ARKADIUSZ NIEMIRSKI
        
        
        
        
        
Pan Samochodzik i…

Krzyż lotaryński


















OFICYNA WYDAWNICZA WARMIA 

ROZDZIAŁ PIERWSZY

CZY NAZWISKA SĄ ZWIERCIADŁEM DUSZY? • PRZEDSTAWIAM MOICH ZNAJOMYCH • NARZEKAM NA PARYŻ, CZYLI DROCZĘ SIĘ • NA PARYSKIM BRUKU • KILKA SŁÓW O NORWIDZIE • PIĘKNA DZIEWCZYNA • ZŁODZIEJ NIEBIESKIEJ TECZKI • ZEZNAJĘ NA POLICJI • NA DWORCU NORD • MOJA SŁABOŚĆ DO SPÓDNICZEK • DZIENNIKARZ VIDAC
I BOGINI NA PERONIE • TELEFON OD SAINT-GERMAINA


        Siedzieliśmy w trójkę pod parasolem w paryskiej kafejce w pobliżu bulwaru Saint-Germain. Były początek lipca i przedpołudniowy hałas ulicy nieco psuł subtelny smak wybornej kawy i francuskich rogalików. Obok mnie siedziała niewiasta w wieku czterdziestu trzech lat, panna Alina Szczurzycka z mojego ministerstwa, magister polonistyki, niebrzydka szatynka z dużym kokiem jakby przylepionym do tyłu głowy, typ okularnicy, niewiasta o niezbyt subtelnej osobowości. Jej nazwisko idealnie współgrało z niektórymi cechami jej charakteru. Była wścibska, złośliwa i dużo mówiła.
        Czasami nazwiska bezbłędnie informują nas o wnętrzu ich właścicieli, są nieomylnym drogowskazem ludzkiego charakteru, jakby były zwierciadłem duszy. Niemniej jednak czasami bywa zupełnie odwrotnie. Weźmy takiego doktora Kwiatkowskiego. Mój kolega siedzący po mojej lewej ręce nie miał z subtelnością kwiatów nic wspólnego, a jeśli miałbym pokusić się o jakieś porównanie, to nasuwa mi się tylko jedno - kawałek wołowiny. Był osobnikiem otyłym, z przerzedzonymi włosami niewiadomego koloru i ze źle dobranymi oprawkami okularów zdobiących jego mały nos. Sapał nawet wtedy, kiedy odpoczywał. Lubił krzyżówki. Z pozoru był spokojny, ale wiedziałem, że niekiedy mocno się denerwował. Pięćdziesięcioletni Zbigniew Kwiatkowski - pracownik Instytutu Literatury - był oficjalnym sekretarzem naszej skromnej delegacji naukowej wysłanej do Paryża w związku z odnalezieniem zaginionych dokumentów należących do naszego wielkiego artysty doby romantyzmu - Cypriana Kamila Norwida.
        W zasadzie okrycia dokonano kilka miesięcy temu, ale oficjalny epilog tej sensacyjnej, choć niezbyt nagłośnionej przez francuskie media sprawy, nastąpił w pierwszych dniach lipca. Pojechałem tam razem z pięcioosobową ekipą reprezentującą „kulturę naszego kraju”. Tak wyraziła się o nas szefowa mojego resortu - Ministerstwa Kultury i Sztuki. Trzeba Wam bowiem wiedzieć, że byłem dyrektorem Departamentu Ochrony Zabytków w tym ministerstwie i od lat zajmowałem się zagadkami historycznymi i poszukiwaniem skarbów narodowej kultury, które to zajęcia więcej miały wspólnego z zawodem detektywa niż z biurową robotą. Nie lubiłem urzędniczej nasiadówki, wyjazdów o charakterze oficjalnym, rautów i zebrań. Byłem samotnikiem i kochałem przygodę - przyroda i zabytki były moją pasją. Jednak w obliczu tak ważnego dla polskiej kultury odkrycia, nie mogłem odmówić prestiżowego wyjazdu do stolicy Francji. Mój krótki pobyt w Paryżu właśnie się kończył. Opuściliśmy nasz hotel i w oczekiwaniu na pociąg wybraliśmy się w trójkę na ostatnią przechadzkę po tym niezwykłym mieście. Pozostali członkowie naszej ekipy, „młodzież” jak ich nazywaliśmy, to jest Mirabela i Wiktor, udali się do pobliskiego muzeum Rodina i stamtąd mieli pójść na zakupy. Umówiliśmy się na dworcu kolejowym Nord około piętnastej.
        Paryż wydał mi się inny od tego, jaki ostatni raz widziałem1. Kiedy to było? Dwadzieścia lat temu? A może więcej! Zmienił się w sensie dla mnie negatywnym. Za dużo było w nim smrodliwych pojazdów, odpadów cywilizacji, zgiełku współczesności, zaś natłok turystów - okupujących każdy kąt Paryża - nie zachęcał do spokojnych i długich spacerów. Na szczęście wciąż można było tutaj znaleźć zakątki szczycące się niepowtarzalnym klimatem i architekturą. Perełki. Do nich należały też tereny nieśmiertelnych Montmartre i Monparnasse, a przede wszystkim Luwr, Wersal i wiele muzeów oraz galerii. Poprzedniego wieczora wchłonął mnie Montmartre. Gdy potem w nocy samotnie spacerowałem jego stromymi uliczkami pnącymi się subtelnie po wapiennym wzgórzu, w mojej duszy zagrał na cienkiej strunie nostalgii niewidzialny skrzypek.
        Ale wróćmy może na bulwar Saint-Germain. Magister Szczurzycka zamówiła jakiś likier.
        - Paryż to jest dopiero miasto! - gadała zauroczona tym miejscem i nie mogłem się jej dziwić. - Nie to co Warszawa! Prawda, panie doktorze?
        - No tak - sapał Kowalski. - Ależ naturalnie. Paryż to Paryż, nie ma co. Stolica kulturalna Europy. Luwr, Wersal...
        - I korki samochodowe - wpadłem w ironiczny ton, ale bardziej czyniłem tak na złość Szczurzyckiej. - I potworna drożyzna. I ci japońscy turyści.
        - Pan to zawsze narzeka - prychnęła na mnie Szczurzycka. - Jest pan malkontentem. Czego pan chce od Paryża?
        - Po prostu kiedyś podobał mi się bardziej.
        - Może dlatego, że był pan młodszy - zauważył doktor. - No i kiedyś wszędzie było spokojniej.
        Miał rację. Samochody i motory wciąż tutaj trąbiły jak najęte, z każdym rokiem przybywało ich na pęczki, a uliczki pozostały te same. Nie można było Paryżowi odmówić pewnego kolorytu i specyficznego zapachu, który rozsiewał się wraz z nim nad Sekwaną. O nie! Nie sposób było przejść obojętnie obok zabytkowych kamienic, wytwornych restauracji i hoteli, zignorować urocze zaułki z zachęcającymi sklepikami, ale to nie był już ten mój dawny Paryż.
        Dosłownie siedzieliśmy na paryskim bruku, a konkretnie na szarych płytach, którymi wyłożono placyk na rogu ulic. Było tutaj wytwornie, by nie napisać - luksusowo. Kiedyś przychodził tutaj ponoć sam Hemingway i wiele znakomitości światowej literatury oraz nauki. Popijałem kawę i spojrzeniem taksowałem strzelistą wieżę dawnego opactwa, najstarszego kościoła w Paryżu: Saint-Germain-des-Pres.
        W zasadzie nie mogłem narzekać, jednak osoba magister Szczurzyckiej od początku naszej wizyty w Paryżu działała na mnie jak czerwona płachta na byka. Są takie osoby, które z niewiadomych dla nas powodów, wpędzają nas w irytację albo zdenerwowanie - swoim sposobem mówienia, gestami czy wręcz wyglądem. I właśnie magister Szczurzycka, osoba bardzo dobrze znająca twórczość Norwida, autorka kilku ważnych prac o poecie, tak na mnie działała. I nic nie mogłem na to poradzić.
        - Warszawa jest wprawdzie szara, ale przynajmniej nie można się zgubić - oświadczyłem na koniec. - Paryż mnie przerasta. Jest wielki. Oczywiście, zazdroszczę im architektury i chętnie zamieniłbym się z Francuzami... Luwr za Pałac Kultury i Nauki.
        Szczurzycka lekceważąco machnęła ręką na moje słowa i zaczęła zagadywać Kwiatkowskiego, szczebiocząc przy tym niemiłosiernie. W związku z tym otworzyłem niebieską teczkę z dokumentami dotyczącymi sprawy Norwida i udawałem, że przeglądam jej zawartość.
        - Ciekawe, co dzisiaj dadzą na obiad? - zgadywała kobieta. - Oby nie żabie udka!
        - Żaba jest mała - ożywił się doktor. - Jak tu się taką najeść? Co innego sztuka mięsa, ha, ha.
        - Ha, ha - wtórowała mu Szczurzycka. - Jak pan coś powie, to boki zrywać. Przepyszny dowcip.
        I tak sobie gadali, popijając już to likier, już to kawę, a ja w tym czasie cofnąłem się do naszej wizyty w podparyskiej dzielnicy Ivry, w której nasz wielki poeta dokończył marnie swojego żywota.
        Norwid spędził ostatnie lata w Zakładzie Świętego Kazimierza na przedmieściach Paryża w Ivry na ulicy Chevaleret. Był to w zasadzie przytułek założony w 1846 roku z fundacji księżnej Anny Czartoryskiej. Otwarto go już w 1851 roku jako dom dla polskich sierot i starców, początkowo głównie dla wojskowych weteranów. Mieszkali tam Józef Zaliwski, Tomasz Olizarowski i Karol Malankiewicz. Tam właśnie trafił 56-letni Norwid w 1877 roku i był zdaje się najmłodszym z dorosłych pensjonariuszy (i w dodatku pierwszym niewojskowym!). Zmarł tam w 1883 roku.
        Zakład ów, choć położony u granic miasta, był oddalony o kilka godzin podróży od centrum Paryża. Dojeżdżało się tam pociągiem, dorożką albo parostatkiem (dzisiaj jest w Ivry przystanek metra). Widziałem na starych dziewiętnastowiecznych rycinach panoramę oddalonego o kilkanaście kilometrów Paryża; mógł to widzieć ze swojego okna i sam Norwid - oddalone miasto i Sekwanę łamiącą brzegi w zawiłych skrętach, zmierzającą monotonnie ku miastu, które kiedyś znał. Rzeczywistość ostatnich lat życia Norwida nie pozwoliła mu na choćby kilkugodzinną wizytę w Paryżu.

Nieleniwo pies kroczy z ciężkiego spuszczon łańcucha.
Świat coś czuje. - Opodal jest wielkie miasto Paryż,
Za bogaclwy goniące we dwa miliony śmiertelnych.
        
        Tak pisał w wierszu „Do Bronisława Z.” w 1879 roku.
        Paryża już nigdy nie odwiedził, gdyż surowy regulamin zakładu kazał wracać do izb o 20:30, a podróż do Paryża była za długa. Co tam Paryż! Już nigdy nie zobaczył ojczyzny!
        
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
podnoszą z ziemi przez uszanowanie
dla darów Nieba, tęskno mi Panie.
        
        W zamian słyszał codzienny gwizd lokomotywy w Ivry, bo po drugiej stronie rue Chevaleret, za niskim murem znajdowały się tereny kolejowe, składy i remiza.
        Ten mur stoi do dziś, choć dzielnica nabrała nieco nowoczesnego szlifu - wyburzono okoliczne stare domy i wybudowano nowe, postawiono wieżowce podobne do półek z książkami, będące naziemną częścią Biblioteki Narodowej. Ale podobnie jak w XIX wieku, tak i dziś, dojdziemy pustą i głuchą ulicą Chevaleret do szarego muru Zakładu Świętego Kazimierza ciągnącego się wzdłuż dochodzącej z prawej ulicy Charcot. Ponad murem ujrzycie ogrodowe drzewa i dzwonnicę kaplicy. Nad wejściem wisi nawet tablica ku czci poety. Izbę pamięci urządzono w innym pokoju, w skrzydle od ulicy, gdzie nigdy nie mieszkał.
        To tutaj, w jednym z pokoików na piętrze - wilgotnym, ciemnym i zimnym - dogorywał polski geniusz, a zegar na wieży pobliskiego kościółka wybijał mu kolejne, bolesne godziny. Umieszczono go tutaj ze względu na jego ubóstwo, nieporadność życiową, głuchotę i rosnącą dziwaczność. Dzięki temu mógł przeżyć, a krewni i znajomi, których nieustannie molestował prośbami o pomoc, pozbyli się go na dobre.
        Kiedy po raz pierwszy ujrzałem ten niegdyś szary, trzypiętrowy dom pod krzyżem, stojący w głębi zaułka, a było to równe pięć dni temu, poczułem się stary i samotny. Surowy dom - choć otynkowany - wydał mi się jeszcze bardziej szary niż otaczające go mniejsze budynki, a uroczy skądinąd ogród nie potrafił rozgonić mojego ponurego nastroju. Wszystkie okna były tutaj jednakowe, płaszczyzny muru nijakie, przywodzące na myśl jedynie koszary. W tutejszej kaplicy wciąż słychać modlitwę sióstr szarytek, które ponad sto lat temu przemykały dziedzińcem z białymi kornetami na głowach. Kiedy myślałem o Norwidzie, zawsze ogarniał mnie ogromny smutek.
        W 1883 roku pochowano poetę na cmentarzu dla biedaków, w nędznym grobie w Montmorency, gdzie spoczął wraz z dziesięcioma ubogimi - między innymi z kapitanem wojsk polskich i inwalidą. Zostali na zawsze przyciśnięci głazem, zaś na płycie wyryto nazwiska, objaśnienia i daty. Data śmierci Norwida - fałszywa.
        Minorowy nastrój, w jaki się wpędziłem wspominając Norwida, prysnął pomału wraz z pojawieniem się w kafejce ślicznej niewiasty o nieokreślonej narodowości. Mogła być Francuzką, Niemką i Polką. Blondynka o subtelnych rysach i niebieskich oczach. I jeszcze ten pieprzyk pod lewym okiem. Uwielbiałem ten typ kobiecej urody. Patrząc na uroczą blondynkę w wieku dwudziestu ośmiu lat, ukrywającą jędrne ciało pod zwiewną spódniczką, zgadywałem, jak może mieć to paryskie cudo na imię. Yvonne? Monique? Isabelle? Dominique? Marie?
        Nie powiem, gdy przeszła obok nas i na chwilę zerknęła na mnie - a wydało mi się, że patrzy z uwagą i z niemałą ciekawością - przeszył mnie przyjemny dreszcz od głowy do stóp. Potem patrzyłem, jak subtelnymi ruchami ręki miesza w filiżance kawy cukier, długo i niewinnie, niczym czarodziejka, i jak cudownie poprawia kosmyki włosów opadających jej na czoło, by na koniec założyć jedną nogę na drugą. Gdy na mnie przelotnie spojrzała, znów dojrzałem w jej oczach ciekawość.
        - Gdzie pan tak patrzy? - zapytała magister Szczurzycka, gdyż gapiłem się na dziewczynę niezbyt dyskretnie.
        Doktor Kwiatkowski błyskawicznie podchwycił wzrokiem obiekt moich westchnień.
        - No tak - sapał, ale tym razem zdecydowanie szybciej. Rozpromienił się i zdaje się zabłysły mu niezdrowo oczy. - Paryż to Paryż. Ech, piękne miasto.
        Puścił do mnie oko. Dopił kawę i westchnął ciężko. Nieoczekiwanie od naszego stolika wstała Szczurzycka.
        - Czy dadzą panowie namówić się na małe zakupy? - spytała zalotnie, ale dla mnie w jej uśmiechu więcej było kwasu niż miodu. - Trzeba kupić jakieś drobne prezenty.
        - Co racja, to racja - westchnął Kwiatkowski i wstał. - Żona by mi nie darowała. Idzie pan z nami?
        - Nie, dziękuję - odpowiedziałem i zaraz łypnąłem mało dyskretnie na dziewczynę. Nie wiedzieć czemu nie mogłem od niej oderwać oczu.
        - Nie mam dla kogo kupować prezentów. Żony nie mam. Państwo wybaczą.
        - Współczuję panu - rzuciła koleżanka Szczurzycka z przesadną troską.
        - To musi być przykre. Tak żyć samotnie.
        - Pani też jest osobą samotną - zauważyłem cierpko.
        - Ale ja mam jeszcze czas!
        Zdaje się, że kobieta wypominała mi mój wiek i starokawalerstwo.
        - Też to sobie powtarzam - bąknąłem. - Żeby nie tracić nadziei. Kolega Kwiatkowski zaśmiał się mało dyskretnie.
        - Na żeniaczkę nigdy nie jest za późno - znowu puścił do mnie oko i zerknął na piękną dziewczynę w sukience.
        Ale koleżanka Szczurzycka już go ciągnęła w kierunku ulicy, więc biedak był zmuszony szybciej człapać i przez to sapał jak lokomotywa. Dzięki temu zostałem sam z dopitą kawą i z własnymi myślami. Myślałem o tej dziewczynie, że gdybym był młodszy, to dosiadłbym się do niej, znalazłszy przedtem dowcipny pretekst, słowo-klucz do niewieściego serca. Dzisiaj młodzi ludzie nie potrzebowali najczęściej inteligentnego pretekstu, aby zagadnąć do pięknej dziewczyny, może dzisiaj wystarczało już tylko skinienie głową i pospolite jak prażona kukurydza: ,.cześć”? Wyrafinowane zwroty i gra słów były dobre dla takich jak ja, starych romantyków, którzy darzyli każde piękno należną mu czcią.
        Kiedy tak zastanawiałem się, jakimże to sposobem mógłbym zainteresować piękną dziewczynę, a czyniłem tak wyłącznie w sferze mojego umysłu, teoretycznie, wydarzyła się rzecz niezwykła i zarazem przykra. Otóż, w pewnym momencie, pomiędzy jednym łypnięciem w kierunku jej stolika a kolejnym marzeniem, dziewczyna niebezpiecznie zachwiała się na swoim wiklinowym foteliku. Drżącymi dłońmi dotknęła głowy, pomachała nimi, jakby chciała odpędzić od siebie złe moce i znowu się zachwiała. Nie widziałem wtedy dokładnie jej twarzy, ale wydawało mi się, że pobladła. Była bliska omdlenia.
        Miałem swój powód! Doskoczyłem do niej w momencie, gdy osuwała się z fotela na bruk i w ostatniej chwili ująłem jej rękę, a potem objąłem smukłą kibić.
        - Madame! - krzyczałem zwróciwszy tym samym na siebie uwagę klientów. - Dobrze się pani czuje?
        Ktoś stanął za moimi plecami, jakiś gotowy służyć pomocą dżentelmen, zjawił się także kelner, słowem - powstało niezgorsze zamieszanie. Ale ja już pomagałem dziewczynie usadowić się z powrotem na fotelu, a ta dziękowała mi wstydliwie acz z wdzięcznością. Z radością przyjąłem fakt, że bladość na jej twarzy ustąpiła, a ja stałem przed nią gotowy służyć pomocą, gdyby tylko tego zapragnęła.
        - Dziękuję panu - rzekła cichutko po francusku. - Ostatnio dużo pracuję i nie śpię po nocach. Jaki pan miły...
        - Na imię mam Tomasz - rzuciłem zaskoczony. - Jak pani na imię? 
        Nie doczekałem się odpowiedzi. Ostrzegawczy krzyk za moimi plecami kazał mi szybko odwrócić się w kierunku mojego stolika.
        - Złodziej! - krzyczała jakaś starsza pani siedząca opodal. - Złodziej ukradł teczkę!
        To była moja teczka, ta niebieska, tekturowa, zwierająca dokumenty dotyczące mojej ministerialnej misji, opisującej znaleziony w Zakładzie Świętego Kazimierza w Ivry notatnik Norwida. Widziałem, jak jakiś ubrany w czarną skórę człowiek w kasku na głowie biegnie z moją teczką pod pachą do stojącego po drugiej stronie nowoczesnego skutera, zapala go i odjeżdża z rykiem. Porzuciłem na chwilę dziewczynę, którą uratowałem przed upadkiem i poleciałem na drugą stronę ulicy, ale skuter ze złodziejem oddalał się już nieubłaganie, odpływał w głąb uliczki, mijając slalomem sznur samochodów. Nie miałem szans na dogonienie go.
        A kiedy zrezygnowany wróciłem do kafejki, ze zdumieniem stwierdziłem, że piękna dziewczyna w sukience zniknęła. Nie było jej. Dopiero teraz, stojąc na chodniku przed parasolami kafejki, zrozumiałem, że zostałem wykiwany. Niektórzy klienci ochoczo wskazywali mi rękami kierunek ucieczki młodej damy, ale wiedziałem, że nie złapię jej. Ktoś zaplanował kradzież niebieskiej teczki i zrobił to w sposób nie pozbawiony pewnego kunsztu. Zwykły złodziej wyrwałby mi teczkę na ulicy i już. Ale ci, którzy ukradli mi ją, zrobili to z klasą. Dałem się podejść jak żółtodziób, ale pewnie każdy na moim miejscu pośpieszyłby dziewczynie na pomoc, zapominając o dokumentach. Jakże mogłem pomyśleć, że piękna kobieta może przynieść szczęście, wszak zawsze było na odwrót - pojawienie się uroczych niewiast w moim życiu zwiastowało nieszczęście.
        Tylko dlaczego komuś zależało na tej teczce?
        
        ***
        Krótka wizyta na policji przerodziła się ze zwykłej rutynowej sprawy w przesłuchanie balansujące na krawędzi groteski. Zeznawałem długo - wciąż powtarzając to samo:
        - Nie znam tej młodej kobiety ani osobnika na skuterze. Moim zdaniem, to zorganizowana grupa.
        Później męczono mnie pytaniami o zawartość teczki.
        - Zawierała dokumenty dotyczące odbioru znalezionych w Ivry papierów po Norwidzie - odpowiadałem grzecznie młodemu inspektorowi. - Zeszyt. Notatnik, tyle że zapisany bazgrołami geniusza. Wśród nich znalazło się kilka nie wysłanych przez artystę listów, rękopisy ostatnich wierszy, nieznanych. Znaleziono je w sąsiednim pokoju w Zakładzie Świętego Kazimierza w Ivry, ukryte w podłodze. Prawdopodobnie mieszkał tam znajomy Norwida, któremu poeta powierzył część swoich papierów, a ten z niejasnych dla nas powodów ukrył je w przytułku. Nie znamy jego nazwiska. Dopiero po ponad stu latach, robiąc remont w niektórych pokojach, natknięto się na ową niecodzienną skrytkę. Przez ten czas mieszkało w tym pokoju kilkadziesiąt osób. W przytułku nie można było liczyć na sejf albo depozyt. A przecież biedni ludzie też lubią mieć swoje sekrety. Jednak dzięki temu dziwactwu zachowały się listy i wiersze Norwida. Proszę bardzo, możecie to sprawdzić w polskiej ambasadzie, także wasze Ministerstwo Kultury zna dobrze tę sprawę.
        Sprawdzili. Potem, gdy nie było już sensu zadawania mi tych samych pytań, młody inspektor próbował znaleźć wyjaśnienie powodu, dla którego ukradziono mi niebieską teczkę.
        - Pan zajmuje się kradzieżami dzieł sztuki - zawiesił na mnie dłużej wzrok. - Tak mi powiedziano w waszym konsulacie. Nazywają pana Panem Samochodzikiem, prawda? Śmiesznie brzmi, nie powiem, ale do rzeczy. Czy nie przypuszcza pan, że jakaś francuska szajka złodziei dzieł sztuki dowiedziawszy się, że znaleziono nieznane zapiski polskiego poety, postanowiła ukraść teczkę? Oni mają chrapkę na te wiersze!
        - Ale przecież w teczce nie było żadnych zapisków z Ivry! - zaprotestowałem. - Wszystkie znalezione materiały znajdują się w specjalnym sejfie-neseserze. Neseser zostanie przekazany nam na dworcu przez waszych urzędników. A w teczce trzymałem kopie niektórych dokumentów.
        - Hm, dziwne - mruczał inspektor francuskiej policji. - Może dopiero zamierzają ukraść neseser.
        - Być może, ale za te wiersze Norwida nie dostaną na rynku zbyt wiele. Gdyby to jeszcze był Mickiewicz, to rozumiem.
        - Kto taki? - zdumiał się.
        - No Mickiewicz. Adam Mickiewicz.
        - Słyszę, że Mickiewicz, ale pytam, kto to taki?
        Policjant nie miał bladego pojęcia, kim był Adam Mickiewicz! Nie znał ani Słowackiego, ani Norwida. Był laikiem w zakresie literatury i sztuki w ogóle. Ale czemuż to na świecie panowała taka niesprawiedliwość, że przeciętny Polak znał największe nazwiska francuskiej sztuki, a przeciętny Francuz nie słyszał nawet o naszym narodowym wieszczu?
        - Mickiewicz to znany polski sportowiec - odpowiedziałem złośliwie, ale byłem doprawdy poirytowany niewiedzą policjanta. - Pierwsza liga.
        - Bokser? - zainteresował się.
        - I to jeszcze jaki! - kontynuowałem tę komedię. 
        - Uwielbiam boks zawodowy, ale o Mickiewiczu nie słyszałem. 
        Wizyta na policji skończyła się po czternastej i tylko dlatego zdążyłem na siedemnastą na pociąg do Warszawy.
        - Gdzie pan się podziewał? - zapytała koleżanka Szczurzycka, gdy z walizką pojawiłem się na peronie paryskiego dworca Nord. - Doktor Kwiatkowski potrzebował pańskiej pomocy!
        Obok Szczurzyckiej stała dwójka pozostałych członków naszej ekipy, urzędników spoza ministerialnych i instytutowych kół. Byli to: 35-letnia Mirabela Błażej z krakowskiego Towarzystwa Miłośników Norwida, osoba lubiąca garderobę w kolorze różowym, i nieco młodszy od niej Wiktor Zubilewicz z polsko-francuskiej fundacji kulturalnej. Ta para od samego początku naszej wyprawy do Paryża przylgnęła do siebie i nieco ostentacyjnie ignorowała towarzystwo nas, seniorów, chociaż wcale do siebie nie pasowali.
        Staliśmy zatem w czwórkę na peronie, a brakowało tylko kolegi Kwiatkowskiego załatwiającego ostatnie formalności w dyrekcji dworca, kiedy opowiedziałem w szczegółach o kradzieży teczki.
        - Niesamowita historia - dziwiła się blada z wrażenia Szczurzycka. - I co teraz będzie?
        - Nic nie będzie - odpowiedziałem. - Kolega Kwiatkowski ma przecież oryginalne dokumenty. Ja miałem tylko kopie dla naszego ministerstwa. Skończy się na pogrożeniu palcem, bo moja pani minister nie lubi, gdy pracownicy gubią dokumenty.
        - Całe szczęście, całe szczęście.
        - Uważam - wszedł w słowo kolega Wiktor - że powinniśmy poprosić policję o ochronę do czasu odjazdu pociągu.
        Był to człowiek nieco oschły w obcowaniu - szary urzędnik w odprasowanym garniturze, z okularami leczniczymi na nosie. Był szary nie tylko w przenośni, ale w sensie dosłownym, jego oczy były bowiem koloru szarego, tak samo jak i włosy. Poza tym był blady jak prześcieradło. Całą podróż z Warszawy kolega Wiktor przespał w swoim przedziale, nie wstał nawet na posiłek. To i może w jakiś sposób biel prześcieradła przeszła na jego twarz? Ten człowiek rzadko się odzywał, nawet podczas oficjalnych wizyt w paryskich urzędach i na rautach zachowywał dystans do wszystkich - słuchał. Jedynie panna Mirabela umiała go nieco pobudzić do rozmów i szeptów. Kto wie, o czym tak sobie szeptali po kątach?
        - Pana Tomasza nabrali zwykli paryscy złodzieje - uśmiechnęła się do mnie zimno Mirabela, która była jedyną osobą z naszej ekipy nie noszącą okularów. - Nie doszukiwałabym się wielkiej sensacji. Pewnie złodzieje myśleli, że ma pan książeczkę czekową w teczce. Doskoczył pan do nieznajomej siksy i w tym czasie drugi złodziej ukradł pozostawioną na stoliczku teczkę. Sprytne. Ale cóż, mężczyźni są nieodpowiedzialni, niezależnie od wieku. Trzeba było dać teczkę mnie.
        - Na widok przystojnego Francuza też by pani straciła głowę. 
        - Nawet Enrique Iglesias nie jest w stanie wyprowadzić mnie z równowagi. A pan stracił ją dla zwykłej dziewczyny.
        - A kim jest ten Iglesias? - zapytałem.
        Ale Mirabela machnęła na mnie lekceważąco ręką.
        - Teraz sobie przypominam! - zerknęła na mnie spode łba Szczurzycka. - W tej kafejce siedziała taka młodziutka blondynka... tak, tak! Pan Tomasz zapatrzył się na nią jak na obraz Rafaela w Luwrze.
        Szczurzycka spojrzała na mnie podejrzliwie.
        - Podobała się panu ta małolata? - spytała zazdrośnie.
        - Nie była znowu taka małolata - odpowiedziałem poirytowany. - Dorosła kobieta. Poza tym nie tylko mnie się podobała.
        - Jak mam to rozumieć?
        - Proszę zapytać o to doktora Kwiatkowskiego.
        Wiktor i Mirabela zaśmieli się pod nosem, widząc jak Szczurzycka purpurowieje na twarzy i nieudolnie próbuje zachować obojętność. Pewnie miała Kwiatkowskiego za wzór cnót, bo to, że był najlepszym urzędnikiem pod słońcem, było zrozumiałe samo przez się. Uważała przy tym, że to na nią powinien gapić się, jeśli nie cały świat, to przynajmniej Kwiatkowski i ja. Od riposty uwolnił ją nadjeżdżający pociąg do Warszawy.
        Szybko zajęliśmy miejsca w swoich przedziałach. Kwiatkowski, Szczurzycka i ja mieliśmy zająć jeden przedział z trzema łóżkami, a Mirabela z Wiktorem przejść do sąsiedniego, ale wkrótce wydarzyła się rzecz, która zmieniła ten układ. Jedno łóżko w naszym przedziale było uszkodzone i zafrasowany kierownik pociągu szybko załatwił mi jeden pusty przedział. Niestety - łóżka nie dało się naprawić. Nie namyślając się długo skorzystałem z tej niespodziewanej okazji. Tak między nami, było mi to na rękę. Będąc w przedziale sam, byłem pozbawiony towarzystwa koleżanki Szczurzyckiej.
        - Jakiś Francuz zarezerwował przedział na końcu wagonu, ale dzisiaj zrezygnował z podróży - poinformował mnie konduktor, pomagając wnieść walizkę. - Bardzo przepraszamy.
        - Nie ma za co - zadowolony uścisnąłem jego dłoń. - Je suis contente, monsieur. Uwielbiam samotność.
        Wnet przybył zdyszany kolega Kwiatkowski, a towarzyszyło mu dwóch policjantów, przystojny, młody człowiek z bagażem i dwóch urzędników. Tych ostatnich poznałem na uroczystym raucie zorganizowanym w polskiej ambasadzie. Mały, pulchny i pogodny człowieczek z francuskiego Ministerstwa Kultury niósł stalowy neseser, w którym schowano notatnik Norwida. Drugi by ł radcą prawnym. Pierre Peroult - wysoki i dobrze zbudowany szatyn w ciemnym garniturze, o posępnym spojrzeniu turkusowych oczu. Zapamiętałem, że był namiętnym palaczem cygar. Trzecim mężczyzną z torba podróżną był przystojny Francuz w eleganckim garniturze jasnego koloru.
        Z powrotem wyszliśmy na peron.
        - Słyszałem, że ukradziono panu teczkę - zwrócił się do mnie Peroult i zakasłał jak astmatyk.
        - Najważniejsze, że neseser jest nietknięty - zaśmiał się urzędnik francuskiego ministerstwa.
        - Na wszelki wypadek nie nagłaśnialiśmy waszego odjazdu - rzekł Peroult. - Dwóch policjantów wystarczy zamiast pismaków.
        - O przepraszam - wtrącił żartobliwie trzeci z nich. - Ja jestem pismakiem!
        - No tak - chrząknął zakłopotany Peroult. - Ale pan wyjeżdża.
        - Miłej podróży! - kłaniał się nam mały urzędnik. - Do widzenia! Peroult zapalił cygaro, ale zaraz go wyrzucił zgromiony wzrokiem przez swojego towarzysza. Przekazali Kwiatkowskiemu cenny neseser, a następnie urzędnik i Peroult odeszli, pomachawszy nam jeszcze ręką na pożegnanie. Zostali tylko policjanci.
        - A to Jean-Paul Vidac - Kwiatkowski przedstawił nam przystojnego bruneta w wieku trzydziestu ośmiu lat. - Monsieur Vidac jest dziennikarzem paryskiej gazety i pojedzie z nami do kraju napisać reportaż o sprowadzeniu do Polski zapisków Norwida.
        Jean-Paul Vidac posłał nam wszystkim szarmancki uśmiech. Przy okazji odnotowałem delikatną zmianę na obliczu panny Mirabeli, na której francuski dziennikarz zrobił duże wrażenie. Kobieta poprawiła nerwowo kusą spódnicę i przybrała obojętny wyraz twarzy, jakby Vidac był powietrzem.
        „Jak to dobrze, że nie trzymasz w ręku żadnej torebki albo teczki” - śmiałem się z niej w duchu.
        - Później spotkamy się w wagonie restauracyjnym, to pogadamy sobie - popędzał nas Kwiatkowski i ruchem ręki pozdrowił znudzonych policjantów. - Dziękuję za eskortę.
        Kiedy wspinałem się po schodkach pociągu, zauważyłem jeszcze zbliżającą się w kierunku naszego wagonu elegancką kobietę ubraną w drogi kostium i dźwigającą dwie wielkie, skórzane walizy. Była to blondynka w średnim wieku - opalona i zadbana, piękna i zarazem dojrzała. Chód miała miękki i nie wykonywała żadnych zbędnych ruchów. Jej wyprostowana sylwetka była idealna, szła niczym Kleopatra, a rysy twarzy przywodziły namyśl jakąś boginię. Patrzyłem na nią zauroczony. W tej chwili wypadłyby mi z ręki wszystkie teczki świata, gdybym je miał przy sobie, ale na szczęście nie miałem niczego pod ręką. Kiedy kobieta podeszła do schodków, postanowiłem jej pomóc. Ale już czyjaś ręka mnie uprzedziła, cap, i sięgnęła po skórzane walizki.
        Jean-Paul Vidac okazał się szybszy ode mnie.
        - Pani pozwoli - rzekł do niej z uśmiechem.
        - Och, jaki pan uprzejmy - odezwała się po francusku, ale potraktowała dziennikarza oschle, by nie powiedzieć zimno i protekcjonalnie.
        Nie odwzajemniła uśmiechu, choć jej lodowata reakcja nie była pozbawiona czaru i jednocześnie tajemniczości. Nie ma co - to była kobieta z klasą. A ja poczułem się mały, gdyż ta Bogini nie raczyła nawet na mnie spojrzeć. Byłem powietrzem. Cóż chcieć - starsi ludzie byli bez szans w rywalizacji z przystojnymi brunetami używającymi drogich wód po goleniu. Idąc wąskim korytarzem, widziałem, jak wchodzi do środkowego przedziału i nie reaguje na zaczepki Vidaca. Jeśli ten człowiek nie miał u niej szans, co mówić o mnie?
        Pociąg ruszył z minutowym opóźnieniem. Zmęczony położyłem się na dolnym łóżku z postanowieniem natychmiastowego ucięcia sobie drzemki. Podróż do Warszawy miała trwać prawie dwadzieścia godzin i prowadziła przez Brukselę, Kolonię, Dusseldorf, Hanower i Poznań. Czytać w pociągu nie lubiłem, więc wolałem się położyć i skrócić sobie tym samym czas podróży. Pal licho spotkanie w wagonie restauracyjnym!
        Spałem krótko. Obudził mnie pisk telefonu komórkowego.
        Otworzyłem oczy i usiadłem ciężko na krawędzi łóżka, nie mając najmniejszego pojęcia, skąd dochodził ten dźwięk. W podróż wybrałem się bez telefonu. Pociąg sunął po jakimś nizinnym terenie przypominającym nieco nasz mazowiecki krajobraz. Oprócz mnie nie było nikogo w przedziale. Jakim cudem słyszałem zatem cichutki pisk telefonu komórkowego?
        Znalazłem go w aluminiowym koszu pod stoliczkiem. Powoli go wyjąłem i uruchomiwszy, przystawiłem do ucha. Nie odzywałem się. Czekałem - kompletnie zaskoczony.
        - Monsieur la Bagnolette? - usłyszałem męski głos mówiący dobrze po francusku, jednak dziwnie chropowaty, zniekształcony, jakby mój rozmówca mówił przez jakieś urządzenie. Oceniłem, że miał około pięćdziesięciu lat. - Jak to dobrze, że się pan obudził.
        - Kim pan jest? - przestraszyłem się. 
        Ktoś znał mój francuski pseudonim, którym ochrzczono mnie dawno temu podczas mojej pierwszej wizyty we Francji. 
        - Chwileczkę! Skąd pan wiedział, że śpię? Co to zażarty? Pan mnie zna?
        Rozejrzałem się jak głupi po przedziale, ale oczywiście nikogo nie znalazłem.
        - Proszę się uspokoić - zbył mnie swoim hipnotyzującym, upiornym tembrem. - Jeśli tylko będzie pan współpracował, nic się panu nie stanie. Nikomu nic się nie stanie.
        - O co chodzi? Kim pan jest, do diabła?! - krzyknąłem. - Co to za dowcipy? Co niby miałoby się stać?
        - Niech się pan uspokoi. Od tej pory będziemy ściśle ze sobą współpracować. Jeśli zacznie pan działać na własną rękę i spróbuje zawiadomić policję albo konduktora, przyrzekam, że pożałuje pan tego. Uprzedzam: opór się nie opłaca. To na nic. Zresztą nie będzie pan w pociągu sam. Ktoś będzie miał pana cały czas na oku.
        Rozejrzałem się po raz kolejny po przedziale, jakbym spodziewał się w nim kogoś zastać. Na korytarzu ujrzałem jedynie plecy konduktora sprawdzającego okna na końcu wagonu. Ktoś stroił sobie ze mnie żarty, podłożył mi komórkę i pękał ze śmiechu w innym przedziale. Biorąc pod uwagę dobrą francuszczyznę mojego rozmówcy, dowcipnisiem mógłby być sam Jean-Paul Vidac. Tylko on znał doskonale język Moliera, chociaż każdy z naszej ekipy mówił całkiem nieźle, a Mirabela wręcz mogłaby uchodzić za Francuzkę.
        - Zaraz, chwileczkę! - zapytałem schowawszy się z powrotem do swojego przedziału. - O co chodzi?! Kim pan jest? Vidac, prawda? To pan dowcipkuje?!
        - Nie - odpowiedział i zaśmiał się cicho. - Nie jestem żaden Vidac. Hrabia Saint-Germain, do usług.
ROZDZIAŁ DRUGI

HRABIA SAINT-GERMAIN • NIE WIERZĘ W NIEŚMIERTELNOŚĆ • CZY VIDAC TO SAINT-GERMAIN? • IDĘ ROZMÓWIĆ SIĘ Z DZIENNIKARZEM • SPOTKANIE Z BOGINIĄ, CZYLI ILONA • PIERWSZE STARCIE • KTO PODRZUCIŁ MI TECZKĘ? • KARTKA Z DZIWNYM RYSUNKIEM • CZY JESTEM OBSERWOWANY? • SIÓDME PRZYKAZANIE • CZEGO CHCE ODE MNIE SAINT-GERMAIN? • SKRYTKA NUMER 1071 • SPOTYKAM ZŁODZIEJA TECZKI • FIOLKA


        Kim był hrabia Saint-Germain?
        Wiedziałem z obszernej literatury historycznej, że był ponoć różokrzyżowcem, alchemikiem i mistykiem; osobą więcej niż kontrowersyjną, znaną i niezwykle popularną na dworach królewskich i w książęcych pałacach XVIII wieku. Zapewniał, że jest Egipcjaninem i że od dnia jego urodzin upłynęło około dwóch tysięcy lat. Często zmieniał miejsce pobytu, widziano go w wielu miejscach na świecie na przestrzeni kilkuset lat. Pewna starsza kobieta widziała go ponoć w Wenecji po pięćdziesięciu latach od ich pierwszego spotkania i w jej opinii Saint-Germain wyglądał tak samo jak dawniej. Tylko nazwisko nosił inne: Balletti.
        Czy był potomkiem Egipcjan? Czy może synem królowej Hiszpanii, małżonki Karola II? A może synem króla Portugalii? Inne teorie głosiły, że uciekł z Meksyku z fortuną żony. W 1758 roku przybył z Niemiec do Paryża, reklamując się jako mistrz nauk tajemnych. Sam unikał rozmów o swojej długowieczności, nawet słynna faworyta królewska pani de Pompadour2 nie zdołała zmusić go do wyjawienia prawdy. Ale faktem jest, że kilka innych osób widziało go w Londynie bez jednej jedynej zmarszczki na twarzy, chociaż od spotkania z nimi minął szmat czasu. Chodziły słuchy, że wynalazł na bazie herbaty eliksir życia. Mówiono o nim w kołach dyplomatycznych dworu austriackiego, że był jednocześnie poetą, muzykiem, pisarzem, lekarzem, fizykiem, chemikiem i malarzem. Znał kilka języków i był człowiekiem szlachetnym i uczciwym. Nawet sam Wolter3 mawiał o nim, że jest osobnikiem nieśmiertelnym i mądrym. Saint-Germain zmarł zimą 1784 roku w pobliżu Eckenforde. Czyżby ów niezwykły człowiek okazał się jednak zwykłym śmiertelnikiem? Nic bardziej błędnego! W 1785 roku odwiedził Paryż na zjeździe masońskim, potem była jeszcze Wenecja, znowu Paryż i Wiedeń. Upodobał sobie widać stolicę Francji, gdyż widziano go tam jeszcze kilkakrotnie w połowie XIX wieku. Odwiedził także Tybet w 1905 i Rzym w 1926 roku. Podobno nawet po drugiej wojnie światowej ktoś go rozpoznał.
        Dość na tym! Nie wierzyłem, że osobnik, który podawał się za hrabiego Saint-Germaina był nim w istocie. Ja nawet nie wierzyłem w istnienie eliksiru życia, we wszystkich alchemików i mistyków razem wziętych, a w życiorysie Saint-Germaina dopatrywałem się raczej wielkiej mistyfikacji. Oszustwo! Taką właśnie opinię lansowałem w jednej z moich najwcześniejszych prac o alchemikach i szarlatanach Europy. Jeśli nawet ktoś rozpoznał Saint-Germaina w dwieście lat po jego „oficjalnej” śmierci, to nie był to dowód na jego nieśmiertelność. Nie było to równoznaczne z tym, że ten człowiek żył. To mógłby być ktoś inny, ktoś podający się za hrabiego, ktoś bardzo do niego podobny. Zresztą świadkowie, którzy twierdzili, że go widzieli, mogli po prostu się mylić, a nawet z nieznanych powodów oszukiwać.
        Miałem do czynienia z kimś, kto podawał się za Saint-Germaina i czynił to dla hecy. Bo jakże inaczej wyjaśnić tę sztuczkę z telefonem. Jeśli za tym wszystkim krył się Vidac, mógł to robić dla rozgłosu, aby później napisać o tym w gazecie i zgarnąć niezłe honorarium za sensacyjny artykuł. Tylko czemu podawał się właśnie za Saint-Germaina?
        Dziwne. Jeszcze dzisiaj siedziałem pod parasolem paryskiej kafejki przy bulwarze Saint-Germain i piłem kawę. Teraz miałem do czynienia z kimś, kto nazywał siebie Saint-Germainem. Czy był to tylko zbieg okoliczności? A może kawalarzem był ktoś z naszej ekipy? Kwiatkowski? Zubilewicz? Ani jeden, ani drugi nie pasował na kawalarza, ale prędzej stawiałbym na nich niż na taką Szczurzycką czy Mirabelę Błażej.
        - Dlaczego nic pan nie mówi? - zapytał mój rozmówca grobowym głosem. - Pewnie bierze mnie pan za dowcipnisia? Prawda? Ale Saint-Germain żyje! Właśnie pan z nim rozmawia. Mam się całkiem nieźle, choć od mojej „oficjalnej” śmierci w 1784 roku muszę się nieźle kamuflować. Ale nie lubię o sobie dużo mówić.
        - Doprawdy? - zachichotałem. - To ile ma pan faktycznie lat? Dwa tysiące? Czy może więcej? Cagliostro4 podobno twierdził, że rozmawiał z Chrystusem, a pan pewnie jest od niego starszy i znał wszystkich faraonów.
        - Proszę nie kpić - przerwał mi ostro, ale szybko się opanował. - Jeszcze się pan przekona, jaką mam moc. W przeciwieństwie jednak do Cagliostra, nie jestem oszustem i kłamcą. Cagliostro vel Józef Balsamo nie znał Chrystusa. Urodził się i zmarł w XVIII wieku. Jeśli chodzi o mnie, mam ponad tysiąc lat, więc Chrystusa znać nie mogłem. Żałuję tego, ale cóż począć. A z tymi faraonami, o znajomość których mnie pan posądzał w swoim eseju, to kompletna bzdura. Kiedyś na odczepnego zażartowałem w towarzystwie pewnej damy i ta rozniosła po całej Europie plotkę o moim egipskim pochodzeniu.
        - Zaraz - zdenerwowałem się. - Pan zna moją pracę o alchemikach? Napisałem ją dawno temu...
        - Znam - odparł spokojnie. - Interesuje mnie, co inni piszą na mój temat. Znam pana dorobek i wiem o wszystkich pana przygodach. Kiedyś nawet minęliśmy się we Francji, na ulicy, ale pan nie może tego pamiętać. To było w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, wtedy, gdy zajmował się pan sprawą Fantomasa.
        - Nie wiedziałem, że jesteśmy dobrymi znajomymi - ironizowałem na całego. - Czego pan ode mnie chce, Monsieur Saint-Germain? Co ja, mały i szary człowieczek, mogę zrobić dla tak wielkiego i nieśmiertelnego uczonego, jakim pan był... och, przepraszam... chciałem powiedzieć: jakim pan wciąż jest?
        - I znowu pan sobie kpi.
        - To nie kpina, Saint-Germain. To zdrowy rozsądek. Ja naprawdę nie wierzę w duchy.
        - Ja też. Powtarzam: nie jestem duchem! - rzekł z naciskiem. - Jestem człowiekiem z krwi i kości.
        - To gdzie pan teraz jest? - zapytałem.
        - Nieważne. Musi mi pan pomóc w pewnej sprawie, ale wszystkiego dowie się pan wkrótce. Proszę od tej pory nosić ze sobą telefon komórkowy. Jasne?
        - Pan raczy żartować - żachnąłem się. - Czyja wyglądam na takiego, który nie ma nic lepszego do roboty jak uczniackie wygłupy? Poza tym uważam, że nie nazywa się pan Saint-Germain, a Vidac. Jean-Paul Vidac. Ot i co, drogi panie!
        - Jeszcze raz powtarzam - rzekł z naciskiem. - Nie jestem Vidakiem. I jeśli komukolwiek powie pan o naszej rozmowie, pożałuje pan tego.
        - Nikomu nie powiem, drogi hrabio - próbowałem znowu żartować. - Bez obaw. Nie chcę, aby wzięto mnie za fantastę i wariata. Ile razy mam to panu powtarzać?
        Jeśli miałem do czynienia z dowcipnisiem - bo wszystko na to wskazywało - to czego obawiał się fałszywy Saint-Germain? Skoro i tak nikt by mi nie uwierzył, że rozmawiałem z prawdziwym Saint-Germainem, to czemu mój rozmówca wciąż zalecał mi dyskrecję? Dowcipnisiowi właśnie powinno na tym zależeć, abym rozniósł plotkę o Saint-Germainie i zrobił z siebie idiotę.
        To mnie zastanowiło. Ale jeszcze nie przeczuwałem powagi sytuacji.
        - Skontaktujemy się za godzinę - odezwał się Saint-Germain. - Mam nadzieję, że do tego czasu uwierzy pan w moje słowa. Nie jestem Vidakiem. Nie znajdzie mnie pan wśród pasażerów pociągu. Tylko tyle mogę powiedzieć. Dla przełamania bariery nieufności z pańskiej strony zwrócę panu niebieską teczkę, którą panu dzisiaj ukradłem w kafejce.
        - To pan?! - krzyknąłem. - Ten drań na skuterze? Jest pan złodziejem, a nie hrabią!
        - Teczkę zwrócę. A motorem nie jeżdżę. Będziemy w kontakcie. 
        Rozmowa się urwała. Saint-Germain, czy jak mu tam było naprawdę, rozłączył się, pozostawiając mnie w nastroju osłupienia. Ktoś najwyraźniej zabawiał się ze mną w bardzo wyrafinowany sposób. Dziwne, że dla zwykłego dowcipu dokonał tyle starań - kradzież teczki i teraz ten telefon w koszu.
        Wyszedłem na korytarz i ruszyłem na koniec wagonu do przedziału Vidaca, aby się z nim rozmówić. W dalszym ciągu uważałem, że to on jest owym dowcipnisiem. Stanąłem przed drzwiami przedziału Mirabeli, Zubilewicza i cudzoziemca.
        „Tylko co niby mam mu powiedzieć?” - myślałem gorączkowo oparty o okno. „Że w moim przedziale znalazłem telefon komórkowy podrzucony przez nieśmiertelnego hrabiego? I że to właśnie on, Jean-Paul Vidac, jest owym Saint-Germainem? Wyśmieją mnie i pomyślą, że zwariowałem.”
        Już widziałem drwiące uśmieszki na twarzach koleżanki Szczurzyckiej i panny Mirabeli, gdy opowiadam im o moich kontaktach z nieśmiertelnym alchemikiem. Doktor Kwiatkowski też by mnie pewnie nie oszczędził.
        Zawróciłem zły do swojego przedziału. I wtedy natknąłem się na piękną kobietę, którą wcześniej nazwałem Boginią, a która wychodziła na korytarz. Nie wiedzieć czemu stanąłem jak wryty na jej widok. Kobieta zdążyła się przebrać i miała na sobie zamszową marynarkę i czarne, luźne spodnie. I chociaż nie lubię kobiet chodzących w spodniach, to jednak ta dama należała do tych istot, którym jest dobrze w każdym stroju. Stałem nieruchomo i patrzyłem na tę błękitnooką blondynkę wzrokiem pełnym uwielbienia. Zapomniałem o całym bożym świecie i o sztuczkach fałszywego Saint-Germaina. W tym czasie kobieta minęła mnie, otarłszy się o mnie całą sobą. Podchwyciła moje natarczywe spojrzenie i zatrzymała się.
        - Dojdę do restauracyjnego? - zapytała po francusku.
        - Nie mam pojęcia - bąknąłem. - Nie doszedłem tam... tak mi się wydaje, że tam... mogę sprawdzić!
        - Nie trzeba - machnęła ręką. - Wystarczy pójść dalej korytarzem. 
        Poszła kawałek dalej. Ruszyłem za nią. Stanęliśmy w drugim wagonie, czekając, aż jacyś pasażerowie uporają się z wnoszeniem bagażu.
        - Pani do Warszawy? - zapytałem z głupia frant.
        - Tak - odwróciła się znowu i przyjrzała mi się uważniej. - Polak?
        - Z Warszawy. Na imię mam Tomasz.
        - Ilona - podała mi rękę bardziej delikatną od jedwabiu i uśmiechnęła się. - Branża odzieżowa.
        - Miło mi.
        -A kim pan jest? I co pan porabia w Warszawie?
        - Jestem historykiem sztuki i rozwiązuję tajemnicze zagadki z przeszłości - odpowiedziałem. - Pracuję w Departamencie Ochrony Zabytków.
        - I zwą pana Panem Samochodzikiem.
        To wypowiedziane po niemiecku zdanie dobiegło mnie z tyłu. Ktoś stał za moimi plecami i słyszał naszą rozmowę. Odwróciłem się i ku swojemu zdumieniu ujrzałem samego Vidaca! Stał w korytarzu drugiego wagonu i podsłuchiwał. Ale pewnie szedł, tak jak i my, do restauracyjnego. Oczywiście nie zdradził się nawet jednym spojrzeniem czy grymasem. Poklepał mnie po ramieniu i uśmiechnął się serdecznie.
        - Skąd pan wie - zapytałem - że nazywają mnie Panem Samochodzikiem?
        - Jak to „skąd”? - śmiał się. - Jestem dziennikarzem. 
        „Poczekaj” - pomyślałem zły na niego. „Ja cię jeszcze urządzę”.
        - Pan Samochodzik? - zdumiała się Bogini. - Jakie śmieszne przezwisko. Dlaczego nazywają pana tak śmiesznie?
        - Niech pan Vidac to pani wyjaśni - zwróciłem się do niej uszczypliwie, gdyż nie lubiłem swojego przezwiska i nie cierpiałem o nim opowiadać.
        Przeprosiłem ją i zawróciłem. Ruszyłem do swojego wagonu, nie obejrzawszy się na nich. Zły zamknąłem się w przedziale.
        Tam spotkała mnie niespodzianka! Na stoliczku pod oknem leżała niebieska teczka - moja teczka! Ta sama, którą skradziono mi w kafejce przy bulwarze Saint-Germain! Osłupiałem z wrażenia. Mój niedawny rozmówca dotrzymał słowa i zwrócił mi ją! Podczas mojej nieobecności dostał się do mojego przedziału i podłożył teczkę. Kim był? Odpowiedź była tylko jedna: Vidac! Poczekał, aż opuszczę swój przedział i wtargnął tutaj pod moją nieobecność, otworzywszy drzwi wytrychem. Podłożył teczkę i wyszedł. Spotkaliśmy się dopiero w drugim wagonie. Miał nerwy ten człowiek!
        Długo dochodziłem do siebie. Usiadłem na krawędzi łóżka i przejrzałem teczkę. Nic nie brakowało, wszystko znalazłem na swoim miejscu, nie licząc kartki od Saint-Germaina z dziwnym rysunkiem. Prawdopodobnie była to kserokopia rysunku wyjętego z jakiejś starej księgi albo z dokumentu źródłowego. Przedstawiała krzyż z podwójnymi ramionami, tak zwany krzyż patriarchalny, zwany też jerozolimskim albo lotaryńskim, wewnątrz którego umieszczono napis i skróty literowe. Otóż w niższą i dłuższą belkę krzyża wpisano łaciński wyraz „Tabernaculum”, w lewym zaś narożniku wyższej belki skrót - „SA”, w prawym - „SB”. Nad krzyżem widniał łukowato wygięty napis - „Hoc est corpus meum”, pod spodem krzyża skrót literowy - „CRL”. To wszystko.
        Napis „Tabernaculum” jak i zdanie „Hoc est corpus meum” zostały napisane ręką drżącą, litery nie były jednak pochyłe, a nawet starannie wpisane. Takie litery spotykało się na wyrytych napisach na wielu romańskich murach, na tympanonach i na epitafiach. Cóż takiego niezwykłego było w tym rysunku, że Saint-Germain dał mi go?
        „Tabernaculum”. Normalnie oznaczało cyborium, wbudowaną w ołtarz skrzynkę, w której trzymano konsekrowaną hostię, a więc miejsce nierozerwalnie związanym z kościołem. A co znaczyło zdanie: „Hoc est corpus meum”? „Oto jest ciało moje” - to właśnie głosił napis nad krzyżem! Krzyż, tabernakulum i „ciało”. O jakie ciało mogło chodzić? Zapewne o ciało samego Chrystusa.
        Kiedy Jezus wziął w ręce chleb i wino, mówiąc, że jest to Jego ciało i krew, nie mówił tego w sensie dosłownym. Stał wówczas między uczniami, spożywając wino i chleb. Nie kwaszony chleb i sok winny symbolizowały Jego bezgrzeszne ciało i niewinnie przelaną krew. W wielu Ewangeliach znajdziemy tak właśnie symbolicznie potraktowane ciało Zbawiciela, choć Jezus nazywał siebie także „bramą”, „skałą” czy „krzewem winnym”. Nowy Testament nazywa Kościół „Ciałem Chrystusa”. Jednak wiedziałem z literatury i z rozmów z uczonymi, że nikt, włącznie z teologami katolickimi, nie rozumie tych zwrotów dosłownie. Ja założyłem, że znaczenie zwrotu „ciało moje” z tajemniczego kwadratu przysłanego mi przez Saint-Germaina odnosiło się do Jezusa. Ale nic więcej nie mogłem powiedzieć o tym dziwnym krzyżu, niż w kontekście obrządku Kościoła katolickiego, konkretnego miejsca, w którym odprawiano mszę i w którego murach przechowywano krew Chrystusa rozumianą, rzecz jasna, symbolicznie. Być może autor rysunku miał na myśli jakiś konkretny kościół, może chodziło o coś bardziej ogólnego, ale czego chciał ode mnie Saint-Germain, nie miałem pojęcia.
        Jak na zawołanie zapipczał telefon komórkowy. Tym razem, muszę się przyznać, odebrałem go z ochotą. Pora wyjaśnić sobie to i owo, Mon-sieur Saint-Germain!
        - I jak podoba się panu rysunek? - zapytał cicho.
        - Zupełnie nie wiem, czego pan ode mnie chce - warknąłem. - Dlaczego pokazał mi pan ten rysunek? Co on oznacza?
        - Chcę, aby pan mi o tym powiedział. To jest właśnie pańskie zadanie. Na podstawie tego rysunku i napisów musi pan odszyfrować prawdziwy sens tego rebusu. O jakie miejsce chodzi? To chcę usłyszeć od pana, Monsieur la Bagnolette.
        - To pańskim zdaniem jest rebus?
        - Owszem.
        - Na jakiej podstawie pan tak sądzi? Ja, na przykład, nie odniosłem takiego wrażenia. Skąd zatem u pana takie przypuszczenie?
        - Odniósłby pan takie wrażenie, gdyby tylko odwrócił pan kartkę na drugą stronę - westchnął. - Znajdzie pan tam dalszy ciąg tej szarady.
        Zrobiłem tak, jak sugerował i rzeczywiście - ujrzałem napisany po francusku list. Znowu zwykła kopia jakiegoś dokumentu, tylko jedna strona, gdyż tekst był kontynuacją poprzedniej. List napisano językiem archaicznym, pochodził sprzed czterystu, trzystu lat, a pisany był neogotykiem. Miałem poważne trudności w jego odczytaniu, więc naprędce notowałem kolejne przetłumaczone z mozołem zdania. Treść tego zapisku była mniej więcej taka:
        
        Przybysz z Polski mówił o dziwnym miejscu na przedmieściach B. A stąd było blisko do miejsca zwanego Łysą Górą, za murami świątyni stał w dolinie drewniany krzyż z podwójnymi ramionami od moru i szatana ludzi chroniący. Ów przybysz, przez naszych braci zwany L’Ermite, znal miejsce ukrycia złotego krzyża lotaryńskiego, przywiezionego ponoć z północnego gruntu zwanego Mönchenwerder. Przed śmiercią narysował tylko ten krzyż. Umarł zabrawszy tajemnicę do grobu. A.D. 1681.
        
