Coupland Douglas

Pokolenie X 

Słońce twym wrogiem
Pod koniec lat siedemdziesiątych, kiedy miałem piętnaście lat, wydałem wszystkie 
oszczędności 
na przelot jumbo jetem na drugi koniec Ameryki, do Brandon w prowincji Manitoba, 
w samym sercu 
kanadyjskich prerii, by z obaczyć pełne zaćmienie słońca. To musiał być dziwny 
widok: taki smar-
kacz, chudy jak ołówek, prawie albinos, bierze pokój w tanim motelu, żeby 
spędzić w nim samotną 
noc, z zadowoleniem oglądając to, co na zaśnieżonym ekranie miała wówczas do 
zaoferowania telewi-
zja kablowa i popijając wodę ze szklanek o grubym dnie, tyle razy mytych i 
owijanych w papierowe to-
rebki, że wyglądały, jakby ktoś potraktował je papierem ściernym. Ale noc 
wkrótce się skończyła. Rano, 
gdy miało nastąpić zaćmienie, zrezygnowałem ze specjalnie podstawianych 
autobusów i zwykłą linią miej-
ską dojechałem na skraj miasta. Tu ruszyłem przed siebie boczną, wiejską drogą 
przez czyjeś pole - pole 
jakiegoś zboża, sięgającego mi do piersi, zielonego, z szelestem parzącego mnie 
w skórę potrącanymi 
źdźbłami. I na tym właśnie polu, gdy nadeszła oznaczona godzina, minuta i 
sekunda ciemności, położy-
łem się na ziemi wśród wysokich, jędrnych kłosów i cichego bzykania owadów; 
wstrzymałem oddech, 
doznając uczucia, od którego już nigdy nie miałem się wyzwolić tak do końca - 
uczucia ciemności, nie-
uchronności i fascynacji - uczucia, jakie musiało być udziałem wszystkich 
młodych ludzi od zarania 
dziejów, którzy wykrzywiali szyje, by spojrzeć w górę i patrzyli, jak gaśnie im 
niebo.
*****
Półtora dziesięciolecia później moje uczucia są równie ambiwalentne. Siedzę na 
frontowej werandzie 
wynajętej chatki w kalifornijskim Palm Springs, głaszcząc moje dwa psy, 
wdychając nocno-cynamonową 
woń lwich paszczy i rzeczowy zapach chloru z basenu w ogrodzie, które docierają 
tu, gdy czekam na świt.
Spoglądam na wschód, ku leżącemu pośrodku doliny jak kawał przegotowanego mięsa 
Uskokowi 
św. Andrzeja. Już wkrótce nad uskokiem i prosto w mój dzień wybuchnie słońce, 
jak rząd showgirls z Las 
Vegas, wpadających na scenę. Moje psy też patrzą. Wiedzą, że zaraz stanie się 
coś ważnego. Mówię wam, 
one są takie mądre. Tylko, że czasem mnie martwią. Na przykład, kiedy ścieram im 
z pysków tę blado-
żółtą, serowatą maź, jak ser na odgrzanej w kuchence mikrofalowej pizzie, 
zaczynam podejrzewać, że moje 
pieski, (choć ich urocze, czarne, kundle oczy zdają się zaprzeczać) znowu 
grzebały w śmietniku pobliskiej 
kliniki chirurgii plastycznej, a te ozdoby na ich pyskach to nic innego, jak, 
nie bójmy się tego słowa, ode-
ssany tłuszcz jakiegoś yuppie. Nie mam zielonego pojęcia, jak im się udaje 
dobrać do regulaminowych, 
czerwonych plastikowych worków, które podobno mają nie dać się nawet kojotom. To 
pewnie albo zła wo-
la, albo lenistwo tych lekarzy. Albo jedno i drugie.
Piękny świat.
Mówię wam.
Z głębi chatki dochodzi mnie trzaśniecie drzwi kredensu. Chyba mój kolega, Dag, 
niesie naszej kole-
żance, Claire, jakiś skrobiowy albo cukrowy przysmak. Albo, co bardziej do nich 
podobne, dżinie z to-
niczkiem. Mają swoje nałogi.
Dag pochodzi z Toronto (ma podwójne obywatelstwo), Claire z Los Angeles. Ja, 
skoro już o tym 
mowa, z Portland w stanie Oregon. Zresztą, kogo dzisiaj obchodzi, kto skąd jest 
(„skoro i tak wszyscy mają 
te same sklepy", jak mawia mój młodszy brat Tyler). Jest nas troje; wszyscy 
należymy do biednej złotej 
młodzieży, wielkiej, międzynarodowej grupy społecznej, której członkiem stałem 
się, jak już wspomniałem, 
w wieku lat piętnastu podczas mojej wyprawy do Manitoby.
W każdym razie, ponieważ wieczór nie udał się ani Dagowi, ani Claire, przywlokło 
ich do mnie na 
koktajle i sorbety. Obojgu tego było trzeba. Oboje mieli swoje powody.
Dag, na przykład, skończył o drugiej w nocy zmianę w barze „U Larry'ego", gdzie 
razem barma-
nujemy. Kiedy wracaliśmy piechotą do domu, w środku rozmowy zostawił mnie i 
pobiegł na drugą stronę 
drogi, a tam podniesionym z ziemi kamieniem przejechał po pokrywie silnika i 
przedniej szybie jakiegoś 
cutlassa supreme. To już nie pierwszy raz nachodzi go takie wandalstwo. Samochód 
był koloru masła, a na 
zderzaku miał nalepkę PUSZCZAMY SPADEK NASZYCH DZIECI; to chyba właśnie ten 
napis tak 
wkurzył Daga, wynudzonego i drażliwego jak śmierdzące jajo po ośmiu godzinach 
tej naszej McPracy 
(„słaba płaca, słaby prestiż, słabe uprawnienia socjalne, słaba przyszłość").
Szkoda, że nie potrafię zrozumieć tych destrukcyjnych ciągot Daga; to skądinąd 
naprawdę dusza czło-
wiek - raz na przykład przez tydzień się nie kąpał, bo nie chciał niszczyć nici 
jakiemuś pajączkowi, które ten 
uplótł sobie na jego wannie.
- Sam nie wiem, Andy - powiedział, zatrzaskując za sobą i pieskami siatkowe 
drzwi mojego domku; 
w przekrzywionym krawacie, w białej koszuli, mokrej od potu pod pachami, z 
dwudniowym zarostem, w 
szarych spodenkach („nie spodniach, tylko spodenkach") wyglądał jak mormon, 
który zszedł na psy; niczym 
atakujący łoś pochylił łeb, by zaraz wrazić go do mojej lodówki, gdzie zaczął 
odlepiać zwiędłe liście sałaty z 
omszałej butelki taniej wódy. - Sam nie wiem, czy bardziej chodzi mi o to, żeby 
ukarać jakiegoś starego 
pryka za roztrwonienie mojego świata, czy po prostu wkurza mnie, że świat zrobił 
się taki duży. Tak duży, 
że już nie potrafimy o nim opowiadać i że zostały nam tylko te wszystkie urywki, 
skrawki, strzępki i te dow-
cipasy na zderzakach. - Pociąga z butelki. - Tak czy siak, dopiekli mi. Czyli 
musiała być jakaś trzecia w 
nocy. Dag był na wandalskim haju. Siedzieliśmy obaj na kanapach w moim salonie, 
gapiąc się w ogień 
w kominku, i zaraz wpadła Claire (bez pukania), powiewając tą swoją 
kruczoczarną, rozczochraną, krótką 
fryzurką, imponująca mimo niskiego wzrostu; niemała w tym zasługa szyku, jakiego 
nabrała, pracując na 
stoisku Chanel w miejscowym I. Magnin.
McPRACA: Nisko płatna, mato prestiżowa, niekorzystna i bez przyszłości praca w 
sektorze 
usługowym. Często uważana za zadowalającą alternatywę kariery zawodowej przez 
osoby, 
które nigdy nie splamiły się pracą.
Piekielna randka - oświadczyła, więc wymieniliśmy z Dagiem znaczące spojrzenia. 
Porwała z kuchni 
szklankę red bulla i rzuciła się na mniejszą kanapę, nie bacząc, że grozi to 
nieuchronną katastrofą odzie-
żową - na jej czarnej, wełnianej sukience zaraz znajdą się liczne psie włoski.
Słuchaj, Claire. Jeżeli trudno ci o tym mówić, to może odegrasz nam to na 
kukiełkach?
Bardzo śmieszne, Dag, bardzo śmieszne. Boże. Znowu makler i znowu nouvelle 
cuisine: kiełki i woda 
Evian. Oczywiście, jest również ekologiem. Cały wieczór nawijał o tym, jak to 
przeniesie się do Montany i co 
też będzie dolewał do baku, żeby mu się nie rozpuścił. Ja już nie mogę. Niedługo 
skończę trzydzieści lat. Czu-
ję się jak postać z komiksu.
BIEDNA ZŁOTA MŁODZIEŻ: Grupa społeczna oddająca się nieustannym podróżom kosztem 
stałej 
pracy lub stałego miejsca zamieszkania. Członkowie jej często pozostają w z góry 
skazanych na 
niepowodzenie i niezwykle kosztownych związkach telefonicznych z osobami o 
imionach takich 
jak Serge czy IIiana. Na przyjęciach dyskutują zwykle o punktach frequent flyer.
Rozglądnęła się po funkcjonalnym (i mało zachwycającym) umeblowaniu pokoju, 
którego główne 
urozmaicenie stanowią tanie, nierzucające się w oczy kilimy nawajskie. Potem 
twarz jej się rozluźniła.
Ale kompletne dno było później. W Cathedral City przy drodze 111 jest sklep, w 
którym można do-
stać wypchane kury. Przejeżdżaliśmy tamtędy i o mało nie zemdlałam, tak chciałam 
mieć taką kurę. Były 
takie milutkie! Ale Dan (tak ma na imię) mówi: „Ależ Claire, po co ci taka 
kura?", na co ja: „Nie o to 
chodzi, Dan. Chodzi o to, że ja chcę ją mieć". A on wtedy palnął mi porażająco 
nudne kazanie o tym, że 
chcę tę kurę tylko, dlatego, że ładnie wygląda na wystawie, a gdybym ją dostała, 
zaraz zaczęłabym kombi-
nować, jak by ją tu wyrzucić do rowu. Racja. Usiłowałam wyjaśnić mu, że taka 
kura to właśnie to, o co 
chodzi w życiu i że po to właśnie poznaje się nowych ludzi, ale jakoś zdechło mi 
to wyjaśnienie analogie mi 
się poplątały i w efekcie uraczył mnie tym tragicznym milczeniem, typowym dla 
pedanta, któremu wydaje 
się, że rozmawia z półgłówkiem. Chciałam go udusić.
	-Czyli poszło wam o kury? - zapytał Dag.
	-Tak, o kury.
	-No, no.
	-No właśnie.
	-Ko ko ko.
Wtedy zrobiło się nam i głupio, i smutno, i po paru godzinach przeniosłem się na 
werandę, gdzie te-
raz jestem, czyszcząc pyski moich psów z tego, co jest, być może, tłuszczem 
yuppie, i wypatrując pierw-
szych różów słońca na dolinie Coachella, tam gdzie leży Palm Springs. Na jednym 
ze wzgórz widzę sio-
dłowaty zarys domu pana Boba Hope'a, słynnego komika, wtapiający się w skały jak 
zegar u Dalego. 
Jestem spokojny, bo jestem wśród przyjaciół.
	-Pogoda na polipy - oznajmia Dag, wchodząc na werandę i sadowiąc się przy 
mnie; przedtem 
zmiótł pyłki szałwi z koślawego, drewnianego progu werandy.
	-To obrzydliwe, Dag - mówi Claire, siadając obok mnie z drugiej strony i 
okrywając mnie kocem (je-
stem w samej bieliźnie).
	-Wcale nie. Zresztą wystarczy, że się przejdziesz w okolice restauracji w 
Rancho Mirage, tak około 
południa. Z ludzi lecą polipy, zupełnie jak łupież. Kiedy się po tym idzie, to 
tak, jakby się szło po chrup-
kach ryżowych.
Mówię: „Ciii..." i całą piątką (nie zapominajmy o psach) gapimy się na wschód. 
Chwytają mnie dresz-
cze, więc szczelniej owijam się kocem. Jest mi zimniej, niż się spodziewałem, i 
zaczynam się zastanawiać, 
dlaczego tyle rzeczy nazywamy teraz „piekielnymi": randki, prace, imprezy, 
pogodę... Czy to, dlatego, że już 
nie wierzymy w piekło? A może obiecywano nam wszystkim raj już za życia, więc 
wszystko, co mamy, 
jest znacznie gorsze - w porównaniu.
Może ktoś tu kogoś wyjajał. Ciekawe.
Wiecie, Dag i Claire dużo się uśmiechają, podobnie jak wielu innych moich 
znajomych. Ja zawsze po-
dejrzewałem, że jest w tym coś mechanicznego albo nawet maniakalnego, bo te ich 
wykrzywione w górę 
kąciki ust to gest, no, może nie obłudny, ale jakby obronny. Siedząc tak między 
nimi, dokonuję drobnego 
odkrycia: uśmiechy, które codziennie przylepiają sobie na twarz są idealnie 
takie same jak uśmiechy 
ludzi, którzy dali się oskubać - z humorem, ale mimo wszystko oskubać - przez 
nowojorskich szulerów, a 
którym konwenans nie pozwala okazać gniewu, bo wyszliby na jeszcze większych 
głupków. Taka ulotna 
myśl.
Spoza lawendowej góry Joshua wychyla się pierwszy rąbek słońca, ale cała nasza 
trójka jest zbyt cool, 
żeby to zostawić w spokoju. Dag nie wytrzymuje pierwszy, ma dla nas pytanie, 
taką ponurą pieśń poranną:
O czym myślicie, kiedy widzicie słońce? Tylko szybko, zanim zaczniecie się 
zastanawiać i wykrzy-
wicie pierwszą reakcję. No, szczerze aż do bólu. Claire, ty pierwsza.
NIEDOSYT HISTORII: Życie w czasach, w których nic się nie dzieje. Główne objawy 
to uzależnienie 
od gazet, czasopism wiadomości telewizyjnych.
Claire zaraz się załapuje:
	-No właśnie, Dag. Widzę chłopa w Rosji. Prowadzi traktor przez pole zboża, 
ale słońce nie grze-
je go i muzyk zaczyna od niego blaknąć, jak te czarno-białe zdjęcia w starych 
„Life'ach". I dzieje się jesz-
cze coś równie dziwnego: słońce wysyła teraz nie promienie, ale smród starych 
egzemplarzy „Life'a", 
który niszczy plony. Zboże marnieje w oczach. Chłop opiera się o kierownicę i 
płacze, a jego zboże 
dalej zatruwa historia.
	-Dobre, Claire, niesamowite. A ty, Andy?
PRZESYT HISTORII: Życie w czasach, w których dzieje się zbyt dużo. Gtówne objawy 
to uzależ-
nienie od gazet, czasopism i wiadomości telewizyjnych.
	-Daj mi jeszcze chwilę.
	-Dobra, to w takim razie teraz ja. Kiedy myślę o słońcu, myślę o lasce z 
Australii, powiedzmy, 
osiemnastoletniej, zapalonej surfistce, która gdzieś na Bondi Beach odkrywa na 
swojej łydce pierwszą 
zmianę zrogowaceniową. W głębi mózgu drze się ze strachu i już zaczyna 
kombinować, jak podprowadzić 
mamie valium. A teraz ty mi powiedz, Andy, o czym myślisz, kiedy widzisz słońce?
Nie chcę brać udziału w tym okropieństwie. Nie chcę dopuszczać innych do moich 
marzeń.
	-Myślę o Jeziorze Vanda na Antarktydzie, gdzie deszcz nie padał od 
przeszło dwóch milionów lat.
	-No dobra. To wszystko?
	-Tak, wszystko.
Chwila ciszy. Nie powiedziałem, że to samo słońce przywodzi mi na myśl wielkie 
mandarynki, otępiałe 
motyle i leniwe karpie. I krople krwi granatów, sączące się w ekstazie przez 
spękane skórki owoców gniją-
cych na gałęzi w ogrodzie sąsiada - krople, które jak rubiny zwieszają się ze 
swych starych, brązowych, 
skórzastych źródeł, pękających w szwach od tej przemożnej, jajniczej płodności.
Claire również nie wytrzymuje tej beznamiętnej maski. Przerywa milczenie, 
mówiąc, że to niezdrowo 
traktować życie jako ciąg odrębnych cool momentów.
-	Albo nasze życie stanie się opowieścią, albo będzie nie do wytrzymania.
Zgadzam się z nią. Dag również. Wiemy, że właśnie, dlatego każde z nas porzuciło 
własne życie i prze-
niosło się na pustynię - by snuć opowieści i w ten sposób przemieniać to życie w 
coś, co warto opowiadać.
Nasi rodzice mieli więcej
„Rozbierają się do rosołu". "Mówią do siebie". "Oglądają widoki". "Masturbują 
się". "Dzień później 
(no, tak naprawdę minęło niecałe dwanaście godzin) cała nasza piątka tłucze się 
po Indian Avenue w 
drodze na po południowy piknik w górach. Jedziemy starym, zasyfiałym saabem 
Daga, czer- 
wonym, rozkosznie blaszanym, przedpotopowym modelem, takim, jakie na 
disneyowskich kreskówkach 
wjeżdżają na pionowe ściany, posklejane lizakami, gumą do żucia i taśmą klejącą. 
Jadąc, zabawiamy 
się szybką grą - Claire kazała nam „wymienić wszystko, co ludzie robią, kiedy 
znajdą się sami na pusty-
ni". „Robią sobie akty polaroidem". "Gromadzą złom i inne rupiecie". „Potem 
strzelają do tego złomu i 
rozpieprzają go na kawałki". „Ej - ryczy Dag – to trochę jak w życiu, nie?" 
Samochód ciągle jakoś się 
toczy, „Czasem - mówi Claire, gdy przejeżdżamy obok I. Magnin, gdzie pracuje - 
kiedy tak patrzę, jak u 
mnie w pracy te niekończące się fale siwych włosów zżerają biżuterię i perfumy, 
robi mi się jakoś dziwnie. 
Wydaje mi się, że patrzę na wielki, nakryty do obiadu stół, otoczony przez setki 
małych łakomczuchów, 
tak rozpuszczonych i tak niecierpliwych, że nawet nie czekają, aż jedzenie 
będzie gotowe: łapią stawiane 
na stół żywe zwierzęta i jedzenie wysysają prostoz nich".
Dobra, dobra. To nic innego, jak bezlitosna, pokrętna interpretacja prawdziwego 
oblicza Palm 
Springs jako małego miasteczka, w którym starzy ludzie usiłują odkupić sobie z 
powrotem młodość i te 
parę szczebli drabiny społecznej. Jak to się mówi, tracimy młodość, uganiając 
się za bogactwem, a potem 
bogactwo, uganiając się za młodością. Tutaj wcale nie jest tak źle - jest przede 
wszystkim ślicznie - w koń-
cu sam tu mieszkam, nie?
Ale trochę mnie to martwi.
****
W Palm Springs pogoda nie istnieje - zupełnie jak w telewizji. Nie ma tu też 
klasy średniej i w tym sen-
sie Palm Springs tkwi w średniowieczu. Dag twierdzi, że za każdym razem, gdy 
jakikolwiek Ziemianin uży-
wa spinaczy, dolewa zmiękczacza do prania czy ogląda powtórkę starego serialu, 
ktoś w naszej dolinie Co-
achella dostaje za to centa. I Dag pewnie ma rację.
Claire zauważa, że tutejsi bogacze płacą biednym za obcinanie kolców na 
kaktusach.
- Widziałam też, że wolą wyrzucać z domu rośliny w doniczkach, zamiast się nimi 
zajmować. Boże. Wy-
obraźcie sobie, jakie muszą być ich dzieci.
Ale mimo to wszyscy troje zdecydowaliśmy się tu zamieszkać, bo przynajmniej 
można tu uciec od bur-
żuazyjnej moralności. Nie mieszkamy przecież w jednej z lepszych dzielnic - nie 
ma mowy. Prawda - są 
tu takie dzielnice, gdzie, jeżeli zobaczy się jakiś błysk w wystrzyżonym na jeża 
trawniku, to można spokoj-
nie przyjąć, że leży tam srebrna dolarówka. Tu, gdzie my mieszkamy, w naszych 
małych chatkach przy 
wspólnym podwórku i basenie w kształcie nerki, błysk w trawie oznacza rozbitą 
butelkę po whisky albo 
woreczek po kolostomii, które jakoś uchroniły się przed urękawiczoną łapą 
śmieciarza.
*****
Samochód wyjeżdża na długą prostą, prowadzącą do głównej drogi. Claire tuli psa, 
który wsadził pysk 
między dwa przednie fotele. Pysk ten grzecznie, lecz stanowczo domaga się, by 
ktoś się nim zajął. Claire 
przemawia do pary obsydianowych, psich oczu:
-	Ty, ty śliczne stworzonko. Ty nie musisz się martwić kupowaniem skuterów 
śnieżnych, kokainy czy 
trzeciego domu w Orlando na Florydzie. No tak, nie musisz. Ty chcesz tylko, żeby 
cię pogładzić po łebku.
WSPÓŁCZESNE NAWIEDZANIE UBOGICH: Odwiedzanie miejsc, takich jak tanie 
jadłodajnie, 
zamknięte fabryki i zapadłe wioski - miejsc, w których czas jakby się zatrzymał 
by odczuć 
ulgę po powrocie do „teraźniejszości".
BRAZYFIKACJA: Poszerzająca się przepaść między bogatymi a biednymi i równoczesny 
zanik 
klas średnich.
PODRÓŻE W CZASIE ZE SZCZEPIONKĄ: Fantazjowanie o podróżach w przeszłość, w które 
jednak człowiek udaje się tylko po przyjęciu wszystkich koniecznych szczepień 
ochron-
nych.
Pies tymczasem ma minę chłopca hotelowego za granicą, który nic nie rozumie z 
tego, co się do niego 
mówi, ale i tak domaga się napiwku.
-	No właśnie. Ty nie musisz się martwić o tyle rzeczy. A wiesz, dlaczego? 
(Pies strzyże uszami na tę 
zmianę intonacji, udając, że rozumie. Dag uparcie twierdzi, że wszystkie psy 
potajemnie znają angielski i 
żyją zgodnie z zasadami moralności głoszonymi przez kościół unitariański, ale 
Claire się z tym nie 
zgadza, bo kiedy była we Francji, dowiedziała się na pewno, że psy mówią po 
francusku). Bo te wszystkie 
przedmioty tylko by się buntowały i biły cię po pysku. Tylko by ci przypominały, 
że całe życie trawisz 
na gromadzeniu przedmiotów. I nic poza tym.
*****
Pędzimy nasze małe życie gdzieś na peryferiach, na marginesie, świadomie 
odmawiając uczestnictwa w 
wielu rzeczach. Pragnęliśmy ciszy, to ją teraz mamy. Przyjechaliśmy tu upstrzeni 
pryszczami i siniakami, z 
tak poskręcanymi jelitami grubymi, że już prawie zwątpiliśmy w możliwość 
wypróżnienia. Nasze 
organizmy zacięły się, odurzone smrodem kserokopiarek, korektora, papierów 
wartościowych i niekończą-
cym się stresem związanym z wykonywaniem bezsensownych i nieprzynoszących 
niczyjego uznania zawo-
dów. Coś zmuszało nas, by zakupy traktować jako coś twórczego, by brać środki 
uspokajające, by uważać, 
że wystarczy pożyczyć na sobotę jakąś kasetę wideo. Ale teraz, kiedy mieszkamy 
tu, na pustyni, jest znacz-
nie, znacznie lepiej.
Przestań odgrzewać przeszłość
Na zebraniach Anonimowych Alkoholików współpijaczki wpadają w złość, je 
wyrzygać. Wyrzygać, 
czyli wygarnąć z siebie wszystko - tak do końca wyłowić z siebie te gnijące 
koszyki ze sfermentowanymi 
kociętami, te narzędzia zbrodni, które leżą na dnie naszych własnych, osobistych 
jezior. Członkowie AA 
chcą usłyszeć, jak nisko się upadło i nie zadowolą się byle, czym. Chętnie 
widziane są i dobrze oceniane 
opowieści o biciu żon, malwersacjach i publicznej obrazie moralności. Wiem, bo 
bywałem na tych zebra-
niach (pikantne szczegóły mojego życia zostaną podane nieco później) i na własne 
oczy widziałem popisy 
samodołowania sięi wkurzałem się, że sam nie miałem na koncie czegoś takiego. 
„Nie trzeba się bać 
wypruć z siebie trochę flaków dla publiczności"
-	powiedział mi na jednym z takich zebrań facet siedzący obok; miał skórę 
koloru niedopieczonego 
ciasta i piątkę dzieci, które przestały odpowiadać na jego telefony:, „Bo jak 
niby mają wziąć się w garść, 
jeżeli nie uda im się podprowadzić ci trochę twojego osobistego strachu? Tego 
chcą, tego właśnie im trzeba. 
Wystarczy kawałek cudzych flaków, żeby nie bać się własnych". Jak dotąd, nie 
udało mi się natknąć na 
lepszą definicję narracji. Zainspirowany własnymi kontaktami z organizacją 
Anonimowych Alkoholików, 
zapoczątkowałem uprawianie narracji we własnym życiu, czyli zwyczaj „bajek na 
dobranoc". Wciągną-
łem w to Daga i Claire. To bardzo proste: wymyślamy historyjki i opowiadamy je 
sobie nawzajem. Mamy 
tylko jedną zasadę: nie wolno przerywać - zupełnie jak w AA - i nie wolno 
krytykować na końcu. Atmosfera 
braku krytyki to duży plus, bo każde z nas cholernie kryje się uczuciami. Tylko 
dzięki takiej umowie nie boimy 
się siebie nawzajern.
Claire i Dag od razu polubił tę zabawę.
- Wierzę święcie - powiedział mi kiedyś na początku Dag, dobrych parę miesięcy 
temu - że każdy czło-
wiek na ziemi ma głęboko skrytą, mroczną tajemnicę, której przez cale życie nie 
wyjawi nikomu. Ani żonie, 
ani mężowi, ani kochance, ani księdzu. Ja mam swoją tajemnicę, ty masz swoją. 
Masz, masz, widzę przecież, 
jak się uśmiechasz. I właśnie sobie o niej myślisz. No, wyrzuć to z siebie. Co 
to może być? Dobierałeś się do 
siostrzyczki? Waliłeś konia z kumplami? Jadłeś własną kupkę, żeby wiedzieć, jak 
smakuje? Zdradziłeś przyja-
ciela? No, powiedz. Może możesz mi pomóc i sam o tym nie wiesz.
Tak czy inaczej dzisiaj na pikniku będziemy sobie opowiadać bajki na dobranoc. 
Prowadzony przez Daga 
starożytny, czerwony truposz skręca właśnie z Indian Avenuena zachód, na 
autostradę numer 10. Dag oznaj-
mia swoim pasażerom, że jego czerwonym samochodzikiem nie „jeździ się", tylko 
„porusza": „Poruszamy 
się na nasz piknik w piekle".
Piekłem tym jest miasteczkoWest Palm Springs Village - wyblakłe i zwiędłe, 
nieudane przedsięwzięcie 
budowlane z lat pięćdziesiątych, przypominające do złudzenia tę mieścinę z 
kolorowych kreskówek „Między 
nami jaskiniowcami". Miasteczko leży na dusząco gorącym wzgórzu kilka kilometrów 
w górę doliny z wido-
kiem na lśniący, aluminiowy naszyjnik autostrady nr 10, która ciągnie się na 
zachód ku San Bernardino, na 
wschód do Blythe i Phoenix.
W epoce, w której każdy inwestuje w nieruchomości, West Palm Springs Village to 
prawdziwa rzadkość: 
nowoczesna ruina, niemal opustoszała, jeśli nie liczyć pan chwastów 
mieszkających w przyczepach kempin-
gowych i przewoźnych odziomkach, którzy przyglądają nam się ostrożnie, gdy 
mijamy powitalną bramę mia-
steczka opuszczoną stację benzynową Texaco, otoczoną siatką, oraz rządki 
zwiędłych i poczerniałych palm 
Washingtonia, które wyglądają, jakby pomalował je na pomarańczowo ktoś, kto 
bardzo chciał pozbyć się 
tu swojej działki. Ogólne wrażenie przywodzi na myśl scenografię do filmu o 
wojnie wietnamskiej.
- Człowiekowi się zdaje - mówi Dag, gdy w ślimaczym tempie mijamy stację 
benzynową - że w roku, 
dajmy na to, 1958, grupa artystów estradowych z Las Vegas zrzuciła się, żeby tu 
trochę zarobić, ale potem 
główny inwestor uciekł z forsą, no i ta dziura wzięła i zdechła.
Ale „ta dziura" nie jest jednak całkiem wymarła, bo parę osób ciągle tu mieszka. 
Ci twardziele mają 
wspaniały widok na zagony wiatraków, ciągnące się w dole, wzdłuż autostrady - 
wzniesione na słupy dzie-
siątki tysięcy śmigieł, wycelowanych w górę San Gorgonio, jedno z najbardziej 
wietrznych miejsc w Ame-
ryce. Wybudowane przez kogoś jako sposób na uzyskanie odliczeń od podatku tuż po 
kryzysie naftowym, 
wiatraki te są tak potężne, że każde z ich śmigieł bez problemu przecięłoby 
człowieka na pół. Co ciekawe, 
okazało się zaraz, że przydały się nie tylko do celów podatkowych; wytwarzane 
tam wolty bezszelestnie 
zasilają ogromne klimatyzatory tutejszego odwyku i przyssawki do wysysania 
tłuszczu z grubasów w rozwi-
jającym się właśnie miejscowym ośrodku chirurgii plastycznej.
MIESZANIE DEKAD: W modzie: bezkrytyczna kombinacja dwóch lub więcej elementów 
stroju z 
różnych epok w celu uzyskania oryginalnego efektu: Sheila = kolczyki Mary Quanta 
(lata sześć-
dziesiąte) + buty na korkowym koturnie (lata siedemdziesiąte) + czarna kurtka 
skórzana (lata pięć-
dziesiąte i osiemdziesiąte).
Claire ma dziś na sobie jaskraworóżowe legginsy, bluzkę bez rękawów, chustkę pod 
szyją i okulary sło-
neczne - efekt końcowy: niedoszła gwiazdka filmowa. W ogóle lubi modę retro; 
kiedyś powiedziała nam, 
że jeśli będzie mieć dzieci, „to dam im takie ekstra retro imiona, Madge, Verna 
albo Ralph, takie, jakie 
mają ludzie, których spotyka się w tanich jadłodajniach".
Dag natomiast ubrany jest w wytarte bermudy, gładką koszulę z kołnierzykiem, 
mokasyny, (ale bez 
skarpetek), taka okrojona wersja jego ulubionego motywu mormona, który zszedł na 
psy. Nie wziął oku-
larów słonecznych, bo będzie gapił się w słońce, taki Huxley dla ubogich albo 
Montgomery Clift przygo-
towujący się do roli i usiłujący otrząsnąć się z prochów.
- Jak to się dzieje - pytają mnie zawsze Dag i Claire - że tak naspasjonują 
zmarłe sławy?
A ja? Ja po prostu jestem. Nigdy jakoś nie udawało mi się nauczyć używać „czasu 
jak koloru" w mojej 
garderobie, jak nazywa to Claire, czy „kanibalizować czas", jak nazywa to Dag. 
Mam dość kłopotów z 
samym byciem. Ubieram się tak, by się nie wyróżniać, by się ukryć - by nie 
rzucać się w oczy, zamaskować.
*****
W końcu, po dłuższym krążeniu ulicami pozbawionymi domów, Claire wybiera na nasz 
piknik róg 
Cottonwood i Sapphire, nie, dlatego, że jest tam coś ciekawego, (bo nie ma, poza 
kruszącym się asfaltem, 
powoli zarastającym zielskiem); już prędzej, dlatego, że „z pewnym wysiłkiem 
można sobie wyobrazić 
optymizm urbanistów, z jakim nadawali nazwy tym ulicom".
Z brzękiem otwiera się bagażnik samochodu. Tutaj będziemy jeść kurze piersi, pić 
mrożoną herbatę i nie-
szczerze entuzjazmować się patykami i zrzuconymi skórkami wężów, przynoszonymi 
przez psy. I w tym 
upalnym, skwierczącym słońcu będziemy sobie opowiadać bajki na dobranoc, tu, na 
pustych działkach, 
które w inaczej porozgałęzianym świecie mogłyby mieścić stylowe, pustynne domy 
takich gwiazd filmo-
wych, jak pan William Holden czy panna Grace Kelly. A w domach tych moi 
przyjaciele, Dagmar Bellin-
ghausen i Claire Baxter, byliby zawsze mile widzianymi gośćmi wśród 
wymieniających nad basenem plo-
teczki pod oszronione drinki z rumem w kolorze hollywoodzkiego, kalifornijskiego 
zachodu słońca.
Ale tak byłoby w jakimś innym świecie, nie w tym. Tutaj jemy w trójkę suchy 
prowiant na ziemi jało-
wej - takim odpowiedniku pustego miejsca na kartce pod koniec rozdziału - i tak 
pustej, że wszystko, co 
znajdzie się na jej dyszącej, rozpalonej skórze, staje się przedmiotem ironii. I 
tutaj, pod wielkim, białym 
słońcem, mogę sobie popatrzeć, jak Dag i Claire udają, że mieszkają w tym 
drugim, przyjemniejszym świe-
cie.
Nie jestem potencjalnym 
rynkiem zbytu
Dag twierdzi, że jest lesbijką uwięzioną w ciele mężczyzny. Pojęcia nie mam, co 
to znaczy. Kiedy 
człowiek przygląda się mu, jak pali papierosa z filtrem tu, na pustyni, a pot 
paruje mu na twarzy 
szybciej, niż się pojawia, podczas gdy Claire drażni psy kawałkami kurczaka przy 
otwartym bagażni-
ku pięciodrzwiowego saaba, trudno nie myśleć o tych wyblakłych, kodakowskich 
zdjęciach sprzed iluś 
tam dziesięcioleci, które znajduje się potem na strychach w pudełkach po butach. 
Wiecie, o jakie mi chodzi: 
te takie pożółkłe, niewyraźne. Zawsze gdzieś w tle stoi wielgachny, spłowiały 
samochód, a postacie na zdję-
ciu ubrane są zdumiewająco modnie. Kiedy się to ogląda, trudno nie pomyśleć, że 
wszystkie chwile życia, 
gdy je uchwycić jednym trzaskiem migawki, stają się miłe, smutne i niewinne; bo 
nie zna się wtedy 
przyszłości, która rani nas dopiero potem, i w takiej jednej, krótkiej chwili 
wszystkie pozy stają się nagle 
szczere i uczciwe. Patrząc, jak Dag i Claire dokazują na pustyni, uzmysławiam 
sobie, że dotychczasowe 
opisy postaci moich przyjaciół i mojej własnej osoby były dość pobieżne. 
Przydałoby się teraz trochę więcej 
szczegółów - a więc nadeszła pora, by indywidualnie poroztrząsać każde z nas. 
Zacznę od Daga. Jego sa-
mochód zajechał przed mój domek jakiś rok temu; miał rejestrację pokrytą 
musztardową skorupą oklahom-
skiego błota i owadów z Nebraski. Kiedy otwarł drzwi, żeby wysiąść, ze środka 
wypadły na chodnik 
jakieś pinkle, w tym również flakonik perfum Chanel Crystalle, który się stłukł. 
(„Wiesz, lesbije uwielbia-
ją Crystalle. To takie aktywne, takie sportowe".) Nigdy nie dowiedziałem się, po 
co mu były te perfumy, ale 
i tak życie stało się od razu znacznie ciekawsze.
Wkrótce po pojawieniu się Daga znalazłem mu mieszkanie - pusty domek między moim 
a Claire - i 
pracę, tam, gdzie sam pracuję, u Larry'ego, i gdzie zaraz wysunął się na 
pierwszy plan. Kiedyś, na przy-
kład, założył się ze mną o pięćdziesiąt dolarów, że uda mu się namówić 
miejscowych - przygnębiający wia-
nuszek niedoszłych Zsa Zsa Gabor, Aniołów Piekieł podlejszego gatunku, którzy 
pędzą kwas gdzieś w 
górach i ich Piekielnych Anielic z bladozielonymi, gangowymi tatuażami na 
palcach, o potwornej cerze 
porzuconych i zmokłych na deszczu manekinów - założył się ze mną, że przed 
zamknięciem baru namówi 
ich wszystkich do odśpiewania z nim „It's a Heartache", paskudnego, dziwnie 
staroświeckiego romansu 
szkockiego, którego od dawna nikt nie włączał w szafie grającej. Pomysł był tak 
bezsensowny, że oczywiście 
przyjąłem zakład. Parę minut później, kiedy prowadziłem rozmowę międzymiastową z 
automatu w koryta-
rzu, pod gablotką z indiańskimi grotami strzał, usłyszałem nagle - no, co? 
Wrzaskliwe fałszowanie i wycie 
tłumu, kołyszącego wielkimi fryzurami afro i arytmicznie wymachującego 
woskowobladymi, wychudłymi 
rękami w takt piosenki. Nie bez podziwu wręczyłem pięćdziesiątkę Dagowi, 
ściskanemu właśnie przez 
przerażającego Anioła Piekieł („Kocham tego faceta!") i patrzyłem, jak Dag 
wsadza banknot do ust, prze-
żuwa go i połyka.
-	Hej, Andy. Człowiek je tym, co je.
*****
Ludzie są trochę nieufni względem Daga przy pierwszym poznaniu, trochę tak jak 
mieszkańcy prerii 
wzdragają się przed smakiem wody morskiej, kiedy na oceanicznej plaży próbują 
jej pierwszy raz w życiu.
-	Ma brwi - mówi Claire, opisując go przez telefon jednej ze swych licznych 
sióstr.
Dag pracował dawniej w reklamie (a dokładnie w marketingu), do Kalifornii zaś 
przyjechał z Toronto, 
czyli z Kanady. Kiedy pierwszy raz zobaczyłem Toronto, miasto wywarło na mnie 
wrażenie ożywionych, 
trójwymiarowych, żółtych stron książki telefonicznej, ozdobionych drzewami i 
spryskanych zimną wodą.
-	Chyba nie byłem przyjemnym facetem. Szczerze mówiąc, zaliczałem się do 
tych baranów, których 
widuje się co rano, jadących do dzielnicy biznesu sportowym samochodem z 
opuszczonym dachem, w cza-
peczkach baseballowych na głowie, pewnych siebie i zadowolonych ze swojego 
żwawego, kompletnego wy-
glądu. Podniecała mnie, mile łechtała i dawała spore poczucie siły świadomość, 
że większość zachod-
nich producentów towarów określających status społeczny jednostki uważa mnie za 
najbardziej pożą-
dany rynek zbytu. Mimo to pod byle pretekstem byłem gotów tłumaczyć się z tego, 
co robię w pracy jak to 
pracuję od ósmej do piątej przed plemnikobójczym monitorem, wykonując 
abstrakcyjne zadania, 
prowadzące do dalszego uzależnienia Trzeciego Świata. Ale o piątej -oho! - 
kompletny odjazd! Robi-
łem sobie pasemka na włosach i piłem piwo z Kenii, nosiłem muszki, słuchałem 
alternatywnego rocka i 
rozbijałem się po wesołych dzielnicach miasta.
Akurat łazi mi po głowie historia o przyjeździe Daga do Palm Springs, więc 
zrekonstruuję ją do końca 
jego słowami z tego, co opowiedział mi przez ten ostatni rok spokojnych 
wieczorów wspólnie spędzonych 
za barem. Zacznę od tego, jak siedział w pracy i dostał „Zespołu Chorego 
Budynku":
-	Tego rana okna w biurowcu, w którym pracowałem, nie otwierały się, a ja 
siedziałem w mojej 
kanciapie, czule nazywanej klatką dla brojlera. W miarę jak wentylatory mieszały 
wokół mnie 
powietrzną zupę biurowych toksyn i wirusów, czułem się coraz gorzej i coraz 
bardziej bolała mnie głowa.
Oczywiście te trujące wiatry płynęły przede wszystkim w moją stronę, niesione 
szumem białych klima-
tyzatorów i poświatą monitorów. Nie mogłem się zabrać do roboty i tylko 
wpatrywałem się bezmyślnie w 
mojego peceta, otoczonego morzem karteczek z notatkami, plakatów rockowych 
zerwanych z tablic ogło-
szeniowych na ogrodzeniach placów budów; wisiało też tam małe, pożółkłe zdjęcie 
drewnianego statku 
wielorybniczego, zmiażdżonego przez antarktyczny lód, które kiedyś znalazłem w 
jakimś starym nume-
rze „National Geographic". Oprawiłem je sobie w kupioną w Chinatown złotą ramkę. 
Gapiłem się na nie 
bez przerwy, nigdy nie potrafiąc zrozumieć do końca rozpaczy uwięzionych tam 
ludzi - zaraz przyjemniej 
było mi myśleć o własnym bólu istnienia.
Tak czy inaczej nie byłem szczególnie produktywny i, szczerze mówiąc, tego 
właśnie dnia uznałem, że nie 
widzę siebie za tym biurkiem przez następne dwa lata - na samą myśl równocześnie 
chciało mi się śmiać i 
popadałem w depresję. Dlatego też zachowywałem się swobodniej niż zwykle i 
dobrze mi z tym było. To ta 
euforia, jaką się ma tuż przed rzuceniem pracy. Wiem, bo przerabiałem to już 
parę razy.
KLATKA DLA BROJLERA: Ciasne pomieszczenie biurowe, odgrodzone od innych 
przenośną, po-
krytą tapicerką ścianką działową, przeznaczone dla młodszych pracowników. Nazwa 
pochodzi od 
pudełek, w których umieszczany jest drób rzeźny w celu ograniczenia mu swobody 
ruchów, a co za 
tym idzie osiągnięcia maksymalnej wagi w minimalnym czasie.
Karen i Jamie, „wilczyce komputerowe", które pracowały w sąsiednich klatkach (tę 
część biura 
nazywaliśmy albo „magazynem młodych", albo „gettem młodych") też nie czuły się 
najlepiej i też nie za 
dobrze im się pracowało. Zdaje się, że Karen najbardziej z nas wszystkich 
świrowała na punkcie Chorego 
Budynku. Zmusiła siostrę, technika radiologicznego z Montrealu, żeby załatwiła 
jej ołowiany fartuch - 
miał chronić jajniki podczas pracy z komputerem. Planowała zdegradować się na 
pomoc biurową: 
„Człowiek jest wtedy bardziej wolny i łatwiej podrywać gońców rowerowych".
No, więc pracowałem wtedy, o ile pamiętam, nad kampanią jakiejś sieci, 
hamburgerowni, której 
szczytnym celem, według mojego zgorzkniałego szefa, eks-hipisa Martina, było 
„tak podniecić milusiń-
skich, że żrą hamburgera, żeby się nim porzygać". Martin, mówiąc to, był 
czterdziestoletnim starcem. Moje 
wątpliwości względem tej pracy zaczynały mi coraz bardziej ciążyć.
Akurat tego dnia pojawił się inspektor bhp, którego sam ściągnąłem 
telefonicznie, zakwestionowawszy 
warunki pracy w biurze.
Martin był przerażony, że jakiś jego pracownik wezwał inspektora; kompletnie mu 
odwaliło. W Toron-
to taka kontrola może zmusić pracodawcę do zmian architektonicznych, a to 
kosztuje jak cholera - nowe 
szyby wentylacyjne i tak dalej - i chociaż Martin miał gdzieś zdrowie 
pracowników, stanęły mu w oczach 
znaczki $, idące w dziesiątki tysięcy dolarów. Wezwał mnie do gabinetu i rozdarł 
mordę, aż podskakiwał 
ten jego maluśki, szpakowaty kucyk. „Nie mam pojęcia, o co wam, młodym, chodzi. 
Już nic się wam nie 
podoba. Mażecie się i narzekacie, że macie taką beznadziejną pracę, że się 
marnujecie, a dać wam w 
końcu awans, to rzucacie robotę i jedziecie zbierać winogrona w Queensland albo 
coś jeszcze głupsze-
go".
Martin, jak wielu zgorzkniałych eks-hipisów, jest yuppie, a ja kompletnie nie 
umiem gadać z takimi 
ludźmi. Zanim zaczniecie mnie przekonywać, że yuppies nie istnieją, spójrzmy 
prawdzie w oczy - właśnie, 
że istnieją: chujki takie jak Martin, które zaczynają zachowywać się jak 
rozwścieczone rosomaki, jeśli nie 
dostaną w restauracji stolika przy oknie, w części dla niepalących, z 
materiałowymi serwetkami; androidy, 
które nigdy nie rozumieją kawałów; jest w nich jakiś strach i podłość zarazem. 
Są jak niedożywiony chihu-
ahua, który obnaża te swoje maleńkie kły i zaraz dostanie kopa w pysk, albo jak 
fioletowawy, włocha-
ty szaszłyk z karaluchów, popity szklanką mleka: no, krótko mówiąc, są jakimś 
niesamowitym wynaturze-
niem. Yuppies nigdy nie ryzykują; oni kalkulują. Niczym nie emanują: byliście 
kiedyś na imprezie yuppiel 
Zupełnie, jakby się było w pustym pokoju: puste, hologramowe postacie chodzą w 
kółko i popatrują na 
siebie w lustra, od czasu do czasu sprayując sobie migdałki, na wypadek gdyby 
mieli pocałować takie 
samo widmo. Pełna pustka.
EMOCJONALNY WYBUCH KETCHUPU: Narastanie w jednostce opinii i uczuć, które, gdy w 
końcu ujawnią się równocześnie, szokują i przerażają pracodawców i kolegów - z 
których 
większość uważata dotąd, że wszystko jest w porządku.
KRWAWIĄCY KUCYK: Stary i pozbawiony dawnych, pięknych ideałów członek pokolenia 
baby boom, który tęskni do dawnych, pięknych, idealistycznych, hipisowskich 
czasów.
Więc wchodzę do gabinetu Martina, gabinetu jakby żywcem wziętego z Jamesa Bonda, 
z widokiem na 
drapacze chmur w centrum - siedzi za biurkiem w koreańskim swetrze o komputerowo 
generowanej faktu-
rze. Taki sweter ma mnóstwo faktury. Martin lubi faktury. I pytam: „No, Martin, 
postaw się na moim miej-
scu. Czy naprawdę myślisz, że nam przyjemnie pracować na tym wysypisku odpadów 
toksycznych?"
Najwyraźniej zaczynałem już ulegać nieposkromionym pragnieniom.
„...I przez cały dzień wysłuchiwać twoich pogaduszek z tymi twoimi yuppie 
kumplami o liposukcji, i pa-
trzeć, jak w tym waszym raju sączy się z was ta sztucznie słodzona galaretka?"
Ni stąd, ni zowąd zacząłem wgłębiać się w temat. Skoro i tak się stąd wynoszę, 
to przynajmniej sobie 
ulżę.
„Chwileczkę", mówi Martin, kompletnie zaskoczony.
„Albo czy naprawdę ci się zdaje, że miło nam wysłuchiwać o twoim nowiutkim domu 
za milion dolarów, 
skoro nas, w tych obrzydliwych klitkach, ledwo stać na kanapkę na lunch, a zaraz 
stuknie nam trzydziestka? 
O domu, który w dodatku wygrałeś na loterii genetycznej, wyłącznie, dlatego, że 
urodziłeś się w dogodnym 
punkcie czasowo-historycznym? Martin, gdybyś był w moim wieku, wytrzymałbyś 
jakieś dziesięć minut, nie 
więcej. A ja jeszcze muszę znosić, że takie półgłówki jak ty będą do końca 
mojego życia tkwić sobie spo-
kojnie gdzieś nade mną, zachapując dla siebie to, co najlepsze, i jeszcze 
otaczając to drutem kolczastym. 
Rzygać mi się chce na twój widok".
Niestety, wtedy właśnie zadzwonił telefon, więc nie otrzymałem, na pewno mało 
przekonywającej, 
odpowiedzi telefonował ktoś z góry, komu Martin systematycznie się podlizywał, 
więc nie mógł już ze 
mną rozmawiać. Zaniosło mnie do stołówki, gdzie akwizytor od ksero wylewał 
styropianowy kubek 
wrzącej kawy do doniczki z fikusem, który jeszcze nie całkiem doszedł do siebie 
po tych wszystkich kok-
tajlach i niedopałkach z imprezy bożonarodzeniowej. Na dworze lał deszcz, po 
szybach spływała woda, ale 
w środku wielokrotnie przepompowywane powietrze było suche jak na Saharze.
ZAWIŚĆ DO BABY-BOOMERÓW: Zazdrość, jaką budzi w młodszych pokoleniach materialny 
dobrobyt i długoterminowe zabezpieczenie materialne będące udziałem starszych 
przedsta-
wicieli pokolenia baby boom li tylko dzięki urodzeniu się we właściwym czasie.
SOLIDARNOŚĆ POKOLENIOWA: Potrzeba danego pokolenia, by krytykować wady pokoleń 
następnych w celu podniesienia się na duchu: „Dzisiejsza młodzież w ogóle nic 
nie robi. 
Jest taka apatyczna. My przynajmniej chodziliśmy na demonstracje. Oni tylko 
chodzą na za-
kupy i narzekają".
TERROR KONSENSUSU: Proces decydujący o postawach i zachowaniu się w miejscu 
pracy.
Ludzie narzekali na korki na ulicach w godzinie szczytu i rzucali kawałami o 
AIDS, wyliczali, kto się u nas 
i jak źle ubiera, kichali, gadali o horoskopach, planowali kupno apartamentów 
przy plażach Santo Do-
mingo i obgadywali sławnych ludzi. Nalałem sobie kawy z ekspresu przy zlewie. 
Obok pracująca na dru-
gim końcu biura Margaret czekała, aż jej się zaparzy ziołowa herbatka, i 
poinformowała mnie o konse-
kwencjach mojego wybuchu sprzed paru minut.
„Coś ty powiedział Martinowi?", mówi do mnie. „On mało nie zaczął rodzić, rzuca 
za tobą miechem. 
Co się stało? Bhp uznało nas za Czarnobyl?"
Rzuć robotę
„Zignorowałem jej pytanie. Lubię Margaret, bo naprawdę się stara. Jest starsza i 
nawet dość atrakcyj-
na na swój sprayowowatowany-dwukrotnie-rozwiedziony sposób. Prawdziwy z niej 
buldożer. Jest jak te 
pokoiki, które można znaleźć tylko w super drogich miesz kaniach w centrum 
Chicago i Nowego Jorku 
- pokoiki pomalowane na intensywne, jaskrawe kolory, na przykład na szmaragdowo 
lub 
krwistoczerwono, by ukryć fakt, że są takie małe. Kiedyś powiedziała mi, jaką 
jestem porą roku: jestem 
latem. "Boże, Margaret. Naprawdę trzeba się zastanowić, po co my w ogóle 
wstajemy, co rano. Serio:, Po 
co pracujemy? Tylko po to, żeby mieć wszystkiego więcej? To nie wystarczy. 
Przypatrzże się nam. Co 
sprawia, że w ogóle funkcjonujemy? Czym sobie zasłużyliśmy na lody, adidasy i 
wełniane marynarki z 
Włoch? Widzę przecież, że wszyscy usiłujemy mieć wszystkiego jak najwięcej, ale 
nie mogę oprzeć się 
wrażeniu, że nam się to nie należy..." Ale Margaret z miejsca mnie ustawiła. 
Odstawiła kubek i powiedziała, 
że zanim znowu upozuję się na Młodego Cierpiącego, powinienem uświadomić sobie, 
że wstajemy, co rano 
do pracy tylko dlatego, że boimy się, co by się stało, gdybyśmy przestali. „Jako 
gatunek nie jesteśmy 
przystosowani do wolnego czasu. Myślimy, że jesteśmy, ale tylko nam się tak 
wydaje". Potem mówiła już 
prawie tylko do siebie. Musiałem w niej coś wyzwolić. Mówiła, że większość z nas 
miała w swoim życiu 
tylko dwie, najwyżej trzy naprawdę ciekawe chwile, że reszta to woda, i że pod 
koniec życia będziemy mogli 
mówić o szczęściu, jeżeli zdołamy te chwile połączyć w opowieść, którą 
ktokolwiek się zainteresuje.
MIGRACJA Z CHOREGO BUDYNKU: Skłonność młodszych pracowników do porzucania lub 
uni-
kania pracy w złych warunkach bhp.
ZEJŚCIE NA LEPSZĄ KRZYWĄ: Rezygnacja z jednej pracy na korzyść innej, gorzej 
płatnej, ale 
dającej lepsze perspektywy.
Widzisz, więc, jakie mroczne i samobójcze impulsy mną miotały, i że Margaret z 
radością skorzystała z 
okazji, żeby podrzucić mi trochę własnych brudów. Siedzieliśmy, więc patrząc, 
jak zaparza się herbata (do-
dam, że nie jest to szczególnie pasjonujące zajęcie) i wspólnie 
przysłuchiwaliśmy się dyskusji biurowych 
dołów o tym, czy pewna prowadząca teleturniej gwiazda mediów zrobiła sobie 
ostatnio operację 
plastyczną, czy nie.
„No, Margaret", powiedziałem. „Założę się, że nie uda ci się wymienić choćby 
jednej osoby w historii 
świata, która zdobyła sławę bez równoczesnego przepływu dużej ilości gotówki".
Nie wiedziała od razu, o co mi chodzi, więc wyjaśniłem. Powiedziałem jej, że nie 
da się, że nie można 
zdobyć wielkiej, światowej sławy, o ile ktoś na tym nie zarobi. Wstrząsnął nią 
ten cynizm, ale podjęła wy-
zwanie. „Trochę demonizujesz, Dag. A taki Abraham Lincoln?"
