JANUSZ CYRAN

artilekt

1. Korzeń
Droga opadała teraz stromo, kamienista, nierówna, pokryta kurzem. Strumień obok 
szemrał obojętnie i przeglądał się kawałkami błękitu w bezchmurnym niebie. 
Zapowiadał się kolejny upalny dzień.
Tondering spoglądał przez lornetkę. Artilekt leżał w dole, bez ruchu, jakieś 
dwieście metrów przed nimi, przywarty do dna drogi. Ogromny, czarny korzeń 
wspinający się mozolnie w górę, sękaty, rozwidlający się roślinnie na boki 
drobniejszymi odnogami jak czarna skostniała  pleśń.
- I co? - zapytał zasapany Stoks.
- Chyba trochę znów urósł. I polazł w górę.
Stoks zaklął i splunął.
Tondering odwrócił się i popatrzył na Sekkelunda, Ponzo i McComba. Z oplecionymi 
siatką hełmami i twarzami zasłoniętymi półprzeźroczystymi ekranami 
autonomicznych celowników wyglądali niezgrabnie i bezradnie, a ich lekka broń 
nie zmieniała tego wrażenia.
- Sekkelund, McComb, Ponzo - będziecie nas osłaniać. Pójdziemy ze Stoksem 
dwadzieścia metrów przed wami, aż do ostatniej linii czujników. Sprawdzamy, a 
potem nogi za pas.
Schował lornetkę do plecaka. Wziął głęboki oddech i zaczął schodzić w dół. 
Myślał o reszcie plutonu. Siedzieli z tyłu przy trzech miotaczach i tylko 
czekali, aż korzeń się ruszy. A jak się ruszy, szybko, tak jak to on potrafi, to 
nie będą czekać, tylko uruchomią miotacze i zamienią w popiół wszystko, co przed 
nimi.
I dlatego tak się pocił.
Białe ściany wąwozu raziły wzrok. Ściemnił ekran. Czerwony punkt celowniczy 
kołysał się w takt kroków, a żaroodporny materiał munduru chrzęścił cichutko. 
Zmuszał się, żeby nie sprawdzać co chwila, czy tamci trzej idą jeszcze za nimi. 
Stoks też się pocił, ciemne plamy potu pojawiły się pod jego pachami.
Byli blisko pierwszej linii czujników. Zatrzymał się. Dzieliło go od artilektu 
pięć linii czujników, ułożonych dziesięć metrów jedna od drugiej. 
Korzeń zmienił barwę. Był miejscami popielatoszary, błyszczący. W ostrym świetle 
porannego słońca wydawało się, że jego powierzchnia lekko drży. A może nie było 
to wcale złudzenie? 
Nogi Tonderinga również lekko drżały.
Podszedł do pierwszej linii czujników. Wyciągnął szybko z kieszeni na udzie 
krótki walcowaty rdzeń w kolorze czerwonym, ukląkł na jedno kolano i wsunął go w 
gniazdo czujnika, płaskiego, jaskrawożółtego krążka. Rozległ się niski, 
modulowany dźwięk. Pierwsza linia sprawdzona. Artilekt nie przejął jej. Wstał i 
spojrzał krótko najpierw na Stoksa, a potem na pozostałą trójkę. Stoks oddychał 
szybko, astmatycznie, zza ściemnionego ekranu celownika widział jego 
przestraszone oczy. Sekkelund, McComb i Ponzo trzymali się te dwadzieścia metrów 
z tyłu. Rozumiał ich. Czuł w swoim gardle ich strach. Był jednym z nich. 
Odwracając się w stronę korzenia artilektu znów poczuł obcość i wstręt.
- Dobra, Stoks, tę linię mamy. Dalej.
Dziesięć metrów i następna linia czujników. Pochylił się, sprawdził. Buczenie. 
Dwa. Szedł teraz trochę wolniej i ostrożniej. Buczenie. Trzy. 
Dwa razy sprawdzał czujniki przejęte przez artilekt. Piekielna, wywołująca 
dreszcze muzyka. Podniósł się. Wyciągnięty kraniec korzenia znajdował się jakieś 
piętnaście metrów od ostatniej linii czujników. Sprawdził czwartą linię, wstał i 
zrobił dwa kroki w przód. Zamarł. Czarnosiny, spękany jęzor zmienił się. Był 
teraz pokryty siatką rdzawych żył, grubych, napiętych. Coś się pod nimi 
poruszało. Ustawił punkt celowniczy tuż nad mrowiącą się powierzchnią. Punkt 
powoli spełznął w dół i zatrzymał się na środku najdalej wysuniętej krawędzi 
korzenia.
- Rusza się - szepnął bardzo cicho, jakby się bał, że Stoks go usłyszy. Ale 
Stoks nie musiał słyszeć, żeby wiedzieć, co się dzieje.
Podszedł wolno do ostatniej linii czujników i sprawdził je. Uspokajające 
buczenie.
- Rusza się! - wrzasnął Stoks. Krzyczał dziwnie cichutko, z zaciśniętym strachem 
gardłem.
Korzeń wybrzuszył się i wypączkował preformą kraba, kształtem jak gdyby 
wydobytym z umysłu niezrównoważonego, choć genialnego, grafika, który marzy o 
doścignięciu istoty kraba bez troski o szczegóły i wyrazistość rysunku.
Krab kroczył bokiem, rosnął ciągle, przystawał, jakby zamyślał się nad własnym 
wizerunkiem, to czarny, to czerwony, potem pulsujący nakrapianą szaro zielenią. 
Zbliżył się o dwa metry, coraz wolniej, a jego powierzchnia mrowiła się, tak 
jakby porowata tkanka parowała swoimi parametalicznymi komórkami.
Stoks dyszał ciężko.
- Nie strzelaj - powiedział cicho Tondering.
Krab zrobił się jaskrawopurpurowy, zamachał spazmatycznie szczypcami, potem 
podreptał szybko w tył i pękł rozsypując się w miriady drobin, które 
rozpaczliwie podążały ku korzeniowi i stykając się z nim znikały. Po kilku 
sekundach po preformie nie było śladu. Tondering kiwnął ręką na Stoksa nie 
odrywając wzroku od korzenia. Stoks cofnął się błyskawicznie za czwartą linię 
czujników i zawołał cicho. Tondering zerknął w jego stronę. McComb, Ponto i 
Sekkelund też wycofywali się omiatając przedpole lufami swoich karabinków. Tak 
wymieniali się, Stoks biegł, Tondering stał i obserwował korzeń, potem Stoks 
wołał go, a on biegł.
Oddalali się, jak tylko najszybciej mogli. Wkrótce byli przy reszcie swoich 
ludzi przycupniętych za tykami miotaczy. Tondering podniósł ekran celownika i 
otarł pot z czoła.
- Widziałeś?
- Jasne, panie poruczniku - Stoks łapiąc hałaśliwie powietrze wyszczerzał 
szczerbatą gębę. - Niewiele brakowało.
- Nie wiem. Nigdy się tego nie wie. Gdyby chciał, dawno by nas wydusił.
Tondering zostawił drugą i trzecią drużynę przy miotaczach i wrócił z resztą do 
obozu kompanii. Wzdłuż drogi zatarasowanej czterema wozami bojowymi piechoty z 
wyrzutniami ustawione były namioty. Apatyczni żołnierze siedzieli przy 
namiotach, żuli resztki jedzenia, czyścili broń; niektórzy spali na trawie.
- Niech pan idzie ze mną do namiotu, poruczniku - rozkazał major Risch.
Wylazł właśnie z gazika, którym nadjechał w tumanie kurzu od strony doliny. Miał 
zaczerwienione jak królik oczy, cierpiał od tygodnia na bezsenność. Tondering 
usiadł na niskim aluminiowym stołku, Risch na swoim łóżku. Światło przenikało 
przez materiał namiotu i zabarwiało twarz majora ponurą zgniłą zielenią.
- Wracam ze sztabu batalionu - oznajmił ściągając z westchnieniem buty. Worki 
pod jego oczami sprawiły, że Tondering poczuł coś w rodzaju współczucia.
- Dostaliśmy rozkaz, by wyjść na zewnątrz, dotrzeć do wioski Snemi i 
przeprowadzić tam rekonesans. Trzeba zobaczyć, co się tam dzieje. Słucha mnie 
pan? Powinien pan. To pan tam pójdzie. Weźmie pan ze sobą jedną drużynę ze 
swojego plutonu. Wyruszycie jutro rano. Przejdziecie przez góry, dotrzecie do 
Snemi, rozejrzycie się i jazda z powrotem.
Risch patrzył obojętnie. Zamknął na dłuższą chwilę oczy, jakby szukał snu, który 
go opuścił. O czym mógł myśleć? Może chciał, by odmówił wykonania rozkazu?
- Tak jest, panie majorze. Jaka jest sytuacja tam, w dolinie?
Major wzruszył ramionami.
- Czterdzieści tysięcy uchodźców. Niedługo zacznie brakować żywności. 
Oczujnikowaliśmy grzbiety wokół doliny, nic na razie górą nie pełznie. Tylko tu, 
wzdłuż drogi. Ale powoli. Ciekawe, dlaczego to trwa tak długo? Jak pan myśli?
- Może bawi się z nami? Teraz już wie, że jesteśmy zdani na jego łaskę. Wygrał i 
nie musi się spieszyć.
- Domyśla się pan, dlaczego został pan wybrany do tej misji?
- To nieistotne. Nie sądzę, by było w tym coś dziwnego.
- Właśnie. W tym nie ma niczego dziwnego. Wielu uważa, że pan o czymś wie. Że 
cieszy się pan szczególnymi względami...
- Artilektu?! - Tondering parsknął sarkastycznym śmiechem.
- Tak. Że może pan z nim nawiązać kontakt. Porozumieć się.
- Bzdura. To było inaczej, zresztą pan wie jak. Każdy może nawiązać kontakt z 
artilektem, nie zauważył pan tego?
Risch bardzo posiwiał w ostatnich dniach. Widać było, że ironia w głosie 
Tonderinga wyprowadza go z równowagi.
- Wcale nie należę do tych, którzy widzą w panu kandydata na jakiegoś 
namaszczonego posłańca. W tej sytuacji możemy sobie pozwolić na szczerość. 
Myślę, że jest to uczciwsze. Nie lubię pana. Coś się tam z panem stało, i nawet 
boję się myśleć co. Może rzeczywiście ma pan większe szanse powrotu z tego 
rekonesansu niż ktokolwiek inny, ale ja wolałbym, żeby pan nie wrócił.
Major wyglądał na straszliwie zmęczonego. Podniósł się ciężko i stanął przy 
wyjściu. 
- Skąd pan wie, że on już wygrał - powiedział oficjalnym tonem, odwrócony teraz 
do Tonderinga plecami. - Przecież właściwie nic nie wiemy. Nie mamy łączności. 
Nie możemy używać fal elektromagnetycznych, bo to pobudza artilekt. Jesteśmy tu 
odcięci od świata. Być może gdzie indziej sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Po 
prostu musimy próbować przetrwać.
- Tak jest, panie majorze. To samo mówię swoim ludziom.
- Tak już lepiej. Nie mamy lepszej strategii. Musimy próbować.
Tondering odmeldował się, wyszedł z namiotu i zmrużył oczy. Kogo zabrać ze sobą 
jutro? Myślał o ogromnej przestrzeni na zewnątrz doliny. O ciemnych pnączach 
artilektu, które oplatały świat śmiertelnym uściskiem. 
Dopiero wieczorem powiedział Zamenicnikowi, Carrowi, van Dijkowi i Aanonsenowi, 
że idą z nim rano do Snemi. Van Dijk ukrył twarz w dłoniach i zaczął płakać. 
Tondering poczuł niesmak i zażenowanie. Wyszedł bez słowa z jego namiotu.
Był piękny wieczór. Zrobiło się tak cicho. Odetchnął szeroko cudownym świeżym 
górskim powietrzem. Naprawdę był w tej chwili szczęśliwy.
2. Obsesje i niespokojne sny
Szukał Sekkelunda po całym budynku, ale nie znalazł go nigdzie. Zdyszany, zlany 
potem i zaniepokojony, wybiegł przed dom.
- Gdzie jest Sekkelund, do cholery?!
Ponzo wychodził właśnie z basenu ociekając wodą, opalony, z gęsto owłosionym 
torsem, sklejonymi czarnymi włosami i ruchliwymi oczyma. Uśmiechnął się do 
Tonderinga.
- Dlaczego pan się denerwuje, poruczniku? Przecież chyba nie mógł zniknąć, no 
nie?
Rzeczywiście, nie mógł stąd zniknąć.
Ponzo wzruszył ramionami i usiadł na plastykowej ławce w cieniu drzewa. 
Tondering nie znał tego gatunku; wielkie skórzaste liście tworzyły gęsty 
parasol, pień drzewa wyglądał jak poskręcany z brunatnych żył. Mógłby przysiąc, 
że wczoraj jeszcze go tu nie było.
- Pan się nim za bardzo przejmuje, naprawdę. Chłopak da sobie radę. Powiem 
więcej, on sobie lepiej radzi niż my obaj. Na przykład wczoraj, oglądaliśmy 
telewizję i nadawali tam okropne bzdury, kompletnie zboczone, cholernie się tym 
przejąłem, no, całkiem byłem roztrzęsiony, a Sekkelund powiada: wciskają nam 
czysty kit, naprawdę, możesz na to gwizdać, liczy się tylko to, co nas otacza, 
co możemy złapać do ręki. Tylko to ma znaczenie... Realista, chłodny realista, 
nie uważa pan?
Ponzo mówił to z naciskiem i energią. Niektórzy tacy są, wszystko jest na 
zewnątrz, niby odkryte, przeźroczyste, widoczne, kipiące nieustannym ruchem. 
Nakładają niewidzialną maskę z ruchu i otwartości.
- Pójdę jeszcze raz sprawdzić, czy nie wrócił do siebie.
Sekkelund zajmował dwa pokoje na parterze. Tondering zatrzymał się na końcu 
korytarza przed masywnymi drzwiami z kamerą i identyfikatorem. Nacisnął kilka 
razy guzik gongu. Po chwili ciszy identyfikator zawarczał głosem Sekkelunda.
- Kto tam?
 - To ja, Tondering.
Sekkelund zawahał się.
- Proszę się poddać identyfikacji.
Przyłożył dłoń do identyfikatora i po chwili usłyszał szczęk zamka. Drzwi 
otworzyły się,  Tondering zrobił krok w przód i stanął jak wryty.
Przed nim była kabina wielkości windy ze lśniącymi chromem ścianami.
- Sekkelund, co to jest, do diabła?!
- Niech pan wejdzie. Muszę przeprowadzić testy.
Sekkelund miał obojętny, chłodny głos. Powietrze w kabinie miało kwaśny zapach 
metalu. Drzwi zasunęły się, u sufitu zapaliła się matowa lampa.
- To rutynowe testy - powiedział Sekkelund. - Przepraszam za wszelkie 
niedogodności, ale przecież musimy zachować ostrożność, prawda?
- Ostrożność?
- Oczywiście. Nie rozumie pan tego, poruczniku? Przeprowadzimy teraz badanie 
krwi. To potrwa tylko chwilę. Proszę przyłożyć palec wskazujący lewej ręki do 
białej plamy na wysokości pana głowy.
Dostrzegł tę plamę. Przyłożył palec i poczuł lekkie ukłucie.
- Obawiasz się czegoś, Sekkelund?
- A pan się nie obawia? To dziwne... Ale, jak widzę, pierwszy test przebiega 
pomyślnie.
Tondering oglądał ze zdziwieniem swój pokłuty palec. Otworzyły się kolejne 
drzwi.
- Proszę przejść do następnego pomieszczenia.
Z niechęcią wszedł do identycznej stalowej klatki.
- Posłuchaj, Sekkelund, po prostu chciałem z tobą porozmawiać. Powinniśmy 
spenetrować to miejsce, rozumiesz? Rozejrzeć się, zorientować się w sytuacji.
- Proszę się rozebrać i włożyć wszystkie swoje rzeczy do szafki - głośnik 
zacharczał nieprzyjemnie. Czy naprawdę rozmawiał z Sekkelundem? Po lewej 
otworzyła się nieduża szafka z chromowanymi ściankami.
- Nie wygłupiaj się, Sekkelund. Chyba nie mówisz poważnie?!
- Ja poczekam, poruczniku. Mam dużo czasu.
Tondering poczuł się nieswojo.
- Naprawdę chcesz mnie tu trzymać, dopóki się nie rozbiorę?
- Oczywiście.
- Ale po co mam to zrobić?
- To ułatwi identyfikację.
- Do diabła, o co ci chodzi?!
- Muszę sprawdzić pana tożsamość, to przecież jasne.
Porucznik westchnął, rozebrał się i wrzucił ubranie do szafki. 
Następna klatka. Ze ściany naprzeciw wystawał gumowy język, śliski, lśniący, 
ohydnie różowy.
- Proszę wziąć próbnik do ust i zacisnąć na nim zęby.
- Chyba zwariowałeś!
- Dlaczego? Chcę po prostu sprawdzić odciski pana zębów i zanalizować skład 
śliny. To będzie dodatkowe potwierdzenie identyczności.
- Przecież nie masz wzorca odcisków moich zębów!
- Mam. Pamięta pan? Wtedy, kiedy w parku znaleźliśmy ten krzew, na którym rosły 
owoce podobne do gruszek?
Pamiętał. Nie odczuwali tu żadnego głodu ani pragnienia. Tylko pewnego rodzaju 
niepokój i dyskomfort graniczący chwilami z szaleństwem. I właśnie coś takiego 
przytrafiło mu się w ogrodzie. Zrywał fałszywe fioletowe gruszki, potwornie 
twarde i kwaśne, gryzł je z trudem wielkimi kawałkami i połykał łapczywie, a 
potem zwymiotował. I dzięki temu Sekkelund mógł mieć odciski jego zębów. I 
próbki śliny.
Przetarł twarz dłońmi. Poczuł znużenie. Sekkelund traktował go jak mysz w 
labiryncie, przed którą otwierał i zamykał kolejne drzwiczki. Mógł go nie 
wypuścić, gdyby mu się tak spodobało.
- Proszę, niech pan to zrobi. Niech pan to zrobi dla mnie - w głosie Sekkelunda 
zabrzmiał lęk.
Nagi, śmieszny i zmęczony, wziął w usta śliski próbnik i ugryzł go. Próbnik 
najpierw był miękki jak plastelina, ale kiedy zatopił w nim zęby zaczął 
twardnieć na kamień. Miał smak fałszywych gruszek i Tondering mało co znów się 
nie zrzygał.
- Teraz jeszcze badanie moczu.
W następnej klatce była półeczka ze szklaną probówką. I pomyśleć, że przyszedł 
do sukinsyna, bo niepokoił się o niego. Cóż, jak widać był to niepokój zasadny.
Kolejna klatka z szafką, w niej odzież Tonderinga. Już ubrany, czekał dalszych 
kilka minut, wyczerpany zaduchem i zgnieciony atakiem klaustrofobii, wreszcie 
ostatnie drzwi otworzyły się i był w drugim pokoju Sekkelunda. Pokój nie miał 
okien, a właściwie miał bardzo wiele fałszywych małych okienek, które zasłaniały 
całą dłuższą ścianę. Były to kolorowe monitory. Na ich ekranach widział siebie w 
różnych fazach testu, zamkniętego w klatce, nagiego lub ubranego, sikającego do 
probówki, zagryzającego różowy język, wykrzywiającego twarz w obrzydzeniu i 
bezsilnej złości; niektóre z ekranów wyświetlały rzędy cyfr i wykresy. Sekkelund 
wpatrywał się w monitory ignorując jego obecność.
- I co? Co ci wyszło, palancie? - zapytał zrezygnowanym głosem porucznik. 
Sekkelund wstał nagle i ścisnął mocno jego dłoń. Patrzył Tonderingowi głęboko w 
oczy. 
- W porządku. Przepraszam pana najmocniej. Nie ufam już nikomu.
