Dave Wolverton

Ścieżka bohatera

Rzedmowa
W 2866 roku grapa paleontologów-genetyków rozpoczęła wielkie dzieło. Orbitowali 
wówczas wokół wielkiego księżyca o nazwie Anee, oddalonego o jakieś 1950 lat 
świetlnych od ich rodzinnej Ziemi. Mieli za zadanie zbudować największe w 
galaktyce ziemskie zoo. W tym celu chcieli odtworzyć wymarłe rośliny i 
zwierzęta.
Terraformiści podzielili Anee na trzy wielkie kontynenty i każdy z nich 
zapłodnili życiem roślinnym i zwierzęcym z trzech różnych epok: jury, miocenu i 
pliocenu. Z różnych miejsc zebrali próbki genetyczne: owady żądlące zatopione w 
bursztynie dostarczyły próbek krwi i tkanek niezbędnych do klonowania wielu 
gatunków większych zwierząt ziemskich, takich jak dinozaury i wilki; z tych 
samych bursztynów wydobyli pyłki i komórki roślinne, które posłużyły do 
odtworzenia prastarej roślinności. Paleontolodzy wykorzystali fragmenty tkanek 
włochatych mamutów zamarzniętych w sybe-ryj skim lodzie i szpik ze stawu 
biodrowego neandertalczyka zmarłego 3 8 000 lat temu. Ślady krwi znalezione na 
prahistorycznym toporze dostarczyły genów niezbędnych do stworzenia homo rex - 
gigantycznego, mięsożernego małpoluda. A kiedy paleontologom zabrakło próbek 
tkanki, odtwarzali, proteina po proteinie, gen po genie, prehistoryczne rośliny 
i zwierzęta. Do swoich prac używali wyschniętych próbek wziętych ze 
skamieniałego DNA, wypełniając w ten sposób lukę między przodkami a potomkami.
Stworzenia pochodzące z tych samych epok osadzili na oddzielnych kontynentach. 
Żeby separacja była stuprocentowo pewna, stworzyli granice biologiczne zwane 
ekobarierami. Dali życie wielkim
wężom morskim patrolującym oceany. Zjadały one każde zwierzę, które usiłowało 
przepłynąć z j ednego kontynentu na drugi. Przestrzeń powietrznąpatrolowały 
genetycznie skonstruowane smoki, polujące na pterodaktyle szybujące nad wodami.
Paleontolodzy przez 212 lat pracowali w krążącej nad Anee stacji kosmicznej, do 
czasu, gdy Erydańczycy wysłali Czerwone Próbniki, by zniszczyły wszelkie 
ziemiańskie statki krążące między gwiazdami, i zmusili ludzi do lądowania na 
dzikiej planecie. Niektórzy paleontolodzy uznali tubylczych neandertalczyków za 
przyjaciół i zawarli z nimi sojusz na planetarnym wygnaniu.
Inni paleontolodzy uczynili z neandertalczyków swoich niewolników, z nadzieją, 
że przy ich pomocy uda im się zbudować broń, która posłuży do zniszczenia 
Czerwonych Próbników Erydanu. Stali się oni znani jako Panowie Niewolników. 
Podejmowane przez nich próby opuszczenia Anee raz za razem brały w łeb. Jak 
uwięziony w klatce lew, który rezygnuje z myśli o ucieczce i stara się swą 
niewolę uczynić znośną, potężni Panowie Niewolników w kolejnych pokoleniach 
rezygnowali z marzeń o gwiazdach i całą moc militarną zwrócili ku planecie, 
usiłując uczynić poddanych zarówno z dzikich neandertalczyków jak i ze swoich 
ludzkich rywali. W zagrodach dla niewolników Craala i Bashevgo ludzie śnili o 
wolności i z zapałem mówili o Okansharai, Odkupicielu, który pewnego dnia zerwie 
ich kajdany.
Gdy zmniejszyła się liczba kosmicznych podróżników, technologia umożliwiająca 
międzygwiezdne podróże poszła nieomal w zapomnienie. Jej strażnikami pozostała 
garstka nielicznych mędrców. Ostatnim wysiłkiem w boju o utrzymanie równowagi 
ekologicznej w stworzonym przez siebie świecie, było utworzenie kreatorów - rasy 
myślących, robakopodobnych istot, które miały syntetyzować DNA zmagazynowane w 
ich kryształowych mózgach. Gdy dla Anee rozpoczęła się epoka Wieków Ciemnych, 
kreatory kontynuowały dzieło paleontologów, odtwarzając wymarłe formy życia, 
dążąc do utrzymania równowagi pomiędzy roślinną a zwierzęcąpopulacjąplanety.
Pokolenia żyły i rozmnażały się. Władanie Panów Niewolników rozciągało się od 
morza do morza, tylko garstka istot ludzkich utrzymała niezależność. Kreatory 
patrzyły jak Panowie Niewolników i ich poddani przeludniają ziemię, niszcząc 
kruchy ekosystem. W odwecie przygotowali plan zniszczenia ludzkości. Wreszcie, 
pewnej nocy...
Rozdziali
ZASTĘPCZA ŻONA
W noc poprzedzającą ślub z Tullem, Fava leżała u boku swojej siostrzyczki i nie 
mogła zasnąć. Popioły ogniska żarzyły się łagodnym pomarańczowym blaskiem, wiatr 
poruszał konarami sekwoi. Ten charakterystyczny dla zatoki Smilodon odgłos był 
jej równie bliski jak bicie własnego serca. W oddali zahukała uchata sowa. Do 
chaty wczołgał się ojciec Favy, Chaa, i legł na futrach u jej boku.
- Oharaza ne-pila shar-e. Miałem nadziej ę, że twe oczy nie będą jeszcze 
zmęczone - odezwał się łagodnym, nosowym głosem neandertalczyków, albo Pwi, jak 
sami siebie nazywali. Otoczył ją silnym ramieniem. Fava przytuliła się do niego. 
W głęboko osadzonych oczach Chaa odbijał się blask ogniska. Poświata 
opromieniała równieżjej zło-torude, delikatne włosy. Chaa, wędrowiec ducha, choć 
miał zaledwie trzydzieści kilka lat posiadł mądrość i wiedzę doświadczonego 
starca.
- Jesteś szczęśliwa, że wychodzisz za Tulla? - zapytał.
- Tak - odparła Fava. - Ale czuję także niepokój, jak norka. W Tullu coś się 
zmieniło, odkąd powrócił z Craala...
- Mało mówi? - Fava skinęła głową. - Chciałabyś więc, żebym opowiedział ci o 
jego wyczynach pośród handlarzy niewolników?
- Byłeś wędrowcem ducha w jego życiu. Wiesz, co robił.
- Ale jeśli chce zachować milczenie - rzekł Chaa- to ma do tego prawo. Gdy 
Phylomon i Scandal wrócą z Craala, może powiedzą ci więcej. Widziałaś jednak 
blizny po uderzeniach bicza na plecach Tulla. Wiesz co nieco o bólu, który 
potrafią zadawać handlarze niewolników. Czy możesz sobie wyobrazić, jakie blizny 
Tuli nosi w sercu? Jego przyjaciele nie wrócili z tej podróży.
Fava skrzywiła się słysząc ten eufemizm: „Przyjaciele nie wrócili z podróży". 
Pwi rzadko mówią o zmarłych, a Fava ciągle opłakiwała swoich braci, Ayuvahai 
Małego Chaa, owych „przyjaciół", którzy nie wrócili z podróży Tulla, a wraz z 
nimi jego pierwsza żona Wisteria, która była człowiekiem a nie neandertalką. 
Fava spojrzała ojcu w o-czy. Zastanawiała się, czy nie mógł ich uratować. Jako 
wędrowiec ducha Chaa miał zdolność opuszczania ciała i przemieszczania się po 
ścieżkach przyszłości. Chaa mógł ostrzec Tulla, żeby ten obrał inną drogę do 
Craala.
Oczy Favy wypełniły się łzami smutku. Starała się, by Chaa nie spostrzegł jej 
bólu, ale uczucie było zbyt silne, zbyt wszechogarniające. Chaa przytulił ją. W 
świetle dogasającego ogniska zobaczyła, że w jego oczach również błyszczą łzy.
- Już dobrze - powiedział Chaa. - Możesz odczuwać ból, nawet wielki ból. Gdybyś 
miała zbyt wiele dumy, by płakać, martwiłbym się o ciebie.
- Ojcze, wysłałeś braci na śmierć. Poświęciłeś ich. Być może matce i innym w 
mieście wystarczy świadomość, że miałeś po temu powód, aleja chcę wiedzieć, 
dlaczego tak się stało.
- Gdy ich wysyłałem, rzeczywiście widziałem przyszłość - odparł Chaa. - Posłałem 
Tulla do Craala, by sprowadził węże morskie. Tylko on był w stanie je opanować. 
Bez węży dinozaury przypłynęłyby tutaj z Gorącego Lądu. Wtedy zginęłyby tysiące 
z nas.
- To tylko półprawda! - krzyknęła Fava. - Sam mogłeś pójść do Craala. Mogłeś 
poprowadzić Tulla, sprawić, by jego podróż przebiegła pomyślnie. Nie musiałeś 
poświęcać Ayuvaha i Małego Chaa.
- Człowiek nie stanie się silny, jeśli nie weźmie na barki ciężkiego brzemienia 
- odpowiedział Chaa.
- A więc to prawda! - powiedziała Fava. - Mogłeś ich uratować!
Chaa zamknął na chwilę oczy. Nachmurzył się.
- Tak. Mogłem ich uratować. Na jakiś czas, na kilka lat. Ale to nie trwałoby 
wiecznie. Jestem wędrowcem ducha, a ty zaledwie wyrośniętym dzieckiem i wydaje 
ci się, że mam potężną moc. „Och, móc widzieć przyszłość", powiesz. Lecz i ja 
mam pewne ograniczenia. Mogę być tylko świadkiem wydarzeń. Ścieżki, którymi 
ludzie podążają w życiu, czynią ich takimi, jakimi są. Jeśli Tuli ma wkroczyć na 
ścieżkę bohatera, ja nie jestem w stanie sprawić, by jego brzemię stało się 
lżejsze. Gdybym to zrobił, osłabiłbym go, i w końcu mógłby za 
mojąprzyczynąponieść porażkę.
10
- Skoro posłałeś Tulla do Craala, żeby stał się silny - mówiła Fava -to znaczy, 
że liczyłeś na wykonanie przez niego zadania, któremu ty nie podołałbyś?
Oczy Chaa błyszczały wilgocią w świetle ogniska, patrzył gdzieś w dal. Favie 
wydawało się, że widzi w tych oczach nadzieję.
- Tak - wyszeptał. - Chciałbym, żeby się wyzwolił!
Słowa te zabrzmiały dla Favy niezrozumiale. Przecież żyjąc tutaj, w puszczy 
zwanej Dziczą, Tuli był wolny, w przeciwieństwie do milionów istot trzymanych w 
niewoli przez Panów Niewolników z Craala i Bashevgo.
W Smilodon Bay panowała zima. Słońce wzeszło nad rozkołysane wierzchołki sekwoi 
i szybko przegnało nocny przymrozek. Para unosiła się nad ziemią jak blady dym 
znad opieców jamowych pod złotym weselnym namiotem. Neandertalskie kobiety 
przybyły do chaty Chaa, by pomóc Favie się ubrać i zabrać jej wiano do weselnego 
kręgu.
Fava zdawała się nieobecna duchem. Kobiety ubrały ją w kremowe jedwabie South 
Bay, przepasały pięknym pasem utkanym z tego samego jedwabiu, a matka zarzuciła 
jej na ramiona jasnozielony szal wykończony srebrnymi dzwoneczkami i łezkami z 
różowego kwar-cytu. Długie, silne nogi Favy ozdobiono cienkimi podwiązkami z 
czarnej skóry z naszytymi niebieskimi piórkami sójki. Oznaczało to, że do tej 
pory nie była zaślubiona. Kobiety z miasta ułożyły rude włosy Favy wokół czoła 
jak koronę. Fava przez cały czas siedziała bez ruchu, przepełniona uczuciem. Pwi 
mają słowa określające uczucia: tana-zheh-amma, radość nad górami; tana-iipali-
tchavsen, radość bardziej odświeżająca niż woda ze źmdia; ozha-pwanda-ti, spokój 
błoni. Wszystkie te słowa jednocześnie opisywały nastrój Favy, ale osobno żadne 
z nich nie odpowiadało temu, co dziewczyna czuła. Uczucie było tak 
niepowtarzalnie piękne, że Fava nie mogła się zdecydować: pogrążyć się w nim, 
czy już martwić, że pewnego dnia się skończy.
Kobiety Pwi skończyły ubierać Favę. Jej matka, Zhopilla, odeszła w stronę 
ogniska, żeby z daleka lepiej móc się przyjrzeć córce. Inne kobiety uczyniły tak 
samo. Cieniste pomieszczenie pachniało dymem z drew. Kobiety otaczające Favę 
nosiły ciemne tuniki z bawełny. Dziewczyna zdała sobie sprawę, jak jasny jest na 
tym tleje-dwab. Wyglądała jak krystalicznie czysty agat leżący na plaży po-
11
krytej kamieniami. Skrzyżowała ręce na brzuchu. Poczuła się nagle niepewnie, 
miała ochotę się schować.
- Tcho-varan, Itsa. Nie bój się, Myszeńko - powiedziała Zhopilla i uśmiechnęła 
się. Dziś, gdy Tuli zobaczy cię tak ubraną, będzie się dziwił, jak mógł 
kiedykolwiek wziąć za żonę tamtą dziewczynę, z plemienia ludzi, którą zostawił w 
Craalu.
Zhopilla mimochodem, ukrywając ból, wspomniała ziemię, na której zginęły jej 
dzieci. Fava wiedziała jednak, że ten zdawkowy komplement kosztował matkę bardzo 
wiele. Doceniła te słowa i zachowała w pamięci.
W południe muzyka bębnów i piszczałek wypełniła powietrze. Bębny biły 
rytmicznie, statecznie, trzcinowe piszczałki krzyczały ptasim głosem, a 
drewniane flety zawodziły jak wiatr.
Kobiety wyprowadziły Favę i posadziły ją na podwyższeniu pokrytym lwimi skórami, 
na weselnej pryczy, której boki umocniono dwoma długimi kłami mastodonta. 
Artysta wyrzeźbił na nich niezgrabne postacie młodego mężczyzny tańczącego z 
kobietą. U stóp Favy złożono należące do niej cenne przedmioty: jadeitową rzeźbę 
przedstawiającą niedźwiedzia jaskiniowego, podarunek od zmarłego brata, 
grzebienie wykonane ze srebra wykładanego lazurytem, miękko wyprawioną skórę na 
ubranie dla dziecka, które - miała nadzieję - wkrótce będzie nosić. Na kolanach 
trzymała pięknie rzeźbioną krótką dzidę o cienkim, wymyślnie wygiętym ostrzu. 
Favie wydawało się, że wszystkie te przedmioty promieniują silnym uczuciem - 
kwea. Gdy dotknęła rzeźby przedstawiającej niedźwiedzia jaskiniowego, wyczuła 
miłość, jaką brat włożył w pracę nad przeznaczonym dla niej podarunkiem. Dzidą 
zabiła kiedyś dzikiego kota. Broń jak gdyby szeptała do niej o swojej zabójczej 
potędze.
Zziemiankijej ojca młode kobiety wyniosły siennik Favy. Dziewczyna spojrzała na 
weselników zgromadzonych przy dużym namiocie. Wydawało się, że zeszło się całe 
miasteczko: przyszli ludzie ubrani w portki, tuniki i długie wełniane płaszcze, 
obecni byli krępi Pwi w tradycyjnych zimowych tunikach i futrach. Po stoku 
wzgórza kroczyli mężczyźni. Dźwigali Tulla siedzącego na identycznej jak Fava 
pryczy.
Dziewczyna starała się nie patrzeć na Tulla, bo źrenice oblubieńca rozbłyskiwały 
za każdym razem, gdy ich wzrok się spotykał. Miał oczy koloru promienia światła 
padającego na zieloną, wyschniętą trawę. Z szerokimi barami i ciemnorudymi 
włosami, wyglądał jak silne, dzikie, nieokiełznane leśne zwierzę. Tuli był 
wyższy od in-
12
nych Pwi zgromadzonych na placu. Wzrost odziedziczył po jakimś ludzkim przodku, 
międzygwiezdnym żeglarzu. Po matce z plemienia Pwi miał natomiast wielką siłę 
neandertalczyka. Uosabiała ją szeroka klatka piersiowa i potężne ramiona. Poza 
wzrostem i pewną emocjonalną odmiennością, ludzkie pochodzenie Tullanie 
ujawniało się zupełnie. Miał spadziste czoło, cofnięty podbródek, krótkie 
ramiona i masywne dłonie rodowitego Pwi. Nosił płaszcz ze skór szablozębnych 
lwów i ozdoby z jaskrawych muszelek. W prawej dłoni trzymał długą dzidę, a w 
lewej tarczę pokrytą skórą iguanodo-na. Na tarczy widniał świeżo namalowany 
wizerunek węża morskiego. U stóp Tulla zgromadzone były jego skarby: żelazne 
monety, karabin zdobyty na łowcach niewolników z Craala, starożytna kula do 
odczytywania pogody wykonana przez Gwiezdnych Żeglarzy i pudło z imadełkami i 
szczypczykami, których używał - mimo niezgrabnych dłoni neandertalczyka - do 
składania z części zegarów i innych precyzyjnych urządzeń. Między zgromadzonymi 
skarbami siedział Wayan - trzyletni braciszek Tulla. Tuli adoptował go jako 
syna. Wayan trzymał miecz Tulla wykonany z rzadkiego szkła z Benbow, stopu węgla 
i cezu odlanego w matrycy twardszej niż diament.
Przy śpiewach Pwi, zaniesiono Tulla i Favę na pole weselne. Ułożono na nim 
ósemkę z białych kamieni. Rzeczy Favy spoczęły w jednym kręgu, Tulla - w drugim. 
Orszak dwukrotnie okrążył figurę na trawie. Potem posadzono Favę wśród jej 
rzeczy.
Nadszedł ojciec Favy, Chaa, by rozpocząć ceremonię. Wyglądał na zadowolonego. 
Stanął wewnątrz figury tak, że każda noga spoczywała w innym kręgu. Wyciągnął 
ręce, by Tuli i Fava zbliżyli się.
- Nasz lud zawsze bardziej obawiał się niewoli niż kłów lwa -powiedział. - Tuli 
poznał już ciężar łańcuchów na swoich nogach -skinięciem głowy wskazał na 
wysokie mokasyny Tulla ukrywające blizny wokół kostek - i odczuł ból życia w 
niewoli.
Oczy Chaa oskarżycielsko skierowały się ku tłumowi. Mierzył się z kimś wzrokiem. 
Fava nie musiała się odwracać, żeby wiedzieć, na kogo ojciec patrzy: to był 
Jenks, ludzki ojciec Tulla, który trzymał go skutego jako dziecko.
- Trzymać kogoś w niewoli, to wielkie zło - kontynuował Chaa. - Mimo to my, Pwi, 
mamy własne więzy. Bo to dobra rzecz związać się z kimś, o kogo trzeba będzie 
się troszczyć, z kimś, kto ma dla nas znaczenie. Z radością szukamy zatem 
thrallzho, miłości, która niewoli. Dziś Tuli i Fava poczuli tę miłość i 
postanowili oddać się sobie nawzajem. Będziemy świadkami tego cudu.
13
Chaa skinął na Tulla i Favę. Tuli wystąpił i uklęknął na skraju swojego kręgu. W 
żebraczym geście wyciągnął ręce do góry. Fava uklęknęła przed nim. Chwycili się 
za nadgarstki.
Tuli wypowiedział bez zająknienia rytualne słowa zaślubin. Jego głos brzmiał 
pewnie i łagodnie.
- Wzywam wszystkich mych przyjaciół na świadków - mówił, patrząc na 
zgromadzonych. - Oto staję przed wami szukając schronienia przed samotnością. 
Przynoszę wszystko, co widzicie w tym kręgu, ale przede wszystkim, przynoszę 
swoje serce.
Fava wlepiała w niego wzrok. Musiała się skupić, żeby przypomnieć sobie słowa po 
tysiąckroć powtarzane w głębi duszy:
- Mój krąg, mój dom, są puste bez ciebie, tak jak ja jestem pusta bez ciebie. 
Ofiarowuję ci schronienie aż do chwili, gdy ręka w rękę pójdziemy do Domu 
Prochu.
Potem Tuli pocałował ją. Był to długi powolny pocałunek, który zdawał się trwać 
całe dni. Poczuła, jak ogarnia ją uczucie spokoju. Tak jakby w cichym zakamarku 
wsłuchiwała się w bicie własnego serca. Chciała, żeby tak było zawsze.
Fava pociągnęła Tulla za rękę. Wkroczył do j ej kręgu. Neandertalczycy 
zgromadzeni wokół nich zaczęli wiwatować, dzieci biły w bębenki, dęły w 
świstawki i tańczyły. Młodzi mężczyźni pobiegli do wielkiego namiotu i otworzyli 
beczki z zielonym piwem, wygrzebali wieprzki z dołu piekarniczego, a wraz z nimi 
ogromny stos jabłek smażonych w curry. Tuli i Fava wraz z Wayanem, który trzymał 
się nogi starszego brata, zajęli miejsca przy pieczonych świniach i podawali 
żywność każdemu kto podchodził. Po wzięciu półmiska we-selnicy rzucali do kubła 
kilka monet dla nowożeńców albo zostawiali obok prezent. Tuli i Fava nieustannie 
dziękowali wszystkim, którzy życzyli im szczęścia.
Kobiety zaczęły ściskać Favę. Zrobił się rozgardiasz. Ludzie uśmiechali się, 
gratulowali jej. Popołudnie mijało szybko. Pewna stara kobieta Pwi, która wyszła 
za wdowca, przytuliła Favę i wyszeptała jej do ucha:
- Nie martw się, to nie hańba być zastępczą żoną.
Fava uśmiechnęła się, podziękowała j ej i zwróciła się do następnego gościa.
Gdy goście jedli, Tuli wziął Favę za rękę i wyszeptał:
- Już czas. Chodźmy.
Uściskał małego Wayana na do widzenia i zostawił go pod opieką rodziców żony.
14
Matka Favy obj ęła córkę i rozpłakała się. Fava podciągnęła suknię i powoli 
zaczęła zdejmować czarne skórzane podwiązki. Oddała je, razem z wpiętymi w nie 
błękitnymi piórkami, młodym niezamężnym kobietom. Gdy skończyła, udali się 
pospiesznie do przystani, gdzie czekała na nich jednomasztowa łódź.
Niebo było czyste, wiała lekka bryza. Płynęli wzdłuż wąskiego fiordu Zatoki 
Smilodon. Na obu brzegach wznosiły się ogromne sekwoje. W prądach powietrznych 
krążyły nad nimi białe mewy i czarne kormorany. Wyglądały jak ptasie konfetti. 
Pwi znad zatoki Smilodon tradycyjnie spędzali miodowy miesiąc o kilka mil na 
południe, na opustoszałym atolu w archipelagu wysp Haystack. Płynęli w stronę 
wyspy. Słona woda pryskała na twarz Favy, łódź przeskakiwała z fali na falę, a 
dziewczyna myślała o ślubie i o starej kobiecie, która nazwała ją zastępczą 
żoną.
„Czy tak widzi mnie Tuli?", zastanawiała się. „Jako zastępstwo za Wisterię?" 
Tuli, od czasu powrotu z Craala, niewiele mówił o swojej pierwszej żonie. 
Powiedział jedynie, że zginęła w wypadku, gdy wóz, którym powoziła, stoczył się 
ze wzgórza. Tuli żył potem bez kobiety, co Favie wydawało się szczęśliwym 
zbiegiem okoliczności. Pwi kojarzyli się w pary na całe życie. Gdy kobieta 
umierała, wdowiec pogrążał się w rozpaczy, odmawiał przyjmowania posiłków i 
głodził się, dopóki nie dołączył do małżonki w Domu Prochu. Chyba że miał dzieci 
na utrzymaniu. Teraz Fava zastanawiała się, czy Tuli odmówił połączenia się z 
żoną po śmierci dlatego, że był po części człowiekiem, a ludzie nie odczuwają 
tak mocno jak Pwi, czy też pozostał przy życiu, bo nie kochał Wisterii 
dostatecznie mocno. Byli małżeństwem zaledwie od kilku tygodni i możliwe, że 
Tuli nie zdołał pokochać dziewczyny. Pwi znali wiele odmian miłości. Wśród nich 
thimanozho, „spocona miłość", żądza chronienia kochanej istoty;pwirandizho, 
„miłość, która czyni ludzi szalonymi", przymus do łączenia się w pary; hecha-
zho, „miłość bydlęca", instynkt stadny. Ale najmocniejsza była thral-hho, 
„miłość, która zniewala", miłość, która łączy dwoje tak mocno, że z ochotą 
podążają jedno za drugim do Domu Prochu.
Miłość Favy do Tulla była mocna. Bogini Zhofwa zostawiła ślad pocałunku na czole 
dziewczyny i czuła teraz do Tulla miłość, która zniewala i tę, która czyni ludzi 
szalonymi, a nawet łatwą miłość wyrażaną w słowach.
Ale co on czuje do niej? Czyżby była dla Tulla tylko żoną zastępczą, jak jakiś 
znoszony płaszcz albo wyrobione narzędzie, które kupuje się z poczucia 
konieczności?
15
Fava podeszła do Tulla i ułożyła się u jego boku, położyła mu głowę na łonie. 
Jej neandertalski umysł zarejestrował coś więcej niż ciepło ciała. Zdawało się 
jej, że wypływa z niego miłość, dotykają i pieści, lecz kiedy podniosła wzrok i 
spojrzała mu w twarz, wydawał się być daleki, zajęty własnymi myślami. Choć jego 
zielone oczy tkwiły głęboko pod brwiami, jak u prawego Pwi, to Tuli był pół-
człowiekiem. „Ojciec mówił, że Tuli musi się wyswobodzić", pomyślała Fava. „Ale 
od czego?"
Favie nie sprawiało trudności odczytywanie myśli Pwi. Ledwie ukrywane drżenie 
przerażonego Pwi mówiło jej wiele o uczuciu strachu. Lekkie przygarbienie 
zdradzało rezygnację. Ale Tuli był dla niej zagadką. Trudno było go zrozumieć. 
Fava nie miała pojęcia, o czym może rozmyślać. Zapytała więc:
- O czym myślisz?
Tuli otworzył usta, jakby chciał coś powiedzieć, lecz chyba w końcu zmienił 
temat:
- Myślałem o dobudowaniu nowego pomieszczenia do naszej chaty. Chciałem wkopać 
się w stok wzgórza tak, jak to zrobił twój ojciec, ale teraz nie jestem pewny. 
Sądzę, że powinienem zbudować nowy dom, gdzieś na północ od miasta.
Favie na moment zaparło dech. Wśród Pwi z pokolenia na pokolenie utrzymywał się 
zwyczaj, że to kobieta buduje dom. Do kobiety należała też decyzja, czy i jak 
należy go poszerzać. Ale Pwi znad Zatoki Smilodon przez ponad wiek obcowali z 
ludźmi, którzy utrzymywali, że dom jest wspólną własnością męża i żony.
- Chata będzie wystarczająco duża dla nas obojga - powiedziała.
- Starczy dla jednego, nawet dla dwojga, lecz dla trojga może okazać się już za 
mała. Jak zamieszka z nami Wayan, możemy deptać sobie po piętach. Nie starczy 
miejsca, żeby swobodnie się odwrócić, a działka, na której mieszkam, jest 
niewielka.
Fava spodziewała się, że chata okaże się za mała dla Tulla. Był dużym mężczyzną.
- Z budową możemy poczekać do wiosny - powiedziała. - Jakoś zniesiemy ciasnotę.
Przytuliła się i oparła o niego całym ciałem. Przestał zwracać uwagę na ster i 
pocałował ją gorąco.
- Myślę, że wkrótce będziemy mieli dzieci - roześmiał się. -Potrzebny nam jest 
duży dom. Dla ciebie musi być wszystko, co najlepsze. Musisz mieć dom większy od 
domu burmistrza, piękniejszy niż stary dwór Pana Pstrągów.
16
- Nie potrzebujemy wielkiego domu- powiedziała Fava. -Wystarczy, jeśli będzie 
przytulny.
Tuli dotknął palcem jej ust. Przyciągnął jej dłoń do swoich warg i ucałował 
kostki palców. Fava objęła go nogami i popchnęła na dno łodzi. Niedbale trzymał 
drążek steru i śmiał się. Pocałowali się. Pochyliła się nad nim i oparła dłońmi 
o jego pierś.
- Tej nocy będziesz spał pomiędzy moimi nogami - wyszeptała. -Ach, Tell-zhoka, 
faan\ Ach, zhoka-pwichazail Tuli dał mi miłość, która niesie spokój! Dał mi 
miłość, która czyni ludzi szalonymi!
Tuli drżał lekko. Czuła j ego ciepło. Wyszeptała w narzeczu Pwi:
- Ach biedna mała myszko, żeby tak mocno się trząść.
Schwyciła go oburącz za rude włosy i przyciągnęła, żeby pocałować. Objął ją 
mocno. Wiedziała, że w tym momencie może myśleć tylko o niej. W duchu przeklęła 
kobietę, która wypowiedziała słowa „zastępcza żona", sprawiając, że robak 
strachu zamieszkał w jej głowie.
Po południu, gdy dopłynęli do atolu, nadleciał z północy chłodny wiatr. Chata 
między jodłami na wzgórzu nie była przystosowana do ochrony przed zimnem, bo 
większość Pwi zawierała związki małżeńskie późną wiosną. Toteż Fava rozpaliła 
ogień, podczas gdy Tuli nosił z łodzi żywność, odzież i ciepłe futra. Położyła 
skórę niedźwiedzią przed huczącym ogniem, a gdy Tuli po raz ostatni wyprawił się 
na brzeg, rozebrała się i owinęła w nowy koc.
Kwea - suma emocji - była silna. Jakby bogini Zhofwa pojawiła się w chacie we 
własnej osobie. Ale Fava nadal czuła się niepewnie. Wyszeptała modlitwę:
- Zhofwo, nosicielko miłości, prześlij swój pocałunek Tullowi. Spraw, by mnie 
kochał. Spraw, by mnie kochał.
Na zewnątrz w krzakach podskakiwały i pogwizdywały wróbelki. Górą dął wiatr 
grawitacyjny, bo oto zaczął wschodzić Thor, największy z księżyców Anee. Fava 
otarła zroszone potem czoło. Słyszała jak Tuli postękuje, zmagając sięz ostatnim 
ładunkiem niesionym z łodzi. Otworzył drzwi na oścież, stanął i zaczął 
przyglądać się j ej, jak gdyby przeraziło go piękno dziewczyny. Przez chwilę 
wyglądał jak mały chłopiec. Wreszcie rzucił bagaże i zamknął drzwi. Podszedł, a 
raczej podbiegł do niej, jakby niosła go wieczorna bryza. Drżał jak rudopióry 
ptak w gęstwinie mrocznego lasu.
- Fava-zhoka-thrall. Fava-zhoka-Pwirandi - powiedział. -Favo, daj mi miłość, 
która niewoli, daj mi miłość, która niesie szaleństwo.
2 - Ścieżka bohatera 1 7
Patrzyła mu w oczy:
- I nie będę dla ciebie po prostu zastępczą żoną?
Tuli objął ją i uśmiechnął się. Oparł się czołem ojej czoło. Fava żałowała, że 
nie jest wędrowcem ducha, że nie może widzieć, co dzieje się w duszy Tulla, czy 
naprawdę ją kocha i jak bardzo jąkocha.
- Kiedy byliśmy dziećmi - powiedział Tuli - myślałem o tobie, jak o mojej 
siostrze. Teraz widzę, że będziesz więcej niż żoną -jesteś moim drugim ja -
jesteś nie do zastąpienia.
Fava wstała i pozwoliła, by koc z niej opadł. Była naga, tylko we włosach nad 
uchem tkwił biały grzebień. Tuli wyplątał się ze swojego ubrania. Patrzył teraz 
na Favę. Nachylił się i jej łagodne piersi dotknęły jego owłosionego torsu. Tuli 
przyłożył pokryty zarostem policzek do jej czoła.
- Jesteś owocem moich długich poszukiwań, towarzyszem stworzonym tylko dla mnie.
Fava przytuliła się do niego. Palce jej drżały, gdy niedoświadczoną dłonią 
dotykała jego nagiej talii, ale powstrzymała się. Chciała, żeby to on był 
aktywny, żeby to on rozpoczął pieszczoty. Pewna mądra kobieta powiedziała jej 
kiedyś, że ze wszystkich części ciała najbardziej wrażliwy jest język i to nie 
ze względu na rozkosze zmysłów, lecz na słowa, które może wypowiedzieć. Fava 
chciała, żeby teraz właśnie wypowiedział te słowa, by triumfalnie zabrzmiało 
wyznanie namiętnej miłości. Chciała, by ich złączenie było doskonałe.
Przylgnęła do niego i czekała. „Po co nam słowa, gdy całe ciało śpiewa?", 
myślała. „Po co nam zaklęcia wyszeptywane w ciemność?" Dwoje kochanków 
splecionych w uścisku daje sobie więcej niż tylko dotknięcia ciała, wilgotne 
wargi i wypalająca ekstaza.
Zaniósł ją w pobliże ogniska i położył na niedźwiedziej skórze. Zbliżyli się do 
siebie przy żarze i migotliwym świetle płomieni.
Następnego ranka leżeli obok siebie wyczerpani, a jednocześnie odczuwający 
pełnię. Podmuchy zimnego wiatru docierały do wnętrza przez szpary w ścianach 
chaty. Tuli trzymał Favę w objęciach, ale jego wzrok gdzieś błądził, duchem był 
nieobecny. Fava nieomal fizycznie czuła, że coś odciąga go od niej.
- Chcę pójść tam, gdzie jest wiosna - wyszeptał. - Mam już dość zimy.
- Na południe? - zapytała. - Do Gorącego Lądu?
- Nieźle brzmi - uśmiechnął się Tuli.
18
To na Gorącym Lądzie starożytni Gwiezdni Żeglarze umieścili dinozaury. Zarówno 
Fava jak i Tuli wyprawiali się tam już niejednokrotnie -młodzi Pwi wiosną często 
przepływali przez ocean do Gorącego Lądu, by zapolować na dinozaury - ale 
jeszcze nigdy nie byli tam razem. Byłoby niebezpieczne udać się tam we dwoje, 
bez towarzystwa kompanii myśliwych, bez rogów bojowych, broni i straży. Ale taka 
podróż mogła być niezwykle podniecająca. Gdyby żeglowali na południe przez kilka 
dni, dotarliby do krainy, w której panuje wiosna. Wyobraziła sobie bujne lasy 
paproci, jaskrawopomarań-czowe i złote orchidee w okresie kwitnięcia, pteradony 
wijące sobie gniazda w nadbrzeżnym klifie.
- Tak - przyznała. - To brzmi nieźle.
Pożeglowali na południowy wschód do Gorącego Lądu. Zatrzymywali się na noclegi u 
ujść wielkich rzek. Kochali się w chatach myśliwskich postawionych tam przez 
Pwi. Było cieplej niż się spodziewali, bo wiatry termiczne nawiewały upał z 
wielkiej centralnej pustyni Gorącego Lądu. Gdy minęły cztery noce, dotarli dalej 
na południe niż kiedykolwiek przedtem. Jeśli nawet Pwi z Rybnego Portu nad 
Południową Zatoką stawiali tam jakieś chaty myśliwskie, to nie odnaleźli ich. Za 
każdym postojem było coraz goręcej. Po pięciu dniach Fava poczuła, że zapuścili 
się już wystarczająco daleko w odległe krainy. Dotarli do żyznych ziem, gdzie 
kwitły orchidee, a powietrze przepełniał bogaty, słodki zapach. Szarozielone, 
prążkowane stegozaury buszowały po polach w wielkich stadach. W ich obecności 
Fava czuła się bezpieczna przed większymi drapieżnikami. To było dobre miejsce 
na zabawę.
Lecz następnego ranka Tuli uznał, że należy popłynąć jeszcze dalej. W trakcie 
żeglugi twarz miał napiętą, patrzył przed siebie wytężonym wzrokiem, jak 
nawiedzony, jakby popychała go jakaś siła, której Fava nie rozumiała. Gdyby Tuli 
był pełnej krwi Pwi, pomyślałaby, że to kwea nim powoduj e, jakieś wspomnienia o 
szczęściu i spełnieniu tam, na południu. Ale on płynął w nieznane i Fava uznała, 
że jest to jakaś zła kwea, może szalona chęć udowodnienia swojej odwagi, a może 
Tuli uciekał przed jakimiś strasznymi wspomnieniami związanymi z miastem 
Smilodon Bay. „Musi się wyzwolić", pomyślała. „Może o to walczy".
Dziewiątego dnia ominęli wielkie stado plezjozaurów polujących na ryby u ujścia 
szerokiej rzekio niebieskoszarych wodach. Popłynęli w górę rzeki. O ile na 
północy panowała wiosna, to tutaj lato było w pełni. Paprocie drzewiaste rosły 
wielkie i bujne. Żółto prążkowane ha-
19
drozaury skakały susami po bagnistych brzegach i szerokimi dziobami wkopywały 
się w szlam w poszukiwaniu korzonków.
Słońce zachodziło właśnie nad morzem, gdy po opłynięciu zakola rzeki natrafili 
na ruiny starożytnego miasta zbudowanego z wielkich bloków granitu. Promienie 
zachodzącego słońca barwiły kamień na purpurowo. Miasto wznosiło się łagodnymi 
tarasami na zboczu góry. Na jej szczycie stał krąg posągów przedstawiających 
neandertalczyków z okrągłymi tarczami i kutows, dwustronnymi toporami wojennymi. 
Większość figur była uszkodzona - z połamanymi toporami, bez ramion albo głów. 
Przesłaniały je liście paproci i zwoje dzikiego wina. Fava i Tuli siedzieli 
długo w wieczornej ciszy, wsłuchując się w rechot żab i krakanie pteradonów 
polujących nad wodą na owady.
- Co to za miejsce? - zapytał Tuli.
- Nie wiem. - Fava uważnie przypatrywała się budynkom. Kamienie użyte do budowy 
były duże i zaokrąglone. Musiało je transportować wielu ludzi. Dachy z 
drewnianych bali dawno już zgniły. Najwyraźniej od dziesięcioleci nikt tu nie 
mieszkał. Domy zbudowano według prostego planu. Na niektórych odrzwiach widniały 
reliefy ukazujące Pwi ubranych w starożytne stroje, walczących z dinozaurami 
albo niosących kosze z liści palmowych. Dziełom brakowało detali, które byłaby w 
stanie wykonać jedynie ludzka, bardziej subtelna dłoń, ale i tak były świetne - 
majstersztyki dłuta Pwi radujących się kwea swojego rzemiosła.
Tuli podprowadził łódź do starego, porośniętego zielonymi algami, kamiennego 
nabrzeża. Razem z Favą wspięli się do miasta. Dziewczyna znów spojrzała na 
Tulla. Miał nieobecny, natchniony wyraz twarzy. Zaglądał po kolei do budynków, 
jakby czegoś szukał. Szli po trawie gęstej jak zielony dywan. Tuli przyspieszał, 
prawie biegł. Kiedy patrzyli na nie z rzeki, miasto wydawało się duże. Ale teraz 
Fava widziała, że jest małe - na stoku wzgórza stało zaledwie dwadzieścia 
budowli. Wyglądały wspaniale tylko dlatego, że zbudowanoje z wielkich kamieni. 
Gdy podchodzili do szczytu, Fava spostrzegła, że rzeka rozwidla się i okrąża 
wzgórze. Zatem miasto zbudowano na wyspie. Kiedy dotarli do grzbietu, Tuli 
zatrzymał się, żeby zaczerpnąć tchu. Stali na zewnątrz kręgu posągów. Większość 
figur totemicznych wojowników została uszkodzona. Poplamione porostami ramiona i 
torsy leżały na ziemi. Każdy posąg mógł mieć za czasów swojej świetności jakieś 
trzydzieści stóp wysokości i sześć stóp u podstawy. Wszystkie były przysadziste, 
nie różniły się szczegółami, jak gdyby rzeźbiarz wi elokrotni e przedstawiał j 
edną po stać.
20
W kręgu stało kamienne łoże oparte na sześciu kamiennych nogach wyrzeźbionych w 
kształcie drzew. Ich górne gałęzie podtrzymywały blat. Z gałęzi zwisały kule 
naśladujące planety.
Na równinie zawył hadrozaur. W jego głosie wyczuwało się strach. Wkrótce potem 
ryknął tyranozaur, obwieszczając, że upolował zdobycz. Fava zatrzymała się na 
chwilę, dysząc, potem spojrzała Tullowi w oczy. Jego twarz była blada z 
przerażenia.
- Co cię tak wystraszyło? Powiedz.
- To miejsce - odparł Tuli. - Jest jakieś... dziwne.
Fava zadrżała. Objęła się ramionami, jakby chciała odegnać chłód, lecz 
przypomniała sobie, że wieje przecież gorący wiatr.
- Chcesz tu nocować, czy pójdziemy dalej? - zapytała.
- Śpijmy tutaj - Tuli skinął głową. - Pójdę na dół po zapasy. Odnosiło się 
wrażenie, że nie chce mu się wracać nad rzekę. Fava okrążyła łoże, ale go nie 
dotknęła.
- Poczekaj - powiedziała, zanim ruszył. - Ojciec mówił mi, że sąmiejsca, z 
których wędrowiec ducha czerpie swą moc, które sprawiają, że łatwiej mu jest 
przenieść się z naszego świata do Krainy Kształtów. - Fava nie miała wątpliwości 
- to było właśnie takie miejsce. Przeszedł jądreszcz. Nawet zwierzęta unikały 
szczytu tego wzgórza. - Z jakiego innego powodu starożytni Pwi mieliby zbudować 
tę świątynię, jeśli niejako sanktuarium wędrówek ducha?
- Nie wiem - odparł Tuli.
- Boję się. Ojciec mówił, że w Krainie Kształtów są stworzenia... Bardzo 
niebezpieczne. Nie powinniśmy tu zostawać.
- Jest już prawie ciemno - zaprotestował Tuli. - Nie wydaje mi się, żeby stwory 
z Krainy Kształtów dopadły nas tutaj. Możemy tu z powodzeniem spędzić jedną noc.
Favę przeszył dreszcz. Nie wiedziała, co odpowiedzieć. Tuli zszedł do łodzi. 
Stała przez chwilę przypatrując się kanarkowożół-tym i purpurowym liszajom 
porostów na posągach.
Wkrótce wrócił Tuli dźwigając tobołki. Rozpalili ognisko i przyrządzili skromną 
kolację. Ale Tuli nie chciał jeść. Wpatrywał się w błyszczące na niebie gwiazdy. 
Odnosiło się wrażenie, że duchem oddalony jest o milion mil. Prawie nic nie 
mówił, a kiedy skuleni położyli się razem na kamiennym łożu, Fava zrozumiała, że 
tym razem Tuli odszedł myślami dalej niż kiedykolwiek. Wyprostowała się. Granit 
chłodził jej plecy.
Rosnący księżyc Thor wzniósł się wysoko. Zimą przybierał barwę cynobru. Pod nim, 
na kształt bladoniebieskiego oka, unosił się
21
w przestworzach Wotan, a jeden z Czerwonych Próbników, starożytnych okrętów 
Erydanu, błyszczał wśród mrugających gwiazd nieboskłonu jak płomienista kometa. 
Favę otoczyły cienie posągów. Wiele z nich dzierżyło w kamiennych dłoniach 
wysoko wzniesione ku-tows, jak gdyby gotowały się do obrony ruin. W dole nad 
rzeką rechotały żaby. Tuli spał spokojnie w jej ramionach.
Zamknęła oczy, zwolniła rytm oddechu. Teraz przyszła pora snu. Cały świat 
powinien zasnąć. Śniło się jej, że znajduje się pod pokładem statku, leży w 
stęchłej wodzie pomiędzy tobołami materiału, który jakimś cudem ciasno oplótł 
jej piersi. Spod dna statku dobiegał głuchy, ledwie dosłyszalny jęk. Łatwo było 
go pomylić z trzeszczeniem desek. Był to zew węża morskiego -jednego z tych 
wielkich drapieżców, umieszczonych w oceanach przez starożytnych przodków, 
międzygwiezdnych żeglarzy, po to by zapobiegały wydostaniu się dinozaurów z 
Gorącego Lądu. Ale zew węża morskiego był odległy, bardzo odległy. We śnie Fava 
wspięła się na pokład i spój -rżała na bezkresne niebieskie morze. W oddali 
wielki czarny wąż wyskakiwał w powietrze. Jego głowa i szyja wystrzeliwały z 
wody na wysokość stu stóp, płetwy chwiały się jak wielkie wachlarze, a krwiste 
skrzela błyszczały czerwono w świetle słońca. Fava zastanawiała się, dlaczego 
zwierzę krwawi. Wtedy wąż ryknął. Jego żółte rybie oczy nawet z tej odległości 
przeszyły ją na wylot. Stwór patrzył w sam środek jej duszy.
Nagle otworzyła oczy i usiadła, serce jej biło, w uszach nadal dźwięczał ryk 
węża. W dolinie usłyszała następne ryknięcie: to dinozaur wył z bólu. 
Uświadomiła sobie, że we śnie zmieszały się te dwa dźwięki. Może to ryk 
dinozaura stał się osnową nocnego koszmaru. Tuli leżał u jej boku. Rzucał się i 
jęczał, mówił przez sen.
- Jesteśmy murami, ty i ja - bełkotał. - Musimy chronić małe rzeczy tego świata.
Na chwilę zamilkł, jakby nasłuchiwał odległego głosu. Kiedyś opowiadał, jak to w 
Craalu odkrył, że wąż morski jest jego zwierzęcym przewodnikiem. Wedle wierzeń 
Pwi, Tuli stanie się teraz taki jak wąż morski. Fava nie zastanawiała się, co to 
może oznaczać. Wąż był niestrudzony, czujny, gwałtowny. Tuli też przejawiał te 
cechy. Znów zaczął mówić przez sen:
- Chodź do mnie. Mogę cię uzdrowić.
Fava położyła się i zamknęła oczy. Wsłuchiwała się w bicie własnego serca, w 
rytm serca Tulla, w odgłos powietrza wciąganego i
22
wypuszczanego z płuc, w rechotanie żab - teraz coraz rzadsze - i ryki dinozaurów 
dobiegające spośród paproci rosnących na równinie. Dźwięki brzmiały 
nienaturalnie czysto. Czuła się tak, jakby mogła wyjść z ciała i zbliżyć się do 
każdego z nich. Przysłuchiwała się odległym odgłosom wydawanym przez wielkie 
gady - trzaskowi kości, gdy stado allosaurów pożerało jakąś większą bestię, 
głosowi gigantycznego ąuetalcoatlusa, szybującego w powietrzu w poszukiwaniu 
padliny. W tle słychać było cykady. I wtedy w dali usłyszała bardzo słaby odgłos 
biegnącego człowieka - przedzierał się przez krzewy, dyszał, j ęczał ze 
zmęczenia. Z odgłosów wywnioskowała, że ściga go trzech ludzi. Uciekinier rzucił 
się przed siebie bez namysłu. Jeden z prześladowców zawołał w dialekcie Pwi:
- Brać go! Zatrzymać go!
Fava nagle usiadła. Wokół panowała cisza. Uświadomiła sobie, że był to kolejny 
zły sen. Ale nawet na jawie słyszała w głowie odgłosy pościgu. Nie mogła pozbyć 
się uczucia, że uciekinier podąża w jej kierunku. Od dzieciństwa nie dręczyły ją 
takie koszmary.
Nocne powietrze wychłodziło powierzchnię kamienia. Tuli podciągnął futra, by 
zakryć twarz, odkrywając przy tym stopy Favy. Podkurczyła palce u nóg i 
postanowiła dołożyć do ognia. Wyplątała się z futer, podeszła na palcach do 
ogniska, dołożyła drew i usiadła na kamieniu, trzymając stopy przy ogniu. Nocne 
powietrze zdawało się jąotulać. Lekka mgiełka przesłoniła gwiazdy, a cienie 
totemicznych wojowników zawisły nad dziewczyną.
Zamknęła oczy i zwiesiła głowę. Koszmar pojawił się tak szybko i był tak realny, 
jakby w ogóle nie spała. Wyjęła futro z tobołka, owinęła się w nie i 
przedrzemała resztę nocy.
Gdy rano obudziła się, pamiętała tylko jeden sen: stara kobieta Pwi w czarnych 
szatach wkładała Tullowi w ciemności mokasyny. Mokasyny błyszczały jak słońce, 
stawały się coraz jaśniejsze, aż wreszcie musiała zamknąć oczy przed tym 
blaskiem. Gdy rano obudziła się, zaczęła ich szukać, prawie pewna, że znajdzie 
je przy stopach Tulla. Sen przepełnił Favę przeczuciami, bo mokasyny były 
symbolem wędrowca ducha.
Na śniadanie jedli gotowany owies z cynamonem. Wówczas Fava zapytała:
- Czy śniłeś tej nocy? Mnie całą noc dręczyły koszmary.
- Nie - odpowiedział Tuli po krótkim wahaniu.
- Jesteś pewien? Słyszałam jak mówiłeś przez sen. Powiedziałeś, że możesz kogoś 
uzdrowić.
23
Tuli przestał jeść. Spojrzał na nią zagadkowo i rzekł: - Nie przypominam sobie, 
żeby coś mi się przyśniło.
Podróż powrotna odbywała się w pośpiechu. Tuli wyruszał wcześnie każdego ranka i 
zatrzymywał się na nocleg o zachodzie słońca, tak że szóstego dnia spali już w 
chacie na Wyspach Haystack. Tuli chciałby zapewne udać się tej nocy w 
dalsząpodróż, do samego miasta, ale nadciągnęły chmury i ograniczyły widoczność. 
Spali smacznie, bo gruba powłoka chmur sprawiała, że noc była ciepła.
O świcie, gdy jeszcze leżeli w chacie, Fava usłyszała gardłowy krzyk. Otworzyła 
oczy. Podbiegła do drzwi i spojrzała w las. Chmury już się rozproszyły, ukazując 
bladoniebieskie niebo, ale nad oceanem i nad większą częścią lasu ciągle stały 
mgły. Znów usłyszała krzyk i odgłos gałęzi trzeszczących między jodłami u 
podnóża pagórka.
- Tuli! Szybko! - krzyknęła, a on skoczył, chwycił strzelbę i podszedł do drzwi.
Po zboczu, przez gęste paprocie biegł w ich kierunku jakiś neandertalczyk. 
Ciężki tobół i zimowe futra powiewające przy każdym ruchu przyginały go ku 
ziemi. Oddychał z trudem, głowa mu się chwiała. Niósł ze sobą długą dzidę 
omotaną ciemnoczerwonym materiałem i ozdobioną piórami. Fava spostrzegła, że to 
starszy człowiek o posiwiałych już włosach, że jest zmęczony i w każdej chwili 
może upaść. Krzyknął coś niezrozumiałego i runął w gęste paprocie.
Leżał przez chwilę, po czym usiłował wstać, lecz zrezygnował, złożył głowę na 
przedramieniu i ciężko dyszał.
W srebrnej mgiełce rozciągającej się w dole zobaczyli ścigających. Byli to dwaj 
mężczyźni odziani w szkarłat, czerwone skórzane zbroje, jaskrawoczerwone 
płaszcze. Twarze mieli czarne, ukryte za żelaznymi maskami. Biegli pod górę 
rytmicznie, noga w nogę, jakby stanowili jedno ciało.
- Ród Klingi! - wyszeptał Tuli. Jego twarz przybrała wyraz, jakiego Fava nigdy 
jeszcze u nikogo nie widziała: tak piekielnej nienawiści, nie pozostawiającej 
żadnej wątpliwości, że zaatakuje. Powstrzymał się jednak, jak pies myśliwski 
czekający na rozkazy pana, zanim rzuci się na niedźwiedzia.
Leżący na paprociach neandertalczyk uniósł się na rękach, obej -rżał się, 
krzyknął i rzucił się w kierunku chaty.
24
Z początku Fava myślała, że zobaczył ich i woła o pomoc, ale zaraz zrozumiała, 
że biegnie na oślep jak gnana zwierzyna, i nie może ich widzieć, bo chata ukryta 
jest za wysokimi kamieniami, a po bokach obrastają ją krzaki jeżyn. Stary 
człowiek przebiegł koło chaty. Z czoła lał mu się pot, twarz miał przerażoną, 
niebieskie oczy szeroko otwarte ze strachu. Potknął się i przytrzymał gałęzi. W 
lewej ręce, na której wytatuowany miał znak swojego właściciela, trzymał 
szkatułkę na mapy wykonaną z barwionego drewna.
Podbiegł do obalonego pnia, odwrócił się i nastawił dzidę.
Opancerzeni rycerze Klingi, bez najmniejszych objawów zmęczenia biegli szybko 
pod górę. Tuli wystąpił, podniósł strzelbę i wypalił. Jeden z prześladowców 
podskoczył, spod żelaznej maski trysnęła krew i runął do tyłu na paprocie.
Drugi wojownik wahał się tylko przez chwilę, po czym sięgnął za pas po pistolet 
z długą lufą. Tuli rzucił strzelbę, której nie zdążyłby przeładować, wyciągnął 
miecz ze szkła z Benbow i skoczył w dół. Ryzykował z nadzieją, że dopadnie łowcę 
niewolników, zanim tamten pociągnie za spust. Krzyknął, rycerz wyszarpnął 
niezgrabnie pistolet z olstrów i wypalił. Chybił.
W tym szalonym momencie Tuli skoczył. Jego miecz błysnął w powietrzu. Rycerz 
Klingi wzniósł ręce, żeby odparować cios. Fava przymknęła oczy i odwróciła 
głowę. Miecz przebił zbroję z głuchym stuknięciem. Tuli pobiegł w dół wzgórza w 
kierunku wojownika, którego wcześniej zastrzelił. Wtedy Fava ośmieliła się znów 
spojrzeć.
Tuli z zakrwawionym mieczem w dłoni wyjmował pistolet zza pasa pokonanego 
przeciwnika. Potem pobiegł dalej, w dół.
- Dokąd biegniesz? - krzyknęła za nim Fava.
- Jest jeszcze jeden! - odkrzyknął przez ramię.
Fava szybko pobiegła za nim. Tuli przedzierał się przez gęste paprocie. Łatwo 
było podążać śladem pozostawionym przez rycerzy Klingi, ponieważ biegnąc 
strząsali z liści poranną rosę i teraz suche paprocie odbijały się od tła 
pięknie błyszczących krzaków pokrytych jeszcze wilgocią. Tuli biegł tak szybko, 
jak mu na to pozwalał skurcz w prawej nodze, którego nabawił się w dzieciństwie 
od kajdanów. Fava musiała się bardzo wysilać, żeby za nim nadążyć.
Gdy dobiegli do brzegu, przez mgłę dojrzała dwie łodzie żaglowe. W jednej z nich 
siedział rycerz Klingi w czerwonej zbroi. W ręce trzymał pistolet. Zobaczył 
zbiegającego ze stoku Tulla i strzelił.
25
Tuli biegł dalej, jak gdyby tego nie zauważył. Zbliżał się do wody, gdy 
tymczasem czerwony wojownik próbował drżącymi rękami ponownie naładować broń.
Tuli wymierzył pistolet w rycerza Klingi, który odrzucił broń palną i sięgnął po 
miecz. Tuli strzelił w odsłoniętą grdykę przeciwnika. Siła strzału strąciła 
wojownika z łodzi do rzeki. Tonął powoli, w miarę jak woda wypełniała jego 
skórzaną zbroję.
Fava stała zaszokowana, że Tuli tak po prostu zabił trzech przeciwników. 
Wiedziałajednak, że łowcy niewolników zrobiliby to samo z nimi. Tuli trzymał 
pistolet w dłoni i patrzył w wodę. Wokół Tulla i łodzi rozciągała się mgła, 
sprawiając, że cała ta scena wydawała się nierealna.
- Kim oni byli? - zapytała.
- Sądząc po zbrojach, strażnikami pałacowymi Panów Niewolników z Bashevgo. 
Zawędrowali tysiąc mil od domu - odpowiedział Tuli po chwili zastanowienia.
Popatrzył w stronę szczytu pagórka. Fava podążyła za j ego wzrokiem. Stary 
neandertalczyk, schodząc w ich stronę, zatrzymał się na lekkim wzniesieniu. 
Oparty o dzidę siedział na paprociach ciężko oddychając. Pióra przy drzewcu 
trzepotały na wietrze. Fava teraz zauważyła, że to, co brała za futra, było kupą 
wełnianych łachmanów nadających się do wyrzucenia. Stary próbował coś im 
przekazać. Chrząkał, robił jakieś gesty, ale nie mógł nic powiedzieć, bo 
handlarze wyrwali mu język. Często praktykowano to w domach Panów Niewolników, 
gdzie tajemnica stanowiła sens życia. Fava spojrzała na szkatułkę z mapami. 
Stary neandertalczyk trzymał ją w taki sposób, jakby chciał ją uchronić przed 
osobami niepożądanymi, nawet przed Tullem i Favą.
- Sądzę, że to jakiś ważny niewolnik - powiedział Tuli. Fava skinęła głową. Cały 
ten incydent był niezwykły. Stwierdziła, że
ma dreszcze.
- Skąd wiedziałeś, że jest trzeci wojownik? - zapytała.
- Słyszałem jak biegł - odparł Tuli.
- Nieprawda. Siedział cicho w łodzi. Skąd wiedziałeś, że tu jest? Nie mogłeś 
zobaczyć go we mgle.
Tuli wyraźnie szukał wytłumaczenia.
- Ja, po prostu... jakoś usłyszałem...
- Rzeczywiście, usłyszałeś - zgodziła się Fava. - Tak samo jak ja usłyszałam go 
tydzień temu, we śnie, gdy leżałam na kamiennym łożu.
26
Rozdział 2
W DZICZY
W noc powrotu Tulla i Favy z podróży poślubnej, młodzi Pwi z wioski zebrali się 
na świętowanie nad jeziorkiem zwanym w dialekcie neandertalczyków Doskonałym 
Zwierciadłem Błękitnego Nieba. Rozsiedli się wokół ogniska, śpiewali, pili piwo 
i przez cały wieczór snuli opowieści o Tullu i Favie w sposób, w jaki ludzie 
opowiadaliby o zmarłych. W pewnym sensie Tuli i Fava opuszczali na zawsze 
przyjaciół, bo od tej pory mieli żyć tylko ze sobą.
Obok Tulla siedział odziany w łachmany stary neandertalczyk. Podejrzliwie 
przyglądał się zebranym. Nadal kurczowo trzymał szkatułkę na mapy i dzidę, jakby 
w każdej chwili spodziewał się ataku. Ponieważ nie mógł powiedzieć, jakie nosi 
imię, Tuli nazwał go Eta-nai, co znaczy kaleka. Staremu niewolnikowi 
najwyraźniej to nie przeszkadzało.
Braciszek Tulla, Wayan, rozczesywał włosy starszego brata. Gdy jeden z chłopców 
skończył opowiadanie, Wayan zapytał Tulla:
- Dlaczego jesteś taki śliski? Czy to dlatego, że księżyc na ciebie świeci?
- Nie śliski, tylko spocony, bo siedzę blisko ognia i ubrałem się w ciepłe 
futra.
Dym znad trzeszczącego ogniska rozchodził się nisko nad jeziorem, dwa psy ze 
sfory Anoratha poszczekiwały, polując na myszy pod plątaniną pokrytych mchem 
gałęzi. Nad głowami wisiał Thor, ale wielkie sekwoje przesłaniały światło 
księżyca i gwiazd, sprawiając, że noc była jeszcze ciemniejsza.
Po drugiej stronie ogniska siedziała Darrissea Frolic, dziewczyna z plemienia 
ludzi, młoda artystka o rozmarzonych oczach. Zajmowała się produkcją pięknie 
pachnącego czerpanego papieru, na którym wypisywała potem poematy miłosne. 
Sprzedawała je mężczyznom mało wprawnym lub za słabym w sztuce pisania, żeby 
sami byli zdolni napisać wiersz. Rzadko się zdarzało, by miasto Smilodon Bay 
opuścił statek, który nie wiózłby kartki z poematem Darrissei. Tuli czuł się 
zaszczycony jej obecnością.
Darrissea szczelnie otuliła się wełnianym płaszczem, chroniąc się przed rześkim 
powietrzem. Czubkiem buta ze skóry wydry grzebała w żółto żarzących się węglach 
u skraju ogniska. Jako jedyny człowiek w towarzystwie wyglądała trochę dziwnie. 
Łagodne rysy dziewczyny
27
kontrastowały z twardymi, pozbawionymi podbródków twarzami i głęboko osadzonymi 
oczami smagłych neandertalskich chłopców. Długie, falujące włosy miała niemal 
tak czarne jak oczy, Pwi zaś mieli włosy blond albo rude. Darrissea była 
szczupła, miała delikatne dłonie artystki, a nie masywne łapy neandertalczyka. 
Nosiła piękny błękitny płaszcz wyszywany na skraju w złote gęsi, białą jedwabną 
koszulę sznurowaną pod szyją i kremowe skórzane spodnie. Wielu spośród młodych 
Pwi miało na sobie tylko mokasyny i czarne, wełniane portki, jakby pysznili się 
jeden przed drugim, że chłód się ich nie ima.
W porównaniu z Pwi, Darrissea wyglądała nieomal jak kosmit-ka. Ale nawet wśród 
ludzi z miasta uchodziła za ekscentryczkę. Jej ojciec był bojownikiem o wolność, 
surowym mężczyzną, który ścigał łowców niewolników i zwalczał bandy piratów, aż 
pięć lat temu zmarł otruty w swoim rodzinnym mieście. Darrissea żyła teraz 
samotnie we własnym domu. Nie miała bliższych przyjaciół wśród swojego gatunku. 
Lepiej czuła się z Pwi.
Ostrożnie spróbowała gorącego zielonego piwa z kubka - ten rodzaj trunku lubili 
neandertalczycy - skrzywiła się, nie smakowało jej. Rozejrzała się nerwowo, czy 
ktoś zauważył ten grymas.
- Może wolałabyś wino? - zapytał Tuli. - Możemy wysłać któregoś z chłopców do 
miasta, żeby przyniósł je dla ciebie.
Darrissea podniosła wzrok, jej czarne oczy błyszczały w świetle płomieni.
- Nie. Jesteś teraz Pwi, odkąd odwróciłeś się plecami do ludzkiej części twojego 
dziedzictwa. Niech to będzie święto Pwi, nawet, jeśli miałoby to znaczyć, że 
trzeba pić piwo, które smakuje jak... to.
- To nie problem...-wtrąciła Fava.
- Jestem pewna, że nie - odparła Darrissea. - Ale wy, Pwi, przejmujecie zbyt 
wiele obyczajów ludzi. Sto lat temu każdy Pwi na tym wybrzeżu mieszkał w chacie 
wkopanej w stok wzgórza, a teraz wędrowiec może przejść ulicą w Smilodon Bay i 
nie będzie umiał powiedzieć, gdzie kończy się dzielnica ludzi, a gdzie zaczyna 
miasteczko Pwi. Pracujecie w fabrykach i na farmach, podczas gdy wasi dziadowie 
polowali z włóczniami i tropili stada mamutów.
Darrissea wskazała na grupę chłopców i dziewcząt o umalowanych na niebiesko 
twarzach z włosami przystrojonymi liśćmi paproci i kawałkami materiału - tego 
nie nosiło się w pracy przy połowie ryb u Feremona Stronga. Nie, jutro wrócą do 
pracy z gładko zaczesanymi włosami, wielu z nich będzie nosiło portki i tuniki 
jak ludzie. Tę noc jednak spędzą na świętowaniu w takim stylu,
28
w jakim czynili to ich przodkowie od tysiąca lat na Anee i - prawdopodobnie - 
sto tysięcy lat temu na Ziemi. Do tej pory Darrissea i Tuli rozmawiali po 
angielsku, w uniwersalnym języku używanym przez starodawnych Żeglarzy 
Gwiezdnych. Teraz Darrissea wzniosła kubek i odezwała się w miękkim, nosowym 
języku Pwi:
- Hezae, anath zhevet-pwashapalazh. Przyjaciele, ożywmy na nowo przeszłość.
Tuli i Fava wypili toast.
- Czy dasz nam swój poemat jako prezent ślubny? - zapytał Tuli. - Coś, co 
mógłbym przeczytać Favie?
Darrissea patrzyła w ogień, a tańczące płomienie odbijały się w jej oczach.
- Sądzę, że twoje życie będzie poematem dla osoby, którą kochasz. Ty po prostu 
przeżywasz poemat. Jest nim każdy twój czyn, każdy krok służący twej miłości, 
całe życie ujawniające głębię twego uczucia. - Darrissea uśmiechnęła się i 
spojrzała na Tulla i Fa-vę. - Ale jeśli chcecie słów na papierze, dam je wam.
Anorath, dziewiętnastoletni Pwi wstał i podszedł do beczki z piwem. Bransoletka 
z malowanych muszli grzechotała mu na przegubie, gdy czerpał kubkiem piwo.
- Z przyj emnością wspominam czas - powiedział - gdy Tuli przeprowadził się 
tutaj. Stary człowiek, Dennoth Teal, miał wielkie drzewo brzoskwiniowe. Co 
rokujak szczur chował wszystkie brzoskwinie i nie chciał żadnej sprzedać. Więc 
razem z Tullem postanowiliśmy trochę ich wykraść. Poszliśmy w nocy, gdy Freja i 
Wotan dawały w sam raz tyle światła, żeby zrywać brzoskwinie. Każdy z nas miał 
po trzy torby. Nie było wiatru. Dolatywało tylko wycie psów burmistrza. Nagle 
usłyszeliśmy skradającego się w naszą stronę człowieka. - Anorath roześmiał się 
i zaczął tupać, naśladując wielkimi stopami skradającego się człowieka. - Razem 
z Tullem wspięliśmy się wyżej i ukryliśmy się w gęstwinie konarów. Gdy byliśmy 
na szczycie, usłyszałem szept człowieka: „To tutaj, na tym drzewie ich 
widziałem!" Bardzo się wystraszyłem, mało się nie posikałem, bo wiedziałem, że 
stary Dennoth stłucze nas pałką. Ale dwaj ludzie podeszli tak blisko, że aż 
czułem ich śmierdzący oddech. Byłem pewien, że wyczuwam strzelbę, którą Dennoth 
trzyma w ręce. Miałem tylko nadzieję, że mnie zbije, a nie zastrzeli. Ze strachu 
zacząłem się trząść i już myślałem, że spadnę, gdy Tuli chwycił mnie za ramię i 
wciągnął wyżej.
Anorath przerwał i pociągnął duży łyk piwa. Drugi kubek podał Tullowi, który 
szybko go opróżnił.
29
- Tymczasem ci ludzie zaczęli zrywać brzoskwinie - ciągnął Anorath. - Okazało 
się, że przyszli kraść z tego samego drzewa. Pracowali przez kilka minut. 
Wypełnili kilka wielkich koszy. Przyjaciele, pozwólcie na uwagę: swoimi małymi, 
sprytnymi dłońmi pracowali szybciej niż Pwi. Zaczęli od dołu i wspinali się w 
miarę zrywania. Kiedy byli już blisko nas, Tuli chwycił jednego z nich za szyję 
i krzyknął po angielsku: „Teraz cię mam, ty złodzieju!" Człowiek kwiknął jak 
świnia i rzucił zerwane brzoskwinie. Spadł z drzewa i obaj zaczęli tak szybko 
uciekać, że kiedy zeszliśmy, znaleźliśmy na murawie zgubiony but. Wzięliśmy 
brzoskwinie i pobiegliśmy do domu.
Pwi roześmieli się, a Tuli się uśmiechnął.
- Już zdążyłem zapomnieć, jakeśmy kradli te brzoskwinie -powiedział. - To było 
osiem lat temu. Kawał czasu.
- Taaak. I ja prawie o tym zapomniałam - powiedziała Darris-sea. - Ja jestem tym 
człowiekiem, który spadł z drzewa. Ale nie kwiczałam jak świnia. Powiedziałabym 
raczej, że piszczałam jak szczur!
Anorath omal nie upuścił kubka ze zdumienia.
Fava i inni Pwi roześmieli się. Tuli nikomu jeszcze nie mówił o tej wyprawie na 
brzoskwinie. Czuł teraz ogromny spokój. Uświadomił sobie, że pił dużo i jest 
pijany. Ale w głowie szumiało mu nie tylko piwo. Miał w sobie kwea, głębokie 
uczucie spełnienia, radości z przebywania wraz ze starymi przyjaciółmi.
- Tak dobrze już nigdy nie będzie - westchnął Tuli. - Już nie będziemy razem pić 
i weselić się.
- Świat się nie skończy tylko dlatego, że się pobraliśmy - Fava przytuliła 
Tulla. -Nadal będziemy razem z przyjaciółmi. - Zwróciła się do Darrissei. - 
Musisz wkrótce przyjść do nas z wizytą.
Tuli siedział po przeciwnej stronie ogniska i melancholijnie się uśmiechał. 
Powolny wiatr grawitacyjny szumiał w wierzchołkach sekwoi, oznajmiając rychłe 
wzejście Thora.
- Masz rację Favo - powiedział. - Obyśmy często bywali w gronie przyjaciół i jak 
najczęściej się śmieli.
Darrissea skinęła uroczyście głową. Patrzyła w ziemię lekko zamglonym wzrokiem.
- Brzoskwinie były dobre - westchnął Tuli -jeśli mogłoby cię to pocieszyć. 
Smakowały słodziej, bo je dwa razy ukradziono.
- Cieszę się, że smakowały ci owoce mego trudu- odparła Darrissea. - Przebaczam 
ci.
Tuli zobaczył w oczach dziewczyny powagę.
30
- Zawsze mówisz prawdę. Podoba mi się to w tobie - powiedział.
- To nałóg. Staram się z nim zerwać.
- Nie zrywaj z nim - odparł Tuli. - Jest bardzo śmieszny. Darrissea z 
zainteresowaniem uniosła głowę.
- Pamiętam czas, kiedy byliśmy młodzi - ciągnął Tuli - a twój ojciec jeszcze żył 
i działał wśród bojowników o wolność w Forcie Storm. Wrócił na lato do domu. 
Byłaś na niego wściekła. Stanęłaś przed karczmą „Pod tańczącym księżycem" i 
zaczęłaś na niego wrzeszczeć: „Jak wsadzisz sobie ucho w tyłek, to usłyszysz 
ocean". Wszyscy się śmieli, ale ojciec uderzył cię w twarz. Teraz, gdy o tym 
myślę, patrzę na ciebie z podziwem. Zawsze potrafisz powiedzieć coś 
niesamowitego.
- Co cię bardziej rozbawiło - moja uwaga, czy lanie, jakie dostałam? - zapytała 
Darrissea unosząc brew.
- Śmieszyła mnie wtedy ta kotłowanina, choć tak naprawdę, to do tej pory śmieję 
się z twojego powiedzonka.
- Pamiętam jak dostałam, ale zdążyłam już zapomnieć za co. Wiesz co? 
Zapamiętałeś te słowa, bo chciałeś coś takiego powiedzieć własnemu ojcu. Zawsze 
był z ciebie buntownik ścichapęk. Przepełniała cię wściekłość. Widziałam to w 
twoich oczach. A ja zawsze byłam głośną buntowniczką, potrafiłam wszystko 
wyrąbać prosto w twarz. I potem chodziłam jak głupia z rozkrwawionym nosem.
- Masz odwagę, by mówić prawdę - stwierdził Tuli.
- A ty jesteś mądry, bo trzymasz język za zębami.
Kłoda leżąca w ognisku złamała się. Kłąb iskier poszybował w górę. Tuli wzniósł 
kubek:
- Za bunt, za prawdę i za męczeństwo. Darrissea też wzniosła kubek i potrząsnęła 
głową:
- Za wszystko, co powiedziałeś, poza tym ostatnim.
Stary neandertalczyk Etanai nagle potrząsnął łachmanami, jęknął łagodnie, wstał 
i poszedł do beczki, na której leżała latarnia. Postawił latarnię obok ogniska i 
gestami wezwał, żeby weselnicy się zbliżyli.
Ostrożnie odkręcił wieczko pojemnika na mapy. Wyciągnął kawałek materiału i 
zaczął go rozwijać na ziemi. Tuli czekał, żeby zobaczyć, co mapa przedstawia, 
lecz przez stłoczony wokół starego tłum neandertalczyków spostrzegł tylko 
kolorowy błysk. Ci, którzy stali bliżej, aż jęknęli.
Tuli przepchnął się przez grupę. Na materiale nie było wyryso-wanej mapy, lecz 
wielkie malowidło, od którego zaparło mu dech
31
w piersiach. Przedstawiało ponury krajobraz: pobojowisko usiane połamanymi 
mieczami i strzelbami. Na kawałku bladozielonego rżyska, na którym tu i ówdzie 
rosły przywiędłe stokrotki, młoda para Pwi uprawiała miłość. Nad nimi wznosiły 
się góry, a w ich purpuro-wo-szarym kamieniu wyrzeźbiono pełne chciwości twarze 
Panów Niewolników z Bashevgo: zniszczonych starców śliniących się, patrzących 
chciwie, jakby chcieli zjeść młodych kochanków albo zrobić coś jeszcze gorszego. 
Pomysłowe zestawienie kolorów i świetna grafika sprawiały, że obraz robił 
ogromne wrażenie na widzu. Tuli odczuł kwea sztuki, jak gdyby malowidło 
wibrowało i poruszało się wśród tłumu. Rzadko to odczuwał na widok rzeczy. 
Wywoływały je tylko takie dzieła sztuki, które miały w sobie niezwykłą moc 
oddziaływania. Do tej kategorii należał obraz przyniesiony przez Etanai -obraz 
siły.
Tłum wokół Etanai uspokoił się, Pwi spoważnieli. Tuli zdał sobie sprawę, że w 
tym obrazie niewiele jest piękna. Tylko strach, ból i cierpienie. A piękno 
personifikowane przez kochanków na zielonym rżysku przyćmione było trwogą 
wywoływaną przez Panów Niewolników. Obraz zawierał opowieść, której Tuli nie 
chciał słuchać, ale nie mógł oderwać od niego oczu.
Etanai wyciągnął drugie płótno, rozpostarł je przed nimi i znów neandertalczycy 
wydali westchnienie trwogi. Młoda kobieta Pwi leżała przywiązana do pięknego 
łoża wyrzeźbionego z kości słoniowej, wpatrywała się w coś poza obrazem, a z j 
ej ust wylatywały małe wrony. Nadjej zmysłowym nagim ciałem, uśmiechając się 
zagadkowo, stał w rozkroku przystojny człowiek. Wydawało się, że j est skupiony 
na wyrazie bólu i strachu widniejącym na twarzy jego ofiary. Nosił koszulę ze 
złotych skrzydeł motylich, a uszy zdobiły mu złote kolczyki. Biło od niego 
bogactwo i wdzięk. Za nim stały inne łoża, a na każdym leżała martwa kobieta. 
Prawą ręką łagodnie dotykał gardła kobiety Pwi. W tle latały ogromne stada wron, 
a pod murem na odległym pagórku siedział Etanai, nad nim zaś wrona, która mówiła 
mu coś do ucha.
Tuli zastanawiał się, czy obraz przedstawia prawdziwą scenę gwałtu, czy też 
symbolizuje gwałt zadany ludowi Etanai w Bashevgo. Przysłuchiwał się pomrukom 
neandertalczyków, słyszał ich głuchą wściekłość. Etanai był mistrzowskim 
artystą, potrafił zainteresować publiczność. Posiadał rozum, pasję i zręczność. 
Jego dzieła oszołomiły Pwi.
Trzeci obraz ukazywał Etanai biegnącego ulicą, małe, nic nie znaczące stworzenie 
mknące między wysokimi budynkami. Perspek-
32
tywa otwierała się jak ciemna gardziel. Etanai trzymał w jednej ręce zakrwawiony 
nóż, a w drugiej lalkę z trzciny. Z każdego okna, z każdego przejścia wpatrywały 
się w niego oczy. Z góry widać było, że ten świat jest labiryntem ciemnych 
zaułków, z którego nie ma wyjścia. Tuli zrozumiał, że to opowieść Etanai, jego 
osobista historia, a nie symboliczne przedstawienie strachu, któremu podlegają 
wszyscy niewolnicy w Bashevgo. Niektórzy neandertalczycy, patrząc na zakrwawiony 
nóż, chrząkali:
- Dobrze zrobił. - Cieszyli się, że zabił jednego z Panów Niewolników.
Etanai sięgnął do pojemnika i wyciągnął ostatni obraz. Tłum podszedł jeszcze 
bliżej. Tuli, zanim zobaczył malowidło, usłyszał warczenie tych, którzy stali 
najbliżej. Obraz namalowany był czernią i purpurą. Ukazywał jak Etanai załamany, 
zbity i wystraszony siedzi na pagórku czaszek, trzymając kurczowo lalkę. Nad nim 
zamykała się klatka zrobiona z kości. Nie miała klucza ani zamka. Tańczące na 
tle nieba gule w grobowych szatach złośliwie spoglądały w dół. Byli wśród nich 
ludzie w czerwonych zbrojach, ludzie bez twarzy. Dwóch z nich pochylało się tak, 
jak gdyby właśnie wsadzili Etanai do klatki.
Wzgórze, gule, klatka z kości, puste, pozbawione nadziei oczy Etanai patrzące w 
przestrzeń. Anorath przysunął latarnię tak, żeby każdy mógł to zobaczyć. Wszyscy 
młodzi neandertalczycy zmarszczyli czoła. Tuli słyszał opowieści o klatce z 
kości, do której posyłano neandertalczyków skazanych na śmierć za zabicie swoich 
panów. Wieść głosiła, że z klatki nie ma wyjścia, nie ma ucieczki. Serce Tulla 
waliło. Widział przed sobą tylko te oczy patrzące w pustkę.
Etanai wskazał na mężczyznę w klatce i jęknął, potem pokazał na siebie.
- To ja jestem w klatce - zdawał się mówić. Pokazał palcem ludzi w czerwonych 
zbrojach.
- To są strażnicy pałacowi z Rodu Klingi - powiedziała Fava. -Tacy, jak ci, 
którzy ścigali Etanai.
Ciemnopurpurowa noc, żółte kości, latający Panowie Niewolników i ich demoniczni 
słudzy. Ale to ból w oczach Etanai przykuł uwagę Tulla. Obraz był piękny, lecz 
przeszywał Tulla na wskroś strachem. Oto ktoś, kto żył w otchłani tak 
przepastnej, że Tuli nie mógł sobie nawet wyobrazić jej głębi, mieszkając z 
przyjaciółmi na wolności, we względnym bezpieczeństwie, jakie dawała Dzicz. 
Myślał nieskładnie: „Na każdego Pwi żyjącego na wolności przypada tysiąc innych 
w nie-
3 - Ścieżka bohatera 3 3
woli w Craal albo Bashevgo. Przez całe życie cieszyłem się wolnością i nawet nie 
myślałem o tym, jak żyją inni." Zawstydził się.
Darrissea przecisnęła się przez tłum i dotknęła ostatniego płótna. Gładziła jego 
róg, jakby oceniając wartość. Spojrzała na Tulla, wjej oczach czaiła się 
wściekłość. Podniosła obraz, potrzymała przez chwilę, potem gwizdnęła, żeby 
zwrócić na siebie uwagę:
- To jest Bashevgo! To jest nasza przyszłość. Przez całe życie ukrywaliśmy się 
tutaj, w Dziczy, jakbyśmy spali. Wszyscy wiemy, że pewnego dnia przyjdą łowcy 
niewolników. Niektórzy z was mó-wiąjuż teraz, zanim to nastąpi, o ucieczce do 
Gorącego Lądu. Aleja nie widzę zbyt wielu miejsc, w których można by znaleźć 
schronienie. - Wyciągnęła nóż z pochwy na biodrze i przeciągnęła ostrzem przez 
nadgarstek. - Przez mą krew klnę się na Boga, że wyzwolę Bashevgo, zanim umrę!
Uniosła krwawiącą rękę, żeby wszyscy mogli zobaczyć. „Musiała się upić", 
pomyślał Tuli. Stary Etanai wyrwał Darrissei nóż, przej echał nim po własnym 
nadgarstku i w milczeniu także podniósł dłoń do góry.
Tullowi waliło serce, krew szumiała mu w uszach. Nigdy jeszcze nie słyszał 
takich słów, prostych słów o wojnie. Był zaskoczony i zdziwiony, że starzec z 
kilkoma rysunkami zdobył nad nimi taką władzę. Ale czuł też wściekłość i ledwie 
powstrzymywany gniew na to, co czynili Panowie Niewolników. Tuli chwycił za nóż, 
skaleczył się nim w nadgarstek i krzyknął:
- Przez mą krew klnę się na Boga, że uwolnię Bashevgo, zanim umrę!
Młodzi Pwi z miasta patrzyli na nich jak na wariatów.
- Chyba się nie spodziewasz, że stu Pwi wyprawi się na Panów Niewolników w 
Bashevgo! - powiedziała Fava. Tuli spojrzał jej w o-czy i nie zobaczył w nich 
strachu, tylko gniew. Była na niego zła.
- Jesteś pewna? - zapytał łagodny głos dobiegający zza ich pleców. Tuli odwrócił 
się i spostrzegł Chaa stojącego w cieniu na skraju polany. Chaa podszedł bliżej, 
tak że padało na niego światło księżyca. - Jesteś pewna, że nie wygramy? 
Sześćdziesiąt tysięcy Pwi z Dziczy przeciwko sześćdziesięciu milionom 
niewolników i ich panów? Chodziłem po ścieżkach przyszłości i wiem, co tam 
zobaczyłem.
Chaa podszedł pewnym krokiem do ogniska, stanął przy Tullu, wzniósł swój 
ceremonialny sztylet i nadciął sobie nadgarstek. Uniósł rękę, żeby wszyscy mogli 
widzieć.
- Przysięgam na Boga, że uwolnię Bashevgo!
34
Stu na wpół pijanych Pwi, stojących wokół ogniska nad brzegiem Doskonałego 
Zwierciadła Błękitnego Nieba, wrzasnęło jednym głosem kalecząc sobie nadgarstki. 
Ich pierwszy okrzyk wojenny przerodził się w ryk i uleciał nad lasem.
Wśród ogólnego podniecenia Tuli popatrzył na Favę. Spokojnie szła w kierunku 
drzewa, trzymając w objęciach Wayana. Najej twarzy nie było radości. Podszedł do 
niej i zapytał:
- Coś jest nie tak?
- Pobraliśmy się zaledwie kilka dni temu, a ty już mówisz o o-dejściu ode mnie?
- Ja... nie pomyślałem - powiedział Tuli.
Wokół nich młodzi Pwi krzyczeli i uderzali siew piersi. Ich oczy błyszczały w 
świetle ogniska. Między nimi stał stary Etanai i uśmiechał się. Mały Wayan 
przywarł do Favy i rozglądał się z przerażeniem. Tuli przytulił ich oboje i 
zauważył, że Fava pociąga nosem.
- Nie opuszczę cię ani na chwilę aż do wiosny - przyrzekł.
- W ogóle mnie nie opuścisz - powiedziała Fava. Tuli już chciał zaprotestować. -
Pójdziemy razem. Będziemy walczyć -żona przy mężu.
Fava usiadła i oparła się plecami o sekwoję. Trzymała Wayana i śpiewała 
cichutko. Tuli chciał zacząć sprzeczkę, lecz zrozumiał, że nie czas po temu. 
Przesiedział z nimi godzinę, trzymając rękę na kolanie Favy. Obóz zaczął się 
uciszać. Pwi podzielili się na małe grupy. Niektórzy chłopcy rozebrali się i 
wskoczyli do zimnego jeziora, pływali w ciemności. Ktoś walił w kłodę, używając 
jej jako bębna, a inni grali przenikliwie na fletach. Śpiewali starą pieśń 
miłosną Pwi:
Gdym młody był i próżny,
polowałem na polach pszenicy w świetle gwiazd, me stopy zostawiały cień na 
białych polach, a ja próżny byłem jak ten cień.
Gdym młody był i próżny, ożeniłem się z brzydką dziewczyną, nie miała piersi i 
przednich zębów, i wraz ze swą matką zaczyniała ciasto.
Teraz już nie jestem próżny,
bo ta kobieta wypełnia mnie pięknem,
w jej uśmiechu widzę białe pola i światło gwiazd,
gdy kładę głowę najej piersi.
35
Podszedł Chaa i przysiadł na piętach.
- Chodź ze mną Tuli. Mamy o czym pogadać - powiedział i chwycił Tulla za ramię.
Tuli usiłował wstać, lecz zdrętwiała mu prawa łydka. Zdarzało się to często w 
zimne noce. Pokuśtykał między drzewami do groty wypełnionej grzybami w kształcie 
trąbek. Usiedli z ojcem Favy naprzeciwko siebie na dywanie zbutwiałych igieł 
sekwoi. Wędrowiec ducha odchylił głowę do tyłu, wciągnął powietrze rozszerzonymi 
nozdrzami.
- Jesteś zdenerwowany - powiedział Chaa. - Dlaczego?
Tuli myślał. Jako wioskowy wędrowiec ducha, Chaa podróżował do bram śmierci, był 
w stanie opuścić ciało i połączyć się ze świadomością Tulla w ponadczasowym 
królestwie i w ten sposób przejść ścieżkąjego przeszłości i przyszłości. Nic się 
przed nim nie ukryło.
- Wiesz, co mnie kłopocze.
- Sprawdzasz moje umiejętności? - roześmiał się Chaa. - Zanim ostrzeżesz Pwi 
przed czekającymi ich niebezpieczeństwami, chciałeś poczekać aż Phylomon i 
Theron Scandal wrócą z Craala. Boisz się łowców niewolników, bo zbierają się na 
naszej zachodniej granicy. Ale znacznie bardziej boisz się kreatorów.
Z oddali dolatywał śmiech młodych Pwi i plusk wody. Tuli objął kolana ramionami. 
Wrócił myślami do Craala, do skalistego wybrzeża Cieśniny Zerai, gdzie rozeszły 
się jego drogi zTheronem Scandalem i Phylomonem Gwiezdnym Żeglarzem. Na tarlisku 
wielkich węży morskich znaleźli ciała tych zwierząt zabitych przez pasożyty - 
blade ryby z trującymi przyssawkami, którymi przytwierdzały się do skrzeli węży. 
Doprowadzały je do szału, aż nieszczęsne zwierzęta rozdrapywały sobie skrzela 
ocierając się nimi o podwodne skały. Tylko kreatory, starożytne maszyny 
hodowlane uformowane przez Gwiezdnych Żeglarzy mogły stworzyć te pasożyty. Ale 
przecież dawno temu Żeglarze Gwiezdni wyznaczyli kreatorom rolę obrońców 
środowiska naturalnego. Pomysł, że kreatory mogły doprowadzać do śmierci tak 
istotny gatunek nie miał sensu.
Lecz na równinach nieopodal cieśnin, Tuli i Phylomon znaleźli też dzikich ludzi 
- o połowę niższych od normalnych - nie umiejących mówić, niezdolnych do 
polowania, ubierania się, obrony. Przypominali zwierzęta i nie było wątpliwości, 
że uformowały ich kreatory. Także nie kto inny, jak tylko kreatory wysyłał szare 
ptaki z ry-bami-pasożytami w gardzielach, żeby napadały na ich dzieło. Wte-
36
dy Phylomon domyślił się prawdy: kreatory stworzyły tych ludzi, żeby na nich 
ćwiczyć plany zagłady ludzkości. Rodzaj ludzki za bardzo się rozplenił, więc 
kreatory postanowiły go zniszczyć, zmieść z powierzchni planety. Phylomon i 
Scandal zostali w Zerai, by chronić małych ludzi i przenieść ich w bezpieczne 
miejsce.
- Wiem, jak walczyć z ludźmi - stwierdził Tuli. - Ale nie wiem, jak walczyć z 
kreatorami. Phylomon powiedział, że zbierze armię po swoim powrocie. Nie wydaje 
mi się jednak, żeby to było łatwe.
- Więc dobrze się stało, że zaczęliśmy tworzyć naszą armię już dziś wieczorem - 
rzekł Chaa. - Co prawda i ja nie wiem, jak walczyć z kreatorami.
Tuli ze zdumienia zaczerpnął głęboko tchu. Zawsze mu się wydawało, że wędrowiec 
ducha wie wszystko.
- W czasie moich duchowych wypraw nie widziałem kreatorów, ale połączyłem się 
duchem z ludźmi, którzy coś o nich wiedzą. Kreatory żyjąw ukryciu, jak wielkie 
robaki, w głębokich jaskiniach daleko na północy, dla mnie jednak 
pozostająniewidoczne. Gwiezdni Żeglarze obdarzyli je ciałem, lecz ich mózgi 
zrobione są z kryształu. Kreatory to maszyny. Nie jestem w stanie prześledzić 
ich przyszłości. Mogę tylko domyślać się, co zamierzają.
- Phylomon uważa, że zniszczą nas, jeśli my ich nie zniszczymy - powiedział 
Tuli. - Co o tym sądzisz?
- Nie mają wielkiego wyboru. Kreatory stworzono do pilnowania lądu i zwierząt, 
które na nim mieszkają. Ale teraz cały zachód przepełniony jest ludźmi. Za 
Białymi Górami mamuty i włochate nosorożce zostały wytrzebione co do jednego, 
podobnie inne zwierzęta. Kreatory muszą słuchać rozkazów wydanych przez 
Gwiezdnych Żeglarzy, toteż będą dążyły do zredukowania naszej liczebności. Ale 
my mamy strzelby. Jeśli kreatory uderzą tylko po to, żeby nas zdziesiątkować, 
weźmiemy na nich odwet. Wiedzą o tym.
- Nie, kreatory chcą nas zmyć jak osad z misy i zacząć jeszcze raz. Zastąpią nas 
ludźmi i Pwi wyhodowanymi w swoich macicach -istotami tak bezmyślnymi, że nie 
będą w stanie stworzyć broni, która mogłaby zagrozić ich twórcom.
- Obawiam się, że jeśli zechcę ostrzec nasz lud, to wywołam panikę - westchnął 
Tuli.
- Wkrótce wrócą Phylomon i Scandal - powiedział Chaa. -Niech Phylomon przyniesie 
tę złą nowinę. - Spojrzał przed siebie, jak gdyby zobaczył coś, czego inni nie 
potrafią dostrzec. - Jesteś młody, masz wiele problemów. Boisz się kreatorów i 
Panów Nie-
37
wolników z Craala, lecz po zastanowieniu przekonasz się, że boisz się tylko 
jednego -przyszłości. Na weselu dostałeś wiele podarków, ajamogęci dać jeszcze 
jeden. Dam ci wiedzę o przyszłości.
Chaa zaszurał stopami i Tuli pomyślał, że stary ujawni mu teraz plan zniszczenia 
kreatorów. Chwilę potrwało, zanim zdał sobie sprawę, że wędrowiec ducha zdejmuje 
mokasyny. Chaa podał je Tullo-wi. Były czarne jak smoła, ozdobione wronami 
wyszywanymi srebrną nicią błyszczącą w świetle księżyców. Tuli cofnął się nagle, 
jakby zobaczył grzechotnika.
- Nie!
- Chcę, żebyś włożył mokasyny wędrowca ducha - powiedział Chaa. - W twoich 
żyłach krąży moc szamanów. Ale stare prawo wymaga, żebym coś ci powiedział: 
jeśli włożysz te mokasyny, nigdy nie będziesz mógł pójść do domu.
Chaa trzymał mokasyny w ręce, lecz Tuli nie chciał ich nawet dotknąć.
- Nie nadaj ę się na wędrowca ducha - usiłował mówić spokój -nie. - Widziałem 
twoje oczy po powrocie z takiej wędrówki. Podzielasz wtedy smutek, wściekłość i 
lęk innych. Twój e oczy stają się puste, zagubione. Ja... ja nie sądzę, żebym 
był w stanie pochłonąć ból tysiąca ludzi. Nie sądzę, żeby mi się to udało.
Chaa siedział nieruchomo, pozwalał Tullowi rozważyć propozycję.
- Gdy przyłączyłeś się do plemienia Pwi, nadałem ci twoje prawdziwe imię, 
Lachish Chamepar, Ścieżka Skruszonego Serca. I będziesz miał skruszone serce bez 
względu na to, czy zostaniesz wędrowcem ducha czy nie.
„Mogłeś mnie uratować", pomyślał Tuli. „Mogłeś sprawić, żeby moje serce 
pozostało całe."
- Nie mogę cię uratować - powiedział Chaa, odpowiadając na nie wypowiedzianą 
myśl. - Jeśli będziesz próbował uciec przed tym bólem, on cię dopadnie i 
zwycięży.
Tuli nie chciał słyszeć tych słów.
- Skąd mam wiedzieć, żejest tak, jak mówisz? Bawisz się ludzkim życiem! Patrzysz 
w czyjąś przyszłość, a potem wymieniasz jego nadzieje i sny jak monety na... na 
nie wiem co!
- Kupuję pokój dla tylu ludzi, dla ilu zdołam - powiedział Chaa. - Robię to, co 
muszę. Wymieniłem życie moich synów za twój e życie; teraz proszę, żebyś oddał 
mi swoje życie. Sprowadzenie węży morskich warte było tego poświęcenia. Ale chcę 
od ciebie więcej.
38
Chcę, żebyś został wędrowcem ducha. Jeśli nie wypełnisz swego przeznaczenia, to 
ofiara okaże się daremna.
Tuli popatrzył na Chaa i pomyślał, że to dziwne, że Zhopilla ciągle go kocha, 
sypia z nim w nocy, wiedząc, że wysłał jej synów, by zginęli za Tulla. Oplótł 
kolana ramionami. Siedział w pozycji nieomal embrionalnej.
- Mówisz tak, jakby zostanie wędrowcem ducha było czymś wielkim. Ale spójrz na 
armie Craala, spójrz na kreatory przygotowujące na nas zagładę. Cóż dały twoje 
moce?
Chaa popatrzył Tullowi w oczy.
- Teraz zaczynamy mówić o tajemnicach, o rzeczach, których nigdy nie da się do 
końca wypowiedzieć. Nie wiesz nawet, ile zyskaliśmy, Tullu. Nie wyobrażasz 
sobie, czym byłby ten świat bez nas. O tak! Mamy potężnych wrogów - czarowników 
spośród Rodu Klingi, a nawet wrogów w Krainie Kształtów. Doprowadzili nasz świat 
na skraj przepaści. Ale powstrzymamy ich.
Tuli zakrył oczy rękami. Jak pies goniący za własnym ogonem powrócił do 
wcześniejszego argumentu:
- Jeśli raz pójdę na wędrówkę ducha, nigdy nie wrócę do domu. Będę zagubiony!
- A może się odnajdziesz? - zapytał Chaa. - Nie jestem tym samym młodzieńcem, 
którym byłem, zanim mój ojciec zabrał mnie na pierwszą wędrówkę ducha, tak jak 
dąb nie jest już żołędziem. Przewędrowałem przez życie dziesięciu tysięcy ludzi. 
Czy to czyni mnie mniejszym, czy raczej sprawia, że dziesięć tysięcy razy 
bardziej jestem sobą. Czasem wędruję po przyszłości człowieka i widzę, że 
zniszczy go ból i pamiętam o tym, gdy się przebudzę. Czuję jak robaki, które z 
niego wypełzły wiją się w mojej głowie. To nieuniknione, lecz mogę cię nauczyć, 
jak znosić takie cierpienie. Jako wędrowiec ducha poznasz zalety człowieka. Bo 
na każdego, którego życie jest octem, przypada taki, którego życie jest miodem. 
Tullu, włóż mokasyny wędrowca ducha!
Tuli zamknął oczy, potarł twarz.
- Masz rację, że się boisz, Tullu. Gdybyś nie bał się tego daru, byłbyś zbyt 
głupi, by stać się go godnym. Masz rację: poświęciłem dzieci dla lepszej 
przyszłości. Wiesz, że od ciebie będzie się wymagać tego samego. I pytasz sam 
siebie - a co, jeśli zawiodę? Jak ciężkie brzemię winy będę nosić?
Wina. Tuli zrozumiał, że to jest sedno sprawy. Znać przyszłość oznaczało tyle, 
co być za nią odpowiedzialny, tak jak Chaa.
39
Chaa podniósł szyszkę i przez chwilę bezmyślnie rysował nią coś na ziemi.
- Jesteś dobrym człowiekiem. Sądzę, że będziesz przestrzegał praw, które masz 
wyryte w sercu. Oddałem za ciebie dwa istnienia. W swoim czasie zrozumiesz, że 
za przyj ęty dar trzeba się zrewanżować. To naturalna kolej rzeczy. Gdy ziemia 
daje ci wodę do picia, musiszjąoddać. Możesz trzymać jąw pęcherzu długo, ale i 
takmusisz ją oddać. Więc zaczekam, aż oddasz siebie.
Młodzi Pwi w obozowisku zaczęli śpiewać i nagle przerwali. Dało się słyszeć 
zamieszanie, krzyki. Darrissea Frolic wpadła do groty. Przez chwilę jej 
niebieski płaszcz powiewał na wietrze u wejścia.
- Co znowu? - zapytał Chaa.
- Lepiej chodź, Chaa-powiedziała Darrissea. -Tamjestwiel-ki szary ptak. Nigdy 
czegoś takiego nie widziałam. Pyta o Smilodon Bay.
Wędrowiec ducha wstał, nerwowo otrząsnął igły sekwoi ze spodni.
- Coś mi się zdaje, że przyszłość sama do nas przyszła, nie czekając aż ją 
zobaczymy w wizjach - powiedział do Tulla.
Tuli pobiegł z groty do ogniska. Zastał tam młodzieńców z wioski stojących obok 
szarego ptaszyska wielkiego jak rogaty smok. Zwierzę miało sześć stóp w kłębie, 
ale nie był to zwyczajny ptak. Miał twarz kobiety, młodej i pięknej, szeroko 
rozstawione szare oczy, mocne wargi i policzki pokryte delikatnymi puszystymi 
piórkami.
Chłopcy Pwi stali tak blisko, że prawie dotykali stworu. Tullowi mocno zabiło 
serce.
- Cofnąć się! - krzyknął. Niektórzy odwrócili się i spojrzeli na niego. - 
Biegiem, cofnijcie się! -krzyknął jeszcze raz.
Chłopcy odstąpili niechętnie. Chaa przyłączył się do Tulla:
- Odsuńcie się, bo to was zabije! - powiedział z groźbą w głosie. Odskoczyli 
dopiero na słowa wędrowca ducha.
Strzelba Anoratha stała oparta o pień. Była to „pompka", gwin-tówka, której 
pocisk mógł rozwalić brzuch włochatego nosorożca. Anorath chwycił ją, wycelował 
w ptaka. Inni chłopcy wyjęli miecze i kutow. Ptak usiadł na ziemi ze zwiniętymi 
skrzydłami. Nie poruszało się na nim ani jedno piórko. Wielkie oczy pustym 
wzrokiem wpatrywały się bezmyślnie w przestrzeń.
- Co jej się stało? - zapytał Tuli zaniepokojony, że ptak zachowuje się tak 
spokojnie.
40
- Pytała, gdzie jest miasto Smilodon Bay - powiedział Ano-rath. -1 pytała też o 
Phylomona Gwiezdnego Żeglarza. Powiedzieliśmy jej, że miasto leży nieopodal, ale 
że Gwiezdny Żeglarz odszedł. Przestała się ruszać. Teraz tylko siedzi. Co mamy 
robić?
Chaa wzruszył ramionami i popatrzył na Tulla:
- Ty im powiedz.
Tuli przyjrzał się uważnie ptakowi, twarzy, skrzydłom. Był znacznie większy niż 
śmiercionośne szare ptaki, które widział na północy. I miał ludzką twarz zamiast 
ptasiego dziobu. Nie wiedział, czy stwór j est niebezpieczny. Może kreatory 
zaopatrzyły go w usta i głos, żeby przekazał informację. Głowa była mniejsza od 
głowy człowieka. Zastanawiał się, czy za tymi oczami ukryta jest inteligencja. 
Postanowił przeprowadzić próbę.
- Przygotuj strzelbę - szepnął do Anoratha. - Jeśli się ruszy, zastrzel go.
Zabrał kutow jednemu z chłopców i zbliżył się do ptaka. „To głupie", powiedział 
do siebie. „Jeśli flirtujesz ze śmiercią, rozerwie cię na strzępy." Obejrzał się 
na Chaa, szukając rady, ale wędrowiec ducha tylko wzruszył ramionami.
- Czego chcesz? - zapytał Tuli. W ustach miał sucho. Ptak nie odpowiedział. - 
Jakiego miasta szukasz?
Oczy posłańca nagle zogniskowały się na Tullu, ptak wbił potężne szpony w 
ziemię. - Szukam Smilodon, Smilodon Bay.
- Miasto, które widzisz, to Smilodon Bay - powiedział Tuli wskazując szerokim 
gestem na sekwoje. Szary ptak patrzył ze zdziwieniem na drzewa, jakby je 
oceniał.
- A kogo tu szukasz? - zapytał Tuli.
Ptak zwarł szpony na ściółce i poprawił skrzydła:
- Phylomona Gwiezdnego Żeglarza.
- Ja jestem Phylomon Gwiezdny Żeglarz - rzekł Tuli.
Szary ptak napiął ścięgna, jak jastrząb gotów do ataku, zmierzył Tulla wzrokiem 
od stóp do głowy i stwierdził, że go oszukano.
- Phylomon Gwiezdny Żeglarz ma niebieską skórę - powiedział.
- Ja jestem niebieski -odparł Tuli.
- Ty nie jesteś niebieski! - wyskrzeczał ptak, machając ze złości skrzydłami i 
obiegając wzrokiem otaczający go tłum młodzieży.
Tuli wskazał na jednego z Pwi, chłopca, który pomalował sobie twarz na 
niebiesko.
- Masz racj ę! Ja nie j estem niebieski i nie j estem Phylomonem. To on jest 
Phylomonem.
41
Ptak zatrzepotał skrzydłami, utkwił wzrok w młodzieńcu, skrzek-nął i wystrzelił 
w powietrze wydając głuche odgłosy, jakby wymiotował.
- Zabij go! Zabij go teraz! - krzyknął Tuli.
Anorath strzelił trafiając w prawe skrzydło. Ptak zakręcił ku ziemi, wystawiając 
szyję, żeby lepiej widzieć. Tuli skoczył do przodu i uderzył go kutow w głowę, 
rozcinając czaszkę.
Szyja martwego ptaka nabrzmiała, coś się przez niąprzeczołgi-wało. Tuli uderzył 
kutow w szyję. Z rany wystrzeliło silne wyładowanie elektryczne, odrzuciło Tulla 
do tyłu. Leżał oszołomiony na ziemi. Drewniana rączka kutow dymiła mu w dłoni. 
Podeszwy mokasynów miał zwęglone.
Chaa runął do przodu, wymachując płonącym łuczywem z ogniska. Stwór w kształcie 
robaka wyczołgał się z krtani martwego ptaka, rozrywając resztki tkanek. Robal 
był wielki, mierzył co najmniej cztery stopy długości i stopę wysokości. Oczy i 
skórę miał bladonie-bieskie.
Chaa podsunął płonącą gałąź pod nos robaka. Stwór zatrzymał się, jakby oślepiony
- Hej, wy, młodzi, odstąpcie! Odstąpcie! To jest bardziej niebezpieczne niż 
możecie sobie wyobrazić! - krzyczał do chłopców. Ruszył w stronę ogniska. Robal 
podążył za płomieniem wijąc się jak wąż. Przesuwał głowę z boku na bok, lecz 
jego jasnoniebieskie oczy zdawały się nie widzieć chłopców, tylko płomień.
Gdy Chaa dotarł do ogniska, wrzucił gałąź w sam środek. Robal rzucił się do 
ataku. Wił się w płomieniach, sunął przez ogień i zawracał. Najwyraźniej nie był 
w stanie opuścić strefy ognia. Z jego ciała wystrzeliło małe wyładowanie, 
rozłupało leżącą opodal kłodę, a robak nadal pełzał w kółko w płomieniach.
Za plecami Chaa sapali Pwi. Bestia rzucała się na wszystkie strony, mięśnie 
grzbietowe napinały sięjej jak postronki, rozrzucała węgle poza ognisko, 
zanurzała długi, szorstki język w sam środek ognia. Tuli przyglądał się temu 
językowi. Przypominał sobie, jak atakowały robale na północy - wpijały się 
językami w pień mózgu ofiary i przejmowały kontrolę nad jej ciałem.
Chaa podszedł do Anoratha, wziął od niego strzelbę i zaczął strzelać do robaka. 
W bokach stworu powstawały dziury tak duże, że można by włożyć w nie pięść, ale 
rany wnet goiły się na oczach patrzących. Wystrzelał wszystkie naboje, 
przeładował, strzelił, znów przeładował, aż zabrakło mu pocisków.
42
Robal kręcił się w ogniu jak szalony, szukał wroga, by go zaatakować, lecz 
widział tylko płomienie. Tuli ochłonął trochę i usiadł, czując lekkie 
oszołomienie. Robal nie zwalniał tempa, mimo że nosił w ciele piętnaście kul.
- Weźcie dzidy i zepchnijcie kłody tak, żeby zrobić z nich krąg -krzyknął Chaa. 
- Dorzucajcie do ognia, inaczej bestia was zobaczy! Nie pozwólcie, żeby dotknęła 
drzewców!
Chłopcy zbliżyli się ostrożnie.
Tuli przełknął ślinę. Przysłuchiwał się skwierczeniu i bulgotaniu stworu w 
ogniu. Podszedł do niego Chaa i szepnął:
- Robal ma skórę jak Phylomon Gwiezdny Żeglarz. Kreatory celowo go takim 
stworzyły. Gdybyś zabił robala, a Phylomon byłby tutaj, zginąłby razem z nim. - 
Tuli spostrzegł, że ręce Chaa drżą, mimo że głos miał spokojny.
Z boku stanęła Fava. Trzymała Wayana. Chłopczyk spał mimo panującego hałasu.
- Wiedziałeś, że przyleci ten ptak? - Tuli zapytał Chaa.
- Nie. Podejrzewałem, że może nastąpić atak, ale czasem i wędrowiec ducha brodzi 
we mgle. Widziałem takie robale w moich wędrówkach i dotykałem ich umysłów. 
Czująsłabość do ognia. Przyciąga je i oślepia.
Chaa kierował pracą chłopców, aż robak przewrócił się na grzbiet i legł w 
konwulsjach. Potem opowiedział Pwi o knowaniach kreatorów, o tym jak zabili węże 
morskie za pomocą rybpasożytów, o ich dalszych spiskach. Postarał sieje 
zbagatelizować, uczynić czymś mało istotnym, dziecinnym. Żaden Pwi nie wątpił, 
że Chaa wie, jak pokrzyżować plany kreatorów. Gdy tylko powróci Phylomon 
Gwiezdny Żeglarz, poprowadzi ich na północ, żeby zniszczyć kreatory.
Tuli stał obok Favy. Nie słuchał wędrowca ducha. Przysłuchiwał się szczekaniu 
psa w oddali i wiatrowi buszującemu w konarach sekwoi. Popatrzył przez gęstwinę 
koron na niebo. Fava trąciła go łokciem.
- Teraz wiem, dlaczego twój umysł bujał o tysiące mil ode mnie. Miałeś przede 
mną wiele tajemnic.
- Nie chciałem niszczyć kwea naszych zaślubin - powiedział Tuli. - Chciałem, 
żebyś zawsze mogła obejrzeć się za siebie i pomyśleć o tych szczęśliwych czasach 
nie zmąconych trwogą.
Fava wspięła się na palce i pocałowała go. Tuli wziął od niej Wayana. Skierowali 
się do domu. Tuli obejrzał się i zobaczył pochylającego się nad ogniem Chaa 
otoczonego tłumem Pwi. Kucał nad cielskiem ro-
43
baka z nożem w ręce, obdzierał trupa ze skóry. Chaa miał w domu wiele trofeów 
myśliwskich - zęby dinozaurów i lwów, skóry niedźwiedzi -a teraz Tuli wyobraził 
sobie jasnobłękitną skórę robaka jako dywan na podłodze ziemianki wędrowca 
ducha. Pomyślał, że to dość dziwaczne trofeum.
Zaniósł Wayana do domu. Po drodze zastanawiał się, co przyszłość przyniesie 
braciszkowi. Może pewnego dnia zapędzą go do Bashevgo jako niewolnika albo 
chłopczyk zginie za sprawą kreatorów. A może zamieszka w mieście i będzie 
szczęśliwy, dobrze się ożeni i umrze wśród przyjaciół. Lecz to były chyba zbyt 
wygórowane oczekiwania.
Minęły zaledwie trzy tygodnie od chwili, gdy zabrał Wayana ojcu. Uratował 
chłopca przed maltretowaniem, jakiego sam zaznał. Odezwał się w nim jakiś głos 
wewnętrzny: „Skoro zabrałeś Wayana, by wychować go jak własnego syna, to 
dlatego, żeby zapewnić mu przyszłość".
Kiedy doszedł do domu, położył chłopca przy Favie, rozpalił ogień i wyszedł na 
dwór, żeby pomyśleć. Patrzył na zatokę. Miasto rozciągało się wzdłuż brzegu, 
otaczając wody jak misa. Szare kamienne domy kryły się między sekwojami. W 
niektórych oknach pełgał blady ogień. Światło Freji -jednego z dwóch mniejszych 
księżyców - sprawiało, że dym wznoszący się nad kominami błyszczał jak białe 
wstążki unoszące się nad miastem.
Gwiazdy nad głową zdawały się wypalać dziury w ciemności. Czerwony Próbnik 
płonął jak kometa. Tuli smakował chłód nocnego powietrza. W końcu podjął 
decyzję. „Jutro zostanę wędrowcem ducha".
Garamon Goodstick, burmistrz Smilodon Bay, spał niespokojnie w noc powrotu 
Tulla. Rzucał się między kocami, aż owinęły się wokół niego, obnażając śpiącą 
obok żonę. O czwartej nad ranem ktoś trzy razy cicho zapukał do jego drzwi. 
Potem burmistrz usłyszał delikatne drapanie. Pomyślał, że to oko i ucho Bashevgo 
- członek tajnego oddziału Rodu Klingi pracujący tutaj, w Dziczy. Pospieszył 
otworzyć drzwi.
- Czego chcesz?
Za drzwiami stał Kelvin Bywater, miejscowy szklarz. Garamon znał KeMna od 
trzydziestu lat, ale nie wiedział, że jest rycerzem Klingi.
44
- Myślę, że powinieneś o tym wiedzieć - powiedział Kelvin. -Chaa i niektórzy 
miejscowi chłopcy właśnie przysięgli, że obalą Bashevgo.
Garamon stał w drzwiach skonfundowany.
- Bashevgo? Nie mogli tego mówić poważnie!
- Bardzo poważnie, przyjacielu - wyszeptał Kelvin.
- Ale Pwi... z pewnością nie będą tak naiwni, żeby próbować!
- Niemowa, którego przyprowadził dzisiaj Tuli okazał się całkiem dobrym 
agitatorem. Twoi Pwi pomaszerowaliby już dzisiaj, gdyby Chaa tylko ich o to 
poprosił.
- Skoro tak - wyszeptał Garamon i zatarł w ciemności ręce. -Nie możemy na to 
pozwolić, prawda? Handel wymaga spokoju. Musimy zatem zająć się agitatorem.
Rozdział 3
ZALETY MAŁYCH DRAPIEŻCÓW
Mahkawn leżał na łóżku w kamiennej chałupie na wyspie Bashe-vgo i nasłuchiwał: 
na zewnątrz koguty piały na ulicy, a kilka przecznic dalej kwiczała świnia 
zarzynana na rynku.
Dźwięki przytłumiał deszcz tak zimny, że jego krople uderzając o ziemię wydawały 
dziwne brzęczenie i ześlizgiwały się po oblodzonych brukowcach. Mahkawn zamknął 
oczy i próbował rozpłynąć się w tym dźwięku. Uczenie się dźwięków, dostrajanie 
się do nich, był to jego stary zwyczaj, którego nabył, gdy utracił prawe oko.
Pirazha poruszyła się obok, przerzuciła przez niego gołą nogę. Otworzyła oczy, 
uniosła się na łokciu i wyjrzała przez okno.
- Muszę wstawać. Mój pan będzie chciał chleba.
- Nie - powiedział Mahkawn. - Nie idź do pracy. Powiedz mu, że byłaś z rycerzem 
Klingi. To przywilej.
Jako generał Rodu Klingi, Mahkawn miał rzeczywiście prawo wybierać sobie 
niewolnice do łóżka. Jej pan nie będzie zatem miał do niej pretensji za czas, 
który z nim spędziła.
- Nie chcesz przecież, żebym się tłumaczyła, prawda? Ajeśli kogoś wyśle, żeby 
mnie odszukał? W ubiegłym tygodniu też mu powiedziałam, że spędziłam czas z 
rycerzem Klingi. Pytał o jego imię. Podejrzewa, że ciągle do mnie przychodzisz.
- Prawda - odparł Mahkawn. - Nie chcę, żebyś mu mówiła.
45
Nie musiał pytać, czy podała jego imię. Wiedział, że kobieta zachowa milczenie, 
skłamie albo coś wymyśli. Nie pozwoli, aby ktoś doszedł do wniosku, że sypia 
regularnie z tym samym mężczyzną.
Pirazha potarła twarz o gęste włosy na piersi Mahkawna i westchnęła. Przylgnęła 
do niego biodrami.
- Mogę zostać jeszcze parę minut. - Wbiła w niego łokieć tak mocno, że aż 
zabolało.
Mahkawn dotknął palcem jej ciemnego sutka. „Trzech moich synów ssało te sutki", 
pomyślał. Ogarnęła go kwea, którą do nich czuł, wspominał czas, który spędzał z 
tą starzejącą się thrallką. Wdychał zapach drożdży z piekarni, który do niej 
przylgnął, jakby sama była bochenkiem chleba. Biodra Pirahzy zrobiły się 
szerokie od porodów. Mahkawn popchnął ją na plecy. Leżał na niej patrząc na jej 
twarz, na cienkie rudawe włosy i ciemnozłote, błyszczące oczy. Jak u wszystkich 
neandertalczyków, skórę twarzy miała mocno opiętą na kościach policzkowych. 
Prawie niewidoczne zmarszczki wyglądały jak cienka nić pajęcza. Starzała się. 
Mahkawn czuł ból w kościach, w zawęźlonych mięśniach. Wiedział, że też się 
starzeje. Nie awansuj e się szybko z niewolnika na gladiatora, a wreszcie na 
wszechpotężnego wśród rycerzy Klingi. Jeden z dawnych panów Mahkawna, stary 
generał, człowiek, powiedział kiedyś, że na to nie starcza ludzkiego życia, 
szczególnie jeśli się jest neandertalczykiem. Mahkawn myślał, że to dziwaczne 
stwierdzenie, ale teraz wiedział, że zawierało prawdę: czuł się tak, jakby 
przeżył więcej niżjedno życie, a ogień, który w nim płonął za młodu, wypalił się 
już dawno.
Pirazha podniosła rękę i bawiła sięjego włosami, przejechała palcem do miejsca, 
w którym kiedyś było prawe ucho, zanim Mahkawn go nie obciął, by dać je swojemu 
pierwszemu sierżantowi. Uśmiechnęła się.
- Pewnego dnia, gdy już się zestarzejesz i nie będziesz należał do Rodu Klingi, 
popatrzysz na mnie tak jak teraz i może wtedy powiesz, że mnie kochasz.
Mahkawn zwężył oczy w przypływie odrazy. Chwycił jąza gardło i ścisnął. Wbijał 
kciuk w dołek między łopatkami, tak że nie mogła krzyczeć.
- Ty durna babo! Bez względu na to, jak bardzo się zestarzeję, nigdy tego nie 
powiem! - wysyczał. - Nie można kochać i nie być rządzonym przez miłość! A ja 
nie pozwolę by cokolwiek mną rządziło, bez względu na to, co się stanie. Nie 
stanę się thrallem jak ty! Nie zostanę przykuty do ściany! Nie będę nosił 
kajdanów! -trzymał ją za gardło i dusił.
46
Pirazha usiłowała się wyrwać z uchwytu, odpychała go lewą ręką i biła prawą. 
Twarz zaczęła jej purpurowieć, ale Mahkawn trzymał mocno. „Powinienem ją teraz 
zabić, udusić", pomyślał. Z kącików jej oczu płynęły łzy. Musiał powstrzymać 
nagłą chęć, by się pochylić i scałować te łzy. Była thrallką i choć łączyła ich 
neandertalska spuścizna, zaliczała się do istot niższych, prawie do zwierząt, 
pławiących się w kwea i głupio żebrzących o jego miłość. Parzenie się z nią było 
rzeczą godną pogardy. „Powinienem zachować nasienie dla kogoś mi równego", 
pomyślał. „Nie dla tego zwierzęcia. Mogłaby to być kapitan Itena, albo któraś z 
kobiet wojowników."
- Ciało jest narzędziem umysłu - wysyczał - a nie czymś, co służy samemu sobie!
Oczy Pirahzy zaczęły uciekać w głąb czaszki, jak oczy niemej krowy pod nożem 
rzeźnika. Widział teraz jej zdradzieckość, jej głupotę. Zdał sobie sprawę, jak 
bardzo ją przewyższa. Nauczyć ją czym jest umysł i dusza rycerza Klingi 
graniczyło z niemożliwością. Mahkawn zwolnił uścisk.
Pirazha sapała, jej nagie piersi poruszały się gwałtownie. Starała się go 
odepchnąć, przewrócić się na brzuch. Uderzył ją w twarz i uświadomił sobie, że 
nadal trzyma w niej członka. Przygniótł ją do łóżka.
- Zejdź ze mnie! - krzyknęła i zaczęła płakać. - Zejdź. Ale on trzymał ją mocno, 
wbijał się głębiej między jej szerokie biodra. Zakryła twarz ramionami i zaczęła 
płakać. Poruszał się rytmicznie, jak maszyna, jak tłoki kujące rudę żelaza w 
kopalniach Bashevgo. Głowę miał pochyloną nisko nad jej twarzą, ale wzrok 
utkwiony w przestrzeń. „Tak powinien parzyć się wojownik", pomyślał.
Mahkawn usłyszał odgłosy świadczące, że jego synowie śpiący w tylnej sypialni 
przebudzili się i wygrzebują się z łóżek. Zszedł z kobiety i obwiązał się w 
talii prześcieradłem.
Tylko jeden z chłopców uchylił skórzany fartuch zasłaniający drzwi. Był to 
Uffin, ośmiolatek. Stał zaspany i patrzył na ojca. Za chłopcem weszło wilcze 
szczenię, podskakując na wielkich niezgrabnych łapach.
- Wyjdź! - powiedziała Pirazha do chłopca. Mahkawn stoczył się z łóżka i stanął 
nagi.
- Nie, zostań. Uffin zawahał się:
- Matka powiedziała, żebym sobie poszedł.
- Mnie masz słuchać - powiedział Mahkawn tonem łagodnym, lecz nie znoszącym 
sprzeciwu. - Śpisz z tym wilczkiem?
47
Chłopiec przytaknął.
- Od dawna go masz?
- Od dawna - chłopiec wzruszył ramionami.
- Mahkawn domyślił się, że chłopiec nie umie liczyć. Osiem tygodni. Musiało 
minąć już osiem tygodni, odkąd przysłał mu szczeniaka. Mahkawn przysiadł na 
chwilę i zastanawiał się nad zaletami małych drapieżników. Dlaczego ludzie i Pwi 
tak je lubią? Psy, koty, a wśród Panów Niewolników popularne były małe zjadliwe 
dinozaury.
Ktoś zabębnił do drzwi Pirazhy i szczeniak zaczął powarkiwać. Mahkawn usłyszał 
specyficzny odgłos, jaki wydaje skrobanie pierścienia o odrzwia - sygnał 
identyfikujący intruza jako członka Rodu Klingi.
- Otwórz drzwi - powiedział. Chłopiec wykonał polecenie. Mahkawn tymczasem 
naciągnął swój czarny mundur.
Jaskrawe żółte światło słoneczne poraziło oczy Mahkawna. W drzwiach stanął 
wysoki człowiek o wąskiej twarzy i długich ramionach. Nosił czarny, skórzany 
pancerz i czarny płaszcz oficerski.
- Jaffrey - powitał go Mahkawn.
- Wszechpotężny, ostatniej nocy otrzymałem twe wezwanie na szóstą dzisiejszego 
ranka - powiedział podwładny. - Wybacz, jeśli przeszkodziłem ci w stosunku.
- W porządku. I tak bym cię tutaj sprowadził. Skąd wiedziałeś, gdzie mnie 
szukać? - Mahkawn nikomu nie mówił o swoim związku z Pirazhą. Przychodził do 
niej, gdy miał taki kaprys, i upewniał się, czy nikt go nie śledzi.
- Wiadomo, że chadzasz tutaj - odparł Jaffrey. - Musisz bardziej uważać.
Mahkawn zmierzył wzrokiem młodego człowieka. Zawsze miał trudności z 
odgadnięciem, czy ludzie mówią prawdę. Wiadomość nie należała do pomyślnych, bo 
jeśli któryś z jego rywali dojdzie do wniosku, że Pirazha jest jego faworytą, to 
ją zabije. To była rozgrywka pomiędzy rycerzami Klingi. Gdy neandertalczyk brał 
sobie kochankę, jego rywal w szeregach armii, jakiś młodszy oficer, jak Jaffrey, 
mógł poderżnąć jej gardło, żeby zobaczyć, jak zwierzchnik zareaguje. 
Neandertalczycy, nawet jeśli byli rycerzami Klingi, czasem głodzili się na 
śmierć z żalu po śmierci ukochanej, jak pospolici thralle. W ten sposób 
zwalniało się miejsce, z którego korzystał podwładny.
- W przeszłości seks był z nią całkiem przyjemny - powiedział Mahkawn, zdejmując 
prześcieradło z Pirazhy i ukazując jej ciało. -Naprawdę, powinieneś z nią 
spróbować.
48
- Nie wątpię - odparł Jaffrey, pochylając się, żeby pogłaskać ją po twarzy - ale 
wolę młodsze. Mówił to takim tonem, jakby na przyjęciu odmawiał przyjęcia 
ciastka. Nie miał wielkich ambicji. Mah-kawn nie sądził, żeby Jaffrey sam zabił 
Pirazhę, lecz mógł sprzedać jej imię komuś innemu.
- Co mam czynić? - zapytał Jaffrey.
Mahkawn zapiął pas z mieczem i pistoletem, włożył płaszcz. Rozkazał, by Pirazha 
uczesała i ułożyła mu włosy, potem usiadł zadumany.
- Ten chłopiec, Uffin - wskazał głową syna stojącego z otwartą buzią - ma wilcze 
szczenię. Właśnie ukończył osiem lat. Śpi ze szczeniakiem.