„Nic z tego. Chodziło przecież o niewolnictwo i ziemię. Czyli o kupę szmalu".
Więc mówi: „Leonardo da Vinci", na co ja zaraz stwierdziłem, że był biznesmenem 
jak Szekspir i ci inni 
faceci, że wszystkie dzieła tworzył na zamówienie i że, co gorsza, jego badania 
były wykorzystywane przez 
wojsko.
„Wiesz, Dag, chyba w życiu nie brałam udziału w tak głupiej dyskusji", zaczyna, 
bo już ogarnia ją roz-
pacz. „Przecież są ludzie, którzy stali się sławni i nikt na tym nie zarobił".
„No, to wymień, choć jedną osobę".
Widziałem, że mózg Margaret już zaczyna dymić, że marszczy twarz i rozjaśnia ją 
na przemian, i za-
czynałem być troszeczkę zbyt pewny siebie, wiedząc, że inni od jakiegoś czasu 
przysłuchują się tej rozmo-
wie. Znowu byłem tym jadącym kabrioletem chłopakiem w czapeczce baseballowej, 
upajającym się 
własnym cwaniactwem, przypisującym wszystkim ludzkim działaniom ciemne, 
materialne pobudki. Tak, 
to właśnie byłem ja.
„No dobra, wygrałeś", mówi Margaret, przyznając mi to Pyrrusówe zwycięstwo. I 
już miałem wyjść z 
kubkiem kawy w ręce (teraz we wcieleniu pt. Doskonały, Lecz Nieco Zbyt Pewny 
Siebie Młodzieniec), kie-
dy z kąta sali dobiegło mnie wypowiedziane cichym głosikiem: „Anna Frank".
No właśnie.
OZMOZA: Sytuacja, gdy uprawiany zawód, kłóci się z własnym image.
MGŁA WŁADZY: Nieokreśloność hierarchii biurowej, powodująca niemożność jej 
precyzyjnego zde-
finiowania.
Obróciłem się na pięcie i ujrzałem - kogo? Spokojnie wyzywającą, ale okropnie 
niepozorną, grubawą 
Charlene, siedzącą przy biurowej megabańce z acetaminofenem; Charlene, z tą jej 
prowincjonalną, tlenioną 
trwałą, przepisami na dania wegetariańskie, wyciętymi z tanich czasopism 
kobiecych, Charlene, zanie-
dbywaną przez jej chłopaka - to taka osoba, że kiedy w biurze losujemy przed 
Świętami, kto komu ma dać 
prezent, i człowiek wylosuje właśnie ją, pierwsze pytanie brzmi: „A kto to?"
„Anna Frank?", wrzasnąłem. „Ależ oczywiście, że chodziło o szmal, przecież...", 
a przecież wcale 
nie chodziło. Nieświadomie wydałem moralną bitwę, którą natychmiast wygrała. We 
własnych oczach wy-
glądałem teraz głupio i podle.
Wszyscy byli oczywiście po stronie Charlene - nikt nie lubi być po stronie 
szmaty. Każdy miał na 
twarzy uśmiech z cyklu „Dobrze ci tak", a w całej stołówce zrobiło się cicho, bo 
publiczność czekała, że-
bym jeszcze bardziej się pogrążył; Charlene miała bardzo szlachet- ny wyraz 
twarzy. A ja stałem jak koł, bez 
słowa; publiczność musiała zadowolić się widokiem mojej białej, puszystej karmy, 
w jednej xhwili zmie-
niającej się w stalowoczarne kule armatnie, pędzące na samo dno zimnego, 
głębokiego jeziora w Szwajca-
rii. Miałem ochotę tu, zaraz, zmienić się w roślinę - w bezmyślny, pozbawiony 
oddechu twór w śpiączce. 
No, ale roślinom w biurach wlewają do doniczek wrzącą kawę serwisanci od 
kopiarek, no nie? Co miałem 
robić? Nim zrobiło się jeszcze gorzej, spisałem na straty doznane w tej pracy 
urazy psychiczne, wyszedłem 
ze stołówki, z biura, i nigdy już nie wróciłem. Nawet nie przyszedłem po swoje 
rzeczy do klitki.
Kiedy teraz o tym myślę, dochodzę do wniosku, że gdyby mieli tam w firmie choć 
odrobinę rozsądku 
(w co wątpię), moje biurko kazaliby uprzątnąć właśnie Charlene. Bo oczyma duszy 
mojej chętnie wyobra-
żam sobie, że stoi tam z koszem na śmieci w tych tłustych łapkach o 
kiełbaskowatych palcach i segreguje 
moje papierzyska. I że wreszcie znajduje to zdjęcie statku wielorybniczego 
tkwiącego, być może na 
zawsze, w szklanym lodzie Antarktyki. I widzę, jak gapi się na nie, nie wiedząc, 
co myśleć, zastanawiając 
się, jaki naprawdę jestem, i może dochodzi do wniosku, że wcale nie taki zły.
Ale w końcu zaczyna się dziwić, po co chciało mi się oprawić taki dziwny 
obrazek, a potem stara się 
określić, czy ma jakąkolwiek materialną wartość. I widzę jeszcze, jak dziękuje 
opatrzności za to, że nie rozu-
mie takich niezwykłych impulsów, i wreszcie wyrzuca zdjęcie, zdążywszy już o nim 
zapomnieć, do śmieci. 
Ale w tej krótkiej chwili niepewności w tej krótkiej chwili, nim zdecydowała się 
wrzucić zdjęcie do kosza, 
no myślę, że prawie mógłbym ją pokochać.
A właśnie to myśl o miłości długo podtrzymywała mnie na duchu, gdy po rzuceniu 
pracy stałem się Su-
tereniarzem i już nigdy nie zatrudniłem się w żadnym biurze.
*****
No, kiedy człowiek zostaje sutereniarzem, wypada z systemu. Musi pozbyć się, tak 
jak ja to zrobiłem, 
mieszkania na powierzchni i tych wszystkich wypełniających je głupich, 
matowoczarnych przedmiotów, 
podobnie jak bezsensownych prostokątów sztuki minimalistycznej znad kanapy w 
kolorze owsianki i całej 
reszty tych funkcjonalnych mebli ze Szwecji. Sutereniarze wynajmują garsoniery w 
suterenie; wszę-
dzie wyżej powietrze jest zbyt burżujskie.
Przestałem się strzyc. Zacząłem wypijać za dużo maleńkich, mocnych jak heroina 
kaw w kawiarenkach, 
gdzie szesnastolatki obojga płci z kolczykami w nosach codziennie wymyślały nowe 
sosy do sałat, używając 
ziół o najbardziej egzotycznych nazwach („Ooo! Kardamon! Dawaj łyżeczkę, 
zobaczymy!). Znalazłem 
nowych przyjaciół, bez przerwy gadających o niedocenianych powieściopisarzach 
południowoamerykań-
skich. Jadałem soczewicę. Nosiłem poncho, paliłem małe papieroski dla odważnych 
(włoskie Nazionali, 
pamiętam jak dziś). Krótko mówiąc, gorąco wierzyłem w to, co robię.
Subkultura sutereniarska jest ściśle skodyfikowana: strój z przewagą 
własnoręcznie barwionych, spłowia-
łych podkoszulków z podobiznami Schopenhauera albo Ethel i Juliusa Rosenbergów, 
ozdobionych emble-
matami i odznakami rastafariańskimi. Wszystkie dziewczyny z tego kręgu robiły 
się na dzikie, rudowłose 
lesbije; wszy scy chłopcy chodzili bladzi, z obrażonymi minami. Seksu, zdaje 
się, nie uprawiał nikt, bo 
wszyscy oszczędzali energię na dyskusje o pracy społecznej i wymyślaniu coraz to 
nowych, politycznie po-
prawnych podróży (Dolina Nama w Namibii - ale tylko żeby zobaczyć tamtejsze 
stokrotki). Filmy oglądano 
biało-czarne, najczęściej brazylijskie.
UCIECZKA ZA BURTĘ: Nadreakeja na obawy o przyszłość, objawiająca się 
poświęceniem 
bez reszty pracy lub stylowi życia całkowicie niezwiązanemu z dotychczasowymi 
zaintere-
sowaniami: Amway, aerobik, działalność w partii republikańskiej, kariera 
prawnicza, sekty, 
McPraca...
BARWY ZIEMI: subkultura młodzieżowa cechująca się wegetarianizmem, ręcznie 
barwionymi 
strojami, używaniem słabych, rekreacyjnych narkotyków i dobrego sprzętu hi-fi. 
Jej człon-
kowie zwykle gorąco wierzą w to, co robią, i są często pozbawieni poczucia 
humoru.
ETNOMAGNETYZM: Młodzieńcza skłonność do osiedlania się w emocjonalnie otwartych, 
bardziej bezpośrednich wspólnotach etnicznych: „Mamo, nie wiedziałabyś, jak się 
tam za-
chować - tam ludzie się obejmują".
Po jakimś czasie życia po sutereniarsku zacząłem przejmować coraz więcej postaw 
tej kultury. Zaczą-
łem się staczać zawodowo: podejmowałem pracę tak bardzo poniżej moich 
możliwości, żeby ludzie 
przychodzili, patrzyli i mówili: „No pewnie, że mógłby być kimś, gdyby tylko 
chciał". Zacząłem 
uprawiać zawody kultowe, z których najlepszym było, któregoś lata, sadzenie 
drzewek w głuszy gdzieś w 
Kolumbii Brytyjskiej, całkiem przyjemny maraton trawki, kleszczy i wyścigów w 
wymalowanych sprayem 
gruchotach.
KRYZYS DWUDZIESTOLATKA: Okres zapaści umysłowej występującej między dwudziestym 
a trzydziestym rokiem życia, często spowodowany niezdolnością do znalezienia się 
poza 
szkołą i innym otoczeniem o ustalonej strukturze i powiązany z uzmysłowieniem 
sobie sa-
motności jednostki. Często bywa początkiem zainteresowania rytualnym 
przyjmowaniem 
substancji farmaceutycznych.
Robiłem to wszystko, żeby zmyć z siebie brud, jaki pozostawiła na mnie praca w 
marketingu, praca, 
która zbyt beznamiętnie folgowała mojej żądzy władzy; która w jakiś sposób 
nauczyła mnie nie lubić same-
go siebie. W marketingu chodzi w gruncie rzeczy o ładowanie gówna z powrotem do 
jadłodajni, tak szybko, 
by ludzie myśleli, że dalej dostają prawdziwe jedzenie. Marketing nie jest 
twórczy, tylko złodziejski, a 
przecież nikt nie lubi kraść.
Ale mimo wszystko taka ucieczka w inny styl życia nic mi nie dawała. Ja 
wykorzystywałem tylko praw-
dziwych sutereniarzy dla własnych celów - zupełnie jak projektanci mody 
wykorzystują artystów. Byłem 
oszustem i w końcu zrobiło się tak źle, że przeżyłem klasyczny kryzys 
dwudziestolatka. Wtedy zaczęło się 
robić farmaceutycznie, wtedy stoczyłem się na dno, wtedy ucichły ostatnie głosy 
otuchy.
Śmierć po trzydziestce,
pogrzeb po siedemdziesiątce
Czy zauważyliście, jak trudno się rozmawia po posiłku na świeżym powietrzu w 
super upalny 
dzień, w taki, kiedy jest naprawdę górą - co? Drżące palmy rozpływają się w 
oddali; bezmyślnie 
przyglądam się moim nierównym paznokciom i zastanawiam się, czy mam w organizmie 
wystarczająco 
dużo wapnia. Opowieść Daga trwa; snuje mi się po głowie przez cały czas. "Była 
wtedy zima. Przepro-
wadziłem się do brata, do Matthew, tego, który pisze dżingle. Mieszkał wówczas w 
Buffalo, w stanie Nowy 
Jork, godzinę drogi na południe od Toronto; w mieście, które, jak gdzieś 
czytałem, zostało nazwane 
«pierwszym wielkim miastem-widmem Ameryki Północnej)), kiedy to znaczna część 
jego najważniejszych 
firm poszła sobie w siną dal któregoś pięknego dnia w latach siedemdziesiątych. 
Pamiętam, że z okna 
mieszkania Matthew przyglądałem się stopniowemu zamarzaniu jeziora Erie i 
myślałem sobie, że to kiczo-
waty, ale bardzo adekwatny widok. Matthew często wyjeżdżał w interesach, a ja 
siadałem na podłodze w 
salonie otoczony pornosami i butelkami dżinu Blue Sapphire, puszczałem muzykę na 
pełny regulator i my-
ślałem sobie: Hura! Jestem na imprezie! Byłem wtedy na typowej diecie 
depresyjnej - pełny stół szwedzki 
środków uspokajających i antydepresyjnych. Musiałem je brać, żeby odpędzać 
czarne myśli. Byłem przeko-
nany, że wszyscy moi szkolni koledzy dojdą do czegoś w życiu, tylko ja - nie; że 
oni mają więcej radości 
życia, że znajdują w nim więcej sensu. Nie mogłem się zmusić, żeby odbierać 
telefony; nie byłem w stanie 
osiągać zwierzęcej radości ludzi w telewizji, więc musiałem przestać ją oglądać; 
odwalało mi na widok lu-
ster; przeczytałem wszystkie książki Agathy Christie; raz nawet wydawało mi się, 
że zgubiłem swój cień. 
Byłem na autopilocie.
Zdeseksualizowałem się zupełnie i czułem się tak, jakby ciało przenicowało mi 
się na lewą stronę - 
jakby mnie obłożono lodem i węglem, zabito na głucho deskami, niczym te 
opuszczone sklepy, młyny i 
rafinerie w Tonawanda i Niagara Falls. Sygnały seksualne stały się dla mnie 
wszechobecne, ale odrażające. 
Przypadkowo napotkany wzrok ekspedientek w 7-Eleven nabierał obleśnych znaczeń. 
Każde spojrzenie 
rzucane nieznajomym stało się niewypowiedzianym pytaniem: Czy to ty jesteś tą, 
która mnie uratuje? Łak-
nący czułości, przerażony, że zostanę na zawsze sam, zacząłem podejrzewać, że 
seks to tylko pretekst, żeby 
spojrzeć głęboko w oczy drugiej istocie ludzkiej.
Zacząłem brzydzić się człowieczeństwem, redukując je do hormonów, zadów, 
krągłości, wydzielin i ku-
szących, metanowych smrodów. Dobrze, że przynajmniej w tym stanie nie byłem już 
dla nikogo pożądanym 
rynkiem zbytu. Jeżeli przedtem, w Toronto, próbowałem grać w życiu na dwa 
fronty, uważając się za osobę 
wolną i twórczą, a równocześnie grałem zadowolonego z siebie, trutnia yuppie, to 
teraz niewątpliwie przy-
szło mi za to zapłacić.
SUKCESOFOBIA: Obawa przed sukcesem zawodowym, który może doprowadzić do 
zaniedbania 
osobistych potrzeb i dziecinnych zachcianek.
Ale najbardziej dobijało mnie to, jak ludzie młodzi potrafią patrzeć w oczy, z 
ciekawością, ale bez cie-
nia cielesnego głodu – młodsi nastolatkowie i jeszcze młodsze dzieci, których 
radości życia przyglądałem 
się z zawiścią podczas moich nielicznych, bo agorafobicznych wypadów do tych 
centrów handlowych 
Buffalo, które jeszcze nie zdążyły zwinąć interesu. Ja już zatraciłem tę 
niewinność, więc przeczuwałem, 
więc byłem pewny, że najbliższe czterdzieści lat strawię na mechanicznym 
wykonywaniu najprostszych ży-
ciowych funkcji, nasłuchując z własnego wnętrza marakasowego, drwiącego szelestu 
prochu mumii, jaką 
się stałem w młodości.
Okej, okej. Wszyscy miewamy takie kryzysy; jeżeli nie, to chyba coś jest nie w 
porządku. Nawet wam 
nie powiem, ile osób, które znam, tak wcześnie przechodziło kryzys wieku 
średniego. Zawsze nadchodzi 
taka chwila, kiedy młodość nas zawodzi; kiedy zawodzi szkoła, rodzice... Jeśli o 
mnie chodzi, ja już nigdy 
nie zaznam schronienia w sobotnich porankach w pokoju zabaw dziecinnych, gdzie 
drapie izolacja z włók-
na szklanego, gdzie z telewizora, płynie głos Mela Blanca, gdzie nieświadomy 
zagrożenia wdychałbym opa-
ry ksenonu, unoszące się z pustaków, żywiąc się dropsami z witaminą C i 
maltretując Barbie siostry.
Ale mój kryzys nie polegał tylko na tym, że zawiodła mnie młodość. Zawiodły mnie 
też klasa społeczna, 
seks, przyszłość, sam już nie wiem co. Świat zaczął być dla mnie miejscem, 
którego mieszkańcy gapią się 
na, powiedzmy, Wenus z Milo i snują fantazje o kochaniu się z kalekami albo 
cnotliwie przyczepiają listek 
figowy posągowi Dawida - ale najpierw odłamują mu fiuta na pamiątkę. Wszystkie 
zdarzenia zaczęły przy-
bierać rangę znaku z niebios; straciłem zdolność brania czegokolwiek dosłownie.
No więc chodzi mi o to, że chciałem stać się tabula rasa, chciałem jeszcze 
bardziej wypaść z systemu. 
Moje życie stało się serią przerażających zdarzeń, które w żaden sposób nie 
wiązały się na razie w interesują-
cą książkę, a przecież, Boże, jak człowiek szybko się starzeje! Czas uciekał (i 
nadal ucieka). Więc wyniosłem 
się tam, gdzie jest gorąco, sucho i gdzie papierosy są tanie. Wyniosłem się - 
tak jak Claire i ty. No i jestem".
Wszystko, co dobre, szybko się kończy
No, to teraz wiecie już co nieco o Dagu (choć może w tym, co mówił, prawda o 
jego życiu 
została trochę skrzywiona). Tymczasem, wracając do naszego pikniku w ten 
tętniący upałem, pustynny 
dzień, Claire właśnie kończy kurczaka po meksykańsku, prze ciera okulary i 
nakłada je z powrotem tak 
zdecydowanie, że na pewno jest już gotowa ze swoją historyjką. W tym miejscu 
parę szczegółów o Claire: 
jej pismo przypomina pismo taksówkarza. Potrafi składać japońskie żurawie z 
papieru i naprawdę lubi 
kotleciki z soi. Zjawiła się w Palm Springs w gorący, wietrzny Dzień Matki, ten 
sam, na który Nostrada-
mus (według niektórych interpretacji) zapowiedział koniec świata, "Pracowałem 
wtedy w barze nad ba-
senem w La Spa de Luxembourg, znacznie elegantszym niż ten podły Larry, w 
ośrodku wypoczynkowym 
oferującym dziewięć basenów z bąbelkami i platerowe sztućce, również na dworze – 
ciężkie toto i zawsze 
robi wrażenie na gościach. Mniejsza z tym. Przyglądałem się niezliczonemu i 
hałaśliwemu rodzeństwu Cla-
ire, przyrodniemu i nie przyrodniemu, które bezustannie trajkotało w słońcu nad 
basenem, jak papugi w 
klatce, wokół której krąży zły, wygłodniały dachowiec. Na lunch mieli ochotę 
wyłącznie na ryby, i to 
maleńkie. Jak powiedziało jedno z nich: „Duże ryby były w wodzie trochę za 
długo, Bóg raczy 
wiedzieć, co tam żarły". Rekord pretensjonalności! Przez trzy dni trzymali na 
stoliku ten sam, 
nieprzeczytany egzemplarz „Frankfurter Allgemeine Zeitung". Mówię wam...
Przy innym stoliku pan Baxter, ojciec Claire, przesiadywał ze swymi lśniącymi i 
upierścienionymi kum-
plami z biznesu, kompletnie ignorując swe potomstwo, podczas gdy pani Scott-
Baxter, jego czwarta (i 
najlepsza) żona, młoda, znudzona blondynka, wlepiała nienawistny wzrok w 
Baxterowy przychówek, 
czekając tylko, by jakiś samolot zaczął pikować na lokal, bo wtedy mogłaby udać, 
że wpadła w panikę, 
i pożreć swe młode. Cały klan Baxterów został na ten weekend sprowadzony en 
masse z Los Angeles przez 
wysoce przesądnego pana Baxtera (nawróconego na New Age przez żonę numer 3), 
który chciał w ten 
sposób uchronić swą rodzinkę przed niemal pewną zagładą. Tacy jak on, co 
bojaźliwsi mieszkańcy tego 
miasta, wyobrażali sobie malownicze sceny, w których pęknięcia skorupy ziemskiej 
połykają te dziwnie 
duże domy w dolinie i w kanionach, bezlitośnie, za to z głośnym, smakowitym 
mlaskaniem, podczas gdy z 
nieba pada deszcz olbrzymich żab. Jak przystało na prawdziwego Kalifornijczyka, 
żartował: „No, przy-
najmniej będzie na co patrzeć".
Ale Claire siedziała sobie z boku, całkowicie obojętna wobec dowcipnych, ujętych 
w cudzysłowy 
rozmów rodziny. Leniwie przytrzymywała papierowy talerzyk, załadowany 
niskokalorycznym, obfitym 
w błonnik lunchem (kiełki i kurczak bez skóry), by nie odleciał zwiany 
szczególnie tego dnia silnym 
wiatrem od góry San Jacinto. Pamiętam dobrze te chore pogaduszki, rzucane ponad 
stołem przez 
hordy ulizanych, efektownych Baxterząt:
-	Nostradamus mówił o Histerze, nie o Hitlerze – wrzeszczał przez cały stół 
jeden z braci, Allan, 
typowy byczek z prywatnej szkoły. - A zabójstwo Kennedy'ego też przewidział.
-	Ja nie pamiętam zabójstwa Kennedy'ego.
-	Na dzisiejsze przyjęcie z okazji końca świata u Zoli włożę kapelusz a la 
Jackie. To takie historyczne.
REZERWIZM: Przekonanie o wiecznym istnieniu finansowo-emocjonalnych rezerw, 
które chronią 
przed niepowodzeniami życiowymi - najczęściej są nimi rodzice.
ROZWÓD Z ZAŁOŻENIA: Forma rezerwizmu - przekonanie, że niepowodzenie w 
małżeństwie nie 
jest problemem, ponieważ w razie czego można wystąpić o rozwód.
	-Wiesz, ten kapelusz to był Halston.
	-Jakie to warholowskie!
	-De facto zabawne są te wszystkie zmarłe sławy.
	-Pamiętacie to Halloween sprzed paru lat, kiedy była ta afera ze 
szkodliwym tylenolem, i wszyscy 
przebrali się za pudełka tylenolu...
	-...A potem mieli obrażone miny, kiedy okazało się, że nie tylko oni 
wpadli na ten pomysł.
	-Wiecie, głupio zrobiliśmy przyjeżdżając tutaj, bo pod miastem biegną trzy 
uskoki tektoniczne. Rów-
nie dobrze mogliśmy wymalować sobie na koszulach tarcze strzeleckie.
	-Czy Nostradamus mówił coś o tych facetach, którzy zasadzają się za 
krzakiem i strzelają do wszyst-
kiego, co się rusza?
	-Czy konie można doić?
	-A co to ma do rzeczy?
ANTYURLOP: Praca podjęta wyłącznie w celu pozostania w niej tytko przez 
określony czas (często 
przez rok), zwykle w celu zebrania dostatecznych funduszy na inne, bardziej 
rozwijające zajęcie jak 
malarstwo pastelowe na Krecie lub komputerowe projektowanie swetrów w Hongkongu. 
Praco-
dawcy zwykle nie są informowani o tych zamiarach.
Całe to gadanie było niekończące się, niepohamowane i leniwe; chwilami brzmiało 
jak język, jakim 
mogłaby posługiwać się ludzkość, czy raczej to, co z niej zostanie, w paręset 
lat po wojnie atomowej. Mimo 
to słowa ich świetnie oddawały ducha czasów. Pamiętam je do dziś:
„ - Na parkingu widziałem jednego producenta płytowego. Razem z żoneczką jechali 
do Utah. Powie-
dzieli, że tutaj wszystko trafi szlag, i że bezpiecznie jest tylko w Utah. 
Jechali takim naprawdę super złotym 
corniche z bagażnikiem pełnym liofilizowanych wojskowych racji żywnościowych i 
butli z wodą mineralną 
z Alberty. Żoneczka chyba nieźle się bała.
	-Widzieliście w gabinecie pielęgniarki te pół kilo silikonu na biust? 
Zupełnie jak makiety jedzenia 
z wystaw japońskich restauracji, jak porcja puree malinowo-kiwiowego.
	-Niechże ktoś wyłączy ten wiatr, przecież strój mi się spieprzy.
	-Nie bądź taki model.
	-Zaśpiewam ci Eurodisco.
(Papierowe talerzyki pełne wołowiny w chutney z małymi jarzynkami zlatywały w 
tym momencie z ja-
skrawobiałych stolików wprost do basenu).
	-Nie myśl o tym wietrze, Dave. Ignoruj chamstwo natury. Znudzi się i sobie 
pójdzie.
	-Ej... czy można uszkodzić słońce? No, bo na ziemi potrafimy już zniszczyć 
wszystko. Ale słońce, 
czy możemy spieprzyć słońce? Nie wiem. No?
	-Ja tam bardziej się boję wirusów komputerowych".
Claire wstała, podeszła do baru, za którym realizowałem jej zamówienie na całą 
tacę koktajli Cape Cod 
(„ale bardziej Cape niż Cod, jeśli można") i wzruszyła ramionami, jakby mówiła: 
„Boże, ta moja rodzinka!" 
Potem ruszyła z powrotem do stolika, ukazując mi plecy otoczone ramką czarnego, 
jednoczęściowego ko-
stiumu kąpielowego blade, białe plecy, pokryte plastelinowo-różowawą kratką 
blizn. Jak dowiedziałem się 
znacznie później, była to pozostałość po chorobie, która w dzieciństwie przez 
całe lata przykuwała ją do łóżek 
w szpitalach od Brentwood po Lozannę. W szpitalach tych lekarze wpuszczali jej w 
kręgosłup paskudne mik-
stury; to w szpitalach właśnie spędziła Claire najważniejsze lata swojego życia, 
rozmawiając z niepełnospraw-
nymi duszami podobnych jej rekonwalescentów - takimi krańcowymi przypadkami, 
skrzywionymi ludźmi z 
pogranicza. („Do dzisiaj wolę rozmawiać z ludźmi, którym coś brakuje. Są jacyś 
tacy pełniejsi").
Ale wtedy Claire zatrzymała się w pół kroku, po czym wróciła do baru, gdzie 
uniosła okulary słoneczne i 
zwierzyła mi się:
-	Wiesz, naprawdę myślę, że kiedy Bóg łączy ludzi w rodziny, robi to tak, że 
wybiera na chybił trafił 
ludzi z książki telefonicznej i mówi im potem: „No, to teraz spędzicie razem 
najbliższe siedemdziesiąt 
lat, nawet jeśli nie macie ze sobą nic wspólnego, nawet jeśli się nie znosicie. 
A w dodatku, jeżeli choćby 
przez sekundę nie będziecie się sobą nawzajem przejmować, nie przestaną was 
dręczyć z tego powodu 
okropne wyrzuty sumienia". Takie jest moje zdanie. A twoje?
Kroniki nie odnotowały mojej odpowiedzi.
Zaniosła drinki rodzince, która odwdzięczyła jej się chóralnym: „Dzięki, stara 
panno" i wróciła. Wło-
sy miała obcięte krótko a la Betty Boop; była ciekawa, skąd się wziąłem w Palm 
Springs. Powiedziała, że 
to podejrzane, jeśli ktoś poniżej trzydziestki mieszka w miejscowości 
wypoczynkowej: „albo jest alfon-
sem, albo dealerem, albo podrywaczem, albo na odwyku, albo skądś ucieka, albo 
jest oszustem, albo jesz-
cze coś". Odpowiedziałem jej mętnie, że ja tylko usiłuję wymazać ze swojej 
przeszłości wszelkie ślady 
historii, co wzięła za dobrą monetę. Potem sama zaczęła mi opowiadać o swojej 
pracy w Los Angeles, po-
woli popijając drinka i od niechcenia przeglądała się w lustrzanej półce za 
moimi plecami, wypatrując na 
swojej twarzy ewentualnych pryszczyków.
-	Zaopatruję butiki w odzież, głównie codzienną - wyznała, ale zaraz dodała, 
że praca w modzie to 
tylko etap przejściowy. – Chyba nie staję się przez to kimś lepszym, a w dodatku 
w całej tej branży aż roi się 
od matactwa. Chciałabym przenieść się gdzieś, gdzie jest dużo skał, gdzie jest 
tak jakoś maltańsko, i wy-
zerować sobie umysł. Dużo czytać i przebywać z ludźmi, pragnącymi robić to samo.
Wtedy to zasiałem ziarno, które wydało potem w moim życiu tak piękne a 
niespodziewane owoce. 
Powiedziałem:
-	Przenieś się tutaj. Rzuć to wszystko. - Dzięki temu, że oboje 
zachowywaliśmy się względem sie-
bie tak przyjaźnie, mogłem bez obaw dokończyć: - Zacznij od nowa. Przemyśl sobie 
życie. Odrzuć 
niepotrzebny bezwład. Pomyśl, ile byś zyskała, a poza tym jest domek do 
wynajęcia tuż obok mojego. 
Możesz się wprowadzić choćby jutro, a ja znam masę kawałów
-	Może - powiedziała. - Może rzeczywiście.
Uśmiechnęła się i obróciła, by popatrzeć na rodzinę, która, wciąż zadowolona z 
siebie i rozgadana, dys-
kutowała o rzekomej długości członka Johna Dillingera, o demonicznych aspektach 
numeru telefonicznego 
przyrodniej siostry Claire, Joannę - miał trzy szóstki pod rząd - i ciągle o tym 
zmarłym Francuzie, Nostra-
damusie, i jego proroctwach.
-	No, popatrz tylko na nich. Wyobrażasz sobie, jak to jest, kiedy w wieku 
dwudziestu siedmiu lat jedzie 
się z całym rodzeństwem do Disneylandu? Nie chce mi się wierzyć, że dałam się w 
to wciągnąć. Przecież 
to wszystko imploduje zaraz z drętwoty, oczywiście jeżeli przedtem nie zwieje 
nas wiatr. Masz rodzeń-
stwo?
Wyjaśniłem, że mam, trzy siostry i trzech braci.
	-No, więc wiesz, jak to jest, kiedy wszyscy zaczynają kroić przyszłość na 
małe, paskudne kawałeczki. 
Boże, kiedy oni zaczynają tak truć - no wiesz, te ploteczki o seksie i te bzdury 
o końcu świata, to aż się 
zastanawiam, czy przypadkiem nie usiłują przyznać się sobie nawzajem do czegoś 
zupełnie innego.
	-Na przykład?
	-Na przykład do strachu. No, bo przecież kiedy ludzie zaczynają na serio 
mówić o gromadzeniu w 
garażu całych skrzynek wołowiny z makaronem i zaczynają ronić łezki na myśl o 
Dniach Ostatecznych, to 
przecież tak naprawdę chodzi o to, że się martwią, bo życie nie układa im się 
tak, jak by chcieli.
Byłem w siódmym niebie! Jak miałem nie być, znalazłszy kogoś, kto mówi takie 
rzeczy! Rozmawialiśmy 
tak przez godzinę, przerywając tylko, gdy musiałem podać komuś jakiś drink na 
rumie, i gdy pojawił się 
przy nas Allan po następną miseczkę palonych migdałów. Klepnął Claire po 
plecach, a mnie spytał:
	-Ej, facet, stara panna dowala się do ciebie?
	-Allan i reszta rodziny uważają mnie za dziwadło, bo jeszcze nie wyszłam 
za mąż - powiedziała do 
mnie Claire, po czym odwróciła się i wylała mu swój różowy Cape Cod na koszulę. 
- I daj sobie spokój z 
tym paskudnym przezwiskiem.
Allan nie zdążył zareagować, bo przy stole pana Baxtera zaczęło się coś dziać. 
Jedno z zasiadających 
tam ciał opadło nagle na ziemię; zaraz zbiegł się tłumek opalonych, brzuchatych, 
obwieszonych biżuterią 
panów w średnim wieku. Pan Baxter leżał na plecach, trzymał się za serce i 
wybałuszał oczy. Przypominał 
trochę cyrkowego klowna.
	-No nie, znowu - powiedzieli równocześnie Allan i Claire.
	-Ty idź, Allan. Teraz twoja kolej.
Ociekający sokiem Allan niechętnie ruszył ku grupce, z której kilka osób 
twierdziło, że już wezwało 
pogotowie.
	-Przepraszam, Claire - powiedziałem. - Wydaje mi się, że twój ojciec miał 
właśnie atak serca albo coś 
takiego. Czy ty przypadkiem nie zachowujesz się trochę, no, czy ja wiem, trochę 
zbyt obojętnie?
	-E, daj spokój, Andy. Nie przejmuj się. Robi to trzy razy na rok, jeśli 
tylko uda mu się zebrać 
odpowiednio dużą publiczność.
Nad basenem zapanował nagle straszny ruch, ale w tym całym chaosie Baxterów 
można było rozpoznać 
po całkowitej obojętności względem tego, co się działo. W końcu pojawili się 
dwaj pielęgniarze z wózkiem 
(dość częsty widok w Palm Springs). Załadowali pana Baxtera na wózek, 
wytłumaczywszy najpierw świeżo 
upieczonej pani Scott-Baxter, że choremu nie należy pakować w dłoń kryształków 
kwarcu (ona też 
wyznawała New Age) i już ruszyli przed siebie, gdy nagle rozległ się brzęk, 
który zaskoczył całe 
towarzystwo. Popatrzywszy w stronę samochodu, ujrzeli, że panu Baxterowi 
wyleciało z kieszeni kilka 
sztućców. Jego spopielała twarz była szczerze zawstydzona; milczenie, które 
zapadło, stało się nabrzmiałe i 
bolesne zarazem.
-	Och, tato - powiedział Allan. - Jak mogłeś? Taki wstyd... Potem podniósł 
jeden ze sztućców z 
ziemi i otaksowawszy go spojrzeniem, dodał:
-	A w dodatku to zwykły plater. Jak cię uczyliśmy?
Napięcie pękło. Odezwały się śmiechy, pan Baxter odjechał na leczenie. Okazało 
się niebawem, że był to 
rzeczywiście naprawdę groźny atak serca. Claire, jak dostrzegałem kątem oka, 
podczas całej afery siedziała 
sobie nad brzegiem któregoś z zamulonych ochrą naturalnych basenów i machała 
nogami w mętnej, mio-
dowej wodzie, gapiąc się w słońce, mówiąc mu, że bardzo jej przykro, jeżeli 
uraziliśmy je w jakiś sposób. 
Wiedziałem już, że to przyjaźń do końca życia.
Zakupy to nic twórczego
Psy padły już z upału. Leżą w cieniu saaba i na pewno uganiają się we śnie za 
królikami, bo drgająim 
-mięśnie tylnych łap. Dagowi i mnie, obu w śpiączce węglowodanowej, niewiele do 
nich brakuje. 
Jesteśmy więc w idealnym nastroju do słuchania bajek na dobranoc, gdy Claire 
zaczyna swoją 
dzisiejszą opowieść. "To będzie bajka o Teklahomie", mówi ku naszej radości, bo 
Teklahoma to 
mityczny świat, który stworzyliśmy, żeby nasze opowiadania miały gdzie się 
dziać. To takie smutne miejsce 
Byle Gdzie, którego obywatele ciągle tracą pracę w sklepach, młodzi ludzie biorą 
narkotyki i oddają się 
najnowszym tańcom nad miejscowym jeziorem. Tam też, oglądając sobie nawzajem 
plecy, czy nie robi im 
się jakieś paskudztwo od zanieczyszczonej chemikaliami wody, marzą o tym, że 
kiedy dorosną, 
naciągną państwo na ogromne zasiłki. Teklahomianie kradną z tanich sklepów tanie 
podróbki perfum i 
strzelają do siebie przy rodzinnym stole w Święto Dziękczynienia. Jedyną chyba 
dobrą rzeczą w tej 
krainie jest uprawa zimnych, nieefektownych zbóż, którymi słusznie szczycą się 
Teklahomianie; 
tamtejsze prawo stanowi, że każdy obywatel musi mieć na zderzaku nalepkę z 
napisem: BEZ ROLNIKA 
NIE MA JEDZENIA. Życie tam nudne, ale jest i trochę rozrywek: wszyscy dorośli 
mieszkańcy trzymają w 
szufladach duże ilości taniej bielizny z sex shopów - bielizny dostarczanej 
wprost z Korei. Dostarczanej, 
bo Teklahoma to krążący wokół Ziemi asteroid, na którym przez cały czas trwa rok 
1974, rok po 
kryzysie naftowym, rok, po którym płace realne w USA nigdy się już nie 
podniosły. Atmosfera składa 
się z tlenu, sieczki i długich fal radiowych. Fajnie tam pojechać na dzień, ale 
tylko na jeden, bo potem 
każdy chce spieprzyć stamtąd jak najszybciej.
No więc skoro już znacie miejsce akcji, czas na opowiadanie Claire.
- To opowieść o astronaucie imieniem Buck. Pewnego dnia po południu astronauta 
Buck miał kłopoty 
ze swym statkiem kosmicznym i musiał lądować na Teklahomie, na podmiejskim 
podwórku państwa 
Monroe. Kłopot ze statkiem Bucka polegał na tym, że nie był zaprogramowany na 
przyciąganie Tekla-
homy - ludzie na Ziemi zapomnieli mu o niej w ogóle powiedzieć!
„Zawsze tak jest", powiedziała pani Monroe, prowadząc Bucka od statku do domu 
obok ogrodowej 
huśtawki. „Ci z Przylądka Canaveral wiecznie o nas zapominają".
Ponieważ było wczesne popołudnie, pani Monroe poczęstowała Bucka pożywnym 
obiadkiem: krem z 
pieczarek, na drugie klopsiki i kukurydza z puszki. Cieszyła się, że ma 
towarzystwo: jej trzy córki były w 
pracy, a mąż przy młockarni.
Potem poprosiła Bucka do salonu, żeby pooglądał z nią teleturnieje. „Zwykle o 
tej porze pracuję w ga-
rażu przy produktach aloesowych, które sprzedaję, ale ostatnio jest jakiś zastój 
w interesie".
Buck potaknął.
„Nie zastanawiałeś się kiedy, żeby zostać akwizytorem produktów aloesowych, jak 
już przejdziesz na 
emeryturę?"
„Nie, proszę pani", odpowiedział Buck. „Jakoś nie".
„To się zastanów. Wystarczy zorganizować sobie piramidkę i zanim się obejrzysz, 
już nie musisz pra-
cować - siedzisz sobie i zgarniasz dochód".
„Coś takiego", powiedział Buck. Pogratulował też pani Monroe jej kolekcji 
pudełek od zapałek, prze-
chowywanych w olbrzymiej karafce na stole w salonie.
Ale nagle stało się coś złego. Pani Monroe zobaczyła, że w jednej chwili Buck 
pobladł, zzieleniał, a gło-
wa zrobiła mu się koścista i żylasta, jak u Frankensteina. Buck rzucił się do 
małego lusterka z gwiaz-
dą ekranu na odwrocie, bo tylko takie było pod ręką, i natychmiast zrozumiał: 
zatrucie kosmiczne. Wkrótce 
zacznie przypominać potwora, a zaraz potem zapadnie w śpiączkę.
Jednak pani Monroe natychmiast uznała, że pewnie zaszkodziły mu klopsiki i że 
pewnie jej niedocią-
gnięcia kulinarne staną się przyczyną bezpowrotnej utraty wspaniałej, 
astronauckiej urody Bucką. Za-
proponowała, że zawiezie go do miejscowego ośrodka zdrowia, ale Buck odmówił.
NOSTALGIA NARZUCONA: Zmuszanie grupy ludzi do wspomnień, których wcale nie mają: 
„Jak 
mam należeć do pokolenia lat sześćdziesiątych, jeżeli nawet ich nie pamiętam?"
ODRZUCANIE TERAŹNIEJSZOŚCI: Wmawianie sobie, że tak naprawdę dobrze żyło się 
tylko w 
przeszłości i że znowu będzie się dobrze żyło w przyszłości.
„Może tak będzie lepiej", powiedziała pani Monroe, „skoro w ośrodku mają tylko 
zastrzyki na za-
palenie otrzewnej i szczęki do metalu".
„Proszę mi tylko wskazać miejsce, gdzie mógłbym położyć się spać", powiedział 
Buck. „Dostałem za-
trucia kosmicznego. Za parę minut stracę przytomność. Przez jakiś czas będzie 
pani musiała się mną opie-
kować. Czy pani mi to obieca?"
„Oczywiście", odrzekła pani Monroe, zadowolona, że upiekło jej się z tym 
zatruciem. Szybko zaprowa-
dziła Bucka do chłodnej izby w suterenie, której niewykończona jeszcze ściana 
pokryta była imitacją 
drewna. Stał też tam regał, a na nim nagrody, zdobyte przez panią Monroe w 
różnych turniejach curlin-
gowych i zabawki jej trzech córek: pluszowe Snoopy, lalki Jem, dziecinne 
kuchenki i powieści Nancy 
Drew. Łóżko, dziecinne łóżko, w którym położono Bucka, było na niego trochę 
przymałe, pokryte zaś ró-
żową, syntetyczną pościelą, woniejącą tak, jakby parę lat przeleżała w składzie 
Armii Zbawienia. Na za-
główku widniały resztki niechętnie odklejonych nalepek z Holy Hobby, Veroniką 
Lodge i Betty Cooper. 
Izba była najwyraźniej nieużywana i właściwie zapomniana, ale Buckowi to nie 
przeszkadzało. On chciał 
tylko jak najszybciej zapaść w bardzo głęboki sen. I zapadł.
Oczywiście, jak się domyślacie, córki państwa Monroe były strasznie 
podekscytowane, że w pokoju 
dla gości hibernuje u nich prawdziwy astronauta-potwór. Po kolei wszystkie trzy, 
Arleen, Darleen i Serena 
schodziły na dół, by popatrzeć na Bucka, śpiącego w ich starym łóżku wśród 
innych rupieci dzieciń-
stwa. Pani Monroe nie pozwalała im patrzeć zbyt długo, wciąż nie do końca 
przekonana, że nawet w naj-
mniejszym stopniu nie ponosi winy za jego stan, i wypędzała je na górę, by mógł 
jak najszybciej wy-
zdrowieć.
No i życie powróciło mniej więcej do normy. Darleen i Serena chodziły do pracy 
na stoisku perfume-
ryjnym w miejscowym sklepie, aloesowy biznes pani Monroe zaczął nawet jakoś iść, 
przez co mniej czasu 
spędzała w domu, pan Monroe stale pracował przy młockarni, a Buckiem opiekowała 
się najstarsza córka, 
Arleen, niedawno wyrzucona z pracy w 7-Eleven.
„Pamiętaj, żeby go dobrze karmić!", wołała pani Monroe ze swego niebieskiego, 
przerdzewiałego bon-
neville, wyjeżdżając z piskiem opon spod domu. Arleen machała jej ręką, po czym 
pędziła do środka, do 
łazienki, gdzie czesała swe jasne, strzępione włosy, robiła się na bóstwo, a 
potem biegła na dół, do kuchni, 
żeby przygotować jakiś przysmak na obiad dla Bucka, który, z powodu zatrucia 
kosmicznego, budził się 
tylko raz dziennie, w południe, a i to zaledwie na pół godziny. Arleen 
przygotowywała cały półmisek na-
dzianych na wykałaczki paróweczek, ozdobionych kostkami pomarańczowego sera. 
Ułożywszy je ładnie na 
półmisku tak, że przypominały szyld jednego z miejscowych centrów handlowych, 
mocno przekrzywione na 
prawo C Crestwood Mali - „ku przyszłości", jak napisano w gazecie z okazji 
otwarcia sklepu kilkaset lat 
wcześniej w tym samym roku 1974; mówiłam przecież, że na Teklahomie zawsze był 
1974 od najdawniej-
szych czasów. Centra handlowe, na przykład, na Zielni znane stosunkowo niedawno, 
od niepamiętnych 
tysiącleci zaopatrywały Teklahomian w adidasy, mosiężne bibeloty i wesołe kartki 
z życzeniami.
No więc gdy pierwszego dnia Arleen zbiegła do piwnicy z półmiskiem, przysunęła 
sobie krzesło do łóżka 
i zaczęła udawać, że czyta. Kiedy Buck obudził się w sekundę po południu, jego 
wzrok od razu padł na 
dziewczynę czytającą książkę. Uznał, że wygląda fantastycznie. Jeśli zaś chodzi 
o Arleen, jej serduszko 
dostało małej, romantycznej arytmii - mimo tego, że Buck wyglądał jak 
Frankenstein.
„Jeść mi się chce", powiedział Buck do Arleen, na co ona odparła: „To może 
zjadłbyś te szaszłyczki z pa-
rówek i sera? Sama je zrobiłam. Na stypie po wujku Clemensie bardzo wszystkim 
smakowały".
„Na stypie?", zapytał Buck.
„Tak, tak. Przy żniwach przewrócił się na niego kombajn i przez dwie godziny 
wujek czekał pod nim, 
żeby go stamtąd wycięli. Zdążył nawet spisać testament. Własną krwią na ścianie 
kabiny".
Od tego czasu chętnie ze sobą rozmawiali i wkrótce rozkwitła między nimi miłość. 
Z tym był jednak 
pewien kłopot, bo Buck, z powodu zatrucia kosmicznego, zasypiał niemal 
natychmiast po przebudzeniu. 
Martwiło to Arleen.
Wreszcie, gdy któregoś dnia Buck znów obudził się w południe, rzekł do Arleen: 
„Arleen, bardzo cię 
kocham. A czy ty kochasz mnie?" I oczywiście Arleen odpowiedziała: "Tak", na co 
Buck: "Czy jesteś go-
towa narazić się na niebezpieczeństwo, żeby mi pomóc? Moglibyśmy być zawsze 
razem i pomógłbym ci 
opuścić Teklahomę".
Arleen bardzo odpowiadały obie te rzeczy, więc powiedziała: „Tak, tak". Wtedy 
Buck wytłumaczył 
jej, co trzeba zrobić. Okazało się, że promieniowanie emitowane przez zakochaną 
kobietę jest właśnie takiej 
częstotliwości, jakiej potrzeba, by rakietowe silniki statku kosmicznego 
przezwyciężyły siłę przyciągania 
Teklahomy. Gdyby Arleen wsiadła z nim do statku, mogliby wystartować, a Buck 
dostałby lekarstwo na 
zatrucie kosmiczne w bazie na Księżycu. „Pomożesz mi, Arleen?"
„Oczywiście, Buck".
„Jest tylko pewien problem".
„Jaki?" - Arleen zdrętwiała ze strachu.
„Widzisz, w moim statku jest powietrza tylko na jedną osobę, więc obawiam się, 
że musiałabyś 
umrzeć zaraz po starcie. Wybacz. Oczywiście, kiedy już dotrzemy do Księżyca, 
mamy tam takie maszyny, 
które cię ożywią. Naprawdę nie jest to taki wielki problem".
Arleen spojrzała na Bucka i łza potoczyła jej się po policzku, na wargi i język, 
słona jak mocz. „Przykro 
mi, Buck, aleja tego nie zrobię", powiedziała, dodając zaraz, że najlepiej 
będzie, jeżeli odtąd
przestanie się nim zajmować. Nieszczęśliwy lecz wcale niezdumiony Buck znowu 
zasnął. Arleen wróciła na 
górę.
Na szczęście tego samego dnia Darleen, najmłodszą z sióstr, właśnie wyrzucono z 
działu perfumeryjnego, 
więc teraz ona mogła opiekować się Buckiem. Arleen dostała pracę przy rożnie, 
więc Buckowi nie robiło się 
już smutno na jej widok.
Ale że Buck chciał się jakoś pocieszyć po Arleen, Darleen zaś miała dużo wolnego 
czasu, wystarczyło 
tak naprawdę tylko parę minut, by znów pod dachem państwa Monroe rozkwitła 
miłość. W ileś tam dni 
później Buck poprosił o pomoc Darleen, podobnie jak Arleen. „Pomożesz mi, 
Darleen? Tak cię kocham".
Ale kiedy Buck wytłumaczył jej, że będzie musiała umrzeć, Darleen, podobnie jak 
jej siostra, zesztyw-
niała. „Wybacz, Buck, ale tego nie zrobię", i ona również uznała, że najlepiej 
będzie, jeżeli przestanie się 
nim zajmować. Znów nieszczęśliwy i znów wcale niezdumiony Buck znowu zasnął. 
Darleen wróciła na 
górę.
Nie muszę chyba mówić, że historia powtórzyła się jeszcze raz. Darleen dostała 
pracę w miejscowym 
steak house, a Serenę, średnią siostrę, wywalono z pracy w Woolworth. Teraz ona 
zajęła się Buckiem, który 
tymczasem nie był już dla nikogo żadną atrakcją, ale kłopotem - jak pies, z 
którego powodu dzieci kłócą 
się, czyja kolej go karmić. Więc kiedy następnego dnia jedzenie przyniosła mu 
Serena, Buck powiedział 
tylko: „Boże, następną z was wywalili? Czy wy naprawdę nie umiecie dbać o 
pracę?"
Na Serenie nie zrobiło to najmniejszego wrażenia. „Ja i tak traktuję to 
dorywczo", powiedziała. „Uczę 
się malować i któregoś dnia będę taka dobra, że pan Leo Castelli z nowojorskiej; 
galerii Leo Castellego 
wyśle po mnie ekspedycję ratunkową, żeby mnie zabrać z tego zabitego dechami 
asteroidu. Masz, powie-
działa, szturchając go w klatkę piersiową talerzem surowych jarzyn. „Zjedz 
selera i zamknij się. Chyba 
przydałoby ci się trochę błonnika".
No więc jeżeli Buck uważał się przedtem za zakochanego, dopiero teraz zrozumiał, 
że tylko mu się tak 
zdawało, a jego Prawdziwą Miłością jest Serena. Przez kilka następnych tygodni 
swe codzienne pół godziny 
na jawie spędzał, opisując Serenie, jak z kosmosu wygląda niebo i słuchając jej 
opowiadań o tym, jak ma-
lowałaby planety, gdyby wiedziała, jak wyglądają.
„Mogę pokazać ci niebo i mogę pomóc ci wyrwać się z Teklahomy -jeśli tylko ze 
mną pójdziesz, ko-
chana", powiedział Buck, wyjawiwszy jej plany ucieczki. Kiedy doszedł do tego, 
że będzie musiała umrzeć, 
odpowiedziała po prostu: „Rozumiem".
Gdy Buck obudził się następnego dnia, Serena dźwignęła go z łóżka i wyniosła po 
schodach z piw-
nicy; po drodze jego nogi strącały ze ścian oprawione portrety rodzinne sprzed 
wielu, wielu lat. „Nie za-
trzymuj się", powiedział Buck. „Idź dalej, mamy coraz mniej czasu".
Na dworze było zimno i szaro, gdy Serena niosła Bucka przez pożółkły, jesienny 
trawnik do statku. 
Kiedy już wsiedli i zamknęli drzwi, Buck resztką sił włączył zapłon i ucałował 
Serenę. Tak jak przewidy-
wał, fale miłości z jej serca dodały mocy silnikom i statek wystartował w niebo, 
wyrywając się z pola przy-
ciągania Teklahomy. A Serena, zanim omdlała, a potem zmarła z braku tlenu, 
zobaczyła jeszcze, jak z twa-
rzy Bucka odchodzi płatami jaszczurczej skóry jego zielona, frankensteinowska 
bladość i opada na deskę 
rozdzielczą statku, ukazując szalenie przystojnego, różowego astronautę; na 
zewnątrz zaś zdążyła uchwycić 
wzrokiem lśniącą, bladoniebieską kulkę Ziemi na tle czarnego nieba, spryskanego 
gwiazdami jak 
mlekiem.
Tymczasem na Teklahomie Arleen i Darleen wracały z pracy, z których zresztą obie 
zostały wyrzu-
cone, i ujrzały start rakiety, niosącej w stratosferę ich siostrę długą, 
jelitopodobną i rozmywającą się, białą 
linią. Usiadły na huśtawce, nie śmiejąc wejść do domu, zamyślone, wpatrzone w 
punkt, w którym niknął 
ślad statku, wsłuchane w brzęk łańcuchów i preriowy wiatr.
„Zdajesz sobie sprawę", powiedziała Arleen, „że to całe gadanie o tym, że Buck 
nas potem ożywi, to 
jedna wielka bzdura".
„No pewnie", odrzekła Darleen. „Ale i tak jej zazdroszczę".
„No właśnie. Ja też".
I obie siostry siedziały długo w noc w świetle błyszczącej Ziemi, w zawody 
huśtając się na huśtawce.
Re Kon Strukcja
Claire i ja nie zakochaliśmy się w sobie, choć oboje staraliśmy się bardzo. 
Bywa. Mniejsza z tym. 
Może to nawet dobry moment, żeby powiedzieć parę słów o sobie. Od czego zacząć? 
No, więc nazywam 
się Andrew Palmer, mam prawie trzydzieści lat, uczę się języków (szczególnie 
japońskiego), pocho- dzę z 
licznej rodziny (o tym potem) i urodziłem się z ciałem ektomorficznym - skóra i 
kości. Mimo to od pewne-
go czasu, pod wpływem fragmentu dzienników malarza pop-artu, pana Andy'ego 
Warhola - w którym 
opisuje swój żal, gdy w wieku pięćdziesięciu lat uświadomił sobie, że mógł mieć 
prawdziwe ciało, gdyby 
więcej się gimnastykował - stałem się bardzo aktywny. Straszliwy reżim ćwiczeń 
zmienił moją cherlawą 
klatkę piersiową w prawdziwą klatę - teraz mam ciało, więc jeden problem z 
głowy. Z drugiej jednak strony, 
jak już wspomniałem, nigdy nie byłem zakochany, a to już jest problem. Jakoś tak 
się dzieje, że z wszystkimi 
w końcu się zaprzyjaźniam; nie cierpię tego, mówię wam. Ja chcę się zakochać. 
