James Morrow

Tak oto kończy się świat

Podziękowania
Mam szczególny dług wobec poniższych książek i chciałbym
wyrazić moją wdzięczność wobec ich autorów: „Weapons and
Hope" Freemana Dysona; „Eichmann in Jerusalem" Hanny
Arendt; „Justice at Nuremberg" Roberta E. Conota; „A Strategy
for Peace Through Strength" opracowanej przez Amerykańską
Fundację Rady Bezpieczeństwa; „The Fate of the Earth" Jonatha-
na Schella; „Seeds of Promise" Randalla Forsberga, Richarda
L. Garwina, Paula C. Warnke i Roberta W. Deana; „The Cold and
the Dark" Paula Ehrlicha, Carla Sagana, Donalda Kennedy'ego
i Waltera Orra Robertsa oraz „Last Aid" Erica Chiviana, Susanny
Chivian, Roberta Jaya Liftona i Johna E. Macka.
Czytelnicy zauważą, być może, że skromne twierdzenie zapre-
zentowane w rozdziale 13 jest adaptacją pomysłu Jonathana
Schella z książki „The Abolition". Mam nadzieję, że byłem wierny
jego idei.
Przez cały czas powstawania tej książki Justin Fielding był dla
mnie źródłem mądrości i inspiracji. D. Alexander Smith, umysł
iście renesansowy, przejrzał rękopis, czyniąc wiele pomocnych
uwag. Tom Teller, były oficer marynarki wojennej, opowiedział mi
o życiu na pokładzie prawdziwej atomowej łodzi podwodnej, co
wykorzystałem przy tworzeniu dziwadła opisanego na niniejszych
stronach. Chciałbym również podziękować za cenne komentarze
moim pozostałym czytelnikom, a są nimi: Joe Adamson, Betty Bar-
dige, Linda Barnes, Jon Burrowes, Sean Develin, Daniel Dubner,
Joan Dunfey, James Frieden, Mel Gilden, Jean Morrow, Steven
Popkes, D. M. Rowles, Jeffrey Rush, Charles Ryan, Karen Schapi-
ro, David Stone, Bonnie Sunstein oraz Drew Sunstein.
Niektórzy mówią, że świat skończy się w ognia szale,
Inni - że przyjdzie wieczny lodu czas.
Ludzkim przyjrzałem się pragnieniom,
Tym pierwszym rację więc przyznaję.
Lecz jeśli umierać miałbym jeszcze raz,
Sądzę, że wiem dość o nienawiści,
By rzec, iż do zniszczenia świata lód
Jest również świetny
I pomysł taki też się ziści.
Robert Frost
PROLOG
Salon~de-Provence
Francja, rok l5S4
Doktor Michel de Nostredame, człowiek, który widział przy-
szłość, siedział w swoim sekretnym gabinecie, oglądając koniec
świata.
Wizja rozpościerała się przed nim na blacie sekretarzyka - sto
obrazów zniszczenia, każdy namalowany na kawałku szkła nie
większym od karty tarota. Z wielką ostrożnością jasnowidz rozkła-
dał kruche arcydzieła, tworząc dramatyczne sekwencje. Co nadej-
dzie pierwsze? - zastanawiał się. Żelazne wieloryby? Słupy ognia?
Wielkie, samonapędzające się pociski?
Późnym popołudniem malunki były już odpowiednio pogrupo-
wane. Nostradamus był gotów do ułożenia setki komentarzy, któ-
re miały im towarzyszyć. Otworzył okno i wciągał w nozdrza słod-
kie powietrze.
Klomby tulipanowe. Pozłacane słońcem pola koniczyny. Małe
białe chatki. Zięba ćwierkająca pomiędzy ociekającymi nektarem
kwiatami wiśni. Proszę, pomyślał jasnowidz, niech teraz pojawi
się kot i żywcem pożre ziębę. Potrzebuję natchnienia.
Zerknął w przyszłość ptaka. Żadnych kotów. Zięba umrze ze
starości.
Zaciągnął zasłonę, zapalił siedem świec, umoczył pióro kruka
w kałamarzu sporządzonym z czaszki i zaczął pisać. Mrok, okrutny
i nieustępliwy, niósł mu wenę. Słowa, niczym krew z przeciętej ży-
ły, spływały z pióra; końcówka skrzypiała na pergaminie. Wkrótce
przed północą Nostradamus ukończył ostatni czterowiersz. Odpo-
wiedni obraz ukazywał brodatego mężczyznę stojącego na nie-
skończonej lodowej równinie. „I tak nasz bohater", napisał jasno-
widz, „ostatni z żywych, przygotowuje się do odejścia na łono
Pana. Oto są fakty historii, która dopiero się wydarzy".
Dębowa powierzchnia blatu zamieniła obrazek w lustro. W lo-
dowej płaszczyźnie odbijały się czarne oczy jasnowidza, haczyko-
waty nos, poskręcana czarna broda - twarz, którą jego żona prze-
cież kochała. Anna wkrótce wejdzie do mojego gabinetu, zdał
sobie sprawę. Powie mi coś bardzo kłopotliwego. Ciężarna kobieta
czeka na mnie na dole. Kobieta rodzi. Chce...
- Chce, żebym jej pomógł - powiedział Nostradamus do żony,
gdy weszła do pomieszczenia, tak jak przewidział.
Anna Pons Gemmelle uśmiechnęła się łagodnie.
- Sara Mirabeau przybyła aż z Tarascon.
- A jej mąż...?
- Ona nie ma męża.
- Możesz zdradzić Sarze Mirabeau, że widzę łatwy poród,
krzepkiego małego bękarta oraz szczęśliwą przyszłość dla wszyst-
kich zainteresowanych. Powiedz jej również, że dostrzegam, jeśli
nie przestanie mnie nachodzić, siebie tracącego cierpliwość - ja-
snowidz zacisnął dłoń na trzcinowej lasce - i wyrzucającego ją na
ulicę.
- A co naprawdę widzisz?
- Wszystko jest dość mętne.
- Sara Mirabeau nie przybyła tu po wróżbę. Przybyła...
- Ponieważ jestem lekarzem? Niech się zwróci do akuszerki.
Anna zamknęła oczy i przygryzła wargę. Zdołała się opanować.
- Akuszerki z Tarascon nie będą usługiwać Żydówce - wycedziła.
- Podczas gdy ja tak?
- Powiedziałam jej, że od wielu lat nie praktykujesz.
- Świetnie! Czy pokazałaś jej moje świadectwo chrztu? Nie,
czekaj, widzę ciebie mówiącą jej, że...
- Już to zrobiłam, a ona...
- Nie dała się przekonać. A zatem powiedz tej cudzołożnicy, że
nigdy dotąd nie odbierałem porodu. Poinformuj ją, że ostatnio
praktykuję usuwanie zmarszczek z twarzy starzejących się arysto-
kratów.
- Ona nie jest cudzołożnicą. Sto dni temu jej mąż został...
1AMES MORROW
- Zabity przez zarazę - domyślił się jasnowidz.
- Wdowa wierzy, że mogłeś go uratować. „Tylko świątobliwy
doktor Nostradamus może utrzymać mnie dzisiaj przy życiu" - po-
wiedziała. „Tylko bohater Aix i Lyons może odebrać moje zdrowe
dziecko".Tak, słyszała o twoich zwycięstwach nad Czarną Śmiercią.
- Ale nie o moich porażkach? Ten Nostradamus, w którego ona
wierzy, nie jest ani katolikiem, ani żydem, ani cudotwórcą. Po-
wiedz jej to.
- Musimy okazać jej chrześcijańskie współczucie.
- Musimy okazać jej moje współczucie, to wszystko. Twoja
wdowa może, wyłącznie na dzisiejszą noc, zająć łóżko Madeleine.
Madame Hozier jest utalentowaną akuszerką. Zapłacę jej pięć
ecus. Gdyby narzekała na wysokość honorarium albo na to, że two-
ja wdowa jest Żydówką, zagroź, że niezwłocznie postawię jej horo-
skop i będzie to najbardziej ponury z możliwych horoskopów, mó-
wiący jedynie o ubóstwie i chorobach.
Anna Pons Gemmelle wyszła, jednak jasnowidz niedługo miał
cieszyć się spokojem. Ujrzał to wyraźnie: do jego gabinetu wej-
dzie chłopiec.
Do jego gabinetu wszedł chłopiec.
- Miałeś podać mi swoje imię - rzekł mędrzec.
- Tak? - Chłopiec miał czternaście lat, oliwkową skórę i czarne
kręcone włosy wymykające się spod płóciennej czapki.
- Tak. Kim jesteś?
- Nazywają mnie...
- Jakub Mirabeau. Twoja matka jest w pokoju mojej córki, ro-
dzi. Powiedz mi, chłopcze, czy zaproszenie, które sprowadza cię do
mojego prywatnego gabinetu, było wydrukowane na złoconym
pergaminie czy na zwykłym papierze?
- Słucham?
- To był sarkazm. O tym, co będzie. Mirabile dictu, cóż za po-
rażki Bonaparte dozna, gdy dotrze do Moskwy!
Chłopiec zerwał z głowy czapkę.
- Znam pana! Pan jest tym, który widzi, co się wydarzy. Moja
matka zbiera pańskie broszury.
- Kupuje je, czy tylko znajduje leżące na ziemi?
- Kupuje.
- Poczęstuj się figą - zaproponował Nostradamus radośnie.
- Merci. Moja matka przykłada wielką wagę do pańskich prze-
powiedni. Uważa, że jest pan obdarzony łaską bożą.
- Opinie na mój temat są podzielone. Hałastra z Salon uważa
mnie za satanistę lub, co gorsza, hugenota czy też, jeszcze gorzej,
Żyda.
- Ale pan jest Żydem.
- Stanowimy razem niezłą parę, chłopcze. Ja widzę twoją przy-
szłość, a ty widzisz moją przeszłość.
- Sam również jestem Żydem. - Chłopiec odgryzł kawałek figi.
- Nie trąb o tym dokoła. Być Żydem to nie jest dobra lokata
na przyszłość, wierz mi. Inkwizycja jeszcze nie zakończyła żywota,
papież chciałby widzieć nas zamkniętych w gettach. Ochrzcij się,
posłuchaj mojej rady. Zapomnij, że jesteś Żydem.
- Czy widzi pan jakiś fragment przyszłości w tej chwili, mon-
sieur le docteur, czy też musi pan najpierw przyjrzeć się konstela-
cjom gwiezdnym?
- Gwiazdy nie mają nic wspólnego z moimi umiejętnościami,
mały Żydku.
- Ale używa pan astrolabium.
- Jak również mosiężnej miski, trójnogu oraz gałązki laurowej.
Moi czytelnicy oczekują pełnego zestawu głupstw.
- Co pan widzi w tej chwili? - zapytał chłopiec, obracając pest-
kę figi pomiędzy językiem i zębami.
- Powinieneś już być w łóżku. Czy wiesz, że jest prawie pół-
noc?
- Co pan jeszcze widzi?
- Siebie. Piszącego wielką księgę. - Nostradamus przeciągnął
kruczym piórem w powietrzu. - Sto przepowiedni, spisanych nie-
zgrabnym i kulawym wierszem. Bzdury, od początku do końca, ale
wszyscy będą się tym zachwycać. Odtąd aż po koniec świata księ-
garze będą nabijać sobie kabzę na pustych i nieuczciwych komen-
tarzach do tych strof. Wspomnę o rzece Hister, a moi interpretato-
rzy będą twierdzić, że miałem na myśli Hitlera.
- Kto to jest Hitler?
- Lepiej, żebyś nie wiedział. Kolejne złe wieści dla Żydów.
- Jeśli ta książka to bzdury, po co ją pisać?
- Dla zabawy i zysków.
- Wydawałoby się, że...
Strach kazał mu zamilknąć. Wielka czarna osa przecisnęła się
pomiędzy zasłonami i wleciała do pokoju. Brzęczała donośnie.
Chłopiec schował się za olbrzymim globusem.
- Spokojnie, mały Żydku. Nic ci nie zrobi.
1AMES MORROW
- Z całym szacunkiem, monsieur - zerwawszy czapkę z głowy,
Jakub postąpił do przodu - ale mam wątpliwości.
Strącił osę na podłogę i zdeptał ją na miazgę.
- Dlaczego był pan pewien, że mnie nie użądli?
- Widziałem, że najpierw ją zabijesz.
Jakub włożył z powrotem czapkę, wpychając niesforne kosmy-
ki pod otok.
- Czy moja matka umrze przy porodzie?
- Twoja matka dożyje siedemdziesiątki. Co więcej, Truman po-
kona Deweya, wbrew przewidywaniom.
- Jest pan naprawdę błogosławiony, monsieur.
Miły chłopak, pomyślał jasnowidz. Docenia mój talent, nie
ukrywa swojego wyznania, ma szybki refleks. Jeśli potrafię ocza-
rować młodzieńca tak bystrego, to bez wątpienia pospólstwo po-
walę na kolana.
- Powiedz mi, mistrzu Jakubie - rzekł Nostradamus, otwiera-
jąc kasetkę z drewna orzechowego i wydobywając urządzenie
z metalu i szkła - czy chciałbyś widzieć przyszłość?
- Tak, bardzo.
Nostradamus postawił urządzenie na sekretarzyku. Chłopcu
zadrżały wargi, oczy otworzył szeroko.
- Słusznie jesteś pod wrażeniem, albowiem człowiek, który
skonstruował to urządzenie, jest najwspanialszą postacią na-
szych czasów. Szybko, kto jest najwspanialszą postacią naszych
czasów?
- Ty, mój panie.
Jasnowidz jednocześnie uśmiechnął się i skrzywił.
- Najbardziej wspaniałą postacią naszych czasów jest Leonar-
do z Vinci, który jako jedyny wiedział, jakie miny mieli poszcze-
gólni apostołowie podczas wieczerzy z Chrystusem.
- Słyszałem o Leonardzie z Mediolanu.
- Z Mediolanu, tak. Z Florencji, Rzymu, Vinci. Jednak swoich
dni dożył we Francji - w Amboise, na zamku Clos-Luce. Byłem
przy jego łożu śmierci. Wydając ostatnie tchnienie, obdarował
mnie tym „obrazkowym działem", jak to nazwał. Monsieur Leo-
nardo uwielbiał armaty. Uwielbiał wszelką broń. Na szczęście to
działo nie miota kuł.
Opanowując zdumienie, Jakub podszedł do sekretarzyka.
Urządzenie było blaszanym prostopadłościanem z niewielkim
walcem osadzonym na szczycie. Z jednego boku wystawała rurka
zakończona mosiężnym kółkiem, na którym spoczywał błyszczący
kryształowy dysk.
- Miałem tyle lat co ty, kiedy ten wielki człowiek wezwał mnie
do Amboise. Było to w roku... 1518, gdy po raz pierwszy posze-
dłem do szkoły. Leonardo słyszał o moim talencie. W Awinionie
nazywano mnie małym astrologiem. Bałem się. Oto był on, zna-
mienity Leonardo - Premier Peintre, Architecte et Mechanicien du
Roi. I oto byłem ja - młodzieniec piętnastoletni, choć obdarzony
niezwykłą umiejętnością. Jak się okazało, pokochał mnie, lecz to
już temat na inne opowiadanie.
Pokazał mi kilka rycin - nasz świat u swego kresu, zalewany
powodziami i wstrząsany przez burze. „Czy taki właśnie koniec
zgotuje Bóg swemu Stworzeniu?", zapytał mnie. Ojciec France-
sco przetłumaczył pytanie. „Nie", odparłem. „Tak też myślałem",
wyznał.
Powiedziałem mu, jak będzie wyglądał koniec świata. „Nie
będzie to akt Boga ani Natury", wyjaśniłem, „lecz pożoga wywo-
łana ludzkimi rękami". Namalował to, co opisałem - ogniste ku-
le ciskane z wielkich włóczni, wystrzelonych z grzbietów żelaz-
nych wielorybów. Wszystko oddane było idealnie, jakby obrazy
pochodziły bezpośrednio z mojego umysłu. Namalował je na
szkle.
Dziwne - lecz ze stu okropnych scen, które nakreśliłem, tylko
cztery zdawały się irytować Leonarda. We wszystkich występowa-
ły sępy. „Jesteś pewny, że sępy odegrają ważną rolę w tej woj-
nie?", pytał mnie raz po raz. „Całkiem pewny", odpowiadałem.
„Odwiedził mnie kiedyś sęp", mówił. Nie miałem pojęcia, co ma
na myśli.
Starzec planował wielki publiczny spektakl. Chciał najpierw
wystawić swoje katastroficzne ryciny w Rzymie. Potem mieliśmy
ruszyć na objazd po kraju, wreszcie po całym kontynencie - bio-
rąc stolice szturmem, oszałamiając bez różnicy pospólstwo i boga-
czy, ostrzegając ich przed straszną przyszłością, napełniając kie-
szenie ich pieniędzmi...
Od portretu, pod którym stał Nostradamus, bił blask dostojeń-
stwa. Przedstawiał młodą kobietę o subtelnym, tajemniczym
uśmiechu.
- Mistrz nigdy nie opuścił Francji - kontynuował jasnowidz
smutno. - Lecz ja tego dokonam. Papież Juliusz we własnej osobie
będzie podziwiał te arcydzieła. - Nostradamus klasnął w dłonie. -
1AMES MORROW
Potrzebujemy białej ściany, chłopcze. Zdejmij ten obraz - to ko-
lejny prezent od Leonarda. Za kilka stuleci będzie wart niewy-
obrażalną sumę pieniędzy. Niewielka to dla mnie pociecha.
Po co biała ściana? - zdziwił się Jakub. Jeśli ten czarodziej za-
mierza dokonać jakiegoś aktu magicznego, to czy czarna ściana
nie byłaby bardziej odpowiednia?
Ściągnął konterfekt tajemniczo uśmiechniętej damy. Nawet
w słabym blasku świec biel ściany aż raziła, niczym biel pogrzebo-
wego płótna, w które owinięto jego ojca. Może ten kolor jest jed-
nak odpowiedni dla czarów, pomyślał.
Nostradamus podniósł klapkę w bocznej ściance obrazkowego
działa, odsłaniając małą lampkę olejną, którą zapalił. Dym wydo-
był się z komina tajemniczego urządzenia.
- Wierz mi, mistrzu Jakubie, w tej maszynie nie ma zawartych
czarów. Jest jedynie tworem wspaniałego umysłu, którym Bóg
obdarzył Leonarda niemalże w nadmiarze. Słyszałeś zapewne
o urządzeniu zwanym camera obscuraJ Leonardo zdołał wywrócić
jedno z nich na nice. Ta część tutaj - to przysłona. Tutaj - soczew-
ka płasko-wypukła, wyszlifowana z najczystszego berylu. - Jasno-
widz wsunął do środka pierwszą szklaną płytkę. - Potrzebujemy
jeszcze ciemności.
Jakub zdmuchnął świece i w gabinecie zapanowała noc. Spoj-
rzał na ścianę. To, co ujrzał, przepełniło go lękiem i zdumieniem.
- Dobry Boże! Właśnie to chrześcijanie nazywają robotą dia-
bła! - Na ścianie pojawiło się wielkie malowidło, wielokrotnie
większe od portretu uśmiechającej się damy. Skąd się wzięło?
Wiedziony instynktem, Jakub zwrócił się ku obrazkowemu działu.
- Ale przecież obrazek, który tu włożyłeś, był tak mały!
Skupił się na malowidle. Nie mniej zdumiewające od jego roz-
miarów było to, co przedstawiało: pękaty, dymiący, zrodzony przez
demona, samonapędzający się pocisk.
- Czy to naprawdę zniszczy świat? - zapytał.
- Będzie takich tysiące, w różnych wersjach. - Nostradamus
zerknął na zapisany pergamin. - „Ta szatańska dzida to radziecki
pocisk SS-90" - odczytał. - „Typ ziemia-powietrze. Międzykonty-
nentalny. Wyposażony w kilka głowic". Rozumiesz?
-Nie.
Poruszył się płomień wewnątrz urządzenia Nostradamusa. Cie-
nie zatańczyły wzdłuż trzonu rakiety.
Nostradamus zaprezentował obrazek numer dwa.
- „Ta żelazna ryba to atomowa lodź podwodna wyposażona
w głowice nuklearne" - odczytał. - „Łuski grzbietowe odsuwają
się i zdalnie sterowane włócznie wylatują ku celom".
- Jak ryba może mieć w środku włócznie i nie umrzeć? - zapy-
tał chłopiec.
Nostradamus pokazał obrazek numer trzy.
- „Z piekielnego pieca, termonuklearna kula ognia...".
- Czy to łacina?
- Jesteś oszołomiony, Jakubie. Niemądrze postąpiłem, widzę
to teraz, zaczynając pokaz od śmiercionośnych urządzeń. Tym ob-
razom musi towarzyszyć opowieść, prawda?
- A więc opowiedz mi jakąś historię - rzekł chłopiec.
Nostradamus przejrzał szklane płytki, wybrał jedną, wsunął do
urządzenia. Sęp. Zgarbiony, z postrzępionymi piórami, żółtawymi
oczami, umazany krwią.
- Jest to opowieść o sępie, wojnie i człowieku nazywającym się
George Paxton. Człowieku pod wieloma względami przeciętnym,
jednak zarazem bohaterze, uwięzionym przez tryby Historii i rzu-
conym w sam środek przerażających i fantastycznych wydarzeń.
Jasnowidz pokazał kolejny obrazek. Brodaty mężczyzna stoją-
cy przy grobie.
- Aż ujrzał trójkę dzieci ubranych na biało...
Część pierwsza
CI, KTÓRZY WYBIERAJĄ OGIEŃ
2. Tak oto kończy się świat
ROZDZIAŁ l
w którym nasz bohater zostaje przedstawiony
i poznaje pewne fakty na temat doktryny obron-
nej i ochrony ludności
Dopóki nie ujrzał trojga dzieci w bieli, George Paxton wiódł
życie właściwie pozbawione zmartwień.
Urodzony w połowie dwudziestego stulecia z rodziców szczo-
drobłiwych i kochających, z linii potomków pierwszych osadników
o krwi tak czystej, że znajdowano ją tylko w południowo-wschod-
niej części stanu Yermont, dojrzałość osiągnął na ciepłym łonie
Kościoła unitariańskiego. Była to wiara surowa. Unitarianie nie
wierzyli w cuda, czcili rozsądek, odrzucali boskość Jezusa Chry-
stusa i mieli poważne wątpliwości co do boskości samego Boga.
George wyrastał w przekonaniu, że żyje na najdoskonalszym
z możliwych światów.
Osiągnąwszy wiek trzydziestu pięciu lat, miał już wspaniałą cór-
kę, żonę, która zawsze wyglądała, jakby właśnie oderwała się od ja-
kichś zajęć niebezpiecznych i zmysłowych, oraz ładny dom na zboczu
nad jeziorem. Cieszył się dobrym zdrowiem i wiedział, jak uchronić
się przed wieloma groźnymi chorobami dzięki diecie mikroelemen-
towej. Czerpał niezwykłe zadowolenie ze zwyczajnych rzeczy. Gorą-
ca kawa była dla niego źródłem rozkoszy. Jeśli wieczorem w telewi-
zji był dobry film, przez cały dzień chodził i podśpiewywał.
Udało mu się nawet pokonać filozofów. Brzemienne w skutki
odkrycie dwudziestego wieku dowodziło, że człowiek może wieść
życie bliskie ideału i jednocześnie być nieszczęśliwy. Filozofowie
nazywali ten stan rozpaczą egzystencjalną. Jednak w życiu Geor-
ge'a nie było żadnej ciemnej strony - ani śladu depresji. Osobni-
cy tak obdarowani przez los to rzadkość w owych czasach. George
Paxton był atrakcją, na której oglądanie można by sprzedawać bi-
lety.
Trzeba w tym miejscu przyznać, że nie każdy w jego sytuacji
byłby równie zadowolony. Nie każdy znajdowałby satysfakcję
w ryciu napisów na nagrobkach. Dla George'a jednak wypisywa-
nie inskrypcji na kamiennych płytach było powołaniem, a nie
zwykłą pracą. Uważał się za członka przemysłu cmentarnego.
W notatniku miał szkice wielkich grobowców historii: sarkofagu
Aleksandra Wielkiego, kaplicy Mauzolusa w Halikarnassus, gro-
bowca Medyceuszy w San Lorenzo, piramidy Cheopsa. Ludzie py-
tali, czy nie bywa przygnębiony, spędzając całe dnie w otoczeniu
nagrobków. Nie, odpowiadał. Wiedział, że kamienie nagrobne to
pomoce naukowe, uczące, że życie jest ograniczone: nie oczekuj,
człowiecze, zbyt wiele.
Czasami żona oskarżała go o lenistwo.
„Chciałabym, żebyś obudził się któregoś dnia i znalazł sobie
jakiś wyższy cel" - mawiała. Jednak świat George'a zadowalał -
powolne tempo i prostota życia oraz krzepa, którą wyrobił sobie
dźwiganiem kamiennych płyt.
A potem pojawiły się one, troje dzieci w bieli: wyskoczyły z ła-
downi furgonetki Johna Frostiga i pobiegły ku gładkim jeszcze
płytom ustawionym na terenie Zakładu Kamieniarskiego Crippe-
na. Kamienie stały blisko siebie, jak na cmentarzu dla karłów.
„Modele próbne", tak nazywał je szef George'a. Pytał żartobliwie:
„Chcecie wziąć któryś i przetestować?".
Przez zakurzone i brudne od sadzy okno George obserwował,
jak dzieci w bieli przeskakują nad nagrobkami. Ich ubrania - do-
pasowane, jednoczęściowe kombinezony ściągnięte pasem, zwień-
czone okrągłym hełmem - nie ograniczały ruchów. Ci skaczący
chłopcy wydawali się gotowi stawić czoło wnętrzu wulkanu, oce-
anicznej głębi, marsjańskiej burzy piaskowej, rojowi pszczół,
wszystkiemu.
Z neseserem w dłoni John Frostig wysiadł z samochodu. Na
drzwiach pojazdu widniał malunek białego kombinezonu oraz na-
pis STROJE OCHRONNE WIECZNEGO BEZPIECZEŃSTWA...
JOHN FROSTIG, PREZES... WILDGROYE, MASSACHUSETTS...
JAMES MORROW
j numer telefonu. Prezes firmy Stroje Ochronne Wiecznego Bez-
pieczeństwa pomaszerował ku budynkowi biura, tryskając tego
rodzaju nerwową, nienasyconą energią, która zawsze kazała Geor-
ge'owi myśleć, że są gorsze rzeczy w życiu niż być zadowolonym
z tego, co się ma.
John wszedł, opadł na stołek i umieścił neseser na kolanach.
- Czy ktoś umarł? - zapytał George.
- Umarł? Niestety, przykro mi, dzisiaj nic mi nie sprzedasz, ko-
lego. - Ich zażyłość była wymysłem Johna Frostiga. - Na razie nie
potrzebuję żadnych nagrobków.
George odsunął się od okna. Obrotowy fotel, biurko z ruchomy-
mi blatami, kalendarz z półnagą modelką, warstwa kurzu, stołek,
na którym siedział John Frostig - stanowiły całość wyposażenia
biura Arthura Crippena. Szefa nie było w pracy. Nigdy nie poja-
wiał się przed południem, rzadko przed godziną drugą. Teraz
dochodziło już wpół do czwartej. Arthur siedział niewątpliwie
w Jaszczurczej Jamie, lokalu, gdzie miejscowi rozczarowani ży-
ciem przedsiębiorcy mogli kupić odrobinę marzeń.
- Wyjrzyj przez okno, kolego. Co widzisz?
George obrócił się ponownie. Dzieci rozpoczęły zabawę w stylu
filmu fantastyczno-naukowego, strzelały do siebie z pistoletów la-
serowych, kryły się za nagrobkami.
- Białe dzieci - odpowiedział.
- Bezpieczne dzieci. Nadchodzi wojna, George, krwawa wojna.
Jest nieunikniona, biorąc pod uwagę, ile stacjonarnych między-
kontynentalnych rakiet balistycznych trzymają w silosach obie.
strony. Wkrótce będziemy ubierali się wyłącznie w stroje ochron-
ne typu SZPAN, czyli samowystarczalne, zapewniające przetrwa-
nie po ataku nuklearnym. Zaledwie od pięciu tygodni posiadam
licencję, a już sprzedałem dwa tuziny kombinezonów, nie opusz-
czając ani razu granic naszego kochanego miasteczka. Firma mat-
ka pozwala nam działać pod dowolną nazwą, toteż ja występuję
jako „Stroje Ochronne Wiecznego Bezpieczeństwa". Sam to wy-
myśliłem - Stroje Ochronne Wiecznego Bezpieczeństwa. Podoba
ci się?
- Nie rozumiem, dlaczego Rosjanie mieliby planować bombar-
dowanie Wildgrove - rzekł George, typowy unitarianin, czyli na-
iwny sceptyk.
- Nie masz zielonego pojęcia na temat strategicznej doktryny
obronnej, prawda? Czy kiedykolwiek słyszałeś o odwetowym ude-
rżeniu atomowym? Nieprzyjaciel pragnie zniszczyć naszą zdol-
ność obronną. Cóż, Wildgrove jest częścią systemu składającego
się na tę zdolność. Mamy tu żywność, odzież, benzynę, ciężarówki,
ludzi - wiele celów o znaczeniu wojskowym. Jabłka, które tu zbie-
ramy, mogłyby odegrać decydującą rolę w razie wybuchu wojny.
- Cóż, sądzę, że jeśli Ruscy kiedykolwiek zrzucą tu bomby,
wszyscy zginiemy, zanim w ogóle zorientujemy się, co się stało.
- To bardzo pesymistyczne podejście, kolego, i co więcej, to
nieprawda. Włóż na siebie strój SZPAN i choćbyś nie chciał -
przeżyjesz.
John Frostig otworzył neseser i wyciągnął drukowany formu-
larz z nagłówkiem SPÓŁKA ESCHATOLOGIA - AUTENTYCZNA
OBRONA CYWILNA TO NASZA SPECJALNOŚĆ. George znał się
na umowach sprzedaży; nie można było nabyć nagrobka od Zakła-
du Kamieniarskiego Crippena, nie podpisując jednej z nich.
- Eschatologia... nie brzmi to po japońsku, prawda? - rzekł
John Frostig. - Nie martw się. W tej chwili stroje mogą przyjeż-
dżać aż z Osaki, ale w przyszłym miesiącu rusza fabryka w Detroit
i następna w Pało Alto. Do diabła, zawsze należy być we właści-
wym miejscu z właściwym produktem o właściwym czasie. To naj-
wspanialsza rzecz od momentu wynalezienia gumy do żucia. Ban-
da cwanych sukinsynów, ci ludzie z Eschatologii, ekipa niezłych...
- To nie dla mnie.
- Cena wcale by cię nie przestraszyła.
- Przykro mi, John...
- Zacznij skromnie. Mówię to wszystkim. Jeden albo dwa ze-
stawy, potem nabierzesz ochoty na więcej. Najpierw dzieciaki. Im
mniejszy strój, tym niższy koszt. Twoja córka...
- Holly ma dopiero cztery lata.
- Mądra decyzja, naprawdę mądra. Muszę ci wyznać, w gardle
ściska mnie ze wzruszenia. Tak jak sobie to wyobrażam, głowice
nie nadlecą wcześniej niż za dwa lata. Tak, wiem, świat pędzi do
piekła na skośnookiej hondzie, ale grube ryby i tak mówią
o dwóch latach. Potrzebujesz więc czegoś, co będzie odpowiednie
rozmiarem dla Holly, gdy skończy sześć lat. Normalnie rozmawia-
libyśmy o ponad siedmiu tysiącach papierków z podobizną Jerze-
go Waszyngtona, ale dla ciebie, kolego, zejdę do sześciu tysięcy
pięciuset dziewięćdziesięciu pięciu, plus podatek.
- To więcej niż moja czteromiesięczna pensja. Pięciomiesięcz-
na. Muszę ci odmówić.
JAMES MORROW
Sprzedawca kombinezonów walnął pięścią w rozłożony for-
mularz.
- Sądzisz, że rozmawiamy o gotówce na stół? Rozmawiamy o ra-
tach na stół, maleńkich drobnych ratach. - Zaczął liczyć coś na mi-
niaturowym kalkulatorze. - Przyjmując pięcioprocentowy poda-
tek od sprzedaży oraz roczną stopę oprocentowania w wysokości
osiemnastu punktów, czyli półtora punkta miesięcznie, mogliby-
śmy zamortyzować pożyczkę na bazie comiesięcznej płatności
w wysokości trzystu czterdziestu pięciu dolarów i siedemdziesię-
ciu jeden centów, tak że za dwa lata twoja mała Holly będzie wła-
ścicielką własnego ślicznego kombinezonu. Tyle zapewne wydajesz
na piwo.
George próbował przeczytać umowę, ale słowa nie układały się
w sensowne zdania. Holly lubiła rysować. Dziennie robiła prze-
ciętnie cztery rysunki kredką. Na drzwiach lodówki wisiał portret
George'a jej autorstwa - naprawdę udany.
Z drugiej strony jeśli wybuchnie taka wojna, o jakiej mówi
John, nie będzie miało znaczenia, ile kosztuje czesne w szkole pla-
stycznej.
- Czy masz może przy sobie egzemplarz w rozmiarze dla sze-
ścioletniego dziecka? Chciałbym... po prostu chciałbym zobaczyć,
jak taki wygląda.
John skinął głową.
- Kiedy człowiek pracuje dla „Wiecznego Bezpieczeństwa",
jest przygotowany na wszystko.
Wyszli z biura i ruszyli przez miniaturowy cmentarz. Większość
nagrobków usposabiała do makabrycznego optymizmu; nie wid-
niały na nich żadne napisy. Przy wejściu znajdowała się część dla
protestantów, potem dzielnica katolicka, wreszcie odcinek dla ży-
dów. John otworzył tylne drzwiczki furgonetki i zniknął w ciem-
nej czeluści, gdzie kilkadziesiąt strojów ochronnych tkwiło ści-
śniętych niczym pasażerowie w wagonie porannego metra. George
zauważył jeden kombinezon dla psa, inny dla niemowlęcia.
Przygodnemu obserwatorowi mogłoby to przypominać dzie-
więtnastowieczną scenę kradzieży zwłok: dwóch mężczyzn niosą-
cych coś bladego i bezwładnego przez pusty cmentarz. Najpierw
George - niski, muskularny, z surowymi rysami twarzy ledwie wi-
docznymi pod zarostem i szopą włosów. Potem John - wysoki,
gładko ogolony, agresywnie przystojny, uprzedzająco grzeczny.
Białe dzieci weszły za nimi do biura. John i George złożyli mały
strój ochronny na fotelu. George próbował sobie przypomnieć
imiona synów Frostiga. Najmłodszy chodził do przedszkola razem
z Holly i kiedyś zamordował chomika. Rickie - czy tak się nazy-
wał? Nathan?
- Pan Paxton chce zobaczyć wasze stroje - oznajmił John uro-
czyście, ustawiając synów niczym rekrutów w wojsku. - Gary, po-
każ panu swój sprzęt do ochrony głowy.
Piętnastolatek ściągnął hełm w kształcie łba dinozaura. Odzie-
dziczył po ojcu regularne rysy.
- Reagując na detonację - wyrecytował - słuchawki wyłączają
się, przez co nie ma ryzyka popękania bębenków z powodu nadci-
śnienia. Co zaś do kuli ogniowej, ekran z przyciemnianego szkła
chroni przed oślepieniem i poparzeniem siatkówki.
- Doskonale, Gary.
- Dziękuję panu.
John podszedł do drugiego syna.
- Lance, pan Paxton chce wiedzieć, z czego sporządzone są
stroje.
Kiedy Lance ściągnął hełm, George rozpoznał dziesięciolatka,
którego niegdyś złapał, jak wypisywał farbą WALTERS MA FIO-
ŁA na nagrobku, który Toby Walters zamówił dla swojej zmarłej
matki. Lance wyglądał jeszcze na dzieciaka - zachowywał się swo-
bodnie, naturalnie. Rozpiął kombinezon na piersi, ukazując w wy-
cięciu koszulkę z napisem SPERM, nazwą modnej grupy rockowej.
- Naprzemienne warstwy materiału synthefill VII firmy Win-
co, wzmocnionego poliestru typu arcticguard oraz aktywowanego
węgla drzewnego - wyskandował, odsuwając jedną połę, by zapre-
zentować podszewkę. - Współczynnik ochronny, w kategoriach
wstępnego promieniowania jonizacyjnego i późniejszego opadu
popromiennego, wynosi jeden tysiąc, co oznacza ochronę przed
skumulowaną dawką do dwustu tysięcy radów. Jeśli chodzi o... je-
śli chodzi o... - Chłopiec drgnął i poczerwieniał.
- Promieniowanie cieplne, synu.
- Jeśli chodzi o promieniowanie cieplne, strój ochronny typu
SZPAN jest w stanie wytrzymać temperaturę ponad dwóch i pół
tysiąca stopni Celsjusza. Można znajdować się zaledwie sto me-
trów od centrum wybuchu i tylko trochę się rozgrzać.
John ponownie zwrócił się do swojego najstarszego syna.
- Gary, posłuchajmy teraz na temat wpływu fali uderzeniowej
na ciało ludzkie.
]AMES MORROW
- Ponieważ jedną z warstw kombinezonu stanowi plecionka
i włókien stalowych - rzekł Gary - ubiór jest w stanie wytrzymać
nacisk dynamiczny rzędu pięciu tysięcy gramów na centymetr
kwadratowy, jakiego można doświadczyć w odległości kilometra
od epicentrum. Lecące odłamki szkła - niebezpieczeństwo praw-
dopodobne przy każdej potyczce termonuklearnej - nie mogą
przebić materiału. Wreszcie, na wypadek pochwycenia ofiary
przez falę uderzeniową i ciśnięcia jej w powietrze na wysokość do
stu metrów, specjalna wyściółka w kombinezonie nuklearnym
gwarantuje bezpieczny upadek.
- To nie są „kombinezony nuklearne", synu - rzekł sprzedaw-
ca radośnie. - Jak brzmi prawidłowa nazwa?
- Stroje Ochronne Wiecznego Bezpieczeństwa!
- Sądzisz może, że ludzie z Eschatologii zapomnieli o Matce
Naturze - rzekł John, wbijając George'owi palec wskazujący w ra-
mię. - Nic z tego. Każdy zestaw posiada wbudowany schowek,
przenośny niezbędnik.
Teraz nadeszła kolej najmłodszego z chłopców.
- Nickie, pokaż panu Paxtonowi swoje wyposażenie.
Nickie - ach, oczywiście, przecież tak brzmiało jego imię - od-
piął szeroki pas przypominający szarfę i zdjął hełm. Twarz mor-
dercy chomików była smagła i stanowcza.
- Zobaczmy... tutaj jest indywid... indywid...
- Indywidualny.
- Indywidualny dozymetr premiowania.
- Promieniowania, Nickie. Powiedz „promieniowanie".
- Promieniowanie. Następnie mam wielofunkcyjny scyzoryk,
manierkę, zestaw witamin oraz mój - tu twarz chłopca zajaśniała
radością - mój pistolet automatyczny kalibru czterdzieści pięć
Colt Mark IV!
- Wspaniale, Nick!
Niezgrabnym gestem chłopiec wyciągnął pistolet z kabury.
George zasłonił się rękami i wypowiedział imię Jezusa.
- Zauważ rękojeść pokrytą specjalnym materiałem antypośliz-
gowym - rzekł sprzedawca ubiorów - celownik renomowanej fir-
my, następnie...
- Czy jest prawdziwy? - zapytał George.
- Nie jest naładowany, jeśli o to ci chodzi. Bezpieczeństwo
przede wszystkim.
- Mamy w piwnicy strzelnicę - wyjaśnił Nickie, wymachując
pistoletem w taki sposób, że George musiał kilkakrotnie powtó-
rzyć pod nosem słowo „nie naładowany". - Celujemy do podobizn
komunistów.
John stanął za chłopcami i wskazał małe, wąskie plecaki, które
dźwigali.
- I wreszcie mamy wyposażenie potrzebne do przetrwania.
W dolnej komorze znajduje się butla z tlenem - głowice mogą wy-
wołać niemało pożarów, a to oznacza kupę dymu i toksycznych ga-
zów. Dostajesz również maszynkę spirytusową, przenośne urządze-
nie do oczyszczania wody oraz hermetycznie zamkniętą puszkę
nasion warzyw, w tym soi, odpornych na promieniowanie ultrafio- J
letowe. W zestawie medycznym znajdziesz tabletki penicyliny,
szczepionkę przeciwtężcową, hydrokortyzon oraz butelkę gazu '•;,'
rozweselającego do znieczulenia. Poza tym, oczywiście, każdy ple- >>'
cak zawiera jakąś pozycję z podstawowego zestawu broni strze- !
leckiej. Gary dźwiga rozłożony lekki karabin Armalite AR-180, na ;
naboje... Powiedz panu, Gary.	j
- Standardowe naboje armii amerykańskiej kalibru pięć prze- f
cinek pięćdziesiąt sześć setnych milimetra. Skuteczność rażenia
- czterysta pięćdziesiąt metrów.	\
- Zgadza się. Lance nosi wszystkie części dwunastostrzałowe-
go remingtona 870. Najbardziej skuteczny ze wszystkich... - John l
pogłaskał plecak Nickiego - jest ciężki karabin Heckler and Koch
HK 91. Ten właśnie sprzęt dostaniesz z kombinezonem Holly. Sku-
teczność rażenia - tysiąc metrów.
George musiał przyznać, że termonuklearne troski czasem do-
padały go nieoczekiwanie i nie wiedział wtedy, gdzie szukać uspo-
kojenia. Byłoby wspaniale pozbyć się tego lęku, który pojawiał się
nie wiadomo skąd. Jeżeli tylko zdołają wycisnąć kolejne sto dola-
rów z comiesięcznej wypłaty Justine, istniały wszelkie powody, by
kupić cacko Johna jako prezent pod choinkę.
- Jeśli dam ci teraz pierwszą ratę, czy będę mógł zabrać go do
domu?
Wystudiowany uśmiech pojawił się na twarzy Johna.
- Pewnie, że będziesz mógł zabrać go do domu. Do diabła, nie-
długo potem zamówisz strój dla swojej pięknej żony, a potem dla
siebie i oboje będziecie o wiele spokojniej spali. Szykujecie ja-
kieś nowe pociechy?
- Rozmawialiśmy na ten temat.
- A więc do roboty.
)AMES MORROW
George wyciągnął książeczkę czekową. John pieścił umowę
w palcach.
- Przypomina mi to bajkę o pasikoniku i mrówce - rzekł. - Pan
pasikonik przez całe lato śpiewa, tańczy i bawi się - mniej więcej
jak twój szef utracjusz - podczas gdy pani Mrówka zapracowuje
się, zbierając pożywienie. Kiedy nadchodzi zima, pan Pasikonik
chce część szmalcu pani Mrówki. Pani Mrówka odpowiada mu na-
turalnie, żeby się odczepił. Cóż, według mnie, Ezop pisał w istocie
o erze wojen atomowych. Tylko w jednej kwestii się pomylił.
Wiesz, jak powinien był nazwać swoją bajkę?
-Jak?
- „Bajka o pasikoniku i karaluchu".
I w ten oto sposób George Paxton stał się szczęśliwym posiada-
czem stroju ochronnego typu SZPAN.
ROZDZIAŁ 2
w którym przed córką naszego bohatera ukry-
te zostają pewne fakty na temat ptactwa mor-
skiego
Jak się okazało, George nie mógłby wybrać gorszego dnia na
zakup stroju ochronnego. Właśnie tego ranka jego żona została
wylana z pracy za zniszczenie pająka.
Justine nigdy nie była zadowolona ze swojej sytuacji w Pie-
skim Świecie, należącym do ogólnokrajowej sieci sklepie zoolo-
gicznym w centrum handlowym w Wildgrove. Praca niosła ze sobą
większość uciążliwości związanych z obsługiwaniem sierocińca
i dawała niewiele satysfakcji. Justine zawsze wydawało się, że da-
ny kociak czy szczeniak nigdy nie kończy u odpowiedniego właści-
ciela; w rzeczywistości nie ufała nikomu, kto kupował w Pieskim
Świecie, podczas gdy było tak wiele psychologicznie zdrowszych,
chociaż mniej wygodnych miejsc, gdzie można było zaopatrzyć się
w zwierzaka: farma, psiarnia, ulica. Poza tym, oczywiście, niektóre
zwierzęta w ogóle nie znajdowały nabywców i z tygodnia na ty-
dzień stawały się coraz starsze i mniej sympatyczne, wiodąc nędz-
ny żywot w klatkach ze szklanymi ścianami (klatki te przez wła-
ścicieli sieci zwane były habitatami), aż nadchodził dzień, gdy
Harry Sweetser wysyłał je z powrotem do centrali, gdzie Bóg wie,
jaki oczekiwał je los. Te odrzucone zwierzaki stanowiły nieustan-
ną pokusę dla Justine, ale George nie zgadzał się na nowe zakupy,
jako że domowa populacja wynosiła już sześć osobników.
JAMES MORROW
Tłusty chłopiec chciał mieć pająka ptasznika, naprawdę chciał,
a jego matka wcale nie wydawała się przerażona tym pomysłem.
Justine wyczuwała, że ma przed sobą klientów z odpowiednim na-
stawieniem. Zazwyczaj niechętnie pokazywała klientom zwierzę-
ta, które miały za wiele albo za mało nóg - pytony, węże szmarag-
dowe, skorpiony, raki i pająki - nie dlatego że się ich bała (było
inaczej), lecz dlatego że stawały się zabawkami, kupowanymi przez
nieodpowiednich ludzi z nieodpowiednich powodów. Jednak spo-
glądając na tego chłopca - ofermę, sądząc po wyglądzie - zdawała
sobie sprawę, jak bardzo potrzebuje on ptasznika i jak bardzo
ptasznik potrzebuje jego.
I tak Justine podjęła misję, którą postrzegała, między innymi,
jako sprawdzian swoich umiejętności aktorskich. Bo żona George'a
Paxtona bardzo chciała grać. Nie była marzycielką; nie chodziły jej
po głowie wizje Hollywood. Jej trzeźwym i skromnym pragnieniem
było zostać klownem rozdającym baloniki na dziecięcych przyję-
ciach, głosem w radiu, który informuje, gdzie można nabyć nową
sofę, albo ładną dziewczyną w lokalnej stacji telewizyjnej, wyja-
śniającą, dlaczego należy kupować w sklepie żelaznym w Wild-
grove czy barze sałatkowym U Sandy (albo, skoro już o tym mowa,
w Pieskim Świecie).
- Jak masz na imię? - zapytała radosnym tonem.
- Andy.
- Cóż, Andy, tego pająka będą ci zazdrościć przyjaciele. Gwa-
rantuję ci to.
- Słyszałam, że potrafią zabić człowieka - powiedziała matka,
żartobliwie mrugając okiem. Bez tej konkretnej matki, uznała Ju-
stine, Andy nigdy by nie przetrwał.
- Źle traktowany, ptasznik rzeczywiście może ugryźć. Trochę
jak pies. - Justine odwinęła kawałek gumy miętowej i teatralnym
gestem włożyła ją sobie do ust. - Ukąszenie jest nieprzyjemne,
ale nigdy śmiertelne. W rzeczywistości ptaszniki to nie dzikie be-
stie, są całkiem delikatne.
- Czy nie są też odrobinę nudne? - zapytała matka.
- Nie wtedy, kiedy wstrzykują ci jad, o nie - odparła Justine
i matka wybuchnęła śmiechem.
- Czy można się z nim bawić? - chciał wiedzieć Andy.
- Jasne że tak. - Justine wydobyła włochatego pająka z klatki
i położyła go sobie na ramieniu. - Widzisz? - Gdy zwierz zaczai
schodzić jej po ręce, Andy rozpromienił się, oczarowany.
- Wspaniały! - uznał.
Kiedy ptasznik zostanie upuszczony, rezultat jest zawsze ten
sam. Wielki pająk eksploduje. Justine nigdy nie dowiedziała się,
dlaczego przestraszył się i zeskoczył z jej ramienia, chociaż wypa-
dek wydarzył się jednocześnie z buńczucznym wejściem Har-
ry'ego Sweetsera i mógł być tym spowodowany.
- Niech to szlag! - wrzasnął Harry, gdy wart czterdzieści pięć
dolarów okaz eksplodował na podłodze.
- Jezu, przepraszam, Harry! - Justine zrobiło się żal stworze-
nia. - Biedny pająk!
- Kobiety nigdy nie powinny brać się za te rzeczy. - Harry był
łysiejącym małym skąpcem o wydatnym brzuchu. - Jesteś zbyt
bojaźliwa.
- Cóż, w gruncie rzeczy - odparła Justine - biedaczek zesko-
czył tylko dlatego, że ty wszedłeś.
- Wprowadzam nowy przepis - oznajmił Harry. - Kto nie po-
trafi dotykać pajęczaków, nie wpadając przy tym w panikę, musi
zostawić je w spokoju.
- Lepiej pójdź sobie nadmuchać ropuchę - warknęła Justine
w odpowiedzi. Po tej ripoście poczuła się wspaniale i radośnie wy-
szczerzyła zęby.
Harry kazał jej posprzątać szczątki ptasznika.
- A potem chcę cię widzieć u mnie w gabinecie - dodał zło-
wieszczym tonem.
Matka Andy'ego spojrzała na plamę na podłodze.
- Raczej nie zdecydujemy się dzisiaj kupić pająka - powie-
działa, po czym wyprowadziła zdumionego syna ze sklepu.
Wchodząc do gabinetu Harry'ego, Justine zauważyła z lekkim
zdziwieniem, że jej szef nie siedzi przy biurku. Stał pośrodku po-
koju, z kciukami zatkniętymi za pasek.
- Tak więc, jak sądzę, Pieski Świat nie jest odpowiednim miej-
scem dla ciebie, zgadza się? Wspomnę jednak o jednej rzeczy...
zawsze miło było popatrzyć na ciebie rano. - Zbliżając się, pod-
niósł dłoń do jej twarzy. - W niezwykle pociągający sposób kar-
misz ryby. - Pogłaskał ją po policzku. - W gruncie rzeczy, Justine,
wszystko w tobie jest pociągające.
Odsunęła się. Jeśli kiedykolwiek na to pójdę, pomyślała, to tyl-
ko by zdobyć główną rolę w telewizyjnej reklamówce.
Harry zamknął drzwi i wmanewrował ją do kąta.
- Za niewielką zachętą mógłbym zmienić zdanie i ciebie nie
IAMES MORROW
zwalniać. - Wypraktykowanym, niedwuznacznym gestem położył
dłoń na jej lewym pośladku. - Może przejdziemy się dziś wieczo-
rem do Jaszczurczej Jamy na drinka?
- Wiesz, Harry - wyślizgnęła się spod jego dłoni i ruszyła ku
drzwiom - jest w tobie coś specjalnego, z czego chyba nie zdajesz
sobie sprawy.
- Co takiego?
- To że jesteś absolutnie beznadziejnym tłustym sukinsynem.
Na te słowa Harry poinformował Justine, że jest zwolniona.
I tak oto, gdy George wrócił do domu, dumnie pokazując strój
ochronny, reakcję Justine można by porównać do zachowania
matki z bajki „O Jacku i fasolce", gdy biedna kobieta dowiedzia-
ła się, że Jack przehandlował rodzinną krowę za parę magicznych
ziarenek.
- Sześć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt pięć dolarów? - zapy-
tała zdumiona. - Za co?
- Za ochronę przed atakiem termonuklearnym. Za przyszłość
dla Holly. Płacimy trzysta czterdzieści pięć dolarów i siedemdzie-
siąt jeden centów miesięcznie - wliczywszy podatek - i po dwóch
latach kombinezon należy do nas. Wyprodukowano go w Japonii.
Justine słuchała ponuro, gdy George bełkotał na temat indywi-
dualnych mierników promieniowania, kuchenek spirytusowych,
specjalnych ekranów na oczy i materiałów wypełniających. Poło-
żył ubiór na sofie i zdjął roboczą koszulę, rozsypując wokoło
odłamki granitu i skrawki tlenku glinu, charakterystyczne dla
swego zawodu; podłogę ich domu pokrywała dziwna mieszanina:
pył granitowy, tlenek glinu, piasek, zwierzęca sierść, korespon-
dencja zbyt ważna, by ją wyrzucić, lecz zbyt trywialna, by umie-
ścić w archiwum, części garderoby, które samodzielnie opuściły
wieszaki, wszystko przemieszane z niezliczonymi zabawkami Hol-
ly. Seter irlandzki podszedł i powąchał ubiór. Kot Lucjusz wsko-
czył na kombinezon, zwinął się w kłębek i zasnął.
Przerażenie Justine strojem ochronnym było nieme i intuicyj-
ne, przypominało lęk kwoki widzącej cień jastrzębia nad podwór-
kiem. Nie dostrzegała żadnej wady w jego kroju, żadnego błędu
Wykonania, najmniejszego uchybienia w idei, która przyświecała
Jego powstaniu. A jednak za nic nie chciałaby kupić Holly tego
cuda.
- Uważam, że powinien go przynieść święty Mikołaj - rzekł
George, głaszcząc kombinezon leżący na sofie. - Holly prędzej bę-
dzie go nosiła, jeśli uwierzy, że to od niego.
- George, straciłam pracę.
- Co takiego?
- Harry Sweetser wylał mnie. Zniszczyłam pająka ptasznika.
- Bzdury.
- Żal mi ptasznika, ale jestem zadowolona, bo nie przeżyłabym
już następnego dnia w tym sklepie. - Wsunęła kawałek gumy do
żucia w usta niczym papierosa, udała, że się zaciąga. - W naszym
college'u jest podobno wydział teatralny.
- Myślałem, że rozmawialiśmy o następnym dziecku. Czy w ten
sposób zmieniasz zdanie?
- Pójdę na kurs wieczorowy. W dzień ja będę matką, wieczora-
mi ty będziesz ojcem. Wszystko jakoś się ułoży.
- Mamy pordzewiałe rury w całym domu, samochód się sypie,
nie stać nas na polisę ubezpieczeniową, próbujemy mieć drugie
dziecko, a ty chcesz wstępować do cyrku!	,
- Nie do cyrku, ale na wydział teatralny! - Guma zniknęła,1
w jej ustach niczym pień w tartaku.
- Straciłaś poczucie rzeczywistości!
- Ty straciłeś poczucie wszystkiego innego! -Włosy opadły Ju-
stine na twarz i odgarnęła je na boki; odkryły duże brązowe oczy,
wysokie kości policzkowe, zmysłowe usta - prawdę mówiąc, była
to twarz, którą z łatwością można byłoby sobie wyobrazić przed
kamerą stacji kablowej, twarz, która wedle wszystkich poza naj-
banalniejszymi kryteriami była piękna. - Po kursie będę mogła
zarabiać nawet dwa razy tyle co w Pieskim Świecie.
- Bądźmy szczerzy, Justine. Zarabiania pieniędzy nigdy się nie
nauczymy. Gdyby rosły na drzewach, hodowalibyśmy kurczaki.
- Martwisz się o pieniądze? - Wściekle żuła gumę. - To cze-
mu wydajesz siedem tysięcy dolarów, jakby należały do kogoś
innego?
Wybuchła kłótnia. Rozległy się wrzaski. Walono pięściami
o drzwi. Stare urazy wydobyły się na powierzchnię niczym frag-
menty dawnej cywilizacji wyniesione z głębin przez trzęsienie
ziemi. Kłótnia dotyczyła skłonności George'a do czynienia auto-
matycznego założenia, że opieka nad zwierzętami jest wyłącznym
obowiązkiem Justine, i skłonności Justine do złego traktowania
jej rodziców, ciągłego zapominania o datach ich urodzin. Sporną
JAMES MORROW
sprawą było również, czy poradzą sobie z następnym dzieckiem,
pomijając nawet kwestię pieniędzy, a wreszcie problem wojny
termojądrowej i doktryny strategicznej. George wierzył, że bom-
by zrzuca się normalnie z samolotów. Justine była przekonana, że
nadlecą w ładowniach zdalnie sterowanych rakiet. Za każdym ra-
zem gdy atmosfera nieco się uspokajała, George demonstrował
kolejną zaletę ubioru ochronnego.
- W jaki sposób, u diabła, miałyby się komukolwiek przydać?!
- Justine zawołała wściekle, gdy George pokazał jej zapakowane
hermetycznie nasionka. - Czy wiesz, ile trwa, zanim wykiełkują?
- Są odporne na promieniowanie ultrafioletowe.
- Tak? I co to oznacza?
- To tak jak z pasikonikiem i mrówką.
- Jak z czym?
- To był głupi pomysł, Justine, dać się wylać. Naprawdę głupi.
Ten strój zapewni nam spokój ducha. Musisz poprosić Harry'ego,
żeby przyjął cię z powrotem.
- O jednej rzeczy zapomniałam cię powiadomić, kochanie -
powiedziała Justine z krzywym uśmiechem. - Harry złapał mnie
dzisiaj za tyłek.
W chwili gdy John Frostig ujrzał George'a stojącego w drzwiach
z małym ubiorem ochronnym pod pachą, wiedział, że z transakcji
nici. Wyjmując formularz umowy i czek na trzysta czterdzieści
pięć dolarów i siedemdziesiąt jeden centów z nesesera, John zwi-
nął je w rulon i wycelował w brzuch George'a, jakby atakował go
nożem. Mówił ponurym szeptem.
- Wyjaśnię ci kilka rzeczy, kolego. - Zacisnął ramię wokół szyi
George'a i wprowadził go do domu. -Teraz jesteśmy przyjaciółmi,
mój drogi pasikoniku, lecz kiedy głowice dotrą do swoich celów,
będę troszczył się tylko o siebie i swoją rodzinę, i nikogo więcej.
Tak to jest z nami mrówkami.
Ubiory ochronne zajmowały cały pokój Johna, walały się na
podłodze, leżały na tapczanach, spoczywały na krzesłach. Jeden
oglądał mecz futbolowy w telewizji. Inny grał na pianinie. Dom
przypominał miejsce zebrania pozaziemskiego oddziału Ku-Klux-
•Klanu.
- Mówiąc krótko - ciągnął John - każdy, kto usłyszy, że my,
mrówki, mamy schowanych parę dodatkowych kombinezonów...
3-Tak oto kończy się świat
każdy, kto zbliży się do naszych spiżarni, żeby pożyczyć jeden
z nich... taka osoba - nawet jeśli jest starym kumplem - taka oso-
ba sama będzie się prosiła, żeby rozwalić jej łeb z remingtona 870.
Alice Frostig podniosła wzrok znad maszyny do szycia - cero-
wała rękawiczkę stroju ochronnego - i skinęła łysiejącą głową,
jakby chciała powiedzieć „amen". Godna współczucia z wielu po-
wodów, była też kobiecym odpowiednikiem rogacza. Niejeden raz
George widział Johna podrywającego jakąś bezbronną prowincjo-
nalną kurkę domową w Jaszczurczej Jamie i przekonującego ją,
by skorzystała z jego gościnności w motelu.
- Justine straciła pracę - tłumaczył George. - Zapisuje się na
kurs aktorski. Nie stać nas na razie na kombinezon.
- Powiedz to Sowietom - odparł sprzedawca strojów ochron-
nych.
- Prawdopodobnie w ogóle nie będzie żadnej wojny - rzekł
George.
Przez całe życie George nigdy nie odkrył przyjemności więk-
szej niż czytanie na dobranoc córce. Jedzenie nie wykraczało po-
za smak i nasycenie, w seksie brakowało zaspokojenia intelektu-
alnego, lecz wieczorna lektura dla Holly miała w sobie wszystko.
Była to, po pierwsze, czysto fizyczna radość zanurzenia się w dzie-
cięcą kołdrę. Co więcej, lektura budziła lepszą stronę Holly, usy-
piając płaczliwe monstrum, które zamieszkuje umysły czterolat-
ków i żywi się rodzicielskim zniecierpliwieniem. Często również
same książki były ciekawe, dowcipne i zmuszały do zadumy, zu-
pełnie jakby napisał je pracownik agencji reklamowej w przypły-
wie natchnienia.
Ojciec i córka razem dokonali wyboru dzieła - złego wyboru,
jak się okazało, gdyż postanowiono sięgnąć po ckliwą bajeczkę
„Carrie z Przylądka Cod". Gdzieś pomiędzy fałdami kołdry ukrył
się pluszowy kurczak. Wypchana menażeria Holly zajmowała się
własnymi sprawami. George zaczął czytać:
- „Surowe wiatry smagały jezioro, tworząc na jego powierzch-
ni spienione fale. Wylądowało stado gęsi, gęgając donośnie".
Opowieść o Carrie z Przylądka Cod wlekła się niemiłosiernie.
Pod koniec lata Carrie ujrzała mewę chwytającą muszlę małża
i upuszczającą ją na skałę. Muszla roztrzaskała się i ptak zjadł to,
co było w środku.
1AMES MORROW
- Skąd mewa wiedziała, że małż nie żyje? - zapytała Holly.
Muszę zdobyć dla niej ubiór ochronny, pomyślał George. Wła-
się do furgonetki Frostiga i ukradnę jeden.
- Wiem! - wykrzyknęła Holly. Twarzyczkę miała obsypaną zło-
tymi piegami, przez co wydawała się rozświetlona od wewnątrz. -
Jeśli małż żyje, to otwiera oczy i mewa wie, że nie wolno go zja-
dać!
- Tak - powiedział George. -Taka jest odpowiedź.
Mała zastanawiała się przez chwilę.
- Ale skąd w takim razie małż bierze nową muszlę, tatusiu?
Gdyby George złowił złotą rybkę i mógł wyrazić jedno życze-
nie, przebudowałby świat według wizji Holly. Ta utopia składała-
by się głównie z pluszowych kurcząt, szczęśliwych kucyków i mew
oszczędzających żywe małże.
- Nie wiem, skąd małż bierze nową muszlę - rzekł. Może wkła-
da kombinezon ochronny, pomyślał.
Na końcu bajki Carrie szła nocą po plaży, patrząc w niebo i roz-
poznając gwiazdozbiory. Jednym z nich była Wielka Niedźwiedzi-
ca.
- Dlaczego tak się nazywa? - zapytała Holly.
- Ponieważ przypomina niedźwiedzicę. - George zawsze pa-
miętał, by przy Holly używać pełnych, gramatycznych zdań. - Pa-
miętasz, jak wygląda niedźwiedzica?
- Jak wygląda?
George wstał, sięgnął po encyklopedię zwierząt leżącą na gór-
nej półce i otworzył na odpowiedniej stronie.
- Oto ona.
- Chciałabym kiedyś zobaczyć Wielką Niedźwiedzicę - powie-
działa Holly.
- Którejś nocy wyjdziemy na dwór i jej poszukamy.
- Tatusiu, tak bardzo chcę. Wyjdźmy teraz.
- Jesteś boso.
- Czy mógłbyś mnie zanieść?
Poważnie rozważył tę prośbę.
- Dzisiaj niebo jest całkiem zachmurzone. Nie sądzę, byśmy ją
znaleźli.
- Spróbujmy. Proszę cię.
- Nie, kochanie, jest za późno - odparł, wyswobadzając się z jej
uścisku. - Poszukamy kiedy indziej. W zamian opowiem ci bajkę.
- świetnie.
Zaczął od pasikonika i mrówki, ale potem zdał sobie sprawę,
że nie podoba mu się zakończenie, zaimprowizował więc opowieść
o nieporządnym króliku, który bardzo chciał nauczyć się jeździć
na rowerze. Próbował i próbował, i ciągle spadał, nabijając sobie
małe królicze siniaki. (Fala uderzeniowa może porwać cię na sto
metrów, powiedział młody Gary Frostig). Potem któregoś dnia
w norce królika wybuchł pożar. Wiedziony potrzebą zwierzak
wskoczył na rower, popedałował do straży pożarnej i w ten sposób
został bohaterem dnia.
- Ja też chcę się nauczyć jeździć na rowerze - powiedziała
Holly.
- Nauczysz się - odrzekł George.
- Wiem o tym - powiedziała Holly, odrobinę zniecierpliwiona.
Zamknęła książkę. - Nauczę się jeszcze wielu rzeczy. Mam czas.
ROZDZIAŁ 3
w którym Stany Zjednoczone Ameryki Północ-
nej stają się bezpiecznym białym krajem
Zbliżało się święto Halloween, dynie dojrzewały w szybkim
tempie, a na cmentarzu, gdzie pracował George Paxton, pojawił
się duch.
Kiedy George po raz pierwszy ujrzał zjawę, przyglądała mu się
przez frontowe okno budynku Zakładu Kamieniarskiego Crippe-
na. W biurze tłusty Jake Swann uważnie czytał umowę sprzedaży
- duże zamówienie, sięgające korzeniami dwunastego październi-
ka, święta Krzysztofa Kolumba, kiedy to wujek Jake'a przyszedł
do domu i zastrzelił wszystkich członków najbliższej rodziny -
i gdy Jake sięgnął po pióro, by złożyć podpis, George podniósł
wzrok.
Mróz wymalował na szybie pąki kwiatów i arabeskowate wzo-
ry Do jednej z framug przyklejony był krwistoczerwony paździer-
nikowy liść. Spojrzenia George'a i ducha się spotkały. Chociaż
George szczerze wątpił, czy stara kobieta naprawdę jest duchem -
unitarianie nie wierzą w istoty nadprzyrodzone - wyglądała jak
zjawa nie z tego świata. Ubrana była w strój żałobny, luźny niby
całun, z czarnego materiału, do tego kapelusz z czarną woalką -
podniesioną i czarne rękawiczki. Twarz miała w zielonkawym
odcieniu przywodzącym na myśl pleśń. Posturą przypominała
uschnięte, powykręcane drzewo. Otworzyła usta, błyskając szczer-
batym uśmiechem, a jedno oko zmrużyła porozumiewawczo.
George'owi zrobiło się zimno. Coś ścisnęło go w gardle.
- Jesteś przeziębiony? - zapytał Jake Swann, flegmatyk, któ-
rego nie poruszyła szczególnie strata dużej części krewnych.
George wziął do ręki umowę, podnosząc brwi w sposób, który
wydawał się odpowiedni dla pracownika zakładu pogrzebowego.
Ukradkiem wyjrzał przez okno. Zjawa zniknęła.
Później jednak, kiedy wychodził z biura, pojawiła się ponow-
nie. Klęczała pomiędzy nagimi kamiennymi płytami. Żałobna suk-
nia uwalana była błotem; woalka zniknęła. George schował się za
nagrobek wzorcowy numer 3295. Stara kobieta wpatrywała się
w pozbawiony epitafium kamień przez kilka minut, jakby odczy-
tywała napis widoczny tylko dla duchów, po czym wyciągnęła dłoń
w czarnej aksamitnej rękawiczce i pogłaskała granitową po-
wierzchnię wzorca numer 6247, tego z figurką modlącej się świę-
tej Katarzyny. George chciał coś powiedzieć, ale słowa, które przy-
chodziły mu do głowy - „Ten jest szczególnie udany", „Polecamy
go również w kolorze różowym", „Po kim nosi pani żałobę?" - wy-
dawały się nie na miejscu.
Powoli nad Zakładem Kamieniarskim Crippena zapadał
zmierzch. Kobieta wyprostowała się, podeszła bliżej.
- Mam dla ciebie zadanie - powiedziała dziwnie dźwięcznym
głosem. -Wkrótce dowiesz się więcej.
- Czy my się znamy? - zapytał.
- Zawsze byłam z tobą - odparła z uśmiechem. - Czekałam na
zaproszenie. -1 raptem zniknęła w gęstniejących ciemnościach.
W następnych dniach George zauważył ją jeszcze kilka razy -
zaglądającą przez okno, pochylającą się nad wzorcowym nagrob-
kiem, stojącą przy zardzewiałym drucianym ogrodzeniu.
Czeka na zaproszenie?
W dzień Halloween po południu obserwowała go z porośnię-
tego chwastami trawnika po przeciwległej stronie Hawthorne
Street. Siedziała na ziemi, z koszykiem jabłek przy nogach. Jej
ciemna suknia obsypana była liśćmi; wydawało się, że jest nimi
wypchana. Słabe, zdziesiątkowane zęby zjawy musiały walczyć
z każdym jabłkiem. George zastanawiał się, dlaczego wybrała tak
twarde owoce. Pojawili się pierwsi przebierańcy: czarownica, dia-
beł, kot, przedszkolak z Wenus, upiór. Kiedy zjawa zaproponowała
dzieciom jabłko, wrzasnęły radośnie i uciekły w dół Hawthorne
Street, śmiejąc się donośnie. Na rogu zamilkły, lecz biegły dalej,
teraz już szybciej, sapiąc, drżąc z przerażenia, aż do końca Black-
berry Avenue i jeszcze dalej.
JAMES MORROW
(Zbliżenie na mężczyznę siedzącego za biurkiem. Jest ubrany
iv garnitur i otoczony amerykańskimi flagami. W trakcie jego prze-
mówienia kamera podjeżdża bliżej i napis na ekranie informuje, że
mamy przed sobą Roberta Wengernooka, zastępcę sekretarza obrony
do spraw bezpieczeństwa międzynarodowego).
WENGERNOOK Jako jeden z urzędników państwowych obar-
czonych zadaniem wcielania w życie amerykańskiej strategii
obronnej, wiem, jak zagwarantować wam bezpieczeństwo. Musi-
my udowodnić Sowietom, że nigdy nie zdołają zrealizować swoich
ohydnych planów wygrania wojny nuklearnej... Istotą naszego
systemu bezpieczeństwa jest odstraszanie. Kluczowym elemen-
tem odstraszania jest obrona obywatelska, a kluczowym elemen-
tem obrony obywatelskiej są środki techniczne zaprojektowane
przez spółkę Eschatologia... Jeśli kupiliście już ich ubiór ochron-
ny - noście go. Jeśli nie - cóż, czy nie uważacie, że jesteście to
winni sobie i przyszłości swojego kraju? Pamiętajcie, odstrasza-
nie jest tyle warte, ile ludzie, których ochrania.
(Wyciemnienie).
W sali projekcyjnej Unlimited Ltd. Phil Murcheson ze spółki
Eschatologia dmuchnął dymem w ekran z twarzą Roberta Wen-
gernooka.
- Wygląda na zdenerwowanego - rzekł, kiedy rozbiegówka
trzydziestosekundowego filmiku wysunęła się z mechanizmu pro-
jektora i zaczęła trzepać o pusty bęben.
- Sądziliśmy, że raczej na wzruszonego. - Dave Yalentine, dy-
rektor kreatywny Unlimited Ltd., wyłączył projektor. - Nam wy-
dawał się wzruszony.
- Zdenerwowany.
- Powinien zapalić papierosa - rzekł Yalentine.
- Spostrzeżesz dużą różnicę, kiedy przeniesiemy to na wideo -
wtrącił Lou Marąuand, zastępca dyrektora kreatywnego. - Taśma
filmowa charakteryzuje się wysoką rozdzielczością, zgadza się? To
nie to medium. Wengernook zdecydowanie lepiej pasuje do ni-
skiej rozdzielczości techniki wideo.
- Zdenerwowany jak kocur - powiedział Murcheson. - To nie
jest facet, za którym poszedłbym w ogień, i nasi klienci również
go nie zaakceptują.
- Nie lubię zawodzić cię w ten sposób, Phil - rzekł Yalentine. -
Nie wyobrażasz sobie, jak bardzo mnie to boli.
Murcheson zapalił następnego papierosa.
- Posłuchaj, to, co zrobiłeś, pasuje do wiadomości o szóstej,
programu „Wstań i błyszcz", kaznodziejów z niedzielnego poran-
ka. Tak, tam pasuje. Ale ten kraj czeka na zbliżający się wielkimi
krokami finał rozgrywek futbolowych. To, co mi tu dałeś, Dave, to
nie jest atmosfera meczu finałowego.
Yalentine zaczął podskakiwać.
- Poczekaj, Phil! Mam pomysł! Poczekaj! Oto nadciąga jajecz-
ko... teraz sperma... bezpośrednie trafienie! Zapłodnienie! Spodo-
ba ci się to. Jest tu szybka akcja, średniowieczny rycerz i odwróce-
nie ról płciowych, s
- Podoba mi się rycerz. Odwrócenie ról płciowych?
- Jesteśmy na bieżąco. Osiemdziesiąt pięć procent widzów płci
męskiej lubi oglądać sceny polegające na odwróceniu ról płcio-
wych, pod warunkiem że nie przesadza się z czynnikiem zagroże-
nia.
- W porządku. Ale życie jest krótkie - czy muszę ci o tym przy-
pominać? Finał rozgrywek, Dave.
- Phil, będziesz to miał przed meczem.
Robert Wengernook okazał się o wiele bardziej przekonują-
cym sprzedawcą ubiorów ochronnych, niż ktokolwiek z spółce
Eschatologia się spodziewał. Siedem sekund po pierwszym wy-
emitowaniu reklamówki zadzwonił telefon Johna Frostiga. Na
drugim końcu linii był przewodniczący Rady Miejskiej Wildgrove;
chciał dwa ubiory dla dorosłych i trzy w rozmiarze dziecięcym.
Gdy tylko John odłożył słuchawkę, telefon zadzwonił ponownie.
Dyrektor gimnazjum w Wildgrove zamawiał siedem kompletów.
Do Święta Dziękczynienia John zdołał uzupełnić swoją furgo-
netkę o salon wystawowy, Centrum Obrony Obywatelskiej, otwar-
ty codziennie do dziewiątej wieczór.
Ameryka stawała się bezpiecznym białym krajem. Od morza
po lśniące morze, obywatele zaczęli nosić stroje ochronne na co
dzień. Z radością doskonalili sztukę jedzenia, spania, pracowania
i odpoczywania w nieustającej gotowości na przybycie rakiet.
Nie dość, że stroje gwarantowały przetrwanie w razie wybuchu
wojny nuklearnej, odstraszały również skutecznie chuliganów
i gwałcicieli.
Rozkwitły gałęzie przemysłów pobocznych. Rzadko który przed-
siębiorca nie osiągał zysku, oferując chemiczne czyszczenie ubio-
1AMES MORROW
rów ochronnych albo ozdabianie ich szarfami, piórami, kamienia-
mi półszlachetnymi czy inkrustacjami. Małe dziewczynki piszące
listy do świętego Mikołaja powszechnie żądały miniaturowych
ubiorów ochronnych dla swoich lalek. Pojawiły się naszywki, wy-
haftowane ognioodporną nitką: TUTAJ MIESZKA TRĄCY... KTÓ-
RĘDY NA FRONT?... HAUTE PROTECTION CIYILE... ODSTRA-
SZANIE W TOKU.
(Zbliżenie na wioskę gdzieś w średniowiecznej Europie. Banda tłu-
stych, brodatych zbójców biega dokoła, podpalając chłopskie zagro-
dy. Kobiety i dzieci uciekają w panice. Mężczyźni padają pod ciosami
zbójeckich włóczni, toporów i mieczy).
NARRATOR (spoza ekranu) Zagrożenie. Zawsze istniało. Za-
wsze będzie istnieć. Gdziekolwiek znajdujesz wolność, zawsze są
siły pragnące cię jej pozbawić.
(Rycerz w hełmie wjeżdża do wioski na białym rumaku. Jego zbro-
ja błyszczy w blasku płonących zagród. Zsiada z konia, dobywa mie-
cza i atakuje zbójców. Ich broń okazuje się bezsilna wobec jego na-
pierśnika i kolczugi).
NARRATOR Jednak przed każdym zagrożeniem istnieje obro-
na. W dawnych czasach zbroja chroniła ciało przed ostrzem mie-
czy. Dzisiaj ubiory ochronne typu SZPAN zabezpieczają przed
skutkami fali uderzeniowej, wysoką temperaturą i opadem popro-
miennym.
(Gdy zwycięski rycerz ściąga z głowy hełm, jego zbroja w magicz-
ny sposób zmienia się w wyjątkowo zgrabnie uszyty ubiór ochronny.
Niespodzianka: rycerz okazuje się kobietą. Potrząsa głową, rozpusz-
czając wspaniałe blond włosy. Tło znika. W jego miejsce pojawia się
typowy pokój telewizyjny z domu pod miastem. Wbiega mąż kobiety,
za nim sznurkiem dzieci).
OJCIEC Marge, zrobiłaś to! Odwiedziłaś naszego przedstawi-
ciela Eschatologii!
MATKA Odstraszanie jest tyle warte, ile ludzie, których chro-
ni, Stan.
OJCIEC Naprawdę tak myślisz? Tak się cieszę!
(Wyciemnienie).
Kiedy Justine Paxton obejrzała trzydziestosekundową rekla-
mówkę w przerwie meczu pomiędzy reprezentacjami armii i ma-
rynarki, doszła do wniosku, że mogłaby zagrać lepiej rolę matki
niż kobieta na ekranie.
Jej wykładowca z kursu aktorskiego uważał tak samo.
Któregoś mroźnego grudniowego poranka, gdy George przy
swoim stole kreślarskim wycinał ostatnie litery w szablonie, ogar-
nęło go poczucie błogości. Wydawało się promieniować spoza jego
ciała. Odwrócił się.	;
Zjawa stała pośrodku warsztatu, z uniesioną woalką, uśmiecha-
jąc się. Na ramieniu miała torebkę. Zerknęła tęsknie na nagrobek
pokazowy numer 7034, wykonany w południowoafrykańskim gra-
nicie. Granit był czarniejszy niż jej oczy, najczarniejszy z czar-
nych, jak określał go Arthur Crippen.
- Nazywam się Nadine Covington - powiedziała. Jakże aksa-
mitny był jej głos, jakże młodo brzmiał!
- Dlaczego mnie pani szpieguje?
- Nie szpieguję. Obserwuję. Jesteś dobrym człowiekiem, Geor-
ge^ Paxton, aniołem w branży, w której roi się od upiorów. - Cho-
ciaż w jej głosie nie było śladu obcego akcentu, mówiła, jakby an-
gielski nie był jej ojczystym językiem. - Jestem zaszczycona,
mogąc cię poznać.
Wrażenia spokoju i zadowolenia przepływały od zjawy w stro-
nę George'a.
- To jest branża usługowa - powiedział. - Produkt jest dopie-
ro na drugim miejscu. Musimy wykazywać się wrażliwością nie
mniejszą niż szef zakładu pogrzebowego. To zdumiewające, o czym
myślą ludzie, kiedy tu przychodzą. Wszystko polega na tym, by
klient czuł się dobrze i był zadowolony, nawet jeśli wybrał najtań-
szą wersję.
- Ty to potrafisz. - Nadine podeszła do elektrycznego grzejni-
ka i zaczęła masować zmarznięte dłonie.
- Żaden nagrobek nie zastąpi zmarłej osoby, proszę pani, ale
może pocieszyć w smutku. - George nie czerpał takiej przyjemno-
ści z samego aktu mówienia od czasu, gdy miał trzy lata. - Powiem
jednak pani, co mnie denerwuje. Denerwuje mnie, kiedy ludzie
kupują, hm, wie pani... jak je nazwać? Nagrobki czystego sumie-
nia. - To brzmiało ładnie i właściwie. - Myślę o... cóż, nie podam
jego nazwiska, ale facet traktował swojego syna jak śmieć. A kie-
dy chłopak utonął, co robi ojczulek? Zamawia u nas wart cztery
tysiące dolarów model „Tadż Mahal".
- Muszę przekazać ci zadanie - powiedziała Nadine. - To zwy-
kłe zlecenie, nie „kamień czystego sumienia". Potrzebne jest mi
epitafium i coś, na czym można by je umieścić.
- Czy to jest zlecenie perspektywiczne? - zapytał George.
JAMES MORROW
_ Co takiego?
- Czy kupuje pani nagrobek dla siebie?
- Nie. Pewni ludzie bardzo mi bliscy umierają... moi rodzice.
- Przykro mi to słyszeć. - Dobry Boże, ile lat mają jej rodzice?
- Kamień musi być odporny - powiedziała.
- Mamy najlepsze gatunki granitu.
- Podoba mi się ten materiał. - Nadine pogłaskała próbkę po-
łudniowoafrykańczyka, który był wypolerowany na błysk. - Mogę
się w nim przejrzeć.
- Nasze kamienie charakteryzują się niebywałą gęstością,
można w nich ryć nawet najbardziej skomplikowane wzory. A tak-
że niską porowatością - wilgoć nie przenika do środka. Gwarancja
jest bezwarunkowa, dotyczy pani, przechodzi na spadkobierców
i beneficjantów. Jeśli pojawi się pęknięcie, choćby wielkości wło-
sa, dostaje pani nowy nagrobek za darmo.
- Nie mam spadkobierców ani beneficjantów. Chodzi mi przede
wszystkim o epitafium. Potrzebuję czegoś... wymownego.
- Wymownego? - powtórzył George lekkim tonem. - Napraw-
dę? Dlaczego, proszę pani? Przecież nie będziemy ryć tego na ka-
miennych tablicach... To taki niewinny dowcip, który tu sobie opo-
wiadamy. - Sięgnął na półkę nad stołem i wydobył plastikowy
skoroszyt z dwudziestoma przykładowymi epitafiami. Tekst zaczy-
nał się od numeru pierwszego, ŻYJESZ WIECZNIE W NASZYM
SERCU, potem było ZASNĄŁ W OBJĘCIACH CHRYSTUSA, na-
stępnie JESTEM DROGĄ, PRAWDĄ I ŻYCIEM, aż do numeru
dwudziestego, BÓG JEST MIŁOŚCIĄ. George podał skoroszyt sta-
rej kobiecie, która zaciskając usta, przeczytała dwadzieścia pro-
pozycji.
- Nie, nie - powiedziała, stukając palcem w papier. - Nie ma tu
szczerości. Chcę, żeby pan to napisał.
- Ja nie piszę epitafiów, proszę pani, ryję je w kamieniu.
- Proszę mi pokazać jak. - Nadine wzięła nóż ze stołu.
Gdy brał od staruszki narzędzie, ostrze przesunęło się po jej
kciuku. George najpierw pomyślał, że nic jej się nie stało - ale
nie, starcze ciało się rozstąpiło. Gwałtownie wciągnął powietrze,
a ona odetchnęła z równą siłą. Przez kilka sekund trwali w ten
sPosób, on nie mogąc wypuścić powietrza, ona nie przestając go
Wdychać.
Krew starej kobiety była czarna. Czarna jak jej oczy. Czarna
Jak południowoafrykański granit. Pachniała siarką.
- Chce pani bandaż? - zapytał.
- Poproszę. - Zaczęła ssać kciuk.
Palce mu drżały, gdy sięgał do miejsca, gdzie trzymany był sko-
roszyt z epitafiami, i znalazł blaszane pudełko. Chcąc się ukarać,
przygryzł policzki od środka. Wspaniale, George. Zawsze pamię-
taj, by ich kaleczyć - to najlepszy sposób na zdobycie klienta.
Nadine rozerwała opakowanie i obwiązała sobie bandażem
czarną, otwartą ranę.	;
Na stole kreślarskim leżał prawie ukończony szablon. George
dokonał kilku ostatnich poprawek. PAMIĘCI GRACE LO-,
QUATCH... MŁOTEK ZAMILKŁ NA ZAWSZE. Dalej widniały
daty urodzin i śmierci Grace Loąuatch. Była stolarzem. Epita-
fium wymyśliła jej siostra.
Czarna krew? Na jaką okropną chorobę cierpi pani Coyington?
Przymocował szablon do nagrobka Grace Loąuatch, modelu
numer 4306 z szarobłękitnego granitu vermonckiego. Wózkiem
widłowym przewiózł kamień na drugi koniec warsztatu, choć za-
danie to mógłby równie dobrze wykonać gołymi rękami. Szarobłę-
kitny nagrobek minął trzy szumiące grzejniki elektryczne, pro-
jekty napisów czekające na aprobatę klienta oraz kilka skrzynek
załadowanych czystymi płytami nagrobnymi z wielkich kamienio-
łomów Kanady i Yermontu.
- Mamy też tak zwane kamienie samonienawiści. - Kamienie
samonienawiści? Tak, to niezła nazwa. - Klient używa ich, by ze-
mścić się na sobie samym za to, że nigdy nie zaczai żyć, wie pani,
o czym mówię? Wczoraj pochowaliśmy... pewną kobietę. Przyszła
tutaj, gdy tylko usłyszała od lekarza o raku płuc. „Chociaż raz
chcę sobie sprawić przyjemność", powiedziała. Wymyśliliśmy
więc coś specjalnego, projekt pełen kwiatów i ptaków. I aniołów.
Wymagało to dodatkowej roboty, ale nie chciałem brać od niej nic
ekstra, miała dość własnych problemów. Przyniosłem szkic napisu
do jej pokoju szpitalnego. „Wspaniale", powiedziała. A potem do-
dała: „Nie zasługuję na to".
George umieścił kamień w komorze elektrycznej piaskarki au-
tomatycznej firmy ABC, zamknął drzwiczki i włączył silnik. Po-
wietrze rozdarł hałas. Nadine obserwowała zafascynowana, jak
strumień tlenku glinu wytrysnął z końcówki węża. Ścierne ziarna
odbijały się od gumowego szablonu; pozostałe trafiały w wycięcia,
wżerając się głęboko w powierzchnię granitu. Korundowy pył
podniósł się wokół kamienia niby mgła.
JAMES MORROW
- Człowiek nie przetrwałby tam długo - zauważyła Nadine, gdy
George wyłączył piaskarkę. - Szybko zamieniłby się w szkielet.
- Chyba że miałby na sobie ubiór ochronny. - Wszedł do komo-
ry i oderwał szablon. Teraz i po wieki wieków napis na kamieniu
głosił GRACE LOQUATCH... MŁOTEK ZAMILKŁ NA ZAWSZE.
George przeciągnął palcami po precyzyjnych bliznach.
- Już wkrótce my dwoje możemy być jedynymi osobami w Wild-
grove nie noszącymi ubiorów ochronnych, George.
- Moja żona i córka również ich nie noszą. -Wyciągnął pomnik
z komory. - Dla nas siedem tysięcy dolarów to masa pieniędzy.
Pewnie, chciałbym, żeby Holly miała własny kombinezon. Chodzi
do przedszkola.
- Do przedszkola Słonecznik - dodała Nadine. - Czasem tam
jeżdżę. To moje hobby, można by powiedzieć. Lubię obserwować,
jak bawią się dzieci. Holly jest bardzo inteligentna. I taka poważ-
na. Wczoraj wszystkie dzieci rysowały skały. Holly pomagała tym,
które nie wiedziały jak.
- Doprawdy? Czy czasem opiekuje się pani dziećmi, pani Co-
yington?
- Z wielką chęcią opiekowałabym się twoją córką. Czy na pew-
no chcesz jej kupić ubiór ochronny?
- Oczywiście.
- Zawrę z tobą umowę. Napisz epitafium dla moich rodziców,
a ja dopilnuję, by Holly dostała ubiór ochronny, bez żadnych
opłat.
- Darmo?
- Darmo.
- Nawet nie znam pani rodziców.
- Wyobraź sobie, że to twoi rodzice, nie moi.
- Moi rodzice nie żyją.
- Jaki napis widnieje na ich nagrobkach?
- Nie ma żadnego. Tylko nazwiska i daty. Jestem unitariani-
nem.
- Jaki powinien być tekst?
- Nie mam pojęcia.
- Zacznijmy od twojej matki.
- Słucham?
- Jaka była twoja matka?
- Chce pani, żebym opowiadał o swojej matce?
- Proszę.
- Moja matka - zaczai George. - Cóż... z pewnością moja mat-
ka zasłużyła na więcej szczęścia, niż ją spotkało w życiu. Zawsze
ujmowała sobie wartości, trąbiła naokoło o swoich wadach - coś
w rodzaju przechwałek o. rebours, jak sądzę. Miała cukrzycę, ale
to chyba wysokie wymagania stawiane sobie tak naprawdę ją za-
biły. - Czy magazynował te pomysły, czekając na pytania pani Co-
vington? - Bardzo ją kochałem. Była lepsza, niż sądziła, i...
- „Lepsza, niż sądziła"! - zawołała dźwięcznie Nadine. - No
i proszę, udało ci się! To idealnie pasuje do mojej matki! „Była
lepsza, niż sądziła". Podoba mi się.
- Na nagrobek?
- Porozmawiajmy o twoim ojcu.
- Był człowiekiem prostszym od matki. Bardzo możliwe, że był
najmniej samolubnym człowiekiem na świecie.
- Powiedz mi więcej.
- Pamiętam go zawsze uśmiechniętego. Uśmiechał się, nawet
kiedy był nieszczęśliwy. Powinni byli mu płacić kupę pieniędzy
tylko za to, że był tak sympatyczny. Jego praca nie miała sensu.
