Kazimiera Iłłakowiczówna

Poezje wybrane

Ikarowe loty (1912)
Otwierajcie na oścież zorzy 
złotej wrota!@ Jak motyl - 
skrzydła w słońcu wypręża 
tęsknota,@ jak kamień na dno 
duszy opadł stary ból.@ 
Odrzuciła za siebie troski wola 
dumna,@ radosny tryska w niebo - 
stubarwna kolumna -@ duch ludzki 
wyzwolony, zwycięzca i król!@ 

Jak kwiat zapachem - życie 
moje wzbiera mocą!@ Jeszcze po 
ciemnym borze złe duchy łomocą@ 
i w zatopione dzwony biją - 
zmarłych dzwon!@ Niech storczyki 
na grobach kwitną i paprocie,@ 
nam lśni szczęście zdobyte w 
krwawym trudu pocie,@ bije w 
sercu, drga w dechu umęczonych 
łon!@ 

Niech strzaskane kolumny po 
grobowcach leżą...@ Nam krew 
dzwoni na nutę bohaterską, 
świeżą,@ zatęchłych mogił 
obrzydł osmętek i kurz!@ Jak 
świat długi - lodową korę rwą 
powodzie...@ Naprzód... Ster 
ujmij w rękę! Już spuszczamy 
łodzie,@ my - ptaki do 
nieznanych zdążające mórz.@ 

Śmieje się ze mnie dzisiaj 
życie moje władne,@ bom sądził, 
że tęsknicą złamany - upadnę@ i 
skrzydła zdruzgotane w prochu 
będę wlókł,@ a oto, krwią 
serdeczną karmiona i ciałem,@ 
dziś tęsknota za słońcem leci 
zmartwychwstałem...@ Ani mię ból 
pokonał, ani obłęd zmógł!@ 

Otwierajcie na oścież wrota 
młodej wiośnie,@ a duch wam 
zolbrzymiały pod niebo urośnie@ 
i - zbywszy więzów, zbywszy 
żałości i łez -@ jak orzeł 
pijany światłem nad chmury 
wybieży,@ niepomny ziemi, żadnej 
niebaczny rubieży,@ bez lęku o 
zagubę, bez troski o kres!@ 

Bunt młodości

Ach, dosyć, dosyć obrony!@ Od 
losu nikt nie uciecze...@ Ja w 
piersiach mam jęk i dzwony,@ i 
gwiazdy, i harfy, i miecze!@

Bunt wszystek i zawierucha@ 
jak ogień zamknione we mnie;@ 
krew w żyłach szaleństwem 
bucha,@ a usta - milczą 
nikczemnie!@ 

Już pełne szaleństwa kruże,@ 
ty, gwiazdo moja, poprowadź!@ 
Jak długo zaklętą burzę@ w 
nieszczęsnej piersi mam 
chować?!@ 

Padają cięte, jak kosą,@ 
kwiaty wybrane ogrodu,@ 
płaczkowie w mogiły niosą@ synów 
mojego narodu...@

O, bogdaj mi umrzeć było@ w 
dzieciństwie, cicho, pogodnie,@ 
niż teraz, nad tą mogiłą,@ buntu 
rozpalać pochodnię!@

Wiem, zginie zdeptany nogą@ 
nasz sztandar, sztandar 
młodzieńczy,@ tłum ręką szorstką 
i srogą@ skroń moją cierniem 
uwieńczy.@

Nie traćmy, nie traćmy ducha!@ 
Nasz sztandar powiewa w górze,@ 
płomień nad gwiazdy wybucha,@ 
pienią się czary i kruże...@

Szaleństwa pełne puchary -@ do 
góry serca i głowy!@ Łopocą, 
świszczą sztandary,@ zaczęty lot 
Ikarowy!@ 

Z cyklu: Gwiazda pielgrzyma 

Gwiazda pielgrzyma

*** ("Tyle spłynęło, przepadło 
pieśni...")

***

Tyle spłynęło, przepadło 
pieśni,@ nic nie powstaje i nic 
się nie śni,@ powietrze - 
tłoczy!@ Tłum pluje słowem, 
śmiechem ubliża@ i nieprzytomne 
w dół patrzą z krzyża@ umarłe 
oczy.@ Gdzie jest ten piorun, co 
nas rozpali?!@ Długoż będziemy 
pod krzyżem stali@ z bezwstydnym 
czołem?@ Gdzie jest huragan, co 
nas po świecie@ z rodzinnych 
zgliszczy w oddal rozmiecie@ 
siwym popiołem?!@ 

Z cyklu: "Ach, dokądże mam 
pójść z moją tęsknotą?!" 

Ach, dokądże mam pójść 

z moją tęsknotą

7. W jarzmie

Duchy się nasze karmiły 
niewolą,@ a serca w głuchej 
nienawiści rosły;@ krzyż ciąży 
bardziej, rany bardziej bolą,@ 
ramiona silne, co tyle już 
zniosły,@ dziś opadają jak 
zwiędłe łodygi.@

Duchy się nasze karmiły 
potęgą@ wygasłych, dawno 
spróchniałych mocarzy@ i 
zaprzedały się straszną 
przysięgą@ u potępionych, 
fałszywych ołtarzy,@ gdzie 
sprawowała kapłaństwo Niewola.@

Duchy się nasze podjęły 
cierpienia@ za sprawę Widma, za 
sprawę straconą,@ i odrzuciły w 
przepaść wielkie lśnienia,@ i 
zapomniały, że są gdzieś i 
płoną,@ słońca przyszłości 
wspaniałych narodzin.@ 

Duchy są nasze złe i są 
kłamliwe,@ i znikczemniałe do 
ostatnich granic,@ i niepamiętne 
na braterstwo żywe@ narodów, 
niepamiętne więcej na nic,@ jak 
na przysięgę swoją i na 
krzywdę!@

12. Błogosławieństwo

Błogosławieństwo siwym ojców 
włosom@ ślemy, obozem zalegli po 
bitwie!@ Błogosławieństwo - pól 
ojcowych kłosom,@ 
błogosławieństwo - matczynej 
modlitwie,@ błogosławieństwo - 
ustom, co nas klęły!@ 

Błogosławieństwo tym 
niepłodnym polom,@ kędy nas ręce 
ojcowe wygnały!@ 
Błogosławieństwo ojców łzom i 
bolom,@ i tym męczeńskim walkom, 
pełnym chwały,@ gdzie się 
sztandary nasze z sobą zwarły!@

Błogosławieństwo waszym niskim 
strzechom,@ co nas od wichrów 
zimowych broniły.@ 
Błogosławieństwo waszym Złom i 
Grzechom,@ błogosławieństwo wam 
aż do mogiły,@ aż do lekkiego w 
ojczyźnie skonania!@ 

Błogosławieństwo waszym dniom 
i nocy,@ błogosławieństwo 
utrudzonym nogom@ ślemy - 
zmęczeni, chociaż pełni Mocy!@ 
...Przekleństwo tylko - starym 
waszym bogom,@ co nas w bezdomne 
zmieniły sieroty!@

13. Na gościńcu

Jak zamęczone bezlitośnie 
liście@ padliśmy w kurzu, kędy 
ciżba chodzi,@ i tutaj będziem 
omdlewać wieczyście@ za polnym 
wichrem, co - bujając - 
chłodzi,@ za polną rosą, która - 
pieszcząc - poi.@

Jak liście wiązów, klonów i 
topoli@ w pył się pokruszym 
złośliwy i suchy.@ To, co w nas 
jeszcze żywe jest i boli,@ 
jutro, w bezduszne zmienione 
okruchy,@ głupi przechodzień 
postołem zagarnie.@ 

Tutaj pospołu z wami, bracia 
moi,@ padłam i w słońce patrzę, 
i jak dziecię@ czekam czystego 
dżdżu, co nas napoi,@ a drżę 
przed burzą, która nas 
rozmiecie@ jak zamęczone 
bezlitośnie liście.@

Tutaj jak jedna z was (choć 
jakże różna!)@ co dzień się 
szczęścia nowego spodziewam,@ co 
dzień mi błyska nadzieja (tak 
próżna!)@ i tutaj, w kurzu tym, 
jak wróbel śpiewam@ nie wam ni 
sobie - słońcu na pociechę!@

15. Zakończenie

Coś się tak dziwnie duchowi 
majaczy@ w nie przewidzianej 
nigdy myślą mowie,@ że ktoś to 
wszystko zrozumie... wybaczy...@ 
Ktoś, jak obrońca, tłumowi 
opowie@ w bajce... historii albo 
przypowieści...@ 

Że czyjeś ogniem oczyszczone 
palce@ te nasze serca rdzą i 
pleśnią zżarte@ wywloką z 
grobów, kędy jak padalce@ śpią 
zadumane... Że ktoś naszą 
kartę,@ krwią zapisaną, we łzach 
czytać będzie@

i tak zapłonie, jak w gradowym 
wietrze@ piorun ukryty, i tak 
bożym gromem@ oszczerstwa w 
czasie nasnute rozetrze,@ że się 
ukryta Moc stanie widomem@ 
błogosławieństwem - nieodpartym 
cudem!@ 

Coś się tak dziwnie duchowi 
tłomaczy,@ że my, co całe życie 
powstawali@ (powstać nie 
mogli!), my, ten tłum kopaczy@ w 
głębiach, w powrotnej 
przyniesieni fali,@ perły i 
bursztyn, i koral zdobyty@ 

w ramiona brzegom czekającym 
ciśniem!...@ A potem będziem 
cicho słać się z falą@ do nóg 
lodowcom, słońcu w oczy 
błyśniem,@ spoczywający, co się 
już nie żalą,@ uspokojonych 
milionami skrzydeł!@ 

Z cyklu: Ognie

Ognie

Oczekiwanie

Jesteśmy cisi oboje@ jak dwa 
gołębie przed burzą...@ Tęsknoty 
i niepokoje@ w dali się 
chmurzą.@

Boję się jutra! Pogoda@ nad 
nami lekko oddycha,@ na niebie 
jutrzenka młoda@ stoi tak 
cicha...@ 

Daleko, pod barwną tęczą,@ 
znak niewiadomy nikomu...@ Może 
za chwilę zadźwięczą@ pomruki 
gromu?!...@ 

Jesteśmy senni i cisi@ jak 
piasek wichrom powolny.@ Wysoko 
grom losu wisi,@ runąć 
niezdolny.@ 

Zostanie...

Zostanie cichy, cichy lęk@ 
głęboko, w sercu, na dnie...@ 
Jaskrawych kwiatów świeży pęk@ w 
bezdenną noc upadnie.@ 

Zostanie lekki, lekki proch@ 
na tych słonecznych drogach,@ 
dziecięcy żal, dziecięcy 
szloch,@ cień w opuszczonych 
progach.@

Zostanie dziwny, dziwny mrok@ 
na ustach i w źrenicach...@ 
...czerwonej zjawy ciemny wzrok@ 
w północnych błyskawicach!@ 

Desolation

I

Sad nasz stoi spowity żałobą@ 
tam, gdzie niegdyś bywaliśmy z 
tobą.@ I jaśminy, bez ruchu 
uklękłe,@ są pobladłe, nieme i 
wylękłe;@ bzy szlochają, bratki 
pragną śmierci@ - odkąd dusza, 
rozdarta na ćwierci,@ w cztery 
strony świata rozwłóczona,@ na 
rozdrożach nieznajomych kona.@ 

II

Dom, gdzie niegdyś 
mieszkaliśmy sami,@ oślepłymi 
spogląda oczami,@ w noc wygląda 
cichą do ogrodu,@ drży w noc 
letnią od mroku i chłodu,@ 
biedną strzechę tuli do jabłoni@ 
i oknami wybitymi dzwoni.@

III

Krzyk mój woła na cię bez 
ustania:@ "Czemu miłość - gorsza 
od konania?!@ Czemu usta ustom 
dają płomień@ nie gasnących 
nigdy oszołomień?@ Czemu w ogniu 
tym grozi zatruta@ strzała 
śmierci - ostra jak cykuta?!@ 
Czemu miłość tych, co płoną dla 
niej,@ nieśmiertelnym jadem 
zgryzot rani@ i spogląda twarzą 
ciemnozłotą@ na szaleńców 
palonych tęsknotą?@ Jak bóg 
wojny roznieca zarzewie,@ 
wiecznie kłamie, nic nie chce, 
nic nie wie?"@ 

Kolędy polskiej biedy. W 
wigilię powrotu (1917)

Kolędy polskiej biedy

1917

Nie stało osła i wołu... 

Nie stało osła i wołu,@ by Go 
ogrzali pospołu@ oddechem...@ 
Wszystkie do wojska zabrano,@ w 
daleką drogę pognano@ z 
pośpiechem.@ 

Nie stało ściany ni żłobu@ dla 
zwyczajnego sposobu@ ku 
szkodzie!@ Co było pod ręką 
blisko@ - poszło na opał w 
ognisko@ w pochodzie.@

Słoma już dawno zabrana,@ nie 
stało garsteczki siana@ na 
łoże.@ Dziecię najświętsze 
kostnieje...@ "Czymże ja ciebie 
ogrzeję,@ niebożę?!"@ 

A cóż to przywieźli?...

A cóż to przywieźli mędrcy ze 
Wschodu,@ królowie, panowie 
wielkiego rodu?@

"Z dobrawoli, szczerym sercem, 
szczerą ochotą@ - dla Jezusa 
wonną mirrę, kadzidło, złoto."@

A na czym królowie ci 
przyjechali?@ A cóż to nad nimi 
w niebie się pali?@

"Przyjechali na wielbłądach z 
strusimi pióry,@ najjaśniejsza z 
gwiazd im w drodze świeciła z 
góry!"@

A gdzież to Dzieciątko z nieba 
zesłane,@ przez gwiazdę i 
mędrców długo szukane?@

"Dzieciąteczkośmy znaleźli 
śród suchych liści,@ w białym 
śniegu, pod tarniną - całą w 
okiści."@

Czy były przy Dziecku pomocne 
służki,@ z darami, pieśniami 
biedne pastuszki?!@ 

"Cherubiny Mu służyły przez 
ten dzień cały,@ archanioły w 
złotych zbrojach na straży 
stały.@

Pastuszkowie z wsi pobliskich 
doń nie przybiegli,@ 
pastuszkowie w obcej ziemi od 
miecza legli!..."@

Z cyklu: W wigilię 

powrotu 

IV ("O, daj mi 

powrócić do źródeł 

twych łask...")

W wigilię powrotu

IV

O, daj mi powrócić do źródeł 
twych łask,@ gdzie święte 
tryskają zdroje,@ gdzie wiosna, 
gdzie młodość, gdzie szczęście, 
gdzie brzask,@ dziedzictwo 
jedyne moje!@

O, daj mi powrócić na łan, na 
smug,@ gdzie każda grudka jest 
żyzną,@ a będę twym chłopem i 
sługą twych sług,@ ojczyzno... 
ojczyzno...@

Niech krwawy na czole wystąpi 
znój@ od twardej, niewdzięcznej 
roli...@ Jam twój do mogiły i w 
grobie twój,@ i nic mię od 
ciebie nie boli.@

A jeślim jest winien - od 
setek lat -@ ojczyste niech 
sądzą mnie głosy,@ na polskiej 
ziemi niech głowę mą kat@ 
czerwony podejmie za włosy!@

A jeślim jest winien, niech 
orze mię pług,@ aż dusza ostanie 
- blizną,@ niech wzgardą się 
stanę, ja - proch u twych nóg -@ 
ojczyzno!... ojczyzno!...@ 

V ("Tyś nam jest 
wywyższona...")

V

Tyś nam jest wywyższona jak 
między gwiazdami@ miesiąc, jak 
na miesiącu jakiś sen wróżebny.@ 
Z tych, którzy na cię plwają, 
żaden cię nie splami,@ a którzy 
na cię zbójcze dobędą oręże,@ 
zginą, a żaden ciebie strzałą 
nie dosięże.@ Jako psy szczekać 
będą na ów księżyc srebrny@ i 
gryźć ziemię, i znaczyć ślad 
spienioną śliną,@ i od własnej 
wścieklizny zatruci - poginą.@          

Trzy struny (1917)

Z cyklu: Trzy struny

Trzy struny

1917

Trzy struny

Harfę pieśniarza strzaskały 
pioruny,@ zostały tylko trzy 
struny.@ Serce ustaje, drga 
coraz boleśniej,@ zostały tylko 
trzy pieśni:@ Pierwsza zawodzi 
po nocy w żałobie,@ druga 
przysięgi powtarza na grobie,@ 
trzecia przebiega jak wicher po 
błoni.@ Pierwsza zapomnieć o 
hańbie nie może,@ druga w 
powietrzu jak pochodnia gorze,@ 
trzecia zmyliła i pościg, i 
warty,@ mundur ma krwawy, na 
piersiach rozdarty,@ głos jej 
się zrywa, gdy polami goni:@ 
"...do broni!... Do broni!! Do 
broni..."@ 

1914

Modlitwa

Cichą noc, Boże, daj nam przed 
świtaniem,@ spokojny powiew 
pośród sianożęci,@ abyśmy byli 
dobrze wypoczęci,@ kiedy 
powstaniem.@

Dobrą noc uproś dla nas, Matko 
Boska:@ niech się włóczęga o 
strzechę nie troska,@ niech usną 
czujne po więzieniach straże,@ 
niech rozgrzeszenia doznają 
zbrodniarze@  i winowajcy,@ 
niech droga łaski wolna stanie 
zdrajcy.@ Niech zemsty krwawa 
pochodnia zagaśnie@ i szpieg 
północny, co się boi cienia,@ 
niechaj, doznawszy wreszcie 
przebaczenia,@ spokojnie 
zaśnie.@

Niech Twoja ręka błogosławi 
ciszę@ i do snu ziemię strudzoną 
kołysze.@ Matko Najświętsza i 
Niepokalana,@ nakryj nas 
płaszczem niebieskim do rana.@

A ta dudka 

z zielonej wierzbiny...