Albo przynajmniej tak mi 
się wydaje. Nie jestem całkiem pewny, bo to jakieś takie... mętne. No, dobra, 
dobra, wiem jedno: nie chcę 
samotnie iść przez życie. Na dowód opowiem wam coś, czego nigdy nikomu nie 
opowiadam; nie opowiem 
tego nawet dzisiaj Dagowi i Claire na tym naszym pustynnym pikniku. Idzie to 
tak:
Dawno, dawno temu był sobie młody człowiek imieniem Edward, który mieszkał sobie 
godnie i samot-
nie. Tak godnie, że gdy o wpół do siódmej przygotowywał sobie swój samotny, 
wieczorny posiłek, zawsze 
przyozdabiał go dziarską gałązką pietruszki. Tak właśnie: dziarską. Dziarską a 
godną. Zawsze też mył i 
wycierał naczynia zaraz po swej samotnej kolacji. Tylko samotni ludzie nie 
przejmują się zmywaniem po 
kolacji, Edward zaś uważał za punkt honoru, że choć nikogo innego w życiu nie 
potrzebuje, nie jest 
samotny. Takie życie może nie było zbyt wesołe, ale przynajmniej nikt mu się nie 
naprzykrzał.
BAMBIFIKACJA: Myślowe przekształcenie istot z krwi i kości w postacie z filmów 
animowanych o 
mieszczańskich, judeo-chrześcijańskich postawach i przekonaniach.
DOPUST BOŻY (HIPERKARMA): Głęboko zakorzenione przekonanie, że kara będzie 
zawsze 
znacznie cięższa od zbrodni: dziura ozonowa za zanieczyszczanie środowiska.
Aż któregoś dnia Edward przestał wycierać naczynia, tylko napił się piwa, ot 
tak, dla odmiany. I żeby się 
zrelaksować. Wkrótce potem zniknęła pietruszka, pojawiło się następne piwo. 
Edward jakoś to sobie wytłu-
maczył, już nie pamiętam, jak.
Wkrótce kolacje stały się samotnym stuknięciem mrożonki w dno kuchenki 
mikrofalowej, witanym brzę-
kiem whisky z lodem w wysokiej szklance. Biedny Edward miał już dość gotowania i 
jedzenia w samot-
ności, bardzo szybko zaczął przynosić sobie gotowe, podgrzane już jedzenie, na 
przykład burrito z woło-
winą i fasolą, spłukane polską wiśniówką, którą polubił, gdy pewnego długiego, 
sennego lata pracował z 
zapałem w smętnej, nigdy przez nikogo nieodwiedzanej, komunistycznej księgarni 
imienia Envera Hodży.
Ale nawet i to zaczęło mu się wydawać zbytnim kłopotem, więc kolacja zredukowała 
się wreszcie do 
szklanki mleka oraz dowolnego towaru z taniego sklepu z alkoholem. Zapomniał, 
jak to jest, kiedy się ma 
twarde stolce i fantazjował, że w oczach ma diamenty.
Po dwakroć biedny Edward! Przestawał już panować nad własnym życiem. Raz, na 
przykład, pojechał 
na imprezę do Kanady, ale rano zbudził się w Stanach - dwie godziny jazdy - i 
nawet nie pamiętał ani faktu 
przekraczania granicy, ani czy wstąpił po drodze do domu.
Edward zawsze uważał się za bardzo inteligentnego faceta. Chodził do szkoły i 
wiedział mnóstwo rzeczy. 
Wiedział, że chusta świętej Weroniki to coś, czym wytarto twarz Jezusa, albo że 
opas to wieprz tuczony na 
mięso. Słowa, słowa, słowa.
Edwardowi wydawało się, że używając tych wszystkich słów, tworzy sobie swój 
własny świat - czarodziej-
ski, ładny pokój, w którym może mieszkać tylko on - pokój o proporcjach 
podwójnego sześcianu, jak to 
kiedyś określił sławny angielski architekt, Adam. Do pokoju tego prowadziły 
tylko jedne, ciemno pomalo-
wane drzwi, wyłożone skórą i końskim włosiem, tłumiącymi pukanie każdego, kto 
chciałby przyjść i, być 
może, przeszkadzać skupieniu Edwarda.
W pokoju tym spędził dziesięć niekończących się lat. Znaczną część ścian 
zajmowały tam dębowe rega-
ły, które i tak z trudem mieściły wszystkie książki; gdzie indziej, na 
szafirowych jak głębszy koniec basenu 
ścianach, wisiały w ramkach mapy; całą podłogę skrywały niebieskie, perskie 
dywany, obsypane siwizną 
sierści wiernego spaniela Edwarda, Ludwiga, który wszędzie za nim chodził. 
Ludwig lojalnie wysłuchiwał 
wszelkich inteligentnych uwag Edwarda o życiu, które ten często czynił, siedząc 
za biurkiem przez większą 
część dnia. Przy biurku też czytał i palił fajkę z dużym, okrągłym cybuchem, 
obserwując przez ołowiowe 
szyby okien krajobraz, który niezmiennie przedstawiał deszczowe, jesienne 
popołudnie w Szkocji.
Oczywiście do tego czarodziejskiego pokoju poza Edwardem wstępu nie miał nikt. 
Tylko pani York, 
szablonowa służąca, babcia z kokiem na głowie, w tweedowych strojach, mogła 
przynosić mu "jedzenie": 
oczywiście wiśniówkę - później już tylko duże butelki Jacka Danielsa - i mleko.
Tak, tak. Pokój Edwarda był pokojem wyszukanym - tak wyszukanym, że czasem 
istniał tylko na czarno-
biało, przywodząc na myśl stare komedie salonowe. Elegancja Francja, co?
No. I co dalej?
Pewnego dnia Edward stał właśnie na drabince na kółkach i sięgał na jedną z 
wysokich półek po starą 
książkę, którą chciał przeczytać jeszcze raz - musiał jakoś przestać myśleć o 
tym, że pani York
spóźnia się z butelką. Ale kiedy zszedł z drabinki, wdepnął całym ciężarem w 
kupkę usadzoną na dywanie 
przez Ludwiga. Edward okropnie się rozzłościł. Podszedł do szezlonga, na którym 
drzemał Ludwig. „Lu-
dwig!", krzyknął. „Zły pies, zły..."
Ale tylko tyle zdążył wymówić, bo oto Ludwig zmienił się w czarodziejski sposób 
i (możecie mi wierzyć) 
całkowicie niespodziewanie z wesołego, przymilnego psa kanapowego z 
optymistycznie drgającym ogon-
kiem we wściekłego, czarno-brązowo połyskującego rottweilera, który skoczył 
Edwardowi do gardła i tyl-
ko dlatego nie przegryzł mu od razu tętnicy szyjnej, że Edward odskoczył do tyłu 
jak oparzony. Nowo 
upieczony Ludwig Cerber rzucił się więc z obnażonymi kłami na łydki swego pana z 
rozpaczliwym wyciem 
dziesięciu psów rozjeżdżanych przez TIR-y na autostradzie.
Roztrzęsiony Edward wdrapał się na drabinkę, wołając do pani York, którą, traf 
chciał, zauważył 
przez okno. Była w blond peruce i aksamitnej sukience: wskakiwała do małego, 
czerwonego wozu spor-
towego jakiegoś zawodowego tenisisty, na zawsze porzucając służbę u Edwarda. W 
dramatycznym świetle 
nowego, rażącego nieba, palącego, bezozonowego - na pewno nie było to jesienne 
niebo w Szkocji - wy-
glądała po prostu wspaniale.
No tak.
Biedny Edward.
Pokój stał się teraz dla niego pułapką, po której mógł poruszać się tylko 
jeżdżąc drabinką tam i z po-
wrotem wzdłuż regałów. Życie w jego własnym, zaczarowanym pokoju stało się 
straszne. Nie mógł dosię-
gnąć do termostatu, więc atmosfera zapanowała tam wilgotna, zatęchła, kalkucka. 
No a wraz ze zniknię-
ciem pani York zniknęły też koktajle, którymi mógłby się poratować.
Tymczasem od dawna śpiące za najwyższymi, rzadko używanymi półkami stonogi i 
inne robactwo obu-
dziło się, gdy Edward wyciągał coraz to nowe książki, broniąc się przed ciągłymi 
atakami Ludwiga na swe 
blade, drżące palce u nóg. Robaki wpełzały już na dłonie Edwarda; gdy zaś 
książki odbijały się od psa, wysy-
pywały się z nich na dywan mole, zagarniane zaraz długim, różowym jęzorem 
Ludwiga.
Sytuacja Edwarda była rzeczywiście nie do pozazdroszczenia.
Pozostało mu tylko jedno: uciec z pokoju, więc w akompaniamencie wściekłego 
wycia Ludwiga, który 
pędził na niego z drugiego kąta pokoju, Edward otworzył ciężkie dębowe drzwi i z 
językiem zdrętwiałym 
od żelazistego posmaku adrenaliny, przerażony i smutny opuścił swój 
czarodziejski niegdyś pokój po raz 
pierwszy od, jak mu się zdawało, zawsze.
SPEKTAKULARYZM: Fascynacja sytuacjami krańcowymi.
Zawsze znaczyło tak naprawdę dziesięć lat. To, co Edward zobaczył na zewnątrz, 
całkowicie go zasko-
czyło. Podczas gdy on krył się i wymądrzał w swym pokoiku, reszta ludzkości 
zdążyła stworzyć coś zupełnie 
innego - wielkie miasto, zbudowane nie ze słów, lecz ze związków między ludźmi: 
połyskliwy, bezkresny 
Nowy Jork, ukształtowany ze szminek, łusek po pociskach artyleryjskich, tortów 
weselnych i złożonych 
tekturek z opakowań koszul; miasto z żelaza, papier mdche i kart do brydża; 
brzydki/śliczny świat, pokryty 
węglem, soplami lodu i bougainvillą, przecinany przez prowadzące donikąd, 
przypadkowo łączące się i 
rozgałęziające, zwariowane bulwary. Wszędzie czekały zasadzki: łapki na myszy, 
tryfidy, czarne dziury. A 
jednak Edward zauważył, że pomimo wszechogarniającego szaleństwa tego miasta 
jego mieszkańcy poru-
szają się po nim z łatwością, nie przejmując się, że za każdym rogiem może czaić 
się klown z ciastem z 
bitą śmietaną, Czerwone Brygady lub gotowa do pocałunku śliczna aktorka Sophia 
Loren. Nie można 
było nigdzie trafić, ale gdy Edward zapytał jednego z przechodniów, gdzie da się 
kupić plan miasta, ten 
popatrzył na Edwarda jak na szaleńca i uciekł z wrzaskiem.
Więc Edward musiał uznać, że w tym Wielkim Mieście jest jak wiejski chamek. 
Zrozumiał, że musi te-
raz uczyć się wszystkiego od nowa, i to z dziesięcioletnim opóźnieniem - 
przerażała go ta myśl. Potem 
jednak, podobnie jak inne wiejskie chamki, przekonane, że dadzą sobie radę w 
wielkim mieście, bo mają 
do niego świeże podejście, Edward obiecał sobie to samo.
I obiecał sobie, że gdy już znajdzie dla siebie miejsce w tym świecie (nie 
oparzywszy się na śmierć w któ-
rejś z licznych fontann, tryskających palącymi perfumami, ani nie wpadłszy pod 
którąś z ciężarówek, wo-
żących po ulicach rozgniewane i rozgdakane kury z filmów rysunkowych), zbuduje 
wieżowiec wyż-
szy od wszystkich.
Srebrna wieża stanie jak latarnia morska dla takich jak on, zapóźnionych 
przybyszów. Na samym 
szczycie będzie wielki hol, w którym Edward postanowił już teraz robić trzy 
rzeczy: serwować koktajle z 
sokiem pomidorowym ozdobione maleńkimi plasterkami cytryny, grać jazz na 
fortepianie pokrytym cyn-
kowaną blachą i zdjęciami zapomnianych gwiazd muzyki rozrywkowej, a w małym, 
różowym kiosku, z tyłu, 
obok wychodków, będzie sprzedawał (między innymi) mapy.
Przejście w nadprzestrzeń
„Andy." Dag szturcha mnie tłustym udkiem kurzym, sprowadzając z powrotem na 
piknik. „Niebądź taki 
milczący. Twoja kolej na opowiadanie. Tylko bądź taki dobry, kochany żeby było o 
jakichś sławnych lu-
dziach " Zabaw nas jakoś, kochanie", dodaje Claire. „Taki masz dzisiaj dziwny 
nastrój. Gdy tak 
siedzę na kruszącym się, podziurawionym, trędowatym asfalcie na rogu Cottonwood 
i Sapphire, opowiada-
jąc sobie coś w myśli i rozgniatając w palcach wonne gałązki szałwi, mój nastrój 
najlepiej określa w tej 
chwili słowo „odrętwienie". „Dobra. Kiedyś mój brat, Tyler, jechał w tej samej 
windzie z Davidem Bowie". 
„Przez ile pięter?" "Nie wiem. Pamiętam tylko, że Tyler nie miał pojęcia, co mu 
powiedzieć, więc nie powie-
dział nic". "Przekonałam się", mówi Claire, „że kiedy nie ma o czym pogadać z 
kimś sławnym, zawsze 
można powiedzieć: Och, panie Sławny, mam wszystkie pana płyty – nawet jeśli nie 
jest muzykiem". "Patrz-
cie. Ktoś tędy przejeżdża. Nie do wiary". Spływa ku nam w dół czarny buick 
wypełniony młodymi turystami 
z Japonii - rzadkość w naszej dolinie, odwiedzanej głównie przez Kanadyjczyków i 
Niemców z RFN. To 
pierwszy samochód, jaki pojawił się od rozpoczęcia pikniku. "Pewnie zjechali 
przez pomyłkę z autostrady 
na Verbenia Street. Założę się o co chcecie, że szukają tych betonowych 
dinozaurów przy parkingu dla 
ciężarówek w Cabazon", mówi Dag.
MAŁE JEST PIĘKNE: Filozofia życiowa polegająca na pogodzeniu się z malejącymi 
perspek-
tywami dobrobytu materialnego: „Już wcale nie marzy mi się zrobić fortunę na 
giełdzie albo 
zostać kimś. Ja chcę tylko znaleźć szczęście i może otworzyć małą, przydrożną 
kawiarnię w 
Idaho".
SUBSTYTUCJA STATUSU: Zastąpienie przedmiotu o wysokiej wartości materialnej 
przed-
miotem modnym intelektualnie: „Brian, zostawiłeś swojego camusa w BMW brata".
	-Andy, ty mówisz po japońsku. Idź, pogadaj z nimi – mówi Claire.
	-To by było trochę nachalne. Niech najpierw zatrzymają się i sami 
poproszą, żeby pokazać im 
drogę. - Co też natychmiast robią. Wstaję i idę z nimi pogadać przez 
elektronicznie opuszczane okno. We-
wnątrz limuzyny siedzą dwie pary, mniej więcej w moim wieku, nienagannie (można 
by powiedzieć: 
sterylnie - jak gdyby wjeżdżali w strefę zagrożoną skażeniem) ubrane w wesołe 
stroje wakacyjne i 
uzbrojone w pełen rezerwy uśmiech mówiący: „Bardzo proszę mnie nie zamordować", 
który japońscy tury-
ści zaczęli parę lat temu stosować w Ameryce. Od razu robię się urażony i zły, 
że spodziewają się po mnie 
przemocy. Bóg zresztą wie, co myślą sobie o naszym barwnym kwintecie i 
rozklekotanym wozie, obłożo-
nym resztkami jedzenia na najróżniejszych talerzach - reklama dżinsów na żywo.
Odzywam się po angielsku (po co im niszczyć wyśniony obraz amerykańskiej 
pustyni) i po kontorsjoni-
stycznych zabiegach językowo-migowych dowiaduję się, że Japończycy rzeczywiście 
szukają tych dino-
zaurów. Dostawszy wskazówki, ruszają w chmurze pyłu i drobnych odłamków 
nawierzchni, z której 
wysuwa się przez tylne okno aparat fotograficzny, trzymany przez dłoń z palcem 
na spuście. Dag wrzeszczy: 
„Patrzcie! Będzie zdjęcie! Szybko, wciągnijcie policzki. No, wypiąć kości 
policzkowe!" Potem, gdy już stracili-
śmy limuzynę z oczu, Dag wskakuje na mnie:
	-No i co z tym twoim poliglockim przedstawieniem?
	-Andrew, ty tak ślicznie mówisz po japońsku - dodaje Claire. -Tak by się 
ucieszyli...
	-To by było nie na miejscu - odpowiadam, dobrze pamiętając, jaki byłem 
zawiedziony w Japonii, 
kiedy wszyscy usiłowali rozmawiać ze mną po angielsku. - Ale za to przypomniała 
mi się bajka na dobra-
noc.
	-No, to mów.
Więc moi przyjaciele, lśniący od masła kakaowego, moszczą się wygodnie, a ja 
snuję opowieść.
-	Parę lat temu pracowałem w Japonii w jednym czasopiśmie dla młodzieży - 
taka półroczna wymiana 
studencka - i wtedy zdarzyło mi się coś dziwnego.
	-Czekaj - przerywa Dag. - To prawdziwa historia? -Tak.
	-Okej.
-	Był piątek rano. Jako znający swe obowiązki facet od zdjęć agencyjnych 
wisiałem na słuchawce i 
rozmawiałem z Londynem. Potrzebowałem, na wczoraj, jak zwykle, zdjęć od agenta 
Depeche Modę z im-
prezy, na której był zespół - a po drugiej stronie siedział jakiś przerażający 
eurogaduła. Jedno ucho 
miałem przyklejone do słuchawki, drugie zasłaniałem sobie dłonią, żeby nie 
słyszeć szumu w redakcji: 
moi współpracownicy byli bandą Davidów Bowie z nadpobudliwością od tokijskich 
kaw - dziesięć dola-
rów filiżanka w kawiarni naprzeciw.
Pamiętam dokładnie, o czym wtedy myślałem. Wcale nie o pracy. Myślałem o tym, że 
każde miasto ma 
swój własny, charakterystyczny zapach. Przyszło mi to do głowy pod wpływem 
zapachu tokijskiego, mie-
szaniny zupy makaronowej z lekkim odorkiem ścieków, czekolady ze spalinami 
samochodowymi. Potem 
przypomniał mi się zapach Mediolanu: cynamon, dieslowskie wydzieliny i róże, 
Vancouver: chińska pie-
czeń wieprzowa, morska woda i cedry. Zatęskniłem za Portland; właśnie próbowałem 
przywołać ten jego 
zapach drzew, rdzy i mchu, kiedy hałas w redakcji znacznie osłabł.
Do pokoju wszedł malutki staruszek w czarnym garniturze od Balmaina. Skórę miał 
całą pomarsz-
czoną jak na starym jabłku, ale ciemną, prawie czarną i błyszczącą, która 
przypominała starą rękawicę do 
baseballu albo tego duńskiego Człowieka z Bagien. Na głowie miał czapeczkę 
baseballową; gawędził z 
moimi przełożonymi.
Panna Ueno, supercool specjalistka od mody, siedząca przy sąsiednim biurku 
(włosy w Olive Oyl; ko-
szula a la gondolier wenecki; szerokie spodnie, buty Viva Las Vegas), nagle 
speszyła się tak, jak małe dziec-
ko, które w śnieżny, zimowy wieczór otwiera drzwi frontowe domu i widzi w nich 
swego misiowatego, napi-
tego wuja. Zapytałem ją o tego faceta. Powiedziała, że to pan Takamichi, kacho, 
Wielki Basza firmy, ame-
rykanofil znany ze swych przechwałek o wyczynach na polu golfowym, w paryskich 
burdelach i z rajdów na 
tasmańskie kasyna gry z kalifornijskimi blondynami pod każdą pachą.
Panna Uenó wyglądała na nieźle wystraszoną. Zapytałem, o co chodzi. Powiedziała, 
że wcale się nie 
boi, tylko jest wściekła. Jest wściekła, bo choćby nawet najbardziej się 
starała, i tak zawsze pozostanie za 
tym swoim biureczkiem -japońskim odpowiednikiem klatki dla brojlera. „I to wcale 
nie tylko dlatego, że 
jestem kobietą", powiedziała. „Również dlatego, że jestem Japonką. Przede' 
wszystkim dlatego, że jestem 
Japonką. Mam swoje ambicje. W każdym innym kraju dawno bym awansowała, a tu - 
nic. I muszę gwałcić 
te moje ambicje". Powiedziała, że pojawienie się pana Takamichi jakoś znowu 
uzmysłowiło jej sytuację. Jej 
beznadziejną sytuację.
W tej samej chwili pan Takamichi ruszył w stronę mojego biurka. Od razu 
wiedziałem, co będzie. To 
było takie żenujące. W Japonii świrujesz, kiedy ktoś wyróżnia cię z tłumu. To 
chyba najgorsze, co ktoś mo-
że komuś zrobić.
„To ty musisz być Andrew", powiedział i uścisnął mi dłoń jak dealer forda. 
„Chodź do mnie na górę. Na-
pijemy się. Pogadamy", dodał. Poczułem, że stojąca obok mnie panna Ueno zapala 
się urazą do mnie jak 
czerwone światło na skrzyżowaniu. Przedstawiłem ją, ale pan Takamichi skwitował 
to jednym 
pomrukiem. Biedni Japończycy. Biedna panna Ueno, Miała rację: oni są więźniami 
własnego stanowiska, 
zamrożeni na szczeblach tej okropnej drabiny.
Idąc z panem Takamichi w stronę windy, czułem, że cała redakcja strzela we mnie 
promieniami za-
zdrości. Scena była po prostu okropna. Wiedziałem dokładnie, co sobie myślą: „Za 
kogo on się ma?" Czu-
łem się, jakbym robił coś nieuczciwego, jakbym wykorzystywał fakt, że jestem 
cudzoziemcem. Czułem się 
ekskomunikowany ze wspólnoty shinjin rui - tak japońskie gazety nazywają takich 
ludzi, jak ci dwudziesto-
latkowie w naszej redakcji: nowe istoty ludzkie. Trudno to wyjaśnić. Taką samą 
grupę mamy u nas, równie 
liczną, ale nikt jej w żaden sposób jeszcze nie nazwał - takie pokolenie X - 
grupę, która stara się nie 
ujawniać. Tutaj łatwiej się ukryć, zagubić w tłumie, zamaskować. W Japonii nie 
da się tak po prostu - znik-
nąć.
Ale zbaczam z tematu.
Wjechaliśmy windą na piętro, do którego można się dostać, tylko jeśli ma się 
specjalny klucz. Przez ca-
łą drogę pan Takamichi był sztucznie jowialny, jak Amerykanin w kreskówce, no 
wiecie, gadał o futbolu 
amerykańskim i tak dalej. Ale kiedy wyjechaliśmy na górę, nagle zrobił się 
bardzo japoński - taki spo-
kojny. Zmienił się w jednej chwili -jakby go kto przełączył. Przeraziłem się, że 
czeka mnie wielogodzinna 
rozmowa o pogodzie.
Przeszliśmy przez wyłożony grubym chodnikiem hol. Szło się bezszelestnie, 
mijając małe obrazy impre-
sjonistów i wiktoriańskie aranżacje kwiatowe. To była zachodnia część piętra 
pana Takamichi. Kiedy ta się 
skończyła, zaczęła się część japońska -jakby przejście w nadprzestrzeń. Pan 
Takamichi wskazał mi grana-
towe kimono, miałem je założyć. Założyłem.
Wewnątrz głównego pokoju japońskiego, w którym się znaleźliśmy, był ołtarzyk 
toko no ma, z chryzan-
temami, pergaminem i wachlarzem. Na środku stał niski czarny stolik otoczony 
rudawymi poduchami. Na 
blacie ustawiono dwa karpie z onyksu i nakrycia do herbaty. Jedynym zgrzytem był 
mały sejf w rogu - i to 
nawet nie jakiś tam porządny sejf, ale tani model, coś takiego, co pasowałoby 
raczej do sklepu obuwniczego 
w Lincoln w stanie Nebraska zaraz po drugiej wojnie światowej - tani i 
obrzydliwie kontrastujący z wnę-
trzem pokoju.
Pan Takamichi zaprosił mnie do stolika, gdzie zasiedliśmy do słonawej, zielonej 
japońskiej herbaty.
Pewnie się domyślacie, że przez cały czas zastanawiałem się, o co tak naprawdę 
chodzi. Był oczywiście 
bardzo miły w rozmowie... jak mi się tu podoba?... co myślę o Japonii?... 
opowiadał o swoich dzieciach. 
Miła, nudna pogawędka. I opowiedział mi parę historyjek z lat pięćdziesiątych, 
kiedy pracował w No-
wym Jorku jako paparazzi dla „Asahi", o tym, jak zetknął się z Dianą Yreeland, 
Trumanem
Capote i Judy Holiday. Po pół godzinie przerzuciliśmy się na podgrzaną sake - 
pan Takamichi klasnął w 
dłonie i zaraz pojawiła się malutka służąca w zwykłym brązowym kimonie w kolorze 
papieru pakunkowe-
go.
Kiedy wyszła, zapadło na chwilę milczenie. A potem zapytał mnie, która z 
posiadanych rzeczy jest 
dla mnie najcenniejsza.
No właśnie. Najcenniejsza rzecz, jaką posiadam. Jak tu wytłumaczyć 
osiemdziesięcioletniemu japoń-
skiemu magnatowi prasowemu pojęcie studenckiego minimalizmu? Raczej trudno. Co 
można mieć 
cennego? No, żeby miało jakąś prawdziwą wartość? Zdezelowanego garbusa? Sprzęt 
hi-fi? Prędzej bym 
zdechł, niż bym się przyznał, że najcenniejszą rzeczą, jaką mam, jest spory 
zbiór płyt analogowych z 
dance miksami niemieckiej muzyki industrialnej, przechowywany, co jeszcze 
bardziej żenujące, pod pudłem 
z potłuczonymi bombkami choinkowymi w piwnicy pewnego domu w Portland w stanie 
Oregon. Więc 
odpowiedziałem, całkiem zgodnie z prawdą (przy okazji zdałem sobie sprawę, że 
musiało to zabrzmieć 
bardzo młodzieńczo), że nie posiadam nic cennego.
Wtedy zmienił temat rozmowy i zaczął mówić o tym, że bogactwo musi być 
przenośne, że trzeba za-
mieniać je na obrazy, kamienie szlachetne, cenne metale i tym podobne (przeżył 
niejedną wojnę i nie-
jeden kryzys gospodarczy, więc miał doświadczenie), ale najwyraźniej 
przycisnąłem właściwy guzik, powie-
działem właśnie to, co należało - zdałem egzamin - bo z tonu jego głosu 
przebijało teraz zadowolenie. Po-
tem, może po dziesięciu minutach, znowu klasnął w ręce i znowu pojawiła się 
filigranowa służąca w 
bezszelestnym, brązowym kimonie, by wysłuchać szczeknięcia rozkazu. Ten wysłał 
ją w jeden z kątów po-
koju po ów tani sejf na kółkach, który dotoczyła po macie do pana Takamichi, 
siedzącego po turecku na 
poduszkach.
Wtedy on, z wahaniem, ale i spokojnie, pokręcił zamkiem szyfrowym. Rozległ się 
stuk, pan Takamichi 
pociągnął za klamkę, drzwiczki otwarły się, odsłaniając coś, ale nie wiedziałem, 
co.
Sięgnął do środka i wyjął to coś, co rozpoznałem z daleka jako czarno-białe 
zdjęcie z lat pięćdziesią-
tych, takie, jakie teraz robi się już tylko do kartotek policyjnych. Pan 
Takamichi popatrzył na tę tajemni-
czą fotografię i westchnął. Potem obrócił na drugą stronę i z lekkim sapnięciem, 
które znaczyło „to 
najcenniejsze, co mam" podał mi zdjęcie; ja zaś, gdy na nie spojrzałem, muszę 
przyznać, że doznałem szo-
ku.
Było to zdjęcie Marylin Monroe, wsiadającej do nowojorskiej taksówki. Unosiła w 
górę suknię, ukazu-
jąc brak bielizny, i uśmiechała się zalotnie do fotografa, zapewne samego pana 
Takamichi, wówczas do-
piero początkującego reportera. Była to czysta pornografia (żeby odpędzić wasze 
kosmate myśli - miała 
czarne jak węgiel, skoro tak bardzo was to ciekawi), całkiem zresztą 
podniecająca. Patrząc na zdjęcie, ode-
zwałem się - pan Takamichi najwyraźniej oczekiwał na jakąś reakcję - „no, no", 
czy coś takiego, ale tak 
naprawdę aż mnie zabolało ze smutku, że takie zdjęcie, nadające się najwyżej do 
jakiegoś brukowca, w 
dodatku nigdzie jeszcze niepublikowane, jest najcenniejszą rzeczą, jaką posiada.
A wtedy przestałem panować nad moją reakcją. Krew napłynęła mi do uszu, serce 
waliło młotem; oblał 
mnie pot i przypomniałem sobie słowa poety Rilkego - o tym, że każdy z nas rodzi 
się ze skrytym w głębi 
siebie listem, który można przeczytać, tylko jeśli jest się wiernym samemu 
sobie. Pulsująca w uszach krew 
mówiła mi, że z jakiegoś powodu pan Takamichi wziął to przechowywane w sejfie 
zdjęcie Monroe za swój 
wewnętrzny list i że ja sam też mogę kiedyś popełnić podobny błąd.
Uśmiechałem się miło - taką przynajmniej mam nadzieję – ale też zacząłem szukać 
spodni, nic nie 
widząc na oczy, mamrocząc jakieś wymówki, i w końcu rzuciłem się do windy, w 
biegu zapinając koszulę, 
ku zdumieniu pana Takamichi, który kuśtykał za mną, wydając starcze odgłosy. 
Może oczekiwał, że mnie to 
zdjęcie zaciekawi, albo skłoni do gratulacji, albo nawet podnieci, ale na pewno 
nie spodziewał się takiego 
chamstwa. Biedak.
Ale co się stało, to się nie odstanie. Nie warto wstydzić się własnej 
impulsywności. Ciężko dysząc, zu-
pełnie jakbym właśnie zdemolował komuś mieszkanie, uciekałem z budynku, nawet 
nie zabrawszy swoich 
rzeczy - zupełnie jak ty, Dag - i spakowałem się jeszcze tego samego dnia. 
Nazajutrz, już w samolocie, zno-
wu przypomniał mi się Rilke:
„Tylko ktoś prawdziwie samotny poddany jest głębokim prawom. Gdy wychodzi w 
dopiero rozpoczy-
nający się ranek lub gdy patrzy w pełen zdarzeń wieczór, i gdy czuje, co się 
dzieje, wtedy opada z niego cała 
jego sytuacja - jak z kogoś, kto umiera, choć stoi przecież w samym środku 
życia".
Dwa dni później byłem już w Oregonie, z powrotem w Nowym Świecie, oddychając 
mniej zatłoczonym po-
wietrzem, ale wiedziałem, że nawet tam jest za dużo historii. Że muszę mieć w 
życiu mniej. Mniej przeszło-
ści.
Więc przyjechałem tutaj, by wdychać kurz i spacerować z psami, by patrzeć na 
skałę czy kaktus i wie-
dzieć, że jestem pierwszym człowiekiem, który widzi ten kaktus czy tę skałę. I 
by próbować odczytać list, 
ukryty w moim wnętrzu.
31 grudnia 1999
W kwestii formalnej: podobnie jak w moim przypadku, Dagowi i Claire również nie 
udało się w 
sobie zakochać. Pewnie dlatego, że byłoby to za proste. Więc oni też zostali 
przyjaciółmi; muszę przy-
znać, że to bardzo ułatwia życie. Jakieś osiem miesięcy temu zleciało się do nas 
z Los Angeles na week-
end całe stado Baxterów wystrojone w neonowe kolory, kieszenie, klapy i zamki 
błyskawiczne - zupełnie 
jak dzieci z Mini Playback Show - żeby wydobyć z Daga i ze mnie całą prawdę o 
naszych stosunkach z 
Claire. Pamiętam, że jej brat Allan, ten korporant, powiedział mi w kuchni, 
podczas gdy reszta siedziała z 
Claire przy moim kominku, że w tej samej chwili jedno z rodzeństwa sprawdza w 
domku Claire stan jej 
pościeli. Co za piekielna, wścibska, pruderyjna rodzinka - nic dziwnego, że 
Claire chciała od nich uciec. 
„Nie truj, stara panno", przemawiał do niej Allan. „Przecież faceci nie 
przyjaźnią się z dziewczynami". 
Wspominam o tym, bo muszę dodać, że podczas gdy snułem moją japońską opowieść, 
Claire maso-
wała Dagowi kark i była to czynność czysto platoniczna. Kiedy skończyłem, Claire 
zaklaskała, powie-
działa Dagowi, że teraz jego kolej, po czym usiadła z kolei przede mną i kazała 
sobie masować kark - 
równie platonicznie. No problem.
*****
- Ja mam opowiadanie o końcu świata - mówi Dag, dopijając resztkę mrożonej 
herbaty, w której lód daw-
no już stopniał. Potem zdejmuje koszulę, ukazując nieco cherlawą klatkę 
piersiową, zapala kolejnego pa-
pierosa z filtrem i nerwowo odchrząkuje.
Koniec świata to często powtarzający się motyw w bajkach na dobranoc Daga - to 
eschatologiczne 
opowieści „naocznych świadków" o tym, jak to jest, gdy się dostaje Bombą, z 
miłośnie dopieszczonymi 
szczegółami, wszystko zaś podane spokojnym, beznamiętnym głosem. Teraz Dag nie 
zwleka już, tylko 
zaczyna:
- Wyobraźcie sobie, że któreś z was stoi w kolejce w supermarkecie, powiedzmy w 
Vonsie na rogu Sunset i 
Tahquitz - ale teoretycznie mógłby to być dowolny supermarket w dowolnym miejscu 
- i że jest w złym hu-
morze, bo po drodze na zakupy posprzeczało się z kimś bliskim. Poszło o to, że 
kiedy mijaliście znak drogowy 
„Uwaga, dzikie zwierzęta (2 mile)", powiedziałeś - załóżmy, że to o ciebie 
chodzi, Andy: „Czy oni naprawdę 
chcą, żeby im wierzyć, że tutaj w ogóle zostały jakiekolwiek dzikie zwierzęta?", 
na co ten ktoś, siedzący na 
miejscu pasażera i grzebiący w pudełku z kasetami, ze złości aż podwinął palce u 
nóg w adidasach. Wyczu-
łeś, że w jakiś sposób mu dopiekłeś, więc jeszcze dolałeś oliwy do ognia: 
„Zresztą, jeśli już o tym mowa", po-
wiedziałeś, „ptaków też już się tu nie widuje tyle, co dawniej, nie? A wiesz co 
ostatnio słyszałem? Na Kara-
ibach zabrakło muszli na plaży, bo wszystkie zabrali turyści. Aha, i jeszcze 
jedno: nigdy cię nie zastanawia, że 
kiedy wraca się samolotem z Europy, lecąc osiem kilometrów nad Grenlandią, to 
całe to kupowanie aparatów 
fotograficznych, whisky i papierosów w kosmosie jest jakby... d rebours?"
Wtedy przyjaciel dostał szału, nazwał cię żałosnym dupkiem i powiedział: 
„Dlaczego, do cholery, ty mu-
sisz być bez przerwy tak negatywnie nastawiony do wszystkiego? Czy ty naprawdę 
musisz zawsze widzieć 
coś przygnębiającego?"
„Ja jestem nastawiony negatywnie? MoP. Wydaje mi się, że słowo «realistycznie» 
bardziej by tu pasowało. 
Kiedy jedzie się stąd do Los Angeles, mija się po drodze jakieś dwadzieścia pięć 
tysięcy kilometrów kwadra-
towych centrów handlowych, i ty mi mówisz, że wszystko jest w porządku? Że nie 
ma najmniejszego powo-
du sądzić, że coś się wszystkim popieprzyło?"
PRZEŻYWOLNOŚĆ: Skłonność do wyobrażania sobie siebie jako ostatniego człowieka 
na 
ziemi, który się tym świetnie bawi. „Latałbym helikopterem i zrzucał kuchenki 
mikrofalowe 
na McDonaldy".
CIEŃ PLATONICZNY: Aseksualna przyjaźń z osobą innej płci.
Oczywiście cała ta wymiana zdań do niczego nie doprowadziła, jak zwykle bywa w 
podobnych dysku-
sjach. Skończyło się na tym, że zostałeś nazwany osobnikiem niemodnie 
negatywnym. W rezultacie stoisz 
teraz sam w kolejce do kasy numer trzy. Masz torbę prawoślazu i torbę brykietów 
na wieczorne barbecue, i 
żołądek, rozstrojony i skwaśniały z wkurwienia, podczas gdy twój najlepszy 
przyjaciel siedzi w samochodzie, 
umyślnie cię unikając, i z obrażoną miną słuchając jazzowych big-bandów, 
nadawanych na długich falach 
przez stację z Cathedral City, specjalizującą się w takiej lodowiskowej muzyce.
EPICENTRUM MYŚLOWE: Miejsce, w którym dana osoba wyobraża sobie, że zastanie ją 
wy-
buch bomby atomowej; często jest to centrum handlowe.
Ale równocześnie zaczynasz się fascynować zawartością wózka stojącego przed tobą 
faceta, którego 
można spokojnie nazwać otyłym.
O rany, co on tam ma! Wielkie, plastikowe butle dietetycznej koli, gotowe miksy 
ciasta o smaku toffi, 
już w blasze do pieczenia w kuchence mikrofalowej (dziesięć minut wygody, 
dziesięć milionów lat na wy-
sypisku śmieci) i hektolitry sosu do spaghetti w butelkach.przy takim odżywianiu 
cała jego rodzina musi 
mieć zaparcie jak cholera. Zaraz, zaraz, co on tam ma na szyi, może to wole? 
Ojej, jakie teraz tanie mleko, 
mówisz do siebie, zauważając cenę na jednej z butelek grubasa. Czujesz słodko-
wiśniowy zapach półki z 
gumą do żucia i tanią, a kuszącą woń jeszcze nieczytanych czasopism.
Ale teraz dzieje się coś z prądem.
Światła jaśnieją, powracają do normalnego stanu, przygasają, gasną. Potem 
cichnie muzyczka z głośni-
ków, rozlega się zaś szmer rozmów, tak jak w kinie, kiedy zerwie się film. 
Ludzie od razu rzucają się do 
„Art. gosp." po świeczki.
Przy wyjściu jakaś starsza pani z coraz większym poirytowaniem uderza wózkiem w 
elektryczne 
drzwiczki, nie mogąc ich otworzyć. Ktoś z personelu usiłuje wytłumaczyć jej, że 
nie ma prądu. Przez dru-
gie wejście, które już zostało zablokowane wózkiem, widzisz, że do sklepu 
wchodzi twój najlepszy przyja-
ciel. „Radio wysiadło", oznajmia. „Patrz - widzisz przez okno kilkanaście śladów 
po silnikach 
rakietowych, wznoszących się w niebo nad bazą piechoty morskiej w Twentynine 
Palms - chyba coś się 
dzieje".
I wtedy właśnie rozlegają się syreny, najgorszy dźwięk na świecie, dźwięk, 
którego obawiałeś się przez ca-
łe życie. Już jest: piekielna, nieziemska muzyka - wyje, drze się, zawodzi - a 
czasoprzestrzeń zapada się i 
rozmywa jak w koszmarze ekspalacza, gdy śni mu się, że znowu pali. Teraz jednak 
ekspalacz budzi się z 
papierosem w dłoni i koszmar okazuje się prawdą.
Przez głośniki rozlega się głos kierownika sklepu, proszący o spokojne 
opuszczanie lokalu, ale nikt go 
nie słucha. Porzucone wózki zostają między półkami, ciafa uciekają, unosząc 
pieczenie wołowe i butelki 
z wodą Evian, które potem gubią na chodniku przed supermarketem. Parking 
przypomina teraz tor samo-
chodzików w wesołym miasteczku.
Ale grubas pozostał w miejscu, podobnie jak kasjerka, drobna blondynka o 
kościstym, kowbojskim no-
sku i przezroczystej skórze. Tych dwoje, ty i twój najlepszy przyjaciel, stoicie 
jak wryci, nie mogąc wykrztu-
sić ani słowa, a w głowach rozświetla się wam strategiczno-mitologiczna mapa 
ośrodka dowodzenia 
NORAD - co za banał! Wędrują po niej ścieżki ognistych kul, chyłkiem i 
nieubłaganie przemykających nad 
Ziemią Baffina, Aleutami, Labradorem, Azorami, Jeziorem Górnym, Wyspami Królowej 
Charlotty, Cie-
śniną Pugeta, stanem Maine... teraz to już tylko chwila, prawda?
„Zawsze sobie obiecywałem", odzywa się grubas głosem tak normalnym, że was troje 
przestaje na chwilę 
myśleć, „że kiedy to się stanie, zachowam się z godnością. Dlatego bardzo panią 
proszę..." – tu zwraca się 
do kasjerki, „niech mi pani pozwoli jeszcze zapłacić". Kasjerka nie ma wyboru, 
przyjmuje od niego pienią-
dze.
Wtedy nadchodzi Błysk.
„Na ziemię!", krzyczysz, ale oni nie zaprzestają transakcji - sarny, oślepione 
reflektorami samochodu. 
„Nie ma czasu!" Ale twoje ostrzeżenie pozostaje bez echa.
I właśnie wtedy, zanim jeszcze okna supermarketu zmienią się w pomarszczoną, 
płynną, implodującą 
taflę - jak widziana od dołu powierzchnia wody w basenie podczas konkursu skoków 
z wieży...
	-Jeszcze nim lunie na ciebie grad gumy do żucia i nieoczytanych 
czasopism...
	-Jeszcze nim grubas uniesie się w powietrze, zawiśnie w nim jak w stop-
klatce i wybuchnie jasnym 
płomieniem na tle chlustającego w niebo, stopionego dachu...
	-Otóż nim to wszystko się stanie, twój najlepszy przyjaciel wyciąga szyję, 
przekręca się ku tobie i 
całuje cię w usta, po czym mówi: „No. Zawsze chciałem to zrobić".
I już. Wszystko kończy się tak, jak to sobie wyobrażałeś od chwili, kiedy 
skończyłeś sześć lat: w cichym 
powiewie gorącego wiatru niczym z trylionów krematoryjnych pieców - trochę 
strasznie, trochę pięknie, z 
żalem. Jak w życiu, co?
Nowa Zelandia
też dostanie bombą A
Pięć dni temu – w dzień po pikniku - Dag zniknął. Poza tym był to tydzień jak 
każdy. Cla-
ire i ja męczyliśmy się w naszych McPracach - ona sprzedając starym torbom 
torebki po pięć tysięcy 
dolarów, ja stojąc za barem u Larry'ego i sprzątając teren wokół naszych chatek 
(wysiłek mały a płacę 
niższy czynsz). Oczywiście zastanawiamy się, gdzie się podział Dag, ale nie 
martwimy się za bardzo. Pewnie 
wyDagował się gdzieś; może właśnie przekracza granicę w Mexicali i jedzie pisać 
wiersze wśród traw sa-
guaro, a może siedzi w Los Angeles, ucząc się CAD-a albo kręcąc biało-czarny 
film kamerą 8 mm. Te 
krótkie przebłyski twórczej działalności pozwalają mu wytrzymać jakoś nudę 
prawdziwej pracy. W po-
rządku, Szkoda tylko, że mnie nie uprzedził, bo teraz wypruwam z siebie flaki 
kryjąc go w pracy. Dobrze 
wie, że pan MacArthur, właściciel baru, nasz szef, i tak pozwala mu na wszystko. 
Dag rzuci jakiś kawał i 
zaraz wszystko pójdzie w zapomnienie. Tak jak ostatnim razem: "To już się nie 
powtórzy, proszę pana. A 
wie pan, ile trzeba lesbijek, żeby wkręcić żarówkę?" Pan MacArthur krzywi się: 
„Cicho, Dagmar, nie ob-
rażaj mi klientów!" W niektóre dni tygodnia nawet u Larry'ego mogą trafić się 
amatorzy rzucania krze-
słami. Bójki w barze mogłyby przecież wpłynąć na wzrost składek 
ubezpieczeniowych, które pan M. musi 
płacić firmie Allstate. Oczywiście jeszcze ani razu nie widziałem, żeby u 
Larry'ego ktoś się bił - pan 
MacArthur to stary paranoik.
„Trzy. Jedna wkręci żarówkę, dwie zrobią o tym film dokumentalny".
Wymuszony śmiech. Pan MacArthur chyba nie załapał.
„Dagmar, dowcipny z ciebie gość, ale proszę nie drażnić pań".
„Ależ proszę pana - mówi Dag, wchodząc na swój ulubiony temat. - Przecież ja sam 
jestem lesbijką, 
tylko uwięzioną w męskim ciele".
To już oczywiście za dużo jak na pana MacArthura, produkt innej epoki, dziecko 
Wielkiego Kryzysu, 
właściciela sporej kolekcji pudełek z zapałkami z Waikiki, Boca Raton i Gatwick; 
pana MacArthura, który 
wraz żoną odcina kupony, robi zakupy w hurcie i nie rozumie, po co w samolotach 
rozdają przed posiłkiem 
te wilgotne, podgrzane w kuchence mikrofalowej ręczniczki. Dag usiłował mu 
kiedyś wyjaśnić „sprawę 
ręczniczków":
„To kolejny podstęp wymyślony przez marketing. No, wie pan niech chamstwo wytrze 
sobie paluchy z 
druku thrillerów i romansów, zanim rzuci się na żarcie. Superszpan. Niech się 
chamy cieszą".
Ale równie dobrze Dag mógłby to tłumaczyć kotu. Pokolenie naszych rodziców nie 
potrafi i nie chce zro-
zumieć, jak jest wykorzystywane przez speców od reklamy. Dla pokolenia naszych 
rodziców zakupy to za-
kupy.
Ale życie toczy się dalej.
Dag, gdzie jesteś?
*****
Dag się odnalazł! Jest w Scotty's Junction (dlaczego akurat tam?) w stanie 
Nevada, zaraz na wschód 
od pustyni Mohave. Telefonował:
	-Strasznie by ci się tu spodobało, Andy. Scotty Junction to idealne 
miejsce dla naukowców od bom-
by atomowej, którym sumienie nie daje spokoju. Mogliby tu przyjechać, uwalić się 
i wjechać w przepaść 
swoimi wielkimi fordami; potem przychodziłyby różne pustynne zwierzątka, żeby 
się na nich paść. Smako-
wite. I takie biblijne. Kocham pustynię.
	-Ty dupo. To ja pracuję przez ciebie na dwie zmiany...
	-Andy, ja musiałem wyjechać. Przepraszam, że tak cię wrobiłem.
	-Dag, po cholerę jechałeś do tej Nevady?
	-Nie zrozumiesz.
	-Może zrozumiem.
	-No, nie wiem...
	-No to zmyśl coś. Skąd dzwonisz?
	-Z takiej knajpy z automatu. Ale mam kartę pana M. Nie miałby nic 
przeciwko temu.
	-Przeginasz, Dag. Ten twój wdzięk kiedyś cię zawiedzie
	-Co to, wykręciłem przez pomyłkę numer „Kazań przez telefon"? Chcesz 
usłyszeć moje opowiada-
nie, czy nie?
Pewniej, że chcę.
-	No dobra, już nic nie mówię. Dajesz.
KULT SAMOTNOŚCI: Potrzeba autonomii za wszelką cenę zwykle za cenę utraty 
długotrwałych 
związków międzyludzkich. Jest często konsekwencją nadmiernych wymagań względem 
innych.
Poznaję w tle dźwięki stacji benzynowej i świszczący wiatr, który słychać nawet 
tam, wewnątrz. Niepięk-
na pustka Nevady sprawia, że już czuję się samotny; muszę podnieść kołnierz 
koszuli, bo wstrząsa mną 
dreszcz.
Przydrożna knajpa Daga na pewno śmierdzi starym chodnikiem z baru. 
Jedenastopalcy brzydale grają 
we wbudowane w bar gry komputerowe i żrą tłuste produkty mięsopochodne, 
upstrzone przyprawami o 
wesołych barwach. W powietrzu unosi się zimna, wilgotna mgiełka, przepojona 
wonią taniego płynu do 
podłogi, kundli, papierosów, puree ziemniaczanego i niemożności. Pozostali 
klienci gapią się na Daga, jak 
zwija się i umiera romantycznie do telefonu, snując swe tragiczne opowieści. 
Widząc jego brudną białą 
koszulę, przekrzywiony krawat i drżący w ustach papieros, pewnie zastanawiają 
się, czy za chwilę nie 
wpadnie do knajpy banda żylastych, czystych mormonów, nie pochwyci go na długie 
białe lasso, i nie pogna 
go z powrotem w granice stanu Utah.
- No, to słuchaj, Andy. Spróbuję się pośpieszyć. Dawno, dawno temu żył sobie w 
Palm Springs pewien 
młody człowiek, który nigdy nie wtrącał się w nie swoje sprawy. Nazywał się, 
powiedzmy, Otis. Otis prze-
prowadził się do Palm Springs, bo kiedyś przestudiował mapy pogody i dowiedział 
się, że pada tam śmiesz-
nie mało deszczu. Dawało to pewność, że jeżeli leżące po drugiej stronie gór Los 
Angeles zostanie kiedyś 
zaatakowane bombą atomową, prądy powietrzne sprawią, że do jego płuc trafi 
minimalna dawka 
promieniowania. Palm Springs była więc jego prywatną Nową Zelandią, rezerwatem. 
Bo Otis, podobnie 
jak zdumiewająco wielu ludzi, dużo rozmyślał o Nowej Zelandii i o bombie A.
Pewnego dnia Otis dostał pocztówkę od starego przyjaciela, który przeniósł się 
do Nowego Meksyku, 
czyli o dwa dni jazdy samochodem od Palm Springs. Otisa zaintrygowało zdjęcie na 
pocztówce: widziany z 
lotu ptaka próbny wybuch jądrowy z lat sześćdziesiątych.
SCHADENFREUDE DLA UBOGICH: Dreszczyk emocji wywołany rozmową o śmierci sławnych 
lu-
dzi.
Pocztówka ta dała Otisowi do myślenia.
Coś go zaniepokoiło w tym zdjęciu, ale długo nie wiedział, co.
I wreszcie zrozumiał: chodziło o to, że zdjęcie było w złej skali, że grzyb był 
za mały. Otis zawsze uważał, 
że grzyb atomowy zajmuje całe niebo, a ten wybuch? Jakiś taki mały, zagubiony 
wśród dolin i łańcu-
chów górskich, gdzie nastąpiła detonacja.
Otis wpadł w panikę.
„A może", pomyślał sobie, „całe życie bałem się maleńkich chmurek dymu, 
rozdmuchanych do po-
twornych rozmiarów przez naszą wyobraźnię i telewizję. Może byłem w błędzie? 
Może uda mi się wy-
zwolić od strachu przez Bombą..."
Otis był podekscytowany. Zrozumiał, że nie ma wyjścia, że musi natychmiast 
wskoczyć w samochód i 
zbadać sprawę do końca, czyli zwiedzić prawdziwe miejsca prób jądrowych i ocenić 
rozmiary eksplozji. 
Ruszył więc w drogę tak zwanym Szlakiem Atomowym, prowadzącym przez południową 
część Nevady, 
południowo-zachodnie Utah; potem pętelka w Nowym Meksyku: Alamogordo i Las 
Cruces.
Pod koniec pierwszego dnia Otis dojechał do Las Vegas. Mógłby przysiąc, że 
widział tam Jill St. John, mio-
tającą przekleństwa na swą cynamonową perukę, unoszącą się na wodzie w jakiejś 
fontannie. I że to chyba 
Sammy Davis junior podał jej miskę orzeszków na pocieszenie. A kiedy raz zawahał 
się przed podwyż-
szeniem stawki w black jacku, siedzący obok facet warknął: „Te, młody (nazywano 
go tu «młodym» - 
strasznie mu się tu podobało) Las Vegas nie powstało dzięki tym, co wygrali". 
Otis rzucił tamtemu jednodo-
larowy żeton.
Następnego dnia Otis napotkał na drodze olbrzymie ciężarówki, wiozące broń, 
mundury i wołowinę do 
Mustang, Ely i Susanville, i wkrótce znalazł się w Utah, gdzie zwiedził okolicę, 
w której kręcono jeden z 
filmów z Johnem Waynem - ten, po którym połowa obsady zmarła na raka. Krótko 
mówiąc, Otis odbył 
ekscytującą wycieczkę - ekscytującą, choć samotną.
Oszczędzę ci opisów reszty jego drogi, bo już chyba rozumiesz, o co w tym 
wszystkim chodzi. Otóż w 
kilka dni później Otis odnalazł te swoje księżycowe krajobrazy Nowego Meksyku i 
po dokładnych ich 
oględzinach uznał, że miał rację: tak jest, grzyby atomowe rzeczywiście są 
znacznie mniejsze, niż je sobie 
wyobrażamy. To bardzo go uspokoiło - uciszyło te wszystkie atomowe głosiki, 
odzywające się w nim od 
przedszkola. Nie miał już czego się bać.