        Autor listu i dziwnego rysunku krzyża jako ostatni rozmawiał z owym tajemniczym L’Ermite, najpewniej zakonnikiem, który znał miejsce ukrycia cennego krzyża. Historia było niezwykła! A zatem Saint-Germain miał rację - chodziło o rebus. To była zaszyfrowana wiadomość o miejscu ukrycia skarbu! Jakiś krzyż przywieziono do B. przez nieznanego osobnika nazwanego Pustelnikiem (z francuskiego L’Ermite). Działo się to przed rokiem 1681. Krzyż zabrano z Mönchenwerder, ale co to było za miejsce? Północna Polska? Pewnie Prusy albo Pomorze. A gdzie leżało owo B.? Wszystko wskazywało, że w rejonie Gór Świętokrzyskich, blisko Łysej Góry. W tamtejszym klasztorze przechowywano bowiem relikwię Krzyża Świętego. Znakiem rozpoznawczym klasztoru benedyktynów na Łyścu był właśnie dwuramienny krzyż. Może zatem rysunek dotyczył miejsca ukrycia relikwii?
        Zaintrygowało mnie też coś innego, nie związanego z łamigłówką. Zastanowiły mnie słowa Saint-Germaina, który zwrócił mi uwagę na to, że nie obejrzałem spodniej strony kartki. Skąd mógł o tym wiedzieć? Jakim cudem?! Czy odgadł to wyłącznie drogą dedukcji lub intuicji? Mało prawdopodobne. W rozmowie unikałem konkretów dotyczących napisów i rysunku, więc Saint-Germain nie mógł wywnioskować z moich słów, co obejrzałem. On zachowywał się tak, jakby mnie widział! Wiedział, co tutaj robię! Czy mnie podglądał? Nie, to absurd! Musiałby zainstalować tutaj kamerę. I skąd miał pewność, że trafię do tego właśnie przedziału?
        Ale zaraz! Popsute łóżko w ostatnim przedziale wagonu! Tak! Było popsute. Ktoś mógł celowo je uszkodzić, abym z konieczności wylądował w tym oto przedziale. Mój tajemniczy rozmówca był tak przewidujący, że zarezerwował ten przedział. Przed odjazdem pociągu zrezygnował z miejscówki i konduktor automatycznie mnie tu umieścił. Jeśli zatem Saint-Germain to wszystko pięknie zaaranżował, mógł mnie także obserwować. Co za wariactwo!
        „Muszę poczekać do wieczora” - myślałem, trzymając drżącą z podniecenia ręką kartkę papieru. „Wyłączę światło i dokładnie poszukam kamery w przedziale. Teraz nie mogę jej szukać, gdyż Saint-Germain to zobaczy. Jeśli mnie podgląda”.
        - I jak? - usłyszałem w telefonie jego głos. - Niestety, dysponuję tylko jedną stroną tekstu. Czy ten rysunek i treść listu coś panu mówią?
        Saint-Germain przywołał mnie do rzeczywistości. Zerknąłem ponownie na dziwny rysunek. Odruchowo przerysowałem go na swoją kartkę z tłumaczeniem.
        - Interesujące - rzekłem po namyśle. - Ale przykro mi. Nie jestem jasnowidzem, w przeciwieństwie do pana, i nie wiem, co to może oznaczać.
        - Ale zagadka jest interesująca?
        - O, tak.
        - I zgadza się pan współpracować?
        - Współpracować? W czym?
        - Już mówiłem. Dysponując kopią starego listu, musi pan wskazać miejsce ukrycia krzyża.
        - Ta kartka ma mi to powiedzieć? - wzdrygnąłem się poirytowany. - To jakieś żarty. To może być rebus z jakiegoś miesięcznika dla gospodyń domowych. O jaki krzyż niby chodzi?
        - Proszę najpierw wysilić mózgownicę i postarać się wycisnąć z zawartych w liście danych jak najwięcej informacji o miejscu ukrycia skarbu.
        - Nie mogę! To niewykonalne - postawiłem się. - Mam za mało danych! Musiałbym mieć oryginalną kartkę albo przynajmniej dobrej jakości reprint. Muszę wiedzieć coś więcej o tej kartce. O autorze. I w ogóle, Monsieur Saint-Germain, niby dlaczego miałbym to robić?
        - Dochodzi osiemdziesiąta minuta podróży i za chwilę pociąg zatrzyma się w Brukseli - odpowiedział beznamiętnym głosem, nie udzieliwszy mi odpowiedzi. - Wyjdzie pan na chwilę z pociągu i odnajdzie w bagażowni skrytkę numer 1071. Tam czeka na pana mała przesyłka. Proszę ją zabrać.
        - W Brukseli? - zdziwiłem się. - Mam znaleźć skrytkę? Pan oszalał?!
        - I niech pan nie próbuje żadnych sztuczek - rzekł z naciskiem. - Jak tylko się zorientuję, że chce się pan z kimś porozumieć albo zamierza komuś powiedzieć o naszym sekrecie, będę zmuszony dać panu nauczkę. Uczynię to bez skrupułów.
        - Co takiego pan mi zrobi? - zapytałem szyderczo, ale, Bóg mi świadkiem, czułem strach oplatający swoim warkoczem moje gardło.
        - Lepiej, żebym nie musiał panu tego demonstrować. Ostrzegam, i na tym etapie „współpracy” niczego więcej panu nie powiem. Musi pan działać w stresie, aby w krótkim czasie rozwiązać tę łamigłówkę. Mam nadzieję, że nie jest pan niewiernym Tomaszem i moje ostrzeżenia wziął pan poważnie do serca. Jeśli będzie pan grzeczny, odpowiem na inne pańskie pytania, ale wpierw muszę zdobyć pewność, że zachowa pan nasz sekret w tajemnicy. Nikt, powtarzam, nikt nie może dowiedzieć się o naszej współpracy. Jesteśmy tylko ja i pan. W tej chwili mogę panu zdradzić jeden szczegół dotyczący owej szarady. Miejsce ukrycia cennej rzeczy znajduje się w Polsce.
        - To już coś. Chodzi o ten krzyż, prawda?
        - Do czasu przyjazdu pociągu do Polski musi pan rozwiązać zagadkę - podniósł głos, nie udzieliwszy odpowiedzi. - A zatem życzę szczęścia! Kluczyk do skrytki znajdzie pan pod wykładziną przy samym oknie.
        Chciałem zaprotestować, coś powiedzieć, zapytać o cokolwiek, ale Saint-Germain już się rozłączył. Próba połączenia się z nim spełza na niczym, ten człowiek miał bowiem zastrzeżony numer. Kluczyk faktycznie znalazłem pod wykładziną.
        „Ten facet jest zbyt dobrze zorganizowany i metodyczny jak na kawalarza” - myślałem zaniepokojony rozwojem wypadków, siedząc na krawędzi łóżka z kluczykiem do skrytki numer 1071 w spoconej dłoni. „Nie wiem, kto to jest, ale wygląda mi na człowieka przebiegłego, nadzwyczaj inteligentnego. Saint-Germain? Bzdura, Tomaszu! Ale jeśli to nie dowcip, to mam do czynienia z kimś groźnym”.
        Z każdą minutą podróży czułem rosnący niepokój, który przeplatał się z ciekawością.
        Po niecałym kwadransie pociąg wtoczył się do stolicy Belgii. 
        Przybył punktualnie o 18:30. Bruksela powitała nas lipcową, nieśmiałą mżawką. Po kilku minutach głos z megafonu oznajmił wszem i wobec nasze przybycie oraz zapowiedział piętnastominutowy postój wewnątrz nowoczesnego dworca. Siedziałem na łóżku pewien wątpliwości co do sensu dalszej „współpracy” z Saint-Germainem. Najlepiej było odmówić na samym początku, a jego groźby potraktować jak powietrze. Ale gdy tak siedziałem i obserwowałem beznamiętnym wzrokiem przesuwających się po peronie brukselskiego dworca turystów, musiałem przyznać, że zagadka podsunięta mi przez Saint-Germaina nie dawała spokoju. Jeśli jakimś cudem ten człowiek wpadł na trop niezwykłej tajemnicy - wszak mówił o jakimś bezcennym skarbie - to lepiej było to sprawdzić zawczasu, niż później żałować pochopnej odmowy.
        „Co mi szkodzi poleźć do skrytki bagażowej i sprawdzić, czy rzeczywiście zawiera ona jakieś dokumenty? Przecież nic nie tracę.”
        Nagle wstałem i opuściłem mój przedział. Wziąłem ze sobą paszport i pieniądze na wypadek, gdybym z jakichś powodów nie zdążył na odjazd pociąg. Zainteresowanemu konduktorowi sprzedałem bajeczkę, że chcę kupić jakiś drobiazg dla znajomego.
        - Tylko szybko, Monsieur - przejął się. - Za dziesięć minut odjeżdżamy.
        Na dworcu panował znośny tłok, więc skrytkę numer 1071 odnalazłem bez trudu. Drżącą ręką przekręciłem kluczyk i zajrzałem do środka. W ciemnym wnętrzu sporej komory leżały jakieś papiery. Z wrażenia mocniej zabiło mi serce. Saint-Germain nie kłamał. Już sam nie wiedziałem, co o tym wszystkim sądzić! Był znakomicie przygotowany do „współpracy” ze mną, a ja wciąż nie wiedziałem, w co zostałem wplątany. Zabrałem dokumenty włożone w plastykową koszulkę i szybko opuściłem przechowalnię bagażu.
        Idąc w stronę peronów zawiesiłem wzrok na automacie telefonicznym. Miałem jeszcze kilka minut i mógłbym z niego zadzwonić na policję. Tylko że nikt nie uwierzyłby w moją historię. Nie miałem żadnego dowodu na istnienie Saint-Germaina. Wszystkie nasze rozmowy odbyły się bez świadków i mogły być wytworem mojej fantazji. Kopia dziwnego rysunku przedstawiającego krzyż lotaryński nie była żadnym dowodem - mogłem ją sam przygotować. A kluczyk do skrytki numer 1071? Już zabrałem z niej papiery, więc było po sprawie. Ale nawet gdybym przed jej otworzeniem poszedł na policję, to nic bym nie wskórał. Kluczyk mógł być moją własnością. Zarazi Był taki dowód! Telefon komórkowy. Być może policja potrafiłaby dojść do osoby, która go zakupiła. Wprawdzie byłem w Belgii, a nie we Francji, ale cały czas był to obszar Unii Europejskiej. Tylko że jeśli telefon był kradziony albo zakupiony przez kogoś fikcyjnego, to narażę się policji. Przede wszystkim - spóźnię się na pociąg.
        Gdy zbliżałem się do peronu, mój wzrok zatrzymał się na automacie telefonicznym zainstalowanym na filarze. Stanąłem. Miałem kilka minut do odjazdu pociągu i mógłbym chociaż zadzwonić do Pawła, aby poinformować go o niezwykłej sprawie, jaka mnie spotkała w pociągu. I kiedy zrobiłem krok w kierunku automatu, drogę zagrodził mi niespodziewanie młody człowiek o oliwkowej cerze, ubrany w skórzane spodnie i kurtkę. Nie miał na głowie kasku, ale byłem dziwnie pewny, że jest to złodziej teczki z paryskiego bulwaru, ów osobnik na skuterze współpracujący z dziewczyną w sukience. Ekstrawagancko zawiązana chusta na czole zasłaniała bujne, ciemne włosy mężczyzny, a na jego policzkach zauważyłem ciemny zarost. Osobnik podszedł szybko do telefonu i sięgnął po słuchawkę. Odwrócił się do mnie plecami i wykręcił jakiś numer. Gadał po francusku. Byłem pewny, że rozmawia na niby, że była to wyłącznie marna inscenizacja, chwyt uniemożliwiający mi skorzystanie z telefonu. Stałem i gapiłem się na niego z wściekłością. Czy to był Saint-Germain? Nie pasował nawet na przyszywanego hrabiego, ale z pewnością był to jeden z jego ludzi. A zatem Saint-Germain był doskonale zorganizowany, kontrolował każdy mój krok, śledził mnie dosłownie wszędzie. Nie mogłem zapominać, że i w pociągu jechał jego szpieg. Czułem rosnący podziw dla fachowości nieznajomego, a jednocześnie strach.
        Dłużej nie mogłem stać na peronie i gapić się na plecy motocyklisty. Rozmowa z nim też niewiele by mi dała, o tym byłem święcie przekonany. Ów młody osobnik po prostu udałby głupiego i dalej rozmawiałby przez telefon. Machnąłem na niego ręką. Wiedział, że się śpieszę, więc stał spokojnie odwrócony do mnie plecami i paplał coś do słuchawki.
        Zbliżałem się do mojego wagonu, gdy nagle ujrzałem przed sobą kogoś dobrze mi znanego. Przypadek, jaki zdarza się raz na sto lat! Owa osoba biegła z ogromnym plecakiem po peronie i kierowała się na tył pociągu, do któregoś z dalszych wagonów. Nie było mowy o pomyłce. Toż to był Fiolka! Mój młody znajomy, chłopak, z którym razem spędziłem kilka dni nad Zalewem Wiślanym i nad Zatoką Gdańską, gdzie los ofiarował nam mrożącą krew w żyłach przygodę - pojedynek z groźnymi „wikingami”5.
        Wtedy ten chłopak miał zaledwie trzynaście lat i był przeraźliwie chudym młodzieńcem, stąd to jego śmieszne przezwisko. Dzisiaj był wyższy i starszy, ale nadal zwracał uwagę swoją chudą sylwetką. Nieco zmężniał i z ucznia gimnazjum awansował na wyrośniętego nastolatka.
        Ruszyłem za Fiolką obejrzawszy się za siebie kilkakrotnie. Osobnik ubrany w skórzany kombinezon stał w dalszym ciągu przy automacie i uważnie mnie obserwował. Musiałem go zignorować, jeśli chciałem porozmawiać z Fiolką. Chłopak mógł mi pomóc w rozgrywce z Saint-Germainem.
        Dopadłem go, gdy wchodził z trudem po schodkach do jednego ze środkowych wagonów. Popchnąłem mocniej jego plecak, aby mógł łatwiej przecisnąć się przez wąskie drzwi i wlazłem za nim do wagonu. Po mnie weszło do środka kilku innych turystów, ale żaden nie wydał mi się podejrzany. Liczyłem też na to, że obserwujący mnie motocyklista z peronu i szpieg z mojego wagonu nie mieli pojęcia, dlaczego pobiegłem na tył pociągu. Nie wiedzieli o Fiolce! Ale zdałem sobie sprawę, że Saint-Germain będzie mnie niebawem pytał o cel tego manewru. Co mu wtedy powiem?
        Fiolka stanął jak wryty na mój widok.
        - Pan Samochodzik? - wyszeptał tylko.
        - Tak, to ja - szepnąłem i zdjąłem okulary, aby przetrzeć szkła kawałkiem koszuli. - A ty skąd się tutaj wziąłeś?
        - Wracam z dwutygodniowego obozu. A pan? Co pan tutaj robi, panie Tomaszu?
        Przyglądał mi się z zainteresowaniem - byłem bez zamszowej marynarki, w samej tylko koszuli i nie miałem bagażu. Musiałem wyglądać trochę dziwnie, jak ktoś kto urwał się nagle z choinki.
        - Jedziemy w tym samym wagonie? - ucieszył się. 
        Usłyszeliśmy na zewnątrz gwizdek zawiadowcy - sygnał gotowości pociągu do odjazdu. Nie miałem czasu na długie wyjaśnienia, wszak musiałem jeszcze zdążyć na przód pociągu, do swego wagonu. Wagony sypialne były przecież niedostępne dla pasażerów zwykłych wagonów i nie można się było do nich dostać korytarzem.
        Wyjąłem z kieszonki kartkę z rysunkiem krzyża i tłumaczeniem siedemnastowiecznego listu nieznanego zakonnika. Wręczyłem ją Fiolce.
        - Zadzwoń do Pawła Dańca - rzuciłem nerwowo i podałem mu numer mojego młodszego kolegi. - Niech spróbuje ustalić, o co tu chodzi. Muszę znać miejsce ukrycia skarbu, gdzieś w Polsce... Ale pamiętaj, Fiolka, nie ma za wiele czasu... Kilkanaście godzin. Rozumiesz? Kilkanaście godzin!
        - Nie rozumiem - wystraszył się chłopak. - O co chodzi, panie Tomaszu? Co to za kartka? I dlaczego jest pan zdenerwowany? Dokąd pan idzie?
        - Do wagonu sypialnego! - dodałem i wyskoczyłem z wagonu. - Jestem w przedziale numer 2. Ale nie pytaj o mnie! Kategorycznie! Może ci grozić niebezpieczeństwo. Sam się z tobą skontaktuję.
        Nie patrzyłem na zaszokowanego moim dziwnym zachowaniem chłopaka. W tej chwili pragnąłem jak najszybciej dostać się do wagonu sypialnego. Nie miałem też pojęcia, jakimże to sposobem skontaktuję się z Fiolką?
        Pociąg właśnie zakołysał się i zrobił pierwszy ruch naprzód. Pobiegłem peronem, ile sił w nogach i wskoczyłem do otwartych drzwi, w których stał konduktor.
        - W ostatniej chwili! - zgromił mnie wzrokiem i pomógł wejść do środka. Zamknął za mną drzwi. - Jak dzieciak. Jak pragnę zdrowia... jak dzieciak.
        - Dziękuję panu - sapnąłem. - Niech mi pan powie, czy pan Vidac, ten przystojny dziennikarz, opuszczał pociąg podczas postoju na stacji?
        - Nie.
        - A czy ktokolwiek z naszego wagonu wychodził na peron?
        - Nie. Ale o co chodzi? - zdziwił się.
        - Nieważne - machnąłem ręką.
        - Widziałem, jak pobiegł pan na tył pociągu - zainteresował się.
        - Wydawało mi się, że zobaczyłem znajomego - skłamałem, gdyż obawiałem się, że Saint-Germain może mnie podsłuchiwać w każdym miejscu.
        Pociąg nabierał rozpędu i nasz wagon mijał właśnie ów filar, przy którym odziany w skórzany kombinezon osobnik rozmawiał nie tak dawno przez telefon.
        Ale teraz już go tam nie było.

ROZDZIAŁ TRZECI

FIOLKA • WIADOMOŚĆ OD PANA TOMASZA • DZIWNY LIST • KRZYŻ LOTARYŃSKI • KARAWAKII RELIKWIARZE • CZYŻBY KOLEJNA PRZYGODA? • TELEFON DO PANA HENRYKA • INSTRUKCJE DLA WNUCZKI ADRIANNY • W BIURZE, CZYLI GDZIE LEŻY MÖNCHENWERDER? • KONITZ, CZYLI „BRAMA POMORZA” • TROCHĘ Z HISTORII CHOJNIC • HOC EST CORPUS MEMU


        Była 18:51.
        - Pan Paweł?! - zapiszczał znajomy głos w słuchawce telefonu. - Pan Paweł?!
        - Tak - ziewnął. - Kto mówi?
        - Fiolka!
        Zdumiał się. Oczywiście, ależ tak! Pamiętał tego przeraźliwie chudego młokosa, wszak razem stawili czoła niebezpiecznej pogańskiej organizacji zajmującej się poszukiwaniami skarbów kultury chrześcijańskiej, ich grabieżą i niszczeniem. Od tamtych pamiętnych wakacji upłynęło trochę czasu i ów młodzieniec pewnie zdążył wydorośleć - miał teraz z szesnaście lat - ale głos jakby mu się nie zmienił.
        Nawijał jak opętany.
        - Pan Tomasz kazał do pana dzwonić! - mówił, a właściwie wrzeszczał do słuchawki. - Chodzi o miejsce ukrycia skarbu.
        - Że co? Jakiego skarbu?
        - Nie wiem. Chyba gdzieś w Polsce. Pan Samochodzik powiedział, że ma mało czasu! Nic z tego nie rozumiem, był jakiś dziwny! Słyszy mnie pan, panie Pawle?
        Słyszał. Słyszał dobrze, ale nie miał najmniejszego pojęcia, o co chodziło w tym całym zamieszaniu?
        - Panie Pawle! - krzyczał Fiolka. - Pan Tomasz wyglądał na przestraszonego. Mówił, że nie ma czasu, zaledwie kilkanaście godzin...! Nie wolno mi się z nim kontaktować! Kategorycznie zabronił!
        Skąd ten pośpiech szefa i zdenerwowanie? Co tam się działo? Paweł zmarszczył czoło - w dalszym ciągu był dziwnie otępiały po drzemce.
        Zastanawiał się, czy to przypadkiem nie jakiś głupi żart. Jego szef zwany Panem Samochodzikiem był wszakże w delegacji. Pojechał z grupą polskich urzędników i znawców literatury do Paryża i zdaje się, że w tej chwili powinien być w pociągu powrotnym do Warszawy. Tak, to dzisiaj był dwunasty lipca.
        O co chodziło Fiolce? Co to za wygłupy?
        Ale chłopak zaklinał się, że naprawdę spotkał zdenerwowanego pana Tomasza na peronie brukselskiego dworca. Dostał nawet od niego dziwną kartkę zawierającą pospiesznie zapisany tekst w języku polskim, który w sposób dosyć mętny miał wskazywać miejsce ukrycia krzyża lotaryńskiego.
        
        [...] Ów przybysz, przez naszych braci zwany L‘Ermite, znał miejsce ukrycia złotego krzyża lotaryńskiego, przywiezionego ponoć z północnego gruntu, zwanego Mönchenwerder. Przed śmiercią narysował tylko ten krzyż. Umarł, zabrawszy tajemnicę do grobu. A.D. 1681.
        
        Jak wyjaśnił Fiolka, poniżej tekstu widniał dziwny i tajemniczy rysunek krzyża z podwójnymi ramionami. Był to szkic pana Tomasza - niedbale wykonany, ale na szczęście czytelny. W szerszej i niższej belce krzyża wpisał łaciński wyraz „Tabernaculum”. W lewym narożniku wyższej belki skrót „SA”, w prawym - „SB”. I jeszcze powyżej krzyża zdanie „Hoc est corpus meum”, a na samym dole skrót „CRL”.
        Tylko tyle? Czy aż tyle?
        Niestety, Fiolka musiał się rozłączyć, gdyż kilka minut połączenia z Polską kosztowały go (a raczej jego rodziców) majątek. Paweł obiecał zadzwonić do niego, kiedy tylko coś ustali. Najpierw musiał ochłonąć.
        A zatem chłopak rzeczywiście był w tym samym pociągu co Pan Samochodzik! Spotkał go w Europie - co za zbieg okoliczności. Nie dość na tym! Z jego pobieżnej relacji wynikało, że działo się tam coś niezwykłego. Zdziwiło go jedno - czemu szef nie zadzwonił bezpośrednio do jego kawalerki na Ursynowie? Dlaczego wyręczał się Fiolką? Był cały czas w domu i słyszałby dzwonek telefonu. Ale telefon nie dzwonił. Zazwyczaj w niezwykłych sytuacjach pan Tomasz natychmiast kontaktował się z Pawłem. I skąd ten pośpiech i zdenerwowanie szefa, o których wspominał Fiolka?
        Zerknął na treść dziwnego listu, który podyktował mu przez telefon Fiolka. Interesujący był także sam rysunek krzyża z napisami.
        Czy chodziło o miejsce ukrycia skarbu? Złoty krzyż lotaryński przywieziony z północy, z gruntu Mönchenwerder. Nie wiedział, co to takiego „grunt Mönchenwerder”, ale krzyż musiał być chyba cenny. Tak przynajmniej można było wywnioskować z listu tajemniczego autora żyjącego pod koniec XVII wieku.
        Ów L’Ermite - co tłumaczyło się jako Pustelnik - był chyba Francuzem. Czy przybył z Polski, a może autor listu zetknął się z nim w Polsce? Na to pytanie nie potrafił odpowiedzieć. Anonimowy autor mógł go spotkać wszędzie i po jego śmierci sporządził coś w rodzaju listu-instrukcji.
        Paweł sięgnął po atlas i szybko znalazł Łysą Górę, drugi co do wielkości szczyt w Górach Świętokrzyskich, na którym do dziś stał stary klasztor benedyktyński. Gdzieś tam w okolicy, we wsi B., mógł wznosić się ku niebu krzyż lotaryński, chroniący niegdyś ludzi od chorób. Ale nazwy okolicznych miejscowości zaczynających się od litery „B” nic mu nie mówiły. Nie słyszał o żadnym krzyżu z podwójnymi ramionami (zwanym też patriarchalnym). Być może taki krzyż stał tam dawno temu i rozebrano go przed wiekami. Mógł tam stać do dzisiaj, ale Paweł po prostu o nim nie wiedział. Inna sprawa, że niewiele drewnianych krzyży z podwójnymi ramionami stało po dziś dzień w naszym kraju. Kiedyś i owszem - stawiano je na drogach wjazdowych, aby omijało je „morowe powietrze”.
        Przywieziono ten rodzaj krzyża do Hiszpanii podczas piątej wyprawy krzyżowej. Był wykonany z drewna pochodzącego z Krzyża Świętego z samej Jerozolimy, a miał chronić mieszkańców Carawaki przed burzami, gradem, deszczem i wrogami. Najczęściej używano go w formie pektorału, ale później rozpowszechnił się zwyczaj przyklejania do drzwi domostw rysunków z takim krzyżem, aby chronił przed klęskami i chorobami. Nazywano je powszechnie karawakami. W powszechnym użyciu były metalowe krzyżyki z podwójnymi ramionami i wyrytymi na nich literami, od których zaczynały się poszczególne inwokacje zaczerpnięte z psalmów, noszono je na szyi jako amulet. Apogeum popularności karawaki przypadło na XVII wiek.
        Krzyż z rysunku z napisem „Tabernaculum” oraz skrótami „SA” i „SB” mógł być rodzajem karawaki, ale z relacji autora zapisku z 1681 roku wynikało, że był to raczej szyfr, rodzaj szarady, zaszyfrowany przekaz o miejscu ukrycia cennego krzyża. Czym z kolei był ten krzyż lotaryński wykonany z najczystszego kruszcu? O ile duże, drewniane krzyże stawiano we wsiach, aby chroniły przez zarazami i nieszczęściami, a małe metalowe krzyże bądź ich rysunki były rodzajami amuletów, o tyle wykonane ze złota krzyże miały inne, konkretne zastosowanie - w ich wnętrzu przechowywano relikwie. A zatem wspomniany przez autora zapisku z 1681 roku krzyż lotaryński mógł być relikwiarzem.
        Jednak krzyż lotaryński miał poprzeczne ramiona tej samej długości i czasami nazywano „lotaryńskimi” krzyże patriarchalne lub jerozolimskie o nierównych ramionach. Krzyż lotaryński, zwany inaczej Krzyżem z Lorraine, był symbolem członków domu Andegawenów (Anjou), którzy pragnęli obalić dynastię Walezjuszy władających Francją. Przejęła go jako swój osobisty symbol Maria Lotaryńska z rodu Gwizjuszy, którego przodkiem był jeden z andegaweńskich monarchów Renę d’Anjou. Krzyż z Lorraine był też oficjalnym emblematem templariuszy. I choć częściej utożsamia się ich z symbolem czerwonego równobocznego krzyża, to ich pierwszym i głównym symbolem był krzyż lotaryński (wielu templariuszy oczekujących śmierci na stosie rysowało ten emblemat na ścianach swoich celi). Istnieje nawet stopień w niektórych rytach masońskich, którego symbolem jest krzyż lotaryński. Równoboczny krzyż symbolizuje zjednoczenie przeciwieństw, pogodzenie siły tworzenia z siłą niszczenia, zjednoczenia męskiej i żeńskiej siły. Był to zatem symbol okultystyczny. Górna belka była lustrzanym odbiciem belki niższej, obydwie umieszczono symetrycznie na centralnym filarze, który zapewnia równowagę. W tych trzech sztabach, z których składa się Krzyż z Lorraine, odnaleźć można echa koncepcji Eliphasa Levi o prawdziwej Trójcy, zakładającego, że świat rządzony jest przez dwie pierwotne siły: jedną niszczycielską, drugą kreacyjną. Równowaga pomiędzy tymi dwiema siłami tworzy trzecią siłę - Boga.
        Krzyż z rysunku nie był klasycznym Krzyżem z Lorraine - to było jasne. Autor listu z 1681 roku mógł po prostu popełnić błąd, niezbyt precyzyjnie nazywając ten krzyż. Wydawało się, że sam rysunek był kluczem do zagadki.
        Ale nic nie wiedział o tym konkretnym krzyżu. Gdyby tylko autor listu opisał dokładniej ten skarb, można by wtedy w pewnym przybliżeniu określić charakter warsztatu złotniczego. W wiekach X1II-XV było już wielu rzemieślników, których pracę nadzorowały organizacje cechowe Niektórzy złotnicy posiadali nawet gotowe elementy dekoracyjne. Inni tworzyli poza cechem i na specjalne zamówienie patrona wykonywali relikwiarze zawierające programy ikonograficzne według treści proponowanych przez swych fundatorów. Atak, nie wiadomo było, czy złoty krzyż był dziełem sztuki romańskiej czy gotyckiej. W materiale zabytkowym relikwiarzy przedromańskich i romańskich pozostało w Polsce kilka importowanych prac. Natomiast z lat między drugą połową XIV a początkiem XVI wieku było znanych kilkadziesiąt różnego typu relikwiarzy. Najczęściej posiadały one formy nastawy ołtarzowej, poliptyków, dyptyków, tryptyków, obrazów tablicowych w ramach relikwiarzowych. W czasach późnego gotyku były to już relikwiarze w kształcie figur świętych lub poszczególnych części ciała (większość z nich sporządzono w złoconym metalu) i drewnianych rzeźb dewocyjnych.
        W okresie romańskim zdobiono drewniane korpusy rzeźb płatkami cienkiej złotej lub srebrnej blachy. Od wczesnego gotyku rzeźby nie miały drewnianego trzonu - wykuwano poszczególne jej partie z kawałków metalu. W dziełach romańskich relikwie umieszczano najczęściej w drewnianym korpusie rzeźby, w relikwiarzach figuralnych XIV i XV wieku relikwie były osłonięte przejrzystymi kryształami.
        Krzyż lotaryński wykonany ze złota był pod tym względem nietypowy. Im dalej brniemy w mrok dziejów, tym pojedyncze dzieła złotnicze z trudem można powiązać w grupy i zlokalizować ośrodek produkcji artystycznej. W badaniach złotnictwa średniowiecznego panowała zasada, że jeśli nie ma wskazówek mówiących o możliwości powstania dzieł w innym ośrodku, zachowane obiekty należy wiązać z miejscowymi warsztatami.
        W romanizmie istniało kilka ważnych ośrodków artystycznych, zaś Dolna Lotaryngia wiodła wówczas prym. Tam nieznani złotnicy wykonywali relikwiarze dla cesarza Henryka III i księżnej Jutty, przełożonych kościołów zamawiających różnorodne relikwiarze. Bliższe zlokalizowanie warsztatów lub twórców znanych dzieł było bardzo trudne. To samo dotyczyło wczesnego gotyku. Niewiele wiemy nawet o twórcy słynnego poliptyku z Floreffe, zamówionego przez opata Piotra de la Chapelle w drugiej połowie XIII wieku.
        Na początku XIV wieku wiodącą rolę odgrywały warsztaty paryskie pracujące dla Filipa Augusta i królewskiego dworu - pojawiły się już znaki miejskie, stosowano kosztowane emalie kładzione na grawerowane srebrne tło, a potem na złote podłoże. W XIV i XV wieku - okresie różnorodności form - nie udało się odnotować znanych z imienia wybitnych indywidualności złotników. Prawdziwe arcydzieła kunsztu i talentu pozostają często anonimowe, jak Kalwaria króla Macieja Korwina czy elbląski relikwiarz świętego Jerzego. Jednak był to okres wspaniałego rozkwitu złotnictwa, w tym i relikwiarzy. Dzieła takie zamawiali królowie, książęta, biskupi, dostojnicy zakonów rycerskich, a także przełożeni kościołów i klasztorów, feudałowie oraz bogaci mieszczanie.
        Co za pech, że Fiolka zadzwonił tak późno. Była 19:12. Zbyt późno, aby odwiedzić biblioteki lub zadzwonić do kilku urzędów. Wszystko było już pozamykane, wprawdzie otwarte były jeszcze niektóre biblioteki, ale zanim pojedzie tam i uzyska stosowne materiały, miną dwie godziny. Szybko przeleciał stronice dostępnych w jego kawalerce książek i encyklopedii, ale nic nie znalazł - żadnego „Mönchenwerder”. Nic na temat skrótów: „SA”, „SB” czy „CRL”.
        Było inne wyjście! Mógł zajrzeć do departamentu i tam spróbować pogrzebać w bazie danych. Z biura mógł też spokojnie zadzwonić do Fiolki, a raczej czynić to bez obawy o wysokość rachunku telefonicznego.
        Ale Paweł nie zrobił tego, wciąż nie był pewny, czy Fiolka nie żartował sobie z niego. Skąd jednak wiedziałby, że pan Tomasz podróżuje pociągiem relacji Paryż-Warszawa? Nie wiedzieć czemu ścierpła mu skóra na plecach, poczuł delikatny, ale dziwny prąd przeszywający go na wskroś - jakby znak, że wydarzyło się coś niezwykłego.
        Zaczął się pospiesznie ubierać. Pojedzie do biura i tam spróbuje coś znaleźć. Musi zacząć od owego tajemniczego „gruntu, zwanego Mönchenwerder”. Odłożywszy na bok jakąś książkę, znowu poczuł zew przygody. Niesłychane! W co wpakował się Pan Samochodzik? - to pytanie nie dawało mu spokoju. Szef był ponoć zdenerwowany, a to świadczyło, że wydarzyło się coś naprawdę niezwykłego. Co? Czyżby przygoda była przekleństwem pana Tomasza i jego samego? Czyżby szef nie miał zaznać spokoju nawet w pociągu, a on, Paweł, nie mógł odpocząć nawet jednego pełnego dnia?
        I nagle przypomniał sobie o panu Henryku, emerytowanym nauczycielu mieszkającym w Piastowie pod Warszawą, bibliofilu i znawcy tematyki kościelnej. Kiedyś odwiedzał go często i przeglądał rzadkie wydania starych dzieł, posiadaniem których mogłyby poszczycić się nawet największe biblioteki w kraju. Pan Henryk był wielkim zapaleńcem i hobbistą, niezgorszym gadułą, ale jak na amatora imponował rozległą wiedzą na temat wieków minionych.
        Nie namyślając się dłużej wygrzebał z notatnika jego numer i zadzwonił. Odebrała jakaś młoda dziewczyna.
        - Czy zastałem pana Henryka? - rzucił Paweł pospiesznie do słuchawki.
        - Dziadka nie ma - burknęła. - Wróci późno, a jak zatrzyma go wujek, to pewnie będzie jutro. Jestem Adrianna. Mogę dać babcię. A kto mówi?
        - Nazywam się Daniec - odpowiedział zawiedziony. - Mam ważną sprawę do pana Henryka. Sprawę nie cierpiącą zwłoki. Historyczną, że tak powiem. Dziadek ma wspaniałą bibliotekę i dużo wie o kościołach, klasztorach i zakonach...
        - A tak - westchnęła młoda panienka. - Same tu książki, zanudzić się można na śmierć. Nie ma tutaj nawet komputera.
        - Posłuchaj - przerwał jej trochę niegrzecznie Paweł, bo tracił powoli cierpliwość. - Czy twoja babcia jest bardzo zajęta?
        - Ogląda telewizję. Ale zdaje się, że zasnęła.
        Niepocieszony Paweł westchnął.
        - Gdyby dziadek wrócił, przekaż mu, proszę, następującą wiadomość od Pawła Dańca. Zapisałaś? To dobrze. Powtarzam: Paweł Daniec. Z Warszawy. Pan Henryk mnie zna i na sto procent ma mój numer telefonu. Z tym, że za pół godziny mogę być pod innym. To numer do ministerstwa. Tam pracuję. Zapisz...
        Paweł podał jej właściwy numer.
        - Otóż, potrzebuję informacji na temat „gruntu, zwanego Mönchenwerder”. Zapisz to precyzyjnie... „o” z dwoma kropeczkami na górze, tak zwany Umlaut. Masz? Okej. Ten Mönchenwerder leży, a raczej leżał gdzieś na północy Polski. Zapisz też następujące skróty: „SA”, „SB” i „CRL”. Dorysuj taki krzyż z podwójnymi ramionami... wyższe ramię ma być krótsze od dolnego. To krzyż lotaryński. Niech dziadek zerknie na to i powie, co o tym sądzi.
        - Ale co to jest? - zdziwiła się dziewczyna.
        - Nie wiem, dlatego dzwonię. Odezwę się później, chyba że dziadek wcześniej do mnie sam zadzwoni.
        Rozłączył się i wyszedł z domu zabrawszy z lodówki kanapki. Po dwudziestu minutach otwierał już drzwi biura na Krakowskim Przedmieściu. Strażnik wpuścił go bez trudu na teren ministerstwa, gdyż był przyzwyczajony do niekonwencjonalnych godzin pracy Departamentu Ochrony Zabytków. Cóż, ich biuro było przez niektórych uważane za rodzaj rządowej agencji detektywistycznej. Było w tym trochę racji - byli detektywami wziąwszy pod uwagę zamiłowanie do rozwiązywania zagadek i tropienie złodziei dzieł sztuki, ale nie mieli nic wspólnego z wizerunkiem detektywów utrwalonych w świadomości ludzi przez współczesne kino akcji.
        Paweł przywitał biuro jakby widział je po raz pierwszy w życiu albo nie był w nim przynajmniej kilka lat. Wszystko w nim było obce, widok surowych ścian, połysk mebli bez fantazji i zapach kurzu, ale wiedział, że tak jest zawsze po powrocie z terenu i ludzkie oko z nową świeżością patrzyło na stare śmieci. Włączył komputer i w oczekiwaniu na załadowanie się systemu przygotował wodę na herbatę.
        Zaczął od przeglądarki stron internetowych Yahoo. Wpisał poprawnie nazwę „Mönchenwerder” - która zdawała się wskazywać na niemieckie pochodzenie owych gruntów z zapisku - i czekał, aż wyświetlą mu się znalezione strony.
        Nie znalazł nic. Powtórzył tę samą operację z wykorzystaniem innych przeglądarek, aż wreszcie - mocno już poirytowany - wszedł do bazy danych. Ale i tam poszukiwania owego „gruntu” spełzły na niczym. Zerknął na rząd dziesiątek encyklopedii i słowników historycznych zalegających półki w biurze. Gdyby tak ich zawartość była wprowadzona do komputera, znalezienie czegokolwiek zajęłoby mu minutę. Ale nie miał innego wyjścia - musiał poszukać ręcznie, strona za stroną, a potem znużony wybierać niektóre działy i wreszcie brać na chybił trafił. Szukał i szukał, ale i tam nie znalazł tej nazwy, choć nie mógł wykluczyć, że gdzieś w jakimś tekście, artykule, notatce owo „Mönchenwerder” występowało, tyle że nie było czasu na dokładne sprawdzenie każdego akapitu.
        Dostał się do bazy danych artykułów naukowych z zakresu historii z ostatnich dziesięciu lat. Zaczął od średniowiecza i wybierał tytuły dotyczące klasztorów i tematyki kościelnej. Otwierał mu się dokument tekstowy i za pomocą opcji „ZNAJDŹ” szukał owego „Mönchenwerder”. Była to szybka, ale i żmudna robota, gdyż musiał otworzyć każdy plik z osobna, a było ich w sumie na twardym dysku ponad tysiąc. Znalazł kilka ciekawych artykułów i spróbował znaleźć trzy skróty występujące w siedemnastowiecznym zapisku.
        Po półgodzinie dał spokój. Był zmęczony. Zegarek wskazywał 20:43.
        Sięgnął po chłodną herbatę, gdy zadzwonił telefon.
        Szybko go odebrał i w słuchawce usłyszał głos wnuczki pana Henryka.
        - To ja! Adrianna! - przedstawiła się. - Podał mi pan numery telefonów. Dopiero pod drugim pana zastałam.
        - Pan Henryk wrócił? - ucieszył się Paweł.
        - Nie, ale z nudów zaczęłam przeglądać te grube księgi dziadka...
        Z Pawła uszło powietrze, a z nim resztka nadziei. Bez pana Henryka nie było mowy o odnalezieniu czegokolwiek z jego biblioteczki, ale wnuczka Adrianna wydawała się czymś naprawdę poruszona.
        - Szukałem tego wyrazu na literę „M” w kilku książkach i wreszcie go znalazłam, z tym, że brzmi on „Menchenwerder”, zamiast „ö” jest „e”.
        - Co to za książka? - ożywił się Paweł.
        - To po niemiecku.
        - Przeliteruj!
        Po chwili Paweł miał ten tytuł: „Pommerellisches Urkundenbuch” wydany w Gdańsku w 1882 roku.
        - Dalej ta nazwa pojawia się w kserokopii artykułu zatytułowanego... znowu przeliteruję... „Kirchengeschichte der Stadt Konitz”, pochodzącego z „Preussische Provinzial-Blatter” z 1839 roku.
        - Konitz... Konitz... - powtarzał na głos Paweł. Był podniecony i zupełnie zapomniał, że rozmawia przez telefon. - Mam to na końcu języka. Konitz... gdzieś na Pomorzu...
        Nie namyślając się dłużej wpisał hasło „Konitz” na wyszukiwarce i szybko znalazł to, czego szukał: Chojnice! Ależ tak, myślał trochę ociężale, kojarzył zbyt wolno, co było spowodowane zmęczeniem. Konitz to stara niemiecka nazwa Chojnic. „Klucz i brama Pomorza”, jak określił to miasto nasz wielki kronikarz Jan Długosz. A zatem musimy się cofnąć do XIII i XIV wieku, do okresu, w którym to Krzyżacy zakładali klasztory. Pierwsze klasztory polskie należały wszak do prowincji niemieckiej, a po 1299 roku konwenty na Pomorzu i w Prusach weszły w skład prowincji turyńsko-saskiej. Tyle wiedział. Podziękowawszy Adriannie rozłączył się, aby rzucić się na dostępną lekturę dotyczącą Chojnic.
        Już wiedział, że domniemany złoty krzyż lotaryński - wspomniany przez anonimowego autora listu z 1681 roku - zawędrował do tajemniczego B. z Chojnic.
        Była 20:51, gdy Paweł zaczął czytać o osadzeniu augustianów w Chojnicach przez wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprodego w 1356 roku. „Mönchenwerder” było nazwą południowo-wschodniego przedmieścia Chojnic. Zakonnicy przybyli ze Starogardu i wznieśli kościół oraz klasztor. Od komtura tucholskiego Rudigera von Elnera otrzymali w 1383 roku relikwię Krzyża Świętego, a arcybiskup gnieźnieński udzielił im zezwolenia na odprawianie odpustu. W latach 1518-1527, gdy Luter zerwał z Kościołem katolickim, augustianie z Chojnic zaczęli opuszczać klasztor. W drugiej połowie XVI wieku budynki augustiańskie zostały rozebrane, cegły i kamienie zużyto na reperację kościoła farnego i na cele miejskie, zaś sprzęt sakralny przejął prepozyt chojnicki. Władze augustiańskie prowincji polskiej podjęły w 1622 roku starania o rewindykację utraconych dóbr. Później zaczęto budować kościół, ale druga wojna szwedzka sprowadziła ponowne zniszczenia. Niemieccy historycy podają, że szwedzcy żołnierze podłożyli ogień pod zabudowania augustiańskie. Nie dość na tym! Władze miejskie były wrogie wobec augustianów i na tajnym posiedzeniu rady postanowiły spalić kościół i klasztor. Magistrat wydał nawet Szwedom brata Ludwika Gumińskiego, aby go powiesili publicznie, zaś mieszkańcy rzucali z murów kamieniami za uchodzącymi zakonnikami. Potem - około 1660 roku - nastąpił okres odbudowy w wyniku procesu wszczętego przez zakonników. Jednak z początkiem XVIII wieku kościół groził zawaleniem...
        Stop! Paweł zatrzymał się. Wchodził w wiek XVIII, a z listu jednoznacznie wynikało, że krzyż lotaryński został wywieziony z Chojnic przed 1681 rokiem. A zatem interesowały go losy klasztoru i kościoła w Chojnicach do 1681 roku. Przeleciał jeszcze wzrokiem dalsze stronice, ale nigdzie nie znalazł wzmianki o relikwii darowanej augustianom przez komtura tucholskiego. Nie pojawiła się nawet jedno zdanie na ten temat, tak jakby relikwia nie istniała.
        Wpisał jeszcze hasła „Konitz” i „Augustiner-Eremiten” na niemieckiej wyszukiwarce internetowej i szybko znalazł wzmiankę, potwierdzenie faktu wręczenia przez komtura tucholskiego relikwii w 1383 roku. Były nim fragment Krzyża Świętego i krew Chrystusa. Odnotowano to podobno w gnieźnieńskich archiwach w roku 1384.
        Wtedy to Paweł zerknął na swoją kopię zapisku anonimowego autora z XVII wieku, którą sporządził na podstawie relacji Fiolki. Jego uwagę zwróciło owo zdanie napisane nad krzyżem: „Hoc est corpus meum”.
        Napis głosił po polsku: „To jest ciało moje”.
        Paweł sięgnął po telefon. Była 21:43. Czas najwyższy zadzwonić.

ROZDZIAŁ CZWARTY

OGLĄDAM REPRINT • „FOTOLAB” • DLACZEGO ZUBILEWICZ PODSŁUCHIWAŁ? • IDĘ NA BANKIET • ŚPIOCH • KTO PRACUJE DLA SAINT-GERMAINA? • JESZCZE RAZ NORWID • PROŚBA BOGINI • ODMOWA • ZŁOTE RĘCE KONDUKTORA • CZY ILONA JEST SZPIEGIEM? • ZOSTAJĘ NIEWIERNYM TOMASZEM • MĘTNE WYJAŚNIENIA I GROŹBY SAINT-GERMAINA • STRASZNE ODKRYCIE W TOALECIE


        Saint-Germain nie zadzwonił.
        Byłem święcie przekonany, że po moim wtargnięciu do przedziału (około 18:47) osobnik ten, zaniepokojony moim dziwnym zachowaniem na peronie, zadzwoni z pretensjami i pytaniami. Aparat jednak uparcie milczał. Pociąg mijał peryferia Brukseli i mknął dalej na północny wschód w kierunku Niemiec, wystukując o tory monotonny rytm. W oczekiwaniu na telefon, przejrzałem zabrane ze skrytki bagażowej papiery.
        Znalazłem tam doskonały reprint zapisanej „szyfrem” pożółkłej ze starości kartki, której kopię miałem okazję przejrzeć wcześniej. Rysunek i napisy zostały wykonane dawno temu czarnym atramentem, lecz nadal nie wiedziałem, czy był to papier czy pergamin. W zasadzie reprint nie dał mi żadnych nowych wskazówek odnośnie miejsca ukrycia skarbu, nie przybliżył mnie do rozwiązania szarady. Byłem miłośnikiem rozwiązywania podobnych zagadek, więc każde niepowodzenie odbierałem z przesadnym zatroskaniem. I właśnie złapałem się na tym, że „propozycję” Saint-Germaina traktuję już w kategoriach zagadki.
        Popatrzmy na to z racjonalnego punktu widzenia. Jaki szaleniec zdobyłby się na taki wysiłek, aby w skrytce bagażowej w Brukseli ukryć potrzebne do rozwiązania zagadki materiały? Jaki dowcipniś potrafiłby kontrolować każdy mój ruch ze zręcznością zawodowca? Kto byłby tak znakomicie zorganizowany? Jeśli ktoś dołożył tak wielu starań, aby zmusić mnie do zajęcia się tą sprawą, musiał mieć doprawdy silną motywację. Poza tym reprint przedstawiał naprawdę jakąś starą kartkę, jakby wyciągniętą na światło dzienne z najgłębszych archiwalnych półek, i nie chciało mi się wierzyć, że Saint-Germain perfidnie ją spreparował. Po co miałby to robić? A zatem?
        Czyżby chodziło o jakiś skarb?
        Oprócz reprintu listu znalazłem jeszcze w plastykowej koszulce spis klasztorów augustiańskich działających w siedemnastowiecznej Polce oraz współczesnych. Do tego była dołączona mapka Polski z zaznaczonymi miejscowościami. Wszystkie kartki były kopią wziętą z jakiejś współczesnej niemieckiej publikacji, co automatycznie określało charakter wcześniejszych studiów Saint-Germaina w tym zakresie.
        Wyjąłem reprint z plastykowej koszulki i uważnie obejrzałem go pod lupą. Dopiero po chwili zauważyłem coś interesującego, całkowicie nie związanego z treścią dokumentu. Na skopiowanej kartce w górnym, prawym rogu odcisnął się jakiś ślad. Z początku myślałem, że to znak wodny, ale im bardziej mu się przypatrywałem, tym nabierałem coraz większej pewności, że był to ślad po odciśnięciu - prostokąt, w który wpisano jakieś litery. Pieczątka! Tak, to było coś na kształt małej prostokątnej pieczątki. Na dokumencie, z którego wykonano mój reprint odcisnęła się zwykła pieczątka. Pewnie dokument leżał pod jakąś inną kartką, do której przystawiono pieczątkę. Małe, ale wypukłe czcionki odcisnęły się na obu kartkach, a powstałe w ten sposób wgłębienia - na pierwszy rzut oka niewidoczne - zostały potem zeskanowane. Gdyby do cyfrowego kopiowania zastosowano niską rozdzielczość, pewnie nie ujrzałbym tego odciśniętego śladu, ale reprint był wykonany z iście wyborną jakością.
        Jeśli tylko udałoby mi się ustalić nazwę firmy, która wykonała ten reprint, miałbym jakiś namacalny ślad istnienia Saint-Germaina! Przystawiłem lupę i długo oglądałem w powiększeniu ów odciśnięty po pieczątce ślad. O Boże! Coś tam było...
        „H. Braunschmidt. FOTOLAB. Koln...”.
        Dalej był jakiś nieczytelny adres i chyba telefon! Jeszcze raz przyłożyłem lupę do prawego, górnego rogu reprintu i z trudem odczytałem nazwę z pieczątki. Nie martwiłem się o podglądającego mnie Saint-Germaina, gdyż dla niego byłem jedynie badaczem dokumentu, historykiem. Przypuszczałem, że Saint-Germain nie wiedział o odciśniętym śladzie pieczątki i nawet jeśli w tej chwili mnie podglądał, myślał pewnie, że próbuję ustalić autentyczność dokumentu. Aleja miałem wreszcie jakiś fizyczny ślad prowadzący do Kolonii w Niemczech, do konkretnej firmy, która wykonała ten reprint dla Saint-Germaina. „Fotolab”!
        Mam cię, Monsieur Saint-Germain!
        Intuicyjnie przerwałem oglądanie dokumentów i zerknąłem na drzwi. W szparze nad podłogą poruszył się jakiś cień, który nagle zastygł w martwym ujęciu. Drzwi wagonów sypialnych nie są oszklone, tak jak to jest w zwykłych wagonach, a od wścibskich spojrzeń pasażerów na korytarzu odgradzają nas drzwi obite sklejką. Jednak cienka szpara na samym dole potrafiła być czasami doskonałym czujnikiem czyjejś obecności na zewnątrz. Nie ulegało wątpliwości, że w tej chwili ktoś stał po drugiej stronie drzwi i najprawdopodobniej podsłuchiwał, co dzieje się w moim przedziale.
        Nie zastanawiając się otworzyłem drzwi, aby zdemaskować intruza. Ku mojemu zaskoczeniu ujrzałem przestraszonego moim zachowaniem Zubilewicza. To chyba nie był Saint-Germain.
        - To pan? - zdumiałem się.
        Wiktor stał z rozdziawioną buzią i nie mógł wydobyć z siebie głosu - musiałem go nielicho zaskoczyć brutalnym otwarciem drzwi, jakbym był jasnowidzem
        - Ale mnie pan wystraszył - odezwał się wreszcie ściszonym głosem i zrobił głęboki wdech.
        - I nawzajem - próbowałem się uśmiechnąć. - Czy pan chce czegoś ode mnie?
        - Owszem. Doktor Kwiatkowski zaprasza wszystkich na spotkanie w wagonie restauracyjnym. Taki mały bankiet...
        - Kiedy ja właśnie zasypiałem - kłamałem, aby się go pozbyć.
        - Pan doktor przewidział taką odpowiedź - rzekł i dyskretnie próbował zajrzeć do wnętrza przedziału, jakby sprawdzał, czy mam posłane łóżko. Ale czy aby na pewno? A może kolega Wiktor sprawdzał coś innego. - Doktor był pewny, że pan odmówi. Dlatego kazał przekazać, że jeśli się pan się nie zjawi, to nabruździ panu w sprawozdaniu z naszej delegacji. On zna osobiście panią minister...
        - Szantażysta - zazgrzytałem zębami. - Zaraz przyjdę.
        Odszedł, a ja zamknąłem drzwi. Założyłem zamszową marynarkę, do kieszeni włożyłem reprint starego dokumentu i przed wyjściem na bankiet przezornie włożyłem w szparę drzwi włos. Chciałem sprawdzić, czy ktoś pod moją nieobecność włamie się do mojego przedziału. Nie miało to może większego znaczenia, gdyż jak już się przekonałem dla Saint-Germaina włamanie było dziecinną igraszką. Nie tak dawno wszedł do mojego przedziału i podłożył mi niebieską teczkę. Niewykluczone, że podglądał mnie, co brzmiało może nieco fantastycznie, ale odniosłem takie wrażenie. Jeśli zatem Saint-Germain chciał tutaj wejść - nie osobiście, jak mniemałem - zrobi to w odpowiednim momencie. Tak jak teraz, gdy cała nasza ekipa miała spotkanie w restauracyjnym. Być może zakradnie się tutaj w jakimś sobie znanym celu, ale nie zostawi żadnych śladów swojej bytności. A wtedy tylko ów włos powie mi o jego wizycie.
        W wagonie restauracyjnym zastałem całą naszą ekipę oraz Jean-Paul Vidaca. Wszyscy siedzieli przy jednym skromnie zastawionym stole, na którym stała otwarta butelka wina i napełnione do połowy kieliszki. Przy sąsiednich stolikach siedziało kilkoro pasażerów, którzy nie wydali mi się podejrzani. Oczywiście spodziewałem się, że wśród klientów restauracji znajdzie się szpieg Saint-Germaina. I jeśli był tutaj taki, to musiał nieźle się kamuflować, żadna osoba, nie licząc naszego grona, nie wydała mi się bowiem podejrzana.
        Ale ja patrzyłem spode łba wyłącznie na Vidaca.
        - Pan Tomasz zasypiał - rzekł do pozostałych kolega Wiktor - ale udało mi się go zbudzić.
        - A nie wygląda pan na śpiocha - wtrąciła Szczurzycka. - W Paryżu ciągle pan gdzieś znikał i wracał późno. Prawie wcale pan nie sypiał.
        - Tomasz odsypia pewnie szaleństwa Paryża - zachichotał Kwiatkowski i wytarł bielutką serwetką spoconą brodę. - „Moulin Rouge” i tego typu sprawy, co?
        - Źle się poczułem - mruknąłem, zerkając na dziennikarza.
        Vidac zmrużył oczy i obserwował mnie w skupieniu. Ale już Mirabela wyjęła skądś jakieś lekarstwo i podała mi tabletkę.
        - Proszę - wręczył mi białą kuleczkę jakiegoś świństwa. - To na sen. Połknie pan po naszym spotkaniu i obudzi się dopiero w Polsce.
        Wziąłem od niej środek nasenny i trzymałem niepewnie w dłoni. Zażyć ten proszek znaczyłoby odprawić Saint-Germaina z kwitkiem. Co lepsze: sen czy zagadka? Mój prześladowca nie byłby zadowolony, gdybym połknął proszek nasenny. I znowu zerknąłem na Vidaca, ale ten już zabawiał szczęśliwą z jego powodu Mirabelę. Schowałem tabletkę do kieszonki.
        - Przejdźmy do rzeczy! - zabrał głos doktor Kwiatkowski. Wstał i uniósł wyżej kieliszek napełniony czerwonym winem. - Za powodzenie naszej misji w Paryżu! Dzięki uprzejmości francuskiego rządu i Ministerstwa Kultury spuścizna po wielkim polskim artyście Cyprianie Kamilu Norwidzie powiększyła się o unikatowe zbiory, które niebawem trafią do Muzeum Narodowego. Vive la France!
        Mirabela zaczęła klaskać i po chwili wszyscy podzieliliśmy jej szczery entuzjazm. Rzeczywiście - był powód do dumy i chwały. Zapiski i szkice nieznanych wierszy Norwida jechały wraz z nami do ojczyzny, zamknięte w stalowym neseserze. Cenny notatnik. Skarb nad skarby! To był wielki sukces i muszę wyznać, że przez chwilę zapomniałem o Saint-Germainie i jego szalonym pomyśle. Ale tylko na chwilę, gdyż zaraz mój rozbiegany wzrok zatrzymał się na dziennikarzu.
        - Jaki artykuł zamierza pan napisać, Vidac ? - zagadnąłem go.
        - Tego jeszcze nie wiem - odparł wymijająco. - Jestem w fazie refleksji i przygotowań. Dopiero na miejscu, w Polsce, zabiorę się do pisania i przeprowadzę kilka wywiadów z waszymi wyższymi urzędnikami.
        - Zapraszam pana do naszego biura - uśmiechnęła się uroczo Mirabela. - Krakowskie Towarzystwo Miłośników Norwida chętnie pana ugości.
        - Ale najpierw pan Vidac spędzi kilka dni w stolicy - zauważyła cierpko Szczurzycka, która nie lubiła Mirabeli i pragnęła, aby to jej departament był uprzywilejowany.
        - Zdrowie!
        Kwiatkowski uniósł wyżej kieliszek, aby przerwać zapowiedź babskich przekomarzań.
        - Najpierw musimy szczęśliwie dojechać - dodał. - Cała Polska jest do dyspozycji Monsieur Vidaca.
        Wtem nieco biesiadny charakter tego spotkania przerwało wtargnięcie do wagonu restauracyjnego Bogini. Piękna Ilona była czymś zafrasowana i nerwowo rozglądała się po długiej sali, a gdy nas ujrzała, natychmiast ruszyła ku nam. Z radością przyjąłem fakt, że patrzy w moją stronę, jakby miała do mnie jakiś interes.
        - Tomasz - rzekła do mnie z efektownym westchnięciem i z ulgą. - Jakie szczęście, że cię widzę. Szukałam cię w naszym wagonie.
        Vidac natychmiast wstał od stołu i podszedł do kobiety.
        - Zapraszamy do nas - ruchem ręki wskazał jej miejsce obok siebie. 
        „A to cwaniak” - myślałem ze złością. „Dżentelmen, jak się patrzy”.
        - Słucham cię, Ilono? - wstałem i zbliżyłem się do Bogini. - Co się stało?
        Trzeba było widzieć twarz Szczurzyckiej, którą wykrzywił spazm niezdrowej ciekawości połączonej z oburzeniem oraz niedowierzanie Mirabeli. Nie tylko zresztą nasze panie okazały zdziwienie moją niespodziewaną zażyłością z Iloną, gdyż zarówno Kwiatkowski, jak i Vidac z kolegą Wiktorem zerkali na mnie w tej chwili z niemałą zazdrością. Byłem na „ty” z piękną kobietą! Utarłem nosa Vidacowi. Rozwścieczyłem Szczurzycką. Czy można chcieć więcej?
        - Przeciąg - mówiła do mnie Bogini. - Przeklęte okno w moim przedziale... nie domyka się czy co.
        - Mogę to zgłosić u konduktora - zaoferowałem. 
        Machnęła ręką.
        - Już to zrobiłam - poirytowana wykrzywiła usta. - Twierdzi, że da się coś zrobić z tym oknem. Właśnie się męczy w moim przedziale. Ale ja pomyślałam, że może zamienimy się przedziałami.
        I popatrzyła na mnie wzrokiem tyle uroczym, co wyzwalającym współczucie.
        - Proszę. 
        - Ja?
        - Ty jeden masz cały przedział dla siebie, tak jak ja. Zamiana nie będzie dla nikogo ciężarem, poza nami.
        Czy mogłem tej pięknej kobiecie odmówić? Dla takiej damy wielu mężczyzn straciłoby głowę, a może i majątek. Bogini należała do tego typu niewiast, które potrafiłyby zawrócić w głowie najbardziej wyrachowanemu mężczyźnie na tym padole. A co mówić dopiero o mnie - człowieku wrażliwym na kobiecą urodę. Zrobiłbym wszystko, o co ta kobieta by mnie poprosiła, oczywiście w granicach ludzkich możliwości i przyzwoitości, ale na taką prośbę przystać nie mogłem. Powstrzymywała mnie dziwna propozycja Saint-Germaina! Ten fałszywy hrabia niejednoznacznie dawał mi do zrozumienia, że z bezwzględnym posłuszeństwem mam wykonywać jego polecenia. Zamianę przedziałów z pewnością uznałby za próbę wyłamania się z naszej współpracy i próbowałby się jakoś odegrać. Nie mogłem też zapominać, że w moim przedziale była najprawdopodobniej ukryta kamera. Tak, Saint-Germain zbyt wiele zainwestował w całą tę dziwaczną i tajemniczą operację, aby z powodu jakiegoś niedomkniętego okna zmieniać plany. Z drugiej strony byłem strasznie ciekawy jego reakcji na moją przeprowadzkę do przedziału Ilony. Czy warto było ryzykować? Intuicja podpowiadała mi, że nie. Saint-Germain był typem bezwzględnym. O tym byłem święcie przekonany, ciekawy też byłem, jak dalej potoczy się mój układ z nim.
        - Nie mogę, droga pani - odpowiedziałem z autentycznym cierpieniem i czułem, jak cały płonę ze wstydu. - O ile wiem, jest jeszcze jeden przedział wolny. Środkowy.
        - Zarezerwowany przez turystów z Niemiec. Wsiądą w Kolonii. To jak, Tomaszu?
        - Nie mogę. Naprawdę nie mogę.
        - A czemuż to? - zdziwiła się Ilona, nieprzywykła widać do odmowy ze strony mężczyzny.
        - Bo... bo... - w myślach natrętnie szukałem jakiegoś uzasadnienia, ale nic sensownego nie przychodziło mi do głowy. - Bo mam taki przesąd...
        „Nie zostanę dżentelmenem” - rozpaczałem w duchu, ale byłem pełen podziwu dla swojej pomysłowości. Mój argument wydał mi się całkiem do rzeczy. Ale wyraz twarzy Bogini świadczył, że ma mnie za dziwaka.
        Wyręczył mnie Vidac.
        - Ja się chętnie z tobą zamienię - zaproponował.
        Byli już na „ty”. Vidac już wcześniej adorował Boginię na korytarzu w drodze do wagonu restauracyjnego. To mnie nie zaskoczyło. Dziwne było to, że dziennikarz, który dzierżył przedział z Mirabelą i Wiktorem, próbował, bez uprzedniej konsultacji z nimi, decydować za współpasażerów.
        - Zdaje się, że zapomniał pan o nas - oburzyła się zazdrosna Mirabela. - Dzielimy jeden przedział.
        - W zasadzie czemu nie - wyrwało się koledze Wiktorowi. - Ja tam się zgadzam.
        - A ja się nie zgadzam - postawiła się Mirabela. Była niepocieszona słabością mężczyzn do Bogini, szczególnie Vidaca. - Nie znoszę przeciągów.
        - Ta pani też nie znosi - tłumaczył kolega Wiktor i wskazał Boginię.
        - A co mnie obchodzi ta pani? - żachnęła się Mirabelą. - Niech konduktor zreperuje okno. Albo ja wiem...? Ta pani może równie dobrze przenieść się do pana Tomasza...
        - Co to, to nie! - zaprotestowała za wszystkich oburzona śmiałą propozycją Szczurzycka.
        Nie wiedziałem co powiedzieć i jak mam się zachować. A Bogini po raz pierwszy straciła panowanie nad sobą. Jej majestat piękna rozproszył się w mętnym świetle wagonu restauracyjnego i twarz kobiety okryła maska wściekłości, co dodało jej nie tyle pospolitego rysu, ile uroku wampa. W milczeniu pełnym oskarżycielskich spojrzeń pod adresem naszej ekipy odwróciła się na pięcie i wyszła.
        - Zaraz! - zawołałem i wybiegłem za nią na korytarz. - Chwileczkę! Ilono!
        Szła do przodu zawzięta i obrażona. Dreptałem za nią i wołałem ją, aż niektórzy pasażerowie wyłazili ze swoich przedziałów zainteresowani zamieszaniem.
        Zatrzymała się dopiero przed otwartymi drzwiami swojego przedziału. - I jak? - zapytała konduktora, który właśnie wyszedł z jej przedziału na korytarz.
        - Po bólu - uśmiechnął się do niej promiennie i potrząsnął uniesionymi wyżej rękami. - Złote ręce. Zreperowałem, droga pani. Nie musi się pani nigdzie przenosić.
        - Och - westchnęła - jaki pan uprzejmy. Dziękuję.
        - Nie ma za co. Drobna usterka.
        - Dziękuję bardzo. Jest pan prawdziwym mężczyzną.
        I spojrzawszy na mnie pogardliwie, zamknęła się w przedziale.
        Nie wróciłem do wagonu restauracyjnego. Pal licho naszą delegację i bankiet! Miałem poważne zmartwienie - wciąż nie wiedziałem, w co zostałem wpakowany za sprawą Saint-Germaina, a tu jeszcze w oczach pięknej kobiety urosłem do rangi dziwaka i parszywca. Przecież gdyby nie ten Saint-Germain, zamieniłbym się z Boginią w każdej chwili na przedziały, dla niej gotowy byłem odstąpić łóżko i stać na korytarzu nawet i do samej Warszawy.
        Poszedłem w ślady Bogini i zamknąłem się w swoim przedziale, ignorując natarczywe spojrzenia konduktora. Zerknąłem na zegarek. Była 19:49.
        Przed otwarciem drzwi włos tkwił w szparze, co wskazywało, że podczas mojej nieobecności nikt nie wchodził do przedziału. Położyłem się na łóżku na wznak i myślałem. Najpierw wziąłem pod lupę podejrzeń Vidaca - czy był współpracownikiem Saint-Germaina? Gdyby tak było, raczej wykupiłby cały wolny przedział dla siebie, a nie spoufalał się z Mirabelą i kolegą Wiktorem. Dzierżąc z nimi przedział miał mniejsze możliwości obserwowania mnie i porozumiewania się z Saint-Germainem. Dziwne. Być może w ten sposób Vidac chciał odsunąć podejrzenia od swojej osoby? Gdyby podróżował sam w wolnym przedziale, zostałby natychmiast podejrzanym numer jeden. A tak, podróżując w grupie, sprawiał normalne wrażenie. Być może Saint-Germain przydzielił mu inne zadanie? A może Vidac był uczciwym dziennikarzem, zaś moja podejrzliwość była wynikiem nadmiernego stresu? Niewykluczone wreszcie, że Saint-Germain miał dwóch szpiegów w naszym wagonie. I zaraz pomyślałem o niej...
        Tak! Bogini! Co o niej wiedziałem? Kim była? I czemu wykupiła cały wolny przedział? Dla kaprysu? Wygody? I czemuż to chciała zamienić się ze mną na przedziały? Jakoś nie chciało mi się wierzyć w to niedomknięte okno. Zresztą konduktor twierdził, że z oknem to była jakaś drobna usterka. Co zatem chciała Ilona osiągnąć przez zamianę przedziałów?
        Kiedy oczami retrospekcji ujrzałem jej wykrzywioną wściekłym spazmem twarz w wagonie restauracyjnym, nabrałem do niej uprzedzenia. Wnet stała się ta kobieta podejrzanym numer jeden. Musiałem na nią uważać. Kto wie, może to był nawet sam Saint-Germain. Ten zniekształcony głos z telefonu komórkowego! To mógł być kamuflaż, maskujący płeć mojego prześladowcy. Jednak po chwili namysłu doszedłem do wniosku, że Saint-Germain nie ryzykowałby w ten sposób. Bogini mogła być jedynie szpiegiem. Tylko czy szpieg Saint-Germaina zachowywałby się wobec mnie tak ostentacyjnie wrogo? Nawet jeśli odmówiłem mu przysługi. Taki szpieg powinien raczej walczyć o moje zaufanie, aby uśpić moją czujność.
        Męczyły mnie te domysły i oskarżenia. Z tego powodu było mi nawet głupio. Obwiniałem, Bóg jeden wie o co, niewinnych ludzi i gotów byłem nie oszczędzić nikogo. Przecież Bogini nie mogła podłożyć mi niebieskiej teczki, a to dlatego, że po wyjściu z przedziału natknąłem się na nią w korytarzu i razem poszliśmy do restauracyjnego. Po powrocie zastałem w przedziale teczkę. Powinien raczej ustalić, kto w owym czasie był w wagonie restauracyjnym i w ten sposób wyeliminować te osoby z kręgu podejrzanych. Na pewno nie mogłem zrobić tego z dziennikarzem. On miał sposobność i trochę czasu na podrzucenie mi teczki.
        „Dość na tym! Spróbuj, Tomaszu, zasnąć na kwadrans” - myślałem. „A potem wstań i przemyśl wszystko od nowa”.
        Nie mogłem zasnąć. Najchętniej wysiadłbym na najbliższej stacji, w Kolonii, i uciekł przed Saint-Germainem. Ale do przyjazdu do tego niemieckiego miasta zostały jeszcze ponad dwie godziny. Zbliżaliśmy się do Akwizgranu. I wreszcie czy dorosłemu mężczyźnie przystoi tchórzostwo, a za takie należało przecież uznać ucieczkę?
        „Jak porozumieć się z Fiolką?” - zastanawiałem się gorączkowo. „Muszę z nim pogadać. Czy dodzwonił się do Pawła? Może mojemu młodemu koledze udało się już coś ustalić.”
        Dotarcie do Fiolki było ryzykowne. Pokonanie dwóch wagonów sypialnych i restauracyjnego graniczyło z szaleństwem, gdyż nie miałem pojęcia, kim są i gdzie są szpiedzy Saint-Germaina.
        A gdyby tak pogadać z konduktorem?
        Z zamyślenia wyrwał mnie pisk telefonu komórkowego.
        - Witam, niewierny Tomaszu - usłyszałem ten sam zimny i zniekształcony głos Saint-Germaina.
        - Niewierny? - udałem zdziwienie.
        - A co pan zrobił przed odjazdem pociągu na dworcu w Brukseli? Dlaczego wsiadł pan do jednego z wagonów pasażerskich - męczył mnie Saint-Germain. - Jak pan to wyjaśni?
        No, proszę, już się zaczęło! Ledwo pomyślałem o Fiolce, o możliwości dotarcia do jego wagonu, a ten telepatycznie prześwietlił moje myśli. Konduktorowi powiedziałem, że zauważyłem na peronie znajomego, ale okazało się to pomyłką. Nic lepszego nie przyszło mi do głowy. Powtórzyłem tę bajeczkę raz jeszcze.
        - Mam panu uwierzyć? - zagadnął cicho.
        - To pańska sprawa.
        - Nie tylko moja. Bo czemuż to chciał pan podejść do jakiegoś znajomego? W jakim celu? Czy nie po to, aby powiedzieć mu o mnie? Jeśli tak, to jest pan jednak niewiernym Tomaszem.
        - Boi się pan?
        Nastała chwila ciszy. Zdaje się, że po drugiej stronie linii słyszałem ciche westchnięcie Saint-Germaina, niczym posapywania groźnej bestii. Najwyraźniej tracił spokój.
        - Nie można mnie zastraszyć - odezwał się grobowym głosem. - To pan powinien się bać, niewierny Tomaszu.
        - Proszę mnie tak nie nazywać.
        - Dobrze. Niech zostanie Pan Samochodzik. 
        Tym razem ja ciężko westchnąłem.
        - Przejdźmy do rzeczy - burknąłem. - Chcę panu zakomunikować, że nie mogę w niczym pomóc. Przejrzałem rysunek i list z 1681 roku. Tyle że nic nie mogę z nich wyczytać. Nic! Rozumie pan?
        - Tak naprawdę to jeszcze pan nie zaczął. Oglądał pan tylko reprint. Ma pan mapy i spis klasztorów w całej Polsce. Czy pan do nich zajrzał? Radzę panu zabrać się szybko do roboty.
        Nie ulegało już żadnej wątpliwości, że Saint-Germain ukrył w tym przedziale kamerę - musiał mnie podglądać, bo skąd wiedziałby, że nie dotknąłem nawet pozostałych materiałów zabranych z brukselskiej skrytki?
        - Muszę się zdrzemnąć - grałem na zwłokę. - Potrzeba mi trochę snu. 
        - Nie ma pan za wiele czasu. Ostrzegam. Do czasu przyjazdu pociągu do Polski ma pan podać rozwiązanie tej łamigłówki.
        - Będę potrzebował innych książek.
        - Proszę podać tytuły, a dostarczę je panu. Przykro mi, ale tylko pozycje w języku niemieckim. Najbliższy postój mamy w Kolonii. Osiem minut. Pójdzie pan do schowka numer 331 i tam je znajdzie. Zanim jednak dojedziemy do Kolonii, zadzwonię do pana, a pan mi powie, czego potrzebuje. Powiedzmy za pół godziny. I bez żadnych numerów, Panie Samochodzik.
        - Chciałbym zadzwonić do mojego współpracownika - zaryzykowałem. - Jest teraz w Polsce i może mi bardzo pomóc. Inaczej nie widzę szans na rozwiązanie tej pańskiej łamigłówki.
        - Wykluczone - uciął krótko. - Żadnych pomocników. Nie ufam panu. Gotów jest pan podstępem zawiadomić go o naszej współpracy. Prawda?
        - Nie.
        - Żebyśmy się dobrze zrozumieli - mówił dalej niewzruszony moją obroną. - W toalecie pańskiego wagonu znajdzie pan coś, co ostatecznie przekona go o powadze sytuacji.
        - Co takiego? - przeraziłem się.
        - Niech pan tam pójdzie i zobaczy. Proszę się nie rozłączać.
        Poszedłem do toalety i przyznam się, że gnała mnie tam niezdrowa ciekawość. Toaleta była wolna. Saint-Germain poinformował mnie, gdzie znajdę ową rzecz. I rzeczywiście! Była ukryta w koszu na papierowe ręczniki, zapakowana starannie w folię. Nie od razu rozpoznałem tę rzecz, lecz wkrótce po rozerwaniu plastykowej osłony, ugięły się pode mną nogi. Z wrażenia usiadłem na klapie klozetu, całkowicie zdruzgotany. Jakim cudem ta rzecz znalazła się w tym miejscu? To przecież było niemożliwe? To jakiś koszmarny sen! Tak, to musiał być tylko sen. Koszmar nad koszmary.
        - Rozumie pan? - zapytał spokojnie Saint-Germain.
        To nie był jednak sen. Głos Saint-Germaina wydawał się autentyczny, jak najbardziej realistyczny, choć brzmiał niczym pohukiwanie z zaświatów. Do rzeczywistości sprowadziło mnie walenie do drzwi. Ktoś dobijał się do ubikacji.
        - Żarty się skończyły - mówił dalej Saint-Germain. - Nie odzyskacie tych zapisków. Nigdy. Powtarzam: nigdy. No, chyba że będzie pan współpracował. Nawet jeśli „pochwalił” się pan komuś informacją o naszej współpracy, to myślę, że w porę zafundowałem panu zimny prysznic. Radzę serio potraktować moje słowa.
        Ktoś stojący po drugiej stronie drzwi po raz kolejny nacisnął nerwowo klamkę.
        - Ale jak? Jak...? - dukałem do telefonu przerażony zuchwałością Saint-Germaina. - Kiedy?
        - Proszę zabrać się szybko do rozwiązywania naszej zagadki - odparł. - Potrzebne materiały dostarczę panu w Kolonii. Zadzwonię za dwadzieścia pięć minut po tytuły. Punktualnie o 20:35. To wszystko.
        I rozłączył się.
        A kiedy wyszedłem z toalety włożywszy za koszulę opakowany w folię dokument, nadziałem się na przebierającego nogami Kwiatkowskiego. Mój widok przyniósł mu wyraźną ulgę. I zaraz popatrzył na mnie dziwnie, z niedowierzaniem i zarazem z autentycznym zatroskaniem.
        - Co się stało, panie Tomaszu? Źle się pan czuje? - dopytywał się, choć przyszedł tutaj za potrzebą. - Jest pan blady jak prześcieradło. Zaszkodziło panu nasze wino? A racja, pan nawet nie zamoczył ust. Z kim pan przed chwilą tutaj rozmawiał? Panie Tomaszu, słyszy mnie pan?
        Zajrzał do środka, ale tam oczywiście nikogo nie zastał. Zbyłem go kwaśnym uśmiechem i ruszyłem bez słowa do swojego przedziału. A co miałem zrobić - powiedzieć, że w ubikacji znalazłem jedną z oryginalnych, bezcennych kartek z notatnika Norwida z Ivry. Dziwne, prawda? Ta kartka powinna teraz tkwić bezpiecznie z innymi kartkami w stalowym neseserze kolegi Kwiatkowskiego. Ale tak nie było - miałem ją wszak przy sobie, włożoną za pasek do spodni, głęboko pod koszulą.