A ta dudka z zielonej 
wierzbiny@ zawsze jeden, jeden 
ma ton.@ 

Bo słyszała o poranku w 
trwodze,@ jak jechali bez końca 
dragoni...@ W sto?... w 
dwieście?... w dwa tysiące 
koni?!@ ...bo słyszała w 
dolinie ukryta,@ jak huczały po 
łące kopyta,@ jak tętniły po 
drodze.@

A ta dudka z zielonej 
wierzbiny@ zawsze jeden, jeden 
ma ton.@

Bo widziała, gdy jak burzą 
przywiani@ przylecieli zza 
wzgórka ułani,@ w skok wypadli i 
cwałem po błoni@ w sto? w 
dwieście? w dwa tysiące koni?!@ 
Czy to były huzary?... Czy to 
byli dragoni?...@ Skąd się 
wzięli i przez kogo nasłani?...@ 
Czy to byli ułani?!@

A ta dudka z zielonej 
wierzbiny@ zawsze jeden, jeden 
ma ton.@ 

Huk i blask, błysk i grzmot w 
oddali!@ Pojechali w tysiące 
koni,@ polecieli na zgon, na 
zgon...@ Ułani, ułani na czele,@ 
pod granaty, kule, szrapnele,@ 
wspięty w siodle każdy, z szablą 
w dłoni,@ a za nimi huzary, a za 
nimi dragoni!...@ Któż 
powstrzyma ich i kto ocali?!@

A ta dudka z zielonej 
wierzbiny@ tylko jeden, jeden ma 
ton:@

"Każdy kłos na polu w ziemię 
wbity,@ połamany, stratowany 
kopyty,@ każda jabłoń - owocu 
zbawiona,@ każda czysta studnia 
- splugawiona.@ Nad cichymi, 
zwęglonymi sioły@ puste krzyczą 
o hańbie kościoły!@

Kto rozpętał nad nami te 
klęski?!@ Czyje trupy włóczą po 
zagonie@ oszalałe od przestrachu 
konie?@ Czyj, zawczora wracając 
zwycięski,@ pułk podpalił wieś i 
dwór zrabował,@ i siwego księdza 
zamordował?@

Kto nagrodzi, Boże 
zagniewany,@ te pożogi, te 
krzywdy, te rany?@ Kto, gdy nowe 
jutro rozednieje,@ trupie pola 
zorze i obsieje?@ ...i kto 
wskrzesi tych, co dziś się biją@ 
za czyją Wolność, za czyją?!"@

1914

Słyszcie, 

jak się Polska modli

Czy słyszycie piosenkę 
skowrończą,@ wy, co ślepo 
idziecie za chlebem,@ w 
miastach, w obcym polu, het pod 
niebem,@ gdzie w pustyni już 
drogi się kończą,@ gdzie śród 
słoty, strosząc pióra krucze,@ 
czarna troska bez celu się 
tłucze?@

Czy słyszycie żałobne wołanie@ 
Monarchini Polskiej z 
Częstochowy:@ "Czy już tron mój 
złocisty gotowy?@ Czy już 
włócznie błyskają na łanie?@ Czy 
już widać, słychać z mojej 
wieży@ blask i tętent husarskich 
rycerzy?!"@

Ciemną nocą, w mgieł 
wstających dymie,@ w woni obcych 
ziół pod stopą zmiętych@ patrzą 
ku wam twarze polskich 
świętych,@ pastorały i krzyże 
olbrzymie,@ patrzą ku wam oczy, 
co was znają,@ i wołają, wołają, 
wołają...@

Tam!... Tam o was mówią piór 
żałobą@ aniołowie, świątyń 
pustych straże,@ barw wymową - 
rozbite witraże,@ gruzy, które 
cicho szepcą z sobą...@ Wszystko 
o was!... I gruzy się smucą:@ 
"Zapomnieli... Przepadli!... Nie 
wrócą."@

Ach, jak tęsknią do was pola 
żytnie,@ okopami, mogiłami 
zryte,@ łąki, płoty, rowy 
pospolite,@ ukwiecone złoto i 
błękitnie.@ A jezioro, co się 
łuską bieli,@ już zwątpiło: 
"Przepadli... zginęli!..."@

Wy, co w ślepej pogoni za 
chlebem@ coraz dalej ślecie 
tropy gończe,@ czy słyszycie 
piosenki skowrończe@ het, za 
wami, bijące pod niebem,@ nad 
łąkami, nad lasem, nad zbożem,@ 
jak serc tysiąc w silnym ręku 
bożem?!@

Ach, usłyszcie mimo huk 
działowy,@ jak się serce 
ojczyzny rozrasta@ - wy - co w 
gwarach olbrzymiego miasta@ 
potraciliście serca i głowy...@ 
Nim się dusza do ostatka 
spodli,@ słyszcie, jak się 
Polska za was modli!@

Przelotne ptaki

Zleniwiała cała nasza brać,@ 
wszyscy ręce poskładali próżne,@ 
a pytały się ptaki podróżne:@ 
"Czy nie czas za szable wziąć i 
więzy rwać?"@

Lub z czarami mętnych uciech w 
dłoni@ śpią i jarzmo za nic im 
sromotne!@ A pytały się ptaki 
przelotne:@ "Czy nie czas, nie 
pora już dosiadać koni?"@

I pytały się mową przeróżną,@ 
lecąc sznurem kędyś na 
południe,@ i wołały wichrowo, 
przecudnie!...@ ...i pytały 
się, i wołały na próżno.@

Z cyklu: Zatrute kwiaty

Zatrute kwiaty

Zła wróżba

Szłam ścieżką wieczór przez 
łany@ dojrzałych zbóż,@ 
znalazłam wianek zdeptany@ 
czerwonych róż.@ 

I odtąd we śnie wciąż chodzę@ 
drożyną tą@ i widzę róże na 
drodze@ zbroczone krwią.@

Z cyklu: Najsmutniejsze moje 
piosenki

Najsmutniejsze moje piosenki

Bądźcie wy ze mną

Bądźcie wy ze mną, jabłonie, 
jabłonie,@ śliwki kwitnące, 
śnieżnobiałe wiśnie,@ kiedy się 
sen mój spali i rozpryśnie.@ 
Bądźcie wy ze mną, niech mi 
będzie jaśniej,@ niepokalane wy 
i wy kojące,@ gdy się w pomroce 
zbłąkam i roztrącę.@ Bądźcie wy 
ze mną, gdy spłonie i zgaśnie@ 
słońce na niebie i serce w mym 
łonie@ - kwitnące śliwki, 
śnieżnobiałe wiśnie@ i wy, 
jabłonie, przeczyste jabłonie!@

Bose dziewczątko

Wyszłam sama na sad przez 
rosę,@ a dokoła i w górze - 
mgła.@ Idzie za mną dziewczątko 
bose,@ idzie za mną i gra.@

Wszystkie róże schylone stoją@ 
i ugina się biały bez...@ Jakże 
poznać skrzypeczkę moją?@ Struny 
- ciężkie od łez!@

Siwe oczy, jak śnieg sukienka@ 
i błękitny u czoła krąg,@ jedna 
struna po drugiej pęka@ i wypada 
jej z rąk.@

Śmierć cichutko gotuje kosę,@ 
a dokoła i w górze - mgła...@ 
Idzie za mną dziewczątko bose,@ 
idzie za mną i gra.@

Z cyklu: Błędne ognie

Błędne ognie

O jesieni, jesieni...

Niech się wszystko odnowi, 
odmieni!...@ O jesieni, jesieni, 
jesieni...@ Niech się nocą, do 
głębi przezroczą,@ nowe gwiazdy 
urodzą czy stoczą,@ niech się 
spełni, co się nie odstanie,@ 
choćby krzywda, choćby ból bez 
miary,@ niesłychane dla serca 
ofiary,@ gniew czy miłość, życie 
czy skonanie,@ niech się tylko 
coś prędko odmieni!!@ O, 
jesieni... jesieni!... jesieni.@

Ja chcę burzy, żeby we mnie z 
siłą@ znowu serce gorzało i 
biło,@ żeby życie uniosło mię 
całą@ i jak trzcinę w objęciu 
łamało!@ Nie trzymajcie, nie 
wchodźcie mi w drogę,@ już się 
tyle rozprysło wędzideł...@ Ja 
chcę szczęścia i bólu, i 
skrzydeł@ i tak dłużej nie mogę,  
nie mogę!!@ Niech się wszystko 
odnowi, odmieni!...@ O 
jesieni... jesieni... jesieni.@

1907

Przebudzenie

Obudziłam się dzisiaj z rana@ 
na wezgłowiu mokrym od łez...@ 
Woda szumi w dole wezbrana@ i 
zakwita pod oknem bez.@

Sama dusza strwożona nie wie,@ 
jaki niosła na skrzydłach 
sen...@ Ponad rzeczką i po 
zalewie@ polatują jaskółki hen.@

Pozostały z nocnych 
straszydeł@ cień się kładzie na 
licach wód...@ Ach, pękajcie, 
więzy mych skrzydeł,@ jak 
wiosenny zwietrzały lód!@

Co się śniło - to się 
prześniło,@ przeszła pora szarug 
i słot...@ Ty się zerwij od 
taczek, siło,@ i na nowo 
rozpocznij lot!@

Jak sobie niektóra biedota

wyobraża niebo

Kiedy umrzemy, będziemy spali@ 
na różnobarwnej świecącej fali;@ 
śpiewać nam będą anielskie 
chóry@ same preludia i 
uwertury.@

Kiedy umrzemy, dadzą nam 
nieba@ zawsze bez miary mięsa i 
chleba,@ słodkiego wina i maku z 
miodem,@ tak że nie będziem 
przymierać głodem!@

Ledwie się budzisz, zaraz od 
rana@ w białą sukienkę jesteś 
ubrana,@ a w jasne włosy, 
niepostrzeżenie,@ ktoś 
szylkretowe włożył grzebienie.@

Wnet aniołowie przynoszą 
kruże,@ a w nich pachnące 
czerwone róże,@ pęki goździków, 
kiście mimozy,@ białe kamelie i 
tuberozy.@

Kiedy umrzemy, moje kochanie,@ 
święto wieczyste dla nas 
nastanie,@ grać będą co dzień 
posłuszne wiatry@ 
najucieszniejsze w świecie 
teatry.@

Słońce, nie piekąc zbytecznie, 
świeci,@ a tuż orkiestra 
powietrzna leci@ i ulubione od 
Matki Boskiej@ grają mazurki ci 
Szopenowskie.@

A gdy już staniem na strasznym 
sądzie,@ to sam Stróż Anioł przy 
nas usiądzie,@ przejasny anioł, 
w promieniach cały,@ żeby się 
biedne dusze nie bały.@

A kiedy herold z trąbą się 
zmęczy,@ na niebotycznej 
klękniem przełęczy@ i być nie 
może chyba inaczej,@ tylko nam 
grzechy Pan Bóg przebaczy!@

Skrzydła weźmiemy świecące, 
nowe,@ ty - przezroczyste, ja -  
purpurowe,@ i polecimy w obłoki 
sami@ z Panem Jezusem i 
aniołami.@

Badyle

Głowę nisko, niziutko 
pochylę,@ by podpatrzeć, jak się 
chwieją badyle;@ cała w słuch 
się i oko zamienię@ i twarz 
blisko do ziemi przyłożę,@ aby 
wiedzieć, o czym śnią na ugorze@ 
tu i ówdzie leżące kamienie.@

Pozostawcie mię samą na polu:@ 
jedno małe ziarenko kąkolu@ jest 
mi bardziej braterskie, litosne@ 
od was. Oczy i słuch wciąż 
wytężam,@ co dzień zrywam się, 
padam, zwyciężam,@ co dzień 
korzę się, walczę i rosnę.@

Wolę słotę, wolę hałas gromów@ 
od zaduchu waszych niskich 
domów,@ od powietrza, które 
duszę ściska.@ Tu dzień każdy 
wznosi coś, coś grzebie,@ a nade 
mną po szerokim niebie@ z 
głośnym gwizdem przeganiają 
wichrzyska.@

Puch przelata. Ktoś nieznany 
sieje@ chwasty, zboża, zgony i 
nadzieje,@ pieśni dzikie, śmiałe 
i żałosne,@ a ja coraz szerzej 
wzrok otwieram,@ puch i pieśni, 
i nadzieje zbieram@ i upadam, i 
powstaję, i - rosnę!@

Śmierć Feniksa (1922)

Śmierć Feniksa

1922

Śmierć Feniksa

Podpaliłam na gnieździe 
Feniksa, starego, łysego 
Feniksa!@ Płonie las, 
przeskakuje ogień od drzewa do 
drzewa;@ zginęły palmy, buki, 
dęby i figowce,@ brzozy rade by 
uciec - skupiły się i stłoczyły 
jak owce.@ Cały las się kotłuje, 
góra opowiada o zbrodni 
dolinie:@ "Feniks stary się 
pali, Feniks na gnieździe 
ginie!!"@ Zwariowały, poszalały 
po drzewach małpy i liany,@ 
zwinęły się, rozskoczyły się,@ 
tysiącem pętli roztoczyły 
się...@ Stary pustelnik wbił się 
w ziemię zmartwiałymi kolany,@ 
nie może uciekać dalej,@ a już 
mu się szałas jodłowy nad głową 
pali!@

Żal mi się zrobiło siwiutkiego 
pustelnika@ z długą, mądrą, 
białą brodą, w postołach z 
łyka,@ z serem na półce, z wodą 
świeżą w garnuszku,@ z posłaniem 
słomianym, na którym spał dobrze 
- jak w łóżku,@ z cichutką, 
drżącą modlitwą zawsze przy 
ustach wpadniętych,@ z 
krucyfiksem z witki brzozowej, z 
obrazkami najdroższych 
świętych...@ 

Żal mi się zrobiło staruszka 
świętego,@ wpadłam, wskoczyłam w 
sam środek lasu płonącego.@ 
"Staruszku, staruszku, jeśli ci 
Bóg miły,@ uciekajmy co siły!"@

Wzięliśmy się za ręce... Dusi 
dym... Dalej! dalej!@ W prawo, w 
lewo - śmierć czyha, dąb za 
dębem się wali,@ palą się na 
piaskach wrzosy,@ palą się w 
powietrzu głosy,@ palą się gile, 
makolągwy, żołny, kolibry, 
papugi,@ wąż boa w wyschłym 
stawie goreje jak długi.@ Wzdłuż 
stawu i - ku łąkom, byle dopaść 
wody!@ Tam rowy kopią chłopy z 
dworów i zagrody,@ drą rydlem 
żwir, targają korzenie 
łopatą...@ Och, dobiec! i twarz 
byle mokrą nakryć szmatą...@

Ciemno... i dech się 
kończy...@ Pali się gdzieś 
wysoko cienki tryl skowrończy,@ 
tuż blisko, w najstraszliwszej, 
najsłodszej rozterce,@ pali się 
na kwitnących bzach słowicze 
serce...@ ...dech się kończy... 
to serce drga resztką 
słodyczy...@ A nad lasem śmierć 
słychać: Feniks, Feniks 
krzyczy,@ iskry mu idą z oczu, 
płomień idzie z gardła@ i tylko 
krzyku jeszcze pożoga nie 
zżarła!@

Aż nagle dech powieje - aż się 
włosy całe z czoła zwiną...@ 
Patrz, staruszku, ktoś idzie, 
ktoś idzie drożyną:@ dziecko 
małe, w pożodze zbłąkane, 
spłakane,@ w strzępach, co zeń 
zwisają czarne, potargane...@ 
...kulejące od cierni - patrz, 
jak ku nam bieży!@ A za nami 
krzyk cichnie i dech coraz 
świeży@ przelata jak jaskółka 
przed końmi w skwar biały.@ 
...na włosach kwiaty niesie, co 
już spopielały...@ Już go mam, 
już go niosę...@ ...trzymam 
ciebie, staruszku, lecz ono jest 
bose!@ Nie bójcie się, pożoga za 
nami już słaba,@ dogasają 
bambusy, szczątki baobaba@ i 
palmy sagowe,@ i dęby korkowe,@ 
filodendrony, fikusy@ i 
kaktusy.@

Tu, gdzie są rzadsze krzewy, 
wilgoć na polanie,@ nic się nam 
złego nie stanie.@ Patrz, 
staruszku, i módl się... Patrz - 
jak nam jaśnieje...@ Tu, gdzie 
starej figury cień dawny 
próchnieje,@ gdzie złamany niski 
płotek@ zarósł wianuszkiem 
stokrotek,@ połóżmy je. Ty odmów 
pacierze: niech raczy@ Bóg 
zbawić niemowlęta, starców i 
niech Matka Boska modli się za 
podpalaczy.@