Jaffrey popatrzył na dziecko ze zrozumieniem w oczach.
- Wilcze szczenię? - powiedział, przeszedł obok chłopca, nachylił się i poklepał 
szczeniaka. - Powiedz, ma jakieś imię?
Uffin pokiwał głową.
- Dobry piesek - Jaffrey nadal głaskał wilczka. Ciemnoszary szczeniak polizał go 
w rękę. - Kochasz swojego szczeniaka?
- Aha - wyszeptał Uffin.
Mahkawn wyciągnął nóż z pochwy i podrzucił go. Nóż okręcił się powoli w 
powietrzu, ostrze zalśniło w świetle poranka i wbiło się głęboko w drewniane 
deski.
- Więc zabij go.
Chłopiec stał patrząc na nóż. Mahkawn naciągnął buty. Za pas wetknął złoty bicz, 
solidną złotą sztabę z ośmioma złotymi łańcuchami zakończonymi małymi kulkami 
zaopatrzonymi w haki. Nosił to z dumą, bo świadczyło o jego tytule -ukochanego 
wszechmocnego, prawdopodobnego następcy ministra zemsty. Jeszcze żaden 
neandertalczyk nie uzyskał prawa do następstwa po ludzkim Panu Niewolników.
- Jam jest Mahkawn, wszechmocny pośród Bractwa Czarnych Cyklopów. Zrobisz tak, 
jak ci rozkazałem.
- Nie, nie każ mu tego robić! - wyszeptała Pirazha i schwyciła Mahkawna za 
płaszcz. Odepchnął jej rękę.
Uffin spojrzał do góry, oblizał wargi. Drżał i próbował patrzeć w inną stronę. 
Uklęknął i schował głowę w szarym futrze młodego wilczka.
Mahkawn przyglądał się. Rytuał był równie stary jak Ród Klingi. Wedle prawa 
Mahkawn nie mógł powiedzieć nigdy już nic więcej.
4 - Ścieżka bohatera 49
Uffinbyłjużnatyle duży, żeby zrozumieć: może pozostać thral-lem, niewolnikiem na 
całe życie, albo wyzwolić się teraz, zabijając coś, co kochał.
„Jeśli to mój prawy potomek...", myślał Mahkawn obserwując dłoń chłopca. Skupiał 
się, żeby chłopiec wziął nóż. „Szczeniak jest niczym. Jesteś wart więcej niż on. 
Tak niewiele od ciebie żądamy. No, już. Lepiej, jeśli żądam od ciebie, byś 
poświecił życie wilczura niż przyjaciela."
Mahkawn wpatrywał się w syna ze złością, stał sztywno wyprostowany, z 
naprężonymi mięśniami. Chłopiec, ponaglany wzrokiem, zbliżał się cal po calu do 
noża. Wyciągnął go, ważył w dłoni. Ręce mu się trzęsły, dolna warga drżała. 
Spojrzał na Mahkawna oczami pełnymi łez. Łzy nie mają znaczenia - może płakać, 
przeklinać, może po wszystkim uciec. Jedynie sam czyn się liczy, fakt, że 
poskromi swoje zwierzęce uczucia i pokaże, że potrafi być twardy, że jest godny 
Rodu Klingi.
Chłopiec położył nóż na podłodze, popchnął go w stronę stóp Mahkawna.
- Mój szczeniak nie zrobił nic złego.
- To nie jest kara - wyjaśnił Mahkawn. - Wiem, że to dobre szczenię. Po prostu, 
zabij je. - Wedle zwyczaju, nawet te słowa były zbędne. Nie chciał jednak tak 
łatwo rezygnować z dziecka.
- Nie - powiedział Uffin, zaszlochał i podniósł szczeniaka. -Kiedy przyjdzie 
Okansharai, zabije cię! - krzyknął i wybiegł do sąsiedniego pokoju.
Mahkawn świsnął przez zęby, żeby okazać swoje niezadowolenie i wypadł na dwór. 
Zamarzający deszcz przestał już padać, promienie czerwonego słońca błyszczały na 
pokrytej lodem drodze, sprawiając, że lśniła jak rzeka krwi. „Spłodziłem 
thralla! Jest thrallem, tak jak jego matka!" Mahkawn nie wypowiedział tej myśli, 
bo była zbyt gorzka. Jaffrey biegł za nim.
- Wszechmocny! Wszechmocny! - krzyczał. Mahkawn stanął plecami do człowieka. - 
Przykro mi, że chłopiec nie przeszedł próby.
- Nic się nie stało - odparł zrezygnowany Mahkawn. - Ma silne plecy. Będzie z 
niego dobry niewolnik.
- Wiem, że wkrótce wybieramy się do Dziczy - ciągnął Jaffrey. - Chciałbym prosić 
o dwudniowy urlop, żeby udać się do Mole Hill.
Mahkawn zastanawiał się. Akcja w Dziczy miała trwać dwanaście tygodni. Szacował, 
że przeczesanie puszczy i wyłapanie ostat-
50
nich dzikich Pwi zajmie co najmniej tyle czasu. Ale jeśli natrafiana 
zorganizowany opór, może to potrwać znacznie dłużej. - W porządku - powiedział. 
- Masz dwa dni.
Przez cały ranek Tulla nosiło. Czuł nieprzepartą chęć chodzenia, przemieszczania 
się z miejsca na miejsce. Po południu zebrali się wszyscy młodzieńcy z wioski. 
Chaa zaczął ich uczyć posługiwania się mieczem. Tuli i Fava przyszli, żeby 
popatrzeć na ćwiczenia. Tuli odbył z Chaa krótką rozmowę i umówił się z nim na 
wieczór. Nie powiedział Favie o swoich planach.
Nocą, gdy Fava spała z małym Wayanem, Tuli wyślizgnął się na dwór. Powietrze 
było chłodne. Przysłuchiwał się szumowi przybrzeżnych fal uderzających o skały, 
pomiaukiwaniu kotów w rui. Wreszcie udał się w kierunku domostwa Chaa. Przed 
drzwiami, zgodnie ze zwyczajem Pwi cicho zawołał:
- Przyszedłem.
Chaa otworzył drzwi. Tuli wyczuł w jego oddechu curry i piwo.
- Jestem gotów - powiedział Tuli.
- Więc chodź ze mną. Chaa wprowadził go przez drzwi frontowe, trzymając za 
łokieć, i poprowadził korytarzami do ciemnej komnaty ducha - okrągłego 
pomieszczenia zwieńczonego kopulastym dachem z wiklinowej plecionki pokrytej 
mułem. Kamienny krąg pośrodku służył jako miejsce na ognisko. Obok stał wielki 
dzban na wodę. Ogień zgasł wiele godzin temu, pomieszczenie oświetlało jedynie 
światło księżyca wpadające przez dziurę w dachu. Czuć było intensywny zapach 
dymu. Przy ognisku leżała mata z plecionej trzciny.
Ściany przyozdabiały trofea myśliwskie - żłobkowane zęby car-nozaura lśniły 
nawet w półmroku. Cień w kształcie niedźwiedziej skóry zwisał ze ściany. Tuli 
nie był w stanie dostrzec niczego poza tym.
- Czy chcesz, żebym zapalił świecę? - zapytał, ale Chaa pokręcił przecząco 
głową.
- Mamy więcej światła niż trzeba - powiedział i poprowadził Tulla do maty. Sam 
usiadł obok ogniska. Słabe światło księżyca wpadające przez otwór w dachu 
oświetlało mu twarz. Zaczął cicho mówić:
- Zanim się urodziłeś, twój duch wędrował po Krainie Kształtów. Nie znał wielu 
spraw, które ty poznałeś - nie wiedział, co to żądza, chciwość, strach. Ale 
jednak, coś wiedział. Przede wszystkim
51
miał bardzo rozwinięte poczucie ciekawości. Krótko po zapłodnieniu twoja matka 
wezwała go z Krainy Kształtów i skusiła, by wszedł do płodu.
Tuli słuchał z napiętą uwagą. Słyszał już o zwyczaju Pwi „wzywania" duchów. 
Mówiono, że u Pwi, biegła w tej sztuce matka mogła wybierać wśród duchów, nie 
zdając się na przypadek. Ale to była magia kobieca. Mężczyzn nie dopuszczano do 
misteriów.
- A więc duch, by zaspokoić swoją ciekawość, wszedł do twego ciała. Nauczył się 
patrzeć twoimi materialnymi oczami, poruszać się, smakować radości. Choć Kraina 
Kształtów pozostała za tobą, leży jednak przed tobą otworem. Bo teraz twoje 
życie jest jak most, wąska ścieżka łącząca dwa wielkie światy. Ale nowe 
wrażenia, które zacząłeś odczuwać opanowały cię i sprawiły, że stałeś się ślepy 
i głuchy na to, co było w twoim wcześniejszym życiu, w Krainie Kształtów. Twoje 
fizyczne oczy nie są w stanie jej zobaczyć. Twój język nie jest w stanie jej 
posmakować. W pewnym sensie zasnąłeś, lecz twoje serce zna tamtą ziemię, 
geografię Krainy Kształtów.
- Mówisz, że teraz śpię?
- Tak, śpisz bardzo niespokojnie. Nie widzisz swego własnego piękna, swoich 
możliwości, podobnie jak inni ludzie z tego świata. Większość z nich nigdy 
sienie obudzi. Ich duchowe oczy są mocno zamknięte. Ale widzę, że ty jesteś 
inny. Szukasz miejsc mocy dla swego ducha. Możesz wyczuć wrogów nawet w 
ciemności albo za kamienną ścianą. I tylko dlatego, że twój sen jest taki 
płytki, będę mógł cię obudzić.
Chaa wskazał na dzban z wodą:
- Tej nocy będę cię uczył, jak patrzeć na Krainę Kształtów. Zwyczajne otwarcie 
oczu duszy będzie dla ciebie wielkim wyzwaniem. Może to zająć całe tygodnie. Nie 
przejmuj się, jeśli z początku wyda ci się to trudne. - Podniósł dzban na wodę. 
- Przyrządziłem napar jasnowidzenia. Są w nim grzyby, które otwierają oczy, 
korzenie, które otwierają uszy, nasiona, które otwierają umysł.
- Takie jak narkotyki zażywane przez Okanjara? - zapytał Tuli. Dzicy 
neandertalczycy z równin zażywali wielu specyfików, czasem w nadmiarze. Tuli nie 
chciał być taki jak oni.
- Tak - odparł Chaa. - Lecz te zioła nie zrobią ci krzywdy. Nie doprowadzacie do 
granicy śmierci.
- Czy ten napar nie pomiesza mi zmysłów?
- W przypadku Okanjara to strach sprawia, że popadają w szaleństwo. Patrzą na 
Krainę Kształtów, ale nie rozumieją tego, co wi-
52
dzą. Pijąc ten napar, ujrzysz krainę, w której czas stoi w miejscu albo wszystko 
dzieje się naraz. Zobaczysz świętość ukrytą w kamieniu i człowieku. Kiedy tylko 
się napijesz, przemówię do ciebie, będę przewodnikiem w twojej wędrówce. Nie 
zgubisz się.
Chaa otworzył mały gliniany dzbanek. Naczynie miało zaokrąglony spód i długą 
szyjkę. Jaskrawą bielą i żółcienia namalowano na nim tańczące ptaki. Chaa 
wręczył naczynie Tullowi. Adepta zaskoczyło, że dzbanek jest niemal pusty.
Okręcił naczynie i wypił łyk. Ciecz zostawiła tłusty osad na wargach, między 
zębami zazgrzytały mu sproszkowane nasiona i gorzkie korzenie. Chaa wziął 
dzbanek i wlał Tullowi resztę napoju do ust.
- Połóż się tutaj, na moim sienniku - powiedział.
Tuli posłusznie położył się na materacu z plecionych trzcin. Nagle poczuł, że 
kręci mu się w głowie, zebrało mu się na wymioty, ale spostrzegł, że zawirowania 
biorą się ze strachu, a odruch wymiotny pochodzi ze ściśniętego żołądka.
- To nie potrwa długo - powiedział Chaa. Czekał, trzymając Tulla za rękę. Po 
kilku minutach znów się odezwał: - W naszym świecie wydaje się, że wszystko jest 
oddzielne, że ja jestem oddzielony od ciebie, a ty od twoich przyjaciół, ale w 
Krainie Kształtów jest znacznie mniej rozgraniczeń. Gdy gram jakąś melodię na 
mojej piszczałce, a ty śpiewasz, inni natomiast rytmicznie uderzają stopami, a 
jeszcze inni tańczą, to widzimy siebie jako oddzielne byty. Natomiast w Krainie 
Kształtów widać, że muzyka, taniec, śpiewak i bęben są jedną złączoną rzeczą, 
której części nawzajem się przenikają. Muzyka jest wspólna i wszyscy jesteśmy w 
niej zanurzeni. W pewien sposób nie jesteś osobą, lecz częścią swoich rodziców, 
wszystko przenika się, miesza w czasie. Tak naprawdę ludzie są po prostu różnymi 
manifestacjami jednej osoby, manifestacjami rozciągniętymi w czasie. Ale w 
Krainie Kształtów czas nie istnieje i łatwiej można rozszyfrować wszystkie 
powiązania. Jak tylko nauczysz się patrzeć i poruszać w Krainie Kształtów, 
będziesz mógł dotknąć osoby znajdującej się w odległym miejscu albo uczestniczyć 
w życiu kogoś dawno zmarłego, albo zaglądać w przyszłość żywych. Nauczysz się 
widzieć piękno w każdym człowieku i rozumieć, że twoi wrogowie mają w sobie 
wspaniałość poranka. Drzwi otworzą się przed tobą. Lecz to nie stanie się tej 
nocy. Nie wszystko przyjdzie naraz. Powiedz, jak się czujesz?
Tuli zastanawiał się nad odpowiedzią. Słowa Chaa brzmiały głośno, choć mówił 
szeptem. Pod kurzem pokrywającym podłogę Tuli
53
słyszał miękki szelest czołgających się dżdżownic. Nie odczuł gwałtownej zmiany. 
Stał się tylko niezwykle lekki, jakby pływał.
- Nie wiem. Czuję się dziwnie. Wszystko jest takie głośne.
- Ale to nie jest nieprzyjemny hałas? - zapytał Chaa.
Tuli pomyślał chwilę. Słyszał jak wnętrzności Chaa skrzypią i ło-moczą podczas 
trawienia.
- Nie.
- Stałeś się po prostu bardziej wrażliwy na dźwięki - powiedział Chaa. - 
Powiedz, gdybym mówił za głośno. Teraz chcę, żebyś się odprężył. Patrz w otwór w 
dachu. - Wskazał głową dziurę, przez którą napływało światło księżyców. - To 
jest jak pępek. Wędrowcy ducha nazywają to „jamą duszy", kryją się w niej 
wszystkie ciemne żądze i lęki. Czasem wypływa z niej ciemność. Taka jest natura 
duszy.
Tuli spróbował się odprężyć. Patrzył w świetlik. Widział dokładnie gwiazdy 
świecące przez otwór w suficie. Były bardzo, bardzo odległe, ale on mógł nieomal 
rozróżnić planety, które je okrążały. Gdyby tylko trochę się do nich zbliżył...
Uświadomił sobie, że Chaa głaszcze go delikatnie miarowymi ruchami powyżej 
pępka, a nieco poniżej mostka. To go uspokajało. Tak musiał reagować kot drapany 
między uszami. Tuli zamknął oczy, rozkoszując się uczuciem, jakie dawał mu 
dotyk.
- Opowiem ci historię - powiedział Chaa, głaszcząc Tulla powyżej żołądka. - Jest 
to opowieść o człowieku, który żył bardzo dawno temu. Chcę, żebyś mimo 
zamkniętych oczu patrzył na sufit, na otwór, z którego wypływa ciemność.
Głos Chaa wydawał się przytłumiony, jakby znajdowali siew lesie. Tullowi język 
ledwie mieścił się w ustach. Miał ochotę wyjąć go, odłożyć na podłogę i włożyć z 
powrotem, gdy już będzie po wszystkim.
- Dawno temu - mówił Chaa - gdy wiatr jeszcze nie nauczył się oddychać, a słońce 
śmiać, zanim pierwszy człowiek nauczył się od neandertalczyka rzucać dzidą, była 
wielka równina, po której wędrowały bizony. Na tej równinie żył pewien człowiek.
Tuli zmuszał się do słuchania opowieści. Powieki coraz bardziej mu ciążyły, 
starał sieje otworzyć, lecz były za ciężkie. Pomyślał, że to Chaa położył na 
nich kamienie. Zbierał siły, by otworzyć oczy, ale osiągnął tylko tyle, że mógł 
patrzeć w ciemność wypływającą z sufitu. Widział ją teraz - dziurę, przez którą 
płynęła ciemność. Przesunęła się na bok. Pozwolił, żeby głowa mu opadła i 
wpatrywał się w otwór.
54
- Pewnego dnia człowiek, który zamieszkiwał równinę, znalazł gawrę niedźwiedzia. 
Gawrę tak wielką, że nie był w stanie chodzić wokół niej, żeby ją upilnować. Bał 
się niedźwiedzia, który zdołał wykopać tak wielką dziurę. Bał się, że niedźwiedź 
może w każdej chwili z niej wyskoczyć. Postanowił zatem strzec tej dziury, jamy 
swojej duszy, i ubić niedźwiedzia, gdyby próbował ją opuścić. Imię tego 
człowieka brzmiało Mąż Pokoju, a miał on dwadzieścioro jeden dzieci, wszystkie 
podobne do niego, powstałe z błyskawicy, i wszystkie tańczyły wokół wielkiej 
dziury pilnując, by niedźwiedź nie wyszedł.
Tuli poczuł, jak coś z trudem lęgnie się w jego głowie. Otworzył usta i wylało 
się z nich światło - jaskrawożółte i cynobrowe wstęgi. Chaa nie przestawał 
głaskać go po brzuchu.
- Tych dwadzieścioro jeden dzieci nazywane jest błyskawicami duszy - powiedział 
chrypliwie. - Tańczą po powierzchni jamy twej duszy i nie pozwalają, by wylała 
się ciemność.
Tuli spojrzał w czarną dziurę. Po jej powierzchni, na drobnych stopkach tańczyła 
błyskawica. Składała się z niebieskich, cienkich jak wierzbowe witki, 
niewiarygodnie długich nitek. Wykonywały one melodyczny taniec, wyplatając 
świecące wzory na tle ciemności.
- Pewnego dnia Mąż Pokoju miał sen - ciągnął Chaa. - Śniło mu się, że potrzebuje 
pomocy, że czegoś desperacko pragnie. Wiesz, czego pragnął?
- Pomocy - odparł Tuli. Czuł, że jego ciało tonie, zanurza się w podłogę z 
ubitej ziemi. „Jestem zrobiony z gliny," pomyślał. „To dlatego muszę utonąć w 
gliniastej ziemi."
Chaa nie przerywał masowania tullowego pępka. Wbij ał paznokcie w zagłębienie 
tuż pod żebrami. Tuli nagle poczuł, że to nie głaskanie, że Chaa chce stamtąd 
wydobyć coś, co utkwiło w ciele, i wydłubuj e dziurę paznokciem.
- Tak, Mąż Pokoju pragnął pomocy - wyszeptał Chaa. - Bo Mąż Pokoju bał się Panów 
Niewolników z Craala. Wybrał się do ich kraju, by polować na węże morskie, a 
kiedy tam był, zabił kilku żołnierzy i czarownika. Jak myślisz, co zrobił?
Tuli zwlekał przez chwilę, zanim odpowiedział:
- Gaa...
- Mąż Pokoju zasadził nasienie drzewa na czarnym wzgórzu. Po kilka chwilach 
drzewo zaczęło rosnąć.
Tuli poczuł, jak coś w niego wchodzi, targnął nim ostry ból w podbrzuszu. 
Spojrzał w dół i zobaczył krew płynącą strumieniem
55
z czarnego wzgórka na podbrzuszu. Zrozumiał, że Chaa rozdrapywał i nakłuwał to 
ciemne miejsce, a teraz wepchnął w nie nasienie. Czuł jak nasienie rośnie i 
nabrzmiewa, nabierając mocy.
- Drzewo rosło szybko, szybciej niż Mąż Pokoju był sobie w stanie wyobrazić. 
Gałęzie wypełniły niebo tak, że gwiazdy zwisały z nich jak ozdoby. Tak powstało 
Drzewo Świata, z jego konarów przyszłość zwisała jak dojrzałe owoce. Rośnie ono 
teraz nad tobą. Mąż Pokoju wiedział, że jeśli wejdzie na to drzewo, powiedzie go 
ono ku przyszłości, będzie mógł badać jej gałęzie. Ale Mąż Pokoju nie chciał 
wspinać się na wysoko położone gałęzie. Chciał tylko wejść na pień i spojrzeć w 
listowie, żeby zobaczyć, gdzie ukrywają się łowcy niewolników.
Tuli przypatrywał się uważnie wyrastającemu z jego ciała Drzewu Świata. Było 
wysokie, o korze ciemnej i szorstkiej jak kora dębu. Miało tak dużo gałęzi, że 
nie widział już swoich stóp. Olbrzymi pień wypełniał komnatę, a korona 
przesłaniała niebo. Gwiazdy płonęły między konarami, księżyce chowały się w 
liściach. Ciemnoniebieskie drzewo odcinało się ciemniejszym odcieniem na tle 
gwiazd.
Tuż przed oczami Tulla błysnął płomień. Różowa błyskawica, jakby na próbę, 
chwiejnie oplotła pień.
- Wszystko w porządku, niech Mąż Pokoju wespnie się - powiedział Chaa. - Tyle 
jest do obejrzenia na tym drzewie. Jego korzenie sięgają głęboko w przeszłość, a 
gałęzie rozwidlają się szeroko, bezkresnie, ogarniając przyszłość. Tylko tu dwie 
połówki łączą się na chwilę. Niech Mąż Pokoju wspina się. Nie próbuj go 
powstrzymać. Nie próbuj mu pomóc. Mąż Pokoju wspinał się na wiele drzew. Nie 
potrzebuje pomocy.
Tuli obserwował, jak błyskawica chwieje się na jego brzuchu. Była bardziej 
różowa niż wschód słońca. Potem zaczęła się wspinać.
- Dlaczego Mąż Pokoju jest różowy? - zapytał.
- Tak dzisiaj wygląda - odparł Chaa. - Zwróć oczy w moją stronę. Spójrz na 
błyskawicę mojej duszy.
Tuli odwrócił głowę i zobaczył błękitną błyskawicę tańczącą nad czarną jamą 
duszy Chaa. Ciało wędrowca ducha wyglądało jak blady cień, jak meduza. W tej 
żelatynie igrała błyskawica. Czarna sfera wydawała się mała, maleńka czarna 
dziurka, jak źrenica oka. Żelatyna, worek z ciała zabarwiony był na 
jasnoniebiesko i nadawał swój odcień błyskawicy.
Potem spojrzał na własny pępek, zobaczył jamę swojej duszy -wielką jak ogromna 
kula. Na jej powierzchni migotały różowe bły-
56
skawice. To żelatyna, którą było jego ciało, zabarwiała błyskawicę na różowo.
Mąż Pokoju już prawie wspiął się na drzewo. Tuli pomyślał, co by się stało, 
gdyby spadł. Bardzo się tym zmartwił. Błyskawica z trza-śnięciem wróciła do jego 
ciała.
Chaa zaklął z cicha.
- Prawie tam już byłeś! No, Tuli, zamknij oczy. Jeśli już musisz na coś patrzeć, 
to patrz na mnie. Pozwól Mężowi Pokoju iść, dokąd zechce. Myśl tylko o j ednym, 
o łowcy niewolników, którego on chce zobaczyć. Wyobraź sobie tego łowcę-jego 
kolor włosów, kształt nosa, silne ramiona.
Tuli leżał przez dłuższy czas. Ogarnęło go łagodne oszołomienie. Wyobraził sobie 
handlarza niewolników zaczajonego w lesie, łowcęnie-wolników z Rodu Klingi - 
wysokiego człowieka o mocno zarysowanej linii nosa i wąskich brwiach. Ukrywał 
się w lesie rosnącym powyżej miasta Smilodon Bay, pełzł cierpliwie cały ubrany 
na czarno. Serce biło mu mocno, bał się. W dole, w Zatoce Smilodon na ulicach 
płonęły światła.
Mąż Pokoju obserwował łowcę niewolników. Patrzył na niego i ogromnie czegoś 
pragnął. W końcu podszedł do łowcy niewolników. Powstrzymał zielone gałęzie 
błyskawic tańczące po powierzchni czarnego globu. Oplótł się wokół pojedynczej 
wstęgi zielonego światła i jej czubkiem przebiegł przez czarną jamę duszy łowcy.
Dziwne uczucie ogarnęło Tulla, jakby wiatr wiał poprzez jego ciało. Pojął, że 
dotyka tego człowieka, że duchem jakoś komunikuje się z łowcąniewolników.
Nagle poczuł, jak gdyby przeszyło go lodowate ostrze. Stracił kontakt. Wyczuł 
coś za sobą. Odwrócił się i zobaczył dwa czarne globy szybujące między 
sekwojami. Wewnętrzny głos ostrzegł go: -Zjadacze dusz! - Tuli uciekł.
Głos zamierał, wizja rozpadała się. Tulla bolała głowa, jak po otrzymaniu ciosu 
młotem bojowym. Poczołgał się na kolanach, zwymiotował wywołujący wizje napar w 
popiół ogniska. Pokój zawirował. Tuli leżał przez chwilę, starając się odzyskać 
przytomność. Następne wrażenie: potykając się szedł z Chaa po ciemnych 
ścieżkach. Mżył deszcz. Nagle Tuli przypomniał sobie, że niedawno obudził się, a 
Chaa kazał mu wstać.
- Gdzie jesteśmy?-zapytał.
- Wracamy do twojego domu - odparł Chaa.
- Ach - westchnął Tuli i zatrzymał się. Przypomniał sobie, że stracił 
przytomność, ale nie wiedział, na jak długo. - Która godzina?
57
- Jeszcze młoda. Twoje wysiłki trwały zaledwie parę godzin.
- Czy połączyłem się z łowcą niewolników?
- Nie - odparł Chaa uśmiechając się. - Nie połączyłeś się. To trwałoby bardzo 
długo. Tylko zobaczyłeś go i dotknąłeś. Potem zostałeś wypłoszony.
- Co to są zjadacze dusz? - zapytał Tuli. Znów się zatrzymał, czekając, aż 
rozjaśni mu siew głowie. Teraz zrozumiał, że Chaa wysłał go na poszukiwanie 
łowcy niewolników w jakimś konkretnym celu.
Chaa musiał przez chwilę podtrzymywać Tulla.
- Zjadacze dusz... W Krainie Kształtów są stworami, których nie sposób 
zrozumieć. Zjadacze dusz są... czasem to żyjący ludzie, którzy ukryli błyskawice 
w swojej duszy, ukryli swój własny effan -własną świętość albo boskość. Stali 
się mroczni i żywią się duszami innych. Czasem zjadacze dusz są stworami 
bezcielesnymi, jak te, które próbowały cię podejść. To wszystko, co mogę ci 
powiedzieć.
- Dlaczego chciałeś, żebym odnalazł łowcę?
- Sprawdzałem, jak będziesz się kontrolował w Krainie Kształtów. Miałem 
nadzieję, że bardziej przyłożysz się do pracy, jeśli powierzę ci zadanie dla 
wojownika. Jak na pierwszą próbę poszło ci bardzo dobrze.
Tuli miał więcej pytań, ale myśli zbyt wolno napływały mu do głowy. Pozwolił, 
żeby Chaa podprowadził go do drzwi i pomógł mu przez nie przejść. Ogień tlił się 
na palenisku. Na macie w kącie spali Fava i Wayan.
- Dobrej nocy - wyszeptał Chaa. - Pośpij sobie trochę. Chaa wyszedł, a Tuli stał 
i gapił się głupawo przez chwilę na
Favę. Zmarszczył czoło, bo zdał sobie sprawę, że narkotyk jeszcze go nie opuścił 
- mógł zobaczyć jej wnętrze, różowe pnącza światła przy pępku. Duszę miała 
prawie pozbawioną jamy - to, co było, nie przewyższało rozmiarami paciorka. 
Zrozumiał, że jest wyjątkową, niezwykle wartościową kobietą. Położył się u jej 
boku, objął ją ramionami i nogami, przylgnął do niej całym ciałem.
Etanai pracowicie spędzał czas po ognisku u Tulla. Pokazywał swoje obrazy, 
starał się opowiedzieć mieszkańcom lasów nad Zatoką Smilodon o okropnościach 
Bashevgo. Następnego ranka poszedł z chłopcami Pwi na polanę i rozpoczął naukę 
podstaw szermierki mieczem.
58
Etanai nigdy wcześniej nie dotykał miecza. Ród Klingi nie pozwalał na to 
thrallom. Był zdziwiony, jak dobrze ten oręż leży mu w dłoni, jak czyste ciosy 
potrafi wyprowadzić. Ale wielogodzinne ćwiczenia męczyły go. Żałował, że nie 
jest młodszy. Wstydził się, że jest starym thrallem, że nie ma dzieci. Przy 
życiu utrzymywała go tylko chęć zemsty. Często, gdy nachodziła go ponura 
desperacja i myśli o jego słodkiej dziewczynie, chciał umrzeć, tak jak ona 
umarła. Tylko wściekłość przywracała go do rzeczywistości.
Mimo wszystko, to był dobry dzień. Przez wszystkie lata, które spędził w 
Bashevgo jako niewolnik, nie był w stanie wyobrazić sobie nic równie pięknego 
jak formowanie armii, której podwaliny sam położył.
Gdy słońce zaszło nad Smilodon Bay, wybrał się do karczmy „Pod tańczącym 
księżycem". W środku szybko zrobiło się tłoczno od młodych ludzi z Gór 
Palecznych, znad Potoku Piżmoszczura i z Radosnej Pieśni. Wszyscy słyszeli już 
nowinę o dziwnych wydarzeniach w mieście. Etanai pokazał im swoje obrazy i serce 
w nim rosło, gdy widział ich wściekłość i fanatyczny błysk w oczach. Jak na 
kogoś pozbawionego języka, Etanai miał wielki dar przekonywania, był nawet 
elokwentny. Ale po dwóch bezsennych nocach, dał do zrozumienia miastowym, że 
potrzebuje wypoczynku, mimo że godzina jest jeszcze młoda.
- Byłbym zaszczycony, gdybyś zechciał spać w moim domu! -wykrzyknął jeden z 
chłopców z ledwie kiełkującym żółtym zarostem na twarzy. Etanai pamiętał imię 
chłopca - Farranon. W jego oczach czaił się lęk, jakby Etanai był jakimś wielkim 
panem, a nie starym kaleką.
Etanai chrząknął, starannie zwinął płótna i umieścił je w drewnianym pojemniku 
na mapy. Pakunek włożył pod pachę.
Farranon chciał nieść pojemnik, lecz Etanai mocno trzymał swój skarb. Tyle 
miesięcy pracy poświęcił tym obrazom. Nie zniósłby myśli, że jakiś niezdarny 
młokos mógłby się przewrócić i pognieść je.
Chłopak otworzył drzwi, szedł z przodu prawie tańcząc. Schwycił cienką świeczkę 
stojącą u wyjścia i zapalił ją.
- Tędy, tędy. Prosto przez most, za rzekę, do dzielnicy Pwi! Noc była chłodna, 
znad zatoki unosiła się gęsta mgła. Wysoko
na niebie błyszczał Wotan, blady, jasnobłękitny satelita, jak ślepe, na wpół 
przymknięte oko. Wieczorna mżawka pokrywała ulice błotem. Etanai szedł szybko, 
tuż za Farranonem idącym w kręgu światła rzucanego przez świeczkę.
59
Etanai wyczuł ludzi, zanim ich dostrzegł - piżmowy zapach człowieka, zapach 
przypominający warzywa, brokuły albo kiełkujące ziarno. Ale chłopca najwyraźniej 
zawiodły zmysły. Ubrany na czarno człowiek rzucił się do przodu, machnął z góry 
maczugą i odrzucił Farranona na bok.
Świeca wpadła w błoto, zafilowała. Etanai zobaczył wokół siebie ludzi, co 
najmniej sześciu, wszyscy w czarnych strojach. Dwóch z nich zarzuciło 
Farranonowi worek na głowę i cicho powlekło go w ciemność.
- Trzeba było zostać w Bashevgo - odezwał się głęboki głos. Jakiś człowiek 
podszedł do Etanai.
Był bardzo gruby, wysoki, nosił czarną brodę. Dwóch ludzi napadło starego od 
tyłu. Etanai rzucił obrazy, ryknął i usiłował się wyswobodzić. Czymś twardym 
otrzymał cios w tył głowy, zachwiał się. Napastnicy zdołali pochwycić go za 
ramiona. Kłujący, artretyczny ból przeszył jego barki. Nogi ugięły się pod nim, 
o mało nie upadł, ale podtrzymano go.
Spojrzał na pulsujące bólem miejsca. Napastnicy przytrzymywali go za pomocą 
wbitych w ciało rzeźnickich haków. Nie wyglądało na to, że chcą go zabrać z 
powrotem do Bashevgo. Nie ryzykowaliby transportu tak zużytego towaru. Etanai 
wrzasnął, chcąc sprowadzić pomoc.
Człowiek stojący z przodu roześmiał się:
- Dalej, krzycz, ty niemy bękarcie. Jazda, chcemy cię słyszeć! Etanai krzyknął, 
odchylając głowę do tyłu. Starał się skierować
chrapliwy okrzyk w stronę karczmy. Wył jak pies.
- Ga, ga, ga - szyderczo naśladował go oprawca. - Starczy tego - roześmiał się. 
- Przypatrz się swój emu katu. - Ściągnął z głowy kaptur, spod którego ukazała 
się uśmiechnięta twarz burmistrza. Wyciągnął długi nóż z pochwy przymocowanej do 
nadgarstka.
- No, dalej! Wrzaśnij sobie jeszcze. Nikogo nie obudzisz w tym mieście - 
powiedział Garamon.
Zatopił mu nóż w żołądku i przekręcił ostrze. Etanai zawył z głębi trzewi. Jego 
krzyk nie zabrzmiał głośniej niż krakanie mewy szybującej nad bezkresnym, pustym 
morzem.
Fava i Tuli spali, gdy wszczął się alarm. Rozległy się okrzyki: -Morderstwo! 
Morderstwo! - Odległe dźwięki dobiegały do ich ziemianki z drugiej strony 
zatoki. Tuli wygramolił się z łóżka.
60
- Co się stało?
- Nie wiem-odparła Fava. -Kogoś zabito. Idzi zobacz kogo! -wręczyła mu miecz. 
Tuli wybiegł na dwór, przypinając po drodze broń do pasa. Widział postacie 
gromadzące się w części miasta zamieszkałej przez ludzi. Pobiegł w tamtą stronę.
Stary Etanai leżał w kałuży krwi, przy jego łokciu kopcił częściowo wypalony 
stoczek. Na ulicy zebrało się jakieś pięćdziesiąt osób. Widać było, że ludzie są 
wstrząśnięci. Ślady na błocie zostały już beznadziejnie zatarte.
W pierwszej chwili Tuli myślał, że Etanai nie żyje, ale starzec jeszcze 
oddychał. Ktoś zdążył już zabandażować ranę, lecz kałuża krwi pod ciałem kaleki 
była jeszcze świeża. Tuli pomyślał, że napastnik nie mógł uciec daleko. Słuchał 
tego, co mówili ludzie:
- Dopiero co przybiegłem... Słyszałem jak krzyczy... Niech ktoś przyniesie 
światło...
Rozejrzał się po ulicy. Dom burmistrza stał na rogu, o dwie posesje dalej. W 
oknie świeciło się światło, psy na podwórku nie szczekały, bo zamknięto j e w 
budzie na tyłach obej ścia. „Garamon musiał słyszeć krzyki," pomyślał Tuli. 
„Uczciwy człowiek nie wahałby się wyjść, żeby zobaczyć, co się dzieje. Nawet 
gdyby musiał biec po deszczu pół goły."
Tuli obejrzał się.
- Anorath, chodź ze mną - powiedział i szybko pobiegł do domu burmistrza. 
Biegnąc obserwował okna. Zauważył cień - burmistrz siedział przy kominku. Tuli 
postanowił nie pukać do drzwi. Kiedy się obejrzał, okazało się, że prawie 
wszyscy obecni na ulicy ruszyli za nim. Tuli runął na drzwi, wyważył je.
Burmistrz stał w nocnej bieliźnie przy ogniu. Odwrócił się i krzyknął:
- Co to ma znaczyć?
Tuli chwycił świecznik stojący na stole i poświecił koło miejsca, w którym stał 
Garamon. Na dywanie widniały ciemne plamy.
- Zostawiłeś ślady krwi na podłodze! - powiedział. Garamonowi rozszerzyły się 
źrenice:
- To tylko błoto!
Anorath schylił się, żeby dokładniej obejrzeć podłogę. Garamon sięgnął pod 
koszulę i wyciągnął jakiś przedmiot. W świetle świecy zalśniła stal. Tuli 
domyślił się, że to pistolet, gdy z lufy bluznął ogień. Ktoś stojący za nim 
krzyknął. Anorath potknął się i szukając podpory chwycił Tulla.
61
- On ma broń! - okrzyk padł za późno. Burmistrz okręcił się na pięcie i ruszył w 
stronę kasztanowatej zasłony wiszącej w drzwiach prowadzących do kuchni. Tuli 
schwycił Anoratha, a sekundę później Pwi rozbiegli się po domu. Krzyczeli, 
buszowali po sypialniach. Burmistrza nie znaleźli. Kilku chłopców wyprowadziło 
żonę burmistrza i j ego dwunastoletnią córkę. Żona Garamona miała ciemno-rude 
włosy i starzejącą się twarz, ale córka była jak skóra zdjęta z ojca - takie 
same czarne włosy i obwisłe policzki. Pobladłe kobiety stały skulone w kącie. 
Jeden z Pwi podbiegł do ognia i wyciągnął z niego na pół spalony pojemnik na 
mapy z tlącymi się obrazami.
Tuli usiadł na podłodze obok krwawiącego Anoratha. Rana pomiędzy żebrami okazała 
się niewielka. Tuli doszedł do wniosku, że przyjaciel będzie żył. Czuł się 
jednak bezradny. Nie mógł nic zrobić. Siedział tylko i podtrzymywał Anoratha. 
Dom burmistrza był obszerny, meble surowe, utrzymane w wiejskim stylu. Na 
półeczce nad kominkiem stały dekoracyjne szklane butelki o dziwnych kształtach i 
kolorach - granatowe, żółtozielone, bursztynowe, szkarłatne.
Tłum się powiększał. Młodzi ludzie biegali od domu do domu, od chaty do chaty, 
szukając burmistrza. Fanatyczni młodzi Pwi wybijali okna w sklepach należących 
do ludzi i wskakiwali do środka, by je przeszukać. Wypędzili na ulicę kilkoro 
ludzi, żeby ich przesłuchać.
Chaa chodził z pokoju do pokoju w domu Garamona i oglądał ściany. W końcu stanął 
przed żoną burmistrza i zapytał bez ogródek:
- Czy wiesz, że twój mąż jest handlarzem niewolników? Kobieta spojrzała w 
bezlitosną twarz neandertalczyka i pokręciła głową.
- Nie wiem!
- Czy kiedykolwiek podejrzewałaś go o to?
- Nigdy! - odparła, choć jej wzrok mówił, że kłamie. Chaa zwrócił się do córki:
- A ty, czy domyślałaś się, że ojciec był handlarzem niewolników?
- Może - odparło dziecko.
- Czy wiesz, co robimy z handlarzami niewolników? - zapytał Chaa. - Wiesz, jaka 
jest za to kara?
- Odrąbujecie im głowy.
- Zgadza się - powiedział Chaa. - Za ścianą kuchni słyszałem stłumione krzyki. 
Tam jest sekretne przejście i schowek, w którym
62
twój ojciec trzymał niewolników. Jest w nim teraz jeden. Możesz mi pokazać, 
gdzie to jest?
Dziewczynka stała bez ruchu. Chaa otoczył ją ramieniem:
- Nie zrobię ci krzywdy. Proszę, pokaż nam przejście. Zaprowadziła ich do kuchni 
i odsunęła kredens. Ukazało się wej -
ście do tunelu. Kilkunastu Pwi weszło do dziury. Wkrótce wrócili prowadząc 
Farranona z kajdanami na rękach i nogach.
- Tunel wychodzi na jeden z magazynów na przystani! - zameldował któryś z 
chłopców. - Ale Garamona już tam nie ma!
Tuli popatrzył w ciemność tunelu. Przepełniła go wściekłość. Pwi przez godzinę 
przeszukiwali przystanie, aż stało się dla wszystkich oczywiste, że burmistrz 
uciekł.
Gdy Chaa powrócił z obławy, Tuli wziął go za ramię i warknął:
- Pomóż mi znaleźć Garamona!
Rozdział 4
PRZYJAZNE NOŻE
Od rana następnego dnia po napadzie na Etanai, mężczyźni z wioski polowali na 
Garamona. Tuli pilnował północnego skraju miasta. Zabrał ze sobąWayana. Fava 
siedziała u ojcai malowała lalkę dla chłopczyka, figurkę, którą sama wyrzeźbiła 
z tygrysiego kła. Powlekła ją już ciemną farbą. Teraz rysowała białe zęby i 
podbrzu-sze. Jako pędzla używała pęku dzikiej bawełny. Jej niezgrabne nean-
dertalskie ręce nie były przystosowane do tak subtelnego zadania, toteż praca 
wymagała od niej ogromnej cierpliwości.
W miarę jak praca posuwała się do przodu, coraz bardziej odczuwała kwea 
emanującą z lalki. Figurka nabierała mocy. Piękno promieniowało z niej tak, jak 
gorąco promieniuje z ogniska. Wzruszenie wypełniło oczy Favy łzami.
Tuli i Wayan podeszli do drzwi. Tuli klasnął w ręce i krzyknął: -To ja! Fava 
pospiesznie schowała figurkę. Wayan wbiegł do domu, przebiegł ciemnym korytarzem 
szukając Itzhy, najmłodszej z trzech sióstr Favy.
- Znaleźliście Garamona? - zapytała Fava, jak tylko Tuli stanął na progu.
Zanim odpowiedział, przytulił ją i przez dłuższy czas trzymał w objęciach.
63
- Jeszcze nie. Kilku chłopców wzięło psy burmistrza i naprowadziło j e na trop. 
Poszli na południowy wschód od miasta, przebiegli jakąś milę i zawrócili po 
łuku. Weszli do miasta od północnej strony. Stracili trop w sklepie z ubraniami 
należącym do burmistrza. Jesteśmy pewni, że poszedł tam, żeby coś ze sobą zabrać 
- pieniądze, ubranie. Nie sądzę, żeby zdołał opuścić miasto. Rozstawiliśmy 
straże. Pwi pilnują każdej ścieżynki, każdej kępy krzaków. Myślę, że ukrywa się 
w którymś z domów.
- W domu człowieka?
- Prawdopodobnie - odparł Tuli. - Byłby to w takim razie j esz-cze jeden 
handlarz niewolników. Etanai czuje się lepiej. Naszkicował siedem postaci, żeby 
pokazać, że z Garamonem było co najmniej siedmiu innych napastników.
Fava poczuła się nieprzyjemnie, przestąpiła z nogi na nogę. Siedmiu handlarzy 
niewolników w miasteczku to dużo.
- Czy Pwi przeszukują domy ludzi?
- Jeszcze nie - powiedział Tuli. - Nie sądzę, żeby to był dobry pomysł. To by 
ich wystraszyło. Zresztą, wszystkie te domy zostały zbudowane sto lat temu, 
kiedy handlarze niewolników ciągle nawiedzali zatokę. Każde domostwo ma wyjścia 
awaryjne i tunele na wypadek, gdyby trzeba było uciekać. Obawiam się, że możemy 
szukać tygodniami i nie znajdziemy go.
Fava skinęła głową i zmieniła temat:
- Chcesz zjeść obiad?
- Jeśli ty chcesz - odparł Tuli. Poszli do kuchni. Gawędzili trochę, gdy Fava 
mieszała zboże, suszoną dynię, sól, sodę i śmietanę na ciasto. Tuli zaczął się 
denerwować. Chodził po pokoju, wyglądał przez okna. Fava poprosiła go, żeby 
poszedł do spiżarni i odciął kilka porcji steków z łosia.
Tuli wziął zardzewiały nóż z półki.
- Nie bierz tego noża! - ostrzegła go Fava. - Tcho-kwezhet! On nie jest 
przyjazny.
- Ale tu jest tylko jeden - tłumaczył się Tuli.
Popatrzyła na nóż. Wyczuwała jego kwea, nawarstwione osady uczuć, czarnych i 
wrzących. Nóż nie lubił swoich użytkowników.
- Ten nóż ma złe serce - powiedziała. - Ojciec pewnie zabrał pozostałe do 
kowala, żeby je naostrzyć. Lepiej idź do niego i weź jeden.
- Ten nóż jest w porządku - powiedział Tuli, kierując się ku drzwiom do 
spiżarni.
64
- Nie! - krzyknęła Fava. Wyobraziła sobie jak Tuli przewraca się, pada na ten 
zły nóż i wypruwa sobie wnętrzności. - Proszę, weź inny nóż.
- Nie mam zamiaru iść przez całe miasto po inny nóż. Ten jest jak trzeba - 
powiedział Tuli i poszedł do drzwi. Przeszedł przez podwórko do spiżarni 
wykopanej w zboczu wzgórza za główną siedzibą. Odblokował ciężkie drzwi i 
wszedł. Fava zaś wyobrażała sobie, jak mąż pada, jak wychodzi ze spiżarni 
pokryty krwią. Ale Tuli wrócił cały i zdrowy ze stekami. Nadal obserwowała każdy 
jego krok w obawie, że potknie się i nadzieje na nóż. Zdawało się jej, że dotarł 
do drzwi tylko dzięki niezwykłemu szczęściu. Wyczuwała zło, które emanowało z 
noża, sycząc i parując jak zupa gotująca się na ogniu.
Kiedy doszedł do drzwi, wzięła ostrożnie nóż. Trzymała go oburącz. Położyła 
narzędzie z powrotem na półce.
- Proszę - powiedziała - nigdy więcej nie dotykaj tej złej rzeczy.
- To nie jest złe - stwierdził Tuli. - To po prostu nóż.
- To nie j est zwykły nóż! - krzyknęła Fava. - To wściekły nóż! -Tuli popatrzył 
na nią dziwnym wzrokiem, aż zapytała: - O co ci chodzi?
- Nie rozumiesz? Prawda, że nie rozumiesz? - mówił Tuli chodząc po pokoju. - Jak 
się dzisiaj czuje niebo? - Było to zwyczajne powitanie, którym posługiwali się 
między sobą Pwi i znaczyło tyle, co „Jak się masz?"
Fava wzięła go za rękę, położyła jąmiędzy swoimi piersiami.
- Niebo czuje się dzisiaj dobrze, bo ty jesteś ze mną. Tuli pokręcił głową, 
zaprowadził ją do sieni.
- Popatrz na ten pokój. Co czujesz? Co czujesz, gdy patrzysz na tę czaszkę?
Fava podniosła wzrok. Nad sienią prowadzącą do komnaty du-chajej ojca wisiała 
czaszka mastodonta. Jej długie kły sięgały podłogi, zwisały z obu stron 
pomieszczenia. Kwea promieniująca z tego przedmiotu wyrażała radość; jako 
dziecko Fava wielokrotnie wspinała się na kły, które traktowała jak zjeżdżalnię.
- Czuję się szczęśliwa-odparła.
- Nie boisz się tych kłów? - zapytał Tuli. - Któraś z twoich sióstr może na nie 
wpaść, może się nawet skaleczyć, prawda?
- Tak, ale to się nigdy wcześniej nie zdarzyło.
- Ale może się jeszcze zdarzyć - rzekł Tuli. - Dlaczego zatem nie usuniesz tej 
czaszki?
5 - Ścieżka bohatera 65
- Ależ nic złego się nie stało. Czaszka lubi tu być. Zawsze dobrze nas 
traktowała.
- A co z nożem? -wskazał rękaw kierunku kuchni. Przeszył ją lodowaty strach. 
Nigdy nie dotknie tego noża. Tuli okazał okrucieństwo mówiąc o tym przedmiocie. 
Wiedziała, że nóż ma w sobie moc złej kwea.
- Nóż jest bardzo niebezpieczny - powiedziała Fava. - Nie lubi mnie.
- Skąd wiesz? Bo się nim zacięłaś?
- Tak. Zaciął też raz Zhopillę, mało nie straciła palca! Nie powinieneś mu ufać. 
Jest bardzo niebezpieczny!
- Jest ostry-poprawił jąTull. - Masz w domu inne noże, równie ostre, równie 
niebezpieczne, ale nie czujesz ich złej kwea. Fava patrzyła na niego bez słowa. 
Nie rozumiała, o co mu chodzi. To, że jeden nóż może cię lubić, a drugi nie, 
było rzeczą powszechnie znaną.
- Widzę świat inaczej niż ty - powiedział Tuli. - Staram się, ale wy, Pwi, 
żyjecie w przeszłości. Widzicie świat i wszystko, co na nim jest, spowite w kwea 
- boicie się ulicy, bo raz biegł nią zły pies, ale ulica obok jest już dobra, bo 
znaleźliście na niej schronienie przed tym psem. Wyjaśnił mi to Phylomon 
Gwiezdny Żeglarz. Powiedział, że część waszego mózgu zwana hypothalamus jest za 
duża. Sprawia to, że Pwi odczuwają wszystko głębiej niż ludzie - strach, miłość, 
rozpacz, samotność, radość. Te uczucia zabarwiają wasz świat. Kiedy dotykasz 
mojej ręki, to przecież nie promieniuję miłością, prawda?
Fava dotknęła go, poczuła wychodzące z niego niewidoczne fale radości. 
Wiedziała, że ludzie nie czują kwea, co było dla niej trudne do zrozumienia. 
„Ludzie utrzymują, że kwea nie istnieje, tylko dlatego, że jej nie odczuwają," 
pomyślała. „Są jak ślepcy nauczający, że światła nie ma, tylko dlatego, że sami 
go nie widzą."
- Tak, promieniujesz miłością do mnie - powiedziała.
- Ale nie zawsze cię kochałem - stwierdził Tuli. - Wcześniej kochałem Wisterię.
- Nawet wtedy twój duch promieniował uczuciem do mnie -sprzeciwiła się Fava. - 
Zawsze. Nawet gdy czułeś tylko hechazho, bydlęcą miłość do mnie, zawsze radowała 
cię moja obecność.
Tuli wzruszył ramionami, jakby kończyła mu się cierpliwość.
- Kto rządzi Bashevgo?
- Adjonai, Którego Się Boimy - na to pytanie odpowiedziałoby każde dziecko.
66
- Możesz wyczuć jego kwea? Czujesz, jak sięga, żeby cię złapać?
- Kryją nas sekwoje - odparła niepewnie Fava. Nie chciała myśleć o Adjonai. Od 
tego pot występował jej na czoło.
- Ale sekwoje nie zawsze cię kryją, prawda? Łowcy niewolników czasem nas łapią i 
zabierają do Craala.
Fava zaczęła drżeć. Wyczuwała mrocznego bożka za górami, czuła, jak po nią 
sięga, rozciąga swój e długie dłonie, jak chmury nad Dziczą. Przełknęła łzę.
Tuli podszedł bliżej i objął ją.
- Tu nie ma Adjonai - powiedział. - To złudzenie zrodzone z twojego strachu. 
Byłem w Craalu. Nad Denai czy Bashevgo słońce świeci równie jasno jak tutaj. 
Ludzie śmiejąsiętam i kochają. Tylko że bardzo się boją. Boją się Rodu Klingi i 
Panów Niewolników. Boją się też, że ich stopy nie poniosą ich, gdy będą próbować 
ucieczki. Nie ma Adjonai. On jest tylko ucieleśnieniem twojego strachu. Ale -
dodał - nie boicie się Rodu Klingi tak jak powinniście. To nie twoja wina, to 
wina kwea. Nie wierzycie, że nadejdą z bronią, bo do tej pory to się nie 
zdarzyło. Są jak nóż, który jeszcze was mocno nie zranił. Nigdy jeszcze nie 
zaatakowali miasta tej wielkości, lecz tutejsi ludzie boją się takiej napaści.
Na zewnątrz mewy krążyły z krzykiem nad oceanem. Stłumiony odległością dźwięk 
dochodził do środka przez okna, brzmiał jak krzyk wystraszonych dzieci. Fava 
czuła krew pulsującą w żyłach.
- Chcesz powiedzieć, że ludzie są sprytniejsi od nas. Wcale tak nie uważam. Oni 
po prostu mają sprytne, małe dłonie. Mają szczęście, że ich przodkowie żyli 
pośród gwiazd. Teraz gniją tutaj, na Ziemi, pospołu z nami.
- Nie - odparł Tuli. - Sądzę, że nasi przodkowie na Ziemi nigdy nie byliby w 
stanie polecieć do gwiazd. My, Pwi, ze względu na kwea, ze względu na to, że 
nasze myśli tak mocno związane są z uczuciami, zawsze żyliśmy przeszłością. 
Otaczamy się ludźmi, których kochamy, rzeczami, które sprawiająnam radość i 
toniemy w kwea. Dopóki mamy nasze chaty, nasze rodziny, nasze ulubione mięso na 
ogniu, przepełniać nas będzie przyjemne kwea i będziemy zadowoleni z życia.
Fava popatrzyła na niego. Wszystko, co mówił, było oczywiste. Któż mógłby chcieć 
czegoś więcej? Każdemu powinno to wystarczyć.
- Nie myślimy w taki sposób jak ludzie - mówił Tuli. -Nie sięgamy po szczęście 
do tego samego źródła co oni. Ludzie z rzadka są świadomi kwea, żyją tylko 
przyszłością. Patrzą przed siebie i planu-
67
ją, że kiedyś, w przyszłości, będą szczęśliwi, a stanie się to wtedy, gdy 
zgromadzą wystarczającą ilość dóbr i władzy. Rodzina, chata, dobre jedzenie na 
stole nie zawsze im wystarczają.
Uścisnął dłoń Favy. Dziewczyna spojrzała w dół. Tuli miał wielkie ręce, łapska 
jak Pwi z grubymi paluchami i kciukiem inaczej nachylonym niż u ludzi.
- Jeśli nie mogą być szczęśliwi, to powinniśmy ich żałować -powiedziała Fava. 
Potem spojrzała na męża i uświadomiła sobie sens jego słów. - Chcesz powiedzieć, 
że jesteś Pwi, ale masz serce człowieka? Ciężko ci jest być szczęśliwym dzisiaj, 
bo żyjesz dniem jutrzejszym?
Pojęła, że tak to wygląda. Tuli, podobnie jak jej ojciec, wędrowiec ducha, 
zawsze czyni jakieś plany, ciągle myśli o jutrze. Nie dostrzegała do tej pory 
tego podobieństwa. Poślubiła kogoś takiego jak jej ojciec.
- Nie jestem ani człowiekiem, ani Pwi - powiedział Tuli. - Jestem Tcho-Pwi, nie 
człowiek, ten, który nie ma rodziny. Mogę nosić waszą odzież, nawet wyglądać jak 
Pwi, ale w sercu nie będę Pwi. Tak samo nigdy nie stanę się całkowicie 
człowiekiem. Nie odczuwam kwea równie mocno jak wy. Nie czuj ę wrogości płynącej 
z tego noża tak, jak ty czujesz. Dla mnie to jest po prostu kawałek drewna i 
metalu. Ale w niektórych sprawach odczuwam kwea. Czuję miłość, która wypływa z 
ciebie i chociaż cię kocham, boję się, że ta ludzka część moj ej istoty nie 
pozwoli pożądać cię tak, jak ty pożądasz mnie. Nie jestem Pwi. A nawet gdybym 
był, to pamiętam, jak żyłem. Wiesz o tym, że mój ojciec bił mnie i trzymał 
przykutego do ściany, jak jednego ze swoich psów. Mojaprzeszłośćjest taka 
mroczna, nie znajduję w niej wielu przyjemnych rzeczy. A kiedy patrzę w 
przyszłość -nie widzę wielu powodów, by czuć się szczęśliwy. To może dlatego, 
gdy jestem z tobą, chciałbym, żeby czas się zatrzymał, żeby każda chwila 
ciągnęła się bez końca. Myślę, że najbardziej pragnę, by na parę dni zapomnieć o 
świecie, o przeszłości i przyszłości, i móc cieszyć się tobą.
Fava jakiś czas stała w milczeniu.
- Rozumiem... tak mi się wydaje. Gdybym mogła dać ci takie dni, zrobiłabym to 
bez wahania. Ale nie wiem, jak to zrobić.
- Favo - powiedział Tuli - twój ojciec zaproponował mi, żebym został jego 
uczniem, żebym nauczył się wędrówek ducha.
Dotknął jej ramienia. Przez chwilę Fava miała przeczucie czegoś złego. Chaa 
zabierze jej Tulla, jak handlarz niewolników wloką-
68
cy swój towar do odległych krain. Sądząc z tonu, jakim Tuli oznajmił jej nowinę, 
była to prośba o pozwolenie. W zamyśleniu skinęła głową. Zastanawiała się, czy 
wyrazić zgodę.
- Powiedział ci o tym dwie noce temu, kiedy nad j eziorem wziął cię na bok, 
prawda?
- Tak - odparł cicho Tuli.
Fava patrzyła na niego. Według obyczajów przyjętych przez Pwi stał nieco za 
daleko od niej, twarz miał nieprzeniknioną, tajemniczą. Tuli ciągle coś przed 
nią ukrywał. Czasem, przez krótkie chwile, potrafiła odszyfrować go tak łatwo, 
jakby był Pwi. Bardzo chciała, żeby tak było zawsze. Łaknęła tego, by dla niej 
był jak otwarta księga.
- Ukrywasz coś przede mną - powiedziała. - Ciągle to robisz. Masz tajemnice, 
które nas rozdzielają.
- Nie czekam na twoje przyzwolenie - westchnął Tuli. - Nie proszę cię o radę. 
Ostatniej nocy wykradłem się z domu, żeby spotkać się z twoim ojcem. Dał mi 
naparu jasnowidzenia, żeby otworzyć oczy mego ducha.
Fava rozdęła nozdrza. Krew żywiej popłynęła w jej żyłach. Była zła. Starała się 
powściągać, ale słowa zdawały się ulatywać z ust mimo woli.
- Czy ty widzisz we mnie żonę? Czy tylko udawałeś, że mi się oddajesz w weselnym 
kręgu, a potem zacząłeś ukradkiem wypełzać z naszego łóżka?
Tuli odsunął się o krok. Na twarzy malował mu się wyraz zaskoczenia, jakby nie 
był w stanie wyobrazić sobie, że Fava może się rozzłościć.
- Przepraszam - powiedział. - Chciałem tylko cię chronić! Podszedł bliżej, jakby 
chciał ją uściskać. Z gardła Favy wydobył się zduszony krzyk:
- Nie musisz mnie chronić! -Uderzyła go mocno w klatkę piersiową. Znała swoją 
siłę. Gdyby Tuli był człowiekiem pełnej krwi, cios mógłby złamać mu kilka żeber. 
Odskoczył jak ukąszony.
- Nie widzisz, co robisz?! - zapytała. Stała dysząc, szukała odpowiednich słów. 
Gdyby Tuli był Pwi, widziałby ból i rezygnację w jej oczach, gdy dowiedziała 
się, że zataił przed nią sprawę takiej wagi. Gdyby był Pwi, nigdy nie wziąłby 
nieprzyjaznego noża i nie pokazywałby jej tego. Gdyby był Pwi, czułby kwea jej 
miłości promieniującą do niego na odległość i nigdy nie ośmieliłby się nadużyć 
jej zaufania.
69
Ale on nie był Pwi, tylko uczuciowym kaleką, ślepym na kwea. Gdyby był beznogim 
kaleką żebrzącym przed karczmą, jego upośledzenie byłoby mniejsze w oczach Favy.
Odwróciła się, wybiegła za drzwi i stała, zastanawiając się, co dalej robić. 
Nieomal dławiła się nieszczęściem. Powietrze było chłodne tego wieczoru. Fava 
usiadła na pieńku do rąbania drewna. Gapiła się na kremowe wióry olchowe przy 
stosie porąbanego drewna. Nie znajdowała sposobu, żeby wytłumaczyć Tullowi, co 
do niego czuje. Zawsze wiedziała, że ludzkie pochodzenie czyni go innym, 
trudniejszym do współżycia, ale też nieustannie miała nadzieję, że jakoś to 
przezwycięży. Teraz zobaczyła prawdę: Tuli nigdy nie pokocha jej tak głęboko, 
jak uczyniłby to prawdziwy Pwi. Zawsze będzie istniała między nimi przepaść nie 
do pokonania.
Tuli podszedł do niej. Jego cień padał na plecy Favy. Przez chwilę nie mogła 
powstrzymać się od płaczu. On nie próbował jej nawet dotknąć. Zdawało się, że 
kwea miłości promieniuje z niego, jakby jej włosów i pleców dotykały gorące 
palce.
- Kocham cię - wyszeptał Tuli.
Fava przypomniała sobie coś, co powiedział ojciec, kiedy była dzieckiem:
- Ludzie muszą dużo mówić o swoich emocjach, bo słabo je odczuwają. - Powiedział 
to jako dowcip, ale teraz Fava widziała gorzką prawdę kryjącą się w tych 
słowach. Słowa. Taki ułomny nośnik wrażeń.
Otarła łzy z oczu i przypomniała sobie, że Tuli nie j est w stanie ogarnąć jej 
uczuć. Jeśli kiedykolwiek ma zrozumieć, co ona do niego czuje, to musi mu o tym 
powiedzieć, nie czekając aż poczuje jej kwea.
- Wiem, że mnie kochasz i wiem, że jesteś inny niż ja.
Tuli stanął za nią i otoczył ją ramionami. Wzięła go za wielkie dłonie i po 
prostuje trzymała.
- Jeśli polujesz na szczęście w przyszłości jak jaki człowiek, to będzie ci 
potrzebna praktyka u mojego ojca. Życzę ci szczęścia wielkiego jak błonie i 
radości przewyższającej góry.
Tuli spał w ciągu dnia. Pwi pilnowali, żeby burmistrz nie uciekł z miasta. Chaa 
nie wrócił do domu aż do późnego popołudnia, a kiedy wreszcie przybył, oczy miał 
zaczerwienione, podkrążone na czarno.
70
Po szybkim obiedzie Tuli poszedł do Chaa, do jego komnaty wędrówki ducha i 
zapytał:
- Czy możesz użyć swych mocy wędrowca ducha, by znaleźć burmistrza?
Chaa siedział ze skrzyżowanymi nogami na macie. Podniósł wzrok.
- Mogę spróbować, ale to trudne. Jeśli Garamon nie chce się ujawnić, jego duch 
stanie się dla mnie niewidzialny.
- Czy wiesz, gdzie on jest teraz? Widziałeś, gdzie się ukryje w trakcie jednej 
ze swoich wędrówek?
Chaa zawahał się:
- Nie. Jego duch jest mroczny, całkowicie pozbawiony światła. W czasie wędrówek 
ducha unikam dotykania dusz ludzi zepsutych. Tobie się to nie uda. Już dawno 
temu Terrazin Smokolub uświadomił nam zło płynące z takiego postępowania.
- Więc nigdy nie wędrowałeś po przyszłości Garamona?
- Nigdy.
- To jak ja go znajdę?
- Spójrz w siebie. Może już teraz znasz część odpowiedzi - rzekł Chaa. - 
Ostatniej nocy zacząłeś otwierać oczy duszy i ujrzałeś łowcę niewolników z Rodu 
Klingi. To może być odpowiedź. Jeśli znalazłeś jego, to w pobliżu możesz znaleźć 
burmistrza.
Tuli przysiadł się do Chaa i spojrzał mu w oczy.
- Skąd wiesz?
- Nie j estem pewien - powiedział Chaa - ale dotknąłeś Krainy Kształtów i 
zobaczyłeś fragment przyszłości. Twoje duchowe oczy widziały, że wkrótce 
będziesz polował na Garamona i dlatego pokazały ci tę cząstkę przyszłych 
zdarzeń.
- Pokazały mi odpowiedź na problem, którego j eszcze nie znałem?
- Myślę, że tak - odparł Chaa.
- Wiem, gdzie widziałem tego człowieka - powiedział z gorliwością Tuli. - Czaił 
się na wzgórzu nad moją chatą.
- Ale nie wiesz, kiedy to nastąpi - rzekł Chaa. Zamilkł na chwilę i zwiesił 
ramiona, jakby był zmęczony. Przez dymnik w suficie Tuli słyszał dzieci śmiejące 
się na zewnątrz. Pośród Pwi panował taki zwyczaj, że jeśli ktoś chciał zbyt 
gorliwie coś dostać, drugi Pwi zapadał w milczenie i kazał natrętowi czekać. 
Chaa wykorzystał teraz ten zwyczaj, dając Tullowi do zrozumienia, że jego 
gorliwość nie jest dobrze widziana. Po trzech minutach Chaa kontynuował:
71
- W Krainie Kształtów nie ma przedziałów czasowych. Musisz się skomunikować z 
łowcą niewolników z twojej wizji. Taki kontakt jest znacznie trudniejszy niż 
zwyczajne widzenie, bo musisz dostać się do czyichś myśli i wspomnień. Ale i tak 
nie jest to takie skomplikowane jak wędrówka duchowa. - Chaa położył ręce na 
głowie Tul-la. - Oczy twego ducha nadal usiłują się otworzyć. Odpocznij teraz. 
Musisz być cierpliwy. Spróbujemy za kilka dni.
- Już jestem gotów-powiedział Tuli.
- Jest jeszcze za wcześnie dla ciebie, żebyś wybierał się powtórnie w podróż po 
Krainie Kształtów. Nie wiesz, jakie tam czy-chają niebezpieczeństwa - odparł 
Chaa. - Oczy twego ducha dopiero zaczęły się otwierać, a w ciągu kilku 
pierwszych wypraw do Krainy Kształtów, za każdym razem będzie ona wyglądała dla 
ciebie inaczej. Odpocznij kilka dni przed następną podróżą.
- Boisz się zjadaczy duszy? Czy Garamon we własnej osobie może mnie zaatakować w 
Krainie Kształtów?
- Nie, jego się nie boję. Ale są gorsze rzeczy niż zjadacze duszy - powiedział 
Chaa. - Są to... nie potrafię ci tego wyjaśnić.
- Opowiedz mi o moich wrogach - poprosił Tuli z nadzieją, że dowie się czegoś 
więcej.
Chaa z trudem dobierał słowa:
- Kiedy napijesz się naparu jasnowidzenia, otwiera się część twego ja. Pokazałem 
ci Krainę Kształtów, a tam ujrzałeś jamę swej duszy, miejsce, w którym 
przebywajątwe mroczne pragnienia. Widziałeś jak ciemność wylewa się z niej, jak 
próbuje uciec. Widziałeś płomienie twego ducha tańczące po jej powierzchni, 
blade rozwidlenia błyskawicy pożerające umykającą ciemność. Wszystko to znajduje 
siew galarecie, w czymś, co nazywamy skrzepem albo duszą.
- Tak, tam była taka kolorowa galareta.
- Błyskawica twej duszy toczynieustannąwalkęzjamąduszy-powiedział Chaa. - Zjada 
ciemność, zanim ta zdoła uciec. Ta błyskawica to twoje wewnętrzne piękno 
zwalczające ciemne moce.
- A ten skrzep? - zapytał Tuli.
- To tylko twoje ciało widziane oczami duszy, która je nosi. Kolory to emocje. 
Formują one chmurę otaczającą zarówno jamę jak i błyskawicę duszy.
Chaa sięgnął do stojącego obok dzbana. Przez chwilę Tuli obawiał się, że Chaa 
wyciągnie napar jasnowidzenia, lecz ten dzban był mały, pomalowany we wzór z 
żab. Chaa pił długo, woda spływała mu z kącików ust.
72
- W większości przypadków jama i błyskawica duszy utrzymują rodzaj równowagi. 
Jasna błyskawica nie zwycięża ciemnej, a jama duszy nie rozszerza się za bardzo. 
Ale w przypadku niektórych wędrowców ciemność wypływa nieprzerwanie z jamy i 
zatapia błyskawicę. Ci, którzy tego doświadczą, tracą świadomość swego 
wewnętrznego piękna, swojej boskości i wysyłają własną ciemność na zewnątrz, 
usiłując zaciemnić dusze bliźnich. Tylko z rzadka zagości w nich -choćby i mała 
- błyskawica. Takie stwory stają się zjadaczami duszy.
- Jak mogę je zabić? - zapytał Tuli. Chaa zastanawiał się przez chwilę.
- Nie możesz. Możesz się im natomiast przeciwstawiać. Zamiast zabijać, lepiej 
pamiętaj o ich wewnętrznym pięknie. W nich także płonie ogień boskości, tyle że 
jest ukryty.
Tuli popatrzył w stronę komory, w której Chaa trzymał zioła.
- Powiedziałeś, że czasem zjadacze duszy są ludźmi - powiedział. - Czy znam 
któregoś z nich?
- Nie musisz być wędrowcem ducha, by znać te imiona.
- Garamon był jednym z nich - odparł Tuli. - A mój ojciec? Chaa przytaknął.
- A co z Favą? Ona prawie nie ma jamy duszy.
- Dlatego nadałem jej imię Fava, od gruszy, najwdzięczniejszego z drzew. Ona 
daje innym tylko światło.
Tuli siedział zamyślony. Zaskoczyły go rozmiary własnej jamy duszy. Była taka 
wielka w porównaniu z jamą Favy.
- A jak jest z ptakami i zwierzętami, co z czasem i przyszłością? - zapytał. - 
Nie widziałem tego wszystkiego. W ogóle widziałem mało.
- Prawda - rzekł Chaa. - Oczy ducha otwierają się powoli. Udało ci się tylko 
przelotnie spojrzeć na Krainę Kształtów. Jest nieporównywalnie większa niż to, 
co zobaczyłeś. Przez kilka pierwszych wędrówek, jak do niej wejdziesz będzie 
inna za każdym razem. Gdy oczy ci się otworzą, będziesz widział wyraźniej. Są 
tam byty - nie jamy, nie błyskawice i nie skrzepy - które mogą mieć na ciebie 
wpływ. Nie potrafię ich jednak nazwać. Niektóre mogą ci wyrządzić krzywdę, inne 
-pomóc. Większość jest obojętna. Czas jest tam rzeką, której nie możesz 
zatrzymać. Są tam zwierzęta, rośliny, a nawet kamienie. Większość z nich 
istnieje w takiej samej formie jak ludzie. Z czasem nauczysz sieje widzieć. 
Musisz nauczyć sieje cenić, bo także w nich płonie światło boskości. Wkrótce 
wyślę cię ponownie do Krainy Kształtów. Zobaczysz
73
wtedy więcej, zaczniesz się uczyć nawiązywania kontaktu - dostrzegania myśli i 
uczuć innych istot. Ale nawet nawiązywanie kontaktu to podrzędna umiej ętność. 
Kontaktowanie się w stosunku do wędrówki ducha jest jak raczkowanie niemowlęcia 
w porównaniu do tańca. Zanim się nie nauczysz nawiązywania kontaktu, nie będę 
mógł nauczyć cię wędrówki w przyszłość. Na razie - odpoczywaj.
- Kiedy ty idziesz na wędrówkę ducha - zapytał Tuli - też potrzebujesz 
wypoczynku? Widziałem czarowników Rodu Klingi na skraju śmiertelnego 
wyczerpania. Ty nie jesteś w lepszym stanie, gdy podejmujesz wędrówkę.
- Wędrówka ducha wymaga skupienia, zogniskowania się -powiedział Chaa. - 
Przeszłość się nie zmienia. To prosta linia prowadząca do tego, co już było. Nie 
możemy tu niczego zmienić, więc oglądanie przeszłości jest łatwe. Ale przyszłość 
jest ogromna i złożona. Gałęzie drzewa rozwidlają się w tak wielu miej scach, że 
wspinanie się po nich wymaga głębokiej koncentracji. Można ją osiągnąć tylko po 
opuszczeniu własnego ciała. Jest się wtedy związany z przeszłością i 
teraźniejszością najcieńszą nitką. Dopiero w takim stanie można się odpowiednio 
skoncentrować, by tworzyć przyszłość.
- Tworzyć?
- Tak. Tworzyć. - Chaa zmarszczył czoło. - To właściwe słowo. Przyszłość 
istnieje bez naszego udziału, ale każda chwila daje nam możliwość 
przeprowadzenia zmian, więc musimy organizować, tworzyć przyszłość. - 
Przeciągnął się, podniósł wzrok.
- Powiedz mi więcej - domagał się Tuli.
Chaa westchnął, potarł oczy. Cisza przeciągała się i Tuli uświadomił sobie, że 
Chaa znów go karze za nadgorliwość. W końcu Chaa odezwał się:
- Rozczarowałeś mnie. Ciągle mówisz o polowaniu, zabijaniu, o wrogach. Wędrowiec 
ducha nie jest myśliwym. Wędrowiec ducha nie jest zabójcą. Nie ma wrogów. Czas, 
byś już poszedł. Ale chcę, żebyś coś dla mnie zrobił. Idź do domu teraz, w 
ciemności. Poświęć na każdy krok trzydzieści sekund i za każdym razem wybieraj 
najlepsze miejsce do postawienia stopy. Pamiętaj przy tym, że każde źdźbło trawy 
jest emanacją życia równie silną jak twoje własne, że każdy robak czy owad, 
którego zmiażdżysz, ceni życie nie mniej niż ty swoje. Chcę, żebyś poszedł do 
domu ostrożnie. Bądź świadom każdego kroku. Pozwól, by pokój, który jest w 
tobie, prowadził twoje stopy.
- Chcesz, żebym doszedł do domu nie nadeptując ani jednego źdźbła i nie miażdżąc 
ani jednego robaka?
74
Chaa skinął poważnie głową.
- Wędrowiec ducha zyskuje ogromną siłę- Może zmiażdżyć człowieka jak robaka. Ale 
osią sztuki wędrówek ducha jest powściągliwość i dobre zamiary. Dopóki nie 
wypraktykujesz tych dwóch cech, nie będę cię uczył.
Tuli wstał ostrożnie. Fava i Wayan już zjedli i poszli do domu. Ruszył więc w 
drogę powrotną samotnie. Przejście normalnie zabrałoby mu nie więcej niż pięć 
minut, ale po wyjściu z domostwa Chaa Tuli zdjął mokasyny i zaczął ostrożnie 
skradać się w świetle księżyca. Trzymał się najbardziej wydeptanej części 
ścieżki. Palcami stóp usuwał źdźbła traw, wymacywał miękkie ciała robaków. Zimny 
grunt znieczulał stopy Tulla, utrudniając mu zadanie. Powrót do domu zabrał mu 
prawie całą noc.
Wczesnym popołudniem Phylomon Gwiezdny Żeglarz dohalso-wał do długiego fiordu u 
ujścia Zatoki Smilodońskiej i rozpoczął podróż w górę rzeki, by dostać się do 
samego miasta. Żagle opadły, jak tylko opuścił pełne morze. Jego także opuściła 
energia. Mimo zimnego wiatru stary Gwiezdny Żeglarz miał na sobie skąpe ubranie. 
Zdał się na jasnoniebieski symbiont, który nosił dla osłony jak drugą skórę.
Rosnące na wzgórzach po obu stronach fiordu wielkie sekwoje rzucały cień na 
wodę. Rzeka wydawała się spokojna jak laguna. Dzięcioły stukały w drzewa, a 
szare wiewiórki i sójki robiły rejwach, żeby zaznaczyć swoją obecność. Pod 
brezentem z tyłu łodzi leżał oberżysta, Scandal. Chrapał. Phylomon przypominał 
sobie inne wyprawy do Zatoki Smilodońskiej, które odbywał przed setkami lat. 
Zażywał wtedy serum. Narkotyk pozwolił mu zapamiętać wszystko, nawet 
najdrobniejsze szczegóły.
Osiemset lat temu nic tutaj nie było. Po raz pierwszy przybył tu, żeby zobaczyć, 
jak powodzi się leśnym mastodontom, które sprowadził tujego ojciec. Sekwoje były 
młodsze, twardsze. Ponownie przy-żeglował tu dwieście lat temu. Miał z sobą 
ładunek odzieży dla ne-andertalskiej wioski rybackiej. Tubylcy pomalowali sobie 
ciała na niebiesko, gdy zobaczyli Phylomona, i zaczęli mu oddawać cześć jak 
bogu. Tamtego gorącego wiosennego dnia Pwi wędzili ryby. Przypiekali j e powoli 
na gałęziach wbitych przy brzegu. Oleisty dym wirował między drzewami i wisiał 
ciężką powłoką blisko ziemi. Szaman gorzko skarżył się Phylomonowi, że w walkach 
z łowcami niewolników zginęli wszyscy starzy mężczyźni i teraz nie ma kto uczyć
75
chłopców. Była to naiwna próba zatrzymania Phylomona, by dzielił się z Pwi swą 
wiedzą, ale Phylomonmimo wszystko opuścił wioskę.
Gdy wrócił dwieście lat później, wioski już nie było. Ziemianki zapadły się w 
ziemię. Zniknęły nawet kamienne kręgi, które wskazywały miejsce na ognisko. 
Phylomon zastanawiał się, czy wioska uniknęłaby zagłady, gdyby wysłuchał słów 
starego szamana i nauczył młodych, jak bronić się przed łowcami niewolników.
W tym czasie Phylomon był wojownikiem. Wraz z żoną i synami przywodził 
oddziałowi Pwi. Miał nadzieję, że któregoś dnia zaatakuje Bashevgo. W szeregach 
partyzantów znajdował się wielce obiecujący Pwi, właściwie dziecko z ledwie 
zaznaczonymi muskularni i gniewem w oczach. Nazywał się Terrazin Smokolub. To w 
tym właśnie obozie Terrazin po raz pierwszy wywołał smoka z gniazda, młodego, 
brązowego tyranoptaka. Purpurowe, paciorkowate oczy wystawały mu z 
krwistoczerwonej wężowej głowy. Machał trującym rogiem i wlepiał wzrok w Pwi. 
Psychiczna więź między Terrazinem a jego zwierzęcym przewodnikiem przerażała 
obecnych. Phylomon spojrzał w oczka smoka i stwierdził, że wyglądają znajomo. To 
były oczy Terrazina. Podobieństwo, związek pomiędzy tymi dwiema istotami, 
wstrząsnęły Phylomonem. „Nie powinno mnie to dziwić, że Terrazin jest taki 
bezlitosny," myślał. „Nie powinno mnie dziwić, że ten wojownik oszalał i zabił 
tak wielu."
Niebieska skóra Phylomona napięła się, jak gdyby przygotowywała się do odparcia 
ataku. Stary symbiont poczuł jego niepokoje. „Nie boję się," powiedział Phylomon 
symbiontowi. „Postarzałem się tylko. Czuję się starszy niż te moje tysiąc lat."
Phylomon dojrzał wreszcie miasto. Mewy leniwie krążyły nad brzegiem, od czasu do 
czasu przelatywały kormorany. Strażnicy w karczmie stojącej nad miastem 
dostrzegli Phylomona, pomachali mu i wypalili z jednego z dziewięciocalowych 
dział. Tu, w Dziczy, było to kolosalne marnotrawstwo prochu.
Scandal obudził się, spojrzał na miasto i uśmiechnął się na widok rodzinnych 
stron.
- Ha, ha - roześmiał się. - Wystrzelili na naszą cześć z działa. Wspaniałe 
powitanie!
Phylomon przyglądał się czarnym kamieniom domów i zajazdów. Miał w sobie jakieś 
mocne, dziwne przeczucie. Wyczuwał je, ale nie potrafił wytłumaczyć.
- Czy dobrze znasz Tulla? - zapytał. Gdy wypowiedział te słowa pojął, skąd 
bierze się jego niepokój. Tuli pochodził z tego mia-
76
sta, a Terrazin tu właśnie posiadł potęgę. Tuli wybrał na swego zwierzęcego 
przewodnika węża morskiego, a Terrazin - smoka. Oba stworzenia uformowane 
zostały przez Gwiezdnych Żeglarzy. Dziwny zbieg okoliczności, lecz Phylomon nie 
był w stanie go podważyć.
- No cóż, znam go od ośmiu lat - powiedział Scandal.
- Ufasz mu?
- Oczywiście -odparł Scandal. -Jest uczciwy. Kiedy miał piętnaście lat, wysłałem 
go na południe, do White Rock z ładunkiem piwa. Nie rozbił nawet jednej beczki.
Phylomon odwrócił się i spojrzał na Scandala.
- Czy łatwo mu przychodzi krzywdzenie bliźnich?
Scandal usiadł, zaskoczony. Phylomon domyślił się, że Scandal boi się 
odpowiedzieć. Wreszcie Scandal westchnął:
- Trochę mnie przeraża. Wiesz, jak to jest. Możesz przez całe życie być czyimś 
sąsiadem i okazuje się, że tak naprawdę, to go nie znasz. Kocham tego chłopca, 
ale kiedy byliśmy w Craalu i rycerze Klingi wychłostali go, mógł po prostu po 
cichu odejść. Ale nie, on musiał złapać za miecz i pozabijać ich. Ma silne 
poczucie sprawiedliwości.
- Co widziałeś w jego oczach po walce?
Scandal poruszył się niespokojnie na swoim miejscu. Phylomon wpatrywał się w 
niego, czekając na odpowiedź.
- To była jatka. Handlarze niewolników nie dorównywali mu w walce. On chciał 
czegoś więcej niż krwi, więcej niż sprawiedliwości. Był taki odprężony, jakby 
dopiero co się kochał. Moja żona mawia, że Tuli ma w oczach rewolucj ę. Ale j a 
współczuj ę każdemu, kto natknie się na niego trzymającego nagi miecz w garści. 
Powiem prawdę: jego krwiożerczość przeraża mnie.
- Kochasz go, ale się go boisz? - zapytał Phylomon. - Ja też. Zastanawiał się, 
rozważał podobieństwa, starał się sformułować
myśl.
Strzał armatni poderwał mieszkańców. Przybiegli na nabrzeża. Phylomon pilnie 
wypatrywał Tulla, ale nie znalazł go na brzegu. Dom burmistrza był spalony do 
fundamentów. Popioły jeszcze dymiły. Tłum Pwi biegł na północ przez sekwojowy 
most. Krzyczeli, że Phylomon pojawił się w mieście.
W gospodzie „Pod tańczącym księżycem" piwo tego wieczoru lało się strumieniami. 
Wokół Phylomona zebrał się tłum. Scandal usiadł przy stole sąsiaduj ącym z 
klatką, w której zamknięty był „ptak" z Gorącego Lądu. Zwierzę wydzielało kwaśny 
odór. Stwór był ra-
77
czej jaszczurem, zwisał ze szczytu klatki, trzymając się prętów szponami u 
pokrytych łuską palców. Scandal karmił zwierzę kawałkami mięsa ze swojego 
talerza i przez cały czas gadał.
Nic z tego, co powiedział Scandal, nie zaskakiwało słuchaczy, choć karczmarz 
starał się jak mógł. Nowiny o armiach Craala odległego o tysiąc mil nie 
wywierały na nich wrażenia - choćby liczbę żołnierzy mnożyć w nieskończoność. 
Wieśniacy słyszeli już od Chaa, jak to kreatory uformowały małych ludzi, żeby 
wypróbować na nich genocyd. Ale Pwi sienie bali. Phylomon zrozumiał, dlaczego 
tak się dzieje: Pwi nie byli w stanie poczuć strachu przed kreatorami, bo 
kreatory nigdy ich jeszcze nie zaatakowały. W umysłach Pwi nie powstała jeszcze 
zła kwea związana z tymi stworami.
- Dotarliśmy więc do Fortu Storm - mówił Scandal, opisując ostatnie stadia 
podróży. - Mieliśmy nadzieję, że trochę odpoczniemy. A śnieg walił przez cały 
czas. Napadało na pół metra w niektórych miejscach. Pewnie pomyślicie, że w 
takich okolicznościach ludziska ucieszą się z naszego przybycia: oto uczciwi 
ludzie uciekli z Craala. Nic z tego. Ani mnie, ani Phylomona nie powitano tam 
przyjaźnie. Przysięgam, że co najmniej z połowa gości oberży, w której się 
zatrzymaliśmy, to byli piraci - łowcy niewolników, którzy przybyli tu na zimę z 
Bashevgo.
Fort Storm, położony na skraju Dziczy u granicy z Craalem, od dawna słynął z 
podejrzanych interesów.
- Mówię wam, chłopaki, miasto przepełnione było chciwymi draniami - opowiadał 
Scandal. - To byli nie tylko piraci, ale także kupcy, wcale od piratów nie 
lepsi. Oślizgli, jakby się kąpali we własnym tłuszczu. Za nic w świecie nie 
przeszedłbym się po tym mieście samotnie. O tak, wszystko się zmieniło. Kiedy 
byłem chłopcem, Fort Storm zaliczał się do naszych sojuszników i to takich - na 
mur! Teraz to przyczółek Craala. Z dawnych czasów została tylko nazwa.
Phylomon poczuł, jakby nagle atmosferę izby coś zelektryzowało. Pojawiło się 
napięcie. Opowieści o odległych armiach nie zmąciły dobrego nastroju Pwi, ale 
historyjka o zdradzie czającej się w pobliżu ich sadyb wywołała ogólne 
poruszenie. Przez frontowe drzwi do karczmy wkroczył Tuli z Favą i jakąś 
dziewczyną z rodzaju ludzkiego. Phylomon skinął na nich, by się dosiedli. 
Przepchnęli się do niego przez tłum.
- Dobrze cię znowu widzieć - powiedział Tuli, klepiąc Phylomona po ramieniu.
Phylomon spojrzał Tullowi głęboko w oczy.
78
- I ciebie dobrze widzieć. - Choć nie ujrzał smoczego wejrzenia we wzroku 
chłopaka, coś się jednak zmieniło. - Jak rozumiem, powinienem ci pogratulować. 
Zdążyłeś się ożenić od naszego ostatniego spotkania?
- Tak - odparła Fava.
Usiedli razem, a tymczasem Scandal zaczął opowiadać tłumnie zgromadzonym 
słuchaczom, j ak wraz z Phylomonem ukradli łódź, żeby uciec z Fortu Storm.
Obie dziewczyny, Fava i ciemnowłosa kobieta z rodzaju ludzkiego, siedziały 
sztywno wyprostowane, z napiętymi mięśniami. Phylo-mon zgadł, że skrępowane są 
jego towarzystwem. Jako ostatni z Gwiezdnych Żeglarzy, był bardziej legendą niż 
człowiekiem. Mimo to, Tuli zachowywał się wobec niego serdecznie i familiarnie.
- Słuchałem, co mówią u was w mieście - powiedział Phylo-mon. - Zdaje się, że 
udało ci się tu dotrzeć z nienaruszonym jajem węża. Cieszy mnie to. I chyba 
powinienem być dumny, że kreatory aż tak wysoko mnie cenią, że przysłały tu 
jednego ze swoich posłańców, aby mnie zabił. Ty i Chaa nieźle sobie 
poradziliście z tą bestią. Niemniej jednak wywołało to złąkwea wśród Pwi. Być 
może, zrozumieją teraz, jak groźne są kreatory.
- Taaak - rzekł Tuli. - Pwi wymaszerują, jak tylko będziesz gotów. Przez 
ostatnich kilka dni kazałem chłopcom ćwiczyć walkę na miecze. Ale powiedz, jakie 
wieści przynosisz? Czy udało ci się uratować tych maleńkich ludzi?
Phylomon rozparł się w krześle.
- Szare ptaki zaatakowały nas dwukrotnie w ciągu czternastu dni. Obserwowały nas 
z bezpiecznej wysokości, a potem leciały za nami aż do doliny wypełnionej mgłą. 
Uciekliśmy przed nimi nocą. Udało nam się zabrać dziewięćdziesięcioro małych 
ludzi do wioski Okanjara. Dobrze zapłaciłem tubylcom za zajęcie się naszymi 
podopiecznymi. - Ni ebieskoskóry nachylił siei splótł ręce. -Widziałeś robala, 
którego kreatory wysłały po mnie. Czy wyglądał dokładnie tak samo jak robale, 
które wypróbowywały na małych ludziach?
- Tak - odparł Tuli. - Tyle że był większy i miał niebieskiego symbionta. 
Takiego jak twój.
- Niepokoi mnie to - powiedział Phylomon. - Jesteś pewien, że robal został 
zabity?
- Pwi przestraszyli się go, więc spalili korpus na popiół - wtrąciła się Fava.
- A Chaa wcześniej obdarł go ze skóry - powiedział Tuli.
79
Phylomon spojrzał na nich, nagle zaniepokojony:
- Zabiał symbionta? Gdzie jest teraz skóra?
- Wyprawia ją w szopie za domem - odparła Fava. Gwiezdny Żeglarz rozejrzał się 
szybko po pokoju.
- Muszę ją zobaczyć.
„Po raz pierwszy mam pewność," myślał Phylomon, „Chaa bawi się mną jak kot 
myszą."
Zdał sobie sprawę, że musiał okazać zdenerwowanie, bo Tuli zaczął sięsumitować:
- Nie chciał zrobić nic złego. Wziął ją tylko jako trofeum myśliwskie.
- Jesteś zbyt naiwnym szczeniakiem, żeby zrozumieć, o co mu chodzi - odparował 
Phylomon.
Przeprosił i wstał od stołu. Wyszedł z karczmy. Chłodny wiatr niósł zapach 
morza. Phylomon maszerował ulicą marynarskim krokiem. Po tygodniu spędzonym na 
łodzi nogi nadal odmawiały mu posłuszeństwa. Tuli, Favai czarnowłosa dziewczyna 
posuwali się za nim.
Zeszli szybko ze stoku wzgórza ulicą prowadzącą przez dzielnicę ludzi. Budynki w 
tej części miasta wzniesione zostały z szarego kamienia. Phylomon nie chciał, 
żeby widziano, jak bardzo niepokoi go los symbionta zdartego z robala. Była to 
potężna broń i nie byłoby dobrze, gdyby inni dowiedzieli się, jak łatwo można ją 
zdobyć. Postanowił odciągnąć uwagę towarzyszy od tej sprawy. Gdy przechodzili 
obok dymiących zgliszcz domu burmistrza, zapytał:
- Aten artysta, którego uratowałeś? Mam nadzieję, że dochodzi do siebie po 
napadzie?
- Taaa... - odparł Tuli. - Poprawiło mu się trochę. Phylomon przeszedł przez 
sekwojowy most i teraz szedł wzdłuż
drewnianych ziemianek Pwi pokrytych butwiejącymi dachami. Kiedy dotarł do 
domostwa Chaa, obszedł je dookoła. Na tyłach znalazł rozpiętą skórę robala, jak 
futro zdarte z niedźwiedzia. Skóra miała jasnoniebieski kolor. Symbiont był 
nadal żywy i zdrowy. Phylomon dotknął go. Nieomal wyczuwał, jak symbiont szuka 
nowego nosiciela.
- Widzisz - powiedziała Fava. - Jest tutaj, tak jak mówiłam.
Phylomon schylił się i dokładnie obejrzał cięcia nożem. Z pochwy noszonej na 
nodze wyciągnął własny nóż, podważył nim gwoździki, którymi skóra przybita była 
do desek i przyłożył do siebie oba skraje skóry symbionta. Pasowały idealnie - 
cięcie w cięcie. Chaa nie zmarnował ani kawałka skóry. A przecież Chaa jest 
wędrowcem
80
ducha, posiadł ogromną wiedzę. Nie mógł być tak głupi, żeby zostawić 
oczekującego na nosiciela symbionta samego. Chaa musiał przecież wiedzieć, że 
długowieczność granicząca z nieśmiertelnościąjest w zasięgu jego ręki.
- Co zamierza Chaa? Co on sobie myśli? - wyszeptał Phylo-mon bardziej do siebie 
niż do innych.
- Był zajęty przez ostatnich kilka dni - pospieszył z odpowiedzią Tuli. - 
Uczynił ze mnie ucznia. Chce, żebym został wędrowcem ducha.
Phylomon okręcił się na pięcie i schwycił Tulla za ramię. Spojrzał mu głęboko w 
oczy.
- Czego się do tej pory nauczyłeś?
- Niczego - odparł Tuli obronnym tonem. - Odebrałem dopiero pierwszą lekcję. 
Zaczął... próbował otworzyć mi oczy. - Phylomon wzmocnił uścisk. Tuli usiłował 
się wyszarpnąć. - Czego się boisz? - zapytał Tuli.
Phylomon spojrzał głęboko w jasnozielone oczy Tulla szukając... czegoś. Tuli 
wyglądał na urażonego, zmieszanego. Phylomon pomyślał, że chłopiec zasługuje na 
lepsze traktowanie. Latem podróżowali razem miesiącami. Razem pracowali, pocili 
się i rozpaczali, gdy nie udało się im polowanie na młode węże, które chcieli 
przyprowadzić do Zatoki Smilodońskiej. Potem szukali jaj węży jako ostatniej 
deski ratunku. Gdyby nie Tuli, ich poszukiwania spełzłyby na niczym. Chłopiec 
zasługiwał na to, żeby traktować go jak przyjaciela.
- Przepraszam, nie chciałem cię skrzywdzić. Ja... nie chcę, żebyś uczył się na 
wędrowca ducha. - Phylomon starannie dobierał słowa. - Czyniąc to odwracasz się 
plecami do przyszłości. W South Bay otwierany jest właśnie college, w którym 
podjęte zostaną próby odcyfrowania technologii moich przodków. Za pięćdziesiąt 
lat zaczną do nas docierać fale radiowe z Ziemi. Będziemy w stanie odkryć na 
nowo, jak nasi przodkowie wkroczyli w wiek atomu. Mógłbyś pomóc w budowaniu 
anten do odbioru sygnałów radiowych. Mógłbyś poznać ich medycynę, ich maszyny, 
ich statki kosmiczne. Cała starożytna wiedza Gwiezdnych Żeglarzy mogłaby należeć 
do ciebie. Nie powinieneś zostać wędrowcem ducha.
- Za pięćdziesiąt lat? - zapytał Tuli. - Dla ciebie to nic, ale ja będę już 
stary, gdy sygnały do nas dotrą. Poza tym, nasi przodkowie wysyłali sygnały 
radiowe przez dziesięciolecia, zanim dokonali naprawdę ważnych odkryć.
6 - Ścieżka bohatera O 1
- Wiem, że droga, którą ci wskazuj ę nie j est łatwa - powiedział Phylomon. - 
Musisz być cierpliwy.
- I patrzeć, jak moi bliscy umierają? Widziałeś Ród Klingi na naszej granicy. 
Czy naprawdę wierzysz, że mamy te pięćdziesiąt lat, żeby czekać i studiować? - 
Tuli wyrwał się z uścisku Phylomona i krzyknął zrozpaczony - Muszę znaleźć jakiś 
sposób, żeby ich teraz pokonać! Potrzebuję broni!
Phylomon spojrzał Tullowi w oczy. Jego słowa były bluźnier-stwem. Żaden 
wędrowiec ducha przy zdrowych zmysłach nie ćwiczyłby ucznia, który potraktowałby 
siłę duchowąjako broń.
Nagle przypomniał sobie scenę sprzed trzystu lat: Stał na polu bitwy. Okolica 
pokryta była popiołem, usiana skręconymi ciałami. Na pagórku stał dąb równie 
poczerniały jak trupy z pobojowiska. Pod nim spoczywał smok, zwyczajny rogaty 
smok, jeden z wielu stworzonych przez Gwiezdnych Żeglarzy dla ochrony Calli 
przed pteradonami i pterodaktylami, które chciałyby przefrunąć tutaj z Gorącego 
Lądu. Ale ten smok był poczerniały, a jego pióra osmalone, jakby dosięgną! go 
ogień. Kiedy Phylomon zbliżył się, smok uniósł skrzydła: pod nimi spoczywał 
chłopiec, neandertalczyk o przenikliwych niebieskich oczach głęboko osadzonych 
pod łukami brwiowymi, oczach rozpalonych wściekłością i włosach tak jasnych, że 
prawie białych. To był Terrazin Smokolub. Wspomnienie było tak czyste, tak 
przerażające, że Phylomon wstrzymał oddech. Przed oczami przemknęła mu ostatnia 
bitwa w Wojnie Talentu. Blanki Bashevgo rozłupywane wybuchami, działa laserowe 
namierzające się nawzajem promieniami, umierające legiony żołnierzy.
Phylomon zaczął ciężko oddychać. Wspomnienie przeraziło go bardziej niż powinno. 
Nie był nawet w stanie przeanalizować przyczyn swego stanu ducha. „Czuję twój 
strach", wyszeptał symbiont.
- Dobrze się czujesz? - zapytał Tuli. Phylomon znów popatrzył mu w oczy. Tak, to 
oczy Terrazina - wraz z ich wściekłością, desperacją, szaleństwem.
Gwiezdny Żeglarz zamknął oczy i wyszeptał do swojego symbionta:
- Zabiłem wielu ludzi za to, co zrobili. I to było sprawiedliwe. Ale nigdy nie 
zabiłem nikogo za to, co mógłby zrobić.
„Koło się zamknęło," powiedział do siebie, „chodziłem po obrębie koła przez 
wszystkie te lata. I oto jestem tutaj, w Zatoce Smi-lodońskiej. I wszystko 
zaczyna się od nowa."
To, co Chaa powiedział po swojej ostatniej wędrówce ducha, nagle nabrało dla 
Phylomona sensu. Chaa zajrzał w przyszłość, pró-
82
bując się dowiedzieć, dlaczego wymarły węże morskie, a potem powiedział 
Phylomonowi:
- Tuli może zakończyć wojnę w dwa lata. W pojedynkę może zniszczyć narody Craala 
i Bashevgo, pokonać Panów Niewolników. Umrzesz w ciągu dwóch lat.
Phylomon miał nadzieję, że Tuli stanie się wielkim panem wojny, ale teraz 
zrozumiał, co się szykuje. Jeśli Tuli był drugim Terrazi-nem, to oczywiście 
pokona Panów Niewolników. Ale jeśli Tuli rzeczywiście jest drugim Terrazinem, to 
Phylomon nie ujdzie z życiem. Jakie szansę mająCraal i Bashevgo wobec takiego 
potwora? Ich sześć milionów z Rodu Klingi przeciwko Tullowi. Opór, który stawią, 
będzie równie skuteczny jak opór trawy wobec kosy.
„Wyczuwam strach," wyszeptał symbiont. Skóra Phylomona stwardniała, mimowolnie 
przygotowując się do odparcia ataku.
„Chaa," myślał Phylomon, „ty głupi, młody wędrowcze ducha. Żeby mieć takie 
nadziej e! Już raz, za wielką cenę, udało mi się zniszczyć Terrazina! Cena 
doprawdy była wielka!" Phylomon zobaczył prawdę, jakby w jego umyśle otworzyły 
się drzwi. „Wydaje ci się, że wyćwiczysz Tulla? Że utrzymasz potwora na uwięzi, 
a potem, kiedy wygra twoją wojnę, zabijesz go? Myślisz, że uda ci się go 
poświęcić tak, jak poświęciłeś swoich synów?"
Phylomon wziął jasnoniebieskiego symbionta, przeniósł go przez ulicę i wrzucił 
do wody.
Przez resztę popołudnia Phylomon polował na Chaa, ale wędrowiec ducha unikał go 
aż do zmierzchu. Znalazł wreszcie Chaa stojącego, wedle obyczaju ludzi, z wędką 
w ręce przy sekwojowym moście. Obok stał drewniany ceber z przynętą. Wędrowiec 
ducha spojrzał na Phylomona i uśmiechnął się.
- No i jak, miałeś dobry dzień? - zapytał. Linka wędki nie była zanurzona w 
wodzie. Przynęta - kula wnętrzności kurczaka - wisiała o kilka cali nad wodą.
- Szukałem cię - odparł Phylomon.
- Wiem - powiedział Chaa. Mrugnął w kierunku chałupy Tulla. - Wiesz, myślę, że 
Tuli i Favapasujądo siebie. Wszyscy z miasta dali im podarki ślubne. A co ty im 
dasz? Złoto? Jakiś klejnot? Lojalność starego człowieka?
- Wiem, co myślisz - powiedział Phylomon. - Twój plan j est niebezpieczny.
83
Chaa pokiwał w zamyśleniu głową. Pod nimi przetaczały się fale. Nagle zarzucił 
wędkę i pozwolił, by linka zanurzyła się w wodzie. Niemal w rym samym momencie 
wyskoczyła wielka ryba i połknęła haczyk. Chaa zmagał się z nią przez chwilę, 
wreszcie poderwał jąna most. Była podobna do dorsza z ostrymi zębami, ale skórę 
miała niebieskąjak Phylomon. Chaa popatrzył na niego.
- Źle o mnie myślisz, lecz ja wiem, co robię - powiedział i o-winął rybę w koc.
Phylomon zamarł, oszołomiony brawurą wędrowca ducha.
- Wyrzuć ją! - ostrzegł. Spojrzał na Chaa.
- Myślisz, że jestem głupi albo zepsuty? - zapytał spokojnie Chaa.
Gwiezdny Żeglarz ruszył do przodu. Wtedy Chaa schwycił ceber na przynętę i 
ochlapał jego zawartością Phylomona. Niebieska skóra zaczęła palić się w 
miejscach, w których skropił ją płyn z cebra - pokrywała się bąblami, dymiła. 
„Amoniak," pomyślał Phylomon. Ale było już za późno. Symbiont dostał konwulsji, 
rzucił nosiciela na ziemię. Phylomon słyszał w swojej głowie wrzask bólu 
wydawany przez symbionta: kwas nie był w stanie go skazić, ogień nie mógł go 
spalić, a czysty amoniak rwał go na strzępy jak kawałek papieru.
Chaa podbiegł, postawił Phylomonowi stopę na piersi i ostrzegawczo wzniósł 
kubeł. Gwiezdny Żeglarz mógł tylko leżeć ciężko dysząc. Jego symbiont doznał 
szoku i stracił przytomność. Phylomon rozejrzał się. Czuł się skrępowany, że tak 
łatwo dał się podejść. Obawiał się, że mogli to zobaczyć inni obywatele miasta i 
dowiedzieć się o jego pięcie achillesowej.
- Nie jestem ani głupi, ani zepsuty - powiedział Chaa. - Na wędrówkach ducha 
schodziłem życie dziesięciu tysięcy istot, a moje ciało pozostało młode. Żyłem 
znacznie dłużej niż ty. Nie jestem głupi. Wiem jak wy, Gwiezdni Żeglarze, 
usuwaliście swoje symbionty. A gdybym był zepsuty, to bym cię teraz zabił! Ale 
nie dybię na twoją skórę. Po raz pierwszy od trzystu lat wpadł nam w ręce żywy 
symbiont. Czy myślisz, że jesteś jedyny na tej planecie, który pożąda 
nieśmiertelności albo na nią zasługuje?
- Nie - przyznał Phylomon. Chaa odstąpił.
- Jestem mężem pragnącym pokoju, lecz wiem, co myślisz. Od tysiąca lat walczysz 
z Panami Niewolników i przegrywasz. Boisz się opuścić symbionta, żeby twoi 
wrogowie nie dostali go w ręce. Ale
84
teraz moja i Tulla kolej na podjęcie walki. Ostrzegam cię: zostaw mnie i moją 
rodzinę w spokoju!
Rozdział 5
PURPUROWA NOC
Na następne cztery dni do Smilodon Bay powróciła codzienna rutyna. Tuli spędzał 
poranki i popołudnia na polu za miastem z Favą, Phylomonem i gromadą Pwi. 
Ćwiczyli z mieczami, dzidami, tarczami i neandertalskim kutow - ciężkim jak 
maczuga toporem o podwójnym ostrzu. Pole ćwiczebne bywało zatłoczone, gdyż Pwi i 
nieliczni ludzie napływali z okolicznych miast i z interioru. Często ćwiczyło 
naraz ponad sześćset młodych mężczyzn i kobiet, takich jak Tuli i Fava. 
Przybywały też dzieci powyżej dwunastego roku życia i starcy, którzy ostatnią 
swoją bitwę powinni stoczyć dawno temu.
- Czy widziałeś kiedy taki tłum - zachwycała się Fava. Musiała przekrzykiwać 
rumor wywołany waleniem maczug o tarcze, trzask drewnianych mieczy treningowych, 
śmiech i okrzyki bólu. - Z całą pewnością tworzymy wielką armię! Panowie z 
Bashevgo nie spodziewają się ataku z naszej strony!
Tuli nie miał serca, żeby jej opowiedzieć, jak to w Bashevgo, na górskiej drodze 
przez sześć godzin przyglądał się mijającej go armii - dziesięciu tysiącom 
wojowników i opancerzonych mamutów.
- Tak, rośniemy w siłę - mówił.
W Dziczy broń palna od dawna stanowiła rzadkość, a dostawy prochu były 
nieregularne. Panowie Niewolników, ludzie, którzy posługiwali się armiami 
składającymi się z neandertalczyków, kontrolowali obrót bronią osobistą, w 
obawie, żeby nie dostała siew niepowołane ręce. Nawet w Dziczy handlarze broniąi 
amunicjąw dziwny sposób umierali młodo - rozrywani na strzępy przez własne 
zapasy prochu. Pwi bali się takiej broni. Ale Phylomon nauczył ich starożytnej 
sztuki i w kuźni uczyli się produkować słaby proch, łącząc siarkę z a-zotanem 
potasu i sproszkowanym węglem drzewnym wziętym z popiołu kowalskiego pieca. 
Topili brąz i miedź na formy odlewnicze do kul, a cynę na kule. Zespoły liczące 
po sześciu mężczyzn pracujących w kuźni na sześć zmian dziennie były w stanie 
wyprodukować prymitywne strzelby z długimi lufami, takie, jakich zaczynali 
używać ryce-
85
rze Klingi z Craala. Ich wydajność wynosiła jednak mniej niż dwie sztuki 
dziennie.
Nocami Tuli i inni pilnie strzegli miasta, nadal urządzając obławy na 
burmistrza. Przez niespełna tydzień nie znaleźli nawet śladu po nim. Tuli był 
coraz bardziej pewien, że Garamon wymknął im się z sieci. Rankiem piątego dnia 
po powrocie Phylomona Tuli pełnił wartę na północnym skraju miasta, przy gminnej 
fontannie, w której kobiety z rodzaju ludzkiego prały ubrania.
Tego ranka przyszła do niego Darrissea Frolic. Nosiła długi czarny płaszcz. 
Twarz miała zaczerwienioną i spoconą po ćwiczeniach na polu treningowym. 
Neurasteniczna dziewczyna wyraźnie nie dorównywała Pwi w dziedzinie szermierki 
na miecze, chociaż starała się bardzo przez cały tydzień. Rozbiła cienka warstwę 
lodu pokrywającą kamień służący do prania i zaczęła trzeć o niego ciężką 
wełnianą tunikę. Przez cały czas gadała bez wytchnienia o broni, cięciach i 
gardach, aż Tuli znudził się jej terkotaniem. Nagle zmieniła temat.
- Znasz Phylomona lepiej niż ktokolwiek. Jak myślisz, czyja mu się podobam?
W jej głosie wyczuwało się napięcie. Tuli nie był pewien, co powinien 
odpowiedzieć.
- Nie wiem. Czy jesteś z nim w tak bliskich stosunkach, by go o to zapytać?
- Myślałam już o tym - powiedziała Darrissea. - Ale ile razy próbuję, czuję się 
głupio. Chciałabym wiedzieć, co on sądzi o kobietach.
- Raz, czy dwa razy był żonaty - odparł Tuli. - Setki lat temu. Ciąży na nim 
kwea tych ożenków. Bardzo kochał swoje żony. Ale on jest już taki stary, tak 
różny od nas, że nie sądzę, żeby miał ochotę powtórnie się żenić.
- Och - Darrissea spojrzała w niebo rozmarzonym wzrokiem. Tuli roześmiał się:
- Lubisz go? Darrissea nachmurzyła się:
- No, dalej, śmiej się. To dobry człowiek. Pierwszy dobry człowiek, którego 
widzę w okolicy. Pewnego dnia wyjdę za niego za mąż.
Tuli roześmiał się głośniej, a Darrissea wyciągnęła tunikę z wody i dała mu nią 
po głowie. Nagle za domami na zachód od miasta rozległy się krzyki. Oboje 
spojrzeli w tamtą stronę: na wzgórzu stał chłopiec Pwi i wskazywał rękaw 
kierunku zabudowań.
- Garamon! Garamon jest za sklepem z ubraniami!
86
Pwi podnieśli krzyk i zaczęli się zewsząd zbiegać w stronę labiryntu ruder 
stojących za sklepem. Tuli nie ruszał się. Obawiał się, że skoro tylu strażników 
opuściło posterunki, burmistrz może spróbować wyślizgnąć się z miasta. Pwi przez 
całe rano buszowali po dzielnicy handlowej, ale nie znaleźli nawet śladu 
burmistrza.
Tuli ruszył na łowy dopiero wtedy, gdy inny Pwi zastąpił go na posterunku. 
Burmistrz był właścicielem sklepu z odzieżą, lecz skonfiskowano mu go, jak 
każdemu kryminaliście, a towar rozdano obywatelom miasta. Tuli wszedł do pustego 
sklepu. Na podłodze nadal walały się strzępy taniego materiału. Dzień był 
pochmurny. Na podłogę padało niewiele światła. Tuli stał w ciszy i natężał 
umysł. Jak to powiedział Chaa? „Możesz wyczuwać wrogów nawet w ciemności albo za 
kamiennym murem." Ściany były z kamienia, pomieszczenie puste, ale Tuli 
wyczuwał, że w pobliżu czai się Garamon. Przypomniał sobie kamienne ściany w 
domu burmistrza - ukryte przejście za kredensem. Zabrał się do pracy: zaczął 
odsuwać półki sklepowe od ścian. Czuł się jak pies szczekający na mysz schowaną 
w są-gu drewna. Ogarnęło go szaleństwo, dyszał z podniecenia. Wyczuwał zapach. 
Garamon, ten zbrodniczy bastard, był w pobliżu. Tuli czuł jego obecność.
Zdarł wszystko ze ścian, ale przejścia nie znalazł. Kiedy skończył, stanął 
dysząc z wyczerpania. Spojrzał w górę, na wiązanie dachu. Grube belki krzyżowały 
się nad powałą. Nie było się tam gdzie ukryć. Spojrzał na deski podłogi i zaczął 
je zrywać w różnych miejscach. Po południu ogarnęło go znużenie, a wrażenie, że 
Garamon jest gdzieś w pobliżu, zniknęło. Albo burmistrz uciekł, albo Tuli był 
tak wyczerpany, że zobojętniał na uczucia.
„Garamon wyszedł dzisiaj z kryjówki," pomyślał. „Może skończyło mu się jedzenia 
albo woda. Wyjdzie znowu."
Po drodze do domu Tuli zastanawiał się, w jakim innym miejscu mógł się ukrywać 
burmistrz. Między krokwiami? Czy był tam podwójny sufit? Postanowił sprawdzić to 
rano. Tuli zostawił płaszcz u Chaa, więc wstąpił teraz do teścia po okrycie. 
Zhopilla i Chaa poszli gdzieś z dziećmi. Może wybrali się do starej Vi albo do 
któregoś z przyjaciół. Tuli wszedł do środka, znalazł płaszcz w komnacie ducha.
Chciało mu się pić, więc wziął dzban z wodą, potem otworzył skrytkę, w której 
Chaa trzymał zioła. Były tam trzy misy ze sproszkowanymi korzonkami wzmagającymi 
słuch i nasionami otwierającymi oczy. Nawet teraz Tuli nieomal czuł obecność 
Garamona. Mor-
87
derca był bardzo blisko. Tuli wziął po szczypcie z każdej misy, przeżuł zioła i 
położył się na podłodze.
„Muszę otworzyć oczy duszy," powiedział do siebie. „Nauczyć się widzieć. 
Garamonjestblisko."Nagle poczuł oszołomienie. Usłyszał odległy ocean, łamiące 
się fale, jakby brzeg był tuż, tuż. „Muszę otworzyć oczy duszy."
Tuli drzemał. Obudził siew ciemnej dziurze wypełnionej rupieciami. Były w niej 
czerwone cegły pokryte metalicznym, zielonym porostem. Niebo miało kolor 
chropawej ochry albo brązu tuż przed stopieniem. Odległe gwiazdy płonęły matowym 
światłem, jak płatki miki pod warstwą melasy. Tuli wstał, rozejrzał się i 
stwierdził, że znajduje się w wieży stojącej na równinie pokrytej czerwonymi 
skałami. Wiatr nie szumiał w koronach drzew, skowronki nie śpiewały o zachodzie 
słońca. Na zewnątrz panował przenikliwy chłód.
W oddali stały podobne wieże, rozrzucone po równinie to tu, to tam. W każdej z 
nich mógł dostrzec inne duchy. Mieniły się jaskrawymi barwami - purpurą, 
srebrem, ognistą czerwienią i czernią. Każda z nich strzegła swojej kupki 
śmiecia. Puste pole rozciągające się między wieżami wyglądało jak pole bitwy 
stoczonej w jakiejś apokaliptycznej wojnie, w zmaganiach, po których ziemi trawa 
nie porośnie. Podciągając się na kamienny mur, Tuli odczuł dziwny niepokój, miał 
wrażenie, że narażony jest na ciosy. Nie miał pojęcia, co to za stwory błyszczą 
w innych wieżach. Niektóre pojawiały się na mgnienie oka nad murem i znikały. 
Przypominało mu to zachowanie świstaków wysuwających pokryte futerkiem nosy ze 
swoich norek na alpejskich łąkach, żeby sprawdzić, jaka jest pogoda.
Jama jego duszy unosiła się nad ziemią jak ciężka czarna masa. Wypływały z niej 
smużki cienia cienkie jak włos. Wymykały się, usiłowały uciec, ale 
nadjamąprzetaczały siębiałe błyskawice, wirowały w szalonym tańcu, wymazując 
ciemność. Tuli widział zamazane kontury swego ciała: przeświecające ręce, palce, 
korpus. Były odciele-śnione - zaledwie załamanie przestrzeni. Linia jego wzroku 
wychodziła z miejsca, w którym powinna być głowa, ale mógł obracać oczy o 
trzysta sześćdziesiąt stopni, jakby materialne ciało nie stanowiło w tym świecie 
przeszkody.
Tuli dokładniej obejrzał dziurę, w której siedział. Kawałki cegieł i rozłupane 
kamienie poukładane były w ten sposób, że tworzyły rodzaj otaczającego go ze 
wszystkich stron muru. Wewnątrz miał niewiele miejsca, ledwie mógł się poruszać. 
Krater u dołu wypełniały czarne cienie. Tuli zanurzył się w ciemność.
Grunt był błotnisty i zdeptany - nie było brukowanej podłogi -w głąb ziemi 
prowadził kręty tunel o nieregularnych ścianach. Tuli zobaczył w nim ludzki 
szkielet z wyciągniętymi rękami. W jednej z nich szkielet trzymał kawałek 
ociosanego kamienia, jakby chciał go wpasować w ścianę.
Tuli zapadł się w dziurę, przyjrzał się dokładnie szkieletowi objedzonemu do 
czysta przez mrówki i żuki. Kości pokrywał rdzawy kurz. Pomieszczenie podobne 
było do wieży na górze. Zbudowano je byle jak i w pośpiechu, ledwie wytrzymywało 
ciężar kamieni leżących powyżej. Tuli uniósł się nad szkieletem i spojrzał w 
jego ciemne oczodoły. Tuż za szkieletem tunel znów skręcał, prowadząc do niżej 
położonych komór. Bielejące w mroku kości wskazywały, że w każdej z nich także 
spoczywają szkielety.
Cisza panująca na dole zaczęła go męczyć. Poszybował więc z powrotem do góry. Na 
ziemi leżały porozrzucane kamienie. Tuli przyjrzał się dokładniej murowi. W 
jednym boku powstała dziura. Stąd musiały odpaść fragmenty. Kamień odpowiedniego 
kształtu i rozmiaru mógłby posłużyć do naprawy. Tuli poszybował jeszcze wyżej, 
przypatrzył się dziurze, starając się zapamiętać kształt kamienia, który będzie 
mu potrzebny, a potem wyleciał z krateru otoczonego murem.
Dookoła leżały kamienie rozłupane przez deszcz i słońce. Tuli spływał ze 
wzgórza. Zaskoczyło go, że wszędzie widzi kratery podobne do tego, z którego sam 
wyleciał. W każdym siedział jarzący się duch jakiejś istoty. Wokół rozlegały się 
odgłosy pękania, zastanawiał się, co to może być, aż dojrzał wielki czarny 
kamień pęknięty na pół. Chwilę później zobaczył, jak dwa mniejsze kamienie łączą 
się w jeden.
Pomiędzy kraterami unosiły się dusze. Wszystkie próbowały zbudować sobie domy, 
jakby gromadzenie fragmentów skały było jedynym zajęciem dostępnym w okolicy. 
Wysiłki większości istot szły na marne, zamiast więc wznosić ściany siadały na 
gołej ziemi i przypatrywały się niezdarnie zgromadzonym kupkom kamienia. Tulla 
zaintrygowała ta bezsensowna działalność. Dusze nie były w stanie ułożyć nawet 
niezgrabnej zasłony. Zdawały się być pozbawione rozumu jak robaki.
Tuli szybował wzdłuż doliny, przelatywał nad pagórkami, wreszcie w oddali 
zobaczył wielką budowlę - sięgającą nieba powyginaną wieżycę z wielkimi 
komnatami i otwartymi podwórcami. W najdziwniejszych miejscach wyrastały z niej 
tuziny skarp i przypór. Nie-
89
które z nich przechodziły w długie mury kurtynowe ciągnące się na całe mile od 
wieży, której najwyraźniej służyły za podporę. Wieża wyglądała tak niezgrabnie, 
jakby termity utoczyły ją z garncarskiej glinki. Na szczycie pulsowała kula 
zielonych płomieni.
Poczuł nieprzepartą chęć zbliżenia się do wieży. Popatrzył na nogi - biegły tak 
szybko, że prawie zacierały się ich kontury. Przeskakiwał z kamienia na kamień, 
usiłując utrzymać równowagę. Smużki światła błyskały wokół jamy jego duszy 
popychając go naprzód. Zrozumiał, że to nie nogi nadająmu szybkość na tej 
kamienistej równinie.
Po drodze oglądał mijane budowle. W jednej z nich - małej ruderze stojącej w 
szczerym polu - pracowała kula żółtych płomieni. Starała się zapobiec zawaleniu 
ściany ułożonej bezładnie z kamieni. Zbliżył się i rozpoznał kształt 
galaretowatego skrzepu. To był Byron Saman, starszy pan z miasta. Wtedy Tuli 
zrozumiał - te rudery i kamieniste poletka, to Smilodon Bay widziane oczami jego 
duszy.
Tuli minął Byrona, zobaczył Caree Tech spacerującą obok małego ogródka z kamieni 
ułożonych w stosiki wedle kierunków świata.
Ruszył pod górę. Uświadomił sobie, że wielka, dziwaczna wieża górująca nad 
krajobrazem, to karczma Therona Scandala. Scan-dal miał, w pewnym sensie, 
największy dom w mieście. Był też człowiekiem bardzo ambitnym. Mimo wszystko 
proporcje budynku wydawały sięTullowi szokujące. Wjechał pod górę po jednej z 
przypór i wślizgnął się do środka przez otwarte okno. Były tam wielkie sale 
balowe z kręconymi schodami. Wszystko miało ogromne proporcje, a w każdej z sal 
mogła się zmieścić ludność z całego miasteczka. Nie miało to nic wspólnego z 
żałosnymi konstrukcjami z doliny. Ale pokoje były puste, nie umeblowane. Tylko 
na podłogach walały sięko-ści i ludzkie szkielety pokryte warstwą czerwonawego 
pyłu. Tuli poszybował w górę klatki schodowej, przepływał z pokoju do pokoju. 
Wreszcie dotarł do wąskiego tunelu prowadzącego od szczytu jednej z wieżyczek.
Przejście tarasowała jarząca się szmaragdowym blaskiem bestia. Jama jej duszy 
była wielka i wspaniała. Szalały wokół niej smugi zielonego światła. Bestia 
krzątała się po wieży jak szalona, rozbudowywała konstrukcję w ogromnym 
pośpiechu, prostowała i przebudowywała wzniesione już fragmenty. Tuli 
zastanawiał się - co też buduje ten Theron Scandal. Kiedy jednak podpłynął 
bliżej, zobaczył, że galaretowaty, szmaragdowy skrzep to nie Scandal, lecz Phy-
lomon Gwiezdny Żeglarz.
90
Tuli poszybował wyżej, usiadł na kamiennym murze i spojrzał w dół, na miasto 
Smilodon Bay. Widok był doskonały: jałowe poletka, z których usunięto kamienie, 
pola upstrzone jamami i ruderami stawianymi przez bezmyślnych obywateli miasta. 
Niepokoił go jednak kształt miasta: W całej osadzie pełno było pozbawionych 
rozumu duchów budujących swoje siedziby jak mrówki, usypujących bezładne stosy 
kamieni, ale całość miała w sobie jakąś harmonię.
Przypominało mu to piętrzące się bez końca schody nad Sanktuarium, w którym 
starożytni matematycy układali kamienie i poskręcane kawałki metalu tak, by 
wschodzące słońce rzucało na ziemię ciągle zmieniające się cienie. Tyle że 
tutaj, na tej pokrytej szczelinami równinie, stosy kamieni nie miały rzucać 
wymyślnych cieni. Każda konstrukcja, każda kupa kamieni stanowiła część mozaiki, 
fragment wielkiego portretu pokrywającego ziemię.
Tuli wznosił się coraz wyżej, ponad szczyt wieżyczki. Wreszcie wzór zaczął być 
rozpoznawalny: Chaa, wielki magiczny kruk rozkładał skrzydła na równinie. Dom 
Tulla był okiem ptaka, zaś egzotyczny zamek Phylomona tworzył pofalowane pióra 
na jego szyi.
Gdy już zobaczył to, co chciał, Tuli pozwolił się nieść wiatrowi. Opadał coraz 
niżej. Wyobraził sobie, że widzi schrony, w których chcieliby mieszkać ludzie, 
albo też sądzili, że już w nich mieszkają.
Ale całość łączył niezauważalny dla innych wizerunek Chaa.
Niczego nie rozumiejąc, Tuli usiadł. Poszedł do własnej wieżyczki, wczołgał się 
do dziury i spłynął do znajdującego się pod nią tunelu. Szkielet nadal leżał bez 
ruchu. Miał czaszkę człowieka i ramiona równie szerokie jak ojciec Tulla, Jenks. 
„Przecież Jenks żyje," pomyślał Tuli. „Oczy mego ducha widzą go jako zmarłego, 
bo go odrzuciłem i dla mnie jest jak umarły." W sieni, której wcześniej nie 
zauważył, znalazł szkielet Pwi. To była jego matka.