Nigdy się nie dowiedział, co tu robił. W jego samochodzie zawsze
coś nawalało...
- „Nigdy się nie dowiedział, co tu robił"... Mój Boże, to prawie
idealne! Mój ojciec jest właśnie taki. Twoje umiejętności wymy-
ślania epitafiów są zdumiewające, młody człowieku. Zarobiłeś na
ten kombinezon. A zatem, ile kosztuje gotowy kamień?
- Siedemset pięćdziesiąt dolarów plus podatek. Zazwyczaj prosi-
my o połowę sumy z góry, a resztę klient płaci po ukończeniu roboty.
Nadine otworzyła torebkę i wydobyła zwitek podniszczonych
banknotów.
- Nie chcę reszty - powiedziała, wsuwając dziewięćset dolarów
w dłoń George'a. Uścisnęła mu rękę. Skórę miała jędrną i ciepłą,
zupełnie nie jak zjawa. -1 nie chcę też umowy sprzedaży. Musimy
sobie ufać.
- Proszę przyjść w poniedziałek, zaaprobuje pani szkic szablo-
nu. Liternictwo powinniśmy jednak wybrać już teraz. - Ufam jej,
pomyślał George.
- Każdy krój liter, który wybierzesz, będzie mi odpowiadał.
Ważna jest treść. Na górze, po prostu: „Była lepsza, niż sądziła".
- Bez nazwiska?
- Ja wiem, kto tam jest pochowany. Na dole: „Nigdy się nie do-
wiedział... ".
JAMES MORROW
- „Nigdy się nie dowiedział, co tu robił".
- Właśnie tak.
- Co z datami?
- Nie musimy się nimi przejmować.
Nadine wyciągnęła z torebki dużą, postrzępioną mapę, którą
rozpostarła na nagrobku Grace Loąuatch. George rozpoznał nad-
brzeżną dzielnicę Bostonu - dobry druk, pełne barwy, najważniej-
sze budynki ukazane perspektywicznie z lotu ptaka. Papier był
przetarty w miejscach zgięcia. Całe kwartały magazynów zapadły
się w niebyt.
- Ten konkretny sklep z ubiorami ochronnymi niełatwo znaleźć
- powiedziała. - A dzisiejsi wydawcy map nie zawracają sobie gło-
wy małymi uliczkami. - Wskazała puste miejsce przy Moonburn
Street. - Pójdziesz tam. To lokal Theophilusa Cartera, Szalona
Herbaciarnia, jak on go nazywa. Powiem mu, żeby oczekiwał cię
w sobotę. Profesor Carter jest krawcem, projektantem kapeluszy,
futrzarzem... wynalazcą. Daje ludziom zdumiewające rzeczy.
Ruszyła ku wyjściu, zawahała się, podbiegła do George'a i po-
całowała go lekko w policzek.
- Tak się cieszę, że jesteś właśnie taki - wyszeptała. - Wspa-
niale było z tobą porozmawiać.
- Mnie również było bardzo przyjemnie, proszę pani.
- Wszystkiego dobrego, George.
- Do widzenia.
Wychodząc z warsztatu, Nadine przystanęła przy bloku połu-
dniowoafrykańskiego granitu.
- Była lepsza, niż sądziła - mruknęła, najwyraźniej rzutując
w wyobraźni słowa na kamień. Gdy czarny blask odbił się w jej
oczach, George mógłby przysiąc, że ujrzał łzy.
ROZDZIAŁ 4
w którym nasz bohater proszony jest o podpi-
sanie zupełnie niezwykłej umowy sprzedaży
Sobota. Wyznaczony dzień. George - rzemieślnik z małego mia-
steczka - nie darzył szczególną sympatią Bostonu, z jego poczu-
ciem własnej ważności i brakiem tabliczek adresowych, z siatką
ulic przypominającą wysypany z talerza makaron. Miał nadzieję,
że mapa pani Covington okaże się pomocna.
- Wybieram się dzisiaj do miasta - powiedział do żony. Leże-
li obok siebie, skąpani w blasku ekranu telewizyjnego. W sypial-
ni rozlegały się piski rysunkowych wiewiórek i chichoty elfów.
George się zastanawiał, czy twórcy tych dziewiczych rozrywek,
pracujący w kosmopolitycznym i odległym Los Angeles, byli
świadomi, jak wiele podniecenia seksualnego wywołują ich pro-
dukty w prowincjonalnych zakątkach Massachusetts. - Na Sna-
pe's Hill jest nowy nagrobek. Arthur poprosił, bym mu się przyj-
rzał. Być może, zamówimy jeden egzemplarz do naszego salonu
wystawienniczego.
Była to w jednej trzeciej prawda, w dwóch trzecich kłamstwo.
Na cmentarzu Snape's Hill rzeczywiście wzniesiono parę tygodni
wcześniej interesujący pomnik, replikę prehistorycznej budowli
megalitycznej; w ten sposób Nathan Brown, ekscentryczny młody
człowiek, chciał uwiecznić pamięć niedawno zmarłego wuja, rze-
komo wyznawcy druidyzmu. Arthur nie prosił jednak George'a
o obejrzenie nagrobka, a Zakład Kamieniarski Crippena z pew-
nością nie złoży nań zamówienia.
JAMES MORROW
Pocałował Justine. Nie korzystali ze środków antykoncepcyj-
nych. Jeśli urodzi się dziewczynka, nazwą ją Aubrey. Jeśli chłopiec
_ Derek. Już od dziesięciu tygodni nie używali zabezpieczeń.
Wszystko pójdzie dobrze. Pragnął następnej córki; odpowiednio
poinstruował swoje nasienie. Aubrey Paxton.
- Czy Arthur płaci ci za takie jeżdżenie? - zapytała Justine
z przekąsem. - Czy sam nie może obejrzeć tego cholernego ka-
mienia?
- Jest dzisiaj zajęty.
- Chyba transportowaniem butelek whisky ze sklepu. Podno-
szeniem szklaneczek do ust. Nie wiem, czy zdajesz sobie sprawę,
że ma padać śnieg.
- Tak mocno nie będzie padało.
Padało jednak bardzo mocno. Zanim jeszcze George zdołał
przejechać śmiertelnie chorym volkswagenem furgonetką na ko-
niec Pond Road, pierwsza burza śnieżna grudnia już trwała. Wen-
tylator jęczał i skrzypiał, tłocząc niedostateczne ilości ciepłego
powietrza ku zziębniętym palcom George'a. Zmrożone wycieracz-
ki z trudem przesuwały się po szybie. Płatki śniegu nieustająco
tworzyły miliardy miękkich kolizji.
Skręcił w lewo w Main Street, minął urząd pocztowy, potem
Jaszczurczą Jamę oraz centrum handlowe, siedzibę Pieskiego
Świata. (Niech cię diabli, Harry Sweetser. Mam nadzieję, że jakiś
ptasznik ugryzie cię pewnego dnia w tyłek). Teraz przyjemniejszy
widok, bar sałatkowy U Sandy, gdzie we wtorki i czwartki, kiedy
Justine uczyła się aktorstwa, George i Holly jedli pizzę i zagłębia-
li w czymś, czego nie wstydził się nazwać dyskusją: wszystkie te-
maty rozmowy z dziećmi wydają się przecież szalenie ważne.
Mechaniczny koń stał przed lokalem baru. PRZEJAŻDŻKA GI-
GANT, głosił napis. 25 CENTÓW. TYLKO MONETY ĆWIERĆDO-
LAROWE. WRZUCAĆ TUTAJ. Holly zawsze prosiła ojca o dodat-
kową przejażdżkę. Szansę na to, że jej nie otrzyma, były mniej
więcej równe temu, że następnego dnia słońce nie wstanie.
Po skręcie w Arbor Road volkswagen minął dom Johna Frosti-
ga. Wyładowana sprzętem obrony cywilnej furgonetka Wiecznego
Bezpieczeństwa stała na podjeździe. George przypomniał sobie
dawne marzenie o tym, by włamać się do środka i ukraść ubiór
ochronny dla Holly. Co za przyjemność - nie być obciążonym tą po-
kusą, mieć w zamian perspektywę wizyty w Szalonej Herbaciarni
i cennego prezentu. Przez okno ujrzał małego Nicka, odzianego
. Tak oto kończy się świat
w ubiór ochronny, usadowionego przed telewizorem. Na ekranie
czarna mysz zrzucała bombę z płatowca z pierwszej wojny świato-
wej. W momencie wybuchu przepełniła George'a fala błogości.
Przygarbiona kobieta, cała obsypana śniegiem, skręciła z chod-
nika na podjazd. George rozpoznał jej torebkę, zadrżał, widząc
zgiętą, bezbronną sylwetkę. Powinna mieć na sobie płaszcz, pomy-
ślał, sweter, kombinezon ochronny, cokolwiek oprócz tej czarnej
sukienki.
Minął cmentarz Rosehaven. Nagrobek Grace Loąuatch - MŁO-
TEK ZAMILKŁ NA ZAWSZE - znajdował się już na miejscu. Pła-
ty bieli oblepiały czarne granitowe obeliski1. Marmurowi święci
z posągów uśmiechali się stoicko, śnieżyca siekła ich twarze i ob-
lepiała ramiona. Może powinienem był zaoferować pani Coving-
ton moją kurtkę puchową, pomyślał. Starsze panie łatwo marz-
ną... a ona ma taką dziwną krew.
Włączył radio. NATO rozmieszczało sto pięćdziesiąt dodatko-
wych rakiet ziemia-powietrze typu Kruk na terenie Belgii w od-
powiedzi na rozmieszczenie przez Rosjan trzystu rakiet średnie-
go zasięgu typu SS-90 na poligonach w Polsce. Śnieżyca nieco
osłabła. Nucąc pod nosem, słuchał kwintetu smyczkowego G-dur
Brahmsa. Furgonetka wpłynęła do białego miasta.
Zostawił samochód na płatnym parkingu - kosztowało go to
pięć dolarów, ale co znaczą takie drobiazgi wobec darmowego
ubioru ochronnego? - i teraz, chowając mapę Nadine za pazuchę,
ruszył w drogę. Zamieć dobiegła końca. Śnieg skrzypiał pod po-
deszwami butów. Białe pagórki uformowały się wszędzie, na samo-
chodach, hydrantach, kubłach na śmieci, daszkach przystanków,
tworząc rozległe obszary spokoju. Na pokrytych lodem chodni-
kach pojawili się ubrani w puchowe kurtki mieszkańcy. George
ujrzał świętego Mikołaja, potem następnego, i jeszcze jednego.
Ich ubiory ochronne były jaskrawoczerwone. Do czapek umocowa-
ne mieli długie białe brody. Pasma waty powiewały na wietrze.
Kiedy Mikołajowie potrząsali dzwonkami, dźwięk ginął w rozrze-
dzonym mroźnym powietrzu.
George przyspieszył kroku. Żal mu było przechodniów uwięzio-
nych w grubych kombinezonach, niezdolnych do odczucia magii
białej ciszy. Marsz tędy przypominał głębokie nurkowanie w samo
serce zimy. George miał na sobie puchową kurtkę, wełnianą czap-
JAMES MORROW
kę i wełniane rękawiczki, a i tak lodowaty wicher kąsał go w czu-
bek nosa, szczypał w policzki. Zacisnąwszy dłonie w pięści, nasz
miłośnik codziennych przyjemności szedł, marząc o gorącej kawie.
Gdy dotarł do Snape's Hill, zaczął wątpić w sens swojej wypra-
wy. Darmowy ubiór ochronny? Tylko za wymyślenie dwóch głupa-
wych epitafiów? Było już bardziej możliwe, że czarnokrwista sta-
ruszka próbuje zrobić mu jakiś niemądry dowcip. („Zawsze byłam
z tobą...". Gadanie wariatki). Spojrzał na prehistoryczny monu-
ment. Surowy, poważny i grubo ciosany, górował nad nagrobkami
o bardziej tradycyjnym wyglądzie. Tutaj, na cmentarzu Snape's
Hill, uważny obserwator mógł prześledzić cały rozwój technologii.
W jednej części stały grobowce z piaskowca, z nazwiskami, data-
mi i napisami zatartymi przez dziesięciolecia i bostoński klimat.
Obok wznosiły się nagrobki z wapienia, bardziej odporne, z in-
skrypcjami nieco naruszonymi, lecz nadal czytelnymi. I wreszcie,
oczywiście, alejki nieśmiertelnego granitu, bardziej trwałego niż
wszystko, czego mógł sobie zażyczyć egipski faraon.
George opuścił cmentarz, ruszył dalej i nagle ujrzał bar kawo-
wy ze swych pokornych marzeń, Holistyczny Pączek. Wszedł do
środka, uraczył się kawą ze śmietanką i dwoma pączkami ze wspa-
niałym kremowym nadzieniem. Piersi kelnerki przelewały się lu-
bieżnie pod jej ubiorem ochronnym.
Czy udało im się z Justine począć dziś rano Aubrey Paxton?
George zaczął pogwizdywać. O tak, tatusiowie potrafią wyczuć te
sprawy. Ojcowska intuicja.
Nadal pogwizdując, wyszedł z baru. Spojrzał na mapę Nadine,
zaplanował drogę. Skręcił w lewo, poszedł w dół obskurną alejką
zwaną Gooseberry Street, skręcił w prawo, ruszył niejaką Pitch-
blende Lane, skręcił w lewo, wszedł na Moonburn Alley. Była to
pokręcona, brukowana uliczka ściśnięta pomiędzy rzędami skle-
pów - sklep z serami, sklep numizmatyczny, antykwariat, warsz-
tat zegarmistrzowski - wszystkie przytulne i oryginalne, z witry-
nami zasypanymi śniegiem. Złote światło przeświecało przez
szyby, kładąc na chodniku kształty, które George nazwał w my-
ślach cieniami elfów. Dzisiaj, pomyślał, opowiem Holly bajkę o el-
fie, który rzucał złoty cień.
Szyldem reklamującym firmę Theophilusa Cartera była po-
tężna dębowa deska z malunkiem dzbanka herbaty i napisem
SZALONA HERBACIARNIA - NIEZWYKŁE PRZYBORY I RE-
KWIZYTY. Poniżej biegł" napis PROFESOR THEOPHILUS CAR-
TER - KRAWIEC, KAPELUSZNIK, FUTRZARZ, WYNALAZCA,
WŁAŚCICIEL. W witrynie sklepu wystawiono kolekcję nakryć
głowy: był tam melonik, cylinder, panama, sombrero, fez, pieróg,
szapoklak, a nawet królewska korona wysadzana drogimi kamie-
niami.
Cichy dźwięk trzech blaszanych dzwonków oznajmił wejście
George'a. Wnętrze Szalonej Herbaciarni było mroczne i zatęch-
łe, zarazem jednak, co spostrzegł ze zdumieniem, lokal był nie-
zwykle popularny - klienci tłoczyli się gęsto na całej powierzch-
ni. Po chwili dopiero zdał sobie sprawę, że uległ złudzeniu,
powiększonym jeszcze przez obecność kilkunastu wielkich lu-
ster, za tłum bywalców bowiem wziął zbieraninę manekinów
ustawionych gdzie popadnie. Podobnie jak w przypadku nakryć
głowy z witryny, również ubrania manekinów były niezwykle
różnorodne, reprezentujące wszystkie style i epoki. George
przecisnął się ostrożnie przez gąszcz sukni, kimon, tóg, kubra-
ków, paltotów, sarongów, krynolin, tunik i lśniących zbroi. Czy to
wszystko mogą być ubiory ochronne? - zastanawiał się. Czyżby
Theophilus Carter odkrył sekret godzenia wymogów obronnych
z estetyką?
- A więc powiedz mi, dobry człowieku, dlaczego kruk jest po-
dobny do biureczka? - Brytyjski akcent, arystokratyczny.
George wydostał się z gęstwiny ubiorów niczym badacz Afryki
przedzierający się przez dżunglę.
- Słucham?
Za kontuarem siedział przedziwny, komiczny człowiek. Niski,
miał krzaczaste brwi, haczykowaty nos i wystające zęby. Jego sze-
roki krawat ozdobiony był wielkimi grochami. Spod cylindra wy-
stawały kosmyki płomiennorudych włosów.
- Dlaczego kruk jest podobny do biureczka? - zapytał ponow-
nie. Pochylił się naprzód, zacierając ręce, jakby trzymał w nich
kawałek mydła. Był już starszym mężczyzną, a jednak głos i ruchy
miał silne, zdecydowane. - Albo sęp. - Zachichotał niby mecha-
niczna zabawka. - Dlaczego sęp jest podobny do biureczka?
- Nie przyszedłem tu po zagadki.
- Mogę powiedzieć ci, dlaczego sęp jest taki jak kruk, ale
odpowiedź byłaby niesmaczna, związana z padliną i niewłaści-
wym zachowaniem przy stole. - Na ulicy rozległ się nagle prze-
JAMES MORROW
raźliwy pisk hamulców, znak, że o mały włos doszłoby do wypad-
ku. - Ludzkie ciało jest jajkiem. „Humpty-Dumpty na murze
siadł./ I Humpty-Dumpty z muru spadł./ A nie sprawią wszyst-
kie Króla konie...". Dlaczego ktokolwiek miałby oczekiwać, że
konie zdołają scalić na powrót jajko? Ludzie byli naiwni w tam-
tych czasach.
- Szukam profesora Cartera.
Sprzedawca zerwał z głowy cylinder i uwolnione włosy stanęły
mu dęba.
- Znanego również jako Krawiec Termonuklearnego Terroru.
A także jako Projektant Drugiego Uderzenia. I jako Szalony Ka-
pelusznik.
Wreszcie jakieś konkrety, pomyślał George, chociaż wyczuwał,
że sytuacja taka nie utrzyma się długo.
- Jeśli jednak jestem Kapelusznikiem Wzajemnie Gwaranto-
wanej Destrukcji - ciągnął Theophilus Carter - gdzie zatem znaj-
duje się Herbaciarnia Wzajemnie Gwarantowanej Destrukcji?
W Genewie, oczywiście. Punkt trzeci w rozmowach na temat ogra-
niczenia i wyrównania sił strategicznych, taktycznych i antybali-
stycznych - STABLE III, dla ciebie. Sowieci z Amerykanami sie-
dzą przy stole STABLE i Sowieci mówią: „Nie podoba nam się ten
Szalony Kapelusznik zasiadający tutaj. Nikt wzajemnie nie gwa-
rantuje destrukcji Matki Rosji". Amerykanie zaś odpowiadają:
„A więc poznajcie Marcowego Zająca, nazwanego od naszej no-
wej strategii wojennej, modulowanych ataków w reakcji na czyn-
ną napaść. Marcowy Zając przywraca radość wojnie nuklearnej -
jest rzeczywiście możliwy".
- Naprawdę nie chcę tego słuchać, profesorze Carter.
- Sza, drogi panie! Pojawia się więc Marcowy Zając i Alicja
mówi: „Teraz, gdy siły Rosji są takie same jak Ameryki, obie stro-
ny poczynią redukcje". Zając zaś odpowiada: „Siły Rosji nie są
takie same jak Ameryki, są zaledwie równoważne, a to oznacza,
że redukcje nastąpią mniej więcej na święte nigdy".
- Profesorze Carter, tracę cierpliwość - warknął George.
- Proszę milczeć, mój panie! „I nie zapominaj", mówi Zając,
„że są one równoważne, ponieważ Sowieci zaczęli gonić amery-
kańskie zbrojenia wymuszone przez nieistniejącą nierównowagę
z początku lat sześćdziesiątych".
- Jestem George Paxton - oznajmił twórca inskrypcji nagrob-
kowych spokojnie, z rozmysłem - i byłbym wdzięczny za udziele-
nie mi głosu. Nadine Covington mówiła, że ma pan ubiór ochron-
ny dla mojej córki. Jeśli się myliła, to...
- Myliła? Nie, to ja się mylę. Do naprawy wyrobów z filcu uży-
wamy rtęci, co sprawia, że się mylę. I zarazem jestem szalony. Le-
karze mówią, że nie ma lekarstwa, ponieważ zużyłem je na filc,
lecz ja czuję się uleczony, naprawdę, nigdy nie uleczyłem więcej
filcu ani nie czułem się bardziej sfilcowany. Pani Covington, po-
wiedziałeś? O tak, wspaniała kobieta, wspaniała. Można by poda-
wać z niej herbatę. Mamy ze sobą wiele wspólnego. Jeden nos.
Dwoje oczu. Czarna krew. Zawsze byliśmy z tobą, czekając na za-
proszenie. Oczywiście, że mam dla ciebie ubiór, George. Pozwól,
że go znajdę. Tymczasem napij się wina.
- Nie widzę tu żadnego wina.
- Bo żadnego wina nie ma.
Szalony Kapelusznik zniknął za aksamitnymi zasłonami i nie-
mal natychmiast wrócił z dziecięcym kombinezonem, niepodob-
nym do wszystkiego, co George kiedykolwiek widział.
Materiał był złotawy, jedwabisty i fosforyzujący; cały sklep wy-
pełnił się jasnym blaskiem o barwie roztopionego masła. Buty
i rękawice wyglądały jak sporządzone z wulkanizowanego jadei-
tu. George wyciągnął dłoń i dotknął materiału. Nasuwał skojarze-
nia z ciepłym mlekiem.
- To jedyny egzemplarz, więcej się w to nie będę bawił - rzekł
Kapelusznik. - Gąsienice sam wyhodowałem. Karmiłem je witrio-
lem i opiłkami metalu, żeby dawały mocny jedwab. Do przeżycia
ataku nuklearnego potrzebny jest krzepki materiał, George. To
były wspaniałe jedwabniki. Paliły nargile i siedziały na chmur-
kach w kształcie grzyba.
Kiedy Theophilus rzucił lśniący kombinezon na ladę, Geor-
ge'owi wydawało się, że widzi, jak sypią się złote iskry.
- Czy jest równie dobry jak te z firmy Eschatologia? - zapytał
ostrożnie.
- Lepszy. Rzeczywiście działa.
- A więc dlaczego nie sporządzi ich pan więcej?
- To stanie się oczywiste, kiedy przeczytasz umowę.
- Myślałem, że jest za darmo!
- Jeśli chcesz kombinezon, musisz podpisać umowę sprzedaży.
- Kapelusznik spod lady wydobył pióro wieczne i kartkę zadruko-
wanego papieru udającego pergamin. - Proszę - rzekł, przesuwa-
jąc umowę w stronę George'a. - Złóż swój podpis.
JAMES MORROW
UMOWA SPRZEDAŻY
Kładąc mój podpis pod niniejszą Umową, która upoważnia mnie
do otrzymania jednego ubioru ochronnego za darmo, przyznaję się
tym samym do współudziału w nuklearnym wyścigu zbrojeń.
Ja, niżej podpisany, jestem w pełni świadom, że rozpowszechnie-
nie powyższych ubiorów ochronnych zachęca przywódców naszego
państwa do prowadzenia polityki atomowej konfrontacji.
Co więcej, jestem świadom, że powyższe ubiory służą jako
opium dla ludu, zobojętniając nasze społeczeństwo na następujące
niebezpieczeństwa: załamanie rozmów STABLE na temat rozsąd-
nego ograniczenia atomowych arsenałów światowych mocarstw;
postępującą rozbudowę planu MARCH, czyli strategii ograniczo-
nej wojny jądrowej; odmowę przyjęcia przez obecną administrację
zasady nieatakowania w pierwszej kolejności w odniesieniu do sił
jądrowych; jak również postępujące rozmieszczanie przez Stany
Zjednoczone i Związek Radziecki międzykontynentalnych rakiet
balistycznych wyposażonych w głowice nuklearne, a służących do
przeprowadzenia pierwszego ataku.
Podpisano: _______________________
- Nie rozumiem tego - rzekł George.
- Po prostu podpisz.
- „Współudział". To oznacza...?
- Współuczestnictwo w przestępstwie.
- Mógłbym pójść za to do więzienia?
- Cóż, do więzienia mógłbyś trafić swoją drogą. Powiedzmy, że
obudziłbyś się jutro rano i kogoś zamordował. Z pewnością wsa-
dziliby cię do aresztu.
- Rozmowy STABLE. Powiedział pan, że są to rozmowy na te-
mat ograniczenia i wyrównania sił...
- Strategicznych, taktycznych i antybalistycznych. Hej, George,
jeśli nie chcesz tego ubioru, dam go komuś innemu.
- Plan MARCH. Moderowane ataki...
- Modulowane ataki w reakcji na czynną napaść. Po prostu ko-
lejna zwycięska strategia wojenna. Stare wino w nowych butel-
kach. Nie przejmuj się tym. Zwyczajnie podpisz.
- „Nieatakowanie w pierwszej kolejności"...
- W odróżnieniu od nieatakowania w drugiej kolejności, trze-
ciej kolejności, siedemnastej kolejności... Czy zapomniałeś już,
jak się składa własny podpis?
George chwycił za pióro. Pierwsze słowa, jakie wypowiedział
po urodzeniu się Holly, brzmiały: „Nie chcę, żeby kiedykolwiek
przytrafiło jej się coś złego". Podpisał. Lustra zarejestrowały jego
uczynek. Manekiny wpatrywały się w niego martwym wzrokiem,
poszeptując niemo do siebie.
Wziął ciepły, miękki kombinezon w ręce. Miał wrażenie, że
trzyma samą Holly. Czuł w sobie jej świetlisty blask.
- To prezent bożonarodzeniowy dla niej - powiedział.
Kapelusznik chwycił umowę sprzedaży z ostrożnością, która
byłaby na miejscu w przypadku porcelanowej figurki, i wepchnął
dokument w głąb cylindra.
- Mam nadzieję, że twoja córka będzie się cieszyła wieloma la-
tami nieużywania swojego prezentu świątecznego - powiedział,
pokazując królicze zęby w uśmiechu, którego George nie nazwał-
by w pełni dobrotliwym.
- Dziękuję panu.
Schował cenny ubiór pod pachę, przecisnął się przez zatłoczo-
ny sklep i otworzył drzwi na zewnątrz. Poczekał, aż uspokoją się
dzwonki.
- Holly jest teraz bezpieczna - powiedział cicho do manekinów
i przestąpił przez próg.
ROZDZIAŁ 5
w którym ograniczenia obrony obywatelskiej
wyjaśnione są w sposób mogący niektórych czy-
telników poważnie zaniepokoić
Współudział. Współuczestnictwo w przestępstwie. Czy jestem
przestępcą? - zastanawiał się George, gdy jego furgonetka wlokła
się przez zaśnieżone miasto. Zerknął na wspaniały kombinezon,
który przezornie przymocował do dziecięcego fotelika. Pasował
idealnie. Złoty hełm wydawał się uśmiechać. Udało ci się, Paxton.
Wesołych Świąt, Holly.
Potem jednak powilgotniały mu dłonie, a w żołądku coś zaczęło
go niemiłosiernie ściskać. Przez całą drogę szosą 2A spoglądał
w tylne lusterko, spodziewając się policyjnego pościgu. Światła
uliczne stały się oczami szpiegującymi sygnatariuszy umów o sprze-
daży ubiorów ochronnych. Na każdym przejściu dla pieszych ocze-
kiwał, że jakiś uzbrojony po zęby szeryf otworzy drzwiczki furgo-
netki i go zaaresztuje.
Włączył radio. Straszne rzeczy działy się w Indonezji. Malezja
była pogrążona w kłopotach. Zerknął w lusterko. W Kostaryce ter-
ror stał się codziennością. W Libii usuwano ludziom języki bez ich
zgody. Ponownie sprawdził widok z tyłu. Asystent sekretarza obro-
ny Wengernook, sławny z reklamy ubiorów ochronnych, udzielał
wywiadu nagranego wcześniej tego dnia. Zapytano go, czy w świe-
tle tego, że sowieckie interkontynentalne rakiety balistyczne są
obecnie w stanie dotrzeć do Ameryki w ciągu osiemnastu i pół mi-
nuty, otóż czy w takiej sytuacji Sztab Sił Powietrznych stawia swo-
je własne rakiety dalekiego zasięgu w tak zwanej najwyższej go-
towości bojowej? Bezpieczeństwo i elastyczność idą ze sobą w pa-
rze, oznajmił Wengernook.
Za oknem przesuwały się obsypane śniegiem drzewa i kamien-
ne ogrodzenia. George poprawił sprzączkę pasa bezpieczeństwa,
zerknął w lusterko. Holly dostanie w prezencie lalkę Mary Merlin.
Znajdzie ją pod choinką, zaraz obok wyposażenia obrony cywil-
nej. George kupił lalkę jeszcze w październiku - tego samego
dnia, kiedy Holly ujrzała reklamę w gazecie i zapytała, czy święty
Mikołaj miewa takie lalki. Przykre doświadczenia nauczyły Geor-
ge'a nie zostawiać kupna prezentów na ostatnią chwilę. Pomiędzy
Mary Merlin w szafie i ubiorem ochronnym na fotelu obok siebie,
czuł się zdumiewająco bezpieczny.
Spojrzał na drogę - solidną, wiarygodną drogę z jej niedawno
odśnieżoną powierzchnią i pryzmami brudnego śniegu po bokach.
Niedaleko z przodu widać było most spinający brzegi rzeki Wiska-
tonic. Minął tablicę: WILDGROYE CENTRUM - 5 KM. Obok zna-
ku ktoś utalentowany i obdarzony makabrycznym poczuciem
humoru ulepił bałwana z czaszką w miejscu głowy. Furgonetka
przetoczyła się po moście.
Lalki Mary Merlin udawały niemowlęta płci żeńskiej. Można
było wybierać spośród trzech kolorów skóry. Mary Merlin potrafi-
ła mówić, śmiać się, siusiać i tak dalej...
Nagle stało się coś niezwykłego... Coś o wiele bardziej zdumie-
wającego niż elf rzucający złoty cień... Coś, na wywołanie czego
Stany Zjednoczone i Związek Radziecki przeznaczały masę pie-
niędzy i środków. Stało się to, że zima, która wedle oficjalnego ka-
lendarza miała rozpocząć się dopiero za trzy dni, ale już tego ran-
ka pokryła południową część Nowej Anglii śniegiem, zniknęła.
Zniknęła w nagłym jaskrawym błysku. Światło uderzyło w Geor-
ge^ od strony jego rodzinnego miasteczka; pulsujący nadprzyro-
dzony blask, oślepiający, rozpalony do białości, jakby gigantyczną
liczbę żarówek zapalono na kosmicznej uroczystości ślubnej. Nie-
bo zasyczało. Bałwan zniknął, wyparował. Z radia płynął tylko
szum. Silnik furgonetki zgasł z jękiem. George pomyślał, że słoń-
ce spadło na ziemię.
Jezu Chryste przenajświętszy!
Światło wypaliło mu siatkówki, zamieniając pole widzenia
w lśniącą próżnię. Skóra jego twarzy stała się jednym wielkim
)AMES MORROW
oparzeniem pierwszego stopnia, bolesnym, jak po zbyt długim
opalaniu. Samochód toczył się naprzód siłą rozpędu. George ośle-
piony, wpatrując się w przerażającą, nieskończoną, słoneczną
dziurę, zahamował i wygramolił się na zewnątrz. Gdyby został -
czekałaby go pewna śmierć, gdyż jednym z wielu natychmiasto-
wych, głośnych i złowrogich efektów wybuchu termonuklearnej
głowicy o sile rażenia jednej megatony jest powstanie fali sprężo-
nego powietrza, które zamienia szyby samochodowe w ulewę
szklanych pocisków.
Jezu Chryste przenajświętszy w niebiosach!
Fala uderzeniowa nadeszła, wywracając furgonetkę i odrywa-
jąc George'a od ziemi. Na moment znalazł się w powietrzu. Spadł
do rzeki, przebijając jej powierzchnię niczym ciśnięty kamyk.
Woda ochłodziła mu twarz, nie zauważył jednak tego. Ulga była
agonią, północ południem, nieparzyste parzystym, dobre złym.
Unosząc się na plecach, stał się dryfującym kawałkiem drewna.
Ślepym. Bezokim. Wiatr go nienawidził, wymierzał mu niepropor-
cjonalną karę za złożenie podpisu, i niebo go nienawidziło, i drze-
wa, i księżyc, i Szalony Kapelusznik, i Harry Sweetser, i John Fro-
stig. Rzeka go nienawidziła, więc przytoczyła mu na spotkanie
pniak. Poczuł uderzenie, wszystko wyleciało mu z głowy, nie, Boże,
proszę...
Obudził się na posłaniu z mułu - po godzinie? po całym dniu?
- błoto miał wszędzie, w ustach, w nosie. Zdał sobie sprawę, że
wraca mu wzrok. Suchy liść leżał kilkanaście centymetrów od je-
go nosa. Mrówka wdrapała się na niego. Mrówka. Pasikonik...
Ezop... karaluch. Znowu widział, dzięki Bogu! Spojrzał w górę. Nie
zobaczył ptaków ani słońca, tylko miliony czarnych płatków niby
insekty, dym wijący się na niebie... jakim niebie? Nie było nieba,
niebo zwaliło się na ziemię, pluszowy kurczak gotował się w zapo-
mnianym garnku. George wstał, po kolana w wodzie, wypluwając
kawały szlamu. Bolała go twarz. W powietrzu wisiał pył, kwaśny
i czarny. Drzewa zamieniły się w skwierczące słupy ognia. Co się
stało? Na pewno było to na tyle ważne, by znalazło się w wieczor-
nych wiadomościach; ludzie będą rozmawiać o tym przez długi
czas. Spojrzał tam, gdzie ukazała się ognista kula. Potężny krąg
różowego dymu wznosił się ku niebu, usadowiony na szczycie pięt-
nastokilometrowego grzyba gazu i wzbitego w powietrze pyłu. Pod
koniec dwudziestego wieku obrazy takie przyjęło się uważać za
symbole szaleństwa, lecz ten powietrzny grzyb z całą mocą przy-
wrócił George'owi jasność rozumowania. Interkontynentalne ra-
kiety balistyczne. Rosjanie mieli chętkę na jabłka z Wildgroye.
A więc to nie była jego wina.
Przerażenie odebrało mu siły, nie mógł się ruszyć. Woda wlewa-
ła mu się do butów, moczyła skarpetki. Gdzieś z oddali ktoś wołał,
raz po raz: „Znajdź Justine! Znajdź Holly!". Przez blisko pół godzi-
ny George nie mógł skupić się na niczym innym poza tymi krzyka-
mi - nie zdawał sobie sprawy, że rozbrzmiewają w jego myślach.
Z mułu wystawały znajome przedmioty - krzesła, stoły, lampy,
biurka, telewizory. Na piasku leżał czujnik przeciwpożarowy
i brzęczał. George był przekonany, że ujrzał wanienkę dla ptaków
Emily McCarthy i ceramicznego Murzynka Clarence Weatherbee.
Będzie musiał powiedzieć sąsiadom, gdzie są ich rzeczy.
Rzeką płynęły dziesiątki trupów w ubiorach ochronnych. Mate-
riał kombinezonów był zniszczony, syntetyczna podszewka wyłazi-
ła przez rozdarcia. Hełmy potrzaskały, tak że trupy miały na szy-
jach błazeńskie kryzy z włókna szklanego.
Mieszkańcy miasteczka schodzili ku rzece - w popękanych heł-
mach, podartych kombinezonach, z poszarpanymi plecakami -
idąc sztywno, z wyciągniętymi ramionami. Wielu miało spalone
włosy i rzęsy. Kawałki syntetycznego puchu przyklejone były do
ich skóry. Biała lawa stopionych gałek ocznych ściekała im po twa-
rzy; wyglądali, jakby dosłownie wypłakiwali sobie oczy. Bezwolni
niczym żywe trupy, prowadzeni jedną myślą jak stado lemingów,
potykali się o brzeg i wpadali do wody. Na powierzchnię wypły-
wali już nieżywi. Wszędzie dokoła opadała wzbita ziemia - piasek,
pył, tony popiołów - radioaktywny deszcz w swym ostatnim popi-
sie: kapelmistrzami były tu szkielety, dobosze walili w bębny ludz-
kimi kośćmi. Nieszczęśni mieszkańcy miasteczka wymiotowali
i cierpieli na biegunkę. George, który nie tak dawno temu czuł się
znienawidzony przez cały świat, teraz sam odczuwał nienawiść.
Nienawidził tych ocaleńców w ich bezwartościowych ubiorach
ochronnych, z ich niehigienicznym zachowaniem, ich brudem, ich
bólem. Nienawidził ich do szaleństwa.
Furgonetka tkwiła zablokowana pod mostem. Szlam wylewał
się z poszarpanych rozdarć w metalu. Złoty kombinezon, wyrzuco-
ny z dziecięcego fotelika, leżał na masce niby marionetka oczeku-
jąca na ożywienie.
1AMES MORROW
Arcydzieło Kapelusznika! Prezent gwiazdkowy Holly! Jedyny
ubiór ochronny na świecie, który zadziała! George odzyskał nagle
siły. Kuśtykając naprzód, przypomniał sobie niektóre z przechwa-
łek Johna Frostiga: ogień, trujące wyziewy, opad radioaktywny...
Jeśli zdoła dotrzeć z tym kombinezonem do domu, Holly będzie
mogła stąd uciec dowolną trasą, idąc przez płomienie, gdy będzie
to konieczne, przekraczając obszary śmiertelnie trujących wyzie-
wów, wolna jak ptak.
Ze złotym kombinezonem pod pachą George ruszył w kierun-
ku miasta. Okolica przypominała blat gigantycznej kuchenki ga-
zowej, z palnikami włączonymi na maksymalny ogień. Na osmalo-
nym niebie obłok w kształcie grzyba stawał się wielkim szarym
baldachimem.
Tłumy wstrząśniętych, poranionych uchodźców przesuwały się
między zarzewiami ognia, szukając dróg wyjścia. George parł
w przeciwną stronę. Czy Justine znajduje się pośród tego tłumu?
Holly? Boże, pomóż znaleźć moją rodzinę! (W termonuklearnej
zagładzie nie ma miejsca na unitariański sceptycyzm). Proszę,
Boże! Justine! Holly! Nie. Nic, tylko te ludzkie wraki z ich nie-
prawdopodobnymi oparzeniami i ranami nie do opisania. To nie
może być prawda, to nie może być prawda, to nie... Widział ludzi
podziurawionych jak rzeszoto. Skóra odpadała im od ciała płata-
mi niczym liście zgniłej sałaty, mięśnie zwisały spiralami niby
czarne wióry. Był coraz bardziej wściekły, naprawdę nie mógł
przebaczyć ludziom tego, że tak źle skończyli. Co oni zrobili? Pró-
bowali uruchomić jego szlifierkę?! Wielu miało powbijane w cia-
ło odłamki metalu, drewna, szkła. Jednej kobiecie brakowało
dolnej szczęki. Jakiś starzec trzymał swoją lewą gałkę oczną
w złożonych dłoniach. Do diabła z nimi - skoro mają czelność za-
chowywać się w ten sposób publicznie! Zapłakani rodzice nieśli
martwe dzieci. Donośne łkanie otoczyło go niby okropny smród.
I jeszcze jedna odmiana cierpienia - pragnienie. Ostre, okrutne,
niewyobrażalne pragnienie wywołane przez promieniowanie. Po-
nad płacz, jęki i trzask płomieni podniosły się błagania o wodę.
Niech ich wszyscy diabli!
Drogi należały do tych, którzy jeszcze potrafili iść. Reszta
Wildgrove była już we władaniu unieruchomionych. Idź dalej, na-
kazywał sobie. Nie zatrzymuj się pod żadnym pozorem.
Sześcioletnia dziewczynka leżała w rowie, ściskała pluszowego
misia i powtarzała cicho:
- Nie będzie bolało, nie będzie bolało...
Jakiś grubas siedział na wywróconej skrzynce pocztowej, z pli-
kiem kartek świątecznych w dłoni. Próbował podnieść wieko, ale
było stopione na stałe z obudową.
Pies przewodnik, zupełnie pozbawiony sierści w wyniku opa-
rzeń, lizał twarz swojego zmarłego pana.
- Niech ktoś założy z powrotem sierść temu psu! - krzyknął
George.
Hydraulik w średnim wieku wymachiwał kluczem francuskim
w stronę nieba, jakby próbował powstrzymać wyciek pyłów.
U podstawy osmalonego, rozłupanego drzewa mniej więcej
dwuletni chłopiec tulił się do zmarłego ojca, przyciskając do jego
ust czekoladowy batonik.
- Tata, am-am? - pytał.
Kilkoro dzieci zebrało się wokół mężczyzny, którego podarty
ubiór ochronny przypominał strój świętego Mikołaja. Mężczyzna
śpiewał fragmenty kolęd. Jedna mała dziewczynka prosiła prze-
bierańca o znalezienie jej rodziców. Inna żądała sanek w prezen-
cie pod choinkę. Chłopiec ze zmiażdżoną dłonią domagał się no-
wego kciuka.
Dlaczego nikt tym ludziom nie pomaga? Ktoś powinien coś
robić!
Na drodze George'owi stanął koń. Kiedyś zajmował miejsce
przed barem sałatkowym U Sandy. PRZEJAŻDŻKA GIGANT. 25
CENTÓW. TYLKO MONETY ĆWIERĆDOLAROWE. WRZUCAĆ
TUTAJ. Szansę, że Holly nie otrzyma dodatkowej przejażdżki, by-
ły mniej więcej równe temu, że słońce... Wcześniej koniowi brako-
wało ucha. Teraz brakowało mu obojga uszu, lewej przedniej nogi
i zadu. Według Holly koń nazywał się Jaskier.
Poparzeni leżeli w przedziwnych pozycjach, wstrząsani okrut-
nymi drgawkami, nie śmiejąc się poruszyć, obdarci ze skóry po
żywe mięso. Ponad ziemią niosło się ich wycie. Wlekących się
wzdłuż drogi ludzi błagali o miłosierną śmierć, której sami nie
mogli sobie zadać dłońmi zamienionymi w krwawą masę.
- Niech ktoś mnie zabije! - prosili z pokorą.
Boże, niech to się skończy! Pomóż im, Boże!
George zaczął biec, pragnąc za wszelką cenę dotrzeć dokąd-
kolwiek, gdzie nie panuje plugawa śmierć. Omijał pożary, okrążał
JAMES MORROW
ściany dymu, przeskakiwał nad trupami. Wielkie połacie Wild-
grove stały się ugorami tłuczonego szkła; odbudowanie miastecz-
ka zajmie chyba tysiąc lat. Mijał płonące domy, zmiażdżone
samochody, wywrócone toalety, zagubione zlewy, potrzaskane
światła uliczne, połamane znaki drogowe, wykrzywione tablice
UWAGA DZIECI, rozerwane rury wodociągowe, wydarte z ziemi
hydranty, druty telefoniczne walające się po ziemi niczym zdech-
łe pytony.
Kamienie cmentarza Rosehaven przetrwały katastrofę w za-
dziwiająco dobrym stanie. Większość została wyrwana z ziemi, ale
nie widać było żadnych pęknięć ani rys. Znajome miejsce. Miej-
sce, gdzie można zebrać myśli. Granit naprawdę jest wieczny, po-
myślał George.
Martwi mieszkańcy miasteczka leżeli na grobach, jakby szuka-
li do nich wstępu. Na lewo od George'a znajdował się nagrobek
starej pani Mulligan, model numer 2115 w kolorze różu Oklaho-
ma. Pamiętał, że umieszczał na nim napis ZASNĘŁA W OBJĘ-
CIACH CHRYSTUSA. Na prawo od niego wznosił się pomnik Pre-
scottów, Louisa i Barbary. WZNIESIONY PRZEZ KOCHAJĄCE
DZIECI, głosił napis. (W rzeczywistości tylko córka Kathy wyło-
żyła na nagrobek; marnotrawny syn Kevin, który nie chciał mieć
wiele wspólnego z rodzicami za ich życia, tym bardziej wyparł się
ich, gdy umarli). W wyniku eksplozji potężny jar utworzył się od
jednego końca cmentarza aż po drugi. Na dnie leżeli dawno temu
pogrzebani mieszkańcy Wildgrove, wyrzuceni z grobów; teraz byli
tylko kośćmi. Tak wyglądało wskrzeszenie w praktyce.
George odwrócił się na północ, w stronę urzędu pocztowego,
lecz dym i pył tworzyły nieprzeniknioną zasłonę. Ujrzał jednak
budynek poczty, ujrzał go w wyobraźni, za nim, na brzegu jeziora,
dostrzegł swój dom, a wewnątrz niego Justine i Holly pakujące
walizki, karmiące zwierzęta, czekające na tatusia. Musiał, po pro-
stu musiał się tam dostać. Uścisnąwszy lekko mały złoty kombi-
nezon, ruszył przed siebie.
Najkrótsza droga do domu prowadziła przez połacie czarnego
piachu i prosto przez wyrwę po detonacji. George ostrożnie zsunął
się na dół po osypujących się ścianach, z których przecięte kable
i urwane rury wystawały niby dżdżownice w świeżo wykopanym
grobie. Setki zdezorientowanych uciekinierów, zatrutych przez
promieniowanie, cierpiących z powodu upływu krwi, umarło, po-
konując ten lej. George musiał przeciskać się przez zwały trupów.
Środek. Popioły, smród, ciała martwych, kolejny żywy czło-
wiek. Prawie nagi, tylko w szerokim pasie podtrzymującym strzę-
py ubioru ochronnego i potrzaskanym, jajowatym hełmie na gło-
wie. Metodycznie przeszukiwał pobojowisko. Coraz to przyklękał,
rozpinał kombinezon jakiegoś trupa i z naukową dociekliwością
przyglądał się zwłokom.
- Coś takiego - mruczał. - Coś takiego.
George rozpoznał, kogo ma przed sobą. Atak nuklearny spra-
wił, że John Frostig przestał być zabójczo przystojny. Stracił nos
i lewe ucho. Na czole perlił mu się krwawy pot.
- John?
- Witaj, kolego. - John Frostig miał tak błyszczące oczy, tak
histeryczny głos, że w porównaniu z nim Theophilus Carter wyda-
wałby się twardym racjonalistą. - Zdaje się, że mamy tu problem
z jakością wykonania, nie uważasz? Oczywiście, opad radioak-
tywny nadal trwa, toteż za wcześnie na stwierdzenie, jak sprzęt
poradzi sobie z dawką skumulowaną, ale jest jasne jak słońce,
że współczynnik ochrony przed temperaturą i nadciśnieniem mu-
si wzrosnąć o przynajmniej dwadzieścia procent, przynajmniej
o dwadzieścia procent, nie uważasz? Materiał porwany - kiepskie
wykonanie, jasna sprawa. Te palanty z kontroli jakości nasłucha-
ją się ode mnie, uwierz, nasłuchają się od Johna Frostiga. Nasłu-
chają się od Alice i Lance'a, i Gary'ego - cholera, George, czy wi-
działeś kiedyś tylu martwych ludzi? Ciarki mnie przechodzą,
przyznaję się otwarcie. Nasłuchają się od Gary'ego. Od Lance'a
i Gary'ego, i... - Sprzedawca ubiorów ochronnych, który zapewne
nie płakał od momentu, gdy lekarz dał mu klapsa w pupę zaraz
po urodzeniu, teraz łkał, wylewając strumienie łez.
- Twój salon mieścił się tutaj, prawda? - zapytał George.
- Cholerni Ruscy!
- Zdumiewające, że nie jesteś martwy.
- Byłem w Jaszczurczej Jamie... szybki drink, króciutka rozmo-
wa z... pewną damą, nic w tym złego, dwie minutki rozmowy, po-
nieważ mój chłopiec... Nickie - właśnie o niego pytałeś, prawda? -
cóż, Nickie jeździ właśnie na sankach u Barlowów z miłą starszą
panią, którą zatrudniamy jako opiekunkę do dzieci, panią Coving-
ton, tylko że w ogóle nie mogę znaleźć domu Barlowów, gdzie znaj-
duje się mój synek - no więc z panią Covington, która jest dobrą
]AMES MORROW
opiekunką, z czystym sercem możemy ją polecić, więc jestem
pewny, że mały żyje, to znaczy, wszystkie zestawy nie mogą być
wadliwe, tylko jedna seria z Pało Alto - te z Osaki muszą być
w porządku, szczególnie kombinezon Nickiego, on przecież zjeż-
dżał na sankach u Barlowów - zgadza się? - w kombinezonie czy
bez. - Sprzedawca jęknął, z ust pociekła mu strużka wymiocin. -
Nie pozwolę, by moja firma kojarzona była z tandetnym produk-
tem, ludzie stracą do mnie zaufanie. Klient ma zawsze rację - za-
pewne wbiłeś to sobie do głowy przy wyrobie nagrobków, co, kole-
go? Jeśli te ubiory nie będą lepsze następnym razem, cała branża
pójdzie z torbami. Co to jest to złote, co trzymasz pod pachą? Ni-
gdy wcześniej nie widziałem złotego kombinezonu.
- To wyjątkowy model. Na specjalne zamówienie.
- Trochę mały.
- Jest dla Holly, to jej prezent gwiazdkowy. Dostanie kombine-
zon i lalkę Mary Merlin.
- Mylisz się - powiedział John, wyciągając colta .45 z kabury
przy pasie i celując w George'a. - Jest dla Nickiego. Jeżdżącego
teraz na sankach z panią Covington. Cholernie dobra z niej opie-
kunka.
George zwymiotował.
- Zapomnij o tym, John - powiedział, ocierając usta.
Pistolet wyglądał obrzydliwie. Wylot lufy ani drgnął. Czy stąd
wystrzeliła bomba? Nie, jest zbyt mały. Przyniósł ją samolot albo
rakieta balistyczna. Czy istniała jakaś nadzieja? Tak, istniała,
w kaburze kombinezonu Holly.
- Założę się, że nawet nie jest skuteczny - powiedział John. -
Nie pochodzi z firmy Eschatologia.
George wykonał szybki, wykalkulowany ruch w stronę pasa.
Usłyszał odgłos, jakby wybuchła petarda.
Pocisk przebił lewą rękawiczkę ubioru Holly i trafił go w żołą-
dek. George padł, okryty kombinezonem. Ledwie przytomny, po-
czuł przerażenie. Ostrze płonącej dzidy rozrywało mu wnętrzno-
ści. Cierpiał strasznie, a jednak niewystarczająco, nie była to
odpowiednia kara za zawód, jaki sprawił swojej córce.
- O cholera, przepraszam cię, George. Nie chciałem ci tego zro-
bić. Nawet nie chcę tego cholernego kombinezonu. Niepotrzebnie
się poruszyłeś. Mam nadzieję, że cię nie zabiłem. Nickie jeździ na
sankach. Jezu, cóż to był za okropny dzień. Chyba cię nie zabiłem?
Mówiłem ci, żebyś stał bez ruchu!
5. Tak oto kończy się świat
John włożył sobie lufę colta w usta. Poruszał nią w przód i tył,
jakby operował pompką rowerową, po czym oblizał metal i przy-
tknął wylot lufy do podniebienia. Dziwne zachowanie, pomyślał
George, jak na kogoś, kto właśnie przeżył wojnę jądrową. Rozległ
się trzask. Coś szkarłatnego i lepkiego wytrysnęło z tyłu głowy
Johna. Sprzedawca kombinezonów runął na ziemię.
George spojrzał w górę. Czarny, napuchnięty stwór krążył na
tle spalonego nieba. Miał chudą szyję i dziób niby szczęki kopar-
ki. Jego ślepia były żółte, lśniące, nabiegłe krwią. Uderzenia
skrzydeł, ogłuszające i gwałtowne niczym tupot stada bydła, two-
rzyły powiew, który unosił popioły w leju i zrzucał je George'owi
na głowę.
George znalazł określenie dla monstrum w powietrzu. Sęp.
Najpotężniejszy sęp świata, wielki jak pterodaktyl, przybył, by
pozbierać jego kości.
ROZDZIAŁ 6
w którym na scenę wkraczają dowódca okrętu
wojennego, generał, psychoterapeuta oraz sługa
boży
Dowódca atomowej łodzi podwodnej, komandor Olaf Sverre,
który był w stanie patrzyć poza horyzont, stał przy peryskopie
i obserwował, jak dopala się Massachusetts.
- Niech Bóg ma ich w opiece - mamrotał, przyciskając zdrowe
oko do głównego peryskopu.
Płomienie nad każdym z miast miały inny odcień. Stockbridge
paliło się na pomarańczowo, Worcester na fioletowo, Wellesley na
złoto, a Newton z cynobrowym poblaskiem.
Peryskop był cudownym połączeniem mistycyzmu i technolo-
gii. Soczewki sporządzono z berylu, tego samego minerału, z któ-
rego Roger Bacon, trzynastowieczny alchemik, wyprodukował
lustro umożliwiające mu obserwowanie zjawisk odległych o sto
mil. Naukowcy z laboratorium badawczego Sugar Brook, pracu-
jący na zlecenie Departamentu Obrony, ustawili owe lustra we-
dług wskazówek znalezionych w notatkach Leonarda da Vinci
i następnie połączyli je z szeregiem geostacjonarnych satelitów;
w rezultacie zbudowali peryskop o nieograniczonym zasięgu.
Amerykański Kongres kupił właśnie obywatelom czterdzieści
dwa takie urządzenia, po jednym dla każdej atomowej łodzi
podwodnej klasy Filadelfia. Obywatele byli w większości zasko-
czeni i zachwyceni tymi prezentami, i odczuwali satysfakcję,
gdyż obywatele Związku Radzieckiego jeszcze takich cudów nie
posiadali.
Sverre zmniejszył ogniskową, skupiając wzrok na płonącym
ogromie Bostonu. Oszołomione mewy kołowały nad portem. Paliły
się żywym ogniem. Sverre zamknął prawe oko i otworzył lewe,
które sporządzone było z gutaperki. Tak, teraz lepiej, płonące me-
wy zniknęły. Każdego wieczoru Sverre zdejmował gumowe oko,
przemywał je ginem i zakładał z powrotem, dzięki czemu alkohol
przenikał wprost do jego mózgu, wprawiając w stan jedynego
w swoim rodzaju uniesienia. W tych trudnych czasach był to jedy-
ny sposób na bezsenność.
Chociaż Sverre mógł obserwować miejsca tak odległe jak In-
die czy Argentyna, nie widział, co dzieje się na jego własnym stat-
ku. W tej kwestii polegał na swym zastępcy.
- Panie Grass - warknął do interkomu - proszę o raport sytua-
cyjny.
Minie kilka minut, zanim porucznik Grass dotrze do kabiny pe-
ryskopowej, można więc przyrządzić sobie drinka. A nawet dwa.
Sverre wyszarpnął butelkę z kieszeni marynarskiego płaszcza, wlał
gin do styropianowego kubka. Spod jego futrzanej czapy wystawa-
ły czarne kędziory włosów. Twarz okalała bujna, jedwabista broda.
Nagle przyszła mu do głowy strofa poezji. Chwytając instruk-
cję zatytułowaną „Torpeda MK-49: naprawy i serwis", nagryzmo-
lił na tylnej okładce:
Wąż Midgardu, już rozwinięty,
Kręgiem otoczył śmiertelny świat.
Gdy Jormungandr wstrząsa zwojami,
Lepki ocean burzy się i wścieka.
Do kajuty wszedł porucznik Grass, odziany w biały mundur;
z połyskującymi mosiężnymi guzikami, trzeszczący cicho od nad-
miaru krochmalu. Piegi porucznika wyglądały na świeżo wypole-
rowane. Marynarka wojenna była całym jego życiem.
Sverre przekreślił słowa wiersza.
- Czy możemy opuścić to okropne miejsce?
- Godzinę temu wyłowiono rozbitka - odparł jego zastępca. -
Jest w ambulatorium.
- W ambulatorium? Do diabła! Nie będę transportował żad-
nych trupów, nie takie mam rozkazy. Jakie ma szansę?
]AMES MORROW
l
- Niezłe. Pocisk zapewne by go wykończył, ale na szczęście za-
słonił się ubiorem ochronnym jakiegoś dziecka. To silny facet, za-
rabia na życie, ryjąc napisy w nagrobkach.
- W nagrobkach?
- Zgadza się.
- Czego mogą od niego chcieć?
- Nie mam pojęcia.
- Napromieniowany?
- Ponad dwieście pięćdziesiąt radów, wedle wskaźników.
- Masz dla mnie jeszcze jakieś złe wiadomości, skoro już tu je-
steś? Powiedz mi, że ambulatorium nie zdoła przyjąć kolejnego
pacjenta.
- Cóż, wciąż zajmują się Wengernookiem i Tarmacem, ale na-
wet po przyjęciu Paxtona będą jeszcze mieli sporo wolnych
miejsc. Dowodzi pan dzielnym okrętem, komandorze.
Sverre skontaktował się z mostkiem i nakazał wykonać zwrot.
- Zanurzenie, panie Sparks. Siedemdziesiąt metrów.
- Ciekawi mnie coś, panie komandorze - rzekł porucznik
Grass. - Kiedy natrafiono na Paxtona, znajdował się w punkcie ze-
ro, w samym kraterze. To dziwne miejsce, nie uważa pan? Co on
tam według pana robił?
Przysunąwszy zdrowe oko do peryskopu, kapitan patrzył, jak
czerwone, wrzące wody bostońskiego portu przelewają się przez
pokład.
- Robił to, co my wszyscy - odparł Sverre. - Próbował znaleźć
drogę do domu.
- Fakty - powiedziała kobieta. - Potrzebne ci są fakty. Pomogą
ci wrócić do rzeczywistości.
George stał się świadom kilku odmian bólu. Uznał, przyjmując
to odkrycie z mieszanymi uczuciami, że nadal żyje. Przetrwał wy-
buch bomby termojądrowej i postrzelenie przez Johna Frostiga,
i choć bardzo chciał być martwy, najwyraźniej nie opuścił jeszcze
tego świata - oczywiście jeśli założyć, że niewyraźna postać stoją-
ca obok niego nie jest aniołem.
- A więc fakty. Znajdujesz się w ambulatorium dla osób napro-
mieniowanych na pokładzie łodzi podwodnej marynarki wojennej
Stanów Zjednoczonych typu SSBN 713 „City of New York", port
macierzysty stacja McMurdo. Wyporność - trzydzieści cztery ty-
siące ton. Znos - dwadzieścia metrów. Broń pokładowa - trzydzie-
ści sześć torped uzbrojonych w rakiety typu Multiprong. Głowice
- zwrotne, osiem na gniazdo, pięćset kiloton każda.
George'a trawiła gorączka. Na czole perlił mu się pot. Burczało
w brzuchu. Bolały go wnętrzności. Czuł, jakby przez głowę prze-
ciągano mu drut kolczasty.
- Istnieje pewien dokument - powiedziała kobieta - zwany po-
rozumieniem z Zatoki McMurdo. Wymienia się w nim sześć na-
zwisk, w tym twoje. Obecnie ewakuujemy was sześciu na lodo-
wiec Rossa.
George nagle zdał sobie sprawę, dlaczego widzi anioła tak nie-
wyraźnie. Otóż leżał wewnątrz plastikowego namiotu, a kobieta
stała na zewnątrz.
Wycharczał coś w odpowiedzi. Zupełnie jakby w jego przełyku
tkwiły dwa kamienie. Wepchnął palce do ust, chcąc się przekonać,
czy to prawda. Grzbiet jego dłoni pokryty był czerwonymi plama-
mi. Krew ciekła mu z dziąseł.
- Żyjesz dzięki operacji „Erebus" - mówiła kobieta. - Kiedy
cię wyratowano, byłeś postrzelony w brzuch i ściskałeś w rękach
dziecięcy ubiór ochronny. Kulę wyjęliśmy w zeszłym tygodniu.
Kombinezon znajduje się w kajucie, którą zajmiesz, kiedy wypu-
ścimy cię z ambulatorium.
Dlaczego tak mi zimno w głowę? - zastanawiał się George. Jest
ci zimno, bo nie masz włosów, odpowiedziały czubki palców. Jesteś
łysy jak kawał południowoafrykańskiego granitu.
- I fakt ostatni. Przez sześć dni byłeś nieprzytomny, w tym cza-
sie przeszedłeś od wstępnej fazy choroby popromiennej przez fa-
zę rozwiniętą aż do fazy „życie albo śmierć". I taka jest twoja sy-
tuacja. Przykro mi, że nie jest lepsza.
Za bólem fizycznym kryło się dodatkowe cierpienie, emocje
przygniatające niczym głazy, których jego przodkowie z Nowej
Anglii używali do kamienowania czarownic. Jeden głaz symbolizo-
wał poczucie straty, drugi lęk, trzeci Holly, czwarty...
- Jestem żonaty - wykrztusił. Dwa słowa, dwa łyki kwasu.
Wstrząśnięty atakiem kaszlu, opadł na poduszkę. Plwocina była
krwawa. - Mam też córkę. Powinienem opowiedzieć jej bajkę o el-
fie, który rzuca złoty cień. - Usiadł z trudem, po czym znowu
opadł na łóżko, obolały i wyczerpany. - Lodowiec? Łódź podwod-
na? To znaczy, że jesteśmy pod wodą? Dlaczego mam czerwone
plamy na rękach? Co utkwiło mi w gardle?
1AMES MORROW
- Plamy oznaczają krwawienie podskórne. To coś w twoim
przełyku to zakażone migdałki. Nazywam się Morning Yalcourt.
Jestem psychoterapeutką i zamierzam ci pomóc.
George zakasłał, mniej gwałtownie niż przedtem. Wstrząsały
nim dreszcze. Płuca miał napuchnięte niczym krowie wymiona
przed dojeniem.
Nasunąwszy na twarz chirurgiczną maskę, doktor Yalcourt od-
sunęła połę namiotu i weszła do środka.
Jeden rzut oka wystarczył, by odrzucić teorię o aniele. Pod je-
dwabnym kimonem kryło się zdecydowanie materialne ciało. Ko-
bieta miała intensywnie błękitnozielone oczy, a włosy gęste i rude
niby zwoje w elektrycznych grzałkach Zakładu Kamieniarskiego
Crippena. Sześć dni nieprzytomny, czy tak właśnie powiedziała?
A zatem nie stawił się na poniedziałkowe spotkanie z panią Co-
yington.
- Musisz sobie zdać sprawę, że... zaraz po tym, jak cię ewaku-
owano, następna głowica znalazła cel. Było to bezpośrednie trafie-
nie. - Nachyliła się bliżej, oddychając głęboko pod maską. - Nikt
oprócz ciebie nie wydostał się z Wildgrove. Rozumiesz?
Jego antypatia do doktor Yalcourt graniczyła z obrzydzeniem.
Skąd wiedziała, że nikt się nie wydostał? Jakie miała prawo mó-
wić takie rzeczy?
Odsunęła się i cofnęła, tak że plastikowa zasłona rozchyliła się,
a potem opadła, ponownie oddzielając ich od siebie.
- Zabij mnie, proszę - rzekł, cytując poparzonych z Wildgrove,
mówiąc tak spokojnie, jakby prosił o szklankę wody.
Doktor Yalcourt spacerowała za mleczną zasłoną. Wydawała się
obrazem rzucanym przez niewyregulowany projektor.
- Nie mam zamiaru cię zabić, lecz wyleczyć.
- Z choroby popromiennej?
- Ze wstydu. Nazywa się to wojennym syndromem winy. Prze-
żyć katastrofę tych rozmiarów, kiedy tylu innych zginęło - to
straszliwe obciążenie dla psychiki.
- Dokąd płyniemy?
- Do domu.
- Do Wildgroye?
- Na Antarktydę.
- Zostaw mnie w spokoju.
- Coś ci powiem jasno i otwarcie, George. Nieczęsto usłyszysz
coś takiego od psychoterapeuty, szczególnie specjalizującego się
w wojennym syndromie winy. Sądzę, że masz prawo dowiedzieć
się, dlaczego twoje nazwisko figuruje w tekście porozumienia
z McMurdo. Gdy już się tego dowiesz - wolna droga. Będziesz
mógł jeść, pić i weselić się... albo przekląć Boga i umrzeć. Nie ob-
chodzi mnie specjalnie, którą możliwość wybierzesz.
Rozległ się odgłos kroków i nieprzyjemna terapeutka rozpły-
nęła się w oddali...
Przekląć Boga i umrzeć. W Księdze Hioba najgorliwszy wy-
znawca Pana poddany jest swego rodzaju zakładowi pomiędzy Bo-
giem i szatanem. Za zgodą Boga szatan zrzuca na głowę Hioba
wszystkie nieszczęścia, wyjąwszy jedynie głowicę termonuklear-
ną. Hiob traci bydło, owce, wielbłądy, osły, sługów, synów i zdro-
wie.
„Przeklnij Boga i umrzyj", radzi jego żona. Hiob siedzi w tym
momencie na zgliszczach.
„Wnętrze mi kipi, nie milczy", skarży się Hiob, który nie posia-
da przysłowiowej Hiobowej cierpliwości. „Stałem się bratem sza-
kali i sąsiadem młodych strusiów. Ma skóra nad piec rozpalona,
a kości me - nad wiatr piekący, stąd gra mi harfa żałobnie, a głos
piszczałki posmętniał".
Przekląć Boga i umrzeć. George'owi wydawało się to wyjątko-
wo sensowną i trafną radą.
Jeśli można powiedzieć coś dobrego o ostrej chorobie popro-
miennej, to z pewnością to, że tworzy ona jasną alternatywę: albo
zabija chorego, albo pozwala mu przeżyć. Wiedząc, że ewentualny
sukces jest możliwością odległą, członkowie personelu medycz-
nego okrętu „City of New York" zabrali się raźno do pracy. Pobra-
li od George'a próbki krwi, śliny i stolca, po czym nafaszerowali
go odpowiednimi antybiotykami. Wbili mu plastikową rurkę
w przedramię i zaczęli podawać białe ciałka krwi. Co dwanaście
godzin kąpali go w roztworze odkażającym, co dwadzieścia cztery
myli głowę glukonianem chlorhexydyny i każdego dnia obcinali
paznokcie u rąk i nóg.
Do końca życia George'a miała prześladować myśl, że promie-
nie gamma zasiały ziarna Bóg wie jakich chorób w jego ciele, ale
lekarze z okrętu podwodnego mieli rację, kiedy uznali go za wy-
leczonego. Gorączka ustąpiła, włosy na głowie odrosły, czerwone
plamy na skórze zniknęły, migdałki wróciły do normalnych roz-
)AMES MOREOW
miarów, płuca się oczyściły, dziąsła przestały krwawić, poziom
płytek krwi i białych ciałek stał się wzorcowy. Sanitariusze za-
pewniali George'a, że wchłonął niewielką dawkę promieniowa-
nia, a ponieważ szybko opuścił punkt zero dzięki operacji „Ere-
bus", skumulowana dawka w jego ciele nie przekroczyła trzystu
radów.
- Bliżej dwustu osiemdziesięciu, jeśli pyta mnie pan o zdanie -
powiedział szef ambulatorium, doktor Brust, porucznik. - Jest
pan w świetnej formie, proszę mi wierzyć. Tylko z jednym nie mo-
gliśmy dać sobie rady.
- Tak? - zapytał George.
- Pańskie spermatocyty nie przemieniają się w spermatydy. -
Doktor Brust był niskim, pulchnym mężczyzną z twarzą tak niesa-
mowicie wymizerowaną, jakby przebywała na własnej, oddzielnej
diecie. - To wina promieniowania.
- O czym pan mówi?
- Jest pan bezpłodny - odparł doktor Brust spokojnie.
- Bezpłodny?
Lekarski fartuch Brusta poplamiony był czymś czarnym.
- Bezpłodny niczym muł. Nie rozumiem, dlaczego na tym eta-
pie miałoby to sprawiać panu jakąkolwiek różnicę.
- Planowaliśmy z żoną... - George zamknął oczy.
- Czy nie powiedzieli panu o żonie?
- Tak. - Kiedy otworzył oczy, ujrzał tylko własne łzy.
- Na pańskim miejscu nie martwiłbym się o własne gonady -
rzekł doktor Brust. - Szczęście, że w ogóle pan żyje.
Wkrótce przeniesiono George'a z izolatki dla ofiar choroby po-
promiennej na zwykły oddział.
- Jesteś wymieniony w porozumieniu z Zatoki McMurdo? - za-
pytał pacjent z sąsiedniego łóżka, wysoki, nerwowy mężczyzna
o tak napiętym wyrazie twarzy, że George nie mógł patrzyć na nie-
go bez grymasu.
- Tak. Moje nazwisko brzmi George Paxton. Ty również?
- Z samego szczytu listy. Z przyjemnością uścisnąłbym ci dłoń,
przyjacielu, ale mam dość nieprzyjemną rurkę w przegubie.
- Ja też.
- Słyszałeś kiedyś o Robercie Wengernooku?
- Czy przypadkiem nie widziałem cię w telewizji?
- Ach, jeszcze jeden - rzekł Wengernook z szyderstwem w gło-
sie. - Oto zapracowuję się na śmierć w Departamencie Obrony,
a wszyscy myślą o mnie jako o facecie z reklamy ubiorów ochron-
nych. W życiu prywatnym jestem asystentem sekretarza obrony
do spraw bezpieczeństwa wewnętrznego.
- Moja żona zawsze chciała wystąpić w reklamie ubiorów
ochronnych. Tej z kobietą rycerzem.
- Naprawdę? Też tam grała? Jaki ten świat mały!
- Nie, chciała tam zagrać. Doskonale by się zresztą nadawała,
była bowiem bardzo piękna, wszyscy to mówili. Podobno trafiła ją
głowica.	',
- Musisz mi uwierzyć, George, naprawdę byłem przekonany, że
te ubiory są w porządku. - Drżące palce Wengernooka splotły się
w skomplikowane układy. Jego język, zaskakująco długi, wysuwał
się z ust niby język kameleona. - Pewnie w ten sposób Japońcy
chcieli się na nas zemścić.
- Za Hiroszimę?
- Myślałem o ważniejszych sprawach. - Wengernook zapalił
papierosa, wypuścił dym. - Boże, to wszystko jest takie straszne.
Można by sądzić, że na łodzi podwodnej nic nie będzie przypomi-
nało człowiekowi o jego rodzinie, ale to nieprawda. Widzę jakąś
gaśnicę i zaraz przed oczami staje mi ta, którą podarowałem Janet
na zeszłe święta. Nie sądziłem, że zwykła gaśnica może wywoły-
wać tak potężne uczucia.
- Wolałbym porozmawiać o czymś innym.
- Ja też.
Jednak twórca napisów nagrobkowych i asystent sekretarza
obrony do spraw bezpieczeństwa wewnętrznego nie mieli sobie
nic więcej do powiedzenia.
Pod koniec tygodnia George został przeniesiony do kabiny bar-
dziej przypominającej wnętrze luksusowego statku oceanicznego
niż jednostki wojskowej. Chciał, żeby Justine tu była, śmiała się
razem z nim z kiczowatej tapety w kwiatki i rozkoszowała obfity-
mi daniami okrętowej kuchni - jajecznicami na śniadanie, małża-
mi na obiad, homarami na kolację - podawanymi przez uśmiech-
niętych, zarumienionych rekrutów, którzy sprawiali wrażenie,
jakby ubiegali się o pracę w niezwykle eleganckim hotelu. Chciał,
żeby Holly tu była, piszczała z radości na widok akwarium pełne-
go żywych koników morskich i nadawała im swoje ulubione imio-
na, te same, które nadała już tuzinom lalek i pluszowych zwierza-
ków. Imionami tymi, nie wiadomo czemu, były zawsze Jennifer,
Suzy, Jeremiasz, Alfred i Margaret.
JAMES MORROW
I tak oto, pomimo wspaniałego otoczenia i wspaniałej kuchni,
George nadal czuł się bratem szakali. Jego harfa nadal grała ża-
łobnie. Czasem tłukł pięściami w różne przedmioty, aż krwawiły
mu knykcie. Dowództwo przysyłało starszego marynarza, żeby po-
sprzątał bałagan. Kiedy indziej przyglądał się wnętrzu swojej sza-
fy, gdzie złoty kombinezon Holly z poszarpaną rękawicą wisiały ni-
by na szubienicy. Wpatrywał się w kombinezon całymi godzinami.
Ocaliłby jej życie, mówił sobie, chociaż podejrzewał, że to nie-
prawda.
- Powinienem był bardziej się starać - jęczał na głos w nie-
oczekiwanych momentach.
Czasem w jego myślach pojawiała się iskierka ukojenia. Jeśli
śmierć jest tak ostateczna i bezbolesna, jak go uczono, to przynaj-
mniej jego rodzinę obdarzono łaską nicości. Justine nie musiała
teraz opłakiwać śmierci córki. Holly nie musiała się zastanawiać,
czy cały ten bałagan w jakiś sposób uniemożliwił jej otrzymanie
lalki Mary Merlin na Gwiazdkę. Dzięki Bogu za zapomnienie,
brzmiała jego unitariańska modlitwa.
Ktoś, najwyraźniej przyzwyczajony do posłuchu, zapukał ener-
gicznie, niecierpliwie do drzwi.
- Otwarte. - George siedział na obitej pluszem kanapie, czyta-
jąc Księgę Hioba po raz trzeci w tym tygodniu. Ponownie cała hi-
storia wydała mu się okrutna i absurdalna.
Do środka wszedł oficer. Paradoksalnie, miał na sobie mundur
wojsk lotniczych. Na atomowej łodzi podwodnej wyglądał nie na
miejscu, niczym rabin w katedrze.
- Jesteś Paxton, ewakuowany, zgadza się?
George zamknął Biblię i potwierdził. Lotnik ocaleniec pod-
szedł bliżej, wyciągając rękę do obowiązkowego uścisku. Miał ma-
sywne bary, surowo ciosaną głowę, budzący respekt tułów i mał-
piej długości ręce. Na piersi, obok plakietki z nazwiskiem -
Tarmac - nosił wielobarwne baretki odznaczeń.
- Generał major Roger „Brzdąc" Tarmac - przedstawił się do-
nośnym głosem. Uściśnięcie dłoni Brzdąca Tarmaca było nie lada
osiągnięciem. - Zastępca szefa sztabu do spraw ustalania celów
bojowych, Dowództwo Strategicznych Sił Powietrznych. Byłem
w centrum stanu Omaha, kiedy nadlecieli Ruscy. Człowiek musi
kiedyś zrobić zakupy przedświąteczne, prawda? A więc jestem
tam, kupuję wielkiego klowna dla dzieciaka siostry, kiedy szybka
jak diabli ruska rakieta wybucha za moimi plecami i nagle, ani
się spostrzegłszy, jestem na pokładzie łodzi podwodnej. Czyste
szaleństwo. Klown był na baterie - miałem je kupić w następnej
kolejności. Wciąż sobie powtarzam „Brzdąc, spójrz prawdzie
w oczy. Nigdy więcej nie zobaczysz tych ludzi - twoja siostra nie
żyje". Powtarzam to sobie i nadal nie wierzę. Była pilotem tak jak
ja. Latała na strategicznych myśliwcach przechwytujących. Jezu!
Nieprawdopodobne.
George nigdy wcześniej nie zapałał do nikogo tak natychmia-
stową sympatią. Brzdąc Tarmac był typem przystojnego, wyspor-
towanego oficera, jakiego dziesięcioletni chłopcy wyobrażają so-
bie w roli ojca, i George, w wieku lat trzydziestu pięciu, również
żywił podobny sentyment.
- Kawy? - zaproponował.
- Zgoda - odparł generał major.
Uzyskanie kawy na pokładzie „City of New York" wymagało
jedynie podejścia do ekspresu znajdującego się w każdej kajucie
i naciśnięcia kilku guzików.
- Ze śmietanką i cukrem?
- Czarną. Może być w brudnym kubku. My piloci bombowców
nie potrzebujemy luksusów.
Styropianowy kubek wypełnił się czarnym płynem. George po-
dał kawę gościowi.
- Jak dotąd udało mi się zlokalizować wszystkich członków ope-
racji „Erebus" oprócz Sparrowa, kaznodziei. - Brzdąc pociągnął
łyk kawy. - Będziemy tu mieli parę wybitnych umysłów. Wenger-
nook jest...
- Poznałem go na izbie chorych.
- Imponujący facet, co?
- Nerwowy.
- Owszem. Powinien rzucić palenie. Potem mamy Briana Over-
white'a z Agencji Rozbrojenia i Kontroli Zbrojeń i... nigdy nie
zgadniesz, kogo wsadzili do kabiny obok ciebie.
- Kogo?
- Williama Randstable'a. Pamiętasz, jak pokonał tego Ruska
w szachach? Miał tylko siedem lat czy coś koło tego.
- Nie interesuję się szachami.
- To było dla nas wielkie zwycięstwo propagandowe. Dzieciak
pracował dla jednego z tajnych instytutów strategicznych przez
jakiś czas, a potem umieścili go w centrum naprowadzania rakiet
w Sugar Brook. Biorąc to wszystko pod uwagę, wydaje się, że nasz
!AMES MORROW
prezydent szykuje całkiem niezłą imprezę na pustkowiach An-
tarktydy. Za kilka dni zbiorą cały zespół - po tym, jak przejdzie-
my już przez te bzdury związane z kompleksem winy - żebyśmy
mogli rozważyć dostępne nam możliwości. Boże, mam nadzieję, że
ewakuacja postępuje w szybkim tempie. Nie wyobrażam sobie,
żeby miało się to zamienić w masakrę ludności cywilnej.
- Dlaczego Antarktyda?
- Potężny kawał lodowej pustki, co? I dlatego trudno nas bę-
dzie trafić rakietą. Doskonałe miejsce na ośrodek kontroli i dowo-
dzenia. Wygląda na to, że szefowie połączonych sztabów pomyśle-
li o wszystkim - ja znam się na interkontynentalnych rakietach
balistycznych, Wengernook wie, co powinniśmy przeznaczyć na
europejski teatr działań, Randstable zajmie się sprawą badań
i nowych technologii, a wielebny Sparrow nie dopuści, by upadło
nasze morale. W porządku, w porządku, przyznam to. Wszyscy po-
winniśmy po prostu to przyznać, zgadza się? Boimy się. Nigdy
wcześniej tego nie robiliśmy. Kiedyś trzeba stracić cnotę. Musisz
się strasznie denerwować, co z twoim planem MARCH i tak dalej.
Wiesz, jestem wielkim zwolennikiem MARCH. W sztabie nazywa-
no mnie nawet Marcowym Zającem.
- Moim planem? Nie mam nic wspólnego z planem MARCH.
Nawet o nim nie słyszałem, dopóki profesor Carter...
- Modulowane ataki w reakcji na czynną napaść... to nie twoje
dziecko?
-Nie.
- A zatem SPASM. Jesteś jednym z geniuszy odpowiedzialnych
za SPASM.
- SPASM?
- Specjalny plan ataku... hm, co ty właściwie robisz w tym ze-
spole, Paxton?
- Sam chciałbym to wiedzieć... Dwa tygodnie temu podpisałem
naprawdę dziwną umowę dotyczącą kupna ubioru ochronnego.
- Ubiory ochronne? Do diabła, przecież przed niczym nie chro-
nią. Przeprowadziliśmy odpowiednie testy.
- Ja mam taki, który chroni. Trzymam go w szafie. Nie... nie
zdążyłem go dostarczyć na miejsce.
- Nie jesteś z branży wojskowej? Nie pracujesz w Sugar Brook
albo Lumen czy w czymś podobnym?
- Ryję napisy na nagrobkach.
- Napisy na nagrobkach?
- Ostatnio pisałem epitafia.
- Epitafia? Przykro mi to mówić, Paxton, ale wygląda na to, że
ewakuowano ciebie przez pomyłkę.
- Ja nawet nie chcę należeć do zespołu. Chcę umrzeć.
Marcowy Zając nie był w stanie znaleźć na to właściwej odpo-
wiedzi.
- Umrzeć? - zapytał. Dłońmi przeczesał włosy, sztywne i proste
niby igły do szycia. - Umrzeć? - zapytał ponownie. U jego szero-
kiego pasa zwisał obiekt podobny do petardy. - Ładną masz tu ka-
binę, Paxton. Moja też nie jest zła. Marynarka wojenna zawsze
działa z rozmachem, co? Ten okręt przewozi trzydzieści sześć ra-
kiet woda-powietrze typu Multiprong, załadowanych i gotowych
na ruskiego niedźwiedzia.
George zerknął na akwarium z konikami morskimi, przyjrzał
się błazeństwom Jennifer, Suzy, Jeremiasza, Alfreda i Margaret.
Poprzedniego dnia pojawiło się kilka młodych. Wyobraził sobie,
że Holly je widzi. Wyimaginowane okrzyki zachwytu córeczki ra-
niły mu duszę.
Brzdąc nalał sobie drugi kubek kawy, opróżnił go natychmiast
i udał się po trzeci.
- Epitafia, powiedziałeś? Hm, może dowództwo spodziewa się,
że walka potrwa tak długo, że wszyscy będziemy potrzebowali pa-
ru dobrze dobranych słów nad głową. W każdym razie witaj w ze-
spole. Czeka nas powzięcie paru trudnych decyzji. Zacząłeś już te-
rapię?
- Nie. A ty?
- Chyba tak. Prawie cały czas siedzimy w kabinie doktor Val-
court i gadamy po próżnicy, za co wojsko chyba płaci pani doktor
obowiązującą stawkę. Mówię jej, że moje poczucie winy wynika
głównie z faktu, że nie znajdowałem się w siedzibie sztabu, kie-
dy przeprowadziliśmy uderzenie odwetowe. - Wyszczerzył zęby
w sztucznym uśmiechu. - Niech nikt cię nie zwiedzie. Nasze ra-
kiety powietrze-ziemia typu Dzida to najlepsze zabawki, jakie
można nabyć za dług federalny. - Jego uśmiech nagle zniknął.
Brzdąc Tarmac zakrył dłonią usta, jakby chciał powstrzymać wy-
mioty. - Do diabła, boję się, Paxton.
- Nie podoba mi się doktor Yalcourt.	;
Generał major odetchnął głęboko.
- Tak, wiem, jest nieco obojętna, ale lubię te z nią spotkania.
Może kiedyś skończę po wewnętrznej stronie jej majtek. -
JAMES MORROW
Zgniótł styropianowy kubek. Resztki kawy wylały mu się na
dłoń. - Cholera, czy nie uważasz, że powinni dać nam parę możli-
wych scenariuszy do przeanalizowania? Możesz być pewien, że
ruscy generałowie nie siedzą teraz w trzewiach jakiejś cholernej
łodzi podwodnej.
Konik morski Jeremiasz całował się z konikiem morskim Mar-
garet.
- Czy kiedykolwiek zauważyłeś, że na rysunkach czterolatków
ludzie są zawsze uśmiechnięci? - zapytał George. - W każdym ra-
zie ludzie na rysunkach mojej czteroletniej córeczki zawsze się
uśmiechali. Miała na imię Holly.
- Przykro mi. Wojna to piekło, co? - Brzdąc wydobył petardę
z kabury. - Jezu Chryste, to się naprawdę dzieje! Praktycznie naj-
większa tragedia, jaką można sobie wyobrazić, i... dzieje się!
Rzecz w tym, że kiedy już znajdziesz się w sytuacji, w której two-
ja strategia odstraszająca okazała się nieskuteczna, nie możesz
pozwolić, by nieprzyjaciel rozdawał karty. W wielu scenariuszach,
częściej niż przypuszczasz, zwycięzcą jest facet, który oddaje
ostatni strzał. - Brzdąc potrząsnął bronią. - Mała zabawka, ale czy-
ni cuda. Jak z opowieści o Dawidzie i Goliacie.
- Granat ręczny?
- No nie, Paxton, daj spokój, żyjemy w erze mikroelektroniki.
W marynarce może szczają do złotych nocników, ale jeśli szukasz
najnowszych technologii, zwróć się do lotnictwa. To jest przenoś-
na miniaturowa głowica jądrowa o sile jednej kilotony, wraz z sys-
temem transportującym. Wygląda jak...
- Zabawka - dokończył George, przesuwając się w głąb kabiny.
Rzeczywiście, rakieta do tego stopnia przypominała zabawkę, że
Holly, gdyby tu była, z pewnością użyłaby jej do wysłania swojego
pluszowego kurczaka na Księżyc. - Proszę, zostaw mnie teraz sa-
mego - rzekł George. - Czuję nadciągający atak poczucia winy.
George spędził następne cztery dni w swoim łóżku z baldachi-
mem, kryjąc się pod jedwabną kołdrą, pragnąc śmierci. Przekli-
nał Boga, lecz nie umarł. Jego umysł pragnął zerwać wszelkie
związki z tym, co pozostało z zewnętrznego świata, lecz jego ciało
odmówiło współpracy. Serce, niepomne losu Justine, biło nadal.
Nerki, obojętne na nieobecność Holly, filtrowały płyny. Kiedy
w ustach robiło mu się sucho, pił. Gdy burczało mu w brzuchu,
jadł. George Paxton przeklinał Boga i przeklinał fałszywe przysło-
wie, że czas leczy wszelkie rany.
Jedyne fizyczne ćwiczenie, jakie wykonał przez cały tydzień,
polegało na chodzeniu we śnie.
- Ho, ho, kogo my tu mamy?
Ktoś potrząsnął nim tak gwałtownie, że miał wrażenie, iż zaraz
się rozleci. Otworzył oczy. Stało przed nim sześciu chorążych. Po-
tem zrobiło się z nich czterech. Wstrząsy ustały. Dwóch chorążych
- pyzatych, rumianych, niezbyt różniących się od siebie.
- Po pierwsze, powinien nam pan zasalutować - rzekł jeden
chorąży.
- Zgadza się - dodał drugi.
- Zasalutować komu?
- Podporucznikowi Cobbowi - odpowiedział pierwszy.
- I jego kuzynowi, podporucznikowi Peachowi - dodał drugi.
- Panie Peach, zdaje się, że znajdujemy się w towarzystwie
George'a Paxtona - powiedział podporucznik Cobb.
- Coś takiego, panie Cobb. Czyżby miał pan na myśli George'a
Paxtona wymienianego w porozumieniu z McMurdo?
- Nikogo innego - odparł podporucznik Cobb.
Podporucznik Peach zdjął zabłąkaną nitkę z emblematu mary-
narki wojennej na jedwabnej piżamie George'a.
- Niektórzy mówią, że powinniśmy budować powolne, niedo-
kładne, niezniszczalne rakiety - powiedział z lekkim uśmiechem.
- W ten sposób potwierdzając obawy Rosjan, że zamierzamy
zaatakować pierwsi - ciągnął podporucznik Cobb.
- Podczas gdy inni twierdzą, że arsenał szybkich i dokładnych
rakiet...
- ...stanowi lepszy element odstraszający - dokończył podpo-
rucznik Cobb.
- Ponieważ nie implikuje on wzajemnej zagłady w razie kon-
fliktu - rzekł podporucznik Peach.
- Przeciwnie, niektórzy twierdzą, że ośrodek dowodzenia wro-
ga należy ocalić.
- By można było wynegocjować rozejm.
- Podczas gdy inni mówią, że ośrodek dowodzenia należy znisz-
czyć od razu...
- By nieprzyjaciel został pozbawiony swego „mózgu" i nie
mógł wykonać uderzenia odwetowego.
- I przeciwnie, gdyby tak było, mogłoby się to zdarzyć.
JAMES MORROW
- A gdyby było tak, tak by się zdarzyło.
- Lecz ponieważ tak nie jest, nie zdarza się.
- Oto doktryna strategiczna.
- Proszę nam zasalutować, Paxton.
George zasalutował niepewnie.
- Przykro mi, ale źle - rzekł podporucznik Peach. - Jeszcze raz.
George ponownie zasalutował.
- Nadal słabo - powiedział podporucznik Cobb. - Wygląda na
to, że mimo wszystko będziemy musieli wsadzić pana do komory
torpedowej.
- Do czego? - zapytał George.
- Proszę się nie martwić. Nie będzie pan tam długo - rzekł
podporucznik Peach.
- Najwyżej minutę - dodał podporucznik Cobb.
- A potem - wiu, wiu! - wystrzelimy pana prosto w wody dzi-
kiego, błękitnego Atlantyku.
- To ten wielki słony za burtą.
- Czy umie pan pływać?
- Czy umie pan oddychać pod wodą?
Pomimo oszołomienia George uświadomił sobie, po pierwsze,
że boi się tych facetów. A po drugie, że właśnie wloką go gdzieś
korytarzem. Próbował się uwolnić. Czuł, jak ból rozrywa mu mięś-
nie. Widział mijane świetlówki u sufitu i przewody wentylacyjne.
Próbował wykrzyczeć w twarz swoim oprawcom, że nie mają pra-
wa traktować go w ten sposób, ale poczuł tylko, jak spocona dłoń
podporucznika Cobba zatyka mu usta.