ROZDZIAŁ PIĄTY

CZY NESESER JEST PUSTY? • MOJA WIEDZA O RELIKWIACH • RELIKWIA JAKO OBIEKT POŻĄDANIA • SZUKAM MIEJSCOWOŚCI B. • ŚWIĘTY KRZYŻ • BEZ ODPOWIEDZI • MÖNCHENWERDER, CZYLI CHOJNICKI TROP • O BEZRADNOŚCI SAINT-GERMAINA • KOLEJNE INSTRUKCJE • KLASZTORY AUGUSTIAŃSKIE • UKRYTA KAMERA • NA DWORCU W KOLONII • KTO SIĘ UKRYŁ W MOIM PRZEDZIALE? • PAWEŁ WKRACZA DO AKCJI • ZNOWU KTOŚ PODSŁUCHUJE


        „Kim był Saint-Germain?” - zastanawiałem się w swoim przedziale, gdy runąłem bezwładnie na łóżko w poczuciu kompletnej bezradności. Zignorowałem przesuwający się za oknem Akwizgran, który właśnie mijaliśmy. Miałem swoje zmartwienia. „Nie jest z pewnością duchem ani czarodziejem. To zawodowiec. Włożył wiele wysiłku w tę operację, co pośrednio świadczy o tym, że krzyż lotaryński jest cennym skarbem.”
        Złodziej miał w naszym wagonie wspólnika. Kiedy cała nasza ekipa poszła do wagonu restauracyjnego na lampkę wina, współpracownik Saint-Germaina wykradł z przedziału kolegi Kwiatkowskiego bezcenną kartkę, którą znalazłem w toalecie. Być może złodziej ukradł całą zawartość neseseru. Nie wiedziałem, jak poradził sobie z szyfrem i zamkiem broniącym dostępu do wnętrza stalowego pudełka. Ów neseser był w istocie przenośnym sejfem, który podarowali nam Francuzi. Facet miał podwójnie utrudnione zadanie, gdyż w każdej chwili mógł natknąć się na Boginię i konduktora zaaferowanych awarią okna w jej przedziale. Bogini kręciła się na korytarzu, musiała przejść cały wagon, aby dotrzeć do przedziału konduktora sąsiadującego z moim i poprosić o pomoc. Potem wróciła z nim i zostawiwszy na chwilę konduktora u siebie, poszła do restauracyjnego. W tym czasie konduktor został na kilka minut sam i zreperował okno. Przez cały czas drzwi jej przedziału były otwarte, co mogłem stwierdzić wróciwszy do naszego wagonu razem z nią. Czy współpracownik Saint-Germaina odważyłby się w tak krótkim czasie - licząc od wyjścia Bogini do jej powrotu - wejść do przedziału Kwiatkowskiego, otworzyć stalowy neseser i zabrawszy bezcenne dokumenty, wyjść na korytarz niezauważony przez nikogo? Moim zdaniem, złodziej zrobił to dużo wcześniej.
        Jak na złość nie mogłem wypytać nikogo z naszych pasażerów, gdyż Saint-Germain wnet dowiedziałby się o moim śledztwie. Jak wreszcie miałem zająć się zagadką krzyża lotaryńskiego ze świadomością, że neseser w przedziale Kwiatkowskiego może być pusty? Jak sprawdzić te wszystkie domysły? Może Kwiatkowski przez przypadek sam otworzy neseser i stwierdzi brak bezcennych dokumentów. Wezwałby policję, a ta przeszukałaby cały wagon, przedział po przedziale, aż wreszcie znaleziono by ten szkic u jednego z pasażerów - u wspólnika Saint-Germaina. Ale po cóż Kwiatkowski miałby otwierać neseser? Wypije jeszcze jedną lampkę wina, porozmawia z naszymi paniami i uda się na spoczynek. Wstanie rano, zje śniadanie w restauracyjnym i nie otworzy neseseru aż do samej Warszawy. Kto wie, może zrobi to dopiero na drugi dzień? Koniecznie musiałem znaleźć sposób, aby zmusić Kwiatkowskiego do otwarcia „sejfu”.
        Nie ruszyłem się jednak z przedziału. Każdy mój krok powinienem był teraz solidnie przemyśleć, aby nie dać Saint-Germainowi pretekstu do popełnienia kolejnego przestępstwa. Obejrzałem sobie kartkę z notatnika naszego wielkiego poety. Szkic wiersza. Oglądałem te norwidowskie „bazgroły” kilka dni temu w Paryżu w naszej ambasadzie. Trzymałem go wtenczas w ręku. Cieszyłem się, że wróci do Polski...
        Za dwadzieścia minut Saint-Germain miał zadzwonić, a ja nie miałem żadnej koncepcji odszukania krzyża. Przede wszystkim nie mogłem się skupić. Nie wyszedłem jeszcze z szoku po sensacyjnym odkryciu w toalecie. Serce biło mi szybko i miarowo w rytmie stukotu kół pociągu o tory, a myśli wciąż uciekały...
        „Co robić?” - zastanawiałem się.
        Do Kolonii zostało jeszcze trochę czasu. Musiałem się zmobilizować, odciąć od rzeczywistości i myśleć wyłącznie o skarbie.
        Zasunąłem zasłony w oknie, gdyż mknący do tyłu ciemny krajobraz za oknem denerwował mnie, rozpraszał, i usiadłem nad dostarczonymi przez Saint-Germaina dokumentami dotyczącymi miejsca ukrycia krzyża. Jak wcześniej założyłem, musiał on być rodzajem relikwiarza.
        Moja praca polegała często na rozwiązywaniu podobnych zagadek. Ale zazwyczaj miałem nieograniczony czas i dysponowałem solidnie zaopatrzoną biblioteką z fachową literaturą. Mogłem odwiedzić każde miejsce warte zobaczenia i zbadania, aby zweryfikować przebłyski swojej intuicji. Niemniej jednak zawsze zaczynałem rozwiązywanie każdej zagadki od podstaw, to jest od nakreślenia historycznego tła związanego z przedmiotem badań.
        Co wiedziałem o relikwiach, a raczej czym one były?
        Relikwiami były przedmioty związane z męką Jezusa Chrystusa: drzewo Krzyża Świętego, korona cierniowa, gwoździe, ampułka zawierająca oliwę, którą namaszczono Zbawiciela, a nawet gąbka do ugaszenia pragnienia i pieluszki małego Chrystusa. W Rzymie czczono też relikwie apostołów - w kościele Świętego Zbawiciela na Lateranie przechowywano relikwie głowy świętego Piotra i świętego Pawła wraz z Arką Przymierza, tablicami Mojżesza i laską Aarona. Oczywiście relikwie związane z osobą Jezusa Chrystusa były najcenniejsze, ale wiele było fałszywych. U nas w Polsce jedną z najbardziej znanych, poświadczonych źródłowo relikwii były szczątki świętego Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej. Tam też spoczęły inne cenne relikwie, między innymi włócznia świętego Maurycego. Wiedziałem o polskich relikwiach Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Piotra, Gereona, Feliksa, Adaukta, Mikołaja i wielu innych. Dobrze znałem historię przekazania przez Bolesława Krzywoustego klasztorowi w Zwiefalten ręki świętego Stefana i zęba Jana Chrzciciela oraz jego krwi, cząstki mleka Marii, a także znacznych kawałków Krzyża Świętego.
        Przeglądałem kiedyś inwentarz katedry krakowskiej z 1563 roku, z którego wynikało, że przechowywano tam liczne relikwie związane z życiem i męką Chrystusa, przysłane przez zakon z Ziemi Świętej - między innymi cząstki prawdziwego drzewa Krzyża Świętego.
        We wczesnym chrześcijaństwie relikwie używano w obrządku liturgicznym. W życiu średniowiecznego człowieka posiadały duchową i wręcz magiczną moc. Niezachwiana wiara w ich cudowne właściwości i korzyści materialne płynące z ich posiadania powodowały, że starano się je zdobyć za wszelką cenę. A i dzisiaj relikwie stanowiły przedmiot pożądania awanturników i złodziei najprzeróżniejszego kalibru.
        Jednym z nich był mój Saint-Germain.
        Jego złoty krzyż lotaryński mógł być zatem relikwiarzem. O tym przekonywał napis nad krzyżem z rysunku: „To jest ciało moje”. Prawdopodobnie chodziło tu o osobę Jezusa Chrystusa. Założyłem jednak, że Saint-Germainowi nie szło o samą relikwię, a o krzyż wykonany ze złota. Kiedyś, przed wiekami sytuacja wydałaby się ówczesnym ludziom nad wyraz dziwna - wszak wartości relikwiarza nijak nie można było porównać z wartością samej relikwii. Dzisiaj, dla złodzieja liczyło się złoto.
        Z kolei napis „Tabernaculum” na rysunku wskazywał najpewniej miejsce ukrycia krzyża. Kościół. To było oczywiste! Ów przedmiot pożądania Saint-Germaina spoczywał więc w jakimś kościele, zapewne w jego tabernakulum. Wystarczyło tylko wskazać tę świątynię znajdującą się w Polsce, ale nie była to - jak widać - prosta sprawa. Według listu z 1681 roku krzyż przywędrował z północy Polski. Powinienem ustalić skąd, a dopiero później znaleźć kościół w miejscowości B.
        Otworzyłem mapę Polski i szybko zerknąłem na rejon w pobliżu Łysej Góry - drugiego co do wielkości masywu Gór Świętokrzyskich. Niewiele znalazłem tam miejscowości rozpoczynających się na literę „B”. Nie miałem pojęcia, czy są tam stare kościoły, przynajmniej ja o takich nie słyszałem. Jeśli zaś chodzi o Łysą Górę, to na jej szczycie znajdował się słynny benedyktyński klasztor, o którym każdy słyszał choć trochę.
        Kto wie, może opactwo na Świętym Krzyżu było kluczem w tej łamigłówce. Symbolem benedyktynów łysogórskich był bowiem podwójny złoty krzyż, którego wyższe ramię było krótsze od dolnego. Niemal identyczny krzyż nosił w Europie Zachodniej miano Krzyża Świętego Bernarda, którym to krucyfiksem święty Bernard pokonał kuszącego go szatana. Od tej pory przedstawiający Drzewo Pańskie dwuramienny krzyż (wedle ówczesnych przekonań będący nowym Drzewem Życia i osią wszechświata) stał się symbolem zakonnego zgromadzenia bernardynów i nowych opiekunów Łyśca.
        Czy L’Ermite był mnichem benedyktyńskim?
        Niestety, wiele faktów z historii opactwa wprost eliminowało ten klasztor z dalszych rozważań. Przede wszystkim relikwiarz łysogórski został przywieziony najprawdopodobniej do Krakowa przez króla węgierskiego Stefana V w 1270 roku, chcącego w ten sposób zdobyć poparcie księcia polskiego. Na początku XIV wieku został on przekazany benedyktynom łysogórskim przez Władysława Łokietka i od tego momentu rozpoczyna się w Polsce kult Drzewa Krzyża Świętego. A zatem pochodzenia łyso-górskiego krzyża jest doskonale rozpracowane i znane, choć nie brak wciąż nowych teorii. Nie ma w nich jednak żadnej wzmianki o północnym tropie.
        Pochodzenie zaś samej relikwii ma swoje źródło w słynnej legendzie. Otóż, syn króla węgierskiego świętego Stefana, książę Emeryk, wybrał się do Polski w okresie panowania Bolesława Chrobrego. Podczas polowania miał zabić jelenia. Zauważył jednak między rogami zwierzęcia podwójny krzyż. Ukazał mu się też anioł, który polecił zostawić w pobliskim klasztorze relikwię Krzyża Świętego, którą Emeryk nosił na piersiach.
        Czy jednak miejscowość B. leżąca opodal Łysej Góry miała coś wspólnego z tamtejszymi benedyktynami i relikwią przez nich przechowywaną? A może mały kościółek posiadał niezależnie od słynnego opactwa na Łyścu swoją własną relikwię przywiezioną z północy Polski?
        Rzut oka na spis klasztorów w dawnej Polsce niewiele mi dał.
        Punktualnie o 20:35 zadzwonił telefon.
        - Słucham? - rzucił oschle Saint-Germain. - Czego pan potrzebuje? 
        - Miesiąca spokojnej pracy i dostępu do materiałów źródłowych z okresu od XIV do XVII wieku - powiedziałem beznamiętnym głosem. - Nawet nie wiem, co to jest ten grunt zwany Mönchenwerder, wymieniony w zapisku nieznanego autora. Nie wiem, o jaki klasztor chodzi. Zupełnie nic.
        - Miesiąc? Tyle nie mogę panu dać - żachnął się, o ile jego niski i zniekształcony głos posiadał choćby iskierkę emocji. - Widzę jednak, że wziął się pan do roboty, więc pora na prezent.
        Zaniemówiłem na chwilę.
        - Pan to wie?! - krzyknąłem po chwili milczenia. - I dopiero teraz pan to mówi? A może pan wie, gdzie ukryto krzyż? Może ja biorę udział w jakimś quizie?!
        - Znowu pan żartuje. Ale rzeczywiście wiem, co to jest Mönchenwerder. Jednak wpierw chciałem się upewnić, że będzie pan trzymał język za zębami i zechce współpracować...
        - Dobra, co to jest?!
        Chodziło o klasztor augustianów w Chojnicach. Nie wokół benedyktynów kręciły się początki całej historii, jak zakładałem, a wokół wyznawców reguły świętego Augustyna. Jednak brak było jakichkolwiek powiązań tamtejszego klasztoru z benedyktynami łysogórskimi. Z tym problemem Saint-Germain nie potrafił się uporać, mimo że dysponował setkami atlasów, materiałów źródłowych, ksiąg i encyklopedii. Zasięgnął nawet porady u historyka - wszystko na nic.
        Dlatego byłem mu potrzebny - słyszał o mnie jako o detektywie wystarczająco dużo, by powierzyć mi rozwiązanie tej zagadki. Liczył, że zdołam złożyć w całość wszelkie zebrane przez niego informacje i wskazać miejsce ukrycia skarbu. Tyle że miałem do dyspozycji kilkanaście godzin i zaledwie strzęp tropu.
        - Czy próbował pan odnaleźć dwuramienny, drewniany krzyż w okolicach Łysej Góry? - zapytałem bez ogródek. - Ten, o którym mowa w zapisku? Może gdzieś w tym rejonie znajduje się stary kościół? A może był tam jakiś drewniany. Spłonął i szukaj wiatru w polu.
        - Nic, zupełnie nic - odpowiedział. - Żadnego dwuramiennego krzyża nie znalazłem w całym rejonie świętokrzyskim. Nie licząc krzyża wieńczącego bramę wjazdową na Święty Krzyż. Nie znalazłem żadnej miejscowości na literę „B.” w okolicach Łysej Góry, w której podobny krzyż mógł trafić z północy.
        - Może niedokładnie pan szukał? 
        - Nie sądzę.
        Wierzyłem mu. Saint-Germain był człowiekiem z pewnością dokładnym i metodycznym. To typ maniakalnego zawodowca. Z pewnością przeszukał całe Góry Świętokrzyskie w poszukiwaniu właściwego kościółka.
        - Czego właściwie pan szuka? - zaryzykowałem. - Krzyża czy relikwii?
        - I tego, i tego - odparł wymijająco. - Ale do rzeczy. W skrytce bagażowej na dworcu w Kolonii znajdzie pan trochę niemieckich źródeł dotyczących Chojnickiego klasztoru. Kto wie, może coś przeoczyłem. Udało mi się dotrzeć do polskich materiałów źródłowych, za które, notabene, słono zapłaciłem. To akta miasta Chojnic, protokoły kapituł prowincjonalnych i akta landratury Chojnickiej. Proszę je przejrzeć. Studiowałem też tłumaczenia z polskiego i łaciny, ale zawsze to lepiej, gdy czyta się w oryginalnym języku. Pan zna i polski, i łacinę. Niestety, nie dysponuję rękopisami augustianów, które posiada wasza Biblioteka Narodowa i Archiwum Państwowe w Krakowie, ale dobre i to. Łatwiej mi było dotrzeć do Archiwum Generalnego Augustianów w Rzymie...
        - Łatwiej? - zdumiałem się jego zuchwalstwem.
        Saint-Germain był jednak niezwykły! To tak jakby powiedzieć, że łatwiej wynieść diamentowy pierścionek od tego jubilera niż od tamtego. 
        Rozłączyliśmy się.
        Niebawem powróciłem do studiowania spisu klasztorów augustianów w dawnej Polsce.
        W końcu XIII stulecia augustianie posiadali tylko pięć klasztorów, między innymi w Stargardzie, Swornychgaciach i Czerwińsku nad Wisłą. W XIV wieku powstały kolejne klasztory: w Krakowie, Warszawie i innych miejscowościach. W 1356 roku zawitali do Chojnic. W wiekach XVII i XVIII klasztory w Krakowie, Warszawie, a później w Wilnie, liczyły najwięcej członków, niektóre do kilkudziesięciu, reszta konwentów miała ich od kilku do kilkunastu. Klasztor Chojnicki należał do drugiej grupy. W 1749 roku w Polsce były dwadzieścia trzy kościoły augustiańskie. Dziesięć z nich posiadało tytuł Matki Boskiej, zaś Chojnicki nosił tytuł Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Pod zaborami życie zakonów zostało ograniczone różnymi zarządzeniami - ale to odrębna historia. W 1800 roku poddano klasztory pod władzę polskich biskupów. Nastąpił podział polskiej prowincji augustiańskiej, liczącej w 1795 roku siedemnaście klasztorów z 217 zakonnikami. Powstały trzy prowincje: rosyjska, galicyjska i pruska. Ta ostatnia obejmowała pięć klasztorów (Warszawa, Ciechanów, Chojnice, Wieluń, Rawa). Wkrótce w zaborze pruskim został jedynie klasztor Chojnicki, pozostałe cztery znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego. Historyk niemiecki z XIX wieku H. Eysenblatter nazwał augustianów z Chojnic „Vorkampfer Polentums” („obrońcami polskości”).
        Nie znalazłem żadnej wzmianki o śladzie klasztoru poaugustiańskiego w okolicach Łysej Góry. Zupełna pustka! Aż siedemnastowiecznego listu jasno wynikało, że krzyż lotaryński z Chojnic trafił w okolice Łysej Góry.
        Znowu powróciłem do lektury. Obejrzałem zdjęcia współczesnych budynków poaugustiańskich w Chojnicach. W 1957 roku zostały one przekazane służbie zdrowia, a do 1991 roku mieścił się tam żłobek. Potem obiekt ten stał się siedzibą szkół katolickich.
        Poczułem znużenie i bezradność, które mieszały się z pewnym podziwem dla trudu i organizacji Saint-Germaina. W tym pustym przedziale dysponowałem całkiem pokaźnym archiwum dotyczącym bardzo pokrętnej i, co tu dużo mówić, intrygującej sprawy.
        Zgasiłem górne światło i położyłem się na łóżku i przez kilka minut odpoczywałem, próbując uporządkować chaotyczne informacje; wsłuchiwałem się mimo woli w odgłosy jadącego monotonnie pociągu. Wtedy to moja ręka bezwładnie spoczęła w szczelinie znajdującej się między krawędzią łóżka a ścianą przedziału. O coś zawadziłem, ba, nawet zdarłem sobie naskórek z palca. To coś miało chłód metalu i było twarde.
        Wstałem i zapaliłem światło.
        Za łóżkiem na wysokości materaca znalazłem małą, nowoczesną kamerę na elastycznym metalowym kabłąku. Niewielki obiektyw, który musiał być niewiększy od ziarna soi, tkwił na cienkim pręcie niczym peryskop i wystawał ledwo ponad materac, częściowo opierając się o ścianę przedziału. Niewykluczone, że urządzenie wysuwało się zza materaca w zależności od potrzeby i zachcianek obserwatora. Kim był obserwator? Saint-Germain? Czy może jego współpracownik podróżujący tym samym wagonem? Niewykluczone też, że ten nowoczesny sprzęt był obsługiwany zdalnie i Saint-Germain mógł mnie obserwować na odległość w zaciszu domowego ogniska.
        Wyciągnąłem kabłąk zza łóżka, wyrywając go z jakiegoś uchwytu i schowałem natychmiast pod poduszkę. Czekałem. Saint-Germain zatelefonował po pięciu minutach.
        - Gratuluję spostrzegawczości - rzekł obojętnym tonem. - Jest pan rzeczywiście bystry. Tym łatwiej przyjdzie panu rozwiązanie zagadki. Proszę jednak o ponowne zainstalowanie kamery...
        - Nie ma mowy! -zaprotestowałem gwałtownie. - Nie zgadzam się. Nie i już! Nie cierpię, gdy jestem podglądany! Urządził pan sobie tak zwany reality show! Kategorycznie zabraniam instalowania tutaj urządzeń audiowizualnych. Jeśli są tutaj inne urządzenia, podsłuchujące czy cokolwiek innego, znajdę je również i wywalę przez okno. Rozumie mnie pan, Saint-Germain?
        - Ależ...
        - Jeśli chce pan, abym rozwiązał zagadkę krzyża lotaryńskiego, proszę zapomnieć o kamerach! Nie mogę się nie tylko skupić, ale i oddychać, wiedząc, że ktoś mnie podgląda. To nie fair!
        - Zgoda - wydusił to z siebie z trudem. - Niech tak będzie. Ale niech pan pamięta: najmniejsza próba skontaktowania się z kimś i już po notatniku Norwida.
        - Domyślam się, że zabrał pan cały notatnik?
        - Jest pan domyślny. Po cóż miałbym zabierać jedną kartkę? Notatnik to moja polisa na pańską współpracę. Proszę też nie zapominać o moim szpiegu w pańskim wagonie. Życzę szczęścia w rozwiązaniu zagadki.
        Rozłączył się zły. Ja z kolei byłem zdruzgotany usłyszawszy prawdę o notatniku Norwida. A jednak! Zabrał cały notatnik, drań jeden!
        
        ***
        Dworzec w Kolonii, pomimo późnej pory, był zatłoczony i gwarny jak za dnia. Nic dziwnego - mieliśmy lipiec, okres wakacji i rzesze turystów przemieszczały się z jednego miejsca Europy do drugiego. Szedłem szybko do bagażowni, rozglądając się dyskretnie w poszukiwaniu Fiolki, któremu wcześniej, w Brukseli dałem jednoznacznie do zrozumienia, że spotkamy się na tym dworcu. To był zły pomysł. Bałem się Saint-Germaina i jego szpiegów. Dałbym uciąć sobie głowę, że byłem obserwowany przez któregoś z nich. Na szczęście Fiolka się nie zjawiał.
        Skrzynkę bagażową odszukałem bez trudu, w jej wnętrzu znalazłem kilka oprawionych w skórę książek i teczkę z jakimiś dokumentami. Zabrawszy ją ruszyłem z powrotem na peron. Fiolki nigdzie po drodze nie spotkałem. To dobrze - jeśli chodziło o nasze bezpieczeństwo, a także los norwidowskiego notatnika. Gorzej - jeśli wziąć pod uwagę rozwiązanie zagadki. Fiolka był łącznikiem w kontakcie z Pawłem, a bez pomocy mojego młodszego kolegi nie byłem w stanie sprostać narzuconemu mi zadaniu. Tylko czy mogłem narażać dobro narodowej kultury - jakim był notatnik Norwida - współpracą z Pawłem? Czy nie była to lekkomyślność?
        Tym łatwiej przyszło mi pogodzić się z nieobecności Fiolki na dworcu - w ten sposób zagadka krzyża lotaryńskiego zostanie wy łączną tajemnicą Saint-Germaina i moją. I tak z pewnością nie uda mi się do czasu przyjazdu pociągu do Polski wskazać miejsca ukrycia relikwiarza. A jeśli będę grzeczny, to Saint-Germain zwróci nam notatnik.
        Idąc peronem zerkałem na dalsze wagony. W żadnym oknie nie zauważyłem głowy chłopaka. Pewnie nie mógł opuścić wagonu, a może zatrzymało go coś innego? Natomiast przed wagonem sypialnym powstało małe zamieszanie - konduktor rozmawiał z jakąś trójką turystów wyglądających na Niemców, którzy dźwigali ogromne plecaki oraz torby. Pomógł im nawet wejść do wagonu. Zaoferowałem pomoc w transporcie tobołków do pustego, środkowego przedziału. Faktycznie - jeden przedział był od wyjazdu z Paryża pusty. Czekał na pasażerów z Kolonii.
        Otworzyłem drzwi swojego przedziału i wszedłem z materiałami Saint-Germaina, niczego nie przeczuwając. Zapaliłem światło i nagle znieruchomiałem z wrażenia. Ujrzałem bowiem schowanego na górnym łóżku Fiolkę - a w zasadzie jego grzywkę i wystraszone oczy.
        - To ja, panie Tomaszu - rzekł cicho. - Nie zamknął pan drzwi. I nikt mnie nie widział. Proszę się nie bać.
        - A konduktor? - dziwiłem się. - Wpuścił cię?
        - Skorzystałem z zamieszania na peronie. A przeszedłem wagonami. Korytarz był pusty.
        Jak to dobrze, że udało mi się wcześniej schować pod poduszkę kamerę. Inaczej Saint-Germain wiedziałby o obecności tutaj chłopaka. A wtedy lepiej nie myśleć, co by się stało. Mieliśmy zatem więcej szczęścia niż rozumu. I tę przewagę należało umiejętnie wykorzystać.
        - Dzwonił pan Paweł - przeszedł szybko do rzeczy Fiolka. Był podniecony i chętny do współpracy. Wyjął zza pazuchy telefon komórkowy i mi go pokazał. - Niestety, bateria jest na wyczerpaniu, a na obozie pod Brukselą zgubiłem gdzieś ładowarkę. Niedobrze, panie Tomaszu.
        Pomimo wcześniejszych ustaleń dotyczących nie wciągania w operację nikogo, a już w szczególności tego oto młodzieńca, cieszyłem się z nawiązania kontaktu z Pawłem. Fiolka jednak ani myślał o rezygnacji z przygody. Zresztą było już na to za późno!
        - Mów - nakazałem mu.
        - Dodzwoniłem się do pana Pawła, tak jak mnie pan prosił. Pan Paweł oddzwonił przed dziesiątą. Ustalił, o jaki klasztor chodzi w tym liście.
        - Klasztor w Chojnicach? - chwyciłem go za łokieć i patrzyłem na jego powiększone ze zdziwienia oczy. - Augustianie, tak?
        - No tak - wydukał z trudem zaskoczony moją odpowiedzią. - Ale jakim cudem pan to wie? Pan Paweł był pewien, że to absolutne odkrycie. I właściwie co tutaj się dzieje? Co mam powiedzieć panu Pawłowi? Jest zaniepokojony i pytał, czy zawiadomić policję?
        - Nie! - zaprotestowałem. - W żadnym wypadku. Nie wolno. Sprawa jest skomplikowana i niebezpieczna. Nie powinienem nawet z tobą rozmawiać.
        - Jak to? Panie Tomaszu? Dlaczego?
        Nie odpowiedziałem. Jakiś cień przemknął pod drzwiami mego przedziału i zatrzymał się. Ktoś tam stał i podsłuchiwał nas. Szybko przystawiłem palec do ust, nakazując Fiolce milczenie i ruchem ręki dałem do zrozumienia, aby szybko ukrył się na górnym łóżku.
        Gdy chłopak to zrobił, otworzyłem bez namysłu drzwi. Tyle że podsłuchujący nas osobnik znikł już. Nie było go po drugiej stronie drzwi - jedynie światła sennych przedmieść Kolonii za oknem przemykały do tyłu na tle ciemnej nocy. Obejrzałem się w lewo i w prawo. Korytarz był pusty, ale ktoś właśnie zamykał drzwi przedziału Mirabeli i Wiktora. A zatem podsłuchujący nas człowiek - pewnie współpracownik Saint-Germaina - jechał razem ze mną w tym wagonie. 
        I znowu pomyślałem o Vidacu, który dzielił przedział z naszą „delegacyjną młodzieżą”. Niestety, straciłem wspaniałą okazję do zdemaskowania tego osobnika, choć wszystkie znaki na niebie i na ziemi wskazywały na dziennikarza. Pocieszyłem się faktem, że przynajmniej obecność Fiolki w moim przedziale została zachowana w tajemnicy, bo chyba podsłuchujący nas osobnik nie mógł wyłowić na tle hałasu jadącego pociągu naszych głosów. Jeśli się jednak myliłem i szpieg widział chłopaka wskakującego do wagonu sypialnego, to sytuacja była niewesoła.
        Poprosiłem Fiolkę o telefon.
        - Muszę szybko porozmawiać z Pawłem - wyjaśniłem. 
        Jednak Fiolka zaklął cicho pod nosem. Aparat był wyłączony.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

LOSY KRZYŻA CHRYSTUSOWEGO • HISTORIA LUBELSKIEJ RELIKWII • DLACZEGO FIOLKA NIE DZWONI? • KONTAKT • MŁODY URZĘDNIK BOI SIĘ TERRORYSTÓW • WSPOMNIENIE KRADZIEŻY TECZKI • NOTATNIK WIESZCZA W NIEBEZPIECZEŃSTWIE? • ZMĘCZENIE • WOKÓŁ ŁYSEJ GÓRY • KRZYŻE RELIWKIARZOWE W EUROPIE I W POLSCE • CZY CHOJNICKA RELIKWIA MA BIZANTYJSKIE POCHODZENIE? • DZWONI ZUBILEWICZ


        Po ukrzyżowaniu Chrystusa krzyż wrzucono do głębokiego dołu na stoku Golgoty i wraz z krzyżami dwóch łotrów przysypano ziemią i gruzem. Wielki wróg chrześcijaństwa, cesarz Hadrian, odbudował zburzoną Jerozolimę w czterdzieści lat po śmierci Chrystusa, urządzając na Golgocie rzymskie forum z ołtarzami Jowisza i Junony.
        W 313 roku Konstantyn Wielki - po nawróceniu na chrześcijaństwo - wydał edykt mediolański, który zezwalał na swobodne wyznawanie wiary chrześcijańskiej. W trzynaście lat później przybyła do Jerozolimy matka cesarza, święta Helena. Na Golgocie rozpoczęta poszukiwania krzyża Chrystusa. Wkrótce znaleziono tam trzy krzyże zachowane w dobrym stanie6. Cesarz Konstantyn wybudował na Golgocie wspaniałą Bazylikę Grobu Pańskiego.
        Krzyż Chrystusowy podzielono na trzy części i ofiarowano: Jerozolimie, Rzymowi oraz Konstantynopolowi. Pierwszą złożono w kosztownym relikwiarzu i umieszczono w tamtejszej bazylice. Wprawdzie w 614 roku król perski Chosroes II zrabował świętą relikwię, ale odzyskał ją cesarz bizantyjski Herakliusz w 629 roku i przeniósł na Kalwarię7.
        Drzewo Krzyża Świętego zostało z biegiem lat podzielone na mniejsze kawałki - w niektórych relikwiarzach znajdowały się już tylko małe drzazgi. Każda świątynia świata pragnęła mieć u siebie kultową relikwię, co zresztą nakazy wał synod trulański z 692 roku, na którym przyjęto kult krzyża8.
        Relikwia rzymska spoczęła w bazylice Santa Croce del Gerusalemm; konstantynopolską ulokowano tymczasowo w pałacu cesarskim. Gdy w roku 537 cesarz Justynian Wielki postawił wspaniałą świątynię Hagia Sophia, przeniesiono tam relikwię. Podobno relikwię jerozolimską umieszczono w bazylice Hagia Sophia obok siostrzanej relikwii bizantyjskiej po roku 638, gdy Jerozolimę miały zaatakować i w końcu zdobyły wojska kalifa Omara!
        W roku 988 Włodzimierz Wielki, wielki książę kijowski, przyjął chrzest z rąk mnichów bizantyjskich. Uroczystość odbyła się w Chersonezie Taurydzkim w jednym z pięćdziesięciu tamtejszych kościołów. Wkrótce potem w tym samym kościele poślubił księżniczkę Annę, siostrę cesarza. Jako część swego wiana przywiozła ona obiecaną relikwię. Konstantynopol nie chciał się rozstawać ze swą własną relikwią, więc Włodzimierzowi odstąpiono właśnie relikwię jerozolimską. Następca Włodzimierza, Jarosław Mądry, zbudował w Kijowie sobór Mądrości Bożej - „matkę wszystkich cerkwi na Rusi” - świątynię wzorowaną na Hagia Sophia. Oczywiście w niej umieszczono drogocenną relikwię Krzyża Świętego. Później przeprowadzono jaz cerkwi metropolitalnej do kościoła katedralnego.
        Relikwia bizantyjska ostatecznie znalazła się we Włoszech. Na przełomie lat 1242-1243 przybył do Konstantynopola (wówczas stolicy Cesarstwa Łacińskiego) Eliasz z Cortony, były generał zakonu franciszkańskiego. Przyjechał jako poseł cesarza Franciszka II Hohenstaufa i wyjechał z Konstantynopola w 1244 roku z relikwią bizantyjską, którą otrzymał od cesarza łacińskiego Baldwina II. Eliasz umieścił relikwię w rodzinnej Cortonie w Toskanii w relikwiarzu z kości słoniowej, gdzie pozostaje ona do dziś pod opieką tamtejszych franciszkanów.
        Największa cząstka drzewa Krzyża Świętego znajduje się obecnie w Brukseli, w kościele Świętej Goduli. Nieco mniejsza - w bazylice Świętego Piotra w Rzymie oraz w katedrze Notre Damę w Paryżu. Badania naukowców przeprowadzone na cząstkach Krzyża Świętego znajdujących się w Rzymie, Paryżu i Florencji potwierdziły wiek relikwii oraz gatunek drzewa, z jakiego wyrabiano krzyże na początku naszej ery.
        W Polsce największą relikwię posiadał do niedawna kościół oo. Dominikanów w Lublinie. Niejasne przekazy mówią, że przywiózł ją w 1420 roku biskup Andrzej, dominikanin z Krakowa, który otrzymał ją w darze od księcia kijowskiego Iwana w 1397 roku. To było wtedy, gdy Socjusz9, uważający się za jedynego metropolitę Wszechrusi, pragnął zakwestionować legalność daru księcia Iwana, rewindykować relikwię Krzyża Świętego dla cerkwi metropolitalnej i wywieźć ją do Moskwy.
        O zaistniałym zagrożeniu dowiedział się szczęśliwie biskup Andrzej i powiadomił Kraków. Otrzymał polecenie, aby nie dopuścić do wywiezienia relikwii do Moskwy. Jednak biskup nie czekał na rozstrzygnięcie sporu i wyjechał z Kijowa w 1420 roku, uwożąc z sobą relikwię10. A wracał do Krakowa drogą przez Łuck i Lublin...
        Niestety, na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku nieznani sprawcy skradli ten relikwiarz. Gdyby ta wersja była prawdziwa, lubelska relikwia byłaby częścią bądź nawet całością relikwii jerozolimskiej. Drugi co do wielkości kawałek cennej relikwii w Polsce znajduje się w obecnym klasztorze oo. Oblatów na Świętym Krzyżu. Małe kawałeczki posiadają inne kościoły w Polsce, w których relikwie są wystawiane do adoracji i dawane do ucałowania w okresie Wielkiego Postu. Kto wie, ile podobnych relikwii było jeszcze w Polsce? I kto wie, ile z nich było autentycznymi relikwiami?
        
        ***
         Fiolka nie dzwonił.
        Paweł ustalił z nim, że po nawiązaniu kontaktu z panem Tomaszem, niezwłocznie do niego oddzwonią. Ale pewnie nie udało mu się jeszcze dotrzeć do wagonu szefa. Po dwudziestej drugiej ich pociąg miał postój w Kolonii. Może wtedy? Do tej pory musiał uzbroić się w cierpliwość.
        Po kilku minutach biernego oczekiwania nie wytrzymał i sięgnął po telefon. Zadzwonił do Fiolki. I tu spotkało go rozczarowanie - telefon był wyłączony. Albo chłopak miał szczególny powód, aby go wyłączyć, albo wyczerpała się bateria... A była 22:25.
        Na wszelki wypadek przeszukał biurko szefa. Gdyby udało mu się znaleźć kontakt z którymś z członków paryskiej delegacji...
        Miał szczęście. Znalazł kilka wyrwanych z notatnika kartek leżących w szufladzie pana Tomasza. Na jednej z nich zanotowano kontakt do jednego z uczestników delegacji. Nazywał się Wiktor Zubilewicz i pracował w jakiejś fundacji wspomagającej kulturalną współpracę polsko-francuską. Był to numer telefonu komórkowego, co tym bardziej Pawła ucieszyło. Dzięki temu mógł zadzwonić do owego Zubilewicza i zapytać wprost o szefa, a nawet poprosić go do telefonu.
        Odebrał zaspany człowiek. W tle usłyszał Paweł charakterystyczny odgłos ruszającego ze stacji pociągu - dworzec. Niewyraźny głos kobiety dolatujący z megafonu kaleczył jego uszy twardą mową. Nie ulegało wątpliwości - delegacja była już w Niemczech.
        - O czym pan mówi? - dopytywał się ów Zublewicz i ziewnął. - Znamy się?
        - Nie, ale mamy wspólnego znajomego. Pana Tomasza.
        - No tak, jedzie sam w przedziale. Poprosić? 
        Paweł myślał szybko: szef nakazał ostrożność.
        - Lepiej nie - odpowiedział po chwili namysłu. - Miałbym jednak do pana wielką prośbę. Gdyby był pan tak uprzejmy i zapytał go o zdrowie, co słychać i tak dalej.
        - Że co proszę? - nie krył zdziwienia młody urzędnik.
        - Widzi pan - zaczął nieśmiało Paweł - odebrałem informację, że w pociągu dzieje się coś niezwykłego. Nie wiem co, ale należy zachować ostrożność.
        - O czym pan mówi? - przeraził się Zubilewicz. - Terroryści?! 
        - Nie, raczej nie terroryści - uspokajał go Paweł. - A przynajmniej nie tacy terroryści, o jakich pan myśli.
        - Dziwnie pan gada.
        - Bo sytuacja jest dziwna. Ktoś może szantażować pana Tomasza.
        - Proszę pana, jeśli to żart, to niech pan...
        - Spokojnie! Niech się pan uspokoi! - To pan krzyczy...
        - Przepraszam - wziął głęboki wdech dla uspokojenia. - Proszę mi wierzyć, sytuacja może być poważna. Jestem jak najdalszy od żartów. Po prostu byłbym wdzięczny, gdyby pan poszedł do mojego szefa i zapytał, co jest grane. Ale musi to pan zrobić niezwykle dyskretnie. Nikt inny nie może pana widzieć.
        Paweł słyszał czyjeś głosy obok Zubilewicza - młodej kobiety i mężczyzny mówiącego po francusku. Jego rozmówca nie podróżował sam w przedziale i najwyraźniej współpasażerowie zainteresowali się ich rozmową. Zubilewicz bąknął coś na stronie po francusku i znowu był do dyspozycji Pawła.
        - Z kim pan rozmawiał? - zaciekawił się.
        - Podróżuję ze znajomymi - odpowiedział opryskliwie. - Nie musi się pan obawiać, to ludzie z naszej ekipy. Mówią też, że nigdzie nie widzieli terrorystów w naszym pociągu. Jedziemy bez opóźnień, proszę pana. Przed chwilą byliśmy na dworcu w Kolonii. Punktualnie, rzecz jasna. I zgodnie z planem jedziemy dalej.
        - Pan mnie nie zrozumiał - westchnął Paweł. - Nie chodzi o terrorystów...
        - A o kogo?
        Właśnie! O kogo mogło chodzić? Przecież Paweł nie wiedział, co stało się w pociągu, l jeszcze jak na złość rozmawiał z jakimś opieszałym typkiem. Zresztą pewnie on sam na jego miejscu zachowałby się podobnie, niepotrzebnie złorzeczył facetowi. Paweł gadał dziwnie, bez żadnych konkretów.
        - Czy coś dziwnego wydarzyło się w Paryżu? - zapytał Paweł, aby uchylić się od odpowiedzi.
        - W Paryżu? - zamyślił się Zubilewicz. - W zasadzie nic, tyle że dzisiaj przed południem skradziono panu Tomaszowi teczkę, w kawiarni, przy placu Saint-Germain.
        - Interesujące. Czy wiadomo, kim był złodziej?
        - Pan Tomasz twierdził, że jakaś ładna blondyneczka. Pomagał jej motocyklista ubrany w czarną skórę. Zabrali teczkę podstępem. Pan Tomasz był na policji, ale oczywiście złodziei nie złapano. Potem, gdy staliśmy na dworcu Nord obawialiśmy się nawet o neseser, w którym przewozimy notatnik Norwida. Ale oczywiście wszystko skończyło się bez ekscesów. Była policja i dwóch urzędników.
        - A gdzie jest teraz neseser?
        - Zadaje pan dziwne pytania.
        - Faktycznie, ale czy nie wydaje się panu, że kradzież teczki w kawiarni nie była tylko zwykłym epizodem? Przewozicie cenny „ładunek”, skarb narodowej kultury, a tutaj przed waszym odjazdem kradną teczkę jednemu z członków waszej ekipy. Chyba Paryż nie jest miejscem szczególnym, jeśli chodzi o kradzież teczek?
        - Co pan sugeruje? - zaniepokoił się Zubilewicz.
        - Żebym to ja wiedział. Najważniejsze to skontaktować się z panem Tomaszem. Niezwykle dyskretnie. Proszę mu powiedzieć, że dzwoniłem. Nazywam się Paweł Daniec. Departament Ochrony Zabytków...
        - Och, zdaje się, że coś słyszałem o panu - w tonie młodego urzędnika zagościła nutka rozbawienia. - Zdaje się, że razem z panem Tomaszem jesteście detektywami...
        - Gruba przesada. Ale owszem, czasami rozwiązujemy zagadki historyczne, które przypominają pracę detektywa. I jeszcze jedno: co było w tej skradzionej teczce?
        - Kopie dokumentów przekazania daru stronie polskiej.
        Rozłączyli się. Oczekiwanie na telefon z pociągu przedłużało się. Pomimo dużego podniecenia Paweł odczuwał zmęczenie. Za dużo wrażeń jak na jeden dzień. Wstał z fotela i wykonał kilka przysiadów, a potem nastawił elektryczny czajnik. Zrobiwszy sobie dużą czarną, usiadł z powrotem przy komputerze. Nigdy wcześniej nie przypuszczał, że przyjdzie mu rozwiązywać jakąkolwiek zagadkę zza biurka. W tej chwili mógł tak uważać - wzmianka Zubilewicza o kradzieży teczki panu Tomaszowi rozwiała wszelkie nadzieje na pomyłkę, nieporozumienie czy choćby żart.
        W bazie danych znalazł kilka szczegółów na temat Łysej Góry i znajdującej się w tamtejszych murach relikwii. Im więcej czytał, tym bardziej jednak nie znajdował związku tego miejsca z listem anonimowego autora z 1681 roku. W pobliżu Łysej Góry nie znalazł żadnego klasztoru, do którego mógłby zawędrować krzyż relikwiarzowy z Chojnic. Nie było tam żadnego klasztoru augustiańskiego. W katalogu zabytków sakralnych i ludowych nie znalazł najmniejszej wzmianki o dwuramiennym krzyżu drewnianym w tamtych okolicach. Sięgnął po grube przewodniki i obejrzał kilka zdjęć gołoborzy, ładnych ujęć obejmujących szeroko i łagodnie opadające stoki, kilka kapliczek i domostw charakterystycznych dla rejonu Gór Świętokrzyskich. Na żadnym nie było dwuramiennego krzyża chroniącego niegdyś miejscową ludność od chorób i nieszczęść.
        Wypił kawę, ale poczuł większe zmęczenie. Kofeina zawarta w kawie w stanach dużego zmęczenia powodowała efekt odwrotny od spodziewanego - senność. Przyspieszała bowiem wydzielanie do krwi serotoniny - hormonu tkankowego odpowiedzialnego między innymi za dobre samopoczucie i senność. Wyszedł do łazienki i skropił sobie twarz zimną wodą. Zaczął chodzić po gabinecie pana Tomasza i myśleć, mając nadzieję, że w ruchu nie zaśnie.
        Nie wytrzymał i zadzwonił do Zubilewicza. Ale miał pecha - abonent był czasowo niedostępny. Pewnie brak pola. 
        Zadzwonił do Fiolki - bez rezultatu.
        Myślał o augustianach i relikwiarzu. Kto i kiedy wykonał ten złoty krzyż? Krzyże relikwiarzowe pojawiły się w sztuce chrześcijańskiej w VI wieku i występowały obok relikwiarzy w kształcie puszek, skrzynek i ampułek pielgrzymich. Znanym powszechnie dziełem jest krzyż cesarza Justyna II z trzeciej ćwierci VI wieku. Miał on jednak kształt krzyża łacińskiego o rozszerzających się ramionach. Na awersie miał relikwię otoczoną drogimi kamieniami i inskrypcją dedykacyjną a na rewersie tak zwane wyobrażenia Chrystusa z krzyżem. Krzyże relikwiarzowe wczesnego średniowiecza były najczęściej typem krzyża triumfalnego (crux gemmata), ozdobionego złotymi ornamentami i drogimi kamieniami. Już w IX wieku pojawiły się dzieła rzymskie ozdobione figuralnymi emaliami na złocie oraz scenami chrystologicznymi. Na przełomie X/XI wieku belki krzyża stały się proste, masywne i zakończone kwadratowymi lub prostokątnymi nasadkami. Relikwie umieszczano wewnątrz drewnianego korpusu lub eksponowano w przecięciu ramion. Oczywiście były bogato zdobione, nierzadko z figurą Jezusa. Krzyże były bowiem pierwszymi i najstarszymi relikwiarzami „mówiącymi”. W dobie romańskiej tworzono też wiele krzyży typu crux gemmata - jak chociażby krzyż z Enger z prostokątnymi nasadkami na krańcach ramion. Na awersie usianym drogimi kamieniami miał on relikwię drzewa Krzyża Świętego, na rewersie baranka Apokaliptycznego.
        Od połowy XII wieku bardzo popularną formą relikwiarzy były monumentalne sarkofagi lub nakryta dachem skrzynia. Nie znaczy to jednak, że nie wyrabiano krzyży relikwiarzowych. W XII wieku krzyże były nadal najczęściej zamawianym typem relikwiarzy. W Polsce zachowało się około sześćdziesięciu gotyckich krzyży. W tym też czasie francuscy złotnicy tworzyli wspaniałe krzyże o trójlistnie zakończonych podwójnych belkach. Forma ta występowała w sztuce bizantyjskiej od XI wieku i była naśladownictwem krzyża z „titulusem”11 ułożonym poziomo nad właściwą belką. W kulturze zachodniej kształt ten kojarzył się jednoznacznie z kultem relikwii Krzyża Świętego.
        Był świadectwem dawnego pochodzenia relikwii. W zachowanych tego typu krzyżach patriarchalnych (inaczej lotaryńskich) z XIII wieku na awersie pozbawionym dekoracji figuralnej prezentowano relikwie. Wartość przedmiotu podkreślały drogie kamienie, perły i ażurowa dekoracja. W XIV wieku nie spotyka się już tak często krzyży typu crux gemmata. Jeśli już, to belki krzyża były bardziej wysmukłe, bez zakończenia w formie kwiatu lilii charakterystycznego dla trzynastowiecznych zabytków. Krzyże były najczęściej zakończone wielolistnymi medalionami. Krzyże gotyckie z XV wieku były wykonywane razem z trzonem, nodusem i podstawą, rzadko występowały w nich złożone programy typologiczne.
        W Polsce zachowało się wiele wspaniałych krzyży relikwiarzowych. Krzyż brodnicki z około 1340 roku, ofiarowany przez króla Władysława Jagiełłę do kolegiaty sandomierskiej - ma na ramionach ażurowe liście i owoce dębu, maswerki i rozetki ujmujące korale, a sceny z Pasji Chrystusa są wykonane w szafirowej emalii. W Polsce zachowały się też trzy krzyże śląskie z ostatniej ćwierci XIV wieku - z wąskimi trójlistnymi zakończeniami ramion, ośmiolistnymi stopami - i kapliczkowe nodusy. Z kolei relikwiarz Krzyża Świętego z Reszla powstały około 1400 roku ma kształt drzewa życia o wygiętych, krótko przyciętych gałęziach. Wykonali go złotnicy pracujący w państwie krzyżackim. Mamy też późnogotycki relikwiarz świętej Marii Magdaleny z połowy XV wieku. Na jego awersie umieszczono relikwię pod kryształowymi płytkami, a na rewersie scenę Ukrzyżowania. Wreszcie krzyż zawierający cząstkę drzewa Krzyża Świętego, który zamówił w 1510 roku król Zygmunt Stary w norymberskim warsztacie złotniczym - ma powyginane ramiona przypominające gałęzie drzew, na których stoją postacie Marii i świętego Jana Ewangelisty.
        Anonimowy opis krzyża lotaryńskiego nie zawierał żadnej dodatkowej uwagi o tak zwanym „programie ikonograficznym”. Być może autor zapisku, który prawdopodobnie był świadkiem śmierci Pustelnika, przekazał tylko to co usłyszał z jego ust przed śmiercią. Rysunek krzyża mógł widzieć tylko raz, krótko i mógł nie zapamiętać wielu szczegółów. Pewnie oddał jedynie ogólny wygląd relikwiarza.
        Paweł był w beznadziejnej sytuacji - nie widział nawet oryginalnego rysunku. Krzyż opisał mu jedynie Fiolka. Nie wiedział zatem, czy krzyż posiadał elementy narracyjnego sposobu obrazowania charakterystycznego w IX wieku? Czy występowały na nim ornamenty i drogie kamienie, figury i skomplikowana dekoracja gotycka albo inskrypcja dedykacyjna? Rysunek zawierał tylko wyraz „Tabernaculum” i dziwne skróty literowe. Czy była to jednak forma inskrypcji, fragmentów modlitwy? A może na krzyżu wyryto wyłącznie informacje o miejscu ukrycia krzyża? Zakonnicy Chojniccy mogli sami wykonać relikwiarz bądź zlecić pracę komuś z miasta - rzemieślnikowi, który wykonał relikwię na podobieństwo krzyży relikwiarzowych z VI wieku.
        Należy pamiętać, że tylko w krzyżach relikwiarzowych istniał związek pomiędzy relikwiami a formą samego relikwiarza. Formę krzyża symbolizował Krzyż Święty, którego fragment był przecież prezentowany w relikwiarzu.
        W sztuce Cesarstwa Wschodniorzymskiego występowały też oprócz krzyży relikwiarzowych pektorały, enkolpiony i stauroteki przeznaczone do przechowywania i eksponowania relikwii drzewa Krzyża Świętego. W początkach XIII wieku rycerze krzyżowi przywieźli liczne stauroteki wykonane w warsztatach Konstantynopola, które ofiarowywali europejskim skarbcom. Niewykluczone, że Chojnicka relikwia trafiła za sprawą komtura do zakonu augustianów w jakiejś dawnej staurotece, a dopiero później na miejscu wykonano krzyż relikwiarzowy z dwoma ramionami przypominającymi o bizantyjskim pochodzeniu relikwii.
        Myślenie przerwał dzwoniący telefon. Paweł doskoczył do niego błyskawicznie i sięgnął nerwowo po słuchawkę.
        - To ja - mówił silnie podnieconym głosem Fiolka. - Dziwne rzeczy się tutaj dzieją, panie Pawle. Właśnie zniknął cudzoziemiec...
        - Jaki cudzoziemiec? - zdumiał się Paweł.
        - Jean-Paul Vidac. Dziennikarz. 
        Była 00:09.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

ZALETY TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH • DZIWNE ZACHOWANIE WSPÓŁPASAŻERÓW • CZY MAM PARANOJĘ? • NIE WIERZĘ W HOKUS-POKUS • TOLLE! LEGE! • SKĄD SIĘ BIORĄ PRZECZUCIA? • ŻĄDANIE PREZENTU • PALCEM PO MAPIE • FIOLKA UCIEKA • ZDENERWOWANY ZUBILEWICZ • GDZIE PODZIAŁ SIĘ VIDAC ? • CO Z NOTATNIKIEM? • W PRZEDZIALE KWIATKOWSKIEGO, CZYLI PUSTY NESESER