Patrz! Czy śpi? Czy na czoło 
cudu zeszła chmura?@ Twarz - 
dziecięcia, lecz rosną z czoła 
złote pióra,@ u ramion 
wytryskają loty,@ każdy palec u 
stopy małej w pazur złoty@ 
zamieniony, wypręża się... O, 
pójdź na ręce,@ szczęście 
uratowane, dzieciątko ptaszęce,@ 
królewiczu rajski, śpiewie w 
kolory zaklęty,@ nieśmiertelny, 
niezwalczony,@ święty, święty, 
święty!...@

Z cyklu: Lew

Lew

Znalezienie lwa

Idę posępnie, idę pochmurnie,@ 
trzymając się lwiej grzywy;@ lew 
cicho stąpa, lew cicho mruczy@ 
zmęczony, ledwie żywy.@

Idziemy wolno, chyba do domu.@ 
Co powie gospodyni@ i kot, co 
myjąc futerko w oknie,@ łapę na 
słońcu ślini?!@

Do pensjonatu... mówić nie 
warto,@ wyrzucą nas z hotelu;@ w 
domu jest miejsce w kącie, pod 
lustrem,@ u okna, na fotelu.@

Marianna będzie pod nosem 
klęła,@ obiadu nie da w porę,@ 
lecz na ulicy go nie zostawię@ i 
lwa do domu zabiorę.@

Lew przeszkadza

Nie kładź na stole łapy, kiedy 
piszę,@ nie rycz o świcie, kiedy 
leżę we śnie;@ ten szum, co 
drzewa za oknem kołysze,@ jest 
niczym; z martwych dla nas nic 
nie wskrześnie@ i nic nie 
przyjdzie do nas, ku nam, w 
gości@ z tego, co mogło być... 
stamtąd, z przeszłości.@

Mnie pieśnią bije krew, ty 
mruczysz prozą@ o piaskach, 
piaskach, wolnej karawanie,@ o 
ciężkich słoniach, co łup wielki 
wiozą,@ o palmach, które samum 
na kolanie@ zgina, by złamać, 
lub z nich łuk napina,@ by 
słonecznego ubić muezina.@ 

Muezin biały... W smukłym 
minarecie@ są czarne wnęki, skąd 
jaskółek roje@ muezin biały 
rozsyła po świecie;@ tam znikło 
zwinne, chybkie szczęście moje,@ 
znikło jak tamte - lecz już nie 
wybieży...@ Ach, nie rusz, nie 
rusz, lwie... niech cicho 
leży...@

Przechadzka

Chodzimy razem na spacer,@ gdy 
dzień szarzeje, szarzeje,@ jak 
droga w nieskończoność@ leżą 
przed nami Aleje.@

Daleko, nad Belwederem,@ 
obłoczne narosły skręty;@ 
sterczą nad pniami bezlistne,@ 
strzeliste na niebie pręty.@

Popędził jak myśl puszczona,@ 
podskoczył jak prężna kula;@ 
mały zdumiony gazeciarz@ do 
słupa się przytula;@

żołnierze dwaj podeszli@ 
chwytając za karabiny,@ zemdlał 
na ławce chałaciarz,@ krzyknęły 
biegnąc dziewczyny,@ 

podszedł pobladły 
milicjant...@ ...(tak, panie, 
mieszkam w Warszawie,@ 
codziennie o takim zmroku@ z tym 
lwem w Alejach się bawię."@

Wszystko, co będę miała

Będę miała gronostaje i lisy,@ 
kapelusze duże i obłoczne,@ 
tylko jeszcze podumam, 
poczekam,@ tylko jeszcze na 
chwilę odpocznę.@ 

Będę miała w pozłacanej 
obroży@ malutkiego bonończyka na 
sznurku,@ tylko jeszcze 
popatrzę, posłucham,@ jak się 
kłócą wróble na podwórku,@

jak się pająk - spuszczany po 
ręku -@ cienkiej nitki mocno, 
mocno czepia,@ jak wieczorem z 
pnia grubej akacji@ patrzą sowy 
krągłe, krasne ślepia.@

Będę miała błyszczące 
lakierki@ małe - ledwo się 
zmieszczą na dłoni -@ i ogromny 
sapiący samochód,@ co pojedzie z 
siłą dwustu koni.@

Będę miała walansjeny, 
koronki,@ przezroczyste batysty 
i tiule,@ tylko jeszcze raz 
cichutko przeliczę@ te podarte 
cztery biedne koszule;@

te, przez które jak przez 
siatkę przejrzystą@ przebłyskuje 
z każdym ruchem skóra,@ że ja 
nawet sama nigdy nie wiem,@ 
gdzie się kończy koronka, gdzie 
dziura;@ 

tylko jeszcze raz przesunę, 
nawlokę@ sama wstążki -  
wyblakłe, różowe,@ zaceruję 
cienką, cienką nitką@ ramię 
coraz bardziej "koronkowe".@ 

Tylko jeszcze raz z głębokim 
westchnieniem@ na dno samo 
koszyka położę@ wszystko, co się 
stało siatką samą,@ czemu żadna 
igła nie pomoże...@

Ostatnia próba

Tylko  jeszcze świerszcza 
posłucham@ wiosennego pod oknem 
w murze,@ tylko jeszcze z bzu 
kwitnącego@ sobie szczęście, 
szczęście wywróżę.@

Tylko jeszcze pokończę stare 
-@ od nowego by wszcząć 
rachunku,@ tylko jeszcze chwilę 
zaczekam@ twych, wybranych, ust 
pocałunku!@

Tylko jeszcze oczy wypatrzę,@ 
tylko jeszcze wytężę uszy,@ czy 
mi gwar, gwizd i łomot uliczny@ 
twoich kroków, twoich kroków nie 
głuszy?@

Tylko jeszcze raz jeden przy 
tobie@ rumieńcami gorąco 
spłonę,@ żeby sprawdzić, czy u 
ciebie ratunek,@ czy na wieki 
wszystko stracone?@

W pustyni

Cóż tam może być takiego w 
Saharze,@ czego ci tutaj moja 
noc nie pokaże?!@ Palmy w piasku 
po pas zagrzebane?@ Kości białe? 
Czaszki nie poznane?@ Zawiane od 
wieków skarby?@ Wielbłądzie 
podwójne garby?@ Cóż tam może 
być takiego w Saharze?@ 

Czyś ty lwem był, gdy dla 
Marii z Magdali@ czterej lwi 
grób głęboki kopali@ ...a kopali 
go aż na stóp czterdzieści,@ bo 
inaczej się włos bujny nie 
mieści...@ Czy pamiętasz, jak 
Barnaba śniady@ szedł, trzcinami 
w piaskach znacząc ślady?@ ...a 
gdzie stopy jego przeszły 
święte,@ tam padały kwiaty 
świeżo ścięte.@

Czy pamiętasz, jak szli goście 
weselni@ nad piaskami do 
odległej pustelni,@ jak 
ćwierkały dzwoneczki - 
ptaszyny,@ jak we włosach 
czarnych lśniły bursztyny,@ jak 
wiew chłodny leciał i pachnący@ 
do pustelni w upale stojącej,@ 
jak studzienka biegła z 
wielbłądami,@ srebrną wodą 
tryskając czasami?@

Czy pamiętasz go pod płachtą 
namiotu@ w strasznej masce 
kurzawy i potu?@ i dwie pięści 
zaciśnięte kurczowo?@ i bykowiec 
podniesiony nad głową?@ i 
przekleństwo, przekleństwo 
miotane@ na różaną, gwiezdną 
karawanę?@

Czy widziałeś, jak od świstów 
batogu@ na twarz padła i leżała 
u progu?@ jak w bursztynach, 
różach, gwiazdach cała@ do 
północy jak dziecko szlochała,@ 
jak, gdy ustał świst, ścichła i 
ona,@ śmiercią zdjęta albo snem 
zmorzona?@ ...aż się, jakby 
zrodzone tuż, w skale,@ jęły 
mnożyć, mnożyć nad nią małe 
szakale...@

Cóż tam może być takiego w 
Saharze,@ czego ci moja noc nie 
pokaże?@

Pożegnanie

Dobranoc... Nigdy z sobą nie 
będziem mówili.@ Raz ostatni 
twej grzywy splątaną pozłotę@ w 
szesnaście twardych, ścisłych 
warkoczy zaplotę.@ Jak Samson 
będziesz, ręką utrefion Dalili.@ 
...ach, jak smutna, jak czarna 
nad nami godzina!@ Samson w 
wigilię klęski z ręki 
Filistyna!@

Dobranoc... Jak najmilsze 
pieszczone zwierzęta@ z 
dzieciństwa żegnam ciebie... 
koty fantastyczne,@ kudłate 
wierne psiska, jeże, ptaki 
śliczne,@ kolorowe dzięcioły, 
niezgrabne wronięta,@ gąsienice 
chowane pod szybą, wąż miły,@ 
salamandry, co same z okna 
wyskoczyły.@

Dobranoc, lwie... Już ciebie 
śpiewem nie obudzę,@ nie 
będziesz, wtłoczon między 
papiery i kurze,@ służył za 
miękki dywan moim stopom w 
biurze,@ znów wszystko będzie 
nudne, śliskie, szare, cudze,@ 
już nikt nie będzie, słuszną 
wściekłością przejęty,@ łapał 
milczkiem tych, których nie 
lubię, za pięty.@

Dobranoc... Byłeś mądry, 
czujny i milczący,@ powiedziałam 
ci wszystko. Ty w sercu 
zachowaj,@ jak się chowa krzyż 
chrzestny lub ślubny korowaj,@ i 
milcz... A jeśli słowem mnie 
zdradzisz niechcący -@ ja cię 
wydam... Przysięgnę z rękami 
obiema@ na jasnej Ewangelii, że 
cię wcale nie ma!@

Z cyklu: Zatrute kwiaty

Zatrute kwiaty

Nie chcę nic

wiedzieć o gwiazdach

Nie chcę nic słyszeć o 
gwiazdach! Jam sama jest jak 
gwiazda błądząca,@ co przecina 
rozpędem - eteru zasypane 
światami pustynie,@ coraz blasku 
nabiera, im się bardziej o 
krawędzie powietrzne roztrąca,@ 
coraz więcej goreje i gorejąc 
przelata, i świeci, i ginie...@ 
Nie chcę nic wiedzieć o 
gwiazdach, nie chcę nic słyszeć 
o gwiazdach!@ Nie chcę nic 
wiedzieć o gwiazdach, o 
niebiańskiej światłości i 
sile...@ Jam jest gwiazda 
strącona@ i gasnę tak, jak brat 
mój Luciferus kona,@ tylko on 
kona wiecznie w ogniu, a ja 
jedną chwilę,@ chwilę ledwie 
widoczną gasnę w ziemskim pyle;@ 
on milionami potępionych serc 
potrząsa każdym serca swego 
drżeniem,@ ja - rzucona w 
przestrzenie nieznanym 
skinieniem -@ doleciałam do 
kresu i samotnie stygnę.@ On 
walczy i - przeciw nadziei - 
zawsze ma zemsty nadzieję,@ i 
choć w pętach - ma skrzydła!! 
Mnie - bezskrzydłą - czarna 
ziemia wiąże@ i dokąd iskierka 
żaru w mym sercu głęboko 
goreje,@ wiem, że już nie ulecę, 
już się nie wydźwignę...@ 
Stygnę, ginę, gasnę - i nikogo z 
sobą nie pogrążę.@ 

Z cyklu: Oddechy

Oddechy

Straż

Sen o brzozach przydrożnych  
tuż za krzesłem stoi,@ sen o 
znanym gościńcu, rowach, kędy 
kwiecie@ poziomek już 
rozkwitło... Gra - niby na 
flecie -@ sen i coś szepce, 
szepce biednej głowie mojej.@ Od 
jego kolorowych piór - jak od 
witraży@ - cień jest koło mnie 
inny, dziwny i omylny.@ Rozbija 
się uliczny gwar jak proch 
bezsilny@ o te gałęzie brzóz, o 
poziomkowe kwiecie,@ o was, 
storczyki moje, kiedyś rwane w 
lecie,@ o łątek lot, co się nade 
mną waży,@ o drganie cichych 
strun, gdy je rzęsami trącę,@ o 
wszystkich bratków serca koło 
mnie czuwające.@

Beztroska

Białe są ręce moje, senne są 
moje oczy,@ nie dbam, co dziś 
koło mnie i co mię jutro 
otoczy.@ Słyszę, jak ptaki 
łopocą - nie dbam, żurawie czy 
sępy@ rozniosą mą duszę po 
świecie na drobne starganą 
strzępy.@

Na świecie dalekim ktoś jedzie 
po szerokim morskim wybrzeżu,@ 
ma serce moje żywe jak różę przy 
pancerzu,@ słońce tysiączne 
odblaski rozpala w złotym 
kirysie,@ biały, ogromny 
pióropusz u hełmu na wietrze 
lśni się...@

Nie dbam o moje serce wstające 
z morza lazuru,@ patrzę na nagie 
drzewo, co jak złodziej wyrasta 
u muru,@ na szyby, co przy 
zgniłej pogodzie codziennie we 
łzach mokną...@ i tęsknię do 
zielonej gałęzi, co czasami 
zagląda przez okno...@

Kurier z Zachodu

Przyleciał brat mój, zachodni 
wichr,@ posłaniec nieznanej 
wieści,@ u kolan moich przy 
ziemi ścichł@ i, śpiący, już nie 
szeleści.@ Śni mu się obłok 
pośrodku nieb@ o białej wełnie 
jagnięcej,@ lecą doń gwiazdy - 
jak ptaki na lep -@ a jest ich 
milion... i więcej.@ Śnią mu się 
światła wypadłe z gniazd,@ jak 
złotopióre pisklęta,@ gdzie leżą 
ciała umarłych gwiazd,@ ziemia 
się staje przeklęta;@ zanim 
zapieje poranny kur@ w duszną 
noc letnią na ziemi@ - stają tam 
czarty w żałobie piór@ na warcie 
nad zabitemi.@ 

Desperation

Mam ptaka dzikiego w sercu na 
uwięzi@ i kiedy zasypiam, i 
kiedy się budzę,@ czuję w piersi 
dziwne, straszne serce cudze,@ 
słyszę świst wieczorny, 
szczebiot przedzaranny@ i szum 
nieustanny, i szmer nieustanny@ 
dookoła i nad głową - gałęzi.@ 
Czuję zimne, krągłe źrenice 
gasnące,@ szpony chwytające, 
szpony szukające,@ oddech, co 
ustaje, życie, co się kończy...@ 
...serce me nieszczęsne, serce 
me szalone!@

Połów (1926)

Połów 

1926

Połów

Od czarnej słodyczy, 
jedwabnych snów@ dusza powstaje 
i tęskni znów,@ i wije wianki, i 
powrozy wije,@ i zarzuca je 
gwiazdom i księżycom na szyję;@ 
wychodzi z ciała na niebieski 
połów@ i wraca z siecią pełną 
ptaków i aniołów.@

Z cyklu: Śladem zatartej kolei

Śladem zatartej kolei

Powrót

Wracam do prostych rzeczy - do 
pyłów tańczących w próżni,@ do 
małego ślepego pająka, co się 
barwą od ściany nie różni,@ do 
drżących w słocie okiennic 
głośnego, gorzkiego szlochu,@ do 
szpar ciekawych w podłodze, 
pełnych zagadek i prochu.@

Wracam z zawiłej drogi 
zwycięskiej, wracam z podboju@ 
do tajni mysiej nory, ukrytej w 
kącie pokoju,@ do strasznej 
śmierci dzięcioła, do przygód 
okropnych jeża,@ do niepojętej 
ucieczki sowy i nietoperza.@

Coraz jest prościej, ciszej... 
coraz bezpieczniej, jaśniej...@ 
Wracam - jak smok znużony - do 
starej, starej baśni.@

Niepowrotne

Do białego domku nad rzeką@ 
jest niedaleko;@ do lasu ze 
ścieżką od igieł śliską@ jest 
także blisko;@ do sadu z bawiącą 
się małą dziatwą@ dobiec - tak 
łatwo!@ Do kochanka młodego, do 
rozkoszy głębokiej@ tylko dwa 
kroki...@

...ale do ramion otwartych 
miłości matczynej@ raz była 
droga i nie ma innej;@ ale do 
jarzębin z radości nizanych  na 
cienkie sznury@ zwinęła się 
ścieżka i nie będzie wtórej...@ 
...ale do szczęścia w berle, 
zbroi i koronie@ ktoś odważny 
popłynął - i na pewno utonie!@

Pejzaż

W cichych ogrodach, ogrodach 
tęsknoty,@ piasek na ścieżkach 
jest biały i złoty;@ na wielkich 
łąkach, na łąkach tęsknicy,@ 
storczyki stoją jak świeca przy 
świecy,@ a szum rozlanej, jak 
wąż, wkoło rzeki@ tak mi zamyka, 
zamyka powieki!@

W cichych ogrodach jest 
światło majowe:@ śpią w trawie 
smoki kosmate i płowe,@ śród 
bzów kwitnących omdlały z 
zapachu@ wielki jednoróg 
przystanął bez strachu,@ już 
śpi, już oczy przed światłem 
zaciska,@ a bzów kiść wielka 
wyziera mu z pyska.@