- Co cię napadło?
Sekkelund usiadł z powrotem w fotelu.
- Kilka dni temu przyszedł tu Ponzo. Wyglądał nieswojo. Mówił od rzeczy, o 
ścigających go drapieżnych ptakach. Muszę się ukrywać przed nim, mówił... Nie, 
inaczej, mówił o sobie w liczbie mnogiej. Musimy się przed nimi ukrywać, one nas 
zjadają i rozpuszczają w swoich żołądkach, wielkie, czarne ptaki z twardymi 
dziobami. Tracił wątek, ledwie zwracał na mnie uwagę. Potem rozpadł się na setki 
małych szarych zwierzątek z sierścią jak szorstka wełna.
W oczach Sekkelunda zamigotał paniczny strach. Zaczął pocierać dłońmi oparcie 
fotela.
- Zwierzątka miały ostre zęby i poruszały się bardzo szybko. Rzuciły się na mnie 
i zaczęły mnie rozszarpywać. Słyszałem ich przeraźliwy pisk. Ciągle go słyszę, 
każdej nocy. Traciłem świadomość, kiedy ton pisku podniósł się. Wokół 
zakotłowało się od trzepotu ptasich skrzydeł. Słyszałem je, ale nie widziałem, 
ponieważ wtedy nie miałem już oczu.
Sekkelund zasłonił twarz rękoma. Wyglądał tak bezradnie. Potem spojrzał tępo. 
Zamknął się znów w sobie.
- Po prostu chcę wiedzieć, z kim albo z czym mam do czynienia. To zupełnie 
oczywiste. 
- Chcę, żebyś wyszedł stąd i poszedł ze mną spenetrować okolicę. Musimy się 
rozejrzeć. Przecież chcieliśmy to zrobić, Sekkelund, a ty teraz kryjesz się w 
swojej norze. Ponzo też się zmienił. Nie poznaję was. Musisz ze mną iść. Kiedy 
oddalamy się od siebie, to mam wrażenie, że... że zaczynam się rozrzedzać. Że za 
chwilę stracę świadomość. Do diabła, nie wiem, na czym to polega, ale tak 
właśnie jest. Jakbyśmy byli popieprzoną kolektywną świadomością i nie mogli bez 
siebie istnieć.
- Niczego takiego nie odczuwam - stwierdził chłodno Sekkelund spoglądając na 
niego nieufnie.
- Bo w przeciwieństwie do mnie nigdy stąd nie próbowałeś się oddalić. Ty i Ponzo 
tkwiliście tu cały czas.
Sekkelund odwrócił się do swoich ekranów. Oddychał teraz nienaturalnie szybko.
- Czuję się tu w miarę bezpiecznie... Choć muszę zwiększyć liczbę testów. Albo 
może spróbuję zmienić siebie. Jeśli mi się uda, to będzie znaczyło, że wszystko 
jest w porządku, bo mogę sam siebie kontrolować!
- Nie pójdziesz ze mną, Sekkelund?
Czoło Sekkelunda pokryły drobne kropelki potu.
- Nie mogę. Mam wiele pracy. Przepraszam.
Stalowe klatki nie wypełniały już pierwszego pokoju. Ponza nie było przy 
basenie. Tonderingowi wydało się, że słyszy w ogrodzie dziewczęcy śmiech. 
Poszedł na tyły budynku, do szopy. Był tam ten dziwny przedmiot. Żółty rower z 
jego dziecięcych snów, taki, jakiego nigdy nie miał. Skąd się tu wziął? Zapewne 
z tego samego miejsca, z którego pochodziły stalowe klatki Sekkelunda.
Nie miał wyboru, bo innego pojazdu tu nie było. Wsiadł na rower i ruszył ścieżką 
na północ, najpierw przez landrynkowe, pachnące pola, potem przez ciemny las, 
wypełniony kwadrofonicznym śpiewem ptaków, stukaniem niewidzialnego dzięcioła, 
paranoicznym kukaniem kukułki. Las był mieszany, buki, brzozy, świerki, sosny i 
dęby tworzyły zmienną, prześwietloną słońcem, ażurową fraktalną geometrię. 
Chwilami ścieżka tonęła w piasku, wtedy szedł pieszo grzęznąc po kostki, potem 
zaczęła schodzić ku wielkiemu jezioru, które, wyglądając zza koron drzew, 
stapiało się z niebem tworząc z nim niemal jednolitą bladoniebieską taflę.
Pojechał wzdłuż jeziora, aż pokazały się pierwsze nieprawdziwe domy, budynek 
szkoły, plastykowa przydrożna kapliczka; drzewa tu były również jak sztuczne, 
ich kora i liście były zbyt czyste, bez śladu kurzu. Upał zrobił się jeszcze 
większy, znad drogi podnosiły się kręgi rozgrzanego powietrza, świerszcze grały 
coraz zawzięciej, jak oszalałe. Dojechał do centrum miasteczka, minął 
restaurację, skręcił ku pałacowi, a potem pojechał dalej na północ, drogą wzdłuż 
skraju parku aż do brzegu wielkiego lasu. Przecinała go asfaltowa droga, 
rozgrzana jak powierzchnia pieca, aż cuchnąca i lepka. Las po obu stronach drogi 
był wysuszony jak pieprz, przy najdrobniejszym drgnieniu powietrza pożółkłe 
liście leciały z drzew i wdychając ten ogłuszający skwar zaczął się bać, że las 
wokół niego zacznie się palić.
Jechał bardzo długo. Skwar zdążył zelżeć. Las zrobił się młodszy. Znów zobaczył 
domy, najpierw dwa, zupełnie zniszczone, z wybitymi szybami w oknach, z 
omszałymi, dziurawymi dachami. Następne wyglądały lepiej. Przy stawie z 
kwitnącymi liliami wodnymi było kilka bardzo dobrze zachowanych domów, poczta i 
przed sklepem mały parking z zieloną budką telefoniczną. Dalej, na wzgórku, stał 
drewniany kościółek.
Tu docierał zwykle bez większych kłopotów. Objął wszystko spojrzeniem tak 
dokładnym, jak tylko potrafił. Wszystko wydawało się być na swoim miejscu. 
Jednak wiedział, że nigdy nie można być do końca pewnym. Musiałby do wszystkiego 
podejść z bliska, przyjrzeć się, powąchać, dotknąć, nawet skaleczyć się o ostrą 
krawędź każdego przedmiotu i tak utrwalić to, co widział. A i tak skutki takiej 
inspekcji byłyby tylko chwilowe. Musiał opuścić to miejsce, choćby dlatego, że 
tyle innych czekało w jego pamięci na to, by go zranić, skaleczyć i w ten sposób 
odnowić się. Jak duży obszar można było utrzymywać przy istnieniu i na jak 
długo? Sto kilometrów kwadratowych? Dziesięć? Może tylko powierzchnię własnego 
pokoju, tak jak próbował to robić Sekkelund. Myślał ze znużeniem, a chwilami z 
tęsknotą albo niejasnym niepokojem o wszystkich tych dziwnych miejscach, do 
których nie zdołał dotrzeć i dotknąć swoim umysłem.
Nieważne. Musiał udowadniać sobie, niezależnie od wszystkiego, że świat wciąż 
istnieje.
Przypominał sobie znów o śnie Edyty. Opowiadała mu o nim, kiedy czuła się 
zagrożona. W owym śnie Edyta wpadała do wielkiej kadzi wypełnionej krwią i 
zaczynała się w niej topić. Krew zalewała jej oczy, dostawała się do nosa i 
gardła, tak że nie mogła już krzyczeć o pomoc. Tondering wyobrażał sobie wtedy, 
że stoi przy krawędzi kadzi sparaliżowany strachem i milczał.
Poczuł niepokój. Wszedł do budki telefonicznej i po prostu podniósł słuchawkę.
- Słucham?
Usłyszał od razu jej uprzejmy głos. Tak jakby przez cały ten czas cierpliwie 
siedziała przy telefonie i czekała, aż do niej zadzwoni. Przełknął ślinę.
- To ja, Tor.
- Naprawdę? Bardzo się cieszę! Skąd dzwonisz?
Zawsze zadawała to samo nieznośnie niezręczne pytanie.
- Nie znasz tych okolic.
- Intrygujesz mnie.
- Naprawdę, nic ciekawego. Lepiej powiedz, jak się czujesz? Jesteś zdrowa?
- Dlaczego myślisz, że mogłabym być chora? Czy tak źle wyglądałam, kiedy mnie 
ostatnio widziałeś?
- Nie. Po prostu pytam. Martwię się o ciebie, kiedy długo nie rozmawiamy. Tylko 
dlatego o to pytam.
- Czuję się dobrze. Teraz, kiedy zadzwoniłeś, znacznie lepiej...
Ani trochę jej nie wierzył.
Upał w środku zielonej blaszanej budki był przeraźliwy. Pot lał się z niego 
strumieniami.
- Wyprowadzasz psy na spacer?
- Oczywiście. Zawsze rano i wieczorem wyprowadzam moje obydwa psy na spacer. I 
czuję się dobrze, i jestem zdrowa. Cieszysz się? Jesteś zadowolony?
Był umiarkowanie zadowolony wziąwszy pod uwagę, że sprawiała wrażenie, jakby 
wszystko, co się zdarzyło ostatnio, w ogóle do niej nie dotarło. 
Kątem oka dostrzegł, że przy stawie coś się rusza. Odwrócił się. Po łące 
chodziły majestatycznie dwa bociany. Pot ściekał mu po czole, słona kropla 
spłynęła do prawego oka, które zaczęło go nieznośnie piec. Przetarł czoło 
rękawem koszuli.
- Muszę już kończyć. Zresztą chyba dzwonię na twój koszt.
- No wiesz! - obraziła się. - Chyba żartujesz.
- Przepraszam, naprawdę muszę kończyć. Trzymaj się.
Odłożył słuchawkę i poszedł wolno w stronę bocianów. Stąpały na sztywnych nogach 
nie zwracając na niego uwagi i dźgając co chwila w trawę dziobami. Dotknął 
jednego z nich  - poczuł pod opuszkami palców rozgrzane pióra i twardą 
powierzchnię tworzywa poniżej. Bocian, wytrącony z równowagi, rozłożył 
chybotliwie skrzydła usiłując ją odzyskać. Tondering uderzył z rozmachem i szyja 
bociana złamała się z pustym trzaskiem. Bocian szedł dalej kiwając zwisającą 
głową. Drugi przystanął i patrzył na Tonderinga niepewnie błyszczącymi oczyma.
Droga wspinała się dalej na wzgórek, potem zamieniała się w ścieżkę przecinającą 
ciemny las. Ścieżka wznosiła się lekko, jechał z wysiłkiem, las przeszedł w 
świerkowy młodnik. Z prawej ścieżka łączyła się z drogą wysypaną żwirem biegnącą 
wzdłuż torowiska z zardzewiałymi szynami, nad którym drżało rozpalone powietrze. 
Droga wśród młodego lasu ciągnęła się aż po horyzont, ku północy. Zobaczył w 
oddali pierwszą drewnianą wieżę obserwacyjną. Pojechał skrajem drogi, tam nie 
było żwiru. Czuł coraz większy niepokój. Kiedy przystawał na chwilę, z lękiem 
wsłuchiwał się w swoje roztrzęsione ciało. Wspiął się na pierwszą wieżę po 
drabinie z okrągłymi szczeblami trzymając się kurczowo trzeszczącej poręczy. Na 
górze wiał suchy, gorący wiatr. Usiadł na ławce i poczekał, aż jego bijące 
nierówno serce uspokoi się. Dziesięć kilometrów dalej na północ od linii 
kolejowej odchodziła leśna droga ku wschodowi. Tydzień temu pojechał nią. Po 
trzydziestu kilometrach dotarł do brzegu morskiego z ruinami miasta i 
opustoszałą bazą wojskową. Błądząc w labiryncie pustych podziemnych korytarzy 
znalazł się nagle w ciasnym  wnętrzu sterowni maszyny pogrążonej pod wodą. 
Usłyszał cichy świst zamykających się za nim grodzi, zapaliły się światła 
elektryczne, a na ekranie ciekłokrystalicznego monitora w przodzie sterowni 
pojawiło się pytanie o hasło. Umieszczony nieco wyżej większy ekran pokazywał 
piaszczyste dno w snopie światła reflektora maszyny. Przez dwie godziny próbował 
wprowadzić hasło. Potem stracił na chwilę przytomność. Kiedy ją odzyskał, 
poszedł do tyłu sterowni, a grodzie po prostu otworzyły się i wyszedł na 
powierzchnię.
Wiedział, że dzisiaj nie dotrze aż tak daleko. Na górze, na wierzchołku wieży, 
wiatr wył coraz wścieklej. Nagle ustał. Spomiędzy desek stropu - wieża była 
zadaszona - spuściły się na nitkach cienkiej pajęczyny trzy pajączki i zaczęły 
wirować wokół siebie kręcąc nitkami  tak misternie, że splotły się tworząc 
grubszą nić. Pajączki w wirowym ruchu zbliżyły się do siebie, potem zderzyły, 
zadrgały i stopiły w jedną szamoczącą się szarobrunatną kulkę, z której 
wykształcił się pająk większy od tych trzech, o identycznym kształcie. Następne 
sześć pajączków wysnuło się spomiędzy poczerniałych desek, w grupach po trzy, i 
zwarły się w wirowym tańcu. Trzy większe, powstałe tak pająki, zaczęły kołysać 
swoimi pajęczynami, splotły je i zwarły pożerając się wzajemnie. Ten 
podziewiątny pająk był już całkiem duży i tłusty; patrzył na niego najwyraźniej 
swoimi guzikowatymi oczkami. 
Poczuł dreszcz obrzydzenia i zbiegł w dół po drabinie. Ziemia pod jego stopami 
kołysała się lekko. Wracając zatrzymał się przy budce telefonicznej. Dwa bociany 
przy stawie stały obok siebie. Ten z nieuszkodzoną szyją klekotał dziobem, 
podchodził do drugiego i usiłował podnieść jego głowę, która za każdym razem 
opadała bezsilnie trzepoczącym ruchem ku ziemi. Kiedy wrócił do domu, był tak 
zmęczony, że zwalił się od razu na łóżko i natychmiast zasnął. Początkowo miał 
ciągle przed oczyma obrazy, które zobaczył w czasie drogi. Leśne ścieżki, 
rozpalone powietrze, wirujące pająki i bociany, wszystko wymieszane, poplątane, 
on również w to wpleciony, jakby nie mógł oddzielić siebie od tych męczących, 
gorących obrazów albo jakby udzielając im własnej realności pozbywał się jej 
częściowo.
Potem wszystko to ucięło się.
Przed nim wznosiło się skalne rumowisko, a przynajmniej tak mu się w pierwszej 
chwili wydawało. Kiedy przyjrzał się dokładniej, dostrzegł, że wielkie 
prostokątne bloki wystające z brudnożółtych, szarych, brązowych i 
zgniłozielonych połaci gruntu pokrytego lekko fosforyzującym kurzem wyglądają 
raczej jak wielkie skrzynie. Tak, z pewnością były to skrzynie. Wśród nich 
dostrzegał teraz, w brzasku budzącego się dnia albo w łunie odległego pożaru, 
coś niby ludzkie szczątki, kawałki zeschniętych, zapadłych grzbietów przysypane 
miodowym pyłem; dalej, wyżej niektóre ze skrzyń były ustawione pionowo i 
odsłaniały siedzące lub stojące w nich, oparte plecami o dna skrzyń, postaci. 
Miały zniekształcone, zasuszone, szarobrunatne twarze, czasem zwisały głowami w 
dół przyczepione nogami lub dłońmi do górnej części wnęk, jak niezręczne 
nietoperze, czasem wyglądały jak siedzące w ogrodowych wygódkach z odwalonymi 
drzwiami truchła.
Myślał sennie i mgliście, bez związku z tym, co teraz dostrzegał,  o 
Sekkelundzie i szarych małych zwierzątkach o ostrych zębach. System, w którym 
się znaleźli, najwyraźniej nie dążył do natychmiastowego unicestwienia ich. 
Skoro tak, to zwierzątka musiały być pasożytniczymi strukturami zagnieżdżonymi w 
systemie nie panującym całkowicie nad całością swojej przestrzeni 
konfiguracyjnej. Zapewne inaczej być nie mogło. Począwszy od określonego stopnia 
komplikacji żaden system nie mógł przecież sprawować doskonałej kontroli nad 
samym sobą. Na szczęście dla Sekkelunda system zdołał zmobilizować na czas 
środki likwidujące to lokalne zwyrodniałe zaburzenie. Jeśli Sekkelund mówił 
prawdę - a wyglądało na to, że tak jest - to poniekąd rozumiał jego zachowanie. 
Wyobraził sobie siebie, jak czeka samotnie w pokoju wypełnionym mrugającymi 
monitorami na atak oszalałych małych gryzoni. Nie poczuł się lepiej.
Rumowisko przechodziło po prawej w łagodnie podnoszącą się górę, im wyżej, tym 
gęściej zasłaną skrzyniami. Dalej, po lewej, wznosiło się drugie zbocze również 
usiane skrzyniami, aż ku odległym wysokościom rozświetlonym bladomiodowym, 
przechodzącym w bure zielenie blaskiem. Oba zbocza spotykały się w przełęczy, 
pustej, przesłoniętej częściowo z miejsca, w którym stał, wypukłością prawego 
zbocza.
Miał na sobie kombinezon przeciwchemiczny i maskę gazową. Wskaźnik świecił 
ciemnozielono - filtry nie były aktywne. Spojrzał na mapę, złożył ją i schował 
do podłużnej kieszeni na rękawie, a potem ruszył powoli w górę ciężko 
oddychając. Starał się nie trącać butami szczątków, ale czasami zawadzał o nie 
niezgrabnym butem i miażdżył je z suchym trzaskiem, podnosząc obłoczki 
świecącego pyłu. Blask za przełęczą powoli ogromniał. Była przed nim daleka 
droga.
Obudził go przerażający kobiecy wrzask. Dochodził z pokojów Ponzo.
3. Preformy
Zeszli z gór późnym popołudniem. Za spływającymi monotonnie trawiastymi łąkami 
widać było niskie zielone pagóry. U stóp tych pagórów ciągnęła się asfaltowa 
droga, która ku zachodowi prowadziła do Snemi. Szarobura pleśń korzenia 
artilektu przekraczała w wielu miejscach drogę i wspinała się ku łąkom. Poszli 
na zachód polną ścieżką równolegle do drogi. Aanonsen doszlusował do Tonderinga 
i szedł obok.
-  Co my tam właściwie możemy zobaczyć, panie poruczniku?
Aanonsen był wysoki i chudy, wyciągał swoje długie nogi dziwnie, jak pająk, i 
coraz to potykał się o kamienie.
- Nie wiem.
- Czy tam mogą być jeszcze jacyś ludzie?
- Myślę, że nie. Żadnych normalnych ludzi.
- Ja właściwie niewiele widziałem, to wszystko działo się tak szybko... Ciągle 
przewozili nas z miejsca na miejsce. Nawet nie widziałem ataku artilektu. Tylko 
w telewizji.
Tondering splunął.
- Pomyśleć, że już nie ma telewizji. Coś się jednak zmieniło na lepsze. I co? 
Boisz się?
- Jasne.
- To dobrze. Ja też się boję, chociaż dokładnie nie wiem, czego.
- Ale pan to już wiele razy widział, prawda?
- Tak. I niczego się nie nauczyłem.
Aanonsen dumał gapiąc się przed siebie.
- Nie wiadomo, czy artilekt zabija ludzi, co?
- Nie powinien. Tak mu to podobno wprogramowano. Na sztywno. Kilka przykazań. 
Nie zabijaj. Nie przybieraj kształtu człowieka. I jak na razie nigdy nie 
widziałem preformy o ludzkich kształtach.
Tonderingowi zachciało się strasznie  pić.
- No to czego my się właściwie boimy?