Wnętrze przedziału torpedowego pomalowane było zieloną
farbą; złączenia na ścianach wzmacniały żelazne nity. Z głośników
sączyła się melodia „Kotwy rzuć" w wykonaniu zespołu smycz-
ków. Dwaj podporucznicy zaciągnęli George'a do komory numer
jeden i otworzyli małe drzwiczki. Wnętrze komory, cuchnące sło-
ną wodą i olejem silnikowym, nasuwało skojarzenia z łonem zdol-
nym rodzić małe, przenośne głowice nuklearne.
Podporucznik Cobb podsunął George'owi pod nos kopię poro-
zumienia z Zatoki McMurdo. Był to kilkusetstronicowy dokument
w formie kołonotatnika z drutem kolczastym zamiast sprężynki.
Cobb otworzył go na strome z oznaczeniem „Dodatek C" i pokazał
George'owi. Dodatek C nosił podtytuł „Umowa sprzedaży ubioru
ochronnego".
- To pański podpis, nieprawdaż? - zapytał podporucznik Cobb.
6. Tak oto kończy się świat
- Tak, ale...
- Proszę spojrzeć, panie Peach, on to podpisał!
- I to własnym nazwiskiem!
- Jestem przyjacielem generała Tarmaca - zapewnił George.
- Marcowego Zająca? - zapytał podporucznik Cobb.
- Tak właśnie.
- Każdy przyjaciel generała Tarmaca jest moim wrogiem -
rzekł podporucznik Peach.
- Niech pan nie zapomni zamknąć ust - powiedział podporucz-
nik Cobb.
- I nie zapomni zatkać nosa.
- I nie zapomni napisać.
- Zawsze byliśmy z panem...
- Czekając na zaproszenie.
George zamachnął się, celując w szczękę Cobba. Uderzenie
było głośne i zdecydowane. Peach odpowiedział tym samym, pla-
sując pięść w żołądku George'a i otwierając zabliźnioną ranę po>
kuli.	•'
Potrafię to znieść, powiedział George do siebie, kiedy dwaj
podporucznicy wepchnęli go do komory torpedowej i zamknęli
drzwiczki. Nie będę krzyczał. Od początku pragnąłem zapomnie-
nia i oto ona, niepamięć, mój dobry unitariański przyjaciel.
Słyszał swój oddech odbijający się echem od cylindrycznych
ścian. Uznał, że tak muszą czuć się jego klienci zamknięci w trum-
nach. Czy uspokaja ich fakt, że wart siedemset pięćdziesiąt dola-
rów kawał granitu tkwi im nad głową? Wrzasnął donośnie. Jego,
wrzask wrócił echem, powodując przenikliwy ból w uszach.
Pomyślał o ciosie, który właśnie wymierzył Peachowi. Czy do-
brze widział? Czy to możliwe? Czy kiedy rozciął podporucznikowi:
wargę, z rany wypłynęła czarna krew?
Zmoczył spodnie od piżamy. Uczucie ciepła było zarazem
obrzydliwe i uspokajające. Powiedzieli, że potrwa to tylko minu-
tę. Czarna krew. Jak u pani Covington. Skutek promieniowania?
Nie, przecież pani Covington odwiedziła zakład kamieniarski;
przed wojną, nieprawdaż? Zrobiło mu się zimno.	l
Zawsze lubił chodzić do kina, szczególnie z Justine. Małżeńskie';
randki są najlepsze pod słońcem. Można się zrelaksować, nawet'
jeśli zabraknie prażonej kukurydzy, nie jest to jeszcze koniec
świata. Człowiek siedzi w fotelu, oddychając klimatyzowanym po-
wietrzem, i czeka, aż zacznie się film - jakikolwiek film, nie ma to
JAMES MORROW
znaczenia - niczym kosmonauta w stanie nieważkości, bez żad-
nych zobowiązań, żadnych obciążeń...
Drzwi komory się otworzyły. Ktoś chwycił go za kostki i wycią-
gnął na zewnątrz. W przedziale torpedowym unosił się zapach
spalonych włosów, którego nie czuł wcześniej. Słodkie smyczki
kwiliły teraz na melodię „Tam w oddali". George zgiął kolana
i wstał. Bolały go zdrętwiałe ramiona.
Mężczyzna po trzydziestce, przystojny, krępy, ubrany w nieska-
zitelny trzyczęściowy garnitur, szczerzył zęby w uśmiechu. Włosy
miał kasztanowate i bujne, niczym dobrze utrzymane futro oran-
gutana.
- Co się stało z tymi dwoma podporucznikami? - zapytał
George. Postąpił naprzód, stawiając wąsko nogi, by ukryć plamę
w kroku.
- Najwyraźniej skończyli już wachtę, George - rzekł jego wy-
bawca przyjaźnie. - Sądzę, że chcieli cię tylko nastraszyć.
- Skąd przyszło im do głowy, że nastraszą mnie, grożąc wyrzu-
ceniem za burtę? - zaśmiał się twórca epitafiów.
Jego wybawca nie zareagował. George nigdy dotąd nie widział
tak gładko ogolonego mężczyzny. Facet wyglądał, jakby wydepilo-
wał sobie twarz.
- Mój dziadek służył w marynarce - rzekł głosem o fakturze
szlachetnej kawy, jedwabistym, miodopłynnym. - Wiele się od
tamtego czasu zmieniło. Ci dwaj marynarze najwyraźniej nie
otrzymali daru Ducha Świętego.
George przyjrzał się swoim pięściom. Były poplamione sub-
stancją przypominającą smołę.
- Mają czarną krew.
- Nie dziwi mnie to - odparł jego zbawca.
- Również jesteś marynarzem?
- Oglądasz czasem programy religijne w telewizji?
- Niezbyt często.
- W zeszłym roku nasza audycja „Zbliża się Boski gniew" - ni-
gdy nie trafiłeś na ten program? - cieszyła się lepszą oglądalno-
ścią niż konkurencyjne „Śpiewajmy razem psalm". Dostawaliśmy
dwie i pół tony listów tygodniowo. Bóg potrafi czynić niezmierzo-
ne dobro.
- Moja żona zawsze chciała występować w telewizji.
Kaznodzieja wysunął przed siebie miękką, giętką dłoń.
- Wielebny Peter Sparrow - przedstawił się.
Ściskając rękę kapłana, George poczuł pewność i spokój pro-
mieniujące z każdego palca. Oto spotkał wspaniałego towarzysza
niedoli.
- Na naszych oczach telewizja staje się ulubionym medium Bo-
ga, powoli zastępując wynalazek Gutenberga - rzekł kaznodzieja.
- Ostatnio prezentowaliśmy w ramach naszej audycji serię starych
filmów, chodziło o powiększenie widowni, rozumiesz? Trzeba tra-
fiać w ludzkie gusta. Jasne, może „Ben-Hur" to wcale nie taki do-
bry film - ich przedstawienie trądu było cokolwiek niedoskonałe -
ale w ten sposób można powoli przyzwyczajać ludzi do ambitniej-
szych dzieł, w rodzaju „Szaty", „Quo vadis" i temu podobnych.
George zakaszlał. W komorze torpedowej roiło się zapewne od
zarazków chorobotwórczych.
- A więc wszyscy zmierzamy na Antarktydę - powiedział, zmie-
niając temat.
- Czy to nie wspaniałe, że wojna jądrowa nie dotyczy chrześci-
jan? - rzekł Sparrow. - Wiedziałem, że czas wygnania będzie cza-
sem radosnym, ale nie zdawałem sobie sprawy, że będzie to radość
tak pełna uniesienia. Wkrótce spotkam się z moją rodziną.
- Przebywają na Antarktydzie?
- Nie, w niebie z Jezusem.
George odruchowo zerknął w górę.
- Mogę cię o coś zapytać? - Kaznodzieja dotknął poplamio-
nych knykci George'a. - Czy jesteś zbawiony?
- Tak, tyś właśnie mnie zbawił. Jestem ci bardzo wdzięczny.
Gdyby twój program był nadal nadawany, z pewnością bym go
oglądał.
- Mówię o twoich stosunkach z...
- Moja rodzina zginęła, kiedy Rosjanie zaatakowali Wildgrove.
Tak mi powiedziano.
Wielebny Sparrow zmarszczył brwi.
- Hebrajscy prorocy, Ezechiel, Jeremiasz, mieli rację, rozu-
miesz? Wygnanie, straszliwy sąd, zniszczenie jerozolimskiej świą-
tyni - przewidzieli to wszystko. Jesteś ocalony, George, inaczej bo-
wiem nie uczestniczyłbyś w tym rejsie.
- Jestem członkiem Kościoła unitariańskiego.
- Będę się za ciebie modlił - rzekł wielebny Sparrow z przeko-
naniem.
- Doceniam to - rzekł George i naprawdę tak myślał.
ROZDZIAŁ 7
w którym nasz bohater podejmuje strategicz-
ną decyzję i zyskuje powód, by nie przeklinać
Boga i nie umierać
l
W ciągu następnych dni smutek trapiący George'a, w sposób
typowy dla tradycji Nowej Anglii, przestał być uczuciem sponta-
nicznym, a stał się narzuconym obowiązkiem.
George usilnie próbował przypomnieć sobie wszystkie chwi-
le, kiedy ojcostwo wydawało mu się przygniatającym ciężarem.
Okazje, kiedy płacz Holly albo jej upór wyprowadzały go z rów-
nowagi, kiedy czuł się, jakby zamienił normalne życie na niewo-
lę z żelazną kulą u nogi. Lecz w zamian pojawiały się tylko
kojące wspomnienia. Holly układająca do snu swoje lalki. Pró-
bująca nakarmić śmiertelnie chorego kota. Nucąca piosenki.
Starająca się zrozumieć dowcip opowiadany przez dorosłego.
Nie pojmowała jeszcze sensu kalamburów. Puk, puk - mówiła.
Kto tam? - pytała jej czteroletnia przyjaciółka. Jennifer (albo
Suzy, albo Jeremiasz, albo Alfred, albo Margaret), odpowiadała
Holly.
Jaka Jennifer?
Jennifer Psie Pieluchy Tłusta Gęba!
I obie zaczynały chichotać, rozśmieszone przedszkolnym hu-
morem.
Puk, puk.
- Kto tam? - George właściwie nie musiał pytać. Pukanie było
charakterystyczne niczym odciski palców. - Drzwi są otwarte, ge-
nerale Tarmac.
Marcowy Zając z impetem wkroczył do kabiny - przypominało
to szarżę jednoosobowego oddziału piechoty. Za nim wszedł męż-
czyzna około pięćdziesiątki z ostrym kłującym spojrzeniem i po-
sturą marionetki.
- Przedstawiam ci doktora Williama Randstable'a - rzekł
Brzdąc. - Cudowne dziecko z laboratorium Sugar Brook i, jak gło-
si plotka, prawdziwy geniusz. - Generał schudł nieco od ostatnie-
go czasu, a worki pod jego oczami się zmniejszyły. - Williamie,
oto George Paxton, ceniony poeta z Wildgrove, w stanie Massa-
chusetts.
- W gruncie rzeczy nie jestem już cudownym dzieckiem -
rzekł Randstable. Miał na sobie garnitur o kilka numerów za du-
ży. - Raczej utalentowanym mężczyzną w średnim wieku.
- Słyszałem, że pokonał pan niegdyś rosyjskiego mistrza sza-
chowego.
- Udało mi się uniknąć popełnienia ostatniego błędu - rzekł
uprzejmie Randstable.
Brzdąc poklepał swoją przenośną głowicę termojądrową u pasa.
- Cóż, panowie, zdaje się, że szykuje się niezła zabawa. - Mówił
drżącym głosem i przez zaciśnięte zęby. - O godzinie czternastej
zero zero ma zostać przeprowadzony atak na istniejące jeszcze po-
ligony rakietowe wroga. Jeśli szybko przejdziemy na mostek, mo-
że uda nam się zobaczyć, jak trzydzieści sześć rakiet typu Multi-
prong startuje z impetem równym temu, z jakim Grant nacierał
na Richmond.
- Laboratorium Sugar Brook opracowało technologię sterowa-
nia i kontroli dla tych rakiet - rzekł Randstable z lekkim chicho-
tem. Zdjął okulary i zaczai gryźć końcówkę rogowej oprawki. - Za-
wsze się zastanawiałem, jak będę się czuł w dniu, kiedy na dobre
opuszczą rodzinne gniazdko.
- Zapewne wściekły - odrzekł George. Było to jednak zbyt sła-
be określenie, sądząc po sapaniu i głośnych westchnieniach, jakie
wydawał Randstable.
Przecisnąwszy się wąskim korytarzem pełnym rur, przewodów
i kranów trzej członkowie operacji „Erebus" dotarli do drzwi ozna-
czonych napisem ŚWIETLICA: NIEUPOWAŻNIONYM WSTĘP
WZBRONIONY. Brzdąc uznał, że zakaz nie stosuje się do nich.
Przekroczywszy próg, znaleźli się w czymś w rodzaju dzielnicy
JAMESMORROW
uciech, proporcjami dostosowanej do wymiarów łodzi podwodnej.
Ruszyli korytarzem oznaczonym jako Aleja Rekreacji. George za-
uważył niewielkie lodowisko, odrobinę skrócony tor kręgielni, mi-
niaturowe pole golfowe, gdzie każdy błąd powodował przepadek
piłeczki w otworze gębowym - albo innym - gipsowej syreny, oraz
dwie pływalnie. Pływalnia dla zwykłych marynarzy miała dwa i pół
metra głębokości, oficerska trzy metry. Nagle George'owi stanęła
przed oczami koszmarna wizja - Peacha i Cobba oplątujących go
łańcuchami i wrzucających do oficerskiej pływalni. Choć może wy-
braliby tor kręgielni. Związaliby go i umieścili w przestrzeni za
kręglami.
Barwny neon błyskał na frontonie niewielkiego kina. Zapowia-
dał projekcję „Wojny i pokoju" w reżyserii Siergieja Bondarczuka.
Kilku marynarzy w błękitnych mundurach stało w kolejce do kasy;
nie było pomiędzy nimi Peacha i Cobba. Naprzeciw teatru mieści-
ło się niewielkie kasyno Srebrny Dolar, oszałamiające feerią świa-
teł i zwodzące obietnicą zdobycia natychmiastowej fortuny. Za
wahadłowymi drzwiami George zauważył starszego marynarza
rozdającego karty do gry w oczko. Odgłosy wydawane przez auto-
maty odbijały się echem po korytarzu.
Minąwszy przepierzenie oznaczone napisem STREFA OD-
STRASZANIA: NIEUPOWAŻNIONYM WSTĘP WZBRONIONY,
trzej wędrowcy znaleźli się przed otwartymi drzwiami do prze-
działu rakietowego. Wszędzie uwijali się marynarze. Brzdąc za-
trzymał pierwszego oficera, jaki się napatoczył, piegowatego po-
rucznika Grassa.
- Panie Grass, myślałem, że zamierzacie dokonać odpalenia
punktualnie o czternastej zero zero.
Młody oficer nie oddał honorów Brzdącowi.
- Człony powrotne nie są gotowe.
- Nie gotowe? Do cholery, co wy tu wyrabiacie, poruczniku?
Komandor Sverre da wam popalić.
Teraz Grass zasalutował. Uczynił to niewłaściwą ręką. Przysu-
nął się do George'a, mrugając porozumiewawczo.
- Czy to nie pana chcieli wystrzelić do wody w zeszłym tygo-
dniu? Bardzo śmieszne.
Weszli za Grassem do przestrzennego, wypełnionego metalicz-
nymi dźwiękami przedziału rakietowego.
- Mogłem się udusić - zauważył George.
- Chyba o to właśnie chodziło - odparł Grass.
Przytłaczająco wielkie, oślepiające stalowym blaskiem rakiety
balistyczne wznosiły się ku sklepieniu niczym egipskie kolumny.
I rzeczywiście, pomieszczenie przypominało właściwie świątynię
w Karnaku, tyle że w wydaniu technologicznym. George niepew-
nie postąpił naprzód, onieśmielony górującym nad nim majesta-
tem narodowego arsenału. W „świątyni" krzątali się „wierni".
Marynarze, uczepieni drabinek, odkręcali drzwiczki robocze
i spuszczali je na dół za pomocą stalowych lin.
- Dlaczego wybebeszacie rakiety, poruczniku? - zapytał
Brzdąc.
- Żeby dostać się do bandaży wiążących stożka ochronnego -
odparł Grass.
- Po co chcecie dostać się do bandaży ochronnych?
- Żeby uzyskać dostęp do ładunków detonujących.
- W jakim celu?
- Żeby wyłączyć mechanizmy uzbrajające.
- A to po co?
- Żeby roztrzaskać je na kawałki.
Brzdąc wetknął palec do ucha i pokręcił nim energicznie.
- Przepraszam, poruczniku, ale od tej eksplozji w Omaha chyba
pogorszył mi się słuch. Wygląda mi na to, że rozbrajacie rakiety.
- Te cacka są niebezpieczne, panie generale. Jeśli któraś wy-
buchnie podczas odpalania, komuś mogłoby się coś stać.
Wiązka transportujących bombę mechanizmów powrotnych wi-
doczna była na szczycie najbliższej rakiety. Przypominały kape-
lusz czarownicy: czarne, stożkowate, tłuste od dziwnych smarów.
- Zamierzacie odpalić nieuzbrojone rakiety? - zapytał Rand-
stable ze zdumieniem. - Coś w waszej strategii jest dla mnie zu-
pełnie niezrozumiałe, poruczniku.
- Jak pan bez wątpienia się orientuje, doktorze Randstable,
na okręcie podwodnym każdy centymetr sześcienny przestrzeni
jest na wagę złota. - Grass uśmiechnął się chłopięco. - Gdy usunę
już wszystkie te śmieci, będę mógł wykorzystać puste człony ra-
kietowe do hodowania drzewek pomarańczowych. - Mrugnął
okiem. - Projekt „Cytrus".
- Drzewka pomarańczowe! - Głos Brzdąca odbił się echem
w wielkiej lśniącej świątyni. - Drzewka pomarańczowe, niech
skisnę!
Marynarze przestali pracować. Spoglądali z zaciekawieniem
z góry.
JAMES MORROW
- Jak pan zapewne zdaje sobie sprawę, generale, świeże poma-
rańcze są rzadkością na dnie Oceanu Atlantyckiego - rzekł Grass.
- Jeśli chce pan znać moje zdanie, przesadzanie drzewek owoco-
wych wydaje się technologią przyszłości.
Komandor Olaf Sverre posiadał apokaliptyczną kolekcję.
Obiektem jego zainteresowań był koniec świata. W przerwach mię-
dzy piciem ginu i wypełnianiem obowiązków dowódcy przekopy-
wał okrętową bibliotekę w poszukiwaniu nowej wizji dnia sądu
ostatecznego i znajdując takową, pisał na jej podstawie kiepski
poemat. Ogień, lód, głód, powódź, susza, zaraza, wojna - Sverre
miał je wszystkie w swojej kolekcji. W poemacie „Noe i Naamah"
kapitan opisał czterdziestodniowy potop, w którym utonęli wszy-
scy grzesznicy, opisał Noego wysyłającego białego kruka na poszu-
kiwanie suchego lądu, a następnie scenę, w której ptak znajduje
unoszącego się na powierzchni wody topielca i żywi się jego cia-
łem, przez co na zawsze traci swoje śnieżne upierzenie, czerniejąc
kompletnie i nieodwołalnie. W „Yimie zwycięskim" Sverre pisał
o ostrej nie kończącej się zimie, o Yimie uzyskującym instrukcje
od zaratustriańskiego boga światła, o wielkiej jaskini, do której
bohater zanosi nasienie ludzi i zwierząt. Żadnych zarodków garbu-
sów, radzi Yimie bóg światła, wczesny wyznawca eugeniki. Żadnych
impotentów, szaleńców, trędowatych ani zazdrosnych kochanków.
Sverre siedział przy swoim biurku i zanurzywszy gęsie pióro
w kałamarzu w kształcie czaszki, atakował papier śmiałymi zawi-
jasami. Kruk Noego popatrywał na niego z góry - alabastrowy bi-
belot, biały niczym ubiór ochronny. Komandor pisał o morskim
potworze nazywanym Jormungandr, ukrytym w lodowatych głębi-
nach, wężu tak długim, że opasywał doczesny świat, Midgard. Nor-
dycki bóg Thor postanowił niegdyś upolować węża Midgardu. Jako
przynęty użył wołowej głowy na łańcuchu. Jormungandr skusił się
na smakołyk. Thor wyciągnął węża z morza, uniósł młot do śmier-
telnego ciosu, a wtedy łańcuch pękł. Lecz Thor i wąż mieli spotkać
się ponownie, w dzień Ragnarók, końca świata, a ten czas...
Walenie do drzwi przerwało komandorowi pracę nad „Sagą
o Thorze". Wetknął pióro w dziób kruka, przełknął nieco ginu
i chwiejnym krokiem ruszył do drzwi.
- Ci rozbitkowie koniecznie chcieli się z panem zobaczyć -
mruknął porucznik Grass stojący za progiem.
Brzdąc zasalutował niechętnie.	|
- Komandorze Sverre, działania mogące stanowić zagrożenie '
dla naszego bezpieczeństwa - najwyraźniej opatrzone kryptoni-
mem „Cytrus" - są obecnie prowadzone w przedziale rakieto-
wym.
- Może pan odejść, panie Grass - rzekł komandor z obcym ak-
centem, którego nie dało się zidentyfikować.
Pewny, że nic przyjemnego nie zajdzie pomiędzy Brzdącem
i Sverre'em, George oddalił się pod pretekstem podziwiania ele-
gancko staromodnej kajuty dowódcy - była tu dębowa boazeria,
miękkie dywany, głębokie sofy, wielki globus. Na biurku siedział
alabastrowy kruk, który spodobałby się Holly.
- Widzę, że podoba ci się mój ptak, Paxton - rzekł Sverre. -
Nazywa się Edgar Allan Poe.
- Ktoś kiedyś zadał mi zagadkę - odparł George. - Dlaczego
kruk jest podobny do biureczka?
- Słyszałem to - rzekł Sverre. - Odpowiedź nie istnieje.
- Postaram się ją znaleźć - powiedział Randstable, wyraźnie
zaintrygowany.
- To strata czasu - uciął Sverre. - A teraz zagadka, na którą ist-
nieje odpowiedź: kiedy pierwsze uderzenie nie jest pierwszym ,•
uderzeniem?
- Kiedy? - zapytał Randstable.
- Kiedy jest antycypowanym odwetem - wyjaśnił Sverre.
- Hm... - mruknął Randstable, gryząc końcówkę oprawy okula-
rów. - Zgadza się. Świetnie.
Brzdąc poczerwieniał gwałtownie.
- Powiedziano mi, że projekt „Cytrus" uzyskał pańską zgodę,
komandorze - wycedził, zaciskając dłoń na uchwycie swojej prze-
nośnej głowicy termonuklearnej - i chciałbym niniejszym wyrazić
swój najbardziej zdecydowany sprzeciw!
Sverre uśmiechnął się spod czarnej brody.
- Te rakiety tylko nas spowalniają, im szybciej Grass zastąpi
je hydroponicznym ogrodem uprawnym, tym lepiej. - Jego oczy
były lśniącymi czarnymi krążkami. Nos, ze szlachetnym garbkiem,
rzucał cień na ćwiartkę jego twarzy. - O co chodzi, generale, nie
lubi pan pomarańczy? Rzecz w tym, że wojna nie bardzo mnie już
interesuje, podobnie jak marynarka wojenna Stanów Zjednoczo-
nych. Ktoś ma ochotę na drinka? Podajemy tu gin.
Brzdąc wygiął usta w grymasie pogardy.
JAMES MORROW
- Znam takich jak ty, Sverre. Jesteś renegatem, co? Otrzyma-
łeś zadania na wypadek konfliktu zbrojnego, masz zmieść z po-
wierzchni ziemi kilka celów, a ty zaczynasz filozofować czy coś
w tym rodzaju.
Komandor postawił cztery styropianowe kubki na biurku
i z czeluści marynarskiego płaszcza wydobył zakurzoną butelkę.
- Indianie z brazylijskiej dżungli przewidzieli to wszystko -
mruczał, nalewając alkohol. -Wierzyli, że ziemia zawieszona jest
nad ogniem niczym kurczak na rożnie. - Podał gin, po czym wska-
zał swoim trzem gościom miejsce na sofie z wywiniętymi poręcza-
mi i rozetką, która nasunęła George'owi skojarzenia z wzorem na-
grobka numer 8591. Ignorując zgrzytającego zębami Brzdąca,
Sverre podszedł do biurka i wydobył z szuflady rzutnik przezro-
czy. - Zanim zacznie pan wszczynać bunt, generale - boazeria na
przepierzeniu rozsunęła się, odsłaniając ekran projekcyjny -
chcę, żeby obejrzał pan dokumentację zniszczeń.
Jednym pstryknięciem Sverre wyciemnił pomieszczenie, któ-
re nigdy nie widziało słońca. Włączył rzutnik i jasny strumień
światła wystrzelił z obiektywu, padając na ekran. W blasku nie
widać było żadnych drobinek kurzu; okręt podwodny „City of
New York" był światem absolutnej czystości. Sverre stanął na tle
ekranu, gestykulując swobodnie.
- Transmisje, jakie przechwyciliśmy z dowództwa, świadczą
o tym, że wojnę rozpoczął Związek Radziecki. Pierwsze sygnały
dotarły do naszego sztabu za pośrednictwem satelity obserwacyj-
nego. Grupa rosyjskich rakiet SS-90 leciała nad Kanadą kursem
na Waszyngton. Szefowie połączonych sztabów uznali, że upoważ-
nia ich to do uderzenia odwetowego. Przeprowadzono precyzyjny
nalot na kilka wybranych sowieckich baz atomowych i lotnisk.
W efekcie nieprzyjaciel... odpowiedział ogniem.
Komandor podszedł do biurka, przełknął łyk ginu i wsunął do
rzutnika pierwsze przezrocze.
- Te zdjęcia zostały wykonane przez geosynchroniczny układ
satelitarny głównego peryskopu.
- Mieliśmy swój udział w powstaniu tej zabawki - rzekł Rand-
stable.
- Jak w przypadku każdego konfliktu globalnego - ciągnął
Sverre - również trzecia wojna światowa obfitowała w wiele ekscy-
tujących i wiekopomnych starć. - Na ekranie pojawiła się nieostra
ciemna linia. Sverre pokręcił obiektywem i linia zmieniła się w po-
szarpaną szczelinę. - Bitwa pod Joplin, stan Missouri - oznajmił.
Zmienił przezrocze. Pole ognia, samochody leżące na dachach ni-
czym wywrócone żółwie. - Bitwa pod Dearborn, stan Michigan. -
Nowy slajd. Preria pokryta ciemnymi bliznami. - Bitwa pod Dodge
City, stan Kansas. - Następne przezrocze. Rząd spalonych drzew na
brzegu trzęsawiska. - Bitwa pod Winter Haven, stan Floryda. - No-
we przezrocze. Ocean popiołów. - Bitwa pod Twin Falls, stan Idaho.
Teraz obrazy pojawiały się seriami. Racine. Amarillo. Hager-
stown. Bowling Green. Chattanooga. Bangor. W pół godziny Sverre
wystrzelał cztery okrągłe zasobniki, każdy zawierający sto dwa-
dzieścia przezroczy.
Wyłączył projektor i obraz upadku miasta Troja w stanie Nowy
Jork zniknął z ekranu. Zebrani siedzieli w gęstym mroku, popija-
jąc gin. Randstable popiskiwał niczym pies śniący przykry sen.
Brzdąc na przemian chrząkał i pokasływał. Przez pięć minut nikt
nie powiedział słowa.
- Na ile wiarygodna jest ta dokumentacja? - zapytał wreszcie
Brzdąc.
- Bez wątpienia sporo ludzi przeżyło - odparł Sverre - i jestem
przekonany, że dziesięć czy piętnaście miast zostało pominiętych.
- Zabłysło światło. - Jednak ogólnie biorąc, sytuacja po wojnie ją-
drowej jest tu przedstawiona wiarygodnie.
- Tak? Cóż, to absurdalne - rzekł Brzdąc. - Plan MARCH za-
wierał wiele mechanizmów mających nie dopuścić do eskalacji
konfliktu.
- O mój Boże! - jęknął Randstable. - O Jezu! O mój Boże! -
Geniusz wydobył pudełko z magnetycznymi szachami z kieszeni
spodni. - Szybko! Czy ktoś zna jakieś dobre zadanie szachowe?
Dajcie mi jakieś zadanie, proszę!
- Umieścić osiem hetmanów na planszy w ten sposób, żeby ża-
den nie bił drugiego.
- Niewystarczająca liczba hetmanów - wyjęczał Randstable. -
Zadanie bezsensowne. Już to rozwiązałem.
- W porządku. Wykorzystując wszystkie cztery gońce... - Sver-
re przerwał, spostrzegając, że generał Brzdąc Tarmac wyrwał swo-
ją przenośną głowicę termonuklearną z kabury u pasa i trzyma ją
groźnie uniesioną nad głową.
- Komandorze Sverre, jeśli nie wykona pan mojego rozkazu,
pozwolę sobie odpalić tę głowicę, detonując w ten sposób ładu-
nek o sile rażenia jednej kilotony w odległości trzydziestu centy-
1AMES MORROW
metrów od pańskiego brzucha. - Brzdąc wycelował miniaturową
rakietą w Sverre'a. - Niniejszym nakazuję panu odwołać projekt
„Cytrus". Równocześnie nakazuję wprowadzić koordynaty nastę-
pujących stategicznych celów na terytorium wroga do pańskiego
komputera pokładowego. - Wydobył niewielki kluczyk zza pazu-
chy i wetknął go w otwór u podstawy głowicy. - Poligon rakietowy
w Nowosybirsku, poligon w Kiereńsku, sztab sił rakietowych
w Charkowie, fabryka głowic jądrowych w Mińsku, główny sztab
dowodzenia w Gorkim, zastępczy...
- Zawsze byliśmy z tobą - przerwał mu Sverre, uśmiechając się
szeroko, ze wzrokiem pałającym niczym u sępa, którego George
widział nad kraterem w Wildgrove - czekając na zaproszenie.
- Nie wiem, do jakiej szkoły pan chodził, komandorze - rzekł
Brzdąc - ale w Akademii Lotnictwa uczą, że zwycięstwo jest lep-
sze od przegranej.
- O mój Boże! - jęczał Randstable, ustawiając figury szacho-
we. - O Jezu!
Sverre położył kościstą, zniszczoną dłoń na ramieniu George'a.
- Sądzę, że powzięcie strategicznej decyzji pozostawimy obec-
nemu tutaj panu Paxtonowi. Powiedz jedno słowo, George, a wy-
ślę trzydzieści sześć moich rakiet, w pełni uzbrojonych, na teryto-
rium wroga. Potężne uderzenie odwetowe o sile stu czterdziestu
czterech megaton.
- Chce pan, żebym ja zadecydował? - zapytał George.
- Tak - odparł Sverre.
-Ja?
- Zgadza się.
- Dlaczego ja?
- Ciekaw jestem, co się stanie.
George nie uważał za właściwe, by los Związku Socjalistycz-
nych Republik Radzieckich leżał w jego rękach.
- Naprawdę nie mam po temu odpowiednich kwalifikacji -
rzekł.
- Walczyłeś w równie wielu wojnach atomowych co reszta
z nas - powiedział Sverre.
George wyobraził sobie nagrobek wysoki na półtora kilometra,
wzór numer 1067 w kolorze szaroniebieskim. Niezliczone nazwy
wyryte były w granicie. DULUTH. DODGE CITY. SAN FRANCI-
SCO. FILADELFIA. CHRYSLER. CBS. XEROX CORPORATION.
FINAŁ NBA.
Jak Sverre to nazwał? Uderzeniem odwetowym? Posiadamy
realny i uzasadniony powód. Oni zmietli nas z powierzchni ziemi.
Musimy odpowiedzieć tym samym.
A jednak...
- Powiedz mi, czy dobrze zrozumiałem, Brzdąc - rzekł George.
- Chcesz wysadzić w powietrze Rosję, tak?
- Chcę zniszczyć ich rezerwy głowic nuklearnych i uniemożli-
wić użycie ich w następnych atakach - odparł Brzdąc.
- Dlaczego?
- Co powiedziałeś?
- Zapytałem dlaczego.
- Takie są wymogi narodowej strategii obronnej, oto dlaczego.
- Tak, tak, rozumiem - rzekł George. - Jasne. Tyle że jeśli ma-
my mieć narodową strategię obronną, Brzdąc, to czy nie potrzebu-
jemy również... tego... no...
- Czego? - zapytał generał Tarmac.	;
- Narodu.	f j
- To warunek konieczny - powiedział Randstable, którego le? i
wa półkula mózgowa przygotowywała się do rozegrania partii sza-
chów z prawą. - Proszę, odłóż tę zabawkę, zanim wszystkich nas
zabijesz.
- Jeśli nie zniszczymy ich zapasów - nalegał Brzdąc - użyją ich
do wykończenia tych, co przeżyli.
- Choć to bolesne, sądzę, że musimy przyznać, iż strategia
MARCH przestała w obecnej sytuacji obowiązywać - rzekł
Randstable, wpatrując się tępo w szachownicę. - Nawet plan
SPASM przestał być aktualny. Motywy obu stron zmieniły się
diametralnie. - Obrócił się nagle ku dowódcy okrętu, gestykulu-
jąc nerwowo. - Z drugiej jednak strony, o co chodzi z tą Antark-
tydą?
- Pańskim obecnym zadaniem - odparł Sverre - jest przepra-
cowanie poczucia winy wspólnie z doktor Yalcourt.
Brzdąc sapał i pocił się, jakby trawiony gorączką.
- Potrzebny wam motyw? Mam go. Zemsta to może nie naj-
piękniejsze słowo, ale tego właśnie się od nas oczekuje.
- Słusznie! - zawołał Sverre. - Wszystkim tym milionom mar-
twych ludzi winni jesteśmy uśmiercenie kolejnych milionów
ludzi. Niech pan uważa, jak interpretuje pan doktrynę strategicz-
ną, generale, bo może pan wyjść z tej wojny bez jednego medalu.
Paxton, potrzebna mi twoja odpowiedź.
JAMES MORROW
XEROX CORPORATION. FINAŁ NBA. KAWA MAXWELL.
BATONIKI HERSHEY. MISTRZOSTWA ŚWIATA W PIŁCE NOŻ-
NEJ. CHIPSY ZIEMNIACZANE. CIOCIA ISABEL. KUZYN WIL-
LIE. NICKIE FROSTIG. JUSTINE PAXTON. HOLLY PAXTON.
Zemsta. George zobrazował to słowo w myślach. Najwyraźniej
Brzdąc jest przekonany o swojej racji. Jednak ostateczna decyzja
należy do mnie - do mnie i tylko do mnie. Epitafium pojawiło się
u podstawy półtorakilometrowego nagrobka. UDERZENIE OD-
WETOWE O SILE STU CZTERDZIESTU CZTERECH KILOTON
NIE PRZYWRÓCI NAM ŻYCIA.
To przesądziło sprawę.
- Sądzę, że chciałbym zacząć dostawać świeży sok pomarańczo-
wy do śniadania - powiedział George. - Podobno zapobiega szkor-
butowi.
- Kiepska decyzja, Paxton - wycedził Brzdąc. - Naprawdę zła.
- Przykro mi - odparł George cicho.
Na czole generała pojawiły się krople potu.
- Dziesięć sekund, komandorze. Tyle ma pan czasu, potem Da-
wid wystrzeli z procy. Dziewięć... osiem... siedem...
- On blefuje - powiedział Randstable, który nadal nie wyko-
nał pierwszego ruchu. - Stawiam sto do jednego, że tego nie zrobi.
Sverre podszedł do biurka, usiadł i wrócił do pisania „Sagi
oThorze".
Brzdąc wycelował głowicę.
- Sześć... pięć... cztery...
- Uważam, że w ogóle go nie mam - powiedział Randstable.
- Czego? - zapytał Sverre.
- Trzy...
- Poczucia winy - odparł Randstable.
- Dwa...
- Zajmiemy się tym - powiedział Sverre.
Marcowy Zając wydał dziwny odgłos. George'owi skojarzył się
on z rechotem płynącym z głośników w gabinecie luster wesołego
miasteczka w Wildgrove. Uścisk palców Brzdąca Tarmaca zelżał
i miniaturowa rakieta upadła na podłogę. Leżąca na dywanie bar-
dziej niż kiedykolwiek przypominała zabawkę.
- Nigdy nie widziałem takiego modelu - rzekł Sverre, wskazu-
jąc śmiercionośny drobiazg Brzdąca swoim gęsim piórem.
Marcowy Zając opadł na sofę, przełknął nieco ginu. Sapiąc
1 Pojękując, zaczął użalać się nad swoim zniszczonym krajem.
Sverre wstał zza biurka, podniósł rakietę z podłogi.
- Jaki rodzaj naprowadzania? - zapytał.
- Sterowanie bezwładnościowe - wymruczał Randstable -
wsparte systemem rozpoznawania cech terenu.
- Napęd?
- Silnik turbinowy dwuprzepływowy, chłodzony powietrzem,
typ F-218.
- Siła ciągu?
- Cztery kilogramy.
Później tego dnia, kiedy członkowie operacji „Erebus" zniknę-
li, Sverre nakazał swoim oficerom i marynarzom zająć pozycje bo-
jowe. Do komór wyrzutni wtłoczono sprężone powietrze, żeby wy-
równać ciśnienie oceanu. Otwarto luki. Odpalono niewielkie
rakiety na ogonie każdej z głowic. Woda w komorach zagotowała
się, powstała para, wypychając głowice na powierzchnię oceanu,
gdzie włączyły się główne silniki. Odpadły osłony. W ciągu kwa-
dransa rakiety rozrzuciły swoją jałową zawartość do wód Zatoki
Meksykańskiej, od Floryda Keys aż po zgliszcza miasta Nowy Or-
lean.
Jak wszystkie atomowe łodzie podwodne klasy Filadelfia, rów-
nież „City of New York" krył w swoich trzewiach labirynt zapo-
mnianych przejść i nie oznaczonych korytarzy. Opuszczając kabi-
nę Sverre'a George był świadom, że Brzdąc jest na niego obrażony
- świadczyła o tym jego kwaśna mina, sztywny chód - więc pospie-
szył naprzód, wkrótce znajdując się w zakamarkach okrętu. Na-
gie żarówki wisiały na brązowych kablach niczym jarzące się pa-
jąki. Powietrze było nieprzejrzyste i nieruchome. George słyszał
szum pracujących urządzeń. W innych okolicznościach byłby roz-
drażniony, że się zgubił, ale nadal odczuwał głęboką radość z po-
wodu powzięcia strategicznej decyzji. Dzięki niemu mężczyźni,
kobiety i dzieci, obywatele Związku Radzieckiego, uniknęli nara-
żenia na uderzenie odwetowe - to mój nagrobek dla Holly, pomy-
ślał, wspanialszy i trwalszy od granitu.
Zaczął walić pięściami w drzwi. Echo obijało się po pustym ko-
rytarzu. Sprawdził klamki. Wszystkie kabiny zamknięte były rów-
nie hermetycznie jak przypominający wiejską chatę rodzinny
grób Sweetserów na cmentarzu Rosehaven. Przeszył go dreszcz lę-
ku - obawa, że Peach i Cobb pojawią się nagle nie wiadomo skąd
JAMES MORROW
i poddadzą go jakiejś nowej wymyślnej torturze. Do diabła, każdy
podpisałby tamtą idiotyczną umowę. Każdy. Czarna krew. Taka
jak krew pani Covington. Nad pewnymi sprawami nie należy się
zbyt głęboko zastanawiać. Będę myślał o czymś innym. Holly oca-
liła Rosję...
Pod sąsiednimi drzwiami pojawił się i odpłynął niby morska
fala pomarańczowy blask. George podszedł bliżej, zapukał.
- Proszę - rozległ się kobiecy głos.
George wszedł i ujrzał potwora. Zamarł, przez głowę przelecia-
ło mu: tak, to znowu one, próbują mnie przestraszyć... Kiedyś już
widział tę istotę.
Stwór przypominał ogromnego skrzydlatego rekina. Oczy na-
biegnięte miał krwią, z jego nozdrzy wydobywały się płomienie
i kłęby dymu niby z czynnego wulkanu.
- Witaj, George.
Pośrodku kabiny stara kobieta stała pochylona nad urządze-
niem, które, jak wiedział dzięki wizycie w bostońskim Muzeum
Dziecięcym, nazywało się latarnią magiczną. Snop światła biegł
z wnętrza skrzynki ku obrazowi sępa na ścianie. Kobieta miała
twarz ukrytą w cieniu. Wydobyła szklaną płytkę z wnętrza antycz-
nego urządzenia i dołączyła ją do stosu podobnych malunków na
stole.
- Pani Covington! Nie spodziewałbym się, że tutaj panią spo-
tkam.
- Miło znowu cię widzieć, George.
- Wykonałem szkice szablonów, o których rozmawialiśmy. -
Jak zwykle, obecność pani Covington wprawiła go w dobry humor.
- „Była lepsza, niż sądziła", pamięta pani? „Nigdy się nie dowie-
dział, co tu robił". Wyglądały całkiem nieźle. Wzór siedemdziesiąt
trzydzieści cztery. Chyba się spaliły.
- Nie możemy rozwodzić się nad losem Wildgrove - stwierdziła
Nadine. - Uwielbiałam to miasteczko. Dzieci. Nickie Frostig
umarł na moich rękach. Obrażenia w wyniku fali uderzeniowej. -
Wskazała szklane przezrocza. - Niektórzy twierdzą, że te malunki
pokazują przyszłość. - Jej płaszcz przeciwdeszczowy wydawał się
wilgotny i śliski, jakby zrobiony był z żywych węgorzy. - Czy wie-
rzysz w przepowiednie?
- Jestem unitarianinem, proszę pani.
- Należały do mojej rodziny od stuleci. Namalował je Leonardo
da Vinci w ostatnich dniach przed śmiercią. Jasnowidz Nostrada-
7. Tak oto kończy się świat
mus - ten wspaniały, odważny, walczący z zarazą renesansowy uczo-
ny - podyktował ich treść. Chcesz zobaczyć przyszłość, George?
Wsunęła nowe przezrocze. Niski, muskularny, brodaty mężczy-
zna stał na bezkresnej lodowej równinie.
- Mój Boże, wygląda na to, że naprawdę jadę na Antarktydę -
powiedział.
Przezrocze zmieniło się. George ujrzał siebie w kasynie Srebr-
ny Dolar, grającego w pokera z Randstable'em i Wengernookiem.
Pokaz był o wiele ciekawszy i bardziej intrygujący niż ten,
który został zaprezentowany wcześniej tego popołudnia. Obraz:
George siedzący przy stole bankietowym, jedzący szynkę. Obraz:
komandor Sverre podcinający sobie żyły nożem. Obraz: sęp poże-
rający martwego pingwina.
Nagle pojawiło się przezrocze przedstawiające szczęśliwą ro-
dzinę - mąż, żona, dziecko. Wszyscy troje ubrani w stroje ochron-
ne. Kombinezon dziecka był złoty. Obejmowali się radośnie. Ich
uśmiechy wysyłały dwa razy więcej światła niż płomień latarni
magicznej.
Żaden obraz, namalowany, sfotografowany czy wyśniony, nie
zrobił nigdy na George'u takiego-wrażenia jak ten zręcznie wyko-
nany przez Leonarda. Dzieckiem była Holly. Wobec tego faktu
stwierdzenie, że mężczyzną jest on sam, a kobietą doktor Morning
Yalcourt, wydawało się niemal niedorzeczne.
- Znam mężczyznę - powiedziała Nadine. - I widziałam tutaj
również tę kobietę. Ale dziecko...
- To Holly! Przyszłość! Niektórzy twierdzą, że te malunki poka-
zują przyszłość!
- Nikt oprócz ciebie nie wydostał się z Wildgrove. Doktor Yal-
court powiedziała ci o tym.
- Ale ona wygląda jak Holly.
- Dokładnie jak ona?
- Tak. Dokładnie. No, może niezupełnie. Ale... jeśli to nie jest
Holly... to... może siostrzyczka, którą miała mieć Holly?
- Nikt oprócz ciebie nie wydostał się z...
W porządku. Nie jej siostra. Nie Aubrey. Zatem kto? Przyjrzał
się rozświetlonej, migotliwej twarzy doktor Valcourt. Chociaż nie
bardzo potrafiła się uśmiechać - zapamiętał jej chłodny, obceso-
wy sposób zachowania - starała się, jak mogła.
- Przyrodnia siostrzyczka Holly? Ożenię się z doktor Yalcourt
i będziemy mieli córkę?
JAMES MORROW
- Rozsądna hipoteza.
- Nazwę ją Aubrey.
- Piękne imię. Czy podoba ci się doktor Yalcourt?
- Ani trochę. - Zła odpowiedź, uznał. - Nauczę się ją lubić. -
Ogarnęło go podniecenie. - Zrobię wszystko, żeby urodziła się Au-
brey. Poślubię węża.
Nadine wyciągnęła przezrocze z rodzinnym portretem.
- Najwidoczniej ponownie staniesz się ojcem.
Wyobraził sobie mechanicznego konia sprzed baru sałatkowe-
go U Sandy. Aubrey siedziała w siodle, rozchichotana, rozbawio-
na. Koń. Osiołek. Muł. Bezpłodność...
- Nie, to też nie może być prawda - powiedział. - Jestem bez-
płodny niczym muł. To właśnie powiedział mi doktor Brust. Moje
spermatocyty... promieniowanie...
Nadine wsunęła kolejny slajd. Mężczyzna podchodził do bram
wspaniałego białego miasta. Marmurowe blanki jego murów lśni-
ły w blasku księżyca.
George ujrzał, że pielgrzymem jest on sam.
- Nawet w naszych czasach chaosu - rzekła Nadine - są miej-
sca, gdzie można odzyskać płodność. Ziemia ma swoje marmuro-
we miasta.
Nadine owinęła szklane przezrocza marynarskim ręcznikiem
i wsunęła zawiniątko do kieszeni płaszcza. Otworzyła drzwiczki la-
tarni magicznej, zdmuchnęła płomień i schowała urządzenie do
płóciennej torby.
- Pomogę pani - powiedział George.
Jakby nie słyszała. Zarzuciwszy torbę na ramię, wyszła na ko-
rytarz. George ruszył za nią w górę po kręconych schodach. Tak
wielce zafascynowany był ideą reinkarnacji Holly - Aubrey Pax-
ton, przepowiedzianą przez Nostradamusa, namalowaną przez
Leonarda da Vinci, zrodzoną z ojca George'a Paxtona przez Mor-
ning Yalcourt - że poczuł się rozczarowany, kiedy zobaczył, gdzie
wyprowadziła go Nadine: na pokład okrętu podwodnego. W po-
wietrzu unosiły się kłęby czarnego dymu. Fale roztrzaskiwały się
o pędzący dziób. Wiatr szczypał w policzki; szarpał jego włosami
niby grzebień w rękach mściwego rodzica. Boże! Jak zimno!
Otwarta szalupa kołysała się przy kadłubie okrętu. Nadine sie-
działa za sterem. Wciągnąwszy żagiel, sięgnęła do kieszeni płasz-
cza i wydobyła szklane przezrocze, chroniąc je dłonią przed wilgo-
cią. George przyjął szkiełko niby żebrak kromkę chleba.
- W jaki sposób mogę odnaleźć to miasto?! - zawołał.
- Nie mam pojęcia - odpowiedziała pani Covington, odpły-
wając.
- Czy ten Nostradamus wiedział, co mówi?
- Wiedział swoje.
Wielki, poszerzający się przestwór wody i oceanu rósł pomię-
dzy nimi. George spojrzał na malunek pędzla Leonarda - niesa-
mowicie szczegółowy, odrobiony mistrzowską ręką - i szczególne
wrażenie zrobił na nim pewny, wyrazisty kontur pięknej twarzycz-
ki Aubrey. Wiatr stężał. George'owi z włosów ściekały krople mor-
skiej wody. Schował przezrocze pod koszulę, żeby się nie zamoczy-
ło. Kiedy spojrzał ku horyzontowi, łódka Nadine Covington stała
się lśniącym białym wiórkiem prącym na południe ku ciepłym
morzom.
ROZDZIAŁ 8
w którym nasz bohater jest świadkiem wielu
zaskakujących efektów wojny nuklearnej, w tym
śmierci z pragnienia, fałd czasowych i zatrzaśnię-
tych drzwi
- Miałem szczęśliwe dzieciństwo - rzekł George na początku
swojej pierwszej sesji terapeutycznej.
- Znaczenie szczęśliwego dzieciństwa jest mocno przesadzone
- odparła pani psycholog.
Przy pierwszym poznaniu Morning Yalcourt wydała się Geor-
ge'owi w pewien sposób aktrakcyjna, teraz jednak ujrzał, że chi-
rurgiczna maska, jaką miała na sobie przy tamtej okazji, kryła
policzki upstrzone niezliczonymi piegami, nos zmarszczony, jak-
by wyczuwał nieprzyjemną woń, i usta wygięte w na poły pogard-
liwym grymasie. A jednak Leonardo namalował ją z ciepłym
uśmiechem... najwyraźniej był artystą obdarzonym wielką wy-
obraźnią.
- Będę szczera - powiedziała doktor Yalcourt. - Rozwój syn-
dromu postnuklearnego poczucia winy grozi nagłym załamaniem
nerwowym. By do tego nie dopuścić, musimy wyrwać pewne fakty
z mroków zaprzeczenia, wypychając je na dzienne światło świado-
mości.
Czy ta pompatyczna kobieta naprawdę może okazać się matką
Aubrey? Kiedy pojawi się ciepły uśmiech?
- Miałeś ostatnio jakieś kłopoty ze snem? - zapytała.
- Cierpiałem na lunatyzm. Dwaj podporucznicy wyleczyli
mnie z tego.
- Którzy podporucznicy?
- Peach i Cobb. Powiedzieli, że zawsze byli ze mną, czekając
na zaproszenie.
- Ale teraz śpisz już dobrze?
-Tak.
- Tracisz na wadze?
-Nie.
- Wypróżnienia masz regularne?
- Bez zarzutu. - Zakochanie się w tej kobiecie będzie wymaga-
ło sporego wysiłku.
- Przepisywałam ostatnio sporo środków uspokajających - po-
wiedziała doktor Yalcourt - ale w twoim przypadku wolałabym te-
go nie robić. Znaleźli cię ściskającego złoty kombinezon ochronny.
- Dostałem go od wynalazcy. Profesora Theophilusa Cartera.
Zmusił mnie do podpisania umowy kupna.
- Wiem. Przyznanie się do współudziału. Nie aprobuję takich
rzeczy. Powiedz mi, co się stało po twoim wyjściu z lokalu Cartera.
George wciągnął powietrze przez zęby, aż zabolało go w środ-
ku. Opowiadał o palącym świetle i wielkim grzybie na niebie, ra-
nach, czarnym pyle i błaganiach o wodę, o ludziach wymagają-
cych przewiezienia do szpitali, które już nie istniały. Po każdym
zdaniu następowała pauza, tak że trwało blisko godzinę, nim do-
tarł do roztrzaskanego mechanicznego konia przed barem sałat-
kowym U Sandy.
- Mała uwielbiała tę zabawkę - powiedział. Coś ścisnęło go
w gardle.
- To nie do wytrzymania, prawda?
Zaskoczyła go delikatność w głosie Morning Valcourt.
- Nie do wytrzymania - powtórzył.
- Zimy w Chicago są bardzo mroźne - mówiła dalej cicho - ale
miałam dużo książek, całe mieszkanie obstawione półkami od
podłogi po sufit, tak że było nam całkiem dobrze, mnie i kotom.
Kładłam wszystkich ciepłych autorów po nawietrznej - Emily
Dickinson, Scotta Fitzgeralda. Henry James sam daje własny po-
wiew. Mieszkałam o przecznicę od mojej młodszej siostry - pasto-
ra metodystycznego i w pewnym sensie lepszej terapeutki ode
mnie. Nazywaliśmy Linde białą owcą rodziny. Chcę tylko zapew-
nić jej pochówek. - Leonardo miał rację: Morning potrafiła się
JAMES MORROW
uśmiechać. Nie był to jednak radosny uśmiech matki na szklanym
malowidle, lecz dzielny, twardy uśmiech kogoś powstrzymującego
łzy. - Linda była najlepszą osobą, jaką znałam.
- To byłby świetny napis na nagrobek. Zastanawiam się, jak
odbierają swój obecny stan.
- Twoja żona i córka?
- Tak. I inni.
- Zastanawiasz się, jak odbierają...
- Swój obecny stan. To wariactwo, nieprawdaż?
- Uważasz to za wariactwo?
- Są martwi. Nie mogą niczego odczuwać... Sverre powiedział,
że jest garstka ocalałych.
- Bez wątpienia.
- Nie przypuszczasz chyba...?
- Nie, nie przypuszczam - odpowiedziała doktor Yalcourt.
- Pomyślałem tylko...
- Wszedłeś do kratera po bombie, prawda? A potem twój są-
siad cię postrzelił?
George przygryzł dolną wargę.
- Straciłem przytomność. Kiedy się ocknąłem, krążył nade
mną sęp.
- Co takiego?
- Sęp. Wielki czarny sęp, potężny jak latający dinozaur, wiesz,
pterodaktyl.
- Pterodaktyle nie były dinozaurami. - Zmarszczyła brwi w za-
myśleniu. - Ale to ciekawe. To nie pierwszy raz, kiedy sępy poja-
wiły się w annałach psychoterapii. Stworzenia te prześladowały
niegdyś wielkiego Leonarda.
- Leonarda da Vinci? - zapytał George.
- Tak.
- Mam jeden z jego malunków.
- Wierzysz, że masz oryginalnego Leonarda?
- Trzymam go w kabinie.
Doktor Yalcourt na moment uciekła wzrokiem w lewo, jakby
chciała powiedzieć, „Cóż, robota sama pcha się nam w ręce, nie-
prawdaż, ty świrze?", po czym wstała. Jej sztywny i odpychający
szary kostium był jak pas cnoty na całe ciało.
Podeszła do półki z książkami na temat chorób umysłowych.
Wystrój jej gabinetu łączył to, co racjonalne, z tym, co pierwotne
- tablica anatomiczna, tkaniny naścienne z rysunkami w stylu in-
diańskim, ceramiczny model mózgu, posąg hinduskiego bożka,
sprzęt do badania biologicznego sprzężenia zwrotnego, obsydia-
nowy nóż, który ostatni raz był używany przy składaniu ofiar z lu-
dzi. Doktor Yalcourt wydobyła cienki tom, przelotnie pokazała
George'owi okładkę - „Leonardo da Vinci: studium psychoseksual-
ności" Zygmunta Freuda - i otworzyła mniej więcej pośrodku.
- Leonardo opowiadał - mówiła - że kiedy był dzieckiem, sęp
sfrunął do jego kołyski i pomasował mu usta ogonem. Czy twój
sęp też to zrobił?
- Mój sęp?
- Ten, który pojawił się w kraterze.
- Twierdzisz, że to była halucynacja?
- A jak ty uważasz?
- Nie wiem. - George nie miał najlepszego zdania o swojej
pierwszej sesji terapeutycznej. - Mój sęp nie masował mi ust -
oznajmił.
- Leonardo, jak się wydaje, urodził się jako dziecko nieślubne.
Był mocno związany z matką - zawsze odnosili się do siebie bar-
dzo czule. W pradawnych czasach kult macierzyństwa był często
związany z postacią sępa. Egipcjanie wierzyli, że jest to gatunek
pozbawiony samców, zapładniany przez wiatr. Poprzez fantazję
z sępem Leonardo przyznawał się do seksualnie znaczącej relacji
z matką - tak tłumaczył Freud. Ogon rozwierający wargi. Coitus.
- Myślałem, że będziemy rozmawiali o moich problemach -
rzekł George.
Morning Yalcourt zatrzasnęła książkę, jakby była to żelazna
pułapka.
- W poniedziałek rozpoczyna się twoje zanurzenie w śmierć -
oznajmiła spokojnie.
George wydobył portfel i wyciągnął z niego barwny prostoką-
cik.
- Zrobisz mi przysługę? Schowaj to gdzieś, gdzie tego na pew-
no nie znajdę. - Położył prostokącik na biurku. - Nie mogę prze-
stać się na to gapić.
Terapeutka chwyciła portret Holly - jej zdjęcie z przedszkola
Słonecznik - i schowała do górnej szuflady biurka.
Fotografia Holly była źródłem smutku - „nie do wytrzymania"
brzmiało określenie terapeutki, idealne określenie na taki żal -
JAMES MORROW
ale portret jego, Aubrey i Morning był czymś zupełnie innym.
George spoglądał na obrazek tak często, jak tylko mógł, badając
w coraz to nowym oświetleniu, zapamiętując każde pociągnięcie
pędzla. W sobotnie popołudnie przyglądał mu się tak długo, że
stracił poczucie czasu i w efekcie spóźnił się kilka minut na seans
długaśnej ekranizacji „Wojny i pokoju" w reżyserii Siergieja Bon-
darczuka.
Pierre Bezuchow i książę Andriej Bołkoński szli przez las. „Je-
śli źli ludzie mogą współpracować dla osiągnięcia swoich celów",
mówił narrator, „mogą też czynić to ludzie dobrzy, dla osiągnięcia
swoich".
George'owi podobały się sceny bitewne spod Schoengraben
i Austerlitz. Szeregi żołnierzy ciągnęły się w nieskończoność, dale-
ko poza zasięg obiektywu kamery.
Kiedy zabłysły światła na pierwszą przerwę, spostrzegł, że je-
dynymi widzami w miniaturowej salce są on sam, jakiś rekrut,
Randstable oraz - obracający się teraz w rzędzie z przodu, kieru-
jący spojrzenie na George'a - starszy dżentelmen, który ze swoją
bujną brodą i wydatnym brzuchem mógłby z powodzeniem odgry-
wać rolę świętego Mikołaja.
- Witaj, przyjacielu. - Kiedy święty Mikołaj się uśmiechnął, je-
go broda rozłożyła się niczym ogon pawia.	* i
- Ty również zostałeś wyratowany w ramach operacji „Erę-	l
bus"? - zapytał George.
- Brian Overwhite - przedstawił się Mikołaj, kiwając głową. -
Amerykańska Agencja do spraw Kontroli Zbrojeń i Rozbrojenia.
- Słyszałem, że jesteś na pokładzie.
- Mieliśmy rozpocząć sesję rozmów STABLE III. Mój bilet do
Genewy właśnie nadszedł, kiedy ta wojna... niesamowite, praw-
da? Ludzki umysł nie jest przygotowany na takie rzeczy. Ataki nu-
klearne. Błędna strategia odstraszania. Porozumienie STABLE III
miało wymusić nałożenie ostrych limitów w dziedzinie broni anty-
satelitarnych i siły ciągu rakiet.
- Jestem Paxton. - George wyciągnął dłoń. Prawe ramię Over-
white'a było unieruchomione w gipsowym pancerzu. - Znalazłeś
się pod ostrzałem?
- Nie, dwaj nierozsądni podporucznicy złożyli mi wizytę. Kuzyni.
- Wiem, o czym mówisz.
- Powiedzieli: „Przez całe życie ograniczałeś wolność innych,
teraz odpłacimy ci tym samym!". Złamali mi rękę. Strzaskali kość
łokciową, cholera! Zgłosiłem wypadek porucznikowi Grassowi.
I wiesz co? Facet mnie wyśmiał. Właśnie tak. Wyśmiał mnie.
- Wydaje się, że załoga ma wobec nas jakieś uprzedzenia -
rzekł George. - Weźmy mnie, na przykład. Zostałem umieszczony
w komorze torpedowej.
- Uprzedzenia? Tak, sądzę, że to odpowiednie słowo. - Over-
white podrapał się po gipsie, jakby coś go swędziało. - Powiedz mi,
George, czego bardziej się obawiasz, promieni gamma czy beta?
- Słucham?
- Promienie gamma przenikają twoje ciało, ale cząsteczki beta
kryją się w jedzeniu, które spożywasz, i w powietrzu, którym od-
dychasz. - Overwhite pogłaskał się po szyi pod brodą. -Trzeba ob-
serwować powiększanie się tarczycy. Promienie beta atakują ten
gruczoł, szczególnie u dzieci. To straszne, kiedy nie pozwalają ci
negocjować jednego cholernego porozumienia rozbrojeniowego.
George pragnął, żeby projekcja została już wznowiona.
- Dobry film, co?
- Rozumiem twój punkt widzenia. Osiem godzin podrzędnej
techniki filmowej w służbie mętnej sowieckiej propagandy, a jed-
nak należy podziwiać rozmach i wierne oddanie tołstojowskich
szczegółów. - Overwhite pomasował się po łokciu. - Nowotwory
złośliwe prawie nigdy nie powstają w łokciach.
- Była słaba frekwencja - rzekł George.
- Tych marynarzy interesują tylko Clint Eastwood i gołe cycki.
- Overwhite splótł palce. - Rak zasadniczo nie atakuje też palców.
- Podrapał się po klatce piersiowej. - Ogólnie biorąc, nie musimy
też martwić się rakiem piersi.
Później tego popołudnia Rosjanie wycofali się w rozsypce spod
Borodino, Andriej zmarł z powodu odniesionych ran, Wielka Ar-
mia okupowała Moskwę, Napoleon rozpoczął swój tragiczny od-
wrót, a Pierre skończył w ramionach żywiołowej i sympatycznej
Nataszy Rostowej.
MorningYalcourt okaże się zapewne całkiem żywiołowa i sym-
patyczna, uznał George, kiedy ją lepiej poznam.
Z punktu widzenia przeciętnego zjadacza chleba psychotera-
peuci w drugiej połowie dwudziestego stulecia byli przepłacani.
Sto dolarów za godzinę to wygórowana cena za wysłuchiwanie cu-
dzych żalów. Jednak ludzie nie rozumieją, pomyślała Morning, że
)AMES MORROW
ja nigdy nie przestaję pracować, w dzień czy w nocy. Kiedy jem
drugie śniadanie, myślę o pacjentach. Nawet o nich śnię po nocach.
Usiadła pośrodku pomieszczenia peryskopowego i rozłożyła
swoje drugie śniadanie. Termos z chudym mlekiem, kanapka
z ogórkiem. Miała nadzieję zrzucić trzy kilogramy do końca po-
dróży. Przypomniała sobie o pacjencie z Departamentu Obrony.
Wengernook. Tyle przeżył - widział na własne oczy, jak jego żona
umiera z powodu choroby popromiennej - i nie potrafił wyrazić
swych uczuć. Opowiadał tylko o systemie obrony rakietowej. Do
tego Randstable, ględzący w nieskończoność na temat zdalnego
sterowania i swojego „dawnego instytutu". Mylił analizę systemo-
wą z myślą. Plus specjalista od rozbrojenia. Biedny Overwhite,
atakowany przez nie istniejące nowotwory. Stłumienie...
Skończyła jeść, wrzuciła resztki do kosza.
No i ten Paxton. Dlaczego patrzy na mnie w ten sposób? Nie
chodzi o seks, nie wyłącznie. On chce ode mnie czegoś jeszcze.
Drzwi otworzyły się z cichym sykiem.
George wiedział, że jako unitarianin nie jest przygotowany do
radzenia sobie z kwestiami metafizycznymi, takimi jak przepo-
wiednie namalowane na szklanych płytkach. Postanowił podejść
do problemu z założeniem, że Leonardo nie przedstawił nie-
uchronnego biegu wypadków, lecz raczej możliwą wersję przyszło-
ści, coś, co może się zdarzyć dzięki pracowitości i pomysłowości.
Nie zawiodę Leonarda, Nostradamusa i przyrodniej siostry Holly,
postanowił. Będę zalecał się do Morning Valcourt, sprawię, że
w jej oczach stanę się kimś fascynującym, zakocham się w niej,
a na koniec przekonam ją, żeby została moją żoną.
- Ty i ja mamy wiele wspólnego - powiedział, wchodząc do
przedziału peryskopowego. - Czy wiesz, że sprzedawanie nagrob-
ków jest bardzo podobne do psychoterapii? Ja też rozmawiam
z ludźmi o ich problemach.
- My leczymy słowami - odparła Morning bezbarwnym tonem.
- My na przykład mamy nagrobki poczucia winy. I nagrobki sa-
monienawiści.
- Ach tak?
Dostrzegł, że błędnie interpretował wyraz jej twarzy. Dziwne
skrzywienie ust nie było efektem opryskliwości, lecz ciągłego mó-
wienia prawdy, drżenie nozdrzy zaś należało przypisać wrażliwo-
ści, a nie snobizmowi. Dotknął swojej obrączki ślubnej. Wybacz
mi, Justine.
- Chcę, żebyś przyjrzał się pożarowi - powiedziała doktor Val-
court.
- Pożarowi? Napatrzyłem się wystarczająco w Wildgrove. -
Zimna profesjonalistka, pomyślał.
- Wildgrove to nic w porównaniu z tym. - Poprowadziła go do
głównego peryskopu. - Odessie przypadł wątpliwy zaszczyt, jest
ostatnim miastem trafionym głowicą nuklearną. Została zaatako-
wana pięć dni temu przez atomową łódź podwodną „Atlanta".
Wciąż płonie.
- Odessa? Chcesz powiedzieć, że... rosyjskie miasta zostały
jednak trafione? Nasi nie ograniczyli się do zniszczenia baz rakie-
towych?
- To podstawowa strategia wojenna. Wysadziliśmy w powietrze
ich bazy i magazyny, ale oni myśleli, że chodzi nam o ich miasta,
więc zaatakowali nasze miasta, i tak... qui pro quo.
George przycisnął oko do gumowej osłony obiektywu. W polu
widzenia pojawiła się rozszalała pomarańczowa mgła. Wyregulo-
wał ostrość. Odessa stała w płomieniach. Niebiosa wypełniał czar-
ny dym.
- Tekstylia, materiały izolacyjne, zapasy ropy, tworzywa sztucz-
ne... opału jest dość - powiedziała Morning. - Ci, co jeszcze oddy-
chają, wciągają do płuc masę trujących substancji.
- Wiesz tak dużo - rzekł George, mając nadzieję, że jego głos
brzmi uwodzicielsko. Pomieszczenie peryskopowe, uznał, jest
kiepską scenerią na rozwój romansu. Będzie musiał zaprosić ją na
randkę. Czy kino będzie najlepsze? Kręgielnia? A może kasyno?
Morning obróciła peryskop, tak że teraz wskazywał kontynent,
na którym niegdyś znajdowały się Stany Zjednoczone Ameryki.
Pożary. Z powrotem na Związek Radziecki. Pożary. Ameryka. Poża-
ry miast. Pożary odwiertów naftowych. Pożary kopalni. Pożary pre-
rii. Pożary torfowisk. Pożary lasów. Ciężki całun wisiał w powie-
trzu, czarny jak krew Nadine Covington i podporucznika Peacha.
Tej nocy - z poniedziałku na wtorek - George śnił, że jest zbu-
dowany z dymu. Nogi z dymu nie chciały go nieść. W rękach z dy-
mu nie potrafił nic utrzymać.
Potem nadszedł wtorek. Znowu przy peryskopach.
- Czy możesz mi powiedzieć, jaki jest dzisiaj dzień, George? -
zapytała doktor Yalcourt.
Czy to tylko złudzenie, czy też jej pytania stawały się coraz
bardziej bezsensowne?
JAMES MORROW
- Dziesiąty stycznia. Jestem na pokładzie od trzech tygodni.
- Świetnie. Lecz na zewnątrz jest początek lipca.
- Na zewnątrz? Gdzie?
- Na świecie.
- Słucham?
- Czas uległ zniszczeniu, George. To kolejny z wielu efektów
wojny nuklearnej, których nikt nie przewidział. Wszystkie cząstki
elementarne zostają zniszczone i nagle trach! - czas wygina się
i fałduje. Tutaj mija minuta, ale tam może to być godzina, dzień
albo tydzień.
- Fałduje?
- Jak chiński ekran. Fizyka postnuklearna... nawet Einstein by
tego nie przewidział. W lokalnych obszarach tkaniny kwantowo-
-dynamicznej przestrzeń przejmuje rolę czasu i vice versa. We-
dług posiadanych przez nas informacji są tylko dwa miejsca,
gdzie czas nadal biegnie po staremu. Ten okręt jest jednym z nich.
Drugim jest Antarktyda. Gniewasz się?
Przypomniał sobie książkę, z której czytał Holly do snu, „Car-
rie z Przylądka Cod", o małżach i samotnych krabach. Jestem kra-
bem pustelnikiem, pomyślał. Przytknij pochodnię do mojego pan-
cerza, nic nie poczuję. Podrap mnie, nie doznam bólu.
- Jeśli czas jest pomarszczony, to tak właśnie jest - powiedział
wreszcie. - My, kraby pustelniki, potrafimy znieść wszystko.
- Wy kto?
- Kraby pustelniki.
- Tak. Kraby pustelniki. Świetnie - powiedziała Morning. -
Kraby pustelniki wyszukują pancerze, ponieważ chcą przeżyć -
dodała w zamyśleniu. - Kraby pustelniki wierzą w przyszłość - do-
kończyła.
Zaczyna jej na mnie zależeć, pomyślał. Czy powinienem po-
kazać jej mojego Leonarda? (Proszę, zobacz. Ty i ja mamy wziąć
ślub i mieć dzieci!). Nie. Jeszcze nie - nie zrozumiałaby. Uznała-
by to za żart albo oznakę poczucia winy, albo dziwną próbę uwie-
dzenia.
- Jocotepec, Meksyk - powiedziała.
Nachylił się ku peryskopowi, przekręcił pierścień ostrości.
- Dzisiaj - ciągnęła - zajmiemy się lodem.
Tłum wieśniaków stał na zamarzniętym jeziorze. Sadze zakry-
wały niebo. Padał zimny deszcz. Ocaleńcy szczękali zębami, wy-
dychając kłęby pary. Okrywały ich łachmany. Wielu stało boso -
mieli sine nogi, czasem brakowało im kilku palców u stopy. Po-
zbawieni nadziei, tłoczyli się wokół wątłego ogniska.
- Zdaje się, że mówiłaś coś o lipcu.
- Tak, lipiec. Samo południe. Ci ludzie zamarzają. To wina po-
żarów miast. W powietrzu jest tyle dymu, że na ziemię nie docie-
rają promienie słoneczne. Obecnie przeciętna temperatura na
świecie wynosi dwadzieścia pięć stopni poniżej zera. Czapa sa-
dzy przenosi się i w innym miejscu powoduje zmianę klimatu.
W kwietniu przekroczyła równik, zsyłając burze śnieżne na rejon
Amazonki. Szata roślinna ziemi marnieje, fotosynteza ustała.
Nikt się czegoś takiego nie spodziewał. Dopiero na krótko przed
wybuchem wojny paru naukowców przewidziało, co się stanie.
Syndrom śmierci słońca.
Szarpnęła za dźwignię peryskopu. Sztywne zwłoki zaśmiecały
całą planetę, niczym dzieła jakiegoś szalonego wypychacza mar-
twych zwierząt. Wielu uchodźców, nie mogąc przebić pokrywy
lodowej i dostać się do wody, umierało z pragnienia. Pod sinopur-
purowym niebem francuski rolnik krwawymi palcami drapał
stwardniałą ziemię, szukając ziemniaka. Wreszcie wyciągnął dro-
gocenną bulwę z piachu, wpatrując się weń ogłupiałym wzrokiem.
George'a ucieszyło to skromne zwycięstwo. A teraz go zjedz! Rol-
nik zemdlał i przewrócił się, wkrótce stał się tak sztywny jak ka-
mienny anioł, sprzedawany przez George'a jako wzór numer 4335.
Środa.
- Minęło czternaście miesięcy - powiedziała Morning. - Jest
wrzesień. Atomowe łodzie podwodne zawinęły do portu. Sadza
osiadła, światło słoneczne dociera już do powierzchni ziemi. Syn-
drom śmierci słońca dobiegł końca.
- Dzięki Bogu!
- Nie dziękuj nikomu. To światło jest szkodliwe. - Morning za-
mknęła oczy. - Wybuchy spowodowały powstanie tlenków azotu,
które naruszyły ziemską warstwę ozonową. Pada na nas ultrafiole-
towe światło słoneczne. Co to wszystko oznacza? - Jej westchnie-
nie było ostre, przenikliwe. - Głód - powiedziała.
George nie chciał mówić nic przykrego na tym etapie ich zna-
jomości, ale nie mógł się powstrzymać przed zapytaniem:
- Czy to naprawdę jest sposób na uleczenie mnie?
- Tak - odpowiedziała Morning, jakby to załatwiało sprawę. -
Ubiegłoroczne zbiory były katastrofalne. Zmarznięta ziemia nie
przyjmowała nasion, a te rośliny, które się jednak przyjęły, wchło-
JAMES MORROW
nęły potężne ilości pyłów i kwaśnych deszczów. Tegoroczne "zbiory
będą jeszcze gorsze, bo korzenie tkwią w popękanej glebie, liście
są dziurawione przez promienie ultrafioletowe. I jest jeszcze je-
den wróg...
Szarańcza przesuwała się nad polami kukurydzy w stanie Iowa
niczym wielki nienasycony dywan, ogryzając rośliny do szczętu,
zżerając botaniczną padlinę.
- Skażone środowisko okazało się idealne dla insektów. Ptaki,
ich naturalni wrogowie, padły ofiarą promieniowania. Zapasy środ-
ków owadobójczych uległy zniszczeniu. Wszechobecne trupy do-
starczają pożywienia. Co więc uczynią wygłodniali ludzie, którzy
ocaleli z zagłady? Zajmą się zbieractwem? Orzechy i jagody szyb-
ko znikają. Będą wyławiać skorupiaki? Radioaktywne deszcze ska-
ziły wody przybrzeżne. Polować? Zwierzyna wymiera w błyskawicz-
nym tempie...
Obróciła peryskop. Wychudzony zajączek, szkielet obciągnię-
ty luźną skórą. Zwierzątko wykonało desperacki skok i padło
martwe.
- Małe stworzenia tworzące podstawę łańcuchów pokarmo-
wych zginęły, kiedy promieniowanie zaatakowało bagna i zbiorni-
ki wodne...
Czy mors, wzór istot tłustych i sytych, może wyglądać na wy-
cieńczonego? Ten okaz tak wyglądał. Oczy miał zapadnięte. Wy-
stające żebra uwidaczniały, jak wiele własnego tłuszczu zużył, by
przetrwać.
- Tysiące gatunków jest zagrożonych, ponieważ promienie ul-
trafioletowe wypaliły zwierzętom rogówki...
Ślepy jeleń kroczył przez organiczne zgliszcza, będące niegdyś
lasami środkowej Pensylwanii, zataczał desperackie kręgi, otępia-
ły i głodny. George niemal słyszał głos Holly mówiącej: „Biedny
jelonek!".
- Wiesz, co stanie się teraz, prawda? Wiesz, co ludzie jedzą,
kiedy nie mogą już zbierać jagód, chwytać zwierzyny ani poławiać
owoców morza?
Gdzieś tam, w sfałdowanej czasoprzestrzeni, włoscy pracowni-
cy biurowi jedli ludzkie trupy. Belgijscy profesorowie matematy-
ki mordowali kolegów i pożerali ich organy wewnętrzne. Dave Va-
lentine z firmy Unlimited, Ltd., producenta reklam ubiorów
ochronnych, błąkał się po ruinach Glen Cove, na Long Island,
z kanibalistycznymi zamiarami.
Po tej sesji George długo leżał na podłodze, wstrząsany drgaw-
kami
Czwartek.
- Minęło pięć lat - oznajmiła Morning. - A jednak, w innym
sensie, czas się odwrócił. Nowoczesne i schludne miasto Billings,
stan Montana, zmieniło się w czternastowieczny Londyn.
Obróciła regulator ostrości.
- Czas zająć się zarazą - powiedziała.
Nie, nie, pomyślał George, czas zająć się moim szklanym prze-
zroczem. Czas zacząć robić plany małżeńskie.
Muskularny mężczyzna w polowym mundurze kucał przy
wejściu do schronu. Był ubrany w zaskakująco nowy kombine-
zon ochronny i miał na twarzy niepełny uśmiech. Karabin marki
Heckler and Koch opierał o kolano. W tle równo poukładane
trupy tworzyły zaporę przeciw intruzom. George wyczuł, że woj-
na atomowa to najlepsza rzecz, jaka przydarzyła się temu czło-
wiekowi.
- W jego schronie znajduje się wielki zapas puszkowanych zup
- wyjaśniła Morning. - Ten człowiek ma nadzieję, że ktoś będzie
próbował je ukraść, gdyż wtedy będzie mógł użyć karabinu. Przed
wojną w jedenastu zachodnich stanach USA szczury były stale za-
rażone dymienicą morową.
Węzły chłonne na szyi mężczyzny w kombinezonie ochronnym
przypominały ukryte pod skórą piłeczki golfowe. Morning obróci-
ła peryskop. W Montanie roiło się od szczurów. Wzdłuż dróg leżały
nie pochowane trupy.
- Gdybyś był chorobą - zapaleniem żołądka i jelit, zapale-
niem wątroby, biegunką - nie mógłbyś wymarzyć sobie lepszych
warunków do rozwoju niż na planecie Ziemia po wojnie atomo-
wej. Promieniowanie ultrafioletowe naruszyło system odporno-
ściowy twoich nosicieli. Wszechobecne owady roznoszą się na
wszystkie strony. Brak pasteryzowanego mleka, brak chłodni,
brak utylizacji odpadów, brak szczepień ochronnych - wszystkie
te okoliczności dobrze rokują.
W każdej stronie świata rozwijał się nowy mikroorganizm.
Żadna śmierć nie działa się w próżni. Pewne nigeryjskie dziecko,
trzymane przez matkę na kolanach, umarło na cholerę. Pewien ru-
muński robotnik zmarł na zapalenie opon mózgowych, pewien
irański nauczyciel na dur plamisty...
Piątek.
JAMES MORROW
- Bezpłodność - powiedziała Morning.
Słowo to brzmiało neutralnie, klinicznie, niegroźnie. Potem
George wyjrzał na zewnątrz.
Kambodżańskie małżeństwo siedziało przed swoim domem
w wiosce i płakało.
- Promieniowanie - wyjaśniła doktor Yalcourt. - Nigdy nie bę-
dą mieli dzieci.
Powinni znaleźć miasto z marmurowymi ścianami, pomyślał
George. Nostradamus przewidział ten problem.
Matka w Polsce poroniła. Inna w Pakistanie, jeszcze jedna
w Boliwii urodziły martwe płody. Porody żywe były jeszcze gorsze.
Był to czas, kiedy przychodziły na świat tysiące dzieci pozbawione
tak istotnych organów jak ręce, nogi czy kora mózgowa.
- Skrzyżuj napromieniowany chromosom z innym napromie-
niowanym chromosomem - powiedziała Morning - a nic dobrego
z tego nie wyniknie.
- Musisz mi coś wyjaśnić - rzekł George, czując nudności. -
Kto wyleczy twoje poczucie winy?
Terapeutka wygładziła szarą spódnicę i niepewnie odpowie-
działa:
- Nie wiem.
Wielebny Peter Sparrow postanowił nie przyłączać się, ze
względów moralnych, do nocnych zebrań w klubie pokerowym
Erebus. Hazard, jak wiedział, jest trzecią ulubioną rozrywką sza-
tana, po seksie i katolicyzmie. Pozostali ewakuowani, pozbawieni
podobnych zahamowań, zbierali się wokół zielonego stolika w pul-
sującym, błyskającym światłami wnętrzu kasyna Srebrny Dolar.
Otworzywszy nową talię, Brzdąc Tarmac oddzielił jokery. Bar-
dzo schudł; przez ostatnie kilka dni stracił kolejne trzy kilogramy.
- Stawka wzrasta. Gramy w zakrywanego, po siedem kart. -
Karty fruwały w jego dłoniach.
- Dzisiaj przez peryskop widziałem... - powiedział George.
- Widziałeś, widziałeś - przerwał mu Brzdąc z szyderstwem
w głosie. - Proszę wchodzić.
- Jeden dolar - powiedział Overwhite.
- Pas - rzekł Wengernook.
- Podwajam - rzucił Randstable.
- Morning pokazała mi... - nie ustępował George.
°-Tak oto kończy się świat
- Będziemy głosowali - rzekł Brzdąc. - Ilu z nas chce usłyszeć,;
co Paxton widział dzisiaj przez peryskop?	J
Nikt się nie odezwał. Brzdąc rozdał w kolejnej turze odkrytej
karty.	;!
- My też to widzieliśmy - powiedział Wengernook, drżąc jak
osika. - Jezu!
- Ten peryskop zbudowało laboratorium Sugar Brook - wtrącił
Randstable, któremu udało się ustawić sześć żetonów pokerowych
pionowo obok siebie. - Tyle że nie mój wydział, lecz faceci od do-
wodzenia i kontroli.
- Trzy dolary - powiedział Overwhite, sięgając pod gips
i sprawdzając, czy nie powiększają mu się węzły chłonne pod pa-
chą.
- Mam pytanie. - George chwycił jokery i potarł nimi o siebie
niby brzytwą o pas. - Jeśli Ameryka i Rosja wiedziały o syndro-
mie śmierci słońca, po co konstruowały plany poszczególnych ata-
ków?
- Cóż, widzisz, teoria śmierci słońca oparta była na niepełnych
modelach atmosfery - odparł Brzdąc, zaciskając zęby, jakby do-
świadczał strasznego bólu. - Wszystko zależy od wielkości cząste-
czek pyłu, wysokości słupów dymu, opadów deszczu, tego typu
czynników.
- Tę teorię trzeba traktować z lekkim przymrużeniem oka -
powiedział Wengernook, wyciągając papierosy i zapałki z kiesze-
ni koszuli. - To bardzo śmiała koncepcja.
- Ale właśnie się sprawdziła - zawołał George. - Tutaj, na na-
szej planecie.
- To tylko jeden odosobniony przypadek - odparł Wenger-
nook. Potarł zapałkę. - W wojnie innego rodzaju obiekty miejsko-
-przemysłowe nie byłyby celem ataków. Byłoby mniej pożarów,
mniej sadzy, więcej światła i... i... - Próbował przytknąć płomy-
czek do końcówki papierosa, ale mu się to nie udawało.
- Proszę wchodzić - rzekł Brzdąc.
- I wszystko lepiej by się dla nas skończyło - dopowiedział
Wengernook.
- Mam! - wrzasnął Randstable. Chwycił jednego z jokerów od
George'a i położył go na sześciu pionowych żetonach.
- Co masz?
- Rozwiązanie!
- Problemu wojny?
JAMES MORROW
- Rozwiązanie zagadki. - Żetony zachwiały się pod ciężarem
karty.
- Jakiej zagadki?
- Zagadki komandora Sverre'a. Dlaczego kruk jest podobny
do biureczka?
- Dlaczego?
- Kruk jest podobny do biureczka - powiedział eks-wunder-
kind, gdy zawaliła się jego konstrukcja - ponieważ Poe przy pisa-
niu używał obu.
Tam i z powrotem, z denerwującą miarowością, młoda czarno-
skóra kobieta spacerowała po plaży swojego prywatnego tropikal-
nego raju. Brzeg skrzył się olśniewająco, jakby drobinki piasku
zamieniły się w kryształowe paciorki. Promienie słońca rozświe-
tlały łagodne fale przyboju. Powierzchnia morza przypominała
płynny błękitny klejnot.
Kobieta była naga. Jej gładka skóra miała barwę i połysk roz-
puszczonego cukru, jędrne piersi kołysały się niczym balony z he-
lem wypuszczone przy okazji wielkiego święta czy wydarzenia
sportowego. George pomyślał, że jest to najbardziej atrakcyjna
kobieta, jaką w życiu widział.
Z piasku niedaleko drzewa bananowego wystawał kawałek za-
kopanej liny. Kobieta wyszarpnęła ją, wzbijając w powietrze ob-
łok pyłu. Chwyciła sznur, układając go w znajomy, budzący ponu-
re skojarzenia kształt. W jej zręcznych dłoniach pojawiła się
pętla.
George próbował odsunąć się od peryskopu, ale nie był w sta-
nie przemóc samego siebie.
Ostatnia kobieta na świecie podeszła do drzewa, przerzuciła li-
nę przez gałąź. Przy wtórze szumu fal, w blasku słońca odbijające-
go się w wodzie, założyła sobie stryczek na szyję i zawisła. Jej ob-
racający się cień przypominał rozgwiazdę.
George usiadł pod peryskopem i z trudem chwytał powietrze.
- To koniec? - Na poły pytał, na poły stwierdzał fakt.
- W tym nieodwracalnym momencie historii - odparła Mor-
ning Yalcourt - na całym świecie nie pozostał już nikt żywy - z wy-
jątkiem, wątpliwym i niepewnym, pasażerów tego okrętu.
Krab pustelnik opuścił swój pancerz. Był teraz drżącą masą de-
likatnej protoplazmy.
- Nikt nie dosiądzie już mechanicznego konika.
- To prawda.
- Ani nie zobaczy Wielkiej Niedźwiedzicy.
- Zgadza się.
- Ani nie pójdzie na kurs aktorski.
George zapłakał, z wysiłkiem, i nie wiedział już, czy jego łzy są
dla Justine, Holly, Francuza, który wygrzebał z jałowej gleby kar-
toflaną bulwę, irańskiego nauczyciela zmarłego na tyfus roznoszo-
ny przez wszy, ostatniej kobiety na ziemi...
Morning uklękła obok cierpiącego mężczyzny. Objęła go i otar-
ła mu łzy.
George odwzajemnił jej uścisk. Rana po postrzale bolała go,
jakby ktoś wiercił mu w ciele nożem. Sięgnął za pazuchę i wydo-
był obrazek Leonarda.
- Spójrz na to - powiedział, łykając łzy. - To ty. I ja. I nasze
dziecko.
- Nie rozumiem. Jesteś malarzem?
- Mówiłem ci o tym wcześniej. Autorem jest Leonardo da Vin-
ci. Wiesz, ten facet z kompleksem sępa.
- To fałszerstwo, tak?
- Oryginalny Leonardo. Na podstawie przepowiedni wspania-
łego jasnowidza, Nostradamusa. Obrazek pokazuje przyszłość. Wi-
dzisz? Niedługo przyjdzie na świat przyrodnia siostrzyczka Holly.
Ty będziesz jej matką.
Pani doktor ujęła przezrocze. Światło odbite w szkle sprawiło,
że rozjarzyły się jej błękitnozielone oczy.
- Ona naprawdę jest podobna do mnie. Niesamowite!
- To jesteś ty.
- A dziecko...?
- Gdyby Justine zdążyła zajść ponownie w ciążę, nazwalibyśmy
dziewczynkę Aubrey. Miałaś dziecko?
-Nie.
- Dzieci są naprawdę fantastyczne.
- Nigdy nie wyszłam za mąż. Aubrey, powiedziałeś?
- Aubrey Paxton.
- Ładnie.
- I będą jeszcze inne. Jej siostry i braciszkowie. Holly zawsze
chciała mieć liczne rodzeństwo.
- Po co mielibyśmy sprowadzać dzieci na...
- Na ten świat? Może nie znam się na psychologii i syndromie
JAMES MORROW
śmierci słońca, doktor Yalcourt, ale pracując w zakładzie kamie-
niarskim Crippena, nauczyłem się jednego. Nasze dzieci zadowo-
lą się każdym światem, jaki dostaną.
- Jesteś bezpłodny.
- Mam powody sądzić, że jest to stan przejściowy.
- Zaraz zaczniesz opowiadać, że jesteś władny odrodzić rodzaj
ludzki.
Justine Paxton często oskarżała męża o brak ambicji. Powinna
usłyszeć, co teraz powiem, pomyślał George.
- Być może, mamy taką władzę. - (Może naoprawdę ją mieli!).
- Być może, to jeden z tych nieoczekiwanych efektów wojny ją-
drowej, o których ciągle mówisz. A jak z twoją płodnością...?
- Nie wiem o niczym nieprawidłowym. - Podniosła przezrocze
do oczu, badając opuszkami palców fakturę malunku. - Skąd to
dostałeś?
- Od pewnej cywilnej pasażerki. Nadine Covington. Jej krew
jest czarna,
- Czarna?
- Jak atrament.
- Wątpię, by można było tej kobiecie ufać.
- Ja jej ufam.
Wstali. Objęli się ponownie. George odebrał swojego Leonarda
i odszedł, słysząc kołaczące się pod czaszką słowa „odrodzić ro-
dzaj ludzki". Widzisz, moja biedna, wymarła Justine? Nie poślubi-
łaś fajtłapy.