Zegar ogromną wskazówką 
słoneczną@ jakąś godzinę pokazał 
odwieczną;@ na wygładzonym i 
lśniącym kamieniu@ spoczęło 
Szczęście... W jednym 
okamgnieniu@ zrzuciło skrzydła 
rajskie, pióra pawie@ i jako 
polny konik - znikło w trawie.@

Fontanna w paproć spowita i 
bluszcze@ przeczystą wodę 
przelewa i pluszcze;@ z basenu, 
wparty w kamienie i zielska,@ 
potężny wicher wyziera w pół 
cielska,@ rozrzucił ręce, 
rozpostarł skrzydliska,@ a woda 
w pył mu o pierś się rozpryska.@

Preludium wiosenne

Za fijołkami, za liśćmi 
mokremi,@ za zapachem poruszonej 
ziemi@ idzie dusza w ciemność, 
deszcz, wygnanie.@ Za niziutką 
trawką, drobną, krzywą,@ za 
wierzbiną ledwie, ledwie żywą@ 
idzie dusza na ziąb, na głód, na 
tułactwo bezdrożne.@ 

Nisko, nisko czarne wronie, 
kawcze, krucze skrzydła 
zawisły,@ nadsłuchują, patrzą, 
podpatrują, dzioby proste, ostre 
gotują.@

Za fijołkami, za liśćmi 
mokrymi,@ za wodami nisko 
rozlanymi,@ za wołaniem ptasim 
tuż nad wodą,@ za przedwiośniem, 
za porankiem, za urodą@ idzie 
dusza w ciemność, na ziąb, na 
deszcz, na głód, na wygnanie.@

Lampa z dziecinnych lat

Była biała lampa z wytłoczonym 
krajobrazem,@ grzała, usypiała i 
dzwoniła zarazem;@ świecił na 
niej księżyc, domek z jasnym 
okienkiem,@ dym ulatywał u góry 
pasmem takim cienkiem.@ 
Przemytnicy szli, jodły gór im 
sprzyjały,@ padał z przełęczy w 
przepaść potok jak mleko biały;@ 
przemytnicy szli długim, długim 
jak wąż korowodem,@ most przez 
rzekę leżał, woda świeciła pod 
spodem.@ O dzwonie, dzwonie 
lampy, o głębokie przeciągłe 
dudnienie,@ o matczyne na 
włosach ręce, na szyi, na 
policzkach tchnienie,@ sucharek 
z lukrem przy twarzy, w 
czekoladzie dwie małe pięście@ i 
przez całą noc na sercu bijącym 
szczęście, skrzydlate 
szczęście.@

Z cyklu: Z jesiennej wsi

Z jesiennej wsi

1. Święta Róża

Gdy jarzębina dojrzewa@ przy 
jarzębinie,@ idzie święta Róża 
aleją,@ żadnej nie minie.@ 
Anioły jej służą z ochotą,@ 
przędą równiutką nić złotą;@ 
potem się zbijają w gromadkę@ i 
cała ich ciżba czeka,@ a święta 
Róża powoli@ jagody na nitkę 
nawleka.@

6. Szpalery

Strzyżone lipowe szpalery@ są 
cztery:@

Jeden prowadzi@ do kamiennej 
kadzi;@ do niej woda ze źródełka 
wpływa i odpływa,@ żaląc się 
każdą kroplą, że jest 
nieszczęśliwa.@ 

Drugi szpaler biegnie wzdłuż 
omszałej poręczy@ do niszy, w 
której marmurowa panna spoczywa 
na tęczy;@ przechyliła na ramię 
odrzuconą głowę,@ a wiatr 
słoneczny sypie jej na oczy 
przezroczyste liście klonowe.@

Trzeci szpaler brnie@ i chce 
dojść po owoce do sadu,@ lecz 
stary jest, omszałej pamięci,@ i 
zapomniał odwiecznego rozkładu,@ 
więc wszedł w park zarosły 
topolą@ i utonął w kalinie, 
leszczynie...@ Tędy jeleń 
przechodzi z gąszczu,@ by 
ogryzać u muru brzoskwinie.@

A czwartym szpalerem przebiega 
nocą wicher mocarny@ i wspina 
się do okiennic kosmaty, 
skrzydlaty i czarny,@ i bije w 
okna różami jak iskry 
czerwonemi,@ aż lecą błyskawice 
i pełgają wpółmartwe na ziemi.@ 
Wreszcie wszystkie kwiaty ciśnie 
i, raniąc o pierś własną 
pięści,@ stoi śród błyskawic pod 
oknem i jak goryl ryczy głucho, 
i chrzęści.@

9. Śmierć róż

Sukienki żółtych róż 
wysokopiennych@ spłowiały 
szkaradnie,@ czerwone - zeschły 
sczerniałe,@ ostatnia biała 
przed jutrem opadnie;@ osy się 
kręcą niechętne, letniej 
szukając słodyczy.@ Spóźniony 
anioł pospiesznie zbiera róże 
opadłe@ i na paciorkach je 
liczy;@ pochował wszystkie - jak 
w trumnę -@ do dziwnego, to 
malejącego, to rosnącego w 
oczach koszyka,@ wspiął się na 
palce, wzniósł się lekko i 
prostopadle@ i uleciał... i 
znika...@ Osy nacierają 
niechętne i mruczą, i odstępują, 
i wracają wojskiem skrzydlatem,@ 
i kręcą się, i brzęczą... I 
umierają z tęsknoty za latem.@

Z cyklu: Asfodele



Asfodele

Anioły

Anioły schodziły po ścieżce 
białej,@ schylały się, patrzały, 
głowy ku sobie zbliżały,@ 
chwiały ogromnymi, cichymi 
piórami,@ szemrały szumiącymi 
szatami@ i stawały bojąc się 
przestraszyć ciszę,@ która się 
razem z nimi nad ziemią 
czekającą kołysze.@

Zamęczonemu...

Pamięci

Kazimierza Rybińskiego

Zamęczonemu ziemia bywa 
lekka,@ cicha - aniołów łagodna 
opieka,@ słodki - wiew skrzydeł, 
co go wyniósł z klęski,@ aby 
wypocząć mógł - wreszcie 
zwycięski.@

Serce, co do swej nie dorosło 
szarży,@ już się nie szarpie i 
już się nie skarży;@ usta wypiły 
wodę zapomnienia,@ która żarzące 
węgle w róże zmienia.@

Już nic nie żąda, niczego nie 
żebrze@ ten, co nad rzeką rajską 
rytą w srebrze@ spoczął, na 
zawsze syty i wesoły,@ i spod 
przymkniętych powiek zachwycony@ 
śledzi latające, migające 
anioły.@

Pobojowisko

Wszedł biały świt nad polem,@ 
nad czarnym, rozdartym polem,@ i 
zakwitła krew ludzka makiem,@ 
centurią i kąkolem;@ oczami 
wejrzały - ostróżka,@ bratek i 
bławatek,@ motyle zadrgały 
niziutko@ jak szept lubych i 
matek;@ jaskry i kłosy@ stały 
jak blask jasnowłosy.@ A pole 
było jak ciało rozbite, 
nieruchome,@ a wiatry rozpędzone 
po nim - jak konie z furii 
niewidome.@ 

Z cyklu: Dziwadła i 
straszydlaki

Dziwadła i straszydlaki

Straszydlaczek

Taki jesteś znajomy, znajomy,@ 
masz chodaczki, chodaczki ze 
słomy,@ słoma kłuje, gdy się 
ciebie całuje,@ ale to nic, bo 
się tego nie czuje.@

Prześpiewałeś ze świerszczami 
do świtu,@ spadłeś teraz ze 
środka sufitu@ potargany, 
połaman, szurpaty,@ w 
sukieneczce w jagody i kwiaty.@

Śpij we włosach, niech nikt 
cię nie trąca,@ zaśnij prędko, 
nim przyjdzie służąca@ z 
dzbankiem, z miotłą, z światłem, 
z mokrym drzewem,@ z głośnym 
stukiem i radosnym śpiewem.@

Dwie baby

A baba była czarna i kosmata, 
i szczerbata, i garbata@ i 
chodziła dokoła pokoju, choć 
tylko co przeszła pół świata,@ i 
stukała kijem po kątach, 
zaglądała za piec i komodę,@ a 
jak co spostrzegła - kuła 
krzywym kłykciem w skamieniałą 
brodę.@

I była druga baba, baba biała, 
tłusta, nieruchoma,@ co się 
nigdy  stąd nie ruszyła,@ z 
opadłymi wzdłuż kolan rękoma -@ 
i ta druga baba biała pośrodku 
pokoju stała,@ i tylko powieki 
podnosiła, i w szparę księżycową 
patrzała.@

Zmora

Zaspane i zmokłe, zmarnowane i 
zmięte,@ ma tylko oczy 
przezroczyste jak miód na 
przynętę,@ tylko trzyma w rękach 
krzyk powietrza pachnącego 
upalnie,@ tylko we włosach ma 
deszcze zaklęte, które biły 
niedawno nawalnie.@ Ach, 
zamilcz, zaśnij!... Jeszcze tyle 
zostało roboty...@ Lecz ono nie 
zasypia i chce pieszczoty, 
pieszczoty, pieszczoty.@ 

Ach, ucichnij... Nie śni w 
tobie nic, ani szczęście, ni 
groza,@ sińce na rękach masz od 
kija czy od powroza,@ hańba ci 
patrzy z przygiętego karku,@ 
suknieś zniszczyło, zdarło na 
drodze czy na jarmarku,@ twarz - 
spalona, gdzie w skwarze gryzł 
kurz, żarły poty,@ uroda znikła 
jak uśmiech znikoma,@ czepia się 
włosów puch przelotny i piasek, 
i słoma!!@ Lecz ono nie 
usypia... i chce pieszczoty, 
pieszczoty, pieszczoty...@

Tulipanowy starzec

Takie masz ręce chudziutkie, 
staruszku tulipanowy,@ szepcesz 
coś, mruczysz obcymi, rzewnymi 
słowy;@ ptaki nad tobą 
gędziolą,@ aż uszy bolą,@ chcą 
twoich włosów białych do gniazd 
na puchy...@ Ale ty nie wiesz, 
nie słyszysz nic, bo jesteś 
głuchy.@ Zrobili panu@ butki z 
czerwonego safianu,@ żabot 
pachnący@ i łańcuch z żywych 
kwiatów jaśniejący, woniejący.@

Urocznica

A jaka jest, kiedy 
zasypiasz?... Różowa, różowa,@ 
jak niesłychana suknia, jak kora 
sosnowa,@ jak małe ręce 
migotliwe, pieszczotliwe...@ jak 
blade usta, nareszcie 
szczęśliwe...@ A jaka jest w 
tańcu?... Jak płomyk na głowie.@ 
A jaka - kiedy kochasz?... Tego 
się nie wypowie!@

Tanecznice

"A czy będzie cztery, pięć, 
dziesięć, dwadzieścia tysięcy?"@ 
"Będzie więcej, będzie więcej!@ 
Mrugające oczy zasłonią, 
zaciemnią powietrze,@ a od 
stopek wiewających murawy staną 
się bledsze,@ kwiaty się połamią 
pod ciężarem oddechów, ciężkich 
od oczekiwania."@ "A czy będą 
skrzypce grały?" "Będą grały do 
rozstania@ jak do śmiechu, jak 
do łkania,@ jak złotą nitką po 
wstążce zielonej,@ jak przez 
słoneczne struny latający ptak 
czerwony...@ Będą grały,@ 
zamierały,@ całowały, 
dotykały... całowały, 
dotykały."@

Nawiedzona

Nie chciała chodzić z nami,@ 
chciała chodzić pod rękę z 
kwiatami,@ a kwiatów było 
niewiele,@ poszły na spacer w 
niedzielę.@ Ogród był smutny.@ 
Mówiono jej: "Nie wychodź, bo 
ziąb dziś okrutny.@ Nie wychodź: 
werben nie znajdziesz, chyba aż 
w parowie,@ malwy i rudbekie 
Marysia wyniosła na głowie;@ 
ostatnie róże Hanka ścięła; 
Kasia goździk przy goździku@ 
rwała, aż cały bukiet niesie 
przy staniku;@ Jadwisia astry w 
koniec zebrała fartucha."@ 
Mówiono jej: "Daj pokój!" Ale 
była głucha;@ oślepła od 
pragnienia, po grzędach pustych 
jak liść migotała,@ a wichura za 
nią biegła, za włosy ją 
chwytała.@

Cudo

Przynieśli ją na liściu, 
położyli do klatki, za pręty,@ 
nie wiedzieli, co jej dać, i 
dali jej masła i miodu, i 
mięty,@ i wsunęli wróblęce 
gniazdeczko,@ żeby miała 
łóżeczko,@ i trochę wody w 
krysztale,@ tak mało - że nie 
było jej widać wcale.@

A ona wstała rano, podeszła do 
tej solniczki,@ żeby umyć oczy, 
stopy i policzki...@ I śpiewała, 
włosem trzepotała,@ o wielkie 
srebrne lustro wołała;@ tłukła 
się o pręty, wyglądała przez 
dziurki@ i wołała o nożyczki, 
żeby przyciąć pazurki,@ o 
świecidełka z pudełka,@ żeby 
przystroić skrzydełka!@ Nikt jej 
nie słyszał,@ tylko ją szelest 
liści zza okna uciszał.@

Z cyklu: Anioły

Anioły

2. Gobelin

Czy można się bawić ptakami@ - 
jak piłkami?@ Sikorą, pliszką, 
wróblem, sójką, gilem@ - jak 
motylem?@ Skowronkiem - jak 
dzwonkiem?@ Kawką - jak 
zabawką?@ Tak czynią anioły,@ 
gdy chcą mieć dzień wesoły.@

Jeden poucza kukułkę, na ręku 
ją trzyma,@ a ona, zawstydzona, 
wodzi za każdym słowem oczyma;@ 
drugi poprawia na szaro wróble 
kolorowe od krzyku,@ a trzeci w 
każdym ręku trzyma po zwaśnionym 
czyżyku.@ I gdy się - choć 
rozdzielone - jeszcze bardziej 
kłócą,@ przychodzą anioły 
najmłodsze i łagodne im pieśni 
nucą.@

4. Anioł Pocieszyciel

Anioł w najgęstszym, 
najsmutniejszym fiolecie,@ 
czarnooki, czarnowłosy... Och, 
nie widzieliście i nie wiecie!!@ 
Schodzi po stopniach głęboko, 
głęboko, w podziemia, w 
podziemia,@ w mrok, w pustkę, w 
wilgoć, gdzie wąż prastary ciszę 
ślepotą oniemia.@ ...i szuka, i 
aż oczy czarne ze smutku w 
ciemności zamyka,@ szuka z 
rękami rozpostartymi - 
grzesznika.@ A grzesznik ma ręce 
w rubinowych pierścieniach@ i 
rany głębokie, i serce czarne i 
ciężkie... i szlocha na zimnych 
kamieniach.@

7. Z pastorałki

Pan Jezus drży w kolebce, śród 
zimy urodzony;@ czuwa trwożnie 
nad dzieciątkiem tłum aniołów 
schylony;@ Maryja@ jak lilija@ 
giezłem dziecko owija.@

Jeden anioł liczy minuty,@ 
drugi anioł do niego przykuty,@ 
trzeci hymn wesoły poczyna,@ że 
to pierwsza wieków godzina@ 
ludziom w darze@ na zegarze@ od 
Bożego Syna.@ Od światła, od 
gwiazd, od śniegu biją blaski.@ 
Daj ogrzać synaczka, Maryjo, 
pełna łaski.@ Anioły ze śpiewem 
w srebrnych zbrojach niech 
odstąpią, Panno święta,@ niech 
przyjdą chuchać na dzieciątko 
litościwe zwierzęta,@ bo mrozu 
na dworze stopni siedemnaście!@ 
I wy, pastuszkowie mili, do 
szopy prędko właźcie,@ osła i 
wołu przyprowadźcie blisko,@ bo 
wygasło do szczętu ubożuchne 
ognisko.@ Mróz zęby szczerzy,@ a 
dzieciątko słabiutkie leży@ i 
Maryja coraz bledsza nad 
kołyską.@

Od szat, od zbroi, od 
skrzydeł, od białych 
wyciągniętych rąk@ dokoła szopy 
- szafirowy, lśniący, 
niespokojny w powietrzu krąg.@ A 
z wewnątrz na mróz, ku gwiazdom, 
do góry@ płynie ciepłych 
oddechów słup białopióry,@ 
szepty litościwe, płacz urwany@ 
i "Lulajże, lulaj, Jezuniu 
kochany".@ 

Płaczący Ptak (1927)

Płaczący Ptak

1927

Płaczący Ptak

Płaczącego Ptaka na gościńcu 
schwytano.@ Teraz nocą płacz 
słychać po domu,@ szurgot 
skrzydeł szorujących,@ tupot 
szponów szukających,@ a rano@ 
nic nie mówiąc nikomu@ służący 
stary, gdy wstanie,@ sprząta 
pióra nieznane i krew na 
dywanie.@