-	Czyli to jest opowiadanie z happy endernt
NOWY SUPERMARKET CESARZA: Powszechne przekonanie, że supermarkety istnieją tylko 
we-
wnątrz, nie posiadając strony zewnętrznej. Koncepcja taka pozwala kupującym 
wierzyć, że te wiel-
kie, betonowe pudta wtłoczone przemocą w otaczające je środowisko w 
rzeczywistości wcale nie 
istnieją.
-	
Nie całkiem, Andy. Widzisz, dobre samopoczucie Otisa trwało krótko, bo niebawem 
uzmysłowił sobie 
coś okropnego, a uzmysłowił to sobie ni mniej, ni więcej, dzięki centrom 
handlowym. Było to tak: wracał do 
Kalifornii autostradą nr 10. Koło Phoenix minął wielki supermarket. Rozmyślał 
leniwie o wielkich, bez-
czelnych pudłach architektury centrów handlowych, o tym, że wyglądają w 
krajobrazie równie bezsensow-
nie jak kominy chłodzące elektrowni atomowych. Potem przejeżdżał obok osiedla 
domków dla yuppie -
jednego z tych nowych, dziwacznych skupisk setek równie bezsensownych, wielkich 
pudeł w kolorze różo-
wego koralu, bez choćby centymetra miejsca między jednym a drugim, w dodatku 
oddalonych od głównej 
drogi najwyżej o metr. Otis zaczął się zastanawiać: „Ej! Przecież to też są 
centra handlowe, tylko w prze-
braniu.
„Boże", powiedział do siebie Otis, „o czym myślą ludzie, którzy w tym czymś 
mieszkają? Tylko o za-
kupach?"
Zorientował się, że jest na tropie czegoś ważnego, ale przerażającego. Musiał 
zjechać na pobocze. Mija-
ły go pędzące autostradą samochody, a on rozmyślał.
I w ten sposób stracił dopiero co odzyskany spokój. „Bo jeżeli ludzie potrafią 
przekształcić własny dom 
w centrum handlowe", myślał, „to ci sami ludzie mogą postawić znak równości 
między bombą atomową a 
zwykłą bombą".
Następnie połączył to ze swym niedawnym spostrzeżeniem o grzybach atomowych: „A 
jak już raz 
zobaczą te nowe, sympatyczniejsze rozmiary wybuchu, tego procesu nic już nie 
zatrzyma. Nikt już nie bę-
dzie miał się na baczności. Może nawet będzie można kupić sobie bombę atomową w 
sklepie - albo dostać 
ją jako dodatek przy zatankowaniu do pełna na stacji benzynowej!" Świat Otisa 
znowu stał się przerażający.
*****
	-Był naćpany? - pyta Claire.
	-Nie, tylko kawa, ale pewnie jakieś dziewięć filiżanek. Był bardzo 
podminowany.
	-Wydaje mi się, że myśli teraz, czy mu się za bardzo umysł nie rozszerzył. 
Uważam, że powinien się 
zakochać. Jeżeli szybko się nie zakocha, wtedy naprawdę mu odwali.
	-Możliwe. Wraca do domu jutro po południu. Powiedział, że ma dla nas 
prezenty.
	-Uszczypnij mnie.
Potwory istnieją
Właśnie przyjechałDag. Wygląda, jakby cały ten czas prze-leżał w śmietniku w 
Cathedral City. Je-
gozwykle różowe policzki są teraz jasno-szare, a kasztanowe włosy przywodzą 
namyśl szaleńca, który 
zabarykadował się whamburgerowni, wychyla się z niej iwrzeszczy: „Nigdy się nie 
poddam". I gdytylko 
pojawił się w drzwiach, wiedzieliśmyod razu - jest nabuzowany jak diabli i ma 
spore zaległości w 
spaniu. Zaniepokoiłem się; sądząc z tego, jak zmieniła pozycję papierosa w 
dłoni, Claire również się nie-
pokoi. Ale Dag sprawia wrażenie człowieka szczęśliwego, czyli trudno żądać 
więcej; tylko dlaczego to 
szczęście jest takie takie podejrzane? Chyba wiem dlaczego. Znam ja ten rodzaj 
szczęścia. Należy do tego 
samego taksonu co rozluźnienie i ponura chichotliwość, które obserwowałem u 
znajomych powracających 
z półrocznych pobytów w Europie - na ich twarzach widać było ulgę, że znowu mogą 
dogadzać sobie 
jeżdżąc dużymi samochodami, wycierając się w białe, puszyste ręczniki, opychać 
się wytworami 
kalifornijskiej kuchni, ale twarze te przeczuwały już nadejście nieuchronnej, 
półklinicznej depresji z cyklu 
„co ja teraz zrobię z moim życiem?", która nieodłącznie towarzyszy powrotom z 
europejskich pielgrzymek. 
Aj. Tyle że Dag kryzys dwudziestolatka ma już za sobą, a to, dzięki Bogu, 
nachodzi człowieka tylko raz. 
Czyli pewnie po prostu za długo był bez towarzystwa - człowiekowi zaraz odbija, 
gdy nie ma z kim 
pogadać. Serio. Tym bardziej w Nevadzie.
	-Cześć, ludzie! Dla każdego coś miłego - wrzeszczy Dag, wtaczając się 
przez drzwi, wnosząc przez 
próg domku Claire wielką, papierową torbę, przystając na chwilę, by szybko 
przerzucić leżącą na stoliku w 
holu pocztę Claire, dzięki czemu możemy oboje wymienić nad partyjką Scrabble'a 
znaczące spojrzenia 
połączone z uniesieniem brwi; Claire zdążyła jeszcze szepnąć mi: „Zrób coś".
	-Cześć, słodyczko - mówi głośno Claire, stukając po podłodze wysokimi, 
korkowymi obcasami i 
prężąc się w jasnoniebieskim dresie z rozszerzanymi u dołu spodniami. - Na twoją 
cześć przebrałam się za 
gospodynię domową z Reno. Nawet próbowałam się utapirować, ale zabrakło mi 
lakieru do włosów, więc 
nie wyszedł mi tapir, tylko zmokła kura. Napijesz się czegoś?
	-Wódki z sokiem pomarańczowym, jeśli łaska. Cześć, Andy.
	-Cześć, Dag - mówię, wstając i wymijając go w drodze do drzwi wyjściowych. 
- Muszę się wysiusiać, 
a klozet Claire wydaje dziwne odgłosy. Zaraz wracam. Długo dziś jechałeś?
	-Dwanaście godzin.
	-Całuski.
Znalazłszy się w mojej własnej, nieco nieuporządkowanej, choć czystej chatce, 
przekopuję dolną szufla-
dę w sypialni i wreszcie znajduję fiolkę, która została mi po fazie 
eksperymentów z lekami uspokajającymi 
sprzed paru lat. Z tej to fiolki wyjmuję pięć pomarańczowych, półmiligramowych 
tabletek Xanaxu, odcze-
kuję tyle czasu, ile potrzeba, by się wysiusiać, po czym wracam do domku Claire, 
gdzie rozgniatam tabletki 
w moździerzu, a uzyskany w ten sposób proszek wsypuję Dagowi do wódki z sokiem.
-	No, Dag. Co prawda wyglądasz w tej chwili jak groch przy drodze, ale i tak 
twoje zdrowie.
BIEDOCHONDRIA: Hipochondria wywołana faktem nieposiadania ubezpieczenia 
zdrowotnego.
OSOBISTE TABU: Drobna, granicząca z przesądem zasada życiowa, umożliwiająca 
radzenie sobie 
w codziennym życiu przy braku regut kulturowych czy religijnych.
Unosimy szklanki (w mojej jest napój gazowany). Już kiedy wypił, uprzytomniłem 
sobie z elektrycznym 
wstrząsem wyrzutów sumienia w karku, że pomyliłem się co do dawki: zamiast 
sprawić, że trochę się zre-
laksuje (jak zamierzałem), dałem mu piętnaście minut, nim zmieni się w kolejny 
mebel w pokoju Claire. Le-
piej jej o tym nie mówić.
-	Dagmar, poproszę o prezent - mówi Claire sztucznie wesołym głosem, 
nadkompensując w ten 
sposób zaniepokojenie opłakanym stanem Daga.
-	Wszystko w swoim czasie, moje przeszczęśliwe dzieciaczki - odpowiada Dag, 
zataczając się na 
fotel. - Wszystko w swoim czasie. Muszę zrelaksować się przez chwilę.
Popijamy ze szklanek i rozglądamy się po salonie Claire.
-	Claire, u ciebie jak zwykle czyściutko i czarująco.
-	Ojej, dzięki, Dag. - Claire myśli, że Dag mówi to z lekceważeniem, ale 
prawda jest taka, że obaj 
zawsze podziwiamy gust Claire.
Jej domek znajduje się o wiele kwantów wyżej pod względem dobrego smaku od 
naszych, bo umeblowany 
jest całą stertą rodzinnych rupieci, splądrowanych przy okazji sowitych, 
brentwoodzkich rozwodów obojga 
jej rodziców.
Claire zrobi wszystko, by osiągnąć zamierzony efekt („Moje mieszkanie musi być 
doskonałe"). U 
siebie w domku zerwała z podłogi całą wykładzinę, odsłaniając całkiem niezłe 
deski, które własnoręcz-
nie wycyklinowała, zabejcowała, a potem obrzuciła perskimi i meksykańskimi 
dywanikami. Antyczne 
srebrne dzbany i wazony (pchli targ w Orange Country) stoją na tle wyłożonych 
materiałową tapetą ścian. 
Ogrodowate foteliki z wikliny dźwigają poduchy kryte prowansalskimi wzorami. 
Przestrzeń życiowa Claire 
jest prześliczna, ale jest w niej jeden niepokojący element: stos zwierzęcych 
rogów, całe mnóstwo rogów, leży 
na kruchej, wapniejącej kupie w pokoju przy kuchni, w pokoju, który teoretycznie 
powinien być jadalnią, a 
nie kostnicą, i który przyprawia o atak serca każdego fachowca przychodzącego 
coś naprawić.
To maniakalne zbieractwo rogów zaczęło się już parę miesięcy te; mu, kiedy 
Claire „uwolniła" parę 
łosich rogów z wyprzedaży garażowej w sąsiedztwie. Kilka dni później 
poinformowała Daga i mnie, że 
odprawiła małe nabożeństwo, które pozwoli duszom tego umęczonego, zaszczutego na 
śmierć zwierzęcia 
znaleźć wieczny odpoczynek w niebie. Nie chciała tylko powiedzieć, co to było za 
nabożeństwo.
NIESTRAWNOŚĆ ARCHITEKTONICZNA: Niemal obsesyjna potrzeba mieszkania w otoczeniu 
modnym architektonicznie. Do najczęściej spotykanych fetyszów należą czarno-
biate zdjęcia 
(najchętniej Dianę Arbus) w ramkach; proste, sosnowe meble; sprzęt 
elektroniczny, taki jak te-
lewizory, wieże hi-fi, telefony, wszystko w kolorze czarny mat; nastrojowe, 
niskowatowe oświe-
tlenie; lampa, fotel lub stół nawiązujące do lat pięćdziesiątych; cięte kwiaty 0
	skomplikowanych 
nazwach.
MINIMALIZM JAPOŃSKI: Najczęściej spotykana estetyka wystroju wnętrz 
zamieszkanych 
przez pozbawionych korzeni stałej pracy młodych ludzi.
Wkrótce to uwalnianie przerodziło się w prawdziwą obsesję. Teraz Claire uwalnia 
rogi masowo; daje 
ogłoszenia do Desert Sun: „Miejscowa artystka poszukuje rogów do instalacji. 
Tel. 323..." W dzie-
więciu na dziesięć przypadkach zgłasza się Verna, kobieta w papilotach żująca 
gumę nikotynową, która 
mówi Claire: „Ty mi nie wyglądasz na hipiskę, kochanie. Wszystko jedno, ten 
skurwiel się wyprowadził, 
więc bierz to świństwo".
*****
- No, Dag - pytam, sięgając do przyniesionej przez niego papierowej torby. - To 
co mi przywiozłeś?
-	Proszę nie dotykać towaru! - warczy Dag i szybko dodaje: Cierpliwości. - 
Potem sięga do torby 
i wręcza mi coś tak szybko, że nie zdążyłem zobaczyć, co to jest. - Un cadeau 
pour toi.
To zwinięty w kłębek, staroświecki pas z koralików, które układają się w napis 
WIELKI KANION.
-	Dag! Super! To chyba z lat czterdziestych?
	-Wiedziałem, że ci się spodoba. A teraz coś dla mademoiselle...- Dag 
obraca się na pięcie i wręcza 
Claire to coś: słoik po majonezie, bez naklejki, napełniony jakąś zieloną 
substancją. - To zapewne najbar-
dziej czarodziejski przedmiot z mojej kolekcji.
	-Mille tendresses, Dag - mówi Claire, przypatrując się temu czemuś, co 
wygląda jak oliwkowe krysz-
tałki kawy rozpuszczalnej. – Ale co to jest? Zielony piasek? - Pokazuje mi 
słoik, potem lekko nim potrząsa. - 
Jestem doprawdy zaintrygowana. Czy to zielony kamień?
	-Jaki tam kamień.
Po kręgosłupie zatańczył mi dreszcz zgrozy.
	-Dag, to chyba nie jest z Nowego Meksyku?
	-Zgadłeś, Andy. Czyli wiesz już, co to jest?
	-Podejrzewam.
	-Ty sprytny kocurze, ty.
	-Przestańcie strugać twardzieli, tylko gadajcie, co to jest - domaga się 
Claire. - Policzki mnie już 
rozbolały od tego uśmiechania.
Proszę Claire, żeby pokazała mi na chwilę swój prezent, więc wręcza mi słoik, 
ale wyrywa mi go Dag. 
Koktajl zaczyna chyba wreszcie działać.
	-Ale tak naprawdę to nie jest promieniotwórcze? - pytam.
	-Promieniotwórcze?! - wrzeszczy Claire. Jej krzyk przestraszył Daga, który 
upuszcza słoik. Słoik 
rozbija się na podłodze. W jednej chwili niezliczone paciorki z zielonego szkła 
rozlatują się na wszystkie 
strony jak rój rozwścieczonych szerszeni, stukają po podłodze, turlają się w jej 
szpary, wpadają w obicie 
kanapy, w ziemię w doniczkę z fikusem... Są wszędzie.
	-Dag, co to za świństwo? Sprzątaj to teraz! Zabierz to z mojego domu!
	-To trynityt - bełkocze Dag, bardziej załamany niż przestraszony. - Z 
Alamogordo, tam, gdzie zro-
bili pierwszą próbę jądrową. Temperatura wzrosła wtedy tak, że piasek stopił się 
w nieznaną dotąd sub-
stancję. Kupiłem to w sklepie z ozdobami dla pań.
	-O Boże. To pluton! Przyniosłeś mi do domu pluton! Ty głupolu! Przecież tu 
jest teraz jak na skła-
dowisku odpadów radioaktywnych. - Wzięła głęboki oddech. - Nie mogę tu już 
mieszkać! Muszę się 
przeprowadzić! Mój śliczny domek... Teraz mieszkam wśród odpadów 
radioaktywnych... - Claire zaczyna 
podrygiwać jak w tańcu, poczerwieniała na twarzy z histerii, ale nie próbuje już 
wzbudzić wyrzutów sumie-
nia u coraz bardziej odpływającego w niebyt Daga. Jak głupi usiłuję przemówić 
jej do rozsądku:
	-Daj spokój, Claire. Ten wybuch był prawie pięćdziesiąt lat temu. Teraz to 
już niegroźne...
	-Jak takie dla ciebie niegroźne, to możesz mi to wszystko wynieść na 
śmietnik, mądralo. Przecież 
sam nie wierzysz, że to niegroźne, no nie? Ty ofiaro, ty ptasi móżdżku - i ty 
wierzysz władzy? Przecież to 
może zabić jeszcze przez następne cztery i pół miliarda lat!
Dag bełkocze coś z kanapy, prawie już śpi.
	-Przesadzasz, Claire. Tym paciorkom upłynął już połowiczny czas rozpadu. 
Są czyste.
	-Nie odzywaj się do mnie, ty monstrualny oszuście, póki nie zdezaktywujesz 
mi domu. Do tego 
czasu przeprowadzam się do Andy'ego. Dobranoc.
Wypruwa przez drzwi jak lokomotywa. Dag jest już prawie w śpiączce; teraz będzie 
miał bladozielo-
ne koszmary. Claire może koszmary nie dręczą, ale jeżeli kiedykolwiek zdecyduje 
się wrócić do tego 
domku, nigdy już nie zaśnie tu tak całkiem spokojnym snem.
*****
Jutro przyjeżdża do Claire Tobias. Zbliża się Boże Narodzenie, a co za tym idzie 
moja wizyta u rodziny w 
Portland. Dlaczego nie mogę odkomplikować sobie życia?
Nie zjadaj się
Co za dzień! Dag cią-gle jeszcze śpi ni kanapie Claire, nieświa-domy, jak wysoko 
znalazł się na jej 
czar-nej. liście. Tymczasem Claire siedzi umnie w łazience, robi się na bóstwo i 
filo-zofuje na głos w 
gorących oparach Gi-venchy, otoczona całym stoiskiem ko-smetyków i akcesoriów, 
po które wysłała 
mnie do swojego domku, przypominającego teraz puste jajo wielkanocne: ^„Andy, 
każdy ma w życiu 
fascynującą, nieznajomą osobę, kogoś, kto posiada nad nim niewyjaśnioną władzę. 
Może nim być chłopak 
w krótkich, obciętych nad kolanami dżinsach, który strzyże ci trawnik, albo 
kobieta pachnąca White 
Shoulders, która podbija ci kartę w bibliotece - i jeśli ktoś taki zostawiłby 
wiadomość w automatycznej 
sekretarce: «Rzuć wszystko. Kocham cię. Wyjedźmy na Florydę», poszłoby się za 
tym kimś bez namysłu, 
^pia ciebie tym kimś jest ta kasjerka od Jensena, ta blondynka, no nie? Sam mi 
mówiłeś. Dla Daga to pew-
nie Elvissa (EMssa to przyjaciółka Claire) - a dla mnie, niestety - wychodzi z 
łazienki, przechylając na 
bok głowę, bo zakłada kolczyk - tym kimś jest Tobias. Życie jest takie 
niesprawiedliwe, Andy. Serio". 
^Tobias to taki nowojorczyk, fatalna obsesja Claire; przyjeżdża dziś rano z 
lotniska w Los Angeles. Jest 
w naszym wieku i podobnie jak jej brat, Allan, zachowuje się jak typowy produkt 
prywatnego 
szkolnictwa. Pochodzi z jakiegoś getta dla białych na wschodnim wybrzeżu: New 
Rochelle? Shaker 
Heights?
Westmount? Lakę Forest? Zresztą, czy to ważne? Ma taką jakąś bankowo-forsiastą 
pracę, że kiedy 
mówi ci na imprezie, co robi, zaraz o tym zapominasz. Przemawia stylem twardych 
biznesmenów i nie 
widzi nic głupiego ani wstydliwego w uczęszczaniu do „specjalistycznych" 
restauracji o sztucznych, do-
pełniaczowych nazwach, jak „U McTuckeya" albo „U 0'Dooligana". Zna się na 
wszelkich niuansach 
obuwia z kutasikami („Andy, nigdy nie założyłbym twoich butów, są za bardzo na 
luzie, bo mają szew 
jak w mokasynach").
Nic więc dziwnego, że stara się za wszelką cenę panować nad otoczeniem i uważa 
się za dobrze poin-
formowanego. Lubi żartować o brukowaniu Alaski i zrzuceniu bomby atomowej na 
Iran. Uznaje tylko 
jedną lojalność: względem Bank of America. Wyzbył się paru ważnych cech 
człowieczeństwa. Jest paskud-
ny.
Ale Tobias jest też przystojny taką klownowską urodą, której obaj z Dagiem mu 
zazdrościmy. Mógłby 
stanąć na rogu ulicy w centrum miasta o północy i zaraz zrobiłby się korek - a 
to zbyt przygnębiające dla 
takich zwykłych facetów, jak my. „Gdyby tylko zechciał, nie musiałby 
przepracować ani jednego dnia w 
życiu", mawia Dag. „To nie fair". Jest w Tobiasie coś takiego, co każe ludziom 
myśleć, że życie nie jest fair.
CHLEBA I OBWODÓW: Właściwa erze elektroniki tendencja, by traktować tradycyjne 
uprawianie 
polityki jako coś niemodnego - nieważnego i bezużytecznego, a w wielu 
przypadkach niebez-
piecznego, dla współczesnego społeczeństwa i jego problemów.
IMPOTENCJA WYBORCZA: Z góry skazana na niepowodzenie próba wyrażenia krytyki pod 
adre-
sem istniejącego ustroju politycznego przez powstrzymanie się od udziału w 
wyborach.
Claire i Tobias poznali się parę miesięcy temu w mieszkaniu Brandona w West 
Holywood. Wybierali 
się całą trójką na koncert Wall of Yoodoo, ale Tobias i Claire już tam nie 
dotarli. Dotarli za to do ka-
wiarni Java, gdzie przez pół nocy Tobias gadał, a Claire gapiła się na niego jak 
cielę na malowane wrota. 
Potem Tobias kazał wynosić się Brandonowi z jego własnego mieszkania. „Nie 
słyszałam ani słowa z tego, 
co mówił Tobias", zwierzyła się Claire. „Nie wiem, może czytał menu. Od tyłu. 
Ale profil ma zabójczy, 
mówię wam".
Tamtą noc spędzili razem. Rano Tobias wbiegł tanecznym krokiem do sypialni, 
niosąc sto róż na dłu-
gich łodygach, i obudził Claire, rzucając nimi w nią delikatnie jedna po 
drugiej. Kiedy już się dobudziła, 
spadła na nią istna Niagara płatków i łodyg. Kiedy Claire nam to opowiedziała, 
nawet my musieliśmy przy-
znać, że był tyfzytgo strony wspaniały gest
- To musiała być najbardziej romantyczna chwila w moim życiu - powiedziała 
Claire. - No, bo czy 
można umrzeć od róż? Od roz- koszy? Mniejsza z tym. Jeszcze tego samego 
przedpołudnia jechaliśmy 
samochodem na targ w Fairfax, żeby zjeść brunch i rozwiązać krzyżówkę w „Los 
Angeles Times" wśród 
gołębi i turystów, pod gołym niebem. I wtedy na La Cienega Boulevard zobaczyłam 
wielki szyld z dykty z 
wymalowanym sprayem napisem 100 róż tylko 9.95$, i serce poszło mi gdzieś na dno 
jak zwłoki, owinięte w 
stal i wrzucone w Hudson. Tobias aż się skulił na siedzeniu. A potem stało się 
coś gorszego. Akurat było 
czerwone światło. Ja patrzę, a ten facet z budki podchodzi do samochodu i mówi 
coś takiego: „Pan To-
bias! Mój najlepszy klient! A więc to jest ta szczęściara, która ciągle dostaje 
tyle kwiatów!" Jak się domy-
ślacie, brunch nie był potem zbyt udany.
Okej, okej, jestem tu trochę jednostronny. Tylko że to wielka przyjemność 
wieszać psy na Tobiasie. I 
w dodatku tak łatwo mi to przychodzi. Jest dla mnie uosobieniem wszystkich ludzi 
mojego pokolenia, któ-
rzy zużyli wszystko, co w nich dobre, żeby się dorobić; którzy, jak by to 
powiedzieć, marnują swój głos w 
wyborach, by osiągnąć krótkowzroczne cele. I którzy z radością usadowili się na 
tłustych posadkach - w 
marketingu, nieruchomościach, ubezpieczeniach i maklerstwie. A to ich 
samozadowolenie! Uważają się za 
orły budujące potężne gniazda z konarów dębu i sitowia, gdy tymczasem bardziej 
przypominają nasze kali-
fornijskie orły, które budują swoje gniazda ze strzępów porzuconych części 
samochodowych, wyglądają-
cych jak zwiędła sałata z kanapki - z przerdzewiałych odbytnic tłumików i 
przepuklinowych pasków kli-
nowych - z drogowych śmieci, pętających się po pasie zieleni między jezdniami 
autostrady do Santa Moni-
ca: plastikowych krzeseł ogrodowych, styropianowych pokryw pudeł chłodniczych i 
połamanych nart - 
taniego, ordynarnego, toksycznego chłamu - które albo rozkładają się w ciągu 
paru minut, albo pozostaną 
w niezmiennym stanie aż do czasu, gdy nasza galaktyka zmieni się w supernową.
O, ja wcale nie nienawidzę Tobiasa. Słysząc zajeżdżający przed dom jego 
samochód, uświadamiam so-
bie, że widzę w nim to, czym sam mogłem się stać, coś, w co każde z nas może się 
zmienić, jeśli nie bę-
dzie uważać. Coś bezbarwnego, pewnego siebie, sprzedającego po wielokroć własną 
maskę, coś tak prze-
pełnionego wściekłością i pogardą dla ludzkości, takim głodem, że może się 
wykarmić już tylko własnym 
mięsem. Jest jak pasażer samolotu pełnego chorych ludzi, który rozbija się 
wysoko w górach - ci, któ-
rzy przeżyli katastrofę, nie dowierzają jakości cudzych organów, więc jedzą 
własne ręce.
-	Andy, mój maleńki! - drze się Tobias sztucznie serdecznym głosem, 
strzelając siatkowymi drzwiami 
mojego domku, zastawszy u Claire tylko bezładną kupę Daga. Krzywię się, udaję 
nagły przypływ zain-
teresowania tygodniowym programem telewizji i mamroczę pod nosem jakieś 
powitanie. Zauważa 
gazetę:
-	Co to, siedzimy na dupie? Myślałem, że to ty jesteś tu intelektualistą.
-	Ciekawe, że to ty zacząłeś mówić o dupie...
-	Co takiego? - wrzeszczy jak ktoś z włączonym na pełny regulator walkmanem, 
gdy spytać go na ulicy 
o drogę. Tobias właściwie nie zwraca uwagi na przedmioty niepozostające w 
całości w jego sferze.
-	Nic, nic. Claire jest w łazience - dodaję, wskazując ręką dokładnie w 
chwili, gdy zza drzwi pojawia 
się Claire, rozgadana, wpinająca we włosy prawie dziecinną spinkę.
-	Tobias! - mówi, podbiegając po całuska. Ale Tobias nie wie, co myśleć o 
tym jej zadomowieniu się u 
mnie i odmawia jej całuska.
-	Bardzo przepraszam - mówi. - Zdaje się, że jestem tu jak piąte koło u 
wozu.
ARMANIZM: Od Giorgia Armaniego: obsesyjne naśladownictwo naturalnego i (przede 
wszystkim) 
opanowanego etosu włoskiej mody. Podobnie jak minimalizm japoński, armanizm jest 
konsekwen-
cją głębokiej potrzeby porządku.
NIEELASTYCZNOŚĆ: Uświadomienie sobie, że było się lepszym człowiekiem, mając 
mniej pienię-
dzy.
Oboje z Claire wywracamy oczami, że Tobias traktuje życie jako niezbyt zabawną 
klasyczną komedię 
francuską, skierowaną wyłącznie przeciwko niemu. Claire staje na palcach i 
całuje go i tak. (Oczywiście jest 
też wysoki).
	-Dag rozsypał mi wczoraj pluton po domu. Razem z Andym mają to dzisiaj 
sprzątnąć, a do tego 
czasu koczuję tu.na kanapie. To znaczy, jak tylko Dag skończy detoks. Bo wczoraj 
odleciał na mojej kana-
pie. Zeszły tydzień spędził w Nowym Meksyku.
	-Po nim można się tego spodziewać. A co, robił bombę?
	-To nie był pluton, tylko trynityt. To niegroźne - dodaję.Tobias puszcza 
moją uwagę mimo uszu.
	-A w ogóle, co on robił u ciebie?
-	Tobias, co to ja jestem, twoja, jałówka"! Przecież to mój kumpel. I Andy 
też. Przecież ja tu mieszkam. 
Zapomniałeś?
Tobias chwyta ją za nadgarstek - chyba się rozchmurzył.
-	No, moja pani, chyba będę musiał przyłożyć ci parę razy w dupę.
Przyciąga jej krocze do swego. Jestem tak zażenowany, że nie potrafię wykrztusić 
ani słowa. Czy ludzie 
naprawdę tak mówią do siebie?
-	No, Andy, patrz, chyba zaczyna ją brać. Jak myślisz - zapłodnić ją?
W tej sytuacji twarz Claire wskazuje, że retorykę i dialektykę feministyczną ma 
dobrze opanowaną, ale 
nie jest już w stanie znaleźć odpowiedniego cytatu. Jest jeszcze gorzej, bo 
nawet zachichotała, zdając sobie 
sprawę w tej samej chwili, że chichot ten zostanie kiedyś użyty przeciwko niej w 
bardziej racjonalnych, 
mniej hormonalnych okolicznościach.
Tobias ciągnie Claire do drzwi.
- Proponuję, żebyśmy przeszli się na chwilę do domu Daga. Andy, kochanie... 
Powiedz swojemu kum-
plowi, jeśli zdecyduje się wstać, żeby nam nie przeszkadzał przez najbliższe 
kilka godzin. Ciao.
Ponowne trzaśniecie drzwi. Pary śpieszące kopulować rzadko tracą czas na 
grzeczne pożegnania.
Zjadaj rodziców
Elektroluksujemypluton z podłogi salonu Claire. Pluton -nasze nowe cool 
określenie na te śmiesz-
ne, być może jednak promieniotwórcze pa-ciorki trynitytu. U„Dają w dupę, 
skurwysy-ny", bluzga Dag, grze-
biąc szczotką odku-rzacza w trudnym sęku w podłodze. Dagjest już w dobrym 
nastroju i znacznie 
bardziej sobą po dwunastu godzinach snu, po prysznicu, po grejpfrucie z drzewka 
pana MacArthura - 
drzewka, które w zeszłym tygodniu pomogliśmy mu ozdobić niebieskimi, choinkowymi 
lampkami - oraz 
po tajnym lekarstwie na kaca Dagmara Bellinghausena (cztery paracetamole z 
letnią zupą Campbella - 
koniecznie rosół z makaronem gwiazdki). „Te kulki są jak jadowite pszczoły, tak 
się wszędzie wciskają". 
^}Całe przedpołudnie spędziłem przy telefonie, ustalając szczegóły - i 
zamartwiając się każdym drobia-
zgiem - mojego bożonarodzeniowego wyjazdu do rodziny w Portland, wyjazdu, który, 
według i Claire, 
i Daga, już zdążył zrobić ze mnie chorobliwego nudziarza. „Nie bądź taki nie w 
sosie. Czym się 
martwisz? A co ja mam powiedzieć? Przecież właśnie przeze mnie w czyimś 
mieszkaniu nie da się teraz 
mieszkać przez najbliższe cztery i pó! miliarda lat. Wyobraź sobie, jakiej muszę 
mieć wyrzuty sumienia". 
Dag zresztą zachował się całkiem poprawnie w sprawie plutonu, ale coś za coś: 
teraz musi udawać, że nie 
ma nic przeciwko temu, że Claire kopuluje z Tobiasem w jego własnej sypialni, 
brudząc mu 
prześcieradło (Tobiasz chwali się, że nie używa prezerwatyw), burząc 
alfabetyczny porządek kaset i 
plądrując przetwory cytrusowe w Kelvinatorze. Mimo to nie może zejść z tematu 
Tobiasa: „Nie ufam mu. 
Co on knuje?"
	-Knuje?
	-Andrew, weźże się obudź. Taki facet mógłby mieć każdą głupią blondynkę w 
Kalifornii. To jego styl. 
Ale on wybiera Claire, która, choć obaj ją uwielbiamy, choć świetnie się ubiera, 
i, choć to tylko dobrze o 
niej świadczy, jest jednak dla takiego Tobiasa nie takim znowu świetnym towarem. 
No bo, Andy, prze-
cież ona umie czytać. Wiesz, o co mi chodzi.
	-Chyba wiem.
	-To nie jest dobry człowiek, Andrew, a tłukł się przez góry, żeby się z 
nią spotkać. I bardzo cię proszę, 
nie mów mi, że może to miłość.
	-Może jest w nim coś, czego nie widzimy. Może powinniśmy w niego wierzyć. 
Dać mu listę lektur, 
żeby stał się lepszym...
Lodowate spojrzenie.
-	Nie sądzę, Andrew. Dla niego jest już za późno. W jego przypadku można 
tylko wybrać mniejsze 
zło. Ej, pomóż mi przesunąć ten stół.
Odsuwamy meble, odkrywając nowe kolonie plutonu. Rytm dezaktywacji trwa: miotła, 
szmata, zmiot-
ka. Szuru-buru.
Pytam Daga, czy w te Święta wybiera się do Toronto, do rodziców (z którymi dawno 
się pokłócił).
-	Daj mi spokój. Twój wesoły przyjaciel zrobi sobie w tym roku kaktusowe 
święta. Patrz - dodaje, 
zmieniając temat. - Ale tu kurzu!
Zmieniam temat.
-	Moja mama tak naprawdę to chyba nie rozumie, na czym polega ekologia i 
recykling - zaczynam 
opowiadać Dagowi. - Dwa lata temu, po przyjęciu na Święto Dziękczynienia, pchała 
wszystkie resztki 
ze stołu do wielkiego, niebiodegradowalnego worka. Zwróciłem jej uwagę, że ten 
worek nie jest biodegrado-
walny i że może lepiej użyć biodegradowalnego, skoro i tak ma je na półce. Ona 
na to: „Masz rację! 
Zupełnie o nich zapomniałam!", i łapie dobry worek. Po czym pakuje wszystko, i 
resztki, i zły worek, do 
tego dobrego. Była taka dumna z siebie, że nie miałem serca jej powiedzieć, że 
to nie tak. Louise Palmer, 
zbawczyni naszej planety.
Opadam na chłodną, miękką kanapę. Dag sprząta dalej.
-	Żałuj, że nie widziałeś, jak mieszkają. To jakby muzeum sprzed piętnastu 
łat, tak nic się tam nie 
zmienia, tak boją się przyszłości: Nigdy nie miałeś ochoty podpalić domu 
rodziców, po to tylko, żeby ich 
z tego wyrwać? Żeby coś im się w życiu wreszcie zmieniło? Starzy Claire 
przynajmniej rozwodzą się od 
czasu do czasu, więc coś się dzieje. A dom moich przypomina te starzejące się 
europejskie mia-
sta jak Bonn, Antwerpia, Wiedeń czy Zurych, gdzie nie ma już młodych ludzi i 
gdzie wszystko przypomina 
luksusową poczekalnię.
MUZYCZNE DZIELENIE WŁOSA NA CZWORO: Dokonywanie patologicznie drobiazgowej 
klasyfikacji muzyki i muzyków: „Wiedeńskie Parowy to dobry przykład połączenia 
ska z urban 
white acid folkiem".
WSTĘPDOPSYCHOLOGIZM: Roztrząsanie, często bardzo drobiazgowe, wszelkich aspektów 
życia z zastosowaniem' niezrozumiałej do końca popularnej psychologii.
-Andy, może jestem ostatnią osobą, która powinna to powiedzieć, ale... No, 
przecież twoi starzy po pro-
stu się starzeją. Tak to bywa ze starymi. Odwala im, robią się nudni, nie są już 
tacy bystrzy.
-Ale to moi starzy, Dag. Wiem, jacy są. - Ale Dag ma zupełną rację, niestety, i 
to mnie zawstydza. Więc za 
to dobieram mu się do skóry: - Ciekawa uwaga, jak na kogoś, dla kogo cały sens 
życia zaczyna się i 
kończy w roku ślubu własnych rodziców, jak gdyby to był ostatni rok, kiedy 
wszystko było pewne i 
bezpieczne. Jak na kogoś, kto ubiera się jak sprzedawca z salonu General Motors 
w roku 1955. A 
zauważyłeś kiedyś, że to, w czym mieszkasz, przypomina bardziej willę nowożeńców 
z Pipidówy z czasów 
Eisenhowera niż dom dekadencko-egzystencjalnego pozera?
-Skończyłeś?
-Jeszcze nie. Masz nowoczesne meble z Danii, używasz czarnego telefonu z tarczą, 
najwyższym autoryte-
tem jest dla ciebie Encyclopedia Britannica. Przyszłości boisz się tak samo jak 
moi starzy.
Milczenie.
-Może masz rację, Andy, a może po prostu denerwujesz się, bo jedziesz do domu na 
święta...
-Nie bądź taki dociekliwy. To żenujące.
-Proszę bardzo. Ale ne drzyj się pas na moi, co? Mam swoje własne demony i 
wolałbym, żebyś mi ich nie 
trywializował swoimi wstępdopsychologizmami. W ogóle za bardzo analizujemy 
życie. To nas kiedyś 
zgubi. Miałem ci zaproponować, żebyś skorzystał z doświadczeń Matthew, mojego 
brata, tego, co pisze 
dżingle. Kiedy dzwoni albo faksuje do agenta, zawsze targują się, który zje faks 
– to znaczy, który z nich 
wpisze go sobie w koszta. No więc proponuję, żebyś to samo zrobił ze swoimi 
starymi. Zjedz ich. Zaakcep-
tuj ich jako tych, dzięki którym przyszedłeś na świat, i żyj dalej własnym 
życiem. Wpisz ich sobie w koszta. 
Twoi starzy przynajmniej rozmawiają o Wielkich Sprawach. Kiedy ja usiłuję 
rozmawiać z moimi o tym, co 
dla mnie coś znaczy, na przykład o energii atomowej, czuję się, jakbym 
przemawiał do nich po braty-
sławsku. Słuchają mnie z pobłażaniem, ile wypada, a kiedy już nie mam siły 
mówić, pytają mnie, po co 
zagrzebałem się na takim odludziu i co słychać w moim życiu uczuciowym. Starym 
wystarczy najdrobniej-
sze zwierzenie, a natychmiast użyją go jako łomu, żeby otworzyć cię na siłę i 
poustawiać ci życie bez per-
spektyw. Czasem chciałbym ich zagazować. Chciałbym im powiedzieć, że zazdroszczę 
im tego czystego, nie 
bezprzyszłościowego wychowania. I zadusić ich za to, że beztrosko przekazali nam 
świat, jak jakieś zasra-
ne gacie.
Kupowane przeżycia się nie liczą
Przypatrz się - mó-wi Dag parę godzin później, zjeżdżając sa-mochodem na pobocze 
i wskazując tu-
tejszy zakład dla niewidomych. Z początku nie widzę nic dziwnego, ale 
potemuświadamiam sobie, że ten 
budynek w sty-lu Desert Modernę otaczają olbrzymiekaktusy o kolcach jak zęby 
piranii, śliczne, i lecz 
groźne jak brzytwy. W myśli od razu widzę tłuste dzieci z komiksów, pękające jak 
gotowane parówki w ze-
tknięciu się z tym świństwem. fNa dworze jest gorąco. Wracamy z Palm Desert, 
dokąd pojechaliśmy poży-
czyć cykliniarkę. W drodze powrotnej przejechaliśmy (powoli) wzdłuż szpitala 
imienia Betty Ford, a potem 
obok zakładu imienia Eisenhowera, tam, gdzie skonał pan Liberace. f „Czekaj no; 
muszę wziąć sobie parę 
takich kolców do mojej kolekcji czarodziejskich przedmiotów". Dag wyciąga obcęgi 
i zamykaną, plastikową 
torebkę z rozwalonego schowka w samochodzie, przewiązanego sznurem, bo już się 
nie zamyka. Potem Dag 
rzuca się na drugą stronę piekielnie ruchliwej Ramon Road. Dwie godziny później 
słońce jest już wysoko, a 
cykliniarka leży wyczerpana na drewnianej podłodze Claire. Dag. Tobiasz i ja 
wylegujemy się jak leniwi 
playboye w zdemilitaryzowanej strefie nad znajdującym się między naszymi 
chatkami basenem w kształcie 
nerki. W mojej kuchni Claire i jej przyjaciółka Elvissa tworzą damski klub, 
pijąc jedno małe cappuccino za 
drugim i pisząc kredą po czarnej ścianie. ^Między nami, trzema facetami nad 
basenem, trwa teraz zawie-
szenie broni. Trzeba Tobiasowi przyznać, że opowiadał dość zabawne historie ze 
swojego niedawnego po-
bytu w Europie – o papierze toaletowym w bloku wschodnim: szeleszczący i 
lśniący, jak ulotka K-Martu z 
„Los Angeles Times", i o „pielgrzymce" – do grobu Jima Morrisona na Pere 
Lachaise. „Trafiliśmy bez 
problemu, bo na grobach wszystkich tych francuskich poetów ludzie powypisywali 
sprayem «Tędy do 
Jimmy'ego». Było super".
Nieszczęsna Francjo...
*****
Elvissa to przyjaciółka Claire. Poznały się wiele miesięcy temu przy babsko-
jubilerskim stoisku Claire w 
I. Magnin. Niestety Elvissa tak naprawdę wcale nie nazywa się Ehdssa, tylko 
Catherine. „Elvissa" to mój 
wymysł, co zresztą przylgnęło do niej od samego początku (ku jej wielkiej 
radości), kiedy parę miesięcy 
temu Claire przyprowadziła ją do nas na obiad. Pseudonim ten zawdzięcza swej 
wielkiej, anatomicznie nie-
proporcjonalnej głowie, takiej, jakie mają te baby, które prezentują nagrody 
rzeczowe w teleturniejach. 
Głowa ta jest pokryta kruczoczarną, EWisoidalno-Barbiową fryzurą, obramowującą 
jej czaszkę niczym 
para pojedynczych cudzysłowów. I o ile nie jest może piękna per se, fascynuje, 
jak większość kobiet o wiel-
kich oczach. Poza tym, choć mieszka na pustyni, cerę ma jasną jak biały ser. I 
jest chuda jak chart wyści-
gowy. I z tego też powodu ciągle podejrzewa się ją o raka.
Choć Elvissa i Claire pochodzą z kompletnie rozłącznych środowisk, mają wiele 
wspólnego: obie są 
uparte, pełne zdrowej ciekawości, ale, i to jest najważniejsze, obie porzuciły 
swoje poprzednie życia
1	w imię przygody zabrały się za budowanie nowych. W tym bliźniaczym 
poszukiwaniu prawdy o sobie 
nie zawahały umieścić się na marginesie społeczeństwa, a to, jak sądzę, wymaga 
pewnej odwagi. I ko-
bietom trudniej się na to zdobyć, niż mężczyznom.
Kiedy rozmawia się z Elvissą, jest tak, jakby gadało się przez telefon z 
hałaśliwym dzieckiem z głębo-
kiego Południa – konkretnie z Tallahassee na Florydzie - ale z dzieckiem 
mówiącym z telefonu w Syd-
ney albo we Władywostoku. Każda jej odpowiedź spóźnia się, jak przy połączeniach 
przez satelitę, o ja-
kąś jedną dziesiątą sekundy, aż człowiek zaczyna się zastanawiać, czy wszystko 
jest w porządku z jego 
mózgiem - albo czy ktoś czegoś przed nim nie kryje.
Jeśli zaś chodzi o to, jak Elvissa zarabia na życie, żadne z nas nie jest tego 
pewne i żadne z nas nie jest pew-
ne, czy chce wiedzieć. Jest żywym potwierdzeniem teorii Claire, że każda osoba 
poniżej trzydziestki 
mieszkająca w miejscowości wypoczynkowej jest trochę podejrzana. Według mnie 
Elvissa ma do czynienia 
z nielegalnym hazardem, ale może też chodzić o seks: widziałem ją kiedyś, jak w 
jednoczęściowym ko-
stiumie kąpielowym a la księżniczka Stephanie (proszę o mój maillot) rozmawia 
poufale z jakimś ma-
fioso,, równocześnie przeliczając gruby plik banknotów przy basenie hotelu Ritz 
Carlton, tego na gra-
hamowych pagórkach nad Rancho Mirage. Potem twierdziła, że wcale jej tam nie 
było. Naciskana odpo-
wie, że sprzedaje nigdy niewidziane w sklepach szampony witaminowe, produkty z 
aloesu oraz plastikowe 
pudełka i naczynia formy Tupperware, na który to temat potrafi improwizować 
adhoc przekonywające 
przypowieści („ten pojemnik na jarzyny ocalił mi kiedyś życie").
Elvissa i Claire wychodzą z mojego domku. Claire, wpatrzona w jakiś punkt nad 
ziemią odległy od niej o 
długość ciała, sprawia wrażenie przygnębionej i równocześnie niespokojnej. Z 
kolei Elvissa jest w bardzo 
przyjemnym nastroju. Ma na sobie niedopasowany kostium kąpielowy a la lata 
trzydzieste, próba bycia 
cool i retro. Elvissa myśli o dzisiejszym popołudniu jako o „czasie, by czuć się 
młodzieżowo i robić 
młodzieżowe rzeczy z młodzieżą w moim wieku". Uważa nas za „młodych". A jednak 
już jej wybór 
kostiumu świadczy o jej daleko idącym wyobcowaniu z czasoprzestrzeni 
współczesnej burżuazji. Niektórzy 
ludzie nie muszą wcale silić się na oryginalność; lubię ją, ale czasem zupełnie 
nie wie, jak się zachować.
	-Patrzcie, gospodyni domowa z Las Vegas wraca z chemoterapii - szepcze 
Tobias do mnie i do Daga, 
niezgrabnie usiłując wkupić się w nasze zaufanie głupimi dowcipami.
	-Ja też cię kocham, Tobias - odpowiada Dag, po czym uśmiecha się do 
dziewczyn i mówi: - Cześć, 
maleństwa. Pogadałyście sobie?
Claire mruczy coś obojętnie, Elvissa uśmiecha się. Dag przyskakuje do niej, by 
ją pocałować. Claire 
opada na wypłowiały na słońcu żółty leżak. Nasze towarzystwo nad basenem 
zdecydowanie przywodzi na 
myśl rok 1949 - wyłamuje się tylko Tobias tymi swymi jaskrawozielonymi 
kąpielówkami.
	-Cześć, Andy - szepcze Elvissa, pochylając się do mojego policzka. Rzuca 
jeszcze przelotne „cześć" 
Tobiasowi, po czym na własnej macie rozpoczyna ciężką pracę pokrycia wszystkich 
porów swego ciała 
kremem PABA 29. Jej każdy ruch śledzi rozanielony wzrok Daga, zachowuje się jak 
przyjacielski psiak, 
którego właściciela nigdy nie ma w domu. Leżące po drugiej stronie Daga ciało 
Claire to istna szmaciana 
lalka smutku. Jakaś zła wiadomość, czy co?
	-Ładnie dzisiaj, co? - mówi Elvissa, właściwie nie wiadomo do kogo.
	-Aha. Czuję się jak szczur laboratoryjny, któremu znowu udało się 
przycisnąć dobrą dźwigienkę i 
dostać coś smacznego.
-	Przestań, Dag - odpowiada Elvissa. - Już mi jest nieswojo. Następna 
godzina mija nam na zwierzę-
cym milczeniu. Tobias, nie będąc już ze swymi europrzechwałkami w centrum uwagi, 
zaczyna być nie-
przyjemny. Siada, przeciąga się nieco, sprawdza, jak leżą jego kąpielówki i 
odgarnia łapą włosy z czoła.
-	No, Dagwood (zwraca się do Dagmara), coś mi się zdaje, że zaczynasz 
przybierać na wadze, odkąd wi-
działem cię ostatni raz, kiedy tamowałeś ruch na drodze swoim gratem.
Obaj z Dagiem leżymy na brzuchach, spoglądamy na siebie, krzywimy się i mówimy 
mu w stereo, żeby 
się czymś zajął. To zmusza Tobiasa, by przeniósł swą uwagę na Claire, ale ta 
leży z twarzą w macie i nie 
nadaje się do niczego. Zauważyliście, jak trudno rozdrażnić kogoś w depresji?
Tobias przenosi więc swój drapieżny wzrok na Eb/issę, która właśnie maluje sobie 
paznokcie różowym 
lakierem Honolulu Choo-Choo. Wzrok, którym ją mierzy, mówi bez ogródek, że uważa 
się za istotę wyż-
szego rzędu. Już widzę, jak ubrany w niebieski garnitur od angielskiego krawca z 
tym samym wyrazem twa-
rzy zniża się do kontaktów z motłochem w nowojorskiej kafeterii w porze 
obiadowej, gdzie każda kelnerka 
jest łatwą zdobyczą i podlega jego droit de seigneur.
-Co się gapisz, yuppiel
-Nie jestem yuppie.
-Akurat, nie jesteś.
-Jestem na to za młody i nie mam dość szmalu. Może wyglądam na yuppie, ale to 
tylko wygląd. Bo zanim 
dorwałem się do tanich działek i super zarobków, one jakoś... już się skończyły.
Sensacja! Tobias nie jest wystarczająco bogaty? To wyznanie wyrywa mnie z ciągu 
własnych myśli - 
zupełnie tak, jak urwanie sznurówki przy wiązaniu buta może przenieść człowieka 
na zupełnie inny 
poziom świadomości. Uświadamiam sobie, że mimo tej swojej maski Tobias też, tak 
jak my, jest shinj-
in rui - też należy do pokolenia X.
Oczywiście zaraz zorientował się, że znowu jest w centrum uwagi-
-	Szczerze mówiąc, udawanie yuppie jest dość męczące. Myślę czasem, żeby w 
ogóle dać sobie 
spokój, bo i tak nic z tego nie mam. I może nawet zapiszę się do cyganerii, jak 
ci troje. Może wprowa-
dzę się do kartonowego pudła na dachu budynku RCA, przestanę jeść białko, 
zatrudnię się jako ży-
wa przynęta do parku z aligatorami. A może nawet, kto wie, wyprowadzę się tu, na 
pustynię.
(Broń nas Boże).
-	Nie truj - kontratakuje Elvissa. - Już ja znam takich typków. Wy, yuppies, 
jesteście wszyscy tacy 
sami i mam was serdecznie dość. Pokaż oczy.
-Co?
-	Pokaż oczy.
NIEDOSZLI YUPPIE: Podgrupa pokolenia X wierząca w mit stylu życia yuppie. Jej 
członkowie 
zwykle toną w długach, nadużywają tej czy innej substancji, a po trzech drinkach 
najchętniej roz-
mawiają o apokalipsie.
Tobias pochyla się do Elvissy, która chwyta go dłonią za szczękę i pobiera dane 
z jego oczu.
	-No, dobra. Może rzeczywiście nie jesteś aż taki zły. Za parę minut może 
nawet opowiem ci coś spe-
cjalnego, przypomnij mi. Ale to zależy. Bo najpierw musisz odpowiedzieć mi na 
jedno pytanie: Kiedy już 
umrzesz, zostaniesz pochowany i będziesz się unosił tam, dokąd się idzie po 
śmierci, gdziekolwiek to jest, 
jakie będzie twoje najmilsze wspomnienie?
	-Jak to? O co ci chodzi?
	-Jaka jedna, konkretna chwila określa dla ciebie, co to znaczy żyć? Co 
weźmiesz stąd na wynosi
Cisza. Tobias nie rozumie, szczerze mówiąc, ja też nie za bardzo. Elvissa mówi 
dalej:
-	Ale nie liczą się te fałszywe, przeżycia yuppie, które kupuje się za 
pieniądze, jak spływ pontonem po 
górskiej rzece albo przejażdżki na słoniu w Tajlandii. Masz mi opisać jakieś 
drobne zdarzenie z twoje-
go życia, które dowodzi, że naprawdę żyjesz.
Tobias na razie nie ma nic do powiedzenia. Pewnie zrozumie to dopiero na 
przykładzie.
	-Ja mam - mówi Claire. Wszystkie oczy kierują się na nią.
	-Śnieg - mówi nam. - Śnieg.
Dobrze zapamiętaj Ziemię
- Śnieg - mówi Clairedokładnie w chwili, gdy z brązowej, jjedwabistej ziemi w 
sąsiednim ogro-
dzie |państwa MacArthurów wybucha w po-wietrze grad gołębi. MacArthurowie usi-
łują od tygodnia 
obsiać trawnik, ale go-łebie wprost przepadają za pysznymi nasionami trawy. A że 
są milutkie i w ogóle, 
trudno tak naprawdę się na nie złościć. Pani MacArthur (Irenę) co jakiś czas 
odpędza je bez większego 
przekonania, ale one odlatują tylko na dach domu, gdzie we własnym mniemaniu 
świetnie się chowają i z 
tej okazji odbywają tam bardzo ekscytujące, gołębie imprezy i zawsze będę 
pamiętać, kiedy pierwszy raz 
widziałam śnieg. Miałam dwanaście lat. Było to zaraz po tym pierwszym, 
najważniejszym rozwodzie. Przy-
jechałam do Nowego Jorku, żeby odwiedzić mamę. Stałam na wysepce ulicznej na 
Park Avenue. Przedtem 
nigdy nie wyjeżdżałam z Los Angeles. Nowy Jork całkiem mnie oszołomił. 
Przyglądałam się budynkowi 
Pan Am i zastanawiałam się nad podstawowym problemem Manhattanu". %,Czyli?..." 
pytam. %,Czyli nad 
nierównomiernym rozkładem ciężaru: wieżowce i windy; stal, kamień i beton. Tyle 
wyniesionej ku górze 
masy, że nawet siła ciężkości gdzieś się tam załamuje - taka okropna inwersja - 
taki program wymiany z 
niebem". (Uwielbiam, kiedy Claire zaczyna mówić takie niesamowite rzeczy). - 
Drżałam na myśl o tym 
wszystkim. Ale w pewnej chwili mój brat, Allan, pociągnął mnie za rękaw, bo 
zrobiło się zielone światło.