Komandor Olaf Sverre
dowódca okrętu marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych
SSBN 713 „City of New York"
serdecznie zaprasza Pana
GEORGE'A PAKTONA
na
uroczysty bankiet
29 stycznia, godzina 20.00
główna mesa
Wymarcie własnego gatunku niełatwo zrozumieć. Dopiero
dzięki możliwościom głównego peryskopu George zaczął ogarniać
rozmiary katastrofy. Korzystał z peryskopu raz po raz, prywatnie,
godzinami przyglądając się swojej planecie. Spoglądał nawet na
gwiazdy. Nic. Nic oprócz wypalonej ziemi, zatrutej wody, surowej
ciszy, czasem jakiegoś zagubionego małża, przypadkowego kara-
lucha, wiotkiej kępki trawy, kilku zasolonych trupów unoszących
się na wodach południowego Atlantyku niby cielesne tratwy.
Brian Overwhite się mylił. Ludzki umysł może przyjąć wszyst-
ko. Bicie dzieci przez rodziców. Oświęcim. Śmierć słońca. To tylko
krew, powiada umysł. Tylko ból. To tylko wsadzanie ludzi do pie-
ców. To tylko koniec świata...
Dawno temu, pewnego ostatniego dnia czerwca, dziadek Geor-
ge'a przeniósł się na łono Abrahama, co postawiło rodzinę w kło-
potliwej sytuacji. Czy powinni czwartego lipca organizować trady-
cyjny piknik na święto narodowe? Dziadek George'a uwielbiał
ten dzień. Zawsze konstruował na tę okazję specjalne petardy,
wystrzeliwując je w kierunku drewnianego modelu Fortu McHen-
ry. W trakcie bitwy rodzina intonowała hymn „Gwiaździsty sztan-
dar", podczas gdy miniaturowe działa ciskały szklane kulki
w stronę murów, a wokół poszarpanej amerykańskiej flagi wybu-
chały petardy. Rodzinny dylemat rozwiązała ciocia Izabela.
- Dziadek chciałby, żebyśmy świętowali normalnie - zapewni-
ła. - Gniewałby się na nas, gdybyśmy się dobrze nie bawili.
Piknik się odbył i był naprawdę udany. Fruwały podkowy, lało
się piwo, grano na mandolinach, pieczone kurczaki znikały jeden
po drugim, pochłaniano ogromne ilości placka z jagodami, a nad
Fortem McHenry eksplodowały na czerwono niezliczone petardy.
Wszyscy byli zgodni, że ciocia Izabela podjęła właściwą decyzję.
I tak oto działo się, że codziennie, gdy szef kuchni Rush pojawiał
się z kartą dań, George wybierał najbardziej sycące i obfite potra-
wy. Zaczął chadzać do kasyna Srebrny Dolar, obstawiając szaleńczo
przy stoliku do gry w oczko. Zaproszenie na bankiet u komandora
Sverre'a - jedzenie! kawa! desery! - niezmiernie go więc uradowało.
- Twój gatunek chciałby, żebyś świętował - powiedział sobie. -
Twój gatunek gniewałby się, gdybyś się dobrze nie bawił.
Główna sala jadalna łodzi podwodnej „City of New York",
ozdobiona aksamitnymi draperiami, oświetlona przez kryształowe
żyrandole, dowodziła dobrego smaku i wysublimowania planistów
wydatków obronnych. Sam bankiet z kolei przypominał nieco
ucztę w cesarskim Rzymie, z pewnymi elementami Babilonu i Go-
JAMES MORROW
mory - pozłacana zastawa, kryształowe kielichy, obrus tak gruby,
że mógłby wchłonąć litr doskonałego wina, nie przepuszczając ani
kropli. Kelnerzy - kilkunastu marynarzy i podoficerów - krążyli
po sali w galowych mundurach, popychając wózki uginające się
pod ciężarem połci szynki, plastrów wołowiny, bochnów chleba,
waz z zupą, dzbanków parującej czarnej kawy.
Karteczki z nazwiskami leżały na ceramicznych figurkach del-
finów. George wylądował pomiędzy Overwhite'em i wielebnym
Sparrowem - w krzyżowym ogniu dyskusji na temat traktatu
STABLE II (najwyraźniej pod wpływem jednej z audycji Sparro-
wa Senat USA podjął decyzję o nieratyfikowaniu traktatu). Jego
towarzysze byli smutni i osowiali - wymarcie gatunku ludzkiego
nie wywarło na nich dobrego wrażenia. Wengernook ssał nie za-
palonego papierosa. Randstable budował kolejne samoporusza-
jące się konstrukcje z elementów zastawy, a potem wywracał je
obojętnym gestem. Generał Brzdąc Tarmac schudł do jakichś sie-
demdziesięciu pięciu kilogramów. Broda Overwhite'a wyglądała
wyjątkowo parszywie. Szeroki uśmiech Sparrowa zwiędł ostatecz-
nie. Wszyscy powinni udać się na spotkanie z panią Covington,
pomyślał George. Wszyscy powinni poznać swoją przyszłość.
Na przeciwległym końcu stołu komandor Sverre rozmawiał
z jakimś cywilem, któremu udało się wyglądać zarazem młodo
i poważnie. Pomiędzy kolejnymi wymianami zdań oddawali się ry-
walizacji w obżarstwie; Sverre pochłaniał szynkę, młody człowiek
zaś pieczeń wołową. Przy komandorze warowała wiernie jego bu-
telka ginu. Na ciemnym garniturze młodego cywila widoczne były
plamy po sosie.
Brzdąc mówił właśnie:
- Osobiście sądzę, że cała ta historia z wymarciem rodzaju
ludzkiego została mocno przesadzona. Psychoterapeuci lubią dra-
matyczne efekty.
Wengernook skinął głową.
- Ziemia jest w rzeczywistości o wiele bardziej wytrzymała,
niż sugerowałyby to obrazy widziane przez peryskop.
Kelnerzy byli uprzejmi, lecz zupełnie pozbawieni gracji; zrzu-
cali jedzenie na stół, jakby ładowali węgiel do pieca parowozu.
Szampan lał się strumieniami. George wypił tyle, że zaczęło mu
przyjemnie brzęczeć w uszach, jakby słuchał muzyki.
Musiał to przyznać - Morning Yalcourt nie odniosła się do po-
mysłu urodzenia Aubrey Paxton z przesadnym entuzjazmem. Pa-
miętaj wszakże, powiedział sobie, to wielka sprawa dla kobiety,
urodzenie dziecka, odrodzenie gatunku. Pozwól jej to przemyśleć*,
- Na tym okręcie nie puszczają dobrych filmów - mówił wie*|
lebny Sparrow. - „Wojna i pokój", cóż za chała!	<J
- Co powinni puszczać, twoje stare audycje telewizyjne? -
prychnął Overwhite.
- Widziałeś kiedyś „Króla królów?" - zapytał Sparrow. -
Uwielbiam Orsona Wellesa, kiedy w specyficzny sposób wymawia
„t" w wyrazie „apostołowie". - Chwycił George'a za ramię. -
Wciąż się za ciebie modlę.
- Dziękuję - odparł George.
Wkrótce po podaniu deseru - goście mogli wybrać ciasto cze-
koladowe albo placek cytrynowy - Sverre wydobył nóż z połcia
szynki i postukał nim o szklankę. Wszyscy zwrócili na niego
wzrok. Kelnerzy pospiesznie opuścili mesę.
- Antarktyda - wyszeptał Randstable. - Opowie nam o Antark-
tydzie.
- Dzisiejszy bankiet zapowiadano jako uroczystość - zaczął ka-
pitan. - Doktor Yalcourt informuje mnie, że kiedy zacumujemy
w stacji McMurdo, na ląd zejdzie sześciu racjonalnie myślących
ocaleńców o wysokich kwalifikacjach. Zebraliśmy się tu, by uczcić
wasze wyzdrowienie. Spojrzeliście zagładzie w twarz, lecz prze-
trwaliście. Operacja „Erebus" zakończy się sukcesem.
Odłożył nóż na lnianą serwetkę, nalał sobie ginu do złotego pu-
charu, wypił.
- Wymarcie. Takie suche słowo, takie definitywne. Co ono
oznacza? Kiedy niszczy się jakiś gatunek, mili goście, zabija się
nie tylko jego obecnych przedstawicieli, lecz także pokolenie
uśpione chwilowo w jego komórkach rozrodczych - a zatem rów-
nież pokolenie, które narodziłoby się z niego, i następne, i jesz-
cze dalsze. Nieskończony łańcuch pokoleń, które byłyby zapro-
szone na ten świat. Zagłada jest zbrodnią nieskończoną, cichcem
odbierającą życie wszystkiemu, co mogłoby się narodzić. Ludzki
kanał rodny jest jedyną drogą na świat, panowie. Nie ma innego
sposobu.
- Kim jest ten facet? Jednym z tych wojujących intelektuali-
stów? - wyszeptał Wengernook.
- Lawrence z Arabii wstępuje do marynarki - dodał Brzdąc.
Sverre ściągnął swój wełniany płaszcz, cisnął go na podłogę
i podwinął rękawy koszuli.
i.	)AMES MORROW
- Na pewnym etapie nuklearnego wyścigu zbrojeń stało się ja-
sne, że zagłada gatunku jest tylko kwestią czasu. Wszechświat za-
trząsł się od tych wieści. Wasz gatunek, panowie, liczył się - bar-
dziej niż mieliście tego świadomość. Planety zatoczyły się z bólu,
drzewa załkały, skały wydały krzyk. Lecz skąd podniósł się naj-
większy gniew? Z miejsca, które przechowuje mój gatunek. Za-
wsze byliśmy z wami, czekając na zaproszenie... a teraz drzwi zo-
stały zatrzaśnięte.
- Które przechowuje jego co? - zapytał Brzdąc.
- Jego gatunek - odparł Overwhite.
- O Boże! - rzekł Randstable.
- Zamknięte, zatrzaśnięte - powtórzył Sverre.
Rana postrzałowa George'a znowu dała o sobie znać. Czekając
na zaproszenie...
- Tak wielki był nasz gniew, że na krótko przed wybuchem
wojny zdołaliśmy częściowo uchwycić się życia - ciągnął Sverre. -
Udało się nam nawet włączyć w wasze sprawy.
- Czy ktokolwiek z was wie, o czym on mówi? - zapytał Brzdąc.
- O mój Boże, chyba tak - rzekł Randstable. - O Chryste!
Sverre sięgnął po nóż, długi i lśniący od tłuszczu. To, co stało
się potem, miało nawiedzać sny George'a przez wiele kolejnych
nocy. Powoli, krzywiąc się, Sverre otworzył sobie żyły na przedra-
mieniu. Pękła skóra. Trzasnęły mięśnie. Czarna krew wytrysnęła
z rany, jakby ktoś wiercił i natrafił na źródło ropy w ręce kapita-
na. W powietrzu uniósł się odór siarki. Krew ściekająca na obrus
nie zakrzepła, lecz zebrała się w lepką bryłę. Bryła stała się nie-
wielką, wykrzywioną w grymasie ludzką głową z twarzą przypo-
minającą twarz Sverre'a.
- Jesteśmy spadkobiercami, którzy nigdy nie otrzymają swojej
schedy - powiedział krwawiący kapitan. - Jesteśmy tłumami czar-
nokrwistych, których przodkowie ulegli zagładzie, zanim zdołali
nas spłodzić.
Usiadł, przycisnął serwetkę do rany i znieczulił się haustem gi-
nu. Bryła krwi na obrusie rozlała się w sporą plamę.
- Jesteśmy tymi, którym odmówiono wstępu - powiedział ko-
mandor Olaf Sverre z marynarki wojennej Stanów Zjednoczo-
nych.
Wojna nuklearna niesie ze sobą wiele zaskakujących skutków.
George dowiedział się tego od swojej psychoterapeutki. Niezapro-
szeni...
Overwhite zamarł z szeroko otwartymi ustami. Brzdąc był blady
jak ściana. Wengernook wyrwał nie zapalonego papierosa spomię-
dzy warg i pokruszył go. Wielebny Sparrow wyglądał na wściekłego.
- Fałszywy czarownik! - zakrzyknął. - „Lecz przeklęci i cza-
rownicy będą mieli swój udział w jeziorze, które płonie ogniem!"
- zacytował.
- Na miłość boską! Brak ciągłości! - zawołał Randstable, wy-
ciągając z kieszeni przenośny kalkulator.
- Chcesz powiedzieć, że to sztuczka? - zapytał George.
- Sztuczka? Nie, kwantowa aberracja. - Randstable pogładził
miniaturową klawiaturę. - Zazwyczaj takie rzeczy zdarzają się tyl-
ko na poziomie subatomowym, kiedy nasze piony, antyneutrina
i temu podobne wystrzeliwują z nicości jako fluktuacje próżni. -
Szereg zer pojawił się na ekranie kalkulatora. -W świecie makro,
naszym świecie, by tak rzec, prawdopodobieństwo wystąpienia ta-
kiego wydarzenia jest bardzo, bardzo nikłe, zaledwie o włos więk-
sze od zera.
Kapitan Sverre opowiedział o swojej wydziedziczonej rasie.
Zabrał swoich gości z powrotem do czasu tworzenia, kazał im pa-
trzyć, jak antarktyczne lodowce rodzą mężczyzn, kobiety i dzieci,
z których każde miało trafić na właściwy kontynent w szczytowym
punkcie swojego życia, w okresie największego spełnienia, naj-
większych nadziei.
- Patrzcie, jak powstajemy z lodu, wychodzimy na mroźny
świat, strząsamy śnieg z powiek, rozprostowujemy hipotetyczne
kości. Moi rodzice zginęli w bitwie pod Waszyngtonem dokładnie
na dwa tygodnie przed dniem, kiedy zostałbym poczęty. Studio-
wałbym w Annapolis. Służyłbym mojemu krajowi, oddając mu
wielkie usługi. Byłbym...
Sverre napił się bezpośrednio z butelki.
- Czy wiecie, ile wart był nasz gniew? Rok. Rok to nic, pano-
wie. Połowa mojego życia już minęła. Mogę wam powiedzieć, ile
zostało mi godzin. Ile minut.	:,
Przed oczami George'a pojawiły się twarze. Nadine Covington.,
Theophilus Carter. Podporucznik Peach. Wszyscy czarnokrwiści.
Morning Yalcourt.
Czy jest jedną z nich? Czy też matka Aubrey jest kobietą
z przyszłości?
- Jeśli odmówiono nam wstępu, trzeba dobrze wykorzystać
szansę - rzekł Sverre. - Rok to nic. Cóż więc robić? Przede wszyst-
JAMES MORROW
kim musimy się ogrzać. Stajemy się więc piratami, napadamy na
frachtowce wiozące transporty ubiorów ochronnych przez ocean.
Taki strój doskonale chroni przed chłodem - wyjaśnił kapitan.
Rok. Nic. Przez rok nie możesz założyć rodziny. Nie możesz
stworzyć wielkiego państwa. Ale możesz, przy odrobinie szczęścia,
poczyniwszy odpowiednie ustalenia polityczne, wytropić pewne
kluczowe osoby i pociągnąć je do odpowiedzialności. Budujesz
więc gmach sądu. Ławę sędziowską. Stanowisko dla świadków.
Areszt. Na dnie Zatoki McMurdo leży atomowa łódź podwodna.
Ciemnokrwiści płetwonurkowie marynarki wydobywają ją na po-
wierzchnię. Wyznaczacie kurs. Ratujecie sześciu ludzi przed ato-
mowym holocaustem. Chcecie następnych - prezydenta Orlaffa,
senatora Krogha, szefa sztabu, doradcę do spraw bezpieczeństwa
narodowego - lecz oni już są martwi.
- Gmach sądu? - Brzdąc próbował zjeść kęs ciasta czekolado-
wego, ale mu się nie udało. - Czy tak właśnie powiedział?
- Gmach sądu - potwierdził Randstable.
- Chcemy prawa wstępu - powiedział Sverre. - W zamian musi-
my zadowolić się wiedzą. Powiecie nam, dlaczego ta wojna była
konieczna. Pomyślcie, jakie mieliście szczęście. Mogliśmy zosta-
wić was na pastwę płomieni, tak jak zrobiliśmy to z tamtymi. Z in-
nymi. Z ich tandetną partią, zbankrutowanym komunizmem, ich
okrutnymi pretensjami - wszystkim dzięki Bogu wymarłym. Wy,
dla kontrastu, jesteście dwuznaczni. Nie pasujecie do ogólnego
wzoru. To właśnie wasza dwuznaczność was uratowała, nic innego.
George nigdy dotąd nie myślał o sobie, że jest dwuznaczny.
- Nie chce pan chyba na nas zrzucać odpowiedzialności za tę
tragedię - mruknął Overwhite. - Zrobiliśmy wszystko co w naszej
mocy, żeby uniknąć...
- Hm, poczekaj chwileczkę, Brian - przerwał mu Randstable. -
Z pewnością oni właśnie chcą obciążyć nas tą odpowiedzialnością.
To znaczy, jeśli weźmiesz pod uwagę, że jedyną alternatywą jest...
no wiesz. Pętla zagłady.
- Nie macie nad nami władzy - powiedział Wengernook. - Żad-
nej władzy.
- Obawiam się, że to nieprawda - odezwał się ktoś.
Siedzący obok Sverre'a młody cywil powstał.
- Jednym z postanowień porozumienia z Zatoki McMurdo jest
utworzenie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego i Cywilne-
go - powiedział, przełykając spory kęs placka cytrynowego. -
W pierwszym załączniku wymieniane są stawiane wam zarzuty.
Nie obawiajcie się - podamy w wątpliwość kompetencję tego są-
du, gdy tylko rozpocznie się proces.
Apetyt George'a na deser, nienasycony jeszcze kilka minut
wcześniej, teraz zniknął bez śladu. Zarzuty przeciwko nam? Pro-
ces? Wszystko z powodu jakiejś idiotycznej umowy sprzedaży?
- Kim pan jest, u diabła? - zapytał ostro Brzdąc.
- Waszym adwokatem. Martin Bonenfant, niezaproszony przed-
stawiciel obrony. Zostałem zaangażowany wraz ze współpracowni-
kami, by reprezentować was przed sądem. Szczerze radzę, byście
skorzystali z naszych usług.
- Nie potrzebujemy żadnego cholernego prawnika - warknął
Wengernook.
Bonenfant przeczesał palcami lśniące czarne włosy.
- Ależ tak, chociaż wasze położenie jest lepsze niż moglibyście
przypuszczać. Zbadaliśmy morale waszego wroga, jak również
przeanalizowaliśmy przeróżne sposoby, za pomocą których próbo-
waliście nie dopuścić do wzajemnej zagłady. Czy zdajecie sobie
sprawę, że Sowieci pogwałcili zarówno literę, jak i nierzadko du-
cha obu traktatów STABLE? - Zjadł jeszcze kęs placka. - A jeśli
zawiedzie wszystko inne, mam jeszcze parę asów w rękawie. Są-
dzę, że powinniśmy walczyć o uniewinnienie, punkt po punkcie.
On jest taki młody, pomyślał George. Przysłali dzieciaka, żeby
nas bronił.
- Tak, strategia walki o całkowite uniewinnienie jest w tym
przypadku najodpowiedniejsza - mruknął Randstable. Zwrócił
się ku współoskarżonym, gwałtownie gestykulując. - Pozwólcie,
że ujmę to w ten sposób. Nie istniejący foton może pobrać ener-
gię od relacji niepewności w celu stworzenia rzeczywistej pary
pozytron-elektron, która ulega zniszczeniu, by mógł powstać fo-
ton, który ją na początku stworzył.
- To brzmi jak zaklęcie czarnoksięskie - rzekł Sparrow.
- Nie - odparł Randstable. -To tylko fizyka.
Bonenfant powoli, nerwowo, zlizał krem cytrynowy z warg. Ci,
przed którymi zatrzaśnięto drzwi, najwyraźniej bardzo spieszyli
się ze wszystkim. Wyjaśnił, że gdyby zaproszono go na ziemię, był-
by prawnikiem z Filadelfii specjalizującym się w sprawach swo-
bód obywatelskich. Broniłby morderców dzieci i neofaszystów.
George podniósł się raptownie.
- Chciałbym oświadczyć tu i teraz, że jestem...
IAMES MORROW
Wydarzeniem, które powstrzymało go od powiedzenia „niewin-
'ny", które unieruchomiło jego język tak gwałtownie, jak strzała
powstrzymuje ptaka w locie, było nagłe przybycie oficerów i ma-
rynarzy „City of New York". Porucznika Grassa, podporucznika
peacha, podporucznika Cobba, porucznika Brusta, szefa kuchni
Rusha oraz dwustu innych. Schodzili po kręconych schodach pro-
sto do mesy. Milczący tłum.
Oficerowie stojący z przodu brali noże do mięsa ze stołu ban-
kietowego i przecinali sobie żyły, po czym oddawali narzędzie cze-
kającym marynarzom. W potokach czarnej krwi odbijało się świa-
tło kryształowych żyrandoli. W powietrzu zawisł gęsty obłok
siarki. Krew niezaproszonych wypełniła kielichy do wina i oblała
czarnym lukrem desery; Wengernook miał poplamione czoło,
Sparrow posklejane włosy, Overwhite wilgotną brodę, Brzdąc
uwalane dłonie, Randstable'owi czarna posoka ściekała po policz-
kach, George'owi zebrała się na podołku.
- Zaproście nas! - zawołali niezaistniali potomkowie. - Za-
proście!
Kałuża krwi zebrała się pośrodku stołu. Wrzała i bulgotała, wy-
pluwając popioły. Gdy Peach i Cobb wskazali gestem wir, coś się
w nim poruszyło - hebanowy kształt wyłaniający się niezgrabnie
z mrocznej tkanki.
Model szubienicy. Miniaturowy stryczek. Malutki dyndający
trup - lalka półmetrowej długości, z kleksem zamiast twarzy i ję-
zykiem wyrzuconym na czarne wargi. Powoli, stopniowo, jak
w odwrotnie puszczonym filmie, pojawiły się rysy twarzy, oczy,
nos, usta.
George sięgnął do kieszeni i wydobył swój malunek Leonarda.
Ta rodzina jest moja, powiedział sobie. Żadne odwołane pokole-
nie nie zdoła mi jej odebrać.
- Zarzut pierwszy: zbrodnie przeciwko pokojowi! - wrzasnął
Peach.
- Zarzut drugi: zbrodnie wojenne! - wrzasnął Cobb.
- Zarzut trzeci: zbrodnie przeciw ludzkości!
- Zarzut czwarty: zbrodnie przeciw przyszłości!
Wymodelowana figurka nabrała rysów twarzy Wengernooka.
Roniła atramentowe łzy.
Peach i Cobb dmuchnęli na szubienicę. Czarna bryłowata
twarz znieruchomiała. Teraz Randstable był wieszany za zbrodnie
wojenne. Potem Sparrow. Overwhite. Brzdąc.
- Próbują tylko nas przestraszyć - powiedział generaJ.
- To im się udaje - odparł Randstable.
- Chcą tylko wyjaśnienia - rzekł Overwhite.
George przycisnął usta do obrazka, pocałował przyrodnią sio-
strę Holly. Spojrzał na wiszącą lalkę, ujrzał to, czego się spodzie-
wał, transformację twarzy Brzdąca w twarz George'a. Zawsze żało-
wał, że nie ma mniejszego nosa. Urodzi się dziecko, postanowił.
Albowiem z nas zrodzona zostanie Aubrey Paxton. Nostradamus
się nie mylił. Jestem niewinny. Aubrey zostanie zaproszona na do-
brą, zdrową ziemię.
ROZDZIAŁ 9
w którym „City of New York", robiąc krok
wstecz, prowadzi naszego bohatera krok naprzód
Morning skończyła czytać ostatni rozdział „Szkarłatnych unie-
sień" pióra Merribell Braddock, zamknęła książkę i, właściwie nie
myśląc o niczym, westchnęła.
Zanim jej kariera została przerwana przez koniec świata, Mer-
ribell Braddock zdążyła własnoręcznie popełnić ponad trzysta
dzieł z gatunku powieści romantycznej. ,"Szkarłatne uniesienia"
były fałszywe niczym lewe oko Sverre'a, a jednak, ponieważ opisy-
wały miłość kobiety do mężczyzny, Morning była wzruszona. Bied-
na wymarła Merribell zdołała sprawić, że serce Morning Yalcourt
drgnęło. Chytra autorka pozwalała Morning dostrzec, że jej uczu-
cia względem George'a - tyczące jego surowo ciosanego ciała
i zdradliwie prostej osobowości - zdecydowanie kwalifikują się
jako romantyczne.
- Jesteś jedną z nich, prawda? - zapytał, wchodząc do jej gabi-
netu.
- Jedną z nich?
- Niezaproszonych. Uwielbiam cień.
- Jestem człowiekiem - odpowiedziała. - Jestem człowiekiem,
ty kochasz swoją zmarłą żonę, a ja nią nie jestem.
George jęknął głośno. Po co wspominać Justine? Czy obowiąz-
kiem psychoterapeutki nie jest skupianie się na przyszłości?
- Każesz mi wierzyć, że na Antarktydzie nie było niezaproszo-
nych psychoterapeutów? Musieli sięgnąć poza swój rodzaj?
- Autorzy porozumienia z McMurdo nie przewidzieli problemu
poczucia winy. Kiedy przybyli do Chicago, żeby porwać Randsta-
ble'a, zaoferowałam im swoje usługi. Odbyłam rozmowę ze Sver-
re'em. Zaangażował mnie. Bez zapłaty, ale przynajmniej mogę
przeżyć moje życie do końca.
Zdjęła ozdobny nóż wiszący na ścianie i przytknęła go do prze-
gubu.
- Moja krew jest tak samo czerwona jak twoja, George. Jest
czerwona jak krew niewiniątek, którym wycinano serca tym no-
żem.
Pomyślał o czekającym ją bólu, drgnął.
- Nie rób tego. Naoglądałem się już dość krwi.
Była człowiekiem.
Człowiekiem... i dziwką.
- Jak możesz pracować dla tych... niedoróbek?
- Zawdzięczam im przetrwanie. Podobnie jak ty.
- Nienawidzę ich.
- Przychodzą rozmawiać ze mną. Są, jak możesz sobie wyobra-
zić, pełni niepokoju. Dźwigają niewyobrażalny ciężar. Robię, co
mogę. Słucham ich, lecz nie mogę dać im tego, czego chcą.
- A czego chcą?
- Wspomnień. Prawdziwych wspomnień. Opowiadają mi o ko-
chankach, przyjaciołach, karierach, obsesjach, lecz wszystko to
przydarzyło się komuś innemu. Marynarz Sparks chciał, żebym
nauczyła go, jak brzmiała prawdziwa muzyka, dobra muzyka. Jazz,
barok, nie ta papka, którą nadają przez radiowęzeł. Chciałby grać
na flecie. Porucznik Grass próbuje przypomnieć sobie brata, wy-
prawy na ryby, mecze w piłkę. Krewni rzadko kiedy się odnajdują.
Mamy mało czasu, kontynent jest zbyt wielki, a jeśli już się spo-
tkają, to zazwyczaj nie zgadza się wiek. Stare kobiety spotykają
swoich nastoletnich mężów. Nowożeńcy wpadają na swoje dzieci
w średnim wieku.
- Czy zawsze są smutni? - zapytał George.
- Mają przebłyski, momenty tego, co ty i ja nazwalibyśmy za-
dowoleniem, nawet radością. Lecz zwykle o życiu tylko czytają
w książkach. Wczoraj marynarz Raskin powiedział mi: „Wyobraź
sobie, że siedzisz w szarym, cichym, pustym pokoju i uczestniczysz
w nie kończącym się teście prawdomówności, na każde pytanie
udzielasz prawidłowej odpowiedzi i masz świadomość, że nigdy
nie doświadczysz niczego innego". - Postukała ozdobnym nożem
1AMES MORROW
w blat biurka. - Nigdy nie myl wegetacji niezaproszonego z ży-
ciem, George.
- Nadal ich nienawidzę. Każdy podpisałby tę umowę sprzedaży.
- Niech zgadnę. Czujesz się... zdradzony? Oszukany? Manipu-
lowany?
- Wszystko po kolei.
- Manipulowany przez swoją terapeutkę? Przez ciemnokrwi-
stych?
- Jedno i drugie. Nigdy ci na mnie nie zależało.
- Nie kłam, wiesz, że to nieprawda.
- Chciałaś mnie tylko poskładać do kupy, żebym mógł stanąć
przed sądem.
Morning zaczęła przerzucać kartki „Szkarłatnych uniesień"
ozdobnym nożem.
- Daj mi swój obrazek Leonarda.
- Skąd wiesz, że go mam?
- Daj mi go.
Wyciągnął malunek z kieszeni. Ujęła go z rewerencją, trzyma-
jąc za krawędzie.
- Nie wiem, co o tym myśleć. - Dotknęła włosów swojej nie na-
rodzonej córeczki. - Ale podoba mi się ten obrazek. Wszystko mi
się w nim podoba. Twoja dłoń spoczywa niemal na mojej piersi.
Zaczyna myśleć prawidłowo, przeleciało George'owi przez gło-
wę. Miłość. Małżeństwo. Seks. Dzieci. Odrodzenie gatunku.
- Muszę odnaleźć marmurowe miasto. Tam leczą bezpłodność.
- To może być oczywiście nieprawda - odparła. - Próba zemsty
ze strony Nadine Covington.
- Wierzę w malunek. Ty też. - Miłość. Małżeństwo. Seks. Nieko-
niecznie w tej właśnie kolejności. - Dziś wieczorem wypijemy
wspólnie drinka w kasynie Srebrny Dolar.
-Nie.
- Jeśli mamy się pobrać i stworzyć rodzinę, musimy się trochę
poznać.
- Nie mogę wypić z tobą drinka. - Zwróciła mu obrazek Leo-
narda. - Ciemnokrwiści są tutaj, George. Zdobyli cały kontynent.
Czy naprawdę pojmujesz swoje położenie? Jeśli sędziowie uznają
cię za winnego, nic, czego pragniemy - ślub, Aubrey, jej rodzeń-
stwo - nic z tego się nie wydarzy. - Nachylając się ku niemu, mó-
wiła gorączkowym szeptem: - Od tej chwili nie możemy pokazy-
wać się razem. Nikt nie może mi zarzucić braku obiektywizmu.
9. Tak oto kończy się świat
„Doktor Yalcourt? Ach, to jego eks-terapeutka, i tyle". Będę obeo1
na na twoim procesie, przyjacielu. Morning Yalcourt, świadelj
obrony. Wiem o czymś, co przemawia na twoją korzyść.
- Nie opuszczę cię tak po prostu. Nie zrobię tego.
Jej konspiracyjny szept stal się jeszcze cichszy.
- Zrobisz to. Do momentu złożenia przeze mnie zeznań zniknę
z twojego życia. Rozumiesz? Zniknę. Nie szukaj mnie, nie warto.
Nikt nie zna tutaj wszystkich bocznych korytarzy, ślepych zaułków.'
- Co takiego wiesz, co przemawia na moją korzyść?
- Wiem, że bardzo mi na tobie zależy.
Pożegnali się nie pocałunkiem, nie uściskiem, lecz lekkim do-'
tknięciem koniuszków palców. Dla George'a było to jedno z najbar-i
dziej cielesnych i poruszających doświadczeń w życiu. Wrażenie^
dotyku pozostało na jego dłoniach. Radość pozostała w pamięci,
gotowa do przywołania, kiedykolwiek by tego zapragnął.
Kapitan Sverre miał rację. Rok to nic. Jak dotąd, w wieku lat
trzydziestu pięciu George poznał dwanaście tysięcy dni pełnych
doznań fizycznych, wiele z nich zdumiewająco wspaniałych - picie
kawy, czytanie córeczce na dobranoc, dotykanie koniuszków pal-
ców Morning Yalcourt. Lecz rok to nic. Nic dziwnego, że niezapro-
szeni chcieli go powiesić.
Klubowi pokerowemu Erebus nie udało się rozegrać wielu par-
tii. Brzdąc wciąż zapominał, jaka karta jest wyższa od strita. Gdy
kolejność rozdawania przypadła na Wengernooka, ten nie był
w stanie zapamiętać, które karty powinny być zakryte, a które od-
kryte. Overwhite'owi myliły się żetony, twierdził, że stawia pięć
dolarów, kiedy w rzeczywistości stawiał jeden.
- Te przeklęte żywe trupy - powiedział Brzdąc. - W ogóle nie
wydają mi się realne. Wiecie, co mam na myśli? Nie zdziwiłbym
się, gdyby wyszło na jaw, że cała ta afera została przygotowana
w Moskwie.
Nic w zachowaniu generała - jego gestykulacja, wzrok, ton gło-
su - nie wskazywało, by wierzył we własne słowa. Niezaprośzeni
byli na miejscu. Zdobyli cały kontynent. Byli równie realni jak po-
łudniowoafrykański granit.
- Jeśli zachowany jest ładunek elektryczny i równowaga po-
między cząsteczkami i antycząsteczkami - rzekł Randstable - nie
istnieje nic, co powstrzymałoby wiele molekuł, nawet organicz-
JAMES MORROW
nych molekuł, przed materializowaniem się i łączeniem w formy
życiowe... hm, oczywiście przy założeniu, że ta sprzeczność nie zo-
stanie nigdy zauważona.
- A jeśli sprzeczność zostanie zauważona? - zapytał Wenger-
nook.
- Molekuły znikną, same z siebie - odparł Randstable.
- Ale my ją zauważyliśmy - wtrącił Brzdąc. - A żywe trupy
wciąż tu są.
- Dla mnie to również zagadka - rzekł Randstable.
- Wiesz, co myślę, Williamie? - zapytał Wengernook. - Myślę,
że nie masz zielonego pojęcia, o czym właściwie mówisz.
- Ciekawe, czy zagwarantują nam sprawiedliwy proces - rzekł
George.
- Ciekawe, co by było, gdyby babcia miała wąsy - odparł
Brzdąc. Próbował potasować karty, ale rozsypał całą talię. - Wierz-
cie mi, panowie, cała ta sprawa to fałszywka, tak jak te pokazowe
procesy stalinowskie. Najlepszym rozwiązaniem dla nas byłaby
ucieczka z więzienia.
- Mój ojciec był prawnikiem - rzekł Wengernook. - Wszystkie
zarzuty, które nam postawili, to działanie prawa wstecz. Nie zła-
maliśmy żadnych istniejących przepisów, toteż nasi oskarżyciele
musieli parę wymyślić. Jeśli Bonenfant zna się na rzeczy, zostanie-
my uniewinnieni ze względu na brak precedensów.
- Może powinniśmy złożyć zeznania - rzekł Overwhite. Poma-
cał się po szczęce, sprawdzając, czy nie ma jakichś guzów pod skó-
rą. - Ogólnie biorąc, rozumiem ich punkt widzenia.
- Do diabła, Brian, to tylko banda linczowników! - zaprotesto-
wał Brzdąc. - Wymierzanie sprawiedliwości na własną rękę. Czy
tego nie rozumiesz?
- Sądzę, że jesteśmy im coś winni - powiedział Overwhite.
- Nie jesteśmy im nic winni - odparł Brzdąc.
- Jesteśmy im winni wyjaśnienie - nalegał Overwhite.
- Jesteśmy niewinni - rzekł Wengernook.
- Oni są bardziej niewinni - zauważył Overwhite.
- Na ich miejscu - powiedział George - sam byłbym ciekaw
wielu spraw.
Nie było jej w gabinecie. Nie było jej na lodowisku. Na krę-
gielni także nie. Sala kinowa była pusta.
George obejrzał film, „Panikę w roku zerowym". W tym nisko-
budżetowym melodramacie, wyprodukowanym przez firmę Ame-
rican International, Ray Milland unikał zagłady termonuklearnej,
uciekając na prowincję samochodem wyładowanym artykułami
spożywczymi.
George poszedł do biblioteki. Morning tam nie było. Znalazł
i przekartkował gimnazjalny podręcznik do biologii. Rozdział
dotyczący męskiego układu rozrodczego był zadziwiająco szcze-
gółowy i nic nie ukrywał. Gonada ukazana była w przekroju.
Wyraźne ilustracje pokazywały kanaliki nasienne, spermatydy,
spermatogonię, spermatocyty. „Twoje spermatocyty nie zamie-
niają się w spermatydy", powiedział mu doktor Brust. Zamknął
książkę i uśmiechnął się z zadowoleniem. Kiedy dotrę do mar-
murowego miasta, pomyślał, będę mógł im powiedzieć, co wyma-
ga naprawy...
Postanowił sprawdzić w hydroponicznym gaju pomarańczo-
wym porucznika Grassa. Być może, Morning lubi pomarańcze.
Gdy wślizgnął się do komory torpedowej, poczuł owocowy aro-
mat. Drzewko wyglądało na zdrowe i płodne. Chwycił pomarańcz,
zerwał ją z gałęzi. Soczysta. Perfekcyjna. Czy pomarańcze są te-
raz gatunkiem wymarłym? Czy pozbawionym wstępu drzewkom
pomarańczowym zezwolono na krótki pobyt na ziemi?
Opuścił komorę torpedową i usiadł na zimnym stalowym po-
kładzie. Rozpoczął czuwanie. Wyobrażony portret jego przyszłej
rodziny przeistoczył się w całe muzeum. Ujrzał siebie idącego ja-
snym korytarzem, zalane słońcem okna po jednej stronie, obrazy
po drugiej. Zatrzymał się przed podobizną Morning w sukni ślub-
nej - chyba była to Morning, chociaż przypominała również nieco
Justine. Na obrazie widział sygnaturę Leonarda. Następnie przyj-
rzał się wyobrażonemu obrazowi siebie i Morning w trakcie aktu
miłosnego, pracujących nad stworzeniem nowego pokolenia. Och,
jakże brakowało mu seksu, jakże nienawidził zastępowania go
onanizmem. (Nikt nie może nas zobaczyć razem... Zniknę z twoje-
go życia).
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy i Cywilny: też coś! Mię-
dzynarodowy Trybunał Kangurów i Psów Dingo. Pewnie, Brzdąc
miał swoje wady, zbyt pospiesznie chwytał za przenośną głowicę
nuklearną noszoną u pasa i nie rozumiał, że naród, który nie ist-
nieje, nie potrzebuje się bronić, lecz mówienie o „zbrodniach
przeciwko przyszłości" było naprawdę grubą przesadą. Over-
)AMES MORROW
white? Pyszałek, jasne, ale nie człowiek niebezpieczny. Rand-
stable? Z trudem przechodzi na drugą stronę pokoju. Wenger-
nook? Oszukuje przy pokerze, ale to wszystko. Wielebny Sparrow?
Dajcie spokój. Nie, żaden z nowych przyjaciół George'a nie zasłu-
giwał na to, by znaleźć się w tej kaszy.
Okropny smród wyrwał go z zamyślenia. George wstał, rozej-
rzał się dokoła. Młody cywil przypominający Martina Bonenfanta,
lecz z jasnymi włosami i różową cerą dziecka, przyklęknął pośrod-
ku komory torpedowej, otwierając klapę w podłodze. Był ubrany
w garnitur. Smród dobiegał najwidoczniej z płóciennego worka,
który miał przerzucony przez ramię.
Mężczyzna zniknął w luku. George chyłkiem ruszył za nim.
Pod komorą torpedową biegł mroczny, zapleśniały korytarz.
Mógłby być wydrążony przez wielką gąsienicę. (Czy na świecie
znajdują się robaki, które pozbawiono wstępu?). Młody mężczy-
zna wszedł do wnęki oświetlonej słabym światłem niewiadomego
pochodzenia. Od podłogi do sufitu biegły żelazne pręty, zamienia-
jąc wnękę w celę. Wewnątrz skrzeczał i podskakiwał uwięziony
ptak wielkości pterodaktyla.
George pomyślał, że ponownie widzi magiczny pokaz przezro-
czy pani Coyington. Ale nie, ten sęp - jego sęp, jak ujęłaby to
Morning - był żywy, tak żywy, jak tylko to możliwe w przypadku
padlinożerców. Wyglądał identycznie jak w wielkim kraterze:
postrzępione skrzydła, przekrwione oczy, zakrzywiony dziób,
przygarbiony grzbiet. A Morning była pewna, że to halucynacja.
Ha!...
Młody mężczyzna wyciągnął z worka zwłoki pingwina. Wyglą-
dał nieco dziwnie - ubrany w elegancki garnitur, z padliną w ręce.
Wepchnął ptaka między pręty. Sęp przygwoździł martwego ping-
wina do podłogi szponem, rozerwał na kawałki i zaczai się hałaśli-
wie pożywiać. Młody mężczyzna skrzywił się i zakrztusił, niezdol-
ny opanować obrzydzenia.
Zagłębiwszy się z powrotem w czeluść korytarza, George zaczął
drżeć. Moja rodzina jest martwa, moja planeta jest martwa, moje
gonady są martwe, ja jestem więźniem zamordowanej przyszłości,
będę powieszony za zbrodnie, których nie popełniłem, w ładow-
niach łodzi podwodnej jest sęp, prawdziwy sęp, wielki, szalony
sęp...
Wspiął się na pokład. Gatunek bez samców - tak, według słów
Morning, uważali Egipcjanie. Zapładniany przez wiatr.
Przyszło mu do głowy, że nie wie nic o jej przekonaniach reli-
gijnych. W niedzielę poszedł do kaplicy, mając nadzieję, że ją tam
spotka.
Kaplica „City of New York" była pomieszczeniem ogólnodo-
stępnym, z mszałami i obrazami świętych w takiej różnorodności,
by zaspokoić nawet najbardziej wyszukane potrzeby duchowe.
George usiadł z tyłu, razem z prezbiterianinem Brzdącem, lutera-
ninem Wengernookiem oraz trzema podoficerami niewiadomego
wyznania. Kapelanem okrętowym był porucznik Owen Soapstone.
George czuł się na miejscu w trzódce Soapstone'a, gdyby bowiem
kapelan się narodził, zostałby unitariańskim duszpasterzem i od-
nosił w swoim powołaniu wielkie sukcesy. Soapstone stanął przy
mównicy i otworzył Biblię Niezaproszonych. Pośród zebranych za-
panowała pełna szacunku cisza.
- Na końcu ludzkość zniszczyła niebo i ziemię - zaczął Soap-
stone.
- O rany! - powiedział Brzdąc.
- Ciasne umysły - skomentował Wengernook.
- I ludzkość rzekła: „Niech stanie się bezpieczneństwo", i na-
stąpiło bezpieczeństwo. Ludzkość sprawdziła bezpieczeństwo
i uznała, że nastąpi detonacja. I ludzkość oddzieliła U-235 od U-
-238. Wieczór i ranek były pierwszym uderzeniem. - Soapstone
podniósł wzrok znad księgi. - Według niektórych komentatorów
autor powinien był dodać: „I ludzkość uznała, że bezpieczeństwo
jest złem". Inni zwracają uwagę, że pogląd taki nie był powszech-
nie podzielany.
- Nie przyszedłem tu, by słuchać takich bredni - oznajmił
Wengernook, wstając.
Drżenie przebiegło przez kaplicę. Przegrody zatrzeszczały. Gdy
Wengernook wyszedł, wazon z fiołkami przewrócił się i roztrza-
skał.
Zwracając oczy ku górze, Soapstone mówił dalej:
- I ludzkość rzekła: „Niech stanie się holocaust pośród jało-
wej ziemi". I ludzkość zatruła skały wodonośne w głębi jałowej
ziemi i wypaliła ozon ponad jałową ziemią. Wieczór i ranek były
drugim uderzeniem. - Soapstone zamknął księgę, zaznaczając
miejsce palcem. -Wielu komentatorów odrzuca użycie przez au-
tora terminu „ludzkość" jako górnolotnego i sentymentalnego,
argumentując, iż winą należy obciążać bardziej wybiórczo. Inni
komentatorzy...
1AMES MORROW
Kaplica zakołysała się gwałtownie. Świece z ołtarza wyfrunęły
w powietrze niby pod wpływem podmuchu wiatru. Nity oderwały
się od łączeń na suficie i posypały na dół srebrnym deszczem.
Przerażeni uczestnicy mszy chwycili się oparć ław, ściskając je,
jakby naprawdę bali się o życie.
George uznał, że nie zniesie kolejnego nieoczekiwanego efek-
tu wojny atomowej.
Pomieszczenie obracało się, podnosząc jednocześnie do góry,
jakby wyciągane gigantycznym korkociągiem. Ta szaleńcza karu-
zela zdawała się budzić fundamentalistyczne zapędy u Soapsto-
ne'a. Kapłan chwycił się mównicy jak marynarz koła sterowego.
Jego kazanie stało się ognistą przemową, oczami rzucał płomie-
nie, język mu się plątał, każde słowo było krzykiem.
- I ludzkość rzekła: „Niech promieniowanie ultrafioletowe
zniszczy łańcuchy pokarmowe, które ożywiają wszelkie stworze-
nie!". Wieczór i ranek...
Lichtarz uderzył Soapstone'a w nos, aż pociekła czarna krew.
Biblia poleciała w górę, jakby zagarnięta ręką ducha, i roztrzaska-
ła się o witraż. Wierni stłoczyli się w przejściach; George krztusił
się śliną, Brzdąc klął kwieciście. Wciąż trzymając się mównicy,
Soapstone mówił z pamięci.
- I ludzkość rzekła: „Niech staną się promienie na firmamen-
cie, by spadły na tych, co przeżyją!". I ludzkość uczyniła dwa wiel-
kie promienie, większe promieniowanie gamma przenikające całe
ciało i mniejsze promieniowanie beta palące rośliny i wnętrzności
zwierząt! I ludzkość wysterylizowała wszelkie stworzenie, mówiąc:
„Bądźcie bezpłodne i jałowe, i przestańcie...".
George wpadł w objęcia figury świętego Sebastiana. W mo-
mencie zderzenia, gdy kość czaszkowa rąbnęła o marmur, doznał
podobnych wrażeń jak przy postrzeleniu przez Johna Frostiga,
lecz kiedy podniósł wzrok, nie dostrzegł sępa nad głową. Oczywi-
ście - przecież sęp znajduje się pod pokładem, pomyślał. Jest
w klatce. Nie może przybyć po mnie tym razem.
Obudził się na swojej koi, wpatrując się w martwe koniki mor-
skie. Jennifer, Suzy, Jeremiasz, Alfred i Margaret byli teraz tylko
kawałkami bezkształtnej masy unoszącymi się na powierzchni wo-
dy. Opiekował się nimi najlepiej, jak potrafił, hoduje nowe poko-
lenie, karmiąc stare, rozmawiając z nimi, lecz jego wysiłki nie mo-
gły równać się z ich pragnieniem śmierci. Przypomniał sobie frag-
menty kazania Soapstone'a. I ludzkość rzekła: „Bądźcie bezpłod-
ne i jałowe...".
- Trafiliśmy na niespokojne wody - powiedział głos znikąd.
George zamrugał nerwowo. Wysmukła postać Marcowego Za-
jąca, z kubkiem kawy w dłoni, zmaterializowała się nad nim. Na
twarzy generała widoczne były ślady niedawnego chaosu: siniaki,
bandaże, skaleczenia.
- Gorzej niż niespokojne - ciągnął Brzdąc. -To był podmorski
wir.
George czuł się tak, jakby jego głową grano niedawno w jakąś
szczególnie brutalną odmianę piłki nożnej. Dotknął dłonią czasz-
ki. Wymacał duży guz otoczony przez pomniejsze wzgórki. Prze-
łknął łyk kawy.
- Wir? - zapytał.
- Wielki tłusty bydlak. - Z jawnym zadowoleniem Brzdąc opi-
sał zjawisko, współczesną Charybdę wsysającą setki ton wody na
minutę, przemieszczającą się po oceanie, karmiącą się całymi ar-
chipelagami, połykającą je razem z rozległymi połaciami połu-
dniowego Atlantyku. - A teraz dobre wieści. To diabelstwo wyrzu-
ciło nas z wody. Wierz lub nie, znajdujemy się na suchym lądzie.
George zgramolił się z koi i pozyskawszy papier higieniczny
z łazienki, zaczai owijać maleńkie trupki koników morskich w za-
improwizowane całuny.
- Na suchym lądzie? Masz na myśli Antarktydę?
- Antarktyda znajduje się dobre tysiąc mil stąd. Wyrzuciło nas
na wyspę niedaleko Przylądka Dobrej Nadziei. Wysoka fala od-
chodzi. Jutro wróci i nas podniesie. - Oczy Brzdąca pałały podnie-
ceniem. - Mam do ciebie pytanie, Paxton, a jeśli odpowiedź brzmi
„tak", to znaczy, że Bóg czuwa nad nami w niebie. Przyniosłeś na
pokład ubiór ochronny, zgadza się?
George w milczeniu wyrecytował epitafium dla konika mor-
skiego Jeremiasza, BYŁ DOBRYM OJCEM, i skinął głową.
- Czy mógłbym to zobaczyć? - zapytał Brzdąc.
Twórca epitafiów podszedł do szafy i wyciągnął nigdy nie do-
starczony ubiór ochronny Holly. Brzdąc chwycił go, wyszarpując
colta .45 zza paska i chowając do swojej kabury po przenośnej
głowicy nuklearnej.
- Tak się składa, że to mój rewolwer, Brzdąc. Lub, bardziej do-
kładnie, mojej córki.
]AMES MORROW
- Możesz iść ze mną.
- Dokąd się udajesz?
- Przez luk na śródokręciu.
- Uciekasz?
- Jeśli tubylcy okażą się nieprzyjaźni, zbudujemy tratwę i po-
płyniemy na stały ląd. Znajdziemy resztki cywilizacji, pomożemy
unormować sytuację. Poskładamy wszystko z powrotem do kupy.
Świat jest naszą ostrygą, Paxton.
- Naszą martwą ostrygą. - George owinął Suzy, komponując jej
epitafium: ŚWIETNA PŁYWACZKA.
- Co z tobą, nie ufasz naszemu instynktowi przetrwania? - za-
pytał generał. - Wyrzucili cię z harcerstwa?
- Twój pomysł wydaje mi się głupi, Brzdąc.
- W tej okolicy musi być sporo miast nie stanowiących celu
strategicznego.
- To zupełne pustkowie.
- Jedynie ty tak myślisz. Przez cały czas mówiłem ci, że to ga-
danie o wymarciu to kupa bredni. Nawet na tej wyspie znajduje
się miasto, caluteńkie, bez jednego zadrapania.
- Miasto?
- Widziałem je.
- Jakiego rodzaju miasto?
- No... nie wiem. Miasto.
- Czy ma białe mury?
- Tak. Białe mury. Jak marmur. Skąd wiedziałeś?
ROZDZIAŁ 10
w którym nasz bohater dowiaduje się, że zagła4
da jest równie brutalna wobec przeszłości, jak
wobec przyszłości	i
Pistolet Holly okazał się niepotrzebny. Nikt nie pilnował kaju-
ty George'a ani okolicznych korytarzy. Uciekinierzy przedostali
się na śródokręcie, nie rozlewając ani kropli krwi.
Unieśli pokrywę luku, wyskoczyli na pokład. George przeżył
serię przyjemnych wstrząsów - po raz pierwszy od dawna zamiast
szumu maszyn słyszał szemranie fali, oddychał słodkim powie-
trzem, a nie sztucznie wytwarzanym tlenem i wyszedł z zimnego
wnętrza okrętu na ciepłą, aksamitną noc. Bezkształtne kępy tropi-
kalnej roślinności obrastały unieruchomiony dziób. Na niebie wi-
siał księżyc w pełni, przypominający wielką czarno-białą czaszkę.
Uciekinierzy przebiegli między rzędami komór rakietowych -
stalowe relingi zabezpieczały przejście - i z platformy steru ze-
skoczyli do płytkiej wody. George ruszył za Brzdącem w stronę
brzegu.
Za plażą rozciągało się bagno, grząski, cuchnący obszar po-
rośnięty rzadkimi kępami traw. Trzeba było brodzić po kolana
w szlamie, George'owi przydała się fizyczna krzepa wyniesiona
z pracy w zakładzie kamieniarskim. Na powierzchnię trzęsawiska
wydobywały się bąble gazu; powietrze było wilgotne i lepkie. Wy-
soko w górze, poza rozgrzanym niebem, gwiazdy południowej pół-
kuli układały się w groteskowe, obsceniczne konstelacje.
JAMES MORROW
Gliniasta gleba stawała się coraz bardziej twarda. Z ziemi wy-
rastały wielkie kamienne płyty owiane mgłą. Były całe podziura-
wione - czyżby jakiś żywiący się skałą sęp odbył tutaj ucztę? Księ-
życ oświetlał te kamienne blaty, rzucając na ziemię dziurawe
cienie.
Dalej teren był pofałdowany. Na dnie wąwozów rosły karło-
wate drzewa niczym powykręcane reumatyzmem czarne dłonie.
Gałęzie nie dźwigały owoców, uzbrojone były w ostre ciernie i to-
rebki nasienne przypominające średniowieczne nabijane gwoź-
dziami maczugi. Księżyc nabrał trupiej bladości, stając się
w umyśle George'a martwą wersją słońca, jego doczesnym
szczątkiem.
U podstawy każdego drzewa rosły kręgami grzyby. Dla przed-
stawiciela gatunku żyjącego w świecie po katastrofie nuklearnej
ich różnorodność i obfitość były zdumiewające. George i Brzdąc
mijali grzyby ukształtowane jak kapelusze elfów, a także podob-
ne do rogów na napoje. Były tam grzyby trąbki, grzyby parasole,
grzyby świeczniki, grzyby penisy, grzyby świńskie ryje, grzyby
w kropki, w paski, w kratkę i w nieregularne wzory. Wylewając
się z lasu niby armia robaków, zagony grzybów prowadziły przez
jałowe łąki i wysuszone pola prosto do bram miasta.
Miasto. Było takie, jak obiecał Brzdąc, całe, nie naruszone
przez falę uderzeniową, nietknięte przez promieniowanie cieplne.
Marmurowe mury lśniły niby nafosforyzowane, wieże wbijały się
w gęste powietrze upalnej nocy. Grube liany winorośli obrastały
parapety. Zwieszały się z nich szare, wysuszone liście, kształtem
i barwą przypominające całun, oplatając blanki tak jak płatki
obejmujące wnętrze kwiatu - całe miasto zdawało się rodzajem
rośliny wyrosłej z jakiegoś dziwnego, zmutowanego zarodnika.
W jednym miejscu mury rozstępowały się, by wpuścić spienione,
gęste wody rzeki. Główna brama była otwarta i nie strzeżona, wie-
że strażnicze opuszczone. Podróżnicy weszli przez nikogo nie nie-
pokojeni.
Dziwne miasto. Zakręcające gwałtownie ulice, popękane
chodniki, krzywe place, podstawy latarni wygięte niby kręgosłup
garbusa. Wysokie marmurowe budowle zwieszały się nad bruko-
wanymi arteriami, w pewnych miejscach łącząc się w tunele
i wiadukty. Mgła, zawiesista i gęsta, przepływała przez miasto ni-
by zaćma zdjęta z oka olbrzyma. Wilgotne wapory wydobywały
się z szybów studziennych i kratek kanalizacyjnych. Wpłynąwszy
w głąb metropolii, rzeka stawała się jej zakładniczką, spętana
kamiennymi mostami, ujęta w dyby betonowych grobli, zmuszo-
na zasilać labirynt kanałów.
Po serpentynowatych ulicach szły w paradzie widmowe postaci.
- Patrz, czy ci nie mówiłem? - rzekł Marcowy Zając. -Ta gada-
nina o zagładzie gatunku to duby smalone. Jesteśmy ulepieni
z twardej gliny, Paxton. Być może, jeden z tych osobników jest
tym specjalistą od rozrodczości, którego szukasz.
George przystanął przy bramie z kutego żelaza, łapiąc oddech.
Czyżby wojna zupełnie ominęła tę wyspę? A może odłam ciemno-
krwistych opuścił Antarktydę i założył kolonię na krańcu Czarne-
go Lądu? Bliższa obserwacja sugerowała, że uliczni przechodnie
nie należą do niezaproszonych - w każdym razie nie wykazywali
zbytniego podobieństwa do cynicznych i zachowujących się lekce-
ważąco marynarzy Olafa Sverre'a. Byli jak ich miasto, sparaliżo-
wani, złamani, zagubieni. Nawiedziło ich coś strasznego - jeśli nie
wojna, to jakaś inna katastrofa. Poruszali się w dziwnym, konwul-
syjnym rytmie. Oddychali gwałtownie jak ryba wyrzucona na
brzeg. Ich ubranie, mieszanina stylów i epok, było w gorszym sta-
nie niż kombinezon ochronny po ataku atomowym - liczne rozdar-
cia i dziury odsłaniały gołe ciało, żółte, białe, brązowe, popękane
i galaretowate, z wystającą tu i ówdzie nagą kością.
- Niezły pokaz, co? - rzekł Brzdąc. -To chyba jakiś festyn lu-
dowy.
Za każdym razem, gdy próbował porozumieć się z którymś z tu-
bylców, odpowiedzią było jedynie martwe spojrzenie, a częściej
jęk, bolesny i pełen rozpaczy.
- Nie mówią po angielsku - uznał generał.
Podróżnicy poruszali się po ponurych, martwych ulicach, mija-
jąc tutejszych mieszkańców idących w paradzie, lecz w żaden spo-
sób nie mieszając się z nimi. Dotarli do rozległego placu. Kostki
brukowe lśniły w upiornym blasku księżyca. Pajęczyna mgły oble-
piała nieczynną fontannę. Na przeciwległym krańcu placu witry-
na sklepu jaśniała niby lampa naftowa.
Witryna wypełniona była rzędami kapeluszy. George przełknął
ślinę. W jaki sposób lokal zdołał przetrwać atak nuklearny? Ja-
kim cudem się tu znalazł? Nawet szyld był nienaruszony: SZALO-
NA HERBACIARNIA - NIEZWYKŁE PRZYBORY I REKWIZY-
TY, i dalej: PROFESOR THEOPHILUS CARTER - KRAWIEC,
KAPELUSZNIK, FUTRZARZ, WYNALAZCA, WŁAŚCICIEL.
JAMES MORROW
- Kupię sobie kostium i wmieszam się pomiędzy tych przebie-
rańców, aż fala zabierze Sverre'a i jego bandę - powiedział
Brzdąc. - Czy naprawdę jesteś zdecydowany wyleczyć się tutaj?
- Tak - odparł George.
- Wyobrażam sobie, że czekają mnie nie lada przygody. Przy-
dałby mi się ktoś taki jak ty, inteligentny, silny... trochę uparty.
- Przykro mi, Brzdąc. Wyleczenie, potem Antarktyda, potem
rodzina... wszystko jest zaplanowane.
Dzwonki zabrzęczały żałobnie, gdy podróżnicy weszli do wnę-
trza sklepu. Ocierając pot z czoła, przecisnęli się przez tłum ma-
nekinów. Trzecia wojna światowa nie obeszła się łagodnie z wypo-
sażeniem pracowni profesora Cartera. Rozsypujące się tweedy
angielskich dżentelmenów opadały kurzem na połamane zbroje
japońskich samurajów. Osiemnastowieczne kamizelki ocierały się
ramionami o dziewiętnastowieczne suknie.
- Potrzebujecie kwater? - zapytał głos z brytyjskim akcentem.
- Na górze odbywa się kilka pogrzebów. Czy interesują was poko-
je z widokiem?
Szalony Kapelusznik postarzał się, nie o dziesięciolecia, jakie
minęły poza domenami ciemnokrwistych, lecz wystarczająco, by
wyglądać na więcej niż sześćdziesiątkę - oczy mu się zapadły, rude
włosy nabrały różowego odcienia, czoło upstrzone było wątrobowy-
mi plamami. Cylinder wyglądał, jakby zachorował na łuszczycę.
- Z przykrością dowiedziałem się o zagładzie waszego gatunku
- rzekł. - Chciałem nawet wysłać bilecik z kondolencjami. Nie
drukują spóźnionych bilecików, prawda? „Tak mi przykro, że omi-
nęły mnie zmagania pańskiej matki z rakiem...".
Po raz pierwszy od uroczystego bankietu zaczęła George'a bo-
leć rana po kuli na brzuchu.
- Popadłem przez pana w spore tarapaty, profesorze.
- Tarapaty? - zapytał Kapelusznik.
- Postawiono mnie przed sądem w związku z końcem świata.
- Pamiętaj, mogło być gorzej. Mogłeś nie zostać postawiony
przed sądem w związku z końcem świata. Mogłeś być w zamian
dowodem rzeczowym. Podpisanie tej umowy sprzedaży było naj-
rozsądniejszym krokiem, jaki kiedykolwiek uczyniłeś.
- Hej, znasz tego ptaszka? - zapytał Brzdąc.
Theophilus ściągnął cylinder.
- Ptaszka? Kruk jest ptakiem, sęp również, ale nie ja. Pan tak-
że nie jest ptakiem, generale Tarmac, chociaż wszystkim nam wy-
szłoby na dobre, gdyby było inaczej. Powiedz, George, czy odgad-
łeś może, dlaczego kruk jest podobny do biureczka?
- W obecnej chwili interesują mnie kwestie płodności. Moje
spermatocyty nie przekształcają się w spermatydy.
Westchnienie Kapelusznika było przeciągłe i melodyjne.
- Sprawa rozrodczości stoi kiepsko na całym świecie. Nic zresz-
tą dziwnego, biorąc pod uwagę wymarcie gatunku i całą resztę.
Środowisko po katastrofie nie ma zbyt wielu cech godnych pole-
cenia.
- Wymarcie? - powtórzył Brzdąc. - Nonsens, na ulicach pełno
jest potencjalnych klientów pańskiego przybytku. Musi pan robić
niezły interes w okresie karnawału.
Spontanicznie - nie wiadomo, kto ruszył pierwszy - trzej męż-
czyźni podeszli do okna. Przechodnie maszerowali przez plac ni-
czym gigantyczna stonoga.
- Witajcie w Mieście Unieważnionej Przeszłości - rzekł Kape-
lusznik - albo, jeśli wolicie, na Cmentarzu Historii, lub, jeśli nie
wolicie, w Mieście Unieważnionej Przeszłości. To miasto w twoim
typie, George. W pańskim również, generale. Spójrzcie, oto straż-
nik z dworu Haruna al-Raszida w Bagdadzie osiem stuleci po
Chrystusie. A oto rzymski inżynier, który wynalazł młyn wodny
w roku 143 przed naszą erą. Kupiec odpowiedzialny za pojawie-
nie się wzoru ulepszonego pługa we Flandrii w roku 1074. Biskup
uczestniczący w soborze trydenckim. Pracownik pierwszej taśmy
produkcyjnej w fabryce samochodów Forda... Pomyślcie o tym! Ci
ludzie naprawdę żyli! - Theophilus przyłożył cylinder do serca. -
Wstawali każdego ranka. Oddychali, kłócili się, kochali, wypróż-
niali jelita. Patrzyli na słońce. Mieli własne zdanie na temat ko-
tów i koni. Sza! Słyszycie? Czy słyszycie ich smutek? Ich jęki i łka-
nia? Są smutni, ponieważ zostali unieważnieni. Kiedy wyrzuca się
na śmietnik rodzaj ludzki, wyrzucona zostaje również historia.
„Po co właściwie wynaleźliśmy pismo?", pytają. „Albo maszynę
tkacką? Po co były nam katedry?".
Ruszyli za Kapelusznikiem, który gestem zaprosił ich za kon-
tuar, za aksamitne zasłony i wprowadził do dusznego, ciasnego
pomieszczenia przypominającego laboratorium, z którego nie
wyszedł nigdy żaden dobroczynny wynalazek. Nad parującymi
probówkami wypełnionymi dziwną substancją zawieszone były
ludzkie głowy. W purpurowym płynie unosiły się oddzielne ludz-
kie kończyny. Z sufitu zwisały szkielety, niby aktorzy w jakimś
JAMES MORROW
zwariowanym teatrze kukiełkowym. George pomyślał, że znalazł
się bardzo daleko od kliniki leczenia bezpłodności.
- To tutaj Yictor Frankenstein prowadził swoje badania pody-
plomowe - wyjaśnił Theophilus. W tuzinie oszklonych szafek znaj-
dowały się pordzewiałe narzędzia chirurgiczne i skorodowane
przyrządy niewiadomego przeznaczenia. - To tutaj Thomas Edison
wynalazł żarówkę.
Kapelusznik postradał zmysły, uznał George. Czy wariat może
oszaleć?
Na okrągłym stoliku przykrytym lnianym obrusem stała zasta-
wa herbaciana. Głodni i spragnieni po marszu przez pustkowie,
uciekinierzy z ulgą zasiedli w fotelach i oddali się rozkoszom pod-
niebienia, popijając gorącą herbatę i zajadając nie pierwszej
świeżości ciasteczka i herbatniki. Kapelusznik przysiadł się do
nich.
- Każdej nocy woda niesie trupy przez miasto - oznajmił rado-
śnie, smarując herbatnik masłem.
- Ofiary wojny? - Głupie pytanie, pomyślał George. Oczywi-
ście, że to ofiary wojny.
- Nie, ci ludzie umarli na długo przed wojną, czasem całe stu-
lecia wcześniej. Wyciągam ich z rzeki. Ubieram. Wykonuję zabiegi
chirurgiczne. Łatwo znaleźć części zamienne. Cały świat jest teraz
pełen części zamiennych. Wyrzucam pokurczone organy i odwod-
nioną krew. Wsadzam przekaźniki, silniki, mikroprocesory, synte-
zatory głosu, zapasowe bezpieczniki. Ale czy to wystarcza? Oczy-
wiście, że nie. Czymże jest historia bez nadziei, ideałów, nerwic,
złudzeń? Dlatego korzystam z komputera Z-1000, stoi w tamtym
kącie. Czyż nie jest wspaniałe, ile człowiek potrafi zdziałać, ma-
jąc odrobinę wolnego czasu i technologię na swe usługi?
- Ach, rozumiem, to są roboty! - zawołał Brzdąc. - Tak jak
u Walta Disneya.
- Gdybym został zaproszony - rzekł Theophilus - żyłbym na
początku dwudziestego pierwszego stulecia, produkowałbym au-
tomaty z równą łatwością, jak szewc łata buty. - Podszedł do bla-
tu roboczego i zaczai przekładać gałki oczne z jednego słoja do
drugiego, wyrzucając uszkodzone egzemplarze do filiżanki po
herbacie.
- To nie może być ten sam sklep, który prowadził pan w Bosto-
nie - rzekł George. Jakże nisko upadł Kapelusznik! Od projekto-
wania ubiorów ochronnych do bezczeszczenia ofiar wojny.
- Mój skromny przybytek jest jak okręt podwodny, z którego
zbiegliście - wyjaśnił Theophilus. - Przenosi się z miejsca na
miejsce. Technologia dwudziestego pierwszego wieku.
- Muszę przyznać, Carter, że prowadzisz tutaj interesujące ba-
dania - rzekł Brzdąc. - Uchylam przed tobą kapelusza.
- Najpierw musiałbym ci go sprzedać.
- Chociaż nie wydaje się to najlepszym sposobem na utrzyma-
nie cywilizacji przy życiu, i tak wygląda imponująco. - Marcowy
Zając wrzucił sobie ciasteczko do herbaty.
- Brzdąc, tam na zewnątrz to nie są ludzie! - powiedział z naci-
skiem George. - Czy tego nie pojmujesz?
Kapelusznik zarechotał.
Brzdąc zjadł rozmiękły herbatnik.
- Nieważne, najbardziej mnie interesuje ten twój latający
sklep. Próbuję nawiązać kontakt z innymi, którzy przeżyli. Czy
możesz przenieść mnie na kontynent?
- Bardzo ambitne zamierzenie, generale - rzekł Theophilus. -
Nie można paktować z zagładą, ale można paktować ze mną.
Szczerze mówiąc, jeśli pomożesz nam przy dzisiejszej operacji,
przeniosę cię, gdziekolwiek zechcesz.
Na szpitalnym wózku leżał okryty prześcieradłem trup ko-
biety. Kapelusznik zbliżył się i podniósł całun. Kobieta miała
orientalne rysy, a biorąc pod uwagę, że przyniosła ją woda, była
piękna.
- Urodzona w dwunastym wieku. Azja Południowo-Wschodnia,
imperium Khmerów. Te oczy spoglądały niegdyś na kompleks
świątynny Angkor Wat, miejsce kultu fallicznego. Wyobraźcie so-
bie, królewski kult falliczny istniał niegdyś w średniowiecznej
Kambodży!
- Czy nie ma pan żadnego szacunku dla zmarłych? - warknął
George, okrywając ciało.
- Mam wielki szacunek dla zmarłych - odparł Kapelusznik. -
Jak sądzisz, dlaczego tak wiele pracy poświęcam mieszkańcom te-
go miasta? Dzień i noc. To mój pomnik unieważnionej przeszłości.
Ty znasz się na pomnikach.
- Istne wariactwo! - rzekł George. Zacisnął dłoń w pięść, ale
nie wiedział, co z nią zrobić. - Obrzydliwe! Ona nie pochodzi
z dwunastego wieku, lecz jest tylko jeszcze jedną ofiarą choroby
popromiennej, głodu albo...
- Mnie to wszystko wydaje się dość rozsądne - rzekł Brzdąc.
JAMES MORROW
- Rozsądne? Rozsądne?! Mnie nazwij rozsądnym, dobrze?!! -
wrzasnął Kapelusznik. - Szefów Połączonych Sztabów nazywano
rozsądnymi! Radę Bezpieczeństwa Narodowego nazywano roz-
sądną!
Podszedł do komputera Z-1000, przebiegając palcami po kla-
wiaturze, jakby grał koncert fortepianowy.
- Zazwyczaj dostajemy tutaj ludzi z drugiego garnituru histo-
rii, ale czasem trafiają się gwiazdy. W niedzielę znalazłem No-
stradamusa, tego błyskotliwego, odważnego, walczącego z zarazą
uczonego renesansu. Czego bym nie oddał za Hitlera! Widzicie,
mogę zmieniać przeszłość, mogę ją naprawiać. Wczoraj wieczorem
Joanna d'Arc spaliła na stosie dziesięciu klechów. Gdybym miał
Hitlera, uczyniłbym go Żydem. Spermatydy, George? Czy takie
było twoje życzenie? Malutkie płodne plemniki? Jesteś we wła-
ściwym miejscu.
- Szukam specjalisty od leczenia bezpłodności.
- To właśnie ja. Mogę sprawić, że będziesz płodny jak podwór-
kowy kocur.
Kapelusznik zniknął w ciemnej alkowie, do której wejścia
strzegły dwa manekiny krawieckie, bezgłowe i chude. Kilka se-
kund później wynurzył się, trzymając porośnięty mchem kawał
kory. Wyrastał z niej biały grzyb - krępy, symetryczny, o kapeluszu
przypominającym kształtem kościelny dzwon.
- Poznaj swojego i mojego przyjaciela, grzyb z gatunku Agari-
cus cameroonis.
- Słyszałem, że muchomory bywają trujące - rzekł George.
- Termonuklearne grzyby powodują bezpłodność. Grzyby ka-
meruńskie ją leczą. Lub, by użyć określenia specjalistycznego,
wspomagają wytwarzanie spermatydów w napromieniowanych
kanalikach nasiennych. Ten fakt jest powszechnie znany od roku
2015 naszej ery.
- Nie wierzę w to.
- Czy masz jakiś wybór?
Rana po kuli pulsowała boleśnie. Dlaczego przezrocza pani Co-
vington nie wyjaśniły tej kwestii bardziej szczegółowo? Obraz
George'a pochłaniającego kameruński muchomor - czy to zbyt
wielka prośba? Dlaczego w świecie po katastrofie trzeba było po-
dejmować tyle cholernie skomplikowanych decyzji?
- Przejdź się po naszym lesie w księżycową noc - rzekł Kape-
lusznik - i przy odrobinie szczęścia zauważysz Agaricus cameroonis
10- Tak oto kończy się świat
wystawiającego głowę przez szczelinę w gnijącym pniaku. Lecz nie
spodziewaj się, że ujrzysz go tam następnego dnia, albowiem
o pierwszym brzasku poranka chowa się on z powrotem do swojego
królestwa i tam ukrywa. Patrzysz na rzadki okaz, George, prawdzi-
wy brylant. Nie znajdziesz tego grzybka w swojej lokalnej aptece.
- W porządku. Zjem go.
- Nie. Przykro mi. To zły pomysł. -Theophilus schował mucho-
mor pod płaszcz. - W gruncie rzeczy wcale nie chcesz mieć dzieci.
Robią strasznie dużo hałasu, rozlewają mleko, wszędzie rozrzuca-
ją kredki.
- Proszę...
- Najpierw musisz odpowiedzieć na pytanie.
- Jakie pytanie?
- Ach, jakie pytanie? Dobre pytanie.
- Być może, chodzi mu o pytanie na temat kruka i biurka -
rzekł Brzdąc.
- Tak! Właśnie o to! - zawołał Kapelusznik. - Nikt na nie jesz-
cze nie odpowiedział!
Nikt oprócz doktora Williama Randstable'a, pomyślał George,
tłumiąc chichot.
- Poza swoim działaniem w zakresie produkcji spermatydów -
rzekł Kapelusznik - kameruńskie muchomory są również dosko-
nałym materiałem na zupę i wspaniale nadają się na...
- Kruk jest podobny do biureczka - rzekł George - ponieważ
Poe przy pisaniu używał obu.
- Co takiego powiedziałeś?
- Powiedziałem, że kruk jest podobny do biureczka - zawiesił
głos dla osiągnięcia odpowiedniego efektu - ponieważ Poe przy
pisaniu używał obu.
Kapelusznik sapał i dyszał niczym kobold Rumpelstiltzkin po
odgadnięciu jego imienia przez córkę młynarza. Wykonał krótki,
gwałtowny taniec, wbijając obcasy w podłogę.
- Musisz mi obiecać, że wszystkie swoje dzieci nazwiesz na mo-
ją cześć - rzekł, wyciągając grzyb zza pazuchy.
- Wszystkie oprócz pierwszego - zgodził się George.
Wyrwał grzyb z podłoża i włożył do ust. Organiczna masa za-
drżała mu na języku. Zaczai przeżuwać. Smakowała tak, jak się
spodziewał, grzybami, wilgocią, lasem. Miękkie drżenie przebie-
gło mu od żołądka do jąder. Gdy zamknął oczy, z głębin umysłu
wypłynęły obrazy - jego przyszła rodzina wiodąca spokojne życie
JAMES MORROW
w zaciszu fałd czasowych. Aubrey i jej rodzeństwo bawiący się
w tropikalnym raju. Chłopcy o jaśniejących twarzach zajadający
niezatrute owoce. Smukłe dziewczynki kąpiące się w czystych wo-
dach oceanu.
Nostradamus wiedział swoje, powiedziała pani Covington.
- Czy to wszystko? - zapytał George. - Jestem już płodny?
- Nie - odparł Kapelusznik.
- Ale już wkrótce?
- Nie. Przykro mi.
- Powiedziałeś, że będę jak podwórkowy kocur.
- Spermatydy na nic się nie zdadzą, dopóki nie dostaną się do
twojego najądrza, gdzie mogą dorosnąć, wykształcić ogonki, zy-
skać zdolność poruszania i ogólnie dowiedzieć się, na czym polega
świat. Niestety, twoje spermatydy będą na to za słabe.
- Za słabe?
- Niczym noworodki.
- Czy mogę im jakoś pomóc?
- Być może.
- W jaki sposób?
- Biegun południowy.
- Co takiego?
- Wiadomo, że pole magnetyczne na biegunie południowym
kieruje spermatydy na właściwy kurs.
- Biegun południowy - na Antarktydzie?
- To jakieś brednie - rzekł Brzdąc. - Na twoim miejscu byłbym
ostrożny.
- Stań dokładnie na geograficznym biegunie ziemi na jedną
pełną minutę - rzekł Theophilus z niezachwianą pewnością siebie
zawodowego mistrza brydżowego zasiadającego do partii kierek -
i następnego dnia będziesz mógł rezerwować bilety na podróż
w jedną stronę dla czterystu milionów plemników.
- Paxton zjadł grzyb - rzekł Sverre, wpatrując się w wizjer
głównego peryskopu.
- Po co? - zapytała Morning.
- Żeby się uleczyć z bezpłodności. Nowoczesna medycyna, oko-
lice roku 2015.
- Chciał założyć rodzinę.
- Jeśli jest sprawiedliwość na tym świecie, dostanie stryczek.
- Wierzę w jego niewinność.
- Kochasz go, prawda?
- Nie. - Odsunęła Sverre'a od peryskopu i skupiła wzrok na
swym ukochanym.
Przechodził właśnie przez plac, w towarzystwie Brzdąca i Sza-
lonego Kapelusznika. Przebili się przez ospały pochód i dotarli
nad oświetlaną przez blask księżyca rzekę, nad której powierzch-
nią unosiły się kłęby mgły.
- Chyba sobie przypominam, że seks był czymś wyjątkowym -
rzekł Sverre. - Gdybym żył, poświęciłbym się właśnie temu.
- Seks był czymś wyjątkowym - potwierdziła Morning. Jakże
wspaniale wyglądał George, gdy schodził po kamiennych stop-
niach i wskakiwał na barkę Kapelusznika, jakże perfekcyjny był
pot na jego czole, jakże idealnie grały mu mięśnie pod skórą.
Sverre zauważył jej smutny uśmiech.
- Jakie to uczucie, doktor Yalcourt?
- Jakie?
- Mieć czerwoną krew. Żyć.
- Niejednoznaczne.
Kapitan pokazał jej długi czarny strup na swoim przedramie-
niu.
- A zatem jest to o niebo lepsze niż wegetacja niezaproszo-
nego.
Ściągnąwszy wysoką futrzaną czapę, dmuchnął na nią i pa-
trzył, jak włosie drga. Wspomnienie wlokło się naprzód niby
umierające zwierzę. Chwycił się go. Aluzje śmiertelności. Niewy-
raźny obraz. Coś w związku z miłością. Miłość do rodzica? Do
dziecka? Wyraźniej teraz. Żona. Byłby żonaty. Christine? Nie, Kri-
stin... Kristin i co dalej? Nie mógł sobie przypomnieć jej nazwi-
ska. Ładna Kristin w stopniu podporucznika. Uwielbiałaby weso-
łe miasteczka. Ujrzał ją na karuzeli. Kristin, kochana Kristin na
drewnianym rumaku, kręci się, śpiewa, uśmiechnięta.
Obraz się rozwiał...
Sverre wyciągnął dłoń i dotknął chudymi palcami policzka
Morning.
- Jesteś kobietą wielkich namiętności. Czułem to, kiedy cię an-
gażowałem. - Łza zebrała się w jego prawym oku, kropla ginu
w prawym. - Nie bój się, nie wezwę cię do mego łoża. Honor nie
pozwoli mi na to.
I brak potencji, pomyślała.
1AMES MORROW
Alkohol go zniszczył. Jego główny peryskop już nie stawał na
baczność.
- Musi pan zrozumieć, kapitanie. Paxton jest moim pacjentem
- powiedziała Morning, zaciskając dłoń na uchwycie peryskopu. -
Wyleczyłam go. To naturalne, że zależy mi na jego rozwoju.
Sverre próbował wydobyć z pamięci kolejne obrazy Kristin -
bezowocnie, tak jak się spodziewał - po czym zapytał:
- Gdzie są teraz?
- Na barce - odparła Morning. - Zbierają ofiary wojenne. Ka-
pelusznik jest sfrustrowany. Chce mieć w swojej paradzie całą hi-
storię i boi się, że ona zawsze będzie...
- Niepełna! - jęknął Kapelusznik. - Bóg wie, jak bardzo się
staram, ale są granice tego, co potrafi zrobić jeden człowiek.
Uciekinierzy kucnęli na rufie i przyglądali się połowowi tej
nocy. Theophilus uczynił ich rybakami ludzi; dzięki sile mięśni
George'a cztery trupy zostały wyciągnięte z rzeki. Kropelki wody
pokrywały ich zamarynowane w soli ciała. Kradzież zwłok, zdał so-
bie sprawę George - nieważne, czy wyciąga się je z wody, czy z zie-
mi - jest czymś przeklętym, diabelskim, bluźnierczym nawet we-
dług standardów unitariańskich.
- Piękny połów, bez wątpienia - rzekł Kapelusznik, mylnie od-
czytując wyraz twarzy George'a. - Przed nami jednak wiele pracy.
Według Theophilusa wyłowili byłego pacjenta Zygmunta Freu-
da, gladiatora, którego wielce widowiskowa śmierć miała miejsce
w roku 56 przed naszą erą, urzędnika zatrudnianego przez Bank
of Amsterdam w latach 1610-1629 oraz wikinga.
Wskrzeszony galernik popychał barkę naprzód, używając dłu-
giej tyki. Marmurowe budynki bez okien przesuwały się za burtą.
Przepływali pod mostami, których ciemne łukowate kształty ko-
jarzyły się George'owi z sępem.
- Czy zdajecie sobie sprawę, że nie mamy ani jednego obiektu
z czasów faraona Achnatona? Ani jednego. - Kapelusznikowi na
czoło wystąpiły kropelki potu. - A kto reprezentuje arabski kali-
fat Abu Bakra? Nikt. Dwór Guptów w Indiach w IV wieku? Zero!
- Pochylił się naprzód i chwycił George'a za koszulę. - A ofiary?
Nawet mi nie przypominajcie! W tym mieście występuje dotkli-
wy brak ofiar, ot co. Tak, mam załatwionego Napoleona i wojnę
trojańską, ale co z rewolucją Młodych Turków z roku 1908? Wojny
opiumowe w latach 1839-1842? Wyprawy krzyżowe, na miłość bo-
ską! Nie wspominajcie ani słowem o wyprawach krzyżowych!
Kapelusznik ujął rumpel steru i skierował barkę ku betonowe-
mu nabrzeżu. Światło księżyca odbite w poruszonej wodzie rzuca-
ło jasne, tańczące, sinusoidalne cienie na stopnie prowadzące ku
ulicy.
- Tutaj wysiadacie - oznajmił Kapelusznik, gdy niewolnik
przycumował barkę.
- Obiecałeś zabrać mnie na kontynent! - zaprotestował
Brzdąc.
Przerażające bębnienie odbiło się echem po marmurowymi |
mieście, jakby nad ulicami przetoczyła się ulewa szrapneli i kości.
- Kłamałem - rzekł Kapelusznik.
- Co takiego?!! - wrzasnął Brzdąc.
- Coś nie tak z twoim słuchem, Brzdąc? W sklepie mam ko*
rżeń, który leczy głuchotę. Kłamałem. Ludziom nie podoba się po-
mysł, żeby zbrodnie wojenne zostały puszczone płazem. Oni nad-
chodzą. Wolałbym nie zgadywać, co zrobią, kiedy tu wreszcie
dotrą, ale z pewnością obejmie to rozszarpanie was na części po
kawałeczku. Będziecie żałowali, że zaryzykowaliście zmierzenie
się z nimi w sądzie.
- Ja miałem zaryzykować zmierzenie się z nimi w sądzie! *•
powiedział z naciskiem George. Bębnienie stało się głośniejsze.
To kroki, pomyślał, tak tupoczą drewniaki, kalosze, mokasyny,
sandały i kamasze obywateli marmurowego miasta. - Jestem
niewinny!
- Niewinny, co? W takim razie dlaczego nastąpił koniec świata?
- Dałeś mi spermatydy, a teraz zamierzasz wydać mnie na
śmierć?
Theophilus zeskoczył na nabrzeże.
- To świat po katastrofie. Dawne zasady przestały obowiązywać.
Gdy tłum zbliżył się na odległość rzutu kamieniem, Brzdąc wy-
ciągnął pistolet Holly i wycelował go w pierś Kapelusznika.
- Odwołaj swoją psiarnię, Carter! Odwołaj ich, bo strzelę!
- W twoich słowach jest jakaś logika - rzekł Theophilus - ale
jako szaleniec nie potrafię jej pojąć.
W tym momencie George z powodów, których-sam do końca ni-
gdy nie zrozumiał, wyrwał pistolet z ręki Brzdąca i cisnął nim
w stronę dziobu. Broń odbiła się od czaszki gladiatora, wpadła do
ciemnej szarej rzeki i zniknęła na zawsze.
JAMES MORROW
- Co się dzieje? - zapytała Morning.
- Twój kochanek właśnie uratował życie Kapelusznikowi - od-
parł Sverre, odsuwając się od wizjera. - Och, i coś jeszcze.
-Tak?
- Mają spore kłopoty z historią.
Przerażeni uciekinierzy biegli w górę i w dół po nierówno bru-
kowanych, słabo oświetlonych uliczkach, a za nimi pędził w sza-
leńczym pościgu tłum obywateli marmurowego miasta, drgająca
masa unieważnionych chłopów, książąt, żebraków, naukowców,
uczonych, farmerów, kleryków i żołnierzy. Za każdym razem, gdy
George oglądał się przez ramię, dostrzegał w rękach ścigających
inny rodzaj antycznej broni. Przerażał go szczęk włóczni, mieczów,
muszkietów i toporów wojennych połączony z generowanymi kom-
puterowo wrzaskami tłumu. To tylko kukiełki, nie mogą mnie zra-
nić, przypominał sam sobie. Potrafił zrozumieć, że świat po kata-
strofie jest straszny i przygnębiający, ale czy musiał również być
absurdalny?
Gdy uciekający dotarli do głównej bramy, tłusty mężczyzna
z zębami niby drut kolczasty wychylił się z wieżyczki i, wierny
programowi komputera Z-1000, zawołał:
- Nie jestem śmieciem!
Depcząc grzyby podeszwami butów, George i Brzdąc popędzili
przed siebie, przez wąwóz, pomiędzy kamiennymi blokami. Do-
padły ich tu bagienne wyziewy. Fruwały włócznie. Gdy zaczęli bro-
dzić przez muł, w powietrzu pojawiły się maleńkie punkciki
ognia. George znów się obejrzał. Obywatele miasta użyli szczegól-
nie złowrogiego rodzaju broni. Kukiełki, powtórzył sobie znowu.
Kukiełki, to tylko kukiełki. Płonące strzały padały wszędzie, z sy-
kiem zagłębiały się w szlam, podpalały suchą trawę. W powietrzu
unosił się ciężki odór podobny do zapachu krwi niezaproszonych.
Muskularny żołnierz armii Dżyngis-chana, odziany w coś, co przy-
pominało skórę szczególnie złośliwego i głupiego dinozaura, wy-
puścił płonącą strzałę, która o centymetry minęła głowę George'a.
Przed nimi łódź podwodna kołysała się na fali przypływu.
George z radością ujrzał, że pokrywa luku na śródokręffu jest na-
dal otwarta. A może to tylko złudzenie? Nie, naprawdę wyglądała
na otwartą. Istniała realna szansa, że ponownie znajdą bezpieczne
schronienie w objęciach operacji „Erebus".
Jednak trzęsawisko, uznał George, było w zmowie z unieważ-
nioną przeszłością. Chwytało jego buty, przytrzymując w miejscu.
Brzdąc również został unieruchomiony, niby drzewo wrośnięte
w ciemne błoto, drzewo wyrywające się i gniewne. Tłum postępo-
wał naprzód, z uniesionymi włóczniami, z mieczami wycelowany-
mi w niebo, czaszki szyderczo szczerzyły zęby.
George rzucił błagalne spojrzenie w stronę ciemnego kadłuba.
W tym krytycznym momencie jego życia, kiedy śmierć z rąk ofiar
historii wydawała się pewna, wszystkie osiemnaście drzwi rakie-
towych na lewej burcie otworzyło się nagle, nie czyniąc żadnego
hałasu. Okręt w mgnieniu oka upodobnił się do murów średnio-
wiecznej twierdzy. Marynarze Olafa Sverre'a, uzbrojeni w broń
palną, wylewali się strumieniem z łodzi, prowadzeni przez rado-
śnie uśmiechniętych Peacha i Cobba. Och, dzielni, piękni żołnie-
rze, pomyślał George, wszyscy zostaniecie za to odznaczeni meda-
lami. Kryjąc się za blankami, marynarze wycelowali ze swoich
cudownych coltów .45, ze wspaniałych strzelb kalibru dwanaście,
ze świetnych karabinów HK 91.
Sverre stał na pokładzie, jego sylwetka odcinała się wyraźnie
na tle różowiejącego nieba, futrzaną czapę miał przekrzywioną
w stronę wschodu słońca. Głośny, niezrozumiały krzyk wydobył
się z jego ust. George miał nadzieję, że był to rozkaz ataku.
Karabiny i rewolwery dzierżone przez dłonie, które były żywe
zaledwie od dwustu pięćdziesięciu dni, wypluły kule we wszyst-
kich kierunkach, lecz nawet tak bezładna salwa wystarczyła, by
przerzedzić nacierający tłum. Z otwartych ran wyzierały przekaź-
niki i silniki napędowe. Rażeni pociskami padali w błoto, wygięci
dramatycznie, drgający w czarnym szlamie. Trafiony samuraj padł
niemal u stóp George'a. Jego wrzask przypominał odgłos zgrzyta-
jącej igły gramofonowej.