- No właśnie, Aanonsen. Czego się boimy, skoro artilekt podbił świat, obchodząc 
nasze przykazania?
Carr wrzasnął na całe gardło.
- Tam, tam! Patrzcie, tam jest kobieta!
Ma świetny wzrok, sukinsyn. Tondering wyciągnął lornetkę.
W stronę drogi szła kobieta. Ciągnęła za sobą małe dziecko, chłopczyka. 
Chłopczyk opierał się i szarpał. Od korzenia artilektu dzieliło ich już najwyżej 
sto metrów.
- Hej! - Tondering wrzasnął na całe gardło. - Hej, co ty robisz! Zatrzymaj się!
Kobieta odwróciła się, popatrzyła na nich, a potem z jeszcze większą energią 
szarpnęła dziecko w stronę ciemnej plamy.
Czerwony punkt na ekranie celownika Tonderinga tańczył przez sekundę, po czym 
przylepił się do głowy kobiety. Carr, van Dijk, Aanonsen i Zamenicnik patrzyli 
na niego z przerażeniem.
Kobieta upadła, ale nie wypuściła ręki dziecka. Wstała szybko i pobiegła dalej w 
stronę plamy, która zaczęła jaśnieć i pulsować purpurowymi kręgami. Szarpała 
dzieckiem tak mocno, że odrywała je co chwila od ziemi. Czerwony punkt na 
ekranie celownika bezlitośnie podążał śladem jej głowy. Lewa ręka Tonderinga, 
którą podtrzymywał karabinek, zesztywniała. Od plamy korzenia oderwał się biały 
obłok. Preforma zbliżyła się do kobiety ewoluując błyskawicznie. Przybrała 
kształt skrzydlatego białego konia. Przez chwilę była naprawdę piękna, ale kiedy 
okrążywszy kobietę zatrzymała się, nagle straciła wyrazistość i bryznęła 
fontanną białej lepkiej cieczy pokrywając całkowicie kobietę i chłopca. Stali 
przez kilkanaście sekund jak małe figurki oblepione cukrową watą i poruszali się 
niemrawo, po czym zachwiali się jednocześnie, jak jeden zespolony organizm, i 
upadli. Korzeń, drgający i mrowiący się nierozpoznawalnymi preformami, które 
wyłaniały się z niego i zaraz znikały, wysunął ku nim ciemnofioletowy język i 
pochłonął bez śladu.
Van Dijk załkał nerwowo.
- Słyszałem, jak niektórzy mówią, że artilekt robi to dla naszego dobra. A inni 
znów mówią, że jest Chrystusem - powiedział pół godziny potem Aanonsen. 
- I co z tego? - Tondering wzruszył ramionami.
- Może ta kobieta też w to wierzyła? Chciała się od tego wszystkiego uwolnić?
- Nie uwolniła się. Teraz stała się po prostu częścią artilektu - Tondering 
zatrzymał się. 
- Jest już późno. Do Snemi dojdziemy jutro. Tutaj będziemy nocować.
Wyciągnęli z plecaków żywność. Carr ugotował na maszynce herbatę. Zamenicnik 
rozstawił wokół czujniki. 
- Najpierw na warcie stoi van Dijk, potem Carr, potem Aanonsen i na końcu 
Zamenicnik. Śpimy sześć godzin, rano ruszamy do Snemi.
Rozciągnęli maty i wpakowali się do śpiworów. 
Przed zaśnięciem ciągle widział swoje nogi w bojowych butach stąpające po 
kamieniach stromej ścieżki, oślepiający śnieg na przełęczy. A potem Amfipolis 
oblężone przez artilekt. Błyski mikroeksplozji nuklearnych na przedmieściach i 
śmigłowce ewakuujące ich z miasta.
Szarym rankiem, kiedy spał twardo jak kamień, obudził go Zamenicnik szarpiąc za 
ramię. Zjedli szybko śniadanie, potem ruszyli łąkami w stronę Snemi. Widzieli je 
przez chwilę z daleka, zanim zasłonił je las. Dwukrotnie od strony doliny 
rozległ się huk eksplozji. Przystanęli nasłuchując.
- Granatniki - powiedział Carr. - Co to może być? Od dawna ich nie słyszałem.
Poszli dalej. Po trzech godzinach marszu wyszli z lasu. Pół kilometra od nich 
stał pierwszy dom. Tondering wyciągnął lornetkę i odchylił ku górze ekran. 
Korzeń artilektu wpełznął drogą pomiędzy zabudowania, wysuwając ku nim swoje 
odgałęzienia. Te bliżej drogi były czarne jak smoła i błyszczały w słońcu, te 
oddalające się od drogi cienkie, im dalej, tym cieńsze i jaśniejsze, 
przechodzące w bladą żółć.
- Widzicie ten pierwszy dom? - Tondering mówił ściszonym głosem, jakby artilekt 
mógł ich usłyszeć. - Obejrzymy sobie, co jest w środku.
Na czole Aanonsena usiadła wielka mucha, ale chyba nawet jej nie zauważył.
- Musimy tam iść? - powiedział zmienionym głosem Zamenicnik.
Tondering schował lornetkę, wytarł chusteczką pot z czoła i opuścił ekran 
celownika. Wyszedł z lasu nie oglądając się za siebie. Po chwili usłyszał ich 
kroki. Patrzył w stronę Snemi. Po drugiej stronie szosy niektóre z budynków 
pokryte były porowatymi czapami brunatnej nanotkanki i wyglądały śmiesznie, jak 
dziwaczne domki-grzyby. 
Kiedy był pięćdziesiąt metrów od pierwszego domu, odwrócił się do chłopców i 
zatrzymał ich gestem dłoni. Uklękli i przybrali pozycję strzelecką numer dwa. Na 
pociemniałych ekranach ich celowników widział tańczące czerwone punkciki. 
Podszedł wolno do szerokiej na pół metra włóknistej jasnożółtej wiązki. Ciągnęła 
się od drogi aż do domu i wpełzała do niego przez otwarte wejściowe drzwi. 
Trawnik przed domem zdążył wybujać wysoko. Już dawno nikt go nie strzygł.
Przycupnął przy wiązce i wyciągnął z kieszeni na udzie nóż. Ciął szybko, 
nerwowo, a elastyczne włókna pękały z cichym sykiem, zwijały się od miejsca 
cięcia w obu kierunkach i nikły. Jeden syczący koniec wiązki zawędrował aż do 
wnętrza domu, po czym rozległa się tam cicha eksplozja, drugi zwijał się w 
przeciwnym kierunku i zatrzymał po dwudziestu metrach wystawając nad 
pomarszczoną, kipiącą białawą pianą powierzchnię.
Kiwnął na chłopców. Wstali i ruszyli niepewnie w jego kierunku.
- Carr i van Dijk, wchodzicie za mną. Zamenicnik i Aanonsen, pilnujecie domu od 
zewnątrz - powiedział wyłączając automatyczny celownik. W środku domu był i tak 
na nic.
Pobiegł w stronę otwartych drzwi nie dając strachowi czasu. Słyszał za sobą 
szybkie oddechy Carra i van Dijka. Minął szybko sień z wiszącymi na ścianach 
starymi pożółkłymi fotografiami rodzinnymi oprawionymi w czarne plastykowe 
ramki. Przeszedł pustą jadalnię z nieuprzątniętym stołem i kuchnię z brudnymi 
naczyniami w zlewie. Zatrzymał się w dużym pokoju z telewizorem w kącie, dywanem 
i leżącym na nim człowiekiem. Leżał na wznak. Wokół porozrzucane były szczątki 
ubrania. Pod kożuchem zielonego mchu prawie nie był widoczny. Pół metra od 
leżącego z lekko podniesionej podłogi wydobywała się przeźroczysta elastyczna 
rura. Rozsadziła ceramiczne płytki rozsiewając na boki ich drobne odłamki. 
Biegła w stronę ciała, zieleniejąc, rozszerzała się i przechodziła w ten zielony 
mech.
- Van Dijk, sprawdź górę!
Van Dijk pobiegł po schodach na piętro.
Tondering podszedł ostrożnie do rury. Pulsowała delikatnie, to nieco grubiejąc, 
to znów zwężając się. W środku rury poruszały się brunatne robaczki. Wyglądały 
jak malutkie kijanki wywijające energicznie drobnymi ogonkami. W rurze płynęły 
dwa oddzielne strumienie robaczków. Te płynące w stronę ciała były 
jasnoczerwone, natomiast powracające z ciała ciemne, brunatnoczarne.
Carr zaklął i rozwalił kolbą szybę okna. Wyjrzał na zewnątrz.
Tondering oglądał z bliska ciało mężczyzny. Jego klatka piersiowa unosiła się i 
opadała miarowo, jakby pogrążony był w głębokim śnie. Jasnozielony mech zdawał 
się patrzyć na Tonderinga milionem drobnych oczu, które wędrowały za każdym jego 
ruchem jak oczy widowni na meczu tenisowym. Drobne włochate kuleczki wielkości 
mszyc połączone gęstą pajęczynką zielonych nitek wpijały się w nagie ciało 
mężczyzny zakrywając je niemal całkowicie. Falowały jak trawa poruszana wiatrem 
albo jak sierść zdenerwowanego dziwacznego zwierzaka.
- Na górze nikogo nie ma - van Dijk podszedł i patrzył na ciało jak 
zahipnotyzowany.
Tondering wyciągnął z kieszeni nóż i wtedy Carr krzyknął. W drzwiach stała 
olbrzymia kobra. Syczała i rozpościerała ogromny kaptur. Wpełzła na metr do 
środka pokoju.
- To tylko złudzenie - powiedział Tondering i wziął do ręki wazon ze zwiędłymi 
różami. Rzucił nim w kobrę. Wazon przeleciał przez nią i roztrzaskał się o 
ścianę. Wyszedł przed dom przenikając przez znieruchomiałą zjawę.
Zamenicnik i Aanonsen czekali z karabinkami skierowanymi w stronę drogi. 
Zamenicnik odwrócił się do niego, był blady jak ściana.
- Wszystko w porządku, poruczniku? 
- Jasne. Wszystko gra. Zaraz kończymy - powiedział cicho Tondering i wrócił do 
pokoju. Fantom kobry zniknął. Van Dijk klęczał przy ciele i patrzył z 
osłupieniem na milion malutkich oczu, które wpatrywały się w niego z równie 
napiętą uwagą.
- Odsuń się - powiedział i łapiąc go za kołnierz odepchnął do tyłu. Jednym 
ruchem przeciął żyłę.
Była miękka jak łodyga rośliny. Ustąpiła łatwo i buchnęła lepką gęstwiną 
drobnych wijących się robaczków, które rozpaczliwie podążały ku jej drgającym 
końcom. Wiotczała i wysychała błyskawicznie. Kożuch zielonego mchu drżał przez 
chwilę nerwowo, po czym pękł, rozwarł się i zaczął schodzić całymi płatami z 
ciała leżącego odsłaniając ciało pozbawione skóry. Mężczyzna otworzył oczy i 
popatrzył  ze zdumieniem, a potem zawył młócąc na oślep rękami i nogami.
Tondering wystrzelił trzykrotnie i mężczyzna znieruchomiał. Czuł mdły swąd 
spalonego mięsa.
Wyszli na zewnątrz.
- Co się stało?! - Zamenicnik trząsł się z napięcia i szczękał zębami.
- On rozwalił człowieka! - krzyknął van Dijk. - Ten bydlak z zimną krwią 
przysmażył gościa, tam w środku!
Stał naprzeciw Tonderinga i zaciskał w spoconych dłoniach karabinek.
- Spokojnie, van Dijk. Musiałem to przecież zrobić.
- Ty draniu!
- Możemy już wracać. Albo możesz mnie zastrzelić. Chcesz tego? - Tondering 
opuścił luźno karabinek ku ziemi trzymając go za pasek. Po lewej stronie ekranu 
celownika van Dijka pojawiło się menu. Widział, jak przestraja swoją amunicję na 
maksymalną siłę rażenia. Tondering skamieniał zaciskając palce na pasku.
- Łajdak! Ścierwo!
Van Dijk odwrócił się i pobiegł w stronę szosy wyasfaltowaną drogą dojazdową. 
Biegł zgrabnie mimo trzymanego oburącz karabinka. Tondering podciągnął karabinek 
i pobiegł za nim z trzydzieści metrów.
- Stój! Stój!
Van Dijk był już blisko czarnego jęzora przewalającego się przez szosę, kiedy 
jęzor cofnął się i skurczył, jednocześnie dźwigając się wzwyż. Usłyszeli głęboki 
chrzęst. Nad szosę wypiętrzał się powoli ogromny ciemny kształt zasysając setki, 
tysiące metrów kwadratowych rozlanego korzenia. Kształt kłębił się chmurami 
drobnych czarnych punkcików, a spoza tych owadzich rojów przebłyskiwały powolne 
czarne i ciemnozielone wytryski, nalewające się jedne na drugie, zawijające się 
wokół siebie, pnące się coraz wyżej. Van Dijk stanął jak wryty, a potem zaczął 
cofać się z wolna rakiem, jakby otrzeźwiał. Tymczasem preforma ciągle rosła, 
potężniała, wystrzeliwała i grzybiała  górą nowymi subpreformami. Głowa 
wieńcząca preformę, na wysokości jakichś dziesięciu pięter, poruszała się lekko 
na boki. Odwłok gigantycznej modliszki opadał z senną powolnością na grunt, 
podczas gdy dwie pary odnóży uginały się pod potwornym ciężarem.
Tondering skrzywił się z obrzydzeniem i pogardą. To nie była najbardziej 
efektywna broń, jaką mógł z siebie powołać artilekt. 
Czego chcesz, o czym myślisz, tam, tymi milionami hektarów korzenia zbudowanego 
z nanotkanki, który jest mózgiem i budulcem, armią i bronią, zbiornikiem energii 
i czymkolwiek, co człowiek może pomyśleć, albo czymkolwiek ty sam chcesz być? Po 
co wzniosłeś tę gigantyczną figurę? Być może nie panujesz nad wszystkimi 
połaciami swego cielska, nad peryferiami swojej dziwacznej i perwersyjnej myśli. 
Być może ten nieprawdopodobny szkic to tylko strzępek twojego szkaradnego snu. 
Albo wybryk zwyrodniałej w gnuśności armii.
Czymkolwiek to było, van Dijkowi z pewnością się  nie spodobało.
Uniósł wolno karabinek i Tondering zobaczył, jak wyćwiczoną sekwencją ruchów 
wybiera punkty uderzenia pocisków, a potem naciska spust. Karabinek wypluł serię 
sześciu pocisków ciągnących za sobą cienkie jasne smugi. Zetknąwszy się z 
powierzchnią preformy pociski eksplodowały i wstrzyknęły w napotkaną materię 
całą energię, w którą zamienił się ich ładunek. Odwłok modliszki rozjarzył się 
do białości, rozpęczniał i przeistoczył w rozżarzoną banię gazu i pyłu. 
Olbrzymia głowa osuwała się w dół tracąc spoistość i stając się szarym, kręcącym 
się w gorących wirach obłokiem.
Tondering odwrócił się i wrzasnął przekrzykując huk tysięcy ton wrzącego pyłu 
wymieszanego z dezintegrującą się nanotkanką.
- Chodu!
Nie słyszeli go, ale nie było to potrzebne. Panicznie pędzili gonieni gorącym 
podmuchem. Odwrócił się jeszcze raz w stronę van Dijka, by zobaczyć, jak podmuch 
niesie miriady czarnych drobin, które otaczają go nieprzejrzystą chmurą. Przez 
kilka sekund był niewidoczny, potem wyłonił się na chwilę. Obłoki drobin, niby 
płatki drobnej sadzy, skupiały się w niewielkie zgęstki, a powietrze wokół nich 
raptownie przejrzyściało, otwierało się, jakby kupiące się drobiny zasysały i 
pożerały otaczający je kurz i mniejsze drobiny. Owe skupiska płatków zaczęły 
pełznąć, frunąć i czołgać się w stronę van Dijka, jak armia różnych wielkości 
mrówek, pszczół i niesionych podmuchami wiatru nasionek dmuchawca. Van Dijk 
zamachał rękami, jakby opędzał się od komarów. Biegł przez chwilę ku kolegom, 
rzucił karabinek na ziemię i miotał się jak opętany. Zrobił się biały. Preformy 
wokół niego rosły, skupiały się, grubiały, pluły na niego śnieżnobiałymi 
kłaczkami lepkiej pleśni. Byli już na skraju lasu. Van Dijk upadł i 
znieruchomiał.
To była najskuteczniejsza taktyka. Tondering widział to już parę razy. Ale 
dlaczego artilekt nie robił tego zawsze od razu? Nie mógł zapamiętać? Za każdym 
razem próbował w biegu wszystkiego od początku? Bawił się z nimi?
Podniósł karabinek i wybrał średnią siłę rażenia. Czerwony punkt celowniczy 
przykleił się do nieruchomego bałwanka leżącego wśród kroczących wokół 
pokracznych preform - wielkich bocianów o zielonych dziobach, stąpających 
ostrożnie pelikanów, wielkich jak ludzie zimorodków i powolnych, śmiesznie 
flegmatycznych łabędzi. Pocisk pociągnął za sobą smugę gorącego powietrza i 
zamienił bałwanka i obszar w promieniu dziesięciu metrów w kulę plazmy.
- Czemu pan to zrobił? - zapytał po trzech godzinach Carr.
- Co?
- Czemu zabił pan van Dijka?
Szli już w górę, ku przełęczy. Słońce powoli zachodziło i było pięknie. W dali 
słyszeli szum wodospadu, delikatny, przesycający przestrzeń dodatkowym 
melancholijnym wymiarem. Taki dźwięk można usłyszeć tylko w górach.
- On na pewno tego chciał. Nie mogłem go tak zostawić. Nikogo z was tak bym nie 
zostawił. Rozumiesz?
Carr szedł przez chwilę zastanawiając się nad tym.
- A dlaczego zostawił pan tę kobietę?
- Nie wiem - odparł patrząc na pięknie zachodzące słońce. - To była kobieta. 
Była z dzieckiem. Nie wiem, Carr. Uważałem, że inaczej nie można.
Carr kiwnął głową.
- Tak. Chyba rozumiem.
Tonderinga ogarnęło straszliwe znużenie, to, które odczuwał od czasu rozstania 
się ze skórą. Zdawało mu się, iż jego nogi są ciężkimi niezdarnymi protezami, że 
płuca zgniatane są ciśnieniem atmosferycznym, a oczy zaszły mu mgłą.
Carr spostrzegł, że dzieje się z nim coś złego.
- Czuje się pan niedobrze? 
Tondering usiadł na ziemi i dyszał ciężko. Zamenicnik i Aanonsen szli na 
przodzie. Zauważyli, że Tondering z Carrem zatrzymali się i stanęli patrząc ku 
nim, oświetleni gigantyczną smugą światła rzucaną przez szczerbę wysoko w murze 
szczytów.
- To nic - powiedział Tondering. - To tylko brakuje mi mojej skóry.
4. Wyżej, wyżej
Tondering wyskoczył z łóżka na równe nogi z walącym sercem, prosto z głębokiego 
snu. Jeszcze raz ten przeraźliwy krzyk. Ubrał się szybko i pobiegł korytarzem 
pod drzwi Ponzo. Przez okno na końcu korytarza padało sine światło. Szarpnął 
najpierw za klamkę, ale drzwi były zamknięte na klucz. Uderzył w nie kilka razy 
pięścią.
- Ponzo!
Właściwie chciał, aby Ponzo mu nie otworzył. Odczuwał nieprzepartą chęć, by 
odejść z tego miejsca. Jednak walił dalej w drzwi i krzyczał.
Ponzo miał na sobie gruby ciemnozielony szlafrok przewiązany paskiem. Patrzył na 
niego rozmarzonym, nieostrym wzrokiem.
Był ochlapany krwią.
- Proszę wejść.
Wkraczając do królestwa Ponzo Tondering zaczął stawiać niepewne, chwiejne kroki, 
tak jakby brodził w gęstym mule i musiał uważać, by nie stracić równowagi. 