A kiedy odwróciłam głowę, żeby przejść na drugą stronę, rąbnęłam twarzą - bum! - 
z całej siły, w mój 
pierwszy w życiu płatek śniegu, który roztopił mi się w oku. Z początku nawet 
nie wiedziałam, co to jest, 
ale potem zobaczyłam ich całe miliony - białe i pachnące ozonem spadały w dół, 
jak gdyby aniołowie zrzu-
cali skórę. Nawet Allan się zatrzymał. Wszystkie samochody zaczęły na nas 
trąbić, ale dla nas czas stanął 
w miejscu. No właśnie - tak. Jeśli miałabym wziąć ze sobą tylko jedno 
wspomnienie, wzięłabym to. Do dzi-
siaj uważam, że prawe oko mam zaczarowane.
	-Genialne - mówi Ehdssa. Zwraca się do Tobiasa: - Kumasz teraz?
	-Daj mi jeszcze chwilę, niech się zastanowię.
	-Ja mam! - mówi dość entuzjastycznie Dag; podejrzewam, że chce się 
podlizać Elvissie. - To było 
w siedemdziesiątym czwartym w Kingston, w Ontario. - Zapala papierosa; czekamy. 
- Zajechaliśmy raz 
z tatą na stację benzynową. Dostałem zadanie napełnienia baku w samochodzie - 
galaxy 5000, niezła ga-
blota. Była to dla mnie wielka odpowiedzialność. Należałem do tych dzieci, które 
ciągle się przeziębią)ą i 
nie mogą się nauczyć takich rzeczy jak branie benzyny czy rozplątywanie żyłki u 
wędki. Zawsze udawało 
mi się wszystko spieprzyć, coś zepsuć, coś uśmiercić.
No więc tata wszedł do środka, żeby kupić mapę, a ja stałem przy samochodzie, 
czując się taki męski i 
okropnie dumny, że jeszcze nic się nie stało - że nie podpaliłem stacji na 
przykład - a tu bak już prawie 
pełny. No i tata wrócił dokładnie w chwili, kiedy dolewałem do końca, i wtedy 
właśnie wąż pompy kom-
pletnie oszalał i zaczął polewać wszystko dookoła. Nie wiem, jak do tego doszło, 
ale w jednej chwili ben-
zyna była wszędzie: na moich dżinsach, na adidasach, na tablicy rejestracyjnej, 
na betonie; wyglądała jak 
denaturat. Tata wszystko to widział, dlatego pomyślałem sobie, że teraz to mnie 
opieprzy. I zrobiłem się 
taki malutki. A tata uśmiechnął się i powiedział: „Ej, stary. Fantastycznie 
pachnie, co? Zamknij oczy i zacią-
gnij się. Super. Pachnie przyszłością". Więc zamknąłem oczy, jak kazał, i 
wziąłem głęboki wdech. W tej 
samej chwili zobaczyłem przez zamknięte powieki jasnopomarańczowe światło 
słońca, poczułem zapach 
benzyny, kolana ugięły się pode mną. Przeżyłem najwspanialszą chwilę w moim 
życiu, więc jeśli mnie o to 
pytasz (a wiele od tego zależy), niebo musi bardzo przypominać te parę sekund, 
wtedy. Tak zapamiętam 
Ziemię.
	-A benzyna była ołowiowa czy bezołowiowa? - pyta Tobias.
	-Ołowiowa - odpowiada Dag.
	-Genialnie.
	-Andy? - Elvissa patrzy na mnie. - A ty?
	-Wiem, jakie mam wspomnienie o Ziemi. Też związane z zapachem, z zapachem 
bekonu. To było w 
domu, niedziela rano, wszyscy siedzieliśmy przy śniadaniu, co samo w sobie było 
niesłychane, bo ja i cała 
szóstka rodzeństwa odziedziczyliśmy nienawiść mamy do porannego widoku-jedzenia. 
Zwykle zamiast 
śniadania po prostu spaliśmy dłużej.
W dodatku nie było nawet żadnej szczególnej okazji. Cała nasza dziewiątka 
spotkała się w kuchni cał-
kiem przypadkiem, a wszyscy żartowali i byli dla siebie mili; wyczytywaliśmy co 
głupsze teksty z gazety. By-
ło słonecznie; nikt nie dostał szału, nikt się nie wyzłośliwiał.
Bardzo dokładnie pamiętam, jak stoję przy kuchence i smażę kawał bekonu. Już 
wtedy wiedziałem, że 
naszej rodzinie nie przytrafi się więcej takich poranków - kiedy wszyscy są 
normalni i dobrzy dla siebie, i 
pewni, że lubimy się nawzajem bez żadnych zobowiązań - i że wkrótce (co się 
zresztą spełniło) wszystkim 
nam odbije i odejdziemy od siebie, tak jak z upływem czasu dzieje się z każdą 
rodziną.
Więc, bliski łez, słuchałem, jak inni żartują i podtykałem psu kawałki jajka; 
już w trakcie tego, co 
trwało, zaczynałem za tym tęsknić. Równocześnie w obie ręce kłuły mnie 
drobniutkie igiełki gorącego 
tłuszczu, ale nie krzyczałem. Dla mnie te ukłucia nie były ani mniej, ani 
bardziej przyjemne od 
uszczypnięć, którymi moje siostry usiłowały zawsze wydobyć ode mnie prawdę, 
którą z nich najbardziej 
kocham - i ja zabiorę ze sobą te drobne ukłucia i ten zapach bekonu; to będzie 
moje wspomnienie o 
Ziemi.
Tobias nie może wytrzymać. Jego ciało pochyla się w przód, jak dziecko w wózku w 
supermarkecie, się-
gające po ulubione, słodzone płatki:
	-Już wiem, jakie jest moje wspomnienie! Już wiem!
	-No, to nam powiedz - mówi Elvissa.
	-To było tak... (Diabli wiedzą, co wymyśli). Co roku, jeszcze w Tacoma 
Park (czyli w Waszyng-
tonie. Wiedziałem, że to będzie miasto na Wschodzie) montowaliśmy z tatą radio 
na krótkie fale, które mu 
zostało z lat pięćdziesiątych. O zachodzie słońca rozwieszaliśmy nad ogrodem 
drut, przyczepiając go do 
lipy, żeby robił za antenę. Próbowaliśmy wszystkich zakresów, a jeżeli w paśmie 
Van Allena nie było za 
dużo zakłóceń, słyszeliśmy wszystko: Johannesburg, Radio Moskwa, Japonię, coś z 
Pendżabu. Ale najlepiej 
słychać było stacje z Ameryki Południowej, te niesamowite, nawiedzone bolera i 
samby z koncertów w Ekwa-
dorze, Caracas czy Rio. Słychać było cicho - cicho, ale wyraźnie.
NOSTALGIA ULTRAKRÓTKOTERMINOWA: Tęsknota za bardzo niedawną przeszłością: „Boże, 
świat byt o tyle lepszy w zeszłym tygodniu".
Któregoś wieczora mama wyszła do nas z domu w różowej, letniej sukience, z 
dzbankiem lemoniady w rę-
ce. Tata porwał ją w ramiona i zaczęli tańczyć sambę; mama dalej trzymała ten 
dzbanek. Piszczała, ale bar-
dzo jej się to podobało. Pewnie odrobina niebezpieczeństwa - w tańcu dzbanek w 
każdej chwili mógł wy-
paść jej z dłoni jeszcze zwiększała tę przyjemność. A cykady cykały i huczał 
transformator na słupie wysokie-
go napięcia za garażami i nagle miałem moich odmłodniałych rodziców tylko dla 
siebie - ich i tę cichą, ale 
zupełnie niebiańską muzykę, płynącą gdzieś z daleka, wyraźną a nieuchwytną, 
płynącą gdzieś z nie-
znanych mi miejsc, gdzie panuje wieczne lato i gdzie piękni ludzie tańczą i 
tańczą, i dokąd nie można się do-
dzwonić, choćby nie wiem jak chcieć. I to jest ta moja Ziemia.
No no. Kto by pomyślał, że takiemu Tobiasowi mogą rodzić się w głowie takie 
myśli? Trzeba będzie do-
konać nowej oceny tego młodziana.
	-A teraz musisz mi opowiedzieć to, co obiecałaś - mówi Tobiasz do Elvissy, 
która na to jakby 
posmutniała; jakby musiała dotrzymać danego pochopnie słowa.
	-Pewnie. Pewnie, że opowiem - mówi. - Wiem od Claire, że czasem 
opowiadacie sobie różne historie, 
więc nie wyjdę na idiotkę. Ale nikomu nie wolno sobie robić jaj, okej?
	-No pewnie - mówię. - To nasza główna zasada.
Zmień kolor
Elvissa zaczyna: - Tobędzie opowiadanie, które nazywam „Ochłopcu, oczach i 
kolibrach". Więc ułóż-
ciesię wygodnie, to wam opowiem. Wszyst-ko zaczęło się tam, gdzie się wychowa-
łam, czyli w Tal-
lahassee. W sąsiednimdomu mieszkał taki Curtis, syn sąsiadów, jnajbliższy kumpel 
mojego brata, Matty-
'ego. Mama nazywała go Leniwy Curtis, bo on tak sobie wlókł się przez życie, 
niewiele mówił, tylko milcz-
kiem żuł kanapki z mortadelą tą swoją wielką szczeną i, jeśli tylko mu się 
chciało, wybijał w baseballu piłkę 
dalej, niż ktokolwiek. On był taki fantastycznie milczący. I tak mu wszystko 
wychodziło. Ja oczywiście po-
dziwiałam go jak wariatka od pierwszej chwili, kiedy nasza przyczepa zajechała 
pod nowy dom i zobaczy-
łam go leżącego na trawniku sąsiedniego domu i palącego papierosa, na który to 
widok moja mama mało 
nie zemdlała, bo Curtis miał wtedy może piętnaście lat. Bardzo szybko zaczęłam 
go małpować we wszyst-
kim. Nawet czesałam się tak jak on (to mi zresztą trochę zostało do dziś), 
nosiłam takie same niechlujne 
koszule, naśladowałam jego milkliwość i jego lamparci krok. Mój brat też. Razem, 
w trójkę, przeżyliśmy 
najlepsze lata swojego życia - nadal tak uważam - włócząc się po naszej 
dzielnicy, nigdy zresztą do końca 
niewybudowanej. Bawiliśmy się w wojnę w tych jednakowych domach, przejętych na 
własność przez palmy i 
drzewa mangrowe, i przez różne małe zwierzątka, które się tam zadomowiły: 
Nieśmiałe pancerniki, chowa-
jące się w liściach wewnątrz różowych wanien; wróble, wlatujące i wylatujące 
przez drzwi frontowe, otwarte 
tylko na gorące, białe, tropikalne niebo; okna pokryte dymnym mchem. Mama 
oczywiście umierała ze stra-
chu, że możemy się natknąć na aligatora, ale Leniwy Curtis oświadczył, że gdyby 
jakikolwiek aligator pró-
bował mnie tknąć, on sam rzuciłby się na niego. Oczywiście miałam wielką ochotę 
to zobaczyć.
W naszych zabawach w wojnę zawsze byłam siostrą Meyers. Musiałam opatrywać rany 
Curtisa, rany, 
które z biegiem czasu zaczęły podejrzanie koncentrować się wokół krocza i 
wymagać coraz bardziej 
skomplikowanego „leczenia". Naszym szpitalem polowym była rozpadająca się 
sypialnia w samym sercu 
Zapomnianej Dzielnicy. Matty'ego wysyłało się do domu po prowiant, czyli Rice 
Krispie Sąuares i Space 
Food Stix, a ja wykonywałam rytualistyczne zabiegi -jego własnego pomysłu - na 
kroczu Curtisa o nazwach 
również odzwierciedlających jego gusta czytelnicze: „Masaż batonu czekoladowego" 
lub „Nacieranie bło-
tem przez dziwkę z Hanoi". Curtis czytał wyłącznie „Soldier of Fortune", 
wymyślane przez niego nazwy 
nic mi nie mówiły - dopiero wiele lat później nieźle się uśmiałam.
Tam właśnie, w tym sennym, zabłoconym pokoju straciłam z Curtisem dziewictwo, 
ale odbyło się 
to z taką czułością, że nadal uważam się za szczęśliwszą od wielu kobiet, które 
opowiadały mi, jak to było 
pierwszy raz. Byłam niesamowicie przywiązana do Curtisa - tak, jak tylko może 
się przywiązać bardzo 
młoda żona. Więc kiedy jego rodzina przeprowadziła się do innego miasta, nie 
tknęłam jedzenia przez dwa 
tygodnie. On, oczywiście, nie napisał do mnie ani słowa, ale nawet się tego nie 
spodziewałam, to nie byłoby 
w jego stylu. I tak okropnie długo byłam zagubiona - bez niego. Ale życie jakoś 
toczyło się dalej.
Trzeba było jakichś czternastu lat, żeby Curtis stał się już tylko bezbolesnym 
wspomnieniem. Myśla-
łam o nim rzadko, i to tylko, gdy przypomniał mi go podobny zapach potu kogoś 
obcego w windzie albo 
widok podobnie zbudowanych facetów - najczęściej takich, którzy stoją przy 
zjazdach z autostrad z ręcz-
nie zrobionymi napisami na tekturze: „Podejmę się każdej pracy".
Aż tu parę miesięcy temu coś dziwnego przytrafiło mi się tu, w Palm Springs...
Byłam w Spa de Luxembourg. Czekałam na klientkę, której miałam tam zrobić pokaz 
różnych rzeczy z 
aloesu, więc miałam trochę wolnego czasu. Wylegiwałam się przy basenie, ciesząc 
się słońcem, na co lu-
dzie mieszkający w fajnym klimacie zwykle nie mają czasu. Przede mną siedział w 
leżaku jakiś facet, ale 
ponieważ przyszłam nad basen z drugiej strony, nie zwróciłam na niego uwagi, 
poza tym, że miał dobrze 
obcięte czarne włosy i super klatę. I jeszcze, że co jakiś czas rzucał głową w 
dół i w górę, a potem w bok, 
ale nie dlatego, że miał tik - tak jakby zauważał jakiś lepszy towar, a potem 
okazywało się, że ciągle się 
myli.
No i w pewnej chwili z hotelu wychodzi taka bogata baba, taka stuprocentowa 
Syhia (Elvissa nazywa 
Syhiami wszystkie bogate, dobrze ubrane i uczesane kobiety) i zasuwa jak kocica 
w tych malutkich panto-
felkach, w tej swojej sukience od Lagerfelda, prosto do tego faceta przede mną. 
Miauczy do niego coś, czego 
nie słyszę i wkłada mu złotą bransoletę na rękę, którą on podsuwa jej akurat z 
takim entuzjazmem, jakby 
miała zrobić mu w nią zastrzyk. Na koniec całuje go w dłoń, mówi: „Bądź gotowy 
na dziewiątą", i idzie 
sobie.
To mnie trochę zaciekawiło.
Więc bardzo cool podchodzę do baru - tego, za którym pracowałeś, Andy, zamawiam 
najelegantszy 
koktajl, w kolorze różowym, a potem sunę z powrotem na swoje miejsce i przy 
okazji ukradkiem rzucam 
okiem na tego faceta. I z miejsca umieram, bo był nim, oczywiście, Curtis.
Wydawał się wyższy, nie miał na sobie ani grama tłuszczu, cały był taki żylasty, 
bokserowaty, trochę 
jak te chłopaki, które chodzą na Hollywood Boulevard po odkażacz do igieł i 
zanim się ich zobaczy z bli-
ska, wyglądają jak turyści z Niemiec. Na całym ciele miał kupę długich, 
białawych blizn. I, Boże, ile razy 
musiał chodzić na tatuaż! Po wewnętrznej stronie lewego uda miał krucyfiks, po 
lewym ramieniu pędziła 
mu lokomotywa. Pod lokomotywą serce przebite strzałą; na drugim ramieniu bukiet 
gardenii. Od razu wi-
dać, że siadywał nie raz.
Powiedziałam: „Cześć, Curtis", on podniósł wzrok i powiedział: „A niech mnie! 
Przecież to Catherine 
Lee Meyers!" Nie miałam pojęcia, co powiedzieć. Odstawiłam drinka, siadłam obok 
niego na krześle, 
założywszy nogę na nogę, i trochę się kuląc, gapiłam się; w niego i robiło mi 
się coraz cieplej. Pochy-
lił się, pocałował mnie w policzek i powiedział: „Tęskniłem za tobą, laleczko. 
Myślałem, że zdechnę, a 
ciebie już nie zobaczę".
Kilka następnych minut było jak bezkształtna plama kompletnego szczęścia. Tylko 
że zaraz musiałam 
iść, bo już mnie wołała klientka. Curtis zdążył mi powiedzieć, po co przyjechał, 
ale szczegółów nie 
zrozumiałam - miał grać w jakimś filmie (oho!). Ale nawet kiedy ze mną 
rozmawiał, dalej tak samo rzucał 
głową to tu, to tam, jakby czegoś szukał. Zapytałam go, za czym się tak 
rozgląda, ale powiedział tylko: „Za 
kolibrami. Może opowiem ci więcej dziś wieczór". Podał mi swój adres (to był 
adres mieszkania, nie 
hotelu) i umówiliśmy się na kolację o wpół do dziewiątej. Nie mogłam przecież 
spytać go: „A co będzie z 
Sylvią?", choć wiedziałam, że z nią był umówiony na dziewiątą - nie chciałam 
wydać się wścibska.
No i w końcu zrobiło się wpół do dziewiątej, i nawet trochę później. To było 
wtedy, kiedy była ta burza 
- pamiętacie? Ledwo dotarłam pod ten adres, obrzydliwy blok z lat 
siedemdziesiątych aż za Racąuet Club 
Drive, tam gdzie zawsze tak wieje. Nie było prądu, więc latarnie też pozdychały. 
Mieszkanie, numer trzy-
dzieści ileś, było na trzecim piętrze, więc musiałam wejść na górę kompletnie 
ciemną klatką schodową, a 
kiedy wreszcie dowlokłam się pod drzwi i zapukałam, nikt nie otworzył. Byłam 
wściekła. Już miałam 
odejść, ale wrzasnęłam: „Zszedłeś na psy, Curtis", i dopiero wtedy otworzył, 
usłyszawszy mój głos.
Widać było, że już zdążył wypić. Przeprosił za to mieszkanie, to nie jego, tylko 
jednego kumpla, mo-
dela, imieniem Lenny. „Pisze się przez i na końcu", powiedział. „Wiesz, jacy są 
ci modele".
Curtis nie był już tym chłopakiem z Tallahassee sprzed lat.
W mieszkaniu prawie nie było mebli, a z powodu braku prądu również światła, poza 
świeczkami uro-
dzinowymi, które Curtis znalazł w szufladzie w kuchni. Zapalał je teraz jedną po 
drugiej, ale dalej było 
mroczno.
Zauważyłam po chwili, że ściany są wytapetowane czarno-białymi zdjęciami 
wydartymi z żurnali (wy-
dartymi, trzeba dodać, niezbyt starannie). W pokoju pachniało próbkami perfum. 
Na zdjęciach byli prze-
ważnie modele z obrażonymi minami, o obcych oczach i sylwetkach jak z „GQ", 
kokietujący nas ze 
wszystkich kątów pokoju.
Próbowałam udawać, że ich nie widzę, bo kiedy się skończy dwadzieścia pięć lat, 
przylepianie taśmą kle-
jącą zdjęć z czasopism do ściany zaczyna człowieka przerażać.
„Zdaje się, że my w końcu zawsze spotykamy się w spartańskich warunkach, co, 
Curtis?" - powiedzia-
łam, ale chyba nie pojął aluzji do naszego polowego szpitala miłości. Usiedliśmy 
na rozłożonych na pod-
łodze kocach koło harmonijkowych drzwi i patrzyliśmy na burzę za oknem. 
Strzeliłam sobie jedną whisky, 
żeby poczuć szmerek, ale więcej nie chciałam. Chciałam pamiętać wszystko.
No więc odbyliśmy długą, urywaną rozmowę ludzi nadganiających stracony czas. Jak 
to bywa przy bo-
lesnych wspomnieniach, uśmiechaliśmy się blado, ale ogólnie nastrój był dość 
oschły. Zdaje się, że oboje 
zastanawialiśmy się, czy nie popełniliśmy jakiegoś błędu. Curtis był pijany na 
smutno. Wyglądało, że lada 
chwila się rozpłacze.Potem ktoś załomotał w drzwi. Przyszła Syfoia.
- O kurwa, to Kate - szepnął. - Nic nie mów. Zmęczy się, to sobie pójdzie.
Kate, stojąca za drzwiami w tym okropnie ciemnym korytarzu, miała w sobie coś z 
siły żywiołu. Nie 
była to już ta potulna Syhia z popołudnia. Wyzywała Curtisa tak, że diabeł by 
się zawstydził; domagała się, 
żeby ją wpuścił, oskarżała go, że rżnie się ze wszystkim, co tylko się rusza i 
ma gruby portfel; zaraz potem 
uściśliła, że ze wszystkim, co ma portfel. Żądała zwrotu „talizmanów" i groziła, 
że naśle na niego któregoś 
z goryli swego męża, żeby urwał mu ten „jeden pozostały klejnot". Sąsiedzi, o 
ile nie umarli ze strachu, 
musieli się nieźle bawić.
Ale Curtis trzymał mnie mocno za rękę i siedział jak mysz pod miotłą. Kate w 
końcu rzeczywiście 
się zmęczyła, beknęła sobie i wreszcie bezszelestnie opuściła lokal. Po chwili 
usłyszeliśmy ryk silnika i 
pisk opon na alejce przed blokiem.
Czułam się niezręcznie, ale w odróżnieniu od sąsiadów ja mogłam zaspokoić swoją 
ciekawość. Jednak 
zanim zdążyłam zapytać, Curtis powiedział: „Nie pytaj. Pytaj mnie, o co chcesz, 
byle nie o to".
„Dobra", powiedziałam. „To pogadajmy o kolibrach", na co roześmiał się i 
odwrócił na bok. Ucieszyłam 
się, że choć trochę się odprężył. Potem zaczął ściągać spodnie, mówiąc: „Nic się 
nie bój, i tak nie będziesz 
ze mną chciała. Możesz mi wierzyć, laleczko". Kiedy już był nagi, rozchylił nogi 
i przyłożył dłonie do 
krocza, mówiąc: „Przyjrzyj się". Rzeczywiście, „klejnot" miał już tylko jeden.
„To się stało w..." - powiedział. Ja głupia zapomniałam, jaki kraj wymienił, 
chyba gdzieś w Ameryce 
Środkowej. Nazywał to „u służących".
Położył się na kocu z butelką whisky pod ręką i opowiedział mi, jak walczył tam 
za pieniądze, o dyscy-
plinie i braterstwie broni, o potajemnych wypłatach z rąk ludzi mówiących z 
włoskim akcentem. Powoli się 
uspokajał.
Przez jakiś czas opowiadał o swoich wyczynach, co w większości interesowało mnie 
akurat tak, jak ho-
kej w telewizji, ale dobrze się maskowałam. Potem zaczął coraz częściej 
wymieniać jedno imię: Ario. Ten 
Ario był jego najlepszym kumplem, może więcej - bo skąd mam wiedzieć, czym 
faceci stają się dla siebie na 
wojnie.
No więc któregoś dnia Curtis i Ario znaleźli się w strzelaninie, która stała się 
bardzo niebezpieczna i 
bardzo „nieciekawa". Musieli „zglebować" w maskowaniu, z wystawionymi ku 
nieprzyjacielowi karabi-
nami maszynowymi. Leżeli obok siebie i okropnie swędziały ich palce na spustach. 
Nagle jakiś koliber 
spróbował dziobnąć Aria w oczy. Ario odpędzał go, ale ptaszek zaraz powracał. 
Potem było ich już 
dwa, potem trzy. „O co im chodzi?", spytał Curtis. Ario wyjaśnił, że niektóre 
gatunki kolibrów lubią 
niebieski kolor i że rzucają się mu do oczu, bo chciałyby mieć coś niebieskiego 
na gniazdko.
Tu Curtis powiedział: „Zaraz, zaraz, ja też mam niebieskie oczy..." ale ruchy 
Aria, którymi opędzał 
się od ptaszków, przyciągnęły uwagę nieprzyjaciela. Zaatakowano ich i po chwili 
jedna kula weszła Curti-
sowi w krocze a druga Arlowi w serce, zabijając go na miejscu.
Nie wiem dokładnie, co było potem. Następnego dnia Curtis, mimo rany, wrócił na 
pobojowisko z innymi 
po trupy. Ale kiedy znaleźli ciało Aria, wszyscy byli wstrząśnięci - o ile może 
jeszcze być wstrząśnięty ktoś, 
kto regularnie zbiera trupy z pola walki - nie tyle ranami od kul (do tego byli 
przyzwyczajeni), ale straszli-
wym zbezczeszczeniem jego zwłok - niebieskie źrenice Aria zostały starannie 
wydłubane z białek oczu. 
Tubylcy klęli i żegnali się, ale Curtis zamknął Arlowi oczy i ucałował oba. On 
wiedział, że to kolibry, ale 
zachował to dla siebie.
Tego dnia uznano go za niezdolnego do dalszej walki; kiedy zapadła noc, wracał 
już samolotem do 
Stanów, otumaniony środkami przeciwbólowymi. Znalazł się w San Diego i tu jego 
życie stało się pustą 
kartą. Tu zaczęły dziać się te wszystkie rzeczy, o których nie chciał mi 
opowiedzieć.
„Więc to dlatego cały czas wyglądasz kolibrów", powiedziałam. Ale to jeszcze nie 
wszystko, bo kiedy 
tak leżał na podłodze, oświetlony smutną triadą trzech urodzinowych świeczek, 
oświetlających również 
byczka, patrzącego spode łba ze ściany, zaczął płakać. Czy raczej zanosić się 
płaczem. Nie płakał. Zanosił 
się płaczem. Ja mogłam tylko przytulić mu swój policzek do serca i słuchać - 
słuchać, jak bełkocze, że nie 
wie, co się stało z jego młodością, z jego wyobrażeniem o ludziach i o tym, jak 
być dobrym; że teraz zmienił 
się w lekko stukniętego robota. „A teraz nawet do pornosów się nie załapię przez 
ten wypadek, bo nikt mi 
dobrze nie zapłaci".
Przez chwilę tylko leżeliśmy tam i razem oddychali. Potem znowu zaczął mówić, 
ale jak koło ruletki, 
które już-już ma się zatrzymać. „Wiesz, laleczko", powiedział, „czasem człowiek 
bywa taki głupi, że wy-
płynie w morze za daleko i nie ma już siły wrócić. Wtedy ptaki zaczynają się z 
niego śmiać, kiedy już tylko 
unosisz się na wodzie. Przypominają ci ląd, do którego i tak już nigdy nie 
wrócisz. Ale któregoś dnia, nie 
wiem kiedy, jeden z tych kolibrów rzuci się do moich niebieskich oczu i 
wtedy..."
Ale nie powiedział mi, co wtedy będzie. Może chciał, ale zasnął. Musiała już być 
północ; zostało mi 
tylko patrzeć na to biedne, pokiereszowane ciało, oświetlone urodzinowymi 
świeczkami. Usiłowałam wy-
myślić, co mogłabym dla niego zrobić - cokolwiek. Tylko jedno przyszło mi do 
głowy: przytuliłam się 
do jego piersi, pocałowałam w czoło, trzymając się jego tatuaży z lokomotywą, 
gardeniami i sercem prze-
bitym strzałą, i próbowałam przelać mu w duszę wszystko, co miałam w swojej. 
Wyobrażałam sobie moją 
siłę moją duszę - jako biały promień lasera wstrzeli wuj ący moje serce w jego, 
jak te błyski światła w 
światłowodach, które mogą w jedną sekundę przepompować na księżyc zawartość 
miliona książek. Pro-
mień przerzynał się przez jego klatę jak laser przez stal. Curtis zrobi z tą tak 
bardzo brakującą mu siłą, co 
zechce, ale bardzo chciałam, żeby miał z czego ją czerpać. Życie bym za niego 
oddała, ale tamtej nocy mo-
głam mu oddać tylko to, co mi zostało z młodości. Nie żałowałam.
No więc gdzieś w środku nocy, już kiedy skończył się deszcz, a ja spałam, Curtis 
zniknął z mieszkania i o 
ile los znowu nas ze sobą nie zetknie, w co wątpię, to by już było dla nas na 
tyle. On gdzieś tam teraz jest i 
może właśnie w tej chwili dziobie go w gałkę oczną małe cacko o rubinowym 
gardziołku. A wiecie, co się 
z nim stanie, kiedy go w końcu udziobie? Tak coś czuję, że wtedy przetoczy sobie 
w głowie wagony za tą 
lokomotywą. I kiedy następnym razem ta czy inna Syfoia zapuka do drzwi, on 
podejdzie do nich i je otwo-
rzy. Tak coś czuję.
Żadne z nas nie jest w stanie wykrztusić ani słowa. To oczywiste, co Elvissa 
zapamięta z Ziemi. Na 
szczęście w moim domku rozdzwonił się telefon i przenosi nas w kompletnie inny 
świat, jak to tylko telefon 
potrafi. Tobias korzysta z tej chwili i podchodzi do swojego auta. Wchodząc do 
domu widzę, że pochyla 
się i przygląda własnym oczom w lusterku bocznym Nissana z wypożyczalni. I już 
wiem, że między nim a 
Claire wszystko skończone. Tak coś czuję. Podnoszę słuchawkę.
Czemu jestem biedny?
A w słuchawce głos kró-lewicza Tylera z Portland, mojego młodsze-go o mniej 
więcej pięć lat brata, jesienne-
gokwiatka naszej rodziny, ukochanego dzie-ciaczka, rozpieszczonego potworka, 
któ-ry potrafi zwrócić ma-
mie podgrzany w ku-chence mikrofalowej talerz makaronu z żą-daniem: „Ta część w 
środku jest jeszcze-
zimna. Podgrzej ją jeszcze raz (ja, i pozostała piątka naszego rodzeństwa 
dostałaby za taką bezczelność po 
łbie, ale te pańskie maniery Tylera jeszcze umacniają jego książęcą pozycję). 
%,Cześć, Andy. Smażysz 
się?" „Cześć.A wiesz, że tak". „Super, super. Jest tak: Bili do trzeciej, World 
Trade Center, Lori, Joanna i ja 
przyjeżdżamy do waszego nadmiarowego domku ósmego stycznia na parę dni. Są 
urodziny Elvisa, zrobimy 
sobie Święto Króla. Masz z tym jakiś problem?" !„Nie sądzę, ale będziecie tam 
jak sardynki w puszce. Mam 
nadzieję, że wam to nie przeszkadza. Czekaj, sprawdzę". (Bili do trzeciej, czyli 
Bili3, to trzech kumpli Tylera, 
wszystko Bille; World Trade Center to bliźniacy Morrisey, dwa metry dziesięć 
każdy). ^Wywracam domek do 
góry nogami w poszukiwaniu notesu z rezerwacjami (robię to za właściciela). 
Równocześnie zamyślam się nad 
Tylerem i jego drużyną - Dag nazywa ich Globalnymi Nastolatkami, choć właściwie 
większość z nich już 
skończyła dwadzieścia lat. Bawi mnie i frapuje -jako coś nienaturalnego -jak te 
Globalne Nastolatki, a przy-
najmniej znajomi Tylera, prowadzą razem życie: razem chodzą na zakupy, razem 
podróżują; kłócą się wszy-
scy razem, myślą i oddychają, zupełnie jak Baxterowie (nic więc dziwnego, że 
Tyler zaprzyjaźnił się przeze 
mnie i Claire z jej bratem Allanem).
To nieprawdopodobne, jacy oni są ze sobą zżyci! Na przykład: żadne z nich nie 
może wyjechać na zwy-
kłe, jednotygodniowe wczasy na Waikiki, żeby od razu nie odbyło się kilka 
hucznych imprez pożegnalnych, 
połączonych z wręczaniem prezentów, i to imprez z jednym z kilku klasycznych, 
wczesnostudenckich mo-
tywów przewodnich: „typowy turysta", „ulubiony nieżyjący sławny człowiek" albo 
„toga". A kiedy już do-
jedzie na miejsce, zaczynają się tęskne rozmowy telefoniczne, codzienne, 
sentymentalne a skomplikowane 
salwy rozbudowanych transoceanicznych telekonferencji, zupełnie jakby wesoły 
wczasowicz popędził z 
trzyletnią misją na Jowisza, a nie na sześć dni przepłacania hawajskich koktajli 
na Kuhio Street.
„Tylerowcy" bywają drętwi: nie używają narkotyków, ironii, alkoholu tylko w 
miarę, w piątki wieczorem 
spotykają się na filmy z wypożyczalni, popcorn i kakao. Ale jak się ubierają- 
no! Niesamowicie i niesamo-
wicie drogo, wszystko subtelnie dobrane i najlepszych firm. Szał. A stać ich na 
to, bo jak większość global-
no-nastoletnich królewiczów i królewien mieszkają ciągle z rodzicami, bo nie 
stać ich na te nieliczne, więc 
niebotycznie drogie mieszkania, jakie jeszcze zostały w mieście. Więc wszystko, 
co mają, wydają na szmaty.
OPÓŹNIENIE BUNTU: Tendencja, by w młodości unikać tradycyjnie młodzieżowych 
zajęć i prze-
żyć artystycznych, ponieważ przeszkadzają one w zdobyciu porządnej pracy. Czasem 
prowadzi do 
żalu nad zmarnowaną młodością w wieku około trzydziestu lat, to zaś do noszenia 
głupich fryzur i 
drogich, a ośmieszających właściciela, strojów.
Tyler jest jak ta dawna postać z telewizji, Danny Partridge, który nie chciał 
pracować jako chłopak na 
posyłki w sklepie spożywczym, bo wolał marzyć, że jest jego właścicielem. 
Przyjaciele Tylera mają nieży-
ciowe, niesprzedawalne, ale za to fajne talenty: na przykład parzą świetną kawę 
albo naprawdę świetnie się 
czeszą (ach, gdybyście mogli zobaczyć kolekcję szamponów, żelów i pianek 
Tylera!).
To w sumie miłe dzieciaki, rodzice nie powinni narzekać. Są tacy dziarscy. 
Witają się, obejmując się wza-
jemnie, wierzą w pseudoglobalizm i erzac harmonijnego współżycia między rasami z 
kampanii reklamo-
wych wymyślonych przez producentów napojów bezalkoholowych i komputerowo 
projektowanych 
swetrów. Wielu z nich chce zatrudnić się w IBM, kiedy już w wieku dwudziestu 
pięciu lat skończy im się życie 
(„Przepraszam, czy mógłbym dowiedzieć się czegoś więcej o waszym planie 
emerytalnym?"). Mimo to w 
jakiś mroczny, nieokreślony sposób owe dzieciaki to również Dow Jones, Union 
Carbide, General 
Dynamics i armia. I podejrzewam, że gdyby ich Airbus rozbił się kiedyś na 
mroźnym płaskowyżu w Andach, 
nie mieliby w przeciwieństwie do Tobiasa większych oporów przed zjadaniem ciał 
martwych towarzyszy 
podróży. Ale to tylko taka moja teoria.
*****
No. Szukając notesu zerkam przez okno i widzę, że nad basenem nie ma już nikogo. 
Pukanie do drzwi, 
Elvissa szybko wsuwa przez nie głowę:
	-Chciałam się tylko pożegnać, Andy.
	-Elvissa, mam telefon międzymiastowy od brata. Możesz poczekać sekundkę?
MINIMALIZM OSTENTACYJNY: Taktyka życiowa pokrewna Substytucji statusu. 
Szczycenie 
się nieposiadaniem dóbr materialnych na dowód własnej wyższości moralno-
intelektualnej.
MINIMALIZM KAWIARNIANY: Opowiedzenie się za filozofią minimalizmu niepołączone z 
prak-
tykowaniem jego zasad.
	-Nie, tak będzie lepiej. - Całuje mnie w górną część nosa, między oczami. 
Taki mokry pocałunek, 
który przypomina mi, że dziewczyny w stylu Elvissy, spontaniczne, troszeczkę 
wulgarne, ale za to niewąt-
pliwie pełne życia, nigdy nie będą naprawdę blisko z takimi zatwardziałymi 
smutasami jak ja.
	-Ciao, bambino - mówi. - To dziewczę znika.
	-Odwiedź nas niedługo! - drę się za nią, ale jej już nie ma. Znika za 
krzakami róży i wsiada, jak 
widzę, do samochodu Tobiasa.
No, no, no. Wracam do telefonu:
	-No, Tyler, jestem. Może być ósmego.
	-Dobra. W Boże Narodzenie dogadamy resztę. Bo przyjeżdżasz, tak?
	-Niestety, oui.
	-Coś przeczuwam, że w tym roku będzie molto straszno. Dobrze ci radzę: 
miej jak uciec. Zrób pięć róż-
nych rezerwacji na pięć różnych dni. Aha, no właśnie, co chcesz pod choinkę?
	-Nic. Ja pozbywam się balastu.
	-Martwię się o ciebie. Jesteś bez ambicji. - Słyszę przez telefon, że 
równocześnie zajada się jogurtem. 
Tylera ambicją jest pracować dla wielkiej firmy, im większej, tym lepszej.
	-Tyler, nie ma nic dziwnego w tym, że ktoś chce więcej być niż mieć.
	-Dobra, dobra. Tylko żebym wszystko dostał ja, kiedy będziesz rozdawał 
towar. I pamiętaj, że pod 
choinkę chcę polo.
	-A wiesz, że ja właśnie chciałem ci dać coś minimalistycznego?
WDECHOWIENIE: Używanie potocznych zwrotów z minionych epok w celu uzyskania 
efek-
tu ironicznego i/lub komicznego: „Impreza u Kathleen była w dechę" albo „Ten 
Dave na-
prawdę uważa się za morowego, fajowego bajeranta, no nie?"
	-Coś jakiego?
	-No, jakiś ładny kamień albo zeschłego kaktusa. Po drugiej stronie chwila 
ciszy. Wreszcie:
	-Naćpałeś się?
	-Nie, Tyler, nie. Pomyślałem, że najlepszym prezentem będzie coś prostego 
a pięknego. Jesteś już w 
tym wieku...
	-Ale z ciebie żartowniś, Andy. Już leję. Jedwabny krawat i para skarpet 
będą a-ku-rat.
Dzwonek u drzwi, wchodzi Dag. Dlaczego ludzie nigdy nie czekają, aż otworzę 
drzwi?
	-Tyler, ktoś dzwoni, muszę iść. To widzimy się za tydzień?
	-Numer buta jedenaście, w pasie trzydzieści, kołnierzyk piętnaście i pół.
	-Adios.
Stawni ludzie też umierają
Minęły trzy godziny, od telefonu Tylera. Jak mnie dziś ludzie wkurzają! Nie mogę 
sobie z tym 
dać rady, chwała Bogu, że dzisiaj pracuję. Taj praca, choć nędzna, nudna i 
monotonna,jednak po-
zwala mizachować jaką takąrównowagę. Tobiasz odwiózł EMssę dodomu, ale już nie 
wrócił. Cla-
ire lekceważy wszelkie zdrożne podejrzenia. Chyba wie o czymś, o czym ja nie 
wiem. Może podzieli się tą 
tajemnicą, ale jeszcze nie teraz. Dag i Claire są na siebie obrażeni, siedzą 
każde na innej kanapie i nie od-
zywają się do siebie. Nerwowo obierają orzeszki ziemne, wrzucając konopne 
resztki do wypełnionej już po 
brzegi popielniczki z nadrukiem Targi w Spokane 1974. (To te, na których tak 
lało, a część hal tar-
gowych wzniesiono z aluminiowych puszek po napojach gazowanych). Dag jest zły, 
bo Elvissa w ogóle nie 
zwracała na niego uwagi, a Claire dlatego, że przez pluton ciągle nie może 
wrócić do domu. Całe to skaże-
nie wstrząsnęło nią bardziej, niż się spodziewaliśmy. Twierdzi, że zamieszka u 
mnie na razie na czas nie-
określony: „Promieniotwórczość jest trwalsza nawet niż Frank Sinatra, Andy. Ja 
jestem tu na dłużej". tCla-
ire wypuszcza się jednak do swej nieruchomości – na nie dłużej niż pięć minut 
dziennie - po kolejną 
dostawę własnych ruchomości. Za pierwszym razem przypominało to wyprawę 
średniowiecznego wie-
śniaka do zadżumionego miasta z trupem kozy mającym odpędzać złe duchy.
	-Jakaś ty dzielna - wyzłośliwia się Dag, co Claire kwituje groźnym 
spojrzeniem. Mówię jej, że prze-
sadza. - Claire, u ciebie jest naprawdę czyściutko. Zachowujesz się jak 
technowieśniak.
	-Śmiejcie się, śmiejcie. Żaden z was nie ma w salonie Czarnobyla.
	-Prawda.
Wypluwa zmutowanego, małego orzeszka i bierze głęboki wdech.
	-Tobias już nie wróci. Czuję to. Wyobraźcie sobie: najlepiej prezentujący 
się kawał ludzkiego ciała, z 
którym się kiedykolwiek zetknęłam, ten Chodzący Orgazm, odszedł na zawsze.
	-E, co ty, Claire - mówię, choć w głębi duszy wiem, że ma rację.
-	Może wstąpił tylko, żeby coś zjeść.
-	Daruj sobie, Andy. Nie ma go już trzy godziny. I w dodatku zabrał torbę. 
Nie rozumiem tylko, czemu 
tak nagle.
A ja owszem.
Tymczasem oba psy przyglądają się głodnym wzrokiem obieranym przez Claire i Daga 
orzeszkom.
-	Wiecie, jak najszybciej pozbyć się psów, które żebrzą pod stołem przy 
jedzeniu? - pytam, uzyskawszy 
w odpowiedzi dwa pomruki. - Dać im, ale z kamienną twarzą, marchewkę albo oliwkę 
zamiast mięsa. Popa-
trzą na ciebie, czy nie zwariowałeś i zaraz sobie pójdą. Oczywiście dużo 
stracisz w ich oczach.
Claire puszcza to mimo uszu.
-	To znaczy, oczywiście, że muszę jechać za nim do Nowego Jorku. - Wstaje i 
idzie do drzwi. - Czyli, pa-
nowie, wygląda na to, że jednak będę miała White Christmas. Boże, okropna rzecz 
taka obsesja.
-	Patrzy w lustro na swoją twarz. - Nie mam jeszcze nawet trzydziestu lat, a 
już kurczy mi się górna warga. 
Jestem zgubiona.
I wychodzi.
*****
-	W życiu umawiałem się z trzema kobietami - mówi mój szef i sąsiad, pan 
MacArthur - i z dwiema z 
nich się ożeniłem.
Jest ciągle ten sam dzień, tylko trochę później, u Larry'ego. Dwa głupki od 
handlu nieruchomościami z In-
dio śpiewają „wimmaway" do włączonego mikrofonu, będącego własnością naszej 
piosenkarki, Lorraine, która 
wraz ze swą „sekcją rytmiczną", czyli jednym anemikiem z keyboardem, ma teraz 
przerwę i popija białe 
wino, roztaczając wokół siebie nastrój smutnego wdzięku. Dziś nic się nie 
dzieje; słabe napiwki. Obaj z Da-
giem wycieramy szkło -jak to uspokaja! - i słuchamy zwykłych monologów pana M. 
My tylko poddajemy 
mu nowe wątki; zupełnie, jakbyśmy oglądali interaktywny program z Bobem Hope. 
Pan M. nie mówi nic 
śmiesznego, ale to strasznie śmieszne.
RODZINA-POWIETRZE: Fałszywe poczucie wspólnoty odczuwane przez współpracowników 
w biurze.
Ciekawie zrobiło się tylko wtedy, gdy jakaś stara, niedoszła Zsa Zsa Gabor 
wyrzygała serię koktajli na 
wykładzinę koło automatów do gry. Rzadki przypadek - klienci Larry'ego, choć z 
marginesu, wiedzą 
zwykle, co wypada, a co nie. Ale najciekawsze zdarzyło się tuż potem. Dag 
zawołał: „Panie M.! Andy! 
Chodźcie zobaczyć!" A tam, wśród platonicznych, kukurydzo- i spaghettiopodobnych 
kształtów, walało 
się na podłodze ze trzydzieści na wpół przetrawionych, żelatynowych kapsułek.
-	No, no. To chyba jak numer na loterii, nie? Andrew, dzwoń na pogotowie.
To działo się dwie godziny temu. Po testosteronowo-pozerskiej rozmowie z 
lekarzem, żeby popisać się 
wiedzą medyczną („Ojej", mówi Dag. „Może by płynu Ringera?"), jesteśmy teraz 
raczeni dziejami życia 
uczuciowego pana M. - śliczną opowieścią z cyklu „dopiero po ślubie", pełną 
pierwszych, drugich i trze-
cich randek, odbytych z zachowaniem czystości, niemal natychmiastowych ślubów i 
szybkiego nadmia-
ru dzieci.
	-A ta, z którą pan się nie ożenił? - pytam.
	-Ukradła mi samochód. Forda gold. Bo gdyby nie to, z nią pewnie też bym 
się ożenił. Wtedy nie 
bardzo umiałem wybierać. Pamiętam tylko, że onanizowałem się pod biurkiem 
dziesięć razy dziennie i my-
ślałem, że dziewczyna, z którą się człowiek umawia, musi się czuć okropnie 
urażona, jeżeli się z nią 
potem nie ożenić. Byłem samotny, mieszkałem w Alberta. Wtedy nie było MTV.
*****
Claire i ja poznaliśmy się z państwem M., „Philem i Irenę", pewnego pięknego 
dnia wiele miesięcy 
temu, kiedy wyjrzeliśmy za parkan i zostaliśmy zaatakowani przez straszliwe 
kłęby dymu i wesoły 
okrzyk pana M., przystrojonego w fartuch z napisem DO STOŁU. Zaraz zaprosili nas 
na swoją stronę 
płotu, dali oranżady w puszkach, a w łapki wcisnęli nam po „Ireneburgerze". Tuż 
przed tym, kiedy pan M. 
wyszedł z domu z własnym ukelele, Claire szepnęła mi:
- Andy, wyczuwam z dużym prawdopodobieństwem klatkę z szynszylami za domem. (Bo 
„Hodowcy 
szynszyli jedzą steki").
Po dziś dzień nie możemy się doczekać, kiedy Irenę znowu weźmie nas na bok na 
przyciszone, pełne 
nabożeństwa kazanie o kosmetykach, których jest przedstawicielką handlową i 
które trzyma w garażu, 
jakby to było kilka tysięcy niechcianych i nieoddawalnych kociąt. „Kochanie, 
zanim tego spróbowałam, 
miałam łokcie jak kora sosnowa".
WICIE SIĘ ZE WSTYDU: Znane młodym ludziom nieprzyjemne uczucie wywołane przez 
oso-
by starsze, niedostrzegające ironii we własnym zachowaniu. „Karen o mato nie 
umarła, 
kiedy jej tata z wielką pompą degustował młode wino, nim pozwolił je rozlać do 
kieliszków 
na rodzinnej wyprawie do jadłodajni za rogiem".
A co to za rozkoszna para! Należą do pokolenia, które wierzy, że w steak 
houseach powinno być 
mroczno i zimno jak diabli (gorzej: oni w ogóle wierzą w steak housey). Nos pana 
M. pokryty jest paję-
czyną bladych, drobnych żyłek, dokładnie takich, które panie z Las Palmas 
usuwają sobie przez 
skleroterapię z tylnej części nóg i płacą za to kupę forsy. Irenę to nawet pali 
papierosy. Oboje noszą spor-
towe stroje kupowane po obniżonych cenach - trochę za późno odkryli, że mają 
ciała. Wychowano ich, by 
swoich ciał nie zauważali i to trochę smutne. Ale i tak lepiej późno niż wcale. 
Oboje są tacy uspokajający.
W oczach duszy naszej Irenę i Phil żyją w niekończących się latach 
pięćdziesiątych. Ciągle wierzą w 
przyszłość z kartek z życzeniami. To właśnie ich olbrzymi kieliszek do koniaku 
wypełniony pudełkami po 
zapałkach przychodzi mi na myśl, gdy żartuję z olbrzymich kielichów do koniaku 
wypełnionych pudeł-
kami po zapałkach. Kielich stoi u nich na stole w salonie, który to stół służy 
za genetyczny parking licz-
nych, oprawionych w ramki zdjęć potomków rodu MacArthurów, głównie wnucząt, 
przesadnie ufryzowa-
nych w stylu Farrah Fawcett, zezujących przez nowe szkła kontaktowe i z jakiegoś 
powodu wyglądających 
tak, jakby czekała je dziwna śmierć. Claire rzuciła kiedyś okiem na list leżący 
na bocznym stoliku i prze-
czytała żale nad losem jednego z MacArthurów, który, nabity na kierownicę,-dwie 
i pół godziny czekał na 
przyjazd specjalistycznego sprzętu w wywróconym do góry nogami traktorze.
Tolerujemy ich lekko rasistowskie przyzwyczajenia i ekologiczne grzeszki („W 
życiu nie jeździłbym 
mniejszym samochodem niż mój cutlass supreme"), bo ich istnienie działa na nas 
jak środek uspokajający 
w skądinąd nieco wytrąconym z równowagi świecie. „Czasem", mawia Dag, „nie mogę 
sobie przypo-
mnieć, czy dana sławna osoba żyje, czy nie, ale potem uświadamiam sobie, że to 
nie ma żadnego 
znaczenia. Może to zabrzmi makabrycznie, ale podobnie myślę
	-Irenę i Philu - oczywiście w najlepszym znaczeniu".
Tak czy inaczej...
*****
Pan M. zaczyna od kawału, żeby rozśmieszyć mnie i Daga:
-	Ale się uśmiejecie. Na plaży na Florydzie siedzi trzech starych Żydków. - 
(Aha, czyli tym razem ka-
wał rasistowski). – Rozmawiają o jeden pyta drugiego: „To ty skąd wziąłeś forsa, 
żeby się przenieść na 
Floryda?", a ten odpowiada: „Fabryka mnie się spaliła, aj waj. Całe szczęście, 
że miałem ubezpieczenie". 
No. Teraz ten sam pyta tego trzeciego, skąd ma pieniądze, żeby mieszkać w Miami 
Beach, a ten mówi: 
„Ty popatrz, to ja zupełnie jak on. Mnie też się fabryka spaliła, ale, chwalić 
Pana, byłem ubezpieczony".
Dag wybucha głośnym śmiechem. To wybija pana M. z rytmu opowiadania; jego lewa 
dłoń, wycierają-
ca od wewnątrz kufel do piwa spraną ścierką z ptakami Arizony, nieruchomieje.
	-Ej, Dag - mówi pan M. -Tak?
	-Czemu ty zawsze śmiejesz się z moich kawałów, zanim skończę?
	-Słucham?
-	No właśnie. Zawsze zaczynasz rechotać mniej więcej w połowie, zupełnie 
jakbyś śmiał się ze mnie, 
a nie z kawału. - Znowu zaczyna wycierać kufel.
REKREACYJNE NAWIEDZENIE UBOGICH: Uczestniczenie w rozrywkach klasy uważanej 
przez siebie za niższą od własnej: „Karen! Donald! Chodźmy dziś do kręgielni! 
Nie, nie 
trzeba mieć butów... Podobno można wypożyczyć na miejscu".
KONWERSACYJNE NAWIEDZENIE UBOGICH: Perwersyjna przyjemność uczestniczenia w ma-
to intelektualnej rozmowie. Jedna z najczęstszych konsekwencji Rekreacyjnego 
nawiedza-
nia ubogich.
ZAWODOWE NAWIEDZENIE UBOGICH: Przyjęcie pracy znacznie poniżej poziomu umiejęt-
ności i wykształcenia w celu uniknięcia odpowiedzialności wieku dorosłego i /lub 
ewentu-
alnych niepowodzeń w prawdziwym zawodzie.
-	Ale skąd, panie M. Nie śmieję się z pana, tylko dlatego, że pan tak 
śmiesznie gestykuluje i robi takie 
świetne miny. Pan ma wyczucie zawodowca. Pan jest taki śmieszny facet...
Pan M. kupuje to.
-	No dobra, ale nie traktuj mnie jak gadającą fokę. Więcej szacunku. Jestem 
człowiekiem, w dodatku 
tym, który ci płaci. (Tę ostatnią uwagę wypowiada takim tonem, jakby Dag był 
dożywotnim więźniem 
w tej malowniczej, ale kompletnie pozbawionej widoków McPracy). Na czym ja 
skończyłem? Aha, już 
wiem. No więc teraz ci dwaj pytają tego pierwszego: „No a ty? Skąd miałeś 
pieniądze, żeby się przenieść na 
Florydę?" A on na to: „U mnie też było nieszczęście. Przyszła powódź i wszystko 
mi zalało. Dobrze, że 
miałem ubezpieczenie". Ci dwaj patrzą na niego, nic nie rozumieją, i w końcu 
jeden mówi: „To ty mnie 
powiedz jedna sprawa. Jak ty sobie załatwił powódź?"
Rozlegają się jęki. Pan M. wygląda na zadowolonego. Rusza wzdłuż baru, którego 
powierzchnia, jak 
wąska podkowa podłogi wokół muszli klozetowej alkoholika, jest księżycowym 
krajobrazem liszajów po 
kiepowanych na niej papierosach. Przechodzi po purpurowopomarańczowej, sztucznej 
jak diabli wykładzi-
nie w meksykańskie wzory, pachnącej cynamonem (czy raczej barowym dezodorantem o 
tym zapachu), i 
zamyka drzwi wejściowe. Dag rzuca mi spojrzenie. Co ono znaczy? Aha, naprawdę 
muszę bardziej uważać. 
Ale wiem doskonale, że Dag, podobnie jak ja, rozdarty jest między pławieniem się 
w pozostałościach tego 
dziwacznego zwyczaju opowiadania kawałów z czasów pana MacArthura, a pustką 
życia w przyszłej 
kulturze, zagraconej przez ponurych, nieśmiesznych i pozbawionych wyobraźni 
yuppie; kulturze, która nie 
będzie już pamiętać dowcipów Boba Hope'a.