Napierający tłumnie obywatele marmurowego miasta nie po-
zostali dłużni. Włócznie odbiły się jednak od kadłuba łodzi, poci-
ski procarzy zabębniły o drzwi z hartowanego żelaza niby grad
o aluminiowy dach. Sverre - och, wspaniały żołnierz, śmiały boha-
ter! - zarządził następną salwę. Padło kolejnych pięćdziesięciu za-
bitych, lecz historia nadal nie pojęła znaczenia słowa „porażka".
Obywatele miasta napierali nieugięcie. Od płonących strzał zaj-
mowała się trawa i nad bagniskiem unosiły się podświetlone przez
ogień kłęby dymu.
George poczuł, jak drżenie przeszywa jego świeżo wskrzeszone...
1AMES MORROW
Gonady, pomyślał Sverre. Ta walka działa na moje gonady. (Da-
lej, żołnierze! Więcej dymu na lewej flance, więcej chaosu na pra-
wej, podciągnijcie ciężką artylerię - chcę sztandarów, werbli, trą-
bek, podnoszącej się ziemi, wielobarwnych eksplozji!). Kiedy
ponownie wydał komendę otwarcia ognia, zdał sobie sprawę, że
zapamiętane namiętności krążą teraz po jego żyłach, tak jakby
cały czas czekały na odpowiedni bodziec. Jakże dziwne efekty po-
woduje bitewny szał! W marzeniach opuścił pole zmagań, by le-
piej smakować te rzadkie i cenne obrazy.
Tak, wszystko było dość jasne. Zaprosiłby piękną Kristin na Bar-
bados, kochaliby się w wodach oceanu - gorąca noc, łagodna bryza,
melodyjne brzęczenie owadów, świergot ptaków... (Czy oświadczył
się jej tego samego weekendu? Najprawdopodobniej tak). Podnie-
cony wspaniałym wspomnieniem jego penis nabrał teraz heroicz-
nych rozmiarów, napierając na spodnie, gotowy wyjść w świat. Och,
jakże Sverre pragnął, by jego życie naprawdę się wydarzyło, a przy-
najmniej ów epizod na Karaibach. Zatrzaśnięcie drzwi było tak nie-
sprawiedliwe. Nic dziwnego, że tyle pił.
Zarządził czwartą salwę. Znowu padło wielu, między innymi
młody żołnierz z czasów renesansu, uczestnik oblężenia Ferrary
u boku papieża Juliusza II. Zaraz podniósł się, dobył miecza i ru-
szył w stronę sparaliżowanych uciekinierów.
- Ognia! - zawołał Sverre.
Pociski nadleciały siekącą falą, rozcinając żołnierza niby skal-
pele, zamieniając go w kupę gumy i plastiku. Uciekinierzy wybuch-
nęli śmiechem ulgi i zdumienia. A potem, nagle, Sverre ujrzał, że
jest po wszystkim, ujrzał, że tak jak nuklearnemu strategowi za-
brakło mu celów. W krótką chwilę potem jego wspaniała, potężna
erekcja ustąpiła.
Marynarze przyprowadzili uciekinierów z powrotem na okręt,
a Sverre zszedł na ląd i z butelką ginu w dłoni zaczai brodzić
przez biotechnologiczne pobojowisko. Oglądał porozrywane tuło-
wia, poszarpane kończyny, oderwane kawały błotnistego ciała.
Był uradowany i wstrząśnięty - uradowany rzezią, wstrząśnięty
swoją radością.	^.
Wojna to świetna zabawa, przekonał się. Rzeź, dokonana sku-
tecznie i sprawnie, wywołuje głębokie zadowolenie. Wydany pod-
władnym rozkaz otwarcia ognia może, w określonych warunkach,
sprawić, że w człowieku zagra krew - krew czerwona, czarna, bez
znaczenia. Ach, jakże dobrze będzie spal tej nocy, nie potrzebował
moczyć oka ginem! Powiódł wzrokiem po pobojowisku i zapłakał.
Jakim prawem oskarżamy szóstkę z operacji „Erebus"? W jaki
sposób jesteśmy lepsi od nich? Trybunał jest kłamstwem. Dostar-
czę moich więźniów - oto oni, czcigodni sędziowie, cali i zdrowi,
zadanie wykonane - ale nie będę tańczył nad ich grobem.
Minęło pół godziny. Tysiąc osiemset sekund, które, pomimo
starań, jakie normalnie podejmował, by żyć pełną piersią, prze-
miną zupełnie bez echa. Nadszedł porucznik Grass. Paxton i Tar-
mac są w swoich kajutach, donosił. Warty wystawione, drzwi za*
mknięte na podwójne zamki.	;
- Czy jesteśmy gotowi do wyjścia w morze, panie Grass? - za>ij
pytał Sverre.
- Gotowi do wyjścia w morze - tak jest, panie komandorze.
- A zatem nie zwlekajmy.
- Wychodzimy w morze?
- Wychodzimy w morze.
- Cała naprzód?
- Cała naprzód.
- Kurs na stację McMurdo?
- Kurs na stację McMurdo.
Wiatr się wzmagał. Niebo pociemniało. Okręt kołysał się moc-
no, niecierpliwy spotkania z wodami otwartego Atlantyku. Sverre
przeszedł przez bagno pogrzebowym krokiem, pociągając z butel-
ki, pokasłując, drżąc z zimna, uważnie stawiając stopy między
resztkami unieważnionej historii.
ANTRAKT
Salon-de-Provence
Francja, rok 1554
- ...uważnie stawiając stopy pomiędzy resztkami unieważnio-
nej historii.
Nostradamus palcami schowanymi w atlasowych rękawiczkach
ujął rozgrzany szklany obrazek, który przedstawiał Olafa Sverre'a
idącego przez trzęsawisko. Odbity płomień oświetlił ścianę, ką-
piąc pomieszczenie w złotym blasku.
Jakub Mirabeau miał twarz nieruchomą niczym kamień, w któ-
rym wyryto hieroglify. Po chwili ziewnął potężnie.
- Jesteś znudzony! - jęknął jasnowidz.
Nocny wiatr poruszał zasłonami.
- Nie, monsieur, zmęczony - odparł chłopiec. - Zapadłbym już
w sen, gdyby ten pokaz nie był tak przerażający. Boję się śnić.
Prześladowałyby mnie koszmary gorsze niż te z czasów zarazy.
W komnacie pachniało kwiatami, za oknem ćwierkały świerszcze.
- Przerażający, powiedziałeś? - Nostradamus klasnął w dłonie.
- Koszmary? Wspaniale! Każdy lubi odrobinę dreszczyku.
- Czy George odzyska płodność?
- Podczas badania lekarz okrętowy stwierdzi, że kanaliki na-
sienne Paxtona niewątpliwie rozpoczęły już produkcję sperma-
tydów.
- Pamiętam, spermatydy to niedojrzałe plemniki. Tak powie-
dział Kapelusznik.
- Bardzo dobrze, mistrzu Jakubie.
- Czym są plemniki?
- Świat dowie się o nich dopiero dzięki badaniom Leeuwen-
hoeka przy użyciu mikroskopu w roku 1677. Jeśli śledziłeś roz-
wój wypadków, zrozumiesz, że George musi skierować swoje
plemniki do najądrza, tak by zyskały mobilność i weszły do jego
vas deferens.
- Podobała mi się bitwa.
- Tak się spodziewałem.
- Kapitan Sverre przypomina mi nieco pana.
- Tak. Rozumiem, o co ci chodzi. Jest dość szlachetny, nie uwa-
żasz?
- O tak.
Nagle dały się słyszeć krzyki, jęki pełne bólu. Chłopiec za-
drżał, skulił się i zaczął gwałtownie oddychać.
Nostradamus wyciągnął rękę i chłopiec przysunął się bliżej.
Wkrótce uspokoił się pod wpływem dotyku kościstej dłoni jasno-
widza.
- Dlaczego Bóg czyni to tak bolesnym? - zapytał. - Dlaczego
karze wszystkie kobiety za grzech Ewy?
- Bóg nie ma tu nic do rzeczy. Kobieta cierpi przy porodzie, bo
dziecko ma wielką głowę. Cóż, musi być tak duża, by pomieścić
mózg. Spójrz na kolejne malowidło. Postaraj się odwrócić myśli
od matki, nic jej nie pomożesz.
Na ścianie pojawił się obraz srebrnych lodowców lśniących po-
między okrytymi śniegiem górami.
- By w pełni docenić dalszą część opowieści, Jakubie, musisz
najpierw dowiedzieć się co nieco o scenerii, w jakiej się rozegra.
Antarktyda obejmuje...
- Miałem cię zapytać, panie, co to jest ta Antarktyda, o której
wszyscy nieustannie wspominają.
- Kontynent. Angielski badacz James Cook natrafi na pierw-
sze ślady świadczące o jego istnieniu w roku 1772. Czy mam rozu-
mieć, że nie będziesz już przerywał?
- Przepraszam, monsieur.
- Kontynent zwany Antarktydą obejmuje...
Część druga
DO ZNISZCZENIA ŚWIATA
LÓD RÓWNIEŻ SIĘ NADAJE
ROZDZIAŁ 11
w którym nasz bohater zostaje potraktowany
jak pospolity przestępca i poddany niepospolitej
torturze
Kontynent zwany Antarktydą obejmuje ponad trzynaście mi-
lionów kilometrów kwadratowych lodu posadowionych na sztyw-
nym podłożu skalnym. Jest on, jako całość, zupełnie bezużyteczny.
Gdy na świecie istniały jeszcze państwa, nawet najbardziej przed-
siębiorcze z nich nie potrafiły w zyskowny sposób korzystać z tu-
tejszych złóż ropy naftowej, gazu ziemnego, miedzi, rudy żelaznej
czy węgla. Na Antarktydzie ciepły dzień oznacza temperaturę
dwudziestu stopni poniżej zera. W należącej do Związku Radziec-
kiego stacji Wostok zmierzono niegdyś temperaturę minus pięć-
dziesiąt stopni.
Około połowy dwudziestego stulecia kraje świata tak bardzo
miłowały pokój, że podpisały porozumienie, w którym deklarowa-
ły, iż nie będą toczyć wojny o tę przygnębiającą i niewygodną ku-
pę niczego. Trzynaście suwerennych państw zgodziło się zapo-
mnieć o swoich wzajemnie sprzecznych żądaniach terytorialnych.
By odwiedzić tę górę lodu, nie był potrzebny paszport.
Pod koniec tego samego stulecia, blisko cztery dziesięciolecia
po podpisaniu traktatu w sprawie Antarktydy z roku 1959, kara-
wana sześciu traktorów śnieżnych rozpoczęła podróż wzdłuż za-
chodniej krawędzi szelfu lodowego Rossa, z Zatoki McMurdo do
lodowca Nimrod. George'owi Paxtonowi, który siedział w kabinie
JAMES MORROW
pierwszego traktora, maszyny przypominały czołgi Shermana za-
projektowane przez unitarian: gąsienice, metalowe osłony, szczeli-
ny zamiast okien, brak karabinów. Niezgrabne i powolne, traktory
brnęły wzdłuż krawędzi szelfu niby wielkie pancerniki pokonują-
ce białą pustynię.
Obserwując Góry Transantarktyczne w przedzie George czuł,
jak jego nowo narodzone spermatydy buszują w kanalikach na-
siennych.
- To cud! - oznajmił doktor Brust po przeprowadzeniu badania.
- Ale czy jestem płodny? - chciał wiedzieć George.
- Płodny? W końcowym rozrachunku, nie. Twoje spermatydy
są słabe, nie mają przed sobą wielkiej przyszłości. Hej, Paxton,
nie wiesz, że nasz gatunek wymarł? Świat nie potrzebuje ludzkich
chromosomów.
Minęli drogowskaz: STACJA ARKTYCZNA 414 - 5 KILOMET*
RÓW.
- Poczekajcie tylko, moi mali przyjaciele - mruknął w stronę
swoich spermatydów. - W jakiś sposób doprowadzę was nad ziem-
ski biegun.
Odwrócił się od okna. Strzegła go młoda kobieta o skośnych
oczach, uzbrojona w strzelbę kaliber dwanaście. Według identyfi-
katora na piersi nazywała się Gila Guizot, a na ramieniu jej ubio-
ru ochronnego - „doskonałego na warunki arktyczne", jak wyja-
śnił Sverre na łodzi - widniała oznaka Krwawiącej Dłoni, symbol
Antarktycznej Policji Narodowej. Pierwszą rzeczą, jaką uczyniła
Gila po poznaniu George'a, było wymierzenie kopniaka w jego
świeżo przywrócone do życia gonady.
Przekazanie osoby George'a spod jurysdykcji marynarki wo-
jennej Stanów Zjednoczonych w ręce Międzynarodowego Trybu-
nału Wojskowego i Cywilnego nastąpiło w jednym z wielu ponu-
rych baraków z falistej blachy składających się na zabudowę
stacji McMurdo, strzeżonym przez policję i oświetlonym przez
lampy tranowe. George siedział na drewnianym stołku. Jego kom-
binezon ochronny był cały w dziurach, toteż okrutny antarktyczny
mróz kąsał go za każdym razem, gdy ktoś otwierał drzwi. Raz na
pół godziny przedstawiciel jakiejś nieznanej frakcji niezaproszo-
nych wchodził do baraku, zajmując miejsce za lodowym wzgór-
kiem wyrzeźbionym na kształt biurka. Owi wysłannicy zapisywali
dane George'a. Nazwisko? Miejsce urodzenia? Wyznanie? Człon-
kostwo w organizacjach politycznych? Czy restauracje w Nowym
Orleanie są naprawdę takie dobre, jak pamiętam? Czy w Kalifor-
nii naprawdę jest ciepło i słonecznie? „Król Lear" - to rzeczywi-
ście udany wieczór w teatrze, prawda? Bach jest wspaniały, jeśli
pamięć mi dopisuje. Czy mógłby pan zanucić mi urywek Bacha,
panie Paxton? Bach poruszy mnie do łez, jak sądzę.
Jego sojuszniczką podczas tych przesłuchań była Dennie
Howe, boleśnie atrakcyjna młoda ciemnokrwista o przenikliwych
turkusowych oczach i szerokim uśmiechu. Gdy tylko George
wszedł do baraku, przedstawiła się jako główna asystentka Bo-
nenfanta i wyjaśniła, że wykorzystując zdobytą wiedzę z dziedzi-
ny prawa międzynarodowego, będzie się starała dawać odpór
oskarżycielom. Mój klient nie musi odpowiadać na to pytanie.
Mój klient nie ma obowiązku podpisywać tego dokumentu ekstra-
dycyjnego. Mój klient ma prawo do filiżanki...
Kawa, pomyślał George, gdy karawana wjechała na teren Sta-
cji Arktycznej 414. Oddałbym wszystko za filiżankę gorącej ka-
wy. Jechali główną ulicą stacji. Na chodnikach stali demonstran-
ci, pilnowani przez liczne patrole policyjne. Docierające do
wnętrza traktora gwizdy i nieprzyjazne okrzyki sprawiały, że
George'a ponownie rozbolała rana po kuli. Za oknem przesuwały
się transparenty i tablice wymalowane czarną krwią. ŻADNYCH
UNIEWINNIEŃ DLA ZBRODNIARZY WOJENNYCH!... POWIE-
SIĆ ABORCJONISTÓW RODZAJU LUDZKIEGO!... I OTO HIT-
LER ZRODZIŁ WENGERNOOKA!... ZGŁADZIĆ RANDSTAB-
LE'A!... ZAPROŚCIE NAS! George zauważył kilku dysydentów.
UWOLNIĆ SZÓSTKĘ Z „EREBUSA"!... PRECZ Z SAMOSĄ-
DEM!... POZWÓLMY IM SIĘ WYTŁUMACZYĆ!... PAXTONA
WROBIONO! Był zakłopotany, jak wtedy gdy gazeta „Wildgrove
Eagle" wydrukowała jego list protestujący przeciwko planom za-
mienienia cmentarza w Rosehaven w pole golfowe.
Spojrzał dalej. Dla wielu ciemnokrwistych czas był zbyt cenny,
by tracić go na demonstrowanie. Na podwórku przed barakiem F
matka i córka lepiły bałwana. Kawałek dalej starszy mężczyzna
z bujnymi siwymi bokobrodami stał na niewielkim wzgórku i uda-
wał, że dyryguje orkiestrą, podczas gdy na tyłach baraku W na-
stoletni chłopiec próbował nakłonić fokę do przeskoczenia przez
kółko.
Z tłumu poleciały jajka, rozpryskując się o boki traktora. Po
szybie od strony George'a spłynęło gęste żółtko, które nigdy nie
zamieni się w pingwina. Gniewna młoda kobieta o orientalnych
IAMES MORROW
rysach cisnęła kamieniem, który odbił się od szyby, zostawiając
promieniste pęknięcie.
- Tego już wystarczy! - zawołał Dimitri Eliopoulos, otyły, no-
szący okulary mężczyzna o zmiennym usposobieniu, prawdopo-
dobnie Grek z pochodzenia. Uderzył dłonią w kierownicę. - Od tej
pory trzymamy się z dala od skupisk ludzkich!
Karawanie udało się przejechać przez Stację Arktyczną 414
bez dalszych incydentów.
- Mamy tutaj dziewięćdziesiąt procent światowych zasobów lo-
du - oznajmił z dumą Dimitri. - Widzisz ten lodowiec? Mulock. To
miejsce mojego urodzenia.
- Urodzenia? - zapytał George.
- Dla mnie były to urodziny, Paxton. Być pyłem, a potem nagle
otrzymać ciało i myśli, i wydostać się z lodu, cóż, może nie mia-
łem prześcieradeł i cycka na własność do ssania, ale, do diabła, to
było naprawdę coś.
Na przedmieściach Stacji Arktycznej 414 tańczyła odziana
w ubiór ochronny bułgarska baletnica. Pomimo krępującego ruchy
kombinezonu robiła to całkiem zgrabnie, a na jej twarzy widniał
wyraz zamyślenia, który George często podziwiał u Morning Val-
court. Morning robi coś dokładnie w tym momencie, zdał sobie
sprawę. Coś zwyczajnego? Śpi? Je obiad? Raczej - coś głębokiego.
Prowadzi poważne rozmyślania na temat sępich fantazji Leonarda...
Pomiędzy stacjami 416 i 417 Norweg z wędką i ręczną piłą pró-
bował wyciąć przerębel w lodzie. W polu widzenia pojawiło się
stado pingwinów. Na Antarktydzie, wyjaśnił Dimitri, zachował się
ostatni żywy ziemski ekosystem, antyutopia ptaków i ssaków mor-
skich oczekujących na nieuchronne. George'a nieskończenie za-
smucał widok ufnych pingwinów, ich uroda pluszowych zwierzą-
tek, ich całkowita nieświadomość bliskości ptaka podobnego do
biureczka.
- Hej, Paxton, może ty zdołasz rozsądzić pewien spór - rzekł
Dimitri. - Byłbym Grekiem, jasne? To oznacza, że nienawidziłbym
wszystkich innych Greków, zgadza się?
- Och, na miłość boską - zaśmiała się Gila Guizot. - To zupeł-
nie na opak. Nienawidziłbyś wszystkich nie-Greków.
- To nie ma sensu - sprzeciwił się Dimitri.
- Weźmy na przykład mnie - powiedziała Gila. - Byłabym
Francuzką. I katoliczką.
- I dumną z tego - dodał George.
11. Tak oto kończy się świat
- Dumną z innych francuskich katolików? - zapytał Dimitri.
- Dumną z siebie, że jesteś francuską katoliczką - wyjaśnił
George cierpliwie.
- Widzisz? - powiedziała Gila. - Miałam rację.
- Co ona musiała zrobić, żeby stać się francuską katoliczką? -
zapytał Dimitri.
- Jej rodzice musieli być francuskimi katolikami - odparł
George.
- Zdaje się, że przypominam sobie coś na temat protestantów
- rzekł Dimitri. - Czy ona byłaby również dumna z protestantów?
- Byłaby dumna z siebie, że jest protestantką - odpowiedział
George. - Gdyby nią była, oczywiście.
- Byłaby tylko katoliczką? Nie również protestantką?
- Nie dało się być jednym i drugim.
- Dlaczego?
- Po prostu było to niemożliwe.
- Szkoda. Mogłaby być jeszcze bardziej dumna - rzekł Dimitri.
- Gdyby była jednym i drugim, sądzę, że byłaby mniej dumna.
- Nie przedrzeźniaj mnie, Paxton.
- A ty jakiegoś jesteś wyznania? - zapytała Gila.
- Jestem unitarianinem - odparł George.
- To ci, co nienawidzili Żydów. Czy dobrze zapamiętałam?
- Nie - rzekł George.	'i
- Muzułmanów?	i
- Nie.	•:''
- Paxton jest dumny ze wszystkich - stwierdził Dimitri autory-
tatywnie.
Nadeszła noc, lecz nie ciemność, jedynie ciągły zmierzch póź-
nego antarktycznego lata. George'owi śniły się spermatydy docie-
rające do najądrza i wykształcające silne, zdrowe ogonki.
O świcie karawana zaczęła przeprawiać się przez podstawę lo-
dowca Nimrod, lodową rzekę płynącą nieruchomo z wewnętrzne-
go płaskowyżu ku szelfowi. Nierówny, pocięty szczelinami jęzor lo-
du rozszerzał się ku Górze Kościelnej, u stóp której piętrzył się
gmach zbudowany z wiecznej zmarzliny, znanej również jako an-
tarktyczna stal.
- Lodowy Pałac Sprawiedliwości - rzekła Gila. - Wasz nowy
dom.
Była to potężna, krzykliwa budowla, której przeróżne ozdoby -
ściany z przyporami, wieże z płaskorzeźbami, zdobione bramy -
JAMES MORROW
zdawały się ukrywać jej mroczne przeznaczenie, niczym lukier na
dachu chatki Baby-Jagi.
- Chcę zobaczyć biegun południowy - zaprotestował George.
- To miejsce jest o wiele ciekawsze od bieguna południowego
- rzekł Dimitri.
- Muszę się tam dostać.
- Od bieguna południowego dzieli nas ponad osiemset kilome-
trów. Wobec braku transportu publicznego i faktu, iż zamierzamy
wkrótce was powiesić, będziecie raczej musieli zadowolić się Lo-
dowym Pałacem Sprawiedliwości.
Karawana wjechała na centralny dziedziniec. Dimitri przekrę-
cił kluczyk w stacyjce; silnik traktora prychnął i zgasł. Gdy Gila
wyciągnęła George'a na mroźne powietrze, lodowaty wiatr zaczął
wciskać mu się pod kombinezon. Demonstranci machali transpa-
rentami i ciskali zamrożone jaja. Oskarżeni zbili się w drżącą,
przerażoną gromadkę. Wengernook ciskał gniewne spojrzenia.
Randstable przyciskał do piersi miniaturową szachownicę. Over-
white obmacywał się po szyi w poszukiwaniu guzów. Wielebny
Sparrow rozmawiał z Bogiem. Brzdąc, nawet pod swoim obszer-
nym kombinezonem, wyglądał na chorobliwie wychudzonego.
Policjanci powstrzymywali demonstrantów. Ziemia trzęsła się
od skandowanych okrzyków i uderzeń kijów od transparentów.
ŻADNEJ LITOŚCI DLA ZABÓJCÓW GATUNKU! To hasło George
widział po raz pierwszy. ZGŁADZIĆ TWÓRCÓW ZAGŁADY! To
również. Tęsknił za podestem dla świadków - tęsknił za nim, oba-
wiał się go. Każdy podpisałby tamtą umowę.
Naprzód wystąpił niski żylasty mężczyzna z kopią umowy z Za-
toki McMurdo w dłoni. Według naszywki na jego kombinezonie
był kapitanem Antarktycznego Korpusu Straży, a nazywał się
Juan Ramos. Zapadła cisza, jakby gasły światła w wypełnionej po
brzegi sali koncertowej.
Do uszu George'a dobiegły fragmenty rozmowy.
- ...ludzie, którzy doprowadzili do końca świata - mówił jakiś
mężczyzna.
- Źli ludzie? - zapytał mały chłopiec.
- Z pewnością - odparł mężczyzna.
- Ojcze...?
- Tak, synu?
- Ile pozostało nam jeszcze życia?
- Dwa miesiące.
- Czy to dużo?
- O tak, synu. Dużo. Bardzo dużo. Bądź już cicho.
- Jako naczelnik Narodowych Kazamatów Antarktycznych -
zaczął Juan Ramos - jestem zobowiązany odczytać wam najpierw
artykuł szesnasty regulaminu Międzynarodowego Trybunału Woj-
skowego i Cywilnego.
- Kazamaty? Nie podoba mi się to słowo! - wrzasnął Brzdąc. -
Istnieją przepisy dotyczące traktowania jeńców wojennych!
Ktoś cisnął rękawicą wypełnioną foczym gnojem. Zawartość
rozprysła się na hełmie ochronnym Brzdąca.
- Artykuł szesnasty: „Gwarancja sprawiedliwego procesu". -
Czarne wąsy Juana Ramosa przypominały tylne nogi pająka ptasz-
nika. - Paragraf A: „Akt oskarżenia będzie zawierał szczegółowe
określenie zarzutów stawianych oskarżonym i, co więcej, kopia aktu
oskarżenia, przetłumaczona na język powszechnie zrozumiały, zosta-
nie wręczona każdemu z oskarżonych". - Mewy i wydrzyki kołowały
z gracją nad wieżami pałacu. - Paragraf B: „Każdy z oskarżonych bę-
dzie miał prawo przedstawić, samodzielnie bądź za pośrednictwem
obrońcy, dowody świadczące na jego korzyść". - Ramos wdrapał się
na półtorametrowy grzbiet lodowy. Wiatr szarpał jego wąsami; zda-
wało się, że zaraz odlecą. - Moim drugim obowiązkiem jest powiado-
mić was, że zbiorowa kaucja za wszystkich oskarżonych została usta-
lona w wysokości trzystu sześćdziesięciu dwóch miliardów dolarów,
co, jak się składa, jest kwotą równą zeszłorocznemu budżetowi
obronnemu Stanów Zjednoczonych. - Przerwał, wyszczerzył zęby. -
Jeśli przypadkiem posiadacie taką sumę przy sobie, niezwłocznie
skontaktuję się z waszym adwokatem w celu dopełnienia formalno-
ści umożliwiających wam odpowiadanie z wolnej stopy.
Stalowa schodnia została spuszczona z dziedzińca w białe, zim-
ne wnętrze lodowca. Gila Guizot lufą karabinu skierowała Geor-
ge'a w dół po schodach, a potem poprowadziła labiryntem kory-
tarzy. Na ścianach wisiały lampy tranowe. Wszędzie kręcili się
strażnicy, których twarze wyrażały gniew, nienawiść, smutek i sła-
bo rozwiniętą świadomość.
CELA 6 - PAXTON, głosiła tabliczka na stalowych drzwiach.
George ze zdumieniem spostrzegł, że dociera tu przymglone świa-
tło. Zadarł głowę. Sufit celi stanowił przezroczysty blok lodu. Na
niebie wisiały szare, brzydkie chmury.
Cela była doskonale zabezpieczona przeciwko próbom samo-
bójstwa. Na suficie nie było otworu do przeciągnięcia stryczka,
1AMES MORROW
krawędzie mebli - łóżka, krzeseł, biurka, komody - zostały oszli-
fowane na gładko. George'owi pozwolono zachować obrazek Leo-
narda, chociaż z łatwością mógłby roztrzaskać szklaną płytkę
i odłamkiem przeciąć sobie żyły. Skąd ten przywilej? Któregoś
dnia pojawiła się odpowiedź, wyryta w lodowym sklepieniu. Był
to cytat z Fiodora Dostojewskiego: „Końcowi świata towarzyszyć
będą akty niewyobrażalnego współczucia".
I tak oto George rozpoczął życie więzienne. Oczekiwał powtór-
ki swojego niedawnego uwięzienia na pokładzie okrętu podwod-
nego, nieskończonej nudy. I przez pierwsze siedemdziesiąt dwie
godziny istotnie się nudził. Nic się nie działo, nie przesuwało się
nawet słońce na niebie, jako że nad kontynentem panował ar-
ktyczny dzień. George leżał na swojej lodowej pryczy, śpiąc, nie
śpiąc, myśląc, czytając akt oskarżenia, odwiedzając swoje psy-
chiczne muzeum - Morning w sukni ślubnej, Morning karmiąca
piersią małą Aubrey.
Potem zaczęły się męki. Wbrew obawom Brzdąca metody kaź-
ni stosowane w Narodowych Kazamatach Antarktycznych nie by-
ły sprzeczne z ustaleniami konferencji genewskiej dotyczącymi
traktowania więźniów.
Tortury były następujące: oskarżeni dostawali wszystko, na co
mieli ochotę. Jedzenie? Każdego dnia o szóstej po południu pod-
władni Ramosa serwowali obiad, który każdy ludzki kubek sma-
kowy zamieniał w strefę erogenną; kilka bestsellerowych książek
kucharskich można by napisać na temat przyrządzania pingwina
w rosole czy bitek z mięsa lwa morskiego. Picie? Sfermentowane
mleko foki miało zaiste zdumiewające właściwości. Seks? Brak
doświadczenia miejscowe prostytutki nadrabiały entuzjazmem.
Stymulacja intelektualna? Wielu spośród mieszkańców Antarkty-
dy było potencjalnymi laureatami Nagrody Nobla.
Nad każdą celą zbierały się grupki ludzi i kiedy więźniowie
dogadzali sobie, ciemnokrwiści obserwowali ich przez przezro-
czysty dach. Niebo upstrzone było oczami niby umierającymi
gwiazdami. Widzowie klaskali w dłonie, gwizdali, tupali nogami
i skandowali: „Zaproście nas!". Ludzie przychodzili całymi rodzi-
nami.
Kiedy pierwszy raz George'owi zaoferowano kawę w tych wa-
runkach, przełknął ją bez wstrętów. Za drugim razem usiadł w ką-
cię celi twarzą do ściany i pił małymi łyczkami. Za trzecim razem
nie tknął kawy.
Odwiedziła go prostytutka imieniem Trudy. Znalazła się na
kontynencie jako kobieta w pełnym rozkwicie.
- Przykro mi z powodu okoliczności - powiedziała, manipulując
przy rozporku George'a. - Po prostu udawaj, że ich tam nie ma.
Podniósł wzrok. Młody mężczyzna z naszywką uniwersytetu
Gottingen na kombinezonie odwzajemnił jego spojrzenie.
- Chciałbym, żebyś już poszła.
- Już? - zdziwiła się Trudy.
- Jesteś bardzo ładna. Proszę, odejdź.
- W porządku... ale odpowiedz mi na jedno pytanie.
-Tak?
- Na pewno domyślasz się, o co mi chodzi.
- Nie, wcale nie.
- Domyśl się.
- Nie potrafię.
- Dlaczego, do jasnej cholery, doprowadziliście do końca świata?
Chociaż centralna duża cela była teoretycznie przeznaczona na
ćwiczenia fizyczne, oskarżeni woleli używać jej jako miejsca roz-
grywek pokerowych, które były dozwolone każdego wieczoru przez
dziewięćdziesiąt minut. Grano o jedzenie. Po każdym rozdaniu
Juan Ramos zabierał większość wygranych i zjadał je na miejscu.
- Nie jesteśmy dobrzy - mówił. - Zaledwie niewinni.
W noc przed rozpoczęciem procesu George wrócił do swojej ce-
li po pokerze i zastał w niej dwóch prawników. Wspaniałą Dennic
Howe pamiętał ze swojego pobytu w stacji McMurdo. (Och, ile serc
mogłaby złamać...). Jej towarzysz, który przedstawił się jako Park-
man Cleave, wyglądał na jeszcze większego żółtodzioba niż reszta
zespołu obrony. George wskazał swym gościom lodowe krzesła. Tyl-
ko dzieci, przysyłają tylko dzieci. Bronią mnie przedszkolaki.
- Właśnie wracamy z archiwum - rzekła Dennie. - Przypomina
to średniowieczny klasztor, dokumenty ściągnięto z każdego za-
kątka Ameryki Północnej i Europy, skrybowie przepisują stronę
za stroną w blasku świec.
- Przywieźli cały ten majdan barką - powiedział Parkman.
Przy uśmiechu zęby błyszczały mu niczym zapinki nesesera. -
O nazwie „Duch Prawa".
JAMES MORROW
- Na początek dobre wiadomości - oznajmiła Dennie. - Spośród
dwudziestu ton ładunku, jedynym dowodem w sprawie przeciwko
tobie jest jedna jedyna umowa sprzedaży ubioru ochronnego.
- Wiem o tym - rzekł George.
- Masz tu coś do picia? - zapytał Parkman.	,
- Kawę. Kakao.
Prawnicy uśmiechnęli się jednocześnie, poprosili o kakao.
George zaczął podgrzewać wodę na piecyku w rogu.
- A teraz złe wieści - rzekła Dennie.
- Głównym oskarżycielem jest Alexander Aąuinas - oznajmił
Parkman.
- Nigdy o nim nie słyszałem - powiedział George.
- Naprawdę? Och, oczywiście - rzekł Parkman. Uśmiech ozdo-
bił jego twarz, której skóra była gładka i różowa niczym polero-
wany granit z Oklahomy. - Jeśli ma się pod ręką Alexandra Aqui-
nasa, można odstawić wnyki i sidła.
- Jego książki zadałyby śmiertelny cios układom oskarżonych
z prokuratorami i wszelkim teoriom o niepoczytalności sprawców
- wyjaśniła Dennie z podziwem, który w ocenie George'a był odro-	x,
binę zbyt szczery. - Alexander Aquinas nakłoniłby sędziów, by wy- !
dali na śmierć własną matkę.
George wsypał kakao do dwóch kubków, zalał gorącą wodą
i podał prawnikom.
- Ty nie pijesz? - zapytał Parkman. W celi rozniósł się aromat
kakao.
- Nie.
- Chcemy cię pouczyć, jak masz odpowiedzieć na pytanie, czy
przyznajesz się do winy - powiedziała Dennie.
- Jestem niewinny - rzekł George.
- Prawie dobrze - oznajmił Parkman.
- Musisz powiedzieć: „Niewinny w rozumieniu aktu oskarże-
nia" - rzekła Dennie.
- Dlaczego?
- Ponieważ jesteś niewinny - wyjaśnił Parkman.	|
- W rozumieniu aktu oskarżenia - dopowiedziała Dennie. -
Tak właśnie odpowiadali zbrodniarze hitlerowscy - dodała ra-
dośnie.
- Chcemy również nauczyć cię nieco taktyki - rzekł Parkman.
- Musisz zrobić dobre wrażenie na sędziach.
- Ubierz się czysto.
- Skorzystaj z usług fryzjera. Niech ci skróci włosy, bardziej
przystrzyże brodę.
- W trakcie składania zeznań możesz wyglądać na zdenerwo-
wanego.
- W gruncie rzeczy staraj się wyglądać na zdenerwowanego -
dodał Parkman. - Wolimy uniknąć wizerunku bezwzględnego nu-
klearnego mordercy.
- Ładne dziecko - powiedziała Dennie, zdejmując obrazek
Leonarda z nocnego stolika. -Twoja córka?
- Bonenfant uważa, że zdoła doprowadzić do naszego uniewin-
nienia - odparł George, odbierając bezcenne malowidło. - Mówi,
że ma parę asów w rękawie.
- Wszystko zależy od tego, czy znajdziemy eksperta od sępów -
rzekł Parkman.
- Kogo? - zapytał George.
- Eksperta od sępów - powtórzyła Dennie.
- Słyszałeś kiedyś o Teratornis? - zapytał Parkman.
-Nie.
- To łacińska nazwa sępa - wyjaśniła Dennie.
- Najwyraźniej nie jesteś ekspertem od sępów - uznał Parkman.
Sępy.
Nagle George poczynił wstrząsające spostrzeżenie. Widział już
wcześniej Parkmana Cleave'a... na okręcie podwodnym... w garni-
turze... niosącego worek z padliną.
- Ja cię znam! To ty zajmujesz się moim sępem!
- Twoim sępem? - powtórzył Parkman.
- Doktor Yalcourt nazywa go moim sępem. Nie jest naprawdę
mój. Po raz pierwszy spotkałem go w leju po bombie, potem na
okręcie, kiedy go karmiłeś. - George odłożył obrazek na nocny
stolik. - Ludzie niegdyś uważali, że sępy mogą rozmnażać się bez
samców. Są zapładniane przez wiatr. Trzymasz go jako amulet?
Być może, przyniesie szczęście twojej rasie. Z pewnością jest wy-
starczająco duży.
- Nic nie może przynieść szczęścia takim jak ja - powiedział
Parkman.
- Nawet zwierzęta zapładniane przez wiatr - dodała Dennie.
- Nawet sępy - rzekł Parkman.
- Broniąc ludzi oskarżonych o spowodowanie końca świata -
wyjaśniła Dennie - człowiek chwyta się wszystkiego, co przyjdzie
mu do głowy.
ROZDZIAŁ 12
w którym okazuje się, że koniec świata był
bardziej konieczny, niż się spodziewano
Przez wewnętrzny płaskowyż, po wielkich zamarzniętych fał-
dach lodowca Nimrod maszerowały legiony, ramię w ramię, zdąża-
jąc na proces tysiąclecia. Stukot ich butów wprawiał w drżenie lo-
dowe pola kontynentu i tworzył fale na powierzchni jezior i zatok.
Czarnokrwiści trybutariusze płynęli szeroką, nie kończącą się fa-
lą od strony Gór Transarktycznych: mężczyźni, kobiety, młodzi,
starzy, Murzyni, Nordycy, mieszkańcy krajów alpejskich, Azjaci,
Pigmeje, Eskimosi. Poruszali się pewnie i zdecydowanie, omijając
zapadliska, przeskakując nad szczelinami. Wielu pogwizdywało
cicho. Niektórzy podskakiwali. Tablice i transparenty kołysały się
radośnie. Na mrozie daleko niosły się pieśni. Po raz pierwszy od
czasu pojawienia się ciemnokrwistych ich przyszłość rysowała się
różowo: w końcu i oni mieli otrzymać swoją dawkę kosmicznej
mądrości, wreszcie mieli dowiedzieć się, dlaczego konieczne było
spowodowanie końca świata.
Widok Lodowego Pałacu Sprawiedliwości wprawił ich w jesz-
cze lepszy nastrój. To był ostatni wielki projekt budowlany zre-
alizowany na ziemi, antarktyczna omega dla alfy piramid z Gizy.
Piękno białych wież pałacu, lśniących blanków, łopocących na
murach proporców i gotyckich okien zapierało pielgrzymom
dech w piersiach. Most zwodzony zadrżał pod stopami pierwszej
fali ciemnokrwistych, szczęściarzy, którzy mieli otrzymać miej-
sca siedzące. Pozostali skierowali wzrok na wielkie lodowe tabli*
ce tworzące wschodnią ścianę Góry Kościelnej. DZISIAJ OD-
CZYTANIE AKTU OSKARŻENIA, głosiły wyryte w lodzie litery
metrowej wysokości. WYGŁOSZENIE PRZEMÓWIEŃ POCZĄT-
KOWYCH.
W sali sądowej panował nastrój powagi niemal jak w kate-
drze. Światło słoneczne, wpadające przez rybie pęcherze rozpię-
te w oknach, zalegało we wnętrzu gęstą zawiesiną. Z balustrad
i belek zwisało tysiące sopli, z których nieustannie ściekała wo-
da. Stojąca pośrodku szklana budka, niegdyś wyposażenie kasy-
na Srebrny Dolar, obecnie chroniła oskarżonych, przezwanych
„szóstką z «Erebusa»". George siedział pomiędzy Brzdącem
i Wengernookiem, który wściekle ssał wygasłe cygaro i nerwowo
splatał palce. Wielebny Sparrow studiował kieszonkowe wyda-
nie Biblii. Overwhite odsypiał bezsenną noc, spowodowaną tor-
turami ciemnokrwistych. Randstable próbował zbudować urzą-
dzenie do utrzymywania stałej temperatury kakao, używając do
tego celu prymusa gazowego z wyposażenia swojego ubioru
ochronnego.
George powiódł wzrokiem po galerii dla publiczności, przyglą-
dając się twarzom setek gapiów. Tamta kobieta wyglądała prawie
jak Morning, lecz miała za słabo zarysowany podbródek. A tamta
miała rude włosy o identycznym odcieniu... tylko że natura ob-
darzyła ją nieco zbyt grubymi ustami. Krostowaty chłopak trzy-
mał napis WYSADŹCIE ICH W POWIETRZE!
Kiedy woźny sądowy o króliczej twarzy podniósł halabardę
i stuknął nią o ziemię, wszyscy wstali. Z bocznych drzwi wyło-
niło się czterech sędziów, w kombinezonach ochronnych bez
hełmu i narzuconych na nie powiewających czarnych togach.
Składowi przewodniczyła Shawna Queen Jefferson, drobna,
sprężysta czarnoskóra kobieta, która, jak ogłosiły to właśnie lo-
dowe tablice, zostałaby w prawdziwym życiu „najbardziej kon-
trowersyjnym sędzią Sądu Najwyższego w historii Ameryki".
Wyjątkowy intelekt sędziego Karno Yoshinobu pozwoliłby mu
przekształcić Sąd Światowy z pośmiewiska w najbardziej szano-
wane publiczne forum planety i jednocześnie zapewnić mu
pierwszą w historii Nagrodę Nobla dla obywatela Japonii. Jan
Wojciechowski któregoś dnia wykorzystałby mroczną salę sądu
w Krakowie, by wydobyć na światło dzienne mechanizmy łama-
nia praworządności w krajach postkomunistycznych. Zagląda
gatunku pozbawiła sędzinę Theresę Gioberti szansy zdobycia
1AMES MORROW
międzynarodowego uznania za przeprowadzenie sprawiedliwe-
go procesu zabójcy papieża.
- Prosimy o odczytanie aktu oskarżenia - rzekła przewodniczą-
ca Jefferson po zajęciu miejsca za stołem sędziowskim. Mówiła
dźwięcznym głosem i widać było, że zna się na rzeczy.
Przy stoliku tłumaczy liczny oddział ciemnokrwistych nachylił
się nad mikrofonami przeniesionymi z łodzi podwodnej komando-
ra Sverre'a i przekazał polecenie przewodniczącej w pięćdziesię-
ciu językach.
George zerknął ku stołowi oskarżenia. Widoczny spokój ekipy
Alexandra Aąuinasa przepełnił go lękiem. Pulchna zastępczyni
głównego oskarżyciela, niczym balon uwolniony od cum, podnio-
sła się powoli z fotela, z aktem oskarżenia w dłoni. Nie stosowała
żadnych teatralnych sztuczek, czytając powoli, wyraźnie, nawet
z lekką rezerwą.
NIEZAPROSZENI MIESZKAŃCY ANTARKTYDY
PRZECIWKO NASTĘPUJĄCYM OSOBOM
ROBERT WENGERNOOK, BRIAN OYERWHITE, GENE-
RAŁ MAJOR ROGER TARMAC, DOKTOR WILLIAM RAND-
STABLE, WIELEBNY PETER SPARROW, GEORGE PAXTON,
indywidualnie i jako członkowie następujących instytucji i or-
ganizacji, do których odpowiednio należeli, a mianowicie:
Departament Obrony USA, Amerykańska Agencja do spraw
Rozbrojenia i Kontroli Zbrojeń, Szefowie Połączonych Sztabów,
Siły Powietrzne USA, Strategiczne Dowództwo Sił Powietrz-
nych, Rada Bezpieczeństwa Narodowego, Korporacja Lumen,
Narodowe Laboratorium Badawcze Sugar Brook, Komitet do
spraw Kiełkującego Zła.
NIEZAPROSZENI MIESZKAŃCY ANTARKTYDY, za po-
średnictwem niżej podpisanego Alexandra Aąuinasa i jego
współpracowników, wybranych do reprezentowania ich w pro-
cesie dotyczącym niżej wymienionych zarzutów, zgodnie z lite-
rą porozumienia z Zatoki McMurdo i regulaminem niniejszego
Trybunału, ZARZUCAJĄ OSKARŻONYM POPEŁNIENIE NA-
STĘPUJĄCYCH CZYNÓW.
Zarzut pierwszy. Zbrodnie przeciwko pokojowi: zaplanowanie
i przygotowanie wojny o charakterze agresywnym, bez względu
na jej zgodność z prawami kraju pochodzenia Oskarżonego.
Zarzut drugi. Zbrodnie wojenne: uruchomienie broni prze-
znaczonej do niszczenia miast, do uśmiercania ludności cywil-
nej, a także łamanie w inny sposób postanowień konwencji do-
tyczących czasu wojny.
Zarzut trzeci. Zbrodnie przeciwko ludzkości: zniszczenie
biosfery, zatrucie promieniotwórcze, spowodowanie masowego
cierpienia oraz inne okrutne i barbarzyńskie postępki.
Zarzut czwarty. Zbrodnie przeciwko przyszłości: zaplanowa-
nie i przygotowanie wojny prowadzącej do zagłady gatunku
ludzkiego.
- Nic z tego nie jest prawdą - szepnął George swoim nowym
spermatydom. Ekspert od sępów. Wszystko będzie dobrze, jeśli
obrona zdoła znaleźć eksperta od sępów.
- Sąd wysłucha teraz oskarżonych - rzekł sędzia Jan Wojcie-
chowski. - Oskarżony Wengernook, proszę podejść do stołu sę-
dziowskiego.
Zastępca sekretarza obrony usłuchał, przyjmując szyderczy
wyraz twarzy.
- Czy przyznaje się pan do popełnienia zarzucanych mu czy-
nów?
- Jestem niewinny w rozumieniu aktu oskarżenia - odparł
Wengernook z pewnością siebie, która George'owi wydała się nie-
możliwa do powtórzenia.
I tak proces potoczył się dalej. Jedynie wielebny Sparrow wy-
łamał się, oznajmiając, że jest „człowiekiem grzesznym, tak samo
obciążonym winą jak Adam i Ewa", którego jednak „wkrótce od-
kupi Syn Człowieczy".
- Sąd odnotowuje to jako nieprzyznanie się do winy - oznajmił
sędzia Wojciechowski. - Panie Paxton, teraz pańska kolej.
Pięć tysięcy par oczu czarnokrwistych patrzyło na George'a,
gdy opuścił szklaną budkę i stanął przed stołem sędziowskim.
- Czy przyznaje się pan do zarzucanych mu czynów?
- Jestem niewinny w rozumieniu aktu oskarżenia. - Łukowate
sklepienie odbiło jego słowa, które zabrzmiały dziwnie, jakby wy-
powiedział je ktoś inny.
Przy stole obrony powstało jakieś zamieszanie. Martin Bonen-
fant, wyglądający jeszcze młodziej niż przed procesem, zerwał się
z krzesła.
- Wysoki Sądzie, w tym krytycznym momencie jesteśmy zmu-
JAMES MORROW
szeni zakwestionować legalność trybunału. - Pomachał garścią do-
kumentów. - Żądamy pozytywnego rozpatrzenia naszego wniosku
o natychmiastowe zawieszenie procesu. - Rzucił plik papierów na
lodowy blat.
- Na jakiej podstawie? - zapytała sędzia Jefferson.
- Twierdzimy, że metody odstraszania wymienione w tekście
porozumienia z Zatoki McMurdo nie były uważane za przestępcze
w świetle żadnego kodeksu prawnego, krajowego czy międzynaro-
dowego, przed rozpoczęciem wojny. Tym samym trybunał łamie
najbardziej podstawową zasadę prawną - nullum crimen sine legę
previa, brak przestępstwa bez istniejącego wcześniej prawa. Jest
więc instrumentem ex post facto, zorganizowanym wyłącznie w ce-
lu zagwarantowania wyroków skazujących. Sześciu mężczyzn sto-
jących dzisiaj przed Wysokim Sądem to nie oskarżeni, lecz kozły
ofiarne. Twierdzimy również, że sędziowie tworzący trybunał, jako
niezaproszeni, nie mają prawa sądzić ludzi, do których im podob-
ni odczuwają instynktowną nienawiść.
Przewodnicząca sądu uśmiechnęła się, a uśmiech ten miał cię-
żar i nieodwołalność zatrzaskującej się pokrywy fortepianu. Zdję-
ła okulary w oprawie z kości wieloryba i powiedziała:
- Jeśli naprawdę zapomniał pan, jaka tradycja prawna leży
u podstaw tego procesu, panie Bonenfant, to zwracam pana uwa-
gę na dokument, z którego nasz akt oskarżenia bezpośrednio czer-
pie słownictwo, a mianowicie umowę londyńską z roku 1945 upo-
ważniającą międzynarodowy trybunał do sądzenia zbrodniarzy
hitlerowskich w Norymberdze w Niemczech. Co do pańskiego dru-
giego argumentu, przyznaję, że zagłada rodzaju ludzkiego poru-
sza każdego z sędziów za tym stołem i że przedstawiony materiał
dowodowy może wzbudzić nasze obrzydzenie. Jednakże naszą za-
wodową powinnością jest powstrzymanie się od takich uczuć i wy-
kazanie się całkowitą bezstronnością oceny. Powinności tej dopeł-
nimy. - Sędzia Jefferson postukała okularami o lodowy blat. -
Wniosek o przerwanie procesu odrzucony - oznajmiła tonem, któ-
ry sugerował, że w swym hipotetycznym życiu rozprawiła się z wie-
loma podobnymi wnioskami.
- I nawzajem, pani sędzio - mruknął Brzdąc.
- Oni chcą tylko wyjaśnienia - rzekł Overwhite.
- Nie, chcą naszych głów - odparł Wengernook.
- Proszę oskarżenie o wygłoszenie przemówienia wstępnego -
ogłosiła sędzia Jefferson.
Kiedy Alexander Aąuinas powstał, George ujrzał, że siły zgro-
madzone przeciwko nim są istotnie potężne. Główny oskarżyciel
miał blisko dwa metry wzrostu. Jego głowa przypominała rzeźbę -
surowo ciosana, o ponurych rysach, wielka niczym młyński ka-
mień. Postrzępione siwe włosy i gruby kark sugerowały obecność
lwich genów. Aąuinas podszedł powoli do stołu sędziowskiego, ob-
rócił się, i popatrzył na galerię rozpłomienionym wzrokiem czło-
wieka rozmawiającego z aniołami. Uśmiechnął się.
- To, że jest to najważniejszy proces sądowy wszystkich czasów,
nie ulega wątpliwości. Wielkie precedensy - proces Adolfa Eich-
manna w Jerozolimie, proces Hermanna Góringa, Rudolfa Hessa
i innych w Norymberdze - będą nam z początku wskazywały drogę
niczym latarnie morskie rozmieszczone przy brzegu szarpanym
przez sztorm, potem jednak musimy ruszyć ku otwartemu morzu,
mając za przewodnika jedynie nasze zapamiętane człowieczeństwo.
- Facet myśli jak dziewczyna - mruknął Brzdąc.
- Zamknij się - rzucił Overwhite.
- To dziwny proces - ciągnął Aąuinas. - Jest to proces zarówno
zbrodni wojennych, jak i zbrodni czasu pokoju, przy czym te ostat-
nie są, być może, bardziej godne potępienia, a na pewno bardziej
niezrozumiałe niż zbrodnie wojenne. - Odwracając się, oskarży-
cielskim gestem wskazał szklaną budkę. Oczami ciskał iskry. - Al-
bowiem ci ludzie wiedzieli, jakie spustoszenia może spowodować
bomba jądrowa. Wiedzieli, że odstraszanie poprzez zniszczenie,
które błędnie nazwali „obroną", nie może trwać wiecznie. Zaiste,
byli często jednymi z najgłośniejszych, chociaż rzadko najbar-
dziej elokwentnych, krytyków doktryny wzajemnie gwarantowa-
nego zniszczenia.
George przypomniał swoim spermatydom, że on i jego pięciu
przyjaciół są niewinni.
- A jednak w miejsce wzajemnie gwarantowanego zniszczenia
nie zaoferowali nic. Nie, gorzej niż nic. Zaoferowali swoje zamiło-
wanie do broni nuklearnej, zamiłowanie, które wyrażali, tworząc
drobiazgowe plany wygrania wojny jądrowej... nawet jeśli zwycię-
stwo oznaczało, tu zacytuję przemówienie oskarżonego Wenger-
nooka, „że nikt z nieprzyjaciół nie pozostanie żywy, podczas gdy
dwoje Amerykanów, mężczyzna i kobieta, przeżyją, by ponownie
zapoczątkować rodzaj ludzki".
- Czy nie można już posłużyć się metaforą, żeby ktoś nie za-
ciągnął cię za to do sądu?! - zawołał Wengernook.
JAMES MORROW
- Czy naprawdę uważasz, że jeden mężczyzna i jedna kobieta
powinni zacząć wszystko od początku? - zainteresował się George.
- Oczywiście - odparł Wengernook. - Pod warunkiem że się so-
bie spodobają.
W Aąuinasie narastał kontrolowany gniew.
- I ludzie rzekli: „Nie wolno wam tego zrobić!". A oskarżeni
odparli: „Nie zdołacie nas powstrzymać!".
...I ludzie rzekli: „Chcemy żyć". A oskarżeni odparli: „Rozbro-
jenie nie wchodzi w grę!".
...I ludzie rzekli: „Chcemy mieć wnuki!". A oskarżeni odparli:
„Nie bądźcie takimi idealistami!".
W umyśle George'a pojawił się obraz szubienicy, krwawej kon-
strukcji, jaką marynarze Sverre'a zaprezentowali na uroczystym
bankiecie. Na stryczku dyndało jego ciemne, wilgotne ciało. Był
ciekaw, jakie to uczucie być wisielcem. Wyobraził sobie moment
utraty gruntu pod nogami, gdy wyprężony jak struna, chwyta
sznur i podciąga się do góry, aż mało nie pękną mu żyły...
- Bomba jądrowa była kosztowną zabawką. Proszę rozważyć
następujące fakty, Wysoki Sądzie. Rok 1979 ogłoszono na tej pla-
necie Międzynarodowym Rokiem Dziecka. Ze stu dwudziestu
dwóch milionów dzieci urodzonych tego roku jedna dziesiąta nie
dożyła roku 1982, a większość umarła z braku podstawowych le-
karstw i żywności. A jednak w roku 1982 świat wydał bilion dola-
rów na zbrojenia! Bilion dolarów!
George'owi ręka ześliznęła się z liny. Pętla zacisnęła się mocniej.
- Facet wykłada kawę na ławę - rzekł Brzdąc.
- Wygarnia wszystko bez ogródek - dodał Wengernook.
- Przeskoczmy parę lat - rzekł Aąuinas. - W roku holocaustu
cena jednego nowego atomowego okrętu podwodnego była rów-
na połączonym wydatkom na oświatę kilku państw rozwijają-
cych się.
Przez następne pół godziny prokurator wymieniał podobne
statystyki, w większości których padało słowo „dzieci".
- Obrona nuklearna była najtańszą z możliwych - wyjaśnił
Wengernook swoim towarzyszom. - Czy nikt nie może powiedzieć
tego wprost?
Kiedy Aąuinas wrócił do swojego stołu, jeden z jego asysten-
tów podał mu kubek kakao, a zastępca wydruk komputerowy.
- O godzinie 7.34 w sobotni ranek czasu wschodniego - rzekł
Aąuinas - systemy wczesnego ostrzegania wykryły odpalenie
dziesięciu rakiet SS-90 z sowieckich bombowców załogowych krą-
żących w rejonie kręgu polarnego. Komputery NORAD pod górą
Cheyenne w stanie Kolorado obliczyły trajektorię lotu rakiet.
Okazało się, że celem jest Waszyngton, a przewidywany czas deto-
nacji - godzina 9.06. Przeciwnik wykonał najwyraźniej uderzenie
uprzedzające, z zamiarem pozbawienia Ameryki jej strategiczne-
go centrum dowodzenia.
Aąuinas podał wydruk sędzi Jefferson, która włożyła okulary
i przestudiowała dane ze źle wróżącym zainteresowaniem.
- O godzinie 7.40 wszystkie siły strategiczne zostały postawione
w stan gotowości bojowej - ciągnął oskarżyciel. - O 7.52 obrazy
z satelitów potwierdziły, że atak rakietowy nie jest pomyłką.
O 8.07 komputery dowództwa obrony strategicznej i komputery
sztabu wojsk lądowych zaczęły rozważać dostępne im opcje. O 8.08
debata ta zakończyła się zaleceniem wykonania uderzenia odweto-
wego na sowieckie bazy jądrowe, zgodnie z planem MARCH. O go-
dzinie 8.25 prezydent został przewieziony helikopterem z Białego
Domu do bazy lotnictwa Andrews, gdzie wsiadł na pokład strate-
gicznego bombowca stanowiącego latający punkt dowodzenia.
Niestety więcej o nim nie słyszano...
I tak oto rozpoczęła się światowa wojna termonuklearna.:
Pierwsze uderzenie, drugie uderzenie, trzecie, czwarte. Chirur-
giczna precyzja. Elektroniczne planowanie. Atakujcie tylko cele;
wojskowe, to wszystko. - Aąuinas uśmiechnął się przelotnie. - Ach,
lecz jeśli cele wojskowe graniczą z dużymi skupiskami ludności?
Ten element strategii nuklearnej posiada swoją własną, wdzięczną
nazwę. Określa się go, Wysoki Sądzie, mianem „gaszenia miast". -
Cisnął kubkiem na drugą stronę sali, wylewając kakao. - Ale cze-
kajcie! - wrzasnął, gdy kubek się roztrzaskał. - Czy przywódcy
światowych supermocarstw nie mogli dostrzec, że sprowadzają za-
gładę na ludzkość? Oczywiście mogli! Przywódcy światowych mo-
carstw nie mieli jednak na uwadze dobra ludzkości, lecz jedynie
interesy swoich krajów. Jakże mieli wyjaśnić, że utracili tak wiele,
nic nie zyskując? Zniszczenie paru miast nie było powodem do wy-
cofania się, lecz powodem, by zaryzykować całą resztę.
Wróciwszy do stołu oskarżenia, Aąuinas sięgnął po kopię poro-
zumienia z Zatoki McMurdo.
- W ten sposób wprowadzono w życie główne opcje uderzenio-
we - oznajmił sucho. - W ten oto sposób świat zamienił się w pie-
kło, według mapy z taką pieczołowitością sporządzonej przez Ro-
JAMES MORROW
berta Wengernooka, Briana Overwhite'a, generała majora Rogera
Tarmaca, doktora Williama Randstable'a, wielebnego Petera
Sparrowa i George'a Paxtona.
Prokurator przeciągnął dłonią po sprężynce z drutu kolczaste-
go łączącej kartki. Kropla czarnej krwi pojawiła się na końcu je-
go palca wskazującego. Przejechał palcem po okładce, rysując
krwawe X.
- Gdybym został obarczony niegodnym pozazdroszczenia zada-
niem bronienia szóstki oskarżonych, może bym argumentował, że
nie mieli wyboru. Przeciwnik gromadził kolejne arsenały broni
i ich jedynym wyjściem było robić to samo. Jest to jednak fałszy-
wy argument. Można było usunąć z planety nuklearne zagrożenie.
Nie przez ustanowienie rządu światowego czy zbudowanie nieba
na ziemi, lecz za pomocą metod dyplomatycznych nie wykraczają-
cych poza wiedzę czy zdolności oskarżonych. W miarę przedsta-
wiania argumentów oskarżenia Wysoki Sąd dowie się dokładnie,
jakie były to metody. Głównym zarzutem obciążającym stojących
przed nami sześciu mężczyzn jest to, że świadomie odmówili ich
rozważenia. Mówiąc krótko, oskarżenie gotowe jest dowieść faktu
zbrodniczego zaniedbania na skalę, jakiej świat wcześniej nie wi-
dział - i nigdy więcej nie zobaczy!
Aąuinas usiadł i przyjął gratulacje od swoich asystentów.
Chociaż najgorsza obawa George'a - że sala zatrzęsie się od
oklasków - nie sprawdziła się, uśmiechy rozjaśniły większość twa-
rzy na galerii. Wielu widzów, w tym również kilku reporterów
ogłaszających swe informacje na ścianie Góry Kościelnej, udawa-
ło, że klaszcze. Młoda kobieta, najwyraźniej pod wpływem roman-
tycznych fantazji związanych z Aąuinasem, zadrżała i wybuchnęła
płaczem.
- Facet nie wie, co mówi - rzekł Brzdąc.
- Metody dyplomatyczne, też coś! - dodał Overwhite.
- Jestem pewny, że nadal pisze listy do świętego Mikołaja
z prośbą o prezenty - oświadczył Wengernook.
- Nigdy nie sporządzałem mapy piekła - rzekł George.
- Sąd zbierze się po przerwie - oznajmiła sędzia Jefferson.
WNIOSEK O PRZERWANIE PROCESU ODRZUCONY, głosiły
napisy na zboczu Góry Kościelnej. WSPANIAŁE PRZEMÓWIE-
NIE POCZĄTKOWE AQUINASA.
12. Tak oto kończy się świat
Martin Bonenf ant powoli zbliżył się do stołu sędziowskiego. Je-
go gesty był sugestywne, ale trudne do jednoznacznego określe-
nia. Mogły sugerować zdenerwowanie skryte za fasadą pewności
siebie, pewność siebie skrytą za fasadą zdenerwowania albo zde-
nerwowanie i pewność siebie w dynamicznej równowadze.
- Wysoki Sądzie, obywatele Antarktydy, przyjaciele - zaczął ła-
godnie, z nieśmiałym uśmiechem. - Dziś rano oskarżenie przemó-
wiło do nas językiem namiętności. Nie mogę potępić tej metody,
broń atomowa bowiem jest wynalazkiem nie zasługującym na i
żadne inne uczucie poza przerażeniem. Wasz werdykt jednak, {
czcigodni sędziowie, nie będzie osądem wojny atomowe j, lecz me* i
chanizmów służących jej uniknięciu, a w razie najgorszego - kon-|
troli i jak najszybszemu zakończeniu. Werdykt musi zostać wyda*!
ny na podstawie faktów, nie uczuć.	'"''
Pierwszym faktem, o którego wzięcie pod uwagę będziemy
wielokrotnie prosili w nadchodzących tygodniach, jest krańcowe
nieprawdopodobieństwo niedawnej zagłady. - Głos Bonenfanta
brzmiał teraz nieco donośniej, chociaż łagodna modulacja pozo-
stała. - Brakuje mi krasomówczego talentu pana Aąuinasa, więc
niech wolno mi będzie użyć prostackiej analogii. Otóż szansę na
taki a nie inny przebieg wojny, z takim a nie innym jej zakończe-
niem, są mniej więcej równe zajściu w ciążę, jeśli kobieta biorąca
pigułki antykoncepcyjne współżyje z bezpłodnym partnerem.
Spośród czworga sędziów jedynie Theresa Gioberti wyglądała
na urażoną. Pozostali stłumili śmiech.
Mało prawdopodobna zagłada, pomyślał George. Doskonały ar- ,
gument.	:
- Drugi fakt jest taki, że moi klienci, dalecy od myśli o wywo-
łaniu trzeciej wojny światowej, poświęcili swoje życie zawodowe
jej przeciwdziałaniu. Proszę spojrzeć na ławę oskarżonych. Ujrzy-
cie tam nie strategów wojennych, lecz patriotów. Jeśli ci ludzie są
winni, Wysoki Sądzie, to ich wina sprowadza się do przestępstwa
nie wymienionego w tekście porozumienia z Zatoki McMurdo,
przestępstwa pod nazwą „umiłowanie pokoju".
- Jest dobry - rzekł Wengernook.
- Jest bardzo dobry - potwierdził Brzdąc.
- Są jeszcze szansę na sprawiedliwość - uznał Randstable.
- W ten sposób dochodzimy do trzeciego faktu - podjął wątek
Bonenfant. - Zagrożenie pokoju. Przed rozpoczęciem przez pana
Aąuinasa jego przemówienia wstępnego założyłem się z jednym
1AMES MORROW
z moich asystentów, że prokurator wygłosi mowę, nie wymienia-
jąc ani razu nazwy sowieckiego imperium komunistycznego. Nie
uczynił tego ani razu. Dwukrotnie użył wyrażenia „sowiecki" i raz
określenia „przeciwnik".
Czcigodni sędziowie, czy wiecie, jakie państwo przed wybu-
chem wojny było najintensywniej zbrojącym się państwem w hi-
storii świata? - Adwokat potrząsnął gwałtownie głową, aż czarne
lśniące włosy opadły mu na czoło. - Czy wiecie, jakie państwo po-
gwałciło praktycznie wszystkie porozumienia rozbrojeniowe, ja-
kie kiedykolwiek podpisało? Wymordowało miliony swych obywa-
teli pod pretekstem walki o kolektywizację rolnictwa? Używało
nielegalnych chemicznych i biologicznych środków bojowych
w Azji Południowo-Wschodniej? Prześladowało więcej Żydów niż
ktokolwiek inny od czasów Adolfa Hitlera? Masowo umieszczało
pacyfistów i dysydentów w szpitalach psychiatrycznych?
W umyśle George'a skrwawiona szubienica rozpłynęła się zu-
pełnie. Na Boga, pomyślał, a więc mamy jednak argumenty na
swoją obronę! Mimo wszystko jesteśmy niewinni!
- Rozprzestrzeniając się po zwycięstwie rewolucji październi-
kowej, rak sowieckiego komunizmu atakował kraj za krajem.
Azerbejdżan. Armenia. Ukraina. Estonia. Łotwa. Litwa. Polska.
Rumunia. Wschodnie Niemcy. Węgry. Czechosłowacja. Oto fakt -
w roku 1983 w Pradze ekspedient ze sklepu spożywczego został
skazany na pięć lat ciężkich robót za posiadanie nie zarejestrowa-
nej kopiarki kserograficznej. Inny fakt - wiarygodne źródła po-
twierdzają, że w ramach swojej kampanii terroru w Afganistanie
Sowieci zrzucali z samolotów w okolicach wiosek dziecinne za-
bawki. Każda zabawka wypełniona była materiałem wybucho-
wym, który eksplodował w momencie podniesienia, urywając
rączki afgańskim dzieciom...
Bonenfant miał w zanadrzu jeszcze setkę podobnych faktów.
Nudne mroźne popołudnie zamieniło się w spektakl zdrady
i okropności. Przy każdym mrugnięciu George widział małą
dziewczynkę sięgającą po kolorową lalkę. Nie potrafił wyobrazić
sobie eksplozji.
- Dlaczego na ławie oskarżonych nie ma obywateli Związku
Sowieckiego? Gdzie jest generalny sekretarz partii komunistycz-
nej? Dowódca Paktu Warszawskiego? Minister obrony? Ich nie-
obecność jest wielce wymowna. Twórcy porozumienia z Zatoki
McMurdo zdawali sobie sprawę z bezsensu stawiania Sowietów
przed sądem, w tak oczywisty sposób Moskwa była winna zamie-
nienia świata w arsenał i zniszczenia pokoju, który był marzeniem
moich klientów.
Wygramy, powiedział George do swoich spermatydów.
- Wykorzystując mandat uzyskany od wyborców, działając na
mocy zgody rządzonych, ludzie na ławie oskarżonych starali się
powstrzymać rozprzestrzenianie sowieckiego nowotworu za pomo-
cą wszelkich dostępnych środków technologicznych. Pan Aąuinas
był łaskaw zakwestionować sens bronienia wolności przy użyciu
rakiet. Proszę pozwolić mi na wymienienie sukcesów tej doktry-
ny. Berliński most powietrzny. Zakończenie wojny koreańskiej.
Honorowe rozwiązanie kryzysu kubańskiego. Analitycy przypisali
te i inne tryumfy potędze atomowej Stanów Zjednoczonych. Hi-
storia nas uczy, że tyranów ośmiela słabość, a temperują pokazy
siły. Czy ktokolwiek obecny na tej sali naprawdę wątpi, że Zwią-
zek Sowiecki ponad wszystko szanował potęgę militarną?
Ja w każdym razie w to nie wątpię, pomyślał George.
- Przez blisko pół wieku w Europie Zachodniej panował pokój.
Kto to sprawił? Nuklearne siły NATO. W tym samym czasie na
świecie nie wybuchł żaden konflikt globalny. Dzięki komu? Dzię-
ki amerykańskim strategicznym siłom atomowym. Oto zdumiewa-
jące dokonanie. Zaiste, można by powiedzieć, że pomiędzy drugą
i trzecią wojną światową broń nuklearna uratowała więcej istnień
ludzkich niż penicylina.
Przed wypowiedzeniem ostatnich zdań Bonenfant wyprosto-
wał się, głowę trzymał w górze. W ocenie George'a nigdy dotąd
nie wyglądał tak dorośle.
- Pytam więc: kto spośród czcigodnych sędziów, kto spośród
oskarżycieli, kto spośród widzów w tej sali ośmieliłby się odrzucić
tak bezpieczną doktrynę, wybierając w zamian niepewność świa-
ta bez broni nuklearnej? Kto ośmieliłby się to zrobić? Kto?
Gdy Bonenfant zajął miejsce za stołem obrony, Parkman podał
mu kubek kakao z koglem-moglem. Adwokat z widoczną przyjem-
nością pociągnął długi łyk.
W szklanej budce zapanowało radosne ożywienie. Overwhite
zauważył, że Bonenfant zna się na rzeczy. Wengernook uznał, że
metafora z rakiem była „niespodziewanie pojemna". Sparrow ża-
łował, że obrońca „nie powiedział nic o ich bezbożności". Brzdąc
zapewniał, że „wygrali pierwszą rundę, z rękami w kieszeniach".
Radość przyjaciół przepełniła George'a takim zadowoleniem, ja-
JAMES MORROW
kiego nie odczuwał od czasu, gdy pani Covington odsłoniła przed
nim przyszłość.
Przyjrzał się sędziom. Z twarzy Yoshinobu i Gioberti odpłynęła
ciemna krew. Sędzia Wojciechowski, z zamkniętymi oczami i opusz-
czonymi kącikami ust, wyglądał jak człowiek modlący się do boga,
w którego nie wierzy.
- Sąd ogłasza przerwę do jutra do dziewiątej rano - oznajmiła
Shawna Queen Jefferson chrapliwym głosem.
- Panowie - rzekł Randstable. - Zdaje się, że weszliśmy do gry.
ROZDZIAŁ 13
w którym oskarżenie okazuje się uśmiechem
bez kota
Na każdej płaskiej powierzchni w sali sądowej stosy doku-
mentów piętrzyły się niczym białe papierowe stalagmity. Spły-
wały jęzorami wzdłuż przejść, zawalały stół sędziowski. Przez ko-
lejne dni, wlekące się z prędkością ślimaka podróżującego po
rozlanym kleju, asystenci Aąuinasa odczytywali na głos artyku-
ły z „Kwartalnika Doktryny Strategicznej" autorstwa Brzdąca
Tarmaca. Stenografistki o zaciśniętych ustach notowały szczegó-
ły porozumień rozbrojeniowych negocjowanych przez Briana
Overwhite'a. Zmęczeni tłumacze powtarzali opisy scenariuszy
kryzysu oznaczonych nazwiskiem Williama Randstable'a. Sąd
zapoznał się z treścią przemówień Roberta Wengernooka, lite-
rackich dzieł wielebnego Sparrowa i umowy sprzedaży ubioru
ochronnego, pod którą widniał podpis George'a Paxtona. Mate-
riał dowodowy powiększał się o kolejne memoranda, raporty, in-
strukcje, okólniki, listy, dyrektywy oraz manifesty programowe
partii rządzącej.
- Sędziowie są zmęczeni - zauważył Randstable.
- Znudzeni jak mopsy - dodał Brzdąc.
- Panie Aąuinas - powiedziała sędzia Jefferson, zamaszystym
gestem odsuwając na bok stos dokumentów - sąd jest zdania, że
powinien pan powołać pierwszego świadka.
Aąuinas wyciągnął z kieszeni kopię zeznania. Położył na stole
plik kartek, wygładził je.
1AMES MORROW
- W porozumieniu z Zatoki McMurdo zapisana jest pewna da-
ta - rzekł, wstając - data tak znacząca, że niewielu z nas odważy
się wymienić ją na głos. Data ta wyznacza dzień rozpoczęcia trze-
ciej wojny światowej. Zgodnie jednak z innym kalendarzem -
kalendarzem, według którego nasze życie stałoby się faktem - te-
go dnia wydarzyło się, czy mogło wydarzyć, coś zupełnie innego.
W tym dniu grupa amerykańskich obywateli dostrzegłaby sposób
wydobycia się z nuklearnego bagna. Wkrótce zaczęliby dyskuto-
wać ze sobą, a potem ze swoimi dziećmi. Dzieci z czasem by doro-
sły... Oskarżenie wzywa na świadka generała brygady Quentina
Flooda z armii Stanów Zjednoczonych.
Świadek wmaszerował do sali, jakby prowadził niewidzialną
paradę. Stanął za pulpitem roztaczając aurę rycerskości. Wydawał
się ulepiony z tej samej gliny co Brzdąc Tarmac - mocno zbudowa-
ny, przystojny, o młodzieńczej energii. Mundur miał obwieszony
wstążkami baretek i medalami.
- Kim jest ten głupek? - zapytał Wengernook.
- Kolejny armijny idiota - odparł Brzdąc. - Jest ich bez liku.
Woźny o króliczej twarzy zbliżył się do pulpitu, wyciągnął zza
pazuchy egzemplarz Biblii i zapytał świadka, czy zamierza mówić
całą prawdę.
- Tak - odparł generał Flood.
- Ile pan ma lat? - zapytał Aąuinas.
- Czterdzieści dwa.
- Czy wedle pańskich wspomnień byłby pan jednym z założy-
cieli organizacji znanej pod nazwą Generałowie przeciwko Broni
Jądrowej?
-Tak.
- Czterdzieści dwa lata. To młody wiek dla generała brygady.
- Byliśmy nowym pokoleniem. - Flood mówił melodyjnym ak-
centem południowca. - Nazywano nas rozbroicielami.
- Co rozbroiliście?
- Doktrynę nuklearną.
- Tak jak definiowali ją sekretarz Wengernook i generał Tar-
mac?
Bonenfant zerwał się z krzesła szybciej niż nietoperz uciekają-
cy z piekła.
- Sprzeciw!
- Niech pan zada inne pytanie, panie Aąuinas - powiedziała
sędzia Jefferson.
Oskarżyciel skrzywił się i zapytał:
- Kiedy po raz pierwszy zetknął się pan z oficjalną strategią
nuklearną?
- Przy lekturze artykułów z „Kwartalnika Doktryny Strategicz-
nej" - odparł Flood. - Jeden z nich, pióra siedzącego tam pana se-
kretarza Wengernooka, zatytułowany był: „Co po odstraszaniu?
Strategie dla okresu międzywojennego". Tytuł innego, autorstwa
generała majora Rogera Tarmaca, brzmiał: „Nasza pięta achilleso-
wa - teoria triady i obrona naziemna".
- Jaka filozofia przyświecała organizacji Generałowie przeciw-
ko Broni Jądrowej?
- Byliśmy przekonani, że broń nie posiadająca absolutnie żad-
nej przydatności wojskowej nie może być zwornikiem strategii
obronnej demokratycznego supermocarstwa.
- Zapewne trudno było przekonać do tego poglądu waszych
przełożonych z Pentagonu.
- Próbował pan kiedyś wepchnąć rozpuszczoną landrynkę
w tyłek dzikiemu żbikowi? Jest to możliwe, ale trzeba lubić tę
robotę.
Wracając do stołu oskarżenia, Aąuinas chwycił kopię zeznania.
- Słynne i znaczące dzieło, które wyszłoby spod pańskiego pió-
ra - „Po co broń?" - kończyłoby się następującym stwierdzeniem,
cytuję: „W ten oto sposób nasze siły nuklearne psują nas. Odbie-
rają sens i ducha starodawnej i czcigodnej tradycji żołnierskiej.
Są niepatriotyczne. Musimy postarać się...".
- Sprzeciw! - Bonenfant podniósł się hałaśliwie. - Wysoki Są-
dzie, te powierzchowne opinie i bezpodstawne twierdzenia nie
wnoszą wiele do sprawy.
- Tak... czy moglibyśmy raczej dowiedzieć się czegoś o osobi-
stych przeżyciach świadka? - dodała Shawna Queen Jefferson.
- Świadek nie posiada żadnych osobistych przeżyć. - Oskarży-
ciel odwrócił się ku stołowi sędziowskiemu. - Jest jednym z...
- Wiem, o co chodzi - przerwała mu sędzia Jefferson.
Aąuinas obrócił się niezgrabnie na pięcie, przytrzymując się
pulpitu, by złapać równowagę.
- Wasza grupa zaakceptowała traktat Einstein VI. Generało-
wie nie popierają zwykle porozumień rozbrojeniowych.
- Doszliśmy do wniosku, że strategiczna broń nuklearna, szcze-
gólnie ta o charakterze ofensywnym, ulubiona przez Wenger-
nooka i Tarmaca, osłabia potęgę państwa, zamiast ją wzmacniać.
1AMES MORROW
- Ponieważ nieustannie zachęca drugą stronę do przeprowa-
dzenia ataku bez uprzedzenia?
- Właśnie. Ten, kto zaatakuje pierwszy, najlepiej na tym wy-
chodzi. Taka jest straszliwa prawda.
- Ten, kto atakuje pierwszy, najlepiej na tym wychodzi - po-
wtórzył powoli Aąuinas. - Dziękuję panu, generale. Świadek nale-
ży do pana, panie Bonenfant.
Gdy Aąuinas powrócił na swoje miejsce, główny obrońca wstał
i uśmiechnął się sympatycznie do świadka.
- No już, upuśćmy im trochę krwi - rzekł Wengernook.
- Z armią nie można się patyczkować - dodał Brzdąc.
- Pewnie - powiedział George.
Bonenfant wycelował palec w pierś świadka.
- Ma pan tu ładne medale.
- Dziękuję - odparł skromnie Flood.
- Wyobrażam sobie, że świadczą one o błyskawicznym pokony-
waniu przez pana szczebli kariery aż do stopnia generała brygady.
- Niektóre z nich otrzymałbym później.
- Doprawdy? Czyżby kilka z nich świadczyło o pańskich umie-
jętnościach jako dowódcy na polu walki?
Flood wskazał medal w kształcie tarczy słonecznej.
- Otrzymałem go za Skorowodino.
- Niektórzy z nas mogą nie być obeznani z historią czarnokrwi-
stych.
- Pod Skorowodino odbyłaby się główna bitwa wojny grecko-
-rosyjskiej.
- Która wybuchła już po wejściu w życie traktatu Einstein VI?
-Tak.
- Najwyraźniej ten traktat, którego jest pan takim zwolenni-
kiem, umożliwił dalszy rozwój sowieckiego ekspansjonizmu.
- Celny strzał, Bonenfant - rzekł Wengernook.
- Dzieciak odrobił pracę domową - mruknął z uznaniem
Brzdąc.
Usta Flooda były jedną prostą kreską, nieruchomą jak znak po
dłucie na granitowym nagrobku.
- Trudno to stwierdzić.
- Czy w wojnie grecko-rosyjskiej zginęłoby wiele Amerykanów?
- Blisko dwieście tysięcy - odparł Flood.
- Blisko dwieście tysięcy - powtórzył obrońca. - Ma pan wie-
le na sumieniu, generale... Następna sprawa. Tylko co usłysza-
łem, jak twierdził pan, że broń nuklearna jest z punktu widzenia
wojska bezużyteczna. Przyjmijmy, że jako dowódca w polu otrzy-
małby pan zadanie powstrzymania sowieckiej Ósmej Armii ata-
kującej Republikę Federalną Niemiec. Czy kilka bomb o pod-
wyższonym poziomie promieniowania nie byłoby w tej sytuacji
skutecznych?
- Republika Federalna Niemiec nie istnieje.
- Proszę tylko odpowiedzieć na pytanie.
Generał zmarszczył czoło.
- Taktyczna broń nuklearna mogłaby być użyteczna w przy-
padku nieoczekiwanego konfliktu. Jednak potem...
- Użyteczna, powiedział pan?
- Użyteczna w razie...
- Ostatnie pytanie. Ilu dokładnie sowieckich oficerów należało
do pańskiej organizacji?
- Pośród Generałów przeciwko Broni Jądrowej nie było żad-
nych Rosjan. Próbowaliśmy jednak...
- Ilu dokładnie sowieckich oficerów?
- Ani jednego - odparł zdenerwowany świadek.
- Dziękuję panu, generale Flood. - Bonenfant oddalił się od
pulpitu z szerokim uśmiechem na pucołowatej twarzy.
- Daliśmy mu w kość, nie uważacie? - rzekł Brzdąc.
- Zdecydowanie punkt dla nas - powiedział Wengernook.
- Zdecydowanie - poświadczył George.
Po przerwie obiadowej Aąuinas powołał na świadka szczupłą
kobietę ubraną w czarny kombinezon z kryzą.
- Kobieta? - rzekł Brzdąc. - Używają przeciwko nam kobiety?
- Może zaczyna im brakować konceptu - odparł Wengernook.
Świadek został zaprzysiężony i przedstawił się jako matka Ma-
ria Katarzyna.
- Czy dobrze rozumiem, że w prawdziwym życiu zostałaby pani
księdzem katolickim? - zapytał Aąuinas.
-Tak.
- Kobiety w roli księży były chyba rzadkością.
- Czasy się zmieniają.
- Czy piastowałaby pani również godność wiceprezydenta Sta-
nów Zjednoczonych?
- Piastowałabym je, tak.
- I czy podałaby się pani do dymisji przed upływem terminu
kadencji?
JAMES MORROW
- Przyjmując drugie miejsce na świeczniku, znałam już pe-
wien sekret. - Matka Maria Katarzyna miała wysoki, skrzypiący
głos przywodzący na myśl stare filmy hollywoodzkie. - Wiedzia-
łam, że wkrótce po wyborze zrezygnuję ze stanowiska ze względu
na politykę nuklearną mojego prezydenta.
- A kim byłby ów prezydent?
- Siedzi na ławie oskarżonych. To wielebny Peter Sparrow.
George zerknął na swojego towarzysza. Zdumiony wiadomo-
ścią o swojej prezydenturze Sparrow na przemian uśmiechał się
i krzywił.
Matka Maria Katarzyna odwróciła się ku ławie sędziowskiej
i figlarnie mrugnęła okiem.
- Proszę skazać tego łobuza. Uważa on, że siłę chrześcijaństwa
danego kraju mierzy się potencjałem jego arsenału nuklearnego.
Sparrow miał teraz wyraz twarzy chłopca przyłapanego na si-
kaniu w spodnie.
- Sprzeciw! - krzyknął Bonenfant. - Świadek obraża, zamiast
zeznawać.
Gdy sędzia Jefferson nakazała stenografistkom wykreślenie
ostatniej uwagi Marii Katarzyny, oskarżyciel posmutniał. Chwilę
potem zmusił się do uśmiechu i rzekł:
- Przed rezygnacją wykorzystywałaby pani swoje stanowisko
w dość niekonwencjonalny sposób.
- Spójrzmy prawdzie w oczy, panie Aąuinas. Byłam psotnicą.
- Niektóre z pani posunięć...
- Figle. Wszystko figle.
- Czy nie zgłosiła pani projektu dość dziwnego porozumienia
rozbrojeniowego?
- Próbowałam wprowadzić tak zwany plan SWAN, czyli strate-
gicznej wymiany arsenałów nuklearnych. - Maria Katarzyna splo-
tła dłonie i złożyła je na podołku. - Mój pomysł polegał na tym, by
pozwolić supermocarstwom tworzyć dowolnie wielkie arsenały
broni masowej zagłady, jednak z zastrzeżeniem, że w odpowied-
nim momencie będą się musiały nimi wymienić. Uważałam, że nie
ma pewniejszego sposobu na rozbrojenie.
- Chciała pani również zakładać Ośrodki Przeciwdziałania Lu-
dobójstwu.
- Gorące linie telefoniczne działające przez okrągłą dobę. Gdy
tylko jakiś projektant rakiet uparłby się, by stworzyć kolejny dia-
belski rodzaj broni, dzwoniłby do Ośrodka Przeciwdziałania Lu-
dobójstwu i tam specjalnie przygotowany psycholog próbowałby
go od tego odwieść.
- Proszę nam opowiedzieć o Ustawie praw przedszkolaków.
- Gdyby została przyjęta, uniemożliwiałaby Pentagonowi za-
kup jakichkolwiek nowych rodzajów broni, dopóki jej wady i zale-
ty nie zostałyby wytłumaczone czterolatkom wybranym losowo
z dowolnego przedszkola w Waszyngtonie. Decyzja powzięta przez
dzieci byłaby obowiązująca dla generałów.
Kilkunastu widzów rozpostarło wielki transparent KOCHAMY
CIĘ, MATKO MARIO KATARZYNO.
- Chciałbym, żeby sąd dowiedział się czegoś na temat Krajo-
wego Dnia Wstydu - rzekł Aąuinas.
- To właściwie pomysł mojego męża. Wzywaliśmy wszystkich
związanych z bronią nuklearną - inżynierów, polityków, naukow-
ców - by jednego określonego dnia nie szli do pracy. Ogłosili-
śmy, że następnego ranka mają przynieść zwolnienia od swoich
matek.
- Jakiej treści?
- „Mój syn był wczoraj nieobecny, ponieważ bał się znaleźć po
uszy w nieczystościach".
- Jest pani wściekła na broń atomową, prawda, matko Mario
Katarzyno?
- Wściekła jak osa.
Na galerii pokazał się następny transparent. BEATYFIKOWAĆ
MATKĘ MARIĘ KATARZYNĘ.
- Cóż, panowie, co o tym sądzicie? - zapytał Brzdąc.
- Nie powiedziała nic, czego byśmy wcześniej nie słyszeli - od-
parł Sparrow.
- Poza tą wiadomością o twojej prezydenturze - rzekł Wenger-
nook.
- Nigdy nie wiadomo, do czego Bóg powoła człowieka - wes-
tchnął Sparrow.
- Gratulacje - powiedział George.
- Oddałbym na ciebie głos - dodał Brzdąc.
Z błyskiem w oku, z groźnym uśmiechem na ustach Bonenfant
podszedł do pulpitu dla świadków.
- Niech lepiej nie przesadza - rzekł Wengernook. - Wszyscy lu-
bią siostry zakonne.
- Ona jest księdzem - zauważył Randstable.
- Zmierza prosto do piekła - powiedział Sparrow.
JAMES MORROW
- Jest czarnokrwista - wtrącił Overwhite. - Przez cały czas
znajduje się w piekle.
- Matko Mario Katarzyno - zaczął obrońca - jak pani sądzi, czy
owe niekonwencjonalne działania pani autorstwa przyjmowano
w Moskwie przychylnie?
- Nie mam pojęcia.
- Starcy z Kremla musieli być zachwyceni, że amerykańska wi-
ceprezydent nawołuje do wymiany arsenałów atomowych.
- Nigdy nie byłam na Kremlu.
- Najwyraźniej nie. Przejdźmy do dalszych pytań. Kiedy zapro-
ponowała pani po raz pierwszy zorganizowanie Sowieckiego Dnia
Wstydu, czy miał on być obchodzony równocześnie z amerykań-
skim? Czy też może zapomniała pani o propozycji dotyczącej So-
wietów?
- Moim celem było poinformowanie amerykańskiej opinii pu-
blicznej o absurdach wynikających z...
- Proszę odpowiedzieć na pytanie. Czy wzywała pani do zorga-
nizowania Sowieckiego Dnia Wstydu?
- Nie, nie wzywałam.
- Złapał ją w potrzask - rzekł Brzdąc radośnie.
- Zakonnice nie stawiają zbyt długo oporu - dodał Wenger-
nook.
- Ona jest księdzem - przypomniał ponownie Randstable.
- Zdaje sobie pani zapewne sprawę - kontynuował Bonenfant
- że pani pacyfistyczne idee są sprzeczne z katolicką doktryną
wojny sprawiedliwej. - Słowo „pacyfistyczne" wypowiedział z szy-
derczym uśmiechem. - Czy nie uważa pani, że powinna była uro-
dzić się kwakrem?
- Uważam, że w ogóle powinnam była się urodzić.
- Czy naprawdę zrezygnowała pani ze swojego stanowiska,
matko Mario Katarzyno, czy też może prezydent Sparrow poprosił
panią o podanie się do dymisji?
- Sama zrezygnowałam. Ogłosiłam, że nie mogę dłużej firmo-
wać ekipy rządowej, która jest za pan brat z bronią masowej za-
głady.