Nadal nie widział w tym wszystkim sensu. Tuli spostrzegł, że w jego gnieździe 
czegoś brakuje: gdzie sąFava i Wayan? Dlaczego nie zobaczył ich tutaj? Dlaczego 
ściany wieży są takie zrujnowane i ułożone byle jak? Tuli zbliżył się do 
rozwalonego miejsca w ścianie. „Gdzieś tu musi być kamień pasujący do tej 
dziury," pomyślał. I nagle runął przed siebie, śmigał nad równiną szybciej niż 
ptak, szybciej niż spadająca gwiazda. Zatrzymał się wreszcie w szczerym polu. 
Znajdował się w mieście, za sklepem korzennym. Przed nim leżał kamień pasujący 
do wyrwy w murze. Pokierował skrzepem stanowiącym j ego duchową powłokę tak, by 
półprzeźroczyste ręce trafiły
91
na kamień. Podniósł go. Kamień wyglądał dobrze, miał odpowiednie rozmiary. Tuli 
starł z niego czerwonawy pył.
Kamień jarzył się w jego rękach, nabrał życia jak węgielek z o-gniska. Tuli 
zobaczył w nim inny świat, świat ciemności, w której brodzili mali ludzie. To 
nie był obraz, to nie były nawet figurki kierowane wprawną dłonią, bo miejsce, w 
którym się poruszały, miało głębię. Nachylił się, by przyjrzeć się scenie z 
bliska. Zobaczył Gara-mona siedzącego w jakiejś ciemnej jamie, drżącego i 
głodnego. Rozdygotanymi rękami poszukał zasuwki, otworzył drzwi, wyjrzał na tyły 
sklepu z ubraniami. Scena zniknęła.
Tuli potrząsnął kamieniem. Był masywny, szorstki, pokryty liszajami porostów. Po 
prostu - rozłupany kawał kamienia o dziwnym kształcie, który będzie dobrze 
pasował do dziury w murze wieży Tulla.
Chaa ostrzegał go, że na początku wędrówek duszy, za każdym razem wizje będą 
inne. Ale Tuli nie był przygotowany na tak wielkie zmiany.
„Zanim zaczęła się ta wizja," pomyślał, „sądziłem, że będę widział jaśniej. I 
oto, co widzą oczy mej duszy: ludzie w ruderach, bezładnie układający kamień na 
kamieniu - niektórzy budują schronienia, inni... budują na kościach przeszłości, 
za fundamenty służą im krzywe ruiny pozostawione przez poprzednie pokolenia." I 
wtedy zrozumiał. Kamienie na równinie były zdarzeniami, możliwościami 
dojrzewającymi w czasie, czekającymi na realizację, czekającymi, aż ktoś je 
zorganizuje. A schrony, niezdarnie klecone rudery, to przyszłość, którą każdy 
buduje dla siebie.
Niektórzy mieszkańcy miasta pozbawieni byli rozsądku, wizji, nie myśleli o 
przyszłości. Ci siedzieli na jałowych wzgórzach. Inni, jak Phylomon, wznosili 
egzotyczne zamki rozciągające się po całej równinie, tak wielkie, że wypełniały 
cały krajobraz, lecz nadające się do zamieszkania tylko przez dziwaków takich 
jak oni.
Nie było nadzorcy kształtującego rzeczywistość w sposób ostateczny. Kamienie, 
pozostawione sobie, mnożyłyby się, a przyszłość powstawałaby w sposób zupełnie 
nie zorganizowany. Przyjęłaby postać jałowej równiny, na której kamienie 
powstawałyby i rozpadały się. Ale on może z tego coś zbudować, wznieść domostwo 
dowolnego kształtu. Wizja drzewa świata, którą miał zaledwie trzy dni temu, 
zniknęła zastąpiona przez obecną wizję.
Nagle zawstydzony rozmiarami i kształtem swego duchowego domostwa, Tuli 
postanowił zabrać ze sobą kamień, naprawić mur.
92
Myślał o tym, jakiego typu przyszłość powinien zbudować. Miedziane niebo nagle 
pociemniało. Ze wszystkich stron narastał zawodzący pomruk. Tuli o mało co nie 
upuścił kamienia.
Zawisł nad nim ogromny czarny glob, przesłaniając całe mile nieboskłonu. Był 
mroczny, jak jama złej duszy. W oczach Tulla miał rozmiary księżyca. Unosił się 
w j ednym miej scu i Tuli zrozumiał, że patrzy na niego. Po prostu przygląda mu 
się beznamiętnie. W jego stronę szybowały kule światła i były pochłaniane - 
bezkształtne dusze, które nie potrafiły się obronić. Glob zbliżył się do Tulla, 
zapraszał go do siebie, do góry, by podpłynął i został wchłonięty.
- Czym jesteś? - krzyknął Tuli.
Wielka kula ciemności zbliżyła się o pół odległości, stanęła i czekała.
- Kim jesteś?-zapytał Tuli.
Przestrzeń wypełnił odgłos gromu. Odpowiedź uderzyła go z o-gromną mocą, jak 
wielka pięść. Słowa zbiły się w j edną myśl:
- Bestia/Bóg/Adjonai. - Z nieba wylała się rzeka ciemności i o-garnęła Tulla.
Tuli wpił się w kamień, przyciągnął go do siebie. Błyskawica jego duszy 
wystrzeliła, jakby szykując się do boju. Tuli zatrzepotał i zaczął uciekać.
Wkrótce po zapadnięciu zmroku Fava wzięła Wayana i poszła traktem do miasta 
szukać Tulla. Tam, gdzie trakt spotykał się z drogą, usłyszała jak Tuli krzyczy. 
Był to krzyk ofiary otrzymującej śmiertelne razy, krzyk, który wstrząsnął nią do 
głębi.
Podążała za głosem do chaty Chaa, przeszła obok Zhopilli i siostrzyczek zbitych 
w gromadkę tuż za frontowymi drzwiami. Pobiegła do komnaty ducha. Zdawało się 
jej, że w domu dmie lodowaty wiatr. Zatrzymała się. Powietrze wypełniała dziwna 
mgła, gęsta jak mleko.
Chaa stał już u drzwi do komnaty. Oczy miał szeroko otwarte, twarz bladą. Cofał 
się powoli, mówiąc:
- Głupcze, co ty zrobiłeś?
Fava próbowała przepchnąć się koło ojca, ale kiedy tylko go dotknęła, wpadła na 
ścianę lodu. Podmuch powietrza był tak zimny, że prawie parzył w palce. Drżąc 
wysunęła rękę, wyczuła poduszkę zimnego powietrza, jakby włożyła dłoń do 
zamarzającej rzeki. Jej
93
palce zniknęły. Widziała ściany, widziała całą komnatę, a w niej Tulla leżącego 
na trzcinowej plecionce, otoczonego mgłą. Oczy miał otwarte i zastygłe w 
przerażeniu. Chaa złapał ją i odciągnął od wejścia. Zdała sobie sprawę, że 
powietrze gęstnieje.
- Nie wolno ci tam wchodzić! - krzyknął Chaa. - To cię pożre! Komnata ducha 
zaczęła się trząść, ściany podskakiwały, sztylet
z zęba karnozaura spadł z kołka na podłogę i kręcił się w kółko. Półki z 
lekarstwami grzechotały. Nagle drzewo popękało i wybuchło rozrywając się na 
tysiące kawałków. Drzazgi wbiły się w ścianę jak las wykałaczek. Przybrały 
kształt kruka. Potem wydobyły się ze ściany i zaczęły okrążać pokój jak prąd 
morski, jakby wpadły w sam środek tornada.
- Co to jest? - krzyknęła Fava wyczuwając, że w komnacie jest coś 
niewidzialnego.
- To bestia! - wykrztusił przerażony Chaa. Fava usłyszała spływającą wodę. Przed 
nimi w powietrzu zawisł dzban, a woda wylewała się z niego na podłogę.
- Nie możesz go uratować! - Chaa cofał się na sztywnych nogach. Wyrwał Wayana z 
objęć Favy i ryknął na Zhopillę, żeby wyprowadziła dzieci z domu.
- Tuli! - zawołała Fava, patrząc w głąb ogarniętej mrokiem komnaty. Przywarła do 
ściany lodowatego powietrza, usiłując wedrzeć się do środka.
Tuli odwrócił głowę.
- Nie! Odejdź, Fava! -krzyknął.
Drzazgi przemknęły koło jej twarzy. Skóra niedźwiedzia zleciała ze ściany i 
stanęła na czworakach. Pazury drapały o podłogę, gdy posuwała się do przodu.
Garnki z ziołami roztrzaskiwały się o sufit. Nagle skóra ryknęła, nadęła się, 
jakby była żywym zwierzęciem, okrążyła komnatę ducha obwąchując ściany.
Chaa krzyczał, żeby Fava uciekała. Dziewczyna usłyszała płacz Zhopilli i dzieci 
wybiegające z ziemianki.
Skóra niedźwiedzia podbiegła kołysząc się do Favy, obwąchała jej krocze, 
spojrzała na nią pustymi oczodołami. Wstała na tylne nogi i zaczęła ryć 
powietrze pazurami. Potem opadła na ziemięjak szmata.
Tuli podfrunął na wysokość metra, jego ciało obróciło się twarzą do ziemi. 
Wrzasnął.
Chaa wrócił do sieni. Złapał Favę za ramię i zaczął ją ciągnąć. Odpychała go. 
Chaa uderzył nią mocno o ścianę.
94
- Proszę! Proszę! Onnieżyje! Nie możesz go uratować! -krzyczał i ciągnął Favę za 
sobą.
Wyrwała mu się. Gdy znów podbiegła do drzwi komnaty, ciało Tulla z rozpostartymi 
ramionami szybowało w górę aż do sufitu. „Bestia bawi się nami," pomyślała Fava. 
Tuli zaczął obracać się jak wrzeciono. Jego ramiona i nogi powiewały w 
powietrzu, ale grzbiet przyciśnięty miał mocno do pułapu. Siła, która go tam 
trzymała, ta sama, która nie wpuszczała Favy do środka, musiała być nadludzka. 
Fava straciła nadzieję, że uda się jej zwyciężyć. Ostrożnie wycofała się, jak 
przed niedźwiedziem, miała nadzieję, że nie ściągnie na siebie uwagi. Dotarła do 
drzwi frontowych.
Na zewnątrz Zhopilla i Chaa padli sobie w ramiona i płakali. Wayan z 
siostrzyczkami Favy stał na ulicy. Fava była jak sparaliżowana.
- Co możemy zrobić? - zapytała. Chaa tylko pokręcił głową. W ziemiance Tuli raz 
jeszcze wydał długi, żałosny jęk. Rozległ
się przeszywający trzask, jakby ktoś darł kawał materiału i część domu Chaa 
zawaliła się. Potężny wicher powstał na tyłach chaty, runął w knieje, powalając 
po drodze dwie potężne sekwoje.
Chaa stał jak skamieniały. Fava też się nie poruszała. Odgłosy darcia 
powiedziały jej, co się stało. Nie chciała tam wracać, patrzeć na rozszarpane 
zwłoki Tulla leżące na podłodze. Poczuła się słabo, uderzyła w nią fala złej 
kwea, smutku tak głębokiego, że nie byłaby w stanie go wypowiedzieć. Upadła na 
ziemię. Chciała umrzeć.
- Nie mogłaś go uratować - wyszeptał Chaa. - Bestia zobaczyła go. Wiedziała, kim 
jest Tuli, a mnie nie było przy nim, żeby go ratować. Bestia zna swoich wrogów. 
Żadne z nas nie mogło mu pomóc.
Fava leżała na ziemi. Słowa nie mogły wypełnić pustego miejsca w jej sercu. 
Krzyczała, chcąc nadać kształt swemu bólowi.
Tuli otworzył drzwi i wyszedł z ziemianki. Twarz miał nieruchomą i bladą jak 
maska.
- Darowała ci życie? - syknął Chaa. Tuli pokiwał głową, potykając się podszedł 
do Favy, uklęknął i objął ją ramionami. - Bestia spróbowała twojej duszy i 
pozwoliła ci żyć?
Tuli pokiwał machinalnie głową.
- Ja... ja nie wiem, co się stało. Wędrowałem w Krainie Kształtów, znalazłem 
burmistrza. I wtedy to nadeszło. Bestia połknęła mnie i wypluła.
Chaa sięgnął po rękę Tulla, ale cofnął dłoń. Popatrzył Tullowi głęboko w oczy, 
jakby widział go po raz pierwszy. Wydawało się, że
95
posmutniał, jak gdyby doskwierało mu to, że Tuli przeżył. Stał przez dłuższy 
czas.
- Bestia zna swoich wrogów równie dobrze jak sojuszników -powiedział wreszcie 
odwracając się. Głos miał ochrypły z odrazy.
Na zewnątrz domu Chaa gromadził się tłum. Tuli odwrócił się od Chaa. Był równie 
zaszokowany tym, co przeżył, jak pogardą, którą okazał mu Chaa. Nie wiedział, co 
teraz począć. Fava przytulała się do niego. Jej ręce błądziły po jego ciele, 
jakby chciała się upewnić, że Tuli żyje. Nikt do nich nie podchodził. Wayan stał 
przylepiony do nogi Zhopilli. Ulica wypełniała się Pwi, którzy usłyszeli krzyki. 
Niektórzy poszli do lasu i przyglądali się dwóm wielkim sekwojom wyrwanym z 
korzeniami. Drzewa padły na poletko, na którym stara Vi trzymała swoje krowy i 
świnie. Inni z przerażeniem oglądali tyły domu Chaa: trzcinowy dach komnaty 
ducha wisiał nisko przy ziemi, jak wejście do jaskini. Nie zbliżali się do 
otworu, jakby obawiali się, że coś strasznego może wyjść im na spotkanie.
Tuli stał zdyszany, a gdy tłum zgęstniał, zwrócił się do kilku młodych Pwi:
- Wiem, gdzie ukrywa się Garamon. Kto pójdzie ze mną?
Kilku chłopców zaczęło nerwowo przestępować z nogi na nogę, potem wystąpiło z 
tłumu. Do miasta zabiał ze sobą sześciu. Poszli na zaplecze sklepu z odzieżą, 
który należał do burmistrza. Odnaleźli wejście ukryte pod starym pniakiem. W 
kryjówce był burmistrz Garamon Goodstick. Spał skulony z zimna. W ręku trzymał 
naładowany pistolet.
Schwytali go, zanim się ocknął. Chłopcy zaczęli go bić bez litości. Wreszcie 
Tuli kazał im zabrać Garamona na przesłuchanie i egzekucję do Phylomona 
Gwiezdnego Żeglarza.
Gwiezdny Żeglarz przez tysiąc lat swego żywota nauczył się wielu sposobów 
zadawania męczarni. W niecałą godzinę wydobył od burmistrza imiona tych, którzy 
brali udział w napaści na Etanai. Pwi chodzili od domu do domu, wywlekali 
handlarzy niewolników, a potem grabili ich domostwa. Kiedy handlarzy zagnano w 
jedno miejsce, Phylomon ściął im głowy na krawężniku ulicy Handlowej.
Po tym wszystkim Tuli dostał drgawek. Fava pomogła doj ść mu do domu, 
zaprowadziła go do sypialni i rozpaliła ogień. Tuli leżał przy palenisku i 
wpatrywał się w płomienie.
96
- Słyszałem głos węża - powiedział. - Wielkiego węża płynącego z Gorącego Lądu. 
Jest bardzo chory i zmęczony.
- Jesteś pewien? - zapytała Fava. Wiedziała, że Tuli nie będzie mówić o tym, co 
przeszedł.
- Tak - powiedział Tuli. - Słyszysz go? Posłuchaj...
Fava natężała przez chwilę słuch. Wiatr uderzał w ściany ziemianki, fale 
szumiały w zatoce. Poza tym, nic się nie działo.
- Zaraz wracam - powiedziała. - Idę po Wayana. Dasz sobie radę, jak zostaniesz 
sam?
- Dobrze się czuję - odparł Tuli.
Fava wyszła i skierowała się ku domowi rodziców. Na zewnątrz ziemianki stało 
kilkudziesięciu Pwi. Fava przeszła długą sienią do komnaty ducha. Chciała 
porozmawiać z ojcem. Zadać mu kilka pytań.
Phylomon mówił głośno. Fava zatrzymała się za rogiem i zaczęła się 
przysłuchiwać.
- Gdzie teraz jest Tuli? - zapytał Phylomon.
- Poszedł do domu - odparł Chaa. - Nie wiem, czy powinienem nadal go uczyć.
Phylomon złapał Chaa za ramię.
- Tuli to utalentowany wojownik, prawda?
- Tak - skinął głową Chaa. - Ma wielką moc.
- Wojownik taki jak Terrazin? - głos Gwiezdnego Żeglarza zdradzał prawdziwy 
strach. Ton oskarżenia, w jakim wypowiedziane były te słowa, sprawił, że Fava 
poczuła się zmieszana. Znała imiona starożytnych wojowników talentu - Thunatra, 
Kobieta Snu, która pokonywała mężczyzn walcząc z nimi w snach; Kwitcha, 
uzdrowiciel, który potrafił wskrzeszać zmarłych; Uth, który wzywał na pomoc 
jadowite węże z nor. Ale o Terrazinie Fava nigdy nie słyszała.
- Jest bardzo podobny do Smokoluba - powiedział Chaa. -Może nawet za bardzo. 
Sądziłem, że będę w stanie go kontrolować, nagiąć go do mej woli. Ale tej nocy 
Adjonai spojrzał na Tulla. I Tuli spodobał mu się!
Phylomon przez chwilę siedział w milczeniu.
- Przez ostatnie miesiące ufałem twoim sądom. Powiedziałeś, że Tuli może 
zniszczyć Panów Niewolników, choćby to miało kosztować moje własne życie. Co 
teraz mi powiesz?
- Ostatniej wiosny - odparł Chaa - kiedy wybrałem się na wędrówkę ducha, 
zobaczyłem potencjalną przyszłość. Widziałem Tul-
7 - Ścieżka bohatera yl
la wracającego z Craala z jajami wężów. Wszystko przebiegało zgodnie z moim 
jasnowidzeniem. Aż do tej nocy. Tuli podjął wędrówkę ducha wbrew moim zakazom. 
Tego nie przewidziałem. Nie przewidziałem też, że Tuli zyska uznanie Adjonai. 
Miałem nadzieje, że Tuli wyprawi się na Bashevgo, obali Panów Niewolników i 
będzie rządził jako król. Widziałem też przyszłość, w której Craal zostanie 
rozgromiony w ciągu najbliższych kilku lat. Teraz zastanawiam się...
Phylomon roześmiał się, ale w jego głosie pobrzmiewała nutka troski.
- Czasem nawet wędrowiec ducha się zdrzemnie. Widziałeś przyszłość z półrocznym 
wyprzedzeniem - to i tak lepiej niż w przypadku większości innych wędrowców 
ducha. Ale jeśli siępomyliłeś, jakie szkody może to spowodować? - Phylomon 
starał sienie dramatyzować, lecz w jego tonie nadal można było wyczuć strach.
- Kto wie? - odparł Chaa. - Wszystko się zmieniło. Może nic nie stanie się tak, 
jak widziałem - twoja śmierć, panowanie Tulla. Teraz oczy Tulla otwierają się. 
Jedno przynajmniej jest pewne - rozbudziłem go. To bardzo niebezpieczne. Jak ci 
doskonale wiadomo, Terrazin odkrył swoją moc, gdy po raz pierwszy spojrzał w 
jamę śmierci. Próba zabicia Tulla może być teraz niebezpieczna.
- Równie niebezpieczna może być zwłoka - powiedział Phylomon. - Jeśli Tuli 
odkryje w pełni swojąmoc, możemy być za słabi, żeby go zabić.
Chaa patrzył w dół, jakby był zagubiony w wizjach.
- Tuli jeszcze nie rozpoznał swojej mocy. Próbuje opanować wędrówki ducha. Nawet 
się nie domyśla, jakim potencjałem dysponuje.
Phylomon pokręcił głową w rozterce. Skrzyżował długie, niebieskie ramiona i 
wstał. Odchylił głowę do tyłu, zamknął oczy. Koncentrował się.
- Czyżbyś ominął przepowiednię Pwichutwi? Twierdzi on, że Okansharai zrodzony 
będzie z Matki Zła. Jeśli szukasz kogoś, kto uwolni Pwi, znajdziesz go w 
Bashevgo.
- Znam to proroctwo - westchnął Chaa. - I nie wierzę w nie. Widzę przyszłość z 
półrocznym wyprzedzeniem. Może mógłbym pozwolić sobie na roczne albo dwuletnie. 
Mój prapradziadek -jeden z najlepszych - widział z wyprzedzeniem pięciu lat. Nie 
wierzę, żeby Pwichutwi przewidział to, co stanie się za lat pięćset. To był 
tylko sen. Niemniej, nadal wierzę w Okansharai. Mam nadzieję, że będzie nim 
Tuli.
98
Phylomon nadal stał z odrzuconą do tyłu głową i zamkniętymi oczami.
- A jeśli Tuli znów ci się sprzeciwi? Jeśli zechce kontynuować ćwiczenie 
wędrówek ducha?
Chaa zaczerpnął tchu. Głos mu się łamał.
- Jeśli powiedzie mu się wędrówka ducha, to pozna swój potencjał. Ale Tullowi 
wiele brakuje, by to się stało. Nie udało mu się uzyskać sojuszników w Krainie 
Kształtów. Sądzę, że ta ścieżka pozostanie przed nim zamknięta.
- Terrazin sam się nauczył wędrówki ducha. Tuli też może tego dokonać. Ale ty 
masz przecież sojuszników w Krainie Kształtów -Phylomon zrobił niebezpieczną 
aluzję. - Możesz ich ostrzec, upewnić się, że Tuli nie posiądzie sztuki wędrówek 
ducha.
- Żądasz, żebym to ja zabił Tulla, bo sam nie chcesz sobie splamić rąk jego 
krwią - powiedział Chaa. - Ale on jest niewinny. Nie popełnił żadnej zbrodni... 
na razie.
- Masz cień wątpliwości, że nie popełni? - zapytał Phylomon. -Jeśli Tuli nauczy 
się zabijać samą myślą, jak długo wytrwają armie Craala?
- Nie dłużej niż uderzenie serca - odparł Chaa. - Tuli zetrze je z powierzchni 
ziemi do ostatniego żołnierza. - Zawahał się. - Ciebie też zabije, jeśli będzie 
podejrzewał, że zechcesz go powstrzymać. Niemniej, nie jest Terrazinem. Nie jest 
degeneratem.
- Jesteś pewien? Adjonai dotknął umysłu Tulla i pozwolił mu żyć! Adjonai 
zaakceptował go...
Favę przeniknął dreszcz. Gdy Phylomon wymienił imię mrocznego bóstwa, odczuła 
złąkwea. Miała wrażenie, jakby bóg przysłuchiwał się rozmowie, jakby stał 
blisko, chcąc wiedzieć, co inni o nim mówią.
- Więc można zrobić tylko jedno - powiedział Chaa. - Muszę teraz wybrać się na 
wędrówkę ducha. Ostatnią.
- Ostatnią?
- Będę wędrował po przyszłości Panów Niewolników - wyjaśnił Chaa. - 
Odgrywajązbyt istotną rolę, by o nich zapomnieć. A kre-atory sposobią broń - 
szare robale, może jeszcze coś innego. Może uda mi się z nimi skomunikować i 
dowiedzieć, co dla nas gotują. Ale gdy zajrzę w umysły złych, moi sprzymierzeńcy 
w Krainie Kształtów wyprą się mnie. Nie będę mógł tam już nigdy wrócić. Nigdy.
- Ajeśli omyliłeś się, rozbudzając Tulla?
- Wtedy będziemy musieli go zabić we śnie, zanim nie będzie za późno - 
powiedział Chaa z goryczą.
99
- Rano muszę wyruszyć do Sanktuarium - rzekł Phylomon. -Nie będzie mnie przez 
kilka tygodni. Gdyby Tuli musiał umrzeć, zatroszcz się o to.
- Aha - odparł niechętnie Chaa. - Zatroszczę się. Fava odwróciła się i na oślep 
pobiegła do drzwi.
Następnego dnia Tuli był bardzo małomówny. O wschodzie słońca poszedł zobaczyć 
się z Phylomonem. Niebieski człowiek opuścił Smilodon Bay bez fanfar. Skierował 
się w głąb lądu do Sanktuarium.
Resztę poranka Tuli spędził na zabawie z Wayanem. Fava zazdrościła dziecku - 
było takie niewinne, tak łatwo je zadowolić. Tuli pozwolił, by Wayan jeździł na 
nim na barana dookoła pokoju, potem zrzucił go i zaczął łaskotać, a następnie 
uczył liczyć do pięciu. Położył chłopca do łóżka na popołudniową drzemkę. Po 
chwili zajrzał do tylnego pokoju. Wayan leżał w łóżku przykryty aż po szyję. Był 
bardzo wystraszony.
- Czego się boisz? - zapytała Fava.
- Złych snów - odpowiedział chłopczyk.
- To masz szczęście - powiedział Tuli. - Gdy budowałem ten dom, zabezpieczyłem 
go przed złymi snami.
- Wiem - stwierdził Wayan. - Duchy je odstraszają.
Tuli roześmiał się i położył obok Wayana. Kiedy chłopczyk wreszcie zasnął, 
poszedł do warsztatu na tyłach domu i za pomocą narzędzi ukradzionych w Craal 
rozebrał i złożył ponownie złoty ze-gareczek w kształcie stokrotki.
Łaził w kółko bez celu, a kiedy coś powiedział, to zupełnie bez sensu.
- Gryzie cię robak strachu - odezwała się do niego Fava. To dlatego musisz 
chodzić w kółko.
- Chyba tak - przyznał Tuli. Stanął u boku Favy i wziął ją za rękę.
- Jeśli uważasz, że to niezbędne - powiedziała - to możemy pożeglować do 
Gorącego Lądu.
- Nie - odparł Tuli. Nie będziemy w stanie się ukryć, bo pewnego dnia kreatory 
przybędą tam. A jeśli nawet nas tam nie znajdą, to nie będziemy mieli do kogo 
wrócić. Jak tylko kreatory zaczną oczyszczać lądy z ludzi, mogą nie pozwolić na 
powrót naszych potomków przez najbliższe dwieście lat! A co z thrallami? W 
Craalu zginą miliony dzie-
100
ci. Wystarczy im koszmar, że są niewolnikami! Czy muszą zginąć w taki 
przerażający sposób, tylko dlatego, że my nie chcemy działać?
Fava obserwowała jego twarz. Widziała gniew w oczach, rozdęte nozdrza. Wyglądał 
jak kocur w pułapce.
- Nie chodziło mi o kreatory ani o handlarzy niewolników. Myślałam o czymś 
innym. Och, dlaczego nie możesz mieć zwyczajnych problemów, jak niedźwiedzie 
grzebiące w twoim wysypisku śmieci albo przeciekający dach?
- O czym ty mówisz?
- Słyszałam jak ojciec rozmawiał z Phylomonem. Boją się ciebie. Ojciec 
postanowił wybrać się na jeszcze jedną wędrówkę ducha, żeby zajrzeć w twoją 
przyszłość.
- A jeśli zobaczy coś, co mu się nie spodoba, to co wtedy? Będą chcieli mnie 
zabić? - głos Tulla był niezwykle spokojny, kontrolowany. Fava zrozumiała, że 
Tuli rozumie i akceptuje takie zachowanie. Jeśli Chaa uzna za konieczne 
zgładzenie Tulla, on to zrozumie.
- Tak postanowili. Ale mam inny plan. Jeśli Chaa stwierdzi, że nie może ci ufać, 
ty musisz mu obiecać, że nie zostaniesz wędrowcem ducha. Możesz być przecież 
cieślą albo rybakiem. Pomyślałam, że jeśli Chaa boi się, że skrzywdzisz innych, 
to wystarczyjeśli przeniesiemy się gdzieś, gdzie nie będzie nikogo poza nami. 
Moglibyśmy wybrać się na południe, do Gorącego Lądu i tam założyć dom. Nadal 
będę cię kochała i będę na zawsze szczęśliwa. To miasto jest po prostu jednym z 
wielu miejsc. Nie musimy tu zostawać!
- To mi nie wystarczy - powiedział Tuli. - Nie przestanę myśleć o innych 
ludziach na Anee. Muszę pomóc im odzyskać wolność.
„Jego zwierzęcym przewodnikiem jest wąż morski", pomyślała Fava. Wyczuwała w 
Tullu obecność węża - niestrudzony, czujny, zażarty w atakach. Spojrzała na jego 
kostki, na okropne blizny po kajdanach założonych mu przez ojca. Przez te 
wszystkie lata Tuli szarpał się, starał sieje rozerwać. I choć uwolnił się już 
wiele lat temu, jego serce wciąż tkwiło w niewoli. Ciągle od nowa musi zrywać 
kajdany, dopóki na świecie będą kajdany do zrywania. Fava wiedziała, że taki 
dzień nie nastąpi.
- Nie spoczniesz - powiedziała. - Myślę, że ojciec znajdzie w twojej duszy tylko 
miód, tak jak ja go znalazłam. Ale nigdy nie będziesz szczęśliwy. Nie mógłbyś. 
Współczuję ci.
- Spocznę - odparł Tuli.
101
- Pomiędzy bitwami? - Fava pokręciła głową. - Tak jak wąż morski odpoczywa 
między jednym a drugim polowaniem? Wróciłeś z Craala niespełna miesiąc temu. I 
już duchem jesteś na wyprawie, staczasz bitwy. Już ogarnęło cię szaleństwo.
- Może masz rację - powiedział Tuli. - Toczę bitwy. - Puścił jej dłoń. - Mam 
zamiar pójść do kowala i popracować nad produkcją strzelb. - Owinął się 
płaszczem i wyszedł.
Fava została sama. Była w rozterce. Drżała, łzy płynęły jej po twarzy. Rozumiała 
Tulla, nawet mu współczuła, ale nie mogła go chronić, nie potrafiła 
wyperswadować mu, żeby zawrócił ze ścieżki samozniszczenia. Jak samotny wąż 
morski napadający na plezjozau-ry na otwartym morzu, Tuli nie spocznie w walce. 
Będzie wolał zginąć, niż poddać się albo uciec.
Później, tego popołudnia, w mieście powstał krzyk: wąż morski wpłynął do zatoki. 
Przez lata taki krzyk oznaczał strach, ostrzeżenie, by trzymać się z dala od 
wody, ale odkąd węże zaczęły wymierać, ten krzyk stał się oznaką radości. Fava 
pobiegła do mostu sekwojo-wego i zobaczyła węża. Leżał na brzegu z głową na 
piasku. Jego wielkie płetwy grzbietowe wznosiły się na czterdzieści stóp nad 
wodą. Głowę miał szeroką jak dom, a w paszczy ogromne zęby długości człowieka. 
Zabarwienie ciała węża zmieniało się w zależności od środowiska. Ten był 
piaskowobrązowy z czarnymi kropkami, podobnie jak odcień dna oceanu w zatoce. 
Wąż miał co najmniej dwieście stóp długości, jego złote oczy były wielkie jak 
tarcze wojowników. Wszyscy stali patrząc w zachwycie i przerażeniu: wąż będzie 
strzegł zatoki, stanie murem między miastem a dinozaurami, które bez tej ochrony 
przypłynęłyby tu z Gorącego Lądu.
Fava była tak zauroczona, że minęła chwila, zanim zauważyła, że z wężem dzieje 
się coś złego. Krew płynęła mu ze skrzeli, a ich pokrywy były tak poszarpane, 
jakby gad ledwie uszedł z życiem z wielkiej bitwy. Fava zastanawiała się, czy 
wąż przypłynął tu, żeby umrzeć. Wtedy zobaczyła Tulla: siedział w paszczy 
potwora i dłubał przy jego skrzelach - rozcinał ciała długich, szarych 
rybpasożytów, które przywarły do skrzeli węża i wyrzucał ścierwa na brzeg.
Przypomniała sobie węża, którego widziała we śnie na południu Gorącego Lądu. 
Krew lała się z jego skrzeli. Gdy wtedy obudziła Tulla, powiedział: - Ja cię 
uzdrowię. Te słowa stały się teraz zrozumiałe, jakby Tuli specjalnie chciał ją 
uprzedzić o tym, co teraz się dzieje. Rozcinanie i wyrzucanie pasożytów było 
czynnością dość
102
obrzydliwą. Ale Tuli robił to delikatnie, nieomal z miłością. Praca go 
pochłaniała, jak gdyby miał tylko jeden cel - zrobić wężowi przy-j emność. Jak 
na komendę zwierzę rozszerzyło pokrywy skrzeli. Fava spojrzała w jego wielkie 
złote oczy. Ujrzała w nich wściekłość i ból. Tak, jakby patrzyła w oczy Tulla.
Życie Tulla sprowadzało się teraz do czekania - czekał aż śnieg stopnieje na 
północy, aż Phylomon wróci z Sanktuarium, a Chaa z wędrówki ducha.
Przed domem postawił manekin odziany w zbroję z Craala. Okazało się, że proch, 
który wyprodukował w kuźni, niewiele jest wart. Kule zaledwie robiły dołki w 
grubym, lakierowanym pancerzu ze skóry mastodonta noszonym przez rycerzy Klingi. 
Czterdziestego siódmego dnia miesiąca bieli, odlał nowe kule. Nałożył na nie 
stalowe końcówki, które były w stanie przeniknąć zbroję na wylot.
Gdy Tuli pracował, Chaa głodził się. Wędrówkę ducha rozpoczął dopiero po 
dotarciu do granicy śmierci.
Tuli dowiedział się o tym w dość przerażający sposób. W nocy padało, toteż 
podmokłe pole ćwiczebne nie nadawało się do użytku. Padało też przez cały ranek. 
Późnym popołudniem, gdy Tuli lał właśnie roztopiony metal do form na kule, 
poczuł lodowaty dotyk wędrowca ducha. Zimny dreszcz przeszył go na wylot. W 
ciemnej kuźni, obok warsztatu pojawiła się niebieska mgiełka; przybrała postać 
mężczyzny. Potem obłok wślizgnął się w Tulla.
Tuli czuł ruchy wędrowca ducha - lodowate dźgnięcie w lewą nerkę, zimne uczucie 
pełznące w stronę żołądka, jakby organy wewnętrzne jego ciała były izbami, a 
Chaa jaszczurem prześlizgującym się z pomieszczenia do pomieszczenia.
Starał się spojrzeć na to oczami wędrowca ducha: Błyskawica Chaa tańczy nadjamą 
duszy Tulla, splata sięz jego własną błyskawicą, żeby poznać jego wnętrze.
„Przed stuleciami", pomyślał Tuli, „właśnie w ten sposób zaczęły się wędrówki 
ducha. Wędrowcy byli wtedy nazywani prawdo-mówcami, szamanami. Dotykali 
przeszłości osób podejrzanych o zbrodnie, stwierdzali winę lub niewinność." Ale 
zamiary Chaa były inne. Chciał rozpoznać potencjał Tulla, osądzić, jak może on 
zostać zużyty. Tuli od lat wiedział, że jest inny. Trudno mu przychodziło kochać 
kogoś, łatwo natomiast - zabijać. Tuli bał się tego, co Chaa
103
mógł znaleźć. „Chaa," wyszeptał. „Jeśli stwierdzisz, że jestem łajdakiem, nie 
będę się opierał twoim zamiarom wobec mnie."
Następnej nocy, na czterdziesty ósmy dzień bieli, Pwi z Dziczy urządzali sobie 
święto. Tego bowiem właśnie dnia, sto sześćdziesiąt siedem lat wcześniej, 
Phylomon obalił władzę Bashevgo w Wojnach Talentu.
Zgodnie ze zwyczajem, każda rodzina urządzała ucztę, a wieczorem Scandal 
wystawiał w karczmie „Pod tańczącym księżycem" sztukę „Ręka pirata". Piwo i rum 
lały się wtedy strumieniami.
Fava i Tuli od lat pomagali przy wystawianiu sztuki. Fava dbała o oświetlenie 
sceny, a Tuli przesuwał przytwierdzone do żerdzi dekoracje. W noc przedstawienia 
było zimno, po niebie przesuwały się nieliczne chmury. Sztuka opowiadała o 
chciwcach, którzy znaleźli skarby piratów strzeżone przez żywe dłonie zmarłych 
morskich rozbójników. Magiczne ataki tych rąk były wprost przerażające dla 
widzów. Jeden z bohaterów znalazł w końcu wielka skrzynię ze skarbami. Ale był w 
niej również trup złego króla piratów i po jednej ręce wszystkich członków 
załogi.
W tym momencie zły król - grany zwykle przez Scandala - powstawał z martwych, 
klął i wyłaził z grobu, a wokół niego trzepotały dłonie jego kompanionów.
Tuli animował taniec dłoni, a Scandal wstawał z martwych z płomienistym mieczem 
w ręce. Jednocześnie uderzał piorun. Tuli popatrzył na tłum, widział strach 
malujący się na twarzach dzieci. Uśmiechnął się i pomyślał, czy prawdziwi piraci 
też by ich tak bardzo wystraszyli.
- Na wszystko, co nieświęte, szkaradne i podłe - ryczał Scandal - mam tu 
przeklęty kordelas, żeby cię nim poszatkować! - Pluł przy tym jak wielbłąd.
Biedny stary Byron Saman, który musiał siedzieć w pierwszym rzędzie, bo ledwie 
słyszał i widział, wstał i powiedział na głos:
- Lepiej skryjmy się przed tą burzą, zanim trafi nas piorun.
Wszyscy się roześmieli i czar przedstawienia prysł. Nawet efekty specjalne Tulla 
nie były już w stanie nastraszyć towarzystwa. Sztuka trwała dalej, aż do 
szczęśliwego zakończenia, które polegało na tym, że skruszony rabuś oddawał swój 
skarb biednym w miasteczku, zdej -mując tym samym klątwę piratów. Wszyscy się 
śmieli i klaskali.
Po sztuce Tuli i Fava porozmawiali z przyjaciółmi, wypili kilka drinków, a potem 
Tuli zaniósł śpiącego Wayana do domu. Od tygodni nie czuł się taki szczęśliwy. 
Obok niego szła roześmiana Fava.
104
Na przedmieściach, o ćwierć mili od chatki Tulla, zeszli z drogi i skręcili w 
wąską ścieżkę prowadzącą do domu.
Nad zatoką wypaliła armata. Tuli uśmiechnął się do Favy myśląc, że ktoś musiał 
dobrze sobie wypić. Potem wypaliła druga armata, a z lasów otaczających miasto 
dało się słyszeć modulowane wycie - dziesięć tysięcy rycerzy Klingi wznosiło 
okrzyk wojenny.
Wayan obudził sięnagle w objęciach Tulla i zapłakał. Fava i Tuli pobiegli do 
domu. Byli już daleko od głównej drogi prowadzącej do miasta, ale słyszeli jak 
przez las, ze wzgórza wnoszącego się opodal biegną w ich stronę rycerze Klingi. 
Schowali się do chaty. Tuli chwycił strzelbę, założył skórzany kirys i przypasał 
miecz z czystego szkła z Benbow, ostrzejszy niż stal.
Fava złapała krótką dzidę. Wayan stał na podłodze i płakał trzymając się 
kurczowo nogi Favy. Ogienek na palenisku rzucał nikłe światło. W oddali, od 
strony miasta słychać było strzelaninę.
- Wyjdźcie tylnymi drzwiami, schowajcie się! - powiedział Tuli i pchnął Favę z 
Wayanem w stronę drzwiczek prowadzących na rzadko używaną ścieżkę.
W mieście było tylko dwadzieścia pięć strzelb - za mało, by odeprzeć regularny 
atak handlarzy niewolników. Tuli pobiegł do frontowych drzwi. Słyszał 
nawoływania rycerzy Klingi biegnących do miasta. Inni przedzierali się przez 
zarastające wzgórze krzaki w kierunku chaty. Dom handlowy w mieście stanął w 
płomieniach. Tuli widział obywateli miasta biegających jak mrówki od budynku do 
budynku. Między nimi uwijali się rycerze Klingi w czarnych zbrojach i 
płaszczach.
Tuli przypomniał sobie pierwszą wizytę w Krainie Kształtów, ubranych na czarno 
rycerzy Klingi, których widział nad swoim domem. Uświadomił sobie, jaki błąd 
wtedy popełnił - nie wrócił, żeby się dowiedzieć, czy ci ludzie stanowili 
zagrożenie.
Rycerze nosili maski i strzelali z dziwnych strzelb, wielkich rur buchających 
dymem. Lud Tulla w milczeniu padał na ziemię.
Niektórzy Pwi mieli strzelby, ale strzelało coraz mniej wojowników. Tuli 
słyszał, jak w całym mieście rozlegają się krzyki Pwi, wołania o pomoc. Patrzył 
jak kilkudziesięciu rycerzy wpada do karczmy „Pod tańczącym księżycem". Nagle 
usłyszał, że ktoś się zbliża.
Odwrócił się. Rycerz Klingi biegł ścieżką w jego stronę. Sądząc po rozmiarach, 
był to człowiek. Jak na Pwi miał zbyt wąskie ramiona i klatkę piersiową. Nosił 
dziwną maskę z krótką trąbą jak u ma-stodonta i szklanymi szybami na oczach. 
Podniósł długą ciemną tubę
105
i nacisnął guzik. W tym samym momencie Tuli podrzucił broń i strzelił 
napastnikowi w pierś.
Wojownika Rodu Klingi odrzuciło do tyłu. Tuli podbiegł, żeby rozprawić się z nim 
mieczem. Z tuby wyleciał z sykiem gejzer pary. Jego zapach sprawił, że Tullowi 
mało nie odpadł nos.
„To broń," zrozumiał Tuli. „Broń, która strzela zatrutym powietrzem." Maska 
chroni rycerzy Klingi przed wdychaniem trucizny. Tul ściągnął z leżącego maskę. 
Był to czarny kaptur wykonany ze skóry i drewna. Pasował do czaszki jak ulał. 
Tuli naciągnął maskę. Na drodze jakiś dowódca krzyczał, żeby iść do domu Tulla. 
Usłyszeli jego strzał.
Tuli załadował następną kulę i pobiegł do chaty. Fava próbowała nakłonić Wayana, 
żeby wyszedł tylnymi drzwiami, ale chłopczyk krzyczał i nie chciał iść. Tuli 
zdjął na chwilę maskę, wypchnął Favę za drzwi, zatrzasnął je i przesunął 
kredens, żeby zasłonić wyjście. Ktoś wpadł do chaty. Tuli okręcił się na pięcie 
i strzelił. Trafił rycerza Klingi w podbrzusze. Rycerz stał i patrzył, jak 
wypływają mu jelita. Tuli załadował następną kulę, podskoczył i obciął 
żołnierzowi głowę.
Fava waliła do drzwi.
- Odejdź! - krzyknął Tuli. -Szybko! Spotkamy się na wzgórzu!
Wiedział, że to niemożliwe. Nadbiegało zbyt wielu rycerzy Klingi. Słyszał, jak 
podchodzą ścieżką. Ci, z którymi walczył do tej pory, uzbrojeni byli w rury z 
trucizną i miecze.
Tuli zaklął po nosem. „Chaa musiał to widzieć. Musiał wiedzieć, że Ród Klingi 
zaatakuje tej nocy." Ale nikogo nie ostrzegł. Tuli wyskoczył za drzwi. W zatoce 
stał wielki, żelazny okręt. Był pięć razy dłuższy od największych drewnianych 
statków, jakie Tuli widział w porcie. Żadne z dział miejskich nie strzelało do 
okrętu.
W całym Smilodon Bay roiło się od rycerzy Klingi, którzy zbierali leżących 
mieszkańców. Za portem zapalił się budynek. Płomienie buchnęły z niego tworząc 
wielki łuk, który wyglądał jak ogromna tęcza ścigająca człowieka strzelającego z 
gazowej tuby. W chwilę później jego pojemnik z gazem zamienił się w kulę 
rozżarzonej bieli. Wokół karczmy gaz był tak gęsty, że przegrzany żarzył się jak 
plazma. Wkrótce eksplodowały wszystkie pojemniki z gazem znajdujące się w 
pobliżu. Cała karczma stanęła w ogniu. Pojawiła się kula płomieni i wielka 
grzybiasta chmura poszybowała w niebo, światło zalało wzgórza, jakby słońce 
wyjrzało zza horyzontu.
106
Do tej chwili Tuli miał nadzieję, że ucieknie pod osłoną ciemności, ale wokół 
niego w krzakach stały dziesiątki, może setki rycerzy Klingi. Wszyscy gapili się 
na ognistą kulę. Tuli nie byłby w stanie przekraść się przez taki tłum.
Zawrócił z powrotem do domu. Powalony przez niego rycerz leżał na podłodze. Tuli 
chciał wyślizgnąć się od tyłu i pójść w ślady Favy i Wayana, ale zdał sobie 
sprawę, że nie starczy mu na to czasu. Nadzieję dawało tylko przebranie się za 
rycerza Klingi.
Zmagał się z ciałem: zdjął płaszcz i zaczął odwiązywać kirys. Ktoś stanął w 
drzwiach. Tuli podrzucił strzelbę i strzelił. Na zewnątrz zobaczył dwóch 
następnych rycerzy. Nie miał czasu na przeładowanie broni więc wypadł z chaty i 
w ciemności stawił im czoło. Usiłowali odeprzeć jego atak. Cios Tulla przeciął 
gardę jednego z nich i wbił się ramię przeciwnika.
„Jestem murem," pomyślał, „chroniącym małe rzeczy tego świata." Ta myśl 
uspokoiła go. Drugi z rycerzy zaczął wzywać pomocy, dźgając jednocześnie przed 
siebie dzidą. Tuli miał szczęście, że Smilodon Bay płonęło, bo wysokie płomienie 
dawały mu dość światła do stoczenia walki. Złapał za drzewce dzidy, odsunął je 
jedną ręką na bok i ciął. Od tyłu doskoczyło do niego dwóch następnych rycerzy 
Klingi. Wypuścili chmurę dymu z tub. Całe zbocze wzgórza okryte było dymem 
unoszącym się nad ziemią jak mgła.
Tuli poczuł się lekko. Zrozumiał, że maska nie przylega ściśle do j ego głowy. 
Ataki nie ustawały. Z dachu chałupy skoczyli na niego dwaj wojownicy. Tuli 
krzyknął, odwrócił się do nich i stwierdził, że jest otoczony ze wszystkich 
stron.
Jakaś kobieta dźgnęła dzidą. Tuli osądził cios jako niefachowy. Słyszał pogłoski 
o tym, jak trenowani są rycerze Klingi, ale ta kobieta nie mogła się nawet 
równać z Favą. Odwzajemnił cios i napastniczka odskoczyła, ciskając w niego 
dzidę. Tullowi ledwie starczyło czasu na unik. Mało nie dał się nabrać na tak 
prosty trick.
Skoczył do przodu, machnął tarczą, zbił jednego rycerza z nóg, podniósł jego 
miecz i zadał nim cios z dołu w górę, omijając blok drugiego rycerza. Rozpruł mu 
brzuch tym samym ciosem. Uderzył mieczem leżącego i odwrócił się w samą porę, 
żeby odeprzeć atak z tyłu. Mgła stawała się coraz gęstsza. Za gęsta. Tuli 
poprawiał sobie maskę, starał się dopasować ją ściślej do twarzy, ale nie na 
wiele się to zdało. Maska nie była robiona na jego rozmiar.
Wokół drzwi leżało już sześć trupów. Tullowi zaczynało brakować miejsca do 
walki. Ze ścieżki, ze zbocza nad domem, ktoś krzyknął:
107
- Stać!
Z ciemności wyszedł mężczyzna wyższy od innych wojowników. Jego ramiona i nogi 
nie były obnażone, jak u prostych żołnierzy Klingi. Nosił błyszczącą czerwoną 
zbroję, która pokrywała całe ciało. Nie był to pancerz z wędzonej skóry, ale 
coś, co błyszczało jak matowy metal. Nosił czarną maskę wykonaną z tego samego 
metalu i długi czerwony płaszcz. „Purpurowy rycerz," pomyślał Tuli. „Jeden z 
dwunastu strażników Bashevgo, którzy noszą te starożytne pancerze." Pod Tullem 
ugięły się nogi. Mówiono, że nawet kula nie jest w stanie przebić takiej zbroi.
- Poddaj się - wyszeptał rycerz. Jego głos brzmiał nieludzko, jakby myśl sama 
wdzierała się do głowy. Poczuł się zmuszony do odrzucenia oręża, odłożenia go na 
ziemię. Uczucie było tak silne, że nawet rycerze Klingi zaczęli się pochylać i 
składać broń, jak gdyby chcieli się poddać swojemu dowódcy.
Tuli poczuł, że kręci mu się w głowie, podparł się mieczem, zrobił krok do tyłu.
- Nie - powiedział, a do siebie wyszeptał: „Jestem murem. Jestem murem. Fava i 
Wayan mogli jeszcze nie zdążyć uciec. Może nadal są tuż za drzwiami".
Purpurowy rycerz postąpił do przodu.
- Jesteś zmęczony, tyle masz za sobą - powiedział i wielkie znużenie ogarnęło 
Tulla. - Masz już dość walki. Niczego nie osiągniesz. W głębi serca wiesz, że 
jestem twoim przyjacielem.
- Wracaj do Bashevgo - krzyknął Tuli, wywijając mieczem. Mało się nie przewrócił 
o trupa.
Odblask płomieni ogarniających miasto tańczył na stoku wzgórza, zabarwiając 
wszystko na czerwono. Purpurowy rycerz zbliżył się.
- Nie chcę cię skrzywdzić. Musisz pójść ze mną do Bashe-vgo... - Tuli wiedział, 
że nie utrzyma się długo na nogach, że za chwilę upadnie.
Skoczył, ciął z całej siły. Purpurowy rycerz wyciągnął miecz, jednym płynnym 
ruchem odparował cios i pchnął Tulla ręką. Był niewiarygodnie szybki. Tuli nagle 
oprzytomniał. Zmysły podpowiadały mu, że jest w niebezpieczeństwie.
Wymierzył niezdarny cios. Purpurowy rycerz przesunął się, aby go sparować. Tuli 
ożył, uderzył górą nad blokiem i rozciął gardło przeciwnika. Mimo że użył całej 
siły, na jaką było go stać, cios - na pozór - ledwie musnął zbroję, ale krew 
buchnęła z rany. Głowa Tulla zaczęła się chwiać.
108
Purpurowy rycerz sięgnął ręką do szyi, potknął się. Padł na kolana dysząc. Tuli 
podbiegł i rąbnął go mieczem w głowę, rozcinając hełm na dwoje.
Wbił miecz w ziemię, podparł się, żeby nie upaść. Nie udało mu się. Gdy dotykał 
gruntu, maska opadła. Ogarnęła go ciemność, było mu już wszystko jedno.
Mahkawn przyszedł o świcie do chaty Tulla. Towarzyszyła mu ochrona składająca 
się z czterech ludzi.
- Jesteś pewien, że to ten sam Tuli, który uciekł z Denai ostatniej jesieni? - 
zapytał.
- Jestem zupełnie pewny - odparł czarownik Atherkula. - Wyczuwałem go, odkąd 
przeszliśmy za Fort Storm. Bestia potwierdza moje przeczucia.
- Potrzebny mi namacalny dowód - powiedział Mahkawn. Czarownik na chwilę zniknął 
w domu. Atherkula drażnił Mahkawna. Ludzie mówili, że przebywa częściej w 
Krainie Kształtów niż w realnym świecie, a poza tym czarownik miał reputację 
okrutnika.
Mahkawn popatrzył na szare wody zatoki. Przez noc Smilodon Bay spłonęło do 
fundamentów. Na głównej ulicy Bractwo Czarnego Cyklopa spędzało w jedno miejsce 
jeńców. Mahkawn słyszał krzyki, gdy jego ludzie chodzili wśród niewolników, 
wyszukując słabych i starych, nie wartych tego, żeby ich zabierać do Bashevgo. 
Tymczasem łodzie zabierały młodych i silnych na statek.
Zapach spalenizny z płonących domów, ciała jego wojowników u progu tullowego 
domu stanowiły memento, że zdobycie miasteczka kosztowało więcej niż było tego 
warte. Stracono ponad stu rycerzy Klingi, biorąc zaledwie jakiś tysiąc j eńców. 
Mało opłacalna wymiana. A ten Tuli Genet zabił na dodatek purpurowego rycerza.
Mahkawn spojrzał na chatynkę, która była domem Tulla.
- Zadziwiające, zadziwiające - powiedział.
- Że wojownik może żyć w takich warunkach - dokończył myśl jeden z jego ludzi.
Atherkula wyszedł, rzucił na ziemię krwistoczerwony płaszcz. Widniały na nim 
insygnia straży miejskiej Denai. Była to peleryna kapitana smoka.
- To jest ten sam Tuli, który uciekł z Denai. Zabił mojego czarownika i twoich 
rycerzy Klingi. Wyczuwam jego moc. Jest niebezpieczny.
109
Mahkawn skinął głową. „Czarownik, wojownik, barbarzyńca." Mahkawn wszedł do 
chaty, w której mieszkał Tuli. Pod ścianą stało łóżko. Na podłodze walały się 
kobiece ubrania, zabawka wyrzeźbio-na z kości, strzelba. Całe życie Tulla, 
wszystko, co kochał, mieściło się w tych ścianach. Mahkawn poczuł się jak 
podglądacz.
- Czy złapaliśmy kobietę i dziecko? - zapytał.
- Schwytano wiele kobiet i dzieci - odparł Atherkula. - Jeszcze nie spisaliśmy 
ich imion.
Mahkawn kopnął łóżko, przeszedł do kuchni, nalał sobie wody z dzbana. W pokoiku 
na tyłach ziemianki znalazł dziesiątki małych zegarków rozłożonych na części i 
na powrót poskładanych, wszystkie w mniejszym lub większym stopniu 
zdekompletowane. Zegarki miały skomplikowane mechanizmy. Znajdowały się wśród 
nich srebrne zegareczki ze złotymi płatkami, które po rozłożeniu ukazywały 
tarczę zegarka. Wyglądały wtedy jak stokrotki. Te cudowne przedmioty nie były 
większe niż paznokieć na kciuku Pwi. A jednak Tuli za pomocą dziwnych narzędzi 
wykonanych z kawałków metalu rozkładał je i składał na powrót.
„Ma oko do szczegółów, umie docenić zawiłości," pomyślał Mahkawn. „Wojownik, 
który nie boi się naszych czarowników. Mąż, który zabił czternastu rycerzy 
Klingi. Dobry wojownik." Sam będąc rycerzem, Mahkawn potrafił to docenić.
Na ławie, między dwiema oprawnymi w skórę książkami, leżała kula z brązu. 
Mahkawn rozpoznał w niej jeden z niezwykłych wytworów rzemiosła starożytnych 
Gwiezdnych Żeglarzy - wizerunek Anee. Podniósł cacko, włożył je do worka. 
Zastanawiał się, w jaki sposób Tuli wszedł w posiadanie tak cennego przedmiotu.
Przeszedł do izb mieszkalnych, przyjrzał się im zdziwiony. Oto chałupka biedaka. 
Ale mimo to Mahkawn czuł zawiść. Było tu wszystko: jedzenie, ciepło, seks, żywy 
umysł. Pwi, który czytał i pracował. Mahkawn zazdrościł barbarzyńcy jego 
prostego życia, zainteresowań, tego, żemógłkochać siębez zachowywania tajemnicy 
z tą samą kobietą przez całe życie i nie obawiać się, że jakiś rywal ją zabije. 
Mahkawn podniósł jednąz sukienek Favy, powąchał ją. Woda waniliowa, piżmowy 
zapach kobiety.
- Zabrać wszystko z chaty - rozkazał. - Chcę przyjrzeć się temu dokładniej na 
statku.
- Co masz na myśli? - zapytał Atherkula.
- Chciałbym dowiedzieć się czegoś więcej o tym Tullu Ge-necie.
110
- Nie musisz już niczego więcej wiedzieć, o wszechpotężny -odparł Atherkula. - 
Tuli jest mordercą i został skazany na śmierć. Szukaliśmy go od miesięcy. To 
wszystko.
„Muszę mocniej go nacisnąć," pomyślał Mahkawn. Jako wszechpotężny Bractwa 
Czarowników, Atherkula był równy rangą Mah-kawnowi, chociaż nie należał do 
faworytów lorda Tantosa.
- Ale też Tuli został niewinnie skazany. Nie był niewolnikiem, toteż jego 
„zbrodnie" nie były niczym innym, jak czynami wojownika dokonanymi w trakcie 
bitwy.
- Wątpię, czy lord Tantos uzna taką wykładnię - powiedział Atherkula tonem 
ostrzeżenia. - Ten Pwi zabił purpurowego rycerza. Tantos będzie się domagał 
odpłaty.
- Wykonam wszystkie rozkazy mego pana - wyszeptał Mahkawn. - Ale tutaj widzę 
tylko męża, który walczył o życie, co jest prawem wojownika. Jeśli nawet 
zostanie skazany na śmierć, musi mu być dana szansa areny.
Atherkula przyjrzał się Mahkawnowi z zaciekawieniem.
- Więc będzie mógł ubiegać się o wejście do Rodu Klingi? Nie sądzę! Zgładził 
członków mego zakonu!
- I tuzin z mojego bractwa. Mam do niego większe prawo-Mahkawn podszedł blisko 
do starego Atherkuli. Był potężnego wzrostu, co w połączeniu z ponurym wyrazem 
twarzy sprawiało, że większość mężczyzn bała się go. Ale nie Atherkula, 
neandertalczyk starej daty.
- Ucywilizuję go - powiedział na koniec Mahkawn.
Atherkula zamknął oczy. Zimny wiatr zaczął wiać w izbie. Podmuch uniósł koc i 
rzucił go na ścianę. Wiatr niósł z sobą przeszywające zimno, jakiego do tej pory 
Mahkawn nie doświadczył. Zrozumiał, że powiew pochodzi z Krainy Kształtów.
- Tak - powiedział Atherkula. -Ucywilizuj to stworzenie. Bestia się zgadza. Obaj 
się zgadzamy.
Mahkawn wzruszył ramionami, odwrócił się i poszedł ścieżką w dół. Jego ludzie 
zaczęli pakować cały życiowy dorobek Tulla do poręcznego worka.
„Dlaczego ja to robię?," myślał Mahkawn. „Tullowi nic z tych rzeczy już się nie 
przyda. Jeśli nawet zostanie rycerzem Klingi, to jaki będzie miał z tego 
pożytek?" Ale w umyśle Mahkawna zaczęło się rodzić coś na kształt poczucia winy: 
„Kradniesz mu życie. Może masz nadzieję, że pewnego dnia wykradnie je od ciebie 
z powrotem."
111
Rozdział 6
KRWAWE ŁZY
Tuli śnił, że błyskawica jego duszy pędzi przez las jak wiatr, przemyka nad 
pokrytymi lodem górami, ślizga się nad krystalicznymi, błękitnymi jeziorami. Za 
nim gnała bestia, ciemność pochłaniająca wszelkie światło.
Wreszcie w górskiej kotlince, w której słychać było tylko stukanie dzięciołów, 
znalazł Favę. Klęczała na ziemi, oglądając obrazy z Bashevgo. Zmieniła się. 
Miała delikatną skórę driady i małe białe lisie zęby. Klęczała przy obrazach i 
patrzyła na wizerunek Etanai dręczonego w klatce z kości. Tyle że nie był to 
rysunek, ale okno do świata, w którym istniał Etanai. Tuli słyszał jak stary 
krzyczy z bólu.
Fava dotknęła obrazu i włożyła w niego rękę. Gdy ją wyjęła, białe palce miała 
zbrukane krwią.
- Wiesz - powiedziała łagodnym głosem - myślę, że Etanai nie oddał dobrze całego 
okrucieństwa męczarni w klatce.
Wtedy Tuli poczuł na plecach oddech bestii i ogarnęła go ciemność.
Gdy się obudził, miał na głowie bawełniany worek. Leżał twarzą w dół na ulicy. 
Ręce i nogi miał skute za plecami. Wokół siebie słyszał kaszel i szloch. 
Niektórzy schwytani krzyczeli. Zapach i odgłosy podpowiedziały mu, że wokół 
niego leży wiele ciał.
W powietrzu czuło się odór popiołów przemieszany z chłodnym zapachem poranka. W 
pobliżu woda uderzała o brzeg. Domyślił się, że jest na nabrzeżu. Przez dłuższy 
czas leżał jak sparaliżowany. Do głowy powoli zaczynały mu napływać myśli o 
ucieczce. Sprawdził więzy, napinając mięśnie rąk i nóg. Kajdany brzęknęły z 
cicha, ale nie puściły. Rozluźnił mięśnie i spróbował wyjąć ręce z okowów. 
Ciągnął powoli i niestrudzenie lewą dłoń, aż zaczął mu krwawić nadgarstek. Użył 
krwi jako smaru. Bez skutku. Jego wielkie neandertal-skie ręce nie chciały 
prześlizgnąć się przez kajdany.
Leżał, chwytając powietrze. Pot na jego ramionach szybko się ochłodził. Tuli 
zaczął się przeklinać za brak wyobraźni. Zawsze towarzyszyła mu myśl, że prędzej 
czy później nastąpi atak. Chociaż handlarze niewolników nie atakowali frontalnie 
Smilodon Bay od ponad stulecia, to wszyscy wiedzieli, że szczęście miasta nie 
będzie
112
trwać wiecznie. Już jako dziecko Tuli marzył o skomplikowanych urządzeniach, 
które przygotuje na wypadek konieczności ucieczki. A teraz leżał jak wór mąki 
wśród innych mieszkańców miasta i czekał, aż sprzedadzą go gdzieś na targu w 
Bashevgo albo w Denai.
Płonęła w nim nienawiść do handlarzy niewolników. Zastanawiał się, który z 
siedmiu lordów napadł na miasto.
Odwrócił głowę, szukał drogi ucieczki. Przez bawełniany worek niewiele widział. 
Składy płonęły. Rozróżniał kształty stłoczonych wokół niego jeńców. Niektórzy 
siedzieli i z przerażeniem patrzyli w przestrzeń. Przetoczył się na plecy, 
usiadł i rozejrzał się.
- Tuli -jęknął Jenks - to ty?
- Tak- odpowiedział. Odwrócił głowę. Jego ojciec siedział skuty zaledwie o kilka 
stóp od niego.
- Dlaczego masz ten worek na głowie? - zapytał Jenks.
- Nie wiem - odparł Tuli, choć obawiał się, że wie. Kiedyś, dawno temu, pewien 
sąsiad opowiedział mu historię młodzieńca o imieniu Soren. Złapali go handlarze 
niewolników i zagnali wraz z innymi j eńcami na brzeg. Na głowę wsadzili mu 
worek. Potem odprowadzili go na bok i zdj ęli ten worek - razem z głową. Tuli z 
wysiłkiem przełknął ślinę. Słyszał bicie własnego serca. Wiedział, że tylko 
szczęśliwy przypadek pozwoli mu przeżyć.
- Widziałeś Favę albo Wayana?
- Nie - wyszeptał Jenks. - Może udało im się uciec. - Odczekał chwilę i dodał: - 
Ale nie rób sobie nadmiernych nadziei. Rycerze Klingi przeczesują las nawet 
teraz, gdy rozmawiamy. Co chwila sprowadzają następnych jeńców. Dopadli twoją 
matkę. Jest już na statku. Te sukinsyny spaliły nasz dom.
- Miałeś szczęście, że nie byłeś w środku - powiedział Tuli.
- O tak - rzekł Jenks. - Cóż, j estem starym grubasem. Jak sądzisz, odrzucą 
mnie?
Tuli nie miał pojęcia. Zastanawiał się intensywnie.
- Nie - powiedział wreszcie. - Gdyby mieli cię odrzucić, to dlaczego 
sprowadzaliby cię na nabrzeże?
- Prawda - stwierdził Jenks. - Jestem duży. Pracuję ciężej niż pięciu mężczyzn. 
I zostało mi jeszcze wiele lat. Jeśli są mądrzy, to zauważą moje zalety i dadzą 
mnie do pracy we włościach ziemskich jednego z lordów. Powiesz im, kim jestem, 
dobrze? Wstawisz się za mną?
- Aha. - Tuli wątpił, czy rycerze Klingi przyjdą, by zapytać go o referencje. - 
Czy widzisz jakąś drogę ucieczki?
8 - Ścieżka bohatera 113
- Nie - syknął Jenks. - Jesteśmy okrążeni i dobrze pilnowani.
- Czy tu jest gdzieś jakaś kryjówka? Jakiś krzak, pod którym można by się 
schować?
Jenks odczekał chwilę, zanim odpowiedział.
- Nie. Nic. Już zabrali trochę naszych chłopaków ze wzgórz na statek. Wszystkich 
z Gór Palecznych i z Gór Żniwnych. I powiedziałbym, że wzięli już połowę 
miastowych. Przy wodzie ustawili półkole strażników, aż do wzgórz. Nie wymkniesz 
się.
Tuli usiadł i nasłuchiwał. Żołądek zaczął podchodzić mu do gardła. Słyszał jak w 
oddali szlochałajego teściowa, Zhopilla, ciągnięta przez strażników do łodzi. 
Tuli był w szoku: jak to możliwe, żeby Chaa pozwolił na wzięcie do niewoli 
swojej żony i dzieci. Słońce wschodziło. Przez materiał worka Tuli mógł 
rozróżnić tylko zamazane kontury.
W ciągu następnej godziny słyszał jak łodzie kilka razy dobijały do nabrzeża i 
jak upychano w nich ludzi z miasta.
Z każdym odpływającym transportem malały szansę Tulla na przeżycie. Wiedział o 
tym. Wokół niego siedziało tylko kilkoro ludzi. Stara Caree Tech leżała 
szlochając o parę jardów od jego nóg. Za nim siedział Byron Saman i kilkoro 
innych. Starzy i słabi. Ofiary selekcji.
Tuż przed wschodem słońca podeszli jacyś ludzie i stanęli nad nim.
- Czy to ten zabił purpurowego rycerza?
- Tak, o wszechpotężny - padła odpowiedź. Tuli zadrżał. Tytuł wszechpotężnego 
zarezerwowany był tylko dla kogoś w randze cyklopa, generała w szeregach Rodu 
Klingi. Postać zbliżyła się i zdjęła worek z głowy Tulla, wyrywając mu przy 
okazji garść włosów.
Przed Tullem stał wojownik ubrany w nieskazitelną skórzaną zbroję. Był to krępy 
neandertalczyk z siwymi pasmami w rudej brodzie i czarną klapką na prawym oku. 
Miał pobrużdżoną, nieruchomą, pozbawioną wyrazu twarz. Ale gdy patrzył na Tulla, 
w jego wzroku pojawiło się coś dziwnego. Tuli czuł się przytłoczony. Cyklopi 
nosili złoty bicz u pasa - starożytny symbol używany przez Panów Niewolników - 
oznakę łask i zapowiedź, że odznaczony sam będzie w przyszłości lordem, Panem 
Niewolników. Tuli był zdziwiony, że neandertalczyk mógł dojść do tak wysokiego 
stanowiska.
Za plecami zwycięzców Tuli dostrzegł w porcie wielki żelazny statek z wysokim 
kominem. Statek był wyższy niż jakikolwiek budynek, który Tuli widział do tej 
pory. Miał co najmniej cztery piętra.
114
- Jak się nazywasz? - zapytał mężczyzna ubrany na czarno. Odsunął się i położył 
dłoń na gałce miecza.
- TullGenet.
- Ten sam Tuli Genet, który zabił ośmiu moich rycerzy Klingi w Denai?
- Nie - odparł Tuli.
Rycerz popatrzył na Tulla i zachichotał.
- Kłamiesz? To rozsądne. Nie inaczej postąpiliby moi ludzie. Widzisz, wiem o 
tobie wszystko. Powiedziałeś swoje imiępewnemu niewolnikowi w Denai, a on je 
rozpowiedział. Jestem Mahkawn, dowódca Bractwa Czarnych Cyklopów, a rycerze 
Klingi, których raczyłeś uśmiercić, należą do mego pana, lorda Tantosa, ministra 
zemsty. Wiesz jaką karę nałożył na ciebie za twe zbrodnie?
- Według waszego prawa nie popełniłem przestępstwa - powiedział Tuli. - 
Walczyłem w obronie własnej, jako wolny Pwi z Dziczy. Słyszałem, że nawet lord 
Tantos nie wywiera zemsty na wojownikach, którzy zabijali w bitwie.
- Sprzeczasz się ze mną? - zapytał Mahkawn. - Myślę, że tak czy inaczej, zabij ę 
cię thrallu. - Popatrzył na nogi Tulla, na czarne skórzane mokasyny z 
wyhaftowanym na nich krukiem, ściągnął je z nóg jeńca i podniósł, żeby się im 
przyjrzeć.
- To jeden z nas, tak jak mówiłem - szepnął starzec stojący za Mahkawnem. Tuli 
po raz pierwszy widział tego Pwi. Wiek tylko lekko zgiął starego 
neandertalczyka, lecz skórę miał bladą, obwisłą, a twarz nieruchomą, pozbawioną 
emocji jak twarz Mahkawna, tyle że jeszcze bardziej okrutną. Nosił czarną szatę 
z czerwonym wzorem. Nie miał na sobie zbroi.
Starzec wpatrywał się w Tulla, potem zamknął oczy. Lodowaty sztych przeszył 
Tulla - dotknięcie wędrowca ducha. Zrozumiał, że to forma ataku, choć do tej 
pory nie słyszał, żeby jakiś wędrowiec ducha mógł używać swej mocy nie tracąc 
przytomności. Tuli wyobrażał sobie, że j est gdzieś daleko, myślał o polu 
stokrotek, na którym bawił się jako dziecko, tam gdzie borsuki ryły swoje jamy.
Lodowaty sztych rozpłynął się, a starzec otworzył oczy i spojrzał na Tulla.
- Zabij go, wszechpotężny - powiedział z naciskiem. - Zwiódł mnie. I to bez 
trudu.
Mahkawn wyciągnął miecz o długim, prostym ostrzu. Jego podwładni nosili 
zazwyczaj krzywe szabliska. Machnął mieczem tuż przy szyi Tulla. Tuli nawet nie 
mrugnął.
115
„Jeśli mam zginąć, to przynajmniej zachowam resztkę godności," pomyślał. Patrzył 
w jedyne oko Mahkawna. Cyklop zbliżył ostrze do oka Tulla i nacisnął lekko, 
jakby sprawdzając, w którym momencie stal wejdzie w powiekę. Pod ciężarem miecza 
Tuli musiał odchylić głowę do tyłu. Mahkawn uważnie przyglądał się temu ruchowi. 
Serce zabiło Tullowi nieco szybciej, ale nawet się nie spocił i oparł się 
odruchowi oblizania wyschłych warg. Spojrzał natomiast prosto w oczy Mahkawna. 
Nie zobaczył w nich okrucieństwa, uciechy czerpanej z zadawania tortur. Ale nie 
było też poczucia winy, zrozumienia, że krzywdzi bliźniego. „Wszechpotężny bada 
mnie," pomyślał Tuli. Zobaczył błysk uznania w oku żołnierza.
- Jeden z ludzi, których zabiłeś, purpurowy rycerz, był dla mnie jak syn - 
powiedział Mahkawn. - Wiedziałeś o tym? Odczuwam ogromną stratę. Chcę, żebyś 
mnie przeprosił, zanim umrzesz. Jeśli przeprosisz, będziesz miał szybką śmierć. 
W przeciwnym razie -rozprujęcię.
Tuli wsłuchiwał się w głos wszechpotężnego. Jeśli Mahkawn rzeczywiście odczuwał 
tak ogromną stratę, to przeczył temu ton głosu. Był zimny, bezduszny. Naśladował 
tylko cierpienie. Ze względu na powiększony hypotalamus, Pwi kochali mocniej, a 
ich strach był bardziej wyrazisty. Tymczasem wszechpotężny mówił tak, jakby w 
ogóle nie odczuwał emocji, mówił jak kłamca. „On mnie tylko sprawdza," pomyślał 
Tuli, ale nie miał pojęcia, jak zdać ten sprawdzian.
Wybrał odpowiedź, której Mahkawn chyba najmniej się spodziewał.
- No to mnie rozpruj - powiedział obój ętnym tonem. Mahkawn nacisnął mocniej, 
rozciął Tullowi skórę pod okiem. - Jestem dumny, że zabiłem twojego purpurowego 
rycerza. Gdyby był lepszym szermierzem, może smuciłbym się, że zgładziłem 
dobrego wojownika. Ale on był niczym.
Wszechpotężny wycofał miecz o parę cali. W jego oczach lśnił nie skrywany 
zachwyt. Nacisnął koniuszkiem miecza skórę powyżej prawego ucha Tulla, jakby 
chciał je odciąć. Tuli niewiele wiedział o zwyczajach Rodu Klingi, ale słyszał, 
że prawe ucho żołnierz musi poświęcić swojemu pierwszemu dowódcy. Serce w nim 
podskoczyło. Przed chwilą stał w obliczu wyroku śmierci, a teraz zrozumiał, że 
wszechpotężny chce go zwerbować. Gdyby dał się zrobić rycerzem Klingi, łatwiej 
przyszłoby mu uciec.
Tuli odchylił głowę, odsłaniając ucho.
116
- Weź je sobie, jeśli chcesz. Daję ci je. Mahkawn zawahał się. Przyjrzał się 
uważnie Tiulowi.
- Mówisz jak rycerz Klingi, ale skąd mam wiedzieć, czy nie jesteś thrallem? - W 
zamyśleniu schował miecz do pochwy.
- Zabierzcie go na statek - powiedział w końcu. - I dokończcie selekcji. 
Odpływamy za pół godziny.
Dwaj żołnierze schwycili Tulla, postawili go na nogi i poprowadzili w stronę 
łodzi, w której siedziało już czterdzieścioro jeńców. Szedł drobnymi kroczkami, 
brzęcząc kajdanami u nóg. Obrócił się, by spojrzeć na Mahkawna, ale 
wszechpotężny wraz ze świtą szedł już mostem sekwojowym do dzielnicy Pwi. Tuli 
zastanawiał się nad znaczeniem słów „rycerz Klingi" i „thrall". Zawsze uważał, 
że to rycerze Klingi są thrallami, zwyczajnymi thrallami wyćwiczonymi na 
wojowników. Ale rozumiał, że w oczach Mahkawna między tymi dwiema kategoriami 
istniała przepaść.
Tuli niewiele wiedział o Rodzie Klingi. Rycerze służyli swoim panom, a tacy jak 
Mahkawn dowodzili legionami wojowników. Cyklopi zorganizowali swoich ludzi w 
„bractwa" podzielone na „bronie", z k-tórych każda miała inną funkcj ę - 
szpiedzy stanowili Broń Niewidzialną, żołnierze piesi Broń Krwi, kawaleria 
nosiła mia-no Broni Mamuciej, a czarownicy służyli we wszystkich rodzajach 
broni.
Tuli nie znał szczegółów dotyczących armii Panów Niewolników, lecz wiedział, że 
Ród Klingi cieszy się specjalnymi przywilejami. Żołnierze przysięgali lojalność 
swoim dowódcom; w zamian za to lord płacił im i zapewniał wolność wyboru kobiety 
spośród thral-lów. W oczach Tulla takie uprawnienia były niczym w porównaniu z 
obowiązkiem pełnienia okrutnej służby. Ale rozumiał, że dla thral-lów - istot 
odartych z własności, wolności i dumy - te benefity wydawały się ogromne.
Dotarł do łodzi, przed nim szła młoda blondynka Pwi. Ubrana była w czerwoną 
bawełnianą sukienkę wyszywaną różnokolorowymi paciorkami, nosiła srebrne 
naszyjniki, a na rękach trzymała niemowlę. Tuli pomyślał, że stroiła się właśnie 
dla męża, gdy nadciągnęli handlarze niewolników. Dziewczyna była młodsza od 
Favy. Mogła mieć jakieś szesnaście lat. Powtarzała bez ustanku: - Adja, adja, 
adja. - Boję się, boję się, boję się. Szczękała zębami, miała dziki wyraz oczu. 
Mocno ściskała dziecko, aż Tuli przestraszył się, że je udusi.
Nie znał tej dziewczyny. Zapewne przybyła z puszczy po drugiej stronie Gór 
Palecznych. Rycerze Klingi przeczesywali okolicę,
117
prawdopodobnie obławą objęli całą Dzicz. Tuli kiedyś miał nadzieję na stoczenie 
walnej bitwy z handlarzami niewolników w tej okolicy, ale Ród Klingi był 
szybszy, zgarnął całą ludność, zanim mężczyźni zdołali stawić opór.
Kobieta zatrzymała się przy łodzi. Nie chciała wejść. Popatrzyła na wodę, jakby 
miała zamiar skoczyć. Łódź była już prawie wypełniona. Czterdzieścioro 
zrozpaczonych pasażerów - ludzi i Pwi -patrzyło na dziewczynę.
- Wejdź do łodzi, wejdź - wyszeptał Tuli. - Musisz teraz żyć dla twojego 
dziecka.
Dziewczyna obejrzała się i zachwiała w panice.
- Krwawe łzy - powiedziała.
Tuli poczuł, że z nacięcia pod okiem kapie mu krew. Musiało to wyglądać tak, j 
akby płakał krwawymi łzami. Popchnął j ą łokci em do przodu. Kolana ugięły się 
pod nią, ale jakoś udało się jej opanować i niezgrabnie wskoczyła do łodzi. Tuli 
po raz ostatni spojrzał na miasto, z nadzieją, że dostrzeże Favę. Rycerze Klingi 
tłoczyli się na brzegu. Zaczynali pakować czarne szaty, przebierać się w zielone 
mundury. Tuli szacował, że na ulicach zgromadziło się jakieś pięć tysięcy 
żołnierzy Bashevgo. Właśnie zaczynali wymarsz na południe. Do Muskrat Bay mieli 
około dwunastu mil lądem. Miasto było małe, niezdatne do obrony. Tuli pomyślał, 
że jego mieszkańcy nie mają żadnych szans.
Czterech silnych wioślarzy odepchnęło łódź od nabrzeża. Wszyscy byli 
neandertalczykami, ale mieli po parze uszu i nie nosili mundurów Rodu Klingi. 
Musieli to być zatem niewolnicy, thralle. Gdy wiosłowali w stronę statku, 
niektóre starsze kobiety zaczęły do nich szeptać:
- Przyjaciele, ratujcie nas! Ukryjcie nas! Pozwólcie nam wyskoczyć do wody i 
odpłynąć!
Thralle ignorowali prośby. Wreszcie, jeden z nich wyszeptał:
- Bądźcie cicho! Macie za ciężkie łańcuchy. Potoniecie, jeśli będziecie 
próbowały pływać!
Wiosłowali dalej. Łódź kołysała się, zapach oceanicznej bryzy, widok Smilodon 
Bay, krzyk mew, wszystko to wywoływało w głowie Tulla wspomnienia. Patrzył na 
płonące miasto, obok którego przepływali. „Jeśli nawet wrócę," myślał, „to za 
dziesięć lat z miasta pozostaną osmalone ruiny pokryte krzakami jeżyn. Będzie to 
dobre miej sce do polowania na dzikie świnie i niedźwiedzie, ale nikt tu nie 
zamieszka." Oczami duszy widział dalej niż dziesięć lat. Widział
118
nowe domy stojące na brzegu. Ale w tych domach mieszkali tylko thralle.
Na dziobie łodzi podniósł się krzyk. Jeńcy patrzyli z przerażeniem w kierunku 
brzegu. Tuli odwrócił głowę. Rycerze Klingi podrzynali gardła starym i kalekim. 
Zabijali tych, z których nie mieliby pożytku.
Rozejrzał się po łodzi. Jenks siedział przy przeciwnej burcie i patrzył jak 
zabijają starców. Na twarzy malowała mu się nie skrywana ulga. Młoda matka 
siedząca przy Tullu nieomal odchodziła od zmysłów ze strachu. Tuli szeptał do 
niej, starając się jąuspokoić. Dwóch chłopców bliźniaków siedzących na dziobie 
poddało się panice. Patrzyli błędnym, nie widzącym wzrokiem, zatopieni w 
horrorze własnej wyobraźni.
Tuli postanowił dać dobry przykład i nie okazywać strachu. Kiedy zbliżyli się do 
statku, usłyszeli krzyki tych, których zdążono już załadować. Tuli popatrzył w 
górę. Na pokładzie stał kocioł, pod którym buchał ogień. Rycerze Klingi 
piętnowali więźniów, gdy ci tylko stanęli na pokładzie.
- Nie bójcie się - powiedział jeden z wioślarzy. - Piętno przestaje boleć po 
kilku dniach. Teraz wszyscy jesteście własnością lorda Tantosa. Jeśli będziecie 
dobrze pracować, uzyskacie przywileje.
Tuli popatrzył na dno łodzi. Wiedział, jakie to przywileje. Tej nocy, był tego 
pewien rycerze Klingi zgwałcą jedną kobietę, jutro następną i znów następną. 
Gwałty będą następowały jeden po drugim. Bez końca. To samo może spotkać 
chłopców. „Może i mnie to spotka," pomyślał. Rycerze Klingi będą żądni zemsty na 
Tullu za swoich towarzyszy broni, których zabił. Niektórzy mogą chcieć wziąć 
odwet w łóżku.
Przypomniał sobie piosenkę, której nauczył się jako dziecko, piosenkę, którą 
śpiewali niewolnicy w rytm wiosłowania.
Żelazna nić wiąże mnie ze światem Żelazna nić wiąże mnie z morzem Żelazna nić 
wiąże mnie z tą łodzią...
Słowa zmieniały się w zależności od położenia śpiewaka, ale zawsze tworzyły 
spiralę o coraz ściślejszych zwojach. Pieśń kończyła się słowami:
Żelazna nić wiąże mnie z wiosłem Żelazna nić wiąże mnie na zawsze.
119
Jeden z bliźniaków popatrzył na blade twarze współpasażerów i rzucił się do 
morza. Chłopiec mocno uderzył o powierzchnię wody i wydał bulgoczący dźwięk. 
Najbliżej siedzący wioślarz odrzucił wiosło i sięgnął po chłopca, lecz dziecko 
tonęło szybko, ciągnięte w dół kajdanami. Żaden z więźniów nie mógł pośpieszyć 
mu z pomocą, bo wszyscy byli skuci.
Tuli wyjrzał za burtę, zobaczył jak chłopiec wije się w przezroczystej wodzie i 
opada w ciemność. Młoda kobieta siedząca obok Tulla upuściła swoje dziecko do 
wody zgromadzonej na dnie łodzi i też wyskoczyła. Wioślarz sięgnął po nią, zdarł 
z niej część sukienki, ale nie udało mu się utrzymać dziewczyny. Utonęła.
Wioślarz podniósł niemowlę, posadził je Tullowi na podołku, mruknął: - Trzymaj 
to - i znów chwycił za wiosło. Tuli popatrzył na innych. Ich twarze wyrażały 
przerażenie, szok i silny strach. Wspomniał Mahkawna i czarownika. Twarze 
tamtych były puste, pozbawione wyrazu. Tuli zrozumiał teraz, jaka jest różnica 
pomiędzy thral-lami a rycerzami Klingi: uczucie.
„Ród Klingi nauczył się odrzucać uczucie, a Mahkawn podziwia mnie, bo nie 
okazuję strachu," pomyślał. Dla Pwi odrzucenie uczuć było prawie niemożliwe. 
Grzebień, który kiedyś nosiła kochanka, zdaje się emanować miłością. Jeśli pies 
ugryzie dziecko Pwi, to ten pies zawsze będzie promieniować strachem. Gdy Tuli 
był młodszy, w momentach wielkiego przerażenia wyobrażał sobie, że Adjo-nai, bóg 
strachu, nachylał się nad nim wymachując kutow terroru i tarczą desperacji. 
Pozbycie się tego lęku stało się największym osiągnięciem w życiu Tulla.
Najwyraźniej rycerze Klingi przeżyli coś podobnego.
Kiedy łódź dotarła do statku, okazało się, że nie trzeba wspinać się na pokład. 
Z góry spuszczono platformę i kilku rycerzy zagnało na nią Tulla wraz z 
dwudziestoma innymi jeńcami. Marynarze podciągnęli platformę na blokach.
Gdy zrównali się ze szczytem burty, zobaczyli wielki pokład pokryty żelazem. 
Tuli nie wyobrażał sobie, żeby taki statek mógł zostać pokonany w bitwie. Nie 
potrafił nawet zrozumieć, jak takie monstrum jest w stanie utrzymać się na 
wodzie. Rozejrzał się, zdziwiło go, że wokół j est tak niewielu rycerzy Klingi. 
Pomyślał, że większość wylądowała, żeby wziąć udział w walce.
Tuli pozwolił, by spłynął na niego spokój, starał się, na wzór rycerzy Klingi, 
zapomnieć o uczuciach. Niedbale trzymał powierzone mu dziecko.
120
Inni wrzeszczeli z bólu, ale Tuli nawet nie mrugnął, gdy piętnowano go 
rozpalonym żelazem. Wypalono mu literę „T" z obu stron lewego nadgarstka.
- „T" jak Tantos - wyjaśnił rycerz Klingi. - Należysz teraz do niego. Będziesz 
wykonywał nasze rozkazy.
Rycerz nawet nie próbował oszelmować niemowlęcia, które trzymał Tuli. Jeńcy 
ustawili się w szereg i poszli do ładowni.
„T jak Tuli," pomyślał Tuli.
Fava prześlizgiwała się na brzuchu przez krzaki. Starła pajęczynę z twarzy i 
ostrożnie podniosła głowę. Leżała w kępie wysokich paproci rosnących w pobliżu 
szczytu pagórka, w klinie utworzonym przez dwa obalone drzewa. Niewiele 
widziała, ale dopóki trzymała głowę przy ziemi, pozostawała nie zauważona. 
Usłyszała jak w pobliżu zakasłał rycerz Klingi - stał za pobliskim drzewem - nie 
śmiała się poruszyć. Położyła rękę na ustach Wayana, wcisnęła go głębiej w 
paprocie. Z miasta dochodziły krzyki i strzały, palił się jakiś dom. Ze swego 
stanowiska widziała łunę.
Usłyszała stłumiony odgłos strzałów dochodzący od strony chaty stojącej u stóp 
wzgórza. Rycerze Klingi przemknęli obok niej w kierunku potyczki, zwarli 
tyralierę. Fava odczekała dwadzieścia sekund, aż odgłosy kroków umilkły, potem 
przeskoczyła przez kłody i zaczęła biec.
Zatrzymała się u stóp wzgórza, za drzewem. Bała się zejść do doliny. Odwróciła 
głowę. Ze wzgórza po przeciwległej stronie zatoki dochodziły krzyki rycerzy 
Klingi. Wydawali swój jękliwy okrzyk wojenny. Miasto stało w ogniu.
Coś nagle się w niej załamało. Złapała Wayana i na oślep pobiegła w dolinę, a 
potem wspięła się na następne wzgórze i na następne, nie zważając na to, czy 
rycerze Klingi ścigająją, nie dbając o kierunek ucieczki. Wreszcie zmęczyła siei 
stanęła przy wielkiej obalonej sekwoi. Oddaliła się od miasta o prawie dwie 
mile. Znalazła poskręcany korzeń, przy którym jako dziecko bawiła się w 
chowanego. Taka gra trwała godzinami. Teraz wczołgała się w starą szczelinę w 
ziemi, starając się zmieścić w otwór, w którym chowała się jako dziesięcioletnie 
dziecko. Leżała bez ruchu, serce biło jej tak mocno, aż zlękła się, że umrze.
Wkrótce usłyszała skrzyp igieł sekwojowych pod butami rycerzy Klingi i miękkie 
klapanie pochew o skórzane zbroje.
121
Fava znieruchomiała. Gdy uciekała tylnymi drzwiami z chaty, planowała, że 
wymknie się z miasta. Postanowiła wtedy, że będzie się cicho poruszała, okiełzna 
strach i schowa się w najgłębszych paprociach. Ale odrzuciła wszystkie plany, 
biegła szybko na oślep, gnana przez strach, jak głupi, osaczony królik, który 
skacze prosto w paszcze goniących go psów. Rycerze Klingi deptali jej teraz po 
piętach.
Przeczekała godzinę, aż uznała, że rycerze już poszli. Nagle uświadomiła sobie, 
że przez cały czas trzyma dłoń zaciśniętą na ustach Wayana. Zesztywniał ze 
strachu w jej ramionach. Nie ruszał się. Cofnęła rękę i pogłaskała go po czole.
W pobliżu trzasnęła gałązka. Ktoś podszedł do kłody, położył na niej rękę. Przez 
chwilę Fava wyobrażała sobie, że to przyszedł Tuli, nagle bowiem przypomniała 
sobie, jak kiedyś, wiele lat temu, znalazł ją tutaj. Żywiła szaloną nadzieję, że 
znów ją odnajdzie.
Obcy stał nie dalej niż pięć stóp od niej i dyszał. Fava zamarła. „To może być 
rycerz Klingi, który odnalazł mnie po zapachu," pomyślała. Niektórzy Pwi 
potrafili tak polować. „A może to ktoś z miasta, kto próbuje uciec." Ktokolwiek 
to był, odszedł. Dwie minuty później usłyszała w pobliżu krzyki i odgłos 
szurania - ciągnięto jakieś kobiety w stronę Smilodon Bay.
Wayan przez cały czas leżał, kurczowo trzymając się Favy. Chłopczyk nie śmiał 
powiedzieć słowa, ledwie oddychał. Przytulał się do niej i trząsł ze strachu.
Przed świtem Fava o mało co nie zdrzemnęła się. Ponownie usłyszała szuranie. 
Ktoś chodził po kłodzie leżącej nad nią. Usłyszała jak jakiś neandertalczyk z 
Rodu Klingi pociąga nosem. Polował kierując się zapachem.
Fava nie ruszała się, tłumiła chęć krzyku. Zapach pokrytej grzybem sekwoi był 
silny. Modliła się, żeby zagłuszył jej własny zapach.
Mężczyzna chodził po pniu w tę i z powrotem, pociągając nosem. Potem usiadł i 
czekał.
Fava była pewna, że wyczuł ją, a teraz czeka, aż dziewczyna wyskoczy z kryjówki. 
Słyszałajakpo cichu wyciąga miecz z pochwy. Wayan przytulił się jeszcze mocniej, 
opierając głowę ojej piersi. Odchrząknął.
W pobliżu ktoś krzyknął, zadzwoniły miecze. Zwiadowca pobiegł przez las. Fava 
leżała cała zlana potem.
Godzinę później wzeszło słońce. Jego promienie zaczęły docierać w głąb lasu 
Fava, wczołgując się do dziury, zmięła kilka paproci.
122
Teraz wyprostowała je i zgarnęła trochę ściółki, żeby lepiej zamaskować 
kryjówkę.
Tuż po wschodzie słońca przez las przeszły tysiące rycerzy Klingi. Kierowali się 
na południe, do Muskrat Bay. Posuwali się przez las tak lekko, że Fava ledwie 
ich słyszała. Widziała tylko cienie w zielonych płaszczach.
Dwie godziny później las opustoszał. Wayan zaczął grymasić:
- Chce mi się siusiu.
Pozwoliła mu wyjść. Odszedł niedaleko, załatwił potrzebę, wrócił i zasnął w j ej 
ramionach. Przez cały dzień nikt nie przechodził w pobliżu. Gdy zaczynało 
zmierzchać, zobaczyła samotnąpostać skradającą się w kierunku miasta. Była to 
Vo-olai, żona Anoratha.
Fava wstała i pomachała do Vo-olai, żeby się ukryła, ale dziewczyna zatrzymała 
się i popatrzyła na Favę jak na jakieś dziwny stwór. Wokół oczu Vo-olai miała 
czerwone obwódki, a tunikę i spodnie pokryte błotem. Wyglądała jak zaszczute 
zwierzę, jakby ostatni tydzień spędziła czołgając się po krzakach.
- Nie - powiedziała.
- Chodź, proszę! - syknęła Fava, ale Vo-olai szła dalej. Nagle odwróciła się i 
powiedziała tak zwyczajnym tonem, jak gdyby przypadkiem spotkały się na ulicy:
- Widziałaś dziś Anoratha albo Tchule? Nie mogę ich znaleźć. Fava zrozumiała, że 
Vo-olai pomieszało się w głowie. Nocna
ucieczka przed rycerzami Klingi odebrała jej rozum.
- Chodź tutaj, razem na nich poczekamy - powiedziała.
- Nie, myślę, że mnie potrzebują- odparła Vo-olai. - Muszę ich znaleźć.
- Jak myślisz, gdzie oni są? - zapytała Fava.
- Nie jestem pewna. - Vo-olai zaczęła iść w kierunku miasta. Fava chciała za nią 
krzyknąć, ale nie śmiała podnieść głosu. Znów
wgramoliła się pod kłodę. Postanowiła czekać, lecz mały Wayan patrzył na nią z 
takim przerażeniem i wyrzutem w oczach, że zapytała:
- Czy powinniśmy iść za nią i spróbować ją ratować? Wayan pokiwał głową.
Fava wstała, podniosła małego i wydostała się spod kłody. Pobiegła za Vo-olai.
Kiedy Vo-olai usłyszała, że ktoś za nią biegnie, zaczęła uciekać. Fava zdała 
sobie sprawę, że z Wayanem w ramionach nie będzie w stanie jej dopędzić. Coraz 
bardziej zostawała w tyle.
123
Poszli więc powoli i ostrożnie. Słońce wstawało na krwistoczerwonym niebie. Fava 
uważnie obserwowała drogę. Wokół puste pole ciągnęło się aż do linii lasu. 
Wszystko było widać na odległość mili. Fava zatrzymała się. Miała uczucie, jakby 
ktoś na nią patrzył.
Miasto pod pewnymi względami nie zmieniło się. Przebiegły jej drogę dwa koty 
wymachujące ogonami. Świnie ryły na polu za domem Oolan. Ale domów nie było, 
zostały po nich kupy dymiącego popiołu i zwęglone ściany. Poczerniałe ceglane 
kominy sterczały w niebo. Fava patrzyła na kwadraty zgliszcz i gruzu i dziwiła 
się, jakie małe były te domy. Dość wysokie, pokryte dwuspadowymi dachami 
sprawiały wrażenie solidnych i trwałych. Teraz tego zabrakło. W dole ulicy, 
jakieś ćwierć mili dalej, stary niedźwiedź jaskiniowy grzebał w zgliszczach 
szukając ziarna, warzyw albo owoców. Fava pomyślała, że niedźwiedź nie włóczyłby 
się tu, gdyby w okolicy byli ludzie. Rycerze Klingi musieli opuścić to miejsce 
na dobre. Ostrożnie poszła w dół ulicy.
Zatrzymała się przy domu rodziców. Trofea myśliwskie, które od tylu lat wisiały 
na ścianach, leżały teraz w popiele - kawałki zbielałych kości i potrzaskanych 
zębów. Wielkie kły mastodonta rozpadły się w ogniu na kawałki. W zgliszczach 
leżał miecz Chaa. Przeszła przez pogorzelisko zdziwiona, że popiół zdążył już 
wystygnąć. Tam gdzie była kuchnia, w jamie, w której trzymali jarzyny, znalazła 
trochę ziemniaków, jabłek i cebuli. Usiadła z Wayanem i spróbowała zjeść 
przypieczony z jednej strony ziemniak, ale żołądek odrzucał pożywienie. Nie 
mogła zmusić się do jedzenia. Nie wiedziała, czy to zmęczenie ją zmogło, czy 
zabójczy smutek. Wiedziała tylko, że nie może przełknąć ani kęsa.
Nakarmiła Wayana, schowała kilka jabłek na później i poszła ścieżką do własnego 
domu.
Ze zdumieniem zobaczyła, że chatka jeszcze stoi. Czterech martwych rycerzy 
Klingi leżało u drzwi frontowych. Wyglądało to tak, jakby kot zostawił przed 
progiem upolowane myszy w podarunku dla gospodarzy. Wayan odwrócił się i ukrył 
twarz między piersiami Favy, bał się widoku trupów. Wszyscy martwi rycerze mieli 
na sobie dziwne kaptury z maskami i szklanymi oczami, lecz broń już im zabrano. 
A więc Tuli zabił co najmniej czterech.
Zajrzała do domu. Był złupiony. Zabrano większość ubrań i broń. Zostało posłanie 
i koce, trochę talerzy i garnków kuchennych, zapasy żywności na zimę. Wayan 
natychmiast zeskoczył jej z rąk i podbiegł do łóżek. Podniósł figurkę mamuta 
leżącą za materacem i zaczął się bawić.
124
Fava zastanawiała się, czy Tuli nadal jest w pobliżu. Może przeniósł rzeczy w 
bezpieczne miejsce? Ale nie. Ktokolwiek opróżnił dom, nie był to ktoś, szukający 
rzeczy niezbędnych do przetrwania. Zostały koce i żywność. Nie, rycerze Klingi 
musieli zabrać Tulla wraz z cenniejszymi rzeczami. Może złapali go, gdy próbował 
wynieść dobytek z domu. Ale i to nie miało sensu.
Przysiadła na podłodze, wyjrzała na zewnątrz. Poczuła się słaba, smutna i 
znużona. Bawiła się dwiema pustymi formami odlewniczymi, które znalazła na 
podłodze. Tuli zabił co najmniej czterech rycerzy Klingi i został schwytany.
Poszła poszukać Vo-olai. Dziewczyna nie mogła odejść daleko. W miejscu, gdzie 
droga się obniżała zaczynał się most sekwojowy łączący brzegi rzeki Smilodon. Na 
środku mostu stała Vo-olai. Zasłaniała twarz rękami i płakała.
Fava zatrzymała się, spojrzała na nabrzeże. Starcy z miasta leżeli w dziwnych 
pozach na ulicach prowadzących do portu. Zamiast gardeł mieli krwawe dziury. 
Ciał było co najmniej trzydzieści. Wśród nich dziadkowie Vo-olai.
Favie mocno zabiło serce. Podniosła Wayana i pobiegła ku nabrzeżu, szukała wśród 
zabitych Tulla. Po kilku minutach nadeszła Vo-olai. Usiadła w kurzu i ujęła rękę 
swojej martwej babki.
Panowała cisza, słońce zachodziło. Zbierały się chmury, łagodne i ciemne, 
pachnące śniegiem. W górze ulicy, w części miasta zamieszkanej przez ludzi, 
pojawił się drugi niedźwiedź i zaczął żerować na pogorzeliskach. Łaził w tę i z 
powrotem koło karczmy, między ciałami rycerzy Klingi. Bał się podejść do Favy i 
Vo-olai.
- Chodźmy stąd lepiej - wyszeptała Fava, ciągnąc Vo-olai. -Krew może przyciągnąć 
wilki albo tygrysy szablozębne. - Bardziej bała się tego, niż powrotu rycerzy 
Klingi.
- Wrzućmy przynajmniej moich dziadków do rzeki - powiedziała Vo-olai. Fava 
pomogła jej przeciągnąć ciała na nabrzeże i delikatnie położyć na wodzie. 
Patrzyła, jak dryfują na morze.
- Chodź - powiedziała do Vo-olai. - Pójdziemy do mojego domu. Nie jest spalony.
Vo-olai odwróciła się i padła jej w ramiona. Zaczęła szlochać. Aż do tej chwili 
Fava starała się być silna. Wiedziała, że jeśli okaże strach, to tylko zrani 
Wayana. Ale teraz ogarnęła ją ciemność. Wzywała męża, płakała za rodziną. 
Przepełniał ją żal. Płakały razem.
- Chcę umrzeć! - krzyczała Vo-olai. Fava przytuliła ją.
- Nie! Nie mów tak!
125
- Po co mam żyć? Nie ma mojego męża! Nie ma rodziny! Jak ich teraz odszukam? 
Nawet nie wiemy, dokąd ich zabrano! Ród Klingi mógł ich pognać dokąd chciał.
- Widziałam statek w porcie - powiedziała Fava. - Zabrano ich na statek. To 
znaczy, że popłynęli do Bashevgo. Nie zginęli.
- Ale są niewolnikami.
Fava oblizała wargi, zdusiła płacz. Chciała, żeby jej słowa dały Vo-olai 
nadzieję.
- Może uciekną. Może zaczną nas szukać.
Vo-olai pokiwała głową bez specjalnego przekonania. Zaczęła przyglądać się 
ulicom, jakby w każdej chwili z lasu miał wybiec tłum ludzi. Fava pomyślała, że 
z dziewczynąjestjuż lepiej. Skoro ma jakąś nadzieję, nie ogarnie jej zabójczy 
smutek.
- Teraz chodźmy do mnie. Możemy tam przenocować. - Vo-olai poszła za nią 
automatycznie, prawie nie zwracając uwagi na otoczenie. - Kiedy spałaś po raz 
ostatni?
Vo-olai patrzyła na mijane domy, ale szok nie mijał.
- Nie wiem, nie wiem. Nie pamiętam.
- To nieważne - powiedziała Fava.
Kiedy zeszli z drogi na ścieżkę prowadzącą do domu Favy i Tulla, uczucie strachu 
zmalało. Niskie, pokręcone sosny nadmorskie i rododendrony rosnące wzdłuż szlaku 
trocheje przesłaniały. Favie minęło natrętne uczucie, że ktoś ją obserwuje.
W domu usadziła Vo-olai na łóżku i dała jej jabłko. Wayan klepał Vo-olai po 
plecach.
- Powinniśmy się gdzieś schować - powiedziała Vo-olai. - Ród Klingi przeczesuje 
Dzicz. Powinniśmy ukryć się w lesie i czekać, aż Anorath ucieknie.
- Albo pójść do Białej Skały - dodała Fava. - Ród Klingi nigdy nas nie znajdzie 
w kopalni.
- Tak - zgodziła się Vo-olai. Nie jadła jabłka, tylko je trzymała. Patrzyła w 
podłogę. Wayan znalazł szczotkę i zaczął wyczesywać gałązki z włosów Vo-olai.
- Anorath i Tchula nie wrócą, prawda? - zapytała dziewczyna. -Nikomu nie udało 
się uciec z Bashevgo.
- Nikomu - powiedziała Fava.
Vo-olai westchnęła głęboko, gapiąc siew podłogę. Zmarszczyła czoło. - Nikt 
stamtąd nie wrócił...
- Możemy zbudować sobie dom w lesie - powiedziała zaniepokojona Fava. Jeśli Vo-
olai nie chce jeść, to może ogarnął ją już
126
smutek, który zabija. Wzrok dziewczyny nie mógł się skupić. - Możemy zamieszkać 
razem i cieszyć się z tego tak, jak wtedy, gdy byłyśmy dziećmi. Będziemy czekać. 
Nawet w Bashevgo nie zawsze dokładnie strzegą niewolników.
- Fava, wybieram się do Bashevgo - powiedziała Vo-olai z nutką paniki w głosie. 
- Chcę żyć razem z moim mężem i synami. Jeśli tu nie możemy być razem, to 
będziemy razem jako thralle.
- Nie ty jedna tak postąpisz - odparła łagodnie Fava, chcąc ją uspokoić.
Vo-olai skinęła głową, położyła jabłko na ziemi.
- Niech zatem będzie. Idę do Bashevgo. Wayan popatrzył na Favę.
- Czy Tuli jest w Bashevgo?-zapytał.
- Tak sądzę - odpowiedziała Fava, siadając obok niego.
- Pójdziemy tam?
- Nie wiem - powiedziała Fava, zaciskając usta.
- Nie chcę tam iść - szepnął Wayan.
Było już zupełnie ciemno. Fava ułożyła Wayana i Vo-olai na materacach i 
przykryła ich kocem. Ciągle się wahała. Siedziała przy łóżku i dotykała miejsca, 
na którym Tuli opierał głowę. Kwea, przyjemności, które wspominała, 
napełniłyjątęsknotą. Zaczął padać śnieg. Rozpaliła niewielkie ognisko, miała 
nadzieję, że słaby blask ognia i trochę dymu nie przyciągną uwagi rycerzy 
Klingi. Kiedy skończyła, Vo-olai i Wayan spali snem ludzi bardzo zmęczonych.
Rozejrzała się po domu. Wiele z ich rzeczy zostało zabrane -ubrania i broń - ale 
pozostawiono żywność, posłania i garnki. „Zabiorę z sobą ubranie, jeśli się 
zdecyduję," pomyślała Fava.
Wyszła w ciemność za progiem i zaczęła obdzierać z ubrań trupy wojowników 
Klingi. Ich czarne płaszcze były grube i ciepłe, podobnie jak bawełniane tuniki, 
które nosili pod zbrojami. Przy dwóch ciałach Fava znalazła racje żywności i 
ciężkie peleryny maskujące. W j ednym z zawiniątek był długi nóż z rodzaju tych, 
których ludzie używają czasem do walki.
Powstrzymała się, widząc bezużyteczność tego co robi. „Przez całe życie," 
myślała „bałam się, że handlarze niewolników przyjdą po mnie, a teraz zamierzam 
oddać im się w ręce? Bogowie okrutnie ze mnie zażartowali."
Spojrzała na trupy leżące u jej stóp. Ród Klingi odpłaci mu za to. A jeszcze 
więcej rycerzy zabił w Denai. Nie minie go za to kara.
127
Rozpacz stała się głębsza, mroczniejsza. Napływała falami. Dostała skurczu 
żołądka, nachyliła się i zwymiotowała kawałki kartofla, który był jej ostatnim 
posiłkiem. Znała kobiety, które ogarnął podobny smutek. Zagłodziły się na śmierć 
po zgonie mężów. Pójście za Tullem mogło uratować jej życie.
Starała się myśleć o Tullu, wyobrazić sobie wspólne życie w Ba-shevgo. Pewnie 
będą musieli ciężko pracować, ale razem i praca może okazać się łatwiejsza. Fava 
wiedziała, że jest młoda i ładna, że wojownicy Klingi zgwałcąją. Tuli nigdy się 
z tym nie pogodzi. Zabije każdego rycerza Klingi, który jej dotknie, i za to 
zostanie stracony. Wiedziała, że Tuli nie przetrwa niewoli. Wiedziała też, że 
wtedy i o-naumrze. Znów dostała skurczów żołądka. Chciało sięjej wymiotować.
Odwiązała rzemienie pancerzy i zdjęła skórzane kirysy z ciał. Śnieg padał na 
trupy, zebrało się go już na cal grubości. Gdy zaczęła ściągać tunikę z drugiego 
ciała, z zaskoczeniem odkryła piersi. Dotknęła ich, żeby się upewnić. Ściągnęła 
kaptur ze zwłok.
Bez światła niewiele widziała, ale bez wątpienia to była kobieta Pwi o ładnej 
twarzy. Fava odwróciła głowę dziewczyny. Zabita miała tylko jedno ucho. Z 
drugiego zwisał długi kolczyk.
Fava słyszała o kobietach w szeregach Rodu Klingi, wiedziała, że było ich 
niewiele. Długo patrzyła na zwłoki, na wysokie czarne buty, tunikęi zbroję. 
Naciągnęła buty. Pasowały na nią świetnie. Przyłożyła twardy kirys do swój ej 
piersi. Też byłby dobry, gdyby Tuli nie wpakował przez niego kuli w brzuch 
kobiety.
Siedziała w ciemności. Padał śnieg. Domek i zatoka wyglądały teraz tak 
spokojnie. Zamknęła oczy. Kwea ogniska domowego uniosła się wokół niej jak 
mgiełka - wspomnienie objęć Tulla, piękno nocy poślubnej. Czuła niezaspokojoną, 
nagą żądzę. Nie była to żądza wyłącznie cielesna. Dotyczyła jego życia, marzeń, 
wspólnego życia. Z końca ścieżki, mimo że dom jej rodziców został spalony, 
wyczuwała wspomnienie lat szczęścia - grę w berka ze starszym bratem, zapach 
pieczeni z łosia, podniecenie w dniu, kiedy jej ojciec wrócił z pierwszej 
wyprawy do Gorącego Lądu i przyniósł jej ząb tyranozaura i opowiedział śmieszną 
historię o tym, jak wuj próbował przejechać się wierzchem na triceratopsie.
Kwea spokoju i radości, marzenia o szczęściu leżały na wzgórzach jak mokra 
pokrywa śniegu, tłumiąca krzyki wojny. Chciała szczęścia dla swoich dzieci. 
Tylko tyle. Chcieć więcej byłoby nierealne.
128
Fava popatrzyła na martwe ciała wojowników Klingi. „Jeśli mój mąż jest w 
Bashevgo," pomyślała, „to muszę pójść zanim i uwolnić go, a żeby to uczynić, 
muszę wyglądać jak jedna z Rodu Klingi." Wyciągnęła długi nóż z pochwy i odcięła 
sobie prawe ucho. Odczuła gorący, przeszywający ból.
W szeregach Rodu Klingi utrwalił się zwyczaj, że żołnierz oddawał jedno ucho 
swemu dowódcy. Fava namyślała się przez chwilę, czy zachować odcięte ucho i dać 
je Tullowi jak tylko go znajdzie. Roześmiała się i wyrzuciła poszarpany kawałek 
ciała w krzaki.
Potem znów zapłakała. Płakała, bo nie miała nikogo, kto by ją zrozumiał i 
nikogo, dla kogo mogłaby być silna. Płakała, bo była nieutulona w żalu i 
tęskniła za rodziną. Płakała, bo wiedziała, że myśl o tym mieście już nigdy nie 
wywoła szczęśliwej kwea. Od tej chwili nagromadzone wspomnienia zawsze już 
naznaczone będą skazą.
Usiadła i nakryła głowę kocem, żeby ochronić się przed padającym śniegiem. 
Czekała aż łzy przestaną płynąć. Jej myśli zwróciły się ku Tullowi. Zastanawiała 
się, którą ścieżkę wybrać, żeby dostać się do Bashevgo.
Jej uwagę zwróciło szuranie butów. Spojrzała przed siebie przez padający śnieg. 
Ktoś stał na ścieżce prowadzącej do domu, oddalony zaledwie o kilkanaście 
kroków. Był to człowiek, wojownik Klingi ubrany na czarno.
Nachylił się do Favy i powiedział:
- Zawsze znajdzie się ktoś na tyle głupi, żeby wrócić.
Rozdział 7
PRZELOTNY SMUTEK
Cśśś... - syknęła jedna z kobiet uwięzionych w klatce. - Nadchodzą wojownicy.
Skuliła się na macie i potargała sobie włosy, z nadzieją, że gdyby rycerze 
Klingi chcieli sobie kogoś wybrać do uprawiania seksu, to na nią nie zwrócą 
uwagi. Tuli leżał na sienniku. Okręt wibrował od pracy wielkich maszyn, pruł 
ogromne oceaniczne fale jak stalowy wieloryb. Tuli spoczywał w brzuchu tego 
potwora przez wiele dób. Nie był w stanie rozróżnić dnia od nocy. Czasem okręt 
zatrzymywał się, a ogień armatni przetaczał sięnadpokładamijak grzmot. Potem 
powiększała się liczba więźniów w brzuchu okrętu - oszoło-
9 - Ścieżka bohatera 129
mieni Pwi, rolnicy z rękami czarnymi od ziemi, bogaci kupcy w kosztownych 
szatach, zaskoczeni losem, który ich spotkał - gnani byli w dół, w otchłań 
ładowni.
Ale tym razem było cicho. Tuli rozejrzał się po pomieszczeniu. Setki mężczyzn, 
kobiet i dzieci leżały bez ruchu na matach, udając sen. W mroku nad nimi, na 
wieżyczkach, stali nadzorcy.
W drzwiach celi zachrobotały klucze, drzwi otworzyły się na oścież. Tuli leżał 
przysłuchując się skamlaniu kobiet i dzieci.
Ktoś po cichu podszedł do maty obok niego. Dziewczynka, która ją zajmowała, 
miała na imię Ruwatta. Było to delikatne, jedenastoletnie dziecko z miasteczka 
Fish Haven, jak większość jeńców w tej celi. Tuli zakrył uszy, zamknął serce, 
gdy rycerze Klingi zabierali się do niej.
Gwałty nie ustawały. Tuli wiedział, co się dzieje. Mógł skoczyć na wojownika, 
spróbować nawet złamać mu kark, ale wtedy rycerze stojący na wieżyczkach 
zastrzeliliby go z pewnością, a przy okazji zabiliby dziecko. Już wcześniej 
widział takie rzeczy.
Ktoś dotknął jego stopy. Udawał, że nie zauważył. Miał nadzieję, że intruz 
przejdzie dalej. Ale dotknięcie się powtórzyło. Tuli odwrócił się. Pomyślał, że 
teraz jego kolej. To była neandertalka ubrana w czarne szaty z czerwonym wzorem 
- strój czarownika. Za nią stało czterech strażników z Rodu Klingi.
Przyglądała mu się w mroku. Usta miała zaciśnięte, twarz nie zdradzała żadnych 
uczuć. Nachyliła się, obejrzała jego twarz i spojrzała mu prosto w oczy, jak 
rzeźbiarz, który chce wykuć popiersie z pamięci.
- Tuli Genet?-zapytała wreszcie.
- Tak.
- Masz żonę? Favę?
- Tak.
- Przykro mi, że została zabita. - Te słowa smagnęły Tulla jak bicz. Czarownica 
wcisnęła mu w ręce j edną z tunik Favy - sukienkę z zielonej bawełny z 
kołnierzem obszytym żółtymi piórkami skowronka polnego. Sukienka była porwana i 
splamiona krwią, ale wyczuwał zapach wody waniliowej Favy.
- Rycerze Klingi złapali jąw okolicach SmilodonBay. Opierała się, gdy ją 
gwałcili. Musieli ją zabić.
Dotknęła ręki Tulla, zaplotła palce wokół jego palców w geście współczucia. 
Czuł, że za chwilę ogarnie go ciemność. Spojrzał w oczy czarownicy i zobaczył w 
nich... ciekawość. Kobieta pa-
130
trzyła na niego tak, jak dziecko patrzy na szlachtowanie wieprza. Z 
zainteresowaniem, bez uczucia. Kompletna pustka. Głos nie brzmiał prawdziwym 
smutkiem, żadnym współczuciem. Tuli zauważył błysk w jej oku. Krył się za nim 
uśmiech. Czarownica była rozbawiona.
Uświadomił sobie, że to jeszcze jedna próba. Sprawdzali, czy nadaje się na 
wojownika Klingi.
- Co teraz zrobisz? - zapytała. - Wiem, że musi ci to sprawiać ból. Wiem, że 
chcesz umrzeć.
Tuli dotknął tuniki. Zastanawiał się, czy Fava rzeczywiście nie żyje. Uznał to 
za nieprawdziwe. Rycerze Klingi byli bezlitośni, ale oni łowili, a nie zabijali 
niewolników. Zaskoczył go profesjonalizm z jakim zaatakowali Smilodon Bay. 
Wzięli miasto przez zaskoczenie. Wybrali moment, w którym można się było 
spodziewać, że ich towar będzie spał, a nie gotował się do walki. Nie, raczej 
jej nie zabili.
- Bardzo mi na niej zależało - powiedział Tuli. Pozwolił, by w jego głosie 
zabrzmiała nutka prawdziwego bólu. - Chyba będę musiał postarać się o inną 
kobietę.
Czarownica spojrzała na czterech strażników i odprawiła ich. Gdy znów zwróciła 
się do Tulla, j ej głos był chrapliwy, a ruchy ociężałe.
- Jestem Chulata. Też potrzebuję kogoś na tę noc. Czy mogę cię pocieszyć? - 
Czarna szata opadła ukazując obcisłą tunikę uwydatniającą jej kształty. Była 
silna, dobrze zbudowana, uwodzicielska.
- Nie potrzebuję pociechy - powiedział. - Poza tym, nie jesteś w moim typie.
- A jaki jest ten twój typ? - Chulata uniosła ze zdziwienia brew.
Tuli podłożył sobie rękę pod głowę i myślał, co powiedzieć. Pamiętał jak 
ostatniego lata, w górach niedaleko Denai, spał z driadą Tirilee. Kreatory 
stworzyły driady, żeby opiekowały się drzewami. Tuli pogłaskał dziewczynę po 
srebrnych włosach, a gdy poczuł zapach wydzielanych przez nią feromonów ogarnęła 
go ekstaza seksualna. Żadna zwyczajna kobieta nie byłaby w stanie wywołać 
takiego szaleństwa w mężczyźnie.
- Ostatniego lata, gdy szedłem do Denai, spałem z driadą osikową. Teraz inne 
kobiety wydająmi się... nudne. -Do pewnego stopnia była to prawda. W każdym 
razie, powiedział to w sposób przekonywający.
131
Chulata zmarszczyła brwi, zabrała Tullowi tunikę. Ręka drżała jej ze 
zdenerwowania albo z gniewu.
- Wyleczę cię z tego - powiedziała odchodząc. Patrzyła na niego przez ramię. 
Teraz będzie się zastanawiała, jak zdołał uniknąć uroku rzucanego przez driady. 
Pwi zawsze poddawali się driadom, służyli im jako niewolnicy.
Tuli leżał na macie i rozmyślał, czy udało mu się zaliczyć sprawdzian. Chciało 
mu się śmiać, gdy myślał o tym, jak Chulata straciła zimną krew. Uznał to za 
swoje małe zwycięstwo.
Godzinę później Chulata wróciła. Była już opanowana.
- Powiedziałeś, że spałeś z driadą. Możesz to udowodnić? Tuli myślał. Jeśli 
wcześniej nie był pewien, czy to próba - teraz
wiedział o tym na pewno.
- Zapytaj karczmarza Therona Scandala ze Smilodon Bay. On to widział.
- Ale w Smilodon Bay walczyłeś z naszymi rycerzami. Powstrzymywałeś ich, gdy 
twoja żona próbowała uciekać. Zrobiłeś to, bo chciałeś uratować kobietę, którą 
kochasz, chciałeś ułatwić jej ucieczkę. To miłość do niej sprawiła, że walczyłeś 
jak szalony!
Chulata trochę za bardzo się starała, żeby go usidlić pytaniami. Tuli wiedział, 
że była już blisko tego, by uznać go za rycerza Klingi. Postanowił trochę ją 
rozdrażnić.
- Być może masz racj ę - powiedział z obój ętnym wyrazem twarzy. - Może 
rzeczywiście za bardzo się o nią troszczyłem i to zaćmiło mój zdrowy rozsądek. W 
ciemności nie widziałem, żejestem okrążony. A zresztą... sam nie wiem. - Zawahał 
się, jakby szukał wytłumaczenia. - Kazali ci się ze mną kochać, prawda?
Chulata nie odpowiedziała.
- Mam nadzieję, że tak - powiedział Tuli. - Chciałbym, żebyś rozłożyła nogi 
przede mną. Ale zrobimy to dla mojej przyjemności. Każę ci wtedy, gdy będę tego 
chciał. Zrozumiałaś?
Chulata cofnęła się o krok i potknęła o matę, na której rycerz Klingi spał z 
Ruwattą. Poczerwieniała na twarzy, poczuła się głupio. Odwróciła się i poszła do 
Mahkawna, przywołując resztki godności jakie jej zostały.
Kiedy zapukała, wszechpotężny siedział w swojej kwaterze, przygotowując się do 
snu. Kazał jej wejść. Ubrany tylko w czarne bryczesy układał noże na stole przy 
łóżku.
- Masz rację, mówi jak rycerz Klingi! - powiedziała. Mahkawn skinął głową.
132
- A kiedy pokazałaś mu tunikę żony?
- Nic! Przelotny smutek i nic więcej. Powiedział, że będzie potrzebował nowej 
kobiety, ale żadna mu nie odpowiada, bo spał z driadą.
- Może nie powinno nas to dziwić, że zachowuje się bardziej jak człowiek niż jak 
Pwi - powiedział Mahkawn. - Jego ojciec jest człowiekiem. Tuli jest Tcho-Pwi. - 
Ani człowiek, ani Pwi. - Może urodził się na rycerza Klingi.
- Nie ufam mu - Chulata zgrzytnęła zębami. -Nie próbuj z niego uczynić 
wojownika.
Mahkawn kiwnął głową. Może rzeczywiście trzeba będzie przeprowadzić następne 
próby. Podszedł do stołu, wyciągnął z szuflady kulę z brązu, którą zabrano z 
domu Tulla. Nacisnął guziczek znajdujący się na wierzchu, pojawił się 
trójwymiarowy obraz Anee wypełniając prawie całą kajutę. Mahkawn miał tu 
niewiele swoich rzeczy: broń, trochę ubrań. Prowadził ascetyczne życie 
wojownika. Holo-graficzny obraz ukazywał wielką białą burzę wirująca nad 
niebieskimi południowymi oceanami. Wir przesuwał się w stronę Dziczy, niosąc z 
sobą ciepły deszcz. Zanim dotrą do Bashevgo deszcz zamieni się w śnieg. Mahkawn 
odczekał chwilę i obraz zniknął. Kula z brązu znów stała się tylko dziwnym 
gadżetem. Mahkawn patrzył na niąjak zauroczony.
Nalał sobie szklaneczkę rumu, wypił. Chulata ciągle czekała przy drzwiach. 
Mahkawn popatrzył na nią - piękna dziewczyna.
Przelotny smutek. Nic więcej. Mahkawn myślał, jak on by się czuł, gdyby to jego 
kochanka została zabita. „Tuli bardziej nadaje się na rycerza Klingi niż ja," 
powiedział sobie w duchu. Podziwiał tego wielkiego Tcho-Pwi śpiącego na dole w 
ładowni.
- Zostań. Będziemy się parzyć tej nocy - powiedział do Chula-ty. - Jeśli 
zechcesz.
Już od wielu lat nie prosił wojownika Klingi, żeby poszedł z nim do łóżka. Może 
Chulata nasyci jego pragnienia, odsunie jego myśli od domu i kochanki-
niewolnicy.
- Będzie to dla nie zaszczyt - powiedziała Chulata. Jej głos zdradzał 
podniecenie, które czuła na myśl o tym, że prześpi się z wszechpotężnym. 
Zamknęła za sobą drzwi.
Fava kucnęła na śniegu, krew lała się jej z ucha. Wyciągnęła długi nóż i 
wymachiwała nim, by odstraszyć wojownika Klingi.
133
- Nie bój się - powiedział kobiecy głos. Darrissea Frolic ściągnęła maskę z 
twarzy.
- Darrissea! - krzyknęła Fava, zarzucając dziewczynie ręce na szyję. Przez 
chwilę trzymały siew objęciach. Fava usłyszała pociąganie nosem i zrozumiała, że 
Darrissea płacze.
- Czy Tuli jest tutaj? - zapytała dziewczyna.
- Nie - odparła Fava. - Tylko ja, Vo-olai i Wayan.
- Byłam w szopie, kiedy zaatakowali - powiedziała Darrissea. -Ukrywałam się do 
dzisiaj.
- Nie przeszukali szopy?
- Nie szukali w tej części, gdzie się schowałam. Czy bardzo śmierdzę? - zapytała 
przepraszającym tonem.
- Słodko pachniesz - powiedziała Fava i zajrzała w oczy dziewczyny. - A trujący 
dym ci nie zaszkodził?
- Nie - odparła Darrissea. - Musiał się podnieść. Dobrze się czujecie, ty i 
Wayan? - zapytała, patrząc na ucho Favy.
- Ze mną w porządku. Z Wayanem też. Ale obawiam się, że z Vo--olai j est gorzej. 