- Cieszmy się tym, póki jeszcze jest - mówi. - No, idziemy. Może Claire jest w 
lepszym humorze.
*****
NJO (NIE JESTEM OFIARĄ): Drobny, modny szczegół rzy nierzucającym się w oczy 
stroju, 
oznajmiający światu, e jego właściciel nie zatracił jeszcze resztek 
indywidualności: rawaty retro a la 
lata czterdzieste i kolczyki (u mężczyzn), lakietki z hasłami feministycznymi, 
kolczyki w nosie u 
kobiety) i obecnie całkowicie już zanikający, maleńki kosmyk" na karku (u obojga 
płci).
Saab nie chce zapalić. Wyrzuca z siebie na zmianę gruźlicze salwy żegotu i 
dyskretne pokasływanie, co 
przypomina małe dziecko, u którego opętanie przez diabła nałożyło się z 
udławieniem się hamburgerem. 
Gość z motelu obok baru drze się przez okno spierdalaj, ale ego gniew nie 
przeszkodzi nam cieszyć się tą 
piękną nocą na pusty- , i, bo znowu musimy wracać do domu na piechotę. Gładkie, 
chłodne powietrze 
gładzi mi skórę jak mączka porcelanowa, a nadmiernie trome góry to bursztyn w 
takim odcieniu, jak pod-
wodne zdjęcia raku „Andrea Doria". Powietrze jest prawie całkiem 
niezanieczyszczone, więc perspektywa 
załamuje się - góry jakby chciały uderzyć się o moją twarz.
Małe latarnie sodowe podkreślają równy rządek palm rosnących zdłuż drogi nr 111. 
Ich liście szeleszczą, 
wachlując świeżym powietrzem ukryte w nich, niezliczone, lekko drzemiące ptaki, 
szczury witki bouga-
invillei.
Zaglądamy w wystawy, sklepów, zachwalających fosforyzujące ostiumy kąpielowe, 
bakalie i fatalne 
abstrakcyjne malowidła, wyglądające jak pokryte iskrzącą się mazią sceny 
wypadków samochodowych. 
Widzę kapelusze, biżuterię i ciastka - jakie to wszystko liczne, jak pragnie 
zwrócić na siebie uwagę niczym 
dziecko, które eszcze nie chce iść spać. Mam ochotę rozpruć sobie brzuch, 
wydłubać oczy i napchać się 
tymi ślicznościami. Ziemia.
	-isiaj to wyglądamy albo jak niedorozwinięte bliźniaki dealera 
samochodowego z Indiany - mówi 
Dag o naszych supercool jasnoniebieskich wiatrówkach i białych kapeluszach od 
słońca – albo a dwóch 
włóczęgów, żywiących w duszy obsceniczno-krwiożercze amiary. Możesz sobie 
wybrać.
	-dług mnie wyglądamy jak dwaj palanci, Dag.
Droga nr 111 (znana również jako Palm Canyon Drive) to główna arteria przelotowa 
miasta, teraz za-
dziwiająco pusta. Kilku/kilka mbiseksualnych blondynów/blondynek krąży po niej 
tam i z powrotem w 
podrasowanych volkswagenach, a ostrzyżeni na zero marines w poobijanych el 
camino hamują ostro, roz-
glądają się za towarem, ale nie zatrzymują się ani razu. Tutaj ciągle panuje 
cywilizacja amochodowa; kiedy 
wieczorem na ulicy jest większy ruch, człowiek zuje się, według trafnego 
stwierdzenia Daga, „jak w jakimś 
tandetnie amerykańskim miasteczku, gdzie młodzież w kowbojskich, wysokich butach 
i azbestowych kurt-
kach zajada Frytki Śmierci za estauracyjnymi przepierzeniami z pomarańczowego 
plastiku kształ-
cie rajdowych opon samochodowych".
Skręcamy za róg i idziemy dalej.
-	Wyobraź sobie, Andrew: czterdzieści osiem godzin temu mały agster był 
jeszcze w Newadzie - cią-
gnie Dag, rozsiadając się teraz a bagażniku przeraźliwie drogiego, wyścigowego, 
zielonego kabrioletu aston 
martin, i zapalając papierosa z filtrem. - No, wyobraź obie.
Nie jesteśmy już na głównej ulicy, tylko w bocznym, źle oświetlonym zaułku, 
gdzie ktoś tak głupio zapar-
kował ten kosztowny „fotel" aga. W tyle auta leżą tekturowe pudła pełne 
papierzysk, ubrania różnych 
rupieci, trochę jak na garażowej wyprzedaży jakiegoś księgowego. Wygląda 
zupełnie tak, jakby ktoś pla-
nował zmyć się z miasta, i to bardzo szybko. Tutaj to nawet całkiem 
prawdopodobne.
	-Noc spędziłem w małym, rodzinnym motelu na kompletnym adupiu. Ściany 
miały sękatą sosnową 
boazerię, lampy z lat pięćdziesiątych, na ścianach jelenie na rykowisku...
	-Dag, złaź z tego auta. Coś mi tu nieswojo.
	-...a wszędzie unosił się zapach tych małych, różowych kostek motelowego 
mydła. Boże, jak ja to 
lubię. To takie przemijające.
Jestem przerażony: Dag wypala papierosem dziurę w dachu astona martina. ' - Dag! 
Co ty wyprawiasz! 
Przestań! Znowu chcesz...
	-Nie tak głośno, Andrew, z łaski swojej. Co się łamiesz?
	-Dag, przeginasz. Ja idę - zaczynam się oddalać.
Dag, jak już mówiłem, to wandal. Próbuję jakoś zrozumieć jego zachowanie, ale 
bez skutku; podrapanie 
cutlassa supreme w zeszłym tygodniu to tylko jeden incydent z całej serii 
podobnych przypadków. Chyba 
ogranicza się wyłącznie do samochodów mających na zderzakach naklejki z hasłami, 
które on sam uważa 
za odrażające. Zgadza się: przyglądam się tylnemu zderzakowi astona martina i 
odczytuję: ZAPYTAJ 
MNIE, CO BĘDZIE Z MOIMI WNUKAMI.
-	Wracaj, Palmer. Zaraz przestanę, za sekundkę. Poza tym chcę podzielić się 
z tobą pewną tajemnicą.
Zatrzymuję się
-Ta tajemnica dotyczy mojej przyszłości - mówi. Wbrew rozsądkowi wracam do 
niego.
	-Dag, to głupio tak wypalać komuś dziurę w samochodzie.
	-Spoko, chłopie. To nawet nie przestępstwo, tylko wykroczenie. Paragraf 
594 kodeksu karnego stanu 
Kalifornia. Za to najwyżej dają po łapach. A poza tym przecież nikt nie widzi. - 
Z jednej z wypalonych 
przez siebie dziur strąca kupkę popiołu. - Chcę prowadzić własny hotel nad 
Zatoką Kalifornijską. I 
chyba jestem tego bliższy, niż ci się zdaje.
-Co?
	-Tego chcę w przyszłości. Być właścicielem hotelu.
	-Świetnie. No, to idziemy.
	-Nigdzie nie idziemy - zapala następnego papierosa - dopóki ci go nie 
opiszę.
	-Tylko się pośpiesz.
	-Chcę otworzyć hotel w San Felipe, po wschodniej stronie półwyspu. To mała 
wioseczka rybacka, 
głównie łowią tam krewetki. Dookoła nic, tylko piasek, porzucone kopalnie uranu 
i pelikany. Chciałbym 
otworzyć mały hotelik, tylko dla znajomych i ekscentryków, a do pracy 
przyjmowałbym tylko stare Meksy-
kanki i cudownie piękną młodzież, surferów i hipisów, o mózgach jak ser 
szwajcarski z nadmiaru narkoty-
ków. Byłby tam bar, gdzie każdy mógłby przyczepiać zszywaczem wizytówki i 
pieniądze do ściany i sufitu, 
oświetlony tylko dziesięciowatowymi żarówkami schowanymi za zwisającymi z góry 
szkieletami kaktusów. 
Wieczorami zmywalibyśmy sobie z nosów maść cynkową, pili koktajle na rumie i 
opowiadali sobie różne 
rzeczy. Ci, co potrafią dobrze opowiadać nie płaciliby za nocleg. Nie wolno by 
korzystać z łazienki, jeśli się 
najpierw nie napisało czegoś śmiesznego na kafelkach. Każdy pokój miałby 
boazerię w sękatej sośnie, a 
na pamiątkę każdy dostawałby małą kostkę mydła.
Muszę mu przyznać, że to wszystko brzmi cudownie, ale równocześnie chcę, żebyśmy 
już poszli.
-	Genialnie, Dag. Serio. Świetny pomysł. Ale teraz spadajmy, dobra?
-	No chyba tak. Bo... - Patrzy w dół, tam gdzie wypalał kolejną dziurę, 
kiedy nie patrzyłem. - O o...
	-Co się stało?
	-O cholera.
Palący się koniec papierosa Daga spadł na pudło papierów i przeróżnych rupieci z 
tyłu samochodu. 
Dag zeskakuje z samochodu i obaj patrzymy skamieniali, jak ten mały, czerwony 
punkcik przepala się 
przez parę kartek gazety; przez chwilę wydaje się już, że zniknął, aż tu nagle 
szul i całe pudło zapala się jak 
słoma, oświetlając nasze przerażone twarze błyskawicznym, żółtym, kpiąco wesołym 
płomieniem.
	-O Boże!
	-Zdyniamy!
Mnie już nie ma. Z duszą na ramieniu pędzimy drogą, odwracamy się tylko raz i to 
dopiero po minięciu 
dwóch przecznic, i to tylko na chwilę. Wystarczy, bo sprawdzają się najgorsze 
przypuszczenia:
astona martina spowijają musujące, malinowe jęzory, zachwycone i rozsmakowane, 
powoli rozlewające 
się na jezdnię wokół auta.
-	Cholera, Bellinghausen, jeszcześ nigdy nie wyciął czegoś tak głupiego! - i 
pędzimy dalej. Wyprze-
dzam Daga, wreszcie przydało się, że chodzę na aerobik.
Dag skręca za róg za mną i wtedy słyszę stłumiony głos i głuche uderzenie. 
Odwracam się i widzę, że 
Dag wpadł na Kapitana. Akurat na Kapitana - to taki menel z Morongo Valley, 
który czasem przesiaduje 
u Larry'ego (przezwisko zawdzięcza swojej kapitańskiej czapce, bo taką samą nosi 
kapitan w tym głupim 
serialu).
	-Cześć, Dag. U was już zamknięte?
	-Cześć, Kapitanku. Aha. No, muszę lecieć, mam ekstra randkę - odpowiada 
Dag i już się odsuwa, i 
celuje palcem w Kapitana jak yuppie, nieszczerze obiecujący spotkanie na lunchu.
Dopiero po jakichś dziesięciu przecznicach zatrzymujemy się kompletnie 
wykończeni, bez tchu, klę-
kamy na ziemi i kiwamy się nad jezdnią jak modlący się mahometanie.
	-Andrew, nikt się o tym nie dowie? Kumasz? Nikt. Nawet Claire.
	-Masz mnie za debila? Boże. Uf, uf, uf.
	-A Kapitan? - zapytałem. - Myślisz, że skojarzy?
	-On? Eeee, nie. Jemu mózg dawno zmienił się w błoto z gaźnika.
	-Jesteś pewny?
	-Aha. - Wraca nam dech.
	-Szybko, wymień dziesięciu zmarłych rudzielców - domaga się Dag.
	-Co?
	-Masz pięć sekund. Raz, dwa, trzy... Zaczynam się zastanawiać.
	-Jerzy Waszyngton, Danny Kaye...
	-On nie umarł.
	-A właśnie, że umarł.
	-Racja. To masz dodatkowe punkty.
Reszta drogi do domu już nie jest taka zabawna.
Nie jestem zazdrosny
Okazuje się, że odjechawszy znad naszego basenu, Elvissa wsiadła w autobus 
pojechała cztery go-
dziny na północny achód nad morze,j do Santa Barbara, gdzie czekała na niąj nowa 
praca. Została, 
uwaga, ogrodniczką| w klasztorze. Totalnie wymiękliśmy. K„No",i kręci Claire, 
„właściwie nie jest to, ściśle 
i mówiąc, klasztor. Kobiety chodzą tam w czarnych workowatych sutannach, ale 
takich bardziej japoń-
skich, i krótko strzygą włosy. Widziałam w reklamówce. Zresztą Elvissa będzie 
tam tylko ogrodniczką". W 
reklamówce?" To jeszcze straszniejsze, „No, takiej kolorowej, rozkładanej, którą 
Elvissa dostała razem z 
potwierdzeniem, że dostała tę pracę". (Dobry Boże...) „A w ogóle dowiedziała się 
o niej z tablicy ogło-
szeń w parafii; mówi, że chce oczyścić sobie umysł. Ale ja podejrzewam, że jej 
się zdaje, że Curtis może się 
tam pojawić i chce być na miejscu. Elvissa, jeśli chce, potrafi świetnie 
pilnować swoich tajemnic". Siedzi-
my teraz w mojej kuchni, gnuśniejąc na barowych stołkach z ciemnej sosny o 
pogryzionych przez psy 
nogach i purpurowych, kwadratowych siedziskach. Stołki to moja zdobycz z dość 
niesympatycznej licyta-
cji jednego domu na Pało Fiero Road miesiąc temu; zdobycz, bo dostałem je za 
darmo. TfŻeby było bar-
dziej nastrojowo, Dag wkręcił do lampki nad stołem paskudną czerwoną żarówkę i 
teraz robi nam 
okropne drinki o okropnych nazwach. Nauczył się ich od nastolatków, które 
podczas ostatnich ferii wio-
sennych najechały nasz wolny domek (Gwałt Towarzyski; Chemoterapia, Bezgłowa 
Królowa Komersu - 
kto to wszystko wymyśla?)
ŻYWIENIOWE NAWIEDZANIE UBOGICH: Potrawy spożywane nie dla smaku, lecz dla złożo-
nych skojarzeń klasowych, wspomnieniowych i dla szczególnej semiotyki opakowań: 
„Kupi-
łyśmy z Katie tubę sztucznej bitej śmietany, bo uznałyśmy, że właśnie takie 
destylaty nafto-
we serwowały swoim mężom lotnikom ich żony w bazie Pensacola na początku lat 
sześć-
dziesiątych, żeby uczcić ich awans".
TELEPRZYPOWIEŚCI: Porównywanie sytuacji życia codziennego z serialami 
telewizyjnymi: 
„To zupełnie tak jak wtedy, gdy wszyscy myśleli, że Alf zjadł Szczęściarza!"
CZB: CO ZA BÓL: „Jamie utknęła na lotnisku w Rzymie na trzydzieści sześć godzin. 
CZB!"
CZS: CO ZA SYF: „Spodnie ogrodniczki jak w 1979? CZS!"
Dziś przepisowy strój to zestaw do bajek na dobranoc: Claire występuje we 
flanelowej podomce z ko-
ronką wypalonych papierosem dziurek, Dag w bordowej piżamie „Lord Tyrone" ze 
sztucznego jedwa-
biu, z „królewskim", pseudozłotym ściągaczem, a ja w obwisłej koszuli w paski i 
szortach. Nie pasujemy 
do siebie, wyglądamy głupio i ponuro.
-	Naprawdę musimy coś zrobić z naszą garderobą - mówi Claire.
-	Po rewolucji, Claire, dopiero po rewolucji - odpowiada Dag. , Claire 
wrzuca naukowo ulepszony 
popcorn do kuchenki mikrofalowej.
	-Kiedy wkładam coś do nich - mówi potem, piskając nastawianiem czasu w 
kuchence - wydaje mi 
się, że nie wyjdzie z tego jedzenie. Już bardziej, jakbym wsuwała pręty paliwowe 
do rdzenia atomo-
wego. - Z trzaskiem zamyka drzwiczki.
	-Ej, ostrożnie - wołam.
	-Przepraszam, ale jestem w złym humorze. Nie macie pojęcia, jak mi trudno 
zdobyć przyjaciółkę. 
Jak dotąd ciągle przyjaźniłam się z facetami. Dziewczyny są takie płochliwe, 
wiecznie widzą we mnie 
zagrożenie. A kiedy w końcu z jakąś się zaprzyjaźnię, to ona zostawia mnie 
dokładnie tego samego 
dnia, kiedy porzuciła mnie największa obsesja mojego życia. Więc proszę o 
odrobinę wyrozumiałości, 
dobrze?
	-To dlatego byłaś taka nie w sosie nad basenem?
	-No właśnie. Nie pozwoliła mi nikomu powiedzieć, że wyjeżdża, bo nie znosi 
pożegnań.
Dag chyba martwi się tym klasztorem.
	-Przecież nic z tego nie będzie - mówi. - To taki madonnowato-dziwkowaty 
pomysł. Nie kupuję tego.
	-Tego się nie kupuje, Dag. Kiedy tak mówisz, jesteś jak Tobias. A ona 
przecież wcale nie będzie 
zakonnicą, więc nie bądź od razu tak negatywnie nastawiony. Daj jej szansę. - 
Claire wraca na stołek. - A 
poza tym może wolisz, żeby dalej siedziała w Palm Springs i dalej robiła to, co 
tu robiła, a robiła diabli wie-
dzą co? Chciałbyś za rok chodzić jej po odkażacz do igieł? A może zabawić się w 
swata - załatwić jej ja-
kiegoś dentystę, żeby zmieniła się w kurę domową z Pało Alto?
Strzela pierwsze ziarno. Uświadamiam sobie, że Dag nie tylko czuje się odrzucony 
przez Elvissę, ale 
też zazdrości jej decyzji zmiany i uproszczenia sobie życia.
	-Czyli że porzuciła marności świata tego - mówi Dag.
	-Na większość tych marności załapią się te dziewczyny, z którymi 
mieszkała. Biedaczki, ona ma 
BZG: bardzo zły gust. Lampy w kształcie Snoopy'ego, wycinanki, te rzeczy.
	-Daję jej trzy miesiące.
Claire podnosi głos, bo z kuchenki mikrofalowej popcorn strzela teraz salwami.
-	Nie będę już nudzić na ten temat, Dag, ale, choć ta jej decyzja, by stać 
się kimś lepszym, może i jest 
konwencjonalna albo z góry skazana na niepowodzenie, to nie wolno ci się z niej 
śmiać. Akurat tobie. 
Boże, akurat ty powinieneś zrozumieć, co to znaczy próbować wyrzucić z własnego 
życia cały smród. Ale 
Eh/issa poszła w tym dalej niż ty, no nie? Ona jest już w następnym stadium. A 
ty się jeszcze opierasz, mi-
mo że superpracę i wielkie miasto masz już za sobą. Opierasz się, nie 
rezygnujesz z samochodu, pa-
pierosów, rozmów międzymiastowych i przede wszystkim z postawy. Ty ciągle chcesz 
być panem. To, co 
ona zrobiła, nie jest wcale głupsze niż twoje plany zostania zakonnikiem, bo 
przecież ciągle nas tym za-
dręczasz.
Kukurydza, bardzo na czasie, przestaje strzelać, a Dag gapi się na swoje stopy. 
Patrzy na nie, jakby by-
ły dwoma kluczami na kółku, a on nie pamiętał, który jest do którego zamka.
	-O Boże. Masz rację. Nie do wiary, że potrafię być taki. Wiecie, jak się 
czuję? Jakbym znowu miał 
dwanaście lat, jakbym znowu był w Ontario i jakbym znowu polał benzyną samochód 
i ubranie - czuję się 
jak świnia.
	-Nie bądź świnią, Belłinghausen, tylko zamknij oczy – mówi Claire. - 
Zamknij oczy i skup się na 
tym, co rozlałeś. Czujesz przyszłości
*****
Ta czerwona żarówka była fajna, ale i męcząca. Teraz idziemy już do mnie do 
pokoju na bajki na do-
branoc. W kominku pali się ogień, psy śpią słodko na swym owalnym posłaniu. Na 
kocach w głowie mo-
jego łóżka jemy popcorn i rozkoszujemy się ulotnym poczuciem przytulności wśród 
woskowożółtych cieni 
biegających po drewnianych ścianach, na których wiszą różne moje rzeczy: błystki 
spinningowe, kapelusze 
słoneczne, skrzypce, liście palmy daktylowej, pożółkłe gazety, indiańskie paski 
z paciorków, kawałki lin, 
półbuty i mapy - codzienne przedmioty codziennego życia. Dziś zaczyna Claire.
Porzuć ciało
Dawno, dawno temu .była sobie bogata dziewczynka imieniem ILinda. Była 
dziedziczką ogromnej, ro-
dzin- 'nej fortuny. Rodzina zaczynała od handluniewolnikami w Georgii, 
przerzuciła się po-tem na jankeskie 
tkalnie Massachusetts iConnecticut, jeszcze później ruszyła na za-chód hutami 
żelaza nad rzeką Monon-
ga - hela w Pensylwanii i wreszcie rodziła krzepkie potomstwo w prasie, filmie i 
lotnictwie Kalifornii. Ale 
choć pieniądze rodziny Lindy zawsze umiały się przystosować do nowych czasów, 
sama rodzina już nie. 
Robiła się coraz mniejsza, coraz mniej liczna, aż w końcu Lindzie została już 
tylko jej mama, Doris. 
Linda mieszkała w kamiennym pałacu w wiejskiej posiadłości w Delaware, ale jej 
mamę łączył z Dela-
ware wyłącznie adres, jaki podawała na zeznaniu podatkowym. Nie przyjeżdżała, 
nawet w odwiedziny, od 
wielu lat - mieszkała w Paryżu, należała do high-life, do wielkiego świata. 
Gdyby odwiedzała Linde, może 
udałoby jej się zapobiec temu, co się stało.
Widzicie, dzieciństwo Lindy było tak szczęśliwe, jak dzieciństwo każdej bogatej 
dziewczynki - rosła sa-
ma w dziecinnym pokoju na najwyższym piętrze kamiennego pałacu, dokąd co wieczór 
przychodził ojciec 
czytać córeczce bajki, usadziwszy ją sobie na kolanach. Pod sufitem fruwało i 
śpiewało kilkanaście małych, 
oswojonych kanarków, które czasem siadały im na ramionach i przyglądały się 
ślicznym smakołykom, 
przynoszonym przez pokojówki, Aż któregoś dnia ojciec przestał przychodzić. 
Przez jakiś czas próbowała 
przychodzić mama, ale to już nie było to samo - czuć było od niej koktajle, 
płakała, odpędzała ptaszki, 
jeśli podlatywały zbyt blisko po jakimś czasie przestały.
Mijały lata. W wieku mniej więcej dwudziestu lat Linda była piękna, ale 
przeraźliwie nieszczęśliwa i 
bezustannie szukała tej jednej osoby, tej jednej idei, tego jednego miejsca, 
które uwolni ją od jej, no, nazwij-
my to... życia. Linda czuła, że nie ma dokąd pójść, i że jest całkiem, ale to 
całkiem sama na świecie. I miała 
mieszane uczucia co do swej pokaźnej fortuny - czasem dręczyły ją wyrzuty 
sumienia, że nie ona na to 
wszystko pracowała, a znowu czasem czuła się jak królowa, której to wszystko się 
należy - choć dobrze 
wiedziała, że takie myśli sprowadzą na nią nieszczęście. Czyli raz tak, raz tak.
I jak wszyscy naprawdę bogaci i/lub piękni i/lub sławni ludzie, nigdy nie była 
pewna, czy inni widzą ją 
jako ją, jako promyk światła schwytany w cielesną powłokę, czy widzą w niej 
tylko wygrany przez nią w 
dniu urodzin los na loterii. Zawsze miała się na baczności przed oszustami i 
pasożytami, wierszokletami 
i znachorami.
I jeszcze jedno mogę o Lindzie powiedzieć: była naprawdę bystra. Mogła 
dyskutować o fizyce cząstek, 
o wszystkich tych kwarkach i leptonach, bozonach i mezonach. Potrafiła 
natychmiast poznać, czy ktoś zna 
się na czymś, czy tylko czytał o tym w jakimś czasopiśmie. Znała nazwy 
wszystkich kwiatów i mogła je 
wszystkie kupić. Chodziła do Williams College i na cocktailparty z gwiazdami 
filmowymi, odbywające się 
w aksamitnych gniazdach Manhattanu, rozświetlane epileptycznymi błyskami fleszy. 
Często samotnie jeź-
dziła do Europy. W średniowiecznym, francuskim miasteczku Saint Mało mieszkała w 
małym pokoju 
pachnącym pomadkami i kurzem. Tam czytywała dzieła Balzaca i Nancy Mitford, 
szukając miłości, szuka-
jąc idei, i planując dalsze europejskie podróże, kochała się z Australijczykami.
Oglądała nieskończone, kwietne kołdry gerberów i traw – pola nie z tego świata, 
na których psychode-
liczne zebry żują jędrne kwiaty wyrastające w ciągu jednej nocy z jałowej ziemi, 
rodzące się z nasion obu-
dzonych z dziesięcioleci śpiączki przez kapryśne deszcze w Kongo.
Ale dopiero w Azji znalazła to, czego szukała - wysoko w Himalajach, wśród 
porzuconych przez wspi-
naczy, rdzewiejących butli tlenowych i pustych, odurzonych opium, skazanych na 
śmierć ciał studentów z 
Iowy - tam właśnie poznała ideę, która wyzwoliła mechanizmy jej duszy.
Usłyszała o religijnej sekcie mnichów i mniszek z pewnej małej wioski, którym 
udało się osiągnąć stan 
świętości, uniesienia, wyzwolenia, przez zachowywanie ścisłych postów i 
oddawanie się medytacji trwającej 
siedem lat, siedem miesięcy, siedem dni i siedem godzin. W tym czasie 
pretendentom do świętości nie wol-
no wypowiedzieć ani słowa i wykonywać żadnych czynności poza pożywianiem się, 
snem, medytacją i wy-
próżnianiem. Mówiono, że poznana dzięki temu prawda jest tak wspaniała, że 
wszystkie te umartwienia są 
jej stokroć warte.
Niestety, w dniu, w którym Linda wybierała się do wioski, w górach rozszalała 
się burza. Dziewczyna 
musiała zawrócić z drogi, a następnego dnia miała spotkanie ze swymi prawnikami 
w Delaware i nigdy 
nie dotarła do świętej wioski.
Wkrótce skończyła dwadzieścia jeden lat. Zgodnie z testamentem ojca wtedy 
właśnie dziedziczyła cały 
majątek. Doris dowiedziała się w jednej przykrej chwili w przesyconej zapachem 
tytoniu kancelarii adwo-
kackiej w Delaware, że ona sama ma dostawać stałą, choć sowitą, miesięczną 
rentę.
Doris liczyła na więcej, więc była wściekła i właśnie pieniądze stanowiły 
przyczynę ostatecznego ze-
rwania matki z córką. Doris wyzbyła się wszelkich hamulców: była doskonale 
utrzymaną obywatelką tajem-
niczego świata wielkich bogaczy. Jej życie stało się pasmem angielskich 
uzdrowisk, kupowanych chłop-
ców hotelowych w Wenecji, którzy podkradali jej z torebki biżuterię, bezowocnych 
poszukiwań UFO w 
Andach, sanatoriów nad Jeziorem Genewskim i antarktycznych rejsów na luksusowych 
statkach, gdzie 
bezwstydnie schlebiała młodym arabskim szejkom na tle bladoniebieskich lodów 
Ziemi Królowej Maud.
I tak Linda stała się panią samej siebie. Teraz ona sama decydowała o swoim 
losie, więc postanowiła 
wypróbować tę siedmioletnio-siedmiomiesięczno-siedmiodniową metodę odkupienia 
duchowego.
Jednak, by to zrobić, musiała mieć pewność, że świat jej w tym nie przeszkodzi. 
Ufortyfikowała mury 
swej posiadłości, podnosząc je i uzbrajając w laserowe systemy alarmowe, nie z 
obawy przed kradzieżą, lecz 
by nikt nie przerywał jej medytacji. Sporządzono notarialne dokumenty 
zapewniające obsługę spraw po-
datkowych i innych. Dokumenty te określały również naturę przedsięwzięcia Lindy 
i stanowiły zabezpie-
czenie na wypadek, gdyby zakwestionowano jej poczytalność.
Zwolniła cały personel z wyjątkiem jednej starej służącej, Charlot- te. 
Wprowadzono zakaz wjazdu na 
terenie całej posiadłości; nawet klombom i ogrodom pozwolono zarosnąć, by 
uniknąć hałasu kosiarek. 
Wokół posiadłości rozmieszczono agentów ochrony, zaś inny system ochrony śledził 
samych agentów, by za-
pobiec rozprężeniu. Nic nie mogło zakłócać jej codziennych, szesnastogodzinnych 
medytacji. Wreszcie, na 
początku marca, rozpoczęła okres milczenia. Ogrody zarosły niemal natychmiast. 
Bezlitosna mon-
okultura trawników Kentucky bluegrass szybko urozmaiciła się łagodniejszymi, 
miejscowymi kwiatami, 
chwastami i trawami. Mlecze, niezapominajki, trybula i len wnet pojawiły się na 
kępach dzikiej trawy, które 
kolonizowały, zmiękczały i urozmaicały wysypane żwirem alejki i ścieżki. Altany 
padły łupem wybuja-
łych, aż bolesnych zwojów róż, ich kwiatów i cierni; werandę zdusiła wistaria; 
bluszcze wykipiały 
jak gotująca się zupa z ogródków skalnych. Pojawiły się niezliczone, drobne 
stworzonka. Latem czubki 
traw pokrywały się stale słoneczną mgiełką, upstrzoną cichymi, głupawymi, 
niedorozwiniętymi motylami, 
ćmami i muszkami, a ten powietrzny płyn przyciągał głodne, hałaśliwe sójki i 
wilgi. Taki był teraz Lindy 
świat. Patrzyła nań od świtu do zmierzchu ze swej maty na zewnętrznym patio i 
nie mówiła nic, nie dzieli-
ła się z nikim, i niczego po sobie nie okazywała.
Gdy nadchodziła jesień, otulała się wełnianymi kocami przynoszonymi jej przez 
Charlotte, dopóki na 
dworze nie robiło się zbyt zimno. Wtedy przenosiła się do środka i patrzyła w 
dal przez wysokie, prze-
szklone drzwi sypialni. Zimą obserwowała uśpiony świat, wiosną była świadkiem 
jego odrodzenia i zno-
wu następowało lato, a wraz z nim duszna bujność życia.
Tak działo się przez siedem lat, w ciągu których posiwiały jej włosy, przestała 
miesiączkować; skóra obcią-
gała teraz ściśle jej kości; zanikła jej krtań, więc nie mogła mówić, nawet 
gdyby chciała.
JA-IZM: U osoby pozbawionej tradycyjnych wierzeń religijnych, poszukiwania 
mające na celu 
sformułowanie własnej religii. Jest to najczęściej mieszanina reinkarnacji i 
osobistego dialogu z 
mgliście określoną osobą boską, panteizmem i karmaistycznymi postawami typu „oko 
za oko".
Pewnego dnia, już pod koniec okresu medytacji Lindy, w owej wiosce w dalekich 
Himalajach, pewien 
kapłan imieniem Laski czytał niemieckie czasopismo „Stern", pozostawione tam 
przez grupę himalaistów. 
Na jednej ze stron zobaczył nieostre zdjęcie kobiecej postaci - była nią Linda - 
pogrążonej w medytacji 
wśród dzikiego, bujnie rozkwitłego ogrodu. Przeczytawszy podpis pod zdjęciem, 
opisujący newageowską 
pasję bogatej Amerykanki, Laski poczuł, że zabiło mocniej jego serce.
PAPIEROWŚCIEKLIZNA: Nadwrażliwość na śmieci.
Już następnego dnia lądował samolotem Japan Air Lines na lotnisku imienia 
Kennedy'ego. Wyglądał 
na dziwaka w swej szacie i z wielkim kufrem podróżnym, z trudem przepychał się 
przez tłum eurośmie-
cia, dostarczanego do odprawy paszportowej przez samoloty czarterowe, pełen 
obawy, czy zamówiony sa-
mochód dowiezie go na czas do posiadłości Lindy. A czasu było już tak mało!
Laski stanął przed stalową bramą posiadłości Lindy i usłyszał dobiegające z 
wartowni odgłosy zabawy. 
Tego dnia, jak poprawnie wydedukował z notatki w „Sternie", miała zakończyć 
medytacje wartownikom 
kończył się długi okres służby, więc świętowali, mocno zaniedbując swe 
obowiązki. Laski zostawił kufer 
przed bramą, wślizgnął się cicho do środka i bez przeszkód ruszył oświetloną 
słońcem alejką, czy raczej 
tym, co z niej zostało.
Na jabłoniach siedziały antypatyczne wrony; stopy kapłana lizały gęste, młode 
świerczki; wyczerpane 
słoneczniki zwieszały głowy na zwichniętych szyjach, a ślimaki gromadziły się u 
ich stóp jak tricoteuses. 
Laski stanął wśród tej bujności i przebrał się z bladobrązowej szaty w 
połyskujący metalowo ornat, który 
zabrał ze sobą sprzed wejścia. Dotarłszy do domu Lindy, otworzył drzwi frontowe 
i wszedł w chłodną, 
mroczną ciszę, która zaraz opowiedziała mu o bogatych, a nigdy nieużywanych 
pokojach. Wiedziony in-
stynktem, szedł długim korytarzem po chodniku czarnoczerwonej barwy granatu, aż 
trafił do pokoju 
Lindy. Charlotte, świętująca razem z ochroniarzami, również nie mogła zauważyć 
jego przyjścia.
Wtedy zobaczył na patio pokurczoną postać Lindy, wpatrzoną w słońce, bursztynowe 
teraz i na wpół 
już skryte za widnokręgiem. Laski przybył na czas - milczenie i medytacje Lindy 
miały się skończyć lada 
sekunda. 
Laski spojrzał na jej ciało, wciąż tak młode, lecz przypominające wyniszczoną 
staruchę. Wydało mu 
się, że ono za chwilę zaskrzypi, gdy odwróciła się do niego, ukazując 
straszliwie wyniszczoną twarz, 
umierającą twarz, jak ponton, z którego uszło powietrze i który za długo leżał w 
tym stanie na słońcu.
Powoli uniosła się, chwiejna i cienka, jak pozbawiony wdzięku ptak, ulepiony 
przez dziecko z długiego 
makaronu. Powoli przeszła przez patio i jak leciutki wietrzyk weszła do środka, 
do swej sypialni.
Wcale nie wydawała się zdziwiona obecnością ubranego w połyskliwy ornat 
Laskiego. Mijając go, roz-
ciągnęła mięśnie warg w pełen satysfakcji uśmiech i ruszyła do łóżka. Gdy się 
kładła, Laski wyraźnie 
słyszał, jak szorstki, wojskowy koc trze niczym papier ścierny o jej sukienkę. 
Patrzyła w sufit. Laski stanął 
przy niej.
„Wy, dzieci Europy... i Ameryki..." rzekł. „Tyle wkładacie w to wysiłku, ale 
robicie wszystko na opak - 
wy i to wasze majsterkowanie z własnymi religiami. Owszem, miałaś medytować 
przez siedem lat, siedem 
miesięcy, siedem dni i siedem godzin, ale według naszej miary czasu, nie waszej. 
Według waszego kalenda-
rza miał upłynąć zaledwie rok. Medytowałaś siedem razy dłużej, niż potrzeba... 
Za długo, i teraz..." Lecz 
umilkł. Oczy Lindy stały się takie same jak oczy, które tego samego dnia widział 
na lotnisku - oczy emi-
grantów, którzy za chwilę wychyną zza rozsuwających się automatycznie drzwi 
pomieszczenia odprawy 
celnej i wreszcie znajdą się w tym nowym świecie, dla którego spalili za sobą 
wszystkie mosty.
Bowiem Linda, choć się pomyliła, odniosła jednak zwycięstwo, zwycięstwo dziwne, 
lecz zawsze zwycię-
stwo. Laski zrozumiał, że trafił na kogoś większego od siebie. Szybko zdjął 
symbol swego kapłaństwa, ornat 
sprzed ponad dwóch tysięcy lat, przez który to czas dodawano do niego coraz to 
nowe zdobienia w miejsce 
rozpadających się starych ozdób, ornat z wplecionych w wełnę jaka złotych i 
platynowych nici, na które 
nanizano obsydianowe paciorki i guzy z zielonego kamienia. I był tam też rubin 
od Marco Polo, i kapsel od 
butelki Seven-Up, dar pierwszego pilota, który wylądował w wiosce Laskiego.
Laski wziął więc ornat i przykrył nim ciało Lindy, które teraz przechodziło 
nadprzyrodzoną przemianę. 
Jego gestowi towarzyszyło pękanie żeber Lindy i jej zduszony pisk ekstazy. 
„Biedactwo", powiedział, cału-
jąc ją w czoło.
Gdy tylko to uczynił, czaszka Lindy zapadła się jak te delikatne, zielone 
koszyczki na jagody, które, zo-
stawione na zimę na dworze, rozpadają się w dłoni. Tak, czaszka jej zapadła się 
i rozsypała w proch 
- zaś cząstka światła, prawdziwe istnienie Lindy, opuściła swe dawne mieszkanie 
i uniosła się ku niebu, 
gdzie zasiadła -jak mały, żółty ptaszek, co potrafi wyśpiewać każdą pieśń - na 
prawej dłoni swego własnego 
boga.
Hoduj kwiatki
Wiele lat temu, kiedy po raz pierwszy zacząłem trochę zarabiać, chodziłem 
jesienią do miejscowego 
|sklepu ogrodniczego, gdzie kupowałempięćdziesiąt dwie cebulki żonkili. Szedłem 
do ogrodu za do-
mem moich rodziców z talią woskowanych kart do brydżai rzucałem je na trawnik. W 
każde miejsce, na 
które upadła karta, sadziłem po cebulce. Oczywiście mógłbym od razu rzucać 
cebulkami, ale właśnie o to 
chodziło. Sadzenie cebulek w taki sposób daje bardzo miły efekt przypadkowości, 
bo posługuje się tymi 
samymi algorytmami, które określają moment obrotowy stada wróbli albo 
powykręcanie wielkich, sękatych 
konarów drzew, A gdy nadeszła wiosna, gdy żonkile i narcyzy wydeklamowały już 
światu swe delikatne haiku 
i napełniły go tym swym zimnym, spokojnym zapachem, ich kruche, beżowe, 
papierowe resztki informowały 
nas, że wkrótce nadejdzie lato i że czas zabrać się za koszenie trawnika. Nic, 
co jest bardzo, ale to bardzo 
dobre, ani nic, co bardzo, ale to bardzo złe, nie trwa bardzo, ale to bardzo 
długo, Budzę się, jest pewnie 
wpół do szóstej. Leżymy w trójkę na łóżku, tak jak zasnęliśmy. Psy drzemią na 
podłodze przy niemal zaga-
słych już węglach. Na zewnątrz światła jest tylko trochę, zaduch oleandrów, 
nawet gołębie jeszcze nie gru-
chają. Czuję ciepły dwutlenek węgla snu i małej przestrzeni. Te stworzenia w tym 
pokoju -je właśnie kocham 
i one mnie kochają. Gdy jesteśmy razem, czuję się jak w dziwnym, tajemniczym 
ogrodzie - jestem tak szczę-
śliwy, że mógłbym umrzeć. Gdyby dało się to tak zatrzymać, chciałbym, by trwało 
wiecznie. Zasypiam 
znowu.
Zdefiniuj normalność
Piętnaście lat temu,podczas jednego z najmniej cool dni w mo-im życiu, cała moja 
rodzina, cała 
dziewiątka, pojechała zrobić sobie grupowezdjęcie u miejscowego fotografa. W 
wyniku tego przecią-
gającego się w nie-skończoność pozowania w upale, caładziewiątka strawiła 
następne piętnaście 
lat na pełnych samozaparcia próbach dorównania temu amerykańskiemu optymizmowi, 
tym wesołym 
oparom szamponu i błysku wyszorowanych zębów, które po dziś dzień tchną z tego 
piekielnego zdjęcia. 
Wyglądamy na nim, owszem, staroświecko, ale przede wszystkim doskonale. Wszyscy 
uśmiechamy się 
szczerze w prawą stronę, do przyszłości, mogłoby się zdawać, ale tak naprawdę do 
fotografa, pana Le-
onarda, samotnego, starego wdowca z implantami włosów na głowie, trzy. mającego 
w lewej ręce coś 
tajemniczego i wrzeszczącego: „Ptaszek! Zaraz wyleci ptaszek!" ^Kiedy zdjęcie 
wreszcie przysłano nam 
pocztą, spoczywało może przez jakąś godzinę na kominku, gdzie niewinnie położył 
je ojciec; wkrótce 
jednak oszalały chór piskliwych głosów nas, nastolatków, przerażonych, że staną 
się pośmiewiskiem go-
ści z ich grupy wiekowej, zmusił go do zabrania stamtąd tego corpus delicti. 
Zdjęcie znalazło się w nigdy 
nieużywanej części „jaskini" taty i wisi tam do dziś, jak zapomniana świnka 
morska, powoli zdychająca z 
głodu. Odwiedzane jest rzadko ale z rozmysłem przez każde z nas, gdy różnie nam 
się dzieje, gdy mamy 
ochotę na niezłą porcję „ale kiedyś byliśmy niewinni", co dodaje naszym smutkom 
iście literackiej, melo-
dramatycznej nuty.
Ale było to piętnaście lat temu. W tym roku cala rodzina uznała wreszcie, że 
wystarczy tego zadręcza-
nia się jakimś cholernym zdjęciem. W tym roku daliśmy sobie spokój; w tym roku 
byliśmy jak każda, 
normalna rodzina; w tym roku wszyscy postanowili wreszcie być sobą. W tym roku 
nikt nie przyjechał do 
domu na święta. Więc byliśmy tylko my z Tylerem, mama i tata.
	-To były czasy, Andy, co? Pamiętasz? - To moja siostra Deirdre wspomina 
przez telefon rok, w 
którym zrobiliśmy to zdjęcie. Obecnie Deirdre przechodzi właśnie przez 
„potwornie obrzydliwy" rozwód 
z tym swoim gliną z Teksasu („Cztery lata potrzebowałam, żeby się przekonać, że 
ten śmierdziel tylko 
udawał, że mnie kocha"), więc słychać w jej głosie wyraźny efekt działania 
trójcyklicznych środków 
antydepresyjnych. Była Najładniejszą i Najhardziej Lubianą z moich sióstr; teraz 
telefonuje do krewnych i 
znajomych o wpół do trzeciej w nocy i przeraża ich swym pustym, nieco 
narkotycznym gadaniem.
	-Świat był wtedy taki lśniący i taki nowy. Wiem, Andy, że to banał. Boże, 
mogłam wtedy opalać 
się i nie bać raka; a wystarczyło, że przejechałam się roadrunnerem Bobby'ego 
Viljoena na imprezę, na 
której było mnóstwo nieznanych nam ludzi, i czułam się tak pełna życia, że 
myślałam, że pęknę.
BRADYZM: Specyficzna wrażliwość wynikająca z wychowywania się w rodzinie 
wielodzietnej. 
Rzadkość wśród pokolenia urodzonego mniej więcej po roku 1965; gtówne objawy to 
skłonność 
do gier umysłowych, emocjonalny eskapizm w tłoku oraz głęboka potrzeba dobrze 
określonej prze-
strzeni życiowej.
Telefony od Deirdre są przerażające z wielu powodów, między innymi dlatego, że 
ma rację. Rzeczywiście 
utrata młodości ma w sobie coś milczącego, coś, co tępo boli; młodość to 
rzeczywiście, jak twierdzi Deirdre, 
smutna, ulotna woń złożona z wielu przypadkowych zapachów. Woń mojej młodości? 
Soczysty zapach no-
wych piłek do kosza, uwijających się po lodowisku maszyn do wygładzania lodu i 
aparatury hi-fi, 
przegrzanej od zbyt częstego puszczania Supertrampa. No i oczywiście parującej, 
podświetlonej zupy ja-
cuzzi Kempseyów w piątkowy wieczór, gorącej zupy okraszonej płatami martwego 
naskórka, aluminio-
wych puszek po piwie i owadów skrzydlatych, które miały pecha.
*****
Mam trzech braci i trzy siostry, i nigdy nie byliśmy rodziną, która lubi się 
tulić nawzajem. Nie przypomi-
nam sobie, bym kiedykolwiek był tulony przez jednego lub drugiego rodzica 
(szczerze mówiąc, jest to dla 
mnie praktyka dość podejrzana). Nie, uważam, że charakterystyczną cechą dynamiki 
mojej rodziny jest 
coś, co można określić terminem psychiczny unik. Urodziłem się jako piąte z 
siedmiorga dzieci -jestem 
więc typowym średnim dzieckiem, przez co musiałem starać się znacznie bardziej 
od innych, by zwrócić na 
siebie uwagę.
Wszyscy młodzi Palmerowie, cała siódemka, noszą porządne, sensowne i mało 
pieszczotliwe imiona: 
Andrew, Deirdre, Susan, Dave i Evan. Tyler brzmi może unpeu egzotycznie, ale to 
pewnie dlatego, że zawsze 
był najbardziej kochany. Kiedyś zwierzyłem się Tylerowi, że chciałbym zmienić 
sobie imię na coś bardziej 
nowoczesnego, hipisowskiego, powiedzmy na Harmony. Popatrzył na mnie jak na 
idiotę: „Odwaliło ci? 
Andrew robi genialne wrażenie w życiorysie, czego ty jeszcze chcesz? Nikt nigdy 
nie awansuje wariata, któ-
ry się gług;o nazywa".
Te święta Deirdre spędzi w Teksasie, w Port Arthur, zamartwiając się swym 
nieudanym, za wcześnie 
zawartym małżeństwem.
Dave, mój najstarszy brat - ten, który miał być naukowcem, ale zapuścił kucyk i 
sprzedaje teraz płyty 
w sklepie z muzyką alternatywną w Seattle (i on, i jego dziewczyna, Rain, noszą 
się tylko na czarno) - te 
święta spędza w Londynie, biorąc ecstasy i odwiedzając nocne kluby. Jak wróci, 
jeszcze przez pół roku bę-
dzie udawał, że ma angielski akcent.
Kathleen, druga z kolei, jest ideologicznie przeciwna świętom Bożego Narodzenia; 
w ogóle walczy z 
większością przejawów burżuazyjnego sentymentalizmu. Prowadzi bardzo dochodową 
fermę mleczną w 
bezalergenowej strefie na wschodzie Kolumbii Brytyjskiej i mawia, że kiedy 
wreszcie zacznie się „in-
wazja", zastanie nas wszystkich w sklepach, kupujących kartki świąteczne. I że w 
takim razie wszystko, 
co nas wtedy spotka, spotka nas całkowicie zasłużenie.
CZARNE DZIURY: Podgrupa pokolenia X ubierająca się prawie wyłącznie na czarno.
CZARNE JAMY: Miejsce zamieszkania czarnych dziur, są to często nieogrzewane 
magazyny 
wymalowane sprayem, udekorowane kalekimi manekinami, presleyanami, dziesiątkami 
prze-
pełnionych popielniczek czy rzeźbami z kawałków tłuczonego lustra, z muzyką 
Velvet Un-
derground w tle.
Susan, moja ulubiona, bo najweselsza siostra, nasza rodzinna aktorka, wiele lat 
temu, tuż po szkole 
średniej, uległa napadowi paniki, poszła na prawo, wyszła za tego okropnego 
mądralę, tego yuppie prawni-
ka, Briana (to się źle skończy, zapewniam). Z dnia na dzień zrobiła się tak 
nienaturalnie poważna. Bywa. 
Nieraz widziałem takie rzeczy.
ROZMNAŻANIE Z BRAKU LAKU: Płodzenie dzieci jako antidotum na brak wiary w 
przyszłość.
CHOMIKI: Najbardziej pospolita podgrupa pokolenia X; jedyna, która się rozmnaża. 
Chomiki 
występują niemal wyłącznie w parach. Są łatwo rozpoznawalne dzięki swym 
rozpaczliwym 
próbom odtworzenia w swym codziennym życiu dobrobytu ery Eisenhowera w sytuacji 
wy-
śrubowanych cen nieruchomości i konieczności pracy obojga małżonków. Wiecznie 
prze-
męczone łapczywą pogonią za meblami i bibelotami.
Mieszkają oboje w Chicago. W świąteczny poranek Brian będzie robił polaroidem 
zdjęcia ich córeczce - 
Chelsea (imię to jego pomysł) - leżącej w kołysce, kołysce z widoczkiem 
południowoafrykańskiego pejzażu, 
o ile pamiętam. Zapewnię i Brian, i Susan będą przez cały dzień pracować; w 
czasie świątecznego obiadu 
też.
Mam nadzieję, że któregoś dnia uda mi się uratować Susan od tego opłakanego 
losu. W którymś momen-
cie chcieliśmy z Davem wynająć jej egzorcystę i nawet zatelefonowaliśmy na 
wydział teologii uniwersytetu, 
żeby nam kogoś polecili.
Poza Tylerem, o którym już trochę wiecie, pozostaje Evan, obecnie zamieszkały w 
Eugene w stanie 
Oregon. Sąsiedzi nazywają go „tym jedynym normalnym dzieckiem Palmerów", ale są 
rzeczy,o któ-
rych sąsiedzi nie wiedzą: że pije, że puszcza pensję na kokę, że niemal z dnia 
na dzień wygląda coraz gorzej. 
I jeszcze czasem zwierza się Dave'owi, Tylerowi i mnie, że zdradza Lisę, swoją 
żonę, do której przema-
wia publicznie głosem Elmera Fudda. Evan nie jada jarzyn, więc jesteśmy wszyscy 
przekonani, że które-
goś dnia jego serce po prostu weźmie i wybuchnie. Serio, po prostu zrobi łubu-
du! . i już A on ma to 
gdzieś.
Och, panie Leonard, co to się z nami porobiło? Wypatrujemy tego ptaszka, co miał 
wyfrunąć z aparatu - 
naprawdę go wypatrujemy - i nic. Niech nam pan pomoże.
*****
Na dwa dni przed Bożym Narodzeniem lotnisko w Palm Springs jest już zapchane 
różowiutkimi tury-
stami i głupawymi, jakby oskalpowanymi marines. Wszyscy jadą do domu na roczną 
dawkę trzaskania 
drzwiami, wstawania od stołu z obrażoną miną i innych tradycyjnie rodzinnych 
psychodram. Claire z 
cierpką miną pali jednego papierosa za drugim - czeka na samolot do Nowego 
Jorku, ja do Portland. Dag 
sili się na dobroduszność; nie chce po sobie pokazać, że będzie mu smutno samemu 
przez ten tydzień, bo 
nawet MacArthurowie jadą na święta do Calgary.
Cierpka mina Claire to jej mechanizm obronny:
	-Ja wiem, że obaj uważacie mnie za natrętną pantoflarę, że jadę za 
Tobiasem do Nowego Jorku. No, 
nie patrzcie tak na mnie.
	-Szczerze mówiąc, Claire, ja tylko czytam gazetę - mówię.
	-Ale chcesz tak na mnie patrzyć, już ja wiem.
Nawet nie warto jej tłumaczyć, że to paranoja. Od wyjazdu Tobiasa Claire odbyła 
z nim tylko parę 
mało skomplikowanych rozmów telefonicznych. Szczebiotała i robiła mnóstwo 
planów, a Tobiasz tylko 
słuchał tego na drugim końcu, jak gość w restauracji, któremu długo i nużąco 
recytują jadłospis - mahi-
mahi, flądra, ryba piła a on od razu wie, że nie ma na nic z tego ochoty.
No więc siedzimy w poczekalni na dworze, czekając na te skrzydlate autobusy. Mój 
odlatuje pierwszy; za-
nim odejdę, Dag zdąży jeszcze powiedzieć mi, żebym nie próbował podpalić 
rodzicom domu.
*****
Jak już wspominałem, moi rodzice, czyli Frank i Louise, piętnaście lat temu 
zamienili dom w muzeum 
czasów sprzed piętnastu lat, bo wtedy ostatni raz kupili nowe meble i wtedy 
zrobiono to nasze Zdjęcie Ro-
dzinne. Od tego czasu większość swej energii poświęcają ukrywaniu oznak 
mijającego czasu.
No dobra. Kilka drobnych objawów świadczy jednak o pewnym postępie 
cywilizacyjnym - drobiazgi takie 
jak kupowanie niemarkowej żywności w ilościach hurtowych, co zaraz widać po 
zagracających kuchnię, pa-
skudnych pudłach - i nawet się tego nie wstydzą („wiem, że to może zły gust, 
słoneczko, ale ile pieniędzy się 
przez to. oszczędza").
W domu znalazło się też kilka nowocześniejszych urządzeń technicznych, ale to 
głównie za sprawą 
Tylera: kuchenka mikrofalowa, wideo i automatyczna sekretarka. Zauważyłem, że 
oboje moi rodzice, para 
technofobów, rozmawiają z automatyczną sekretarką jak babcia ze wsi, sto lat 
temu nagrywająca się na 
płytę gramofonową.
BIEDA CZYHA: Finansowa paranoja przekazana dzieciom przez rodziców pamiętających 
cza-
sy kryzysów gospodarczych.
ODŁĄCZYĆ RESPIRATOR, IMPREZOWAC: Marzenia dzieci, obliczających w myśli wartość 
net-
to obojga rodziców.
SŁABIZM: Skłonność do stawania po stronie strony słabszej w każdej niemal 
sytuacji. Na 
rynku konsumpcyjnym oznacza to kupowanie mających mniejsze powodzenie, żałosnych 
lub po prostu gorszych produktów: „Wiem, że te serdelki to murowany atak serca, 
ale wy-
glądały tak żałośnie przy tym całym żarciu dla yuppie, że musiałam je kupić".