George był pod wrażeniem sposobu, w jaki wielebny Sparrow
zdołał ukryć wściekłość pod maską szerokiego, dobrotliwego
uśmiechu.
- Wyobrażam sobie, że Sowietów wielce zmartwiło pani odej-
ście - rzekł Bonenfant. - Nie mam więcej pytań.
- Często natykaliśmy się na takie jak ona w pobliżu Waszyng-
tonu - zauważył Wengernook. - Zawsze wrzeszczały w obronie po-
koju, tak jakbyśmy byli w stanie wojny. Zakonnice nie myślą lo-
gicznie.
- Ona jest księdzem - wtrącił Randstable.
- Jefferson powoli zaczyna mieć tego wszystkiego dość, nie
uważacie? - zapytał Wengernook.
- Cały cholerny sąd zaczyna mieć dość - odparł Brzdąc.
George odetchnął z ulgą. On, unitarianin, zawsze postrzegał
katolików jako osobników nieco przerażających i dziwacznych (te
figurki pokrwawionego Chrystusa!). Mogło być o wiele gorzej.
Nazajutrz zastępca Aąuinasa ogłosił, że oskarżenie wprowadza
„nową kategorię dowodów". Chodziło o pokazanie sędziom „mo-
deli tych konkretnych instrumentów, za pomocą których oskarże-
ni doprowadzili do zagłady".
- Sąd przypomina o konieczności sprawnego prowadzenia
procesu - powiedziała sędzia Gioberti. - Jesteśmy ograniczeni
czasowo.
- Nie ma powodu do obaw, Wysoki Sądzie - odparł zastępca
głównego oskarżyciela, pulchny mężczyzna, któremu fałdy brzu-
cha wylewały się przez szczeliny ubioru ochronnego. - Podjęliśmy
kroki gwarantujące, że prezentacja będzie krótka, łatwo zrozu-
miała, a nawet, jeśli mogę tak to określić - podniósł do ust alumi-
niowy gwizdek i dał sygnał - przyjemna w oglądaniu.
Odgłos werbli zwrócił uwagę George'a na lożę prasową, gdzie
w miejsce reporterów pojawiła się orkiestra jazzowa. Zabrzmiał
czynel, sekcja dęta odpowiedziała radosną fanfarą, a potem wszy-
scy muzycy przeszli do przyspieszonej wersji „Swanee River". Na
ten znak do sali wkroczyło gęsiego kilkanaście atrakcyjnych asy-
stentek oskarżyciela w cylindrach i ozdobnych kombinezonach, nio-
sąc elementy amerykańskiej polityki odstraszania sprzed ostatniej
wojny. Przed stołem sędziowskim błyskawicznie rosła góra pieczo-
łowicie wykonanych replik, istny lodowy arsenał. Niewielkie za-
mrożone rakiety piętrzyły się jedna na drugiej, wszystkie oznaczo-
ne tekturowymi metkami. Krótkiego zasięgu, średniego zasięgu,
interkontynentalne. Powietrze-ziemia, ziemia-ziemia, woda-ziemia.
- Spójrzmy na przykład na dowód rzeczowy G niesiony przez
naszą miłą Glorię - mówił tymczasem zastępca oskarżyciela - ra-
JAMES MORROW
kietę średniego zasięgu na paliwo stałe, przeznaczoną na europej-
ski teatr działań. Dowód rzeczowy H, obecnie strzegący bezpie-
czeństwa naszej kochanej Kimberly, to jedna z amerykańskich
rakiet niskiego lotu woda-ziemia typu Tomahawk, uzbrojonych
w głowice o mocy dwustu pięćdziesięciu kiloton...
Pojawiły się głowice nuklearne. Niski poziom promieniowania,
wysoki poziom promieniowania, podwyższony poziom promienio-
wania.
- Dowód rzeczowy M to mechanizm nośny MK-12 z interkonty-
nentalnej rakiety balistycznej Anioł Stróż II. Proszę teraz sąd
o zwrócenie uwagi na Dolores i jej dowód rzeczowy N, jedną
z używanych przez marynarkę głowic o sile rażenia dwudziestu
kiloton...
Dalej pojawiły się miny podwodne. Atomowe miny lądowe, tor-
pedy z ładunkiem nuklearnym, bomby lotnicze.
Po przerwie oskarżenie przedstawiło nową kategorię lodowego
arsenału - jednostki latające zdolne do przenoszenia broni jądro-
wej i w takową uzbrojone.
- ...Na przykład osobiste zabezpieczenie Shirley, dowód rzeczo-
wy T, helikopter Macho Mikę wyposażony w dwie nuklearne bom-
by głębinowe. A teraz przechodzimy do...
Pojawiły się okręty o uzbrojeniu atomowym. Lotniskowce, krą-
żowniki, niszczyciele, łodzie podwodne.
- ...Na przykład SSBN 688 „Lyndon Johnson", ofensywna łódź
podwodna o dużej szybkości wyposażona w rakiety typu Harpun.
Ostatni prezentowany rodzaj broni, Wysoki Sądzie, dowód rzeczo-
wy W, dźwiga nasza młoda Wendy. Proszę zwrócić uwagę, że nie
jest to makieta.
Gdy orkiestra zagrała pierwsze takty „Camptown Races",
Wendy podeszła do stołu sędziowskiego z przenośną głowicą ter-
monuklearną Brzdąca i położyła ją przed sędzią Yoshinobu.
- To urządzenie nie wybuchnie, prawda? - zapytał sędzia,
chwytając elektroniczną maczugę.
- O nie - odparł zastępca oskarżyciela. - Procedura odpalania
wymaga znajomości dwunastocyfrowego kodu i posiadania nie-
wielkiego mosiężnego kluczyka. Jak wszyscy wiemy z własnego
doświadczenia, Wysoki Sądzie, technologia nuklearna jest jedną
z najbezpieczniejszych dotychczas wynalezionych.
- Ten sąd wygląda jak cholerny sklep z zabawkami - prychnął
Wengernook.
- Widać, że są wkurzeni całym tym bałaganem - powiedział
Brzdąc.
- Naprawdę wkurzeni - rzekł George. - Sklep z zabawkami -
dodał, tłumiąc łzy.
Pod koniec drugiego tygodnia procesu oskarżenie powołało na
świadka Yictora Seabirda, siwowłosego mężczyznę o wyglądzie
arystokraty. Zaawansowany wiek dodawał mu urody, Yictor Sea-
bird był piękny jak stare drzewo albo antyczny zegar.
- Panie Seabird, zgodnie z pańskimi wspomnieniami byłby
pan głównym negocjatorem ze strony amerykańskiej tak zwanych
traktatów Einsteina, czy tak? - zapytał Aąuinas.
- Zgadza się - odparł świadek.
Fala dobrego samopoczucia ogarnęła George'a, jakby znajdo-
wał się w obecności Nadine Covington.
- W okresie bezpośrednio przed holocaustem - rzekł Aąuinas
- jedynym forum inicjatyw rozbrojeniowych były negocjacje na
temat ograniczenia i wyrównania sił strategicznych, taktycznych
i antybalistycznych, znane jako STABLE, reżyserowane przez
oskarżonego Overwhite'a. Czy traktaty Einsteina poszłyby tym sa-
mym torem?
- Zupełnie odrzuciliśmy założenia, zgodnie z którymi prowa-
dzono rozmowy STABLE - odparł Seabird. - Były nic niewarte -
dodał radośnie.
- To jego zdanie - mruknął Overwhite.
- W ramach traktatu Einstein I zabroniliśmy rozwijania tech-
nologii do zwalczania satelitów - rzekł Seabird. - Einstein II
obejmował zakaz prób jądrowych. Einstein III był rozwinięciem
porozumienia o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej z roku
1968. Einstein IV ogłaszał moratorium na budowę nowych rakiet
i rozmieszczanie nowych arsenałów naziemnych. Einstein V po-
wstrzymał produkcję materiałów rozszczepialnych o przeznacze-
niu wojskowym. Einstein VI umożliwił zniszczenie wszystkich za-
pasów broni jądrowej. Naszym podstawowym celem, widzi pan,
było...
- Chwileczkę - przerwała sędzia Gioberti. - Chce pan powie-
dzieć, że zdelegalizowaliście broń nuklearną?
- Tak - odparł Seabird.
Cała czwórka sędziów pochyliła się naprzód jak jeden mąż.
JAMESiMORROW
- Wynegocjowanie takiego traktatu musiało być niełatwe -
rzekł sędzia Wojciechowski.
- To prawda - zgodził się Seabird.
- Czy przyznanie większych funduszy okazało się pomocne? -
zapytał Aąuinas.
- Budżet Amerykańskiej Agencji do spraw Kontroli Zbrojeń
i Rozbrojenia tradycyjnie wynosił jedną tysięczną budżetu De-
partamentu Obrony - rzekł Seabird. - Jednak kiedy rozpoczynali-
śmy negocjacje Einstein VI, byliśmy potężni jak instytucja ame-
rykańskiej poczty.
- Niektórzy z nas są zdumieni, że Sowieci podpisali traktat
Einstein VI - rzekł sędzia Wojciechowski.
- Sądzę, że kierowali się motywami ekonomicznymi. Totalitar-
ny socjalizm to wystarczająco głupi sposób rządzenia krajem na-
wet bez wyścigu zbrojeń.
Przez następne cztery godziny Seabird omawiał szczegóły sce-
nariusza pełnego rozbrojenia. Kraje uczestniczące... zdelegalizo-
wane technologie... terminy... weryfikacja...
- Weryfikacja - rzekł Aąuinas. - Wyobrażam sobie, że to mu-
siał być niezwykle trudny orzech do zgryzienia.
- Boże, to prawda. Proszę mi nie przypominać. - Gdy Seabird
uśmiechnął się, George'a znowu ogarnęło poczucie całkowitego
błogostanu. - Oczywiście przy pełnym rozbrojeniu weryfikacja
jest łatwiejsza niż tylko przy redukcji arsenałów, ponieważ choć-
by jednorazowa obserwacja zakazanej broni jest dowodem po-
gwałcenia traktatu.
- Mimo to żaden system weryfikacyjny nie jest idealny - po-
wiedziała sędzia Gioberti.
- Tutaj właśnie na arenę weszły forty kosmiczne - odparł Sea-
bird. - Krążące po orbicie platformy uzbrojone w promienie czą-
stek naładowanych, zdolne niszczyć nieprzyjacielskie rakiety
w fazie startu. Ustalenia traktatu Einstein VI zachęcały mocar-
stwa do rozwijania tej technologii, a także do budowy nieuzbrojo-
nych rakiet przechwytujących i naziemnych obronnych systemów
laserowych.
- Jak sobie przypominam, Ameryka osiągnęłaby w tej dziedzi-
nie przewagę - zauważył Aąuinas.
- Kiedy konstrukcja sowieckich fortów kosmicznych okazała
się wadliwa, nie mieliśmy innego wyjścia, musieliśmy wysłać im
kilka naszych własnych prototypów.
13. Tak oto kończy się świat
- Chcę to dobrze zrozumieć - powiedziała sędzia Gioberti. -
Przekazaliście własną technologię Sowietom?
- Jak Wysoki Sąd sobie zapewne zdaje sprawę - odrzekł Sea-
bird - sytuacja jest wysoce niebezpieczna, kiedy tylko jedno mo-
carstwo nuklearne buduje skuteczny system balistycznej obrony
antyrakietowej.
- Czy forty kosmiczne zapewniają całkowitą ochronę ludności
cywilnej? - zapytał Aąuinas.
- Przy ataku wszystkimi siłami wiele miast zostałoby zniszczo-
nych. Forty były przede wszystkim sposobem uniemożliwiającym
oszukiwanie.
- A więc orbitalny system obronny nie ma wielkiego sensu
przy jednoczesnym braku rozbrojenia?
- Można przewidywać - a właściwie mieć pewność, kiedy spoj-
rzy się na historię - że bez jednoczesnych ustaleń traktatu Ein-
stein VI system fortów kosmicznych przeniósłby tylko wyścig
zbrojeń na nowy poziom zbiorowej psychozy. - Seabird wskazał
wyrzeźbione z lodu rakiety złożone na stosie przed stołem sę-
dziowskim. - Mocarstwa nuklearne próbowałyby unieszkodliwić
forty przeciwnika za pomocą potężnych broni ofensywnych.
- Czy istniały inne zabezpieczenia przeciwko oszukiwaniu?
- Traktat zezwalał stronom na nieograniczone budowanie
schronów przeciwatomowych, a nawet legalizował istnienie tych
dziwacznych scenariuszy ewakuacyjnych... wiecie, kiedy wszyst-
kich ludzi wywozi się w głąb kraju. Zezwalał również na daleko
posuniętą modernizację konwencjonalnych sił w Europie. W koń-
cu mówimy tutaj o realnym świecie.
George zastanawiał się, w jaki sposób Bonenfant zdoła obalić
wymowę traktatu Einstein VI. Ale dlaczego właściwie Bonenfant
miałby go obalać? - zapytał swoich spermatyd. Żeby wygrać proces.
- To musiał być wielki dzień, kiedy porozumienie, o którym
pan mówi, weszło w życie - rzekł Aąuinas.
- Dwie rakiety średniego zasięgu poszły na pierwszy ogień, da-
jąc początek realizacji traktatu - odparł Seabird. - Organizacja
Narodów Zjednoczonych zorganizowała ich transport tutaj, na An-
tarktydę. Oglądałem transmisję na ekranie telewizora. Moja ro-
dzina i ja, łącznie z wnukami. Nigdy tego nie zapomnę. Kto mógł-
by zapomnieć? Samo południe, czasu zachodnioeuropejskiego,
Wyspa Rossa, Antarktyda. Grupa naukowców usunęła materiał
rozszczepialny z głowic i przekazała go Komisji Kontrolnej, która
JAMES MORROW
następnie rozrzedziła go uranem 238 i spaliła w brazylijskiej
elektrowni jądrowej.
- A więc rakiety były już rozbrojone...
- Amerykańska McArthur DI i sowiecka SS-90. Wojska inżynie-
ryjne przetransportowały je na szczyt wulkanu Erebus i zawiesiły
na łańcuchach nad kraterem. A potem przedstawiciele młodzieży,
kilkunastu uczniów szkół średnich z całego świata, zaczęli kręcić
korbą, opuszczając rakiety w głąb krateru. Najpierw tę z amerykań-
ską flagą na obudowie - stopili ją. Potem tę z sierpem i młotem...
I równie nieoczekiwanie jak ulewa spada na głowy uczestni-
ków pikniku, Yictor Seabird zaczai nagle płakać. Jego łkania
odbijały się echem od gładkich białych ścian Pałacu Lodowego.
Aąuinas uspokoił świadka, kładąc mu dłoń na ramieniu w bezpre-
tensjonalnym geście sympatii.
- To bolesne wspomnienia - powiedział.
- Kilka minut później rozpoczęły się uroczystości. - Seabird
otarł łzy z policzków. - To było jak... Sam nie wiem. Jak wtedy, kie-
dy twoja drużyna zdobywa mistrzostwo świata strzałem z trzydzie-
stu metrów w ostatniej minucie meczu finałowego. - Świadek
chrapliwym głosem zaczął opowiadać, jak świętowano podpisanie
traktatu. Roztrąbiły się klaksony samochodowe, rozryczały syreny
fabryczne, wcześniej zamykano szkoły i zakłady pracy, ludzie
wznosili toasty, milczeli, wydawali przyjęcia, szli do kościoła,
uśmiechali się do obcych... - Stevie maszerował po całym domu.
Miał dopiero trzy latka. Ściskał w ręku amerykańską flagę. „Dzia-
dziuś pozbył się bomb!", wołał nieustannie. „Dziadziuś pozbył
się...". -Wzruszenie sprawiło, że świadkowi głos uwiązł w gardle.
Cisza była długa i brzemienna. George'a rozbolała rana po ku-
li. Przed oczami stał mu obraz Holly maszerującej po domu Victo-
ra Seabirda, wymachującej gwiaździstym sztandarem. Ujrzał ją
wykonującą zabawny taniec z małym Steviem.
Jesteśmy pogrążeni, nieprawdaż? - zapytał swoich spermatyd.
Chyba że pojawi się ekspert od sępów, odpowiedział sobie.
- Nie mam więcej pytań - rzekł Aąuinas uroczyście.
A potem się zaczęło. Ogłuszający aplauz wstrząsnął galerią
i otoczył szczelnie szklaną budkę oskarżonych. Overwhite roz-
paczliwym gestem zasłonił uszy. Kiedy tumult wreszcie ustał, sę-
dzia Jefferson zezwoliła Bonenfantowi na przesłuchanie świadka.
- Ta propozycja całkowitego rozbrojenia ma wiele słabych
punktów - rzekł Overwhite, opuszczając ręce.
- Jeśli Bonenfant nadaje się do czegokolwiek, pożre ją na śnia-
danie - zapewnił Wengernook.
- Pamiętacie, jak próbowano wprowadzić prohibicję w latach
dwudziestych? - zapytał Brzdąc. - To była katastrofa.
George przyznał się swoim spermatydom, że jest dość mocno
skołowany.
- Panie Seabird - rzekł Bonenfant, zbliżając się do świadka. -
Muszę przyznać, że nie dostrzegam wielkiej wartości w traktacie
Einstein VI. Jak wszystkie podobne utopijne scenariusze, polega
on na obdarzeniu zaufaniem państwa, które kłamało w kwestii
swoich instalacji rakietowych na Kubie, zestrzeliło bezbronny ko-
reański samolot liniowy... lista jest praktycznie bez końca.
- Cóż, w świecie sprzed rozbrojenia również w poważnym stop-
niu polegano na zaufaniu, nie uważa pan? - odparł Seabird. - Każ-
dego dnia ludzie zasiadający dzisiaj na ławie oskarżonych ufali
Rosjanom, że ci nie spróbują wykonać pierwszego uderzenia. Ufa-
li, że zdołają skonstruować bezbłędnie działające zabezpieczenia
i urządzenie kontrolne... Utopijny scenariusz? Cóż, nie nazwał-
bym go tak, szczególnie biorąc pod uwagę ilość sporów wymagają-
cych rozwiązania już po podpisaniu Einsteina VI. Mieliśmy Stałą
Komisję Konsultacyjną do spraw Pogwałceń Warunków Traktatu
i nie sądzę, by przeszedł choćby tydzień bez skarg z jednej czy
drugiej strony.
- A więc przyznaje pan, że porozumienie załamałoby się prę-
dzej czy później?
- Uważaliśmy, że najgorszą z możliwych jest sytuacja istnieją-
ca w rzeczywistości, czyli pięćdziesiąt tysięcy bomb jądrowych
kontrolowanych jedynie przez strach i łut szczęścia. Wiceprezy-
dent matka Maria Katarzyna przekonała nas, że arsenały nuklear-
ne są największym złem dwudziestego stulecia, tak jak w wieku
dziewiętnastym było niewolnictwo.
- Czysta fantazja. Ludzie zawsze wiedzieliby, jak stworzyć
broń nuklearną.
- Ludzie zawsze wiedzieliby również, jak stworzyć niewolnictwo.
- Rosja była olbrzymim krajem. A jeśli Sowieci ukryli kilka-
set głowic przed podpisaniem pańskiego sławetnego traktatu?
Przypuśćmy, że zbudowali system ofensywny zdolny niszczyć wa-
sze forty kosmiczne? Powaliliby Amerykę na kolana jednym na-
głym uderzeniem.
- Tak, ale oznaczałoby to dla nich potworne ryzyko.
JAMES MORROW
- Nie widzę tu żadnego ryzyka.
- Również po wejściu w życie postanowień Einsteina VI od-
straszanie pozostawało w mocy.
Bonenfant stłumił szyderczy śmiech.
- Odstraszanie? Bez broni?
Odstraszanie? - pomyślał George. Bez broni?
- Tak. W gruncie rzeczy tak właśnie to nazwaliśmy. Odstrasza-
nie bez broni.
- Teraz naprawdę przeszliśmy już na drugą stronę lustra.
- Wygląda to tak. Któregoś dnia zapytaliśmy: „Czy nie ma żad-
nej znaczącej różnicy pomiędzy krajem, który nigdy nie był potę-
gą nuklearną, i krajem, który niegdyś był taką potęgą, lecz został
rozbrojony?". I odpowiedzieliśmy: „Ależ jest. Ten drugi kraj na-
dal posiada skuteczny straszak. Jest nim jego zdolność do ponow-
nego uzbrojenia się".
Na czole sędzi Jefferson pojawiły się głębokie zmarszczki.
- To mi się wydaje dość kiepskim straszakiem, panie Seabird.
- Wręcz żadnym - dodał sędzia Yoshinobu.
Świadek podniósł ręce w uspokajającym geście.
- Zgodnie z ustaleniami traktatu Einstein VI każda ze stron
utrzymywała dobrze bronione, skryte za umocnieniami fabryki
mające na celu odbudowanie atomowych arsenałów, na wypadek
gdyby przeciwnik został schwytany na oszustwie. Jeśli dobrze pa-
miętam, okres potrzebny do budowy osiemdziesięciu głowic i ra-
kiet do ich przenoszenia wynosił cztery tygodnie.
Tonem nastolatka pouczającego naiwnego braciszka Bonen-
fant rzekł:
- A więc Sowieci atakują wasze miasta, równają je z ziemią, po
czym siedzą popijając wódkę przez cztery tygodnie, by dać wam
czas na ponowne uzbrojenie się i przeprowadzenie odwetu?
- Przy odstraszaniu bez broni Sowieci w ogóle nie atakują. Ist-
nienie fortów kosmicznych i programów obrony cywilnej, możli-
wość wzajemnego oszukiwania się, organiczona wielkość tajnego
sowieckiego arsenału oraz utajona możliwość wykonania przez
Amerykę uderzenia odwetowego sprawiają, że istnieje zbyt wiele
niewiadomych.
- To mi przypomina tę samą starą sytuację bez wyjścia - po-
wiedział sędzia Wojciechowski.
- To jest nowa sytuacja bez wyjścia. Ma tę zaletę, że świat nie
stoi już na krawędzi bezdennej przepaści.
- Wasz program był w istocie sposobem kupowania czasu, nie-
prawdaż? - zapytała sędzia Jefferson.
- Czas - powtórzył Seabird. - Stary dobry czas - mruknął pod
nosem.
- Dokładnie tak jak w przypadku polityki moich klientów -
rzekł Bonenfant gładko. - Nie mam więcej pytań.
Sędzia Jefferson zdjęła okulary i wpatrzyła się nieruchomo
w przestrzeń. W zamyśleniu spoglądała to tu, to tam nie widzącym
wzrokiem.
- Czy cała ta gadanina o rozbrojeniu to prawda? - zapytał
George.
- To kupa wielbłądziego gówna - odparł Brzdąc.
- On to wszystko wymyślił - zapewnił Wengernook.
- Pismo nic o tym nie wspomina - zauważył Sparrow.
- Gdybym miał budżet cholernej poczty amerykańskiej -
warknął Overwhite - też mógłbym dokonać paru cudów.
AQUINAS POWOŁA JUTRO OSTATNIEGO ŚWIADKA, głosił
napis na zboczu Góry Kościelnej.
Usłyszawszy swoje imię, Jared Seldin, niski, chudy chłopiec
z czupryną przypominającą wiecheć słomy, wszedł do sali są-
dowej. Gdy chwycił Biblię przed złożeniem przysięgi, nieomal
upadł pod jej ciężarem. Twarz miał ciemną i błyszczącą jak
wypolerowana dębina. Zapytany, ile ma lat, odpowiedział:
„Osiem".
Osiem lat, pomyślał George. Za dużo, by wierzyć w świętego
Mikołaja, wystarczająco, by jeździć na dwukołowym rowerze.
Aąuinas zbliżył się do pulpitu, jakby chciał lepiej widzieć
chłopca.
- W którym wieku przyszedłbyś na świat, Jaredzie?
- Zaraz, rok 2134... to dwudzieste drugie stulecie.
- I gdzie byś zamieszkiwał?
- W Habitacie 7.
- Czy to państwo?
- Słucham?
- Pytam, czy to państwo.
- A co to jest państwo?
JAMES MORROW
- Trudno to wyjaśnić... Nieważne. Czy mógłbyś opisać nam Ha-
bitat 7?
- To rodzaj asteroidy, jak sądzę, pustej w środku, wyposażonej
w napęd odrzutowy. Potrafi poruszać się z prędkością zbliżoną do
prędkości światła, ponieważ mieliśmy taki wielki komin z przodu,
który połykał cząsteczki wodoru i wysyłał je na tył do silnika ter-
mojądrowego, a potem atomy - fiuuu! - były wyrzucane w prze-
strzeń. Mieliśmy zamiar odwiedzić gwiazdę.
- Jaką gwiazdę?
- Nie pamiętam. Miała planetę.
- Czy lubiłeś Habitat 7?
- Było tam o wiele ładniej niż na Antarktydzie.
- Tak, Jared, to na pewno.
- Miałbym szczeniaka. Nazywałby się Ralph. Dlaczego wszyscy
są tacy smutni, panie Aąuinas?
- Nie mam pojęcia. Powiedz mi, Jaredzie, czy ludzie zamiesz-
kujący Habitat 7 prowadzili wojny?
- Czy to coś takiego jak państwo?
- To jest... no wiesz. Wojna.
- Wojna?
- Wojna.
- Nie rozumiem, panie Aąuinas.
Bonenfant zerwał się, spoglądając pałającym wzrokiem na
oskarżyciela.
- Wysoki Sądzie, wnoszę o usunięcie zeznań tego świadka ze
stenogramu. Nie posiada on żadnej wiedzy na temat broni jądro-
wej.
- Panie Aąuinas, czy zamierza pan zadać jakieś bardziej istot-
ne dla sprawy pytania? - zapytała przewodnicząca Jefferson.
- Zeznanie Jareda Seldina ma służyć do podkreślenia braku
daru przewidywania u oskarżonych - odparł Aąuinas.
- Brak daru przewidywania to nie zbrodnia, mój panie - rzek-
ła sędzia Jefferson.
- Nazwijmy to zatem zaniedbaniem. Zbrodniczym zaniedba-
niem.
- Los tego wniosku leży w moich rękach, panie Aąuinas, nie
w pańskich - powiedziała sędzia Jefferson - i zarządzam, by ze-
znanie Jareda Seldina zostało w całości usunięte ze stenogramu
rozprawy.
Brzdąc i Wengernook wznieśli toast kubkami z kakao.
- To zamyka argumentację oskarżenia - rzekł Aąuinas cichym,
bezdźwięcznym głosem.
- Argumentację? - powtórzył Brzdąc. - Jaką argumentację?
- Nie słyszałem żadnej argumentacji - dodał Wengernook.
Oskarżyciel ze smutną miną wrócił na swoje miejsce.
- Ta część na temat wyeliminowania broni jądrowej była inte-
resująca, nie uważacie? - zapytał George.
- Odstraszanie bez broni jest jak bezcielesny seks - odparł
Wengernook. - Nigdzie nie prowadzi.
- Uśmiech bez kota - dodał Randstable.
- Papierowy tygrys - rzekł Brzdąc.
- Szczególnie kiedy twoja instytucja jest nieodpowiednio fi-
nansowana - dorzucił Overwhite.
Gdyby Holly przeżyła, pomyślał George, czy poleciałaby na
Marsa?
ROZDZIAŁ 14
w którym oskarżeni mają swój dzień w sądzie
Siedemnastego marca, gdy długa polarna noc skradała się
przez kontynent, nadając lodowcom wygląd hałd węgla, Martin
Bonenfant rozpoczął przedstawianie argumentacji obrony.
Salę sądową oświetlr.ły małe lampki tranowe. Wokół szklanej
budki oskarżonych kładły się ostre cienie. Młoda twarz Bonenfanta
rozjarzona była jasnym blaskiem, jakby wewnątrz paliła się świeca.
- Powołuję na świadka generała Rogera Tarmaca.
Brzdąc powstał, nieustraszony.
- Będziesz świetny - powiedział Wengernook.
- Połamania nóg - życzył Randstable, który ustawiał właśnie
figury na miniaturowej magnetycznej szachownicy.
- Trzymaj się - rzekł George, któremu przed oczami stał obraz
uczniów szkoły średniej opuszczających rakietę średniego zasię-
gu w głąb krateru wulkanu.
Zachęcony przez obrońcę Brzdąc opisał wzruszająco swoje
dzieciństwo w Indianie, dzięki czemu sąd mógł dowiedzieć się
o dwóch przypadkach, kiedy to młody Roger uratował kolegów ze
szkoły przed utonięciem w rzece Muscatatuck. Potem szkoła lotni-
cza, błyskawiczna wspinaczka po szczeblach wojskowej kariery,
wreszcie stanowisko wyszukującego cele w sztabie sił powietrz-
nych w byłym mieście Omaha.
- Kilka dni temu - rzekł Bonenfant - pańskie nazwisko zostało
wymienione w trakcie składania zeznań przez Quentina Flooda,
założyciela organizacji Generałowie przeciwko Broni Nuklearnej.
Brzdąc wygładził błyszczący medal na piersi.
- Chodziło o jeden z moich artykułów, „Nasza pięta achilleso-
wa - teoria triady i obrona naziemna".
- W tym artykule analizował pan problem związany z amery-
kańskimi rakietami typu Anioł Stróż.
- Bezpieczeństwo Ameryki zależało tradycyjnie od trzech czyn-
ników, zwanych łącznie „triadą". Pierwszy to okręty podwodne
uzbrojone w interkontynentalne rakiety balistyczne. Drugi to
bombowce stategiczne. I wreszcie trzeci czynnik, który nazwałem
naszą piętą achillesową - rakiety ziemia-ziemia typu Anioł Stróż.
- Dlaczego stały się one naszym słabym punktem?
- Ze względu na SS-90, czyli czterysta trzydzieści precyzyjnych
sowieckich rakiet interkontynentalnych zaprojektowanych, by
zniszczyły nasze Anioły Stróże w pierwszym uderzeniu.
- Przerażająca perspektywa.
- Po takim ataku amerykański prezydent miałby tylko dwa
wyjścia: poddać się albo zarządzić uderzenie odwetowe na rosyj-
skie miasta. - Brzdąc wykonał gwałtowny gest. - To jednak oczy-
wiście spowodowałoby kontruderzenie sowieckie i bylibyśmy
w poważnych kłopotach.
- A rozwiązaniem postulowanym przez pana była...?
- Rakieta Omega.
- Omegi były skuteczne przeciwko SS-90?
- Przy takich celach niezwykle ważny jest czynnik czasowy.
Omega to szybka diablica. Bardzo celna, posiada duży zasięg i po-
trafi przenieść do dziesięciu głowic atomowych.
- Czy słyszał pan kiedykolwiek argument, że ze względu na
brak możliwości bezpiecznego magazynowania - Bonenfant skrzy-
wił się szyderczo - Omega miała niewielki potencjał jako broń od-
wetowa i była właściwie tak zwaną rakietą pierwszego uderzenia?
- Nigdy nie przestaliśmy pracować nad problemem magazyno-
wania.
- I jakie możliwości braliście pod uwagę?
Generał zaczął odliczać na palcach.
- Jak dotąd rozważaliśmy magazynowanie rakiet na pokładzie
niewielkich sterowców, w podwodnych pojemnikach, w okrągłych
okopach, w kopalniach i na barkach na rzece Missisipi.
- Powinniście byli schować je sobie w tyłku! - wrzasnęła jakaś
młoda kobieta z galerii.
Sędzia Jefferson musiała przez minutę uciszać donośny rechot.
JAMES MORROW
- W sztabie określano pana dość dziwnym przydomkiem -
rzekł Bonenfant.
- Nazywano mnie Marcowym Zającem - odparł Brzdąc. - Od
planu MARCH. Ten skrót oznacza modulowane ataki w reakcji na
czynną napaść.
- Niektórzy ludzie twierdzili, że plan MARCH to scenariusz
wygrania wojny zakamuflowany jako stategia obronna.
- Najlepszym sposobem uniknięcia wojny jądrowej jest poka-
zanie, że wierzy się w możliwość jej wygrania.
- Sąd może mieć trudności ze...
- Strona, która nie może wygrać, nie może odstraszać. Czy to
jasne?
- Z pewnością jest to jasne dla mnie. Nie mam więcej pytań. -
Bonenfant odszedł od pulpitu z miną zadowolonego kota niosące-
go w zębach mysz.
Przewodnicząca Jefferson przekazała świadka oskarżycielowi.
- Był świetny, nie uważacie? - rzekł Randstable, skupiając się
na szachownicy, gdzie miał rozpocząć atak na skrzydle królew-
skim przeciwko samemu sobie.
- Prawdziwy zawodowiec - powiedział z uznaniem Wengernook.
- Podał im dokładnie te dane, których potrzebowali - dodał
Overwhite.
Strona, która nie może wygrać, nie może odstraszać. George ła-
mał sobie głowę nad tą konkretną prawdą.
- Generale Tarmac - zaczął Aąuinas, podchodząc do pulpitu. -
Jestem zdumiony pańskimi koncepcjami na temat słabości rakiet
typu Anioł Stróż. Czy amerykańskie rakiety ziemia-ziemia nie są
przechowywane w betonowych silosach?
- Nowe sowieckie rakiety SS-90 posiadają zdolność niszczenia
celów twardych - wyjaśnił Brzdąc cierpliwie.
- Celów twardych?
- Silos atomowy jest celem twardym.
- W odróżnieniu od celu miękkiego?
- Właśnie. Poświęciliśmy wiele godzin pracy problemowi twar-
dości silosów, ale są pewne granice... sto pięćdziesiąt kilogramów
nacisku na centymetr kwadratowy, coś koło tego.
- Innymi słowy, ten cały wyścig zbrojeń to właściwie parę setek
facetów pracujących nad problemem niedostatecznej twardości?
- Może pan z tego żartować, panie Aąuinas, ale bezbronny ar-
senał naziemny to nić śmiesznego.
Aąuinas zrobił skonsternowaną minę.
- Ale czy system trój członowe j obrony, dzięki swojej elastycz-
ności, nie mógł mieć od czasu do czasu kilku słabych punktów?
- Sowieci posiadali znaczną przewagę w dziedzinie rakiet zie-
mia-ziemia - odparł Brzdąc. - Dlatego potrzebowaliśmy Omegi.
- Chce pan powiedzieć, że system „triady" był źle zaprojekto-
wany i Ameryka powinna się zdecydować na naśladowanie strate-
gii komunistów?
- Nie, mówię tylko, że Rosjanie mieli więcej rakiet ziemia-zie-
mia od nas. Czy tak trudno to zrozumieć?
- I naprawdę wierzyliście, że zdołają unieszkodliwić nasze ra-
kiety naziemne w czymś w rodzaju nuklearnego Pearl Harbor?
- Prawdopodobieństwo takiego rozwoju wypadków było nie-
wielkie, ale i tak byliśmy zaniepokojeni.
- Czyli przed powstaniem Omegi Sowieci mogli mieć nadzieję
na skuteczne przeprowadzenie niespodziewanego ataku?
-Tak.
- Po którym to ataku musielibyście się poddać?
Brzdąc opanował rozdrażnienie.
- Tak - odrzekł krótko
- Dlaczego? - zapytał Aąuinas.
- Bylibyśmy bezbronni.
- Czy amerykański prezydent nie mógł wykorzystać pozosta-
łych dwóch boków defensywnego trójkąta, by przeprowadzić ude-
rzenie odwetowe?
- Proszę myśleć logicznie. Jeśli SS-90 już nas trafiły, to ich silo-
sy są puste.
- A więc musicie się poddać?
-Tak.
- Dlaczego?
- Już to wyjaśniłem. Zostaliśmy rozbrojeni.
- Podobnie jak Sowieci. To też już pan wyjaśnił.
- Zapewne mają jeszcze w zanadrzu siły rezerwowe - odparł
Brzdąc.
- A zatem mielibyście co zaatakować - zauważył Aąuinas.
- Nie. Wróg ochroniłby arsenał rezerwowy.
- W jaki sposób?
- Odpalając go.
- A więc musicie się poddać?
-Tak.
1AMESMORROW
- Dlaczego?
- Ile razy będę musiał to powtarzać? - Brzdąc odłamał sopel
z pulpitu i zgniótł go w dłoni. - Zostaliśmy rozbrojeni! Czy nie
potrafi pan pojąć najbardziej podstawowego elementu drktryny
strategicznej?
- Przypuśćmy, że zamiast się poddać, amerykański prezydent
zarządza zniszczenie sowieckich miast rakietami woda-ziemia
zmagazynowanymi na okrętach podwodnych.
- Żaden prezydent nie odpowiedziałby na ograniczone uderze-
nie frontalnym atakiem. To przeskoczenie zbyt wielu szczebli na
drabinie eskalacji.
- Ilu amerykańskich cywili poniosłoby śmierć w efekcie tego
pierwszego ograniczonego uderzenia?
- Wedle najgorszego scenariusza dwadzieścia pięć milionów.
- Czy prezydent nie mógłby wziąć takiej rzezi za atak fron-
talny?
- Nie, jeśli byłby gotów uspokoić się na chwilę i zorientować,
w jaki sposób doszło do takich strat.
Przesłuchanie trwało przez następną godzinę, z przerwą jedy-
nie na lunch złożony z gotowanych jaj pingwinich i kanapek z tra-
nem, aż nagle Aąuinas zapytał:
- Czy Omega nie była w istocie bronią pierwszego uderzenia,
generale Tarmac?
- Nie - odparł Brzdąc.
- Czym zatem była?
- Była funkcjonalną i wiarygodną odstraszającą bronią odwe-
tową drugiego uderzenia.
- Pewną i wiarygodną bronią odstraszającą?
- Funkcjonalną i wiarygodną odstraszającą bronią...
- Nie mam więcej pytań - warknął oskarżyciel, odchodząc od
pulpitu z gestem irytacji.
Brzdąc powstał, krzyżując ręce na piersiach. Wydawał się bar-
dzo zadowolony z siebie. Swobodnym krokiem wrócił do szklanej
budki i zapytał:
- A więc jak mi poszło?
- Zasłużyłeś na Oscara - rzekł Wengernook.
- Mam nadzieję, że wypadnę tak dobrze jak ty - powiedział
Randstable, zadając sobie szacha.
- Nie zdawałem sobie sprawy, że strona, która nie może wy-
grać, nie może odstraszać - westchnął George.
Overwhite zeznawał następny. Światło lampek tranowych
rzucało złote błyski na jego śnieżną brodę, gdy opowiadał histo-
rię swojego życia - Foreign Service, korpus dyplomatyczny, De-
partament Stanu i wreszcie Agencja Kontroli Zbrojeń i Rozbro-
jenia. W oczach George'a Overwhite nadal był cymbałem, ale
teraz jawił się jako cymbał inteligentny i pomysłowy, cymbał
z klasą.
- W aktach procesu znalazły się dwa traktaty, które pomógł
pan wynegocjować - rzekł Bonenfant. - Mój szacowny oponent
jednak najwyraźniej nie wierzy, byście zrobili wszystko, co było
możliwe.
- Rozumiem punkt widzenia pana Aąuinasa - odparł Over-
white, obmacując szczękę w poszukiwaniu nowotworów. - Niech
mi jednak będzie wolno przypomnieć sądowi, że instytucja, dla
której pracowałem, dążyła przede wszystkim do całkowitego
i ogólnego rozbrojenia. Niestety, masowe sowieckie zbrojenia
uniemożliwiły nam w tamtym czasie osiągnięcie celu.
- Ale wasze sukcesy były znaczne.
- Każdy człowiek byłby dumny, mając na nagrobku napis „Ne-
gocjator porozumień STABLE I i STABLE II".
Model numer 4015, pomyślał natychmiast George. Szaronie-
bieski granit vermoncki.
Omówiwszy szczegóły obu traktatów STABLE, Bonenfant
uznał, że „właściwie można włączyć je do akt jako dowody na
rzecz obrony".
Overwhite zgodził się z tym poglądem.
- Krytycy zarzucali - ciągnął dalej adwokat - że porozumienia
STABLE dawały armii Stanów Zjednoczonych zbyt dużą swobodę
w kwestii wielostopniowych głowic i rakiet samosterujących dale-
kiego zasięgu.
- Rozumiem ten zarzut - oświadczył Overwhite. - Proszę jed-
nak pamiętać, że nowe systemy uzbrojenia stają się cenną kartą
przetargową przy stole negocjacyjnym. Zmuszają Sowietów, by
poważnie podchodzili do sprawy redukcji arsenałów.
- Proszę mi wybaczyć - rzekł sędzia Wojciechowski - ale czy
dobrze usłyszałem? Twierdzi pan, że służył sprawie rozbrojenia,
odmawiając uregulowania kwestii danego rodzaju broni?
- Chcę tylko powiedzieć, że innowacje techniczne dają korzy-
ści tak z dyplomatycznego, jak i wojskowego punktu widzenia.
- Jeżeli cofnie pan się myślą w przeszłość, panie Overwhite -
JAMES MORROW
rzekł Bonenfant - czy sądzi pan, że pańska instytucja mogła zro-
bić więcej dla uniknięcia niedawnej wojny?
- Gdybyśmy byli pewni, że coś takiego się zbliża - tak, zapew-
ne dążylibyśmy do osiągnięcia większego zaufania między strona-
mi. Na przykład, gorąca linia telefoniczna między Waszyngtonem
i Moskwą na gwałt potrzebowała unowocześnienia.
- Cóż, nikt nie może winić was, że nie mieliście czarodziejskiej
różdżki.
- Zgodziłbym się z takim stwierdzeniem.
- Nie mam więcej pytań. - Wracając do stołu obrony, Bonen-
fant z emfazą wydymał nozdrza, jakby jego nos ledwie mógł po-
mieścić ogrom zwycięstwa wiszący w lodowatym powietrzu.
- Dlaczego odmowa regulacji danego rodzaju broni służy spra-
wie rozbrojenia? - zapytał George Brzdąca.
- Brian właśnie to wyjaśnił - odparł generał.
- Ten proces musi być nudny dla kogoś takiego jak ty - zauwa-
żył Wengernook.
- Wcale nie jestem znudzony - zaprotestował George.
Oskarżyciel podszedł do pulpitu z płaską lodową tablicą pokry-
tą rzędami danych.
- Panie Overwhite, jeżeli sprawa rozbrojenia tak bardzo leżała
wam na sercu, to dlaczego nigdy nie zaproponowaliście wprowa-
dzenia zakazu broni atomowej?
- Cóż, gdy zaczyna się rozważać radykalne koncepcje, z miej-
sca napotyka się poważne problemy przy decydowaniu, które
technologie uznać za nielegalne, a które nie. Weźmy na przykład
systemy transportowe...
- Dlaczego kwestia systemów transportowych miałaby być tak
skomplikowana? - Aąuinas zmarszczył krzaczastą brew.
- Ponieważ w miarę jak rakiety stają się mniejsze, coraz trud-
niej jest określić, czy coś jest jeszcze systemem transportowym.
Bombowiec załogowy Osa-13 jest nim z pewnością, ale co z treso-
wanym delfinem? Co z balonem na ogrzane powietrze?
- A więc nigdy nie zakazaliście używania żadnych rakiet ani
bombowców, ponieważ nie potrafiliście odróżnić ich od balonów
na ogrzane powietrze?
- Chciałem tylko powiedzieć, że ustalenie pewnych definicji
może być naprawdę trudne.
- Podczas gdy ulec poparzeniom trzeciego stopnia w wyniku
eksplozji jądrowej jest raczej łatwo.
Bonenfant zerwał się z krzesła.
- Wysoki Sądzie, czy możemy wprowadzić moratorium na ciosy
poniżej pasa?
- Sąd nie jest zachwycony pańskim ostatnim stwierdzeniem,
panie Aąuinas - rzekła sędzia Jef f erson.
Aąuinas skłonił się lekko i ponownie zwrócił się do świadka:
- Jak rozumiem, układ STABLEI dotyczył wyrzutni rakiet, czy
tak? Każdej stronie przyznano prawo do posiadania ośmiuset
pięćdziesięciu sześciu wyrzutni na okrętach podwodnych i tysiąca
stu siedemdziesięciu pięciu silosów podziemnych.
- Takie były te ograniczenia.
- Nie wydają mi się one ograniczeniami.
- Jeśli wprowadzi pan nazbyt drakońskie ograniczenia, panie
Aąuinas, zachęca pan drugą stronę, by uderzyła pierwsza.
- Wydaje się więc panu nieprawdopodobne, byście kiedykol-
wiek ograniczyli liczbę wyrzutni do zera?
- Woleliśmy pomylić się w bezpieczną stronę.
Aąuinas poświecił sobie lampką tranową, odczytując dane z lo-
dowej tablicy.	«
- Układ STABLE II dotyczył ładunków nuklearnych jako ta-
kich...	|
- Ustaliliśmy limit dla ładunków wielokrotnych. Dwanaście •
głowic na rakietę.
- Wedle moich obliczeń liczba głowic po obu stronach wzrosła
drastycznie w wyniku tego układu.
- Tak, ale każda rakieta mogła odtąd dźwigać tylko dwanaście
głowic.
- Panie Overwhite, czy powiedział pan kiedyś w wywiadzie dla
tygodnika „Time", cytuję, „Nie możemy ograniczać naszej gospo*|;
darki układami podpisanymi wyłącznie dla ugłaskania opinii pu-
blicznej"?
- Chodziło mi o tych ludzi, którzy straciliby pracę, gdyby, po-
wiedzmy, program „Omega" został nagle wstrzymany. - Over-
white strzepnął okruch lodu z brody. - Musieliśmy powstrzymać
proces pokojowy przed nadmierną, wie pan...
- Eskalacją?
- By nie padł łupem partykularnych interesów.
- Porozmawiajmy o kartach przetargowych.
- Proszę bardzo.
- Czy mógłby pan wymienić trzy w pełni rozwinięte systemy
JAMES MORROW
broni ofensywnych, z których zrezygnowaliście przy stole negocja-
cyjnym w zamian za ustępstwa ze strony Rosjan?
- Zawsze pozbywaliśmy się bomb i rakiet, w miarę jak stawały
się przestarzałe.
- Nie o to mi chodzi. Chcę, żeby wymienił pan nazwy trzech
systemów ofensywnych, które przehandlowaliście w negocja-
cjach.
- Nie potrafię wymienić trzech ot tak, z głowy.
- Czy potrafi pan wymienić nazwy dwóch?
- Dwóch również nie, niestety.
- A jednego?
- Cóż, jak zapewne potrafi pan sobie wyobrazić, gdy nowy ro-
dzaj broni zostanie już wprowadzony do produkcji, staje się bar-
dziej cenny jako środek odstraszania niż jako karta przetargowa.
- Panie Overwhite, w świetle tego, co tu usłyszeliśmy, wydaje
mi się, że pan i producenci broni staliście właściwie po tej samej
stronie barykady.
- Pańskie rozgoryczenie jest zrozumiałe, panie Aąuinas, jed-
nak z wnioskiem końcowym nie mogę się zgodzić.
Oskarżyciel ostentacyjnie wzruszył ramionami i oznajmił, że
nie ma więcej pytań.
- Doskonałe ujęcie kwestii ogólnego i całkowitego rozbrojenia
- rzekł Randstable, przewracając własnego króla, by przyznać się,
że przegrał samotną partię.
- Ani na chwilę nie stracił panowania nad sobą - rzekł Wen-
gernook.
Na galerii powstał starszy mężczyzna o czerwonej twarzy.
- Hej, Overwhite, oto prezent dla ciebie! - zawołał, po czym
wstał i cisnął soplem lodu w kształcie rakiety samonaprowadza-
jącej. Ostro zakończony stożek śmignął w powietrzu, mijając gło-
wę Overwhite'a zaledwie o centymetry.
To było zupełnie niepotrzebne, pomyślał George.
Następnego ranka sąd zapoznał się z życiorysem doktora Wil-
liama Randstable'a, człowieka wszechstronnie utalentowanego.
Był to geniusz szachowy. Twórca popularnej gry komputerowej
„Alarm trzeciego stopnia" (dzięki honorariom autorskim opłacił
studia w Massachusetts Institute of Technology). Autor świetnie
sprzedającej się powieści fantastycznonaukowej „Ciemna strona
14. Tak oto kończy się świat
słońca". Najmłodszy geniusz w szeregach instytutu badawczego
Lumen Corporation. Szef Wydziału Celności Rakiet w Krajowym
Laboratorium Sugar Brook.
- Już jestem pod wrażeniem - rzekł Wengernook.
- Takich ludzi nie skazuje się na śmierć - dodał Brzdąc.
- Zawsze się zastanawiałem, jak to jest być inteligentnym -
wtrącił swoje trzy grosze George.
Randstable skończył wyjaśniać, w jaki sposób pokonał rosyj-
skiego arcymistrza szachowego, który był również agentem KGB.
- Panie Randstable, czy na początku pańskiej kariery w wylę-
garni geniuszy znanej jako Lumen Corporation...
- Wylęgarnia geniuszy... czy to oznacza inżynierię genetyczną?
- zapytał sędzia Yoshinobu.
- Nie, Wysoki Sądzie, nic takiego - odparł Randstable.
- Wyobrażam sobie rząd inkubatorów z noworodkami o odpo-
wiednio wymodelowanym DNA - rzekł sędzia.
- To właściwie całkiem ciekawy pomysł... - Randstable zdjął
okulary w rogowej oprawie i zaczai przygryzać końcówkę. - Naj-
trudniejsza byłaby kwestia połączenia elektroneuralnego...
- Co takiego? - zapytała sędzia Gioberti.
- Chodzi o modem mózgowy - wyjaśnił Randstable. - Nazwa
„interfejs", kiedy teraz o tym myślę, wydaje się niewłaściwa, jako
że usuwalibyśmy czaszkę i odłączali oczy, nos i pozostałe organy. -
Randstable rozwodził się w ten sposób nad szczegółami przez kil-
ka minut, aż wreszcie sędzia Wojciechowski zmuszony był mu
przypomnieć, że uczestniczy w procesie, którego stawką jest jego
własne życie. - Och, przepraszam - powiedział geniusz. - Proszę
mi wybaczyć.
- Niech pan opowie nam o Lumen - rzekł Bonenfant.
- Zadaniem mojej grupy była analiza problemów logicznych
wynikających z istnienia arsenałów jądrowych. Epistemologicz-
nych pułapek gwarantowanej destrukcji, na przykład, albo tauto-
logii, na jakie napotyka się podczas wspinaczki po szczeblach dra-
biny eskalacji.
- Co robiliście w związku z tymi problemami? - zapytała sę-
dzia Gioberti.
- Rozważaliśmy je - odparł Randstable.
- To z pewnością szarpiąca nerwy robota - rzekł Bonenfant.
- O tak. Kiedy Sugar Brook złożyło mi propozycję, natychmiast
z niej skorzystałem.
JAMES MORROW
- Zdaje się, że pracował pan tam nad zagadnieniem zdalnego
sterowania.
- Poprawiałem celność każdej rakiety, którą podrzucili mi
przełożeni.
- I jak celne były rakiety po pańskiej kuracji?
- Proszę sobie wyobrazić Robin Hooda stojącego na dziedziń-
cu zamku Nottingham i zestrzeliwującego jabłko z głowy Wilhel-
ma Telia w Szwajcarii.
Bonenfant uśmiechnął się blado.
- I co było końcowym rezultatem pańskich prac nad poprawą
celności?
- Bezpieczniejszy świat - odparł Randstable.
- Bezpieczniejszy świat?
- Brzmi to paradoksalnie, nieprawdaż? Ale kiedy wie się na
pewno, że można stanąć w dowolnym punkcie boiska i oddać cel-
ny strzał na bramkę, to znaczy kiedy ma się pewność trafienia
w każdy dany silos rakietowy albo ośrodek dowodzenia, wtedy
nadwyżka broni służącej tylko do odstraszania staje się niepo-
trzebna.
Obrońca podał swojemu klientowi płachtę foczej skóry rozpię-
tej na ramie z kości. Widniały na niej dwa wykresy liniowe.
- A więc dzięki poprawie celności rakiety stają się mniej nie-
bezpieczne?
- Dokładnie tak. Widać teraz wyraźnie, że od wczesnych lat
sześćdziesiątych tonaż ładunków jądrowych po obu stronach sys-
tematycznie się zmniejszał.
- Jak działały zaprojektowane przez pański zespół urządzenia
samonaprowadzające?
Randstable odmłodniał nagle. Znowu był Williem, cudownym
dzieckiem.
- Podstawową jednostką była kula z berylu wypełniona żyro-
kompasami i miernikami przyspieszenia. - Mówił niczym mały
chłopiec ekscytujący się nowym modelem miniaturowej kolejki
elektrycznej. - Mój pomysł polegał na zanurzeniu jej we wnętrzu
następnej kuli wypełnionej nieprzewodzącym płynem o neutral-
nym wyporze hydrostatycznym. Hokus-pokus! W trakcie całego
lotu żyrokompasy tkwią sobie bezpiecznie w węglowodorowej ką-
pieli. Ludzki embrion jest chroniony w podobny sposób.
- Nadzorował pan również badania nad inteligentnymi rakie-
tami.
- Tutaj możliwa była jeszcze większa precyzja przy naprowa-
dzaniu na cel. Każda głowica została wyposażona w niezależny
procesor. Mogła dzięki temu porównywać, piksel za pikselem, ra-
darowy obraz terenu z zakodowanym wizerunkiem celu.
George'owi podobało się słowo „piksel". Brzmiało jak coś, co
z upodobaniem kolekcjonują elfy.
- Czy to w Sugar Brook opracowano konstrukcję balistycznej
rakiety przechwytującej ziemia-powietrze o nazwie Polujący Ja-
strząb?
- Tak - odparł Randstable.
George przypomniał sobie nagle, że zamierzał opowiedzieć
Holly bajkę o elfie, który rzucał złoty cień.
- To musiał być wspaniały dzień, kiedy dowiedliście, że Polują-
cy Jastrząb potrafi zniszczyć nadlatującą rakietę - rzekł Bonen-
fant.
- Otworzyliśmy szampan i bez końca wznosiliśmy toasty.
- Wasz Polujący Jastrząb był w rzeczywistości poprzednikiem
systemów obrony kosmicznej, o których z takim uznaniem wypo-
wiadał się pan Seabird podczas swoich zeznań dotyczących trakta-
tu Einstein VI.
- Sądzę, że tak właśnie było.
- To musi być satysfakcjonująca świadomość.
- Jestem zadowolony ze wszystkich dokonań Sugar Brook.
- Oskarżenie niewątpliwie nazwie Sugar Brook firmą handlu-
jącą śmiercią, nuklearną puszką Pandory... proszę mi wybaczyć,
jeśli kradnę panu przenośnie, panie Aąuinas.
- Nie ma sprawy - odparł oskarżyciel.
- A czym pan się naprawdę zajmował, panie Randstable?
- Sprawianiem, żeby broń nuklearna była coraz mniej po-
trzebna.
- Dziękuję panu. Nie mam więcej pytań.
Bonenfant nieomal tanecznym krokiem wrócił do stołu obrony
i zajął swoje miejsce.
- Podobał mi się ten moment, kiedy William wspomniał o po-
prawie celności - rzekł Brzdąc.
- Również jego ostatnia wypowiedź na temat coraz mniejszego
znaczenia broni atomowej była pocieszająca - dodał George.
Zdjąwszy rękawicę, Aąuinas przeciągnął palcem po opadają-
cej krzywej na wykresie odwzorowanym na płachcie foczej skóry.
- Imponujący wykres - rzekł.
1AMES MORROW
- Też tak uważam - przytaknął Randstable.
- Czy naprawdę wierzy pan, że tonaż nuklearny zmniejszałby
się dalej w ten sposób?
- Absolutnie.
,;	- Opadając poniżej poziomu gwarantującego całkowitą zagładę?
[.1 - Takie były wyniki przeprowadzonych przez nas symulacji.
11 - Ta kwestia celności, o której pan mówił, ma również swoją
drugą stronę, prawda?
- Co ma pan na myśli?
- W miarę poprawy celności rakiety stają się również bardziej
skuteczne.
- Tak, ale proszę nie zapominać, że w końcowym rozrachunku
lepiej jest mieć rakiety skuteczne niż nieskuteczne.
- Doktorze Randstable, czy nie było to dla pana dziwne? Udo-
skonalał pan nowoczesne technologie, mając jednocześnie świa-
domość, że ich znaczenie jest w istocie psychologiczne - że jeśli
naprawdę miano by je wystrzelić, to byłoby lepiej dla świata, gdy-
by nie zadziałały.
- Na pesymizm nigdy nie było miejsca w Sugar Brook.
- Proszę mi szczerze powiedzieć, czy kiedykolwiek ogłosiliście,
że dana rakieta przeszła pozytywnie wszystkie testy, podczas gdy
zwaliła się na ziemię w płomieniach?
L;. - Nie.
II	- Chodzi mi o to, że jeśli Sowieci wierzyli w skuteczność danej
broni, to jej wartość odstraszająca pozostawała nie zmieniona. Mo-
gliśmy zbudować cały nasz arsenał z nie ugotowanego spaghetti.
- Mój klient już odpowiedział na to pytanie - oznajmił Bonen-
fant, wstając.
- Panie Aąuinas, proszę dać spokój - rzekła sędzia Jefferson.
Kiedy George zerknął na galerię, spostrzegł, że kilku widzów
otworzyło sobie żyły. Spływająca czarna krew utworzyła napis
wielkimi literami: INTELIGENTNE RAKIETY TO GŁUPOTA.
- Musiał pan być bardzo szczęśliwy, kiedy Sugar Brook wygra-
ło kontrakt na konstrukcję rakiety przechwytującej Polujący Ja-
strząb - rzekł Aąuinas.
- No cóż, oczywiście. Walka z Winco Associates i General Heu-
ristics była bardzo zacięta.
- A potem, kiedy Polujący Jastrząb był już gotowy, uroczyście
otworzyliście butelkę szampana?
- Zgadza się.
- Dziennikarz „Time'a" donosi, że piliście za „nerwową noc na
Kremlu".
- W rzeczywistości chodziło o „bezsenną noc na Kremlu".
- Nie przewidywaliście żadnych bezsennych nocy w Białym Do-
mu?
- Nie pojmuję pańskiego toku rozumowania.
- Cóż, budowa każdego kolejnego Polującego Jastrzębia po-
większała strategiczną przewagę Ameryki, do momentu gdy wza-
jemne odstraszanie stałoby się fikcją. Podejrzewając, że Ameryka
zaatakuje pierwsza, Rosjanie mogliby uderzyć.
- Nie zaatakowaliśmy, kiedy jako jedyni posiadaliśmy broń
atomową.
Aąuinas wyciągnął jakiś dokument ze stosu materiałów dowo-
dowych i wepchnął go do ręki Randstable'owi.
- Chciałbym zwrócić pana uwagę na dowód rzeczowy 476, opu-
blikowany w roku 1951 tekst planu SPASM, czyli specjalnego pla-
nu ataku siłami masowymi. Jak pan wie, przewiduje on całkowite
zniszczenie Związku Sowieckiego - zagładę całego narodu - w od-
wecie za konwencjonalny atak na Europę Zachodnią.
- To było dawno temu.
- Dla mnie, panie Randstable, wszystko było dawno temu. Nie
mam więcej pytań.
Naukowiec wrócił do szklanej budki.
- No jak, panowie, jaki jest wasz werdykt?
- Dałeś sobie radę - rzekł Wengernook.
- Według mnie jesteś świetny - dodał Brzdąc.
- Nie zrozumiałem tego, co mówiłeś o ludzkich embrionach -
powiedział George.
W trakcie lunchu - oskarżeni mogli wybierać pomiędzy kotle-
tem z wieloryba a wydrzykiem na zimno - Randstable zaprezento-
wał George'owi kilka otwarć szachowych i wyzwał go na pojedy-
nek, proponując fory dla początkującego i przewagę pierwszego
ruchu. George nie grał od czasów podstawówki, ale pomyślał, że
miło będzie przegrać z kimś, kto pokonał rosyjskiego arcymistrza.
Następny składał zeznania wielebny Sparrow. Donośnym gło-
sem opowiedział sądowi, że jako młodzieniec uwięziony w „mrocz-
nym świecie narkotyków i seksualnej rozwiązłości", zajrzał któ-
rejś nocy do kolekcji pornograficznych kaset swoich rodziców
i przypadkowo natrafił na Biblię. Zaczął ją czytać. Nie potrafił
oderwać się od lektury. Rok później uczęszczał już do seminarium
JAMES MORROW
duchownego w Coral Gables. Przed upływem dziesięciolecia zało-
żony przez niego kanał telewizji kablowej miał najwięcej abonen-
tów, po sponsorowanym przez czasopismo „Szparka", a on sam
stał się najmłodszym w historii prezesem uznanego prawicowego
Komitetu do spraw Kiełkującego Zła.
- Ten facet wyprowadza mnie z równowagi - rzekł Wengernook.
- Nie, nie, to dobrze, że jest jednym z nas - odparł Brzdąc. -
Potrzebujemy elementu religijnego.
- W pańskiej osiągającej rekordowe nakłady książce „Chrze-
ścijanie przeżyją pierwsze uderzenie" - rzekł Bonenfant - napisał
pan, że z nadejściem trzeciego tysiąclecia spełnią się pewne bi-
blijne przepowiednie. Jak pan ocenia swoje ówczesne twierdze-
nia w świetle niedawnego konfliktu amerykańsko-sowieckiego?
- Hebrajscy prorocy przewidzieli wszystko co do joty. - Kazno-
dzieja rozpiął kombinezon i z kieszonki kamizelki wydobył nie-
wielki egzemplarz Biblii. - Jak pan wie, w wyniku tej wojny znisz-
czona została świątynia w Jerozolimie, a potem następuje to, co
chrześcijanie nazywają Wygnanie. W wyniku Wygnania Kościół -
ci, którzy uwierzyli w Jezusa - zostaje podzielony na siedem czę-
ści i rozesłany w najdalsze zakątki ziemi. To wyjaśnia moją tutaj
obecność. Jeśli spojrzycie na biegun północny i w inne odległe
miejsca, dostrzeżecie tam wielu chrześcijan.
- A po Wygnaniu?
- Następują kolejne eksplozje, chociaż oczywiście nie mogą
one dotknąć Kościoła. Te bomby mają tak niszczycielską siłę, że
ci, co przeżyją, zwracają się ku człowiekowi, który obiecuje pokój.
Ale kim on jest? Antychrystem!
Po raz pierwszy w życiu George zdał sobie w pełni sprawę, jak
fundamentalnie nudnym wyznaniem jest unitarianizm.
- Nie jestem pewna, do czego pan zmierza - powiedziała sę-
dzia Jefferson.
W odpowiedzi Sparrow podniósł głos.
- Przez siedem lat Antychryst wywołuje kolejne konflikty nu-
klearne, w tym bitwę o Armagedon, gdzie zostaje użyta broń o si-
le rażenia równej stu tysiącom megaton! Wtedy jednak Syn Czło-
wieczy powraca, by nie dopuścić do całkowitej zagłady!
- Czy to już wszystko? - zapytała sędzia Jefferson.
- Obecny świat znika, następuje sąd ostateczny i pojawia się
nowe niebo i ziemia.
- Coś jeszcze?
- Wieczność - odparł Sparrow cicho.
- W zeszłym tygodniu - rzekł Bonenfant - była wiceprezydent
Stanów Zjednoczonych matka Maria Katarzyna oskarżyła pana
o mierzenie religijności danego narodu wielkością jego potencja-
łu atomowego.
- Nie ma takiego stwierdzenia w żadnym z moich tekstów.
- Ale jest pan zwolennikiem pokoju poprzez siłę.
- Jeśli studiuje się Pismo z otwartym umysłem - Sparrow po-
stukał palcem w okładkę Biblii - dostrzec można, że zachęca ono
Stany Zjednoczone do zachowania strategicznej przewagi nad
Związkiem Sowieckim, państwem zwanym przez Ezechiela Mago-
giem.
- Podczas lektury pana książek natychmiast spostrzegłem, że
uważa pan wojnę nuklearną za groźbę, której wszyscy chrześcija-
nie muszą się przeciwstawić.
- Tak, ale warunkiem powodzenia może być tylko nasza goto-
wość do niesienia miecza Chrystusowego. Biblia uczy nas, że
w świecie ludzi upadłych siła militarna jest kluczem do odbudo-
wania porządku społecznego.
- Cóż, pragnienia porządku społecznego nie można chyba na-
zwać zbrodnią. Nie mam więcej pytań.
- Nie znałem dotąd tej hipotezy o „upadłym świecie" - rzekł
Randstable, zadając George'owi mata w czwartym posunięciu. -
Brzmi intrygująco.
- Ten facet przydałby się nam w sztabie - rzekł Brzdąc. - Nasz
rzecznik prasowy zupełnie sobie nie radził.
Czy staniemy się „ludźmi upadłymi"? - zapytały George'a jego
spermatydy. Nie mam pojęcia, odparł.
Aąuinas podszedł do pulpitu dla świadków bez widocznego en-
tuzjazmu. Adwokat diabła, oskarżyciel Boga - równie niewdzięcz-
na praca.
- Gdy przeglądałem pańskie książki - zaczai - uderzyła mnie
obecność tabel porównujących siłę militarną Ameryki i Rosji. Czy
te statystyki nie są już zbytnim oddaleniem się od spraw teologii?
- Chciałem pokazać chrześcijanom, że nieprzyjaciel uzyskał
przewagę praktycznie w każdej kategorii - w sile uderzeniowej,
w wojskach konwencjonalnych, w każdej. Musieliśmy ocalić Ame-
rykę, póki był jeszcze czas.
- Skoro upadek Ameryki został już przepowiedziany przez pro-
roków, czy próba odwrócenia go nie stanowiła bluźnierstwa?
1AMES MORROW
- Bóg ma wobec nas specjalne plany - odparł kaznodzieja.
- Tytuł pańskiej ostatniej książki, „Porozumienia z diabłem:
chrześcijańskie spojrzenie na układy STABLE", mówi sam za sie-
bie. Najwyraźniej nie jest pan zwolennikiem kontroli zbrojeń.
- Wierzę w kontrolę zbrojeń. Nie wierzę jednak w samorozbro-
jenie. - Uśmiech Sparrowa był tak słodki, że można było obawiać
się o stan zębów kaznodziei. - W końcu, panie Aąuinas, Związek So-
wiecki to kraj policyjny, czyż nie? Nie da się stwierdzić, które poro-
zumienia Sowieci łamią i jakie bomby konstruują potajemnie.
- Jeśli więc nie da się stwierdzić, ile rakiet posiadają Sowieci,
dlaczego opublikował pan tabele zawierające te dane?
- Statystyki te zostały zebrane przez Komitet do spraw Kieł-
kującego Zła.
Aąuinas podszedł do stołu z dowodami, wybrał dwie książki
w miękkiej oprawie i otworzył tę z grzybem atomowym nad Gol-
gotą na okładce.
- Panie Sparrow, na stronie sto czterdziestej trzeciej „Megaton
Boga" pisze pan: „Nadejście Armagedonu nie powinno wywoływać
lęku, lecz radość. Armagedon jest bowiem wojną, jaką wypowia-
da Pan zgniliźnie tego świata". Zastanawiam się, ilu chrześcijan
w efekcie lektury tego ustępu zaczęło z tęsknotą wyglądać począt-
ku wojny atomowej? - Zajrzał do drugiej książki. - A potem,
w dziele „Chrześcijanie przeżyją pierwsze uderzenie", cytuje pan
Zefeniasza, rozdział l, wers 15: „Dniem gniewu jest ten dzień,
dzień gęstych ciemnych chmur, dzień bitwy przeciwko fortecom,
przeciwko wysokim twierdzom". I dodaje pan od siebie: „Czy nie
przypomina to sytuacji, kiedy nasze rakiety drugiego uderzenia
niszczą sowiecki system obrony balistycznej?".
- Chciałem wykazać, że jeśli Ameryka będzie na tyle mądra,
by nie wpaść w pułapkę rozbrojenia, Syn Człowieczy wykorzysta
nasz arsenał dla ukarania tych w Magogu, którzy odrzucają dar
zbawienia.
- Jezus zrobiłby coś takiego?
- Jego pierwsze przyjście było jako Baranka, drugie będzie ja-
ko Lwa.
- Ach tak - rzekł Aąuinas z przekąsem. - Dziękuję, nie mam
więcej pytań.
- Facet zna się na rzeczy, co? - skomentował Wengernook.
- Zawsze podobało mi się kazanie na górze - rzekł George. -
W Księdze Hioba również jest parę ciekawych fragmentów.
- Myślałem, że jesteś unitarianinem - zdziwił się Brzdąc.
- Jezus wyprzedził swój czas - powiedział Randstable.
O dziewiątej następnego ranka Bonenfant powołał na świadka
Roberta Wengernooka.
- Cóż, panowie, zaczynamy - rzekł zastępca sekretarza obrony,
niezgrabnie salutując swoim towarzyszom.
- Pamiętaj tylko, historia jest po naszej stronie - dodał mu
otuchy Brzdąc. - Siła zmusiła Sowietów do bardziej ostrożnego po-
stępowania.
- Uważaj na lewy sierpowy Aąuinasa - dodał Randstable.
Za pulpitem Wengernook wyciągnął papierosy i zapałki z kiesze-
ni kombinezonu. Przewodnicząca Jefferson pozwoliła mu zapalić.
- Oskarżenie przedstawiło w ramach materiału dowodowego
kilka dokumentów pańskiego autorstwa, w tym tekst wystąpienia
zatytułowanego „Sowiecki plan nuklearnego zwycięstwa", wygło-
szonego na zjeździe Stowarzyszenia Lekarskiego stanu Massachu-
setts. Czy Sowieci naprawdę zamierzali wygrać?
- Były na to niezbite dowody - odpowiedział Wengernook. Za-
palił zapałkę, nie potrafił jednak przytknąć płomyka do końcówki
papierosa. - Struktura ich arsenału sugerowała gotowość do pro-
wadzenia przedłużającej się wojny jądrowej, posiadali również
szeroko zakrojony program obrony cywilnej. W czasie gdy obją-
łem obecne stanowisko w administracji rządowej, Rosja w pełni
przyjęła już koncepcję atomowego zwycięstwa.
- Tak więc Ameryka musiała odpowiednio zrewidować swoją
strategię odstraszania?
- Teoria wzajemnie gwarantowanej destrukcji była nie tylko
niemoralna, lecz również przestarzała. Potrzebowaliśmy doktryny
ograniczonego uderzenia, powiązanej z modernizacją naszych sił,
i zestawu realistycznych wersji konfliktu. Innymi słowy, przejścia
od planu MAD do MARCH.
- Niektórych ludzi niepokoił fakt, że przyjęcie planu MARCH
oznaczało znaczne zwiększenie liczby głowic.
- Zgodnie z doktryną MAD mogło nam wystarczyć, och, bo ja
wiem... kilka setek rakiet. - Wengernookowi udało się wreszcie
opanować drżenie rąk i zapalić papierosa. - Jednak kiedy celem
stategicznym jest ograniczone zniszczenie, potrzeba o wiele więk-
szego arsenału.
JAMES MORROW
- Nie rozumiem tego sformułowania: „ograniczone zniszcze-
nie" - przerwał sędzia Wojciechowski.
To razem jest już nas dwóch, pomyślał George. To jest już nas
razem czterysta milionów, dodały jego spermatydy.
Przez cały ranek Wengernook wyjaśniał zawiłości doktryny
ograniczonego zniszczenia.
- Tak więc, Wysoki Sądzie, jest jasne - rzekł na zakończenie -
że w tym straszliwym przypadku, kiedy odstraszanie okazuje się
zawodne, musimy zacząć niszczyć cele przeciwnika wybiórczo. Na-
sze głowice muszą nieść odpowiedni przekaz.
- Jaki jest to przekaz? - zapytał sędzia Yoshinobu.
- „Nie pragniemy was zgładzić, próbujemy jedynie ocalić sie-
bie. Dlatego celujemy tylko w wasze silosy atomowe, lotniska
wojskowe, doki dla okrętów podwodnych i fabryki broni". - Wen-
gernook zaciągnął się mocno. - W wyniku takiej strategii po-
wstrzymujemy przeciwnika przed wykonaniem zmasowanego
przeciwuderzenia.
- A więc w swojej wczesnej fazie taki ograniczony konflikt
prowadzi do lepszego porozumienia między mocarstwami? - zapy-
tała sędzia Gioberti.
- Gdyby, broń Boże, kiedykolwiek doszło do wybuchu wojny, So-
wieci ujrzeliby, że nie mają absolutnie nic do zyskania, wykracza-
jąc poza precyzyjne, ograniczone uderzenia - odparł Wengernook.
- Czyli nasze odstraszanie powstrzymywałoby ich przed eska-
lacją?
- Tak. Ich jedynym wyborem byłby pokój.
Bonenfant pozwolił, by słowo „pokój" wisiało w powietrzu jesz-
cze przez kilka chwil, po czym oznajmił, że nie ma więcej pytań
do świadka. Sędzia Jefferson zarządziła przerwę obiadową.
- Świetnie, że ujął sprawę od strony moralnej - rzekł Brzdąc.
- I dobrze, że wspomniał o pokoju - dodał George.
Rana po kuli rozbolała go nagle, kiedy próbował przypomnieć
sobie zeznania Yictora Seabirda. Skomplikowany układ zakazują-
cy przeprowadzania prób nuklearnych, czy to właśnie negocjował
stary zuch? I było tam coś jeszcze na temat ilości materiałów roz-
szczepialnych...
- Panie sekretarzu Wengernook - zaczął Aąuinas po przerwie
- czy można powiedzieć, że Ameryce leżało na sercu bezpieczeń-
stwo Europy Zachodniej, kiedy rozpoczynała swój długotrwały ro-
mans z bronią atomową?
- Biorąc pod uwagę przewagę Układu Warszawskiego w siłach
konwencjonalnych, rakiety taktyczne były zwornikiem zdolności
obronnej Paktu Atlantyckiego.
- Niektórzy obserwatorzy uważają, że rozmieszczenie w Euro-
pie nowych rakiet średniego zasięgu zmusiło Rosjan do przyjęcia
strategii niespodziewanego uderzenia.
- Strategia ta ma swój aspekt stabilizujący, nie wolno o tym za-
pominać - odparł Wengernook, gniotąc w palcach papierosa. - Kie-
dy dane państwo utrzymuje swoje siły nuklearne w stanie podwyż-
szonej gotowości bojowej, wojskowi czują się o wiele bezpieczniej.
- Ponieważ wiedzą, że nie stracą tych sił w wyniku niespodzie-
wanego natarcia przeciwnika?
-Tak.
- A więc jest mniej prawdopodobne, że zrobią coś głupiego?
- Zgadza się.
- Takiego jak uderzenie bez uprzedzenia?
- Właśnie.
- Proszę opowiedzieć sądowi o doktrynie powstrzymania się
przed pierwszym uderzeniem.
- Była to doktryna, zgodnie z którą państwa NATO nie użyłyby
jako pierwsze swojej broni atomowej, nawet w obliczu totalnej
klęski pod naporem sowieckich dywizji pancernych.
Aąuinas wydobył kilka dokumentów ze stosu materiałów do-
wodowych.
- Widzę jednak, że w swoich artykułach sprzeciwiał się pan
przyjęciu takiej doktryny.
- Poważnie osłabiłaby ona naszą zdolność odstraszania. Wolę
doktrynę, która mówi: „Państwa NATO nigdy nie użyją broni nu-
klearnej, jeśli nie zostaną zaatakowane".
- Siłami konwencjonalnymi.
- W grę wchodziła tu również kwestia wiarygodności. Cała ta
sławetna doktryna rozpadłaby się w proch i pył w razie sowieckie-
go natarcia.
- Wyjaśnijmy to do końca. Doktryna powstrzymania się przed
pierwszym uderzeniem miała dość wiarygodności, by zachęcić do
zmasowanego ataku, ale jednocześnie za mało, by w takim przy-
padku zdać egzamin.
- Nigdy nie wolno zdradzać swoich intencji nieprzyjacielowi.
- Czy dlatego w tym wydaniu „Kwartalnika Doktryny Strate-
gicznej", przedstawionym tu jako materiał dowodowy oznaczony
JAMES MORROW
numerem 794, chwalił pan prezydenta Trumana za wprowadzenie
„czynnika Hiroszimy"?
- Cóż, Hiroszima pozwoliła nam uzyskać nad Sowietami prze-
wagę psychologiczną - odparł Wengernook, przeglądając doku-
ment. - Nigdy nie mieli całkowitej pewności, do czego właściwie
jesteśmy zdolni.
- A więc, odrzucając doktrynę powstrzymania przed pierw-
szym uderzeniem, Ameryka mogła zachować swoją przewagę psy-
chologiczną?
- Tak właśnie uważam.
- W swoim wystąpieniu na Akademii Lotniczej w roku 1992,
oznaczonym jako materiał dowodowy numer 612, wygłosił pan
słynne zdanie, iż, cytuję: „W wojnie nuklearnej nasze siły muszą
zatryumfować nad Sowietami i spowodować jak najwcześniejsze
ustanie działań zbrojnych na warunkach korzystnych dla Stanów
Zjednoczonych". Co to znaczy „zatryumfować" w wojnie nuklear-
nej, panie sekretarzu?
- To znaczy wchłonąć pierwszy atak i wykonać rozstrzygające
kontruderzenie.
- Jak opisałby pan kraj, który wchłonął pierwszy atak?
- Ośrodki przemysłowe są w większości nienaruszone, struktu-
ra dowodzenia funkcjonuje, zdolność odstraszania została przy-
wrócona.
- A co z ludnością cywilną?
- Znaczna część przeżyła.
- A znaczna nie przeżyła. Czy to właśnie pan i panu podobni
nazywacie „dopuszczalnymi stratami"?
- Czasem używaliśmy tego terminu.
- Pięć milionów zabitych, to jest dopuszczalne?
- Cóż, zawsze mieliśmy przed oczami liczbę dwudziestu milionów.
- Dlaczego?
- Takie straty poniósł Związek Sowiecki w czasie drugiej woj-
ny światowej.
- Niepokojąca liczba. Przegrywaliście wyścig dopuszczalnych
strat.
- Panie Wengernook - rzekł sędzia Wojciechowski - czy mogę
uznać, że żaden poziom strat nie był dopuszczalny dla pana oso-
biście?
- To się rozumie samo przez się. - Oskarżony wyciągnął prze-
ciwsłoneczne okulary z kieszeni ubioru ochronnego i osadził je na
nosie. - Dopuszczalne straty to bardzo abstrakcyjne pojęcie. Uży-
wa się go tylko w dyskusjach strategicznych.
- Nie chcę być ptakiem, który kala własne gniazdo - rzekł
Aąuinas - ale Ameryka wcale nie „zatryumfowała", prawda? Warn
wyczerpały się pomysły, Rosjanie odmówili zaproponowania ko-
rzystnych warunków dalszych rozmów, plan SPASM został wprowa-
dzony w życie i rodzaj ludzki zniknął z powierzchni ziemi. Czy
w świetle tych wydarzeń nadal wierzy pan, że wasze zamierzenia
były bardziej moralne niż wzajemnie gwarantowana destrukcja?
- Istnieje ogromna etyczna różnica pomiędzy ofensywnymi
planami wojennymi i defensywnymi planami wojennymi.
- Czy dlatego właśnie koncepcja zwycięskiej wojny nuklear-
nej była czymś odrażającym, kiedy wysuwali ją Sowieci, i reali-
styczną możliwością, kiedy padała z waszych ust?
- Musieliśmy żyć w świecie, jaki był, panie prokuratorze, a nie
takim, jaki chcielibyśmy widzieć.
Aąuinas przysunął się tak blisko, że od jego oddechu Wenger-
nookowi zaparowały okulary.
- Ale wy uczyniliście świat takim, jaki był! Wasza doktryna
strategiczna stanowiła śmiertelne zagrożenie dla Rosjan! Wasze
siły taktyczne stanowiły dla nich zagrożenie! Wasze Pershingi
i Cruise'y przerażały ich! Wasze Omegi...!
- „Chcesz pokoju, gotuj się do wojny" - zacytował Wenger-
nook ponuro. - Klaudiusz Appiusz Ślepy.
- A jeśli chcesz wojny, również gotuj się do wojny!
George widywał już tę scenę na filmach - oskarżyciel próbuje
złamać świadka.
- Twierdzę, że w wyniku waszej strategii Sowieci byli śmiertel-
nie przerażeni! - napierał Aąuinas. - Twierdzę, że w ich przekona-
niu najlepszą odpowiedzią było szybkie, nieoczekiwane uderze-
nie mające pozbawić Amerykę głównych ośrodków dowodzenia!
Lecz tego nie było w filmach. To był świat po katastrofie, gdzie
nie istniało już życie i zastępcy sekretarzów obrony byli twardzi
jak yermoncki granit.
- Nie, myli się pan - odparł Wengernook tonem pełnym znuże-
nia. - Ten sowiecki atak był kompletnie pozbawiony podstaw.
Aąuinas podszedł do stołu sędziowskiego, stając przed lodowy-
mi makietami rakiet.
- Kiedy ten wyścig zbrojeń miał się zakończyć, panie sekreta-
rzu? - Kopnął w jeden z modeli. - Kiedy?
JAMES MORROW
- Bezpodstawny, naiwny, bezcelowy, nieostrożny, samobójczy
atak - powiedział Wengernook. - Wszyscy wiedzą, że rakiety sa-
mosterujące dalekiego zasięgu SS-90 nie są dobre do pierwszego
uderzenia.
- Kiedy?! - wrzasnęła matka Maria Katarzyna z galerii.
- Ile czasu można wymyślać wszystkie te plany wojenne, zanim
wreszcie zapragnie się skończyć z tym wszystkim?! - krzyknął
Aąuinas, kopiąc kolejne makiety. - Ile razy można przechodzić
przez drzwi oznaczone tabliczką „Odstraszanie", zanim wreszcie
wyląduje się w bunkrze i przyciśnie atomowy guzik?!
Wengernook zerwał z nosa okulary i odparł:
- Po dziś dzień nie pojmuję rozumowania nieprzyjaciela. SS-
-90 to rakiety drugiego uderzenia. Nie pierwszego, lecz drugiego.
Czy to jasne?
Przez następne dziesięć minut Aąuinas kopał makiety rakiet
i wykrzykiwał retoryczne pytania, Wengernook cierpliwie wyja-
śniał, dlaczego rakiety użyte przez Rosjan są bezużyteczne przy
pierwszym uderzeniu, matka Maria Katarzyna puszczała z galerii
balony z napisem „Kiedy?", a sędzia Jefferson bez przekonania
próbowała zaprowadzić porządek. Wreszcie wycieńczony oskarży-
ciel oznajmił, że nie ma więcej pytań do świadka.
Po powrocie do szklanej budki Wengernook odebrał od towa-
rzyszy gratulacje i uściski dłoni. Kiedy podszedł do George'a,
klepnął go przyjaźnie po plecach i powiedział:
- Tego rodzaju zeznanie musi brzmieć dla ciebie jak jakiś
okropny techniczny wywód, co?
- Nie zdołałem usłyszeć, ile razy musiałeś przechodzić przez
drzwi oznaczone tabliczką „Odstraszanie" - odparł George. W je-
go głosie było więcej uszczypliwości, niż zamierzał, ale zabrzmia-
ło to właściwie.
- Bronienie kraju to o wiele trudniejsze zadanie niż produko-
wanie nagrobków - odparł Wengernook przez zaciśnięte zęby. Ba-
lon z napisem „Kiedy?" odbił się od drzwi budki. - Ty chyba ze-
znajesz jutro, nieprawdaż? Pamiętaj, jesteśmy na sto procent
z tobą.
ROZDZIAŁ 15
w którym nasz bohater dowiaduje się, że jeden
człowiek na świecie był mniej winny od niego
Spermatydy George'a zadrżały, kiedy jego obrońca wstał
z miejsca i ruszył przez poranny półmrok sali. Nie będzie tak źle,
powiedział do nich. Będę musiał tylko wyjaśnić, że nie miałem nic
wspólnego z inteligentną bronią, ograniczonym zniszczeniem
i wszystkimi tymi rzeczami.
- Obrona powołuje na świadka... - powiedział Bonenfant.
- Nie! - przerwał mu znajomy głos z głębi sali. - Obrona powo-
łuje mnie!
Theophilus Carter wyszedł naprzód z parującą filiżanką her-
baty w dłoni, stąpając po walających się wszędzie balonach. Miał
na sobie ubiór ochronny wysadzany diamencikami, niczym ko-
stium Arlekina, u pasa zaś wisiał mu istny arsenał sztyletów i re-
wolwerów z kolekcji „Szalonej Herbarciarni".
- Zazwyczaj nie chodzę tak mocno uzbrojony - oznajmił Kape-
lusznik, popijając herbatę - ale jak rozumiem, są tu obecni zbrod-
niarze wojenni. Przepraszam, czy ktoś nie powinien mnie poprosić,
żebym zdjął kapelusz? -Wycelował kluchowaty paluch w przewod-
niczącą Jefferson. - Chyba pani jest za to odpowiedzialna!
- Nie obchodzi mnie, co robi pan ze swoim kapeluszem - od-
parła sędzia, po czym zwróciła się do obrońców i skarżycieli. -
Proszę mi powiedzieć, kim jest ten osobnik.
- Doktor Theophilus Carter, niezaproszony krawiec i wynalaz-
ca - wyjaśnił Aąuinas, wstając. - Zaangażowaliśmy go, by dostar-
1AMES MORROW
czył dokument, przedstawiony tu jako dowód numer 919, oskar-
żonemu Paxtonowi.
- Dlaczego korzystaliście z usług kogoś tak niezrównoważone-
go? - zapytała ostrym głosem sędzia Jefferson.
- Och, ależ ja jestem wysoce zrównoważony! - zapewnił Szalo-
ny Kapelusznik. Ustawił filiżankę na rondzie kapelusza i wykonał
piruet. - To siły strategiczne są niezrównoważone.
- Nie zdawaliśmy sobie wtedy sprawy z jego stanu - wyjaśnił
Aąuinas.
- Chyba nie chce pan, żeby ten człowiek zeznawał, prawda, pa-
nie Bonenfant? - zapytała przewodnicząca Jefferson.
- Ale ja chcę zeznawać - rzekł Kapelusznik. - Mogę dowieść,
że George jest niewinny.
Bonenfant gestem przyzwał swojego klienta. George opuścił
szklaną budkę i stanął obok adwokata we wnęce zawalonej doku-
mentami dotyczącymi układu STABLE II.
- Czy jest jakiś powód do odrzucenia tego świadka? - zapytał
szeptem Bonenfant.
- To szaleniec - odparł George. - Czy szaleniec może zeznawać?
Zaprzysiężenie Theophilusa Cartera było najtrudniejszym za-
daniem w karierze woźnego sądowego. Po piętnastu minutach se-
mantycznych wygibasów udało się wreszcie dopełnić formalności.
- Czy zna pan oskarżonego Paxtona? - zadał pierwsze pytanie
Bonenfant.
- George i ja znamy się od dawna - odparł Kapelusznik. -
Znałem go, zanim jego spermatocyty przestały przekształcać się
w spermatydy. Czy mogę już złożyć zeznanie?
- Właśnie pan to robi.
- Cała sprawa poszłaby szybciej, gdybym powiedział panu, co
mówić. Proszę mnie zapytać: „Kiedy po raz pierwszy spotkał pan
oskarżonego?".
Bonenfant zgrzytnął zębami.
- Hm... kiedy po raz pierwszy...
- Kiedy przyszedł do mnie po swój darmowy ubiór ochronny.
Proszę mnie zapytać, ile oskarżenie zapłaciło mi za wykonanie te-
go kombinezonu.
- Ile oskarżenie zapłaciło panu za...
- Sprzeciw! - Kapelusznik zerwał się z miejsca z impetem, jak-
by był napędzany silnikiem odrzutowym. - Pytania tendencyjne!
Oskarżenie nie zapłaciło mi za wykonanie tego ubioru. Ale prze-
15. Tak oto kończy się świat
kupiło mnie, czyniąc właścicielem wspaniałego latającego skle-
pu. - Opadł z powrotem za pulpit. - Proszę mnie zapytać, co się
stało po tym, jak poinformowałem George'a, że musi podpisać
umowę sprzedaży wplątującą go w proceder wyścigu zbrojeń.
- Proszę, by sąd zauważył, iż mój klient został wrobiony przez
stronę oskarżającą. A teraz, panie Carter, co się stało po tym, jak
poinformował pan George'a, że musi podpisać...
- Podpisał ją, zabrał kombinezon i zniknął.
- Co było dalej?