Odkąd złapano Anoratha zachowuj e się, jakby miała ove taxa, robaki w głowie.
Darrissea ściągnęła plecak i wyjęła z niego bandaże.
- Co się stało z twoim uchem?
- Ucięłam je - powiedziała Fava słabym głosem. - Wybieram się do Bashevgo, żeby 
uwolnić Tulla, więc przebrałam się za wojowniczkę Klingi. - „Żeby uwolnić 
Tulla," Fava słyszała własne słowa jak gdyby z dystansu, gdy Darrissea 
bandażowała jej głowę. Jak to powiedział ojciec? Tuli stanie się potężniejszy od 
niego, jeśli się uwolni? Favanagle zrozumiała, że stawkąjest coś znacznie 
ważniejszego niż jej miłość do Tulla. Musiała go uwolnić.
- Przechyl głowę na bok, żeby nie krwawiło - powiedziała Darrissea naginając 
głowę Favy tak, że kikut ucha skierowany był do góry. Dziewczynie trzęsły się 
ręce, gdy bandażowała ranę. - A więc wybierasz się do Bashevgo? A co z Wayanem i 
Vo-olai? Zabierasz ich ze sobą?
- Ja... nie wiem - odparła Fava.
- Czy Vo-olai oszalała z kretesem? - zapytała Darrissea. Chociaż mówiła w języku 
Pwi, zamiast powiedzieć „robaki w głowie" użyła określenia z języka ludzi.
- Mam z nią całą furę kłopotów - Fava wzruszyła ramionami. -Wejdź do chaty, 
zjedz coś i odpocznij. - Wprowadziła ją do domu. Darrissea zjadła trochę i 
namówiła Favę, żeby się chwilę przespała,
134
gdy ona stanie na straży. Fava niechętnie dała dziewczynie długi nóż. Widziała 
jak Darrissea ćwiczy. Z chudymi ramionami i długimi cienkimi nogami dziewczyna 
umiała co prawda szybko biegać i daleko sięgać, ale brakowało j ej siły. Słaby 
był z niej materiał na wartownika. Fava spała smacznie przez całą noc. Obudziła 
się o świcie. Darrissea wyglądała przez okno. Padał śnieg.
- Właśnie myślałam - powiedziała Darrissea, że nie powinnyśmy dzisiaj wychodzić. 
Zostawimy ślady na śniegu. Jeśli tu jest jakiś wojownik Klingi, znajdzie nas bez 
trudu. Nie powinnyśmy też rozpalać ognia. Możemy się okryć kocami i płaszczami 
rycerzy. Gdy będziemy chciały coś zagotować, to zapalimy świece.
Uwagi Darrissei wydawały się całkiem sensowne.
- W porządku - rzekła Fava. - Jak myślisz, czy ktoś mógłby nam pomóc? Może mój 
ojciec? Z pewnościąjest gdzieś w pobliżu. Rycerze Klingi na pewno go nie 
złapali.
- Złapali go - powiedziała Darrissea. W okolicach karczmy znalazłam wiele ciał 
rycerzy. Nie miałam kłopotu, żeby dopasować sobie przebranie. Ubrałam się w 
czarne szaty, a potem trzymałam straż przy jeńcach. Nie mogłam im pomóc. 
Widziałam twojego ojca. Nieprzytomnego wyciągnęli z domu, osłabł, bo był na 
wędrówce ducha. Może nawet widział nadej ście Rodu Klingi, ale nie mógł 
otrząsnąć się z transu. Złapano wszystkich z miasta. Byli tam też tacy, których 
nigdy nie widziałam - mieszkańcy dalszych rejonów Dziczy. Ród Klingi dotarł 
wszędzie. Nie miałam nadziei na to, że ktoś przyjdzie nam z pomocą.
- A co z Tullem?
- Zabrali go na statek - powiedziała Darrissea. - Byli na niego wściekli za to, 
że zabił tylu rycerzy Klingi. Wiedzieli też o wojownikach, których zabił w 
Denai.
- Jak myślisz, co z nim zrobią? Stracą go?
Darrissea przestała wpatrywać siew okno, zwróciła ciemne oczy na Favę.
- Nie wiem.
Przez cały dzień siedzieli w domu. Vo-olai prawie cały ranek kołysała się w 
przód i w tył albo mruczała do siebie. Fava obawiała się, że umysł dziewczyny 
nie wytrzymał napięcia. Starała się jąpo-cieszyć, ale bez skutku.
Wayan ciągle próbował wymknąć się z domu, żeby pobawić się na śniegu, więc 
Darrissea opowiedziała mu okrutną bajkę o głodnych dzieciach, których rodzice 
nie mieli jedzenia i musieli wysłać je do lasu na śmierć głodową. W lesie dzieci 
spotkały czarownika,
135
który mieszkał w chacie z piernika. Czarownik chciał je zjeść. Dzieci uniknęły 
okrutnego losu, wsadzając go na łopacie do jego własnego pieca. Trzymały go tam 
tak długo aż „jego wnętrzności zaczęły wrzeć jak zupa." Kiedy wyciągnęły łopatę, 
okazało się, że czarownik zamienił się w wielki pieróg z mięsem. Dzieci zaniosły 
go do domu i nakarmiły nim rodziców. Żadne z nich nigdy już nie głodowało. 
Wayanowi bajka się spodobała, lecz przeraziła Vo-olai.
Jednak w trakcie opowieści Vo-olai przestała się kołysać, a gdy Darrissea 
skończyła, Vo-olai wzięła Wayana na kolana i opowiedziała mu bajkę Pwi, której 
Fava nigdy jeszcze nie słyszała. Głos Vo-olai brzmiał mocno, prawie normalnie, 
jakby opowiadała bajkę własnemu synowi.
- Dawno temu - zaczęła dziewczyna - wśród Pwi żył wielki bohater. Był tak 
potężny, że kiedy chciał dokądś się wybrać, wskakiwał na grzbiet dzikiego 
nosorożca włochatego i jechał na nim tak, jak dzieci jeżdżą na świni. 
Zapomniałam jego imienia.
- Ananoi! - krzyknął Wayan. - To na pewno Ananoi!
- A,tak, AnanoiUjeżdżaczNosorożców-powiedziałaVo-olai. -Rzeczywiście, tak się 
nazywał. Mieszkał ze swą piękną żoną, Kobietą
0 Zmiennych Kształtach, w miejscu niezbyt oddalonym od tego. W o-wych dniach 
zwierzęta miały mnóstwo kłopotów i często przychodziły do mądrego Ananoi po 
radę.
Pewnego dnia wielkie stado wilków przyszło do niego razem z Panem Szablozębnych. 
Wszystkie wilki miały podkulone ogony
1 wyły, jakby coś je bolało. Wielki Pan Szablozębnych był duży i stary, ogromny 
jak pagórek, a zębiska miał dłuższe niż kły mamuta. Sięgały aż do ziemi. Płakał 
tak mocno, że łzy wypełniały głębokie bruzdy, które wyorywał kłami. W ten sposób 
powstała rzeka Smilodon. Ale mniejsza o to. Ananoi popatrzył na zaczerwienione 
oczy kociska, na rzekę łez i powiedział:
- Wielki Panie, jak mogę ci pomóc?
Ananoi myślał z początku, że Pan Szablozębnych ma robaki w kłach, ale nie 
rozumiał, dlaczego przyszedł w towarzystwie wilków i dlaczego one też są takie 
smutne. Pan Szablozębnych płakał nadal. Wreszcie wydusił z siebie:
- Przychodzę prosto z południa. Mój lud nie może tam spać. Cały Mamuci Lud 
wspiął się na chmury, biega tam i z powrotem, aż niebo ciska gromy. Ziemia się 
trzęsie, a za każdym razem, gdy mamut nastąpi na chmurę, leje się na nas woda. 
Nie możemy spać!
Ledwie wypowiedział te słowa, wilki zawyły chórem:
136
- Ratuj nas! Ratuj nas!
- Co mam zrobić, żeby was uratować? - zapytał Ananoi. W oczach szablozębnego 
pojawił się zielony błysk.
- Mógłbyś wspiąć się po tęczy i zegnać mamuty na dół. Wtedy będziemy mogli 
zasnąć. - Szablozębny oblizał się.
- Może lepiej będzie, jeśli sami wdrapiecie się po tęczy i zegnacie mamuty na 
dół - powiedział Ananoi.
- Ooooo, nie umiemy się wspinać - zawyły biedne wilczyska, a szablozębny 
warknął: - To dla mnie za wysoko, a tęcza jest taka wilgotna i śliska.
- No, tak - westchnął Ananoi. - Czy jeśli spędzę Mamuci Lud z nieba, to 
obiecacie, że ich nie zjecie?
- Tak, przyrzekamy - powiedziały unisono wilki i szablozębny. Ananoi był 
uczciwym człowiekiem, więc im uwierzył i poszedł zegnać Mamuci Lud z nieba.
- Wilki i szablozębny przecież kłamali - ucieszył się Wayan. -Wiem!
- Tak - powiedziała Vo-olai - kłamali, ale Ananoi o tym nie wiedział. Natarł 
więc ciało smołą, żeby było lepkie i żeby mógł wspiąć się po śliskiej tęczy. I 
wspiął siew chmury, żeby spędzić stamtąd Mamuci Lud. Wieczorem, gdy wreszcie 
dotarł na szczyt chmur, znalazł tam setki mamutów pasących się na niebieskiej 
trawie. Stada skowronków przelatywały po niebie jak gwiazdy po nocnym 
nieboskłonie. Nie spotkał lwów, tygrysów ani wilków. Rosły tam malutkie drzewka, 
a wokół rozciągało się mnóstwo jeziorek pełnych ogromnych jesiotrów. W ogóle 
było bardzo pięknie. Ananoi zrozumiał, dlaczego Mamuci Lud tu przywędrował. 
Ściemniło się, więc Ananoi rozejrzał się w poszukiwaniu suchego nawozu 
mamuciego, żeby rozpalić ogień. Ale chociaż wokół leżało pełno mamucich 
odchodów, wszystkie były wilgotne. Poszukiwania zaj ęły mu sporo czasu, lecz w 
końcu znalazł, czego szukał, i rozpalił wielkie ognisko. Potem poszedł nad 
jezioro i złapał ręką ogromnego jesiotra. Usiadł, żeby go zjeść. Noc była zimna, 
toteż wkrótce Vozha, Pan Mamuciego Ludu przyszedł do ognia, by się ogrzać. Vo-
zha był ogromny jak góra, włosy na grzbiecie miał wielkie jak sekwo-je, a pchły, 
które po nim skakały, były rozmiarów kojota, a kiedy wypuszczał wodę z trąby, to 
na ziemi padał deszcz. Nawet wielki Ananoi nie podjąłby walki z takim monstrum. 
Zaczął więc z nim rozmawiać.
- Każ swojemu ludowi, żeby zszedł na dół z chmur - powiedział. - Codziennie 
uganiacie się po chmurach i trąbicie aż ziemia na dole się trzęsie. Wyciskacie 
też wodę z chmur.
137
- Nam się tu podoba - odparł Vozha. -Trawa jest wysoka i słodka, zawsze świeci 
słońce. Co nas obchodzi, że woda wyciskana z chmur pada ludziom na głowy?
- Zachowujecie się jak wszyscy bogacze - rzekł Ananoi. - Nic was nie obchodzą 
ludzie, którzy są pod wami. Jeśli sienie poprawicie, to będę musiał was stąd 
zrzucić.
- Przykro mi, jeśli nasze zachowanie cię uraziło - powiedział Vozha. - Nie 
mieliśmy zamiaru lać wody na twoich. Jesteśmy tu od dawna, a ty skarżysz się na 
to jako pierwszy.
Ananoi długo myślał nad tymi słowami. Król mamutów miał rację. Ananoi nigdy 
wcześniej nie przeszkadzały pioruny, a poza tym, nawet się cieszył, gdy letnie 
deszcze podlewały jego pola. Inne zwierzęta też nie narzekały - tylko wilki i 
szablozębne. Ananoi zaczął podejrzewać, że te skargi to był tylko fortel.
- Być może wilki i szablozębne - powiedział więc do króla mamutów - oszukały 
mnie i dlatego przyszedłem tu się pożalić.
Pan mamutów bardzo się rozzłościł. Podniósł trąbę aż do księżyca Frei i 
powiedział:
- Nie był ci potrzebny taki nos jak mój, żeby wywęszyć spisek! Chcą nas zrzucić 
na dół, żeby pozjadać nasze dzieci.
Ananoi uznał rację mamuta, że była to podstępna zmowa. Razem zebrali mamuci 
nawóz i uklepali z niego figurę mamuciątka. Wypalili ją w ogniu, potem spletli 
sieć z długiej trawy i pokryli nią figurę. Wyglądała jak pokryta długimi 
włosami. Następnego ranka, ledwie słońce wzeszło, Ananoi zrzucił figurę małego 
mamuta z chmury, krzycząc: „Złaź z chmury ty podła mamucico!" Potem spojrzał na 
dół. Ledwie rzeźba dotknęła ziemi, szablozębne i wilki wypadły z kryjówek i 
rzuciły się na nią. Myślały, że wbijająkły w żywe mięso, więc wyrywały wielkie 
kawały nawozu. Potem zaczęły się tarzać w krzakach, próbując wypluć ohydne łajno 
z pysków. Ale niektórym wilkom nawóz zasmakował i dlatego do dzisiaj, mimo że 
wolą mięso, czasem zjadają nawóz.
Vozha i Ananoi patrzyli z góry na drapieżców i bardzo się śmiali. Vozha trąbił i 
tupał w chmurę, sprowadzając deszcz i pioruny. Mamuci Lud uczcił wydarzenie 
biegając po chmurach, wywołując deszcz i grzmoty. Potem zrzucili palący się 
suchy nawóz na ziemię, dając początek błyskawicom. To właśnie dlatego w czasie 
burzy szablozębne chowają się do dziś w krzaki, a wilki wyją z wściekłości.
Vo-olai uśmiechnęła się do Wayana. Jej oczy błyszczały. Opowieść przypomniała 
Favie dzieciństwo, kiedy siadywała matce na kolanach. Wszystko to było tak 
odległe, ale przyjemne wspomnienie
138
poprawiało nastrój. Tej nocyFavie śniło się, żejestlato, Wayan siedzi jej na 
kolanach, a ona opowiada mu bajki i daje placuszki jeżynowe; na kolanach ma 
także inne dziecko, dziewczynkę o włosach w kolorze, który neandertalczycy 
nazywają czerwienią klonu. We śnie była to córka Favy. Dziecko miało gładką 
skórę i łagodny, beztroski uśmiech.
Gdy obudziła się następnego ranka, doceniła dobrą radę Darris-sei, żeby zamknąć 
drzwi i nie rozpalać ognia. Z okna widać było sześciu rycerzy Klingi idących na 
północ główną ulicą miasta. Niektórzy mieli strzelby, inni nieśli tuby gazowe. 
Wszyscy nosili maski i szaty maskujące w kolorze zielono-brązowym. Prowadzili 
niewolnika. Fava rozpoznała go. Był to chłopiec, człowiek, o imieniu My-lon 
Storm. Rycerze Klingi zatrzymali się w pół drogi do mostu, a ich przywódca 
wskazał rękaw tył, w stronę domu. Dwóch wojowników odłączyło się od grupy, 
zeszło z drogi na ścieżkę i zniknęło w krzakach.
Fava kazała się wszystkim przenieść do warsztatu Tulla, potem schowała się za 
drzwiami z nożem w ręku. Vo-olai szeroko rozwarła oczy i zaczęła krzyczeć, że 
rycerze idą tutaj, żeby podpalić dom. Darrissea przemawiała do niej, starając 
się uspokoić dziewczynę. Po chwili, która wydawała się wiecznością, Fava znów 
wyjrzała przez okno. Przez szczelinę w zasłonie zobaczyła, że wszystkich sześciu 
rycerzy Klingi myszkuje wokół ruin domu po drugiej stronie miasta.
- Przyszli tylko po to, żeby zobaczyć, czy przed domem nie ma śladów stóp - 
powiedziała Darrissea. - Patrz! Zostawili ślady na śniegu.
Fava obserwowała rycerzy Klingi przeszukujących ruiny w części miasta 
zamieszkiwanej przez ludzi. Szli wiejską drogą w głąb lądu, w stronę Gór 
Palecznych.
- Jak myślisz, co zrobią z Mylonem? - zapytała Vo-olai.
- Pewnie czekająna następny statek - odparła Darrissea - żeby zabiał ich do 
Bashevgo.
Fava westchnęła i odsunęła się od zasłon.
- Lepiej jak nas tu nie będzie, kiedy wrócą.
- A co by się stało, gdybyśmy tu były? - zapytała Vo-olai. - Co by się stało, 
gdybyśmy podeszły do nich i poprosiły, żeby zabrali nas do Bashevgo, żebyśmy 
mogły zamieszkać z mężami?
- Jestem pewna, że byliby ogromnie zadowoleni, że mogą zaproponować ci 
przejażdżkę - zakpiła Darrissea. Fava zrozumiała, jakiego rodzaju przejażdżkę 
dziewczyna ma na myśli.
139
- Nie o to mi chodzi - powiedziała Vo-olai, drżąc na całym ciele. - Chcę znaleźć 
Anoratha i żyć szczęśliwie z moimi słodkimi dziećmi.
- Czy myślisz, że twój mąż tego właśnie chce? - zapytała łagodnym tonem Fava. 
Podeszłai objęłaVo-olai. -Kochana, czyAno-rath byłby szczęśliwy, gdybyś ty z 
dziećmi żyła w niewoli? Czy raczej wolałby, żebyście byli wolni? Myślę, że 
powinnyśmy wybrać się do Bashevgo, uwolnić Tulla i Anoratha.
- Nie możesz tak myśleć! - krzyknęła Vo-olai histerycznym głosem. - Bashevgo 
strzeżone jest przez Adjonai. Usłyszy twoje myśli i ukarze cię! Nigdy nie 
dostaniesz się do miasta. Wyczuwam go - sięga po nas! Oczy dziewczyny poszerzyły 
się, a twarz jej zbladła.
Fava wiedziała, że wszelkie argumenty nie zdadzą się teraz na nic.
- Ćśśś... - wyszeptała. - Myśl o przyjemnych rzeczach. Myśl
0 tym, jak leżysz w łóżku z Anorathem, albo o lecie, kiedy dzieci ze Scandalem 
robią dla nas lody. - Fava trzymała Vo-olai w ramionach
1 uspokajała jąprzez dłuższy czas. Darrissea przeszła do drugiej izby i zaczęła 
przygotowywać obiad. Fava poszła za nią.
- Nie możemy pozwolić, żeby Ród Klingi więził Myrona Stor-ma, prawda? - 
wyszeptała Darrissea.
- Mająbroń! - sprzeciwiła się jej Fava. - Co ty chcesz zrobić?
- Mamy noże - przypomniała Darrissea. - Możemy przygotować sobie dzidy. Łatwo 
ich będzie wyśledzić w śniegu i w ciemności. Przecież kiedyś muszą spać.
Favabała się głośno mówić, żeby Vo-olai nie usłyszała, ale podjęła już decyzję - 
zgadzała się na ten plan. Darrissea natychmiast zaczęła ostrugiwać koniec kija 
od miotły, a Fava zapaliła świece i zagotowała wodę w miedzianym rondelku. 
Darrissea, w czarnym płaszczu, w czarnej zbroi, z czarnymi włosami i oczami 
wyglądała jak zjawa. Dziewczyna trochę gawędziła w czasie pracy:
- Widziałaś tych rycerzy Klingi? - zapytała. - Rozczarowali mnie. Po prostu 
normalni ludzie z broniąubrani w stroje maskujące. Spodziewałam się po nich 
czegoś więcej, że będąpotworni, drapieżni, trochę nie z tej ziemi.
- Hmmmm - mruknęła Fava.
- Zazwyczaj nic się nie zgadza z moimi oczekiwaniami. Kiedyś zobaczyłam zabytek 
z Ziemi, jedną ze skamielin, z których Gwiezdni Żeglarze wydobywali DNA, żeby 
odtworzyć jakiś ga-
140
tunek ślimaka morskiego. Wykopalisko leżało w szopie, gdzieś w Górach 
Palecznych, całe pokryte mchem. Sama nie wiem. Pochodziło z Ziemi, więc 
spodziewałam się czegoś więcej. Ale to był po prostu kawałek skały, kawałek 
brązowej skały. Trzeba się było dobrze wpatrzeć, żeby dostrzec w niej kształt 
prahistorycznego tworu. I ja, i on pochodzimy z tej samej planety. To sprawiało, 
że - bo ja wiem? - odczułam jakbyjakieś pokrewieństwo. Miałam dziwne uczucie. 
Takie ślimaki żyły czterysta milionów lat, zanim pierwszy człowiek pojawił się 
na Ziemi. Pomyślałam, że były moimi przodkami. Czasem tak sobie myślę, czy będę 
miała krewnych, którzy urodzą się za setki milionów lat. Mogą tak się różnić ode 
mnie, jak ja od tych ślimaków. A i tak będziemy braćmi. Może będą czuli we krwi 
moją obecność.
Darrissea skończyła zaostrzać dzidę, odłożyła ją i podeszła do pieca Tulla. 
Wybrała z niego trochę węgli drzewnych i napisała na ścianie:
Kamienie
Kiedy zdzierasz płatki mchu Słychać szelest. Lekkie dotknięcia palca Wyciągają 
korzenie z kamienia rozsyłająje na wszystkie strony: Żuki i białe robaki Szukają 
ucieczki w świetle.
Ale pod miękkim mchem
Twarda jak kamień istota.
Kredowe załamania skorupy.
Kości przegrzebka, małża, ślimaka
Kryją zbiegłe barwy pomarańczowego poranka
Błękitnego uderzenia gromu.
Mało kto widzi ich ruchy
Przyłapane na akcie życia,
W walce ze schnącą gliną.
Fava patrzyła zafascynowana. Czytała już wiele poematów miłosnych napisanych 
przez Darrisseę, ale nie widziała jeszcze jak Darrissea pisze wiersz. Darrissea 
pracowała jak w transie, powoli, kontemplując każdą linijkę, potem odsunęła się 
o krok.
141
- Teraz - powiedziała - gdyby przyszło mi zginąć w Bashevgo, może kilka moich 
słów będzie żyć nadal... - odwróciła się do Favy i uśmiechnęła ironicznie. - A 
jeśli nawet nie, to może za parę milionów lat, ktoś znajdzie moje kości i 
napisze o nich wierszyk.
Po cichu przygotowywały posiłek z gotowanych warzyw. Tuż po zmierzchu wszedł 
Wayan.
- Dlaczego nie mogę wyj ść na dwór? - zapytał. - Vo-olai sobie poszła.
Przerażona Fava podbiegła do okna i wyjrzała. Śnieg ustąpił miejsca deszczowi. 
Widziała ślady zostawione przez Vo-olai, ale samej dziewczyny nie było.
- Dawno temu wyszła? - Darrissea zapytała Wayana.
- Mnóstwo godzin temu - odparł chłopczyk. Wayan nie miał poczucia czasu, więc 
Fava sądziła, że Vo-olai opuściła chałupę co najmniej dziesięć minut temu. 
Jednak nigdzie nie było jej widać nad zatoką.
- Myślisz, że poszła, żeby dać się złapać? - odezwała się Darrissea.
Fava pokiwała głową.
- Deszcz jest tak ciepły, że do rana śnieg stopnieje - wyszeptała. - Wkrótce 
wzejdzie Thor. Spieszyła się, żeby pójść po śladach zostawionych przez tych 
sześciu rycerzy Klingi.
- Do cholery z nią - wymruczała Darrissea. - Robi się ciemno. Znajdzie ich, 
zanim zdążymy ją dopaść. Zjedzmy coś i poczekajmy na wzejście księżyca.
Fava przystała na to. Szybko coś zjadły. Fava włożyła na siebie uniform rycerza 
Klingi i wzięła Wayana. Rzeczy i zapasy żywności zostawiła dla Darrissei. Tuż 
przed wzejściem księżyca wyślizgnęły się na dwór. Szły przez spalone miasto jak 
widma; szybko i cicho, jakby płynęły w deszczu. Przeszły przez wzgórza, obok 
wezbranej rzeki, wzdłuż starego lasu, aż Smilodon Bay zniknęło w ciemności za 
drzewami.
- Wkraczamy do podziemi - szepnęła Darrissea, gdy byli tuż za miastem - do lasu 
duchów.
Nie musiały iść daleko, żeby natknąć się na Ród Klingi. Względnie szybko 
przebyły dziesięciomilowy odcinek do Wysokiej Przełęczy. Tuż przed świtem 
zauważyły ogień płonący za oknem. Rycerze Klingi urządzili sobie małe obozowisko 
w szopie przy stajni. Na zewnątrz siedział jeden strażnik. Nad głową trzymał koc 
dla ochrony przed deszczem.
142
- Ktoś będzie musiał zdjąć wartownika - powiedziała Darrissea.
- Ja to zrobię - zaproponowała Fava, bojąc się, że Darrissea może wszystko 
zepsuć. Stwierdziła jednak, że jej samej serce wali, a oddech staje się krótki. 
- To doświadczeni szermierze. Ty nigdy nie brałaś udziału w prawdziwej bitwie.
- Och - powiedziała Darrissea. - A ilu ludzi ty ostatnio zabiłaś?
- Nie zabiłam nikogo, ale jestem silniejsza od ciebie.
- Trzęsiesz się jak zmokły szczur! - zaprotestowała Darrissea.
- Widziałam cię na ćwiczeniach - odparła Fava. - Nie jesteś za dobra.
- Nie mam zamiaru z nimi walczyć, jeśli to będzie możliwe -wyszeptała Darrissea. 
- Chcę ich wymordować - tak jak oni zamordowali mojego ojca!
Fava cofnęła się, zaskoczona gwałtownością uczuć w głosie dziewczyny. Nawet w 
ciemności było widać, że jej oczy płoną gniewem. Mówiła za głośno. Fava obawiała 
się, że wartownik ich usłyszy. Popatrzyła w jego stronę. Ciągle siedział skulony 
pod kocem. Fava tak się bała, że chciało się jej siusiać. Darrissea rozpłynęła 
się w ciemności. Favanie zatrzymywała jej. Drżała w zimnym deszczu, czuła się 
odsłonięta na ciosy, przytulała Wayana, kryjąc się za drzewami. Tymczasem 
Darrissea podkradała się do rycerza Klingi. Gdyby się jej coś stało, Fava nigdy 
by sobie tego nie darowała.
Darrissea zatoczyła w lesie łuk, podczołgała się do budynku od tyłu. Fava 
modliła się w duchu, żeby rycerz Klingi nie wstał nagle albo nie odwrócił głowy. 
Mokry koc, pod którym się chronił, ograniczał mu widoczność. Darrissea podbiegła 
do niego bezszelestnie z lewej strony i wbiła mu długi nóż w szyj ę. Fava zdała 
sobie sprawę, że wartownik musiał spać, bo zareagował dopiero wtedy, gdy poczuł 
sztych. Runął do przodu, próbował chwycić za miecz. Nóż Darrissei błyszczał w 
świetle księżyca, zadawała cios za ciosem, dopóki wojownik nie padł na ziemię.
Schwyciła drgające ciało wartownika i przycisnęła rękę do j ego ust, czekając aż 
wyzionie ducha. Jakkolwiek by na to patrzeć, było to brudne morderstwo.
Darrissea wzięła swój nóż i szablę wartownika i wślizgnęła się do stajni. Favie 
serce mocniej zabiło. Uznała, że nie może już dłużej stać z boku i patrzeć. 
Posadziła Wayana na ziemi i wyszeptała:
- Jeśli cię tu zostawię, to będziesz siedział cicho? Chłopiec poważnie pokiwał 
główką, ale Fava nie ufała mu.
143
- Mówię poważnie - powiedziała. - Jeśli będziesz płakał albo zawołasz mnie, albo 
będziesz chciał za mną pobiec, to wszyscy zostaniemy zabici.
Wayan przytaknął. Oczy miał szeroko otwarte. Fava przytuliła go.
- Dobrze. Zostań tutaj. - Pobiegła do stajni, zabrała strzelbę zabitego 
strażnika i zaczęła nasłuchiwać przy drzwiach. Puls miała przyspieszony, lufa 
strzelby ślizgała się jej w dłoniach.
W środku było cicho, tylko ze stryszku na siano dochodziły jakieś szurania. Fava 
czekała dziesięć minut, piętnaście. Zdała sobie sprawę, że zlana jest potem. 
Krople na jej czole, to nie był tylko deszcz. Wayan czołgał się po zboczu przez 
śnieg. Dotarł do Favy i schwycił ją za nogę. Trzymał sięjej kurczowo, jakby jego 
życie od tego zależało. Fava zrozumiała, że zbyt wiele żądała od dziecka. 
Położyła rękę na jego ustach i czekała. Po upływie prawie pół godziny, Darrissea 
otworzyła drzwi. Twarz miała bladą, miecz czerwony od krwi.
- Uważaj na siebie - powiedziała. - Jakaś dziwna choroba grasuje w okolicy. 
Ludzie nagle umierają. - Uśmiechnęła się perwer-syjnie i szerzej otworzyła 
drzwi.
Fava wemknęła się do środka. Darrissea wspięła się na stryszek i zaczęła odkuwać 
zaskoczonych jeńców. Wszyscy naraz zadawali pytania. Na dole nie było ciał 
rycerzy Klingi. Fava cieszyła się, że nie musiała wejść na górę. „Ostatnio 
widziałam zbyt wielu zmarłych," powiedziała sobie w duchu. Ze stryszku zeszło 
troje jeńców. Mylon, Vo-olai i starsza kobieta o imieniu Tchavs - bliska 
przyjaciółka matki Favy.
Tchavs uściskała Favę, podniosła Wayana i zakręciła nim w powietrzu. Podeszli 
Mylon i Vo-olai. Ubranie dziewczyna miała podarte, a oczy pełne łez. Rycerze 
Klingi najwidoczniej zgwałcili ją. Przez kilka chwil stali dotykając się.
- Tylko my zostaliśmy z całego Smilodon Bay - powiedziała Tchavs. Oczy jej 
błyszczały. -Jakie macie plany? Czy pójdziemy na południe, do White Rock?
- Nie wybieram się na południe - rzekła Fava. - Wędruję na północ, do Bashevgo, 
żeby uwolnić Tulla i rodzinę.
Tchavs popatrzyła na nią z przerażeniem:
- To niemożliwe.
- Myślę, że właśnie możliwe - odparła Fava. Ona musiała wierzyć w powodzenie 
swoich zamierzeń.
144
- Tuli to przyjaciel i chciałabym, żeby był wolny, jak wszyscy inni ludzie - 
powiedziała Tchavs. - Ale ten plan nie ma sensu!
- Może - rzekła Darrissea - ale i tak będę towarzyszyć Favie. Wy powinniście 
znaleźć sobie jakieś ukrycie.
- Gdzie? - zapytała Tchavs. - Ród Klingi jest wszędzie.
- Musi być jakaś opuszczona chata, której nie przeszukają, gdzieś głęboko w 
lesie.
- Znam takie miejsce -wyrwał się Mylon. - Szałas dobrze ukryty, z którego 
korzystał mój ojciec, kiedy polował na ptaki. To jest na wyspie leżącej na 
Jeziorze Pływaka.
- Możesz tam zabrać Tchavs? - zapytała Darrissea.
- Tak - odparł zawiedziony chłopiec. Wolałby wybrać się tam z Favą.
- Zatem musicie wyruszyć przed wschodem słońca - powiedziała Fava. - Zostań tam 
z nią do wiosny. Ktoś musi dla niej polować.
Tchavs popatrzyła na Favę.
- Nie możesz zabrać Wayana - powiedziała z naciskiem. - Albo zostaniesz z nim, 
albo oddasz go komuś pod opiekę.
Fava mocno przytuliła chłopca. Po kilku dniach ucieczki przed Rodem Klingi i 
opieki sprawowanej nad chłopcem, zaczęła o nim myśleć jak o własnym synu. Myśl o 
tym, że zostaną rozdzieleni, ra-niłająboleśnie.
Tchavs otoczyła Favę ramieniem.
- Zabiorę chłopca. On jest Pwi. Będę się nim opiekowała jak własnym dzieckiem. - 
Tchavs nie dopowiedziała następnych słów: „Jeśli umrzesz." Fava wyczuła je w 
tonie jej głosu.
Wayan złapał szyję Favy i rozpłakał się:
- Chcę być z tobą! Dokąd idziesz?
- Do Bashevgo - powiedziała Fava drżącymi wargami. - Chcę przyprowadzić Tulla do 
domu.
- Czy tam są handlarze niewolników?
- Tak - odpowiedziała Fava. - Spróbuję go znaleźć i uciec z nim. Potrafię biegać 
szybciej niż ty. To dlatego chcę, żebyś tutaj został.
Wayan nachmurzył się, rozejrzał się po pomieszczeniu. Był niezdecydowany. „To 
nie jest w porządku, tak się go pozbywać," pomyślała Fava. Wayan niewiele miał 
radości z życia, gdy przebywał w domu swego ojca. Dopiero od kilku ostatnich 
tygodni, kiedy Tuli siłą odebrał go rodzicom, chłopiec zaczął się uśmiechać.
10 - Ścieżka bohatera 145
- Nie lubisz mnie? - zapytał Wayan. - Nie będziesz musiała mnie nieść. Ja 
naprawdę potrafię szybko biegać. Patrz... - usiłował wyrwać się z jej objęć, 
żeby pokazać, jak szybko potrafi biegać.
- Kochamy cię-powiedziała Fava. -Nosiłabym cię na rękach, kiedy tylko bym mogła. 
Nigdy nie byłeś dla mnie ciężarem, tylko radością. - Walczyła ze sobą na próżno. 
Musiała znaleźć jakąś wymówkę. - Wiem, że chciałbyś ze mną zostać. Ale z twoim 
bratem, Tullem, też byś chciał mieszkać, prawda?
- On mnie nie obchodzi. Chcę być z tobą - powiedział Wayan. Fava przytuliła go.
- Wiem, że to nieprawda - powiedziała. - Pewnego dnia przyprowadzę Tulla, 
wybuduje nam większy dom, tak jak obiecywał. I damy ci kotka albo pieska. Ale na 
razie musisz zostać z Tchavs.
Chłopiec przyjął te słowa jak uderzenie. Był zrozpaczony i przerażony. Cios 
przyjął w milczeniu, tak jak przyjmował razy wymierzane mu przez Jenksa. Patrzył 
na Favę. Widziała w jego oczach głęboki uraz.
Trzymała go jeszcze przez chwilę na rękach. Inni przygotowywali się do odej 
ścia. Mylon wspiął się na stryszek i zniósł dwie strzelby gazowe rycerzy Klingi 
i ich broń palną. Uzbrojenie rozdzielił między dwie grupy.
Vo-olai unikała wzroku Favy Patrzyła w ziemię. Fava chciała, żeby Vo-olai z nią 
poszła, ale widziała, że dziewczyna będzie tylko ciężarem.
- Znajdę dla ciebie Anoratha - obiecała. - Przyprowadzę go. A ty zostań tutaj, 
pomagaj opiekować się Wayanem i Tchavs.
Vo-olai pokiwała głową w milczeniu. Fava zamknęła oczy. Wyczuwała złą kwea 
płynącą z Bashevgo, długie ramiona ciemności, które po nią sięgały. Bała się. 
Obserwowała Darrisseę. Nagle przestraszyła się, że zła kwea odstręczy dziewczynę 
od wspólnej podróży. Darrissea nie miała w Bashevgo żadnej rodziny. Nie miała 
żadnego palącego powodu, by się tam wybrać, poza zemstą za śmierć ojca. 
Rozsądniejsze byłoby, gdyby opuściła Favę, zostawiłająw lesie. Fava starała się 
uspokoić. Wszyscy poszli do budynku i przespali kilka godzin.
O świcie z ziemi uniosła się srebrzysta mgiełka. Jedli w milczeniu, potem wyszli 
na zewnątrz. Poranne powietrze słodko pachniało nawozem końskim i mokrym sianem 
ze stajni. Podeszli do drogi. Fava szła obok Darrissei, przyglądała się „chmurze 
jej duszy", parze unoszącej się z ust.
146
- Nie zostawisz mnie samej na drodze do Bashevgo, prawda? -Fava wstydziła się, 
że o to pyta. - Nie uciekniesz?
Darrissea spojrzała na nią przelotnie. Fava zauważyła w jej postawie pewne 
usztywnienie.
- Nie, nie zostawię cię - odpowiedziała spokojnie Darrissea. -Przysięgałam na 
Boga, że uwolnię Bashevgo, zanim zginę. Zawsze dotrzymuję obietnic. - Roześmiała 
się radośnie.
Fava skinęła głową i dotknęła dłoni Darrissei.
Obie grupki pożegnały się i każda poszła w swoją stronę. Favie było smutno, gdy 
widziała jak Tchavs i dzieci idą na południe, ale kiedy tak na nich patrzyła, 
pomyślała: „Oni naprawdę nie mogli iść z nami do Bashevgo. Żadne z nas nie 
powinno tam iść".
Mylon zaciągnął ciała rycerzy do stajni. Darrissea wskazała na trupa - 
podstarzałego neandertalczyka z posiwiałymi włosami i zaciętym wyrazem twarzy. 
Pwi nazywają siebie „Roześmianym Ludem", ale twarz tego człowieka wyglądała jak 
okrutna maska - ostry nos, szerokie zaciśnięte usta, czoło zorane zmarszczkami. 
Nawet po śmierci ta twarz nie złagodniała
- Ach - powiedziała Darrissea - jest coś nieludzkiego w Rodzie Klingi. To jest 
ta potworność, której wczoraj szukałam.
Fava spojrzała w twarz wojownika. Była zadowolona, że nie ma go już między 
żywymi.
Trzymała Wayana na rękach do ostatniej chwili, potem dała chłopca Tchavs. Stała 
na drodze, gdy Tchavs z dziećmi wchodziła do lasu. Wayan machał jej ręką znad 
ramienia nowej opiekunki. Fava machała do niego i wycierała łzy z oczu. 
Darrissea położyła jej rękę na plecach. Wtedy Fava uśmiechnęła się.
- Jak możesz się uśmiechać? - zapytała Darrissea.
- Chcę, żeby Wayan taką mnie widział - odparła Fava przez zaciśnięte zęby. - 
Chcę, żeby zapamiętał, jak się uśmiecham, na wypadek, gdyby mnie już nigdy nie 
zobaczył. Zostawiam mu dobrą kwea.
Tuli leżał w brudzie i zaduchu zagrody dla niewolników, a wielki stalowy 
wieloryb przebijał sobie drogę przez fale. Drapanie w piętę wybiło go z 
głębokiego snu. Przypomniał sobie, że śnił o Favie: leżeli razem w łóżku. Chciał 
zachować ten obraz w pamięci.
Otworzył oczy. Przed nim stała Chulata.
- Potrzebny mi osobisty służący na ten wieczór - powiedziała. - Przyjdziesz, 
żeby mnie obsłużyć.
147
Czarownica była sama, bez straży osobistej. W czarnych szatach wyglądała niemal 
na zjawę, która zawisła nad Tullem.
- Nie chcę - powiedział Tuli.
- Jesteś thrallem, a ja rycerzem Klingi - rzekła Chulata. - Będziesz mi 
posłuszny.
Tuli spojrzał na wieżyczki. Nie miał wyboru. Wyprowadziła go z klatki i powiodła 
ciemnymi korytarzami. Przechodził obok kilku cel, w których tłoczyli się 
obywatele jego miasta. W pewnym miejscu usłyszał, jak woła go matka: - Tuli! 
Tuli!
Zatrzymał się na chwilę. W celi zobaczył Chaa i Zhopillę otoczonych przez grupę 
mieszkańców Smilodon Bay. Chwilę zajęło mu wyszukanie matki. Chulata czekała. 
Wjej oczach widział dezaprobatę. Natychmiast przyjął właściwą postawę.
- Dobrze - powiedziała Chulata, kiedy była pewna, że nikt ich nie usłyszy. - Ci, 
którzy cenią bardziej ojca, matkę, brata lub siostrę niż Ród Klingi, nie są 
warci tego, by stanąć w jego szeregach.
Tuli miał nadzieję, że Chulata wyprowadzi go na pokład: przechodzili koło kajut 
strażników. Ale tuż pod głównym pokładem zatrzymała się. Rycerz Klingi z 
obnażonym mieczem w dłoni pilnował drzwi. Chulata mrugnęła na wartownika i 
wprowadziła Tulla do kabiny kilkakrotnie większej niż jego dom w Smilodon Bay. 
Pomieszczenie było oszczędnie, ale bogato wyposażone: wielkie łoże z jedwabną 
pościelą, wpuszczony w podłogę basen do kąpieli, światło elektryczne oprawione w 
jasnozielone kryształy u sufitu. W Smilodon Bay nie było elektryczności, ale 
Tuli widział już wcześniej takie urządzenia, gdy bawił w Fish Haven i w Craalu. 
Wyjrzał przez jeden z bulajów. Zobaczył tylko ocean: stalowoszare wody pod 
kłębiącymi się chmurami. Zapadała noc.
- Podoba ci się tutaj? - zapytała Chulata, gdy Tuli podziwiał meble.
- Jest bardzo ładnie - odparł. Często tu przychodzisz?
- To mój pokój. Mieszkam tutaj.
- Nie wygląda to na kwaterę żołnierza.
Chulata uśmiechnęła się, Tuli popatrzył jej w oczy. Tym razem nie nosiła maski 
skrywającej uczucia. Zauważył, że ją rozbawił.
- Dobrze mi płacą. Ci, którzy osiągająrangę czarownika w Bractwie Karnadyńskich 
Czarowników, otrzymują gażę równą żołdowi kapitana smoka.
Tuli pokiwał głową. Kapitan smoka jest niższy rangą tylko od cyklopa, ale Tuli i 
tak nie wiedział, ile pieniędzy dostaje żołnierz w tej randze.
148
- Rozbierzesz mnie i wykąpiesz - Chulata uśmiechnęła się do niego. Głos miała 
chłodny, władczy. - Będziesz to robił delikatnie, jakbym była twoją kochanką.
Tuli zbliżył się do niej, walcząc z myślami. Zdjął z niej czarną szatę. Pod 
spodem nosiła tunikę z jakiegoś błyszczącego materiału. Tunika zrobiona była z j 
ednego kawałka tkaniny i spięta na prawym ramieniu za pomocą platynowej zapinki 
w formie łabędzia. Chulata nosiła wokół talii piękny brązowy pas. Ostrożnie go 
rozpiął, potem zdjął zapinkę. Tunika ześlizgnęła się z niej, ukazując pełne 
piersi i łagodną linię bioder.
Trójkąt włosów między nogami miał kolor, który Pwi nazywają klonową czerwienią - 
ciemnorudy z odcieniem brązu - taką barwę przybierały jedynie włosy mieszańców 
człowieka i Pwi. Zaskoczyło to Tulla, bo jej włosy łonowe miały znacznie 
ciemniejszy odcień niż włosy na głowie.
Tuli nosił tylko czarne bawełniane bryczesy. Chulata zbliżyła się, położyła ręce 
na jego ramionach i obwąchała mu kark.
- Czuć cię zagrodą dla niewolników. Zdejmij te brudne portki. Nie chcę, żeby 
zabrudziły wodę w kąpieli.
Tuli wyciągnął zapinkę w kształcie smoka, na której trzymały się spodnie. 
Rozglądał się, gdzie ją położyć. Chulata wyjęła mu ją z dłoni, rzuciła na 
podłogę i ściągnęła mu spodnie. Siłą woli nie dopuścił do tego, żeby członek mu 
stwardniał. Wzięła go za rękę i poprowadziła do kąpieli. Podłoga wokół wanny 
wykładana była kafelkami z kości słoniowej. Gorąca woda sięgała do piersi.
- Woda jest gorąca - powiedział Tuli. - Może nas nieźle poparzyć.
- Wydaje ci się tylko. W domu nigdy nie brałeś gorącej kąpieli, prawda?
- Prawda - powiedział Tuli. W domu, jak chciałem się wykąpać, szedłem do rzeki.
- Przyzwyczaisz się.
Chulata chwyciła kostkę mydła leżącą na tacy i wręczyła je Tul-lowi.
- Namydl sobie włosy i umyj się.
Tuli posłuchał. Umył sobie włosy i klatkę piersiową, po czym oddał jej mydło.
- Jeszcze nie jesteś czysty - powiedziała. Zbliżyła się. Jej głowa chwiała się 
nad powierzchnią wody. Złapała go za penisa, posmarowała mydłem i łagodnie 
zaczęła go myć. - Ile masz lat?
149
- Dziewiętnaście - Tuli chciał ją odepchnąć, ale nie śmiał.
- Jesteś cztery lata młodszy ode mnie - powiedziała Chulata. -Mężczyźni w twoim 
wieku zazwyczaj zachowują się jak zwierzęta. Jedna kobieta im nie wystarcza.
- Jak już mówiłem, nie jesteś w moim typie.
- Wczoraj orzeszki dzisiaj truskawki. Czemu to przeszkadza? -ciągle go masowała, 
zbliżyła się tak, że jej piersi dotykały jego torsu. Szeptała mu do ucha: - 
Myślę, że chcesz pozostać wierny pamięci zmarłej żony. Nikt nie ma tyle siły... 
- Chulata pocałowała go poniżej ucha. Penis Tulla zaczął nabrzmiewać.
Zwalczył żądzę i powiedział:
- Chcę wrócić do mojej celi. Chulata roześmiała się.
- Najpierw musisz mnie umyć - powiedziała, odwracając się do niego plecami. - 
Nawet nie zaczęliśmy.
Perfumowane mydło pachniało bzem. Tuli odczuł ulgę, gdy się odwróciła, bo to 
dało mu czas na odzyskanie równowagi ducha. Umył jej włosy i łopatki, plecy i 
pośladki, ramiona i piersi, biodra i nogi. Zrobił to, co należało do obowiązków 
osobistego służącego. Chulata objęła go i położyła głowę na jego piersi.
- Jakie są arkana sztuki wędrowca ducha? - zapytała. Jej ręka powędrowała znów 
poniżej pasa Tulla. - Czy korzystasz z przewodników?
- Nie wiem - odparł szczerze Tuli. - Jestem tylko uczniem. A z jakich arkanów 
korzysta czarownik karnadyński? - Otoczył ją ramionami.
Chulata spojrzała na niego. Nad zgrabnym noskiem błyszczały jej oczy. Miały ten 
sam kolor, co oczy Tulla -jasnozielony z plamkami koloru miodu.
- Chodź ze mną do łóżka, to ci powiem.
- Tak - odrzekł Tuli, wyszedł z wanny i wytarł Chulatę bawełnianym ręcznikiem. 
Kiedy to robił, myślał, jak daleko może się posunąć wobec tej kobiety. Czy ma z 
nią uprawiać seks, kupić sobie tyle wolności, żeby móc uciec? Była to w końcu 
niewielka cena za swobodę. Tuli nie wierzył, żeby Chulata pragnęła go z głębi 
serca. Uznał, że tylko go sprawdza, chce się przekonać, jak silne jest jego 
uczucie do Favy.
Mimo wszystko, nie mógłby tego zrobić i zachować spokój ducha. Sprzedać się 
kobiecie tak godnej pogardy jak Chulata było jak... defloracja.
150
Kiedy skończył ją wycierać, schwyciła go za członka i zaciągnęła do łóżka. 
Położył się obok niej. Patrzyła mu w twarz i uśmiechała się.
- Jaka była twoja żona?
- Zupełnie inna niż ty - powiedział. - Jest wyższa, ma jaśniejsze włosy. Nigdy 
nie spała w jedwabnej pościeli ani nie kąpała się w gorącej wodzie. I nie sądzę, 
żeby kogokolwiek w życiu skrzywdziła, celowo albo przypadkiem. Nie skłamałaby 
nigdy i nie poszłaby z nikim do łóżka dla zysku. Myślę, że kocha mnie czystą 
miłością. Chyba jest silniejsza od ciebie. Jak mówiłem, jest zupełnie inna niż 
ty.
Rysy Chulaty stwardniały. Humor i pożądanie w jej oczach zastąpił wściekły 
płomień.
- Czego chcesz? - zapytała ostro. - Żyć w klatce jak thrall, czy stać się 
rycerzem Klingi? Tylko taki wybór ci pozostał!
Statek nagle przechylił się na bok i zwolnił, w oddali Tuli usłyszał grzmot 
armatnich wystrzałów.
- Słuchaj, wchodzimy do portu! - mówiąc to zacisnął dłoń na ustach Chulaty. 
Popatrzył w bulaje - całkowita ciemność. Chulata szarpała się, próbowała 
krzyczeć, kopała go kolanami w pachwinę. Działa okrętowe zaczęły strzelać. Noc 
rozbrzmiewała hukiem, jakby ryczała dzika bestia. Łóżko kołysało się od 
wibracji. Przytrzymał jąjeszcze przez chwilę i pomyślał, że miała rację. W jej 
świecie będzie albo thrallem, albo wojownikiem Klingi. Innej możliwości nie 
było.
- Przepraszam - powiedział i uderzył jąw skroń. Zatoczyła białkami oczu i 
zemdlała. Zakneblował ją poszwą poduszki, a oddartymi kawałkami jedwabiu 
przywiązał ręce i nogi do łóżka. Potem zarzucił na nią posłanie tak, żeby nie 
zobaczył jej żaden przypadkowy świadek. Stoczył się z łóżka. Miał wrażenie, że 
opuszczają go siły. Oblizał suche wargi, schwycił leżące na podłodze bryczesy i 
opasał się nimi. Biegał po pokoju, szukając jakiegoś przebrania. Znalazł tylko 
szaty czarownicy. Gdy je nosiła Chulata, wyglądały na obszerne, ale Tuli ledwie 
się w nie mieścił. Poza tym czerwone hafty klanu karnadyń-skich czarowników 
tylko przyciągałyby uwagę. Sądził jednak, że w ciemności uda mu się uniknąć 
zainteresowania.
Oderwał czerwone kity zdobiące skraj szaty i naciągnął kaptur głęboko na głowę. 
Przeszukał szuflady szafy z ubraniami, sądząc, że Chulata, skoro jest rycerzem 
Klingi, musi gdzieś trzymać miecz. Nie znalazł niczego. Wiedział, że przed 
drzwiami nadal stoi strażnik.
151
Podszedł do ściany, dotknął jej, wytężył umysł, żeby dowiedzieć się, w którym 
miejscu stoi wartownik. Ale nerwy go zawiodły i niczego nie poczuł.
Wyskoczył nagle przez drzwi z nadzieją, że weźmie wartownika z zaskoczenia. Lecz 
pod drzwiami nikogo nie było. Tuli miał szczęście. Prawdopodobnie wartownik 
poszedł na pokład, żeby popatrzeć na wybuchy. Tuli rozejrzał się po pustym 
korytarzu. Wbiegł po schodkach na pokład. Uderzyło go świeże, gorące powietrze. 
Miało się wrażenie, że jest lato. Tuli zrozumiał, że dopłynęli daleko na 
południe. Na pokładzie było względnie spokojnie - tylko przy armatach stało po 
kilku rycerzy Klingi. Tuli schował się w szczelinie między dwiema ogromnymi 
rurami o nieznanym mu przeznaczeniu.
Popatrzył na odległe wybrzeże. Zobaczył wielkie, szeroko rozciągnięte miasto, 
sto razy większe od Smilodon Bay. Światła miasta wyglądały jak gwiazdy rozsiane 
po nocnym niebie. Nawet z tej odległości dochodziły go okrzyki wojenne rycerzy 
Klingi zmieszane z krzykami przerażenia. Ogień armatni przetaczał sięjak grom, w 
pobliżu statku eksplodowały pociski.
To jest South Bay, domyślił się Tuli. To może być tylko South Bay, największe 
miasto Dziczy. Znaczyłoby to, że Ród Klingi zdobył wszystkie porty na północ od 
Fortu Storm. Wolne miasta zostały zdobyte.
Ta myśl sprawiła, że nieomal stanęło mu serce. Zastanawiał się, co powinien 
zrobić, jeśli uda mu się uciec. Potem pobiegł co sił i rzucił się przez burtę 
okrętu, prosto w czarną wodę.
Rozdział 8
DŁAWIĄCA CIEMNOŚĆ
Akolici, strażnicy i słudzy przyboczni rozstąpili się na boki, gdy lord 
Atherkula przekroczył próg kabiny. Ciężko oddychał w gorącym powietrzu nocy. 
Odrzucił karmazynowy kaptur, odsłaniając długie strąki kręconych włosów 
srebrnego koloru. Głęboko osadzonymi oczami popatrzył na trupa Chulaty leżącego 
na łóżku. Teraz ciało przykryto ceremonialnym całunem z wyprawnej skóry czarnego 
wilka.
W kabinie było ciemno i parno, wykładane kością słoniową ściany wydzielały 
zapach perfum. Przy łóżku, w j ego głowach i nogach, stały świece, które miały 
prowadzić zmarłą do Krainy Kształtów.
152
Stojący za Atherkulą służący i gwardziści patrzyli z przerażeniem na starego 
szamana.
- Wszechpotężny! - wykrzyknął jeden z nich, chcąc go udobruchać. Niechby 
Atherkulą zaczął mówić, choćby po to, żeby przełamać milczenie. Atherkulą 
zignorował wezwanie. Akolici bali się go, wyczuwał to, wyczuwał, że wspólnie 
starają się osłonić swoje myśli, strach, który w nich wzbudzał. „Boją się mnie," 
pomyślał. „Boją się, bo nie odczuwam miłości, bo mówi się, że jestem bez serca, 
że jestem prawie jak człowiek." Ale Atherkulą miał serce. Było przepełnione 
żalem, dzikim pragnieniem wyrwania się z tego pomieszczenia. „Och, żebym choć 
trochę był człowiekiem."
Atherkulą ściągnął wilczą skórę z ciała kobiety. Chulata leżała naga na 
jedwabnych prześcieradłach. Widział plamy na jedwabnej poszewce poduszki, którą 
została zakneblowana. Musiała wymiotować, kiedy się dusiła. Na szczęście 
strażnicy trochę już ją oczyścili. Atherkulą lekko dotknął jej twarzy. Zdziwiło 
go, że ciało jest takie zimne.
- Ktoś, zdaje się, mówił, że umarła przed chwilą? - zapytał jakiegoś młodzieńca.
- Tak, wszechpotężny! -krzyknąłstrażnik,padającnakolano. -To znaczy... Dopiero 
co się dowiedziałem, że nie żyje.
- Czyżbyś nie był w jej ochronie osobistej? -zdziwił się Atherkulą.
- Byłem, panie! - krzyknął młodzieniec. - Ale zwolniła mnie na noc, żeby spędzić 
czas z niewolnikiem Tullem!
Atherkulą zamknął szeroko otwarte oczy Chulaty. Pozwolił, żeby jego dłoń dłużej 
spoczęła na jej twarzy.
- Była potężną czarownicą, jakna kogoś w jej wieku. W całym Bashevgo najwyżej 
jeszcze trzy mogłyby się z nią równać. To wielka dla nas strata. - Mówił to, 
jakby do siebie. Zwrócił się do strażnika. - Gdzie jest Tuli?
Strażnik wyglądał, jakby chciał wetrzeć się w podłogę, ale Atherkulą nie 
wyczuwał jego myśli, nie był w stanie zobaczyć aury młodzieńca. „Skorzystałeś z 
lekcji Chulaty, mały, niedopieczony czarowniku, wij się teraz", pomyślał. „ 
Spróbuj ukryć swoje myśli przede mną, jeśli zdołasz."
- Nie możemy go znaleźć. Musiał zeskoczyć ze statku ostatniej nocy, kiedy 
zdobywaliśmy South Bay. Sprawdzamy teraz inne statki, żeby stwierdzić, czy go 
przypadkiem nie schwytano w czasie bitwy.
- Tuli - powiedział Atherkulą - zabrał mi kolejnego czarownika.
153
Podmuch wiatru zakołysał okrętem. Atherkula znieruchomiał. Przysłuchiwał się 
wyciu wichury nie tylko uszami. Daleko, w oceanie, słyszał duszę idącą po 
wodzie, duszę człowieka, który utonął tutaj przed wielu laty. Atherkula domyślał 
się, że ten duch jest świadomy obecności Atherkuli i że to go niepokoi.
- Zostawcie mnie z ciałem -rozkazał, wskazując głowąChula-tę. - Poczekajcie na 
zewnątrz.
Akolici, gwardziści i słudzy rozbiegli się w mroku jak gawrony wylatujące z 
gniazd. Drzwi zostawili otwarte na oścież. Atherkula zatrzasnął drzwi i zamknął 
je na klucz. Wrócił do trupa Chulaty rozpostartego na luksusowym łożu.
Chwilę wpatrywał się w zwłoki, łzy zaczęły napływać mu do oczu. „Prawie 
człowiek, prawie człowiek, tak o mnie mówią, bo myślą, że jestem okrutny i 
martwy w środku." Poczuł przepastną pustkę, zakłu-ło go serce. Pogłaskał martwą 
dziewczynę po ramieniu, błądził dłonią po płaskim twardym brzuchu, uścisnął na 
koniec wąską rękę Chulaty. Uklęknął i pocałował ją w usta tak, jak o tym po 
tysiąckroć marzył za życia dziewczyny. Jej wargi były nie tylko zimne, lecz 
suche i szorstkie jak papier. Przylgnął do nich odór wymiotów.
„Dwadzieścia trzy lata," myślał Atherkula. „Od dwudziestu trzech lat wiedziałem, 
że jesteś moją córką. Kochałem cię i nie mogłem ci o tym powiedzieć." W Rodzie 
Klingi mężczyźni nie przyznawali się do swoich dzieci, gdyż rywale mogliby użyć 
ich potomstwa jako celu.
Rozłożył ramiona, jakby chciał nimi otoczyć dziewczynę, szerokie rękawy jego 
purpurowej szaty opadły na ciało. Wyglądał jak ogromny czerwony krab z łupem w 
kleszczach. Potem położył się obok niej, delikatnie wziął ją w objęcia. 
Wstrzymał oddech.
Niejeden inny czarownik musiałby utoczyć wiadro krwi, stanąć u wrót śmierci, 
żeby zdjąć pęta ze swego ducha i wędrować wedle woli po Krainie Kształtów. 
Atherkula zaś przez cały czas częścią swego jestestwa przebywał w zaświatach. W 
przeciwieństwie do wielu innych ludzi, nie był zbytnio przywiązany do takich 
pojęć jak daleko, blisko, przeszłość, przyszłość, życie czy śmierć. W małej 
fiolce, którą nosił na łańcuszku na szyi, trzymał łagodną truciznę -wino snów - 
płyn często używany przez jego neandertalskich przodków. Odkorkował kryształowe 
naczyńko i pociągnął z niego łyk. Ciemnozielony płyn pozostawiał niewinny posmak 
moszczu winnego, ale pokój natychmiast zaczął wirować wokół Atherkuli.
Czarownik oczyścił umysł. Otworzyła się przed nim Kraina Kształtów, świat, w 
którym stalowe ściany okrętu były niczym cien-
154
ka mgiełka, świat, w którym wibrujące dusze sześciu delfinów skaczących nad 
kliwaterem błyszczały jak rozżarzone węgle w kowalskim piecu, a korale jaśniały 
migotliwym światłem. Czarne wody oceanu stały się niewidzialne, bezbarwne jak 
powietrze. Tylko powierzchnia wody ukazywała się jak czarna równina. Na niej 
właśnie wyczuł Chulatę. Jej dusza była mroczna, tylko blade pasma błyskawic 
tańczyły nad nią w bezładzie. Jedno z tych pasm wyglądało jak lina upleciona ze 
światła gwiazd, zagięta na końcu w pętlę. Zarzucała tę widmową broń daleko z 
nadzieją, że coś złowi. Atherkula czekał, aż trucizna zacznie działać, aż będzie 
mógł odrzucić ciało. Wtedy przesłał Chulacie myśl.
- Szukasz Tulla?
Chulata nie była zaskoczona głosem Atherkuli. Odcięta od ciała nie odczuwała już 
takich stanów ducha jak uczucie zaskoczenia.
- Umyka mi. Może nie żyje. Zniknął.
- To niemożliwe -powiedział Atherkula. Jego duch istnieje poza śmiercią. 
Znalazłabyś go nawet wtedy, gdyby nie żył. - Zastanowił się. - Zapolujmy razem.
Wyobraził sobie hak na wzór tych, którymi niewolnicy w Ba-shevgo wyciągają 
wielkie halibuty z ładowni statków. Koncentrował się, dopóki jedno z jasnych 
pnączy błyskawicy nie wynurzyło się z jamy jego duszy. Blady promień wygięty był 
w hak i żarzył sięjak gorący popiół. Machnął nim kilkakrotnie w powietrzu, 
wsłuchując się w jego świst. Potem zaczął splatać swoją moc z mocąChulaty.
- Sprowadź dla mnie wyobrażenie Tulla. Ty znasz go lepiej -wyszeptał. Nagle 
znalazł się w innym świecie: zmrok zapadał nad alpejską łąką, żółte kaczeńce 
rosły na błoniu rozciągającym się aż do lasu. Chulata wyobraziła sobie Tulla. 
Starzec zobaczył oczami duszy młodego mężczyznę z długimi ciemnorudymi włosami i 
gniewem w oczach. Chulata zarzuciła srebrne lasso, Atherkula śmignął ognistym 
hakiem. Przez chwilę oboje gnali w półmroku w kierunku zjawy, ale zaraz zwolnili 
tempo. Młody Tuli wzniósł pięść, odepchnął ich. Atherkula machnął ościeniem i 
zahaczył go za żebra.
Przez moment widział świat oczami Tulla, czuł, jak młodzieniec ucieka przez 
zieloną okolicę porośniętą drzewami gumowymi i pomarańczowymi sadami. Ale świat 
nagle zawirował i Atherkulę odrzuciło do doliny kaczeńców. Obok niego wylądowała 
Chulata.
Rozejrzał się po dolinie. Trawa była bujna, kaczeńce w pełnym rozkwicie. 
Widzieli scenę z przeszłości, iluzję wyłowioną ze wspomnień Tulla.
155
- Czuje, że na niego polujemy, dlatego rzucił nas tutaj - wyszeptał Atherkula.
- Widzisz - powiedziała Chulata. - Jest potężny. Zaatakujemy znowu?
Atherkula rozważał tę możliwość.
- Polowałem już na innych czarowników, renegatów, którzy chcieli zdezerterować z 
bractwa. Żaden mnie tak nie załatwił. Ale nie jest źle, znam kraj, w którym 
przebywa Tuli. Wiem, gdzie mam polować. Zbierz naszych zmarłych towarzyszy. Znów 
cię wezwę i zapolujemy na niego całą armią.
Atherkula wycofał się z Chulaty i powoli oddychając wrócił do swego ciała. Leżał 
dłuższy czas. Najpierw wyobraził sobie ramiona, później połączył się z nimi. 
Wyobraził sobie palce u rąk i nóg, znów się z nimi połączył. Ściany wokół niego 
okrzepły, na powrót nabrały konsystencji metalu. Światło elektryczne jarzyło 
się, rzucając szmaragdowe cienie. Atherkula drżał. Odłączony od ciała nie 
odczuwał emocji. Ale teraz, gdy wrócił, czuł pożerający go strach. Tuli tak 
łatwo się go pozbył. Znów poczuł ziejącą pustkę po stracie Chulaty. Ostatecznie 
odłączył się od ciała swej zmarłej córki.
Odblokował drzwi kabiny. Po winie snów czuł się słaby i oszołomiony. Z ledwością 
wszedł na pokład. Służący, strażnicy i akolici czekali na kolanach z nisko 
naciągniętymi kapturami. Zbliżał się świt. Z pokładu Atherkula widział światła 
floty Bashevgo płynącej po oceanie. W Dziczy wzięto ponad sześćdziesiąt tysięcy 
niewolników, nowy kraj stanął otworem. I to wszystko należy teraz do Tantosa. Na 
myśl o tym Atherkula odczuwał dumę, że należy do Rodu Klingi. To był święty 
związek. Popatrzył na młodego strażnika, który znalazł ciało Chulaty. Strażnik 
dokonywał nie lada wysiłków, żeby zakamuflować swoje myśli.
- Żadnych tajemnic - odezwał się Atherkula. - Nie pozwolę ci się ukrywać. Nie 
wiedziałeś, że zmarła i zdążyła ostygnąć, boś jej nie pilnował tak, jak 
należało! - Na twarzy młodego człowieka wypisane było poczucie winy. Próbował 
blokować swoje myśli, ale zdekoncentrował się. Atherkula wyczuł jego winę.
- Nie było cię nawet w pobliżu drzwi! Spałeś z kimś. Z kochanką! - Inni 
strażnicy i akolici odsunęli się od oskarżonego. Młodzieniec stał w szoku, nie 
wiedząc jak się bronić. - Nie jesteś wart tego, żeby być rycerzem Klingi! Nie j 
esteś wart nawet tego, żeby być niewolnikiem! W ogóle nie jesteś wart życia!
Młodzieniec upadł na pokład, wyjąc jak zwierzę. Błagał o przebaczenie. Atherkulę 
opanowała wściekłość. Poczuł całą swojąmoc,
156
nagą i nieustępliwą. Wino snów ciągle krążyło w jego krwi. Połową duszy nadal 
był w Krainie Kształtów, zaledwie lekko osadzony we własnym ciele. Duch błądzący 
po wodzie wyczuł gniew Atherkuli i uciekł. Delfiny odpłynęły od okrętu, wokół 
czarownika zaczął krążyć wiatr. Jego powolne podmuchy unosiły słony osad i 
odpadki.
- Rozpruję twoje ciało i duszę - powiedział Atherkula. - Kiedy umrzesz, twój 
duch nie zazna spokoju w Domu Prochu! Krainę Kształtów zamieszkuje wiele 
koszmarów.
Wytężył umysł. Szukał, póki nie wyczuł bestii, wielkiego, ciemnego stworu, który 
jawił mu się, jakby zbudowany z cieni. Samej bestii nie widział, otulała ją noc, 
wyczuwał tylko jej złowrogą siłę. „Wzmocnij mnie Adjonai," pomyślał stary 
czarownik i poczuł, że bestia go zauważyła. Zalała go fala rozpaczy, nie mógł 
wytrzymać spojrzenia bestii. „Wzmocnij mnie," znów poprosił w myśli. Bestia 
przeniknęła zamiary czarownika. Podniósł się potężny wiatr, nocne cienie 
okrążyły Atherkulę. Stary czarownik stał w powietrznym prądzie, moc bestii 
wzrastała, krążyła wokół niego, przenikała go. Cień duszy Atherkuli pochłonął 
błyskawicę ofiary. Atherkula był neandertalczykiem starego rodu. Jak wojownicy 
Wojny Talentu za dawnych czasów, wyczuł wzrost mocy i krzyknął:
- Powstań!
Wartownik z chrzęstem kości wyskoczył w górę, zawisł pionowo w powietrzu, jak 
nawleczony na niewidzialny pal. Obecni na pokładzie krzyknęli z przerażenia i 
zaczęli szukać jakiej ś osłony, lecz Atherkula rozkazał im:
- Niech nikt nie rusza się z miejsca! - Użył mocy, by wykręcić ich głowy do 
przodu i otworzyć oczy. Zmusił ich do patrzenia. Wartownik krzyczał, próbował 
się wyrwać, ale nie mógł się obronić.
- Ciało i duch, ciało i duch - zasyczał Atherkula i ukierunkował swój gniew. 
Wartownik wił się w powietrzu, zaczynał się dławić. Klatka piersiowa rozdymała 
się, oczy wychodziły mu na wierzch, z wnętrzności dochodził ohydny dźwięk czegoś 
rozdzieranego, z nosa ciekła krew, a pot lał się z czoła. Nagle ciało szarpnęło 
się, jakby w środku oderwany został jakiś organ. Oczy strażnika stały się puste.
- Ciało i duch - syczał Atherkula. W żebraczym geście wyciągnął rękę w kierunku 
podbródka ofiary. Wartownik był już martwy, alejego ciało obracało sięnadal, 
przebierało stopami jak gdyby chcąc uciec przed śmiercią. Gardło wartownika 
nabrzmiało i z ust wypadło mu z mlaśnięciem jego własne serce, prosto na dłoń 
czarownika.
157
Atherkula podniósł rękę z dymiącym, ociekającym krwią sercem i pomachał nim nad 
głową. Śmierć córki spowodowała w nim przypływ wściekłości, jakiego nigdy 
jeszcze nie doznał. Nigdy też nie czuł takiego przypływu mocy. Zabicie 
wartownika nie zadowoliło go. Chulata, jego jedyne dziecko, nie żyła. Obecni 
zaczęli uciekać, szukając schronienia. Pozwolił im na to, choć jeszcze nie 
skończył. Ciało wartownika było martwe, lecz to tylko ciało. Inni nie byli w 
stanie dostrzec ducha, który nadal szamotał się w uścisku Ather-kuli w Krainie 
Kształtów - kulista błyskawica zielona ze strachu.
- Ciało i duch - syczał Atherkula, wzywając bestię. Ciemność zawirowała wokół 
niego i wokół chłopca, którego miażdżył w uścisku. Słyszał śmiech szakali 
czających się w mroku. Bestia przyszła na żer. W Krainie Kształtów odbił się 
echem krzyk przerażenia, przenikliwy wrzask ducha rozrywanego na strzępy.
Rozbawiony Atherkula słuchał samotnego wycia umierającej duszy. Patrzył na 
zieloną błyskawicę trzepoczącą w jego dłoni, patrzył na otaczającąją ciemność, 
widział jak światło mruga i blednie.
Przez krótką chwilę wyobraził sobie, jak gdzieś w Dziczy Tuli uśmiecha się 
głupio i myśli, że jest bezpieczny. „Och, nie znajdziesz przede mną 
schronienia." Atherkula zwinął energię, jakby to była wielka pięść i rzucił w 
przestrzeń, w stronę Tulla, obraz krwawiącego serca. A wraz z obrazem wysłał 
słowa:
- Tullu, tak samo zmiażdżę twoje serce!
Przez większość dnia Fava i Darrissea szły pośpiesznie przez las, wspinając się 
coraz wyżej. Śnieg leżał tam grubszą warstwą, nie topił go deszcz, a nowe opady 
śniegu przykrywały ich trop. Dwukrotnie natrafiły na ślady rycerzy Klingi, 
oddziałów liczących po pół tuzina wojowników, kierujące się na południe. Obie 
obawiały się iść drogą, toteż po kilku godzinach weszły w las i przedzierały się 
przez gęste sekwojowe knieje. Wczesnym popołudniem, w gąszczu sięgających do 
piersi paproci, rozbiły obóz. Schronienie znalazły pod wystającymi na 
pięćdziesiąt stóp w górę korzeniami obalonej sekwoi.
Rano Favę obudziło chrapanie Darrissei. Dźwięk był dziwny, rzadko słyszała go 
wcześniej z tak bliskiej odległości. Wychowała się w rodzinie Pwi. Wydawało się 
jej dziwnie, że ludzie chrapią we śnie jak świnie. Ale ludzie w ogóle byli 
dziwni. Bogacili się, podczas gdy Pwi niezmiennie pozostawali biedni. Mieli 
małe, sprytne
158
dłonie, które potrafiły szyć i budować maszyny, podczas gdy Pwi mieli wielkie 
łapska nadające się do kopania rowów i obracania siekierą. Przodkowie ludzi żyli 
wśród gwiazd i nawet jeśli potem spadli z wysokości i nie potrafili uporać się z 
Czerwonymi Sondami orbitującymi po niebie, to i tak osiągnęli więcej niż 
neandertalczycy. Ale co takiego, w końcu, oni osiągnęli? Nic nie zmieniało 
faktu, że przez sen chrapali jak świnie.
Fava spostrzegła jakiś ruch na stoku powyżej: to śnieg spadał z klonu. Świat 
składał się z ciemnych pasków sekwojowych pni na tle gładkiej bieli śniegu, 
który jednak topniał w oczach. Kwea poranka przypomniała jej o czasach, gdy 
dokazywała z ojcem i braćmi na śniegu podczas zimowego polowania na łosie.
Darrissea podeszła do niej i usiadła obok. Zabrała się do rozczesywania włosów.
Z klonu podleciała ze szczebiotem sójka.
- Nie ruszaj się - powiedziała Fava. Byk łosia zaryczał gdzieś w pobliżu. 
Zaczynała się gorączka rui. Po chwili usłyszała ludzi skradających się przez 
krzaki. Powoli schyliła głowę, patrzyła jak sześciu rycerzy Klingi przeszło o 
pięćdziesiąt jardów na zachód od nich. Wszyscy patrzyli w ziemię, szukali 
śladów. Fava zaczekała, aż przejdą. Pół godziny później szepnęła:
- Kiedy jesteśmy w lesie, nie rozczesuj włosów. Jeśli ktoś będzie przechodził 
obok, natychmiast dostrzeże twój ruch. Skoro musisz, dbaj o włosy w nocy. Zawsze 
owijaj potem głowę zieloną tkaniną. Darrissea kiwnęła głową.
- Widziałyśmy już tylu wojowników Klingi. Czy myślisz, że ci ostatni polowali na 
nas? - zapytała Fava.
- Nie - odparła Darrissea po chwili. - Sądzę, że po prostu szukali uchodźców. Na 
stryszku przykryłam sianem rycerzy Klingi, których zabiłam. Myślę, że nie znajdą 
tych ciał przez kilka dni.
Fava obserwowała okolicę poruszając samymi oczami. Gdy musiała obrócić głowę, 
robiła to powoli. Żadnych nagłych ruchów, niczego, co mogłoby przyciągnąć uwagę. 
Znała obyczaj jeleni, sposób, w jaki poruszały ogonkami i uszami, żeby się 
komunikować. Gdy polowała z braćmi, takie drobne, ostre ruchy zdradzały miejsce, 
w którym znajdowała się zwierzyna. Darrissea naśladowała Favę. Poruszała się 
powoli.
- Ci rycerze Klingi mogli nadejść od strony Bramy Bogów -powiedziała Darrissea. 
- Sądzę, że dobrze jej strzegą. Będziemy musiały przejść przez mur.
159
- Hmmm... - mruknęła Fava, nie przytakując głową.
- Muszę powiedzieć, że podziwiam sposób, w jaki dajesz sobie z tym radę - 
stwierdziła Darrissea. - Zanim dotrzemy do Bashe-vgo, twoje ucho się zabliźni. 
Będziesz wyglądałajak członkini Rodu Klingi, ale to nie wystarczy, żeby wej ść 
między nich. Ty wiesz sporo o lesie, ale ja wiem co nieco o ich zwyczajach. Ród 
Klingi używa niezmiennie tej samej taktyki. Miałam rację sądząc, że jeszcze raz 
przejdą przez miasto kilkanaście dni po napadzie. Teraz uważam, że wrócą tam za 
jakieś dwa tygodnie, a potem jeszcze raz w końcu lata. A tu, w lesie, znów 
dokonają zwiadu któregoś dnia. Zrobią to wedle tego samego wzoru - z północy na 
południe. Wojownicy, których widzieliśmy, tą samą ścieżką wrócą tu pod wieczór. 
Będą szukali śladów stóp podróżnych idących na wschód albo zachód. Żadnego z 
takich śladów nie mógł zostawić rycerz Klingi.
- Skąd to wszystko wiesz? - zapytała Fava.
- Ojciec polował na Ród Klingi przez całe lata, zanim go zabili. Mówił mi o tym, 
gdy wracał z wyprawy do domu. Jako dziecko myślałam, że to tylko takie sobie 
opowiastki, ale kiedy podrosłam, zrozumiałam, jak cenne było to, co mi mówił. 
Przez cały dzień myślałam, starałam sobie wszystko przypomnieć. Sądzę... że 
chciał mnie przygotować. Chyba wiedział, że nadejdzie taki dzień. - Darrissea 
uniosła brew. - Rycerze Klingi obozują w grupach co najmniej szes-nastoosobowych 
i zawsze wystawiają wartę w sile czterech ludzi. Po jednym na każdym rogu, 
oddalonych o sto jardów od siebie. Mniejsze grupy, jeśli rozbijająobóz pod gołym 
niebem, wystawiają dwóch wartowników. Gdy zatrzymują się w budynku, otwartych 
drzwi pilnuje tylko jeden. Inne drzwi barykadują od wewnątrz.
- To jakieś głupie - powiedziała Fava. - Łatwo przewidzieć, co zrobią.
- Nasze postępowanie jest równie łatwo przewidzieć - odparła Darrissea. Wracają 
po ataku do miasta, bo wiedzą, że zbiorą się tam uchodźcy. Nawet jeśli całe 
miasto zostało wymiecione do ostatniego mieszkańca, jakiś uciekinier może 
wrócić. Najpierw zbierze parę najpotrzebniejszych rzeczy, załaduje je na wózek i 
wywiezie. Spróbuje przetrwać na wzgórzach. Po paru tygodniach wróci, żeby ubić 
domowe zwierzęta i będzie mu się wydawało, że jest bezpieczny, bo miasto wygląda 
na puste. W końcu założy sobie ogródek za miastem, gdzie ziemia jest uprawna, a 
gleba urodzajna i znajdzie wygodny dom, który ostał się pożarom.
- Jak nasz dom? - zapytała Fava.
160
- Tak. To była pułapka. Rycerze Klingi wiedzieli, że uchodźca, który powróci do 
miasta, będzie chciał w nim zamieszkać, bo dom stoi na uboczu i dobrze z niego 
widać zatokę. Rycerze Klingi wiedzą też, że wystraszony Pwi zazwyczaj nie 
wybiega na drogę. Będzie się skradał przez krzaki, po linii odległej o jakieś 
sto jardów od pobocza, jak jeleń albo niedźwiedź. To dlatego rycerze Klingi idą 
w kierunku północnym i południowym ze szczególną uwagą przypatrując się śladom 
obok drogi. Skoro teraz przeszli obok nas, kierując się ku południowi, musimy 
wkrótce wyruszyć, iść równolegle do ich śladów zmierzając na północ. Nie mogą 
zobaczyć naszych śladów.
Darrissea umilkła. Fava żałowała, że dziewczyna nic nie mówi. Czuła się z nią 
bezpiecznie. Ale w głosie Darrissei wyczuwało się napięcie. Były słowa, których 
nie wypowiedziała: „Co jeszcze powinnam wiedzieć o taktyce Rodu Klingi?"
W oddali zakrakał kruk.
- Możesz wyglądać jak wojowniczka Klingi, możesz nauczyć się ich taktyki, ale 
jeśli chcesz, by cię nie rozpoznano, musisz zachowywać się jak oni. Stąpają 
dumnie i głowy noszą wysoko. Rycerze Klingi chwalą się swoją potencją seksualną 
i sypiają ze sobą oraz z thrallami, a gdy mają ochotę gwałcą tych ostatnich. 
Ponieważ mogą sądzić, że jesteś jedną z ich, będą musieli prosić cię o zgodę. 
Niemniej odmowa albo brak zainteresowania z twój ej strony byłaby złamaniem 
zasad. Wiem, że sama myśl o uprawianiu seksu z nimi jest odstręczająca, ale nie 
wolno ci okazać niechęci.
- Ojciec opowiadał ci o tym? - zapytała wstrząśnięta Fava.
- Mówił mi o wielu nieprzyjemnych sprawach - odparła Darrissea. - Jak mówiłam, 
wydaje mi się, że chciał mnie przygotować. Tak czy inaczej, muszę ci to 
powiedzieć: niektórzy z Rodu Klingi starają się bardzo, żeby zaimponować swoim 
zwierzchnikom w łóżku. Niechęć do tego byłaby, jak sądzę, pomyłką.
- Ja... ja nie potrafię sobie wyobrazić, że idę z którymś z nich do łóżka.
- Więc lepiej już teraz przygotuj sobie jakąś wymówkę - powiedziała Darrissea i 
zamilkła.
Fava starała się coś wymyśleć. Wyobrażała sobie, że patrzy na rozporek oficera. 
Gdyby był słabo lub przeciętnie wypchany udawałaby, że taki rozmiar nie będzie w 
stanie jej zadowolić. Gdyby był wielki, powiedziałaby: „Idź się parzyć z krową!"
Zdusiła śmiech. W lesie znów panowała cisza mącona tylko od czasu do czasu przez 
topniejący śnieg spadający z gałęzi.
11 - Ścieżka bohatera 161
Darrissea rozejrzała się ostrożnie i powiedziała:
- Idziemy.
Skierowały się na północ, równolegle do śladów zostawionych przez rycerzy 
Klingi. Wczesnym popołudniem znalazły ich obóz pod wielkim murem otaczającym 
Smilodon Bay. Bazaltowa ściana wznosiła się na wysokość ponad czterdziestu stóp. 
Zbudowali ją starożytni Gwiezdni Żeglarze. Wydawało się, że została wzniesiona z 
jednego kawałka skały, bez najmniejszego nawet wgłębienia, które byłoby pomocne 
we wspinaczce. Dziewczynom udało się przejść przez ścianę dopiero wtedy, gdy 
znalazły podmokłe miejsce, w którym rosły topole. Bobry podgryzły pień jednego z 
drzew. Upadł tak, że opierał się o ścianę. Wspięły się na jej szczyt i poszły 
górą na zachód, szukając miejsca, w którym mogłyby zejść na drugą stronę. 
Ścieżka na szczycie pokryta była ściółką, leżały na niej zeschnięte igły sekwoi 
nagromadzone tam przez tysiąclecia, przerośnięte warstwami mchu.
Las był cichy i spokojny. Taką nienaturalną ciszę słyszy się czasem przed burzą. 
Fava obserwowała niebo. Chmury rozpraszały się. W oddali, na północnym 
zachodzie, krążyły stada wielkich rogatych smoków. Przyprawiło to ją o ciarki. 
Szła ostrożnie, powoli, obserwując las po obu stronach muru.
Wokół rozciągała się nieprzebyta plątanina - wielkie korzenie oplatające martwe 
pnie sekwoi stanowiły najniższą warstwę kniei, wyżej wiły się pnącza sięgające 
wysokości czterdziestu stóp, pod nimi rozpościerały się baldachimy paproci. 
Gąszcz przeszkadzał w obserwacji. Fava wyobrażała sobie, że w każdej chwili 
spoza sekwoi może wyjść zwiad Rodu Klingi, wycelować i dać ognia. Obie 
dziewczyny stanowiłyby wyśmienity cel. Nie byłyby w stanie zejść z muru. Fava 
żałowała, że nie mają liny.
Nie słychać było sójek ani wiewiórek. Nawet wróbel nie zaćwier-kał w gąszczu 
pnącz i paproci.
Po niecałej godzinie dotarły do poręby. Leżał na niej zewłok leniwca 
olbrzymiego. Wokół niego rozciągało się obozowisko gigantycznych mastodontowców, 
wielkich małpoludów, które zaczęły wyć na ich widok i obrzuciły je kamieniami i 
gałęziami. Samce uformowały koło wokół samic i dzieci. Wielki, pokryty srebrną 
szczeciną samiec zaszarżował w kierunku muru pochrząkując i obnażając pazury. 
GdyFavai Darrissea nie odpowiedziały na wyzwanie, skonsternowany zaczął 
potrząsać głową.
Dziewczyny nie czuły się zagrożone, bo mastodontowce miały już swój łup - 
pożerały upolowanego leniwca. Szły dalej. Zostawiły
162
obozowisko małpoludów jakąś milę za sobą i zbliżyły się do Bramy Bogów. W lesie 
ciągle panowała nienaturalna cisza. Weszły na szczyt małego pagórka i nagle 
usłyszały dźwięk, od którego dygotało bazaltowe podłoże, jakby gdzieś daleko 
przetoczył się grom. W oddali, przez prześwit w lesie, zobaczyły poruszającą się 
ścianę zieleni. To cała armia Rodu Klingi przechodziła przez odległą o niecałą 
milę Bramę Bogów. Wojsko szło na południe.
Darrissea zatrzymała Favę gestem ręki. Uklęknęły na ściółce. Minęły cztery 
godziny, a przemarsz wojsk wciąż trwał. Przedefilowały przed nimi cztery kolumny 
cesarskich mastodontów, za każdą z nich szła dywizja piesza. Fava nigdy w życiu 
nie widziała tylu ludzi naraz.
O zmierzchu armia zatrzymała się na postój. Rozpalane ogniska rozlewały się jak 
rzeka. Darrissea zaczęła szeptem recytować:
Dławiąca ciemność
Rzuca na kolana
Tłumi krzyk doczesnych istot.
Gołąb leci do gniazda,
Idę na spoczynek
Dławiąca ciemność pokrywa nas
Żywi śpią z umarłymi.
- Nie słyszałam jeszcze tego poematu - powiedziała Fava. -Kto go napisał?
- Ja - odparła Darrissea. - Właśnie teraz go ułożyłam. Weszło mi to w krew. 
Zaczynam myśleć wierszami.
- Dziwna choroba - stwierdziła Fava. - Wydaje mi się, że minęło nas jakieś 
dziesięć tysięcy wojowników. Jest ich więcej niż wszystkich mieszkańców Dziczy 
razem wziętych. Nie potrzebowali takiej armii na nas.
- Nie potrzebowali - zgodziła się Darrissea. - Ród Klingi, który napadł na nasze 
miasto, to byli żołnierze Czarnych Cyklopów -wojownicy lorda Tantosa z Bashevgo. 
Można to było poznać po czarnym oku przyszytym z przodu munduru. Spośród siedmiu 
rodów Panów Niewolników najpotężniej szyj est dom Tantosa. To j ego pierwszy 
legion Czarnych Cyklopów przez ostatnie osiemdziesiąt lat walczył z Hukmami i 
Okanjara mieszkającymi na zachodzie. Zwróć uwagę, że nie ma tu wojsk Craala. 
Myślę, że lord Tantos chce podbić do lata Dzicz, posługując się wojskami 
Czarnych Cyklopów, poddać ją
163
swojej władzy i stworzyć trzecie cesarstwo współzawodniczące z Cra-alem i 
Bashevgo.
- Myślisz, że wypowie im wojnę? - zapytała Fava. Darrissea nagle podniosła 
głowę. Jasno i wyraźnie usłyszały czyj ś
histeryczny śmiech. Był to głos rycerza Klingi. Docierał do nich dzięki jakiejś 
anomalii akustycznej.
- Nie wiem. Panowie Bashevgo boją się Tantosa. Należy do niego jedna trzecia 
Rodu Klingi, dwa pełne legiony. Chcieliby, żeby jego wojska wykruszyły się w 
Dziczy. To by sprawiło, że poczuliby się bezpiecznie. A co do Craala - jego 
pięciu panów ma tyle ziemi, że nie wie, co z nią zrobić. Są tak zajęci 
utrzymywaniem między sobą równowagi, że żaden z nich nie zaryzykuje wojny z 
Tantosem. Ojciec zawsze mi mówił, żebym nie dała się otumanić. To nie 
bohaterskie czyny Pwi ani Hukmów czy Okanjara sprawiały, że Dzicz była wolna 
przez tyle stuleci. Panowie Niewolników tak zajęci byli wojnami, które 
prowadzili między sobą, że żaden na nas nawet nie spojrzał - aż do tej pory.
Tuli, ukryty w gęstych krzakach porastających moczary, obserwował lepiankę i 
otaczający ją sad. Za jego plecami szeroka rzeka leniwie toczyła swoje 
zabarwione na brązowo wody. Noc była ciepła, prawie tak ciepła jak letnie dni w 
Smilodon Bay. Tuli niewiele jadł przez ostatnich parę dni. Był zmęczony, a nerwy 
miał napięte do granic wytrzymałości. Nie wiedział, jak długo jeszcze wytrzyma 
głód i trudy ucieczki. Kiszki grały mu marsza. Wiedział, że musi zaryzykować i 
pójść do odsłoniętego sadu, żeby coś zerwać z drzewa. Od dwóch nocy nie spotkał 
żywej duszy. Ale po tygodniu ukrywania się w opuszczonych domach doszedł do 
wniosku, że największe niebezpieczeństwo grozi mu wtedy, kiedy właśnie nie widzi 
rycerzy Klingi. Odkąd wyskoczył za burtę okrętu, nie zdołał oddalić się od South 
Bay na więcej niż dziesięć mil.
Wspiął się na błotnisty brzeg, oparł się pokusie, żeby się czołgać i podszedł do 
drzewka pomarańczowego. Pociemniało mu w o-czach. Obudziło go granie cykad. Nad 
jego głową, w świetle księżyca, leciało na północ stado dzikich gęsi. Thor był 
prawie w pełni, jego cynamonowe światło zalewało sad, pustą lepiankę i pola 
słodkich ziemniaków rozciągające się za nią.
Zebrał z ziemi kilka pomarańczy. Zjadłjedną. Była miękka, nadgniła. Przez okno 
zajrzał do domku. Szukał czegoś bardziej sycące-
164
go. Szyby w oknach zrobiono z pergaminu. Wpuszczały dostateczną ilość światła, 
ale nic nie można było przez nie zobaczyć.
W oddali zaszczekał pies. „Pewnie czeka na powrót właściciela," pomyślał Tuli. 
Okolica została przeczesana. Nikt nie został, zaledwie kilka zwierząt. Tuli 
wszedł do chałupki, przeszedł przez izby. W środku stały stare meble i jedna 
prycza, na której leżał bezładny stos koców. Poza tym dom utrzymany był 
porządnie. W powietrzu czuło się zapach starej kobiety - kwaśny pot, woń włosów, 
pył. W spiżarni znalazł żywność - pszenicę, daktyle, rodzynki, wino. Usiadł na 
podłodze i zaczął jeść, ale nawet to było dla niego zbyt wielkim wysiłkiem. 
Tracił kontakt z rzeczywistością.
- Hej, hej! - zawołał starczy kobiecy głos w dialekcie Pwi. -Jest tam kto?
Tuli ocknął się. Był zakłopotany. Nie spodziewał się, że zastanie kogoś w tej 
chałupce. Myślał, że rycerze Klingi zabili właścicielkę w czasie selekcji.
- Hej, ty, w spiżarni, dlaczego się ukrywasz?
- Ja... nie ukrywam się, mateczko - odparł Tuli, używając starego zwrotu 
wyrażającego szacunek.
- A powinieneś, wędrowcze ducha - odparła kobieta. Atherku-la cię szuka. - Zimny 
dreszcz przebiegł Tullowi po plecach. Wyprostował się, osłupiały, zastanawiał 
się, co to za sztuczka. Drzwi do spiżarni otworzyły się. W słabym świetle 
księżyca stanęła stara kobieta. Była bez wątpienia Pwi, z okrągłą twarzą i 
głęboko osadzonymi oczami. Szła bardzo ostrożnie, jak ludzie słabowici.
- Wyjdź, zrobię ci coś do jedzenia. - Poszła do kuchni i rozpaliła ogień w 
piecu.
Kiedy potarła zapałkę, płomyk oświetlił jej czarne mokasyny.
- Jesteś wędrowcem ducha - powiedział Tuli. - Jak brzmi two-je imię, mateczko?
Zapaliła suche gałązki. Płomień chwycił, palił się coraz jaśniej. Za chwilę 
ogień buzował w palenisku. Tuli spostrzegł, że na jej mokasynach nie ma 
wizerunku kruka. Wyszyty natomiast był sztylet skierowany ostrzem w stronę 
księżyca. Wstrząsnęło to nim do tego stopnia, że cofnął się o krok. Nagle się 
przestraszył, ale nie potrafił wyjaśnić sobie, czego się boi.
Stara kobieta roześmiała się i odwróciła do niego głowę. Tuli nagle ją 
rozpoznał.
- Tak, widziałeś mnie już w swoich snach - powiedziała.
- Widziałem cię w wieży razem z Phylomonem!
165
- Tak. Uratowałam parę kobiet z objęć dręczących je koszmarów.
Tuli gapił się na nią, na jej mokasyny. Zamknął oczy. Wyczuwał jej obecność, 
była jak płomień, niszczący i potężny.
- Zmądrzałeś. Starasz się zobaczyć mnie oczami duszy. Mokasyny, które noszę, 
wskazują, że nie jestem wędrowcem, lecz wojownikiem ducha.
Na ogniu postawiła biały ceramiczny kociołek, na stole położyła pajdę chleba z 
masłem i miodem, ser i wino.
- Masło i ser nie są już za świeże - powiedziała przepraszającym tonem.
Napił się wina. Było słabe, owocowe, miało octowy posmak. Usiadł i zaczął się 
rozglądać po lepiance. Nie przypominała chat w Smilodon Bay. Pomyślał, że ściany 
z gliny dają więcej chłodu niż drewno, co tu - na gorącym Południu - musi być 
zaletą. Siedział zgarbiony, z przymkniętymi oczami, nadal oszołomiony. Gorące, 
gorące południe... Ale w izbie czuło się chłodny powiew. Dotykały go zimne 
palce, głaskały go, pieściły ciało. Były wszędzie, jak drobniutkie ukłucia 
lodowymi igiełkami. Dawały uczucie ukojenia.
- Wiem, że jesteś zmęczony - powiedziała stara kobieta - ale popatrz na mnie. - 
Wskazała palcem, Tuli odwrócił ku niej głowę. -Muszę porozmawiać z twoim duchem. 
Czy słyszałeś o Okansharai, Wyzwolicielu Wszystkich?
- Słyszałem, że w Craalu i w Bashevgo marzą o kimś takim i o-powiadająo nim 
dzieciom bajki. Mająnadzieję, że wyzwoli niewolników.
- Nie tylko niewolników, ale także ich panów - powiedziała stara. - Dlatego 
nazywa się go Wyzwolicielem Wszystkich.
- Ale panowie są wolni - odparł Tuli.
- Nie są wolni od niewiedzy, strachu, okrucieństwa. Ty byłeś skrępowany 
łańcuchami strachu. Wiesz, że niewidzialne łańcuchy najtrudniej zerwać. Jak 
Panowie Niewolników mogą być wolni, skoro krępują ich tak przerażające więzy?
Tuli nie odpowiedział. Wspominał ojca, Jenksa. Kiedy był dzieckiem, Jenks wpadał 
czasem we wściekłość. Tuli był wówczas tak przerażony, że nie mógł się ruszać. 
Jenks bił go wtedy albo zakuwał w łańcuchy. To były rzeczywiście przerażające 
więzy.
- Tak - rzekła starucha. - Zrozumiałeś. Okansharai jest w stanie wyzwolić 
ludzkość, bo sam jest prawdziwie wolny.
- Gdzie jest Okansharai? - zapytał Tuli.
166
Stara uklęknęła i zdjęła mokasyny.
- Może uda ci się go zobaczyć, gdy otworzysz oczy swojej duszy - rzuciła 
mokasyny w stronę Tulla. Miał wrażenie, że same wskoczyły mu na stopy. Żarzyły 
się jak ogień.
Usiłował ściągnąć je z nóg. Patrzył na wizerunki księżyców i sztyletów.
Nagle się obudził. Ciągle siedział na podłodze spiżarni. Wokół leżała rozrzucona 
żywność. Zrozumiał, że to był sen. Czuł się tak zmęczony, że nie mógł wstać. 
Zamknął oczy, wsłuchiwał się we własny zmęczony oddech. Klatka piersiowa 
poruszała mu się z trudem. Zmuszał się, żeby oddychać głęboko, powoli.
W pomieszczeniu robiło się coraz goręcej, jakby wiał pustynny chamsin, ale 
lodowate palce błądziły nadal po plecach Tulla, lekko go popychały, jak gdyby 
dawały do zrozumienia, że na zewnątrz poczuje się lepiej.
Zaczął przeżuwać rodzynki, wziął trochę wina, podszedł do drzwi i wyjrzał na 
dwór. Gwiazdy przytłumiało światło księżyca. Wzeszedł Czerwony Próbnik. Wiatr 
wiał w kierunku południa, silna, nagła wichura, która nadeszła prosto z północy.
„Południe," pomyślał Tuli. „Południe jest dobre." Lodowate palce popychały go w 
plecy. Zaczął iść na południe, nie zważając, czy spotka tam rycerzy Klingi. 
Zamknął oczy. Widział świat przez powieki.
Podniósł rękę. Wyglądała jak blada żelatyna koloru kości słoniowej. W skrzepie 
jego duchowej powłoki tańczyła błyskawica. Pod innymi względami świat wyglądał 
prawie normalnie. Tylko barwy się zmieniły - drzewka pomarańczy i trawa żarzyły 
się z lekka purpurą, nocne niebo przybrało głębszy odcień czerni.
Tuli przystanął, opierając się potrzebie wędrowania na południe. Wiatr smagał go 
bezlitośnie, szumiał wśród drzew ogrodu. Pomarańcze padały na ziemię i toczyły 
się po murawie. Tuli zgarbił się, przyłożył ręce do twarzy.
Ryk wiatru niósł słowa: „Chodź! Chodź!". Dziwny i apodyktyczny głos ciągnął go 
na południe, wraz z targającą za włosy wichurą. Próbował się zatrzymać, ale 
wiatr był coraz silniejszy, zimniejszy. Tuli z ociąganiem zrobił jeden krok, 
potem drugi. Myślał tylko o tym, żeby uciec przed zimnem.
Zatrzymał się, nadal zasłaniając twarz rękami. Skoncentrował się, by otworzyć 
oczy duszy. Nagle świat skamieniał, zaczął się kruszyć i łamać. Przed Tullem 
pojawiło się nieskończenie dużo wyborów i możliwości. Stał za murem swojego 
schronienia, w małej for-
167
tecy na czerwonych piaskach, jakby był w Smilodon Bay. Białe macki światła 
kruszyły mur, wyrywały z niego kamień po kamieniu.
- Moja przyszłość - powiedział Tuli. - Oni rujnują moją przyszłość.
Podniósł głowę ponad mur, żeby zobaczyć, kto to robi. Stwierdził, że nadal jest 
w South Bay. Widział ledwie żarzące się purpurowe drzewka pomarańczy. Dziwiło go 
to, bo nigdy przedtem nie widział duszy drzew. Same pomarańcze wyglądały jak 
połyskujące białe kule. Z oddali śmignęła macka i wydarła kamień z jego muru. 
Kot polujący na polu wyglądał jak płonąca gwiazda. Tuli patrzył: wszędzie, na 
linii horyzontu zamykającej jego wizję, błyszczały duchy ludzi, jak rzeka 
gwiazd.
Kilkanaście macek wyciągnęło się po niego z oddali, wyrywały kamienie z jego 
sanktuarium, zrzucały je w dół. Wreszcie Tuli chwycił jeden z kamieni, usiłował 
go przytrzymać.
Spoza pól i rzeki runęły na niego setki płonących dusz, jakby porwał je wiatr. 
Były bezbarwne, oślepiająco białe, jakby pozbawione skrzepów duchowej powłoki. 
Tuli zrozumiał, że są to dusze zmarłych. Okrążyły go, stał jak gdyby w centrum 
oślepiającego tornado, wokół niego błyskały upiorne światła, dął zimny wicher.
Próbował uciekać, szukać schronienia, ale jego duch tkwił nieruchomo. Znał 
swojąmoc, swoje ograniczenia. Mówił o tym Chaa. Tuli zrozumiał, że wpadł w 
pułapkę. Jakaś jego część wzywała Favę, pojedyncze włókienko światła jego duszy 
wymknęło się daleko, na północ. Dotknął Favy, poczuł ją. Spała. Wiedział, że 
wybiera się do Bashevgo, żeby go ratować.
Spojrzał na południe, gdzie kolorowe światła błyszczały na horyzoncie jak 
płonące klejnoty. Tuli może i nie spostrzegłby tego, ale jedno ze świateł było 
wyjątkowo potężne, jak lśniący czarny płomień. Zauważył jego spojrzenie i 
przybył, idąc wielkimi krokami przez przestworza. To był Atherkula.
Zmarli zgromadzili się wokół Tulla, wirowali coraz szybciej. Próbował osłonić 
się od sondującej go macki ciemności wysuniętej przez Atherkulę, ale wysiłki 
spełzały na niczym. Brakowało mu siły i woli. Skupił myśli na odległych czasach 
i miejscach, by Atherkula nie skrępowany czasoprzestrzenią podjął fałszywy trop.
Zamknął oczy i starał się przypomnieć sobie łąkę, na której bawił się jako 
dziecko. Łąkę pokrywały złote kaczeńce i dziki czosnek. Czarno-żółte trzmiele 
niezgrabnie przelatywały z kwiatu na kwiat, borsuki chrząkały w norach.
168
Obezwładniająca moc wspierająca atak Atherkuli sprawiła, że było to bardzo 
trudne. Macka lodowatej ciemności wystrzeliła z czarownika, jakby na próbę- Tuli 
zafascynowany patrzył, jak czarna wstęga owija szamoczącą się w nim błyskawicę 
duszy i zaciska się na niej.
Kilkanaście czarnych macek zdążało ku niemu, sondowało go. Próbował uciekać, 
błyskawica tańczyła w nim jak oszalała, usiłując uniknąć macek. Zmagania były 
długie i straszne, światło duszy migotało w nim szybciej niż był w stanie 
uchwycić to wzrokiem, ale ilekroć Atherkula przejmował odgałęzienie błyskawicy, 
Tuli przekonywał się, że nie jest w stanie się uwolnić, wyplątać z uścisku, bo 
do czarownika przyłączała się armia zmarłych i setki macek oplatały światła 
migoczące w duszy Tulla. Beznamiętnie przyglądał się całej scenie, choć 
wiedział, żejest to jakaś forma duchowego gwałtu. Zdawał sobie sprawę, że nie 
uniknie przeznaczenia.
Powietrze brzęczało, zmarli tłoczyli się wokół niego. Wreszcie Atherkula 
wyciągnął dwadzieścia dwa promienie światła i połączył je w pary. Przywarły 
ciasno do Tulla. Poczuł, że jego stopy tracą kontakt z podłożem. Zawisł w 
powietrzu. Ponieśli go zmarli, których dusze trzepotały wokół niego.
Tuli skoncentrował się na zapachu dzikiego czosnku, na norze borsuka, do której 
kiedyś wpadł mu pieniążek, gdy bawił się na trawie. Wreszcie wykrzyczał z głębi 
serca:
- Proszę!
Światła, które go trzymały, zakręciły się i rąbnęły jego duchowym ciałem o 
czerwony piaskowiec. Była to kara za nieudolne próby ucieczki. Odbił się od 
kamieni; Atherkula trzymał go nadal. Tuli wyobraził sobie, że wącha kwiaty - i 
nadal pozostawał w mocy Atherkuli.
- Trzymam cię za ognie twojej duszy - wyszeptał Atherkula. -Rozpal ich więcej, 
też je pochłonę.
Postarał się zrobić to, co powiedział Atherkula i wysunął więcej języków ognia. 
Zdawało mu się, że może dokądś uciec, że pokona Atherkulę. Ale nikłe ogniki nie 
potrafiły sprostać zamiarom. Zamiast uciekać, niesiony nad ziemią wiatrem 
szybował powoli w stronę morza błyszczących jak diamenty żywych dusz - armii 
Rodu Klingi.
Do zachodu Thora, Fava i Darrissea spały na szczycie muru, potem w ciemności 
poszły w kierunku obozu Rodu Klingi. Pół mili
169
dalej znalazły obalony pień sekwoi. Drzewo było stare i wielkie, w przekroju 
mierzyło prawie dwadzieścia pięć stóp. Przeskoczyły z muru na drzewo i spuściły 
się po nim na ziemię. Poszły do drogi okrążającej obóz Rodu Klingi i 
pomaszerowały na północ. Mżył lekki deszczyk.
Świt zastał je wysoko w nadbrzeżnych górach, na starej drodze zamienionej w 
błoto przez stopy tysięcy rycerzy Klingi. Promienie porannego słońca posrebrzyły 
błoto. Droga wyglądała jak rzeka płynąca wśród drzew. Szły tą drogą przez osiem 
dni. Były bardzo ostrożne, cztery razy chowały się przed karawanami thrallów 
niosących zapasy dla Rodu Klingi.
Pewnego poranka dotarły do Płaskowyżu Mamuciego. Stanęły na wzgórku wychodzącym 
na brązowe równiny nie pokryte śniegiem. Były głodne i zmęczone ucieczką i 
życiem poza domem. Zeszły ze wzgórz, płosząc tyranoptaka, który właśnie upolował 
łosia. Mało na niego nie nadepnęły w gęstwinie jeżyn. Mały smok miał tylko 
cztery stopy w kłębie, brudnobrązowe skrzydła i mały róg. Wytrzeszczał na nie 
rubinowe oczy i zgrzytał zębami. Potem załopotał skrzydłami i odleciał ze 
świstem nad głowami dziewczyn. Usiadł na drzewie i patrzył. Od dwóch dni nie 
jadły nic ciepłego, więc Fava wycięła z łosia kawał polędwicy.
Rozbiły obóz w gęstych krzakach na skraju lasu. Darrissea zapaliła świeczkę, 
żeby ugotować mięso w cynowym naczyniu. Fava spała. Z głębokiej drzemki wyrwał 
ją okrzyk.
Uniosła głowę i zobaczyła w ciemności parę potężnych, owłosionych łydek 
rozstawionych prawie o stopę od siebie. Serce jej zadrżało, gdy uświadomiła 
sobie, że to mastodontowiec. Miała wrażenie, że zaraz umrze. Uderzyła w nią fala 
strachu, ręce i nogi omdlały, jęknęła.
- Nie krzycz! - szepnęła Darrissea. Fava przetoczyła się na plecy, spojrzała na 
włochatą masę stojącą nad nimi w ciemności. Bestię czuć było otwartą 
przestrzenią, łąkami, suchą trawą. Były to zapachy kłócące się z wonią 
sekwojowego lasu. Mastodontowiec miał dobre dziewięć stóp wzrostu, w barach 
mierzył jakieś pięć stóp. Jego białe włosy połyskiwały pomarańczowo w świetle 
wschodzącego Thora. Podszedł bezszelestnie, nachylił się nad Darrissea i dotknął 
jej piersi, potem nachylił się niżej i gorące powietrze z jego nozdrzy owiało 
Favę - mastodontowiec obwąchiwał ją.
Jego oddech czuć było sianem i liśćmi. Fava spojrzała w jego inteligentne oczy. 
„To Hukm," pomyślała. Zadrżała z ulgi. Na pra-
170
wym ramieniu nosił skórzany pas z kieszonkami. Hukm zadarł głowę i wydał długi 
pierwotny ryk. Potem chwycił Favę za twarz i przytrzymał jąprzy ziemi. Favie 
znów zaczęło mocno bić serce, bo stwór mógł z łatwością złamać jej kark. Leżała 
bez ruchu.
Nagle zdała sobie sprawę, że wokół wszystko się rusza. W cieniu lasu zobaczyła 
setki włochatych stworzeń, ich wielkie białe sylwetki przemykały między 
drzewami. Dziesiątki Hukmów okrążyło je w ciemnościach, pozostałe szły dalej na 
północ. Fava nie śmiała się poruszyć. Krążyły wokół nich, wznosząc potężne 
wojenne maczugi, niektóre miękko chrząkały. W oddali Fava słyszała trąbienie 
mamutów.
Czas dłużył się nieznośnie. Hukmowie trzy razy zatrzymywali się, by zawyć jednym 
głosem, aż wreszcie podszedł do nich wielki mamut. Jego cień przesłaniał 
światło. Coś zeskoczyło ciężko z grzbietu zwierzęcia i wylądowało obok.
- Ruszcie się tylko, a umrzecie - powiedział łagodny, chrapliwy głos.
- Phylomon! - krzyknęły razem Fava i Darrissea.
Rozdział 9
KOBIETA-CZAPLA
Tulla obudziły głosy. Leżał w kabinie Chulaty. Maszyny okrętu miarowo huczały. 
Tuli odgadł, że są daleko od brzegu. Obok niego stał talerz z jedzeniem. 
Śniadanie składało się z kiełbasek w sosie curry i podpieczonego puddingu z 
rodzynkami i cynamonem. Tuli jadł żarłocznie. Jedzenie było znacznie lepsze niż 
to, do którego był przyzwyczajony. Obawiał się, że Chulata każe mu się rozebrać 
i zrobić to, czego jej wcześniej odmówił. Możliwe też, że strażnicy wy-
chłoszczągo.
Po paru godzinach do kajuty wszedł Mahkawn.
- Mam nadzieję, że wypocząłeś - powiedział starzejący się rycerz Klingi. Był 
wychudzony. Jego związane włosy od dawna nie widziały grzebienia, a czarne szaty 
wyglądały tak, jakby się w nich przespał.
- Tak, wypocząłem - powiedział Tuli.
- Zatrzymaliśmy okręt specjalnie, żeby cię odnaleźć - rzekł Mahkawn. - W 
ładowniach mamy pełno niewolników. Moi ludzie
171
szukali cię przez tydzień, choć powinniśmy płynąć do Bashevgo. Wiesz, dlaczego 
tak się trudziliśmy?
- Nie - odparł Tuli z poczuciem winy, jakby zawiódł przyjaciela.
- Dlaczego związałeś Chulatę zamiast od razu ją zabić? - zapytał Mahkawn.
- Nie zabiłbym niewolnika, chyba że byłby za stary - odparł z wahaniem Tuli. - 
Inaczej byłoby to marnotrawstwo. Chulata nie była stara.
W jedynym oku Mahkawna pojawił się błysk.
- Kochasz ją?
Sama myśl wydawała się śmieszna.
- Nie - roześmiał się Tuli.
- W takim razie nie zasmuci cię wiadomość, że ona umarła. Zwymiotowała w knebel 
i udusiła się.
- Zasmuciło mnie to - odparł Tuli. -Nie chciałem jej zmarnować. Starałem się, 
żeby pozostała przy życiu.
Mahkawn rozważał słowa Tulla.
- Dobrze powiedziane. Mówisz jak rycerz Klingi. Chciałbym dostać twoje ucho, ale 
teraz to niemożliwe. Atherkula pragnie twojej śmierci. Sądzę, że lord Tantos 
ukaże cię przykładnie. Już nie jesteś Pwi. Jeśli nawet zabiłeś Chulatę 
przypadkiem, to zrobiłeś to w trakcie próby ucieczki. Będziesz więc skazany na 
śmierć.
Tuli był tak oszołomiony, że nie mógł nic powiedzieć.
- Czy kiedykolwiek myślałeś o tym, czego oczekujesz od życia? - zapytał Mahkawn.
- O co chodzi? - zapytał Tuli. - Mówiłeś, że macie zamiar mnie zabić?
- No, czego byś chciał?
Tuli myślał przez chwilę, zanim odpowiedział. Mahkawn wydawał się mówić 
uczciwie, jakby gra dobiegała końca. Jeśli Mahkawn chce go zabić, Tuli niczego 
nie zyska kłamiąc.
- Zawsze chciałem mieć wielki dom - powiedział - w którym mógłbym spokojnie 
mieszkać z moją żoną i wychowywać dzieci. Chciałem móc pracować na swoje 
utrzymanie i mieć satysfakcję z trudów. Chciałem dobrze spać w nocy, w ramionach 
mojej kobiety i nie bać się Panów Niewolników. Chciałem, żeby twój lud upadł, a 
twoi panowie umarli, a wszystkie wasze dzieła, żeby utonęły w morzu. Chciałem, 
żeby Erydańczycy opuścili orbitę, żebyśmy mogli pewnego dnia zamieszkać wśród 
gwiazd.
172
Mahkawn myślał przez chwilę.
- Często mówisz jak rycerz Klingi, ale marzysz nadal jak Pwi. Mam większość z 
tych rzeczy, których pragniesz. Posiadam wielki dom w Bashevgo, chociaż nie mam 
żony. Jako rycerz Klingi mam prawo sypiać z każdą kobietą, której zapragnę. 
Napłodziłem też dzieci. Myślę, że możesz nazwać je rodziną. Jako rycerz Klingi 
sypiam dobrze, wiedząc, że nie mam się czego bać, póki jestem posłuszny memu 
panu. I wiem, że moi panowie nie zginą od ognia, a nasze miasta nie padną. Na 
całym świecie nie ma miej sca dla męża takiego jak ty, Tullu. I myślę, że nigdy 
takiego miejsca nie znajdziesz ani w tym, ani w jakimkolwiek innym świecie. 
Jesteś młody i mogę ci wybaczyć brak wiedzy i idealizm. Nie mogę pozwolić, żebyś 
wrócił do swojej puszczy, a lord Tantos nie pozwoli ci żyć jako niewolnikowi. 
Niemniej jednak, mogę sprawić, że mimo wszystko będziesz miał szansę zostać 
rycerzem Klingi. Więc pytam cię, bo domyślam się, że jesteś przyjacielem; czy 
pójdziesz na kompromis? Ta „żona" - powiedział z odrazą- czy mógłbyś pozbyć się 
myśli o niej? Jako rycerz Klingi nie będziesz mógł na stałe żyć z kobietą. 
Mężczyzna, który kocha kobietę pozostaje pod jej kontrolą- inni wykorzystają tę 
twoją słabość. Przecież możesz sypiać z kobietami, być ojcem tysiąca dzieci, 
jeśli zdołasz, a jeśli pochwycimy twoją kobietę, z nią też będziesz mógł sypiać. 
Chociaż nie poślubiamy żon. Wielu z nas ma faworyty. Seks z nimi bardziej nam 
odpowiada niż seks z innymi. Tak się sprawy mają.
- Masz faworytę? - zapytał Tuli z nadzieją, że Mahkawn okaże trochę współczucia.
- Tak, ale nie poślubię tego stworzenia. Jest thrallką, pozostaje w niewoli 
swoich uczuć. Gdyby rycerz zawarł małżeństwo z kimś takim, spadłby do jego 
poziomu. Ty i ja- Mahkawn dotknął jego piersi -jesteśmy rycerzami Klingi. 
Jesteśmy ponad innymi. Jesteśmy w Rodzie Klingi. Rozumiesz? Możesz żywić 
pozytywne uczucia do psa, nawet go poślubić - ale zawsze będzie to zwierzę 
chodzące na czworaka.
- Nie rozumiem -powiedział Tuli, chcąc wyciągnąć z Mahkaw-na jak najwięcej. - 
Mówisz, że jesteśmy inni, a przecież wyglądamy tak jak oni.
Mahkawn westchnął.
- Nie czujesz tej różnicy w sobie? Jesteśmy rycerzami Klingi. Nie więzi nas kwea 
tak jak ich. Nie widzisz tego? Nie podzielasz ich lęków, nie kochasz tak jak 
oni. Wszyscy Pwi od poczęcia sąniewol-
173
nikami miłości i strachu. A skoro tacy się urodzili, nie ma nic złego w tym, że 
zakuwamy ich w łańcuchy.
Tuli odczekał chwilę i wypowiedział słowa, na które Mahkawn czekał:
- Bywało, że bałem się, gdy byłem dzieckiem, ale to już minęło. Kiedy byłem 
młodzieńcem, nie wiedziałem co to miłość i myślałem, że nigdy nie potrafię 
pokochać kobiety. Myślałem, że dlatego jestem gorszy od innych.
- Nie! - krzyknął Mahkawn. Oczy błyszczały mu z podniecenia. -To nie jest 
kwestia dobra albo zła. Ty się urodziłeś jako rycerz Klingi. To dlatego jesteś w 
stanie kontrolować swój strach. Ilu Pwi to potrafi? Nie potrafisz kochać także 
dlatego, że jesteś rycerzem Klingi. Jesteś członkiem wilczego stada, a oni są 
jak króliki. Masz ich zjadać, trawić. Rozumiesz?
Tuli przytaknął, poczuł się nieswojo. Przez lata uważał swoją nieczułość za 
upośledzenie, jakby urodził się bez nóg albo oczu. Wiele wysiłku włożył w to, by 
nauczyć się kochać. A tymczasem Mahkawn wysoko cenił tę słabość Tulla, defekt 
jego charakteru. Przerażało to Tulla, bo widział, że niewiele trzeba, żeby stał 
się podobny do Mah-kawna. Gdyby urodził się w Bashevgo, zostałby rycerzem Klingi 
i wybiłby się wysoko.
- Rozumiem - przytaknął. Mahkawn klepnął go po ramieniu.
- Dobrze. Muszę zamknąć cię w celi do czasu, gdy okręt zawinie do Bashevgo, 
gdzie zostaniesz skazany na śmierć. Ale jest w tobie dobry materiał na 
wojownika, toteż będę mógł wystawić cię na arenę. Tam możesz zyskać prawo 
zostania rycerzem Klingi, tak jak ja to zrobiłem.
- Jak mogę uzyskać to prawo? - zapytał Tuli.
Mahkawn uśmiechnął się. To był prawdziwy, serdeczny uśmiech.
- Mieczem.
- Nie ruszaj się - powiedział spokojnie Phylomon. Darrissea nie śmiała drgnąć 
pod ciężarem Hukma.
Bestia trzymała łapę na jej twarzy i łagodnie pomrukiwała. Phylomon podniósł 
rękę i powoli ją opuścił, przebierając palcami i wydając łagodne pomruki. Hukm 
chrząknął, obwąchał Darrisseę i Favę i jeszcze raz dotknął ich biustów. Potem 
stwór pokazał swoje sflaczałe piersi, wielkie, obrośnięte włosiem worki, i 
wycofał się. Hukm
174
otworzyła jedną z kieszeni pasa, wyciągnęła z niej garść słodko pachnących liści 
i przytknęła je do ust Darrissei.
- Zjedz je - powiedział Phylomon. - Onajest zwiadowcą Huk-mów. Wyczuwa twój 
strach i ofiarowuje ci pożywienie. To jest z jej strony znak, że nie musisz się 
jej obawiać. Odpręż się, ale się nie ruszaj. A przede wszystkim -nie uśmiechaj 
się. Hukmowie pokazują zęby przed atakiem.
Darrissea wzięła liście do ust, usiłowała je przełknąć. Hukmowie z całego obozu 
zaczęli iść na północ, szli między sekwojami jak duchy. W biegu wymachiwali 
długimi ramionami. Do dziewczyn podszedł drugi Hukm - karłowaty starzec, samiec. 
Nie był o wiele wyższy od dużego mężczyzny. Usiadł w śniegu. Sięgnął do worka 
przewieszonego przez ramię i wyciągnął drewniany flet dłuższy niż noga 
Darrissei. Flet owinięty był materiałem i udekorowany niebieskimi piórami smoka. 
Hukm usiadł na kupce zmarzniętego śniegu pod sekwoją i zaczął wygrywać na flecie 
niskie dźwięki; pieśń o wietrze, gromach i rzekach toczących swe przejrzyste 
nurty po nizinach. Darrissea zrozumiała, że Hukmowie próbują ją zabawić.
Patrzyła na Phylomona, czekając na polecenia, ale niebiesko-skóry przyglądał się 
fleciście. Dawał dziewczynom znaki, że nie powinny się odzywać. Mówiono, że 
Hukmowie nie ufali ludziom. Darrissea zauważyła, że milczenie Phylomona było 
jakby formą protokolarną.
Po godzinie przybyła wielka, porośnięta białym włosiem kobieta Hukm. Jechała na 
grzbiecie mamuta. Szły za nią tysiące innych mamutów. Gdy zsiadała z grzbietu 
swego włochatego wierzchowca, jej wielkie naszyjniki grzechotały jak zęby. 
Podniosła maczugę okutą żelaznymi pierścieniami i przeszła przez obozowisko. 
Chwytając nozdrzami wiatr, dotknęła piersi Favy. Podniosła i opuściła rękę 
przebierając palcami.
- To jest Kobieta Żelaznego Drzewa - stwiedził Phylomon -przywódczyni Hukmów. 
Powiedziała, że czuje zapach Tulla na Fa-vie - przetłumaczył. - Spotkała Tulla 
ostatniego lata, gdy szedł do Craala. Czuje się zaszczycona, że spotkałajego 
nową właścicielkę.
Kobieta Żelaznego Drzewa dotknęła brzucha Favy i przeniosła uwagę na Darrisseę. 
Pomacała jej koszulę szukając piersi. Otworzyła z radości usta, kiedy wyczuła je 
pod materiałem. Hukmowie znajdujący się w pobliżu zatrzymali się, żeby 
popatrzeć. Zapach ich futer był równie delikatny jak oszałamiający. Darrissea 
nie wyczuła go z początku, ale przenikał on las jak woń dzikiego czosnku.
175
Królowa Hukmów zbliżyła się do Phylomona i znów zaczęła przebierać palcami. 
Gwiezdny Żeglarz coś jej odpowiedział, a Dar-rissea czekała na wynik 
konwersacji, pocąc się intensywnie.
- Rycerze Klingi polują na Hukmów - przetłumaczył Phylo-mon. - Wyparli ich z 
południa. Lud Kobiety Żelaznego Drzewa kryje się w lasach, bo na Płaskowyżu 
Mamuta stoi wojsko. Ród Klingi nie ośmiela się zapuszczać między drzewa. 
Hukmowie chcą, żeby Pwi przyłączyli się do nich i razem z nimi zaatakowali 
Bashevgo. Zgromadziło się prawie sto tysięcy Hukmów - samców, samic i młodzieży. 
Tylko bardzo stare i bardzo młode sztuki zostaną, żeby przeszkodzić Rodowi 
Klingi w pościgu za resztą. Chcą, żeby ludzie i Pwi pomogli im pokonać działa 
laserowe Bashevgo. Ale trzeba się spieszyć, by dotrzeć do Cieśniny Zerai póki 
jest pokryta lodem. Kobieta Żelaznego Drzewa chce wiedzieć, czy wy, we dwie, 
mogłybyście stanąć na czele swojego ludu.
- Powiedz Kobiecie Żelaznego Drzewa - odparła nieśmiało Darrissea - że również 
my zostaliśmy zaatakowani przez Ród Klingi. Zdobyli wszystkie miasta wokół 
Zatoki Smilodońskiej. Widziałyśmy też wielką armię idącą wybrzeżem na południe.
- A co z Chaa i z Tullem - spytał szybko niebieskoskóry. -Gdzie są teraz?
- Schwytani - odparła Darrissea. - Chaa właśnie zaczynał wędrówkę ducha, gdy Ród 
Klingi zajął miasto.
- To wielki cios - powiedział Phylomon. Armie, które zaatakowały Hukmów, 
nadciągnęły z zachodu. Mieliśmy nadzieję, że uda nam się stworzyć nowe linie 
oporu, zająć Bashevgo, odciąć drogi zaopatrzenia dla ich armii i zepchnąć ich z 
powrotem na zachód od Gór Białych.
Phylomon przez chwilę rozmawiał z Kobietą Żelaznego Drzewa. Opowiedział jej o 
zajęciu Smilodon Bay. Wielka kobieta zawyła. Wydała z siebie długi, modulowany, 
ogłuszający okrzyk. Darrissea nie musiała mówić w języku Hukm, żeby zrozumieć 
uczucie żalu, które ogarnęło kobietę. Włochata postać uczyniła kilka gwałtownych 
gestów, odwróciła się, schwyciła mamuta za ucho, wskoczyła na jego grzbiet i 
pogalopowała na północ. Wszyscy Hukmowie, którzy przyglądali się scenie, udali 
się w jej ślady.
- Teraz możemy swobodnie rozmawiać - Phylomon westchnął z ulgą. - Jadłyście coś?