        Naradę z Fiolką skończyliśmy o 22:53.
        Należało zastanowić się nad sposobem ucieczki Fiolki z wagonu sypialnego. Gdyby udało mu się niepostrzeżenie dotrzeć do wagonu pasażerskiego, mógłby poprosić któregoś z turystów o skorzystanie z telefonu komórkowego, nie obawiając się szpiegów Saint-Germaina. Działający telefon komórkowy był bowiem naszą bronią w pojedynku z Saint-Germainem, jedynym i bezpiecznym środkiem komunikacji z Warszawą. I chociaż sam niechętnie nosiłem takie telefony, a w delegację nigdy ich nie zabierałem, to w obecnej sytuacji żałowałem, że nie słuchałem naszej sekretarki Moniki rozprawiającej o ich zaletach. Nie mogłem też prosić członków naszej delegacji o użyczenie telefonu z uwagi na czujność Saint-Germaina i podejrzenia wobec kolegi Wiktora. Odniosłem dziwne wrażenie, że ten młody urzędnik podsłuchiwał pod moimi drzwiami. Kto wie - może współdziałał z dziennikarzem?
        Nakazałem zatem Fiolce pozostanie w przedziale i dyskretnie wyszedłem na zewnątrz, aby rzucić okiem na korytarz.
        Mieliśmy pecha. Kilkanaście metrów dalej, na wysokości swojego przedziału, stali Vidac i Mirabela. Stali - to nie jest dobre określenie na ich pełne konspiracji zachowanie. Cudzoziemiec i dziewczyna szeptali coś do siebie i w pierwszej chwili odniosłem wrażenie, że ta para flirtuje ze sobą. Jednak gestykulacja Vidaca wydała mi się zanadto nerwowa jak na romantyczne tete-a-tete.
        Gdy tylko Mirabela dojrzała mnie gapiącego się w ich stronę, natychmiast chwyciła Vidaca za łokieć, a ten odskoczywszy od niej pomachał mi szybko ręką i bez namysłu otworzył drzwi przedziału. Para znikła mi z oczu.
        „Dziwnie się zachowywali” - pomyślałem.
        Rzeczywiście, odniosłem wrażenie, że mnie unikali. Być może romansowali ze sobą, ale skąd ta konspiracja!? Wystarczyło pójść do restauracji i w spokoju pogadać przy stoliku. Nie dalej jak pół godziny temu, ktoś z ich przedziału mnie podsłuchiwał, a teraz jeszcze to dziwne zachowanie. „Nic to” - pomyślałem i dałem Fiolce znak do opuszczenia przedziału.
        - Droga wolna - szepnąłem.
        Fiolka wychylił głowę z przedziału i w tym samym momencie otworzyły się, jak na złość, drzwi przedziału niemieckich turystów po sąsiedzku. Na korytarz wyszedł wysoki blondyn ubrany w ciemny golf i odruchowo obejrzał się na mnie. Na szczęście Fiolka zdążył schować się z powrotem w przedziale, chociaż odniosłem wrażenie, że potężnie zbudowany Niemiec, o posępnym i groźnym spojrzeniu, zauważył chłopaka. Nie dał jednak niczego po sobie poznać. Od razu pomyślałem, że trójka turystów, która wsiadła w Kolonii do pociągu mogła współpracować z Saint-Germainem, że byli to kolejni jego szpiedzy. Gdyby to była prawda - byłbym osaczony przez ludzi Saint-Germaina.
        „Czy to przypadkiem nie objaw jakiejś paranoi?” - pomyślałem zaniepokojony.
        Niemiec przeciągał się długo, stojąc przed oknem, ale po chwili ruszył na tył składu. Poszedł pewnie do toalety albo do wagonu restauracyjnego napić się piwa.
        Stałem chwilę na korytarzu i zastanawiałem się, co robić. Mijaliśmy właśnie Düsseldorf. Pociąg mknął przez to niemieckie miasto z lekceważącą szybkością, tak że nie można było na dłużej zawiesić oka na jego skąpanej w mętnych ulicznych światłach architekturze. Pomknął dalej między zabudowaniami, pokonał most na Renie, a każdy stukot kół o tory przypominał o kurczącym się w ekspresowym tempie czasie.
        Z powrotem wszedłem do przedziału i zamknąłem za sobą drzwi.
        - Za dużo ludzi się tutaj kręci - szepnąłem niezadowolony do chłopaka. - Nic z tego. Poczekajmy może z pół godziny.
        - Nie lepiej pogadać z konduktorem? Żeby użyczył nam telefonu?
        - Też o tym pomyślałem, ale jeśli tutaj roi się od szpiegów Saint-Germaina, to natychmiast zauważą ten nasz rozpaczliwy ruch. Konduktor to pierwsza osoba, którą powinienem był poprosić o pomoc. Kto wie, czy w przedziale konduktorskim Saint-Germain nie zainstalował kolejnej ukrytej kamery. Lepiej nie ryzykować. Poza tym niewykluczone, że konduktor zdradzi się zachowaniem, że wie o całej sprawie, a wtedy żegnaj Norwidzie!
        - Pan wierzy, że to sprawka Saint-Germaina? - zapytał zaciekawiony Fiolka. - Że to prawdziwy Saint-Germain, ten osiemnastowieczny?
        - Nie wierzę w czary-mary. I w żadne hokus-pokus. Nie wierzę w reinkarnację i długowieczność. Ja nawet nie wierzę w przepowiednie i przesądy. Ale cokolwiek by mówić o naszym Saint-Germainie, to z pewnością jest typem niebezpiecznym i przewidującym. Nawet nie wiemy, czy nas dalej nie podsłuchuje. Znalazłem kamerę, ale kto wie, czy nie ma tu więcej podobnych urządzeń. Poszukajmy lepiej mikrofonu...
        - Hej, Monsieur Saint-Germain! - żartował sobie Fiolka. - Nich się pan odezwie! Słyszy nas pan?
        - Ciszej - upomniałem go. - Głupstwa gadam. Gdyby był tutaj ukryty mikrofon, Saint-Germain dawno zadzwoniłby do mnie i spytał coś ty za jeden.
        I w tym samym momencie odezwał się telefon komórkowy, ten od Saint-Germaina. Znieruchomieliśmy z Fiolką na ten piszczący, ale i dyskretny dźwięk dochodzący z mojej kieszeni; byliśmy zaskoczeni, a jednocześnie pewni, że Saint-Germain postanowił zabawić się naszym kosztem i wreszcie nas zdekonspiruje. Pewnie słyszał każde słowo, jakie tutaj wypowiedzieliśmy, wiedział o Pawle, Fiolce i naszych planach. Gra była skończona! Ponieśliśmy klęskę! Miałem zatem rację, twierdząc, że w tym przedziale był ukryty mikrofon.
        - Słucham! - rzuciłem nerwowo do słuchawki, z bijącym mocno ze zdenerwowania sercem.
        - I jak panu idzie? - zapytał niskim, dudniącym i monotonnym głosem Saint-Germain.
        Ani słowem nie wspomniał o Fiolce. Grał? Zabawiał się naszym kosztem?
        - Jak idzie? - powtórzyłem. - Jak po grudzie. Ciężka sprawa. Naprawdę niewiele mogę wymyślić....
        - Tolle! Lege! - rzucił. - Wie pan, kto to powiedział?
        - To słowa świętego Augustyna. Znaczą; „Bierz! Czytaj”.
        - Właśnie! Dostał pan potrzebne materiały. Wystarczy wziąć się do ich studiowania...
        - Próbuję, ale czytać, to nie wszystko.
        - Myśleć pan umie. Przynajmniej takie krążą opinie.
        - Chyba mnie przeceniają. Nie sądzi pan?
        - Nie sądzę - odparł chłodno. - Ma pan na swoim koncie kilkanaście spektakularnych odkryć, posługuje się pan dedukcją w rozwiązywaniu zagadek historycznych, stosuje pan myślenie logiczne poparte wiedzą historyczną i doświadczeniem muzealnika. Jest pan ambitny i ma tak zwaną żyłkę detektywistyczną. Potrafił pan złamać niejeden szyfr i odczytać niejeden stary zapisek. Odgadując prawdziwe znaczenie hasła, zaszyfrowanej wiadomości potrafił pan dotrzeć do skarbów, na przykład templariuszy, tak było kiedyś, czy ostatnio wskazać miejsce ukrycia cennej księgi Rogera Bacona.
        Ten człowiek wiedział o mnie naprawdę dużo.
        - Zgoda, ale te przygody były wyczerpujące, czasochłonne, miałem dużo szczęścia i przede wszystkim pomagali mi współpracownicy, harcerze i przypadkowi turyści. A teraz jestem sam jak palec!
        Ciekawiło mnie, czy wspomni wreszcie o Fiolce.
        - Jest pan i ja - rzekł.
        Ani słowa o Fiolce! Ucieszyłem się, gdyż mogło to znaczyć, że mój prześladowca nie wie o chłopaku.
        - Intuicja podpowiada mi, że ma pan jakąś roboczą teorię na temat miejsca ukrycia krzyża lotaryńskiego - zacząłem nieśmiało.
        - Skąd to pańskie przeczucie?
        - A skąd biorą się przeczucia? Bo ja nie wiem skąd. A pan? Och, przepraszam, pan jest jasnowidzem, a ja tylko detektywem chroniącym zabytki, zwykłym urzędnikiem i służbistą. Jednak biorąc na zdrowy rozum, pewnie wziął pan pod lupę wszystkie współczesne miejscowości w Polsce na B., w którym były bądź do tej pory istnieją klasztory, miejsca położone na południe od Chojnic. Niewiele ich jest.
        - Dlaczego pan tego sam nie zrobił? - zapytał chytrze. - Ale zadziwię pana, sami Polacy nie wiedzą, jak wiele zabytków sakralnych posiadają. Macie wiele starych kościołów, które są wciąż istniejącym, fizycznym i duchowym pomostem łączącym teraźniejszość z wiekami minionymi, niezaprzeczalnym śladem przodków, polskości...
        - Jakbym siebie słyszał - westchnąłem.
        - Bo to z pańskiego raportu o stanie polskich kościołów z 1997 roku - wyjaśnił niewzruszenie. - Ale wracając to tematu... z kolei moja intuicja podpowiada mi, że pan jednak na coś wpadł. Czy to prawda, Panie Samochodzik? Jak to jest z tą moją intuicją?
        - Przykro mi, ale nie za bardzo umiem panu pomóc - odezwałem się. - Chyba, że pozwoli mi pan skontaktować się z moim człowiekiem w Warszawie i ustalić nazwę owej miejscowości na B.
        - Nie ma mowy! - skarcił mnie. - Niech pan myśli sam. Powtarzam, notatnik Norwida jest w moich rękach i tylko od pana zależy, czy zostanie wam zwrócony. Jeśli zrobi pan pierwszy ruch na naszej szachownicy, wtedy pomyślę nad pańską propozycją kontaktu z Warszawą. Ale wpierw musi pan dać mi prezent w postaci konkretnej wskazówki, choćby i mglistej.
        Miałem taką teorię, a raczej mglistą wskazówkę, pierwszy ruch na szachownicy prowadzącej do miejsca ukrycia krzyża, ale nie chciałem na razie dzielić się z nim przemyśleniami. Wierzyłem, że jest zdolny do zniszczenia notatnika, ale świadomość, że nie wiedział nic o obecności Fiolki w moich przedziale, dodała mi otuchy i sił w tym nierównym pojedynku. Ustępstwa na rzecz Saint-Germaina były ostatecznością! powinienem raczej grać do końca, udając bezradność, i tym samym trzymać tego osobnika w niepewności.
        Przede wszystkim jednak udało mi się go przekonać o potrzebie skontaktowania się z Pawłem i uzyskać pewność, że Saint-Germain nie wie nic o Fiolce. Dobra nasza!
        Rozłączyliśmy się w minorowych nastrojach, a na koniec Saint-Germain poprosił mnie o pierwsze wnioski o północy, kiedy to pociąg miał się zatrzymać na stacji w Dortmundzie na kilka minut.
        Siedzieliśmy zatem z Fiolką w moim przedziale i zastanawialiśmy się nad sprawą. Opowiedziałem mu o tropie prowadzącym do firmy „Fotolab”, która przygotowała reprint dla Saint-Germaina. Nie wspomniałem mu o moich pierwszych refleksjach dotyczących miejsca ukrycia krzyża, gdyż były to mętne przeczucia. Zaproponowałem jednak, aby chłopak wypisał wszystkie miejscowości na literę „B.”, w których istniał jakikolwiek klasztor, a nawet kościół. Później zaznaczał już każdą większą wieś zaczynającą się na literę „B.” w okolicach Gór Świętokrzyskich. Trud był to rozpaczliwy, gdyż nie było pewności, czy współczesny zapis nazwy miejscowości pokrywał się ze starym. Nie mogłem bowiem zapominać, że wiele miejscowości polskich, szczególnie pod zaborem pruskim posiadało swoje niemieckie nazwy. Weźmy taki Wrocław! Miasto będące od 1526 roku pod zwierzchnictwem Habsburgów, od 1742 włączone do państwa pruskiego. Toż kiedyś nosiło nazwę: Breslau. Jeśli w naszej sprawie chodziło o Wrocław, to współczesna mapa nie była pomocnym rekwizytem. Stara miejscowość zaczynająca się na „B.” mogła okazać się współczesną miejscowością zaczynającą się na całkiem inną literę. A dlaczegóż właściwie pomyślałem o Wrocławiu? Z tego powodu, o którym przed chwilą wspomniałem; poza tym na wrocławskiej wyspie Piasek znajdował się późnobarokowy klasztor oo. Augustianów. Tylko owo sąsiedztwo Łysej Góry eliminowało to dolnośląskie miasto z dalszych poszukiwań. Nie tylko Wrocław, ale i każde inne miasto. Łysa Góra była wyłącznie zarezerwowana dla Gór Świętokrzyskich, tyle że - jak na złość - w okolicach Świętego Krzyża nie było żadnego odpowiedniego miejsca na „B.” Nasze poszukiwania palcem po mapie zataczały coraz to szerszy krąg.
        „A może owo B. nie jest wcale nazwą miejscowości?” - zastanawialiśmy się z Fiolką.
        W tym czasie niewiele wydarzyło się na korytarzu. Ruch prawie zamarł, choć ktoś przeszedł kilka razy za naszymi drzwiami, skrzypnęły dwa razy drzwi sąsiedniego przedziału konduktorskiego, potem znowu słyszeliśmy czyjeś kroki zagłuszane przez dudniące koła pociągu o tory. W pewnym momencie coś nawet zadudniło za ścianą u konduktora. Wyszedłem dyskretnie na korytarz i rozejrzałem się na lewo i na prawo. Nie było nikogo. Konduktor dalej hałasował, jakby przestawiał jakieś bagaże, poza tym droga na tył składu była wolna.
        - Ruszaj się, Fiolka - nakazałem.
        Fiolka ruszył biegiem na tył wagonu w kierunku restauracyjnego. Był już na samym końcu, gdy otworzyły się drzwi przedziału, w którym podróżował Vidac. Jednak zamiast niego ujrzałem głowę Mirabeli. Na szczęście młoda kobieta patrzyła w moją stronę i nie zauważyła chowającego się w przedsionku wagonu Fiolki. Chłopak dosłownie skoczył w kierunku toalety, a że był z niego wysportowany młodzieniec, zrobił to szybko i sprawnie.
        Mirabela obejrzała się za siebie zaintrygowana dziwnym hałasem za jej plecami i nie dostrzegłszy nikogo, z powrotem schowała się w swoim przedziale.
        I znowu zachowanie Mirabeli wydało mi się zagadkowe. Czemuż to nie spała? Czemu czuwała? Dlaczego zainteresowały ją kroki na korytarzu? Co tu się działo i kim była ta młoda kobieta? A może to ona współpracowała z Saint-Germainem i dziennikarzem?
        Fiolka wychylił się nieznacznie zza ścianki wagonu, za którą zaczynał się już przedsionek i drzwi do następnego wagonu. Już miał dać drapaka w tamtym kierunku, gdy nagle znieruchomiał i błyskawicznie zniknął mi z oczu. Ktoś nadchodził od strony wagonu restauracyjnego. Ależ tak!
        Nie myliłem się. Po chwili ujrzałem ciężko kroczącego Niemca, tego olbrzyma ubranego w ciemny golf. Szedł chwiejąc się, ale nie był to wynik wypicia nadmiernej ilości piwa, a kołysania się pociągu. Niemiec nie zerknął w bok, minął przedsionek i korytarzem doszedł do swojego przedziału. Zanim otworzył drzwi i zniknął w nim na dobre, popatrzył na mnie spode łba.
        I znowu, kiedy założyłem, że za chwilę ujrzę Fiolkę opuszczającego wagon, zobaczyłem powracającego z wagonu restauracyjnego Zubilewicza. Mówił coś do mnie z daleka, a ja coś biedny krzyczałem, nie rozumiejąc ani jednego słowa, które tamten wypowiadał. Tak bardzo hałasował pociąg, który przejeżdżał właśnie przez rozjazd na przedmieściach Dortmundu.
        Kolega Wiktor otworzył na chwilę drzwi swojego przedziału i przez sekundę z kimś rozmawiał, stojąc cały czas na korytarzu, bokiem do mnie. Potem zbliżył się do mnie, a jego twarz wyrażała silne podenerwowanie. Pierwszy raz widziałem go takiego poruszonego i ożywionego.
        - Nie widział pan przypadkiem Vidaca? - zagaił mnie, ot tak sobie, ale wyczuwałem w jego głosie silne napięcie.
        - Nie, nie widziałem - odpowiedziałem. - A co się stało, Wiktorze? 
        Ze swojego przedziału wyszedł konduktor zaalarmowany naszą głośną rozmową.
        - Coś się stało? - zapytał Wiktora.
        - Szukam naszego pasażera...
        - Pana Vidaca?
        Wiktor Zubilewicz kiwnął głową na potwierdzenie.
        - Może jest w wagonie restauracyjnym? - zgadywał konduktor.
        - Sprawdzałem. Nie ma. Właśnie stamtąd wracam. A nie było go przypadkiem u pana?
        - No, był - kiwnął głową konduktor.
        - I co? - zawiesił na nim dłużej wzrok kolega Wiktor.
        - Gadał dziwnie. W zasadzie zachowywał się podejrzanie. 
        - Ale co mówił?!
        - Bąkał coś bez ładu i składu, aż wreszcie wyszedł bez słowa. Według niego w pociągu dzieją się dziwne rzeczy. Ale nie wiem, co chciał przez to powiedzieć? Pociąg nie ma opóźnienia. W Dortmundzie będziemy planowo...
        - A pana nie odwiedził? - zwrócił się do mnie kolega Wiktor. - Może wpadł na chwilkę?
        - Nie - rozłożyłem szeroko ręce w geście zaprzeczenia. - Gdyby Vidac mnie odwiedził, wspomniałbym o tym panu. Czy może mi pan powiedzieć, co się stało? Dlaczego tak pana niepokoi ten francuski dziennikarz?
        - Nie on mnie niepokoi - rzekł cicho i popatrzył na mnie uważnie.
        - Co w takim razie pana niepokoi? - wszedł w słowo zniecierpliwiony konduktor.
        Z sąsiedniego przedziału wychylił się Niemiec w ciemnym golfie. Patrzył na nas smętnym wzrokiem.
        - Nie, nic - wycofał się nagle Zubilewicz, jakby się przestraszył Niemca. - Zupełnie nic. Zaniepokoiłem się, bo Vidac wyszedł dwadzieścia minut temu i nie wrócił.
        - Pewnie siedzi u kogoś w przedziale - rzuciłem niby to obojętnie, ale czułem na plecach dziwne mrowienie. - Może jest u pani Ilony? To dorosły człowiek.
        - Tak, pewnie siedzi u niej.
        - A pytał pan kierownika Kwiatkowskiego?
        - Nie, ale dziękuję za radę. Tak tylko pytam.
        Moim zdaniem Wiktor Zubilewicz grał. Nie tak dawno przejmował się dziennikarzem, jakby ten był co najmniej bezradnym dzieckiem, a teraz nagle wszystko obracał w niewinny epizod. Gdy jednak zdenerwowany naszą pogawędką Niemiec znikł w swoim przedziale, kolega Wiktor zbliżył się do nas w konspiracyjnym uniesieniu.
        - Co się stało, panie Tomaszu? - zapytał mnie w taki sposób, jakby wiedział o Saint-Germainie. - Dlaczego pan zbladł? Niech pan coś powie?
        - Ale ja...
        - Dostałem telefon z Warszawy od pańskiego pracownika z departamentu - mówił podniecony Zubilewicz. - Podobno notatnik Norwida jest w niebezpieczeństwie...
        Wszystko się wyjaśniło! Kolega Zubilewicz nie miał prawa wiedzieć o kradzieży zeszytu Norwida dokonanej przez Saint-Germaina. O tym fakcie wiedzieliśmy tylko ja i Fiolka, a przecież chłopakowi nie udało się dodzwonić do Pawła. To Paweł musiał zadzwonić do kolegi Wiktora i powiadomić go o całej sprawie. Ależ tak, telefon Fiolki nie odpowiadał i pewnie Paweł zaczął się niepokoić. Odszukał nazwiska członków delegacji i wytrzasnął skądś numer Zubilewicza. Płynął z tego jeden wniosek, że kolega Wiktor nie był współpracownikiem Saint-Germaina. W przeciwnym razie zachowałby w tajemnicy sprawę notatnika i zniknięcie Vidaca, a nie rozgłaszał tego wszem i wobec.
        A zatem tajemnica Saint-Germaina wydostała się poza wąskie grono zainteresowanych. Poza mnie i Fiolkę. Teraz będą o tym wiedzieć wszyscy w tym wagonie, łącznie ze szpiegami Saint-Germaina!
        - Niech pan odpowie - ponaglił mnie konduktor. - O co w tym wszystkim chodzi? Jestem odpowiedzialny za pasażerów, muszę o wszystkim wiedzieć. O jakim notatniku mówicie?
        Zubilewicz drapał się po głowę i mruczał, zachowywał się jak człowiek, który zdał sobie sprawę, że za dużo powiedział. Ale jednocześnie na jego twarzy pojawiły się rumieńce ulgi. Koniec z konspiracją był dla niego wyzwoleniem od ciężaru cierpień. Czasami tak właśnie reagujemy, gdy nieoczekiwanie wyjawimy komuś najgłębiej skrywaną tajemnicę. Tajemnica wówczas pryska, ulatuje jak powietrze z dziurawej opony i odczuwamy ulgę.
        - Trzeba zapytać kierownika Kwiatkowskiego - odezwał się kolega Wiktor. - Niech sprawdzi neseser.
        - Kradzież? - zdziwił się konduktor i zerknął na mnie.
        A ja spuściłem wzrok, opadły mi bezradnie ramionami i poczułem, że tracę grunt pod nogami. Nieoczekiwanie intryga Saint-Germaina doczekała się niepotrzebnego rozgłosu - inspekcja w przedziale Kwiatkowskiego wywoła aferę, a epilog tej sprawy będzie miał miejsce na policji i w sądzie, wszak stalowy neseser był pusty. Co wtedy zrobi Saint-Germain? Czy zniszczy notatnik Norwida?
        Wszystko przez tego Zubilewicza! Ale czy mogłem go obwiniać? W końcu nie wiedział, o co toczy się prawdziwa gra? Robił swoje - spełniał obywatelski i cywilny obowiązek.
        Kwiatkowski spał. Kiedy wtargnęliśmy do jego przedziału, wstał, ale był w dalszym ciągu nieprzytomny. Kamiennym snem spała na górnym łóżku koleżanka Szczurzycka. Ją także zmusiliśmy do otwarcia oczu. Kierownik zapalił niechętnie górne światło.
        - Panowie, co się stało? - sapał.
        - Neseser - odezwał się Zubilewicz. - Niech pan sprawdzi jego zawartość.
        - Czy pan oszalał?! - zgromił go wzrokiem kierownik i popatrzył jak na idiotę. Ten nagły przypływ gniewu obudził go do reszty. - Co to za żarty? To własność państwowa, kolego Zubilewicz! Nie mogę sobie otwierać tego skarbca dla czyjegoś widzimisię.
        - Ten pan - konduktor wskazał na kolegę Wiktora - twierdzi, że dokonano kradzieży...
        - Czego?! Neseseru?
        - O Boże! - załkała nad nami Szczurzycka.
        - Przecież neseser stoi pod łóżkiem - dziwił się Kwiatkowski i ukląkł przed nim.
        Nasz kierownik wyjął spod łóżka stalowy neseser i z ulgą odetchnął.
        - Panowie - pogroził nam palcem. - Żarciki się was trzymają. Za dużo winka wypiliście, co? Wprawdzie nie wierzę w żadną kradzież, ani przez sekundę, ale przez chwilę poczułem strach...
        - Panie Tomaszu - fuknęła na mnie Szczurzycka - jak panu nie wstyd?! Mówią, że jest pan detektywem. Czy to pańska sprawka z tym neseserem? Powinni raczej mówić o panu: kawalarz.
        Te cierpkie słowa rzucane pod moim adresem przez koleżankę Szczurzycka dopełniły czarę goryczy. Nagle poczułem, że jest mi wszystko jedno. Pal licho Saint-Germaina i jego zagadkę! I tak pewnie nigdy nie zwróciłby nam zeszytu Norwida. Niepotrzebnie się łudziłem. Jednocześnie zapragnąłem sprawdzić wiarygodność słów tego dziwnego osobnika, chciałem poznać rozmiar jego szaleństwa. Po prostu byłem ciekaw, czy zeszyt z zapiskami naszego poety naprawdę wyparował z nesesera Kwiatkowskiego, jak to utrzymywał Saint-Germain. A może znikła tylko jedna kartka, ta, którą trzymałem u siebie w przedziale.
        - Niech pani zachowa swoje uwagi na później, koleżanko Szczurzycka - warknąłem na nią. - Neseseru, jak widzimy, nie ukradziono. Sprawdźmy raczej, co z jego zawartością.
        - Ma pan rację, panie Tomaszu. Skończmy tę komedię.
        Kwiatkowski sapnął, jęknął i sięgnął po kluczyk dyndający na łańcuszku zawieszonym na jego szyi. Otworzył dwa zamki i wprowadził jakiś szyfr. Po chwili uchylił ciemną zawartość neseseru, jakby odkrywał tajemnicę zakrzepłą w pajęczynie czasu, skrywaną pod ciężką płytą grobowca.
        Jakież było zdziwienie wszystkich, gdy okazało się, że neseser jest pusty.
        Kwiatkowski zbladł w mgnieniu oka, Zubilewicz zaniemówił i stał niczym mumia, Szczurzycka zaś wydała jęk rozpaczy. Nie powiem, ja także poczułem się dziwnie, jakby ktoś przyłożył mi pałką w łeb, choć przecież wiedziałem dużo wcześniej o kradzieży.
        - Złodziej - wyszeptał kierownik Kwiatkowski i usiadł na krawędzi łóżka. - W pociągu jest złodziej.
        Na szczęście był z nami konduktor, który zachował zimną krew. Jego stosunek do przesyłki, którą wiózł w neseserze Kwiatkowski był całkowicie obojętny, nie odczuwał on tak silnych emocji co my - ludzie kultury, dla których spuścizna po wielkim poecie była bezcennym skarbem. Jednak kradzież była dla konduktora kradzieżą i musiał z tym fantem coś zrobić.
        - Vidac! - wyrwało mi się. 
        Pozostali popatrzyli na mnie zdumieni.
        - Jeśli Vidac zniknął - wyjaśniałem - i nie ma notatnika, to znaczy, że dziennikarz jest złodziejem!
        - Ale kiedy? - powtarzał załamany Kwiatkowski. - Kiedy to zrobił?
        - Podczas bankietu - strzeliła koleżanka Szczurzycka.
        Zdaje się, że ta pyskata kobieta miała rację. Nie myliłem się także co do Vidaca. Od początku podejrzewałem go o współpracę z Saint-Germainem. Tyko czemu miałby zniknąć z notatkami Norwida, skoro gra o krzyż lotaryński wciąż trwała?!
        Wychodząc na korytarz czułem się podle, jak przeklęty Judasz, więc przeprosiłem wszystkich i poszedłem do ubikacji na końcu wagonu. Mój podły stan był wyłącznie natury psychicznej, nie fizycznej. Czułem się niezręcznie, znając od dawna złodzieja i motywy jego kradzieży. Czy miałem się teraz przyznać do wszystkiego i po powrocie do ojczyzny narazić się na nieprzyjemności ze strony polskich władz? Może i powinienem tak zrobić, wygarnąć całą prawdę, ale w duchu wciąż liczyłem na zwrot notatnika. Bądź co bądź, Saint-Germainowi zależało na krzyżu lotaryńskim, a nie na zapiskach poety. Chyba że ten szalony osobnik odegrał przede mną małą szopkę po to, aby odwrócić uwagę od neseseru. Może zagadka krzyża była tylko dymną zasłoną i chodziło wyłącznie o notatnik Norwida? Vidac zniknął i z pewnością zabrał ze sobą notatnik. Może chodziło wyłącznie o tę kradzież?
        Wiele faktów przeczyło temu, ale wtedy nie mogłem myśleć logicznie. Wszedłem do ubikacji. Poszedłem tam wyłącznie po to, aby sprawdzić, czy jest tam Fiolka. Nie było go. Pewnie skorzystał z zamieszania i czmychnął do swojego wagonu. Dobre i to! A zatem mogłem liczyć na rychłą pomoc Pawła, jeśli tylko Fiolce uda się do niego dodzwonić. O ile wcześniej, rzecz jasna, niepocieszony przebiegiem wydarzeń Saint-Germain nie wkroczy do akcji i nie pokrzyżuje naszych planów.

ROZDZIAŁ ÓSMY

W DRODZE DO HANOWERU • ZOSTAJĘ PODEJRZANYM • SAINT-GERMAIN ZNOWU STRASZY • WSTRZĄSAJĄCY FILM • GDZIE JEST POLICJA? • INSPEKTOR LOHNMANZ SKRADA SIĘ • KŁÓTNIA Z NIEMCAMI • ABSZTYFIKANT VIDAC • KOLEŻANKA SZCZURZYCKA MA COŚ DO MNIE • DOWÓD MOJEJ WINY • ULTIMATUM DLA ZŁODZIEJA • PRZESŁUCHANIE • ZŁOŚĆ KIEROWNIKA • BRONIĘ SIĘ • TELEFON W SPRAWIE FAŁSZYWEGO DZIENNIKARZA


        Kwadrans po drugiej w nocy nasz pociąg miał mieć kolejny krótki postój, tym razem w stolicy Dolnej Saksonii - Hanowerze. Do tego czasu konduktor wagonu sypialnego porozumiał się z policją niemiecką i w jej imieniu przekazał pasażerom prośbę o nie korzystanie z aparatów komórkowych. Zniknął nie tylko notatnik Norwida, ale i jeden z pasażerów. Sprawa była poważna i choć istniała jeszcze szansa, że w pozostałych wagonach znajdzie się francuski dziennikarz, dla mnie było oczywiste - Vidac jako współpracownik Saint-Germaina wyparował na dobre, zabrawszy ze sobą notatnik Norwida.
        Nikt z nas nie miał prawa wyjść na peron podczas krótkiego postoju w Dortmundzie. Z początku Bogini bąknęła coś o naruszeniu prywatności, ale konduktor stanowczo się sprzeciwił. Afera z zaginięciem zeszytu Norwida to była poważna sprawa i do czasu przybycia inspektora policji należało uniemożliwić próbę skontaktowania się ewentualnego wspólnika kradzieży z dziennikarzem. Pełne potępienia i nieufności myśli moich współpasażerów krążyły nad naszym wagonem i nad moją biedną osobą - byłem zamieszany w zaginięcie cennej przesyłki. Straciłem w oczach polskiej delegacji zaufanie i prestiż. Ale jak, na Boga, miałem im powiedzieć, że jestem niewinny? Jak mogłem rzucić na pożarcie cenny skarb polskiej kultury? Musiałem milczeć! I jeszcze ta nieszczęsna kartka z notatnika Norwida, którą posiadałem. Jak się wytłumaczę przed światem, gdy policja niemiecka zechce przeprowadzić w pociągu rewizję?
        Podróż z Dortmundu do Hanoweru upłynęła nam szybko. Pamiętam, że w połowie drogi, mniej więcej po pierwszej w nocy, zapiszczał mój telefon komórkowy.
        - Narozrabiał pan, niewierny Tomaszu - usłyszałem matowy i niski głos Saint-Germaina. - Złamał pan układ.
        - Och - westchnąłem - to już pan wie?
        - Tak, wiem, ale wciąż nie tracę nadziei na współpracę. Teraz jesteście pozamykani w swoich przedziałach i czekacie na wizytę jakiegoś gliniarza. Ma pan spokój. Proszę z powrotem zająć się zagadką.
        - Za godzinę wsiądzie do naszego wagonu policjant i będzie zadawał pytania - broniłem się. - Jestem głównym podejrzanym. Wiktor Zubilewicz z naszej delegacji naopowiadał wszystkim, że to ja zaalarmowałem mojego współpracownika w Warszawie, więc to mnie będą pytać. Jak w takich warunkach mam rozwiązywać pańską beznadziejną szaradę?
        - To już pańska sprawa - zahuczał chłodno zniekształcony głos w słuchawce. - Zawiadomił pan swojego człowieka, więc musi pan zapłacić za to. W związku z tym mam dla pana niespodziankę, niezbyt miłą. Spodziewam się do reszty przekonać pana, że nie znam się na żartach.
        - Co nowego pan wymyślił?
        - Kiedy skończymy rozmowę, proszę połączyć się z następującą stroną internetową...
        Saint-Germain podał mi odpowiedni adres i poinstruował, jak powinienem poruszać się w Internecie za pomocą telefonu.
        - Jak już otworzy pan właściwą stronę, proszę kliknąć w ikonę przedstawiającą kamerę - mówił dalej. - Potem niech pan uważnie ogląda. To wszystko.
        Nie wiedzieć czemu jego słowa znowu zapachniały groźbą.
        - Będzie mnie wypytywać policjant niemiecki - rzekłem. - Muszę mu powiedzieć o panu, Saint-Germain. Nie mam innego wyjścia.
        - Nie obrażę się - zaśmiał się jak potwór mieszkający w zimnych i niedostępnych lochach. Te jego dudniące powolnym echem „ha, ha, ha” mogło przyprawić niejednego chojraka o gęsią skórkę. - Wprawdzie nie ma pan dowodów, ale proszę zaryzykować.
        No tak, miałem do czynienia z nie lada spryciarzem. Wiedział, że nikt mi nie uwierzy w opowieść o nieśmiertelnym hrabim, a już z pewnością niemiecka policja. Nie uwierzą, że jakiś Saint-Germain dał mi kartkę z notatnika Norwida. Bo po cóż złodziej miałby oddawać coś, co wcześniej ukradł. Nikt mi nie uwierzy! Będą mnie wypytywać, jak otworzyłem neseser i gdzie jest reszta notatnika. Zapytają, czy Vidac jest moim wspólnikiem? Nasza ekipa poświadczy, że stroniłem od reszty towarzystwa, a Zubilewicz opowie, jak to podstępem zmusił mnie do odwiedzenia wagonu restauracyjnego. Ale zaraz! Miałem dowód intrygi przygotowanej przez nieznajomego! Kamera, którą wyrwałem wraz z kabłąkiem. Saint-Germain czytał chyba w moich myślach.
        - Kamery nie musi pan pokazywać - rzekł. - Nikt nie uwierzy w bajeczkę o tajemniczym podglądaczu. Zresztą już jej nie ma...
        - Nie ma?! - zdziwiłem się i zacząłem jej szukać. 
        Włożyłem ją pod poduszkę, ale urządzenie wyparowało. -Jaki pan szybki! Doprawdy. Kiedy pan to zrobił, Saint-Germain? Już wiem! Wtedy, gdy z grupą siedzieliśmy w przedziale u Kwiatkowskiego. Wtedy, gdy wysłuchiwałem kalumnii pod swoim adresem. Mam rację?
        - Nieważne. Radzę panu bardziej myśleć o przyszłości. Z policją jakoś pan sobie poradzi. Nie radzę tylko wspominać o krzyżu lotaryńskim. Reprint proszę przy najbliższej okazji zniszczyć. Kartkę zapisaną przez Norwida dobrze ukryć. Jasne?
        - Chwileczkę...
        - A teraz się rozłączam - rzekł na koniec. - Za chwilę obejrzy pan krótki, ale bardzo pouczający film. Bez odbioru.
        Dopiero po kwadransie udało mi się otworzyć właściwą stronę internetową i uruchomić ikonę z kamerą. Czekałem dwie długie minuty na połączenie, podczas których ładował się jakiś załącznik i zgadywałem w myślach, co za niespodziankę przygotował Saint-Germain. Lecz wkrótce na małym ekranie ujrzałem męską, owłosioną rękę wyrywającą z notatnika kartkę. Była to kartka papieru wyrwana z notatnika Norwida! Oglądałem to w największym zdumieniu i z przerażeniem, na jakie stać tylko dyrektora Departamentu Ochrony Zabytków - na moich oczach dokonywano aktu zniszczenia skarbu narodowej kultury. Intruz z filmu bezcześcił cenne zapiski polskiego geniusza. Usiadłem na łóżku, aby z wrażenia nie upaść.
        Kolejne kadry filmu były doprawdy wstrząsające. Ta sama ręka, która przed chwilą wyrwała kartkę z notatnika, teraz sięgnęła po zapalniczkę. Zapłonął niebiesko-żółty płomień gazu i swoim językiem dotknął rogu owej bezcennej kartki. Dziewiętnastowieczny papier zaczął płonąć - z początku ogień spokojnie połykał pożółkłą stronę, zjadał ciemne linijki atramentu, by po kilkunastu sekundach strawić ją doszczętnie, aż pozostała z niej czarna, skurczona masa popiołu.
        Saint-Germain spalił na moich oczach jedną ze stron notatnika Norwida. Ten łajdak chciał mi dać do zrozumienia, że nie zawaha się przed zniszczeniem całego zeszytu. To było ostrzeżenie. Brutalne i dosadne.
        I co najważniejsze - osiągnęło zamierzony skutek. Zmiękłem. Nie mogłem bowiem pozwolić na to, aby ten notatnik zniszczono. Kto wie, może jedynym sposobem na jego uratowanie było rozwiązanie zagadki krzyża1? Ode mnie zależało, czy wielka pamiątka po Norwidzie ocaleje, czy zamieni się w kupkę popiołu. Byłem to winny narodowi polskiemu, całej europejskiej kulturze i sobie - nieuleczalnemu miłośnikowi pamiątek naszej przeszłości.
        Zdjąłem zaparowane ze zdenerwowania okulary i długo obracałem je w drżących z podniecenia palcach. Przetarłem je i spróbowałem ponownie połączyć się z Internetem, aby obejrzeć raz jeszcze ten krótki i wstrząsający film. Miałem nadzieję zobaczyć w nim coś, co wyda mi się mistyfikacją. Liczyłem w głębi ducha na to, że Saint-Germain odegrał przed kamerą niewinną scenką zniszczenia cennej kartki. Niestety, połączenie z serwerem okazało się niemożliwe. Domyśliłem się, że Saint-Germain zatarł po sobie kolejny ślad. Ten łajdak miał mnie w garści. Był górą.
        
        ***
        W Hanowerze pociąg stanął na sennym dworcu. Ledwo się zatrzymał, a już wszyscy pasażerowie naszego wagonu wyszli z przedziałów na korytarz i jęli wypatrywać owego policjanta wśród nielicznej grupy oczekujących na betonowej platformie ludzi. Nasz konduktor zamknął drzwi do drugiego wagonu, a uczynił tak, jak się wyraził, na specjalne życzenie inspektora policji. Z zainteresowaniem patrzono, jak kilku turystów ruszyło na tył składu w kierunku wagonów pasażerskich. W tym czasie wszedłem na sekundę do toalety i w koszu ukryłem kartkę wyrwaną z notatnika Norwida przez Saint-Germaina.
        Potem wraz z innymi obserwowałem peron. Nikt z ludzi na zewnątrz nie wszedł do sypialnego. Nikt z nich nie przypominał inspektora policji. I kiedy nasze pytające twarze zwróciły się w stronę podenerwowanego konduktora, ten zerkał na zegarek i wzruszał bezradnie ramionami. Pociąg stał, peron opustoszał, minuty się dłużyły, ale do naszego wagonu nikt nie wszedł. Dopiero gdy cały skład drgnął gotów do ponownej jazdy, zachrobotało coś na zewnątrz pociągu po drugiej stronie sąsiadującej z bliźniaczym torem. Wszyscy jak jeden mąż rzucili się do przedsionka w pobliżu przedziału konduktorskiego i obserwowali ze zdziwieniem, jak otwierają się drzwi po drugiej stronie. Prosto z ciemnego tunelu wlazł po schodkach do wagonu nieznany nam jegomość.
        Trochę się zasapał, ale nie należał do osobników słabych, gdyż sprawnie wdrapał się na właściwy poziom i energicznie zamknął drzwi. Na oko miał niewiele ponad pięćdziesiąt lat, a był ubrany w szary prochowiec sięgający do łydek. Na głowie tego oryginała tkwił filcowy kapelusz, spod jego ronda spozierały na nas ciemne i bystre oczy.
        Zamknąwszy drzwi, osobnik otrzepał rękami przód prochowca, jakby pragnął pozbyć się niewidzialnego pyłu, i szybko wyjął z kieszeni jakąś legitymację. Pokazał nam zdjęcie i szybko schował dokument do kieszeni.
        - Inspektor Lohnmanz - rzekł do nas silnym, ale komicznie skrzekliwym głosem.
        - Czy pan zawsze tak się skrada? - zakpiła Bogini, która jako jedyna z naszego grona nie kryła swojego poirytowania przebiegiem wydarzeń. - Niech pan wyjaśni, jakim prawem zamknięto nas w przedziałach? Zaraz po powrocie do Paryża złożę w tej sprawie stosowny protest do waszego ambasadora. To jest skandal!
        - Skandalem jest kradzież cennego notatnika - wszedł w słowo kierownik Kwiatkowski.
        - Nie licząc zniknięcia dziennikarza Vidaca - dodał kolega Wiktor.
        - Właśnie! - poparła go Mirabela.
        - Stop! - inspektor Lohnmanz uniósł wyżej dłoń. - Czy wszyscy z państwa mówią po francusku?
        - Wszyscy!
        - A po niemiecku?
        - Ja - mówił kierownik Kwiatkowski - pan Tomasz i, zdaje się, koleżanka Szczurzycka.
        - Tylko biernie, panie kierowniku - zaprotestowała łagodnie. - Tylko biernie. Czytam i piszę. Słabo mówię.
        - W takim razie - mówił dalej inspektor - będziemy rozmawiać po francusku. Specjalnie przydzielono mnie do tej sprawy, bo znam francuski, a państwo wszyscy posługują się językiem Moliera.
        - Ci państwo - wskazałem ręką na turystów, którzy wsiedli w Kolonii - mówią po niemiecku. Dziwne, że nie przyznają się do tego?
        Olbrzym w ciemnym golfie zerknął na mnie posępnie i zwrócił się do inspektora.
        - Bo jestem Niemcem - odpowiedział. - To zrozumiałe, że mówię po niemiecku. Pytanie dotyczyło was, turystów. Do diabła z cudzoziemcami!
        - Co on powiedział? - dopytywała się Mirabela.
        - Że nie przepada za cudzoziemcami - zażartowałem w języku polskim.
        -Ach, tak! Wygląda na takiego.
        - O czym państwo rozmawiają? - zapytał inspektor w swoim języku. - Proszę nie rozmawiać po polsku w mojej obecności.
        - Jestem za - burknął olbrzym w golfie.
        - Rasista! - warknął kolega Wiktor. - Szwab!
        - Miał pan mówić po francusku - upomniał go Kwiatkowski.
        - Racja, przepraszam najmocniej.
        - To kto w końcu ukradł ten notatnik? - nie wytrzymała Szczurzycka.
        - Pan Tomasz czy ten absztyfikant Vidac ?
        - Abszty..., co? - zdziwił się Lohnmanz i zdjął z wrażenia kapelusz, odsłaniając początki dobrze zapowiadającej się łysiny.
        - Och, to taki komplement - zarumieniła się Szczurzycka. - Pan kierownik Kwiatkowski nazywał tak dziennikarza.
        - Ja? - bronił się zawstydzony Kwiatkowski.
        - A nie pamięta pan, jak mówił, że temu absztyfikantowi znad Sekwany to tylko jedno w głowie...
        - Co? - zainteresowała się Mirabela. - Co mu było w głowie?
        - Właśnie - podchwycił temat inspektor.
        - Kobiety - wyjaśniła Bogini. - To pies na baby.
        - O wilku mowa - westchnęła Szczurzycka i zaszczyciła panią Ilonę ironicznym spojrzeniem.
        - A pani niech siedzi cicho - warknęła na nią Mirabela. - Od początku zawzięła się pani na Vidaca.
        - A ty, moja droga? - syknęła Szczurzycka. - Zakochałaś się w nim czy co? Bo jeśli tak, to jesteś tak samo podejrzana jak pan Tomasz.
        - Proszę państwa! - przerwał sprzeczkę inspektor Lohnmanz, zakładając z powrotem kapelusz. - Proszę wszystkich do wagonu restauracyjnego! Spotkamy się tam za pięć minut, gdzie przesłucham wszystkich. Zabierzcie ze sobą paszporty. Teraz muszę się rozebrać i napić wody mineralnej.
        To powiedziawszy otworzył drzwi przedziału konduktora. Wszedł tam nieproszony. A my rozeszliśmy się do swoich przedziałów po paszporty.
        Po chwili ruszyliśmy wolno w kierunku wagonu restauracyjnego. Szedłem za Boginią, a za swoimi plecami miałem koleżankę Szczurzycka, za którą dreptał konduktor z neseserem.
        Odwróciłem się do niej i zapytałem z pretensją w głosie:
        - Czy pani naprawdę uważa, że jestem zamieszany w kradzież notatnika Norwida?
        - A mam powód? - zerknęła na mnie tajemniczo, a zarazem z sadystyczną satysfakcją.
        - Nazwała mnie pani złodziejem. Publicznie.
        - Tego nie powiedziałam!
        - Ale zasugerowała to pani innym - syknąłem. - Wtedy, gdy siedzieliśmy w przedziale kierownika Kwiatkowskiego. Wszyscy mnie unikają i dziwnie na mnie patrzą.
        Koleżanka Szczurzycka ściszyła głos.
        - A kto się dziwnie zachowuje? - zapytała szeptem. - Już w Paryżu był pan dziwny i znikał gdzieś w nocy.
        Miała rację. Podczas naszego krótkiego pobytu w Paryżu starałem się wykorzystać każdą chwilę na podziwianie zabytków tego wspaniałego miasta. Pamiętam nawet, że zignorowałem zaproszenie na bankiet wydany pierwszego wieczora przez stronę francuską, na który koleżanka Szczurzycka osobiście mnie zapraszała. Kilkakrotnie.
        „Czy możliwe, abym wpadł jej w oko podczas delegacji?” - przemknęło mi przez głowę.
        Ale zaraz w myślach zganiłem się za te niesmaczne podejrzenia. W takim momencie nie powinienem myśleć o głupstwach, ale cóż, czasami człowiek odkrywa najprostsze prawdy w najmniej stosownym momencie. Poza tym dziwna niechęć koleżanki Szczurzyckiej wobec mojej osoby stawała się niemalże zagadką. Uwzięła się na mnie, nie ma co, tylko czy była to spontaniczna niechęć? A może w myśl starej prawdy, że kto się lubi, ten się czubi - wpadłem tej kobiecie w oko? I może teraz próbowała się na mnie odegrać? Tak zazwyczaj czynią osoby urażone, szczególnie kobiety, którym mężczyzna nadepnął na odcisk.
        - A ta podejrzana kradzież teczki w kawiarni? - prychnęła koleżanka Szczurzycka, nie przestając mnie atakować. - Chociaż patrząc teraz na pana, niewykluczone, że zapatrzył się pan naprawdę na jakąś młodą spódniczkę. Żarty na temat pańskich dziwactw i słabości do spódniczek nie na darmo krążą w ministerstwie. A co było potem? W pociągu unikał pan naszego towarzystwa. To była jawna niechęć, proszę pana. Kierownik Kwiatkowski mówił, że wyszedł pan z toalety jakiś dziwny. I powiem panu, że przed chwilą sprawdziłam ją. Czy pan wie, co znalazłam?
        - Co?! - wykrzyknąłem przerażony. 
        - To!
        Pokazała mi zawiniętą w folię kartkę z notatnika Norwida, którą ukryłem nie tak dawno w toalecie, rzecz, którą miałem ukryć przed policją.
        Leżałem na całego. Hańba! Szczurzycka nieoczekiwanie weszła w posiadanie kartki.
        - Dlaczego nie wspomniała pani o tym wcześniej? - zdziwiłem się. - Proszę mi to oddać! To nie tak jak pani myśli, nie jestem złodziejem.
        - Oddam to inspektorowi Lohnmanzowi.
        - To nie moje! - krzyczałem. - Naprawdę!
        - Ano zobaczymy - uśmiechnęła się do mnie kwaśno.
        - Ruszcie się państwo - ponaglał nas z tyłu konduktor. - Dlaczego pan tak krzyczy? Coś się stało?
        - Nie, nic - bąknąłem niepocieszony i zaraz zalał mnie rumieniec wstydu.
        „Za chwilę zostanę posądzony o kradzież notatnika Norwida - myślałem skołowaciały, zły na Saint-Germaina i Szczurzycką. „Co za wstyd i hańba! Gdyby doczekał tego mój były zwierzchnik Jan Marczak, zapadłby się chyba pod ziemię”.
        W opustoszałym ze zrozumiałych względów wagonie restauracyjnym zasiedliśmy przy stołach. Nie było tylko z nami trzech niemieckich turystów zajmujących przedział obok mnie. Jak twierdził konduktor - Lohnmanz porozmawia z nimi na osobności, gdyż Niemcy nie znali francuskiego i ich obecność w restauracji była zbyteczna.
        Usiadłem sam, gdyż nie mogłem oprzeć się dziwnemu wrażeniu, że wszyscy mnie unikają, jakbym był trędowatym lub - co gorsza - złoczyńcą. Z minutowym opóźnieniem do sali wkroczył inspektor Lohnmanz ubrany w marynarkę w szkocką kratę. Bez kapelusza. Była 02:38.
        - O trzeciej zawitamy do Brunszwiku - odezwał się inspektor i usiadł przy jednym stole obok mnie. Mówiąc to, wydawało mi się, że patrzy na mnie podejrzliwe. - Daję złodziejowi dwadzieścia minut, aby się ujawnił. W przeciwnym razie w Brunszwiku zawiadomię policję, która zatrzyma państwa w Niemczech tak długo, aż sprawa zostanie wyjaśniona. Do tego czasu proponuję napić się kawy, aby pobudzić myślenie. Ta rada w szczególności dotyczy złodzieja.
        - Co państwo zamawiają? - wychylił się zza barku kelner. 
        Nikt nie odważył się poprosić nawet o herbatę.
        - Niech pan postawi tutaj dzbanki z napojami i poda nam z łaski swojej filiżanki - poprosił inspektor.
        I gdy na stołach pojawiły się kawa i herbata, wszyscy z największą ochotą sięgnęli po filiżanki, zapominając o ostatniej kąśliwej uwadze policjanta.
        - Jakim prawem chce pan nas zapuszkować? - sprzeciwiła się Bogini upiwszy nieco kawy z filiżanki. - Uważam pańskie słowa za formę żartu. Nie ma pan prawa. Powtarzam: nie może mnie pan wsadzić do aresztu. Nic nie zrobiłam!
        - Właśnie! - weszła w słowo Szczurzycka. - Niech się pan zajmie tym francuskim dziennikarzem, a nam da spokój.
        - A skąd pani wie, że to Vidac ? - sprzeciwiła się Mirabela. - Może został napadnięty i wyrzucony z jadącego pociągu? Może coś mu się stało?!
        - Dość! - uciął sprzeczkę inspektor. - Kto ostatni go widział?
        - Zdaje się, że ja - wstał posłusznie konduktor. - Przyszedł do mnie do przedziału. To było tuż przed północą, Dojeżdżaliśmy do Dortmundu.
        - I co mówił ten Vidac ?
        - W zasadzie nic - podrapał się po głowie konduktor. - Gadał dziwnie, jakby za dużo wypił.
        - I nic nie powiedział?
        - No, że w pociągu dzieją się dziwne rzeczy. Nie za bardzo wiedziałem, o co mu chodzi, bo zaraz wyszedł. Jaka szkoda, że nie poszedłem za nim. Dosłownie po dziesięciu minutach przyszedł do mnie ten pan - konduktor wskazał na kolegę Wiktora - i pytał o niego.
        - To nie ja przyszedłem do pana - sprostował kolega Zubilewicz. -To pan wyszedł ze swojego przedziału, gdy z panem Tomaszem staliśmy na korytarzu i zastanawialiśmy się, gdzie podział się Vidac. Rzeczywiście dojeżdżaliśmy wtedy do Dortmundu, ale głowy nie dam, bo od godziny jechaliśmy przez Zagłębie Ruhry, a te wszystkie miasta są do siebie tak podobne.
        - Dortmund - odezwałem się. - Tak, to było przed Dortmundem.
        - Dobra - przerwał nam inspektor. - A dokąd poszedł ten dziennikarz? Może ktoś widział go około północy w innym miejscu pociągu.
        Niestety, nikt nie widział Vidaca. Konduktor poinformował nas, że sprawdził każdy zakamarek naszego wagonu, zajrzał nawet - za pozwoleniem pasażerów - do każdego przedziału. W innych wagonach także nie było dziennikarza, co zostało skrupulatnie sprawdzone przez konduktora obsługującego wagony pasażerskie. W obecnej chwili drzwi wagonu restauracyjnego łączące się z resztą składu zostały zamknięte, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę osoby zamieszanej w kradzież. Moim zdaniem, było to niepotrzebne, gdyż złodziej mógł wyskoczył z pociągu dawno temu albo pozbyć się pakunku z cennym notatnikiem wyrzuciwszy go przez okno. Mógł to uczynić w jakimś wcześniej ustalonym ze wspólnikami miejscu. Inspektor nie wykluczył jednak i takiej możliwości, że w wagonie restauracyjnym przebywał cały czas jego wspólnik. Należało zatem przeprowadzić rewizję osobistą, na co każdy z nas - oprócz nieznośnej Bogini - zgodził się bez słowa. Tylko ja wiedziałem, że notatnik spoczywa w rękach Saint-Germaina.
        Potem rozmawiano o przyczynie całego zamieszania. Nerwowo zerkałem na koleżankę Szczurzycką, która, ilekroć na nią spojrzałem, odwzajemniała mi uśmiech pełen niezdrowej satysfakcji. Bawiła się ze mną jak kot z myszą. I nie wiedziałem doprawdy, dlaczego zwlekała z wyjawieniem prawdy o mnie?
        - Jak już mówiłem - opowiadał kolega Wiktor - otrzymałem telefon z Warszawy od współpracownika pana Tomasza. To był bardzo dziwny telefon. Tak gdzieś pod wieczór, jak byliśmy w Kolonii...
        - Czego chciał ten człowiek? - zainteresował się inspektor.
        - Twierdził, że dostał wiadomość o dziwnych rzeczach dziejących się w naszym pociągu. Sugerował, że ktoś może polować na notatnik Norwida. Prosił o absolutną dyskrecję i skonsultowanie się w tej sprawie z panem Tomaszem.
        - I poszedł pan do niego? - pytał spokojnie Lohnmanz.
        - No nie... to znaczy z początku chciałem odwiedzić przedział pana Tomasza, ale Vidac, który był świadkiem rozmowy telefonicznej, wybił mi to z głowy.
        - Tak było - potwierdziła ochoczo Mirabela.
        - Skąd ta dziwna propozycja dziennikarza?
        - Nie wiem - odparł Zubilewicz. - Mówił, że najpierw należy sprawdzić, co jest grane bez uprzedniego konsultowania się z kimkolwiek. Przekonał mnie, że nie warto wszczynać alarmu, jeśli nie poznamy całej prawdy, bo to może nam zaszkodzić.
        - Podsłuchiwaliście mnie - wtrąciłem z żalem.
        Wyjaśniło się owo dziwne zachowanie moich współpasażerów na korytarzu, te ich konspiracyjne szepty i czujność. Oni mnie obserwowali.
        - To prawda - kiwnął głową Zubilewicz bez cienia zażenowania. - Najpierw polazłem ja, potem Vidac...
        - Dlaczego nie poszli państwo od razu do konduktora? - dziwił się inspektor.
        - Nie wiem, nie wiem, tak chciał Vidac. Twierdził, że ma wielkie doświadczenie w podobnych sprawach...
        - W jakich sprawach?
        - Dokładnie nie wiem - wzruszył ramionami młody urzędnik. - Pewnie chodziło o jakieś afery, intrygi, kradzieże.
        - Proste - zaśmiała się Bogini. - Polował na dobry temat na artykuł.
        - Zamiast zgłosić o wszystkim konduktorowi - wstał zdenerwowany Kwiatkowski - albo przynajmniej przyjść z tym do mnie, zabawialiście się w detektywów, jak małe dzieci. I jaki przyniosło to skutek? A taki, że notatnik Norwida zniknął ze stalowego sejfu! Wiecie, co z tego będzie? Afera! Zwolnią mnie ze stanowiska, stracę posadę.
        - Przecież to nie pan ukradł notatnik - odezwał się Zubilewicz.
        - Na złodziei nie ma rady - dodała Mirabela.
        - Sprawa jest poważna - kontynuował kierownik, nie zważając na ich gadanie - i nie zamierzam przez jakiegoś dowcipnisia, a tym bardziej złodzieja, wylądować w niemieckim areszcie. Nie będziemy zatem nikogo bronić, choćby był ostatnim podejrzanym i posiadał nie wiem jaką reputację.
        To mówiąc, Kwiatkowski spojrzał groźnie na mnie. 
        - Pan Tomasz - wskazał na mnie ręką - ostatnio dziwnie się zachowywał.
        - Że niby ja...? - zawstydziłem się.
        Wszyscy zerknęli na mnie nie tyle z uwagą, co z jawną niechęcią. Czułem się potwornie ze świadomością, że ja, urzędnik Departamentu Ochrony Zabytków, który tyle lat poświęcił na łapanie złodziei, przewrotnie sam zostałem oskarżony o kradzież.
        - Widziałem pana wychodzącego z toalety bladego jak alpejski śnieg. Nie docierały do pana słowa, które do pana mówiłem.
        - Co pan sugeruje? - paplałem. - I dlaczego nie mam prawa być blady?
        - Wyszedł pan z toalety nie odezwawszy się do mnie słowem. Był pan zdenerwowany, nieobecny. Może coś pan odkrył? Od pewnego czasu zachowuje się pan dziwnie.
        - Teczka, którą ukradziono mi w Paryżu na bulwarze Saint-Germain mogła być preludium do dokonania kradzieży - powiedziałem cicho do wszystkich. - Martwiłem się tą sprawą. I chyba miałem rację. Tyle że to nie ja ukradłem notatnik. Kiedy miałbym wejść do przedziału kierownika Kwiatkowskiego? I jak poradziłbym sobie z szyfrem?
        - W porządku - westchnął niewzruszony niczym Lohnmanz. - Obejrzyjmy zatem neseser.
        - Szkoda, że nie zabezpieczono odcisków palców - rzekła kąśliwie Bogini.
        - Tak, to poważny błąd - westchnął Lohnmanz i zaczął zakładać rękawiczki wyjęte z kieszeni marynarki. - Ale co zrobić? Na wszelki wypadek założę rękawiczki i obejrzę dla świętego spokoju ten neseser.
        - Pani się zna na kryminalistyce? - Szczurzycka zapytała w tonie szyderstwa Boginię.
        - Oglądam filmy - odpowiedziała chłodno piękna kobieta. - W każdym filmie kryminalnym tak się robi? Co nie, inspektorze Maigret?
        - Jestem Lohnmanz - bąknął zajęty badaniem neseseru inspektor. - Ale ma pani rację. Odciski palców to fundament współczesnej kryminalistyki.
        
        ***
        - Czy coś pan znalazł? - zainteresował się załamany Kwiatkowski. 
        - Żadnych śladów włamania, ani jednej ryski - odpowiedział. - Moim zdaniem, złodziej znał szyfr.
        - A moim zdaniem, zabrał notatnik dużo wcześniej - palnąłem. 
        Wszyscy popatrzyli na mnie z zainteresowaniem.
        - Na jakiej podstawie pan tak sądzi? - zainteresował się inspektor Lohnmanz, przerywając badanie neseseru.
        - Intuicja! - wykrzyknąłem.
        Nie mogłem podzielić się z moimi towarzyszami podróży wiadomością o Saint-Germainie. Bo to on ukradł notatnik i według mnie zrobił to dużo wcześniej, jeszcze w Paryżu, gdzie miał czas na dokonanie kradzieży. Tutaj, w wagonie pełnym pasażerów, nie miałby zbyt wiele czasu na wejście do przedziału Kwiatkowskiego i uporanie się z szyfrem. Było to zadanie zbyt ryzykowne.
        - Intuicja? - popatrzył na mnie bystro Lohnmanz. - Słyszałem, że wiele osób posiada nieziemską intuicję. Weźmy kobiety! Moja żona zawsze wyczuje, kiedy kłamię, choć rzadko mi się to zdarza. Ale w pracy detektywa liczą się przede wszystkim zalety umysłu: dedukcja, zdolność obserwacji i wiedza. A pan, co nam powie o swojej intuicji? Jest pan podobno detektywem.
        - A skąd pan to wie? - zdziwiłem się.
        - No cóż - uśmiechnął się - zanim tutaj dotarłem, dowiedziałem się o panu co nieco. Zwą pana Panem Samochodzikiem. W końcu w Paryżu zgłosił pan kradzież teczki z dokumentami...
        - Szybcy jesteście.
        Nie wytłumaczyłem się ze swojej genialnej intuicji.
        Niespodziewanie zadzwonił telefon Lohnmanza. Inspektor szybko wyjął go z wewnętrznej kieszeni marynarki i w skupieniu słuchał, co ma mu do powiedzenia rozmówca. Gdy skończył, popatrzył na nas triumfalnie i głęboko westchnął:
        - Sprawa jest jasna - zapiszczał jego skrzekliwy głos w restauracji. - Sprawdzono naszego poszukiwanego. Nie ma dziennikarza o nazwisku Jean-Paul Vidac, a raczej był taki, tyle że zmarł sześć lat temu.
        Ta informacja dosłownie zasznurowała wszystkim zgromadzonym w restauracji usta, a w oczach zabłysło podniecenie.
        - Fałszywy??? - zdumiała się Bogini.
        Tylko ja siedziałem zasępiony. Nie byłem bowiem do końca przekonany do tej wersji. Nie wierzyłem, że Jean-Paul Vidac, a raczej osobnik, który podawał się za niego, ukradł notatnik Norwida i zwiał. To było niemożliwe! Zanim jeszcze zniknął Vidac, Saint-Germain dał mi wystarczający dowód na to, że posiada notatnik.
        A może Vidac - zakładając, że nie miał nic wspólnego z moim „hrabią” - całkiem przypadkowo odnalazł ukryty gdzieś w wagonie notatnik i postanowił z nim uciec? Notatnik, który wcześniej ukrył wspólnik Saint-Germaina! To było jakieś wyjaśnienie. Tylko, czy Saint-Germain nie okazałby zdenerwowanie tym faktem podczas naszej ostatniej rozmowy telefonicznej?
        Wstępne przesłuchanie zakończyło się wkrótce i inspektor Lohnmanz postanowił odtąd „męczyć” pasażerów indywidualnie w ich przedziałach. Wracałem do naszego wagonu zdumiony, ale jednocześnie zadowolony, koleżanka Szczurzycka bowiem ani słowem nie wspomniała o znalezionej w ubikacji cennej kartce, którą tam schowałem.
        Skorzystała z zamieszania, gdy nasza grupa zawracała do swoich przedziałów i zbliżyła się do mnie nieco konspiracyjnym krokiem.
        - Musimy pogadać - szepnęła mi na ucho.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

NA TROPIE „FOTOLABU” • KIM JEST JÓZEF HOLZMANN? • HOLZMANN SAINT-GERMAINEM? • NIEWYRAŹNE ZDJĘCIE Z INTERNETU • ZŁODZIEJ LUBELSKIEJ RELIKWII • ARTYKUŁ O CHOJNICKICH AUGUSTIANACH • SPEKULACJE NA TEMAT UCIECZKI PUSTELNIKA • ŁYSA GÓRA JAKO GRODZISKO W OKOLICACH BŁONIA • FIOLKA DZWONI • CO DZIEJE SIĘ W POCIĄGU? • SEN • AUDI ŚLEDZI PAWŁA


        Na trop niemieckiej firmą „Fotolab” wpadł przypadkiem dzięki Internetowi. W środku nocy nie miał wielu możliwości sprawdzenia podanej mu przez Fiolkę nazwy. Polski zasób sieci milczał na temat owego „Fotolabu”, natomiast jedna z niemieckich przeglądarek wypluła kilka adresów witryn internetowych zawierających w swojej treści poszukiwaną nazwę. Całe szczęście, że był z Pawła wykształcony człowiek znający języki obce (w tym znakomicie angielski i niemiecki), a w młodości równie namiętnie kopał piłkę, co zaglądał do książek. Później nigdy nie zrezygnował ze sportu, ale naukę traktował serio, aż w końcu została ona jego wybranką.
        Kiedy przeglądarka wyrzuciła mu z początku kilka stron, musiał szybko orientować się, który trop chwycić - słowo „Fotolab” miało różny kontekst, choć przeważnie dotyczyło branży fotograficznej. Dopiero z treści konkretnego artykułu mógł zorientować się, ile wart był każdy z internetowych tropów. Nie był zadowolony, ale dopiero dzięki wyszukiwaniu zaawansowanemu (dopisał nazwę „Koln”) wpadł na coś interesującego. Już z artykułu jednej z czołowych nadreńskich gazet wiedział, że jest to właściwy trop:
        
        Józef Holzmann, bankrutujący arystokrata, właściciel niedużej firmy „Fotolab”, zamieszany w kradzież antyków. Najnowsze wyniki śledztwa przeprowadzonego przez naszą gazetę...
        