- Zżerała mnie ciekawość, czy ktokolwiek zachowałby się tak
jak George. Wszak przyjął darmowy ubiór pomimo świadomości,
że ta technologia podważa skuteczność odstraszania! Zapakowa-
łem więc do kapelusza czyste formularze umów sprzedaży i wy-
biegłem ze sklepu. Pomyślałem, że jeśli pięćdziesiąt osób odmówi
ich podpisania, to George okaże się człowiekiem nieostrożnym
i będę musiał przekazać dowody przeciwko niemu stronie oskar-
żającej.
- Czy znalazł pan pięćdziesiąt osób?
Zdjąwszy filiżankę z ronda, Theophilus odwrócił kapelusz dnem
do góry i sięgnął do środka. Wydobył stamtąd plik formularzy.
- To pierwsze dwieście egzemplarzy, które rozdałem. Każdy
jest podpisany. W porządku, powiedziałem sobie. Zadowolę się
czterdziestoma pięcioma odmowami. Nic z tego. Trzydzieści? Nie-
możliwe. Dziesięć? Nie. Kończył mi się czas. Głowice dolatywały
już do celów. Jedna! Jeśli jedna osoba okaże się mniej nieostroż-
na od George'a, przekażę dowody jego winy.
- I czy znalazł pan taką osobę?
- Proszę mnie zapytać, czy znalazłem taką osobę.
- Właśnie to zrobiłem.
- Doprawdy? Cóż za zbieg okoliczności - mnie też się udało!
Proszę mnie zapytać, czy był to mężczyzna, czy może kobieta.
- Czy ta osoba była mężczyzną czy...
- To bez znaczenia! Ważne jest, że tylko jedna osoba na świe-
cie była gotowa martwić się o wpływ ubiorów ochronnych na od-
straszanie.
- Wysoki Sądzie, zgłaszani sprzeciw - rzekł Aąuinas. - Doktor
Carter nie sprawdził wszystkich ludzi na świecie.
Gdy sędzia Jefferson nakazała stenografistkom wykreślić ostat-
nie stwierdzenie świadka, Theophilus odczepił od pasa granat
odłamkowy w kształcie ananasa i zaczął gryźć żelazną obudowę.
1AMES MORROW
- Proszę mnie zapytać, dlaczego jestem szalony.
- Dlaczego jest pan szalony? - posłusznie zapytał adwokat.
Theophilus wyciągnął zawleczkę - nic się nie stało - i użył jej
do zamieszania herbaty. Wyjaśnił, że gdyby nie odmówiono mu
zaproszenia na ten świat, zaangażowałby się w prace nad scena-
riuszem rozbrojeniowym. Jego praca polegałaby na przesiady-
waniu w tajnym pomieszczeniu w Pentagonie i prowadzeniu roz-
ważań na temat doktryny strategicznej. Zakładano, że wszyscy
ludzie wykonujący tę pracę oszaleją. Byli bohaterami dwudzie-
stego pierwszego stulecia. Ich szaleństwo było darem dla rodza-
ju ludzkiego; dzięki Kapelusznikowi i jego współmęczennikom
ludzkość miała nigdy nie zapomnieć, jak blisko znalazła się sa-
mozagłady.
- Proszę mnie zapytać, czym zajmuję się teraz - rzekł Theo-
philus.
- Czym zajmuje się pan...
- Rehabilitacją historii. Długi dzień pracy, kiepska pensja, złe
warunki. - Ponownie sięgnął do kapelusza. Tym razem wyciągnął
plik dyskietek komputerowych. - Ten program to Marek Aure-
liusz. Ten z kolei pójdzie do mózgu Mahatmy Gandhiego. W pew-
nym momencie cała historia z radością aprobowała to, co ten sąd
próbuje uczynić. Potem jednak, kiedy George ocalił mi życie...
- Ocalił panu życie?! - zawołał Bonenfant. -W jaki sposób do-
szło do tego, że George ocalił panu życie?
- To ja zadaję tutaj pytania! Proszę mnie zapytać, jak doszło
do tego, że George ocalił mi życie.
- Jak doszło do tego, że George...
- Ktoś zamierzał mnie zastrzelić. Proszę mnie zapytać kto.
-Kto?
- Proszę nie pytać! To ani odrobinę nie pomoże oskarżonemu
Tarmacowi.
- Wcale nie zamierzałem go zastrzelić - wyjaśnił Brzdąc towa-
rzyszom. - Chciałem tylko przestraszyć go, żeby oddał mi swój
sklep.
- Ten sklep lata... czy tak właśnie powiedział? - zapytał Rand-
stable.
- Technologia dwudziestego pierwszego wieku - odparł
Brzdąc.
- Z radością obejrzałbym schemat - powiedział Randstable.
Theophilus wyciągnął kolejne dyskietki z kapelusza.
- Po tym jak George ocalił mi życie, zdałem sobie sprawę, że
twórcy porozumienia z Zatoki McMurdo przekroczyli swoje
uprawnienia. Stary George to fajny chłop. Powinniście zobaczyć
świadków, których zgromadziłem. - Kapelusznik pomachał dys-
kietką. - Spójrzcie! Sokrates będzie zeznawał na jego korzyść!
I święty Franciszek z Asyżu! Joanna d'Arc! Sam Jezus Chrystus
jest gotowy stanąć za pulpitem i złożyć korzystne zeznania... Tak,
ten sam Jezus Chrystus, który powiedział: „Gdy ktoś zbombardu-
je twoje miasto stołeczne, oddaj mu również do zbombardowania
swój najlepszy port".
George zauważył, że twarz wielebnego Sparrowa gwałtownie
przybiera purpurowy kolor.
Aąuinas ponownie wstał i powiedział:
- Wnoszę, by cały ten bełkot został usunięty z akt.
- Pan Carter zeznał, że mój klient został wrobiony - zaprote-
stował Bonenfant. -To ważne stwierdzenie.
Podczas gdy przewodnicząca składu sędziowskiego zastanawia-
ła się, Theophilus schował dyskietki i formularze umów z powro-
tem do kapelusza.
- Zeznania świadka zostają przyjęte jako materiał dowodowy
- ogłosiła sędzia Jefferson. - Nie zamierzamy jednak wysłuchiwać
dalszych rewelacji. Oskarżenie może przesłuchać świadka.
- Oskarżenie rezygnuje z przesłuchania - oznajmił Aąuinas.
- Doprawdy? Dlaczego? - zdziwiła się sędzia Jefferson.
- Ponieważ życie jest krótkie, Wysoki Sądzie.
Tak jak człowiek w gorączce widzi rzeczy groteskowo pomniej-
szone lub powiększone, grubsze lub cieńsze, tak i George ujrzał
świat z diametralnie innej perspektywy, gdy tylko zajął miejsce
za pulpitem dla świadków. Publiczność, istota oswojona i przewi-
dywalna, jak to się wydawało ze szklanej budki, teraz sprawiała
wrażenie krwiożerczej tłuszczy. Sędziowie spoglądali na niego
wrogo. Woźny był postacią ponurą i bezlitosną.
- W jaki sposób zarabiał pan na życie? - zaczął przesłuchanie
Bonenfant.
- Ryłem napisy na nagrobkach - odparł George. - I prowadzi-
łem sprzedaż nagrobków.
- Czy ta praca miała cokolwiek wspólnego z bezpieczeństwem
narodowym?
JAMES MORROW
- Nie. - Jak dotąd wszystko w porządku, pomyślał.
Bonenfant wydobył dokument numer 919 z pobliskiego stosu
materiałów dowodowych.
- Właściwie cały akt oskarżenia przeciwko panu opiera się na
tej jednej umowie sprzedaży. Czy to pański podpis widnieje na
dole?
-Tak.
- Czy Theophilus Carter nalegał, by zapoznał się pan z treścią
umowy przed jej podpisaniem?
-Nie.
- A czy zapoznał się pan z jej treścią?
- Niezupełnie.
- Wedle tej umowy uważa pan, że istnienie ubiorów ochron-
nych zachęca amerykańskich przywódców do prowadzenia polity-
ki nuklearnej konfrontacji.
- Nie wiedziałem nawet, co to jest „nuklearna konfrontacja".
Nadal nie wiem.
- Czy uważał pan, jak wynika z umowy, że istnienie ubiorów
ochronnych odwraca uwagę ludzi od kwestii naprawdę istotnych,
rozmów STABLE, planu MARCH, doktryny braku pierwszego
uderzenia?
- Z pewnością nie.
- Czyli ten dokument wkłada w pańskie usta słowa, których
pan nie wypowiedział?
Poruszenie przy stole oskarżenia.
- To samo czyni teraz pan obrońca - oznajmił Aąuinas.
- Proszę zadać inne pytanie - zarządziła sędzia Jefferson.
- Szczerze mówiąc, Wysoki Sądzie - Bonenfant wrócił spokoj-
nie na swoje miejsce - mój klient jest tak wyraźnie niewinny, że
nie potrafię wymyślić żadnego dodatkowego pytania, które miał-
bym mu zadać. Świadek należy do pana, panie Aąuinas.
Gdy oskarżyciel ruszył naprzód, George'owi przeszły po ple-
cach ciarki.
- Powiedział pan sądowi, że zajmował się sprzedażą nagrob-
ków - zaczai Aąuinas.
Boże, czyżby już mnie przygwoździł? Nie, przecież naprawdę
sprzedawałem nagrobki.
- Zgadza się.
- Czy kazał pan swoim klientom podpisywać umowy sprzeda-
ży, których treści nie znali?
- Nie.
- A jednak prosi pan sąd, by uwierzył, że podpisał pan umowę
sprzedaży ubioru ochronnego, nie czytając jej?
- Przeleciałem ją wzrokiem. Niewiele zrozumiałem.
- „Niniejszym przyznaję się do współudziału w nuklearnym
wyścigu zbrojeń". Według mnie to brzmi zupełnie jasno.
Ekspert od sępów. Wszystko będzie dobrze, jeśli tylko pojawi
się ekspert od sępów.
- Inne części były trudne do zrozumienia.
- Czy słowa „Niniejszym przyznaję się do współudziału w nu-
klearnym wyścigu zbrojeń" są dla pana zrozumiałe, czy nie?
George wiedział, że jego głos zabrzmi słabo, jak przyznanie się
do winy.
- Tak, są zrozumiałe. - Słabo. Jak przyznanie się do winy. -
Chciałem, żeby moja córeczka dostała ubiór ochronny. Co w tym
złego?
Oskarżyciel wyciągnął umowę sprzedaży przed siebie na całą
długość ramienia, jakby się jej brzydził.
- Czy mógłby pan wskazać choćby jedno pańskie działanie,
które przeczyłoby tezie o pańskiej nieostrożności?
- Cóż, właściwie nie. Nie. Jeśli jednak wysłuchał pan zeznań
pana Cartera, to wie pan, że praktycznie wszyscy inni...
- Wszyscy inni nie są oskarżeni w tym procesie.
Aąuinas zaczął powoli chodzić wokół stołu oskarżenia. George
zadrżał jak przyszpilona ćma.
- Ciekawi mnie jedna sprawa, panie Paxton - rzekł w końcu
oskarżyciel. - Jaki jest pański stosunek do współoskarżonych?
- Mój stosunek do nich?
- Tak.
- Są moimi przyjaciółmi.
- Dobrymi przyjaciółmi?
- Gramy razem w pokera. Wielebny Sparrow obronił mnie
kiedyś przed dwoma niebezpiecznymi podporucznikami. Doktor
Randstable nauczył mnie podstawowych otwarć szachowych. Ge-
nerał Tarmac pomógł mi znaleźć klinikę leczenia bezpłodności.
- A więc lubi ich pan?
- Pewnie. Z pewnością nie są zbrodniarzami wojennymi.
- A co pan sądzi o ich pomysłach?
- O czym? - zapytał George uprzejmie.
- O ich pomysłach.
JAMES MORROW
- Gdybym to ja siedział w Waszyngtonie, zapewne nie wymy-
śliłbym niczego lepszego.
Aąuinas się skrzywił.
- Raz jeszcze pytam. Co pan sądzi o pomysłach współoskarżo-
nych?
George'owi stanął przed oczami obraz uczniów szkół średnich
z całego świata, rozpoczynających ceremonię rozbrojeniową. Bum!
Sowiecka rakieta SS-90 zsunęła się do wnętrza krateru wulkanu
Erebus. Pomyślał: Nasza sprawa stoi dobrze, moi przyjaciele do-
skonale się bronili, a teraz ja wszystko zepsuję. Jestem jednak
w sądzie. Dotknąłem Biblii i przysiągłem mówić prawdę.
- Musiałbym chyba odpowiedzieć, że...
W żołądku zebrała mu się ciężka kula. Overwhite nigdy więcej
się do mnie nie odezwie. Randstable nie nauczy mnie nowych
gambitów. Sparrow przestanie się za mnie modlić. Brzdąc zniena-
widzi mnie na zawsze.
- Musiałbym chyba odpowiedzieć, że pomysły moich przyjaciół
były kiepskie.
- Kiepskie?
- Tak. Kiepskie. Kiepskie pomysły. Okropne, w gruncie rzeczy.
Aąuinas zaczął składać usta do gigantycznego uśmiechu.
- Jak pan sądzi, dlaczego współoskarżeni tracili tyle czasu
i energii na tak kiepskie pomysły?
- Trudno powiedzieć.
Uśmiech oskarżyciela się poszerzył.
- Czy może pan zgadnąć?
- Cóż, przypuszczam, że wymyślanie kiepskich pomysłów jest
ciekawsze i bardziej ekscytujące, niż... no, wie pan.
- Niż co?
- Wie pan.
- Dążenie do całkowitego rozbrojenia?
- Tak - westchnął George.
Uśmiech Aąuinasa osiągnął maksymalną szerokość.
- Nie mam więcej pytań - rzekł, teatralnym gestem rzucając
umowę sprzedaży na stół.
Podczas nieobecności George'a w szklanej budce atmosfera
wyraźnie się ochłodziła.
- Mówiłeś bardzo ciekawie - powiedział Overwhite bezbarw-
nym głosem, gdy niedawny świadek zasiadł na swoim miejscu.
- Brawa za uczciwość - rzekł Randstable bez entuzjazmu.
.
- Chyba tylko nie musiałeś wspominać o tych kiepskich pomy-
słach - uznał Brzdąc.
- Tak, też miałem trudności z zaakceptowaniem tej części two-
jej wypowiedzi - dodał Overwhite.
- Całkowite rozbrojenie to mrzonka - dorzucił Wengernook. -
Seabird sam to przyznał.
- Nie musisz ciągle tego powtarzać - warknął George.
Sędzia Jefferson włożyła okulary, pobieżnie przejrzała leżącą
przed nią umowę sprzedaży i zapytała:
- Czy mam rozumieć, że obrona zakończyła przedstawianie
materiału dowodowego?
- Nasz ostatni świadek stanie za pulpitem jutro - odpowiedział
Bonenfant.
George skurczył się, kiedy adwokat rzucił mu piorunujące
spojrzenie.
Ciśnięty w otchłań lodowego piekła, za jedyną pociechę ma-
jąc malunek swojego nie narodzonego dziecka, przepełniony
uczuciem, że jego wystąpienie jako świadka było katastrofą, drę-
czony myślą, że zdradził towarzyszy, George mimo wszystko był
najszczęśliwszym z ludzi. Przez salę sądową kroczyła bowiem, ze
wzrokiem utkwionym nieruchomo przed siebie, przyszła matka
przyrodniej siostrzyczki Holly. Spermatydy George'a drżały z roz-
koszy. Morning uśmiechnęła się do niego przelotnie, krótko;
a może nie uśmiechnęła się wcale. Pod wpływem jej obecności
zmieniał się świat. Lodowe wnętrze zajaśniało. Wszyscy na gale-
rii, nawet zgarbieni starcy z wyblakłymi oczami, nabrali dziwne-
go piękna.
- Hej, patrzcie - powiedział Wengernook. - To ta dama od pe-
ryskopów.
- Osoba tak chłodna powinna czuć się dobrze w tym otoczeniu
- mruknął Brzdąc.
- Zamknijcie się, dobrze? - syknął George.
Gdy Morning została zaprzysiężona, Bonenfant zapytał:
- Czy jest pani uchodźcą wojennym?
Kobieta zamknęła oczy i głosem, który George'owi i jego sper-
matydom wydał się zmysłowy, odpowiedziała:
- Byłam praktykującą psychoterapeutką w Chicago, kiedy
miasto jeszcze istniało.
JAMES MORROW
- Czy leczyła pani sześciu rozbitków z wojennego syndromu
winy na pokładzie okrętu podwodnego „City of New York"?
-Tak.
- Dlaczego chce pani zeznawać?
- Wiem coś, co przemówi na korzyść oskarżonego Paxtona.
- Coś, czego dowiedziała się pani, lecząc go?
George skrzywił się w duchu. Nic nie wprawia człowieka
w większe zakłopotanie, zdał sobie sprawę - żaden stopień nago-
ści czy publicznego ośmieszenia - niż obserwowanie, jak inni
o nim rozmawiają.
- Nie, moje zeznania dotyczą wydarzeń wcześniejszych - od-
parła Morning. - Panie Bonenfant, Wysoki Sądzie, pozwolę sobie
cofnąć się do dnia ewakuacji Paxtona. Nasz okręt podwodny cze-
kał w porcie bostońskim na powrót grupy wysłanej po oskarżone-
go. Wycelowałam jeden z peryskopów na jego rodzinne miasto.
- Po co?
- Chciałam przyjrzeć się mojemu nowemu pacjentowi.
- Naprawdę?
- Nie. Zafascynowało mnie samo miasto. Uświadomiłam sobie,
że wkrótce zniknie z powierzchni ziemi, i chciałam zobaczyć, jak
wszyscy się zachowują. Twarze ludzi były mroczne i napięte. Drep-
tali wokół swoich małych spraw - odbierając korespondencję, ku-
pując pączki na niedzielny obiad - i nie potrafiłam odnaleźć
w nich radości. To było na tydzień przed Bożym Narodzeniem. Po-
tem jednak mała dziewczynka i jej matka wyszły ze sklepu. Mat-
ka niosła torbę z zakupami. Dziewczynka trzymała w rączkach
małego plastikowego bałwana. Coś o nim mówiła. Odczytałam
z ruchu warg: „Będziesz mieszkał na naszej choince!". Poczułam
się naraz o wiele lepiej... i o wiele gorzej.
Potem uderzyły rakiety i matka została uwięziona pod zwałami
gruzu. Było ciemno. Musiałam przełączyć się na podczerwień.
„Chce mi się pić", mówiła kobieta. To był wpływ pierwszej dawki
promieniowania, oczywiście. Mała dziewczynka wbiegła do płoną-
cego sklepu i wróciła z kartonem soku pomarańczowego. Trudno
jej było go otworzyć. Powiedziała - dzieci są tak przejęte mówie-
niem, że ruchy ich warg łatwo odczytać - powiedziała: „Zobacz,
mamusiu, udało mi się, otworzyłam go! Czy od tego wyzdrowie-
jesz, mamusiu?". Podała matce do picia sok pomarańczowy.
„Wszystko będzie dobrze, mamusiu", mówiła. Matka zamknęła
oczy - przestała oddychać. Potem nadszedł mężczyzna, który znał
dziewczynkę. Chyba był pracownikiem banku. Wyglądał jak za-
hipnotyzowany. „Czy moja mamusia nie żyje?", pytała dziewczyn-
ka. „Czy moja mamusia jest teraz w niebie?". Mężczyzna upadł.
Mała dziewczynka zaczęła płakać. „Chcę do tatusia", mówiła. Kil-
ka sekund później nadleciała kolejna rakieta.
A potem, w następnym miesiącu, kiedy leczyłam oskarżonego,
pokazał mi on przedszkolne zdjęcie swojej córeczki i zdałam so-
bie sprawę, kto podał umierającej kobiecie sok pomarańczowy.
Sens całej tej historii jest taki, Wysoki Sądzie, że George Paxton
jest w o wiele większym stopniu ofiarą tej wojny, niż jej sprawcą.
Jego żona i córeczka zginęły niewinne, on sam byłby kolejnym nu-
merem w kategorii „strat pośród ludności cywilnej", gdyby oskar-
żenie nie wyciągnęło jego nazwiska z kapelusza, nie sfingowało
dowodów przeciwko niemu i nie uczyniło oskarżonym w tym żało-
snym procesie. Chcecie zemsty? Skażcie go. Sprawiedliwości? Po-
zwólcie odejść... Nie odpowiem na więcej pytań i nie zgadzam się
na przesłuchanie przez oskarżyciela.
Chlipnięcia George'a były powolne i miarowe, niczym uderze-
nia werbla na pogrzebie. Ktoś - Brzdąc? Wengernook? - uścisnął
mu kolano, dodając otuchy.
- Panie Aąuinas, czy zgadza się pan zrezygnować z przesłucha-
nia świadka? - zapytała sędzia Jefferson.
- Chciałbym zadać jedno pytanie - odpowiedział oskarżyciel.
- W porządku - powiedziała Morning. - Jedno.
Aąuinas przeszedł po balonie z napisem „Kiedy?" i stanął
przed pulpitem.
- Jak zrozumiałem z pani zeznania, doktor Yalcourt, znajdowa-
ła się pani na pokładzie „City of New York" przez cały czas trwa-
nia siedmiotygodniowej podróży ze Stanów Zjednoczonych na An-
tarktydę. Rozumiem również, że w tym czasie przeprowadziła
pani z George'em Paxtonem serię prywatnych sesji psychoanali-
tycznych. Jeśli nie zaprzeczy pani tym faktom, to moje pytanie
jest następujące - do jakiego stopnia jest pani uczuciowo związa-
na z oskarżonym?
Nie zapłodniona matka przy nadziei zmarszczyła lekko czoło
i wyprostowała się.
- Nie jestem teraz - powiedziała - ani nie byłam w przeszłości
uczuciowo związana z oskarżonym.
ROZDZIAŁ 16
w którym pada odpowiedź na kluczowe pyta-
nie i zostaje wymierzone coś bardzo podobnego
do sprawiedliwości
- Sąd wysłucha przemówienia końcowego oskarżenia - ogłosi-
ła Shawna Queen Jefferson.
Aąuinas podniósł się, podszedł do stołu sędziowskiego i stanął
w milczeniu przed członkami trybunału.
- Piętnaście miliardów lat temu - zaczai wreszcie - powstał ko-
smos. Nikt, nawet najlepsi z naszych naukowców i teologów, nie
wie w jaki sposób i dlaczego. - Założywszy ręce z tyłu, zaczął spa-
cerować wokół stosu lodowych makiet. - Później, jakieś trzy i pół
miliarda lat temu, miał miejsce kolejny cud. Na jednej konkret-
nej planecie, Ziemi, ukształtowały się molekuły organiczne. Nie
wiemy, czy ten sam cud zaistniał jeszcze gdziekolwiek indziej.
Możliwości były ogromnie wielkie, szansę niewyobrażalnie małe.
- W tym tempie nie skończy przez tydzień - mruknął Wenger-
nook.
- Zamknij się - powiedział Overwhite.
- Organizmy ewoluowały - ciągnął Aąuinas. - Pojawiły się
wielkie małpy. Niektóre z nich były mięsożerne, może nawet prak-
tykowały kanibalizm. Jest prawdopodobne, że gatunek ludzki
odłączył się od gałęzi dwunożnych, wyposażonych w niewielki
mózg, używających narzędzi naczelnych, które wykazywały zdu-
miewającą skuteczność w mordowaniu.
George spostrzegł, że wielebny Sparrow zdaje się przeżywać
atak apopleksji.
- Czy zatem agresywność jest cechą wrodzoną? - ciągnął Aqui-
nas. - Czy kwestia nuklearna była zaledwie symptomem o wiele
głębszego problemu? Nikt tego nie wie. Ale jeśli tak jest, to odpo-
wiedzialność za to, co mamy przyjemność nazywać naszym bra-
kiem człowieczeństwa, wciąż spoczywa w ociekających krwią rę-
kach rodzaju ludzkiego. Hipoteza małpy-mordercy nie określa
przeznaczenia, raczej precyzuje plan. Uważajcie, ostrzega bajka.
Ostrożnie. Zbliżają się kłopoty. Śmiercionośna broń jest w rękach
istot, dla których pokój to nuda.
- Chyba się wyrzygam - powiedział Brzdąc.
- Lecz ostrzeżenie nie zostało wysłuchane. Broń nie została ob-
jęta kontrolą. I wtedy, któregoś zimnego Bożego Narodzenia,
śmierć spadła na godny podziwu gatunek - gatunek, który pisał
symfonie, który wydał z siebie Leonarda i który poleciałby do
gwiazd. Nie musiało się tak stać. Potrzebne były tylko trzy cnoty -
twórcza dyplomacja, techniczna pomysłowość i moralne oburze-
nie. Lecz najważniejszą z nich jest oburzenie.
- Ty próżny bałwanie, sam tego też potrzebowałeś - rzekł
Brzdąc.
- I to niemało - dodał Wengernook.
- Zamknijcie się - warknął Overwhite.
- Przez ostatnie dwadzieścia dni ściany tego uświęconego pa-
łacu były schronieniem dla dziwacznego świata - rzekł Aąuinas. -
Świata, w którym groźbę nazywa się bezpieczeństwem, zniszcze-
nie strategią, atak obroną, troskę o siebie samorozbrojeniem,
a machiny chaosu i ekologicznego koszmaru środkami pola walki.
- A sądy kapturowe trybunałami - dorzucił Brzdąc.
- Jest to świat generała majora Rogera Tarmaca, Marcowego
Zająca, który wierzył, że jego sławetna triada, jego atomowa
Święta Trójca jest zbawieniem dla Ameryki. W imię Bombowców,
i Łodzi Podwodnych, i Rakiet Ziemia-Ziemia - amen! Jest to świat
Briana Overwhite'a, ulubionego przez przemysł zbrojeniowy roz-
broiciela, który nigdy w trakcie swojej całej kariery nie odmówił
Pentagonowi upatf zonego systemu broni. Jest to świat Williama
Randstable'a, inżyniera zagłady, którego inteligentne rakiety by-
ły tylko jeszcze jednym pociskiem w rewolwerze, za pomocą któ-
rego ludzkość grała w rosyjską ruletkę, jeśli wybaczycie mi pań-
stwo to określenie. Jest to świat Petera Sparrowa, proroka fali
1AMES MORROW
uderzeniowej, który chciał, by Ameryka okazała swą moralną wyż-
szość nad przeciwnikiem, upodabniając się do niego, przejmując
system gospodarczy i mentalność państwa policyjnego. Jest to
świat Roberta Wengernooka, księgowego dopuszczalnych strat,
który zapomniał, że gatunek tak dociekliwy jak Homo sapiens nie
potrafi tworzyć planów wojny, nawet wojny ostatecznej, nie za-
mierzając w końcu sprawdzić, jak zadziałają. I jest to świat Geor-
ge'a Paxtona, przeciętnego obywatela, być może najbardziej win-
nego ze wszystkich. Każdej nocy człowiek ten kładł się do łóżka
wiedząc, że ludzkość wycelowuje w siebie broń nuklearną. Każde-
go ranka budził się wiedząc, że rakiety nadal są wycelowane.
A jednak nigdy nie podjął najmniejszego kroku, by zapobiec za-
grożeniu.
Czy Bonenfant i jego ludzie odnaleźli eksperta od sępów? - py-
tały spermatydy George'a. Nie mam pojęcia, odpowiedział im.
- Uczeni sędziowie, macie wydać wyrok w procesie. Wasz wer-
dykt będzie ostatnim rozdziałem w historii ludzkości. Będzie
czymś istotnym. Można nawet spekulować, że teraz poza naszym
Układem Słonecznym jakiś inny inteligentny gatunek przygląda
się temu procesowi, pragnąc przekonać się, co warta jest broń nu-
klearna. Zachęcam was więc, byście napełnili pióra czarną krwią
i odpowiedzieli tym niebiańskim podsłuchiwaczom, że żniwo bro-
ni atomowej jest trojakie. To duchowa degeneracja, samooszuki-
wanie i śmierć. Być może, powinniśmy ukryć wasz werdykt w nie-
zniszczalnej kapsule pod antarktycznym lodem, by któregoś dnia,
za rok, dziesięć czy sto lat, jakiś wędrowiec po Mlecznej Drodze
odnalazł go i dowiedział się, że przy całym naszym zamiłowaniu
do przemocy w ostatecznym momencie byliśmy zdolni powiedzieć
„nie" bombie atomowej i „tak" życiu.
- Czy on sam wymyśla te bzdury? - zapytał Brzdąc.
- Wszyscy dobrzy autorzy już zmarli - mruknął w odpowiedzi
Wengernook.
- Zamknijcie się - powiedział George.
- Chociaż nie możemy być pewni, do kogo przemówi wasz wer-
dykt - ciągnął Aąuinas - wiemy, czyim będzie pomnikiem. Będzie
pomnikiem tłumów istot niezaproszonych na świat, które obser-
wują ten proces, i tysięcznych mas czekających cierpliwie na lo-
dowcu. Będzie pomnikiem historii - ludzi, którzy walczyli o uczy-
nienie tej planety skarbcem sztuki i wiedzy, i których wysiłki
zostały zmarnowane. I będzie pomnikiem społeczności, o której
pogrążeni w bólu czasem zapominamy. Mówię tu o pięciu miliar-
dach mężczyzn, kobiet i dzieci, rozerwanych na kawałki i spalo-
nych żywcem, napromieniowanych i zmiażdżonych, uduszonych
i zagłodzonych na śmierć w niedawnym nuklearnym holokauście.
Ich krew wznosi krzyk ku niebiosom, ale ich głosu nikt nie sły-
szy. Pozwólcie im się wypowiedzieć, panie i panowie sędziowie.
Dajcie im głos.
AQUINAS OGŁASZA ELEGIĘ DLA RODZAJU LUDZKIEGO,
krzyczał napis na zboczu Góry Kościelnej tego popołudnia.
- Sąd wysłucha przemówienia końcowego obrony - oznajmiła
sędzia Jefferson.
George zauważył, jak pusto zrobiło się przy stole Bonenfanta -
zniknęła Dennie, zniknął Parkman, zniknęły wszystkie dokumen-
ty oprócz jednego.
- Pamiętajcie, co powiedział nam na okręcie - mruknął Brzdąc.
- Ma jeszcze jednego czy dwa asy w rękawie.
- Wolę dwa - rzekł Wengernook.
- Asa karo i asa pik - powiedział Randstable.
- Czcigodni sędziowie - zaczai Bonenfant - twierdzę, że jeśli
odrzucimy kwiecistą retorykę mojego szacownego oponenta,
kwestia, którą musicie rozstrzygnąć, jest prosta. Czy tych sześciu
mężczyzn pragnęło wywołać wojnę, czy też próbowało zachować
pokój? Ich celem, jak ujrzeliśmy, był pokój. Zaiste, żaden fakt
nie uzyskał pełniejszego potwierdzenia podczas tego długiego
procesu.
Pamiętajmy przede wszystkim, że moi klienci nie prosili o to,
by broń nuklearna znalazła się w ich dyspozycji. Nie pragnęli
odziedziczyć świata, który znał te obsceniczne urządzenia. Odzie-
dziczyli go jednak, razem z groźbą dla wolności, jaką stanowił so-
wiecki komunizm. Pytani was więc, uczeni sędziowie, czy który-
kolwiek z was postąpiłby inaczej na ich miejscu?
Wiemy wszyscy, że pokoju nie udało się uratować. W trakcie ni-
niejszego procesu politykę unikania wojny - strategię odstrasza-
nia poprzez zachowanie równowagi strategicznej - określono ja-
ko sprzeczną z naszymi interesami. W trakcie przesłuchania
Roberta Wengernooka oskarżyciel posunął się nawet do sugestii,
JAMES MORROW
iż moi klienci tak energicznie wprowadzali w życie doktrynę od-
straszania, że zmusili Związek Sowiecki do samobójczego ataku,
i to przeprowadzonego siłami typowymi dla drugiego uderzenia,
ni mniej, ni więcej.
Cóż, jest to zaiste nieprawdopodobny scenariusz. Szalony. Fan-
tastyczny. Dziwaczny... To po prostu nie wydarzyło się w ten spo-
sób. Potrafię to udowodnić.
W sali zapanowało poruszenie. Reporterzy wychylali się za ba-
rierkę loży prasowej.
- Byłoby rzeczą całkiem niezwykłą, gdybym na tym etapie pro-
cesu chciał powołać nowego świadka. A jednak, Wysoki Sądzie, to
właśnie zamierzam uczynić. Jest bowiem w tej sprawie siódmy
oskarżony - oskarżony, który powinien był stanąć przed sądem za-
miast moich klientów.
W sali dał się słyszeć pomruk zdziwienia; w pięćdziesięciu ję-
zykach zadawano sobie pełne niedowierzania pytanie.
- Procesy przeciwko zwierzętom nie są niczym nowym. Platon
w „Prawach" poucza, że jeśli zwierzę pociągowe zabije człowieka,
krewni zmarłego mają ukarać je za morderstwo. W Księdze Wyj-
ścia mówi się, że jeśli wół zadepcze człowieka, wołu tego należy
ukamienować. Do dziś dnia jednak nikt nigdy nie oskarżał zwie-
rzęcia, które moi asystenci zaraz przyprowadzą.
W sali rozległo się głośne, przenikliwe zgrzytanie - pisk nie
naoliwionych kół. Dennie i Parkman z najwyższym trudem pchali
w stronę ławy sędziowskiej duży drewniany wózek.
Na wózku stała metalowa klatka.
W klatce znajdował się wielki sęp.
- Pierwszy dzień wojny zaskoczył mnie w trakcie polowania na
sępa - wyjaśnił Bonenfant. - Ścigałem to stworzenie od kanadyj-
skiego półwyspu Nowa Szkocja po stan Massachusetts. Schwyta-
łem je niedaleko rodzinnego domu George'a Paxtona i wkrótce po-
tem wszedłem na pokład okrętu podwodnego „City of New York".
Aąuinas zatrząsł się z wściekłości.
- Wysoki Sądzie, to jest sala sądowa, a nie ogród zoologiczny!
Bez względu na znaczenie, jakie może posiadać dla sprawy to tłu-
ste ptaszysko, z pewnością jest już za późno, by mogło zostać do-
puszczone jako dowód rzeczowy.
- Błagam o wyrozumiałość sądu - rzekł Bonenfant, podnosząc
ze stołu jedyny leżący tam dokument i podając go Dennie. - Dwa
dni temu moja asystentka wyruszyła na męczącą wyprawę w góry.
Poszukiwała pewnego człowieka. Znalazła go dziś rano. Wysoki
Sądzie, oto zeznanie doktora Laslo Prendergorsta, mieszkańca
Stacji Arktycznej 905, czarnokrwistego ornitologa, hipotetyczne-
go laureata Nagrody Nobla i najznakomitszego eksperta od sępów
na całej Antarktydzie.
- Nie mieliśmy czasu zrobić kopii - powiedziała Dennie, kła-
dąc dokument przed sędzią Jefferson.
- Doktor Prendergorst przebadał ten okaz - mówił dalej Bo-
nenfant - potwierdzając jednocześnie nasze podejrzenia. W koń-
cowym okresie plejstocenu teren Ameryki Północnej zamiesz-
kiwał gatunek szybko latającego, wędrownego sępa Teratornis.
Przedstawiciele jednego gatunku, Argentavis magnificens, były
największymi ptakami, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi. W dwu-
dziestym wieku naukowcy uznali, że wszystkie sępy z podrodziny
Teratornis, w tym również gigantyczny Argentavis magnificens, wy-
ginęły. Był to jednak błędny pogląd. Niewielka populacja Argenta-
vis przetrwała. W swoim zeznaniu doktor Prendergorst przypomi-
na podobną historię dotyczącą latimerii, ryby z okresu górnej
kredy, uważanej za dawno wymarłą, której żywy okaz wyłowiono
w roku 1938 u południowych wybrzeży Afryki. Plotki o jej wymar-
ciu okazały się mocno przesadzone.
Sędzia Wojciechowski uśmiechnął się. Sęp chwytał za pręty
krat zakrzywionym dziobem, zaciskał na nich szpony.
Na znak dany przez Bonenfanta Parkman wyciągnął z nesesera
obrońcy jakieś papiery i podał je sędziom.
- Wysoki Sądzie, przekazujemy niniejszym nową kopię dowo-
du rzeczowego obrony, dokumentu numer 318, wydruku kompu-
tera Dowództwa Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych określa-
jącego rozmiary, prędkość, kod radarowy oraz trajektorię lotu
obiektów, które rozpoczęły wojnę. Czy obiekty te leciały nad Ka-
nadą w kierunku Waszyngtonu? Tak. Czy kształtem przypominały
sowieckie rakiety SS-90? Tak.
Lecz... - Bonenfant przerwał dla większego efektu - czy były
one sowieckimi rakietami SS-90? Nie! Było to stado wstrętnych
wprawdzie, lecz całkowicie niegroźnych sępów odbywających
swój doroczny jednodniowy przelot z Nowej Fundlandii na pół-
wysep Jukatan. Jeśli to, co mówię, wzbudza wasze wątpliwości,
panie i panowie sędziowie, przyjrzyjcie się proszę zdjęciu sateli-
tarnemu z ostatniej strony. Ma ono potwierdzać dane Dowództwa
Sił Powietrznych. Jednak nie przedstawia rakiety z ładunkiem
1AMES MOREOW
nuklearnym, Wysoki Sądzie. Przedstawia sępa. Widać nawet śla-
dy krwi na jego dziobie.
Aąuinas poderwał się z miejsca.
- Wysoki Sądzie, jak długo jeszcze będziemy musieli uczestni-
czyć w tej żałosnej prezentacji?
Sędzia Jefferson poprawiła okulary na nosie, spojrzała na do-
wód numer 318 i powiedziała:
- Pańskie odkrycia są zupełnie niezwykłe, panie Bonenfant,
i sąd dopuszcza je jako dowód w sprawie, ale czego mają dowodzić?
- To proste. Doktryna zbrojnego odstraszania nie zawiodła.
Wojna wybuchła przez przypadek. Gdyby sępy wybrały nieco inną
trasę lotu tego sobotniego poranka, uniknęłyby czujnego wzroku
satelitów zwiadowczych, jak miało to miejsce wielokrotnie wcze-
śniej, i równowaga jądrowa pozostałaby zachowana. Moi klienci
nie planowali żadnych zbrodni przeciwko pokojowi i żadnych
zbrodni nie dokonali. Doktryna zbrojnego odstraszania działała,
Wysoki Sądzie. Ona działała.
- Działała - potwierdził Brzdąc.
- Działała - dodał Wengernook.
- Działała - dorzucił Overwhite.
- Działała - rzekł Randstable.
- Działała - stwierdził wielebny Sparrow.
- I to jest wszystko, co mam do powiedzenia - zakończył Bo-
nenfant.
Sędzia Jefferson skierowała na uwięzionego w klatce sępa peł-
ne namysłu spojrzenie - spojrzenie, w którym George dopatrzył
się ogromu mądrości i współczucia - po czym oznajmiła, że sąd
uda się na naradę w celu uzgodnienia werdyktu.
I tak oto lodowy kontynent stał się czymś w rodzaju gabinetu
lekarskiego, z resztką ludzkości oczekującą w przedpokoju na od-
powiedź, czy jej zbiorowa choroba jest nieuleczalna.
W umyśle George'a walczyły ze sobą sprzeczne myśli. Czy po-
winienem był wspomnieć o Justine - o jej instynktownym prze-
konaniu, że ubiory ochronne na nic się nie zdadzą? Mówić więcej
o Holly? Przypomnieć mechanicznego konia sprzed baru sałatko-
wego, Wielką Niedźwiedzicę, lalkę Mary Merlin schowaną szafie?
Z pewnością mogłem bardziej podkreślić pozytywne cechy moich
współtowarzyszy...
16. Tak oto kończy się świat
TAK OTO KOŃCZY SIĘ SWLAT
Chodził po celi, żłobiąc ślad w lodzie.
Dlaczego twoja przyszła żona nie przychodzi cię odwiedzić? -
pytały jego spermatydy.
Gdyby wiadomość o tym dotarła do sędziów, odparł, wiedzieli-
by, że jest ze mną uczuciowo związana.
Oczywiście, rzekły spermatydy. Tak. Naturalnie. Ale dlaczego
i tak nie przychodzi?
Nie wiem, wyznał.
Składając zeznania powiedziała, że cię nie kocha.
Tylko po to, żeby mi pomóc.
NARADA SĄDU TRWA, głosił napis na zboczu Góry Kościelnej.
- Przypomina to pokerową rozgrywkę - rzekł Overwhite.
- Pewnie rozważają zeznanie Paxtona - wtrącił Brzdąc. - Mu-
siało do nich trafić całe to gadanie o złych pomysłach..
- Bez wątpienia - dodał Wengernook.
- Powiedziałem prawdę - zaprotestował George.	>
- Zostawcie go w spokoju - powiedział Overwhite. Ścisnął dłoń
George'a. - Przykro mi, że musiałeś wysłuchać tej opowieści
o swojej córeczce.
- Nic się nie stało - odparł George. - Nie, właściwie się stało -
dodał.
- Wojna zawsze ma swoje ludzkie oblicze - rzekł sentencjonal-
nie Brzdąc.
- Czy sądzicie, że ten sęp zrobił dobre wrażenie na Shawnie
Jefferson i reszcie sędziów? - zapytał Overwhite.
- Na pewno - rzekł Wengernook.
- To było świetne posunięcie ze strony Bonenfanta - dodał
Randstable. - Naprawdę sprytne.
- Cała ta historia dowodzi, że nie ryzykuje się wojny, będąc
zbyt silnym - podkreślił Brzdąc.
- Pula jest otwarta - rzekł Randstable.
- Stawiam orzech - powiedział Wengernook.
- A ja dwa - dodał Overwhite.
- Powinniśmy się cieszyć - rzekł Brzdąc. - To dobry znak, kiedy
przysięgli naradzają się przez długi czas.
- Jest tak tylko na filmach - odparł Wengernook.
JAMES MORROW
- Nie ma żadnych przysięgłych - zauważył Overwhite.
- Nie ma żadnych filmów - powiedział cicho George.
- Przebijam - rzekł Brzdąc.
JUTRO SĄD OGŁOSI WERDYKT, brzmiała wiadomość dla
oczekujących tłumów.
Ostatni tydzień szkoły, ostatni dzień wakacji nad morzem,
ostatnia godzina długiej podróży pociągiem - George potrafił so-
bie przypomnieć wszystkie te doświadczenia. To, co było dotąd
znajome, szybko stawało się obce. Podczas kilku tygodni procesu
Pałac Lodowy stał się jego domem, teraz jednak szybko przeista-
czał się z powrotem w mroźną pustynię, jaką wydał się Geor-
ge'owi pierwszego dnia.
Sędziowie weszli do sali powoli, w togach, których czarną bar-
wę pogłębiał jeszcze panujący półmrok, z pokerowymi twarzami.
Shawna Queen Jefferson, trzymając w dłoniach plik kartek i bio-
grafię Abrahama Lincolna, mamrotała coś do siebie. Teresa Gio-
berti wyglądała na zmartwioną, Jan Wojciechowski sprawiał wra-
żenie rozbawionego, Karno Yoshinobu smutnego.
Usiedli.
W sali zapanowała zimna, stłumiona cisza. George przebiegł
wzrokiem twarze i transparenty na galerii. Tak, była tam, pomię-
dzy ZAPROŚCIE NAS i NIECH PRZEMÓWIĄ: matka jego przy-
szłej córeczki Aubrey. Jego spermatydy tęskniły za biegunem po-
łudniowym i siłą, którą na pewno tam znajdą.
Przy stole obrony Bonenfant, Dennie i Parkman trzymali się za
ręce.
Sędzia Jefferson wyjęła z kieszeni swoje okulary w oprawie
z kości wieloryba i osadziła je na nosie. Rozłożyła przed sobą za-
drukowane kartki, wybrała jedną.
- Zacznę od stwierdzenia, że w ocenie sądu doktryna zbrojne-
go odstraszania pozostaje słuszna, wiarygodna i rozsądna.
Gromkie, spontaniczne „nie!" poniosło się po galerii. Sędzia
uderzyła młotkiem w ławę, aż posypały się lodowe odpryski.
- Pomimo wystąpienia określonych trudności za kadencji
ostatniej administracji doktryna zbrojnego odstraszania wykazy-
wała się taką elastycznością, że można było użyć jej jako argu-
mentu przemawiającego zarówno za rozszerzeniem amerykań-
skiego potencjału termojądrowego, jak i za jego zmniejszeniem.
Na ślicznej twarzy Dennie pojawił się uśmiech.
- Wielkie nieba! - zawołał Wengernook.
- Koledzy, udało się nam! - rzekł Brzdąc.
- Oni chcieli tylko wytłumaczenia - powiedział Overwhite.
- Zgadzamy się z panem Bonenfantem, że wyścig zbrojeń mógł
trwać do czasu, aż mocarstwa atomowe zmęczyłyby się utrzymy-
waniem bezużytecznych arsenałów i postanowiły się ich pozbyć.
I zgadzamy się - ciągnęła sędzia Jefferson - z oskarżonym Rand-
stable'em, że głowice jądrowe mogły zniknąć również w wyniku
pewnego rodzaju ewolucji technologicznej.
Gdy ucichły wycia i krzyki, przewodnicząca trybunału mówiła
dalej:
- W przemówieniu końcowym obrońca zadał kluczowe pyta-
nie. Jak my zachowalibyśmy się na miejscu oskarżonych? Jest to
uczciwe pytanie. Pytanie niepokojące...
Co dziwne, pan Aąuinas pomylił się w swych kalkulacjach,
wprowadzając makiety broni jako dowody rzeczowe oskarżenia.
Dowiedzieliśmy się bowiem, że urządzenia takie, bez względu na
to, czy wykonane są z lodu, czy z metalu, mają pewien przerażają-
cy urok. Powiedzieliśmy sobie: „Tak, tak, dajcie nam te zmysłowe
rakiety, te stalowe okręty, te cudowne samoloty, te inteligentne
głowice. Dajcie je nam, a wtedy nikt nigdy nie będzie śmiał nas
zaatakować". Tak więc i my pragnęlibyśmy nuklearnej mocy
i władzy, jaką daje.
Randstable i Wengernook pokazali sobie wyprostowane kciuki
na znak radości. Zapominając o różnicach zdań dotyczących ukła-
du STABLE II, Overwhite i Sparrow uścisnęli się. Brzdąc podał ko-
ścistą dłoń George'owi; twórca napisów na nagrobkach ją przyjął.
A potem, pociągnąwszy łyk kakao, Shawna Queen Jefferson
zdjęła okulary i odłożyła je na ławę.
- Jednak to nie my, sędziowie, stajemy tutaj przed obliczem
sprawiedliwości - powiedziała zwięźle, twardym głosem, - Jest to
proces szóstki oskarżonych - dodała i westchnęła: - Dzięki Bogu.
Otworzyła biografię Lincolna i pośliniwszy palec, przerzuciła
kilka stron.
- W swoim przesłaniu do Kongresu z pierwszego grudnia 1862
roku Abraham Lincoln napisał: „Dogmaty spokojnej przeszłości
nie mają zastosowania do burzliwej teraźniejszości. Sposobność
1AMES MORROW
wiąże się z wieloma niebezpieczeństwami, musimy jednak z niej
skorzystać. Ponieważ nasza sprawa jest nowa, musimy myśleć
i działać po nowemu. Musimy się odczarować..." - Zatrzasnęła
książkę. - Panowie zasiadający na ławie oskarżonych, zdajecie so-
bie sprawę równie dobrze jak ja, że materiały zebrane w tej spra-
wie nie dopuszczają jednej interpretacji. To prawda, że wasze
zbrodnie posiadają pozór legalności. To prawda, że okoliczności,
w jakich je popełnialiście, mogły utrudnić wam zrozumienie, że
robicie źle. To prawda nawet, że próbowaliście ograniczyć kon-
sekwencje waszych ryzykownych działań.
Jednak nie skorzystaliście ze sposobności. Nie myśleliście po
nowemu. Nie odczarowaliście siebie... I co najgorsze, nie udało się
wam wziąć pod uwagę przypadku.
Zawsze będzie jakiś sęp, panowie. Historia jest pełna sępów.
Jeśli zaminowujecie całą planetę, nie możecie krzyczeć „Non mea
culpa!", kiedy jakiś wadliwie działający komputer, oszalały pro-
gram sterujący, nuklearny terrorysta, niedoszły Napoleon czy źle
poinformowany prezydent potrąca linkę. Nie możecie tłumaczyć
się, że jedynie wykonywaliście rozkazy. Cytując Hannę Arendt:
„Polityka to nie przedszkole. W polityce posłuszeństwo oraz po-
parcie to jedno i to samo".
Bonenfant drżał, jakby kombinezon przestał go nagle chronić
od mrozu. Na twarzy Dennie malował się teraz gniew i frustracja.
- Poparcie - powtórzyła sędzia Jefferson. - Tutaj właśnie leży
wasza wina. W ostatecznym bowiem rozrachunku prawda jest na-
stępująca. Każdy z was na swój własny sposób zachęcał rząd do
rozwijania technologii masowego morderstwa, tym samym każdy
z was popierał politykę masowego morderstwa.
George spojrzał na Morning i zobaczył łzy w jej oczach. Jego
spermatydy zadrżały, zalęknione.
- Jeśli chodzi o mnie osobiście - ciągnęła sędzia Jefferson -
najchętniej powiedziałabym „Panowie, dość już było rzezi, posta-
nowiliśmy odpłacić za wasze zbrodnie miłością. Możecie opuścić
tę salę i starać się przeżyć w miarę możliwości na Antarktydzie".
- Na moment pochyliła głowę. Kiedy ją podniosła, w oczach miała
łzy. - Nie mogę jednak tego powiedzieć, gdyż obowiązkiem sądu
jest teraz ogłosić całemu stworzeniu, że brzydzimy się tym, co zro-
biliście, i znamy tylko jeden sposób, by dać temu wyraz.
Parkman wstał zza stołu obrony i pogardliwie machając ręką,
opuścił salę sądu.
- Oskarżony Overwhite, proszę wstać - rzeki sędzia Wojcie-
chowski. - Sąd uznaje oskarżonego Briana Overwhite'a winnym
wszystkich czterech zarzucanych mu czynów i skazuje na śmierć
przez powieszenie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie.
- Myślałem, że chcecie tylko wyjaśnienia - wykrztusił Over-
white.
- Oskarżony Randstable, proszę wstać - rzekł sędzia Yoshino-
bu. - Sąd uznaje doktora Williama Randstable'a winnym wszyst-
kich czterech zarzucanych mu czynów i skazuje na śmierć przez
powieszenie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie.
- Jeśli można coś powiedzieć, Wysoki Sądzie, jest to najgorszy
wyrok, jaki w życiu słyszałem - odparło byłe cudowne dziecko.
- Oskarżony Sparrow, proszę wstać - odezwała się sędzia Gio-
berti. - Sąd uznaje wielebnego Petera Sparrowa winnym wszyst-
kich czterech zarzucanych mu czynów i skazuje na śmierć przez
powieszenie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie.
Kaznodzieja wyciągnął niewielki egzemplarz Biblii z kieszeni
kamizelki i ucałował go.
- Po wsze czasy jestem wierny Tobie - rzekł spokojnie - aż po
sam koniec świata.
- Oskarżony Tarmac, proszę wstać - powiedział sędzia Wojcie-
chowski.
- Widzę tutaj pewną prawidłowość - mruknął Marcowy Zając.
- Sąd uznaje generała majora Rogera Tarmaca winnym wszyst-
kich czterech zarzucanych mu czynów i skazuje na śmierć przez
powieszenie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie.
Brzdąc odwzajemnił się sędziemu obscenicznym gestem.
- Oskarżony Wengernook, proszę wstać - rzekł sędzia Yoshi-
nobu.
Zastępca sekretarza obrony nawet nie drgnął. Patrzył przed
siebie szklanym wzrokiem. Jego drżące dłonie przypominały
zziębnięte pająki. Strażnik Gila Guizot weszła do szklanej budki
i siłą postawiła byłego dygnitarza na nogi.
- Sąd uznaje Roberta Wengernooka winnym wszystkich czte-
rech zarzucanych mu czynów i skazuje na śmierć przez powiesze-
nie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie.
Gila usadowiła oskarżonego z powrotem na krześle.
Brzdąc ma rację, pomyślał George. Zdecydowanie widać tutaj
pewną prawidłowość. Ale ja to co innego. Mam zbyt wielkie szczę-
ście. „Rak? Nie, to tylko blizna na skórze", oznajmił rodzinny le-
1AMES MORROW
karz. „Tak, wyjdę za ciebie", powiedziała Justine. „Oczywiście, że
ciebie zatrudnię", obiecał Arthur Crippen.
- Oskarżony Paxton, proszę wstać - powiedziała sędzia Jeffer-
son.
Przetrwałem, pomyślał. Wojna nuklearna, zabójcze promienio-
wanie, zagłada gatunku - nic nie może mnie dotknąć.
George uświadomił sobie, że stoi, że Morning wpatruje się
w niego załzawionymi oczami.
To już pewne, George! Test ciążowy dał wynik pozytywny!
- Sąd uznaje pana George'a Paxtona...
Nie ma się o co martwić, panowie, wszystkie dzieci miewają
czasem anginę.
- Niewinnym...
Niewinnym!
- ...jeśli chodzi o zarzut pierwszy, zbrodnie przeciwko pokojo-
wi. Niewinnym, jeśli chodzi o zarzut drugi, zbrodnie wojenne. Nie-
winnym, jeśli chodzi o zarzut trzeci, zbrodnie przeciw ludzkości.
Aubrey, Morning, udało się nam!
- Co do zarzutu czwartego, zbrodnie przeciwko przyszłości, sąd
uznaje pana winnym w całej rozciągłości i skazuje na śmierć
przez powieszenie. Wyrok zostanie wykonany jutro o świcie. - Sę-
dzia Jefferson skrzywiła się boleśnie. - Przykro mi, panie Paxton.
Polubiliśmy pana. - Po raz ostatni uderzyła młoteczkiem o ławę. -
Międzynarodowy Trybunał Wojskowy i Cywilny zostaje niniej-
szym rozwiązany.
\
ROZDZIAŁ 17
w którym na drzewkach pomarańczowych wy-
rastają stryczki, a nasz bohater ponownie spoty-
ka sępa
Nawet gdyby George znał powiedzenie, iż nic nie wpływa le-
piej na koncentrację niż świadomość, że będzie się powieszonym
o świcie, jego umysł i tak byłby żałośnie rozproszony. Stenografist-
ka sądowa rejestrująca jego myśli zapisałaby tylko jęki, mamrota-
nia i tę samą mantrę, którą powtarzał monotonnie, kiedy głowica
jądrowa eksplodowała nad jego rodzinnym miastem. To nie może
być prawda, to nie może być prawda, to nie może...
Niczym pacjent chory na raka przeglądający słownik medyczny,
w nadziei że standardowe definicje przerobiono właśnie, nadając
im korzystne znaczenie, George analizował słowa sędzi Jefferson,
starając się na nowo zinterpretować słowa „winny" i „powieszenie",
„jutro" i „o świcie". Próżne wysiłki. Sięgnął po obrazek Leonarda.
Łzy skapnęły na malunek, zamieniając sukienkę Aubrey w błotni-
stą maź. Muszę przyjąć to z godnością, wyrecytował milcząco. Lecz
gdzie była jego publiczność? W jakim podręczniku historii zapisane
zostanie jego bohaterstwo? Odłożył szklane przezrocze na stolik.
Nagle rozległ się brzęk kluczy, drzwi otworzyły się i wnętrze
celi rozjaśnił snop światła latarki.
- Morning?
Lecz był to tylko Juan Ramos niosący duży obiekt w kształcie
klepsydry i talerz z jedzeniem.
)AMES MORROW
- Twój ostatni posiłek, dzielny skazańcze. I zegar lodowy, jeśli
chcesz.
Ostatni posiłek George'a składał się ze steku z mięsa wydrzyka,
potrawki z lwa morskiego oraz kukurydzy, zebranej, jak wyjaśnił
Ramos, w „wolnych od lodu dolinach niedaleko Zatoki McMurdo".
Skazaniec dostał nawet niewielki kieliszek wina - „sfermentowa-
ne osocze pingwina" - oraz świeżą pomarańczę.
- Chciałbym zostać sam - rzekł George.
- Dostał pan prawdziwe sztućce. - Ramos postawił zegar obok
portretu Aubrey. - Boję się, że mógłby pan spróbować się zabić.
George był zdziwiony i zawstydzony tyro, jak potężny ma ape-
tyt. Czyżby jego ciało nie wiedziało, co się tu dzieje? Pochłonął
wszystko do ostatniego kęsa, posuwając się wręcz do wylizania ta-
lerza. Wino przełknął w trzech haustach.
- Dzięki zegarowi będzie pan wiedział, kiedy nadejdzie świt -
rzekł Ramos. - Jak tu mówimy, „Na Antarktydzie zawsze jest naj-
ciemniej przed świtem, zawsze też jest najciemniej po świcie". -
Zademonstrował działanie zegara. U podstawy znajdowała się ma-
ła lampka. U góry osadzony był blok lodu. W miarę wzrostu tem-
peratury lód rozpuszczał się i woda skapywała kropla po kropli do
dolnej komory, by w końcu zagasić lampkę.
- Wykonane według projektu Leonarda da Vinci - wyjaśnił straż-
nik. - Dobranoc - dodał cicho, po czym zebrał sztućce i wyszedł.
Kiedy dolna komora urządzenia była do połowy wypełniona
wodą, tak że ledwie dziesięć tysięcy kropel dzieliło George'a od
stryczka, nadszedł kolejny gość, osoba, której George z pewnością
nie miał nic więcej do powiedzenia.
Bonenfant postarzał się w trakcie procesu, na jego twarzy po-
jawiły się nowe zmarszczki. Wyglądała jak balon, z którego ucho-
dzi powietrze.
- Sprawiedliwość poroniła - oznajmił. Pośród jego czarnych
włosów widoczne były pasemka siwizny. - Nie, gorzej. Sprawiedli-
wość przeszła skrobankę w ciemnym zaułku. Przeprowadziliśmy
oczywiście wszystkie możliwe apelacje.
- Nie ma szans, prawda?
- Naprawdę myślałem, że będzie to uczciwy proces. Sędziowie
nie potrafili po prostu dostrzec, że typowa wojna nuklearna prze-
biega w zupełnie inny sposób. Cała ta podniosła gadanina o bez-
stronności, a nawet na chwilę nie przestali być czarnokrwistymi.
Przykro mi, George. Nie udało mi się.
- Widzi pan to? - George pokazał adwokatowi malunek na
szkle. -To oryginalny Leonardo.
- Doprawdy? - Adwokat obejrzał przezrocze ze wszystkich
stron. - Ciekawe. Tyle szczegółów na tak małej przestrzeni. - Miał
głos skrzypiący niczym stare zawiasy. - Ta para trochę przypomina
ciebie i doktor Yalcourt, prawda? Autorstwa Leonarda, powiedzia-
łeś?
- Na podstawie wskazówek tego sławnego kłamcy i szarlatana,
Nostradamusa.
Bonenfant chodził po celi, kuśtykając nieco, lekko przygar-
biony.
- Sąd pyta, czy masz może jakieś ostatnie życzenie - rzekł
wreszcie.
George spojrzał zmęczonym wzrokiem na lodowy zegar.
- Chciałbym, by zwrócono mi rodzinę, by odrodziło się życie na
ziemi i by moja egzekucja została przełożona o pięćdziesiąt lat.
Bonenfant zaśmiał się z przymusem. Kiedy mają cię powiesić,
pomyślał George, wszyscy śmieją się z twoich dowcipów.
- Tarmac prosił o żołnierską śmierć. - Bonenfant wykonał gest
podnoszenia karabinu. - Pluton egzekucyjny.
- Słyszałem, że kiedy człowieka wieszają, puszczają mu zwiera-
cze - rzekł George.
- Prośba została odrzucona.
- Biedny sukinsyn.
- Lecz zgodzili się na drugie jego życzenie - zostanie powieszo-
ny z tą swoją miniaturową głowicą nuklearną w kaburze. Rozbro-
joną. Powiedział Jefferson: „Nadal wierzę, że uzbrojone głowice
służyły sprawie pokoju na świecie, i byłbym hipokrytą, odwraca-
jąc się od nich w godzinie próby". - Bonenfant wydobył zapieczę-
towaną kopertę z kieszeni kombinezonu. - To dla ciebie.
George zerwał rękawice, rozdarł kopertę zziębniętymi palca-
mi. Kawałek papieru wypadł ze środka.
Mój Najdroższy!
Niektóre sprawy są zbyt bolesne.
Zagłada ludzkości.
Spotkanie z ukochanym mężczyzną w przeddzień jego eg-
zekucji.
Czy nienawidzisz mnie za to, że nie przyszłam? Myślałam
o tym, co będziemy próbowali sobie powiedzieć, i było to nie
JAMES MORROW
do zniesienia. Spotkamy się, gdy będzie po wszystkim. Nie ma
sprawiedliwości. Wybacz mi.
Kochająca
Morning
Bonenfant dotknął lodowego zegara, daremnie próbując po-
wstrzymać złowróżbne kapanie kropli wody.
- Jesteś gwiazdą, wiesz o tym, George? Ludzie mówią, że nigdy
nie powinieneś był stawać przed sądem. Wiedzą, że zostaniesz po-
wieszony dla zasady. To niewielka pociecha, jak sądzę, ale...
- Chciałbym, żeby pan już sobie poszedł.
Z nieoczekiwaną gwałtownością George podarł list od Mor-
ning.
- Złe wieści?
- Prosiłem, żeby pan odszedł.
- Znalazłem prezbiteriańskiego księdza dla Overwhite'a. Mo-
gę spróbować załatwić dla ciebie unitarianina.
- Panie Bonenfant, za dziesięć sekund uduszę pana i moi sym-
patycy dowiedzą się, że wcale nie jestem abstrakcyjnym symbo-
lem.
George zerknął na lodową klepsydrę i spostrzegł, że dolna ko-
mora jest już w dwóch trzecich pełna. Równocześnie z trzaskiem
zamykanych drzwi opadła szczególnie wielka i złowroga kropla.
Położenie: 70 stopni O minut szerokości południowej, 11 stopni
50 minut długości wschodniej.
Świt.
Przez lód pokrywający szczelnie wody u wybrzeży Ziemi Królo-
wej Astrid przebiła się rura peryskopu i skierowała w stronę za-
mrożonej plaży. Siedzący przy wizjerze komandor Olaf Sverre
z marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych uśmiechnął się sze-
roko. Wybrzeże było zupełnie puste, tak jak się tego spodziewał.
Jak okiem sięgnąć nie widać było żadnej osady mieszkalnej. Sie-
dziba stacji Łazarew i Nowołazarewskaja, Ziemia Królowej Astrid
stała się tym, czym wszystkie pozostałe przyczółki sowieckie na
Antarktydzie - przeciwieństwem Mekki, miejscem krańcowo
bluźnierczym, terenem nie wypowiedzianych bezeceństw i nie wy-
konanych pielgrzymek. Całkowicie wiarygodne sanktuarium,
uznał Sverre.
Udał się do mesy, nalał sobie gorącej kawy, rozrobił ją z gi-
nem. Wracając pustymi korytarzami obok opuszczonych kajut,
rozmyślał o swoim tryumfalnym dokonaniu: dwunastodniowym
samotnym rejsie przez pięć tysięcy mil surowego, mało zbadane-
go oceanu, od Zatoki McMurdo na otwarty Pacyfik, potem za
koło polarne, wokół Półwyspu Palmera, aż do Ziemi Królowej
Astrid, i to bez choćby jednego człowieka do pomocy. Wszedł do
pomieszczenia peryskopowego, stanął przy wizjerze. Wycelowu-
jąc peryskop ku podstawie lodowca Nimrod, miejscu oznaczone-
mu na jego mapie jako Zatoka Shackleton, poprawił zbliżenie
i wyregulował obraz.
Ujrzał szerokie, płaskie skalne wyniesienie. Pośrodku rosło
sześć drzew - hydroponiczny sad porucznika Grassa, wyhodowany
w komorach torpedowych, wychuchany w kołyskach śmierci. Dzię-
ki regularnemu wzbogacaniu gleby wielorybim łajnem i innymi
nawozami drzewka były zdrowe, miały krągłe owoce pokryte lodo-
wą skorupką, giętkie gałęzie i silne korzenie.
Z każdego drzewka zwisał stryczek.
Kilkudziesięciu żołnierzy z Antarktycznego Korpusu Straży
trzymało wartę wokół miniaturowego gaju. Nieprzeliczone tłumy
gapiów stały na lodowym jęzorze spływającym z wyniesienia i da-
lej, na płaskowyżu powyżej, i powierzchni Szelfu Lodowego Rossa
w dole. W świetle pochodni gałęzie rzucały powyginane cienie na
ziemię. WINNI! - krzyczały trzymetrowej wysokości litery na zbo-
czu Góry Kościelnej.
Grupa dysydentów, oddzielona od tłumu przez brygadę policji,
wymachiwała transparentami: UWOLNIĆ PAXTONA!... ŻAD-
NYCH SYMBOLICZNYCH EGZEKUCJI!... KAŻDY BY PODPI-
SAŁ! No, no, zamyślił się Sverre. Kochanek doktor Yalcourt ma
poparcie społeczne.
Mglisty obraz stanął kapitanowi przed oczami. Kristin, jego
niedoszła narzeczona. Gdzie jest teraz? W tłumie gapiów? W jed-
nej ze stacji mieszkalnych? W jakim wieku dotarła na lodowy
kontynent?
Pod jedną z szubienic parkował traktor śnieżny połyskujący
świeżą czarną farbą. Okna pokryte miał szronem; z rury wydecho-
wej wydobywał się czarny obłok spalin. Po dachu maszyny space-
rował mężczyzna w czarnym kombinezonie. Otwory na oczy w jego
czarnym kapturze wyglądały jak okropne rany. Z dachu traktora
spuszczona była na ziemię drabinka sznurowa.
JAMES MORROW
Drugi traktor, pomalowany na okrutnie biały kolor, otoczony
przez strażników, pojawił się w polu widzenia. Stanął dziesięć me-
trów przed gajem pomarańczowym. Juan Ramos i Gila Guizot wy-
skoczyli z szoferki i przeszli na tył. Popychany lufą karabinu
Randstable wygramolił się na zewnątrz, potykając się nieszczęśli-
wie. Ramos zaprowadził go do pierwszego traktora, kazał wspiąć
się po drabince. Gdy skazaniec dotarł na dach, kat wykonał czyn-
ności przygotowawcze, wiążąc dłonie Randstable'a skórzanym
rzemieniem i krępując mu nogi pasem od kombinezonu ochron-
nego. Opuścił stalową pętlę, zakładając ją geniuszowi na szyję.
- Czy masz coś do powiedzenia? - spytał Ramos.
- Liczba głowic spadła o siedemdziesięć pięć procent w porów-
naniu z naszym arsenałem z lat pięćdziesiątych. - Sverre, chociaż
niedoświadczony w czytaniu z ruchu warg, nie miał kłopotu ze zro-
zumieniem słów Randstable'a.
Kat zacisnął pętlę i naciągnął więźniowi na głowę czarny kap-
tur. Odwracając się do kierowcy czarnego traktora, Juan Ramos
dał znak gestem oznaczającym zetknięcie gilotyny z ludzkim kar-
kiem. Maszyna ruszyła naprzód, z katem na dachu.
Randstable zawisł w powietrzu.
Rozległy się ogłuszające oklaski. Ludzie krzyczeli „Brawo!",
„Bis!" i „Hurra!". Sverre upił nieco ginu i skrzywił się. Spodzie-
wał się czegoś lepszego po ludzkości. Gdy Randstable szarpnął się
drugi raz, z rozdarcia w jego kombinezonie ochronnym wypadła
mała magnetyczna szachownica. Wiatr szarpał transparentami:
ZAPROŚCIE NAS!... POWOLNA ŚMIERĆ DLA MORDERCÓW
GATUNKU!... TARMAC, MOGŁEŚ MAGAZYNOWAĆ JE SOBIE
W TYŁKU!...KIEDY?
Czarny traktor zatrzymał się pod następnym drzewem.
Randstable, martwy, kołysał się na mroźnym wietrze, a figury
szachowe leżały porozrzucane u jego stóp niczym spadłe owoce.
Lekarz sądowy podszedł do wisielca ze stetoskopem, by posłuchać
serca. Potrząsnął głową i odstąpił do tyłu. Zbliżył się ponownie,
posłuchał, znowu się wycofał. Sprawdził po raz trzeci. Po raz
czwarty. Wreszcie, po dwudziestu minutach niespokojnej ciszy,
Randstable'a uznano za martwego.
Ramos wrócił do białego traktora, kazał wyjść Overwhite'owi.
Po kilku minutach autor porozumień STABLE stał na zaimprowi-
zowanej szubienicy, związany, ze stryczkiem na szyi, gotowy.
- Czy masz coś do powiedzenia? - zapytał Ramos.
- W nagrodę za wasze pełne współczucia zrozumienie przy-
znam, że dostrzegam wasz punkt widzenia na tę wojnę i mniej
więcej pojmuję, dlaczego mnie wieszacie.
Jego ostatnie negocjacje.
Kat założył skazańcowi czarny kaptur, zacisnął pętlę. Ramos
dał znak kierowcy traktora. Buty Overwhite'a zadyndały w powie-
trzu. Jedenaście minut później uznano go za martwego.
Gila Guizot wyciągnęła wielebnego Sparrowa na mroźne po-
wietrze. Gdy kaznodzieja znalazł się na dachu traktora, wydobył
swoją miniaturową Biblię, otworzył ją i wyrecytował z namaszcze-
niem:
- „Ojcze, wybacz im, albowiem nie wiedzą, co czynią".
Jest w tym więcej prawdy, niż sobie uświadamia, pomyślał
Sverre, przymykając sprawne oko. Kiedy otworzył je ponownie,
Biblia leżała na śniegu, a kapłan dyndał w powietrzu.
Sverre skupił wzrok na białym traktorze. Czy Wengernook, Tar-
mac i Paxton obserwowali egzekucje? Co czuli? Czy płakali? Jako
realnie żyjący zapewne nie zdawali sobie sprawy z powagi chwili.
Zastępca sekretarza obrony do spraw bezpieczeństwa trząsł
się jak galareta. Czterech strażników przeniosło drżącego, bez-
władnego dygnitarza do czarnego traktora. Wciągnęli go na górę
niczym worek kartofli, bezceremonialnie postawili na nogi. Mu-
skularnymi ramionami utrzymywali Wengernooka w pozycji sto-
jącej. Sverre przypomniał sobie kasetę wideo, którą dostał od
sądu przy rozpoczęciu operacji „Erebus". „To jest człowiek, któ-
rego chcemy", powiedzieli mu wtedy. „Możesz to sobie oglądać
na pokładzie". Była to reklama ubiorów ochronnych z poważnym
i zdenerwowanym Robertem Wengernookiem w roli głównej; za-
stępca sekretarza obrony wyjaśniał, że ubiory ochronne są ele-
mentem strategii odstraszania, ale nie wspominał o ich przydat-
ności w walce z antarktyczną pogodą. „Odstraszanie jest tylko
tyle warte, ile ludzie, których chroni", powiedział.
Strażnik wetknął papierosa w usta Wengernooka; ten jednak
nie potrafił go utrzymać. Sverre skrzywił się. Operacja „Erebus"
była pomyłką; brakło tu poezji.
- Czy masz coś do powiedzenia?
Wengernook zaczął się krztusić. Gdy znalazł się w powietrzu,
trwało tylko dwie minuty, zanim wyzionął ducha.
Zamieć przybierała na sile. Potrząsała drzewami i czterema wi-
sielcami. Gałęzie odłamywały się, oszronione pomarańcze spadały
IAMES MORROW
na ziemię. W śnieżnej zadymce Brzdąc Tarmac podszedł do szu-
bienicy - jego krok był pewny, odmierzony, spokojny - i wspiął się
na górę.
Sverre zamknął zdrowe oko. Wrócił myślami do tych dni, kiedy
wierzył jeszcze w trybunał, do popołudnia, kiedy Tarmac wpadł
do jego kabiny, żądając wykonania uderzenia odwetowego. Nie
darzył wtedy generała sympatią, teraz jednak dostrzegł w nim
ślad szlachetności. Do tych ludzi trzeba się było przyzwyczaić.
Otworzył zdrowe oko i ujrzał Tarmaca stojącego spokojnie na
czarnym dachu, z rękami i nogami skrępowanymi, z pętlą na szyi.
Marcowy Zając uśmiechnął się do tłumu, gdy kat włożył mu do
kabury przenośną głowicę nuklearną.
- Czy masz coś do powiedzenia? - zapytał Ramos.
- Twierdzę, że jestem nie...
Kat zacisnął pętlę. Z przeciętej skóry na szyi pociekła krew.
Gestem zarazem godnym, nonszalanckim i próżnym, Brzdąc odmó-
wił włożenia kaptura.
Czarny traktor ruszył, lecz generał miał żelazny kark, nie
chciał ustąpić. Szarpnął się raz czy drugi w śnieżnej zamieci, zmę-
czył i znieruchomiał. Kiedy lekarz podszedł, by go zbadać, Brzdąc
wymierzył mu kopniaka zmrożonym butem prosto w twarz. Ramos
natychmiast zapanował nad sytuacją, nakazując dziesięciu straż-
nikom ustawić się w szeregu. Marcowy Zając uśmiechnął się prze-
biegle, gdy ujrzał wycelowane w siebie lufy karabinów. Padła ko-
menda. Jasnoczerwona krew trysnęła strumieniem, plamiąc przód
nieskazitelnego garnituru Brzdąca, zabarwiając lód. Było już po
wszystkim. Brzdąc umarł jednak śmiercią żołnierza.
Sverre napił się ginu, zerknął na biały traktor. Czy w takich
okolicznościach Paxton mógłby myśleć o seksie? Czy on i doktor
Yalcourt zdołali pójść do łóżka przed rozstaniem? Kapitan obrócił
peryskop, kierując go na miejsce, gdzie przyszłość wzięła krwawy
odwet, pięć drzew uginających się pod ciężarem skazanych zbrod-
niarzy wojennych, z szóstym nagim, czekającym na swoją kolej.
George powoli wariował.
Nasłuchiwał rytmu lodowego zegara, donośnych odgłosów spa-
dających kropli, smutnych i ostatecznych jak łzy. Kap, kap, spada-
ły, i została mu już tylko godzina.
Potem pół godziny. Dwadzieścia minut. Dziesięć.
Na pokładzie „City of New York" kapitan Sverre obracał pery-
skopem, poszukując pomarańczowego gaju porucznika Grassa.
Kap, kap, spadały krople.
George podniósł wzrok. Wielki czerwony zaciek wykwitł nad
jego głową. Sufit krwawił. Zaciek powiększał się gwałtownie, po-
krywał coraz większy obszar.
George pomyślał, że to, co widzi, jest ostatnim niespodziewa-
nym efektem wojny jądrowej.
Ciemny kształt zaatakował sklepienie od góry. Pojawiła się ry-
sa, potem siatka pęknięć. Odłamki sufitu posypały się na dół, spa-
dając na ramiona i plecy George'a, wprawiając w popłoch jego
spermatydy.
Sufit, rąbany niestrudzenie, wreszcie rozdarł się z odgłosem
przypominającym jęk żaby. Tysiące lodowych odłamków posypało
się na głowę George'a; z góry ściekały czerwone krople, potop
krwi. Do wnętrza wdarł się arktyczny wicher, wyjąc wściekłe.
Dlaczego strażnicy nie weszli po prostu przez drzwi, było zagad-
ką, której George nie miał ochoty rozwiązywać. Sięgnął po malunek
na szkle, schował go do kieszeni kombinezonu. Brzdąc chce umrzeć
ze swoją przenośną głowicą nuklearną, ja umrę z moim Leonardem.
Gigantyczny sęp z gatunku do niedawna uważanego za wymar-
ły wleciał do celi przez otwór w suficie i wylądował na podłodze.
A więc to tak, pomyślał George, zmienili sposób wykonania
wyroku. Zamiast powieszony, zginę pożarty. Może to i lepiej.
Sęp zaskrzeczał. Z dzioba kapała mu krew. W skrzydłach lśniły
lodowe kryształki.
Kiedy George spostrzegł odzianą w kombinezon ochronny
ludzką postać dosiadającą sępa, zdał sobie sprawę, że zanosi się
na coś innego niż egzekucję.
- Wsiadaj! - zawołał jeździec, zdejmując hełm i rozpuszczając
burzę rudych włosów. - Nadal wierzę w twoją niewinność - po-
wiedziała Morning Yalcour t. Rzuciła George'owi parę gogli prze-
ciwśnieżnych i ciepłą kurtkę z kapturem oblamowanym wilczym
futrem.
- Wytresowałaś go?! - zawołał George. - Boże!
- Jestem psychologiem, dużo wiem o odruchach warunkowych.
Zazwyczaj ćwiczy się na gołębiach, ale metoda działa też w przy-
padku sępów.
Gdy Morning włożyła z powrotem hełm, z korytarza dobiegło
echo kroków. George usłyszał przekleństwa.
1AMES MORROW
Chwytając piór, wspiął się na lewe skrzydło ptaszyska. Stwo-
rzenie niemiłosiernie cuchnęło. Przyjrzało mu się okiem przypo-
minającym kawałek wulkanicznego żużlu. George usadowił się na
grzbiecie sępa, obejmując Morning w pasie.
- Widziałem krew na suficie - powiedział.
- Martwa foka, żeby nasz przyjaciel przebił się przez sklepie-
nie. Wpadł w istny szał. Trzymaj się!
Drzwi otworzyły się gwałtownie. George spojrzał w dół. Straż-
nik trzymał strzelbę w jednej ręce, pistolet w drugiej. Jego twarz
od czoła po szeroko otwarte ze zdumienia usta przecinała charak-
terystyczna blizna.
Sęp zamachał skrzydłami i uciekinierzy unieśli się ku bez-
świetlistemu świtowi.
Strażnicy rozbiegli się po dziedzińcu; zabłysły lampki i pochod-
nie. W półmroku zajaśniały lufy karabinów. Ciszę rozdarły odgło-
sy wystrzałów; kilka kuł trafiło sępa w ogon, aż posypały się pióra.
Jeden pocisk przebił George'owi obcas buta, inny rozerwał obla-
mowanie jego kurtki. Sęp zaskrzeczał, zadrżał, ale leciał dalej.
Strzały zaalarmowały demonstrantów, ciemny tłum począł wlewać
się na dziedziniec przez główną bramę. UWOLNIĆ PAXTONA! -
głosiły ich transparenty. DOŚĆ SYMBOLICZNYCH EGZEKUCJI!
Protestanci radośnie zakrzyknęli, gdy uciekinierzy wzbili się
w powietrze. Zaczęła się gwałtowna, bratobójcza wymiana ognia -
ciała padały na ziemię, czarna krew tryskała z ran, krzyki umiera-
jących mieszały się ze skrzeczeniem sępa. O cenny ptaku, pomy-
ślał George, żarłoczny aniele, dzielniejszy od orła, bardziej dosko-
nały od rumaka, Leonardo nie powinien był się ciebie obawiać.
Potężnym zamachem skrzydeł sęp przeniósł się nad murami Lo-
dowego Pałacu Sprawiedliwości. Przelatując nad wieżą, wyprosto-
wał nogi, wysunął szpony. Flaga Antarktydy zamieniła się w kilka-
naście oddzielnych strzępów.
Świetnie sobie poradziła, pomyślał kapitan Sverre, kiedy Juan
Ramos nie dotarł z powrotem do białego traktora. Uśmiechnął się
zadowolony - jego ostatnia podróż nie odbyła się na rzecz twór-
ców porozumienia z Zatoki McMurdo i ich lipnego procesu. Obró-
ciwszy peryskop, obserwował grupę poszukiwawczą podążającą
przez lodowiec Nimrod; światła pochodni podskakiwały między
śnieżnymi żebrami niby błędne ogniki. Spojrzał ku płaskowyżowi,
gdzie na tle południowych konstelacji szybował czarny, groźny
kształt. Sowiecka rakieta SS-90? Nie, sęp z gatunku Argentavis
17. Tak oto kończy się świat
magnificens. Z tych dwojga powstanie bowiem nowy gatunek. Leć,
George'u. Leć, Morning.
- Leć, sępie! - krzyknął George.
Chociaż miał powody przypuszczać, że ucieczka ta jest fatamor-
ganą, rojeniem umysłu człowieka oczekującego na śmierć, realna
niewygoda, jaką odczuwał, przekonała go, że wszystko dzieje się
naprawdę. Latanie na ptaku było zajęciem o wiele mniej roman-
tycznym, niż sobie wyobrażał. Sępy, jak się okazało, niosły na sobie
cały ekosystem pasożytów - robaków, owadów - oraz pasożytów pa-
sożytów. Lodowaty wicher smagał twarz; wdzierał się pod skórę
i mroził do szpiku kości. Kręgi szyjne sępa wbijały się George'owi
boleśnie w uda. Obrzydliwy odór potu padlinożercy atakował jego
nozdrza. Tak, wszystko najwyraźniej działo się naprawdę.
- Gdzie lecimy?! - zawołał przekrzykując wiatr, pewny, że za-
raz spadnie.
- Ponad biegunem! Na okręt! - odkrzyknęła Morning.
Biegun! Jego gonady się ożywiły. W jednym z jego kanalików
nasiennych spermatyda Aubrey Paxton oczekiwała na pokierowa-
nie do odpowiedniego przewodu. Czuł ją wyraźnie.
- Okręt?
- Był na morzu! Sverre przyprowadził go z powrotem na Pacy-
fik, wokół Szelfu Getza i...
Jej słowa pochłonął wiatr.
Byli wolni! Mogli wsiąść na pokład łodzi podwodnej, pokiero-
wać ją w fałdy czasowe, znaleźć miejsca, gdzie kwitną kwiaty
i trawa porasta falujące wzgórza. Wolni... Przed oczami George'a
stanęły nieodparte, niewytłumaczalne obrazy. Ujrzał Morning
w chwili porodu, wilgotną pępowinę dziecka, jego nieoczekiwa-
nie bujne włoski, malutką dłoń, siatkę zmarszczek.
Morning uderzyła sępa pięścią w kark. Ptak odwrócił dziób od
skał Endurance Cliffs i zwrócił go ku grzbietowi lodowca, poza
którym rozciągał się łańcuch Gór Królowej Aleksandry, i jeszcze
dalej rozległy płaskowyż bieguna, kraina dziesięciu tysięcy osad
mieszkalnych, nieprzeliczonych zasp śnieżnych i tego dziwnego,
smutnego miejsca, z którego podróżnik mógł udać się tylko na
północ.
ROZDZIAŁ 18
w którym nasz bohater i jego partnerka odwie-
dzają ogród lodu i ogród ziemskich rozkoszy
O zmroku znaleźli się na biegunie, otwartym płaskowyżu odci-
nającym się na tle ciemnego nieba. Spod zwałów zmrożonego
śniegu wystawały anteny i otwory szybów wentylacyjnych pod-
ziemnej stacji Amundsena-Scotta. Przywiązali sępa do komina
wentylacyjnego.
W punkcie wyznaczanym przez ziemski biegun ktoś ustawił
szklaną kulę - takich kuł używa się do dekorowania ogrodów.
George przycisnął ją sobie do brzucha. Czy tak się czuje kobieta
w ciąży?
- Tutaj odzyskam płodność - powiedział. - Mam teraz miliony
spermatyd, lecz jeśli nie przedostaną się one do najądrza, nic z te-
go nie będzie.
Uniesienie brwi, zmarszczenie czoła, wzruszenie ramion - tak,
to niewątpliwie świadczyło o pewnym sceptycyzmie ze strony
Morning, lecz poza tym jego wybawicielka wykazywała przyja-
cielskie zainteresowanie. Życzyła mu szczęścia. Dobrze, pomyślał,
nie jest uprzedzona. Nie mamy pojęcia, jakie rozwiązania przy-
niosłaby medycyna przyszłości, jakie przełomy w leczeniu grzyba-
mi i magnetyzmem ziemskim.
Mocniej przycisnął do brzucha szklaną kulę. Zadrżał. Czyżbym
popełniał wielki unitariański grzech samooszukiwania? Nie, coś
rzeczywiście działo się w jego gonadach, następowała wielka mi-
gracja spermatyd. Strumienie światła wytrysnęły z lodu, tworząc
maleńkie, podobne do diamentów połyskliwe punkty, które po-
częły okrążać szklaną kulę niczym błyszczące księżyce. Wyczuwał
zadowolenie swoich spermatyd, radość dzieci gonionych przez
nadchodzącą falę. Nasionka maszerowały naprzód, kierowane
przez ziemski magnetyzm. Dotarły do najądrza. Tutaj dojrzeją,
ucząc się machać swoimi pięknymi nowymi ogonkami. Z czasem,
jak George przypomniał sobie z podręcznika biologii, który czy-
tał na pokładzie okrętu kapitana Sverre'a, zostaną rozcieńczone
w płynach kanalików nasiennych - jakże wspaniałym inżynierem
był Bóg! - i ruszą ku nowym, ekscytującym obszarom: nasieniowo-
dom, cewce moczowej, pochwie, szyjce macicy, ścianie macicy.
Chociaż tylko jeden z jego plemników zapłodni jajeczko przyszłej
matki, pozostałe też wykonają swoją robotę, uderzając o jajeczko
- puk, puk! puk, puk! - i za pomocą niszczących białko enzymów
pozbawiając je powłoki ochronnej.
Puk, puk!
Kto tam?
Aubrey Paxton.
Maleńkie wirujące księżyce znieruchomiały na swoich orbi-
tach, zniknęły. George odłożył szklaną kulę z powrotem na ziemię.
Morning z karabinu upolowała dwa wydrzyki. Jeden wystawał
z jej plecaka. Drugi leżał na dziobie sępa, a potem - chrup, mlask
- posiłek zniknął, być może nie dość skruszały dla padlinożercy,
ale ptak się nie skarżył.
- Chyba jestem uleczony - stwierdził George. Spermatydy
podskakiwały radośnie w jego najądrzu, wreszcie w domu.
- Jesteś człowiekiem wielkich ambicji - odparła Morning.
Oświetlając sobie drogę latarką, zeszli po drewnianej rampie
do wnętrza stacji. Od głównego korytarza odchodziły boczne tune-
le, wysokie na dziesięć metrów, z podporami z nierdzewnej stali.
Znaleźli się w pomieszczeniu pełnym urządzeń nadawczych i przy-
rządów meteorologicznych. Tutaj oskubali wydrzyka i usmażyli go
na prymusie z wyposażenia kombinezonu ochronnego Morning.
Ostatni kęs zniknął przed upływem dwóch minut. Zmęczeni, odrę-
twiali, przywarli do siebie zziębniętymi ustami, składając pozba-
wiony czucia pocałunek, po czym objęli się niezgrabnie i zasnęli.
Nadszedł świt, ciemny, ponury.
- Mam nadzieję - rzekł George.
- Od stacji Łazarew dzieli nas dwa i pół tysiąca kilometrów -
odparła Morning.
IAMES MORROW
- Nadzieję na naszą rodzinę.
Morning uruchomiła prymus i zaczęła przyrządzać kawę.
- Tak, wiem, trudno sobie wyobrazić odrodzenie całego gatun-
ku ludzkiego - powiedział. - Kazirodztwo, dużo krzyżówek, geny
się degenerują lub coś w tym rodzaju. A jednak - uśmiechnął się
- Adamowi i Ewie się udało.
- Sądziłam, że jesteś unitarianinem.
- No dobrze, może to będzie ostatnia rodzina, ale będzie. Życie
to piękna sprawa. Sverre nauczy nas, jak kierować łodzią. Uciek-
niemy nią stąd, z dala od tego lodu i wymiaru sprawiedliwości.
Znajdziemy jakś przytulny zakątek.
Morning z obojętnym wyrazem twarzy upiła łyk kawy. Zebrała
igiełki szronu z włosów.
- Chciałbym wiedzieć, co myślisz - powiedział.
- Napijesz się kawy?
-Nie.
Wyciągnęła zmarznięte dłonie nad płomieniem prymusa, obra-
cając nimi, jakby były nadziane na rożen.
- Myślę, że...
-Tak?
Jego narzeczona znajdowała się w na j precyzyjnie j określonym
i najmniej dwuznacznym miejscu na ziemi, a jednak wyglądała
na zagubioną.
- Myślę, że przed rajskim ogrodem musimy jeszcze odwiedzić
stację Łazarew.
- Tak, ale po wizycie w stacji Łazarew możemy spróbować
zajść w ciążę, a potem...
- Mężczyźni nie chcą mieć dzieci, George, mężczyznom zależy
na opcjach strategicznych. Czy nie nauczyłeś się niczego w trak-
cie procesu?