- Niewiele przez ostatnie dni - odparła Fava. Phylomon zaczął rozpalać ognisko.
176
- Co się stało? - zapytała Darrissea. - Co powiedziała Kobieta Żelaznego Drzewa?
- Idzie na północ, żeby zaatakować Bashevgo.
- Tak po prostu? - zdziwiła się dziewczyna. - Nie ma nawet zamiaru zapytać 
swojego ludu o zdanie? Czy Hukmowie rzeczywiście mają nadzieję, że im się to 
uda?
- Nadzieja jest tam, gdzie się jej szuka- odparł Phylomon. -Dawno temu, na 
Ziemi, starożytni opanowali sztukę prowadzenia wojny. Nauczyli się, że aby 
pokonać wroga wprzódy należy zniszczyć jego morale - wiarę we własne siły. 
Często się zdarzało, że niewielka grupa ludzi zrzucała jarzmo nałożone im przez 
wielki naród, ale mogło się to udać tylko wtedy, gdy wierzyli, że są w stanie 
tego dokonać. Teraz, po raz pierwszy w swoich dziejach, Hukmowie wierzą, że 
muszą pokonać Bashevgo. Niemniej jednak, nie jestem przekonany, czy Kobieta 
Żelaznego Drzewa wierzy w zwycięstwo. Hukmowie od lat walczyli z Craalem i 
przegrywali. Wojska maszerują od południa i od wschodu, lud Kobiety Żelaznego 
Drzewa znajduje się zatem w okrążeniu. Hukmowie żyjąna otwartych przestrzeniach. 
Boją się miejsc zagrodzonych. Każdy, kto z nimi wojował, wie, że nie pozwalają 
się okrążyć. Teraz spieszą się, by dotrzeć do Bashe-vgo, zanim lody stopnieją. 
Wygrają swoją ostatnia bitwę albo zginą.
- Myślisz, że mają szansę? - zapytała Fava.
- Szansę? - Phylomon przykucnął w śniegu, zaczął łamać gałązki i układać je pod 
grubszymi kawałkami drewna. - Tantos bronił Bashevgo siedmioma dywizjami. 
Wysyłając swoich ludzi na południe, musiał pozbyć się jakichś dwóch, może trzech 
dywizji. Jeśli nawet do obrony zostały mu tylko cztery dywizj e, to i tak ma 
przewagę liczebną nad Hukmami w stosunku cztery do jednego.
- Ród Klingi używa strzelb, a Hukmowie walczą tylko za pomocą maczug - zauważyła 
Fava. -Nie mogą wygrać.
- Ale Hukmowie walczą w całkowitej ciemności, kiedy ze strzelb jest niewielki 
pożytek. Jest jeszcze jedna możliwość - niewolnicy Bashevgo mogą się zbuntować 
albo uciec do puszczy, gdzie możemy zrobić z nich wojsko, o ile będziemy mieli 
na to czas.
Fava popatrzyła na Gwiezdnego Żeglarza, zauroczona jego wizją.
- Poprowadzisz armię Hukmów?
- To sprawa Kobiety Żelaznego Drzewa. Nie pozwoliliby, żeby przywódcą stał się 
mężczyzna, mniejsza nawet o to, że jestem człowiekiem. Mogę być jej doradcą, 
mogę nawet walczyć u jej boku. -
12 - Ścieżka bohatera 177
Poprawił drewno na ognisku, otworzył plecak i wyjął długie, grube zapałki. 
Zapalił jedną i podłożył pod drewka. Ogień chwycił natychmiast. - Co teraz 
zamierzacie zrobić?
- Idziemy do Bashevgo - powiedziała Fava - żeby uwolnić Tulla i moją rodzinę.
Mówiła cicho, jakby przestraszona. Darrissea rozejrzała się. Otaczał ich 
sekwojowy las. Wokół ciągle przesuwały się bezszelestnie postacie Hukmów, a one 
siedziały tu i rozmawiały z Phylomo-nem Gwiezdnym Żeglarzem, człowiekiem owianym 
legendą. Darrissea zrozumiała, skąd ten przestrach w głosie Favy. Wobec tego, co 
się działo, wyprawa dwóch kobiet do Bashevgo była detalem bez znaczenia.
Phylomon wspiął się na mamuta, zdjął tobół i przyniósł go do ogniska. Postawił 
rondel na ogniu, otworzył woreczek z mąką i zaczął przygotowywać chleb. Przez 
cały czas nic nie mówił. Siedział ze zmarszczonym czołem, a światło księżyca 
odbijało się od jego łysiny.
- A więc wszyscy wybierają się do Bashevgo, ale każdy z innego powodu. Kobieta 
Żelaznego Drzewa chce wojny, wy chcecie uratować Tulla, ja zaś jestem w 
rozterce. Nie wiem, komu pomóc.
- Może mógłbyś pomóc obu stronom - powiedziała Fava.
- Nie jestem pewien, czy chcę wam pomagać - Phylomon spojrzał Favie w oczy i 
dodał łagodnym tonem: - Czy ojciec mówił ci, kim j est twój mąż?
Fava pokręciła głową.
- Ojciec mówił mi, że Tuli pewnego dnia będzie potężny, jeśli się wyzwoli.
- Sądzę - twój ojciec też tak uważa - że Tuli pewnego dnia może się stać czymś 
więcej niż wędrowcem ducha. Może zostać wojownikiem talentu.
- Jak Thunatra, dawczyni snów albo Kwitcha, uzdrowiciel? -wpadła mu w słowo 
Darrissea.
- Nie. Jak Terrazin Smokolub.
- Och - powiedziała Fava z namysłem. - Niewiele o nim słyszałam.
- Co wiesz o Wojnie Talentów? - zapytał Phylomon.
- Wiem, że poprowadziłeś Pwi na Bashevgo i że z pomocą Thu-natry, Kwitchy oraz 
znikaczy obaliłeś Panów Niewolników. Przez następne sto lat panował pokój.
Phylomon uśmiechnął się łagodnie, jakby przemawiał do dziecka.
178
- Trzysta sześćdziesiąt lat temu poprowadziłem bandę wojowników do Bashevgo. W 
owych czasach mieszkało tam ponad czterystu Gwiezdnych Żeglarzy. Nosili 
symbionty, takie jak mój. Sprawiały one, że byli młodzi, silni i niezwyciężeni. 
Ich potomkowie z gatunku ludzkiego posiedli umiejętność władania bronią 
przywiezioną z gwiazd i za jej pomocą zniewolili twoich przodków. Moi 
przyjaciele i ja byliśmy wyrzutkami, bo sprzeciwialiśmy się praktykowaniu 
niewolnictwa, ale nie mieliśmy odpowiedniej broni do walki. Rozejrzeliśmy się 
więc wśród twojego ludu, wybraliśmy najbardziej utalentowanych psychików i 
poprowadziliśmy ich w bój. Słyszałaś
0 Thunatrze, która walczyła w snach i o Kwitcha, wielkim uzdrowicielu. Wiesz też 
o moim bracie noszącym znikaez, urządzenie, które pozwoliło mu wejść do Bashevgo 
pozostając nie zauważony. Ale wojownicy Bashevgo też mieli znikacze, a ponadto 
purpurowych rycerzy i liczebną przewagę. Lecz my mieliśmy Terrazina, którego nie 
mogły powstrzymać wszystkie koszmary Bashevgo. Był młodym, piętnastoletnim 
chłopcem i chciał uratować siostrę porwaną przez Panów Niewolników. Był też 
wielkim wojownikiem. Wezwał smoki
1 kazał im zapolować na Panów Niewolników. Był potężnym wędrowcem ducha i 
mieszał szyki nieprzyjacielowi w każdej bitwie. Sam jeden wybił Gwiezdnych 
Żeglarzy co do nogi. Pozostali z nas odgrywali drugorzędne role w tej wielkiej 
rozgrywce. U szczytu potęgi Terrazin nauczył się czegoś więcej niż tylko 
wędrowanie duchem po przyszłości innych ludzi. Używał swej mocy do manipulowania 
ludźmi. Sprawił, że ostatni z Panów Niewolników sam się zabił. Spośród 
Gwiezdnych Żeglarzy przeżyliśmy tylko ja z bratem.
- Dlaczego nigdy o nim nie słyszeliśmy? - zapytała Darrissea.
- Bo zdegenerował się - odparł Phylomon. - Polując tak długo na Panów 
Niewolników, Terrazin często się z nimi komunikował duchowo. Nie tylko poznawał 
ich myśli, ale też przejmował ich naturę. Nastąpiła... deformacja. Stał sięjakby 
sumą wszystkich Panów Niewolników. Gdy zwyciężył, nie było stu lat pokoju. To 
mit. W rzeczywistości Terrazin zawładnął światem. Byłem jego przyjacielem, więc 
mnie nie zabił, choć podejrzewał mnie tak, jak podejrzewał wszystkich ludzi. 
Stał się paranoiczny, a przez to śmiertelnie niebezpieczny. Jego sprzymierzeńcy 
musieli się zwrócić przeciwko niemu. Zabił moją żonę i dzieci... Nie mogłem go 
powstrzymać. Byłemjego przyjacielem, więc miałem sposobność, by go zabić. Nikt 
więcej nie wymówił jego imienia. Thunatra i Kwitcha resztę życia poświęcili 
naprawianiu szkód, jakie wyrządził Tuli.
179
- Masz na myśli Terrazina - powiedziała Fava.
- A, tak. Chodziło mi o Terrazina - poprawił się Phylomon.
- Boisz się Tulla, prawda? - zapytała Fava. - Boisz się, że stanie się taki jak 
Smokolub?
- Owszem, boj ę się go - przyznał Phylomon. - Chaa zaczął już otwierać duchowe 
oczy Tulla. Czarownicy Rodu Klingi z pewnością dostrzegli już, kim jest. Oni nie 
wędrują po ścieżkach przyszłości. Przeciwnie, oni walczą o władzę nad ludźmi 
tak, jak czynił to Terra-zin. Był ich pierwszym wielkim nauczycielem. Nadal jest 
ich sojusznikiem w Krainie Kształtów.
Phylomon wydobył z juków dzbanek, nalał piwa do kubka i podał go Favie.
- Co masz na myśli mówiąc, że nadal jest ich sojusznikiem? -zapytała Darrissea.
- Sto lat temu - odparł Phylomon - przy południowej bramie miasta Denai, tej, 
którą nazywa się Bramą Ucisku, czarownicy wznieśli pomnik bogu Adjonai. Zwą tego 
boga Bestią. Posąg ma twarz Terrazina Smokoluba, choć jestem jedynym 
człowiekiem, który byłby w stanie go rozpoznać.
Fava zakryła twarz dłońmi.
- To ta sama bestia, która przybyła do domu mego ojca? - zapytała. Ta, o której 
ojciec powiedział, że „zaakceptowała" Tulla?
- Tak - odparł Phylomon. - Bestia rozpoznała bliźniaczą duszę na tym świecie.
Fava wstała, przeszła się koło ogniska.
- Dlaczego jej o tym powiedziałeś - syknęła Darrissea. - Ona kocha Tulla. 
Wystraszysz ją na śmierć.
Phylomon spojrzał Darrissei w oczy.
- Ona musi o tym wiedzieć. Może kochać Tulla, ale były inne kobiety, które 
kochały Terrazina równie ślepą miłością. Mogłem go zabić tylko dlatego, że mnie 
kochał i ufał mi. Być może, jeśli okaże się to konieczne, miłość i zaufanie 
Tulla do Favy ułatwi jej zabicie go-
- Nie masz racji co do Tulla - powiedziała Fava łamiącym się głosem. - On nie 
jest podobny do Terrazina. On... mój ojciec nie szkoliłby go na wędrowca ducha, 
gdyby sądził, że Tuli zdolny jest do jakiejś podłości. Kim jesteś, by go 
osądzać? Potępiłeś Terrazina, ale czy był bardziej bezlitosny od ciebie? Wszyscy 
w mieście widzieli, jak ucinałeś głowy handlarzom niewolników. Jesteś 
fanatykiem! - Fava odbiegła od ogniska, stanęła w mroku między drzewa-
180
mi i rozpłakała się. Darrissea patrzyła to na jedno, to na drugie. Nie 
wiedziała, co powiedzieć.
- Daj jej trochę czasu - powiedział Phylomon. - Musi uporać się ze swoimi 
troskami. Postąpiłem bezmyślnie. Czy powiesz jej, że jest mi przykro?
- Przeraziło ją to, czego mógłbyś dokonać - odparła Darrissea. -Twoje 
przeprosiny nie zmniejsząjej lęków. Wątpię, żebyś mógł odzyskać jej zaufanie.
Phylomon spojrzał na nią ostro spod przymrużonych powiek, aż w Darrissei serce 
mocniej zabiło. Zdawało się jej, że Gwiezdny Żeglarz dopiero teraz zauważył jej 
obecność.
- Jesteś wnikliwą obserwatorką. Widziałem cię w SmilodonBay, ale nie znam 
twojego imienia.
- Darrissea, Darrissea Frolic.
- Czy Dedemon Frolic, to twój ojciec?
- Tak.
Phylomon z powagą pokiwał głową.
- Dobry człowiek. Dobry wojownik. Gdybym miał dziesięć tysięcy takich jak on, 
wyzwoliłbym ten kraj. Nie jesteś do niego podobna.
- Tylko oczy mam po nim. Tak mi mówiono - powiedziała Darrissea.
Przez dłuższą chwilę patrzył jej w oczy, a potem jego spojrzenie przesunęło się 
po całym jej ciele. Darrissea, zmieszana, schyliła głowę.
- Nie powinnaś być taka nieśmiała - rzekł Phylomon. - Stereotypy piękna 
zmieniają się wraz z upływem pokoleń. Według dzisiejszych standardów jesteś za 
wysoka, za cienka i masz za długie kończyny. Ale wśród twoich przodków, 
Gwiezdnych Żeglarzy, uznano-by cię za piękność. - Opuścił wzrok i zaczął piec 
ciasto, jakby jej uroda nic dla niego nie znaczyła.
Darrissei serce chciało się wyrwać z piersi. Czuła, jak gorąco oblewa jej twarz. 
Chciała, żeby powiedział coś więcej.
- Czy możemy pojechać z tobą i Hukmami do Bashevgo? Phylomon skinął głową:
- Będzie to dla mnie przyjemność.
Niebo miało ciemnobłękitną barwę aż po horyzont, promienie słońca odbijały się 
od połyskliwej powierzchni wody. Mahkawn stał na pokładzie, mrużył oczy i 
patrzył w dal.
181
- Popatrz - powiedział Atherkula, wskazując jakiś punkt. - To jest tam.
Mahkawn przyjrzał się białej pianie i wreszcie spostrzegł ciemnoczerwoną płetwę 
grzbietową wystającą z wody. To był wielki wąż morski.
- Tak, jest tam. I co z tego?
- Ten wąż podąża za nami od sześciu dni - powiedział złowieszczo Atherkula. - To 
znaczy, odkąd pojmaliśmy Tulla.
- W tych wodach jest wiele węży - odparł Mahkawn. - Widywałem po dwanaście 
naraz.
- Ale żaden z nich nie płynął za okrętem - powiedział Atherkula. -Ten wąż nas 
śledzi. Kilka razy podpłynął tak blisko, jakby chciał zaatakować.
- Wiem - potwierdził Mahkawn. - Czytałem raporty. Odpędził go ogień armatni.
- I nadal za nami podąża. Podąża za Tullem. Chce go chronić, jest jego 
zwierzęcym przewodnikiem. Jego duch i duch Tulla są połączone. Jeśli czegoś nie 
zrobimy, zaatakuje nas.
- Nie masz co do tego pewności - powiedział Mahkawn. Atherkula pokiwał głową, 
nie odrywając wzroku od morza.
- Jestem całkowicie pewien. Powinniśmy go zabić. Teraz, zanim nie jest za późno.
- Jesteś nadmiernie... chciwyjego krwi - rzekł Mahkawn.
- Ty też na niego polowałeś, po tym, jak zabił twoich ludzi w De-nai. Tak 
gorliwie popisywałeś się przed Tantosem, że praktycznie nie sypiałeś.
- Myślałem, że to tylko zbiegły niewolnik - odparł Mahkawn -a nie Pwi.
- Ale łaknąłeś jego krwi, a od tego czasu zdążył jeszcze zabić purpurowego 
rycerza. Wyrządził ci krzywdę. Mnie także wyrządził krzywdę. Zabił dwoje moich 
czarowników -jedną dziesiątą mojej armii.
- Uspokój się - powiedział Mahkawn. - Już po wszystkim. Nawet twój sojusznik w 
Krainie Kształtów kazał ci go zachować przy życiu.
- Niejestpo wszystkim -Atherkula powiedział to tonem ostrzeżenia. - Nie rozumiem 
cię zupełnie. Zabiłeś setki ludzi za mniejsze zbrodnie niż te, których dopuścił 
się Tuli.
Mahkawn odwrócił się, wytrzymał przenikliwe spojrzenie niebieskich oczu 
Atherkuli.
182
- Tetryczejesz na stare lata - rzekł. - Widać to po tym, jak się wściekasz. 
Rycerz Klingi powinien lepiej się kontrolować. Kompromitujesz się.
Atherkula splunął na stopy Mahkawna.
- Zabiję go. Nie możesz mnie powstrzymać! - Chciał już odejść, ale w tym 
momencie dał się słyszeć chlupot i woda zalała pokład. Padł na nich cień. 
Mahkawn odwrócił się. Z wody, nie dalej niż czterdzieści stóp od okrętu, 
wynurzał się wąż. W powietrzu zawisły jego rozdziawione szczęki, ogromne żółte 
ślepia wpatrywały się w nich uporczywie. Tylny strzelec odpalił działo, trafił w 
płetwę, wąż zanurzył się.
Mahkawn popatrzył na Atherkulę. Twarz czarownika pobladła. Schwycił go za czarną 
szatę i powlókł do relingu nad burtą. Wąż tam był, pod wodą - wielka czarna masa 
podążająca za okrętem.
- Pomyśl o tym - krzyknął Mahkawn trzymając Atherkulę niebezpiecznie blisko 
krawędzi pokładu. - Pomyśl tylko o zabiciu Tul-la, a wąż zaatakuje nas. Zabij 
Tulla, a wąż cię dopadnie. Sądzisz, że go powstrzymasz?
Atherkula wyszarpnął się, odskoczył od relingu i potknął się. Usiadł na 
pokładzie dysząc z wyczerpania.
- Widzisz teraz - dokończył Mahkawn. - Nie wolno ci nawet rozmyślać o 
uśmierceniu Tulla, kiedy jesteśmy na morzu. Już po wszystkim.
- Nie jest po wszystkim - warknął Atherkula. - W Bashevgo mieszka thrallka o 
imieniu Pirazha z trzema synami. Ojciec chłopców będzie szczęśliwy, jeśli nie 
odczuje bólu po utracie jednego ze swych synów. - Stary czarownik podniósł się, 
strząsnął sól morską z szaty i zszedł pod pokład. Był pochylony, jak człowiek, 
którego dotknęło nieszczęście. Mahkawn nie mógł się ruszyć, patrzył w pustkę. „A 
więc Tuli zabił jednego z synów Atherkuli," pomyślał. „I teraz Atherkula chce 
wziąć jednego z moich synów jako zakładnika."
Nocami Hukmowie podróżowali na mamutach, a za dnia obozowali w cienistych 
lasach. Często zdarzało im się odpoczywać na stojąco. Wpadali wtedy w stupor 
przypominający trans. Jadąc na północ, opuścili lasy sekwojowe. Teraz weszli w 
las jodłowy. Drzewa były tu tak stare, że tylko niewiele ustępowały rozmiarami 
sekwojom. Darrissea szybko nauczyła się sypiać w trakcie jazdy na
183
grzbiecie mamuta, toteż za dnia pozostawała na jawie. Przechadzała się po skraju 
lasu, pełniąc straż wraz z Phylomonem.
Darrissea lubiła chodzić po miękkiej ściółce, lubiła obserwować nagłe skoki 
wystraszonych jeleni. W swoich poematach miłosnych zawsze nawiązywała do obrazów 
lasu: „Jak smukła wydra z piskiem/ wznoszę się nad wody zmysłów." Czuła, że jej 
ciało jest długie i smukłe, jak ciało wydry. Jesienią, gdy woda trzymała jeszcze 
ciepło, a dni były już chłodne, często rozbierała się do naga i pływała w rzece 
Smi-lodon, kładła się na plecach i pozwalała, by drobne fale pieściły jej ciało. 
Och, Darrissea wiedziała, co wydry lubią najbardziej.
Widziała też siebie jako niebieską czaplę stojącą na jednej nodze w szmaragdowym 
moczarze, gotową by połknąć kijankę, uważającą na drapieżniki, ze skrzydłami 
rozpostartymi nad głową jak kaptur. Czapla. Żadne inne leśne stworzenie nie 
starało się tak desperacko zharmonizować z otoczeniem: widokiem, dźwiękiem, 
dotykiem, zapachem. Drapieżnik sam będący ofiarą, zawsze polujący i zawsze 
ścigany. Tak czuła się Darrissea wędrując po lesie, szukając obrazów do swoich 
poematów, stając oko w oko ze śmierciągło-dową, gdy nie udawało się jej ułożyć 
doskonałego wiersza, znaleźć słowa nadającego właściwą rytmikę jej dziełu.
Rytm. Trudna sprawa dla młodej poetki, szczególnie dla takiej, która zakochała 
się w legendzie. Pewnego zimnego popołudnia przyglądała się Phylomonowi 
drzemiącemu na ziemi. Drżał z zimna. Darrissea spędzała tyle czasu z Pwi, że 
przejęła ich obyczaje. Położyła się przy nim, żeby go ogrzać. Przytuliła się do 
jego pleców i objęła ramionami. Jasnoniebieska skóra Gwiezdnego Żeglarza była 
zimna w dotyku. Śpiąc, przez chwilę trzymał jąza rękę. Nagle westchnął i obudził 
się. Darrissea pragnęła tylko jednego - żeby dalej trzymał ją za rękę. Ale on 
odwrócił się do niej, a jego jasnoniebieskie oczy błyszczały w cieniu rzucanym 
przez jodły.
- Co się stało? - wyszeptał. Nie odsunął się i Darrissea zastanawiała się, czy 
to byłoby przyzwoite, gdyby pozwolił się dotknąć. Drżąc pogłaskała go po 
policzku. Poczuła wewnętrzne ciepło. Nigdy wcześniej nie była tak odważna wobec 
mężczyzny.
- Masz piękną skórę - powiedziała. - Jest taka gładka jak skóra salamandry.
Phylomon odsunął jej rękę.
- Jestem dla ciebie za stary. Za stary o jakieś tysiąc lat. - Jego głos nie 
byłjednaktak chłodny jak słowa, które wypowiedział, a dotknięcie trwało chwilę 
za długo. To dodało Darrissei odwagi.
184
- Kochałeś inne kobiety, prawda? - zapytała. - Nie możesz pokochać jednej 
więcej?
- To nie takie łatwe - powiedział Phylomon. - Pamiętam każdy szczegół dotyczący 
mojej pierwszej żony. Sposób, w jaki odchylała głowę w lewo, gdy słuchała 
muzyki. Krzyki, gdy przycinałem jej włosy. Wyraz bólu na twarzy, gdy przy 
porodzie zmarła nasza druga córka. Kiedy byliśmy małżeństwem od czterech lat i 
dwunastu dni, rozcięła sobie stopę podczas łowienia ościeniem pstrągów na rzece 
Fish Haven. Ciągle czuję szorstkość jej skóry, gdy leżała w gorączce następnego 
dnia po tym wypadku. Gdy minęło dziewięć lat i dziewięćdziesiąt sześć dni 
naszego małżeństwa, poszła do szałasu w lesie i przypadkiem trafiła na skunksa 
polującego na ślimaki. Przez następne miesiące budził mnie lekki odór skunksa za 
każdym razem, gdy myła włosy. Patrzyłem jak siwieje, jak jej skóra marszczy się 
i obwisa, jak miękną kości, jak pochylają się ramiona. Jeszcze raz spróbowałem 
małżeństwa, ale obrazy tego drugiego związku są znacznie bardziej przyćmione. 
Mimo to, pamiętam ból, jaki mi towarzyszył, gdy przyglądałem się naszemu 
pożyciu, wiedząc, jak się to wszystko skończy. Byłbym wobec ciebie nie w 
porządku, gdybym zaczął teraz z tobą. Potrzebuję kogoś, z kim mógłbym dzielić 
życie, kogoś, kogo mógłbym kochać jak równego. A ty, chociaż jesteś śliczna, 
byłabyś tylko kimś tymczasowym.
- Boisz się uczucia - powiedziała Darrissea.
- Nie uczucia, lecz cierpienia, które po nim następuje. Darrissea wzięła jego 
twarz w dłonie i pocałowała mocno w u-
sta, ale on nic nie odpowiedział. Ciepło, które czuła w piersiach, cała 
nadzieja, wszystko odleciało.
- Musisz znaleźć kogoś innego, żeby go pokochać - powiedział Phylomon.
Pokręciła głową.
- Tyle lat żyjesz, a boisz się życia. - Chciała, żeby o tym pomyślał, żeby 
zastanowił się, czy może jej dać cząstkę siebie. Uświadomiła sobie, że płacze. 
Phylomon dotknął palcem jej policzka i wytarł łzę.
- Czuję się głupio, że cię pragnę, że cię kocham - powiedziała.
- Nigdy nie czuj się głupio dlatego, że kogoś kochasz - rzekł Phylomon. - Ale 
może powinnaś zastanowić się, co to jest miłość. Jeśli uważasz, że mnie kochasz, 
przemyśl to jeszcze raz. Straciłaś ojca, gdy byłaś bardzo młoda. A on był bardzo 
do mnie podobny -wojownik polujący na handlarzy niewolników. Jako dziecko musia-
185
łaś widzieć w nim człowieka silnego. Być może kochasz nie mnie, lecz moją siłę- 
- Cofnął rękę, odwrócił się od niej, ale pozwolił się jej przytulić.
Darrissea wyczuwała muskularny zarys jego ciała. Pocałowała go w kark i nie 
mogła zasnąć.
Następnej nocy Hukmowie natknęli się na wielki oddział Rodu Klingi. Była to 
karawana z zaopatrzeniem, w skład której wchodziło tysiąc wojowników na mamutach 
ciągnących sanie towarowe. Hukmowie zaatakowali maczugami, wykorzystując 
całkowitą ciemność i zawieję śnieżną. Rycerze Klingi nie byli równymi 
przeciwnikami dla olbrzymich Hukmów. Wybito ich co do jednego, podczas gdy 
straty włochatych gigantów ograniczały się do kilku rannych od broni palnej. 
Hukmowie wzięli zdobyczne zboże i żywność na własny użytek. Rankiem Phylomon, 
Darrissea i Fava poszli obejrzeć miejsce bitwy. Szli po zakrwawionym śniegu, 
szukając broni, ubrań i żywności, której Hukmowie by nie tknęli. Ziemię 
pokrywały trupy rycerzy Klingi zrzucone z sań. Wszędzie leżały rozbite baryłki.
Phylomon znalazł cztery sanie załadowane prochem strzelniczym i zatrudnił Hukmów 
przy rozładunku. Fava zaglądała do sań, a Darrissea szukała żywności. Rycerze 
Klingi spali w saniach, kiedy nastąpił atak. Napastnicy dzięki zaskoczeniu 
zyskali taką przewagę, że większość rycerzy została zatłuczona, zanim zdążyła 
się obudzić. Darrissea nie potrafiła znieść tego widoku, więc prawie nie 
zaglądała do sań. Przez większość poranka prowadziła poszukiwania ze strzelbą w 
ręku. Znalazła beczkę z mrożonymi solonymi rybami, baryłki rumu, skrzynie 
wypełnione kajdanami, szpadlami, gwoździami i nasionami. Wyglądało to tak, jakby 
Ród Klingi chciał zbudować własne miasta i posadzić ogrody w ciągu paru 
najbliższych tygodni. Zobaczyła też kilka ciał rozciągniętych na pudłach z 
młotami i szczypcami. Najednym leżał na wznakjakiś mężczyzna. Darrissea chciała 
odejść, gdy zobaczyła, że leżący odwraca głowę.
- Pomocy - wyszeptał.
Uniosła długolufą strzelbę i już miała dać ognia, kiedy zauważyła, że mężczyzna 
jest przykuty do sań.
- Nie strzelaj -jęknął. - Pomocy!
Wskoczyła do sań, przepchnęła się do leżącego. Mężczyzna był na wpół przytomny, 
głowa mu zwisała. Odkaszlnął. Darrissea wzięła go za rękę, żeby sprawdzić ciężar 
kajdanów. Poczuła, że dłoń nie-wolnikajest bardzo zimna. Nosił prostą 
ciemnoczerwoną tunikę i skó-
186
rżane portki z ciężkim pasem ze skóry nosorożca. Na nogach miał mokasyny. Był to 
siermiężny ubiór człowieka Dziczy. Oddychał płytko, ale jego oddech zdawał się 
być magiczny, słodki, toteż Darrissea zbliżyła się do niego i głęboko 
westchnęła.
Dotknęła jego twarzy, pogłaskała policzek. Obcy jęknął, nachylił twarz bliżej, 
żeby mogła go głaskać.
Serce Darrissei drżało z podniecenia. Wzięła młot i biła nim w łańcuchy, póki 
kajdany nie popękały, potem wyciągnęła mężczyznę z sań. Był to człowiek 
niewielkiego wzrostu z ciemnymi, rudo-brązowymi włosami i przystojną twarzą. 
Popatrzył na nią. Oczy miał złote. Darrissea nie wiedziała, co to znaczy, ale 
kiedy patrzyła mu w oczy, zdawało się jej, że on wygląda... cudownie, doskonale. 
Posadziła go na ziemi, zgarnął ręką trochę śniegu i wepchnął sobie w u-sta. Miał 
pragnienie.
- Nie jedz tego - powiedziała- prawie zamarzasz. Poczekaj, przyniosę ci coś 
rozgrzewającego. Pobiegła do sań, w których znalazła beczułki z rumem. Była 
zdumiona czując, że krew tak szybko w niej krąży, że w całym ciele czuje gorąco. 
Pobiegła do ogniska, przy którym od wczorajszej kolacji stały rondle, teraz 
pełne śniegu. Nalała do jednego z nich rum. Zaniosła naczynie, lecz więźnia 
nigdzie nie było.
- Gdzie jesteś? - krzyknęła i nagle się przestraszyła, że uciekł.
- Tutaj! - usłyszała głos z ciemnego wnętrza sań. Darrissea aż podskoczyła. 
Mężczyzna powiedział łagodnym
głosem:
- Przepraszam, że cię przestraszyłem. Wróciłem po klucz. - Podniósł klucz i 
odpiął nim wygięte kajdany z przegubów. Darrissea ze zdziwieniem zauważyła, że 
więzień wygląda teraz znacznie lepiej, jakby w ciągu kilku chwil tchnięto w 
niego życie.
Miał na sobie czerwony płaszcz, zdarty z rycerza Klingi i do pasa przypasany 
miecz. Darrissea gapiła się na niego.
- Jestem Darrissea Frolic - wyjąkała wreszcie.
- Stavan - odpowiedział i podszedł do burty sań. Niezgrabnie dotknął jej ręki. 
Darrissea nerwowo spojrzała mu w oczy. I nagle cały świat odpłynął. Patrzyła mu 
w oczy, a reszta po prostu zniknęła.
- Stavan - powtórzyła i zaczęła masować pręgi od kajdanów na jego obolałych 
przegubach. Uśmiechnął się do niej. Miał wspaniałe, równe zęby.
- Masz krew na wargach - powiedziała.
Stavan polizał wargę, dotknął jej i skrzywił się lekko.
187
- Kiedy parę dni temu schwytali mnie łowcy niewolników, potknąłem się i 
ugryzłem. Rana ciągle się otwiera.
Darrisseanie rozumiała, dlaczego obolała warga tego człowieka ma dla niej takie 
znaczenie, skoro tyle bólu i cierpienia jest na świecie. Stanął obok Darrissei i 
nieśmiało dotknął jej ramienia. To był dziwny gest. Tak zachowałby się Pwi, żeby 
okazać komuś sympatię, ale nie leżało to w obyczajach ludzi. Zaczęła się 
zastanawiać nad tym, w jakich warunkach wychował się ten niezwykły człowiek. 
Sprawdziła, czy nie przygląda się im żaden Hukm i uśmiechnęła się do niego. 
Poczuła się winna, że uśmiecha się, gdy na świecie dzieją się takie krwawe 
jatki.
Przysiadł ciężko na burcie sań. Darrissea wzięła się do roboty. Rozpaliła ogień, 
żeby mu coś ugotować. Wiele pytań cisnęło się jej na usta, ale nie wiedziała, 
czy może go wypytywać, gdy jest w takim stanie.
- Dokąd zmierzacie? - zapytał pierwszy, przerywając niezręczne milczenie.
- Do Bashevgo - odparła. Mężczyzna zamrugał.
- Aha. Sporo tu was?
- Oczywiście - roześmiała się Darrissea. Stavan rozejrzał się po polu bitwy.
- Oczywiście... przepraszam, gadam bez sensu. Ja... oni schwytali mnie trzy dni 
temu. Od tego czasu nie spałem. - Otulił się płaszczem. Darrissea zapaliła 
zapałkę. Znów zaczęło śnieżyć. Stavan przez chwilę patrzył w tył, na sanie, 
potem zaproponował:
- Chciałbym pójść razem z wami do Bashevgo. Tak czy inaczej szliśmy tam oboje.
- My? - zdziwiła się Darrissea.
- Moja siostra i ja. Zabili ją łowcy niewolników.
- Szliście na ich ziemie? Co mieliście zamiar robić w Bashe-vgo?
Stavan wyraźnie miarkował słowa:
- Polować... polować na mojego ojca. Zabrali go łowcy niewolników. - Zachwiał 
się z wyczerpania. Darrissea schwyciła go i pozwoliła oprzeć się o ramię.
- Wybacz - wyszeptał Stavan. - Jestem wyczerpany. Położyła go z tyłu sań, 
zrobiła legowisko z płaszczy zabitych
handlarzy i patrzyła jak śpi. Tylko stała i patrzyła. Spał jak zabity, głęboko 
oddychając.
188
- Stavan - powtarzała jego imię. Obudziła się w niej nadzieja, że wreszcie 
odnalazła swoją miłość.
Rozdział 10
PROŚBA O POKÓJ
Tiuli siedział w najniższej celi, przy samych zęzach. Spoza dudnienia silników 
okrętu docierał do niego stłumiony, głuchy głos węża. Jego zwierzęcy przewodnik 
płynął obok i bez przerwy mówił o rozdzieraniu burt, o patroszeniu wnętrzności 
okrętu, o ratowaniu Tulla. Ale Tuli nie chciał tego słuchać, bo wyobraził sobie, 
jakie jatki nastąpiłyby po ataku morskiego stworu. Przesłał obraz śmierci 
wszystkich swoich przyjaciół, wszystkich, których kochał. Wąż płynął za okrętem, 
wściekły i bezradny. Tymczasem Tuli sam próbował znaleźć drogę do wolności.
Powietrze było stęchłe i wilgotne. Tuli czekał na swój los w żelaznej klatce 
stojącej pomiędzy przewożonymi ładunkami. Pracowało tam, o różnych porach dnia i 
nocy, jakieś pół tuzina rycerzy Klingi. Sortowali skrzynie z żywnością i 
zapasami, wypełniając rozkazy napływające z góry.
Przez pierwsze dziewięć dni podróży powrotnej rycerze pojawiali się rzadko i 
bardzo im się spieszyło, żeby znów wyjść na świeże powietrze. Ale dziewiątego 
dnia wszystko się zmieniło. Dwudziestu marynarzy zeszło pod pokład, zrobili, co 
do nich należało, i zostali w rozgrzanej ładowni. Grali w karty rozebrani do 
połowy, w samych portkach bez tunik, jakby byli Pwi. Co jakiś czas nerwowo 
spoglądali w górę, jak gdyby bali się, że zaraz zejdzie ich zwierzchnik, żeby 
sprawdzić, co robią.
Przez następne kilka godzin temperatura wzrastała. Wszyscy gracze zaczęli się 
pocić. Tuli leżał i przysłuchiwał się ich rozmowie.
- Coraz trudniej oddychać, kiedy wreszcie łykniemy trochę świeżego powietrza? - 
zapytał jeden z nich, człowiek.
- Kiedy będzie już bezpiecznie - odparł inny.
- Dathan, pobiegnij na górę, weź trochę świeżego powietrza i przynieś tutaj.
Narzekający podniósł wzrok, wyglądał na przestraszonego. Pozostali zaczęli się z 
niego śmiać.
- Śmiejcie się, dupki. Nie widzieliście, jak te ptaki pikowały na pokład, nie 
musieliście zwiewać przed nimi - powiedział.
189
- Jak myślicie, kiedy otworzą klapy wentylacyjne? - zapytał jeden z rycerzy. -
Nie mogą nas tu trzymać w nieskończoność.
- Otworzą, jak tylko zdejmą węgorze z ościeni - powiedział sierżant, starszy 
człowiek z wystającymi zębami. - Do tej pory jesteśmy tu zapuszkowani.
- Na brzucho Pana Boga, nie chciałbym być na miejscu Pwi czyszczącego ościenie - 
zaśmiał się któryś z rycerzy, a inni zachichotali nerwowo. - Widziałem, jak 
wpakowali faceta na oścień i wyciągnęli go z pięcioma wielkimi rybami 
przyssanymi do karku. Wysysały mu mózg.
- Co mi tam-powiedział któryś. -Lepiej, żeby to był on, a nie ja. Więcej już o 
tym nie mówili, ale Tuli zrozumiał, o co chodzi.
Kreatory nasłały szare ptaszydła. Przez głowę przeleciało mu wspomnienie - obraz 
małych ludzików, które widział w Craalu. Węgo-rzowate stwory przyczepiały się do 
ich karków i wwiercały w pień mózgu. Potem już nie można było rozdzielić 
żywiciela i pasożyta. Tuli czuł litość dla Pwi wykorzystanych w ten sposób.
Nie mógł spać. Oddychał stęchłym powietrzem, leżał z otwartymi oczami. Po 
czterech godzinach świeży powiew wpadł wreszcie do ładowni.
Tullowi śniło się, że poluje w sekwojowych ostępach, gdzie rosną dzikie maliny o 
liściach wielkich jak talerze, a pnącza dzikiego wina wspinają się po pniach 
wielkich drzew na niebotyczną wysokość. Zmarły syn Chaa, Ayuvah i Tuli biegną 
trzymając włócznie. Tullowi burczy w brzuchu.
Mech i krzaki przed nimi są zdeptane i zryte - to ślady wielkiego mastodonta. 
Rył ziemię kłami. Tuli słyszy w lesie przed sobą, jak zwierzę przedziera się 
przez gąszcz łamiąc gałęzie.
- Obawiam się, że nam ucieknie, a ja jestem głodny- mówi Ayuvah, zatrzymuje się 
i przedramieniem ociera pot z czoła.
- Też jestem głodny-stwierdza Tuli.
- Może zwierzę dlatego nie daje się złapać, że go o to nie poprosiliśmy. Nie 
polujemy tak, jak powinni prawi mężowie Pwi - mówi Ayuvah.
Tuli zatrzymuje się i nagle opada go poczucie winy. Tej lekcji Ayuvah udzielił 
Tullowi dawno temu: na długo przed polowaniem należy prosić ducha zwierzęcia, 
żeby pozwoliło się upolować.
Ayuvah wskazuje przed siebie, na mrok panujący w lesie. Tuli widzi wielki, 
kudłaty, brązowy grzbiet poruszający się przed nimi jak pagórek.
190
- Może nie powinniśmy go prosić - mówi Ayuvah. -1 tak jest za wielki, żeby go 
zjeść całego.
„Czy to chciwość sprawia, że poluję na to zwierzę?" zastanawia się Tuli. Żołądek 
mu się kurczy.
- Czego tak łakniesz? - pyta Ayuvah, przyglądając się uważnie Tullowi.
Tuli patrzy jak w oddali mastodont przedziera się przez ciemny las. Żołądek ma 
ściśnięty. Ale zamiast o mamucie myśli o Bashevgo i jego Rodzie Klingi. Myśli o 
szarych ptakach nasyłanych przez kre-atory, rzucających się z wysokości z 
robakami siejącymi zniszczenie. Myśli o okrętach Erydanu szybujących po nocnym 
nieboskłonie i żołądek kurczy mu się coraz bardziej.
- Jestem złakniony pokoju-mówi. Ayuvah kiwa głową.
- Więc poproś duchy świata o pokój.
- Jak?
Aywah wskazuje końcem włóczni na żyzną glebę.
- Zdejmij ubranie i połóż się na brzuchu. Proś świat o pokój. Posłuchaj, co ci 
odpowie.
We śnie Tuli rozebrał się i położył. Igły sekwojowe kłuły jego nagą skórę. Długo 
przemawiał do ziemi. Wreszcie zaczęły się zbierać cienie nocy. Prosił, by ziemia 
napełniła jego brzuch pokojem. Nieomal słyszał odpowiedź, tak słabą, jak grzmot 
wodospadu dochodzący z odległości wielu mil.
Fava trąciła palcami stóp małe uszy mamuta. Poganiała zwierzę, żeby zeszło ze 
stoku góry zalanego światłem księżyca. Wczesnym wieczorem opuścili las jodłowy i 
jechali teraz między z rzadka rozsianymi sosnami w niczym nie przypominającymi 
potężnych sekwoi z południa kraju. Góry stoczyła erozja, zamieniła w wielkie 
łagodne pagóry. Śnieg zalegał na wysokość dwóch stóp i podróż byłaby prawie 
niemożliwa, gdyby nie mamuty. Posuwały się szybko, poganiane „gorączką lodową", 
lękiem, który przeganiał je na południe w trakcie pory zimowej. Z przodu 
maszerowała horda wojowników Hukm. Nieśli długie na dwanaście stóp maczugi. 
Wyglądali jak biała masa przesuwająca się po białym polu.
Szerokie, otwarte niebo, brak zapachu morskiego powietrza, armia Hukmów - 
brakowało skojarzeń, nie było w tym kwea. Fava czuła się jak dziecko 
doświadczające samych nowych rzeczy, jak-
191
by życie stało się gulaszem przyprawionym egzotycznymi korzeniami, których nigdy 
jeszcze nie kosztowała. Spodobała się jej jazda przez las w towarzystwie Hukmów, 
mimo że przed nimi piętrzyły się trudności. Skręcili już na zachód, opuszczając 
wzgórza nadmorskiego łańcucha. Kierowali się w głąb lądu, w stronę Ba-shevgo 
odległego o trzy tygodnie drogi.
Fava wyprostowała nogi schowane pod włosiem obrastającym szyję mamuta. Odkryła, 
że w temperaturach poniżej zera niewiele jej potrzeba, żeby zachować ciepło. 
Wystarcza gorącokrwisty mamut pod nogami i gruby, czerwony, wełniany płaszcz 
zabrany któremuś z rycerzy Klingi zabitemu przez Hukmów w potyczce.
Za nią, na jukach z żywnością, spała Darrissea. Obok siedział Stavan. Fava 
cieszyła się, żejej przyjaciółka znalazła wreszcie swoją miłość.
Z boku podjechał inny mamut. Siedziała na nim młoda dziewczyna Hukm. Fava znała 
ją jako Owocowy Oddech. Hukm pomachała palcami. Fava uczyła się podstaw 
hukmijskiego języka palców. Był bardzo dziwny. Hukmowie nazywali ludzi, 
neandertalczyków i mastodontowce mianem „mięsojadów", bo wszystkie te trzy 
gatunki były mięsożerne. Z kolei rogate roślinożerce nazywane były „noże-na-
głowie", bez różnicy- czy chodziło o jelenie, łosie, sarny, kozy czy woły. Pod 
niektórymi względami ich słownik był bardzo ograniczony. Hukmowie byli tak 
nonszalanccy w nazewnictwie, że wydawali się opóźnieni. Sowy, jaskółki, orły i 
smoki to dla nich po prostu „latacze", a kijanki, łososie, wydry i węgorze 
zaklasyfikowano jako „pływacze". Kaczor mógł być zatem la-taczem albo pływaczem 
w zależności od tego, czy pływał czy też latał. Z drugiej strony Hukmowie mieli 
nazwy dla każdego krzaka, chwastu i drzewa. Opisywali je za pomocą całej masy 
prefiksów określających smak. Gorzki dziki czosnek nazywany był „siki łasicy" i 
z łatwością zaliczany do rodziny roślin, które, jak zaklinali się Hukmowie, 
smakowały jak siki łasicy. Fava jednak uznała, że jest w stanie z nimi 
rozmawiać, dopóki trzyma się z dala od dyskusji o ziołach. Z trudnością podążała 
za ledwie widocznymi w skąpym świetle księżyca, lekkimi ruchami palców Owocowego 
Oddechu.
- Dlaczego zła, kobieta mięsojad? Fava uświadomiła sobie, że się uśmiecha.
- Nie być zła - odpowiedziała mową palców. - Kobieta mięsojad być szczęśliwa.
192
- Lubi Owocowy Oddech? - zapytała Hukm. Zadała to pytanie po wielekroć, jakby 
bała się, ż Fava zmieni zdanie i nagle znienawidzi ich wszystkich.
Fava przypatrzyła się dziewczynie Hukm. Owocowy Oddech, j ak wszyscy z j ej 
rasy, wyglądała na dobrotliwą i spokojną. Była j ed-nym z tych stworzeń, które 
nie używały ognia, przeżuwając zgniecione owoce, trzcinę cukrową, ryż albo 
słodko pachnące sfermentowane owoce. Poza tym Owocowy Oddech traktowała swoje 
masto-donty łagodniej niż niejeden majsterczłowiek taktowałby robotnika Pwi. W 
ciągu dnia wyganiała mamuty na przewiewne równiny, żeby się pasły. Często 
głaskała je po trąbach i podawała przysmaki.
- Lubię Owocowy Lud. Cały Owocowy Lud - odparła Fava, przebierając palcami. Na 
koniec machnęła stanowczo ręką, żeby podkreślić swoje słowa.
- Ty lubić jeść Owocowy Lud? - zapytała Owocowy Oddech. Zdaje się, że jej 
zdaniem ludzie i Pwi byli drapieżnikami. Przez cały tydzień wymieniała różne 
gatunki - dzikie koty, skunksy, sowy śnieżne, myszy - pytając, które z nich Fava 
zjada. Favie trudno było sobie wyobrazić Hukma obawiającego się, że zostanie 
zjedzony przez człowieka. Spojrzała w ciemnobrązowe oczy Owocowego Oddechu, 
zobaczyła w nich iskierkę odbitego światła księżyca i zrozumiała, że dziewczyna 
drażni się z nią.
- Nie lubić jeść Owocowy Lud. To siki łasicy - odpowiedziała. Owocowy Oddech 
zaczęła powarkiwać staccato. Tak śmieli się
Hukmowie.
Nagle jakiś Hukm, stojący na grzbiecie wzgórza, wydał przeciągłe, urwane wycie. 
Był to sygnał, żeby karawana się zatrzymała. Kobieta Żelaznego Drzewa i Phylomon 
pojechali naprzód sprawdzić, co się stało. Fava zatrzymała się. Na pagórku, w 
cynamonowym świetle księżyca stał Hukm i wymachiwał rękami. Favanie potrafiła 
odczytać mowy jego palców. Owocowy Oddech powtórzyła dla niej gesty.
- Mięsojady z przodu... - Potem użyła symboli, których Fava nie rozumiała.
Siedziała i czekała, zastanawiając się, czy trafili na duże siły. Tak daleko na 
północ mogła to być tylko armia Rodu Klingi. Pytanie, czy Hukmowie zaatakują w 
nocy, czy też zostaną zmuszeni do odwrotu.
Gdy tak siedziała, obok niej przemknęli galopujący na masto-dontach Phylomon i 
Kobieta Żelaznego Drzewa. Fava nie czekając na zezwolenie, pognała mamuta do 
przodu.
13 - Ścieżka bohatera 193
Przejechali przez jedno wzgórze, potem przez drugie i w niecałą godzinę dotarli 
do dolinki o kształcie misy. Między sosnami znajdowała się niewielka polana. W 
śniegu obozowało jakieś trzy tysiące ludzi. Byli to neandertalczycy z żonami i 
dziećmi. Ubrani w futra, tłoczyli się w co najmniej o połowę za małej liczbie 
namiotów. Udeptali i skopali śnieg wokół obozowiska. Było to dziwne, bo właśnie 
śnieg stanowił dobrą izolację. Otoczyli obóz pochodniami. Na odległość wydawało 
się, że neandertalscy włócznicy przestraszyli się Hukmów do utraty zmysłów, 
nawet w świetle księżyca widzieli ich pobladłe twarze. Ale gdy Fava podjechała 
bliżej, zobaczyła, że neandertalczycy nie są bladzi. Pomalowali sobie twarze na 
biało jak czaszki.
- Okanj ara - syknęła.
Kiedy Fava i Phylomon zbliżyli się, Okanjara odsunęli się o parę kroków. Gapili 
się w zadziwieniu na Phylomona. Niebieskoskóry zdjął płaszcz. Nosił tylko 
naszyjnik i spodnie.
- Jak się czuje niebo tej nocy? - zapytał.
- Kwea naszego spotkania jest dobra, Phylomonie Gwiezdny Żeglarzu - odparła 
siwowłosa kobieta. Powiedziała to tak zdawkowo, jakby wymieniali pozdrowienia w 
mieście. Potem dodała ponuro:
- Biorąc pod uwagę wiele naszych nieszczęść i dziwne towarzystwo, które 
przyprowadziłeś ze sobą.
- Pwi i Okanjara od dawna mają wspólnego z Hukmami wroga -rzekł Phylomon. - 
Walczyliśmy razem z Rodem Klingi. Cóż w tym może być dziwnego, że jadę u boku 
Kobiety Żelaznego Drzewa?
- To dziwne, że masz ze sobą tylu Hukmów u schyłku zimy, kiedy Hukmowie muszą 
dźwigać żywność ze sobą.
- Równie dziwne jak fakt, że spotykam Okanjara na wschód od Gór Smoczego 
Grzbietu - odparł Phylomon. - Czy nie wiedzie się wam w waszej wojnie z Craalem?
Stara neandertalka pobrnęła w jego stronę przez wysoki śnieg. Fava zauważyła, że 
nosi czarne mokasyny i legginsy z wyszytą srebrną wroną, znakiem wędrowca ducha. 
Fava dotknęła czoła na znak szacunku.
- Nie wiedzie się nam w wojnie, ale to nie z Craalem walczymy - powiedziała 
starucha. - Mamy nowego wroga. I nie wiem, jak się przed nim bronić. Nie 
widziałeś śniegowych węgorzy?
- Tak matko - powiedział Phylomon. - Widziałem szare węgorze niesione w dziobach 
wielkich szarych ptaków.
194
- Nie - odparła stara kobieta. - Te, które myśmy widzieli, są białe i zimne jak 
lód. Ryjąpod sypkim śniegiem i kąsajątych, którzy mają czelność chodzić albo 
obozować na otwartej przestrzeni. Ukąszenia są trujące. Potem węgorze umykają. 
Nie żywią się naszymi ciałami. Przybywają tylko po to, żeby zabić.
Phylomon nachmurzył się.
„Zaczęło się," pomyślała Fava. „Kreatory zaczęły ekstermina-cj ę na długo przed 
tym, zanim Phylomon zdążył przeprowadzić kontratak."
- Kiedy po raz ostatni widziałaś te węgorze? - zapytał Phylomon.
- Jakiś tydzień temu - odparła kobieta. - Roiło się od nich wokół Gór Smoczego 
Grzbietu, o kilka dni marszu stąd. Pilnujemy się teraz. Zdążamy ku Fortowi 
Storm, żeby znaleźć bezpieczne schronienie za murami miasta, ale śniegi 
opóźniają marsz. Tego roku widzieliśmy wielu rycerzy Klingi schodzących na 
równinę z gór na północy. Co najmniej trzech jeźdźców smoków z pełnymi 
kontyngentami kierowało się na południe od Bashevgo. Cieszy mnie, że to węże 
dobiorą się do nich, a nie my.
Fava zastanawiała się. Trzysta tysięcy Rodu Klingi, jadowite węże w śniegu - to 
wszystko przed nimi.
- Czy natkniemy się po drodze na Ród Klingi? - zapytał Phylomon.
- Nie jest ich wielu - odpowiedziała stara kobieta. - Śnieg jest za głęboki, a 
większość Rodu Klingi przeszła przez góry przed środkiem zimy.
- My też widzieliśmy wielu z Rodu Klingi - stwierdził Phylomon. - Prawdę mówiąc, 
sądzę, że rycerze z Bashevgo wymietli Fort Storm i inne miasta na wschodzie. 
Dzicz została podbita.
Kilku Okanjara aż jęknęło z przerażenia, a jakiś młodzieniec krzyknął:
- Ale dokąd mamy się cofać? Dlaczego kreatory nas zaatakowały?
- Nie ma odwrotu - odparł Phylomon. -NiemawDziczymiej-sca bezpiecznego przed 
Rodem Klingi, a jeśli sienie mylicie, to i kreatory zaatakowały te ziemie. Użyją 
węgorzy, żeby zagnać nas do miast, w których będziemy się czuli bezpieczni i 
wtedy zaatakują miasta. A to, dlaczego kreatory nas zaatakowały, można 
wytłumaczyć w ten sposób: Kiedy Gwiezdni Żeglarze dali kreatorom władzę nad 
planetą, obarczyli je obowiązkiem kontroli populacji roślini zwie-
195
rząt. Na zachodzie i północy Panowie Niewolników stali się zanadto ekspansywni. 
Teraz kreatory chcą nas zniszczyć i zaludnić świat na nowo.
Stara kobieta roześmiała się ironicznie:
- Przez całe życie walczyliśmy z Panami Niewolników, a teraz to kreatory 
zniszczą ich zamiast nas. Mam nadzieję, że dożyję dnia, w którym będę mogła 
świętować nad grobami Panów Niewolników.
- Ja też mam taką nadziej ę - uśmiechnął się ponuro Phylomon. Przez następne 
kilka godzin Phylomon występował jako tłumacz
w rozmowach między Okanjara a Kobietą Żelaznego Drzewa. Przywódczyni Hukmów 
chciała, żeby Okanjara przyłączyli siędojej ataku na Bashevgo, ale 
neandertalczycy patrzyli na Hukmów nieco spode łba. Przez stulecia bowiem 
Hukmowie zadzierali nosa wobec ludzi i neandertalczyków. Nie byli w stanie 
ścierpieć ich odoru. Twierdzili, że obie te rasy cuchną zgnilizną mięsożerców. 
Do tego palą ogniska, sikają na krzaki w najbliższej okolicy swoich obozowisk i 
nie zagrzebująkału. W Hukmach wszystko się burzyło przeciwko nim. Nigdy jeszcze 
nie walczyli ramię w ramię z żadnym z tych gatunków.
Na koniec Kobieta Żelaznego Drzewa osiągnęła tylko część swoich postulatów. 
Większość Okanjara stanowiły kobiety i dzieci, a nawet zdolni do walki 
członkowie plemienia nie widzieli specjalnego powodu, żeby narażać życie w 
Bashevgo. Pięciuset Okanjara przyłączyło się do Hukmów, a pozostali postanowili 
kontynuować wyprawę do Fortu Storm. O świcie większość namiotów została już 
złożona i plemię powoli ruszało w dalszą wędrówkę. Fava przyglądała się twarzy 
Phylomona. Błękitne oczy niebieskoskórego były puste. Jego twarz nie zdradzała 
żadnych emocji, gdy patrzył, jak odchodzi co najmniej sześciuset dobrych 
wojowników.
- Jest jakaś nadzieja na zwycięstwo? - zapytała Fava.
- Ja mam nadzieję - odparł Phylomon. - W Bashevgo cztery miliony niewolników 
łaknie wolności. Jeśli się do nas przyłączą, możemy pokonać Ród Klingi. Poza tym 
mamy w tej chwili pięciuset godnych zaufania wojowników Okanjara po naszej 
stronie. Trochę to wyrównuje szansę. - Przyglądał się Okanjara, mrużył oczy, 
kalkulował.
- Jak? Ich jest tylko pięciuset przeciwko tysiącom rycerzy Klingi.
- Zobaczymy - powiedział Phylomon. Przez następne pięć dni nie wracał do tego 
tematu. Hukmowie szli przez równinę. Kilka razy natykali się na grupki ludzi. 
Raz spotkali brata i siostrę, innym razem
196
czworo wędrowców. Pewnego razu Phylomon zapytał dwóch mężczyzn z niewielkiej 
grupy napotkanej po drodze.
- Czy to wy pojmaliście kiedyś do niewoli kobietę Pwi o imieniu Thomba? - 
Mężczyźni znieruchomieli. Phylomon zastrzelił ich i zaczął przesłuchiwać 
towarzyszy podróży. Przysięgali, że ci dwaj przyłączyli się do nich poprzedniego 
dnia.
Fava była zaskoczona, widząc tylu ludzi tak daleko na północy. Łowcy niewolników 
przeczesywali te niegościnne ziemie od dziesięcioleci. Nocą na północy widać 
było tańczące zielone światła. Nad wzgórzami wiały porywiste, lodowato zimne 
wiatry. Grupki, które spotykali po drodze błąkały się bez domu. Nie miały nawet 
namiotów. Śnieg był coraz głębszy. W końcu, gdy napotkali kolejnąparę -brata i 
siostrę - Fava wyraziła swoje zdziwienie:
- Następnych dwoje. Co oni wszyscy tu robią? Nadchodzą parami i zaklinają się, 
że są traperami albo myśliwymi. Jeśli to prawda, to gdzie są ich sidła? Gdzie 
ich broń? Nie wyglądają nawet na łowców niewolników. Wyglądają na bliźnięta. I 
dlaczego z taką łatwością decydują się na przyłączenie do nas?
Phylomon nie odpowiedział. Obozowali w parowie. Phylomon rozpalił ogień, żeby 
zagotować wodę na herbatę. Było tak zimno, że nawet herbata nie rozgrzała Favy. 
Owinęła się płaszczem i powiedziała:
- Zauważyłeś? Z szóstki, którą przygarnęliśmy do obozu, żadne nie jest stare i 
nie ma dzieci. Wszyscy są w wieku wojowników.
- Dzicz nie sprzyja ani starym, ani bardzo młodym. Byłbym zdziwiony, gdybym tu 
takich znalazł - odparł Phylomon, ale w jego głosie słychać było zaniepokojenie.
- Czy to mogą być wojownicy Klingi? Jakiś rodzaj szpiegów?
- Niewidzialne Ramię Bractwa? - zapytał Phylomon. - Możliwe. Zbliżamy się do 
Bashevgo. Dotrzemy tam za trzy tygodnie. Spodziewam się, że Ród Klingi wystawił 
straże, ale...
- Ale?
- Normalnie nie wystawia się straży tak daleko. Ukryliby się podczas naszego 
przemarszu, a potem pobiegli, żeby zawiadomić swoich. Idąc z nami, ta szóstka 
niczego nie osiągnie, chyba że mają zamiar dokonać sabotażu w trakcie natarcia. 
Ale nie obawiaj się tego. To coś innego. Coś, co mnie niepokoi...
- Co takiego?
- Fakt, że to są ludzie - odparł Phylomon. - Gdybym miał wystawić straże tak 
daleko od Bashevgo, użyłbym neandertalczyków.
197
Szybciej biegają i są wytrzymalsi od ludzi. Szybciej dotarliby z wieściami.
- Może Panowie Niewolników obawiają się, że neandertalczycy uciekną?
- Nie - powiedział Phylomon. - Dwieście lat temu mogło się tak zdarzyć. Ale dziś 
neandertalczycy z Rodu Klingi sąrównie lojalni jak ludzie...
- Chcesz, żebym weszła między nich i sprawdziła, jakie mają zamiary?
Phylomon pogrzebał w ognisku wzniecając chmurę iskier, Fava szczelniej otuliła 
się płaszczem.
- Nie. Jeśli są z Rodu Klingi, zaaranżowaliby wypadek, w którym byś zginęła. Być 
może tylko przypadek sprawił, że przyłączyli się do nas.
Przez cały dzień Fava obserwowała nowo przybyłych. Zbili się w grupkę i usiedli 
przy ognisku. Gadali i śmieli się we własnym towarzystwie. Stavan podszedł do 
nich i zaczął rozmowę, ale kiedy do grupki zbliżyła się Darrissea, cała szóstka 
nagle zamilkła. Niektórzy odwrócili się, inni przykryli się futrami i ułożyli do 
snu. Fava aż dostała gęsiej skórki, gdy się im przyglądała. Popatrzyła na 
Phylomo-na. Niebieskoskóry też zauważył dziwne zachowanie obcych.
Czternaście dni po opuszczeniu South Bay, wielki żelazny okręt Mahkawna zaczął 
przebijać się przez lody Cieśniny Zerai. Zbliżali się do portu w Bashevgo. Przez 
cztery godziny statek miażdżył z coraz większym mozołem lodową pokrywę. 
Prowadziły go latarnie morskie płonące na wzgórzach. Wreszcie zaprzestał 
próżnego trudu. Wyłączono maszyny. Flotylla zatrzymała się na nocny postój, 
pozwalając, by lód na powrót ścisnął burty.
O świcie Mahkawn zszedł z okrętu i pomaszerował po lodzie w gęstej mgle do 
Bashevgo. Po przebyciu dwóch mil triumfalnie wszedł w bramy miasta. Nie było 
wiwatujących tłumów, ale Mahkawn miał głębokie poczucie odniesionego sukcesu. 
Dzieci przyszłych pokoleń będą czytały w podręcznikach do historii o tym, jak 
Czarni Cyklopi podbili Dzicz.
Wszedł na bazaltowe mury miasta i wspiął się do stanowiska błyszczącego pozłotą 
laserowego działa usadowionego na Murze Pięciuset Armat strzegących cieśniny. 
Promienie porannego słońca padły na Mahkawna. Popatrzył w dół na morze mgły i 
lodu. Wy-
198
strzelił z laserowego działa. Wybuch energii rozciął lody, uwalniając czarne 
statki. Flotylla mogła wejść do portu.
Pojechał pociągiem Trupiej Głowy z Bashevgo do Góry Sidon usytuowanej nad 
miastem. Z czasów starożytnych Gwiezdnych Żeglarzy zachowały się tam jeszcze 
wielkie budowle z kopułami i wieżyczkami, zbudowane z niespotykanych gdzie 
indziej materiałów. Trzysta lat po tamtej epoce, neandertalscy niewolnicy wykuli 
z czarnego kamienia monolityczne gmachy i upiększyli je przerażającymi posągami 
i ogromnymi kolumnami. Historycy nazywali to „dekadenckim" okresem architektury. 
Prywatny pociąg Mahkawna - pociąg Trupiej Głowy - był makabrycznym reliktem 
tamtej epoki. Z przodu gigantycznej maszyny z czarnego żelaza widniała 
płaskorzeźba przedstawiająca czaszkę neandertalczyka. Z pociągu zdawało się 
promieniować zło. Nikt nie mógł żywić wątpliwości, że pociąg należy do Czarnych 
Cyklopów.
Po półgodzinnej podróży Mahkawn wkroczył na pałacowe pokoje, żeby spotkać się z 
lordem Tantosem. Lord wydawał się rozko-jarzony, lecz tylko pozornie. Cały dzień 
spędził na odbieraniu szczegółowego raportu Mahkawna. Interesował go stosunek 
strat własnych Rodu Klingi do pojmanych niewolników, rozchodu amunicji do 
zdobytych łupów. Mahkawn przedstawiał księgi z listami imiennymi, nazwami 
podbitych miast i szczegółowymi opisami niewolników. W rezultacie misja 
zakończyła się sukcesem - wzięto sześćdziesiąt cztery tysiące niewolników, 
zginęło przy tym dwa tysiące siedmiuset rycerzy Klingi. Okazało się też, że zysk 
ze sprzedaży łupów i nadwyżki niewolników trzykrotnie przewyższy wydatki na 
uzbrój enie i żołd. Wydatki nie zostały zatem „zmarnowane", jak obawiał się 
Tantos. No i oczywiście była jeszcze ziemia, którą zdobyła armia mastodontów 
Bractwa, gromiąc Hukmów na południu. Razem wziąwszy, było to wielkie 
osiągnięcie.
Ale pod koniec wysłuchania raportu Tantos wziął do ręki spis ze Smilodon Bay i 
zaczął czytać nazwiska.
- Nie pojmałeś Gwiezdnego Żeglarza?
- Nie - powiedział Mahkawn po raz trzeci tego dnia.
- Byłbym szczęśliwszy - rzekł Tantos - gdybyś położył przede mnąjego martwe 
ciało. Ściągnął kaptur, odkrywając własnego czerwonego symbionta. Nikt nie 
wiedział lepiej od niego, jak trudno jest zabić kogoś dysponującego tak dobrą 
osłoną. Lord Tantos spojrzał do księgi, w której spisano imiona, miasta rodzinne 
i charakterystyki wszystkich schwytanych niewolników. Czerwony palec zatrzymał 
na jednym z imion i odczytał dane dotyczące Tulla, jego wzrost i wagę.
199
- Tuli Genet! Lord Atherkula donosi mi, że ten wielki Tcho-Pwi zabił dwóch jego 
czarowników, a także jednego z naszych purpurowych rycerzy. Sugeruje, że dla 
przykładu powinniśmy uśmiercić go w klatce z kości. Czy wyrok śmierci został już 
wydany?
- Nie - powiedział Mahkawn, powstrzymując gniew. - Wyrok śmierci byłby 
sprawiedliwy, ale ten młody niewolnik jest dobry, silny, nadaje się do walki. 
Chciałbym, żeby stoczył na arenie walkę o zaszczyt zostania jednym z Rodu 
Klingi. Został również wyćwiczony na wędrowca ducha. Zamiast go uśmiercać, 
lepiej zastąpić nim jednego z czarowników, których zabił
- Surowy niewolnik, dopiero co złowiony? - zdziwił się Tan-tos. - Wątpliwa 
sprawa. Nie wydaje mi się, żebyś potrafił go złamać. Jeśli na arenie będzie 
walczył równie dobrze jak na wolności, z pewnością zachowa życie. Jestem 
przekonany, że w głębi ducha pozostanie Pwi i ucieknie, jak tylko nadarzy się 
sposobność. Powinniśmy stracić go bez zwłoki.
- Schwytaliśmy go dwukrotnie, złapiemy i trzeci raz.
- Myślę, że powinniśmy stracić go bez zwłoki.
- Wyświadcz mi łaskę - poprosił Mahkawn, a lord Tantos popatrzył na niego z 
ukosa.
- Doskonale - powiedział Tantos. - Wyświadczę ci tę łaskę, ale pod pewnymi 
warunkami. W czasie Święta Wiosny każesz mu walczyć, a rankiem, przed pierwszym 
pojedynkiem, weźmiesz młot i złamiesz mu oba kciuki.
Mahkawn zmarszczył czoło.
- Ależ nie będzie w stanie utrzymać broni! Jego ciosy będą pozbawione siły!
- Tuli to kawał chłopa, wytrawny wojownik. Ktoś, kto potrafi przebić zbrój ę 
purpurowego rycerza, nie powinien być dopuszczony do walki na arenie bez 
handicapu, zgodzisz się ze mną?
- Wedle twej woli, panie - powiedział Mahkawn myśląc, że większą łaską byłoby 
jednak natychmiastowe pozbawienie Tulla życia.
Tantos zamknął księgi.
- Dobrze się sprawiłeś, ale boję się, że to wszystko pójdzie na marne. - Wstał i 
podszedł do okna wychodzącego na północ. W ciemnej hali rozświetlanej j edynie 
przez ogień buzujący na kominku, skóra na jego twarzy pobłyskiwała czerwono.
- W ciągu ostatnich miesięcy dotarły do nas liczne raporty o białych wężach w 
lodzie, atakujących naszych obywateli. Ty sam zosta-
200
łeś zaatakowany przez kreatory. Musieliśmy wycofać Ród Klingi z północnych 
rubieży Dziczy. W południowym Craalu tysiące ludzi umiera po wypiciu wody z 
dziwnymi pasożytami. Wkrótce musimy odeprzeć atak kreatorów.
- Poprowadzę armię, panie - poprosił Mahkawn z nadzieją, że po raz drugi 
zostanie wyróżniony.
Tantos gapił się przez okno.
- Nie możemy zaatakować kreatorów, dopóki nie wiemy, gdzie je znaleźć. Wysyłają 
szare ptaki, żeby obserwowały mury naszego miasta. Kazałem kilku rycerzom 
przygotować się do tego, by na saniach poduszkowych udali się za ptakami, które 
wrócą przecież do kreatorówjak pszczoły wracajądo ula. Mamy nadziejęw ciągu 
kilku tygodni dowiedzieć się, gdzie przeprowadzić polowanie. Znajdziesz się w 
szeregach sił szturmowych, ale to ja będę dowodzić.
- Jak sobie życzysz, panie - odpowiedział Mahkawn. Otrzymał pozwolenie na 
odejście. Gdy wychodził z pałacu słońce stało nisko nad śnieżnymi polami, z ust 
wydobywała mu się para. Pomyślał o obiedzie. Zimno sprawiało, że odnawiał się 
artretyzm w jego prawym barku. Wpadł w ponury nastrój.
„Zostałem pokonany," myślał. Miał nadzieję, że kampania w Dziczy, kampania, 
którą przygotowywał od ponad piętnastu lat, będzie jego ostatnią. Ale wyszło na 
to, że spiski kreatorów odebrały mu zaszczyty i prawo do życia w pokoju. Nawet 
Atherkula z tym swoim jęzorem zdołał go pokonać, przekonując Tantosao 
konieczności odebrania życia Tullowi.
Pomyślał przelotnie o Tullu, o jego domku w Smilodon Bay, o prostych 
przyjemnościach życia rodzinnego. Mahkawna dobijała świadomość, że ten styl 
życia jest przed nim zamknięty.
Pomyślał o swojej faworycie, Pirazsze, o jej domku z kamienia, o kwea godzin, 
które razem spędzili. Już od miesięcy się z nią nie parzył. Myślał z tęsknotą 
ojej złotych oczach, pomarańczowych, przetykanych srebrem włosach, obwisłych 
piersiach z ciemnymi sutkami, które wykarmiły jego dzieci.
„Za długo byłem na morzu, za długo obywałem się bez seksu," powiedział do 
siebie. Poszedł do pociągu Trupiej Głowy. Potrzebował teraz Pirazhy bardziej niż 
jedzenia i picia, potrzebował słodkiego zapachu jej potu, uścisku jej ramion, 
smaku pocałunków, powolnej ekstazy wytrysku. Szybko przekonał się, że powinien 
się z nią sparzyć, ale jakiś głos wewnętrzny wyśmiał tę myśl: „Rodzi, ale 
obdarza cię tylko thrallami. Dlaczego nie znajdziesz sobie lepszej? A po-
201
za tym, co to za seks, kiedy jest w wieku, w którym nie rodzi się już dzieci?" 
Mahkawn odpowiedział sobie ze złością, jakby się bronił: „Tak czy inaczej będę 
się parzył z thrallką. Zasłużyłem sobie na to." I poszedł do jej domu. Czuł się 
pokonany.
Hukmowie opuścili na dobre nadmorskie góry i przez parę dni spędzali miło czas 
na Płaskowyżu Mamucim. Nad równiną wznosiły się błyszczące Góry Smoczego 
Grzbietu. Z każdym krokiem zdawały się przybliżać. Nocami Darrissea często 
zatrzymywała się i patrzyła za siebie. Wielkie stado mamutów rozciągało się na 
mile, jak czarne perły rozsiane na kremowej satynie. W górach nie mogła 
zobaczyć, jak wielka była armia Hukmów.
Białe węże nie zaatakowały ich. Phylomon przypuszczał, że powstrzymało je 
dudnienie mamucich nóg. Bywało, że w nocy tysiąc Hukmówjednocześnie wyjmowało 
swoje ogromne flety i przygrywało do marszu. Melodie brzmiały w uchu Darrissei 
płynnie - świst wiatru, bębnienie deszczu, łkanie kobiety tęskniącej za 
mężczyzną. Hukmowie nie grali muzyki ludzi. Nie były to wibrujące, taneczne 
tony, melodie nie nadawały się też do śpiewania. Darrissea z początku sądziła, 
że są to improwizacje. Ale wkrótce stwierdziła, że Hukmowie grają w zespole, 
długie flety z trzciny brzmiały w harmonii z głębokimi basami. W ciągu podróży 
nie słyszała dwa razy tej samej melodii.
Czasem, gdy patrzyła wczesnym rankiem na Hukmów, widziała jak te włochate 
olbrzymy stoją lub siedzą pod drzewami albo zaganiają w stado swoje mamuty. 
Słyszała wtedy w głowie ich muzykę. Chwilami zdawało się jej, że jest w stanie 
wyobrazić sobie, jak to jest być Hukmem, stworzeniem otwartych przestrzeni, 
żyjącym z dala od cywilizacji, przeżuwającym w spokoju liście, w aureoli 
bzykających wokół głowy much.
Czasem, gdy podchodzili do zamarzniętej rzeki, Hukmowie rozłupywali lód i 
nurkowali w zimnej wodzie, baraszkując jak wydry. Para unosiła się z ich 
szerokich nozdrzy, a w ich muzyce Darrissea wychwytywała nuty radości i 
świętowania.
Ale wieczorami widziała, jak kobiety Hukm ćwiczyły z wielkimi maczugami 
bojowymi, kręcąc nimi młynka i okładając się nimi z szybkością, o którą trudno 
byłoby podejrzewać te niedźwiedziowate stwory. Nawet w czasie ćwiczeń walczyły 
jak berserkierzy i krew często barwiła biały śnieg na czerwono. A przy tym 
Hukmowie nie znali muzyki wojennej, nie grali marszów ani rozgrzewających 
rytmów.
202
Wyczuła, że zbliżająca się bitwa, że wieki spędzone na starciach z Rodem Klingi, 
były dla nich nadal czymś obcym, czymś narzuconym z zewnątrz, czymś, czego nigdy 
tak naprawdę nie zrozumieją.
Darrisseanie znała języka migowego Hukmów, ale pewnego dnia rozmawiała o tym z 
Favą.
- Masz rację - powiedziała Fava. - Nawet po stuleciach walk z Rodem Klingi 
Hukmowie nie znają słowa określającego wojnę.
Wieczorami, po ćwiczeniach szermierczych, Darrissea i Stavan często rozmawiali 
ze sobą. Ciągnęło ją do niego, lecz odczuwała przy tym poczucie winy. Nocami, w 
trakcie marszów, patrzyła na plecy Favy jadącej przed nią na mamucie i 
rozmawiającą na migi z Hukmami. Wiedziała, że Fava czuje się samotnie. Nie miała 
z kim porozmawiać. Okanjara szli w pewnym oddaleniu od nich, toteż w pobliżu nie 
było ani jednego neandertalczyka. Phylomon trzymał się na uboczu, zajęty 
własnymi myślami, a tych kilku dziwnych ludzi w o-bozie przebywało wyłącznie 
razem. Fava zdana była tylko na Dar-risseę i Stavana. Próby podtrzymania 
konwersacji z Favą czynione przez Stavana pozostawały zawsze bardzo 
powierzchowne. Nie znał języka Pwi, a angielszczyzna Favy brzmiała koszmarnie, 
nacechowana głębokim nosowym akcentem i skróconymi głoskami.
Minął niecały tydzień. Darrissea pewnej nocy jechała obok Favy.
- Dziękuję - powiedziała do niej Fava.
- Za co? - zapytała Darrissea.
- Za to, że jesteś moją przyjaciółką, za to, że jesteś blisko, kiedy chcę 
porozmawiać.
Darrissea poczuła skurcz w gardle.
- Miło mi z tobą przebywać.
- Wiem, że wolałabyś spędzać czas ze Stavanem - odparła Fava. -Oczy ci błyszczą, 
kiedy jesteś obok niego. Myślę, że powinnaś poświęcać mu więcej czasu.
- Nie sprawi ci to przykrości?
- Kiedy będzie mi bardzo przykro, domyśle się, gdzie cię znaleźć.
Darrissea przyhamowała bieg mamuta i zrównała się ze Stava-nem. Czuła się tak, j 
akby w j ej życiu zaszła nagle wielka zmiana. Tej nocy, kiedy zatrzymali się na 
krótki wypoczynek, Stavan poprosił ją, żebyjechała razem z nim na jednym 
mamucie. Obejmowałjąramio-nami, ogrzewając jej plecy ciepłem swego ciała. 
Porośnięty rzadkimi włosami podbródek oparł o jej ramię. Przytulał się, jakby od 
dawna byli kochankami. Ale mówił niewiele.
203
- Powiedz mi o sobie więcej - poprosiła Darrissea. -Nie wiem nawet, jak się 
nazywasz.
- Chyba Toucher.
- Chyba?
- Ja... doprawdy, nie wiem. Mój ojciec nosił nazwisko Toucher. Myślę więc, że 
jest to i moje nazwisko.
Darrissea odwróciła głowę, spojrzała w jego żółte oczy, żeby sprawdzić, czy mówi 
prawdę. Uznała, że rzeczywiście nie zna swojego nazwiska.
- To jasne, że twoje nazwisko brzmi Toucher.
Stavan pokiwał w zamyśleniu głową, jakby właśnie zdał sobie z czegoś sprawę.
- Skąd jesteś?
- Z północy - odparł. - Z gór.
- Co? Nie z miasta?
- Nie. Mieszkaliśmy w górach. Mój ojciec jest traperem. Rzeźbi też w kości 
słoniowej.
- A twoja matka? Jest Pwi?
Nie wyglądał na Pwi, lecz zachowywał się tak, jak gdyby pochodził z tego 
gatunku.
- Nie, ona... Zadajesz za dużo pytań.
- Przepraszam - powiedziała Darrissea. - Chciałam cię tylko poznać. Chcę 
wiedzieć o tobie wszystko.
- Pragnę ciebie - wyszeptał z dziką żądzą. - Wystarczy, żebyś to wiedziała.
Noc była zimna, ale Darrissea zaczęła się pocić. Odchyliła się do tyłu i 
pocałowała go.
Wargi i język Stavana miały słodki smak, słodszy niż innych mężczyzn, prawie 
wyczuwała na nich posmak miodu. Pocałowała go mocniej, przekręciła się tak, że 
prawą piersią przylgnęła do jego torsu.
Drugi pocałunek trwał długo. W żadnym ze swych poematów miłosnych Darrissea nie 
zawarła tyle pasji, jak w tym pocałunku. Przez całe życie wyobrażała sobie, że 
po raz pierwszy będzie się kochać godzinami i w trakcie miłosnego aktu ułoży 
poemat. Ale teraz, kiedy całowała Stavana i czuła przy sobie jego napięte ciało, 
jej plany okazały się romantyczna bzdurą. Wiedziała, że rano mu się odda.
204
Przed świtem Hukmowie zatrzymali się- Fava powiedziała Dar-rissei, że zwiadowcy 
napotkali następną karawanę Rodu Klingi. Dar-rissea rozbijała obóz, podczas gdy 
Hukmowie przygotowywali się do ataku.
Zjedli śniadanie. Po wzejściu słońca Darrissea stanęła przy ognisku, żeby się 
ogrzać. Pozwalała, by dym pieścił jej twarz. Stavan podpełzł od tyłu i otulił ją 
wełnianym kocem, tak obszernym, że starczył dla dwojga.
- Dziękuję, że ogrzewałeś mnie w nocy - powiedziała Darrissea, a Stavan 
wyszeptał jej do ucha:
- Jestem ciebie złakniony.
Darrissea rozejrzała się. Większość Hukmów wyruszyła już do bitwy, Fava myła 
rondle śniegiem, a Phylomon pojechał z wojownikami. Dwieście jardów dalej dziwni 
ludzie rozbili sobie obóz, jedyny w polu widzenia.
- Gdzie? - zapytała Darrissea czując, jak mocno bije jej serce. Stavan wskazał j 
ar.
- Chodźmy za wzgórze, będziemy sami.
Ręka w rękę poszli w górę wąską ścieżką. Znaleźli wreszcie zagłębienie między 
pokrytymi śniegiem skałami.
- Ja... ja nigdy tego nie robiłam - powiedziała Darrissea, gdy przygotowywał 
legowisko.
- W porządku - odparł Stavan i pocałował ją. Był to długi, słodki pocałunek. 
Czuła, jak płoną jej policzki. Stała jak sparaliżowana, chciała, by to nigdy się 
nie skończyło. Czuła, że otwiera się przed nią niebo.
Stavan rozłożył na ziemi swój płaszcz, wyciągnął nóż i położył go na śniegu. 
Potem zaczął jąrozbierać, a ona poszukała klamry jego pasa i rozpięła ją. 
Całowali siei powoli rozbierali. Darrissea zamknęła oczy i rozkoszowała się 
chwilą. Gdy już byli nadzy, Stavan ostrożnie pomógł się jej położyć.
Na śniegu zachrzęściły czyjeś kroki, zbliżały się do nich. Darrissea pomyślała, 
że to Fava ich szuka. Stavan przestał ją całować, zaniepokojony podniósł głowę. 
Darrissea zachowała milczenie. Miała nadzieję, że Fava przejdzie obok. Kroki 
zatrzymały się tuż za skałami. Darrissea nasłuchiwała przez chwilę. Niczego nie 
usłyszała i pomyślała, że intruz już odszedł.
Potem pokazała się dziewczyna, jedna z nowo przybyłych do obozowiska. Znaleziono 
jązaledwie trzy noce wcześniej. Była człowiekiem o imieniu Allon Tech. Miała 
bladą karnację i blond włosy.
205
Oglądała się za siebie, jakby sprawdzając ścieżkę. Wargi miała pełne i wypukłe. 
Spojrzała prosto na nich.
- Och, już nie śpicie - powiedziała.
- Tak - odparł Stavan.
Allon unikała jego wzroku, jakby speszona. Darrissea pomyślała, że dziewczyna 
jest złodziejką, bo najwyraźniej sprawdzała, czy ktoś nie widział, jak podchodzi 
do skał.
- Czego chcesz? - zapytał Stavan. Darrissea próbowała się wygrzebać spod niego.
- Co robisz? - Allon zadała to pytanie obojętnym głosem, jakby chciała się 
dowiedzieć, czy już jadł obiad.
- A co cię to obchodzi? - odparł Stavan.
Gapiła się na niego wzrokiem niewiniątka, jak gdyby nie rozumiała jego słów.
- Ja... ja chciałam - powiedziała do Stavana - myślałam, że moglibyśmy się 
podzielić...
Stavan podniósł się trochę z Darrissei, w sam raz tyle, żeby popatrzeć Allon w 
oczy. Dziewczyna miała dziwny wyraz twarzy, nie patrzyła na nich, oczy utkwiła w 
dal. Darrissea nagle zrozumiała, że dziewczyna jest szalona, prawdopodobnie 
niebezpieczna.
- Odejdź - powiedział Stavan. - Nie mam nic dla ciebie.
- Inni też tego chcą - odparła Allon. Wydała dziwny, jękliwy dźwięk, jak 
popiskiwanie szczeniaka i podeszła bliżej. Ciężko oddychała, piersi jej 
falowały.
Stavan schwycił za nóż, mięśnie mu się napięły. Darrissea wyczuła potężną siłę 
jego ramion.
- Odejdź, natychmiast!
- Och, och - jęknęła Allon. Odwróciła się i rzuciła im nienawistne spojrzenie 
przez ramię. Darrissea wyswobodziła się z uścisku Stavana i patrzyła jak 
dziewczyna odchodzi.
- Co tu się dzieje? - zapytała z bijącym sercem.
- Przysięgam, że nie mam pojęcia - powiedział Stavan. Allon właśnie weszła na 
szczyt wzgórza, gdy pojawili się na
mamutach Phylomon i Fava. Darrissea zaczęła naciągać ubranie, gdy się zbliżyli, 
wstała. Stavan był nagi, otulony w koc. Nachmurzył się na widok intruzów.
Phylomon popatrzył na nich z wysokości mamuciego grzbietu. Nie potępiał ich ani 
nie pochwalał.
- Atak się nie udał. Rycerze Klingi wznieśli alarm, więc straciliśmy element 
zaskoczenia. Ale zanim karawana wycofała się, wzię-
206
liśmy trochę jeńców - kapitana smoka i dwóch smilodońskich lan-sjerów. W nocy 
ich przesłucham.
- To dobrze - powiedziała Darrissea.
- A teraz - rzekł Phylomon - chciałbym, żebyś zabrała się ze mną i z Favą. Mam 
ci coś do pokazania.
- Teraz?
- Tak.
Spojrzała mu w oczy, żeby sprawdzić, czy nie kieruje nim zazdrość. Podeszła do 
mamuta, podskoczyła z rozbiegu i schwyciła za włosie z lewej strony zadu, 
wspięła się na garbaty grzbiet zwierzęcia i usiadła za Favą, trzymając ją w 
talii. Phylomon kopnął piętami uszy mamuta i pojechali przez obóz na północ. 
Allon stała w towarzystwie swoich przyjaciół. Sześcioro obcych patrzyło jak 
Darrissea odjeżdża.
- Przestańcie się na mnie gapić, wy mutanci - krzyknęła Darrissea - bo wezmę nóż 
i poszatkuję wasze zmutowane dupska!
Ale obcy nie przestali patrzeć na nią.
Phylomon, Fava i Darrissea jechali truchtem przez dwie godziny. Dojechali do 
zamarzniętego jeziorka, mamut przedarł się przez kępę krzaków, wreszcie dotarli 
do skałek. Były to cztery pionowe monolity, wysokie na kilkanaście stóp. Leżała 
na nich płaska kamienna płyta, tworząc rodzaj małej zagrody. Zsiedli z mamuta.
- Co to za miejsce? - zapytała Darrissea.
- Osiemset lat temu wznieśliśmy tutaj stos pogrzebowy dla The-rona Majora. Tu, 
pod naszymi stopami, pogrzebane są jego kości. Sądzę, że powinniśmy podejść i 
oddać mu hołd.
Fava i Darrissea uklęknęły na ziemi. Theron Major był pierwszym człowiekiem, 
Gwiezdnym Żeglarzem, który zaczął uczyć Pwi, był mężem pokoju i pierwszym, 
którego zastrzelili Panowie Niewolników. Darrissea zastanawiała się, co by 
Theron powiedział, gdyby dowiedział się, że w samym Smilodon Bay znano go tak 
dobrze, że jego imię nosiło kilkunastu mężczyzn.
- Znałeś go? - zapytała Fava.
- Bardzo dobrze - odpowiedział Phylomon. - Byłem młody, kiedy Theron prowadził 
szkołę w South Bay. Dotarły do nas pogłoski, że Gwiezdni Żeglarze biorą 
niewolników. W Bashevgo zobaczyliśmy, że wielu Pwi jest w niewoli. Pracowali 
jako chłopi, górnicy, robotnicy. Theron próbował namówić tamtejszych Gwiezdnych 
Żeglarzy, żeby uwolnili Pwi. Myśleliśmy, że nam się udało, ale łowcy niewolników 
zastawili tutaj na nas pułapkę i zamordowali Therona.
207
- Czy wtedy zmierzałeś do Bashevgo tą samą drogą?
- Tak - wyszeptał Phylomon. Wyszedł z kamiennej zagrody, spojrzał w niebo. Na 
niebie świecił Czerwony Próbnik, nawet w świetle dnia widoczny jako białe 
ostrze.
- Jestem skazany na to, żeby ciągle podróżować tymi samymi drogami - wymruczał 
Phylomon.
- Jak to? - zapytała Darrissea.
- Tamtego lata jechałem zTheronem przez te same równiny. Potem nauczyłem się 
polować w ciemnościach na handlarzy niewolników. Trzysta sześćdziesiąt lat temu 
szedłem tędy, wiodąc Ter-razina Smokoluba do naszej pierwszej bitwy na północnym 
skraju Płaskowyżu Mamuciego. I teraz znów idę do Bashevgo. To jest jak wielkie 
kosmiczne polowanie, jak nie kończąca się bitwa między enonami.
- Enonami? - zdziwiła się Darrissea.
- To stary termin - rzekł Phylomon. - Koncepcja zapożyczona od Erydańczyków. - 
Wskazał głową w niebo, na Czerwony Próbnik. - Enony to przeciwstawne, 
zwalczające się siły. Żadna z nich nie może zwyciężyć, zdominować. Można by 
pomyśleć, że Erydań-czycy, ze swoimi komunalnymi umysłami znajdą raczej 
konsensus w takich sprawach jak sprawiedliwość i łaska, dobro i zło. Ale nie 
uczynili tego. Widzą wszechświat jako współzawodniczące przeciwieństwa zwane 
enonami. We wszechświecie fizycznym enony występują pod postacią materii i 
antymaterii, stworzenia i chaosu. Wydaje się, że toczą bitwę, ale ich siły przez 
cały czas są równe. Tak widzę Ród Klingi. Ja i oni jesteśmy enonami. Walczę z 
nimi, kładę trupem, a oni zawsze kontratakują, jakby istnieli tylko po to, by 
brukać mój miecz krwią. Tak czy inaczej - dodał Phylomon - bierzmy się do pracy. 
Ponad trzysta lat temu ukryłem tu trochę broni. Teraz muszę ją wykopać. Gdybym 
zginął, będziecie wiedziały, co macie do dyspozycji.
Phylomon wszedł pomiędzy krzaki, położył rękę na wielkim głazie, potem kazał 
Darrissei i Favie położyć dłonie obok jego dłoni. Obie kobiety wypowiedziały 
swoje imiona. Na końcu uczynił to Phylomon.
Głaz rozpadł się w chmurę pyłu. Ukazała się wielka kamienna skrzynia. Mamut, 
stojący o kilka jardów obok, zatrąbił. Darrissea odskoczyła, Fava poczuła, że 
żołądek podchodzi jej do gardła.
Phylomon przemówił do skrzyni po angielsku: - Open. - Wieko odsunęło się, 
ukazując dziwne urządzenia. Były tam pręty, medalio-
208
ny, dziwne strzelby. Ze skrzyni unosił się zapach zgnilizny, jak z dawno nie 
używanej spiżarni. Przerażona Fava odsunęła się o kilkanaście jardów.
Przez chwilę Phylomon przyglądał się uważnie wielkiemu pudłu, wreszcie wyciągnął 
z niego mały, czarny sześcian i połknął go.
- Co to jest?-zapytała Darrissea.
- Broń, która pozostanie ukryta w moim żołądku do czasu, gdy będę jej 
potrzebował- odparł. Wyciągnął osiem białych prętów i jeden niebieski. Wyglądały 
jak długie rury. Dał po trzy Favie i Dar-rissei.
- Nie miały przeznaczenia jako broń - rzekł łagodnie. - Na początku, gdy nasi 
praprzodkowie dokonywali terraformacji Anee, planeta była bardzo niestabilna. 
Był to po prostu wielki księżyc krążący wokół gazowego giganta. Podlegał 
ogromnym napięciom grawitacyjnym, które wywoływały aktywność wulkaniczną, 
trzęsienia ziemi i pływy o potwornej sile. Napięcia okazały się niezbędne, żeby 
planeta mogła wytworzyć atmosferę, ale stały się także niewygodne. Użyliśmy 
zatem prętów rezonansu harmonicznego - podniósł laski do góry - żeby wywoływać 
trzęsienia ziemi i odciążyć płyty tektoniczne. Potem mogliśmy zbudować nasze 
miasta. - Phylomon popatrzył na obie kobiety i zdał sobie sprawę, że go nie 
rozumieją. - Kiedy dotrzemy do Bashevgo, może się okazać, że będziemy musieli 
dokonać wyłomu w murach miasta. W tym celu musicie wsadzić pręty w mur i 
przekręcić je. Wsadźcie białe jako pierwsze, a na koniec, niebieski. W ciągu 
kilku minut mury zaczną się trząść.
- To powoduje trzęsienia ziemi? - zapytała Fava z szeroko rozwartymi oczami.
Phylomon przytaknął.
- Bashevgo stoi na stabilnym gruncie. Nie wiem dokładnie, jakich zniszczeń 
możemy tam dokonać. Ale jeśli chodzi o inne miasta - na przykład Greenstone, 
które leży bliżej linii uskoku - moglibyśmy obrócić w perzynę całą okolicę.
Fava położyła swoje pręty na ziemi, jakby się ich bała. Phylomon sięgnął do 
skrzyni i wyjął inne przedmioty - pięć strzelb, połowę z tych, które były w 
środku.
- A więc, niewiele zostało -mruknął i podałje Favie. Nie chciała ich dotknąć.
- To zła broń - powiedziała. - Czuję, że nie są przyjazne.
- Daję ci przenośne działka laserowe, a ty odmawiasz? Co masz zamiar zrobić? 
Pokonać Ród Klingi dzidami i mieczami?
13 - Ścieżka bohatera 209
- Jeśli będę musiała - powiedziała Fava, ale Darrissea wzięła broń. Trzymała je 
jak naręcze drewna.
Phylomon przez chwilę patrzył na Favę.
- Przepraszam, nie chciałem cię przestraszyć. Może uda mi się znaleźć dla ciebie 
jakąś przyjazną broń.
Wyciągnął lśniący łuk ze srebra zaopatrzony w gałki na obu końcach.
- To wygląda przyjaźnie - ucieszyła się Fava.
- Nie, będzie nam potrzebny allozaur, żeby z tego skorzystać. To wędzidło 
używane do kierowania allozaurem. Przymocowuje się to do mózgu zwierzęcia, a 
kiedy wypowiadasz komendy, urządzenie tłumaczy je na impulsy, na które allozaur 
reaguje. Kiedy byłem młody, zwykliśmy sprowadzać allozaury z Gorącego Lądu i 
urządzać wyścigi. Panowie Niewolników każą swoim kapitanom ujeżdżać allozaury.
Wyciągnął trzy kawałki zielonej skóry szerokiej na dwa cale i długiej na stopę. 
Były suche i szorstkie. Obejrzał je dokładnie ze wszystkich stron.
- Co to? - zapytała Darrissea.
To czepce skóry symbiontycznej zdjętej ze zmarłych Gwiezdnych Żeglarzy. 
Niestety, nie były dostępne, gdy żyła moja pierwsza żona. Pojawiły się dopiero 
po Wojnie Talentu, kiedy zginęli Gwiezdni Żeglarze. Widzicie, czasem ciało jest 
tak zniszczone, że nawet sym-biont nie potrafi go zregenerować. Czepiec oddziela 
się i symbiont czeka, aż będzie się mógł zagnieździć na nowym żywicielu. Chcecie 
nosić taką skórę jak ja? - Phylomon popatrzył na Favę i Darrisseę, wyciągając w 
ich stronę skrawki niebieskiego materiału. - Musicie tylko naciąć sobie skórę i 
umieścić symbionta na ranie, żeby mógł żywić się waszą krwią.
Darrissei załomotało serce. Wiedziała, co Phylomonjej ofiarowuje -
nieśmiertelności swojąmiłość. W jego oczach był ból i samotność. Pomyślała, że 
zazdrość, którą widziała na jego twarzy, gdy przyłapał ją ze Stavanem, to tylko 
złudzenie. Nagle zrozumiała, że Gwiezdny Żeglarz musi być bardzo samotny, żyjąc 
na wieki w klatce swojego ciała. W pewnym sensie, Phylomon nie żył, a tylko 
egzystował.
- Nie - odparła Fava. Darrissea zwlekała z odpowiedzią, zastanawiała się. 
Samotność Phylomona nie powinna przecież mieć dla niej takiego znaczenia. 
Znalazła teraz Stavana.
- Mądry wybór - powiedział Phylomon, kiedy nie sięgnęła po materiał. Uśmiechnął 
się do niej, a w jego błękitnych oczach było coś bardzo starego. - Ja też, 
gdybym mógł jeszcze raz wybierać, nie
210
zdecydowałbym się na takie życie. Gdy byłem młody, wkładaliśmy i zdejmowaliśmy 
symbionty tak, jak ty ubranie. Niestety, te dwa obumarły już i na nic się nie 
zdadzą. - Zmiął paski skóry w ręku. Za-chrzęściły jak plewy i rozwiały się na 
wietrze.
Phylomon przeszukiwał stos futerałów, aż natknął się na skórzany tobołek 
rozmiarów bochenka chleba. Podniósł go, jak gdyby sprawdzał jego wagę w ręku, i 
popatrzył na Favę. Skórzany tłumoczek był niezgrabnie obwiązany, jakby ręką 
dziecka. Darrissea wyobraziła sobie, że w środku jest drewniana laleczka jakiejś 
dziewczynki.
Gwiezdny Żeglarz podał tłumoczek Favie.
- Chciałaś przyjaznej broni. To nie jest broń, ale jest przyjazne. Odwiążto.
Fava próbowała ostrożnie rozpakować węzełek, lecz skórzane paski nie dały się 
rozwiązać i po prostu popękały. Skóra pachniała słodko, jakby kryła jakiś skarb. 
Wewnątrz była mała srebrna flaszka i piękna brosza z kości słoniowej z 
wyrzeźbionym tygrysem szablo-zębnym w skoku.
- Słyszałaś o znikaczach, tych z mego ludu, którzy mogli stawać się 
„niewidzialni". Chcesz być taka sama?
- Czy będę niewidzialna? - zapytała Fava.
- Nie - odparł Phylomon. - Znikacz zakłóca czas. Wywołuje wokół ciebie silne 
pole energetyczne zakrzywiające czas. Otaczający cię ludzie żyją w naszym 
strumieniu czasu, a ty żyjesz szybciej.
- Nie rozumiem - powiedziała Fava. - Co się ze mną stanie? Czy zawsze już będę 
żyła w przyspieszeniu?
- Kiedy uaktywnisz znikacz, czas wokół ciebie jak gdyby zwolni bieg, a ty 
będziesz poruszała się szybko. Powietrze zgęstnieje i będzie stawiać opór jak 
woda. Prawdopodobnie to cię wystraszy, ale dopóki będziesz poruszała się powoli 
i oddychała głęboko, nic ci się nie stanie. Reszta świata postarzeje się o trzy 
sekundy, a ty będziesz miała pięć minut do dyspozycji. Możesz uniknąć 
niebezpieczeństwa albo przejść nie zauważona przez otwarte pole. Możesz chodzić 
tak szybko po wodzie, że nie utoniesz. Albo możesz zabijać wrogów. W ten sposób 
Gwiezdni Żeglarze nazywani, podobnie jak urządzenie, znikaczami, wypełniali 
misje szpiegowskie. Sądzę, że skoro już jesteś przebrana za rycerza Klingi, 
będzie z ciebie dobry znikacz.
Fava pokiwała bezmyślnie głową. Phylomon otworzył flaszkę i kazałjej napić 
sięzniej, potem przypiął do jej płaszcza medalion.
- Płyn z flaszki potrzebuje dwóch dni, żeby wniknąć w komórki twojego ciała. 
Potem możesz uaktywnić znikacz, mocno ściskając
211
medalion między dwoma palcami. Ale pamiętaj, że medalion potrzebuje dużej porcji 
energii, którą gromadzi z promieniowania.
- Światło słońca?
- Nie. To promieniowanie omiata nasz świat za dnia i w nocy, nie zwalnia nawet 
wtedy, gdy przenika przez planetę. Znikacz zbiera energię cząsteczek 
promieniowania. Ładowanie trwa kilka godzin. Musisz korzystać z tego urządzenia 
rzadko i opierać się na własnym rozsądku.
Phylomon wyciągnął ze skrzyni kilka wielkich białych talerzy i jeden mały, 
czarny.
- Miny lewitacyjne - powiedział, wyjął nóż, rozkroił sobie lewe ramię i włożył 
małą czarną minę do nacięcia. Symbiont natychmiast zasklepił ranę ukrywając 
broń. Kobiety patrzyły na to z obrzydzeniem.
- Mam ze sobą więcej oręża niż wam się wydaje - powiedział Phylomon. - Idziemy 
teraz do walki i właśnie tego potrzebuję.
Po raz ostatni spojrzał na skrzynię i powiedział:
- Zamknij się.
Wielki kamień zasunął się z trzaskiem.
- Schowaj się - wydał następny rozkaz - i wokół nich uniosła się chmura pyłu, 
okrywając głaz jak rój owadów. Gdy operacja się skończyła, przed nimi stał 
wielki obsydianowy głaz nakrapiany purpurowymi i żółtymi porostami. Zwyczajny 
kawał skały, tyle że nie było na nim śniegu.
Phylomon usiadł i objaśnił dziewczynom, jak używać broni. Kiedy skończył, Fava 
siedziałajak skamieniała.
- Trzeba będzie wiele zapamiętać - powiedziała z westchnieniem.
- Ułatwię ci to - odrzekł Phylomon. - W celu przemiany ulotnych myśli w trwałe, 
twój mózg musi za pomocą energii elektrycznej przetworzyć DNA. Cały proces trwa 
około pół godziny. W trakcie podróży powrotnej posiedźcie spokojnie przez pół 
godziny i przemyślcie to, co wam powiedziałem, powtarzając w pamięci każdą 
czynność. Jeśli uda się wam skoncentrować na pół godziny, to nawet na starość 
będziecie w stanie przypomnieć sobie to, o czym wam mówiłem.
Darrisseaniewiele zrozumiała, jeśli chodzi o elektryczność i D-NA, ale wykuła na 
pamięć instrukcję, gdy wracali do obozu.
O zachodzie słońca byli na miejscu. W obozie znaleźli trzy ciała rycerzy Klingi 
z uciętymi głowami wiszące za nogi na nagich drzewach.
212
Phylomon zastanawiał się na głos, czy to Hukmowie dokonali masakry i postanowił 
dokładnie zbadać całą rzecz. Na ziemi nie było śladów krwi, ale obok stał 
zakrwawiony garnek. Darrissea popatrzyła na posokę barwiącą zdeptany śnieg. 
Wszystkie ślady pozostawili ludzie - wielki palec u nogi był wyprostowany, a nie 
wygięty do środka jak u neandertalczyków.
Phylomon obudził kilkunastu Hukmów śpiących w położonym opodal obozowisku. Potem 
zwrócił uwagę na grupkę sześciorga obcych. Nie spali, ale żadne z nich nie 
patrzyło w stronę Phylomona, który odciął trupy z gałęzi. Podniósł zakrwawiony 
garnek. Wokół jego brzegu były ślady - odciski warg.
- Czy ktoś pił tę krew? - zapytała Fava.
Phylomon wysunął lekko miecz z pochwy i poszedł z garnkiem do grupki obcych. 
Słońce zachodziło za górami. Darrissea i Fava wzięły do rąk strzelby i poszły za 
Phylomonem.
- Kim jesteście? - zapytał Phylomon. Żadne z sześciorga obcych nie spojrzało na 
niego. - Dlaczego kreatory was tu przysłały?
Piękna blondynka Allon skoczyła na niebieskoskórego. Przeleciała prawie 
dwadzieścia stóp, jakby płynęła w powietrzu.
Phylomon zrobił unik i machnął mieczem nad głową. Krew wylała się z jej 
rozciętego żołądka jak z worka. Pozostała piątka zaczęła uciekać.
Wszystko stało się tak szybko, że ani Darrissea, ani Fava nie zdążyły 
wystrzelić, ale Phylomon zawył jak Hukm i w kilka chwil Hukmowie wybiegli ze 
swego obozowiska i walili uciekających wielkimi maczugami.
Podczas ucieczki obcy przeskakiwali nad głowami szarżujących Hukmów, skręcali i 
wyginali się w powietrzu, żeby uniknąć śmiertelnych ciosów. Jeden z tych 
dziwaków wylądował na barkach wielkiej kobiety Hukm, wysokiej prawie na dziesięć 
stóp. Uderzył ją w ciemię, rozrywając skórę i uchwycił się karku. Hukmowie 
ryknęli z wściekłości i podbiegli do zaatakowanej. Nagle spoza ośnieżonych 
wzgórz rozległ się ryk tysiąca Hukmów. Giganty biegały po okolicznych krzakach. 
Szybko złapały dwóch obcych i zaczęły okładać ich ciała maczugami. Dwóch innych 
kontynuowało ucieczkę. Darrissea przyglądała się działaniom Hukmów. Obcy nie 
mieli szans.
Phylomon schwytał kobietę, młodą brunetkę o pełnych kształtach, i przygwoździł 
ją do ziemi, ale muskułyjej ramion napięły się jak stalowe liny i wyrwała się z 
uścisku. Darrissea patrzyła jak sym-biont Gwiezdnego Żeglarza wyzwolił 
oślepiające wyładowanie elek-
213
tryczne. Dziewczyna dostała skurczu mięśni. Podskoczyła i padła twarzą na śnieg. 
Hukmowie otoczyli walczącą parę. Wielkie białe samice z dyndającymi piersiami 
wzniosły maczugi, wygrażając i porykując. Brązowe oczy miały rozszerzone, pełne 
dzikości i podniecenia. Darrissea przestraszyła się, że powodowane żądzą krwi 
mogą przyskoczyć do Phylomona i zmiażdżyć go ciosami. Ich pełne furii oczy były 
bardziej zatrważające niż ryk niosący się echem nad wzgórzami. Darrisseę 
fascynował uśmiech Hukmów: był to znak, że powstrzymują agresję.
Phylomon skoczył na powaloną kobietę i mocno ją przytrzymał.
- Odpowiadaj! -krzyknął.-Kimjesteś?-Przewróciłjąnaplecy. Darrissea zobaczyła, że 
twarz dziewczyny zmieniła się. Niepodobna już do twarzy człowieka, rysy miała 
zmącone, skórę ściśle przylegającą do czaszki. Mięśnie nadal skręcały się od 
szoku elektrycznego. Wyciągnęła ręce i głęboko zadrapała symbionta na plecach 
Phylomona. Darrissea była pewna, że taki cios wyrwałby normalnemu człowiekowi 
nerki. Twarz dziewczyny znów nabrała pełnych kształtów, policzki i czoło nadęły 
się jak balony. Phylomon wyciągnął miecz i wbił go przeciwniczce w szyję.
Darrissea patrzyła, jak twarz leżącej znów się zapada. Zapadały się nawet jej 
duże piersi pod kurtką.
- Zostaniemy tutaj na noc - powiedział zdyszany Phylomon. Przyniesiono ciała 
pozostałych czworga obcych. Otoczyły ich tysiące Hukmów. Phylomon popatrzył na 
Favę i Darrisseę.
- Chcę przeprowadzić sekcję. Zobaczymy, co nas zaatakowało. To nie będzie 
przyjemny widok.
Darrissea pokiwała głową i poszła do obozu schowanego w niewielkim zagłębieniu 
terenu otoczonym wierzbami. Śnieg był tam głęboki, a powietrze wydawało się 
mniej przesycone ciężką wonią futer. Hukmowie zaczęli się uspokajać. Z 
odległości wielu mil dobiegały ich pełne ciekawości porykiwania. Brzmiałyjak 
jakieś niesamowite, wieszcze głosy nocnych ptaków przygotowujących się do snu.
W śniegu, oświetlony promieniami zachodzącego słońca, skulony w swoim śpiworze 
leżał Stavan. Darrissea popatrzyła na niego, na jego połyskujące włosy, na 
szlachetne rysy twarzy. Oddychał płytko, nieregularnie. Wiedziała, że nie śpi.
- Stavan? -powiedziała. Przypominała sobie jego wargi, słodsze niż wargi 
zwyczajnego mężczyzny, jego mięśnie napinające się jak stalowe liny, 
przypominała sobie, jak położył obok siebie nóż, kiedy rankiem kładli się razem, 
nadzy, do łóżka. - Stavan?
214
Spojrzał na nią, uśmiechnął się, jakby dopiero co się obudził. Rozpostarł 
szeroko smukłe, umięśnione ramiona. Był nagi pod śpiworem.
- Czy nadal jesteś mnie złakniony? - głos Darrissei brzmiał jak z oddali.
Stavan patrzył w otwór lufy jej strzelby. Jego piękne, złote oczy otworzyły się 
bardzo szeroko.
- Ja nie jestem taki jak tamci - wydyszał. - Kocham cię! Naprawdę cię kocham! 
Nie skrzywdziłbym cię. Po prostu byłem...
- Głodny? - patrzyła mu przeciągle w oczy. Zachodzące słońce kładło się pozłotą 
na jego twarzy.
Przełknął z trudem.
- Odejdę, zostawię ciebie i twoich przyjaciół. Podaj mi nazwę jakiegoś miejsca, 
jakiegoś miasta, w którym mieszkajątwoi wrogowie i wskaż drogę. Mogę polować 
gdzie indziej.
- Denai - powiedziała, wskazując podbródkiem w stronę gór. Stavan skinął głową i 
zaczął pakować śpiwór. Zapadała już noc,
czekały go tygodnie marszu przez śnieżne bezdroża. Już wcześniej widziała głód w 
jego oczach, wiedziała, że bez jedzenia nie przeżyje. Był silny, Darrisseanie 
mogła pozwolić, żeby się do niej zbliżył. Poruszał się powoli, ciasno zwijał 
śpiwór, jakby rozważał tę samą myśl co ona. Kiedy odwrócił się i skoczył na nią, 
wystrzeliła prosto w jego krtań. Siła strzału odrzuciła go do tyłu. Legł na 
ziemi. Leżał w nienaturalnym bezruchu, nie oddychał, nawet nie drgnął. Darris-
sea zdała sobie sprawę, że oddycha z trudem, że chce krzyczeć albo uciekać, lecz 
zmusiła się do pozostania. Zdawało się jej, że mija wieczność, kiedy patrzyła, 
jak Stavanowi kurczy się skóra na twarzy.
Phylomon zapalił pochodnie, powtykał j e w śnieg, wziął nóż i zabrał się do 
sekcji ciała kobiety.
Zaczął od góry - zdjął skórę z twarzy - tylko dlatego, że musiał od czegoś 
zacząć. Stwierdził, że tłuszcz wokół policzków zalegał tylko cienką warstwą, że 
tam, gdzie powinny znajdować się membrany ścięgien w policzkach i na skroniach, 
są wąskie rurki i worki powietrzne. Maleńkie gruczoły z feromonami ukryte były 
tuż za kanałami ślinowymi. Odkrył te gruczoły dopiero, gdy dotknął wydzielanego 
przez nie płynu i doznał erekcji.
Mózg stworzenia był mniejszy niż mózg człowieka czy neandertalczyka. Po niecałej 
godzinie Phylomon odkrył coś dziwnego -w świetle pochodni włosy brunetki zaczęły 
przybierać kolor rudawy,
215
a skóra śmiertelnie zbielała. Phylomon wziął pochodnię i podszedł do innych 
zwłok. Stwierdził, że przybrały podobny odcień. Worki powietrzne i zdolność do 
zmiany kolorów oznaczała, że stwory musiały mieć duże zdolności adaptacyjne. 
Mogły wyglądać jak mężczyzna albo jak kobieta, może nawet jak człowiek albo 
neandertalczyk. Myślał: „Mogły stawać się sobowtórami i zajmować czyjeś 
miejsce." Wrócił do pierwszego ciała i naciął je głębiej.
U góry gardła znalazł małą przetokę. Sądził, że prowadzi ona do worków 
powietrznych, ale wiodła w dół, wzdłuż przełyku do drugiego żołądka wypełnionego 
krwią. Stwierdził, że wątroba jest prze -rośnięta, a śledziona prawie w zaniku. 
Rozłupał kość udową i zobaczył, że w środku j est pusta, nie ma w niej szpiku, 
jak w kości ptaka. Przerwał sekcję, która trwała już kilka godzin. Poza tym 
robiło się ciemno. Czuł się niewyraźnie i samotnie, krojąc w nocy zwłoki.
Kilkakrotnie umył ręce i nadal czuł się zbrukany. Położył się w śniegu. Patrzył 
w niebo. Cienka powłoka chmur zakrywała Drogę Mleczną. Jeden z Czerwonych 
Próbników mknął po niebie. Do tej chwili Phylomon był pewien, że kreatory chcą 
zniszczyć ludzkość, zmieść ją z powierzchni ziemi i zacząć od nowa. Teraz nie 
miał tej pewności. Kreatory wprowadzały nowe rasy drapieżników, nowe 
potworności, żeby przetrzebić ludzkość, ale wydawało mu się, że nie są to plagi, 
które mogłyby dokonać całkowitej zagłady. Phylomon leżał przez godzinę, 
przywoływał wspomnienia z młodości. Pomagał programować równania 
drapieżnik/ofiara, które mówiły kreatorom, kiedy mają wprowadzać nowe gatunki 
drapieżne do ekosystemu, albo kiedy populacja roślinożerców rozrosła się do tego 
stopnia, że zagraża lokalnej florze. Krystaliczne mózgi kreatorów mogły zawierać 
tylko te informacje. Ponadto były one zawalone kodami genetycznymi, 
wyrafinowanymi równaniami traktującymi o gatunkach roślinnych i zwierzęcych, i 
wzorami na rozwiązywanie problemów równowagi ekologicznej.
Poza tym kreatory były całkiem głupie. Phylomon zastanawiał się, czy 
powstrzymują się przed całkowitym zniszczeniem ludzkości za pomocą jakiejś 
plagi, bo są za głupie, by uznać to za najlepsze rozwiązanie, czy też ich 
programatorzy wprowadzili zabezpieczenia przed taką ewentualnością?
Po długich rozmyślaniach doszedł do wniosku, że druga możliwość jest bardziej 
prawdopodobna. Sam wprowadzał do ich mózgów wiele równań dotyczących problemów 
związanych z wyższymi ssakami - takimi jak wilki olbrzymie czy mastodontowce - 
ale zawsze
216
kontrola miała być sprawowana przez inne drapieżniki albo pasożyty. Zespół 
badawczy, który stworzył kreatory, musiał dojść do wniosku, że uczenie tych 
stworzeń posługiwania się bronią biologiczną byłoby niepraktyczne w tak 
skomplikowanym i kruchym ekosystemie.
Była w tym doza czarnego humoru, że kreatory nie zniszczyły ludzkości tylko 
dlatego, że zostały po partacku zaplanowane. „Jeszcze trochę wysiłku i jak 
wspaniałe rezultaty mogliby osiągnąć ci konstruktorzy!" pomyślał Phylomon.
Rozważał teraz sprawę krwiopijców. Dobrze je zaplanowano i wykonano. Ludzkość 
mogła uciec przed innymi drapieżnikami, mogła zagrzebać się w ziemi albo wejść 
na drzewa, ale te chciwe krwi stwory potrafiły polować na ludzi w każdej 
sytuacji, w najbardziej odległych i dobrze strzeżonych kryjówkach.
Phylomon był dyktonem: urodził się z genetycznie wszczepionym słownikiem 
starożytnego języka Gwiezdnych Żeglarzy - angielskim. Znał wszystkie słowa tej 
mowy, ale nie używał ich, gdy rozmawiał ze zwyczajnymi ludźmi. Jego potomkowie, 
których krew zmieszała się przez stulecia z krwią neandertalczyków, zapomnieli 
wiele słów. Niektóre pozbawione były już zupełnie znaczenia. Tylko ci nieliczni, 
którzy mieli szczęście urodzić się przed wiekami z wszczepionym genetycznie 
słownikiem, mogli porozumiewać się z Phy-lomonem najego poziomie semantyki. 
Gdyby powiedział Darrissei, Favie albo Hukmom, co odkrył, nie byliby w stanie go 
zrozumieć: stwór, który nie ma własnej krwi i musi wysysać ją ze swoich ofiar.
Przeprowadził pobieżną kalkulację: Wiadomo, że ścianki czerwonych krwinek 
rozkładają się po paru tygodniach krążenia w układzie krwionośnym. Zatem stwory 
musiałyby przyjmować pożywienie co najmniej raz na trzy tygodnie. Wyobraził 
sobie, jak rozchodzą się po kontynencie, przeszukują każde miasto w Craalu, 
starają się wejść do społeczności, czekają na czas sprzyjający zaatakowaniu 
miast od środka. Phylomon wymamrotał słowo określające wytwór kreatorów: wampir.
Rozdziałll
ZEW WOLNOŚCI
W ciemnej celi pod ziemią Tuli miał wiele czasu na sny i wspomnienia. Siano 
rozłożone na zimnej, kamiennej podłodze śmierdziało nawozem, urynąi myszami. 
Zapach wiązał się ze wspomnie-
217
niem sprzątania stodoły, niegdyś, w Smilodon Bay. Pisk myszy w nocy przywodził 
na myśl dzieciństwo, ojca - Jenksa, który przykuwał go łańcuchem wjego izbie, 
kiedy groził ojcu, że ucieknie. Wtedy po nocach też słyszał myszy krzątające się 
po kuchni. Jedzenie dla więźniów było zimne - czerstwy chleb, gotowane ziemniaki 
nie odce-dzane z wody, aż stały się białe jak mleko. To z kolei przywoływało 
wspomnienie, jak w młodości doił krowy dla Hendemona Stronga. Białe mleko 
ciurkało do drewnianego szaflika.
Kiedy dotarli do Bashevgo, rycerze Klingi wyprowadzili Tulla z brzucha okrętu na 
zalany jaskrawym światłem słonecznym pokład, kazali mu iść wraz z innymi, 
drżącemu z braku okrycia, po lodzie zatoki. Niedaleko siebie widział ludzi z 
miasteczka - karczmarza The-rona Scandala, matkę Favy, Zhopillę. Słyszał 
dobywający się spod lodu pomruk węża morskiego. Zwierzę pragnęło go uwolnić, 
lecz Tuli wysłał mu ostrzeżenie: - Jeszcze nie. Dookoła było zbyt wielu ludzi. 
Gdyby wąż rozbił lód, zginęliby niewinni Pwi. Ale wąż wiedział, że to ostatnia 
szansa. Tuli wyczuwał uczucia podwodnego potwora i nie mógł ich powściągnąć.
Przeszedł po lodzie i pod łukiem bramy wiodącej do Bashevgo szybciej, niż by 
tego chciał. Ciekawscy thralle gromadzili się zewsząd wzdłuż ulic, żeby 
zobaczyć, jak wprowadza się ostatnich wolnych ludzi z Dziczy. Było jasne, że 
thralle żywią rozmaite uczucia. Niektóre stare kobiety Pwi płakały, widząc 
koniec pewnej epoki. Inni wiwatowali na cześć rycerzy Klingi idących po obu 
stronach pochodu jeńców.
W końcu pojmani Pwi odprowadzeni zostali ulicą wiodącą pod górę, w stronę 
kapitelu, a trzech rycerzy skierowało Tulla w inną stronę. Miał nadzieję, że 
trafi do celi wraz z członkami rodziny lub przyjaciółmi, ale powiedziono go 
samego do celi ukrytej głęboko pod areną.
Siedział tu i marzył, myślał o ostatniej rozmowie z Mahkawnem. Co chcesz 
osiągnąć w życiu? Po sześciu tygodniach zaczął śnić o wargach Favy, o tym, że 
śpi z nią pod niedźwiedzimi futrami w ich chacie. Chciał zbudować większy dom, a 
ponieważ nikt nie mógł zabronić mu marzeń, wyobraził sobie, że jego nowy dom 
będzie większy niż dom burmistrza. Marzył, że oswobodzi się i zacznie uczyć 
Wayana czytania i że pewnego dnia staną się poważaną rodziną jak niektórzy 
ludzie -królowie transportu morskiego albo farmerzy-dżentelmeni. Marzył o 
jedzeniu, o cytrynach i pomarańczach, które zimą wieziono statkami na północ, 
jesiennych winogronach prosto z winnicy, chlebie pszenicznym z masłem i miodem, 
marzył też o nowej odzieży.
218
Czego oczekujesz od życia? Czasem Tuli patrzył na swoje kciuki, na wielkie, 
niezgrabne kciuki neandertalczyka, które nie pozwalały mu operować małymi 
przedmiotami z precyzją, na jaką pozwalały ręce człowieka. Może uda mu się 
znaleźć doktora, który połamie kostki w wielkich paluchach Tulla, a potem jakoś 
tak je powykręca i przestawi, że będą funkcjonowały jak palce człowieka.
W celi obok siedział młody, silny thrall o imieniu Khur. Był chętnym obiektem 
seksualnym dla swojej pani, kobiety rodzaju ludzkiego. Kiedy tamta wzięła sobie 
nowego kochanka, rzucił w rywala włócznią, przebijając mu nogę.
- To było dobre - mówił. - Po prostu patrzyłem jak krwawi. Nie chciałem go 
zabić. Chciałem tylko zrobić mu krzywdę.
- No i co dzięki temu osiągnąłeś? - zapytał pewnej nocy Tuli. -Prawdopodobnie 
zostaniesz zabity, a twoja pani i tak będzie miała tamtego jako kochanka.
- To bez znaczenia-upierał się Khur. - Teraz wie, że jąkochm, że chcę dla niej 
umrzeć. Za każdym razem, gdy będzie uprawiała seks z innym mężczyzną, pomyśli o 
mnie. Zawsze będzie mnie pamiętać - chełpił się Khur, waląc się w klatkę 
piersiową i chodząc w tę i z powrotem po celi.
- Chcesz umrzeć dla kogoś, kto cię nie kocha? - zapytał zaskoczony Tuli. - 
Chcesz, żeby poczuła się winna za to, co ci zrobiła? Wielka by to była strata, 
gdybyś znalazł sobie inną kochankę? Powiedz, co na tym zyskałeś?
- Honor - odparł Khur prostując się i waląc się w piersi. Stał za kratami i 
uśmiechał się. - Ludzie oddadzą mi cześć i będą mnie pamiętać! Mnie - zwykłego 
niewolnika! A ja osiągnę swojązemstę. Moja pani nigdy nie będzie miała takiej 
radości z seksu, jaką ja jej dawałem!
Tuli popatrzył w wielkie, przyjazne oczy Khura, popatrzył na jego łagodny 
uśmiech i zdał sobie sprawę, że nie rozumie thralli. Dla Khura, który nie miał 
niczego, ten okruch honoru i poważania był wszystkim, był wart śmierci. Tuli 
odwrócił się i pomyślał o tym, co utracił.
Atherkula zastał go zatopionego w marzeniach.
Czarownik nie nosił urzędowego stroju. Ubrany był w prostą, zieloną tunikę i 
czerwone spodnie. Na wierzch zarzucony miał długi skórzany płaszcz. Podszedł po 
cichu do drzwi celi i zobaczył, że Tuli uśmiecha się.
219
- Jesteś szaleńcem - powiedział Atherkula. - Żeby uśmiechać się będąc tutaj, pod 
ziemią! Jesteś wariatem bez wartości jako niewolnik. Nadajesz się tylko do 
selekcji.
Tuli spojrzał na niego, uśmiechając się żartobliwie.
- Czemu się tak uśmiechasz? - zdenerwował się Atherkula.
- Próbowałeś kiedy sera z Mysiej Dziury? - zapytał Tuli. - Zimą ta okolica jest 
chłodna i mglista, prawie bagienna, stoi tam wiele obumarłych, pustych w środku 
drzew. Ludziska, którzy tam mieszkają, wkładają pęcherze z kozim mlekiem do tych 
dziupli i zostawiają je na zimę. Ser jest żółty i kremowy, bardzo pikantny. 
Powinieneś go spróbować, wierz mi.
Atherkula popatrzył na niego ze zdziwieniem.