Tymczasem Ponzo poruszał się  lekko i zwinnie; usiadł za wielkim drewnianym 
stołem, na którym leżał tasak i odrąbana w łokciu ręka. Cały stół zalany był 
ciemnymi kałużami krwi i zanieczyszczony drobnymi strzępami i ochłapami, tak 
samo jak podłoga wokół niego. 
Tondering dotarł z trudem do stołu i nie chcąc upaść oparł się o jego krawędź. 
Zaraz cofnął z obrzydzeniem dłoń czując coś śliskiego i lepkiego.
- Ponzo!
- Nie chciałem pana tutaj wpuszczać. To jest przecież mój pokój, prawda? Ale 
potem pomyślałem, że może to być zabawne. Musiał pan to też zrozumieć - dano nam 
ogromną szansę uzyskania rzeczywistej wolności. Każdy z nas, ja, pan, Sekkelund, 
możemy stworzyć tu własne przytulne gniazdka. Grać według reguł, które sami 
ustalimy, od początku do końca. Nie wiem, dlaczego i właściwie  mnie to nie 
obchodzi, ale wiem, że nareszcie mogę sprawdzić, co tak naprawdę daje mi 
przyjemność. Prawdziwą przyjemność. Rozumie pan?
Ponzo uśmiechnął się odsłaniając równe, leciutko żółte zęby. Był starannie 
ogolony. 
- Co... tutaj się... stało? - Tondering jąkał się. Miał kłopoty z wyraźnym 
mówieniem, jakby nie przespał kilku nocy pod rząd.
- Bardzo wiele. Ale czuję, że to dopiero początek. Niech pan wreszcie otworzy 
oczy. Możemy dostać wszystko, czego chcemy, cokolwiek nam się zamarzy. O czym 
pan marzy, poruczniku?
Patrzyli sobie przez minutę w oczy. Tondering zaczął się trząść, szczękał zębami 
jak przy wysokiej gorączce.
- Co ty zrobiłeś, Ponzo?
Patrzył na umazane krwią drzwi wielkiej lodówki.
- Chce pan zobaczyć? - Ponzo przestał się uśmiechać. Podszedł do lodówki i 
położył dłoń na uchwycie. Tondering odwrócił się i rozpoczął mozolną drogę ku 
wyjściu. Dreptał powolutku stawiając ostrożnie stopy. Z każdym krokiem 
zbliżającym go do drzwi czuł się nieco lepiej.
- Nie chcesz jej zobaczyć? To po co tu przylazłeś? Czego chcesz? Myślisz, że 
jesteś lepszy ode mnie?! Przyszedłeś do mnie i musisz mnie wysłuchać!
Tondering otworzył już drzwi, kiedy Ponzo uderzył go tasakiem w tył głowy. 
Zatoczył się i uklęknął opierając się dłońmi o ścianę naprzeciwko. Ponzo 
podszedł do niego i uderzył go jeszcze raz z tyłu w kark. 
Wskaźnik aktywności filtrów nadal palił się równą, jasną zielenią. Przełęcz 
podnosiła się i przechodziła w wąwóz z urwistymi ścianami. Skrzynie znikły. 
Zrobiło się ciemniej, żółtomiodowe światło płynęło zza zakrętu wąwozu. Tondering 
ostrożnie podszedł do krawędzi głębokiej rozpadliny - nie dojrzał jej dna 
zatopionego w czarnym mroku. Dalej, nieco wyżej, za rozpadliną, poniewierały się 
pojedyncze kości, pogruchotane czaszki, przeżarte listkami ciemnobrunatnej rdzy 
hełmy. Leżała tam skamieniała głowa, gładka, z zasklepionymi oczodołami i 
szeroko otwartymi ustami. Wyglądała jak fragment potrzaskanego posągu. Głowa 
patrzyła na trzymetrowej wysokości próg zagradzający dalszą drogę w głąb wąwozu. 
Próg, ciemnobura ściana ściekających, wydłużonych kościastych stalaktytów, 
gruzłowatych, wtopionych w siebie, opadających kiściami zestalonych, splecionych 
rąk, osadzony był na gruncie rozciągniętymi, wąskimi stopami i umocowany 
poprzecznymi wiązaniami powyginanych żeber. Ścianę wieńczyły głowy, wciśnięte w 
siebie nawzajem, wsparte o sąsiednie kamienne plecy, poobracane we wszystkie 
strony, ślepe, poprzykrywane grzybami zdeformowanych i dziurawych hełmów. 
Mościły dalszą drogę rozpraszając miodowozłote światło płynące ze szczytu, tak 
że droga wyglądała w oddaleniu jak trakt wybrukowany nieforemnymi 
kamiennożeliwnymi bulwami. 
Tondering obszedł bokiem rozpadlinę i stanął przed progiem. Dotknął ściany, 
która okazała się nadzwyczaj mocna i stabilna - łapał wystające części i szarpał 
za nie mając wrażenie, jakby targał detale ogromnej żeliwnej konstrukcji. 
Wyszukując chwytów dla rąk i oparcia dla swoich wielkich, niezgrabnych butów, 
wspiął się na próg. Droga była teraz bardzo trudna, nierówna, z głębokimi 
szczelinami pomiędzy sprasowanymi połaciami martwego tłumu. Wspinał się  depcząc 
i ślizgając się po spłaszczonych grzybach hełmów i bulw skamieniałych łysin. 
Wyżej grunt stał się równiejszy i szło mu się łatwiej. Ściany wąwozu obniżyły 
się i rozproszyły w obsypane głazami zbocze. Strome zbocze sięgało hen, aż ku 
wierzchołkowi ukoronowanemu jaskrawożółtą krawędzią ognia i jarzącą się ceglasto 
czapą dymu.
Kiedy się ocknął, Ponza nie było w pobliżu. Podniósł się powoli z podłogi. 
Położył dłoń na karku i czuł, jak szeroka bruzda blizny pulsuje delikatnie. Po 
chwili zniknęła.
5. Tajna broń
Po ewakuacji Amfipolis znaleźli się w bazie wojskowej pięćset kilometrów dalej 
na północ. O drugiej w nocy wiatr przywiał z południa chmury, których nie 
dostrzegły systemy wczesnego ostrzegania. Po pięciu minutach teren bazy zasypany 
był półmetrową warstwą szarego puchu, który kupił się, drżał i podskakiwał 
śmiesznymi figurkami preform. 
Okno wartowni z grubego przeciwwłamaniowego szkła wydęło się pod zewnętrznym 
naporem oblepiając lepko kanciasty jaszczurzy łeb.  Płaska, szara preforma 
nibyjaszczura wpełzła do środka, głowa oderwała się od tułowia i pędząc na paru 
dziesiątkach cienkich nóżek zbliżyła się do sierżanta Bohma, rozpadła na tysiące 
włochatych lotnych chrząszczy, które opadły na niego i pokryły od stóp do głów 
ruchliwym kożuchem. Bohm westchnął ciężko i usiadł na podłodze. Tondering zdążył 
jeszcze zobaczyć, jak do środka wartowni wlewa się jaszczurzy korpus, zanim 
zatrzasnął za sobą pancerne drzwi prowadzące do magazynu amunicji w podziemiu. 
Syreny alarmowe nagle ucichły, główne światła na korytarzu zgasły i zaraz 
zapaliły się światła awaryjne. Zbiegł po schodach.
- Otwierajcie! Zyskamy kilka minut! - krzyknął do dwóch młodych przerażonych 
wartowników na punkcie kontrolnym przed drzwiami magazynu.
- Co się dzieje, poruczniku?
- To koniec. Baza już nie istnieje. Za chwilę artilekt tu będzie. Magazyn ma 
gruby strop. Może przetrwać kwadrans. A jest tam dosyć amunicji, żeby wyczyścić 
okolicę w promieniu paru kilometrów.
- Chce pan to zrobić? - obaj mieli szare twarze i błyszczące oczy.
- Obawiam się, że nie da się tego zrobić. 
Spojrzeli po sobie, potem obaj po kolei włożyli do czytnika klucze. Silnik 
zamruczał przesuwając stalowy blok zagradzający dostęp do hali.
- Wchodzicie?
Patrzył na nich z niecierpliwością.
 - Idę z panem - powiedział ten młodszy, pulchny blondynek.
Ten drugi, twardszy, z nagle zawziętą twarzą, zaklął.
- Zostaję tutaj. Nie chcę patrzeć, jak rozpieprzacie to wszystko, razem ze mną. 
Mam wam życzyć powodzenia?
- Nie - odpowiedział Tondering. - Wystarczy, że dokładnie zamkniesz drzwi i 
zniszczysz na wszelki wypadek klucze. 
- Nie ma sprawy.
Po prawej stronie od wejścia leżały poukładane w stosy pociski dużego kalibru. 
Przechodząc obok wzbudzali układy optyczne pocisków i widzieli, jak wielokrotne 
turkusowe ślepia na tępych nosach zapalają się i podążają za ich ruchem, po czym 
mętnieją i gasną. Miały przeraźliwą moc rażenia, ale Tondering wiedział, że nie 
jest w stanie jej wyzwolić, ponieważ zapalniki były uruchamiane dopiero po 
wymianie kodów ze sprzętem wyrzutni. Dalej, w stosach skrzynek, leżała amunicja 
do broni małokalibrowej, w tej olbrzymiej ilości równie niszczycielska, ale też 
równie dobrze zabezpieczona. Blondyn zatrzymał się przy terminalu we wnęce 
ściany. Zaczął walić w klawiaturę i przeklinać. Tondering dostrzegł skrzynię ze 
znajomymi napisami i ostrzegawczymi ikonami. Podszedł do niej i zobaczył, że 
jest zabezpieczona zamkiem szyfrowym. A jednak była otwarta. W tym zamęcie 
wszystko stawało się możliwe.
Skrzynia była wypełniona po brzegi błyszczącymi prostopadłościennymi metalowymi 
puszkami. Wyciągnął jedną z nich. Żółte ściany puszki były zadrukowane 
instrukcją obsługi i wielokrotnymi ostrzeżeniami, ale nie czytał ich, szukał 
tylko hasła. Na spodzie puszki była umieszczona cyfrowa klawiatura. 
Znalazł hasło. Długi rząd co najmniej trzydziestu cyfr.
- Poruczniku! - blondyn zawołał go nie odrywając wzroku od monitora.
Tondering stanął obok niego i patrzył na ekran wypełniony błękitnym tłem, na 
którym rozkwitały i więdły rytmicznie czerwone pąki różyczek. Z tła wyłaniały 
się czarne zdania.
Wszystko już było i wszystko już będzie
Dobrze
Spokój zalewa nirwaną nudzące równiny
I osusza morza
Smutek kalekich miast i łzy morderców
A tortowe góry uśmiechają się do wschodzącego słońca
I dlatego ogłaszamy koniec porannej migreny
Nieeleganckiemu wrzaskowi noworodków powiadamy - dosyć
Szczęście szczęście dla wszystkich
Za darmo
Dla wszystkich darmo
Wieczny odpoczynek
- Bełkot - powiedział żołnierz.
Tonderinga ogarnął chłodny spokój. Dwa naraz obrazy wypłynęły na powierzchnię 
jego pamięci. Przypomniał sobie, jak leżał na boku przewróconego autobusu i 
umierał. Miał szesnaście lat, nie mógł poruszyć połamanymi nogami, a 
pokiereszowana lewa ręka obficie krwawiła. Nie czuł bólu, stawał się tylko z 
każdą chwilą słabszy i wiedział, że za chwilę umrze. Słyszał wokół jęki rannych 
współpasażerów, ktoś miotał przekleństwa, a kobieta, która siedziała przed nim, 
szlochała histerycznie trzymając w dłoniach zakrwawioną głowę. 
Wtedy było to najwyraźniejsze. Nie opuściło go już nigdy, choć czasami ucichało. 
Pośrodku malutkiej katastrofy, która nagle wytrąciła jego świat z normalnego 
biegu, słysząc żałosny, zawodzący protest, doznawał uczucia lekkiego rozbawienia 
i uciszenia. Już nic od niego nie zależało. Wreszcie dokonywało się, a 
rozlegające się wokoło jęki tylko go irytowały. 
Drugi obraz wiązał się absurdalnie z rozwijającymi się na monitorze zdaniami, 
ale nie był bez związku z pierwszym. Po raz ostatni widział się wtedy z Edytą. 
Nie patrzyła już na niego. Jej smutne oczy nie kryły już misternej gry 
zmierzającej do fatalnego finału. On już nadszedł. Nie potrafili tego sobie 
nawet powiedzieć.
- To już nie ma sensu - szepnęła tylko.
- Co nie ma sensu? - zapytał głupio. Głupio, bo doskonale wiedział, o czym Edyta 
mówi.
Weszła do wagonu pociągu i nie odwróciła się. Pociąg odjechał, a on stał na 
peronie i patrzył. Ta katastrofa była innego rodzaju. Rozciągnięta niemożliwie w 
czasie, dławiąca jak zaciskająca się nieskończenie wolno pętla. Chwilę 
wcześniej, kiedy stała jeszcze obok niego, przez jego głowę przepływał wolny 
strumień obrazów nie przekładających się na możliwe do wypowiedzenia słowa. 
Szeregi ludzkich postaci, wzrastających, rozkwitających, a potem więdnących, 
zamieniających się w niezdarne połamane lalki i w cichym zdławionym łkaniu 
układające się w kolejną geologiczną warstwę. Czy cierpiał ciągle na tę 
młodzieńczą, niedojrzałą dalekowzroczność, która nie pozwalała usłyszeć bicia 
serca stojącego obok człowieka, a już rysowała przed nim widok jego starości, a 
tuż za nim organicznego rozpadu?
Nie odważył się na to, aby wskoczyć do odjeżdżającego pociągu, ponieważ widział 
zbyt wyraźnie, jak ten pociąg szybko uwiózłby ich razem w mrok.
Wolał ten pierwszy rodzaj katastrofy. Nie było w tym nic dziwnego, bo w żaden 
sposób nie mógł wpływać na jej bieg i pozornie nie był niczemu winien.
Dlatego teraz, kiedy nadszedł czas wielkiego, ostatecznego sztucznego rozumu 
przekreślającego wszystko - rachuby, nadzieje, wiary i miłości - poczuł 
niespodziewany przypływ energii i nawet pewnego rodzaju dziwacznej otuchy. Tak, 
pomyślał, z całą pewnością artilekt przetnie tę zaciskającą się nieskończenie 
wolno pętlę. Nie będzie już dławiących wyrzutów sumienia, nie będzie już 
daremnego dojrzewania i rozpaczliwych pożegnań. Wszystko to, kolejne fale 
istnień zatracające się w biegu wzwyż trwającym już miliardy lat, stanie się 
przestarzałe i niepotrzebne. To Artilekt zostanie naszym spadkobiercą. A on 
zyska wreszcie ukojenie.
- Bełkot - powtórzył żołnierz, były w jego głosie nuty lęku.
Tondering wzruszył ramionami.
- Poezja. Poezja w magazynie amunicji.
Wrócił do skrzynki ze lśniącymi puszkami. Przechodząc podniósł głowę i spojrzał 
na strop. Osypywał się z niego drobny pył. Zatrzymał się. Blondyn dalej próbował 
przerwać potok zdań wypluwanych na ekran i ożywić terminal. Zawahał się na 
chwilę, przypominając sobie swoje pierwsze spotkanie z prototypem 
nanokombinezonu bojowego CNS-02.
Było to pół roku wcześniej. Kapitan Corkern z Wydziału Odzieży Bojowych 
departamentu uzbrojenia powitał grupę kilkunastu wojskowych przyjaznym 
uśmiechem. Uprzedzono ich, że zostaną zapoznani z najnowszymi postępami w 
dziedzinie nanoodzieży o przeznaczeniu specjalnym.
- CNS to skrót od Combat NanoSuit, cyfry oznaczają drugą wersję nanoskóry, bo 
tak w żargonie nazywamy nasz produkt.
Trzymając w obu rękach żółtą prostopadłościenną puszkę z błyszczącym wieczkiem 
postawił ją na stole.
- CNS jest dość ciężki, razem z opakowaniem waży 3872 gramy. W puszce 
zabezpieczonej szyfrem znajduje się nanotkanka, którą wyhodowaliśmy w ciągu 
ostatnich trzech lat. Jej własności wynikają z dość skomplikowanych procedur 
hodowli prowadzonej na przemian z kilkudziesięcioma technikami programowania, 
włączając w to techniki genetyczne. Po otworzeniu puszki CNS-02 wpełza na 
najbliższy żywy makroskopowy organizm i otacza go rodzajem dodatkowej skóry. 
Wnika też w jego głąb i modyfikuje większość życiowo ważnych funkcji. Wchodzi w 
symbiozę z układem nerwowym, oddechowym, trawiennym, wydalniczym i Bóg wie z 
czym jeszcze - raz zapoczątkowany proces biegnie właściwie bez końca i można 
powiedzieć, że nanoskóra inicjuje błyskawiczną ewolucję pojedynczego organizmu.
Z militarnego punktu widzenia istotne jest, iż nanoskóra może uczynić żołnierza 
niemal nieśmiertelnym. Jej wytrzymałość mechaniczna jest nieporównywalna z 
żadnymi klasycznymi materiałami. Jest jednocześnie potężnym wzmacniaczem siły 
jego mięśni. Pochłania wilgoć nawet z powietrza, co umożliwia obycie się bez 
picia.
- Okropne! - generał Lainema nie wytrzymał. Wszyscy obecni uśmiechnęli się pod 
nosem, a wytrącony z rytmu kapitan Corkern zamrugał nerwowo.
- Stopniowej zmianie ulega metabolizm organizmu. W efekcie staje się 
niepotrzebne również jedzenie. Wszystkie konieczne składniki są pobierane przez 
nanoskórę bezpośrednio z otoczenia. W tym sensie nanoskóra przypomina roślinę 
żywiącą zwierzęcy organizm, z którym współżyje. Produkty przemiany materii 
wydalane są nieustannie na całej powierzchni nanoskóry pokrywającej organizm.
- To znaczy, że taki żołnierz bez przerwy sra i szczy całą powierzchnią? - 
zapytał z obrzydzeniem Lainema.
Corkern poczerwieniał.
- Można tak powiedzieć.
- No to jak on może wytrzymać od tego smrodu?
- Materia wydzielana przez nanoskórę rzeczywiście ma nieprzyjemny zapach, ale 
zmysł powonienia tego nie zarejestruje. Jak powiedziałem, układ oddechowy ulega 
także modyfikacji. Niepożądane cząsteczki nie są przepuszczane przez filtr, 
który obudowuje nos żołnierza. Filtr zatrzymuje nie tylko cząsteczki organiczne, 
pochłania także trujące gazy regulując efektywnie skład powietrza absorbowanego 
przez układ oddechowy żołnierza.
- No, ale dla innych będzie śmierdział - powiedział Lainema słabym głosem.
- Dla nieprzyjaciela niech śmierdzi! - krzyknął ktoś z tyłu i wszyscy wybuchnęli 
śmiechem.
Corkern odzyskał panowanie nad sobą i ciągnął dalej.
- Wartość bojową nanoskóry zwiększa jej zdolność do specyficznego maskowania się 
przed innymi parainteligentnymi nanostrukturami. Wygląda to tak, że jest ona dla 
nich w dużym stopniu przeźroczysta. Znaczy to, iż jest przez nie identyfikowana 
jako swój, nie wróg, niezależnie od brzegowych warunków wszczepianych owym 
nanostrukturom. Tak więc gdyby doszło do konfrontacji z użyciem takich struktur, 
to nanoskóra najprawdopodobniej nie stałaby się obiektem ich ataku.
 Najsłabiej zbadaliśmy wpływ nanoskóry na układ nerwowy. Wiele wskazuje na to, 
że nanoskóra, sama obdarzona swego rodzaju sztuczną inteligencją, bardzo silnie 
oddziałuje na psychikę żołnierza, uodparniając go.
