ukoić kobietę, która płacze z naszej winy, to niemożliwość dla wielu
mężczyzn, zwłaszcza gdy uświadamiają oni sobie, ze cała ich wina polega na
tym, że w porę i skutecznie, niechby i za cenę jej szlochów, nie powstrzymali
swojej żony, kiedy głucha na wszelkie prośby i przestrogi uparcie wplątywała
się w rozmaite głupstwa.
A jednak udało mi się ją ukoic. Metodą z lamusa. Nazajutrz w biurze
paszportowym dopełniłem formalności i bez żadnych konkretnych planów
wsiedliśmy na pokład pierwszego lepszego samolotu, który odlatywał z Ber-
na. Nie śpieszyło się nam, bo miałem trzymiesięczny urlop i mogłem go
przedłużyć o następne trzy miesiące. Byliśmy w Madrycie i Walencji, w Buda-
peszcie, w Warszawie i Krakowie, w Moskwie i Leningradzie, w Zagrzebiu, w
Teheranie, w Delhi, w Bangkoku, na Celebesie i na Nowej Gwinei, w Adełaidep
1 Sydney, w Wellingtonie, w Santiago, w Rio de Janeiro, w Caracas i w Nowym
Jorku. Tu, w hotelu „Freedom" zatrzymaliśmy się na dłużej. I tu skończyła się
nasza przygoda.
W Nowym Jorku gościł Max Stern. Dowiedziałem się o tym z „Reklamy" -
podstawowej lektury Emmeliny. Tygodnik ten znalazłem w naszym aparta-
mencie na stoliku, obok wideofonu. Domyślałem się, co to oznacza, i chociaż
Emmelina tego dnia i przez kolejnych pięć dni nie zjawiła się w hotelu, nie
42
śmiałem jej szukać. Dziewięć miesięcy temu, po ucieczce Maxa Sterna z
naszego domu, powiedziałem Emmelinie: „Daję ci całkowitą swobodę. Wię-
cej czasu jestem tam niż tutaj i trudno, żebyś na ten okres wkładała habit,
zresztą bez względu na to, gdzie jestem, nie żądam od ciebie wierności, nie
żądam nawet lojalności, chcę tylko, żebyś była ze mną". Dlatego jej nie szuka-
łem.
Po pięciu dniach, kiedy z maratonu filmowego wróciłem wieczorem do
hotelu, zastałem Emmelinę w naszym apartamencie. Tkwiła przed oknem
zapatrzona w neony szalejące po przeciwnej stronie ulicy, wsparta dłońmi o
parapet.
- Nie zapala] światła - powiedziała.
Staliśmy w ciemności rozjaśnianej wpadającą przez okna migotliwą po-
światą, raz słomkowo-zieloną, raz szkarłatno-błękitną, raz turkusowo-fioleto-
wą. Z dołu ulicznego kanionu dobiegał usypiający szum. Emmelina postąpiła
krok w moim kierunku.
- Rozwodzimy się, Mikę - oświadczyła.
Nie widziałem jej twarzy, bo tonęła w mroku, widziałem jedynie różno-
barwne błyski w jej dużych oczach.
- To niemożliwe - zaprzeczyłem niedorzecznie. Potem powiedziałem
coś w tym sensie: - Chcę zapewnić ci dobrobyt, ale jestem tylko zwykłym
pilotem i nie umiem niczego robić poza tym, co robię.
- A ja nie mam zamiaru być kurą domową! Chcę pracować. Muszę
pracować.
- Skoro musisz pracować...
- Tak, muszę! I będę pracować. Max obiecał załatwić mi tę pracę. Ale nie
będę już taka głupia, żeby się wiązać z jednym facetem. O, nie!
- W „Terra"...
- Pieprzę tę gównianą „Terra"!
Tyle w niej było nienawiści! Dlaczego? Nie wiedziałem. Nie wiem.
- Nie zgodzę się na rozwód - powiedziałem zdesperowany.
Parsknęła mi prosto w nos.
- Akurat to zależy od twojej zgody! Na jakim ty świecie żyjesz, Mikę? Czy ty
w ogóle żyjesz? Czy ty w ogóle wiesz, co to jest życie?
Chwyciłem ją za ręce. Wtuliła głowę w ramiona i szarpnęła się do tyłu.
Zacisnąłem palce mocniej.
- Emma, posłuchaj.
- Zabierz te swoje łapy!
Odeszła ode mnie jeszcze tego dnia, również tego dnia dostarczono mi
telefonogram z „Astrolabu". Mój urlop dobiegał końca, a moim szefom ani w
głowie nie postało, że może zechcę go przedłużyć.
Poleciałem.
Wróciłem po trzynastu miesiącach. W swojej skrytce znalazłem urzędowe
pismo, w którym bezduszny komputer informował, że Emmelina Raya i Mikę
Cesara przestali być małżeństwem. Zadzwoniłem do Joan Vince, do Britty
Gaulish i do innych znajomych, a później - do biura detektywistycznego.
Jeszcze później nastąpiła awaria na , Jove VIH" i znowu trzeba było lecieć.
Zawsze trzeba było gdzieś lecieć.
Siedziałem teraz na tapczanie, plecami do ściany i oglądałem swoje dło-
nie. Były duże, kwadratowe i mięsiste, stworzone do pracy.
- Ongiś z tych dłoni wyrastały palce - zwierzyłem się na głos komorze - a
nie pędy bambusa. I nigdy przedtem nie słyszałem, jak one rosną.

XVIII
Zaplanowałem to chytrze.
Od jakiegoś czasu w miarę regularnie kontrolowałem wskazania mierni-
ków. Za każdym razem opierałem się łokciem o tablicę rozdzielczą, lewą dłoń
kładłem w pobliżu tachometru i zasłaniałem ją otwartym dziennikiem czyn-
ności. Notowałem powoli.
O godzinie dwunastej jak zwykle obojętnie podszedłem do tablicy roz-
dzielczej, przyjąłem swoją pozę i zacząłem spisywać mierniki. Równocześnie
paznokciami lewej dłoni, zasłoniętej dziennikiem, zdrapywałem warstewkę
emulsji do zębów, którą swego czasu pokryłem tarczę tachometru. Zeszła
łatwo. Wtedy jednym ruchem odsunąłem dziennik i wlepiłem spojrzenie w
oczyszczoną tarczę. Tachometr wskazywał 352,8 kilometra na sekundę. Wyp-
rostowałem się.
Przyrost prędkości wynosi dziewięćdziesiąt osiem setnych kilometra na
sekundę - pomyślałem. - Trzysta pięćdziesiąt dwa i osiem dziesiątych podzie-
lone przez dziewięćdziesiąt osiem setnych równa się trzysta sześćdziesiąt.
Czego dotyczy ta liczba? Naturalnie godzin. Trzysta sześćdziesiąt godzin to
piętnaście dób.
Piętnaście dób w komorze ciszy.
Prędkość 352,8 kilometra na sekundę miała przy tym bardziej ogólne
znaczenie. Takiej prędkości nie osiągnął jeszcze żaden ziemski statek zało-
gowy, pomijając eksperymentalne modele „Acerów". jest to więcej aniżeli
wynosi czwarta prędkość kosmiczna i z powodzeniem wystarcza, żeby na
stałe opuścić Galaktykę.
Przejął mnie bezpodstawny lęk. Nagle zrobiło mi się słabo. Usiadłem. 
- To skutki tej diety - powiedziałem. - Powinienem zmienić jadłospis.
Na miękkich nogach powlokłem się do kuchni i ochlapałem twarz zimnąP.
wodą. Potem otworzyłem pawlacz spiżarnię, zdjąłem z półki kilka konserw i '
umieściłem je w promienniku. Rozglądając się za sztućcami, zobaczyłem nóż. 
Tknięty badawczą myślą wziąłem go do ręki i powiodłem wzrokiem po ścia-
nach. Wybrałem miejsce między promiennikiem a spalarką. Na powierzchni
ściany naciąłem czworobok ćwierć na ćwierć metra i zdarłem aksamitną pow-
lokę. Pod spodem była gąbka, pod nią - gęsta kratownica z plastykowych
listewek. Wyłamałem te listewki i natrafiłem na warstwę twardej gumy. Męczy-
łem się nad nią ponad godzinę, złamałem przy tym czubek noża, w końcu
jednak udało mi się ją wydłubać. Odłożyłem nóz i wsunąłem rękę w otwór.
Namacałem zimną, stalową-powierzchnię.
Odniosłem wrażenie, że to, czego dotykam, jest wewnętrznym płaszczem
poszycia statku kosmicznego.

XIX
Stwierdzam ponad wszelką wątpliwość, ze ze spiżami ginie prowiant.
Zginęła trzecia część konserw i spore ilości pieczywa. Mam nie najgorszą
pamięć wzrokową, zresztą każdy by spostrzegł ten ubytek. Nie jestem skąpy
czy zachłanny, nie widzę wszakże powodów, dla których miałbym się dzielić
swym prowiantem z jakimiś przeklętymi gnomami. Dlatego zaraz całą zawar-
tość spiżarni przeniosę do pomieszczenia mieszkalnego, aby mieć nad nią
nadzór. Wy tymczasem podnieście temperaturę w mojej komorze. Termometr
wskazuje 280 kelwinów i trzęsę się z zimna. Żądam tego kategorycznie!

XX
Leżałem okutany w prześcieradła i pledy. Oblewały mnie fale gorąca,
bielizna oblepiała moje ciało, ale bałem się wyleźć z betów. Kiedy słałem
tapczan do spania, temperatura spadła poniżej 270 kelwinów i teraz byłem
przekonany, ze poza moim kokonem czyha na mnie ziąb.
Wysiliłem pamięć, by przypomnieć sobie, co mi się śniło. Chyba komora
ciszy, a w niej jakaś kobieta. Tak, ta stewardesa z lotniska w Karaczi, ta 
Mulatka
o długiej szyi i małych uszach. Stała w wejściu do sanitariatu i kiwała na mnie
palcem, jakby rada, ze może mi w czymś pomóc.
Leżąc odchyliłem głowę do tyłu, aż łupnęło mi w karku i spojrzałem za
siebie. Była tam, taka jak w moim śnie, usłużnie skłoniona, radosna. Kusiciel-
sko zapraszała mnie do sanitariatu.
- Idę - szepnąłem. - Idę.
Patrzyłem, jak kołysze biodrami, zadziera spódnicę i cofa się do klitki z
natryskiem. Po chwili wyfrunęły stamtąd damskie pantofle, kostium, bluzka i
koronkowe majtki. Wyskoczyłem z pościeli i wpadłem do sanitariatu. Na-
prawdę spodziewałem się ją tam zastać.
Zrobiłem sobie gorącą kąpiel. Szorowałem się z pasją, jak gdybym usuwał
z siebie plamy po smarze. Myślałem, ze tak myłbym Emmelinę, tak bym ją
mył, żeby zmyć z niej to błoto, w które wdepnęła tam, na przedmieściach
Bergamo..
„On załatwił mi tę pracę" - powiedziała wtedy. - „To ciężka praca, ale
pozwoli mi rozwinąć talent. Max wyjechał do Francji odnowić kontrakt z firmą
Eblou. Za rok mogę zostać jego partnerką."
Mężczyzna w wielkim czarnym carbighu zapuścił silnik. Emmelina wsiad-
ła do samochodu i przestałem ją widzieć. Carbigh, wyjąc na pierwszym biegu,
wyrwał w kierunku śródmieścia aż zadudniły amortyzatory. Zostałem sam.
Z uchylonych okien dobiegał głos komentatora telewizyjnego, gdzieś na
piętrze kwiliło niemowlę, wiatr czymś szurał i szeleścił. Było dość ciemno,
gdyż paliła się co druga latarnia. W przodzie, na tle czarnego nieba, majaczyły
szkielety nie ukończonych wieżowców i ażurowe ramię dźwigu. Poszedłem
do stojącego między dwoma mieszkalnymi budynkami bungalowu, który
wskazał mi człeczyna poznany przed hotelem „Vittorio". Ominąłem hałdy
piachu, zwoje kabli, stosy rur i prefabrykatów i po zbitej z desek kładce
przedostałem się na drugi brzeg błotnistego bajorka. Stanąłem przed weran-
dą, ciągle oświetloną, z której kilkanaście minut temu zeskoczyła Emmelina.
W bungalowie mieściło się atelier filmowe, jedno z tych niezbyt legal-
nych, ale tolerowanych przez władze atelier, w którym podstawowym rekwi-
zytem jest szerokie łóżko. Obok drzwi wisiał kolorowy plakat, przedstawiający
nagą kobietę w wyuzdanej pozie, opatrzony napisem: SEX DELIGHT.

XXI
Prowiant ginął nadal, chociaż stale znajdował się w zasięgu mojego wzro-
ku. Podejrzewałem, że moi cisi i niezauważalni współlokatorzy podbierają mi
go, kiedy śpię. Aby zabezpieczyć konserwy przed dalszą kradzieżą, cały ich
zapas podzieliłem na części i każdą z nich owinąłem w prześcieradło. Tobołki
ułożyłem pośrodku pomieszczenia mieszkalnego, wiązaniami do dołu, po
czym usiadłem w fotelu. Otworzyłem dziennik czynności i napisałem:
Komandorze Bragg! Na wstępie pragnę cię zapewnić, że to, o czym będzie
mowa poniżej, jest owocem moich głębokich przemyśleń. W pełni zdaję
sobie sprawę ze swej obecnej sytuacji i wiem, kto mnie tak urządził. Wiem
skądinąd o wiele więcej, niż sądzisz. Na przykład to, że jesteś krewnym Maxa
Sterna, czego najlepsze świadectwo daje twoja rozpustna gęba, i to, że ta cała
komora ciszy jest po prostu kabiną statku kosmicznego.
O tej pierwszej wyprawie międzygwiezdnej mówiono w OKSZ już od lat i
nikt nie ukrywał, ze zwerbowanie odpowiednich ochotników nastręczy do
diabła kłopotów. Dlatego postanowiliście działać z zaskoczenia i przy okazji
ten twój nadęty krewniak zadbał o to, aby się mnie pozbyć. Piekielnie mj^
przeszkadzałem na Ziemi, co? Teraz, kiedy już jestem na tym statku, razem z
innymi frajerami, może spokojnie dmuchać moją żonę, no nie? Ale do czasu,
Bragg. Emmelina niebawem do mnie wróci. Ja tez do niej wrócę, wrócę na
Ziemię, bo przecież kiedyś musicie wypuścić nas z tych kabin, żebyśmy mogli
przejąć sterowanie statkiem. Zmienimy wtedy kurs i będzie to początek końca
twojej kariery, Bragg.
Pisałem to bez wzruszeń, jakby ta sprawa dotyczyła kogoś obcego, kogo
niepodobna traktować poważnie, jakby te zdania ktoś mi dyktował.
Pisanie mnie męczyło. Męczyło mnie wszystko, nawet myśl, żeby położyć
się i odpocząć. To zmęczenie gromadziło się i odkładało w mojej psychice od
momentu, kiedy przekroczyłem próg tej komory. Eliminowały je tylko przy-
pływy strachu - coraz częstsze i coraz bardziej destruktywne. Co w takich
razach czułem? Chyba to, co czuł pilot samolotu lecącego wprost na ziejące
ogniem baterie nieprzyjaciela, albo to, co czuł pasażer jachtu, którego na
pełnym morzu zdybyłaBeaufortowska dwunastka, albo też to, co czuł kierow-
ca uszkodzonego czołgu, pędzącego na oślep przez pole minowe.

XXII
Spałem na podłodze, przy stosie tobołków z prowiantem, odgradzając je
swoim ciałem od sanitariatu. Obudziłem się pod wpływem zewnętrznego
bodźca - szmeru czy westchnienia, którego chyba nawet nie usłyszałem; był
to raczej mój domysł.
Uniosłem się na łokciu. Za mną na tobołkach siedział O'Pavel. Zarys jego
postaci ledwo majaczył przede mną, ale miałem pewność, ze to on.
- Jesteś - powiedziałem do niego.
Przypomniałem sobie, jak wyglądał, kiedy z neseserem w ręku stał w
drzwiach mojego domu. Po swojej śmierci juz raz mi się ukazał. Leciałem
wówczas z ładunkiem ciekłej mieszanki tlenowo-azotowej na, Jove VIH", a on
przystąpił do mnie i chwycił za stery.
- Na tamtym statku tez zawiodło chłodzenie. Myślałem, ze tym razem
będę miał ten pomnik w Parku Bohaterów. Zjawiłeś się ty i pompy podjęły
pracę na nowo. Nie mam szczęścia do tych statków, Pave, ale miewam szczęś-
cie w nieszczęściu.
„To bezpieczny statek, Mikę. Gigantyczny i bezpieczny."
- Chciałbym juz jednak stąd wyjść, z tej kabiny.
„Są tu wszyscy. Fred von Neheim, Jose Martinez, komandor Bragg, Britta
Gaulish, doktor Rettman, szefowie .-Astrolabu-..."
- Kto jeszcze?
„Wszyscy."
- I wiedzą, że ja jestem tutaj?
„Czekają, aż to się skończy. Cieszą się, że tak świetnie dajesz sobie radę."
- Nie jestem byle szczawiem. Mam na swoim koncie ponad sto trzydzieś
ci miesięcy poza Ziemią. Nic mnie nie obchodzi jakiś tam taster.
„Strzeż się go, pilocie."
- Jestem zmęczony. Chce mi się spać. Dziękuję ci, Pave.
Ułożyłem głowę na jednym z tobołków, podciągnąłem kolana, ręce skrzy-
żowałem na piersi i zasnąłem.

XXIII
Zlew w pomieszczeniu kuchennym i zlew w sanitariacie miały w sumie
pojemność około 10 litrów. Były to jedyne naczynia w tej komorze nadające
się do magazynowania wody. Gdyby jej zabrakło, dysponowałem teraz dzie-
sięciolitrową rezerwą, która rygorystycznie racjonowana mogłaby mi wystar-
czyć przynajmniej na miesiąc.
Na razie wody nie oszczędzałem. Czerpałem ze zlewów, ile mi było po-
trzeba, i natychmiast odkręcałem kran, żeby uzupełnić ten ubytek. Ale przesta-
łem się myć.

XXIV
Kompoty i soki należało szczególnie dobrze zabezpieczyć. Postanowiłem
zawinąć je w kilka prześcieradeł i trzymać na stoliku. Brałem się akurat do
przepakowania tobołków, kiedy zobaczyłem j ą.
Leżała na tapczanie pogrążona w głębokim śnie - Emmelina ubrana w
obcisłe krótkie szorty w kolorze beżowym i kusą, równie obcisłą beżową
kamizelkę, skąpana w świetle padającym z sufitu. Dźwignąłem się z klęczek i
podszedłem do tapczanu.
Oddychała spokojnie jak dziecko. Miała rozchylone wargi, a we włosach
różę. Leżała nieco z boku, jakby kładąc się do snu zrobiła mi miejsce obok
siebie. Położyłem się tam ostrożnie, żeby jej nie zbudzić. Widziałem jej ró-
żowe ucho, jedwabisty policzek i cień w zagłębieniu ramienia i wdychałem
zapach jej włosów.
Gnomy rzuciły się do rabunku. Skorzystały z tego, że opuściłem swój
posterunek, i jak na komendę ruszyły w stronę tobołków z prowiantem.
Naradzały się, przekomarzały, coraz bardziej zuchwałe. Mówiły coś na mój
temat, któryś szyderczo nalegał, żebym wstał. Znosiłem to cierpliwie.
Hałas nie ustawał. Słyszałem poszczególne głosy, męskie i wyraźne. Po-
czułem dotknięcie na ramieniu i przekręciłem głowę. Pochylał się nade mną
Max Stern, obok niego stało dwóch mężczyzn.
- Spieprzajcie stąd! - syknąłem.
Chwycili mnie pod pachy i zwlekli z tapczanu. Emmelina nawet nie
westchnęła; spała w błogiej nieświadomości, jakby czuwał nad nią Morfeusz.
Szarpałem się, ale tych dwu unieruchomiło mi ręce.
Z uśmiechem kabotyna Max Stern zbliżył się do mnie. Był napuszony
niczym żołdak, co właśnie awansował na kaprala. Przestałem stawiać opór.
Chytrze sflaczałem w uścisku obu prześladowców i uścisk ten osłabł. Ufnie r
puszczono moje ręce.
Wtedy uderzyłem. Bez zamachu, ale wkładając w cios całą siłę prawej ręki, i
barku i mięśni tułowia. Głowa Maxa Stema odskoczyła z suchym trzaskiem i
poleciała w tył. Odwróciłem się do tych dwu. Prosto w twarz trafił mnie
pióropusz aerozolu i straciłem przytomność.
Zaraz po mnie z komory wyniesiono komandora Josepha Bragga. O tym
jednak dowiedziałem się dopiero tydzień później.

Część druga
Grupie „Emergency"
KOSMOS

I
W dziesięć dni po tym, jak opuściłem komorę ciszy, spacerowałem z
doktorem Rettmanem po korytarzu budynku „C" Ośrodka Kosmicznych Stat-
ków Załogowych. Nadal czułem się kiepsko, momentami traciłem orientację
czasową i przestrzenną.
- U badanych w asensoriach - tłumaczył mi Rettman - zaburzenia psychi-
czne powstają szybciej niż u badanych w komorach ciszy, ale też szybciej
ustępują. Przedłużanie deprywacji sensorycznej może stać się przyczyną trwa-
łych zmian w psychice badanego, więc czas trwania testu ograniczyliśmy do
trzech tygodni. Ale badani z reguły i tak go skracali. Niewielu tak jak pan
dotrwało do końca.
Spacerowaliśmy po korytarzu, czekając na diagnostę, który miał mnie
poddać codziennej kontroli psychosomatycznej.
- Przetestowaliśmy już połowę waszej grupy - powiedział Rettman. Lewą
ręką skubał koniuszek ucha, opierając łokieć na prawej dłoni. - Chyba będzie
to grupa najlepsza. Zresztą - dodał zamyślony - nieważne, ile kto wytrzymał.
Zawracaliśmy i musiałem się wesprzeć na jego ramieniu. Rettman zerknął
na mnie z ukosa.
- W porządku, doktorze - uspokoiłem go.
Budynek, dotąd względnie cichy, napełnił się hałasem. Tupot, sapanie,
pochrząkiwania, mamrotane monosylaby, szelest - aż trudno uwierzyć, ze
sprawcą tego był jeden człowiek. Ów mężczyzna, młody, zadyszany i chyba
zakatarzony, miał na sobie nieprzemakalny płaszcz, a z ramienia zwisał mu
reporterski magnetofon. Nosił szkła kontaktowe. Wpadł na korytarz, ogarnął
go spojrzeniem i przypuścił na nas szarżę.
- To pan! - wybuchnął czymś, co nazwać entuzjazmem byłoby przesad-
nym zabiegiem eufemicznym. - Tak jest! To pan!
Zwracał się do mnie, ignorując obecność doktora Rettmana. Magicznym
ruchem wydobył skądś mikrofon, przedstawił się jako reporter „Orbity", zadał
mi równocześnie parę pytań i sam udzielił na nie odpowiedzi. Stałem oszo-
lomiony. Po tych dwudziestu dobach, które spędziłem w komorze ciszy,
wydawał mi się uosobieniem żywiołu.
- Jak pan zniósł tę izolację? Co panu najbardziej dokuczało? Jak pan
ocenia swój wyczyn?
- Chwileczkę - wtrąciłem. - Nie jestem jedyny, który w „kiblu" przesie-
dział trzy tygodnie...
- W „kiblu"? Tak to nazywacie? Owszem, nie jest pan jedyny, ale tylko w
pańskim przypadku test miał tak dramatyczny finał. O czym pan wtedy myślał?
Miał pan przecież mnóstwo czasu na rozmyślanie. Co pan sądzi o tego rodzaju
testaclj?
- Pyta pan jako człowiek czy jako reporter?
Nieco stracił rozpęd.
- Nie chodzi mi o jakieś ogólne impresje - powiedział po zastanowieniu.
- Nie chcę niczego spłycać. „Orbita" nie jest brukowcem i nie goni za sensa-
cją. Problem izolacji człowieka z intelektualnego, moralnego i naukowego
punktu widzenia jest problemem na tyle skomplikowanym...
- ...że nie da się go omówić w trakcie krótkiej pogawędki - skonkludował
doktor Rettman. - Proponuję, żeby pan Cesara po prostu napisał relację z
pobytu w komorze ciszy. Z punktu widzenia terapeutycznego
będzie to poniekąd katharsis i ufam, że obaj panowie odniesiecie z tego
pożytek.
- Co pan na to? - zapytał mnie reporter. - Tylko proszę, żeby ta relacja
była szczegółowa, żeby opisał pan wszystko, zwłaszcza to, o czym pan myślał,
z czym się pan zmagał, co pan przeżywał.
Zgodziłem się głównie dlatego, że nie starczyłoby mi siły na wyjaśnienie
temu wulkanowi entuzjazmu powodów, dla których nie chcę wracać do prze-
szłości. Reporter zmusił mnie jeszcze do wysłuchania szeregu uwag prakty-
cznych, potem nadszedł diagnosta i przerwał naszą rozmowę.

II
Po południu udałem się do podziemi. Za drzwiami opatrzonymi nume-
rem jedenastym, w boksie kontrolnym, dyżurowała nobliwa pani w średnim
wieku. Sądząc z wyglądu zupełnie nie nadawała się do tej pracy. Moją komorę
zajmował teraz jakiś mężczyzna. Nie widziałem jego twarzy, bo leżał na tap-
czanie tyłem do kamery. Przebywał tam siódmy dzień, odczytałem to ze r
świetlnej tablicy wiszącej nad konsolą sterowniczą. Dziwne, ale ukłuła mnie
zazdrość. Pomyślałem, że on się tam hartuje, uszlachetnia i że przez niego i
takich jak on nie będę kimś wyjątkowym.
Dyżurna w słowach wyszukanych i równie nobliwych jak jej powierz-
chowność poinformowała mnie, że taśmy z mojego pobytu w komorze ciszy
od razu przekazane zostały do Centrali Analitycznej OKSZ i obecnie powinny
być w archiwum, jeżeli nie powędrowały już do kasacji.
Nie powędrowały. Poprosiłem o nie i wydano mi je wręcz ochoczo. Nie-
wątpliwie moją wizytę u archiwisty poprzedził telefon doktora Rettmana. Ob-
juczony taśmami wróciłem do hotelu OKSZ, gdzie w recepcji wypożyczyłem
przenośny magnetowid. Zamknąłem się z nim w numerze i przystąpiłem do
pracy.
Ktoś, kto oglądał siebie na filmie nakręconym ukrytą kamerą, może wyro-
bić sobie jakie takie pojęcie o tym, co czułem, kiedy zgarbiony nad magneto-
widem podziwiałem swoje poczynania w komorze ciszy. Było to żenujące
widowisko, które szybko mi obrzydło, toteż robiąc szkic swojej pisemnej
relacji korzystałem przede wszystkim z notatek w dzienniku czynności i
oczywiście z zasobów własnej pamięci.
Ewentualne niedostatki tej relacji, zatytułowanej „Ziemia" i zamieszczonej
w części pierwszej, proszę złożyć na karb nieporadności pisarskiej pilota.
Moje palce przywykły do stukania w klawisze rozrządu, nie zaś - maszyny do
pisania. Z tego też powodu chętnie bym się ograniczył do napisania „Ziemi",
wszelako przeprowadzony na mnie i na moich kolegach test ściśle wiąże się z
dalszymi wypadkami, których nie wolno przemilczeć.
Były to najbardziej dramatyczne wypadki, jakie w ostatnich latach rozegra-
ły się w kosmosie.

III
Pracę nad szkicem „Ziemi" zakończyłem późną nocą i nazajutrz spałem
do południa. Obudziło mnie pukanie do drzwi numeru. Podciągnąłem się na
rękach i usiadłem w pościeli. Zawstydzająco raźnym krokiem wszedł do poko-
ju komandor Bragg. Miał pod brodą lekki opatrunek gipsowy i dziesięcio-
dniowy zarost na policzkach. Wymieniliśmy krótkie spojrzenia.
- Mam nadzieję, że nie wyrwałem pana ze snu - powiedział.
O tym, jak go potraktowałem w komorze ciszy, dowiedziałem się onegdaj
od doktora Rettmana. Chciałem wtedy niezwłocznie spotkać się z Braggiem,
przeprosić go, lecz był on poza OKSZ, a mnie doktor Rettman zabronił opu-
szczać hotel. Teraz przez tę nie załatwioną sprawę czułem się podwójnie
winny i chyba było to po mnie znać. Bragg zmiarkował, o czym myślę, gdyż
oświadczył:
- Proszę, żeby pan nie wracał do tamtego incydentu. Zbędne są tu jakie-
kolwiek tłumaczenia.
- Niemniej zechce pan przyjąć...
- Ani słowa, panie Cesara!
Nie pozwolił mi się usprawiedliwić i to była kara. Chciał też, bym pozostał
jego dłużnikiem, bo dłużnika łatwiej nakłonić do ustępstw. Zrozumiałem to
pod koniec naszej rozmowy.
Usiadł za ławą, opodal mojego łóżka.
- Niech pan sobie nie przeszkadza - powiedział towarzyskim tonem. - A
może ja pana krępuję?
Był kłopotliwie bezpośredni. Wspomniałem pytanie, które zadał mi mie-
siąc temu w swoim gabinecie: „Czemu pan mnie nienawidzi?" Niejednokrot-
nie chyba konsternował kadetów.
Wygramoliłem się z pościeli i przeszedłem do łazienki. Drzwi zostawiłem
otwarte. Puściłem wodę do wanny i zacząłem się golić. Z pokoju dobiegło
mnie pstryknięcie zapalniczki i po chwili napłynęła stamtąd woń cygara.
- Pan ostatnio był na Io, prawda?
- Na Ganimedzie - sprostowałem. - Wiozłem tlen na , Jove VIH".
- Racja - komandor dodał coś jeszcze, ale zagłuszyła to waląca z kranu
woda.
Skończyłem się golić, zakręciłem kran i zajrzałem do pokoju. Bragg ssał
cygaro i przełączając klawisze, od niechcenia przeglądał taśmę założoną do
magnetowidu.
- Będę się kąpać - oznajmiłem.
- Mech się pan mną nie przejmuje - odpowiedział.
Zdjąłem piżamę i z chlupotem wszedłem do wanny. Cała ta sytuacja za-
czynała mnie denerwować. Tymczasem Bragg rozgościł się u mnie na dobre.
Nie zachęcany, dzwoniąc szklankami przygotował sobie coś do picia z moich
zapasów, potem zmienił taśmę w magnetowidzie. Znowu trzasnął klawisz i w
pokoju rozległ się mój głos odtwarzany z ampeksu:
- „Nie jestem byle szczawiem. Mam na swoim koncie ponad sto trzy-
dzieści miesięcy poza Ziemią. Nic mnie nie obchodzi jakiś tam taster."
- To prawda - powiedział Bragg i wyłączył magnetowid. - Nie jest pan
byle szczawiem. - Usłyszałem, że wstaje i zbliża się do drzwi łazienki. Otwo-
rzył je na oścież, wszedł i oparł się plecami o ścianę. - Wie pan, co to jest
„Titania"?
Zakrawało to już na kpiny. Wszystko to wydało mi się raptem na wpół
nierealne.
- Coś niecoś obiło mi się o uszy o tym księżycu - odparłem ze złością.
- Mam na myśli stację kosmiczną, panie Cesara.
Skropiłem głowę szamponem i wtarłem go we włosy.
- Nie znam wszystkich stacji czy baz - powiedziałem. Do ust spłynęła mi
mydlana gorycz. - Chyba nie muszę znać?
- Poleciałby pan tam?
- Czybym poleciał? Polecę wszędzie, gdzie mi każą. Gdzie mi każe
armator. Za to mi płacą.
- Z armatorem jest kłopot najmniejszy...
Spłukałem z włosów mydliny, otarłem twarz z wody i popatrzyłem na
Bragga. Stał w tym samym miejscu pod ścianą, obrócony do okna, ze wzro-
kiem błądzącym w chmurach i z cygarem w zębach.
- „Titania", panie Cesara, to stacja transurańska.
- Transurańska? - Siedząc w wannie i przełykając gorzkawą ślinę, szuka-
łem w pamięci czegoś, o czym wiedziałem, że gdzieś w jej zakamarkach to się
znajduje. - Transurańska?
Teraz przypomniał mi się artykuł opublikowany na łamach „Orbity", nie
tyle jego treść, co nagłówek: „STACJA-W1DMO" - raczej sensacyjny, choć to
pismo podobno nie goni za sensacją. Pamiętałem, że artykuł ten wywarł na
mnie z lekka diaboliczne wrażenie i ze byłem wtedy rad, że mam stały grunt
pod nogami.
- Tę stację - podjął komandor - zbudowano pięćdziesiąt dwa lata temu.
Jest to pierwsza stacja załogowa, która wprowadzona została na okołoslone
czną orbitę pozaurańską. Pierwsza i, jak na razie, ostatnia. Departament boi się
inwestować w budowę następnych obiektów, ponieważ... - nie dokończył.
Więc dokończyłem za niego.
- ...ponieważ z pięciu członków tamtej załogi wróciło tylko trzech, i to z
ciężkimi zaburzeniami psychicznymi.
Komandor Bragg spojrzał na mnie niemal z potępieniem.
- Pan wie?
- Czytałem artykuł w „Orbicie" - odpowiedziałem. - I pan chce, żebym ja
tam poleciał?
- To nie jest moje chcenie, to moja prośba. Zresztą pan by tam nie pole-
ciał sam. Centrala Analityczna wyłoniła spośród was sześcioosobową grupę.
- Aaach! To po to byl ten test.
Mokłem w mętnawej wodzie i cierpliwie czekałem na wyjaśnienia. Bragg
krążył po łazience. Przyszło mi na myśl fantastyczne przypuszczenie, że to
wszystko dzieje się tak na niby, że odtwarzamy coś, co zostało wcześniej
napisane, jakiś fragment scenariusza. Może podobną scenę widziałem na
którymś z filmów.
- Jak w literaturze - odezwałem się. - Najpierw selekcja, wyłonienie naj-
bardziej przydatnych osobników, najbardziej odpornych psychicznie czy ja-
kichś tam, a potem przygotowanie interwencyjnej wyprawy. Jest więcej takich
jak ja. Co to, nie udało się panu z nimi?
Komandor przerwał wędrówkę. Wyjął z ust cygaro i nonszalancko splunął
na posadzkę strzępem tytoniu.
- Rzecz w tym, panie Cesara, że w grupie „Emergency" znaleźli się także
ci, którzy w komorze ciszy wytrzymali zaledwie tydzień. Nie jest to więc grupa
złożona z samych najodpomiejszych, chociaż tacy liczbowo istotnie mają
przewagę. Grupę „Emergency" wyłoniła Centrala Analityczna i właśnie taki
skład osobowy tej grupy uznano za optymalny. Gdybym to ja decydował o tym
składzie, pańskiej kandydatury nie rozpatrywałbym w ogóle.
- Domyślam się, że nie jest to komplement.
- Centrala Analityczna podała nam długą listę wariantów składu osobo-
wego grupy „Emergency", ale żaden z nich nie ma tak wysokiego współczyn-
nika optymalizacji. Programiści włączyli do analizy wstępne oceny testu tych,
którzy jeszcze przebywają w komorach, i z uzyskanych zestawień kompute-
rowych wynikło im, że jeśli pominiemy pańską kandydaturę, tak czy owak nie
wyłonimy z całej waszej setki składu równie optymalnego. Na wszelki więc
wypadek nadal testujemy pilotów, bo liczymy się z tym, że pan odmówi, no i
wtedy będziemy musieli zadowolić się składem mniej optymalnym.
Chytrze zaplanował tę rozmowę. Pozornie dawał mi do wyboru, w rze-
czywistości wyboru mi nie pozostawiał. Byłem jego dłużnikiem, bo go
skrzywdziłem i tę krzywdę wypadało mu wynagrodzić, byłem od niego służ-
bowo zależny, byłem winien cierpień kilkunastu ludzi przebywających w
komorach ciszy, byłem wreszcie nagi, a nagość jest bezbronna. Bragg bez-
względnie wykorzystywał swoją przewagę.
Wziąłem się w garść.
- Komandorze - powiedziałem - ja mam czterdzieści lat i do tej pory nie
ułożyłem sobie życia, nawet go nie zaznałem. W zasadzie mógłbym dzisiaj
odejść na emeryturę, bo wykonałem już swoją normę, ale zależy mi na tym,
żeby dostać I klasę. Jak zaliczę jeszcze dwadzieścia miesięcy lotu, dostanę ją
bez niczyjej łaski i wtedy dowiecie się ode mnie, co myślę o tej pracy. Może
kiedyś pragnąłem zostać bohaterem, ale dawno mi to przeszło.
Komandor Bragg patrzył na czubki swoich butów i kiwał głową.
- Dokładnie tego spodziewałem się po panu - powoli ruszył do drzwi. Na
progu łazienki przystanął i wydobył z kieszeni różową kopertę. - Byłbym
zapomniał, to list do pana - położył go na półce z kosmetykami. - Jedynkę,
panie Cesara - powiedział - rzeczywiście dostaje się po stu pięćdziesięciu
miesiącach przespanych w kosmosie, ale klasę S można uzyskać jedynie wte-
dy, kiedy te miesiące poparte są jakimiś osiągnięciami - zamilkł na chwilę. - A
tamtych pięcioro wyraziło zgodę - dodał, po czym cicho opuścił mój numer.
Skończyłem się myć i w płaszczu kąpielowym usiadłem za ławą. List był
nadany we Włoszech. Poznałem pismo Emmeliny.
Mikę,
przez Twój przyjazd do Bergamo omal nie straciłam pracy. Pan Pascoli
nie życzy sobie, aby jego artystki utrzymywały jakiekolwiek kontakty towarzy-
skie podczas realizacji filmu. To niekorzystnie wpływa na aktorstwo. Susan
radzi mi złożyć na Ciebie skargę, ale jesteśmy poważnymi ludźmi i chyba
załatwimy to między sobą bez pomocy policji. Dlatego proszę Cię, abyś prze-
stał mnie nachodzić.
Emmelina Raya

IV
Po następnych dwóch tygodniach, które w całości przeznaczyłem na pisa-
nie „Ziemi", spotkaliśmy się w auli Ośrodka Kosmicznych Statków Załogo-
wych. Był tu komandor Joseph Bragg, już ogolony i bez gipsu, doktor Rett-
man, Heinz Vogel, dwaj cywile - przedstawiciele Departamentu i nas sześcio-
ro. Usiedliśmy po obu stronach stołu konferencyjnego, na którym stał diaskop
sprzężony z magnetofonem. W auli paliło się mocne jarzeniowe światło, okna
były zasłonięte kotarami. Pod rozpiętym na ścianie ekranem, ria zwykłej tabli-
cy wypisano kredą sześć nazwisk zwieńczonych kryptonimem:
GRUPA „EMERGENCY" 
Fred von Neheim - pilot klasy I - dowódca grupy,
Mikę Cesara - pilot klasy II - zastępca dowódcy grupy, 
jose Martinez - pilot klasy II - członek, 
Jurg Hoestróm - pilot klasy III - członek,
Potter Brenton - pilot klasy IV - członek,
Leslie Leeport - pilot klasy V - członek.
Poznaliśmy się dzień wcześniej w sali restauracyjnej OKSZ, przy obiedzie.
Doktor Rettman, jedyny z kierownictwa Ośrodka, który tam przyszedł, doko-
nał prezentacji i wymknął się po angielsku. Oprócz nas sześciorga nie było w
tej sali nikogo; ostatni testowani piloci rozjechali się już do swoich zajęć, a
barman, kelner i maitre d'hótel w jednej osobie przepadł gdzieś na zapleczu.
Fred von Neheim, Jose Martinez i ja wybraliśmy stolik pod oknem, niezbyt
grzecznie separując się tym wyborem od pozostałych członków naszej grupy.
Byliśmy zajęci sobą i zrazu nie zwróciłem uwagi na tamtych troje. Rozmawia-
liśmy głównie na temat zbiegów okoliczności i szczęśliwych trafów. Przecież
zbiegowi okoliczności należało zawdzięczać to, ze wszyscy trzej znaleźliśmy
się w tej samej grupie.
Jurg Hoestróm, Potter Brenton i Leslie Leeport siedzieli każdy osobno.
Obejrzałem ich kolejno bez szczególnego zainteresowania Jurg Hoestróm
był trzydziesto-, trzydziestodwuletnim mężczyzną średniego wzrostu i śred-
niej budowy. Nosił gęstą, bujną brodę o miedzianym odcieniu, miał rudawe
przerzedzone włosy zaczesane tak, by zakrywały łysiejący czubek głowy, ru-
dawe brwi i rzęsy i jasnoniebieskie, zamyślone oczy.
Potter Brenton był imponującym olbrzymem. Mierzył dwa metry, miał nie
więcej niż dwadzieścia dziewięć lat i budowę gladiatora. Jego dziecinna twarz
nie pasowała do reszty ciała i wydawał się zakłopotany tą muskularną resztą.
Przeniosłem wzrok na Leslie Leeport. Słońce na chwilę wynurzyło się zza
chmur, jego promienie padły na jej stolik i na nią. Zobaczyłem obraz, który
nosiłem w pamięci od dnia drugiej mojej wizyty w salonach Joan Vince.
Decydując się na udział w wyprawie „Emergency", postanowiłem prowa-
dzić dziennik. Postanowiłem to z myślą, że w przyszłości może opiszę prze-
bieg tej wyprawy. Kiedy przygotowywałem relację z pobytu w komorze ciszy,
właśnie te krótkie notatki w dzienniku czynności służyły mi jako przewodnik
po kamienistym terenie pracy piśmienniczej.
Wtedy, po obiedzie, tak napisałem o Leslie Leeport:
To Emmelina. To Emmelina, gdy miała 25 lat. Te same rysy, oczy, włosy i ta
sama figura. Nawet porusza się tak jak Emmelina. Ale jest od niej bardziej
żywa i dziewczęca. No i ma 25 lat. Najwyżej 26.
Teraz, w auli OKSZ, miałem okazję sprawdzić, w jakim stopniu moje
pierwsze spostrzeżenia były trafne.
Komandor Bragg przedstawił nam cywilów z Departamentu i oddał głos
Heinzowi Voglowi. Heinz Vogel, siedząc, otworzył najeżony zakładkami no-
tatnik, splótł przed sobą ręce i przystąpił do omawiania szczegółów.
Stację „Tkania" przekazano do eksploatacji 52 lata temu. Wprowadzono ją
na orbitę pozaurańską wraz z pięcioosobowym zespołem, którego zadaniem
było wszechstronne sprawdzenie poprawności działania mechanizmów i
urządzeń tej stacji w warunkach kosmicznych i wydanie orzeczenia dopu-
szczającego ją do użytkowania. Próby trwały kilkanaście lat, podczas gdy „Ti-
tania" szybko oddalała się od Słońca, i wypadły pomyślnie.
- „Titania" - mówił Heinz Vogeł - przeznaczona jest dla załogi złożonej z
czterdziestu paru osób o różnorodnych specjalnościach. Załoga taka była już
skompletowana i gotowa do objęcia stacji, kiedy na „Titanii" zaczęło się dziać
coś niepokojącego. Łączność ze stacją utrzymywano z o-ka za pośrednictwem
marsjańskich przekaźników satelitarnych. Opóźnienie sygnału wynosiło dwie
i pół godziny i rosło w miarę, jak „Titania" zwiększała odległość od Ziemi.
Położenie Marsa było korzystne, mimo to stacja przestała odpowiadać na
sygnały. Kontrolerzy z o-ka sprawdzili łącza i wszystkie funkcjonowały pra-
widłowo. Wreszcie ustalono, że ten pięcioosobowy zespół z „Titanii" po
prostu odpowiadać nie chce. Po minięciu orbity Uranu ich dowódca połączył
się z Ziemią tylko trzy razy. Za pierwszym, nie wdając się w wyjaśnienia, złożył
meldunek o jakimś enigmatycznym zagrożeniu, dwa kolejne meldunki... -
Heinz Vogel zawahał się - dwa kolejne meldunki trudno nazwać meldunka-
mi.
Następnie zabrał głos doktor Rettman.
Omawiając sylwetki członków pięcioosobowego zespołu z „Titanii",
Rettman nie posługiwał się nazwiskami. Wymieniał specjalności: mechanik,
fizyk, astronawigator, cybernetyk i fizjolog. W niespełna rok po wysłaniu
ostatniego meldunku, w przededniu dotarcia ekspedycji ratunkowej do „Tita-
nii", trzej podani tu przeze mnie na końcu przybyli nagle na Ziemię - wszyscy
z objawami ciężkiej psychozy. Zdołano z nich wydobyć tylko tyle, że mecha-
nik i fizyk nie żyją i że stację opanowało coś. Niezwłocznie na „Titanię"^w
ślad za ekspedycją ratunkową, udała się grupa ekspertów. „Titania" minęła już
aphelium, orbitę Uranu i Saturna i ze wzrastającą prędkością zmierzała ku
Słońcu.
Ciała mechanika i fizyka znaleziono w komorze zamrażalniczej. Obdu-
cenci ustalili, że mechanik popełnił samobójstwo, a fizyk zmarł dzień później
na atak serca.
Doktor Rettman zgasił w auli światło i włączył diaskop. Zobaczyliśmy na
ekranie obu denatów. Trzeci i czwarty diapozytyw przedstawiał ich twarze. Z
tych twarzy, spod maski przerażenia, przebijało się to, co dostrzegłem w
oczach O'Pavela, gdy żegnał się on ze mną.
- Astronawigator, cybernetyk i fizjolog - powiedział Rettman - do dzisiaj
przebywają w zakładzie psychiatrycznym. Ze zgromadzonych danych wynika,
że tragedia rozegrała się po przecięciu przez „Titanię" orbity Uranu, mówiąc
ściślej: na parabolicznym odcinku orbity „Titanii", wy-
znaczonym przez rzut orbity Uranu na płaszczynę eklip-
tyki. Ten odcinek, ten obszar dotąd nie przebadany, nazwaliśmy Strefą.
Oczywiście ekspedycja ratunkowa i po niej grupa ekspertów dotarła do „Tita-
nii", kiedy ta stacja wyszła już ze Strefy. Przyczyny tragedii są nie znane.
Heinz Vogel zmienił w diaskopie kasetę i uruchomił magnetofon. Komen-
tarz był z głośnika:
- „Tkania" jest transurańską stacją załogową o budowie zmodularyzowa-
nej. Może pomieścić czterdzieści pięć osób. Zbudowana została z szesnastu
walcowatych członów przylegających do siebie, połączonych razem i rozmie-
szczonych na okręgu, wewnątrz którego znajduje się komora cumownicza.
Komorę cumowniczą łączy z członami osiem szybów komunikacyjnych.
Rozmiary stacji: średnica - 40,7 metra, średnica pojedynczego członu - 8
metrów, średnica komory cumowniczej - 16 metrów, długość pojedynczego
członu - 22 metry, długość pojedynczego szybu komunikacyjnego - 4 metry,
pojemność całkowita - 10 700 metrów sześciennych, pojemność komory cu-
mowniczej - 1900 metrów sześciennych, pojemność jednego członu - 550
metrów sześciennych. Podana pojemność całkowita jest pojemnością użyt-
kową i nie obejmuje pojemności szybów komunikacyjnych. Masa stacji wyno-
si 2480 Megagramów. „Titania" obiega Słońce w ciągu 38,90 lat przy peryhe-
lium równym 1,50 i aphelium 21,50 jednostki astronomicznej i przy nachyle-
niu orbity do ekliptyki - 0,0. Wyposażona jest w silniki korekcyjne i wspoma-
gające. Siedemdziesiąt procent powierzchni stacji zajmują laboratoria, pra-
cownie i urządzenia, pozostałe trzydzieści - pomieszczenia mieszkalne załogi
i pomieszczenia socjalne...
Ten komentarz rodem z informacji wystawienniczej był wyczerpujący,
chociaż jak na mój gust niezbyt obrazowy. Mnie stacja pokazana na ekranie
przypominała koło o masywnej obręczy, ośmiu grubych szprychach i wielkiej
ośce. Na czarnym roziskrzonym tle to złotawe koło wyglądało niczym dekora-
cja wyścielonej krepą gabloty jubilera.
Konkretnych zadań na tym zebraniu w auli OKSZ nie postawiono przed
nami żadnych. Mieliśmy lecieć na „Titanię" i wejść z nią do Strefy. To wszyst-
ko.

V
Polecieliśmy statkiem typu „Nucleonic". Wahadłowce, na których latam
zazwyczaj, rozwijają prędkość do 75 kilometrów na sekundę. Przy nich „Nuc-
leonic" mógł uchodzić za śćigacz: był dwukrotnie szybszy. Mimo to podróż
zajęła nam dwieście dziesięć dni. Spędziliśmy je w półanabiozie.
Automaty zbudziły nas 3 240 000 kilometrów przed „Titanią". Manewr
zbliżenia statku do „Titanii" i lądowania w komorze cumowniczej wykonał
Fred von Neheim. Poczekaliśmy, aż luk komory zawrze się nad nami i kom-
presory wyrównają ciśnienie. Windą zainstalowaną w szybie komunikacyjnym
zjechaliśmy do członu C, jednego z pięciu członów mieszkalnych. Człony
były dwukondygnacyjne. Zgodnie z poleceniem OKSZ zajęliśmy kabiny na
kondygnacji dolnej, te same kabiny, które przed pól wiekiem zajmował ów
pięcioosobowy zespół.
Środkowa z siedmiu kabin przypadła Leslie Leeport. W sąsiedniej, na lewo,
rozlokował się Fred von Neheim, dalej - ja; na prawo - zwalisty Potter Bren-
ton, po nim - Jose Martinez i Jurg Hoestróm. Siódma kabina została wolna.
Nikt kabin nie przydzielał, wybraliśmy je bez zastanowienia, a jednak
wybór ten był nieprzypadkowy. Von Neheim i ja - dowódca i zastępca do-
wódcy grupy - zajęliśmy kabiny przyległe, niejako odgradzając się kabiną
Leslie Leeport od reszty załogi, równocześnie jakby deklarując gotowość przy-
jęcia mieszkającej w niej dziewczyny pod baczniejszą opiekę; Potter Brenton
swym wyborem potwierdził, że wrażenie, które na nim wywarła Leslie Lee-
port, nie było przelotne; Jose Martinez był chyba trochę urażony wyznaczoną
mu rolą zwykłego członka grupy i zajmując kabinę oddaloną od mojej i von
Neheima, dał nam do zrozumienia, że na czas pobytu na stacji rozluźnia
łączące nas więzy koleżeńskie; Jurg Hoestróm, ten nieśmiały marzyciel, sto-
sownie do swojej natury wybrał kabinę najodleglejszą.
Sztucznie wytworzona grawitacja była na tej kondygnacji nieco większa od
ziemskiej, ale nie dawała się we znaki. Kabiny wyposażono skromnie i jedna-
kowo: koja, przysadzisty regalik, szafa, blat ścienny i taboret. Wykładzina na
ścianach miała kolor ciepły i uspokajający.
W kwadrans po tym, jak prowizorycznie rozlokowaliśmy się w kabinach,
Fred von Neheim wezwał nas do sterowni na wstępny instruktaż. Sterownia
mieściła się w członie D i liczyła czterdzieści metrów kwadratowych. Były tu
trzy fotele zwrócone ku panoramicznemu iluminatorowi i przed nimi okazały
półokrągły pulpit sterowniczy. Było tu także dużo wolnej przestrzeni. Zebra-
liśmy się naprzeciw iluminatora, za którym rozciągał się widok dobrze nam
znany i zawsze przykuwający wzrok.
- Nigdy nie byłem tak cholernie daleko od Ziemi - wyznał Jose Martinez.
- Osiemnaście jot-a, chłopie. 
- W kilometrach będzie to prawie trzy razy dziesięć do dziewiątej - wtrą-
cił Jurg Hoestróm. Miał piskliwy głos, który w tej sterowni brzmiał niedorze-
cznie. - Jeszcze trochę i wpadniemy prosto w bożą studnię.
- Osiem tysięcy odcinków Ziemia-Księżyc - powiedział Potter Brenton.
Prawdopodobnie nie był dotąd dalej niż na Księżycu.
Nie, ani osiemnaście jednostek astronomicznych, ani trzy razy dziesięć do
dziewiątej kilometrów, ani też osiem tysięcy odcinków Ziemia-Księżyc, żadne
z tych określeń nie przemawiało do wyobraźni. Tę odległość zwyczajnie się
czuło.
Fred von Neheim ustalił dyżury. Mieliśmy je pełnić w czwórkę: Jose Marti-
nez, Potter Brenton, Jurg Hoestróm i ja. Von Neheimowi - dowódcy - pragma-
tyka służbowa zabraniała pełnienia dyżurów, zdziwiło mnie jednak, że pomi-
nął on Leslie Leeport. To nie było słuszne, nie było też taktowne, chociaż takt
miał w tym wypadku akurat najmniejsze znaczenie. W każdym razie dzie-
wczyna przyjęła to jako wyraz lekceważenia.
- Czy to kurtuazja? - zapytała gniewnie, zaczerwieniona.
Fred von Neheim potoczył po nas posępnym spojrzeniem.
- Powiedziałem: Jose Martinez, Potter Brenton, Jurg Hoestróm i Mikę
Cesara. W takiej kolejności. Zmieniać się będziecie co sześć godzin. Rytm
dobowy ustalamy według GMT. Jest obecnie godzina dwudziesta. Dyżurować
zaczniecie od jutra, od godziny szóstej. Do tego czasu ja sam tutaj posiedzę.
Chcę być przy tym, jak stacja wejdzie do Strefy, co nastąpi o czwartej pięćdzie-
siąt siedem. Posiłki będziemy jeść na górze, tam jest mesa. Są pytania?
Nie było.
Pierwsza ze sterowni wyszła Leslie Leeport, zaraz po niej Potter Brenton, a
za nimi Jurg Hoestróm. Jose Martinez pokręcił się przy pulpicie i także wy
szedł. Było cicho, tylko zza ścian napływały słabe odgłosy pracujących urzą-
dzeń. Stanąłem przy drzwiach. Sterownia z tego miejsca wyglądała jak sala
kinowa z surrealistycznej wizji Blochersta: zalana jasnym światłem, z trzema
fotelami, z jednym widzem i z ekranem czarnym jak kir.
Myślałem o Leslie Leeport. Fred przystąpił do konsoli łączności, by wywo-
łać Ziemię. Odgadł, co chcę mu powiedzieć, bo pochylony nad konsolą rzucił
pod moim adresem:
- Zostaw to mnie.
Zostawiłem to jemu i wyszedłem stamtąd.

VI
W łazience doprowadziłem się do porządku. Zrezygnowałem z kolacji i
przypuszczam, że nikt z nas tego dnia jej nie jadł. Po siedmiu miesiącach
anabiozy byliśmy zarośnięci niczym jaskiniowcy, a nasze ciała wprost doma-
gały się wody i mydła. Ogoliłem się, ostrzygłem, poobcinałem paznokcie u
rąk i nóg, wymokłem pod natryskiem i zrobiłem sobie masaż. Odświeżony i
rześki otworzyłem pojemnik z osobistymi rzeczami i wypakowałem z niego
skafander. W jego kieszeni znalazłem broń.
Ten pistolet dostałem tuz przed startem, na poufnej odprawie w gabinecie
komandora Bragga, gdzie zostałem wezwany wraz z Fredem von Neheimem.
Po tej odprawie uczyniłem zapisek w swoim dzienniku:
Bragg uważał, że broń jest nam nieodzowna.
- Będziecie kierować iudźmi - powiedział. - W specyficznych, skompli-
kowanych warunkach. Sam autorytet to za mało.
Fred von Neheim z ociąganiem owinął troki wokół kabury i wtłoczył ją do
kieszeni skafandra. Poszedłem za jego przykładem. Obaj czuliśmy się parszy-
wie.
Teraz, odkładając pistolet na półkę, doznawałem ulgi, jak przestępca, co
ukradkiem pozbywa się narzędzia zbrodni.
Umyśliłem obejść stację dokoła i wracając wstąpić do sterowni, zęby wyrę-
czyć w dyżurowaniu von Neheima, który bez wątpienia marzył o gruntownej
kąpieli. Korytarze we wszystkich członach były jednakowo wąskie i proste.
Wędrując nimi miałem wrażenie, ze prowadzą w dół, chociaż wyłaniające się
przede mną wciąż nowe odcinki korytarza wyraźnie prowadziły w górę. Ta
część stacji tonęła w mroku, paliły się jedynie świetliki kierunkowe. Nie włą-
czyliśmy tutaj świateł głównych, ponieważ według założeń OKSZ terenem
działania naszej grupy miały być tylko dwa człony - C i D - i szwendanie się
gdzie indziej było nawet niewskazane.
Minąłem wylot szybu komunikacyjnego i znalazłem się pod sterownią.
Otworzyłem drzwi, mrużąc oczy przed spodziewanym potokiem światła, ale
wewnątrz było ciemno. Panowała tu cisza katakumb, a dalekie gwiazdy suną-
ce poziomo za panoramicznym iluminatorem sypały srebrzysty pył na nie-
czynny pulpit sterowniczy i trzy puste fotele. Wszedłem tam, łomocząc buta-
mi, i z niepokojem rozejrzałem się po tym opustoszałym pomieszczeniu i po
martwych urządzeniach. Jakoś uprzytomniłem sobie, ze jestem w sterowni
awaryjnej. Zbliżyłem się do konsoli łączności, której siostra bliźniacza nie
dawno wysłała na Ziemię nasz pierwszy meldunek nadany przez von Nehei-
ma, pogładziłem jej oproszony srebrem gwiazd korpus, po czym usiadłem w
środkowym fotelu. Była punktualnie 22.00 GMT. Za sześć godzin i pięćdzie-
siąt siedem minut „Titania" miała wniknąć do Strefy.
Przypomniały mi się słowa Emmeliny. „Wy, na tych swoich stacjach czy jak
im tam, myślicie tylko o tym. Zjawiacie się raz na rok, łapiecie żonę albo co
wam wpadnie w ręce, rozbieracie ją w drodze do domu, zęby nie tracić czasu,
potem są te tygodnie rui, a potem znowu na rok do swoich, zęby im opowia
dać, jak było". Przypomniało mi się także, jak Emmelina stała przede mną
naga i piękna i jak ze złością wymachiwała rękoma.
W tej ciszy, w tym mroku usłyszałem stąpanie. Ktoś szedł tu, w strony
sterowni awaryjnej, szedł bez pośpiechu, zatrzymując się i klucząc. Tak cho-
dzimy, gdy zwiedzamy zabytkowe wnętrza bądź gdy szukamy kogoś, kto się
przed nami schował.
Kroki zamarły na progu sterowni. Wstrzymałem oddech i wychyliłem się
zza oparcia fotela. Nieruchoma jak posąg stała w drzwiach kobieca postać z
twarzą fosforyzującą w gwiezdnej poświacie, o rysach drobnych i jakże znajo-
mych. Poczułem ucisk w gardle.
- Emma?
Doprawdy, niemal uwierzyłem, ze pod wpływem moich wspomnień
Emmelina nagle zmaterializowała się tutaj, trzy miliardy kilometrów od Ziemi.
- O Boże! - usłyszałem głos Leslie Leeport. Wpatrywała się we mnie
przerażona i gdyby nogi nie odmówiły jej posłuszeństwa, pewnie rzuciłaby
się do ucieczki.
- Leslie - powiedziałem tonem naturalnym i rzeczowym. - To tylko ja,
Mikę Cesara, facet raczej niegroźny.
Wstałem, by ją przekonać, ze nie jestem upiorem.
- O rany - jęknęła. - To pan.
Tkwiła w drzwiach, przyciskając ręce do piersi. Podszedłem do niej, wzią-
łem ją za ramię i pomogłem jej usiąść w fotelu.
- To sterownia awaryjna - wyjaśniłem idiotycznie.
Rozejrzała się trochę bojaźliwie.
- Tak - powiedziała. - To sterownia awaryjna.
- Zabezpieczenia są tu znakomite - dodałem w tym samym duchu. - Nasi
konstruktorzy potrafią zadbać o skórę tych utytułowanych bubków. Zwykły
pilot na zwykłym statku transportowym ma jedną parę sterów i w rezerwie
pacierz do świętego Piotra.
Rozglądając się Leslie Leeport założyła nogę na nogę i wtuliła plecy w
miękkie oparcie. Obrzuciła mnie przelotnym spojrzeniem.
- O czym pan mówi?
Chyba nie dotarło do niej nic z tego, co powiedziałem. Z trudem odzyski-
wała równowagę.
- Przydałby się nam łyk koniaku - zawyrokowałem.
- Koniak? Teraz? Po co?
- Koniak ma zbawienny wpływ na moje nerwy.
- Och, rozumiem.
Siedzieliśmy w ciemnej i cichej sterowni, zawieszeni pośród gwiazd i
ogarniał nas mistyczny i jednoczący nastrój, który sprzyjał milczącemu poro-
zumieniu.
- Pan słyszał, jak tu szłam, panie Cesara?
- Pan?
- Racja, Mikę. - Była już prawie spokojna. Zdobyła się nawet na sarkazm. -
Bo my wszyscy jesteśmy ze sobą po imieniu. Całe nasze miłe stadko.
Patrzyła na iluminator, za którym gwiazdy przesuwały się jak światła miasta
za szybą jadącego pociągu.
- I co, będzie teraz raport za to włóczenie się po stacji, Mikę?
- Nie będzie żadnego raportu. Będą przeprosiny.
- Przeprosiny?
- Przestraszyłem cię. Przepraszam.
- Och, to tylko moja wina. Po tej odprawie musiałam się przejść. To mi
dobrze zrobiło. Potrzebowałam czegoś takiego, żeby się otrząsnąć.
Przede wszystkim potrzebowała jednak u kogoś oparcia po tym incyden-
cie z Fredem von Neheimem. Nie znała żadnego z nas i czuła się między nami
obca. Decyzję von Neheima uznała za przejaw dyskryminacji. Było mi jej żal,
ale wolałem nie okazywać jej współczucia, bo chyba nie tego po mnie ocze-
kiwała.
- Wszyscy jesteśmy uwięzieni w tej samej klatce - zauważyłem.
Powiodła wzrokiem po nieczynnym, wysrebrzonym pulpicie sterowni-
czym. Wyrozumiale puściła moją mało odkrywczą uwagę mimo uszu.
- Nie pojmuję, co on ma przeciwko mnie - powiedziała. - Ten wilkołak.
Rozśmieszyło mnie to porównanie.
- Wilkołaki były z reguły zarośnięte po czubek głowy - rzekłem. - O ile
się nie mylę.
- Ale on jest bezzębny, ma nos do brody i patrzy jak szubienicznik.
Biedna dziewczyna jeszcze nie wiedziała, że Fred von Neheim jest anty-
feministą. Gdybym jej o tym powiedział, byłaby przybita kompletnie.
- On musi mieć kogoś do pomocy - skłamałem. - Kogoś, kto dobrze siec-
zna na nawigacji i jest zawsze pod ręką. Sam nie poradzi sobie z tym całym
majdanem, nanoszeniem pomiarów, meldunkami, obsługą komputera i tak
dalej. Kobiety są w tej pracy niezastąpione.
Nie uwierzyła mi ani trochę. Ale zadowoliła się tym, że ja w to wierzę.
Kiedyśmy wracali do naszego sektora, szedłem pół metra za nią i ona była
pewna, że nie spuszczam z niej oczu. W członie D wyprzedziła mnie o kilka
kroków. Pomachała mi, przeskoczyła przegrodę między członami i wbiegła
do swojej kabiny. Było to w stylu Emmy.
Skręciłem do sterowni głównej. 

VII
Nazajutrz obudziłem się zdenerwowany. Zdenerwował mnie sen, beztreś-
ciowy i koszmarny. Miałem nudności, ucisk w skroniach i byłem ospały.
Zaczynałem żałować swojej pochopnej i nie do końca przemyślanej decyzji.
„Astrolab" wyraził zgodę na tę moją eskapadę, bo życzenie kierownictwa
OKSZ jest dla każdej kosmicznej firmy spedycyjnej życzeniem monarchy, lecz
ja miałem swobodę wyboru. Po tamtej rozmowie z Braggiem, po przeczytaniu
pełnego troski o naszą przyszłość listu Emmeliny mogłem spakować manatki,
wypożyczyć służbowy wóz z parkingu OKSZ i nie oglądając się za siebie
wrócić do Breshoven. 
- Ten młody dyżurny - powiedziałem głośno - miał więcej rozsądku od
ciebie, ty stary trepie.
Zwlokłem się z koi i wypiłem szklankę chłodnej wody. Żołądek ciążył mi
jak kamień, poszedłem jednak do mesy, ufając, że zapach kawy zaostrzy mój
apetyt. Zastałem tam Leslie Leeport, Pottera Brentona i Jurga Hoestróma. Fred
von Neheim odsypiał nocny dyżur, a Jose Martinez był na zmianie. Mesa
znajdowała się w członie D, nad sterownią. W niskim, szczupłym i dobrze
oświetlonym pomieszczeniu stało siedem czteroosobowych stolików, za
przepierzeniem mieścił się podręczny magazynek oraz pentra. Jak na warunki
kosmiczne był to luksus.
Leslie Leeport dzieliła stolik z Potterem Brentonem. Ten olbrzym, rozparty
na połowie blatu, perswadował jej coś szeptem, ona z roztargnieniem i jakby
onieśmielona ogromem swojego rozmówcy patrzyła w talerz i dziobała wi-
delcem sałatkę.
Nie wszedłem tam do środka. Stojąc na korytarzu zlustrowałem mesę
przez otwarte drzwi i skinieniem głowy odpowiedziałem siedzącemu w kącie
Hoestrómowi, który pozdrowił mnie dziwnym grymasem. Był zaspany, miał
podkrążone oczy i nastroszoną brodę.
- Schodzimy w głąb, pilocie, co? - rzucił przez długość mesy.
Uświadomiłem sobie, że od czterech godzin zanurzamy się w Strefę.
Wcześniej o tym nie pomyślałem i zapewne była to reakcja obronna.
- O, Mikę - powiedziała Leslie Leeport. Ożywiła się na mój widok, co
schlebiło mojej próżności. Wskazała mi wolne krzesło obok siebie. - Zjesz z
nami śniadanie?
Napotkałem spojrzenie Pottera Brentona, niechętne i zawiedzione, i od-
mówiłem. Wykręciłem się brakiem apetytu i obowiązkami. Mrugnąłem do
Jurga Hoestróma i ruszyłem wzdłuż korytarza.
Stacja poza naszym sektorem największego optymistę wprawiłaby w stan
przygnębienia i depresji. Kiedy oglądałem te pracownie, laboratoria, magazy-
ny, tak zwane pomieszczenia mieszkalne i socjalne, wydawało mi się, że
oglądam wnętrze porzuconego wraka. Człowiek, opuszczając miejsce swoje-
go pobytu nawet na długi okres, pozostawia w tym miejscu cząstkę siebie, ów
nieuchwytny klimat, który sprawia, że duch tego miejsca trwa i umie oczekuje
powrotu człowieka. Pomieszczenia „Titanii" nie czekały na nikogo, jakby
człowiek opuścił je raz na zawsze.
Pojechałem windą do komory cumowniczej, żeby dokonać żmudnego
przeglądu urządzeń „Nucleonicu" i zakotwiczeń statku w szybie startowym.
Zabawiłem tam do południa, potem wstąpiłem do sterowni awaryjnej. Na
razie nie miałem ochoty wracać do kabiny. Zapadłem w fotel, ten, na którym
wczoraj siedziała Leslie Leeport, zdjąłem brudne rękawice i zwolniłem górne
zatrzaski skafandra. Po paru godzinach pracy w komorze cumowniczej, gdzie
nikłe i boczne ciążenie wyprawiało cuda z moim błędnikiem, byłem obolały i
zmęczony i znowu dręczył mnie poranny splin. Ponownie zacząłem czynić
sobie wyrzuty.
Przypomniał mi się ten młody dyżurny, jego mina, kiedy wprowadzał
mnie do komory ciszy, i później, kiedy przyszedł do mojego numeru w hotelu
OKSZ. Był speszony i z ociąganiem spoczął za ławą. Przyniósł mi medalion,
który przed testem zdałem do depozytu.
Opis tej naszej pogawędki znalazł się w dzienniku, leżącym teraz na regale
w mojej kabinie.
Wodził palcem po konturach intarsji na blacie ławy i zbierał odwagę, aby
mi coś wyznać. Nie próbowałem go zachęcać.
- Rezygnuję z tej pracy - oświadczył, spoglądając gdzieś w bok.
Nie przejąłem się tym oświadczeniem. Niektórzy w jego wieku zmieniają
pracę częściej aniżeli bieliznę. Zastanowiło mnie jednak, czemu mówi mi o
tym.
- Przychodziłem do boksu kontrolnego nawet wtedy, kiedy nie miałem
dyżuru - podjął. - Przychodziłem, żeby popatrzeć. Widziałem pana i widzia-
łem, jak się to odbywało. Tego nie wolno robić z ludźmi.
- Ci ludzie zamykali się tam z własnej woli. Nikt ich tam siłą nie trzymaŁ
- Ja wiem. Ale ja bym nie mógł. Nie mogłem na to patrzeć.
- Ale patrzył pan.
Wzdrygnął się.
- Patrzyłem, bo myślałem, że się dowiem, po co oni to robią, co chcą
przez to udowodnić.
- I co?
Rozłożył ręce. Może myślał, że ja mu odpowiem na te pytania.
- Tam człowiek zmaga się ze sobą - rzekłem - ze swoimi słabościami.
Takie zadanie postawione przed rasowym pilotem zostaje włączone do jego
systemu filozoficznego, staje się jedną z jego metod soteriologicznych.
Nie ustrzegłem się patosu i chociaż ostatnie zdanie powiedziałem żartem,
wziął je na serio. Nie rozumiał mnie, a ja nie umiałem wytłumaczyć mu tego
lepiej.
- Chce pan zrezygnować z pracy. To pańska sprawa. Niczego nie będę
panu radzić. Niech pan zatrzyma ten medalion na pamiątkę naszego spotka-
nia. I niech pan pamięta, żeby w wyborze pracy kierować się nie modą czy
ambicją, ale upodobaniami, choćby środowisko uznało pańskie upodobania
za niegodne mężczyzny.
Wyszedł, ja zaś podarłem list od Emmeliny i udałem się do komandora
Bragga, aby mu zakomunikować, że jestem gotów lecieć na „Titanię". Wbrew
rozsądkowi i swym - może nieco sybarytystycznym - lecz przecież upodoba-
niom.