        To było to! Nie wiedział dlaczego tak sądzi, ale szóstym zmysłem czuł, że musi trzymać się tego wątku. Dalsze poszukiwania utwierdziły go w tym przekonaniu, tyle że zostały okupione pomniejszeniem jego skromnych zasobów pieniężnych zgromadzonych na karcie kredytowej. Dostęp do dalszej części artykułu był płatny, więc Paweł z początku poszukał darmowych stron opisujących losy tego zamieszanego w kradzież antyków arystokraty. Wprawdzie zdobył skąpe wiadomości o Holzmannie, ale niewiele było w nich informacji o firmie „Fotolab”.
        Zapłacił kartą kredytową i po półgodzinie zdobył dostęp do poszukiwanego artykułu. W oczekiwaniu na automatyczne potwierdzenie przelewu, przejrzał bazę danych, jaką posiadał ich departament, gdyż nazwisko Holzmann coś mu mówiło. Dopiero teraz je sobie skojarzył w związku z jakimiś materiałami nadsyłanymi przez niemieckie ministerstwo kilka lat temu, gdy zaczynał pracę w departamencie kierowanym przez Pana Samochodzika.
        Wszedł do ministerialnej bazy danych. Znalazł Józefa Holzmanna - sezonowo okrzyczanego największym złodziejem antyków nie tylko w Nadrenii i Westfalii, ale w całej Europie Zachodniej. Jednak gwiazda Holzmanna nie świeciła długo, gdyż w 1997 roku ogłosił on bankructwo, które uchroniło go przed więzieniem. Odtąd o Józefie Holzmannie nie było głośno. Zniknął i nikt nie wiedział, gdzie przebywał. Czy ukrył się w jakimś uroczym zakątku w Niemczech, czy może znalazł sobie raj poza Europą?. Nie było żadnego współczesnego zdjęcia Holzmanna, którego nazwano nie bez powodu: „mistrzem uników”. Ten człowiek wiedział, jak poradzić sobie z mediami - tak, aby nie nagłaśniać afery z jego udziałem i nie publikować zdjęć z jego podobizną - a nawet istniały domniemania, że kilka niemieckich gazet siedziało u niego w kieszeni.
        Według raportu przysłanego przez Niemców na początku 1998 roku Holzmann parał się poszukiwaniem staroci. W związku z tym powołał do życia małą organizację, która była w gruncie rzeczy zwykłą bandą opłacaną przez bogatego snoba i żądnego wrażeń arystokraty. Zresztą współpracowników Holzmanna nigdy nie złapano, a on sam wpadł, gdy zwrócił pewnemu antykwariuszowi z Monachium sfałszowaną staurotekę.
        - Mam cię! - krzyknął Paweł i podskoczył z wrażenia na krześle. - To ty! Prawda?
        Jaki istniał związek z firmą fotograficzną świadczącą usługi Saint-Germainowi a owym Józefem Holzmannem, który według raportu sfałszował staurotekę? Bardzo duży! Przecież stauroteka była rodzajem relikwiarza! A Saint-Germain poszukiwał krzyża będącego rodzajem relikwiarza. Paweł był pewien, że nie był to jedynie zwykły zbieg okoliczności i te dwie, zdawałoby się odległe sprawy, są ze sobą dziwnie powiązane. Zresztą osoby Holzmanna i Saint-Germaina także dziwnie do siebie pasowały. Czy to możliwe, aby w zaciszu ministerialnego gabinetu wpadł na trop wielkiej afery?!
        I to wszystko za sprawą skąpych wiadomości przekazanych mu przez Fiolkę, który trząsł się ze strachu po ucieczce z wagonu sypialnego pana Tomasza. Chłopakowi udało się dotrzeć do swojego wagonu i pożyczyć od współpasażera telefon komórkowy. Dzięki temu przekazał Pawłowi to wszystko, co wiedział Pan Samochodzik, między innymi o firmie „Fotolab”. Fiolka mówił, że w pociągu działy się dziwne rzeczy - zniknął francuski dziennikarz, niejasna była sprawa z notatnikiem Norwida, ale wszystko wskazywało, że ukradł go ten przeklęty Saint-Germain. Jednocześnie pan Tomasz kategorycznie zakażał informowania kogokolwiek o całej sprawie. Niestety - było za późno. Wcześniej Paweł zadzwonił do niejakiego Zubilewicza i wygadał się. To dlatego w pociągu wybuchła niezgorsza afera, początku której świadkiem był Fiolka.
        Na szczęście Paweł miał numer telefonu współpasażera Fiolki. Po pewnym czasie oddzwoni na ten numer i przekaże Fiolce wyniki swojego śledztwa. Ale wpierw musiał zdobyć więcej danych, upewnić się.
        W porę przyszła akceptacja ze strony banku i Paweł mógł zasiąść do artykułu o Józefie Holzmannie. Dochodziła pierwsza w nocy, ale w tej chwili Paweł nie czuł już senności.
        Załadowała się właściwa strona i ujrzał szeroką kolumnę tekstu, pośrodku niej zdjęcie kogoś siedzącego na tylnym siedzeniu limuzyny mercedesa. Ujęcie było wykonane z pewnej odległości z zastosowaniem superobiektywu, ale szyba i mrok panujący wewnątrz samochodu utrudniały identyfikację. Zamiast konkretnego obrazu twarzy, mieliśmy zaledwie jej zarys zbudowany z miliona rozmazujących się punkcików, od biedy można było wyłowić kilka szczegółów: krótkie włosy mężczyzny i jego nieco pucołowatą twarz. Oczy tajemniczego osobnika były zakryte okularami z przyciemnianymi szkłami, nad którymi błyszczało szerokie czoło z dużą plamą nad lewym oczodołem, jakby rodzaj znamienia barwnikowego. Tylko tyle. Oto był ów Józef Holzmann.
        Natomiast podpis pod zdjęciem głosił, że jest to jedyne współczesne zdjęcie Holzmanna, który opuszcza siedzibę firmy „Fotolab” w Kolonii.
        Z treści artykułu wynikało, że w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia Holzmann - po krótkim powrocie z Indii - nabył akcje firmy „Fotolab”, która oferowała usługi fotograficzne w pełnym zakresie dla wielkich firm i instytutów naukowych, zajmowała się fotografią klasyczną, ale także laboratoryjną i eksperymentalną. Dziennikarze gazety przypuszczali, że w tej właśnie firmie Holzmann „prał” brudne pieniądze. Była ona jednocześnie ostatnim bastionem jego finansowej niezależności, choć istniały podejrzenia, że w bankach szwajcarskich trzymał zdeponowany łup swojej nielegalnej działalności. W 1997 roku ogłosił bankructwo firmy „Fotolab”, którą przejął inny akcjonariusz, niezwiązany z Holzmannem, a on sam prawdopodobnie wyjechał do Londynu. Ciekawostką było to, że jedyny ślad w sprawie Holzmanna prowadził do Polski. Według gazety miał Holzmann zorganizować kradzież cennego relikwiarza w Lublinie. Bliższych szczegółów nie podano.
        - O rany! - Paweł krzyknął i z podniecenia grzmotnął dłonią w stół. - Saint-Germain to Holzmann! Mam cię, draniu! Słyszysz?! To ty!
        Prawdopodobnie firma „Fotolab” nadal świadczyła byłemu właścicielowi usługi, skoro na reprincie listu z 1681 roku, który miał pan Tomasz, widniał odciśnięty ślad jej pieczątki. Niewykluczone, że Holzmann nadal zarządzał firmą albo po prostu korzystał z jej usług. Mogło być i tak, że reprint wykonano dawno temu, wtedy gdy Holzmann zarządzał firmą.
        - Lublin... Lublin... - powtarzał cicho pod nosem i wszedł do innego systemu komputerowego, aby sprawdzić kradzież relikwiarza z Lublina.
        Nie pamiętał wszystkich kradzieży w Polsce, choć „lubelska” obiła mu się o uszy. Była niezbyt nagłośniona medialnie, ale czytał o niej. Nie był jednak w stanie pamiętać każdej kradzieży, tym bardziej jeśli dokonano jej ponad dziesięć lat temu.
        - Lublin... rok 1991... - czytał podniecony z ekranu komputera. - Jest! Kradzież relikwii...!
        Zamurowało go: 10 lutego 1991 roku dokonano zuchwałej kradzieży w kościele dominikańskim. Skradziono relikwię, którą od przeszło 600 lat szczycił się Lublin. Były to części Krzyża Świętego, znajdujące się w dwóch pięknych relikwiarzach.
        Legenda i relacja Jana Długosza mówiły trochę o sposobie umieszczenia drzewa Krzyża Świętego w Lublinie. Otóż, w XIV wieku wygnany z Rusi książę Grzegorz - władcą Rusi i Kijowa - wywiózł ze sobą relikwię Krzyża Świętego i pozostawił ją w darze kościołowi klasztornemu Świętego Stanisława w Lublinie. Po śmierci Grzegorza i jego żony Maryny ich prochy spoczęły w tym kościele, pod ołtarzem Krzyża Świętego. Mieszkańcy miasta byli świadkami licznych cudów w uzdrawianiu chorych przez tę relikwię.
        Oszołomiony odkryciami i zmęczony lekturą Paweł wstał, aby odpocząć. Zachciało mu się kawy, ale w blaszanej puszcze nie było już nawet marnej łyżeczki. Powrócił do książek i komputera. Był pewny, że Saint-Germain, ten od Pana Samochodzika, to poszukiwacz relikwii. Kto wie, może w jakimś angielskim zameczku posiada całkiem zgrabną kolekcję relikwiarzy skradzionych z polskich i europejskich kościołów.
        Paweł postanowił do końca wykorzystać Internet. Tym razem do sprawdzenia innego istotnego tropu w sprawie krzyża lotaryńskiego - Łysej Góry.
        Wybrał niemiecką przeglądarkę sieci internetowej i wpisał hasło „Łysa Góra”, dopisując nazwisko Holzmanna. Niewiele się spodziewał po tej operacji, ale liczył na łut szczęścia - fakt odwiedzin Polski przez Holzmanna mógł zostać odnotowany przez którąś z niemieckich gazet.
        Nie został. Tym razem nie miał szczęścia. Cały zapas szczęścia na dzisiaj wyczerpał, ale i tak był zadowolony - zdemaskował Saint-Germaina.
        Powtórzył tę czynność wybierając brytyjską przeglądarkę, ale wśród wybranych stron żadna nie znalazła Józefa Holzmanna. Przeważały adresy regionalnych stron internetowych o Łysej Górze. Turystyka... przyroda... historia... hotele...
        Potem - dla odmiany - zaczął nerwowo kartkować artykuł o Chojnickich augustianach autorstwa pani Zofii Kratochwil, który ukazał się w „Roczniku Gdańskim” trzy lata temu. Znalazł go dzięki informacjom uzyskanych od wnuczki pana Henryka - Adrianny. Artykuł ten został włączony do cyklu pozycji naukowych traktujących o dawnych klasztorach na Pomorzu i wydany w formie nadbitki.
        Niewykluczone, że rozwiązanie zagadki krzyża było prostsze, niż się z początku wydawało. Jedynym problemem był kurczący się czas i zmęczenie. Saint-Germain żądał od pana Tomasza podania miejsca ukrycia krzyża do godzin porannych, kiedy pociąg z Paryża wjedzie na terytorium Polski. Była to dziwna prośba, tyle że teraz nie było czasu na zastanawianie się. Fiolka wyraźnie podkreślił, że Saint-Germain ukradł notatnik Norwida i obiecał go zniszczyć, jeśli Pan Samochodzik odmówi współpracy albo skontaktuje się z Polską. A jak wiemy, to drugie już się stało i lawirowali z szefem na krawędzi ryzyka.
        Nie czytał wszystkiego, a wybiórczo. Nauczył się tego jeszcze w okresie studiów, dzięki czemu nie zaśmiecał mózgu i miał czas na inne zajęcia - sport, turystykę i naukę języków. Nigdy nie był kujonem. Wiedział, czego chce i instynktownie czuł, co jest dla niego pożyteczne, a co należy odrzucić. Gdzieś przeczytał, że cała sztuka życia polega na sprawowaniu kontroli nad własnym życiem, dostrzeganiem bezużyteczności pozornej pracy i skupieniu się na działaniach najważniejszych.
        Zaczął lekturę. Do dzieła!
        Zakonnicy z Chojnic po ponad stupięćdziesięcioletnim pobycie w tutejszym klasztorze (przybyli tu w 1356 roku), opuścili go, opowiadając się za nauką Marcina Lutra.
        „Dopiero w 1622 roku władze polskiej prowincji augustianów rozpoczęły sprawę rewindykacji swej Chojnickiej placówki. Wznowiona, przetrwała do kasaty pruskiej w 1819 roku.
        [...] Augustianie powiększali swą darowiznę dzięki nadaniom rycerskim łąk i lasów w latach 1398, 1419 i 1431, a w 1473 roku przeor Kasper Pohl przejął 7 morgów ziemi zwanej Cellenacker od radcy miejskiego Lenca.
        [...] Na wieść o wystąpieniach Lutra mnisi w 1518 zbywali kielichów [...] i poczęli się snąć stąd rozbiegać... - zapisano w ekscerpcie z ksiąg rejestrowych kościoła farnego - w 1527 na ostatek mnich tuteczny przedał ogród. Chojniczanie, będąc jeszcze katolikami, prosili króla, by to latibulum, z którego miastu imminet periculum, mogli znieść, a rzeczy jego na pia opera obrócić...
        Z treści wyciągu z ksiąg parafialnych wynikało, że heretycy wypędzili wówczas augustianów z Chojnic, a może nawet wymordowali ich. Podobno zakonnicy sprzedali kielichy już w 1518 roku i zaczęli opuszczać klasztor. Dopiero król wydał odpowiedni mandat, by miasto udzieliło pomocy wysłannikowi arcybiskupa, który miał przybyć do Chojnic i zająć się sprawą zakonników. Ostatecznie posiadłości ziemskie augustianów przejęło miasto, a kościół i klasztor opustoszały.
        W artykule pani Zofii Kratochwil była także wzmianka o niezwykłym darze komtura tucholskiego Rüdigera von Elnera dla zakonników chojnickich z 1383 roku. Darem tym była relikwia Krzyża Świętego. Brak było jednak opisu dalszych losów relikwii.
        Natomiast w następnym rozdziale autorka potwierdzała i uzupełniała poprzednią wersję wypadków z okresu reformacji.
        „Gdy Luter zerwał z Kościołem katolickim, augustianie Chojniccy opuścili klasztor (l518-1527). Już w 1531 roku zaczęli chojniczanie z kościoła opuszczonego klasztornego okna wybierać - podaje kronika fary - [...] od wyjmowania okien dali chlapom 10 szelągów na piwo, [...] w 1534 officjal na wizytacyją zjachał [...] ex bracchio Archiepiscopi tu zesłany [...J od tych czas poczęli pono miesczanie klastor rozbierać [...] w 1534 przedali kościelni klastorną monstrancyją za pozwoleniem księdza plebana Balcera Lewalta i cały rady chojnickiej [...]. Jeszcze w 1543 roku pobożnie świętowano Boże Ciało, ale w 1555poczęli się (chojniczanie) mieszać i powoli odmieniać na luterską wiarę za powodem Stanisława Latalskiego, człuchowskiego starosty.
        Budynki augustiańskie zostały rozebrane. Cegły i kamienie zużyto na reperację kościoła farnego i na cele miejskie, sprzęt sakralny przejął prepozyt chojnicki.
        [...] Władze augustiańskiej prowincji polskiej podjęły w 1622 roku rewindykację utraconych dóbr”.
        I jeszcze jeden interesujący fragment artykułu:
        „Na skutek procesu wszczętego po wojnie w 1660 roku przez zakonników miasto co prawda udzieliło klasztorowi 30 pni na odbudowę, aleją utrudniało, odpędzając robotników zakonnych od prac. Z początkiem XVIII wieku kościół groził zawaleniem. Wizytator prowincjalny zarządził w 1706 roku naprawę zgniłych dachów kościelnych i remont okien klasztornych. Radził wejść w kontakt z przyjacielem zakonu, kasztelanicem gdańskim i prosić go o pomoc w budowie nowego kościoła. Polecił też odebrać kielich zastawiony u protestanta. [...] Historycy niemieccy piszą, że w 1712 roku zburzono dawny kościół i postawiono nowy z wieżą. Z innych źródeł wiadomo, że w 1719 roku na przeora został wybrany o. Antonin Koskowski, by dokończyć budowę kościoła i klasztoru. Z 1719 roku pochodzi nowy budynek sytuowany na zachód od klasztoru, a kanonik Adam Czapski ofiarował augustianom dwupiętrowy dom, który zakonnicy po przeróbce przeznaczyli na mieszkania własne”.
        Poczuł znużenie, którego nie potrafiła odpędzić świadomość dokonanych odkryć. Odłożył artykuł założywszy, że Chojniccy zakonnicy mogli wywieźć krzyż lotaryński w tajemnicy przed całym bożym światem. To dlatego nie było żadnej wzmianki w materiałach źródłowych na temat tego relikwiarza. Był pewien, że w okresie reformacji wydarzyło się coś ważnego dla losów krzyża. Na przełomie XVII i XVIII wieku kościół w Chojnicach był ruiną, dobra poaugustiańskie zmieniały swoją lokalizację, wciąż trwały procesy o majątek klasztoru. Czy w tej sytuacji jakiś zatroskany zakonnik nie wywiózłby relikwii w bardziej spokojne miejsce? Tak, prawdopodobnie ocalono relikwię i wywieziono ją z Chojnic, i stało się to pewnie dużo wcześniej, w okresie reformacji. Już wtedy próbowano po raz pierwszy rozebrać kościół i klasztor, więc zakonnik o pseudonimie Pustelnik postanowił wywieźć krzyż w inne miejsce. W anonimowym liście z 1681 roku nie było wzmianki, w którym roku ów L’Ermitte uciekł z Chojnic wywożąc cenny relikwiarz. Bo nie ulega wątpliwości, że złoty krzyż lotaryński był relikwiarzem.
        Na wygaszonym ekranie monitora mknęły po nieboskłonie czarnego kosmosu niezliczone ilość gwiazd. Paweł puknął w mysz i poprzedni, zastygły w bezczynności obraz przedstawiający wyniki wyszukiwania, z powrotem zajął cały ekran.
        Wcześniej Paweł sprawdzał powiązania Holzmanna z Łysą Górą, ale to właśnie Łysa Góra nie pasowała Pawłowi do koncepcji. Po prostu nie znalazł w tym rejonie odpowiedniej miejscowości zaczynającej się na literę „B”. W siedemnastowiecznym liście, opisującym przypadek Pustelnika i krzyża, nadmieniono, że krzyż lotaryński ukryto w okolicach Łysej Góry. Pan Tomasz nie mógł się mylić, wszak znał francuski lepiej od niego i z łatwością czytał źródłowe materiały. Co dziwne, Fiolka twierdził, że panu Tomaszowi również nie pasowała Łysa Góra.
        Dla zabawy wpisał w polu wyszukiwania: „Łysa Góra”, „augustianie” i „B.”. Liczył, że wyszukiwarka „wyłowił” z sieci całą nazwę miejscowości związanej z rejonem w pobliżu Łysej Góry i wskaże jakąś miejscowość na literę „B”. Kliknął w ikonę „Szukaj” i czekał na wynik bez napięcia, z nogami na blacie biurka.
        Ale zdziwił się. Zdziwił się bardzo. Tak bardzo, że znieruchomiał z nogami na biurku i trwał w tej posągowej pozie kilkanaście sekund. Po upływie tego czasu zerwał się na równe nogi jak szaleniec, nie mogąc uwierzyć w to co zobaczył. Radość z niezwykłości tego odkrycia była ogromna, a pomyłka, której dopuścili się z panem Tomaszem, zdumiewała. A potem śmiał się głośno i długo... długo i głośno...
        Nie mógł uwierzyć. A jednak! Znalazł owo „B.” ze starego listu! Patrzył w ekran komputera jak zahipnotyzowany i nie mógł uwierzyć. Toż dziecko potrafiłoby rozwiązać tę łamigłówkę i niepotrzebne były do tego dyplomy historyków oraz żyłka detektywistyczna.
        „ŁYSA GÓRA - ŚREDNIOWIECZNE GRODZISKO W OKOLICACH BŁONIA” - brzmiał jeden z komunikatów rezultatu wyszukiwania.
        To miejsce nie było w Górach Świętokrzyskich ani w pobliżu Łyśca! To było na Mazowszu, pod Warszawą, dosłownie tuż za miedzą! To w podwarszawskim Błoniu znajdował się kiedyś klasztor augustianów, dawne zaś grodzisko koło tego starego miasta mieszkańcy nazywali „Łysą Górą”. To było owo tajemnicze miejsce zaczynające się na literę „B”.
        Miejsce opodal „Łysej Góry” . Wszystko się zgadzało! A zatem w Błoniu mógł być ukryty krzyż lotaryński.
        Razem z panem Tomaszem założyli pospiesznie, że wspomniana w liście o Pustelniku Łysa Góra jest słynnym szczytem w Górach Świętokrzyskich. Ten sam błąd popełnił Saint-Germain. Ba, zanosiło się na to, że wszyscy zainteresowani zagadką krzyża lotaryńskiego rozpoczęli poszukiwania od fałszywych danych, a tu - proszę bardzo - wystarczyło wpisać hasło w komputerze, aby zniszczyć stereotyp funkcjonujący w naszej świadomości, że Łysa Góra to miejsce wyłącznie zarezerwowane dla Świętego Krzyża na Łyścu. Dziecinada! „Łysych Gór” w Polsce było bowiem więcej, między innymi mieliśmy szczyt w Beskidzie Wyspowym, piaszczystą górkę w Wołominie - raj dla bikerów, fort o nazwie „Łysa Góra”, a nawet klub sportowy „Kłos Łysa Góra”.
        Jednak Paweł wiedział, że w tym wypadku chodziło o Błonie, gdyż tam osiedlili się niegdyś augustianie. Nie chciał słyszeć, że trop może prowadzić w inne miejsce. Błonie leżało blisko Warszawy i był to atut w rozgrywce z Saint-Germainem - mógł tam dojechać w dwadzieścia minut.
        Bez namysłu sięgnął po telefon, aby oddzwonić do Fiolki pod numer, z którego chłopak ostatnio korzystał. Spotkał go zawód. Numer nie odpowiadał, tak jakby współpasażer Fiolki wyłączył aparat.
        „Czemu Fiolka nie odzywa się?” - myślał zmartwiony. „Powinien poprosić kogoś innego o telefon”.
        Niebawem miał nastać świt, a wraz z nim Saint-Germain miał zażądać od Pana Samochodzika rozwiązania zagadki. Dzięki Pawłowi stało się to realne. Ocalą zapiski Norwida przed zniszczeniem. Tylko to się teraz liczyło. Skarb mógł poczekać.
        Zapiszczał głośno telefon komórkowy, wyrywając go z zamyślenia. Dzwonił Fiolka. Z innego niż poprzednio numeru.
        - To ja - rzekł markotnie, bez poprzedniego podniecenia przygodą.
        -Zmieniłeś numer?
        - Tak. Znalazłem innego pasażera.
        Paweł nie mógł wiedzieć, że Fiolka siedział teraz w pełnej załamania pozie w przedziale wagonu pasażerskiego z aparatem przytkniętym do ucha. U jego boku siedział właściciel telefonu. Młody mężczyzna w skórzanych spodniach i kurtce. Bujne, ciemne włosy i mocny zarost postarzał nieco tego mężczyznę o oliwkowej cerze, lecz szeroka chusta zawiązana na czole świadczyła o wciąż młodzieżowej duszy. Gdyby Paweł był teraz z nimi, dostrzegłby w oczach owego mężczyzny zuchwałość i bezwzględność. Paweł był jednak od nich oddalony o ponad sześćset kilometrów i nie mógł tego widzieć. Nie widział też tego, że mężczyzna w skórze miął wetkniętą do uchu małą słuchawkę połączoną cienkim kablem z telefonem używanym przez Fiolkę.
        - Czy zna pan rozwiązanie, panie Pawle? - zapytał nerwowo Fiolka.
        - Wiem, gdzie jest krzyż lotaryński! - krzyknął.
        - Co pan powie? Gdzie?!
        „Dziwnie reaguje Fiolka” - pomyślał Paweł. „Bez emocji, jakby chodziło o sklep z częściami do samochodów. Może jest zmęczony podróżą i nie wyspał się”.
        Mylił się Paweł. Mężczyzna o oliwkowej cerze szturchnął ostrzegawczo Fiolkę i nakazał mu spokój.
        - Zawiadom pana Tomasza, że nie chodzi o Góry Świętokrzyskie powiedział Paweł. - To Błonie!
        - Błonie? - powtórzył głucho chłopak.
        - Pod Warszawą, przy trasie poznańskiej.
        - Znam Warszawę od urodzenia, więc wiem, gdzie to jest, panie Pawle.
        Paweł zaniemówił. Przed chwilą chłopak powiedział, że urodził się w Warszawie, a przecież wiedział, że Fiolka urodził się i mieszkał w Elblągu. Spędzili ze sobą kilka pasjonujących dni nad Zatoką Gdańską podczas przygody dotyczącej przemytu zorganizowanego przez „wikingów”. To było kilka lat temu, ale Fiolka na pewno nie był warszawiakiem! Dlaczego zatem kłamał? Szybko zestawił sobie to dziwne oświadczenie z minorowym nastrojem Fiolki. Coś tutaj nie grało. Kim był nowy współpasażer użyczający mu swojej komórki? Czyżby chłopak był w pułapce zastawionej przez Saint-Germaina i starał się dać Pawłowi do zrozumienia, że jest w opałach? Niewykluczone! Jakimś cudem Saint-Germain dowiedział się o Fiolce i próbował podstępem wydębić od Pawła wyniki jego własnych poszukiwań. I jak na złość Paweł podał im, jak na tacy, nazwę miejscowości, w której prawdopodobnie ukryto krzyż lotaryński.
        - Fiolka, słyszysz mnie? - rzucił do słuchawki. - Jesteś tam?
        Ale zamiast głosu chłopaka usłyszał przerywany sygnał świadczący o zerwanym połączeniu. Fiolka rozłączył się. Być może zrobił to za niego ktoś inny. Paweł nie zdążył nawet zapytać o szefa.
        „E, przesada” - pomyślał zaraz. „Ze zmęczenia wpadam w chorobliwą podejrzliwość. Może Fiolka urodził się w stolicy, a dopiero później wyjechał z rodziną do Elbląga? Pewnie tak! Wrzuć luz, człowieku, bo zwariujesz. Skoncentruj się na Błoniu. Teraz Błonie jest najważniejsze!”
        W bazie danej szukał historycznych artykułów o Błoniu. Było tego sporo, więc zaczął wyrywkowo przeglądać spis literatury. Im więcej czytał o Błoniu, tym większej nabierał pewności, że do tego miasta zawitał kilka wieków temu Pustelnik z cenną relikwią.
        Zasnął przed komputerem za kwadrans czwarta, gdy za oknem ciemność stawiała nieudolnie czoła nadchodzącej światłości dnia, a pierwsze ptaki warszawskiej ulicy z początku nieśmiało ogłaszały koniec nocy. Jednak on - otoczony otwartymi księgami i artykułami - padł głową na biurko jak zabity.
        
        ***
        Wstał przed szóstą bardziej zmęczony, niż gdy tutaj przyszedł. Zaklął cicho pod nosem - stracił cenne godziny! O szóstej pociąg z Paryża powinien zbliżać się już do polskiej granicy, a tuż przed ósmą minie Rzepin. Potem pozostanie tylko jazda po terytorium Rzeczypospolitej.
        Z nastaniem świtu wyjechał jeepem na Krakowskie Przedmieście, zabrawszy ze sobą laptopa połączonego modemem z ich ministerialną bazą danych. Ta miniaturowa maszynka z superprocesorem najnowszej generacji miała moc potężnej biblioteki i często służyła im w terenie jako nieoceniona pomoc. Teraz pragnął jak najszybciej znaleźć się oko w oko z kościołem w Błoniu, choć potwornie chciało mu się spać. Dosłownie oczy same mu się sklejały, co było wynikiem braku snu, ale i usypiającej muzyki pracującego cicho silnika jeepa. Gdy znalazł się w Alejach Jerozolimskich otrząsnął się ze zmęczenia i senności.
        Na pustej i szarej jeszcze ulicy jechał za nim samochód. Miał dziwne odczucie, że był śledzony. Pewności nabrał, gdy skręcił w prawo w kierunku Woli. Granatowe audi jechało za nim, a gdy pruł trasą poznańską, mijając po lewej kominy elektrociepłowni, audi wciąż siedziało mu na ogonie. Mijał przedmieścia stolicy. Śledzące go audi zwiększyło dystans dzielący go od ministerialnego jeepa, potem we wstecznym lusterku zobaczył jadącą za nim ciężarówkę. Zbliżał się do Błonia. Audi zniknęło.
        A jednak był przewrażliwiony.

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

ZŁODZIEJ MILCZY, VIDAC UCIEKŁ • DLACZEGO MNIE PANI OSZCZĘDZIŁA? • SAINT-GERMAIN POPĘDZA • SAM NA SAM Z ALINĄ • NAGŁY POSTÓJ, CZYLI SKANDAL OBYCZAJOWY • „PLUSKWA” • CZY SAINT-GERMAIN ZNA MOJE MYŚLI? • BOGINI MNIE ZAPRASZA • ZOSTAJĘ CIAPCIAKIEM • VIDAC, BOGINI I BLUFF LOHNMANZA • FAŁSZYWY POLICJANT • NARADA • SAINT-GERMAIN JEST W POCIĄGU! • PODGLĄDACZ


        Złodziej zlekceważył ultimatum postawione przez inspektora Lohnmanza i nie ujawnił się. Kpił sobie z gróźb i nie zamierzał niczego zwracać. Złodziej, a konkretnie Saint-Germain, cieszył się bowiem wolnością. Prawdopodobnie sterował całą operacją z dowolnego miejsca na ziemi, a szpieg w pociągu nadzorował ją tylko. O tym, że notatnik był w ręku złodzieja, świadczył film, jaki obejrzałem w Internecie, pokaz, którego kadry wciąż miałem świeżo w pamięci, a który bezpieczeństwo zapisków Norwida stawiał pod znakiem zapytania. Był to rodzaj bata - ostrzeżenia skierowanego pod moim adresem. Tylko że ja nie mogłem z nikim podzielić się prawdą. Nie mogłem powiedzieć o Saint-Germainie i skradzionym notatniku z kilku powodów, z których dwa wydawały się najważniejsze. Po pierwsze - zakazał mi tego sam Saint-Germain pod groźbą zniszczenia notatnika; po drugie - nikt by mi nie uwierzył.
        Nie odnaleziono Vidaca. Nie było go w wagonie sypialnym, nie było w pozostałych wagonach, a szukali go z inspektorem konduktorzy. Zniknięcie Vidaca było dla mnie wielką zagadką, nie chciałem bowiem wiązać tego epizodu z operacją Saint-Germaina. Przecież notatnik został ukradziony wcześniej, zanim zniknął Vidac. Rozgłos w tej sprawie nie był Saint-Germainowi na rękę. Inna sprawa, że zniknięcie dziennikarza automatycznie rzucało na niego podejrzenia! Vidac, kimkolwiek był, wyparował. Poszukiwania tego fałszywego dziennikarza były zwykłą stratą czasu. I chyba zrozumiał to sam inspektor, gdyż niebawem stracił zainteresowanie zaginionym Francuzem i skupił się na zeznaniach świadków, to jest pasażerów wagonu sypialnego. Tym razem kontynuował dochodzenie indywidualnie, odwiedzając pasażerom w ich przedziałach i zadając bardziej śmiałe i otwarte pytania.
        Koleżanka Szczurzycka przyszła do mnie zaraz po tym, jak inspektor opuścił ich przedział i udał się na rozmowę z Mirabelą i Wiktorem, współpasażerami zaginionego i poszukiwanego listem gończym Vidaca.
        Za oknem świt rozjaśniał nieśmiało mgły nad rzeką Bodę pod Magdeburgiem, ale uśpiona w ramionach drzew porastających dolinę rzeki noc z trudem dawała się ujarzmić. Jednak świt był już tylko kwestią czasu.
        Koleżanka Szczurzycka przyniosła ze sobą starannie ukrytą pod sweterkiem kartkę z notatnika Norwida - dowodem mojej winy.
        - Dlaczego mnie pani oszczędziła? - zapytałem bez ogródek, zamknąwszy ostrożnie drzwi przedziału. - Trzeba to było zgłosić inspektorowi.
        Rozejrzała się uważnie po małym pomieszczeniu. Odgrywanie osoby delikatnej natury, nieco wysublimowanej, przesadnie wrażliwej było jej mocną stroną.
        - Nie dziękuje mi pan? - stanęła na środku przedziału.
        - Po prostu się dziwię. Owszem, jestem pani wdzięczny - dukałem. - Ależ tak, naturalnie.
        - Doprawdy?
        Już chciałem coś powiedzieć, gdy zadzwonił telefon komórkowy. Saint-Germain nie zasypiał gruszek w popiele. Szkoda tylko, że dzwonił w nieodpowiedniej chwili, wszak miałem gościa - świadka jego intrygi, w której grałem pierwsze skrzypce.
        - Przepraszam panią na chwilę - rzuciłem do koleżanki Szczurzyckiej i wyszedłem na korytarz.
        Nikogo tam nie było, więc szybko przeszedłem do przodu i stanąłem w przedsionku. Odebrałem telefon, oparłszy się plecami o służbowe drzwi prowadzące do lokomotywy, mając dobry widok na prześwit korytarza.
        - Słucham?
        - Czas się kurczy - rzekł ponurym basem Saint-Germain. - Pora na prezenty...
        - Jest pan niemożliwy - ciężko westchnąłem.
        - Wie pan, co powiedział kiedyś Oskar Wilde12? 
        - No?
        - „W życiu chodzi o to, by być trochę niemożliwym”.
        - Ładnie powiedziane - cmoknąłem poirytowany tym protekcjonalnym tonem. - Szkoda tylko, że nieboszczyk Wilde nie może znaleźć się w mojej sytuacji. Ciekawe, co by zrobił na moim miejscu? Czy też sypałby jak z rękawa swoimi znakomitymi bon motami13? Monsieur Saint-Germain - zagrzmiałem - brakuje mi czasu, choć bardzo się staram! Czas! Rozumie pan?! „Młodym jest potrzebna przestrzeń, starym czas”!
        - To Oskar Wilde?
        - Paul Morand14.
        - Prosiłem pana o pierwszy prezent - upomniał mnie. - I co? Zamiast zajmować się zagadką krzyża lotaryńskiego, przyjmuje pan gości.
        A to dobre sobie! Ten niemożliwy człowiek wciąż wiedział o wszystkim, co działo się w moim przedziale! Jego szpieg działał w najlepsze i bez ograniczeń! Kim, do licha, był ten szpicel? Kiedy, pytam się, przekazał Saint-Germainowi wiadomość o tym, że odwiedziła mnie koleżanka Szczurzycka? Przecież od jej przyjścia do opuszczenia przeze mnie przedziału minęła zaledwie minuta. Kiedy?!
        - Spodziewam się wizyty inspektora Lohnmanza! - niemal krzyknąłem. - Co mam robić w takich warunkach?
        - Za godzinę obejrzy pan sobie kolejny film pod tytułem „Płonący notatnik” - odciął się.
        - Już dobrze, dobrze - sapałem ciężko jak lokomotywa i czułem, że zbladłem. - Niech pan tego nie robi! Jak tylko odprawię pewną kobietę, która w toalecie znalazła kartkę z notatnika Norwida, zabieram się do tego pańskiego krzyża.
        - Radzę po dobroci, i proszę zabrać tę kartkę. Pańska sprawa, jak pan to zrobi. Ile czasu przewiduje pan na rozwiązanie zagadki krzyża? Przypomnę, że do granicy polskiej jest już blisko.
        - Rozumiem, ale nie jestem czarodziejem.
        - Ile czasu pan potrzebuje?
        - Nie wiem! Pięć, może sześć godzin - palnąłem dla świętego spokoju.
        - W porządku - rzekł tajemniczo i zrobił pauzę. - Proszę się sprężyć. I niech pan pamięta, że „prawda jest córką czasu”.
        - Znowu Oskar Wilde?
        - To przysłowie indyjskie.
        
        ***
        Wróciłem do przedziału zaniepokojony, zdruzgotany i wściekły. Koleżanka Szczurzycka przysiadła na krawędzi dolnego łóżka i ucieszyła się na mój widok.
        - Nie wiedziałam, że używa pan telefonu komórkowego - zagadnęła.
        - Używam, a jakże - uśmiechnąłem się kwaśno. - Pod przymusem.
        - Każdy tak mówi - szczebiotała. - Udajemy uniezależnionych od telefonów, a kiedy nikt nie dzwoni, to wpadamy w depresję, że nikt się nami nie interesuje - zerknęła na mnie badawczo. - Ale panem, jak widzę, ktoś bardzo się interesuje.
        - Co pani zamierza zrobić z tą kartką? - zmieniłem przezornie temat. Już sam nie wiedziałem, czy kobieta próbowała mnie poderwać, czy może kierowały nią pobudki natury służbowej. Koleżanka Szczurzycka wyjęła ostrożnie kartkę zapakowaną w folię i położyła na małym rozkładanym stoliczku pod oknem.
        - Nie wiem, panie Tomaszu - westchnęła jak młoda dziewczyna. - Doprawdy nie wiem, co o tym wszystkim sądzić.
        Dopiero teraz zauważyłem, że kobieta zamalowała niebieską kredką swoje powieki, niezbyt dokładnie, pośpiesznie, ale na tyle skutecznie, że nie uszło to mojej uwagi. Koleżanka Szczurzycka przed przyjściem do mnie musiała sięgnąć po torebkę z kosmetykami i zrobić drobny retusz swojej fizjonomii. To spostrzeżenie kazało mi spojrzeć na charakter jej wizyty w nieco innym świetle.
        - Tę kartkę wyrwaną z notatnika wielkiego Cypriana Kamila wyciągnąłem z kosza - powiedziałem zgodnie z prawdą. - Przysięgam. Nie jestem złodziejem.
        - Wierzę panu - założyła nogę na nogę i patrzyła na mnie rozmarzonym głosem. - Ma pan nieposzlakowaną reputację. Kierownik Kwiatkowski stawiał pana za wzór cnót. Jest pan sumienny i uczciwy. W końcu jest pan detektywem.
        - Niektórzy nazywają mnie służbistą.
        - Tak, wiem. Nie tylko zresztą służbistą, ale także zrzędą i dziwakiem.
        - Tak powiedział o mnie kierownik Kwiatkowski?
        - Przepraszam, jeśli moje słowa pana uraziły - zarumieniła się lekko.
        - Nie szkodzi - machnąłem ręką. - W życiu spotykały mnie gorsze epitety.
        Koleżanka Szczurzycka niespodziewanie wstała i zbliżyła się do mnie na bardzo bliską odległość. Czułem nieco mdlące perfumy, które kupiła w Paryżu, widziałem pokryte niezbyt starannie pudrem zmarszczki. Nie była już młodą kobietą i musiała ukrywać te wstydliwe zwiastuny przemijania kosmetyką, ale dopiero teraz odkryłem, że wcale nie była kobietą brzydką; to raczej jej sposób ubierania się, trochę zbyt staroświecki jak na czterdziestolatkę i niektóre cechy jej charakteru szpeciły ją w oczach ogółu, odpychały mężczyzn pragnących obcować z niewiastami, których kobiecość nie jest tłamszona przez pospolitość, kompleksy i nieatrakcyjny wygląd. Z drugiej strony, gadatliwość koleżanki Szczurzyckiej była cechą w pełni kobiecą.
        Była to dla mnie sytuacja niezręczna i kłopotliwa - koleżanka Szczurzycka „przykleiła” się do mnie i zanosiło się, że szybko nie wyjdzie z przedziału. A ja musiałem zabrać się do rozwiązania zagadki krzyża. Do przyjazdu pociągu do granicy zostały zaledwie trzy godziny.
        - Zapomnę o wszystkim, kolego Tomaszu - rzekła uwodzicielsko i zbliżyła się do mnie na „niebezpieczną” odległość. - Nie wspomnę o niczym inspektorowi Lohnmanzowi. O tej kartce. Słowo. Nie chcę, aby miał pan nieprzyjemności. Ale stawiam pewien warunek. Musi mi pan o wszystkim opowiedzieć. Przecież nie chce pan być posądzony o kradzież zapisków Norwida, prawda?
        - Nie chcę - mruknąłem. - Z tym, że ja ich nie ukradłem.
        - Tak, tak, rozumiem - kiwała głową i przybrała przymilny wyraz twarzy. - Ale z pewnością wie pan coś o kradzieży, o tym, jak się ta kartka znalazła w koszu w toalecie, tylko nie chce mi pan niczego powiedzieć.
        Zabrzmiało to za słodko jak na koleżankę Szczurzycką. Nigdy jej takiej nie widziałem. Ale być może każda kobieta - nawet ta z pozoru nieatrakcyjna i przeciętna -  ukrywa pod pancerzem pozorów prawdziwą kobietę, niewiastę pełną ciepła i zarazem przewrotną. Być może właśnie w tej chwili Szczurzycka przechodziła jakąś szczególną metamorfozę. Kto wie? Nie byłem znawcą niewieścich dusz, więc patrzyłem na nią bardziej ze zdumieniem niż zrozumieniem.
        - Lepiej będzie, jeśli pójdzie już pani do swojego przedziału - odezwałem się zachowawczo.
        - Lepiej dla kogo? - popatrzyła na mnie uważnie, z pretensją w głosie.
        - Dla pani i dla mnie. Dla sprawy odzyskania notatnika Norwida. 
        - Ach, a więc pan coś jednak wie!
        - Ciszej, na Boga! 
        - Proszę mówić...
        - Proszę pani...
        - Alina - wyciągnęła do mnie sztywno rękę. - Mówmy sobie po imieniu. Znamy się nie od dzisiaj, chociaż w ministerstwie nie zwracasz na mnie uwagi.
        - Dobrze - jąkałem się. - Tak więc, pani Alino...
        - Wystarczy samo Alino.
        - ... bardzo proszę, abyśmy się teraz pożegnali - zrobiłem krok w jej stronę, dając tym samym do zrozumienia, aby opuściła przedział.
        Ale koleżanka Szczurzycka stała nieporuszona niczym skała. Zawzięła się. Co miałem robić? Jej upór mógł zaszkodzić sprawie odzyskania notatnika, a przecież nie mogłem wtajemniczać jej w szczegóły ani nie mogłem wypchnąć jej z przedziału.
        I nagle jak na zawołanie pociągiem wstrząsnęło. Zapiszczało coś na zewnątrz i wstrząsnęło po raz drugi. Pociąg wyhamowywał. Słyszałem, jak w sąsiednich przedziałach upada coś na podłogę, torby i inne bagaże, jakaś kobieta krzyknęła (wydawało mi się, że to Bogini), ktoś przeklął za ścianą po niemiecku, a nas - mnie i Alinę - niewidzialna siła rzuciła z potworną mocą w stronę piętrowych łóżek. Nagle pociąg się zatrzymał, a my leżeliśmy na dolnym łóżku, słysząc przeraźliwe sapanie lokomotywy. W jednej chwili ustał stukot kół o tory. Ucichło.
        Leżałem obok koleżanki Szczurzyckiej i kiedy zamierzałem wygramolić się z mojego łóżka, otworzyły się drzwi. Ujrzałem w nich zdumionego inspektora Lohnmanza i konduktora, który towarzyszył detektywowi. Za ich plecami stali niemniej zdumieni Zubilewicz i Mirabela. A tam - „zdumieni”! Oni byli w szoku, widząc mnie leżącego bezwstydnie na jednym łożu ze Szczurzycką. Jeszcze, jak na złość, Alina wyciągnęła ku mnie swoją pomocną dłoń. Czułem jej bezradny dotyk na mojej szyi i głębokie westchnięcie. Ojej - musiało to wyglądać na coś w rodzaju zaawansowanego romansu.
        Inspektor Lohnmanz był inteligentnym mężczyzną. W mig pojął dwuznaczność tej sytuacji. A tam - dwuznaczność! Dla pozostałych była to sytuacja jak najbardziej jednoznaczna. Inspektor chrząknąwszy wypowiedział pod nosem krótkie „wpadnę później”, a następnie zamknął szybko drzwi.
        Dziękowałem mu w duchu za tę przysługę, ale i tak nie udało się uniknąć skandalu. Już słyszałem w uszach te plotki na mój temat w ministerstwie i widziałem pełen oburzenia i potępienia wzrok przyzwoitek. Ciekawe, jak zareaguje na te oskarżenia na temat mojej uwodzicielskiej natury pani minister. Czy powie: „Nie wiedziałam, że jest pan wstrętnym uwodzicielem. Jak panu nie wstyd? W pańskim wieku powinno się w łóżku czytać stare lektury. Jest pan dyrektorem, a zachowuje się pan jak Casanova”.
        Już sam nie wiedziałem, co było dla mnie gorsze: kradzież notatnika czy afera obyczajowa, która wybuchnie po moim powrocie do stolicy?
        Myśli koleżanki Szczurzyckiej musiały iść chyba podobnym torem, gdyż kobieta nagle wstała bez mojej pomocy. Ulotniła się z niej wcześniejsza słodycz, zastąpiona teraz przez wstyd i wściekłość. Uklękła zmieszana obok łóżka i w milczeniu szukała pantofelka, który wpadł pod łóżko. Nie wiedziałem, jak mam się zachować, więc na wszelki wypadek milczałem.
        Koleżanka Szczurzycka wstała z pantofelkiem w jednej ręce, ale w drugiej pobłyskiwał w słabym blasku górnego oświetlenia jakiś dziwny przedmiot. Mały, płaski przedmiot w kształcie koła z jakimś wystającym drucikiem.
        - A to co? - wręczyła mi ów dziwny przedmiot.
        Przeraziłem się. Zbladłem. Zachwiałem się z wrażenia i zwątpiłem we wszystko. Alina trzymała w ręku „pluskwę”. Błyskawicznie przyłożyłem palec do ust, nakazując jej milczenie. Zbliżyłem się do niej, jakbym pragnął ją pocałować, aż zaniepokojona cała zadrżała. Moje usta dotknęły niemal jej ucha.
        - Gdzie to było? - zapytałem szeptem.
        Zdezorientowana wskazała przestrzeń pod łóżkiem. 
        Otworzyłem szeroko okno i nie namyślając się dłużej wyrzuciłem „pluskwę” na zewnątrz. Zamknąłem okno i wytarłem odruchowo ręce, jakbym pozbył się przed chwilą brudnego przedmiotu.
        - To „pluskwa”, prawda? - zdziwiła się koleżanka Szczurzycka.
        - Może i „pluskwa”.
        - Mówię panu, że „pluskwa”. Nie ogląda pan szpiegowskich filmów? 
        - Nie, Alino.
        - Co z pana za mężczyzna - zrobiła niesmaczną minę. Już nie zwracała się do mnie na ty. - Pod łóżkiem była „pluskwa”! Widziałam podobną na filmie z Genem Hackmanem. Nie mylę się.
        - Nie może być - wyszeptałem zdumiony. - Z Hackmanem?
        - Dobranoc panu.
        - Proszę nikomu nie mówić o tej „pluskwie”...! - zawołałem za nią, ale zaraz zamilkłem.
        Wyszła na korytarz. Kiedy zamknęła za sobą drzwi, słyszałem wyciszony stukot obcasów na cienkim dywanie korytarza, szybki, drobny rytm, jakby pragnęła błyskawicznie znaleźć się w swoim przedziale.
        Słyszałem też inne odgłosy - otwieranych nerwowo drzwi i okien w przedziałach, ludzkie głosy, czyjś pisk. Część pasażerów wyszła na korytarz zaniepokojona nieoczekiwanym postojem, jaki zafundował nam maszynista w szczerym polu. Za oknem pociągu świtało, mgła w dalszym ciągu stała nad pastwiskami, w oddali, na horyzoncie zielonej trawy spało jeszcze w lipcowym marazmie małe miasteczko. Staliśmy gdzieś przed Berlinem, między Magdeburgiem a Poczdamem. Brandenburgia. Moje myśli krążyły jednak nie wokół tego sielankowego krajobrazu, a znalezionej przez Szczurzycką „pluskwy”. Jakimże to cudem owo urządzenie do podsłuchiwania znalazło się w moim przedziale? Odpowiedź mogła być tylko jedna - to sprawka Saint-Germaina! Myślałem, że pozbywszy się mini-kamery, oczyściłem przedział z wszelkich elektronicznych gadżetów. Myliłem się. Saint-Germain był przewidujący i razem z kamerą umieścił „pluskwę”, tak na wszelki wypadek. Jeśli szpieg podłożył ją całkiem niedawno, na przykład, gdy wszyscy byliśmy na przesłuchaniu w restauracyjnym, to mógł nim być ten wysoki Niemiec w ciemnym golfie. Tylko on i jego kompani zostali w naszym wagonie.
        Nagle zwątpiłem - wszystko na nic! Jeśli Saint-Germain kazał podrzucić „pluskwę” dużo wcześniej, wiedział już o Fiolce i chłopak był w niebezpieczeństwie. Wiedział zresztą nie tylko to. Znał każde słowo wypowiedziane w tym przedziale. Znał niemal każdą moją myśl. Saint-Germain zakpił sobie ze mnie!
        Wreszcie ocknąłem się z zamyślenia i wzorem innych pasażerów wyszedłem z przedziału na korytarz. Po mojej lewej ręce stali w drzwiach przedziału konduktorskiego Lohnmanz i konduktor. Po prawej - niemieccy turyści z Kolonii, a dalej, za nimi, gapili się na szare pastwiska za oknem ludzie z naszej delegacji. Całe szczęście, że nikt na mnie nie patrzył, wszyscy byli bowiem zaaferowani nieplanowanym postojem. Poza tym ten olbrzymi Niemiec zasłaniał sobą cały prześwit korytarza.
        - Co się stało? - zapytał konduktora z pretensją w głosie ów Niemiec.
        - Dlaczego stoimy?
        - Podobno na przejeździe kolejowym w małej wiosce wydarzył się wypadek - odpowiedział konduktor z przyłożonym do ucha telefonem.
        - Dwie godziny opóźnienia murowane. Przepraszamy.
        Zdenerwowany Niemiec odburknął coś nieprzyjemnego i zamknął się z towarzyszami w przedziale. Dzięki temu, że troje cudzoziemców zeszło z widoku, ujrzałem wychylającą się ze swojego przedziału Boginię. Nie uwierzycie, ale ta piękna istota stała w otwartych drzwiach i wskazującym palcem przywoływała mnie do siebie. Ależ tak - ona patrzyła na mnie! W jej oczach czaił się strach i podniecenie, za mną stali inspektor z konduktorem, ale ci byli zajęci wyłącznie sobą, szwargotali coś na stronie, dyskutując o opóźnieniu pociągu.
        Uszczypnąłem się w udo. To nie był sen. Bogini naprawdę zapraszała mnie do siebie. Jej konspiracyjny palec coraz energiczniej przywoływał mnie do jej sypialni, kusił i zniewalał. Ale na takim zatwardziałym kawalerze jak ja takie sztuczki wywoływały efekt odwrotny od zamierzonego. Jeszcze nie uleciał z mojej pamięci ostatni epizod, w którym nakryto mnie ze Szczurzycką w pozie co najmniej dwuznacznej, w uszach dźwięczały jej słodki ton i gama westchnięć, gdy oto ta druga kobieta - bez wątpienia piękniejsza, niemal ideał kobiecego piękna - próbowała mnie uwieść. Ale ja stałem onieśmielony i zdezorientowany. Zaciąłem się w sobie.
        „Czego te kobiety dzisiaj ode mnie chcą?” - dziwiłem się w duchu zakłopotany, widząc jak palec Bogini cały czas mnie przywołuje.
        Dobrze, że nie poszedłem do niej od razu, bo właśnie patrzyli na mnie z drugiego końca korytarza Kwiatkowski i Szczurzycką. Zerkali kątem oka, niby od niechcenia, ale widziałem i czułem, że obserwują mnie z największą uwagą. Znikli w swoim przedziale i wtedy Bogini wyszła ze swojego przedziału i pociągnęła mnie do siebie, chwyciwszy za rękaw mojej zamszowej marynarki. Wpadliśmy do przedziału z impetem. Poczułem zapach znakomitych perfum, woń zmysłową i zarazem opisującą duszę kobiety nieskończenie pięknej i niebezpiecznej. Jak na zatwardziałego kawalera i osobnika nieśmiałego w obcowaniu z przedstawicielkami płci pięknej, było to stanowczo za dużo. Przynajmniej jak na jeden dzień.
        Stałem speszony jej zachowaniem. Dopiero gdy Bogini zamknęła za nami drzwi, wyjaśniła się przyczyna jej zachowania.
        - Ale z pana ciapciak - fuknęła w moją stronę, zachowawczo ściszając glos. - Co się z panem dzieje?
        - Ależ ja...
        - Niech pan posłucha - pociągnęła mnie mocniej ku sobie, chwyciwszy za klapy marynarki. - Tu dzieją się dziwne rzeczy.
        - To nic nowego - uśmiechnąłem się blado.
        Nie odzywałem się więcej. Czekałem, co ma mi do powiedzenia. Nie wykluczałem możliwości, że jest szpiegiem Saint-Germaina i sprawdza moją „lojalność”. Bogini popatrzyła na mnie podenerwowana.
        - Czy pan naprawdę jest detektywem? - zapytała poirytowana moim ględzeniem.
        - Tak mnie niektórzy nazywają.
        - Bo jak na detektywa jest pan mało domyślny.
        - Jak mam to rozumieć, droga pani?
        - Pamięta pan nasze spotkanie w wagonie restauracyjnym? - jeszcze bardziej ściszyła głos.
        - Owszem.
        - Pamięta pan telefon, który odebrał inspektor Lohnmanz?
        - Pamiętam.
        - Inspektor obwieścił nam, że policja niemiecka sprawdziła jednego z naszych pasażerów, zaginionego Jean-Paula Vidaca...
        - Owszem, pamiętam. To fałszywy dziennikarz. 
        - A właśnie, że guzik prawda!
        - Nie rozumiem - zdziwiłem się.
        - Znam dobrze Jeana-Paula - przyznała się nieoczekiwanie. 
        Odskoczyła ode mnie i z torby podróżnej wyjęła jakąś paryską gazetę.
        Szybko otworzyła pękaty dziennik na właściwej stronie i wskazała długim palcem podpis pod jednym z artykułów. Jak wół było napisane: Jean-Paul Vidac.
        - Niesłychane. Vidac jest rzeczywiście dziennikarzem.
        - Znamy się dwa lata - wyjaśniała dalej. - W Paryżu się pokłóciliśmy, to się zdarza. Na amen! Postanowiłam zerwać z nim definitywnie, tyle że on zlekceważył moją decyzję. Chciałam się usamodzielnić, pojechać do Polski i założyć u was firmę, mam tam kilku starych znajomych, którzy tylko czekają na moje „tak”. W pewnym sensie chciałam uwolnić się od Vidaca. Ale ten myślał, że moja decyzja to chwilowa słabość kobietki. Szybko zarezerwował bilet do Warszawy. W tym samym wagonie co ja, rzecz jasna. W redakcji sprzedał naczelnemu temat związany z tym waszym Norwidem i po sprawie.
        - Niesłychane... - wydukalem. - Jest pani pewna, że chodzi o tego samego Vidaca?
        - Nie słyszał pan, co mówiłam? - zdenerwowała się. - Znam go dobrze. To mój były kochanek. Udawaliśmy tylko, że się nie znamy. Każde z nas miało swoje powody. Ja byłam na niego obrażona, on udawał, że szanuje moją wolność. Ale teraz, drogi panie detektywie, w obliczu zniknięcia Jeana-Paula, nie wiem, co robić i co o tym wszystkim sądzić. Musiałam z kimś pogadać. Pan wydaje mi się typem niegroźnym, to jest chciałam powiedzieć: wzbudzającym zaufanie. Czego nie można powiedzieć o tym inspektorze. Ten cały Lohnmanz wprowadził nas w błąd.
        - Policja zazwyczaj się nie myli.
        - Policja tak, ale nie fałszywa policja - rzekła z pasją.
        - Jak mam to rozumieć?
        - Nie zabierałam głosu w sprawie Vidaca, bo z początku myślałam, że Jean-Paul po prostu zwiał z pociągu, że zrobił mi kawał. W to, że jest złodziejem jakiegoś starego notatnika, nie wierzyłam. To jakieś bujdy! Na całe szczęście mam wielu przyjaciół w Niemczech i jak tylko ten Lohnmanz poinformował nas, że Vidac to fałszywy dziennikarz, zadzwoniłam do kilku z ich i poprosiłam o małą przysługę. Sprawdzili to dokładnie. Sam pan wie, jacy Niemcy bywają skrupulatni. Otóż, w szeregach niemieckiej policji nie ma żadnego inspektora z Brandenburgii ani z Saksonii o nazwisku Lohnmanz. Rozumie pan, o czym mówię?
        - Twierdzi pani, że Lohnmanz nie jest inspektorem policji? - z wrażenia zdjąłem okulary.
        - To fałszywy gliniarz.
        Zamilkliśmy. 
        Należało wziąć głęboki oddech i odsapnąć. Czy dobrze słyszałem? Inspektor Lohnmanz był fałszywym policjantem? Przypomniałem sobie kilka luźnych epizodów z niedawnego spotkania pasażerów w wagonie restauracyjnym. Myśli moje biegły szybko, minione zdarzenia układały się niczym w kalejdoskopie luźnych retrospekcji, myślałem bowiem na przyspieszonych obrotach. Po pierwsze - skąd Lohnmanz wiedział, że jestem detektywem? Od zawiadomienia policji do przybycia inspektora na hanowerski dworzec nie minęło wiele czasu i wątpiłem, aby policja niemiecka skompletowała listę pasażerów i tak szybko zdołała zebrać informacje na mój temat. I czemuż właśnie ja dostąpiłem tego zaszczytu? Lohnmanz musiał dowiedzieć się o mnie od kogoś innego. A tym kimś mógł być sam Saint-Germain! Po drugie - inspektor Lohnmanz, jako doświadczony detektyw, powinien rozpocząć dochodzenie od obejrzenia neseseru. Każdy detektyw, ba, każdy prowincjonalny policjant zaczyna od zabezpieczenia miejsca włamania. A co zrobił nasz Lohnmanz? Obejrzał neseser dopiero w wagonie restauracyjnym. Do tego czasu neseseru pilnował kolega Kwiatkowski, Lohnmanz zaś nie uprzedził go nawet o konieczności zabezpieczenia odcisków palców. Po trzecie - po wtargnięciu do naszego wagonu w Hanowerze inspektor bez żadnych wskazówek ze strony konduktora udał się do jego przedziału. Doskonale wiedział, w którym przedziale urzęduje konduktor i że trzyma tam wodę mineralną. Czy to było normalne zachowanie? Czy nie powinien był zwrócić się do konduktora z pytaniem o jego przedział? Wniosek? Znał każdy kąt w tym wagonie.
        Dopiero teraz te wszystkie fakty wydały mi się podejrzane, a powinienem był zwrócić na nie uwagę już wcześniej. Moją nieuwagę złożyłem na karb nocy - byłem zmęczony i myślałem na zwolnionych obrotach. Poza tym ciążyła na mojej psychice świadomość zagrożenia, jakie spadło na bezcenny skarb polskiej kultury, jakim był notatnik Norwida. I jeszcze sprawa krzyża lotaryńskiego!
        Przypomniałem sobie o znalezionej w moim przedziale „pluskwie”. Podzieliłem się tą nowiną z Boginią.
        - Obawiam się - dodałem i z powrotem założyłem okulary - że w każdym przedziale możemy znaleźć podobne cacka.
        Bogini zbladła. Była autentycznie przerażona. Gdyby tylko udawała, wyczułbym, że zmyśla. Ta piękna kobieta mówiła prawdę o dziennikarzu Vidacu i inspektorze Lohnmanzu. Przejęła się moją wzmianką o „pluskwie”. Nie ulegało wątpliwości, że ktoś zabawiał się naszym kosztem, odgrywał mistyfikację, rodzaj upiornego teatru, a my zostaliśmy nieświadomymi aktorami widowiska kontrolowanego przez tajemniczego reżysera. Poza moją skromną osobą, oczywiście.
        - Co tu się dzieje? - zapytała zdławionym szeptem.
        Klęknąłem i omiotłem wzrokiem przestrzeń pod łóżkiem, zajrzałem w kilka innych miejsc. Wydawało mi się, że nie było tutaj „pluskwy”. Na wszelki wypadek włączyłem radio, aby zagłuszyło naszą rozmowę, jeśli tylko byliśmy podsłuchiwani.
        Powiedziałem jej o wszystkim. Po tym co mi powiedziała, powinienem odwzajemnić się Bogini zaufaniem. Nie wytrzymałem i musiałem podzielić się wiedzą o Saint-Germainie. Uwierzyłem pięknej kobiecie, będąc świadomym ryzyka klęski, bowiem los zawsze mnie karał, gdy próbowałem zaufać pięknym niewiastom. Ale tym razem kpiłem sobie z losu. Kpiłem sobie z Saint-Germaina. Niech się dzieje co chce!
        - To... to wszystko prawda? - zapytała przerażona Bogini. 
        Nagle na jej gładkim i wypolerowanym najdroższym balsamem czole pojawiły się zmarszczki. Były niczym spękania na płótnach starych mistrzów, szpeciły nieco obraz, choć samo dzieło wciąż tchnęło nieskończonym pięknem. - I co my teraz zrobimy?
        - Jeśli tylko Saint-Germain nie wie nic o pani i o Vidac u, jesteśmy górą -  odpowiedziałem.
        - Tak pan sądzi?
        - No tak, gdyż inaczej Lohnmanz nie obwieściłby wszem o wobec, że Vidac to fałszywy dziennikarz. Nie zrobiłby tego, wiedząc, że zna pani Vidaca.
        - Jest pan genialny!
        - Och, bez przesady - bąknąłem zadowolony z komplementu.
        - Nie powinniśmy porozmawiać na osobności z konduktorem? - zaproponowała.
        - Też o tym pomyślałem. Wzdrygałem się przed tą koniecznością prawie od samego Paryża, ale sądzę, że teraz przyszła na to pora. Niewykluczone, że Lohnmanz to sam Saint-Germain! Przybył tutaj, aby uspokoić nasze sumienia odnośnie kradzieży notatnika. Nikomu z nas nie przyjdzie do głowy zawiadomić policji, skoro w naszym pociągu przebywa inspektor policji. Sprytne, nieprawdaż?
        Nagle Bogini nerwowo sięgnęła po leżący na stoliku telefon. To ciche popiskiwanie urządzenia kazało jej sprawdzić ów sygnał. Okazało się, że Bogini czeka na pilny SMS od znajomego z Paryża.
        - Nie! - podskoczyła zawiedziona, patrząc na wyświetlacz komórki. - To nie to... brak pola! Czy pan też ma kłopoty z zasięgiem?
        - Nie. Ale co się stało?
        - Czekam na wiadomość od znajomego z Paryża. Yves ma wytrzasnąć numer telefonu komórkowego Vidaca! Ale teraz jest noc, więc pewnie zapomniał o wszystkim i poszedł spać. To wielki śpioch, ten mój Yves.
        - Myślałem, że się znacie - uniosłem brwi u górze. - Mam na myśli panią i Yidaka...
        - Vidac kupił nowy aparat - wyjaśniła prędko. - Ale nie był uprzejmy podać mi nowego numeru.
        - To zmienia postać rzeczy.
        - Jak tylko zdobędę ten numer, zadzwonimy i spytamy samego Vidaca, co jest grane. Tyle, że tu nie ma pola...
        Bogini zaczęła chodzić z telefonem po przedziale i szukać pola zasięgu.
        - Lepiej, abym już sobie poszedł - ukłoniłem się kobiecie zniecierpliwiony. - Dziękuję za współpracę. I za zaufanie. Będziemy w kontakcie.
        - Niech pan przychodzi do mnie, kiedy tylko zechce - zaproponowała na odchodnym. - Nie usnę już do Warszawy. Proszę pukać cztery razy. Niech pan zaczeka!
        Bogini wyjrzała przezornie na korytarz. Po chwili dała mi ręką znak, abym zmykał. Czmychnąłem z jej przedziału, a ona pomachała mi jeszcze na pożegnanie ręką. Zamknęła drzwi.
        Odruchowo zerknąłem za siebie i ujrzałem znikający w głębi przedziału czubek głowy. Ktoś, kto mnie podglądał, schował się we wnęce przedsionka wagonu. Głowy bym nie dał, ale wydawało mi się, że była to kobieta. Szczurzycka? A może Mirabela? I znowu powróciła niezdrowa podejrzliwość. A jeśli któraś z nich pracuje dla Saint-Germaina?
        To, zdaje się, była gruba przesada. Któraś z naszych pań przypadkowo widziała moje rozstanie z Boginią. Czort wie, co pomyślała sobie o mnie i o Bogini, ale poczułem rodzaj tłumionego rozbawienia tą sytuacją. Jeśli to była Szczurzycka, pewnie zalewała ją teraz krew z zazdrości o Boginię.
        Poszedłem na tył wagonu sprawdzić, kim był mój podglądacz. Niestety, osoba ta zdążyła się przezornie skryć w toalecie. Czy miałem dobijać się teraz do drzwi, aby za wszelką cenę ustalić tożsamość podglądacza?
        Machnąłem na to ręką i udałem się do swojego przedziału. Wkładałem kluczyk do zamka, gdy od strony lokomotywy usłyszałem odgłos otwieranych z impetem drzwi wagonowych. Towarzyszył temu głośny szum maszyn i uporczywy świst powietrza, po nich nastąpiła błoga cisza, czyjeś kroki, a następnie dwa długie cienie wypełniły przedsionek i padły na podłogę korytarza. To Lohnmanz z konduktorem wracali z maszynowni.
        Otworzyłem szybko drzwi swojego przedziału, ale w ostatniej chwili zatrzymał mnie głos inspektora z prawej strony.
        - Dobrze, że pana widzę. Chciałem z panem pogadać!
        Zatrzymałem się i zerknąłem na nich, udając obojętność. Byłem jednak słabym aktorem. Błyskające podejrzliwością ślepia Lohnmanza łypały na mnie i poczułem się jak uczniak, który przed chwilą zmajstrował coś głupiego. Świadomość, że stałem naprzeciwko samego Saint-Germaina paraliżowała i odbierała mowę. Byłem nieswój i serce dudniło mi w klatce piersiowej głośniej od kół wystukujących jednostajny rytm.
        Nie ośmieliłem się zerknąć Lohnmanzowi w oczy.
        Popatrzyłem na konduktora. Ten człowiek czymś się denerwował. Spod konduktorskiej czapki skapywały na jego policzki strużki ciężkiego potu i pomyślałem sobie, że może konduktor dokonał podobnego odkrycia dotyczącego prawdziwej tożsamości inspektora. Zdawało mi się, że konduktor odwzajemnił mi pełne współczucia spojrzenie.