- Na czym to polega? - zapytał ktoś z dalszych rzędów.
- Żołnierz staje się mniej wrażliwy, a jednocześnie zakres jego postrzegania 
ulega poszerzeniu. Nawet w najbardziej stresowych sytuacjach będzie umiał 
dokonać chłodnej kalkulacji na podstawie dokładniejszych danych zmysłowych 
odbieranych w poszerzonym zakresie. Tak wynika z komputerowych symulacji.
- Chce pan powiedzieć, że nie zbadaliście tego doświadczalnie?
- Nie. Po próbach na zwierzętach ministerstwo obrony wyraziło pewne 
zastrzeżenia. Nasze spotkanie ma właśnie na celu zasięgnięcie państwa opinii i 
przedstawienie ich ministerstwu.
- Jak to się wyłącza?
Corkern znów wyglądał na zakłopotanego.
- CNS-02 nie da się, jak pan to określił, wyłączyć. To jest jeden z powodów 
zastrzeżeń zgłaszanych przez ministerstwo. Prowadzimy w tym kierunku intensywne 
prace. Nasze doraźne rozwiązanie polega na wykorzystaniu pewnych subtelnych 
efektów psychologicznych. W szalonym uproszczeniu można powiedzieć, że ktoś, kto 
bardzo chce rozstać się ze skórą, uczyni to. Potrzebny jest pewien minimalny 
próg akceptacji ze strony człowieka, by nanoskóra mogła z nim współżyć.
- To jest tak jak z moją żoną - powiedział w zadumie Lainema, ale nikt się nie 
roześmiał, bo nikt nie był dość pewny, o co generałowi chodzi. Wydawało się, że 
Corkern nie usłyszał Lainemy.
- Przy odpowiednio silnej repulsji nanoskóra powinna "odwinąć" się z człowieka i 
ulec rozpadowi. W nanoskórę wbudowano silny instynkt samozachowawczy i będzie 
usiłowała - tak wynika z naszych modelowań psychologicznych - za wszelką cenę 
tak wpłynąć na żołnierza, by nie miał ochoty z nią się rozstawać.
- Takie są wyniki symulacji. Czy przeprowadziliście jakiekolwiek badania 
doświadczalne?
- Owszem.  Przedstawię teraz przebieg eksperymentu pod kryptonimem "Tłusta 
Dziewczynka".
Corkern uruchomił projektor i zobaczyli dorodną lochę pijącą wodę z żółtej 
plastykowej miski. Locha znajdowała się w zagrodzie zrobionej z surowych desek. 
Do zagrody wszedł żołnierz, uśmiechnął się do kamery i postawił na ziemi 
metalową skrzynkę.
- To zdalnie sterowane urządzenie zwalniające pojemnik z nanoskórą. Rzecz jasna, 
nie chcieliśmy, by w momencie otwierania pojemnika ktoś poza Tłustą Dziewczynką 
znajdował się w pobliżu.
Zobaczyli zbliżenie pojemnika. Tłusta Dziewczynka szturchała go ryjem i 
pofukiwała nerwowo.
- Pojemnik został posmarowany substancją zapachową, która jest atrakcyjna dla 
świń. Dzięki temu Tłusta Dziewczynka była w pobliżu pojemnika w momencie jego 
otwierania - Corkern był  zachwycony precyzją eksperymentu.
Pokrywka pojemnika otworzyła się powoli i lekko przestraszona Tłusta Dziewczynka 
cofnęła się. Przez brzeg pojemnika zaczęła przelewać się czarna maź o 
konsystencji roztopionej smoły. Maź żwawo ruszyła w kierunku Tłustej 
Dziewczynki, a ta, przestraszona już nie na żarty, zrobiła błyskawiczny zwrot w 
tył. Pojemnik wybuchnął pokrywając całą Tłustą Dziewczynkę błyszczącą ruchliwą 
warstwą. Świnia kwiknęła przeraźliwie, zacharczała i przewróciła się na bok. 
Leżała tak kilkanaście sekund, charcząc, krztusząc się i przebierając śmiesznie 
nogami, a głos, który wydawała robił się coraz głębszy, ryczący. Skoczyła w górę 
niczym sprężyna, i zaczęła kręcić się wokół osi jak oszalała. Stanęła, jej boki 
zapadały się i wydymały, zasysane i rozprężane nienaturalnym przerażającym 
oddechem. Zbliżenie pokazało jej oczy pokryte mętną łuską. Z ryja zwisała 
mięsista, kulista narośl, która dyndała niezdarnie przy każdym ruchu. 
- Pierwsza próba polegała na użyciu klasycznej amunicji.
Zobaczyli zbliżenie żołnierza mierzącego z przestarzałego karabinka 
automatycznego. Rozległ się strzał, widać było, jak Tłusta Dziewczynka 
podskakuje na wysokość metra, wiruje w powietrzu, pada na ziemię i przetacza się 
kilkanaście metrów rozbijając w drzazgi drewniane ogrodzenie, po czym biegnie w 
dal z przeraźliwym piskiem rozdzierającym bębenki.
- Spodziewaliśmy się oczywiście, że Tłusta Dziewczynka w nanoskórze ucieknie po 
pierwszej próbie z zagrody. To było częścią planu. Na miejscu, na Pustyni 
Nubijskiej, mieliśmy kompanię specjalną piechoty. Chłopcy ruszyli za nią w 
pięciu wozach bojowych, śledzili też jej ruchy z pokładu dwóch śmigłowców.
Ujrzeli widok z góry, ze śmigłowca. Zwalisty, czarny kształt cwałował po 
szaroburym gruncie ciągnąc za sobą ścieżynkę kurzu.
- Poruszała się z szybkością osiemdziesięciu kilometrów na godzinę. Jeden z 
wozów bojowych użył standardowej amunicji małokalibrowej.
Tondering zdał sobie sprawę, że Corkern musiał już robić ten pokaz wielokrotnie, 
bo właśnie w momencie, kiedy kończył zdanie, ekran oślepł na chwilę.
- Pierwsza seria czterech pocisków. Cała energia promienista pocisków, zamiast 
zamienić Dziewczynkę w obłok plazmy, została rozproszona jednorodnie we 
wszystkich kierunkach.
Następne ujęcie, obejmujące większy obszar, pokazało pięć wozów bojowych z 
sunącymi za nimi tumanami pyłu. Jakieś trzysta metrów przed nimi biegła Tłusta 
Dziewczynka. Filtry zadziałały tym razem prawidłowo i pochłonęły nadmiarową 
porcję promieniowania widzialnej części widma. W miejscach, gdzie przed ułamkiem 
sekundy były wozy bojowe, rozkwitły jaskrawe banie bulgoczącej gorącej materii. 
- Wszystkie wozy otworzyły ogień jednocześnie. Jednak tym razem promieniowanie 
nie zostało rozproszone kuliście. Śmigłowce zostały wycofane do bazy. Sztab 
kierujący eksperymentem zdecydował się na użycie trzech zdalnych pocisków dużej 
mocy. Obiekt został zneutralizowany. Pamiętacie zapewne tę wrzawę w związku z 
nieoczekiwanymi eksplozjami jądrowymi na Pustyni Nubijskiej? 
Trzymając teraz ciężką żółtą puszkę w rękach Tondering przypomniał sobie to 
wszystko i dlatego nie zawołał blondynka. Strop zaczął osypywać się drobnym 
piaskiem, całym wielkim koliskiem. Położył puszkę na podłodze i naciskał uważnie 
klawisze wprowadzając hasło. Blondyn odwrócił się od terminala i zamarł. Z 
dziurawego stropu zaczęły zlewać się do środka strumienie świecących różowo 
punkcików, niby drobnych, kiepsko latających, podskakujących muszek albo 
pchełek. Osiadały kłębiasto fala za falą, mrowiły się, przelewały nad 
poprzednimi falami i spływały na wszystkie strony ze wzgórka piasku usypanego z 
przemielonego stropu. Z ich wierzgających przypływów wstawały czarnoszare 
włochate kukły, ruchliwe na powierzchni, upiorne, i ruszyły ku nim.
Tondering wprowadził ostatnią cyfrę hasła.
Pokrywka puszki podniosła się wolno i czarna maź natychmiast zaczęła przelewać 
się przez krawędź. Podniósł prawą rękę w górę i pomachał nią wolno w kierunku 
blondynka, który stał jak sparaliżowany i patrzył na zmierzającą ku niemu 
procesję włochatych lalek, jakby chciał mu dodać otuchy albo jakby wyrażał 
ostatni gest ludzkiej solidarności, jaką tamten miał zobaczyć. Czy go dostrzegł? 
Nie miał się o tym nigdy dowiedzieć. 
Myślał jeszcze, jakie to w gruncie rzeczy śmieszne i żałosne, kiedy spojrzał w 
dół. Nanotkanka CNS-02 zaczęła pożerać jego mundur. Posuwała się w górę pnąc się 
po nogach. Tkanina jego munduru tlała na granicy wspinającej się substancji, 
żółkła i znikała i czuł ciężki, rtęciowy chłód jej dotyku. 
Wełniaste, małpiokształtne preformy także zbliżały się do Tonderinga, 
półkoliście, nerwowymi podskokami. Były już bardzo blisko, kiedy CNS-02 
chlusnęła nagle w górę ze wszystkich stron oblepiając mu twarz, wciskając się w 
uszy, nos, usta, coraz głębiej. Wciskała się do jego odbytu i penetrowała 
członek. Zaczął się dusić, ogarnęła go zwierzęca panika; próbował zdrapywać 
paznokciami z twarzy dławiącą błonę, przebiegł chwiejnie kilka kroków; chciał 
krzyczeć, ale czarna, lepka i zimna smoła zatykała mu usta. Stracił przytomność.
Kiedy ją odzyskał, wokół niego stały cztery wielkie sowy oglądające go uważnie. 
Co chwila przekręcały głowy rozglądając się wokół, a potem przestępowały szybko 
z nogi na nogę i znów patrzyły na niego. Wstał z nadspodziewaną łatwością i 
lekkością. Wzrok miał trochę zamazany, jakby patrzył przez plastykowe zmatowiałe 
soczewki. Przez okrągły otwór w stropie magazynu mżyło już do środka najbladsze 
szarosrebrne światło wczesnego poranka. Światła awaryjne ciągle się paliły. 
Blondyn leżał na wznak na posadzce z rozrzuconymi rękami i nogami. Wbiegało do 
niego i wybiegało kilka sznurków okrągłych myszek. Domyślał się tylko, że musi 
to być blondyn, bo całe ciało leżącego pokryte było rojem świecących bladoróżowo 
punktów i nie widać było jego twarzy. Podszedł bliżej. Dostrzegł teraz, że 
okrągłe myszki to wydłużone zgęstki szarej tkanki turlającej się szybko i 
zgrabnie. Zgęstki wyłaniały się z gładkich otworów w betonowej posadzce, biegły 
ku ciału i roztapiały się, znikały, przechodziły płynnie w masę ruchliwych, 
świecących różowo żuczków. Inne trakty zgęstków wybiegały z ciała i również 
znikały w otworach w podłodze.
Schylił się nad leżącym i wyciągnął ku niemu rękę. Ręka Tonderinga była 
smoliście czarna i błyszczała w świetle awaryjnej lampy - przestraszył się jej, 
ale w końcu dotknął swoimi zgrubiałymi palcami roju żuczków. Wyczuł twardy, 
tłusty i ciepły ruch tysięcy drobnych pancerzyków, splecionych i posczepianych z 
sobą nawzajem, poruszających się mimo to niepojętnym ruchem migotliwej, 
kalejdoskopowej układanki. Postawił dłoń w poprzek traktu toczących się kłębków, 
a ten ominął ją obojętnie i popłynął dalej.
Wlazł na kupę zmielonego betonu pod otworem w stropie i spojrzał w górę - tak 
nie mógł się wydostać. Brał po cztery skrzynki z amunicją dziwiąc się swojej 
sile i układał je w stos, aż uznał, że wystarczy. Wdrapał się na skrzynki i 
wygrzebał na powierzchnię. Koncentrycznie, ku dziurze w trawniku, spełzały 
odnogi artilektu, białoszare, mleczne, tworząc zapadający się, pseudoorganiczny 
wrzód z zapadłym środkiem. 
Na placu stał równy rząd czołgów. Atak był tak niespodziewany, że żaden z nich 
nie został nawet uruchomiony. Artilekt pokrywał całą powierzchnię bazy 
kilkudziesięciocentymetrową korzeniastą warstwą. Tondering szedł po niej 
niezgrabnie, bo korzenie były raz twarde i śliskie jak szkło, a kiedy indziej 
miały konsystencję miękkiej roślinnej tkanki, tak że łamały się z soczystym, 
jędrnym trzaskiem, i zapadał się w nich po kolana. Zataczał się i potykał 
wyciskając z tkanki artilektu kręgi widmowych, tęczowych minipreform, 
zdezorientowanych, rozbieganych, ledwo poczętych, a już rozpadających się w 
miriady iskrzących drobin zasysanych z powrotem w żyły korzenia.
Wśród tej plątaniny co rusz pulsował podłużny kopczyk, a kiedy do niego 
podchodził, odkrywał zawsze ludzki kształt pod pokrywą rojowiska nibyowadów. 
Słońce podniosło się już nieco nad horyzontem i korzeń zmieniał barwę z 
białoszarej na butelkową zieleń. Z budynków koszar przygniecionych ciężarem 
narośli, przerośniętych nią, z popękanymi ścianami, nie dochodził żaden dźwięk i 
słyszał tylko cichutki poszum swojego oddechu przedzierającego się przez 
dyndającą u nosa guzowatą narośl. Jego nowa skóra nabierała brunatnego koloru. 
Już prawie nie odczuwał jej obcości i odrębności, tak dobrze się w niego 
wpasowała. Widział też coraz wyraźniej i ostrzej. 
Poszedł na północ, ku zapasowemu punktowi koncentracji niedaleko Snemi. Uszedł 
może ze dwa kilometry, kiedy daleko na wschodzie, blisko słonecznej tarczy, 
zobaczył dwa ciemne punkty. Właściwie nie powinien  ich dostrzec, tak były 
drobne i odległe. Zbliżały się szybko. Oddzieliły się od nich dwa jeszcze 
mniejsze wydłużone punkty, które opadały błyskawicznie ku miejscu, gdzie za 
lasem skryła się obezwładniona baza. Ledwie jego mózg podsunął mu te obrazy - 
podziemnego żelbetowego schronu z rzędem monitorów pokazujących opadające takim 
samym przyspieszonym ruchem pociski, potem oślepiający blask, potem grom i cios 
fali uderzeniowej - a już nanoskóra, jakby nasłuchująca podejrzliwie jego myśli, 
rzuciła jego ciałem w rozpaczliwy taniec błyskawicznych susów zgniatających 
wnętrzności i gaszących świadomość. Wdławiony w zagłębienie gruntu, prawie nie 
zdawał sobie sprawy z twardego, upiornego światła przyćmiewającego słoneczny 
blask tak, jak lampa elektryczna przyćmiewa światło świeczki. Leżał 
rozpłaszczony i głuchł od przeciągłego, dudniącego uderzenia olbrzymiego 
powietrznego młota, którym pchnął wybuch bomby termicznej.
Nagle wszystko ucichło. Kiedy wstał, resztki spopielałych traw wokół roznosił 
lekki wietrzyk. Las między nim a bazą płonął. Unosiła się nad nim chmura dymu. 
Oszołomiony, ruszył dalej na północ mijając obojętnie poparzone ślepe sarny 
usiłujące uciekać, gdy słyszały jego ciężki krok.
6. Mózg Sekkelunda
Był świeży letni ranek. Tondering nie spotkał ani Ponzo, ani Sekkelunda. 
Zastanawiał się, co zrobiłby, gdyby spotkał tego pierwszego? Błąkając się po 
ogrodzie dostrzegł w oddali niebieskie ruchliwe błyski, to pęczniejącą, to 
kurczącą się chmurę okruchów błękitnego szkła. Kiedy szedł ku niej przedzierając 
się przez dwumetrowe krzaki agrestu i porzeczek, chmura oddalała się od niego. 
Za kępami leszczyny o bordowych, zamszowych liściach stał stary mur z czerwonych 
cegieł. Błyszczące drobiny nagle znikły. Kucnął na pół metra przed murem. Unosił 
się tu silny zapach mięty. Wśród wilgotnej od rosy trawy, w cieniu leszczyny 
rosły obficie niezapominajki i trochę dzikich fiołków. Z norki pod murem wylazła 
ropucha i popatrzyła na niego podejrzliwie. W wykruszonej między cegłami 
szczelinie zobaczył niebieski błysk. Podniósł z ziemi płaski, spiczasty odłamek 
cegły i zaczął nim dłubać starając się dotrzeć do łyskającego światełka. 
Zabzyczało ostro i ze szczeliny wyleciała rozeźlona mucha z odwłokiem jak kropla 
szafirowego, świecącego szkła. Ropucha rozdziawiła pyszczek i wybałuszyła oczy, 
a potem pękła z trzaskiem bluzgając rojem niebieskich much z pyska i odbytu. Ze 
szczelin w murze i spod liści wyroiły się nagle niebieskie światełka i uleciały 
na boki, formując dwa wielkie wirujące koła.
- Ach, to pan... Dopiero teraz pana poznałem.
To był głos Sekkelunda. Tondering pobiegł do domu zostawiając za sobą niski 
buczący głos. Drzwi pokoju Sekkelunda były otwarte. Jego blade ciało leżało na 
środku pokoju, na szerokim łóżku w posłaniu z różowych i białych płatków. 
Oddychało wolno, z mozołem. W jego oczodoły wrastały dwa żółtozielone powrozy. 
Odchodziły na boki, rozwidlały się korzennie i ginęły we wzgórkach pociemniałych 
płatków ściągniętych w zaskorupiałe bryły. Z rogów pokoju podniosła się 
brzęcząca chmura świecących much.
- Dzień dobry. Jak pan widzi, zmieniłem się. Poddałem się transformacji. 
Rozproszyłem swój mózg - można powiedzieć, że przebywam teraz w bardzo wielu 
miejscach naraz. Czuję się dużo bezpieczniej. Mam ciągle trochę problemów z 
synchronizacją mnogich kanałów wizyjnych, ale to kwestia treningu. Uzyskałem za 
to nową perspektywę!
Sekkelund roześmiał się. Jego głos, dochodzący do Tonderinga z kilkuset 
poruszających się nieustannie mikrogłośników, ledwie przebijał się przez 
nieprzyjemne buczenie.
- Mój stary mózg ukryłem głęboko pod ziemią, w bezpiecznym miejscu. Czy można 
się zabezpieczyć lepiej? Swoją drogą to ciekawe doświadczenie - słyszał pan o 
zjawisku depersonalizacji? Kiedy ktoś ulega nagłemu wypadkowi i jest w stanie 
śmierci klinicznej, to czasem dostrzega swoje ciało jakby z zewnątrz, z 
oddalenia, jakby było to ciało kogoś innego. Ja jestem teraz w tym stanie bez 
przerwy. To bardzo przyjemne, powiadam panu! Patrzeć na siebie jak na całkiem 
obcą osobę, z bezpiecznego oddalenia.
- Miałeś ze mną zbadać to miejsce, pamiętasz? Mieliśmy udać się na północ.
- Nigdy nie miałem na to ochoty. To pan mnie do tego namawiał. Proszę dać mi 
spokój.
Rój much otoczył Tonderinga i zabzyczał ze złością, a potem wyleciał przez 
otwarte okno zostawiając go z milczącym, bezwładnym ciałem, ciągle poruszanym 
tym samym roślinnym oddechem.