VIII
W mesie był Jurg Hoestróm. Siedział przy swoim stoliku w kącie. Nieba-
wem do mesy weszła Leslie Leeport w gorliwej i nadskakującej asyście Jose
Martineza, który szarmancko usadowił dziewczynę na krześle i zaofiarował się
przygotować dla niej „niebanalny zestaw potraw". Buszowałem w magazynie
za czymś pikantnym i lekko strawnym, kiedy Martinez wkroczył tam podeks-
cytowany. Razem z siedmiomiesięcznym zarostem zgolił wąsy i wyglądał teraz
młodziej. Wyszczerzył do mnie równe, opalizujące błękitnawo, nieskazitelne
zęby.
- Z twojej miny wnoszę, że dyżur był udany - powiedziałem.
- Taaak? -Jose Martinez zajął się przekładaniem konserw. - Chłopie, w tej
sterowni to gorzej niż na „SAT S-I". Tam przynajmniej nudzisz się, nie mając
żadnych pieprzonych obowiązków. Szczęście tego pudła, że mnie Potter
¦wreszcie zmienił.
Zerknąłem na Leslie Leeport.
Że t y zmieniłeś Pottera - pomyślałem. I uraczyłem go tą uszczypliwością.
Martinez utkwił we mnie pytające spojrzenie. Natychmiast pożałowałem
swojego gadulstwa. Z opresji wybawił mnie Fred von Neheim.
- Jurg! - rozległ się jego głos.
Wyjrzałem zza przepierzenia. Von Neheim stal rozkraczony w wejściu do
mesy. Kamiennym wzrokiem patrzył na Jurga Hoestróma.
- Jurg - powtórzył oficjalnym tonem. Seplenił bardziej niż zwykle. - To
dotyczy przede wszystkim ciebie.
Jurg Hoestróm zastygł z łyżką przy ustach.
- Wydałem zakaz opuszczania naszego sektora - mówił dalej von Ne-
heim. - Wydałem taki zakaz czy nie?
Było cicho. Jose Martinez stał tuż za mną i słyszałem jego oddech. Leslie
Leeport wpatrywała się lękliwie w Freda von Neheima.
Jurg Hoestróm opuścił łyżkę. Bąknął cóś zdetonowany.
- Czy łamanie zakazów to twoje ulubione zajęcie? - ciągnął von Neheim.
Nie podnosił głosu, ale słowa wymawiał dobitnie. - Ja odpowiadam za bez-
pieczeństwo każdego z was. Więc uprzejmie proszę o respektowanie moich
poleceń!
Hoestrómowi wystąpiły na twarz czerwone plamy. Odepchnął od siebie
talerz, az zupa chlapnęła na stolik, i poderwał się z krzesła. Von Neheim tego
nie widział: wyszedł.
- Wolnego! - warknął za nim Hoestróm.
Stojąc nad stolikiem i patrząc na drzwi odetchnął głęboko, jakby pozbywał
się całej nagromadzonej w nim irytacji. Zmiął trzymaną w dłoni papierową
serwetkę i cisnął ją w swój talerz.
- Więcej tolerancji, pilocie - powiedział cicho, ruszając do wyjścia.
Obiad zjedliśmy w męczącej atmosferze. Zaraz po obiedzie, kiedy znalaz-
łem się w kabinie, zażyłem proszek na sen i wyciągnąłem się na koi. Zasnąłem
ukołysany wątpliwościami, czy ta nadmierna drażliwość Freda von Neheima
na punkcie poszanowania przepisów wynikła z powierzonej mu funkcji, czy
tez jej przyczyny Jeżały głębiej.
Zbudziłem się pół godziny przed północą. Naprędce przełknąłem spó-
źnioną kolację, wypiłem kubek kawy z amfetaminą i poszedłem do sterowni
objąć dyżur. Zmieniłem Jurga Hoestróma.
„Titania" miała osiągnąć aphelium za kilkanaście dni. Obie wyposażone w
przekaźniki planety górne - Mars i Jowisz - zajmowały niekorzystne połoze
nie, i łączność utrzymywaliśmy bezpośrednio z Ziemią, więc opóźnienie syg-
nału wynosiło 169 minut. Czuwający nad nami ośrodek kierowniczy emitował
dla nas program nieustannie i - jeżeli nie liczyć przerw na serwis dyspozycyj
ny - był to program mający podtrzymać nas na duchu, zagrzewać do czynów i
nastrajać przychylnie do świata - jeden z tych programów, których piloci nie
znoszą, o czym poprzez swoje zrzeszenie informowali dyrektorów ośrodków
kierowniczych niejednokrotnie i zawsze z tym samym negatywnym skutkiem.
Podobno scenarzyści z poszczególnych o-ka lepiej od nas wiedzą, czego nam
crzeba miliony kilometrów od Ziemi.
My ze swej strony kontakt z Ziemią ograniczyliśmy do dwóch meldunków
na dobę. Akurat o 01.00 GMT nadeszło potwierdzenie naszego ostatniego
meldunku, który sześć godzin wcześniej nadał Fred von Neheim, i kiedy
odnotowałem ten fakt w dzienniku pokładowym, do sterowni zajrzała Leslie
Leeport. Okrywał ją szlafroczek, ubiór o szczególnej sile wyrazu w tych wa-
runkach.
- Nie mogę zasnąć - powiedziała poprawiając zburzone włosy. - W mojej
kabinie jest tak cicho...
Wśliznęła się do środka i stanęła tuż przy drzwiach, przytulona ramieniem
do futryny i z rękoma w obszernych kieszeniach. Odwróciłem się do niej wraz
z fotelem.
- Tak cicho - dokończyłem za nią - jakby oprócz ciebie nie było tutaj
nikogo na tej stacji.
Przytaknęła.
- Wydaje mi się, że jestem tu zupełnie sama. Zupełnie.
- I że wszyscy o tobie zapomnieli. Że uznano cię za zaginioną i przestałaś
kogokolwiek obchodzić.
- Ty też masz takie uczucie?
- To słodkie uczucie jest nieodłącznym kompanem każdego pilota. Ale
na pocieszenie zostaje nam myśl, że ktoś jednak z całą pewnością o nas
pamięta. Kamieniarze z Parku Bohaterów.
Oderwała ramię od futryny i spacerkiem przeszła wzdłuż pulpitu sterow-
niczego. Oparła się biodrem o konsolę łączności. W tej pozie pełnej melan-
cholijnej zadumy wyglądała naprawdę uroczo. Emmelina mogłaby to zrobić z
równym wdziękiem, ale byłaby to tylko jedna z jej póz wypracowanych na
użytek pomostu, tymczasem Leslie Leeport przyjęła tę pozę w sposób natural-
ny.
Ona taka jest rzeczywiście - pomyślałem. - Jednoczy w sobie cechy Em-
meliny i tej stewardesy z lotniska w Karaczi.
- Ale ja odczuwam to chyba dotkliwiej - powiedziała. - To uczucie jest
jak z jakiegoś okropnego snu. Coś mi podszeptuje, że to tylko sen, ale prze-
dzieram się przez te okropieństwa, żeby ustalić, w jakim stopniu niebezpie-
czna jest moja sytuacja. I wciąż się znajduję na granicy snu i jawy, na granicy
niepewności - strzepnęła palcami. - Ja w ogóle nie nadaję się do tej pracy.
Pojęcia nie mam, czemu wybrałam ten zawód. Latałam dotąd nie dalej niż do
stacji wokółziemskich, wiesz, takich, których apogeum wynosi góra sto tysięcy
kilometrów. I po każdym locie przysięgałam, że z tym skończę.
_ Ale nie kończyłaś.
- Nie, nie kończyłam. Zawsze umiałam jakoś sobie wytłumaczyć, że to
tylko chwilowa słabość. Do tej komory wlazłam, żeby się sprawdzić, żeby się
przekonać, ile istotnie jestem warta. Wytrzymałam tam sześć dni, ostatnie dwa
po babsku przechlipałam. Kiedy Bragg zaproponował mi udział w tej wypra-
wie, myślałam, że żartuje. Zgodziłam się i teraz wiem na pewno, że jestem do
niczego. Powinnam była wyjść za mąż i zająć się garami.
Mówienie sprawiało jej ulgę, oczyszczało ją z tego, co tak łatwo lęgnie się
w człowieku zagubionym gdzieś w przestrzeni kosmicznej.
- „Titania" jest bezpieczniejsza od niejednej stacji wokółziemskiej - po-
wiedziałem. - Osłony przeciwmeteoroidowe, cieplne i biologiczne są tu ta-
kie, że moglibyśmy w tym pudle dotrzeć cało do samego jądra Wszechświata.
Dobra, stara robota sprzed pół wieku.
Leslie Leeport zmarszczyła brwi i znowu strzepnęła palcami. 
- Tak, to jest właśnie to uczucie. Uczucie, że opuściłam Ziemię bezpow-
rotnie, że nic, nawet cud nie jest w stanie zmienić kursu tej stacji i że moim
przeznaczeniem jest samotne, bezsensowne i wieczne żeglowanie przez tę
pustkę. Do samego jądra Wszechświata. 
- Ślepy zaułek kosmonautyki - stwierdziłem. - Człowiek nie nadąża w
rozwoju za techniką. Zbudowaliśmy już statek międzygwiezdny, ale nie potra-
fimy wydać na świat generacji, której system nerwowy zniósłby taką podróż.
Udało się nam pokonać tysiące barier, ale bariery psychiczne pozostały niena-
ruszone.
Podeszła do fotela i przycupnęła na jego skraju przodem do iluminatora.
Była myślami gdzie indziej.
- To, że jestem tu z wami, prawie nie ma znaczenia. Wasza obecność
wcale mi nie pomaga. Może dlatego, że jesteśmy przypadkową zbieraniną
obcych sobie ludzi i stronimy od siebie.
Nie wiedziałem, czy jest ona tak szczera i prostolinijna z natury, czy też
traktuje tę rozmowę jako seans u psychoanalityka. Jeżeli do tych wynurzeń
sprowokowały ją niezbyt przecież stresogenne warunki, w których spędziła
zaledwie dobę, było to dosyć niepokojące.
- Chyba - odrzekłem - nie masz powodu, żeby się uskarżać na brak
naszego zainteresowania.
Spokojnie podniosła na mnie wzrok. Wyraz oczu miała nieodgadniony.
Emmelina na jej miejscu zrobiłaby zdziwioną minę i powiedziała: „Wielki
Boże, Mikę! Ty to mówisz poważnie?"
- Potter Brenton? - zapytała Leslie Leeport. - To jeszcze chłopiec. Sam
potrzebuje opieki. Budzi we mnie uczucia raczej macierzyńskie - zamyśliła
się- - To w pewnym sensie czyni kobietę silniejszą - jej wargi rozchylił
uśmiech i był to uśmiech przeznaczony dla Pottera Brentona. - On pochodzi
z Kanady. Urodził się i wychował w miasteczku indiańskim. Koledzy Indianie
nazywają go „Złotowłosą Górą".
- Będzie kiedyś dobrym pilotem.
- Może.
Szczęśliwie wydostaliśmy się z mrocznych zakamarków ludzkiej psychiki.
Zwekslowałem rozmowę na temat, który pasjonuje każdą kobietę: ona sama.
- Jesteś Angielką? - zagadnąłem.
- Niezupełnie. Mój ojciec jest Anglikiem i mieszkam w Anglii, ale moja
matka jest Włoszką i we Włoszech się urodziłam. Oboje są wspaniali, niestety,
tworzą nie bardzo udany mariaż.
- Włoszka i Anglik?
- Ludzie różnych narodowości nie powinni się ze sobą kojarzyć. Owoce
takich krzyżówek są karłowate, kwaśne i szybko się psują.
- Wpędzasz mnie w kompleksy.
- Och, skoro tak, to przepraszam. 
- Moja matka była Szwajcarką, a ojciec Węgrem. A dziadek ze strony ojca
był Polakiem.
Uśmiechnęła się ponownie i tym razem był to uśmiech przeznaczony dla
mnie. Wstała i podeszła do drzwi. Ja także wstałem. Wręczyłem jej fiolkę z
tabletkami nasennymi.
Miałem ją tuż przed sobą, żywą kopię odmłodzonej Emmeliny. Uniosła ku
mnie twarz i milczała. Staliśmy tak długą chwilę.
- Wiesz, Mikę - powiedziała - ty jednak mnóstwo cech odziedziczyłeś po
dziadku. Jesteś po polsku rycerski i opiekuńczy, ale w gruncie rzeczy jesteś
romantyczny i nieśmiały. 
Wymknęła się na korytarz i znikła w przegrodzie między członami.

IX 
Dyżur zdałem o szóstej Jose Martinezowi. Po śniadaniu napisałem w
swoim dzienniku:
Zaczynam rozumieć tę dziewczynę. Świadomość własnej płci jest u kobiet
głębsza i w niektórych sytuacjach może być dodatkowym stresorem, zwła
szcza typu: zagrożenie, nieuchronność konsekwencji. Trapi mnie wątpliwość,
czy Centrala Analityczna wyłaniając skład osobowy grupy „Emergency",
przeanalizowała każdą ewentualność.
Jakby dla uzasadnienia moich wątpliwości gdzieś za ścianą dały się słyszeć
odgłosy gwałtownej wymiany zdań. Odłożyłem dziennik i wyjrzałem na koty
tarz. Fred von Neheim i Jose Martinez stali naprzeciwko siebie, pod drzwiami
kabiny Leslie Leeport. Obaj byli wzburzeni.
- ...w trakcie dyżuru? - kończył Fred von Neheim głosem sepleniącym i
dobitnym.
- To co, nawet odlać mi się nie wolno, tak?! - wrzasnął Jose Martinez.
Mięśnie karku nabrzmiały mu pod skórą, kiedy pochyli! głowę. Wyglądał tak,
jakby zaraz miał się rzucić przed siebie z pięściami.
- Odlać? - wyseplenił von Neheim. - Gdzie? Łaziłeś tu, pod tymi drzwia-
mi, bity kwadrans. Tutaj chciałeś się odlać?
Obserwowałem tę kłótnię obojętnie. Wspomniałem słowa komandora
Bragga: „Będziecie kierować ludźmi. W specyficznych, skomplikowanych wa
runkach. Sam autorytet to za mało."
- Do sterowni! - zarządził von Neheim.
Martinez powoli wyprostował grzbiet i zrobił krok do tyłu.
- W porządku, pilocie - powiedział przez zęby. - W porządku. Ty tu jesteś
jefe* i ty rozkazujesz. Ale strzeż się, ty dowódco.
Cofnąłem się do kabiny. Przeczytałem swój zapisek i uzupełniłem go c
uwagą:
Jeżeli na „Titanii" dojdzie do dramatu, to jego osią będzie niezawodnie
Leslie Leeport. Nie jestem psychologiem i nie zamierzam się wymądrzać ani 
silić na odkrywczość. Notuję jedynie to, co mi się nasuwa i czego jestem
świadkiem
Zamknąłem dziennik i w ubraniu położyłem się na koi. Wkrótce zasną-
łem, 

X
Podobnie jak w komorze ciszy zrodziła się we mnie nagle pewność czyjejś
konkretnej wspólobecności. Umysł człowieka izolowanego od ludzi ratuje się
przed obłędem ucieczką w sferę halucynacji, przestaje reagować na bodźce
płynące z otoczenia i odrywa się od rzeczywistości, stwarzając na swój własny
użytek wyimaginowany świat, będący swego rodzaju zaporą obronną - te
mądrości pochodzą z bogatego repertuaru doktora Rettmana. Trafiały mi one
do przekonania, niemniej nie potrafiły zachwiać zrodzoną we mnie pewnoś-
cią, z którą ocknąłem się ze snu.
Otworzyłem oczy. Kabina była pusta i cicha.
Jestem tutaj sam - pomyślałem. - Tamci odlecieli i zostawili mnie tu z
czymś, co zaczajone przygląda mi się zza ścian. Jestem tutaj sam, a stacja
definitywnie zerwała i tak już wątłe więzy grawitacji łączące ją ze Słońcem i
dryfuje teraz poza Układ Słoneczny.
Zabrakło mi powietrza. 'LK
- Budzą się duchy w starym zamczysku - powiedziałem głośno. W
Słowa te przebrzmiały i znowu było cicho. Wyszedłem z kabiny.
W sterowni dyżurował Jurg Hoestróm. Dochodziła dwudziesta pierwsza i
za trzy godziny zaczynała się moja zmiana. Hoestróm półleżał w fotelu przed
J e f e - szef.
lluminatorem. Kiedy chrząknięciem oznajmiłem swoją obecność, skurczył się
i wlepił we mnie swoje, raptem zaokrąglone, jasnoniebieskie oczy.
- Mikę?
Udałem, ze nie widzę jego zdenerwowania, chociaż nie sposób było tego
nie spostrzec. Zbliżyłem się do konsoli łączności. Fonia była wyłączona, a
obraz na ekranie monitora pokrywała świecąca wysypka.
- Od dawna jest ta kasza? - zapytałem.
- Dopiero dziewiąta - powiedział Hoestróm piskliwie. Odkaszlnął i za-
szurał butami. - Nie za wcześnie, pilocie?
- Pytam, czy od dawna jest ta kasza - stuknąłem palcem w monitor.
- Zapytaj Brentona.
Pomyślałem, ze Potter Brenton jest teraz na pewno z Leslie Leeport i uczy
ją różnych milutkich indiańskich sztuczek. Pomyślałem także o tych dwóch
dobach, które minęły, odkąd wylądowaliśmy na tej stacji. Potem pomyślałem,
że dzisiaj śpiąc, drzemiąc albo po prostu leząc spędziłem na koi czternaście
godzin, i ze przez czternaście godzin mogło się wydarzyć bardzo dużo.
- Mikę, odwiedzili cię kiedyś ci sekciarze?
- Co?
Jurg Hoestróm jakoś się pozbierał i był juz opanowany. Siedział rozparty w
fotelu i skubał swoją rudą brodę.
- Wiesz, ci członkowie sekty „Zjednoczeni z Kosmosem". Oni mają cie-
kawe poglądy.
Powtórnie postukałem palcem w monitor.
- Sprawdziłeś łącza? - zapytałem.
- Dyskutowałem z nimi parę razy - ciągnął Hoestróm nie zrażony. - To
domokrążcy. Są wśród nich byli piloci.
- „Zjednoczeni z Kosmosem"? Najbardziej zjednoczeni z kosmosem są ci,
którzy mają swoje wizytówki wykute w piaskowcu w Parku Bohaterów.
- Oni twierdzą, że ludzkość nie jest jeszcze przygotowana.
- Do czego?
- Do podróży kosmicznych, Mikę. Twierdzą, ze wybraliśmy niewłaściwą
drogę. Powinniśmy wpierw nawiązać z Wszechświatem łączność duchową, bo
w przeciwnym razie Wszechświat nigdy nas nie zaakceptuje jako partnera.
Zawsze będziemy dla niego czymś mało ważnym, a on dla nas zawsze będzie
tajemniczy i groźny.
Hm - mruknąłem. - Domyślam się, że według tych sekciarzy, po nawią-
zaniu z Wszechświatem łączności duchowej sytuacja ulegnie diametralnej
zmianie?
- Może, Mikę - odparł Jurg Hoestróm z powagą - może wtedy ludzie
przestaną ginąć w kosmosie, może nie będzie tylu ofiar. A może przynajmniej
ich dusze... - zrobił pauzę, jakby nie mógł złapać tchu - ...może ich dusze,
Mikę, będą mogły powrócić na Ziemię.
Wzruszyłem ramionami. • ^ ; » • p> < < 
- Lepiej sprawdź te łącza, pilocie - poradziłem mu życzliwie. - Zanim
nasz dziarski dowódca wyruszy na nocny obchód.
Zostawiłem Hoestróma sam na sam z jego eschatologicznymi problemami
i udałem się do mesy. Kolację zjadłem przy stoliku, na którego blacie widniały
ślady poprzednich posiłków. Sąsiednie stoliki także były brudne: zapomnie
liśmy, ze nikt za nas nie będzie na tej stacji dbać o czystość. Posprzątałem po
sobie i z myślą o czekającym mnie sześciogodzinnym dyżurze wziąłem ze
sobą paczkę tostów, konserwę mięsną i puszkę kompotu. Gdy wychodziłem z
mesy, odniosłem wrażenie, ze coś z jej atmosfery wyszło stamtąd razem ze
mną.
W mojej kabinie, na koi siedziała Leslie Leeport. Splecione dłonie trzymała
na kolanach i kiwała się w przód i w tył.
- Lesłie?
Drgnęła i aż otworzyła usta.
- Mikę?
Była przestraszona i nie próbowała tego ukryć. Spotkało ją coś niedobre-
go. Nie sprostała temu sama i szukała kogoś, kto by ją uspokoił. Sprawiło mi
satysfakcję, że wybrała mnie, zarazem jednak byłem z tego powodu rozdra-
żniony.
Złożyłem prowiant na blacie i usiadłem na koi obok niej.
- Sprawy z Brentonem wzięły niepożądany obrót? - spytałem.
Zacisnęła pięści. Patrzyła w miejsce, gdzie ściana styka się z podłogą.
- Jose Martinez szedł za mną - odrzekła. - Skradał się. - Nie zmieniając
pozycji przeniosła wzrok na mnie. - W tej stacji jest coś dziwnego. W tej stacji
jest COS.
Pogładziłem ją po ramieniu. Było ciepłe i miękkie jak grzbiet kota. Powie-
działem spokojnie:
- Znajdujemy się trzy miliardy kilometrów od Ziemi, poza orbitą Uranu.
W tych okolicach wiatr słoneczny jest dużo słabszy niż w okolicach planet
wewnętrznych i dociera tu z kosmosu nawet promieniowanie o bardzo ni-
skiej energii. Ci panowie specjaliści, mimo że tak obrastają w tytuły, wciąż
jeszcze niewiele wiedzą o wpływie promieniowania kosmicznego na psychi-
kę człowieka.
Napomknąłem też o zbyt stromym gradiencie pola grawitacyjnego na „Ti-
tanii". W sumie nie było to przekonujące. Leslie Leeport poruszyła się i zdją-
łem rękę z jej ramienia.
- TO jest wszędzie - znowu zacisnęła pięści. - Czy ty TEGO nie czujesz?
Przecież my się w TO coraz bardziej zanurzamy. Ja nie wiem, ale ja się czuję
tak, jakbym wlazła pod jakiś mikroskop. - Potrząsnęła głową. - Napastują
mnie wspomnienia, odzywają się we mnie instynkty i popędy... Nie mogę nad
tym zapanować.
- Jesteś wrażliwą i wspaniałą dziewczyną, Leslie - oświadczyłem.
Zmarszczyła brwi.
- Mylisz się - odpowiedziała. - Ty mnie w ogóle nie znasz. Ja sama siebie
nie znam. Nie wiem, jaka jestem naprawdę. Kiedy miałam dziesięć czy jede
naście lat, wybrałam się za miasto, do nieczynnej kopalni węgla, zęby zoba-
czyć czarnego elfa. Miesiąc wcześniej zabił się tam mój kolega, rówieśnik.
Poszłam tam sama, odwaliłam płyty i chpciaz byłam w śmiertelnym strachu,
wlazłam do tego szybu. Zwichnęłam nogę w kostce. Po dwóch tygodniach
wybrałam się tam znowu. Tym razem zeszłam głębiej. Nie trafiłam stopą na
klamrę, upadłam na jakiś występ i złamałam obojczyk. To było jak gdyby
drugie ostrzeżenie. Wyobrażałam sobie, co może mnie spotkać za trzecim
razem, ale nie dałam za wygraną. Dotarłam na dół do tego szybu, przekona
łam się, ze nie ma tam żadnych duchów i wróciłam do domu. Może rzeczy-
wiście jak na dziesięcioletnią dziewczynkę był to wyczyn wspaniały, ale nigdy
go juz nie powtórzyłam. Zresztą mój psychoanalityk twierdził, ze była to tylko
prymitywna forma zaspokojenia pierwszych popędów seksualnych i utajo
nych pragnień powrotu do łona matki. Owszem, nadal pociąga mnie ryzyko,
ale w ostatniej chwili przeważnie tchórz mnie oblatuje. Tak było na egzami-
nach z latania w OKSZ. Na lotach szkoleniowych zupełnie nieźle sobie radzi-
łam, kiedy jednak przyszło do składania egzaminu...
Leslie Leeport zaczerpnęła do płuc powietrza i przymknęła powieki.
- Egzamin zaliczyłam, bo na orbicie puściłam się z nim. Z egzaminato-
rem.
Było to niezwykłe wyznanie i doceniłem jego wagę. Bywa, że zaczynamy
szanować bądź darzyć sympatią kogoś dopiero wówczas, gdy poznamy jego
słabości Przygarnąłem Leslie ostrożnie i niemal mimowolnie. Oparła czoło o
moją pierś.
Siedzieliśmy blisko siebie, w pozie pojednania i gdybym był Monivillia-
nim, zatytułowałbym tę scenę-. „Emmelina pokorna" czy raczej „Emmelina
skruszona". Wtuliłem twarz w jej włosy.
- Emma... - zacząłem.
Podniosła na mnie zaczerwienione oczy. Wierzchem dłoni otarła mokre
policzki.
- To dla ciebie ktoś ważny, prawda, Mikę? - spytała. 
- Kto? 
- Ta Emma. 
Nie odpowiedziałem. Leslie Leeport wstała i uleciał ów nastrój wzajemnej
potrzeby, zrozumienia i pojednania.
- Ulżyło mi - pociągnęła nosem. Mówiła z nienaturalną pogodą. -Już mi
lepiej. Zawsze, jak sobie pochlipię, przynosi mi to ulgę. 
Poprawiła włosy i wyszła, prawie wybiegła, jakby dłużej nie mogła wy-
trzymać w tej kabinie. Kiedy ucichł stukot jej butów, wyjąłem z szafy pistolet, 
,
załadowałem go i wsadziłem do kieszeni.
tóttu-

XI
Dyżur objąłem o 00.00 GMT. Jurga Hoestroma w sterowni nie było. Obraz
na ekranie monitora nadal pokrywała świecąca wysypka, fonia była wyłączona.
Ziemia emitowała dla nas zuchowaty i optymistyczny program i trudno się
dziwić Hoestromowi, ze nie chciał tego słuchać.
Usiadłem na środkowym fotelu, przed iluminatorem Uruchomiłem we-
wnętrzną telewizję stacji i za pośrednictwem kamer skontrolowałem korytarze
w poszczególnych członach, szyby komunikacyjne i wnętrze komory cumow-
niczej. Wszystko było uśpione i ciemne, jedynie świetliki kierunkowe zdawały
się czuwać.
Wprzód uzmysłowiłem sobie tę ciszę, która jak skuwający sterownię lód
wolno i nieodwołalnie odizolowywała mnie od świata; później pojawiły się
ewokacje: strzępy minionych zdarzeń, wyparte do podświadomości treści,
pozornie zapomniane epizody... Sterownię zalewało światło, półkolisty pulpit
sterowniczy był niemy, puste były fotele stojące po obu moich stronach. Z
kabin nie dochodził żaden dźwięk.
„TO jest wszędzie" - powiedziała Leslie Leeport. - „Czy ty TEGO nie
czujesz? Przecież my się w TO coraz bardziej zanurzamy."
Czułem TO, teraz TO czułem. Czułem miriady spojrzeń, które natarczywie
śledziły moje myśli, usiłując trafić do ich źródła. Przenikały ściany, strop,
podłogę. W uszach niemal zabrzmiał mi głos Lesłie Leeport:
„Czuję się tak, jakbym wlazła pod jakiś mikroskop. Napastują mnie wspo
mnienia, odzywają się we mnie instynkty, popędy..."
Wstałem i odjęło mi władzę w nogach. Były to chwile, w których doznawa-
łem tego, czego zapewne doznaje wilk, patrząc w jasną tarczę księżyca.
Otrzeźwiło mnie dopiero czerwone, migające światełko na konsoli łączności.
Ziemia nadawała pilny komunikat. To, co zniewalało mój umysł i paralizowa
ło moją wolę, nagle odstąpiło i samo stało się bezwolne i popadło w odręt
wienie. Spłynęła na mnie ulga. Juz nie byłem samotny i zagubiony. Ktoś
jednak o „Titanii" pamiętał. Radiowa nić życia nadal łączyła „Titanię" z jej
ziemskim łonem.
Niepewnie podszedłem do konsoli. Włączyłem fonię.
- ...przez o-ka w Madrycie - mówił łącznik. - Nie otrzymaliśmy od was
meldunku. Co się z wami dzieje? Prosimy o niezwłoczne wyjaśnienia.
Dochodziła 01.17 GMT. Fred von Neheim był sumienny i dokładny az do
pedanterii i zwykłe roztargnienie w jego przypadku nie wchodziło w rachubę
- Roger*, Mikę Cesara, zastępca dowódcy grupy „Emergency" na „Tita-
nii" Stacja i załoga w porządku. Oficjalny meldunek nadamy niebawem.
- „Titania", tu Goldstone przez o-ka w Madrycie - powtarzał łącznik. - Co
się z wami dzieje? Prosimy...
Roger- zrozumiałem (w żargonie kosmonautów amerykańskich)
Moje słowa miały do niego dotrzeć po upływie trzech godzin.Wyłączyłem
fonię i udałem się do członu C. Kabina Freda von Neheima znajdowała się tuż
za moją. Wszedłem tam bez wahania.
Wewnątrz było ciemno. Von Neheim leżał na koi, ale nie spał. Leżał na
boku, skulony, z kolanami przyciśniętymi do piersi. Pochyliłem się nad nim i
dotknąłem go.
- Fred?
Westchnął, nic więcej.
- Fred, nie nadałeś meldunku. Ziemia nas wzywa.
Zasłonił głowę ramieniem.
- Ja jej nie skrzywdziłem - wyseplenił cicho w pościel. - Nie zrobiłem jej
nic złego.
Potem, leżąc, zaczął na boku odpełzać ode mnie pod ścianę.
Zapaliłem świetlik nad koją i wtedy zobaczyłem jego twarz. Zaciskał swoje
bezzębne wargi i miał w oczach to, co dostrzegłem w oczach obu denatów z
tamtego pięcioosobowego zespołu, który przed półwiekiem przeprowadzał
tutaj próby - w oczach mechanika i fizyka. Syndrom O'Pavela.
- Fred! Jesteśmy na „Titanii", na stacji, i ty jesteś dowódcą!
Wpatrywał się we mnie kilka sekund, wreszcie ślimaczym ruchem wypro-
stował kolana, usiadł i spuścił stopy na podłogę.
- Mikę? - Półprzytomnie rozejrzał się po kabinie. - A te dzieci?
Ścierpła mi skóra. Jurg Hoestróm, Leslie Leeport, a teraz on. I tyle było w
tym pytaniu ekspresji!
- Na litość boską - wykrztusiłem. -Jakie? 
- Mikę, te dzieci. Gdzie one są?
Chwyciłem go za ramiona.
- Fred! - krzyknąłem. - Jesteśmy na stacji, w kosmosie! Ziemia nas wzywa.
Potarł dłonią łysinę. Wracał do przytomności.
- Ziemia? - spytał.
- Czekają na twój meldunek. Są zaniepokojeni.
- Dobra - odpowiedział - zaraz tam będę. - Jego twarz odzyskiwała
zwykły posępny wyraz. - Dobra, zostaw mnie.
Zostawiłem go. Skręciłem do swojej kabiny po kompot i tosty, których
zapomniałem zabrać idąc na dyżur. Kiedy otworzyłem drzwi, owiała mnie
woń kosmetyków. Pomyślałem, że wspomnienie po niedawnej wizycie Leslie
Leeport jest tu ciągle żywe, namacałem wyłącznik i zapaliłem światło.
To nie była moja kabina. Stan Freda von Neheima wytrącił mnie z równo-
wagi i wyszedłem od niego roztrzęsiony. Orientowałem się w rozkładzie
stacji, lecz nie nabyłem jeszcze tych dyspozycji, które pozwalają na nawykowe
poruszanie się po otoczeniu. Skręciłem w przeciwną stronę i otworzyłem
niewłaściwe drzwi. To była kabina Leslie Leeport.
Leżeli na koi, przytuleni i nadzy - ona i Potter Brenton. Mrużyli oczy przed
światłem i patrzyli na mnie z przerażeniem. Przyglądałem się im z całą satys-
fakcją i chociaż powinienem był z tej kabiny wyjść czym prędzej, nawet
sorawiedliwienie odkładając na stosowniejszą okazję - tkwiłem tam z posta-
nowieniem, ze się stąd nie ruszę, dopóki coś się nie zdarzy.
Niepostrzeżenie owładnęła mną idiotyczna wesołkowatość. Obawa o stan
Freda von Neheima nagle we mnie zmalała, moje myśli zaprzątało tylko to, ze
tym razem nie wolno mi tego tak zostawić. Nie tym razem. Pomyślałem tez,
nie bez zadowolenia, ze tym dwojgu jest teraz tak dobrze, jak gołemu w
pokrzywach.
- Ale niespodzianka, co, pilocie? - parsknąłem chichotem. - Z rozmaitych
szczegółów wnoszę, że przerwałem wam słodkie tete-a-tete.
Leslie Leeport drżały usta i podbródek. Potter Brenton byl purpurowy.
- Niektórzy utrzymują - kontynuowałem - ze dzięki ponad dwudziestu
mięśniom twarzy każdy z nas potrafi zrobić pięćset różnych min. Znam faceta,
którego nazywają „człowiekiem o dokładnie pięciuset twarzach". Dokładnie
pięciuset, Brenton. Ale idę o zakład, ze takiej miny jak ta twoja...
Nie skończyłem: podłoga umknęła mi spod nóg. Magiczna siła wyrwała
tamtych dwoje z koi i cisnęła skosem o ścianę. W tę ścianę uderzyłem wyciąg-
niętymi rękoma o sekundę później, niz rozpłaszczyli się na niej Leslie Leeport
i Potter Brenton. Runął na nas miażdżący uszy łoskot i zajodłowały syreny
alarmowe. Lecąc w bok zawadziłem o szafę i rozciąłem sobie skroń. Pod
plecami miałem skotłowaną pościel, z góry spadł na mnie grad drobnych
przedmiotów. Łoskot ucichł i gdzieś w głębi stacji zagrzmiały silniki korekcyj-
ne. Przekoziołkowałem na podłogę, potem na ścianę, a potem znów na pod-
łogę, zęby po chwili z powrotem znaleźć się na tej samej ścianie. Wnętrzności
podeszły mi do gardła. W ślad za nami toczyły się drobiazgi, ubrania, książki i
kosmetyki, przy dobiegającym spod stropu akompaniamencie kłapiących
drzwiczek szafy. Syreny jodłowały jak oszalałe. Do grzmotu silników korek-
cyjnych dołączył grzmot któregoś z impulsowych silników wspomagających.
Cała nasza trójka dysząc czekała na następny cios. Nade mną wisiał przytwier-
dzony do podłogi taboret. Nie spuszczałem go z oczu, dopóki nie stoczyłem
się w jego pobliże, podczas gdy wolno rosła grawitacja, przywracając naszemu
maleńkiemu światu poprzednie położenie.
Pierwsza wstała Leslie Leeport. Miała potargane włosy, rozchylone usta, a
jej i tak duże oczy wydawały się teraz niewiarygodnie wielkie. To nie był
odpowiedni moment na podziwianie jej piękna, ale właśnie wtedy przemówi-
ło ono do mnie najpełniej i właśnie wtedy odczułem pragnienie, które tylko
ona, Leslie Leeport, mogła zaspokoić.
Syreny jodłowały. Poprzez ich jodłowanie przebił się tupot ciężkich kro-
ków i do kabiny wtargnął Jose Martinez. Kosmyki czarnych, siwiejących wło-
sów spadały mu na czoło. Łapał oddech.
- Tutaj jesteście! - krzyknął. -Jakiś meteor rozgwiździł... - urwał.
Wbił wzrok w Leslie Leeport, przeniósł go na mnie i na Pottera Brentona,
który klęczał przy blacie ściennym, z prawą ręką bezwładną i przyciśniętą do
biodra. Starał się rozeznać w sytuacji.
- Co ze stacją, Jose? - zapytała Leslie Leeport. - No, mów!
Jose Martinez wpatrywał się w Pottera Brentona. Sposób, w jaki pochylał
tułów, jego nieznaczne, agresywne poruszenia świadczyły, że nosi się z wro-
gim zamiarem. Sięgnąłem do kieszeni. Po policzku spływała mi ciepła, lepka
strużka.
- To ty? - warknął Jose Martinez. - Ty zasrany żółtodziobie.
Potter Brenton uniósł się z klęczek. Ramię już mu puchło i musiał cier-
pieć. Niewątpliwie był silny jak tur, lecz z taką ręką nadawał się w najlepszym
razie do lecznicy. Jose Martinez postawił kolejny krok.
- Ty goły sukinsynu, jak ty to sobie wyobrażasz?
I wtedy Leslie Leeport zrobiła coś, czego nigdy bym się nie spodziewał:
zasłoniła Pottera Brentona swoim ciałem. Nie okrywał jej bodaj skrawek
odzieży, mimo to ryzykownie wystawiła się na spojrzenia trzech mężczyzn.
Mogła być dumna ze swojej urody, ale nie sądzę, by świadomość własnych
walorów zasadniczo ułatwiła jej postępowanie wbrew temu wszystkiemu, z
czego między innymi składa się kobiecość. Może jej psychoanalityk nazwałby
to ekshibicjonizmem okazjonalnym, dla mnie wszelako była to postawa im-
ponująca.
Jose Martinez na ogół szybciej działał, niż myślał. Zdałem sobie sprawę, że
teraz niebezpieczeństwo grozi bezpośrednio Leslie Leeport. Wyjąłem z kie-
szeni pistolet.
- Jose - powiedziałem - mam tu GAT, kaliber 8,3. Bragg zapewnił mnie,
że to broń niezawodna i szybkostrzelna. I upoważnił mnie do jej użycia,
gdyby zaszła konieczność. Taka konieczność właśnie zaszła.
Martinez odwrócił się do mnie na sztywnych nogach. Oczy rozgorzały mu
jak płonące węgle, kiedy przekonał się, co trzymam w ręku.
- W porządku, ty pieprzeńcu. Zabieraj tę swoją zabawkę, estupido*. -
Poruszając się bokiem w kierunku drzwi, minął mnie rozjuszony. - Przestań
tym wymachiwać. Pokaż to swojej puszczalskiej żonie, ty rogaczu, ty włazidu-
po, ty...
Wyszedł i wkrótce jego przekleństwa utonęły w jodłującym wyciu syren
alarmowych. Ciepła, lepka strużka załaskotała mnie pod brodą i spłynęła mi
na pierś, za bluzę.
- Mikę, ty jesteś ranny. - Leslie Leeport przesadnymi ruchami usiłowała
zakryć swoją nagość. Podniosła z podłogi skłębione prześcieradło, okutała się
nim i troskliwie przykucnęła przede mną. - O rany!
Wstałem.
- Zajmij się nim - wskazałem Brentona.
Potter Brenton stał blady, bezradny i nieszczęśliwy. Ten olbrzym -
jeszcze bardziej zakłopotany - tak odmienny od swoich pewnych siebie,
chełpliwych rówieśników, ufał naszemu doświadczeniu i naszym rzekomo
gruntownym umiejętnościom, i od początku wyznaczył sobie rolę zwykłego
pionka. Spisywał się przy tym dzielnie, chociaż było mu trudniej niż nam,
Estupido- głupcze.
rutyniarzom. Niezasłużona napaść Jose Martineza, którego darzył szacunkiem,
była dla niego tym bardziej krzywdząca i bolesna, że spotkała go w obecności
dziewczyny. Ja także miałem w tym swój niechlubny udział.
- Trzymaj się, pilocie - powiedziałem do niego. - Zaraz ci tu przyślę
Hoestróma. On jest po przeszkoleniu chirurgicznym.
Potter Brenton uśmiechnął się słabo.
- Nie ma sukcesów bez ofiar - odrzekł.
- Równy z ciebie gość, Potter. - Ruszyłem do wyjścia. Na progu dodałem:
-I... przepraszam was.
Obok przegrody między członami natknąłem się na Jurga Hoestróma. Nie
odniósł żadnych obrażeń i wyglądał jak uduchowiony kapłan. Poleciłem mu,
by obejrzał ramię Brentona, wyjaśniając, że znajdzie go w kabinie Leslie Lee
port. Skinął głową i zawrócił po swoje instrumenty medyczne.
- ON nas ostrzega - rzekł piskliwie, stąpając w modlitewnym skupieniu.
Machnąłem na to ręką. Poszedłem do sterowni wyłączyć syreny.

XII
Meteor, z którym zderzyła się „Titania", według moich oszacowań był
blokiem materii kometarnej o średnicy około dwu metrów i masie dziesięciu
ton. Z prędkością 60-70 kilometrów na sekundę przedarł się przez osłony
przećiwmeteoroidowe i wyrżnął w człon H. Siła uderzenia rozniosła ów
człon, a część momentu pędu meteoru została przekazana stacji. „Titania"
zaczęła wirować wokół nowej osi przebiegającej wzdłuż płaszczyzny pozio-
mej. W osiemset milisekund po zderzeniu w obu prowadzących do nie istnie-
jącego już członu H przegrodach zatrzasnęły się automatyczne grodzie, za-
bezpieczając stację przed dehermetyzacją, równocześnie uruchomione zosta-
ły kompresory i syreny alarmowe. Po pięciu sekundach włączyły się silniki
korekcyjne, a po dalszych dziesięciu - jeden z impulsowych silników wspo
magających.
Możliwość zderzenia się z takim meteorem była znikomo mała, nie więk-
sza niż możliwość jego upadku na odpowiadający rozmiarami „Titanii" wyci-
nek powierzchni Ziemi. Fakt, że do zderzenia doszło, odsuwał od nas następ-
ną taką możliwość aż w obszar nieprawdopodobieństwa. Zdawało się, ze
najgorsze jest za nami.

XIII
Jurg Hoestróm nastawił Brentonowi zwichnięte ramię i opatrzył mi ranę
na skroni. Była 06.20 GMT i moja zmiana dobiegła końca, toteż wróciłem do
kabiny, by wzorem innych zaprowadzić trochę porządku w osobistych rze-
czach. Do naprawy szkód na stacji jakoś nikt się nie kwapił; odłożyliśmy to na
błizej nie sprecyzowaną przyszłość. Najmniej ucierpiał sprzęt przymocowany
do elementów stałych konstrukcji stacji, w opłakanym stanie była natomiast
zawartość gablot, schowków i magazynów, gdzie zapasy leżały luzem.
Pozbierałem rozrzuconą po podłodze pościel i przeniosłem ją na koję.
Swój dziennik i puszkę kompotu odnalazłem na szafie, konserwę mięsną - na
regaliku, tosty - między pledami, a przybory do pisania - pod taboretem. Do
szafy nie zaglądałem: na układanie tych rzeczy po prostu nie miałem ochoty.
Usiadłem przy blacie nad otwartym dziennikiem. Z wysiłkiem kojarzyłem
myśli.
Nie potrafię tego wytłumaczyć. Może ulegamy zbiorowej halucynacji albo
sugestii? Lecz przecież Bragg niczego nam nie sugerował i nikt z nas nie
słucha owych radosnych programów emitowanych przez o-ka.
Skoro TO faktycznie jest pochodzenia kosmicznego i jest związane z ja-
kimś promieniowaniem, to czemu działa na nas tak rozmaicie i z tak zmienną
w czasie siłą?
Potter Brenton - on mimo wszystko sprawuje się najlepiej z nas.
Fred von Neheim - zamknął się w kabinie.
Jurg Hoestróm - ten to przyodział się w szatki kaznodziei, ale on chyba w
ogóle minął się z przeznaczeniem.
Jose Martinez - juz raz go takim widziałem: szesnaście lat temu, w komo-
rze ciszy.
Leslie Leeport -
Ja - rany boskie, ależ ja jej tam wtedy pragnąłem!
Odpieczętowałem nową fiolkę z tabletkami nasennymi. Zażyłem dwie, a
po zastanowieniu jeszcze jedną. Popiłem je kompotem wprost z puszki.
Obudziłem się o dziewiętnastej. Leżałem na koi skurczony, przodem do
ściany, z rękoma skrzyżowanymi na brzuchu. Byłem otępiały. Byłem taki
otępiały, jakbym w czaszce miał żeliwny odlew zamiast mózgu.
Obudziłem się z przeświadczeniem, że ktoś mnie wzywa.
- O'Pavel? - zapytałem cudzym głosem.
Odpowiedziało mi milczenie. Leżałem nieruchomo i wpatrywałem się w
ścianę.Wyraźnie, jak na kinowym ekranie, zobaczyłem siebie, kiedy miałem
osiem lat. Byłem w gabinecie dyrektorki i skarżyłem na kolegę z mojej klasy.
Usiadłem. Widziałem ścianę o ciepłym, uspokajającym kolorze i o fakturze
podobnej do faktury ścian w komorze ciszy. W tych miękkich włoskach czymś
ostrym, może paznokciem, ktoś wyżłobił napis: NIE CHCĘ TU UMIERAĆ. To
zdanie napisane zostało po angielsku. Jedynym Anglikiem spośród poprzed-
niej załogi, tego pięcioosobowego zespołu, był fizyk, który zmarł na atak
serca. Zajmowałem jego kabinę.
Zerwałem się z koi.
O tej porze w sterowni powinien dyżurować Jurg Hoestróm. Dyżurowały
jednak tylko trzy puste fotele. Zatrzymałem się przed czarnym iluminatorem 
znów ogarnęło mnie to mdlące uczucie beznadziejnego zagubienia. I wcale
nie dodawał mi otuchy świecący na konsoli łączności ekran, który dowodził,
że „Ziemia" o „Titanii" pamięta.
Z zamiarem odszukania Hoestróma odwróciłem się do drzwi i stanąłem
twarzą w twarz z Jose Martinezem. Był uzbrojony.
- Wiesz, co to jest? - zapytał. - To jest GAT, kaliber 8,3- Broń niezawodna i
szybkostrzelna.
Poznałem swój pistolet. Kładąc się spać, wyjąłem go z kieszeni, bo ugnia-
tał mi biodro, i położyłem na taborecie.
- Wziąłeś go z mojej kabiny?
- Zgadłeś, chłopie. Wziąłem go z twojej kabiny. - Martinez obnażył swoje
nieskazitelnie białe zęby. - Miałem może ściskać jaja w garści i z daleka
przyglądać się, jak ten wielki sukinsyn raz po raz dziabie tę spryciulę o swę
dzącym tyłku?
- O czym ty mówisz, Jose?
Wysunął koniuszek języka i przejechał nim po górnej wardze.
- Nie strugaj wariata, pilocie - odrzekł. - Sam z nią fikałeś. - Potrząsnął
pistoletem. - Tej zabawki można użyć, jak zajdzie konieczność, prawda?
- Jose...
- Callate*, do cholery! Mam dosyć tej odsiadki gdzieś na zadupiach Jowi-
sza, kiedy wy tutaj figlujecie w baletach.
To był ten sam Jose Martinez sprzed szesnastu laty, zamknięty w komorze
ciszy, przerażony i zaszczuty.
- Poczekaj, Jose. Nie jesteś na „SAT S-I". Jesteśmy na „Titanii" i na tej stacji
dzieją się pewne...
,- Juz ja wiem, co się tutaj dzieje! - przerwał mi krzykliwie. - Gdzieście ją
schowali?
- Jaką ją, człowieku?
- Nie przeciągaj struny, Mikę. Jeden już wypadł z gry i teraz będziecie
potrzebować nowego członka do swoich układów baletowych. Gadaj, gdzieś-
cie ją schowali, tę małą puszczajkę?
Zrobiłem ruch w jego stronę. Martinez poderwał broń na wysokość mojej
głowy.
- Alto!** - wrzasnął. Ręce mu się trzęsły i patrzył przeze mnie na prze-
strzał. - Alto, ty rogaczu!
- Rany boskie, o czym ty mówisz?
- Jesteś pieprzony rogacz, o tym mówię. Miałeś żonę i dom, miałeś to
wszystko. Ale to dla ciebie za mało, nie? Bo jesteś taki sam sukinsyn, jak ten
żółtodziób. Taki sam tonto*** sukinsyn.
* Callate-milcz.
** Alto-stój. ?O.'. ¦ •
*** Tonto-głupi. . ~Jr \ h')\
Było oczywiste, ze między nim a Potterem Brentonem coś się zdarzyło.
Nie mogłem jednak uwierzyć, ze zdarzyło się to najgorsze.
- Coś ty mu zrobił?
- Nic ci do tego - głos Mattineza opadł o parę tonów. - Oigame*,
pilocie. Byłeś moim kumplem i chcę, żebyś dalej był moim kumplem. Dlate-
go ci radzę: nie wchodź mi w paradę. Bo będzie jak z tym wielkim żółtodzio-
bem sukinsynem. Gdzie ona jest, ta puszczajka?
- Coś ty mu zrobił, Jose?
- W porządku, sam ją znajdę. I pamiętaj, że cię ostrzegałem, Mikę.
Opuścił kłfę pistoletu, cofnął się na korytarz i pognał przed siebie.
Nie wiem, jak długo tam stałem, wrośnięty w podłogę, ze wzrokiem utk-
wionym w prostokąt drzwi; może minutę, może dziesięć minut. Potem po-
biegłem do członu C, do kabiny Pottera Brentona. Nie było w niej nikogo. Po
tabletkach nasennych wciąż miałem zawroty głowy i ciemniało mi w oczach.
Oparłem się o kant futryny, by zebrać myśli.
Minął mnie Jurg Hoestróm.
- ON nas wszystkich doświadczy - powiedział piskliwie i cicho. - Módl-
my się.
Otoczona rudawymi włosami łysina na czubku jego czaszki przypominała
tonsurę.
Dopadłem do drzwi kabiny Freda von Neheima. Nie dały się otworzyć,
więc kilkakrotnie zawołałem go po imieniu, a później zacząłem łomotać w te
drzwi i łomotałem, dopóki starczyło mi sił.

XIV
Pottera Brentona odnalazłem w członie A, za magazynkiem z narzędziami.
Leżał na boku, pośród rozpryśniętych kropel krzepnącej krwi, pod świetli-
kiem kierunkowym. Na jego czole, tuż nad prawą brwią, widniał niewielki,
rubinowy otwór. Miał zamknięte powieki i ten sam zakłopotany wyraz twarzy.
W szerokiej dłoni trzymał uchwyt uniwersalnego klucza. Prawdopodobnie
wybierał się, zęby naprawić jakieś uszkodzenie.
Ująłem go pod ramiona, obróciłem na wznak i zawlokłem do sterowni.
Teraz juz nie był taki olbrzymi, kiedy spoczywał pośrodku tego pustego i
jasnego pomieszczenia, przed panoramicznym iluminatorem czarnym jak kir.
- „Złotowłosa Góra" - powiedziałem. - Równy był z ciebie gość, Potterf
Wyłuskałem mu z zaciśniętych palców stalowy klucz. Ten klucz, ten do-
wód, ze w obliczu niebezpieczeństwa grożącego stacji i załodze Potter Bren-
ton usiłował działać racjonalnie, rozważnie i konsekwentnie, wynosił go po-
nad całą naszą piątkę. Byłby z niego bezsprzecznie znakomity pilot.
* O i g a m e - posłuchaj
Klęczałem przy nim znużony i rozdygotany. Na skroni pod opatrunkiem
czułem pulsowanie rany, mdliło mnie i nie mogłem przełknąć śliny. Szarpną-
łem Brentona za klapę skafandra.
- Czemu tak się dałeś, ty cholerny szczeniaku?
Nie zauważyłem, kiedy nade mną przystanęła Leslie Leeport. Poznałem, ze
to ona, po jej małych, dziecięcych stopach. Podniosłem się z klęczek, by ją
stąd wyprowadzić. Chciałem oszczędzić jej tego widoku. Nie mogłem znieść,
że patrzy na ciało Pottera Brentona z takim napięciem, strachem i niedowie-
rzaniem.
- Co się stało? - spytała szeptem.
- Zastrzelił go Jose Martinez - odpowiedziałem.
Leslie Leeport jęknęła, zachłystując się oddechem, po czym podniosła
pięści do otwartych ust i zaczęła krzyczeć - przeciągle, nieprzerwanie, histe-
rycznie. Ten krzyk był dręczący i wrogi. Ominąłem ją i podszedłem do konso-
li łączności.
Przestań - pomyślałem. Zamknij wreszcie tę gębę, na litość boską!
Nad pokrytym świecącą wysypką ekranem monitora migotało czerwone
światełko. Ziemia domagała się wyjaśnień. Krzyk Leslie Leeport rozdziera!
powietrze, tężał, podsycał moją nienawiść i doprowadzał mnie do pasji.
- Zamknij wreszcie tę gębę!
Leslie Leeport krzyczała.
Zamachnąłem się kluczem i trzasnąłem w migoczącą kontrolkę Prysnęły
czerwone okruchy i światełko zgasło. Uderzyłem drugi raz i trzeci.
- Stul pysk, dziewczyno, do ciężkiej cholery! - ryknąłem prosto w ilumi-
nator, jakbym rzucał wyzwanie gwiazdom.
Poruszałem się wzdłuż półokrągłego pulpitu sterowniczego i waliłem na
oślep po wyłącznikach, indykatorach, tarczach mierników. Klucz warczał mi w
ręku i rozpierała mnie radość niszczenia. Sunąłem w otoczeniu fruwających
kawałków metalu, szkła i plastyku, w końcu trafiłem w jeden z ekranów
telewizji wewnętrznej. Huk implodującego kineskopu otrzeźwił mnie i
przerwał ten przejmujący krzyk.
Na korytarzu zadudniły szybkie kroki. Bezmyślnie gapiłem się w ciemną
czeluść po rozbitym kineskopie. Zabłysły w niej anemiczne języki ognia,
pełgały chwilę, az zgasły i wzbił się obłoczek kopciu. Do sterowni wpadł Jose
Martinez. Nie widziałem go, ale wiedziałem, ze to on i że jest uzbrojony.
- Ty sukinsynu! - wrzasnął. Zdyszany zatrzymał się gdzieś za mną.
Była tu Leslie Leeport i byłem ja. Byliśmy tu oboje. Było tu na domiar ciało
Pottera Brentona - dowód zbrodni.
I było tu COŚ.
Miałem przed sobą pięć czy sześć włączonych ekranów. Naraz zapragną-
łem, zapragnąłem ze wszystkich sił, przed tym, co się tutaj wnet stanie, rozbić
jeszcze bodaj jeden. Uniosłem klucz i zamarłem w tym ruchu.
Obraz na środkowym z dolnych ekranów przedstawiał wycinek wnętrza
komory cumowniczej. Widać na nim było część „Nucleonicu" i pomost łączą-
cy podstawę szybu startowego z wejściem do statku. Po tym pomoście wspi-
nał się właśnie ktoś odziany w kompletny ubiór kompensacyjny. Machinalnie
wykonałem zbliżenie. Był to Fred von Neheim.
- Fred von Neheim jest w komorze cumowniczej - powiedziałem spo-
kojnie. Ten spokój zadziwił mnie samego. - Wchodzi do statku.
Jose Martinez już był przy pulpicie; poczułem zapach jego potu. Patrzył na
ekrany sekundę albo dwie, potem puścił się pędem do szybu komunikacyj-
nego. Miał na sobie tylko lekki skafander, który nie chronił przed próżnią,
tymczasem Fred von Neheim wszedł już do statku, zawarł za sobą właz i lada
moment mógł zdalnie otworzyć pokrywy luku.
- Jose! - krzyknąłem. - Dehermetyzacja!
Winda sapnęła i pomknęła w górę. Podbiegłem do wylotu szybu komuni-
kacyjnego. Słabe boczne ciążenie świadczyło, że z komory cumowniczej za-
częło uciekać powietrze.
- Jose! Dehermetyzacja!! Luk jest otwarty i Fred startuje! Dehermety-
zacja!!
Potrącając Leslie Leeport rzuciłem się ponownie do pulpitu sterownicze-
go. Von Neheim istotnie startował. Kłęby spalin buchały spod stateczników i
wysysane przez próżnię waliły w otwartą gardziel luku.
Jose ma do pokonania śluzę - myślałem. - Komora cumownicza jest
rozhermetyzowana i nie dostanie się teraz do niej, jeżeli nie zerwie plomb
alarmowych. Te plomby powinny go powstrzymać.
„Titania" dygotała. Obraz na ekranach przesłoniła gęstniejąca chmura spa-
lin. "W głębi stękało poszycie i jazgotały rezonansem elementy konstrukcyjne
stacji: von Neheim zapomniał odkotwiczyć statek i nie mógł się oderwać od
podłoża.
Jose Martinez jednak wszedł do komory. Zobaczyłem go w chwili, kiedy
gnany strachem Fred von Neheim, łamiąc przepisy, uruchomił silnik główny.
Wraz z grzmotem wyrzucanej plazmy i hukiem pękających kotew siła, z którą
statek odepchnął stację, cisnęła Leslie Leeport i mnie na zdemolowany pulpit
sterowniczy. Martinez dostał się wprost pod strumień rozpalonych gazów.
Plazma wtłoczyła go w podstawę szybu, zgruchotała i zwęgliła.
Przeniosłem wzrok na ekran pokazujący obraz z kamery zainstalowanej
nisko nad posadzką komory cumowniczej i zwróconej ku otwartemu lukowi.
Drgający płomień z dysz wylotowych „Nucleonicu" malał z każdą sekundą.
Znowu zobaczyłem Jose Martineza. Skurczony i sczerniały płynął spiralnym
ruchem w ślad za statkiem. Z uszu, oczu, nosa i ust bluznęły mu brunatni
pióropusze krwi i zastygły; jego ciało wyprężyło się i rozdęło, a mróz zamienił
je w organiczną zmarzlinę i utrwalił na wieki jego kształt.
Leslie Leeport stała nad pulpitem i wtrząsały nią torsje. Krztusiła się własną
śliną. „Nucleonic" nikł z pola widzenia kamer.
- Zabiję tego skurwiela - powiedziałem. - Zabiję go.
Usłyszałem, jak Leslie Leeport odchodzi. Noga za nogą człapała do drzwi,
porwana histerycznym szlochem. Kiedy wyszła ze sterowni, wyprostowałem
zgięty grzbiet i po raz drugi krzyknąłem w rozgwieżdit*y ilumi
- Nienawidzę was! Nienawidzę was wszystkich! •"'

XV
Upadłem na kolana opodal Pottera Brentona. Coś rozsadzało mi mózg, jak
próżnia Jose Martineza; kłębiły się we mnie rozmaite uczucia, jak w Emmeli-
nie, gdy na moich oczach chędożył ją Max Stern; siedziałem za sterami „Nuc-
leonicu", jak Fred von Neheim, uciekając od tych nachalnych, łakomych spoj-
rzeń, co się wdzierały w najmniejszy zakamarek duszy, uciekając od TEGO.
Ale nie mogłem od TEGO uciec.
Nie umiem się modlić, Jurg - myślałem. Jeżeli potrafisz, spraw, niech już
raz będzie koniec.
Na tej przeklętej stacji nie było wiśniowego tastra.
Wspomniałem surową twarz dyrektorki, której donosiłem na moich kole-
gów z klasy, i łzy starego inwalidy, patrzącego na mnie z wyrzutem, kiedy
razem z innymi wyrostkami szydziłem z jego kalectwa, i ten zakład, że jeszcze
tej nocy przyniosę do internatu figi umysłowo chorej Evelin, i mojego ojca,
którego zostawiłem w płonącym samochodzie, i matkę obarczającą mnie
winą za tę śmierć i przeklinającą, i moje złożone pod wpływem emocji zezna-
nie, którym obciążyłem być może niewinnego człowieka, i to, że zasłaniając
się nieżyciowymi przepisami odmówiłem personelowi ,Jove VIII" dodatko-
wej pomocy, i moją rozmowę ze współwłaścicielką „Terra", Luizą Pagat, na
której wymusiłem, żeby ograniczyła rolę Emmełiny do roli pośledniej model-
ki, i to, jak po spotkaniu z Emmeliną na przedmieściach Bergamo poszedłem
do bungalowu i pobiłem Pascoliego, właściciela atelier, i że tam, w kabinie
Leslie Leeport, celowo zagroziłem Jose Martinezowi bronią, a potem również
celowo położyłem ją w widocznym miejscu, bo chciałem, by Martinez zrobił z
niej użytek, i że cieszę się, że Potter Brenton nie żyje...
Myśli niczym zaniepokojone robactwo wypełzały z głębin, do których
zajrzeć nigdy bym się nie ośmielił. Leciałem w czarną otchłań kierowany wolą
kogoś, komu niepodobna się sprzeciwić.
Kim jesteś? - pytałem. Czy jeszcze nikim, czymś, co pragnie dopiero urze-
czywistnić się dzięki innym?
Między jednym bezmiarem a drugim gubiłem zmysły, myśli, uczucia, aż w
końcu pozostało mi tylko to brzemię nie odkupionych win i niosłem je jako
ofiarę TEMU, który po nie przybył. Stałem się cząstką TEGO, krążyłem wJEGO
krwioobiegu, służyłem MU swymi receptorami. Zwałem się Strefą i sięgałem
SOBĄ odległych przestrzeni. Na wskroś przenikałem stację i widziałem siebie
leżącego krzyżem na podłodze sterowni, widziałem modlącego się Jurga
Hoestróma i widziałem Leslie Leeport zwiniętą w kłębek na koi - trzy istności,
których wspomnienia roztapiały się we MNIE i rozpraszały, i przywracały MI
moc. Byłem im wdzięczny za tę ofiarę z cierpień. I mogłem wreszcie podążyć
ku SWEMU przeznaczeniu...

XVI
Leżałem przed trzema pustymi fotelami, naprzeciwko panoramicznego
iluminatora. Było jasno, cicho i niemal uroczyście.
Jestem - pomyślałem. Jestem ja, ciało, w świecie.
Obok lezal Potter Brenton. Twarz miał białą jak gipsowa maska.
Usłyszałem swó) głos:
- Dziękuję.
Do dzisia) nie wiem, dlaczego to powiedziałem.
Za mną stał Jurg Hoestrom. Stał na miękkich nogach i opierał się o futrynę
drzwi.
- Jesteś? - rzeki
- Jestem - odrzekłem.
Mówiliśmy tym samym językiem.
Byliśmy na tej stacji w trójkę: Leslie Leeport, Jurg Hoestrom i ja. I oprócz
nas nie było tutaj nikogo.
- Mikę?
- Tak?
- TO odeszło
- Tak, TO odeszło, na zawsze. Syte.
- Chyba masz rację. Odeszło syte.
Wstałem. Byłem wyczerpany.
- Zawiadomię Ziemię - oświadczyłem.
Jurg Hoestrom potrząsnął głową.
- Ja to zrobię - powiedział. - Ty idź do Leslie. Jesteś jej potrzebny
- Potrzebujemy się nawzajem. Potrzebowaliśmy się od początku. Teraz to
wiem.
„Titania" zanurzała się w Strefę, w Strefę, która przestała być Strefą. Za kilka
dni stacja powinna osiągnąć aphelium, a następnie, z każdym dniem nabiera
jąc prędkości - pomknąć w stronę Słońca.
Zapukałem do drzwi kabiny Leslie Leeport.
OKSZ - „Titania" - Breshoven


ESKAPIZM
Emmelinie Raya

Część pierwsza
ZIEMIA

I
Nazywam się Mikę Cesara. Jestem pilotem statków kosmicznych, klasy S,
obecnie w stanie spoczynku. Mam 45 lat i na koncie sto czterdzieści dwa
miesiące spędzone poza Ziemią.
Upuściłem długopis na biurko i ścisnąłem oburącz głowę. W domu pa-
nowała cisza - w każdym razie żaden hałas me docierał tu, do mojego gabine-
tu mieszczącego się na piętrze. Blat, o który opierałem łokcie, zaścielały
papiery, spod nich wyglądał sfatygowany od częstego wertowania egzemplarz
mojej powieści pod przemądrzałym tytułem „Katharsis", w prawym rogu pię-
trzył się stos kartek zapisanych ręcznie, z mnóstwem skreśleń i także ręcznie
naniesionych poprawek, lewy zajmowała napoczęta ryza. Szyby w regale bib-
liotecznym były odsunięte, a całą powierzchnię podłogi, oprócz ścieżki łączą-
cej fotel z drzwiami, pokrywały kule zmiętego papieru i ściągnięte z półek
regału książki otwarte tak, jak je swego czasu pozostawiłem tam, na dywanie.
Ten dywan, który Leslie zamówiła w najelegantszym salonie meblowym Zury-
chu wkrótce po naszym powrocie z „Titanii", przez ostatnie miesiące ucier
piał bardziej niz w ciągu poprzedzających je trzech lat: leząc na nim zagrzeba
ny w książkach i wydzierając z niego włosie, wielokrotnie dawałem upust
swojej, nie znajdującej literackiego ujścia, pasji twórczej
Przyszedłem tutaj zaraz po śniadaniu i jedynym efektem dwugodzinnego
ślęczenia nad kartką były te trzy wiersze idiotycznego tekstu Wyprostowałem
plecy. Powinienem zrobić przerwę, inaczej nie ruszę z miejsca.
Świergot brzęczyka osadził mnie w fotelu. Przycisnąłem guzik wideofonu
stojącego na stoliku przy biurku.
- Halo!
- Czy to numer 4427? - Natychmiast poznałem głos Emmeliny, mojej
pierwszej żony. Dzwoniła z automatu telefonicznego, bo ekran wyświetlał mi
znak nieosiągalności wizji.
- Tak - potwierdziłem - to numer 4427 i rozmawiasz z Mike'em.
- Och, Mikę, jakże się cieszę. - Jej głos rzeczywiście na to wskazywał. -
Jestem w Breshoven.
- Domyślam się. - Emmelina, jeżeli dzwoniła z innego miasta, miała
zwyczaj, sprawdzając numer, wymieniać także numer kierunkowy. Przypo-
mniałem jej o tym.
- Pamiętasz? Że ty pamiętasz o takich drobiazgach, Mikę! Więc jestem w
Breshoven od pięciu minut i dzwonię z dworca. Miałam zadzwonić później, z
hotelu, ale na widok tych kabin telefonicznych nie mogłam się powstrzymać.
Było jasne, ze liczy na zaproszenie, i że tak czy owak wprosi się do nas,
nawet gdybym na ten weekend wybierał się z Leslie za granicę.
- Ufam - powiedziałem - że za następne pięć minut zobaczymy cię w
naszym domu. Twój pokój jest wolny.
Przez chwilę udawała, ze się waha.
- Jesteście strasznie mili, dziękuję. Przyjadę po południu, jak tylko załat-
wię swoje sprawy. Tymczasem wyślę do was bagaże.
Za dobrze ją znałem, by jej uwierzyć, ze poza moim domem ma na terenie
Breshoven cokolwiek do załatwienia, ale wstrzymałem się od komentarzy.
Powiedziałem jedynie, ze będziemy na nią czekać z niecierpliwością, czym
zaspokoiłem jej próżność.
Leslie była w patio, gdzie od kilku tygodni trudziła się nad monumentalną
mozaiką, mającą w nieodległej przyszłości ozdobić dno basenu. Ubrana w
zniszczony kombinezon klęczała obok hałdy płaskich, różnokolorowych
kształtek z tworzywa sztucznego, pochylając się nad rozłożonym projektem
mozaiki.
Zszedłem do niej i stanąłem na kamiennej posadzce patio.
- Lee - powiedziałem.
Przywołała mnie gestem ręki.
- Popatrz - trzonkiem pędzla upapranego w bezbarwnym kleju dotknęła
wizerunku Ortrosa o pałających ślepiach i zjezonej sierści. - Popatrz na to
bydlę. Na jego ogon. Coś z nim jest chyba nie tak?
Projekt, wykonany samodzielnie przez Leslie, w skali 1:10, przedstawiał
stworzenia rodem z mitologii. Był tam gryf i hydra lernejska, Stymfalidy, Pe-
gaz, Meduza, Chimera, Cerber - ta menażeria rozmieszczona na obwodzie
zwracała łby, dzioby i pyski w stronę koła naszkicowanego pośrodku projektu.
W tym miejscu z dna basenu wyrasta marmurowa fontanna; Leslie umyśliła do
jej wierzchołka przymocować posążek satyra.
- Co? - zapytała spoglądając na mnie z dołu. - Mikę. 
A - "właśnie rozmawiałem z Emmelina - odrzekłem. - Jest w Breshoven.> 
Chrupnęło jej w stawach, kiedy dźwigała się z ziemi.
- Z Emmelina?
- Zadzwoniła prosto z dworca, zęby mi powiedzieć, że jeszcze nie wyna-
jęła pokoju w hotelu, więc zaprosiłem ją do nas.
Spod grzywy brązowych kędziorów, które spadły jej na czoło, Leslie pa-
trzyła na mnie ściągając usta.
_ Naturalnie. - W tym słowie nie było ironii, raczej akceptacja.
Juz w trakcie naszej powrotnej podróży z „Titanii" dowiedziała się o
Emmelinie i o mnie niemal wszystkiego. Później, przez cztery lata naszego
małżeństwa, poznała Emmelinę osobiście. Znała również mój krytyczny sto-
sunek do własnej przeszłości i nigdy nie dała dowodu na to, że jest o moją
przeszłość zazdrosna. Ta nutka rezygnacji w jej głosie była wyrazem niechęci
nie do Emmeliny jako mojej eksmałżonki, ale do osoby o nazwisku Emmelina
Raya w ogóle.
- Sądzisz - podjęła z namysłem - że ona tu przyjechała ze względu na
Nepa?
To niespodziewane pytanie wytrąciło mnie z równowagi.
- Lee - powiedziałem - przecież obiecałaś. Obiecałaś nie mówić o Nepie
ze mną, dopóki nie skończę tej książki.
Schyliła się, by wetknąć pędzel do kubełka z klejem, a potem wsunęła mi
dłoń pod pachę.
- Obiecam ci to znowu, kotku, ale powiedz, czy jej chodzi o Nepa?
- Jej zawsze o coś chodzi. Na razie chodzi jej o to, żebyśmy na nią czekali
ze wzbierającą tęsknotą. Dlatego najpierw przyśle swoje bagaże, a sama zjawi
się po południu. Albo wieczorem, żeby nasza radość na jej widok na pewno
już sięgnęła szczytu. I będzie się naprzykrzać cały weekend.
Leslie puściła moje ramię.
- O Boże! Dzisiaj piątek, a ja nic nie mam. Absolutnie nic. - Odgarnęła
włosy z czoła. - Pojedziesz ze mną po zakupy? Nie, lepiej zostań. Ona może
przyjechać przed moim powrotem.
Pomyślałem, ze oto nadarza się kolejna okazja do wykazania Leslie, ze
pomoc domowa jest nam jednak niezbędna, ale natychmiast zabrzmiała mi w
uszach jej stereotypowa odpowiedź: „Nie chcę tutaj żadnej obcej baby". Toteż
mruknąłem tylko:
- Zostanę - i oboje ruszyliśmy do domu.
W holu wyprzedziła mnie i pobiegła się przebrać - trochę niezgrabna w
pantoflach bez obcasów i w zbyt obszernym kombinezonie. Chwilę tam sta-
łem, u podnóża schodów, nadsłuchując odgłosów jej krzątaniny i rozważając,
czy mimo wszystko nie wybrać się z nią do miasta: to irracjonalne, ale od
jakiegoś czasu czułem się nieswojo, kiedy zostawałem w tym domu sam.
Ostatecznie zagoniłem się do pracy.