- Mamo, czemu w tym roku nie pojedziecie na Maui i dacie sobie spokój z tym 
Bożym Narodzeniem? 
My z Tylerem już mamy depresję.
	-Może za rok, kochanie, kiedy będziemy trochę lepiej stali finansowo. 
Wiesz, ile teraz wszystko kosztu-
je...
	-Mówisz tak co rok. Może wreszcie przestaniecie dziadować? Udawać, że 
jesteście biedni?
	-Bądź wyrozumiały, misiu. My to lubimy.
Wyjeżdżamy z lotniska. Wokół dobrze mi znany zieleniobraz Portland. Wystarczyło 
te dziesięć minut, 
żebym wyzbył się lub zapomniał wszelkich postępów, duchowych i psychicznych, 
jakie poczyniłem z dala 
od rodziny.
-	Czyli teraz tak się strzyżesz, kochanie?
A więc to prawda, że dla własnych rodziców człowiek zawsze ma najwyżej dwanaście 
lat, choćby nie 
wiem co robił. Oni naprawdę nie chcą jątrzyć, ale ich uwagi są pozbawione 
wszelkiej skali i koncentrują się 
na dziwnych rzeczach. Rozmawiać o życiu prywatnym z własnymi rodzicami to jak 
przyglądać się 
pryszczowi na swojej twarzy we wstecznym lusterku samochodu i dochodzić w tych 
warunkach do wnio-
sku, że to objaw połączenia potówki z rakiem skóry.
	-Czyli - mówię - w tym roku będziemy tylko ja i Tyler?
	-Na to wygląda. Ale tak sobie myślę, że Dee może jednak przyjedzie z Port 
Arthur. Tak więc niedłu-
go można się spodziewać, że znowu zamieszka w swoim dawnym pokoju. Coś mi 
mówi...
-	Co?
Mama zwiększa prędkość wycieraczek i włącza światła. Coś jej chodzi po głowie.
	-No, bo wy wszyscy odchodziliście i powracali już tyle razy, że naprawdę 
przestałam mówić znajo-
mym, że wszystkie nasze dzieci się od nas wyniosły. Zresztą jakoś się teraz o 
tym nie mówi. Wszyscy nasi 
znajomi mają to samo ze swoimi dziećmi. Kiedy spotykam się z kimś przypadkiem w 
sklepie, wiem, 
żeby nie pytać o dzieci, jak dawniej. To by było zbyt przygnębiające. A propos, 
pamiętasz Allanę du 
Bois?
	-Tę laskę?
	-Ogoliła się na zero i przystała do jakiejś sekty.
	-Niemożliwe!
-Ale najpierw sprzedała całą biżuterię mamy, żeby mieć na składkę na Lotusa 
Elitę swojego guru. 
Porozlepiała po całym domu karteczki z napisem: „Mamo, będę się za ciebie 
modlić". I mama w koń-
cu wywaliła ją z domu. Teraz Allana hoduje rzepę gdzieś w Tennessee.
-	Jak to się wszystkim pokręciło... Nikt nie wyrósł na normalnego człowieka. 
Widziałaś się z kimś 
innym?
	-Z wszystkimi. Ale nie pamiętam, jak się nazywają. Jakiś Donny... 
Arnold... Pamiętam ich z cza-
sów, kiedy przychodzili do nas na lody. Ale teraz wyglądają tak staro... tak 
smutno... jakby przedwcześnie 
byli w średnim wieku. Za to muszę przyznać, że znajomi Tylera są inni, tacy 
jacyś dziarscy.
	-Bo znajomi Tylera żyją w bańkach mydlanych.
	-Andy, to niesprawiedliwe i nieprawdziwe.
Ma rację. Ja po prostu zazdroszczę Tylerowi i jego kumplom, że w ogóle nie boją 
się przyszłości. A ja 
boję się - i zazdroszczę.
-	Masz rację. Przepraszam. A co ci mówi, że Dee.też może przyjedzie? Bo 
chyba ci przerwałem...
Ruch jest mały na Sandy Boulevard, którym jedziemy ku stalowym mostom w centrum, 
mostom w ko-
lorze chmur, mostom tak wielkim i skomplikowanym, że przypominają mi Nowy Jork 
Claire. Zastanawiam 
się, czy ich masa też wpływa na prawa ciążenia.
-	No, bo w momencie, kiedy któreś z was dzwoni do domu i zaczyna wspominać 
przeszłość al-
bo narzekać na pracę, ja wiem, że trzeba przygotować świeżą pościel. Albo gdy 
coś idzie za dobrze. 
Trzy miesiące temu Dee zadzwoniła, że Lukę kupuje jej sklepik z mrożonym 
jogurtem. Nigdy jeszcze 
nie była taka podekscytowana. To ja zaraz powiedziałam tacie: „Frank, najdalej 
na wiosnę będzie znowu 
mieszkać u nas i beczeć nad rocznikami licealnymi". Chyba wygram ten zakład.
Albo kiedy Davie dostał wreszcie w miarę porządną pracę jako redaktor 
artystyczny w tym czasopi-
śmie i ciągle mi mówił, jak się z tego cieszy. No i za parę minut mu się 
znudziło, i proszę: dzyń-dzyń, 
dzwonek do drzwi, a za drzwiami Dave i ta jego dziewczyna, Rain, i oboje 
wyglądają, jakby uciekli z 
łagru dla dzieci. Kochająca się para została u nas na sześć miesięcy, Andy. 
Ciebie nie było, byłeś w Japonii 
czy gdzieś tam. Nie masz pojęcia, co tu się działo. Do tej pory znajduję obcięte 
pazury od nóg. Biedny tata 
znalazł jeden, pomalowany czarnym lakierem, w zamrażarce. Okropna istota.
	-A teraz już się tolerujecie z Rain?
	-Z trudem. Nie powiem, żebym się zamartwiała, że w tym roku pojechali na 
święta do Anglii.
Pada coraz bardziej. Stuk deszczu o dach samochodu to jeden z moich ulubionych 
odgłosów. Mama 
wzdycha:
-	A ja wiązałam z wami wszystkimi takie nadzieje. No, bo jak tu o tym nie 
myśleć, kiedy patrzy się w 
buzię własnego dzidziusia? Ale musiałam przestać się przejmować tym, co robicie 
z własnym życiem. 
Mam nadzieję, że cię to nie martwi, bo bardzo mi to ułatwiło życie.
2+2=5-IZM: Poddanie się, po długim oporze, skierowanej do siebie strategii 
marketingowej: „No 
dobra, już kupię tę waszą gtupią kole, tylko dajcie mi święty spokój".
PARALIŻ WYBORU: Niezdolność dokonania wyboru w sytuacji nadmiaru możliwości.
Gdy zajeżdżamy przed dom, widzę, że wybiega z niego Tyler i pędzi do samochodu, 
osłaniając od desz-
czu swą wyszukaną fryzurę czerwoną sportową torbą. „Cześć, Andy!" - krzyczy i 
zatrzaskuje drzwi swego 
ciepłego, suchego świata. Uchyla na centymetr szybę, przekrzywia szy;ę i dodaje: 
„Witaj w domu, o któ-
rym zapomniał czas!"
MTV, nie kule
Wigilia. fKupuję dziśogromne ilości świec, ale nie powiem, poco. - Świece 
wotywne, urodzinowe, 
wy-padkow.e, obiadowe, żydowskie, bożona-rodzeniowe, i świece z księgarni 
hinduskiej z komiksami 
z życia świętych.Wszystkie się liczą - ich płomienie są ta-kie same. W Durst 
Thriftee Mart na dwudziestej 
pierwszej Tyler już tak wstydzi się tej manii, że włożył mi do wózka mrożonego 
indyka, żeby było bardziej 
świątecznie. „A co to jest świeca wotywna?", pyta, zdradzając świeckie 
wychowanie, a przy okazji również 
zawroty głowy, bo nawdychał się ubezwłasnowolniającego, ciężkiego zapachu 
pękatej świeczki obiadowej z 
niebieskiego, sztucznego wosku. U„Taka, którą się zapala do modlitwy. Można je 
zobaczyć w każdym 
kościele w Europie". ,Aha. Patrz, takiej jeszcze nie masz". Podaje mi okrągłą, 
czerwoną świecę w czymś, 
co przypomina pończochę - takie same świece zapalają ci na stole w rodzinnych 
knajpkach włoskich. „An-
dy, ludzie już i tak gapią się na twój wózek. Może byś mi jednak powiedział, po 
co ci te świeczki". ,To będzie 
świąteczna niespodzianka, Tyler. Cierpliwości". Ruszamy ku sezonowym kolejkom 
przy kasach. Wyglą-
damy zadziwiająco normalnie w naszych półłachach, wyciągniętych przeze mnie z 
szafy w moim dawnym 
pokoju, a pochodzących z czasów, kiedy byłem punkiem: Tyler ma na sobie starą 
skórzaną kurtkę, którą 
znalazłem w Monachium, ja - cebulkę starych podkoszulków i dżinsy.
Na dworze, oczywiście, pada.
W samochodzie Tylera, gdy wracamy do domu Burnside Avenue, usiłuję mu 
opowiedzieć historyjkę Da-
ga o końcu świata w supermarkecie.
	-Jeden mój znajomy z Palm Springs mówi, że kiedy włącza się alarm 
przeciwlotniczy, ludzie naj-
pierw lecą po świeczki.
	-No to co?
	-No i zdaje mi się, że to właśnie dlatego ludzie tak na nas dziwnie 
patrzyli. Zastanawiali się, dlaczego 
sami nie słyszą syren.
	-Hm. Po konserwy chyba też - odpowiada, zaczytany w „Vanity Fair" (ja 
prowadzę). - Myślisz, że 
powinienem utlenić sobie włosy?
*****
-Andy, ty nie gotujesz w aluminiowych garnkach, co? - pyta ojciec. Jest w 
salonie i nakręca stojący ze-
gar. - Wyrzuć je zaraz. Glin w diecie to pierwszy krok ku chorobie Alzheimera.
Tata miał wylew dwa lata temu. Nieduży, ale na tydzień stracił władzę w prawej 
dłoni i teraz musi brać 
jakieś lekarstwo, które sprawia, że nie tworzą mu się łzy – nie może płakać. 
Muszę przyznać, że nieźle go 
to wszystko nastraszyło i trochę zmienił tryb życia. Szczególnie odżywianie. 
Dawniej jadał jak parobek: 
kawały czerwonego mięsa faszerowane hormonami, antybiotykami i Bóg wie czym 
jeszcze, do tego zwały 
puree ziemniaczanego i całe morze whisky. Teraz, ku wielkiej uldze mamy, jada 
kurczęta i jarzyny, jest 
bywalcem sklepów ze zdrową żywnością i zamontował w kuchni półeczkę na witaminy, 
od której jedzie 
hipisowską witaminą B i która sprawia, że teraz kuchnia moich rodziców 
przypomina bardziej aptekę.
Podobnie jak pan MacArthur, tata dość późno odkrył, że posiada ciało. Dopiero 
otarcie się o śmierć 
zmusiło go do przeprogramowania się z żywieniowych fikcji wymyślonych przez 
spółki kolei, hodowców 
bydła oraz firmy petrochemiczne i farmaceutyczne. Ale, jak już mówiłem, lepiej 
późno niż wcale.
	-Tak, tak, tato. Byle nie aluminium.
	-Świetnie świetnie świetnie. - Odwraca się i włącza telewizor po drugiej 
stronie pokoju, po czym 
zaraz zaczyna wydawać pejoratywne odgłosy pod adresem rozwścieczonego tłumu 
protestującej mło-
dzieży w którymś z zakątków świata. - Tylko się na nich popatrz. Czy żaden z 
nich nie ma pracy? 
Trzeba by dać im coś do roboty. Puszczać im przez satelitę wideoklipy Tylera, 
niechże się czymś zajmą. 
Jezu. - Tata, podobnie jak dawna współpracowniczka Daga, Margaret, uważa, że 
ludzie nie potrafią 
sami z siebie organizować sobie czasu.
DANINA OSOBOWOŚCI: Cena, jaką płaci się za pozostawanie w związku: zabawni dotąd 
ludzie 
stają się nudni: „Dzięki za zaproszenie, ale dzisiaj wieczór będziemy z Noreen 
przeglądać ka-
talogi z serwisami, a potem pooglądamy telezakupy".
PĘPKÓWKA KOEDUKACYJNA: Zwyczaj Chomików. Przyjęcia z okazji narodzin dziecka, na 
które, w odróżnieniu od pępkówki tradycyjnej, zaprasza się osoby obojga płci. 
Podwojona w 
ten sposób sita nabywcza pozwala na utrzymanie wartości prezentów na poziomie 
ery 
Eisenhowera.
Potem Tyler wymyka się z Wigilii; zostaję tylko ja, mama, tata, cztery grupy 
potraw i łatwe do przewi-
dzenia napięcie.
	-Mamo, ja nie chcę żadnych prezentów. W ogóle nie chcę w życiu żadnych 
rzeczy.
	-Święta bez prezentów? Zwariowałeś. Czy ty tam nie gapisz się a dużo w 
słońce?
Potem mój sentymentalny ojciec, pod nieobecność większości swych dzieci, snuje 
się po pustych po-
kojach domu jak tankowiec, który przedziurawił sobie burtę własną kotwicą i 
szuka portu, miejsca, gdzie 
mógłby zaspawać sobie rany. W końcu postanawia napełniać pończochy przy kominku. 
Tylerowi daje to, 
co z taką radością kupuje mu co roku: małe buteleczki płynu do płukania gardła, 
japońskie pomarańcze, 
orzeszki ziemne, śrubokręty i loteryjne losy. Kiedy zabiera się za moją 
pończochę, każe mi wyjść z 
pokoju, choć wiem, że chciałby, bym z nim był. Teraz ja snuję się po domu, za 
dużym domu na za mało 
osób. Nawet choinka, ubrana w tym roku odruchowo raczej niż z potrzeby, nie 
potrafi wytworzyć lepszego 
nastroju.
Telefon też nic tu nie pomoże; Portland to teraz wymarłe miasto. Wszyscy moi 
znajomi albo pożenili się 
i skapcanieli, albo nie pożenili się i skapcanieli, albo wyjechali, żeby nie 
skapcanieć. A niektórzy z nich 
pokupowali sobie domy - co jest równoważne przyznaniu się do utraty osobowości. 
Od razu można domy-
ślić się wielu rzeczy: że jak w klatce trzyma ich praca, której nie cierpią; że 
ciągle brakuje im szmalu; że co 
wieczór oglądają wideo; że mają dziesięć kilo nadwagi; że nie dociera do nich 
nic nowego. To takie przy-
gnębiające. Najgorsze, że ci, co już mają te domy, wcale nie są z nich 
zadowoleni. A jedyne szczęśliwe 
chwile zawdzięczają marzeniom o przeróbkach.
Boże, skąd mi się wziął taki zrzędliwy nastrój?
Świat zmienił się w jeden wielki, cichy dom, taki jak ten, w którym mieszka 
Deirdre w Teksasie. A 
przecież życie nie musi koniecznie być takie.
DEGNIAZDOWANIE: Zjawisko przenoszenia się rodziców do mniejszych, pozbawionych 
pokojów gościnnych domów po wyprowadzeniu się potomstwa w celu uchronienia się 
przed powrotem tychże dwudziesto- lub trzydziestoletnich dzieci.
ZAZDROŚĆ MIESZKANIOWA: Zawiść, jaka budzi się u młodych i niezamożnych w obliczu 
przerażającej statystyki mieszkaniowej.
Trochę wcześniej popełniłem błąd, bo zacząłem narzekać, że w domu nie ma się 
czym zająć. Tata 
zażartował: „Nie wkurzaj nas, bo przeniesiemy się do bliźniaka bez pokoju 
gościnnego i zapasowej 
pościeli, tak jak rodzice wszystkich twoich kolegów".
Był przekonany, że powiedział świetny dowcip.
No tak.
Przeniosą się, akurat. Dobrze wiem, że to nigdy nie nastąpi. Oni stawią czoło 
wszelkim zmianom, sami 
porobią sobie przeciwko nim talizmany, tak jak te papierowe polana, które mama 
robi ze zwiniętych gazet. 
I będą tak tu żyć na zwolnionych obrotach, aż przyszłość, niczym jakiś straszny, 
zdegenerowany włóczęga, 
włamie się do środka i popełni na nich jakiś okropny czyn w formie śmierci, 
choroby, pożaru lub (i tego 
obawiają się naprawdę) bankructwa. Przyjście tego włóczęgi obudzi ich z letargu, 
bo spełnią się ich obawy. 
Wiedzą, że przyjdzie na pewno, potrafią wyobrazić sobie jego szpetne, zielone 
jak szpitalna sala krosty, jego 
ubranie ze śmietnika klubu parafialnego w Santa Monica, gdzie zresztą również 
sypia. I wiedzą, że nie ma 
własnej ziemi, że nie będzie z nimi omawiał programu telewizyjnego i że zaklei 
wróble w domku dla pta-
ków taśmą klejącą.
Ale nie chcą o nim rozmawiać.
Jedenasta. Mama i tata już śpią, Tyler imprezuje poza domem. Krótki telefon od 
Daga uspokaja mnie, 
że gdzie indziej jeszcze istnieje życie. Sensacją dnia jest, że podpalenie 
astona martina znalazło się aż na 
siódmej stronie „Desert Sun" (straty przekroczyły sto tysięcy dolarów, więc to 
już przestępstwo) i że Ka-
pitan pojawił się u Larry'ego, zamówił całe morze gorzały, a kiedy Dag kazał mu 
płacić, nie zapłacił i po-
szedł sobie. A Dag niepotrzebnie puścił mu to płazem. Zdaje się, że będziemy 
mieli kłopoty.
- Aha, jeszcze jedno. Mój brat, ten, co pisze dżingle, przysłał mi stary 
spadochron do zawijania saaba 
na noc. Niezły prezent, co?
Później zaciągam się ciasteczkami czekoladowymi, oglądając kablówkę. Jeszcze 
później, sprzątając 
kuchnię, uświadamiam sobie, że z nudy aż mi słabo. Przyjazd do domu na święta to 
nie był dobry pomysł. 
Za stary jestem na to. Dawniej, kiedy wracałem na święta z uczelni albo z 
wyjazdów, zawsze liczyłem, 
że dzięki rodzinie popatrzę na wszystko w inny sposób. Teraz to się skończyło - 
niczego nowego już się nie 
dowiem, przynajmniej nie od moich rodziców. I tak mam więcej, niż większość 
ludzi, to znaczy dwie miłe 
osoby, ale czas się ruszyć. Wydaje mi się, że wszyscy będą z tego zadowoleni.
Trans Formacja
Boże Narodzenie od wczesnego rana jestem w salonie i zaj- jmuję się świecami - 
są ich setki, może 
tysiące - kupą rolek złej, szeleszczącej fo-lii aluminiowej i stertą 
jednorazowych ta-lerzyków deserowych. 
Rozmieszczam świe-ce na każdej poziomej powierzchni, pod-kładając pod każdą 
folię, która nie tylko 
chroni przed wyplamieniem mebli i podłogi, ale też podwaja blask świec. Świece 
są już wszędzie: na piani-
nie, na półkach, na ławie, na kominku, w kominku, na parapecie, na którym 
strzegą nas przed porażająco 
smętną taflą deszczowej pogody. Na samej tylko dębowej szafce na aparaturę hi-fi 
musi być ich przynajm-
niej z pięćdziesiąt, takie grupowe zdjęcie koła esperantystów najróżniejszego 
wzrostu. Świece w kształcie 
postaci z filmów rysunkowych spoczywają wśród srebrnych, kręconych świec, te zaś 
wśród cytrynowych i 
limonowych zniczy. Stoją malinowe kolumny wśród łąk bieli - taki olbrzymi pokaz 
dla kogoś, kto jeszcze 
nigdy nie widział świeczki. Z góry słyszę odgłos odkręcanych kurków, tata woła: 
„To ty, Andy?" ,Wesołych 
Świąt, tato. Czy wszyscy już wstali?" „Mniej więcej. Mama właśnie bije Tylera po 
brzuchu. Co ty tam ro-
bisz?" ^„To niespodzianka. Musisz mi coś obiecać. Obiecaj mi, że nie zejdziecie 
na dół przez najbliższe 
piętnaście minut. Tylko piętnaście minut i będę gotowy".
- Spokojnie. Jego królewska mość ledwo zdąży zdecydować się, czy żel, czy 
pianka.
	-Czyli obiecujesz?
	-Piętnaście minut. Czas, start.
Próbowaliście kiedyś zapalić parę tysięcy świec? Trzeba na to więcej czasu, niż 
się wam zdaje. Ze zwy-
kłą białą świecą i talerzykiem w dłoni, by nie nakapać na podłogę, zapalam knoty 
moich dzieciaczków, 
moich szeregów świec wotywnych, plutonów świeczek świątecznych i tych mniej 
pospolitych, grubych i żół-
tych. Zapalam je wszystkie po kolei i czuję, jak nagrzewa się pokój. Muszę 
otworzyć okno, żeby było wię-
cej tlenu i świeży powiew. Gotowe.
Wkrótce u szczytu schodów staje trójka tutejszych Palmerów.
-	Czas, Andy, schodzimy - woła tata do wtóru tupotu stóp Tylera na schodach 
i jego skandowania: 
„Dostanę nowe narty, dostanę nowe narty..."
Mama mówi, że czuje wosk, ale jej głos szybko milknie. Pewnie właśnie wyszli zza 
załomu ścian, i do-
strzegli i poczuli maślanożółty napór płomieni, wylewający się z drzwi salonu. 
Jeszcze jeden skręt...
	-O Boże - mówi mama, gdy wchodzą w trójkę do salonu, oniemiali, lekko 
obracając się w koło. Wi-
dzą swój spowszedniały, na co dzień salon, pokryty teraz stopionym, żywym lukrem 
białego ognia; 
wszystkie powierzchnie pożera ogień - olśniewające, ulotne imperium idealnego 
światła. Wszyscy na-
tychmiast wyzwalamy się spod wulgarnej władzy grawitacji i wkraczamy do świata, 
w którym nasze ciała 
potrafią wykonywać akrobacje jak astronauta na orbicie, ku uciesze rozedrganych, 
liżących cieni.
	-Jak w Paryżu - mówi tata. Chodzi mu na pewno o Notre Damę. Wdycha 
powietrze, gorące, jakby lek-
ko przypalone; tak musi pachnieć, gdy, na przykład, UFO zostawia wypalony ślad 
na polu pszenicy.
Ja sam też przyglądam się własnemu dziełu i też odkrywam na nowo tę dobrze znaną 
przestrzeń, skąpa-
ną teraz w żółtym poblasku. Efekt jest jeszcze silniejszy, niż mogłem się 
spodziewać: to światło bezboleśnie 
wypala mi, jak palnikiem acetylenowym, dziury w głowie i wyzwala mnie z własnego 
ciała. To światło roz-
świetla również oczy mojej rodziny, niechby na chwilę tylko, skoro przyszło nam 
żyć w takich czasach.
-	Och, Andy - mówi mama, siadając na ziemi. - Wiesz, co mi to przypomina? 
Taki sen, który śni się 
kiedyś każdemu, w którym jest się u siebie w domu i odkrywa nagle pokój, o 
którego istnieniu dotąd się 
nie wiedziało. Ale raz go zobaczywszy mówi się: „Ależ oczywiście on tu jest. 
Zawsze był".
Tyler i tata też siadają, niezgrabnie, jak ludzie przytłoczeni wygraną na 
loterii.
- To wideo, Andy - mówi Tyler. - Totalne wideo.
Ale jest pewien problem.
Bo potem wszystko wraca do normy. Świece powoli wygasają, powraca zwykłe, 
poranne życie. Mama 
idzie po dzbanek: z kawą, tata biegnie wyłączyć aktynowe serce wykrywaczy dymu, 
żeby zapobiec aku-
stycznej katastrofie, Tyler rzuca się na swoją pończochę i rozrywa prezenty na 
strzępy („Nowe narty! 
Teraz mogę umrzeć!").
A mnie ogarnia taka dziwna świadomość...
Świadomość, że nasze uczucia, choć cudowne, uzewnętrzniają się w próżni, a w 
sumie wszystko dlatego, 
że należymy do klasy średniej.
Bo widzicie: jeżeli należycie do klasy średniej, musicie żyć ze świadomością, że 
historia was ignoruje. 
Musicie żyć ze świadomością, że historia nigdy nie będzie po waszej stronie i 
nigdy się nad wami nie użali. 
To cena, jaką się płaci za codzienny komfort i milczenie. A z powodu tej ceny 
każda szczęśliwa chwila 
jest bezpłodna, każda smutna - niepocieszona.
I tak oto te krótkie chwile ostrego, jaskrawego piękna szybko odejdą w 
niepamięć, rozpłyną się w cza-
sie, jak zostawiona na deszczu Uśma filmowa 8 mm, bez jednego szmeru, a w ich 
miejsce pojawią się ty-
siące milcząco rosnących drzew.
Synu, to miło, że wróciłeś z Wietnamu
Czas uciekać. Chcę odzyskać moje prawdziwe życie z wszystkimi jego dziwnymi 
woniami, ślepymi 
zaułkami samotności i długimi, przejrzystymi przejażdżkami. Chcę wrócić do 
przyjaciół i do mojej 
głupiej pracy, w której wydaję koktajle marginesowi społecznemu. Tęsknię za 
upałem, suchym powie-
trzem, za światłem. „Ale w Palm Sprins jest ci dobrze, co?", pyta dwa dni 
później Tyler, gdy w drodze na 
lotnisko pędzimy z rykiem silnika w górę, do mauzoleum wojny wietnamskiej. „No 
dobra, Tyler, gadaj: co 
mówią mama z tatą?" E, nic. Tylko dużo wzdychają. Ale i tak nie wzdychają tyle 
nad tobą, co nad Dee 
czy Davem". „Serio?" „No a w ogóle, co ty tam robisz? Nie masz telewizora, nie 
masz przyjaciół..." „A 
właśnie, że mam przyjaciół". „No dobra, to przyjaciół akurat masz. Ale i tak 
martwię się o ciebie. I tyle. 
Sprawiasz wrażenie, jakbyś tylko przemykał się nad powierzchnią życia, jak pająk 
po wodzie... Jakby jakaś 
tajemnica nie pozwalała ci wejść w zwykły, codzienny świat. Niech będzie, ale 
boję się tego. Bo gdybyś ty, 
no, nie wiem, zniknął, czy coś takiego, nie wiem, czybym sobie z tym poradził", 
„Boże, Tyler, ja niczego 
takiego nie planuję. Słowo. Wyluzuj się, dobra? O, tam zaparkuj..." 
%,Obiecujesz, że powiesz mi wcześniej? 
No, to znaczy, gdybyś miał wyjechać gdzieś, przeobrazić się w coś, czy co ci tam 
chodzi po głowie.. „Nie 
bądź taki pesymista. No pewnie, obiecuję". „Tylko nie zostawiaj mnie samego, to 
wszystko. Ja wiem, każdemu 
wydaje się, że jestem taki zadowolony z życia i w ogóle, ale posłuchaj: coraz 
mniej mnie to obchodzi. Nabi-
jasz się ze mnie i moich kumpli, a ja rzuciłbym to wszystko z miejsca, gdybym 
tylko miał jakiś sensowny 
wybór". „Tyler, przestań". „Andy, ja tak mam dość być zazdrosnym o wszystko..." 
- Nie przestanie. - „I 
boję się, nie widzę żadnej przyszłości. I nie rozumiem tego mojego odruchu, żeby 
z wszystkiego się nabijać. 
To mnie dopiero przeraża. Andy, to tylko tak wygląda, że mam wszystko w dupie. 
Wcale nie. Ja tylko tego po 
sobie nie okazuję. I sam nie wiem, dlaczego".
ZIELONA KRESKA: Umiejętność rozróżniania między zazdrością a zawiścią.
Idąc pod górę ku mauzoleum, zastanawiam się, o co mu chodziło. Chyba będę musiał 
być (jak mawia 
Claire) „odrobineczkę optymistyczniej nastawiony do życia". Tylko, że to takie 
trudne.
*****
W Brookings przeładowano w porcie czterysta tysięcy kilogramów ryb, zaś w 
Klamath Falls odbył się udany 
pokaz bydła mięsnej rasy Aberdeen Angus. Oregon jest też krajem prawdziwie 
płynącym miodem: w roku 
1964 było tam zarejestrowanych dwa tysiące pszczelarzy.
IRONIA ODRUCHOWA: Skłonność do ironiczno-dowcipnych uwag w codziennych rozmo-
wach.
BLOKADA ANTYDRWINOWA: Taktyka życiowa polegająca na powstrzymywaniu się od ja-
kichkolwiek emocjonalnych reakcji, by nie narazić się na kpiące uwagi rówieśni-
ków.Blokada antydrwinowa jest głównym celem ironii odruchowej.
APATIA SŁOWOPOCHODNA: Przekonanie, że żadna czynność nie jest warta zachodu, 
jeżeli 
nie można stać się dzięki niej bardzo stawnym. Apatia sławopochodna przypomina 
lenistwo, ale jej korzenie sięgają głębiej.
Mauzoleum wietnamskie nazywa się Ogrodem Pociechy. To Guggenheimowska spirala 
wcinająca się 
wykopami i mostkami w górskie zbocze, przypominające stertę szmaragdów 
upstrzonych jarzynowym 
sprayem. Zwiedzanie rozpoczyna się przy dolnym końcu wijącej się dróżki. Idąc w 
górę, czyta się na kolej-
nych głazach o eskalacji działań wojny wietnamskiej, skontrastowanych z opisami 
codziennego życia w 
Oregonie. Pod każdym z tych tekstów wyryto nazwiska wygolonych na jeża chłopców 
z Oregonu, którzy 
zginęli w obcym błocie. Jest to niezwykły dokument, a zarazem przedziwne 
miejsce. Przez cały rok po-
jawiają się tu goście i żałobnicy najróżniejszego wieku i wyglądu, w różnych 
stadiach psychicznej dezinte-
gracji, rekonstrukcji i reintegracji, pozostawiając za sobą bukieciki kwiatów, 
listów i rysunków, często ko-
ślawych, dziecinnych, i oczywiście łzy.
Tyler zachowuje minimum przyzwoitości, to znaczy nie podśpiewuje i nie tańczy, 
czego można by się 
po nim spodziewać w miejscowym centrum handlowym. Po jego wcześniejszym wybuchu 
nie ma już ani 
śladu; jestem całkiem pewien, że nigdy już o tym nie wspomni.
-	Nie rozumiem. No, bo rzeczywiście tu fajnie i tak dalej, ale co cię 
interesuje Wietnam? Przecież 
to się skończyło jeszcze zanim wszedłeś w wiek dojrzewania.
-	Za wiele o tym nie wiem, ale trochę pamiętam. Trochę, głównie biało-czarne 
obrazy z telewizji. Kie-
dy dorastałem, Wietnam był jedną z barw gdzieś w tle, jak czerwień, błękit, czy 
złoto – wszystkiemu nada-
wał swój odcień. A potem nagle zniknął. Wyobraź sobie, że budzisz się któregoś 
dnia i zauważasz, że nie 
ma już zielonego koloru. I ja przyjeżdżam tu, żeby zobaczyć kolor, którego nie 
widzę już gdzie indziej.
-	No, w każdym razie ja tam nic nie pamiętam.
-	I dobrze. To były paskudne czasy... Wymykam się pytaniom Tylera.
No dobra, myślę sobie, to prawda, że był to paskudny czas. Ale był to też 
jedyny, jaki mnie kiedykol-
wiek spotka, prawdziwie historyczny czas, z historią przez duże H, bo potem 
historia zmieniła się w donie-
sienia prasowe, strategie marketingowe i cyniczne narzędzie walki politycznej. 
Zresztą, zaraz, zaraz, tak 
wiele tej prawdziwej historii to ja nie zaliczyłem - pojawiłem się na koncercie, 
kiedy kończył się ostatni wy-
stęp. Ale widziałem dość i dziś, w dziwacznym braku innych odniesień czasowych, 
potrzebuję czuć się zwią-
zany z jakąkolwiek ważną przeszłością, choćby związek ten miał być bardzo słaby.
Mrugam oczyma, jakbym wychodził z transu.
- No, Tyler, to możesz mnie teraz odwieźć na lotnisko? Niedługo startuje lot 
1313 do Głupkowa.
*****
Przesiadka w Phoenix, a parę godzin potem jadę już taksówką z lotniska do domu, 
bo Dag jest w pra-
cy, a Claire jeszcze nie wróciła z Nowego Jorku.
Niebo jest senno-tropikalno-czarno-aksamitne. Kołyszące się palmy pochylają się, 
by opowiedzieć 
księżycowi w pełni chamski dowcip o wiejskiej dziewczynie. Suche powietrze aż 
piszczy od plotkarskiej 
swawoli pyłków, a niedawno przycięte drzewko cytrynowe pachnie czyściej i 
bardziej ściągąjąco niż 
wszystko, co dotąd wąchałem. Nieobecność piesków oznacza, że Dag wypuścił je na 
obchód.
Zostawiam bagaż za małą żelazną furtką patio łączącego nasze trzy domki i 
wchodzę do siebie. Jak 
prowadzący teleturniej, który wita nowego uczestnika, mówię: „ Witamy drzwi!" 
drzwiom frontowym Cla-
ire i Daga. Potem podchodzę do moich, zza których odzywa się dzwonek telefonu, 
ale to nie powstrzymuje 
mnie od złożenia na drzwiach lekkiego pocałunku. No co, nie zrobilibyście tak 
samo?
Przygody bez ryzyka to Disneyland
Dzwoni Claire z Nowego Jorku. W jej głosie słychać niezwykłą u niej 
pewnośćsiebie - i znacznie 
więcej mówi kursywą. Wymieniwszy drobne żarciki świąteczne, przechodzę do meri-
tum i zadaję Zasadnicze 
Pytanie: „Jak się mają sprawy z Tobiaszem ?" Comme ci,comme ca. Ale przytym to 
ja muszę zapalić, baran-
ku - czekaj - powinien tu gdzieś być. Bulgari, rozumiesz? Nowy mąż mojej mamy, 
Armand, jest naprawdę 
nadziany. Ma prawa do tych dwóch guziczków w telefonie, tej gwiazdki i tego 
krzyżyka po obu stronach 
zera. Przecież to tak, jakby mieć prawa do księżyca. Jak ci się to podoba?" 
Słyszę trzask - zapala podkra-
dziony Armandowi Sobranie. „No więc o Tobiasie. No cóż. Ciężki przypadek". 
Długie zaciągnięcie się 
papierosem. Cisza. Wypuszczenie dymu. Zaczynam ostrożnie: „Widziałaś się z nim w 
końcu?" „Aha. Dzi-
siaj. Wyobrażasz sobie? Pięć dni po Bożym Narodzeniu. Nie do wiary. Mieliśmy się 
spotkać już wiele razy 
przedtem, ale ten cham ciągle odwoływał. Wreszcie umówiliśmy się na lunch w 
Soho, chociaż byłam ska-
cowana jak diabli po imprezie u Allana i jego kumpli. Nawet udało mi się 
przyjechać przed czasem - tylko 
po to, żeby się przekonać, że restauracja zwinęła interes. To przez te cholerne 
bliźniaki, które tam teraz sta-
wiają. Andy, nie poznałbyś Soho. Teraz to taki Disneyland, tylko turyści są 
lepiej ostrzyżeni i pamiątki też 
w lepszym gatunku. Wszyscy mają po 110 ilorazu inteligencji, ale każdy obnosi 
się z tym, jakby to było 
140, co druga osoba na ulicy to Japończyk, w dodatku ubrana w materiał Warhola 
albo Lichtensteina, 
który warty jest tyle uranu, ile waży. I wszyscy sprawiają wrażenie okropnie 
zadowolonych z siebie".
- Ale co z Tobiasem?
- Tak, tak, tak. No więc przyjechałam za wcześnie. Zimno jak diabli, Andy, że 
uszy odpadają, więc 
muszę wchodzić do sklepów na dłużej niż zwykle i gapić się na rzeczy, na które 
normalnie nie traciłabym 
nawet nanosekundy - po prostu musiałam się rozgrzać. No więc jestem w jednym 
sklepie, patrzę, a z gale-
rii Mary Borne wyłazi Tobias z jakąś superelegancką starą babą, no, może nie 
starą, tylko podstarzałą, 
która ma na sobie chyba z połowę rocznej produkcji kanadyjskiego futrzarstwa. Ma 
taką jakąś urodę, 
że wyglądałaby lepiej jako facet niż babka. Kiedy jej się przypatrzyłam, dotarło 
do mnie, że to musi być 
mama Tobiasa; zresztą kłócili się, więc się zgadzało. Przypomniało mi się, co 
mówiła Elvissa, że jeżeli jedno 
z rodziców ma zbyt uderzający wygląd, to lepiej, żeby mieli syna niż córkę, bo 
córka wyrośnie na dziwadło, a 
nie na ładną dziewczynę. No i rodzicom Tobiasa akurat urodził się syn, teraz 
rozumiem, po kim jest taki 
przystojny. Więc podchodzę, żeby się przywitać.
-	No i?
-	Tobias chyba się ucieszył, że może przestać się kłócić. Pocałował mnie 
tak, że wargi o mało nam nie 
przymarzły do siebie, tak było zimno, i potem obrócił mnie, żeby przedstawić tej 
babie, i mówi: „Claire, to 
moja mama, Elena". Wyobrażasz sobie? Wymawiać imię matki tak, żeby się z niego 
nabijać? Kawał cha-
ma.
No więc Elena nie bardzo wyglądała już na tę samą kobietę, która kiedyś, w 
Waszyngtonie, tańczyła 
sambę z dzbankiem lemoniady w dłoni. Od tego czasu nieźle się skurczyła; od razu 
wyczułam, że ma w to-
rebce kupę różnych fiolek z pastylkami. Nawet nie przywitała się, tylko od razu 
mówi: „Jak ty zdrowo wy-
glądasz. I jaka opalona". Nawet była w miarę uprzejma, ale miałam wrażenie, że 
rozmawia ze mną, jak ze 
sprzedawczynią w sklepie.
Kiedy powiedziałam Tobiasowi, że restauracja, w której się umówiliśmy, jest 
zamknięta, Elena zapro-
ponowała, że weźmie nas do „swojej knajpy". Pomyślałam, że to bardzo miło z jej 
strony, ale Tobias miał 
opory, co było zresztą bez znaczenia, bo postawiła na swoim. Zdaje się, że on 
nie przedstawia mamie ludzi, 
z którymi się trzyma, i że była po prostu zaciekawiona.
No więc ruszyliśmy w stronę Broadwayu, oni w cieplutkich futerkach (Tobias też 
był w futrze - ale 
głupek), a ja cała rozdygotana z zimna w zwykłej, pikowanej bawełnie. Elena 
opowiadała mi o swojej ko-
lekcji sztuki („Żyję dla sztuki"). Dreptaliśmy wśród tych smętnych, wypalonych 
budynków, pachnących 
słono-rybio jak kawior, dorosłych facetów z kucykami i pachnących Kenzo, i 
bezdomnych wariatów cho-
rych na AIDS, ignorowanych równo przez wszystkich.
- I dokąd was wzięła?
- Najpierw do taksówki. Nie pamiętam, jak się nazywała ta knajpa, gdzieś przy 
sześćdziesiątej któ-
rejś tam wschodniej. W każdym razie knajpa była trop chic. Ostatnio wszystko 
jest tres trop chic: koronki, 
świece, karłowate żonkile, rżnięte szkło... W środku pachniało prześlicznie, 
trochę jak cukrem pudrem, a 
wszyscy po prostu padali na pysk przed Eleną. Dostaliśmy osobny gabinet, a menu 
było wypisane kredą 
na tablicy ze stojakiem, tak jak lubię, bo wtedy robi się tak przytulnie. Nie 
wiedziałam tylko, dlaczego 
kelner ustawił tę tablicę w stronę Tobiasa i mnie. Ale kiedy wstałam, żeby ją 
przekręcić, Tobias powie-
dział: „Nie fatyguj się, Elena jest uczulona na wszystkie znane rodzaje 
jedzenia. Tutaj jada tylko lekko 
przyprawione proso a popija deszczówką, którą przywożą jej w cynowych kanistrach 
prosto z Vermont".
Zaczęłam się śmiać, ale przestałam, kiedy zrozumiałam z miny Eleny, że to 
prawda. Wtedy podszedł 
kelner i powiedział, że jest do niej telefon, i zniknęła na cały lunch.
Aha, nie wiem, czy cię to wzruszy, ale Tobias kazał cię pozdrowić - mówi Claire, 
zapalając następnego 
papierosa.
- Ojej, jaki on miły.
- Dobra, dobra, rozumiem, to sarkazm. Tutaj jest co prawda pierwsza w nocy, ale 
jeszcze kontaktu-
ję. Na czym to ja skończyłam? Aha. No więc wreszcie zostałam sam na sam z 
Tobiasem. Więc czy spyta-
łam go, co teraz? O to, dlaczego wyjechał z Palm Springs bez pożegnania albo co 
dalej będzie z nami? Ale 
skąd. Siedziałam, gadałam i jadłam, bo jedzenie, trzeba przyznać, było genialne: 
remoulade z selera, a 
potem makrela w sosie z Pernod. Mniam mniam. Lunch zresztą minął całkiem szybko. 
Zanim się spostrze-
głam, wróciła Elena, i hop! zaraz byliśmy już na zewnątrz, potem hop! dziabnęła 
mnie w policzek, a potem 
hop! do taksówki i już jechała w stronę Lexington Avenue. Nic dziwnego, że 
Tobias to taki cham, ma to po 
prostu po mamusi. No więc my zostaliśmy na chodniku, w kompletnej próżni. Zdaje 
się, że na dalszą rozmowę 
żadne z nas nie miało najmniejszej ochoty. Piątą Aleją jakoś dotarliśmy do 
Metropolitan Museum, gdzie było 
ślicznie i cieplutko, i pełno muzealnego echa i ładnie ubranych dzieci. Tylko że 
Tobias oczywiście musiał ze-
psuć cały nastrój, bo zrobił wielką scenę przy biednej szatniarce, upierając 
się, by powiesiła jego futro na 
samym końcu, żeby przypadkiem aktywiści obrony praw zwierząt nie popaćkali mu go 
farbą. Potem poszliśmy 
do rzeźb egipskich. Boże, jacy oni byli malutcy.
- Nie za długo rozmawiamy?
- Nie. Zresztą to przecież Armand płaci, nie ja.
- Racja.
-	Grunt, że w końcu, przy potłuczonych garnkach koptyjskich, kiedy już oboje 
wiedzieliśmy, jaka 
to głupota udawać, że cokolwiek jeszcze jest między nami, zdecydował się 
powiedzieć mi, co i jak... Cze-
kaj, Andy, umieram z głodu. Idę obrobić lodówkę.
-	Właśnie teraz? Przecież doszłaś do najciekawszego... – Ale Claire już 
stuknęła słuchawką Korzy-
stam z tego, by zdjąć wymiętą w podróży kurtkę i nalać sobie szklankę wody. 
Najpierw otwarłem kurek 
na piętnaście sekund, żeby odlać z rur to, co na pewno zdążyło zatęchnąć przez 
czas mojej nieobecności. 
Potem zapalam lampę i wygodnie rozsiadam się na kanapie z nogami na fotelu.
-	No, już jestem - mówi Claire. - Pyszny sernik. Będziesz jutro pomagał 
Dagowi w barze na przyjęciu 
Bunny'ego Hollandera? 
(Na jakim przyjęciu?)
- Na jakim przyjęciu?
- A, to Dag ci jeszcze nie mówił.
- Claire, ty mów, co powiedział Tobias. Słyszę, jak bierze głęboki oddech.
-	Powiedział mi przynajmniej część prawdy. Powiedział, że zdaje sobie 
sprawę, że lubię go tylko dlate-
go, że jest taki przystojny i żebym darowała sobie mówienie, że jest inaczej. 
(Ja zresztą nawet nie próbo-
wałam). Powiedział, że wie, że jego wygląd to jego jedyna pozytywna cecha, więc 
w końcu ma prawo to 
wykorzystywać. Prawda, jakie to smutne?
Wyduszam z siebie niechętne potaknięcie, ale zaraz przychodzi mi na myśl to, co 
tydzień temu mówił 
Dag: „Tobias musi mieć też inny, podejrzany powód, żeby odwiedzić Claire, żeby 
tłuc się dla niej przez 
góry, skoro mógł mieć każdą inną". I tego jestem, bardziej ciekawy. Claire jakby 
czytała w moich myślach:
-	Ale tu nie tylko o to chodziło. Powiedział, że najbardziej pociąga go we 
mnie przekonanie, że wiem o 
życiu coś, czego nie wie nikt inny, że dzięki jakimś czarom mam siłę wyzwolić 
się z codziennej egzystencji. 
Że intryguje go to życie, jakie ty, Dag i ja stworzyliśmy sobie na tym 
kalifornijskim marginesie. I że chciał 
poznać tę moją tajemnicę - żeby samemu też tak się wyrwać - ale potem, słuchając 
tego, co mamy do 
powiedzenia, uświadomił sobie, że jemu to się nie uda, bo nigdy nie zdobędzie 
się na taką kompletną wol-
ność, że taki brak reguł tylko by go przerażał. No nie wiem. Dla mnie brzmiało 
to wszystko jak jedna, wiel-
ka bujda z chrzanem. Trochę za gładko, zupełnie, jakby to sobie przećwiczył. A 
ty byś mu uwierzył?
No pewnie, że nie, ale powstrzymuję się od wypowiedzi.
- Ja się w to nie mieszam. No, ale przynajmniej wszystko kończyło się spokojnie, 
bez żadnych obrzydli-
wych scen...
- Spokojnie? Słuchaj: jak wychodziliśmy z muzeum i szliśmy dalej Piątą Aleją, 
nawet mówiliśmy coś o 
tym, żeby zostać przyjaciółmi. Bezboleśnie, co? Ale właśnie wtedy, kiedy już 
szliśmy sobie cali przemarz-
nięci i zadowoleni, że tak nam to łatwo poszło, znalazłam patyk.
To była taka gałąź w kształcie litery Y, musiała wypaść z ciężarówki tych, co 
sprzątają park. Idealnie 
nadawała się na różdżkę. No, przecież to oczywisty znak! Obudziłam się 
momentalnie. Jeszcze nigdy nie 
rzuciłam się po nic tak, jak wtedy, bo czułam, że jest naprawdę częścią mnie, 
jak ręka albo noga, którą 
gdzieś zapodziałam na dwadzieścia siedem lat.
Rzuciłam się, żeby go podnieść, lekko potarłam, od razu rysując sobie korą 
czarne, skórzane 
rękawiczki, potem chwyciłam go za oba rozwidlenia i przekręciłam dłonie do 
wewnątrz, dokładnie jak 
różdżkarz szukający wody.
Tobias powiedział: „Co ty wyprawiasz? Odłóż to, nie rób mi wstydu", jak się 
można było spodziewać, 
aleja nie puszczałam i niosłam moją różdżkę przez całą drogę aż do Eleny na 
pięćdziesiątej którejś, bo za-
prosiła nas na kawę.
Jak się okazało, mieszka w olbrzymiej, bardzo modernę kamienicy z lat 
trzydziestych. Wszystko na 
biało, na ścianach popartowskie malowidła, wściekłe pieski pokojowe, a w kuchni 
pokojówka, przerabiająca 
zdrapkę za zdrapką. Pełny szpan. Cała rodzinka ma wspaniały gust.
Już jak wchodziliśmy poczułam, że ten obfity lunch i poprzednia, ciężka noc 
zaraz dadzą o sobie znać. 
Tobias przeszedł do innego pokoju, żeby gdzieś zatelefonować, a ja zdjęłam 
kurtkę i buty, i położyłam się na 
kanapie, żeby pogapić się bezmyślnie na zachód słońca za Lipstick Building. I 
nagle mnie ścięło tą błyska-
wiczną, rozmazaną, leniwą, uspokajającą, popołudniową sennością, jaka nigdy nie 
przychodzi w nocy. I 
zanim zdążyłam to zanalizować, już zmieniłam się w mebel.
Spałam chyba dobrych parę godzin, bo kiedy się zbudziłam, na dworze było ciemno 
i nawet w pokoju 
pochłodniało. Leżałam przykryta indiańskim pledem, a na szklanym stoliku leżały 
rzeczy, których tam 
przedtem nie było: torebki z chipsami, czasopisma... Aleja nie kontaktowałam. 
Wiesz, jak to czasem czło-
wiek budzi się z popołudniowej drzemki całkiem roztrzęsiony? No więc ja właśnie 
to miałam. Nie pamięta-
łam kim jestem, gdzie jestem, jaka jest pora roku, nic. Wiedziałam tylko, że 
jestem. Czułam się taka otwar-
ta, taka bezbronna, jak wielka, świeżo skoszona łąka. Więc kiedy z kuchni 
wyszedł Tobias, mówiąc: 
„Cześć, śpiochu", przypomniałam sobie wszystko i tak mi ulżyło, że zaczęłam 
ryczeć. Tobias podszedł 
do mnie i powiedział: „No, co jest? Nie płacz na tapicerkę... No chodź tu..." 
Ale ja tylko trzymałam go za 
ramię i histerycznie chwytałam powietrze. Zdaje się, że nie wiedział, co o tym 
myśleć.
Po jakiejś minucie uspokoiłam się wreszcie, wysiąkałam nos w papierową serwetkę, 
która leżała na stoli-
ku, a potem sięgnęłam po tę moją różdżkę i przycisnęłam ją do piersi. Tobias 
powiedział: „O Boże, nie bę-
dziesz znowu fiksować się na tym badylu? Słuchaj, nie miałem pojęcia, że tak 
zareagujesz na nasze zerwa-
nie. Przepraszam".
„Słucham?!" mówię. „Z zerwaniem dam sobie radę, możesz być spokojny. Nie 
pochlebiaj sobie. Cho-
dzi o co innego". „Na przykład?"
„Na przykład, że wreszcie wiem na pewno, w kim się zakocham. Dotarło to do mnie, 
kiedy spałam".
„Chcesz o tym porozmawiać?", spytał jak psychoanalityk. „Pewnie, może nawet 
zrozumiesz. Kiedy 
wrócę do Kalifornii, wezmę ten badyl i ruszę na pustynię. Będę tam spędzać każdą 
wolną chwilę, szuka-
jąc głęboko ukrytej wody. Będę smażyć się na słońcu i chodzić całymi milami 
przez pustkę; może czasem 
zobaczę strusia pędziwiatra, a może ukąsi mnie grzechotnik albo inny gad. Aż 
któregoś dnia, sama nie 
wiem kiedy, spotkam za którąś wydmą kogoś, kto też chodzi z różdżką za wodą. I 
nie wiem, kto to bę-
dzie, ale w takim kimś się zakocham. W kimś, kto też szuka wody". Wyciągnęłam 
rękę na stolik po to-
rebkę chipsów. Tobias powiedział: „Super pomysł, Claire. Tylko nie zapomnij 
nałożyć kolarzówek, ale 
bez majtek, to złapiesz kogoś na autostopie, i może pokochasz się z obcymi w 
furgonetce".
Ale ja puściłam to mimo uszu i wtedy, gdy sięgnęłam po chipsy, znalazłam za 
torebką buteleczkę lakie-
ru do paznokci Honolulu Choo-Choo.
-	O rany.
-	Tobias zauważył, że biorę ją do ręki i wpatruję się w nalepkę. Uśmiechnął 
się, a ja poczułam 
pustkę w głowie i zaraz potem takie okropne uczucie - jak z tych horrorów Daga, 
w których bohater je-
dzie chryslerem K-Car i nagle orientuje się, że za oparciem trzyosobowego, 
przedniego siedzenia czai się 
krwiożerczy włóczęga ze sznurem w ręce.
Chwyciłam buty i zaczęłam je wkładać. Potem kurtkę. Powiedziałam krótko, że 
muszę już iść. I wtedy 
Tobias naparł na mnie tym swoim powolnym, chrapliwym głosem: „Bo ty jesteś taka 
wzniosła, co? Bo ty 
wiecznie poszukujesz cacanej prawdy, razem z tymi pajacami, twoimi kumplami z 
tego piekła z palmami, 
co? No, to coś ci powiem. Ja lubię pracować tu, w mieście. Lubię, że to trwa 
codziennie tyle godzin, te za-
grywki, to gonienie za szmalem i pozycją, chociaż ty uważasz mnie za chorego, bo 
mi na tym zależy".
Ale ja już szłam do drzwi; mijając kuchnię, zobaczyłam na chwilę, ale całkiem 
wyraźnie, dwie 
mlecznobiałe, skrzyżowane nogi i chmurkę papierosowego dymu, to wszystko 
zamknięte ramą framugi 
drzwi. Tobias wyszedł tuż za mną do holu i dalej, aż do wind. I nie przestawał 
mówić; mówił: „Wiesz, kie-
dy cię poznałem, wydawało mi się, że teraz wreszcie mogę zrobić coś z klasą, że 
ja też mogę zrobić się 
bardziej wzniosły. No, to ci powiem, że mam w dupie tę wzniosłość. Nie zależy mi 
na cacanej prawdzie. Ja 
chcę mieć wszystko, i to już, zaraz. Chcę, żeby banda wściekłych lasek tłukła 
mnie po głowie tłuczkiem do 
lodu. Banda wściekłych, naćpanych lasek. Ale tobie się to nie mieści w tym twoim 
łebku, co?"
Przycisnęłam guzik windy i wpatrywałam się w drzwi, które otwierały się tak 
jakoś powoli. Kopnął 
psa, który wyszedł za nami z mieszkania i dalej perorował:
„Ja chcę, żeby coś się działo. Ja chcę być płynem z chłodnicy, parującym z 
autostrady do Santa Monica 
po karambolu tysiąca aut, z których rozwalonych bebechów gra jeszcze acid rock. 