- Marzysz o wolności, prawda? Widzisz, to ja ci ją odebrałem i ja mogę ci ją 
zwrócić. Mahkawn pragnie twego ucha, chce cię uczynić rycerzem Klingi, o ile ja 
wyrażę zgodę. Co mi dasz za swoją wolność?
Tuli popatrzył starcowi w oczy, wytrzymał jego spojrzenie.
- Powiem ci, czego chcę za twoją wolność - powiedział Atherkula. - W Rodzie 
Klingi jest pewien stary zwyczaj. Wybieramy dzieci, które mogłyby zostać 
rycerzami, dajemy im zwierzątka i czas, żeby je pokochały. Potem każemy im je 
zabić. Jeśli potrafią zabić rzecz, którą kochają znaczy to, że sągodni zostać 
rycerzami Klingi. Wiemy, że można im zaufać, że wykonają wszelkie rozkazy. 
Powiadam przeto: zaufam ci dopiero, gdy zabijesz kogoś, kogo kochasz. Ale kogo? 
Zdaje się, że ojciec i matka są ci obojętni. Więc może Fava? Złapaliśmyjąprzy 
Potoku Piżmoszczura. Spałem z nią ostatniej nocy. Jeśli zabijesz ją na arenie, 
rozważę, czy jesteś godny zostać rycerzem Klingi.
Tuli zamknął oczy.
- Nie masz zamiaru ze mną rozmawiać? - zapytał Atherkula. -W ogóle nie chcesz 
rozmawiać?
Tuli nadal miał oczy zamknięte. Wiedział, że jeśli chce zrealizować swoje 
marzenia, będzie musiał zabijać. W Bashevgo i w Dziczy zabijał bez skrupułów, 
ale nigdy w ten sposób. Wyobraził sobie swój wymarzony dom, wielki kamienny dom 
w lesie - kremowy marmur i cedrowe wykładziny wewnątrz - tuż obok głębokiego 
stawu z pstrągami, nad którym zatrzymywałyby siej esieniąprzelatujące kaczki 
krzyżówki. Postanowił postawić sobie dom w wyobraźni. Zaplanować go, zbudować, 
kłaść kamień na kamieniu, kamień na kamieniu...
220
Natarcie na Bashevgo wyglądało inaczej niż Fava była zdolna sobie wyobrazić. 
Myślała, że będą szturmować miasto, brać je siłą, ale to nie był sposób Hukmów, 
a Phylomon wykorzystał partyzancką taktykę leśnych olbrzymów. Kazał szpiegom 
przez dziewięć dni obserwować miasto. W tym czasie często robiło się cieplej, 
powyżej zera, i lód topniał na morzu - ich jedynej drodze do Bashevgo.
Phylomon wysłał Okanjara dwukrotnie na zwiady do miasta. W tym czasie Hukmowie 
schronili się w ukryciu na wzgórzach odległych o dziewięćdziesiąt mil. Fava 
wiedziała, że zbliża się czas natarcia, bo Hukmowie zaczęli wzmacniać swoje 
długie drewniane pały, obowiązując je kawałkami skóry, i malować je na biało, 
żeby nie odcinały się od śniegu.
Phylomon nie mógł sobie pozwolić na to, żeby zaatakować o dowolnie wybranej 
porze. Musiało się to odbyć nocą, przy silnym mrozie i umiarkowanym przypływie. 
Silne przyciąganie Thora sprawiało, że przypływy na Anee często zmieniały poziom 
morza. Mogłoby to doprowadzić do skruszenia lodowej pokrywy przy brzegach. 
Phylomon mógł poważyć się na atak tylko przy silnym mrozie i umiarkowanym 
przypływie.
Podzielił armię na siedem dywizji i kazał im zaatakować wybrane cele w mieście. 
Fava miała nadzieję, że będzie walczyła u boku Okanjara, w towarzystwie innych 
neandertalczyków, ale Phylomon wysłał ich ze strzelbami na północną stronę, żeby 
zajęli się koszarami rycerzy Klingi, gdzie z pewnością wywiąże się walka na broń 
palną. Phylomon postanowił, że sam poprowadzi natarcie, a to znaczyło, że Favai 
Darrissea pozostaną z Hukmami i tu użyją rezonatorów - do zburzenia miejskich 
murów od strony południowej -jeśli zajdzie taka potrzeba. Fava nawet nie 
domyślała się, jakie trudności strategicznej natury napotkają, planując nocny 
atak na milionowe miasto, w którym prawie połowa Rodu Klingi śpi pomiędzy 
niewolnikami, a nie w swoich koszarach.
W noc natarcia niebo było bezchmurne i zimne, ale nad lodem zalegała warstwa 
mgły. Fava i Darrissea stały na skalnym występie oddalonym o jakieś pięć mil na 
południe od miasta. Patrzyły na łunę świateł nad Bashevgo. Thor właśnie zaszedł. 
Był to sygnał do ataku. Podnosząca się znad lodu mgła sprawiła, że widać było 
tylko dachy i wieże zatopione w morzu chmur. Fava widziała wielkąbiałąkopułę 
kapitolu i przylegające do niej pałace, ale wieżyczki dział laserowych na murach 
ukryte były przed jej wzrokiem.
221
Fava zatrzymała się i patrzyła jak Hukmowie zbiegają ze stoku na lód. Ich białe 
futra zniknęły w mlecznej mgle. Zawiązała na głowie białą przepaskę, żeby 
Hukmowie, gdy będą już w obrębie murów, nie wzięli ją za wojowniczkę Klingi. 
Wyciągnęła miecz, sprawdziła, czy jest ostry i wsunęła go na powrót do pochwy. 
Wystarczająco długo go ostrzyła. Phylomon, prowadzący szturm, zniknął we mgle. 
Fava nagle zapragnęła znaleźć się w jego towarzystwie.
- Na co czekasz? - zapytała szorstkim głosem Darrissea. Fava pomyślała, że to ze 
strachu dziewczyna mówi tak chrapliwie.
- Właśnie uświadomiłam sobie, że jestem głupia jak kijanka -odparła Fava. - My 
przecież naprawdę atakujemy Bashevgo!
- Po to tu przybyłyśmy - rzekła Darrissea głosem twardziela. Fava obejrzała się 
za siebie.
- Domyślam się, po co tu jesteśmy.
Zmuszała się, by iść naprzód, lecz nogi miała jak z kamienia. Drżała. Lód dudnił 
od dźwięku biegnących stóp. - Zawsze byłam taka zhefasha, impulsywna jak kozica 
- powiedziała. - Skaczę do przodu bez względu na niebezpieczeństwo, żeby tylko 
nie zostać w tyle.
- Nie idziesz do Bashevgo, żeby szukać niebezpieczeństw -powiedziała Darrissea. 
- Idziesz tam po swojego męża. Taki układ zawarłyśmy.
Fava stała j eszcze przez chwilę bez ruchu. Wreszcie strach zaczął przez nią 
przepływać wielkimi falami, zaczęła szlochać. Starała się to opanować. Darrissea 
otoczyłającienkimi ramionami i przytuliła.
- Wszystko będzie w porządku. Byłaś silna, gdy tego potrzebowałam; teraz ja będę 
silna, bo ty tego potrzebujesz, dobrze? Razem będziemy silniejsze niż z osobna.
- Tchezza fae, niech tak będzie - odparła Fava. Darrissea nie ruszyła się, 
dopóki jej przyjaciółka płakała. Wreszcie Fava przestała szlochać, schwyciła 
Darrisseę za rękę i wyszeptała:
- Jesteś dobrą przyjaciółką. Czy mogę mówić do ciebie siostro?
- Tak. Myślę, że teraz powinnyśmy zostać siostrami - odparła Darrissea. Chwyciła 
Favę za ramię i szepnęła - Chodź. - Potem dodała łagodniejszym tonem: - Nie daj 
się zabić. Pamiętaj, że Tulla możemy znaleźć tylko wtedy, gdy wejdziemy pomiędzy 
rycerzy Klingi, a nie wtedy, gdy rzucimy się na nich od razu z mieczami.
Fava pokiwała głową. Ruszyła pędem ze zbocza na zamarznięte morze. Kiedy dotarły 
na dół, usłyszały głuche dudnienie stóp na lo-
222
dzie. Całe miasto mknęło w mgle. Fava patrzyła na plecy Hukmów biegnących przed 
nią. Biegła, starając się dotrzymać im kroku, ale wkrótce straciła drogę w 
ciemnościach. Jakieś młode stworzenie zrównało się z nią w biegu. Wywarczało 
przyjazne powitanie. Fava nie widziała kto to, ale domyśliła się, że ma do 
czynienia z Owocowym Oddechem.
Hukm złapała jąza ramię, poprowadziła po lodzie. Fava biegła na oślep, starała 
się ostrożnie stawiać kroki. Często potykała się jednak o ostre krawędzie lodu. 
Upadłaby już nie raz jak długa, gdyby Owocowy Oddech nie podtrzymywała jej.
Zdawało się, że minęły godziny. Niebo zaczęło się nad nimi rozjaśniać. Fava 
zrozumiała, że sąjuż blisko miasta. Czuła zapach dymu zmieszanego z mgłą. Nad 
głowami obu wojowniczek groźnie zawisły jakieś wielkie, ciemne kształty. Biegły 
między dwoma żelaznymi statkami.
Owocowy Oddech znieruchomiała. Skuliły się, wokół nich wyrosły tysiące Hukmów. Z 
murów miasta nie dochodziły ostrzegawcze okrzyki. Słychać było tylko zdyszane 
oddechy włochaczy. Fava widziała niewiele. Kiedy mały księżyc Freja wzniósł się 
ponad horyzont, Hukmowie zaczęli bezszelestnie posuwać się naprzód na swoich 
wielkich, poduchowatych łapach.
Fava czekała, aż wejdą do miasta. Wybrani młodzi wojownicy wysforowali się przed 
siły główne, żeby usunąć straże, ale nie usłyszała odgłosów szamotaniny.
Nagle Hukmowie zaczęli biec nadal zachowując ciszę. Fava pobiegła wraz z nimi, 
trzymając Darrisseę za rękę. Wpadły do miejskiej bramy. Owocowy Oddech biegła 
przed nimi, żądna krwi. Na murach nie było strażników, nikt nie stał przy 
działach laserowych. Wartownicy nie zauważyli zbliżających się pod osłoną mgły 
Hukmów.
Fava i Darrissea skradały się wzdłuż ulic. Wszędzie, gdzie dotarły, byli już 
Hukmowie. Ani śladu rycerzy Klingi i thralli. Wzdłuż ulic stały wozy wypełnione 
towarami. Fava zrozumiała, że znalazły się w dzielnicy targowej. Posuwanie się 
ciemnymi, wąskimi uliczkami wzdłuż budynków, zza których okien, pozasłanianych 
kotarami, dochodził słaby odblask ognia, wywoływało niesamowite wrażenie. Między 
wozami znajdowało się tysiące miejsc, w których można było się schować. Po kilku 
minutach Fava usłyszała w oddali wystrzał. Mogło to być o jakieś pięć mil dalej, 
w odległych przedmieściach metropolii. Chwilę później usłyszała następny 
wystrzał, i następny.
223
Nie minęły trzy minuty i w mieście rozległ się odgłos palby, choć nigdzie nie 
było widać wroga.
Biegły z Darrisseą wzdłuż ulicy, odgłos strzałów zmieszanych z krzykami zaczął 
się wzmagać. Skręciły za róg i stanęły twarzą w twarz z kilkunastoma ponurymi 
rycerzami Klingi. Favie przestało na moment bić serce.
Czworo mężczyzn i kobiet przewróciło wóz i podpaliło go. Na końcu uliczki 
podobną czynnością zajmowało się następnych kilkoro. Nosili zielone płaszcze z 
wyszytym złotym smokiem, emblematem Bashevgo. Sierżant zobaczył dziewczyny i 
krzyknął:
- Szybko, chodźcie tutaj! Hukmowie zaatakowali!
Fava nie mogła się ruszać. Przyrzekła Phylomonowi, że będzie oszczędnie używać 
znikacza, a do tego j eszcze nie wypróbowała tego urządzenia. Nagle zrozumiała, 
że nie potrafi dostosować się do poleceń Phylomona. Sięgnęła pod płaszcz i 
nacisnęła broszę z kości słoniowej. Wszystko się zatrzymało.
Stała przez chwilę, przyglądając się sierżantowi. Płomienie pochodni wiły się 
powoli, jak wysoka trawa morska poruszana łagodnym prądem. Mężczyzna trzymający 
pochodnię nie poruszał się. Na skraju słyszalności rozróżniała jakieś dźwięki - 
głębokie trzaśnięcia i coś jak ryk oceanu. Kiedy odwróciła głowę, powietrze 
zgęstniało, miała wrażenie jakby przedzierała się przez wodę albo szła pod silny 
wiatr. Wyciągnęła nóż i z bijącym sercem podskoczyła do sierżanta. Powietrze 
ocierało jej twarz. Ugodziła go w gardło.
Nóż wszedł w jego ciało jakw twardą glinę. Zrobienie szerokiego nacięcia zajęło 
jej trochę czasu. Potem podbiegła do następnego i następnego. Gdy podcięła już 
sześć gardeł, rycerze Klingi musieli zdać sobie sprawę z jej obecności, bo na 
końcu uliczki jedna z ko-bietwojowniczek podniosła strzelbę, a usta otwarła do 
krzyku. Fava pobiegła naprzód, miała wrażenie, że porusza się w wodzie, jej 
ruchy tamowała jakaś niewidzialna masa.
Kurek opadał już na zapłon, ale Fava dobiegła do przeciwniczki, zanim nastąpił 
wystrzał. Poderżnęła jej gardło i zabezpieczyła zamek strzelby, po czym zabrała 
się do zabijania pozostałych.
Kiedy skończyła, przyjrzała się swemu krwawemu dziełu. Dwanaścioro rycerzy 
Klingi stało z porozcinanymi gardłami, pierwsze trzy ofiary zaczynały się 
chwiać.
Czekała. Nagle wojownicy stojący wokół niej zaczęli upadać, krew bluznęła z ran. 
Jeden z nich wydał bulgotliwy okrzyk ostrzegawczy z poderżniętej krtani.
224
Darrissea drżała. W całym mieście słychać było strzały, ryki ludzi, okrzyki bólu 
Hukmów. Favaniemiałapojęcia-zwyciężajączy przegrywają bitwę- Wydawało sięjej, że 
to koniec świata.
Spojrzała w górę, na szczyt wzgórza. Białe wieżyczki wokół kapitolu płonęły. 
Widać było smugi laserowego ognia. „Tam musi być Phylomon," pomyślała i pobiegła 
na wzgórze. Odgłos strzałów wzmagał się, płomienie odbijały się w kłębach dymu, 
nad miastem wznosiła się łuna.
Biegły długą ulicą, wszędzie leżały ciała Hukmów zmieszane z ciałami rycerzy 
Klingi. Wokół przestraszeni thralle wypadali z domów, wyglądali przez okna. Ta 
ulica leżała w strefie bitwy. Jakaś neandertalka podbiegła do Favy, schwyciła ją 
za rękaw munduru i krzyknęła:
- Adja! Ratuj nas, proszę! - Favausiłowałająodepchnąć, lecz kobieta krzyczała - 
Proszę, boję się Hukmów!
Fava zatrzymała się, popatrzyła kobiecie w oczy. Strach thrallki był 
autentyczny. Jakiś niewolnik wybiegł z domu, chwycił miecz martwego rycerza, 
podbiegł do krwawiącego Hukma i zaczął go rąbać. Wtedy Fava zrozumiała, że 
przegrają walkę. Nie prowadzą bitwy z kilkuset tysiącami rycerzy Klingi. Tak 
naprawdę walczą z milionami thralli, niewolnikami, którzy boją się nie tyle 
samych Hukmów, co krwawej sławy, która ich otaczała. Phylomon popełnił ogromny 
błąd.
- Hukmowie... - zaczęła wyjaśniać Darrissea, ale Fava powstrzymała ją i 
pociągnęła za sobą. Biegły alejami usianymi trupami: ciemnymi, okrwawionymi 
ciałami rycerzy Klingi, białymi, włochatymi zwłokami ogromnych Hukmów. Dopadły 
stopni wiodących na kapitol. Wielka kopuła stała w ogniu, Hukmowie odstępowali, 
uciekali z miasta, szukając schronienia w ciemnościach.
Wielka, oślepiająca błyskawica przecięła niebo, kapitol eksplodował, pojawiła 
się nad nim chmura w kształcie grzyba szybująca coraz wyżej i wyżej. Fava 
pomyślała, że to Phylomon zburzył budynek za pomocą jednej ze swoich kwitujących 
min. W chwilę później rozległ się następny wybuch i druga grzybiasta chmura 
uniosła się nad koszarami na Borsuczym Wzgórzu.
- To sygnał do odwrotu - wyszeptała Darrissea. Fava znieruchomiała, 
przestraszona, że Phylomon tak szybko pogodził się z porażką. Bitwa nie toczyła 
się nawet kwadransa. Darrissea sięgnęła do plecaka, wyjęła biały pręt i 
popatrzyła na Favę.
- Czy powinnyśmy wywołać teraz trzęsienie ziemi?
15 - Ścieżka bohatera
Fava pomyślała chwilę.
- Nie! Tuli, moja matka i Anorath są gdzieś tutaj! Trzęsienie ziemi może ich 
zabić!
- Ale Phylomonpowiedział...
- Mało mnie to obchodzi! - krzyknęła Fava i rozejrzała się, czy ktoś tego nie 
słyszy. - Jeśli nie troszczymy się o własnych bliskich, to co będzie z 
thrallami? Pomyśl o ich dzieciach!
Darrissea powstrzymała się, roztrzęsiona. Ulica zawalona była ciałami Hukmów.
- Przegrywamy! -krzyknęła i zaczęła płakać.
- Więc przegrajmy z honorem - powiedziała Fava i zabrała Darrissei pręt 
rezonansu harmonicznego. -Nie wiem... nie wiem, co się dzieje. Chodźmy, 
poszukamy Phylomona.
Pobiegły ulicą w kierunku kapitolu. Nie były przygotowane na scenę, którą 
zobaczyły. Wielka kopuła zawaliła się, a przed nią leżały tysiące martwych 
rycerzy Klingi. Wyglądali jak czarne muchy. Płomienie sięgały nieba.
Ale setki innych rycerzy roiły się wokół klombu pośrodku podwórca. Fava słyszała 
strzały i krzyki, widziała błękitne błyskawice wystrzeliwujące z klombu. Stał na 
nim Phylomon, wymachiwał mieczem, wokół niego kłębiło się od rycerzy Klingi.
Odpierał ich ataki z okrzykiem „wolność" na ustach, lecz rycerze Klingi 
zachowywali się jak wściekłe wilki, które osaczyły niedźwiedzia. Patrzyła jak 
kilkanaście razy strzelano do Phylomona. Kule trafiały do celu, ale odbijały się 
od symbionta. Nie wiedziała czy Phylomon wytrzyma ten szalony atak. Jego skóra 
zmieniła już kolor. Z niebieskiej stała się jasnoszara. Gwiezdny Żeglarz 
wyglądał jak półmartwy. Odstąpił o krok i otworzył usta. Z jego płuc wydobył się 
dym. Setki rycerzy Klingi, którzy znaleźli się w zasięgu chmury, upadło na 
ziemię. Fava przypomniała sobie czarny sześcian, który Phylomon połknął kilka 
dni temu.
Phylomon skoczył w dym, przebiegł wśród słaniających się wojowników. Na drodze 
wyrósł mu samotny mężczyzna w czerwonej zbroi. Walka trwała sekundę. Phylomon 
odrzucił przeciwnika na bok. Odezwały się strzelby. Kule obaliły Phylomona na 
ziemię
- Zaczekajcie! On przyszedł was uratować! Wstrzymajcie się! -krzyknęła 
Darrissea.
Phylomon zaczął się czołgać, rycerze Klingi, których kontury widać było przez 
czarny obłok, strzelali bez ustanku, aż Gwiezdny Żeglarz padł i znieruchomiał. 
Strzały nie milkły.
226
Z kapitolu unosiły się płomienie. Fava nacisnęła broszę znika-cza. Miała 
nadzieję, że zdołał się z powrotem naładować. Nic się nie stało. Nacisnęła 
broszęjeszcze raz. Rycerze Klingi nadal strzelali do Phylomona. Widziała jak 
jego niebieska skóra zbielała. Wreszcie któryś z rycerzy krzyknął do swoich 
ludzi, żeby przestali.
Stary oficer w czarnym uniformie, z przepaską na oku, podszedł do białego ciała 
i kopniakiem odwrócił je na wznak. Stał przez chwilę i przyglądał się z 
uśmiechem.
Darrissea zaczęła szlochać, chciała podbiec do Phylomona. Fava schwyciła ją za 
ramię i krzyknęła: - Słuchaj!
Strzelby umilkły. Odwróciły się i popatrzyły na miasto. Stały na wzgórzu, więc 
nic nie zasłaniało im widoku. Widziały tysiące ogni na ulicach, widziały 
niewolników wyłażących z ruder, rąbiących ciała padłych Hukmów, skaczących i 
krzyczących z radości.
- Nie rozumieją - wyszeptała Fava. - Nie rozumieją, co chcieliśmy im ofiarować. 
Myślą, że wygrali. To koniec świata.
Fava schwyciła Darrisseę za przegub i razem poszły ciemną aleją, z dala od ogni.
Tuli leżał w celi. Nie wiedział, czy to noc, czy dzień. Obudziło go dygotanie 
podłoża. Myślał, że to trzęsienie ziemi, lecz dygotanie ustało. Godzinę później 
usłyszał głosy strażników, ich triumfalne okrzyki. Podszedł do drzwi celi i 
popatrzył na korytarz.
Kłębiło się w nim od opancerzonej straży w ciężkich wełnianych płaszczach. 
Gromadnie podeszli do jego celi. Krzyczeli coś, byli wyraźnie podekscytowani. 
Jeden z nich powiedział:
- Ostrożnie, ostrożnie!
- Trzymam go za stopę, trzymam go! - krzyknął inny. Otworzyli drzwi do celi 
naprzeciwko i wnieśli tam więźnia.
Z początku Tuli myślał, że zamknęli trupa, bo widział tylko smukłą, szarą jak 
popiół rękę, ale kiedy strażnicy skręcali za róg korytarza, zauważył pociągłą, 
pozbawioną brwi twarz. Rozpoznał Phylomona. Strażnicy wrzucili Gwiezdnego 
Żeglarza do pustej celi, zatrzasnęli drzwi i zabezpieczyli je łańcuchami.
- Phylomon? - szepnął Tuli, kiedy tylko straż wyszła z podziemi, ale Gwiezdny 
Żeglarz nie odpowiadał. Tuli przyglądał mu się. Nie był pewien, czy Phylomon 
oddycha.
Minął dłuższy czas, nim Phylomon poruszył palcem. Tuli usłyszał szczękanie 
zamków i ciężkie kroki. Korytarz znów wypełnił się ludźmi.
227
W polu widzenia ukazał się Mahkawn. Prowadził ze sobą wysokiego mężczyznę 
odzianego w czerwone szaty i opuszczony głęboko na oczy kaptur. Tuli, mimo całej 
niechęci, miał nadzieję, że Mahkawn odezwie się do niego, ale czarny cyklop 
zignorował więźnia. Wraz ze swym towarzyszem przyglądał się Phylomonowi.
- Jesteś pewien, że żyje? - zapytał mężczyzna odziany w czerwień.
- Tak, panie - odparł Mahkawn. - Ledwie zipie. - Tuli wiedział, że w Bashevgo 
jest tylko jedna osoba o randze wyższej od Mahkaw-na. Był zaszokowany, że oto 
widzi Pana Niewolników. Tantos był wysoki, prawie tak wysoki jak Phylomon. Widać 
było, że wjego żyłach płynie krew starożytnych Gwiezdnych Żeglarzy. Stał tyłem, 
toteż Tuli nie mógł zobaczyć twarzy władcy Bashevgo.
- Usuń słomę z celi Phylomona - rozkazał Tantos. - Mógłby ją jeść i wydobywać z 
niej składniki odżywcze. Zadbaj o to, żeby przez miesiąc nie dostawał jedzenia 
ani wody. Potem przynieś do mnie jego skórę.
- Tak, panie - odparł Mahkawn. Jeśli sobie życzysz, możemy teraz żywcem obedrzeć 
go ze skóry. Jest bardzo słaby.
Tantos pochylił się, objął smukłymi dłońmi pręty w drzwiach do celi Phylomona. 
Tuli dostrzegł, że władca ma ręce czerwone, pokryte ciemną, kardynalską purpurą.
- Nie. Przez dwa ostatnie stulecia czynił mi wiele szkód. Chcę, żeby umierał 
powoli.
- Zadbam o to - rzekł Mahkawn. - Mała ilość wody sprawi, że wytrzyma trochę 
dłużej.
- Nie - powiedział Tantos. - Zabiłem jego brata, trzymając go w dole przez 
miesiące bez pożywienia i wody. Symbiont pochłania wodę zawartą w powietrzu. 
Przez wszystkie te lata skóra była sojusznikiem Phylomona, ale pozbawiona 
pożywienia będzie musiała pożreć swego pana. To bardziej wyrafinowana tortura 
niż cokolwiek, co mógłbyś wymyśleć.
Tantos odwrócił się. Przez mgnienie oka Tuli zobaczył jego twarz pod kapturem - 
czerwone, pozbawione owłosienia oblicze. Znów przyszli strażnicy i skuli 
łańcuchami leżącego Phylomona.
Tuli liczył czas według posiłków. Przez następne cztery dni siedział na podłodze 
celi i od czasu do czasu podnosił się, żeby spojrzeć na Phylomona. Błękitnoskóry 
leżał na plecach z prawą ręką uniesioną w górę, jakby coś usiłował pochwycić. 
Głowę miał odwróconą w lewo. Przez cały ten czas nie ruszał się. Oddychał 
płytko.
228
Bywało, że Tuli odzywał się do niego w ciemnościach. Starał się jakoś pocieszyć 
umierającego przyjaciela. Wreszcie, gdy pochodnie dawno już się wypaliły, 
Phylomon jęknął i zaczął prosić o wodę. Khur spał, toteż Tuli odezwał się po 
cichutku:
- Nie ma wody.
Niebieskoskóry przez chwilę nie odzywał się.
- Chaa powiedział, że jesteś w stanie obalić rządy Panów Niewolników - rzekł 
wreszcie do Tulla. - Powiedział, że zniszczysz ich... jeśli się wyzwolisz.
Tuli podszedł do drzwi celi i przycisnął twarz do prętów. Phylomon ciągle leżał 
w tej samej pozycji. Nie poruszał się. Gdyby Tuli nie słyszał jego słów, byłby 
gotów przysiąc, że ta kupa kości obciągniętych skórą nigdy już nie przemówi.
- Co powiedział? - zapytał.
- Zanim schwytaliśmy węże, Chaa powiedział mi, że... obalisz Panów Niewolników - 
suche wargi Phylomona ledwie się poruszały. - Powiedział mi, że zginę straszną 
śmiercią.
- Czy jest taka straszna? - zapytał Tuli.
- Czuję symbionta - odpowiedział po chwili Phylomon. - Zjada mnie. On... przez 
wieki utrzymywał mnie przy życiu. Terazjamu się zrewanżuję.
- Rycerze Klingi chcą, żebym został jednym z nich, to mnie uwolnią - rzekł Tuli. 
- Wystawią mnie na arenę i każą mi walczyć z jakimś niewinnym człowiekiem.
- Będziesz walczył z kryminalistami, którzy... zasługują na śmierć.
- Ale niektórzy nie zasługują - stwierdził Tuli.
- Wojowałem... przez tysiąc lat. Patrzyłem jak ginie pół miliona niewinnych. 
Poprowadź ten bój dalej. Ich krew jest na twoich rękach. Wyzwól się.
Tuli leżał i myślał.
- Boję się - powiedział w końcu. - Zabijanie niewinnych to... Mahkawn zna mnie. 
Widzi siebie we mnie. Zbyt łatwo mógłbym stać się taki jak on.
Phylomon nie odpowiedział. Leżał, wydawało się, że śpi. Tuli napiął łańcuchy, 
ciągnął j e pod różnymi kątami, starał się wyrwać j e z podłogi. Ale żelaza były 
dobrze zakotwiczone i cały wysiłek skończył się na tym, że pokrwawił sobie 
kończyny.
Do końca dnia Phylomon nie odezwał się. Następnego dnia zaczął gwałtownie 
poruszać klatką piersiową, walczyć o powietrze. Po
229
jakimś czasie zwymiotował. Dławił się własnymi wymiocinami. Wreszcie - przestał 
oddychać. Tuli wezwał strażników i powiedział im, co się stało. Strażnicy 
sprowadzili na dół Tantosa i Mahkawna, żeby byli świadkami śmierci więźnia.
Tantos długo przypatrywał się ciału. Wreszcie rzekł:
- Zostawcie go jeszcze na trzy tygodnie. Nie zdejmujcie łańcuchów.
- Ależ on nie żyje! - sprzeciwił się Mahkawn. - Powąchaj go. Zaczyna już 
śmierdzieć.
- Może - odparł Tantos i odszedł.
Przez cały następny tydzień Tuli codziennie biedził się nad rozerwaniem 
łańcuchów. Widział jak gnije ciało Phylomona, jak muchy włażą mu do ust i 
składają w nich jaja, patrzył jak brzuch mu puchnie i robaki wyłażą spod 
symbionta. Smród stał się nie do wytrzymania, jakby w celi Phylomona leżało 
kilkanaście gnijących trupów. Strażnicy zaczęli unikać tej części więzienia. 
Dzięki temu Tuli miał więcej czasu na zajmowanie się łańcuchami. Aż pewnej nocy, 
dziesięciu rycerzy ubranych w zielone płaszcze straży miej skiej, przyniosło mu 
wiadomość:
- Jutro masz walczyć na arenie. Jeśli zwyciężysz, będziesz mógł ofiarować swoje 
ucho dowódcy i stać się jednym z nas.
Potem połamali mu oba kciuki uderzeniami młota.
Tej nocy, wijąc się z bólu, Tuli marzył o zniszczeniu narodów Craala i Bashevgo, 
o wybiciu ich armii, o zburzeniu więzień. Marzył o tym, że obok niego leży Fava.
Mgła tuż przed świtem była bardzo gęsta, nasycona zapachem dymu i krwi. Ognie w 
mieście nadal płonęły, filując czerwonym światłem w ciemnościach. Favai 
Darrissea szły ulicami, oglądały pokryte białym futrem ciała. Ponieważ najlepiej 
broniony był południowy odcinek murów, w skład sił, które zaatakowały miasto z 
tej strony, wchodziły wielkie samice. Samce, jako mniejsze, uderzyły od północy. 
Fava i Darrissea szły z tej strony, gdzie leżały wyłącznie ciała kobiet Hukmów. 
Tysiące ciał leżały jedne na drugich, jak szare cienie w niepewnym świetle 
wczesnego poranka. Nie przypuszczały nawet, że zginęło tylu Hukmów.
Znalazły Kobietę Żelaznego Drzewa, królową Hukmów. Leżała na brzuchu, w kałuży 
własnej krwi, obok płonącego wozu. Rozpoznały jąnie tyle po zniekształconych 
rysach twarzy, co po jej długim
230
naszyjniku z żołędzi. Musiały wytężyć wszystkie siły, by obrócić królową na 
plecy.
- Prawie udało j ej się uciec - powiedziała Fava, pokazując głową na bramę 
miejską wychodzącą na południowe nabrzeże. Darris-sea zaczęła płakać. Wstrząsały 
nią spazmy podobne do kaszlu.
- Uspokój się - przestrzegła ją Fava. - Musimy się teraz zachowywać jak rycerze 
Klingi.
- I co z tego będziemy miały? - zapytała Darrissea. - Wszyscy zginęli. Kobieta 
Żelaznego Drzewa, Phylomon. Ostatni wystrzał słyszałyśmy godzinę temu. Wszyscy 
Okanjara musieli zginąć. Jeśli nawet znajdziemy naszych przyjaciół i razem 
wymkniemy się z miasta, to i tak wszyscy są martwi, nie będziemy miały dokąd 
uciec.
Fava popatrzyła na zniekształconą twarz Kobiety Żelaznego Drzewa.
- Ja nie - powiedziała. - Ja nie umarłam. Nigdy nie umrę. -Zacisnęła zęby. 
Wkrótce miał wzejść Thor. Właściwie już rzucał niesamowite pomarańczowe światło 
rozpraszające się we mgle.
- O czym myślisz? - zapytała Darrissea.
Fava przybrała stanowczy wyraz twarzy. Przysiadła i zamknęła oczy Kobiecie 
Żelaznego Drzewa.
- Phylomon żył tysiąc lat i przez cały ten czas walczył z Rodem Klingi. Jeśli 
nawet nie żyje, to jego skóra przetrwała. Dał mi znikacz i obdarzył pewną 
cząstką swej mocy. Może spróbowałabym włożyć jego skórę? Wtedy mogłabym zawsze 
walczyć z rycerzami Klingi.
Darrissea spojrzała Favie w oczy.
- Zabiją cię tak, jak zabili Phylomona.
- A j ednak - powiedziała Fava - musimy zrobić wszystko, żeby skóra Phylomona 
nie wpadła w niewłaściwe ręce.
- Masz owe taxa, robaki w głowie - stwierdziła Darrissea.
- To nie robaki - odparła Fava. - To nadzieja. Niedaleko odezwał się dzwon.
- Gdzie się zatrzymamy? - zapytała Darrissea. - Czy mają tu karczmy?
Fava rozejrzała się po ulicy.
- Muszą tu jakieś być. Coś sobie znajdziemy, jak się rozjaśni. -Po cichutku 
marzyła, że z mgły wyłoni się wojownik Okanjara i wy-ratuje jąz opresji. Ale 
Okanjara byli w odległej, północnej dzielnicy miasta.
W całym mieście ludzie zaczęli wychodzić z domów. Fava zrozumiała, że dzwon był 
sygnałem - oznajmiał pospolitym niewolni-
231
kom, że mogą już wyjść. W ciągu pięciu minut ulice wypełniły się tłumem. 
Niewolnicy zaczęli uprzątać miasto, sami, bez nadzorców, przenosili zwłoki 
Hukmów na wozy. Wielu z nich trzymało pochodnie. Z mgły wyłonił się nagle 
stuosobowy oddział rycerzy Klingi. Dowódca popatrzył na mundury Favy i Darrissei 
i pokazał głową kierunek marszu - północ.
„Idziemy na północ," pomyślała Fava. „Może uda się nam natknąć na jakiś oddział 
Okanjara." Szły przez miasto prawie milę. Po drodze widziały jak zewsząd schodzą 
się rycerze Klingi i formują się w oddziały po sto, po tysiąc wojowników. 
Wkrótce ulice zaroiły się od wojska, dudniły buty, warczały werble. Oddziały 
szły na południe, by dopaść uciekających Hukmów. Niewolnicy wiwatowali i 
wychylali się niebezpiecznie z okien, wykrzykiwali słowa zachęty i wymachiwali 
szmatami.
„Rycerze Klingi są dla nich bohaterami," pomyślała Fava. Obok przeszła kompania 
umundurowana tak, jak Fava i Darrissea. Dowódca zatrzymał na moment oddział i 
przyjrzał się twarzom dziewczyn, jakby chciał je sobie przypomnieć. Był starszym 
mężczyzną, człowiekiem, o silnie zarysowanej szczęce, czarnych jak paciorki 
oczach i siwiejących włosach. Do płaszcza przypięty miał emblemat w kształcie 
srebrnego smoka. Jego ludzie nieśli pochodnie, żeby oświetlać drogę.
Uderzył się w klatkę piersiową w salucie, a dziewczyny oddały mu honory 
wojskowe. Na ulicach rozpętało się teraz pandemonium: ryki entuzjazmu, jaskrawe 
mundury Rodu Klingi, grzmot bębnów, rytmiczne walenie stóp maszerujących 
oddziałów. Kapitan smoka krzyknął na dziewczyny, patrzył na nie z wyrzutem, ale 
jego słowa zagłuszył zgiełk panujący na ulicy. Fava pochyliła się, żeby lepiej 
usłyszeć, a kapitan smoka wskazał coś na ziemi za nimi i znowu krzyknął.
Darrissea schwyciła Favę za ramię i pospiesznie dołączyła do oddziału. Spowite 
mgłą ulice wyglądały jak ogniste rzeki. Czarne sylwety rycerzy Klingi w czarnych 
skórzanych pancerzach i czerwonych płaszczach niosły pochodnie. Oddziały 
spływały ku nizinom jak strumienie lawy płynące ku morzu. Ściany domów wznosiły 
się po obu stronach jak urwiska kanionu, ciemne i odpychające.
Fava i Darrissea szły wraz z oddziałem na południe, w dół ulicy. Obie były 
śmiertelnie zmęczone. Fava nie spała prawie od doby, a teraz musiała maszerować, 
popychana od tyłu przez żądnych walki rycerzy. Umysł zaczął się jej mącić.
232
Doszły do morza. Rycerze Klingi zaczęli biec w głębokim na stopę śniegu. Chcieli 
dognać cofających się Hukmów. Nie miały wyboru, musiały biec wraz z nimi. Fava 
wkrótce stwierdziła, że traci oddech.
Zgarnęła trochę śniegu, żeby się ochłodzić. Mimo panującego chłodu było jej 
gorąco. Wokół niej kołysało się morze ciał i pochodni. Biegła dalej, bojąc się, 
że jeśli zwolni zostanie stratowana.
„Przynajmniej biegniemy dobrą drogą," pomyślała. Hukmowie zostawili swoje mamuty 
na wzgórzach, na wypadek odwrotu. Teraz rycerze Klingi biegli w ich kierunku. 
Fava spojrzała na wschodzący księżyc, odwróciła się i stwierdziła, że Darrissea 
zwalnia kroku. Zatrzymała się i schwyciła dziewczynę za rękę.
Wbiegli na zamarznięte morze i - nagle - na rozkaz zmienili kierunek. Biegli 
teraz po lodzie na wschód. Fava zrozumiała, że ktoś musiał śledzić Hukmów, że 
ktoś odgadł drogę ucieczki stad mamutów. Biegli już prawie godzinę, ich stopy 
waliły z głuchym łomotem
0 lód. Gęsta mgła ścieliła się nisko. Fava niczego nie widziała, zaczynała 
zostawać w tyle za najszybszymi.
Nagle usłyszała odległy łomot, jak odgłos grzmotu. Lód wibrował jej pod nogami, 
biegła dalej, mimo że widziała, jak rycerze zatrzymują się i machają w panice 
rękami.
- Atakują! Atakują! -ktoś krzyknął. Rycerze rozpoczęli odwrót. Biegli z powrotem 
we mgle.
Mamut zrównał się z nią w biegu, zanim Fava zdołała spostrzec niebezpieczeństwo. 
Obok niej przemknęła czarna góra mięśni z wygiętymi długimi kłami. Młody Hukm 
poganiał zwierzę. Przemówiły strzelby. Favę ogarnęło przerażenie na myśl, że 
znalazła się tak blisko pierwszej linii. Obok przemknął drugi mamut i jeszcze 
jeden,
1 jeszce jeden. Kolejne zwierzę stratowało stojącego najbliżej niej rycerza. W 
uszach rozbrzmiewał jej łomot gnających na złamanie karku mamutów.
„Oni popełniają zbiorowe samobójstwo," pomyślała patrząc na młodego Hukma. „Nie 
chcą się poddać, wolą zabrać ze sobą na tamten świat tylu rycerzy, ilu zdołają." 
Odwróciła się i zobaczyła, że znajdujący się za nią rycerze uciekają. Odwróciła 
się znowu. Wielki mamut, kołysząc łbem, parł prosto na nią. Wiedziała, że chce 
ją stratować. Dziecko siedzące na karku mamuta kierowało zwierzę wprost na nią. 
Fava nacisnęła broszę z kości słoniowej.
Świat zastygł. O kilka stóp od niej stała Darrissea, usta miała szeroko otwarte. 
Fava schwyciła dziewczynę i pobiegła do przodu. Mgła była gęsta jak woda. 
Podsadziła przyjaciółkę na grzbiet ma-
233
muta i wspięła się sama, czepiając się długich włosów porastających zwierzę. 
Popatrzyła z góry na pole bitwy. Ujrzała rycerzy z pochodniami i mamuty. Szyki 
wymieszały się. Wiele mamutów nie miało jeźdźców. Hukmowie zostawili na 
wzgórzach, na południe od miasta, prawie trzydzieści tysięcy swoich włochatych 
wierzchowców. Teraz całe stado szarżowało po lodzie. Znikacz działał krócej niż 
pięć minut.
Stała na mamucie, przyglądając się polu bitwy, a tu nagle potężny ssak runął do 
przodu. Kurczowo przytrzymała się jego grzbietu. Darrissea wrzasnęła i 
przylgnęła do Favy. Udało się jej usadowić na grzbiecie mamuta. Cwałowały przez 
ciemność, płatki śniegu biły je po twarzy. Rycerze Klingi nie mieli szans w 
zamieci. Nie byli w stanie dotrzymać kroku mamuciej szarży. Hukm dosiadający 
mamuta, na którym Fava znalazła schronienie, zanim go zastrzelono zdołał położyć 
trupem kilku rycerzy.
Mamuty pędziły przed siebie. Hukmowie walczyli z Rodem Klingi od stuleci i 
zwierzęta wiedziały, kto jest ich wrogiem. Tratowały szeregi Klingi w bojowym 
szale, wyrzucały kłami w powietrze ciała wojowników, czasem porywały ich trąbami 
i przerzucały sobie przez grzbiet. Favanie zdołałaby pokierować swoim mamutem. 
Mogła tylko kurczowo trzymać się jego grzbietu. Zwierzę nawet nie zauważyło, że 
poprzedni jeździec wyleciał z siodła. Nie zauważyło też, że ma dwie nowe 
pasażerki.
Fava zobaczyła przed sobą niewyraźny kształt. To wyspa Ba-shevgo. Wokół rozlegał 
się łomot mamucich nóg po lodzie, mamuty były wszędzie. Później dobiegły do niej 
odgłosy strzałów armatnich. Przez mgłę ujrzała błysk laserów. Nie wyobrażała 
sobie j ednak, żeby Ród Klingi zdołał powstrzymać taką szarżę. Lód dudnił pod 
nogami trzydziestu tysięcy mamutów. Powietrze wypełniało trąbienie i w-rzask 
umierających. I wtedy tuż obok rozbłysnął promień lasera i powietrze 
eksplodowało. Mamut, na którym jechała, runął do lodowatej wody. Darrissea 
wrzasnęła. Fava znalazła się pod wodą. Nad sobą widziała rozświetloną pokrywę 
lodu.
Zaczęła się dusić, woda zepchnęła jąz siodła. Kopnęła dwa razy, zaczęła drapać 
skórę mamuta i wplatać ręce w j ego długie włosie na karku.
Darrissea szamotała się, chwytała się płaszcza Favy, wyrwała jej garść włosów z 
głowy. Fava usiłowała uwolnić się z tego uścisku.
Mamut wynurzył się z wody. Wokół inne zwierzęta trąbiły i wpadały pod lód. Fava 
trzymała się kurczowo swojego wierzchow-
234
ca, a Darrissea trzymała się Favy. Cała trójka płynęła w stronę Bashev-go. 
Głupie zwierzę próbowało wspiąć się na każdy kawałek pływającego lodu. Mamut 
często zanurzał się i woda znów zalewała Favę, unosiła ją, a dziewczyna patrzyła 
na wysoki grzbiet zwierzęcia z myślą, że jeśli uda się jej tam wspiąć, będzie 
sucha i bezpieczna. Darrissea krzyczała i czepiała się Favy, ale Fava ogłuchła 
na wrzaski przyjaciółki. Spojrzała w górę i zobaczyła błyski laserów. 
Zrozumiała, że rycerze Klingi kroją lód. Wolą zatopić swoich ludzi wraz z Huk-
mami i ich bojowymi wierzchowcami, niż ryzykować odpieranie kolejnego natarcia.
Jej mamut brnął do przodu, zimna woda opływała ją ze wszystkich stron, zimne 
powietrze wypełniało płuca, mózg drętwiał. Wreszcie przestała czuć zimno. 
Ogarnęła ją drętwota, pragnienie ciepła i snu.
Darrissea objęła ją ramionami.
- Trzymaj się! Trzymaj się! -mówiła. - Musimy wracać. Musisz odnaleźć Tulla.
Mamut parł dalej, ale jego ruchy były coraz wolniejsze. Fava zastanawiała się, 
co się z nim dzieje. Na moment przysnęła, a po obudzeniu się stwierdziła, że 
Darrissea jest przytulona do niej pod płaszczem.
Mamut znalazł wreszcie stały grunt, wdrapał się na brzeg i pognał w głąb lądu. 
Fava słyszała jak przez sen krzyki, odgłos strzałów. Nad warstwą mgły widziała 
łunę księżycowego światła. Zdała sobie sprawę, że mamut niesie je ulicami 
miasta, ciemnymi kanionami rozbłyskującymi ogniem.
Darrissea szeptała do niej, mówiła, że trzeba się ruszać, ale Fava chciała tylko 
spać. Oderwała zmarznięte ręce od grzywy mamuta, odchyliła się do tyłu... 
Spadała, spadała między ciemne ściany kanionu, jakby wracała do łona matki.
Gdy się obudziła, leżała pod kilkunastoma kocami. Drżała na całym ciele, zęby 
szczękały jej z całej siły, aż przestraszyła się, że się połamią. Nie mogła 
sobie przypomnieć własnego imienia. Ktoś lał jej gorącą herbatę prosto do 
gardła, zakrztusiła się, ale poczuła się lepiej.
Za chwilę poprosiła o więcej.
- Pod czyim jesteś dowództwem? - zapytał jakiś mężczyzna. Fava podniosła wzrok. 
Stał nad nią neandertalczyk. Jego niebieskie
235
oczy miały tak łagodny wyraz, że nawet gdy zobaczyła kikut po obciętym uchu, nie 
mogła uwierzyć, że ma do czynienia z rycerzem Klingi.
- Nie... nie... nie wiem - odpowiedziała.
- Wiesz, jak się nazywasz? Wiesz, gdzie jesteś?
- Nie... nie pamiętam.
- Nie przejmuj się - powiedział mężczyzna. - Jestem uzdrowicielem. Wkrótce 
pomogę ci się zebrać do kupy.
Położył rękę na jej głowie, dotykając palcami skroni. Kciukiem naciskał na 
szczękę. Z krtani zaczął mu się wydobywać głęboki, wibrujący dźwięk, jak ryk 
dzikiego zwierza.
Coś w niej drgnęło, nagle poczuła ciepło, jakby brała kąpiel parową. W ciągu 
następnych kilku minut drżenie ciała ustało. Czuła tylko ciepło i przyjemne 
oszołomienie przypominające upicie się. Stan ten ogarnął ją całkowicie.
Uzdrawiacz zaczął się trząść, zdjął rękę z jej głowy i zadrżał. Popatrzył na 
Favę z ukosa. Trząsł się i patrzył. „Psychiczny uzdrawiacz," pomyślała. „Tutaj, 
wśród rycerzy Klingi?" Była zbyt zmęczona, żeby się zdziwić. Słyszała pełne bólu 
krzyki mężczyzn i kobiet, odgłosy szpitala wypełnionego rannymi.
- Jak brzmi twoje imię? - zapytał uzdrawiacz.
- Fava.
Uzdrawiacz otulił się kocem. Siedział i patrzył na nią. Miał głęboko osadzone 
oczy, błysk błękitnych tęczówek dobiegał jak z zacienionej jaskini.
- Twój duch jest dobry - wyszeptał. - Wspaniałomyślny jak zimowa grusza. - 
Podkreślił słowo z języka Pwi, Wspaniałomyślny - Fava.
Pokiwała głową, przymknęła oczy. Wokół krzyczeli ranni, ale uzdrawiacz siedział 
przy Favie bez ruchu. Rozejrzała się po sali. Była tak duża, że na pokrytej 
słomą podłodze mogły tu leżeć tysiące ludzi. Co dwadzieścia stóp belki z 
ciemnego drewna wspierały sufit. W każdą belkę wbity był żelazny hak, z którego 
zwisała latarnia. Ranni leżeli w długich szeregach, opatuleni kocami.
- Inni też potrzebują pomocy - powiedziała.
- Już dotykałem ich dusz. Wiem, co w nich jest - odparł. -Niech umrą wszyscy, 
poza tą dziewczyną, którą przyniesiono razem z tobą.
Popatrzyła ostro na uzdrawiacza, gotowa go skarcić, ale zrozumiała, że mówi 
prawdę. Choć wykształcił się na uzdrawiacza, pozwoli im umrzeć. Czy uzdrawiacz o 
takiej mocy często pojawia się
236
wśród Pwi? Raz na wiele, wiele lat. Fava czuła ciepło, było jej dobrze, tylko w 
głowie się jej kręciło, więc zamknęła oczy i spokojnie oddychała. Mężczyzna 
podszedł do ogniska rozpalonego o kilkanaście jardów od posłania Favy. Gdy 
wrócił, podałjej kubek gorącego bulionu.
- Wertha - rzekł, odpowiadając na nie wypowiedziane pytanie. -Na imię mam 
Wertha. I choć jestem uzdrawiaczem, nie jestem tak wielkoduszny jak ty. Nie 
uzdrowię tych, którzy chcą zniszczyć mój lud.
Położył rękę na jej czole i zaśpiewał w języku Pwi, posługując się starożytnymi 
słowami, których nie używano od pokoleń.
- Mimo wszystko, nawet tu, w Bashevgo, j eśli się chce, można znaleźć trochę 
światła.
- Nie szukam światła - odparła Fava.
- Ale ono nadchodzi. Dawno temu, wielki wędrowiec ducha o imieniu Pwichutwi 
powiedział:
Gdy góry przejdą po wodzie,
Gdy błękitne nieśmiertelne słońce spadnie,
Matka Zła urodzi syna.
I to będzie znak Okansharai.
Zrodzony ze śmierci, spryskany krwią,
Wezwij go imieniem Wspaniałomyślny.
Powstanie, a światło zaleje ziemię jak powódź.
I wszyscy będą słuchać, co rzecze Okansharai.
Fava popatrzyła na niego bacznie.
Uzdrowiciel nie był młody. Jasne włosy zaplecione miał w małe, ścisłe warkoczyki 
opadające na plecy.
- Kto jest tym Okansharai? - zapytała. Serce mocniej jej zabiło.
- Skąd można wiedzieć, kto nim jest? Każde dziecko w Bashev-go uczy się tego 
wiersza od matki. Bo to miasto jest Matką Zła i każda niewolnica ma nadzieję, że 
jej syn będzie Okansharai. Najwyraźniej nie jesteś stąd, Favo. - Pochylił się i 
wyszeptał. -A gdybyś była z Rodu Klingi, już byś mnie aresztowała, bo 
wypowiedziałem zakazane proroctwo w twojej obecności.
Fava żachnęła się. Pomyślała, że to pułapka.
- A ty nie j esteś rycerzem Klingi? - zapytała. - Nie mogę przecież aresztować 
innego rycerza Klingi.
237
- Muszę nim być-odparł Wertha. - Przecież takjak ty nie mam jednego ucha i 
takjak ty noszę mundur Rodu Klingi.
Uzdrowiciel drżał, skulił się pod kocem owiniętym wokół ramion. Nie wyglądał 
niebezpiecznie, choć mówił o niebezpiecznych sprawach.
- Kto to jest Okansharai?
- Okansharai, tak się powiada - odparł Wertha - to wyzwoliciel wszystkich. 
Zniszczy lud Craala i jego matkę Bashevgo, a potem uwolni niewolników. Niektórzy 
utrzymują, że jego nadejście poprzedzi wielka powódź. Będzie się wtedy wydawać, 
że góry idą po wodzie. Inni dodają, że imię jego matki będzie brzmiało Fava i że 
wywoła go z macicy siłą swej woli. Osobiście nie twierdzę, że rozumiem 
przepowiednię, a wędrowiec ducha, który jągłosił, zmarł setki lat temu, a do 
tego był kompletnym szaleńcem.
- Niemniej - nachylił się i szeptał jej do ucha - Phylomon został w końcu 
zabity. Czyż błękitne nieśmiertelne słońce nie spadło? Tej nocy stałem na murach 
i widziałem, jak mamuty biegły po lodzie we mgle. Przemyślałem to sobie: czyż 
góry nie szły po wodzie? Czyż nie przyniosły ciętutaj, do miasta, które thralle 
zwą Matką Zła? I czyż nie masz na imię Fava? Być może proroctwo spełni się, a ty 
będziesz matką dziecka, które nas wyzwoli. Kiedy cię uzdrawiałem, dotknąłem twej 
macicy. Nosisz w sobie dziecko.
- Nie! - krzyknęła Fava. Nie wiedziała, że jest ciężarna. I nie chciała, żebyjej 
dziecko urodziło siew tym mieście, z przekleństwem proroctwa, według którego 
musiałoby żyć jak wojownik, wypełniać nadzieję ludzi na wyzwolenie świata.
- To prawda, jesteś w ciąży - powiedział Wertha. - On przyniesie światło światu.
- Oszalałeś - krzyknęła Fava.
- Wiem, że to jest prawda. Tej nocy miałem sen, który przypomniał mi o 
przepowiedni. Gdyby nie to, nigdy bym cię tutaj nie znalazł.
- Co to był za sen? - zapytała Fava.
- Śniło mi się, że wielka, czarna wrona leciała nad ziemią i recytowała słowa 
przepowiedni. Wrona usiadła na tym budynku. Widzisz, uzdrawiaczem jestem od 
dawna, ale nigdy bym tu nie przyszedł, gdyby nie ten znak.
- Dlaczego byś tu nie przyszedł? - zapytała Fava. Wiedziała, że wrona to był jej 
ojciec, Chaa. Musiał wysłać ten znak podczas swojej ostatniej wędrówki ducha. 
Oddychała głęboko, starała się
238
powstrzymać łzy, które napływały jej do oczu na myśl o ojcu. Wer-tha patrzył nad 
jej głową.
- Nie przyszedłbym tu, bo to jest stodoła, w której handlarze niewolników 
gromadzą paszę dla bydła - powiedział Wertha i Fava nagle uświadomiła sobie, że 
leży na twardej podłodze przykrytej cienką warstwą siana. Z początku sądziła, że 
to taki zwyczaj handlarzy niewolników, żeby trzymać swoich rannych jak 
zwierzęta, ale teraz zrozumiała, że to była konieczność.
Przez chwilę leżała bez ruchu.
- Pomożesz mi? - zapytała.
Wertha wyciągnął nóż z pochwy przymocowanej do nadgarstka. Zanim Fava zrozumiała 
o co chodzi, odciął sobie lewe ucho.
- Jestem na twoje rozkazy, pani - powiedział. - Aż do śmierci. Inni w mieście 
też czekają na światło. Będziemy ci służyć.
Położył jej na podołku okrwawiony symbol oddania.
- Więc pomóż mi znaleźć męża, niewolnika schwytanego niedawno w Smilodon Bay. 
Zwie się Tuli Genet. Są i inni, których szukam, moi przyjaciele.
- Wedle twego rozkazu - odparł Wertha i wstał, nadal otulony kocem. - Chociaż 
nie wiem, jak znaleźć jednego niewolnika w tak wielkim mieście. Okręty 
przywiozły pojmanych ponad tydzień temu. Do tej pory Tuli może być gdziekolwiek, 
mógł nawet zostać sprzedany do Craala.
Fava leżała zamyślona, popijała bulion. Wertha stał nad nią, jakby bał się 
odejść. Teraz, gdy znalazł matkę swego zbawiciela, chciał tylko jednego: być 
przy niej.
- Mój mąż zabił czterech rycerzy Klingi, kiedy próbowali go złapać. Myślę, że 
będą go chcieli ukarać.
Wertha przymknął oczy:
- Mogli wysłać go do kopalni. Natychmiast zacznę poszukiwania. - Odszedł po 
cichu. Oczy błyszczały mu fanatycznym ogniem kogoś, kto otrzymał misję od 
bóstwa. Fava nie mogła nic na to poradzić. Wiedziała, że Wertha napyta sobie 
biedy. Jeśli rozgłaszanie starożytnej przepowiedni było karalne, to tym bardziej 
nikomu nie ujdzie na sucho, jeśli będzie twierdził, że proroctwo stało się 
faktem. Szczególnie gdy zacznie szukać po kopalniach ojca Okansharai.
Odpoczywała przez kilka minut. Uświadomiła sobie, że leży pod kocami w mokrym 
ubraniu. Przeszukała swoje rzeczy i znalazła zawiniątka, które dostała od 
Phylomona. Brakowało broszy znikacza.
239
Przypomniała sobie, że w wodzie Darrissea chwyciła jej płaszcz. Znalazła 
miejsce, z którego wyrwano broszę. Zamknęła oczy. Brosza leżała na dnie oceanu.
Rozdział 12
PRZYZWOITA EGZEKUCJA
Tiuli wyszedł z dziury w ziemi prosto na arenę amfiteatru wykutego z czarnego 
kamienia. Była to budowla starożytna, egzotyczna, utrzymana w dekadenckim stylu. 
Na każdym końcu owalu znajdowały się ogromne posągi półleżących thrallek. Ich 
delikatne piersi sterczały w niebo, nabrzmiałe brzuchy sugerowały ciążę, 
wykrzywione twarze z szeroko otwartymi ustami patrzyły w górę. Długie, 
rozpostarte nogi posągów łączyły się pośrodku amfiteatru, tworząc ramę formującą 
owalną arenę. Tuli wyszedł z dziury znajdującej się w waginie jednej z postaci. 
Rycerze Klingi w lakierowanych skórzanych pancerzach, odziani w zielone i 
purpurowe płaszcze, wypełniali widownię.
Ciała pokonanych leżały na skrwawionym piasku. Rycerze wznosili okrzyki. Tuli 
zatrzymał się na chwilę, popatrzył w niebo, wciągnął nozdrzami powietrze. Czuł 
się pusty i oszołomiony. Ranek był chłodny, wiał zimny wiatr pachnący deszczem. 
Tuli nie widział światła słonecznego przez wiele dni, prawie nie czuł 
opuchniętych dłoni. Żołądek kurczył mu się ze strachu. „Będą chcieli, żebyś 
zabijał" Tuli zastanawiał się, kto to będzie, jaką zbrodnię popełniłjego 
przeciwnik.
Nad stadionem krążyły stada białych mew. Gdy wiatr opadał, pojedyncze ptaki 
pikowały, chwytając w dzioby zwierzęce kości i inne przysmaki rzucane przez 
rycerzy na arenę.
Herold wykrzyczał imię Tulla i wymienił jego zbrodnie. Tuli siedział przez cały 
ranek, oczekując na walkę. Przysłuchiwał się krzykom widowni. Okazało się, że 
żaden z uczestników igrzysk nie mógł się pochwalić taką liczbą zabitych rycerzy 
Klingi jak on. Gdy tylko zostały wymienione przestępstwa Tulla, rycerze Klingi 
wstali i zaczęli wznosić okrzyki na jego cześć.
Z drugiej strony areny, spomiędzy nóg wielkiej kamiennej matki wyszedł Khur. 
Kroczył napinając mięśnie, wymachując nad głową mieczem.
240
Zobaczył Tulla i zachwiał się, na moment przestał się uśmiechać, a kiedy herold 
wymienił zbrodnię Khura - zranienie człowieka- Tuli zrozumiał, że oczekuje się 
od niego zabicia przyjaciela. Ród Klingi postanowił, by zmierzyli się w 
pojedynku, bo siedzieli w sąsiadujących celach.
„Czego oczekujesz od życia?" zapytał sam siebie Tul. „Czego chcesz? Możesz 
wybrać szybki zgon i zginąć z jego ręki albo go zabić. I co wtedy osiągniesz? 
Poczucie winy za zabicie głupca i spędzenie połowy życia w szeregach Rodu 
Klingi?" Ale w uszach wciąż brzmiały mu słowa Phylomona:
„Musisz się oswobodzić!"
Khur zbliżył się do Tulla, zataczając powolne kręgi.
- Jesteś wartościowym przeciwnikiem - powiedział Khur zadając pchnięcie mieczem. 
Tuli odskoczył. Khur uśmiechnął się. -Musimy dać im dobre przedstawienie! Potem 
nas wynagrodzą, a przynajmniej tego, który przeżyje, żeby zostać rycerzem 
Klingi.
Khur zrobił wykrok i zadał pchnięcie. Tuli usiłował sparować cios, ale Khur 
zmienił kierunek pchnięcia i ciął Tulla w klatkę piersiową. Wycofał miecz i 
gotował się do powtórzenia ciosu, starając się, by tym razem cięcie było 
głębsze. Tuli zdołał w samąporę uskoczyć. Khur uśmiechnął się złowieszczo. Tuli 
zdał sobie sprawę, że Khur chce go skłonić do obniżenia gardy.
Pchnął mieczem, Khur zręcznie odparował i ciął z dołu w górę, raniąc Tulla w 
łokieć.
- Gdzie nauczyłeś się walczyć? - zapytał Tuli, a Khur uśmiechnął się.
- Kiedy nie spałem ze swą panią, byłem jej ochroniarzem. -Przyskoczył do Tulla i 
zasypał go zaskakująco szybką serią cięć i pchnięć. Jedyne co Tuli mógł robić, 
to odbijać ciosy i cofać się. - Przepraszam, że przez te wszystkie dni, kiedy 
spaliśmy obok siebie, nie powiedziałem ci o tym.
Tuli potknął się i zablokował cios. Za każdym razem, gdy odbijał cięcie, j ego 
opuchnięty kciuk sprawiał mu straszny ból. Udało mu się kopnąć Khura, zmusić do 
odwrotu, ale młodzieniec ciął Tulla w nogi i mało go nie przewrócił. Khur 
podstępnie zamachnął się mieczem, Tuli usiłował zanurkować pod ciosem i 
jednocześnie sparować go. Tłum ryknął w przestrachu. Tuli nawet nie wiedział, co 
go uderzyło, oszołomiony upadł na plecy, z głowy ciekła mu krew. Nad nim stał 
Khur wymachując triumfalnie mieczem. Przygotowywał się do zadania ostatniego 
ciosu. Tłum zamilkł.
16 - Ścieżka bohatera 241
Tylko jeden widz krzyczał nadal. To była Fava:
- Wstań, Tuli! Zabij go! Wstań!
Khur odsunął się o krok, oczy błyszczały mu niebezpiecznie. Uniósł miecz, 
prosząc widownię o aplauz.
Oszołomiony Tuli potrząsnął głowąi zobaczył Favę siedzącą niedaleko areny w 
przebraniu rycerza Klingi. Chciał podejść do niej, lecz Fava bez przerwy 
powtarzała jego imię, a na jej twarzy malowało się przerażenie. Oprzytomniał i 
zdał sobie sprawę z niebezpieczeństwa.
Podniósł się na kolana, spojrzał na Khura. Młody neandertalczyk uśmiechnął się 
triumfalnie.
- No i co, przyjacielu? Ty to nazywasz walką?
W przebłysku świadomości Tuli zrozumiał, że w Khurze nie zostało nawet krzty 
niewinności. Jego przeciwnik z ochotą porąbałby go na kawałki. To było 
szaleństwo pod pozorem naiwności. Ród Klingi pozwalał stawać na arenie tylko 
najlepiej zapowiadającym się kryminalistom. Taki był właśnie Khur. Doskonały 
materiał na rycerza Klingi, bo wszyscy rycerze byli tacy sami: zepsuci moralnie.
- Jeśli pozwolisz, doprowadzę do prawdziwej walki - powiedział Tuli. Ręką ze 
złamanym kciukiem ledwie mógł chwycić miecz. Oddarł więc kawałek materiału od 
tuniki i przywiązał nim miecz do dłoni. Khur odsunął się wymachując mieczem w 
stronę publiczności. Zadowoleni z widowiska rycerze Klingi ryczeli i wiwatowali.
Kiedy Tuli skończył przygotowania, wysunął miecz i zatoczył nim półkole, patrząc 
Khurowi w oczy. Khur przyskoczył zadając serią ciosów. Próbował siły Tulla. Znów 
odskoczył. Tuli krzyknął, zrobił wy-krok i ciął z całej siły w dół. Khur 
próbował odbić klingę, powstrzymać ją, ale nie wziął pod uwagę ogromnej siły 
Tulla. Miecz Khura ułamał się u nasady, a ostrze tullowego oręża przebiło 
czaszkę przeciwnika i rozpłatało go aż po brzuch. Krew trysnęła na publiczność.
Rycerze Klingi wyli i tupali nogami, wydawali okrzyki aprobaty. Tuli wzniósł 
ponad głowę okrwawiony miecz, zrobił rundę wokół areny starannie omijając 
miejsca, gdzie widział Favę i Darrisseę w towarzystwie jakiegoś dziwnego 
młodzieńca.
Wertha nachylił się i szepnął Favie do ucha:
/ to będzie znak Okansharai. Zrodzony ze śmierci, spryskany krwią, Wezwij go 
imieniem Wspaniałomyślny.
242
Wertha nie musiał recytować dalszego ciągu proroctwa. W jego głosie brzmiał 
zbożny strach - na własne oczy ujrzał, jak Tuli wypełnia słowa przepowiedni - 
powstając z ciemnicy pod stadionem, spryskując publiczność krwią, gdy tylko Fava 
wezwała go po imieniu. Fava patrzyła jak Tuli znika w podziemiach. Kiedy z nich 
wychodził, wyglądał na słabego, pokonanego. Teraz był skupiony, spięty. Nigdy 
wcześniej jej mąż nie wyglądał tak niebezpiecznie, nigdy wcześniej nie widziała 
tego maniackiego błysku w jego oku. Gdy przechodził obok z okrwawionym mieczem w 
dłoni, przypomniała sobie słowa, które powiedziano na jego temat kiedyś, w 
Smilodon Bay: - Ma w oczach rewolucję.
Było w nim teraz szaleństwo, żądza krwi. W tym momencie wyglądał tak samo, jak 
rycerze Klingi wyjący wokół niej w ekstazie. Stał się drapieżnikiem, a ona 
ofiarą. Skóra na niej cierpła na samą myśl, że dookoła jest tyle drapieżników, 
że rycerze Klingi ocierają się o nią.
Na poszukiwaniach Tulla spędziła całe tygodnie. I oto, co jej z tego zostało: 
wstyd. Fava wcześniej nie wyobrażała sobie takiej przemiany.
Przez następne pięć godzin Tuli walczył trzy razy. Jako wielki Tcho-Pwi był 
wyższy niż neandertalczyk i szerszy w ramionach, silni ej szy od człowieka. Nie 
fechtował się z przeciwnikami. Cała jego sztuka polegała na szybkości i sile. 
Nie dawał im czasu do namysłu. Szarżował na nich przez piaski areny, jak tylko 
pokazali się w wejściu. Z łatwością rozpruł dwóch ludzi, z trzecim wdał się w 
dłuższą walkę. Późnym popołudniem zaczął odczuwać zmęczenie.
Ostatnia walka odbyła się w promieniach zachodzącego słońca. Sześć par 
przeciwników zbliżyło się do siebie ostrożnie, z namysłem. W tej rundzie 
walczący używali długich dzid. Ta broń nie odpowiadała Tullowi. Dał temu wyraz, 
łamiąc drzewce dzidy na kolanie. Odrzucił złamany oręż i runął na przeciwnika z 
gołymi rękami. W ten sposób zmylił go, dając mu poczucie fałszywego 
bezpieczeństwa.
Przeciwnikiem Tulla był człowiek. Mały, szybki i zręczny. Zaatakował za szybko, 
zrobił unik i schylił się. Jednocześnie Tuli z niewiarygodną szybkością schwycił 
za koniec jego dzidy, wyrwał mują z rąk i wbił głęboko w pierś. Potem wyrzucił 
przeciwnika wysoko w powietrze, aż ten przeleciał przez bandę areny na widownię.
Rycerze Klingi wstali, skandując imię zwycięzcy. Tuli dwukrotnie obszedł arenę i 
zatrzymał się przed Favą. Spojrzał ponad jej głową, dzidą obciął sobie koniuszek 
ucha i rzucił go w widownię.
243
Fava sądziła, że to dla niej, ale okrawek ucha trafił w tłum stojący za nią. 
Kiedy Tuli kuśtykał z powrotem do lochu, wyglądał świeżo i energicznie.
Przez następne dwie rundy Fava i Darrissea milczały. Gdy tłum wstawał z miejsc i 
kierował się ku wyjściu, Wertha zwrócił się do nich:
- Jutro Tuli wejdzie w szeregi Rodu Klingi. Inni zginą, a on przeżyje.
- Myślę, że Thakunka go pokona - wtrącił się jakiś mężczyzna stojący za nimi. -
Tulljest szybki i silny, lecz Thakunka jest lepszym i wszechstronniej szym 
szermierzem.
Fava już chciała zbesztać obcego, ale Darrissea uspokajająco wzięła ją za rękę.
- Może ten cały Tuli byłby szybszy i bardziej wszechstronny, gdyby przed walką 
nie złamano mu kciuków. Chciałabym zobaczyć, jak sobie daje radę, kiedy jest w 
pełnej formie - powiedziała Darrissea.
Mężczyzna chrząknął. Fava spojrzała na niego. Był to starszy neandertalczyk o 
głębokim głosie. Nosił czarny płaszcz i klapkę na jednym oku. Wertha uderzył 
siępięścią w pierś, oddając honory. Fava niepewnie powtórzyła ten gest.
- Wszechpotężny - wymamrotał Wertha.
Czarny cyklop machnął ręką i mruknął, żeby dali spokój, ale Fava nie potrafiła 
wyprostować zgiętej w ukłonie szyi, świadoma tego, że oto stoi przed niąktoś, 
kto uważa się za jej pana, jej mistrza. Bała się podejrzeń, rozpoznania jako 
obcej.
- Złapałem Tulla w Dziczy - powiedział Mahkawn. -1, wierzcie mi, zbyt wielu 
moich ludzi walczyło z nim, gdy był cały i zdrowy. To dobry wojownik, podobnie 
jak Thakunka. Będę żałował każdego, który zginie.
Wyciągnął spod szaty kawałek ciała. Fava rozpoznała ucho Tulla. Ten fragment, 
który rzucił w tłum. Adresatem podarunku był wszechpotężny.
- A co się stało z rodziną tego Tulla? - zapytała. - Czy mówił coś o jej losach? 
Czy ma może młodsze rodzeństwo, które mogłoby wejść w szeregi bractwa? A może 
jest jakieś dziecko, może jego żona jest ciężarna?
- Nie - odparł Mahkawn i wmieszał się w tłum.
244
Kilka godzin przed świtem Tantos wezwał do swoich komnat Mahkawna, który 
przyjechał pociągiem Trupiej Głowy. Był zaskoczony, że Tantos nie śpi o tak 
wczesnej porze. Czasem słyszało się plotki, że Tantos w ogóle nie sypia, że 
symbiont utrzymuje go przez wieki w stanie bezsenności.
Jak by nie było, Mahkawn stał teraz w komnacie, a Tantos informował go o 
dziwnych napaściach na rycerzy Klingi przebywających w Dziczy, o wykrwawionych 
ciałach mężczyzn i kobiet znajdowanych w mieście.
- Ataki nasilają się, stają się coraz powszechniejsze. Znaleźliśmy poza miastem 
człekokształtne stwory wysysające krew. Przywieźliśmy nawet kilka ich ciał ze 
sobą. Nasi chirurdzy dokonali autopsji z nadzieją, że znajdą na nie antidotum. 
Krwiopijcy potrafią przyjmować kształty człowieka albo neandertalczyka. Ich 
twarze wypełnione sąpęcherzami. Kiedy sieje przekłuje - flaczeją. Kazałem 
tajnemu oddziałowi bractwa zachować czujność za dnia i w nocy. Okazało się, że 
można łatwo rozpoznać tych wysysaczy krwi. Niemniej, jeśli damy im czas, 
zorientują się w sytuacji i będą w stanie infiltrować wszystkie warstwy 
społeczeństwa. Ze względu na to, wprowadziłem wmieście kwarantannę. Wiemy, 
najogólniej, gdzie żyjąkreatory. Zbieram wojska i przygotowuje się do ataku. 
Będziemy gotowi do wymarszu w ciągu najbliższych czterech tygodni.
- Doskonale - odparł Mahkawn. - Jak mógłbym ci pomóc, panie?
Tantos pochylił głowę i odwrócił twarz do rycerza, jak gdyby ten przerwał mu tok 
myśli.
- Jak już mówiłem, moi szpiedzy działająbez wytchnienia. Coś odkryliśmy. Po 
odparciu Hukmów, wzięliśmy na północy miasta licznych jeńców Okanjara. Niektórzy 
okazali się całkiem sprytni i ukryli się udając niewolników. Dotarło do mojej 
wiadomości, że pewna kobieta z Rodu Klingi szuka Tulla Geneta, rozsyła posłańców 
do kopalń. To jest ten sam Tuli Genet, który dziś walczył na arenie.
- Rozumiem. Czy ustaliłeś jej tożsamość?
- Tak. Jeden z moich ludzi szedł za nią aż na stadion, gdzie wznosiła 
entuzjastyczne okrzyki na cześć Tulla Geneta.
- Czy przesłuchałeś ją?
- Jeszcze nie. Zbiera wokół siebie zwolenników. Chcemy zgarnąć ich wszystkich za 
jednym zamachem. I to jest powód, dla którego wezwałem cię teraz, w nocy. 
Przekazano mi, że rozmawiałeś z nią dziś na stadionie. Co cię łączy z tą 
kobietą?
245
Mahkawn cofnął się o krok, zaskoczony oskarżeniem.
- Z nikim nie rozmawiałem! Przez cały czas trwania widowiska siedziałem pomiędzy 
moimi dwoma kapitanami smoka.
- Rozmawiałeś z nią tuż przed opuszczeniem widowni. Mahkawn nagle przypomniał 
sobie wymianę zdań z dwiema
kobietami i mężczyzną.
- Tak, teraz sobie ją przypominam. Pytała, czy Tuli wspominał o swojej rodzinie 
albo potomstwie. Sądziłem, że chodzi jej tylko o potwierdzenie jego męskości.
- Czyżby zatem należała do jego rodziny? Udałoby się jej zbiec ze Smilodon Bay?
- Może to jego żona - powiedział Mahkawn. - Miał żonę i adoptowanego syna.
- Okazała niezwykłą odwagę, chcąc go w ten sposób uwolnić. Ale w tym wszystkim 
jest coś ważniejszego. Zdaje się, że wraz ze śmiercią Phylomona, niektórzy z 
thralli zaczęli wierzyć, że przyszedł czas, w którym „błękitne nieśmiertelne 
słońce spadło." Wierzą, że Tuli spełni starożytną przepowiednię Pwichutwi o 
nadejściu Okan-sharai. Nawet dziś, gdy Tuli wyszedł na arenę spomiędzy nóg Matki 
Zła i spryskał publiczność krwią, thralle zaczęli szeptać, że w ten sposób 
wypełnia się proroctwo.
Mahkawn roześmiał się.
- Śmiejesz się - powiedział Tantos z przyganą w głosie - lecz thralle w to 
wierzą. Złamałeś Tullowi kciuki przed pojedynkami, co wcale nie wpłynęło na 
przebieg walki. Tuli musi umrzeć tej nocy.
- Nie sądzę, żeby jutro zwyciężył - odparł Mahkawn. - Jego przeciwnik jest za 
dobry, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę okaleczenia Tulla.
- A ja sądzę, że to posunęło się już za daleko - rzekł Tantos. -Zabijesz go. 
Chcę, żebyś osobiście wbił w niego miecz.
- Ależ on sam z własnej woli oddał ucho! Według starych praw, jest już niemal 
rycerzem Klingi!
- Nie pozwolę, żeby Tuli został wywyższony dzięki tym procedurom! - krzyknął 
Tantos. Mahkawn odsunął się o krok. Nigdy nie widział swego pana tak 
zagniewanego. - Jeszcze tej nocy zabijesz go własnoręcznie! I zabierzesz ze sobą 
Atherkulę, gdyż powinien być świadkiem twego czynu! Domagał się krwi tego 
niewolnika, niech ma tę satysfakcję. Co do jego żony, już wysłałem oddziały, 
żeby ją zgarnęły razem z jej kompanami. Wtrącono ich do lochów. Ona też
246
ma być świadkiem zabójstwa. Niech widzi koniec swojego Okan-sharai! Zajmiesz się 
tym. Tak ma być!
Tantos podszedł i wyjął złoty bicz zza pasa Mahkawna.
- Twoja łagodność zniechęca mnie do ciebie. Przenoszę swoje łaski na Atherkulę. 
Możesz odejść.
- Tak, panie - powiedział Mahkawn, ukłonił się nisko i opuścił pokój. Za 
drzwiami pomacał się w miejscu, gdzie przed chwilą za pasem tkwił jeszcze złoty 
bicz. „Straciłem jego łaski. Ma prawo czuć się rozczarowany," pomyślał, ale 
doszedł do wniosku, że z czasem odzyska łaskę swego pana. „Nie powinienem 
pozwolić, żeby sympatia, którą czuję do tego niewolnika, zmąciła mój osąd. Nie 
powinienem pozwolić, żeby żył tak długo."
Wertha zabawił dłużej na targu, kupując j edzenie dla Favy i Dar-rissei. Nie był 
przyzwyczajony do dokonywania tak dużych zakupów. Miał mało pieniędzy, więc 
poszedł na targ tuż przed zmierzchem, żeby wytargować jak najniższe ceny za 
ochłapy mięsa i nieświeże warzywa, które prawdopodobnie wyrzucono by do śmieci. 
Przebrany za rycerza Klingi nie musiał obawiać się godziny policyjnej. Kiedy 
zadźwięczał dzwon, przebiegł między straganami, wpakował zakupy do worka i 
pospieszył do domu.
Szedł krętą uliczką przez środek dzielnicy thralli, w której mieszkali 
najbiedniejsi niewolnicy. Drewniane skrzynie na palach i połatane namioty 
zasiedlone były przez starych i schorowanych wyrobników - Panowie Niewolników 
nie zadbali o poderżnięcie im gardeł -pracujących ciężko na polach, w dokach i w 
nowych fabrykach, gdzie dźwigali kozły z cegłami, żeby tylko udowodnić swą 
przydatność do pracy. Za dniówkę mieli zapewniony kawałek chleba, trochę gulaszu 
i drew na ognisko. Niektórzy byli już tak schorowani, że ich właściciele 
przestali się troszczyć o żywność dla nich i dach nad głową. Ci leżeli na 
siennikach pod gołym niebem, czekając na śmierć albo ozdrowienie. Żaden z nich 
nie miał złudzeń co do swojej wartości.
Wertha przeszedł obok siennika, na którym leżała dziewczynka z połamanymi w 
wypadku, byle jak obandażowanymi nogami. Wyciągnęła do niego brudną rączkę, 
prosząc o wodę. Zatrzymał się, dał się jej napić i ofiarował trochę chleba z 
torby.
Podmuchy zimnego wiatru targały połami namiotów, nawiewały dym z ognisk. Nikt 
się nie przyglądał. Wertha czuł, że wez-
247
brały w nim moce uzdrowicielskie, krążyły w jego ciele jak spętany wiatr, 
czekały tylko, aż je wypuści. Schwycił dziewczynkę za nogę, naprostował krzywo 
złożone kości. Dziecko nie płakało z bólu, lecz kurczowo uchwyciło się dłońmi 
zamarzniętego błota po obu stronach siennika.
- Nie bój się - powiedział Wertha. - To pomoże ci.
Dotknął jej nóg. Wyczuł ropę i opuchliznę pod skórą. Rany sięgały kości. 
Wyzwolił swą moc. Ciepło spływało z jego ciała koniuszkami palców.
- Kwitcha,mój sojuszniku, bądź przy mnie -powiedział. -Zjednocz swoją siłę z 
moją.
Zamknął oczy, gdy napełniał go duch, poczuł zimny dotyk. Potrząsał nim jak 
liściem na wietrze, ale z jego rąk nie wyszła moc lecznicza. Usłyszał natomiast 
głos dochodzący zza pleców.
- Nie marnuj swojej mocy i nie spiesz się do domu. Jesteś śledzony - mówił Pwi o 
jasnopomarańczowych włosach i błękitnych oczach ze świeżym piętnem na ręce.
- Kim jesteś? - zapytał Wertha.
- Jestem Chaa, ojciec Favy - wyszeptał Pwi. - Wkrótce znów się zobaczymy. Uważaj 
na to, co masz za plecami! -1 Chaa zniknął między skrzyniami i szałasami 
dzielnicy thralli.
Werthę opuścił duch, czuł, jak wiatr odlatuje. Spojrzał na dziewczynkę. Dotknął 
jej tylko lekko, lecząc infekcję nóg. Złamane kości będą musiały same się 
zrosnąć. Dał dziecku więcej jedzenia i jeszcze raz ją napoił. Potem zaczął się 
włóczyć bez celu po dzielnicy thralli.
„Nie spiesz się do domu," powiedział Chaa. Wertha zaczął iść ostrożniej, 
zmierzał na północ. Wkrótce po zapadnięciu nocy ulice się ożywiły. Panowie 
Niewolników wybierali się na przyjęcia. Ominął orszak towarzyszący damie lecącej 
na poduszkowcu. Wyglądała jak łabędź przybrana w białe pióra, perły, jedwabie i 
błyskotki. Otaczało jąpięćdziesięciu elegancko ubranych neandertalczyków ze 
straży przybocznej z pochodniami, obnażonymi mieczami i strzelbami. Oczy 
błyszczały im niebezpiecznie, jakby podejrzewali, że każdy przypadkowy 
przechodzień na ulicy może być mordercą nasłanym przez rywalizującą rodzinę.
Takim lepiej nie wchodzić w drogę, lepiej nie wplątywać się w kłopoty. Wertha 
dał nura w boczną uliczkę i poczekał, aż dama przejedzie. Potem znów wyszedł na 
główną aleję. Obejrzał się i na chodniku za sobą spostrzegł jakiegoś mężczyznę. 
Typ usunął się
248
w cień i umiejętnie rozpłynął w mroku nocy. Niewidzialny Oddział Bractwa.
Wertha skradał się uliczkami i alejami. Przy nadarzającej się sposobności zdołał 
uciec śledzącemu go mężczyźnie. Kiedy upewnił się, że jest sam, poszedł w stronę 
domu i kilka przecznic wcześniej wspiął się na dach jakiegoś budynku. Stamtąd 
obserwował ulicę przed domem. Zobaczył jak aresztowano Favę i Darrisseę. Potem, 
gdy rycerze Klingi powlekli je z sobą, dyskretnie zaczął ich śledzić.
Mahkawn wyszedł z pałacu Tantosa. Spojrzał w niebo. Świeciły wszystkie trzy 
księżyce, więc mimo powłoki chmur noc była jasna. W takie noce Mahkawn często 
miewał kłopoty z zaśnięciem. Zahuczała wielka uchata sowa. Polowała gdzieś nad 
polami. „Niech myszki uważają," pomyślał Mahkawn, przypominając sobie stary 
wierszyk dla dzieci.
Odchylił głowę do tyłu, głęboko oddychał świeżym powietrzem nocy. Było trochę 
mroźnie, ale przyj emnie. Rozpostarł ramiona i wyobraził sobie, że to skrzydła. 
„Czyn, którego dopuszczę się tej nocy, nie jest złym czynem," powiedział sobie w 
duchu. „On po prostu jest czynem. Sowy i jastrzębie nie powinny przyjaźnić się z 
myszami. Tak jak ja nie powinienem przyjaźnić się z Tullem." Przyjaciel. Mahkawn 
długo rozmyślał nad tym słowem. Już od wielu lat o nikim nie pomyślał jak o 
przyjacielu. Ród Klingi to byli jego sojusznicy, lecz nie radowało go ich 
towarzystwo. Pirazha, tak, ona była przyjaciółką, choć przyznanie się do tego 
przychodziło mu z trudem.
„A gdybym siedział w jakimś lochu w Craalu, czy Pirazha wybrałaby się tam przez 
pustkowia, by mnie ratować?" Sama myśl wydawała się śmieszna, ale jakoś Mahkawn 
nie mógł się od niej uwolnić. Nie dawała mu spokoju w drodze do pociągu Trupiej 
Głowy. „Wątpię, czy by się na to zdecydowała," pomyślał po dotarciu na miejsce. 
„Oparłaby się impulsowi, o ile w ogóle by o tym pomyślała. Być może za bardzo 
upodobniła się do rycerza Klingi."
Rozsiadł się na pluszowej kanapie w metalowej kapsule. Pociąg wiózł go do domu w 
Bashevgo. Latarnia kołysała się na kółku pod sufitem, a Mahkawn ze szczegółami 
planował morderstwo. To istotna sprawa, żeby zadowolić Tantosa i Atherkulę, ale 
Mahkawn chciał
249
też zadowolić Tulla, sprawić, by zginął godną śmiercią. Żadnych krwawych jatek, 
żadnych sadystycznych tortur. Co do żony Tulla, to choć była w oczywisty sposób 
thrallką, i ona zasługiwała na odrobinę kurtuazji.
Gdy pociąg dotarł do lokomotywowni, Mahkawn wysiadł. Poszedł do świątyni 
karnadyńskich czarowników i obudził Atherku-lę. Zanim czarownik ubrał się i 
wyszedł z Mahkawnem, już prawie świtało.
W jednym z korytarzy wiodących do lochów spotkali dwie kobiety o pobladłych 
twarzach, ciemnowłosego człowieka i Pwi z obciętym uchem. Mahkawn prawie się 
roześmiał, bo żaden rycerz Klingi nie okazywałby tak panicznego strachu. Dziwił 
się, że mogli kogokolwiek zmylić.
- Wy - kiwnął głową w stronę mężczyzn - wy jesteście thralla-mi. Będziecie 
oklejmowani i oddani w służbę. - Ty pójdziesz ze mną - wskazał na Favę.
Wstała z podłogi. Wziąłjąza rękę, starając siępocieszyć. Tatech-nika często 
pomagała, gdy miało się do czynienia z thrallami. Sądzili, że jak sięjest wobec 
nich uprzejmym, to się ich nie skrzywdzi.
- Miło mi, że cię spotkałem - powiedział Mahkawn. Za nimi szedł w milczeniu 
Atherkula, jego czarne szaty szurały po podłodze. - Podziwiam twoją odwagę. 
Przybyłaś tutaj, próbując oswobodzić Tulla.
Mahkawn czekał, aż dziewczyna się odezwie, ale ona wymamrotała coś, czego nie 
zrozumiał, po czym powiedziała:
- Obawiam się... że nie wiem, o czym mówisz.
- Nie musisz się mnie bać - zapewniał ją Mahkawn. - Tuli i ja zaprzyjaźniliśmy 
się. Staliśmy się nawet całkiem bliskimi przyjaciółmi. Widziałaś, jak rzucił mi 
ucho na arenie? Jeśli rano zwycięży, zostanę jego dowódcą. Znasz tę tradycję 
Rodu Klingi? Więc widzisz, jesteś żoną przyjaciela.
Fava niemrawo pokiwała głową, drżała jej broda.
- Dobrze - powiedział Mahkawn. - Zabieram cię teraz, żebyś się z nim zobaczyła. 
I otoczę cię specjalną opieką. Możesz zostać moją osobistą niewolnicą. 
Przyrzekam ci to. Będę o ciebie dbał.
Atherkula roześmiał się nagle. Mahkawn rzucił mu przez ramię ostrzegawcze 
spojrzenie.
- O ile wiem, Tuli ma małego braciszka, który wraz z tobą uciekł do lasu. Mam 
nadzieję, że dziecko czuje się dobrze? Zadbałaś o niego?
250
Fava znów przytaknęła. Jej jasnozielone oczy niemo wyrażały prośbę, żeby Mahkawn 
więcej nie pytał o chłopca.
- Hmmm. Musimy zatem odzyskać chłopaczka i sprowadzić go tutaj, żeby się nim 
odpowiednio zająć. Wiem, że wy, Pwi żyjący w Dziczy, myślicie o waszej wolności 
jak o czymś nadzwyczajnym. To doprawdy prymitywne. Tutaj zobaczysz, że nasze 
zakłady medyczne, nasze szkoły, są znacznie lepsze niż tamto. Jeśli chcesz 
zapewnić dziecku przyszłość, pomożesz nam sprowadzić je tutaj, do Bashevgo.
- Słyszałam o waszych zagrodach dla niewolników, waszych gwałtach i masowych 
grobach - odparła Fava. - Ale pierwszy raz słyszę o waszych lekarzach i 
szkołach.
Atherkula otwarcie się roześmiał.
- Dobrze powiedziane - stwierdził Mahkawn. - Niemniej, są tu także pewne plusy. 
Ucywilizujemy was.
Dotarli do rogu, za którym korytarz skręcał do celi Tulla. Uśmiech zniknął z 
jego twarzy, gdy zobaczył Favę. Napiął łańcuchy.
- Fava - krzyknął. Dziewczyna runęła ku celi męża, stanęła przed drzwiami i 
starała się dosięgnąć jego ręki.
Mahkawn przekręcił klucz w zamku, otworzył drzwi. Fava podbiegła do Tulla, 
uściskała go. Oboje zapłakali ze szczęścia. Atherkula nachylił się do ucha 
Mahkawna i wyszeptał:
- Widzisz jak jąpieści! Nigdy nie byłby z niego rycerz Klingi. Mahkawnem 
wstrząsnęły dreszcze, ściślej otulił się płaszczem.
Powstrzymał chęć wyciągnięcia miecza i wypatroszenia nim starego czarownika. 
Odwrócił się i popatrzył na celę znajdującą się naprzeciwko celi Tulla. Leżał 
tam trup Phylomona. Prawa ręka uniesiona była do góry. Ciało na niej już 
obeschło. Kościste palce, powykrzywiane w różne strony, wyglądały koszmarnie. Na 
miejscu żołądka ziała dziura wypełniona muchami i robakami. Mahkawn cieszył się, 
że nie widzi twarzy Phylomona.
Po kilku minutach wszedł do celi, wypchnął Favę na zewnątrz i zamknął drzwi. 
Został sam na sam z Tullem.
- Przepraszam, Tullu - powiedział. - Lord Tantos kazał mi ciebie zabić. Zadbałem 
o to, by... - stwierdził, że ręce mu się trzęsą. Za jego plecami Fava wrzasnęła 
i przywarła do prętów celi. Atherkula schwycił ją od tyłu.
Tuli był tak przykuty, że nie mógł się ruszyć w lewo ani w prawo. Mahkawn 
przyłożył długi miecz do jego żeber. Tullowi oczy wyszły na wierzch, otworzył ze 
zdumienia usta.
251
- Mahkawn... - krzyknął, gdy krew trysnęła mu z boku. - Nigdy nie sądziłem...!
Mahkawn przez chwilę trzymał miecz, potem zrobił krok do przodu i szybko wsunął 
długie ostrze w ciało Tulla, przebijając prawe płuco. Krew spłynęła kanalikami 
na klindze jak woda rynsztokiem, zbrukała rękę Mahkawna. Wyciągnął ostrze i 
odrzucił miecz na bok.
Tuli stał z twarzą białą z przerażenia, ciężko dyszał. Mahkawn otoczył go 
ramionami, nie pozwalając mu upaść. Fava krzyczała i tłukła się o pręty celi jak 
ptak w klatce. Atherkula starał sięjąpowstrzy-mać. Wyrwała mu z rąk swój 
płaszcz.
- Straż! Straż! Trzymać tę sukę -ryknął, parskając śliną. Dziwnie ludzko 
zabrzmiały te słowa wypowiedziane z nosowym akcentem neandertalczyka. Mahkawn 
objął Tulla ramionami. Z oczu płynęły mu łzy.
- Wybacz mi! - szeptał. - Powiedz, że mi przebaczasz! Obiecuję ci wszystko! 
Zabiorę Favę i twojego syna, wychowam ich jako niewolników w moim domu! Będą dla 
mnie jak dzieci. Ja... ja... mój...
Aż podskoczył ze zdumienia. O mały włos nazwałby Tulla synem.
Tuli patrzył na dziurę w boku, na buchającą z niej krew. Oddychał płytko. Cela 
trzęsła się od krzyku Favy, powietrze wibrowało od wycia jak w domu wariatów. 
Tuli podniósł wzrok. Na czole błyszczał mu pot, oczy miał zwężone, jakby 
przyglądał się Mahkawnowi z oddali. Kaszlnął, krew dobyła mu się z ust.
- Okanjara, jestem wolny! -powiedział. -Na zepsute zęby boga, to jest piękne! - 
potem zadrżał i opadł. Mahkawn delikatnie podtrzymywał ciało umierającego. Krzyk 
Favy dobiegał do jego uszu jak z oddali.
Tuli przestał oddychać, oddał mocz. Otwarte szeroko żółte oczy patrzyły 
oskarżycielsko. Mahkawn odwrócił głowę Tulla do ściany i położył go na ziemi. 
Zdjął płaszcz i wytarł nim klingę z krwi. Wsunął miecz do pochwy, a potem okrył 
płaszczem ciało Tulla. Strażnicy trzymali Favę. Mahkawn otworzył drzwi celi.
- Wpuśćcie ją.
Fava podbiegła do Tulla, objęła go za głowę, przytuliła ją i kołysała. Jej 
szloch odbijał się echem od kamiennych murów kaza-matów
- Przyzwoita egzekucja - powiedział Atherkula. - Dobrze zrobione, jak sądzę.
252
Rozdział 13
ZRODZONY Z MATKI ZŁA
Zanim przyszła Fava, Tuli budował w myślach swój wymarzony dom. Kładł kamień na 
kamieniu, wznosił spiralną klatkę schodową z kremowego marmuru, alkowy z 
wysokimi łukowatymi oknami, przez które wpadało złote światło. Ściany miały być 
obrośnięte winoroślą. Jej szarozielone łodygi wiłyby się wzwyż jak węże. A na 
dole byłby maleńki staw otoczony krzakami, w których śpiewałyby skowronki. Lato 
w jego domu nigdy by się nie kończyło.
A potem usłyszał kilka stłumionych słów, Fava ściskała go, nad nimi stał Mahkawn 
z Atherkulą. Jeszcze później miecz wbił mu się w brzuch. Kawałek zimnej stali -
jedyna rzecz, która sprawiała, że nie czuł się pusty wewnątrz. Patrzył na własną 
krew spływającą po rowkach na klindze, na spoconą twarz Mahkawna, słuchał j ego 
obietnic: - Wybacz mi, zrobię wszystko...
Sen zaczął się kruszyć. Niebiosa przybrały postać wielkiego jastrzębia z 
gwiazdami na piórach, wygiętymi do tyłu czarnymi skrzydłami, wysuniętymi 
szponami. Zapadła noc.
„Jedynąpieśniąptakówjest tu krakanie kruków." Kaszlał krwią. Zapomnienie czekało 
na niego, czekało na jego zgodę.
Nie popychała go nadzieja, nie wstrzymywał go strach. Żadna pieszczota nie mogła 
go skusić.
W takiej chwili Tuli zaakceptował zniszczenie. Wtedy zapłonęły w nim niebiosa. 
„Okanjara!", te słowa same osiadły mu na ustach, jak poranna rosa na płatkach 
kwiatów. „Jestem wolny!"
Patrzył na wolność doskonałą. Chwila ciągnęła się w nieskończoność. Był ponad 
Erydańczykami strzegącymi gwiazd, ponad Panami Niewolników z ich armiami i 
łańcuchami, ponad wszystkimi drobnymi lękami i żądzami śmiertelnych.
- Na zepsute zęby boga - powiedział - to takie piękne!
Zadrżał i rozpoczął swą ostatnią wędrówkę ducha.
Przetaczał się straszny, ryczący grzmot. Świat drżał w posadach. Tuli stał na 
równinie pokrytej drobnymi czerwonymi kamieniami. Przyćmione gwiazdy lśniły na 
bursztynowym niebie. Wydobył się z krateru, który zbudował dla siebie z 
pokruszonych czerwonych kamieni i stanął na zewnątrz skrzepu swojej duszy. 
Patrzył na przezroczystą rzecz, która kiedyś była jego ciałem. Spoczywała w 
ramionach Mahkawna. Atherkulą trzymał poszarzałą z cierpienia Favę.
253
Tuli uniósł się, wiedział, że czarownik jest świadom jego obecności. Stary 
patrzył na niego z napięciem, śledził ruchy oczami. Jama jego duszy była czarna, 
bez błyskawicy.
Tuli uniósł się ponad płytki krater nad jałową, czerwoną pustynię. Spojrzał na 
Phylomona siedzącego w swojej dziurze. W zgniłym ciele żarzył się duch. Tuli 
przypatrywał mu się. Widział już kiedyś oposy leżące na polu na wznak, jak 
dzieci. Zbierał je i niósł matce do kuchni. Przez całą drogę taki opos nie 
ruszał się i patrzył nieprzytomnie przez półprzymknięte oczy, nie oddychał. 
Wyglądał na martwego i Tuli nie wiedział, czy żyje, czy umarł ze strachu, kiedy 
go dotknął.
Wokół ciała Phylomona, wokół przejrzystego skrzepu jego duszy jaśniała leciutka 
purpurowa poświata - symbiont. Wewnątrz nadał płonął duch. Symbiont Phylomona 
musiał znać sztuczki oposów i zastosował ich bardziej wyrafinowaną wersję.
Błękitnoskóry leżał w kręgu rozłupanych czerwonych kamieni, ściany jego 
schronienia pełne były dziur. Tuli podniósł kilka kamieni i starał się poutykać 
je w dziury. Próbował zobaczyć przyszłość Phylomona. W każdym kamieniu widział 
to samo: Phylomon umrze, kiedy Tantos obedrze go ze skóry. Symbiont nie ma już 
siły, żeby strzec Gwiezdnego Żeglarza.
Przyglądał się tej scenie i nie czuł żalu, nie miał poczucia straty. Życie, 
które przeżył Phylomon, było teraz bez znaczenia.
Tuli uniósł się bez celu w górę, jak iskra wylatująca z ogniska. W dole, na 
nagiej równinie zobaczył rzekę. To była rzeka czasu, o której mówił Chaa.
Tak jak poprzednio, Kraina Kształtów uległa zmianie. Oczy duszy Tulla były tym 
razem szerzej otwarte. Albo, myślał Tuli, tym razem widział jaśniej, bo nie był 
złączony ze swoim ciałem. Mógł bez przeszkód wędrować po Krainie Kształtów, tak 
jak to robił, zanim się urodził. Wystarczyła myśl, proste pragnienie, i Tuli 
wstrzymał rzekę czasu. Czas zamarzł, a Tuli wykorzystał to na wędrówkę po Anee. 
Na chybił trafił układał kamienie wokół Panów Niewolników. Nie łączył bladej 
błyskawicy swojej duszy z ich duszami, nie próbował poznać ich serc. Po prostu - 
sprawdzał, jaki będzie koniec ich dni. Budował wspaniałe kamienne struktury, 
niektóre proste, inne egzotyczne i wyrafinowane. Kształtował dziesiątki tysięcy 
przeznaczeń.
Widział jak istoty ludzkie z Anee niszczą się wzaj em przez chciwość i zepsucie. 
Jak Panowie Niewolników mordują się wzajemnie
254
w nie kończących się walkach o władzę: nawet Tantos zostanie obalony. Widział 
prawdopodobieństwa samobójczych walk między frakcjami Rodu Klingi, wojen, po 
których nie zostanie kamień na kamieniu. Widział rewolty thralli nie ustające 
przez setki pokoleń. Widział jak zabijają oni wszystkich ludzi, aż planeta 
stanie się wyłączną domeną neandertalczyków oddających cześć własnym, gasnącym 
mocom psychicznym, pozbawiona ostatnich pozorów technologii. Widział i taką 
wersję przyszłości, w której łagodni Hukmowie powstają, wybijają ludzi i żyją w 
pokoju przez nie kończące się pokolenia.
Stało się to dla Tulla ćwiczeniem umysłowym: patrzeć, jak w różnych układach 
powstają i upadają doczesne potęgi. Czekał, żeby zobaczyć taki układ, który 
byłby w stanie zaakceptować emocjonalnie w realnym życiu.
Odnalazł gałąź dziejów, gdzie pomiędzy zdradzieckimi knowaniami Panów 
Niewolników a rewoltami neandertalczyków, powstawał nowy porządek rzeczy. Dwa 
gatunki krzyżowały się do momentu, w którym stały się jednym - nie byli to ani 
ludzie, ani Pwi. Beznamiętni, bezgranicznie trzeźwi, schodzili się w pary tylko 
po to, żeby płodzić nudne potomstwo, które miało ich zastąpić, jedli zaś tylko 
dlatego, żeby napełnić brzuchy. Byli jak żywe figury woskowe, którym jakoś udało 
się posiąść sztukę reprodukcji.
Tuli nie mógł dotrzeć do umysłów kreatorów, ale wiedział, że w jakiś sposób byli 
obecni w kształtowaniu rzeczywistości.
Oglądał po tysiąckroć koniec świata i nadal nie był zadowolony. Odmroził rzekę 
czasu, pozwolił jej płynąć dalej. Błyskawica jego duszy szybowała nad czerwonymi 
skałami i górami Bashevgo. Ci, którzy mieli otwarte oczy duszy, widzieli ją jako 
błyszczącą złotą kulę. Leciał krętymi dolinami między potrzaskanymi skałami, nad 
dryfującym piaskiem, wracał do Favy.
Widział jak krzyczy i zawodzi nad jego ciałem, wzywa jego imienia, skrzep jej 
duszy staje się szary od cierpienia, przybiera kolor pajęczyny. Natomiast skrzep 
jego ciała był przejrzysty, jakby zrobiony ze szkła. Trzymała się za głowę, 
kiwała w obie strony. Tuli postanowił przemówić, połączyć się z ciałem choćby na 
krótką chwilę, żeby ją pocieszyć.
Po raz pierwszy od wielu miesięcy, szary, poranny deszcz niósł woń soli i 
otwartego morza. Powietrze drżało od huku pękającego lodu. Dźwięk przytłumiał 
padający na miasto deszcz. Niewolnicy
255
i biznesmeni Bashevgo zdawali się nie zauważać, że pada. Wśród nich, przed 
budynkiem areny, kręcił się drżący i przemoczony Wer-tha -jeszcze jedna 
anonimowa, szara twarz w tłumie.
Na arenie wielkie posągi Matek Zła łapały deszcz w otwarte usta odchylonych 
głów. Stary artysta-niewolnik tak zaplanował swoje dzieło, że woda deszczowa 
spływała z oczu kobiet, jakby płakały w czasie porodu.
Wertha patrzył jak przed świtem do lochów pod areną weszli Mahkawn z Atherkulą. 
Tuż przed wschodem słońca z podziemi wy-kuśtykał stary czarownik. W płaszczu 
zarzuconym na głowę szedł błotnistymi, wilgotnymi ulicami z uśmiechem na ustach.
Chwilę potem z podziemnych korytarzy dały się słyszeć szlochania Favy. Strażnicy 
z Rodu Klingi otworzyli bramę i dwóch rycerzy wyszło niosąc siennik, na którym 
leżał krwawiący mężczyzna. Wertha natychmiast rozpoznał Tulla. Był zbroczony 
krwią od szyi po krocze, a ciało miał białe jak podbrzusze śniętej ryby. Odarli 
go z ubrania. Nic nie mogło się zmarnować. Werthę uderzyło podobieństwo Tulla do 
noworodka - pokryty krwią i blady jak pościel.
- Tuli! Tuli! - krzyczała Fava. Tłumy na ulicy prawie nie zwracały uwagi na tę 
scenę. Mahkawn szedł za dziewczyną, jedną rękę trzymał niezdarnie na jej 
ramieniu, nie wiedział, jak ją uspokoić. Strażnicy postawili siennik w deszczu, 
żeby odpocząć, a Mahkawn odsunął Favę i ciągnął ją za sobą w głąb ulicy.
Wertha pospiesznie podszedł do wartownika. Jakiś nieznajomy neandertalczyk 
schwycił go za rękę. Miał pomarańczowe włosy i nosił czarną pelerynę czarownika 
Rodu Klingi. Biła od niego moc. Wertha spojrzał w głęboko osadzone oczy i 
rozpoznał Chaa.
- Pomożesz mi odzyskać ciało Tulla? - zapytał Chaa. - Nie ma czasu do stracenia, 
jeśli chcemy go uratować.
- Uratować go?
Chaa chwycił Werthę za przegub i pociągnął w stronę strażników odpoczywających 
przy ciele.
- Rozkazano nam, żebyśmy wam pomogli pozbyć się tego ciała - powiedział Chaa.
Jeden z rycerzy uniósł brew. Był to starszy mężczyzna, człowiek, siwiejący i 
otyły.
- Możesz nieść siennik z moj ej strony - powiedział i polazł pod dach stadionu, 
kryjąc się przed deszczem. Drugi strażnik, kościsty młody chłopak powiedział:
256
- Zabierzecie go na wysypisko? Chaa popatrzył na niego.
- Rozkazano nam, byśmy go dostarczyli do samego lorda Tan-tosa.
Chłopak skinął głową i wycofał się- Najwyraźniej nie miał ochoty ściągać na 
siebie uwagi ministra zemsty. Wertha nachylił się nad siennikiem. W 
zmasakrowanym ciele wyczuwał pulsującego ducha.
Ponieśli Tulla w zimnym deszczu, sapiąc i ślizgając się po mokrych, pokrytych 
błotem kamieniach. Wertha ciągle się obawiał, że zatrzymają ich rycerze Klingi, 
żeby wypytać, ale w końcu doszedł do wniosku, że zapewne nikt jeszcze nie 
próbował ukraść im ciała. Skręcili za róg i Chaa zatrzymał się. Położył na ziemi 
swój koniec siennika.
- Wybacz, Tullu - powiedział. - Tego daru nie przyjąłbyś z o-chotą.
Rozpiął koszulę, wyciągnął zza pazuchy cienki strzępek szaro-niebieskiej skóry i 
położył go na ranie Tulla.
Musieli iść jeszcze prawie kwadrans. Przez cały ten czas Wertha spoglądał na 
Tulla i drżał wewnętrznie. Zatrzymali się wreszcie przy jakimś budynku. Weszli 
do pokoiku. Chaa usiadł, był wyczerpany.
Wertha nachylił się nad Tullem, dotknął ciała, zamknął oczy. Widział tam duszę, 
coś bladego, trzepoczącego, coś, co starało się zachować związek z ciałem, 
zapuszczającego blade nibynóżki w palce u rąk i nóg. Serce ledwie biło, płuca 
pracowały tak wolno, że niejeden inny uzdrowiciel w ogóle by tego nie dostrzegł. 
Niemniej jednak, wedle wszelkich znaków Tuli powinien być martwy.
- Co z nim? - zapytał Wertha.
- On jest wędrowcem ducha - odparł Chaa. - Usiłuje na powrót połączyć się z 
ciałem. Ale nie zrobi tego, dopóki go nie uleczymy.
Wertha aż kipiał od mocy uzdrowicielskiej, szalała w nim jak wiatr. Przez całe 
miesiące nie miał okazji, żeby poważnie z niej skorzystać. Położył swoje gorące 
dłonie na zimnym ciele.
W środku, tam, gdzie dotarł miecz, jasnobłękitne wnętrzności nie były mocno 
uszkodzone, klinga ich nie przebiła, lecz tylko roze-pchnęła. Z kiszek nie 
wylała się zawartość, co mogłoby doprowadzić do zapalenia otrzewnej. Ale w lewym 
płucu, miękka, gąbczasta różowa tkanka była rozcięta i zapchana skrzepami 
czarnej krwi, worek opłucnej został rozpruty, co sprawiło, że płuca zapadły się.
Werthę paliły palce, gdy wyczuwał takie spustoszenia. Był gotów do uzdrawiania.
17 - Ścieżka bohatera .257
- Czekaj! - krzyknął Chaa. - Nie możesz tego robić sam. To byłoby tak, jakby 
Tuli sam chciał się uleczyć.
Chaa uklęknął obok Werthy i wziął go za ręce. Razem zamknęli oczy i Wertha 
rozpętał swoją moc, pozwolił, by wypłynęło z niego gorąco. Czuł energię 
napływającą od Chaa. Nie spodziewał się takiego ładunku mocy przepływającego do 
jego rąk.
- Wezwij swoją sojuszniczkę - powiedział Chaa. Wertha zawahał się, lecz 
rozpoczął modlitwę.
- Kwitcha, Kwitcha, mój sojuszniku, uzdrowicielu z dawnych dni, ty, który 
niegdyś wskrzesiłeś zmarłych nad Lisią Rzeką i nauczyłeś niemych śpiewać u 
Trzech Martwych Drzew, przybądź i stań u mego boku.
Wertha usiadł i czekał na zimne dotknięcie swojego sojusznika, lecz nic się nie 
działo. Otworzył oczy, spojrzał na Chaa. Nadal trzymał płonące dłonie na ciele 
Tulla.
- Moje życie za jego życie! - wyszeptał Wertha. - Moje życie za jego życie!
Czuł jak skrzepnięta krew w płucach Tulla topnieje powoli jak śnieg. Pot zrosił 
mu czoło, kapał długimi chłodnymi kroplami. Wertha modlił się o uzdrowienie 
płuc. Nie robił nic, tylko trzymał ręce na ciele Tulla. Trzymał je tam 
godzinami. Umysł mu zdrętwiał. W końcu nie wyczuwał już ognisk zniszczenia w 
organizmie pacjenta. Cała moc wyciekła z Werthy. Dał z siebie wszystko, co mógł 
dać.
Wygładził poszarpane obrzeże rany w boku Tulla, obmył je i zabandażował. Chaa 
postanowił zostawić tam niebieską skórę. Wertha opatrzył jeszcze połamane kciuki 
młodzieńca.
„Inaczej było w dawnych dniach, gdy Pwi nie łączyli się jeszcze w stadła z 
ludźmi," pomyślał Wertha. „Tego nie ma w naszej spuściźnie. Wielcy wojownicy 
Wojny Talentu. Kwitcha wskrzeszający zmarłych." Obok stał Chaa. Nie mógł już 
przekazywać mu mocy. Wertha odpoczywał godzinę, potem znów położył ręce na 
Tullu. Odczuwał jednak słabość i spustoszenia, jakie rana wyrządziła w 
organizmie chłopaka. Ale już nic nie wypłynęło z dłoni uzdrowiciela.
Wertha musiał zasnąć, bo obudził się, gdy Chaa okrywał go płaszczem.
- Daj spokój, zrobiłeś wszystko, co mogłeś - powiedział Chaa po chwili 
milczenia.
- Ja... ja byłem święcie przekonany, że Kwitcha przyjdzie - powiedział Wertha.
258
- A po co miałby przyjść? Żebyś wskrzesił zmarłego i zyskał większą sławę? - 
powiedział Chaa. - Nic z tego. Nie jesteśmy wojownikami talentu z dawnych dni, a 
ty nie jesteś Kwitcha.
- I co teraz?
- Teraz - odparł Chaa - pójdę do miasta i wezmę co moje. Moją żonę, moje dzieci, 
Favę i Darrisseę. W tak wielkim mieście trudno będzie je przeoczyć. Fava i 
Darrissea zostawiły broń w twoim domu -białe pręty w worku. Ród Klingi nie 
zabiał ich, bo rycerze nie rozpoznali w nich broni. Możesz je teraz zabrać?
- Tak - odparł Wertha.
- Dobrze. Wrócę wkrótce. Muszę się przygotować do uwolnienia Phylomona 
Gwiezdnego Żeglarza z lochów.
- Ale on nie żyje. Mówią, że jego trup śmierdzi.
- To będzie potrzebował kąpieli, jak go wyprowadzę na wolność. Zobaczymy się 
rano. A co do Tulla, nie martwię się o niego. Ma do dyspozycji największego z 
żyjących uzdrowicieli, a do tego jest wędrowcem ducha. Trudno jest się nas 
pozbyć.
Żołądek Favy kurczył się z głodu, ale nie mogła jeść ani pić. Od śmierci Tulla 
ogarnął ją zabójczy smutek. Cztery dni czekała już na śmierć w luksusowej 
komnacie, którą oddał jej do dyspozycji Mah-kawn.
Jej j ednoosobowa sypialnia w pałacu wszechmocnego była większa niż niej eden 
dom w Bashevgo. Ściany pokrywały gobeliny przedstawiające stada mastodontów 
pasące się u boku włochatych mamutów. Spokojnym przeżuwaczom przyglądały się z 
boku cesarskie lwy zaczajone w cieniu wielkich drzew. Na kominku płonęło drzewo 
sandałowe, napełniając pokój przyjemnym zapachem, wielkie oszklone okna i drzwi 
prowadziły na werandę wychodzącą na ocean. Freja, jeden z mniejszych księżyców, 
zawisł nad falami - niebieska kula otoczona wirującymi białymi obłokami. Mahkawn 
wyznaczył ma-tronę, starą kobietę Pwi, która miała dbać o Favę. Siedziała w 
kącie w fotelu na biegunach i bez przerwy gadała o swoich wnukach. Fava leżała 
na purpurowych prześcieradłach szerokiego łoża. Nigdy nie mieszkała w takim 
domu, ale teraz nie potrafiła cieszyć się luksusem.
- Odejdź, proszę - zwróciła się do matrony. Stara kobieta skinęła głową i wyszła 
z pokoju. Fava patrzyła pustym wzrokiem przez okno. Nagle zauważyła czarny cień 
opuszczający się z dachu na
259
werandę. Cień miał kształt człowieka, który tak szybko schował się w mroku, że 
nie była pewna, czy rzeczywiście coś zobaczyła.
Podeszła do okna i ujrzała błysk na jednym z murów otaczających posiadłość. 
Chwilę potem z cienia wychynęła znajoma postać: przed szklanymi drzwiami stanął 
Chaai otworzył je z zewnątrz. Nosił czerwony mundur straży pałacowej.
Fava popędziła w jego stronę, objęła go, a Chaa pocałował ją w czoło.
- Co się... - zapytała, lecz Chaa położył jej palec na ustach. Wraz z nocnym 
powietrzem do pokoju wdarło się przeszywające zimno, a Fava miała na sobie tylko 
cienką lnianą koszulę. Chaa nie zważając na nic pociągnął ją za sobą na 
zewnątrz. Z dachu zwisała lina. Podsadził ją. Kiedy dotarła do dachu, znalazła 
dziwny mundur - czarną szatę z czerwonym skrajem i wysokie czarne buty obszyte 
króliczym futrem. Z ulgą włożyła na siebie ciepłe ubranie. Na szczyt dachu 
wdrapał się Chaa.
Znów ją objął. Wezbrała w niej gryząca fala smutku, zaczęła płakać.
- Nie zamartwiaj się - powiedział Chaa. - Tuli nadal żyj e, choć ledwie zipie. 
Wkrótce cię do niego zabiorę, ale przedtem musimy jeszcze tej nocy uratować parę 
innych osób. Chodź.
- Czekaj! - powiedziała Fava. - Jak udało ci się uciec? Co teraz robisz?
- Nie jest trudno uciec z kopalni, jeśli się wie, na co strażnicy przymykają 
oko, i w którą stronę pójść w ciemnościach - odparł Chaa. - Nawet nie wiedzą, że 
uciekłem.
- A co z innymi? Co z Wayanem, Darrisseąi matką? -niecierpliwiła się Fava.
- Ćśśś - wyszeptał Chaa. - Wszystko we właściwym czasie. Później będziemy się o 
nich martwić.
Przeszli na palcach przez dach i zeskoczyli na wysoki mur, a z niego na ulice 
miasta Bashevgo. Chaa prowadził ją śmiało, aż dotarli do otworu wiodącego do 
podziemnego przejścia. Szli długimi tunelami obok pieców, w których wrzała woda 
potrzebna do wytwarzania elektryczności dla laserowych dział miasta.
Mijali kolejne komory, w których nadzy niewolnicy pracowali w ciemnościach. 
Wrzucali kłody na paleniska wielkich pieców. Ich wychudzone, muskularne ciała 
pokryte były potem. W migotliwej poświacie wyglądali jak piekielne demony. Chaa 
popędzał córkę. Szli korytarzami, wzdłuż których biegły pęki rur przewodzących 
parę.
260
Po dwudziestu minutach doszli do kolejnego pieca. Chaa zatrzymał się, wszedł do 
komory i coś powiedział rycerzowi Klingi pełniącemu tam służbę- Podszedł potem 
do szeregu nagich niewolników stojących pod ścianą. Strażnik kiwnął głową, wziął 
koc i owinął nim jednego z więźniów. W ciemności Fava nie potrafiła rozpoznać, 
kto to jest.
Chaa wrócił z Darrisseą. Dziewczyna miała pobladłą twarz, wyglądała, jakby była 
w szoku. Wielkie krople potu spływały jej po twarzy i niknęły między małymi 
piersiami schowanymi pod postrzępionym kocem. Rycerze Klingi ogolili ją do gołej 
skóry. Darrisseą schwyciła Favę i zaszlochała.
- Chcieli mnie tu zabić!
Fava uściskała ją, ale Chaa syknął ostrzegawczo:
- Nie tutaj! Nie teraz!
Wziął Favę za rękę i prawie biegiem poprowadził dziewczyny wąskimi tunelami. 
Dotarli wreszcie do drabinki prowadzącej do wyjścia. Wspięli się na górę. Wyszli 
na teren składów. W powietrzu wisiał ciężki odór krwi i nawozu, z pobliskich 
chlewni dochodziło chrząkanie świń. Na niebie Wotan dołączył do Frei. W świetle 
dwóch księżyców przedmioty rzucały podwójne cienie. Chaa poprowadził dziewczyny 
do małego składziku na ziarno. Z worka j ęczmienia wyciągnął plecak i zwyczajne 
ubranie. Kazał je włożyć Darrissei.
- Mamy wiele do zrobienia tej nocy - powiedział. - Phylomon w dalszym ciągu 
więziony jest pod areną, musimy go uratować, ale tak, żeby nikt się nie 
domyślił, że wyciągnęliśmy go stamtąd.
- Ależ ja widziałam Phylomona! - powiedziała Fava. -On nie żyje!
- Żyje -odparłChaa-alejestbliski śmierci. Leżyrannyi sym-biont nie będzie w 
stanie długo utrzymywać go przy życiu.
Chaa dźwignął plecak.
- Darrisseą, czekaj na nas gdzieś w pobliżu. Przed świtem wrócimy. Kiwnęła 
głową, a Chaa i Fava poszli w kierunku areny. Podeszli
spokojnie do drzwi straży i pokazali naręcze przepustek.
- Mamy sprawę do załatwienia. Lord Tantos chce, żeby jeden z jego czarowników 
zbadał ciało Gwiezdnego Żeglarza.
Strażnik popatrzył na insygnia przedstawiające smoki przyszyte do płaszcza Favy, 
zasalutował, wziął papiery i szybko zaczął otwierać wrota. Kiedy byli już w 
środku, strażnik zapalił stoczek i zaproponował, że zaprowadzi ich do celi 
Phylomona, ale Chaa odrzucił szorstko ofertę: - Zostań na stanowisku.
261
Szybko zeszli po schodach, mijali rzędy pustych cel. Fava pamiętała, że zaledwie 
kilka dni temu w niektórych celach siedzieli więźniowie. Nie było ich już. 
Przypomniała sobie wtedy igrzyska na arenie. Więźniowie, którzy je przeżyli, 
zostali uwolnieni. To tłumaczyło, dlaczego trzymano tak nieliczną straż.
Fava wyczuła Phylomona na długo przedtem, zanim dotarli do celi. Ktoś przykrył 
ciało słomąi kocem, usiłując najwyraźniej zmniejszyć smród. Wystawała tylko 
twarz i prawa ręka.
Oczodoły Gwiezdnego Żeglarza były niemal trupio puste, a gdy Chaa zerwał koc, 
Fava ujrzała robaki uwijające się po wzdętym brzuchu. Zakryła nos ręką. Nie 
mogła znieść smrodu zgnilizny, ale Chaa otworzył plecak, wyjął z niego butelkę 
wina i zaczął lać je w usta Phylomona.
Ciało nie poruszało się i Fava zaczęła zastanawiać się, czyjej ojciec nie 
zwariował. Chaa pogłaskał Gwiezdnego Żeglarza po czole i powiedział łagodnie:
- Już w porządku. Jestem przyjacielem. Zdrowiej teraz.
Mówił jak do dziecka, co zdumiało Favę, dopóki nie zrozumiała, że ojciec 
przemawia do symbionta. Znów sięgnął do plecaka, wyjął z niego gąbkę i zaczął 
muskać szarą, wyschniętą na papier skórę. Niemal natychmiast skóra zaczęła 
zmieniać barwę - stawała się jasnoniebieska.
Chaa obmywał gąbką ciało przez prawie godzinę. Fava patrzyła jak rozdęty brzuch 
opada, a gałki oczne Phylomona zaczynają wracać na swoje miejsce pod zamkniętymi 
powiekami. Smród zelżał. Wreszcie Phylomon zatrzepotał powiekami i rozejrzał się 
wokół nieobecnym wzrokiem.
Chaa wyciągnął z plecaka jedzenie - suszoną rybę, kromkę chleba, jabłka. Fava 
powoli karmiła Gwiezdnego Żeglarza, a Chaa tymczasem zmiatał słomę w stos i 
okrywał ją kocem. Phylomon jęknął i zgiął sztywne palce.
- Strażnik zastanawia się, co nas tak długo zatrzymało - powiedział Chaa. - 
Zaraz do nas zejdzie. Wyjdź mu na spotkanie i powiedz, że badanie nie jest 
jeszcze skończone i że potrzebujesz więcej świeczek. Udawaj, że nie wiesz, jak 
trafić z powrotem do celi i każ mu się prowadzić przez połowę drogi. Wtedy 
„przypomnisz" sobie dalszą drogę. Pod żadnym pozorem nie możesz pozwolić, żeby 
tu przyszedł.
Fava zrobiła, jak j ej polecono. Spotkała strażnika w połowie drogi, szła za nim 
aż do jego budki. Tam strażnik przeszedł do bocznego pomieszczenia i schylił się 
po kilka świeczek. W tym czasie Chaa
262
przeniósł Phylomona do ciemnego wyjścia i oparł Gwiezdnego Żeglarza o drzwi.
Favakazała strażnikowi zaprowadzić się do celi, zasłaniając sobą stojącego w 
cieniu Chaa. Pozwoliła poprowadzić siew dół i dokładnie w połowie drogi 
„przypomniała" sobie dalsze dojście, po czym odesłała strażnika.
Siedziała sama w celi Phylomona i niepokoiła się, jak Chaa ją stąd wydostanie. 
Prawie godzinę później Chaa wrócił. Niósł ze sobą górną część torsu nadpalonego 
trupa. Położył go na miejscu Phylomona i posypał mąką, żeby uzyskać szary kolor 
skóry. Fava przypatrywała się temu zaskoczona.
- Jak ci się udało wrócić? - zapytała. - Gdzie jest Gwiezdny Żeglarz?
- Zostawiłem bramę otwartą i wślizgnąłem się z powrotem, gdy strażnik poszedł 
oddać mocz. Phylomona ukryłem w wozie stojącym na ulicy. - Kiedy Chaa skończył 
zabiegi przy trupie odstąpił o krok i w zamyśleniu przyjrzał się swemu dziełu. - 
To powinno zmylić ich na kilka dni.