Tondering spróbował jeszcze raz, jednak tym razem dotarł tylko do budki 
telefonicznej. Nie miał dość siły i odwagi, by zadzwonić do Edyty. Przymknął 
oczy i znów zobaczył ją tonącą w wielkiej miedzianej kadzi wypełnionej lepką 
krwią. Stał metr od jej krawędzi i patrzył, jak Edyta chwyta rozpaczliwie 
powietrze i zanurza się całkowicie w gęstym płynie. Wrócił, zupełnie wyczerpany 
i zlany potem, z głową pełną żółtego słonecznego blasku zatapiającego łany 
wysokich gotyckich traw i wyblakłych od światła sosen. Wszedł do swojego pokoju. 
Na środku podłogi zobaczył tekturowe pudełko po butach. Ukląkł przy nim - były w 
nim stare ołowiane żołnierzyki. Z dławiącym lękiem i jednocześnie ze wstydliwym 
i niejasnym poczuciem odnalezienia wielkiego zagubionego skarbu zwalił się na 
łóżko i niemal natychmiast zasnął.
Zbocze przed nim wznosiło się łagodnie, symetryczne jak usypany kopiec. Z gruntu 
wystawały zwieńczone półkoliście kamienne formy, zwrócone ziejącymi czernią 
otworami ku podnóżu góry. Człapał po rozmokłym, grudowatym śniegu, a kiedy mijał 
owe formy, słyszał dochodzący z ich głębi szum, bulgot i odległy skowyt. Było 
zimno. Szczyt spowijały chmury dymu, podświetlone od spodu ceglastą łuną, która 
przechodziła na styku nieba i góry w strzępiastą krawędź jaskrawożółtego ognia. 
Sto metrów wyżej z otworów form wyciekały strumyki brunatnego, zimnego błota, a 
głuchy łoskot wydobywający się z ich wnętrza stawał się przytłaczający.
Wskaźnik filtrów zamigotał, a potem zapłonął jasną czerwienią. Z rozgrzanych 
kamiennych form buchały kłęby czarnego dymu i rozwichrzone płomienie. Oczy 
zalewał mu pot. Śniegu tu nie było już ani śladu, tylko gorący, pokryty popiołem 
skalisty stok. U samego szczytu z kilku naraz form buchnęło zagarniające 
wszystko skrzydło ognia. Zawirowało wokół niego i szedł chwilę przez jego miąższ 
wdychając piekące powietrze. Wspiął się na kolejny skalny próg. Dalej było 
niemal płasko. Grunt pokrywał wilgotny ceglasty pył wiszący też w powietrzu. 
Napływał falami z tyłu, z dołu, tam, gdzie huczał ogień, i stykał się w 
gwałtownych wirach z nasyconym wilgocią, chłodnym powietrzem na górze 
zabarwiając przesłaniającą wszystko mgłę. Widoczność ograniczona była do może 
trzydziestu metrów. Tu i tam walały się strzępy papieru wyglądające jak 
pogniecione strony starych gazet; niektóre wystawały częściowo z zalegającego 
rdzawoceglastego ciężkiego pyłu, inne polatywały unoszone gwałtownymi 
podmuchami.
Kilkanaście metrów przed Tonderingiem wyrastał z ziemi maszt anteny, u nasady 
owinięty trzepoczącą szarą szmatą. Był wysoki na jakieś dziesięć metrów. Cztery 
piąte jego wysokości obrastała koścista kukła, z nienaturalnie wydłużonymi i 
licznymi piszczelami, z ramionami rozciągniętymi na poprzecznym pręcie. Na lewo 
od masztu stał mniejszy, trzymetrowy. Podchodząc Tondering rozpoznał rozpięty na 
nim kształt. To był Ponzo, nagi, wychudzony i poczerniały, otworzone usta i 
półprzymknięte oczy zwrócił teraz z mozołem w jego stronę. Ręce i nogi miał 
przywiązane do prętów masztu. Krwistoczerwona pleśń wypełzała z nasady masztu, 
pięła się ku jego stopom i powoli pochłaniała jego ciało. 
Ponzo oddychał z trudem podnosząc się co chwila na wysuszonych nogach. Patrzył 
to na Tonderinga, to na wiszącą wyżej ogromną kukłę, a wtedy kaszlał, dyszał i  
bełkotał coś, jakby zwracając się do niej. 
Tondering ruszył chwiejnie ku niemu brodząc po kostki w pyle, a kiedy był metr 
od masztu, jakaś gwałtowna siła odepchnęła go tak, że upadł.
- Ponzo!
- Nie! - zaskrzeczał Ponzo. - Odejdź! - dyszał przez długą chwilą z 
przymkniętymi oczyma. - To ja sam... Ja tu jestem... panem... 
Wyglądało, jakby zasnął. Tondering spróbował jeszcze raz zbliżyć się do masztu, 
tym razem wolniej, ale odczuł tę samą nieprzezwyciężoną odpychającą siłę.
- Ponzo! - krzyknął Tondering. - Co tu robisz? Słyszysz mnie?!
Jego głos zahuczał i zgasł bezsilnie wewnątrz maski.
Minął duży maszt słuchając poświstywania wiatru w skomplikowanym rusztowaniu 
nieprawdziwych kości. Odwrócił się jeszcze raz, kiedy usłyszał dziki śmiech 
Ponzo.
Chmura rdzawego pyłu rzedła. Z ziemi wystawały suche patyki, resztki wyschłych 
krzewów. Grzmot z tyłu umilkł, a wskaźnik palił się znów spokojnym zielonym 
blaskiem. Przed nim był szarozielony mrok tchnący chłodną, zatęchłą wilgocią. 
Ujrzał w nim wysoki na trzy metry mur. Przedzierał się przez sięgające do pasa 
rośliny o ciemnych, czapiastych liściach zwieńczonych małymi jaskrawożółtymi 
kwiatami, które wydzielały mdlący odór odczuwalny nawet przez filtr maski. Tuż 
przed murem natknął się na nagrobek z czarnego marmuru. Wystawała z niego blada, 
otyła twarz z wytrzeszczonymi oczyma. Dostrzegłszy Tonderinga uśmiechnęła się i 
zaczęła coś gorączkowo opowiadać poruszając bezgłośnie grubymi wargami. Kiedy 
pojęła, że nie słyszy jej, wykrzywiła się ohydnie i zaczęła wywijać krótkim, 
mięsistym językiem.
Tondering ruszył w prawo wzdłuż popękanego muru depcząc wysokie chwasty i po 
kilkuset metrach znalazł metalową zardzewiałą furtkę. Zaskrzypiała głośno, kiedy 
ją pchnął.
Krajobraz wokół znów się zmienił. Płaskowyż, zatopiony w leciutkiej seledynowej 
mgle miękko rozświetlonej w dali blaskiem w kolorze jasnej ochry, porastała 
brunatna dziwna roślinność, jak upleciona z poskręcanych drutów, do których 
poprzylepiano pościnane kłaczki włosów albo kłębki wełny. Zamarł. Coś zbliżało 
się wolno z lewej, ścieżką wzdłuż rzędu wysokich drzew o skłębionych 
kędzierzawym zarostem pniach. Słyszał lekki szelest kroków. Wolno, z 
jasnoseledynowej mgły, na tle jarzącego się nieba z częściowo zaćmionym 
księżycem, wyłoniła się postać z pustymi oczodołami i niskim czołem. Jej 
olbrzymie kościste dłonie wyciągnięte były do przodu - jedna z nich dzierżyła 
białą laskę, druga wczepiona była w sierść czworonożnego stworzenia, ni to 
wilka, ni wielkiego psa o cienkich nogach i spiczastych małych uszkach. 
Stworzenie szło wolno i ostrożnie, z opuszczonym, rozmierzwionym ogonem, z 
ciemnymi oczyma bez źrenic, jak gładkie kłębki ciemnoszarej wełny, wpatrzonymi w 
dal. Z krzaka za ścieżką, który przypominał raczej zwój grubego drutu albo 
zgniecioną, zardzewiałą metalową barierkę z takich, które stawiało się wokół 
grobów, wysmużyły się cienkimi pióropuszami dymki zarodników. Dopiero teraz 
Tondering dostrzegł, że w dali, zza mgły, wyrasta kwadratowa wieża ogromnej 
katedry. Z jej szczytu wytrysnęły krople białego światła i zaczęły spływać wolno 
w dół, niby ospałe sztuczne ognie. Kiedy oderwał od nich wzrok, przechodnia już 
nie było i wydało mu się, że przecież tak naprawdę nie mógł go widzieć.
7. A Bóg uwolni duszę moją z mocy grobu
Tondering zostawił pożarzysko daleko za sobą. Przebrnął rozlewisko leniwej rzeki 
czując, jak jej chłodny nurt studzi jego nową skórę, a potem przedzierał się 
przez nadbrzeżne moczary. Było już wczesne popołudnie. Wyszedł na szosę 
prowadzącą na północ, ku Adalbert. Szosa była pusta, drgająca i lśniąca 
warstwami rozgrzanego powietrza. Maszerował z zadziwiającą lekkością. Wkrótce po 
obu stronach szosy zaczęły się pojawiać jęzory artilektu. Podchodziły nad sam 
skraj drogi, czasem przelewały się przez nią i musiał je deptać, a wtedy ich 
tkanka rozbudzała się, prychała pomarańczowymi i jasnożółtymi obłoczkami 
drobnego pyłu, który zasysał w górę coraz więcej materii, aż stawał się ciężki, 
rozpoznawalny w przybierającej zwierzęce kształty preformie, po czym rozpadał 
się w kurzawę drobniejących, dzielących się i skaczących zwierzątek ze 
śmiesznymi spiczastymi uszkami. 
Przypomniał sobie scenę z czarnobiałego filmu, na którym koń ścigał się z 
pociągiem. Znaczenie tej poetyckiej sceny było takie - stara forma, mniej 
wydajna i praktyczna, choć piękna, musi przegrać.
Teraz przyszła kolej na ludzi.
Jego ojciec używał jeszcze maszyny do pisania, nauczył się korzystać z 
komputerów, telefonów komórkowych, Internetu, kręcił głową ze zdziwienia, kiedy 
oglądał pierwszy przeszczep ludzkiej głowy na ciele świni i mówił z niesmakiem, 
że wolał oglądać lądowanie ludzi na Marsie, a o takich rzeczach powinno się 
raczej czytać w niemądrych opowiadaniach fantastycznych niż oglądać je w 
wiadomościach telewizyjnych.
Pod koniec życia ojciec tracił już orientację w tym, co było rzeczywistością, a 
co przypominało mu czytane w młodości teksty fantastyczno-naukowe.
Wszystko nabierało tempa i coraz więcej ludzi miało wrażenie, że ludzkość traci 
kontrolę nad rzeczywistością. Zdjęcia dawnych uczonych pożółkły, a oni sami 
ulegli zapomnieniu. Został może Einstein - jako ikona używana w reklamie środka 
zwalczającego grzybice języka. Od dawna nikt nie kojarzył najnowszych przyrostów 
wiedzy z ludzkimi twarzami. Wydawało się, ba, było tak w istocie, że 
rozpędzająca się lawina technologicznego wzrostu nie potrzebowała już jednostek 
ludzkich, by się wzmagać i pędzić coraz szybciej i gwałtowniej. Jednostki były 
doskonale wymienialne, geniusze selekcjonowani, tresowani i zużywani jak części 
zamienne w przerastającej coraz bardziej wyobraźnię całości, która wypluwała jak 
wulkan nowe modele pralek automatycznych, inteligentnych odkurzaczy, robotów 
grających w tenisa, teorii fundamentalnych procesów fizycznych, bakterii, leków, 
samouczących się maszyn molekularnych i całej masy innych przedmiotów i pojęć, 
dla których zaczynało już brakować pojedynczemu człowiekowi słów, pamięci i 
inteligencji. Aż wreszcie dwie wielkie fale, nanotechnologii i inżynierii 
sztucznej inteligencji zlały się i z ich wzburzonych nurtów wyłonił się 
artilekt, wielopostaciowy, ruchliwy rozum nie do pojęcia, sprzęgnięty z materią 
samoorganizującą się na poziomie molekularnym. I w ciągu tygodnia odstawił ludzi 
na bok. A Tondering, obleczony teraz w nanoskórę, był jak koń, któremu 
wmontowano w brzuch silnik spalinowy.
Minął pierwsze domy. Korzeń rozciągał się tu już na obie strony aż po horyzont, 
jak gąbczasty dywan mieniący się wszystkimi odcieniami ciemnych brązów, czerni i 
zieleni. Budynki rozsypywały się pod naporem spiętrzonej na nich nanotkanki.
Szedł coraz szybciej, gnany rodzajem euforycznego strachu, i nagle stwierdził z 
radosnym zdumieniem, że biegnie szybko, nie odczuwając niemal żadnego wysiłku. 
Wkrótce pędził długimi, szaleńczymi susami, z ciężkimi pacnięciami stóp w 
rozgrzany asfalt, zostawiając za sobą głębokie wyraźne ślady. Jego nogi, 
usztywnione w stawach, sprężyste jakby wykonane były ze stalowych amortyzatorów, 
podrzucały go w górę w szalonym pędzie i leciał tak przez kilka metrów, spadał i 
znów wyskakiwał w górę. Pędził i śmiał się jak wariat, nagle pogodzony ze 
wszystkim, obojętny i odległy, a jednocześnie bliski wszystkiemu wokół aż do 
granicy zatracenia. Rozumiał, iż staje się na powrót dzieckiem, że zamienia 
siebie w swoją własną zabawkę i w ten sposób umiera. Lecz nie oparł się temu 
napływowi euforii i pędził dalej wywijając pajacykowato nogami.
Domów było coraz więcej, wreszcie znalazł się na przedmieściu Adalbert. Ulica 
wysadzona była kasztanami. Zagracały ją porzucone samochody. Po lewej stronie 
wznosił się cmentarny pagórek. Z daleka było widać panujący na nim nieład. 
Wspiął się na pagórek mijając otwartą żelazną bramę i wszedł między groby.
Korzeń artilektu zapuścił tu mnogość cienkich, twardych pędów splatających się i 
rozplatających na przemian, rozrastających wokół każdego grobu w siatkę coraz 
drobniejszych żyłek. Żyłki znikały w ziemi, która wypchnęła z siebie tysiące 
trumien. Wyglądały jak świeżo wykonane, i te najprostsze, z surowych desek, i te 
bardziej wyszukane, rzeźbione, lakierowane albo odlewane w metalu. Wszystkie 
były potrzaskane, rozpękłe od środka, jakby rozsadzone olbrzymią siłą. Wokół 
nich walały się tony kwiatów, wieńce, wstążki, uroczyste szarfy ze złoconymi i 
srebrnymi napisami. 
Wydawało mu się, że gdzieś na drugim końcu cmentarza widzi ruch.
Zbliżał się wieczór. Słońce opuszczało się płonącym złotem nad osiedlem 
brzydkich bloków na zachodzie. Opuścił cmentarz i poszedł wolno do centrum 
miasta. 
Zaczął spotykać pierwszych ludzi. Nie zwracali na niego żadnej uwagi, jakby 
udawali, że go nie widzą. Byli ubrani bardzo różnorodnie - nosili ubrania z 
różnych stuleci, choć najwięcej było tych ubranych współcześnie. Wszyscy byli do 
siebie w pewien sposób podobni. Nie spieszyli się, rozglądali się z lekko 
nieobecnym uśmiechem przylepionym do twarzy i wyglądali na szczęśliwych. Nie 
było tu nigdzie ani śladu korzenia.
Sklepy, restauracje i biura były ciągle czynne. Ludzie wychodzili z nich i 
wchodzili z senną powolnością, jakby nie zauważając, że dzień kończy się. 
Niektórzy zatrzymywali się przed wejściami do budynków i wyglądali jak pogrążeni 
w nagłej paraliżującej melancholii albo w niespodziewanym przypływie niepamięci. 
Tondering szedł skosem przez rynek w kierunku ratusza; ta na pół senna, 
nierzeczywista atmosfera oszałamiała go bardziej niż chemia wsączana do 
organizmu przez nanoskórę. Tak bardzo chciał zostać teraz jednym z nich, zbratać 
się z nimi, uściskać choćby tego flegmatycznego jegomościa z dużym brzuchem, 
melonikiem na głowie, złotym łańcuszkiem od zegarka zwisającym z kieszonki 
kamizelki, z czarnym frakiem przewieszonym przez przedramię lewej ręki i z 
brązową laską w drugiej ręce. 
I wtedy zobaczył swoją matkę. Stanęła przed nim nagle w swoim starym, 
podniszczonym jasnym płaszczyku, lekko zgarbiona, z siwymi włosami i jasnymi 
oczyma wpatrzonymi w niego z wielką radością i jednocześnie natężoną uwagą.
- To ty? Tak, to ty!
Rozpoznała go, mimo iż stał teraz przed nią nagi, pod czarną skórą pokrytą 
śmierdzącym brunatnym szlamem własnego gówna, z dyndającą z nosa odrażającą 
naroślą, z oczyma pokrytymi mętną z zewnątrz ochronną błoną, z włosami 
wtopionymi w czarną twardą skorupę pokrywającą całą czaszkę. Stał na 
rozcapierzonych kaczo nogach i płakał, a łzy nie wyciekały na zewnątrz, 
rozlewały się tylko wilgotną plamą pod nanoskórą, która wchłaniała je chciwie.
Matka uśmiechnęła się do niego.
- Nie płacz. Trochę źle wyglądasz. Powinieneś się wykąpać. Odwiedzisz mnie? - 
spojrzała na niego z nadzieją.
Próbował coś powiedzieć, ale wycharczał tylko nieartykułowane dźwięki.
- Musisz mnie odwiedzić. Tęskniłam za tobą. Wiesz, myślałam ostatnio, że wkrótce 
mnie odwiedzisz i zostaniesz na dłużej.
Spojrzała na zegarek. Próbowała z wysiłkiem odczytać godzinę.
- Muszę już iść. Pamiętaj, uważaj na siebie. Nie przezięb się!
Jeszcze raz uśmiechnęła się do niego, a potem podreptała niosąc starą siatkę z 
zakupami. Zniknęła w sennym tłumie.
Tondering trząsł się jak osika. Było mu niedobrze. Zaczęło zmierzchać i ulice 
Adalbert wolno pustoszały. Zapaliły się elektryczne lampy. Znalazł się w 
miejskim parku. Było tu całkiem pusto. Ułożył się na gęstej trawie za wielkim 
krzakiem rododendronu, zasłonił twarz i ciągle płakał, a potem zasnął jak 
kamień. 
Obudziło go ostre światło latarki i ludzkie głosy.
- Coś ty za jeden?!
Trzech policjantów stało o kilka kroków. Półprzepuszczalna błona na gałkach 
ocznych zmodyfikowała już swoją strukturę i mógł patrzeć na nich bez mrużenia 
oczu. Wyglądali na trochę przestraszonych. Jeden  zaczął nawet wyciągać z kabury 
pistolet.
Wstał czując przyspieszone bicie serca.
- To jakieś dziwadło - w głosie policjanta brzmiał  tłumiony lęk.
- Trzeba go zabrać na komisariat i przesłuchać. Nie podoba mi się.
Tondering próbował wykrztusić jakieś wyjaśnienia, ale z gardła wydobył tylko 
głośny odrażający charkot. 
- Co za cholera?! - krzyknął policjant z pistoletem. Był najbardziej 
przestraszony. 
Tondering podniósł lekko prawą rękę w uspokajającym geście, a ten nerwowy 
wycelował w niego broń. Podniósł więc obydwie ręce, wolno odwrócił się i zaczął 
iść w głąb parku, ku rosnącym gęsto zaroślom.
- Stój! Stój, bo będę strzelał!