II
Usiadłem za biurkiem i sięgnąłem po swoją książkę. Otworzyłem ją na
stronie, gdzie ze znamiennym dla zadurzonego cymbała sentymentalizmem
opisałem swoje spotkanie z Emmelina w Bergamo. Od tamtego spotkania
upłynęło już pięć lat, w ciągu których Emmelina odwiedziła nas - Leslie i
mnie - trzykrotnie
Przypomniałem sobie pierwszą z tych trzech wizyt i zachowanie Emmeli-
ny, kiedy po wejściu do salonu zobaczyła Leslie Leeport odzianą w kusy,
wydekoltowany szlafroczek. Nieuchwytny cień przemknął przez jej twarz -
może niedowierzania i zawodu, a może niemiłego zaskoczenia i wzgardy.
Zapewne uszłoby to mojej uwagi, gdybym nie obserwował jej tak chłodno, bo
w następnej sekundzie Emmelina promieniowała życzliwością.
- Poznaję panią - powiedziała do Leslie, zdobywając się na sympatyczny
uśmiech. - Lee Scarlet zna dzisiaj cały świat.
Kiedy indziej byłbym zakłopotany tą sytuacją, chociaż wtedy już od blisko
trzech lat byliśmy z Emmelina rozwiedzeni. Każdy normalny psychicznie
mężczyzna na moim miejscu czułby się trochę tak, jakby to wciąż prawowita
żona przyłapała go z kochanką, ale stan mojej psychiki daleko odbiegał od
normy. Miałem za sobą dwieście siedemdziesiąt dziewięć dni podróży w
kosmosie, dramatyczne przejścia na „Titanii" i miesiąc pobytu w obozie rea-
daptacyjnym, który słuszniej nazwać by było planem filmowym, co zresztą
odnotowałem w swoim dzienniku.
Fama głosi, że do obozów readaptacyjnych dziennikarze nie mają wstępu.
I prawdopodobnie tak jest wszędzie za wyjątkiem tego obozu. Tutaj część
pomieszczeń biurowych ~wxe.cz. przysposobiono do potrzeb telewizji i prasy.
Wszyscy troje: Leslie Leeport, Jurg Hoestróm i ja - od tygodnia odpowiadamy
na identyczne pytania stawiane dziesiątki razy przez rozmaitych ludzi, którzy
traktują nas niczym egzotyczne zwierzęta. Wczoraj wieczorem jeden z owych
bucowatych kamerzystów pijany zaczepił mnie w kasynie i spytał:
- Ty, stary, jak to jest z tymi dupami tam, na stacjach? Robią wam grafik
ciupciania czy co?
Byłem po prostu znużony. Wprawdzie miałem świadomość tego, co się
wokół dzieje, ale pozostawałem niezaangazowany. Obojętnie przyglądałem
się Emmelinie i nawet rozbawił mnie fakt, ze popełniła niezręczność ledwo
otworzyła usta.
- Nazywam się Leslie Leeport - oznajmiła Leslie z naciskiem.
- Wielki Boże! - powiedziała Emmelina. - Skąd mi się przyplątało to
nazwisko: Lee Scarlet? Przepraszam. - Nie tracąc kontenansu szturchnęła mnie
w bok. - Mikę, mam się przedstawić sama?
- Ja panią znam - wtrąciła Leslie. - Mikę opowiadał mi o pani i pokazywał
mi pani fotografie.
- Och.
Najwyraźniej ucieszyła się, ze przechowuję tamte zdjęcia. Wolała, oczywiś-
cie, jeśli ludzie znali ją z pomostu i prospektów, lub bodaj z pornograficznych
kinogramów, ale tej prostodusznej osóbce o nazwisku Leslie Leeport i dziwa-
cznym zawodzie, przebywającej miesiącami poza zasięgiem reklam, mogła
wybaczyć, ze na jej widok nie wpadła w zachwyt.
Przy kolacji obserwowałem ją nadal. Milczałem, ograniczając się do roli
bezstronnego widza. Leslie i Emmelina zachowywały się wobec siebie niena-
gannie. Obie dokonywały rozpoznania i zwlekały z rozpoczęciem tej niejako
podskórnej walki o dominację, co zwykle towarzyszy spotkaniu rywalek.
- Nie - mówiła Leslie - Jurg prosto z obozu poleciał czarterem do Szwe-
cji. Ma tam rodzinę.
- Nietrudno go zrozumieć.
Była to pierwsza aluzja, dostatecznie wymowna, by ją rozszyfrować - pod
adresem Leslie. Z obozu readaptacyjnegO wypisano nas przed tygodniem i
bezpośrednio stamtąd ja i „urocza panna Leeport", jak ją pieszczotliwie zwano
w prasie, udaliśmy się do mojego domu w Breshoven. Leslie zadzwoniła do
swoich rodziców w Anglii, o tym jednak, zęby pojechać do nich, na razie nie
myślała. Emmelina miała jej to za złe.
- Istotnie - przyznałem - nietrudno go zrozumieć. Szwecja to jedno z
nielicznych państw, gdzie dziennikarze są w miarę taktowni.
Nie chciałem zostawiać Leslie samej na placu boju, ponieważ jeszcze
zaczęłaby się tłumaczyć przed Emmelina, a tłumaczyć się przed Emmelina
doprawdy nie miała obowiązku.
- Było juz z nim tak, ze w pobliżu kamery rozglądał się za młotkiem.
Wstałem od stołu i cicho nastawiłem radio na lokalną stację. Nadawano II
Symfonię Edwarda Speela.
Emmelina odłożyła widelec na talerz.
- Zwykła kokieteria. Tacy, co uciekają przed kamerą, najczęściej są rozgo-
ryczeni, jeśli kamera ich nie złapie.
- Owszem - powiedziała Leslie - do pewnego stopnia każdego cieszy
powszechne zainteresowanie jego osobą, ale to, co z nami wyprawiano...
- Ja myślę, że cieszy! - przerwała jej Emmelina. - Oglądałam panią na
wszystkich sześciu kanałach telewizji szwajcarskiej.
Wdały się w dyskusję na temat metod pracy dziennikarzy, a ja chłonąc
muzykę z radia, wspomniałem wrażenie, jakie zrobiła na mnie Leslie, kiedy
zobaczyłem ją po raz pierwszy - tuz przed naszym lotem na „Titanię", w sali
restauracyjnej Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych. Po obiedzie, który
zjadłem wraz z pozostałymi członkami grupy „Emergency", tak napisałem w
swoim dzienniku o pannie Leeport:
To Emmelina. To Emmelina, gdy miała 25 lat. Te same rysy, oczy, włosy i
ta sama figura. Nawet porusza się tak jak Emmelina. Ale jest od niej bardziej
żywa i dziewczęca. No i ma 25 lat. Najwyżej 26.
W rzeczywistości Leslie miała wtedy lat dwadzieścia osiem. A podczas tej
wstępnej konfrontacji obu pań mogłem stwierdzić, że w innych punktach
myliłem się także.
Leslie - myślałem - przede wszystkim nie jest tak okropnie chuda. Nos ma
prosty, delikatniejszą oprawę oczu, pełniejsze wargi, bardziej zaokrąglony
podbródek i cieplejszą barwę głosu. W rysach Leslie i Emmeliny można by się
doszukać podobieństwa, ale jest to podobieństwo, jakie zachodzi w obrębie
jednego typu urody.
Poprzez cichnącą symfonię Speela przebił się świergot wideofonu. Emme-
lina urwała w pół zdania, spoglądając na mnie z roztargnieniem. Przeniosłem
wzrok z obu kobiet na aparat świergoczący w rogu salonu i powiedziałem:
- Odbiorę na górze.
Drugi wideofon zainstalowany był w dawnym buduarze Emmeliny. Usiad-
łem na łóżku, na którym przed laty „człowiek o dokładnie pięciuset twarzach,
najlepszy spec w swojej branży" beztrosko zerżnął mi żonę. Telefonowano z
redakcji „Orbity". Jakoś skojarzyłem tę opanowaną twarz na ekranie z ruchli-
wą twarzą reportera poznanego rok wcześniej na korytarzu budynku „C"
Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych. Dzwonił w sprawie mojej pise-
mnej relacji z pobytu w komorze ciszy. Przepraszał, że tak długo wstrzymywali
się z jej opublikowaniem.
- W zasadzie nie mamy do niej zastrzeżeń ale chyba nie zaszkodziłoby
bardziej ujawnić osobowość bohatera. Podretuszować jego portret psycholo-
giczny.
Był to pretekst, o czym miałem się zaraz przekonać.
- Tak - odrzekłem. - Chętnie przejrzę ten tekst przed oddaniem go do
druku.
Wtedy powiedział uśmiechając się chytrze:
- Może zainspiruje to pana do napisania drugiej relacji. Z kosmosu. Z
pobytu na „Titanii".
Myślałem o tym, kiedy specjaliści różnych dziedzin torturowali mnie pyta-
niami w obozie readaptacyjnym. Zresztą od dnia startu naszej grupy na „Tita-
nię" nosiłem się z zamiarem opisania tej wyprawy, nieszczęsnej wyprawy
„Emergency".
- Mam taki zamiar - poinformowałem mojego rozmówcę.
Zamrugał oczami krótkowidza.
- Znakomicie! - Przez chwilę było w nim coś z tamtego entuzjastycznego
młodzieńca, który dopadł mnie na korytarzu w OKSZ. - Znakomicie. W po-
niedziałek wysyłamy panu zaliczkę i pański tekst. Niczego nie sugeruję, ale
gdzieniegdzie wyczuwa się, że autorowi zabrakło odwagi, żeby powiedzieć
wszystko do końca.
Zobowiązał mnie do skontaktowania się z nim po przejrzeniu maszynopi-
su, pożegnaliśmy się grzecznie i zszedłem do pań. Leslie i Emmelina siedziały
milczące i zachmurzone nad winem, za oknami szarzał zmierzch, a radio,
nadawało poezję Arnta Roussela. Posępne wiersze harmonizowały z atmosferą
panującą w salonie. W tę atmosferę zanurzyłem się jak w odmładzającą kąpiel.
Następnego dnia Emmelina wyjechała. Była to jej jedyna wizyta, której cel
pozostał dla mnie niejasny do dzisiaj.

III 
Wyjąłem z ryzy czysty arkusz papieru i położyłem go przed sobą. Napisa-
łem:
W gruncie rzeczy nie ma powodu, dla którego nie mógłbym na wstępie
zacytować fragmentu wybranego z mojej pierwszej książki. Nawet sensownie
by było rozpocząć niniejszą opowieść od tego, co wyznałem o sobie Emmeli-
nie, gdy po przyjęciu u Joan Vince szliśmy do jej mieszkania, aby tam do świtu
formować nasz przyszły związek.
Przekreśliłem ostatnie zdanie, to o formowaniu związku, ponieważ zawie-
rało niepożądany akcent humorystyczny, i dopisałem:
D/isiaj. po odpowiedniej Aim ih/ai |i d.n,\< h hmj /\ciorys
Zmiąłem kartkę i cisnąłem ją na dywan celując w stado kul papierowych
pod regałem.
„Odpowiednia aktualizacja danych" - cholera, czy to ma być jakiś rocznik
statystyczny czy co?
Machinalnie wyciągnąłem rękę po nowy arkusz i nagle poczułem znajomy
ucisk w skroniach. Krótkotrwały, tępy ból promieniujący od gałek ocznych
przeszył mi czaszkę i straciłem zdolność rozróżniania szczegółów. Zaczynała
się zwykła reakcja.
Nie próbowałem przeciwdziałać. Blat biurka wirował ospale; kontury za
ścielających go kartek zlały się ze sobą i utworzyły białą płaszczynę, która
powoli znieruchomiała.
Tym razem obraz pojawił się szybko. Zobaczyłem skrawek naszego ogro-
du i brukowaną ścieżkę wychodzącą na chodnik, zroszoną w połowie wodą z
ogrodowego pulweryzatora. Zaparkowana przy krawężniku granatowa ta-
ksówka miała otwarty bagażnik. Kierowca, tęgi mężczyzna w uniformie i w
czapce z zadartym daszkiem, przeciskał się przez wąską furtkę, taszcząc dwie
wielkie walizy-, jedną z czarnej skóry, pstrokatą od nalepek, drugą z brezentu
w czarno-czerwoną kratę.
Od ulicy dał się słyszeć pisk opon i znów siedziałem przy zasłanym papie
rami biurku. Ucisk w skroniach zelżał. Przetarłem oczy i potrząsnąłem głową.
Wizja trwała kilkanaście sekund, ale była wyjątkowo realistyczna.
Wstałem i zszedłem do holu. W pokoju obok stukały obcasy Leslie zbiera-
jącej się do wyjścia. Niewątpliwie szukała kluczyków od swojego samochodu,
które jeżeli nie tkwiły w stacyjce, mogły znajdować się w dowolnym punkcie
tego domu - nie wyłączając lodówki. Najprawdopodobniej jednak znajdowały
się w kieszeni jej kombinezonu, bo Leslie jadąc przedwczoraj po klej do
kształtek ubrana była właśnie w kombinezon.
Pchnąłem drzwi frontowe. Z ganku brukowana ścieżka wyglądała tak, jak
w mojej wizji. Bagażnik granatowej taksówki zaparkowanej przy krawężniku
był otwarty, a tęgi kierowca objuczony walizami forsował furtkę.
- Pan Mikę Cesara? - zapytał.
- Tak.
Wcisnął się wreszcie do ogrodu i stanął przed gankiem.
- Panna Raya - powiedział - poleciła mi te rzeczy przywieźć tutaj. Ulica
się zgadza i numer tez.
- Wszystko się zgadza - potwierdziłem. - Proszę to wnieść do holu.
Musiał obrócić w sumie trzy razy, by opróżnić bagażnik. Ustawił walizki
pod ścianą, równo, parami - sześć sztuk, każda w innym fasonie i każda z
dyskretnie, niemniej trwale nadrukowanym złocistym monogramem: ER. Ta z
czarnej skóry, najbardziej wysłużona, pamiętała jeszcze okres świetności swo-
jej pani. Zdobiące ją nalepki firmowe reprezentacyjnych hoteli europejskich
były już nieco starte i dzięki temu straciły efekciarski wygląd.
- To piękna kobieta - powiedział kierowca, kiedy wręczałem mu zapłatę.
- Piękna i szykowna. Panna Raya.
Schował pieniądze, czubkami palców dotknął daszka czapki i wyszedł na
ulicę. Patrzyłem, jak zatrzaskuje bagażnik i wsiada do swojej taksówki. W
myślach plątały mi się jego słowa. I nie mogłem odmówić sobie przyjemności
powtórzenia ich na głos:
- Panna Raya.
- Panna Raya? - Za moimi plecami Leslie wykręciła tułów i wciągając
brzuch zapięła spódnicę na biodrze. - No, w każdym razie witamy jej lepszą
połowę. Sześć waliz! - Pochyliła się nad nimi, by odczytać napisy na nalep-
kach. - Ho, ho, nawet hiszpański „Osculor".
„OSCULOR - hotel dla nowożeńców i zakochanych" - tak go reklamowa-
no w przewodnikach, rozdzielając oba pojęcia, jakby zakładano, że nowożeń-
cy niekoniecznie muszą być zakochani.W tym drogim ponad wszelkie wyo-
brażenie hotelu spędziliśmy z Leslie trzy doby z naszego miodowego miesią-
ca - trzy doby, które powinny zostać uwiecznione w kronikach „Osculoru".
Ale nie myślałem teraz o nich.
Leslie westchnęła.
- Jesteś pewny - spytała prostując się - ze ona tu przyjechała tylko na
weekend? - Stanęła do mnie przodem. - Sześć waliz! Gdybym była złośliwa,
tobym powiedziała: petlte-maitresse.
- Jesteś złośliwa.
- Chyba tak. - Przyglądała mi się, jakby szukała czegoś w mojej twarzy. -
Mikę - zaczęła tonem, który obudził moją czujność. - Ty miałeś?
- Co miałem?
Łatwo było zmiarkować, o co pyta i co mi odpowie. Odbyliśmy juz setki
takich rozmów od powrotu z Trytona. Drażniły mnie, toteż czyniłem wysiłki,
by ich unikać.
- Widzę to po tobie, kotku.
- Nie wiem, co po mnie widzisz, ale na pewno wiem, co się ze mną
dzieje. I nie miałem żadnych wizji. Ty i tepralizki tutaj przypomniały mi twoją
afektowaną kapitulację.
Zmarszczyła brwi. ,
- Kapitulację?
- Tę sprzed czterech lat. Po starciu z Emmeliną.
Nadużyłem wtedy wina, bo byłem rad z posępnej atmosfery w salonie,
która świadczyła, że kiedy telefonicznie gwarzyłem z reporterem „Orbity",
obie panie skrzyżowały szpady, co pogłaskało moją męską dumę. Nazajutrz
skacowany zwlokłem się z łóżka o dziewiątej i poczłapałem do kuchni, by
zaparzyć kawę. W holu natknąłem się na Leslie. Drzwi od ulicy były otwarte, a
ona schylała się po swoje spakowane nesesery. To studium zastygłego ruchu,
studium o znaczeniu nieledwie symbolicznym, głęboko zapadło mi w pa-
mięć.
- Pościg za tobą kosztował mnie dwieście pięćdziesiąt franków - powie-
działem. - Z napiwkiem trzysta.
Brakowało mi wówczas argumentów, czy raczej nie przytaczałem ich dość
żarliwie - czegóż można wymagać od skacowanego człowieka! - więc moje
próby powstrzymania jej od wyjazdu nie odniosły skutku. Odprowadziłem ją
do taksówki, a potem zamiast kawy wypiłem potężnego klina, włożyłem
spodnie i wczorajszą koszulę, pozdrowiłem Emmelinę krzątającą się przy
śniadaniu i ruszyłem za Leslie. Dwieście metrów przed wjazdem na autostra-
dę zatrzymałem sportowy wóz z młodym mężczyzną za kierownicą.
- Za pięć minut muszę być na lotnisku. Daję sto franków, płacę wszystkie
mandaty, pokrywam ewentualne szkody.
Mężczyzna ochoczo wskazał mi miejsce obok siebie. Pokonanie tych
dwunastu kilometrów zajęło mu osiem minut, bo policjant, który za zjazdem
ze ślimaka dogonił nas radiowozem, wypisywał mandat bite trzy minuty
Jazdę lewym pasem i z niedozwoloną prędkością wycenił na pięćdziesiąt
franków, co wszakże nie zniechęciło nas do dalszego łamania przepisów
drogowych i na lotnisko dotarliśmy równocześnie z taksówką Leslie. Tu mój
dobroczyńca doliczył mi do rachunku setkę za nadwerężony silnik. Szczodrze
zaokrągliłem ogólną sumę do trzystu franków i pobiegłem za Leslie maszeru-
jącą do wynajętego samolotu. 
- Lecę z tobą - powiedziałem.
- Świetnie - rzekła oddając mi cięższy neseser.
I wsunęła mi dłoń pod pachę. Był to wyraz czułości i pojednania, przeko-
nałem się o tym później.
- Zanim dolecimy do Londynu, wyperswaduję ci ten wyjazd.
- Staraj się, Mikę.
Szła z opuszczoną głową, mimo to wiedziałem, że się uśmiecha. Juz nie
chciała lecieć, ale jeszcze bardziej nie chciała się z tym zdradzić. Gdyby 
uległa
moim namowom od razu i została w Breshoven, przyznałaby, że to kobieca
ambicja, zraniona obecnością rywalki w moim domu, skłoniła ją do nagłego
wyjazdu, a nie rzekomy wczesnoporanny telefon z Londynu. Powątpiewając w
ten telefon i roztrząsając tak motywy postępowania Leslie, schlebiałem sobie
jak diabli, ale byłem bliski prawdy.
- Staraj się.
Nie musiałem się starać. Już po kwadransie lotu Leslie wtulona w mój bok
żartobliwie użalała się nad losem „porzuconej Emmy" i oskarżała mnie, że
„nie mam sumienia". Po pół godzinie zapytała retorycznie:
- Co, do licha! Czy chimery moich staruszków to powód, żeby na złama-
nie karku lecieć ze Szwajcarii do Anglii?
Po następnym kwadransie udała się do kabiny pilota. Wyszła stamtąd z
wypiekami.
- Poprosiłam go, żeby zawrócił - znowu wtuliła się w mój bok. Objęła
mnie niecierpliwie. - I poprosiłam go jeszcze o coś. Jesteś ciekaw, o co?
- Jestem ciekaw.
- Poprosiłam go, żeby nikt nam nie przeszkadzał, dopóki nie wyląduje-
my. Odpowiedział, że w razie potrzeby może pokrążyć nad lotniskiem.
Potrzeby takiej nie było, chociaż kochaliśmy się długo, do granic odwleka-
jąc finał. Nasz samolot wylądował w południe, razem z pierwszymi kroplami
deszczu. Kiedy w ulewie wysiadaliśmy z taksówki przed domem, intuicyjnie
odgadłem, że Emmełiny już w nim nie ma. Oprócz sprzecznych wrażeń nie
zostawiła po sobie niczego, ulotnił się nawet zapach jej perfum. Leslie po-
truchtała prosto do łazienki zdjąć przemoczoną odzież i wysuszyć włosy.
- Jesteśmy sami, Mikę? - Było to jedyne pytanie z Emmeliną w podtekś-
cie.
- Tak - odparłem. I na tym wyczerpaliśmy ten temat.
Później Leslie weszła do salonu spowita tylko w ręcznik kąpielowy. Zadar-
ła jego dół i odsłoniła swój opalony kuperek, na którym widniał ślad po
klamrze od pasa odciśnięty w samolocie.
- Zdrowo mnie przyparłeś - powiedziała z uznaniem.
Roześmiałem się teraz na wspomnienie tamtej sceny i rzekłem do Leslie:
- No więc dobrze. Miałem wizję.
Wciąż marszczyła brwi.
- Ja też miałam. Zobaczyłam, jak wychodzisz na ganek i jak ten kierowca
niesie walizki. Nie rozumiem, czemu robisz z tego tajemnicę.
- Rozumiesz.
Spokojnie podniosła na mnie wzrok.
- Nep?
- Tak. Uparcie łączysz go z tymi wizjami.
- To dwie odrębne sprawy. Nigdy ich nie łączyłam.
- Owszem, łączysz. Poprzez tę historię z Trytonem. Zaczynasz mówić o
jednym, a kończysz na drugim.
Nie mogła temu zaprzeczyć. Od naszego lądowania na Trytonie nękały nas
wizje, także na Trytonie, według niej „poczęty został Nep". Tę jedność miejsca
obu zdarzeń Leslie niejednokrotnie wykorzystywała do sprytnego wekslowa-
nia rozmowy.
- To mnie rozprasza - rzekłem. - Narzucasz mi swoje zapatrywania.
- Mikę. My się kłócimy?
Nadal patrzyła na mnie spokojnie i z powagą, ale była to już powaga
dziecka. Poczułem się rozbrojony.
- Zażarcie.
- Więc zanim się rozszarpiemy, powiedz, że pozwalasz mi wziąć twój
wóz. Zapodziałam gdzieś kluczyki.
- Pozwalam. A swoich kluczyków poszukaj w kombinezonie.
Cmoknęła mnie w policzek i odeszła w charakterystyczny sposób, koły-
sząc napiętymi pośladkami. „Ty nie wiesz, kotku, ale ja mam swoją taktykę.
Od rana dostarczam ci bodźców erotycznych, żebyś wieczorem był jak reaktor
jądrowy".
Zamknąłem drzwi frontowe i po raz trzeci dzisiaj udałem się do gabinetu.

IV
Było południe, słońce wisiało nad ślimakiem autostrady. Leslie wyprowa-
dziła z garażu swojego bordowego fiata. Nie oglądając się pomachała mi,
pewna, że stoję w oknie, i wyjechała na ulicę.
Przy tej ulicy, a ściślej szosie, która przecina Breshoven i spina autostradę z
Ośrodkiem Kosmicznych Statków Załogowych, pięćdziesiąt kilometrów od
mojego domu, w sąsiedztwie terenu OKSZ znajduje się Park Bohaterów. Taką
nazwę temu skromnemu cmentarzowi kremacyjnemu nadali w dniu jego t
założenia dziennikarze. Nazwa przyjęła się wśród pilotów, ale jednocześnie
skłoniła większość z nich do zweryfikowania poglądów na bohaterstwo, zwła- 
szcza że zaszczytu spoczywania w Parku - jak głosił regulamin - dostępował 
tylko ten, kto zginął tragicznie w kosmosie. Heinz Vogel, instruktor OKSZ o ty
wisielczym poczuciu humoru, na pożegnanie naszego rocznika zorganizował
nam wycieczkę do Parku Bohaterów, ustawił nas w szeregu przed świeżo
wytyczoną kwaterą i powiedział:
- To poletko przeznaczone jest dla tych z was, którym się wydaje, że o
sztuce pilotażu wiedzą już wszystko.
Dziś na tej kwaterze wznosi się szesnaście nagrobków z białego piaskow-
ca, czternasty opatrzony jest napisem:
JOSE MARTENEZ
pilot klasy I
zginął na „Titanii"
Bez dat, bez szczegółów. Dokładne dane wpisano do Księgi Pamięci
przechowywanej w sejfie Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych.
Nie moja rzecz osądzać, czy Jose Martinez zginął jak bohater czy nie.
Zrobili to ludzie bardziej kompetentni i obiektywni ode mnie, którzy ponad-
to. mając do dyspozycji zapisy z kamer i czujników, godzina po godzinie
prześledzili bieg wypadków na „Titanii". Jose Martinez został pośmiertnie
awansowany, a jego prochy umieszczono w Parku Bohaterów. Byłem na tym
pogrzebie - uroczystym, ale nazbyt mechanicznym i sformalizowanym, by
nastrajał do refleksji, i kiedy patrzyłem na sunącą na platformie wózka urnę,
przypomniało mi się popularne w środowisku pilotów powiedzonko: pójść
na długi spacer do Parku. Nie byłem natomiast na pogrzebie ofiary Jose
Martineza - Pottera Brentona, bo pani Brenton zażądała od władz OKSZ prze-
wiezienia prochów jej syna do Kanady.
Usiadłem w fotelu przed biurkiem.
Grupa „Emergency"... Jose Martinez i Potter Brenton nie żyją, Fred von
Neheim już od czterech lat jest pod opieką psychoterapeutów, Jurg Hoestrom
obwołał się nowym prorokiem sekty „Zjednoczonych z Kosmosem", wojażuje
po Europie i krzewi tę swoją religię, Leslie i ja... my chyba tez się 
kwalifikuje-
my do Wesołej Chatki.

V
Ekran wideofonu zmniejszał twarz Reinharda Mettemicha i nie widać było
na niej drobnych blizn od oparzeń - pamiątki po sztubackich eksperymen
tach z ługiem. Reinhard ssał pastylkę eukaliptusową i od dziesięciu minut
mówił o swoich problemach wydawniczych, z czego pojmowałem akurat tyle,
ile może pojąć człowiek z zewnątrz. Słuchałem go napięty i czekałem na
pytanie: „A co z twoją nową powieścią, Mikę?" - nieuniknione, kiedy się
rozmawia z takim wydawcą jak Metternich.
Poznałem go pół roku po powrocie naszej zdekompletowanej grupy z
„Titanii", a dwa tygodnie po tym, jak na łamach „Orbity" ukazały się moje
relacje: „Ziemia" i „Kosmos". Nad „retuszowaniem portretu psychologiczne-
go bohatera" „Ziemi" i nad „Kosmosem" pracowałem trzy miesiące. Całość,
nieznacznie adiustowaną, ale bez skrótów, „Orbita" opublikowała w odcin
kach, pod wspólnym tytułem „Katharsis". W następnych dniach otrzymałem
od znajomych kilka listów z obłudnymi gratulacjami i jeden z Verlag R. Met-
ternich, podpisany przez właściciela tego wydawnictwa, zawierający konkret-
ną propozycję. Leslie nie mogła jechać ze mną, toteż do Berna pojechałem
sam. Przenocowałem w hotelu, a na drugi dzień wkroczyłem do gabinetu
Reinharda Mettemicha. Ten niewysoki, otyły mężczyzna o dziobatym, ok?ąg
łym obliczu uraczył mnie na wstępie sążnistym streszczeniem mojego włas-
nego utworu, po czym podetkał mi puszkę z pastylkami, eukaliptusowymi,
sam się poczęstował i powiedział zwięźle: „Panie Cesara. Sporządziłem
umowę o pańskie dzieło. Płacę pięć tysięcy po podpisaniu umowy i pół
franka od każdego sprzedanego egzemplarza pańskiej książki. Znam rynek i
mogę pana zapewnić, ze honorarium za pięćdziesiąt tysięcy egzemplarzy ma
pan w kieszeni. Razem z zaliczką wyniesie to trzydzieści patyków. Cieszę się,
ze wyraża pan zgodę. Proszę podpisać tu na dole". Nawet nie spostrzegłem,
kiedy wetknął mi do ręki długopis. Ale zrobiłem z niego użytek: trzydzieści
tysięcy franków szwajcarskich jest to suma, która przemówi do wyobraźni
każdemu, nie wykluczając posiadaczy kart kredytowych z nadrukiem B.O.
Przy tym miałem ją dostać za owoc pracy, której wprawdzie nadawałem zna-
czenie osobiste, ale której nie nadawałem przecież znaczenia handlowego.
- ...uparł się, żebym ja to firmował - mówił teraz Reinhard o młodym
poecie, spowinowaconym przez tatusia z kołami rządowymi. - On oczywiście
chce finansować tę imprezę. Jezu, niektórzy ludzie mają naprawdę za dużo
forsy. Jeżeli ja mu wydam ten tomik, zapaskudzę sobie szyld... A co z twoją
nową powieścią, Mikę?
Pytanie wreszcie padło. Dałem na nie odpowiedź tę, co przed miesiącem:
- Biedzę się nad początkiem i zakończeniem. Resztę juz mam.
I usłyszałem to, co przed miesiącem:
- Więc masz prawie wszystko. - Reinhard wychylił się poza zasięg widze-
nia kamery swojego aparatu. - Aha, ten tytuł: „Eskapizm". Kurt ma do niego
zastrzeżenie.
O Kurcie Haslerze wiedziałem, że jest wspólnikiem Mettemicha i jego
doradcą do spraw wydawniczych i ze para się krytyką literacką. Eseje Haslera
często ukazują się na łamach dziennika „Heute".
- Nie sformułował tego precyzyjnie. - Reinhard trzymał przed sobą notat
nik. - „Obawiam się" - odczytał - „ze recenzenci potraktują to jak wyzwanie.
Nie znam książki, może treścią będzie ona uzasadniać tytuł, niemniej odra-
dzam". No, jego opinia nie przesądza jeszcze niczego. Omówimy to, jak
przyślesz swoją powieść. Teraz sprawa pilniejsza, Mikę. Chodzi o tłumaczenie
„Katharsis". Jakie masz plany na ten weekend?
- Dom, telewizja, rozkoszne igraszki z piórem...
- Odwiedził mnie dzisiaj wydawca z Quebec i telefonowała Sylvie Poquet
z Oficyny Paryskiej. Są dwie oferty, ale jest też jeden szkopuł. Wolałbym nie
odkładać tego do poniedziałku. Można zakłócić waszą idyllę rodzinną?
- Leslie przygotuje ci pokój.
- Leslie. - Czoło Reinharda ułożyło się w fałdy. - Wiesz, że wczorajszy
„Bern Zeitung" poświęcił jej ćwierć kolumny?
- To już przesada. Nie, nie wiem, nie prenumeruję „Bern Zeitung". Znów
o wyprawie na Trytona?
- Niezupełnie. Piszą o Nepie.
Zakląłem. Reinhard wypluł w garść pastylkę i bez pośpiechu wsadził w
zęby wygasłą fajkę. Przed laty zaczął ssać pastylki eukaliptusowe, by odzwy
czaić się od palenia. Palić nie przestał, wpadł za to w nałóg ssania pastylek.
Dziwne, że pomyślałem o tym teraz.
- Przywiozę wam ten numer - powiedział. - To może być dla twojej
nowej powieści dobra reklama. Zależy, jak daleko się posuną.
- Skąd oni wiedzą o Nepie? 
- Pojęcia nie mam. Czy Leslie rozmawiała z kimś z prasy?
- Nie. Chyba nie. Nie wiem.
- Artykuł jest ogólnikowy. Ten caiy „zez" przysięga, ze czerpał informacje
z wiarygodnego źródła, ale go nie ujawnia. Porusza się w temacie po omacku.
Ja bym powiedział, że to, co on wysmażył, to jest kompendium plotek o
Nepie, które krążą w waszym hermetycznym środowisku.
- Ufam, że okaże się ono dostatecznie hermetyczne.
- Ja również, Mikę. Spróbuję się czegoś dowiedzieć o źródłach informacji
tego pana.
- Spróbuj. Jeżeli w ogóle ma to jakieś znaczenie.
- Będę u was jutro albo w niedzielę.
Reinhard wyłączył się, a ja zszedłem do ogrodu, by ochłonąć. Zakręciłem
dopływ wody do pulweryzatora i stanąłem na ganku. Było słonecznie, od
południa dął przenikliwy wiatr - zwiastun jesieni.
Ja również, Mikę" - powiedział Reinhard. Powiedział to jowialnie, był
jednak zaniepokojony poczynaniami pana „zeza", jego usiłowaniem wpro-
wadzenia na czytelniczy rynek towaru, który obstalowało u mnie Verlag R.
Metternich. Podzielałem niepokój Reinharda, ale z innych względów. Któż z
nas zachowa obojętność, kiedy wywlekają na jaw brudy jego psychiki.
Wzruszyłem ramionami. Znowu się okłamuję. Przecież to ja sam wywle-
kam te brudy, co nawet Leslie mi wytknęła w rodzinnej scenie, którą nie tak
dawno opisałem w drugiej części „Eskapizmu":
Wtedy Leslie wybuchła.
- Brudy? O jakich brudach, do cholery, mówisz?
Odpowiedziałem szorstko:
- Mogę znieść twoją egzaltację i twoje urojenia. To jest nawet zabawne,
przydaje ci kolorytu Mogę znieść twoje nieustanne konsultacje z Rettmanem.
On, jak każdy psycholog, ma kuku na muniu, więc te brednie bierze na serio.
Ale, na litość boską, nie wciągaj w to ginekologów i położników z tych
zarozumiałych, rozplotkowanych klinik w Zurychu.
Zamaszystym ruchem pozbyła się fartuszka, który opasywał ją w talii, skłę-
biła go i cisnęła w kierunku kuchennego wieszaka.
- Co ty, u licha, wiesz o ciąży? - zapytała.
Policzyłem w duchu do dziesięciu.
- Posłuchaj. Może faktycznie nie wiem nic o ciąży, może nie wiem nawet,
jak się do ciąży przyczynić. Ale znam dziennikarzy. Pod ich piórami twoje
niewinne urojenia urosną do rozmiarów paranoi. Chcesz zrobić z siebie spjj|k-
miewisko? 
teslie zaczerpnęła do p)uc powietrza. 
- No to posłuchaj teraz ty. Urojenia, egzaltacja, brednie... Dobrze. Ale nie
wmawiaj mi, że to ja publicznie piorę brudy. Nie wmawiaj mi tego, bo zaraz
przyniosę tutaj tę twoją ekshibicjonistyczną książkę i przeczytam ci ją na głos.
„Katharsis"! To jest właśnie publiczna pralnia twojego sumienia!
100
Ta kłótnia wywiązała się między nami pół roku po naszym powrocie z
Trytona. Jej opis znalazł się w pliku moich notatek, jak zresztą wszystkie fakty
związane z wyprawą „Tryton". Wtedy już pracowałem nad „Eskapizmem" i
wybuch Leslie uświadomił mi, że powieść ta będzie moim drugim aktem
ekshibicjonistycznym. Uświadomił mi to widomie, a jednak pióra nie odłoży-
łem, mało tego, byłem skłonny ukazać siebie jako zboczonego potwora i
zwyrodnialca, byleby zadowolić Metternicha i czytelników.
Byłem i jestem nadal skłonny to zrobić, więc czemu udaję, że niepokoją
mnie działania pana „zeza", że rad bym uchronić swój dom przed ludzką
wścibskością?
Błądziłem wzrokiem wzdłuż szpaleru cichych domków po przeciwnej
stronie ulicy. Moje pozaziemskie peregrynacje nie sprzyjały nawiązaniu są-
siedzkich kontaktów i od kiedyJoseph Bragg przestał u nas bywać, wiedliśmy
z Leslie doprawdy samotniczy żywot.
W oczach sąsiadów - pomyślałem - pewnie uchodzimy za parę dziwaków.
I nie bez kozery.
Cofnąłem się do holu. Wtaskałem dwie walizy Emmeliny na piętro, zosta-
wiłem je u szczytu schodów i skręciłem do gabinetu. Nie marnowałem czasu
na zasiadanie za biurkiem. Stojąc, opisałem w skrócie swoją telefoniczną
pogawędkę z Reinhardem Metternichem, a poniżej zamieściłem uwagę:
Podzielam jego niepokój. Często przekonujemy się, ze ludzie oceniają nas
fałszywie. Mam na to dowody. Którykolwiek z dziennikarzy brał na warsztat
moją biografię, zawsze przedstawiał mnie karykaturalnie.
Położyłem kartkę na stos rękopisów w prawym rogu blatu, chociaż dla
tego tekstu nie potrafiłbym znaleźć rozsądnego zastosowania literackiego. Nie
mógł mi on posłużyć ani za fabularne uzupełnienie „Eskapizmu", ani tym
bardziej jako początek bądź zakończenie tej powieści.
- Ty załgany draniu - powiedziałem do siebie czule.

VI
Słyszałem, jak Leslie wprowadza samochód do garażu i jej ciężkie kroki na
ganku i w holu. Nie opuszczałem swojego taboretu czekając, aż ona przy-
dźwiga zakupy do kuchni. Była to jedna z tych niewerbalnych metod perswaz-
ji, jakie stosuję, by nakłonić moją żonę do zatrudnienia pomocy domowej.
Skądinąd mogła zdać się na „Garmażernię Guenthera Geissa"; całą tę wałów-
kę miałaby w domu za godzinę, a wymagałoby to tyle wysiłku, ile wymaga
nakręcenie numeru „Garmażerni". Pomagając jej rozpakować sprawunki, po-
dzieliłem się z nią tą refleksją.
- Po prostu chciałam się przewietrzyć - odrzekła. ,
To samo powiedziała przedwczoraj, w środę, kiedy pojechała po klej do
kształtek i przepadła na sześć godzin.
- Jakiś zboczony jest ten twój gach - zauważyłem wtedy ponuro - skoro
podniecają go babki w kombinezonach. I niezmordowany w tych rzeczach.
Maratończyk.
Z przekornym uśmiechem Leslie przytaknęła.
- No. I dał mi prezent dla ciebie.
- Bóg zapłać.
- Nie spytasz, co mi dał dla ciebie? q>.
- Co ci dał dla mnie?
- Trynia.
Tak czy owak od przedwczoraj nie miałem okazji odebrać tego prezentu.
Pomyślałem, że to dosyć niegrzecznie z tym się ociągać.
- O rany! - zawołała moja żona. - Zachodzę w głowę, co ty robisz w tej
kuchni, a myśmy przecież nie jedli lunchu. - Od dnia zawarcia naszego
małżeństwa obowiązuje mnie typowo angielski rozkład posiłków i Leslie
przestrzega go twardo. - Biedny Mikę.
Otworzyła środkowe drzwiczki lodówki.
- Czy mi się zdawało, czy w holu stoją tylko cztery walizki?
- Dwie zaniosłem na górę.
- Muszę przygotować ten pokój, zanim ona przyjedzie.
Nalała do dzbanka kawy z kuchennego ekspresu, krytycznie obejrzała
półmisek z wczorajszymi kanapkami i przeszliśmy do jadalni.
- Dwa pokoje - powiedziałem siadając naprzeciwko Leslie. - Będziemy
gościć Mettemicha.
- Hardiego? Dawno u nas nie był.
Sięgnąłem po dzbanek.
- Przyjedzie jutro albo pojutrze. Może przenocuje. - I opowiedziałem jej
0 zainteresowaniu, jakie moja powieść wzbudziła w wydawcach kanadyjskich
1 francuskich. - Przyjedzie omówić szczegóły.
Leslie nadgryzła kanapkę z płatkiem szynki o brzegach nieco wyschnię-
tych.
- Gratuluję. - Uradowała ją ta wiadomość.
- Pytał mnie tez - ciągnąłem - czy rozmawiałaś z kimś z „Bern Zeitung".
- Z „Bern Zeitung"?Ja? -Jej zdziwienie było naprawdę autentyczne. Jeżeli
miałem co do niej niejasne podejrzenia, juz się od nich uwolniła. Ale przy-
czyna, dla której moja żona w środę zniknęła na sześć godzin z domu, nadal
pozostawała niewiadoma. - Dlaczego miałabym rozmawiać z kimś z „Bern
Zeitung"?
- Niejaki „zez" opublikował we wczorajszym numerze artykuł o Nepie.
Oczy jej rozbłysły i az westchnęła.
- Nie wiem - dodałem - co o nim napisał. Reinhard ma przywieźć ten
numer.
- Ważne, że napisał.
- No oczywiście. 
Znieruchomiała z filiżanką przy brodzie.
- Nie rozumiem, dlaczego się wściekasz - rzekła rozpromieniona. - Dla-
czego wściekasz się na mnie?
Wściekam się - mogłem jej odpowiedzieć - bo utknąłem jak idiota. Powi-
nienem wyjechać gdzieś, odpocząć. Pieprzyć tę powieść, Reinharda i jego
terminy.
Dopiłem kawę.
- Do którego pokoju zanieść bagaż panny Raya? - spytałem. - Do niebie-
skiego? 
- Tak. Zaraz tam przyjdę, kotku. 

VII
Ustawiłem walizki przy szafie i usiadłem na łóżku nakrytym niebieską
kapą dobraną do koloru ścian. Ten pokój powoli stawał się przystanią Emme-
liny: nocowała tu w trakcie każdej swojej wizyty. Każdej, oprócz drugiej, bo w
trakcie drugiej Emmelina nie nocowała u nas w ogóle, chociaż Leslie przygo-
towała jej tutaj nocleg.
Drugą wizytę Emmelina złożyła nam niebawem po ukazaniu się mojej
książki. Verlag R. Metternich dotrzymało umowy i w maju rzuciło do księgarń
pięćdziesiąt tysięcy egzemplarzy „Katharsis". Powieść rozchodziła się w
przyzwoitym tempie, Reinhard zacierał ręce, a stan mojego konta krzepiąco
wzrastał i dostałem od czytelników parę listów z przychylnymi opiniami.
Mniej przychylne były opinie krytyków profesjonalnych. Jeden z jajogłowych
miał do mnie pretensje o to, drugi - o tamto, i na dobrą sprawę wszyscy
oskarżyli mnie o eskapizm. Kiedy ustaliłem znaczenie tego terminu, osłupia-
łem. Chwyciłem za wideofon.
- Ucieczka od rzeczywistości? - powiedziałem do mikrofonu. - Czy oni
poszaleli?
Reinhard ssał pastylkę eukaliptusową i spoglądał na mnie z ekranu roz-
anielony.
- Czym ty się przejmujesz? - zapytał. - Reklamą?
- To raczej jest sprzeczne z moim pojęciem reklamy.
Roześmiał się niczym oficer gwardii.
- A jak ty sobie wyobrażasz drogę na rynki zagraniczne? Kto dzisiaj prze-
tłumaczy książkę, którą chwali krytyka, na domiar napisaną w konwencji reali-
stycznej? Aha, potrąciłem z twojego honorarium dziesięć procent na koszta tej
reklamy.
Jęknąłem.
- Chcesz powiedzieć, że to ja zapłaciłem za te recenzenckie siekiery? - 
- Przynęta kosztuje, Mikę. Ryzykujemy obaj.
- No - udało mi się wykrztusić - kogo jak kogo, ale ciebie trudno posą-
dzić o ucieczkę od rzeczywistości.
Emmelina przyjechała w okresie, kiedy jeszcze dręczyłem się tymi recenz-
jami. Przyjechała niespodziewanie, wczesnym popołudniem, bez bagażu. Była
w świetnym humorze. Przy koktajlu, który uwarzyła z nasion piekielnej rośliny
Morning glory, żartując opowiedziała nam mnóstwo najświeższych stołe-
cznych plotek, a potem poprosiła mnie, żebym ją zawiózł na dworzec, gdzie
zostawiła walizki.
Wsiedliśmy do carbigha i ledwo wyjechałem na ulicę, przystąpiła do rze-
czy:
- Kto by przypuszczał, Mikę, ze zajmiesz się czymś tak niepoważnym, jak
pisanie książek. - Wyjęła z torebki moją powieść, a ja od razu spłonąłem
rumieńcem. - Masz fantazję, wiesz?
Nie odzywałem się. Zaczynałem przeczuwać najgorsze. Emmelina otwo-
rzyła książkę mniej więcej pośrodku i odczytała fragment:
- „Obok drzwi wisiał kolorowy plakat, przedstawiający nagą kobietę w
wyuzdanej pozie, opatrzony napisem: SEX DELIGHT". Wielki Boże, jakie to
, naiwniutkie!
- Ja widziałem ten plakat - odrzekłem zmieszany. Nie umiałbym jej wy-
tłumaczyć, jak można dokładnie widzieć coś, co nie istnieje.
- Ach tak! Słuchaj, Mikę. Pieprzyliśmy się chyba we wszystkich możliwych
pozach, więc powiedz mi, która to jest taka wyuzdana?
- Nie bądź wulgarna.
Patrzyłem przed siebie, na jezdnię, niemniej wiedziałem, że Emmelina się
uśmiecha.
- Zmieniłeś się. To ona na ciebie tak wpłynęła?
- Odczep się od Leslie.
- Masz rację, nie po to tu przyjechałam. - Znowu zajrzała do książki. -
Powiedz mi, skąd ty wytrzasnąłeś to nazwisko: Emmelina Raya?
- Sama twierdzisz, że mam fantazję.
- Och tak! - powtórzyła. - Masz fantazję. Zmieniłeś moje nazwisko, zmie-
niłeś pewne realia... I wydaje ci się, ze w ten sposób zapobiegłeś skandalowi?
Skręciłem w główną ulicę osiedla. Mijaliśmy dom komandora Josepha
Bragga - zarejestrowałem to automatycznie, bo moją uwagę zaprzątała ta
rozmowa.
- Do czego zmierzasz? 
- Prosto do forsy. - Emmelina wciąż była w sielskim nastroju. - Twoja
książka wywołała skandal towarzyski. Muszę stąd spływać, w Szwajcarii jestem
skończona. I ty mi w tym pomożesz.
- Potrzebuję pieniędzy, zęby się urządzić za granicą.
- Ile? 
- Sto tysięcy - odparła beztrosko.
Na moment pociemniało mi w oczach. Zdjąłem nogę z gazu, zjechałem na
prawy pas i zahamowałem przy krawężniku.
- Ale franków, Mikę. Tylko franków.
Mam tyle - pomyślałem. Tyle mam. To była jedyna myśl, która mi wtedy
przyszła do głowy. Sprawiła mi ulgę.
- A jeżeli nie dam ci tych pieniędzy?
- Dasz. Patrz, strona... - zaszeleściła kartkami - ...strona trzydziesta czwar-
ta. Cytuję: „...to nie wyrozumiałość, to chorobliwa szlachetność", mowa o
twojej szlachetności, Mikę. I następny cytat - z furkotem przewróciła kartki -
posłuchaj: „..moją rozmowę ze współwłaścicielką „Terra", Luizą Pagat, na
której wymusiłem, zęby ograniczyła rolę Emmeliny do roli pośledniej model-
ki..."
- A jeżeli nie d a m ci tych pieniędzy?
- Mikę. Dworzec jest pół kilometra dalej.
- Czekam na odpowiedź. 
Położyła łokieć na oparcie i okrasiła twarz błogim uśmiechem.
- Jeżeli nie dasz mi tych pieniędzy - rzekła pogodnie - wynajmę adwoka-
ta. Doprowadzę do podziału majątku, wystąpię o alimenty. Stracisz bez po-
równania więcej i będzie się to ciągnęło za tobą latami. Proponuję ci układ
prostszy: ty mi dasz tę setkę, a ja notarialnie zrzeknę się wszelkich roszczeń.
Jedziemy, mój herosie kosmosu?
Włączyłem kierunkowskaz i pojechaliśmy.
- Czy to nie wymarzony dla ciebie układ? - zapytała Emmelina, kiedy
zgasiłem silnik przed dworcem.
Wymarzony czy nie układ ten rozsądniej było zawrzeć. Podobnie jak Rein-
hard Emmelina żyła mocno osadzona w rzeczywistości.
- Nie żądam cudów - powiedziała. - Masz tydzień na zebranie tej forsy. -
Z przegródki w torebce wydostała wizytówkę. - Proszę, tu jest adres notariu-
sza w Bernie. Bądź u niego w przyszły wtorek w południe. Z gotówką. - Nie
byłaby sobą, gdyby tego nie podkreśliła.
Machinalnie wziąłem od niej tę wizytówkę. Emmelina wetknęła moją
powieść do torebki i zwolniła zatrzask drzwiczek.
- Za kwadrans mam pociąg do Zurychu, stamtąd lecę do Paryża. Życz mi
katastrofy i przeproś ode mnie Leslie. Powiedz jej, ze na dworcu doręczono
mi telegram, i ze musiałam natychmiast wracać. Wymyśl coś, masz przecież
fantazję.
- Życzę ci katastrofy. 
Przesłała mi słodki pocałunek. ,* ,,, 
- Ja tobie będę tego życzyć dopiero za tydzień.
Trzasnęła drzwiczkami. Lekkim krokiem przecięła chodnik, zgrabna i ży-
wiołowa w beżowym kostiumie. Ruszyłem, kiedy znikła w budynku dworca.
Po tygodniu, we wtorek, tuż przed dwunastą w południe, wysiadłem z
taksówki na zacisznej uliczce berneńskiej. Miałem przy sobie szarą paczkę z
tysiącem sprasowanych banknotów stufrankowych. W piętrowej willi, w gabi-
necie notariusza oczekiwała mnie Emmelina i dokumenty prawne przygoto-
wane do podpisania. Załatwiliśmy to szybko i kulturalnie. Wracając do ta-
ksówki czułem się trochę tak, jak katolik odchodzący od konfesjonału.
Kwita - pomyślałem. Wyszedłem na czysto.
Mogło to się odnosić i do Emmeliny, i do mojego konta bankowego.

VIII
Stanąłem w drzwiach jadalni. Leslie jeszcze nie skończyła śniadania i du-
mając siedziała nad wystygłą kawą i z nadgryzioną kanapką w ręce.
- Czytasz wczorajszy numer „Bern Zeitung"? - zapytałem.
Ocknęła się.
- Co?
- Pytam, czy przeczytałaś już artykuł o Nepie.
Zmarszczyła czoło i odłożyła kanapkę.
- Wcale nie jestem ciekawa tego artykułu. Zastanawiałam się nad czymś
innym. Zaniosłeś walizki?
- Zaniosłem. I nad czym się tak zastanawiałaś?
- Nad przewrotnością losu. Bo jest w tym jakaś przewrotność, że ludzie
zaczynają interesować się Nepem teraz, kiedy Nep lada dzień ma nas opuścić.
O odejściu Nepa słyszałem od miesięcy i od miesięcy odwlekało się ono,
chociaż niczego tak nie pragnąłem, jak je przyśpieszyć. Powiedziałem to Les-
lie.
- Przekonasz się - odrzekła. - W tych dniach. - Strzepnęła palcami. -
Byłabym zapomniała. Spotkałam dziś Josepha.
Przysunąłem do siebie krzesło i postawiłem na nim nogę. Ta czynność
pomogła mi zdusić to ulotne, piekące uczucie zazdrości.
- Doradził mi przy zakupach. Wybiera się do nas z żoną.
- Z żoną.
Leslie spojrzała na mnie przeciągle.
- Myślisz, ze im też chodzi o Nepa?
Nie myślałem o tym. Tok moich myśli prawdopodobnie by nią wstrząsnął.
- Tym razem on naprawdę nas opuści, Mikę.
- Oby. Co rok święciłbym ten dzień. - Zdjąłem nogę z krzesła. - Pójdę do
siebie.

IX
U góry kartki zostawiłem miejsce na numer i napisałem:
Leslie siedziała w jadalni nad wystygłą kawą. Siedziała zgarbiona, z nogami
specionymi pod stołem, marząc - naturalnie - że jest u Nepa, w jego pokoju-
grobowcu na piętrze, i że czyta mu artykuł z „Bern Zeitung". MojeSfcejfctó'-tto
jadalni sprowadziło ją przed półmisek z wczorajszymi kanapkami.skw ' -1
- Zaniosłem walizki - powiedziałem.
Z roztargnieniem odgarnęła włosy. 
- Wiesz kogo dzisiaj spotkałam? - zapytała. - Josepha. -i 
Imię Bragga zgrzytnęło mi w uszach nieznośną, uprzykrzoną fraząiDforu-
nastomiesięczny okres zauroczenia Leslie,poprzedzający nasz lot na Ttftiom,
przemknął mi przed oczyma niemal w całości. i>ił»'
- Wybiera się do nas. Z żoną. 
- Z żoną. 
Na języku miałem pytanie o płeć tej żony, lecz powstrzymałem się mężnie.
Komandor Joseph Bragg, ów pedał, jest dla Leslie ciągle żywym mitem, sytua-
cja zaś jeszcze nie dojrzała do tego, abym mógł skutecznie stawić mu czoła.
Odsunąłem się z fotelem od biurka i bosymi piętami przygniotłem do
blatu swoje notatki.
W połowie tego lata Leslie radziła mi wyjazd na Majorkę, bodaj na tydzień.
„Powinieneś odpocząć od tej pisaniny". Już wtedy, pracując nad powieścią,
gubiłem się w akcji i traciłem wątek; dostrzegałem również miejsce, w którym
ugrzęznę definitywnie. Nie uległem namowom Leslie, ale w łóżku, kiedy po
fali męskich uniesień wzięło mnie na szczerość, podzieliłem się z nią swoimi
kłopotami. Wysłuchała ich uważnie.
- Zmień konstrukcję tej książki. Może to coś da.
- Nie chcę zmieniać konstrukcji. Chcę, żeby była taka, jak w „Katharsis".
Tyle że zamiast z dwóch części, ta powieść będzie się składać z trzech:
„Kosmos", „Ziemia", „Kosmos".
Była ciemna, bezksiężycowa noc i nie widziałem twarzy Leslie, ale w jej
głosie usłyszałem dezaprobatę.
- Autonaśladownictwo.
- Nie, chciałbym tylko podkreślić własną odrębność.
- Do tego chyba służą inne środki. Język, sposób obrazowania... Zresztą
nie wiem, nie znam się na tym.
Założyłem ręce na kark i utkwiłem wzrok w niewidocznym suficie.
- Ja też się na tym nie znam. Nie jestem zawodowym pisarzem. Może źle
się wyraziłem. Chciałbym po prostu, żeby to, co po mnie zostanie, było
jednorodne.
Nie o takich rzeczach mówi się z kobietą w łóżku, nawet jeżeli jest to
nasza żona i nawet jeżeli właściwy cel wspólnego pójścia do łóżka został już
osiągnięty, Leslie jednak podtrzymywała ten temat.
- I tak ci zależy na zachowaniu jednorodności, że gotów jesteś niczego
wiec ej nie napisać?
- Tak - mruknąłem. - Ale ja wierzę w Nepa.
Dźwignęła się; pstryknął kontakt i zapłonął kinkiet przy łóżku. Zmrużyłem
powieki.
- A cóż Nep ma z tym wspólnego? - spytała Leslie.
Klęczała nade mną naga, miodowozłota i wpatrywała się we mnie unosząc
brwi.
- Jemu właśnie - odpowiedziałem niechętnie - poświęcę drugą i trzecią
część tej powieści.
Imponująca gama uczuć zagrała na twarzy mojej żony przez krótką chwilę:
głębokie zdumienie, tamowana radość, satysfakcja, triumf i wreszcie zafraso-
wanie. Zgadywałem, co Leslie przeżywa. Po długich miesiącach kwestiono-
wania jej ciąży, licznych nieporozumieniach i zatargach, stwierdziłem oto, że
uznaję istnienie Nepa.
- Wierzę, że on... że oni pomogą rozwikłać zagadkę Trytona i śmierci...
Nie pozwoliła mi skończyć.
- Och, Mikę.
Pochyliła się i włosami załaskotała mnie w ucho. Poczułem jej ciepłą,
aksamitną pierś na swojej piersi.
To było tego lata. Kartka z opisem tej sceny nosiła numer sześćdziesiąty
siódmy. Odnalazłem ją w stosie rękopisów i przeczytałem końcowy fragment
tekstu. Potem poszedłem do łazienki.

X
A potem, odświeżony pod natryskiem, po raz kolejny dzisiejszego dnia
zasiadłem przy swoim warsztacie twórczym.
Leslie była w niebieskim pokoju i nawlekała czystą pościel. Zajrzałem tam
wykąpany, okryty jedynie płaszczem kąpielowym i w piankowych klapkach,
które włożyłem w łazience. Przez otwarte okno słońce spływało na granatowy
dywan wydłużonym równoległobokiem. Od dworu szedł słaby, przenikliwy
powiew - zwiastun jesieni.
- O, Mikę! - zawołała Leslie. - Przestaw te walizy pod ścianę. Tarasują
przejście.
Patrzyłem, jak wygładza fałdy prześcieradła i na jej biust rozkołysany pod
elastyczną bluzką. Obejrzała się na mnie.
- No wiesz - powiedziała zgorszona. 
- To odruch bezwarunkowy - zbliżyłem się do niej. - Widok posłanegcjfs^,
łóżka zawsze tak na mnie działa. 
- Mikę, proszę cię. Emmelina może zaraz przyjechać. 
Wchłaniałem drażniący zapach jej ciała nasycony zapachem kosmetyków i
' czułem, że dzielący nas materiał mojego płaszcza i jej spódnicy stawia coraz
boleśniejszy opór.
- Chciałbym wreszcie odebrać ten prezent.
Wymknęła mi się z objęć i cofnęła do drzwi. Miała zaróżowione policzki. "
Jaki prezent? 
Tego trynia. Czekam na niego od środy. 
O Boże! - Roześmiała się dźwięcznie. - Biedny Mikę. Tyle czasu cierpiał,
w milczeniu.
- Więc co z moim prezentem? - nalegałem.
Poprawiła bluzkę, uśmiechając się przekornie. 
- On powiedział, że mogę ci go ofiarować nie wcześniej niz za trzy
Po okresie inkubacji, kiedy wystąpią pierwsze objawy.
. - Co za on?
- Mój gach.
Tracił na dowcipie ów żart, lecz nie komentowałem tego. Powoli otuliłem
się płaszczem i ściągnąłem pasek na biodrach.
- On się jakoś nazywa? - zapytałem.
- Nie za dużo chcesz wiedzieć od razu, kotku? - Spostrzegła moją mar
kotną minę i z wahaniem podeszła do mnie. - Dzisiaj zdradzę ci jego inicjały:
B,S. - Wsunęła mi dłoń pod pachę. - Biedny Mikę.
Opadłem na oparcie fotela.
B.S. - zupełnie jak skrót nazwy spółki „Bertilloni-Santos".
Zachichotałem w duchu. Już w łazience, kiedy stałem rozebrany przed
lustrem, na widok swojej żwawej męskości przypomniałem sobie plany tej
włosko-hiszpańskiej spółki realizatorów filmowych. Usłyszałem o nich od
Emmeliny i odtąd, ilekroć widziałem w lustrze tego jurnego nagusa, nie-
zmiennie jawił się w mojej wyobraźni ucieszny obraz.
Trzecią wizytę Emmelina złożyła nam wkrótce po tym, jak opuściliśmy
obóz readaptacyjny, gdzie przez sześć tygodni przywracano nas Ziemi po
naszej wyprawie na Trytona. Zapowiedziała się trzy dni naprzód i - rzecz jasna
- nie przyjechała w umówionym dniu, tylko nazajutrz, bo „na Orły była mgła".
Cały dzień trzymała się boku Leslie, zasypując ją plotkami, ale wieczorem,
kiedy moja żona włączyła telewizor, by obejrzeć któryś tam odcinek angiel-
skiego serialu „Lands End", zaofiarowała się pnyrTĄ&ni nam aperitif i popro-
siła mnie o pomoc. Nieufnie podążyłem za nią cło baru w rogu salonu.
Na litość boską - pomyślałem - chyba nie chodzi jej znowu o pieniądze.
Nie, tym razem nie chodziło jej o pieniądze; w ogóle zachowywała się tak,
jakby to nie ona przed półtora rokiem wywłaszczyła mnie ze stu tysięcy
franków.
- Czy wiesz, Mikę - powiedziała robiąc galimatias wśród porządnie usta-
wionych butelek - że podpisałam kontrakt z „Bertilloni-Santos"?
- Reklama? - spytałem od niechcenia.
Zarobiłem na jej politowanie.
- „Bertilloni-Santos" to największa włosko-hiszpańska wytwórnia filmowa
w Europie! Na jakim świecie ty żyjesz, Mikę? Dwa Złote Leopardy na Festival
Internazionale del Film w Locarno, Złota i dwie Srebrne Muszle na Festival
Intemacional del Cine, i nawet Złoty Hugon, a w tamtym roku nagroda krytyki
na Internazionale Nuovo Cinema w Pesaro.
Odczekała, aż dotrze to do mojej świadomości i wywrze na mnie wraże-
nie.
- I właśnie oni podpisali ze mną kontrakt. - Na politurowanym blacie
baru ustawiła w rzędzie trzy wysokie, smukłe szklanki. - Chcą mnie do swoje-
go nowego filmu. To będzie komedia porno. „Kosmiczny paroksyzm".
- Obiecujący tytuł - powiedziałem, żeby coś powiedzieć.
Z chłodziarki wyjęła kostki lodu i rozkruszyła je w niklowanym pojemni-
ku.
- Nie znam dokładnie scenariusza, ale to ma być przegląd wszystkich
ludzkich upodobań erotycznych; od niewinnego narcyzmu do wyrafinowanej
sodomii. Nie masz syropu bananowego?
Podałem jej syrop bananowy i znów zwróciłem się ku niej czujnie.
- Film opowiada o tym - mówiła dalej - jak do Ziemi zbliża się siła
kosmiczna, która wyzwala w ludziach wszelkie tłumione przez nich popędy
seksualne. Widziałam zdjęcia próbne do jednej ze scen. Gdzieś w górach
samotny, stary pasterz leży na łożu śmierci i przez otwarte drzwi gapi się na
stado kóz. Wolno zwleka tyłek z wyrka i nakłada buty. Potem wychodzi na
dwór. A potem nagle rusza w pościg za tymi zwierzętami. Gania za nimi jak
wściekły, bez portek, boki zrywać.
Sprawiedliwie podzieliła lód na trzy porcje i do każdej szklanki odmierzy-
ła po pięć kropli absyntu.
- Ja mam zagrać modelkę, która występuje na pokazach z piętnastoletnim
synem, cnotliwym cherubinkiem. Pokaz odbywa się w Salonie Mody. Na sali
handlowcy, artyści, ludzie z najlepszych sfer. Ja i syn prezentujemy kostiumy
plażowe. I wtedy dostajemy się w zasięg oddziaływania tej siły. Zaczyna być
rajcowrtie. Kilka babek się rozkleja, jakiś narwaniec wyskakuje z gaci, drugi
dziarski młodzian zdejmuje skórzany pas... Przydałaby się nalewka muszkato
łowa.
- Co?
- Chyba nic takiego tu nie znajdziemy. - Wspinając się na palcach, zlus-
trowała górną półkę. - Muszkatel poprawia smak, ale obejdzie się. Poczekaj
sekundę, zaniosłę to Leslie. - Wzięła z baru jeden aperitif i zaraz odstawiła go
z powrotem. - Zapomniałam, przecież ona teraz nie pije.
- I co z tym filmem? 
- No więc zdarzenia z początkowych i końcowych sekwencji „Kosmi-
cznego paroksyzmu" będą się rozgrywać poza Ziemią, na jakiejś stacji. „Bertil-
loni-Santos" odkupiła od twoich armatorów takie straszne wraczysko, prze-
znaczone do rozbiórki. Mają je wyremontować i wynieść na tę wyższą orbitę. 
W skupieniu przepłukała usta przyrządzonym przez siebie napitkiem. - Przy-
dałby się jednak muszkatel. Oczywiście mnóstwo scen z tych sekwencji i tak
będzie filmowanych na Ziemi, normalnie, w studio, ale te superefektowne i
superkomiezne filmowane będą tam - uniosła swój aperitif na wysokość
górnej półki - gdzie nie ma ciążenia.
Delikatnie podzwaniały kostki lodu o szkło, Emmelina paplała z emfazą, a
ja nie spuszczałem z niej oczu.
- Aktorzy i tacy różni z ekipy filmowej przechodzą teraz szkolenie w
Ośrodku Przygotowawczo-Treningowym. Niedługo wytwórnia zacznie komp-
letować załogę stacji. Chce wynająć najlepszych do obsługi tego wraka, bo
inaczej nikt z obsady filmu tam nie poleci. Moi szefowie słyszeli o tobie...
- Aaach! - przerwałem jej. Rozjaśniło mi się w głowie.
Dzień wcześniej opisałem towarzyską pogawędkę, którą wraz z diagnostą
ucięliśmy sobie jeszcze przed moim odlotem na Trytona. Mógłbym ją zacyto-
wać Emmelinie słowo za słowem.
Dzieliło nas białe biurko z metalowymi nóżkami. Diagnosta siedział na
obrotowym krześle i przeglądał moje wyniki. Jego gładko wygolona twarz
młodego dyplomaty była niewzruszona i to tylko wzmogło mój niepokój.
- Proszę pana - zagadnął głosem stosownym do swego wyglądu - pan
brał udział w wyprawie „Emergency"?
- Tak - powiedziałem i wymieniłem datę startu naszej sześcioosobowej
grupy.
- Istotnie - zgodził się ze mną beznamiętnie. - Przed tą wyprawą przete-
stowano pana w komorze ciszy i poddano dwukrotnym badaniom lekarskim.
Pańskim diagnostą był doktor Kramer. - Przestał bawić się papierami i popa-
trzył na mnie z zawodowym skupieniem. - Panie Cesara, jak pan ogólnie się
czuje?
- Nie narzekam - odparłem. 
- Ma pan jakieś dolegliwości? 
- Żadnych. 
- Zawroty głowy? 
- Nie. 
- Złudzenia kinestetyczne?
- Też nie.
- Drętwienie kończyn? 
- Nie.
- Bóle serca?
- Nie%
- Senność? Bezsenność?
- Nie.
- Osłabienie? 
- Nie. iv,H
- Obniżenie potencji płciowej?
- Nie - uczyniłem niecierpliwy gest i diagnosta przerwał ową wyliczankę.;
- Moja potencja płciowa w pełni mnie satysfakcjonuje. I moją żonę również.
Znowu spojrzał na "wyniki. Powiedział coś, czego nie dosłyszałem.
- Proszę?
- Mam tu - podniósł głos - pańską kartę badań sprzed trzech lat, z
podpisem doktora Kramera. Nie rozumiem, na jakiej podstawie włączono
pana do grupy „Emergency", kto na to zezwolił. Nie rozumiem, czemu juz
wtedy nie odesłano pana na rentę inwalidzką.
- Juz wtedy?
Urzędowym tonem odczytał z mojej starej karty badań:
- Niedociśnienie... Zwolnienie akcji serca... Upośledzenie czynności
mięśniowej... Osłabienie odruchów ścięgnowych i okostnych... Czy był pan o
tym poinformowany?
Wypuściłem z płuc powietrze.
- Gdybym był o tym poinformowany, nie byłoby mnie tu dzisiaj. - Wpi-
łem palce w uda. - Domyślam się, ze te niedomagania jeszcze się pogłębiły
od tamtego czasu?
Przytaknął. Powiedział coś o ubytku słuchu, dystonii naczyniowej i zabu-
rzeniach regulacji hormonalnej, po czym obwieścił wyrok:
- Przykro mi - jego mina wcale na to nie wskazywała - ale pan już nigdy
nie poleci w kosmos.
Byłaby to wyborna sytuacja komediowa: wrak człowieka pilotujący wrak
stacji orbitalnej.
- Przykro mi - mogłem powtórzyć za moim diagnostą - ale rozstałem się
z kosmosem raz na zawsze.
- Wielki Boże, Mikę! - Emmelina miała wargi wilgotne i zaczerwienione
od zimnego napitku. -Jeszcze nie wiesz, co ci zaproponuję
- Rzeczywiście nie wiem.
- Owszem, nie wiesz Bo dowódcą załogi byłbyś tylko dla formy. Realiza-
torzy chcą przede wszystkim skorzystać z twoich doświadczeń, które opisałeś
w swojej książce - powiedziała to bez zająknienia - tych z „Titanii". I chcą ci
dać ważną rolę w tym filmie.
- Mnie. Rolę.
Po szesnastu latach pracy, które zrujnowały mi zdrowie - pomyślałem,
zachowując te myśli dla siebie - po siedmiu wyprawach interwencyjnych i
ratowniczych, w tym na , Jove VIH", na „Titanię" i na Trytona, proponują mi
rolę kosmicznego błazna. Los weterana.
- Zagrałbyś właśnie rolę dowódcy załogi stacji orbitalne] - ciągnęła Em
melina. -Jesteście w tej sterowni, sześciu chłopów i dwie babki, kiedy zaczy
na działać na was ta siła. Pierwszy odczuwa to twój zastępca. Kamera robi na
niego najazd od dołu...
- A stacja jest pozbawiona grawitacji - podpowiedziałem.
I raptem wyobraziłem sobie tę scenę i siebie, jak goły, bez obuwia magne-
tycznego szybuję nad pulpitem sterowniczym z zadartą męskością. Parskną
lem chichotem.
Emmelina przekrzywiła głowę.
_ Widzisz? - rzekła niepewnie. - Sam widzisz, że to komiczne.
Zachichotałem teraz nad rękopisem, choć raczej powinienem nad nim
zapłakać. Chichocząc stanąłem przed oknem; przeciągnąłem się z lubością.
Przez ulicę, w kierunku autostrady, przejechał lśniący peugeot, po nim clenet
i opel. Staruszka mieszkająca po przeciwnej stronie wypuściła do ogrodu
swoją suczkę To-bardzo rzadka-rasa, która zaraz przykucnęła na trawniku, ze
zjezoną sierścią - jak u Ortrosa z projektu mozaiki Leslie. Trzy domy dalej
bezszelestnie zaparkował przy chodniku carbigh w tym samym kolorze co
mó), tyle ze z rejestracją kantonu Sankt Gallen. Zza kierownicy wygramolił się
zmięty mężczyzna. Nie pasował do tak kosztownego wozu. Ale czy ja ze
swoim wyglądem pasuję do carbigha?
- Jest wspaniały - powiedziała Leslie w salonie samochodowym „Luxur"
przed bodajże trzema laty. - Jest wspaniały, a z za wspaniały. Jakoś mi do
niego nie pasujesz, kotku.
Zabolało mnie to stwierdzenie, bo jeszcze nosiłem w pamięci tamten
wieczór w Bergamo, kiedy Emmelina pożegnała się ze mną na przedmieściu i
zatrzasnęła drzwiczki czarnego carbigha, stając się dla mnie nieosiągalna. Ale
sprzedawcy z salonu „Luxur" poleciłem odstawić ten wóz do mojego domu.
Odwróciłem się od okna. Rozdałem parę kopniaków papierowym kulom na
dywanie i wyszedłem z gabinetu.