ROZDZIAŁ JEDENASTY

OPIS GRODZISKA • TROCHĘ O BŁONIU • HISTORIA KOŚCIOŁA ŚWIĘTEJ TRÓJCY • KANONICY REGULARNI • O BŁONIU CIĄG DALSZY • SPACER DOOKOŁA ŚWIĄTYNI • Z HISTORII OPACTWA • KOŚCIÓŁ OD WEWNĄTRZ • RELIKWIE W DAWNYCH WIEKACH • BLONDYNKA Z PIEPRZYKIEM PROSI O POMOC • POTRZEBNA POMOC DROGOWA • POCIĄG SIĘ SPÓŹNIA


        „Łysa Góra” ma kształt owalu długiego na sto dwadzieścia metrów. Jego wały wyrastają z ziemi na wysokość sześciu metrów. Pozostałość tej starej konstrukcji zrobionej z ziemi i drewna - zwanej kiedyś częstokołem - łatwo zobaczyć na dwudziestym dziewiątym kilometrze od Warszawy, jadąc trasą poznańską. Grodzisko znajduje się po prawej stronie szosy, w szczerym polu, opodal rzeki Utraty. Łatwo jednak przeoczyć te zwały ziemi, gdy jedziemy za szybko albo zamyślimy się. Kiedy jednak wiemy, czego szukamy, przeoczenie tej warowni wydaje się rzeczą niemożliwą. Tym bardziej jeśli wypatruje jej oko zawodowego poszukiwacza skarbów. 
        Paweł zwolnił zbliżając się do Błonia i bez trudu wypatrzył brunatne wały ziemi wyrastające nad łanami dorodnej pszenicy. Wczesnośredniowieczne grodzisko nie robiło wielkiego wrażenia. Ale jego początki sięgały XI-XII wieku. Wiadomo było, że w XIII wieku znajdowała się w tym miejscu siedziba dworu książęcego. Część najwyższą zajmowała wieża strażnicza, gdyż miejsce to pełniło funkcje obronne. W części wschodniej grodziska odkryto nawet pozostałości ceglanego budynku - późnoromańskiego palatium15 o rozmiarze dziesięć na dwadzieścia metrów. Całość mieszkańcy nazywali od dawna „Łysą Górą”16, bo, rzeczywiście, nic na nim nie rosło. Według miejscowych podań niektórzy słyszeli tu szczęk broni i łańcuchów, a „wybrani” widzieli „duchy”.
        Przed nowym, wysokim i ceglanym kościołem stojącym przy samej szosie Paweł skręcił w lewo, w ulicę Poniatowskiego prowadzącą na rynek. Interesował go inny kościół, stary, pod wezwaniem Świętej Trójcy położony na skraju parku, tuż za rynkiem w kierunku południowym.
        Bardzo dawno temu pobliski teren był wielką równiną lub łąką zalewaną często przez wody Utraty – zwaną „błoniem” lub „błoniami” - otoczoną lasami obecnego Kampinosu. Już w XII wieku nazywano tę miejscowość „Błone” (potem przyjęły się nazwy „Blonye” i „Błony”). Prawa miejskie otrzymała ta miejscowość w 1338 roku.
        Miał swoje miejsce zaczynające się na literę „B”. - to wymienione w liście anonimowego zakonnika w 1681 roku. Błonie! Stare miasto na Nizinie Mazowieckiej. Dzisiaj małe i zapomniane.
        Mijał szare ulice, zaniedbane domy i fasady piętrowych bloków wybudowanych w okresie realnego socjalizmu. Im jednak bliżej rynku, tym miasto robiło się ładniejsze, choć nie należało do nadzwyczaj urodziwych.
        Istnieją przypuszczenia, że w Błoniu było więcej kościołów, niż jest dzisiaj. Niestety, po żadnym innym nie pozostały ślady, jednak przekazywane z pokolenia na pokolenie podania głoszą, że w średniowieczu istniało tutaj pięć, a nawet siedem drewnianych kościołów. Jeden z nich miał zapaść się pod ziemię i podobno starzy ludzie słyszeli jeszcze nie tak dawno dochodzące spod ziemi dźwięki dzwonów. To legenda, ale i dzisiaj mieszkańcy wygrzebują z ziemi ludzkie kości z dawnych cmentarzy.
        Ten kościół, do którego zmierzał Paweł, był bezapelacyjnym faworytem, tylko on wchodził w rachubę jako miejsce ukrycia krzyża. Nie tylko z tego powodu, że ze starych kościołów ostał się tylko on jeden.
        Żeby to dokładniej wyjaśnić, należy cofnąć się do XII wieku. Otóż, według legendy w 1288 roku Konrad II Mazowiecki sprowadził z Czerwińska braci reguły świętego Augustyna i oddał im kościół Świętej Trójcy położony na terenie otwartym niedaleko strumienia. Wydarzenia te opisał w dwieście lat później Jan Długosz w swojej kronice, choć do dziś istnieją spory o to, kto naprawdę wybudował kościół Świętej Trójcy (większość badaczy uważa, że Konrad I Mazowiecki). Początkiem tej legendy był falsyfikat dyplomu Konrada II z 1289 roku, dotyczący rzekomego nadania klasztorowi czerwińskiemu wsi Miedzeszyna, gdzie książę tytułował się fundatorem klasztoru i kościoła w Błoniu. Nie wnikając teraz, kto był prawdziwym fundatorem, faktem pozostaje, że pod koniec XIII wieku Konrad II sprowadził do Błonia kanoników regularnych zwanych augustianami. Zakon ten, którego pełna nazwa brzmiała: Zakon Księży Kanoników Regularnych Laterańskich Najświętszego Zbawiciela, był najstarszym zakonem kleryckim w Kościele katolickim, a jego ojcem duchowym był święty Augustyn.
        Kanonicy regularni przybyli do Polski na przełomie XI i XII wieku. W Czerwińsku nad Wisłą pojawili się około 1140-1150 roku dzięki biskupowi płockiemu Aleksandrowi z Malonne. Przybyli z opactwa Świętego Idziego z Leodium (Belgia) lub z opactwa Świętego Wiktora z Paryża. Wkrótce opactwo czerwińskie stało się najbogatszym opactwem na Mazowszu (aż do XV wieku należało do kongregacji Arrovaise we Flandrii). W XII wieku zakon przeżywał swój złoty wiek. Wtedy to zakonnicy wyznający regułę świętego Augustyna zawitali do Błonia. Kilka wieków później, w 1514 roku, papież Leon X specjalną bullą włączył ich do kongregacji laterańskiej kanoników regularnych. W 1544 roku Pius IV nadał im prawo pierwszeństwa wśród zakonów katolickich.
        Błonie było ważnym ośrodkiem cywilizacyjnym i administracyjnym na piastowskim Mazowszu. Leżało na ważnym szlaku komunikacyjnym, przy trakcie łączącym Warszawę przez Rokitno z Bolimowem i Łowiczem. W 1380 roku zostało lokowane na prawie chełmińskim przez księcia mazowieckiego Janusza I. Chociaż lokacja i późniejszy rozkwit Warszawy przekreślił plany ustanowienia w Błoniu głównej siedziby książąt mazowieckich, to jednak w burzliwym okresie reformacji, gdy w dalekich Chojnicach mieszczanie pozbawili tamtejszych augustianów ich świątyni, a nawet - jak mówią niektóre przekazy - życia, tutaj, w Błoniu, na zielonej nizinie otoczonej mazowiecką puszczą, kwitło zakonne życie odizolowane od świata kamiennym murem. Czy cenna relikwia z Chojnic nie mogła znaleźć spokojnego miejsca na przechowanie właśnie tutaj? Pod czujnym okiem zakonników, w poczuciu bliskości władzy kolejnych książąt mazowieckich17? W XVI wieku Błonie nadal było miastem rozwijającym się. Wcześniejszy wiek podarował światu dwóch sławnych ludzi - Mikołaja Pszczółkę (zwanego Mikołajem z Błonia) i Macieja z Błonia. Niewykluczone, że do zamożnego i spokojnego Błonia trafiła Chojnicka relikwia. Za tym rozumowaniem przemawiał też fakt, że w Błoniu od zawsze głównym kościołem była świątynia Świętej Trójcy.
        Paweł przypomniał sobie pełną łacińską nazwę zakonu sprowadzonego do Błonia przez Konrada II: Sacer et Apostolicus Ordo Canonicorum Regularium Sancti Augustini; Congregationis Sanctissimi Sahatoris Canonicorum Regularis Lateranenis.
        Ostatnie trzy wyrazy układały się w znajomy skrót występujący na rysunku krzyża z 1681 roku: „CRL”; „Tabernaculum” zaś oznaczało pewnie miejsce ukrycia relikwii - kościół. Czuł instynktownie, że trafił w dziesiątkę.
        Minął rynek w Błoniu - prostokątny plac zieleni, na środku którego postawiono kamienny pomnik. Kiedyś stał tutaj drewniany ratusz, a dookoła niego mieściło się dwanaście sklepów zajmowanych częściowo przez szewców. Dzisiaj nie przypominał starego siedemnastowiecznego rynku, którego południową pierzeją biegł główny trakt do Warszawy, choć było to miejsce przyjemne, trochę nudne i zapomniane.
        Kościół Świętej Trójcy odróżniał się od okolicznych zabudowań świeżą bielą starych ścian pokrytych brązową dachówką, odgrodzonych od ulicy szarym, brudnym murem. Do rynku było stąd dosłownie o rzut beretem.
        Zaparkował obok domu pogrzebowego po drugiej stronie ulicy naprzeciwko dzwonnicy. Przepuścił jakiś samochód i przeszedł na drugą stronę uliczki ku parującemu senną rosą trawników i otaczającemu świątynię. Teren był dość rozległy - plebania, duży trawnik i kilka wysokich topoli i jesionów, siatka, zabytkowa dzwonnica i mała furtka w murze zwieńczona krzyżem. Wszystko to było jeszcze pogrążone w śpiącej zadumie, którą otulały złote promienie słonecznej tarczy wschodzącej nad rynkiem. Za murami kościoła teren opadał nieznacznie ku zielonej parkowej dolince, tam stała w sąsiedztwie dwóch małych stawów mgła, delikatna jak welon panny młodej. Wąskim wyłomem w murze dostał się na teren kościoła. Dopiero tam zauważył wchodzących główną bramę zachodnią mieszkańców Błonia. Nie było ich wielu. Przeszedł szerokim chodnikiem wzdłuż świątyni, wolno, oddając cześć majestatowi starych murów. Tak zawsze czcił każdą starą budowlę, która była dla niego cenniejsza od złota i pieniędzy. Był maniakiem poszukującym w każdej z takich budowli ducha dawnych wieków, ducha niegdyś namacalnego jak kamień na drodze, dziś zepchniętego na margines spraw doczesnych, zapomnianego i niemodnego.
        „Zmieniło się tak dużo, ale to miejsce tak niewiele” - pomyślał w zadumie odprowadzając wzrokiem ludzi śpieszących na pierwszą mszę o szóstej trzydzieści. Trzysta, pięćset lat temu, musiało być podobnie.
        Przypomniał sobie wiersz autorstwa Maksymiliana Grzmisława Zdulskiego. Znalazł go w starej książce o Błoniu. Oto jego fragment:
        
Posępnie stoi miasto starodawne,
Przeżywszy przygód i kolei wiele;
Zamożne niegdyś, warowne i sławne,
Dziś zagrzebane w upadku popiele;
I dawne życie, i młodości czyny,
Poważna cisza dziś kryje;
Tylko jak dawniej zielenią równiny;
Strumyk jak dawniej się wije.
        
        Obszedł dookoła kościół - rutynowo. W ścianie przyziemia od południa dostrzegł dwa małe otwory prowadzące prawdopodobnie do krypt, w których mogły spoczywać szczątki zakonników i fundatorów konwentu.
        Chciał myśleć jak dawny zakonnik. Czuł instynktownie, że to właśnie tutaj trafił na początku XVI wieku krzyż z Chojnic. Już to uzasadnił, teraz szukał odpowiedniego tła w wydarzeniach historycznych Błonia.
        W latach 1502-1518 opatem czerwińskim był Ambroży pozostający w konflikcie z biskupem płockim Erazmem Ciołkiem. W lutym 1518 roku opatem był Jakub Ostrowski, po którym została niezwykła pamiątka
        - złoty późnośredniowieczny relikwiarz medalionowy służący do przechowywania relikwii związanych z Męką Chrystusa. Opat podarował go błońskiej parafii w 1529 roku. Niestety - cenny przedmiot zaginął dawno temu18. Czyżby w tamtym okresie były aż dwa relikwiarze w tutejszej parafii? A może krzyż lotaryński został ukryty przez wtajemniczonych braci i fakt ten nie został nigdzie odnotowany. Będzie musiał sprawdzić zapisy w księgach parafialnych - być może natrafi na ślad Pustelnika.
        Co wydarzyło się tutaj później? Po Ostrowskim opatem został Jakub Kula, śmiertelnie pobity przez dziedziców Nasielska w rezultacie sporu o kandydata na zakonną prepozyturę. Zginął w wyniku obrażeń w 1538 roku. Pozostał po nim srebrny kielich z wygrawerowanym herbem i nazwiskiem prepozyta. Kielich ten również zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Na okres działalności opata Kuli nakładają się ważne wydarzenia. W 1526 roku Mazowsze zostało wcielone do Korony (wraz ze śmiercią księcia Janusza III). Błonie stało się częścią województwa mazowieckiego, pozostało w ziemi warszawskiej i utrzymało status stolicy powiatu.
        Paweł usłyszał z głębi świątyni pieśń religijną graną na starych organach, które żałosnym wibrowaniem dopraszały się o zmiłowanie. Wszedł nieśmiało do przedsionka kościoła i pobieżnie obejrzał jego wnętrze.
        Późnogotycka świątynia - pomimo wielu remontów - pamiętała XIII wiek. Po bazylice czerwińskiej był to najstarszy zachowany kościół na Mazowszu Środkowym. Zabytek jak się patrzy! Obecnie trójnawowy, ale zachował się niemal bez zmiany kształtu. To zawsze przyprawiało o dreszcz emocji. Kiedy inni pasjonowali się notowaniami giełdowymi, karierą piosenkarek czy wynikami meczów piłkarskich - on uganiał się po Polsce w poszukiwaniu smaku historii. Z biegiem lat stawał się coraz większym romantykiem, niemal mistykiem, degustatorem pomroki dziejów. Był w środku starego kościoła i czuł, że wehikuł czasu sterowany przez boskie siły przeniesie go zaraz o kilka wieków wstecz.
        W pierwszej połowie XVI wieku dobudowano starą zakrystię i skarbiec - o tym czytał w biurze. Wtedy powstały także unikatowe w tym rejonie Polski sklepienia kryształkowe. Znowu ten XVI wiek, znowu pierwsza jego połowa - hipotetyczny okres, w którym krzyż lotaryński mógł trafić do tego miejsca.
        Jeszcze raz obejrzał dokładnie kościół od wewnątrz. Zignorował boczne kaplice - tym bardziej, że nie wszedł do kościoła, nie chcąc przeszkadzać wiernym w mszy - zainteresował się wyłącznie prezbiterium i chórem. Na sklepieniu chóru dostrzegł starą wczesnośredniowieczną polichromię. Największą uwagę zwracał jednak okazały późnorenesansowy ołtarz główny z obrazem Świętej Trójcy pośrodku. Po bokach stały figury świętych, powyżej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i rzeźby innych świętych.
        Przypomniał sobie krzyż, o którym powiedział mu przez telefon Fiolka. Ten narysowany przez anonimowego autora listu z 1681 roku miał kilka szczególnych napisów umieszczonych wewnątrz poprzecznych ramion. Jeden z nich brzmiał znacząco: „Tabernaculum”. Co jednak oznaczały skróty „SA” i „SB” wpisane w wyższą belkę? Czy nie były inicjałami świętych? Jeśli krzyż ukryto w tabernakulum tej świątyni, to po bokach skrytki powinny znajdować się rzeźby lub obrazy świętych. Dwóch świętych o imionach rozpoczynających się na litery „A” i „B”.
        To był wariant pesymistyczny. Jeśli krzyż ukryto kiedyś w tabernakulum, to bezpowrotnie zniknął on z tego miejsca. Krzyż lotaryński mógł być jednak ukryty w innej części prezbiterium, a „Tabernaculum” było jedynie wskazówką pomocniczą.
        I znowu trochę z historii relikwii...
        Od VII wieku miejsca kultu relikwii przenoszono z bazylik cmentarnych do kościołów. Relikwie zamurowywano w niewielkim pomieszczeniu pod posadzką, w miejscu, nad którym wznosił się ołtarz - zwanym sepulcrum lub repositorium. Owijano je w kosztowne tkaniny, zamykano w jednym lub kilku metalowych relikwiarzach. Tak potraktowano relikwię z przełomu V i VI wieku znalezioną w 1872 roku pod ołtarzem katedry w Grado. Już w V wieku zaczęto umieszczać relikwie także w kolumnach dźwigających mensę, w przedniej ścianie lub bezpośrednio pod mensą, w niewielkiej niszy zamkniętej kamienną płytą, czasami opatrzoną inskrypcją. W rzadkich przypadkach ciała świętych umieszczano w podziemnych kryptach, a nad nimi wznoszono ołtarz. Znajdował się tam specjalny otwór zwany „pępkiem” (inaczej: umbilicus), który łączył kryptę z niewielkim pomieszczeniem pod ołtarzem. W „pępku” celebrans umieszczał kadzielnicę z wonnym dymem. W pobliżu otworu drążono w posadzce prostokątne nisze, oddzielone kratą od studni prowadzącej do krypty. Na kracie, zwanej kataraktą, zawieszano tkaniny i różne przedmioty związane z kultem danego świętego. Relikwie zamykano niekiedy w drewnianych skrzyniach znajdujących się w prywatnych oratoriach. W kościołach merowińskich umieszczano je z tyłu za ołtarzem, w sarkofagach.
        Dopiero za czasów papieża Grzegorza Wielkiego stworzono prawdziwy grób ołtarzowy.
        Z końca IX wieku pochodził opis masywnej kamiennej wieży, która wznosiła się za ołtarzem i była zwieńczona drewnianym baldachimem wspartym na czterech kolumnach. Wieża służyła do prezentacji wiernym relikwii, ale chroniła też przed kradzieżą. Podobne konstrukcje w kształcie kamiennych skrzyń naśladujących sarkofagi budowano jeszcze w XII wieku. Dopiero na przełomie XII i XIII wieku relikwie zaczęto przenosić z krypt i umieszczać je w relikwiarzach prezentowanych na mensie lub wokół ołtarza, a relikwiarze skrzyniowe zdobiono licznymi figurami świętych i emaliowanymi plakietkami. W XIII i XIV wieku pojawiły się relikwiarze „przejrzyste” - ostensoria i relikwiarze skrzyniowe z przeszklonymi oknami19. W gotyku pojawiły się nisze relikwiarzowe i arkadowe galerie ulokowane blisko prezbiterium. W XV wieku pokazywano je w relikwiarzach stawianych na mensie.
        Ale gdzie można było ukryć relikwiarz w XVI wieku? Ukryć na wieki tak, aby nikt niepowołany nie znalazł go? W murze? W podłodze? Łatwiej było ukryć samą relikwię - kawałki drzewa z Krzyża Świętego umieszczano bowiem w ramach obrazów.
        Krótka historia kościoła umieszczona w gablocie informowała o innych ważnych wydarzeniach z historii parafii.
        Przed 1642 rokiem w błońskim kościele kanoników regularnych wybuchł pożar, kościół szybko odrestaurowano. Kolejny wielki pożar miał miejsce w czasie potopu, zresztą całe miasto zostało wtedy zniszczone. Kościół Świętej Trójcy dodatkowo złupiono i sprofanowano. Odremontowano go w 1661 roku, a biskup poznański Wojciech Tholibowski poświęcił w nim cztery nowe ołtarze. Ale potop szwedzki zadecydował o upadku Błonia. Co z tych ponurych i wzniosłych faktów wynikało dla sprawy, która go tutaj przywiodła? Może te cztery nowe ołtarze?
        Jeśli krzyż lotaryński ukryto w tym w kościele w XVI wieku, skarb mógł zostać skradziony przez Szwedów. Niewykluczone jednak, że przetrwał potop, a dla relikwii znaleziono nową skrytkę. List anonimowego zakonnika pochodził z 1681 roku, z jego treści wynikało raczej, że krzyż cały czas przebywał w miejscowości B.
        Odwrócił się za siebie, czując za plecami czyjaś obecność.
        Ku swojemu zaskoczeniu ujrzał młodą blondynkę - bardzo ładną i młodszą od niego o kilka lat. Dziewczyna miała śliczny pieprzyk na lewym policzku pod okiem i duże niebieskie oczy. Jej zadbaną i różową cerę szpeciły jednak jakieś ciemne plamy, które pokrywały także jej szczupłe i ładne dłonie. Smar samochodowy.
        - Przepraszam - zaczęła cicho, przestępując z nogi na nogę, wbiwszy w niego swoje piękne i błagające o współczucie oczy.
        - Tak?
        - Popsuł mi się samochód... - zaczęła nieśmiało. - Nie za bardzo znam się na samochodach. Jak na złość nie zabrałam telefonu. Czy może mi pan pomóc?
        - Zawiadomić pomoc drogową?
        Kiwnęła głową, że jest wdzięczna. Uśmiechnęła się. 
        Wyszli na zewnątrz.
        - Gdzie pani stanęła? - zapytał.
        - Przecznicę dalej - wskazała ręką w kierunku wschodnim. - Zdaje się, że przed Miejskim Ośrodkiem Kultury.
        Poszli tam. Zadowolona dziewczyna z pasją opowiadała, co stało się z jej samochodem, a Paweł słuchał w milczeniu i kiwał głową. Do końca mszy pozostały dwa kwadranse; pomoże dziewczynie, a potem porozmawia z księdzem i przejrzy księgi parafialne. Dochodziła siódma, a Fiolka wciąż nie dzwonił. Pan Tomasz także nie dawał znaku życia. Pociąg zbliżał się już pewnie do granicy Polski, może nawet stał w tej chwili na przejściu granicznym. Zżerała go ciekawość, co takiego wymyślił Saint-Germain?
        Kilkuletni biały golf miał katowicką rejestrację. Stał na chodniku zaparkowany niechlujnie przez dziewczynę. Miała rację - było to na wysokości Miejskiego Ośrodka Kultury mieszczącego się w zabytkowym dworku z XIX wieku. Jak na ironię losu ulica prostopadła do głównej nazywała się wielce znacząco - C.K. Norwida! Czyżby przeznaczenie, które rzuciło Pana Samochodzika w łapy Saint-Germaina, uśmiechało się do niego ironicznie tutaj, w Błoniu?
        - Z czego pan się śmieje? - speszyła się.
        - Nie, nic - bąknął. - Jestem Paweł.
        - Agnieszka.
        - Z Warszawy? 
        - Nie, z Chorzowa.
        - Co porabiasz w Błoniu?
        - Umówiłam się z chłopakiem - wyjaśniła niemrawo. - Ale już się spóźniłam... wszystko na nic.
        - To jak? - popatrzył na nią zniecierpliwiony. - Dzwonić po pomoc drogową?
        - Wiesz co? - uchwyciła się jego przedramienia dwoma czystymi palcami. - Może z moim samochodem to jakieś głupstwo? Bo widzisz, nie mam przy sobie za wiele pieniędzy, wszystko zostawiłam w hotelu w Warszawie. Przepraszam za kłopot, ale gdybyś zajrzał pod maskę...
        - Nie ma sprawy - wzruszył ramionami.
        Nic nie znalazł. To nie była robota dla amatora silników.
        - Bez pomocy drogowej się nie obejdzie - oświadczył. 
        Dziewczyna zaklęła i tupnęła ze złością nogą.
        - Ale za co zapłacę - jęknęła. 
        - Nie wracasz przypadkiem do stolicy? Zabrałabym się i w Warszawie wzięłabym pieniądze z hotelu...
        - W którym hotelu zatrzymałaś się?
        - Orbis „Vera”.
        - Okej. Tylko, że ja nie wiem, kiedy wrócę. Jestem tutaj służbowo.
        - A co ty właściwie robisz?
        - Szukam skarbów - odpowiedział tajemniczo.
        Wzruszyła ramionami, nie wiedząc, czy Paweł żartuje, czy mówi serio. 
        Odruchowo zerknął na zegarek - minęła siódma.
        - Przepraszam cię na chwilę - uniósł dłoń ku górze. - Muszę gdzieś zadzwonić.
        Odszedł kilka kroków w bok i połączył się z informacją PKP. Czekał całe cztery minuty. Kobieta udzieliła mu szokującej informacji: pociąg z Paryża był opóźniony o 200 minut! Podobno stanął gdzieś w Brandenburgii, przed Poczdamem, w szczerym polu. Powód? Wypadek na przejeździe kolejowym. Pasażerowie czują się świetnie i nic im nie zagraża.
        Nie wiedział, czy to zła, czy dobra wiadomość. Ponad trzy godziny opóźnienia dawało dodatkowy czas na poszukiwanie krzyża. Nie mógł zmarnować teraz ani minuty więcej, jaka szkoda, że spotkał sympatyczną i ładną Agnieszkę właśnie w takich niecodziennych okolicznościach. Ona miała problemy z samochodem, on szukał krzyża.
        - Może pożyczyć ci pieniądze? - zaproponował nieśmiało.
        - Nie - stanowczo odmówiła. - Nie wzięłabym. Nie miałabym serca. Tak się nie robi.
        - Ale...
        - Dziękuję, ale nie mogę.
        - To jak się spotkamy? Ja teraz muszę lecieć na plebanię.
        - Po skarby?
        - Po informacje. O skarbie. 
        - Nabijasz się ze mnie? 
        - Nie.
        - To może pójdę z tobą?
        - Jeśli nie masz nic innego do roboty...

ROZDZIAŁ DWUNASTY

WYPADEK NA TORACH • MOJE WĄTPLIWOŚCI • KPINY Z INSPEKTORA • CIĄGLE BRAK POLA • DUŻA CZARNA, CZYLI W OCZEKIWANIU NA PRZESŁUCHANIE • JAK UŚPIĆ LOHNMANZA? • NOTATNIK ZNALEZIONY W TOALECIE • BOGINI DAJE MI ZNAKI • TRUDNE PYTANIA DO INSPEKTORA • SPRZECZKA Z KWIATKOWSKIM • LOHNMANZ UŚPIONY • CZY VIDAC JEST W WAGONIE? • KTO JEST SAINT-GERMAINEM? • HANS GONI KONDUKTORA • FIOLKA BOHATEREM • ŻELAZNY PTAK ODLATUJE


        Inspektor Lohnmanz wszedł do mojego przedziału. Za kwadrans chciał się ze mną spotkać w ważnej sprawie dotyczącej skradzionych zapisków Norwida.
        Byłem przekonany, że Lohnmanz to Saint-Germain. Oszust i łajdak, który moim kosztem postanowił zabawić się w poszukiwacza cennego relikwiarza, a tymczasem ukradł cenny notatnik. W żaden sposób nie mogłem rozpoznać w nim Saint-Germaina. Jego skrzekliwy głos różnił się od zniekształconego elektronicznie głosu z telefonu, ale może właśnie z powodu tego charakterystycznego tembru, inspektor używał specjalnego urządzenia do prowadzenia rozmów telefonicznych.
        Wyjściu Lohnmanza z mojego przedziału towarzyszyła wielka ulga. Jednak nie było mi dane w spokoju wszystkiego przemyśleć. Niebawem zadzwonił Saint-Germain - jego komórka znajdowała się w zasięgu pola. Trzymałem telefon w drżącej z podniecenia ręce, a jednocześnie nasłuchiwałem wszelkich odgłosów płynących z korytarza i zza ścian sąsiednich przedziałów. Nic jednak nie wskazywało, aby rozmawiał gdzieś obok. Jeśli Lohnmanz był Saint-Germainem, musiał dzwonić w jakiegoś ustronnego i bezpiecznego miejsca.
        - Potrzebował pan kilku dodatkowych godzin na rozwiązanie zagadki krzyża, lotaryńskiego - mówił do mnie niskim głosem. - Ofiarowałem panu tych kilka godzin. A pan? Co pan zrobił dla mnie?
        - Zarazi Chwileczkę! - krzyknąłem. - Ten wypadek na przejeździe kolejowym to... to mistyfikacja?!
        - Ależ nie. To poważny wypadek. Bardzo poważny.
        - Ach, rozumiem - przymknąłem na chwilę oczy. - Zaaranżował pan wszystko. Wypadek także...
        - Zrobiłem to dla pana. Pociąg stoi na jakimś zadupiu, więc pan ma dodatkowy czas na rozwiązanie zagadki?
        - Jest pan niesamowity - zakpiłem. - Nie może pan tylko jednego: odnaleźć krzyża lotaryńskiego.
        - Za kilka godzin będziemy w Polsce, a pan nic nie znalazł - powrócił do właściwego tematu rozmowy. - Pytanie brzmi: czy zaczął pan poważnie myśleć o krzyżu? Niech pan nie próbuje grać na czas.
        - Myślę, naprawdę - próbowałem go uspokoić. 
        Oczami wyobraźni widziałem bowiem, jak ten osobnik każe mi oglądać w Internecie swój kolejny film, a nie mogłem pozwolić, aby w płomieniach niszczała kartka po kartce z notatnika Norwida. - Mam nawet kilka teorii, ale do wskazania miejsca ukrycia skarbu daleka droga.
        - Proszę mówić - rozkazał.
        - Uważam, że Góry Świętokrzyskie to niewłaściwe miejsce, choć nie przekreślam definitywnie tego rejonu jako potencjalnego obszaru poszukiwań. Ale nie znajduję tam żadnej miejscowości godnej uwagi. Nic. Totalna pustka mnie ogarnia.
        Nie odzywał się, więc kontynuowałem.
        - Jestem bezradny, ale proponuję przyjrzeć się bliżej wszystkim miejscowości na południu od Chojnic na „B.”, w których istniały klasztory augustiańskie. Innej rady nie ma. Może „Łysa Góra” z siedemnastowiecznego listu to wcale nie szczyt w Górach Świętokrzyskich, a nazwa własna wymyślona przez naszego Pustelnika?
        Cisza. Wydawało mi się, że Saint-Germain rozważa sens moich słów, jakbym przed chwilą powiedział coś niezwykle ważnego.
        - Niech pan próbuje dalej - rzekł z przesadną obojętnością. - Proszę się maksymalnie skupić. Aha, a jak tam spotkanie z pańską koleżanką z ekipy?
        - Dziękuję - odpowiedziałem. - Sympatyczna z niej osoba. 
        Saint-Germain słyszał zapewne każde słowo na początku rozmowy ze Szczurzycką, a teraz zachodził w głowę, co stało się z jego „pluskwą” i o czym gadaliśmy do momentu zatrzymania się pociągu. Postanowiłem trzymać drania w niepewności. Ponadto obiecał nie instalować więcej urządzeń podsłuchowych w moim przedziale, więc nie przyzna się do niczego.
        - Mam też nadzieję, że inspektor Lohnmanz niczego nie wywęszy - mówił dalej. - Chyba nie zdradził się pan jakimś szczegółem?
        Saint-Germain kpił sobie ze mnie. Sprawdzał mnie. Nie wiedział, że odkryłem, kim jest inspektor, ale dalej musiałem grać swoją rolę nieświadomego niczego człowieka. Nie mogłem tylko oprzeć się pokusie utarcia nosa temu zadufanemu w sobie osobnikowi.
        - Lohnmanz? - udałem głupiego, nawet się zaśmiałem. - Że niby on miałby coś wywęszyć? O nie! To typ raczej tępawy. Nie stanowi zagrożenia, zupełnie, proszę być spokojnym. Gdyby przysłali kogoś bardziej rozgarniętego, wtedy może bałbym się. Ale tak? Nie!
        Saint-Germain nie skomentował tej uwagi - jakby nie było - wymierzonej w niego samego. Twarda sztuka z tego łajdaka! I zaraz się przestraszyłem, czy aby z zawiści nie przyjdzie mu do głowy zniszczyć kolejnej kartki z notatnika Norwida. Ale Saint-Germain sprawiał wrażenie człowieka opanowanego.
        Do tematu mojego spotkania z koleżanką już nie powróciliśmy. Pewnie Saint-Germain nie chciał się przyznać do założenia w moim przedziale dodatkowego podsłuchu, o którym nie miałem prawa wiedzieć. Pewnie niebawem sprawdzi u mnie, co stało się z „pluskwą”.
        - Życzę zatem powodzenia - rzekł na koniec. - Odezwę się później. I ostrzegam: żadnych sztuczek. Ani słowa inspektorowi. Nikomu.
        Rozłączył się.
        Wyszedłem na korytarz. Inspektor uspokajał Niemców w sąsiednim przedziale. Wydało mi się to dziwne. Jeśli Lohnmanz był Saint-Germainem, jakim cudem przed chwilą rozmawiał ze mną? To było niemożliwe, skoro był w przedziale Niemców! Stałem zasępiony z pięścią podpierającą podbródek jak z klasycznej rzeźby rzymskiej. Myślałem. Jeśli trójka niemieckich turystów współpracowała z nim, wtedy, owszem, było to możliwe! Lohnmanz skończył ze mną rozmawiać i dla niepoznaki zaczął głośno mówić tym swoim skrzeczącym głosikiem, aby wszyscy go słyszeli. W szczególności - ja. Ale nie ze mną takie numery, Monsieur Saint-Germain!
        Upewniwszy się, że nie ma świadków na korytarzu, zapukałem cztery razy do drzwi Bogini. Otworzyła mi natychmiast, jakby warowała po drugiej stronie drzwi.
        - I jak? - zapytałem ją szeptem, nie wchodząc dalej. - Ma pani numer Vidaca?
        - Nie - pokiwała główką. - W dalszym ciągu nie mogę znaleźć pola. Wszystko na nic.
        - Może trzeba znaleźć inne miejsce? Przed chwilą dzwonił Saint-Germain...
        Zdziwiła się i wyjaśniła, że niemiecka sieć działa pewnie bez zarzutu. Nasz „hrabia” był przecież Niemcem.
        Należało kończyć tę rozmowę. Inspektor wychodził już z przedziału Niemców i nie powinien widzieć nas razem, spiskujących. Teraz nie mogliśmy popełnić najmniejszego błędu. Odskoczyłem od drzwi przedziału Bogini i udałem, że podziwiam krajobraz za oknem.
        - O, już pan jest - zdziwił się na mój widok Lohnmanz. 
        - Chciał pan ze mną rozmawiać.
        - Proszę się udać do wagonu restauracyjnego i zająć miejsce przy stoliku - rozkazał. - Zaraz do pana przyjdę.
        Poszedłem do restauracyjnego w przekonaniu, że potrzebował kilku minut zwłoki na przeszukanie mojego przedziału. Jeśli nie znajdzie „pluskwy”, umieści tam nową. Proste.
        W wagonie restauracyjnym nie było nikogo. Barman, który jeszcze nie tak dawno miał wolne, był już na nogach, blady i zaspany, ale gotowy do służby za ladą. Zauważyłem, że przygotowywał cztery filiżanki i parzył kawę. Zapachniało czarnym aromatem, który zawsze z rana dodawał mi sił.
        - Kawa? - zapytał zachrypniętym głosem barman.
        - Duża czarna - odpowiedziałem zadowolony i zgadywałem w myślach, kto zostanie zaproszony do rozmowy oprócz mnie i konduktora.
        Usiadłem przy pierwszym stoliku twarzą do lokomotywy i czekając z niecierpliwością na kawę, rozważałem ryzyko powiadomienia konduktora o moim odkryciu dotyczącym osoby fałszywego inspektora. Ale konduktor wciąż z nim łaził. Mając go obok siebie, oszust kontrolował sytuację na wypadek, gdyby ktoś chciał porozmawiać z konduktorem.
        Kawa była przepyszna, mocna, aromatyczna i gorąca. Taka, jaką lubiłem. Z odrobiną cukru stanowiła największy dar pod słońcem. Ożywiała, dodawała wiary w sens istnienia i pobudzała myślenie.
        Barman postawił na stoliku pozostałe filiżanki i dzbanek kawy. Lada chwila mieli zjawić się tutaj uczestnicy tego spotkania. Piłem w skupieniu kawę i czekałem. Nikt nie nadchodził, więc z nudów poszedłem na koniec wagonu. Drzwi były zamknięte.
        - Nie wolno tam wchodzić - ostrzegł mnie zza kontuaru barman. - Polecenie inspektora.
        - Tak? - udałem zdumienie.
        Lohnmanz polecił odizolować pasażerów sypialnego od reszty pociągu, w ten sposób mógł dłużej utrzymać się w roli inspektora policji. Zastanawiało mnie, jak właściwie to zrobił? Jeśli konduktor zawiadomił policję, jakim cudem zjawił się tutaj fałszywy policjant? Czyżby Saint-Germain miał w szeregach policji swojego szpiega? A może ten łajdak prowadził nasłuch rozmów telefonicznych konduktora?
        Usłyszałem kroki dochodzące z korytarza i czyjeś głosy. Po chwili weszli do restauracji: Lohnmanz, konduktor i Kwiatkowski. Usiadłem z powrotem na swoim miejscu - przodem do lokomotywy - i próbowałem znaleźć w oczach kierownika Kwiatkowskiego współczucie, ale znalazłem jedynie oskarżenie. Zresztą ten człowiek nie patrzył na mnie. Był odwrócony do mnie bokiem.
        Za to błyskające podejrzliwością ślepia Lohnmanza łypały na mnie badawczo - świadomość, że stałem naprzeciwko samego Saint-Germaina paraliżowała i odbierała mowę. Na wszelki wypadek spuściłem wzrok.
        Upiłem nieco kawy i bezwiednie włożyłem rękę do wewnętrznej kieszeni marynarki. I wtedy moje palce wymacały na dnie kieszeni drobny, okrągły przedmiot. Proszek nasenny ofiarowany mi przez Mirabelę. Dała mi go wczoraj podczas uroczystego spotkania w restauracji.
        Szybko przeniosłem wzrok na stolik zastawiony filiżankami i parującym dzbankiem.
        - Kawa - zamruczał Lohnmanz i pociągnął sugestywnie nosem. - Napijmy się kawy, zanim obwieszczę panom coś ciekawego.
        Byłem pierwszy. Błyskawicznie się ocknąłem i sięgnąłem po dzbanek.
        - Kto pije? - zapytałem podniecony moim pomysłem.
        - Wszyscy - zaskrzeczał inspektor.
        Dopiero teraz zauważyłem, że przyniósł ze sobą jakąś teczkę. Ale w tej chwili byłem zajętym nalewaniem kawy do filiżanek i uważnie obserwowałem kątem oka uczestników spotkania. Pierwszą filiżankę dostał naburmuszony i zmęczony kierownik Kwiatkowski, następnie konduktor, a na końcu Lohnmanz. Trzymaną cały czas w zagłębieniu dłoni tabletkę nasenną wrzuciłem do filiżanki inspektora niepostrzeżenie, w ostatniej chwili, gdy sięgnąłem po nią, aby nalać do niej kawy. Wydawało mi się, że nikt wtedy nie patrzył na mnie.
        Lohnmanz sięgnął po teczkę, którą ze sobą przyniósł, gmerał coś przy niej, a kawa w filiżance mu stygła. Odstawił ją nieco na bok i położył przed sobą teczkę. Powoli ją otwierał, z namaszczeniem, ale uważnie przy tym patrzył na mnie i na Kwiatkowskiego. Kierownik naszej ekipy usiadł obok mnie, ale wcale się do mnie nie odzywał. To dobrze, że zajął miejsce po mojej prawej ręce - nie musiałem wszak patrzeć mu w oczy. Byłem pewny, że wraz ze Szczurzycką obwiniali mnie za kradzież zapisków Norwida. Kto wie, czy wizyta Aliny w moim przedziale nie była zaaranżowana przez niego samego.
        - Czy wiedzą panowie co znalazłem w toalecie? - zapytał inspektor. 
        Ujrzeliśmy zeszyt Norwida. Ten sam, który znaleziono w Ivry pod Paryżem kilka miesięcy temu i który powinien znajdować się w stalowym neseserze Kwiatkowskiego. Był zapakowany w przezroczystą folię.
        - Notatki Norwida! - krzyknął podniecony Kwiatkowski i wstał gwałtownie od stołu. - O Jezu! Nie mylę się, prawda?!
        Tak, to był ów cenny notatnik Norwida. 
        Cieszyłem się jak dziecko wraz z nim, ba, z wrażenia nawet zaniemówiłem, ale nagły zryw kierownika wstrząsnął stolikiem. Kawa z filiżanek wylała się na obrus.
        - Barman! - konduktor krzyknął na człowieka za kontuarem.
        - Już zmieniam obrus, proszę pana.
        Interwencja barmana mogła pokrzyżować mi plany - Lohnmanz powinien jak najszybciej wypić kawę ze swojej filiżanki. W niej znajdował się bowiem proszek nasenny, a barman zamierzał wymienić obrus, niewykluczone, że z rozpędu poda nowe filiżanki. Niedobrze.
        - Daj pan spokój! - powstrzymałem barmana zdecydowanym ruchem ręki. - Wystarczy zmienić stolik. Nie widzi pan, że odnalazł się skarb narodowej kultury!
        Barman chyba nie wiedział, o czym mówię, ale zatrzymał się przezornie w połowie drogi. Moje wyjaśnienie było idiotyczne, ale skuteczne - nie zmienił obrusu i zastawy. Przesiedliśmy się do drogiego stolika, niechętnie, ale sprawnie, a ja pierwszy chwyciłem filiżanki oraz dzbanek. Wytarłem je serwetką i przeniosłem szybko na drugi stolik.
        - Jakim cudem?! - wrzeszczał podniecony Kwiatkowski. - Gdzie pan to znalazł? W ubikacji?!
        - Otóż to - odpowiedział spokojnie inspektor. - W pojemniku na papierowe ręczniki.
        - Niesamowite, nieprawdopodobne - sapał Kwiatkowski i wreszcie spojrzał na mnie zadowolony. - Co pan o tym sądzi, panie Tomaszu?
        - Cieszę się - bąknąłem. - Naprawdę. To cud...
        - To nie żaden cud - nie dał mi dokończyć Kwiatkowski. - Po prostu złodziej przestraszył się pana inspektora. Wolał oddać zeszyt, niż zadzierać z policją. Brawo, panie inspektorze!
        Dla mnie było oczywiste, że to robota samego Lohnmanza. To on podłożył ten zeszyt. Ba, on wcale go tam nie znalazł. Miał go cały czas przy sobie. Oszukiwał, że znalazł notatnik w ubikacji. On zjawił się w pociągu z notatnikiem.
        - Panowie - wszedłem w słowo - napijmy się kawy.
        - Przydałaby się butelka koniaku - zaproponował odważnie Kwiatkowski. - Zdaje się, że mam jeden w przedziale...
        - Kawa wystarczy - mruknąłem i chwyciłem filiżankę za uszko. Szybko zerknąłem na cukierniczkę. - Inspektorze, słodzi pan?
        - A tak, naturalnie.
        Inspektor wrzucił dwie kostki cukru i zamieszał kawę łyżeczką.
        - Zdrowie inspektora - powiedziałem, bacznie obserwując jego zachowanie. - Jak to dobrze, że jest pan tutaj z nami.
        Jak tylko Lohnmanz upił nieco kawy, odetchnąłem z ulgą. Teraz pozostało mi cierpliwie odliczać czas, aż środek nasenny zacznie działać. Kiedy Lohnmanz zapadnie w głęboki sen, zabierzemy mu notatnik Norwida, a ja opowiem o wszystkim konduktorowi i Kwiatkowskiemu. I zawiadomimy prawdziwą policję. Będę czysty jak łza i żadna Szczurzycka nie będzie mnie podejrzewać o kradzież. Pierwszy raz od początku tej niefortunnej podróży odczułem ulgę.
        - Notatnik polskiego poety muszę niestety zabrać do komendy - oświadczył Lohnmanz. 
        Proszek jeszcze nie zaczął działać. Czekałem cierpliwie, udając, że go słucham. -Nieprędko trafi do Polski, ale oczywiście, zwrócimy wam go tak szybko, jak będzie można. Przede wszystkim zabezpieczymy ślady, które pozostawił sprawca. Wśród was jest złodziej. To nie ulega żadnej wątpliwości...
        - Pobierzecie odciski palców od pasażerów? - spytałem zrelaksowany.
        - Tak, zrobię to. 
        Nagle zmarkotniałem.
        „Czemu służy ta cała inscenizacja?” - myślałem gorączkowo. „Dlaczego Saint-Germain zwrócił notatnik Norwida? Przecież zagadka krzyża lotaryńskiego nie została jeszcze rozwiązana?”
        - Mogę zobaczyć? - Kwiatkowski wyciągnął rękę po notatnik. - Chciałbym zerknąć...
        Lohnmanz stanowczo odmówił i włożył cenny zeszyt z powrotem do teczki.
        - Nie mogę. Przykro mi. Odciski palców.
        - A tak... no pewnie... mam pan rację - sapał Kwiatkowski. - Najważniejsze, że notatnik się znalazł. Wolę nie myśleć, co by się z nami stało, gdyby zaginął?
        - Ciekawe, kto go ukradł i włożył do pojemnika na papierowe ręczniki? - zgadywałem.
        - Też chciałbym to wiedzieć - popatrzył na mnie podejrzliwe Kwiatkowski.
        I nagle zrozumiałem! Lohnmanz chciał uspokoić nerwy i sumienia naszej delegacji. Pewnie bał się, że ktoś z nas zawiadomi policję. Nie był pewny mojej lojalności! A tak - złodzieja wprawdzie nie złapał (bo i nie mógł złapać), ale zeszyt się odnalazł. Genialne! Teraz wszyscy z nas mogli odetchnąć z ulgą, uspokoić się, pójść spać, tylko że notatnik wciąż był w rękach prawdziwego złodzieja. Wciąż mogłem być szantażowany groźbą zniszczenia tego dzieła. I co gorsza - nie mogłem nikomu powiedzieć całej prawdy. Lohnmanz rozegrał to sprytnie. Pozostała jedynie wiara w nasenne właściwości tabletki.
        Zamiast spodziewanego snu Lohnmanza, zjawiła się bezszelestnie Bogini. Nie weszła do wagonu restauracyjnego, a stanęła za drzwiami i zdenerwowana dawała mi znaki rękami. Byłem odwrócony przodem do lokomotywy, więc zauważyłem jej niespodziewane nadejście. Na szczęście Lohnmanz zasłaniał siedzącemu obok mnie Kwiatkowskiemu widok na przód wagonu. Nasz kierownik nie mógł zatem zobaczyć Bogini. Ja dostrzegłem kobietę między siedzącymi obok siebie Lohnmanzem i konduktorem, a patrzyłem po przekątnej. Tylko dlatego ja ją widziałem.
        O coś Bogini chodziło... ależ tak! Trzymała w ręku telefon i oczy świeciły jej triumfalnym blaskiem. Dodzwoniła się do swojego przyjaciela Yvesa! Dawała mi wymowny znak, abym grał na czas. Jej oczy szeptały: „zagadaj towarzystwo, niech nikt się stąd nie rusza”. Była podniecona - odkryła coś ważnego.
        Moje poruszenie zauważył konduktor. Obejrzał się szybko za siebie, ale Bogini w porę skryła się w korytarzu.
        - Czy coś się stało? - zagadał konduktor, gdy znowu powrócił do poprzedniej pozycji.
        - Nie, nic - skłamałem.
        „Do dzieła, Tomaszu” - zagrzałem się w duchu do działania. „Zagadaj ich. Tabletka zaraz zacznie działać, a do czasu, gdy Lohnmanz nie zaśnie, daj mu popalić”.
        - Zastanawia mnie, czemu złodziej schował notatnik w toalecie? - zacząłem wątek. - Dlaczego nie ukrył go w innym, mniej uczęszczanym miejscu? Czemu wreszcie nie uciekł z nim?
        - A kto to wie? - westchnął konduktor i zdjął powolnym ruchem czapkę odsłoniwszy spocone czoło z charakterystycznym znamieniem w kolorze ciemnego brązu. - Proszę się cieszyć, że zostawił go w ubikacji. Gdyby uciekł, nie byłoby wśród nas złodzieja, nie byłoby też zeszytu.
        - Pan Tomasz szuka dziury w całym - sapnął niepocieszony Kwiatkowski. - Trzeba się cieszyć, że mamy zeszyt.
        - Zgoda - przytaknął Lohnmanz i popatrzył na mnie nieco zamglonym wzrokiem.
        - Nie rozumiem jednego - wbiłem w niego wzrok. - Oskarżyliśmy Vidaca, a przecież dziennikarz uciekł. Nie mógł zatem podrzucić w toalecie notatnika.
        - Sugeruje pan, że to ktoś z naszej ekipy? - przeraził się Kwiatkowski.
        - Spokojnie - uspokoił go inspektor. - Pewnie niezbyt dokładnie przeszukaliśmy wagon za pierwszym razem. Ten notatnik musiał tam być przez cały czas, po prostu go nie zauważyliśmy.
        Wyjaśnienie było beznadziejnie naciągane, ale w tej chwili najważniejsze było to, żeby zagadać towarzystwo. Lohnmanz ziewnął szeroko, co uradowało moją duszę stokrotnie. Usypiał.
        - Może motywem złodzieja zeszytu nie była kradzież? - zaryzykowałem trudne pytanie, widząc, że Lohnmanzowi kleją się oczy i nic mi już nie zrobi.
        - A tego nie rozumiem - popatrzył na mnie sennym wzrokiem.
        - O czym pan mówi? - zainteresował się konduktor i otarł pot z czoła. - Złodziej kradnący nie dla chęci zysku?
        - Pan Tomasz jest zmęczony - burknął Kwiatkowski. - Mówiłem, że szuka dziury w całym.
        - Widzi pan - zwróciłem się do niego - podejrzewał mnie pan o kradzież, więc pragnę dociec prawdy.
        - Ja pana podejrzewałem? - oburzył się i zaczerwienił.
        - A pan - kiwnąłem głową. - Nawet nasłał pan na mnie koleżankę Alinę. Niech jej pan powie, żeby zmieniła cień do powiek. Ech! Dopiero niedawno rozszyfrowałem tę waszą grę. Szkoda, że pan nie wiedział, drogi kierowniku, iż koleżanka Szczurzycka nie jest w moim typie.
        - Nie? - szczerze się zdziwił. - A mówiła, że pan ją lubi, tylko udaje takiego...
        - Jakiego?
        - No, takiego dzikusa.
        - Nie jestem dzikusem - broniłem się. - Jak dzikusowi może podobać się pani Ilona? Oto i mój ideał kobiety!
        - A tak - sapnął zazdrośnie - Alina wspominała, że łazi pan do niej na schadzki.
        - Wy mnie szpiegujecie? - zdenerwowałem się, bo chyba wydało się, kim był tajemniczy podglądacz w korytarzu. Szczurzycka. - Jakim prawem?!
        - Nieważne - machnął ręką Kwiatkowski. - Lepiej niech pan powie o tej „pluskwie” w pańskim przedziale...
        W wagonie restauracyjnym zapanowała złowroga cisza. Spojrzenia - zarówno konduktora jak i sennego Lohnmanza - powędrowały w moją stronę.
        - „Pluskwa”? - żartowałem. - To nie ja ją znalazłem. To koleżanka Szczurzycka. Ona lubi znajdować różne dziwne przedmioty w pociągu. Czy pan wie, kierowniku, że ona znalazła wyrwaną z notatnika Norwida kartkę. Szkic wiersza! Właśnie w toalecie, w której inspektor Lohnmanz odnalazł notatnik. Dziwne. Ta kobieta ma szczęście. Powinna grać w Totolotka.
        - Co pan sugeruje? - zapieklił się Kwiatkowski. - Że Alinka jest złodziejem?
        - Nie - kiwnąłem głową.
        - O czym pan mówi? - zgromił mnie wzrokiem konduktor. - Jakie pluskwy? W pociągu? A może szczury?
        Lohnmanz kiwał się już na boki i miał rozmarzony, anielski wyraz twarzy. Konduktor jednak nie patrzył na niego, więc nie wiedział, co dzieje się z inspektorem.
        - Zaraz! - zdenerwował się konduktor. - Ktoś znalazł kartkę i nie zgłosił tego?
        Chciał coś jeszcze powiedzieć, podobnie jak biedny Kwiatkowski, ale Lohnmanz zamknął oczy i dosłownie położył się na konduktorze.
        - Co się panu stało? - zdumiał się konduktor i odsunął mężczyznę od siebie. - Panie inspektorze! Słyszy mnie pan?!
        Potrząsnął go kilkakrotnie, ale Lohnmanz spał już w najlepsze.
        - On zemdlał? - zdziwił się Kwiatkowski.
        - Śpi - mruknął zaskoczony konduktor.
        Wstał i założył na głowę czapkę. Wstałem także.
        - To nie jest inspektor - oświadczyłem nagle. - To fałszywy policjant.
        - Czy pan żartuje? - zdenerwował się Kwiatkowski. - Co się z panem dzieje, Tomaszu?
        Konduktor nic nie mówił. Stał zdezorientowany i patrzył na leżącego bezwładnie wzdłuż fotela Lohnmanza. Przeniósł wzrok na mnie i znowu się zasępił. A patrzył na mnie tak, że przeszły mnie ciarki.
        - To moja sprawka - przyznałem się.
        Opowiedziałem im skruszony o moim podstępie, wprawiając Kwiatkowskiego w osłupienie. Konduktor słuchał mojej relacji z zimną krwią, jakby to nie był ten sam konduktor, który jechał z nami od samego Paryża.
        - Niesamowite - powtarzał w kółko Kwiatkowski.
        Ale na konduktorze moja opowieść nie zrobiła najmniejszego wrażenia. Może tak mi się tylko zdawało, a ten człowiek po prostu zastanawiał się, co robić w tej kuriozalnej sytuacji.
        Na początek zabrał Lohnmanzowi zapakowany w folię notatnik Norwida.
        - Zawiadomi pan policję? - zapytałem.
        - Właśnie mam zamiar to zrobić. A notatnik włożę do neseseru. Nie wypada nosić tego dzieła pod pachą.
        - Ależ oczywiście! - ożywił się Kwiatkowski. 
        Opuściliśmy wagon restauracyjny odprowadzeni wzrokiem przez zdziwionego barmana.
        - Co się stało? - zapytała nas Mirabela zainteresowana zamieszaniem na korytarzu.
        - Notatnik Norwida się odnalazł - poinformował wszystkich Kwiatkowski.
        - Proszę wejść do swoich przedziałów i nie wychodzić! - polecił konduktor. - Proszę czekać na dalsze instrukcje. Zaraz zadzwonię na policję i zapytam, co robić?
        Na korytarz wyszli zaniepokojeni hałasem Niemcy i konduktor musiał wyjaśnić im, że zaszły nowe okoliczności, ale nie powinni się martwić. Wysoki Niemiec w ciemnym golfie zaklął.
        - Nie musi pan zawiadamiać policji - rzekł do niego. - Już to zrobiłem.
        - Zawiadomił pan policję? - zdziwił się konduktor. - A kto panu pozwolił? Przecież inspektor Lohnmanz tłumaczył wam, aby nikt nie działał na własną rękę.
        - Ale Lohnmanz jest fałszywym policjantem - przypomniałem.
        - A racja - sapnął konduktor i zdjął czapkę. Jego czoło znowu zrosił pot, a brązowe znamię zrobiło się jakby ciemniejsze. - Ciągle o tym zapominam, że to fałszywy inspektor. Nieważne - machnął ręką. - Idźcie do przedziałów. Czekajcie.
        Gdy konduktor zniknął w swoim przedziale z notatnikiem, otworzyły się błyskawicznie drzwi przedziału Bogini. Palcem zaprosiła mnie do siebie, a była wielce czymś podniecona.
        - Niedobrze - rzekła załamującym się głosem. - Niedobrze...
        - O co chodzi, proszę pani?
        - Jak byliście w wagonie restauracyjnym - mówiła ciężko dysząc - dodzwoniłam się wreszcie do Yvesa... znalazłam pole na końcu korytarza.
        - To świetnie. Podał pani numer Vidaca? - Tak.
        - To bardzo dobrze! - ucieszyłem się. - O co więc chodzi?
        - Bo jak zadzwoniłam pod ten numer, to... 
        - To co?!
        - Odpowiedziała mi melodyjka z jego telefonu komórkowego...
        - Vidac jest w tym wagonie?!
        - Owszem - skinęła główką. - W przedziale konduktora. 
        Wiadomość była szokująca.
        - Nie rozumiem - byłem podniecony. - Jest pani pewna?
        - Też nie chciałam w to uwierzyć - szeptała - ale melodyjka dochodziła właśnie z przedziału konduktora.
        - Może Vidac uciekł, a w wagonie został jego telefon? 
        - Ale co robi w przedziale konduktorskim?
        - Dziwne - zasępiłem się nagle. - Naprawdę dziwne.
        - To pewnie wspólnicy - podniecona szturchnęła mnie palcem w pierś. - No, ten Lohnmanz i konduktor.
        Miała rację. Tylko to jedno wyjaśnienie wchodziło w rachubę. To byli wspólnicy. Nie tylko inspektor okazał się fałszywy, ale i konduktor! Uśpiłem Lohnmanza, ale jego wspólnik pozostał na chodzie. I jak na złość wszystko mu wypaplałem w restauracji.
        Przypomniałem sobie pewien wcześniejszy incydent. To było przed Dortmundem, wtedy, gdy usłyszałem dochodzący z przedziału konduktorskiego rumor. Pomyślałem wtedy, że konduktor przestawia bagaże. W tym czasie kolega Zubilewicz szukał Vidaca, wrócił niebawem z restauracyjnego, a konduktor wkrótce przyznał się, że dziennikarz odwiedził go na chwilę i tajemniczo gadał. Czas tej wizyty dziwnie nakładał się na ów hałas w przedziale konduktorskim. Czy to nie upadające na podłogę ciało Vidaca je spowodowało?
        Konduktor był szpiegiem Saint-Germaina! Ta myśl dosłownie mnie paraliżowała. Drań, miał mnie cały czas na oku, kontrolował każdy mój ruch, z dziecinną łatwością mógł wejść do każdego przedziału. To on podrzucił mi teczkę i „pluskwę”. Konduktor i Lohnmanz wspólnikami! A to dobre sobie! Pamiętam dobrze, jak Saint-Germain prosił przez telefon, aby nie zawiadamiać konduktora. Co za przebiegłość! Toż właśnie konduktor był jego prawą ręką.
        Vidac musiał odkryć prawdę i został obezwładniony. To dlatego konduktor zwrócił się na korytarzu do Zubilewicza, gdy zastanawialiśmy się tam, co stało się z dziennikarzem. To było wtedy, gdy pociąg mknął po przedmieściach Dortmundu. Po prostu, drań, wiedział, że Zubilewicz szuka Vidaca! Wtedy to konduktor usłyszał od Zubilewicza o telefonie od Pawła. Wszystko się powoli wyjaśniało!
        Tylko jakichże mieliśmy użyć sposobów, aby odzyskać notatnik? Lohnmanz był unieszkodliwiony, ale konduktor nadal działał. Kto wie, czy nie nosił przy sobie broni palnej?
        Z przedziału Bogini wypłoszyły nas na korytarz podniesione głosy współpasażerów. Krzyczała Szczurzycka, ale krzyczała też Mirabela i doprawdy nie wiem, która z nich głośniej to robiła. Przerażeni wyskoczyliśmy na korytarz, narażając nasz spisek na dekonspirację. Lepiej, żeby konduktor nie widział nas razem.
        - Tam! - niósł się po wagonie krzyk Szczurzyckiej. - Ucieka! Z neseserem!
        - O rany! - wtórowała jej Mirabela.
        Okazało się, że w wagonie Kwiatkowskiego zebrała się nasza ekipa, beze mnie. W pewnym momencie koleżanka Szczurzycka zauważyła za oknem biegnącego z neseserem konduktora. Podobno uciekał.
        Bez namysłu wskoczyłem do swojego przedziału i otworzyłem okno. Podnóżem niewysokiego nasypu biegł konduktor. Nie miał już na sobie munduru. Na wierzch założył lekką sportową kurtkę, a na nogi obuł adidasy.
        Dopiero teraz nabrałem pewności, że to Saint-Germain! Tak - to był on! Nie mógł być nim Lohnmanz, gdyż trudno wyobrazić sobie, aby współpracownik uciekł, zostawiając uśpionego szefa na pastwę losu. To konduktor był Saint-Germainem! Wyszedł cichaczem przez okno swojego przedziału i zwiewał gdzie pieprz rośnie.
        W tej jednak chwili neseser był najważniejszy. Saint-Germain wiedział, co robi. Zabierając neseser, był w stanie dalej mnie szantażować na odległość.
        - Niesłychane! - krzyczeli ludzie z naszej ekipy.
        - Zniknął za pociągiem!
        - Policja! Gdzie jest policja?!
        - Inspektor jest fałszywy!
        - Fałszywy? O Boże! Co tu się dzieje?!
        Pierwszy wyskoczył w wagonu ów rosły Niemiec w ciemnym golfie, mój sąsiad. Zaalarmowany przez krzyczące kobiety i on ujrzał uciekającego konduktora. Nie wiem, jaki miał zamiar, gdy wybiegał z pociągu, ale jego marsowe oblicze źle wróżyło uciekinierowi.
        Reszta pasażerów opuściła wagon i wzorem Niemca wyszła na nasyp. Wszyscy byliśmy ciekawi, dokąd biegnie konduktor i co zrobi z nim Niemiec.
        Okazało się, że do konduktora dołączył skądś ubrany w skórzane spodnie i kurtkę osobnik. Ten z Paryża - motocyklista współpracujący z uroczą blondynką z pieprzykiem, znajomy z dworca w Brukseli. Widać był cały czas w pociągu, gotów do natychmiastowej pomocy swojemu szefowi. W tej chwili ci dwaj ludzie, motocyklista i konduktor, biegli przez pastwisko. Młodszy zabrał od konduktora neseser i biegli dalej, nie obejrzawszy się za siebie ani razu. Gonił ich Niemiec dopingowany już nie tylko przez ekipę wagonu sypialnego, ale też pasażerów z innych wagonów, którzy wyglądali przez swoje okna bądź powychodzili na zewnątrz.
        Niemiec - którego wcześniej podejrzewałem o współpracę z Saint-Germainem - biegł z determinacją, a przyświecał mu jeden cel: dorwać uciekających.
        - Hans! Hans! - krzyczała Niemka z jego przedziału, stanąwszy obok mnie. - Wracaj! Co robisz?!
        - Kim on jest? - zapytałem. - Ten pani Hans?
        - To sportowiec! Po co on ich goni?!
        Hans jako pierwszego dopadł „motocyklistę”. Przewalił go na zielony dywan pastwiska trzydzieści metrów od nasypu. Neseser upadł w trawę. Wtedy to na arenę wydarzeń wkroczyła czwarta osoba - Fiolka! Przyczaił się, widać, na końcu pociągu, i w odpowiednim momencie wkroczył do akcji. Ten nieznośny chłopak wbiegł na pastwisko i, kiedy Niemiec okładał pięściami mężczyznę o oliwkowej cerze, sprzątnął poniewierający się w trawie neseser.
        - Dobra nasza! - krzyczał Kwiatkowski. - Brawo, chłopcze!
        - Kto to jest?! - dziwił się ktoś inny. - Co to za chłopiec?!
        - To bohater!
        Fiolka wziął nogi za pas dźwigając neseser, a Hans mocował się dalej z „motocyklistą”. Konduktor nie podbiegł do nich, aby pomóc swojemu kompanowi, on nawet nie zerknął za siebie - biegł dalej bez wytchnienia przez pastwisko. Ten pięćdziesięcioletni mężczyzna ratował swoją skórę. Horyzont zielonej trawy kończył się dwa kilometry dalej na północy, tam gdzie zaczynały się pierwsze zabudowania brandenburskiej wsi. Czy tam, w odległych zabudowaniach, szukał dla siebie ratunku?
        Po chwili wszystko się wyjaśniło. Od zachodu nadleciał helikopter. Zjawił się niczym drapieżny ptak - nagle i cicho. Przechyliwszy się niebezpiecznie na bok, opadał majestatycznie ku zielonemu polu, wprawiając chłodne powietrze poranka w buczącą wibrację. Targana silnym powiewem trawa zmarszczyła się niczym powierzchnia wody, a helikopter wciąż obniżał lot. Konduktor zwolnił do truchtu, pomachał żywo pilotowi i wkrótce maszyna opadła miękko na powierzchnię pastwiska dwadzieścia pięć metrów przed nim.
        Hans za późno zainteresował się dziwnym hałasem nad swoją głową. Zaskoczony stracił zainteresowanie „motocyklistą”. To wystarczyło, aby osobnik o oliwkowej cerze wydostał się z jego żelaznego uścisku. Uciekając, zdołał jeszcze zadać Hansowi cios, po którym rosły Niemiec upadł w trawę.
        Niemiec nie gonił już osobnika w skórze. Helikopter zabrał kolejno konduktora, a potem „motocyklistę”. Koniec gry. Saint-Germain był górą, a właściwie - był w górze. Bezpieczny. My mieliśmy neseser.
        Patrzyłem za oddalającym się helikopterem, który zatoczył nad pastwiskiem nieduże koło i po chwili przeleciał nad pociągiem, kierując się na południe. Odprowadzałem wzrokiem tego żelaznego ptaka wraz z innymi pasażerami. Wyjąłem telefon komórkowy należący do Saint-Germaina i zerknąłem na niego obojętnie. Trzymałem w ręku jedyny namacalny dowód istnienia Saint-Germaina. Ale pocieszałem się, że ten łajdak zostawił na rączce neseseru swoje odciski palców.
ROZDZIAŁ TRZYNASTY

O PERCEPCJI CZASU • WIZYTA NAPLEBANII • SKĄD WIESZ, ŻE SZUKAM KRZYŻA? • PUSTELNIK I AUGUSTIANIE • ŚWIĘCI Z OŁTARZA • KRZYŻ Z LORRAINE I REGIA • KTO ZAŁATWIŁ KOŚCIELNEGO? • W PUŁAPCE • ADRIANNA • Z POWROTEM DO KOŚCIOŁA • ROZMOWA Z INSPEKTOREM • CO ZROBILI WŁAMYWACZE? • W KOMENDZIE • LIST OD
SAINT-GERMAINA