Płaczącego Ptaka leżąc we 
śnie, w półprzytomnej pogrążony 
niemocy,@ chory, słyszeć 
będziesz śród nocy:@ śpi służba, 
śpi nad światłem zasłoniętym 
ogarka@ dzielna, o krótkich 
silnych rękach, pielęgniarka,@ a 
chory w gorączce wie wszystko, 
wszystko czuje.@ Tam, w salonie, 
Ptak dziobem mocnym w kącie 
kuje;@ w ścianie, o parę tylko - 
może o pięć - cali,@ jest robak. 
Robak światłem błękitnym się 
pali,@ nić snuje, która świeci 
poświatą cieniuchną@ jak świeca? 
jak oczy kocie?... jak próchno?@

Jest Ptak. Ach, i szloch 
słychać, co się staje łkaniem@ i 
rośnie w bicie serca, które 
będzie drganiem@ ścian, stukiem 
głośnym tafli w posadzkach za 
chwilę...@ Któż to połamał i 
poskładał połamane dookoła, 
kwitnące badyle?@ Któż to 
ostatnie róże z ogrodu 
poprzynosił nieoporne@ i liście 
żółkniejące, i macierzanki 
pokorne?@ Któż to pozbierał 
trupy małe z łąki,@ podeptane 
boże krówki, poduszone bąki,@ 
szerszenie o lśniących 
skrzydełkach i osy, i mrące@ 
zielonawe "księżniczki", duszki 
latające?@ Po kołdrze pełzają 
kwiaty nie kwiaty:@ wąż łąkowy, 
chrząszcz bez głowy@ i jeż 
kostropaty.@

Ręce są ciężkie, palce toną w 
bezsile.@ Chory przeprasza 
kwiaty, prosi o litość motyle,@ 
próbuje głaskać zastygłe od żalu 
księżniczki...@ ...a róże duszą 
go, a jeż mu kłuje policzki,@ a 
Ptak płacze tuż za ścianą, tak 
blisko, i porusza u okien 
zasłony...@ Pełno go... 
Drapieżny jest i dziki, i bijący 
skrzydłami, i nieutulony!@ 
"Niechże Ptak mi zejdzie i 
dziobem wykłuje mi oczy,@ 
niechaj tylko wiem, że jest przy 
mnie, że nie tłucze się już i 
nie broczy,@ że nocami nie lata 
po salach, nie rozbija się o 
odrzwia mosiężne...@ Niech 
rozkraje mi dziobem skronie i 
oczy krzywoprzysiężne.@

Niechże zleci na me wezgłowie 
rozwścieczony i groźny, i 
wraży,@ niech mi padnie strzałą 
na piersi, niech skrzydłami 
legnie na twarzy,@ niech zeń 
zetrę pajęczyny i wapno, resztki 
sideł ze szponów zdejmę,@ niech 
go tylko rękami ogarnę, niech go 
tylko ramionami obejmę,@ niech 
uściele na sercu mi gniazdo jak 
jaskółka przy niskiej strzesze@ 
- a już ja go ukołyszę, 
upieszczę... a już ja go 
uspokoję, pocieszę."@

Ręce są ciężkie, oczy błędnie 
szukają powieki.@ Ptak na sercu 
jest - to ulata miłujący - to na 
zawsze daleki...@ Badyle 
chwytają za ręce, liście tłoczą 
się z szelestem do słuchu...@ 
Pielęgniarka ma róże, róże 
konające z płaczu we włosach...@ 
i krew!... krew!... krew!... na 
białym fartuchu...@

Z cyklu: Podwójne klisze

Podwójne klisze

Zalana łąka

Po łące zalanej, zalanej 
żalem, strumień przepływa,@ 
idzie kosiarz, kosiarz znużony, 
dźwigając kosę,@ a za nim 
dzieci, dzieci małe, 
jasnowłose,@ pędzą brodząc 
gąski, gąski białe i siwe.@

Po łące, łące zalanej, zalanej 
żalem@ płynąc, przez nurt 
wyrwane, wyrwane wierzbeczki o 
serce moje trącają gałęźmi...@ 
Lecz kosiarz już się rozpłynął, 
a kosa, kosa w namule grzęźnie,@ 
a dzieci razem, razem z gąskami 
aniołowie do domu zabrali.@

Po łące.... łące... żalem... 
żalem na głębokość stu wież 
zalanej,@ włóczy się żagiel, 
żagiel rozdarty, wlecze się 
prom, prom strzaskany.@ Coraz to 
mija mię jedno, jedno lub 
drugie, serce moje rani... rani 
i płynie dalej@ na oceanie, na 
morzu, morzu... na jeziorze 
pustym... na łące, łące zalanej 
żalem.@ 

Melodia

Przypomina się w nocy, to się 
jawi, to schowa,@ cała owinięta 
w jedwabne, jedwabne słowa.@ 
Zaledwie ujmę je, zaledwie je 
rozchylę,@ ulatują z zawojów 
materii lekkiej - motyle.@ A gdy 
się wgłębić chcę,@ zaczynają 
opadać jedwabie z chrzęstem i 
szelestem@ i ukazuje się - jak 
zawsze - twoja twarz!...@ ...i 
budzę się z płaczem, i znowu 
czuję, że jestem...@

Kamień

To tutaj, przez ten gąszcz; 
trochę w lewo, w bok, jeszcze 
niżej...@ Oto leży! Ktoś na nim 
wyrył słabą ręką płytki, szeroki 
znak krzyża.@ Probowano ociosać 
go; tam legł odłamek młotka, co 
się na nim stępił;@ teraz 
porasta mchem; cząber nań wpełza 
powoli, maleńka kępka przy 
kępie.@ Jawia mi się na 
obczyźnie dalekiej, gdy myślę o 
Polsce najmniej,@ i za nim zaraz 
- drogi, płoty, kartofliska, 
pola zorane zwyczajnie,@ jakiś 
las, jakieś mrugające krótką 
falą jezioro...@ Jawia mi się, 
gdy na ścieżce miłości stoję i 
dalej iść mi niesporo...@ Jawia 
mi się... Ach, w czas każdy,@ 
gniecie mię, przytłumia i 
miażdży!@ Nie podniosę go sama 
ani mocą żadnych przymierzy...@ 
...idźmy dalej... Zostawcie 
go... To kamień, co mi na sercu 
leży.@

Rozstanie

Kołysanie się klonów nic nie 
przypomina...@ To była - nie 
wiem już! - lipa? jesion? 
jarzębina?@ Drzewa jakieś 
tracące liść i całe kapiące od 
złota@ i rozbiegające się drogi, 
i pootwierane wrota,@ i tętent 
koni, i płacz zgłuszony 
tętentem, i tętent przerwany 
płaczem...@ ...nie, to nie były 
klony... Nic, nic nie 
przypomina!@ ...to drzewa, 
wszystko - one! To nie ja 
rozpaczam...@

Ćma

To nie ślepa, puszysta ćma,@ 
to ja.@ Z ciemności lecę, spod 
jesionów, dębów i lip@ do okien 
jarzących, do szyb.@ Żadnej z 
twych szyb nie omijam,@ o każdą 
się rozbijam,@ tęsknię do lampy, 
do świecy...@ Na śmierć, na 
śmierć, na śmierć lecę!@

Noc

Co dzień o innej porze@ noc 
klęka na dworze,@ gwiazdami się 
pleni@ i obiecuje, że się już 
nigdy nie zmieni...@ A potem@ 
ramiona rozpościera i bzem 
ciężko szeleści nad płotem.@ Aż 
z płaczem ros i słowika i gwiazd 
ostrych zgrzytem@ - łamie 
wszystkie przysięgi i staje się 
świtem.@

Róże

I skojarzą się róże czerwone z 
białemi,@ ale niziutko, niziutko 
przy ziemi,@ i gałęzie 
przeplotą, i listeczki 
przeplączą,@ ale się już nie 
rozejdą, ale się już nie 
rozłączą.@ I zostaną zawsze 
razem, i rozrosną się razem 
wiernie,@ ale będą kryły głęboko 
wbite piersią w pierś, wzajemne 
ciernie.@

Z cyklu: Kartki miłosne

Kartki miłosne

Przepowiednia

W ciemności obok siebie 
będziecie leżeli@ i rozdzieli 
was woda płynąca, i ogień 
bieżący rozdzieli,@ i rozdzielą 
was róże i lilie, i chrząszcze, 
i gąsienice,@ i ścieżki przez 
pola uprawne, i splątane 
miejskie ulice,@ i wielkie - aż 
po horyzont - szerokie 
kartofliska,@ i usta, co usta 
całują, i ręka, co rękę ściska,@ 
i przypomnienie żalu,@ i koral, 
co w oceanie ciepłym wyrósł na 
koralu,@ i kwiatowi podobna 
rybka w szklanym słoju,@ i 
zapach fijołków z drugiego 
pokoju,@ i obietnica kiedyś dana 
- kiedyś - matce...@ ...i ptak, 
co na swobodzie żył, a umarł w 
klatce.@

Ojczyzna

Kraj cały zaległ serce. 
Dalekie stało się olbrzymiem i 
bliskiem,@ kraj cały zaległ 
serce lasem i wrzosowiskiem,@ 
jodłami,@ co do góry korzeniami@ 
w mokradle kruchym się walą,@ 
torfami,@ które całymi latami@ 
na głębokość nieznaną się palą.@ 
Kraj zaległ serce, z serca 
patrzy w oczy,@ zieleni się, 
płynie Dźwiną, Dryssą i Indrą, 
piaszczy się i obłoczy,@ z 
jezior wychyla tysiąc dusz, 
rybackimi oplątał sieciami,@ aż 
się sypią szczupaki i liny, i 
płotki... I pyta: "Czy jesteś z 
nami?"@ Do złota, do złota 
samego w sercu przez pustynię 
się przedziera@ i pyta: "Kogo 
rodzić zamyślasz - kwiecie czy 
bohatera?"@ Liście brusznicowe,@ 
łąki bahunowe,@ dyrwany cząbrem 
porosłe,@ brzózki do lat nie 
dorosłe.@

Drogi polne nieustępliwe,@ 
poziomeczki od piasku siwe;@ 
małe dziewczęta - Genowefy, 
Matyldy, Grasyldy, Weroniki, 
Judyty,@ pojące szurpate krowy z 
wiadra u studni rozbitej...@ 
Harmoniki dźwięki niezrozumiałe, 
po powietrzu latające,@ długie 
sznury burłaków u rzeki i flisy, 
flisy skrzypiące.@

Łąki bahunowe pod sosnami,@ 
dudki nieporadne nad 
pastwiskami,@ jesteście w duszy 
zamiast tej, co godziny na 
momenta liczy@ - zamiast 
miłosnej słodyczy!@ Zamiast 
radosnego oddania@ dokoła są 
mgły i w mgłach wilkołaków 
stąpania.@ Nie ust całowanie,@ 
ale jak wzbiera pod lodem rzeka 
- nadsłuchiwanie.@ Nie serca o 
serce gwałtowne uderzenie,@ ale 
od sosen w księżycu światła i 
cienie.@ Nie dorosłe do lat 
uczucia - jak pień zbyt wiotki,@ 
rozbite paciorki szczęścia, nie 
diament twardy, promienny... 
Słodki@ dźwięk słów obcych 
wszystkim jak imiona - Genowefa, 
Monika, Weronika...@ ...i 
nieporadna, niezrozumiała, 
nieustępliwa odwaga -@ jak 
ciągła komarów nad północnym 
jeziorem muzyka.@

Z cyklu: Zielona bransoletka

Zielona bransoletka

Grające skrzydło

Skrzydło mego anioła,@ 
zwieszone nad tobą jak drzewo 
płaczące,@ odzywa się muzyką,@ 
kiedy je potrącę.@ A gdy 
zasypiasz i milczenia wzywasz,@ 
zrazu kryje się pozorem@ 
ciemności, aby później 
purpurowym@ i złotym rozbłysnąć 
kolorem.@ 

Powrót

Jak taką wielką miłość nagle z 
śnieżycy wprowadzić do domu!@ 
...nieład, pantofle na dywanie, 
porozrzucane książki, wstążki, 
rzeczy małe i znikome...@ Jak 
się z nią witać?!... Obok ziewa 
ktoś. Pachnie mocno cudzym 
kalafiorem...@ Co mówić? O co 
pytać?... "Gdzie byłeś?... 
Każdego na cię tutaj czekano 
wieczoru...@ ...z myślą o tobie 
zaczynano dzień... Serce 
spływało krwią, a oczy - 
łzami...@ ...prócz ciebie - nie 
było nic, nic pod gwiazdami!@ 
Gdzie przepadałeś? Gdyś bawił z 
dala, ktoś zebrał twe żniwa@ i 
nie powrócą!... Patrz, włosy twe 
- siwe..."@

Caritas

Bóg jest miłosierny, aniołowie 
są miłosierni,@ Matka Boska ma 
płaszcz niebieski i nigdy nie 
bywa w czerni,@ święci 
Młodziankowie@ chodzą z 
wianuszkami na głowie,@ a 
gwiazdy im krągłe u stópek 
kwitną jak jaskry w rowie.@

Bóg jest miłosierny... Niech 
serce serca nie krwawi,@ Anioły 
Stróże zejdą i wszystko się 
nagle naprawi:@ będą ręce na 
włosach leżały,@ będą zmięte 
róże ożywały,@ będziesz miał 
jasne włosy, jak kiedy byłeś 
mały...@

Z cyklu: Kamienie

Kamienie

Jesień

Wypatrzyliśmy oczy za jaskółką 
odlatującą.@ Latem stało po 
drogach tak upalne, tak upalne 
gorąco,@ od księżyca nad dachem 
było aż do głębi serca 
srebrzyście!...@ Teraz serce 
rozsypane po drogach leży jak 
liście... jak liście...@

Miłość

Była podobna do śmierci - w 
smaku słodka, żelazna w 
dotknięciu,@ mówiła słowa 
wolniutkie w półśnie, w 
drapieżnym ziewnięciu;@ była 
podobna do głębi przybrzeżnej w 
wartkim potoku,@ miała oczy 
ciemnym mułem nabiegłe, miała 
włosy z wonnego mroku.@

Trzymała mię związaną za ręce, 
trzymała mię przykutą za barki,@ 
zgasiła wszystkie myśli 
półszeptem jak struchlałe pod 
czaszką ogarki@ i złożyła mi 
głowę - ciężką jak ołowiu głaz - 
na kolanie,@ przysięgając, że 
nie pójdzie przenigdy, że od 
kolan już moich nie wstanie.@

Posąg

Stoi i tęskni do nas pozłotą 
włosów błyszcząca@ i stopy małe 
wyciąga do zimnych palców 
miesiąca,@ piołun dziś rano 
zebrany włożyła do fałdów 
sukni,@ chyli się, patrzy i 
szepce, pozłotą włosów 
błyszcząca:@ "Pójdź, stopnie 
takie łagodne... Pójdź... tylko 
szybą nie stuknij."@ Na 
macierzance usłana ścieżeczka 
miesięcznej bieli.@ "Pójdź, 
tylko szybą nie stuknij... 
Ojciec i matka zasnęli."@ 
Wyskoczył cicho nad trawę 
maleńki  pagórek kreci@ u stóp, 
na ścieżce tęskniącej, co łukiem 
ramion się bieli,@ i nagle 
skrzydła rozwinie, i krzyknie! I 
- do nas wleci.@

Pogrom

Rozsypały się na kruchą trawę@ 
myśli, spojrzenia, szelest słów 
nieważki;@ zabrali - drżące jak 
liście klonu, krwawe@ serce ze 
śmiertelnej porażki.@

Wyniesione stygną na drodze, 
gdzie gruda@ stanęła z wieczora 
na ranek,@ lampy, rzeźbione 
krzesła, kryształowe cuda,@ 
gobeliny, sieć lekka firanek;@

na wietrze i na szronie 
żałośnie łopocą@ - płachta 
kolorowa, chusty welon biały,@ 
rąbki jasne (kryjomo pieszczone 
przed nocą),@ zziębnięte szat 
obręby (całowane w mroku),@ 
osłony (raz widziane, jak gdyby 
w obłoku)@ i skrzydła...@ 
Skrzydła ptaków zmarzniętych, co 
nie doleciały.@

Jest taki błękit...