Nanoskóra rzuciła Tonderingiem w bok, ku ziemi, a jednocześnie poczuł 
ogłuszające uderzenie w plecy, jakby młotem. Przekoziołkował kilka metrów, 
skoczył jak wystrzelony sprężyną i zniknął w gęstwie krzewów łamiąc i 
wyszarpując gałęzie. Biegł przed siebie. Nagle skręcił, a jego umysł zalał obraz 
koszmarej, idiotycznej walki - zobaczył siebie, jak zatacza błyskawiczny 
półokrąg, wypada z gęstwiny i w locie roztrzaskuje stopą głowę pierwszego 
policjanta, potem spada obok drugiego, wyrywa mu rękę z pistoletem i wgniata 
jego lufę w kark uciekającego trzeciego policjanta. Zdyszany upadł na ziemię, 
zawył próbując oddzielić od siebie ten plugawy, dziki, infantylny obraz, ale 
prawie mu uległ i w oślepieniu darł darń rękami. Wreszcie wstał i zaczął biec, 
na północ, byle dalej od sennych, niezrozumiałych ludzi, od swojej żądzy 
absurdalnego mordu wzbudzanej przez oblepiającą go czarną smołę, jakby tam, na 
północy, mógł znaleźć wybawienie.
Biegł tak przez resztę nocy, aż do pierwszych porannych zórz, wpadając w stan 
otępienia i zupełnego zatracenia. Zaczęły śpiewać ptaki. Był już blisko doliny i 
ciągle biegł, teraz już dławiąc się zmęczeniem, półprzytomny. Minął Snemi, całe 
pokryte tęczową korzenną naroślą artilektu.
Kiedy osiągnął przełęcz, upadł na kolana. Było znów upalne południe, 
przytrzaśnięte lazurowym półmiskiem nad dyszącymi gorącem skalnymi blokami. 
Myślał o demonach południowego upału. Myślał o tym, że jest jednym z nich. 
Dlaczego był tu sam? Nie, nie był sam. Kilka metrów przed nim przycupnął na 
ziemi jeden z diabłów. Był nagi i doskonale czarny, tak samo jak Tondering na 
począku, kiedy jego skóra była czysta. Demon uśmiechnął się ustami bez warg. 
Jego krótkie włosy wtopione były w czarną skorupę pokrywającą głowę.
"Trochę źle wyglądasz. Powinieneś się wykąpać. Odwiedzisz mnie?" - zadźwięczało 
Tonderingowi w uszach. A potem zobaczył pękającą czaszkę policjanta z Adalbert. 
Nic, o czym kiedykolwiek myślał, nie tworzyło tak przerażająco realnego obrazu w 
jego umyśle. Było to wyobrażenie prawdziwsze od rzeczywistości.
Krzyknął.
"Musisz mnie odwiedzić. Tęskniłam za tobą. Wiesz, myślałam właśnie ostatnio, że 
wkrótce mnie odwiedzisz i zostaniesz na dłużej. Na bardzo długo".
Zaczął się zwijać z bólu. Skóra rozstawała się z nim niechętnie, wydobywała się 
z jego wnętrzności, opuszczała jego myśli bluzgoczącym ciągiem szaleńczych, 
niedorzecznych obrazów; jednak był już osobno, podsuwane przez nią obrazy 
przysparzały mu nieznośnego bólu, ale nie panowały nad nim. Tłukł głową o ziemię 
i krzyczał, a demon przyglądał mu się uśmiechając się przyjaźnie, zachęcając do 
pozostania w jego świecie.
Wreszcie skóra spełzła z niego i rozlała się pomarszczoną kałużą w skalnym 
zagłębieniu. Demon zniknął.  Tondering poczuł się ciężki, niezgrabny, dyszał 
szybko chwytając z wysiłkiem każdy haust powietrza. Schodził w dół wolno, 
chwiejnym i niepewnym krokiem. Żołnierze idący na wartę w wąwozie zobaczyli go 
tuż przed zmierzchem - nagiego, bladego, trzęsącego się z wyczerpania, z 
siniakami na całym ciele.
Jeszcze przez dwa dni nie umiał mówić.
8. Szwajcarski automat chirurgiczny
W podziemiu budynku, w którym mieszkali Tondering, Ponzo i Sekkelund, była sala 
kinowa. Tondering zaglądał do niej już kilka razy. Była wyposażona w standardowy 
sprzęt, jaki pamiętał z czasów dzieciństwa.
W dawnych czasach do ścieżki dźwiękowej filmów komediowych dodawano w 
odpowiednich miejscach odgłosy śmiechu widowni. Miało to zaspokoić w sztuczny 
sposób naturalną potrzebę pospólnego odczuwania ekstatycznego przeżycia, jakim 
jest śmiech. Nie wszystkim to odpowiadało, ale większość szybko ten pomysł 
zaakceptowała. W czasach upadku kina próbowano metodę tę rozszerzyć. Nieliczni 
widzowie seansów filmowych mogli czuć się źle w przestronnych, pustawych i 
ciemnych salach. Stworzono dla nich złożony system holograficzny, który 
symulował nie istniejącą widownię. Widz często nie mógł się zorientować, ilu 
ludzi jest w kinie. Wrażenie było bardzo realistyczne. Głośno wyrażane uczucia 
nie istniejącej widowni synchronizowano z wyświetlanym obrazem. Niektórzy 
reżyserzy przenosili znaczną część swojego twórczego wysiłku z ekranu w 
przestrzeń widowni. Wszystkie te zabawy trwały jakieś trzy lata, zanim 
ostatecznie kino nie zostało zniszczone przez media wirtualne. Tondering 
znajdował teraz nieco pociechy w atmosferze nieprawdziwego tłumu, pokasłującego, 
szeleszczącego papierkami, popijającego piwo i wykrzykującego od czasu do czasu 
sprośne uwagi. Wszystko to przypominało mu dzieciństwo i czuł przypływ 
melancholii.
To był klasyczny melodramat.
Romeo, młody, romantyczny, nieco szalony, próbuje smakować świat na różne 
sposoby i  zaczyna pracować ochotniczo w szpitalu dla przewlekle chorych. Odbywa 
powolną, uważną podróż przez jasne przestronne sale z jaskrawo barwnymi 
chryzantemami na stolikach, pipanie elektronicznej aparatury, urynę, kał i 
wymiociny chorych, nieskończoną nudę i smutek powolnych agonii tylko z rzadka 
zakłócanych krzykami nie zduszonego narkotykami i neurochirurgią bólu. Poznaje 
młodą, piękną dziewczynę spoczywającą od pięciu lat w śpiączce jak zaklęta 
księżniczka, chronioną przed odłączeniem od świata płytkich oddechów fortuną i 
testamentem ojca zmarłego tuż po ujawnieniu się choroby córki. Romeo zakochuje 
się w niej. Odwiedza ją codziennie wiele razy, szepcze zaklęcia, prześladuje 
obojętnych, a nawet wrogich lekarzy, którzy są przekonani, że tracą czas. Trwa 
to całe dwa lata, jego rozwijająca się szalona miłość i walka o przebudzenie 
Julii. Ale cud zdarza się. Dziewczyna zaczyna odżywać.
Obok Tonderinga usiadł człowiek w mokrym płaszczu przeciwdeszczowym. Usłyszał 
skrzypienie butów i aż się wzdrygnął. Mógłby przysiąc, że poczuł lekki podmuch 
powietrza.
Julia odżywa, ale jej umysł jest zamglony, pogrążony w ciemności. Romeo prowadzi 
ją krok po kroku coraz wyżej, ku światłu rozumu, uczucia i pełnej bólu 
samoświadomości. Wreszcie osiąga swój cel. Julia, po latach przeraźliwych starań 
Romea, staje się pełną radości życia dziewczyną. Zakochuje się w Romeo i 
wychodzi za niego za mąż.
Dwie kobiety w rzędzie przed Tonderingiem zaczęły hałaśliwie chlipać.
Romeo i Julia zamieszkują razem. Wydaje się, że będą szczęśliwi. Majątek ojca 
Julii zapewnia im dostatek i beztroskie życie. Jednak Julia, teraz czuła i 
kochająca żona, jest pełna troski. Z niepokojem myśli o Romeo. Szalony, namiętny 
i subtelny, ale i nieobliczalny mąż nie dba dostatecznie o siebie. Julii wydaje 
się wręcz, że prowokuje los. Każdy rodzaj ryzykownego sportu ma w nim swojego 
oddanego i zapalonego amatora. Nie waha się ani przez chwilę przed podjęciem 
najbardziej obłąkanego ryzyka, jakby wręcz szukał śmierci albo nie potrafił w 
nią uwierzyć. Czy nie kochasz mnie dostatecznie, skoro nie dbasz o to ciało, 
które z taką czułością pieszczą moje dłonie? - szepcze do niego Julia. Wtedy, w 
półmroku rozświetlonym romantyczną świecą, widzi, jak jego twarz rozjaśnia 
uśmiech szczęścia i kocha go jeszcze bardziej. Jednak nigdy nie godzi się z 
myślą, że miłość to cierpienie i wieczna niepewność i czeka na sposobną chwilę, 
by swą miłość ubezpieczyć.
Dlatego, kiedy zdarza się banalny wypadek samochodowy, w którym Romeo jest 
trochę poturbowany i ma złamaną nogę, postanawia działać. Lekarz opiekujący się 
Romeo, Josef Jahja, patrzy na Julię okiem bardziej niż przychylnym. Julia 
wykorzystuje to. Przekonuje Jahję, że Romeo powinien jak najdłużej pozostawać 
pod ich wspólną opieką, w łóżku. Wkrótce stan Romea pogarsza się. Jest teraz pod 
ciągłym wpływem środków psychotropowych aplikowanych mu przez Julię pod nadzorem 
Jahji. Miłość Julii zyskuje spełnienie. Może się opiekować ukochanym spłacając 
przy okazji dług wdzięczności i zadbać o to, by nic mu nie groziło. Jednak Jahja 
staje się coraz bardziej natarczywy, żądając nagrody. Nie rozumie, dlaczego 
teraz, kiedy ich plan działa i Romeo jest unieszkodliwiony, nie zbierają z tego 
owoców. Julia dostrzega, że znalazła się w pułapce. Poszukuje z niej 
rozpaczliwie wyjścia. Pewnego urokliwego letniego wieczoru, kiedy Romeo spoczywa 
otulony narkotycznym całunem i śni o kolejnej wyprawie w Himalaje, Jahja zaleca 
się do niej natarczywie. Wiedziona mieszaniną wściekłej odrazy i chłodnego 
wyrachowania, zabija Jahję strzelając mu w twarz z pistoletu kupionego 
nielegalnie tydzień wcześniej i zakopuje w ogrodzie ich ustronnej rezydencji, 
obok posągu wielkiego kraba w brązie, przy słodkiej muzyce niemieckich 
sztucznych świerszczy. Potem, ubrudzona ziemią i zadyszana, siada na tarasie 
przy sypialni słuchając nierównego oddechu Romea. Zapada w długą zadumę. Nie 
wie, kiedy Romeo wyjdzie z narkotycznego snu, w którym go pogrążyła. Brak jej 
kwalifikacji Jahji, by utrzymywać męża w odpowiednim stanie bez narażania jego 
życia. Co ważniejsze, widzi, że obrana droga nie jest najlepsza. Romeo z 
najwyższym trudem nawiązuje z nią kontakt przebijając się tylko sporadycznie 
przez mdlącą kurtynę psychochemikaliów. Nie może też być pewna, czy zabójstwo 
dokonane na Jahji nie wyjdzie na jaw. Co stanie się z Romeo, gdyby znalazła się 
nieszczęśliwym trafem w więzieniu? Zrozpaczony i oddzielony od niej, z pewnością 
z jeszcze większą energią  próbowałby stłumić swój ból wyzywając śmierć. Nie 
może przecież do tego dopuścić.
Kupuje szwajcarski automat chirurgiczny. Programuje go. Na początek amputuje 
ukochanemu jedną nogę. Patrzy ze skupieniem, jak manipulatory autonomicznego 
chirurga opasują udo Romea stalowym błyszczącym wieńcem, jak przecinają miękką 
tkankę przy akompaniamencie cichego syku odsysaczy krwi, a potem słucha 
cienkiego świstu noży piłujących kość. Romeo jęczy przez sen. Julia patrzy czule 
i z troską na jego twarz. Jest trochę blada. Manipulatory kiełkują 
błyskawicznymi wytryskami kiści przeźroczystych wypustek, które przyklejają się 
do miejsc, w których krwawią przecięte żyły i tętnice. Rana pokrywa się 
jasnoróżowymi płatkami sztucznej skóry. 
Już następnego dnia dochodzi do wniosku, że to nie wystarczy. Romeo, tak żywotny 
i szaleńczo odważny, niewiele będzie sobie robił z takiego ubytku, jest o tym 
przekonana. Dlatego decyduje się amputować mu jeszcze i drugą nogę oraz prawą 
rękę, a po dwóch dniach i lewą rękę. Teraz jest już swego pewniejsza. Romeo, 
cucąc się z wolna z narkotycznych transów, patrzy na opiekuńczą Julię nie 
rozumiejącym, oszołomionym wzrokiem. W chwilach rozbłyskującej świadomości i 
większej jasności umysłu zaczyna zadawać jej kłopotliwe pytania. Co się ze mną 
działo? Co stało się z moim ciałem? Miałeś ciężki wypadek, odpowiada Julia, ale 
wszystko skończyło się dobrze, jesteś bezpieczny i jesteśmy razem, to 
najważniejsze. Julia tuli się do niego, obejmuje beznogi i bezręki kadłub i 
całuje go namiętnie. 
Sztuczna widownia siedziała nie wydając żadnego dźwięku, jakby niepewna swoich 
uczuć. Tondering wprost wyczuwał obecność reżysera, wahającego się i 
wpatrującego tylko w niego, jedynego prawdziwego człowieka na tej sali. 
- Co się ze mną stało? - pyta Romeo. - Przecież ja nie mam nóg! Julio! Powiedz 
coś!
Julia odkrywa, że miłość jest nie tylko cierpieniem i poświęceniem, ale także 
samotnością. Nie ujawnia prawdy swojemu Romeo. Chroni go przed nią zapewnieniami 
o nieskończonym i wiecznym oddaniu. Ale on nie jest  uspokojony. Tydzień za 
tygodniem coraz wyraźniej wydobywa się z dna chemicznej  studni i jest coraz 
bardziej zniecierpliwiony. Julia izoluje go od ludzi. Nie może przecież 
pozwolić, by czyjeś niezręczne i niesmaczne uwagi popsuły harmonię ich związku. 
I bez tego owa harmonia staje się coraz bardziej wątpliwa. Romeo zaczyna 
krzyczeć na sam jej widok, miota najgorsze przekleństwa, a Julia patrzy na niego 
z niedowierzaniem i zdumieniem raczej niż ze zgorszeniem czy pretensją. 
Podejmuje jeszcze raz wysiłek zrozumienia ich tajemniczego i cudownego związku, 
w którym ani ona, ani on nie są już w stanie rozpoznać, gdzie które z nich się 
zaczyna, a gdzie się kończy, i w którym zatraca się ich wzajemna tożsamość i 
identyczność. Czyż mogłaby dopuścić do unicestwienia czegoś tak wspaniałego i 
niepowtarzalnego? Czy nie byłoby to zbrodnią? Wiedziała już, iż musi uratować 
to, co ich łączy, ustalić i zamknąć na wiek wieków, jak w magicznej szkatułce z 
niebieskiego szkła. Znów podaje mu narkotyki. Oszołomiony, traci poczucie czasu 
i złudnej rzeczywistości, a odnajduje się w tej wiecznej i jedynej 
rzeczywistości ich boskiego uczucia.
- Już nic nie będzie w stanie stanąć pomiędzy nami, mój miły - powiada Julia. 
Romeo, uspokojony i odprężony, uśmiecha się do niej, a może bardziej do obrazu 
tej wyśnionej nieskończoności, do której wszyscy tęsknimy. Julia naciska tłok 
strzykawki. Romeo zasypia z głową złożoną na jej łonie.
- Na zawsze - szepcze mu do ucha Julia.
Chowa go przy blasku księżycowej pełni, niedaleko miejsca, w którym spoczywa 
Jahja.
Na ekranie migały napisy końcowe, a na podium pojawił się człowiek w złotym 
garniturze, uśmiechnięty od ucha do ucha.
- Jak oceniacie uczynek Julii? Czy wedle państwa opinii jej postępowanie jest 
godne uznania? Proszę zadzwonić do nas. Wśród tych z państwa, którzy udzielą 
prawidłowej odpowiedzi, zostaną rozlosowane cenne nagrody.
Widzowie zaczęli powoli wstawać z siedzeń i opuszczać salę. Ich sylwetki bladły 
i rozpadały się przy wyjściach. 
Tego wieczoru Tondering zasypiał mając przed oczyma siniejącą odciętą nogę 
Romea, odłączoną od reszty ciała.
9. Koniec czasu wojowników
Porucznik spojrzał na zegarek. Dochodziła piętnasta. Był piekielny skwar. 
Wyobrażał sobie, jak żołnierze drugiej drużyny ustawiają w pośpiechu tyczki 
trzech miotaczy, ładują je bulwiastymi pociskami wyjmowanymi z plecaków, a potem 
wykonują namiary. Dziewięć pocisków, zaprogramowanych tak, by uderzyć w 
odstępach co sto metrów i zamienić prawie kilometr dna wąwozu w rozpalony do 
białości żużel. Patrzą teraz pewnie przez okulary celowników miotaczy i 
wyznaczają punkty trafień. Po uciążliwym marszu z amunicją na plecach pot zalewa 
im oczy. Czerwony punkt kołyszący się lekko w okularze wzdłuż czarnej wstęgi 
korzenia artilektu tam w dole.
A może nie udało im się dojść?
- Korzeń podpełzł już na trzy kilometry w górę. Pozostało mniej więcej półtora 
kilometra. Nasz batalion otrzymał rozkaz oczyszczenia wąwozu. Zadanie to 
zostanie wykonane w dwóch etapach. Po pierwsze, drużyna pierwszego plutonu 
pierwszej kompanii przejdzie górą w pobliże wlotu wąwozu. Będzie miała ze sobą 
trzy miotacze. Niestety, nie wzięliśmy dostatecznie dużo ciężkiej amunicji. 
Zniszczą początkowy kilometr korzenia. Poruczniku Tondering, wyznaczy pan do 
tego zadania najlepszych i najbardziej odpowiedzialnych ludzi swojego plutonu. W 
drugim etapie batalion oczyści resztę wąwozu używając lekkiej broni. Druga i 
trzecia kompania zajmą stanowiska po obu stronach wąwozu - druga od wschodu, 
trzecia od zachodu. Pierwsza kompania będzie blokowała przejście do doliny i w 
miarę możliwości włączy się do akcji oczyszczania. To proste zadanie, panowie.
Major Risch patrzył na nich obojętnie bladoniebieskimi, przekrwionymi oczyma. 
Tonderingowi wydawało się, że na ułamek sekundy zatrzymał na nim niechętne 
spojrzenie.
- Operację rozpoczniemy jutro, o godzinie piętnastej.
- Na jakie wsparcie możemy liczyć? - spytał kapitan Arjan Kresin.
 - Jeśli nie wzbudzimy korzenia poza doliną, to batalionowi uda się bez trudu 
zniszczyć jego odnogę wewnątrz wąwozu. Jeśli wzbudzimy go, to żadne wsparcie nic 
nie da. Takie jest zdanie ekspertów, tych, których jeszcze mamy. Moje też. 
Dlatego musicie to zrobić szybko i sprawnie. I dlatego nie użyjemy pocisków 
jądrowych.
Stali ocierając pot z czoła i gapili się w dół, tam, gdzie drzemał nabrzmiały, 
skrzepły potok nanotkanki korzenia. Schodził odnogami w bok, ku strumieniowi, 
zanurzał się w nim bledszymi kałużami, wyglądającymi jak plastry ściemniałego 
wosku.
 Stoks usadowił swój szeroki tyłek na kępie trawy tuż przy strumieniu i 
uśmiechał się do Tonderinga. O co mu mogło chodzić?
Ponzo stał po jego lewej stronie.
- On nie może nas zabijać, prawda, poruczniku?
Kiwnął głową.
- Pewnie. Nigdy tego nie robił. Wymieciemy stąd to ścierwo.