XI
- Jesteś zdenerwowany, kotku? - Leslie siedziała przed lustrem w swoim
prywatnym samoobsługowym salonie fryzjersko-kosmetycznym, urządzonym
na wzór dawnych gotowalni. Siedziała w halce, na ramionach miała jedwabną
apaszkę, którą nakłada, kiedy szczotkuje włosy.
Rzuciłem się na otomanę.
- Dlaczego miałbym być zdenerwowany?
Wzrokiem odszukała mnie w lustrze.
- Krążysz po domu jak upiór Canterville'ów Wilde'a. - Z powrotem prze
niosła wzrok na swoje odbicie. - No, uporałam się z tymi pokojami. Goście
mogą zajeżdżać.
Położyłem stopy na wałku, pod kark wetknąłem poduszkę i rozluźniłem
mięśnie. Leslie przebierała w pomadkach i tuszach.
- Mikę. Ty naprawdę zapłaciłeś wtedy dwieście franków?
- Kiedy?
- Przed ślubem. Jak ścigałeś mnie taksówką do lotniska.
- Trzysta. Z napiwkiem. I to nie była taksówka, zabrałem się na łebka.
- Jesteś kochany. - Napięła górną wargę przejeżdżając po niej szminką. -
lesz, ja htedy nie iała hadnego telehonu z Londynu.
- Co?
- Mówię, ze nie miałam wtedy żadnego telefonu z Londynu. Blefowałam
z tym telefonem od moich staruszków.
- To było przejrzyste. Pamiętasz tego siniaka, którego przez tydzień nosi-
łaś na tyłku?
- Siniaka? - Ponownie odszukała mnie w lustrze i nagle zamarła.
- Tego po klamrze od... - urwałem.
Twarz jej stężała i Leslie nad toaletką zastygła w nienaturalnej pozie. Pa-
trzyła w lustro szklanymi oczyma. Szminka wypadła jej z ręki, stuknęła o
podłogę i nastała cisza. Usiadłem. Zdało mi się, ze mam przed sobą uchwyco-
ny w kadrze, pozbawiony dźwięku obraz
- Lee.
Juz byłem przy niej. Pod moim dotykiem jej ciało ozyło; potrząsnęła głową
i marszcząc brwi wyprostowała plecy
- Nie, nic - powiedziała przytomnie. - Zaraz tu będzie Emmelina.
- Ach, znowu to. - Podniosłem z podłogi szminkę. - Widziałaś ją?
- W taksówce. Podawała kierowcy nasz adres.
Nie kwestionowałem tego. Leslie westchnęła i rozejrzała się po toaletce.
- Mikę, zajmij się nią, dopóki nie będę gotowa.
- Dobrze - odpowiedziałem. 
I wyszedłem do salonu. 

Część druga
Mojej żonie
kosmos ;,

I
Obudziłem się niewyspany w swojej sypialni, którą zależnie od okoli
czności zwę „Ciche dni" albo „Pod muzami". Wczoraj, po kategorycznej sepa-
racji od małżeńskiego łoza, szykując sobie tu posłanie, wymyśliłem dla niej
nową nazwę: „Celibatka". Powinienem wymyślić ją wcześniej, bo Lesłie nie
po raz pierwszy przegnała mnie spod naszego dwuosobowego baldachimu.
Robi to zawsze, ilekroć ktoś obcy nocuje u nas w domu - robiła to szczegół
nie energicznie, jeżeli tym kimś był komandor Joseph Bragg.
.Jakoś nie mogę, kotku" - tłumaczyła się nieprzekonująco i wykrętnie. -
„Ta świadomość, ze nie jesteśmy sami, peszy mnie i jakoś nie mogę."
Dziwne, ze w tych akustycznych hotelach, gdzie każde sapnięcie niesie się
po wszystkich sąsiednich pokojach, nic ją nie peszy i jakoś może. Nic jej nie
peszyło także na „Titanii" czy w wynajętym samolocie, którym przed czterema
laty nie dolecieliśmy do Anglii, i w którym kochaliśmy się długo, z rozmysłem
odwlekając finał i nie zważając na fakt, że drzwi od kabiny pilota są wątłe i
pozbawione zamknięcia.
Lało, gdy w południe nasz samolot z powrotem wylądował pod Bresho-
ven. W ulewie wysiedliśmy z taksówki przed domem. Tak jak przypuszczałem
Emmeliny juz w nim nie było; nie zostawiła po sobie śladu, ulotniła się
niczym zapach jej perfum.
Leslie w .łazience zdjęła przemoczoną odzież i weszła do salonu otulona w
ręcznik kąpielowy.
- Jesteśmy tylko we dwoje, Mikę?
Sformułowała to pytanie właśnie w ten sposób. 
- Jesteśmy tylko we dwoje - odpowiedziałem. 
Zadarła dół ręcznika i odsłoniła pośladki Na prawym miała fcaKrwony znak
po klamrze od pasa, co leżał na siedzeniu w samolocift.
- Zdrowo mnie przyparłeś. 
Nie wiedząc, że się powtarzam, oświadczyłem:
- Masz tyłek najwspanialszy w całym Układzie Słonecznym. - Może w jej
słowach: .Jesteśmy tylko we dwoje" zakodowana była zachęta, a może suge
stia, nie znam się na tym, wszelako wywołały one w moim umyśle procesy,
które wyartykułowałem zawile: - Jest tak wspaniały, tak integralny, że wypada
go traktować jako odrębną, samoistną całość. Więc raczej jest nas troje. I
chciałbym, żebyśmy byli ze sobą stale, nawet jeżeli trzeba to będzie usankcjo-
nować przez stosowny urząd.
Powoli opuściła dół ręcznika patrząc na mnie kokieteryjnie i chyba ze
wzruszeniem.
- Uważam, że ty też jesteś miejscami wspaniały i samoistny. No to zo-
stańmy w czwórkę, tak długo, jak się da.
Pracownik Urzędu Ślubów wyniósł za nami z budynku naręcze folderów,
które Leslie wertowała w roztrzepanie radosnym nastroju, gdyśmy wypoży-
czonym samochodem wracali do domu. Duże i małe firmy oferowały młodym
parom praktycznie wszystko, od monogramów wyszywanych na bieliźnie, po
dworki z kompletnym wyposażeniem, od tatuaży, usuwania i robienia pie-
przyków, po cudaczne operacje plastyczne łącznie z tak zwanym „harmoni-
zowaniem", od wyboru imienia przyszłych pociech, po ich pełne utr2ymanie
oraz edukację, od kursu organizowania party, po służbę liberyjną... - słysząc o
tej orgii usług, az chciało się prosić o trochę umiaru.
- „OSCULOR - przeczytała Leslie - hotel dla nowożeńców i zakocha
nych". Nie sądzisz, że to przemiłe?
- Możemy to sprawdzić.
- Tak, ale do tego hotelu jest spory kawałek. Akurat tyle, ile stąd do
Madrytu.
- Stąd do Madrytu! - zawołałem, raźnie kręcąc kierownicą. -Zaraz spaku-
jesz najpotrzebniejsze rzeczy, a ja zarezerwuję bilety na samolot i apartament
w „Osculorze". Stąd do Madrytu!
Przed wyjazdem włączyłem domowe systemy bezpieczeństwa, pozakręca-
łem kurki i zawory i na taśmie ipsofonu utrwaliłem okrągłe zdanie: „Mam
wszystko w dupie". Kilka tygodni później komandor Bragg składając nam
gratulacje z okazji naszego awansu, powiedział do mnie kwaśno:
- Mógł pan to wyrazić oględniej. Kiedy telefonowałem do pana, w moim
gabinecie byli przedstawiciele Departamentu.
„Osculor" przyjął nas tak, jakbyśmy pod wpływem błagalnych modlitw
personelu zstąpili oto z ołtarza - i via okazała recepcja przetransportował z
uwielbieniem do apartamentu na osiemnastym piętrze. 
- Żywimy zarozumiałą nadzieję - wyrecytował ciekną niemczyzną ną$4k <
przewodnik hotelowy - że państwo zechcecie łaskawie obdarzać nas swoimi *|
względami dłużej niż przez ich miodowy miesiąc.
Wyrazy „państwo", „swoimi", „ich", jak podniosłą modulacją głosu zazna-
czył, były dla niego wyrazami zaczynającymi się od dużej litery.
Nie zamierzałem spędzić całego miesiąca w owym hotelu, a po zawarciu
znajomości z cennikiem, który personel subtelnie ukrywał przed nowo przy-
byłymi gośćmi, zacząłem powątpiewać w sens spędzenia tu choćby jednej
doby
Leslie od razu zrobiła obchód pomieszczeń. Z zachwytem odkryła w sza-
fach tiule i koronki.
- Jakie to fikuśne, Mikę! - wykrzyknęła, przymierzając te skrawki bielizny
do siebie. - Muszę to nałożyć. Ale wpierw się wykąpię.
Wykąpaliśmy się oboje, w osobnych łazienkach, gdzie czekały na nas
drobiazgi toaletowe prosto z magazynu. Flakony, puszki, tuby i pudełka miały
zdumiewające kształty, świadczące o dość wąskiej i jednostronnej wyobraźni
projektanta. Poprzez uchylone drzwi słyszałem plusk wody w sąsiedniej ła-
zience i śmiech Leslie, kiedy podziwiała głośno wygląd przyborów toaleto-
wych.
- Hej, Mikę! - powiedziała nagle. - Potrafiłbyś tak? - Czymś twardym,
chyba trzonkiem szczotki do pleców, postukała w zrąb wanny.
W odpowiedzi walnąłem parokrotnie w wannę końcem podłużnej gąbki,
co moją żonę przyprawiło o nowy atak wesołości.
- Nie przejmuj się, kotku! Już ja się postaram.
Wprzód jednak zamówiliśmy kolację. Uraczyliśmy się nią, spoczywając w
pozach niezbyt wygodnych na łożu zajmującym bez mała połowę sypialni.
Potem Leslie przeniosła tacę pod drzwi, na podłogę, i wyłączyła główne
oświetlenie. Dwie apliki u wezgłowia dawały nikłe, pomarańczowe światło.
- Widziałeś tego przystojniaczka? - Leslie rozpostarta na aksamitnej kapie,
spowita w tiule i koronki, oglądała pokrywającą sufit polichromię o tematyce
dionizyjskiej. - Tego, co wtoczył się tu z naszą kolacją na wózku. Podał mi
karteczkę z numerem swojego telefonu.
- Zrobił to dostatecznie niezręcznie, żeby go na tym przyłapać.
- Och! I nic nie powiedziałeś?
- To jest wkalkulowane do rachunku. Tak jak i koszty własne tego fagasa:
na przykład, gdybym obił mu buzię. Programowane wywoływanie zazdrości.
- Mógłbyś nie odbierać mi złudzeń.
- Ja cię tylko uprzedzam. Jutro sytuacja może się zmienić. Może przyjść tu
jakiś podkasany kociak w fartuszku pokojówki i zacząć się o mnie ocierać
biustem wielkości abażuru. Z dnia na dzień będzie coraz pikantniej.
Leslie poruszyła się i materac zafalował pod nami delikatnie.
- W tym folderze piszą, że są tutaj specjalne instruktorki i instruktorzy.
Dyżurują bez przerwy.
- Masz ochotę na małe szkolenie praktyczne? 
Roześmiała się i uszczypnęła mnie w ramię.
- I są dyżurni seksuolodzy. I jest tu kameralny teatrzyk, który co godzinę
wystawia dwudziestominutową jednoaktówkę.
Leżeliśmy obok siebie, ciesząc się w cichości ducha swoim podniece-
niem. Leżeliśmy żartując i świntusząc, skąpani w pomarańczowym świetle,
lecz żadne z nas nie uczyniło nic więcej. W końcu zmorzył nas sen.
Spędziliśmy w ,,Osculorze" trzy doby. Mieliśmy do dyspozycji personel
gotów zaspokoić każdą naszą zachciankę, bezpłatne akcesoria „sprzyjające
podniesieniu jakości współżycia", pięć kanałów telewizji wewnętrznej, na
których nieprzerwanie nadawano programy śmiało konkurujące z polichro-
mią sypialni, efekty dźwiękowe w postaci odgłosów tytanicznie aktywnej pary,
przeżywającej co kilka minut szczyt swoich uniesień - ale nie korzystaliśmy z
tych dobrodziejstw. Atmosfera tego hotelu wyostrzała nasze zmysły, sprawiała,
żeśmy reagowali na swą obecność niezwykle silnie; te trzy doby wypełniły
nam wzajemne umizgi, prowokacje i zabiegi erotyczne - nie było w nas
jednak pożądania, czy może było, tyle że innej miary. Żyliśmy w stałym napię-
ciu seksualnym, manifestując swoje uczucia, ale i ograniczając się do manife-
stacji uczuć. Nasze nazwiska powinny zostać uwiecznione w kronikach „Os-
culoru" jako patologiczny wyjątek, przynoszący chlubę „hotelowi dla nowo-
żeńców i zakochanych".
Gdyśmy opuścili ów przybytek Erosa, w połowie drogi na lotnisko moja
żona na migi poprosiła taksówkarza, aby zawiózł nas do takiego hotelu, w
którym łóżka służą przede wszystkim do spania. I dopiero w „Zancara" prze-
rwaliśmy trzydobową abstynencję, czerpiąc profit z nagromadzonej w nas
energii. Niewątpliwie dotrzymalibyśmy wówczas kroku parze, która gościom
„Osculoru" świeciła przykładem z taśmy magnetofonowej. Do pewnego
stopnia „Osculor" spełnił swe zadanie.
Przez pozostałe dni naszego miodowego miesiąca udawaliśmy stateczne
małżeństwo w pensjonacie wkomponowanym w morski krajobraz na Majorce.
Ten fragment, jeden z pierwszych fragmentów „Eskapizmu", napisałem ze
dwa lata temu, na pokładzie statku kosmicznego typu , Acer II". Na pokładzie
statku, który z prędkością 1500 kilometrów na sekundę mknął w kierunku
Neptuna, by z księżyca Tryton zabrać ciała tragicznie zmarłych tam pilotów:
Vala Nevilla i Dietera Epsteina.
Teraz, tego sobotniego poranka, ziewnąłem rozdzierająco i usiadłem pod
kołdrą. Gdzieś za ścianą szumiała w rurach woda. Pomyślałem, że Leslie
zażywa kąpieli i że Emmelina prawdopodobnie jeszcze śpi w swoim niebie-
skim pokoju.

II
Stałem cierpliwie pod natryskiem. Gorący tusz przywracał mi chęć
życia - nawet w tym skacowanym ciele. Dla odmiany chłodne powietrze,
napływało przez okno, które otworzyłem z premedytacją, i wokół mnie bu-
chały kłęby pary.
Emmelina przyjechała wczoraj po południu, wnosząc do naszego domu
nastrój cierpko-melancholijny. Dwie butelki wina, którym od czasu do czasu
raczy się Leslie, a którego marki nigdy nie pamiętam, poprawiły nam wszyst-
kim humor, dwie następne rozwiązały Emmelinie język. „Kosmiczny paro-
ksy" zrobił klapę - o tym dowiedziałem się z prasy już w zeszłym miesiącu:
wkrótce po rzymskiej premierze tego filmu lokalna popołudniówka przedru
kowala z włoskiego tygodnika „Spettatore" esej krytyczny pod tytułem „Ra
motka odgrzewana na pępku kosmonauty". Ale od premiery Emmelina zdąży-
ła się pogodzić „z tym rzekomym niepowodzeniem" i „dawno przestała się
przejmować bełkotem tych gówniarzy krytyków", zwłaszcza stwierdzeniem
autora eseju, że „jakkolwiek na pokazach mody występują modelki w wieku
tak zwanym średnim, które rzeczywiście ze stosownym szykiem demonstrują
kreacje, dla pań powiedzmy: dojrzałych - to zatrudnienie babci w charakterze
prezenterki kostiumów plażowych jest żałosną przesadą nawet w komedii
porno". W to przyprawione na cierpko melancholijne usposobienie Emmeli-
na wpadła z innego powodu. Nim zjawiła się u nas, zatelefonowała z dworca
do swojego agenta, a ten powiedział jej, że Japończycy ostatecznie nie zakupi-
li „Paroksyzmu". Emmelina spoglądała to na Leslie, to na mnie błyszczącymi
po alkoholu oczyma.
- Ci Japończycy! Czy oni znają się na europejskiej sztuce?
Dobry kwadrans roztrząsaliśmy wspólnie kwestię znajomości sztuki euro-
pejskiej przez Japończyków.
- Zainwestowałam w ten film kupę forsy, a tu taki niefart!
Zadrżałem. Dokument, w którym Emmelina Raya zrzeka się praw mająt-
kowych i alimentacyjnych przechowuję jak relikwię, i jest to dokument ważny,
ale czy człowiek może przewidzieć wszystkie posunięcia swojej byłej żony,
pozbawionej środków do życia?
- Gwiżdżę na tych Japończyków - powiedziała Emmelina do pustego
kieliszka. - I tak wyszłam na swoje. Zwróciło mi się z nawiązką.
Ukojony puściłem się chwiejnie do baru po piątą butelkę wina.
- Dosyć na dzisiaj tej rozpusty - zawyrokowała Leslie i wstała. - Zostawmy
coś na jutro.
Usiłowałem oponować, tłumacząc, że jutrzejszy dzień trwa już od godziny
z okładem, ale Emmelina także wstała od stołu, więc uległem i przenieśliśmy
się do patio, by przy księżycu ocenić powstającą na dnie basenu mozaikę.
Około drugiej nad ranem dotarliśmy do swoich pokojów - niektórzy rozgory
czeni, że muszą nocować samotnie.

III
Przyjrzałem się swojemu odbiciu w lustrze, włożyłem czystą koszulę i
wyszedłem z łazienki. Na korytarzu pachniało smażonym bekonem. Kochana
Lee.
Śniadanie zjedliśmy w jadalni - uświetnione butelką wina, którą tej nocy
Leslie zasekwestrowała. Poczułem się zupełnie zdrów po tym królewskim
posiłku, ale zarazem poczułem się rozkosznie ociężały, toteż kiedy panie
objawiły chęć podjęcia prac nad mozaiką, wymówiłem się od pomocy naglącą
weną pisarską i do lunchu uciąłem drzemkę pod małżeńskim baldachimem.
Obudził mnie gong u drzwi frontowych. W holu rozległy się kroki, a po
nich głosy, wśród których rozpoznałem matowy glos Josepha Bragga.
W łazience ochlapałem twarz zimną wodą. Z odciśniętym na policzku
śladem po maciejce wyhaftowanej na jaśku zszedłem do salonu, gdzie Leslie,
zaaferowana i w kombinezonie, usadawiała Bragga w fotelu. Kobieta, co z nim
przybyła, ubrana kontestacyjnie w obszerne spodnie z jaskrawoczerwonego
płótna i w kanarkowy, za duży na nią i rozciągnięty sweter, juz siedziała -
niedbale, z nogami szeroko odwiedzionymi, wzorem utrudzonego drwala.
- Mikę. - Bragg zgrabnie wymknął się Leslie, ruszając mi na spotkanie. -
Tyle czasu, pilocie.
Spoglądał na mnie oczami łam. Przez moment zdawało mi się, ze prze-
dzierzgnięty w skórę Maxa Sterna wycedzi omdlewająco: „DELIMALE uczyni ją
powolną twej woli". Uścisnąłem jego dłoń z niesmakiem i słabo, czym sprawi-
łem mu zawód. „Ty to masz stalowy chwyt, Mikę."
- Kotku - powiedziała do mnie Leslie - pójdę się przebrać. Zabaw tym-
czasem naszych gości.
Emmelina zakrzątnęła się przy barze, a Bragg wskazał mi półleżące w
fotelu kanarkowo czerwone stworzenie równie chude i kościste jak on.
- Moja żona. Anneliese.
- Anna, mów mi Anna - wtrąciła kobieta, mrugając do mnie bezceremo-
nialnie. - Z opowiadań urniego znam cię od pięciu lat, ąuerido*.
- Z czyich opowiadań?
Anneliese Bragg wstała i podeszła do nas. Zauważyłem, że porusza się
odpowiednio do swojej kanciastej budowy.
- Urniego.
- Anno - rzekł Joseph Bragg. Zabrzmiało to potulnie.
Anneliese odchyliła do tyłu głowę i czarne, proste włosy spadły jej za
łopatki. Widząc ją z bliska stwierdziłem, ze ma gładką, smagłą cerę i ze jest
niebrzydka, chociaż szeroki nos, wystające kości policzkowe i owalny pod-
bródek były w meksykańskim typie, za którym to typem urody specjalnie nie
przepadam.
- Od kiedy cię to razi? - spytała męża.
- Nie jesteśmy sami, Anno
- Aj, aj, aj! - Anneliese natarła na mnie. - Czy ciebie to razi, ąuerido?
Zanim zdążyłem odpowiedzieć, nadeszła Emmelina. Rozdzieliła pomię-
dzy nas szklaneczki i stanęła obok Bragga. Sącząc swój alkohol niezdecydo-f
wanie powiodła wzrokiem po naszych twarzach. Zatrzymała go na twarzy
Anneliese. 
- Chyba pójdę do kuchni - powiedziała. - Leslie sama nie wyrobi się z
lunchem.
" Q u e r i d o - mó] drogi.
- Chętnie wam pomogę - podchwyciła Anneliese. - Nikt tak jak ja nie
przyrządza steków. Urni, przynieś z jeepa teąuilę. ;
- Państwo przyjechali jeepem? 
- A co, to |edyny pojazd godny zaufania na tym świecie.
Oddaliły się, a Joseph Bragg i ja zajęliśmy miejsca w fotelach. Milczeliśmy.
Przed naszym - Leslie i moim - odlotem na Trytona, kiedy Bragg bywa! u nas
regularnie, potrafiliśmy tak siedzieć z nim w salonie milcząc godzinami. Włą-
czony telewizor zwalniał nas od obowiązku prowadzenia rozmowy, ja oprócz
tego szukałem w telewizji ucieczki od dręczących mnie myśli. Tylko raz
wizyta komandora Bragga miała odmienny przebieg. Była to ostatnia z jego
rocznego cyklu wizyt, po której Bragg wyprawi! nas na ten księżyc Neptuna i
po której, ku mojej uldze, przestał być przyjacielem naszego domu.
Przyszedł wtedy wcześniej niz na ogół. Ustalony i celebrowany przez
Leslie rytuał nalewania mu drinka odbył się normalnie i swoim zwyczajem
Bragg zapadł w fotel pod oknem. Milczeliśmy zgodnie około godziny, dopóki
w telewizji nie dobiegł końca amerykański musical „Ta mała".
Potem komandor Joseph Bragg, szef Ośrodka Kosmicznych Statków Zało-
gowych pod Breshoven, zaproponował nam - Leslie i mnie - udział w dwuo-
sobowej wyprawie ratunkowej na Trytona.

IV
Statki typu ,,Acer" oddano do eksploatacji stosunkowo niedawno: pier-
wszy, który pomyślnie przeszedł próby, zabrał Leslie, Jurga Hoestroma, mnie i
ciało Pottera Brentona z „Titanii". Ten ,Acer I" rozwijał prędkość do 1000
kilometrów na sekundę i pokonanie odległości Ziemia - „Tkania" - Ziemia
zajęło mu dwa miesiące. Użytkowane od trzech lat „Acery II" są półtorakrot
nie szybsze. Takim statkiem poleciałem z Leslie na Trytona i takim udali się
tam siedem tygodni przed nami dwaj piloci: Val Nevill i Dieter Epstein, piloci,
którzy według wszelkiego prawdopodobieństwa już nie żyli - jak to przyjęła
Centrala Analityczna w dniu wysiania naszej wyprawy.
„Acer II" potrzebuje doby na rozwinięcie maksymalne] prędkości. Przez tę
dobę na jego pokładzie panują niemal ziemskie warunki. Później w zabawny
sposób zanika ciążenie, co jeszcze później, jak wiadomo, przestaje być za
bawne. Trzeciego dnia, licząc od startu, postawiłem sobie pytanie, czy przy-
kład Leslie, która leży w komorze anabiotycznej, nie jest wart naśladowania.
Przed laty napisałem w „Katharsis":
Decydując się na udział w wyprawie „Emergency", postanowiłem prowa
dzić dziennik. Postanowiłem to z myślą, że w przyszłości może opiszę prze
bieg tej wyprawy. Kiedy przygotowywałem relację z pobytu w komorze ciszy,
właśnie te krótkie notatki w dzienniku czynności służyły mi jako przewodnik
po kamienistym terenie pracy piśmienniczej. ¦*>»
Powyższe zdania mogły się odnosić również do wyprawy „Tryton" - jak ją
nazywano w kołach zbliżonych do OKSZ, czy „Neptun II" - jak brzmiała jej
nazwa oficjalna. Z rzeczami osobistymi wniosłem na pokład , Acera II" opasły
notes i pióro umożliwiające pisanie w warunkach kosmicznych. Ten warsztat
pisarski rozłożyłem w sterowni i wprawdzie bywały okresy, ze napawał mnie
on odrazą, to jednak prześlęczałem nad nim mnóstwo godzin i nie były to
godziny stracone.
Sto czterdzieści miesięcy w kosmosie i czterdzieści trzy lata na karku -
skreśliłem piątego dnia podróży. Ten młody diagnosta o wyglądzie dyplomaty
miał rację, orzekając, ze jestem wrakiem pilota.
'Leslie śpi od czterech dni. W siedemset minut od zero, kiedy o-ka wy-
czerpał się zasób czułych życzeń i dano nam wytchnąć, moja żona zniknęła w
swej kabinie, aby niebawem stanąć na progu sterowni ubrana tak, jakbyśmy
byli w tamtej sypialni w „Osculorze".
- Kotku - powiedziała. -Ja... wiesz.
- Wiem. - Leslie dzień przed startem, w Ośrodku Przygotowawczo-Tre-
ningowym, zastrzegła sobie: „Chcę z tobą polecieć i polecę, ale nie wymagaj
ode mnie, żebym zrezygnowała z anabiozy". - Wiem, tylko ten twój strój...
- Och, jeszcze tam nie idę. Wpierw dam ci wycisk. Dam ci taki wycisk,
żebyś przez te dni nie mógł patrzeć na moje zdjęcie.
Spełniła obietnicę. Chociaż na jej fotkę, którą przymocowałem do pulpitu
sterowniczego, spoglądam coraz częściej.
Tak więc decydując się wziąć udział w wyprawie „Tryton", postanowiłem
prowadzić dziennik. Prowadziłem go skrupulatnie i na bieżąco i było to
zajęcie nudniejsze od upływających mi w śmiertelnej nudzie dni. Oczywiście
zastanawiałem się nad kształtem i fabułą przyszłej książki, ale z tych systema-
tycznych notatek mógłbym sklecić w najlepszym wypadku „Dobowy rozkład
czynności pilota" - dziełko zapewne rzetelnie opracowane, jednak o zniko-
mych wartościach artystycznych i na domiar juz istniejące w niezliczonych
wersjach.
Siódmego dnia podróży, bębniąc palcami po nosie Helgi von Schack,
która w programie kabaretowym „Cugle" wygłaszała z ekranu telewizyjnego
satyryczny monolog, powiedziałem na głos:
- Panie Valu Nevillu i ty, panie Dieterze Epsteinie, jedyna nadzieja w was,
panowie. Ufam, że na Trytonie zastanę wasz statek zamieniony w ohydnąp
cuchnącą breję, a obok waszych zezwłoków będzie wypalony w skale ślad po
metrowej, sześciopalczastej łapie. Szalenie by to wzmocniło dramaturgię mo
jego utworu.
Sporo miejsca w dzienniku przeznaczyłem na wspomnienia. Spisywałem
je tak, jak mnie nawiedzały: raz chaotycznie i migawkowo, raz uporządkowa- 
nymi ciągami. I kiedy przeglądałem te właśnie zapiski, odnosiłem wrażenie,
ze z nich może się coś wylęgnąć.

V
Po miodowym miesiącu wróciliśmy do Szwajcarii opaleni i wypoczęci. W
skrytce pocztowej, prócz prywatnej korespondencji, znalazłem ujmujący wy-
sokością zaliczki przekaz z „Orbity", szarą kopertę z moją wymagającą popra-
wek pisemną relacją z komory ciszy i wezwanie do Ośrodka Kosmicznych
Statków Załogowych. Takie samo wezwanie, na swoje panieńskie nazwisko,
lecz na mój adres, otrzymała Leslie.
Do OKSZ pojechaliśmy nazajutrz, po uprzednim porozumieniu telefoni-
cznym z władzami Ośrodka. Przyjął nas komandor Bragg - w auli, gdzie czekał
bankietowo nakryty stół i gdzie wnet przyszło dwóch zastępców Bragga i jego
zdyszany sekretarz.
Na wstępie poinformowano mnie kwaśno, co szefostwo OKSZ myśli o
swych wychowankach, którzy na taśmie służbowego - bądź co bądź - ipsofo-
nu nagrywają zdania w rodzaju: „Mam wszystko w dupie", po czym Bragg
dodat:
- Nie wywołałoby to takiej konsternacji wśród przedstawicieli Departa-
mentu, gdyby nie fakt, że oni zadzwonili do pana, żeby złożyć gratulacje.
Przywieźli zawiadomienie o pańskim awansie i mieli ja panu wręczyć na
okolicznościowej odprawie.
Awansowałem o dwie klasy. Wszyscy z grupy „Emergency" awansowali,
wszyscy o dwie klasy - za wyjątkiem Jose Martineza oraz Freda von Neheima,
który juz wcześniej osiągnął niemal pułap możliwości awansowych. Leslie
dostała klasę III, ja - klasę S, a więc klasę honorową, nie dającą mi większych
uprawnień niż posiadaczowi jedynki, nadającą mi natomiast sympatyczny
przywilej: prawo do karty kredytowej z nadrukiem B.O. Bez ograniczeń.
- Odprawa - kontynuował Joseph Bragg tonem mniej kwaśnym - nie
doszła do skutku, bo zawiódł tez Jurg Hoestrom i Fred von Neheim, który nie
mógł do nas przybyć ze względów... zdrowotnych. - Komandor rozkrzyzował
ręce nad stołem i dokończył prawie serdecznie: - Ta skromna, kameralna
uroczystość ma charakter podwójny. Jest okazją do złożenia naszym gościom
gratulacji z powodu awansu i podziękowań za ich trud. Pan Mikę Cesara
odchodzi w stan spoczynku, a pani Leslie Leeport, przepraszam... pani Leslie
Cesara, o czym z żalem powiadomił nas jej armator, nieodwołalnie wypowie-
działa pracę.
Ta „skromna, kameralna uroczystość" nieco się przeciągnęła. Nad ranem z
całym sztabem Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych byłem juz na ty.
Leslie także. Któryś z zastępców Bragga ustawicznie zwracał się do niej per
„kochana Lee", co jej nie przeszkadzało, ale mnie - owszem, gdyż przypo-
mniałem sobie, jak się poczuła dotknięta, kiedy Emmelina nazwała ją Lee
Scarlet. W końcu jednak uznałem, że „kochana Lee" i „Lee Scarlet" to zupełnie
co innego, i sam zacząłem zwracać się tak do niej, opuszczając tylko ten
infantylny dodatek, aby nie wyjść na pantoflarza.
Bankietować przestaliśmy około południa dnia następnego. Uprzejmy
personel hotelu OKSZ położył nas do łóżek w apartamencie na parterze,
wieczorem zaś, służbowym samochodem, odstawił pod dom.
Kolejne trzy miesiące minęły nam w kulcie pracy. Maszynopis, który „Or
bita" zwróciła mi do poprawienia, poddałem solidnej obróbce wykańczającej,
potem wziąłem na warsztat tragedię „Titanii" - owe „najbardziej dramatyczne
wypadki, jakie w ostatnich latach rozegrały się w kosmosie". Starałem się
przedstawić je możliwie wiernie, beletryzując tamtą rzeczywistość jedynie w
zakresie tolerowanym przez literaturę faktu. Pisałem bez pośpiechu, przecięt-
nie stronę dziennie, z przerwami, jeżeli Leslie' potrzebowała mojej pomocy
przy poważniejszych zakupach. Gdyż Leslie w tym czasie urządzała dom.
Słowo „urządzała" ma tutaj zastosowanie eufemiczne. Jej pytania i okrzyki...
„Nie sądzisz, kotku, że wyposażenie tej kuchni jest przesadnie prymityw-
ne? A co to za okropność na koślawych nóżkach? Hm... ta goła ściana... Tu
postawimy takie łóżko jak w «Osculorze-. Tyle że z baldachimem. -Cyklop-.
Naprawdę jesteś przywiązany do tej makiety? Nie, do salonu z kominkiem
nadają się meble wyłącznie mahoniowe. O rany! Telewizor czarno-biały. No,
gdyby się o tym dowiedziało British Museum... W którym wieku założono tę
klimatyzację, Mikę?"
...może dadzą jakie takie wyobrażenie o skali zaplanowanych przez nią
zmian.
Po trzech miesiącach obie moje relacje były gotowe. Zatytułowałem je
odpowiednio „Ziemia" i „Kosmos", obu nadałem wspólny, przemądrzały ty-
tuł „Katharsis" i wysiałem do redakcji „Orbity". Leslie rada, że „wreszcie mi
przeszło" i że „wreszcie chyba zacznę brać czynny udział w naszym małżeń-
skim życiu", z dumą oprowadziła mnie po domu, który tylko tu i ówdzie
wydał mi się znajomy.
- Trzeba jeszcze - powiedziała - zdemontować tę śmieszną boazerię w
holu, wywalić te wszystkie kinkiety i ample, dać nowe tapety i zasłony... Jest
jeszcze huk roboty. I... - wsunęła mi dłoń pod pachę - ...i wiesz co, kotku?
Dobudujemy do domu dwa skrzydła. Lada dzień przyślą nam projekt.
Tylko potakiwałem.
Leslie zrealizowała swoje plany. Zabrało jej to osiem miesięcy, w trakcie
których również wojażowaliśmy po świecie. Cztery tygodnie spędziliśmy u jej
rodziców, w ich małej posiadłości pod Londynem, gdzie pani Maria Pia Lee-
port - z wyglądu rówieśniczka swej córki - z samozaparciem uczyła mnie
konnej jazdy, wkładając w to wiele płomiennego uczucia, tak że omal sie^w
niej nie zadurzyłem, tym bardziej, że moja żona zaniedbywała mnie na r.
rzecz
swoich dawnych przyjaciół. Później polecieliśmy do Australii, na farmę, ns^
której swego czasu przez czternaście dni sposobiłem się do rozmowy z Em-
meliną, o czym wspomniałem w „Katharsis", i na której przez czternaście dni
pocieszała mnie pulchna Susy, o czym w „Katharsis" nie wspomniałem. Właś-
, cicielem kompleksu owych farm jest przedsiębiorstwo turystyczne wynajmu-
jące żądnym prymitywu mieszczuchom „autentyczne dziewiętnastowieczne
chaty wraz ze służbą o poglądach współczesnych". Susy pracowała tam nadal,
na tej samej farmie, i za plecami mojej żony dała mi do zrozumienia, że mnie
poznaje. Była bardziej pulchna i apetyczna niż ongiś, toteż z żalem słuchałem,
jak Leslie proponuje jej wychodne na dwa miesiące, które umyśliła ze mną
przeleniuchować.
Dwumiesięczny pobyt na antypodach dosyć nas zmęczył. W Breshoven
czekały na mnie egzemplarze „Orbity" z odcinkami „Katharsis", nowy prze-
kaz i obłudne listy od znajomych. Niebawem otrzymałem też list z Verlag R.
Metternich. Do Berna pojechałem sam, poniwaz Leslie pertraktowała akurat z
zakładem budowlanym w sprawie postawienia skrzydeł naszego domu. Kiedy
wróciłem z podpisaną umową wydawniczą, już zwożono segmenty. Rychło
okazało się, że nikt tak nie zachęci człowieka do turystyki, jak dziarsko pracu-
jąca ekipa budowlana. Ponownie wyjechaliśmy z Leslie do jej rodziców, zos-
tawiając robotników sam na sam z domem, dokumentacją i całym bałaganem.
Tym razem nie było nauki konnej jazdy, gdyż pani Maria Pia Leeport kuśtykała
po zderzeniu z przeszkodą, którą postanowiła sforsować na grzbiecie młode-
go ogiera. Były za to pasjanse i towarzyski brydż. Jakoś wytrwaliśmy ten mie-
siąc, aby po powrocie do Breshoven skonstatować, że robotnicy uwinęli się w
terminie. Wkroczyliśmy w kolejną fazę gorączkowych zakupów.
Nadruk B.O. na karcie kredytowej jest optymistycznie mylący. To prawda,
że posiadaczowi takiej karty przysługuje bezpłatnie - weźmy dla przykładu
sprzęt motoryzacyjny - jeden samochód na każdego pełnoletniego członka
rodziny. Samochody te jednak nie podlegają wymianie częstszej aniżeli raz na
trzy lata - z wyjątkiem sytuacji, kiedy zostały rozbite, ale wtedy należy przed-
stawić dowody, że winy za kraksę nie ponosi ich właściciel. Podobnie jest z
innymi dobrami materialnymi. Nawet dywanik, który leży u nas w holu, ma
określoną normę użytkowania, z tym, że aby dostać dywanik nowy, nie muszę
zdawać starego, no i - jak mi się zdaje - przysługuje nam tych dywaników, czy
raczej kompletów dywanów i wykładzin, dwukrotnie więcej, niż ich potrzebu-
jemy.
W tamtych miesiącach, gdy Leslie urządzała nasz dom, nie mieliśmy prob-
lemu z owymi normami użytkowania, bo nie korzystając dotąd z przywilejów
posiadacza karty kredytowej bez ograniczeń, po prostu nie mieliśmy też nic,
co by było normami użytkowania objęte. Nie stwarzano nam trudności, trak-
towano nas uprzejmie, mimo to wnet uznałem, że świecenie w oczy subiek-
tów nadrukiem B.O. jest żenujące. Dość było zobaczyć minę sprzedawcy z
salonu samochodowego „Luxur", kiedy Leslie arystokratycznym ruchem po
kazała na bordowego fiata mówiąc:
- Ten.
Biedak byl załamany, jakby funkcjonariusze urzędu podatkowego rekwi-
rowali jego ukochaną własność: wózek inwalidzki - pamiątkę po nieodżało-
wanym dziadku.
- Chyba wyszukałem coś dla siebie. - Ciesząc się niecnie, klepnąłem
maskę czarnego carbigha. Potem miałem wyrzuty sumienia. - Co ty na to, Lee?
125
- Jest wspaniały - odpowiedziała.
Jeszcze nosiłem w pamięci tę scenę: Emmelina wsiadająca do wielkiego
carbigha na przedmieściach Bergamo. Ten wóz wtedy podniósł jej wartość w
moim mniemaniu.
- Jest a z za wspaniały, kotku. Wybacz, ale nie pasujesz mi do niego.
Trochę zabolało mnie to stwierdzenie. Pogładziłem lakier lśniący na błot-
niku.
- Więc go biorę - zdecydowałem.
Znów ruszyliśmy na podbój świata. Gdybym zechciał kiedyś ująć tę eska-
padę w formę opowiadania, nadałbym mu tytuł: „Tropami zaślepionego idio-
ty Mike'a Cesara i jego pierwszej, puszczalskiej żony". Byliśmy więc w
Hamburgu, Warszawie, Moskwie, Teheranie, Delhi, Kalkucie, Bangkoku, Ma-
kasarze, Adelaide, Wellingtonie, Los Angeles, Detroit, Nowym Jorku, Santiago,
Bogocie, Rio de Janeiro, Konakri, Lizbonie, Madrycie, Walencji, Paryżu - jak
atlas długi i szeroki - i wreszcie wylądowaliśmy na lotnisku berneńskim.
A po przyjeździe do Breshoven, gdy Leslie zagospodarowała i urządziła
oba skrzydła domu, w naszym małżeństwie nastąpił kryzys.

VI
Joseph Bragg zapalił cygaro, panie tymczasem sprzątnęły naczynia po lun-
chu, który podano w salonie. Ospale przeszliśmy do patio, by nasycić wzrok
widokiem hałdy różnokolorowych, płaskich kształtek, zapieczętowanych pu-
szek z klejem i otwartych puszek po kleju - na ogół z tkwiącym wewnątrz,
przyschniętym do dna pędzlem, bo Leslie zapomina, ze używane pędzle
trzeba na noc wkładać do kubła z rozpuszczalnikiem. Przenikliwy wiatr niósł
w kierunku domu zapach chemikaliów. Było słonecznie.
- Aj, patio z basenem! - zawołała Anneliese. - Zawsze marzyłam o patio z
basenem. Doprowadzacie wodę?
Leslie podniosła z ziemi swój projekt
- Wyklejamy mozaikę. - Wizerunki zwierząt na projekcie zamigotały w
słońcu. - Taką.
- Jakie to horrible*! - Anneliese z zachwytu przycisnęła dłonie do chło-
pięcej piersi. - Sami wymyśliliście te straszydła?
Swoim zachwytem podbiła Leslie, która zaczęła jej objaśniać różnice ana-
tomiczne między mitologicznymi potworami. Bragg dyskretnie skinął na
mnie i przespacerowaliśmy na drugą stronę basenu.
- Nie chciałem tego - powiedział półgłosem. - Ale Anna się uparła.,
Przeczytała ten artykuł o Nepie i uparła się, zęby was odwiedzić.
Bezwiednie spojrzałem na jego żonę zasłuchaną w monolog Leslie.
- No tak - rzekłem. - „Bern Zeitung".
* Horrible -przerażające. 
_ Przepraszam cię, Mikę.
_ Masz tę gazetę tutaj? 
- Nie. Nie sądzę. Zapytaj Anny. - Bragg strząsnął popiół z cygara na po-
sadzkę za dziewięć tysięcy franków. - Czy on... istnieje? 
- Kto?
- Nep.
Wzruszyłem ramionami.
- Ja wiem - poprawił się Bragg - to może ustalić tylko aparatura. Ludzkie
zmysły są zawodne. Ale czy jego wygląd... zgadza się z tym opisem? 
- Nie czytałem tego artykułu - odparłem wykrętnie. 
Wolałem się nie przyznawać, ze nie widziałem Nepa. Że nigdy nie chcia-
łem go zobaczyć. Nigdy, oprócz tamtego kwietniowego poranka, kiedy uwie-
rzyłem, ze dymorficzny Nep wyjawi mi tajemnicę Trytona. Ale Leslie rozwiała
moje złudzenia. „On ci nie pomoże".
- Mam tylko kłopot z Ortrosem - mówiła teraz. - Nie podoba mi się jego
ogon. Ten pies na pewno był jakiś nietypowy, ale w „Mitach greckich" Ruttie
ra nic o tym nie ma.
Obróciła się ku nam z rozpostartym projektem.
- Joseph - rzekła podchodząc do krawędzi basenu. - Temu bydlakowi
czegoś brakuje, prawda?
Przez chwilę patrzyła na Josepha Bragga z tą czcią, która miesiącami psuła
mi krew.
- Mam nadzieję - powiedziałem szeptem, ale Bragg to usłyszał - ze nie
będziesz nadużywać naszej gościnności.

VII
Jesienią oba skrzydła domu były juz urządzone i zagospodarowane. Od
pewnego czasu nasze życie toczyło się ustabilizowanym trybem. Może zawo-
dzi mnie pamięć, może coś przeoczyłem, jestem jednak zdania, ze pierwsze
oznaki nadciągającego kryzysu dały się zauważyć na dziewięć miesięcy przed
naszą wyprawą na Trytona, której wtedy jeszcze nie planowano nawet w
Departamencie.
Było to w połowie listopada, wieczorem. Leslie oglądała telewizyjny pro-
gram „Komiąek", ja siedziałem za nią i wyciągałem korek z butelki, rad ze
nikt mi w tym nie przeszkadza. Na ekranie tłusty bobas zuchowato raczkował
po podłodze, a redaktor programu winszował pani Bettinie Prager dorodnego
syna, piątego juz, życząc wszystkim matkom „analogicznych sukcesów pro
kreacyjnych".
- Przestałby pieprzyć! - odezwała się nagle Leslie. Zgasiła telewizor i
wstała. - Cholera, mam migrenę albo co. Idę się położyć. Zjesz kolację sam,
kotku? 
- Zjem kolację sam.
Przełknąłem łyk wina i słuchając cichnących kroków Leslie, wspomniałem
rodzinną sprzeczkę z naszego pobytu w Londynie.
- Powinniście mieć dzieci - powiedziała wówczas pani Maria Pia Leeport.
Ostrożnie opuściła zwichniętą nogę na podnóżek. - Bodaj jedno dziecko.
Leslie wzdrygnęła się nad swoją szarlotką.
- Dzieci - powtórzyła niecierpliwie.
- Bodaj jedno.
Poczułem na sobie wzrok teściowej, lecz udałem, że przyglądam się pej-
zażowi za oknem. Byłem ciekaw, co powie Leslie tak przyparta do muru.
Gdybym wtrącił swoje trzy grosze, mogłaby wykręcić się sianem, łapiąc mnie
z kobiecą niekonsekwencją za byle jakie słowo.
- O rany! - cisnęła łyżeczkę na talerzyk. - Ten cały bank nasienia!
Kontrolka komory anabiotycznej, w której leżała Lesłie, ćmiła jednostaj-
nym zielonym światłem.
A może ona - pomyślałem - kieruje się instynktem macierzyńskim, może
tym swoim uwielbieniem dlaBragga zaspokaja potrzeby macierzyńskie? Bo to
jest, do diabla, uwielbienie.
To istotnie było uwielbienie.
Po raz pierwszy w naszym życiu prywatnym i jako osoba prywatna koman-
dor Joseph Bragg pojawił się dwa miesiące przed tą edycją programu „Komi-
nek". Leslie przywiozła go z miasta razem z zakupami któregoś wrześniowego
popołudnia i od tamtej pory Bragg, nie, Joseph, zaczął dokładać starań, by
zasłużyć na miano przyjaciela naszego domu. Co go napadło - nie wiem, dość
ze bywał u nas regularnie, przynajmniej dwa razy w tygodniu. Przesiadywał
godzinami w fotelu pod oknem, naprzeciwko telewizora, sącząc drinka i
rzucając sporadyczne, zdawkowe uwagi.
Za każdej jego bytności Leslie tonęła w ekstazie. Co ją wtedy napadało -
także nie wiem, dość że zapominała o domu, obowiązkach, kryzysach gospo-
darczych i politycznych, jakimi straszy nas telewizja dla zabicia nudy, i o tym
facecie, który z nią i z jej Josephem siedzi w salonie i który podaje się za jej
męża.
Kiedy Bragg wychodził, Leslie z atencją odprowadzała go do drzwi i za-
mykając je za nim, na nowo stawała się troskliwą, kochającą żoną.
- Kotku - mówiła - zgadnij, o czym teraz marzę.
- O moim pogrzebie - odpowiadałem.
- Chodź, pogrzebiemy go wspólnie. No chodź - i ciągnęła mnie do
sypialni.
Po wizytach komandora odnajdywałem w Leslie zachłanną kochankę re-
kompensującą mi uroczo te godziny braggolatrii. Domyślałem się, ze niena-
syconą czułość mojej żony zawdzięczam wpływowi jej Josepha, i to mnie
irytowało, choć nie miałem pojęcia, na czym ten wpływ polega.
- Skoro tak się na niego napalasz - powiedziałem kiedyś - idź z nim do
łóżka. 
Leslie szeroko otworzyła oczy.
- Z kim? Z Josephem? - Roześmiała się serdecznie. - O Boże! Wyobrażasz
sobie Josepha w łóżku?
Na pewno sobie nie wyobrażałem, a ten serdeczny śmiech rozjaśnił mi
resztę dnia. Ale moja niechęć do Josepha Bragga...
...nie zmalała i w grudniu mnie poniosło.
Drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia, po przydługim obiedzie zasied-
liśmy w swych fotelach, w salonie. Bragg obojętnie gapił się w telewizor,
Leslie - z czcią na Bragga, ja zaś - posępnie na Leslie. Telewizja nadawała
tasiemcowe widowisko, przeplatane kolędami w wykonaniu zespołu „Christ-
baum"; moja żona także kolędowała - do swego idola, Josepha. Tak dotrwa-
liśmy do drugiej przerwy na serwis informacyjny, podczas której powiedzia-
łem:
- Szkoda, stary, że umówiłeś się z ciotką na dzisiejszy wieczór. Przekaż jej
od nas życzenia świąteczne. - Wstałem. - Przyniosę ci twoje selskiny.
Bragg posłusznie podniósł się z fotela. 
- Dziękuję.
Leslie też się podniosła. 
- Myślałam - powiedziała zdziwiona - ze zostaniesz na kolacji.
- Nie mogłem odmówić ciotce - Bragg zełgał bez zająknięcia. - Starszej
pani należą się specjalne względy.
Podałem mu jego futrzaną kurtkę i poczekałem, aż pożegna się z Leslie.
- Odprowadzę cię do samochodu. 
W holu zapaliłem światło na ganku, gdyż latarnie na naszej ulicy przestano
konserwować u schyłku dziewiętnastego wieku. Brnąc po błotnistym śniegu
wydostaliśmy się przez furtkę na chodnik.
- Bragg - rzekłem, kiedy wyjął z kieszeni kluczyki. - Te trzy miesiące były
piekielnie mile. Ale nasze towarzystwo chyba cię już zmęczyło.
Światła domu padały na jego twarz. Była bez wyrazu.
- Nie wiedziałem, że się narzucam.
Po pustej ulicy, od jasnych okien z zasuniętymi storami niósł się słabo
refren kolędy. Bragg wolno przebierał w pęku kluczy.
- Leslie zawsze tak nalega.
- Mniejsza o Leslie - odparłem tonem, od którego pobliskie kałuże po-
winien ściąć lód. - Mniejsza o nią.
- Co mam jej powiedzieć, jeżeli zadzwoni?
Chwyciłem go za ręce, powyżej łokci. Przez futro czułem pod palcami jego
wątłe bicepsy.
- Słuchaj - wycedziłem, rozgniatając mu mięśnie. - Nie zgrywaj się, dob-
rze?
Rysy mu złagodniały. Spojrzał na mnie zamglonymi oczyma.
- Och, Mikę - powiedział miękko, ze słodyczą. - Ty to masz stalowy
chwyt, pilocie.
Puściłem go gwałtownie, niemal odepchnąłem od siebie. Doskonale zna-
łem to spojrzenie; tym spojrzeniem komandor Bragg obdarzył mnie w dniu,
gdyśmy się poznali, i tak Max Stern, „bożyszcze pedzialców", spoglądał z
telewizyjnego ekranu w latach swego blasku. Tak też spoglądał Algierczyk
Doukh Sid'ahmed, który ze mną zdawał egzaminy do Ośrodka Kosmicznych
Statków Załogowych i nie został przyjęty ze względu na inversio sexualis.
Bragg nie pokazywał się u nas przez miesiąc. Leslie krążyła po pokojach
struta, wpadając na przemian to w złość, to w apatię. Wieczorami z reguły
odzyskiwała dobre samopoczucie i pod baldachimem była idealną kochanką,
pogodną, delikatną i z temperamentem, w dzień wszelako stawała się nie-
znośna i opryskliwa i od świtu do nocy musiałem znosić jej fochy. Zapewne
telefonowała do Bragga, jednak bez skutku, co w postępie geometrycznym ¦
odczuwałem na własnej skórze, tak ze w końcu skruszony, w tajemnicy przed
żoną, pojechałem do niego w trzeciej dekadzie stycznia, aby go przeprosić.
Przyjął mnie niczym rozamorowana dziewczyna i łatwo dał się ughskać
Znowu zaczął u nas bywać regularnie. Od przypadku do przypadku zostawał
na noc i wtedy Leslie, barykadując się przede mną w sypialni, szeptała:
- Jakoś nie mogę, kotku. Ta świadomość, ze nie jesteśmy sami, peszy-
mnie i jakoś nie mogę.
To oczywiście nie podsycało mojej sympatii dla Bragga. Natomiast Leslie
kwitła. Krygowała się i wdzięczyła, w lot odgadywała życzenia naszego gościa,
zniewolona jego obecnością i niepomna niczego. Nie była to najzdrowsza
sytuacja na świecie i az mnie od niej skręcało, toteż z początkiem marca
powtórnie odprowadziłem Bragga do samochodu i powiedziałem mu wprost,
aby^ię od nas odchromolił.
Dwa tygodnie pożycia z Leslie pozbawioną przedmiotu jej małpiej admi- ^
racji sprawiły, ze znów uderzyłem w pokorę. Bragg, cały w dąsach kapryśnego
książątka, odniósł się do mnie z rezerwą, nie rezygnując jednak ze swych
uwodzicielskich sztuczek. Postawił mi poniżające warunki.
Wsadziłem w zęby szyjkę plastykowego bidonu i wycisnęłem do ust parę
łyków kawy wzmocnionej amfetaminą. Z fotki na pulpicie sterowniczym pa-
trzyła na mnie Leslie. Była siedemnasta doba podróży, zbliżaliśmy się do
orbity Uranu. Kiedyś przebycie tej odległości zajęło nam ponad pół roku.
W kwietniu przyjechał do nas Reinhard z egzemplarzami „Katharsis",
pachnącymi jeszcze farbą drukarską. Na kilka dni zapomniałem o Braggu-.
który na nowo panoszył mi się w domu, gdyż oto i ja miałem przedmiot 4 ł*«
admiracji. Także Leslie swoje kadzidła uwielbienia jakby odrobinę przesunęła*^
w moją stronę.
Zza chmur wiszących nad naszym domem na krótko wyjrzało słońce i juz
zacząłem widzieć siebie formującego pochód ku małżeńskiej idylli. Ów po- 
chód zatrzymał Reinhard.
- Co z twoją powieścią, Mikę? - spytał.
Po raz setny wertowałem swą książkę, podziwiając styl autora, którego
nazwisko figurowało na okładce.
_ Nie mam zastrzeżeń - odparłem. - Papier w dobrym gatunku...
_ Ale co z twoją nową powieścią?
- Nową?
Reinhard obrócił na języku pastylkę eukaliptusową i powiedział:
- Dla ciebie „Katharsis" przestało istnieć. To sprawa moja i moich kolpor-
terów. Ty jesteś pisarzem.
- Powinieneś był mnie uprzedzić. ; > 
- O czym? • 
- Że jestem pisarzem.
- Jesteś pisarzem. Ja ci to mówię, a ja się na tym znam. Wylansowałem
dziesiątki gnojków, których nikt nie chciał drukować. Wpychali mi swoje
utwory do kieszeni płaszcza, jeden dosiadł się do mnie w restauracji i czytał
mi swoją powieść, dopóki nie zjadłem deseru. Dzisiaj trzeba ich błagać o
rękopis, a jak przychodzą do mojego biura, otwierają drzwi kopniakiem.
Zdetonowany przewracałem kartki.
- Pisarz musi mieć coś do powiedzenia.
Jego dziobate czoło ułożyło się w fałdy. Wyrwał mi książkę.
- Tutaj - rzekł, klepiąc wierzchem dłoni po okładce - tutaj przyznajesz się
do piętnastu lat przepracowanych w „Astrolabie". I co zamierzasz zrobić z
tymi latami?
- To nie jest tak. Tam nic się nie dzieje, tam się śpi. Całą robotę odwala
Ziemia, ośrodki kierownicze, naśladowniki, komputery... Owszem, są te starty,
naprowadzania, lądowania, te przyrządy pomiarowe, ekrany, sterownie, ale w
tym świecie pilot jest samotny, sam ze swoją rutyną, z automatyzmem powta-
rzanych wielokrotnie czynności. Fantastyczne przygody to domena P.R. Fun-
ky'ego. O walkach międzygwiezdnych można sobie poczytać w komiksach;
nam pozostaje walka z własnymi słabościami, urojeniami...
Reinhard rozłożył ręce.
- Mikę. 
- Co?
- Drąż to. To jest literatura. To jest to, co z „Katharsis" robi literaturę.
To było także to, co krytycy - pod wpływem Reinharda Metternicha -
niebawem wytknęli mi w recenzjach. „W drugiej części >Katharsis« autor pisze:
•Umysł człowieka izolowanego od ludzi ratuje się przed obłędem ucieczką w
sferę halucynacji, przestaje reagować na bodźce płynące z otoczenia i odrywa
się od rzeczywistości, stwarzając na swój własny użytek wyimaginowany świat,
będący swego rodzaju zaporą obronną...- Wydaje mi się, ze dla owej powieści
trudno o trafniejsze motto".
Gryzłem się tymi recenzjami, bo uległem sugestiom Reinharda i pochop-
nie przyjąłem na siebie odpowiedzialność za los szwajcarskiej literatury. A
ponieważ im uległem, napytałem sobie zmartwienia.
„Katharsis" jest literaturą - ważyłem w myślach. - Reinhard powiedział:
„Drąż to". Ale, na miłość boską, c o ja mam drążyć?
Joseph Bragg po przeczytaniu mojej książki oddał mi ją z lapidarnym
komentarzem:
- Nie usypia.
Leslie zaś komentowała ją w trakcie lektury trwającej trzy popołudnia:
„Emma, Emma! Zaczynam być o nią zazdrosna. O'Pavel? Był ktoś taki?
Biedny Mikę. Głupia cipa, ale ja ją rozumiem. O Boże. Jeszcze to widzę. Ciut
przeholowałeś, kotku."
Potem Leslie wróciła przed swój ołtarzyk i dym z jej kadzideł popłynął
równo ku Braggowi. Rasowy literat pewnie by w tym miejscu napisał: „dym
przesycony zapachem palonej marihuany" - aby opowiadając o zauroczeniu
Leslie, gładko nawiązać do okresu „iluminacji" w jej życiu. Ale niezupełnie
byłoby to zgodne z prawdą, mimo ze po daigiej wizycie Emmeliny, pod
koniec upalnego maja, moją żonę faktycznie zainteresowały halucynogeny -
konkretnie jeden, który miała pod nosem. Jego obrazową nazwę wytropiłem
w fachowym podręczniku: amid kwasu D lizerginowego. Nie była to więc
marihuana, była to z pozoru niewinna roślina, krzewiąca się na tyłach naszego
domu, zwana Morning glory. Jak uzyskać z Morning glory erzatz LSD, niewątp-
liwie nauczyła Leslie Emmelina, która dawniej zbierała nasiona tej rośliny i
niekiedy piła z nich wywar, „bo to mi zabija apetyt". O wypełnionej po brzegi
tym paskudztwem puszce, pozostawionej na półce z nasionami w lamusie
ogrodowym, przypomniała sobie moja eks-małżonka podczas swej drugiej
wizyty i obie panie uraczyły się owym wywarem. Tego samego dnia Emmeli-
na wyjechała w narkotycznie beztroskim nastroju, żądając ode mnie stu tysię-
cy franków w zamian za odstąpienie od roszczeń majątkowych i alimentacyj-
nych; wyjechała zaraz po tym piekielnym koktajlu, ale pojętnej uczennicy,
Leslie, wystarczyła ta jedna lekcja. Jej nowe zauroczenie idealnie wkompono-
wało się w gamę naszych komplikacji rodzinnych.
Odłożyłem pióro i uciszyłem sygnalizator popiskujący na pulpicie ste-
rowniczym. Organizatorzy wyprawy „Tryton" wiedzieli, ze zdecydowałem się
spędzić tę podróż bez anabiozy, więc żeby mi wykazać, jak nierozsądna jest to
decyzja, zobowiązali mnie do dwukrotnego w ciągu doby składania meldun-
ków.
Oddaję ci sprawiedliwość, droga teściowo - pomyślałem włączając radio
na konsoli łączności. - Leslie potrzebne jest dziecko.

VIII
W holu o mało nie zderzyłem się z Anneliese.
- Pomożesz mi - powiedziała, wypychając mnie na ganek. - Vamos*. Na
urniego nie można liczyć.
V a m o s - chodźmy
Poszedłem za nią do jeepa zaparkowanego przed furtka. W bagażniku na
kanistrach, połatanych dętkach i rozrzuconych kluczach stało szare pudło z
karbowanego kartonu, opatrzone firmowym znakiem meksykańskiej wytwór-
ni wódek. Anneliese położyła na nim smagłą dłoń o długich, szczupłych
palcach.
- Za ciężkie dla mnie. Dla urniego tez za ciężkie.
- Dla urniego?
- Dla Josepha. To urning, pedał. Wszyscy w OKSZ to maricones*.
Bardzo swobodnie zakomunikowała mi o tym.
- Ja jestem z OKSZ - powiedziałem.
- Wiem.
Oparła chudy tyłek o bagażnik i otrzepała brudne nogawki swoich jaskra-
woczerwonych spodni. Od lunchu ona, Emmelina i Leslie wycierały kolanami
dno basenu przy zapamiętałym układaniu mozaiki.
- Lubię pedałów, querido. Ja tez jestem nie od tego, jak mi się trafi jakaś
lesba. Lubię pedałów, ale nie lubię Josepha.
Zbaraniały przysunąłem do siebie karton. W czterech rzędach stało w nim
dwadzieścia butelek teąuili.
- Zawsze masz takie pragnienie? - spytałem, wciąż nie mogąc wyjść ze
zdumienia.
- To prezent dla was, hermanito**. - Wyjęła jedną butelkę. - Idę do patio.
Dziewczynom zaschło w gardłach.
Patrzyłem, jak kanciastym ruchem uchyla furtkę i sprężyście kroczy po
brukowanej ścieżce. No, no.
Przydźwigałem karton do kuchni. Z przyjemnością napocząłem ten zapas
teąuili i zaprosiłem się na podwójnego drinka, który ogniem spalił mi prze-
łyk. Z butelką i szklaneczkami poszedłem do salonu, gdzie Bragg oglądał
telewizję. 