        Dziwne, jak zmienia się percepcja czasu w zależności od miejsca i okoliczności. Paweł był na tropie zagadki i dlatego czas płynął mu inaczej niż Panu Samochodzikowi. W przeciwieństwie do niego Paweł działał nieskrępowanie (nie licząc ograniczeń czasowych), podczas gdy jego szef był szantażowany i inwigilowany przez maniaka w pociągu. Ten maniak nazywał się Józef Holzmann. Człowiek tajemniczy i nieuchwytny. Szkoda, że Paweł nie mógł podzielić się z szefem wiedzą o tym łotrze. Kontakt z paryskim pociągiem urwał się skoro świt. Fiolka, ich młody łącznik, był prawdopodobnie w tarapatach i Paweł nie mógł nic zrobić. Jak na złość pociąg stanął w Niemczech w szczerym polu. Jedynym wyjściem było zawiadomienie policji! Tylko co właściwie miałby jej zakomunikować? Że „niewidzialny” osobnik szantażuje jego szefa? I jak zareagowałby Saint-Germain na wieść o tym, że policja interesuje się pociągiem? Bez wahania zniszczyłby notatnik Norwida.
        Paweł miał pewien prosty plan. Jeśli odnajdzie krzyż lotaryński, będzie negocjował z Saint-Germainem jak równy z równym. Postawi twardy warunek: notatnik Norwida za relikwiarz! Liczył jednak w duchu na to, że skarbu nie odda, choć nie wiedział jeszcze, jak tego dokona. Najważniejsze - odnaleźć krzyż.
        Krótka wizyta na plebanii dała połowiczny sukces. W tym czasie, gdy on zamęczał zdziwionego i nieco speszonego nagłą wizytą księdza, Agnieszka czekała na niego w sieni.
        W księgach kościelnych nie było śladu zakonnika o przezwisku Pustelnik. Paweł poprosił jednego z księży o przysługę, tłumacząc swoją prośbę studiami historycznymi. Niechęć księdza przełamał dopiero pokazawszy swoją ministerialną legitymację. Na szczęście duchowny przyniósł mu książkę Marcina Solarza „Błonie - książęce miasto na Mazowszu”, w której autor przedstawił informacje o błońskich kanonikach z XVII wieku. Dzięki tej lekturze zaoszczędził mnóstwo czasu, który straciłbym grzebiąc w archiwaliach.
        I tak, dowiedział się o prepozycie Andrzeju Aulińskim z początku XVII wieku, o proboszczu Stanisławie Rzepkowskim, po którym został w skarbcu kościelnym srebrny krzyż. Ten skarb, jak wiele innych, zaginął na przestrzeni wieków. W inwentarzu z 1631 roku figurował także pozłacany kielich srebrny z herbem i nazwiskiem proboszcza Andrzeja Suleńskiego. Ciekawą postacią był Adam Arciszewski - w 1624 roku został kolejnym prepozytem błońskim. Był doskonałym gospodarzem. Założył w okolicy wsi Wawrzyszewo, niedaleko młyna na rzece Utracie, majątek ziemski Pass. Po Arciszewskim urząd prepozyta objął w 1661 roku Stefan Piątkowski. Od 1670 roku prepozytem był Krzysztof Strubina. Oprócz niego byli tutaj dwaj wikariusze, opiekun Bractwa Różańca Świętego, rektor szkoły i kantor.
        Na koniec Paweł zapytał o krzyż lotaryński, ale odpowiedziało mu szczere zdziwienie księdza.
        - Nie wiem o żadnym krzyżu wykonanym ze złota - dziwił się duchowny. - Skąd to przypuszczenie?
        - Może chodziło o drewniany krzyż - pokrętnie zmienił temat Paweł, nie chcąc wywoływać sensacji. - Wie ksiądz, o jaki krzyż mi chodzi? O taki, który chronił przed klęskami i chorobami. Dwuramienny.
        Niespodziewanie uzyskał cenną informację. Był taki krzyż we wsi Radzikowo za Czerwińskiem nad Wisłą. Stary, drewniany, umieszczony u podnóża wzniesienia, na którym stał drewniany kościół.
        Paweł był w rozterce - jechać do Radzikowa czy zostać w Błoniu? Radzikowo było oddalone o ponad sześćdziesiąt kilometrów od Błonia. Na dojazd zmarnuje godzinę. W liście z 1681 roku napisano, że drewniany krzyż znajdował się w pobliżu „Łysej Góry” i miejscowości B. Radzikowo leżało za daleko od Błonia. Mimo to wiedział, że miasto było historycznie powiązane z opactwem w Czerwińsku.
        Zadecydował zbadać najpierw kościół w Błoniu. Potem pojedzie do Radzikowa. Miał swoje „Tabernaculum” z rysunku zakonnika i wpierw należało zbadać ten trop.
        - I jak? - Agnieszka spytała Pawła, gdy wyszedł z plebanii. 
        Zerknął na zegarek. Msza się skończyła. Kościół powinien być teraz pusty.
        - Idziemy do kościoła!
        - Po co?
        - Mówiłem już, że jestem poszukiwaczem skarbów - uśmiechnął się. 
        Zdezorientowana zmarszczyła gładkie czoło, ale i tak była piękna.
        Dostrzegł to wyraźnie dopiero teraz, gdy świeże słońce stojące ponad dachami domów oblało jej lico gorącym złotem. Co tak śliczna dziewczyna robiła w Błoniu? Powinna raczej biegać w kostiumie na plaży otoczona wielbicielami albo odpoczywać w jakimś kurorcie. Mieliśmy pełnię lata, wakacje, a ta dziewczyna była jakby nie z tej bajki.
        - I co? - zagadnęła, gdy szli szeroką alejką wzdłuż kościoła. - Już wiesz, gdzie ukryto ten krzyż?
        Z wrażenia przystanął.
        - Skąd wiesz, że szukam krzyża? - wbił w nią powiększone oczy.
        - Wspominałeś, że szukasz krzyża - tłumaczyła się bez cienia zdenerwowania, naturalnie. - Twierdziłeś, że jesteś poszukiwaczem skarbów. Z początku myślałam, że to bałach, ale...
        - Mówiłem coś o krzyżu? - ruszył dalej. 
        - Tak.
        Dałby uciąć sobie głowę, że nie wspominał, ale może się mylił. W końcu miał w głowie mętlik. Zerknął kątem oka na Agnieszkę, ale nie dostrzegł w jej zachowaniu fałszywej pozy. Skąd niby miałaby wiedzieć, czego szukał. Pewnie wspomniał o krzyżu. Innego wyjaśnienia nie było.
        Zanim weszli do kościoła, obejrzał się za siebie na ulicę, ale nie zauważył na niej żadnego podejrzanego pojazdu (nie zapomniał o audi). Ulica była pusta.
        Wyludniony był także kościół. Paweł wraz z Agnieszką zwiedzili obecne tabernakulum i ściany prezbiterium, ale nie byli w stanie niczego konkretnego ustalić (opowiedział jej o dziwnym rysunku zakonnika i ukrytym krzyżu). Jeśli w tabernakulum ukryto krzyż, pewnie wmurowano go w podłogę. Należało ją zbadać, a do tego potrzebny był drogi i specjalistyczny sprzęt. W tej sprawie powinien skontaktować się z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków i prosić o pomoc. Ale machina biurokratyczna była przerażająco powolna i zgodę na przebadanie podłogi w kościele można by uzyskać po miesiącu.
        Usiedli w środkowej ławce nawy głównej, wśród chłodu świątyni zmiksowanej z zapachem kadzidła i pełnego nabożeństwa milczenia świętych zerkających na nich z obrazów i rzeźb. Paweł lubił zastanowić się głęboko i refleksyjnie przed podjęciem jakiekolwiek poszukiwań. Ale z drugiej strony - co właściwie powinien robić? Nie dysponował żadnym urządzeniem do wykrywania w podłodze metalu, czas naglił, a on nie wiedział nawet, gdzie szukać krzyża. Ba, nie miał pewności, czy w tym kościele Pustelnik ukrył relikwiarz.
        Wstał gwałtownie - czas odpędzić od siebie marazm i zgnuśnienie. Przeszedł się nawą boczną, potem odwiedził wszystkie boczne kaplice w błońskim kościele. Jakaś myśl nie dawała mu spokoju, nieśmiało pukała do niżej położonych warstw świadomości w jego głowie.
        Kim był Pustelnik? Augustianem z Chojnic czy kanonikiem regularnym? Stawiał na pierwszy wariant. Z powodu przechodzenia chojniczan na wiarę luterańską, tamtejsi augustianie byli zmuszeni opuścić klasztor. Naszemu Pustelnikowi udało się ujść z życiem i wywieźć cenną relikwię. Być może ucieczkę przygotowywał od dawna. Klasztor w Chojnicach - zresztą jak i całe miasto - nie był wtedy dobrym miejscem do ukrycia krzyża, choćby z powodu wojen oraz rosnącej z wiekami liczby protestantów w północnej Polsce. Klasztor był oddalony od innych konwentów, skazany na samotność.
        Co w ogóle wiedział o augustianach? Na początku swojej działalności był to zakon pustelniczy założony w 1256 roku we Włoszech przez papieża Aleksandra IV (od XIV wieku stał się zakonem żebrzącym). Do Polski sprowadzono ich w XIII wieku. W dobie reformacji (XVI wiek) nastąpił kryzys w szeregach zakonu, spowodowany wystąpieniami Marcina Lutra, który sam należał do augustianów. Augustianie czcili szczególnie silnie Matkę Boską. Kultem otaczano świętego Augustyna, jego matkę, świętą Monikę i świętego Mikołaja z Tolentynu. I znowu powrócił myślami do owego „Tabernaculum” ze starego listu...
        - O czym myślisz? - przerwała mu zniecierpliwiona Agnieszka.
        - Zastanawiam się, gdzie stało dawno temu tabernakulum, bo chyba pod nim ukryto krzyż. Bo gdzieżby indziej?
        - A inicjały, o których wspomniałeś? - zagadnęła. - Te wrysowane w krzyż z rysunku tego Pustelnika.
        - „SA” i „SB”? - uniósł wyżej brwi. - Dobre pytanie. 
        Bez ceregieli podszedł do prezbiterium.
        - Inicjały sugerują imiona świętych, a więc należałoby poszukać świętych zaczynających się na litery „A” i „B”. Tabernakulum to szafka wbudowana w ołtarz, a ołtarz pełen jest obrazów i rzeźb. Nie widzę jednak na tym ołtarzu świętych o odpowiednich imionach. Co my tu mamy? Obraz Świętej Trójcy w centrum ołtarza i po bokach figury świętych Wojciecha i Stanisława. Wyżej mamy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej i rzeźby świętych Sebastiana i Kazimierza. Nie pasuje! Ale może kiedyś ołtarz był inaczej skomponowany...
        Zaszurały czyjeś stopy i zza filara wyłonił się ubrany w kubrak kościelny. Siwy mężczyzna nadszedł z zakrystii z kubełkiem wody, szmatą i szczotką. Rzucił szmatę na posadzkę w nawie bocznej i po chwili szorował ją wprawny mi ruchami. Nie patrzył na nich, oni nie patrzyli na niego.
        Dopiero stojąc naprzeciwko ołtarza głównego Paweł zwrócił uwagę na opięte trójuskokowymi szkarpami okna witrażowe. Między nimi bowiem znajdowała się duża zamurowana wnęka okienna, z zachowanymi kamiennymi laskami20.
        Wrócił do Agnieszki i podzielił się z nią swoimi spostrzeżeniami.
        - Sądzisz, że krzyż ukryto w tej zamurowanej wnęce? - zaiskrzyły się jej oczy.
        - Pewności nie mam. Może być wszędzie, gdzieś blisko dawnego tabernakulum. Należałoby odwiedzić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i poszperać w starych planach.
        Do kościoła weszła z dworu jakaś kobieta i w skupieniu usiadła w ostatniej ławce. Gorliwie się modliła. Przesiedli się bliżej ołtarza, aby nie przeszkadzać kobiecinie.
        - Co wiesz o tym krzyżu? - zapytała cicho Agnieszka. 
        - Niewiele. Nic nie wiem o jego wyglądzie. Nie wiem, kto go zrobił. Wiem tylko, że prawdopodobnie istnieje taki krzyż i jest relikwiarzem. Krzyż lotaryński...
        Znowu zaszurało coś za ich plecami. To kobiecina wyszła pospiesznie z kościoła. Byli teraz tylko oni i ów kościelny czyszczący posadzkę gdzieś za filarem w północnej nawie.
        - Krzyż z Lorraine to heraldyczny emblemat Renę d’Anjou, prawda? - rzekła Agnieszka. - Przedstawia ręce Chrystusa, ręce szatana i krew obu.
        - Szatana? Skąd to wiesz?
        Paweł poczuł niepokój. Dziewczyna przeszła dziwną przemianę - z ładniutkiej i nieco swawolnej niewiasty przeistoczyła się nagle w opanowaną i zimną istotę. I ta jej wiedza, ton niczym u mędrca - jakby wiedziała, czego Paweł szukał w Błoniu. I to jeszcze zanim się spotkali w kościele.
        - Renę d’Anjou, powiadasz? - zdziwił się.
        -Andegaweński monarcha, zwolennik hermetyzmu21 - mówiła z dziwnym uśmiechem na twarzy. - Czytałeś „Corpus Hermeticum”22?
        - Nie - odpowiedział zaskoczony jej wiedzą. - Wiem jednak, że to „biblia” hermetyzmu i że tłumaczenie francuskie zadedykowano Marii Lotaryńskiej, królowej Szkotów? Tej od krzyża lotaryńskiego.
        - Andegaweni to główni spadkobiercy „Królewskiej Sztuki”23, inaczej zwanej „Regia”.
        - Ale co to ma wspólnego...?
        - Według legendy - mówiła dalej grobowym głosem, aż Paweł poczuł niemiły dreszcz przeszywający jego ciało - „Regia” została przekazana człowiekowi przez rasę upadłych aniołów. Ta mądrość była trzymana w tajemnicy, przeznaczona dla nielicznych wybranych. „Corpus Hermeticum” zawiera nawet mit o Anthroposie, Człowieku Nadkosmicznym. Otóż, ten Anthropos przybywa ze świata światłości do świata grzechu i śmierci, gdzie żyjącemu w niewiedzy człowiekowi chce pomóc w poznaniu jego boskiej natury.
        - Dziwnie gadasz - rzekł słabym głosem. - Należysz do jakiejś loży masońskiej?
        Za nimi zamknęły się z hukiem główne drzwi, a wewnątrz świątyni nieco pociemniało. Paweł odwrócił się za siebie wystraszony, ale nikogo w sieni nie dojrzał, żaden cień nie przemykał na posadzce między filarami po prawej stronie. Ucichł też szorujący posadzkę kościelny za filarami w nawie bocznej.
        - To przeciąg - próbowała go uspokoić Agnieszka i nagle zaczęła się głośno śmiać.
        - Dlaczego się śmiejesz? - zdenerwował się.
        - Wystraszyłam cię, co? - śmiała się nienaturalnie głośno. Jej głos niósł się upiornym echem po świątyni. - Ha, ha, ha! Zbladłeś! Uwierzyłeś w te brednie, ha, ha, ha!
        Paweł zignorował dziewczynę i ruszył poszukać kościelnego. Czuł rosnący niepokój.
        - Proszę pana! - wołał. - Jest tam pan?!
        Znalazł go szybko. Kościelny leżał na brzuchu przed wejściem do kaplicy Ukrzyżowania. Kubełek stał obok filaru, a szczotka leżała obok ciała starszego mężczyzny. „Te brednie” - jak je nazwała dziewczyna - miały jakąś przedziwną moc. Czy to za ich sprawkę ten człowiek zasłabł? Podbiegł do leżącego bez ruchu mężczyzny i uklęknął przed nim.
        - Proszę pana! - krzyczał potrząsnąwszy nim kilka razy. - Nic panu nie jest?!
        Dotknął palcami tętnicę szyjną staruszka i z ulgą stwierdził, że kościelny żył. I to była ta dobra wiadomość - facet stracił tylko przytomność. Dalej były już same złe. Przede wszystkim, stało się jasne, że ktoś musiał pozbawić kościelnego przytomności. Ktoś tu wtargnął przed chwilą i uderzył go. Ktoś zamknął z hukiem główne drzwi.
        Rozejrzał się dookoła, ale nikogo obcego nie dostrzegł. Za to Agnieszka stanęła w nawie bocznej. Zbliżyła się do niego na odległość kilku metrów, zasłaniając sobą widok na okratowaną kaplicę z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Popatrzył na jej twarz i stwierdził, że dziewczyna była opanowana aż do bólu.
        - Czego chcecie? - zachrypiał z wrażenia. Liczby mnogiej użył świadomie.
        - A jak myślisz? - popatrzyła na niego obojętnie.
        Agnieszka nie była tą dziewczyną, za którą się podawała. Czuł, że znalazł się w pułapce. Pewnie współpracowała z tym tajemniczym audi, które jechało za nim przez kawałek Warszawy i na przedmieściach. Miał zatem do czynienia ze zorganizowaną grupą.
        Zamierzał wstać, ale poczuł zimny i ostry dotyk z boku szyi. Dopiero teraz usłyszał za sobą szmer świadczący o czyjejś obecności za plecami. Ktoś stał nad nim i przykładał do jego szyi ostry i chłodny metal. Nóż?
        - Spokojnie - uspokajała go dziewczyna, ale jej obojętny i zimny ton przyprawiał go raczej o gęsią skórkę. - Nie wygłupiaj się i żadnych sztuczek. Ostrze jest nasączone indyjską trucizną.
        - Indyjską? - przeraził się.
        Przypomniał sobie notatkę prasową o Józefie Holzmannie, fragment opisujący jego indyjską przeszłość.
        - To jad kobry indyjskiej - wyjaśniła oschle. - Najanaja. Okularnik. Jej trucizna zawiera substancje uszkadzające układ nerwowy. Jeden gram wysuszonego jadu zabije ponad sto dużych psów. Wstań powoli.
        Zrobił to bardzo powoli - podniósł się „eskortowany” przez śmiertelne ostrze dotykające jego spoconej skóry szyi. Nie ryzykował ucieczki i był posłuszny.
        - O co wam chodzi? - odważył się zapytać. - Jak czuje się Holzmann?
        Dziewczyna sposępniała. Jej spojrzenie powędrowało na ułamek sekundy na czającego się za jego plecami osobnika, którego zimny oddech czuł na swoim karku.
        - Już wiesz? - zapytała cicho, nieco zmartwiona. - Niepotrzebnie... niedobrze. Dla ciebie, rzecz jasna, niedobrze. Jesteś bystry, ale za wiedzę trzeba płacić...
        - Kim wy, do diabła, jesteście? - uniósł się, ale jego zapał ostudził chłód ostrza przystawionego do szyi. - Tak pęknie mówiłaś o Andegawenach i Krzyżu z Lorraine...
        - Tak naprawdę przyjechaliśmy po krzyż lotaryński, ten złoty przywieziony z Chojnic przez Pustelnika. Raczej niewiele ma on wspólnego z Andegawenami i hermetyzmem. I symboliką Krzyża z Lorraine. Szukamy relikwii Chojnickiej...
        - Jesteście z gangu tego gangstera Holzmanna?
        - Gangstera? - uniosła brwi ku niebiosom. - Pan Holzmann to poważny biznesmen. Oczywiście już nie nazywa się Holzmann, on nigdy nie był Holzmannem. To kto inny. Ale nigdy nie wpadniecie na jego trop. Ja sama nie wiem, jak wygląda, choć niewykluczone, że widziałam go kiedyś i rozmawiałam z nim. Ten człowiek ma ponad tysiąc lat.
        - Rozumiem, nie chce się facet zestarzeć? - zakpił.
        - Jest nieśmiertelny - oświadczyła poważnie.
        - Ile wam zapłacił? - zamęczał ją pytaniami. - Opłaca się ryzykować długoletnim więzieniem za trochę szmalu? Nie znasz faceta, a mimo to twierdzisz, że jest starszy od najstarszej katedry w Polsce. Na jakiej podstawie wiesz, że jest nieśmiertelny? Kobieca intuicja?
        Agnieszka, czy jak jej tam było naprawdę, zaśmiała się kwaśno. Nie odpowiedziała na żadne pytanie Pawła. Milczała, ale zauważył lekko kpiący uśmieszek, który wykwitł na jej pięknych niczym łódeczka ustach.
        - Nie powiedziałbym też, aby z waszego Holzmanna był taki znowu geniusz - mówił dalej i czuł, że strach ściska mu gardło. - Jaki tam Holzmann? Racja, to Saint-Germain! Nasz sławny hrabia szukał „Łysej Góry” i nie sprawdził w Internecie innych możliwości. Łysych Gór mamy w Polsce bardzo dużo. Wiesz, ile jest w sieci haseł z nazwą „Łysa Góra”? Ponad osiemdziesiąt pięć tysięcy!
        - I co z tego? - wydęła niesmacznie wargi. - Każdy popełnia błędy. Zresztą nasz szef nie jest detektywem. Nie ma czasu na zabawę w mola książkowego. To wy mieliście za niego odnaleźć miejscowość z listu zakonnika z Bretanii.
        Aha, już wiedział, że ów list opisujący zagadkę Pustelnika znaleziono w Bretanii.
        - Śledzicie mnie od dawna? - zmienił temat.
        - Ciebie? Od kilku godzin. Przylecieliśmy z Paryża dziesięć godzin temu i pojechaliśmy pod twój dom. Twój szef, ten facet w okularach w rogowej oprawce, miał rozwikłać całą zagadkę. Spryciarz nawiązał z tobą kontakt przez chudego chłopaka z pociągu i tak doszliśmy do ciebie.
        A jednak Fiolka był w opałach! O nim wiedzieli od dawna. Kontrolowali każdy ich krok. Wygadał się Fiolce o swoim odkryciu na temat Błonia i w ten sposób zdobyli potrzebną informacją. Mieli to, czego chcieli. Wygrali. Pytanie, które go teraz dręczyło, brzmiało: co zamierzają z nim zrobić? Zabić?
        - Jak chcecie znaleźć krzyż? - zapytał.
        Nie odpowiedziała, gdyż ktoś dobijał się do kościoła z zewnątrz.
        - To nasi? - szepnął mężczyzna stojący za nim, zdradzając przy okazji swoją narodowość.
        Mówił po niemiecku, ale z dziwnym orientalnym akcentem. Niestety, Paweł nie mógł się odwrócić, aby przyjrzeć się mężczyźnie.
        - Przynieśli sprzęt - rzuciła.
        Dziewczyna skinęła głową mężczyźnie - dała mu znak. 
        Paweł oberwał w ucho kantem dłoni. Szybko i prawie bezboleśnie, nie licząc dziwnego uczucia niepokoju, które eksplodowało wraz z utratą przytomności. Pociemniało mu w głowie i znalazł się po drugiej stronie świadomości.
        
        ***
        Ktoś go brutalnie szarpał za ubranie. Wolno otwierał oczy z przedziwnym uczuciem nadrealności, jakby dopiero się narodził i detale otaczającego go świata wyzwalały nieznane dotąd dziewicze ich postrzeganie. Inne było słońce, które atakowało wściekle jego oczy, dziwnie narkotyzowała woń wysuszonych, polnych ziół i zapach spalonej ziemi. I ten podniesiony głos dziewczyny! Tak, widział ją jak przez mgłę - pochyloną nad nim i z troską błagającą o potwierdzenie przynależności do świata żywych.
        - Niech pan wstanie! Nic panu nie jest?! Żyje pan?
        Już kiedyś słyszał ten głos, ale, gdy otworzył szerzej oczy, nie rozpoznał dziewczyny. Widział ją pierwszy raz w życiu.
        To nie była dojrzała kobieta, a wyrostek płci żeńskiej o przeciętnej urodzie. Małolata jakich wiele. Szatynka z prostymi włosami sięgającymi do łopatek. Na oko uczennica liceum.
        - Kto ty jesteś? - zachrypiał słabym głosem. 
        - Adrianna - przedstawiła się.
        Paweł stwierdził ku swojemu zdumieniu, że związano mu ręce i nogi i wrzucono w chwasty, których grube badyle sięgały metra wysokości. Leżał w buszu nie użytkowanej łąki, a dookoła grały polne świerszcze i harcowały ptaki. Na przydeptanym kawałku tej łąki leżał nowoczesny rower z przerzutkami. Zdaje się, że z daleka dochodził go monotonny odgłos przejeżdżających samochodów.
        Adrianna pomogła mu podnieść się do pozycji klęczącej, ale Paweł zatoczył się niebezpiecznie na boki. Nie przewrócił się. Nieprzytomnym wzrokiem próbował objąć najbliższą perspektywę, a widział gęsto zarośniętą chwastami przestrzeń, nieużytek ciągnący się hektarami między szosą poznańską a rzeczką. Usiadł z powrotem na ziemi z przykurczonymi kolanami. Adrianna podała mu bidon. Napił się ożywczej wody.
        - Co to za rzeka? - zapytał skinąwszy głową w lewo.
        - Utrata.
        - Utrata? U mnie też utrata...
        - O czym pan mówi?
        - Utrata... pamięci - bełkotał. - Nic nie pamiętam... co ja tu robię? Ja cię znam w ogóle?
        - Jestem Adrianna! Dzwonił pan do mnie... to znaczy do mojego dziadka Henryka. Z Piastowa.
        Zgoda! Dzwonił do pana Henryka wczoraj pod wieczór, ale go nie zastał. Zamiast niego poznał wnuczkę Adriannę. Wszystko się zgadzało. Dziewczyna naprowadziła go nawet na właściwy trop krzyża lotaryńskiego. Właściwie odwaliła kawał roboty, tej najważniejszej.
        I zaraz przypomniał sobie ostatnie wydarzenia w błońskim kościele. Agnieszka... niebezpieczna i piękna blondynka... groźny nieznajomy czający się za jego plecami z nożem, którego ostrze nasączył biologiczną trucizną - jadem kobry indyjskiej. Na szczęście dostał od niego tylko w łeb. Z pewnością byli to ludzie Holzmanna. Pamiętał, że zanim stracił przytomność, blondynka z pieprzykiem wspomniała swojemu kompanowi o wspólnikach. A zatem było ich więcej! Z ostatnich słów, jakie usłyszał przed oberwaniem w głowę, wynikało, że przywieźli ze sobą jakiś sprzęt. Czyżby w biały dzień zamierzali wynieść z kościoła krzyż?
        Dobrze się przygotowali do tej roli. Zamknęli kościół od wewnątrz, pozbywszy się niewygodnych świadków. Wcześniej Paweł wszystko dziewczynie wyśpiewał i dlatego stał się dla nich niepotrzebnym balastem. Przyszli po krzyż! Zgoda. Tyle że najpierw musieli go znaleźć! Jak?! Jakim cudem chcieli tego dokonać? O jakim sprzęcie wspomnieli?
        - Rozwiąż mnie - szarpnął się jak źrebak.
        - Czym? - zmartwiła się Adrianna. - Nie mam noża.
        - Ja mam - westchnął. - W tylnej kieszonce dżinsów. Umiesz otworzyć scyzoryk?
        - A co to jest? - zakpiła i wyciągnęła scyzoryk.
        Dziewczyna uporała się ze sznurem opasującym nadgarstki Pawła w niespełna pół minuty. Po chwili już sam pozbył się sznura, którym związano mu nogi. Potem przeszukał szybko kieszenie i z żalem stwierdził, że zniknęły telefon, portfel i legitymacja służbowa. Zapytał, jak go znalazła.
        - W nocy siedziałam nad tymi papierami dziadka i zastanawiałam się co to może być to „B.”, o którym pan mówił przez telefon - wyjaśniła. - Poszukałam „Łysej Góry” w Internecie. I wpadłam na Błonie! Dzięki temu klasztorowi augustianów...
        - To tak jak ja.
        Pomyślał o Saint-Germainie i jego ludziach, o jego bandzie szukającej krzyża, o wysiłkach pana Tomasza i jego własnych. A tu, proszę, wystarczyło wejść do Internetu i wpisać hasło „Łysa Góra”.
        Zerknął na zegarek: 08:58. Od utraty przytomności w kościele minęło półtorej godziny.
        - Tam w kościele dzieją się dziwne rzeczy - poinformowała go.
        - Musimy tam iść - powiedział i ruszył dziarsko w kierunku szosy, ale chód miał jeszcze chwiejny. - Szybciej, dziewczyno! Bierz rower i idziemy tam! Opowiesz mi o wszystkim po drodze...
        A było tak. Adrianna odkryła w nocy, że miejscowość na „B.” to Błonie. Rano wsiadła na rower i przyjechała tutaj. Jej dziadek mieszkał wszak niedaleko Błonia - w Piastowie pod Warszawą. Bez trudu znalazła kościół, ale na miejscu spotkała ją niespodzianka. Ujrzała podejrzanych ludzi wychodzących z kościoła południowym wyjściem. Nieśli jakiegoś człowieka, nieprzytomnego. To był Paweł, ale wtedy Adrianna nie wiedziała, kto to jest. Nie była nawet pewna, czy żyje. Dwóch z nich wsadziło go do zaparkowanego za ogrodzeniem audi i wywiozło w to okropne miejsce niedaleko rzeki. Na całe szczęście w mieście ulice są wąskie i zatłoczone, więc udało jej się nie stracić audi z oczu. Cały czas jechała za nimi rowerem, a była to szaleńcza pogoń. Wprawdzie na szosie poznańskiej audi szybko zostawiło ją z tyłu, ale zaraz auto zwolniło, skręciło w lewo w polną dróżkę i wolno przejechało pół kilometra po tych chaszczach. Nie pojechała za nimi. O, nie! Stała przy szosie, udając, że majstruje coś przy rowerze. Dopiero, gdy audi wydostało się na szosę z polnej dróżki przecinającej wielki nieużytek, odważyła się tutaj przyjechać.
        - Dziękuję - rzekł do dumnej dziewczyny prowadzącej teraz rower. - Uratowałaś mi życie. Kto wie, może uratujemy jeszcze skarb. Przede wszystkim musimy zawiadomić policję.
        Pomysł był dobry, tyle że ludzie Saint-Germaina zabrali mu telefon.
        
        ***
        Biały golf z katowicką rejestracją stał za kościołem. Ministerialny jeep parkował po drugiej stronie ulicy, w miejscu, w którym zostawił go niecałe trzy godziny temu. Na terenie kościoła była już policja i kręcili się przerażeni księża - wyjątkowo bladzi na tle swoich czarnych sutann.
        - Spóźniliśmy się - szepnęła zawiedziona Adrianna.
        Drogę zastąpił im warujący po drugiej stronie muru policjant z miejscowej komendy.
        - Tu nie wolno wchodzić - ostrzegł ich.
        - A jeśli wiem coś o złodziejach - rzekł tajemniczo Paweł.
        - Proszę poczekać!
        Pobiegł wzdłuż kościoła poszukać przełożonego, starszego stopniem policjanta, oficera z dochodzeniówki.
        Wkrótce nadszedł inspektor. Nie spieszył się zanadto, dla niego było to jeszcze jedna zwykła kradzież. W Polsce kradzieże w kościołach były na porządku dziennym, więc czemu miałby okazywać poruszenie. Paweł to co innego - współpracownik Pana Samochodzika miał do przedmiotów historycznych stosunek emocjonalny. Denerwował się bardziej niż po stracie portfela i samochodu. Każdy skarb, który wpadł w ręce złodzieja śnił mu się po nocach.
        - Czy coś ukradli? - nie wytrzymał Paweł.
        - Pan jest z policji? - poirytował się oficer. 
        - Nie...
        - A zadaje pan pytania inspektorowi. Kapral Skowroński twierdzi, że pan coś wie o kradzieży... to czemu pyta się głupio, czy coś ukradli?
        Paweł w skrócie opowiedział, co wydarzyło się w kościele, zanim stracił przytomność. Adrianna potwierdziła, że dzwonił do jej dziadka wczoraj wieczorem w sprawie krzyża. Wreszcie wyszła sprawa Saint-Ger-maina. Inspektor słuchał uważnie, ale kątem oka obserwował Pawła na okoliczność zaburzeń świadomości w wyniku odniesionych obrażeń. Pomyślał, że może facet za mocno oberwał w głowę.
        - Niech ten guz na głowie - mówił Paweł i dotknął swojej skroni - stanowi dowód na to, że mówię prawdę.
        - Wie pan, ilu takich podejrzanych z guzami chodzi po Błoniu? - zaśmiał się inspektor, i nagle spoważniał. - Musimy pogadać w komendzie.
        - Ale co się stało? - wycedził Paweł.
        - Była próba włamania. Ogłuszyli kościelnego, ale na oko nic nie zginęło.
        - I złodzieje, ot tak sobie wyszli? Nikt im nie przeszkodził? Nikt ich nie widział?
        - Widział ich mieszkaniec Błonia, kiedy wsiadali do audi, które odjechał w kierunku Grodziska Mazowieckiego. Ale jeden z łobuzów dźwigał wypchaną torbę turystyczną. Stąd wnioskuję, że coś ukradli. Proboszcz twierdzi jednak, że na oko nic nie zginęło. Nawet guz na głowie kościelnego powoli znika.
        Banda Saint-Germaina bez problemów opanowała kościół po pierwszej mszy. Wykorzystali poranny marazm i porę sprzątania. Wcześniej dwóch ludzi wywiozło Pawła. Kościelnym się nie przejmowali. Pozostali musieli zbadać podłogę chóru w prezbiterium, ewentualnie zamurowaną wnękę okienną. Nie po to ci ludzie tutaj przyszli, aby odejść z pustymi rękami. Gra toczyła się o dużą stawkę, więc co się naprawdę stało? Co dźwigał jeden z bandytów w torbie?
        - Jak duża była to torba? - zapytał Paweł.
        - Czy ja wiem? - podrapał się w głowę inspektor. - Widział pan kiedyś Ruskich na bazarze? Mniej więcej taka...
        W ich kierunku szedł kościelny, przytrzymywany z nadmierną troską przez proboszcza. Towarzyszył im inny policjant - miejscowy sierżant. Kiedy tylko kościelny dostrzegł Pawła, jego zachowanie uległo natychmiastowej zmianie.
        - To on! - wskazał palcem Pawła. - To on siedział w kościele z dziewczyną.
        - Jest i dziewczyna! - zdębiał proboszcz, patrząc na Adriannę. - Czy to ta, Wacławie?
        - To nie ta - zaprotestował Paweł. - Tamta była blondynką. I była starsza. Adrianna jest jeszcze dzieckiem...
        - Nie jestem dzieckiem! - tupnęła nogą ze złości.
        - Może tamta była starsza? - zaczął się zastanawiać kościelny. - Dokładnie nie patrzyłem.
        - Nie byłam w żadnym kościele! - broniła się wnuczka pana Henryka. - Obserwowałam kościół.
        - Oberwaliśmy razem po łepetynie, panie Wacławie - próbował zjednać sobie kościelnego Paweł. - Jestem pracownikiem Departamentu Ochrony Zabytków i od lat ścigam złodziei dzieł sztuki. Nie jestem przestępcą.
        - A kto to wie? - zamruczał kościelny.
        - Spokojnie, Wacławie - uspokajał go proboszcz i popatrzył na Pawła. - Ksiądz Andrzej mówił, że był pan u niego. Pytał się pan o krzyż.
        - Tak, to ja.
        - Ksiądz Andrzej nie powiedział panu, że dawno temu na przedmieściach Błonia stał dwuramienny, drewniany krzyż, choć to informacja niezbyt udokumentowana źródłowo. Bo pytał pan o drewniany krzyż, prawda?
        - Naprawdę?! - zrobił zdumione oczy Paweł. Był już pewny, że chodziło o Błonie.
        Do akcji wkroczył inspektor.
        - Panowie i drogi księże proboszczu - uniósł wyżej rękę. - Nie teraz, błagam. Przesłuchamy świadków i podejrzanych w komendzie.
        - A kto jest podejrzanym? - zapytał Paweł.
        - Tak mi się tylko powiedziało - uśmiechnął się blado inspektor. 
        Nagle Pawłowi coś się przypomniało.
        - Aha, jeszcze jedno, inspektorze - odwrócił się i wskazał ręką ulicę. - Widzicie tego golfa parkującego przed Ośrodkiem Kultury. Przyjechała nim blondynka, z którą byłem w kościele. Rzekomo nazywa się Agnieszka, ale to fałszywe imię. Twierdziła, że pochodzi z Chorzowa, jednak w to wątpię. Nie wiem, kim jest. Kiedy byłem na plebanii, musiała zawiadomić telefonicznie wspólników.
        - Golf o numerach rejestracyjnych KAC 678C? - zainteresował się sierżant i zajrzał do notatnika. - Zgłoszono dzisiaj kradzież tego samochodu. W Błoniu! Ktoś przyjechał do rodziny i sprzątnęli mu golfa pod bazarem.
        - No, to się zguba znalazła - westchnął inspektor i spojrzał na proboszcza. - A jak w kościele?
        - Nic nie zginęło - odetchnął z ulgą proboszcz. - Tylko Wacław ucierpiał niepotrzebnie. Ale nic nie zginęło. Co za szczęście. Przenajświętsza Panienka zlitowała się nad nami.
        Przesłuchanie w komendzie trwało kilka godzin. Po jego zakończeniu spotkała Pawła niemiła wiadomość - na samochodzie o numerach rejestracyjnych KAC 678C znaleziono jego odciski palców.
        „Co za przebiegła dziewczyna”, pomyślał z goryczą o blondynce. „Kazała mi otworzyć samochód, a ja usiadłem za kierownicę, otworzyłem maskę i majstrowałem przy silniku jak głupi. I zostawiłem setki odcisków palców. Idiota”.
        Żadnych innych odcisków nie było, co świadczyło, że banda Saint-Germaina działała metodycznie i przebiegle. Czy chcieli rzucić podejrzenia na Pawła? Nie wiadomo - pewnie pragnęli nieco napsuć mu krwi. I w pewnym sensie napsuli. Paweł wyszedł z komendy dopiero o trzeciej po południu i czuł się jak przepuszczony przez magiel. Odwiózł Adriannę do Piastowa i przez kolejną godzinę musiał tłumaczyć zaniepokojonemu zniknięciem wnuczki panu Henrykowi, że nic się nie stało. Pan Henryk wrócił nad ranem do domu i żałował, że wczoraj wieczorem nie mógł pomóc Pawłowi w rozwiązaniu zagadki.
        - Nic nie szkodzi - rzekł Paweł. - Pańska wnuczka spisała się na medal!
        Dostał zaproszenie na kawę do słynnego salonu starszego pana, w którym ściany zamiast regałów zdobiły wysokie półki z książkami. Pił pyszną kawę przyrządzoną przez babcię Adrianny, ale myśli wciąż biegły torem zbieżnym z losem pana Tomasza. W pewnym momencie nie wytrzymał i poprosił o możliwość skorzystania z telefonu. W kawalarce na Krakowskim Przedmieściu nie było jeszcze szefa. Informacja PKP podała, że pociąg właśnie przed chwilą wjechał na Dworzec Centralny. Szybko udał się więc z powrotem do Warszawy.
        Przed drzwiami swojej kawalerki zatrzymał się jak wryty. W szparze drzwi tkwiła bowiem kartka białego papieru. Treść listu była następująca:
        
        Dziękuję za pomoc w odnalezieniu krzyża! Mam go! Z ukłonami - Saint-Germain.

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

POWRÓT • BEZ POŻEGNANIA • CHWALĘ FIOLKĘ, CZYLI CZAS DO DOMU • WIZYTA PAWŁA I NARADA • CO ZNALEZIONO W NESESERZE? • SAINT-GERMAINA ZAINTERESOWANIA HEMATOLOGIĄ • CZY MOŻLIWE JEST SKLONOWANIE JEZUSA? • SPRYTNY VIDAC WYPYTUJE • LOGO „FOTOLABU” NA KOPERCIE • MAM SZPIEGA SAINT-GERMAINA!


        Pociąg z Berlina przyjechał na Dworzec Centralny w duszne i gorące popołudnie. Ale my wszyscy żyliśmy wyłącznie wspomnieniami. Było co wspominać! Na przykład brawurową ucieczkę konduktora helikopterem! A ofiarna postawa sąsiada z wagonu, Hansa, którego, o ironio, podejrzewałem o współpracę z Saint-Germainem! I wreszcie bohaterski wyczyn Fiolki! Dzięki mojemu młodemu znajomemu odzyskaliśmy neseser zawierający nie tylko notatnik Norwida. Ale o tym później. Niestety, Saint-Germain i jego współpracownik uciekli helikopterem i jak do tej pory ich nie złapano. Jedna rzecz wydawała mi się dziwna i nie pasowała do całej układanki. Jeśli konduktor był Saint-Germainem, to jakimże sposobem rozmawiał ze mną przez telefon zaraz po odjeździe z dworca Nord, a jednocześnie sprawdzał bilety? Pamiętam jak dziś - wyjrzałem na korytarz, sądząc, że ktoś stroi sobie ze mnie żarty. I wtedy ujrzałem plecy konduktora w korytarzu. Tej zagadki nie potrafiłem wyjaśnić.
        Mieliśmy o czym rozmawiać w drodze do Polski, a naszym spekulacjom nie było końca. Wcześniej - jeszcze na terenie Brandenburgii - zajęła się nami niemiecka policja. Na szczęście nie trwało to długo. Nasz pociąg oddano do dyspozycji policji, a nas przewieziono do Berlina. Dopiero stamtąd wsiedliśmy do specjalnie podstawionego pociągu do Warszawy.
        Śledztwo w sprawie kradzieży neseseru miała bowiem prowadzić dalej niemiecka policja wraz z polskimi i francuskimi służbami. Wpierw musiano zabezpieczyć w pociągu wszelkie ślady pozostawione przez złodziei i skompletować zeznania świadków. Dużo roboty czekało policję, a i nas miano jeszcze przez pewien czas nękać. Po powrocie do stolicy czekała wszystkich podróżujących z Paryża do Warszawy wizyta w Komendzie Głównej przy ulicy Puławskiej.
        Byłem zmęczony podróżą. Miałem dość pociągów i delegacji. Pragnąłem jak najszybciej znaleźć się w łóżku. Dlatego na peronie szybko pożegnałem moją delegację (koleżanka Szczurzycka ani razu nie popatrzyła mi w oczy!) i podszedłem do zastawionej walizkami Bogini.
        - Pomóc?
        I już miałem chwycić jedną z walizek, gdy ubiegł mnie bezszelestnie Vidac, podobnie jak zrobił to na dworcu Nord w Paryżu. A racja! Nie wspomniałem przecież, co stało się z tym francuskim dziennikarzem od momentu zniknięcia do jego nieoczekiwanego odnalezienia. Vidac nie wyparował z pociągu. To nie on był przecież złodziejem. Został ogłuszony przez konduktora, związany i był przetrzymywany pod łóżkiem. O wszystkim wiedział fałszywy policjant w osobie inspektora Lohnmanza - ale komu przyszłoby do głowy podejrzewać ich obu o współpracę?
        Patrząc w tej chwili na Vidaca nie odnosiło się wrażenia, że człowiek ten przeszedł tak wiele. Śmieszne, ale właśnie jego podejrzewałem o współpracę z moim prześladowcą. O ironio, okazał się on jego ofiarą. Vidac nie przypominał cierpiętnika, jakim zapamiętaliśmy go w chwili znalezienia w przedziale konduktora. Przypuszczałem, że to obecność Bogini działała na dziennikarza tak odświeżająco. Cóż, podobnie było chyba ze mną - trudy podróży i zmęczenie pryskało, gdy patrzyło się na tę piękną kobietę.
        - Pozwolisz? - Vidac uśmiechnął się uroczo i sprzątnął mi z przed nosa walizkę Bogini.
        Nie było ciepłego pożegnania. Nie było nawet smutnego. Słowem - nie było żadnego. Bogini zapomniała o mnie i wybrała towarzystwo przystojnego Francuza. Zresztą, gdzie ja do niej pasowałem? Vidac - to co innego! Prezentował się niczym amant. Pierwsza klasa. Piękny i młody. Obyty i szarmancki. Wraz z Boginią rozsiewali wokół siebie aurę niezwykłości, co ożywiało i upiększało smętny zazwyczaj obraz warszawskiego dworca.
        „Czas do domu, Tomaszu” - pomyślałem. „Czeka na ciebie twoja kawalerka. Spokój powinien być twoim naturalnym środowiskiem. Weźmiesz grzecznie kąpiel, a potem kolacja i do łóżeczka”.
        Na koniec uścisnąłem dłoń Fiolki, po którego przyjechał ojciec. Dyrekcja dworca wprawdzie uspokoiła czekające na dworcu rodziny i znajomych pasażerów, ale ani słowem nie wspominała o przygodzie z policją. Na szczęście wszystko skończyło się dobrze.
        - Pański syn odzyskał dla kraju cenny skarb - pochwaliłem Fiolkę. - Zapiski samego Norwida.
        - E tam - skrzywił się z niesmakiem chłopak, ale była to fałszywa skromność. - Podbiegłem tylko i zwinąłem neseser. Co w tym wielkiego?
        - A kto zakradł się do mojego przedziału w Koloni? - poklepałem go po ramieniu. - Przechytrzyłeś samego Saint-Germaina. Nie miałem nawet kiedy ci pogratulować.
        Z tym przechytrzeniem Saint-Germaina było trochę inaczej. Faktem było jednak niezbitym, że Fiolka dostał się do mojego przedziału niezauważony przez nikogo i w pewnym momencie Saint-Germain stracił kontrolę nad sytuacją. Ale później podłożywszy mi „pluskwę”, dowiedział się w końcu o naszym spisku. Niczym wytrawny strateg postanowił wykorzystać tę wiedzę z pożytkiem dla siebie! Dostał nazwę miejscowości na „B.”. Podał mu ją niczym na talerzu Paweł, nawet o tym nie wiedząc.
        - O jakim Saint-Germainie mówicie? - dziwił się ojciec Fiolki.
        - Syn o wszystkim panu opowie - uśmiechnąłem się do mężczyzny i znowu zwróciłem się do Fiolki. - Zawiadomiłeś o wszystkim mojego współpracownika w Polsce. Dzięki tobie Paweł wpadł na trop krzyża...
        - Czy wiadomo już coś nowego? - zapytał Fiolka.
        - Sam jestem ciekawy, co z tego wynikło. Pędzę do domu i migiem dzwonię do niego. Policja nie chciała nic więcej powiedzieć. A potem kładę się spać.
        - Mam nadzieję, że daliśmy popalić Saint-Germainowi - dodał na koniec Fiolka. - Może odechce mu się poszukiwać w naszym kraju skarbów.
        - Też mam taką nadzieję. Do widzenia, moi drodzy.
        Ale bardzo się myliliśmy. Tego dnia nie tylko nie spędziłem reszty dnia w łóżku, ale nawet nie odpocząłem od sprawy Saint-Germaina.
        Najpierw zadzwonił Paweł. Była osiemnasta z minutami. Po dwudziestu minutach pukał już do mojej kawalerki zdyszany i poruszony. W progu podał mi kartkę papieru - list od Saint-Germaina. Nie było innej rady - musieliśmy odbyć naradę.
        Doprawdy było o czym rozmawiać. Zaczęliśmy od porannych wydarzeń w Błoniu. Nie chciało mi się wierzyć, że w operacji wyreżyserowanej przez Saint-Germaina uczestniczyła młoda i ładna blondynka z paryskiej kafejki. Wtedy współpracowała z „moim” motocyklistą, teraz z podejrzanymi typami w audi. Niesłychane, z jaką łatwością przemieszczali się z jednego miejsca w Europie do drugiego. Ilu ich było? Nie chciało się wreszcie wierzyć, że Saint-Germain to Józef Holzmann.
        Paweł podał mi jego zdjęcie wydrukowane z Internetu.
        - Niewyraźne - obejrzałem je pod lupą z bijącym mocniej sercem. Miałem żywo w pamięci widok konduktora. - Może to i on. To znamię barwnikowe... konduktor w pociągu miał takie samo. A ja myślałem na początku, że inspektor Lohnmanz był Saint-Germainem. Myliłem się. Ale masz rację, wszystko wskazuje na Józefa Holzmanna.
        - Był udziałowcem firmy „Fotolab” - dodał Paweł. - Wszystko się zgadza i pasuje. Nawet drobny fakt, że jeden z jego ludzi pochodzi ze Wschodu. A jak wiemy, Holzmann przebywał swego czasu w Indiach.
        Nie tylko to wskazywało, że właściciel „Fotolabu” był Saint-Germainem. Wszystkie materiały dotyczące zagadki krzyża, jakie uzyskałem od Saint-Germaina, były w języku niemieckim. A przecież Holzmann był Niemcem!
        - O wszystkim powiedziałem policji - kontynuował Paweł. - Zanim przyjechałem do pana, zadzwoniłem do Komendy Głównej i powiedziałem o liściku od Saint-Germaina.
        Jeszcze raz obejrzałem ów list.
        - I co? - popatrzyłem na mojego kolegę. - Co o tym sądzisz, Pawle?
        - Nie wiem - wzruszył ramionami. - Czy ten pański Saint-Germain zdołałby dotrzeć tak szybko do Polski? Jakim cudem ominąłby służby graniczne? Teraz jest poszukiwany w całej Europie.
        - Nie wiemy, co on potrafi. A umie wiele i stać go na wszystko. Czy wiesz, że on zna moje wszystkie prace naukowe i artykuły? Wykuł moje dossier na pamięć! Niewykluczone, że przewidział taką ewentualność i w przebraniu, z fałszywym paszportem, poleciał z Berlina do Warszawy. Sądzę jednak, że list w jego imieniu podłożyli jego ludzie. Zapewne ta dama z pieprzykiem.
        - Tylko co to może oznaczać? Wierzy pan w to, że ludzie Saint-Germaina wynieśli krzyż z kościoła w Błoniu? Wewnątrz błońskiej świątyni nie znaleziono żadnego śladu włamania i zniszczenia. Powtarzam: żadnego. Nie dopatrzono się ani jednej podejrzanej ryski na posadzce i na ścianach. Nic nie zostało naruszone.
        - Właśnie - westchnąłem. - I to mnie niepokoi.
        - Mnie też, szefie. Moim zdaniem banda Saint-Germaina zbadała dokładnie prezbiterium i zna miejsce ukrycia krzyża. Kto wie, może dysponują radarem geologicznym najnowszej generacji, który zmieści się w dużej torbie. Jeden ze świadków widział wsiadającego do audi osobnika z wypchaną torbą. Nie sądzę, aby wynosili krzyż. Łudzę się, że był to radar. Po prostu namierzyli skarb w kościele i zwiali. Czekają na odpowiedni moment, aby go wydostać z jakiejś skrytki.
        - Mówiłeś o tym policji?
        - Mówiłem. Patrol ma zwrócić szczególną uwagę na kościół. Dziś i jutro. Pojutrze załatwią ekipę poszukiwaczy skarbów, geofizyka i archeologa. Zdaniem policji, złodzieje niczego nie znaleźli i już nie wrócą. Ale ja nie jestem tego taki pewien.
        Poszedłem do kuchni zaparzyć herbatę. Gdy wróciłem Paweł zapytał mnie o neseser, który Fiolka zwinął Saint-Germainowi na pastwisku w Brandenburgii.
        - Notatnik Norwida odzyskaliśmy - siorbnąłem zadowolony herbaty. - Odzyskanie tego zeszytu uważam za największy sukces minionych dwóch dni. Saint-Germain ukradł go wyłącznie po to, aby mnie szantażować. W zasadzie nie było to już później konieczne. Potrzebne informacje o miejscu ukrycia krzyża uzyskał podstępem od ciebie, ale ten osobnik chucha na zimne. Swoją drogą, to niezły mistyfikator. Przez cały czas wiedział o tobie, a przede mną udawał naiwniaka. Dzięki temu miał mnie w garści i wymusił współpracę, a jednocześnie zamknął usta. On nie mógł dopuścić do skandalu w pociągu. Szantaż szantażem, ale zawsze istniało ryzyko, że nie przyjmę jego warunków i zawiadomię pozostałych pasażerów o kradzieży. To dlatego zjawił się fałszywy inspektor, to dlatego nie wypuszczali nas na perony. Odcięli nas od świata. Jednak nie wszyscy byli posłuszni. Niejaki dziennikarz Vidac, dzięki twojemu telefonowi do Zubilewicza, wyniuchał coś u konduktora. Powiada, że nakrył go siedzącego przed ekranem laptopa. Konduktor miał na nim podgląd z ukrytych kamer w pociągu. W sumie były trzy: w moim przedziale, w restauracji i w ubikacji. A jednocześnie odgrywał rolę zaufanego konduktora. Ileż informacji mu sprzedałem, nie wiedząc, kim naprawdę jest.
        - Cwaniak jak się patrzy - dodał Paweł i zniecierpliwiony chrząknął. - Niemniej jednak dał się nakryć dziennikarzowi. 
        - Vidac mówi, że konduktor nie zamknął drzwi na klucz. Wpadł z powodu takiego drobiazgu.
        - Szefie - jęknął Paweł. - Co znaleźliście w neseserze? Oprócz, rzecz jasna, notatnika. Wspominał pan o jakichś papierach...
        - Saint-Germain uciekając zabrał notatnik, laptop i papiery. To wszystko, co mogło go obciążyć lub pomóc w jego zdemaskowaniu. Jednak do tej pory nie złapano go, a ty twierdzisz jeszcze, że może bawi w Warszawie.
        - To mało prawdopodobne, szefie, ale wykluczyć tego nie możemy - poprawił się na siedzeniu. - Ale co było w tym neseserze oprócz notatnika Norwida i laptopa?!
        - Spokojnie - uspokoiłem go ruchem ręki. - Były tam kopie artykułów dotyczących szczególnej relikwii: Całunu Turyńskiego24. Skądś Saint-Germain wytrzasnął wyniki badań nigdy niepublikowanych. Były też wyniki badania innych całunów25. Wszystkie jednak miały jeden wspólny element. Otóż, Saint-Germaina interesuje hematologia i genetyka...
        - Chodzi mu o krew Chrystusa? - zdziwił się Paweł i poprawił niespokojnie na krześle. - Czy tak?! Wpadłem na to samo.
        - Na to wychodzi - kiwnąłem głową. - Ale pewności nie ma. Wśród papierów w neseserze znaleziono prace dotyczące wyników analizy krwi przechowywanej w kilku relikwiarzach we Włoszech i w Bułgarii. Jezus był osobnikiem posiadającym krew grupy AB, co jest bardzo częste u ludów syryjskich, i taka krew występowała na Całunie Turyńskim. Saint-Germain zaznaczył wiele miejsc w Europie, w których przechowywano dawno temu podobne relikwie. Jedną z tych miejscowości były Chojnice.
        - Jemu nie chodzi o relikwiarze, a o relikwie? - zgadywał Paweł.
        - Otóż to! O to samo zagadnąłem go telefonicznie. Według notatek znalezionych w neseserze, plamy z kilku całunów badanych przez tajemnicze laboratorium Saint-Germaina zawierają dużo żelaza, co pokrywa się z innymi badaniami, jak chociażby Maxa Frei, kryminologa z Zurichu, i STURP26. Analiza spektroskopowa tych plam stwierdziła obecność porfiryny, podobnie jak w wypadku Całunu Turyńskiego. A to substancja wchodząca w skład hemoglobiny, składnika krwi.
        - Porfiryna wchodzi też w skład chlorofilu - zauważył Paweł. - To substancja obecna w roślinach...
        - Niemniej jednak badania Saint-Germaina są zastanawiające. Najbardziej dziwią jego zapiski z dziedziny genetyki, konkretnie opisy najnowocześniejszych metod nad genetycznym odtworzeniem łańcucha DNA z różnych tkanek. Jak wiemy, nie udało się skompletować takiego łańcucha na podstawie materiału z pobranej próbki Całunu Turyńskiego. O co zatem chodzi Saint-Germainowi?
        Przez dwie godziny zgadywaliśmy, jakie szatańskie pomysły kłębiły się w głowie Saint-Germaina? Czego właściwie szukał w Polsce i w Europie? Gdzie był i jaki podejmie kolejny krok?
        Około dwudziestej pierwszej poczułem znużenie. Umówiliśmy się rano w pracy.
        I kiedy uznałem, że zaznam trochę snu - zadzwoniła Bogini. 
        Była godzina 21:21.
        - Ma nadzieję, że pan nie śpi - zaśmiała się uroczo, zmysłowo. 
        - Nie - skłamałem. - Absolutnie! Jestem na nogach, oglądam telewizję. 
        - Na stojąco? - zachichotała i zaraz spoważniała. - To dobrze, że pan nie śpi. W takim razie zapraszam na kolację.
        Zdziwienie - to za mało powiedziane, aby oddać moją reakcję na jej propozycję.
        - Kolacja? Teraz...? - dukałem, nie potrafiąc zebrać myśli. - A gdzie?
        - Mieszkam w hotelu „Jan III Sobieski” - rzekła. - Wie pan, gdzie to jest?
        - Owszem.
        - Spotkajmy się o dwudziestej drugiej w restauracji na dole. Odłożyła słuchawkę, a ja ubrany w pidżamę wpadłem do toalety z wypisaną na czole nadzieją. Gdyby był wtedy ze mną Paweł - pewnie zauważyłby, że oprócz nadziei miałem jeszcze w oczach błysk naiwności. Ech, te blondynki! Nie oszczędzą nikogo!
        