Jest taki błękit - ale ja go 
nie widzę, nie czuję;@ jest taka 
gwiazda - ale ona w nieznanej 
orbicie kołuje;@ jest taki 
płomień - ale pali się tylko raz 
jeden, na stypie;@ jest takie 
szczęście - ale je oddech własny 
na świata cztery strony 
rozsypie.@

Z cyklu: Jeszcze rymy 
dziecięce

Jeszcze rymy dziecięce

Zły człowiek

Biedny człowiek, który 
podpalił dom nasz i stodołę,@ 
śpi w opuszczonej budzie, deski 
pod nim gołe.@ Jutro pójdzie 
dalej, z ciężkim sercem i 
zmęczony niezmiernie,@ na 
przełaj, bez drogi, przez 
bajora, kamienie, nieużytki i 
ciernie.@ A u nas już cieśla 
ciosa jasne belki z co 
najgrubszych jedli,@ pachnie 
smołą - i lada chwila nowe 
dźwignie się osiedle.@

Dzikie gęsi

"A ta gęś dzika, co leci nad 
morzem,@ gdy noc czarna zapadnie 
- gdzie się spać położy?"@ "Na 
morzu, na dalekim oceanie, na 
bezgranicznej swobodzie,@ korale 
rosnące z dna od stóp do głów 
kąpią się w wodzie.@ Codziennie 
na koralu z poprzedniego dnia 
wyrasta koral nowy,@ aż wychyną, 
aż wyjrzą, aż się rozgałęzią na 
powierzchni koralowe ostrowy.@ 
Tam, z krzykiem żałosnym, gdy 
słońce bez tchu za widnokrąg  
wreszcie zapada,@ klucz dzikich 
północnych gęsi na krótki nocleg 
osiada.@ Każda gęś głowę czujną 
nakrywa skrzydłem prawem albo 
lewem@ i śpią, a ciepły wiatr 
głaszcze je lub stroszy im 
piórka powiewem."@

Dzika lalka

Ubrali ją inaczej niż 
wszystkie -@ w płoche trawy, 
szurpate listki,@ paciorki z 
bzu, paciorki z kaliny;@ 
pióreczka sterczały w 
jedwabistych włosach;@ choć 
zimno było, zawsze miała bose@ 
drobne, kwadratowe nożyny.@ Nie 
stało trocin - włosiem ją 
wypchano;@ jak gęsiareczki dalą 
ścierniem słaną@ musiała 
śpieszyć, w połowie przepasana 
szmatką...@ Toteż gdy przyszła 
na świat ledwo żywa,@ mówi od 
rzeczy, po nocach się zrywa@ i 
doktór orzeka, że nic jej nie 
pomoże, bo jest od urodzenia 
wariatką.@

Pamięci 

Stefana Żeromskiego

Duszy najszczersze kochanie,@ 
serce wstrząsające sercami,@ 
ogniu miłości rozdartej@ coraz 
to głębszym łkaniem@ - jakże bez 
ciebie zostaniem...@ Tyś targał 
kajdanami,@ gdy przed wolności 
zaraniem@ ciężkimi spętany 
snami@ trwał naród. Tyś w 
duszach dzieci@ siał ogień, 
siewca uparty...@ Kto dziś ten 
plon dojrzały roznieci,@ jakże 
bez ciebie zostaniem?...@ Na 
naszych sercach wsparty@ - a my 
trzymający się społem@ twych 
szat - takeśmy stąpali,@ 
szarpani twego serca 
szarpaniem,@ paleni twego ognia 
pożarem,@ przygięci pod twego 
brzemienia mozołem,@ my w twym 
jarzmie - ty w naszych serc i 
ramion otoczy!...@ Pękło serce i 
zamknęły się twe oczy,@ a nas 
zgon twój przysypał popiołem.@ 
Jakże bez ciebie zostaniem!@ 
Miłości nasza... Jeśli brzemię 
dźwigasz jeszcze dziś, już nie 
dzielone z nikim,@ i tam gdzie 
trwasz teraz, jesteś bardziej 
niż na ziemi serca samotnikiem,@ 
jeśli walczysz, płoniesz, 
porywasz się całą mocą 
człowieczą@ na gwiazdy i na 
słońca, które cię kaleczą@ - o, 
wiedz, o, słysz, o, zobacz, jak 
za tobą, niby za bratem lub 
ojcem śród bitwy,@ idziem!... A 
jak święte chorągwie rozwinięte 
lśnią i szeleszczą@ nad nami 
serc naszych za ciebie modlitwy@ 
- o koronę dla męki, o nagrodę 
za męstwo,@ o ostateczne twe w 
imię Boga najwyższego 
zwycięstwo,@ o boże na twym 
dziele dla potomnych pieczęcie,@ 
o łaskę ciszy, o spoczynek 
słodki na sercu bożym i w Jego 
miłosierdzia wieczystym 
objęciu.@

Chory satyr

Leży tam, duży i cichutki, bez 
ruchu,@  blisko małych chojaków, 
pod liśćmi łopuchu,@ a koza 
stara, dobra, lepsza od 
człowieka,@ czasami przebiegając 
udziela mu mleka,@ a on nie wie, 
czy powróci jeszcze doń... i tak 
sobie czeka.@ Blisko - droga i 
park, i rozrosłe, rozłożyste 
jabłonki,@ i folwark, gdzie 
łańcuchy, pługi, cugle brzękają 
i dzwonki,@ gdzie stodoła dudni 
od wozów i konie gubią podkowy@ 
na bruku nierównym, i od desek 
błyszczących bije dech sosnowy.@ 
...a on jest taki chory i nie 
może podnieść głowy@ ani się 
rozejrzeć w gęstwinie, ani 
gwizdnąć, ani postraszyć 
dziewek,@ ani dorzucić kamieniem 
na zaoranym do gawronów i 
siewek.@ Śmiałe serce bije tak 
nierówno, ostygają kosmate u 
nasady kopyta,@ silne, szerokie 
dłonie są jak niemrawe drewna,@ 
a krew po żyłach przechodzi taka 
mdlejąca, niepewna@ i nie 
potrafi już przemóc gorączki, 
która po kościach zgrzyta.@

Ulatujące jaskółki żegnając 
się obsiadają druty;@ skowronek 
chciał pieśń jego zaśpiewać i 
drgnął - i zapomniał nuty;@ 
wróbel, którego hałasem zwabiła 
ładowna bryczka,@ z ćwierkaniem, 
jak z wielkim płaczem, do 
szorstkiego przypadł policzka;@ 
a sroki, z wierzchów sosen na 
przydrożne spadając krzyże,@ 
opowiadają głośno obojętnym 
podróżnym wieści o chorym 
satyrze.@

Biały sen

Sen cały biały...@ - i serce, 
i ręce omdlały -@ ...skłania 
się, skłania@ od ledwie widnego 
świtania,@ od gwiazdy zarannej,@ 
od siostry dziewanny,@ od 
leszczyny w chmiele owiniętej,@ 
od figury na wzgórku świętej.@ A 
kto mu drogę zagrodzi@ - temu 
będzie jeszcze, jeszcze 
słodziej.@ A kto się przed nim 
ukorzy@ - będzie jak anioł 
boży.@ A na kogo zejdzie w ciszy 
i nie spostrzeżony wcale@ - ten 
wstanie jako słońce samo w 
niewymownej chwale.@

Kapelusz

Jasny odcień płynącej rzeki,@ 
co u brzegu staje się płytką,@ 
mrugające przed snem z wolna 
powieki,@ ptak lecący, kwiat 
lekki, daleki@ - wyszyte złotą 
nitką.@ 

Cień od wstążki - aż niebieski 
od czerni,@ niespodziana, 
ogromna, różowa@ krótkiej 
szpilki niewidocznej głowa@ i 
brzeg - niski płotek z małych 
cierni.@ 

Czarownica

Mam mówiącego ptaka, mam 
gadającą wodę,@ mam starego 
czarodzieja i dam ci go 
potrzymać za brodę;@ mam węża, 
co się podnosi na ogonie wśród 
kwiatów w trawie,@ mam dwa 
uczone szerszenie, które mi 
sypiają w rękawie.@

Mam cudownego szpaka, mam żabę 
i żuka, i jeża,@ mam mądrą białą 
kawkę, puszysty kłębuszek 
pierza:@ przemówi do ciebie ptak 
mój, gdy się najmniej będziesz 
spodziewał,@ a smutny smok na 
podłodze nogi będzie ci łzami 
oblewał.@

Twój sen, najpierwszy na 
świecie, u mnie ma swoją 
ojczyznę@ i u mnie mieszka 
radość, którąś ty wygnał w 
obczyznę,@ a jeśli do mnie 
przyjdziesz, zbrojone zmyliwszy 
straże,@ to własne twe śpiące 
serce w pudełku ci małym 
pokażę.@ 

Wierzę w cuda

I ten, i ów, i jeszcze tamten, 
profesorowie nawet i doktorzy 
prawa@ mówią, że nie ma cudów... 
Ja jednak mogę zaświadczyć@ 
inaczej, bo co dzień się ze mną 
cud stawa:@ wdeptaną w ziemię, 
zmieszaną z codziennym splątanym 
śmieciem,@ wydobywa mię boża moc 
i dzierży ocaloną w swym ręku 
jak żywą różę w bukiecie.@

Bóg i milczenie

Bóg nad milczeniem moim trwa, 
jak ongiś przed świata 
początkiem@ unosił się nad 
chaosu bezładem,@ a ja w mej 
własnej głębi, zostawiona sobie, 
perłę przy perle układam,@ 
dźwięki, kolory, oddechy, 
poruszenia - żadnym nie związane 
wątkiem,@ kolor i kształt przy 
głosie,@ jak w chaosie.@

I śpieszę się, i gromadzę, i u 
przepaści skarbów bez tchu@ 
pracując boję się, czy zdążę@ 
przygotować wszystko ku chwili, 
gdy jednym władczym@ słowem Bóg 
me milczenie rozwiąże.@

Połów

O czarna Matko Boska, 
uwięziona w srebrnej ikonie,@ 
która trzymasz nad głową 
Dzieciątka wąskie, mocno złożone 
dłonie,@ spójrz na nędzę mego 
połowu, na dno moich podartych 
sieci,@ i niech z rąk Twych 
nagle rozwartych ptak, 
świetlisty cały, ku mnie zleci!@

Zwierciadło nocy (1928)

Zwierciadło nocy

1928

Z cyklu: Zwierciadło nocy

Zwierciadło nocy

Zasypiające gwiazdy

Gwiazdy zasypiające@ mają 
dzwoneczki srebrne,@ muzyka 
zlatuje światłem@ na wszystko, 
co jest podniebne,@ lecz w 
jeziorze odbity blask@ zrywa się 
jak za zaklęciem@ i wraca w górę 
muzyka@ w najsłodszym 
wniebowzięciu.@ 

Rzeka

Ciemną klamrą, mostem, spięta 
rzeka@ od kamiennych brzegów 
ziarnek żwiru żebrze;@ czepia 
się i zapomina, czego chciała,@  
i dźwiękając łzami, w świetle 
cała@ bieży dalej, gubiąc łzy w 
miesięcznym srebrze.@ 

Wzruszony smok

Smok na łące,@ wpatrzony w 
księżycową pełnię,@ lśniącym 
pazurem grzebie@ w kostropatej 
wełnie;@ język mu z paszczy 
wypadł@ w bezmiernej zadumie.@ I 
chciałby śpiewać jak człowiek 
albo wyć jak wilk,@ lecz - nie 
umie!@

Księżycowy paw

Żeby nie zbudzić ptaka 
śpiącego na gałązce klonowej,@ 
idźcie ścieżką okólną, brzegiem 
zarośli i traw:@ tam, patrzcie 
tylko, w powietrzu przezroczym, 
z pióropuszem u głowy,@ tańczy w 
milczeniu głębokim księżycowy, 
błękitny paw.@ Ogon rozpostarł 
olbrzymi, a blask mu na 
skrzydłach dymi,@ koralowe 
pazurki wypręża, to zaciska@ i 
depce woń siana i mgieł białe 
chuściska,@ i pije, pije, pije 
blask i dziobie, dziobie, 
dziobie w przestrzeni@ małe 
różowe perły, pełne księżycowych 
płomieni.@

Złamany jaśmin

Łuk jaśminowej gałęzi 
przełamano na dwoje kamieniem,@ 
zgniecione pachnie kwiecie 
słodyczą skradzioną upałom.@ 
"Zmienisz się, zginiesz!" "Nie, 
jasność na jasność wymienię."@ 
"Trupie!" "Na gwiazdach zakwitnę 
jak tutaj - złoto i biało."@

Dusze

Dusze obstępują dom nalany 
życiem po brzeg,@ śmiechem i 
śpiewem, i dziecięcym 
szczebiotem:@ krok ich na 
dróżkach - nieznaczny jak 
ścieg,@ zmywa je deszcz, 
zasypuje śnieg,@ nietoperz 
wymiata niespodzianym lotem,@ 
pająk w przędziwo nieumyślnie 
zwija,@ a wielki księżyc 
spojrzeniem wypija.@

Skrucha wieczoru

Ogrody zakwitają w ciemności,@ 
jak niebo gwiazdami zakwita...@ 
Spadły łzy wieczoru rzęsiste,@ 
rosa leży głęboka, obfita...@ 
Oczyściło się serce dnia.@ Już 
dosyć! Więcej skruchy nie 
trzeba.@ Sznurami woni 
błagalnych@ kwiaty wstępują do 
nieba.@

Kolumny nad wodą

Spoczną lecące liście@ na 
stawach strojnych w łabędzie,@ 
wyjdzie spod kolumn cisza@ i 
posągiem nad wodą usiędzie,@ i 
runie w sercu lato@ walącym się 
wiekiem trumny,@ a cisza 
westchnie u brzegu:@ "O 
kolumny... kolumny... 
kolumny..."@ 

Z cyklu: Pusta muszla

Pusta muszla

Opuszczenie 

Miłość naszą doczesną,@ 
śmiertelną, krótkotrwałą,@ Bóg 
wyniósł mocą swoją@ i dał jej w 
wieczności ciało;@ w czasie była 
jak motyl,@ w bezkresie jest 
wyraźną muzyką,@ przez której 
kryształ przeczysty@ boża 
słoneczność przenika.@

Lecz myśmy - jak puste 
muszle,@ opuszczone łuski 
owadu,@ siwa nicość naigrawa się 
z nas@ i piaskiem na serca nam 
pada.@

Miłość 

i obecność boża

Nie wiem, czyli w szatana 
jestem sferze, czy pod cieniem 
krzyża!@ Miota mną prąd dwojaki 
- dźwigająca fala,@ która mię do 
miłości i do Boga zbliża,@ i 
odpływ, co od Boga i od ciebie 
mię oddala,@ najmilszy mój, od 
Boga i od ciebie mię odpycha@ i 
zasypia... I z falą martwą razem 
jak płaz jestem cicha.@

Jeśli boża obecność w nas jest 
tym, co ma nas zbawić,@ jeśli 
jest iskrą, która nas rozpala,@ 
jeśli jest duchem, co nami 
oddycha,@ jak może w obecności 
tej chorzeć i krwawić@ 
niedoskonały twór, dziedzictwo 
sprzed potopu,@ miłość, ostatnie 
z monstrów pozostałe pod 
błękitem stropu.@

Lecz jeśli w tępym śnie 
zmysłów i ducha@ z zaświata 
jedna miłość jak źródło 
wybucha,@ jeśli w pustce 
zarosłej sennością i zielskiem@ 
ona budzi człowieka wołaniem 
anielskiem,@ jeśli dzięki niej w 
głębi grubych kości i  krwi 
gęstej zwierza@ nadprzyrodzonym 
biciem głos boży uderza@ - jak 
może moc ta, jakimkolwiek 
odezwie się echem,@ być nie 
porywem ku świętości, ale 
grzechem?!@

Czarne i białe

O Boże, któryś miłość stworzył 
i dopuścił żądzę,@ i wzniecił 
przyjaciela, a dopuścił wroga,@ 
jakże, ślepy proch ziemi, 
dojrzę, kędy droga,@ jakże Twe 
sprawy poznam, zbadam i 
rozsądzę.@

O, niech zstąpi Twój cherub i 
rzeknie: "Ja rządzę!"@ - i niech 
przetnie  świat ręką niemylną i 
chrobrą@ na prawdę i na zdradę, 
na zło i na dobro@ i niechaj 
wzrosną wpośród ściany i 
wrzeciądze,@ dzielące po wiek 
wieków szatana od Boga@ i zdradę 
od wierności, a miłość od 
żądzy.@

Z cyklu: Błękitny kwiat

Błękitny kwiat

Błękitna chwila

Zniknie za brzegiem, ujdzie za 
skały@ żagiel, w błękicie jak 
skrzydło biały,@ na rozpalonym 
zboczu rozściele@ wiatr 
przedwieczorny pachnące ziele,@ 
niską buczyną, ostrym jałowcem@ 
wstrząśnie nad dzikim górskim 
manowcem.@

Dom jest daleko, świat jest 
daleko,@ za zapomnienia górą i 
rzeką:@ nic nam nie grozi, nikt 
o nas nie wie;@ ptak w 
migdałowym ukryty drzewie@ 
potrząsa skrzydłem i gwiżdże z 
cicha,@ zdeptany piołun wonią 
oddycha.@

Połóż mi rękę pod senną 
głowę.@ Wczoraj - zginęło, 
dzisiaj - jest nowe,@ jutro - 
pod żaglem białym na głębi@ 
ściga lecące stado gołębi.@ 
Jesteśmy wolni, jesteśmy sami@ 
śród ziół pachnących, pod 
błękitami.@

Koniki polne w kamieniach 
dzwonią...@ Serce zamiera jak 
ptak pod dłonią.@ Czas coraz 
pustą napełnia czaszę...@ 
Wczoraj - zginęło, dzisiaj - 
jest nasze,@ a jutra nie chcą 
widzieć za mgłami@ oczy 
zamknięte pocałunkami.@

Z cyklu: Wiersze pogodne

Wiersze pogodne

Zima

W Anglii w grudniu bywa 
mglisto i zielono;@ we Włoszech 
róże kwitną i szare pod 
błękitnym niebem schną liście 
oliwne;@ w dalekiej Grenlandii 
zorze jak pogorzeliska płoną.@ U 
nas wszystko jest ciche, miękkie 
i w dotknięciu dziwne,@ 
puszyste, zagrzebane, 
skostniałe,@ białe... białe...@