IX
Od kwietnia Reinhard Metternich telefonował do nas co dwa tygodnie,
aby perfidnie opowiadać mi o literacki.cn sukcesach „moich kolegów", a na
przełomie lipca i sierpnia przysłał mi delegację na doroczny Kongres Prozai-
ków Uczestnictwo w tej imprezie jest znacznym wyróżnieniem, lecz wolałem
nie zostawiać Leslie sam na sam z koktajlem Morning glory ani z Josephem
Braggiem, chociaż ze strony Bragga groziło jej niebezpieczeństwo dość prob-
lematyczne. Obecnie żałuję, że odmówiłem Reinhardowi. Gdybym wtedy
poleciał do Lucerny na ten Kongres, nie siedziałbym dzisiaj przy tym choler-
nym pulpicie sterowniczym.
Maricones- pedały
Hermanito - braciszku.
Owa brzemienna w skutki wizyta komandora wypadła właśnie w dniu
otwarcia Kongresu. Bragg przyszedł przed zwykłą porą, dostał od Leslie swo-
jego drinka i zasiadł w fotelu pod oknem. Telewizja na piątym kanale nadawa-
ła amerykański musical „Ta mała" - lekki musical, w jakich gustuje moja żona.
Obejrzeliśmy go w milczeniu, również w milczeniu obejrzeliśmy film po-
święcony wyprawie „Neptun I" wysłanej sześć tygodni wcześniej.
Ten pierwszy załogowy lot na Trytona trwał trzydzieści pięć dób i przebie-
gał normalnie - o czym na bieżąco informowała prasa. Po udanym lądowaniu
załoga statku, złożona z dwu doświadczonych pilotów: Vala Nevilla i Dietera
Epsteina, przystąpiła do eksploracji księżyca według ustalonego, ostrożnego
programu - i o tym także informowała prasa. Od środy jednak nie było w
gazetach żadnej wzmianki o wyprawie „Neptun I".
Telewizyjny film wyręczył naszych bystrych żurnalistów. Trzydziestego
ósmego dnia, licząc od startu, a trzeciego, licząc od lądowania na Trytonie,
piloci przestali odpowiadać na sygnały Ziemi, mimo że łączność radiowa z ich
statkiem nie została przerwana. Nie odpowiadają, perorował komentator,
czwartą dobę. Według nieoficjalnych danych obaj znajdują się poza statkiem.
Układy życiodajne przy ich skafandrach kosmicznych są w stanie zapewnić
¦właściwą regenerację atmosfery wewnętrznej zaledwie przez dwanaście go-
dzin.
- Dziennikarska bzdura - odezwał się Brągg ze swego fotela. - Program
nie przewidywał wyjścia ich obu ze statku. Epstein jest na pokładzie.
- Och, tak - rzekła Leslie, choć o wyprawie „Neptun I" miała takie pojęcie
jak ja, ja zaś o tej wyprawie miałem pojęcie bardzo zielone. - Gdyby to, co
plotą dziennikarze, było bodaj w połowie prawdą, już dawno by zabrakło
miejsca na cmentarzach.
Bragg wydawał się zakłopotany tym nieoczekiwanym i niewczesnym po-
parciem.
- No - powiedział z namysłem. - Generalnie biorąc na pewno masz rację.
Ale jeżeli idzie o Nevilla i Epsteina, to są to chyba stuprocentowi kandydaci do
Parku Bohaterów.
Uznałem za stosowne wmieszać się do rozmowy:
- Epstein jest na pokładzie?
- Bez wątpienia - odparł Bragg. - I nie żyje. Nie mamy tylko pełnego
rozeznania co do Nevilla, ale jego sprawa jest raczej przesądzona.
Nie znałem tych mężczyzn i w gruncie rzeczy nie obchodził mnie ich los,
wszelako piloci statków kosmicznych stanowią jedną rodzinę, toteż odpo-
wiedź Bragga trochę mnie wkurzyła.
- Czy on o tym wie? - zapytałem.
- O czym?
- Że jego sprawa jest raczej przesądzona.
Zaglądając do swojej szklaneczki, komandor obrócił ją w palcach.
- Złudzenia zostawmy jego bliskim - rzekł obojętnie. - Centrala Anality-
czna...
- ...postawiła na nim krzyżyk - uciąłem. - Ale przedtem Centrala Anality-
czna opracowała program lotu. Opracowała też szereg wariantów planu ope-
ratywnego. Uwzględniła wszystko to, co wiemy o Trytonie i czego nie wiemy.
Zastosowała najwyższy współczynnik bezpieczeństwa.
- Nie podoba mi się twój ton, Mikę - zganiła mnie Leslie. - Jest napastli-
wy.
Bragg obrał z celofanu siedmiofrankowe cygaro i pstryknął zapalniczką.
- Mikę jest po prostu naturalny.
Stwierdził to protekcjonalnie, wkurzając mnie do reszty. Czasy, gdy byłem
od niego służbowo zależny, bezpowrotnie minęły, nie powinien o tym za
pominąć.
- Przepraszam, już ci nie będę przerywał. Możesz ciągnąć swoją opowieść
o swojej Centrali Analitycznej i o swoich chłopcach, którzy pędzą w kabinach
swoich superszybkich statków na Trytona, zęby ratować swoich kolegów.
Komandor otoczył się dymem z cygara.
- Używasz nieekonomicznej liczby mnogiej, pilocie - powiedział cyni-
cznie. - Jeżeli Departament zorganizuje drugą wyprawę w rejon Neptuna,
weźmie w niej udział najwyżej jeden statek z najwyżej dwuosobową załogą. I
na Trytonie nie ma kogo ratować. Są tam dwa trupy ubrane w skafandry
kosmiczne i gotowe do pogrzebu.
- Więc wyprawy ratunkowej nie będzie?
- Ratunkowej... nie. Ani badawczej. - Jego twarz na chwilę zniknęła za
kłębem dymu. - Cięcia budżetowe. Zresztą ta cała szlaka planetarna za Jowi-
szem przestała nas interesować. Nie wysłano by też wyprawy „Neptun I",
gdyby nie względy prestiżowe. To był w ogóle poroniony pomysł. - Zaciągnął
się cygarem. - No więc nie mogę ci opowiedzieć o chłopcach, którzy super-
szybko pędzą na Trytona, zęby ratować kolegów. Ale musimy tam posprzątać.
Trzeba stamtąt zabrać ,,Acera" i ciaia obu pilotów.
Szyk ostatniego zdania wyraźnie świadczył o cynizmie Bragga, cynizmie,
który raptem mnie rozbawił. Naśladując jego cynizm zapytałem:
- Macie już frajerów do tej roboty?
- Tak. - Zgiętym kciukiem potarł powiekę, gdyż dym dostał mu się do
oka. - Dwoje. To małżeństwo: Leslie i Mikę Cesara. 
Zachichotałem. 
- Centrala Analityczna? - spytałem.
- Centrala Analityczna.
Porwał mnie pusty śmiech. Uwierzyłem mu, natychmiast uwierzyłem, że
mówi serio; przecież nie mogło być inaczej. Zanosiłem się śmiechem, z
głową odrzuconą do tyłu, powtarzając w duchu, że jeśli los zagnie na człowie-
ka parol, nigdy nie ułoży on sobie życia i nie zazna wytchnienia. Bragg
obserwował mnie chłodno i czekał, aż minie mi atak wesołości.
- Oczywiście! - wykrztusiłem łapiąc oddech i ocierając łzy. - Oczywiś-
cie... że polecę! Mikę Cesara... zawsze i wszędzie! Oczywiście!
Komandor spokojnie strząsnął popiół z cygara. Znowu zachichotałem.
- Nie dziwi cię... moja zgoda?
- Nie.
- Wiedziałeś, ze się zgodzę?
- Tak.
- Centrala Analityczna, co?
- Centrala Analityczna.
Chichotałem w dłonie.
- Przewidzieli nawet naszą zgodę, słyszysz, Lee?
- Nawet waszą zgodę - potwierdził Bragg. - Ale na wszelki wypadek
zatrzymałem w rezerwie wiadomość o nagrodzie Departamentu. O pięćdzie-
sięciu tysiącach, pilocie.
- O pięćdziesięciu tysiącach.
- I o orderze Neila Armstronga.
- I o orderze.
Chichocząc osunąłem się z fotela na dywan. Dostałem spazmów.

X
Nazajutrz rano, Leslie i ja, stawiliśmy się w macierzystym Ośrodku Kosmi-
cznych Statków Załogowych. Powitano nas z umiarkowanym entuzjazmem i
odniosłem wrażenie, że nasze kandydatury budzą tam kontrowersje. Roz-
strzygające zdanie miał jednak szef Ośrodka, komandor Bragg, i pytia OKSZ -
Centrala Analityczna, która wśród kilkunastu zestawów nazwisk podała nazwi-
sko moje połączone z nazwiskiem mojej żony. Nie wiem, czemu naszych
nazwisk nie skreślono dotąd z listy czynnych pilotów, czemu ujęto je w
programie „Tryton" i czemu Bragg, udając, że nie słyszy żarcików o „pierwszej
wyprawie rencistów", udzielił protekcji właśnie nam, Leslie i mnie - emery-
towi, co przywykł juz do ciepłych bamboszy.
Później, po naszym powrocie na Ziemię, Joseph Bragg przypłacił tę pro-
tekcję utratą stołka. Wyprawa nie należała do karkołomnych, chociaż nagły i
niespodziewany zgon członków poprzedniej wyprawy pozwalał mówić o
niebezpieczeństwie. Nie należała do karkołomnych, bo jej cel był ograniczo-
ny i skromny: zabrać z Trytona ciała obu pilotów, ich statek i czym prędzej
stamtąd zmykać - ale szefowie Departamentu zawyrokowali, że Bragg nadużył
władzy, dopuścił się samowoli i niepotrzebnie zwiększył ryzyko.
Ja osobiście miałem powody, by lecieć tam czy gdziekolwiek indziej^
zwłaszcza z Leslie i z nikim poza nią. Miałem powody, niemniej byłem w
rozterce, chciałem i nie chciałem; w rezultacie postanowiłem zaczekać na
orzeczenie diagnosty.
Po badaniach lekarskich zjadłem z Leslie obiad w sali restauracyjnej OKSZ,
a potem wróciłem do budynku „C". Za drzwiami z napisem-. AMBULATO-
RIUM - WEJŚCIE, przy białym biurku na metalowych nóżkach siedział młody
mężczyzna o aparycji dyplomaty i przeglądał moje wyniki. Zadał mi parę
stereotypowych pytań: zawroty głowy? złudzenia kinestetyczne? drętwienie
kończyn? bóle serca? senność? bezsenność? osłabienie? - i znowu zajrzał do
papierów.
- Mam tu - powiedział - pańską kartę badań sprzed trzech lat, z podpi-
sem doktora Kramera. Nie rozumiem, na jakiej podstawie włączono pana do
grupy „Emergency", kto na to zezwolił. Nie rozumiem, czemu już wtedy nie
odesłano pana na rentę inwalidzka.
- Już wtedy?
Urzędowym tonem odczytał:
- Niedociśnienie... Zwolnienie akcji serca... Upośledzenie czynności
mięśniowej... Osłabienie odruchów ścięgnowych i okostnych... Czy był pan o
tym poinformowany?
- Gdybym był o tym poinformowany, nie byłoby mnie tu dzisiaj. - Zacis-
nąłem palce na kolanach. - Domyślam się, że te niedomagania jeszcze się
pogłębiły od tamtego czasu?
Przytaknął i powiedział coś, czego nie dosłyszałem.
- Proszę?
- Sam pan widzi - podniósł głos. - Ubytek słuchu. - Zaszeleścił papiera-
mi. - Pański wynik badania audiometrycznego wskazuje na upośledzenie
percepcji dźwięków... W obrazie EKG obniżenie amplitudy załamków... Ze-
spół dystonii naczyniowej... Zaburzenia regulacji hormonalnej... czy mam czy-
tać dalej?
Nie odpowiedziałem. Diagnosta z niewzruszoną twarzą oświadczył:
- Koncept, zęby wysłać pana na Trytona, to groteska.
Wstałem, czując wszystkie swoje upośledzone mięśnie i ścięgna, źle funk-
cjonujące gruczoły oraz serce, które nie dbało o stosowną wysokość amplitu-
dy załamków.
- Miło mi to niedo-słyszeć, doktorze - rzekłem w drzwiach. Już nie byłem
w rozterce. Nie miałem wątpliwości, że chcę lecieć na Trytona.
Zacne zamiary - pomyślałem. Bragg będzie zdegustowany.
¦ Z Josephem Braggiem spotkałem się dopiero przy kolacji. Nie wyglądał na
człowieka, któremu pokrzyżowano plany.
- Co z Leslie? - zagadnąłem go: nie widziałem jej od obiadu. - Jakieś
dodatkowe analizy?
Stojąc przy moim stoliku komandor zlustrował pustawą salę. Przeniósł
wzrok na mnie.
- W porządku - odparł. - Dobierają jej skafander. Trochę przytyła.
Odstawiłem talerz z jajecznicą na bekonie i sięgnąłem po dzbanek z
bawarką.
- Aha. Więc j e j wyniki badań lekarskich są zadowalające?
- Jej? - rzucił mi badawcze spojrzenie. - Czy twoje nie są takie?
Uśmiechnąłem się do siebie. Przyniosła mi pociechę myśl, ze nowina o
moich upośledzeniach i zaburzeniach jemu także zwarzy humor.
- Jestem miną pilota, komandorze Bragg.
Odsunął wolne krzesło i usiadł - zaniepokojony, ze może skwitowałem z
udziału w wyprawie.
- Nie przesadzaj, Mikę - powiedział. -Jesteś okazem zdrowia.
- Byłem okazem zdrowia, dopóki nie pogadałem z diagnostą. Teraz je
stem głuchy, nawalają mi gruczoły, serce, mięśnie, ścięgna, kości...
Żachnął się.
- Pan doktor Michael Kliemchen! Ten pętak po studiach. On nie odróżnia
żebra od śledziony.
- Miał moje wyniki.
- Praktykant. - Bragg machnął ręką. - Bez pojęcia o medycynie kosmi
cznej.
- Czytać chyba umie.
- O co ci chodzi, Mikę? Masz jakieś kłopoty ze zdrowiem?
- O moich kłopotach ze zdrowiem porozmawiaj lepiej z Komisją Lekar-
ską.
Znowu przyjrzał mi się wzrokiem bacznym, ale niekomunikatywnym.
- Komisja Lekarska prolongowała twoją licencję - powiedział.
- Ach tak! - wykrzyknąłem, wsypując cukier do filiżanki.
I naraz odechciało mi się Trytona.
Umieściłem pióro w uchwycie i uwolniłem się z pasów fotela. Był czas na
gimnastykę profilaktyczną.
- Śmierć Nevilla i Epsteina wcale nie jest taka tajemnicza - powiedziałem
głośno, nie dbając o włączony mikrofon na konsoli łączności - skoro wiado-
mo, że Komisja Lekarska OKSZ zamiast do sanatoriów, wysyła inwalidów w
kosmos.

XI
Cztery golaski z paryskie) rewii „Feniks" zadzierały nogi przed kamerami i
Bragg patrzył w telewizor z obrzydzeniem. Obaj delektowaliśmy się teąuilą, a
nasze panie nadal rajcowały w patio.
- Zdaje się - powiedziałem - że on juz nie pracuje w Ośrodku.
- Kto?
- Ten młody diagnosta. Michael Kliemchen.
- Pan doktor. Nie, nie nadawał się do tej roboty. 
Golaski ustąpiły miejsca parze tancerzy. Bragg wpadł w rozmarzenie. 

XII
Tę nową powieść umyśliłem skomponować na wzór „Katharsis": na po-
kładzie ,Acera II" zdecydowałem, że złożę ją z dwóch krótkich części zatytu-
łowanych kolejno „Ziemia" i „Kosmos", które opatrzę dedykacjami. Szkic
pierwszej, dedykowanej Leslie, był gotów, zanim dolecieliśmy do Trytona.
Miały się na nią składać reminiscencje z mojego małżeńskiego pożycia i próby
jego podsumowania. Szkic drugiej we mnie dojrzewał. Wiedziałem, że część
tę zadedykuję obu pilotom zmarłym na Trytonie i że będzie ona rekonstrukcją
wypadków rozegranych na tym księżycu Neptuna.
Po trzech tygodniach zaniechałem prowadzenia bieżących notatek z pod-
róży, bo było to zajęcie pozbawione sensu. Dzień od dnia różnił się tylko
programem telewizyjnym emitowanym z Ziemi, niczym więcej. Spisywałem
jedynie wspomnienia. Nie, nie jedynie; na tydzień przed dotarciem do Tryto-
na zacząłem improwizować. Między innymi napisałem wtedy i ten fragment:
Vala Nevilla odnaleźliśmy pół kilometra od jego „Acera II", w pobliżu
łazika, co wciąż nadawał sygnały rozpoznawcze. U podnóża wzniesienia o
szklistej i czarnej powierzchni, ponuro harmonizującego z księżycowym kraj-
obrazem, Val Nevill leżał skurczony, przygniatając brzuchem pojemnik na
próbki. Szybkę jego hełmu pokrywał od wewnątrz biały szron. Śmierć musiała
go zaskoczyć, gdy z wiertarką pochylał się nad tą smolistą i gładką powierzch-
nią, w której teraz my widzieliśmy ciemne kontury swych pokracznych odbić.
Zamarznięte ciało Nevilla przenieśliśmy do łazika. Leslie usiadła za kie-
rownicą, ja zaś, z pojemnikiem na próbki, podążyłem za nią pieszo.
Dieter Epstein leżał w sterowni - na podłodze, wygięty w łuk i opuchły.
Był w ubiorze kompensacyjnym i zapewne dzięki temu jego gnijące zwłoki
zachowały ludzkie wymiary, lecz twarz miał rozdętą i brunatnofioletową. Z
rozdziawionych warg sterczał mu sczerniały język, a wypchnięte gałki oczne
były matowe i pożółkłe. Nad nim pulpit sterowniczy jarzył się rzędami moni-
torów, dziesiątkami kontrolek i podświetlonych tarcz mierników, które szem-
rały i tykały w swoim nieustannym działaniu. Było w tym widoku okrutne,
makabryczne szyderstwo: coś, co z zasady jest martwe, tętniło oto życiem,
naigrawając się z tego, co z zasady jest żywe, a leżało oto martwe.

XIII
Do kolacji Leslie nakryła w salonie. Po pracy w patio panie były strudzone,
ale uśmiechnięte i tryskające werwą. Bragg swoim zwyczajem milczał, ja także
milczałem, znajdując przyjemność w kosztowaniu potraw i słuchaniu babskiej
paplaniny. Emmelina chwaliła kuchnię mojej żony, moja żona chwaliła wyro-
by „Garmażerni Guenthera Geissa", żona Bragga chwaliła wszystko, łącznie z
pasztetem - okropnym według mnie. Zadziwiająco długo panie wałkowały
ten temat, który zdawał się dostarczać im niewyczerpanych podniet do roz-
mowy, kiedy Anneliese, zamierzając się na drugą porcję pasztetu, spytała-.
- Czy nie brakuje tu jednego nakrycia? 
Przykładem pozostałych porównałem w myśli sumę nakryć na stole z
sumą osób. Wynik był remisowy.
- Chyba wszyscy mają - powiedziała Leslie.
- Ale ja mówię o nakryciu dodatkowym, ąuerida*. O nakryciu dla Nepa.
- Och. - Leslie posłała Annie przyjazne spojrzenie i odgarnęła włosy z
zaróżowionego policzka. Gdybym usiłował kiedyś zobrazować literacko ten
chwilowy stan emocjonalny mojej żony, użyłbym okieślenia, że zagrała w niej
krew. - Nep nie jada z nami... To znaczy, on całkowicie obywa się bez poży-
wienia.
- No właśnie - podchwyciła Anneliese. - Pisali o tym w „Bern Zeitung".
Tak, w mojej żonie bezsprzecznie zagrała krew.
- Masz ten numer tutaj?
- Tutaj? Nie. Chyba, że ma go urni. - Anneliese przez stół zwróciła się do
męża: - Kochanie.
- Rano leżał na półce z gazetami - odpowiedział Bragg, grzebiąc widel-
cem w talerzu.
- Aj, carajo**. Podrzucę go wam przy okazji. Piszą, że Nep jest... no, nie-
materialny. To prawda?
Moja żona dostojnie kiwnęła głową.
- To prawda.
- I napisali też... Czy wy rzeczywiście traktujecie go jak członka rodziny?
Leslie zerknęła na mnie z dawną urazą.
- Tak, naturalnie.
- Maravilloso*** - Anneliese zapominając o pasztecie przycisnęła ręce do
płaskiej piersi. - I widujecie się z nim codziennie?
- Kiedyś Nep prawie nie opuszczał swojego pokoju. Teraz widujemy się z
nimi... Bo to są już dwie istoty... Teraz widujemy się z nimi coraz rzadziej.
- Dwie istoty? Dlaczego dwie?
- Jeszcze pasztetu? - wtrąciłem pod adresem pani Bragg.
Przejęta mięła dekolt kanarkowego swetra.
- Nic o tym nie pisali w „Bern Zeitung" - powiedziała. - Nic.
Potwierdzało to opinię Reinharda - że autor artykułu o Nepie porusza się
w temacie po omacku. Pokrzepiła mnie ta wiadomość, chociaż na dobrą
sprawę nie miała większego znaczenia. Anneliese natarła na Leslie.
- Wydawało mi się, że Nep jest jeden.
- Był. W kwietniu się rozdzielił. 
- Rozdzielił się? W jaki sposób się rozdzielił?
- Nie wiem w jaki sposób. Ale od kwietnia jest ich dwóch.
- Rozdzielił się. Maravilloso! Co, urni?
Bragg akurat wkładał do ust kopiastą porcję sałatki, więc gestem dał znać
swojej żonie, że podziela jej zdanie.
* Querida- moja droga
** Carajo - do cholery.
*** Maravilloso - cudownie. ' 
- Oni się zindywidualizowali - prawiła z partesu Leslie - i usamodzielnili.
Nazywamy ich obu Nepem, bo są zawsze razem, ale właściwie to oni nazywają
się zupełnie inaczej.
Wmawiając sobie obłudnie, że strzegę terenów będących własnością Ver-
lag R- Metternich, ponownie wtrąciłem się do rozmowy:
- Polecam drób. Anno, proszę.
Anneliese nadal przyciskała ręce do piersi.
- A może - zapytała scenicznym szeptem - może oni są z nami tutaj?
- Wykluczone. Nep nie pokazuje się nigdzie poza swoim pokojem.
- I teraz tam jest?
- Teraz? - Leslie zmarszczyć brwi. - Nie, on przychodzi bardzo rzadko.
Gdyby przyszedł, wiedziałabym o tym.
- Wiedziałabyś?
- Pójdę zaparzyć kawę - oznajmiłem, wcale nie mając ochoty ruszyć się
od stotu.
Leslie nie zawiodła moich oczekiwań.
- Siedź, ja zaparzę - wstała. -Czułabym to- powiedziała do Annelie-
se. - On mi daje znać, kiedy tu jest.
Przy kawie nie mówiliśmy już o Nepie. Emmelina popisywała się znajo-
mością życia prywatnego gwiazd i gwiazdeczek; Anneliese Bragg opowiedzia-
ła nam o swoim dzieciństwie, spędzonym w Meksyku; jednym okiem ogląda-
liśmy telewizję. Było odrobinę marudzenia, zanim goście uznali, ze pora na
spoczynek.
Umyłem się w łazience przylegającej do naszej sypialni. Kiedy stamtąd
wyszedłem, Leslie siedziała na łóżku w koszuli nocnej i lizesce i wcierała
krem w stopy.
- Wiem, Lee - uprzedziłem ją. - Jakoś nie możesz. ;. , 
Zdobyła się na współczujący uśmiech.
- To był męczący dzień, kotku.
Kinkiet przy łóżku dawał niewiele światła, tyle, co świetlik nad koją i
pewnie dlatego przypomniały mi się tamte godziny, kiedy nasz „Acer II"
wytracał prędkość przed lądowaniem na Trytonie. Leslie wówczas równie
staranie masowała swoje nogi. Była jeszcze blada po trwającym trzydzieści
dwie doby anabiotycznym śnie. Była blada i osłabiona, mimo to i wbrew
zakazowi o-ka postanowiła wyjść ze mną ze statku.
Tryton. To, cośmy tam zastali - księżycowy krajobraz, ciała Nevilla i Ep-
steina - tylko w nieznacznym stopniu różniło się od tego, co wcześniej przed
stawiłem na kartach dziennika. Na widok obu trupów diabli wzięli mój am-
bitny zamiar, żeby zebrać dane, które by mi potem ułatwiły „rekonstrukcję
wypadków rozegranych na tym księżycu Neptuna". W ciągu stu czterdziestu
siedmiu minut zrobiliśmy to, czego od nas wymagano, później moja żona
nadała meldunek na Ziemię i przekazała o-ka sterowanie tamtym „Acerem
H", a jeszcze później rozpoczęliśmy nasz powrotny lot ku kredytowi banko-
wemu w wysokości pięćdziesięciu tysięcy franków szwajcarskich.
141
- Śpij dobrze, Lee - powiedziałem.
Leslie odłożyła tubkę z kremem na szafkę nocną.
- Ty także śpij dobrze, Mikę.
Wyszedłem na korytarz. Zamiast do „Celibatki" skręciłem do swojego
gabinetu.

Część trzecia
Mojemu dziecku

ZIEMIA

I
Przemierzyłem gabinet, potykając się w ciemności o lezące na dywanie
książki. Po omacku odnalazłem kontakt lampy na biurku. Oto moja twierdza -
mogłem powiedzieć. Fornirowany mur obronny z dwiema flankami: napo
czętą ryzą i stosem rękopisów. A na przedpolu papierowe kule. I man>za sobą
bez mała pięć miesięcy wojny, swojej prywatnej wojny z plikiem czystych
kartek i z opornym długopisem.
Ta wojna rozgorzała w kwietniu tego roku, od dnia, w którym Leshe
wieczorem, po wyjściu z pokoju Nepa, oświadczyła wstrząśnięta- „On się
rozdzielił. To juz nie jest Nep. On... Oni... To nigdy nie było Nepem. Nie chcę
go więcej widzieć." Nie spaliśmy wtedy do rana, rano moja żona zażyła leki
uspokajające, a ja w piżamie usiadłem na stopniach ganku. Szczękałem zęba
mi z zimna i patrzyłem na świt szarzejący po tej nocy, po której - cóz za
paradoks - czułem się zrelaksowany Byłem odprężony, rozumowałem jasno i
- chociaż nie jestem uiubieńcem muz i z reguły nie unosi mnie natchnienie -
kiedy zmarznięty kuliłem się tak pod pergolą, ulitowano się nade mną na
Parnasie. W ciągu tych kilkunastu minut forma i przede wszystkim treść przy-
szłej powieści nabrały w moim umyśle wyraźnych kształtów.
Dosyć ostro wziąłem się do roboty, do wojaczki z tą tak zwaną materią
literacką, usiłując zmazać hańbę minionych szesnastu miesięcy, kiedy to za-
miast stosu rękopisów rosły moje zaległości Bo od szesnastu miesięcy, od
czasu, jak Leslie i ja „opuściliśmy obóz readaptacyjny, gdzie przez sześć ty
godni przywracano nas Ziemi po naszej wyprawie na Trytona", daremnie
zmagałem się z własną nieporadnością. Fanaberie i urojenia mojej żony, jej
wyjazdy do klinik w Zurychu, konsultacje z doktorem Rettmanem, nasze czę-
ste kłótnie - wszystko to dodatkowo utrudniało mi pracę. Dopiero ten kryty
czny kwietniowy wieczór poprawił sytuację w naszym domu i stał się dla mnie
natchnieniem.
Ziemia" i „Kosmos" - myślałem wtedy skulony na stopniach ganku -
mos" i „Ziemia". A może.. „Kosmos", „Ziemia" i „Kosmos"?
ale „Kosmos
Ta z pozoru niepoważna myśl, śmiesząca swoją błahością, zawierała w
istocie nową koncepcję mojej książki.
Miałem mnóstwo notatek dotyczących mojego pożycia z Leslie w okresie
między naszym pobytem w obozie readaptacyjnym a tą nieprzespaną nocą w
kwietniu, co w znacznej mierze rozwiązywało sprawę „Ziemi". Sprawa „Kos-
mosu" wyglądała gorzej. W zasięgu oddziaływania grawitacyjnego Trytona
nasz „Acer II" znajdował się nie dłużej aniżeli pięć godzin, na jego po-
wierzchni - zaledwie sto czterdzieści siedem minut, z których, na domiar, nie
potrafiłem się rozliczyć dokładnie, czym doprowadzałem do rozpaczy eksper
tów OKSZ.
- Więc ciało Nevilla - indagowali mnie - leżało pół kilometra od tamtego
statku?
- Tak - odpowiadałem.
- U podnóża czarnego wzniesienia? 
- Tak.
- W pobliżu łazika?
- Tak.
Ósmego bądź dziewiątego dnia przewodniczący komisji, wielki mężczy-
zna, taki jakich podejrzewam, że rozzłoszczeni mogą bez wysiłku rzucić w
człowieka stołem albo szafą - potrząsnął przede mną moim notesem.
- Przecież dosłownie to samo napisał pan tutaj!
- Możliwe - odrzekłem. - Nie pamiętam.
- Ale chyba pamięta pan, ze te notatki robił pan, zanim wylądowaliście
na Trytonie?
- Tak, to pamiętam.
Z tych stu czterdziestu siedmiu minut pamiętałem tez zaciśnięte wargi
Leslie, kiedy wkładała skafander kosmiczny, światła łazika tańczące po szaro-
fioletowych nierównościach i lśniących jak rtęć kałużach, reflektory tamtego
, Acera II", które oświetlały miejsce, gdzie leżał skuty mrozem trup Nevilla, i 
w
tamtej sterowni uśmiech aktorki buchający z ekranu nad opuchłymi zwłokami
Epsteina, spazmatyczny oddech mojej żony i jej bezładne przekleństwa, a
potem jej równie bezładny meldunek posłany na Ziemię, kiedyśmy na ple-
dzie zanieśli do komory anabiotycznej tę gnijącą galaretę w ubiorze kompen-
sacyjnym.
- Jakie to ma znaczenie? - spytałem. - Jakie to ma znaczenie, czy Nevill
leżał na brzuchu czy jajami do góry? Chcieliście tam tylko posprzątać i myśmy
posprzątali. 
- Proszę się uspokoić, panie Cesara - rzekł przewodniczący. - W pańskich
notatkach i w pańskich poprzednich zeznaniach jest parę nieścisłości.
- A wam chodzi o to, żeby wszystko ładnie pasowało do siebie.
Tego dnia przy kolacji Heinz Vogel, były instruktor pilotażu, a od dziesię-
ciu lat ekspert w tej dziedzinie i stały członek komisji OKSZ, powiedział mi
nieoficjalnie:
- Nam jest zupełnie obojętne, czy to, co mówisz, pasuje do siebie czy nie
pasuje. Ale w protokole twoje zeznania muszą się trzymać kupy, chociaż tego
protokołu i tak nikt nie będzie czytać.
Zawsze, dokądkolwiek leciałem, na końcu rejsu czekała na mnie baza albo
stacja, która była cząstką Ziemi, z żywymi ludźmi i ze swojskim otoczeniem.
Miałem na koncie prawie tyle samo miesięcy spędzonych w kosmosie, ile
minut na Trytonie, ale nie miałem, nigdy nie miałem zadatków na odkrywcę,
kolonizatora, „człowieka, który pierwszy..." Powiedziałem o tym Heinzowi.
- To nie był trafny wybór - stwierdziłem.
- Gdyby to nie był trafny wybór, nie siedziałbyś tu teraz - odparł. Z
charakterystycznym dla siebie wisielczym poczuciem humoru przyznał jed
nak, że w swoich poglądach nie jestem odosobniony.
- Tuz po waszym starcie większość pracowników Ośrodka zaczęła ciosać
piaskowiec na wasze nagrobki. Tylko ci faceci z Centrali Analitycznej byli
pewni swego. Oni i stary. 
To na pewno nie był trafny wybór, ale nie miałem ani ochoty, ani siły do
dyskusji z Heinzem Voglem. Dla mnie moja przygoda z Trytonem dawała się
streścić w jednym zdaniu: „sto czterdzieści siedem nierealnych minut w nie
realnym świecie", i chciałem o niej zapomnieć - na przekór komisji OKSZ i
wbrew swoim zamierzeniom pisarskim. Nie, może nie wbrew, raczej ze wzglę-
du na odstąpienie od nich, bo jeszcze w drodze powrotnej z Trytona poprzy-
siągłem, ze więcej nie tknę pióra. Dałem sobie na to słowo, ale oczywiście
uwolniłem się od niego zaraz po wyjściu z obozu readaptacyjnego, kiedy
zadzwonił do mnie Reinhard Mettemich. I później przez szesnaście miesięcy
ubolewałem nad swoją naturą, która kazała mi odrzucić propozycję komisji
OKSZ.
- Nie - powiedziałem przewodniczącemu - nie zgadzam się na żaden
zabieg.
- To zwykłe zakropienie, panie Cesara. Vasopressin działa krótkotrwale i
nie wywiera ubocznych skutków.
Dwie krople vasopressinu miały sprawić, że bieg wypadków na Trytonie
mógłbym odtworzyć w pamięci minuta po minucie.
- Wykluczone - odrzekłem.
Byłbym bardziej ugodowy, gdyby z tą propozycją komisja OKSZ wystąpiła
po mojej telefonicznej rozmowie z Reinhardem, niezmordowanym rezonato-
rem moich ambicji autorskich; ba, przyjąłbym ją bez wahania, sam odnosząc z
tego pożytek i zaskarbiając sobie wdzięczność panów ekspertów. Na ich
wdzięczności upiekłbym może drugą pieczeń: może bym otrzymał do wglą-
du opinie obducentów, którzy robili sekcję zwłok Nevilla i Epsteina. A tak,
kiedy po opuszczeniu obozu readaptacyjnego i wysłuchaniu przez telefon
zagrzewającego monologu Reinharda pojechałem w połowie grudnia do Oś
rodka Kosmicznych Statków Załogowych, zamiast tych opinii pokazano mi
drzwi. Na interwencję komandora Bragga nie mogłem liczyć, ponieważ wtedy
był juz zawieszony w obowiązkach.
Do diabła z nimi - rozważałem szesnaście miesięcy później, w kwietniu
tego roku, siedząc w piżamie na stopniach ganku i kuląc się przed chłodem.
Źródło informacji mam tutaj, we własnym domu; źródło informacji gruntów
nych i ścisłych.
Ale zęby czerpać z tego źródła, trzeba wpierw było przestąpić próg pokoju
Nepa. Zwlekałem z tym od kwietnia do lipca, a kiedy wreszcie zdobyłem się
na odwagę, Lesłie tamtej bezksiężycowej nocy rozwiała moje złudzenia.

II
Z obozu readaptacyjnego, gdzie w atmosferze pretensji i niesnasek udeko-
rowano nas orderem Neila Armstronga i uhonorowano premią, powróciłem z
Lesłie do domu pełen najgorszych obaw. Wprawdzie na komandora Josepha
Bragga prokuratura wojskowa nałożyła areszt, co zresztą Lesłie przyjęła z cał-
kowitym spokojem, ale pozostawał jeszcze koktajl Morning glory oraz łat
wość, z jaką moja żona dawała się zauroczyć ludziom i rzeczom.
Obóz readaptacyjny opuściliśmy jedenastego grudnia, w poniedziałek; w
środę zadzwonił Reinhard i powiewając przed kamerą swojego aparatu for-
mularzem umowy wydawniczej wygłosił spicz o posłannictwie pisarza; w
czwartek pojechałem do Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych, skąd
mnie spławiono, kiedy poprosiłem o kopie opinii sekcyjnych; w piątek wy-
wlokłem z ogrodowego lamusa mechaniczną piłę i ruszyłem w tany z Mor
ning glory.
W tumanach wzbijanego śniegu wyciąłem wszystko, co rosło na tyłach
domu, po czym zgromadziłem te krzaki i gałęzie w stos, polałem benzyną i
podpaliłem. Lesłie obserwowała mnie podejrzliwie.
- Świąteczne porządki? - zapytała.
- Coś w tym rodzaju - odparłem.
Stałem przy ognisku w kręgu drgającego powietrza. Rzadki, siwy dym
płynął pionowo w górę, wokół wirowały płatki popiołu. Lesłie, otulając się
blezerem, podeszła do mnie wolno i wsunęła mi dłoń pod pachę. W milcze-
niu patrzyła ponad płomieniami na karczowisko.
- Wiesz co? - powiedziała nagle dźwięcznym, podekscytowanym głosem.
- Wiesz co, Mikę? Mam kapitalny pomysł!
- Hm - mruknąłem.
- Nie jesteś ciekaw jaki?
- Jestem.
- Zbudujemy tutaj patio. Patio z basenem. Tu, między skrzydłami domu.
Na chwilę znowu zamilkła, prawdopodobnie entuzjazmując się w duchu
swoim nowym pomysłem i obmyślając juz szczegółowe plany.
- Kotku - zapytała słodko - czy bardzo jesteś przywiązany do tej obskur
nej, próchniejącej budy? - machnęła ręką w kierunku lamusa.
- Nie bardzo.
- Mógłbyś się bez niej obejść?
- Owszem.
- Świetnie - puściła mnie i schyliła się po piłę. - Jak to działa, kotku?
- No dobrze - powiedziałem. - Przenieś narzędzia ogrodnicze do piwni-
cy, a ja się zajmę resztą.
Nim zapadł zmierzch, po lamusie zostały jedynie szczątki progu, cztery
doły w miejscu belek narożnikowych i prostokąt gołej, udeptanej ziemi.
Ogień buzował do wieczora; kłęby dymu - burego od palonych regałów i
stojaków z plastyku - waliły w szarzejące niebo, przykuwając uwagę sąsiadów,
którzy sterczeli w oknach i zaniepokojeni podglądali nas - dwoje dziwaków
odprawiających czarne nabożeństwo.
- Basen - paplała Leslie, kiedyśmy się myli do kolacji - będzie tam, gdzie
ognisko. Wzdłuż skrzydeł wybudujemy krużganki. Posadzka, naturalnie, z pły-
tek kamiennych. Po świętach zaproszę tu projektanta, a na wiosnę, jak się
ociepli, sprowadzę fachowców.
Te plany, ich realizacja, niewątpliwie mogły być jakimś, doraźnym, środ-
kiem na nasze komplikacje małżeńskie. Środkiem radykalnym byłoby „to
trzecie" - podzielałem ten pogląd, który moja teściowa wyraziła podczas
herbatki w swoim londyńskim mieszkaniu. Podała wtedy upieczoną przez
siebie szarlotkę...
...i z powrotem usiadła na owym rzeźbionym krześle z wysokim, twardym
oparciem.
- Wyobrażam sobie - powiedziała - tę waszą chałupę. Boże, przecież to
książęca rezydencja. Czy w Szwajcarii nie ma ograniczeń metrażu?
- Musicie kiedyś z papą zajechać do nas - Leslie przeniosła na swój
talerzyk kawałek szarlotki. - Moglibyście zostać w Breshoven przez całą zimę.
Tam jest fantastyczny klimat.
- Chyba nie chodzi ci o to - Maria Pia Leeport uśmiechnęła się dziewczę-
co - żeby zapełnić kimś te pokoje? Och, tylko nie rób takiej miny. Wiesz, jaki
jest twój ojciec. Jego trasa od dnia naszego ślubu stale zamyka się w tym
samym trójkącie: dom, praca, pub. Wszystkie urlopy spędził w Londynie, a na
weekendy...
- Mamo, nie sądzę, żeby to Mike'a interesowało.
Pani Maria Pia Leeport oparła zwichniętą nogę na kolanie i opuszkami
palców podrapała się w nią przez opatrunek.
- Co ty możesz o tym wiedzieć, dziewczyno? Od dziesięciu lat jesteś poza
domem. No i masz Mike'a, budujecie się, jeździcie po świecie.
Leslie westchnęła.
- Może ułożymy „prześcieradło"? Ten pasjans jeszcze nigdy nam nie wy-
szedł.
Pani Maria Pia Leeport nie dała się zbić z tropu.
- Tak, budujecie się, jeździcie po świecie... - zawiesiła głos, ostrożnie
opuszczając zwichniętą nogę na podnóżek - ...i na razie wam to wystarcza. Ale
na jak długo?
Miarkowałem, ze ona usiłuje nie zbaczać z tej wytyczonej przez siebie
prostej, wszelako cel, do którego zmierzała, majaczył mi mgliście. I właśnie
teraz rzekła: 
- Powinniście mieć dzieci. Bodaj jedno dziecko.
Leslie wzdrygnęła się nad szarlotką.
- Dzieci - powtórzyła niecierpliwie.
- Bodaj jedno.
Poczułem na sobie wzrok teściowej, lecz udałem, że przyglądam się pej-
zażowi za oknem. Byłem ciekaw, co powie Leslie tak przyparta do muru.
Gdybym wtrącił swoje trzy grosze, mogłaby wykręcić się sianem łapiąc mnie z
kobiecą niekonsekwencją za byle jakie słowo.
- O rany! - cisnęła łyżeczkę na talerzyk. - Ten cały bank nasienia!
- Masz coś przeciwko bankom nasienia?
- Mówmy o czymś innym, dobrze, mamo?
- Poczekaj, Les. Wiesz dobrze, jak jest z Mike'iem. Pilotom to się zdarza. A
tam jest jego... no, cząstka. O Boże, czy ja mam uświadamiać swoją trzydziesto
% letnią córkę?
- A czy ty nie potrafisz zrozumieć, ze twoja trzydziestoletnia córka może
nie życzyć sobie, zęby jej jacyś grzebali w dupie?
- Pomyślałby kto, ze nigdy nie byłaś u ginekologa. - Pani Maria Pia Lee-
port przeniosła zdumiony wzrok na mnie i znów na Leslie. - Chyba nie
będziesz mi wmawiać, ze jest to jedyny powód, dla którego wolisz zrezygno-
wać z dziecka. Rocznie setki kobiet...
- Do jasnej cholery, mamo!
Podzielałem pogląd teściowej, ale pomny tej rodzinnej sprzeczki i gwał-
townej reakcji mojej żony na telewizyjny program „Kominek", w którym re-
daktor publicznie chwalił fenomenalną rozrodczość pani Bettiny Prager - nie
paliłem się do jego sformułowania. Wypatrywałem stosownej okazji.
Trafiła się taka w Wigilię. Leslie po południu zatelefonowała do Londynu,
by na odległość przełamać się z rodzicami opłatkiem, a jej matka, składając
nam świąteczne życzenia, nie omieszkała napomknąć o „słodkim bobasku".
Niby żartem nawiązałem już przy stole do tych życzeń i wtedy Leslie powie-
działa ku mojemu osłupieniu:
- Ależ, Mikę, ja jestem w ciąży.

III
W tamtym roku czwartego stycznia zjawił się u nas projektant, a piątego
zadzwoniła z Paryża Emmelina, żeby nas uprzedzić o swoim przyjeździe do
Breshoyen. Splendor jej podejmowania miał spaść na nasz dom w najbliższy
poniedziałek, spadł jednak we wtorek, bo:
- Na Orły była mgła.
Skrycie wyraziłem żal, że zaburzenia atmosferyczne są tak krótkotrwałe;
Leslie bąknęła coś o pechu i z troską dość agresywną zajęła się gościem, który
w rewiplu przez cały dzień deptał jej po piętach i zasypywał ją plotkami.
Wieczorem, kiedy moja żona włączyła telewizor, by obejrzeć dwudziesty ós-
my odcinek angielskiego serialu „Lands End", Emmelina zaofiarowała się
przyrządzić nam aperitif i...
..poprosiła mnie o pomoc. Podążyłem za nią do baru w rogu salonu.
- Czy wiesz, Mikę - powiedziała robiąc galimatias wśród butelek - że
podpisałam kontrakt z „Bertilloni-Santos"?
- Reklama? - spytałem od niechcenia.
Zarobiłem na jej politowanie.
- „Bertilloni-Santos" to największa włosko-hiszpańska wytwórnia filmowa
w Europie! - Na politurowanym blacie baru ustawiła w rzędzie trzy wysokie,
smukłe szklanki. - Chcą mnie do swojego nowego filmu. To będzie komedia
porno. „Kosmiczny paroksyzm".
- Obiecujący tytuł.
Z chłodziarki wyjęła kostki lodu i rozkruszyła je w niklowym pojemniku.
- Nie znam dokładnie scenariusza, ale film opowiada o tym, jak do Ziemi
zbliża się siła kosmiczna, która wyzwala w ludziach wszelkie tłumione przez
nich popędy seksualne. Sceny z początkowych sekwencji „Paroksyzmu" fil-
mowane będą na pokładzie autentycznej stacji orbitalnej.
Sprawiedliwie podzieliła lód na trzy porcje i do każdej szklanki odmierzy-
ła po pięć kropli absyntu.
- Ja mam zagrać modelkę, która występuje w pokazach z piętnastoletnim
synem, cnotliwym cherubinkiem. Pokaz odbywa się w Salonie Mody. Na sali
handlowcy, artyści, ludzie z najlepszych sfer. Ja i syn prezentujemy kostiumy
plażowe. I wtedy dostajemy się w zasięg oddziaływania tej siły. Zaczyna być
ra)cownie. Kilka babek się rozkleja, jakiś narwaniec wyskakuje z gaci, drugi
dziarski młodzian zdejmuje skórzany pas... Przydałaby się nalewka muszkato-
łowa.
- Co?
- Chyba nic takiego tu nie znajdziemy. - Wspinając się na palce, zlustro-
wała górną półkę. - Muszkatel poprawia smak, ale obejdzie się. Poczekaj
sekundę, zaniosę to Leslie. - Wzięła z baru jeden aperitif i zaraz odstawiła go 
z
powrotem. - Zapomniałam, przecież ona teraz nie pije. Och, i zapomniałam
ci pogratulować. Strasznie się cieszę, Mikę.
Zdwoiłem czujność. Już raz mi gratulowała - wydania „Katharsis" - %
kosztowało mnie to wtedy sto tysięcy franków szwajcarskich. 
- Pogratulować?
- No, odmiennego stanu Leslie.
Czułem, jak twarz mi sztywnieje.
- Powiedziała ci o tym?
- A nie powinna? - Emmelina umoczyła wargi w aperitifie. - Jej stan
niedługo będzie się rzucał w oczy, więc nie ma z czego robić tajemnicy. To
juz czwarty miesiąc. ¦ -* 
- Czwarty - rzekłem głucho.
Przynajmniej tak utrzymywała moja żona. Twierdziła, że w ciążę zaszła ze
mną na Trytonie - podważając owym twierdzeniem autorytet czołowych
europejskich andrologów.
- Obliczyłyśmy, że ono urodzi się na przełomie czerwca i lipca. Będzie
dzieckiem lata.
- To jeszcze nic pewnego - wyraziłem tę wątpliwość pośpiesznie.
Miałem nadzieję, że Emmelinie nie przyszło do głowy, aby odliczyć rów-
nież wstecz. Wiedziała o mojej „chorobie zawodowej", o tym - jakby to ujęła
jej dawna znajoma, Britta Gaulish - że swoją płodność zostawiłem w banku
nasienia; wiedziała też, że od najbliższego banku nasienia, przed trzema
miesiącami, we wrześniu minionego roku, Leslie i ja byliśmy oddaleni o
ponad cztery miliardy kilometrów.
- Kobiety w tych sprawach są nieomylne - Emmelina patrzyła na mnie w
szczególny sposób, może nawet z szacunkiem. - Za pół roku zostaniesz
tatusiem. - Jej wilgotne i zaczerwienione od zimnego napitku usta rozchylił
rzewny uśmiech. - Tatuś Mikę Cesara. Cudownie!
Cudownie - pomyślałem - to właściwe określenie.

IV
Komplikacje w związku z urojoną ciążą mojej żony zaczęły dawać mi się
we znaki od marca. Leslie była wtedy w „szóstym miesiącu" i - wbrew zapew-
nieniom Emmeliny, a zgodnie ze stanem faktycznym - wcale nie rzucało się
to w oczy. Wcześniej - od grudnia do końca lutego - jej chimery zachowywały
formę niegroźnych dziwactw, jakie po trosze miewa każda kobieta. Te wszyst-
kie bzdury z „przestrzeganiem zasad racjonalnego żywienia", z „higieną,
ubiorem i gimnastyką ciężarnej", nawet nie pozbawione były uroku, a przy
tym absorbowały Leslie na tyle, że przestała zajmować się Braggiem. Ponadto
teatrem, w którym ona wystawiała swój monodram pod tytułem ,Jestem
brzemienna", był wyłącznie dom, kontentowała się jednym widzem i nie
próbowała nikogo wciągnąć w krąg swoich urojeń. Tak było do pierwszego
dnia kalendarzowej wiosny, kiedy to Leslie postanowiła poddać się badaniom
kontrolnym. Wybór jej padł na doktora Eckerta Sauera, wziętego ginekologa w
Breshoven, i udała się do niego z moim błogosławieństwem. Ufałem, że z tęj
konfrontacji medycyna wyjdzie zwycięsko. 
Przeliczyłem się. 
Leslie od ginekologa przyjechała w nastroju skrzyni dynamitu; poznałem
to natychmiast, więc przezornie wstrzymałem się od pytań. Była rozczarowana
i rozgoryczona, ale jej przekonanie pozostało niezachwiane, czemu dała wy-
raz w dosadnej opinii o dokotrze Eckercie Sauerze:
- Ten weterynarz powinien raczej macać kury.
I więcej nie było o tym mowy. Były za to następne badania przeprowa-
dzone już, po starej znajomości, przez etatowego specjalistę z OKSZ. Ich
rezultat - skądinąd łatwy do przewidzenia - o dziwo nie rozczarował tym
razem mojej żony, bo wróciła z Ośrodka w usposobieniu optymistycznym,
marzycielskim i wzniosłym.
- Te macajdupy to swoje wiedzą - powiedziała zadumana - ale doktor
Rettman uważa, że problem jest daleko bardziej skomplikowany, niżby się to
komukolwiek wydawało.
Odetchnąłem. Wreszcie - pomyślałem - trafiła w ręce odpowiedniego
lekarza. Psycholodzy mają to do siebie, że nawet położnicy wmówią, że jest
bezpłodna.
Przeliczyłem się powtórnie.
Leslie konsultowała się z Rettmanem co sobotę i po każdej takiej konsul-
tacji potrzebowała trzech - czterech dni, by zstąpić z obłoków na ziemię.
Oprócz troski o „prawidłowy rozwój fizyczny formującego się w niej maleń
stwa" zaczęła przejawiać także dbałość o „jego system nerwowy". Do swojego
repertuaru macierzyńskiego włączyła częste kontakty z klasyczną literaturą
piękną, preferując utwory pisane z myślą o midinetkach, chodziła na spacery,
wlokła mnie ze sobą na wernisaże i koncerty, a w maju zażądała, żebym ją
zawiózł do Genewy, do Musee d'Art et d'Histoire. Te fanaberie mojej żony nie
wystawiały chlubnego świadectwa kwalifikacjom zawodowym Rettmana. Po-
woli nabierałem podejrzeń, że i jemu brakuje piątej klepki.
Pod koniec maja Leslie w tajemnicy przede mną spakowała podręczny
neseser i wsiąkła na dobę. Czekałem na nią, siedząc z książką w łóżku i
wyrzekając do świtu, i potem spałem do południa, aż obudził mnie szczęk
naczyń w kuchni. Zły i otępiały zszedłem na dół.
- Cholera - przywitała mnie Leslie - oparzyłam się w rękę.
Podniosła z podłogi upuszczoną pokrywkę i umieściła ją na dnie zlewu.
- No, słucham - rzekłem.
- Przepraszam cię, kotku. Miałam wrócić wczoraj wieczorem.
- Co ty powiesz!
- Ale po drodze była ta romańska katedra i Fraumunsterkirche, no i spó-
źniłam się na popołudniowy ekspres, więc przenocowałam w „Savoyu".
- Pojechałaś do Zurychu! Bez jednego słowa.
- Nic ci nie mówiłam, bo znowu byś wydziwiał. - Zgasiła gaz pod rond-
lem. - A do Zurychu musiałam pojechać. Tylko tam mają tę aparaturę do
badania aury płodu.
- Do badania czego?
- Och, Mikę, nie kłóćmy się od poniedziałku, dobrze? - Wydobyła z
rondla pieczeń i położyła ją na półmisku obok liści zielonej sałaty. - Ostate-
cznie to ja jestem w ciąży, nie ty.
Roześmiałem się niemal płaczliwie.
- Oczywiście, jesteś w ciąży. Ale ponieważ jeszcze nie wszyscy w Szwajca-
rii o tym wiedzą, postanowiłaś rozgłosić tę radosną nowinę.
- Powtarzam: to jest wyłącznie moja sprawa.
- To nie jest wyłącznie twoja sprawa. Ta sprawa dotyczy
także mnie. A ja bym wolał, żebyś nie prała publicznie naszych domowych
brudów.
Wtedy Leslie poniosło.
- O jakich brudach, do cholery, mówisz?
Czekałem na ten wybuch, bo sam chciałem sobie pofolgować: wyrzucić z
siebie to, co się we mnie nawarstwiało od naszego lądowania na Trytonie.
Albo i od początku naszego małżeństwa. Odpowiedziałem szorstko:
- Mogę znieść twoją egzaltację i twoje urojenia. To jest nawet zabawne,
przydaje ci kolorytu. Mogę znieść twoje nieustanne konsultacje z Rettmanem.
On, jak każdy psycholog, ma kuku na muniu, więc te brednie bierze na serio.
Ale, na litość boską, nie wciągaj w to ginekologów i położników z tych
zarozumiałych, rozplotkowanych klinik w Zurychu.
Zamaszystym ruchem pozbyła się fartuszka, który opasywał ją w talii, skłę-
biła go i cisnęła w kierunku kuchennego wieszaka.
- Co ty, u licha, wiesz o ciąży? - spytała.
Policzyłem w duchu do dziesięciu.
- Posłuchaj. Może faktycznie nie wiem nic o ciąży, może nie wiem nawet,
jak się do ciąży przyczynić. Ale znam dziennikarzy. Pod ich piórami twoje
niewinne urojenia urosną do rozmiarów paranoi. Chcesz zrobić z siebie po-
śmiewisko?
Leslie zaczerpnęła do płuc powietrza.
- No to posłuchaj teraz ty. Urojenia, egzaltacja, brednie... Dobrze. Ale nie
wmawiaj mi, ze to ja publicznie piorę brudy. Nie wmawiaj mi tego, bo zaraz
przyniosę tutaj tę twoją ekshibicjonistyczną książkę i przeczytam ci ją na głos.
„Katharsis"! To jest właśnie publiczna pralnia twojego sumienia!
Od tej kłótni nieporozumienia między nami zaczęły się mnożyć i trwały
do pierwszych dni lipca. Leslie jeszcze dwukrotnie niepokoiła medyków w
Zurychu, nie zaniechała tez cosobotnich konsultacji z doktorem Rettmanem.
O budowie patio przestała myśleć; jego projekt, który przysłano nam w lutym, m
pokrywał się kurzem na stoliku opodal kominka. Ja w tym czasie prawie nie
pisałem. Znalazłem sobie towarzystwo na półkach naszego baru, wesołe i
zacne towarzystwo, i spędziłem w nim mnóstwo miłych godzin. Od połowy
kwietnia byłem odseparowany od małżeńskiego łoża, ponieważ Leslie wy-
koncypowała, ze jej „ciąża jest zagrożona i w trzecim trymestrze należy za-
chować wstrzemięźliwość".
Rankiem siódmego lipca ze snu wyrwało mnie tarmoszenie. Zobaczyłem^
nad sobą swoją żonę, bladą i ledwie żywą, ale rozpromienioną i wniebowziętą. < ?
- Urodziłam - powiedziała. - Urodziłam chłopca. Ma na imię Nep. Dzi-
siaj, o siódmej. Siódmego dnia, siódmego miesiąca, o siódmej rano. Siedem,
siedem, siedem.
Tego samego siódmego dnia siódmego miesiąca do śniadania wypiłem
głęboką szklaneczkę szkockiej, a o godzinie siódmej, tyle ze wieczorem,
byłem już schlany w trupa.

V
Oto moja twierdza - pomyślałem. Przedpole usiane papierowymi kulami,
mur obronny biurka oraz dwie flanki: napoczęta ryza i stos rękopisów. Jeszcze
nie odłożona na ten stos leżała przede mną kartka zapisana w trzech czwar-
tych. Prześliznąłem się wzrokiem po tych wierszach.
Leslie była w niebieskim pokoju i nawlekała czystą pościel
Przez
otwarte okno słońce
Od dworu
jak wygładza fałdy prześcieradła
- Mikę, proszę cię. Emmelina
dzielący nas materiał mojego płaszcza
i jej spódnicy
Wymknęła mi się z objęć
- O Boże!
- Więc co z moim prezentem? 
- On powiedział, ze mogę ci go ofiarować nie wcześniej niż za 
- Co za on?
- Mój gach. 
otuliłem się płaszczem i ściągnąłem pasek na
z wahaniem podeszła do mnie. - Dzi
siaj zdradzę ci jego inicjały: B.S
Napisałem to w piątek, przed przyjazdem Emmeliny. Od piątku nie tkną
łem pióra: nikt tak jak przyjaciele i znajomi nie dezorganizuje nam pracy.
Usiadłem przy biurku z niezłomnym zamiarem wyrównania zaległości
powstałych na skutek tej nie planowanej przeze mnie przerwy w twórczym
mozole. Od śniadania do lunchu uciąłem drzemkę i teraz, mimo późnej pory,
nie byłem senny, a mój umysł wciąż jeszcze odczuwał zbawienne działanie
tequili, którą wypiłem przed kolacją. Podpierając oburącz głowę nad czystą
kartką czekałem, az Apollo wyekspediuje do mnie jedną z wolnych akurat
muz.
Rozproszył mnie szelest papierowej kuli trąconej czyjąś stopą. W uchylo-
nych drzwiach stała Anneliese.
- Aj, aj, aj - szepnęła spoglądając po podłodze. - Przeszkadzam ci, queri-
do?
Z ramion spływał jej marszczony w pasie jedwabny szlafrok w kolorze
przeraźliwie cytrynowozłotym. Leslie kupiła go w Londynie, ale nigdy nie
włożyła na siebie, bo jej matka orzekła, że „nosić coś takiego byłoby szczytem
złego smaku".
- Możesz po tym deptać - powiedziałem - uważaj tylko na książki.
Zamknęła drzwi. Teraz, kiedy była boso i stąpała na palcach, poruszała się
zgrabnie. Ten szlafrok maskował jej kanciaste kształty i malowniczo podkreś
lał jej meksykańską urodę.
- Nadużyłam waszej gościnności - wyznała z błyskiem w oczach. -"Ale to
takie podniecające! - Usiadła na stoliku obok wideofonu. - Zajrzałam do
pokoju Nepa. Tam jest zupełnie ciemno i cicho, i horrible. Ale nie weszłam
do środka, za nic w świecie nie weszłabym tam.
- Dlaczego? - spytałem. To pytanie równie dobrze ona mnie mogłaby
zadać. Leslie zadawała mi je przez dziewięć miesięcy. „Dlaczego nie chcesz
tam pójść? Dlaczego nie chcesz wejść do tego pokoju?"
- Nie wiem - odpowiedziała Anneliese. - Chybabym... no, nie wiem.
Chybabym zemdlała na widok ducha.
Pomiędzy jej czarnymi włosami, rozsypanymi na ramionach, połyskiwał
złotawo materiał szlafroka. Nie zaprotestowałem przeciwko określeniu
„duch", by nie sprowadzić rozmowy na grząski teren mistycyzmu. Anneliese
splotła ręce na kolanie, odsłaniając całą krasę swoich nóg - chudych, niemniej
o liniach harmonijnie kobiecych,
- To musi robić niesamowite wrażenie. - Spostrzegła, że wdzięki, które
udostępnia moim oczom, kontempluję nazbyt swobodnie, nie zmieniła jed-
nak pozy. - Taki widok.
Widok rozpostarty przede mną - napisałem później, po wyjściu Anny -
istotnie robił wrażenie, lecz nie mówiliśmy przecież o ]ej wdziękach, toteż
odparłem:
- Mam nadzieję, że się nie zawiedziesz w oczekiwaniach.
- Więc go zobaczę' - nadal oplatając rękoma kolano, zakołysała się lekko.
- Leslie powiedziała, że on wam daje znać, kiedy tu jest.
- Ona jego obecność wyczuwa podświadomie.
- A ty?
- Na ogół tak skłamałem. Moja podświadomość była głucha na obec-
ność Nepa.
- I wszyscy, którzy są w tym czasie z wami, wszyscy wyczuwają jego
obecność?
Jak dotąd, jeszcze się nie zdarzyło, zęby oprócz Leslie i mnie był wtedy
w domu ktoś obcy.
To znaczy, ze on może nie lubi obcych? - Anneliese wstała i oparła^się
biodrem o biurko tuż przy moim fotelu. - Podobno piszesz powieść o Nepie3f»Ł,
- Smukłym palcem musnęła dłoń, którą zaciskałem na poręczy. 
- Powieść! - powiedziałem zdeprymowany. Deprymujące było to zacho-
wanie pani Bragg. - Przesada. Leslie...
- Nie bądź taki skromny, ąuerido.
- Leslie wyolbrzymia wszystko, co ma jakiś związek z Nepem.
Smukły palec zawędrował w okolice mego ucha.
- Wkrótce - kontynuowałem wykazując hart moralny - te moje notatki
przybiorą w jej opowieściach rozmiary monografii biograficznej Nepa. 
- Nie bądź taki skromny. - Anneliese bezceremonialnie umieściła swój
chudy tyłek na moich kolanach. - I nie dziw się Leslie. Ja się jej nie dziwię.
Zapach pasty do zębów i mydła owiał mi twarz. 
- Natomiast Leslie - rzekłem ochryple - na pewno się zdziwi, jeżeli
wejdzie tu teraz.
Siedziałem w pozycji możliwie obyczajnej, odchylony na oparcie. Anne-
liese przymknęła powieki i włożyła moją dłoń pod szlafrok. Skórę miała
ciepłą, gładką i jędrną; pod nią ostro rysowały się żebra.
- Ale nie wejdzie - powiedziała cicho.
Opadła na mnie i przemocą wtłoczyła mi język między wargi. Nad jej
uchem widziałem stojącą na ściennej półce, pogrążoną w półmroku makietę
„Cyklopa". Myślami błądziłem wokół zagadnień z techniki rakietowej.
Obcałowując mnie pracowicie, pani Bragg przypuściła szturm na moją
koszulę.
- Culote* - wyszeptała. 
- Co?
Ugryzła mnie w szyję.
- Zdejmij mi majtki. 
Zaraz - pomyślałem - dobierze się do moich dolnych partii i potem bęć^
mógł napisać, że „zanurzyła rękę w czeluściach mego rozporka". 
- Słyszysz? - Rozpięła ostatni guzik i zaczęła zwlekać ze mnie koszulę. 
Zdejmij je.
- Chyba - odezwałem się barytonem - chyba nic z tego nie... Anno;
poczekaj. 
Wlepiła we mnie mętne spojrzenie 
- Pomóc ci?
Wyjąłem dłoń spod jej szlafroka.
- To nie ma sensu.
- Co nie ma sensu? Co ci jest?
- Nic. Rzecz w tym, ze nic. Zupełnie nic.
- Och, ąuerido - uśmiechnęła się blado. - Spokojnie. Pozwól mi działać.
- Ty mnie nie rozumiesz. Ja wcale tego nie chcę.
Znieruchomiała. Brzydki grymas zgasił uśmiech na jej twarzy.
- Racja! - szarpnęła moją koszulą. - Przecież ty jesteś z OKSZ. - Poderwała
się, jakby z moich kolan wyrosły raptem szpilki. - Może przysłać ci tu Josepha?
Czułem'się paskudnie i było mi głupio. Anneliese poprawiła szlafrok i
miotając półgłosem hiszpańskie przekleństwa, odmaszerowała do drzwi,
przed którymi obejrzała się, by rzucić na pożegnanie:
- Hasta luego**, urni.
* Culote - majtki.
** Hasta luego -do zobaczenia (dziś jeszcze). 

VI
Wstałem o dziesiątej. Nasi goście byli już po śniadaniu i zabawiani przez
moją żonę, hałasowali w patio. Nie miałem ochoty widzieć się z nimi teraz -
zwłaszcza z Anneliese - i odpowiadać na ich żartobliwe pozdrowienia: po
zarwanej nocy byłem rozbity. Nie miałem też apetytu. W kuchni zjadłem
plasterek wędliny, wypiłem kilka łyków letniej kawy wprost z dzbanka, potem
wyszedłem na ganek. Pył wodny z ogrodowego pulweryzatora migotał w
anemicznym słońcu, od południa dął przenikliwy wiatr.
Jak zwykle w niedzielę ulica była wyludniona. Staruszka mieszkająca po
przeciwnej stronie robiła w oknie na drutach, jej suczka drzemała pod scho-
dami; trzy domy dalej wciąż stał zaparkowany przy chodniku carbigh z rejes-
tracją kantonu Sankt Gallen.
Usiadłem pod pergolą, tam gdzie w kwietniu tego roku, ubrany tylko w
piżamę, witałem świt szczękaniem zębów z zimna, .grozy i przejęcia; gdzie
witałem świt, który zwiastował koniec dziewięciomiesięcznego okresu macie-
rzyństwa w życiu Leslie, i który przynosił mi nową koncepcję mojej książki.
Podobnie jak .Jestem brzemienna", monodram .Jestem matką" ogląda-
łem z pierwszego rzędu, z loży krytyka, i nie szczędziłem pióra, zęby na
papierze utrwalić rozwój akcji tej sztuki, toteż kiedy tamtego kwietniowego
ranka - zmarznięty, ale rozgorączkowany - chroniłem się przed zimnem do
holu, szczodrze komplementowałem swoją dalekowzroczność i skrzętność
skryby. Zamiast przykładem Leslie zażyć leki uspokajające i pójść spać, zapa-
rzyłem sobie kawy i przystąpiłem do porządkowania tych okolicznościowych
notatek. Tworzyły one gruby plik; na spodzie tego pliku znalazłem notatkę z
datą siódmego lipca.
Obudziło mnie tarmoszenie. Leslie pochylała się nade mną rozpromie-
niona i wniebowzięta.
- Urodziłam - oznajmiła. - Urodziłam chłopca.
Przetarłem zaspane oczy.
> - Urodziłaś?
- Tak, chłopca.
Powoli uświadomiłem sobie meritum i wagę tej nowiny.
I - Urodziłaś!
s§ - Dzisiaj o siódmej. - Leslie uśmiechała się promiennie, lecz znać było po
ijiej wyczerpanie. - On jest niezwykły. 
Zrobiłem jej miejsce na brzegu łóżka.
- Siadaj.
Nadal nie mogłem uwierzyć w tę wiadomość. Czyżby miało to być grote-
skowe uwieńczenie trwającej od grudnia farsy?
- Więc - powiedziałem - już nie jesteś w ciąży?
- Mikę. Oprzytomnij. Urodziłam chłopca. Dzisiaj, siódmego dnia siód-
mego miesiąca, o siódmej rano. Ma na imię Nep. 
- Dlaczego Nep? - zapytałem głupawo. 
- Takie imię sobie wybrał.
- Sam sobie wybrał takie imię? 
- Może to od Neptuna. Chcesz go zobaczyć?
Okryłem się kołdrą az po brodę. Zostałem ojcem i potrzebowałem czastil,
aby się z tym faktem oswoić. 
Pod datą czternastego lipca zapisałem: 
Ów facet uwinął się ze wszystkim do wieczora. Nie miał zresztą wiele do
roboty: wynieść stamtąd meble, pokryć ściany czarną tapetą i opatrzeć jedyne
w tym pokoju okno portierą nie przepuszczającą światła.
Z korytarza zajrzałem do tego grobowca. Pośrodku pustego wnętrza stał na
gołej podłodze lichtarz ze świecą, która chwiejnie rozpraszała ciemność tak
gęstą, ze można by ją kroić.
- To jest to, o co mnie prosił Nep - oceniła Leslie. Jej głos odbijał się od
czarnych ścian. - Mówił właśnie o czymś takim.
- Mówił?
- Dał mi to do zrozumienia. On jakoś kieruje moimi myślami.
- Aha.
Leslie przespacerowała się pod zasłonięte okno. Rzucała wydłużony chy-
botliwy cień na portierę.
- Jutro ktoś z warsztatu Landsberga grzywiezie taboret. Kazałam im go
zrobić z drewna, i żeby był klejony.
- Po co ci taboret?
- Do siedzenia, kotku, kiedy będę tu czekać na Nepa. Bo on od dzisiaj
będzie przychodził tylko tutaj. To będzie jego pokój dziecinny.
- Aha.
Jak na dziecinny miał ten pokój wystrój dosyć makabryczny. Pomyślałem,
że pasowałyby tu zabawki w rodzaju katafalku, całunu, giezła i trumienki, lecz
nie powiedziałem tego.
Leslie założyła ręce pod biustem.
- Mikę, sądzę, ze dobrze by było, gdybyś choć raz poczekał tu na niego
razem ze mną.
Ten motyw natrętnie przewijał się w moich notatkach. Leslie posługiwała
się nim przy lada sposobności, nadając mu formę próśb, gróźb, pytań i pre-
tensji.
Była w podomce i - a jakże - bez stanika.
- Idziesz do niego? - zapytałem. - Karmienie, co?
- Nie wysilaj się - odrzekła. - Nie jesteś w stanie mnie zdenerwować.
- Wcale nie chcę cię denerwować. Chciałbym po prostu wiedzieć, czym
ty go karmisz, skoro nie masz pokarmu.
- Ty nic nie rozumiesz.
- Oczywiście, nic nie rozumiem. Jest to wypróbowana metoda arbitralne-
go ucinania wszelkich dyskusji. 
Leslie z namaszczeniem potarła przez podomkę czubki swoich piersi.
- Między matką a dzieckiem wytwarzają się więzi, których istoty mężczy-
zna nigdy nie zrozumie - powiedziała. - To nie ma nic wspólnego z karmie-
niem. Nep nie potrzebuje pokarmu. On w ogóle obywa się bez pożywienia.
- Ale to ci nie przeszkadza obnażać się tam, w tamtym pokoju. Niekiedy
wydaje mi się, że ty masz naturę striptizerki.
Ściągnęła brwi.
- Nie mówiłbyś tak, gdybyś przy tym był. Ale ty wolisz siedzieć w swoim
gabinecie i wściekać się na mnie. Teraz też się wściekasz. Uważasz, że twoja
pozycja w tym domu jest zagrożona. Chcesz tego. Chcesz się czuć
odepchnięty, zaniedbany i skrzywdzony.
W drugiej dekadzie października - według moich notatek - Nep sam
zaczął szukać ze mną kontaktu.
- Szuka z tobą kontaktu - rzekła Leslie przykucnięta pod krzewem róży. -
Powiadomił mnie o tym wczoraj.
Z wigorem plewiła chwasty. Małe ognisko tliło się i syczało przy ogro-
dzeniu.
- Jakie to mile z jego strony - powiedziałem.
Było pochmurno i dym ścielił się tuz nad ziemią.
- Pasjonuje go twoja praca. On interesuje się astronautyką.
- Dość niezwykle zainteresowanie jak na trzymiesięczne niemowlę.
- Nep też jest niezwykły. Tłumaczę ci to codziennie. Jest niematerialny i
rozwija się inaczej.
Patrzyłem, jak moja żona zgarnia chwasty ze ścieżki do kubła, podchodzi z
nimi do ogrodzenia i wytrząsa je na przygaszone ognisko.
- On nie może do ciebie dotrzeć, Mikę.
- Ubolewam nad tym - powiedziałem. - Szczególnie, ze te trudności ma
ktoś, kto przenika nawet mury.
Leslie zdjęła rękawice ogrodowe, otrzepała je i wepchnęła do kieszeni
kombinezonu.
- Tu nie chodzi o jakieś przeszkody materialne. On nie może dotrzeć do
twojej psychiki. Ty go odtrącasz.
To było w październiku. A na początku listopada czteromiesięczny Nep po
raz pierwszy nie zjawił się o zwykłej porze. Leslie z jego pokoju wróciła do
sypialni zasępiona, ale nie tragizowała.
Potulnie weszła pod kołdrę. Moszcząc się i wiercąc przytuliła się w końcu
do mego boku i położyła mi głowę na piersi - wzruszająco bezradna i sprag-
niona czułości - wreszcie po chronicznej przerwie przyjmując na tę noc
właściwą rolę w naszym związku i przywracając stosunkom między nami
proporcje kochane i stare jak instytucja małżeńska.
- On mnie o tym uprzedzał - przyznała rozżalona - ale ja nie dopuszcza-
łam do siebie tej myśli. To bolesne dla matki, kiedy dziecko zaczyna się
usamodzielniać. Kiedy zaczyna się usamodzielniać tak szybko.
Gruby plik tworzyły te notatki, prowadzone przeze mnie od lipca do
kwietnia, sporządzane niejednokrotnie byle jak, bo bywały dni, że samodys-
cyplina kronikarza, której się podporządkowałem, napawała mnie odrażą;
tworzyły gruby plik kartek, ale nie tworzyły jeszcze książki.