        ***
        W restauracji hotelu „Sobieski” spotkał mnie srogi zawód, bo obok Bogini siedział przy stoliku - przebrany w letni garnitur kremowej barwy, odświeżony i tryskający energią -Vidac. W pierwszej chwili, gdy ujrzałem ich siedzących razem przy stoliku, miałem zamiar wykręcić się na pięcie i uciec z tego miejsca. Ostatecznie zwyciężyła chęć porozmawiania z Boginią, chciałem popatrzeć na nią bliska. Już z daleka widziałem jej nowy makijaż, wiśniową suknię i poprawioną fryzurę.
        Kiedy podszedłem do nich, dziennikarz szybko wyjaśnił:
        - Przypadkowo natknąłem się na Ilonę - rzekł z wyciągniętą na powitanie ręką, bez przesadnych skrupułów, ale i bez przekonania. - Mieszkam w tym samym hotelu. Nie obrazicie się, jeśli przysiądę się do was na chwilkę.
        W duchu modliłem się, aby Bogini odmówiła, posłała go precz, ale jej wcześniejsza niechęć do Vidaca - ta z początku podróży pociągiem - ulotniła się gdzieś.
        Nie zdążyłem otworzyć ust.
        - Ależ oczywiście - uśmiechnęła się czarująco Bogini. - Zostań z nami, Jean-Paul. A pan niech usiądzie, Tomaszu. Zapraszam.
        Usiadłem.
        - Wspominamy - mówiła teraz do mnie głosem ciepłym i zmysłowym - naszą ostatnią przygodę. Nigdy nie przeżyłam czegoś podobnego.
        - A pan? - zwrócił się do mnie Vidac. - Co pan sądzi o tej sprawie? 
        Nie wiedzieć dlaczego przyszło mi nagle do głowy, że dziennikarz zaaranżował to wieczorne spotkanie. Może nawet namówił Boginię do odegrania małego przedstawienia. Cel pewnie miał jeden - wyciągnąć ode mnie jak najwięcej informacji o Saint-Germainie. Byłem głównym aktorem widowiska wyreżyserowanego przez tego osobnika. Być może Vidac liczył, że wyciągnie ode mnie sensacyjne informacje, w sam raz na znakomity artykuł. Tak, wszystko wyglądało na to, że zwlekli mnie z łóżka tylko po to, aby wypytać o sprawę.
        - Co sądzę o tej sprawie? - powtórzyłem pytanie Vidaca. Nie zamierzałem go wtajemniczać we wszystkie sekrety, ale nie wypadało mi milczeć. - Nic ponad to, co powiedziałem w pociągu. Poza jedną sprawą. Otóż, wyobraźcie sobie państwo, że Saint-Germain odezwał się...
        - Co pan mówi?! - podniosła głos Bogini, zwracając tym samym uwagę najbliższych stolików. - Naprawdę?
        - Niestety tak - smutno potaknąłem głową. - Mój współpracownik znalazł w drzwiach swojej kawalerki karteczkę od tego dżentelmena.
        - I co? Czego on chce? - zainteresował się Vidac.
        - Podziękować - odpowiedziałem. - Za pomoc. 
        - Jaką pomoc?
        - Chodzi o cenny krzyż, wykonany ze złota, a stanowiący rodzaj relikwiarza. Saint-Germain chciał za wszelką cenę odnaleźć ten cenny przedmiot ukryty w Polsce.
        - Już ci o tym opowiadałam - Bogini zwróciła się do Vidaca. - Ale chciałem usłyszeć to z ust samego pana Tomasza. I co? Twierdzi pan, że złodziejowi udało się odzyskać ten krzyż?
        - Tak twierdzi Saint-Germain.
        - Wychodzi na to, że pan i pański współpracownik pomogliście zawodowego złodziejowi w kradzieży. Czy to nie wspaniały temat na artykuł?
        - Na razie proszę pana o dyskrecję, Vidac - ostudziłem jego zapędy. - To poufna informacja.
        - Rozumiem - uniósł dłonie ku górze w geście obiecującym milczenie. - Ale chciałbym mieć wyłączność w tej sprawie. 
        - Pani Ilona już o to zadba - rzekłem i spojrzałem na nią ze smutkiem.
        Nie myliłem się! Miałem nieodparte wrażenie, że znalazłem się w tej restauracji w jednym celu - dostarczenia Vidacowi sensacyjnych informacji. Ale zaraz się zreflektowałem, że moje słowa pobrzmiały gorzką pretensją, więc powiedziałem naprędce:
        - Jutro czeka mnie przesłuchanie. Będą i was nękać.
        - Wiem - kiwnęła głową Bogini. - Oficer w pociągu mi o tym powiedział. Co z notatnikiem Norwida? Kiedy wróci do Polski?
        - Niebawem.
        Przyszedł kelner, więc zamówiliśmy wino i lekką kolację. Za wszystko miała zapłacić Bogini, choć z początku nie chciałem się na to zgodzić i zaoferowałem chęć uiszczenia rachunku. Bogini nie dała się przekonać. Inna sprawa, że mój portfel nie wytrzymałby tego szalonego wyzwania.
        - Następnym razem pan mnie zaprosi na kolację - uśmiechnęła się. - Wtedy pan będzie stawiał, Tomaszu. Prędko nie wyjadę z Warszawy, więc sądzę, że okazji ku temu będzie wiele.
        - Doprawdy? - ucieszyłem się.
        Gaworzyliśmy sobie przy znakomitej kolacji i smacznym winie. Wnet stałem się senny i znużony, gorący posiłek i wino zabrały mi resztki energii, więc mało mówiłem i dla fasonu kiwałem głową.
        - A gdzie podziewa się pański współpracownik? - zagadnął Vidac. - Podobno stanowicie duet.
        - Wie pan dużo na mój temat - popatrzyłem na niego.
        - Jean-Paul jest dziennikarzem - dodała Bogini. - Prawdziwym.
        - Teraz wiem - mruknąłem. - Chociaż w pociągu uwierzyłem fałszywemu inspektorowi. Wstyd mi, ale z początku pana posądzałem o to, że jest pan Saint-Germainem.
        - Mnie? - zaśmiał się głośno Vidac.
        - Przynajmniej jego współpracownikiem. Ale już wiemy, że to konduktor. Ze wstydem wyznam, że w pewnej chwili podejrzewałem nawet i panią, Ilono. Biję się w pierś. Meaculpa! Baja podejrzewałem wszystkich łącznie z Kwiatkowskim.
        - Jest pan z natury taki podejrzliwy?
        - Nie, ale sytuacja w pociągu nie była normalna. Czułem się jak w programie „Ukryta kamera”. Te kamery, podsłuch, konspiracja... Na przykład kolega Zubilewicz podsłuchiwał mnie pod moimi drzwiami, a ja nie wiedziałem, że czyni tak dla dobra sprawy. Skąd mogłem wiedzieć, że skontaktował się z nim telefonicznie mój współpracownik? Potem pan, Vidac, trafił do przedziału konduktora i został przez niego obezwładniony. Ciekawi mnie, co pan tam zauważył? Może jakieś pańskie spostrzeżenie rzuci nowe światło na sprawę. Wiem, że będzie pan rozmawiał na ten temat z policją, ale ja przecież stale współpracuję z policją. Jestem nawet kimś w rodzaju detektywa.
        - Nie musi się pan tłumaczyć. Przysługa za przysługę. Tylko że ja tam nic szczególnego nie zauważyłem, oprócz tego laptopa z podglądem z ukrytych kamer. Straciłem przytomność, a kiedy się przebudziłem, leżałem pod łóżkiem związany i zakneblowany. Ciekawe, co zrobiłby ze mną konduktor, gdyby Ilona nie zdobyła numeru telefonu do mnie?
        - To zasługa Yvesa - rzekła i zwróciła się do dziennikarza. - Zadzwonił do twojej nowej dziewczyny, Jean-Paul, i przemówił jej do rozsądku.
        Co za wiadomość! Jean-Paul miał nową dziewczynę i chyba nie ubiegał się o względy Bogini. Między nimi wszystko było skończone, o czym zresztą wspomniała sama kobieta już w pociągu. Bogini była teraz potrzebna Vidacowi wyłącznie jako klasyczny lep. Lep na mnie - rzecz jasna. Jemu chodziło o wyciągnięcie ze mnie maksymalnie wielu informacji na temat śledztwa przeciwko Saint-Germainowi.
        - Każdy z nas ma udział w pomyślnym zakończeniu tej sprawy - uroczyście uniosłem kieliszek z winem ku górze. - Na zdrowie.
        - Niezupełnie - dodał dziennikarz, ale toast odwzajemnił. - Nie złapano jeszcze Saint-Germaina. No i nie wiadomo, co z tym krzyżem. A tak w ogóle, Panie Samochodzik, to jak pan uważa, kim jest ten cały Saint-Germain?
        Nie odpowiedziałem wprost. Nie byłem przekonany, czy powinienem mówić o wynikach prywatnego „dochodzenia” Pawła, wszak najpierw policja powinna była zbadać trop prowadzący do Józefa Holzmanna. Kto wie, jaki użytek zrobiłby Vidac z informacji, że Saint-Germain to tajemniczy biznesmen niemiecki Holzmann, że interesuje się badaniami krwi pochodzących z relikwii. Nie! Lepiej było się wstrzymać z tak poufnymi wynurzeniami. Odpowiedziałem zatem enigmatycznie, ale, jak mniemałem, zgodnie z prawdą:
        - Na mój nos, to bogaty snob szukający mocnej rozrywki. Kolekcjoner. Człowiek z pewnością utalentowany, ale w pewnym sensie chory. Prawdopodobnie nie akceptuje siebie takim, jakim jest. Mistyfikator. Może i nie wpadnie w ręce policji, ale i tak mu współczuję. Kto wie, co wymyśli następnym razem? Na co się porwie? Tacy marnie kończą.
        Moja odpowiedź nie zadowoliła Bogini i Vidaca. Uważali, że mieli do czynienia z kimś wyjątkowym. Mieli rację, tyle że ja byłem bezwzględny w opinii o przestępcach.
        Pożegnaliśmy się w recepcji. Słaniałem się już na nogach i marzyłem o łóżku. Jeśli tylko chciałem odwiedzić jutro biuro, musiałem zmykać. Staliśmy obok kontuaru. Vidac odbierał od recepcjonisty potwierdzenie wynajmu peugeota 605 i jakąś korespondencję. Ucałowałem Boginię w rękę na dobranoc. Potem podałem dziennikarzowi rękę do uścisku i mój wzrok przypadkowo spoczął na kopercie, którą Vidac trzymał w lewej ręce. Nie sama koperta mnie zainteresowała, a jedynie słabo widoczne logo nadawcy. Na szczęście hol hotelu „Sobieski” jest oświetlony jasnym złotem spływającym z imponujących żyrandoli i dodatkowych lamp. Nie uwierzycie, lecz na kopercie znajdowała się wizytówka firmy „Fotolab”. Nie myliłem się. Vidac odebrał przed chwilą list, którego nadawcą była firma fotograficzna, która sporządziła dla Saint-Germaina reprint listu z 1681 roku. Zbaraniałem. Stałem przy kontuarze bez słowa.
        - Co się stało, panie Tomaszu?
        - Jedzenie panu chyba nie zaszkodziło? - zgadywał Vidac . 
        Z trudem się opanowałem.
        - Nie, niemi nie będzie - mamrotałem. - To zmęczenie podróżą... tak, właśnie to! Muszę już iść...
        Czym prędzej wyszedłem z holu prosto na ulicę. Szedłem chwiejnym krokiem, poruszony do żywego dokonanym w recepcji odkryciem. Nie mogłem uwierzyć, że zdemaskowałem kolejnego szpiega Saint-Germaina. Nie myliłem się w pociągu - Vidac był człowiekiem mojego prześladowcy. Firma „Fotolab” była ich skrzynką kontaktową i pośrednikiem. Co za przebiegłość i pomysłowość! Co za organizacja! Czy Bogini też z nimi współpracowała? Wiele na to wskazywało, choć kilka faktów zdecydowanie temu przeczyło. Przede wszystkim Bogini nie zdobyłaby w pociągu nowego numeru komórki Vidaca, gdyby z nim współpracowała. Po krótkim namyśle wykluczyłem ją. Jaki miałaby interes pomagając mi w pociągu? Telefon do Vidaca, dzięki któremu natrafiliśmy na miejsce jego ukrycia w pociągu, był ewidentnym dowodem jej niewinności.
        To Vidac był szpiegiem. Teraz dopiero dotarło do mnie coś, co powinno wydać mi się już dziwne w pociągu. Otóż, wydawało się niemożliwe, aby Vidac nakrył konduktora w jego przedziale, podczas gdy ten patrzył się w ekran laptopa i oglądał obraz z ukrytych kamer. Saint-Germain był osobnikiem ostrożnym i przewidującym. Każdy jego krok był starannie przemyślany, atu, proszę, nie zamyka drzwi do swojego przedziału. I czy kulturalny człowiek, zajakiego uchodził Vidac, wchodziłby do cudzego przedziału bez pukania? Nie, nie i - po trzykroć - nie!
        Vidac krył Saint-Germaina. Gdy Bogini go zdekonspirowała i wyszło na jaw, że przebywa on w pociągu - musieli wymyślić jakąś bajeczkę uwierzytelniającą obecność Vidaca w przedziale konduktora, odsuwającą od niego podejrzenia. Saint-Germain jako fałszywy konduktor musiał uciekać, ale dla dobra sprawy postanowili „wybielić” dziennikarza. Zafundowali nam historię, którą znacie - Vidac został obezwładniony przez konduktora. Dziwne było i to, że po takich przejściach dziennikarz prezentował się doprawdy okazale. Nawet niedawno sam zwróciłem na to uwagę.
        Jeśli więc Saint-Germain uciekł, a na placu gry pozostał jego człowiek, znaczyło to, że gra toczyła się dalej. Jaki był ich kolejny ruch? Krzyż z kościoła w Błoniu!
        - No jasne! - klepnąłem się w czoło, stojąc na chodniku przed hotelem „Sobieski”. - Dzisiejsza kolacja to komedia. Vidac chciał się dowiedzieć, ile wiem i upewnić się, że go nie podejrzewam. Cwaniak wykorzystał do tego celu Boginię. Nie ma co, załgany z niego typ. Ale przy tym pomysłowy.
        Czemu tak naprawdę miała służyć ta kolacja? Pora nie była stosowna - każdy z nas był zmęczony podróżą. Ale nie Vidac! Bogini też nieźle się trzymała, ale to była kobieta z klasą. Prawdziwa dama nigdy nie ziewa przy stole i nie zasłania się migreną.
        Moim zdaniem, kolacja mogła odciągnąć moją uwagę od Błonia. Gdy tak pięknie gaworzyliśmy, ludzie Saint-Germaina, jeżdżący audi, dokonywali włamania w kościele Świętej Trójcy. Niepotrzebnie wygadałem się przy Vidacu, że policja zamierza dopiero pojutrze przebadać kościół. To był sygnał dla cudzoziemca, aby pozostali członkowie bandy rozpoczęli akcję w Błoniu.
        - Gdzie jest telefon? - wyszeptałem przerażony.
        I zawróciłem do hotelu.

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY

W BŁONIU O PÓŁNOCY • TAJEMNICZY FIAT OBOK KOŚCIOŁA I OBCY W PARKU • POLICJA, CZYLI ZŁODZIEJE UCIEKAJĄ • UWALNIAMY WIĘŹNIÓW • ROZWAŻANIA PRZED OŁTARZEM • ŚWIĘCI AUGUSTYN I BOROMEUSZ • „TABERNACULUM” Z LISTU ZAKONNIKA • PEUGEOT 605 • POŚCIG ZA BLONDYNKĄ I DZIENNIKARZEM • FINAŁ W ROKITNEJ • KRZYŻ W MURZE KOŚCIOŁA • WEZWANIE DO PANI MINISTER • SŁOWO O MIRABELI • NIEZŁY ZE MNIE KOZAK


        Gdy dotarliśmy z Pawłem do Błonia, dochodziła północ.
        Spieszyliśmy się jak nigdy dotąd. Paweł prowadził brawurowo od samego hotelu „Sobieski” (dokąd po mnie przyjechał). Pod kościołem byliśmy o 00:03. Przezornie zaparkowaliśmy w głębi ulicy Jana Pawła II, obok zabytkowego budynku Straży Pożarnej. Nigdzie nie zauważyliśmy podejrzanych samochodów, w szczególności audi. Jedynie policyjny polonez stał dalej u wylotu ulicy przed kończącym się murem kościoła. Furtkę w murze obok dzwonnicy zamknięto, na plebanii zaś świeciło się światło w jednej izbie na górze. Ulica wydawała się pusta. Jedynie chmary owadów kłębiących się wokół światła latarni świadczyły, że życie nigdy tak naprawdę nie zamiera. Niektóre zwierzęta zaczynają w nocy prawdziwe nocne życie, a niektórzy ludzie zamieniają się w szakale.
        Wyszliśmy z samochodu.
        - Co robimy? - zapytał Paweł, wieszając noktowizor na szyi. - Wygląda, że dzisiaj nie wyniosą krzyża.
        - Przejdźmy się. Zrobimy obchód.
        - Proponuję przejść przez park i zajść kościół od południa. 
        - Znasz Błonie lepiej ode mnie. Prowadź.
        Ruszyliśmy ulicą Norwida (co za przypadek i ironia losu!) w dół, ale za kinem szybko skręciliśmy do parku. Ciemny i nie za gęsty był w miarę bezpieczną kryjówką. Skradaliśmy się jednak ostrożnie, wytężając wzrok. Kościół oglądany z parku był oświetlony przez światło ulicznych latarni, zbyt słabe, aby królestwu nocy wykraść świątynię. Niemniej jednak widzieliśmy kryjącą się za murem i szpalerem drzew masywną bryłę kościoła.
        Podejrzany samochód stał po drugiej stronie ulicy Grodziskiej za bramą cmentarną, której szczyt wieńczyła rzeźba Chrystusa dźwigającego krzyż. Ów samochód, fiat punto z warszawską rejestracją, stał grzecznie, tyle że z zapalonym silnikiem, jakby jego kierowca zamierzał w każdej chwili odjechać.
        - Nie mylił się pan, szefie - szepnął Paweł i mocniej naparł na pień drzewa. Obserwował fiata prze noktowizor. - A jednak! Siedzi tam jakiś drań... pali papierosa. Jest sam.
        Staliśmy schowani za drzewami i obserwowaliśmy kościół przed nami i z boku po lewej rozświetloną dobrze Grodziską. Fiat stał nieruchomo i wciąż wydychał z siebie delikatną, siwą smużkę spalin.
        - Chcą dokonać włamania na oczach policji? - zgadywałem.
        - Może porozmawiać z policjantami w polonezie? 
        Przerwaliśmy rozmowę, bo naszą uwagę zwrócił ruch za murem. Od strony plebanii szedł wzdłuż kościoła jakiś człowiek. Wyglądał na tutejszego księdza.
        - To proboszcz - oświadczył Paweł, przystawiwszy noktowizor do oczu. - Idzie sprawdzić świątynię.
        - Ale po co? Przecież na rogu stoi policja.
        Zamknęły się z hukiem drzwi kościoła i proboszcz musiał zniknąć w jego wnętrzu. Przesunęliśmy się kilka metrów w lewo, aby lepiej widzieć fasadę kościoła i nie zostać zauważonymi przez kierowcę fiata. Z tego miejsca widzieliśmy także policyjnego poloneza za murem. Paweł szybko wypatrzył przez noktowizor, że w samochodzie nikogo nie było, jakby policjanci wyparowali. Wziąłem urządzenie i osobiście to sprawdziłem. Dziwne. Polonez był pusty.
        - Co tu się dzieje? - mruczałem niczym kocur. - Wygląda na to, że policjanci urządzili sobie schadzkę z proboszczem. O północy. W kościele.
        A złodzieje? Gdzie w takim razie byli?
        Proboszcz wszedł do kościoła, w którym mogli przebywać policjanci. Czy byli tam też złodzieje? Nie mogliśmy bezpośrednio z parku podejść pod sam kościół. Przesunąć się w lewo ku ulicy Grodziskiej, znaczyło zostać zauważonym przez kogoś siedzącego wewnątrz fiata. A konfrontacji z nieznanym przeciwnikiem nie chcieliśmy.
        - Moim zdaniem - stwierdził Paweł - powinniśmy wrócić do jeepa. Ten fiat tylko czeka na sygnał do odjazdu. Tutaj nic nie wskóramy.
        - Masz rację. Coś dziwnego dzieje się w kościele.
        Zrobiliśmy kilka kroków i usłyszeliśmy trzask suchej gałązki za naszymi plecami. Drgnąłem przerażony, ale cudem przytrzymałem Pawła za rękaw, uniemożliwiając mu odruchowe odwrócenie się za siebie. Zrozumiał w czym rzecz i posłusznie ruszył za mną przez park w stronę ulicy Norwida. Ktoś czaił się w parku skryty za drzewami, za wszelką cenę pragnąc zachować anonimowość, więc nie powinniśmy go spłoszyć.
        Na rogu kina odetchnęliśmy z ulgą. Kazałem Pawłowi powiadomić policję. I kiedy mój młodszy kolega rozmawiał przez telefon z centralą policji, ja obserwowałem przez noktowizor park. Niestety - znajdujący się w głębi parku osobnik był z ulicy niewidoczny. Za dużo było na skraju parku rosnących drzew, które zasłaniały widoczność.
        - Wracamy do samochodu - rozkazałem. - Co z policją?
        - Twierdzą, że dali tego poloneza z dwoma policjantami i nie mają nikogo więcej do pilnowania kościoła. Ich zdaniem są na obchodzie albo wyszli za potrzebą.
        - Dwóch?
        - Powtarzam, co powiedzieli. Skontaktują się z nimi przez radio. Niebawem.
        Niebawem mogło być już za późno. Kiedy znaleźliśmy się na ulicy Jana Pawła II i skierowaliśmy się w stronę jeepa, z północnej strony rynku nocną ciszę zawieszoną nad miastem zakłócił odległy z początku sygnał policyjnej syreny. Na ten dźwięk przystanęliśmy zdezorientowani, nie wiedząc, co jest grane.
        - Już jadą - dziwił się Paweł. - A przed chwilą obiecywali, że skontaktują się dopiero niebawem.
        Obecność w tym miejscu i o tej porze policji musiała być niezwykle budującą świadomością, ale - jeśli tylko nasze przewidywania były trafne - narastający na sile sygnał „koguta” musiał wypłoszyć z kościoła złodziei. Mieliśmy rację. Wydarzenia, które za chwilę się rozegrały, zaskoczyły nas. Schronienie znaleźliśmy za gęstym krzewem bzu czarnego rosnącego na rogu trawnika przed domem pogrzebowym, naprzeciwko przykościelnej kaplicy.
        Najpierw otwarły się drzwi błońskiej świątyni, a z niej wyskoczyły trzy ubrane na czarno postacie. Trzech rosłych drabów o ciemnej karnacji, wysokich i sprawnych jak koty. Sprawiali wrażenie dobrze wytrenowanych i zaprawionych w bojach łobuzów, jednak w obiektywie noktowizora wyglądali na przerażonych. Rozpaczliwie szukali ratunku w ucieczce - nagłe pojawienie się policji zaskoczyło ich. Biegli, ile sił w nogach w kierunku Grodziskiej, tam gdzie czekał na nich gotowy do natychmiastowego odjazdu fiat. Sprawnie przeskoczyli przez zamkniętą bramę i pognali na drugą stronę ulicy.
        Wyskoczyliśmy zza krzaka bzu, gdy policyjny furgon skręcał z ulicy Wyszyńskiego w Jana Pawła II. Zatrzymał się z piskiem opon obok poloneza, na chodnik wyskoczyło dwóch policjantów i furgon ruszył w pościg za odjeżdżającym na południe ulicą Grodziską fiatem. Nowo przybyli policjanci nie zatrzymali się przy polonezie, widząc, że wewnątrz samochodu nikogo nie ma. Podbiegli pod zamkniętą bramę i śladem złodziei przeszli nad nią na teren kościoła.
        - Co robimy, szefie? - zapytał podenerwowany Paweł. - Nie gonimy fiata punto?
        - Zostawmy to policjantom - powstrzymałem go.
        Po kilku minutach znaleźliśmy się wraz z Pawłem wewnątrz kościoła. Kościelny zapalił światło, przybiegło kilku rozdygotanych księży, ale to nic w porównaniu z widokiem, jaki zastaliśmy wewnątrz świątyni. Policjanci z furgonu - sierżant z kapralem - znaleźli związanych i zakneblowanych proboszcza i dwóch funkcjonariuszy z poloneza. Złoczyńcy rzucili całą trójkę na zimną posadzkę pod schodami w północnym przyziemiu nie zrealizowanych wież.
        - Kim panowie są? - zapytał nas szorstko sierżant. 
        - To my was zawiadomiliśmy.
        - Wy? - zdziwił się. - Dzwoniła jakaś kobieta, ale nie przedstawiła się.
        - Kobieta?
        Automatycznie pomyślałem o osobniku chowającym się w parku za drzewami. Może za naszymi plecami kryła się właśnie ona. Pytanie brzmiało: kim była?
        - Twierdziła, że włamano się do kościoła. No to przyjechaliśmy, jak najszybciej mogliśmy. Miała rację. Tylko nigdzie jej nie ma.
        - Może to duch - stęknął jeden z obezwładnionych policjantów.
        - Nie żartuj sobie, Skowroński - zbeształ go sierżant. - Daliście się zaskoczyć łobuzom. Jak wam nie wstyd!
        - Kiedy to jakieś komandosy, sierżancie.
        - A wy to co?! - ryknął na niego sierżant. - Babcie klozetowe?
        - Co się stało? - zapytałem i wyjąłem swoją legitymację. - Jestem dyrektorem Departamentu Ochrony Zabytków. Co tu się wydarzyło?
        Napadnięci policjanci opowiedzieli z niemałym zażenowaniem, że zanim zostali obezwładnieni przez złoczyńców, jeden z nich podszedł do poloneza i przedstawił się jako historyk sztuki.
        - Pokazał legitymację - opowiadał policjant. - Taką samą jak pańska. Nawet pamiętam nazwisko. Daniec. Też z Departamentu Ochrony Zabytków. Wpuściłem, bo legitymacja była autentyczna.
        - To ja jestem Daniec - wyjaśnił Paweł. - A legitymację ukradli mi dziś rano.
        - Tak, pamiętam pana - westchnął ponuro proboszcz.
        - Ech, wy partacze! - zdenerwował się sierżant. - Wpuściliście złodzieja do środka! Skowroński, przez bramę pozwoliłeś przeleźć draniowi! Widziałeś ty kiedyś, żeby jakiś uczony, i do tego historyk, przełaził przez bramę?
        - Oglądałem taki film - wtrącił się drugi poszkodowany policjant - Z Indiana Jonesem. Nie takie numery robił!
        Sierżant machnął wściekle ręką i kazał im się zamknąć.
        W prezbiterium spotkała wszystkich niespodzianka. Znaleźliśmy radar geologiczny nowej generacji - małą skrzynkę wielkości trzech samochodowych akumulatorów. Bardzo droga maszynka. Włączone urządzenie leżało na posadzce przed ołtarzem. Z początku nigdzie nie stwierdzono śladów zniszczenia, dopiero po kwadransie księża zwrócili uwagę na zniszczenia tabernakulum, tuż przy ścianie, jakby złodzieje chcieli za wszelką cenę dostać się do ściany kończącej chór. Wyłamali kawałek drewnianego skrzydła, ale tabernakulum było w zasadzie nienaruszone.
        - Nie zabrali krzyża - rzekł zadowolony Paweł.
        - A pan znowu z tym krzyżem - jęknął proboszcz.
        - Jaki znowu krzyż? - dopytywał się sierżant.
        - Lotaryński - wyjaśniłem. - Przyszli zlokalizować skrytkę, w której ukryto relikwiarz. Spłoszeni uciekli.
        - Ale chyba niczego nie wynieśli?
        - Nie, sierżancie. Widzieliśmy ich uciekających, nie mieli ze sobą żadnego pakunku. Nie udało im się rozwalić tabernakulum, a radar porzucili. Wniosek? Nie dokończyli zadania. Może po prostu nie ma tutaj tego krzyża?
        - Przynajmniej policja na coś się przydała - skomentował to kościelny. 
        Niestety, złodzieje przepadli, o czym donieśli przez radio policjanci z furgonu. Policyjna furgonetka jechała za fiatem aż do końca miasta, gdzie na otwartej drodze fiat wyrwał do przodu i znikł za zabudowaniami zakładu produkcyjnego MERA. Przy okazji sierżant podzielił się z nami kilkoma istotnymi dla sprawy faktami. Po pierwsze, audi, którym złodzieje poruszali się, rano zostało porzucone za miastem, a fiat punto, którym teraz uciekli, został skradziony dziś wieczorem w Ożarowie Mazowieckim. Pomińmy opis kompletnego zamieszania, jakie powstało w wyniku ucieczki złodziei i wtargnięcia do kościoła policjantów, zdenerwowania księży, ogólnego podniecenia i naszej gotowości do pomocy. Pierwsze zamieszanie podsycane przez szumiące policyjne radio i wrzaskliwe polecenia sierżanta trwało około godziny. Potem przyjechał wściekły na wszystkich inspektor, którego Paweł poznał dziś rano. Oficer był zaspany, a pod płaszczem zauważyłem górę od pidżamy. Musiano go zerwać z łóżka i dlatego nie miał czasu porządnie się ubrać. Policjantom i proboszczowi udzielono pierwszej pomocy lekarskiej, ale trójka poszkodowanych nie za bardzo ucierpiała. Najpierw ogłuszono dwóch policjantów z poloneza - ciosem w głowę. Pierwszy złodziej podający się za Pawła, wszedł z nimi do kościoła, a w tym czasie dwójka pozostałych musiała dostać się szybko na teren parafii i bezszelestnie wejść do świątyni. Zaatakowano ich od tyłu. Potem proboszcz, zaniepokojony tajemniczymi odgłosami wewnątrz kościoła, wszedł do środka głównym wejściem i także oberwał po głowie. Wszystkim unieruchomiono nogi i ręce za pomocą plastra oraz zaklejono nim usta. Nic nie słyszeli, ocknęli się dopiero po wtargnięciu do kościoła sierżanta i kaprala.
        Kiedy policjanci myszkowali w kościele w asyście księży, ja i Paweł, przechodząc się wzdłuż naw bocznych, zwiedziliśmy kościół. W końcu zatrzymaliśmy się przed ołtarzem. Obejrzeliśmy ściany po jego obu stronach. Oględziny posadzki zignorowałem - złodzieje przebadali ją pewnie kilka razy. Byłem pewny, że nie tam mieści się krzyż - jeśli w ogóle tutaj był. Tabernakulum było stare; jak poinformował nas proboszcz, pochodziło z drugiej ćwierci XVII wieku. Pod mensą zabytkowego ołtarza znajdowała się płaskorzeźba polichromowana przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. Po obu stronach ołtarza wychodziły na świat witraże - jeden współczesny przedstawiający Narodzenie Pańskie i drugi - starszy z Chrystusem Zmartwychwstałym. Piękna robota.
        Najpiękniejszy był jednak późnorenesansowy ołtarz wykonany w 1642 roku. Ta data była blisko związana z datą listu anonimowego zakonnika. Zrobiła na mnie wrażenia snycerska dekoracja roślinna z półfigurami i główkami aniołków. W niszach bocznych umieszczono rzeźby świętych, to samo w drugiej kondygnacji. Obraz w polu głównym przedstawiał Boga Ojca z berłem i Chrystusa z krzyżem opierającym się o ziemię podtrzymywaną przez anioły. Nad obrazem umieszczono mniejszy - Matki Boskiej Częstochowskiej.
        - Co pan sądzi o tym Chrystusie z krzyżem? - zapytał Paweł. - Czy to nie przypadkiem wskazówka.
        - A kiedy go namalowano? - spytałem proboszcza.
        - Wiek XIX. Sygnowany przez Józefa Balukiewicza.
        - Za późno - mruknąłem i zerknąłem na obraz Matki Boskiej na samej górze. - A wiecie, że augustianie czcili Matkę Boską? Co widział kilka wieków temu z miejsca, w którym teraz jesteśmy, augustianin, który ukrył krzyż? Na co patrzył? A właśnie! Jak wyglądał stary ołtarz?
        - Chwileczkę - wtrącił zainteresowany naszym sposobem myślenia proboszcz. - Czytałem w materiałach źródłowych, że w 1672 roku przeprowadzono wizytację świątyni. Wcześniej był tutaj pożar, zapewne przed 1642 rokiem, i dlatego przeprowadzono w kościele wiele zmian. Z opisu z 1672 roku wynika, że wtedy stał w prezbiterium ołtarz główny, rzeźbiony, pozłacany. W nim znajdował się obraz Najświętszej Marii Panny umieszczony między świętymi Augustynem i Karolem Boromeuszem, na zasuwie zaś był obraz Świętej Trójcy, a w górnej kondygnacji obraz świętej Anny...
        - Stop! - przerwałem proboszczowi ciekawy wątek. - Powiedział, ksiądz proboszcz, że obraz Marii stał między świętymi Augustynem i Karolem...?
        - Boromeuszem - potaknął głową proboszcz. - Tak powiedziałem. 
        Spojrzałem na osłupiałego z wrażenia Pawła i po chwili zaczęliśmy się cicho śmiać. Nasza niespodziewana reakcja zwróciła uwagę nie tylko księży, ale i policjantów pracujących w pocie czoła nad zabezpieczeniem śladów włamania.
        - Panowie! - dopytywał się proboszcz. - Co się z wami dzieje? 
        Paweł wyciągnął z kieszeni pomiętą kartkę z rysunkiem krzyża dwuramiennego, który sporządził na podstawie opisu Fiolki. Podał proboszczowi ów rysunek.
        - Oto tajemnicze „SA” i „SB” z rysunku - powiedział z triumfalnym błyskiem w oku. - Czyż nie chodzi o świętych Augustyna i Karola Boromeusza? Naszym zdaniem - tak. To wskazówka. Chodzi o ten konkretny ołtarz nad tabernakulum. Tylko gdzie jest nasz skarb? W którym konkretnie miejscu?
        - A jeśli napis „Tabernaculum” nie dotyczy tabernakulum jako elementu ołtarza? - myślałem gorączkowo. - Już Jan Damasceński27 przypisał Marii wielość imion. Pseudo- Ildefons czcił ją jako: Virgo a doctoribus praetitulata. W traktacie „Libellus de Corona Virginis” z XII wieku wymienia aż pięćdziesiąt tytułów Marii. Na przykład: Aula, Diva, Virgo, Regina, Domus, Templum, Terra, Pulchra, ale też Stella, Navis czy właśnie Tabernaculum. Rozumiecie? Tabernaculum!
        - O rany! - złapał się za głowę Paweł. - Ten napis z rysunku wskazuje Marię, a nie tabernakulum?
        - Kto wie? - zamyśliłem się. - Skoro augustianie czcili ją w sposób szczególny, może to ślad. Mogli ukryć krzyż za ówczesnym obrazem Marii.
        - Czyli za ołtarzem, w murze.
        Nie dokończyliśmy tej rozmowy. Policjanci musieli opuścić kościół, zabrawszy uprzednio odpowiednio zabezpieczony radar. Wygoniono nas grzecznie, ale stanowczo. Zamknięto wszystko na cztery spusty, pogaszono światła. Księża udali się do swoich mieszkań, policjanci zostali w polonezie jako ochrona, my podnieceni poszliśmy do jeepa. Do jutra nic szczególnego nie mogło się wydarzyć. Dopiero za kilka godzin miała przyjechać tutaj specjalistyczna ekipa policyjna z geofizykiem i archeologiem, a także konserwator zabytków, aby przebadać mur kościoła za ołtarzem. Obiecał to sam inspektor.
        Jeszcze z kwadrans nie ruszaliśmy się spod kościoła, rozemocjonowani wagą naszych ostatnich domysłów. Na ulicę wyjechaliśmy skoro świt i wciąż rozmyślaliśmy o ukrytym krzyżu.
        Paweł prowadził, ja perorowałem. Aż tu nagle ujrzeliśmy na rynku skręcającego w jakąś boczną uliczkę peugeota 605. Pamiętałem dobrze, że taki właśnie samochód wypożyczył w hotelu „Sobieski” dziennikarz Vidac - osoba zamieszana w próbę kradzieży krzyża z błońskiego kościoła.
        - Zawracaj - rzuciłem do Pawła.
        - Ale...
        - Zajedź pod kościół od wschodu i stań w głębi ulicy Jana Pawła II.
        - Szefie, jaśniej! - nie wytrzymał Paweł.
        - To chyba Vidac ! On przecież współpracuje z Saint-Germainem. Po co przyjechał do Błonia w nocy? Jego ludzie uciekli, a kościół zamknięto. Do tego policja waruje na rogu skrzyżowania, bardziej ostrożna niż dotychczas. Nikt tam nie wejdzie, chyba że zastrzeli policjantów. No więc, dlaczego Vidac tutaj przyjechał?
        - Właśnie: dlaczego?
        - I gdzie podziała się nasza blondynka z pieprzykiem? - odpowiedziałem pytaniem. - Powinna być razem z tymi zbirami. W fiacie punto jej nie było. Gdzie przepadła ta ślicznotka?
        - Że niby cały czas siedzi w kościele? - zdumiał się i dodał gazu, aż zapiszczały na suchym asfalcie opony.
        - Ciszej - uspokoiłem go. - Jedź wolniej.
        Kościół wyłonił się nam znowu w głębi ulicy. Przed chwilą tam byliśmy, teraz jednak staliśmy zdecydowanie dalej, bo naprzeciwko Miejskiego Ośrodka Kultury. Czekaliśmy kilka minut, ale peugeot 605 nie pojawił się.
        - Co robimy? - niecierpliwił się Paweł.
        - Jeśli będziemy tu czekać na rozwój wypadków, a w kościele przebywa nasza śliczna blondynka, to gotowa jest zniszczyć ołtarz i dobrać się do muru - myślałem na głos. - Jeśli naprawdę jest w kościele, to słyszała każde zdanie, jakie tam wypowiedzieliśmy. Podaliśmy jej na tacy rozwiązanie. A nawet jeśli mylimy się z tym krzyżem, to gotowa jest to sprawdzić. Musimy bezzwłocznie zawiadomić policjantów w polonezie.
        Zrobiliśmy tak. Już bez przesadnej konspiracji podjechaliśmy do poloneza.
        - Proszę panów! - krzyknąłem w ich stronę. - Trzeba raz jeszcze sprawdzić kościół.
        - Drugi raz nie damy się nabrać na podobny numer - zaśmiał się policjant Skowroński przez uchyloną szybę.
        - Ale nas panowie znają - mówiłem. - Byliśmy z wami w kościele. Ktoś może być teraz wewnątrz...
        - Nikt tam nie wchodził - zdenerwował się.
        - Nie musiał. Był tam przez cały czas. Pewnie schował się w jakimś zakamarku...
        I nagle coś wewnątrz świątyni głucho rąbnęło. Zdawało mi się, że zatrzęsły się mury kościoła.
        - Co to? - zdziwił się Skowroński. - Słyszałeś?
        - Coś jakby walnęło - odpowiedział drugi policjant.
        Otworzyli bramę kluczem, który dostali od proboszcza i już po chwili biegliśmy w czwórkę do głównych drzwi. Gdy kapral mocował się z zamkiem, ulice przeszył ryk silnika. Peugeot 605 mignął nam na ulicy i znikł za kościołem.
        - Z powrotem! - krzyczał Paweł. - Ktoś może uciekać bocznym wyjściem!
        Zostawiłem policjantów męczących się z otwarciem drzwi i pobiegłem za Pawłem. Jak tylko ominąłem północno-zachodni róg kościoła, ujrzałem uciekającą z zakrystii dziewczynę - uciekała szybko w kierunku ulicy bez żadnego pakunku. Zdawało mi się, że była to ta sama niewiasta, która w Paryżu uczestniczyła w kradzieży mojej teczki. Dziewczyna dopadła muru i wskoczyła sprawnie na jego szczyt, a następnie zeskoczyła wprost do czekającego na nią peugeota, niemalże przyssanego do muru otaczającego parafię.
        Paweł pierwszy pokonał mur. Peugeot ostro ruszył spod muru w stronę kina, ale zaraz skręcił w lewo ku rynkowi. Męczyłem się z pokonaniem muru, a w tym czasie Paweł pobiegł po jeepa. Kiedy byłem już po drugiej stronie, na ulicy, podjechał do mnie Paweł. Nie było czasu na powiadomienie o naszych planach policjantów. Jeśli chcieliśmy dogonić peugeota, musieliśmy natychmiast stąd odjechać. Musieliśmy się śpieszyć.
        Założyliśmy, że peugeot pojedzie do Warszawy i będzie starał się dotrzeć do głównej szosy. Na szczęście wczesna pora dnia była naszym sprzymierzeńcem - wśród ciszy nadchodzącego świtu słyszeliśmy dochodzący od wschodniej strony rynku ryk zarzynanego silnika samochodowego. Ów odgłos oddalał się na wschód.
        - Ucieka bocznymi drogami - ucieszył się Paweł i dodał gazu na wąskiej uliczce.
        On prowadził, ja telefonicznie zawiadomiłem policję o pościgu.
        Peugeota dorwaliśmy na ulicy Nowakowskiego przed torami kolejowymi. Zamknięty jeszcze przed sekundą szlaban unosił się powoli ku górze, ignorując naszą modlitwę o zastygniecie w pozycji poziomej. Peugeot nie wytrzymał napięcia i ruszył, zanim szlaban uniósł się na bezpieczną wysokość. Staranował go i przełamał na pół. Wyrwał z impetem w prostą i ciemną drogę kończącą się przed nami nie wiadomo gdzie. Ciekawe, że za peugeotem stał jeszcze jeden samochód, opel astra, który nieoczekiwanie ruszył w pościg za uciekającym pojazdem.
        Paweł nie oszczędzał silnika. Na wąskiej i słabo oświetlonej drodze pośród pól rozpędził nas do szybkości stu pięćdziesięciu kilometrów na godzinę. Jadące przed nami samochody nie ustępowały nam i pędziły na złamanie karku.
        Paweł zdecydował się na szaleńczy zryw. Przy szybkości sto sześćdziesiąt pięć na godzinę wyprzedził oba samochody, mimo że ten pierwszy próbował nas zepchnąć go do rowu. Kraksa wisiała dosłownie w powietrzu, ale Pawłowi udało się w ostatnim momencie wydobyć z silnika resztki mocy. Dzięki temu przeżyliśmy. Wypadnięcie z szosy przy tak ogromnej szybkości, nawet gdy na poboczu nie rosną drzewa, gwarantuje szybkie spotkanie ze świętym Piotrem. A pobocze brwinowskiej drogi porastały drzewa.
        W wyniku naszego manewru peugeot znalazł się w kleszczach między jeepem a oplem prowadzonym przez tajemniczego kierowcę.
        To stało się w Rokitnej na skrzyżowaniu przed miejscowym kościołem, gdzie droga brwinowska rozwidla się na dwie prostopadłe szosy - wschodnią i południową - wyznaczając tym samym boki terenu parafii. Paweł nagle zahamował i stanął w poprzek ulicy, zablokowawszy tym samym przejazd na wschód i na południe. Najpierw zahamował gwałtownie peugeot. Po nim zatrzymał się z piskiem opon opel. Jeszcze tylko głuchy i nieprzyjemny odgłos uderzenia zderzakiem w zderzak zakończył tę szaleńczą pogoń. Opel przyssał się do peugeota i posypało się szkło z pękniętej szyby drugiego auta. W ten sposób peugeot został całkowicie unieruchomiony, tkwił niczym uwięziony w imadle.
        Wysiadając z jeepa, słyszeliśmy łkającą w oddali za nami policyjną syrenę. Podbiegliśmy do samochodów za nami, do wysiadającej z opla Mirabeli. Tak - to była ona! Nie patrzyła na rozwalony przód swojego opla ani na wgnieciony zderzak peugeota. Patrzyła na wysiadającego z niego Vidaca i znajomą blondynkę z pieprzykiem.
        - Dobry wieczór państwu! - przywitałem przerażonych dziennikarza i kobietę. - A raczej dzień dobry...
        Pierwszy promień słońca - schowanego jeszcze za dużym kościołem w Rokitnej - maznął anemicznie wierzchołki akacji otaczających cmentarz położony w głębi pola, po drugiej stronie szosy na Brwinów. Nowy dzień przywitał się z nami leniwie, ale w naszych żyłach tętniła teraz czysta adrenalina.
        - Gdzie pani nauczyła się tak jeździć? - zapytałem podenerwowaną Mirabelę, która patrzyła wyłącznie na Vidaca, a z jej oczu biły istne gromy.
        - Nigdzie - rzuciła i zwróciła się do cudzoziemca z wściekłością. - Improwizowałam.
        
        ***
        Tego samego dnia ekipa specjalistów odkryła za pomocą elektronicznej aparatury zamurowany w murze za ołtarzem metalowy przedmiot. Byliśmy pewni, że był to ów złoty krzyż, cenna relikwia podarowana chojnickiemu klasztorowi przez komtura tucholskiego w 1383 roku. Nasze przewidywania sprawdziły się! Prace wydobywcze musiały być jednak skoordynowane z planem działania Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Rozwalenie muru na wysokości czterech metrów, licząc od poziomu korpusu nawowego, było zadaniem niełatwym i wymagającym oka specjalistów. Prezbiterium w błońskim kościele to zabytek sam w sobie, nie tylko ołtarz, ale każda jego cegiełka w murze posiada nieocenioną wartość.
        
        ***
        Po tygodniu zostałem wezwany do gabinetu pani minister.
        W drzwiach minąłem się nieoczekiwanie z koleżanką Szczurzycką, której widok nie tyle mnie zaskoczył, co zmieszał. Kobieta minęła mnie z wysoko podniesioną głową, ale gdy popatrzyła mi w oczy, zrobiła to w sposób przelotny i niezmiernie wstydliwy. W gabinecie zostałem przyjęty serdecznie. Na dzień dobry pochwalono mnie za pomoc w odzyskaniu notatnika Norwida.
        - Gratuluję - podała mi rękę pani minister i zaprosiła na fotel po drugiej stronie biurka. - Policja pana chwali. I teraz jeszcze ten krzyż lotaryński. Ho, ho! Kto by przypuszczał, że w Błoniu znajduje się takie cudo!
        - Właśnie, pani minister - burknąłem. - W każdym polskim kościele mogą znajdować się podobne skarby. Dlatego trzeba je chronić i nie żałować pieniędzy na konserwację.
        - Ba! Tylko skąd brać na to pieniądze? - żachnęła się. - Ale proszę opowiedzieć mi nieco o tej sprawie.
        Opowiadałem, a ona słuchała. Wspomniałem o tajemniczym Saint-Germainie i jego szalonym planie. Szczególny nacisk położyłem na wydarzenia, które rozegrały się w Warszawie bezpośrednio po naszym powrocie. Jak mniemałem, koleżanka Szczurzycka zdała szczegółową relację z podróży pociągiem. Ale z twarzy pani minister nie potrafiłem odgadnąć, jak wierne było to sprawozdanie.
        Wiadomo już było, że Saint-Germain miał w pociągu swoich ludzi. Oprócz fałszywego inspektora Lohnmanza był nim także motocyklista o oliwkowej cerze. Ten młody człowiek z wagonu pasażerskiego w późniejszej fazie operacji pilnował Fiolkę i pierwszy usłyszał o błońskim kościele. Przede wszystkim był wśród nas Vidac - autentyczny pismak znad Sekwany. Pech chciał, że dziennikarz zadurzył się swego czasu w pięknej Ilonie. I ta, niewinna zdawałoby się znajomość, zgubiła ich. Rola Bogini w zdemaskowaniu Saint-Germaina była przeogromna. W rezultacie naszego śledztwa z pociągu musiał ewakuować się sam Saint-Germain - fałszywy konduktor. I chociaż ten awaryjny plan złodziei oddalił na pewien czas podejrzenia w stosunku do osoby Vidaca, to byłem Bogini wdzięczny za pomoc. Zdemaskowanie konduktora było przełomowym momentem w tej całej historii. Wprawdzie już w Warszawie, konkretnie w hotelu „Sobieski”, Bogini jadła Vidacowi z ręki, zaprosiwszy mnie na kolację, to w efekcie wygraliśmy. Vidac poszedł do aresztu wraz z piękną, młodą blondynką. Ta młoda dama z pieprzykiem była Niemką polskiego pochodzenia, stąd znała wybornie język polski i mogła uczestniczyć w warszawskiej fazie operacji. Skąd Saint-Germain kaperował swoich ludzi - nie wiadomo. Vidac powiedział ponoć nieoficjalnie przesłuchującemu go oficerowi, że Saint-Germain mógł kupić każdego. Poza tym ta dwójka, będąca prawą ręką Saint-Germaina, uparcie odmawiała zeznań na policji. Nie chcieli powiedzieć, kim jest Saint-Germain ani w jaki sposób natrafił on na list o Pustelniku i ukrytym w Polsce krzyżu lotaryńskim. Prawdopodobnie sami nie wiedzieli. A odmowa zeznań była zwykłą grą na czas. Notabene za włamanie do kościoła groziła im śmieszne mała kara. Czterech drabów, którzy z nimi współpracowali, dotąd nie ujęto. Nie złapano także Saint-Germaina i owego motocyklisty o oliwkowej cerze.
        Kilka słów należy poświęcić Mirabeli. To jej zawdzięczamy złapanie Vidaca i blondynki na skrzyżowaniu w Rokitnie. Powodem, który popchnął Mirabelę do podjęcia szalonego pościgu była zwykła kobieca zazdrość. Mirabela zadurzyła się w Vidacu w czasie podróży pociągiem. Ponoć przystojny dziennikarz obiecał jej to i owo po przyjeździe do Polski. Zazdrosna i nieufna, zamiast spokojnie wsiąść do swojego opla astra - czekającego na nią na parkingu pod dworcem - i pojechać do Krakowa, postanowiła zabawić się w detektywa. Wściekła się na Francuza za to, że na dworcu w Warszawie zajął się ostentacyjnie Boginią. Zignorował ją. Potraktował jak powietrze. Dlatego pojechała za nimi. Potem śledziła Vidaca. Była świadkiem jego potajemnego spotkania z blondynką w centrum stolicy. Ciekawość pchnęła ją do kontynuowania tej niebezpiecznej gry. Postanowiła wyśledzić blondynkę i ostatecznie trafiła do Błonia. Tak, moi drodzy, to Mirabela stała o północy w parku i obserwowała błoński kościół. To ona, skryta za drzewami, nadepnęła nieuważnie na gałązkę i tym samym zwróciła naszą uwagę. To ona wreszcie zawiadomiła policję o włamaniu do kościoła. Szkoda tylko, że działała anonimowo i nie powiedziała nam wcześniej o spotkaniu Vidaca z blondynką w Błoniu. Chciała to załatwić po swojemu!
        Dużo by opowiadać o kulisach całej sprawy. Dodam tylko jeszcze, że notatnikiem Norwida zajął się już specjalista konserwator z Muzeum Narodowego. Na szczęście zapiski niemal w całości przetrwały podróż do Warszawy. Zniszczeniu uległa tylko jedna kartka spalona osobiście przez Saint-Germaina. To mało - zważywszy na jego groźby.
        Teraz przyszło nam z niecierpliwością czekać na wydobycie z muru błońskiego kościoła krzyża, który spowodował całe to zamieszanie.
        Wstałem gotowy do opuszczenia gabinetu pani minister.
        - Aha - zawiesiła na mnie wzrok na sam koniec rozmowy. - Podobno z pana jest niezły kozak.
        - Nie rozumiem.
        - Nieważne - machnęła ręką.
        Ostatnia uwaga była ściśle związana z wizytą w tym gabinecie Szczurzyckiej - o tym byłem święcie przekonany. Wchodząc w te progi, miałem słabą nadzieję, że ta nieznośna kobieta nie opowie pani minister „pikantnych” szczegółów, które miały miejsce podczas podróży pociągiem. Widocznie myliłem się. Zarumieniłem się na wspomnienie tamtego śmiesznego epizodu.
        - A może chce pan pójść na urlop? - zapytała z troską pani minister.
        - Na urlop? - zdjąłem z wrażenia okulary. - Nie, dziękuję. Wolę do pracy. Pragnę odpocząć od przygód.
        
ZAKOŃCZENIE
       
       
        Lato wzdychało nostalgicznie do zmęczonej dwumiesięcznymi upałami Warszawy i jej mieszkańców ostatnimi, leniwymi promieniami wrześniowego słońca. W Departamencie Ochrony Zabytków nastrój zrobił się równie melancholijny co nadchodzące wyobrażenie jesieni. Wszyscy byli zmęczeni i choć każde z nas miało tego lata urlopy, to nikt tak naprawdę nie odpoczął. Monika złamała na wakacjach palec, Paweł przeżył dwie ostre przygody, które jak zwykle skończyły się dla niego kontuzjami, a ja w pamięci miałem jeszcze koszmarny kurs pociągiem z Paryża do Warszawy.
        Jeden dzień - ale jak bardzo zapadł w pamięci.
        Zaledwie dwa miesiące temu udało się ekipie archeologów wydobyć z kościoła Świętej Trójcy w Błoniu zamurowany najprawdopodobniej w XVI wieku w jego murach cenny krzyż. Asystowaliśmy przy tej operacji i dlatego wciąż byliśmy pod wrażeniem wydobytego na światło dzienne skarbu. Był to prawie półmetrowej wysokości krzyż dwuramienny z umieszczoną w korpusie skrytką na relikwię. Drzewa z Krzyża Świętego nie znaleziono, zamiast niego znajdowała się tam cenna kwarcowa ampułka zawierająca skrzep krwi. Mam to świeżo w pamięci, jak naszemu odkryciu towarzyszyła chwila absolutnej ciszy w błońskim kościele, jak wszyscy uczestniczący w tej operacji ludzie - naukowcy, policjanci i księża - wstrzymali na długą chwilę oddech. Wydawało się wtedy, że czas zatrzymał się w miejscu. I dopiero z chwilą zbiorowego wydechu - machina czasu znowu ruszyła do przodu.
        Krzyż wykonano razem z trzonem, nodusem i podstawą. Miał wysmukłe belki zakończone wielolistnymi medalionami. To wskazywało na robotę późnogotycką. Zrobiono go ze złoconego srebra, kutego, lanego i grawerowanego. Znaleziono też pozostałości przejrzystej emalii: białej i czerwonej. Relikwiarz powstał najpewniej w XIV lub XV wieku. Moim zdaniem, był częścią daru komtura. Ziemie państwa krzyżackiego w trzeciej ćwierci XIV wieku (komtur ofiarował relikwie Chojnickim augustianom w 1383 roku) były silnym i znaczącym środowiskiem artystycznym, do którego docierały wpływy z całej Europy; tworzono w nim sztukę niezbyt może oryginalną, ale o charakterze indywidualnym. Odnosi się to również do złotnictwa. Technikę przejrzystej emalii stosowano bowiem tam w ograniczonym stopniu do dekoracji relikwiarzy. Znany jest srebrny dyptyk ufundowany w 1388 roku przez elbląskiego komtura Thile von Loricha. To najstarszy i najcenniejszy znany przenośny ołtarz z relikwiami zachowany w Polsce. Krzyż lotaryński był wykonany także ze złoconego srebra i emalii. Możliwe, że niebawem okaże się najstarszym i najcenniejszym tego typu relikwiarzem nad Wisłą. Dziwne to było dzieło. W owym okresie nie powstawały krzyże dwuramienne, więc ten mógł powstać na osobiste życzenie komtura. Być może miało to związek ze wspomnieniami o jego przodkach uczestniczących w wyprawach krzyżowych, może on sam odwiedzał Konstantynopol?
        Niezwykłe piękno i prostota krzyża były imponujące. Doczeka się zapewne wielu publikacji, a wcześniej rzetelnych badań. Do dzisiaj nie wiadomo było nic na temat składu krwi przechowywanej w kwarcowej ampułce. Cały czas czekaliśmy na analizę z laboratorium. Saint-Germaina nie udało się złapać.
        Nie wiedzieliśmy, kim był ten człowiek. Wszystko wskazywało na konduktora z pociągu. Zdradziło go to brązowe znamię barwnikowe na czole, a przecież takie samo miał Holzmann z niewyraźnej fotografii z Internetu. Podobno Interpol dysponował lepszym zdjęciem Holzmanna, ale jakoś nikt od nich nie kwapił się pokazać nam tej fotografii. Ten człowiek przepadł jak kamień w wodzie. Przy okazji wyszła na jaw sprawa dawnej kradzieży z Lublina. Otóż, w 1991 roku z tamtejszego kościoła zginęła cenna relikwia. Z zeznań fałszywego Lohnmanza - którym okazał się pewien niemiecki bezrobotny aktor oskarżony niegdyś o kilka przestępstw natury obyczajowej - wynikało, że kradzieży w Lublinie dokonał wprawdzie inny złodziej dzieł sztuki, ale Holzmann kupił od niego tę cenną relikwię. Wynikałoby z tego, że już od dawna interesował się relikwiami. Jednak problemy majątkowe zmusiły go do przerwania tej dziwnej działalności.
        Do dzisiaj nie wiadomo było, do czego potrzebna była Saint-Germainowi relikwia stanowiąca część daru komtura tucholskiego Rüdigera von Elnera dla zakonu augustianów w Chojnicach. Krople krwi Chrystusa. Czy rzeczywiście chodziło o szalonego naukowca, który ze skrzepu starej krwi pragnął sklonować Zbawiciela? Myśl ta wydaje się tak samo obłąkana, co niemożliwa. A może Holzmann - jak utrzymywał fałszywy inspektor - pracował dla pewnego islamskiego fundamentalisty, szejka kolekcjonującego próbki krwi Chrystusa - w celu udowodnienia fałszerstw popełnianych przez Kościół katolicki. Zarzekał się, że nigdy nie spotkał Saint-Germaina! Ten człowiek działał na odległość - porozumiewał się wyłącznie przez telefon albo e-mail. Z korespondencji i telefonów wywnioskował, że pracował dla kogoś zainteresowanego sklonowaniem człowieka z fragmentu wyizolowanego DNA ze skrzepu krwi. W tym wypadku wiadomo, o jakiego niezwykłego człowieka chodziło!
        Podobną teorią podzieliła się z nami blondynka z pieprzykiem, która zaczęła niedawno „śpiewać” w areszcie. Wprawdzie przyznała, że nie zna swojego „pracodawcy” (wszystkie rozkazy dostawała bezpośrednio od Vidaca - ten zaś milczał), ale też bąknęła coś o zleceniu dla islamskiego fundamentalisty.
        Gdyby tylko udało mu się dowieść, że przechowywane próbki krwi w nielicznych kościołach na całym świecie należały do osobników o różnych grupach krwi, byłby to wystarczający dowód na to, że relikwie to mistyfikacja. Czysta symbolika! Ale, na Boga, tak właśnie należało je traktować - symbolicznie! Kościoły dysponowały wieloma relikwiami, ale czy był sens sprawdzania ich oryginalności? Jeśli ktoś wierzył w Boga, nie potrzebny był mu dowód! Wiara kpi sobie z dowodów. W ich obliczu każda wiara blednie i zamienia się w polityczną błazenadę. Istnienie relikwii ma znaczenie wyłącznie symboliczne, jak wakacyjna muszelka stojąca na naszym regale, która przypomina nam ukochaną dziewczynę poznaną minionego lata. I nieważne, że muszlę kupiliśmy w warszawskim sklepie z pamiątkami? Niemniej jednak dowód fałszerstwa mógłby poruszyć opinię światową i przygotować dogodny grunt do ataku na katolicyzm. Każdy z Was zna zapewne słynną sprawę Całunu Turyńskiego, którego badaniem na przestrzeni wielu lat zajmowało się wielu wybitnych specjalistów i wiele laboratoriów. Do dziś nie rozstrzygnięto kwestii autentyczności płótna, w które zawinięto Jezusa, a raczej - czy w „turyńskie” płótno zawinięto jego zwłoki.
        „Hoc est corpus meum”. Przypomniałem sobie napis z listu anonimowego zakonnika, zdanie umieszczone nad rysunkiem krzyża. „To jest ciało moje”. Pustelnik dawał do zrozumienia, że w złotym krzyżu lotaryńskim ukryto cenną relikwię - krew Zbawiciela. To o tę relikwię chodziło Saint-Germainowi. On polował na krew Chrystusa. Był nowoczesnym wampirem wyposażonym w elektroniczne gadżety. W tej historii było coś przerażającego.
        I tak siedzieliśmy sobie zajęci papierkową robotą, każdy w skupieniu przeglądał stosy papierów lub gmerał przy komputerze, a fax Moniki warczał jak zły pies trzymany na uwięzi. Stan ten trwał do momentu, gdy Monika weszła do mojego gabinetu z miną świadczącą, że nadchodzi albo już nastąpił koniec świata. Podała mi świeży fax z laboratorium - analizę krwi z ampułki kwarcowej znalezionej w krzyżu lotaryńskim. Miała ze sobą jeszcze dwa listy, które przyszły do nas z dzisiejszą pocztą.
        Zerknąłem na fax i nie mogłem uwierzyć własnym oczom. Widząc mój stan odrętwienia, Paweł podszedł do mnie, a następnie wziął ode mnie kopię raportu.
        - Wyniki analizy krwi znalezionej w Błoniu...
        - Niżej - ponagliłem go. - Na samym dole... grupa krwi... czytaj!
        - AB - wyszeptał.
        Poczułem w ciele przepływający prąd - nie przesadzam! Ta wiadomość zelektryzowała mnie w sensie dosłownym i przenośnym. Cała nasza trójka potrzebowała kilku minut na ochłonięcie z szoku. Dobrze wiedzieliśmy, że Chrystus miał krew rzadkiej grupy AB, a taką znaleziono w kwarcowej ampułce. Czyżby chory - jak to się nam na początku zdawało - pomysł Saint-Germaina miał okazać się realną możliwością?
        Monika podała mi dwa listy. Pierwszy pachniał wiosennymi fiołkami.
        - Od kobiety - dodała z przekąsem i puściła oko do Pawła.
        Z rozmarzeniem rozerwałem kopertę, spodziewając się listu od Bogini. Kiedy ostatnio z nią rozmawiałem, obiecała spotkać się ze mną na kolacji. Była miła i zalotna. Vidac siedział w areszcie, więc nie musiałem niczego się obawiać.
        Moje rozczarowanie po przeczytanie listu nie wzięło się z tego, że Bogini mi odmówiła. Po prostu ten pachnącymi fiołkami list napisała koleżanka Szczurzycka.
        - Co? - zaśmiała się pod nosem Monika. - Dała kosza?
        - Wręcz przeciwnie - mruknąłem speszony i schowałem list głęboko do szuflady.
        Nie chciałem im opowiadać o tym, że Szczurzycka między wierszami proponowała mi spotkanie. Z kolei drugi list zawierał sensacyjne wieści! Dotyczył wstępnej fazy śledztwa niemieckiej policji przeciwko Saint-Germainowi. Otóż, zbadano każdy cal wagonu sypialnego, w szczególności przedział konduktora. Okazało się, że odciski palców, jakie pozostawił tam konduktor, obecne także na neseserze i w innych miejscach, należały do niejakiego Williama Dafoe - poszukiwanego przez Interpol inteligentnego przestępcy z Nantes, człowieka z charakterystycznym znamieniem barwnikowym na czole. Holzmann?! Gdy to przeczytałem, w naszym biurze zapanowało ogromne zdziwienie.
        - Czy to oznacza... - zaczął nieśmiało Paweł i wstał z wrażenia z fotela - że ten Dafoe jest Holzmannem? I zarazem Saint-Germainem?
        Zerknąłem na dalszy fragment listu.
        - Niemiecka policja wyklucza to - oświadczyłem. - Niewyraźne zdjęcie Holzmanna, które wydrukowałeś z Internetu, w rzeczywistości przedstawia owego Dafoe’a. Holzmann wygląda całkiem inaczej. Tak przynajmniej twierdzą nieliczni świadkowie pamiętający go z „Fotolabu”. To mistyfikacja. Dafoe udawał Holzmanna. Prawdziwy Holzmann nie ma tego znamienia na czole. Podobno ma turkusowe oczy i cierpi na astmę...
        Przerwałem lekturę. Moi pracownicy popatrzyli na mnie z uwagą, widząc, że jestem bliski jakiegoś rozwiązania. Niewykluczone, moi drodzy. Niewykluczone. Przypomniałem sobie bowiem urzędnika z Paryża, tego, który towarzyszył innemu urzędnikowi niosącemu dla naszej ekipy neseser z zapiskami Norwida. Zawsze mnie interesowało to, jak Saint-Germain ukradł notatnik Norwida. Czułem intuicyjnie, że zrobił to dużo wcześniej, jeszcze w Paryżu. To nie konduktor był Saint-Germainem. Konduktor nie mógł ze mną rozmawiać przez telefon i jednocześnie sprawdzać biletów. Zakpiłeś sobie ze mnie po raz kolejny, Saint-Germain! Bawiłeś się przez cały czas podróży. Tak jak wtedy, gdy układałeś anagram28 nazwiska Holzmann. Co za subtelność - Lohnmanz! Nikt w pociągu nie mógł być Saint-Germainem. Nie był to ani inspektor Lohnmanz, ani Vidac, ani nawet konduktor.
        Cofnąłem się myślami do pobytu w stolicy Francji. Ivry... bulwar nad Sekwaną... dworzec Nord... wysoki urzędnik z cygarem... Pierre Peroult. Miał turkusowe oczy i cierpiał na astmę...
        Czy to ty, Monsieur Saint-Germain?
1 Pan Tomasz wspomina przygody opisane w tomie Fantomas
2 Markiza, metresa Ludwika XV, później przyjaciółka; protektorka sztuki i nauki. Żyła wiatach 1721-1764.
3 Pisarz francuski, filozof i historyk doby Oświecenia; autor powiastki filozoficznej Kandyd; więziony w Bastylii. Żył w latach 1694-1778.
4 Alessandro Cagliostro - prawdziwe nazwisko: Giuseppe Balsamo. Był włoskim lekarzem „cudotwórcą" i oszustem. Zmarł w więzieniu. Bohater literacki, m.in. powieści A. Dumasa ojca. Żył w latach 1743-1795.
5 Przygody nad Zalewem Wiślanym i Zatoką Gdańską opisano w tomie Skarby wikingów.
6 Według jednej z wersji w pustym zbiorniku na wodę, tuż obok Golgoty, święta Helena znalazła kilka drewnianych krzyży, narzędzi wykonywanych tu egzekucji. Jeden z tych krzyży wykazywał cudowną moc uzdrawiania chorych. Uznano, że to ten, na którym ukrzyżowano Chrystusa.
7 Na pamiątkę tego wydarzenia ustanowiono święto Podwyższenia Krzyża Świętego, obchodzone 14 września.
8 Na kolejnym soborze nicejskim II (w 782 r.) postanowiono oddawać cześć krzyżowi przez przyklękanie i ucałowanie.

9 Inaczej Photios (ok. 820-891). Od 879 r. patriarcha Konstantynopola. Doprowadził do przejściowego zerwania Kościoła wschodniego z Rzymem. Został kanonizowany przez Kościół prawosławny.
10 Istnieje jednak inna wersja. W XIV w. władca Rusi i Kijowa, książę Grzegorz, został wygnany i wywiózł ze sobą relikwię Krzyża Świętego. Udał się do polskiego króla Kazimierza Wielkiego, a ten ulokował go wraz z żoną w lubelskim zamku i utrzymywał aż do śmierci. Relikwia została podarowana kościołowi klasztornemu Świętego Stanisława. Po śmierci Grzegorza, jego prochy spoczęły w tym kościele, pod ołtarzem Krzyża Świętego. Według legendy wspomniany w tekście biskup Andrzej pragnął wywieźć relikwię do Krakowa, ale cudowna moc relikwii uniemożliwiła mu ten zamiar. Ostatecznie biskup Andrzej pozostał na stałe w Lublinie, a jego prochy spoczęły w tym samym kościele co prochy Grzegorza.
11 Napis, tytuł, nagłówek (łac.).
12 Oskar Wilde (1854-1900), pisarz angielski pochodzenia irlandzkiego, autor m.in. powieści Portret Doriana Graya, uznawany za mistrza paradoksu.
13 Bon mot- zręczne powiedzenie, dowcip (po francusku znaczy dosłownie: dobre słowo).
14 Paul Morand (1888-1976), pisarz i dyplomata francuski; autor powieści Żyjący Budda.
15 Wczesnoromański pałac o planie prostokątnym, łączący się z okrągłą kaplicą.

16 Zwano ją także „Szwedzkimi Okopami". Nazwa znajduje wyjaśnienie w historii Błonia. Otóż, w 1704 r. przebywał w Błoniu Karol XII ze swoimi wojskami, siłą wspierając elekcję Stanisława Leszczyńskiego, a w rok później - dla doprowadzenia do koronacji swojego protegowanego.
17 W 1504 r. król Aleksander nadal ziemię warszawską (w tym Błonie) w lenno książętom Stanisławowi i Januszowi. Do 1524 r. obaj książęta rządzili wspólnie. Po śmierci Stanisława jedynym władcą został Janusz III. Zmarł jednak wkrótce (1526 r.) i odtąd Mazowsze zostało włączone do Korony Polskiej.
18 W 1989 r. wypłynął niespodziewanie na rynku antykwarycznym w Europie Zachodniej.
19 Przykładem relikwiarza skrzyniowego jest skrzyneczka czerwińska (wykonana w Limoges około 1160-1200).
20 Wypukłe i wąskie pręty w późnogotyckiej dekoracji architektonicznej, między którymi umieszczano luki.

21 Egipsko-hellenistyczna forma gnozy i gnostycyzmu; wzięła swą nazwę od imienia legendarnego HermesaTrismegistosa (pogańskiego mędrca żyjącego w czasach Mojżes/a; uważanego za pierwszego mędrca starożytności). Hermetyzm został przejęty przez różokrzyżowców i inne ruchy ezoteryczne.
22 Zbiór różnych tekstów - obejmujących zagadnienia mistyki, astrologii, magii i medycyny-przypisywanych Trismegistesowi (w rzeczywistości pochodzą z II-III w.; ich autorzy są nieznani). W tekstach mieszają się tradycje greckie z egipskimi, a ich symboliczny język jest przeznaczony dla wtajemniczonych, pragnących wznieść się do boskości dzięki energetycznej jedności kosmosu. Były inspiracją dla późniejszej alchemii.
23 Nazwa własna wolnomularstwa; wywodzi się z tradycji alchemicznej.
24 Całun pojawił się po raz pierwszy około 1357 r. w kościele kolegialnym w Lirey niedaleko Troyes. Przekazany Marguerite de Charny z rodu de Savoy (1453), następnie umieszczony w kaplicy w Chambery. Pod koniec XVI w. przywieziony do Turynu. Dopiero w 1694 r. umieszczono go w kaplicy królewskiej katedry turyńskiej. W 1898 r. wystawiono go w Turynie na widok publiczny przez osiem dni.
25 W historii chrześcijaństwa było ich kilkanaście. Dwa z nich były nawiedzane nawet przez św. Franciszka z Asyżu, Wilhelma Zdobywcę i Ludwika XIV (zniszczone podczas Rewolucji Francuskiej). Jeden z całunów, uznawany za „prawdziwy", był przechowywany w Cadouin we Francji, gdzie został wystawiony na widok publiczny w 1930 r.
           26 Shroud of Turin Research Project (powołana w 1977 r.).
        
27 Jan z Damaszku (ok. 650-749), święty; teolog i poeta pochodzenia arabskiego. Wstąpił do klasztoru świętej Saby koło Jerozolimy i przyjął święcenia kapłańskie. Autor Źródeł wiedzy.
28 Wyraz utworzony przez przestawienie liter.