Wieczorem rzuca się strzałę z 
papieru, by nacieszyć się jej 
spadaniem,@ a strzała wpada w 
wir śniegu, lecący nad dzwonków 
perlistym drganiem.@ Więc 
śledzisz ją, jak lata krzywo, 
już od puchu zimnego pierzasta,@ 
i, coraz mniejsza dla oczu, 
coraz to w ciężar urasta,@ aż 
nagle spada pionowo jak ołów,@ 
twarda, skostniała i już 
niepodobna do latawców, ptaków i 
aniołów.@ 

W dzień kto się kuli od mrozu 
i policzek ma jeden biały, a 
drugi czerwony,@ i czeka na 
tramwaj, bo się śpieszy do 
dziecka, matki lub żony,@ nagle 
dojrzy gwiazdkę jedną, drugą, 
trzecią - na rękawie@ i staje, a 
tramwaj już ruszył, i patrzy, i 
ogląda siebie samego ciekawie@ w 
gwiazdach coraz liczniejszych od 
pięt aż po szyję...@ I śmieje 
się, i idzie pieszo, i cieszy 
się, że żyje!@

Wiedzą o tym anioły grudniowe, 
o ogromnych oczach z szronem 
ocienioną rzęsą,@ i śpieszą się, 
i białymi rękami wielkie płachty 
śniegu ponad Polską trzęsą.@ 

Zabitemu

Z dłoni twoich wyrosną 
goździki,@ z martwych oczu - 
bławatki,@ twoje jasne, ciężkie, 
ciężkie włosy@ chwiać się będą 
jak pszeniczne kłosy.@ Mak 
czerwony, mak czerwony dziki,@ 
weźmie twego śmiechu klejnot 
rzadki,@ weźmie twoich ust 
przedziwną mowę@ w swoje płatki 
miękkie, purpurowe.@

Serce twoje rozdarte od 
mieczy@ przenajczystsza pogoda 
uleczy.@ Stopom twoim 
skrwawionym w podróży@ biała 
rosa na łąkach usłuży.@ Bo 
wzdłuż łanów, po przebytej 
męce,@ chodzą z wolna, złączeni 
za ręce,@ chodzą z wolna i z 
cicha - zbawieni@ w złotych 
zbrojach, w bieli i czerwieni.@

Pogrzeb lata

Uklękła jesień przy drodze u 
słupa,@ ma na silnych rękach 
młodego skostniałego trupa,@ 
spogląda dokoła, czy się go też 
kto użali...@ Dostrzegli ją mali 
chłopcy, co tam chrust 
zbierali,@ pokładli na piasku 
wiązki,@ pobiegli po zielone 
gałązki,@ skopali, zdeptali i 
las, i pole, i trawę,@ umaili 
martwego, sobie zrobili zabawę.@ 
Przybiegły gęsiareczki brudno 
odziane,@ zobaczyły ciało w 
gałęzie ubrane,@ zaśpiewały 
głosikami cienkimi, cienkimi,@ 
aż zaczęły spadać żółte liście 
na całą ziemię.@ I przyszła 
staruszeczka stuletnia, 
zgarbiona, skulona nieboga,@ 
posłyszała śpiewy płaczek 
siedzących nad drogą,@ 
przydreptała bliżej, bliżej,@ 
schyliła się niżej, niżej,@ cała 
się od stóp zapadła, cała się 
przygięła@ i rękami matczynymi 
martwego objęła.@ Powiedziała mu 
słowa tkliwe, tkliwe:@ "Tyżeś 
to, moje dzieciątko nieżywe?"@


Zwyciężone natchnienie

Wisisz nade mną, chmuro, 
chwiejesz się, chwiejesz, 
pieśni,@ jak śnieg zawieszony w 
górze nad kwitnącym sadem 
czereśni,@ grozisz błyskawicami, 
przerażasz pomrukiem złowrogim@ 
i walczyć muszę z tobą jak z 
czymś stuskrzydłym, stugłowym, 
stunogim.@ Tnę mieczem, ogniem 
palę kształt, co się pomiędzy 
mną a słońcem obłoczy,@ i już 
sercem wiem, że zwycięsko na 
powrót w gardło niebytu cię 
wtłoczę.@

Z głębi serca (1928)

Z głębi serca

1928

Z cyklu: Z głębi serca

Z głębi serca

Nieznane

Jeszcze nie wszystko we mnie 
jest dla mnie znajome,@ żyję w 
przedsionku jak na słonecznym 
podwórzu:@ o gołębie moje, o 
klomby żółtych begonii,@ o 
róże... róże...@ Jest dom i 
korytarze ciemne i kryjome,@ i 
zegar, który drży jak serce i 
jak serce dzwoni,@ i galerie 
patrzące umarłych oczyma,@ i - 
Bóg, który jest wszędzie, jest 
tam, gdzie mnie nie ma.@

Duch i ciało

Duch nieśmiertelny,@ zamknięty 
w ciele człowieka -@ nienawidzę 
opornej gliny,@ która mnie, 
więżąc, obleka;@ od wysiłku mych 
skrzydlisk i szponów@ rysuje się 
przeklęta skorupa...@ Z jakimż 
hymnem niebosiężnej radości@ 
wylecę zwycięsko na trupa!@ 

Nie dla siebie

I można wygrać wszystko, ale 
nie dla siebie,@ wymodlić każdą 
łaskę, każdy sprawić cud,@ 
wyczytać ciemne jutro jak 
piosenkę z nut,@ wstrzymać 
klęskę jak wilka u owczarni 
wrót,@ wszystko to można, 
wszystko, ale nie dla siebie.@

Kończy się cudotwórstwo, gdy 
chodzi o własne@ klęski, u 
granic własnych staje włości@ i 
składa oręż. Tam gdzie by 
najprościej@ było - uczynić 
wszystko dla własnej miłości,@ 
jest się bezsilnym wobec nędzy 
własnej.@

Po tylu próbach - dziś jest 
wszystko jasne:@ z ran, 
odniesionych w niejednej 
potrzebie,@ człowiek się leczy, 
rzeczy martwe grzebie,@ zrzuca 
postacie, co dlań już zbyt 
ciasne,@ do nowych cudów sił 
szuka po niebie,@ ale ich 
sprawić nie może dla siebie.@

Nieświęta męka

Na drogach mej boleści nie 
znalazłam, Boże,@ śladów krwi 
Chrystusowej,@ na moich cierni 
kolcach, w ran moich otworze@ 
nie było ni gałązki cierni z 
Jego głowy;@ uderzeń, których 
barki moje i oblicze@ doznały, 
nie sprawiły męki bożej bicze.@ 

Druh, który się mnie zaparł 
jak ów u ogniska,@ miał inne 
miano.@ Na śladach moich stóp 
krwi nie zbierano,@ nie przyszła 
żadna miłość przez urągowiska@ z 
przeczystą chustą...@ ...a na 
Golgocie mojej było pusto...@ 

Tęsknota i miłość

Jeśli w tej tęsknocie 
zostanę,@ jeśli do końca w niej 
wytrwam,@ uniosę się nad 
wiecznością@ jak nad jeziorem 
rybitwa.@ Jeśli w tej miłości 
utonę,@ jeśli w tej tęsknocie 
zgoreję,@ gdy zbudzę się, Bóg 
nade mną@ zamiast dnia 
rozednieje.@

Tęsknota grobów

Bóg oddechem pył przesypuje@ 
nad równinami,@ umarli to wiedzą 
pod ziemią,@ niepokojeni snami.@ 
Suche szeleszczą szkielety,@ 
przewracają się białe kości.@ 
"Gniecie nas wilgotny grób,@ nie 
masz nad nami litości.@ Duch 
nasz uleciał i mieszka@ daleko, 
w domu Boga,@ opuścił nas żywy 
czerw@ nieznaną, ciemną drogą.@ 
Leży na nas kilka stóp ziemi@ 
jak na piersi chorego - 
maligna,@ kiedyż, kiedyż 
przyjdzie anioł,@ co nasze groby 
podźwignie?"@

Obrona

Chwiejna stoję, migocząca i 
majacząca,@ i rani mię wszystko, 
i każdy mię potrąca;@ ci, którzy 
mię kochają, gwałtowni i 
prości,@ nie mają nade mną 
litości,@ a którzy nienawidzą 
mnie - są źli i są olbrzymi,@ i 
wiedzą, że drżę przed nimi.@ 
Więc jedno tylko jest pomiędzy 
mną a grozą świata:@ skrzydła i 
ręce przezroczyste, z rąk i 
skrzydeł krata,@ leciutkie 
szkielety widm jak weneckie 
szkiełka  kruche,@ kosteczki 
szeleszczące i błony skrzydeł 
suche.@ 

Walka

Tablice nowych praw szatan ze 
złota wykuł:@ "Oto jest Zakon 
Czasu, pokłoń się, niewolniku,@ 
pokłoń się, plemię tchórzliwe, 
słabe i nienawistne,@ a ja ci 
jarzmo włożę i pętlę na szyi 
zacisnę."@ Ale myśmy powstali 
zgodnie i skoczyli złemu do 
oczu,@ a każdy z nas tchnienie 
boże we włosach zjeżonych 
poczuł,@ a w oczach bijących 
męstwem krył każdy zimną grozę@ 
na myśl o wrogu  świata z 
gotowym w ręku  powrozem.@

Wybraniec

Bóg mię powołał przez ogień, 
przez mrok, przez ciszę;@ Bóg 
mię powołał... Głosy Jego surm 
słyszę...@ Piętrzy się fala 
zalewu@ od płomienia i śpiewu,@ 
od piorunów, które są jak snop 
wężów w Jego prawicy,@ od gromu, 
który ślepnie przy Jego 
źrenicy.@ Bóg mię powołał, mnie, 
nędzę i niewolnika,@ jak rycerzy 
- Bayarda i Zawiszę, jak królów 
- Konstantyna i Ludwika,@ jak 
świętych - Piotra, Magdalenę, 
Krzysztofa...@ Bóg mię 
powołał!... O, któż by się nie 
cofał...@

Do Wilna

O miasto, twoje mury dziecku 
nie były przychylne!@ Pamiętam 
nędzę srogą na jakimś poddaszu w 
Wilnie@ i ciężką matki chorobę, 
i nudne gderanie niańki,@ i 
cerkwi nad miastem kopuły jak 
kolorowe bańki,@ generalskie 
srogie wąsiska, kozackie 
czerwone lampasy...@ ...surowe, 
ubogie dzieciństwo, dalekie, 
dalekie czasy...@

Któż ziarnka piasku policzy 
sypiące się z urwisk nad Wilią!@ 
Tyle ubiegło dni różnych, 
godziny i ludzie się mylą:@ Grób 
ojca w ziemię zapadły bez 
żadnych ludzkich wspominek,@ 
grób drugi pod sosną wyniosłą 
śród Radziwiłłowskich 
Dubinek...@ ...zgłuchł żal i 
krzywda zasnęła, i przeszłość 
osnuła zielskiem@ te groby nie 
połączone, te groby 
rodzicielskie.@

O miasto moje, nie znane mi 
twoje widnokręgi.@ Oglądam tylko 
widoki i czytam o tobie księgi:@ 
lasy cię obstąpiły, wilczyska 
ciebie obległy,@ wysokie wieżyce 
kościołów twoich pod niebo 
wybiegły,@ chmury nawisły nisko, 
z dzwonami kościołów się mierzą@ 
i północ chłodna nad tobą o 
każdej godzinie leży.@

Ja, która nie mam domu ani 
stałego osiedla,@ widzę cię 
myślą czasami, śród twoich dębów 
i jedli.@ Jak ktoś osierocony 
wspomina daleką familię,@ tak ja 
cię - dalekie - wspominam i Górę 
Trzykrzyską, i Wilię,@ i myślę 
jak ktoś wygnany, czyje 
przepadło i miano:@ a gdyby tam 
powrócić - jak by mię też 
spotkano?@

I myślę jak ktoś wygnany, gdy 
dzieciństwo wspomina ubogie:@ a 
gdyby wrócić - czy kwiat mi, czy 
kamień upadnie pod nogi?@ I 
snuje się z cierni różaniec, i 
pytają twarze męczeńskie:@ "Tam 
gdzie my legliśmy w męce, czy 
wypada ci wkroczyć zwycięskiej?@ 
Zbudź się z różanych nadziei i 
zerwij sieci omamień,@ łzami 
twej matki w tym mieście każdy 
oblany kamień!@

Tutaj marniała od troski, 
tutaj upadła od razów,@ leży w 
tym kraju twa krzywda pod 
dwojgiem ukryta głazów.@ Schnąć 
będziesz tutaj i ginąć od 
niewiadomej goryczy,@ bo krwi 
twej tu pełno pod ziemią i ona 
do ciebie krzyczy.@ Wróć na 
rozstaje, pozostań na zawsze na 
ścieżkach, co ślady mylą,@ nie 
wracaj do miasta dzieciństwa, 
nie wracaj do lasów nad Wilią!"@

Ja, która nie mam domu, pytam 
cię, stary grodzie,@ jak mi to 
moje sieroctwo twoje twarde 
serce nagrodzi?@ Jakim 
przemówisz słowem, zanim się z 
żalu rozpłaczę@ i przypadnę do 
zimnej twej piersi, i krwi mojej 
krzywdę przebaczę,@ i przebaczę 
dwa groby zapadłe, nieznane i 
rozłączone?...@ O Wilno 
nieznajome, o Wilno moje 
rodzone...@ 

1929

Z cyklu: Krzysztof w służbie u 
diabła

Krzysztof w służbie

u diabła

Rozmowa ze świętą Magdaleną

"O święta Magdaleno,@ jaką 
zdobyłaś ceną@ zbawienie?"@

"Miłość we mnie gorzała,@ 
pożoga na mnie stargała@ urodę, 
kosztowne odzienie."@

"O Magdaleno płacząca,@ duszo 
w jaśnieniu chodząca,@ różane 
twe ciało i lice@ pieścili 
miłośnicy...@ Skądże ci się to 
wzięło,@ żeś w bożym raju 
stanęła?"@

"Byłam jak żar wiekuisty,@ 
gorejący śród wężowiska,@ pełzał 
po mnie gad nieczysty@ z śliną u 
pyska...@ Wąż za wężem się palił 
i ginął bez śladu...@ ...nie 
czułam... nie wiem... Kwitnę 
pośród Chrystusowego sadu."@

"O miłośnico zbawiona,@ próżna 
przed grzechem obrona:@ czart 
mię za ręce włóczy,@ kamieniem 
serce tłucze...@ Zapomniałam 
bożego wzroku,@ błąkam się w 
pachnącym mroku;@ jedwabiem - 
oczy ściśnięte,@ usta - 
pocałunkiem zamknięte...@ Na 
ramionach, na szyi - hańby sine 
ślady!@ O święta Magdaleno, 
przyszłam do ciebie po radę."@

"Nie wiem, nie pamiętam... 
Cała jestem pożogą...@ Nigdy - 
przedtem - nie było nikogo...@ 
Nie doświadczyłam, nie 
walczyłam, nie wiem, co 
pokusa...@ ...stoję u stóp 
Chrystusa..."@

Popiół i perły (1930)

Popiół i perły

1930

Z cyklu: Dom nasz

Dom nasz

Storczykowe zbocze

Na zboczu, które zbiega łąką w 
dół, ku rzece,@ storczyki stoją 
w trawie niby świece@ 
jasnozielone, złotawe i 
białe...@ Gdy krew zachodu gasi 
słońca chwałę@ i spaja niebo 
czerwonym zalewem@ z ziemią, gdy 
lekkie wzdychają powiewy@ od wód 
maleńkich, biegnących ku 
większej@ - wzdłuż zbocza, które 
łagodnie się piętrzy,@ wstają 
prosto ku złotym i białym 
niebiosom@ dymy woni czarownej, 
przesianej przez rosę.@ Od 
kwiatów modlitewnie zapatrzonych 
w górę@ biją prawie widzialne 
kadzidlane sznury...@ ...i czy 
się aż poza świat tym trybem 
przesączą,@ czy plączą się i 
kończą, rozchodzą czy łączą,@ 
czy wreszcie stożek tworzą, bo 
ich nic nie dzieli,@ czy, 
rozdzielone, wiszą pod niebem 
jak kielich@ - nie wiem... I 
myśl snująca wątek o tych 
dziwach@ kończy się w samym 
sercu, na sercu - urywa...@

Miodowe kwitnienie

Co to w pamięci kołysze się 
tak słonecznie i rzewnie?@ To 
wiosna głęboka - to kwitnący 
marchewnik.@ Wyrósł ponad resztę 
zielska o dwie głowy,@ 
rozłożysty jest, pachnący i 
majowy;@ trzęsą nim wiatru 
podmuchy,@ obsiadły go pszczoły, 
muchy...@ Od ogrodu do ogrodu@ 
wieje, leci zapach miodu.@

Liście

Grabimy liście w ogrodzie,@ by 
trawie ich ciężar nie szkodził.@ 
Suwają się grabie... grabie@ 
mocniej... mocniej, słabiej... 
słabiej.@ Posuwiście 
szeleścimy...@ ...jeszcze 
daleko do zimy.@