VII
Reinhard Metternich przyjechał, kiedyśmy wstawali od stołu. Przyjechał
swoim volkswagenem, z rubinową piwonią dla mojej żony i z uśmiechem
pachnącym pastylkami eukaliptusowymi. Odmownie pokręcił głową na wi-
dok podsuniętego mu półmiska z kanapkami, ale dal się skusić na filiżankę
kawy i stojąc nabił fajkę, której mu „brakowało przez całą drogę od Berna do
Breshoven".
- Mój Boże - powiedziała Leslie. - W ciągu pięciu lat naszego małżeństwa
Mikę tylko raz przyszedł do mnie z kwiatami. I to po to, żeby mi pokazać, jakie
mam zasadzić w ogrodzie. Jesteś dżentelmenem, Hardi.
- A co to słowo znaczy? - spytał Reinhard.
Anneliese roześmiała się rubasznie. Przedtem, przy lunchu, zachowywała
milczenie i powściągliwość mumii i teraz ten jej donośny śmiech zabrzmiał
jak sygnał, że wstąpiło w nią życie.
- Mam obłędne skojarzenia - obwieściła. - Joseph też uchodzi za dzen
telmena.
Metternich spojrzał na nią przelotnie i powiedział do nas wszystkich:
- Ja jestem wyrachowanym sukinsynem. Mikę to facet, z którego mam
szansę wydoić masę forsy, więc muszę się wkupić w łaski jego żony.
- W moje łaski możesz się wkupić z łatwością - Leslie wsunęła mu dłoń
pod pachę. - Z łatwością, Hardi. Poradź mi w pewnej sprawie.
Zalotnie wznosząc ku niemu oczy, dodała takim tonem, jakby zapraszała
go do sypialni:
- Pozwól ze mną.
Za Josephem Braggiem i Emmeliną wyszedłem do patio. Półkolem oto-
czyliśmy projekt mozaiki rozpostarty na ziemi. Leslie uczepiona ramienia
Metternicha, szpicem buta przydepnęła przednie łapy Ortrosa.
- To bydlę. Jest z nim coś nie tak, prawda? 
- A co to ma być? - zapytał Reinhard. 
Leslie westchnęła.
- Więc on jednak nie przypomina Ortrosa.
- Jeżeli to jest Ortros, to powinien mieć dwa łby.
- Wiedziałam - moja żona już klęczała na posadzce. - Wiedziałam, że coś
się tu nie zgadza.
Anneliese uklękła przy niej; nad nimi pochyliła się Emmelina i Bragg.
Reinhard wyjął fajkę z ust, wolno podszedł do basenu, by obejrzeć jego dno, i
zbliżył się do mnie.
- Pomysłowa jest ta mozaika - powiedział mijając wiadro, na którym
opierałem nogę. - Leslie mi imponuje.
Ruszyłem za nim w kierunku domu. Człapał zgarbiony i w zadumie pocie-
rał grzbiet nosa. W salonie podjął ze stołu swoją nie dopitą kawę, pociągnął z
filiżanki wielki łyk i zapytał:
- Czy w twoim gabinecie będziemy mogli pogadać bez skrępowania?
Pomyślałem o tych książkach z wygniecionymi kartkami i o rozduszonych
na dywanie kulach papierowych.
- Wolę się przewietrzyć - odparłem. - Dobrze mi zrobi mały wypad za
miasto.
- Ale ty prowadzisz.
Usadowiłem się za kierownicą jego volkswagena, który jeszcze nie ostygł
po pokonaniu odległości Berno - Breshoven. Pojechaliśmy szosą wiodącą do
Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych. Od kwietnia, kiedy to ulitowano
się nade mną na Parnasie, przemierzyłem tę trasę wielokrotnie; przynajmniej
raz w tygodniu przekraczałem bramę Parku Bohaterów - mojego punktu
kontaktowego z wyslanniczkami Apollina. W cmentarnej ciszy, wśród wyso-
kich na dwa metry graniastosłupów z białego piaskowca, o wierzchołkach
ociosanych stożkowato, wśród alejek wysypanych laterytowym kruszywem i
rozkołysanej srebrzyście trawy łatwiej mi było skupić się, wyłączyć, odizolo-
wać od napierającej zewsząd rzeczywistości, od „szumu informatycznego" i
przenieść się myślą wstecz.
Wyjechaliśmy z miasta, skręcając na dwupasmową szosę, względnie prostą
w tym górzystym terenie i rzadko uczęszczaną, kończącą się u wrót OKSZ.
Mimo zdartej i zaniedbanej nawierzchni kilka lat temu ów niełedwie pięć-
dziesięciokilometrowy odcinek przebyłem dodge'em w dwadzieścia cztery
minuty, także teraz maltretowałem pedał gazu.
- Ten wydawca z Quebec nazywa się Marciel Hartmann - powiedział
Reinhard. - Przyleciał do Szwajcarii na Konferencję Wydawców Europejskich.
To się zaczyna... - wyłuskał spod rękawa koszuli marengo złoty zegarek - ...
pięć godzin. W Davos.
- Quebec leży w Europie?
- On jest honorowym członkiem komitetu organizacyjnego. - Reinhard
umieścił fajkę w uchwycie zainstalowanym przy tablicy rozdzielczej i od-
chrząknął. - Mam niewiele czasu, Mikę. Dzisiaj się z nim spotkam i on pewnie
będzie nalegał, żeby przystąpić do wstępnych omówień.
- A jaka jest jego oferta?
W ręku Reinharda zagrzechotało metalowe pudełko z pastylkami eukalip-
tusowymi.
- Marciel Hartmann wydaje głównie literaturę popularnorozrywkową.
Trochę mnie dziwi, że upatrzył sobie „Katharsis", ale mniejsza z tym. On
produkuje masówkę, bywa że w półmilionowych nakładach, ma dostęp do
rynków europejskich i ambicje nasycania swoją literaturą całego francuskiego
obszaru językowego.
- A konkretnie?
- Wnoszę, że on jest skłonny zaproponować ci godziwą stawkę i nakład w
granicach dwustu - dwustu pięćdziesięciu tysięcy egzemplarzy, z możliwoś-
cią wznowień. - Reinhard odchrząknął znowu. - Ale!
- Ale?
- Ale jest jeszcze jedna oferta. Oferta Sylvie Poąuet reprezentującej Oficy-
nę Paryską. Akurat w tym przypadku nie dziwi mnie, że zainteresowano się
twoją powieścią. Są więc dwie oferty i tu natrafiamy na szkopuł, o którym
nadmieniłem ci przedwczoraj: Marciel Hartmann kupi licencję tylko pod wa-
runkiem, że nie sprzedasz jej żadnemu wydawnictwu we Francji, bo sam chce
wejść na ten rynek.
- A jaka jest oferta pani Poąuet? - spytałem.
- Obawiam się, że jej ofertę uznasz za skromną. Nakład pięć do dziesięciu
tysięcy egzemplarzy przy stawce gdzieś z połowy tabeli wynagrodzeń autor-
skich.
- Twoje obawy nie są pozbawione podstaw - powiedziałem.
Ścięliśmy zakręt, za którym tablica bramowa informowała, że równo pięć
kilometrów dalej położony jest Park Bohaterów. Fałdując swoje dziobate czo-
ło, Reinhard rzekł:
- Decyzja należy do ciebie. Ale warto się nad tym wszystkim zastanowić
Marciel Hartmann to potentat wydawniczy, fabryka beletrystyki użytkowej.
Płaci wspaniale i juz niejednego z tych tak zwanych dobrze zapowiadających
się pisarzy zdołał zdemoralizować zamówieniami na tę manierystyczną litera-
turę. Oczywiście zdarza mu się wydać pozycję artystycznie pierwszorzędną,
ale taka perła ginie w tonach zadrukowanego papieru, mimo że wychodzi w
nakładzie wielotysięcznym. Ginie, bo do całej produkcji Hartmanna tłumacze
i krytycy już z nawyku przykładają identyczną miarę, nawet się nie trudzą, żeby
sięgnąć po jakąkolwiek wydaną przez niego książkę. A bez fachowej oceny
wszelka twórczość artystyczna, choćby miała rzesze odbiorców, jest skazana
na zapomnienie.
Ssąc pastylkę eukaliptusową i bawiąc się klamrą nie zapiętego pasa bez-
pieczeństwa, Reinhard Metternich skonkludował:
- Hartmann jest więc równocześnie popularyzatorem i grabarzem litera-
tury.
Zmniejszyłem gaz, ponieważ zbliżaliśmy się do cmentarza.
- Ta konkluzja - powiedziałem - rzecz jasna, nie ma zastosowania do
Oficyny Paryskiej.
- Oficyna Paryska to renomowana firma. Na jej honorariach nie sposób
się utuczyć, ale to, co się tam wydaje, jest zauważane przez edytorów, kryty-
ków i tłumaczy nie tylko europejskich. Tych pięć czy dziesięć tysięcy egzemp-
larzy nakładu w języku francuskim może urosnąć do miliona w rozmaitych
językach świata, nie wyłączając suahili.
Ustawiłem samochód na parkingu przed bramą Parku Bohaterów i wysied-
liśmy. Cicho i pusto było za tą żelazną sztachetą. Soczysta trawa kładła się pod
słabym naporem przenikliwego wiatru z południa. Słońce świeciło nam w
plecy i nasze cienie wyprzedzały nas na laterytowej alejce, kiedy szliśmy w
głąb cmentarza lasem podłużnych, stożkowato ociosanych brył z białego pia
skowca, sterczących w jednakowych odstępach jak monstrualne pionki na
gigantycznej szachownicy. Minąłem grób Jose Martineza, czternasty na kwate-
rze E, i zatrzymałem się naprzeciwko dwóch niedawno wzniesionych nagrob
ków, opatrzonych napisami:
VALNEVILL
pilot klasy I
zginął na Trytonie
DIETER EPSTEIN
pilot klasy II
zginął na Trytonie
To tu od kwietnia przyjeżdżałem co najmniej raz w tygodniu i tkwiłem
godzinami, czekając na łaskawy podszept muzy. Jakoś to miejsce nastrajało do
refleksji; to niewiarygodne, ale prócz natchnienia czerpałem także otuchę z
atmosfery Parku Bohaterów, z widoku tych samotnych, białych graniastosłu-
pów, na których nie wykuto dotąd mojego nazwiska - wbrew nadziejom
większości pracowników Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych i wbrew
teoriom probabilistycznym.
Laterytowe kruszywo chrzęściło pod obcasami Reinharda przechadzające-
go się po bocznej alejce. Wilgotna trawa wydzielała słodkawą woń pleśni.
Przypomniały mi się słowa Heinza Vogla, wypowiedziane do nas, abiturien-
tów OKSZ, ustawionych w szeregu przed tą właśnie kwaterą w tamtych cza
sach dopiero wytyczaną. „To poletko przeznaczone jest dla tych z was, którym
się wydaje, że o sztuce pilotażu wiedzą już wszystko". Mylił się ten były
instruktor latania, a dzisiaj stały członek komisji Ośrodka - żaden z szesnastu
spoczywających tutaj nie zawiódł jako pilot, wszyscy oni padli ofiarą naukow
ców i konstruktorów czy przypadku, tego parawanu, za którym my, ludzie, tak
chętnie ukrywamy błędy wynikające z naszego ograniczenia.
Gwałtowny ból przeszył mi czaszkę, ziemia zafalowała mi pod nogami.
Kontury otoczenia straciły ostrość i zaczęły stapiać się ze sobą, tworząc bru
natną płaszczyznę, nabierającą rotacyjnego ruchu. Energicznie potrząsnąłem
głową; nie chciałem mieć wizji, nie teraz. Poczułem, że Reinhard mnie pod-
trzymuje.
- Co z tobą, Mikę? - jego głos doleciał jak z zaświatów.
Ból ustał prawie natychmiast, ale ziemia nadal falowała, a bryły nagrobków
pochyliły się nad nią skosem. Chwiejnie postąpiłem krok do przodu.
- W porządku - rzekłem.
Reinhard przyjrzał mi się wzrokiem terapeuty.
- Choroba zawodowa?
- Poniekąd. - Otoczenie z wolna odzyskiwało naturalny wygląd. - Przy-
wlekliśmy to z Trytona, Leslie i ja. Wpierw są te zaburzenia psychosensory
czne, a zaraz po nich wizje.
Zrobiłem parę głębokich wdechów, podczas gdy Reinhard przyglądał mi
się nadal. Wiedziałem, że później będę żałował swojego gadulstwa, ale ciąg
nąłem, by sobie ulżyć:
- To są wizje prokognitywne, rodzaj jasnowidzenia. Jeżeli temu nie prze-
ciwdziałam, mogę zobaczyć to, co nastąpi za kilka czy kilkadziesiąt minut.
Widzę to wszystko wyraźnie, tak jak będzie przebiegać.
Trawa zaszumiała pod mocniejszym powiewem wiatru.
- Bywają okresy, że mam z tym spokój miesiącami. Dla odmiany bywają
okresy, że wizje nachodzą mnie każdego dnia, nawet dwa razy dziennie. I w
różnych miejscach, o różnych porach. Także w nocy, bo miewam, nazwijmy
to, prorocze sny.
- Czy Leslie...?
Potwierdziłem z niejakim znużeniem.
- Ona sądzi, że nasze wizje mają związek z Nepem, chociaż nie przyznaje
się do tego.
- A ty?
- Sam nie wiem. Jeżeli Nep istnieje, jeżeli istnieje w takiej... w niemate-
rialnej postaci, to niewykluczone, że może jakoś wywoływać w nas te wizje,
celowo albo nieświadomie. Raczej nieświadomie. Jeżeli jednak nie istnieje...
Przyjeżdżam na ten cmentarz, stoję nad tymi grobami, patrzę na napisy,
wszystko po to, żeby się utwierdzić w przekonaniu, że on... że oni są tutaj; nie
w moim domu, tylko tutaj, a tamto jest kolejnym urojeniem mojej żony. Stoję,
patrzę i nic. Jest tu Jose Martinez, są ci, których znałem i nie znałem, ale
Nevilla i Epsteina tu nie ma.
Przeniknął mnie dreszcz. Jeszcze oszołomiony zapytałem Reinharda:
- Czy ty czujesz ich obecność? ,fi
Wyciągnął do mnie rękę. is»
- Chodźmy, Mikę.
- Odpowiedz.
Aż się speszyłem, tak desperacko to zabrzmiało. 
- Na to pytanie nie odpowie ci nikt z żywych.
Jego mięsista dłoń opadła na moje ramię. Pokrzepił mnie ten przyjazny
gest. Nie oglądając się za siebie, wyszliśmy na parking, do samochodu, co w
słońcu wygrzewał zakurzoną karoserię.
- Chyba będzie lepiej - rzekłem - jak ty poprowadzisz. Ja gonię w piętkę.
No i te zaburzenia psychosensoryczne. Mogą się powtórzyć. Juz raz mi się to
przytrafiło za kierownicą i to akurat na zakręcie. Omal nie wjechałem wtedy
do salonu konfekcyjnego przez szybę wystawową. - Usiadłem tuż przy drzwi-
czkach i rozpiąłem koszulę pod szyją. Zaczekałem, aż Reinhard uruchomi
silnik, po czym zagadnąłem: - Przywiozłeś ten numer „Bern Zeitung"?
- Jezu - pięścią walnął w obręcz kierownicy. - Leslie mnie zabije. I
uniewinnią ją, bo będzie to zabójstwo w afekcie.
Obaj skwapliwie sprowadziliśmy rozmowę na ten nowy temat, z ulgą
oddalając się od bramy Parku Bohaterów.
- Ale za to - mówił Reinhard - ustaliłem nazwisko informatorki pana
„zeza". Mikę, przygotuj się.
- Na co? 
- Na cios. To twoja żona.
- Leslie?! 
- Twoja była żona. 
- Emmelina! - Dałem się zaskoczyć. - Ale dlaczego? Jaki ona ma w tym
cel?
- Reklamę.
- Reklamę kogo? Nepa? Skąd ona o nim wie?
Przemknęliśmy pod tablicą bramową, na której od strony Parku Bohate-
rów podane były orientacyjne odległości do Chur, Davos, Lugano i Lucerny. Z
wprawą rajdowca Reinhard pokonał zakręt i powiedział:
- W dywizji jej kochanków, wybacz mi tę okrutną szczerość, znajdzie się
przynajmniej pluton zuchów, którzy związani są z OKSZ. Żaden z nich nie
wygada się przed prasą, ale niech no jakaś ściśnie takiego namiętniej kolana-
mi, wyśpiewa nawet tajemnicę państwową. Emmelina spodziewa się, ze po
tym artykule w „Bern Zeitung" reporterzy obiegną wasz dom, a przy okazji ich
uwaga skupi się i na niej. Ktoś, kto pamięta, ze była twoją żoną, spreparuje
tekścik pod tytułem „Szczęśliwa komuna małżeńska", inny napomknie o jej
sukcesach w „Terra" i w filmie; jeden, drugi, trzeci wywiad, jedno, drugie,
trzecie zdjęcie z Nepem, przy Nepie, obok Nepa, i znowu wypłynie na szersze
1 wody.
- Przywiozła ze sobą sześć waliz!
- No, wiesz, jak to jest z paniami. „Przecież muszę jakoś wyglądać"... Taki
najazd reporterów może potrwać tydzień, a ona nie będzie im się pokazywać
stale w tej samej kiecce.
Opuściłem daszek przeciwsłoneczny. Niewesołe perspektywy odsłaniały
się przede mną na najbliższe dni: sfora dziennikarzy w moim domu, między
nimi rozegzaltowana i uwodzicielska Emmelina, tupot i nawoływania, zwoje
kabli na podłodze salonu, pokój Nepa zamieniony w czatownię, błyski fle-
szów, Leslie zamknięta w kuchni, ja w swoim gabinecie, z uchem przy
drzwiach...
- Tylko nie strasz tą apokalipsą mojej żony - powiedziałem. Powiedzia-
łem to przede wszystkim do siebie.
- Ona i tak mnie zabije - odparł Reinhard z filozoficzną rezygnacją.
Leslie wszakże zbyt zaabsorbowana była mozaiką, by myśleć o artykule
„Bern Zeitung". Prawdopodobnie nie spostrzegła też naszej dwugodzinnej
nieobecności, tak jak i pozostali, zajęci każde swoją szklaneczką i wspólnie!
debatujący nad projektem. Ortros miał juz dwa łby, ten drugi zadarty; z roz-
dziawionego pyska zwieszał mu się czerwony jęzor.
- Teraz jest dobrze? - spytała Leslie idącego ku niej Reinharda.
- Doskonale.
- Och, nie widziałeś jeszcze mojego Sylena - ze skrzyni wypełnionej
sypkim styropianem wydobyła spatynowany posążek, kupiony przez nią w
prywatnym sklepiku ze starzyzną, na peryferiach Lucerny. - Przymocujemy go
do wierzchołka fontanny.
Pokryty grynszpanem łysy satyr siedział z nogami podkurczonymi i przy-
ciśniętymi do obwisłego brzucha, otoczony girlandami kwiatów. Na wysokoś-
ci starczej twarzy trzymał w ręku dwuuszny puchar. Ten posążek, który Leslie
dźwignęła z wysiłkiem, mierzył trzydzieści centymetrów i nosił ślady brutal-
nego traktowania. Reinhard obejrzał go z umiarkowaną ciekawością.
- Cenny nabytek - powiedział, powtórnie dzisiejszego dnia wkupując się
w łaski mojej żony. - Jesteś artystką, Leslie. Zaproś mnie koniecznie, kiedy
wszystko będzie tu na medal. I pozwól się pożegnać. 
Leslie naburmuszyła się. 
- Myślałam, ze zjesz z nami obiad
- Obowiązki, moja droga. Obowiązki wzywają mnie do Davos. Na dzisiaj,
na osiemnastą, zwołano tam Konferencję Wydawców Europejskich. Tak się
składa, ze mam zagaić obrady. Powinienem tam być już od rana.
Pocałował ją w policzek, reszcie skinął głową, a mnie klepnął po plecach.
Przez hol, ogród i furtkę wydostaliśmy się na ulicę.
- Co mam powiedzieć panu Hartmannowi? - zapytał przy samochodzie.
- Ty mnie lansujesz - odrzekłem - więc ty podejmij decyzję.
- Bardzo to rozsądne z twojej strony, Mikę.

VIII
Podczas gdy Leslie z naszymi gośćmi oddawała się zabawie w „wykładamy
mozaikę", ja po odjeździe Reinharda wróciłem za biurko, do swoich rękopi-
sów, o których wciąż nie mogłem powiedzieć: - oto moja powieść.
Nie mogłem tego powiedzieć w kwietniu - pomyślałem - i nie mogę
powiedzieć tego obecnie, mimo, ze nad skleceniem w całość tych luźnych
epizodów pracuję od pięciu miesięcy, z determinacją i pełną parą.
Od krytycznego wieczora w kwietniu uczucia macierzyńskie w mojej żo-
nie szybko wygasły.
- On się rozdzielił - oświadczyła wtedy wstrząśnięta. - To juz nie jest
Nep. On... Oni... To nigdy nie było Nepem. Nie chcę go więcej widzieć.
Widywała się z nim jednak nadal, tyle że rzadziej i bez wpadania w unie-
sienie, co działało na mnie tak destruktywnie. Przestała tez nękać mnie pyta-
niami: „Dlaczego nie chcesz tam pójść? Dlaczego nie chcesz wejść do tego
pokoju?" Zajęła się natomiast domem. Odkurzyła projekt patio i razem ze
stosownym zleceniem przesłała go do firmy budowlanej, a kiedy zjawili się
robotnicy, roztoczyła nad nimi nadzór tak ścisły, że z mojego gabinetu nie
potrafiłem odróżnić zgrzytania układanych płytek posadzkowych od zgrzyta-
nia zębów posadzkarzy.
Dla mnie to, co przejęty grozą usłyszałem w kwietniu^ tamtego krytyczne-
go wieczora, miało znaczenie przełomowe. Fakt, że Nep to w istocie dwie
indywidualności, które się rozdzieliły, i że jedna z nich podaje się za Vala
Nevilla, a druga za Dietera Epsteina, ten fakt skłonił mnie do zmiany koncep-
cji mojej powieści; wywołał ponadto inne pomyślne skutki: poprawił sytuację
w naszym domu, stał się dla mnie natchnieniem, pozwolił mi uwierzyć, że
przy pomocy dymorficznego Nepa rozwikłam tajemnicę Trytona, i dostarczył
mi bodźców do pracy.
Dziwaczna to była praca - zrazu nawet owocna, niebawem przeobraziła
się w wojnę, w beznadziejną wojnę z opornym długopisem i kartkami, które
w trakcie zapisywania miąłem i rozrzucałem po kątach. Od mężnego wygnia-
tania siedzeniem poduszek fotela zaczynałem odczuwać napadowe bóle
krzyża; w takich razach kładłem się na podłodze, by wertując książki zdjęte na
chybił trafił z półek biblioteki i wydzierając włosie z dywanu, medytować nad
własną indolencją intelektualną. Również toczyłem ze sobą głośne dysputy.
- Pomijając część trzecią - mówiłem na przykład - pierwsza i druga są
właściwie gotowe. Gotów jest „Kosmos", czyli relacja z naszego lotu, lądowa-
nia i pobytu na Trytonie, gotowa jest „Ziemia", czyli opis przebiegu ciąży
Leslie, narodzin Nepa i jego rozdzielenia. Na dobrą sprawę wszystko jest tu
gotowe, a przecież czegoś tym częściom brakuje.
Moja żona tymczasem żyła budową patio. Codziennie przynosiła mi nowe
' wieści: że posadzkarze zażądali za robotę dziewięciu tysięcy franków, ale
posadzka wygląda doprawdy ślicznie; że tarasik będzie skalny, a schodki
kamienne; że trejaż nad sadzawką jest czterometrowy; że posadowiono te
wielkie donice, do których jutro Werner Latzsch przywiezie czamoziem; że
glazura na ścianach basenu ma kolor seledynowy albo że fontanna jest z
różowego marmuru.
- Dnem zajmę się osobiście - powiedziała po odejściu robotników. -
Ułożę na nim mozaikę. Żebym tylko dostała odpowiednie kształtki.
W ich poszukiwaniu zapędziła się aż do Lucerny, gdzie na peryferiach, w
prywatnym sklepiku ze starociami wypatrzyła „coś, co efektownie ozdobi
wierzchołek fontanny": posążek satyra. Służyły mi jej wyjazdy. Będąc pewoiy,
że nikt nie wtargnie do mojego gabinetu, by nakłaniać mnie do obejrzenia ¦
wspaniałych rozsad, które właśnie dostawiła furgonetka Punktu Botanicznego,
mogłem skoncentrować się na pisaniu, przekreślaniu i nanoszeniu poprawek.
W samotne przed i popołudnia z werwą dawałem upust swojej pasji twórczej,
ale rezultaty tego były nieświetne: rękopisów przybywało skąpo, za to łysiał
dywan, i kule papierowe coraz gęściej zaścielały podłogę.
W połowie tego lata Leslie poradziła mi, żebym wyjechał na Majorkę.
- Kiedy pozwolisz mi tutaj posprzątać? - zapytała, składając ręce nad
pobojowiskiem w gabinecie.
- Jak skończę - odrzekłem. - Chwilowo ugrzązłem. Gubię się w akcji...
- Powinieneś odpocząć od tej pisaniny - przerwała mi - bodaj przez
tydzień. Gubisz się w akcji, bo jesteś przemęczony.
To prawda, gubiłem się w akcji, ale nie dlatego, że byłem przemęczony. Ja
nie wiedziałem, jak tę akcję rozwinąć. Głównym wątkiem fabularnym mojej
powieści miała być przecież historia tragicznej śmierci Nevilla i Epsteina, a
przyczyny ich śmierci pozostawały dla mnie zagadką.. Oczywiście liczyłem na
pomoc obu pilotów, którzy pod postacią dymorficznego Nepa pojawiali się w
moim domu, ale nie śmiałem prosić ich o nią. To zresztą i tak nie zdałoby się
na nic.

IX n i
Do obiadu Anneliese była już wstawiona i przy stole świdrowała mnie z
przeciwka wzrokiem dosyś ironicznym. Jej mąż, biedaczysko, z udręką przyj
mował zaloty Emmeliny, a moja żona czyniła honory gospodyni.
- O rany - powiedziała. - Mikę, czy Hardi przywiózł ten numer „Bern
Zeitung"?
- Nic mi o tym nie wiadomo - odparłem. Jeszcze jedno kłamstewko do
kolekcji tych, co ułatwiają nam współżycie.
- Mówiłeś, ze przywiezie.
- Zapomniałem go spytać.
- Aj - wtrąciła Anneliese - też macie się czym przejmować. Jutro go wam
podrzucę.
- Będę ci wdzięczna - rzekła Leslie i poczęstowała ją drobiem w po
trawce.
Ja wołałbym oszczędzić jej fatygi, ale nie zdążyłem zaproponować, by tę
gazetę wysłała pocztą, bo poczułem znajomy ucisk w skroniach.
Nie przeciwdziałałem. Ból promieniujący od gałek ocznych był dotkliwszy
aniżeli zazwyczaj. Kiedy ustąpił, otoczenie nie miało już konturów. Zlane ze
sobą tworzyły one wirującą płaszczyznę, która nieruchomiała, nabierając mle
cznej barwy ekranu kinowego. Obraz wyostrzył się szybko, ale jego projekcja
odbywała się w zwolnionym tempie.
Wpierw zobaczyłem kobiecą postać, biegnącą galeryjka od strony pokoju
Nepa ku szczytowi schodów prowadzących do salonu. Nie od razu poznałem,
że to Emmelina; miała wytrzeszczone oczy, otwarte usta i twarz wykrzywioną
grymasem przerażenia.
Z rozpędu uderzyła biodrem o poręcz. Odbiła się od niej i z wyrzuconą do
przodu nogą zawisła nad schodami. Coś przyhamowało ją w tym pozornie
wolnym ruchu - słupki balustrady, między którymi uwięzła jej lewa stopa.
Emmelina straciła równowagę. Wykręcając tułów, by uchronić kostkę przed
zwichnięciem i oswobodzić stopę - runęła głową w dół. Ułamki sekund, jakie
w rzeczywistości musiałoby trwać to wszystko, rozwleczone w mojej wizji
nadawały upadkowi Emmeliny cech łagodnego opadania. Śledziłem lot jej
ciała szybującego w powietrzu i raptem znalazłem się przy niej. Wtedy obraz
zniknął.
Przede mną stał talerz z drugim daniem, naprzeciwko mnie siedziała
Anneliese, ale ja pod powiekami jeszcze miałem ten upadek, jego końcową
fazę. Emmelina spadała zwrócona bokiem do płaszczyzny schodów, kuląc się
i krzyżując ręce ponad głową. W momencie, kiedy urwała się wizja, od najniż-
szego stopnia dzielił ją może metr. Teraz wyobraziłem sobie, jak jej kark styka
się z podłogą zgniatany całym ciężarem rozpędzonego ciała. Chrupnęły
miażdżone kręgi i zerwałem się z miejsca.
- Co ci jest, Mikę? - spytała Leslie.
- Chyba położę się na kwadrans - oznajmiłem. - Nie wiem czemu, ale
jestem podenerwowany.
Wchodząc po schodach, spojrzałem mimowolnie na słupki balustrady, o
które wkrótce miała pechowo zawadzić stopą Emmelina.
- Wszyscy jesteśmy podenerwowani - powiedział komandor Bragg. -
Nadciąga fen. 

X
Nie poszedłem jednak do sypialni. Poszedłem do gabinetu i wyjrzałem
przez okno, na wyludnioną ulicę. Nie było na nie) oczekiwanych przez Em
melinę reporterów i nic nie zapowiadało ich przybycia Nie było ich także w
mojej wizji.
Emmelina bezspornie wybiegia z pokoju Nepa. Uciekała przed czymś
bądź od czegoś, co ją przeraziło. Ani Leslie, ani państwa Bragg w pobliżu nie
było. Intuicja podpowiadała mi, że w tym czasie znajdowali się oni tam, skąd
wybiegła Emmelina, w tamtym pokoju, urządzonym na wzór grobowca, gdzie
Nep - to również wyczuwałem intuicją - przychodził dzisiaj naprawdę po raz
ostatni.
A więc - pomyślałem - nie dane mi będzie spotkać się z nim. Wzruszyłem
ramionami Jakie to ma znaczenie? Cóz byśmy mogli sobie powiedzieć? On
wie mniej ode mnie, gdyby nie Lee, nie wiedziałby nawet, że zginął na
Trytonie. 
Je, kotku, on ci nie pomoże" - wyszeptała Leslie w połowie tego lata,
tamtej nocy, której opis przechowywałem wśród notatek. 
- Zmień konstrukcję tej książki. Może to coś da.
- Nie chcę zmieniać konstrukcji. Chcę, żeby była taka, jak w „Katharsis".
Tyle że zamiast z dwóch części, ta powieść będzie się składać z trzech:
„Kosmos", „Ziemia", „Kosmos".
Leżeliśmy blisko siebie. Była ciemna, bezksiężycowa noc h
twarzy Leslie, lecz w jej głosie usłyszałem dezaprobatę. 
- Autonaśladownictwo. 
- Nie, chciałbym tylko podkreślić własną odrębność. 
- Do tego chyba służą inne środki. Język, sposób obrazowania... Zresztą
nie wiem, nie znam się na tym. 
Utkwiłem wzrok w niewidocznym suficie.
- Ja też się na tym nie znam. Nie jestem zawodowym pisarzem. Może źle
się wyraziłem. Chciałbym po prostu, żeby to, co po mnie zostanie, było
jednorodne.
- I tak ci zależy na zachowaniu jednorodności, że gotów jesteś niczego
więcej nie napisać?
- Tak - mruknąłem. - Ale ja wierzę w Nepa.
Dźwignęła się; pstryknął kontakt i zapłonął kinkiet przy łóżku. Zmrużyłem
powieki.
- A cóż Nep ma z tym wspólnego? - spytała Leslie.
Klęczała nade mną naga, miodowozłota i wpatrywała się we mnie unosząc
brwi.
- Jemu właśnie - odpowiedziałem niechętnie - poświęcę drugą i trzecią
część tej powieści.
Imponująca gama uczuć zagrała na twarzy mojej żony przez krótką chwilę:
głębokie zdumienie, tamowana radość, satysfakcja, triumf i wreszcie zafraso-
wanie. Zgadywałem, co Leslie przeżywa. Po długich miesiącach kwestiono-
wania jej ciąży, licznych nieporozumieniach i zatargach stwierdzałem oto, że
uznaję istnienie Nepa.
- Wierzę, że on... że oni pomogą rozwikłać zagadkę Trytona i śmierci...;
Nie pozwoliła mi skończyć.
- Och, Mikę.
Pochyliła się i włosami załaskotała mnie w ucho. Poczułem jej ciepłą,
aksamitną pierś na swojej piersi.
- Ale, kotku, on ci nie pomoże - wyszeptała ze współczuciem. - On... Oni
nie są w stanie ci pomóc.
- Jak to?
- Bo oni nic nie pamiętają z tamtego lotu, z tamtej wyprawy. Absolutnie
nic. Dopiero ja im powiedziałam, ze zginęli na Trytonie.
Te słowa sprawiły mi ulgę. Owszem, doznałem zawodu, wszelako czerpa-
łem z niego pociechę. Już nie musiałem walczyć ze sobą, nie musiałem się
oszukiwać; żadna konieczność nie skłaniała mnie już do przestąpienia progu
pokoju Nepa.
Oddech Leslie owiewał mi szyję. 
- Ale nie myśl teraz o tym, kotku.
- Nie będę. 
- Wiesz, o czym masz teraz myśleć?
- Mhm.
Jej serce biło na mojej piersi. Leslie ulokowała swą nogę między moimi i
leniwie podsunęła kolano do góry.
- Nie ruszaj się.
Wpełzała na mnie milimetr po milimetrze. Leżałem bezwładnie i chłoną-
łem zapach czystej, podnieconej kobiety. Drobna dłoń błądziła po mym brzu-
chu, zataczała półkola i sięgała coraz niżej.
- Jes7xze nie, kotku.
- Wpatrując się we mnie nadal, Leslie ujęła go z wprawą. Drgnąłem.
- Jeszcze nie. Niech on będzie wielki.
Manipulowała nim umiejętnie.
- Lee... • "•
- Wielki... wielki...
Zamknąłem oczy i wciągnąłem ją na siebie.
Odpowiedziała mi stłumionym jękiem, gdy wśliznąłem się w nią i poczu
łem na udach jej miękkie pośladki. Usiadła sztywno, obejmując łydkami moje
biodra, potem zaś opadła na wyprostowane ręce i zaczęła swój rozkoszny
taniec, który trwa) i trwał, az ona zakwiliła i to był sygnał, ze muszę ją 
dogonić.
Później zsunęła się na prześcieradło, na swoje miejsce przy moim boku
Odprężeni leżeliśmy w ciszy i świetle kinkietu. Czekałem na pochwałę.
Było cudownie - zyskałem ją.
Jeszcze później Leslie powiedziała:
- Nie miałam pojęcia, ze rozmowy o Nepie wpływają na ciebie tak ko
rzystnie.
Okryłem nas pledem.
- Chciałbym cię o coś prosić, Lee.
Poruszyła się i mocniej przytuliła policzek do mojej piersi.
- Na pewno ci nie odmówię, kotku.
- Bez względu na to, jak na mnie wpływają rozmowy o Nepie, wstrzy
majmy się od tych rozmów. - Zrobiłem pauzę, Leslie jednak nie odezwała się.
- Piszę teraz część drugą, tę o twojej ciąży i o narodzinach Nepa. Powinienem
spojrzeć na te sprawy z dystansu, wyrobić sobie do nich własny stosunek, a ty
mi narzucasz swo)e zdanie. - Znów zamilkłem. - Przyrzekniesz mi to?
Nieznacznie kiwnęła głową.
- Przyrzekam - powiedziała ledwie dostyszalnie i powtórzyła głośno.- -
przyrzekam. Zresztą... Miałam ci tego na razie nie mówić... Niedługo Nep
opuści nas w ogóle. Wiesz?
- Wiem - rzekłem teraz do pustego gabinetu. - Opuści nas dzisiaj. I nłe
dane mi będzie spotkać się z nim.
- Mikę. - Leslie zamykała za sobą drzwi. Wkradła się tutaj bezszelestnie. 
Mogę ci przeszkodzić?
Nie złożyła uświęconym zwyczajem rąk pytając: „Kiedy pozwolisz mi tu
posprzątać?" - przytruchtała prosto do mnie.
- Co ci jest, Mikę? Nie zjadłeś obiadu. Miałeś wizję, prawda?
- Nep nas dzisia) opuści - rzekłem.
- Wiem. On będzie tu lada chwila. Ale chyba nie to cię trapi? Och, ro
zumiem.
- Co?
- Nie martw się. Oni się wyniosą zaraz po odejściu Nepa i wtedy zosta-
niemy sami. A dzisiaj juz mogę.
- Co możesz?
Roześmiała się. Dziabiąc mnie w zebra palcem przy każdej wypowiadanej
sylabie, odparła.- 
- Ofiarować ci ten prezent, głuptasie. Ten od B.S.
- Ach.
- Ściślej biorąc, on niezupełnie nadaje się do ofiarowania. Przynajmniej
na razie.
- Jestem z tego szczególnie rad. Wątpię, żeby zachwycił mnie prezent,
którym można się pochwalić jedynie przed wenerologiem. >
Leslie odgarnęła do tyłu włosy.
- Mikę, ja nie żartuję - uśmiechnęła się, ale spostrzegłem, że jest dzie-
wczęco zawstydzona i to spostrzeżenie wprawiło mnie w zakłopotanie. - 
Chcę ci powiedzieć coś ważnego.
- Wal.
- No więc w środę byłam w Zurychu. Pojechałam tam po klej do kształtek
i... i nie tylko. Miałam zamówioną wi2ytę u doktora Hansa Neupartha. On... on
pracuje w... B.S.
- Gdzie?
Spłoniła się niczym dorastająca panienka i znowu dźgnęła mnie palcem.
-W Banku Spermy-wycedziła półgłosem i niemal gniewnie. - Po
tym zabiegu powiedział, żebym przez trzy dni była grzeczna. Na wszelki
wypadek. 
- Rany boskie.
- No i byłam. Ale od dzisiaj już mogę. Wytrzymaj jeszcze trochę, kotku. 
- Rany boskie. Muszę się napić. 
Leslie stała przede mną zaróżowiona i zmieszana, ale szczęśliwa i dumna. 
- Więc ten prezent - rzekła - dostaniesz dopiero za dziewięć miesięcy. - 
Wsunęła mi dłoń pod pachę. - A teraz chodźmy. Nep chce się z nami po- 
żegnać. Razem zeszliśmy do salonu. Czułem się podobnie jak moja żona, która z 
ożywieniem'komunikowała o czymś naszym gościom raźnie wstającym od 
stołu i wydającym okrzyki. Nie zwracałem uwagi na to, co mówią; do uszu
wpadło mi tylko jedno słowo: maravilloso Patrzyłem, jak wszyscy oni idą
hałaśliwą grupą do pokoju Nepa. 
Kiedy znikli mi z oczu, wypiłem spory łyk teąuili. Machinalnie zakręciłem 
butelkę i kierowany czyjąś wolą zająłem stanowisko pod schodami. Nieba- 
wem na ich szczycie miała pokazać się Emmelina, a mnie los wyznaczył 
obowiązek uratowania tej cholernej idiotki przed skręceniem karku. 
„Acer II" - Breshoven


ANASTASIS

Część pierwsza
Pracownikom OKSZ

ZIEMIA I KOSMOS

I
Stałem przy balustradzie tarasu i patrzyłem na cisy, tuje i klomby, które z
wysokości tego piętra wyglądały jak makiety przed monstrualnym domem
laiek.
- Zrobiliśmy następny krok - mówił Heinz Vogel. Siedział na jednym z
leżaków w ceglasto białe pasy. - Może ta droga nie ma końca, ale zrobiliśmy
na niej następny krok do przodu
Oprócz Heinza Vogla była tu Leslie i Myrna Saunders, był komandor Jo
seph Bragg ze swo|ą żoną, doktor Rettman i Reinhard Metternich. Niebawem
miał się zjawić Fred von Neheim wraz z Jurgiem Hoestromem.
- Zrobiliśmy ten krok - ciągnął Heinz Vogel - dzięki tobie, Mike'u Cesara,
pilocie klasy S.
To raczej oni sprawili, ze przestałem dreptać w miejscu. Jeżeli znalazłem
się na zewnątrz zaklętego kręgu, było to wyłącznie ich zasługą, więc również
ich zasługą były wszelkie korzyści, które implikował ten fakt.
- I masz wreszcie swoją książkę odezwał się Reinhard Metternich. -
Naprawdę masz tę książkę, Mikę.
Tak. miałem tę książkę. Ale juz mi na niej nie zależało. Po moim nieuda-
nym małżeństwie z Emmeliną, po tragicznych wydarzeniach na staqi „Tita
nia"; po dramatycznej wyprawie na Trytona, po kilku latach mojego drugiego
małżeństwa, latach pozornie sielankowych, podczas gdy w istocie pełnych
spięć i wstrząsów, i po trwającym trzy tygodnie odosobnieniu - uznałem
ostatecznie, ze sprawy te powinien okryć mrok niepamięci. Od tamtych prze-
łomowych dni, spędzonych w komorze ciszy, często sięgałem po pióro, by
dokonać jakiegoś podsumowania, jakiejś próby odnalezienia harmonii z sa
mym sobą. Teraz rozumiałem, ze moje notatki mogły być w najlepszym wy
padku materiałem do badań dla psychologów OKSZ, niczym więcej. Skądinąd
były nim.
- Pamiętasz, co ci opowiadałem o tych współczesnych samsonach litera-
tury szwajcarskiej - mówił dalej Reinhard. - Na początku swojej kariery dep-
tali mi po piętach, jedna spryciula wśliznęła się do mojego mieszkania i
zaskoczyła mnie w łóżku. Cale ciało miała pokryte swoimi wierszami. Dzisiaj
jest znaną poetką i od roku błagam ją o rękopis nowego tomu. Pamiętasz?
Owszem, pamiętałem tę naszą rozmowę, pamiętałem wszystkie nasze
rozmowy, które odbyliśmy, zanim znalazłem się tutaj. Późniejsze wspomnie-
nia, te z pobytu w tym zakładzie, zatarły mi się w pamięci i mogłem je
przywołać tylko dzięki notatkom w dzienniku, ale wypadki bezpośrednio
poprzedzające okres mojego odosobnienia pamiętałem doskonale.

II
Nic nie zapowiadało takiego finału. Byłem wtedy w znakomitym nastroju,
ponieważ przed kilkoma minutami dowiedziałem się, że zaprzedwczoraj Les-
lie pojechała do Zurychu, gdzie doktor Hans Neuparth obdarzył ją przecho-
wywaną tam od lat „moją cząstką" - jak to ongiś eufemistycznie ujęła pani
Maria Pia Leeport - skutkiem czego za dziewięć miesięcy miałem zostać
ojcem. Poza tym był to dzień, w którym mój dręczyciel, dymorficzny Nep
składał nam wizytę pożegnalną i opuszczał nas nieodwołalnie. Wszyscy nasi
goście przebywali w jego poko;u-grobowLu, by asystować mu w wyprowadz-
ce. Oprócz Leslie była tam Emmelina, Bragg i jego żona. Ich głosy rozlewały
się na górze, kiedy zajmowałem stanowisko pod schodami wiodącymi z salo-
nu na piętro. Wzmocniony łykiem teąuili rozpamiętywałem obrazy z mojej
niedawnej wizji.
Pierwszy z nich przedstawiał Emmelinę biegnącą galeryjką od strony po-
koju Nepa. Jej twarz wykrzywiał grymas przerażenia; miała wytrzeszczone
oczy i otwarte usta. W śmiertelnej ciszy, w jakiej zwykle odbywały się moje
wizje, Emmelina uderzyła biodrem o poręcz, odbiła się od niej i z wyrzuconą
do przodu nogą. na moment zawisła nad schodami. Zanim runęła głową w
dół, wykręciła tułów, żeby uwolnić lewą stopę, która uwięzia jej między słup-
kami balustrady. Wizja urwała się mniej więcej wtedy, gdy Emmelinę od
najniższego stopnia dzielił zaledwie metr. Mogłem sobie wyobrazić, jak pod-
stawa jej czaszki styka się z podłogą i jak pękają kręgi zgniatane ciężarem
rozpędzonego ciała. Upadek ten był spokojny i leniwy, bo wizja odbywała się
w zwolnionym tempie, co różniło ją od poprzednich.
Stanąłem u podnóża schodów czekając na Emmelinę, by uratować ją
przed skręceniem karku. Wydawało mi się, ze robię to z nakazu czyjejś woli.
Wkrótce jednak pod wpływem tego samego nakazu ruszyłem schodami.pod
górę. Uświadomiłem sobie, że moja wizja tym razem nie ukazuje przyszłych'
zdarzeń. Coś pękło w mechanizmie prekognicji i mechanizm ten zamierał,
myląc się, fałszując i w agonalnych skurczach racząc mnie improwizacjami na
temat przyszłości.
- Nep nas opuszcza - powiedziałem do siebie - i jednocześnie opuszcza
nas zdolność jasnowidzenia. Wątpliwa to zresztą była zdolność, jeśli zważyć,
ze przejawiała się tak rzadko i przypadkowo.

III
Trudno mi obecnie ustalić, jakimi torami toczyły się wówczas moje myśli.
Prawdopodobnie wspominałem swoją poufałą, szczerą rozmowę, którą mia-
łem z O'Pavelem kilka lat temu w tym domu, i to, jak potem przygnębiony
piąłem się po tych samych schodach, by w poszukiwaniu Emmeliny wtargnąć
do jej buduaru i przyłapać ją z Maxem Sternem in flagranti. Ta scena tworzyła
trwały engram w moim układzie nerwowym i kiedy dotarłem na piętro, stanę-
ła mi przed oczami taka, jaką ją opisałem w „Katharsis".
Poprzez analogię, którą doktor Rettman nazwałby pewnie lepkością myś-
lenia, wspomniałem także podobną scenę, tę z „Titanii", gdy na krótko przed
katastrofą pomyliłem drzwi i wszedłem do kabiny, gdzie Leslie Leeport ba-
raszkowała na koi z Potterem Brentonem.
Obie te sceny w nieuchwytny sposób połączyły się ze sobą. Zobaczyłem
swoją żonę rozkrzyżowaną pod tym kanadyjskim olbrzymem, który przybrał
nagle wygląd Maxa Sterna. Moja żona też się zmieniła: wyszczuplała, a jej rysy
nabrały ostrości, co upodobniło ją do Emmeliny.
Potrząsnąłem głową, by odpędzić te wspomnienia, ale one napastowały
mnie dalej, ulegając ciągłym przeobrażeniom. Tych dwoje znalazło się raptem
na grubej macie z wielbłądziej sierści. Mężczyzna był śniady i bardziej musku-
larny od Maxa Sterna; miał kruczoczarne włosy, a kiedy uniósł tułów znad
rozpłaszczonych pod nim, rozkołysanych piersi i wyszczerzył do mnie równe,
nieskazitelnie białe zęby, poznałem w nim Jose Martineza. Nieopatrznie )
wskrzesiłem pamięcią twarz tamtej kobiety. Była zachwycająco urodziwa, roz-
jaśniona radością, lecz przy tym bezmyślna, jak u łakomego debila, któremu
podsunięto pod nos kopiastą porcję tortu.
Nie wiem, czemu tam wszedłem. Może kierował mną zwykły odruch,
może siła tych wspomnień, może masochistyczne pragnienie ich odświeże-
nia. Otworzyłem drzwi i zajrzałem do dawnego buduaru Emmeliny, gdzie
przed laty „człowiek o dokładnie pięciuset twarzach, najlepszy spec w swojej
branży beztrosko zerżnął mi żonę".
To samo, opuszczając tylko słowa „przed laty", mogłem powiedzieć w
czasie teraźniejszym.
Od tego miejsca w mojej pamięci zieją luki. Swoje późniejsze poczynania,
reakcje, próby zinterpretowania otaczającej mnie rzeczywistości mogę odtwo-
rzyć jedynie na podstawie dziennika, który prowadziłem prawie do ostatnich
dni odosobnienia. Te nie zawsze rzetelne notatki skażone są patologicznym
subiektywizmem, odzwierciedlają moje fantazje i omamy, lecz to właśnie
stanowi o ich dokumentalnej wartości, gdyż oddają prawdę o moich przeży-
ciach. Ilekroć wracam do tych notatek, zdumiewam się nad kategorycznością
stawianych przez siebie ocen, a zarazem nad własną chwiejnością w uczu-
ciach i postępowaniu.

VI
Trzeciego lub czwartego dnia pobytu w tym zakładzie tak napisałem w
swoim dzienniku:
To samo, opuszczając tylko słowa „przed łaty", mogłem powiedzieć w
czasie teraźniejszym.
Leżeli oboje na łóżku, w półmroku, tak jak wtedy. Max Stern odwrócony
był do mnie plecami, ale wiedziałem, że to on. Poznałem go natychmiast po
tym naprężonym karku i napiętych pośladkach, i po spodniach chyba już
zwyczajowo spuszczonych do kolan. Robił to pośpiesznie, z króliczym zapa
miętaniem, a klamra jego pasa dzwoniła natarczywie, jak brzęczyk na konsoli
łączności, sygnalizujący pilne wezwanie. Jego partnerka, którą zasłaniał cia-
łem, kurczyła nogi i sapała wespół z nim w dwugłosowym madrygale. Patrzy-
łem na nich, nie dowierzając swoim zmysłom.
- Max? - powiedziałem.
Wykręcił szyję i obrzucił mnie błędnym wzrokiem.
- Max? Co tu się dzieje?
Może nie powinienem był im przeszkadzać, może należało się wynieść
stamtąd czym prędzej, ale kiedyś już tak zrobiłem i miało to fatalne skutki.
Jestem u siebie - pomyślałem - i trzeba raz z tym skończyć. Nie mogę ciągle,
być intruzem we własnym domu.
Max Stern uprzytomnił sobie wreszcie, że ma widza. Miotając się w łóżku
wybałuszał na mnie oczy i niezdarnie nawlekał spodnie na tyłek.
- Jak ty się tu znalazłeś? - spytałem. - Co ty tu wyprawiasz? To nie jest
jakiś godzinowy hotel, do cholery!
Oczywiście przyjechał do nas za namową Emmeliny, której jest potrzebny
do celów reklamowych. On także goni za reklamą. Ta dwójka życiowych
bankrutów usilnie stara się uwikłać w skandal towarzyski. Po artykule w „Bern
Zeitung" spodziewali się oni najazdu reporterów na Breshoven, więc wspo-
magając się wzajemnie dążyli do stworzenia w moim domu stosownej sytuacji
ku zgorszeniu opinii publicznej. Niewinne napomknienie o ich dawnym ro
mansie - jakby powiedział Reinhard Metternich - tekścik pod tytułem
„Szczęśliwa komuna małżeńska"; jeden, drugi, trzeci wywiad, jedno, drugie,
trzecie zdjęcie z Nepem, przy Nepie, obok Nepa, i znów wypłyną na szersze
wtxly.
- Poczekaj, Mikę! - zawołał Stern. - Pozwól, że coś ci wyjaśnię. 
- Nie potrzeba mi żadnych wyjaśnień. Przyjechałeś tutaj na to ostatnie
przedstawienie, żeby zrobić z niego swój benefis, ale ten pokój wywiera na;»
ciebie nieodparty urok i musiałeś jeszcze raz sprawdzić, jak to w nim smakuje.
Bo tu jakoś bardziej czujesz się mężczyzną, prawda?
- Posłuchaj, Mikę.
- To ty posłuchaj. Nep jest w tamtym skrzydle. Jeżeli chcesz zdążyć przed
zapadnięciem kurtyny, to zabieraj stąd swoją panienkę...
Dopiero teraz spojrzałem na tę kobietę. Ze swojego miejsca na łóżku
Leslie wpatrywała się we mnie oczyma jak koła. Już wcześniej miałem podej-
rzenia, ze to ona, chyba dlatego aż do tej pory unikałem jej wzrokiem, zapew-
niając się w duchu, że te podejrzenia są bezpodstawne.
- Lee? Przecież to niemożliwe.
- Mikę - powiedział Max Stern. Wstał i szedł w moją stronę.
- Stul pysk - rzuciłem mu chrapliwie, wyminąłem go i zbliżyłem się do
łóżka. - On i ty, Lee? Przecież to niemożliwe, śmieszne. To jakiś kawał, co?
Leslie podciągnęła pled pod brodę.
- Wielki Boże, Mikę!
- Wielki Boże? - Okoliczności wymagały, żebym mówił tonem stano
wczym i agresywnym, zdobyłem się jednak na ton płaczliwy i żebraczy. - Nic*
więcej nie masz mi do powiedzenia? 
- Czy ty na pewno dobrze się czujesz, Mikę?
Ona niewątpliwie czuła się pierwszorzędnie. Po zainkasowaniu swojej
porcji miłości zawsze jest w „cudownym nastroju". Kiedy gościmy kogoś u
siebie, chodzi po domu rozdrażniona i markotna, bo wtedy nie może się ze
mną kochać. „Ta świadomość, ze nie jesteśmy sami, peszy mnie i jakoś nie
mogę".
- Już cię nie peszy, że dokoła kręcą się ludzie? - wybuchnąłem. - Przecież
ty go w ogóle nie znasz. Jest tu najwyżej od kwadransa. To też cię nie peszy?
Co on w sobie ma takiego? Jakiś zwierzęcy magnetyzm?
„DELIMALE uczyni ją powolną twej woli."
Znowu zobaczyłem tę młodą nagą kobietą rozłożoną na macie z wielbią
dziej sierści i wyraz upojenia na jej zachwycająco urodziwej twarzy dziecka.
Tuliła w objęciach szamoczącego się Jose Martineza, który zawołał mnie na
pomoc. „Mikę" - jego zęby błyszczały w szerokim uśmiechu - „tej ślicznotce
ciągle za mało".
- Evelin? - spytałem. - Jak długo każesz mi za to płacić?
Ktoś mnie dotknął i obraz rozpłynął się w mojej wyobraźni. Nadal stałem
naprzeciwko Leslie okrytej pledem. Strząsnąłem z siebie dłoń Maxa Sterna i
postawiłem następny krok. r
- A może ty nie jesteś Leslie? Kim ty właściwie jesteś?
Z pledem przyciśniętym do piersi Leslie usiadła w pościeli i cofnęła się
pod ścianę. Posłała szybkie spojrzenie Sternowi i kierując je z powrotem na
mnie, powiedziała cicho:
- Idź po jego żonę.
- O czym ty mówisz? - zapytałem.
- Idź po jego żonę - powtórzyła z naciskiem.
Usłyszałem, jak Max Stern wychodzi z pokoju i jego oddalające się kroki.
Uciekał z mojego domu po przyprawieniu mi rogów, bezkarny, nadęty i
nonszalancki i miałem wrażenie, ze pozostawił po sobie nie zwerbalizowane
żądanie: „Gdybyś się znowu ożenił, Mikę, daj mi niezwłocznie znać". Wysko
czv(em za nim na korytarz.
- Stój! - krzyknąłem.i
Był w połowie drogi do pokoju Nepa. Zatrzymał się i zawahał, walcząc z
chęcią ucieczki. Kiedy go dopadłem, odchylił głowę do tyłu, nieopatrznie
wystawiając podbródek. W ten podbródek rąbnąłem pięścią na odlew.
Nie umiem się bić, bo Ośrodek Kosmicznych Statków Załogowych w
Breshoven szkoli pilotów, nie zaś mistrzów ringu, ale Max Stern ma takie
pojęcie o technikach samoobrony, że sprałby go nawet manekin do treningu.
Wrzasnął i poleciał na ślepy otwór drzwiowy ozdobiony portalem. Poprawi-
łem z dołu, ciosem w okolice splotu trzewnego, gdzie między innymi umiejs-
cowiony jest zwój jądrowy zawiadujący tym organem, który Max Stern nie-
chybnie otacza szczególną troską. Poczekałem, aż zgięty w niskim ukłonie
złapie powietrze, po czym ustawiłem go pod ścianą, by mieć dogodne pole
operacji.
- Przestań, Mikę - wyjęczał. - Mikę, juz dosyć.
- Nie. Wpierw uregulujemy zaległe rachunki. Chcę zobaczyć wszystkie z
twoich pięciuset min. Sam będę modelować ci gębę.
Korytarzem nadbiegły jakieś kobiety, mignęła mi twarz Anneliese, ktoś
próbował odepchnąć mnie od Sterna. Wolną ręką machnąłem za siebie, drugą
podtrzymywałem tego łajdaka, bo ledwo stal na nogach.
- Weź się w garść, do diabła, Max powiedziałem. - Nie możesz mnie
teraz zawieść.
Walnąłem go w żebra i powtórnie ulokowałem pięść na jego podbródku.
Uderzył potylicą o ścianę.
- Bragg, Joseph Bragg to twój krewniak, prawda? - kontynuowałem. -
Kiedyś ty i on chcieliście wyekspediować mnie poza Układ Słoneczny, żeby
zabawiać się z moją żoną. Bragg zamknął mnie w komorze ciszy, ale to nie
była komora ciszy tylko statek międzygwiezdny. Wiesz, jak mu za to zapłaci-
łem? Zgruchotalem mu szczękę.
Kiwając na boki zwieszoną głową Max Stern wybełkotał coś niezrozu-
miale.
- Z tobą obchodzić się będę delikatniej - obiecałem. - Przedłużymy tę
zabawę do wieczora.
Puściłem go, wziąłem zamach i wtedy Max Stern upadł na podłogę. Osu-
nął się z gracją składanego namiotu i lezal skręcony i nieruchomy. Więcej
oznak życia przejawiałby worek fasoli niż on.
- Wstawaj! - rozkazałem.
Ani drgnął. Leżał spokojnie i całą swoją pozą okazywał zadowolenicyite.
jest już bezpieczny, nietykalny. Nie byl to postępek dżentelmeński, ale- nie
mogłem się powstrzymać, żeby nie kopnąć go w sempiternę. 
- Teraz - szepnął ktoś za mną.
Poczułem ukłucie między łopatkami i straciłem przytomność. Ocknąłem
się dopiero tutaj.
Tutaj - słowo to ma wiele znaczeń, a ściślej, określa konkretny lokal, który
w mojej imaginacji ulegał nieustannym metamorfozom. Najbliższy prawdy
opis tego lokalu znalazłem na początku dziennika. Opisy późniejsze są repli
karni rzeczywistości wykoślawianej przeze mnie w miarę upływu dni.
Lokal składał się z trzech pomieszczeń: pokoju i dwóch wnęk. Pokój miał
rozmiary pięć na pięć kroków i panoramiczne okno wychodzące na park. Pod
jedną ze ścian stał wygodny tapczan, pod drugą piętrzył się stos imitujących
drewno płyt, z których dziewiątego dnia odosobnienia zmontowałem zestaw
prostych mebli. Podłogę pokrywała sełedynowopopiełata wykładzina harmo-
nizująca z kolorem tapet. Do tego pokoju, będącego skrzyżowaniem salonu z
sypialnią, przylegały dwie wnęki - kuchenna i łazienkowa.
Są tu także drzwi. Gdy odzyskałem przytomność, leżąc na tapczanie zoba-
czyłem stojącą w nich długonogą, szczupłą kobietę o urodzie Madonny. Jej
bladą, trójkątną twarz wysuniętą spod gęstwiny ciemnych włosów opromie
nfai seraficzny uśmiech Trzymała przed sobą plastykowy skoroszyt przyciś-
nięty płasko do brzucha.
Dzień dobry - powiedziała.
Dźwignąłem się na łokciach i z powrotem opadłem na poduszkę. Byłem
słaby i odrętwiały.
- Co się stało? - zapytałem.
Z tym lag(xlnym, nic nie mówiącym uśmiechem kobieta podeszła bliżej i
przycupnęła na podnoszonym siedzeniu przy tapczanie. Skoroszyt umieściła
na kolanach i splotła na nim dłonie.
Jak się pan czuje, panie Cesara? ' 
Jej kitel wydzielał słabą woń środka odkażającego.
- Gdzie ja jestem? - spytałem. - Czy to szpital? Miałem wypadek?
Jeszcze nie wróciła mi pamięć niedawnej scysji z Maxem Sternem i przera
ziłem się, że spotkało mnie to, czego się obawiałem od lat: utrata panowania
nad samoch<x1eTs 7. powodu zaburzeń psychosensorycznych. W zeszłym roku
pokonując zakręt wjechałem na chodnik i omal nie potrąciłem człowieka,
który oglądał wystawę salonu z męski} konfekcją. 
- Nazywam się Myrna Saunders - powiedziała kobieta. -Jestem lekarzem.
Pracuję tutaj, w tym zakładzie.
- W jakim zakładzie?
Pani Saunders czubkami palców pogładziła okładkę skoroszytu. Wciąż
uśmiechała się z anielską dobrocią.
Rewalidacji.
Więc jednak miałem wypadek?
Ostrożnie poruszyłem wpierw jedną, potem drugą nogą. Zapragnąłem
ściągnąć z siebie przykrycie i sprawdzić, czy nie jestem spowity w bandaże.
To jest Zakład Rewalidacji Psychicznej - oznajmiła Myrna Saunders -
Proszę się nie obawiać, fizycznie jest pan zdrów To nie był wypadek. Przy-
najmniej nie taki, o jakim pan myśli.
W owym miejscu mego dziennika, ujęta w ramki, widnieje uwaga: . -
Za szyldzikiem Zakładu Rewalidacji Psychicznej kryje się zwyczajny szpital
psychiatryczny. Wszystko przemawia za tym, ze otoczenie uznało mnie za
umysłowo chorego. Zostałem obwołany wariatem. Zostałem pensjonariuszem
Wesołej Chatki.
Przeciętnie dziesięciu na każdych stu pilotów trafia do takiego zakładu, a
połowa z nich pozostaje tam do końca. Fred von Neheim od czterech lat jest
pod opieką psychoterapeutów, Jurg Hoestróm wkrótce tez wpadnie im w
łapy. Park Bohaterów, nieuleczalne choroby zawodowe bądź Wesoła Chatka
to los większości weteranów lotów kosmicznych. Jesteśmy ofiarami ogólno-
światowego spisku.
Pod tą uwagą, podkreśloną podwójną linią, jest dalszy ciąg mojej rozmowy
z Myrną Saunders:
Jej wyjaśnienie niewiele mi wyjaśniło.
To nie był wypadek? - indagowałem. - Więc co się stało?
- Zawiodły pana nerwy - odparła - Wczoraj po południu w swoim domu
poturbował pan pewnego mężczyznę. Był pańskim gościem.
Przestała się uśmiechać, ale z jej twarzy nie schodził wyraz pogody i
przyjaznego współczucia.
- Tak, teraz przypominam to sobie. - Naśladując jej pogodę, tyle ze bez
tego współczucia, dodałem: - Skułem mordę Sternowi.
Wyprostowała się.
- Och! Ten człowiek jest w szpitalu.
- Mam nadzieję, ze szybko stamtąd nie wyjdzie.
Pani Saunders skarciła mnie gniewnym zmarszczeniem brwi i równo-
cześnie posłała mi uśmiech, co mogło oznaczać, ze potępia moją niegodzi-
wość, niemniej jest skłonna okazywać mi wyrozumiałość jeszcze przez jakiś
czas.
- On doznał wstrząśnienia mózgu, na szczęście lekkiego, i ogólnych
obrażeń. Jest potłuczemy i ma pęknięty nadgarstek.
- Nadgarstek' - Wolałbym, zęby pękła mu podstawa czaszki, zatajJłSft,,
jednak to słodkie życzenie. - Czy ja robiłem coś z jego nadgarstkiem? - 
- To był pechowy upadek. Wywrócił pan łóżko, na którym oni leżeli. V
- Wywróciłem łóżko? - zdumiałem się. - Nie pamiętam.
Nic takiego nie zachowało się w mojej pamięci. Z jej mroków wypływały
rozmaite obrazy tamtych zdarzeń, ale żaden nie ilustrował słów Myrny Saun-
ders, żaden nie ukazywał sceny z wywróconym łóżkiem.
Tutaj właśnie, na pięciu stronach dziennika znajduje się opis mojej bijatyki
z Maxem Sternem. Opis ten obecnie przeniosłem do rozdziału czwartego, aby
zaprowadzić nieco porządku w swoich notatkach.

VI
Nie mogę sobie przypomnieć, kiedy i w jaki sposób wywróciłem to łóżko,
ale zbyt dobrze przekonałem się na własnej skórze, czym jest niedoczynność
pamięci, by powątpiewać w prawdomówność pani Saunders. U bywalców
obozów readaptacyjnych nagminnie stwierdza się tak zwaną niepamięć wste
czną, która jest wynikiem zaburzeń świadomości, często występujących u
pilotów odbywających dalekie rejsy. Po powrocie na Ziemię człowiek czyta
swoje meldunki, nadane w trakcie półrocznego pobytu w kosmosie, jakby to
było sprawozdanie z cudzej podróży. Przed laty zaliczyłem awaryjny lot na
,Jove VIH", który w obie strony trwał jedenaście miesięcy, bo statki typu
„Aeer" w tamtych latach dopiero oblatywano. Z tych jedenastu miesięcy pozo-
stało mi tylko jedno jedyne wspomnienie: trwające) godzinę awarii systemu
chłodzenia reaktora i mojej rozmowy z widmową postacią manipulującego
przy sterach O'Pavela, który wtedy od dawna już nie żył.

VII
- Działał pan w afekcie - powiedziała Myrna Saunders - przy zwężonym
polu sensorium. Stąd te luki pamięciowe.
- Pamiętam natomiast, że ktoś mnie obezwładnił. Poczułem ukłucie mię
dzy łopatkami i urwał mi się film. To był zastrzyk paraliżujący, tak? Aha, i
dlatego jestem taki połamany.
Pani Saunders patrzyła na swoje dłonie, splecione na skoroszycie. Jej wą-
skie paznokcie pomalowane były perłowym lakierem o różowym odcieniu.
- Musieliśmy to zrobić. Był pan nieobliczalny.
Czy byłem nieobliczalny? Przecież kierowałem swoim postępowaniem i
mogłem je wytłumaczyć Chciałem sprać Maxa Sterna tak, żeby unieszkodli
wić go na zawsze. Wytknąłem sobie ten cel wyraźnie, nauczony bolesnym
doświadczeniem z Pascolim, który w ciągu tygodnia wylizał się z kontuzji i ze
wzmożoną werwą w swoim studio przystąpił do drapowania kapy pod rozfig
lowaną Emmeliną.
- Jeżeli czegokolwiek mi żal - powiedziałem - to tego, ze zjawiliście się
tam, zanim rozpracowałem Sterna.
- Zjawiliśmy się? My? Gdzie?
- W moim domu. Z tymi obezwładniającymi argumentami w czarnej wa
lizeczce.
- Och. Więc pan sądzi... To nawet dobrze, ze poruszył pan tę kwestię'
Była zmieszana. Gdybym żyt w dziewiętnastym wieku, napisałbym, że ,,jej
lica okrasił blady rumieniec".
- Ja tu nie widzę żadnej kwestii. Ktoś was wezwał i wyście przyjechali,
żeby poskromić szalejącego furiata czy jak tam mnie nazwał ten ktoś. W
porządku, milutka służba zdrowia zrobiła, co do niej należało. Jestem teraz
pod wrażeniem waszych obezwładniających argumentów, ale kiecły to pa-
skudztwo przestanie działać, załatwię Sternowi dożywotni pobyt w najlepszej
szwajcarskiej klinice, na oddziałe chirurgii urazów ciężkich.
- Nie o to mi chodzi, panie Cesara. - Z okładki skoroszytu pani Saunders
przeniosła spojrzenie na mnie. Było to spojrzenie zakłopotane. Stwierdziłem,
że ma ona w sobie coś rozpustnie świętoszkowatego, coś ze średniowiecznej
zakochanej mniszki, która gawędząc ze swoim wielbicielem w parlatorium,
dokonuje trudnego wyboru między wolą bożą a boskim powołaniem. - Uwa-
żam, ze powinien pan o tym wiedzieć. Nikt od nas do pana nie przyjeżdżał.
Nie było to konieczne. W pańskim domu gościł akurat nasz pracownik.
Nie byłem tym specjalnie zaskoczony. Chyba domyślałem się tego od
początku, ponieważ od początku trapiły mnie niejasne przeczucia. Domyśla
łem się także, kto jest tym pracownikiem Zakładu Rewalidacji Psychicznej.
Tylko jedna osoba wchodziła w rachubę.
- Anneliese Bragg - powiedziałem. - Nie mogę się mylić.
- Nie myli się pan. Doktor Anneliese Bragg jest specjalistką pierwszego
stopnia.
Tu widnieje kolejna uwaga:
Bezsprzecznie jesteśmy ofiarami ogólnoświatowego spisku. Oni są wszę-
dzie. Chodzą za nami, kontrolują każdy nasz ruch. Czyhają na moment naszej
nieuwagi, by zatopić nam igłę w plecach i wsączyć w nas jadowitą substancję,
po której stajemy się bezwolni i bezbronni.