Chcę być tym facetem 
w czarnym kapturze, który włącza syreny alarmu przeciwlotniczego. Chcę nagi i 
ogorzały od wiatru sie-
dzieć na pierwszej z całego stada rakiet, które lecą rozpieprzyć wszystkie 
pieprzone wioski Nowej Zelan-
dii".
Na szczęście w tej samej chwili drzwi windy wreszcie się otwarły. Weszłam do 
środka i popatrzyłam na 
Tobiasa, nie mówiąc ani słowa. A on wciąż dymił i świecił: „Idź do diabła z tą 
twoją wyższością. Wszyscy 
jesteśmy jak małe pieski, tyiko ja wiem, kto mnie pieści. Ale coś ci powiem: im 
więcej ludzi, takich jak ty, 
wypada z gry, tym łatwiej wygrywać takim jak ja".
Drzwi zamknęły się. Pomachałam mu na do widzenia. Kiedy zaczęłam zjeżdżać w dół 
trochę się jesz-
cze trzęsłam, ale włóczęga ze sznurem już zniknął. Wreszcie otrząsnęłam się z 
tej obsesji. Już gdy dojeż-
dżałam na parter nie chciało mi się wierzyć, że mogłam być taka chciwa - chciwa 
seksu, upokorzenia, 
marnego aktorstwa... I natychmiast obiecałam sobie, że nigdy już nie zrobię 
czegoś takiego. Na Tobia-
sów tego świata jest tylko jeden sposób - w ogóle ich nie wpuszczać we własne 
życie, nie zwracać uwagi 
na ich towar. Boże, jak mi ulżyło; i ani trochę nie jestem zła.
Oboje zastanawiamy się nad tym, co powiedziała.
Zjedz sobie tego sernika, Claire. Trochę potrwa, zanim to wszystko przetrawię.
E, nie mam ochoty. Straciłam apetyt. Co za dzień! Aha, przy okazji, bądź taki 
dobry i wstaw mi do 
wazonu trochę kwiatów na jutro, zanim wrócę. Może tulipany? Będę ich 
potrzebowała.
O! Czy to znaczy, że wracasz do siebie?
Tak.
Plastik się nie rozkłada
Dzisiaj mamy bardzo interesujący dzień z meteorologicznego punktu widzenia. 
Tornada kurzu szalały 
dziś po wzgórzach Thunderbird Cove, tam, gdzie mieszkają państwo Fordowie;we 
wszystkich mia-
stach na pustyni o-głoszono alarm przeciwpowodziowy. W Rancho Mirage oleandrowy 
żywopłot okazał 
się za gęstym sitem i kolczasta mgiełka pustynnego zielska, liści palmowych i 
rozeschniętych, pustych 
puszek po Big Gulp zwaliła się na mury Centrum Dziecięcego Barbary Sinatry. Ale 
powietrze jest ciepłe, a 
słońce świeci, jakby na przekór prognozie. „Witaj w domu, Andy!" woła Dag. „Taka 
właśnie była pogoda w 
latach sześćdziesiątych". Brodzi po pas w basenie i zbiera coś siatką z 
powierzchni wody. „Tylko popatrz 
na to nasze wielkie, przeogromne niebo. Widziałeś? Okazało się, kiedy cię nie 
było, że właściciel się wychy-
trzył i kupił używaną plandekę na basen. No i patrz, co się stało..." A stało 
się to, że stara plandeka z folii 
pęcherzykowej osiągnęła po wielu latach wystawiania na słońce i działania 
rozpuszczonego chloru w gra-
nulkach punkt krytyczny: zaczęła się rozpuszczać, zaśmiecając wodę tysiącami 
delikatnych, mięsistych, pla-
stikowych płatków, które przedtem zawierały wewnątrz banieczki powietrza. 
Zaciekawione psy, stukając 
złotymi łapami po betonowej krawędzi basenu, zaglądają w wodę, obwąchują ją, 
lecz nie piją, i przez 
chwilę przypatrują się nogom Daga, które, otoczone ruchliwym, gnijącym 
plastikiem, przypominają 
mi pewien kwietniowy wtorek w Tokio i opadające płatki wiśni. Dag każe im się 
wynosić, bo nie ma tu 
nic do żarcia.
POMIAR CZASU NA ŚMIETNIKU: Skłonność do zgadywania, jak długo trzeba czekać, aż 
dany 
przedmiot ulegnie rozkładowi: „Najgorsze są buty narciarskie - lity plastik. 
Dotrwają do chwili, kie-
dy Słońce zmieni się w supernową".
To baw się dalej, i tak ci nie pomogę. Claire już ci mówiła?
-Że pozbyła się pana Dupiasa? Telefonowała dziś rano. Muszę przyznać, że 
podziwiam romantycznego 
ducha tej dziewczyny.
-No rzeczywiście, niezły z niej numer.
-Wraca jutro koło jedenastej. Mamy dla ciebie niespodziankę. Chyba się 
ucieszysz. Nigdzie się jutro nie 
wybierasz?
-Nie.
-To dobrze.
Omawiamy święta i to, że nic w nich przyjemnego. Dag przez cały czas zbiera to 
świństwo z basenu. 
Jeszcze go nie pytam o aferę z Kapitanem i astonem martinem.
-Wiesz, zawsze myślałem, że plastik się nie rozkłada, a okazuje się, że tak. No 
popatrz - przecież to fanta-
styczne. A w dodatku, wyobraź sobie, udało mi się wymyślić sposób, w jaki pozbyć 
się całego plutonu, 
jaki jest na świecie, i to bezpiecznie i na zawsze. Inni wyjechali, a ja 
zrobiłem się taki mądry.
-Ja też się cieszę, że udało ci się rozwiązać największy problem naszych czasów. 
Coś mi mówi, że zaraz 
się dowiem...
-Jakiś ty spostrzegawczy. To będzie tak... - Wiatr wdmuchuje zlepek płatków 
wprost w siatkę Daga. - 
Zbierasz cały pluton, który się gdzieś poniewiera, no wiesz, te wielkie bryły, 
którymi w elektrowniach ato-
mowych blokują sobie drzwi, żeby nie było przeciągów. No więc bierzesz te bryły 
i oblekasz je w stal, 
dokładnie tak, jak M&M-y czekoladą, potem wsadzasz to wszystko w rakietę i 
wystrzeliwujesz nad ziemię. 
Dzięki temu, nawet jeśli rakieta się rozbije, wystarczy pozbierać te M&M-y i 
spróbować jeszcze raz. Ale 
rakiety raczej się nie rozbiją, więc pluton poleci prosto w słońce.
-Niezły pomysł, Dag. Tylko co będzie, jeśli rakieta rozbije się na wodzie i 
pluton utonie?
-To wystarczy ją wystrzeliwać nad biegun północny. Spadnie na lód. A niechby 
wpadła do wody, posyłasz 
po nią łódź podwodną. Tego nie da się zapieprzyć. Jezu, jaki ja mądry.
-Jesteś pewny, że nikt przed tobą na to nie wpadł?
-Może i wpadł, ale lepszego pomysłu i tak nie ma. Aha, dzisiajpomagasz mi przy 
barze na wielkim przy-
jęciu u Bunny'ego Hollandera. Już cię zapisałem. Będzie super. Oczywiście 
zakładając, że ten wiatr nie 
zwieje nam domów. Jezu, słyszysz, jak wyje?
LATA ZEROWE: Pierwsze dziesięciolecie nowego wieku.
-No, Dag, a co z Kapitanem?
-A co ma być?
-Myślisz, że zakapuje?
-Jak on zakapuje, to ja wszystkiemu zaprzeczę. I ty też. Czyli dwóch na jednego. 
Nie zamierzam dać się wrobić 
w żadne przestępstwo.
	Na samą myśl o czymś takim drętwieję ze strachu. Dag widzi to po mojej 
minie:
-Spoko, stary. Nigdy do tego nie dojdzie, możesz mi wierzyć. Aha, jeszcze jedno. 
W życiu nie zgadniesz, 
czyj to był samochód...
-No, czyj?
-Bunny'ego Hollandera. Tego samego, u którego robimy dziś na imprezie.
-O rany boskie.
*****
Psotne, jasnoszare plamki światła drgają i biegają na zachmurzonym dziś, 
wieczornym niebie, jak świeżo 
wypuszczona zawartość puszki Pandory.
Jestem w Las Palmas. Stoję za wytwornym barem olśniewającego bankietu 
noworocznego u Bunny'ego 
Hollandera. Tłoczą się na mnie twarze nuworyszy, równocześnie drąc się na mnie o 
drinki (parweniusze 
zawsze traktują służbę jak błoto) i zabiegając o moją aprobatę - i zapewne o 
seksualne względy.
Goście są drugiej kategorii: pieniądze z telewizji kontra pieniądze z filmu; 
nadmiar dbałości o własne 
ciało w zbyt późnym wieku. Wyglądają lepiej, ale trochę zbyt krzykliwie; mylące 
pseudozdrowie opalo-
nych grubasów; anonimowość twarzy właściwa niemowlętom, starcom i osobom po 
nadmiernym liftingu. 
Na pierwszy rzut oka można by się spodziewać samych sław, ale ich tu nie ma, a 
nadmiar pieniędzy i brak 
sławnych ludzi to niebezpieczne połączenie. Więc choć zabawa trwa na całego, 
nieobecność sławnych 
śmiertelników wyraźnie denerwuje gospodarza, Bunny'ego Hollandera.
Burmy to znana postać. W roku 1956 zrobił przebój Broadwayu, „Pocałuj mnie, 
lustereczko" czy coś 
równie głupiego i przez prawie trzydzieści pięć lat odcina od tego kupony. Ma 
lśniące, szarawe włosy, jak 
zostawiona na deszczu gazeta, i nie schodzący z twarzy obleśny uśmieszek, 
nadający mu wyraz twarzy za-
twardziałego gwałciciela dzieci, będący efektem licznych operacji plastycznych, 
jakie przeszedł od lat 
sześćdziesiątych. Z drugiej strony jednak Bunny zna kupę świńskich dowcipów i 
dobrze traktuje wynajęty 
personel – nie ma lepszej kombinacji - co każe zapomnieć o jego wadach.
METAFAZJA: Niezdolność postrzegania metafor. 
DORIANOGREIZM: Nieumiejętność godnego starzenia się.
Dag otwiera butelkę białego wina:
-Ten Bunny sprawia wrażenie, jakby miał pod werandą zakopany cały zastęp 
poćwiartowanych zuchów.
-Każdy z nas ma pod werandą poćwiartowane zuchy, kochanie - mówi Bunny, 
podkradłszy się (mimo 
swej tuszy) od tyłu, podając Dagowi swoją szklankę. - Lodu do pitka. - 
Szelmowsko mruga okiem, 
kręci tyłkiem i odchodzi.
-Wreszcie zdarzyło się Dagowi spłonąć ze wstydu.
-Chyba jeszcze nie widziałem kogoś, kto miałby tyle tajemnic. Głupio wyszło z 
tym autem. Szkoda, że 
nie trafiło na kogoś, kogo nie lubię.
	Trochę później puszczam Bunny'emu cienką aluzję do spalonego samochodu, 
próbując odpowiedzieć 
sobie na dręczące mnie pytanie:
-	Bunny, widziałem twój samochód w gazecie. Czy on nie miał przypadkiem na 
zderzaku nalepki Za-
pytaj mnie, co będzie z moimi wnukami?
-	Ach, to. To taki żarcik moich kolegów z Vegas. Czarujący chłopcy. O nich 
się nie rozmawia.
Koniec dyskusji
Posiadłość Hollandera powstała w erze pierwszych lotów na Księżyc i przypomina 
fantastyczną meli-
nę niezwykle próżnego i bardzo niepoprawnego dżentelmena włamywacza z tych 
czasów. Przeważają po-
desty i lustra. Są tu rzeźby Noguchiego i mobile Caldera; metaloplastyka tylko w 
jednym motywie - model 
atomu. Kryty drewnem tekowym bar miał zapewne swego sobowtóra w siedzibie dobrze 
prosperującej, 
londyńskiej agencji reklamowej za czasów Twiggy. Oświetlenie i architekturę 
wnętrz zaprojektowano tak, 
by wszyscy wyglądali tu po prostu cu-downie.
Mimo braku sławnych ludzi przyjęcie również jest cu-downe; zresztą tutaj wszyscy 
się o tym nawza-
jem zapewniają. Bunny to zwierzę społeczne, więc wie, jak rozruszać lokal. 
„Przyjęcie nie jest przyjęciem 
bez motocyklistów, transwestytów i modelek", wyśpiewuje przy talerzach, 
naładowanych po brzegi oskó-
rowaną kaczką w sosie z chilijskich jagód.
Mówi to oczywiście w pełni świadomy, że na przyjęciu znalazły się wszystkie z 
wymienionych kategorii 
(i więcej). Bawić się do upadłego potrafią tylko ludzie spoza głównego nurtu: 
młodzież, naprawdę bogate 
osoby starsze, ludzie fascynująco piękni, pokręceni, wyjęci spod prawa... Z tego 
też powodu na naszym wie-
czorku szczęśliwie brak yuppies, którym to spostrzeżeniem dzielę się z Bunnym, 
serwując mu dziewiętnastą 
kolejkę wódki z tonikiem.
-	Równie dobrze jak yuppliska można by zapraszać drzewa, Kochany - mówi. - 
Patrz, wreszcie pusz-
czają ten balon! -1 znika.
Dag jest w swym żywiole; barmanowanie to dziś tylko pretekst, by samemu spijać 
koktajle (Dag ma sła-
bą etykę pracy) i wdawać się w intensywne rozmowy i gwałtowne dyskusje z gośćmi. 
Przez większość 
czasu w ogóle nie ma go przy barze, bo włóczy się po domu i rzęsiście 
oświetlonym ogrodzie kaktuso-
wym, i tylko co jakiś czas wraca dzielić się wrażeniami.
-	Andy... Ale się ubawiłem. Pomagałem jednemu Filipińczykowi rzucać 
odkościowane kurze trupki rot-
tweilerom. Dzisiaj pozamykali je do klatek. A taka Szwedka filmowała to wszystko 
na filmie 16 mm. 
Miała zupełnie bioniczną protezę nogi. Powiedziała mi, że wpadła kiedyś do dołu 
na jakichś archeologicz-
nych wykopaliskach w Lesotho, co o mało nie zrobiło z jej nóg osso buco.
-	Super, Dag. A teraz, czy mógłbyś podać mi dwie butelki czerwonego?
OBSKURYZM: Praktyka okraszania życia codziennego niezrozumiałymi nawiązaniami do 
zapo-
mnianych filmów, nieżyjących gwiazd telewizji, nieistniejących krajów itp. Jest 
to podświadoma 
próba pochwalenia się poziomem wykształcenia oraz odcięcia się od świata kultury 
masowej.
-	Pewnie. - Podaje mi wino i zapala papierosa. Nawet nie udaje, że pracuje. 
- Rozmawiałem też z tą 
Van Klijk, tą okropnie starą w muumuu i lisiej pelisie, do której należy połowa 
gazet na Zachodnim Wy-
brzeżu. Powiedziała mi, że jej brat Cliff uwiódł-ją w Monterey na początku 
drugiej wojny światowej, a 
potem jakoś udało mu się zatonąć w łodzi podwodnej na wysokości Helgoland. Ona 
od tego czasu może 
mieszkać tylko w gorącym, suchym klimacie, bo to przeciwieństwo starych, 
zatopionych łodzi podwod-
nych. Z tego, jak o tym opowiadała, wydaje mi się, że opowiada to każdemu.
Jak ten Dag wyciąga to wszystko od kompletnie nieznanych mu osób?
Daleko, przy głównym wejściu, gdzie jakieś siedemnastolatki z Doliny tańczą z 
pewnym producen-
tem płytowym, zauważam pojawienie się kilku policjantów. Przyjęcie jest tego 
rodzaju, że nie jestem pe-
wien, czy to nie kolejne „typy", sproszone przez Bunny'ego dla podgrzania 
atmosfery. Bunny rozmawia i 
śmieje się z policjantami, czego Dag nie widzi. W końcu Bunny drepcze w naszym 
kierunku.
-	Hen Bellinghausen, gdybym wiedział, że jest pan gotowym na wszystko 
kryminalistą, dostałby 
pan ode mnie nie pracę, tylko zaproszenie. Stróże moralności proszą pana do 
drzwi. Nie wiem, czego 
chcą, Kochany, ale jeżeli będzie pan robił scenę, to niech będzie malownicza.
Bunny odchodzi, Dag blednie. Robi do mnie minę i wychodzi przez otwarte szklane 
drzwi w kierunku 
odwrotnym do tego, gdzie czekają policjanci, na tyły ogrodu.
-Piętro - mówię - zastąp mnie na chwilę, muszę gdzieś pójść na dziesięć minut.
-Przynieś mi próbkę - mówi Piętro, przyjmując, że idę na parking sprawdzić 
towar. Ale ja oczywiście 
idę za Dagiem.
*****
- Już się zastanawiałem, jak będzie, kiedy to się stanie - mówi Dag. Kiedy mnie 
wreszcie złapią. W su-
mie to mi ulżyło. Zupełnie, jakbym rzucił pracę. Opowiadałem ci kiedyś tę 
historię o facecie z dobrej dziel-
nicy, który bał się, że zarazi się chorobą weneryczną? - Dag jest pijany na 
tyle, żeby być szczery, ale nie na 
tyle, żeby ogłupieć. Kiedy go znajduję, siedzi kiwając nogami na betonowym 
korycie, wybudowanym 
wzdłuż domu Bunny'ego na wypadek nagłych powodzi.
-	Dziesięć lat męczył lekarza o ciągłe skierowania na badanie krwi i 
Wassermanna, aż w końcu 
(nie wiem dokładnie, jak mu się to udało) się zaraził. Mówi do lekarza: „No, to 
chyba musi mi pan zapi-
sać penicylinę". Pozażywał ją, przeszło mu i przestał o tym myśleć. Bo on po 
prostu chciał, żeby go to spo-
tkało, i tyle.
Trudno chyba o głupsze miejsce do siedzenia w tej chwili, bo przecież nagła 
powódź to naprawdę 
nagła powódź. W jednej chwili wszystko ślicznie, a w drugiej wali odpływem 
spieniona zupa z bylicy, 
porzuconych kanap i utopionych kojotów.
Stojąc pod boczną ścianą koryta, widzę tylko jego nogi. Akustyka jest tu taka, 
że jego głos zmienił się 
w donośny baryton. Podciągam się i siadam obok niego. Jest jasno od księżyca, 
ale samego księżyca nie 
widać; jedynym punktem światła jest koniec Dagowego papierosa. Rzuca kamieniem w 
ciemność.
-Lepiej wracaj na przyjęcie, Dag, no wiesz, zanim psy zaczną tłuc gości 
Benny'ego, żeby wydali im 
twoją kryjówkę, czy coś takiego.
-Już, już. Daj mi jeszcze chwilę... Coś mi się zdaje, że kończą się czasy Daga 
Wandala, Andy. Papiero-
sa?
-Dag, to naprawdę nienajlepsza chwila...
-Jeszcze tylko jedna historyjka, Andy. I właśnie, że to doskonała chwila.
Jestem w kropce. Na szczęście, mimo wszystko, przychodzi mi na myśl coś 
krótkiego; no dobra, proszę 
bardzo.
-	Kiedy dawno temu byłem w Japonii na tej wymianie studenckiej, mieszkałem 
przez jakiś czas u 
takiej jednej rodziny, która miała milutką, małą córeczkę, może czteroletnią.
No więc kiedy się do nich wprowadziłem (chyba na jakieś pół roku), ta mała w 
ogóle nie chciała przyjąć 
do wiadomości mojego pojawienia się w jej domu. Kompletnie nie zwracała uwagi na 
to, co mówiłem do 
niej przy obiedzie, mijała mnie w korytarzu, jakbym w ogóle nie istniał w jej 
świecie. Czułem się oczywi-
ście bardzo urażony, bo każdy lubi widzieć siebie jako czarującą istotę, którą 
instynktownie uwielbiają 
zwierzęta i małe dzieci.
Więc gdy któregoś dnia wróciłem do domu i znalazłem papiery w moim pokoju, listy 
i rysunki, nad 
którymi pracowałem od jakiegoś cza su, pocięte na drobne kawałeczki albo 
zarysowane z tą szczególną, 
dziecinną złośliwością, byłem wściekły. Kiedy wkrótce później wmaszerowała do 
mojego pokoju, nie wy-
trzymałem i zacząłem krzyczeć na nią i po angielsku, i po japońsku. 
Oczywiście zaraz potem zrobiło mi się przykro. Mała poszła sobie. Zacząłem 
zastanawiać się, czy nie 
przesadziłem. Ale parę minut później przyszła do mnie ze swoim ulubionym 
chrząszczem w maleńkiej 
klatce (to bardzo popularne wśród dzieci w Azji), chwyciła mnie za rękę i 
zaprowadziła do ogrodu, a tam 
zaczęła mi opowiadać różne rzeczy z tajemniczego życia jej owada. Chodziło o to, 
że musiała być najpierw 
za coś ukarana, żeby nawiązać ze mną łączność. Teraz ma chyba ze dwanaście lat. 
Miesiąc temu dostałem 
od niej pocztówkę.
Dag chyba nie słucha, a szkoda. Ale on po prostu chciał słyszeć obok siebie 
czyjś głos. Teraz obaj rzu-
camy kamieniami. Potem Dag pyta mnie ni stąd, ni zowąd, czy wiem, jak umrę.
-	Bellinghausen, ty nie rób mi się tutaj taki chorobliwy, dobra? Rusz się i 
załatw sprawę z policją. 
Oni pewnie chcą ci tylko zadać parę pytań, i tyle.
-	Fermez la bouche, Andy. Moje pytanie było czysto retoryczne. Opowiem ci, 
jak mi się wydaje, że 
umrę. Będzie tak. Będę miał siedemdziesiąt lat, będę siedział sobie tu, na 
pustyni, żadne tam sztuczne 
szczęki, wszystko moje własne zęby, ubrany w szary tweed. Będę sadził kwiatki - 
drobne, delikatne kwiatki, 
na pustyni to z góry przegrana sprawa - trochę jak te papierowe, które klowni 
noszą na kapeluszach - będę 
je sadził w małe, klownowskie kapelusiki. Będzie cicho - tylko szum upału - moje 
ciało nie będzie rzucać 
cienia, pochylone nad łopatą dzwoniącą o kamienną ziemię. Słońce będzie 
dokładnie nade mną, a za mną 
rozlegnie się niesamowity łopot skrzydeł - głośniejszy niż łopot jakiegokolwiek 
ptaka.
Obróciwszy się powoli, o mało nie oślepnę na widok lądującego anioła, złotego i 
bez szat, wyższego 
ode mnie o głowę. Trzymaną w dłoni doniczkę odłożę na ziemię - bo z jakiegoś 
powodu to wstydliwa 
rzecz - i wezmę oddech, ten ostatni.
Anioł pochyli się, podłoży dłonie pod moje kruche kości i weźmie mnie na ręce, i 
to już tylko kwestia 
czasu, nim zaniesie mnie, bez-
dźwięcznie i z bezgraniczną czułością, prosto w słońce.
Dag odrzuca papieros i znowu zaczyna nasłuchiwać odgłosów przyjęcia, które 
dobiegają tu jakby z da-
leka.
- No, Andy, trzymaj kciuki - mówi, zeskakując z betonu. Odchodzi na kilka 
kroków, zatrzymuje się, 
odwraca i w końcu mówi do mnie: - Chodź no tu. - Podchodzę, a on całuje mnie, 
natychmiast włączając 
mi w głowie film o topniejących stropach supermarketów, chlustających w niebo. - 
No. Zawsze chciałem to 
zrobić.
I wraca na to olśniewające przyjęcie.
Czekaj na błyskawicę
Nowy Rok już czuję meksykański metan, stąd dosłownie o rzut kamieniem, piekąc 
się w korku w 
Calexico, Kalifornia, w kolejce do przejścia granicznego, otulony w chwiejne, 
rozejmowe fatamorgany die-
slowskich oparów. Moja auto odpoczywa w rozwidłającym się i rozpadającym, 
sześciopas i- mowym kory-
tarzu oświetlonym zachodzącym, zmęczonym, zimowym słońcem. W tej liniowej 
przestrzeni posuwa się noga 
za nogą, tak jak ja, prawdziwy zestaw upominkowy ludzkości i jej pojazdów: 
wytatuowani robotnicy rolni, po 
trzech na jednym siedzeniu odkrytych furgonetek, entuzjastycznie raczący 
wszystkich muzyką country; lu-
strzanookienne limuzyny pełne wychłodzonych yuppies w najdroższych okularach 
słonecznych (w mgiełce 
Handla i Petera Glassa), miejscowe hausfraus w papilotach, jadące po tańsze 
specjalności meksykańskie, 
wsłuchane w Wybrane melodie z oper mydlanych w wesoło oblepionych naklejkami 
hyundajach; bliźniacze pary 
kanadyjskich emerytów, kłócących się nad mapami, które rozpadają się na 
zgięciach, bo tyle razy składano 
je i rozkładano. Na poboczu handlarze peset o japońskich nazwiskach siedzą w 
budkach pomalowanych na 
jaskrawe kolory słodyczowych opakowań. Słyszę szczekanie psów. Jeśli tylko 
zapragnę kantowanego ham-
burgera zfastfoodu albo ubezpieczenie OC na Meksyk, w pobliżu czeka tłum 
miejscowych biznesmenów, 
gotowych zaspokoić każdy mój kaprys. W bagażniku mojego volkswagena mam dwa 
tuziny butelek wody 
Evian i flaszeczkę przeciwbiegunkowego immodium pewnych burżuazyjnych nawyków 
trudno pozbyć się 
tak od razu.
*****
Do domu wróciłem o piątej rano, wycięty, bo sam musiałem zamknąć bar. Piętro i 
jeszcze jeden bar-
man poszli sobie wcześniej, bo chcieli coś poderwać w „Pompei", takim nocnym 
klubie; Dag pojechał z 
policjantami - chcieli czegoś od niego na komisariacie. Kiedy wreszcie dotarłem 
do domu, we wszystkich 
oknach było ciemno, więc poszedłem prosto do łóżka, zostawiając na potem sprawę 
kontaktu Daga z wła-
dzą i powitanie Claire.
Kiedy obudziłem się następnego dnia koło jedenastej, znalazłem kartkę, 
przylepioną taśmą do moich 
drzwi frontowych. Pismo Claire:
misiu pysiu,
jedziemy do sanfelipe! meksyk wzywa, rozmawialiśmy o tym z dagiem jeszcze w 
święta, przekonał mnie, że 
nadeszła ta chwila, więc kupujemy taki hotelik... jedź z nami! no bo co my tu 
mamy do roboty? wyobraź sobie: 
będziemy hotelarzami, łeb staje porwaliśmy pieski ale tobie pozwolimy przyjechać 
dobrowolnie, w nocy 
bywa zimno, więc przywieź jakieś kocyki, i książki, i ołówki, to supermałe 
miasteczko, więc po prostu szukaj 
drypa daga. Czekamy na ciebie tres niecierpliwie, mam nadzieję, że zobaczymy się 
dziś wieczór
całuski, claire
Pod spodem dopisek Daga:
WYBIERZ WSZYSTKO Z KSIĄŻECZKI, PALMER. PRZYJEŻDŻAJ. PRZYDASZ SIĘ. P. S. 
ODSŁ UCHAJ SEKRET A RKĘ
W automatycznej sekretarce znalazłem takie nagranie:
„Ave, Palmer. Czyli znalazłeś już kartkę. Przepraszam za to, jak mówię, ale 
jestem kompletnie padnięty. 
Wróciłem o czwartej i nawet nie kładłem się spać, to mogę zrobić w drodze do 
Meksyku. Nie mówiłem, że 
mamy dla ciebie niespodziankę? Claire powiedziała, i słusznie, że jeśli damy ci 
za dużo czasu do zastanawia-
nia się nad tym hotelem, to nie przyjedziesz, bo ty za bardzo wszystko 
analizujesz. Więc nie zastanawiaj się, 
tylko przyjeżdżaj, dobra? Przyjedziesz, to pogadamy.
Jeśli chodzi o władzę, to wiesz, co się stało? Kapitanowi rozkwasiły mózg swoim 
pontiakiem GTO jakieś 
globalne nastolatki z Orange County, na drodze tuż przy tym alkoholowym, Liąuor 
Barn. Co za miła wiado-
mości W kieszeniach znaleziono jego maniackie listy do mnie, w których 
obiecywał, że spali mnie tak jak ja ten 
samochód, i tak dalej. Moi! Ależ to okropne! Wyznałem więc policji (dodam, 
niewiele mijając się z prawdą), że 
widziałem go na miejscu przestępstwa i domyślam się teraz, że Kapitan bal się, 
czy go nie zakabluję. Elegancko, 
nie?
No i sprawa jest zamknięta, ale wydaje mi się, że twój wesoły kolega ma dość 
wandalizmu na najbliższe 
dziewięć żyć.
Zresztą zobaczymy się w San Felipe. Uważaj na drodze (Boże, co za geriatryczna 
uwaga), zobaczymy się 
wieczo..."
*****
- E, rusz dupę, chujku! - stentoruje z tyłu nerwowy Romeo, o mało nie wjeżdżając 
mi w zderzak bladozie-
loną, przerdzewiałą półciężarówką.
Wracaj do rzeczywistości. Czas się pozbierać, zrobić coś z życiem. Tylko że to 
takie trudne.
Puszczam sprzęgło, volkswagen szarpie się do przodu, o długość samochodu bliżej 
do granicy - o jedną 
jednostkę bliżej nowego, mniej rządzonego przez pieniądze świata, w którym inny 
łańcuch pokarmowy 
kształtuje swe środowisko w inny, a dla mnie prawie niepojęty sposób. Na 
przykład, kiedy już przekroczę 
granicę, modele samochodów przestaną z jakiegoś powodu przekraczać ten wyraźnie 
teklahomiański rok 
1974, rok, w którym silniki samochodowe stały się zbyt skomplikowane, by przy 
nich majsterkować - nie-
kanibalizowalne. Znajdę się w krajobrazie upstrzonym oksydowanymi, wymalowanymi 
sprayem i poprze-
strzelanymi z broni palnej „półsamochodami" - półciężarówkami pociętymi wzdłuż, 
wszerz i z góry na 
dół, porozbieranymi na części i niewidocznymi kulturowo, podobnie jak ci 
zakapturzeni mistrzowie japoń-
skiego teatru kukiełkowego bunraku.
DOŻYWOTNI WĘDROWIEC: Częsty stan u osób wychowanych w niepewnym środowisku 
klasy średniej. Niezdolność do zakorzenienia się w jednym, konkretnym środowisku 
spra-
wia, że przenoszą się z miejsca na miejsce w nadziei odnalezienia w nowym 
otoczeniu wy-
idealizowanego poczucia wspólnoty.
Trochę dalej, w San Felipe, gdzie rzeczywiście może zaistnieje kiedyś mój - nasz 
- hotel, znajdę płoty z 
wielorybich kości, chromowanych zderzaków toyot i drut kolczasty z kolców 
kaktusów. A wzdłuż opę-
tańczo białych plaż miasteczka stać będą szczupłe figurki małych uliczników, o 
twarzach niewidocznych i 
prześwietlonych jasnością słońca, beznadziejnie sprzedających ciastowate sznury 
sztucznych pereł i płat-
kowate łańcuchy z tombaku.
KRYPTOTECHNOFOBIA: Skrywane przekonanie, że technika niesie za sobą więcej 
zagrożeń 
niż korzyści.
DZIEWICZY SZLAK: Cel podróży wybrany w nadziei, że nie wybrał go nikt inny.
MAŁPOWANIE TUBYLCÓW: Pozowanie na tubylca w podróży zagranicznej.
SOLIPSYZM TUŁACZY: Występuje po przyjeździe do miejscowości będącej celem 
podróży 
zagranicznej, uważanej przez nas za nieznaną ogótowi, gdy okazuje się, że jest 
tam już wiele 
osób żywiących podobne przekonanie. Charakteryzuje się niechęcią do kontaktów z 
tymi 
osobami oraz irytacją, że przekreśliły nasze marzenia o elitarnym ustroniu.
I właśnie taki będzie teraz mój nowy krajobraz.
Z siedzenia kierowcy, ciągle w Calexico, widzę z przodu spocone tłumy ludzi 
przekraczających granicę 
na piechotę, dźwigających wiklinowe torby pełne leków przeciwrakowych, teąuili, 
tanich skrzypiec i płat-
ków kukurydzianych.
I widzę biegnący wzdłuż granicy parkan z metalowej siatki, który przypomina mi 
niektóre zdjęcia z Au-
stralii - zdjęcia, na których siatka chroniąca pastwiska przed królikami 
rozszczepia krajobraz na dwoje: z jed-
nej strony pożywna, eksplodująca zieleń, z drugiej ziemia księżycowa, zbita, 
spieczona, beznadziejna. Myśląc o 
tej granicy, myślę o Dagu i Claire, o tym, że wybrali jej stronę księżycową w 
podążaniu za swym trudnym 
przeznaczeniem: o Dagu, skazanym na wieczne wpatrywanie się w słońce; o Claire, 
wiecznie brnącej przez 
piaski pustyni z różdżką w rękach, modlącej się, by wreszcie natrafić na wodę. A 
ja...
No właśnie - a ja?
Tyle wiem, że ja też jestem po tej księżycowej stronie. Nie wiem, gdzie ani jak 
dokonałem tego wyboru, 
ale dokonałem. I choć może skazałem się tym samym na samotność, na strach - nie 
żałuję.
Bo po mojej stronie granicy mam dwie rzeczy, a każda z nich jest tym, czym 
zajmują się bohaterowie 
moich dwóch krótkich historyjek, które tu szybko opowiem.
Pierwsza z nich, gdy opowiedziałem ją parę miesięcy temu Claire i Dagowi, 
okazała się niewypałem: 
„O młodzieńcu, który bardzo chciał, żeby trafił go piorun".
Jak sam tytuł wskazuje, jest to opowieść o młodym człowieku, który miał 
porażająco nudną pracę w 
bezmyślnej firmie, i który pewnego dnia rzucił to wszystko - młodą, czerwoną ze 
złości narzeczoną, czeka-
jącą przy ołtarzu, możliwości awansu i wszystko, co do tej pory wypracował - by 
jeździć po preriach 
starym pontiakiem w ślad za burzami, bo nie chciał przeżyć życia i ani razu nie 
zostać uderzonym przez 
piorun.
Mówię, że historyjka okazała się niewypałem, bo nic się w niej nie stało. Pod 
koniec opowiadania 
młody człowiek nadal jedzie przez Nebraskę czy inny Kansas, biega po prerii z 
wzniesionym ku niebu 
prętem od zasłony do prysznica i modli się o cud.
Claire i Dag byli chorzy z ciekawości, co się stało z tym młodym człowiekiem, 
ale jego los pozostaje nie-
rozstrzygnięty; przyznam się, że lepiej mi ze świadomością, że młody człowiek 
goni gdzieś po bezdrożach.
Druga historyjka jest jakby bardziej skomplikowana i nigdy jej jeszcze nikomu 
nie opowiadałem. Też 
jest o młodym człowieku - no, postawmy sprawę jasno - o mnie.
O mnie i jeszcze o czymś, o czymś, czego gorąco pragnę, by mi się przytrafiło, o 
czymś, czego pragnę bar-
dziej niż czegokolwiek innego.
DEMIGRACJA: Migracja ku mniej rozwiniętym i mniej przesyconym informacją 
środowiskom, 
kładącym mniejszy nacisk na konsumpcjonizm.
A chcę tego: chcę leżeć na ostrych jak brzytwa, mózgowatych kamieniach Zatoki 
Kalifornijskiej. Chcę le-
żeć na tych kamieniach, wokół żadnych roślin, mieć na palcach ślady po słonej 
wodzie, a nad głową płoną-
ce na niebie, chemiczne słońce. Ma być cicho, idealnie cicho, tylko ja i tlen, 
bezmyślnie, i niech pelikany 
nurkują w ocean po lśniące, rtęciowe kule ryb.
Drobne zadrapania od kamieni spłyną krwią, niemal natychmiast krzepnącą, a mój 
mózg zmieni się w 
cienką, białą kreskę, ciągnącą się w niebo ku warstwie ozonowej, brzęczącą 
niczym struna gitary. I podob-
nie jak Dag w dniu swojej śmierci, też usłyszę szum skrzydeł, ale skrzydeł 
pelikana, nadlatującego znad 
oceanu - wielkiego, głupiego, szczęśliwego pelikana, który wyląduje przy mnie i 
na swych 
gładkich, skórzastych nogach bez obawy zbliży się kaczkowatym chodem ku mojej 
twarzy, i z eleganckim 
gestem - z wdziękiem tysiąca maitre dhotel - złoży mi w podarku małe, srebrne 
rybki.
Wszystko bym oddał za ten jeden dar.
1 stycznia 2000
Dziś po południu jechałem do Calexico przez Salton Sea, jwielkie, słone jezioro, 
najniżej położo-
ne miejsce.w Stanach Zjednoczonych. Minąłem Box 
Canyon...Calipatria...Brawley...Tutaj, w Imperiał 
County, „Zimowym Ogrodzie Ameryki", wszyscy szczycą się uprawianiem roli. Po 
bezlitosnej jałowo-
ści pustyni zaskakująca żyzność tej okolicy - jej niezliczone pola szpinaku, 
pasących się owiec i krów jak 
dalmatyńczyki - to jakby biologiczny surrealizm. Tutaj wszystko aż zionie 
żywnością, nawet rosnące wzdłuż 
drogi palmy daktylowe, wyglądające, jakby żywcem przeniesiono je z Laosu, f 
Jakąś godzinę temu, gdy 
jechałem ku granicy tym krajem mlekiem i miodem płynącym, przydarzyło mi się coś 
niezwykłego coś, o 
czym muszę opowiedzieć. Było to tak:
Właśnie wjechałem w nieckę Salton Sea od północy, przez Box Canyon. Cytrynowe 
gaje małego, cytru-
sowego miasteczka Mecca wprawiły mnie w dobry nastrój. Właśnie ukradłem ciepłą 
pomarańczę wielkości 
kuli do kręgli z sadu przy drodze, dokładnie w chwili, gdy zza zakrętu pojawił 
się rolnik na traktorze i przy-
łapał mnie na gorącym uczynku; uśmiechnął się tylko, sięgnął do worka, który 
miał obok siebie, i rzucił 
mi jeszcze jeden owoc - takie absolutne przebaczenie. ^Wsiadłem z powrotem do 
samochodu i zacząłem o-
bierać pomarańczę, zamknąwszy przedtem okna, żeby zapach został w środku. 
Ponieważ równocześnie 
prowadziłem, kierownica zrobiła się zaraz lepka od soku; co chwila musiałem 
wycierać ręce o spodnie. 
Aż dotarłem na szczyt wzgórza, skąd po raz pierwszy dzisiaj zobaczyłem horyzont 
- ponad Salton Sea - a to, 
co zobaczyłem, sprawiło, że serce o mało nie wyskoczyło mi przez usta, że stopy 
instynktownie nacisnęły 
na hamulec.
Było to coś, co mogło pochodzić tylko z bajek na dobranoc Daga: chmura wybuchu 
termojądrowego - 
wysoka jak niebo, bo widnokrąg był daleki - gęsta i zła, o głowie w kształcie 
kowadła, a wielkości średnio-
wiecznego królestwa, czarna jak sypialnia nocą.
Pomarańcza wypadła mi z rąk. Gwałtownie skręciłem na pobocze, otrąbiony przez 
pełne najemnych 
żniwiarzy przerdzewiałe el camino, które o mało nie wpakowało mi się w bagażnik. 
Ale nie było wątpliwo-
ści: tak, chmura, oczekiwana przeze mnie, od kiedy skończyłem pięć lat, 
bezwstydna, ciężko dysząca, dum-
na, wreszcie zawisła nad horyzontem. Tym razem naprawdę.
Straciłem głowę; krew nabiegła mi do uszu; czekałem na syreny; włączyłem radio. 
Wynik biopsji był po-
zytywny. Czy od wiadomości w południe mogło zdarzyć się na świecie coś tak 
poważnego? Co dziwne, w 
eterze nic się nie działo -jak gdyby nigdy nic grała muzyczka, szemrało parę 
meksykańskich stacji. Czy ja 
oszalałem? Dlaczego nikt nie reaguje? Samochody jadące z naprzeciwka mijały mnie 
najspokojniej w świe-
cie, bez jakichkolwiek oznak pośpiechu. Więc nie miałem wyboru: pchany 
chorobliwą ciekawością ruszyłem 
dalej.
Chmura była tak ogromna, że urągała zasadom perspektywy. Uświadomiłem to sobie, 
zbliżając się do 
Brawley, małego miasteczka dwadzieścia pięć kilometrów od granicy. Za każdym 
razem, gdy już wydawa-
ło mi się, że jestem w epicentrum chmury, okazywało się, że jej geometryczny 
środek jest jeszcze bardzo 
daleko. W końcu byłem już tak blisko, że jej czarny jak opona trzon zajmował 
całą przednią szybę. Nawet 
góry nigdy nie wydają się tak ogromne, no, ale nawet góry, mimo swych ambicji, 
nie potrafią zaanektować 
całej atmosfery. I pomyśleć, że według Daga takie chmury są małe.
Wreszcie, przy skrzyżowaniu z drogą numer 86, na którym skręciłem ostro w prawo, 
dojrzałem podstawę 
tego grzyba. Wytłumaczenie zjawiska było jak najbardziej naturalne i napełniło 
mnie głęboką ulgą: chłopi 
wypalali ściernisko wcale nie największego pola. Stratosferyczny potwór, 
tworzony przez wiotki sznur 
pomarańczowego ognia, był obłąkańczo nieproporcjonalnie wielki - chmura dymu 
widoczna na kilkaset 
kilometrów - widoczna z kosmosu.
Wydarzenie to zdążyło już stać się przypadkową atrakcją turystyczną. Wzdłuż 
płonących pól ruch 
zwolnił, a wiele samochodów, w tym i mój, zatrzymało się na poboczu. Oprócz dymu 
i ognia warto było 
patrzeć na to, co owe płomienie zostawiały na swej drodze świeżo spalone pole, 
teraz po zawietrznej.
Pole zwęgliło się na doskonale matową czerń, sprawiającą wrażenie kosmicznej, 
jak nic innego na tej 
planecie. Była to czerń czarnej dziury, nieoddająca obserwatorowi ani jednego 
fotonu; czarny śnieg, zabu-
rzający trójwymiarową perspektywę, spoczywający przed okiem patrzącego jak 
wycięty z papieru tra-
pezoid. Czerń była tak ogromna, tak intensywna i bez skazy, że nawet uprzykrzone 
dzieci przestawały tłuc 
się między sobą w przewoźnych domach swych rodziców i gapiły się przez okna, 
podobnie jak komiwojaże-
rowie w porządnych, beżowych samochodach, którzy zatrzymywali się, by przy 
okazji rozprostować kości i 
zjeść hamburgery, podgrzane w kuchence mikrofalowej w przydrożnym barze.
Po chwili otaczały mnie zewsząd nissany i F-250, daihatsu i autobusy szkolne. 
Kierowcy i pasażerowie 
opierali się o samochody krzyżując ręce na piersi, nabożnie, w milczeniu 
wpatrując się w to przypadkowe 
objawienie - gorący, suchy płat czarnego jedwabiu, cud antyczystości. Było to 
uspokajające, łączące ludzi 
przeżycie - zupełnie jak przyglądanie się z daleka tornadom. I wszyscy 
uśmiechaliśmy się jeden do drugie-
go.
W pewnej chwili usłyszałem tuż obok odgłos silnika - zaraz za mną zjeżdżał na 
pobocze jakiś mikrobus 
- krzykliwy, czerwony, ekstra model z przyciemnianymi szybami - a ku mojemu 
zdziwieniu wysiadło z 
niego kilkanaście umysłowo niedorozwiniętych nastolatków obojga płci, 
hałaśliwych i towarzyskich, 
podekscytowanych, w doskonałych humorach, wymachujących kończynami, wołających 
ku mnie „cześć!".
Ich kierowca, nieco poirytowany, mniej więcej czterdziestoletni mężczyzna o 
rudej brodzie i na pierw-
szy rzut oka sporym doświadczeniu w swym zawodzie, z podopiecznymi postępował 
łagodnie, lecz stanow-
czo, trochę jak gęś z gąsiątkami, nakierowując ich we właściwą stronę 
zdecydowanymi, lecz przede wszyst-
kim czułymi gestami.
Podprowadził swą grupkę do drewnianego płotu ciągnącego się wzdłuż pola, 
oddzielającego od niego 
nas i samochody. I nie minęła nawet jedna minuta, gdy rozgadane nastolatki 
zdumiewająco zamilkły.
W sekundę pojąłem, dlaczego tak się stało. Z zachodu nadleciała kokainowobiała 
czapla, ptak, którego 
nigdy nie widziałem na wolności; gadzi instynkt mówił jej, że płonące pola 
wkrótce wydadzą obfity, sma-
kowity plon, bo ogień pobudzi do życia tyle nowych, cudownych tropizmów.
Ptak krążył nad polem; był to widok bardziej pasujący do Gangesu czy Nilu, niż 
do Ameryki. A jego 
śnieżnobiały kontrast ze zwęglonym ścierniskiem był tak zdumiewający, tak 
krańcowy, że od prawie wszyst-
kich moich sąsiadów, również tych stojących całkiem daleko, dobiegło mnie niemal 
jednoczesne, gwałtow-
ne westchnienie.
Wtedy reakcja moich rozchichotanych, podskakujących sąsiadów stała się pełna 
zachwytu i jednolita, 
zupełnie, jakby oglądały pokaz ogni sztucznych. Niekończącym się przelotom 
ptaka, krążącego nad nami 
w kółko, zataczającego fantastyczne łuki, co jakiś czas karkołomnie 
przelatującego tuż nad ziemią i nie 
mogącego zdecydować się na lądowanie, towarzyszyły „Ooo!" i „Aaa!" rozanielonych 
dzieci. Ich entuzjazm 
był tak zaraźliwy, że ja sam też zacząłem wydawać z siebie „Ooo!" i „Aaa!".
Ptak tymczasem zakręcił w tył i poleciał wzdłuż drogi ku zachodowi. Myśleliśmy 
wszyscy, że zakończył 
już swe kulinarne medytacje, więc wokół rozległy się gwizdy i okrzyki zawodu, 
ale w tej samej chwili czapla 
zatoczyła jeszcze jeden łuk. Natychmiast i z wielkim podnieceniem 
zorientowaliśmy się, że przeleci tuż nad 
nami. Poczuliśmy się wybrani.
Jedno z dzieci niepokojąco kwiknęło z radości, co zmusiło mnie, by na nie 
popatrzyć. Czas musiał nagle 
przyśpieszyć. Teraz wszystkie dzieci patrzyły na mnie. Poczułem, że coś ostrego 
przeciąga mi po głowie, i 
usłyszałem głośne szu szu szu. To czapla przeleciała nade mną tak nisko, że 
podrapała mi pazurami skórę 
na ciemieniu. Upadłem na kolana, ale nie przestałem śledzić lotu ptaka.
Wszystkie głowy nadal obracały się za czaplą; wszyscy nadal wpatrywali się w 
naszego białego gościa, 
niepodzielnie panującego w tej chwili nad nami, który wreszcie wylądował na 
ściernisku. Patrzyliśmy 
oczarowani, jak zaczyna wygrzebywać z ziemi różne drobne żyjątka; widok był tak 
piękny, że całkiem za-
pomniałem o zadrapaniu. Dopiero gdy bezwiednie pogładziłem się po głowie i 
poczułem na palcu kroplę 
krwi, uświadomiłem sobie, jak bliski był mój kontakt z ptakiem.
Wstałem i przypatrywałem się tej kropli krwi, gdy jakieś małe, tłuste ramiona 
objęły mnie w pasie, tłu-
ste rączki o tłustych, brudnych dłoniach z połamanymi paznokciami. Jedno z 
niedorozwiniętych dzieci, 
dziewczynka w błękitnej perkalowej sukience, usiłowało przyciągnąć do siebie 
moją głowę. Patrzyłem z góry 
na jej długie, zlepione, mocne włosy; śliniła się lekko powtarzając „aak" – 
chodziło jej o ptaka.
Znowu opadłem przed nią na kolana, a ona oglądała ślad po pazurze, uderzając go 
staccato lekką, 
optymistyczną, kojącą pieszczotą - był to gest dziecka pocieszającego upuszczoną 
na ziemię lalkę.
Potem poczułem z tyłu jeszcze jedną parę rąk, potem jeszcze jedną i nagle 
rzuciła się na mnie cała nagle 
przysposobiona rodzina, obejmująca mnie pełnym uwielbienia, uzdrowicielskim, 
bezkrytycznym uściskiem, 
a każde chciało dać wyraz swej czułości silniej niż inne. Zaczęły mnie wszystkie 
tulić - za mocno - jakbym 
naprawdę był lalką, nieświadome wywieranej przez siebie siły. Zaczynało brakować 
mi tchu, byłem gnie-
ciony, szczypany, deptany.
Brodacz podszedł, by je odpędzić. Jak mogłem wytłumaczyć temu pełnemu dobrych 
chęci jegomościo-
wi, że ta niewygoda, nie, ten ból, że to nic, że ten pełen miłości tłok to coś, 
czego nie zaznałem dotąd nigdy.
Może zresztą zrozumiał, bo puścił dzieci, jakby lekko kopały go prądem, i 
pozwolił im dalej rozgniatać 
mnie w ciepłym napadzie uścisków, i udawał, że dalej przygląda się białemu 
ptakowi, objadającemu się na 
czarnym polu.
Jakoś nie pamiętam, czy podziękowałem.
Liczby
Procent wydatków budżetu USA przeznaczony na osoby starsze: 30 na oświatę: 2
Rolling Stone, 19. 04. 90, str. 43
Liczba martwych jezior w Kanadzie: 14 000
Southam News Senices, 7.10. 89
Liczba osób pracujących, przypadających na jedną osobę korzystającą z opieki 
społecznej...
1949: 13
1990: 3,4
2030: 1,9
Forbes, 14.11. 88, str. 225
Procent mężczyzn w wieku 25-29 lat, którzy ani razu nie zawierali związku 
małżeńskiego...
1970: 19
1987: 42 
Procent kobiet w wieku 25-29 lat, które ani razu nie zawierały związku 
małżeńskiego...
1970: 11
1987: 29
American Demographics, listopad 1988
Procent kobiet zamężnych w wieku 20-24 lat...
1960: 72
1984: 43
Procent rodzin, w skład, których wchodzą osoby w wieku poniżej 25 lat, żyjące 
poniżej granicy ubóstwa...
1979: 20
1984: 33
U.S. Bureau of the Census
Liczba osób, które można zabić kilogramem drobno przemielonego, wdychanego 
plutonu: 93 000 000 000
Amerykańskie zapasy plutonu, w kilogramach: 172 000 
Iloczyn tych dwóch liczb: 16 000 000 000 000 000
Science Digest, czerwiec 1984
Pierwsza rata wpłaty na pierwszy dom jako procent dochodu osobistego:
1967: 22
1987: 32
Procent osób w wieku 25-29 lat, będących w posiadaniu własnego domu:
1973: 43,6
1987: 35,9
Forbes, 14. 11. 88
Różnica w cenie realnej (w procentach) między 1957 a 1987 w USA...
pierścionka (jednokaratowy diament oprawny w osiemnastokaratowe złoto): +322
ośmioczęściowego zestawu mebli do jadalni: +259
biletu do kina: +180
biletu lotniczego do Londynu: -80
Report on Business; maj 1988
Prawdopodobieństwo, że dany Amerykanin występował w telewizji: 1 do 4
Procent Amerykanów twierdzących, że nie oglądają telewizji: 8
Liczba godzin spędzanych tygodniowo przed telewizorem przez osoby twierdzące, że 
nie oglądają telewizji: 10
Liczba morderstw, które statystyczne dziecko zdąży obejrzeć w telewizji przed 
ukończeniem 16 lat: 18 000
Liczba reklam telewizyjnych, które amerykańskie dziecko obejrzy w telewizji 
przed ukończeniem 18 lat: 350 000
Ta sama liczba w dniach (przy założeniu 40 sekund na jedną reklamę): 160,4
Liczba odbiorników telewizyjnych w USA
1947: 170 000
1991: 750 milionów
Connoisseur, wrzesień 1989
Procentowy wzrost dochodów rodzinnych pomiędzy 1967 a 1987...
osób starszych (powyżej 65 lat): 52.6
innych: 7
Procent mężczyzn w wieku 30-34 lat aktualnie żonatych
1960: 85,7
1987: 64,7
Procent kobiet w wieku 30-34 lat aktualnie zamężnych
1960: 88,7
1987: 68,2
U.S. Bureau of the Census, Current Population Reports, nr 423, str 20
Z telefonicznej ankiety przeprowadzonej na zlecenie TIME/CNN między 13 a 17 
czerwca 1990 roku na Ameryka-
nach w wieku 18-29 lat
„Nie warto trzymać się pracy, która nie przynosi całkowitej satysfakcji".
Tak:58 %
Nie: 40 %
„W obecnej sytuacji mojemu pokoleniu jest znacznie trudniej żyć na takim 
poziomie, jak pokolenia poprzednie".
Tak:65 %
Nie: 33 %
„Czy pragniesz takiego małżeństwa, jak to, w którym żyli twoi rodzice?"
Tak: 44 %
Nie: 55 %
Za „Time", 16. 07. 90, na podstawie badań agencji Yankelovich Clancy Shulman,
błąd statystyczny ±4%