- Ja chcę dzieci. Dziecka. Naszego dziecka.
- Chcesz odzyskać Justine i Holly.
- Chcę, żebyśmy...
Morning cisnęła garścią kości wydrzyka o ścianę, przerywając
mu w pół słowa.
- Czy nie potrafisz niczego sam zrozumieć? Czy wszystko trze-
ba ci wyjaśniać? Za dwa dni będziemy lecieli nad szczytem Skeid-
shoven. Czy wiesz, co to za szczyt, idioto?
-Nie.
- Ależ tak, wiesz.
Nie wiem, czym jest góra Skeidshoven, mówił do siebie raz po
raz. Rana po kuli nie bolała go tak od momentu postrzelenia. Nie
wiem...
Wiedział. O Boże, wiedział. Do diabła z tobą, Nostradamusie,
księciu oszustw! I do diabła z tobą również, Leonardzie, malarzu
kłamstw!
Wyciągnął szklaną płytkę z kieszeni na piersi. Jego hipotetycz-
na żona uśmiechała się do niego, jego rzekoma córka nadal miała
radosną twarz. Szybkim ruchem trzasnął szkiełkiem o podłogę.
Rozległ się dźwięk, jaki wydaje pękający orzech. Nie każdemu
zdarza się niszczyć oryginalne dzieło Leonarda, pomyślał. A po-
tem po policzkach spłynęły mu łzy, duże i zimne, jakby w jego gło-
wie odmierzał czas lodowy zegar.
Morning zdjęła rękawiczki i podniosła fragment szkła z podło-
gi. Przedstawiał twarzyczkę Aubrey.
- Czym jest góra Skeidshoven? - zapytał George, chociaż wie-
dział.
Morning oparła odłamek o przegub dłoni.
- To miejsce...
-Tak?
- Gdzie dostałam się na kontynent.
Zagłębiła szkło w ciele. Wytrysnęła czarna krew. Po chwili za-
krzepła, tworząc wizerunek płaczącej twarzy.
- Drugiego dnia maja - powiedziała Morning - jasnego zimo-
wego popołudnia przyjrzałam się swoim wspomnieniom. Nie było
tam nic. Żadnych dzieci, żadnych kochanków, tylko praktyczna
znajomość psychoterapii.
Zaciskając powieki, powstrzymała wzbierające łzy.
Chociaż przerywana częstymi westchnieniami i chlipnięciami,
jej opowieść nie trwała długo. Ukrycie się na pokładzie okrętu
podwodnego opuszczającego wody Zatoki McMurdo... kłamstwo,
że przybyła na pokład razem z Randstable'em... przekonanie kapi-
tana Sverre'a, że jego więźniom grozi nagłe załamanie nerwowe...
- Chciałam żyć, George, a nie śnić martwe sny tak jak te bied-
ne wraki w osiedlach. - Łzy popłynęły, zamieniając się od razu
w cienkie szkliste strużki lodu. - I udało mi się. Dopięłam swego.
Ty nigdy nie pokochałbyś ciemnokrwistej, lecz pokochałeś mnie.
Otworzyła oczy. George zniknął.
Kompletnie nie rozumiem ludzi, pomyślała. Kocham tego czło-
wieka i zupełnie nie mam pojęcia, co jest dla niego ważne.
1AMES MORROW
Pobiegła przez labirynt stalowych tuneli, szukając światła la-
tarki, ścigając skrzypiące odgłosy kroków i krzyki odbijające się
od zmrożonych ścian stacji Amundsen-Scott - jęki rozpaczy, klą-
twy przeciwko Bogu i tysiączne odbijające się echem żądania, by
wszechświat dał mu dziecko.
Choroba zaczęła się w śledzionie. Pożerała ją, rozprzestrzenia-
ła się, rozlewając po ciele, napierając ku sercu. Sverre leżał na koi
całymi godzinami, dniami, niezdolny powstrzymać jej postępów,
na granicy pomiędzy snem i zapomnieniem. Jego umysł zanurzo-
ny był w gęstej, smolistej cieczy. Czasem pokazywał mu strzępy
obrazów ukochanej Kristin, częściej czarną antarktyczną szczeli-
nę, lodowy tunel do piekła.
Wszystko tak jak w porozumieniu z Zatoki McMurdo. Sverre
był pierwszym spośród całego rodzaju ludzkiego, który dotarł na
kontynent, i będzie pierwszym, który go opuści. Ragnarók, po-
myślał. Koniec świata.
Sverre właśnie skończył pisać. Wiersze nie były rymowane;
poezji niepotrzebne są rymy. „Tak, uderzył Thor Jormungandra,
węża Midgardu, gdy potwór wyprysnął z morza, lecz w ostatnim
tchnieniu spłonął bóg i wyschła jego krew, i wnet rozpadł się
śmiertelny świat, zamknięty w wiecznej zimie". Ragnarók - gdy
spłacane są wszystkie długi, legendy mają swój kres. I tak oto,
zgodnie z legendą, antarktyczny sztorm zatrząsł okrętem, owio-
nął go oddechem smoka, rozsuwającym grodzie, szalejącym po
korytarzach, docierającym do kabiny kapitana. Sverre owinął
się mocniej kocami, ale oddech smoka nie ustępował; mroził
jego kości, zamieniał gumowe oko w kulkę gradową. Bębenki
w uszach drżały mu od uderzeń serca Jormungandra.
Obudził się. To nie uderzenia serca, to ktoś pięścią walił do
drzwi kabiny.
Gdy wstał, poczuł smród własnego ciała, spoconego, przesiąk-
niętego alkoholem. Wiedział, że tylko z pomocą ginu zdoła dotrzeć
do drzwi. Kuśtykając, podszedł do biurka, znalazł butelkę, napił
się łapczywie. Drżącą dłonią przesunął bezwiednie po blacie biur-
ka, przewracając kałamarz, rozrzucając stronice „Sagi oThorze".
Za drzwiami czekały dwie zjawy w kombinezonach ochron-
nych. Były cale oszronione. W brodzie jednej z nich szalała śnież-
na zamieć.
- Nie ma pan na sobie munduru - powiedziała Morning, zdej-
mując hełm.
- Doktor Yalcourt? - Pociągnął ognisty łyk.
- Z bieguna do Ziemi Królowej Astrid na grzbiecie sępa
w pięćdziesiąt jeden godzin - odparła. -To musi być rekord, praw-
da? Zamieszczą nasze zdjęcia w „National Geographic".
- Morning i ja jesteśmy w sobie zakochani - powiedział George.
- Wiem - odparł kapitan.
Sverre postąpił naprzód, zachwiał się. George złapał go wpół;
butelka ginu potoczyła się po podłodze. Było zdumiewające, jak
bezcielesny stał się kapitan: jego skóra przypominała pergamin,
broda - martwe wodorosty. Zbiegowie zanieśli go na łóżko, ułożyli
wygodnie. Poprosił o swój poemat i odrobinę ginu. Gdy Morning
zbierała porozrzucane kartki na biurku, George sięgnął po butelkę.
- Widziałem egzekucje - rzekł Sverre. - Tarmac odmówił wło-
żenia kaptura. Prawdziwy twardziel... - Zakaszlał. - Chciałbym
posłuchać „Sagi oThorze".
Morning odczytała kapitanowi jego poemat.
- Niezłe, prawda? - zapytał Sverre.
- Byłby z pana wspaniały twórca napisów na nagrobkach -
rzekł George.
- Powiedzcie szczerze. Czy ma jakąś wartość?
- Z czasem będzie z pana poeta - odparła dyplomatycznie Mor-
ning.
George chwycił białego kruka z biurka kapitana, pogłaskał je-
go alabastrowe pióra. Holly nazwałaby go Piaskiem.
- Kapitanie - rzekł oficjalnym tonem - zrobił pan wiele dla
mnie i doceniam pańskie wysiłki.
- Twoje nazwisko nie powinno było nigdy pojawić się w akcie
oskarżenia, Paxton. - Sverre uśmiechnął się, odsłaniając zęby przy-
pominające ziarna kukurydzy. - Bądźcie płodni i rozmnażajcie się.
Morning rzuciła George'owi niedwuznaczne spojrzenie: nie po-
zbawiajmy go złudzeń.
- Mój drogi komandorze Sverre - powiedziała - czy mam przy-
jąć, że nigdy nie zrezygnował pan ze służby w marynarce wojen-
nej? Czy nadal dowodzi pan okrętem „City of New York"?
Umierający mężczyzna nie mógł stać, toteż usiadł na ołtarzu,
zwieszając nogi na jedwabne antependium. Kiedyś jego głos po-
JAMES MORROW
trafiłby wypełnić całą kaplicę, rozhuśtując ją niczym ogniste ka-
zanie wielebnego Sparrowa, lecz dzisiaj narzeczeni musieli mocno
nadstawiać uszu, żeby usłyszeć, o czym mówi.
- Drodzy zakochani, zebraliśmy się tutaj w obecności... nieważ-
ne. - W gwałtownym ataku kaszlu zgiął się wpół. Zamachał ręka-
mi w powietrzu, potrącając świecznik. - Nieważne, nieważne. By
połączyć tego mężczyznę i tę kobietę w... nieważne. Świętym węź-
le małżeńskim. Uświęconym cudzołóstwie. Nieważne.
Wydobył butelkę z kieszeni płaszcza i napił się.
- Czy ty, Morning Yalcourt, bierzesz sobie tego oto mężczyznę
za prawowitą małżonkę... małżonka... i przyrzekasz kochać go
i szanować, na dobre i złe... nieważne... w bogactwie i biedzie,
zdrowiu i chorobie, póki was Bóg nie rozłączy?
- Przyrzekam.
Zakaszlał, na wargach pokazała mu się czarna krew.
- I czy ty, George'u Paxton, bierzesz sobie tę oto kobietę za
prawowitą małżonkę i przyrzekasz kochać ją i szanować, na dobre
i złe, bez względu na szarańczę... promieniowanie gamma... i... nie-
ważne. Przyrzekasz?
- Przyrzekam.
- Jako że zgodziliście się wstąpić w stan małżeński i poświad-
czyliście to przed Bogiem i kapitanem tego statku, niniejszym
ogłaszam was mężem i żoną.
Nowożeńcy pocałowali się. Ich ubiory ochronne zetknęły się,
po czym odkleiły od siebie z głośnym mlaskiem.
Sverre uśmiechnął się, na jego usta znowu wystąpiła czarna
krew.
- Powiedzcie swoim dzieciom, żeby szanowały marynarkę wo-
jenną. - Osunął się na ołtarz. Mruknął: - Spójrzcie, nigdy nie by-
ła wyraźniejsza. Spójrzcie na Kristin, pędzącą na podniebnej ko-
lejce, w górę i w dół, tak... wyraźną...
Położyli go na plecach, rozpięli marynarski płaszcz. Ciało Sver-
re'a traciło kolejne warstwy: skóra, mięśnie, wnętrzności, żyły,
nerwy ześlizgiwały się ze szkieletu, a potem został już tylko proch,
a potem już nic, nic oprócz samotnego oka z gutaperki.
Nowożeńcy zwinęli pusty płaszcz kapitana, wynieśli zawiniątko
na pokład, wyrzucili je za burtę. Kawał kry wkrótce zepchnął je
w głębiny zatoki. Kolonia pingwinów przyglądała się wszystkiemu
z bezpiecznej odległości. Najelegantsze ptaki świata przybyły obej-
rzeć zaślubiny, lecz trafiły również na pogrzeb. Stały nieruchomo na
brzegu, poważne niczym zawodowi żałobnicy, dopóki nie przybył
sęp i nie odgonił ich przerażającymi okrzykami i hałaśliwym bi-
ciem skrzydeł. Był to ostatni raz, kiedy George widział tę wielką
niewymarłą bestię, ostatniego oskarżonego w procesie szóstki
z „Erebusa", dziwadło, oznakę szczęścia, sprawcę końca świata.
Małżonkowie, wyczerpani i wygłodzeni - od dwóch dni nie je-
dli i nie spali - wrócili na okręt. Udali się do kuchni, krainy wszel-
kiej obfitości, gdzie przygotowawszy ślubny poczęstunek, rzucili
się nań niczym wilki. Zajadali się jabłkami i gruszkami. Połykali
na wpół surowe parówki i zmrożoną kukurydzę. W okamgnieniu
pochłonęli tort weselny.
Wracając korytarzem, szczęśliwi, spostrzegli nagle, że od naj-
bliższej kabiny dzieli ich dobre sto metrów. Spojrzeli na siebie.
Sto metrów, sto kilometrów - żadna różnica. Ułożyli się wygodnie
na podłodze. George wyślizgnął się ze swojego kombinezonu, ni-
czym jaszczurka zrzucająca skórę. Usłyszał charczący odgłos - był
to oddech, chrapliwy oddech Morning Yalcourt, a więc dźwięk
przyjemny, subtelny, inteligentny. W milczeniu przypatrywał się
śpiącej żonie, niezaproszonej psychoterapeutce, wspaniałej tre-
serce sępów, podziwiał jej piękną twarz...
Kiedy się obudził, świat stał się filmem erotycznym, dywan był
miękki, powietrze ciepłe, na udach zbierał mu się pot niby słodki
balsam, i oto pojawiła się ona, świeżo po kąpieli, ubrana w je-
dwabną piżamę z oznaczeniami marynarki wojennej Stanów Zjed-
noczonych, wyciągająca do niego wilgotną dłoń. Poderwał się i ru-
szył za nią korytarzem, z rozkoszą wdychając zapach jej mokrych
włosów, ze wzwiedzionym penisem przed sobą niby bukszprytem
okrętu. Zadrżał, podniecony niby dzieciak. Gdy znaleźli się przed
kajutą kapitańską, Morning pocałowała go niezgrabnie.
- Jestem spocony - powiedział.
- Nieważne - odparła, przeprowadzając go przez próg.
Wnętrze kabiny płonęło. Ile było tu świec? Sto? Tysiąc?
Świeczki rozmieszczone pieczołowicie stały na stoliku nocnym,
na biurku i podłodze, tkwiły w butelkach po ginie i filiżankach,
okupowały blat stołu.
- Czy to seans spirytystyczny? - zapytał.
Z twarzy Morning znikł uśmiech. George przygryzł sobie dolną
wargę, krzywiąc się z bólu.
JAMES MORROW
- Przepraszam. Zapomniałem...
- Myślałam, że będzie ci się podobało - rzekła. W jej oczach
wezbrały łzy. - Miały być... romantyczne.
- Podobają mi się - odparł pospiesznie. - Są wspaniałe.
- Posłuchaj, George, ja po prostu nie znam się na tych rze-
czach.
- Są bardzo romantyczne.
- Nigdy wcześniej tego nie robiłam - powiedziała.
- Patrz na mnie.
Objął ją, masując delikatnie jej plecy. Ona uczyniła to samo.
Zdjął jej bluzkę, rozpinając cudownie posłuszne guziki, po czym
cisnął bluzkę na łóżko, jedyne miejsce, gdzie nie zajęłaby się
ogniem. Morning naśladowała go; na bok pofrunął jego podko-
szulek. Jej piersi, chociaż nieduże, były zmysłowe, niezwykle
krągłe, stanowiły źródło obsesji tak intensywnych, że fascynowa-
ły i zniewalały mężczyzn jego wymarłego gatunku, fascynując
i zadziwiając kobiety, i teraz westchnął, czując, że jest winien tę
przyjemność nie tylko sobie, lecz także swym wymarłym bra-
ciom, i pocałował jej sutki, które wystrzeliły niby pędy z ziemi,
i po kilku sekundach ona całowała już jego sutki.
Skończyli się nawzajem rozbierać. Stali przed sobą nadzy
w płonącym pomieszczeniu.
- Widzisz, muszę to w ciebie wsadzić. - Podniecony do osta-
tecznych granic, położył ją na koi.
- Tak czytałam. - Zaśmiała się. - Czy ja też coś w ciebie wsa-
dzam? Zdążyłam już zapomnieć.
Wszedł w nią, popracował, wypuścił nagromadzone nasienie.
Opuścił ją natychmiast.
- Czy to było to? - zapytała.
- Kiedy pierwszy raz w życiu piłaś kawę, miałaś wtedy pewnie
dziewięć lat, nie smakowała ci, prawda?
- Nigdy nie miałam dziewięciu lat.
Obrócił się, spuścił nogi na ziemię. Płomień świecy drżał obok
jego kolana.
- Tak naprawdę - rzekł wstając - to sądzę, że muszę się wy-
kąpać.
Skierował się do łazienki, czując się jak generał, który prze-
grał bitwę, lecz wciąż ma nadzieję na wygranie wojny. Morning
ruszyła wiernie za nim. Obmyli się nawzajem, wymieniając wil-
gotne pocałunki. Była tak cielesna, tak realna - nie spodziewałby
się tego po czarnokrwistej. Słyszał kiedyś o eksperymencie na-
ukowym, w którym szczura utrzymywano w stanie nieustającego
podniecenia seksualnego, dostarczając mu jedną samicę za dru-
gą, i kiedy ujrzał, jak woda zmienia jego partnerkę, spływając
lśniącymi strumykami po jej niewypowiedzianie pożądliwych
kształtach, i kiedy kilka sekund później ujrzał, jak prześcieradło,
którym się owinęła, zmieniło ją ponownie, wiedział, że znalazł nie-
skończone źródło rozkoszy.
Tym razem był to akt miłosny, z którego obie płcie byłyby dum-
ne. Ona zaczęła pojmować istotę rzeczy, mięknąc, drżąc, zanurza-
jąc się w nieznajome uczucia. Napłynęły wspomnienia jej nieza-
istniałego życia seksualnego. On dotykał jej ciała z taką samą
delikatnością, z jaką pieścił marmurowe nagrobki. Przeżyła długi
i kwiecisty orgazm, doprowadzając go również na wyżyny przyjem-
ności. Zdrzemnęli się, obudzili, zetknęli ponownie wśród płoną-
cych świec. Morning zaczęła improwizować, wprowadzać unowo-
cześnienia, chcąc zaprzeczyć niepełności swej kondycji, a George
zdał sobie sprawę, kiedy było już po wszystkim, że w kwestii seksu
jest zdolniejsza od niego. Tak wielkiej rozkoszy nie zaznał nigdy
dotąd. Przez okrągłą dobę żyli tylko seksem - drzemiąc, jedząc, od-
dychając tylko w tym celu. Odkryli nie opisane na mapach konty-
nenty ciała, podbili je; wymyślili lubieżne dowcipy, niektóre słow-
ne, inne odgrywane przy użyciu ust i rąk; pili z siebie, tarli się,
próbowali wulgarności i kosmicznego natchnienia, tak że raz pie-
przyli się, a kiedy indziej kochali, zawsze świadomi potencjału no-
wych miejsc - stołów do gry w kasynie, kaplicy, basenów, głównej
jadalni, gabinetu Morning. Potem ona dostała okresu. Kochali się
na prześcieradłach zaplamionych czarną krwią. Jego penis po-
ciemniał. Ich wspólne manewry, ich pchnięcia i wygięcia stały się
gestami obronnymi, działaniami wyszydzającymi złe idee, i gdy
plemniki George, machając swymi wspaniałymi ogonkami, prze-
pływały przez jałowe łono Morning, kochankowie radowali się we-
wnętrznie, myśląc: próbujcie tak czy owak, małe skurczybyki,
bądźcie płodne i rozmnażajcie się, z nas bowiem zrodzi się dziecię,
może wam się udać, próbujcie.
l
ROZDZIAŁ 19
w którym przekazana zostaje informacja
świadcząca o tym, że Nostradamus ujrzał praw-
dę, a Leonardo da Vinci ją namalował
Kwiecień to na j okrutnie j szy miesiąc, nie zatrzymujący się ani
na moment, pędzący na spotkanie maja. Nową żonę George'a opa-
nowała choroba. Targał nią kaszel. Ciepła, hebanowa krew odpły-
nęła z jej twarzy, która stała się kredowa i blada. Jej włosy stały
się kruche. Gdy kaszlała, wydawała dziwaczne odgłosy, rzężenia
i chrypienia, przypominające dźwięk skwierczącego celofanu.
Czasem George znajdował ją, obejmującą jeden z peryskopów,
przyciskającą się do niego, aż ustawały dreszcze. Zaczęła spędzać
całe dnie w łóżku, oddychając ciężko, plując czarną krwią.
- Chcę z tobą porozmawiać - powiedziała.
- O czym?
- O moim życiu.
- Czy nie będzie ci zbyt ciężko? -Wsuwając jej drugą podusz-
kę pod głowę, nie mógł nie poczuć, jak nieświeży ma oddech.
- Będzie. - Czarne żyłki pulsowały w jej oczach.
Pocałował żonę.
- Porozmawiajmy.
- Wciąż widzę liście, jesienne liście, czerwone, żółte. Chyba
mieszkałam kiedyś w Yermoncie. Podobałaby mi się sztuka pry-
mitywna i publiczne biblioteki z mnóstwem książek, słynnych i ni-
komu nie znanych, poustawianych obok siebie na półkach. Poza
tym nigdy nie wyrosłam z dziecinnej miłości do pluszowych zwie-
rzaków.
Ze spokojem opowiedziała o swoich niedoszłych rodzicach, za-
mordowanych w wieku przedszkolnym podczas bitwy pod Corpus
Christi. Helen byłaby pracownicą kręgielni, kobietą chłodną, nie-
szczęśliwą, zgnębioną przez niedostatek i niekochającego ją męża.
Hugh byłby mechanikiem samochodowym i zarazem egoistycznym
draniem, który marzyłby o synu, partnerze w strzelaniu do kaczek.
Potem przyszła pora na radośniejsze wspomnienia. Morning,
zamyślona, wrażliwa uczennica szkoły podstawowej, pisząca wier-
sze o martwych ptaszkach, tworząca farmę dla starych zwierząt
w Parsons's Creek, zbierająca kolejne stypendia, zgarniająca Na-
grodę imienia Jakuba Bronowskiego dla Studentów Wykazują-
cych Największe Zainteresowanie Naukami Ścisłymi i inne wyróż-
nienia o równie dziwnych nazwach. Należały do niej - do niej!
Hugh nie mógł ich jej zabrać. Wspaniale radziła sobie na stu-
diach, jak burza przeszła egzaminy końcowe na wydziale psycho-
logii klinicznej, i wreszcie po obronieniu pracy magisterskiej
otworzyła lukratywną praktykę prywatną. Specjalizowała się
w zaburzeniach związanych z poczuciem winy.
Opowiedziała George'owi o przypadkach, z którymi miała do
czynienia - o swoich zwycięstwach, porażkach, remisach. Phillip
Cassidy, do śmierci podzielony między siedem różnych osobowo-
ści. Marcie Cremo, zastrzeliła się. A tryumfy? - zapytał George.
Było ich sporo, odparła. (Cała sztuka, widzisz, polegała na tym, że-
by się z nimi zaprzyjaźnić, chociaż nie uczyli tego na chicagow- i
skim uniwersytecie). Janet Hodges, otyła i nienawidząca samej ,
siebie, po terapii zamieniona w rubensowską modelkę, zmysłowo |
pulchną, zdolną do przeżywania nieszczęśliwych romansów tak
jak każdy inny. Willie Howard, lat sześć, w ogóle nie mówiący,
uważany za upośledzonego umysłowo... kiedy Morning dała mu
kukiełkę z trzema oczami porozumiewającą się po neptuniańsku,
otworzył się i zaczął uczyć ją angielskiego.
A potem - wspomnienie cofające się poza samo siebie, odłamki
z młodości, uświęcone drobiazgi: ususzona ośmiornica, czerwony
rower, pękaty ceramiczny imbryk, zegar w kształcie kota, zapach
deszczu, jesienny wiatr. Moja najlepsza przyjaciółka nazywała się
chyba Syhda. Uwielbiałam baseball. Tak, byłabym kibicem, dałbyś
wiarę? Pierwszego okresu dostałam na meczu drużyny Houston
Astros. Krwawiłam dla nich, prawdziwą czerwoną krwią.
1AMES MORROW
Opisała drużynę Astros, która nigdy nie zaistniała. Rok 2003
miał być ich rokiem. Ostatnie spotkanie w ramach pucharu świa-
ta. Dziewięćdziesiąta minuta. Podanie lewym skrzydłem. Obrońcy
nie zdążają... Zawodnik Houston dochodzi do piłki i... gol!
- Dziękuję ci - powiedziała.
- Miałaś ciekawe życie - odparł.
- Pewnie że tak.
Położył się obok niej, drżąc od zimna, jakie wydzielała, i z po-
wodu świadomości, co to zimno oznacza. Zasnął natychmiast. Śnił
mu się wielki, porośnięty mchem las, wszystkie wspaniałe kobie-
ty, jakie znał, Justine, Morning, jego matka (BYŁA LEPSZA, NIŻ
SĄDZIŁA), wszyscy czworo budowali dom (właściwie chatę na pa-
lach, nad jeziorem), a potem pojawiły się dzieci, Holly, Aubrey
i trzecie dziecko, które Justine urodziła podczas wojny, chłopiec.
Po przebudzeniu zdał sobie sprawę, że ma sklejone powieki,
i bał się, że kiedy je rozewrze, pod spodem będzie następna para,
i jeszcze następna. Moja żona umiera. Nie mogę nic na to pora-
dzić. Usłyszał trzask maleńkich mięśni, kiedy otwierał oczy. Świa-
tła u sufitu raziły go w oczy. Obrócił się, ujrzał puste zagłębienie
w materacu i nagle cały lód Antarktydy zmroził jego serce.
Zaraz jednak Morning weszła chwiejnie do kabiny, cała w go-
rączce, wstrząsana dreszczami. Kombinezon ochronny oproszony
miała śniegiem. Z resztek jej włosów zwisały sople lodu.
- Przestraszyłaś mnie - powiedział. - Myślałem, że...
- Nie. Jest drugi maja. W tym dniu dotarłam na kontynent.
- Byłaś na zewnątrz? To szaleństwo.
- Zawarłam umowę.
- Co takiego?
- Uściśnij mnie.
Zrobił to.
- Powiem teraz coś dziwnego - wychrypiała. - Bez względu na
moje słowa, nie przestaniesz mnie obejmować.
- Obiecuję - rzekł.
- Ujrzysz ponownie swoją córkę. Holly.
Przytulił ją mocniej do siebie.
- Holly nie żyje.
- Zawarłam umowę. - powtórzyła. - Stanie się to za tydzień.
W niedzielę. Bądź gotów.
- Nie rozumiem - powiedział.
- Będziecie mieli dla siebie pół dnia. Dwanaście godzin. To nie-
dużo. Możesz odmówić.
- Chcę tego najbardziej w świecie.
- W porządku. A więc załatwione. Niedziela. Dwunastogodzin-
na wizyta, początek w południe. Pamiętaj, bądź gotów.
- Nie rozumiem.
- Zawarłam umowę. - Z włosów Morning ściekała woda.
- Mała dziewczynka na malunku Leonarda to nie była Aubrey?
- Nie ma Aubrey. To była...
- Holly?
-Tak.
- Była do niej bardzo podobna - rzekł George w zamyśleniu. -
To musiała być ona.
- Malunek pokazywał przyszłość - potwierdziła Morning. - No-
stradamus widział wszystko prawidłowo. Pocałuj mnie.
Przeszli do peryskopów, Morning wsparta na jego ramieniu.
Główny peryskop pokazywał obraz kontynentu. Wszędzie dogorywa-
ły miliony czarnokrwistych, żniwo porozumienia z Zatoki McMur-
do, pozostawiając po sobie tylko puste kombinezony ochronne.
- Nie chcę tego oglądać - rzekł.
- Oglądałeś gorsze rzeczy.
Skierował oko peryskopu na Szelf Lodowy Rossa. Krater wy-
rwany przez eksplozję jądrową w Wildgrove był niczym w porów-
naniu z rozpadliną ziejącą pośrodku lodowej równiny. I potem na-
deszli oni, maszerując dumnie - ci, którzy wybrali wolną wolę
ponad niesławne porozumienie, przyjaciele trzymający się za dło-
nie, kochankowie spleceni w uścisku, kobiety z dziećmi na ręku,
dzieci ściskające ulepione ze śniegu misie. Szeroką tyralierą rzu-
cali się w przepaść, kolejne tysiące nieszczęśników wracające do
łona ziemi, pokolenie za pokoleniem opuszczające kontynent.
- Mieli rację, że mnie skazali - powiedział George.
Na pobliskim wzgórzu płonęło wielkie ognisko, błyskając czer-
wienią niby oko węża Midgardu. Ciemnokrwiści, prowadzeni przez
matkę Marię Katarzynę, zdążali ku niemu, każdy z lodową makietą
w dłoni. Głowica za głowicą, rakieta za rakietą, arsenał oskarżenia
ginął w płomieniach. Rakieta średniego zasięgu Włócznia roztopiła
się natychmiast. Następna poleciała w ogień międzykontynental-
IAMES MORROW
na rakieta balistyczna Anioł Stróż, a za nią rakiety Multiprong
i MacArthur TU, ciężki bombowiec Osa-13, mina, pancerz, bomba
głębinowa, moździerz. Podniosły się radosne okrzyki, a potem roz-
poczęły się tańce. Pito litrami kakao, uśmiechy rozjaśniły zmęczo-
ne twarze i George ujrzał, że nic bardziej nie raduje czarnokrwiste-
go serca niż jasna, zimna noc niszczenia arsenałów.
- Odstraszanie bez broni - rzekł.
- Co takiego? - zapytała Morning.
- Sposób pozbycia się zasobów broni nuklearnej. Zamiast ra-
kiety odstraszającej inną rakietę, fabryka odstrasza fabrykę. So-
wieccy i amerykańscy stratedzy widzą, że każde posunięcie mają-
ce na celu dozbrojenie zostanie natychmiast powtórzone przez
drugą stronę, aż świat ponownie stanie na krawędzi zagłady. Więc
nikt się nie dozbraja.
- Nie wiem, o czym mówisz.
- Umiejętność budowania broni - oto prawdziwy czynnik od-
straszania. Dopiero zaczynam to rozumieć.
- Brzmi to dość niepewnie.
- Być może.
- Czy opowiadałam ci kiedyś o mojej najlepszej przyjaciółce
Sylvii? Miała najdziwniejszy śmiech, jaki kiedykolwiek mógłbyś
usłyszeć.
Godzina za godziną obserwowali śmierć tysięcy czarnokrwi-
stych, w większości anonimowych. Czasem jednak rozpoznawali
kogoś znajomego. Sędzia Shawna Queen Jefferson wyparowała,
kiedy w trzepoczącej na wietrze czarnej todze szła przez dziedzi-
niec Lodowego Pałacu Sprawiedliwości. Alexander Aąuinas wy-
zionął ducha, próbując ukryć kopię werdyktu w śnieżnej zaspie.
Gila Guizot, gdy zaczęła niknąć w oczach, chwyciła karabin
i strzeliła sobie w serce; po oznace Narodowej Policji Antarktycz-
nej na jej piersi spłynęła czarna krew. Jared Seldin, niedoszły
zdobywca gwiazd, zniknął, gdy czołgał się po śniegu, próbując
schwytać małego pingwinka.
I wszędzie widać było kombinezony ochronne. Zalegiwały ulice
stacji mieszkalnych niczym ciała pomordowanych Ormian, walały
się wokół zasp śnieżnych niczym zwłoki hugenotów po nocy świę-
tego Bartłomieja, piętrzyły w jałowych dolinach niby trupy zlikwi-
dowanych kułaków; kombinezony na śnieżnych pagórkach i na lo-
dowych grzbietach, czyste białe skamieliny przedstawicieli rasy,
która nigdy nie zaznała jednego ciepłego dnia.
18. Tak oto kończy się świat
Młoda kobieta stała na oderwanej od szelfu krze. Spacerowała
w tę i z powrotem, drżącą dłonią wygrażając niebu. George widział
ją na procesie, siedzącą na galerii, wpatrzoną tęsknym wzrokiem
w Aąuinasa. Szalała wichura, woda zalewała małą białą łódkę
przycumowaną do krawędzi lodu, wiatr smagał policzki dziewczy-
ny, wciskał jej sól do oczu. Nawet w trakcie terapii z Morning
Yalcourt George nie widział tyle cierpienia zebranego na jednej
twarzy. Wydawało się niemalże błogosławieństwem, kiedy ta zagu-
biona i głodna miłości nieszczęśnica złamała się wreszcie pod na-
porem straszliwych skutków porozumienia z Zatoki McMurdo.
- Nigdy w życiu nie tańczyłam - powiedziała Morning dwa dni
później.
- Zajmiemy się tym - odparł.
- Słyszałam, że walc to piękny taniec.
- Nie umiem tańczyć walca.
- Ja też nie.
- Ubierz się odpowiednio.
Wyszedł. Nie miał żadnego planu, ale był dobrym mężem i wie-
dział, że coś wymyśli.
W małej salce kinowej panowała cisza, wypełniająca każdy za-
kamarek. George wszedł do kabiny projekcyjnej. Puszki z filma-
mi piętrzyły się ustawione w trzy chybotliwe stosy. Pośrodku naj-
wyższego z nich, wciśnięte pomiędzy „Panikę w roku zerowym"
i „Koniec sierpnia w hotelu Ozon", leżało osiem szpul angloję-
zycznej wersji „Wojny i pokoju" Siergieja Bondarczuka. Założył
jedną ze środkowych szpul, włączył wzmacniacz, nacisnął start.
Projektor zaterkotał. W sali narrator, złotousty Norman Rosę,
oznajmił optymistycznie: „Jeśli źli ludzie mogą współpracować
dla osiągnięcia swoich celów, mogą też czynić to ludzie dobrzy".
George przy konsolecie zaczai eksperymentować z pokrętłami
i suwakami, aż wreszcie muzyka z „Wojny i pokoju" popłynęła
z głośników radiowęzła okrętowego.
Wrócił do Morning i powiedział:
- Czy możemy teraz zatańczyć?
- Oczywiście - odparła, kaszląc. Białe jedwabne kimono wisia-
ło na jej wychudzonym ciele.
Przeszli do głównej sali jadalnej. Odgłosy z filmu odbijały się
od marmurowych kolumn, dźwięcząc pośród kryształowych żyran-
JAMES MORROW
doli. Usadowiwszy partnerkę na aksamitnej sofie, George odsu-
nął stoły, poprzesuwał krzesła, zwinął dywan.
Natasza Rostowa i książę Andriej Bołkoński tańczyli właśnie
walca. Ludmiła Sawieliewa w roli Nataszy, Wiaczesław Tichonow
jako Andriej, muzyka Wiaczesława Owczinnikowa w wykonaniu
moskiewskiej orkiestry symfonicznej pod batutą kompozytora.
George pomógł żonie wstać i ukłonił się. Zaczęli tańczyć. Jakiś
dobry duch wstąpił w ich ciała, kierował krokami. Zgodnie wiro-
wali po sali rosyjskiego pałacu, dokoła i dokoła, raz, dwa, trzy, me-
lodia Owczinnikowa przepływała przez nich, raz, dwa, trzy, pełne
oddechu całe nuty, lśniące półnuty, połyskliwe ćwierćnuty, potem
nadfrunęły szesnastki, cienkie i srebrzyste, niczym igiełki zszywa-
jące powietrzną tkaninę, raz, dwa, trzy, i na twarzy Morning poja-
wił się uśmiech, w sali zrobiło się gorąco i teraz Morning śmiała
się, i wydawało się, że czerwień jesiennych liści ponownie zago-
ściła w jej włosach.
- Tak się cieszę, że za ciebie wyszłam - powiedziała.
- Czy to mogłoby trwać? - zapytał.
- O tak - odparła. - Na zawsze.
Muzyka przyspieszyła. Pomiędzy Andriejem i Natasza wy-
buchła miłość.
- Dobrze tańczysz - powiedziała Morning.
- Ty też - odparł.
- Seks też był przyjemny.
- Pierwszorzędny, według mnie.
Orkiestra rozpędziła się maksymalnie. Nuty płonęły, padając
w powietrze.
- Słyszałam kiedyś, że wspaniale jest mieć psa, który wskaku-
je rano do twojego łóżka i liże cię po twarzy - powiedziała.
- To prawda - potwierdził.
Pofrunęła półnuta z kropką, ciągnąc za sobą warkocz ognia.
- Do widzenia, mężu - szepnęła Morning
- Będę za tobą tęsknił - rzekł.
Jej kości stały się lekkie jak drzewo balsa. Morning całą pozo-
stałą jej energię włożyła w ostatni pocałunek. Bezboleśnie opu-
ściła świat, stała się prochem, mniej niż prochem, niemym drże-
niem, rzeczą nigdy nie ochrzczoną, nie zrodzoną ani nie poczętą,
kruchym wspomnieniem mężczyzny idącego chwiejnym krokiem
przez jadalnię skutej lodem łodzi podwodnej, niosącego jedwab-
ne kimono i płaczącego jak dziecko.
ROZDZIAŁ 20
w którym obchodzone jest zupełnie niezwykłe
Boże Narodzenie, łącznie z prezentami i choinką
Każdej nocy chodził po wyłożonych dywanami korytarzach
„City of New York", kapitan pustego okrętu, nasłuchując odgło-
su swoich kroków, mając nadzieję, że ich rytm pomoże mu za-
snąć. Czasem słyszał słabe szepty wydobywające się z jakiegoś
ciemnego zakamarka albo zapomnianego przejścia, lecz milkły,
kiedy przysłuchiwał się uważniej. W tej pogrążonej i opuszczo-
nej krainie nawet halucynacje nie chciały dotrzymywać mu to-
warzystwa.
O świcie pocierał powieki, ziewał z wysiłkiem i rzucał się na
najbliższą koję, udając zmęczenie. Bez skutku - Morfeusz nie da-
wał się oszukać. George wpatrywał się w sufit, gniótł w dłoniach
rąbek koca. A potem, w południe, zaczynał zgrzytać zębami tak in-
tensywnie, że spodziewał się ujrzeć iskry, i wiedział, że czeka go
nowy dzień. Czy śniłem? - pytał sam siebie. Cieszył się, jeśli uda-
ło mu się przypomnieć choć jeden sen, oznaczało to bowiem, że
istotnie spał.
„Bądź przygotowany", powiedziała Morning.
Poniedziałek, choinka. Udał się do przedziału rakietowego
i przeszukał pozostałości projektu „Cytrus". W końcu znalazł kar-
łowate drzewko, ledwie na półtora metra wysokie, idealne do jego
celów, z cienkimi gałązkami i anemicznymi owocami - nie było
wątpliwości, dlaczego pominięto je przy wybieraniu kandydatów
do egzekucji. Ściął je, zaniósł do kabiny, osadził.
JAMES MORROW
Wtorek, ozdoby. Z młotkiem wyniesionym z dolnego pokładu
pomieszczenia torpedowego przeszedł się po okręcie, rozbijając
każdy błyszczący i połyskliwy obiekt, jaki udało mu się znaleźć -
żyrokompasy, wskaźniki, zawory, pompy. Odłamki zbierał do płó-
ciennej torby.
Środa i czwartek, prezenty. Chciał mieć dziesięć, bo dwana-
ście lub piętnaście dla jednej dziewczynki pachniało już przesa-
dą. Poszedł do kajuty Sverre'a po białego alabastrowego kruka,
czarny cylinder, globus i pustą butelkę po ginie. Z kasyna zabrał
stos żetonów do pokera oraz plakat z arlekinem zawierający re-
guły gry w oczko. Na żetonach wypisał nazwy państw. W kuchni
znalazł całe stosy naczyń i przyborów. Umieścił je w tekturowym
pudełku, oznaczając CUDOWNY I NOWOCZESNY ZESTAW KU-
CHENNY DLA DZIEWCZYNEK. Biblioteka go rozczarowała -
ani jednej książki dla dzieci w całej sali. Napisał więc własne
dzieło, adaptując bajkę kiedyś wymyśloną dla Holly, o królicz-
ku, który zdobywa się na odwagę i dzięki temu opanowuje trud-
ną sztukę jazdy na rowerze. Za ilustracje posłużyły mu zdjęcia
z czasopism.
Dziewiątym prezentem była szmaciana lalka uszyta z pocię-
tych mundurów oficerskich. Oczy sporządził z mosiężnych guzi-
ków.
Ostatni prezent wisiał w jego szafie od wielu miesięcy.
Pół dnia. Tak mało czasu. Lepiej zawczasu przygotować drzew-
ko. Przecież Holly będzie miała tyle prezentów do odpakowania
i obejrzenia. Jako haczyków użył spinaczy do papieru z biurka ka-
pitana Sverre'a. W piątek po południu drzewko pomarańczowe za-
mieniło się w choinkę obwieszoną radosną zbieraniną lśniących
odłamków, powykręcanych części armatury i powyginanego, bezi-
miennego metalu.
Z wieczka puszki po konserwie wyciął gwiazdę. Choinka bożo-
narodzeniowa bez srebrnej gwiazdy na czubku to zupełna klapa.
Ustawił drabinę, żeby umocować gwiazdę...
Dlaczego leżę na podłodze? - zastanawiał się. Co ja tu robię,
wpatrując się w sufit? Spojrzał na metalowe ściany z rzędami ni-
tów, błyszczącą choinkę. Leżę na podłodze, bo nic nie ma sensu.
Ludzie wymarli.
Nadeszła północ. Podniósł się.
- Sens polega na tym - rzekł na głos - że ja i Holly nie wymar-
liśmy. - Umieścił gwiazdę na czubku drzewka.
Sobota, ostatnie przygotowania. Zawinął prezenty w folię alu-
miniową i zaczął układać je pod choinką, szukając właściwej kom-
pozycji.
Niedziela.
Siódma rano.
Krążył wokół choinki, zdenerwowany i pełen wątpliwości, przy-
stając co jakiś czas, by zmienić ułożenie prezentów albo przewie-
sić jakąś ozdobę. Holly nie spodoba się lalka. Zacznie marudzić...
Ósma rano. Dziewiąta. Dziesiąta.
Gdy umarł kot Chester, postanowili urządzić mu prawdziwy po-
grzeb, łącznie z miniaturowym nagrobkiem, który George wyko-
nał u siebie w zakładzie z odłamka granitu. Holly miała o to pre-
tensję do rodziców, odmówiła uczestnictwa w pogrzebie. Jednak
już następnego dnia, dokładnie tak jak George i Justine przewi-
dzieli, zaczęła opowiadać wszystkim o wielkim wydarzeniu - po-
mniku, grobie, tekturowej trumience od weterynarza - i robiła
tak przez długie miesiące...
Jedenasta.
Justine zniszczyła pająka. To było właściwie całkiem śmieszne,
jeśli o tym pomyśleć...
Południe.
Na zewnątrz kabiny: szybkie, szurające kroki. George'owi żyły
nabrzmiały na rękach i szyi, jakby miały pęknąć. Bolała go rana po
kuli, oddychał głęboko. Dobry Boże, niech to będzie dobry dzień!
Mała dziewczynka wbiegła do kabiny. Szybciutko przebierała
nóżkami. Szeroko otworzyła ramiona.
- Tatusiu! Tatusiu! - W jej głosie, chociaż ochrypłym - począ-
tek przeziębienia? - nadal pobrzmiewała ta anielska nuta, jakiej
George nie słyszał u żadnego innego dziecka.
- Holly!
Objęli się, Holly cała drżąca i rozchichotana, George ze łzami
w oczach. Była ciepła. George otarł policzki rękawem i powstrzy-
mał napływające łzy, Holly bowiem by nie zrozumiała, dlaczego
ktoś płacze z radości.
- Tak dobrze cię widzieć - rzekł.
- Dobrze widzieć ciebie - odparła mała.
Również na nią wojna wywarła wpływ. Jej włosy przypominały
konopną przędzę. Uśmiech był bardziej dziurawy, niż tłumaczyło-
IAMES MORROW
by to wypadanie mleczaków. Poruszała się ostrożnie, lekko utyka-
jąc. Jednak jej zielone oczy błyszczały, twarz promieniała we-
wnętrznym światłem i, co najważniejsze, to była ona, ona!
- Och, jaka wspaniała choinka! - zawołała.
- Podoba ci się? Możesz zjeść te pomarańcze.
- Nie, dziękuję. Jest piękna. Ma gwiazdę na czubku. To mi coś
przypomina.
- Co takiego?
- Te drzewka, które ustawialiśmy na święto Halloween.
- Tak. Wieszaliśmy na nich nietoperze z gumy.
- I małe dynie. Były takie śliczne!
- Chcę, żebyśmy mieli prawdziwe Boże Narodzenie - powie-
dział George. - W tym roku nie miałaś Gwiazdki. Stało się tak
z powodu wojny. - Zawsze pilnował się, by używać przy niej tylko
pełnych, gramatycznie poprawnych zdań.
- Tatusiu, chcę ci powiedzieć coś bardzo smutnego. To ważne.
- Co takiego?
- To ważne. Mamusia umarła.
- Masz rację. To bardzo smutne. Wojna ją zabiła.
- Wiem o tym - odparła, lekko zirytowana.
- Dałaś jej do picia sok pomarańczowy, prawda?
- I tak umarła.
- Holly, Holly, tak dobrze jest być tu z tobą. Widzisz te prezen-
ty na podłodze?
- Czy są dla mnie?
- Tak. Wszystkie są dla ciebie.
- Wszystkie? Bez wyjątku? Och, tatusiu, tatusiu, dziękuję ci!
- Może zaczniesz od tego - powiedział, podając jej butelkę po
ginie. Holly zerwała foliowe opakowanie. - Wazon do kwiatów -
wyjaśnił.
- Czy później moglibyśmy zerwać jakiś kwiat? - zapytała.
- Oczywiście.
Sięgnęła po duże pudło.
- Napis głosi: CUDOWNY I NOWOCZESNY ZESTAW KU-
CHENNY DLA DZIEWCZYNEK - rzekł.
Holly otworzyła pudełko, wyciągnęła talerze, filiżanki, garnki,
patelnie, rondle i pokrywki.
- Och, tatusiu, to wspaniałe, naprawdę wspaniałe! Czy bę-
dziesz bawił się ze mną w gotowanie?
- Może powinniśmy dokończyć rozpakowywanie prezentów.
- A potem się ze mną pobawisz?
- Oczywiście. - Niepewnie podał jej szmacianą lalkę. - Spójrz
na to.
Rozdarła folię.
- Wiem, że chciałaś lalkę Mary Merlin - rzekł - ale nie mo-
głem ich nigdzie znaleźć.
- Święty Mikołaj też nie dał rady?
- Zabrakło ich w sklepach.
- Nic się nie stało. - Pocałowała lalkę i pogłaskała ją po wło-
sach. -Ta jest piękna. Nazwę ją Jennifer.
Położyła Jennifer spać w głębokiej patelni z CUDOWNEGO
I NOWOCZESNEGO ZESTAWU, okrywając ją kocem z folii alu-
miniowej. Następnie George wręczył córce alabastrowego kru-
ka. Rozpakowała go, nazwała Ptaśkiem, położyła obok Jennifer.
Wkrótce lalka i ptak smacznie spali.
- Teraz nic nie mów, tatusiu.
- Dobrze.
- Chcę sama wybrać następny prezent.
- Zgoda.
Wyciągnęła cylinder ze stosu, rozpakowała. Bez słowa komen-
tarza włożyła go sobie na główkę i uśmiechnęła się szczerbatym
uśmiechem. Teraz jej uwagę zwrócił duży rulon. Zerwała foliowe
opakowanie.
- Och, klown! - powiedziała, rozwijając plakat z arlekinem. -
Chcę go powiesić. - Przypięła plakat do ściany.
- A teraz to - rzekł George, radośnie ściągając opakowanie
z małej książeczki. -To historia, którą już ci kiedyś opowiadałem.
Pewien królik chce nauczyć się jeździć na rowerze, ale...
- Przeczytaj mi.
Zrobił to.
- Przeczytaj jeszcze raz.
Zrobione.
- I jeszcze raz.
- Masz tam następny prezent.
- Założę się, że to piłka plażowa. - Zdarła opakowanie, zado-
wolona, nawet kiedy piłka okazała się globusem. - Co to jest?
- Globus. Pokazuje, jak wygląda świat. W gruncie rzeczy jest
to zabawka, jak piłka.
- A więc zagrajmy.
- Dobrze. Potrzebujesz jeszcze tamtej rzeczy. - Podał jej że-
]AMESMORROW
tony do pokera, rozpakował. - Widzisz, tutaj masz nazwy państw.
Każdy dostaje dziesięć. Potem zakręcasz globusem w ten sposób
- zademonstrował - zamykasz oczy i wskazujesz palcem jakieś
miejsce, tak jak ja to robię. I jeśli twój palec zatrzymał się na
obszarze kraju, którego nazwa jest na jednym z twoich żetonów,
to...
- Czy ten ostatni prezent też jest dla mnie? - zapytała Holly,
zdejmując cylinder i patrząc pod choinkę.
- Tak. Przysłał go święty Mikołaj.
Rozpakowała swój sprzęt obrony cywilnej.
- Och, złoty! Jaki ładny!
- Nazywa się to ubiorem ochronnym.
- Wiem.
- Myślałem, że może będziesz chciała go włożyć.
- Ładny. Co się stało z rękawiczką?
- Coś ją przedarło.
- Zabawmy się w przyjęcie. Ja będę siostrą. Ty będziesz go-
ściem.
Rozłożyła swoje nowe przybory kuchenne na stoliku do kawy.
Ustawiła butelkę po ginie, osadzając w niej kilka ozdób niejasno
przypominających kwiaty. Zaproszono kruka, lalkę, gościa, a na-
wet ubiór ochronny, który Holly uznała za stracha na wróble. Każ-
dy dostał niewidzialne ciastko i lody. W trakcie przyjęcia strach
na wróble raz nazywał się Suzy, kiedy indziej Margaret albo Al-
fred.
Później Holly bawiła się sama, podając Piaskowi, Jennifer i Al-
fredowi butelki z piciem, kładąc ich spać. Na zewnątrz mrok ar-
ktycznego dnia ustąpił mrokowi nocy.
Ojciec i córka przeszli do jadalni okrętowej i spożyli wigilijną
kolację. Wyschnięte precle smakowały wspaniale. Ponad miarę
dosładzali sobie kakao.
Po powrocie do kabiny George zapytał:
- Holly, czy chciałabyś przejechać się na koniku?
-Nie.
Był potężnie rozczarowany.
Dziesięć sekund później powiedziała:
- Tak, chcę.
Dla George'a miał to być sprawdzian. Wszystkie poprzednie
przejażdżki kończyły się jego naleganiami, że ma już dość i jest
zmęczony. W rzeczywistości był po prostu znudzony. Za każdym ra-
żem miał wrażenie, że Holly mogłaby jechać bez końca, że prędzej
zasnęłaby w siodle, niż sama zeszła.
Wspięła się mu na plecy i George pogalopował na czworakach
korytarzem. Nacisk na krzyż odczuwał jako coś niewypowiedzia-
nie przyjemnego.
- Skręcaj... tędy, konisiu!... - wołała Holly, wymachując cylind-
rem. - Przez te drzwi... tamtędy, konisiu!
Minęło piętnaście minut. Koniś zaczynał być znudzony. Myślał,
że to niemożliwe. A jednak to było to, nuda. Jadę dalej, powie-
dział sobie. Nic nie przerwie tej przejażdżki, nic.
- To mi coś przypomina - powiedziała Holly.
- Co? - zapytał koniś.
- Tego konika, do którego wrzucało się pieniążki. Och, chciała-
bym być znowu w domu. Tęsknię za moim kotkiem.
- Koniś jest już zmęczony - powiedział. Coś ściskało go w gard-
le. - Chce iść spać do stajenki,
- Czy możemy pograć w tamtą grę? Tę z nazwami krajów?
- Oczywiście, kochanie.
W kabinie pograli chwilę bez przekonania. Holly zrobiła się
rozdrażniona.
- A może przeczytasz mi jeszcze raz historię o króliczku i jego
rowerze?
Przeczytali ją na łóżku, przykryci kocem. Po zakończeniu lek-
tury Holly powiedziała:
- Ta historia coś mi przypomina. Dawno temu, kiedy byłam
bardzo mała, miałam jakieś trzy latka, czytałeś mi książkę
o dziewczynce z plaży.
- „Carrie z Przylądka Cod". Czytaliśmy ją wiele razy na jesieni.
- Pamiętasz ten fragment o Wielkiej Niedźwiedzicy?
- Wielka Niedźwiedzica. Oczywiście.
- Czy moglibyśmy ją zobaczyć? Czy moglibyśmy ją zobaczyć
teraz?
- Dobrze - odparł, sięgając po jej ubiór ochronny. - Ale bę-
dziesz musiała to włożyć. Na zewnątrz jest bardzo zimno.
- Nie, nie, to jest Alfred, strach na wróble! - zaprotestowała.
- Oto warunki, kochanie. Jeśli tego nie włożysz, nie możemy
iść obejrzeć Wielkiej Niedźwiedzicy. Ja także włożę podobny kom-
binezon.
- Ptasiek też chce iść.
- Oczywiście.
JAMES MORROW
Ubrał córkę, by nie zmarzła na mrozie i wichrze. Kombinezon
pasował idealnie. Wyglądała w nim wdzięcznie, ze złotym kołnie-
rzem wokół okrągłej, radosnej buzi. Z braku rękawiczki owinął jej
dłoń strzępkami jedwabnego prześcieradła.
Wziął ją i Ptaśka na barana, przeniósł kilkaset metrów koryta-
rzem, zatrzymując się na moment, by zabrać latarkę i zawiesić ją
sobie na dłoni. Z kabiny nawigacyjnej prowadziły kręcone schody
na dolny odkryty pokład. Zatrzymał się przy drzwiach.
- Kochanie, chcę cię o coś zapytać.
- Słucham?
- Czy wiesz, co się z tobą stało?
- Tak, wiem.
- Co to było?
- Nie chcę ci powiedzieć.
- Proszę, powiedz mi.
- Wiesz, co się ze mną stało.
- Powiedz mi.
- Umarłam.
Gruba warstwa śniegu pokrywała pokład, szczelnie zatykając
klapy otworów torpedowych. Sople lodu zwisały z peryskopów ni-
czym pajęczyna monstrualnego antarktycznego pająka. Poszarpa-
ne kry napierały ze wszystkich stron, przyciskając okręt do krawę-
dzi lodowego szelfu.
- Och, cudownie! - zawołała Holly. - Padał śnieg! Spójrz, tatu-
siu, padał śnieg.
Nie chciał powiedzieć jej, że na Antarktydzie nie pada, lecz je-
dynie wiatr przenosi śnieżne kryształki na dowolne odległości.
Spojrzała w górę. Gwiazdy były jasne i wyraźnie widoczne.
- Czy ona tam jest? Czy możemy zobaczyć Wielką Niedźwie-
dzicę?
- Nie jestem pewny.
- Chyba ją widzę.
- Kochanie, właśnie zdałem sobie z czegoś sprawę. Jesteśmy
na południowej półkuli i...
- Czy to ona? - zapytała Holly, wyciągając do góry dłoń w ręka-
wiczce.
Spojrzał na niebo. Bezkształtne zbiorowiska. Nic nie znaczące
formy.
- Tak, kochanie. Sądzę, że to ona.
- Tylko tak mówisz! Nie możemy zobaczyć Wielkiej Niedźwie-
dzicy!
- Przykro mi, kochanie. Naprawdę mi przykro. Jesteśmy zbyt
daleko na południe i...
- Dobrze, tatusiu. Postaw mnie na ziemię. - Ukucnął i Holly
zsunęła się na zaśnieżony pokład. Powietrze wypełniały jęki
i zgrzyty kadłuba trącego o lodowe płyty. - Kocham cię, tatusiu.
- Ja też ciebie kocham, Holly.
- Mamusia nie mogła przyjechać - powiedziała mała cicho.
- Tak. To bardzo smutne.
- Nie zobaczyliśmy Wielkiej Niedźwiedzicy.
- To też smutne.
Wiatr przybrał na sile, podnosząc tumany śniegu.
- Dziękuję ci za wszystkie prezenty - powiedziała. - Szczegól-
nie podobała mi się lalka. To było wspaniałe Boże Narodzenie.
- Najlepsze, jakie kiedykolwiek obchodziliśmy - odrzekł.
- Muszę już iść.
- Nie! Nie możesz odejść!
- Naprawdę podobał mi się zestaw kuchenny i świetnie bawili-
śmy się w przyjęcie. I dziękuję ci za Ptaśka. Nie zapomnij zaopie-
kować się Jennifer. Dostaje mleko w butelce codziennie o szóstej
wieczorem.
- Proszę, zostań, Holly! Proszę! Nie możesz jeszcze iść! - Wy-
rwał garść futra z kaptura swojej kurtki. - Muszę opowiedzieć ci
bajkę na dobranoc. To bajka o elfie, który rzuca złoty cień. Pro-
szę! A więc pewnego dnia wujek elfa poprosił go, żeby...
- Do widzenia, tatusiu.
Objęli się, ściskając z całych sił.
- Proszę, nie odchodź, Holly! Proszę!
- Do widzenia, tatusiu. Kocham cię.
- Do widzenia, kochanie. Tak bardzo cię kocham. Tak bardzo
cię kocham.
Wyswobodziła się z jego uścisku i zjechała na pupie po nachy-
lonym łagodnie kadłubie, jakby była to dziecięca zjeżdżalnia.
Zgubiła czarny cylinder. Po chwili George usłyszał skrzypienie jej
bucików na śniegu. Złoty kombinezon zajaśniał w blasku gwiazd,
mała fosforyzująca postać przesuwała się wzdłuż krawędzi lodu
w stronę stacji Łazarew. Holly chwyciła mocniej Ptaśka, przyspie-
szyła kroku i wkrótce zniknęła w ciemnościach.
1AMES MORROW
Próżność nad próżnościami. George wierzył, że zdoła odrodzić
gatunek ludzki. A jednak, pomimo rozmiarów swojej klęski, nie
stracił ducha. Bóg był mu coś winien. Nieustępliwie, niezmordo-
wanie George parł przez lodową pustynię. Bez względu na to, kim
są ludzie, z którymi Morning zawarła umowę, dotrę do nich. Po-
zwolą mi zatrzymać dziecko. Nie mają innego wyjścia.
Latarkę miał mocną, w sam raz na arktyczną śnieżycę, i nie
obawiał się, że straci Holly z oczu. Miała tylko cztery lata, z tru-
dem utrzymywała równowagę, a na dodatek musiała jeszcze dźwi-
gać Ptaśka i kombinezon ochronny. Zawołał ją. Wiatr cisnął mu
słowa z powrotem w twarz. Lodowe igiełki cięły mu policzki, kale-
czyły czoło. Żałował, że nie jest jednym z czarnokrwistych, wtedy
jego wspomnienia byłyby zatarte, a tak pamiętał wszystko ze
straszliwą jasnością: pierwsza wyprawa z Holly do zoo, Holly prze-
brana za żuka na święto Halloween...
Szczeliny w antarktycznym lodzie są niczym drapieżne, głod-
ne, wiecznie czujne zwierzęta. Holly nie zauważyła wielkiej Szcze-
liny Nowołazarewskiej. W jednej sekundzie jeszcze biegła, w na-
stępnej zniknęła, spadła w błysku złotego materiału ubioru
ochronnego.
George na głos przeklął nieszczęsną szczelinę, przysięgając po-
konać ją, tak jak Sverre i jego ludzie pokonali unieważnioną prze-
szłość. Dotarł do krawędzi, rzucił się na lód, wyciągając rękę z la-
tarką. W snopie światła pokazały się zwały lodu i dziecięca postać
przyciśnięta do ściany szczeliny, stojąca na wąskiej śnieżnej pół-
ce. George ujrzał parę wystraszonych zielonych oczu, usłyszał ci-
chy płacz. Wyciągnął rękę najdalej, jak mógł, nieomal czując, jak
pękają mu ścięgna.
Okazał się silniejszy, niż przypuszczał. Dotknął czegoś miękkie-
go, zacisnął palce. Szarpnął. Ujrzał dłoń Holly w jedwabnej ręka-
wiczce, bezpieczną w jego dłoni, lecz dziwnie, przerażająco lekką.
- To nie miało się skończyć w ten sposób! - zawołał jakiś głos
z tyłu.
George zobaczył, co trzyma w ręce. Przegub był rozerwany.
Z otworu wystawała plastikowa rurka. Złamany łokieć odsłaniał ło-
żysko kulkowe i miedziane przewody. Z barku wyciekały żółte pły-
ny hydrauliczne; sztuczna krew tryskała z gumowych żył, ściekała
po stalowych kościach i padała kroplami na dziewiczo biały śnieg.
Z ciemności wyłonił się Theophilus Carter w swoim wysadza-
nym diamentami ubiorze ochronnym. Sople lodu zwisały z jego
nozdrzy niczym kły słonia i wystawały spod kapelusza niby ko-
smyki anielskich włosów. W dłoniach trzymał dzbanek do herbaty.
W pewnej odległości, pośród śnieżycy, błyszczał neon jego podró-
żującego sklepu (NIEZWYKŁE PRZYBORY I REKWIZYTY).
- To nie miało się skończyć w ten sposób - rzekł ponownie
Theophilus.
George cisnął sztuczną rękę w otchłań szczeliny, a kiedy sobo-
wtór Holly spojrzał na niego, stracił przytomność i padł bez czucia
na lód.
ROZDZIAŁ 21
w którym nasz bohater koronuje szaleńca, wy-
kuwa epitafium i widzi gwiazdozbiór
Obudziły go zapachy, dochodzące nie wiadomo skąd. Forma-
lina. Zapach wnętrzności. Jakaż odmiana po pozbawionym aro-
matów kontynencie, po jałowej czystości okrętu podwodnego.
Z zadowoleniem odkrył, że leży na szpitalnym łóżku Szalonego
Kapelusznika. Świetnie. Zamierza rozebrać mnie na kawałki.
Powszywa mi obwody elektroniczne i pompy tłoczące. Będę Pla-
tonem, Juliuszem Cezarem albo Jerzym Waszyngtonem.
Wnętrze laboratorium drżało i trzęsło się jak pędzący wagon
metra, a od pęknięć w ścianach ciągnęło chłodem. Ludzkie organy
podskakiwały w szklanych słojach, odcięte ręce uderzały o ścian-
ki pojemników, szkielety dyndały na hakach u sufitu niby kościa-
ne żyrandole.
Byli w powietrzu.
Pojawił się Kapelusznik z herbatą. Zdążył zrzucić kombinezon,
miał na sobie tylko szlafrok i kamizelkę.
George próbował coś powiedzieć, ale gardło odmówiło mu po-
słuszeństwa. Nalał sobie herbaty, wypił łyk.
- Nie miałem pojęcia, że na świecie istnieje takie okrucień-
stwo.
- Dziwne słowa w ustach skazanego zbrodniarza wojennego.
Twoja ukochana chciała uszczęśliwić cię na jeden dzień, to
wszystko. Obliczyliśmy, że potrafimy podtrzymać iluzję przez dwa-
naście godzin. Nazwij to okrucieństwem, jeśli chcesz, oszustwem,
podstępem, chociaż jeśli był to podstęp, to bardzo słodki. Ja nazy-
wam to darem.
- Powiedziała, że zawarła umowę - zaprotestował George.
- Z kim? Z wymarłym gatunkiem? Przestań żyć w świecie ma-
rzeń. Nie można zawierać umów z gatunkiem, który wyginął - po-
wiedziałem ci to już dawno. Umowa dotyczyła wyłącznie ciebie.
Twoja narzeczona przeprowadziła ze mną parę sesji za darmo,
więc podarowałem jej androida. Terapia okazała się bezużytecz-
na, jak od początku wiedzieliśmy. Gwarantowana destrukcja to
choroba nieuleczalna.
George zwlókł się z łóżka - kark bolał go niemiłosiernie po
przejażdżce z Holly - i udał się za Kapelusznikiem w głąb sklepu.
Na ladzie leżał stos umów sprzedaży ubioru ochronnego. Wszędzie
stały manekiny w rozpadających się kostiumach. Obaj podeszli do
okna, nachylili się nad wystawą kapeluszy. Theophilus zamienił
cylinder na koronę wysadzaną drogimi kamieniami. George wło-
żył filcowy kapelusz z szerokim rondem i spojrzał na niebo. Płynę-
ły po nim ciemne, kłębiaste chmury przypominające dym z fa-
brycznego komina.
- Od momentu eksplozji nuklearnej nad Wildgrove - rzekł Ka-
pelusznik - twoje dziecko było tylko mnóstwem swobodnych mo-
lekuł. Wiedziałeś o tym. A nie sprawią wszyscy Króla księgowi
i prawnicy... zbudowałem ją więc z tego, co miałem. Twoja żona
wręczyła mi jej zdjęcie z przedszkola i podała odpowiednie fakty.
Wielka Niedźwiedzica i tak dalej. Dobrze zaprogramowałem wa-
sze spotkanie, prawda?
Latający sklep zaczął się kołysać i to gwałtownie opadał, to się
wznosił. Manekiny wymachiwały rękami. Dzwonki nad drzwiami
rozdzwoniły się histerycznie.
- Musisz przyznać, że wszystko poszło gładko - rzekł Kapelusz-
nik. - Może spektakl był odrobinę zbyt sentymentalny jak na mój
gust, ty też pewnie odniosłeś takie wrażenie, ale generalnie
wszystko poszło gładko.
George spostrzegł, jak bardzo profesor Carter się postarzał. Je-
go rude włosy posiwiały, skóra przypominała nieświeży żółty ser.
Krawat wisiał na szyi chudej niczym francuska bagietka. Wyna-
lazcy pozostał tylko jeden ząb, czarny i popękany.
Rozebrawszy się do naga, Kapelusznik podszedł do manekina
odzianego w królewskie szaty.
- Bądź tak miły i pomóż mi się ubrać.
1AMES MORROW
Wspólnymi siłami ściągnęli płaszcz koronacyjny, ciężki i ob-
szerny jak perski dywan, i umieścili go na chudych ramionach
Theophilusa. Profesor przewrócił się. Spadła mu korona.
- Kiedy jesteś królem - rzekł, wsparty na łokciu - istnieje
mniejsza szansa, że ludzie spostrzegą twoje szaleństwo. - Jakimś
cudem zdołał usiąść. - Jeszcze jedna przysługa. - Pogłaskał grono-
stajowe futro, którym oblamowana była szata. - Ukoronuj mnie.
George umieścił połyskującą koronę na siwej głowie profe-
sora.
- Jak wyglądam? - zapytał Kapelusznik.
- Wspaniale.
W pewnym sensie była to prawda.
- Ściąć ich! Przyprowadzić tancerki! Zabierzcie stąd tych łaj-
daków! Zmaksymalizować opcje strategiczne!
Przez blisko godzinę siedział w kącie, wściekając się cicho.
George przyniósł mu herbatę.
- Wzmocnić odstraszanie! Pozbierać do kupy Humpty-Dump-
ty'ego! Niech dostaną za swoje!
Przywołał do siebie George'a ruchem berła. Twórca napisów na
nagrobkach zgiął się w niskim ukłonie.
- Au revoir, przyjacielu. - Upił łyk herbaty. - Chociaż niewiele
wskazuje na to, byśmy mieli się ponownie spotkać.
A potem powoli, łagodnie sklep opadł na ziemię i znierucho-
miał. Dobry król Theophilus rozpoczął swoje władanie krainą ni-
cości.
George przestąpił próg. Podniósł wysoko latarkę. Sylwetka
Lodowego Pałacu Sprawiedliwości, wiecznego niczym egipskie
piramidy, z lśniącymi murami, wieżyczkami wbijającymi się
w chmury, odcinała się na tle gigantycznych ścian Góry Kościel-
nej. SPRAWIEDLIWOŚCI STAŁO SIĘ ZADOŚĆ, głosił napis na
zboczu.
Burza ucichła, tylko żałobny wiatr przywiewał woń waty, którą
wypchane były ubiory ochronne. Jak okiem sięgnąć, kombinezony
zasnuwały całą powierzchnię lodowego jęzora, niczym kokony po-
rzucone przez ogromne ćmy. Chciał zareagować w jakiś głęboki
sposób na tę sytuację, ale nie potrafił. A więc, pomyślał, tak to
jest: nie ma już żadnych ludzi, ani jednego, ani realnie żyjących,
ani tych, którym odmówiono wstępu. No, no.
19. Tak oto kończy się świat
Po chwili jednak z mroku wyłonił się traktor śnieżny i warcząc
przeraźliwie, zajechał przed sklep Kapelusznika. Ze środka wy-
siadła stara kobieta, z hełmem od ubioru ochronnego pod pachą
i lodową laską w dłoni. Drobnymi kroczkami ruszyła naprzód.
- Witaj, George.
- Pani Covington?
- Na tym okropnym lodowcu jest niemal tak zimno jak w two-
im zakładzie kamieniarskim. - Siwe włosy Nadine obsypane były
śniegiem.
- Miło widzieć panią ponownie, pani Covington. - Pomimo
zimna ogarnęła go fala błogości. - Byłem pewny, że pani łódka za-
tonęła.
- Wyłowiła mnie barka wioząca dokumenty procesowe.
- Obserwowała pani proces?
- Widziałam twoje wystąpienie. Nie przejmuj się, George, nic
nie mogłeś powiedzieć, by wpłynąć na zmianę werdyktu... A więc,
powiedz mi, czy malunek Leonarda przepowiadał przyszłość?
- Zobaczyłem się ponownie ze córką. - Wbił wzrok w ziemię. -
Ale to nie była ona, zaledwie jej sobowtór. Nie powinna mi była
pani robić nadziei.
- Ty sam robiłeś sobie nadzieje.
- Udałem się do marmurowego miasta, tak jak mi pani radziła,
i znalazłem profesora Cartera, który zwrócił mi płodność, ale
wszystko to nie miało znaczenia.
- Tak to się dzieje w tym dziwnym świecie po katastrofie. Pa-
miętasz stare dobre czasy, kiedy pisałeś dla mnie epitafia? „Była
lepsza, niż sądziła", pamiętasz? „Nigdy się nie dowiedział, co tu
robił". - Wskazała laską traktor. - W kabinie jest ciepło, a poza
tym musimy wykonać pewną robotę.
Mijali opuszczone stacje mieszkalne i tysiące porzuconych
kombinezonów. Gdy znaleźli się na szczycie lodowego jęzora, Na-
dine skierowała maszynę ku wschodniej ścianie śnieżnego pagór-
ka i wjechała na górę. Pięć zamrożonych trupów kołysało się na
drzewkach pomarańczowych.
Traktor stanął przed ciałem Brzdąca Tarmaca. Krople zastygłej
krwi, która wyciekła z rany, przypominały łzy spływające ze ślepe-
go oka. George z piłą w dłoni wspiął się na dach traktora. Odciął
kaburę z przenośną głowicą termonuklearną i przytroczył ją so-
bie do pasa. Potem wziął się za główny kabel. Piła jęczała i skrzy-
piała. Wreszcie zmrożone ciało Brzdąca spadło na blaszany dach.
JAMES MORROW
George ułożył zwłoki delikatnie, tak jak podejrzał to u pracowni-
ków Domu Pogrzebowego Montefiori.
Nadine podjechała do następnego drzewa. Broda Overwhite'a
była plątaniną sopli i szronu. George odciął negocjatora.
Potem Randstable. Sparrow. Wengernook, który wyglądał na
zdenerwowanego nawet po śmierci.
Ułożywszy ciężkie, sztywne ciała z tyłu traktora, wrócił pod
drzewo Sparrowa. Czyżby omylił go wzrok? Nie, leżała tam - mała
Biblia, zamrożona na kość. Zabrał ją.
Położenie: 79 stopni i 38 minut szerokości południowej, 169
stopni i 15 minut długości wschodniej.
Ze śniegu wystawał głaz przypominający megalit, który George
oglądał kiedyś na cmentarzu Snape's Hill. W tym miejscu, oddalo-
ny zaledwie jedenaście mil od zapasów żywności, zginął Robert
Falcon Scott, człowiek, który o mały włos nie stał się pierwszym
zdobywcą bieguna południowego.
Napis wyryty na pomniku sugerował, że dla Scotta gorszą rze-
czą było to, że przegrał z Norwegiem, niż to, że umarł z głodu
i zimna
- Oczywiście równie dobrze mógłby być Norwegiem, a Amund-
sen Brytyjczykiem - powiedziała Nadine - w tym wypadku Scott
cieszyłby się, że Amundsen wygrał.
- Gdyby był Norwegiem, to nie.
- Dlaczego?
- Ponieważ wygrałby Brytyjczyk.
- Nie rozumiem.
Z tyłu śnieżnego traktora kołysał się łom. George chwycił go
i zaatakował lodową pokrywę. Arktyczny wiatr niósł daleko od-
głos kucia; w powietrze strzelały białe iskry. Stopniowo jama się
powiększała, aż była dość duża, by pomieścić pięć ciał. Z pomocą
Nadine George pochował przyjaciół.
- Czy ich nienawidzisz? - zapytał.
- Nienawidzę ich kiepskich pomysłów - odparła.
- Powinniśmy powiedzieć parę słów.
- Proszę bardzo.
Przez dziesięć minut George szarpał się ze zmrożoną Biblią.
Próba jej otwarcia przypominała próbę rozłupania granitu pal-
cem. Wreszcie udało mu się zrobić szczelinę mniej więcej w poło-
wie - na księdze Eklezjastesa, stanowiącej zbiór esejów na tema-
ty egzystencjalne i zamieszczonej w Biblii przez pomyłkę. Była to
ulubiona księga unitarian. Biedny wielebny Sparrow zapewne wo-
lałby coś bardziej podniosłego - księgę Ezechiela, Zefeniasza, Ob-
jawienie świętego Jana - ale to musiało wystarczyć:
„Mądrość lepsza jest od siły: pomimo to mądrością ubogiego
pogardza się, a jego słów nikt nie słucha" - czytał George. - „Mą-
drość jest lepsza od narzędzi wojny: lecz jeden grzesznik potrafi
wyrządzić wiele złego" - ciągnął. - „Kilka martwych much wystar-
czy, by wonny olejek nabrał ohydnego zapachu: podobnie mały
grzech przeważa nad mądrością i czcią" - zakończył.
- To było bardzo miłe - rzekła Nadine.
Twórca napisów na nagrobkach zszedł do jamy, rozpiął mary-
narkę wielebnemu Sparrowowi i umieścił mu małą Biblię na sercu.
Po chwili zaczęli zasypywać grób śniegiem i lodem. Nadine
przez cały czas wspominała głośno swojego męża Nathaniela, każ-
de wspomnienie okraszając obszernym komentarzem, o Natha-
nielu poecie, Nathanielu wielkim kochanku.
Potem ze skrzynki z narzędziami wydobyła młotek i dłuto. Go-
dzinę zajęło George'owi usunięcie starego napisu z pamiątkowego
głazu. Nadine świeciła latarką, kiedy George szkicował kredą za-
rys nowej inskrypcji. Potem, wysunąwszy lekko język, wziął się do
pracy.
Młotek uderzał rytmicznie. Dłuto skakało i tańczyło.	x
Nadine uznała, że wykonał świetną robotę. Litery były równe,
krój pisma szlachetny.
KU WIECZNEJ PAMIĘCI
LUDZI
4 500 000 p.n.e. - A.D. 1999.
BYLI LEPSI, NIŻ SĄDZILI
NIGDY NIE DOWIEDZIELI SIĘ, CO TU ROBILI
Później, gdy stara kobieta leżała na hamaku, a jej kształty po-
woli się zacierały i głos słabł, George zapytał:
- Dlaczego zastawiła pani na mnie pułapkę?
Nadine spróbowała wstać, podpierając się lodową laską, ale za-
raz się rozmyśliła, opadła z powrotem na hamak.
- Gdyby nie przysłali mnie do Wildgrove - odpowiedziała ci-
cho - przysłaliby kogoś innego. Kiedy ujrzałam, kogo wybrali au-
1AMES MORROW
torzy porozumienia z Zatoki McMurdo, zgłosiłam się na ochotni-
ka. - Figlarne ogniki zabłysły w jej oczach. - Chciałam zobaczyć
cię takiego, jaki byłeś przed wojną. Musiałam cię poznać, George,
dotknąć cię. I Holly. - Wyciągnęła pomarszczoną dłoń. - Czy to wi-
dzisz? Moja twarz, twoja twarz, moja twarz...
Ależ tak!
Uśmiech starej kobiety był tryumfem ducha nad materią. Bra-
kowało jej zębów, mięśnie twarzy słabły, lecz nadal promieniała.
- Jesteś moją wnuczką, prawda? - powiedział.
Padli sobie w objęcia.
- Holly była twoją matką.
- Obserwowanie jej, jak bawiła się w przedszkolu, było jedy-
nym przyjemnym momentem mojego nie doszłego życia. Tak bar-
dzo pragnęłam zostać jej opiekunką...
- A twoim ojcem był...?
- Najmłodszy syn Johna Frostiga.
- Rickie?
- Nickie.
- Zabójca chomików?
- Dorósłby, spoważniał.
- Tak jak Holly.
- Byłbyś z niej dumny, dziadku.
- Zawsze twierdziła, że chce być artystką.
- Została nauczycielką. Dla pierwszoklasistów była jednocze-
śnie Sokratesem i dobrą panią. Nie potrafiła uświadomić sobie,
jak wiele dobra czyniła - więcej niż gdyby została artystką. Była
lepsza, niż sądziła.
- Ciekaw jestem, czy kiedykolwiek zobaczyła Wielką Niedź-
wiedzicę.
Nadine ucałowała go w brodę.
- Jestem pewna, że tak.
- Założę się, że jesteś świetną opiekunką dla dzieci - powiedział.
- Najlepszą. -
- Uczenie pierwszaków? - rzekł. - To dobry zawód, nie sądzisz?
Godny szacunku. Pełen wyzwań. Tak, to idealne. Pierwszoklasi-
ści... Gdybyś chciała mieć napis na swoim nagrobku, jaka byłaby
jego treść?
Zakaszlała.
- Nie chcę napisu, nagrobka też nie. Nie zaproszono nas. Nie
udawajmy, że było inaczej.
- W porządku.
Ujęli się za dłonie, rękawiczka w rękawiczkę. Pomarszczony
i słodki policzek Nadine rozpłynął się pod jego pocałunkiem niby
masło. Ujrzał, jak jej kombinezon flaczeje lekko, poczuł, jak nik-
nie ciało i kości. Wstał.
Miniaturowa głowica termonuklearna Marcowego Zająca wi-
siała mu u pasa, denerwująca niczym pasożyt. Odpiął ją. Jak coś
takiego działa? Potrzebny był kod - czy tak właśnie powiedział za-
stępca oskarżyciela? - oraz mosiężny kluczyk.
Chwytając za sprzączkę, zamachnął się pasem niby batem.
Bomba ze świstem zatoczyła łuk, trzasnęła o pomnik Scotta. Je-
den ze stateczników odłamał się i potoczył na ziemię.
George ponownie zamachnął się, i jeszcze raz, i jeszcze - ude-
rzał w imieniu Morning Yalcourt i Justine Paxton, uderzał, myśląc
o wszystkich nie istniejących pierwszoklasistach, których Holly
nigdy nie uczyła - aż urządzenie stało się tylko masą sprężyn,
detonatorów, kawałków styropianu, odłamków uranu 238 oraz
fragmentów rdzenia porozrzucanych na śniegu, niewiele przypo-
minającą lemiesz, ale również niewiele przenośną głowicę termo-
nuklearna.
George spojrzał na pusty kombinezon wnuczki. Pomyślał
o Hiobie. Szatanowi brakowało wyobraźni. By zniszczyć wiarę jed-
nego człowieka, nie trzeba uciekać się do palenia go na stosie,
rujnowania go finansowo czy podobnych zabiegów. Wystarczy po-
zbawić człowieka jego gatunku.
Antarktyda śmiała się gromko. Każdy kryształek lodu szydził
z niego. George ujrzał rozwierającą się wielką szczelinę w lodow-
cu. Jego wnuczka nie chciała pomnika. Doskonale, pomyślał, w ta-
kim razie ja też go nie chcę. Zimno zawładnęło jego ciałem ni-
czym choroba. Miał zamrożone wnętrzności, mróz w kościach,
szron w płucach. Spojrzał w górę. Niebo było ciemne - ciemne jak
krew niezaproszonych, ciemne jak szczelina stanowiąca jego prze-
znaczenie - a potem dostrzegł gwiazdy, nie Wielką Niedźwiedzicę,
lecz błyszczącą, płonącą konstelację nazywaną przez ludzi Krzy-
żem Południa.
Wsiadł do traktora, zapuścił silnik i ruszył na podbój młodej,
rozbrojonej planety.
EPILOG
Salon-de-Provence
Francja, rok 1554
- Czy to wszystko? - zapytał Jakub.
- Jak to, czy to wszystko? - odparł Nostradamus. - Jakże mo-
głoby być więcej?
Jasnowidz otworzył obrazkowe działo i zdmuchnął płomień
olejnej lampki. Obraz szczeliny na Szelfie Lodowym Rossa zbladł
i zniknął ze ściany.
- Myślałem, że może być więcej - rzekł chłopiec.
Przeszedł na drugi koniec pomieszczenia i odsunął zasłony.
- To nie twój dom - zaprotestował Nostradamus.
- Przepraszam, monsieur.
Przez okno do gabinetu wpadł słoneczny blask. Chłopiec za-
mknął oczy i poczuł promienie siadające mu na powiekach, spra-
wiające, że świat nabrał pomarańczowoczerwonej barwy.
Jasnowidz otworzył okno. Stali razem, mężczyzna i chłopiec,
napawając się świeżym powietrzem i ciepłem słońca. Na ich twa-
rzach pojawiły się kropelki potu. Pomiędzy czereśniami skakały
wesoło zięby.
- Dlaczego George wjechał w lodową rozpadlinę? - zapytał Ja-
kub.
- A jak uważasz?
- Chyba zrobiło mu się za zimno. Czy naprawdę w ten właśnie
sposób przebiegnie koniec świata?
- Nie byłbym zaskoczony.
- W takim razie cieszę się, że wcześniej umrę.
Zza drzwi dał się słyszeć kobiecy wrzask. Jakub drgnął.
- Wkrótce będzie po wszystkim - rzekł Nostradamus, dotyka-
jąc ramienia chłopca.
- Wiem - odrzekł Jakub.
- Skup się na czymś innym. Jak ci się podobał pokaz?
- Och, bardzo, mistrzu.
- Naprawdę ci się podobał?
- Bardzo.
- Cały?
- Może wolałbym odrobinę mniej smutnych scen, ale...
- Posłuchaj mnie - rzekł jasnowidz szybko. - Musisz zejść na
dół. - Trzcinową laską wskazał drzwi. - Idź do matki. Weź ją za rękę.
Pocałuj. Powiedz: „Kocham cię, matko". Powiedz: „Wkrótce uro-
dzisz dziecko, a doktor Nostradamus ujrzał, że będzie ono silne i ni-
gdy nie zapadnie na zarazę". Powiedz swojej matce: „Jakoś, z Boską
pomocą, damy sobie radę". Powiedz: „Nadeszła wiosna, dobry czas,
by urodziło się dziecię". - Nostradamus mrugnął okiem. - Gdy to
uczynisz, wróć do mnie i porozmawiamy. Czy masz silne ramiona?
- Chyba tak.
- Na tyle silne, by nieść nasze obrazkowe działo z miasta do
miasta, czasem o pustym żołądku, czasem w deszczu?
- O tak.
- Czy jesteś bystry? Na tyle bystry, by uruchomić działo każde-
go wieczoru, i rzucać obrazy na ścianę we właściwej kolejności?
- Ależ oczywiście!
- Nigdy nie pomyl się w kolejności.
- Nigdy!
- Niech cię Bóg broni, jeśli upuścisz któryś obrazek. Twoje za-
robki będą wynosić dziesięć ecus tygodniowo. To ci na razie wy-
starczy. Naturalnie będziesz wysyłał pieniądze do domu.
Chłopiec podbiegł do obrazkowego działa, dotknął miniaturo-
wego komina opuszkami palców. Metal był gorący, ale nie na tyle,
by parzył. Jakub uniósł cudowną machinę i umieścił ją sobie na
ramionach.
- Wcale nie jest ciężka, monsieur.
Jasnowidz uśmiechnął się.
- Zmienisz zdanie, kiedy nadejdzie zima. Pamiętaj: kolejność
zawsze musi być właściwa.
IAMES MORROW
Chiopiec odstawił urządzenie i pobiegł do drzwi, z umysłem
rozpalonym wizjami Paryża i Tulonu. A także Rzymu, Walencji,
Augsburga, Londynu, Aten, Aleksandrii, Kijowa, Piotrogrodu.
I wszystkich innych wspaniałych miast świata. Także miasta No-
wy Jork, bez względu na to, gdzie się ono znajduje.
- Ach, i jeszcze jedno, Jakubie - powiedział Nostradamus.
- Tak, monsieur?
Jasnowidz uniósł trzcinową laskę i nakreślił nią w powietrzu
znak Krzyża Południa.
- Powiedz swojej matce, że to będzie dziewczynka.
SPIS RZECZY
PROLOG ..................................................... 9	'
CZĘŚĆ PIERWSZA
CI, KTÓRZY WYBIERAJĄ OGIEŃ ......................... 17
ROZDZIALI	.
w którym nasz bohater zostaje przedstawiony i poznaje pewne fakty	j,5
na temat doktryny obronnej i ochrony ludności ........................ 19
|4
ROZDZIAŁ 2	"U
w którym przed córką naszego bohatera ukryte zostają pewne fakty	|j
na temat ptactwa morskiego ........................................ 28
<•L
ROZDZIAŁ 3	'•$
w którym Stany Zjednoczone Ameryki Północnej stają się bezpiecznym	i|5.
białym krajem ................................................... 37
ł
ROZDZIAŁ 4	|jf
w którym nasz bohater proszony jest o podpisanie zupełnie niezwykłej
umowy sprzedaży ................................................. 48
ROZDZIAŁ 5
w którym ograniczenia obrony obywatelskiej wyjaśnione są w sposób
mogący niektórych czytelników poważnie zaniepokoić .................. 57
ROZDZIAŁ 6
w którym na scenę wkraczają dowódca okrętu wojennego, generał,
psychoterapeuta oraz sługa boży .................................... 67
ROZDZIAŁ 7
w którym nasz bohater podejmuje strategiczną decyzję i zyskuje powód,
by nie przeklinać Boga i nie umierać ................................. 85
ROZDZIAŁ 8
w którym nasz bohater jest świadkiem wielu zaskakujących efektów wojny
nuklearnej, w tym śmierci z pragnienia, fałd czasowych i zatrzaśniętych
drzwi ........................................................... 101
ROZDZIAŁ 9
w którym „City of New York", robiąc krok wstecz, prowadzi naszego
bohatera krok naprzód ............................................ 127
IAMES MORROW
ROZDZIAŁ 10
w którym nasz bohater dowiaduje się, że zagłada jest równie brutalna
wobec przeszłości, jak wobec przyszłości .............................. 138
ANTRAKT ................................................... 155
CZĘŚĆ DRUGA
DO ZNISZCZENIA ŚWIATA LÓD RÓWNIEŻ SIĘ NADAJE .... 157
ROZDZIAŁ 11
w którym nasz bohater zostaje potraktowany jak pospolity przestępca
i poddany niepospolitej torturze .................................... 158
ROZDZIAŁ 12
w którym okazuje się, że koniec świata był bardziej konieczny, niż się
spodziewano ..................................................... 169
ROZDZIAŁ 13
w którym oskarżenie okazuje się uśmiechem bez kota ............... 182
ROZDZIAŁ 14
w którym oskarżeni mają swój dzień w sądzie ...................... 201
ROZDZIAŁ 15
w którym nasz bohater dowiaduje się, że jeden człowiek na świecie
był mniej winny od niego .......................................... 224
ROZDZIAŁ 16
w którym pada odpowiedź na kluczowe pytanie i zostaje wymierzone
coś bardzo podobnego do sprawiedliwości ............................ 235
ROZDZIAŁ 17
w którym na drzewkach pomarańczowych wyrastają stryczki, a nasz
bohater ponownie spotyka sępa ..................................... 248
ROZDZIAŁ 18
w którym nasz bohater i jego partnerka odwiedzają ogród lodu i ogród
ziemskich rozkoszy ................................................ 259
ROZDZIAŁ 19
w którym przekazana zostaje informacja świadcząca o tym, że
Nostradamus ujrzał prawdę, a Leonardo da Vinci ją namalował........... 269
ROZDZIAŁ 20
w którym obchodzone jest zupełnie niezwykłe Boże Narodzenie,
łącznie z prezentami i choinką ...................................... 276
ROZDZIAŁ 21
w którym nasz bohater koronuje szaleńca, wykuwa epitafium i widzi
gwiazdozbiór ..................................................... 287
EPILOG ...................................................... 295