VIII
Po krótkiej pauzie pani Saunders dodała:
- Mówię panu o tym, bo będziemy razem pracować.
- Nie rozumiem - oświadczyłem.
Ale już rozumiałem. Oplątywano mnie siecią.
- Chcielibyśmy, żeby pan pozostał tutaj przez kilka dni. Zastanowimy się
wspólnie, co było powodem pańskiego wzburzenia.
- Ona i pani?
- 1 pan. - Głosem pełnym łagodnej perswazji Myrna Saunders zaczęła
wyłuszczać, monologując: - My w tym zakładzie pracujemy z reguły w trzyo-
sobowych grupach terapeutycznych, które mogą wchodzić ze sobą w dowol-
ne interakcje. Poszczególne grupy przeważnie składają się z dwóch pacjentów
i jednego lekarza, ale bywa też na odwrót: jeden pacjent i dwóch lekarzy. Tak
jak w pańskim przypadku.
Usiadłem. Chwyciły mnie mdłości, krwawa mgła przyćmiła mi wzrok.
Przezwyciężyłem słabość i wytrwałem w pozycji siedzącej.
- Pani uważa, że ja jestem chory?
- Powiedzmy, że ma pan problemy, a my jesteśmy gotowi pomóc panu w
ich rozwiązaniu.
- Pani wybaczy, własne problemy wolę rozwiązywać sam. Już to mówi-
łem: kiedy się stąd wydostanę, zafunduję Sternowi dożywotni pobyt na od-
dziale chirurgii urazów ciężkich. I będzie po problemach.
Spojrzała mi w twarz. Oczy miała czyste i niebieskie niczym bezkresne
niebo.
- Wobec tego ujmijmy to inaczej - rzekła. - Pańska reakcja była nie-
współmiernie gwałtowna w stosunku do bodźca, który ją wywołał. Wiele
wskazuje na to, panie Cesara, że pański wybuch gniewu miał głębsze podłoże.
- Chorobowe? To pani ma na myśli?
- Nie wiem. Za wcześnie na diagnozę. Za tydzień będziemy wiedzieli
więcej. Mamy mnóstwo czasu.
- Mnóstwo czasu! Może pani ma mnóstwo czasu, ja nie. Piszę teraz po-
wieść. Muszę ją skończyć w krótkim terminie.
Uśmiechnęła się - tym razem jak przekorny diablik.
- Pisać może pan tutaj. Otrzyma pan maszynę, materiały piśmienne, czyt-
nik biblioteczny, końcówkę komputerową; wszystko, czego pan zażąda. Nikt
nie będzie panu przeszkadzać.
Zebrałem się w sobie, by wrzaskiem wyrazić protest, ale nagle zupełnie
opadłem z sił i jak pusty skafander próżniowy osunąłem się na poduszkę. Pani
Saunders wstała.
- Nie wolno się panu denerwować - rzekła dobrotliwie, składając i cho-
wając siedzenie pod tapczan. - Proszę wypoczywać. - Na stojącym obok
wezgłowia nocnym stoliku położyła plastykowy skoroszyt. - Zostawiam panu
informator. Są w nim omówione formy działania naszych grup zajęciowych,
propozycje rozrywek, jest także rozkład dnia. Nie musi pan go przestrzegać,
nie ręczę jednak, że stołówka wyda panu obiad o piątej rano ani że pływalnia
będzie czynna po północy.
Stojąc nade mną Myrna Saunders przez chwilę przyglądała mi się troskli-
wie i w skupieniu.
- Ma pan jakieś pytania? Jakieś życzenia?
- Nie.
Mocniej przytuliłem policzek do poduszki i zakopałem się pod pledem.
Chciałem zostać sam. Chciałem to wszystko przemyśleć w samotności.
- Gdyby pan czegoś potrzebował, proszę mnie wezwać. Mnie albo Anne-
liese Bragg. Jedna z nas zawsze będzie do pańskiej dyspozycji. Przycisk radio-
fonii wewnętrznej jest na stoliku nocnym. Tu, gdzie położyłam informator.
- Mhm.
Usłyszałem, że ona odchodzi. Zanim wyszła na korytarz, powiedziała:
- Wie pan, nie zapytał pan o żonę.
- Nie mam żony - wymamrotałem w pościel.

IX
O ile dobrze pamiętam, nazajutrz zainstalowano w moim pokoju koń-
cówkę komputerową i wyposażono mnie w obiecany sprzęt IBM oraz w
materiały piśmienne. Przez cały trzeci i czwarty dzień pobytu w Zakładzie
Rewalidacji Psychicznej opisywałem przebieg swojej rozmowy z Myrną Saun-
ders i przy okazji - awanturę z Maxem Sternem. Nie opuszczałem pokoju,
odizolowałem się od świata i nie życzyłem sobie nikogo widzieć. Personel
zakładu uszanował to życzenie. Posiłki dostarczano mi dźwigiem łączącym
kuchnię z wnęką kuchenną, poza tym byłem samowystarczalny, więc miałem
spokój.
Piątego dnia nie tknąłem dziennika. To samo było szóstego i siódmego
dnia. Spacerowałem od ściany do ściany i układałem w głowie plan „Eska-
pizmu". Dopiero po tygodniu ponownie wziąłem do ręki pióro, gdyż wokół
mnie zachodziły procesy godne odnotowania.
Czemu miały służyć te moje notatki? Nie było to przecież zbieranie mate-
riału do przyszłej książki. Nie była to także forma gromadzenia dowodów
przeciwko moim domniemanym prześladowcom. Prawdopodobnie ta ten
dencja do przelewania myśli na papier wynikała z monomaniakalnych cech
mego charakteru. Opisując to, co widzę, przybliżałem sobie pewne sprawy i
łatwiej mi było się w nich rozeznać.
Zaczęło się to na drugi dzień po moim przybyciu do tego rzekomego
Zakładu Rewalidacji Psychicznej. „Gdyby pan czegoś potrzebował" - powie-
działa wtedy na odchodnym Myrna Saunders - „proszę mnie wezwać. Przycisk
radiofonii wewnętrznej jest na stoliku nocnym". Na tym stoliku nocnym opie-
ram teraz łokcie, siedząc na tapczanie i pochylając się nad dziennikiem. Stolik
ma cztery nogi z rurek niklowanych, trzy półki o wyglądzie wafli wyciętych z
warstwy torfu i nakryty jest podobnym do nich blatem. Wmontowane w niego
gapią się na mnie okrągłe szklane ślepia: cyferblat zegara, podziałka termo-
metru, tarcza barometru i skala radioodbiornika, pod którą wystają karbowane
łebki pokręteł. Przede mną leży dziennik, a po przeciwnej stronie blattifw
równych odstępach od obu boków połyskuje czerwony guzik.
„Przycisk radiofonii wewnętrznej jest na stoliku nocnym"
Kiedy informują nas o czymś, co możemy sami natychmiast naocznie
sprawdzić, odruchowo kierujemy ku temu wzrok. To był normalny odruch, że
po wyjściu Myrny Saunders zerknąłem na nocny stolik.
Zobaczyłem znajomy widok. Pod jego wpływem przypomniało mi się tych
parę linijek tekstu pochodzącego z „Katharsis", z fragmentu, w którym opisa-
Jem komorę ciszy. „Z kąta matowoczarna tablica rozdzielcza wytrzeszczała
ślepia mierników. Nad przyrządami jadowicie czerwienił się taster o rozmia-
rach naparstka". To skojarzenie było brzemienne w skutki, dało mi powód do
snucia dalszych domysłów. Odtąd baczniej i krytyczniej zacząłem obserwo-
wać swoje otoczenie i z większą rezerwą odnosić się do wszystkich tych ludzi
i do tego, co oni mówią.
Oczywiście na początku, przez tydzień dawałem się wodzić za nos, bo
lokal, który zajmuję, odbiega wyglądem od komory ciszy i łatwo ulec krzepią
cemu złudzeniu, że jest to istotnie szpitalna salka, gdzie specjaliści od 
rewali-
dacji psychicznej roztoczą nad człowiekiem opiekuńcze skrzydła. Niebawem
jednak dokonałem pierwszych odkryć, które wyprowadziły mnie z błędu.

X
Dzisiaj, siódmego dnia, jak zwykle rano odbyłem spacer po swoim teryto
rium. Coraz bardziej nieodparcie nasuwa mi się myśl, że projekt tego lokalu
powstał na desce kreślarskiej kogoś, kto architekturę wnętrz studiował na
podstawie podręcznika o zasadach projektowania komór ciszy. Ten ktoś wy-
kazał się na szczęście sporą inwencją twórczą, ponieważ w swojej brawurowej
koncepcji uwzględnił okno.
Okno jest tutaj panoramiczne i wychodzi na park ogrodzony wysokim,
cyklopowym murem prześwitującym zza szpaleru tui. Tuje rosną także bliżej
budynków zakładu, ale posadzone są tu rzadziej i symetrycznie względem
centralnego klombu, który trochę na lewo od mojego okna wznosi się niczym
kopuła podziemnego planetarium. Koncentrycznymi kręgami otaczają go ma-
łe klomby, każdy ozdobiony cisem tak strzyżonym, że przypomina figurę
szachową. Wysypane białym żwirem ścieżki tworzą kunsztowne sploty, ale
kiedy przez okno śledziłem ich meandry i wzajemne przecięcia, nikt się tam
nie przechadzał; nie było tam nikogo.
- Gaj oliwny.
Ten głos dotarł do mnie słaby jak tchnienie wiatru. Odwróciłem się i
stanąłem twarzą w twarz z Anneliese Bragg, która wzrokiem wskazała na park.
- Tak to nazwał jeden z naszych pacjentów - rzekła. - Gaj oliwny.
Nie spojrzałem w okno. Powstrzymałem ten odruch i mruknąłem:
- Pani psycholog.
Miało to być zwykłe stwierdzenie, ale zabrzmiało jak ubliżający zarzut. Nie
przejąłem się tym. Może chciałem jej ubliżyć.
- Przepraszam za to najście, querido.
- Jakie najście?
- Żądałeś, żeby nikt ci nie przeszkadzał. My jesteśmy zobowiązani do
respektowania żądań naszych pensjonariuszy. Możesz złożyć na mnie skargę.
- Nie będzie żadnej skargi. Nie przeszkadzasz mi. Na razie.
- Wobec tego cómo estas, pilocie?
To był mocny rewanż. Dla niej słowo „pilot" było słowem obelżywym i
posłużyła się nim, by nie pozostać mi dłużna.
- Jesteś pełna sprzeczności - powiedziałem. - Twoje postępowanie
przeczy temu, co mówisz.
- Naprawdę?
- Jestem z OKSZ, więc masz mnie za pedała, ale liczysz na to, ze zostanę
twoim kochankiem. Czy to nie sprzeczność? Wpakowałaś mi igłę w plecy,
przywiozłaś mnie tutaj i zamknęłaś, żebym ci uległ.
Anneliese przyłożyła dłoń do płaskiej piersi. Je) nozdrza, i tak juz szerokie,
jeszcze się rozszerzyły i zadrgały. Nie dałem się nabrać na te pozory hamowa-
nego śmiechu. Było to wietrzenie zdobyczy.
- Aj, aj, aj. Niewątpliwie znasz się na kobietach, ąuerido. To jasne, ze mam
ochotę cię uwieść. Ale przede wszystkim chcę ci pomóc.
- Czym? - zapytałem. - Tym?
Żachnęła się z tłumioną radością.
- Leczenie seksem jest tak samo stare jak leczenie muzyką czy snem -
powiedziała. - Jak psychoterapia zajęciowa, hipnoterapia i terapia Mority. My
w tym zakładzie poszliśmy krok dalej, eksperymentujemy...
- Ja bym powiedział, ze zrobiliście krok do tyłu. Cele dla obłąkanych
stosowano juz w dziewiętnastym wieku.
- Cela? - Anneliese okręciła się na pięcie i teatralnie zlustrowała pokój. 
Dlaczego cela?
- Dlatego, ze jestem tu więziony.
- Aj - jej dłoń znów powędrowała ku piersi. - To nieporozumienie. Nikt
cię tu siłą nie trzyma. - Szturchnęła mnie w ramię. - Możemy cię wypisać w
każdej chwili. Jeżeli chcesz, zaraz zawiadomię ordynatora...
Przerwałem jej.
- Te drzwi otwierają się z zewnątrz, prawda? Trzymacie mnie stale pod
kluczem. Dopiero po tygodniu dowiaduję się od ciebie, ze siedzę tu z własnej
woli.
- Myślałam, ze Myrna ci o tym mówiła - Anneliese sprężyście pomasze
rowała w głąb pokoju, ominęła tapczan i stanęła przy stoliku nocnym. -
Popatrz. Tym czerwonym guzikiem włącza się radiofonię wewnętrzną. Wy-
starczyło go przycisnąć i powiedzieć, ze chcesz stąd wyjść. W ciągu kwadransa
znalazłbyś się za bramą.
Nagle ujawniła się przede mną taka, jaka jest naprawdę - nie ta ekstrawa-
gancka dziewczyna w jaskrawoczerwonych spodniach i w kanarkowym, L$ss-
ciągniętym swetrze, wścibska, egzaltowana i nieco bojaźliwa, ale energiczny
konował w spódnicy, który rozkazem, gestem i szturchańcami zaprowadza.,
porządek wśród biednych wariatów. Potem to wrażenie osłabło. Anneliese
wetknęła ręce do kieszeni kitla i spytała:
- Mam zawiadomić ordynatora?
Było w tym pytaniu rozczarowanie, zniechęcenie i wzgarda. Anneliese
dawała mi do zrozumienia, ze wyznaczyła mi doniosłą rolę, ale ja nie staną
łem na wysokości zadania, więc spisuje mnie na straty. Zraniło to moją męską
ambicję. Nie mogłem pozwolić, zęby mnie tak traktowano. Poza tym ona
nadal tkwiła przy nocnym stoliku, niebezpiecznie blisko czerwonego guzika.
Uważałem, ze nie powinna go dotykać.
- Sam to zrobię - powiedziałem.
- Dobrze. Doktor Rettman jest akurat na miejscu.
Uwaga:
Każdy z nas ma swego anioła stróża. Kiedy ze Szkoły Lotniczej kierują cię
do Ośrodka Kosmicznych Statków Załogowych, twój anioł stróż juz tam czeka
na ciebie. Przechodzisz próby w komorze ciszy, on waruje pod drzwiami.
Odbywasz zlecony rejs - siedzi w oka, psychoanalizując twoje meldunki.
Odchodzisz w stan spoczynku - przysyła do twojego domu swoich tajnych
agentów, co w zakamarkach jaskrawoczerwonych spodni ukrywają strzykawki
z paraliżującym płynem. Trafiasz do Zakładu Rewalidacji Psychicznej - on już
jest w nim ordynatorem, bo chytrze zmienił stanowisko.
Tylko na długi spacer do Parku Bohaterów anioł stróż pozwala ci pójść
samotnie. Twoje prochy w urnie nic go nie obchodzą.

XI
Doktor Rettman przyszedł do mnie ósmego dnia, w porze, którą mu
wyznaczyłem.
Po wyjściu Anneliese Bragg wielokrotnie przystawałem nad nocnym stoli-
kiem, wpatrując się w czerwony guzik. W komorze ciszy wytłoczone pod
tastrem litery tworzyły napis: STOP. W Zakładzie Rewalidacji Psychicznej, na
moim nocnym stoliku nie było żadnego napisu, mimo to, a może właśnie
dlatego myśl, aby przycisnąć ów guzik, napawała mnie lękiem. Wnękę ku-
chenną z kuchnią zlokalizowaną w piwnicach Zakładu łączyła osobna, nieza-
leżna sieć radiofonii wewnętrznej. W futrynie okienka dźwigu, oprócz mikro-
fonu i głośnika, zainstalowany był także guzik, także czerwony, lecz posługi-
wałem się nim bez obawy. Guzika na stoliku nocnym nie śmiałem dotknąć.
W notesie napisałem:
na Kitrn, aut futro, zaraz po siiuułantu
"wyrwałem tę kartkę i wsunąłem ją w szparę pod drzwiami.
Tego samego dnia po południu sporządziłem szkic swego lokalu. Zmie-
rzyłem długość i szerokość pokoju oraz długość i szerokość wnęki łazienko-
wej i kuchennej, posługując się w tym celu własną stopą. Po przeliczeniu
wyniku na jednostki miar układu SI okazało się, że pokój ma rozmiary cztery
na cztery metry, każda zaś z wnęk - dwa na dwa metry minus grubość prze-
dzielającego je przepierzenia.
Nazajutrz rano postanowiłem jeszcze raz to wszystko zmierzyć za pomocą
okładki dziennika. Okładka była tekstolitowa, z nadrukiem niemieckiej firmy
„Hoechst", i jej krótszy bok miał długość dokładnie taką samą jak rozstęp
między moim kciukiem a palcem wskazującym, czyli 22 centymetry. Klękną-
łem w kącie, by pomiary zacząć od rogu pokoju, i wówczas z bliska zobaczy-
łem powierzchnię tapety. Pokrywały ją aksamitne, gęste włoski w kolorze
popielatym. Ściana była miękka i uginała się w miejscu, gdzie opierałem o nią
dłoń.
Wymierzyłem jej cios. Pięść odskoczyła od niej jak od tenisowej piłki. Na
tej czynności przyłapał mnie doktor Rettman.
- Dzień dobry panu - powiedział, taktownie odwracając wzrok od kąta, w
którym na klęczkach boksowałem ścianę. - Na swojej kartce nie podał pan
godziny, ale wydaje mi się, że chodziło o tę porę.
Był bez kitla, w spranej kurtce z trawiastego drelichu i w beżowych spod-
niach. Prawą ręką podpierał łokieć lewej ręki, którą skubał koniuszek ucha,
pochylając głowę, jakby zatroskany perspektywą spędzenia reszty życia po-
śród wszystkich tych dewiatów.
Wstałem i odłożyłem na tapczan okładkę dziennika.
- Sprawdzałem pewną rzecz - bąknąłem. - Przyniosę panu krzesło z
kuchni.
- To zbędne. Jeżeli pan pozwoli...
Przykucnął przy stosie imitujących drewno płyt, wybrał z niego trzy ele-
menty i sprawnie zmontował z nich krzesło z wysokim oparciem. Było iden-
tyczne jak to kuchenne. Wąskie, ale solidne.
- Można z tego sklecić także biurko - powiedział, spoglądając wymownie
w kierunku nocnego stolika, gdzie urządziłem prowizoryczny warsztat pi-
sarski.
- Nie zamierzam tutaj zostać aż tak długo. W każdym razie wpierw
muszę coś ustalić.
Doktor Rettman usiadł na zmontowanym przez siebie krześle. Znów zbu-
dował z rąk rusztowanie i zaczął skubać koniuszek ucha.
- Rozumiem - powiedział patrząc pod nogi. - Te elastyczne ściany.
Nie odzywałem się.
- To spadek po moim poprzedniku - mówił dalej Rettman. - Facet był
entuzjastą terapii Mority. Wie pan, w dwudziestym wieku leki zrewolucjoni-
zowały psychiatrię i zakłady psychiatryczne przestały wreszcie przypdrn^ć
areszty z więźniami ubranymi w kaftany bezpieczeństwa. Terapia Morit^wy-M
rosła na gruncie negacji bezkrytycznego stosowania lekarstw. Wzoruje się oa
systemie Zen i dąży do naturalnego rozwoju w człowieku potrzeby akceptacji
rzeczywistości. Ale mój poprzednik nadał tej terapii skrajną postać, w ogóle
odrzucił całą farmakopeę. To zdawało egzamin w przypadkach neurastenii,
nerwic lękowych czy natręctw, zwłaszcza że chorzy cierpiący na te zaburzenia
są spokojni. Zdarzają się jednak pacjenci pobudzeni ruchowo albo z rozha-
190
mowanym osłupieniem katatonicznym. Te śdany miały im zastąpić chłoro-
promazynę.
- Niech się pan nie wysila, doktorze.
Na chwilę przerwał to skubanie ucha.
- Pan mi nie wierzy?
- Ani trochę.
- Więc...? - poruszył dłonią, nieprzypadkowo wskazując kąt, w którym
kilka minut wcześniej klęczałem pod ścianą.
- Jeszcze nie wiem - odparłem. - Ale dojdę do tego. Na razie zastana-
wiam się, po co mnie tu trzymacie. Chronicie Sterna?
- Kto to jest Stern? 
Widomie udawał durnia.
- Stern - wyjaśniłem - Max Stern to ten, c o tydzień temu w moim domu
podrygiwał na mojej żonie, na Leslie. Człowiek o dokładnie pięciuset twa-
rzach. „DELIMALE uczyni ją powolną twej woli". Zardzewiała gwiazda reklamy
mimicznej.
Doktor Rettman podniósł się z krzesła i wolno podszedł do nocnego
stolika. Stanął do mnie tyłem, przygarbiony nad blatem. Nie wiedziałem, czy
patrzy na mój warsztat pisarski czy na czerwony guzik.
- Jest pan pewny - spytał - że to był Max Stern?
- Proszę?
- Dobrze mu się pan przyjrzał, panie Cesara? Mówię o tym mężczyźnie,
którego pobił pan wtedy w swoim domu.
- Wiem, do czego pan zmierza, doktorze. To się panu nie uda. Widzę
pańską trajektorię. Chce mnie pan zbić z tropu.
Rettman odchrząknął.
- Przepracował pan w kosmosie ponad sto czterdzieści miesięcy - ciąg-
nął. Zwracał się do mikrofonu na stoliku nocnym, jakby rozmawiał ze mną za
pośrednictwem radiofonii wewnętrznej. - Przez ponad sto czterdzieści mie-
sięcy przebywał pan w warunkach sprzyjających rozwojowi zespołu osamot-
nienia. Każdy lot jest swego rodzaju urazem psychicznym i prowokuje kształ-
towanie się reaktywnych stanów paranoidalnych.
- Mój dom to nie stacja załogowa, doktorze. Stoi w sąsiedztwie innych
domów. Na Ziemi. Na betonowych fundamentach. I miałem za sobą najdłuż-
szy w swojej karierze zawodowej okres readaptacji, kiedy waliłem po pysku
tego gościav
Rettman usiadł na skraju tapczanu. Paznokciem trącił niedbale pokrętło
pod skalą radioodbiornika.
- Można mieszkać między ludźmi, na Ziemi, a mimo to żyć jak na stacji
załogowej - powiedział. - Taką postawę wobec świata weterani OKSZ przyj-
mują powszechnie i to wcale nie wynika z ich cech osobniczych, chociaż...
Piloci to ludzie o wyjątkowej odporności psychicznej, ale lata przepracowane
w kosmosie nie mijają bez śladu. Nadmierna drazłiwość, wybuchowość, male-
jąca zdolność do właściwej oceny sytuacji, omamy, urojenia...
- Omamy? - przerwałem mu śledząc ruch jego ręki na blacie stolika.
' Zawahał się, po czym podjął:
- Zaburzenia te ustępują, to prawda. Obozy readaptacyjne, długie urlopy,
intensywne kontakty towarzyskie skutecznie przywracają równowagę psychi-
czną. Ale po jakimś czasie przestaje to wystarczać i może nadejść taki moment,
że nawet tutaj, na Ziemi, w odpowiedzi na całkiem nikły czynnik urazowy
wystąpią nagle objawy psychotyczne.
- Zaraz od pana usłyszę, że to, co zobaczyłem w tamtym pokoju, było
wytworem mojej fantazji.
- Pan już raz uległ złudzeniu i popełnił podobną pomyłkę w ocenie
sytuacji. Dowodzi tego jedna ze scen w pańskiej książce.
- Pan ją czytał?
- Owszem. Nie lubię współczesnej literatury, bo w tym kokieteryjnym
bełkocie nie ma żadnej prawdy o człowieku, ale pańską książkę przeczytałem
z zainteresowaniem.
- Dziękuję. Pan mi pochlebia. Ja...
Nadal bawiąc się pokrętłami na stoliku, ostrzegawczo uniósł do góry pa-
lec, jakby chciał uprzedzić moje minoderyjne protesty.
- To nie jest komplement. Jeżeli mówię o zainteresowaniu, to nie z
powodu fabuły. Lektury nie przerywałem okrzykami zachwytu. Zainteresowa-
ły mnie przeżycia narratora, tylko one i tylko w takim stopniu, w jakim były
przeżyciami pańskimi.
- „Publiczna pralnia twojego sumienia" - zacytowałem z pamięci. - Tak
tę książkę nazwała Leslie. Pralnia mojego sumienia. Pan chce, żebym zrobił
dła pana jeszcze jedną przepierkę? To nic nie da. Zapewniam pana, że w
tamtym okresie życia, który opisuję w swojej książce, raczej trzeźwo ocenia-
łem sytuację. Nie ma mowy o jakiejkolwiek pomyłce. Miałem wówczas trzy-
dzieści osiem lat i już wiedziałem, że jeżeli kobieta leży z rozchylonymi
nogami pod chłopem, to nie po to, żeby się przed nim chwalić nową kiecką.
Doktor Rettman patrzył prosto na mnie.
- Pan mówi o... Przepraszam, o czym pan mówi?
- O tej sytuacji, którą rzekomo mylnie oceniłem - odpowiedziałem. -
Mówię o tym, że wtedy po obiedzie moja pierwsza żona postanowiła pokazać
Sternowi swoje najnowsze kreacje. Poszli oboje do jej buduaru i kiedy zajrza-
łem tam dziesięć minut później, oni się parzyli, chociaż pan utrzymuje, że
uległem złudzeniu.
* - Nie to miałem na myśli, panie Cesara. 
- Nie to?
- Pamięta pan ostatni dzień swojego pobytu w komorze ciszy?
Przytaknąłem. Tego dnia nigdy nie zapomnę.
- Wraz z lekarzem i sanitariuszem - rzekł Rettman - do pańskiej komory
wszedł komandor Bragg.
- A ja złamałem mu szczękę, bo wziąłem go za Maxa Sterna.
- I tę samą pomyłkę popełnił pan teraz.
- Co?
- Uważam, że powinien pan to przyjąć do wiadomości.
Siedział na łóżku, wpatrując się we mnie nieruchomo i
wpatrywałem się w niego. Nic nie dało się wyczytać z jego twarzy.
- Że jak? - spytałem. - Że to nie był Max Stern? 
- Pan dobrze wie, że to nie mógł być Max Stern. Max Stern od roku
nie żyje.
- Więc kto to był? Joseph Bragg?
- Joseph Bragg.
Jak żywy stanął mi przed oczami tamten pokój. Mężczyzna leżał na brzu-
chu i podrygiwał zapalczywie, sapiąc i dzwoniąc klamrą rozpiętego pasa. Na
poduszce, tuż przy jego głowie, pod grwwą rozczochranych włosów, rozlewał
się zachwycająco radosny uśmiech niedorozwiniętej Evelin. Potem jej rysy
wessała pościel i widziałem tylko maskę - bladą i nieokreśloną.
Leslie i Joseph Bragg? Leslie i ten pedał? W gruncie rzeczy to wcale nie jest
takie absurdalne - pomyślałem, ale zanim pogodziłem się z tą myślą, doktor
Rettman znów zaatakował:
- Nie była to jedyna pańska pomyłka tamtego dnia. Pomylił się pan także
co do kobiety.
- Evelin? - to imię powiedziałem mimowolnie.
- Evelin? - powtórzył Rettman oddzielając sylaby. - Nie, nie Evelin. To
była pańska pierwsza żona, panie Cesara. Emmelina. Emmelina Raya.

XII
Wstał i raptem kadencje toccaty organowej wypełniły pokój i wprawiły
powietrze w wibrację. Ta muzyka, włączona przekornie i podstępnie, tak teraz
niestosowna, opadła mnie ze wszystkich stron i wdarła mi się do mózgu -
pewnie dlatego, żebym nie mógł się skupić nad niewiarygodnym oświadcze-
niem Rettmana.
- Po co włączył pan radio? - zapytałem.
- Mary Smalldon-Lopez - powiedział Rettman w przestrzeń. - Co za ta-
lent. Pomyśleć, ze ma zaledwie siedemnaście lat.
- Ten hałas mnie rozprasza, doktorze.
- Przepraszam. - Z wyciągniętą ręką pochylił się nad stolikiem i zapadła
kojąca cisza. - Ona bodaj lepiej gra, niż komponuje. Hiszpańska sangre*
Przejmujące, groźne echa odezwały się w moim umyśle.
- Proszę?
- Pan o niej nie słyszał? No tak, to przecież pan napisał, jak dużo traci się
w kosmosie.
Sangre- krew.
- Ale to słowo: sangre. Pan powiedział: sangre?
- Zapożyczyłem je z prasy. Karol Langer, mój ulubiony felietonista uznał,
ze słowo sangre podkreśli pochodzenie tej artystki i przyda autentyzmu i
oryginalności całemu sformułowaniu. - Rettman skubnął się w ucho. - Czy w
panu wywołuje to jakieś skojarzenia, cuate* ?
Wciągnąłem z sykiem powietrze.
- Cuate? - powiedziałem. - Sangre? - Podniosłem głos, by opanować jego
drżenie. - Prowadzicie naukę języków obcych w tym zakładzie?
- Proszę mi wybaczyć - odrzekł Rettman. - Nie chciałem pana zdener-
wować.
- Nie jestem zdenerwowany!
Zacisnąłem zęby, nakazując sobie spokój. Patrzyłem, jak on mozolnie pra-
cuje nad przyszłym, wydłużonym kształtem swojego ucha.
- Oczywiście, oczywiście - zagruchał ciepło i pojednawczo, chociaż na
jego twarzy gościła zamyślona obojętność. - Pan zawsze tak reaguje na hisz-
pański?
- O co, u diaba, panu chodzi?
Spojrzał na zegarek i opuścił ręce. Taksującym wzrokiem zmierzył mnie
od stóp do głowy, westchnął i przemówił rzeczowo.
- Jeżeli chce pan stąd wyjść, proszę mi to powiedzieć, panie Cesara.
Wypuszczę pana natychmiast.
Parsknąłem śmiechem, czując, że śmiech ten ma histeryczne zabarwienie.
- Wolnego, doktorze. Poczekam, az wy sami postanowicie skończyć ten
eksperyment.
Śmiałem się jeszcze po jego wyjściu. Było jasne, ze szukał głupca.

XIII
Tak, eksperyment, eksperyment. Bo zostałem poddany nowemu testowi.
Lokal ten jest czymś w rodzaju komory ciszy. Rozkład pomieszczeń, ich)
wielkość potwierdzona drugim pomiarem, który przeprowadziłem za pomo-
cą tekstolitowej okładki dziennika, hegemonia bieli, czerni i kolorów pośred-
nich, drzwi zamknięte od zewnątrz, gąbczasta wykładzina ścian, tablica roz-
dzielcza w wersji stolika nocnego - kiedy to podsumowałem, pierzchły
wszelkie wątpliwości.
Test ten zdaje się być łatwiejszy od tego, co poprzedzał wyprawę naszej
sześcioosobowej grupy na „Titanię". Przypomina moją pierwszą „próbę ciszy"
- tę sprzed ponad dwudziestu lat, przeprowadzaną na kadetach Oś,«5&ksi
Kosmicznych Statków Załogowych - ponieważ nikt tu nie nęka mnie prze-'
sądnymi ograniczeniami. Mam nawet większą swobodę. Mogę czytać, pisać,
rozwiązywać zadania logiczne, śpiewać, krzyczeć, tańczyć, montować i de-
montować meble, słuchać radia, oglądać filmy i programy telewizyjne i poro-
zumiewać się ze światem zewnętrznym.

XIV
"Wątpliwości więc pierzchły. W ich miejsce pojawiła się pewność, a wraz z
nią - gnomy.
Lekarze wymyślili wiele poetyckich nazw dla zaburzeń występujących w
psychozach reaktywnych, między innymi w chorobie osamotnienia, ja dla
tych siae'ów, -oidesów i -onesów wymyśliłem wspólną nazwę i jest to mój
osobisty wkład w rozwój terminologii medycznej. Nazwa ta brzmi: syndrom
„kibla". Pięć lat temu wymyśliłem jeszcze jedną nazwę: syndrom O'Pavela -
określającą uczucie strachu, które w całym przerażającym bogactwie oddzia-
ływań ogarnia człowieka stojącego w obliczu nieuniknionej śmierci, z jasną
świadomością win w ciągu życia zwalanych do śmietnika sumienia i nigdy nie
odkupionych; człowieka samotnego jak Kain
Jeżeli pominąć nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu i tak
zwane omamy elementarne, gnomy są jednym ze wstępnych objawów synd-
romu „kibla" - w moim przypadku. Kiedy przed lotem na „Titanię" testowano
mnie w komorze ciszy, gnomy byry moimi pierwszymi sublokatorami.
Wprawdzie na własne oczy zobaczyłem je dopiero po dwóch tygodniach, ale
0 ich istnieniu wiedziałem wcześniej, bo juz ósmego bądź dziewiątego dnia
zaczęły wyprawiać harce w sanitariacie. Teraz sytuacja się powtarza. Z tym, ze
gnomy od razu ujawniły swoją obecność. Po wyjściu Rettmana skończyłem
wieczorem pomiar lokalu, utwierdziłem się w przekonaniu, że jest to komora
ciszy, i jak za wypowiedzeniem zaklęcia tej nocy przyszły do mnie one.
Były dwa, chudy i baryłkowaty, oba rozchichotane, zasmarkane i obślinio-
ne. Miały po trzydzieści centymetrów wzrostu, pokraczne kształty i niemal
sprośny wygląd. Emanowała od nich odpychająca cielesność, mimo że nie
świeciły golizną. Ten chudszy, z twarzą wklęsłą niczym lustro paraboliczne,
okrywał się kusą zbroją z papier-iMche, spod której wystawały mu pajęcze,
kosmate nóżki i rączki o trzech palcach. Jedno oko zastępowała mu pestka
brzoskwini i bez przerwy wpatrywał się tym okiem we mnie, podczas gdy jego
drugie oko, małe i płaskie jak cekin, wędrowało od ust do zapadniętego czoła
1 z powrotem do ust przypominających dziurę w podszewce na wygniecio-
nym jaśku. Zamiast brwi i włosów wyrastały mu miedziane spiralki i nie miał
uszu.
Uszy miał za to ten drugi. Mięsiste, białe i porowate, zmacerowane jak u
topielca przylegały do głowy, która uginała się pod ich ciężarem. Jego łysą
czaszkę pokrywały gruzłowate fioletoworózowe naroślą. Jedna taka narośl,
cieknąca i rozdęta na końcu, podobna do gnijącej bergamotki, znajdowała się
w miejscu nosa. Ten baryłkowaty gnom miał na sobie sięgający do połowy
tłustych łydek bezrękawnik z liści. Szeleszcząc nim zezował na mnie spod
przymkniętych błoniastych powiek.
Nie zapaliłem światła, ale widziałem je wyraźnie, bo stały w poświacie
księżycowej, najwyżej metr od tapczanu. Przestępowały z nogi na nogę, po
szturchiwafy się, piszczały drwiąco, stroiły miny, az Lustro Paraboliczne otwo-'
rzył szerzej swój otwór gębowy, jakby rozdzierał podszewkę na jaśku, zaciam-
kał i oznajmił skrzekliwie, że Evełin przesyła mi pozdrowienia. Rzuciłem w
nie kapciem, ale niecelnie, co oba gnomy wprawiło w stan satanicznej radoś-
ci. Zaczęły podskakiwać, tarzać się po podłodze, młócić w powietrzu piąstka-
mi i tupać. Raz po raz wybuchały wysokim, przenikliwym śmiechem. Słysza-
łem, jak ubliżają mi i drwią ze mnie, wtrącając hiszpańskie słowa. Gnijąca
Bergamotka szyderczo nawoływał mnie do określonych poczynań, wtórował
mu Lustro Paraboliczne. Akcentem Jose Martineza gnomy wykrzykiwały:
„Mikę, tej ślicznotce ciągle za mało! Gorąca sangre. Nie chciałbyś mnie
zmienić?"
„Masz juz jej majtki? Masz juz jej majtki?"
„Dalej, Mikę! Teraz twoja kolej!"
„Ona teraz chce ciebie. Gorąca sangre, mówię ci, cuate".
„Wyjmij swój taster, wyjmij swój taster!"
Potem te chaotyczne pokrzykiwania zamieniły się w dialog. Jeden gnom
naśladował doktora Rettmana, drugi - mnie. Mówił głosem, który tak dobrze
znam z zapisów magnetofonowych.
„Panie doktorze, panie doktorze, proszę tam niczego nie dotykać!"
„Nie chce pan, żebym włączył radio, panie Cesara?"
„Niech pan tego nie robi, bardzo pana proszę. Oni to zaraz wykorzystają."
Jacy oni?"
„Pan wie. Pan do nich należy. Zmówiliście się, zęby mną sterować przez
radio."
- Dosyć! - ryknąłem i gnomy czmychnęły za stos elementów meblowych
pod ścianą.

XV
Ten stos rozebrałem dziś rano. Z części płyt zmontowałem prymitywne
biurko do pracy, dwa krzesła na wzór tego, co wyrychtował Rettman, regał na
różne drobiazgi oraz niską etażerkę, gdzie umieściłem końcówkę kompute-
rową i czytnik biblioteczny. Resztę płyt rozłożyłem na podłodze, by jej cała
powierzchnia była dostępna dla mojego wzroku.
Podczas montowania mebli robiłem krótkie przerwy - na zastanowienie
albo po prostu na przepłukanie gardła łykiem kawy. Z papierowym kijkiem
stawałem przed oknem i gapiłem się na park w dole. Nigdy nie zauwatżyłejn,
żeby się ktoś przechadzał po tych ścieżkach wysypanych białym żwirem. W
trakcie jednej z takich przerw wysłałem przez szparę pod drzwiami drugi list
do moich prześladowców. Było do zaproszenie dla komandoraJosepha Brag-
ga-
Niech przyjdzie na koktajl popołudniowy. Powiedzmy o 18.00 GMT. >
Ten skrót „GMT" napisał mi się sam.
Spóźnił się pół godziny, ale nie miało to znaczenia. Znaczenie miał wó-
zek, przekonałem się o tym później. Bo Bragg przyjechał na wózku inwalidz-
kim.
- Mikę - powiedział z tego wózka. I wlepił we mnie oczy jałówki. -Jak się
czujesz, pilocie?
Był w niebieskiej koszuli z podwiniętymi rękawami; z ramion zwisała mu
narzucona luźno bluza szamerowana dystynkcjami komandora. Jego lewy
nadgarstek, który opierał na poręczy, usztywniał opatrunek gipsowy. Czoło
rówiez miał obwiązane bandażem. Wyglądał jak oblatywacz po pechowym
katapultowaniu i powiedziałem mu o tym.
- Dziękuję - dodałem. - Czuję się świetnie.
W każdym razie czułem się mniej podle niż pięć lat temu, kiedy w komo-
rze ciszy złamałem mu szczękę. Czułem się mniej podłe, nie miałem wyrzu-
tów sumienia i nie było mi go zal. Jakaś cząstka mojego jestestwa, wymykająca
mi się spod kontroli, przeniosła na niego nienawiść do Maxa Stema i nic nie
mogłem na to poradzić.
Wskazałem na jego stopy skrzyżowane na podnóżku wózka i spytałem
obcesowo:
- Nie możesz chodzić?
- Tak źle ze mną nie jest - odparł Bragg. - To przez Rettmana.
Wstał niezręcznie i sięgnął do kieszeni na piersiach, z której wystawały
cygara w złoconym celofanie. Stanowiły kolorystyczne dopełnienie baretek i
szamerunku na galonach. Z chwilą, gdy komandor Bragg odszedł na emerytu-
rę, zaczął często nosić mundur galowy i ostentacyjnie go profanować, jak
choćby tymi cygarami wystającymi z kieszeni na piersiach.
- Co przez Rettmana?
- Miałem zwykłe wstrząśnienie mózgu, ale on uważa, że jestem Bóg wie
jak chory. Zagroził, że przytroczy mnie pasami do tego przeklętego wózka,
jeżeli nie usiądę na nim dobrowolnie.
- Ty też tu leżysz? - spytałem zdziwiony. Nie wpadło mi to do głowy. - W
tym zakładzie?
Bragg prychnąl ironicznie.
- Przy okazji zabrali mnie razem z tobą - odrzekł.
Zadowoliłem się tym wyjaśnieniem. Nie wiedziałem, bo niby skąd miałem
wiedzieć, że każde posunięcie Rettmana i jego zespołu było celowe i precy-
zyjnie obmyślone.

XVI
Kuchnia, oprócz zamówionych koktajli, przysłała kilka puszek soków, kar-
ton herbatników, smażone kasztany, orzeszki ziemne i paterę owoców cytru-
sowych. Ten pensjonarski podwieczorek czekał na nas w naczyniach dekora
cyjnie rozstawionych na tacy. Zabrałem ją z wnęki kuchennej i kiedy wróciłem
do pokoju, Bragg majstrował przy stoliku nocnym. Obracał pokrętłem stroje-
nia radioodbiornika, o czym świadczyły charakterystyczne dźwięki.
- Hej! - zawołałem. - Możesz to wyłączyć?
- Co?
- Wyłącz to, dobra?
Odezwał się czysty głos spikera berneńskiego, który komentował treść
nadanej audycji muzycznej. Bragg ściszył radio i w tajemniczym uśmiechu
wyszczerzył do mnie zęby zaciśnięte na dymiącym cygarze.
- Zaraz będzie „Przegląd literacki" - oznajmił.
- Interesujesz się literaturą?
— O tyle, o ile. Myślałem, że ty będziesz chciał tego posłuchać
- Aha. Więc możesz spokojnie wyłączyć radio.
Stałem, trzymając przed sobą tacę i czekając, az zrobi to, o co go poprosi-
łem. Komandor, w obłokach dymu, wyjął z ust cygaro. Odchylił głowę i
spojrzał na mnie z ukosa. Była to poza godna palącego fajkę pokoju wodza
Indian. Brakowało mu tylko pióra za tą przepaską na czole.
- Chwileczkę, Mikę. Wpierw cię o coś zapytam
- Daję ci dziesięć sekund.
- Wystarczy. Metternich nie mówił ci o tym?
- O czym?
- W dzisiejszym wydaniu „Przeglądu literackiego" - Bragg wycelował
palec w nocny stolik - będzie prezentowana twoja proza. Fragmenty z tej
powieści, którą piszesz dla niego. Miał cię o tym zawiadomić.
Położyłem tacę na biurku i zakląłem. Ja tu jestem zamknięty - pomyślałem
- tymczasem Reinhard bezprawnie rozporządza moimi tekstami. On tez nale-
ży do spisku. Im się wydaje, ze w ten sposób nakłonią mnie do słuchania
radia i zaczną mną sterować. Chodzi im o to, zęby mnie ubezwłasnowolnić,
żebym się stal posłusznym automatem. Wtedy Reinhard Metternich przywła-
szczy sobie moją nową książkę, Leslie Cesara odziedziczy majątek i bez zo-
bowiązań i przeszkód otoczyJosephaBragga płomiennym uwielbieniem, za
co Joseph Bragg zrobi z niej kochankę i będzie ją chędozył ze swoim krew-
niakiem Maxem Stemem, który na razie udaje trupa, Emmelina Raya wysunie
dodatkowe roszczenia alimentacyjne, Anneliese Bragg zmusi mnie do odby-
wania z nią regularnych stosunków, doktor Rettman wreszcie będzie miał na
kim wypróbować swoje karkołomne testy psychologiczne, specjaliści z OKSZ
przemocą wyekspediują mnie poza Układ Słoneczny, żebym wykorkjOwał w
kosmosie i nie psuł im dłużej statystyki, jak to powinienem był już.-dawno
uczynić, kamieniarze, uszczęśliwieni okazją do zarobku, ociosają dla mnie
nagrobek w Parku Bohaterów, społeczeństwo odetchnie z ulgą, ze pozbyło
się darmozjada...
- Dziesięć sekund już minęło - powiedziałem.
- Na pewno nie chcesz tego posłuchać?
- Na pewno.
- Szkoda - Bragg z dezaprobatą potrząsnął głową.
Ale wyłączył radio. Posługując się zdrową ręką przystawił dwa krzesła
do biurka, w pobliżu tacy, ze swobodą gospodarza wskazał mi jedno z
nich, sam usiadł na drugim i z bocznej kieszeni bluzy wydostał piersiówkę
kirschwasser.
- Mam nadzieję, ze nie weźmiesz mi tego za złe - powiedział. - To wpływ
twojej żony. Może o tym nie wiesz, ale przyzwyczaiłem się do naszych wspól-
nych popołudniowych drinków. Zawsze o tej porze mój organizm woła o
odrobinę alkoholu.
Wiem o tym az za dobrze, ty sukinsynu - pomyślałem.
Prowokował mnie, jak on mnie prowokował! Obecnie jestem mu za to
wdzięczny, choć wówczas miałem ochotę rozerwać mu gardło.
Rozlał swoją wódkę do szklanek, które kuchnia przysłała razem z puszka-
mi soków. Wypiliśmy po małym łyku.
Znamy się od pięciu lat - powiedziałem. - Poznaliśmy się przed wyp-
rawą na „Titanię", kiedyście kompletowali grupę ..Emergency". Byłeś wtedy
szefem OKSZ i przyjmowałeś nas kolejno w swoim gabinecie. Pamiętasz?
Zaciągając się cygarem odpowiedział mi wieloznacznym uniesieniem
brwi. Uznałem tę odpowiedź za dostatecznie komunikatywną i zachęcającą.
- Spytałeś mnie wtedy - mówiłem - czemu ja cię nienawidzę. To było
celne pytanie, bo ja faktycznie żywiłem do ciebie uczucie nienawiści. Nie
wiedziałem, skąd to uczucie we mnie się wzięło, ale nienawidziłem cię jak
cholera. 1 jak cholera było mi głupio z tego powodu. Nadal jest mi głupio. Nie
zmienia to jednak faktu, ze ta nienawiść nie wygasła do dzisiaj.
Upiłem następny łyk ze swoje) szklanki. Pozwoliłem, by kirschwasser roz-
płynęła mi się po języku.
- Bragg, jesteś jak sęp trupojad. Odkąd cię poznałem, krążysz nade mną
niczym widmo i czekasz na moją śmierć. Wypatrujesz stosownej chwili, zęby
zatopić szpony w moim ciele. Szykujesz na mnie zasadzki, a ja nie potrafię ich
omijać. Łamałem ci gnaty, przeganiałem cię ze swojego domu, uciekałem
przed tobą i wszystko na nic.
Znowu zrobiłem pauzę na przepłukanie gardła i zebranie odwagi.
- Będę z tobą szczery, komandorze - rzekłem. - Dwukrotnie nadstawia-
łem dla ciebie karku: na „Titanii" i na Trytonie. Na „Titanii"... Wiesz, jakie
szansę przeżycia miałem na tej stacji? Jedną na dwadzieścia pięć. Z góry
przyjęto, ze muszą być ofiary. I były. Pesymiści wyrażali przekonanie, ze „Tka
nia" po wyjściu ze Strefy będzie zdemolowanym wrakiem z sześcioma trupa
mi. Dopiero niedawno „Biuletyn OKSZ" opublikował te rewelacje na swoich
łamach, do użytku wewnętrznego. Jeszcze mniejsze szansę mieliśmy z Leslie
na Trytonie: jedną na trzydzieści siedem, jak to wykazała Centrala Analityczna.
I to pod warunkiem, ze zostaniemy tam najwyżej godzinę, bo każda następna
godzina diablo te szansę zmniejszała. A nam to pieprzone zadanie za tych
pieprzonych pięćdziesiąt tysięcy franków zajęło aż sto czterdzieści siedem
minut. Cholera, Bragg, do dzisiaj nie są znane przyczyny śmierci Nevilla i
Epsteina, ale od początku wiadomo było, że oni stamtąd nie wrócą. Krzyżyki,
które przy ich nazwiskach wydrukował komputer, kiedy typował kandydatc >w,
te krzyżyki miały dosłowne znaczenie. Makabra, co? Ciekawe, do jakich wnio-
sków nas to wszystko doprowadzi? Że OKSZ jest wytwórnią mięsa armatnie-
go? Więc może darujmy sobie ogólne wnioski i porozmawiajmy o szczegó-
łach. Szczerość za szczerość, komandorze. Po raz trzeci rozpostarłeś nade mną
skrzydła i kładziesz na mnie złowieszczy cień. Powiedz, co mi szykujesz tym
razem?
Zasapałem się od tej tyrady. Bragg, zaglądając do swoje] szklanki, obracał ją
w palcach i milczał jak skarcony uczniak z obandażowanym czołem. Moje
pytanie zawisło między nami, ale nie żądałem, by na nie odpowiedział. Wyla-
łem na niego cały swój jad, gniew i żal i już mi ulżyło. On jednak poczuł się
zobligowany do odpowiedzi.
- Niczego ci nie szykuję, Mikę - rzekł nadspodziewanie kategorycznym
tonem. - Przeceniasz mnie. - Jego słowa zdawały się wpadać z hałasem do
pustej szklanki, którą potrząsał przed sobą. - Rozumiem twoje rozgoryczenie,
widziałeś zbyt wiele trupów. „Titania", Tryton... Och, mógłbym ci tu wymienić
kilkadziesiąt podobnych przykładów. Ale ludzie giną wszędzie, tyle że śmierć
w kosmosie jest bardziej spektakularna. Życie pilota to stawka w kosmicznym
hazardzie, uprawianym przez całą ludzkość, dlatego przegrana staje się publi-
czną tragedią, budzi takie emocje i rodzi tyle wątpliwości. Organizator wy-
prawy podbiegunowej będzie spokojnie stać nad świeżymi grobami niedo
sztych zdobywców szczytów antarktycznych i w rozmarzeniu snuć plany ko-
lejnej wyprawy, ale niech no się dowie, ze któryś z naszych chłopców trafił na
wieczną orbitę, z miejsca podniesie krzyk, czy to było konieczne i czy podjęto
wszelkie środki ostrożności.
- Szansa jedna na trzydzieści siedem! - krzyknąłem tak, jak może by
krzyknął ów teoretyczny organizator wyprawy podbiegunowej. - Co o tym
mówią Międzynarodowe Przepisy Bezpieczeństwa?
Bragg uniósł zdrowe ramię.
- Pewnie to samo, co kodeks karny mówi o przestępstwie - odpowiedział
z lekceważącym uśmieszkiem. - Jakie to ma znaczenie, Mikę? Gdybyśmy
przestrzegali tych wszystkich przepisów, bylibyśmy dzisiaj na etapie eksplora-
cji Księżyca. Ta gra musi się toczyć według własnych reguł. Przegrane w
ruletkę nie podlegają asekuracji, wygrane są czasem horrendalne i ni$płaci
się od nich podatku, dlatego hazard jest taki emocjonujący. Stwórz pethow-
com ubezpieczenie, opodatkuj szczęśliwców, a doprowadzisz do zamknięcia
kasyn, bo hazard przestanie być hazardem, straci swój urok. Co ofiarujesz tym
ludziom w zamian, żeby zaspokoić ich potrzebę walki, pragnienie zdobycia,
chęć posiadania, ambicję ekspansji i dominacji, popęd agresji czy wręcz ich
dążność do upadku, samodestrukcji i samozagłady, bo to też pcha ludzi do
podejmowania ryzyka?
- Co to ma do rzeczy, Bragg? - wtrąciłem.
Ale on nie dał sobie przerwać. Formułował okrągłe, gładkie zdania i bom-
bardował mnie nimi, wypowiadając je potoczyście, jak lekcję wykutą na pa-
mięć-
- Mój znajomy, Hans Villanger, od lat skupuje parcele na Marsie. Jest
właścicielem chyba stu hektarów pustyni. Ani on, ani jego synowie, ani nawet
jego wnuki nigdy tam nie zamieszkają, ale Villanger ma trochę pieniędzy i
postanowił część z nich zainwestować w akcje spółki „Spedycja i Tereny
Marsjańskie". Tej spółki, która jest cichym udziałowcem „Astrolabu". Wolał-
byś, zęby inwestował w przemysł zbrojeniowy? Te jego sto hektarów to lotny
piasek. Nikt nie ma pojęcia, co jest głębiej, prawdopodobnie nowa warstwa
piasku, a pod nią jeszcze jedna warstwa piasku i tak dalej aż do jałowej skały
macierzystej. Mimo to facet podjął ryzyko. I są miliony takich Villangerów...
- Bóg z nimi - powiedziałem niecierpliwie. Bragg najwyraźniej dał się
ponieść swadzie i zaczął mówić nie na temat. - Co mnie oni obchodzą?
- Oczywiście, że cię obchodzą. Ci akcjonariusze towarzystw transporto-
wych, budowlanych, wydobywczych i dystrybucyjnych to uczestnicy naszej
wspólnej kosmicznej gry, posiadacze większości żetonów. Dzięki nim funk-
cjonują kasyna i obraca się tarcza ruletki. Nie chcą słyszeć o Międzynarodo-
wych Przepisach Bezpieczeństwa. Wymagają, żeby ta gra toczyła się według
twardych reguł hazardu.
- O czym ty pleciesz, na litość boską?
Bragg roześmiał się cynicznie.
- Ty, Mikę, widzisz ten problem z pozycji pilota, z pozycji puszczonej w
ruch kulki, która obiega trzydzieści siedem numerowanych przegródek. Ale
spróbuj spojrzeć na to jako gracz. Przecież jesteś także graczem, co do tego
nie mam wątpliwości. Wszyscy jesteśmy graczami; lokujemy pieniądze w ak-
cjach rozmaitych przedsiębiorstw i te akcje, te żetony robią z nas graczy,
choćbyśmy temu gorąco przeczyli.
Nie zaprzeczyłem. Pomyślałem tylko, że Bragg oszalał albo jest pijany.
- A skoro już jesteśmy tymi graczami, Mikę, nie zgadzamy się, żeby odbie
rano nam nadzieję na bliską wygraną. Bliską, nie w jakiejś nie sprecyzowanej
przyszłości, kiedy to tchórzliwie dbałemu inwestorowi uda się wybudować
stację geologiczną z przesadnym poszanowaniem Międzynarodowych Przepi-
sów Bezpieczeństwa, co znacznie podroży tę imprezę. I jesteśmy gotowi
ponieść straty, byle zakosztować emocji. Akcje „Neptun I" walały się na uli-
cach, chociaż w przeddzień startu Nevilla i Epsteina podwoiły swoją wartość.
Akcjonariusze palili je przed ekspozyturami, odgrażali się i klęli, ale na wieść
o drugiej wyprawie rozchwytali następną emisję. Tym razem się powiodło. W
próbkach, które ty i Leslie przywieźliście na Ziemię, znaleziono obiecujące
ilości aktynowców. Wiesz, jak dzisiaj stoją akcje „Neptun II"? Jak osiem do
jednego. Statki transportowe polecą tam. za dwa, trzy lata. Jle wtedy wart
będzie tysiącfrankowy papier?
Między palce, które wystawały mu z gipsowego opatrunku, wetknął szklan-
kę i nalał do nie) porcję kirschwasser. Patrzyłem, jak przelewa ją do garaa
- To nie moja domena - powiedziałem. - Nie mam w rodzinie maklera.
Nigdy nie interesował hmie ten z-giełk<wftkóY pap^RSw1 w&ftośei-ówyeh;
- Szkoda - odrzekł Bragg, ZdusiływftaptemtefHee cygaro i wstał -Ale1 na
pewnosłyszałeś; ze na giełdach1 pojaw* się1 nowyhta.' akcfe „CMAV. Zwyżkują z
dnia na dzień, mimcze ta wyprawa wyni*zy,^3jwcze.4ntój-za pół roku".
- Jaka wyprawa? - To odezwały-się-1 we <rrt«ie'Ma przepracowane -^zawo-
dzie pilota. - Zresztą mniejsza z tym. 

XVII
A pofflyśłałem -
Komandor Bragg podszedł do nocnegW^olik&.i
ma jakieś osobliwe cechy. Wszyscy ku niemu grawitują.
- Naprawdę nie wiesz? - zapytał.
- Juz powiedziałem: mniejsza z tym.
- Akcje „CMA" zostały wypuszczone dla sfinansowania pierwszej załogo-
we) wyprawy międzygwiezdnej.
Poczułem, ze sztywnieją mi mięśnie. Z wysiłkiem zaczerpnąłem powietrza.
- Więc jednak się zdecydowali - skonkludowałem. - Dokąd?
Bragg nie odpowiedział. Stał wyprostowany, w zadumie. Bluza opadała z
jego ramion jak zawieszona na gwoździu.
- Syriusz? - dociekałem.
- Syriusz.
- Kiedy?
- Jeszcze nie zapadły ostateczne decyzje. Są kłopty ze skompletowaniem
załogi.
- To jasne - mruknąłem. - Nikt przy zdrowych zmysłach... - Stężałem na
krześle. Chłód ściął mi skórę na plecach, nogach i piersi, jakby padł na mnie
cień góry lodowej. - Bragg...
Nie widziałem dobrze jego twarzy, ale odnosiłem wrażenie, ze z napię-
ciem czeka na to, co powiem.
- Bragg, ty skurwielu... Wydaje ci się, ze znalazłeś frajera?
Jego sylwetka wznosiła się przede mną niczym osmalony kadłub rakiety o
tępym dziobie, stojącej samotnie na lądowisku. I było tak cicho jak po wylą
dowaniu, kiedy można usłyszeć śpiew tytanowych strun, wtopionych w płytę
kosmodromu. W tę ciszę wtargnął aktorski monolog lektora.
- Wyłącz to radio, do ciężkiej cholery! 
Skoczyłem naprzód, w stronę nocnego stolika. Bragg najwidoczniej Lle
zrozumiał moje zamiary, bo wrzasnął przerażony i rzucił się do ucieczki.
Wyrżnął gipsem o futrynę, przy czym omal nie stracił równowagi, znowu
wrzasnął i wypadł na korytarz. Lomotnęły zatrzaskiwane drzwi. Nagle uprzy-
tomniłem sobie, że przez cały czas jego wizyty były one otwarte. 

XVIII
Pamiętam, ze po ucieczce Bragga wypiłem resztę kirschwasser i oba kok-
tajle, po których Ogarnęło mnie błogie odprężenie. Pamiętam też, ze do
kolacji jeździłem na wózku inwalidzkim, ciesząc się tym łupem i ślubując
sobie, ze go nie oddam, nawet gdyby chciano odebrać mi go przemocą. Albo
się jest - mówiłem do siebie - albo się nie jest posiadaczem karty kredytowej
z nadrukiem B.O.
Wieczorem usiadłem przy biurku, nad dziennikiem. Najczęściej pisałem o
tej porze, ponieważ wtedy mogłem podsumować wypadki z całego dnia. Ale
pisałem także rano. Był to środek pozwalający mi uwolnić się od wspomnień
nocnych koszmarowi uspokoić rozstrojone nerwy. Użyłem tego środka naza-
jutrz po wizycie komandora Bragga.
Te) nocy przylazło ich więcej. Z nadejściem zmierzchu, rozważając swoją
sytuację, zapadłem w drzemkę, z której wyrwała mnie kocia muzyka. Nie
wiem, z jakich nor powypełzały te paskudne gnomy, bo kiedy otworzyłem
oczy, stały juz u moich stóp, zbite w stadko przed wózkiem. Gnijąca Berga-
motka i Lustro Paraboliczne wystąpiły na czoło. Wpatrwały się we mnie z
zuchwałym szyderstwem, czochrając się i chichocząc. Te z tyłu raz po raz
częstowały je kuksańcami, by dodać im animuszu Ich śmiech przypominał
piszczenie podnieconych gryzoni i w ogolę można je było wziąć za potom-
stwo szczura i karlicy - pokraczne bobasy z twarzami starców, zdegenerowane 
dziwolągi, które zwiały z cyrkowej klatki.
Lustro Paraboliczne wytykał mnie palcem i gnomy przekrzykiwały się wza
jemnie.
„Widzicie tego faceta na wózku inwalidzkim? To właśnie ten pilot."
,Jaki pilot?"
„No ten, z tamtego domu. Ten, co nie ma jaj.
„To on, to on!"
„Dlaczego nie ma?"
„Patrzcie, to on!" 
„Kiedyś miał. Był na Księżycu i na Marsie.
„Hej, proszę pana, to prawda?"
„Hi, hi, hi."
„Ty niedowiarku, nigdy go nie widziałeś?"
„Urwało mu za trzecim razem. Jak startował. Ojciec Dietmara opowiadał."'
„To mój ojciec opowiadał "
„Mój tez."
„I mój!"
„To prawda, proszę pana?" . ' • ¦¦
„Ty, poproś go, zęby ci pokazał, czy ma jaja.
„Hi, hi, hi."
„No, ci mówię. Jego nie pytaj. Jest głuchy i nic nie pamięta.'
„Skąd wiesz?" 
,Juz miał startować, ale coś pieprzło. Facet patrzy, a tu nie ma jaj."
„Ma któryś petardę?"
„Co pieprzło?"
„Ledwo go uratowali. Pomieszało mu się w mózgownicy."
„To po co on jeździ na wózku?"
,A jak bez jaj ma chodzić, ty sieroto?"
„Moja siostra nie ma jaj i chodzi."
„Hi, hi, hi."
„Głupi jesteś. To macie tę petardę?"
„Zara pieprznie i on wszystko przypomni sobie z powrotem."
„Hi, hi, hi."
Pamiętałem, jak dobrze pamiętałem tę scenę! Niektóre zdarzenia z okresu
dzieciństwa pamiętamy tak dokładnie, jakbyśmy uczestniczyli w nich przed
godziną.
Ten stary mieszkał na peryferiach osiedla, w parterowym zaniedbanym
domu, w którym okiennice zawsze były zamknięte na głucho. Żył samotnie i
na uboczu, unikał ludzi i rzadko pokazywał się w mieście. Nas, chłopców z
jednej dzielnicy, fascynowała jego niezwykłość. Uważaliśmy, że jest pomylo-
ny, groźny i tajemniczy. Dorośli niechętnie o nim mówili, co naturalnie za-
ostrzało naszą ciekawość. Potrafiliśmy miesiącami nie okazywać mu zaintere-
sowania, ale gdy telewizja podała wiadomość o jakiejś katastrofie w kosmosie,
zawsze zbieraliśmy się przed jego domem, by opowiadać sobie o starym
niestworzone historie. Stawał się wówczas obiektem naszych okrutnych ża-
rtów. Któryś z nas, syn psychiatry, podał nam sposób, w jaki można przywrócić
mu pamięć, słuch i władzę w nogach. Tego cudu miała dokonać petarda
podłożona pod jego wózek. Stary wszakże zachował i pamięć, i słuch, o czym
przekonaliśmy się później, a na przywrócenie mu władzy w nogach nie poz-
wolił nawet doświadczonym szwajcarskim chirurgom.
Teraz, tej nocy, zająłem jego miejsce. Siedziałem na wózku inwalidzkim,
który równie dobrze mógł być fotelem pilota, i rozmawiałem z ośrodkiem
kierowniczym. Śmiech i szyderstwa gnomów ginęły, nie docierając do moich
uszu. W przestrzeni brzmiały tylko polecenia łącznika z o-ka w Camarvon i
odpowiedzi, które mu dawałem:
„...Roger, Carnarvon, tor i nawigacja w porządku."
„Masz trzy osiemnaście do startu. Odliczanie trwa nadal, stan urządzeń jest 
GO. Podaj kontrolę głównego zapłonu."
„Główny zapłon, podaję kontrolę."
„Kontrola przyjęta, zapłon w porządku. Temperatura na CANU wzrosła do
1,3- Opuść przesłony na 0,6.
„Przesłony na 0,6. Gotowe.
„Dwa czterdzieści do startu, Sted, urządzenia GO. Przekazujemy sterowa-
nie na twój CMC."
„Potwierdzam, Carnarvon."
„Przełącz SASE dla silników pomocniczych na jeden."
„SASE dla silników pomocniczych na jeden, 'wykonuję. Wykonałem."
„Temperatura na CANU wzrosła do plus 1,5. Co się tam u ciebie dzieje?
Czy możesz potwierdzić, ze wszystkie RCS chłodzenia ustawione są na AUTO?
Over."
„Potwierdzam. Wszystkie RCS chłodzenia na AUTO."
„Sprawdź ciśnienie w PUC II. Uwaga, Sted, temperatura na CANU plus 1,8."
„Roger. Sprawdzam PUC II. Ciśnienie 0,4 przewidywanej wartości. Spada."
„Co z pompą awaryjną? Włącz PUC IID-B. Pozycja A."
„Pozycja A dla PUC II D B. Wykonałem."
„Kontrola negatywna. Przesłony na 0,8."
„Przesłony na 0,8. Gotowe."
„Temperatura nadal rośnie. Jest jeden dwadzieścia do startu i przerywamy
odliczanie. Urządzenia NO GO, NO GO. Over."
„Roger. Urządzenia NO GO."
„Sted, masz na CANU plus 2,4! SASE dla silników pomocniczych na zero."
„SASE dla silników pomocniczych na zero. Wykonuję. Wykonałem."
„Zapłon pomocniczy stop."
„Zapłon pomocniczy stop."
„Nie mamy potwierdzenia. Zapłon główny stop."
„Zapłon główny stop."
Jest główny stop. Nadal nie mamy potwierdzenia stop dla zapłonu po-
mocniczego. Przełącz na sterowanie ręczne. Pośpiesz się!"
„Przełączam na sterowanie ręczne. Nie... Zaraz..."
„Szybciej, chłopie!"
„Sterowanie ręczne brak odpowiedzi."
„Temperatura na CANU plus 3,1! Sted! Przesłony na MAX!" 
„Przesłony na MAX..." 
Nie zdążyłem. Ta eksplozja wykwitła pod moim fotelem dwiema żagwia-
mi ognia i pary. Zdrętwiałem od pasa i straciłem czucie w nogach. Gryzący
dym wdarł mi się do płuc i runąłem w czarną otchłań.
Kiedy odzyskałem przytomność, gnomy stały półkolem przede mną. Z
wysokości inwalidzkiego wózka nie wydawały się już tak odrażające, błazeń-
skie i komiczne. Były godne politowania - gromadka głupawych przebierani
ców, tragicznych kalek, wynaturzonych potworków, co na dnie duszy chowają
ponurą urazę do świata, bo świat wzgardził nimi i ze zgrozą odepchnął je od
siebie. Były głupie, złe i brzydkie i tak bardzo spragnione miłości, że zapłaka-
łem nad nimi. Szlochałem długo, bardzo długo, a one zastygły z wyrazem
wzruszenia na zdeformowanych twarzach, az w końcu cofnęły się z szacun-
kiem i stąpając na palcach, cicho opuściły pokój.

XIX
Wstałem o ósmej, śniadanie zamówiłem na dziewiątą. Umyłem się, ogoli-
łem, wyszczotkowałem włosy, obciąłem paznokcie, pomasowałem worki pod
oczami i raźno wkroczyłem do wnęki kuchennej. Przez minutę w bezbrze-
żnym zdumieniu szacowałem obfitość przysłanych potraw, po czym przycis-
nąłem guzik w futrynie okienka dźwigu i powiedziałem do mikrofonu:
- Tu Mikę Cesara. Czyście nie pomylili się tam o jedno zero?
Z kilkunastosekundowym opóźnieniem kuchnia odrzekła sopranem, któ
ry w głośniku zadźwięczał jak dzwoneczki u alpejskiego toboganu:
- Przesłaliśmy zestaw trzyosobowy, panie Cesara. Będzie pan dzisiaj jadł
śniadanie w towarzystwie pani Emmeliny Raya i doktora Rettmana.
Teraz ja potrzebowałem kilkunastu sekund na odpowiedź.
- Z jakiej to niby racji?
- Takie otrzymaliśmy dyspozycje, panie Cesara.
- Od kogo? Zresztą mniejsza z tym. Proszę powiadomić doktora Ret-
tmana, że dzisiaj jem śniadanie sam. Dzisiaj, jutro i zawsze. Nie chcę tu
nikogo widzieć.
- Niestety, to niemożliwe. Jeżeli chce pan odwołać tę wizytę, proszę
skontaktować się z doktorem Rettmanem bezpośrednio.
- Ja nie muszę niczego odwoływać! - warknąłem. - Nikogo do siebie nie
zapraszałem, sami się tu wprosili. Do diabła z nimi!
- Przykro mi, panie Cesara, ale nic na to nie poradzę. Może pan jednak
spróbuje połączyć się z doktorem Rettmanem. Jest na terenie zakładu.
- Ani mi się śni - oświadczyłem.
Uwaga:
Te dranie tracą już cierpliwość. Imają się różnych chwytów, aby mnie
sprowokować do naciśnięcia tastra. Jestem przez nich osaczony, mamiony i
szczuty gnomami. Jestem szczuty, maglowany, gnomowany, testowany, tas
trowany... kastrowany psychicznie. A oni się wściekają, bo nie chcę skapitulo-
wać.
Czerwony taster to dzwonek przy wrotach do Królestwa Niebieskiego. Mój
ojciec zginął na ołtarzu całopalnym. Bóstwo czeka na następną ofiarę. Jedno z
imion tego bóstwa brzmi: Syriusz. 