Fava gapiła się z niedowierzaniem. Trup był zaskakująco podobny do Phylomona. 
Miał takie same wystające kości policzkowe, a włosy, o ile je miał, teraz były 
spalone. Nie śmiała zapytać Chaa, skąd wziął to obrzydlistwo.
Razem wyszli z lochów. Labiryntem uliczek Chaa zaniósł Phylomona na teren 
składów. Kilkanaście razy rycerze Klingi przechodzili obok nich, ale zawsze, na 
chwilę przed niepożądanym spotkaniem, Chaa zatrzymywał się na moment i chował 
się w cieniu. Fava słyszała, jak po cichu odliczał. Każda chwila była 
precyzyjnie zaplanowana. To biegli ze wszystkich sił, to znów czekali parę minut 
w u-kryciu, aż patrol przejdzie. Chaa miał spoconą, wykrzywioną od napięcia i 
koncentracji twarz. Najwyraźniej wielokrotnie uprawiał na tej trasie wędrówkę 
ducha, ćwicząc ucieczkę. Nie znając przyszłości, nie byłby w stanie uniknąć 
patroli. Bez niego Fava wpadłaby już wiele razy. Udało im się wrócić do składów, 
gdzie spotkali się z Dar-risseą, potem pobiegli do wielkiej stodoły i wspięli 
się na stryszek na siano.
Chaa położył Phylomona i nieomal upadł ze zmęczenia. Gwiezdny Żeglarz leżał 
rozpostarty na sianie i, najwyraźniej, spał.
Na stryszku było zimno, pachniało mokrym sianem. Nawet w mdłym świetle poranka 
Fava zauważyła krzywe ściany z wypaczonych desek. Prawdopodobnie stodoły od 
dawna nikt nie używał.
263
- Co teraz zrobimy? - zapytała Darrissea. Była wystraszona. Krótka niewola 
zszargała jej nerwy.
- Dziś nikt tutaj nie przyjdzie - odparł Chaa. - W nocy zabiorę was na drugą 
stronę miasta, w bezpieczne miejsce, gdzie są już Tuli i Zhopilla. Do zmroku 
Phylomon powinien zacząć chodzić. Gdy będziemy już bezpieczni, pozostanie nam 
tylko czekać, dać Tullowi i Phylomonowi trochę czasu na dojście do zdrowia.
- A potem co? - zapytała Fava.
- Nie wiem - powiedział Chaa. - Atak Rodu Klingi na Smilo-don B ay przerwał moj 
ą wędrówkę duszy. Moj e wizj e kończą si ę tutaj. Dalej mogę tylko mieć nadzieję 
i starać się dać z siebie wszystko, jak każdy zwyczajny człowiek.
Następnego dnia, w małym pokoiku znajdującym się w opuszczonym kompleksie 
mieszkalnym, Darrissea pielęgnowała Phylomo-na. Błękitnoskóry przez chwilę 
wydawał się poruszony. W oczach pojawił mu się strach, uczucie 
niewypowiedzianego bólu, jakby bał się Darrissei. Ale potem zamknął oczy i 
zapadł w głęboki sen. Od czasu do czasu jego skóra przybierała szary, papierowy 
odcień, rozrzucał wtedy ramiona i mruczał coś w sennym koszmarze. Darrissea 
obmywała wtedy jego ciało winem i wodą i znów wracał błękitny odcień, a skóra 
traciła na chwilę papierową suchość.
Wieczorem, gdy Fava leżała u boku znajdującego się nadal w stanie śpiączki 
Tulla, Phylomon zamrugał powiekami, otworzył oczy i przez dłuższą chwilę gapił 
się na Darrisseę. W jego oczach nadal widoczny był ból. Dziewczyna zastanawiała 
się, jak to jest, kiedy kogoś zjada własna skóra.
Nakarmiła go ostrożnie i Gwiezdny Żeglarz znów zapadł w sen. Dwie godziny 
później obudził się, podciągnął niepewnie na rękach i podpełzł do ogniska.
- Jak się tu dostałem?
- Chaa włamał się do więzienia i uwolnił cię - powiedziała Darrissea. - Byłeś 
prawie martwy. Chaa udało się też uratować Tulla. On ciągle śpi, leczy się z 
ran.
Gwiezdny Żeglarz rozejrzał się po pokoiku. Tuli leżał w kącie pod stosem koców z 
mamuciego włosia, u jego boku leżała Fava. Chaa obudziły głosy, usiadł i 
popatrzył na Phylomona.
- Dziękuję - powiedział Phylomon do Chaa.
- Witaj wśród żywych Gwiezdny Żeglarzu - odparł Chaa. Phylomon zmrużył oczy, 
popatrzył na podgniłą, drewnianą
podłogę.
264
- Przegrałem - powiedział. - Po tysiącletniej wojnie, Panowie Niewolników 
pokonali mnie.
- Nie można zorganizować thralli - zgodził się z nim Chaa. -Dla nich jesteś 
tylko reliktem przeszłości, pozostałością z dawno zapomnianej epoki. Nie są w 
stanie zaakceptować cię, jakbyś był jednym z nich, nie pokochającię. A skoro 
tak, to nie mogą poświęcać się dla ciebie.
- To co możemy teraz zrobić?
- Nie wiem - odparł Chaa. Podszedł do Phylomona i usiadł obok niego przy ogniu. 
Objął się ramionami za kolana. - Nie wiem. Kiedy uprawiałem wędrówkę ducha, 
odkryłem, że zaraz zaatakuje nas Ród Klingi. Natychmiast spróbowałem odnaleźć 
sposób na uwolnienie. Doszedłem do tego miejsca, ale straciłem wizję i nie 
mogłem wrócić do Krainy Kształtów. Moi sprzymierzeńcy odwrócili się ode mnie.
- Dotykałeś umysłów Panów Niewolników? - zapytał Phylomon.
- Tak - odparł Chaa. - W ten sposób dowiedziałem się, że Tan-tos najedzie na 
Dzicz. Wiedziałem, że nie potrafimy przeciwstawić się mu.
- A więc, przegrałem - stwierdził Phylomon.
- Obaj przegraliśmy - skorygował go Chaa zmęczonym głosem.
- Co chcecie przez to powiedzieć? - zapytała Darrissea. - Macie zamiar teraz 
zrezygnować? - Myśl o poddaniu się wyraźnie ją odpychała.
- Nie - odparł Phylomon. - Ale po odparciu naszego ataku Ród Klingi jest silny 
jak nigdy dotąd. Dzicz została zdobyta; armie Huk-mów sąw rozsypce. Czuję w 
powietrzu wiosnę. Przez najbliższy rok ci z Hukmów, którzy przeżyli, nie będą w 
stanie przepłynąć morza, żeby napaść na Bashevgo. Poza tym przyniosłem do miasta 
pięć przenośnych działek laserowych. To broń potężniejsza od wszystkiego, czym 
do tej pory dysponował Ród Klingi. Jestem pewien, że wpadła w ich ręce. Będziemy 
musieli skorzystać ze znikacza Favy, jeśli chcemy odzyskać te działka.
- Fava zgubiła broszę znikacza - powiedziała Darrissea. Phylomon popatrzył na 
nią zrezygnowany i zaczął się śmiać.
- Oczywiście -rzekł. -Oczywiście. A co z tobą, Chaa? Co widziałeś w naszej 
przyszłości, kiedy uprawiałeś wędrówkę ducha? Jest jeszcze jakaś nadzieja?
- Przyszłość jest dla mnie niewiadomą - odparł Chaa. - Może gdybym miał jeszcze 
kilka dni, byłoby inaczej. Ale został nam jesz-
265
cze Tuli. Nie wiem, dlaczego bestia zaaprobowała go. Nie widzę, co ma w sercu. 
Teraz musimy postanowić, czy pozwolimy mu żyć. Włożyłem mu w ranę symbionta.
- Obawiałem się, że tak zrobisz - westchnął Phylomon.
- Potrzebował tego. Nie sądzę, żeby bez tego wrócił do zdrowia.
- Niemniej, jeśli jest wojownikiem talentu - powiedział Phylomon - tak, jak to 
przewidziałeś, i jeśli obali panów Craala i Bashe-vgo, może zasiąść na tronie i 
władać jako tyran przez następne dziesięć tysięcy lat. Jak tylko symbiont 
dojrzeje i pokryj ej ego ciało, stanie się niemal niepokonany. Może powinniśmy 
raczej zabić go teraz, we śnie?
- Może popełniłem błąd - zgodził się Chaa - ale teraz on jest naszą j edyną 
nadzi ej ą.
Phylomon wziął lekko Darrisseę za rękę. Wyglądało to na spontaniczny akt 
wyrażający uczucie. Darrissea zdziwiła się. Zacisnęła dłoń.
- To także mój świat - powiedziała.
- Co? - zapytał Phylomon, jakby zdziwiony, że dziewczyna ośmiela się zabierać 
głos.
- To także mój świat! - powiedziała głośniej, nagle zagniewana. -1 należy on w 
równym stopniu do Tulla, Favy, Panów Niewolników, jak do was. Kto dał wam prawo, 
żeby traktować nas jak dzieci? Kto dał wam prawo, by decydować za nas? Nie 
jesteście nawet w stanie podjąć prostej decyzji. Potraficie tylko gadać.
- Jesteśmy starsi od ciebie - rzekł Chaa. - Znamy się na tym lepiej.
Phylomon uniósł bezwłosą brew i spojrzał na Darrisseę z ukosa.
- Masz rację - powiedział. - To także twój świat. Zadecyduj za nas. Powiedz, 
jaki byłby twój następny krok?
Darrissea siedziała, patrząc na niego. Kujej zaskoczeniu Phylomon powiedział to 
zupełnie serio. Chaa patrzył na nią cierpliwie, oczekując jej poleceń. Nagle 
zrozumiała, jak oni obaj musieli się czuć. Dokądkolwiek by poszli, wszyscy 
pytali ich o radę, chcieli, by rozwiązywali za nich problemy, jakby ci dwaj 
znali wszystkie odpowiedzi. A teraz przyznawali, że nie wiedzą, co robić. Obaj 
bali się Tulla. Darrissea chciałaby móc wyśmiać ich obawy, ale widziała Tulla 
walczącego na arenie. On nie tylko zabijał przeciwników. On rozkoszował się ich 
śmiercią. Przypomniała sobie jego ostatnią walkę, kiedy rzucił ciało konającego 
wroga na widownię, ku uciesze tłumu rycerzy Klingi, a potem obciął sobie ucho. 
Co Tuli chciał im powiedzieć?
266
Czy był jednym z nich? A jeśli jest wojownikiem talentu, jeśli obali rządy 
Bashevgo, to skąd pewność, że nie stanie się po prostu kolejnym władcą. Panem 
Niewolników? Wyobraziła sobie, jak przez naj -bliższe tysiąc lat jej potomkowie 
będą służyć nowemu panu - Błękitnemu Lordowi.
Na dole skrzypnęła deska w podłodze. Chaai Phylomon unieśli gwałtownie głowy, 
nasłuchiwali. Darrissea usłyszała następne skrzypnięcie, odgłos cichych kroków. 
Ktoś skradał się w kierunku drzwi.
- Ród Klingi? - zapytał bezgłośnie Phylomon. Chaa wzruszył ramionami. Kroki 
zbliżyły się. Ktoś stanął po drugiej stronie drzwi, węszył jak pies łapiący 
trop.
Chaa wyciągnął sztylet, a Phylomon podniósł kłodę leżącą przy ognisku i schwycił 
ją jak maczugę. Darrissea po cichutku podeszła do drzwi i niespodziewanie je 
otworzyła.
Na zewnątrz stał nieznajomy młodzieniec w wieku dwudziestu kilku lat. Był 
przystojny, miał piękną skórę i rozbrajający uśmiech. Wydawał się zaskoczony. 
Darrissea popatrzyła na niego i od razu rozpoznała, z czym ma do czynienia. 
Dziwny, słodki zapach wypełnił pomieszczenie.
- Ja... przepraszam - powiedział młody człowiek. - Nie chciałem was budzić. 
Jestem nowy w tym mieście. Szukałem tylko jakiegoś miejsca na nocleg.
- Dziwne stworzenie - mruknęła Darrissea, patrząc z ukosa na Phylomona. Skóra 
Gwiezdnego Żeglarza nabrała głębokiego odcienia. Był to znak, że Phylomon 
przygotowuje się do ataku. Wymienił spojrzenia z Chaa.
- Wpuść go - powiedział Phylomon głosem, który zmroził Dar-risseę. -Może usiąść 
obok mnie. Mamy dużo miejsca dla niego. Może się przespać przy ognisku. Może 
opowie nam o swoich stronach ojczystych, o odległych krainach, z których przybył 
do naszego miasta.
Darrissea zrozumiała. Kiedy tu siedzieli i spierali się, czy pozwolić żyć 
Tullowi, kreatory nie ustawały w knowaniach. Phylomon chciał przesłuchać 
nasłanego potwora.
Wampir stał w drzwiach i słodko się uśmiechał. Był zbyt naiwny, by zrozumieć 
groźbę zawartą w tonie Phylomona.
- Dziękuję, przyjaciele - powiedział. - Dziękuję. -1 wszedł do pokoju.
Darrissea wzięła od niego płaszcz i powiesiła go na kołku przy drzwiach, tuż 
obok munduru Rodu Klingi, który zdjął z siebie Chaa. Potem wyjęła pistolet z 
kabury wiszącej przy mundurze.
267
- Przy okazji, Darrisseo - powiedział Phylomon - czy znalazłaś linę w kuchni?
- Nie - odparła Darrissea, zatknęła pistolet za pas i poszła do pomieszczenia 
obok, żeby przynieść sznur.
Tuli obudził się po południu i leżał ospały. Pyłki kurzu fruwały w żółtych 
promieniach słonecznych. Miał wyschnięte usta, chciało mu się pić, ale nie 
gorączkował, ciało miał zimne. Odczuwał śmiertelne zmęczenie. Nie przeszkadzało 
mu to. Pod warstwą dokuczliwego bólu przeżywał ekstazę - nie kończące się 
uczucie, że nie potrzebuje się niczego. Był spragniony, nagi, na pół żywy, ale 
nie chciał niczego.
Leżał na podłodze. Nie odczuwał kwea, strachu, pożądania. Wszystko to się 
wypaliło. Gdyby rycerze Klingi wpadli teraz do pokoju i chcieli zawlec go na 
ponowną egzekucję, pewnie nie walczyłby z nimi. Okanjara, jestem wolny!
Poczucie doskonałej wolności nie opuszczało go i Tuli zrozumiał, że nie zna 
nazwy tego, co się z nim dzieje. Usiłował usiąść, by sprawdzić, w czyim 
towarzystwie się znajduje, ale oszołomienie nie pozwoliło mu się podnieść. 
Odwrócił głowę. Po drugiej stronie pokoju na podłodze spała Fava. Była ubrana w 
ciemnobłękitną sukienkę. Włosy miała zaplecione w warkocz przerzucony przez 
ramię.
Tuli leżał i przyglądał się jej. Był szczęśliwy, że jest mu zimno, a żołądek 
kurczy mu się z głodu i pragnienia. W drugim pokoju usłyszał kroki, wszedł 
Phylomon ubrany w luźną powłóczystą szatę.
- Jak się tu dostałeś? - zapytał Tuli.
Phylomon uśmiechnął się, ale w jego oczach Tuli dostrzegł coś, czego nigdy 
wcześniej nie widział - spojrzenie zaszczutego zwierzęcia.
- Zdolność mojej skóry do symulowania śmierci i dokuczania otoczeniu 
najwyraźniej wszystkich was zaskoczyła. Fava powiedziała mi, że śmierdziałem 
gorzej niż rodzinka skunksów osaczona przez psy. Szczerze mówiąc, zdążyłem 
zapomnieć o tych umiejętnościach mojego symbionta.
Fava obudziła się, przeciągnęła i uśmiechnęła łagodnie do Tulla:
- Przynieść ci coś?
- Wody - powiedział Tuli. -1 pocałuj mnie.
Wstała, najpierw pocałowała go, a potem wyszła do kuchni.
- Jak długo spałem? - zapytał Tuli.
268
- Sześć dni - odparł Phylomon. - Byłbym wdzięczny, gdybyś wyzdrowiał 
natychmiast. Potrzebujemy cię- Sądząc po tonie, nie żartował.
Fava wróciła z butelką wina i kielichem.
- Kiedy robiliśmy wszystko, co w naszej mocy, żeby dać się złapać - powiedział 
Phylomon - kreatory rozpoczęły atak na osady położone wokół Bashevgo. Użyły do 
tego celu jadowitych węży i czegoś znacznie bardziej niebezpiecznego - istot, 
które wyglądająjak ludzie, ale żywią się ludzką krwią. Przesłuchałem właśnie 
jedno z tych stworzeń. Darrisseabyła w mieście. Plotki głoszą, że Tantos planuje 
poprowadzenie natarcia przeciwko kreatorom.
- Wiem. Sądzę, że powinniśmy mu na to pozwolić - stwierdził Tuli.
- Obawiam się, że Tantos nie zdziała wiele - odparł Phylomon. -Nie umie walczyć 
z kreatorami. Nikt z nas tego nie umie, ale on wie znacznie mniej ode mnie.
- A co z szarymi ptakami i ich wężami? - zapytał Tuli. - Czy zaatakowały miasto?
- Wampir, którego złapaliśmy, powiedział, że w środku zimy wykluły się miliony 
tych ptaków. Zajmie to jakiś czas, zanim podro-snąi nauczą się latać, ale jeśli 
rosną równie szybko jak inne ptaki, to obawiam się, że zaatakująjeszcze tej 
wiosny, kiedy się wypogodzi.
Fava pomogła Tullowi usiąść i wlała mu do ust słodkiego czerwonego wina. Zaraz 
znów się położył. Szumiało mu w głowie, więc zamknął oczy.
- O to właśnie mi chodziło, kiedy mówiłem, żebyś szybko dochodził do zdrowia - 
dodał Phylomon. - Lód już spływa. Musimy być gotowi do żeglugi.
Tuli zatopił się w myślach. W swoich wędrówkach ducha nie uwzględniał rozwiązań 
z udziałem swoim albo Phylomona. Wiedział, że to zmieniłoby obraz świata, lecz 
nie wiedział jak ani w jakim stopniu. Gdyby Fava została u Mahkawna, 
wszechpotężny do tej pory już próbowałby jąuwieść. Zatem ona także nie mieściła 
się przewidywanym ciągu wydarzeń.
Tuli myślał: jest wieczór, sześć dni po zranieniu. W tej właśnie chwili mały 
Wayan i Vo-olai biegną przez bagna w okolicach Smilo-don Bay. Uciekają przed 
rycerzami Klingi, którzy ich złapią i przywiodą do Bashevgo. Tantos planuje 
ofensywę przeciwko kreatorom, aonniejestw stanie przewidzieć jej wyniku. Theron 
Scandal, stary karczmarz z miasteczka, z zadowoleniem próbuje zupę, którąprzy-
269
gotował w kuchni lady Inithii na party Panów Niewolników mające się odbyć w jej 
domu. Ludzie ze Smilodon Bay rozsiani są po całym Bashevgo. Za pięć dni Tantos 
pomyśli, że czas oskórować Phylomo-na. Tuli wiedział, że wcześniej trzeba będzie 
się wynieść z miasta.
Fava leżała przy nim na podłodze, głaskała go po piersi. Tuli popatrzył na nią. 
Owładnęło nim uczucie spokoju.
- Wyglądasz na szczęśliwego - uśmiechnęła się do niego.
- Właśnie myślałem o końcu świata.
Dwa dni później Tuli mógł już siadać. Trochę jedzenia sprawiło, że zaczęła 
powracać jego dawna energia. Chaa stopniowo wypełniał mieszkanie uciekinierami. 
Najpierw uratował swoje dzieci, potem sprowadził Zhopillę. To było wzruszające 
spotkanie. Fava i dzieci płakały, a Zhopilla usiłowała utulić swoje maleństwa.
- Wkrótce Tuli będzie zdolny do podróży - powiedział tej nocy Chaa. - Musi 
wydostać się z miasta. Chcę, żeby wyruszył z Phylo-monem na pojedynek z 
kreatorami, ale choć wędrowałem po przyszłości, nie znam wyniku tego spotkania. 
Phylomon potrzebuje załogi do łodzi. Wyślemy więc także Favę i Darrisseę. Wertha 
i ja zostaniemy, bo mamy tu coś do zrobienia.
- Nie nadaj ę się do takiej podróży - powiedział Tuli. - Nie dam sobie rady z 
ożaglowaniem.
- Handlarze niewolników mająmałe żelazne łódki z wielkimi silnikami. Używająich 
do ciągnięcia barek z Craala. Napęd stanowią kostki energetyczne wykonane przez 
starodawnych Gwiezdnych Żeglarzy. Do obsługi takiej łodzi, nawet w długich 
podróżach, wystarczą dwie osoby. Musisz opuścić miasto Tullu, bo jesteś 
wędrowcem ducha. Wraz ze wzrostem twoich sił, Atherkula będzie coraz bardziej 
świadom twojej obecności. Już teraz muszę cię chronić przed jego wzrokiem, ale 
nie będę mógł tego robić w nieskończoność. Jeśli cię znajdzie, zabije cię.
- Dlaczego nie wybierzesz się z nami? - zapytał Tuli. Chaa usiadł koło niego ze 
skrzyżowanymi nogami.
- Wertha i ja mamy wiele roboty tutaj, w Bashevgo. Niewiele widziałem w czasie 
ostatniej wędrówki ducha i nie znam przyszłości. Ale wiem, że są niewolnicy, 
którzy umrą bez mojej pomocy. Muszę jakoś ich uwolnić.
Chaa spojrzał na Phylomona.
- Mówisz, że twoim zdaniem Tantos nie pokona kreatorów? Jaka broń będzie ci 
potrzebna, żeby to zrobić?
270
- Nie jestem pewien - odparł Phylomon. - Moi przodkowie wyposażyli te wielkie 
robale w symbionty podobne do mojego, tylko dwadzieścia razy grubsze. 
Konwencjonalne strzelby nie wyrządzą im krzywdy. Nawet działo laserowe ich nie 
przebije.
- Widziałem symbionta, który poraził mnie błyskawicą - powiedział Tuli. - Czy te 
grubsze symbionty mają większą moc rażenia?
- Tak - odparł Phylomon. -Alenietojestnajgorsze. Mój sym-biont ma niewielki, 
prosty móżdżek. Podejrzewam, że symbionty kreatorów są znacznie bardziej 
pomysłowe, inteligentniejsze od mojego małego przyjaciela. Wystarczy, żeby miały 
cztery cale grubości. Wtedy symbiont robala długiego na sześćdziesiąt stóp i 
dwanaście stóp w obwodzie, będzie ważył ponad piętnaście ton. W moim symbioncie 
materiał neuronowy stanowi jedną ósmą masy. Zatem kreatorów broniłyby mózgi o 
wadze ponad jednej tony. Nasza inteligencja, nawet podparta kulturą i sztucznie 
rozbudzona narkotykami, jest nieporównywalnie mniejsza. Przemyślałem to i 
doszedłem do wniosku, że same kreatory nie stanowią tak wielkiego zagrożenia jak 
ich symbionty, które z pewnością zadbały o swoje bezpieczeństwo.
- Twierdzisz zatem - powiedział Tuli - że symbionty są dla nas dodatkowym 
zagrożeniem, innym niż kreatory?
- Kreatory to po prostu maszyny biologiczne - odparł Phylomon. - Działająwedle 
instrukcji wpojonych im przez naszych przodków. Ale ich symbionty są żywymi, 
mającymi zdolność uczenia się bytami, które potrafią tworzyć nowe pomysły. Moim 
zdaniem, to właśnie symbionty są przyczyną naszych zmartwień. Nie wpisywaliśmy w 
program kreatorów umiejętności tworzenia wampirów albo robienia doświadczeń z 
robakami. To symbionty kontrolują swoich żywicieli i prowadzą te eksperymenty.
- Czy symbionty mogą przejąć całkowitą kontrolę nad kreatorami? - zapytała 
Darrissea.
- Tak - szybko odparł Phylomon. - Mnie samemu często się to zdarza. Kiedy muszę 
się bronić, symbiont przejmuje kontrolę, koordynuje działanie grup mięśni, 
sprawia, że zgniatam dłonią gardło przeciwnika, zanim zdążę o tym pomyśleć. 
Czasem staję się zaledwie widzem toczonej przeze mnie walki. W ten sam sposób 
będą się bronić symbionty kreatorów - układając plany bitew, obmyślając taktykę, 
przygotowując drogi ucieczki. To jest ich zadanie, poświęcają się tylko temu.
271
- Zdaje się, że nie masz żadnej broni, która mogłaby je zabić, prawda? - 
zapytała Darrissea.
- Mam pewną broń, którą chciałbym na nich wypróbować -Phylomon wskazał głową 
dwie płócienne torby leżące w kącie. Wystawały z nich białe pręty. Potem 
skrzyżował ręce i położył dłoń na małej wypukłości na prawym ramieniu. - 
Wszystko, czego teraz potrzebuję, to ostry nóż.
- Nóż się znajdzie - powiedział Chaa.
Przeszli do kuchni i tam zaczęli rozmawiać, a Fava podeszła do Tulla siedzącego 
przy ognisku.
- Jak się czujesz?
- Całkiem dobrze, tyle że słabo.
- Okropnie wygląda ta twoja blizna - powiedziała Fava, lekko dotykając opatrunku 
na ranie.
- Moja blizna?
- Wertha uzdrowił cię. To wielki uzdrowiciel. Rana całkiem się już zasklepiła, 
ale masz tam niebieską bliznę, szeroką niebieską bliznę.
- Szczęściarz ze mnie.
Fava położyła rękę Tulla na swoim brzuchu i powiedziała:
- Czujesz coś?
- Twój brzuch.
- Nie odparła Fava. - To nasze dziecko. - Szeroko uśmiechnęła się do niego. - 
Wertha mówi, że to będzie syn.
Tuli trzymał dłuższy czas rękę na brzuchu żony. Żałował, że jest taki poraniony 
i może jej zaledwie dotykać.
Późno w nocy, gdy wszyscy spali, Chaa podszedł do Tulla i o-budził go.
- Jesteś szczęśliwy, widzę to w twoich oczach.
- Tak - odparł Tuli. Wszyscy w pokoju spali, Phylomon głośno chrapał. Tuli 
popatrzył na nich, zauważył, że Chaa mówi ściszonym głosem, trzymając usta o 
kilka cali od jego ucha.
- To dlatego, że odkryłeś swój środek i prawdziwe imię. La-chish Chamepar, 
Ścieżka Skruszonego Serca - Chaa lekko dotknął piersi Tulla.
- Powiedziałeś mi o moim prawdziwym imieniu już dawno temu - wyszeptał Tuli.
Chaa uśmiechnął się. Płomienie ogniska oświetlały mu twarz.
272
- Ale nie rozumiałeś jego znaczenia. Usłyszeć swoje prawdziwe imię i zrozumieć 
je, to dwie zupełnie różne rzeczy. Niewielu chętnie poszłoby ścieżką skruszonego 
serca, nawet jeśliby wiedzieli, że po drugiej stronie czeka ich ukojenie.
- Wiem.
Chaa przysiadł na piętach, rękami objął kolana.
- Teraz, gdy już znasz swoje prawdziwe imię, cała rzecz w tym, byś go nie 
zapomniał, byś pozostał w kontakcie ze swoim środkiem.
- Jak to zrobić? - zapytał Tuli.
- Każdego ranka, kiedy się obudzisz, musisz wśpiewać siew życie. - Tuli 
popatrzył zdumiony na teścia, ale Chaa nie stropiony kontynuował. - Kiedy 
wstaniesz, śpiewaj swoje prawdziwe imię, La-chish Chamepar, skupiając się na 
spokoju promieniującym z twego środka. Wtedy przez cały dzień będziesz pamiętał, 
kim jesteś.
- Nigdy o czymś takim nie słyszałem. Czy ty śpiewasz swoje prawdziwe imię?
Chaa roześmiał się.
- Byłbyś zdumiony, gdybyś wiedział, ilu Pwi śpiewa swoje prawdziwe imię każdego 
ranka. Śpiewamy po cichu, dla nas samych. Nie mówimy o tym dzieciom. To by je 
tylko sfrustrowało. Jeśli nie znalazły swojego środka, nie mają po co śpiewać 
swego imienia. Dawno temu Pwi śpiewali znacznie więcej. Każdego ranka wstawali o 
świcie i wśpiewywali świat w istnienie. Ale to było dawno temu. Teraz nie 
czynimy tego tak często, choć ja sądzę, że powinniśmy. Kiedy byłem młody, 
próbowałem namówić do tego niektórych Pwi. Ale im wydawało się to głupie. 
Mówili: „Patrz, słońce wstaje bez względu na to, czy śpiewamy! Drzewa, pagórki i 
trawa są na swoim miejscu, kiedy siębudzimy! Dlaczego marnujesz nasz czas?" A ja 
nie byłem w stanie wytłumaczyć im, dlaczego to takie ważne.
Tuli uśmiechnął się nerwowo. Chaa mówił dalej:
- Widzisz, świat naprawdę tworzonyjest na nowo każdego dnia, czy nam się to 
podoba, czy nie. Co dzień w niewielkim stopniu kształtowany jest przez umysły 
ludzi. Zmiany nie są przypadkowe. Jeśli mamy przed sobą kupkę gliny, to nie 
będzie tak, że kiedy wrócimy do niej następnego dnia, zastaniemy na jej miejscu 
cegłę, albo okaże się, że została zamieniona w salamandrę czy drzewo. To my 
zmieniamy świat, często robiąc to bezmyślnie. Dlatego musimy wśpie-wywać świat w 
istnienie. Budzić się co rano, wyobrażać sobie drzewa i dzikie stokrotki i 
wśpiewywać je w to, czym być powinny. Mu-
18 - Ścieżka bohatera Z/Ó
simy pamiętać o pięknie jeziora, o krzyku kaczek i wśpiewywać je w istnienie. 
Musimy pamiętać o cieple i majestacie słońca i naszych ognisk, i wśpiewywać je w 
istnienie. Musimy widzieć naszą własną siłę i nasze własne piękno, musimy 
pamiętać o naszych przyjaciołach i wyśpiewywać ich takimi, jakimi być powinni. W 
przeciwnym wypadku, wszystko to zostanie zapomniane i w końcu - stracone.
- Mówisz to z wielką pewnością siebie - zauważył Tuli.
- Bo jestem tego pewien - odparł Chaa. - Widziałeś neandertalczyków w Rodzie 
Klingi. Widziałeś arenę Panów Niewolników w Bashevgo. Ci ludzie zapomnieli, jaki 
powinien być świat. Za długo już nie wśpiewywali świata w istnienie. Rozmawiam z 
tobą, jakbym był człowiekiem - powiedział Chaa i zamknął oczy. - Myślę, że 
powinienem ci to wytłumaczyć. Ta magia jest większa niż to, co ci powiedziałem. 
Widziałeś Anee, widziałeś jak ją ukształtowali Gwiezdni Żeglarze. Mówiąo swojej 
technologii - o genetyce i DNA -i im się zdaje, że formują ten świat. Jestem 
szczęśliwy, że tak sądzą. Ale to nie w ten sposób powstała ta planeta.
- Jeśli uważasz, że to nie Gwiezdni Żeglarze ukształtowali Anee, to skąd ona się 
wzięła?
- Och, Gwiezdni Żeglarze ulepili ją swoimi rękami, ale opowiem ci tajemnicę, 
którą przekazał mi ojciec - odparł Chaa. - Sto tysięcy lat temu, na Ziemi, 
szaman Pwi spotkał człowieka. Ten Pwi budził się wtedy codziennie i wśpiewywał 
świat w istnienie. Miał niewiele narzędzi. Ale człowiek ze swymi sprytnymi 
rękami wykonał wiele narzędzi - noże, ostrza włóczni, skrobaczki do skór, misy, 
igły. Człowiek nie wśpiewywał świata w jego kształty. On kształtował go rękami. 
Pwi popatrzył na tego człowieka i zrozumiał, że i on, na swój sposób, wśpiewuj e 
nowy świat w istnienie i że ta pieśń kłóci się z pieśnią Pwi. Człowiek był 
słabszy, więc Pwi mógł go zabić i zakończyć spór, ale zlitował się. Zebrało się 
zatem wielu Pwi i zaśpiewali o dwóch światach - o świecie, który ludzie 
ukształtują swoimi rękami i o świecie stworzonym sercami Pwi. Ziemia stała się 
domem dla ludzi, a Pwi przenieśli się do Krainy Kształtów, żeby tam czekać. 
Teraz ludzie zrewanżowali się za nasz dar sprzed tysiącleci i swymi rękami 
stworzyli ten świat. Anee będzie nowym domem dla Pwi na wieki. Toteż musimy 
zacząć co rano wśpiewywać ten świat w istnienie. - Chaa zawahał się. - Czy 
możesz sobie wyobrazić, że to będzie pokojowy świat?
- Nie - odparł Tuli. - Zwędrowałem przyszłość w Krainie Kształtów. Nie widzę 
wielu szans na pokój.
274
- Więc musisz wśnić ten świat w istnienie - odparł Chaa. -1 sam musisz stać się 
mężem pokoju. Śpiewaj swe prawdziwe imię każdego ranka, pamiętaj o swoim środku, 
nie rób krzywdy innym, a potem wyśpiewaj świat pokoju, tak jak ja to robię 
każdego dnia. Jeśli postąpi tak wystarczająco wielu ludzi, pokój zaleje ten 
świat jak powódź.
Tuli zastanowił się nad tymi słowami i poczuł się winny, że tak daleko odszedł 
od tego pokojowego obrazu. Przypomniał sobie, jak szedł w ciemnościach w 
Smilodon Bay, starając się nie nadepnąć na źdźbło trawy albo dżdżownicę. 
Szacunek dla życia, szacunek dla świata. Tego właśnie Chaa żądał od niego.
- Tak zrobię - powiedział.
- Dobrze - Chaa klepnął go w ramię. - Daleko zaszedłeś w tym roku. Pewnego dnia 
będzie z ciebie, być może, dobry szaman dla Pwi. Teraz musimy pomówić o innych 
sprawach: Tantos każe Atherkuli zapolować na Phylomona, a ja nie mam siły, by 
walczyć z Atherkulą.
- Wiem - powiedział Tuli.
- Ale właśnie zaczęły się otwierać oczy twojej duszy. Widziałeś jak czarownicy 
Rodu Klingi chwytają swoją zdobycz. Wiążą nas cieniami swojej duszy.
- Tak - odparł Tuli.
- Wędrowcy ducha są inni. My poruszamy się po tamtej stronie w sposób bardziej 
pokojowy. Żeby zwędrować ścieżki przyszłości jakiejś osoby, muszę najpierw ją 
poznać i poznać dusze wszystkich, którzy mogliby kontaktować się kiedyś z tą 
osobą. Splatam gałęzie błyskawicy mojej duszy z gałęziami błyskawicy jej duszy i 
pozwalam, by ich koniuszki tańczyły po cieniach duszy tamtej osoby. Potem cofam 
się w czasie do momentu jej narodzin i przeżywam życie tej osoby, uczę się jej 
myśli, miłości, tajemnic, obaw i ambicji. Dopiero wtedy, gdy przeżyłem z nią 
życie, mogę wejść w jej przyszłość. Ale żeby zrobić to w sposób doskonały, 
musiałbym zwędrować przyszłości wszystkich ludzi, związać się z wszystkimi ich 
miłościami, wszystkimi obawami. Nikt nie jest w stanie tego dokonać. Nawet próba 
dokonania tego wiedzie do szaleństwa. Niemniej - kontynuował Chaa - by rzucić 
okiem nawet na fragment przyszłości, musisz połączyć się z wieloma ludźmi - 
dotknąć tysiąca z nich naraz.
- Jak można tego dokonać? - zapytał Tuli.
Policzyłeś gałązki błyskawicy twojej duszy. Jest ich dwadzieścia dwie. Ale tak 
jest tylko wtedy, gdy dusze są w spoczynku. Po-
275
grzebane są w tobie niezliczone rozgałęzienia błyskawic, ukryte pod cieniem 
twojej duszy. Kiedy rozbudzisz ich więcej, będziesz mógł się otworzyć, sięgać na 
zewnątrz wieloma językami błyskawicy naraz i smakować życie niezliczonych ludzi. 
Tę właśnie sztukę łączenia się, poznawania serc ludzi, będziesz teraz 
praktykował.
- Ja... ja niezbyt dobrze się czuję - powiedział Tuli. Pomyślał, co to znaczy, 
że będzie łączył swoją świadomość ze świadomością innych, tracił swoją 
osobowość. Jest się czego bać, skupił się więc na tym spokojnym miejscu w swoim 
wnętrzu, w którym nie było strachu. Wyśpiewywał swoje prawdziwe imię - Ścieżka 
Skruszonego Serca - aż powrócił spokój. Wtedy znów rozważył propozycję Chaa.
„Raz już się zagubiłem," myślał, „kiedy Mahkawn próbował ukraść moje życie. 
Teraz Chaa chce, żebym oddał je dobrowolnie." Tuli nagle zrozumiał, że Chaa od 
dawna czekał na ten moment, na prawdziwą zgodę. Wiedział, że Tuli musi się 
najpierw zagubić, żeby potem móc oddawać się innym. Spojrzał w wąską twarz Chaa, 
w jego głęboko osadzone oczy. Wiedział, że Chaa musiał tu coś zaaranżować, 
przynajmniej to, że pozwolił mu posmakować śmierci.
- Wiem, że j esteś słaby, ale zbliża się chwila, gdy będziesz musiał udać się na 
wędrówkę ducha. Kiedy posiądziesz już arkana tej sztuki, stwierdzisz, że j esteś 
jak dziecko, które mieszkało w małym miasteczku, kimś, kto poznał dobrze łąki i 
zarośla wokół swego domu, a teraz wkracza w znacznie rozleglejszy świat, z jego 
górami lodowymi, dżunglami i kniejami nie tkniętymi ludzką stopą. To właśnie 
znaczy być wędrowcem ducha. I w tym właśnie momencie dowiadujesz się, co to jest 
prawdziwa wolność i zdaje ci się, że to ekstaza. Chcę, żebyś przekazał to 
uczucie innym, pomógł mi ich wyzwolić. Temu właśnie służy sztuka wędrówki ducha.
Tuli zamknął oczy. Był to stary znak akceptacji używany przez Pwi.
- Kiedy będę gotów na przyjęcie nauk?
- Uczenie się kontaktu to trudna sztuka - westchnął Chaa. -Można tego dokonać, 
tylko stojąc u bram śmierci.
- Nie boję się - powiedział Tuli.
- Wiem - odparł Chaa. - Jeśli masz się łączyć z innymi, najlepiej zacznij od 
małych dzieci. Łatwiej jest udźwignąć ciężar krótkiego życia.
- Wayan - powiedział Tuli. - Chcę się połączyć z Wayanem.
- To nie jest dobry wybór-rzekł Chaa. -Chłopczyk jest mały, ale wiele 
wycierpiał.
276
Przez chwilę Tuli miał wizję: zobaczył Jenksa, swego ojca, jako górującego nad 
nim olbrzyma. Krzyczał i zakładał kajdany na dziecięce nogi Tulla.
- Wycierpiałem nie mniej od Wayana; też miałem Jenksa za ojca.
- No cóż, niech będzie - zgodził się Chaa.
- Kiedy to zrobimy?
- Teraz, jeśli chcesz. Wiele jest ścieżek wiodących do Krainy Kształtów, 
podobnie jak wiele jest sposobów umierania. Jeśli chcesz, podprowadzę cię do 
granicy.
Tuli skinął głową. Chaa poprosił go, żeby oparł głowę na jego kolanach. Tuli 
poczuł mocniejsze bicie serca. Kontrolował swój strach. Była głęboka, spokojna 
noc. Gdzieś w oddali zawył pies. Na ognisku zapłonęła z trzaskiem wyciekająca z 
polana żywica. Polano spadło w płomienie, rozgrzebując popiół na węglach. Tuli 
położył się.
- Zamknij oczy - wyszeptał Chaa. - Zaufaj mi. Nie mam naparu jasnowidzenia, więc 
nie utrudniaj i nie walcz ze mną.
Tuli przytaknął i zamknął oczy. Czuł palce Chaa muskającejego nos i usta. Starał 
sienie walczyć, nie odpychać Chaa, ale natura wzięła górę i odwrócił się. Chaa 
przytrzymał go, Tuli poczuł oszołomienie, usiłował odepchnąć rękę Chaa.
- Jest wiele ścieżek do Krainy Kształtów, równie wiele jak sposobów umierania - 
mówił Chaa. -Nie martw się przyjacielu. -Trzymał go mocno.
Tuli rzęził, płuca go paliły, walczył o powietrze. Kopał i wiercił się jak 
wrzeciono.
Spostrzegł, że szybuje. Ogieńjego duszy pędził nad jałową zie-miąna południe. 
Pomyślał o Wayanie ukrywającym się gdzieś w tamtych stronach. Zbliżał się do 
niego, jakby szedł za głosem wołającym z oddali. Znalazł Wayana w niewoli w 
Muskat Creek, w obskurnej piwniczce spalonego domu. Sześciu rycerzy Klingi 
więziło tam Tchavs, Vo-olai, Wayana i kilkoro innych mieszkańców. Czekali na 
statek do Bashevgo. Tuli przepłynął nad ich śpiącymi postaciami.
Błyskawica duszy Wayana świeciła wśród turkusowych cieni. Chłopiec zawisł 
pomiędzy strachem a rozpaczą. Tuli podpłynął bliżej i zaczął manipulować 
błyskawicą swojej duszy, starał się wystawić jej blade gałązki. Nie chciały się 
nagiąć do jego woli.
- Nie rób nic na siłę - wyszeptał Chaa. - Zamknij oczy. Patrz oczami duszy, 
dotknij go sercem.
277
Tuli odprężył się, wyobraził sobie, że chce dotknąć Wayana. Blade gałązki 
błyskawicy wyślizgnęły się z niego. Palce światła pogłaskały Wayana, przeniknęły 
przez skrzep jego duszy. Tuli wyczuł niespokojny sen dziecka. Wyobraził sobie, 
że pieści Wayana.
„Posmakuj go teraz, spróbuj jego pragnień i jego pasji." Błyskawica wkręciła się 
w cień duszy Wayana, owinęła się wokół gałązek wayanowej błyskawicy. Tullowi 
napłynęły do głowy obrazy -krótkie błyski, jak płatki śniegu wirujące przed 
oczami w zamieci. Oślepiające sceny stapiające się ze sobą: w wielu z nich 
uczestniczył Jenks, olbrzym o łapskach jak bochny, dwa razy większy od 
oryginału. Ten wielki, porykujący mężczyzna często uciekał się do krzyku. Czasem 
uderzał Wayana tak mocno, że przewracał go na podłogę. Były obrazy Wayana 
chowającego się w krzakach i pod łóżkiem, krótkie eksplozje rozmazanych wizji, w 
których Jenks łapał go i przykuwał do nogi łóżka, wspomnienia nocy spędzonych na 
wsłuchiwaniu się w szum wiatru i głosy wiewiórek biegających po dachu.
W jednym, szczególnie silnym wspomnieniu, Jenks uderzył tak mocno, że chłopiec 
przeleciał przez pokój. Wtedy matka zwróciła Jenksowi uwagę, żeby nie pozwalał 
sobie na taką brutalność.
- Nic mu nie jest-odparł Jenks. - Dzieciaki Pwi sanie do zniszczenia. Z równym 
powodzeniem mogłabyś próbować roztrzaskać młotem kowadło.
- Ile dzieci Pwi próbowałeś zabić, zanim doszedłeś do tego wniosku? - zapytała 
matka. Po tym zdarzeniu Jenks zaczął nazywać Wayana „twardogłowy", jakby chciał 
nieustannie przypominać jemu i matce, że Pwi można bić bez szkody dla zdrowia 
bitego.
Obok wspomnień przemocy domowej, Wayan zachował w pamięci trzy albo cztery miłe 
momenty - matkę trzymającą go w ramionach, gdy on składał głowę na jej 
piersiach, Jenksa dającego mu łakocie w poczuciu winy za brutalne wybuchy, 
zabawy w sadzawkach pozostałych po przypływie.
A potem Tuli zobaczył siebie oczami Wayana, zobaczył jak wyrywa go z łapsk ojca. 
Tuli był wyższy i silniejszy niż większość ludzi, ale we wspomnieniach Wayana 
wyglądał jak olbrzym z ogromnymi muskularni, olbrzym, który obroni go przed złym 
światem. Wayan, trzyletnie dziecko, nie zaliczał Tulla do gatunku śmiertelników. 
Brat był dla niego absolutem - słońcem, które wschodzi co dzień, górą, która 
nigdy sienie rusza. Tuli był obrońcąi przyjacielem, a Fava żywicielką i źródłem 
wszelkiej mądrości. Tuli stwierdził nieomal
278
seksualną miłość Wayana do Favy. Dziecko pobudzał jej dotyk, zapach włosów.
Nagle coś pociągnęło Tulla z powrotem do jego ciała. Wracał nad jałową, pokrytą 
kamieniami ziemią. Leżał przez chwilę, łącząc się z ziemską powłoką.
Wtedy nadeszły uczucia i o mały włos nie rozerwały go na sztuki. Przyjemność 
odczuwana przed zaśnięciem przy ognisku. Strach przed olbrzymim Jenksem - 
górującą nad nim, zawziętą bestią, szafującą bez powodu bólem albo faworami. 
Ostry ból ząbkowania. Dziecięce podniecenie, gdy śpi się razem z Favą. Koszmar 
towarzyszący wsłuchiwaniu się w odgłosy wydawane przez wiewiórki gryzące na 
dachu orzechy, strach, że to małe potworki łupiące zębami kości. Sny o konikach 
polnych zjadających jego nogi. Pochwycenie przez rycerzy Klingi, którzy zawiozą 
go do krainy rządzonej przez straszliwego Adjonai, boga strachu.
Wszystkie strachy i nadziej e króciutkiego żywota Wayana pojawiły się naraz, 
wstrząsnęły Tullem, zagroziły zniszczeniem jego zdrowia psychicznego. Te 
wspomnienia waliły go w czaszkę jak obuchem, roztrzaskiwały się o jej 
powierzchnię, wybuchały jak lampki oliwne ciskane o kamienną ścianę. Tuli wił 
się z bólu, wreszcie opadł na ziemię, jak zbity pies.
Chaa był przy nim, podtrzymywał go, uspokajał dotknięciem, jakby miał do 
czynienia z dzieckiem. Serce waliło w Tullu jak młotem, skóra płonęła. Chciało 
mu się krzyczeć z bólu, ale mógł tylko kwilić.
- Dzielny chłopak - powiedział Chaa. - Dzielny chłopak. Przez kilka dni będziesz 
miał koszmarne sny. Przez kilka dni będzie cię nawiedzał ból. Ale to przejdzie. 
Stałeś się jednością ze swym młodszym bratem.
Dwa dni później, gdy zaczynało zmierzchać, Fava, Darrissea i Chaa przygotowali 
Tulla do drogi. Mieli pójść do doków. Młodsza siostra uczepiła się nogi Favy, 
nie chciała jej wypuścić. Zhopilla rozglądała się na wszystkie strony, jakby nie 
mogła spojrzeć na swą najstarszą córkę. Thor już zachodził wraz z chylącym się 
ku zachodowi słońcem, silny wiatr grawitacyjny hulał po ulicach, uderzał o 
ściany starych domów, wdzierał się w każdą szczelinę.
Fava podeszła do matki i objęła ją. Zhopilla odwzajemniła uścisk. Ramiona miała 
słabe, omdlałe. Córka położyła głowę na ramieniu matki, wwąchiwała się w znajomy 
zapach włosów.
279
- Kwea jest dzisiaj dobra- powiedziała cicho. - Opuszczam Bashevgo z mężem. 
Wkrótce wszyscy wrócimy do domu.
- Nigdy już cię nie zobaczę - krzyknęła Zhopilla. - Czuję to. Wybieracie się na 
wyspę kreatorów. Wszyscy tam zginiecie. Możecie nawet nie wyj ść cało z 
Bashevgo. Co się stanie, jak rycerze Klingi przyłapią was na kradzieży łodzi?
- Niepotrzebne tyle troski - wyszeptała Fava.
- To mój obowiązek - odparła Zhopilla. - Muszę się troskać
0 moje dzieci, skoro są za głupie, żeby troskać się o siebie.
- Też jestem zatroskana - przyznała Fava. - Będę na siebie uważać.
Zhopilla odsunęła Favę na odległość ramion, przytrzymała ją
1 zajrzała w oczy.
- Nie, ty nie będziesz troszczyć się o siebie - powiedziała, jakby ją oceniając. 
- Znam cię: zawsze dajesz, zawsze pomagasz innym. Nie będziesz o siebie dbała. 
Zajmiesz się losem innych.
- Aż tak z tym źle? - zapytała Fava. Zhopilla dotknęła brzucha Favy.
- Jeśli musisz się już o kogoś troszczyć, to w pierwszym rzędzie troszcz się o 
nie. Musisz żyć, choćby ze względu na dziecko.
- Tak będzie - odparła Fava. Zhopilla pokiwała poważnie głową.
- Jesteś potomkinią starego rodu, nosisz dziecko. Wkrótce dziecko otworzy się, 
żeby przyjąć ducha. To bardzo ważny okres. Czy stara Vi uczyła cię, jak wzywać 
ducha?
- Nie - wyszeptała Fava. - Nie wiedziała, że jestem w ciąży. Mężczyźni robili 
zamieszanie przy drzwiach, pakowali manat-
ki, przygotowywali się do wyjścia.
- To wstyd - rzekła Zhopilla. - Jako córka wędrowca ducha powinnaś umieć 
wybierać dusze dla swego dziecka. Kiedy wzywałam ciebie, w Krainie Kształtów 
było wiele dusz, które zebrały się w pobliżu, wszystkie aż drżały z 
niecierpliwości, żeby wniknąć w twoje ciało. Aleja zobaczyłam błyskawicę twojej 
duszy, świeciłajaśniej niż inne. Zawołałam cię. Wiedziałam, że jesteś kimś 
szczególnym. Kiedy wrócisz, nauczę cię kobiecej magii, przygotuję do wezwania 
potężnego ducha, żeby wszedł w ciało twojego dziecka.
Fava pokiwała głową i j eszcze raz uścisnęła matkę. Inni stali już przy drzwiach 
Ostatni raz ucałowała swoje małe siostrzyczki i u-śmiechnęła się do nich. Miała 
nadzieję, że zostawiaje z dobrą kwea. A potem razem z Chaa i Darrisseą wyruszyła 
do doków. Tuli był cią-
280
gle osłabiony, zbyt słaby, by móc przejść całą drogę bez odpoczynku. Musieli się 
często zatrzymywać.
Ulice roiły się od ludzi. W dokach czuć było silny zapach ryb i fok, flotylla 
rybacka zaczęła już pracę w Cieśninie Zerai.
Przy nabrzeżu znaleźli holownik, świeżo pomalowany stalowy stateczek zaopatrzony 
w dwa wielkie silniki turbinowe. Mniejszy niżby chcieli - miał tylko 
czterdzieści stóp długości - ale dobrze nadawał się do ich celów, gdyż był 
szeroki, a kil miał zanurzony głęboko. To gwarantowało, że nie wywróci się w 
czasie sztormu do góry stępką. Ponadto jego silniki napędzane były sześcianem 
energetycznym starodawnych Gwiezdnych Żeglarzy, więc nie musieli troszczyć się o 
paliwo.
Szef portu spostrzegł ich, gdy sprzątali łódź i przygotowywali ją do wypłynięcia 
w morze. Zaczął ich wypytywać. Fava powiedziała mu, że majądoholować ładunek ryb 
do Denai i że zajmie im to parę dni. Teraz zaś chcą przygotować holownik na 
lato. Szef portu zostawił ich w spokoju. Załadowali żywność i inne zapasy. Kilka 
godzin po zapadnięciu zmroku dołączył do nich Phylomon, który przekradł się do 
portu pod osłoną nocy. Wtedy wyruszyli na nie zbadane północne wody, gdzie kry 
były tak gęste, że tylko najdzielniejsi marynarze Craala ośmielali się tam 
zapuszczać, by polować na gigantyczne plejstoceńskie morsy, które wagą 
dorównywały czasem młodym mamutom.
Lód na północy był gruby, łamliwy. Przez cztery dni płynęli zygzakiem, próbując 
dotrzeć do wyspy zaznaczonej na prymitywnej mapie wyrysowanej z pamięci przez 
wampira. Niewielka to była pomoc, ale stwór pamiętał przynajmniej, ile dni 
płynął i z którego kierunku przybył.
Północny wiatr chłostał łódź, a jej pasażerowie kulili się z zimna. Często 
stawiali czoło krótkim, zimowym sztormom, trwającym czasem nie dłużej niż kilka 
minut. Poza Phylomonem wszyscy siedzieli zbici w gromadkę pod grubymi kocami.
Za dnia śledzili, czy na horyzoncie nie pojawia się jakaś wyspa, a w nocy 
swobodnie żeglowali, trzymając kurs pod wiatr. Żywili nadzieję, że nie zboczą z 
trasy. Gdy poszukiwania wyspy przeciągnęły się ponad tydzień, Phylomon przyznał 
wreszcie, że mogli za bardzo zdryfować z kursu.
- Możemy być pewni tylko tego, że jesteśmy na właściwym oceanie -powiedział. -
Prawdopodobnie minęliśmy wyspę w ciemności w trakcie szkwału.
281
Wiatr zwiewał ich na zachód, więc zmienił kierunek na wschód i żeglował po rym 
kursie przez dwa dni, potem poprowadził łódź zygzakiem z północy na południe i z 
powrotem. Po tygodniu doszedł do wniosku, że minęli wyspę i zaczął halsować z 
zachodu na wschód, później znów popłynęli kawałek na północ.
Tullowi stopniowo wracało zdrowie. Mógł już wstawać z łóżka na dłużej. Fava 
zajęła się nim. Stwierdziła, że jest zgodliwym i nie wymagającym podopiecznym. 
Nigdy zresztą nie myślała o nim, jak o kimś wymagającym, ale teraz jego 
zachowanie wydało sięjej nienaturalne. Toteż pewnego dnia, gdy Phylomon spał w 
ładowni, a Dar-rissea siedziała w kabinie i sterowała statkiem, obserwując morze 
przez bulaje, Fava zagadnęła Tulla o tę zmianę.
- Okanjara - odparł Tuli. - Jestem wolny. Każdy niewolnik, któremu udało się 
uciec z Craala lub Bashevgo wypowiada te słowa, ale ja to czuję. Jestem wolny.
- Oczywiście, że jesteś wolny - powiedziała Fava. - Wszyscy uciekliśmy.
- Nie o to mi chodzi - rzekł Tuli. - Kiedy Mahkawn wbił we mnie miecz, 
zobaczyłem cię po drugiej stronie celi. Myślałem o wszystkim, czego w życiu 
pragnąłem i nagle zobaczyłem to wszystko - moją rodzinę, przyjaciół, marzenia - 
rozbite. I wtedy stało się coś dziwnego. Uświadomiłem sobie, że przez całe życie 
dźwigałem brzemię, wszystkie te małe ciężary. Śniły mi się sny o szczęściu i 
myślałem, że spełnią się, jeśli będę odpowiednio ciężko pracował. Ożenię się, 
będę miał dziecko, zbuduję dom i wzbogacę się. I nadejdzie moment, kiedy to 
będzie moje - wszystko, o czymkolwiek marzyłem lub śniłem, będzie jakjabłko 
świeżo zerwane z drzewa, stanie sięmojąwła-snością. Ale kiedy Mahkawn próbował 
mnie zabić, gdy wszystkie moje nadzieje legły w gruzach, nic już sienie liczyło. 
Nie musiałem zjadać tego jabłka. Posmakowałem prawdziwej wolności. Ciągle mam 
ten smak w ustach.
Tuli przerwał i zaczerpnął tchu. Fava popatrzyła na niego zdziwiona.
- O czym ty mówisz? Że nadzieja jest złem albo że nie ma znaczenia? Cóż więcej, 
ponad nadzieję, możemy mieć na tym świecie?
Tuli przyglądał się horyzontowi.
- Masz nadziej ę na pokój. Ja mam pokój. Myślę, że gdyby to ciebie zniszczono, 
też byś go znalazła. To wszystko, co mogę powiedzieć.
- Ale nie każdy może odnaleźć pokój. Nie ma go dla Panów Niewolników ani rycerzy 
Klingi - odparła Fava - próbuj ą zabrać go nam.
282
- Mimo to, możesz osiągnąć pokój - powiedział Tuli. - Pokój wewnętrzny. Rycerze 
Klingi ani Panowie Niewolników nie wykrad-ną ci go. Oni też do niego dążą. 
Panowie Niewolników pożerająbo-gactwa, ziemie, ludzi, gromadzą dobra. Myślą, że 
kiedy dogodzą sobie, osiągną pokój. Myślę, że w głębi ducha byłem Panem 
Niewolników. Są też rycerze Klingi - Pwi, którym wydaje się, że jeśli pozbędą 
się kwea, to odnajdą pokój. Myślisz, że rycerze Klingi są celowo okrutni, ale 
oni tak samych siebie nie widzą. Za pomocą ćwiczeń wyrzucili z siebie 
współczucie i strach. Nie można ich zranić. Widzą siebie jako narzędzia, jako 
stalowe klingi, których jedynym celemjest naginanie innych do ich woli. Możliwe, 
że gdyby nie zostali oszukani, wielu z nich odnalazłoby pokój, ale Panowie 
Niewolników otumanili ich, każąc im wierzyć, że odnajdą szczęście dzięki 
materialnej satysfakcji.
- Czy to znaczy, że nie zbudujesz tego wielkiego domu, który mi obiecałeś? - 
zażartowała Fava.
Tuli roześmiał się.
- Powinnaś zamieszkać ze mną naga w lesie, żeby zrozumieć, że domy się nie 
liczą.
- Wydaje mi się, że powiedziałeś to, bo chcesz mnie zobaczyć nagą - powiedziała 
Fava i pocałowała go.
Tuli przytrzymał ją dłużej i ucałował czule.
- Właśnie to miałem na myśli. Czasem, kiedy siedzę w bezruchu, odzywa się we 
mnie dziwne uczucie, jak gdybym latał bez ograniczeń. To jest tak, jakbym 
nurkował w chmurach, a wiatr szarpał mną na wszystkie strony. Na ustach mam 
wtedy smak śniegu i deszczu. Jestem sam. Kiedy indziej czuję, że jestem w lesie, 
a drzewa wokół zamykają się w krąg i wtedy odczuwam doskonałą radość. Chcę 
dzielić ją z innymi, ale nie wiem jak. Może powinienem spalić ich domy, odrąbać 
ręce i nogi i zagrozić śmiercią, z nadzieją, że kiedy zniszczę ich marzenia, 
znajdą wewnętrzny pokój? Czy taki sposób jest dobry? Nie mogę znaleźć słów, żeby 
wyrazić, co czuję. I zastanawiam się, czy gdybym zniszczył ciebie, też byś to 
czuła? Czuję, jakbym był sekwoją, której gałęzie sięgają nieba, słońce wschodzi, 
a ja chcę śpiewać hymny wszystkim małym stworzeniom na zacienionej ziemi pode 
mną. „Słuchaj, słuchaj, daj nam posmakować światła." Mogę tylko mieć nadzieję, 
że to odnajdziesz. Pytam cię więc, czy pójdziesz ze mną naga, by zamieszkać w 
lesie?
Fava pokręciła głową.
283
- To nie ma sensu. Zhofwa obdarowała nas swoim pocałunkiem. Wystarczy mi do 
szczęścia, że jestem z tobą. Po co mam szukać czegoś, co i tak już mam?
Tuli spojrzał jej w oczy.
- Kocham cię. W twoich ramionach poznałem smak szczęścia. To uczucie najbardziej 
przypomina nastrój, o którym ci mówię. Ale pokój, który osiągam dzięki tobie, 
nie jest wieczny. Obserwowałem cię, kiedy patrzyłaś, jak Mahkawn dźga mnie 
mieczem. Straciłaś wtedy szczęście, które, jak ci się zdawało, jest w tobie. 
Chciałem dzielić to uczucie z tobą. Chciałem, byś posmakowała go, tak jak ja. To 
dlatego wróciłem z Krainy Kształtów, żeby ci o tym powiedzieć. Ale teraz widzę, 
że nie ma słów, które mogłyby to wyrazić.
Wiatr rozwiał włosy Tulla. Fava natychmiast pomyślała, że powinna je uczesać. 
Spojrzała na zimną, błękitną wodę, poczuła na języku gryzący smak morskiej soli. 
Wiatr, woda: to było dobre. Ale wszystko zabarwione było kwea, jej lękiem przed 
rycerzami Klingi i kreatorami. Dotknęła ręki Tulla.
- Nie rezygnuj ze mnie - powiedziała poważnym tonem. - Chcę czuć to, co ty 
czujesz. Żałuję, że nie jestem wędrowcem ducha i nie mogę cię dotknąć, poczuć 
smaku tej wolności. W Bashevgo mówią, że kiedy nadejdzie Okansharai, to nas 
wyzwoli. Więc może dałoby się tego dokonać.
Tuli spojrzał na północne niebo, na ciemne, szare chmury.
- Powinniśmy chyba wejść do środka - powiedział drżąc. - Wygląda na to, że 
wchodzimy w następny sztorm, a ja czuję się zmęczony.
Fava podniosła wzrok. Dziwiło ją, że silniejszy wiatr nie zapowiedział burzy. 
Wtedy, tuż pod chmurami, zobaczyła wyspę na horyzoncie.
- To nie są chmury - powiedziała po chwili. - To ptaki!
Phylomon wszedł na pokład i dokładnie przyjrzał się niebu i chmurom ptaków. 
Niebo na sto mil od wyspy było czarne. Szybko zaczął kalkulować - tam nie ma 
milionów ptaków, tam są ich setki milionów. Rodzaje ludzkie na Anee nie będą w 
stanie stawić im wszystkim czoła.
- Niech Darrissea przestawi maszyny na wolne obroty - powiedział. Wszyscy 
zostańcie wewnątrz. Ptaki mogą zaatakować statek.
Fava pobiegła do kabiny, a Tuli został jeszcze przez chwilę z Phy-lomonem.
284
- Może powinniśmy w ogóle wyłączyć maszyny - powiedział.
- Dlaczego? - Phylomon spojrzał na niego przeciągle.
- Słyszałem głos węży - odparł Tuli. - Szukają naszej łodzi.
Phylomon wiedział, że wąż morski jest zwierzęcym przewodnikiem Tulla, ale wielki 
Tcho-Pwi rym razem wyglądał na zaniepokojonego.
- Dlaczego mielibyśmy obawiać się tych węży? Tuli pokręcił głową.
- To nie takie same węże jakw SmilodonBay. Te są... dziwne. Okrutne. Zapolują na 
naszą łódź - powiedział zdecydowanym tonem.
Phylomon głośno westchnął.
- Czy możesz nas przeprowadzić do wyspy? Tuli pokiwał głową.
- Może się uda. - Poszedł do kabiny. Phylomon patrzył za nim, zaniepokojony. 
Chłopak, choć nadal osłabiony, od wielu godzin był na nogach.
Na pokład weszła Darrissea, wzięła Phylomona za rękę.
- Co masz zamiar zrobić? - zapytała.
Tuli zmienił bieg silników, odwrócił kurs łodzi. Płynęli teraz na wschód, 
oddalając się od wyspy.
- Zobaczymy, czy uda się nam dotrzeć do wyspy. Potem podejmę decyzję - odparł 
Phylomon. Dziewczyna spojrzała na niego ciemnymi oczami.
- Mogę pójść z tobą?
- Nie sądzę, żeby to było możliwe - odparł Phylomon, wskazując głową ptaki 
przesłaniające niebo, ale ręki nie odsunął. Tuli trzymał łódź na nowym kursie 
przez kilka godzin, potem zrobił łuk na północ i wyłączył silniki. Pocił się i 
oddychał z trudem. Phylomon zmusił go, żeby poszedł do łóżka.
- Pozwólmy, żeby wiatr popychał nas w ciemności w kierunku wyspy - wyszeptał 
Tuli pełnym bólu głosem. - Nie chodźcie po pokładzie i nie rozmawiajcie. Węże 
nie zaatakują, dopóki będziemy cicho.
Phylomon przystał na propozycję i gdy słońce zachodziło za wyspą, postawił łódź 
w dryf. Silna bryza napierała na burty, fale uderzały z dźwiękiem o kadłub. Tuli 
wyglądał na poruszonego.
- Odpłyńmy j eszcze dalej - wyszeptał. - Usłyszą fale bijące o burtę! Nie, 
czekajcie... są za blisko! -Zaczął mruczeć pod nosem, patrzył na południe i 
powtarzał: - Jesteśmy braćmi. Jesteśmy braćmi.
285
Chwycił się kurczowo relingu i patrzył w wodę, jakby był w transie. Ostrożnie 
poszedł do kabiny, stanął przy manetkach, zamknął oczy, pot spływał mu z czoła. 
Ale nie włączył maszyn.
Stał przez kilka minut, wreszcie krzyknął:
- Znalazły nas!
Włączył silniki, odwrócił łódź. Phylomon obejrzał się za siebie. Kilkanaście 
młodych węży wypłynęło naraz na powierzchnię. Były od nich oddalone tylko o 
kilka jardów - małe, zaledwie pięćdziesięcio-stopowe, ale i tak większe od 
łodzi.
Tuli trzymał manetki ustawione na „cała naprzód", łódź przeskakiwała przez fale, 
a węże płynęły w jej kilwaterze, zbliżając się coraz bardziej. Znienacka z wody 
wyłonił się ogromny, dorosły wąż samiec, z płetwą grzbietową większą od łodzi. 
Ryczał, ostatnie promienie zachodzącego słońca odbijały się od łusek na jego 
głowie, w otwartej paszczy widniały zęby dłuższe od dorosłego mężczyzny. Runął 
na mniejszego węża i schwycił go w szczęki. Zniknął z nim pod wodą, zostawiając 
na powierzchni krwawy ślad.
Phylomon popatrzył na pobladłą twarz Tulla. Wielki Tcho-Pwi trzymał ręce na kole 
sterowym i nie zmniejszał szybkości łodzi. Za rufą znów dał się słyszeć ryk 
węża. Phylomon zobaczył, jak małe węże atakująwielkiego, wgryzają się w jego 
cielsko w różnychmiej-scach. Wielki samiec strząsnął napastników, zabił 
czterech, ale woda wokół niego zaroiła się od młodych węży.
Tuli trzymał łódź na kursie przez godzinę, potem skręcił na południe, wyłączył 
silniki i opadł na tablicę sterowniczą. Zapadła już ciemność, wiatr ustał. 
Kołysali się na falach, Tuli patrzył w dal.
- Czy twój wąż zginął? - zapytała Darrissea. Tuli pokiwał głową, patrząc 
bezmyślnie w morze.
- Nie mógł zabić ich wszystkich. Było ich za wiele, żeby dał sobie z nimi radę.
Fava pokiwała głową i objęła Tulla ramieniem.
- Wiatr jest teraz łagodniejszy - powiedział Phylomon. - Nie powinniśmy już mieć 
takich kłopotów. Nie musiał dodawać, że gdyby węże jeszcze raz zaatakowały, nie 
uszliby z życiem. - Kiedy tylko łódź dobije do wyspy, wyskoczę na brzeg i 
poproszę, żebyście odpłynęli. - Zaledwie pokiwali głowami. - Nie sądzę, żeby 
pozostawanie było roztropne, na wyspie mogą być krwiożercę. -Fava zadrżała, a 
Phylomon dodał: - Jeśli to się uda, rzeczywiście wolałbym, żebyście odpłynęli. 
Dajcie mi dwa tygodnie, a potem wróćcie po mnie.
286
- A co, jeśli tam są węgorze? - zapytała Darrissea. - Takie jak ten błękitny, 
którego kreatory nasłały na ciebie w Smilodon Bay?
- Jeśli tak, to będę musiał na nie uważać - odparł Phylomon. Przed północą 
poszli spać. Phylomon przez jakiś czas siedział
z Darrissea, trzymając ją za rękę. Dziewczyna była na swój sposób piękna i 
Phylomon wiedział, że będzie za nią tęsknił. Bomba zapalająca, którą ukrył w 
ramieniu, miała potężną siłę rażenia, zbyt wielką, by użyć jej na bliski 
dystans. Może gdyby jego symbiont był pyro-dermem, takim, jakiego nosiłjego 
brat, byłoby to możliwe. Ale symbiont Phylomona nie wytrzymałby żaru eksplozji. 
Phylomon wiedział też, że nie może liczyć na rezonatory harmoniczne jako broń 
przeciwko kreatorom. Mógłby wstrząsnąć górami, pogrzebać pod nimi kreatory na 
jakiś czas, ale one wygrzebałyby się spod zwalisk. Nie, najpierw musi użyć bomby 
zapalającej. Jeśli przeżyje, użyje prętów, żeby dopełnić dzieła zniszczenia.
Phylomon pocałował śpiącą Darrisseę w policzek.
- Znajdź kogoś wartego twojej miłości - szepnął jej w ucho. Pogłaskał japo 
twarzy i wstał.
Wyszedł na pokład i patrzył, jak łódź dobija do skalistego brzegu. Skały były 
potężne. Wystarczyłyby, żeby rozerwać ich łódź na strzępy. Tuli, Fava i 
Darrissea najwyraźniej nie przewidzieli tego. Pochodzili z Dziczy i nigdy nie 
pływali na stalowym statku. Sądzili pewnie, że metalowy kadłub jest odporny na 
zniszczenie.
„Niech śpią," pomyślał. „Niech im się śni, że sąniezwyciężeni." Phylomon 
wymyślił niegdyś nazwę dla tych, którzy nie noszą sym-biontów - „tymczasowi", bo 
ich życie przemijało jak liście niesione z wiatrem. Czasem uważał, że są 
zabawni. Spali jak niemowlęta, gdy ich łodzi groziło rozdarcie przez skały. 
Stanął przy kole sterowym, gotów włączyć maszyny i odpłynąć od brzegu.
Mieli szczęście, wiatr zawiał ich na stromą, ale piaszczystą plażę. Thor stał 
wysoko na niebie. W pomarańczowym świetle tego gazowego giganta Phylomon 
zobaczył, że plaża jest aż czarna od śpiących ptaków.
Niebieskoskóry zapakował broń do worka, wyśliznął się za drzwi, zamknął je za 
sobą i zakrył okna brezentem. Ptaki i tak prawdopodobnie nie rozpoznają łodzi 
jako wytworu rąk człowieka, ale nie chciał, żeby zaglądały do środka.
Phylomon przywiązał cumę do wielkiego głazu i zniknął w ciemnościach. Szedł 
między ptakami. Były większe od mew, miały rozmiar małego orła z ostrym dziobem. 
We śnie często po-
287
prawiały sobie skrzydła i dziobały się nawzajem. Było ich tyle, że musiał je od 
czasu do czasu odsuwać butem, żeby mieć gdzie postawić stopę- Ale ptaki 
zachowywały się nienaturalnie cicho. Mewy, rybołowy i w ogóle większość gatunków 
odzywałaby się od czasu do czasu, a te przez cały czas milczały. Tylko czasem 
któryś z nich podnosił przez sen głowę i usiłował rozpruć dziobem twardą skórę 
Phylomona.
Phylomon zmierzał ku ciemnej linii drzew, gdzie rosły gęste krzaki. Przedarcie 
się przez plażę i dojście do lasu zajęło mu prawie godzinę.
Ziemię pod drzewami pokrywało na grubość wielu cali białe ptasie guano i kości 
małych zwierząt. Gdy po nich stąpał wydawały skrzypiące dźwięki. Szedł już wiele 
mil i ku jego zdziwieniu, ciągle było tak samo: nad nim, w koronach drzew, aż 
gęsto od ptaków. Mimo światła rzucanego przez zachodzący księżyc, miał wrażenie, 
że idzie pod sklepieniem gęstej dżungli. Jakby już wszedł do podziemnych 
korytarzy wiodących do legowiska kreatorów.
Rozdział 14
UPADEK BŁĘKITNEGO SŁOŃCA
O świcie Darrisseę obudził tupot setek pazurzastych stóp chro-boczących po 
stalowym pokładzie łodzi. Wstała i zobaczyła, że okna pokryte są skórzanymi 
plandekami. Przeszła się po kabinie, poszła za potrzebą do latryny, a potem 
zjadła małe śniadanie. Poziom słodkiej wody w zbiorniku był niski, więc piła 
niewiele. Usiadła w cieniu, przeżuwając żytnie suchary z Bashevgo. Starała 
sienie myśleć o ptakach na dachu.
Przypomniała sobie wielkiego błękitnego węgorza, który wypełzł z posłańca 
przysłanego przez kreatory, kiedy jeszcze byli w Smilo-don Bay. Oczami duszy 
widziała, jak wije się w ogniu, naszpikowany kulami, a jednak nie może umrzeć. 
Nic na to nie mogła poradzić: zaczęła myśleć, czy ptaki siedzące nad jej głową 
też noszą takie stwory w żołądkach i czy w ścianach kabiny jest jakaś dziura, 
którą węgorze mogłyby wpełznąć do środka. Próbowała znaleźć jakąś szczelinę w 
plandekach, żeby popatrzeć na zewnątrz.
- Jak myślisz, czy na zewnątrz sąjakieś krwiopijcę? - zapytała Tulla, gdy ten 
się obudził.
288
- Gdyby były w pobliżu - odparł Tuli - to myślę, że Phylomon wróciłby, żeby nas 
ostrzec, albo zaprowadziłby łódź do jakiejś kryjówki.
Darrissea pokiwała głową. Przez resztę poranka rzadko się odzywali. Darrisseę 
bolały mięśnie. Często przeciągała się i masowała sobie skórę. Najbardziej 
bolała ją głowa i szyja. Zauważyła, że inni mają podobne problemy.
W ciągu dnia kilkakrotnie słyszeli ryki węży morskich, głuche dudnienie 
przypominające im Smilodon Bay. Wtedy jednak był to dźwięk niosący ulgę. Teraz 
napełniał ich strachem.
Wieczorem łódź zakołysała się. Jakieś duże zwierzę wskoczyło na pokład. Fava 
chwyciła się poręczy, żeby nie upaść. Przez jakieś dwadzieścia minut nie 
poruszali się, nasłuchując dochodzących z zewnątrz odgłosów obwąchiwania. 
Zwierzę otarło się o okna. Zakrzywiony pazur zerwał plandekę. Zobaczyli wielki 
ciemny kształt - kawałek skrzydła.
- Smok -powiedział Tuli, ale niejeden z tych znanych im z rodzinnych okolic 
małych tyranoptaków strzegących lasów i wzgórz przed pterodaktylami. Zwierzę 
było większe nawet od rogatych smoków. Darrissea wyczuła instynktownie, że 
zostało stworzone i zaprogramowane przez kreatory, żeby polowały na ludzi, a 
teraz próbuje wywąchać przez drzwi pasażerów łodzi.
Kilka minut później, po okrążeniu pokładu, smok wrócił pod drzwi, usiadł i 
zaczął je lizać, próbując złowić językiem cząstki zapachu.
Nie poruszali się i zachowywali milczenie prawie przez godzinę. Mieli nadzieję, 
że drapieżnik w końcu zrezygnuje, ale Darrissea intensywnie się pociła, co tylko 
pogarszało sprawę, napełniając kabinę zapachem jej strachu.
Wreszcie smok ryknął i odleciał. Darrissea westchnęła z ulgą.
- Adja. Obawiam się, że nie możemy tutaj zostać - wyszeptała Fava. - To miejsce 
ma złą kwea.
- Nie sądzę, żebyśmy mogli stąd odpłynąć - powiedział Tuli. -Słyszałem węże 
patrolujące wybrzeże.
- Nie słyszę ich - odparła Darrissea.
- Gadająbardzo głębokim głosem. Nieomal czuje sięten dźwięk w kościach, ale 
trudno go złowić uchem.
Darrissea zaczęła nasłuchiwać, lecz potrząsnęła głową.
- Ja słyszę - powiedziała Fava po kilku minutach.
- Czy możemy odpłynąć, kiedy ucichną? - zapytała Darrissea.
19 - Ścieżka bohatera 289
- Kiedy umilkną, to będzie znaczyło tylko tyle, że przestały gadać - stwierdził 
Tuli.
- Czy możemy je prześcignąć? - zapytała Darrissea.
- Mogą się porozumiewać między sobą na odległość wielu mil -odparł Tuli. - 
Polują w stadach, naganiając sobie ofiarę.
Węże, które widzieli, były małe i Darrissea zastanawiała się, czy stalowa łódź 
wytrzyma nacisk, gdyby któryś z węży owinął się wokół niej.
Fava wyglądała przez małe rozdarcie w plandece.
- Widzę więcej smoków. Szybująz wiatrem. - Głośno westchnęła. Nad głowami 
słyszeli miękkie drapanie ptasich pazurków i uderzenia dziobów. Szare ptaki znów 
obsiadły łódź.
Przeszli do położonej niżej ładowni i zamknęli się w niej. Zaczęły się godziny 
czekania. Fava zdjęła z piersi Tulla bandaże i schowała je na później. Rana 
przestała już się jątrzyć, ale dziwna niebieska blizna wydawała się większa. 
Miała prawie dwa cale szerokości i stopę długości, czyli więcej niż pierwotna 
rana. Zapytała Tulla, jak się czuje. Powiedział, że z ranąjest wszystko w 
porządku. Kiedy włożył z powrotem tunikę, Fava oparła głowę o jego pierś i 
zaśpiewała cichutko.
Z jakichś nieznanych powodów, Darrissea poczuła zazdrość. Nic nie mogła na to 
poradzić. Żałowała, że w pobliżu nie ma Phylomo-na, wtedy mogłaby położyć mu 
głowę na piersi, poczuć się bezpieczna w jego ramionach. Nie mogła przestać 
myśleć o tym, jak w nocy Phylomon pocałował ją, kiedy sądził, że śpi. „Znajdź 
kogoś wartego twojej miłości." To nie były słowa kogoś martwego dla uczuć.
Bała się jednak, że Phylomon jest martwy dla świata. Myślała o tym przez kilka 
ostatnich dni. Jeśli symbionty kreatorów były o tyle potężniejsze od symbionta 
Phylomona, to potrzebował naprawdę potężnej broni, by je zabić. Wiedziała 
doskonale, że taka broń zabije także Phylomona.
- Wiesz, powiedziałeś mi kiedyś, że podziwiasz moją odwagę, bo zawsze mówię 
prawdę - zwróciła się do Tulla. - A j a podziwiałam twoją, bo nie boisz się żyć. 
- Tuli chrząknął. - Uważam, że teraz oboje jesteśmy tchórzami. Przybyliśmy 
tutaj, żeby walczyć z kreatorami, a nie walczymy. Pozwoliliśmy, żeby zajął się 
tym Phylomon. A czego dokonaliśmy w Bashevgo? Jeszcze w Smilodon Bay 
przyrzekaliśmy zniszczyć handlarzy niewolników, tymczasem uciekliśmy przed nimi.
- Niewolnicy nie chcą być uwolnieni - sprzeciwiła się Fava. -Widziałaś, jak 
zwrócili się przeciwko Phylomonowi i Hukmom.
- Bo bali się Hukmów - usprawiedliwiała ich Darrissea.
290
- Masz rację - powiedział Tuli. - Złożyliśmy przysięgę. Ale kogo mamy zabić? 
Panów Niewolników? Widziałem ich w Denai -piękni ludzie, którzy bardziej 
interesują się przyjęciami niż rządzeniem poddanymi. Większość z nich nie rządzi 
nikim. To po prostu kupcy, sprzedający i kupujący towary. A może powinniśmy 
zabić rycerzy Klingi? To małpy, które biją się w piersi, żeby zdobyć wzajemne 
uznanie. Powinnaś widzieć oczy Mahkawna, kiedy wbijał mi miecz w ciało. Nazwał 
mnie swoim przyjacielem i współczuł mi, jak tylko potrafił. Czy powinniśmy zatem 
zabić thralli, którzy chcą służyć Panom Niewolników i rycerzom Klingi? Czy 
powinniśmy zniżyć się do zabijania największych ofiar systemu? W Smilodon Bay 
odpowiedzi były proste. Może kreatory mają rację, że czas już zniszczyć to 
wszystko, zlikwidować ludzkość i zacząć od zera.
- Sam w to nie wierzysz, prawda? - zapytała Fava.
- Nie wiem już, w co wierzyć.
- W Bashevgo - rzekła Fava - Wertha sądził, że jesteś Okan-sharai, że możesz 
wyzwolić ludzi. Modlił się za ciebie.
- Nie powinien marnować powietrza - roześmiał się Tuli.
- Zawarliśmy przymierze - powiedziała Darrissea. - Przyrzekłeś, że mi pomożesz.
- Zrobię, co będę mógł - odparł Tuli. - Skoro nauczyłem się sztuki wędrówki 
ducha, będziemy mogli pomóc niektórym uciec z Craalai Bashevgo. Ale pomyśl 
tylko: na każdego uwolnionego niewolnika przypadnie kilkunastu, którzy się 
urodzą niewolnikami. Z czasem zbudujemy naród wolnych ludzi, ale nigdy nie 
będziemy mogli się zmierzyć z Craalem. - Darrissea zaczęła coś mówić, lecz Tuli 
przerwał jej gestem. - Słuchajcie...
Darrissea usłyszała jęk. Myślała, że to trzeszczą belki łodzi, ale statek 
wykonany był z metalu.
- Węże odpływają - wyszeptał Tuli. - Są złe.
Otworzył drzwi i wbiegł do kabiny. Stanął przy oknie i patrzył przez dziurę w 
plandece. Było znacznie ciemniej niż sądziła Darrissea. Zrozumiała, że czas, 
który spędzili na dole, upłynął im szybko. Zapadła już noc.
- Widzę statek! - powiedział Tuli. - Tantos przybywa na bitwę z kreatorami. 
Strzela z armat.
Darrissea i Fava pobiegły na górę, wyjrzały przez szparę. O kilka mil dalej, na 
morzu, wielki metalowy okręt rozświetlał ciemność armatnimi salwami. Smoki 
stworzone przez kreatory obiegły okręt od góry, wielkie węże - od dołu, ale 
Tantos posłużył się tym samym
291
stalowym olbrzymem, którym przywieziono niewolników z Dziczy. Wobec tego okrętu, 
bestie okazały się bezsilne. Konwencjonalne działa grzmiały z pokładu, 
jednocześnie powietrze przeszywały promienie z przenośnych działek laserowych. 
Szare ptaki nie przyłączyły się do ataku, jakby nie słyszały armat grzmiących w 
oddali.
- Zbliżają się - powiedziała Darrissea. - Czy mogą nas zauważyć?
- Nie, jeśli teraz odpłyniemy - odparła Fava. Zanim Darrissea zdążyła 
zareagować, Fava otworzyła drzwi kabiny i wyszła na pokład. Przez kilka minut 
nic nie było słychać, potem spadły plandeki z przednich szyb.
Darrissea podeszła do okna. Brzeg był czarny od śpiących ptaków. Podobnie 
wyglądał pokład łodzi. PatrzyłajakFavapodwiązuje plandekę i powoli podchodzi do 
dziobu łodzi, ostrożnie stąpając na palcach między śpiącymi ptakami. Od czasu do 
czasu, któryś z ptaków unosił głowę i we śnie dziobał Favę w kostki. Fava 
zagryzała wargi, żeby nie krzyczeć. Odwiązała linę, którą łódź przycumowana była 
do brzegu i wyprostowała się chwiejnie. Potykając się podeszła z powrotem do 
drzwi, nie zwracając uwagi na ptaki dziobiące ją po nogach. Weszła zadyszana, 
spocona i upadła na podłogę.
Tuli schwyciłjąi przytulił.
- Nie powinnaś tego robić.
- Umyjcie mi nogi! - Fava krzyknęła niemal histerycznym tonem. - Są zimne jak 
lód. Nie czuję ich!
Tuli pobiegł do ładowni po trochę wody, a Darrissea tymczasem podtrzymywała 
Favę.
- Przepraszam... - powiedziała Fava. -Te ptaki mają chyba trujące dzioby. 
Musiałam to zrobić od razu, żeby się nie rozmyślić.
Tuli wpadł do kabiny i zaczął lać wodę na rany Favy.
- Nieźle krwawią. Trucizna powinna wypłynąć razem z krwią -powiedział. Darrissea 
popatrzyła na rany. Krwawiły bardziej niż „nieźle". To było zmasakrowane mięso, 
każda rana składała się z wielu cięć. Darrisseę zaskoczyło, że ptaki, zupełnie 
przypadkiem, mogły tak mocno ranić.
Huk armat przybliżał się. Fava popatrzyła na Tulla i dysząc powiedziała:
- Zabieraj stąd łódź. Nic więcej już nie możesz dla mnie zrobić.
W bladym świetle gwiazd pot błyszczał na czole Favy kabinę wypełniało j ej 
dyszenie. Darrissea odpaliła silniki i próbowała odbić od brzegu. Łódź nie 
chciała się cofnąć.
292
- Za głęboko werżnęliśmy się w piasek - wrzasnęła do Tulla. -Ktoś musi nas 
popchnąć. Popatrzyła na stopy Favy. Dziewczyna nie nosiła butów. Darrissea 
schwyciła jakieś szmaty i obwiązała je wokół własnych butów wzmacniając nimi 
miękką skórę. Rycerze Klingi zabrali jej zbroję, kiedyjązłapali, więc nie miała 
osłony. Narzuciła na siebie ciężką tunikę i wzięła nóż o długim ostrzu. Tuli 
nadal siedział na podłodze obmywając nogi Favy.
- Życzę szczęścia - powiedziała Darrissea, podeszła do drzwi kabiny i wyszła na 
pokład. Posuwała się powoli w świetle księżyca. Mimo to ptaki dziobały ją w 
kostki, kiedy próbowała odsuwać j e na bok.
Nożem odparła ataki ptaków i zeskoczyła na piasek. Odepchnęła łódź. Stateczek 
łatwiej niż myślała zsunął się z plaży i wkrótce kołysał się na falach. W oknie 
pokazał się Tuli i gestami zaczął ją ponaglać, żeby wskoczyła do wody i podeszła 
do łodzi.
Darrissea pomachała mu ręką.
- Życzę szczęścia - wyszeptała. Mocniej otuliła się płaszczem i powoli zaczęła 
przedzierać się plażą w stronę drzew. Szukała Phy-lomona. Tuli odczekał parę 
minut, potem włączył silniki i łódź popłynęła na północ.
Phylomon stwierdził, że im dalej od brzegu, tym ptaków jest mniej. W kępach 
krzaków kłębiło się od małych gryzoni podobnych z wyglądu do szczupaków. Zjadały 
obfitą, wysoką trawę rosnącą tu mimo zimy. Śnieg nie pokrywał ziemi, nie było 
nawet kawałka lodu. Phylomona zdziwiła bujna wegetacja, praktycznie niemożliwa 
tak daleko na północy. Przestał się dziwić, gdy dotknął ręką ziemi. Poczuł 
ciepło przenikające grubą warstwę humusu. Podniósł garść gleby - promieniowała 
gorącem.
Zdał sobie sprawę, że to żyjące w glebie bakterie wytwarzają ciepło. Trawa wokół 
niego rosła tak szybko, że mógłby to nieomal zobaczyć, gdyby odpowiednio długo 
postał w jednym miejscu. Małe szczupaki biegały w stadach liczących tysiące 
sztuk. Pasły się i parzyły przez całą noc. O świcie nadleciały szare ptaki, żeby 
łowić gryzonie. Odleciały po paru godzinach W ciągu dnia Phylomon widział jak 
zwierzątka, które przetrwały rzeź, niosą swój pomiot - po dwadzieścia albo 
więcej małych - w głębokie trawy. Młode były karmione i osiągały wiek dojrzały 
do północy. W ciągu kilkunastu godzin zamykał się cykl ich żywota. O świcie 
szare ptaki znów miały pożywienie.
293
Na otwartej przestrzeni Phylomon był łatwym celem dla smoków. Tyranoptaki, małe 
i zażarte, rzucały się na niego trzy razy. Spadały znienacka z nocnego nieba. Za 
każdym razem warstwa ozonu pojawiała się wokół Phylomona, trzaskały wyładowania 
elektryczne i jego niebieska skóra zabijała napastników. Zużywało to ogromne 
ilości energii, osłabiając jego system obronny.
Późną nocą dotarł do podnóża pagórka. Wszedł na górę i zobaczył w dole mały port 
morski otoczony sadami, a obok niego wielotysięczne miasto. Stał się 
ostrożniejszy, trzymał się blisko skał. Tak daleko na północy nie spotykało się 
miast, a przynajmniej osad Pwi albo ludzi. Phylomon doszedł do wniosku, że to 
muszą być krwiopijcę przygotowane przez kreatory do ataku.
Miasta nie zbudowano z kamienia i drewna. Domy były ośmiokątne, przypominały 
szare skorupy żółwi. Phylomon nie widział czegoś takiego od stuleci - 
bioinżynieria sprawiała, że każdy z tych domów był żywym stworem, jak rafa 
koralowa. Domy krwiopijców nie miały okien ani kominów. Phylomon uznał, że widać 
bestie nie potrzebowały ogrzewania; wystarczało ciepło dostarczane przez glebę. 
Ukryty w cieniu skał, obserwował miasto.
Krwiopijcę pracowały w świetle księżyca. Orały i zbierały plony z pól, budowały 
statki w zatoce. Phylomon nie dostrzegł wśród nich młodzieży. Najwyraźniej 
przyszłe pokolenia nie były w planie. Jeśli krwiopijcom uda się napad na tereny 
zamieszkałe przez rasy ludzkie, będą miały pożywienia na czterdzieści albo 
sześćdziesiąt lat. Niemniej jednak, sama liczba szarych ptaków wskazywała, że 
kreatory przygotowują się do zmiecenia ludzi z powierzchni planety od jednego 
wielkiego uderzenia. Ci, którym uda się przeżyć, padną ofiarą krwiopijców. Na 
koniec, gdy zginie już ostatni człowiek i neandertalczyk, krwiopijcę wymrą z 
głodu.
Jeśli nawet garstka ludzi przetrwa nalot ptaków, Phylomon był pewien, że 
krwiopijcę wybiją ludzkość do nogi. Dla ochrony własnego życia ludzie zaczną się 
nawzajem unikać, staną się samotni, podejrzliwi, gwałtowni. Dzieci będą wysysać 
obłęd z mlekiem matki, wychowają się w barbarzyństwie. Tkanina więzi społecznych 
spar-cieje, technologia zostanie zapomniana. Garstka, która przetrwa, cofnie się 
do epoki kamienia i będzie prowadzić prymitywną egzystencję ścigana przez 
krwiopijcę.
„Jeśli nie uda mi się zabić kreatorów," pomyślał Phylomon, „to może uda mi się 
uratować małą część ludzkości. Ukryję ich na Gorącym Lądzie, po drugiej stronie 
globu i powrócę z nimi za kilkaset
294
lat. Może kreatory mają rację, że najwyższy czas zniszczyć wszystko i zacząć od 
nowa."
Ale takie rozwiązanie nie stanowiło pociechy dla Phylomona. Stawką było zbyt 
wiele istnień. Nawet takich, którymi gardził. Phy-lomon poczuł się strudzony. 
Zamknął oczy i pozwolił umysłowi odpłynąć.
Od czasów młodości, która minęła setki lat temu, Phylomon powtarzał regularnie 
to, czego nauczył się od ojca o kreatorach. Chociaż sam pracował przy projekcie 
ich budowy, nigdy nie widział produktu finalnego. Pamiętał jak ojciec, stary 
człowiek, który nie chciał nosić dłużej symbionta, mówił: „Schroniły się w 
jaskini na północy". Phylomon próbował przypomnieć sobie, czy widział mapę wyspy 
z zaznaczonym wejściem do jaskini. Jeśli jednak ją widział, to nie w czasach 
młodości, kiedy zażywał środki wspomagające pamięć.
Pamiętałjednak schematy kreatorów z hologramu: gorąco ogromnych ciał wytwarzało 
siłę napędzającą ich krystaliczne mózgi. Platynowe adaptory neurosynaptyczne 
przenosiły polecenia z mózgu do biologicznej części wielkich robaków. Żeby 
ułatwić poród z ich omnimacic, Gwiezdni Żeglarze nie wyposażyli kreatorów w 
szkielety, dali im za to silny, elastyczny pseudoszkielet z chrząstek. Na nim 
leżał symbiont.
„Nie wolni ich nie doceniać," powiedział sobie w duchu Phylomon. Symbionty będą 
się najprawdopodobniej broniły za pomocą bestii własnego pomysłu. Nie po raz 
pierwszy Gwiezdny Żeglarz dziwił się własnej śmiałości. Był w stanie 
prześlizgnąć się przez niektóre z systemów obronnych zbudowanych przez kreatory. 
Smoki i ptaki nie stanowiły istotnego zagrożenia. Jeden człowiek mógł się między 
nimi jakoś przekraść, podczas gdy armia przyciągnęłaby ich uwagę.
Ale co j eszcze przygotowały kreatory? Może się okazać, że Phylomon nie będzie w 
stanie nawet się do nich zbliżyć. Ogarnięty takimi chorobliwymi myślami, 
Phylomon zasypiał. Tymczasem zebrały się lekkie chmury i na pola sypnęło 
śniegiem.
Obudził się tuż przed świtem. Na niebie była srebrna powłoka pierzastych obłoków 
pachnących ciągle wodą. Śnieg stopniał i zielone źdźbła trawy rosnącej wokół 
niego między kamieniami wyglądały, jakby pokrywała je rosa. Niżej, wmieście, 
krwiopijcę pracowały w polach i sadach. Wiele z nich szło terenową drogą wiodącą 
między drzewami na wzgórza.
295
Phylomon patrzył jak wielki szary ptak z głową kobiety leciał nad skalistym 
grzbietem w stronę odległego o kilka mil urwistego wulkanu. Kiedy zbliżył się do 
podnóża góry, zniknął z pola widzenia.
Phylomon natychmiast wyruszył, szedł skrajem drogi, wspinał się na skały. Raz 
zatrzymał się, żeby popatrzeć w dół na mały sad, w którym krwiopijcę gromadziły 
się wokół przysadzistych zielonych drzew i piły z ciemnoczerwonych owoców 
zwisających z gałęzi jak pęcherze. Nawet z oddali widział czerwone krople 
spływające im po brodach, jak u dzieci pijących sok wyciśnięty z arbuza. 
Phylomon odczuwał ulgę, że kreatory zaopatrzyły krwiopijcę w źródło krwi. Nie 
chciał sobie nawet wyobrażać tych stad ludzi trzymanych przy życiu tylko po to, 
żeby napełniać brzuchy potworów. Dotarł do linii bezlistnych, białych jak kość 
drzew. Cuchnęły padliną. W ciągu całego swego tysiącletniego żywota nie widział 
takich drzew, toteż obszedł je z daleka, unikając dostania się w zasięg ich 
gałęzi.
Dwie mile dalej była druga droga, krzyżująca się z tą, którą szedł. Zatrzymał 
się. Obie drogi biegły głębokimi jarami, mocno ubite -nie kołami wozów, ale 
stopami. Na skrzyżowaniu stał szary tyrano-zaur i patrzył, jak obok przechodziły 
krwiopijcę przebrane za ludzi i neandertalczyków.
Phylomon przez dłuższy czas starał się odgadnąć, co tu robi ta bestia. Gadzim 
obyczajem jaszczur tkwił w bezruchu. Przyglądał się drodze jednym czarnym okiem. 
Góry stojące w przodzie były zbyt strome, żeby Phylomon mógł się na nie wspiąć. 
Nie widział innej drogi naprzód jak tylko wąwozem, co znaczyło, że będzie musiał 
przejść obok tyranozaura. Poczekał, aż droga się opróżniła, cofnął się za róg i 
zszedł do głębokiego, wąskiego kanionu.
Ledwie dotknął stopami piasku, gdy świsnęły mu nad głową skrzydła. Przeleciał 
nad nim kolejny wysłannik kreatorów -jeszcze jeden szary ptak z twarzą kobiety. 
Przyglądał się Phylomonowi, lecz bez błysku rozpoznania w oczach. Niebieska 
skóra wyróżniała Phy-lomona na tle innych ludzi - był niepowtarzalny. Obawiał 
się, że ta odmienność może być znana bestiom budowanym przez kreatory, ale 
przynajmniej ten ptak nie rozpoznawał go.
Skradał się piaszczystym traktem, a gdy wyszedł zza rogu drogę zastąpił mu 
tyranozaur. Zwierzę nie uderzało ogonem o ziemię ani nie zniżało głowy, żeby 
pokazać zęby. Nie zachowywało sięjakjego dzicy bracia. Przypatrywało się tylko 
chłodnym, inteligentnym wzrokiem. Phylomon mógł zabić jaszczura, ale wtedy 
musiałby zostawić
296
cielsko na drodze, gdzie wkrótce zostałoby znalezione. Nie chciał alarmować 
kreatorów.
- Nie zatrzymuj mnie przyjacielu - powiedział do bestii. - Mam sprawę do twoich 
panów mieszkających w jaskiniach.
Tyranozaur przyglądał mu się uważnie. Phylomon poszedł dalej wijącą się w jarze 
drogą. Odszedł zaledwie o kilkaset jardów, gdy tyranozaur zaryczał, wydając 
zdławiony dźwięk przypominający skowyt. Phylomon sądził, że zwierzę jest 
rozwścieczone. Usłyszał jak cwałuje za nim kanionem.
Popędził przed siebie, choć wiedział, że nie wyprzedzi potwora. Skręcił za róg i 
rozpłaszczył się na ścianie jaru pomiędzy dwoma wystającymi głazami. Tyranozaur 
zaskowyczał jeszcze raz i wyłonił się zza rogu. Krew lała mu się strumieniami z 
dziury w karku. Rana była biaława, pokryta bąblami, cuchnęła gotowanym mięsem. 
Phylomon wiedział, że takie rany mogły powstać tylko w jeden sposób: do 
tyranozaura strzelano z działa laserowego.
- Strach, czuje twój strach - wyszeptał symbiont.
- Daj mi siłę przeciw moim wrogom, Gireaux, stary przyjacielu -odpowiedział 
Phylomon. -1 symbiont stwardniał. Phylomon poczuł jak napinająmu się w uszach 
bębenki, stając się dzięki temu bardziej czułe na drgania. Słyszał teraz 
dokładnie bicie swojego serca. Skóra też się napięła, żadna klinga nie 
potrafiłaby jej przebić. Odbijała nawet zwyczajne kule. Ale symbiont nie był w 
stanie ochronić Phylomona przed ogniem działa laserowego. Dlatego Gwiezdny 
Żeglarz zniszczył w ciągu swego żywota prawie wszystkie lasery na planecie - 
poza tymi pięcioma, które wpadły w ręce Tantosa podczas bitwy o Bashevgo.
Oddychał teraz głęboko, zastanawiał się, czy Tantos przybył, żeby osobiście 
poprowadzić batalię? Możliwe. W takim wypadku Phylomonowi następował na pięty 
człowiek noszący równie potężnego symbionta, a do tego dysponujący bronią, która 
mogła rozciąć ciało Phylomona jak brzytwa.
Phylomon popędził przed siebie, szukając miejsca, w którym mógłby wspiąć się na 
urwistą drogę kanionu. Szukał drogi ucieczki. „W takim miej scu nikt nie 
chciałby być zaskoczony przez nagłą powódź," pomyślał bezsensownie. Skręcił za 
róg i zobaczył tyranozaura bijącego na oślep ogonem o ziemię w śmiertelnych 
drgawkach. Phylomon wbiegł na cielsko i skoczył. Tyranozaur kłapnął szczęką, 
chwytając tylko powietrze za sobą, bo Phylomona już tam nie było. Biegł w stronę 
jaskini, nieregularnej dziury obrośniętej po brzegach zeschniętymi pnączami 
dzikiej winorośli.
297
Gdy dotarł do środka zatrzymał się, czekając aż wzrok dostosuje się do 
ciemności. Powietrze było pełne kurzu, przesycone dymem i lekkim zapachem 
gorącej zakrwawionej stali. Tej dziwnej woni Phy-lomon nie czuł od stuleci - 
woni wielu symbiontów zamkniętych w jednym pomieszczeniu. Zapach dochodził z 
głębin pod nim.
W dole korytarza odbijał się echem od ścian śmiech i fragmenty rozmów 
prowadzonych przez krwiopijcę. Potwory prowadziły rozbrajająco ludzką 
konwersację. Miliony stóp udeptały tu ziemię. Była twarda jak beton. Gdzieś z 
przodu zabłysła pochodnia. Phylomon wyciągnął nóż i zaczął się skradać.
Nie musiał iść daleko, żeby spotkać pierwszych nieprzyjaciół. Natknął się na 
trzech idących szeregiem. Ostatni odwrócił się i zaczął wciągać powietrze nosem, 
nawet w ciemności rozpoznając obcego. Stwór krzyknął i skoczył na Phylomona z 
odległości czterdziestu stóp. Miało się wrażenie, że bestia leci. Phylomon ciął 
krwiopijca, gdy ten był jeszcze w powietrzu, nad jego głową. Potem runął z nożem 
na pozostałych.
Patrzyli na niego. Widzieli go, mimo ciemności; jak koty.
- Czym jesteś? - zapytał jeden z nich. Phylomon stanął, nie wiedząc, co ma 
odpowiedzieć. - Czym jesteś?
Pytający podniósł pochodnię. Był tłustym, brodatym brunetem. Nosił proste, grube 
szaty. Miał radosną, niewinną twarz. Była to gęba wesołego wyrobnika. Widok 
takiej twarzy na pewno przyciągnąłby uwagę Phylomona w karczmie i zachęcił do 
rozmowy. Drugi krwio-pijec był młodą kobietą w skórzanych spodniach i ciemnej 
tunice. Kobieta wyglądała na silną, szczerą duszę. Na pewno chciałby mieć taką 
za towarzyszkę, gdyby wiózł zapasy przez Dzicz.
Złudzenie, że ma do czynienia z prostymi ludźmi, było przez moment tak wielkie, 
że Phylomon zatrzymał się i zaczął się zastanawiać, co odpowiedzieć tym nowo 
narodzonym dzieciom Anee.
- Jestem Phylomon, ostatni Gwiezdny Żeglarz na tej planecie.
Kobieta warknęła gardłowo, jak zły pies, i runęła na Phylomona. Zadała mu 
zabójczo silny cios zwiniętą dłonią. Uderzenie odrzuciło go na bok. Miał 
wrażenie, że dostał kłonicą.
Stanął i złapał się za brzuch. Kobieta wzięła to mylnie za sygnał, że jej 
przeciwnik jest ranny. Natychmiast skróciła dystans. Phylomon wpakował jej nóż w 
gardło i odciął głowę od tułowia.
Mężczyzna z pochodniąprzyglądał się całej scenie. Uniósł brew:
- Nie możemy cię zabić? Dziwne - powiedział to tonem tak obojętnym, jakby zrobił 
uwagę na temat pogody.
298
Te słowa bardziej niż cokolwiek innego uświadomiły Phylomo-nowi, że podobieństwo 
krwiopijców do ludzi jest wyłącznie powierzchowne.
Krwiopijec odrzucił głowę do tyłu i wydał przeszywający skrzek, który zabrzmiał 
w jaskini jak głos trąby wojennej. Phylomon przyskoczył do niego i ciął go w 
kark. Wesoły wyrobnik postał chwilę, nadal trzymając pochodnię, i zwalił się na 
ziemię.
Z głębi jaskini dobiegły setki okrzyków, aż zatrzęsła się od nich ziemia. „Nie 
jesteśmy sami," zauważył symbiont. Za chwilę zjawią się krwiopijcę, być może w 
towarzystwie jakichś innych bestii stworzonych przez kreatory.
„Tantos musi być tuż za mną," uświadomił sobie Phylomon. Schwycił leżącą na 
ziemi pochodnię i pobiegł przed siebie. Dotarł do miejsca, w którym korytarz 
rozwidlał się. Nad nim widniała szczelina w skale. Z dołu, z ciemnych korytarzy 
dobiegały go krzyki. Phylomon odrzucił pochodnię, schwycił torbę z rezonatorami 
w zęby i w-spiął się do szczeliny. Wyszukiwał pęknięcia w skale jako punkty 
zaczepienia dla dłoni. Wkrótce był na wysokości kilkunastu stóp. Tam zaczaił 
się. Pochodnia, którą odrzucił, płonęła nadal. Światło dochodziło z korytarza, 
którym biegł przed chwilą. Phylomon -jak magik, który zwodzi publiczność, 
skupiając jej uwagę na jednej ręce, podczas gdy drugą wykonuje sztuczki - miał 
nadzieję, że to światło zmyli krwiopijcę, odwróci ich uwagę od tego, co dzieje 
się nad ich głowami.
Nie minęła minuta, gdy chmary krwiopijców zaczęły wylewać się z głębi jaskini. 
Phylomon tkwił bez ruchu, uczepiony skały.
Krwiopijcę biegły w stronę wylotu jaskini. Rozległ się wrzask, gdy napotkały 
Tantosa. Phylomon nie ośmielił się nawet drgnąć, słuchał przedśmiertnych krzyków 
i wrzasków wydawanych przez krwio-pijce. Przebiegały pod nim tłumy. Phylomon z 
zadowoleniem przysłuchiwał się odgłosom bitwy toczonej przez Tantosa. Wyobraził 
sobie, jak w ukradzionym jego zmarłemu bratu czerwonym symbion-cie zionie 
płomieniami, stojąc w zwałach trupów sięgających mu bioder, a z każdą chwilą 
pojawia się przed nim więcej przeciwników. Krwiopijcę nie wiedzą, że jest 
praktycznie nieczuły na ich ciosy. Ale może uda im się przynajmniej odebrać mu 
broń. Choć bardziej prawdopodobne jest, że zginą, zanim zdołają tego dokonać.
Krzyki nie ustawały, a koło rąk Phylomona zaczęły przebiegać wielkie pająki. 
Były większe od tarantuli, z twardymi grzbietami i wielkimi żuchwami. 
Przebiegały mimo, a Phylomon wyobrażał so-
299
bie, co się stanie, kiedy pająki zaczną spadać z góry na ludzi i wgryzać się w 
ich karki.
Kilka chwil później pod Phylomonem przeszedł Tantos. Gwiezdny Żeglarz już chciał 
się na niego rzucić, ale Tantos nie był sam. Szedł za nim elitarny oddział 
dwudziestu purpurowych rycerzy w swoich niemal niezniszczalnych zbrojach. Dwóch 
z nich niosło działka laserowe, reszta uzbrojona była w broń konwencjonalną i 
materiały wybuchowe. Szli ostrożnie, rozglądali się na wszystkie strony. Drogę 
oświetlał im starodawny sześcian żarowy trzymany przez jednego z nich. Wielkie 
pająki spadały na nich z góry, ale odbijały się od pancerzy jak piłki, nie 
czyniąc rycerzom szkody.
„Tantosowi udało się odtworzyć zbroje starożytnych purpurowych rycerzy," 
domyślił się Phylomon.
Przed wiekami Gwiezdni Żeglarze wytwarzali takie zbroje dla swoich stróżów 
prawa. Możliwość przywdziania takiego pancerza uważano niegdyś za wielki 
zaszczyt. Zbroja wykonana była z połączonych włókien polimerów węgla i cezu, 
lżejsza od szkła z Benbow, ale niemal równie wytrzymała. Nietrudno zrobić 
zewnętrzną skorupę i Phylomon wiedział, że handlarze niewolników pewnego dnia 
odtworzą starą technologię. Ważniejsze i bardziej niebezpieczne były modulatory 
wbudowane w hełmy. Wytwarzały one bowiem fale elektromagnetyczne zdolne do 
zakłócenia fal mózgowych osób znajdujących się w pobliżu i pozbawienia ich 
własnej woli. Modulator sprawiał, że ofiara stawała się podatna na najmniej szą 
sugestię purpurowego rycerza. Dlatego Gwiezdni Żeglarze obdarzali tymi zbrojami 
tylko najlepszych, najbardziej godnych zaufania spośród swego grona.
Handlarze niewolników przez setki lat nie byli w stanie odtworzyć myśli 
technicznej na podstawie kilkunastu zachowanych egzemplarzy pancerza. Ale teraz, 
jak widać, Tantosowi udała się ta sztuka. Phylomon patrzył na przechodzącą pod 
nim procesję i odczuwał obrzydzenie.
Był zaskoczony, że Tantos ma ze sobą aż tylu purpurowych rycerzy. Martwiło go 
to. Ilu ich jeszcze jest? Setki? Tysiące?
„Prawdopodobnie więcej ich nie ma," pomyślał. „ Gdyby Tantos miał ich całą 
armię, zabrałby ze sobą wszystkich."
Phylomon pozwolił im przejść, zagłębić się w mroczne korytarze. Potem lekko 
zeskoczył z wysokości trzydziestu stóp, jakby sam był pająkiem.
Czekał pełen ciekawości. Może Tantosowi uda się zabić kreatory. Te lasery, które 
miał ze sobą, mogły z łatwością przeciąć cienki sym-
300
biont Phylomona, ale nie było pewne, czy uda im się spenetrować grube symbionry 
wielkich robaków. Poszedł po cichu za rycerzami. Utrzymywał kierunek, dotykając 
jedną ręką ściany.
Po niecałej godzinie stracił z oczu nikły odblask światła rzucanego przez 
sześcian żarowy oddziału Tantosa. Odór kreatorów stawał się coraz silniejszy, 
Phylomon usłyszał bulgotliwy ryk odległej podziemnej rzeki. Jej prąd musiał być 
silny i wartki.
Woda. Tak, ojciec coś mu kiedyś o tym mówił. Kreatory potrze-bująjej w wielkich 
ilościach.
Pod tuniką Phylomon nosił naszyjnik z sześcianów żarowych, lecz wolał ciemność, 
która dawała mu schronienie. Nadal szedł dotykając lewą ręką ściany tunelu, ale 
po dwóch godzinach zrozumiał, że popełnił błąd: z początku idąc za Tantosem 
znajdował trupy, a teraz nie było na drodze żadnego ciała. Tantos i jego ludzie 
musieli skręcić w inną stronę, a on poszedł bocznym korytarzem. Ale przecież 
czuł przed sobą odór kreatorów i słyszał szum wody.
Dotarł do miejsca, w którym ściany nagle się rozchodziły. Usłyszał silny, prawie 
ogłuszający huk wartkiego nurtu rzeki. Zapach przypalonej stali był niezwykle 
intensywny, a w oddali ze ścian emanowała upiorna poświata - bioluminiscencja.
- Wyostrz wizj ę, Gireaux - wyszeptał Phylomon do symbionta, ale rozmazane 
światło nie ustępowało, choć symbiont uaktywnił całą swojąmoc. Sufit zawieszony 
był niewiarygodnie wysoko, ściany rozchodziły się szeroko. Phylomon podszedł do 
wody. Lodowata, potężna rzeka pędziła przez jaskinię swe wody połyskujące 
czernią w świetle bioluminescencji. Phylomon wyjął sześciany żarowe i nacisnął 
jeden z nich, by oświetlić pieczarę. Mimo to nie był w stanie oszacować 
głębokości nurtu. Z wahaniem wszedł do wody, próbując zmierzyć głębokość. Runął 
w głąb na głowę, koziołkował porwany przez rwący prąd, aż zleciał z małego 
wodospadu do głębokiego jeziora. Sześciany żarowe zniknęły w głębinach.
Nagle bioluminescencja stała się silniejsza. Zobaczył wielką, słabo oświetloną, 
jakby mętnym światłem gwiazd pieczarę pełną rozmaitych form życia. Rosły tu 
ogromne, omszałe drzewa, wysokie na setki stóp, większe od sekwoi, 
przypominające wiązy o pokręconych konarach.
Pod drzewami siedziały olbrzymy - ogromni, stateczni, niekształtni mężowie. 
Mieli co najmniej po osiemdziesiąt stóp wzrostu, a wagą musieli dorównywać 
cesarskim mamutom. To były prawdziwe ogry - szerokie w ramionach, krępe, nie 
miały w sobie nic ludzkiego
301
poza ogólnym wyglądem. W świetle bioluminescencji ich skóra wyglądała na 
jasnoszarą, a oczy przypominały wielkie czarne sadzawki. Siedziały spokojnie w 
kucki i zrywały długimi ramionami ogromne owoce z drzew. Pożerały je wolniej niż 
ślimaki.
Górą przeleciała blado świecąc wielka ćma. Rozpiętość jej skrzydeł sięgała 
jarda. Usiadła w gałęziach drzewa. Siedziały na nich także - i pohukiwały - 
groteskowe ptaki większe od smoków. One jedne, w jaskini pełnej stworzeń, 
wydawały jakieś dźwięki.
Phylomon nagle zatęsknił za wrzawą. Nawet odgłosy Tantosa walczącego z 
kreatorami byłyby teraz pocieszeniem. Pomyślał, gdzie też może być Tantos. Już 
dwie godziny minęły, odkąd stracił jego ślad. Czyżby już znalazł właściwe 
przejście i rozprawił się z kreatorami?
Wielka ryba otarła się o nogę Phylomona. Była tak ogromna, że mogłaby połknąć go 
w całości.
Wszystkie stworzenia w jaskini równo oddychały. Ich wdechy i wydechy świszczały 
jak lekki wietrzyk.
Jeden z gigantycznych ogrów mruknął, odwrócił głowę w stronę Phylomona i nagle w 
świetle bioluminescencji Phylomon spostrzegł, że spod drzew gapi się na niego 
tuzin wilgotnych oczu.
Wszystko to było dziwne, surrealistyczne. Ogry nie poruszały się, tylko śledziły 
go wzrokiem. Jakby ich egzystencja sprowadzała się do siedzenia w milczeniu i 
upiększania swoimi zniekształconymi postaciami wielkiego lasu rosnącego w 
jaskini. Z rzeki piła wodę jeleniopodobna bestia mierząca jakieś trzydzieści 
stóp w kłębie.
Phylomon poczuł się mały, nic nie znaczący. Jakby znów był dzieckiem na stacji 
kosmicznej krążącej wokół Anee. Dzieckiem, wokół którego kręcili się dorośli - 
wielcy i potężni, starzy i tajemniczy.
Przez jakiś czas płynął na plecach. Dał się nieść nurtowi, bojąc sięporuszyć. 
Prądyjeziora poniosły go dalej. Zorientował się, że już nie jest najeziorze, że 
płynie szerokim i głębokim kanałem. Spływał z prądem przez jakieś dwadzieścia 
minut. Na brzegach rozciągał się nie kończący się las. Pod drzewami rosły grzyby 
wielkie jak domy. Wreszcie nurt wyrzucił go na ciemny brzeg.
Żwir, okrągły i śliski, chrzęścił mu pod stopami. Wyszedł z wody potykając się o 
skorupy małż większych od siebie. Wpadł w głęboki mech, wysoki jak pszenica. 
Leżał na nim jak na miękkim łożu, nie będąc pewnym, co dalej czynić.
302
Wtedy podczołgał się do niego robak. Ślizgał się przez mrok po wilgotnym mchu. 
Zatrzymał się o jakieś sto jardów od Phylomona. W oddechu stworzenia czuć było 
gorący metal. Robal był ogromny. Mierzył czterdzieści stóp w barkach. Phylomon 
nawet nie domyślał się jego długości, widział tylko czubek głowy. Jasnozieloną 
skórę robaka pokrywały dziwne niebieskawe naroślą. Były to zapewne jakieś 
porosty albo kolonie grzybów.
- Co tu robisz, Phylomonie Gwiezdny Żeglarzu? - zapytał robak miękkim sennym 
głosem, który zaszumiał w koronach drzew jak poranny wietrzyk. W ciemności, z 
takiej odległości, Phylomon nie mógł dostrzec otworu gębowego robaka.
Nie sądził, że spotkanie odbędzie się w takich okolicznościach. Wyobrażał sobie 
raczej, że zastanie wszystkie kreatory razem, zbite w gromadę w jakiej ś 
wielkiej jaskini i wtedy będzie mógł użyć miny lewitacyjnej, zabijając je 
odjednego zamachu, a przynajmniej zniszczy tyle z nich, żeby ich potęga zmalała, 
żeby nie mogły tak efektywnie zwalczać ludzkości. Ale w tej gigantycznej 
pieczarze był tylko jeden kreator i choć bomba mogła go zabić, to inne 
przeżyłyby zamach. Phylomon nie mógł zniszczyć ich wszystkich. Mówił z trudem, 
dławiąc się własnymi słowami.
- Szedłem za człowiekiem o imieniu Tantos, który nosi czerwonego symbionta, 
pyroderm. Przybył, by was zniszczyć. Ciekaw byłem, czy mu się uda.
- Tak - odparł kreator. - Przybył tutaj. On i jego ludzie są martwi. Jego 
machiny śmierci zostały rozbite. Zmiażdżyliśmy go. Możesz obwąchać szczątki, 
jeśli jesteś... ciekaw.
- Nie - powiedział Phylomon. Był pewien, że kreator mówi prawdę. Poczuł się 
oszołomiony. „Nawet najgroźniejsi z nas są wobec nich niczym," pomyślał.
Robak leżał bez ruchu. Najwidoczniej od dawna obserwował Phylomona, a on nie 
wiedział, co ma teraz powiedzieć. W słabym świetle nie widział, czy stwór ma 
oczy. Domyślał się tylko, że robak rozpoznaje go po zapachu.
- Którym kreatorem jesteś? - zapytał wreszcie.
- Gwiezdni Żeglarze nadali mi imię Siedem. Pwi nazywająmnie Zheforso, Władca 
Ludzkości - ludzi, neandertalczyków i mastodon-towców.
Phylomonowi serce podskoczyło do gardła na myśl o wielkich stworach w lesie, o 
ograch siedzących w bezruchu jak totemy. Co prawda inne kreatory mogły przyłożyć 
rękę do zniszczenia ludzko-
303
ści, ale tylko jeden Zheforso był w stanie odbudować ją pewnego dnia. Phylomon z 
trudem przełknął ślinę. Tyle pytań cisnęło mu się na usta, lecz przemawiał przez 
nie tylko strach.
- Czy mogę stąd wyjść? -zapytał.
- Jeśli tego pragniesz - odparł robak.
- Nie zabijesz mnie?
- Możesz żyć. Na razie - powiedział robal. Phylomon wyczuł dwuznaczność w jego 
głosie. Stwór najwyraźniej nie był przyzwyczajony do rozmawiania z ludźmi. Kiedy 
mówił, nie modulował głosu wedle powodujących nim emocji. Ale Phylomon wyczuł 
ton szacunku, którym kreator obdarzał zapewne swoich twórców. Phylomon uznał 
jednak, że on sam nie zasługuje aż na takie względy ze strony robala.
- Niemniej, chcesz zabić mój lud?
- Tak.
- I pewnego dnia nas odtworzysz?
- Populacja musi być pod kontrolą - odparł robak.
Phylomon po raz ostatni popatrzył na wspaniałość jaskini - wielkie drzewa, 
siedzące pod nimi ogry pożerające owoce. „Tak, to są totemy," pomyślał. „Pomniki 
potęgi Zheforso." Żałował, że nie ma czasu, żeby zwiedzić jaskinię i zobaczyć 
inne jej cuda.
„Kreatory zaprogramowane są przede wszystkim na ochronę tego co jest," pomyślał. 
„Tylko Zheforso ma moc odbudowy ludzkości. Jeśli on zginie, inne będą musiały 
zmienić taktykę. Ich program nie pozwoli na całkowite wyniszczenie ludzi."
- Żebyś wiedział, jak bardzo pragnę powrócić do gwiazd - powiedział Phylomon, 
czując suchość w ustach. - Opuściłbym tę planetę, gdybym tylko mógł. 
Zabralibyśmy się stąd wszyscy, gdyby nie Ery-dańczycy. - Wyciągnął nóż i drżącą 
ręką naciął sobie ramię. Wyciągnął z rany czarną minę lewitacyjną. Ten 
egzemplarz był mały w porównaniu z innymi, których używał, ale miał 
nieporównanie większą siłę rażenia. Dysk pokryty był krwią, jak nowo narodzone 
dziecko.
Wielki robal poniuchał, zwinął się ze strachu i zaczął cały drżeć. Phylomon 
zobaczył otwór, prawdopodobnie usta szerokie na jard. Wcisnął detonator i pchnął 
okrwawioną minę w kierunku kreatora. Miał nadzieję, że pocisk dotrze jak 
najbliżej głowy. Mina zwinnie ślizgała się na powietrznej poduszce, a Phylomon 
tymczasem schwycił worek z bronią i skoczył do wody.
W odległym końcu hali Zheforsa olbrzymy ryknęły, gdy jaskrawe światło wybuchu 
przeniknęło przez strop listowia. Rzeki zawrza-
304
ły, ogromne ptaki, większe od smoków, spadły z konarów, ich płonące pióra 
znaczyły ślad lotu jak ogniste meteory. Olbrzymy przewracały się wolniej, ale 
też dopadła je nagła śmierć.
Rozdział 15
WĘDRÓWKA DUCHA
Łódka kołysała się nieregularnie, dryfowała na falach. Parę godzin wcześniej 
Tuli wyłączył silniki. Teraz trzymał Favę w ramionach. Trucizna wyciskała z niej 
siódme poty. Przezjedno nie zakryte okno wpadało słabe światło księżyca.
- Wody - wyszeptała Fava.
Tuli podszedł do baryłki i odkręcił kurek. Na pierwsze krople musiał jednak 
długo czekać. Napełnił mały dzbanek i zaniósł go Favie.
- Będzie nam potrzebna świeża woda - powiedział. Nie odpowiedziała. - Muszę 
wypatrzyć jakąś krę. Po drodze mijaliśmy ich wiele. Może uda nam się wytopić 
trochę wody z lodu.
Podał dzbanek Favie, wstał i wyjrzał przez odkryte okno. Na pokładzie zobaczył 
tylko ptaki, kry nie było. W ogóle niewiele widział.
Wyszedł i szybko zamknął za sobą drzwi, ostrożnie przeszedł przez pokład, 
odwiązał plandeki zakrywające okna. Odpłynęli zaledwie czterdzieści mil od 
brzegu. Nasłuchiwał. Niedaleko stateczku pod wodą gadały węże.
Były bliżej niż się tego spodziewał. Spojrzał w kierunku, z którego dochodziły 
głosy. W odległości jakichś trzech mil stał okręt Tantosa, ciemna plama na 
srebrnej linii horyzontu, gdzie woda łączyła się z niebem.
Tuli wpadł do środka, włączył maszyny i dał całą naprzód. Łódka skoczyła przed 
siebie, prując fale. Stał przy desce rozdzielczej przygarbiony, często oglądał 
się w tył.
Po kilku minutach zorientował się, że pozbywa się węży i okrętu Tantosa.