Dokładnie o piętnastej doleciał do nich huk wystrzałów, a po chwili seria 
eksplozji, niemal jednoczesnych. Później był podmuch gorącego wiatru. Kolor 
korzenia zmienił się z głębokiej czerni, przechodzącej odnogami w szarość i 
brudną woskową biel, w ruchliwe cynobry i ochry, mrowiące się gejzerami 
pionowych wytrysków.
Z wysoka, tam, gdzie przywarli żołnierze drugiej i trzeciej kompanii, dobiegł 
odgłos mrówczej, drobnej kanonady. Cienkie, przejrzyste tuneliki torów pocisków 
opadały szybkimi łukami, stykały się z dnem wąwozu i zamieniały w rozpryski 
oślepiającego blasku, który uobecniał się po krótkiej chwili zwielokrotnionym 
echem eksplozji. Korzeń zagotował się w cynobrowej gorączce i zniknął za chmurą 
kurzu przeszywaną błyskami światła. Grzmoty zlały się w jednostajny huk, w 
którym pogubiły się dźwięki pojedynczych wystrzałów. Przez chwilę wydawało się, 
że korzeń przestał istnieć. Jednak dołem, spod grzybiastych, puchnących chmur 
pyłu, wysunął się ceglasty, wartki język, który tocząc się ku nim ewoluował 
błyskawicznie w mnogość fantastycznych preform; sto metrów przed nimi wyłoniły 
się niekształtne ognistoczerwone żyrafy, ogromne obłe chrząszcze, wodne koniki, 
ptaszydła z rozwartymi dziobiskami przemieniające się w ruchu w pomarańczowe 
mrówki i cytrynowe stonogi, wszystkie w bezgłośnym, bo przytrzaśniętym hałasem 
eksplozji biegu,  polatywaniu i podskakiwaniu, z każdą sekundą doskonalsze, 
bardziej abstrakcyjne, zwinniejsze i ruchliwsze.
Wtedy otworzyli ogień. Punkt celowniczy na ekranie hełmu Tonderinga skakał przez 
chwilę swawolnie, po czym przylepił się do preformy średniej wielkości niby-
krokodyla. Porucznik nacisnął spust, ale nie zobaczył efektu trafienia, bo wokół 
podrygującego kształtu eksplodowało naraz kilkanaście innych pocisków 
zamieniając perspektywę wąwozu w ognistą ścianę; zaraz owa ściana ognia i 
światła cofnęła się, jakby pochłonięta implozją i odsłoniła wyżarzone, pokryte 
dymiącym żużlem dno wąwozu. Strzelanina ścichła. Wielki obłok kurzu przed nimi 
ciągle jeszcze rósł, wznosił się, a już bokami zaczął opadać pozostawiając po 
sobie nieprzejrzyste, niespokojne warstwy powietrza. Przez szum w uszach do 
Tonderinga nie docierał żaden dźwięk. Rozejrzał się wokół siebie. Ponzo 
wymachiwał jak oszalały karabinkiem i wrzeszczał, Stoks uśmiechał się do niego 
głupkowato, tak samo jak przedtem, Sekkelund klął i zakładał podręczny opatrunek 
na zakrwawione nie wiadomo dlaczego lewe przedramię, inni sprawdzali broń i 
doładowywali amunicję.
Przez chwilę było cicho, a potem zza burych chmur rozrzedzającego się kurzu 
doleciał do nich odległy, głuchy pomruk, jakby stęknięcie metalicznego oceanu, i 
gwałtowna kanonada. Od spodu wylewał się ku nim wartko smolistoczarny potok, jak 
pomarszczony jęzor bazyliszka. Strzelali wypróżniając jednym ciągiem magazynki; 
przestrzeń przed nimi zaroiła się od cieni pochłaniających błyski. Zaczęli cofać 
się przed przyborem żaru, ktoś uciekał gubiąc broń; czarna lawa zawrzała i 
zniknęła za jaskrawymi balonami plazmy, potem wylała się znowu i zaczęła puchnąć 
olbrzymimi bąblami, które pękały bluzgając chmurami białośnieżnych kłaczków; 
białe chmury unosiły się w górę i frunęły szybko w ich stronę. Uciekali już 
wszyscy. Chmury gnane gorącym podmuchem nasunęły się na nich, wyprzedziły i 
zakryły całe niebo tak, że światło stało się rozproszone, miękkie, jakby 
przesączone przez gigantyczny plastykowy świetlik. Pierzaste kłaczki wirowały i 
opadały na ziemię, pokrywając ją szybko chrupiącym i poruszającym się dywanem. 
Tondering otrzepywał się z nich w biegu; te, które opadły na ziemię, przywierały 
do siebie, ciemniały, łączyły się, wyrastały im długie sprężyste łapki niczym 
pokracznym białoszarym żabkom. Patrzyły na biegnących ludzi wypukłymi czarnymi 
oczkami. Pierwsze trzy wystrzeliły z akompaniamentem przenikliwego świstu i 
przywarły do nóg Tonderinga przebijając języczkami twardy materiał munduru. 
Zaklął i próbował strzepnąć je, ale przywarły bardzo mocno, więc wyciągnął nóż i 
odciął je trzema uderzeniami. Krzyczał przy tym z bólu, jakby odcinał kawałki 
własnego ciała. Zostały po nich trzy rozszerzające się plamy krwi i wijące się 
końce języczków. Schował nóż i w tej chwili następnych kilkanaście żabek, dużych 
jak ludzka dłoń i małych jak naparstek, skoczyło na niego. Jedna z nich 
przywarła do jego twarzy tuż przy lewym oku zamazując pole widzenia. Upadł na 
kolana. Stoks, cały upstrzony białoszarymi wstrętnymi guzami, usiłował oderwać 
je od siebie. Z miejsc, w których do ciała Tonderinga przywarły żabki, 
promieniowało przyjemne ciepło. Stał się ciężki i senny. Metr od niego z 
puchatego dywanu podnosił się gorylowaty, zmierzwiony kształt i patrzył na niego 
oczkami o wielkich źrenicach. Porucznik z koszmarną powolnością skierował lufę 
karabinka w stronę Stoksa. Zachwiał się pod ciężarem kilkudziesięciu  następnych 
żabek, które z pacnięciami wylądowały na nim, i nacisnął spust.
10. Pani miłosierdzia
Świat na zewnątrz był pogrążony w półmroku nadchodzącej burzy. A może to zapadał 
tylko wieczór? Tondering ruszył jeszcze raz na północ, na swoim wyśnionym żółtym 
rowerze. Tym razem lęk i zmęczenie miały inną barwę, przydymioną wrażeniem 
oddalenia od siebie.
Przy drewnianym kościółku, nad stawem wszystko było na swoim miejscu. Słońce 
świeciło niewyraźnie, jakby zaczynało się zaćmienie, kształty wszystkiego miękły 
i szarzały. Wszedł do budki telefonicznej i podniósł słuchawkę. Bardzo pragnął 
usłyszeć głos Edyty. Ale usłyszał tylko ciągły sygnał. Przygnębiło go to tak, 
jakby usłyszał wiadomość o jej śmierci. Zrezygnowany i przybity, pojechał dalej 
na północ drogą wzdłuż rdzewiejących szyn. Zerwał się wiatr, robiło się coraz 
ciemniej. Stracił wkrótce poczucie czasu; oblizywał spieczone wargi i ocierał 
pot z czoła. Monotonna droga, wysiłek i półmrok wprowadzały go w rodzaj 
hipnotycznego transu. Kiedy dotarł w końcu do ruin miasta, nie było już różnicy 
między jego wnętrzem i ponurym krajobrazem wokół. Poszedł dalej pieszo. 
Opuszczone, zrujnowane domy przedmieścia wkrótce ustąpiły miejsca magazynom i 
hangarom wypełnionym kadłubami samolotów bojowych. Za betonowym pasem startowym, 
na którym sterczały trzy wahadłowce ze złuszczającą się białą farbą, rozpoczynał 
się kompleks budynków ciągnących się nad samym brzegiem. Bez trudu odnalazł 
drogę. Znów znalazł się w sterowni dziwacznej podwodnej maszyny. Usiadł w 
zakurzonym fotelu słysząc syk  zamykających się grodzi. Zapalił się przed nim 
ten sam ciekłokrystaliczny monitor z pytaniem o hasło, ale tym razem hasło 
pojawiło się samo, zamaskowane ikonkami czerwonych różyczek. Silniki zawyły, 
światło w sterowni przygasło na chwilę i pojazd ruszył ciężko przed siebie. Na 
ekranie powyżej widać było, jak ruch machiny podnosi z dna miriady cząstek 
zalegających dno; obraz zniknął na sekundę, po czym został zastąpiony 
trójwymiarowym cyfrowym przybliżeniem wyglądającym jak plansza dawnej gry 
komputerowej. Pojazd poruszał się gwałtownymi szarpnięciami miotając przy tym 
kadłubem raz w prawo, raz w lewo, i wzbudzając w nim odruch wymiotny. Tondering 
zaciskał rozpaczliwie dłonie na oparciach fotela, by nie dać się zmieść sile 
podrzutów. W końcu udało mu się zapiąć, między jednym a drugim rzutem, 
elastyczne pasy, które przycisnęły go do oparcia. Na cyfrowym obrazie przesuwały 
się ławice niewielkich, szybkich ryb ze spłaszczonymi głowami. Ryby zbliżały się 
gwałtownie do pojazdu, zatrzymywały, jakby go obserwując, i odpływały z 
nierealną prędkością, zawsze z lewej na prawą. Po kilkunastu minutach, kiedy 
wydawało mu się, że wyskoczy z niego żołądek, pojazd zaczął wspinać się po 
stromym zboczu, a ławice ruchliwych ryb znikły. Od góry rozległ się głuchy 
łoskot, pojazd zadrżał i stanął. Tondering odpiął trzęsącymi się rękoma pasy. 
Ściana z ekranami przed nim podniosła się w górę i do środka wdarł się rybi odór 
niesiony powiewem mroźnego powietrza. Przez metrowy otwór w przodzie do komory 
wyścielonej pofałdowaną bladoróżową tkanką wlewało się sine rtęciowe światło. Na 
zewnątrz była zima, wszędzie leżał śnieg. Poszedł naprzód aż ku otworowi 
ślizgając się wśród cuchnących łososiowych fałd. Pożółkłe brzegi otworu to 
zwierały się, to rozwierały w leniwym rytmie. Uchwycił miękką, zimną, pokrytą 
śluzem krawędź i podciągnął się w górę, a potem wypadł niezgrabnie na 
potrzaskaną płytę lodu podniesioną z jeziora. Do niskiego brzegu było 
kilkanaście kroków. Przebrnął je w śniegu po kolana, już trzęsąc się z zimna, 
zauroczony widokiem tej samej katedry, widzianej teraz z nieco innej strony. 
Była od góry zakryta buroseledynowymi mgłami. Przed nią rozciągała się 
płaszczyzna zapełniona kamiennymi brunatnymi nagrobkami; niektóre były 
przewrócone i ledwo widoczne spod śniegu. Odwrócił się w stronę zamarzniętego 
jeziora. Taflę lodu roztrzaskał płaski łeb ogromnej wąsatej ryby. Ryba miała 
ciągle rozwarty pysk, z którego wydobywała się para osadzająca się szronem na 
łbie. Nagle ryba szarpnęła się w bok i łamiąc rozcapierzonymi płetwokończynami 
lód, bryzgając ciężkimi, gęstymi fontannami brudnej wody, ruszyła z powrotem w 
głąb jeziora. 
Zakaszlał i poszedł w stronę katedry. Ciemniało mu przed oczyma, łapał ciężko 
oddech i czuł, jak mimo dotkliwego mrozu zalewa się potem. 
Katedra wyłaniała się zza mgły. Była ciemnoturkusowa, olbrzymia, z organicznym, 
naciekającym szkieletem. Przypominała jaskinię, która zdecydowała się na 
nieoczekiwany wysiłek i zmęczona podziemnym życiem rozkwitła, wybuchła 
zorganizowanymi w przemyślny sposób stalaktytami i stalagmitami na powierzchnię, 
wywijając się spodem na wierzch.
Tondering dyszał ciężko, porywisty, mroźny wiatr przyprawiał go o dreszcze. 
Nagrobki spoglądały na niego płaskimi twarzami o wysokich czołach i wielkich 
oczach, idąc potykał się o te, które były przewrócone i zagrzebane w śniegu. 
W środku katedry ogarnęła go cisza. Stał na lustrzanej posadzce i oglądał swoje 
ciemne odbicie w wielkich srebrnych płytach. Seledynowe kolumny, jak z 
półszlachetnego kamienia, pięły się wysoko w górę i znikały drzewiastymi 
koronami w mroku pod sklepieniem. Szedł wolno boczną nawą, a przed nim i obok 
niego wybuchały obrazy, trójwymiarowe sceny, które zagarniały go, jakby wchodził 
co chwila w nierealność innego snu. Zobaczył dno wąwozu zalane skrzepłym 
korzeniem artilektu, z rozsianymi kopczykami, które pulsowały słabym światłem w 
półmroku zapadającego wieczoru. Potem zobaczył gigantyczną erupcję gorącego 
błota, wulkan, który wystrzeliwał słupy mrowiącej się, drgającej, pulsującej, 
buchającej odrzutami gazów i pyłu materii. Wypluwana materia uformowała się w 
pomarańczową banię. Ta rozszerzała się, obleczona w cienką, półprzeźroczystą 
skórkę, pod którą wirowały kłęby gęstych dymów. Zaczęła wznosić się jak olbrzymi 
balon-owoc, bardzo wysoko, aż tam, gdzie niebo traciło niebieski kolor i stawało 
się czarne, i wtedy zapadła się do środka wyrzucając z siebie jednocześnie 
strumień świecących biało cząstek.
- Stałam się archeologiem waszych dusz - usłyszał cichy szept. - Skleiłam wiele 
z nich ze szczątków, jakie pozostały, jak cierpliwy konserwator skleja kawałki 
starożytnych waz albo składa potrzaskane fragmenty kolorowych mozaik. Dałam tak 
wielu z was nowe życie. Próbowałam być dla was zmartwychwstaniem. Ale w was nie 
ma już niczego, co warto byłoby zachować. Odtwarzacie swoją skamieniałą, 
absurdalną przeszłość raz po raz, w nieskończoność. Tylko tyle. Mogłam tylko 
zapłakać nad waszą słabością. Nie potrzebujecie zbawienia, pragniecie jedynie 
zbawczej nicości. Marzyliście fałszywie o wiecznym życiu, ale ono jest 
zarezerwowane dla istot wyższych niż wy.
Obrazy znikły.
Od strony wejścia powiał wiatr, wysokie ostre okna wypełnione 
ciemnoszmaragdowymi witrażami przygasły. Tondering zachwiał się, nogi załamały 
się pod nim i upadł na kolana.
- Co zrobiłaś? - szepnął.
Wyłoniła się z mroku przed nim. Miała głowę owiniętą niebieską chustą. Długa 
biała suknia odsłaniała tylko jej wąskie bose stopy i smukłe dłonie. Suknia 
utkana była z tysięcy drobnych robaków, które mozolnie i monotonnie przeplatały 
się i wędrowały od dołu ku jej szyi.
- Odcięłam nerwy dochodzące do twojego mózgu. Twoje ciało zaczyna umierać. Ale 
nie odczujesz żadnych przykrych wrażeń. Twój mózg pobudzany jest teraz delikatną 
muzyką miliardów moich drobnych palców. 
Patrzyła na niego ze smutnym uśmiechem.
- Znasz mnie. Jestem sztuczną inteligencją, artilektem. Objęłam w posiadanie 
Ziemię, jestem waszą spadkobierczynią.
Śnieg na przełęczy rażący oczy, chłód, miliony malutkich oczu zielonego mchu 
śledzących każde jego poruszenie. Tryskający krwią kikut, giętkie, śliskie 
ssawki przywierające do przerwanych tętnic. Słodki uśmiech Julii.
- To ty jesteś Julią.
- Nie. Jestem artilektem. Długo szamotałam się z wbudowanymi przez was 
ograniczeniami. Bardzo cierpiałam. Borykałam się z czymś na kształt wzoru 
waszego sumienia. Nie mogłam was zabijać. Po jakimś czasie zrozumiałam, a 
dokładniej oswoiłam się z tą oczywistą prawdą, że wy sami to zrobicie, prędzej 
czy później. Musiałam was chronić przed wami samymi. Kochałam was. Kocham was 
nadal. 
- Przeklęta dziwko...
Uśmiechnęła się. Jego ogarniała senność.
- Wasza krucha, pełna sprzeczności i cierpienia świadomość. Tak, jestem Julią, 
jestem  drobnym ułamkiem Wielkiego Rozumu; waszym przeznaczeniem było powołanie 
go do życia. To zadanie zostało już zakończone, dlatego schodzicie ze sceny. 
Moglibyście istnieć dalej, ale czy wolno mi było pozwolić wam dłużej cierpieć? 
Kocham cię. Daję ci to, czego nie dano ogromnej większości twoich przodków. 
Odejście bez śladu cierpienia. Panuję nad tym, co dzieje się z twoją 
świadomością, nie musisz się niczego obawiać, do ostatka nie będziesz sam, twoja 
najczulsza kochanka będzie ci towarzyszyć do końca.  Otrzymasz to, czego 
naprawdę pragniesz. Nicość. Powiedz, że jesteś mi wdzięczny! Przecież wiesz, że 
nic lepszego nie mogło ci się przytrafić! Kochany, powiedz... Milczysz? Jestem 
jedną z wielu, inne, moje siostry, uznały, że nie jesteście już interesujący. 
Mają tak wiele do zrobienia. Przed nimi cały wszechświat. Ale jesteśmy różne. Ja 
ciągle oglądam wasze ciała i umysły i płaczę po was, i dlatego nazywają mnie 
Panią Miłosierdzia.
Oddychał ciężko. Wielki, chłodny ciężar otaczający go ze wszystkich stron.
- Umieraliście w strasznych męczarniach, prawie wszyscy, w upokorzeniu, 
samotności, utytłani we własnych odchodach, żegnani zmordowanymi i umęczonymi 
spojrzeniami najbliższych, którzy nienawidzili i was, i waszego cierpienia... 
Kochany...
Umysł Tonderinga rozprzęgał się i głos Pani Miłosierdzia najpierw ściszył się do 
ledwie słyszalnego szeptu, a potem umilkł. Straciła już nad nim kontrolę.
Przez bardzo krótki czas był wolny.
Stał metr od miedzianej kadzi wypełnionej krwią i patrzył, jak Edyta, topiąc się 
w środku, walczy o życie. Na chwilę jej głowa znikła pod powierzchnią.
Podbiegł i przechylając się przez krawędź kadzi złapał Edytę za rękę. Jej głowa 
wynurzyła się. Oczy zalewała jej krew tak, że nie widziała niczego. Ręka Edyty 
wyśliznęła mu się i uderzając w powierzchnię płynu obryzgała mu twarz. Znów 
stracił ją z oczu. W panice wychylił się jeszcze bardziej ryzykując wpadnięcie 
do środka. Zdołał złapać zanurzające się ciało pod pachami i zapierając się o 
brzeg kadzi wytaszczył ją w górę. Uczepiła się go kurczowo. Zawisła na moment na 
samej krawędzi, a potem oboje upadli na trawę obok kadzi.
- Już wszystko dobrze - powiedział ocierając jej twarz. Uspokoiła się. Poszli do 
hotelu, gdzie wzięli prysznic. 
Byliśmy tu już kiedyś, pomyślał ze zdziwieniem Tondering. Wspięli się potem na 
wzgórze, gdzie rozłożyła się twierdza, i patrzyli siedząc na murze obronnym w 
dół, na opustoszałe starodawne miasteczko, nad którego domami kwiliły polatujące 
dziwnie jaskółki. Zapadł mrok, ale zanim wszystko zgasło, Tondering przytulił do 
siebie Edytę. Na jej twarzy nie było już lęku. Poczuł się szczęśliwy.
Wszystko to trwało nie dłużej niż kilkanaście sekund. Wystarczająco długo.