XX
Moi nieproszeni goście przyszli o 09.12 GMT. Słowo „przyjść" zakłada
pewną dobrowolność, toteż należałoby go użyć tylko w stosunku do doktora
Rettmana. Emmelina nie miała na tę wizytę najmniejszej ochoty - z punktu

dało się to zauważyć. Patrzyła na mnie jak na katowski topór i trzymała'ręce
uniesione na wysokość biustu, zwyczajem Anneliese, tyle że w gardzie
obronnej. Rettman niemal siłą zawlókł ją do biurka, gdzie rozstawiłem naczy-
nia, i pchnął ją na krzesło.
- Rad jestem, że to śniadanie zjemy razem - powiedział.
Ja nie mogłem zrewanżować mu się tą samą grzecznością. Usiadłem na-
przeciwko Emmeliny, by ów gwałt, dokonany na mojej wolności osobistej,
wynagrodzić sobie, napawając się jej przerażeniem. Z bezecnym ukontento-
waniem obserwowałem, jak przeżuwa kąski chleba, które ani chybi rosły jej w
ustach, i jak drży jej dłoń, podnosząca filiżankę.
Rozumiałem ją wybornie i cieszyło mnie, że tak ją rozumiem. Siedziała oto
w bliskości swojego eks-męża, dzisiaj patologicznie zazdrosnego wariata, któ-
ry przed dziesięcioma dniami przyłapał ją na stanowieniu się z samcem i
wpadł w furię, omal nie zaciukał jej w tamtym łóżku. Teraz też była wobec
niego bezbronna, ponieważ doktor Rettman nie zdołałby go powstrzymać,
gdyby mu na przykład strzeliło do łba rozwalić kopniakiem biurko, chwycić ją
za szyję i wbić w nią nóż stołowy aż po rękojeść. Tak, cieszyło mnie to.
Emmelina czuła na sobie mój wzrok i widziałem, że coraz bardziej zawo-
dzą ją nerwy. Sięgnęła po kanapkę i upuściła ją na obrus, przewróciła butelkę
z keczupem, rąbnęła kolanem o blat, zakrztusiła się, kawa pociekła jej po
brodzie - i to ją w końcu załamało. Nie tracąc czasu na rozłożenie zwiniętej
chusteczki, zamaszystym ruchem otarła nią wargi, przy czym łokciem strąciła
na podłogę filiżankę, spojrzała błagalnie na doktora Rettmana i rzekła ni to do
niego, ni to do mnie:
- Przepraszam, ale muszę wyjść. Będę tu gdzieś w pobliżu. Gdybyś mnie
potrzebował, po prostu zawołaj.
Wybiegła, gubiąc chusteczkę, a ja zamyśliłem się nad tym, co powiedziała.
Już to kie"dyś od niej usłyszałem, to była jakaś aluzja, nie mogłem się mylić.
- Cukru?
Wziąłem od Rettmana cukiernicę i westchnąłem do swoich myśli.
- „Gdybyś mnie potrzebował, po prostu zawołaj" - powtórzyłem za Em-
meliną. - Wie pan, co mi to przypomina?
- Co?
- Dzień, w którym ją straciłem, w którym przejrzałem na oczy. Stare dzie-
je, lata prosperity Eblou i olśniewającej kariery Maxa Sterna. Tak, właśnie to
mi powiedziała wtedy, jak szła z tą męską kokotą do buduaru, żeby się chwa-
lić swoimi kieckami.
Rettman klęknął przy biurku i zaczął zbierać na tacę skorupki stłuczonej
filiżanki.
- O ile dobrze zapamiętałem treść pańskiej książki, był to także dzień, w
którym po raz ostatni widział pan O'Pavela?
- No... tak. - Istotnie, tego dnia żegnałem Pave'a, życząc mu powodzenia
przed jego niedoszłą wyprawą, kiedy to podczas startu spłonął w atmosferze,
ale chyba jedynie Bóg Wszechmocny wiedział, jakich zależności Rettman
207
dopatruje się między tym faktem a puszczalskim szpasem, wyciętym przez
Emmelinę wówczas, i hecą urządzoną przez nią teraz. - O'Pavel miał przeczu-
cie bliskiej śmierci. Bał się. Byłem tym poruszony i szukałem kogoś, kto by mi
przywrócił równowagę ducha, dlatego po jego odjeździe poszedłem za nimi
do buduaru. Może nie powinienem był tego robić. Zupełnie inaczej potoczy
łyby się moje losy.
- Pan tego żałuje, prawda?
Cwany rutyniarz miał juz pozakładane swoje potrzaski i chociaż ja się nie
połapałem, tym pytaniem ujął mnie za kark, by następnie wepchnąć mnie w
pułapkę bez wyjścia, zanim mi przyjdzie opamiętanie.
- Żałuję czego?
Pozostawiwszy tacę na podłodze Rettman na rozpostartych rękach oparł
się przede mną o biurko.
- Tego, że zaprosił go pan do siebie - odparł.
- Ja go zaprosiłem? To się pan myli. O'Pavel odwiedził nas przy okazji
pobytu w Breshoven. Przyjechał do OKSZ na badania kontrolne... Przecież
czytał pan moją książkę.
- Pańska książka, panie Cesara, a przynajmniej ta jej część, która dotyczy
pańskiego życia prywatnego, to jedno wielkie samousprawiedliwienie. Jest
najbardziej obłudnym utworem autobiograficznym, jaki czytałem. Nasi adwo-
kaci mogliby u pana terminować. 
Zapiekły mnie policzki.
- Czego pan chce?
" - Żeby pan wreszcie przestał oszukiwać samego siebie.
Oderwał dłonie od biurka i wyprostował się powoli, jak człowiek, które-
mu minął atak bólu. Nie było to łatwe, zająknąłem się raz i drugi, ale odpo-
wiedziałem mu, bo mogło mi to przynieść ulgę:
- Ona i ja stanowiliśmy jedno, doktorze. Byliśmy jak rakieta i szyb starto-
wy na stacji kosmicznej, spojeni tuzinem kotew. I nagle te kotwy zaczęły
pękać rozrywane siłą ciągu. Z „Titanii" w ten sposób wystartował Fred von
Neheim, Emmelina odrywała się ode mnie za sprawą Maxa Sterna. Nie mog-
łem na to pozwolić. Chyba wolno mi było temu przeciwdziałać? Czy pan to
"rozumie?
- Ja, tak - odrzekł Rettman. - A pan? - Odszedł od biurka i stanął przed
oknem. - Czy p a n to rozumie?
- Chciałbym pana przekonać, że miałem prawo tak postąpić.
- Pan nie musi mnie przekonywać, panie Cesara, nie musi pan nikogo
przekonywać. Pan zupełnie niepotrzebnie usprawiedliwia się przed światem,
bo nikt niczego panu nie zarzuca, nikt o nic pana nie oskarża. To ptt-n
powinien zrozumieć, że pańskie postępowanie nie wymaga żadnego uspra
wiedliwienia. Było naturalne, ludzkie i uzasadnione. Będzie z korzyścią dla
pana, jeżeli przekona pan o tym samego siebie.
Wysunął do przodu głowę, jakby pod oknem spostrzegł coś interesujące-
go, i brutalnie szarpnął koniuszek ucha.
Pan jest schizoidem - stwierdził - jak większość pilotów. Ludzie o tak
j normalnej osobowości po kilku lotach idą na złom i tylko tacy jak pan
mog4 wytrwać w warunkach kosmicznych. Samotnictwo, brak syntonii, chłód
uczuciowy... Wszystkie te cechy sprzyjają pracy poza Ziemią, z dala od ludzi, w
skrajnej izolacji i są charakterystyczne dla pańskiej struktury psychicznej. Ale
pod pewnymi względami cechuje pana także nadwrażliwość, a chłód uczu
ciowy przenosi pan również na własną osobę. Pański problem polega na tym,
że pan nie potrafi podać ręki samemu sobie, nawiązać ze sobą stosunków
bardziej przyjaznych czy bodaj opartych na tolerancji. Powiem więcej: pan nie
jest zdolny do miłości, pan sam siebie nienawidzi.
Jeszcze chwilę stał przed oknem, a potem skubiąc koniuszek ucha ruszył
do wyjścia. Zostałem sam. Zostałem sam z wrażeniem, ze znalazłem się w
pułapce, otoczony potrzaskami, które obnażyły stalowe kły i cierpliwie czeka-
ją nocy.

XXI
lego wieczora nie położyłem się spać, nawet nie zdjąłem ubrania. Usiad-
łem na brzegu tapczanu, w poświacie księżycowej, która leniwie spełzała ze
mnie i z pościeli, podążając ku środkowi pokoju. Do obiadu i od obiadu do
kolacji wiodłem z nieobecnym Rettmanem zawzięty spór. Podzielałem jego
zdanie na temat osobowości pilotów, w żadnym jednak razie nie mogłem się
zgodzić na sformułowaną przez niego koncepcję psychologiczną Mike'a Ce-
sara
„Pan nie jest zdolny do miłości" - orzekł.
- Ja ją kochałem - w energicznym proteście oznajmiłem to głośno, jakby
Rettman gdzieś tam siedział w tych ciemnościach, poza smugą księżycowego
światła. - Po co miałbym przez pięć lat walczyć o nią, gdybym jej nie kochał?
Pokój odpowiedział mi milczeniem. Z bezkresnej dali doleciało do mnie
echo niedawnej przestrogi:
„Niech pan wreszcie przestanie się oszukiwać".
- Te lata nie były oszustwem. Jeżeli jestem bryłą lodu, to po co robiłem to
ws/ystko dla tej kobiety?
,,Moze po to, zęby dowieść sobie, ze pod tą grubą, zimną skorupą spo-
czywają jednak w panu nienaruszone rezerwy uczuciowe. Żeby przynajmniej
w marzeniach ziścić swoje pragnienie zacieśnienia z kimś więzi duchowej."
Nie dałem się nabrać na te krętactwa.
- Ja dla tej kobiety - wyznałem replikując - poświęciłem nawet życie
swojego przyjaciela. Tak, ma pan rację. Nie napisałem w „Katharsis" prawdy. Ja
nie proponowałem wtedy O'Pavelowi, ze za niego polecę, ja go prosiłem,
żeby poleciał za mnie. A on poleciał i zginął.
„Nie ma w tym twojej winy, Mikę".
Tego nie powiedział Rettman, nie były to jego słowa. Do urojonej przeze
mnie rozmowy wtrącił się ktoś trzeci. Ktoś dobrze mi znany, ktoś życzliwy.
- To ty? - zapytałem zdławionym głosem
W widmowej poświacie księżyca majaczyła widmowa postać.
„Tak, pilocie. Jestem tu z tobą".

XXII
Dwie wstydliwe łzy spłynęły mi po policzkach. 
- Pave, Pave...-wyszeptałem.
„Zawsze jestem z tobą, kiedy mnie potrzebujesz"
- Jest mi ciężko, O'Pavel. Przygniata mnie ciężar całego Wszechświata.
Zabierz mnie stąd.
„To niemożliwe, Mikę"
- Wiem. Jeszcze nie odpokutowałem twojej śmierci.
„Nie ma w tym twojej winy. Zapewniam cię, stary".
- Nie, Pave, nie. Ty nie znasz całej prawdy.
Zbyt długo nosiłem to w sobie, zbyt długo się tym dręczyłem, by nadal
okłamywać jego i siebie. Musiałem mu to wyjawić i skończyć z tym raz na
zawsze.
- Pave, kiedy prosiłem cię, żebyś poleciał za mnie, to nie robiłem tego ze
względu na Emmelinę. Nie zależało mi na niej. Mało mnie obchodziło, że się
puszcza; była dziwka i traktowałem )ą jak dziwkę Sprawną i darmową. Ożeni
łem się z nią po to, zęby zawsze po powrocie na Ziemię mieć pościelone
łóżko. Taki zawarliśmy układ.
Jak w onirycznym odrętwieniu otarłem powieki i machnąłem ręką, odsu-
wając od siebie tę sprawę.
- Powód, był inny. Miałem przeczucie nadchodzącego nieszczęścia,
przeczucie, ze statek, do którego za tydzień wsiądę, rozwali się przy starcie.
Było to coś w rodzaju późniejszych wizji prekognitywnych; właściwie było
czymś więcej niz zwykłym przeczuciem. Miałem pewność, że tak się sta-
nie. I bałem się, bałem się bardziej niz podczas pierwszych lotów orbitalnych.
Och, Pave, tego strachu nie da się z niczym porównać Dlatego poprosiłem cię
o to zastępstwo. Wydałem na ciebie wyrok.
„Takie było przeznaczenie".
-¦ Ja nie wierzę w przeznaczenie. Chciałbym, ale nie wierzę. Nie mogę
własnymi winami obarczać sił nadprzyrodzonych. To ja skazałem cię na'
śmierć. Z poniżającym tchórzostwem. Tak jak swojego ojca... 
Urwałem. Nagle znowu znalazłem się na poboczu tamtej szosy, pięćdzie- *
siat metrów od samochodu. Spod zgniecionej maski wyskakiwały płomienie,
gęsty bury dym przepływał przez rozbite szyby, spowijając zemdlonego męż-
czyznę, który leżał twarzą na kierownicy. Jego lewa noga zwisała w otwartych
drzwiczkach i kiedy wiatr zmieniał kierunek, widziałem, jak instynktownie i
konwulsywnie usiłuje postawić ją na murawie. Za późno - tłumaczyłem sobie.
Tutaj juz nic nie da się zrobić. To agonia.
„Mów dalej, Mikę, mów. Uwolnij się od tego".
- Mijały minuty, a ja stałem i patrzyłem. Mogłem go uratować, wydobyć go
i samochodu. Ogień rozprzestrzeniał się powoli, jakby celowo zwlekał i
zachęcał mnie do działania. A ja stałem.
„Miałeś wówczas piętnaście lat".
- Nie, Pave, bałem się, ze wybuchnie zbiornik z paliwem, kiedy tam
pójdę. Ponaglałem go, zęby wreszcie wybuchł, bo im dłużej stałem bezczyn-
nie, tym większe było moje przestępstwo. Ale termowentyle zapobiegły wy
buchowi. Po pięciu minutach przyjechało pogotowie i ogień został ugaszony.
Mój ojciec juz nie zył. Zatruł się tlenkiem węgla i nie zdołano go odratować.
„Byłeś w szoku, Mikę. Miałeś upośledzoną zdolność rzeczowe) oceny
sytuacji".
- Stchórzyłem. Byłem i jestem tchórzem. Odmówiłem dodatkowej po-
mocy personelowi ,Jove VtH".
„Nie myśl juz o tym. Jesteś zmęczony".
- Tak, jestem zmęczony.
„Śpij, pilocie. Będę nad tobą czuwać"
- Dziękuję ci, O'Pavel. 

XXIII
-astępnego dnia po wizycie O'Pavela 
To zdanie nie zostało przeze mnie dokończone. Nie pamiętam, co chcia-
łem wtedy napisać. Oddzielony od niego falistą linią widnieje w moim dzien-
niku rysunek przedstawiający - jak mniemam na podstawie swoich wcześniej-
szych opisów - gnoma o imieniu Lustro Paraboliczne.
Poniżej znajduje się tekst złożony ze stu czternastu wyrazów. Zaczyna się
od akapitu i jest zapisanym w formie strumienia świadomości stekiem obelg i
wyzwisk skierowanych pod adresem paru osób. Merytorycznie tekst ów nie
ma znaczenia, toteż go pominę. Nadmienię jedynie, ze zawsze czytam go z
podziwem dla własnej wszechstronności i bogactwa językowego, o które
nigdy się nie posądzałem.
Merytoryczne znaczenie ma natomiast uwaga zamieszczona na odwrotnej
stronie kartki. Przytaczam ją w całości:
Okno. Okno jest brakującym ogniwem. Dopóki to okno traktowałem jak
zwykłe okno, byłem przekonany, ze siedzę w komorze ciszy. W komorze ciszy
z czerwonym tastrem do tastrowania. W komorze ciszy z miękkimi ścianami.
W komorze ciszy z wnęką kuchenną i łazienkową. W komorze ciszy ze zwy-
kłym oknem.
Ale to okno nie jest zwykłym oknem. Jo okno wychodzące na park, nie
jest zwykłym oknem wychodzącym na park. Park za tym oknem nie jest
parkiem za oknem. Za oknem jest wewnętrzne poszycie statku kosmicznego,
a to, co widzę, to ordynarna diorama dla zmylenia. Diorama jest trójwymiaro
wa i potrafi naśladować płynną zmianę pór dnia i nocy. Diorama nie potrafi
nic więcej, bo jest tylko dioramą. Jest prymitywna i zal mi jej.
Moi prześladowcy tez są prymitywni i zal mi ich. Ci, co mnie porwali i lecą
ze mną do Syriusza. Żal mi ich. Porwali mnie i lecą ze mną do Syriusza. Siedzę
w tej kabinie, która udaje komorę ciszy, i żal mi moich prześladowców. Czeka
ich olbrzymie rozczarowanie, rozczarowisko, pogorzelisko. Czeka ich ol-
brzymie rozczarowisko przed samym Syriuszem. Przed samym Syriuszem roz-
szczepię ich na atomy. Ich i siebie. Zakradnę się do maszynowni i rozpalę
Syriusza II.
Uwag tego rodzaju jest w moim dzienniku sporo, przytaczam tylko najwa
żniejsze. Coraz częściej pojawiają się w nich neologizmy i stereotypia słowne.
Ich pokrętna stylistyka wskazuje na to, ze pisałem je pod wpływem zaburzeń
psychicznych.
Zaburzenia te były z reguły krótkotrwałe, miały charakter napadowy i
epizodyczny. Na kilkanaście-kilkadziesiąt minut traciłem orientację czasową i
przestrzenną. Świat wydawał mi się wtedy trawiony beznadzieją, rozpaczą,
cierpieniem i śmiercią.

XXIV
Właśnie ów park, okalający budynki Zakładu Rewalidacji Psychicznej, miał
w sobie coś z klimatu schizofrenicznych koszmarów, które mnie nawiedzały
w tamtych dniach. Przyglądałem mu się teraz z tarasu, podczas gdy Reinhard
Metternich, siedząc na leżaku w ceglasto-białe pasy, wyliczał twórcze zyski,
jakie przyniosły mi te trzy tygodnie odosobnienia.
- ...będzie to - ciągnął - wspaniała reklama dla twojej nowej powieści,
Mikę.
- Jesteś niepoprawny - stwierdziłem.
- Przede wszystkim jestem dumny z tego, ty grafomanie, że znam cię
osobiście. Że posiadam wyłączne prawo do wydawania twoich książek. Jezu! -
Reinhard dał się porwać uniesieniu. - Czy ty wiesz, ile ja na tym zarobię?
Autobiograficzna powieść dowódcy pierwszej wyprawy międzygwiezdnej!
„Powieść ta" - wydrukuję na skrzydełku - „powstała na pokładzie -Radlku^
który opuścił już Układ Słoneczny i z prędkością sub-ce zdąża na spotkanie
Syriusza".
- Powieść ta - wpadłem mu w słowa - będzie jedyną rzeczą, jaka pozo-
stanie po mnie tutaj, na Ziemi.
Nadal patrzyłem na park, wszelako wiedziałem, że za moimi plecami
czoło Reinharda ułożyło się w fałdy. Zapadła kłopotliwa cisza i poczułem, że
czyjaś drobna dłoń toruje sobie drogę pod moim ramieniem. Kochana Lee
udzielała mi duchowego wsparcia.
- Powinieneś mieć więcej zaufania, Mikę - odezwał się Heinz Vogel.
Tuląc swą żonę odwróciłem się do niego przodem.
- Co?
- Więcej zaufania do kamieniarzy z Parku Bohaterów. Oni na pewno
utrwalą twoje nazwisko w białym piaskowcu.
- Mój nagrobek - zastrzegła sobie Leslie - ma stanąć w bezpośrednim
sąsiedztwie Mike'a.
- To się rozumie - odparł Heinz Vogel z powagą.
W cudownie nieskrępowany sposób Anneliese Bragg wybuchnęła ruba-
sznym śmiechem. Tak - myślałem zachowując te myśli dla siebie - jedynie
kamieniarze z Parku Bohaterów będą o mnie pamiętać. Nie zostawię tu niko-
go, kto by mnie potrzebował. Nawet Reinhardowi nie jestem potrzebny ja,
tylko moja książka.
Młoda dziewczyna w półkolistym fartuszku obszytym koronką wtoczyła
wózek z napojami. Za nią, w asyście pracownika portierni, wkroczyło na taras
dwóch mężczyzn.
- Oto i oni - powiedział doktor Rettman.
Podniósł się z leżaka i ruszył im naprzeciw z wyciągniętą ręką. Fred von
Neheim, po nim zaś Jurg Hoestróm, uścisnęli tę rękę bez szczególnej serde-
czności. Potem powiedli wzrokiem dokoła.
- Cieszę się, ze was widzę - rzekł von Neheim posępnie.
- To się nieodparcie rzuca w oczy - zauważył Heinz Vogel.
Mocniej przytuliłem do siebie Leslie, która odwzajemniła mój uścisk.
- Fred - powiedziałem. B
Jego łysa czaszka zabłysła w słońcu, gdy omijając wózek, wyszedł z cienia.
- Mikę Cesara - wyseplenił. - Jurg, ty specjalisto od łamania zakazów, jest
tu Mikę Cesara z żoną.
Zbliżyli się obaj i spostrzegłem, ze ostatnie lata zostawiły na nich swoje
piętno. Hoestróm wyłysiał zupełnie, jakby zazdrościł von Neheimowi, a jego
ruda broda srebrzyła się od siwych włosów.

Część druga
Warn

I
KOSMOS I ZIEMIA
Von Neheim z kolei zmizernial i wychudł. Zgodnie z powziętym niegdyś
postanowieniem nie wstawił sobie zębów i kiedy całował Lesłie w policzek,
jego wargi wydały taki dźwięk, jak naleśnik odklejany od patelni.
- Mikę Cesara - powtórzył. - I ty, Lesłie.
- Ja też się cieszę, ze cię widzę - powiedziała moja żona. - Razem z
Mike'iem wspominaliśmy cię często.
Nawet nie mrugnęła, łżąc z tak niezaprzeczalnym wdziękiem. I faktycznie
była uradowana tym spotkaniem, co mogło wydawać się dziwne, zważywszy
jej dawniejszą opinię, którą wyrobiła sobie o von Neheimie na „Titanii",
zważywszy te wszystkie psy, jakie na nim ongiś wieszała. Byłby to jeszcze
jeden punkt wyjścia do rozważań nad przewrotnością kobiecej natury.
Podczas gdy witałem się z Jurgiem Hoestrómem, Fred von Neheim po-
nownie powiódł swym posępnym wzrokiem dokoła i zagadnął:
- Gdzie reszta?
- W hotelu OKSZ - odrzekł komandor Bragg. Ośrodek Kosmicznych Stat-
ków Załogowych ma na terenie Szwajcarii co najmniej siedem hoteli, lecz
tylko o tym w Breshoven mówi się po prostu „hotel", pozostałe noszą indy-
widualne nazwy. - Pojedziemy do nich po obiedzie. Wieczorem odbędzie się
tam odprawa wstępno-zapoznawcza z udziałem przedstawicieli Departamentu.
- Podobnie jak przed lotem naszej grupy na „Titanię" - Jurg Hoestróm
sformułował głośno to, co miałem na końcu języka. Lesłie także na to wpadła,
gdyż przytaknęła mu ruchem głowy. - Ale tym razem - dodał Hoesttóm -*,
potrwa to odrobinę dłużej. 
Znowu nastąpiła przerwa w rozmowie. W ciszy rozlegało się podzwania-
nie szklanek, które na tacy roznosiła dziewczyna w półkolistym fartuszku.
- No - Bragg zaszeleścił celofanową koszulką zdjętą z cygara - same
przygotowania są obliczone na około pół roku.
- I jest nas więcej - powiedział Jurg Hoestróm.
- Dziesięciokrotnie. 
Leslie z czułością uszczypnęła mnie w ramię.
Słyszysz, Mikę? Będziesz dowódcą sześćdziesięciu ludzi.
Pięćdziesięciu dziewięciu - uściślił Bragg. - Sześćdziesiąty będzie on. t
Współczuję - wtrącił Fred von Neheim.

II
Sześćdziesięciu członków załogi to dużo i mało jak na taką wyprawę. Na
liście pokładowej, którą sporządziłem w jedenastym bądź dwunastym dniu
odosobnienia, figuruje - nie licząc mojego - zaU&Rtó* pięćuiazwlsk; fo$ep*h&
Bragga oraz jego żony, doktora Rettmana, Myrny Saunders i Emmeliny Raya.
Osoby te przebywały w moim otoczeniu, o czym przekonałem się rozmawia-
jąc z nimi, toteż musiałem jakoś uzasadnić ich obecność na wyimaginowanym
przez siebie statku. Owa lista znajduje się pod tą schizofreniczną uwagą o
przedstawiającej park ordynarnej dioramie za oknem i chyba zestawiłem ją po
ustąpieniu objawów psychotycznych.
Napisałem:
Przynajmniej na poziomie elementarnym każde z nich przysposobione
jest do tej wyprawy, ponieważ:
Joseph Bragg - będąc komandorem z pewnością ma I klasę pilotażu,
Anneliese Bragg - skończyła medycynę kosmiczną, więc musiała odbęb
nić roczny staż poza Ziemią,
Myrna Saunders - jak wyżej,
doktor Rettman - jak wyżej plus specjalizacja w bazach Układu Słoneczne-
go,
Emmelina Raya - ta ma najmniejszy zasób doświadczeń, ale z racji udziału
w filmie „Kosmiczny paroksyzm" przeszła szkolenie w Ośrodku Przygotowa
wczo-Treningowym i pewien czas spędziła na stacji orbitalnej.
Później ta lista została przeze mnie uzupełniona o nazwisko Mettemicha.
Pod wpływem recenzji w ,,Heute" sam zaprosiłem Reinharda do siebie, co
wcale nie oznacza, ze również jego obecność na moim statku potrafiłem
uzasadnić. Dlatego tez w dzienniku przechodzę nad tym zagadnieniem do
porządku dziennego, z godnością wstrzymując się od komentarzy.

III
Prawdopodobnie trzynastego dnia pobytu w Zakładzie Rewalidacji Psychi-
cznej napisałem wieczorem:
Nieco mnie poniosło.
Zamówiłem obiad na 17.00 GMT i punktualnie o tej godzinie flażolet we
wnęce kuchennej oznajmił, że kuchnia zrealizowała moje zamówienie. Prze-
łożyłem potrawy z dźwigu na stolik i wtedy skonstatowałem, ze przysłano mi
zestaw podwójny.
- Tu Mikę Cesara - powiedziałem do zradiofonizowanej futryny, hamując
irytację. - Co to znowu za podstęp?
Sopranem koloraturowym głośnik odparł:
- Przy obiedzie będzie panu towarzyszyć doktor Rettman, panie Cesara.
- Wybijcie to sobie z głowy - poczułem, że zaczynam wrzeć od środka. -
Wy i on.
- Zaraz przyślemy dania deserowe.
Cicho trzasnął przełącznik i zaszumiał silnik za ścianą. Chwyciłem tacę i
wsadziłem ją na na sztorc w futrynę, blokując dźwig.
- Niczego mi tu, cholera, nie przyślecie - zawarczałem. - Nie potrzebuję
waszych deserów. Możecie się nimi wypchać! - Powoli wzbierała we mnie
wściekłość. - I nie chcę waszych zasranych obiadów. Zabierajcie je z powro-
tem!
- Panie Cesara...
- Zamknąć się tam!
Cisnąłem pierwszy z brzegu talerz w czeluść okienka, az zadudniło. To
samo zrobiłem z drugim talerzem i półmiskiem.
- Sami to zezryjcie! - W ślad za talerzami poleciały inne naczynia, łomo-
cząc o platformę dźwigu, tłukąc się i rozpryskując. Krople sosu chlapnęły mi
w twarz, jarzyny i kawałki mięsa upadły z pacnięciem na stolik. - Zabierajcie
to w cholerę! Jazda! Nakarmcie tym Rettmana!
- Panie Cesara...
- Milczeć!
Złapałem nożyce do drobiu i z całej siły wbiłem je w głośnik. Koloraturo-
wy sopran zaskrzeczał i umilkł. Następnym uderzeniem ściąłem czerwony
guzik równo z framugą. Potem poszedłem do łazienki zmyć z siebie resztki
obiadu.
Wycierałem się, kiedy z pokoju dobiegł mnie szelest. Zajrzałem tam: w
otwartych drzwiach, na progu, stał Rettman. Trzymał przed sobą gazetę i
potrząsał nią w moim kierunku, jakby to była muleta.
- Ja tylko na chwilę - wyjaśnił pośpiesznie. - Przyniosłem „Heute". Właś
nie w tym dzienniku publikuje swoje felietony Karol Langer, o którym papu
wspomniałem. Tak się składa, że dzisiaj poświęcił trochę miejsca na omówie-
nie pańskiej twórczości.
Dokładając starań, by okazać mu wyniosłą obojętność, wciąż wycierałem
się ręcznikiem.
- Zostawiam to tutaj - upuścił gazetę na podłogę. - Wpadnę, jak będzie
pan w lepszym humorze.
Wpadnij - pomyślałem. Wpadnij, to nadziejesz się na nożyce do drobiu.
Rettman w zastanowieniu skubnąl koniuszek ucha.
- I niech pan będzie łaskaw odblokować dźwig - powiedział, zanim
wyszedł - bo nie mogą ściągnąć go na dół.
Zrobiłem, o co prosił, i z przyniesioną przez niego gazetą rozwaliłem się
na tapczanie.

IV
„Heute" jest dziennikiem krytycznoliterackim i ma ambicje śledzenia na
bieżąco dokonań artystycznych pisarzy europejskich. Redaguje go zespół
młodych zarozumiałych ludzi bez wyobraźni, zawistnych i jałowych jak grunt
księżycowy, ludzi, których analitycznym instrumentem jest zabłocony obcas,
którzy z satysfakcją dokopią każdemu utworowi, jeżeli nie nobilituje go na-
zwisko dostatecznie wybitne lub należące do jednego z tych naszych pisarzy,
co to potrafią przyjść do recenzenta, ująć go za skórę na grzbiecie i pozbawić
urody, zdrowia i rozumu.
Karol Langer wysłuchał nadanych przez radio fragmentów „Eskapizmu",
może nawet po starej znajomości otrzymał kopię maszynopisu od swych
kolegów z rozgłośni berneńskiej - po czym podniósł obcas i wziął się do
pracy krytycznej. Prymitywną metodą wydłubał z moich intymnych zwierzeń
kilka zdań, zacytował je w swoim felietasie, siląc się na porozumiewawczy
chichot, by w końcu - już bez tego chichotu - zapewnić z pruderyjnym
oburzeniem, że powyższych cytatów nie wybrał tendencyjnie, gdyż cała moja
proza jest jednym wielkim show łóżkowo-genitalnym.
Odłożyłem gazetę i napisałem trzeci list:
Natychmiast sprowadźcie mi tu Reinharda Metternicha.
Moja cierpliwość została wystawiona na próbę trwającą do późnych go-
dzin popołudniowych. Ale kiedy Reinhard wreszcie przybył, nasza rozmowa
trwała krótko. Nie była to zresztą rozmowa; była to moja oskarzycielska filipi-
ka, podczas której Metternich z namaszczeniem pocierał grzbiet nosa.
- Czym ty się przejmujesz? - przerwał mi po paru minutach. - Sztorcowa
niem jakiegoś podglądacza? Nie wiesz, że Karol Langer to maniak seksualny?
Niedawno przyłapano go na dworcu lotniczym w toalecie damskiej. Jest im-
potentem i onanistą, jedynie w ten sposób ma przyjemność. Na zewnątrz
udaje stróża moralności, tropi wszelką nieobyczajność w literaturze, zęby
zataić swoje kompleksy. Przyjmę dowolny zakład, że jeżeli kiedyś się ożeni i
będzie miał dziecko,, bo jakiś uczynny sąsiad wyświadczy mu tę przysługę, to
wejdzie w skład komitetu rodzicielskiego i roznieci świętą wojnę o to, by
usunąć ze spisu podręczników szkolnych „Wychowanie seksualne"
Odchrząknął i wyjął z kieszeni metalowe pudełko z pastylkami eukaliptu-
sowymi.
- A w ogóle - podsumował - o co ty masz do niego pretensje? O bez-
płatną reklamę?
Pretensje miałem przede wszystkim do Metternicha - za samowolne roz-
porządzanie moimi tekstami; pruderyjne bekanie Langera na łamach „Heute"
było zaledwie odzewem - dalekim i drugorzędnym, mimo że tak mnie wku-
rzyło. Ale teraz złość mi przeszła, moją uwagę zaprzątnęło pudełko w dłoni
Reinharda. Zastanowiłem się, ile on tez dziennie zjada tych pastylek? Ile przez
miesiąc? A ile przez rok? Byłby mu potrzebny niemały ich zapas, by wystarczył
aż do Syriusza. Chyba że ten międzygwiezdny statek jeszcze nie opuścił wo-
kółsłonecznej orbity, a Reinhard na kutrze promowym przyleciał tu na moje
wezwanie tylko dla ratowania pozorów. Przecież kazał mi na siebie czekać
ponad cztery godziny.
- Zamówię kolację - zaofiarowałem się niewinnie. - Potem poproszę
doktora Rettmana, żeby przyszykował ci pokój.
Na co on literalnie zerwał się z krzesła.
- Dziękuję, Mikę, ale na rrfnie już czas. - Równie gwałtownie wyszarpnął
spod rękawa koszuli zegarek i obłudnie sprawdził godzinę. - Muszę wracać
na...
- Na Ziemię? - podpowiedziałem mu życzliwie.
Widać było, że gorączkowo szuka słów.
- Na Konferencję Wydawców Europejskich. Do Davos. Mówiłem ci o tym.
- Doprawdy? To ona tak długo trwa ta konferencja? Dwa tygodnie?
- Rozłożono ją na dwie trzydniowe tury. Jutro rozpoczyna się drugie
posiedzenie.
Udałem, ze mu wierzę. Reinhard, wionąc mi w twarz eukaliptusowym
oddechem, poklepał mnie po plecach.
- Jestem zawsze do twojej dyspozycji, Mikę, ale miej odrobinę wyrozu-
miałości dla mojego rozkładu zajęć. Mnóstwo spraw można załatwić przez
wideo.
- Naturalnie - zgodziłem się. - Przepraszam za ten alarm. To był nieroz-
sądny pomysł, żeby wzywać cię tutaj.
Stojąc tam, gdzieśmy się pożegnali, słuchałem jego oddalających się kro-
ków.
Raczej instynktownie aniżeli świadomie zauważyłem tę zmianę w otocze-
niu. Rozejrzałem się, mój wzrok spoczął na drzwiach. Były otwarte.
Reinhard zostawił otwarte drzwi.
Przez moment łudziłem się nadzieją, że postąpił tak, by ułatwić mi uciecz-
kę ze statku. Wszelako odpędziłem od siebie tę idiotyczną myśl. To była
prowokacja; coś mi tam szykowano poza moim azylem.
- Takiego wała, wy dranie - powiedziałem.
Ostrożnie zamknąłem drzwi i cofnąłem się do kabiny. 

V
Po tym zapisie notatki w moim dzienniku stają się chaotyczne, niekomp-
letne i pobieżne. Niechlujna stylistyka, nawał neologizmów, udziwnionych
figur retorycznych i powtórzeń zmusza mnie do brutalnej ingerencji: skreśleń
i skrótów. Ze względów językowych pomijam te fragmenty, których nijak nie
udało mi się uratować. Robię to skądinąd bez żalu, tym bardziej że zawierają
one informacje mało istotne.
Na szczęście ta część dziennika zawiera też - choć w skromnej ilości -
notatki ważkie i nie wymagające specjalnych zabiegów literackich. Pozwalam
sobie przytoczyć tutaj tę, którą poczyniłem wnet po spotkaniu z Reinhardem
Metternichem:
Wzywałem gnomy, by wyszły z kryjówek, ale bezskutecznie. Zamiast nich
ponownie odwiedził mnie O'Pavel. Tej nocy zjawił się po zachodzie księżyca
i usiadł w nogach tapczanu.
- Nawet one mnie unikają - poskarżyłem się. - Nawet moi wrogowie, i
„Nie masz wrogów, Mikę".
- Tak. Nie mam nawet wrogów. Jestem trupem.
„Rozczulasz się nad sobą. Pozbawiły cię ikry te lata przepracowane w
-Astrolabie-".
- Co mam robić, Pave? Chciałbym zobaczyć swoją przyszłość. Szkoda, że
straciłem tę chromoloną zdolność jasnowidzenia.
„Masz ją nadal, pilocie. Ty, Leslie, Fred von Neheimjurg Hoestróm i tamci
trzej".
- Jacy trzej?
„Ci, którzy byli przed wami na -Titanii- i znaleźli się w zasięgu oddziały
wania Strefy. Astronawigator, cybernetyk i fizjolog".
- Sądziłem, że przywlekliśmy to z Trytona.
„Tą zdolnością obdarzyła was Strefa, kosmos".
Przypomniała mi się moja rozmowa z Jurgiem Hoestrómem w sterowni na
„Titanii". Jurg opowiadał wtedy o sekcie „Zjednoczonych z Kosmosem",
twierdził, że ludzkość nie jest jeszcze przygotowana do podróży kosmicznych,
że wpierw powinniśmy nawiązać z Wszechświatem łączność duchową, bo w
przeciwnym razie Wszechświat nigdy nas nie zaakceptuje jako partnera.
Wzdrygnąłem się. Widmowa postać O'Pavela falowała przede mną w mro-
ku.
„Na Ziemi, Mikę, ta zdolność stopniowo się w tobie uwstecznia, ale w
kosmosie uaktywni się z całą swoją mocą".
- On miał rację, prawda, Pave? Jurg Hoestróm. Miał rację, mówiąc, że
dopóki nie nawiążemy z Wszechświatem łączności duchowej, zawsze będą te
bezsensowne ofiary, piloci zawsze będą ginąć w kosmosie. Tak jak Val Nevill 
Dieter Epstein. - Roześmiałem się krótko, sztucznie, chrapliwie. - A ci głupcy
z komisji OKSZ nigdy nie dojdą do tego, co było przyczyną ich śmierci.
„Val Nevill i Dieter Epstein nikogo już nie obchodzą. Ich akta pokrył
kurz".
Znów przeniosłem się myślami do sterowni na „Titanii". Jurg Hoestróm
powiedział wtedy także coś, co skwitowałem wzruszeniem ramion: że jeśli
nawiążemy tę łączność z Wszechświatem, to może przynajmniej dusze zmar-
łych pilotów będą mogły wrócić na Ziemię.
Obecnie ze skruchą oddaję mu sprawiedliwość.
- Od kwietnia co tydzień jeździłem do Parku Bohaterów. Godzinami
tkwiłem przy grobach Nevilla i Epsteina, żeby utwierdzić się w przekonaniu,
że oni tam są. I nic. Był tam Jose Martinez, byli ci, których znalem i nie
znałem, ale Nevilla i Epsteina tam nie było.
„Teraz już są z nami".
- Oni to Nep, tak, Pave?
„Tak. Poła energetyczne innych planet bywają na ogół zabójcze dla istnoś-
ci ludzkich. Nasze subtelniejsze ciała czują się tam zagubione. Są niedoskona-
łe i nie potrafią same odnaleźć drogi do ziemskiej powłoki eterycznej, która
jest dla nich naturalnym środowiskiem".
- To znaczy, że my... że Leslie...
„Leslie była nośnikiem. Nevill i Epstein po swojej śmierci spotkali na
Trytonie zgubne warunki. Ich subtelniejsze ciała uległy degeneracji i szyb-
kiemu procesowi rozpadu. Przeszły w stadium kodu, w stadium, od którego
zaczyna się życie w łonie matki. Jedynie w takiej formie mogły przetrwać i
powrócić do eterycznej powłoki Ziemi".
Siłą inercji moje myśli cofnęły się do tych minut spędzonych na Trytonie,
kiedyśmy z Leslie rzucili się na siebie niczym zwierzęta i upadli na podłogę
sterowni tamtego ,,Acera II", nie opodal obu nieboszczyków.
l'\vjga:
Wstrzymam się z opisem tej sceny, by nie wywołać zgorszenia w razie,
gdyby te notatki jakimś cudem trafiły do mojego antagonisty-onanisty.

VI
- Kochaliśmy się tam - wyznałem wstydliwie przed O'Pavelem. - Wprost
niewiarygodne, jakie to było intensywne.
„Gdybyś nie był reprodukcyjnie upośledzony, Leslie po powrocie na Zie-
mię powiłaby bliźniaki z krwi i kości, zamiast ezoterycznego Nepa. Nevill i
Epstein byliby dzisiaj rocznymi niemowlętami".
- Więc Rettman wiedział o tym? Ona jeździła do niego z tą urojoną ciążą.
„Wiedział o tym na długo przed waszą wyprawą na Trytona. Przewidywał
większość zdarzeń, także i to, że będziecie się tam kochać. Ale, Mikę, sam akt
płciowy daje początek wyłącznie ciału fizycznemu. Pożądanie nie wystarczy,
by to ciało ożywić. Potrzebna jest w tym celu energia o wyższej jakości. A to,
czego dokonaliście z Leslie, wymagało energii o jakości najwyższej. Wiesz, o
czym to świadczy? Zastąp termin -energia- terminem -uczucie-, Mikę".
Machnąłem ręką na te terminy.
- Oni wrócili - rzekłem. - Leslie i Mikę Cesara polecieli po nich i przy-
wieźli ich na Ziemię. A kto poleci po Mike'a Cesara, jeżeli ten sakramencki
statek rozpieprzy się w okolicach Syriusza? Posłuchaj, Pave: ,Ja się nie boję
śmierci, boję się, że już nigdy nie zobaczę Ziemi". Pamiętasz? W „Katharsis" te
słowa włożyłem w twoje usta, ale to ja je powiedziałem pięć dni przed twoją
śmiercią. Teraz je powtarzam i zadaję ci pytanie: -kto mnie zdejmie z tamtej
orbity i przetransportuje pod pomnik z białego piaskowca?
„Ty wrócisz na Ziemię bez niczyjej pomocy. Ty i ludzie, z którymi tam
polecisz. Jeszcze o tym nie wiesz, ale Wszechświat już nawiązał z tobą łą-
czność duchową. W Strefie zostałeś rozpoznany i zaakceptowany".
- To bzdura, Pave. Gdybym cię nie znał od tak dawna, gotów byłbym
pomyśleć, że trzymasz z nimi. Po co mi o tym mówisz?
„Pytałeś mnie o to, pilocie".
- A może oni cię przekupili, co? Kim ty, u licha, właściwie jesteś?
Pełznąc po pościeli zbliżyłem się do niego i wyciągnąłem ramię. Przeszyło
ciemną pustkę. Opadłem na skłębiony pled i pozwoliłem, by pochłonęła
mnie ta ciemność.

VII
Poniższy zapis pochodzi / następnego dnia:
Rano wyprałem skarpetki i slipy i włożyłem te, które od wczoraj wisiały w
suszarce. Nie korzystam ostatnio z zapasów czystej bielizny, żeby zapewnić
sobie minimum niezależności. Poza tym ta rzekomo czysta bielizna jest nasy-
cona jakimś specyfikiem, który przenika przez skórę i paraliżuje wolę. Mam
tez coraz więcej dowodów na to, że moi prześladowcy dosypują do posiłków
narkotyki i psychotropy.
W samych slipach poszedłem do wnęki kuchennej. Wcisnąłem w otwór
po czerwonym guziku trzonek noża i powiedziałem do mikrofonu:
- Tu Mikę Cesara. Więzień klasy S, numer Jove VIII łamane przez sto
czterdzieści dwa miesiące w kosmosie. Chcę rozmawiać z naczelnikiem tego
statku.
Głośnik zaskrzeczał niezrozumiale.
- Co? - podniosłem głos, jakby to mogło wywołać podobną reakcję z
tamtej strony. - Mówcie powoli i wyraźnie.
- ...ofę filę sfochojnie fofechacz, fanie Sesała.
- Poczekam. Ale niezbyt spokojnie.
Otwarłem okienko dźwigu, zanurzyłem się tam do pasa i wytężyłem słuch.
Z góry i z boków dochodził do mnie szum aparatury klimatyzacyjnej, która
właśnie w tej chwili mogła tłoczyć do mojej kabiny gaz uspokajający. Nisko w
dole rozlegały się zniekształcone dźwięki, jakby po zasłanej kablami posadzce
przetaczano laboratoryjne wózki. Może to były urządzenia do odbierania myś-
li i telepatycznego wydawania rozkazów.
Nie życzę sobie, żeby uspokajano mnie gazem - tak jakjose Martineza w
komorze ciszy. Później uspokajano go także. W przeciwnym razie nie wytrzy-
małby dwóch lat na ,,SAT S-I". Nie życzę sobie, żeby telepatycznie mną
sterowano. Nie życzę sobie.
- Nie życzę sobie! - krzyknąłem w głąb szybu.
- Czego sobie nie życzysz, ąuerido?
Wygramoliłem się z okienka dźwigu i omal nie potrąciłem Anneliese
Bragg. Stała tuż obok, świecąc zębami, z płaskim pakunkiem przyciśniętym do
płaskiej piersi.
- Znowu się do mnie zakradłaś? - powiedziałem. - Nie dajesz za wygraną,
co?
- Mam tu do załatwienia to i owo.
- Już ja wiem, co ty masz tu do załatwienia. Zapomnieliście wyposażyć w
kamery tę kabinę, no nie? Aż was skręca z ciekawości, co ja tu robię.
Z przesadną kokieterią puściła do mnie oko i podetkała mi pakunek
niemal pod nos.
- Przyszłam wymienić panele w domofonie. Ta tutaj jest uszkodzona.
- Co to jest?
- Panela. Trzeba ją wstawić w miejsce tej, którą zniszczyłeś. Pozwolisz? To
mi zajmie najwyżej pół minuty. One mają automatyczne uchwyty.
W ciasnych slipach czułem się mało bezpieczny, narażony na atak. Moje
skąpe odzienie mogło tę rozerotyzowaną dziewczynę zachęcić do agresyw-
niejszych zachowań.
- Nie. Niczego mi tutaj nie będziesz montować. Żadnych nasyłaczy myśli.
- Och - Anneliese na powrót przycisnęła pakunek do piersi. - Nasyłacze
myśli? To nasza technika osiągnęła już taki poziom? Ale samą myślą chyba nSe
wydajesz poleceń kuchni?
Zamieniliśmy się rolami. Teraz ja podetknąłem rękę pod jej nos. Tyle że z-
nożem.
- Potrafię się z nimi porozumieć - odparłem. - Dzięki temu.
Zupełnie słusznie spodziewałem się, że ona fałszywie to sobie wytłuma-
czy
- Aj, aj, aj - powiedziała cicho. Z niedowierzaniem patrzyła na nóż w
mojej garści. - Rzucasz w nich tym?
- Na razie nie było to konieczne.
Postawiłem krok do przodu, a ona - do tyłu. Przy niesłyszalnej muzyce
posuwaliśmy się kontredansem w kierunku drzwi.
- Skoro juz tu jesteś - ciągnąłem - chcę cię o coś prosić. Powiedz kwa-
termistrzowi, żeby od dzisiaj przysyłał mi jedzenie w oryginalnych opakowa-
niach fabrycznych.
- Dobrze, Mikę. - Wzruszająco skwapliwie potrząsnęła głową przy tym
zapewnieniu.
- I zawiadom Rettmana, ze chcę się widzieć z Leslie. Niech ściągnie ją z
Ziemi najszybszym wehikułem, jaki jest na tym statku. Tylko ją tutaj wpuszczę.
Jasne?
Od tego potrząsania głową włosy prawie zakryły jej twarz. Poczekałem, aż
się wyniesie i przystąpiłem do budowania barykady pod drzwiami.

VIII
Dwie dalsze strony mojego dziennika zajmują wykazy, zestawienia i licz
by Dotyczą one domniemanych rodzajów oraz ilości środków narkotycznych
i odurzających, jakie dosypywano mi do potraw w minionych dniach. Przy
nazwach tych środków opisane są charakterystyczne objawy intoksykacji,
obok zaś - objawy, które spostrzegłem u siebie. W nawiasach wyszczególni-
łem leki podawane w wypadku zatruć, lecz obecnie nie jestem w stanie
powiedzieć, czy kazałem je sobie dostarczyć i czy mi je dostarczono.
Kolejną stronę zdobi rysunek przedstawiający dosyć wiernie tamten pokój
widziany z miejsca, w którym stał mój tapczan. Za oknem na rysunku jest noc,
wszakże na niebie zamiast gwiazd pyszni się graficzny schemat Układu Syriu-
sza. Z dwu ścian prosto we mnie wpatrują się oczy i obiektywy kamer. Są
rozmieszczone w równych rzędach i szeregach, z zachowaniem identycznych
odstępów. Tworzą stały motyw dekoracyjny: oko, obiektyw, oko, obiektyw,
oko, obiektyw, a ich wyraz jest gniewny. Mimo że są nieruchomo utkwione w
patrzącym na ten rysunek, ich spojrzenie zdaje się wskazywać okno.
Notatki na następnych stronach są pozbawione sensu i całkowicie dla
mnie niejasne. Przypominają paranoiczny bełkot, jaki cechował prozę kleconą
przez dwudziestowiecznych pisarzy fantastycznonaukowych. Lecz oto, po
przewróceniu jeszcze jednej kartki, z owego bełkotu wyłania się stosunkowo
klarowny zapis, który tutaj przytoczę:
- Pave? - spytałem. 
Księżyc był jasny i przeświecał jego postać.
„Przyprowadziłem ci gościa, Mikę".
- Nie, nie chcę tu widzieć nikogo. Nawet ciebie. Jesteś zdrajcą. Już
wiem, ze współpracujesz z nimi. Wynoś się ty i ten drugi. Chcę zostać sam.
„Na pewno mnie nie potrzebujesz?"
- Na pewno. Nie potrzebuję nikogo. Nikogo. Potrzebuję jedynie sa-
motności.
„To dobrze, bracie. Dotarłeś prawie do celu. Ale może ciebie ktoś
potrzebuje?"
Roześmiałem się. Mój śmiech był jak odciosy białego piaskowca, spadają-
ce po skalnym zboczu.
- Uregulowałem wszystkie rachunki. Rozliczyłem się ze wszystkimi.
,Ja nie wiem, Mikę. Przyprowadziłem kogoś, kto się uważa za twojego
dłużnika".
Wysiliłem wzrok, jakbym rzeczywiście mógł tam kogoś zobaczyć. Czyjś
głos, barwą zbliżony do głosu O'Pavela, powiedział:
„Cómo estas, pilocie?"
- Jose? - zapytałem.
„Ten sam, którego nienawidzisz od ćwierć wieku".
- Jose Martinez - stwierdziłem wychodząc ze zdumienia.
„Twój dłużnik".
- Nie mam dłużników. Nic mi nie jesteś winien. Zresztą ty nie żyjesz. Co
mogłem dla ciebie zrobić po twojej śmierci?
„Wybaczyć".
- Wybaczyć? Ja tobie?
On mnie prosił o wybaczenie! On! Ja mu podsunąłem pistolet na „Titanii",
zęby strzelił jakieś głupstwo, bo wtedy wylądowałby jeśli nie w kryminale, to
bodaj w Wesołe] Chatce i dosięgłaby go moja zemsta; stało się inaczej, ale to
wcale nie umniejsza mojej winy - i on mnie prosił o wybaczenie!
„On o tym wie, Mikę".
Ledwo uchwyciłem tę zmianę barwy głosu, która świadczyła, ze znowu
przemówił O'Pavel.
- Ach, tak.
„Czy nadal jest ci ciężko, pilocie?"
- A czy można się pozbyć tego ciężaru?
„Więc jeszcze nie rozliczyłeś się ze wszystkimi. Bo on ci wybaczył I prosi
cię, żebyś wybaczył jemu".
- Co mam mu wybaczyć, na litość boską?
„Zmusił cię, żebyś poszedł do Evelin".
- Evelin! 
„Zmusił cię, żebyś patrzył, jak on i Evelin..."
- Dosyć, Pave! On mnie do niczego nie zmuszał. Poszedłem do niej, bo
taki był zakład. Cała Szkoła Lotnicza chodziła do tych dziewczyn z okolicy. Ja
nie byłem wyjątkiem.
,Ale do Evelin nie chodziłeś".
- Tak, cholera, do niej nie chodziłem! I dlatego żartowali, ze jestem jakiś
niewyraźny. Każdy z nas wybierał się do OKSZ, a tam jest piekielnie gęste sito.
Razem ze mną składał papiery Algierczyk Doukh SicTahmed i nie został przy-
jęty, bo padło na niego podejrzenie, że ma skłonności homoseksualne. Musia-
łem pójść do Evelin i przynieść te jej majtki.
„I Jose Martinez poszedł z tobą, żeby cię pilnować"
- To był przypadek: koledzy wylosowali jego numer
„Ale to jego znienawidziłeś, nie ten numer"
- Nie męcz mnie, Pave.
„I to on dobrał się wtedy do tej dziewczyny, nie ty"
- Powinienem był temu zapobiec.
Nagle, tak raptownie, jakby ktoś przekręcił wyłącznik, dostałem drgawek.
Zacząłem się trząść, szczękać zębami i nie mogłem rozewrzeć palców zaciś
niętych na nogach, które pod wpływem rytmicznych skurczów mięśni wyko
nywały drobne, naprzemienne ruchy.
- Po-powinienem był t-temu zapobiec - wykrztusiłem z rozpaczą. - Ale
b-bałem się kompromitacji. Prze-przecież nie mogłem zatrzymać Martine-ne-
za i powiedzieć mu, żeby-by tego nie robił, b-bo ja ją kocham. Nie
mogłem się przy-przyznać,że kocham t-tego debila! Tę debilowatą
dzi-dziwkę!
„Więc znasz to słowo nie tylko z brzmienia, Mikę?"
Położyłem się na boku, skulony, próbując opanować te drgawki, dwu-
krotnie przygryzłem sobie język, podczas gdy O'Pavel trwał niewzruszony w
ciemnościach - przede mną i nade mną, majestatyczny i przytłaczający i go-
tów tutaj czekać, choćby to miało trwać wieki.
- T-to jest sprawa między-dzy nim a Evelin. Ja mu wy-wybaczam.
„Te zgłoski są tak samo puste jak twoje wnętrze, pilocie".
- Nie potrafię inaczej.
„Potrafisz, Mikę. Potrafisz".

IX
Na odwrocie kartki znajduje się bizantyjsko-współczesna ikona, którą na-
gryzmoliłem miękkim ołówkiem. Wyobraża umęczonego mężczyznę na tle
kosmicznej otchłani. Mężczyzna jest półnagi, ma na sobie tylko górną część
ubioru kompensacyjnego i przedziera się między mlecznymi zwojami spiral-
nych galaktyk. W zaciekłej pogoni usiłuje go pochwycić horda między-
gwiezdnych statków uzbrojonych w kły, pazury i laserowe ślepia.
Po kilkunastu linijkach zagmatwanych rozważań zaczyna się zapis w miarę
komunikatywny:
Kroki. Drobne kobiece kroki - jak w komorze ciszy, jak w domu, gdzie
Emmelina ćwiczyła godzinami bieg w miejscu.
Zepchnąłem z siebie przepocony pled i usiadłem na tapczanie. Trucht
ucichł, po czym rozległ się głośniejszy, przybierając formę pukania. Ktoś pu-
kał do moich drzwi chronionych barykadą zbudowaną z imitujących drewno
płyt. Miałem opuchnięte powieki, gorzko-metaliczny smak w ustach, bolała
mnie głowa i byłem osłabiony. Człapiąc powlokłem się pod barykadę, by
odeprzeć to nowe natarcie.
- Tym razem - powiedziałem do zamkniętych drzwi - to pewnie psycho-
log Annełiese Bragg. - Nie pukano ani zbyt natarczywie, ani zbyt mocno, toteż
mój ociężały umysł wysnuł supozycję, że po tamtej stronie stoi kobieta. -
Zgadłem?
- Niezupełnie. Jestem Myma Saunders.
- Ta dobra - mruknąłem. - Na jedno wychodzi.
- Co pan powiedział?
- Że na jedno wychodzi.
- Ale to wcześniej - pani Saunders koniecznie chciała, żebym powtórzył
ten problematyczny komplement.
Więc go powtórzyłem, ponieważ powtórzyłbym wszystko, byle dano mi
spokój:
- Ta dobra. Powiedziałem, że pani jest ta dobra. Annełiese Bragg to pani
przeciwieństwo. Taka mało subtelna kobyła.
Nogi odmówiły mi posłuszeństwa i usiadłem na wystającej części mojej
barykady.
- Dziękuję panu, panie Cesara - wypromieniowało serdecznie zza drzwi.
- Jest pan bardzo miły.
- Niech się pani nie trudzi. Tak czy owak wpuszczę tutaj jedynie moją
żonę.
- Właśnie z tym do pana przyszłam. Pańska żona nie może pana odwie-
dzić.
Oczywiście - pomyślałem ze znużeniem. Jesteśmy za daleko od Ziemi.
- Na razie jest to wykluczone - mówiła dalej Myrna Saunders. - Ona ma
nogę na wyciągu. Doznała zwichnięcia stawu kolanowego.
- Aha. - Nie miało sensu przedłużanie rozmowy, ale na dobrą sprawę nic
już nie miało sensu, więc podjąłem tę grę. - To się zdarzyło wtedy, kiedy
szalałem tam jak furiat, prawda?
- Tak.
- Widocznie ją potrąciłem, a ona przy upadku zwichnęła sobie ten staw.
Ufam - dodałem z rozrzewniającą troską - że nie zaszkodziło to jej ciąży?
Drzwi nie odpowiedziały.
- Pani Saunders! - zawołałem. 
- Jestem, panie Cesara - odrzekła dość niepewnie.
- Chyba pani wie, ze Leslie jest w ciąży od... od trzech tygodni?
- Mikę. - To przyjazne współczucie, z którym zwróciła się do mnie po
imieniu, było tak przejmujące jak sygnał alarmowy na stacji kosmicznej. -
Uważam, że powinieneś o tym wiedzieć. .tu.
- O czym?
- Twoja żona nie jest w ciąży. I nigdy nie była.
Uniosłem się z siedzenia i opadłem na nie bezwładnie, aż konstrukcja
barykady zatrzeszczała ostrzegawczo. Patrzyłem na zamknięte drzwi, jakby
lada moment miały się rozpaść, by zrobić przejście dla Leslie, która zada fałsz
Myrnie Saunders.
- No... a B.S.? - zapytałem. - Ona była w Zurychu, u doktora Hansa
Neupartha. Trzy tygodnie temu pojechała tam, żeby... żeby...
- To daremne, Mikę. Leslie nie może mieć dzieci. Za długo przebywała w
kosmosie.
- Haracz.
- Co mówisz?

X
Na tym w zasadzie kończą się notatki. Dalszy ciąg mojej rozmowy z Myrną
Saunders został przeze mnie skreślony. Można go odczytać mimo grubych,
stanowczych krech przeciągniętych wzdłuż linijek tekstu, lecz uszanuję swą
poprzednią decyzję i pozostawię ów dalszy ciąg w zapomnieniu.
Na następnych stronach panuje już tylko myślowy miszmasz, z którego
niewiele da się wyłowić. Wydaje mi się jednak, ze kilka zdań warto by tu
przytoczyć:
„Tak samo puste jak twoje wnętrze, pilocie" - powiedział O'Pavel. Dla-
czego?
Osiągnąłem już wszystko i widzę przed sobą pustkę.
„O'Pavel?" - zapytała Leslie. - „Był ktoś taki?"
Nie. Nikogo takiego nie było.
Nic mnie z wami nie wiąże. Absolutnie nic. Zrzekam się i rezygnuję.
Jestem samowystarczalny.
Nie wiedziałem wówczas, że o to im chodziło.

XI
Tam, gd,zie zawodzi sumienność kronikarza, tam fortunnie przychodzi mi
z pomocą moja pamięć. Z ostatnich dni pobytu w Zakładzie Rewalidacji Psy-
chicznej przypominam sobie dwa zdarzenia. W jednym z nich uczestniczyłem
biernie: leżałem, słuchając opowieści Heinza Vogla, przy czym słowo „leża-
łem" wypada tu uściślić, aby nie stwarzać obrazu faceta wygodnie spoczywa-
jącego na tapczanie - ja się kuliłem na spoconej pościeli, ufając w apatycznym
otępieniu, że jakieś litościwe siły wydobędą spode mnie skłębione fałdy
pledu, które uciskały mi żebra. Heinz snuł swą opowieść przez głośnik w
stoliku nocnym, choć nie uruchomiłem radiofonii wewnętrznej. Opowiadał o
genezie projektu pierwszej podróży międzygwiezdnej, o licznych wariantach
tego projektu, o nieudanych próbach skompletowania załogi
- Starzy piloci przechodzili w stan spoczynku - mówił - natomiast Ośro-
dek Kosmicznych Statków Załogowych opuszczali młodzi i natychmiast ich
karty włączaliśmy do programu „Syriusz". Centrala Analityczna niezmiennie
odpowiadała, że z zarejestrowanych nazwisk nie da się wyłonić składu oso-
bowego o współczynniku 0,95, który uznano za optymalny. W najlepszych
latach wynosił on 0,83,0,84, raz nawet osiągnął 0,86, ale nigdy nie przekroczył
0,90. Tymczasem „Radix" krążył po orbicie okołosłonecznej i czekał na swoją
załogę. Był ciągle modernizowany, konserwowany, pucowany. I tak ten pro-
jekt to zdejmowano z półki, to go na nią odkładano, żeby po paru miesiącach
znów po niego sięgnąć...
...Człowiek pracując w kosmosie rozwija jedne zdolności, zaniedbuje in-
ne, zmienia się... Wszystko to nanosiliśmy na karty personalne, żeby kompute
ry na bieżąco znały stan naszych sił. Pięć lat temu, kiedy ty, twoja obecna 
żona,
Jurg Hoestróm i Fred von Neheim wróciliście z „Titanii", Centrala Analityczna
skreśliła wasze nazwiska, oprócz nazwiska Leslie, z listy czynnych pilotów. Ale
ta sama Centrala Analityczna prowadziła drugą listę, tajną, sygnowaną krypto
nimem „Syriusz". I z tej listy waszych nazwisk nie skreśliła, przeciwnie, opa
trzyła je symbolem „rp": „rokowanie pomyślne". Mikę, ten symbol pojawił się
wtedy na wydrukach komputerowych po raz pierwszy. Wyobrażasz sobie eks
cytację w Departamencie? I co dziwniejsze, na tej drugiej liście, przy symbolu
,,rp", znalazło się zalecenie: „wydać zakaz dalszych lotów". Z tym nie miano
kłopotów, zwłaszcza że ty i Jurg Hoestróm paliliście się do emerytury, a Freda
von Neheima trzeba było oddać pod opiekę psychiatrów. Jedyny kłopot mog
ła nam sprawić Leslie; no, ale szczęśliwym trafem postanowiła zostać przy-
kładną panią domu... zgodnie zresztą z przewidywaniem naszej Centrali Anali-
tycznej.. .
...Potem nastąpił okres wyczekiwania. Jurg Hoestróm jeździł po świecie
jako czołowy piewca idei, głoszonych przez sektę „Zjednoczonych z Kosmo-
sem", Fred von Neheim przebywał na leczeniu zamkniętym, a Leslie i ty... sam
wiesz. My ze swej strony... No cóz, stawka była wysoka, więc roztoczyliśmy
nad wami dyskretną opiekę..
...Ta sytuacja trwała do śmierci Nevilla i Epsteina na Trytonie. Po zebraniu
danych i wepchnięciu ich w komputer, kiedy przyszło do typowania człon-
ków wyprawy ratunkowej, Centrala Analityczna wśród piętnastu zestawów
nazwisk podała nazwisko twoje i twojej żony. A na osobnym, tajnym wydruku
cofnęła dla was obojga zakaz lotów, zalecając wyznaczenie was do udziału w 
tej wyprawie. Nie wtajemniczeni pracownicy Ośrodka Kosmicznych Statków
Załogowych protestowali przeciwko waszym kandydaturom, w końcu jednak
udało nam się przeforsować sprawę. I wiesz co, Mikę? Po waszym powrocie z
Trytona Centrala Analityczna zaproponowała pierwszy optymalny skład oso-
bowy załogi „Radixu". Pięćdziesiąt dwoje ludzi, przy współczynniku 0,95...
...Ta propozycja była obwarowana kilkoma zastrzeżeniami. Zastrzeżeniami
w rodzaju... No, ujmijmy to w ten sposób, ze musieliśmy trochę pokierować
waszym losem. Twoim, Leslie, Jurga Hoestrdma, Freda von Neheima i sześcio-
rga innych pilotów. Dla Freda von Neheima Centrala Analityczna przygotowa-
ła indywidualną metodę leczenia, do pracy nad tobą komandor Bragg wciąg
nąl Reinharda Metternicha, Emmelinę i tak dalej, i tak dalej. Po roku z tych
pięćdziesięciu dwojga ludzi odpadło ośmioro, ale w sumie skład osobowy
przyszłej załogi „Radku" powiększy! się do pięćdziesięciu pięciu osób o
różnej specjalności, a współczynik osiągnął wartość 0,958...
...Potem znowu musieliśmy czekać i wnosić poprawki... To była mrówcza,
mozolna robota i często budziła w nas wątpliwości natury etycznej, ale staw-
ka, jak powiedziałem, była wysoka. Jeżeli będziesz miał ochotę, dostaniesz od
nas do wglądu wszystkie raporty i protokoły związane z programem „Syriusz".
W każdym razie, kiedy Centrala Analityczna sporządziła ostateczną listę człon
ków załogi „Radixu", znalazło się na nie) sześćdziesiąt osób i jedno zastrzeże
nie, przy współczynniku 0,97. Jedno jedyne zastrzeżenie, jeden jedyny waru-
nek, Mikę...

XII
Drugą rzeczą, którą sobie przypominam, były pasma tapety zwisające ze
ścian, zdemolowane meble, pościel rozrzucona po podłodze i to, jak chodzi-
łem po swym lokalu, siejąc zniszczenie i wzywając gnomy, aby wylazły z
kryjówek i stawiły mi czoła. Kląłem i przysięgałem, ze całą załogę statku
wyprawię do oiekła.
- A później - wrzasnąłem - oderwę od tego pudła lustro paraboliczne,
wrócę na Ziemię i wsadzę je w dupę szefowi Departamentu!
Właśnie wtedy zajodłowały syreny alarmowe.
Coś w nas, pilotach, jest z tresowanych zwierząt. W chwilach zagrożenia
działamy instynktownie. Nasze reakcje trudno nazwać rutynowymi, są one
raczej odruchowe. Psu Pawłowa na dźwięk dzwonka ciekła ślina, pilot na
sygnał syreny alarmowej sprawdza szczelność ubioru kompensacyjnego i
biegnie na wyznaczone miejsce.
Ale ja nie miałem na sobie ubioru kompensacyjnego.
Rozglądnąłem się, mój wzrok padł na nocny stolik. To, co brałem za
przycisk radiofonii wewnętrznej i co pełniło tę funkcję, było także kontrolką,
która migotała teraz czerwonym światłem. Półsekundowe impulsy w półse-
kundowych odstępach i to znamienne jodłowanie syren oznaczało alarm
główny.
Nie mogłem zahamować swych reakcji.
Pilot, oprócz zasadniczego ubioru kompensacyjnego, ma jeszcze rezer-
wowy. Przechowuje go z reguły w specjalnym pojemniku pod koją. Upadłem
na kolana, zajrzałem pod tapczan i znalazłem tam ten pojemnik. Po niespełna
trzech minutach zapinałem ostatnie zatrzaski. Nie było to konieczne, w trakcie
alarmu nie praktykuje się tego nawet w bazach treningowych, lecz ubrdałem
sobie, że tutaj obowiązują takie przepisy, więc nacisnąłem pulsujący czerwo
nym światłem guzik na stoliku nocnym i powiedziałem-.
- Pilot Mikę Cesara melduje swoją gotowość.
Drzwi stanęły przede mną otworem. Wybiegłem przez nie w jasność
świetlówek, nabierając tempa tylko po to, by krok po kroku je zwolnić i w
końcu się zatrzymać, ponieważ tam, u wylotu korytarza stali oni, zdenerwo-.
wani, z niepewnymi uśmiechami na twarzach - wszyscy. Leslie, Myma Saun-
ders, Joseph Bragg ze swoją żoną, doktor Rettman, Reinhard Metternich i
Heinz Vogel.
Nazajutrz pojechałem wraz z Leslie do sanatorium, skąd po sześciu tygod-
niach wróciliśmy do Zakładu Rewalidacji Psychicznej, aby tutaj, na tym tarasie
spotkać się z przyjaciółmi przed odprawą wstępno-zapoznawczą w hotelu
OKSZ, gdzie już oczekiwali nas inni członkowie załogi „RadboT oraz przed-
stawiciele Departamentu.

XIII
- Komu? - zapytał Heinz Vogel. - Komu tak współczujesz? Mike'owi?
Czeka cię przykre rozczarowanie, Fred, jeśli myślałeś, ze całą tę podróż od
bębnisz w błogiej drzemce. Dowództwo nominalne obejmie Mikę, ale w
istocie dowodzić „Radixem" będziecie we czworo.
Fred von Neheim przeniósł posępne spojrzenie z Heinza na mnie.
- Wobec tego juz teraz rezerwuję dla siebie miejsce po drugiej stronie
twojego grobu, Mikę - powiedział.
I uśmiechnął się. Niebywałe! W tym jego uśmiechu było mniej wdzięku
aniżeli w uśmiechu maszkarona, lecz przecież zdobył się na coś, co - jak
sądziłem - jest dla niego zadaniem niewykonalnym.
- Wiesz, Fred - odrzekłem - może byś jednak wstawił sobie te zęby.
- Chyba tak zrobię. Wolałbym po śmierci nie straszyć swoją gębą tych
poczciwców na tamtym świecie.
- Nie rozumiem - odezwała się Leslie spod mojego ramienia, a jej głos
zabrzmiał głucho, jak zza grobu, ponieważ przez chwilę mówiła znad szklanki
właśnie opróżnionej. - Nie rozumiem, czemu wybrano akurat nas czworo. Ja
zupełnie nie nadaję się do tej roli.
- Fred i Mikę to najbardziej doświadczeni piloci z naszej kadry - ticlpo4*
wiedział doktor Rettman. - Ale przede wszystkim dopiero wy razem, w gri>
pie, stanowicie naprawdę doświadczony zespół. Wasze zdolności ujawnią się
juz na początku podróży. Będziecie potrafili przewidzieć każde zdarzenie na
wiele dni naprzód.
- Takie jest zdanie Centrali... - zaczęła uroczo pogodnie Myrna Saunders.
- Zdanie Centrali Analitycznej jest takie - przerwała jej Anneliese Bragg,
wstając z leżaka - ze powinniśmy wreszcie pójść na ten obiad. - Szturchnęła
swego męża w ramię. - Winduj się, urni!
Posłusznie, choć bez pośpiechu opuszczaliśmy taras. Po raz ostatni rzuci
lem okiem na park. Przypominał werdiurę - tak samo spłowiałą jak tapiserie
w salonach Joan Vince.
Zakład Rewalidacji psychicznej - „Radix"


Spis treści

Katharsis ........5
Eskapizm.........85
Anastasis.......173

Skanowanie
Skartaris
Wrocław 2004