- Dobrze - wyszeptał. Ale w środku, w piersiach, czuł jakby zimny dotyk, coś, co 
sprawiało, że oddech stał się bolesny. To mogło być tylko z powodu rany, lecz 
Tuli wiedział, że to coś więcej. Ogarnął go strach, coś chciało zburzyć pokój, 
który w sobie zbudował. Na okręcie płynął Atherkula. Ścigał go.
20 - Ścieżka bohatera 305
Po godzinie okręt zniknął za horyzontem. Wtedy Tuli oderwał kawał materiału z 
koszuli, naprowadził łódź na wschodni kurs i przywiązał manetki w pozycji „cała 
naprzód".
Poszedł do Favy, położył jej rozgorączkowaną głowę na swoich kolanach. Kapał z 
niej pot i moczył mu nogi. Bolał go kark. Ból w klatce był mocny i ostry. 
Próbował zasnąć.
We śnie siedział przy ognisku. Niebieski dym wirował nad mokrym drewnem, wokół 
niego tańczyli starożytni Pwi. Mężczyźni, kobiety, dzieci - twarze wytatuowane w 
koła i spirale - pocili się i skakali z radości, trzymali się za ręce, skręcali 
ciała i śpiewali, a starszyzna siedziała na obrzeżu i śpiewała albo tylko 
klaskała w rytm bębnów i fletów. Wiatr niósł mocny zapach pieczonego łososia. Za 
plecami Tulla stała długa ziemianka, a w jej drzwiach na pół dzika wilczyca 
lizała swoje małe.
We śnie Tuli zdał sobie sprawę, że scena rozgrywa się przed wiekami. Tylko raz w 
życiu widział starego Pwi, który ponacinał twarz i wtarł w nacięcia popiół, żeby 
uzyskać efekt w postaci kół i spiral na skórze. A nawet najstarsi Pwi nie 
pamiętali czasów, kiedy mieszkano w długich domach z darninowymi dachami. 
Przysłuchiwał się słowom pieśni, ale umykały mu, jakby śpiewacy mówili w jakimś 
obcym języku. Tylko od czasu do czasu chwytał urywki słów.
- Tcho-fethwara, Tcho-fethwara, nie ma ciemności, nie ma ciemności.
Czy wzywali ciemność, by odeszła? A może śpiewali o swoim strachu? Patrzył na 
ich twarze i rozumiał, że strachu w nich nie było. Na policzkach czuł chłodny, 
mokry wiatr, powietrze pachniało deszczem. Za kręgiem ogniska trawa była krótka 
i zielona. Tulla zalewało słodkie uczucie przynależności do wspólnoty, jakby 
tańczący byli jego najdroższymi przyjaciółmi.
- Chodź, zatańcz z nami i zaśpiewaj pieśń - wyszeptał głos. Usłyszał we śnie jak 
jakaś dziewczyna mówi coś o trawie i świetle słonecznym. Uważnie przysłuchiwał 
się słowom z rozciągniętymi samogłoskami, ale rozumiał ich treść:
- Trawa wzniesie się ku słońcu. Trawa wzniesie się ku słońcu. Nagle Tuli 
zrozumiał. Nadchodziła nowa pora roku i starożytni
chcieli, żeby do nich dołączył, żeby pomógł im śpiewać pieśń, która przyniesie 
wiosnę.
Tuli podniósł się, a krąg tancerzy otworzył się. Schwycił rękę starej kobiety. 
Spojrzał na nią, zobaczył siwe włosy zaplecione w warkoczyki, wesoły błysk w 
oku.
306
- Tak, wędrowcze ducha - powiedziała stara kobieta - musimy śpiewać, żeby 
sprowadzić słońce. Inaczej wiosna nigdy nie przyjdzie.
Wtedy Tuli jąpoznał po stopach obutych w czarne mokasyny ze sztyletami nad 
srebrnym księżycem - wojownik ducha. Mocno chwycił ją za rękę i zaczął 
wykrzykiwać:
- Kim jesteś? Dlaczego mnie opuściłaś?
- Jestem Thunatra, wojownik snów - odpowiedziała, wyrwała rękę z jego dłoni i 
wyszła z szeregu tancerzy. Starzec stojący za nią, wziął Tulla za rękę. Tuli 
tańczył dalej, próbował odnaleźć starą kobietę, ale zniknęła w tłumie. Zostawiła 
Tulla zalewanego muzyką bębnów i fletów, tańczącego w dzikim zapamiętaniu, 
ogarniętego uczuciem wspólnoty, tęskniącego za czymś nieuchwytnym.
Tańczyli zataczając krąg, wyrzucali w górę ręce i patrzyli ku niebu, kręcili się 
w kółko, w rytm muzyki.
Tuli słuchał, rozpoznawał coraz więcej słów pieśni o wiośnie, aż wreszcie, 
oszołomiony i zmęczony, wypadł z szeregu i rzucił się na ziemię. Inni uczynili 
to samo. Z powagą słuchał jakjedenz tancerzy, młody człowiek, opowiadał o 
zrobieniu wielkiej dzidy i zbliżającym się polowaniu na mamuty. W cieniu 
siedziała stara kobieta, naszywała paciorki na sukienkę. Jakiś ojciec mówił do 
swojej córki
0 słodkich ziemniakach i cebuli, którą zasadzą następnego dnia
1 o nadchodzących zbiorach. Tuli leżał, w głowie mu się kręciło, oszałamiało go 
uczucie wolności i spokoju. Spojrzał w niebo na jasno świecące gwiazdy, które 
zdawały się ulatywać z wiatrem. Thor stał wysoko. W Tullu nagle zamarło serce: 
na niebie nie było Czerwonych Próbników.
Obudził się i uświadomił sobie, że we śnie widział tylko Pwi, ani jednego 
człowieka. Thunatra przesłała mu sen o pieśni śpiewanej na setki lat przed jego 
narodzeniem, śpiewanej zanim Gwiezdni Żeglarze rozpoczęli wojnę z Erydańczykami 
i spadli z nieba przynosząc ze sobą niewolnictwo i narzędzia śmierci.
Tuli leżał obok Favy i zastanawiał się, dlaczego mu się to przyśniło, jak 
wojownikowi snówudało się zesłać na niego tę wizję. Thunatra zmarła trzysta lat 
temu, lecz w jakiś sposób komunikowała się z nim. Wędrowiec ducha może 
odczytywać dusze innych ludzi, dotykając ich błyskawicą swój ej duszy. 
Czarownicy Rodu Klingi pętali swe ofiary cieniami swych dusz. Ale wojownik ducha 
używał innej siły, jakoś udawało mu się dotykać Tulla, żeby przekazać mu 
posłanie.
307
Rozważał, co z tego wynika, zastanawiał się, czy będzie w stanie przemawiać do 
dusz innych ludzi tak, jak to czyniła ta stara kobieta.
Po chwili ocknął się z płytkiego snu. Fava nie spływała już potem, choć nadal 
miała lekką gorączkę. Pocałował ją w czoło, wstał i podszedł do okna. W oddali 
widział światła żelaznego okrętu. Znów ich doganiali. Tuli zmienił kurs. Płynęli 
teraz na południowy wschód, w stronę Gorącego Lądu.
„Na pewno nie będą gonić nas tak daleko," pomyślał. „Nie jesteśmy dla nich aż 
tak ważni, to tylko mała łódka." Ale wewnętrzny głos podpowiedział: „Płyniesz na 
jednej z ich łodzi z wyspy kreatorów. Powoduje nimi ciekawość..."
Przez kilka godzin trzymał się stałego kursu. Złoty krąg słońca wzniósł się 
ponad horyzont. Zapowiadał się bezchmurny, piękny dzień.
Obejrzał się za siebie. Okręt był za nimi, na horyzoncie. Tulla bolały płuca, 
nie mógł dłużej wytrzymać w pozycji siedzącej. Przywiązał koło sterowe i zasnął 
jak zabity.
Minęło kilka godzin, gdy obudził go huk.
Fava siedziała na podłodze, pot lał się jej z czoła. Podpełzła do okna i 
wyjrzała.
- Doganiają nas handlarze niewolników! Wystrzelili przed naszym dziobem!
- Płyniemy dalej - powiedział Tuli. Odczuwał ogromny spokój. -Nie zginiemy, 
najpierw przesłuchają i wezmą żywcem.
Nie wiedział, czy to prawda, nie ufał swoim własnym słowom, ale był pewien, że 
woli nagłą, gwałtowną śmierć niż ponowną niewolę.
Okręt prawie zawisł nad nimi, podchodził od tyłu, starał się zająć pozycję 
dogodną do abordażu. Tuli gwałtownie skręcił na południe, a wielki okręt, nie 
mając zwrotności małej łódki, popłynął dalej prosto. Kiedy godzinę później znów 
zrównali się z nimi, Tuli odbił na zachód. Wkrótce zobaczyli ląd.
Słońce zachodziło, gdy ponownie skręcili na południe. Za nimi ociężale 
manewrował wielki okręt. Po niedługim czasie ujrzeli ujście rzeki. Okręt oddał 
salwę z armat, płosząc stada czarnych ptera-donów. Jaszczury załopotały 
skrzydłami tuż nad wodą, ciągnąc za sobą przypominające latawce długie ogony. 
Tuli skręcił na zachód, żeby wydostać się poza zasięg ognia dział okrętu, a 
kiedy okręt też próbował zawrócić, okrążył go, kierując się na północ. Płynął w 
ciem-
308
nościach tuż koło brzegu, aż dotarł do rzeki, którą spostrzegł kilka godzin 
wcześniej.
Mielizna przy ujściu była nierówna. Przedzierając się przez grzywacze, łódź 
dwukrotnie dotknęła piasku. Fava znów zasnęła, ale wierciła się i jęczała przez 
sen. Po przebudzeniu leżała i patrzyła na Tulla. Płynęli pod prąd rzeki.
- Gdzie jesteśmy?-zapytała.
- Na Gorącym Lądzie - odpowiedział. Zmarszczyła ze zmartwienia czoło.
- Co my tu robimy?
- Potrzebujemy słodkiej wody - odparł - a Ród Klingi depcze nam po piętach.
Po kilku minutach dno łodzi zaszurało o piasek. Tuli wyłączył maszyny. Małe fale 
kołysały kadłubem, wokół słychać było odgłosy dżungli, wiosenne rechotanie żab i 
w oddali chrząkanie hadrozau-rów. Tuli nigdy nie zapuszczał się tak głęboko na 
północ Gorącego Lądu. Wyjrzał przez okno.
Wokół nich rozciągał się gęsty las mangrowców. Wydawało się, że poskręcane, 
bezlistne drzewa kroczą po wzgórzach wystającymi z ziemi korzeniami. Bliżej, na 
nadrzecznym bagnie, rosły drzewa przypominające krzaczki bawełny. Mały dinozaur 
z płetwą jak żagiel przeżuwał wolno rośliny wodne. Był wieczór, robiło się 
chłodno.
- Nie możemy płynąć w górę rzeki po zmroku - powiedziała Fava. Woda jest za 
płytka. Utkniemy gdzieś na mieliźnie.
Tuli nie wiedział, co ma powiedzieć.
- Chcesz, żebyśmy zakotwiczyli albo przycumowali łódź?
- Rycerze Klingi mają szalupy - odparła Fava. - Popłyną za nami.
- Wiem - westchnął Tuli i zaczął sobie kalkulować. Szalupy z po-jedynczymi 
masztami są wolniejsze od ich łodzi, ale wiatr termiczny poruszający korony 
drzew wiał w stronę lądu. Za dwie, najdalej trzy godziny, rycerze Klingi dopadną 
ich.
- Musimy pójść lądem - powiedziała Fava.
- I codalej?Mamyzostaćtu,naGorącymLądzie,jakwpułap-ce, przez całe życie? - 
zapytał Tuli. Nagle opanował go gniew. Był wściekły na Ród Klingi, który nie 
chciał zostawić go w spokoju, nie dając mu nawet godziny wytchnienia.
Fava wstała chwiejnie, podeszła do tablicy rozdzielczej, zdjęła z niej wierzchni 
panel i sięgnęła w głąb. W środku znajdował się mały
309
biały sześcian, taki jak te, których Theron Scandal używał do napędzania lodówek 
w swojej karczmie.
- Jeśli zabierzemy sześcian energetyczny, to może zostawią łódź. Schowamy się i 
poczekamy, aż odpłyną.
Tuli przystał na to, bo nic innego nie można było zrobić. Poprowadził łódź 
kawałek w dół rzeki, potem włączył maszyny, dał całą naprzód, wjechał na 
błotnisty brzeg i przywiązał łódź do obalonego drzewa, na wypadek, gdyby po 
deszczu rzeka wezbrała i przelała się przez linię brzegu. Był zmęczony, bolały 
go płuca, ale udało mu się pomóc Favie przebrnąć przez błoto na wyżej położony 
grunt. Przeniósł też strzelby i woreczek z żywnością. Na wzgórza poszli, gdy 
zrobiło się już zupełnie ciemno. Dwukrotnie wystraszyli wielkie szczuropodobne 
stworzenia pasące się pod krzakami.
Tullowi płonęły płuca, a serce waliło jak młotem. Czuł się jak po ciężkiej 
pracy, a przecież niewiele zrobił tego dnia. Kulał jak staruszek, szedł bardzo 
wolno. Favabyła w nie lepszej kondycji. Oboje wiedzieli, że nie uda im ujść 
przed pościgiem. Jedyna nadzieja leżała w znalezieniu odpowiedniej kryjówki.
Przed wschodem słońca dotarli do niewielkiej kępy gęstych krzaków. Tuli 
wgramolił się w sam środek i zatarł za sobą ślady. Fava przykucnęła za nim. Z 
trudem łapała powietrze.
- Czuwałeś przez całą dobę. Wezmę pierwszą wachtę - powiedziała.
Tuli położył się przy jej gorącym ciele, nakrył ją i siebie własnym płaszczem, 
strzelbę trzymał w ręku.
- Kocham cię - wyszeptał, zanim zasnął. Śniło mu się, że biegnie.
Usłyszał szorstki głos. Ktoś kopnął go w żebra. Krzyknął i chwycił Favę. Nie był 
jeszcze do końca rozbudzony. Słońce stało wysoko na niebie, z ręki wyjęto mu 
strzelbę. Nachylało się nad nim dwóch mężczyzn w czerwonych zbrojach. Twarze 
mieli zakryte żelaznymi maskami. Jeden z purpurowych rycerzy krzyczał i kopał. 
Tuli z trudnością i bólem wdychał powietrze.
- Wstawaj, thrallu!-rozkazał.
Tuli przewrócił się na brzuch, próbował wstać. Nogi uginały się pod nim, w 
głowie szumiało, a z nosa ciekła krew. Rycerze skopali mu twarz.
Przypomniał sobie młodość, kiedy nos mu krwawił za każdym razem, gdy ogarniało 
go szaleństwo. Poczuł jak spokój gorącą stru-
310
gą wypełnia jego wnętrze. I roześmiał się- Purpuro wy rycerz uderzył go w 
żołądek, szarpnął w dół za włosy i zatrzasnął kajdanki na przegubach. Tuli 
uklęknął, nie mógł zaczerpnąć tchu. Jego śmiech zamienił się w łzy.
Kopniakami podnieśli Favę. Zdołała uklęknąć. Tuli krzyknął, chciał wstać i 
walczyć, lecz rycerze przytrzymali go. W tym czasie inni skuli Favę i przypięli 
ją łańcuchem do Tulla.
Przez następne kilka godzin Tuli kulejąc szedł naprzód. Towarzyszył mu 
oślepiający ból. Purpurowi rycerze bili ich po drodze. Tuli zastanawiał się, po 
co było uciekać. Co mógł dzięki temu osiągnąć? Wolność? Już ją miał. Purpurowi 
rycerze popędzali ich energicznie. Rwali do przodu jak strumień pędzący po stoku 
góry, jakby gnały ich siły natury.
Nad rzeką obozowało co najmniej stu rycerzy Klingi w ustawionych w krąg 
namiotach. Purpurowi rycerze rzucili jeńców na ziemię. Tuli leżał z trudem 
dysząc, cieszył się, że może odpocząć.
Po chwili otworzył oczy. Zobaczył brzeg długiej, czarnej szaty z czerwonymi 
haftami. Spojrzał w górę i napotkał wzrok Atherkuli. Wydawało się, że zmęczenie 
przygięło do ziemi starego czarownika. Wokół oczu miał czerwone obwódki, ze 
złości zaciskał szczęki.
- Co robiliście na wyspie kreatorów? - zapytał.
- Wybraliśmy się tam, żeby je zabić - odparł Tuli. - Tak, jak wy.
- Jesteś silniejszy niż myślałem - wyszeptał Atherkula, dotykając piersi Tulla. 
Patrzył na niego, jakby dziwił się czemuś, co zobaczył pod skórą. - Jeśli 
potrafisz zmartwychwstać, to szkoda, że nie należysz do Rodu Klingi.
- Raz próbowałem do was dołączyć. Nie pozwoliliście mi -odparł Tuli.
Atherkula zamknął oczy. Coś rozważał.
- Rzecz jasna, to wy byliście wśród spiskowców, którzy wykradli Phylomona z 
więzienia. Zostawiliście go na wyspie, żeby walczył z kreatorami? - Otworzył 
oczy i popatrzył na rycerzy Klingi, którzy zgromadzili się wokół. - Będziemy 
musieli wrócić na wyspę. Trzeba ostrzec Tantosa.
Atherkula dał znak ręką i rycerze zaczęli składać namioty. Zaciągnęli Tulla i 
Favę do szalupy i cisnęli ich na dno. Jeden z purpurowych rycerzy usiadł Tullowi 
na piersi, jak gdyby Tuli urodził się po to, żeby służyć jako zydel dla Rodu 
Klingi. Każdy wdech i wydech sprawiał mu ból.
311
Za nim jęczała Fava. Łódź została zepchnięta i nagle jej dno zaczęło delikatnie 
się kołysać. Mimo okoliczności Tuli czuł się rozluźniony, ukołysany przez morze. 
Gołe nogi Favy przylegały do niego i ogrzewały ciało. Żałował, że nie może jej 
popieścić, odwrócić się i pocałować. Sięgnął w dół i wziął ją za rękę. 
Odwzajemniła uścisk. To było wszystko, czego potrzebował. Przypomniał sobie, że 
kiedy był mały i ojciec przykuwał go łańcuchem do łóżka, tak bardzo chciał 
uciec, że szarpał łańcuchy, rozrywał sobie skórę na przegubach i kostkach, a 
nawet dwukrotnie złamał kość w prawej nodze.
Nie osiągnął niczego. Teraz leżał, czuł ciepło, był zaspokojony. Akceptował to, 
co się działo. Czuł oszołomienie, jakby właśnie zjadł obfity posiłek i 
postanowił uciąć sobie drzemkę w gorący letni dzień. Słońce grzało przyjemnie, w 
myślach śpiewał pieśń na sprowadzenie wiosny.
Trawa unosi się ku niebiosom, Mamuty są brzemienne, Jak pisklę w gnieździe, 
Prostuję w słońcu skrzydła.
Woda jak lód płynie z gór, Młody bizon wierzga z radości, Szybuję jak rogaty 
smok, Tam skąd gęsi sprowadzą słońce.
Przypomniał sobie słowa ze snu i pomyślał, że to dziwne. Gdy był dzieckiem matka 
mówiła mu, że gęsi sprowadzają słońce, a smoki wypędzają zimę. Jako dziecko 
uważał to za prawdę. Nie przypominał sobie, żeby kiedykolwiek na jawie słyszał 
tę pieśń, ale jej kwintesencja przetrwała wśród Pwi.
Darrissea zawzięcie szła śladem Phylomona, skrycie posuwała się ścieżką 
wydeptaną przez niebieskoskórego. Szła tylko nocami, przy świetle księżyca. 
Unikała w ten sposób uważnych oczu smoków. O świcie chowała się pod gnijącymi na 
ziemi liśćmi, uważając na polujące ptaki. Nie miała żywności, nie śmiała 
rozpalić ogniska. Pozostawało jej tylko żywić się surowym mięsem małych gryzoni 
znajdowanych w trawie.
312
Im dłużej szła, tym bardziej wzrastało w niej przeczucie czegoś złego. Okolica 
wydawała się zbyt cicha, prawie martwa. Trudno jej było uwierzyć, że w pobliżu 
mógłby być jakiś inny człowiek.
Szła coraz dalej w głąb lądu, śladem Gwiezdnego Żeglarza. Dotarła wreszcie do 
wylotu jaskini leżącej pod miastem krwiopijców. Wyjęła na wpół spaloną świeczkę 
z ręki martwej kobiety, której ciało rozkładało się już od kilku dni. Zapaliła 
knot.
Szła tropem znaczonym martwymi ciałami. Musiała się tutaj toczyć wielka bitwa. 
Kilkakrotnie znajdowała trupy purpurowych rycerzy. Ich broń była połamana, 
zbroje zdarte z ciał. Włożyła na siebie kawałki pancerza, żeby osłonić ciało. 
Otworzyła plecak jednego ze zmarłych, wyjęła resztki żywności, usiadła i zjadła 
trochę chleba i późnych, letnich jabłek.
Kiedy trzecia świeczka prawie się wypaliła, znalazła to, czego szukała. 
Przedmiot wyglądał jak gwiazda błyszcząca na ziemi.
Był to sześcian żarowy starożytnych, wytwór rzemiosła Gwiezdnych Żeglarzy. 
Nacisnęła go i pomiędzy jej palcami rozbłysło światło tak silne, że 
prześwietlało czerwonawym blaskiem rękę.
Kilkanaście jardów dalej znalazła zmiażdżone o skały ciało samego Tantosa. 
Purpurowa skóra jego pyrodermu wyblakła i teraz miała kolor ciemnopomarańczowy. 
Nachyliła się, żeby dotknąć piersi Pana Niewolników.
Kawałek ciała oderwał się z trzaskiem przypominającym rozdzieranie materiału i 
owinął się wokół jej nadgarstka. Przestraszona Darrissea odskoczyła niezgrabnie 
o krok, zerwała pyroderm i rzuciła go na ziemię. Wił się jak tasiemiec.
- Chodź, malutki - powiedziała, podniosła go i włożyła do kieszeni tuniki.
Minęło wiele godzin, zanim doszła do jaskini. Uniosła sześcian żarowy, żeby 
oświetlić wnętrze. Nieraz widziała zniszczenie i zgliszcza, ale na coś takiego 
nie była przygotowana: wielkie kikuty spalonych drzew, ciała gigantów 
rozpostarte na ziemi, strumień pełen ugotowanych żywcem ryb.
Posuwając się wzdłuż strumienia dotarła do kreatora. Jego sym-biont był chyba 
nadal żywy, bo stwór dygotał jak w agonii, ale szpiczaste zakończenie ciała 
robaka zostało zdmuchnięte wybuchem. Tam gdzie powinna być głowa, ziała czernią 
wypalona jama. Śmierdziało surowym mięsem.
Ciało Phylomona znalazła nad sadzawką. Symbiont, zazwyczaj koloru letniego 
nieba, teraz przybrał barwę szarobiałą, jak popiół ze
313
spalonego papieru. Zewnętrzna warstwa skóry łuszczyła się płatami, Phylomon 
wyglądał jakjakaś pradawna ryba, której łuski, zaatakowane przez pasożyty, 
straciły kolor i jędrność.
W mule obok ciała leżała spopielona torba. Dziewięć prętów wysypało się na 
ziemię. Jeden nadal tkwił w zaciśniętej ręce Phylo-mona.
„A więc Gwiezdny Żeglarz opuścił nas," pomyślała zdziwiona, że nie płacze. Może 
wiedziała, że tak się to skończy, że Phylomon zginie. To wszystko było skazane 
na niepowodzenie od samego początku, od spotkania z Tantosem. Zniszczono jeden 
kreator, a z całego uzbrojenia zostały tylko te pręty. Tymczasem wyspa roiła się 
od oręża stworzonego przez kreatory: krwiopijcę, szare ptaki, smoki nowej 
generacji. Phylomon nie dokończył dzieła.
Darrissea schyliła się po rezonatory harmoniczne, zebrała je i podniosła w 
ramionach jak wiązkę chrustu. Próbowała wyrwać ostatni z zaciśniętej pięści 
Gwiezdnego Żeglarza. Martwa dłoń trzymała mocno. Darrissea szarpnęła pręt. 
Martwa ręka wraz z prętem oderwała się od tułowia. Darrissea krzyknęła, szeroko 
otworzyła oczy. Skóra wewnątrz była pusta, jak rękawica. Darrissea dotknęła sym-
bionta stopą, nacisnęła mocniej. Pusta powłoka ustąpiła pod naciskiem. Skóra 
brzucha zapadła się i zetknęła z plecami. Oświetliła ziemię. Na mule zobaczyła 
ślady gołych stóp wychodzące z wody. Poszła za nimi do kępy nadpalonego mchu.
Na ziemi, między dwoma pniami leżał nagi, wysoki mężczyzna. Miał krótkie, złote 
włosy i ciało pokryte oparzelinami. Dotknęła jego ramienia, żeby sprawdzić, czy 
żyje. Mężczyzna uniósł się, popatrzył na nią szeroko rozwartymi oczami.
- Pomocy! - powiedział głosem Phylomona.
Mahkawn spoczywał w ramionach Pirazhy. Jej piękne ciało pokryte było potem. 
Słońce późnego poranka zalewało pokój światłem. Synowie i córki wszechmocnego 
wybiegli już na ulicę, żeby się pobawić.
Powoli budził się ze snów. Teraz leżał zadowolony. Stracił co prawda łaski 
Tantosa i nie pozwolono mu dowodzić operacją przeciwko kreatorom, ale 
wynagrodził to sobie w inny sposób. Zapach dymu spod kuchni i przyrządzanego 
śniadania dochodzący z innych domów sprawił, że poczuł głód. Brzuch miał pusty. 
Pomyślał, że powinien zrzucić swoją kochankę z łóżka i kazać jej zrobić sobie 
śniadanie, kiedy ktoś zaczął mocno walić pięścią w drzwi.
314
- Wejść -krzyknął. Nie chciało mu się wstawać i otwierać drzwi. W progu stanął 
rycerz Klingi, jeden z jego kapitanów smoka
z niewidzialnej gałęzi Bractwa. Był to człowiek o imieniu Bittermon Dent.
- W nocy zawinął okręt lorda Tantosa. Oczekuje się natychmiast pańskiego 
przybycia do pałacu.
- Mojego przybycia? - zapytał Mahkawn. Nie rozumiał, dlaczego Tantos wysyłał aż 
kapitana smoka. - Jak mnie znalazłeś? Nikomu nie mówiłem, że tutaj będę.
- Byłeś śledzony, wszechpotężny - odparł Bittermon. Mahkawn westchnął. Śledzony. 
Wszechpotężny śledzony jak
pospolity przestępca. Wstał z łóżka, wdział tunikę, szatę, buty, przy-pasał 
miecz i włożył klapkę na oko.
Dzień był słoneczny, zapowiadała się piękna pogoda. Na grządce przed drzwiami 
domu Pirazhy pojawiły się pierwsze delikatne listki krokusów.
Do stacji szli zatłoczonymi ulicami. Mahkawn był żądny nowinek.
- Jak poszła kampania? - zapytał. - Wiesz coś o tym? Czy kre-atory zostały 
zabite?
- Nie wiem nic - odparł Bittermon, patrząc w inną stronę. Kapitan smoka był 
cholernie tajemniczy. Mahkawnowi nagle
przestała się podobać ta rozmowa.
- Nie słyszałeś nawet plotek?
- Prawie nic, wszechpotężny.
Mahkawna opanowała wściekłość, schwycił Bittermona za warkoczyk, odwrócił go i 
obalił na ziemię. Wyciągnął miecz.
- Odpowiadaj, szlag by cię trafił! - krzyknął. Zawrzała w nim neandertalska 
krew. Przed oczami zobaczył czerwoną mgłę, ręka zaczęła mu drżeć na rękojeści 
miecza. Wszystko w nim krzyczało, żeby zabić tego człowieka.
Bittermon opuścił wzrok ku ziemi.
- Przebacz mi - wyszeptał. - Wieści są złe. Nie chcę o tym mówić w miejscu 
publicznym, bo mogą być fałszywe. Błagam, poczekaj aż dotrzemy do pałacu 
Tantosa.
Mahkawn stał ciężko dysząc, mięśnie mu drgały. Krzyknął i o-puścił uniesiony 
miecz. W ostatniej chwili skręcił bieg klingi, tak że tylko zaświstała nad głową 
Bittermona, odcinając mu warkocz.
- Do cholery z tobą, do cholery - mruczał. Zrozumiał, że skrzywdził człowieka 
przez swoją niecierpliwość. Otarł płaszczem
315
włosy z ostrza miecza, schował starą stal do pochwy i odwrócił się plecami do 
towarzysza.
Czuł się trochę niezręcznie. W paroksyzmie szału podniósł miecz na niższego. 
Zachował się jak jakaś stara thrallka, która nie potrafi kontrolować swoich 
emocji.
- Ja... przepraszam - powiedział. - Myślałem... a zresztą, nieważne.
Jechali pociągiem Trupiej Głowy w milczeniu. Mahkawn nadal był speszony. 
„Przyłapano mnie, jak parzyłem się w łóżku z kobietą, która już nie może rodzić 
i o mały włos nie zabiłem własnego oficera, kapitana smoka. Co się ze mną 
dzieje?" Ale Mahkawn wiedział, co się dzieje. Widział już starych 
neandertalczyków, rycerzy Klingi, zachowujących się tak samo. Widział jak emocje 
biorą nad nimi górę. Całe życie zwalczali j e, zaprzeczali ich istnieniu, a tu - 
proszę - zwyciężała w nich natura thralla. Często był to pierwszy objaw, że się 
starzeją. „Przecież mam tylko pięćdziesiąt dwa lata," powiedział do siebie. 
„Tylko pięćdziesiąt lat." Wiedział, że przeżył już swoje lata.
Kiedy wysiedli, Mahkawn tak był zajęty swoimi myślami, że pozwolił, by Bittermon 
szedł przodem. Młody kapitan smoka prowadził generała do pałacu. Szli ulicą 
Dysydentów. Po obu stronach długiej alei błyszczały bielączaszki wrogów Tantosa. 
Tylko oczodoły i otwory w miejscach, gdzie za życia ofiar był nos, ziały 
czernią. Celem tej makabry było wywołanie pokory u wszystkich, którzy 
przemierzali tę drogę, by zdobyć łaski albo litość lorda Tantosa. W Mahkawnie 
narastało przeczucie czegoś złego. Czy to przypadek, że Bittermon wybrał tę 
właśnie drogę, czy też tak mu rozkazano?
Gdy przechodzili koło klatki z kości, stojącej u drzwi wiodących do wielkiej 
sali posłuchań, Mahkawn zobaczył jak czterej rycerze Klingi usuwaj ą ze środka 
wychudzony śmiertelnie szkielet dysydenta, który niedawno tu zginął.
Bittermon otworzył wielkie żelazne drzwi. Weszli do środka w pokornym milczeniu. 
W żelaznych koszach jak zwykle płonęła siarka, napełniając salę odorem. W 
odległym końcu sali stał Tantos ubrany w czerwone uroczyste szaty. Był odwrócony 
plecami, wyglądał przez okno.
Mahkawn odchrząknął.
- Jak przebiegła bitwa, mój panie?
Postać uniosła dłoń. Jeden z adiutantów wyszedł do sąsiadującego z salą pokoju. 
Przyprowadził Tulla i Favę. Mieli skute ręce i nogi. Gdy Mahkawn gapił się z 
otwartymi ustami na Tulla, rycerz zmu-
316
sił jeńców do padnięcia na kolana. Oboje mieli zaczerwienione i o-puchnięte 
twarze. Byli mocno pobici. Fava musiała oprzeć się o Tul-la, żeby nie upaść.
Postać w powłóczystej szacie odwróciła się. Przed Mahkawnem stał przybrany w 
strój władcy Atherkula - czerwony kaptur, zatknięty za ciężki pas złoty korbacz.
A więc Tantos zginął. Mahkawn nie mógł się powstrzymać od myśli, że nowy strój 
leży cokolwiek workowate na starym neandertalczyku. Atherkula był za niski i za 
krępy, żeby szata dobrze na niego pasowała. Ale oczy starca płonęły takim samym 
nieczułym blaskiem, jak oczy Tantosa. Podobny był również wymuszony uśmiech. 
„Nieźle mu idzie z udawaniem męża stanu," pomyślał Mahkawn, patrząc na ten 
okrutny skurcz ust Atherkuli.
- Podejdź i zobacz, co znalazłem - powiedział czarownik. Podszedł do jeńców i 
stanął nad nimi nie spuszczając z nich wzroku.
- Gdzie jest Tantos?
- Nie poszczęściło mu się w bitwie - odparł czarownik. Zawiesił głos, żeby 
pozwolić Mahkawnowi na wyrażenie współczucia. -Kreatory zabiły Tantosa, 
zniszczyły jego gwardię. Z życiem uszedł tylko jeden purpurowy rycerz. 
Opowiedział, co się wydarzyło. Musimy zaatakować większymi siłami. - Atherkula 
dotknął znacząco złotego korbacza zatkniętego za pas. - Teraz ja poprowadzę 
armie Tantosa.
- Co? - zdziwił się Mahkawn. - Tantos może i dał ci to prawo, ale czy myślisz, 
że jesteś w stanie go zastąpić? Wziąłeś pod uwagę, co powiedzą inni Panowie 
Niewolników? To stanie się przyczyną wojny! Będą chcieli, żeby twoje miejsce 
zajął człowiek!
- Nie mają powodu, żeby ze mną walczyć - odparł Atherkula. -Tantos zezwolił mi 
na władanie biczem i sukcesja przechodzi na mnie. Nie miał potomka, który mógłby 
rościć sobie prawa do tronu. Wiedział, że godnie go zastąpię. Nie są nam już 
potrzebni ludzie jako rządzący. Armie rycerzy Klingi mogą same przejąć władzę.
Tuli spojrzał z klęczek na Atherkulę i roześmiał się ironicznie. Wstrząsnęło to 
Mahkawnem.
- A więc niewolnicy będą dzierżyli klucze do własnych kajda-nów? - zapytał Tuli. 
- Jakiż to zaszczyt! Zajmiesz miejsce Tantosa przy arenie podczas najbliższych 
igrzysk!
Atherkula wyciągnął zza pasa bicz i wzniósł go ostrzegawczo. Złote łańcuchy i 
haczyki na ich końcach zabłysły w padających przez okno promieniach słońca.
317
Tuli splunął na stopy Atherkuli.
Czarownik zamachnął się biczem i uderzył Tulla w twarz. Złote łańcuchy nie 
wytrzymały i część kulek potoczyła się po podłodze. Tullowi krew pociekła z 
nacięć na twarzy, jakby podrapał go lew. Padł na podłogę.
- Nie będziesz ze mnie drwił - powiedział miękkim głosem Atherkula. -Nie zniosę 
tego. Dokończę dzieła jako minister zemsty.
Odwrócił się do Mahkawna. Oczy mu pałały.
- Rozkazano ci zabić tego człowieka, a ty nie wypełniłeś rozkazu. Od dziś nie 
jesteś rycerzem Klingi. Znajdę dla ciebie odpowiednie zaj ecie jako dla thralla. 
Będziesz patroszył ryby na przystani. Twój urząd przejmie Bittermon Dent.
Mahkawn pochylił poddańczo głowę i padł na kolana. Każdy tyran zaczyna swoje 
rządy od usunięcia opozycji, a Mahkawn wiedział, że nie sprosta czarownikowi. 
Zdjął czarną generalską szatę i złożył ją u stóp Atherkuli. Bittermon podniósł 
ją z podłogi i, gme-rając przy zapinkach, włożył na własne barki.
- A jeśli chodzi o ciebie, Tullu Genecie - kontynuował Atherkula - umrzesz na 
ulicy Dysydentów, zamknięty w klatce z kości! Straż, zabrać tego śmiecia!
Strażnicy wypadli z ukrycia i podnieśli oboje jeńców. Bittermon położył rękę na 
ramieniu Mahkawna, kazał mu wstać.
Dwóch rycerzy Klingi wyprowadziło starego generała z sali. Mahkawn był tak 
oszołomiony, że szedł jak w transie. Wyprowadzili go na zalaną słońcem ulicę 
Dysydentów i poszli do pociągu Trupiej Głowy. Wielka, monstrualna maszyna z 
czarnego żelaza stała pośród zielonych pól. Na jej przedzie widniała wielka 
czaszka Pwi.
„Ostatni raz jadę tym pociągiem," pomyślał zdegradowany wódz. Strażnicy usiedli 
po obu jego stronach. Ich ciemnoczerwone szaty czuć było tłuszczem i dymem. 
Mahkawn przypatrzył się jednemu z nich. Był to młody neandertalczyk, prawie 
chłopiec, lecz szczękę i mięśnie miał tak sztywne, że można by nimi łupać 
orzechy.
„Mógłbym walczyć z nimi, zabić ich i zwrócić się z moimi ludźmi przeciwko 
Atherkuli," pomyślał Mahkawn, ale czuł się zmęczony, osłabiony wiekiem. „I co 
bym osiągnął? Zająłbym miej sce Atherkuli do czasu, gdy Panowie Niewolników 
pozbyliby się mnie? Czy mam zająć miejsce w długim szeregu despotów, którzy tu 
władali?"
Młody strażnik napiął mięśnie, jego ręka powędrowała odruchowo ku rękoj eści 
miecza. Mahkawn zdał sobie jasno sprawę, że Atherkula przewidział jego plany i 
nie chce pozwolić, aby się ziściły. Ci
318
strażnicy to zabójcy. Atherkula postanowił zabić Mahkawna, tak jak zabije Tulla, 
tylko w bardziej dyskretny sposób.
Mahkawn rozkoszował się wspomnieniem o tym, jak Tuli splunął na nogi czarownika. 
To było godne podziwu. Niezwykłe. Dobry, zdrowy materiał na rycerza Klingi. 
Mahkawn przymknął oczy. „Mój syn. Kiedyś o mało co go tak nie nazwałem. Jest 
lepszy od tych wszystkich thralli, których napłodziłem w życiu." Uśmiechnął się 
w duchu. Powinien już dawno temu zrozumieć swojąnamiętność do tego chłopca. Syn. 
Tego właśnie chciał, syna z Rodu Klingi. „Taaak, byłoby nieźle, gdyby Tuli 
naprawdę okazał się Okansharai," pomyślał.
Bawił się pomysłem użycia swojej siły dla uwolnienia Tulla. Mógłby zebrać trochę 
ludzi, załadować Tulla na łódź i odesłać go do Dziczy. Atherkula wściekłby się. 
„Ten stary czarownik może ze mną zrobić, co chce, ale wara mu od tych, którzy są 
pod moją protekcją." Mahkawn nie pamiętał drogi powrotnej do pociągu. Starał się 
przypomnieć sobie jakieś szczegóły, lecz jedyne, co wypływało z pamięci, to 
stara, bezbroda twarz Atherkuli, wąski chłodny uśmiech, przeszywające spojrzenie 
niebieskich oczu - zarazem puste i wyniosłe. Mahkawn oparł głowę o szkarłatne, 
jedwabne poduszki i przymknął oczy. Wiedział, że zabójca wkrótce zaatakuje. 
Zrobi to, zanim pociąg dotrze do Bashevgo.
Niby przypadkiem przesunął dłoń w pobliże sztyletu schowanego w lewym rękawie, 
nagle odwrócił się całym tułowiem i dźgnął.
Darrissea i Phylomon wyszli z jaskini wkrótce po świcie. Teraz schodzili z gór. 
Phylomon miał na sobie spodnie zdjęte z martwego krwiopijca i krzywą szablę 
zabraną zabitemu rycerzowi Klingi.
Ponaglał ją w marszu, szedł na chwiejnych nogach tak szybko, jak tylko mógł. 
Układał białe pręty na ziemi. Doszli do rozwidlenia dróg, Darrissea wybiegła 
naprzód, ale Phylomon krzyknął za nią:
- Nie tą drogą - krwiopijcę! - i wskazał drugą ścieżkę.
Po niecałej godzinie doszli do szerokiej równiny. Phylomon rozejrzał się. Wokół 
wyspy zbierały się chmury, były to ogromne stada ptaków. W popłochu 
przemieszczały się w tę i z powrotem. Phylomon przeciągnął się, wystawił nagą 
pierś na słońce. Skórę miał błedsząniż Darrissea się spodziewała, wyglądała jak 
skóra dziecka. Wyobraziła sobie, że w takim kształcie bóstwo objawia się 
śmiertelnikom, a może wszyscy Gwiezdni Żeglarze byli tacy piękni? Ale twarz miał 
wychudłą, napiętą, a na plecach zostały mu obrzydliwe czerwone pręgi.
319
- Czy nie pogorszy ci się? - zapytała.
- Trudno będzie się dostosować. Czuję się... wypompowany. Symbiont zrobił 
wszystko, co mógł, żeby uchronić mnie od ugotowania się żywcem. - Pokręcił 
ponuro głową, jakby nadal odczuwał ból.
- Tu możemy odpocząć - powiedziała. Phylomon wyglądał na znużonego, jak gdyby 
zaraz miał upaść. W świetle słońca Darrissea dokładniej zobaczyła nabrzmiałe 
pręgi na jego grzbiecie. Płomienie przepaliły w tych miejscach symbionta, 
piętnując plecy Gwiezdnego Żeglarza śladami jak po chłoście. Potknął się lekko, 
Darrissea podtrzymała go.
- Chodź, usiądziesz i odpoczniesz.
- Nie - odparł Phylomon, wskazując ruchem głowy ptaki. - Tam coś się dzieje. 
Zachowują sięjak szpaki na wiosnę, sąnerwowe, szykują się do migracji. Patrz na 
nie! Każda godzina zwłoki daje kreatorom więcej czasu na przypuszczenie ataku.
- Chcesz więc uderzyć pierwszy? Phylomon pokiwał głową.
- Jaskinie za nami to przewody magmowe. Ta góra była wulkanem. Przy odrobinie 
szczęścia rezonatory mogą nieźle tu namie-szać.
- Ajeśli zabraknie tej odrobiny?
- W najgorszym wypadku, jak sadzę, wysadzimy przynajmniej jaskinie. Może uda się 
nam zmiażdżyć kreatory. Możliwe też, że zostaną tylko przysypane i po jakimś 
czasie wygrzebią się z rumowiska.
Darrissea patrzyła jak chmary ptaków poruszały się zygzakiem po niebie. Phylomon 
miał rację, coś się stało. W powietrzu czuła elektryczność, od której świerzbiła 
ją skóra. Myślała, żeby pójść gdzieś dalej i rozłożyć pręty, ale bała się 
ptaków. Nie mogłaby iść ani na wschód, ani na zachód. Otworem stała tylko 
ścieżka w kierunku południowym, prosto w stronę okolic zamieszkałych przez 
krwiopijcę. Poszła tamtędy, a Phylomon za nią. Przeszli między skałami, a potem 
obok lasu potwornych drzew białych jak kość.
Zatrzymali się na wzgórzach pokrytych okrągłymi głazami i popatrzyli w dół na 
miasteczko. Na polanach stały jednoizbowe domki, krwiopijcę - piękne pary; 
bracia i siostry - zajmowali się swoimi sadami. Lecz widać było też coś nowego, 
dziwnego. Plaża nad zatoką roiła się od małych łódek z białymi żaglami. Tysiące 
krwiopijców trudziło się na piasku, przymocowywali maszty, przygotowywali 
ekspedycję.
320
Darrissea popatrzyła na Phylomona, na jego jasną skórę. Stał wyprostowany, o 
głowę wyższy od najwyższego krwiopijca. - Ile w tobie jest śmiałości? - 
zapytała.
Prości rycerze Klingi nie wyprowadzili Tulla z pałacu. Zajęło się nim sześciu 
purpurowych rycerzy w czerwonych zbrojach przylegających do ciała, z twarzami 
pokrytymi czarnymi maskami z żelaza. Odpięli łańcuchy łączące Tulla z Favą i 
powlekli go na dwór.
- Tuli! - krzyknęła Fava i schwyciła go za rękę. Próbowała go przytrzymać, ale 
jeden z rycerzy nastąpił jej na nadgarstek, podczas gdy pozostali odciągnęli ją 
w tył. Kiedy wywlekali Tulla za drzwi, krzyczała:
- Ay-zhoken-thrall! Dałeś mi miłość, która zniewala.
- Ay-zhoken-thrall! Ay-zhoken-Pwirandi! Dałaś mi miłość, która niewoli. Dałaś mi 
miłość, która niesie szaleństwo. - Ich oczy spotkały się. Chciał, żeby jego 
miłość do niej głęboko zapadła w jej duszę.
Na zewnątrz niebo było błękitne i bezchmurne, świeciło słońce. Rycerze ciągnęli 
Tulla za stopy wzdłuż zielonego trawnika mokrego od topniejącego śniegu. Tuli 
obijał się o wystające z gruntu białe kamienie. Z bliska zobaczył, że jeden 
bardziej wystający z błota, nie jest kamieniem, lecz ludzką kością sterczącą 
spod darni.
Ciągnęli go coraz wyżej po stoku pagórka. Wkrótce trawa się skończyła, już nie 
przykrywała kości. Wepchnęli go do klatki, nie zdejmując łańcuchów, i 
zatrzasnęli zanim drzwi. Potem stanęli wokół i przyglądali się.
Klatka była za niska, żeby Tuli mógł się wyprostować. Gdy wstał, musiał się 
pochylić. Podłogę pokrywał wyschnięty kał i kępki ciemnobrązowych włosów -jakby 
ktoś wydarł je sobie z głowy i rzucił na ziemię. Klatka miała kształt odwróconej 
miski. Pręty zrobiono z ludzkich i neandertalskich kości pomalowanych grubą 
warstwą jakiejś białej żywicy. Leżały w kilku warstwach, krzyżowały się, 
formując trójkąty i kwadraty. Drzwi nie miały zawiasów. Podtrzymywały je trzy 
grube żelazne łańcuchy owinięte wielokrotnie wokół brzegów i złączone kłódkami.
Tuli szarpnął za kraty, uderzył w nie ręką. Warstwa farby nienaturalnie je 
umocniła, stały się twardsze od cementu. Przyjrzał się podłodze, na której nie 
było misek na wodę i jedzenie.
Zaczął głęboko oddychać, gdy zrozumiał, że chcą go zagłodzić na śmierć. Zamknął 
więc oczy, odchylił głowę do tyłu i wyśpiewał
21 - Ścieżka bohatera 321
swoje prawdziwe imię. Szukał w sobie tego jasnego, przepełnionego spokojem 
miejsca. Znalazł je, mimo że było głęboko ukryte. Odzyskanie równowagi ducha nie 
przyszło jednak łatwo, przypominało bitwę stoczoną z samym sobą.
Pomyślał o Favie, o jej niewoli. Dziewczyna będzie teraz zanim tęsknić, 
opłakiwać go. Z tą myślą bardzo trudno mu było zachować spokój duszy.
W dole dojrzał ulicę Dysydentów, wzdłuż której ciągnęła się ściana z czaszek. 
Zbierały się tam setki thralli, tłumy gapiów ustawiały się przy drodze. Za nimi 
w oddali rozciągała się szachownica pól uprawnych. Stada mew latały nad polami, 
towarzysząc niewolnikom przykutym do pługów. Pagórki w pobliżu pałacu Tantosa 
porastały dęby o nagich konarach. Tuli pomyślał, że już wkrótce drzewa pokryją 
się zielonymi pączkami liści. Sam pałac był piękną budowlą z białego kamienia z 
wieżyczkami i łukowatymi przyporami. Tylko starożytni Gwiezdni Żeglarze 
potrafili zaprojektować takie cudo.
Tłum na ulicach był coraz większy. Tul zastanawiał się, co się stało. Będzie 
umierał całymi dniami, ale tamci przyszli już teraz, żeby zobaczyć widowisko. 
Przypomniał sobie, jak Etanai pokazywał obraz przedstawiający jego samego 
zamkniętego w klatce i jakie wrażenie zrobiło to na Pwi w Smilodon Bay. Wydawało 
im się wtedy, że nie może być czegoś bardziej przerażającego, ale teraz Tuli 
wcale tak tego nie odczuwał. Zatopił się w ukojeniu, które nosił w głębi duszy.
Umrzeć tutaj z pragnienia, to będzie łatwa śmierć.
Wkrótce nadeszli rycerze Klingi i rozpalili wielkie ognisko tuż przed klatką 
Tulla. Postawili nad nim czarny kocioł pokaźnych rozmiarów i zaczęli w nim 
gotować coś, co przypominało białą farbę.
Tuli przyjrzał się bieli kości, z których składała się klatka i stwierdził, że 
jest to ten sam materiał.
- Co robicie? - zapytał.
Sierżant z wizerunkiem wilka na skórzanym kirysie odwrócił wzrok w jego stronę.
- Musimy dodać nowe kości do klatki.
- Moje kości?-zapytał Tuli.
- Nie - odparł rycerz. Szepnął coś do podwładnego, a ten poszedł w stronę 
pałacu. Wkrótce inni rycerze przyciągnęli za stopy Favę i położyli ją obok gara.
Fava rozglądała się, patrzyła szeroko rozwartymi oczami na ludzi zgromadzonych w 
dole, cichutko wzywała pomocy.
322
Rycerze Klingi pracowali szybko. Wbili w grunt paliki, przytwierdzili do nich 
kajdany Favy, tak że leżała płasko na ziemi. Oddychała gwałtownie, pociła się, 
szarpała łańcuchy, śpiewała fragmenty piosenek i mamrotała do siebie. Sierżant 
wyciągnął nóż i spojrzał na Favę. Dziewczyna cicho zanuciła starą pieśń o 
umieraniu.
Męczennicy dźwigają ciężki zgon, Niech bogowie lżejszy mi dadzą, Ciężkie zimy 
zwiastuje nieboskłon, Na mych włosach śniegi się gromadzą.
Drugi rycerz podszedł do Favy i przeciągnął palcami po jej piersi. Krzyknęła coś 
i zamknęła oczy.
- Zostawcie ją! -zawył Tuli.
Rycerze roześmieli się. Dwóch schwyciło Favę za ramię. Sierżant wytarł ostrze 
noża, spojrzał na Tulla i powiedział:
- Zaczniemy od prawego ramienia.
Uklęknął i naciął nadgarstek Favy, żeby wyciągnąć kość. Trzech mężczyzn 
nachylało się nad dziewczyną, Tuli nie widział wiele, więcej natomiast słyszał. 
Rozległo się jakby strzykanie i kropelki krwi splamiły twarz sierżanta. Fava 
zawodziła żałośnie jak dziecko.
- Niech was bogowie pokarzą! Przysięgam, że zniszczę Bashev-go! - wyjęczała 
przysięgę, której nie chciała złożyć kiedyś, w Smi-lodon Bay. Jęczała, szarpała 
się, łańcuchy dzwoniły.
Tuli zobaczył jasno i wyraźnie sekwoje w Smilodon Bay. Wspomniał pijanych 
młodych mężczyzn chełpiących się nad piwem, że zniszczą Bashevgo. Wszystko na 
nic. Smilodon Bay leżało w zgliszczach, a jego dzieci cierpiały zakute w 
łańcuchy.
Spokój duszy opuścił Tulla. Wypełnił go niewypowiedziany smutek. Zdał sobie 
sprawę, że nie chce widzieć, jak Fava umiera. Odwrócił się. Pomyślał o błękitnym 
niebie. Na horyzoncie od północy dostrzegł wielkie czarne chmury pędzące w jego 
stronę. Uklęknął wśród kości i odchodów i schwycił się prętów klatki.
Fava krzyczała, a Tuli patrzył na kości walające się na wzgórzu. „Kiedy byłem 
młody, chciałem mieć dzieci, które bawiłyby się na moich kolanach, a tutaj leżą 
kości czyichś dzieci. Chciałem, by objęły mnie ramiona kochanki, a teraz kości 
wyrwane z jej ramion opa-sząmnie w tej klatce." Oddech stał się urywany, 
rozbolała go pierś. „Już nie boję się śmierci. Atherkula musiał to przewidzieć i 
dlatego chce, żebym zobaczył jak ginie piękno i dobro tego świata."
323
Tuli ciągnął za pręty, chciał je wyrwać. Szarpał za kości w najcieńszych 
miejscach z nadzieją, że pękną, ale twarda struktura nie puszczała. Poczuł jak 
rwą mu się mięśnie w ramionach i pomyślał bez sensu, że jak umrze pierwszy, to 
może rycerze Klingi oszczędzą Favę.
Krzyknął i rąbnął głową o pręt. Odsunął się i zobaczył własną krew na 
jaskrawobiałych kościach. Uderzył jeszcze raz, i jeszcze raz, i jeszcze raz. 
Jeden ze strażników krzyknął na niego, żeby przestał. Tuli nie zwrócił na to 
uwagi. Strażnik podbiegł i dźgnął włócznią próbując odpędzić Tulla od prętów, 
ale Tuli jeszcze raz rąbnął głową o kości i schwycił za włócznię.
- Przysięgam na mą krew, że uwolnię Bashevgo, zanim zginę! -wrzasnął, schwycił 
włócznię i wbił sobie ostrze w brzuch. Wyrwał rycerzowi broń i wbijał ją sobie w 
ciało raz po raz.
Nagle poczuł lekkość, świat zaczął wirować. Rycerzowi udało się złapać włócznię 
i wyciągnąć ją. Odsunął się od klatki, zaskoczony. Tuli złapał za pręty nad 
głową.
- Przysięgam - powiedział. Popatrzył na swój brzuch, na rozdartą tunikę i 
czerwoną krew buchającą z niebieskiej skóry. Niebo wokół niego zaczęło 
przygasać.
Miasto zmieniło się w czerwoną kamienistą równinę, rycerze Klingi stojący przed 
nim byli ciemnymi globami pożerającymi czuł-ki światła wydobywające się z Favy. 
Słońce przypominało opalizujący kwiat lawendy zawieszony na niebie. Na ziemi 
dusze trawy i drzew świeciły migoczącą purpurą.
Na południu wzniosło się miasto ducha - bloki czerwonego kamienia na tle 
czarnego nieboskłonu - sny i marzenia milionów Panów Niewolników, rycerzy Klingi 
i thralli. Kręte wieże wznosiły się nad głowami. Między nimi wiły się, 
przyprawiając o nudności, wielkie, ciemne i pokręcone drogi. Kopuły, wieże i 
łączące je powietrzne mosty były rozdęte i monotonne, jak pomniki wystawione 
przez głupców ku czci barbarzyństwa.
Poniżej, na ulicy Dysydentów, tłum nekrofilnych thralli wyglądał jak rzesza 
zielonych płomyków drgających nad kulami czerni, wystraszonych widowiskiem do 
utraty zmysłów. Tuli widział mieniące się wszystkimi odcieniami zieleni wnętrza 
skrzepów duszy niewolników.
Strażnicy, którzy pochylali się nad Favą, podnieśli wzrok na Tulla. Wahali się. 
Tuli postanowił ich unieszkodliwić, powstrzymać raz na zawsze - i natychmiast 
palce ognia płonącego jako błyskawica jego
324
duszy wysunęły się ku nim. Przypomniał sobie, jak Atherkula uzyskał nad nim 
kontrolę, rzucając się na błyskawicę jego duszy. Tuli przedarł się przez zasłonę 
ciemności wokół rycerzy Klingi, schwycił płomyki światłości tkwiące wewnątrz, 
wyprostował je i pociągnął tak mocno, że rycerze unieśli się w powietrze i 
zawisnęli niezdolni do ruchu.
Szybko zauważył, że ma do dyspozycji więcej niż zwyczajne dwadzieścia dwie 
świetlne macki - palce światła wysuwały się z niego na wszystkie strony jak 
wielka chmura. Taka była siła jego gniewu. Zacisnął chwyt na rycerzach krążących 
wokół niego i zgasił światła ich dusz. Wdarł się w głąb ich ciemności i 
rozszarpał ją. Patrzył na puste skrzepy ich ciał opadające na ziemię jak martwe 
meduzy wyrzucone na plażę przez burzę.
Tuli nie rozumiał tego, co się działo. Słyszał jak Terrazin Smo-kolub kładł 
trupem całe armie, używając do tego celu tylko siły myśli. Czuł, że teraz w nim 
wzbiera taka moc.
„Muszę zniszczyć ten świat," pomyślał i nie czuł się winny. Jak Terrazin, 
wojownik talentu w dawnych dniach, Tuli wysuwał z siebie macki światła, aż 
czarne niebo nad Krainą Kształtów wypełniło się światłością. „Każdy mężczyzna, 
każda kobieta, każde dziecko," powiedział do siebie i czułki światła poszybowały 
nad kontynentami. Łączył się z całą ludzkością.
Był j ednocześnie Panem Niewolników w Craalu gwałcącym służącą, młodą kobietą 
karmiącą dziecko w dzikich ostępach, Chaa biegnącym na oślep ku pałacowi 
Atherkuli, rybakiem wypadającym z łodzi, starą kobietą oddającą ducha na łożu 
śmierci, przepełnioną zdumieniem małą dziewczynką przyglądającą się kijankom w 
sadzawce, człowiekiem w South Bay zajadającym groszek z miski, młodym thrallem 
uciekającym z Craala, brnącym przez sięgające pasa śniegi w Białych Górach, 
noworodkiem wydzierającym się z macicy, nastoletnią thrallką śpiącą w ramionach 
ukochanego, krawcem naszy-wającym zielone pawie pióra na suknię z czarnej 
bawełny, starą kobietą obgryzającą paznokcie, Wayanem skulonym w kąciku celi, 
gdzieś w głębokiej puszczy, samotnym wojownikiem Okanjara ciskającym włócznię w 
cesarskiego lwa.
Wszędzie, wszędzie byli ludzie - śpiący, kochający się, wypróżniający się, 
spółkujący, umierający, budzący się do życia albo miłości, dziwiący się swojej 
śmiertelnej egzystencji - ogromna liczba istnień przemykająca przed jego oczami, 
zbyt wielka, by ją ogarnąć. Światło dobywające się z niego ogarnęło Krainę 
Kształtów jak ogień.
325
Objął wszystkich, schwycił błyskawice ich dusz i gotował się, by je wyszarpnąć z 
ich wnętrz, jak Terrazin. Wydawało mu się, że aktem łaski będzie posłanie ich w 
objęcia niebytu.
Phylomon i Darrissea szli w biały dzień przez miasteczko krwiopijców. 
Spacerowali sobie swobodnie, jakby sami należeli do grona mieszkańców. Darrissea 
nie mogła się jednak powstrzymać przed wzięciem Phylomona za rękę. Z trudem 
oddychała, wiedziała, że poczerwieniała na twarzy. Wcześniej czy później, ktoś 
rozpozna ich jako intruzów.
Szli wraz z innymi w kierunku plaży. Czekały tam setki łodzi, nad piaskiem 
wznosiły się maszty, jak jakiś dziwny las. Niektórzy krwiopijcę spoglądali na 
nich, ale nie podnosili alarmu. Phylomon zaprowadził ją do odosobnionego 
miejsca, znalazł tam małą łódź i sprawdził żagle. Darrissea pogłaskała płótno, 
naśladując uwodzicielskie gesty krwiopijców. Ręce jej drżały, ledwie 
powstrzymywała szloch.
- Ostrożnie, bądź silna - wyszeptał Phylomon i zaczął popychać łódź po piasku ku 
wodzie. Darrissea niezdarnie mu pomagała. Stojący w sąsiedztwie mężczyzna i 
kobieta popatrzyli na nich z zainteresowaniem.
Zdarzyło się kilka rzeczy naraz: Znajdujący się w pobliżu krwio-pijec, 
neandertalczyk o poczerwieniałej twarzy wciągnął nozdrzami powietrze, odwrócił 
się, popatrzył prosto na Phylomona.
- Jedzenie?
Nad głowami w górach rozległ się dźwięk podobny do rogów, wszyscy zatrzymali 
się, zahipnotyzowani hałasem. Był to rodzaj sygnału, który przeszywał 
Darrisseędo szpikukości, szarpałjąza mięśnie, powtarzające się wezwanie: Czas! 
Czas! Czas!
Szare ptaki uniosły się nad wyspąjak chmury i poleciały w głąb lądu, w kierunku 
wulkanu. Z trzech pęknięć na jego stokach zaczęło się coś wydobywać, jakieś 
blade kształty spływające w dół jak mleko. Były to szare robaki, przed którymi 
ostrzegał Phylomon. Wiedziała, co się stanie, gdy ptaki dolecą do robaków.
- Biegiem! - krzyknął Phylomon i popchnął łódź z taką siłą, że piasek zazgrzytał 
pod kilem.
Darrissea schwyciła za okrężnicę i zaczęła ciągnąć. Neandertalczyk o czerwonej 
twarzy zmarszczył czoło i pobiegł susami w ich stronę.
326
Darrissea weszła do wody, pociągnęła łódź jeszcze kawałek i wturlała się do 
środka. Phylomon popchnął łódź. Wtedy krwiopi-jec skoczył - przebył dystans 
dwustu stóp w trzech potężnych susach. Wydał z siebie przeszywający krzyk, który 
sprawił, że Darris-sei zjeżyły się włoski na karku. Krwiopijcę z całego 
miasteczka odpowiedziały na wezwanie i zaczęły biec w ich stronę.
Phylomon cisnął niebieski pręt na dno łodzi, wyciągnął zakrzywiony miecz i 
przygotował się na spotkanie krwiopijców.
- Teraz! Rzuć go, zanim zginiemy!
Darrissea chwyciła pręt. Krwiopij ec zdawał się szybować w powietrzu. Phylomon 
ciął. Krew trysnęła na łódź. Napastnik wpadł na Phylomona i wyrzucił go przez 
burtę na płyciznę. Łódź była nadal oddalona od brzegu zaledwie o kilkanaście 
stóp. Krwiopijcę pędziły ku nim ze wszystkich stron.
Darrissea zdała sobie sprawę, że nic ich nie zatrzyma, że nie będą mieli czasu 
na ucieczkę. Skręciła pręt w połowie i rzuciła go do oceanu.
Natychmiast zaczęło jej dzwonić w uszach. Słyszała głuche dudnienie, jakby 
swędziły ją bębenki. Miała wrażenie, że ktoś zaciska jej na czaszce wielkie 
imadło. Krwiopijcę zaczęły padać na plażę, zakrywać uszy, krzyczeć z bólu.
Phylomon wspiął się przez burtę do środka łodzi. Darrissea nie potrafiła już 
dłużej wytrzymać ciśnienia, zakryła uszy rękami, skuliła się, ale i to nie 
pomogło. Wydawało się, że dudnienie dochodzi ze środka, przenika każde włókno 
jej ciała. Grunt zaczął się trząść, drzewa przewracały się wzdłuż wybrzeża, 
skały odrywały się od górskich zboczy. Głęboko pod nimi ziemia zaczęła się 
przesuwać.
Atherkula przeszedł milę z pałacu do świątyni nad Jeziorem Skaczących Pstrągów, 
żeby spakować swoje rzeczy. Choć było to dziwactwem, chciał osobiście roztoczyć 
nadzór nad przenoszeniem swojego skromnego dobytku do starego pałacu Tantosa. 
Miał z sobą do pomocy trzech akolitów. Ci młodzi chłopcy nie rokowali wielkich 
nadziei na czarowników. Nie miał skrupułów, żeby użyć tych nicponiów w 
charakterze jucznych osłów przy przeprowadzce.
Stary czarownik stał nachylony nad szufladą i patrzył na szyl-kretowy grzebień, 
który Chulata nosiła we włosach jako dziecko. Kiedy matka Chulaty zmarła, 
Atherkula poszedł następnego dnia do
327
jej domu, żeby zebrać pamiątki i znalazł ten grzebień. Patrzył na niego i 
zastanawiał się, czy powinien go wziąć z sobą.
- Nadchodzi burza- powiedział jeden z akolitów. Atherkula wyjrzał przez okno. Na 
północ od świątyni zbierały się w oddali obrzydliwe czarne chmurzyska, jak 
ściana kurzu.
Atherkulę przeszyło zimno, wdarło się w niego głęboko. Jeden z chłopców krzyknął 
i złapał się za pierś. Atherkula odwrócił się, żeby spojrzeć na pomocników. 
Wszyscy trzej oddychali głęboko w tym samym rytmie. Wyciągali przed siebie 
ramiona, jakby chcieli coś złapać. On też poczuł, że jego ramiona wyciągają się 
w przód, a palce zakrzywiają się jak szpony.
Oddychał głęboko. Stwierdził, że dostosował się do rytmu akolitów. Wszyscy trzej 
patrzyli przed siebie, w jeden punkt, jak zauroczeni.
- Nie! - krzyknął Atherkula. Ale lodowaty dotyk nie cofnął się, usiłował obalić 
go na kolana. Atherkula zamknął oczy i spojrzał na świat wzrokiem czarownika. 
Kraina Kształtów zalana była światłem. Atherkula przeraził się i zadrżał. 
Widział macki światła sięgające w głąb kuli ciemności w jego brzuchu. Czuł, jak 
go ciągną.
Napiął brzuch, usiłował zerwać świetliste powrozy. Przez całe lata, kiedy 
sprawował kontrolę nad innymi, nigdy czegoś takiego nie widział. I nagle 
zrozumiał: „Tuli umiera i ma nas wszystkich w swojej mocy".
Akolici padli na kolana.
- Wyzwólcie się! - Krzyknął Atherkula. - To koniec świata! -Widział tylko jedno 
wyjście.
Wyciągnął sztylet i rozciął sobie prawe płuco. Miał nadzieję, że da mu to choć 
kilka chwil na przygotowanie obrony.
- Adjonai, mój sojuszniku, wzmocnij mnie! -jęknął stary czarownik i w tym 
momencie przeniesiony został do świata, w którym ciche podmuchy światła 
szeleściły nad ziemią, gdzie drzewa połyskiwały purpurowymi płomieniami, a 
słońce wyglądało jak oślepiający kwiat. Jego sojusznik był tuż obok.
Tuli usłyszał krzyk Atherkuli w Krainie Kształtów i zobaczył jak dusza 
czarownika - kłębek kurzu - pędzi w j ego stronę przez złowrogie miasto. Na 
chwilę zdekoncentrował się i czułki świetlne opadły. Na północy, na skraju 
równiny, pojawiła się inna sfera ciemności, a powietrze zawyło od jej ryku. 
Sformowała się kula wielka jak
328
księżyc. Nie wydostawało się z niej światło. Bestia wypuściła na wszystkie 
strony macki ciemności, pochłonęła cień duszy Atherkuli i wciągnęła jądo środka. 
Macki wysunęły się w stronę Tulla jak grube czarne liny i dotknęły cienia jego 
duszy.
Kurz wzbił się ponad czerwone, potrzaskane kamienie równiny Krainy Kształtów, 
wspinał się wzwyż jak chmura. Tuli czuł jak bestia napiera na niego, ujawnia 
swoje jestestwo. Z pustyni powstał olbrzym. Kucał jak kot czający się do skoku, 
jedną ręką dotykał ziemi. Jego ciężka klatka piersiowa umięśniona była jak pierś 
neandertalczyka, ale skórę miał czerwoną jak szyja sępa, a z jego palców 
wyrastały szpony jak u myszołowa. Nosił długą, czarną, zwisającą do ziemi szatę 
w starym stylu Pwi. Utkana była z szybko wirujących czarnych kul - cieni duszy. 
Jego oczy płonęły zielonym światłem, spod stóp wypływały rzeki nieczystości W 
lewej ręce dzierżył drewnianą tarczę obciągniętą skórą grzechotnika. Z tarczy 
promieniowała rozpacz. W prawej ręce - spoczywającej na ziemi - trzymał lśniący 
srebrem kuto w, z dwiema kamiennymi głowicami siekier rażącymi strachem. Skroń 
wieńczyła mu korona z błyskawic. Wiły się i wirowały, jakby chciały się uwolnić 
- błyskawice schwytanych dusz.
- Widziałem cię już na granicy narodu Craala - powiedział Tuli. Nie zdołałeś 
mnie wtedy pokonać. Mimo to wydaje ci się, że jesteś bogiem?
Tullowi waliło serce. Rzeczywiście, już wcześniej widział tę kreaturę, ale nie 
zrozumiał swojej wizji - wydawało mu się, że to tylko halucynacja spowodowana 
strachem przed przekroczeniem granicy z Craalem, a nie objawienie istoty z 
Krainy Kształtów.
Stwór zamachnął się wielkim, srebrnym kutow strachu. Tuli stał w zasięgu ciosu. 
Kamienie uderzyły w niego, a on nie odczuł strachu, nie odniósł najmniejszej 
szkody.
- Nie możesz mi w ten sposób zrobić krzywdy - powiedział łagodnie.
- Patrz, oto wielkie koło rozpaczy - syknął Adjonai. Zwrócił okrągłą tarczę ku 
Tullowi i wysunął ją ku przodowi. Pulsowała od wewnętrznej mocy, a skóry 
grzechotników zdawały się pełzać w kółko, jak węże pożerające własne ogony. Tuli 
przyglądał się diamentowej strukturze wzoru uczynionego z ciemności i światła. 
Spostrzegł, że łuski wężowych skór poruszają się - maleńkie obrazki przesuwające 
siew oddali.
- Patrz!
329
I nagle Tuli zobaczył tarczę taką, jaka była naprawdę - kulę pełną pełzających w 
niej ludzi, niezliczone ludzkie stada kręcące się w kręgach. Jak zahipnotyzowany 
poszybował ku tarczy, gotów zająć swoje miejsce w szyku. Jego uwagę przykuła 
jedna z łusek. Skoncentrował się na czarnej plamce -przez jego umysł przemknął 
drżący, wibrujący obraz: kaleka thrallka błagała rycerza Klingi o odbycie z nią 
stosunku z nadzieją, że dostanie lepsze jedzenie. Patrzył na tę scenę i czuł 
rozpacz kobiety. Napięcie w jej pustym brzuchu sprawiało, że była gotowa zrobić 
wszystko. Sąsiednia łuska ukazywała rycerza wykorzystującego ją jak zwierzę, tak 
że później wstydziła się pokazać innym ludziom. W trzeciej łusce zobaczył 
dziecko zrodzone z tego związku. Żyło w takiej nędzy, że matka prosiła je, by 
kradło. Tuli czuł nienawiść, jaką chłopiec żywił do matki, jego smutek, że jest 
tym, kim jest. Na czwartej łusce, to samo dziecko - teraz już młodzieniec - w 
wieku dwunastu lat uzyskuje prawo wstąpienia w szeregi Rodu Klingi zabijając 
swojego dziadka. Poderżnął staremu, bezwartościowemu człowiekowi gardło. Chłopak 
patrzy na nóż i czuje się wolny, bo wie, co kupuje za ten czyn. Na następnej 
łusce, powodowany strachem przed bezpotomną śmiercią, młody rycerz płodzi 
dziecko o imieniu Chulata. Dalej Tuli zobaczył siebie zabijającego czarownicę w 
przypływie desperackiego pragnienia wolności. Dalej był Atherkula szukający 
zemsty, a wreszcie - zrozpaczony Tuli bijący głową o pręty klatki z kości.
Łuski łączyły się ze sobą, stawały się cząstką wspaniałej tkaniny - tarczy 
rozpaczy. Tuli czuł bezczasowe brzemię nagromadzonych na niej lat, ciężar 
wieczności przywiązany do oręża. Zobaczył siebie z oddali. Był jednym z 
niezliczonych fragmentów mozaiki. Popłynął w stronę tarczy, przyciągała go.
- Jesteś mój - wyszeptał Adjonai. - Upiększysz tarczę rozpaczy. Zajmiesz należne 
ci miejsce w kręgu zła i będziesz uczestniczył w mej mocy.
Adjonai wysunął tarczę, jakby ofiarowywał Tullowi dar i zamknął zielone oczy. 
Tuli bezwolnie poszybował przed siebie, by zająć miejsce na tarczy.
Czułki światła łączyły Tulla z sześćdziesięcioma milionami ludzi na całej 
planecie. Ludzi żywych i kochających, niepomnych istnienia bestii, nie 
zaangażowanych w jej plany. Tuli sięgnął ku nim, dotykał ich i poczucie 
bezradności zmniejszyło się.
Adjonai potrząsnął tarczą, zagrzechotał nią i umysł Tulla zdrętwiał. Tarcza 
błysnęła w słońcu.
330
- Jesteś mój, zginąłeś w rozpaczy.
Tuli próbował się opierać. Rozpacz uderzyła go jak pięść, nie mógł oprzeć się 
sile, która ciągnęła go do przodu. Jego umysł przesłoniła ciemność, jakby 
wszystkie połączenia zostały przerwane.
Szukał ucieczki w swojej przeszłości, usiłował przypomnieć sobie wzruszenia, 
jakich dostarczyła mu Fava. Miał nadzieję, że Adjonai rozluźni chwyt. Ale nie 
był w stanie znaleźć odpowiedniego wspomnienia. Znajdował tylko ciemność.
Zamiast Favy, nieomal spontanicznie przypomniał sobie sen
0 swoich przodkach, starożytnych Pwi śpiewających pieśń sprowadzającą wiosnę. 
Tańczył z innymi wokół ogniska. Tancerze skakali z radości i rozmawiali o 
zbiorach. Nadzieja zagościła w Tullu. Spojrzał przez ogień ku młodej 
dziewczynie. Tańczyła i uśmiechała się. Muzyka fletni Pana, bębnów i piszczałek 
grała mu w żyłach.
- Thunatra! Wspomóż mnie - krzyknął.
I wtedy pojawiła się z okrzykiem stara kobieta. Stanęła między Tullem a Adjonai. 
Thunatra, wojownik snów, trzymała w jednej dłoni zielony kłos pszenicy, a w 
drugiej płonącą oślepiającym światłem świeczkę. Tańczyła przed tarczą, śpiewając 
w języku starożytnych Pwi.
- Tcho-fethwara, tcho-fethwara. Trawa podnosi się ku niebiosom...
Hipnotyczny zew tarczy tracił na sile. Przez chwilę zarówno Tuli jak i Adjonai 
patrzyli na Thunatrę. Adjonai krzyknął rozgniewany, wzniósł kutow, by ją 
zmiażdżyć.
- Pomocy! Nie dam mu sama rady! - krzyknęła Thunatra. Śpiewała dalej.
Tuli podniósł głos i zaczął wyśpiewywać swoje prawdziwe imię:
- Lachish Chamepar, Lachish Chamepar - nucił z lekkim sercem. - Jestem Ścieżką 
Skruszonego Serca. Tcho-fethwara, nie ma ciemności.
Czułki światła rozbłysły i wysunęły się z Tulla. Bestia cofnęła się chwiejnym 
krokiem. Tuli zapuścił błyskawicę swojej duszy w cielsko potwora. Mocował się, 
szukał obiektu, który mógłby zaatakować wśród lodowatej ciemności. Błyskawica 
jego duszy rozbłysła
1 palcami światła dotknął ludów Anee, dotknął Erydańczyków na ich odległych 
gwiazdach. Pogłaskał serca Hukmów na pokrytych śniegiem równinach.
Stał się matką karmiącą piersią córeczkę, chłopem orzącym czarną ziemię, starą 
kobietą głaszczącą pokrytą wątrobianymi plamami dłoń ukochanego. I dotknął tymi 
obrazami Adjonai, przekazał mu je.
331
Tuli objął uściskiem błyskawice ich dusz, splątał je ze swoją, wyciągnął ich 
czułki światła, pociągnął ku sobie Erydańczyków i bestię. Śpiew Thunatry stał 
się gorączkowy, zyskiwał na sile.
Duch Tulla wiedział, co ma zrobić: objąć świat uściskiem błyskawic dusz 
wszystkich stworzeń, zaprosić je, by zatańczyły na cieniu jego własnej duszy. 
Zmusił je, by go dotknęły. I wraz z Thunatrą, Kobietą Snów, wśpiewał nowy świat 
w istnienie.
Po tygodniach ukrywania się, Vo-olai została wypędzona przez rycerzy Klingi z 
lasu i zamknięta w błotnistej zagrodzie. Czekała w niej całymi dniami, ciągle 
miała nadzieję na szansę ucieczki, ale nadeszli rycerze Klingi i zaciągnęli ją, 
Wayana i pozostałych na swój statek.
„Mogę uciec," pomyślała, ale nogi miała jak spętane, była zbyt wystraszona, żeby 
biec. Nie mogła zebrać tyle energii, więc postanowiła, że pozwoli handlarzom 
niewolników zabrać się do Ba-shevgo.
I wtedy stała się dziwna rzecz. Rycerze i niewolnicy padli wokół niej na kolana 
i wznieśli ręce, jakby chcieli coś schwytać. Oddychali unisono, a Vo-olai, choć 
serce biło jej jak młotem, nie potrafiła uciec.
Vo-olai doświadczyła wizji: Była w wielkim, ciemnym pałacu, w koszach płonął 
gorzko pachnący żółty proszek. Stał przed nią stary neandertalczyk w czerwonej 
szacie. Znała jego imię - Atherkula. Pysznił się swoją potęgą. Mówił, że 
zostanie Panem Niewolników. Neandertalczycy nie potrzebująjuż ludzi do trzymania 
ich w kajdanach. Vo-olai splunęła mu na nogi i przeklęła go. Próbowała go 
uderzyć, ale bez przekonania. Wiedziała, że za to może zostać zabita. 
Wściekłość, którą poczuła w tej chwili, nie wstrzymywana nienawiść do tego 
człowieka, burzyła jej krew. Miała ochotę skoczyć i zadać cios.
W Denai lord Hamoth i lady Tenebar przygotowywali się na party, które miało się 
odbyć po drugiej stronie miasta. Hamoth spędził wesołe popołudnie na targu, 
kupując niewolników prosto z Dziczy. Był znużony. Pozwolił, by słudzy ubrali go 
na party. Wystąpi w kostiumie chmury, w jedwabiach koloru kwiatu orchidei 
przybranych diamentami i ametystami. Krawiec zaprojektował fascynujący kapelusz: 
jarząca się jaskrawa kula umieszczona na srebrnym rondzie,
332
jakby słońce wznosiło się nad chmurami. Trzymał złotą laskę sym-
bolizującąbłyskawicę. Po drugiej stronie pokoju lady Tenebar przebierała się 
właśnie za rajskiego ptaka o czarującej błękitnej barwie.
Podziwiali właśnie swoje ubrania, gdy ogarnęło ich dziwne uczucie. Poczuli 
przymus, by paść na kolana. Ich wściekłość na Atherku-lę nie zdołała jeszcze 
minąć, kiedy pojawił się olbrzym. Był to ich ojciec, Jenks Genet. Wzrostu miał 
jakieś dwanaście stóp, żelazne barki. Krzyczał i pluł, gapił się czarnymi 
oczami.
- Tylko spróbuj ode mnie uciec, no spróbuj, ty mały gówniarzu! Przykuję cię do 
ściany! Przykuję cię do ściany!
Zimny strach sparaliżował ich nogi, nie mogli się ruszyć z miejsca, nie byli w 
stanie wypowiedzieć słowa. Jenks włożył im na nogi zimne, ciasne kajdany.
Próbowali je zerwać niezdarnymi, dziecinnymi dłońmi i złamali nogę przy tych 
usiłowaniach. Za młodu nauczyli się strachu przed zimnym żelazem.
Scandal, karczmarz ze Smilodon Bay, wił się na posadzce kuchni w domu swego 
pana. Brzuch miał pełny od próbowania przysmaków, które wypiekł w ciągu dnia. 
Pokrywał lukrem ciastka i myślał właśnie o tym, jak uwieść grubaśną, młodą 
pokojówkę, kiedy ogarnęła go wizja. Ledwie udało mu się pozbyć kajdanów, gdy 
znalazł się w Górach Białych, na pograniczu Denai.
Szedł przez góry w świetle słońca. Było późne lato. Suchy las płonął od czegoś 
więcej niż letni upał. W szałasie uplecionym z gałązek leżała naga, rozciągnięta 
na ziemi driada - kobieta stworzona przez kreatory do opieki nad lasami. Znał 
jej imię, Tirilee. W wieku piętnastu lat ogarnął ją szał płciowy. Scandal 
pogłaskał jej lśniące srebrzyste włosy i skórę - białą i nakrapianąjak kora 
osiki. W upalnym lesie wionął na niego podniecający zapach, poczuł smak jej 
płonących warg. W świetle księżyca wpatrywał się w głębię jej oczu. Wepchnął 
rozgrzanego członka w krocze driady, a ona j ęknęła i mocno go przyciągnęła. 
Osiągnął orgazm lepszy niż jakikolwiek, o którym marzył. Mało nie stanęło mu 
serce. Bolała go klatka piersiowa. Chciał więcej i więcej, choć wiedział, że 
nigdy nie będzie nasycony.
Mahkawn wyskoczył z pociągu Trupiej Głowy przed domem Pirazhy. Przekradał się 
zatłoczonymi ulicami z zakrwawionym szty-
333
letem w dłoni, pewien, że szpiedzy Atherkuli znajdą go prędzej czy później. 
Nagle poczuł, że musi uklęknąć. Na zatłoczonej ulicy tysiące niewolników, 
rycerzy Klingi i Panów Niewolników zrobiły to samo. Wszyscy naraz klęknęli, 
wyciągając ręce, jakby chcieli coś złapać. Wtedy przyszła wizja, zalała go jak 
wody powodzi.
Doznał wytrysku i zaczął szlochać ze strachu przed tym, co przyniesie następna 
chwila. Stwierdził, że leży na dnie łodzi, a na jego klatce piersiowej, jak na 
krześle, siedzi okrakiem czerwony rycerz. Obok niego leży Fava, a 
onkochająbardziej, niż kiedykolwiek chciał kogoś pokochać. Kocha jąbardziej niż 
Pirazhę. Kiedy tak leżą w łodzi, pozwala sobie ukradkiem na zmysłowe dotknięcie 
jej nogi. Poczucie pełni, złączenia się z tą kobietą, w której widział swoje 
drugie ja, ogrzało go jak promienie słońca. Nie było w tym szału ani 
nieskończonej żądzy. Czuł się za to bezpieczny i pełen miłości.
Fava leżała na ziemi przed klatką z kości, wokół rozrzucone były ciała rycerzy 
Klingi. Wypełniała ją miłość Tulla. Nie umiała sobie wyobrazić, że ktokolwiek 
inny mógłby pożądać jej tak silnie, zatracić się w niej całkowicie. Zamknęła 
oczy i stwierdziła, że wie, jak przesłać błyskawicę swojej duszy. Tańczyła nad 
cieniem duszy Tulla, chciała wiedzieć o nim wszystko.
Wzdłuż i wszerz Craala i Bashevgo każde stworzenie, które mogło o sobie 
powiedzieć, że jest człowiekiem, neandertalczykiem albo Hukmem, znalazło się 
nagle w klatce z kości, patrzyło, jak rycerze Klingi rozcinają ramię Favy, żeby 
dodać wyjętą z niego kość do klatki.
Walili głowami o ziemię, jak o pręty, chcieli umrzeć, a jeden z rycerzy biegł ku 
nim z włócznią zbliżał się tak, że można było wyrwać mu narzędzie własnej 
śmierci.
Erydańczycy, hen między gwiazdami, już dawno zapomnieli o wojnie, którą toczyli 
niegdyś z ludźmi. Ale teraz poczuli, jak obcy umysł wroga dotyka ich, wypacza 
bieg myśli. Miliardy krzyknęły jednym głosem, chciały siać zniszczenie. Nagle 
znaleźli się w celi ukrytej głęboko pod areną w Bashevgo. Ich przyjaciel Mahkawn 
stał z obnażonym mieczem i wbijał go im w płuca tak, że nie mogli od-
334
dychać. Krew ciekła kanalikami na klindze, plamiła żółtą słomę na podłodze, 
miecz wypełniał ich... zimnem stali, uczuciem nieskończonego rozrostu, strachem 
przed pożądaną śmiercią, spokojem rosnącym wewnątrz, wieczną rzeką światła, 
miłością.
Wyspa kreatorów drżała i pulsowała od zrodzonego w jej wnętrzu ryku. Rozpadł się 
stary stożek wulkaniczny. Eksplozja wywołała fale wielkie jak góry. Zalewały 
dziób łodzi. Dym wznosił się jak monolityczny obsydianowy pióropusz, a niebo 
zakryte było warstwą popiołów. Nawet pięć mil od brzegu panowały ciemności. 
Błyskawica uderzyła w górski szczyt. Phylomon zmuszał się, by na to patrzeć, by 
to wszystko chłonąć. Kamienie wielkości królików spadały z nieba.
Szare ptaki leciały prosto w czarną ścianę popiołów, bezrozum-nie ulegając 
rozkazowi wydanemu, zanim zginęły kreatory. Krwiopijcę błąkały się po plaży 
otępiałe od ultrawysokich częstotliwości wywołanych przez rezonatory 
harmoniczne. Robaki na stokach gór były miażdżone, gotowały się w jęzorach lawy.
Phylomon patrzył prawie nieświadom tego co się dzieje. Nie mógł powstać z 
klęczek. Darrissea siedziała na dziobie, z jej gardła dobywał się urywany 
szloch. Zmagała się z wizjami. Kiedy minęła ostatnia z nich, Phylomon spokojnie 
rozsiadł się, rozkoszując życiem znacznie bardziej satysfakcjonującym niż jego 
własne.
Na równinie, na południe od Bashevgo, Owocowy Oddech podniosła się ze śniegu. 
Setki Hukmów obudziło się i leżało ciężko dysząc. Oszołomiona patrzyła na 
północ, nie potrafiła zrozumieć w pełni tego, co właśnie zobaczyła, co poczuła, 
ale wiedziała, że jej pasja do zrozumienia mięsojadów stała się głębsza.
Wiał ciepły wiatr z południa, topił śnieg, tak że tu i ówdzie ukazywały się kępy 
słodkiej trawy. Zapach żyznej gleby i słodkich traw sprawił, że ślina napłynęła 
jej do ust, ale nie ruszyła się z legowiska. Usiadła w śniegu, wiatr rozwiewał 
jej białe futro. Wyciągnęła z worka wielki drewniany flet i zaczęła na nim 
wygrywać melodię mówiącą o wielkim spokoju, który w sobie czuła.
Tuli wypuścił z objęć świat i Erydańczyków - pozwolił odejść błyskawicom ich 
dusz. Słyszał ich lament, czuł ich rany, ich siłę.
335
Thunatra, Kobieta Snów, nadal tańczyła wkoło i śpiewała, a w Krainie Kształtów 
szalała burza. Wiatr smagał olbrzyma, wyrywał mu tarczę rozpaczy i kutow 
strachu. Pył przewiewał na wskroś plecy bestii, wiatr wyrywał kawały ciemności, 
jak piasek z wydmy. Olbrzym zaczął się kurczyć pod działaniem wichury. Był coraz 
mniej szy, wreszcie na równinie Krainy Kształtów ostał się mały, samotny 
wystraszony chłopiec Pwi.
Tuli pogłaskał chłopca czułkiem światła, spojrzał w jego zielone oczy, patrzył 
jak światło pojawia się nad cieniem duszy dziecka.
- Nie bój się. Ty i jajesteśmy braćmi - wyszeptał do Terrazina. Połączyli się, 
Tuli pozwolił, by jego miłość i spokój spłynęły na chłopca. - Jesteśmy Pwi.
Na południowym krańcu równiny wyrafinowane budowle Rodu Klingi zaczęły się 
przewracać, w całej Krainie Kształtów na szerokiej czerwonej równinie kamienie 
pękały, rozpadały się. Powstawał nowy świat możliwych zdarzeń.
Ziemia się trzęsła, rozlegał się ryk. Tuli próbował otworzyć oczy, ale 
przychodziło mu to z trudem. Słyszał łoskot. Wydawało się, że ziemia się 
otwiera. Ludzie krzyczeli w całym Bashevgo. Chaa rozkuł Favę, dziewczyna 
popędziła do klatki. Tuli poczuł ogromny spokój. Poszybował w górę, popatrzył na 
skrzep swojej duszy, cienką galaretowatą formę leżącą w klatce z kości z 
rozpostartymi ramionami. Wokół skrzepu jaśniała złotawa poświata. Zrozumiał po 
chwili, że to symbiont usiłujący na próżno podtrzymać jego życie.
Szybował coraz wyżej, wzywało go słońce, wielki, promienny kwiat. Ogniste dusze 
ptaków śmigały wokół niego. To było stado szpaków przelatujące niżej. Patrzył w 
dół. Świat pulsował od ryku, ziemia kłębiła się jak morze w czasie burzy. 
Sześćdziesiąt milionów istnień krzyczało z bólu, próbując przezwyciężyć wizje. 
Daleko w dole Fava szlochała i szarpała pręty klatki. Schwyciła go za rękę, 
krzycząc:
- Nie umieraj! Nie umieraj! Nie pozwól, żebyś umarł!
Ale Tulla nie było już w ciele. Popatrzył na świat widzialny. Dotknął wszystkich 
ludzi, poczuł ich byty, nauczył się ich kochać. Tylko po to przyszedł na ten 
świat. Skrzep jego duszy stawał się stopniowo nieprzezroczysty, przyjmował 
czerwonawy odcień otaczających go kamieni. Tuli nie chciał wracać. Ciemniejący 
stopniowo skrzep przywodził Tullowi na myśl drzwi do domu, które zamykając się 
zakrywały widok ognia buzującego na kominku. To były takie drzwi. Nie będzie 
mógł już nigdy przez nie przejść.
336
Favawołałao pomoc, szarpała łańcuchy zamykające wejście do klatki, chwytała 
Tulla za ręce, błagała, by nie umierał. Wizje spadły na niąniespodziewanie, nie 
mogła zrozumieć ich wszystkich: bolały ją kostki u nóg, było to tej nocy, gdy 
została skazana w Craalu na śmierć, powieszona za nogi i wychłostana. Wargi 
ciągle jej płonęły od podniecających pocałunków driady. Wstrząsał nią widok 
braci zabitych w leśnych ostępach, pożartych przez mastodontowców Radość dnia 
weselnego. Fascynacja zegarami. Wszystkie uczucia z całego życia kłębiły się 
bezładnie wokół niej. Wiedziała, że będzie wracała do siebie przez długie lata.
W całym Bashevgo ludzie krzyczeli, starali się uporać z wizjami. Gapie z ulicy 
Dysydentów, ci którzy przybyli, żeby zobaczyć egzekucję Favy, pełzali oślepieni 
na brzuchach. Wybuchnął wulkan, na południu uniosła się ogromna czarna chmura. 
Ziemia zatrzęsła się tak, jakby Bashevgo miało rozpaść się na kawałki. Fava 
usłyszała jak w mieście przewracają się budynki, niektórzy z krzyczących 
wydawali prawdopodobnie ostatnie tchnienie. Podczołgała się do Tulla.
Chaa zabrał klucze martwemu strażnikowi, starał się utrzymać pozycję stojącą, 
kiedy otwierał klatkę.
Fava popatrzyła przez łzy na twarz Tulla, oczy miał koloru promieni słońca na 
wysychającej trawie. Patrzył prosto w słońce, strumyczki krwi nadal spływały mu 
z czoła. Twarz miał bezkrwistą, skórę bladą. Nie oddychał. Ale Fava i bez tego 
wiedziała, że go nie ma. Opuścił ciało.
Zamknęła oczy, dyszała. Przebiegł ją spazm smutku. Nie wiedziała czy to jej 
smutek, czy smutek Tulla. Czy opłakuje swoich zmarłych braci, Aywaha i małego 
Chaa? Bolało ją czoło i całe ciało, jakby ją ktoś obił.
Chaa zdjął łańcuchy z drzwi do klatki z kości, otworzył je i wyciągnął Tulla.
Fava objęła Tulla w pół i zapłakała.
- Jego tu nie ma - powiedział łagodnie Chaa, wskazując na ciało. - On jest tam! 
- skinął głową w kierunku słońca. - Pehethwa, Favo. Wezwij go imieniem 
Wspaniałomyślny.
Fava popatrzyła na Chaa. W tym momencie ziemia zatrzęsła się z taką mocą, że 
wzgórze kości omal się nie rozpadło. Fava nigdy jeszcze nie praktykowała 
kobiecej magii, ale zrozumiała.
22 - Ścieżka bohatera 337
- Wezwij go, Favo - Tuli uczynił ich wszystkich wędrowcami ducha. Fava 
wiedziała, jak nawiązać kontakt.
W brzuchu poczuła pierwsze trzepoczące ruchy dziecka. Było przygotowane na 
otwarcie się, na przyjęcie ducha. Fava usłyszała jak w oddali zawalił się 
budynek i setki ludzi krzyknęły z przerażenia. Nie obejrzała się. Zamknęła oczy, 
zakryła uszy, wstrzymała oddech. Trzymała chłodną dłoń Tulla. Ciało było już tak 
dalekie od życia, że nie sądziła, by Tuli miał ochotę ponownie w nim zagościć.
Usiadła na chwiejącym się pagórku. Raczej wyczuwała niż widziała Krainę 
Kształtów. Wyczuwała też w oddali Tulla. Wysłała za nim pojedynczy czułek 
światła swojej duszy, schwytała pojedynczą gałązkę błyskawicy jego duszy i 
przyciągnęła ją do siebie.
- Teraz będziesz przewodnikiem duchowym w moim życiu -wyszeptała i sprawiła, że 
błyskawica j ego duszy zatańczyła nad małą czarną dziurą jej wnętrza. Tuli nie 
był Pwi, nie potrafił odczuwać tak głęboko jak ona. Życie niosło z sobą więcej 
niż o tym wiedział. Rozmyślała o ich dniu weselnym, o żądzy, którą czuła, gdy 
była z nim w łóżku, o miłości, która przeprowadziła ją przez kontynent aż do 
krainy Panów Niewolników, a jej duch wyszeptał do Tulla:
- To miał być dopiero początek mojej miłości do ciebie...
Epilog
Mahkawn był zdenerwowany, gdy następnej wiosny wyprawiał się do Smilodon Bay. W 
morzu roiło się od węży, a niektóre okazy na północy były większe od pływających 
tam niegdyś i niezbyt gościnnie traktowały samotnych żeglarzy. Pirazha 
ostrzegała go. Odkąd wyginęły białe węże, a prawie wszystkie krwiopijcę zostały 
złapane, bezpieczniej było podróżować lądem, lecz Mahkawn wolał wyprawę morzem.
- Nie tyle boję się węży - mówił - co tego, że w Smilodon Bay ni e zaakc eptuj ą 
mni e.
Pirazha uśmiechnęła się i objęła jego szeroki kark.
- Przecież wszyscy jesteśmy Pwi, prawda? Należysz do rodziny. Oczywiście, że cię 
zaakceptują!
Mahkawn pokiwał głową, ale czuł się nieswojo. Zabił tylu ludzi w Smilodon Bay, 
nie sądził, żeby mieszkańcy mu to wybaczyli. Dla innych wszystko okazało się 
łatwiejsze: mogli dotknąć miejsca, w którym spoczywał ich wewnętrzny spokój i 
oprzeć się na nim. Ale z Mah-kawnem było inaczej. Nawet po tym, jak wkroczył na 
ścieżkę skruszonego serca, nie zawsze udawało mu się osiągnąć spokój duszy. 
Podobnie jak wielu innych byłych rycerzy Klingi nazywał siebie teraz Pwi, choć 
nie był pewien czy zasługuje na to, by inni też go tak nazywali.
Mimo wszystko wsiadł w małą łódkę i pożeglował do Smilodon Bay. Gdy zakręcił 
koło Wdowiej Skały i popłynął w głąb lądu, towarzyszyły mu krzyki mew i huk 
grzywaczy. W tym hałasie jak gdyby rozpoznawał natłok głosów, które słyszał 
tamtej nocy, kiedy cały świat wybrał
339
się na wędrówkę duszy i usiłował uporać się z bólem, wściekłością, pa-sjąi 
ukojeniem kłębiącymi sięwjednej ludzkiej istocie.
Mahkawn płynął fiordem, po obu stronach rosły ogromne sekwoje. Czuł się przy 
nich mały i nic nie znaczący. Miasto, do którego zawinął, wydawało się malutkie 
w porównaniu z Bashevgo. W ciągu ostatniego roku niektórzy mieszkańcy zbudowali 
tu kilka z gruba ciosanych domów. Pozostali żyli w namiotach. Wielkie nabrzeże 
było nie tknięte, a z komina nie ukończonej karczmy stojącej na szczycie wzgórza 
wznosił się dym zwiastujący, że przygotowywane jest jedzenie.
Gdy jego łódź dotarła do przystani, na powitanie wyszło kilkana-ścioro ludzi. 
Szczupła Vo-olai przybyła ze swoim mężem Anorathem i trojgiem dzieci. Chaa i 
Zhopilla przyprowadzili trzy córki. Karczmarz Theron Scandal pofatygował się 
osobiście, żeby zaproponować obiad i nocleg. Mahkawn podziękował i przyjął 
ofertę.
Na końcu, z części miasta zamieszkanej przez ludzi, przyszedł Gwiezdny Żeglarz 
Phylomon. Wyglądał młodo i blado. Zapuścił brodę, włosy opadały mu na ramiona. 
Szedł z ciężarną Darrisseą. Mahkawn nie widział ich całe miesiące - od czasu, 
gdy powrócili do Bashevgo po zrównaniu z ziemią wyspy kreatorów. Ale i wtedy nie 
było to prawdziwe spotkanie, bo Mahkawn stał w wiwatującym tłumie, który witał 
bohaterów.
Czuł się dziwnie skrępowany. Wszyscy znali się za pośrednictwem umysłu Tulla, 
wszyscy przypomnieli sobie, kim byli wcześniej. Mahkawn wiedział, że pod pewnym 
względem niewiele się zmienił i zasługuje na ich pogardę. Mimo to traktowali go 
jak brata, obejmowali, witali. Tylko Chaa powiedział:
- Nie przybyłeś po to, żeby zobaczyć się właśnie z nami, prawda?
Wtedy Mahkawn popatrzył w dal, na zbocze wzgórza, gdzie na uboczu stał samotny 
dom Tulla z unoszącym się nad dachem dymem.
- Nie. Przybyłem, by naprawić, co się da - powiedział i poszedł z powrotem do 
łodzi. Wyciągnął z niej dwa tobołki. Było w nich trochę ubrań, jakieś narzędzia, 
stara butelka z waniliowymi perfumami, kula z brązu, miecz ze szkła z Benbow - 
większość rzeczy, które zabrał z tamtego domu ponad rok temu.
- Idź tam - powiedział Chaa. - Będziesz mile widziany. Mahkawn poszedł z 
tobołkami do domu na zboczu wzgórza. „Kiedy brałeś go do niewoli, myślałeś, że 
pewnego dnia zwrócisz mu ży-
340
cie," mówił do siebie, „ale nigdy nie spłacisz tego długu." Szedł starą wiejską 
drogą wzdłuż parcel porośniętych chwastami, gdzie zgliszcza wskazywały miejsca, 
w których kiedyś stały domy. Większość ogrodów była zadbana, zboże i słoneczniki 
wyrastały wysoko.
Mahkawn, stojąc u drzwi, zawołał według obyczaju Pwi:
- Jestem tutaj. Czy tam kto jest?
W drzwiach stanęła Fava. Jej oczy błyszczały, jakby spotkała dawno zaginionego 
brata.
- Wchodź, przyjacielu, wchodź! - powiedziała w języku Pwi, a Mahkawn 
zaczerwienił się na jej widok. Przypomniał sobie wizję, w czasie której spał z 
niąjako Tuli. Poczuł się, jak jakiś podglądacz. Patrząc na nią, nie mógł 
powstrzymać myśli, że j est słodką, interesującą, czarującą kobietą, z którą 
chciałby spędzić życie. Ubrana była skromnie w skóry i zieloną tunikę.
- Przyniosłem wam to - powiedział.
Fava rozwiązała tobołki i zajrzała do środka. Oczy jej się zamgliły.
- Wejdź - powtórzyła. Mahkawn wszedł, lecz czuł się niezręcznie, nie na miejscu.
- Scandal zaprosił mnie, żebym przenocował u niego - powiedział. - Szukam... - 
zobaczył dziecko siedzące w kącie na podłodze. Chłopczyk miał czerwone włosy i 
błękitne błyszczące oczy. Dziecko waliło się piąstkami w żołądek. - Twój i 
Tulla?
- Tak... - odparła Fava. Mahkawn starał się wypełnić ciszę.
- Zadbałem o obiad u Scandala. Ta kwea. Myślę, że powinienem tam wkrótce pójść.
- Nie poczekasz na Tulla? - zapytała Fava. - Zabrał Wayana na polowanie. 
Niedługo wrócą.
- Tak... Chciałbym z nim porozmawiać - odparł Mahkawn. -Jeśli dobrze się czuje.
- Musisz zatem zostać. Proszę. Tuli czuje się bardzo dobrze. Mahkawn usiadł i 
uśmiechał się nerwowo. Gawędzili obojętnie
o pogodzie i zbiorach. Długo po zapadnięciu zmroku Tuli wrócił z Wayanem do 
domu. Po całym dniu polowania przynieśli tylko dwa dorodne cietrzewie.
Tuli wyglądał na bardzo zadowolonego, że widzi Mahkawna. Symbiont, którego Chaa 
zabiał robakowi, urósł i pokrył ciało żywiciela całkowicie. Tuli był niebieski 
jak jajo drozda i bezwłosy, nie miał nawet brwi, przypominał Phylomona, gdy ten 
nosił j eszcze swo-
341
jego symbionta. „I tego człowieka ja chciałem ucywilizować," pomyślał Mahkawn.
Tuli potraktował go uprzejmie, nawet serdecznie. Po godzinie błahej rozmowy 
powiedział:
- Dziękuję ci, że przyniosłeś nasze rzeczy, ale... po co tu właściwie 
przyszedłeś?
Mahkawn zwiesił głowę, był zakłopotany.
- Żenię się ze starą przyjaciółką. Zhowfa, bogini miłości, obdarzyła nas swym 
pocałunkiem. Miałem nadzieję, że ty mógłbyś... zostać świadkiem. Byłby nim mój 
ojciec, gdyby żył.
Tuli nic nie mówił przez dłuższy czas. Mahkawn poczuł się zaniepokojony. 
Podejrzewał, że Tuli może nie wiedzieć, jakie to dla niego ważne, że nawet teraz 
byłemu rycerzowi Klingi nie jest tak łatwo oddać swojego życiajednej kobiecie 
bez rozterek duchowych. Gdyby Tuli go tego nie nauczył, Mahkawn umarłby, a nie 
powiedział jej, że ją kocha.
- To będzie dla mnie zaszczyt gościć na twoim weselu - powiedział wreszcie Tuli, 
a Fava uściskała Mahkawna.
- Proszę - rzekł Mahkawn - nie każę ci daleko chodzić. Wesele odbędzie się 
tutaj. A jeśli wy, ludziska, nic przeciw temu nie macie, to zamieszkamy tu z 
żoną i dziećmi.
Tuli skinął głową. Rozmawiali jeszcze długo w noc, aż Wayan i dziecko Favy i 
Tulla usnęły na podłodze, a jesienny, cynamonowo-malwowy Thor wzniósł się na 
nieboskłon.
Mahkawn wstał, gotując się do wyjścia, lecz zawahał się. Zrozumiał, że odczuwa 
głęboki smutek. Coś się zmieniło. Coś zniknęło. W rzeczy samej, zaniknął cały 
styl życia. Nie było już Panów Niewolników, a Ród Klingi został rozwiązany. 
Trzęsienia ziemi, które nawiedziły Anee poprzedniej wiosny uaktywniły 
kilkanaście wulkanów rozrzuconych wzdłuż łańcucha Gór Białych i wiele budynków w 
Bashevgo i Greenstone legło w gruzach. Ludziom Mahkawna zajęło prawie rok 
polowanie na ostatnie krwiopijcę. Ale tak w ogóle, to ludzie dawali sobie radę. 
Ludzie zawsze dadzą sobie radę. Mahkawn popatrzył na Favę i zrozumiał, co 
stracili.
- Co zrobisz, gdy Fava się zestarzeje? - Nie ośmielił się zapytać Tulla, co 
zrobi, gdy ona umrze.
Fava wzruszyła wstydliwie ramieniem.
- Nie robię Tullowi wymówek z powodu symbionta. W końcu to on mi go przywrócił. 
Bez niego...
Tuli otoczył Favęramieniem i powiedział żartobliwie:
342
- Nie martwię się. - Podniósł tunikę i pokazał brzuch Favy. W świetle ognia 
błysnęła purpurowa pręga.
Fava odepchnęła jego rękę.
- Prezent od przyjaciółki - powiedziała, najwyraźniej zawstydzona. Mahkawn czuł 
tylko radość, nie był zazdrosny. Uściskał ich oboje i pożegnał się.
Tuli i Fava odprowadzili go do drzwi. Gdy wyszli za próg, wszyscy troje 
jednocześnie unieśli głowy. „To dziwne," pomyślał Mahkawn, „jak wiele nawyków 
przejęliśmy od Tulla." Nawet w tłumie Mahkawn często widywał, jak ludzie 
nieświadomie naśladowali gesty Tulla.
Patrzyli w nocne niebo na nieskończone, rozgwieżdżone przestrzenie i puste 
ścieżki, po których już nie wędrowały Czerwone Próbniki zagradzające im drogę do 
nieba.
„Okanjara," pomyślał Mahkawn, „jestem wolny."
Słownik
Anee - Ubogi w minerały księżyc o średnicy 11000 mil, krążący wokół gazowego 
giganta o nazwie Thor, należącego do gwiazd I typu oddalonego o 1950 lat 
świetlnych od Ziemi. W 2681 roku Sojusz Narodów rozpoczął działania 
terraformiczne na Anee. Ich celem było założenie ziemskiego zoo - miejsca, w 
którym paleontolodzy-genetycy mogliby odtwarzać gatunki zwierząt pochodzących z 
jury, miocenu i pliocenu. Na każdym z trzech kontynentów trzymano zwierzęta z 
jednej z tych trzech epok dziejów Ziemi.
Czerwone Próbniki - Orbitalne okręty wojenne pilotowane przez sztuczne 
inteligencje, wysłane przez Erydańczyków do patrolowania przestrzeni nad Anee. 
Ich działa neutronowe niszczyły każdy statek mechaniczny albo organiczną istotę, 
która wzbiła się na wysokość przekraczającą cztery kilometry nad ziemią. Z 
początku nad Anee krążyły cztery takie okręty, ale dwa z nich zostały zniszczone 
przez Panów Piratów.
Driady - Istoty stworzone przez kreatory do nadzoru nad lasami plej-stoceńskimi 
po tym, jak kreator Leśnik 1 zginął w wyniku trzęsienia ziemi. Driady były 
humanoidalnymi formami kobiecymi o długim okresie życia i dziwnych 
umiejętnościach. Rozmiar, kolor i umiejętności driady zależały od tego, jakim 
typem lasu miała się zajmować.
344
Ekobariery - Niektóre zwierzęta byłyby w stanie przebyć oceany. Na przykład 
wiele gatunków ziemno-wodnych mięsożernych dinozaurów nie miałoby trudności z 
taką wyprawą, a wprowadzenie tych zwierząt na tereny zamieszkałe przez plejsto-
ceńskie lwy szablozębne przyniosłoby katastrofalne konsekwencje, bo szablozębne 
nie wytrzymałyby konkurencji z większymi drapieżnikami. Paleontolodzy, którzy 
dokonali terraformacji Anee, liczyli się z niebezpieczeństwem, jakie niosłaby 
migracja zwierząt za ocean. Z tego powodu wznieśli szereg ekobarier, by zapobiec 
przemieszczeniom. Barierami były sztucznie wytworzone drapieżniki, przede 
wszystkim węże morskie, do których należało kotrolowanie dróg oceanicznych. 
Występowała też rozmaitość różnego rodzaju smoków patrolujących niebo. Zarówno 
węże morskie jak i smoki były bezlitosnymi drapieżnikami, z którymi nic nie 
mogło się równać w świecie zwierząt.
Erydańczycy - Starożytna rasa, która rozpoczęła wojnę z ludźmi w 2902 roku. Za 
pomocą próbników wojennych FTL, Erydań-czykom udało się przerwać podróże 
międzyplanetarne na okres czterech lat.
Gwiezdni Żeglarze - Paleontolodzy-genetycy (i załogi ich statków), którzy 
przeprowadzili terraformizację Anee. W 2816 roku ludzkość tak przekonstruowała 
się genetycznie i mechanicznie, że Gwiezdni Żeglarze, w pewnym sensie, nie byli 
już ludźmi. Mieli bezwłose ciała w różnych kolorach, zależnie od koloru 
symbionta wybranego przez nich do pokrycia skóry. Pamiętali wszystko, co 
zobaczyli i usłyszeli, a z pomocąmecha-niki mogli osiągnąć praktyczną 
nieśmiertelność. Posiadali genetycznie implantowane słowniki, dające wszystkim 
członkom ich rasy znajomość angielskiego i matematyki. Kiedy Erydańczycy 
zniszczyli stację kosmiczną na orbicie Anee, Gwiezdni Żeglarze stracili 
technologię przekazywania nieśmiertelności potomkom, ale niektórzy z genetycznie 
przekonstruowanych ludzi przetrwali klęskę.
Hukm - Homo gigantis. Rasa wielkich, małpopodobnych humano-idów o długowłosych 
brązowoczerwonych albo białych futrach. Hukmowie to jedna z kilku ras olbrzymich 
hominidów, która
345
niegdyś żyła na Ziemi, na niewielkim terytorium w północno--wschodniej Azji. 
Gatunek rozwijał się tylko przez kilka tysięcy lat. Skamieniałości dowodzą, że 
rasa wymarła około 396 000 lat p.n.e., co związane jest prawdopodobnie ze 
zmianami klimatycznymi, jakie zaszły między epokami lodowcowymi. Przyczyniły się 
do tego zapewne też wojny między gatunkami, którym towarzyszył głód. Hukmowie, 
odtworzeni na dzikich obszarach Anee, okazali się przystosowanymi do życia 
społecznego wegetarianami i szybko udomowili mamuty włochate.
Kreatory - Rasa istot o wysokiej inteligencji, będących po części maszynami, po 
części organizmami biologicznymi. Zostały zaplanowane przez paleontologów-
genetyków do podtrzymywania równowagi w ekosystemie Anee. Kreatory są żywymi 
syntetyzatorami DNA. Żeby kontrolować rozrost populacji zwierząt, często 
projektowały drapieżniki i pasożyty. Kreatory były ściśle zaprogramowane do 
konkretnych zadań. Po śmierci kreatora o nazwie Leśnik 1, inne kreatory 
zaprojektowały driady do ochrony lasów.
Kwea - Rezonans emocjonalny. Uczucia, często pełne pasji, wywoływane przez 
wspomnienia. Neandertalczycy dysponowali słowami określającymi setki różnych 
rodzajów kwea. Ich klasyfikacja oparta była na typach i stopniach natężenia 
emocji. Przy tłumaczeniu, by zachować jasność przekazu, pominięto tę 
różnorodność. Dla neandertalczyka każdy przedmiot, każde doświadczenie życiowe, 
każde wspomnienie miało znaczenie emocjonalne, wartość zwaną kwea. Zwyczajny 
nóż, na przykład, mógł zostać uznany za poświęcany i miał wielką wartość dla 
kogoś, ze względu na związaną z nim kwea. Tymczasem dla innych ten sam przedmiot 
był zwyczajny i pozbawiony szczególnego znaczenia.
Lew szablozębny - Smilodonfatalis. Wielki, śniady lew z długimi, karbowanymi 
kłami. Szabłozębne żyły w stadach na trawiastych, podmokłych terenach. Słaby 
wzrok i kły nie dostosowane do rozszarpywania małej zwierzyny sprawiały, że 
szabłozębne polowały na wielkie zwierzęta stadne. Ich ulubione ofiary to między 
innymi bizony, leniwce olbrzymie, bobry olbrzymie (ziem-no-wodne szczury ważące 
do pięciuset funtów), mastodonty,
346
podobne do hipopotamów toksodonty i kapibary olbrzymie. Sza-blozębne były tak 
doskonałymi łowcami, że kiedy w 8000 roku p.n.e. ich populacjawzrosła ponad 
miarę, skuteczne polowanie na roślinożerne, połączone z niestabilnością klimatu, 
doprowadziło do wymarcia około stu innych gatunków. Gdy znikła podstawa ich 
wyżywienia, szablozębne wymarły.
Mastodont - Na Anee jeden z jedenastu gatunków pachydermów zamieszkujących 
tereny leśne i porośnięte trawą równiny w każdym regionie klimatycznym.
Mastodontowiec -Homo rex. Rasa mięsożernych humanoidów o niskim stopniu 
inteligencji. Ich przeciętny wzrost wynosił osiem i pół stopy, a waga pięćset do 
sześciuset funtów. Mastodon-towce pierwotnie zamieszkiwały tereny górskie w 
Azji, między 250 000 a 75 000 rokiem n.e. Na ziemi najwyraźniej ma-stodontowcom 
nie powiodło się w konkurencji z mniejszymi formami ludzkimi, ale na żyznej Anee 
humanoidy te szybko znalazły dla siebie niszę ekologiczną.
Neandertalczyk - Homo neanderthalus (patrz też Pwi, Okanjara i thrall). 
Neandertalczycy byli odrębnym gatunkiem, podobnym do współczesnego człowieka, 
jeśli idzie o rozmiary i budowę. Zazwyczaj więksi i silniejsi od ludzi, o nieco 
krótszych rękach i silniej rozwiniętej muskulaturze, kręgosłupie z mniejszymi 
krzywiznami, co pozwalało im zachować bardziej wyprostowaną postawę niż ludzie. 
Szybszy bieg umożliwiał wielki paluch stopy zgięty do środka. Neandertalczycy 
mieli też większą pojemność klatki piersiowej, a ich ramiona mogły się obracać 
pod większym kątem. Ich czaszki były grubsze, biodra nieco szersze.
Włosy przybierały odcienie od piaskowożółtego po czerwony, a oczy barwę zieloną, 
błękitną albo żółtobrązową. Oczy wydawały się głęboko osadzone z powodu 
wypukłych kości nad oczodołami. Całkowicie pozbawieni podbródka, zęby i 
podniebienie mieli bardziej wysunięte do przodu niż ludzie. Dłonie 
neandertalczyka różniły się budową od dłoni człowieka. Były większe i silniejsze 
z wielkimi, twardymi kostkami. Kciuk człowieka jest wychylony o czterdzieści 
stopni w stosunku do pozostałych palców, ajego czubkiem można dotknąć czubka
347
każdego innego palca. W przypadku neandertalczyka kciuk nie był ustawiony pod 
kątem i dlatego nie dorównywali ludziom w zręczności posługiwania się dłońmi.
Budowa podniebienia, krtani i zatok nosowych nie pozwalała neandertalczykom na 
wymawianie większości długich samogłosek i spółgłosek używanych przez ludzi. 
Neandertalczycy skracali więc długie samogłoski i przejawiali tendencję do 
nosowej wymowy.
Kora mózgowa neandertalczyków była nieco większa niż kora mózgowa współczesnego 
człowieka. Oba gatunki dysponowały równą inteligencją. Niemniej hypothalamus 
neandertalczyków, część mózgu odpowiedzialna za przetwarzanie emocji, okazała 
się trzy razy większa od odpowiadającej jej części mózgu człowieka. Z tego 
powodu neandertalczycy mieli skłonność do bardzo skomplikowanego życia 
emocjonalnego. Ze względu na sposób, w jaki mózg neandertalczyków przetwarzał 
informacje, ich wspomnienia częstokroć niosły bardzo silny ładunek uczuć.
Ponieważ neandertalczycy znacznie silniej odczuwali niż ludzie, mieli również 
ogromną potrzebę wyrażania uczuć. Ich dialekty różniły się w zależności od 
regionów, ale j ęzyki zachowały pewne podobne cechy. Rzeczowniki i czasowniki 
mogły być modyfikowane za pomocą rozmaitych przyrostków służących precyzyjnemu 
wyrażeniu uczuć związanych z obiektem albo działaniem. Porządek przyrostków był 
zawsze taki sam:
Rzeczownik albo czasownik + indykator emocjonalny + osoba + indykator natężenia 
emocji
Na przykład, zamiast mówić „niebo jest szare," neandertalczyk wyrażał uczucia na 
temat obiektu: szerzhoafava ahfem-ma. Zdanie to w dosłownym tłumaczeniu brzmi: 
„Niebo-mi-łość-ja-wielkodusznie jest szare," i należy je rozumieć: „To szare 
niebo, ja całkowicie kocham." Pierwsze słowo w zdaniu - szerzhoafava 
przetłumaczone j est niżej:
Podstawa indykator indykator
rzeczownikowa + emocjonalny + osoba + natężenia szer (niebo) zho (miłość) a (ja) 
fava
(całkowicie)
348
Indykator natężenia często sam bywał rzeczownikiem. Na przykład słowo fava 
znaczy grusza. Na Anee niektóre rodzaje dzikiej gruszy owocowały późną jesienią. 
Legendy neander-talskie często upiększały ten fakt, opowiadając o herosach 
głodujących w dzikich ostępach. Życie ratowały im magiczne grusze, które 
rozkwitały i owocowały, gdy „zobaczyły", że bohater nadchodzi. Ze względu na 
reputację słowo fava stało się synonimem wielkoduszności. Używane jako indykator 
emocjonalny, fava znaczyło „dane z całego serca."
Okanjara - Wolni. (Dosłownie: Jestem wolny!) Każdy neandertalczyk, który uciekł 
po wielu latach niewoli.
Panowie Niewolników - Ludzie, którzy trzymali w niewoli neandertalczyków i 
innych ludzi. Wkrótce po tym, jak Czerwone Próbniki zmusiły ludzi - Gwiezdnych 
Żeglarzy - do szukania ucieczki na Anee, niektórzy paleontolodzy zaczęli 
wprowadzać dla neandertalczyków system niewolnictwa. Zatrudniali ich jako 
górników, robotników rolnych i osobistych służących. Uważali, że jeśli 
skoncentrują się na budowie uzbrojenia do zwalczania Czerwonych Próbników, to w 
ciągu kilkuset lat uda im się uciec z Anee. Kiedy jednak ich wysiłki poszły na 
marne, wielu Gwiezdnych Żeglarzy zginęło, zabierając do grobu tajniki 
technologii. Ich nieliczni, zdegenerowani potomkowie założyli państwo oparte na 
niewolnictwie.
Panowie Piratów - Wojna gwiezdna między ludzkością a Erydań-czykami sprawiła, że 
paleontolodzy zostali odcięci na Anee. Wkrótce wybuchł między nimi spór natury 
politycznej dotyczący tego, jak ludzie powinni traktować stworzone przez siebie 
istoty, szczególnie zaś - neandertalczyków. Niektórzy inżynierowie uważali, że 
używając neandertalczyków jako siły roboczej, będą mieli czas na zbudowanie 
pocisków plazmowych, które mogłyby zniszczyć okręty Erydańczyków krążące na 
orbitach Anee. Inni słusznie uważali, że ten wysiłek pójdzie na marne. 
Zwolennicy wprowadzenia niewolnictwa dla neandertalczyków założyli niezależną 
kolonię na wyspie Ba-shevgo. Po dwóch stuleciach przygotowań, Panowie Piratów 
przypuścili wreszcie atak na próbniki Erydanu. Kontratak zdziesiątkował Panów 
Niewolników i ich kolonię, ale ich po-
349
tomkowie przetrwali w Bashevgo i w Craalu. Pasożytowali zarówno na 
neandertalczykach i swoich kuzynach - ludziach. Stali się znani pod mianem Panów 
Niewolników.
Phylomon - Ostatni żyjący człowiek, który nie urodził się na Anee. Ostatni z 
Gwiezdnych Żeglarzy. Korzystając z osiągnięć technologicznych swoich przodków, 
przeżył ponad tysiąc lat.
Pwi - Neandertalczycy, którzy nigdy nie zaznali niewoli u Panów Piratów, 
nazywali siebie Pwi -rodzina. Do czasu, gdy pierwsi ludzie byli zmuszeni 
przenieść się na Anee, pierwotna kolonia neandertalczyków pokryła większość 
wschodniej części kontynentu zwanego Calla - Ziemia rodzinna. Było ich wtedy 
około dwóch milionów. Ich dialekty i obyczaje zaczynały się różnicować. 
Populacja znalazła się na skraju podziału na kilka wielkich plemion. Ale kiedy 
przyszło do walki ze wspólnym wrogiem, odzyskali poczucie wspólnej tożsamości. 
Od tego czasu nazywali siebie po prostu rodziną.
Smoki - Ciepłokrwiste, latające mięsożerce stworzone przez Gwiezdnych Żeglarzy 
jako ekobariera. Na każdym kontynencie żyło kilka różnych gatunków smoków 
rozmaitych rozmiarów - od ogromnego smoka rogatego, po maleńkiego smoka 
Jastrzębca. Smoki rodziły się z genetycznie wmontowaną pamięcią, która 
sprawiała, że rozpoznawały i niszczyły gatunki obce dla danego środowiska.
Tantos - Potężny Pan Niewolników władający wyspą Bashevgo.
Terrazin Smokolub -Neandertalski psychik, który użył swoich mocy do obalenia 
reżimu wyspy Bashevgo.
Thrall - Każdy neandertalczyk albo człowiek znajdujący się w niewoli. Ogólnie 
nazwa ta odnosi się do każdego, kto przebywał w niewoli przez długie lata. Przez 
pokolenia thralle rozwinęli kodeks moralny i społeczeństwo różniące się od Pwi. 
Uogólniając, Pwi uważali, że thralle są brutalni i niegodni zaufania. Wiele 
opowieści mówi o thrallach uprawiających kanibalizm albo o takich, którzy 
przyzwyczaili się do niewoli do tego stopnia, że ją polubili. Thralle, którzy 
uciekli od swoich panów nazywali się Okanjara - Wolni.
350
Węże morskie - Ogromne węgorzowate drapieżniki stworzone przez Gwiezdnych 
Żeglarzy w celu zapobieżenia migracjom zwierząt przez oceany z kontynentu na 
kontynent. Węże morskie przybierały kolor środowiska, w którym żyły. Dochodziły 
do trzystu osiemdziesięciu stóp długości. Atakowały ofiary połykając je w 
całości albo dusząc. Kolczaste wyrostki na pancernych łuskach węży pomagały 
rozpruwać ofiarę, kiedy wąż oplatał ją zwojami.
Młode węże po wykluciu się na wiosnę, mierzyły niecały metr długości. Przez 
pierwsze kilka miesięcy żywiły się rybami. Zaganiały ławice ryb w górę rzek. Po 
sześciu tygodniach mierzyły już piętnaście stóp i wypływały na otwarte wody, 
szukając większych ofiar. Po ukończeniu roku węże dochodziły niekiedy do ponad 
stu stóp długości.
Wilk - Canis dirus. Ciemnoszary wilk o ciężkiej budowie ciała, pospolity w 
plejstocenie. Niezbyt rozgarnięty. Nadrabiał to wytrwałością i krwiożerczością.
O autorze
Qave Wolverton zdobył w 1986 roku nagrodę w sponsorowanym irzez Bridge 
Publications konkursie „Writers of Future". Pracował jako strażnik więzienny, 
misjonarz, menedżer, wydawca i pisarz techniczny. Jego następną powieścią były 
„Wojny gwiezdne".