Puste miejsce

Tam, na rozstaju, krzyża nie 
wolno było stawiać...@ za 
Murowanką, niedaleko Krasławia.@ 
Dyrwan porastał piach. Na 
pagórku kamień leżał.@ Cóż 
człowiekowi po tej pustce? 
Ledwie zając tam czasami 
przebieżał.@ Jastrząb krążył 
wysoko... Kwilił, kwilił, 
kwilił...@ Tam pusto i dziś. Tam 
powstańca Moskale zabili.@

Moje rzeki

Indra - wartka śród 
spadzistych brzegów,@ Raudawizka 
- w łąkach ścieg przy ściegu,@ 
grząskie, wąskie, drobne córki 
bagien,@ skryte zwykle, w czas 
jesienny nagie@ - pamiętam was 
bełkocące w ciszy letniej,@ 
zagłuszone upalnie i 
kwietnie...@ I pamiętam rozlew 
nad rozlewy,@ zatopione brzegi, 
łąki, krzewy@ i czajki wiosenne, 
i kry, które płyną@ wszystkie do 
Dźwiny.@

Liksnieńska kniejka

Kałuże jak wycięte ze szkła. 
Tutaj dech z pola nie wieje.@ Po 
obu stronach drogi ciągnie się 
chłodna knieja.@ Spojrzeniem 
nieuchwytnym, znajomym i 
bliskim@ czuwa nad nie 
wyschniętym nigdy topieliskiem.@ 
Od niskich paproci przez maliny 
lepkie i gęste@ nawet osik wzrok 
jadącego nie dosięga często.@ 
Tymczasem w górze, jeśli 
przechylić nie leniąc się 
głowę,@ aż w niebie tkwią 
rozpuszczone wierzchołki 
brzozowe:@ rozplótł je wicher i 
zostawił słońcu,@ słońce 
całowało dzień jeden i rzuciło w 
końcu.@ Patrz długo, a zobaczysz 
z bryczki twej, śród jazdy,@ jak 
brzozy swą tęsknotą budzą śpiące 
gwiazdy.@

Nie dla obcych

Ten las, ten ogród, ten dom,@ 
te porosłe cząbrem manowce@ - to 
nie są wiersze dla was,@ to nie 
są wiersze dla obcych!@

Stoją tu w czcionkach 
zaklęte,@ grządkami na 
stronicach,@ ale ten, kto to 
żywcem spamiętał,@ tylko ten się 
może zachwycać.@

Mówi do mnie dzień mój 
powszedni,@ mówi noc od dnia 
samotniejsza:@ "O czym bajesz? 
Co to znów za jedni?@ Jakże krąg 
twoich widzeń się zmniejsza!"@

Krąży koło mnie zjawa,@ coś 
jak kocur o szarej sierści,@ 
coraz węższy mój widnokrąg się 
stawa,@ coraz zaciska się 
pierścień.@

I mruczy, i skuczy, i łapami 
powłóczy,@ śmieje się twarzą 
zawiędłą,@ a gdy taniec ustanie, 
szepce w ucho pytanie:@ "No i 
cóż ci się znowu uprzędło?"@

Więc przędą się brzozy 
szumiące@ i miedze ubożuchne,@ a 
zjawisko tuż, blisko, usta 
wąskie zaciska@ i skrzeczy: 
"Próchno... Próchno..."@

Takim jadem mi drogę mości,@ 
tak szydzi - aż nie mam siły@ i 
aż wszystkie tamte piękności@ na 
pomoc mi wstają z mogiły.@

I tka się dywan ogromny,@ 
przedziwny, acz zbladły 
gobelin:@ to, co sczezło, i to, 
co przytomne,@ powstaje i ściele 
się, ściele.@

Studnie i bagna, i jezior toń 
nagła,@ lniane dzieweczki i w 
płótniankach chłopcy...@ Lecz 
cokolwiek się stworzy - tytuł 
trzeba położyć:@ "Dla swoich - 
nie dla obcych."@

Rzeczułka

Wodo śpiewaczko, wodo 
samograjko,@ zarosłaś rzęsą, 
niezapominajką,@ schowana w 
trawie, śród torfów zapadła,@ 
bulgocesz na dnie w swą fletnię 
- zajadła.@ Świergocesz szybko, 
niejasno, lecz zwięźle,@ w mule, 
pod którym piosnka twoja 
grzęźnie,@ pchana przemożną, 
nieodpartą chętką,@ by coś 
oznajmić - prędko, prędko, 
prędko!@ Znowu mam suknie i 
włosy dziewczęce:@ zbiegam, pod 
struny twe podkładam ręce...@ Na 
trzcinach lekkie chwieją się 
motyle,@ twarz potrącając, którą 
do cię chylę@ pośród gęstwiny, 
co gorącem bucha...@ O moja, o 
siostrzyczko, słucham, słucham, 
słucham...@ 

Wabolskie Jezioro

Tam, nad Wabolskim Jeziorem,@ 
czajki odprawiają nieszpory.@ 
Jutro niedziela... W Liksnie 
kościół rozbity,@ w Iłłukszcie 
też... Lamentują po wioskach 
kobiety.@ Nie ma komu się 
modlić, nawet kleryk i ten leży 
chory.@ Latają czajki w 
przedświąteczną i słoneczną 
porę.@

Na ławkę, pod jesion, co tam 
kiedyś stał,@ przychodzi patrzeć 
na jezioro blady chłopca 
kształt:@ na boku lancę 
postawił,@ z ran wielokrotnych 
krwawi.@ Nie dba na dziurę w 
czole białym,@ patrzy spokojny, 
wyrozumiały;@ bledziutką twarzą 
chłonie@ kształt kościoła, co 
tak prędko nie zadzwoni;@ oczami 
pełnymi słodyczy@ wodę głaszcze, 
czajki liczy.@

Jakieś białe kwiatowe 
przelatują płatki@ - to od 
matki.@ Puch słoneczno_srebrny 
lata@ - to od brata.@

Ptaszki piszczące dyszkantem@ 
boczą się na czapkę z 
amarantem.@ Słońce z cieniów 
splotło wian@ nad nim - bo słaby 
od ran.@ (Wielu było tych, co z 
nim osłabli...@ Zginąć przyszło 
od kozackich szabli...)@

Czajki latają i kwilą...@ 
Pochyla się żołnierz, pochyla,@ 
żegna się krzyżem, o korzeń się 
potyka,@ na lancy się wsparł i - 
chciał coś rzec i znika.@

Wie dobrze pobożny, łagodny 
okoliczny gmin,@ że nad jeziorem 
czasem widny nieboszczyka 
polskiego pana zabity młodszy 
syn.@

Dwa kościoły

Kościół w Indrycy, drugi w 
Warnowiczach,@ po dwóch stronach 
Dźwiny dwa święte oblicza,@ 
dzwonnice dwie pytające jedna 
drugiej:@ "Czy suma będzie 
krótka, czy nieszpory długie?"@ 
Procesje kolorowe dwie, na które 
słońce praży,@ i zarośnięte, 
rozgrodzone dwa wiejskie 
cmentarze.@

Cmentarz w Jurahowie

Po stromym urwisku czeremcha 
się wspina;@ śpią w brzozowej 
kniejce dziedzice Baltyna.@ 
Płynie łąką bystry ruczaj,@ młyn 
daleko stuka, huczy,@ z wzgórz 
okolicznych pachnie las sosnowy@ 
i dymy lecą od Baltyna i 
Jurahowa.@

Cmentarzyk jurahowski klęczy 
po pas w trawach,@ płot - dawno 
obalony; bydło wchodzi bez 
obawy,@ pomiędzy ciasne pnie 
łaciate krowy się tłoczą@ i 
łamią bez, i brzózkom zbyt 
długie obrywają warkocze.@ 
Fujarka pytająco gwiżdże tuż, 
tuż za dawnym wałem...@ ...na 
grobie śpi z kiścią traw w pysku 
owca z jagnięciem białem.@ 

Przychodzimy o wczesnym ranku, 
na przełaj przeciąwszy drogę.@ 
"...trzeba pomóc biednym 
umarłym, a oni nas też kiedyś 
wspomogą..."@ Mamy łopaty i 
grabki, ciężko pracujemy 
schylone.@ "Trzeba oczyścić 
mogiłki śpiącym kurlandzkim 
baronom."@ Równamy ślady racic, 
podźwigamy upadłe krzyże...@ "I 
oni nad nami się schylą, kiedy 
śmierć się do nas przybliży!"@

Uwalana rosą i ziemią 
żarliwie, patrzę na bonę@  i 
widzę już, jak jarzą się przy 
mnie gromnice zapalone,@ jak 
płacze dom, jak ksiądz pośpiesza 
z Olejami,@ by ubiec ten żelazny 
młot, który mi oddech złamie...@ 
...i - z trudem już - 
spostrzegam, jak gdyby przez 
zasłonę,@ u wezgłowia mego 
poważny rząd jurahowskich 
wiernych baronów.@

Zmora

Trudno było głowę obrócić na 
stronę,@ wielkie lustro 
naprzeciwko stało zawieszone,@ 
wisiał na nim pled w czarną 
kratkę.@ Nie wiadomo było do 
ostatka,@ w co się zmieni, w 
jaki kształt,@ będzie latał czy 
też stał,@ milczał czy też 
głośno wołał@ - kiedy nożem o 
północy dotknie się go zmora.@

Niedziela

Ganek - z lekka wilgotny od 
rosy,@ ślady stóp na zgrabionym 
bose.@ Jeszcze wcześnie. 
Stangret myje koła.@ Dzwony biją 
dalekiego kościoła.@ Już Barbara 
z Józią śpieszą na piechotę;@ 
już ich nie ma; już znikły za 
płotem.@ A ja mam sukienkę 
różową, ślicznie krochmaloną,@ i 
cieszę się, że święta i że już 
dzwoniono.@ 

Dwór w Dorotpolu

Nad jeziorem - aleja lipowa:@ 
tam mieszkała pani 
Piotrowiczowa.@ Dwór miała 
rozłożysty, sad wielki i 
stromy,@ kiedykolwiek się 
przyszło, zawsze była w domu;@ 
nastawiała konfitur na białej 
serwecie@ i mówiła: "To dla was, 
dzieci. Jedzcie... jedzcie!"@

Mogiła

Na cmentarzu w Liksnie leżysz, 
pośród pól,@ brzęczą wkoło 
kwietne łąki jak calutki ul;@ do 
lasu sosnowego, któryś 
ukochała,@ jest wiorsta 
niecała;@ nie pamiętam już, jak 
wygląda krzyż,@ pod którym 
śpisz,@ i w którą stronę głowę 
twą strudzoną@ wówczas złożono.@ 
Brzozy tam szumią, olchy i 
osiki,@ pełno jest ożyn, głogów, 
malin dzikich.@ Tam śpią rodzice 
twoi i bracia, i siostry@ i łez 
tam nie ma już ni łkań, ni 
zgrzytów ostrych,@ ani kto żywy, 
na mogiłach ręce łamie...@ 
Umarli jedni, a drudzy - 
wygnani.@ I tylko czasem nocą 
lub w południe samo@ słychać, 
jak targnie ktoś, zapadłą 
stuknie bramą@ i pośpiesznymi 
kroki cmentarz cały zmierzy,@ a 
potem głuchy stuk o płytę twą 
uderzy@ i niewiadomy ktoś zawoła 
twoje imię,@ i cicho znów... 
Lecz ty, o cherubinie@ 
cmentarzy, gdy nad krajem tym 
swe loty zniżysz,@ zobaczysz, 
jak na matki mej mogile@ w 
ranach i zmazach cały, ze 
skrzydłami we krwi i w pyle,@ 
duch mój - samotny bardzo - leży 
krzyżem.@

Gosposia

Gosposia stara, jeszcze dotąd 
piękna,@ opowiada dziwa, że aż 
się jej lękam:@ jak - młoda, 
rosła i biała -@ służyła u 
rosyjskiego generała,@ jakie tam 
były uczty, jak płynęło wino.@ 
"A ja sobie chodzę", mówi, 
"suknia na mnie sina,@ 
bransolety i kolczyki,@ a dokoła 
pułkowniki,@ adiutanty i 
huzary,@ każdy tancerz 
doskonały...@ Oni w żarty, a ja 
- w śmiech..."@ "Gosposiu! 
Przecież to grzech..."@

Powołanie

W kuchni jest czysto, pachnie 
mlekiem i chlebem,@ któż by mógł 
zapamiętać, że chodzić do kuchni 
nie trzeba.@ W salonie głośni 
goście rozmawiają do syta,@ w 
kuchni cicho polana dogasają pod 
płytą.@ Gosposia fartuch biały 
włożyła, odpoczywa beztroska,@ 
Magdalena lampeczkę poprawia 
przed Matką Boską.@ Siedzę na 
białym stole, warkocz mam 
potargany,@ czytam wpatrzonym we 
mnie "Tygodnik Illustrowany",@ 
Or_ota i Savitri, i nagle głos 
mi zawisa...@ ...i wiem, że 
sama także muszę zacząć wiersze 
pisać.@

Przylaszczki

Jeden dzień - jak złoty, złoty 
miód:@ Donat, chłopak ogrodowy, 
splótł@ - co za szczęście, co za 
szczęście! -@ Koszyk nie większy 
od pięści.@ Jeszcze śnieg leży w 
kotlinach leśnych,@ jeszcze się 
o Wielkanocy nie śni,@ pobiegł w 
las co tchu,@ nabrał w koszyk 
mchu,@ póty czaił się śród olch, 
śród brzóz,@ aż przylaszczek 
garść do domu niósł.@ 
Zakrzyknęły w kuchni 
dziewczęta:@ "Ot, kto o gołąbce 
naszej pamięta!"@ Z śmiechem 
głośnym, cichym krzykiem@ 
wepchnęły go do pokoju z 
koszykiem.@ Dońka w strachu 
dźwiga kwiaty, skrzypią pod nim 
deski,@ a tam chore dziecko 
leży, oczy ma niebieskie.@

Dzierżawca sadu

W sadzie pod jabłonią oliwną@ 
stoi stary, stary Żyd z brodą 
niby Noe,@ patrzy na urodzaj: 
cmoknął, głową kiwnął,@ potem na 
wszyściutkich palcach długo coś 
rachował;@ spojrzał uroczyście 
jak Abraham,@ machnął ręką po 
czymś przykrym, chociaż błahym;@ 
zawołał przeciągle w stronę 
sadu,@ zdziwił się, że nikt nie 
odpowiada.@ Po czym zawrócił 
nagle i, uspokojony,@ krokiem 
arcykapłana ruszył w moją 
stronę.@

Dawidek i jaśmin

A Dawidek - pobożny, młody, 
poważny Żyd -@ stawał nieraz 
oniemiały, kiedy jaśmin kwitł.@ 
Zaczynały się porzeczki,@ były 
krzyki, razy, sprzeczki,@ 
spuszczano psy z łańcuchów:@ 
"Jaki biały!... Jak w puchu..."@ 
Gromiły łupieżców Łaja i Sura, i 
Małka...@ "Gdzie Dawid... Nu... 
chłopa nie ma ni kawałka!"@ 
Kołysaał się Dawidek,@ ani głosu 
nie wydał.@ Patrzył na jaśmin 
biały.@ "Jasny on... 
doskonały!"@

Kradną las

Ujrzeć ich w lesie jeszcze, 
jeszcze raz:@ stoją między 
brzozami, brody mają po pas,@ 
oczy wielkie, niebieskie, 
nieszczere@ opuścili na ręce, w 
których dzierżą siekiery.@ 
Konwalie ławą bielą się pomiędzy 
nami spokojne i bose...@ Blisko, 
tuż... Boże, co się stanie, gdy 
oczy i siekiery błękitne 
podniosą?!@ 

Starowiery

Starowier Wasyl z synami 
ośmioma@ skrzypiące antonówki 
zsypywał na słomę.@ Olbrzymim 
wzrostem sięgał pomiędzy owoce,@ 
nogi miał wielkie - w łapciach 
niespożytej mocy.@ Śpieszyli się 
synowie, pomocne olbrzymy,@ by 
wywieźć plon jabłeczny przed 
nadejściem zimy.@

Tamtejsi

Jacyż to nasi tamtejsi?@ 
Bledsi, chudsi, lżejsi, 
mniejsi.@ Piechotą na jarmark 
idą,@ by ich podwiózł - proszą 
Żyda;@ służą starowierom jak 
parobcy,@ nie strzyżeni, 
niepiśmienni... Ciche owce!@ 
Tyfus ich dziesiątkuje coraz i 
cholera,@ tacy byli w mym 
dzieciństwie... Jacyż oni 
teraz?@ Dzieci ich patrzą jak 
blade kwiatki lnu,@ psy ich 
zawsze wyją, skomlą - nie znają 
snu...@ W kościele łanem się 
chylą zbitym przez grad,@ ten 
najszczęśliwszy z nich, co 
krzyżem padł;@ hostia nad nimi 
wzniesiona jaśnieje 
niezwykle...@ O święci, nieznani 
święci Łotwy i Litwy!@

Tamtejsze dzieci

Czyście dzisiaj szczęśliwsze,@ 
czy lepszy dzień wam świta,@ 
małe tamtejsze dzieci,@ które 
uczyłam czytać?@

Przychodziły z Liwczan,@ 
przybywały z Kokiń,@ w oczach 
miały siwych, modrych@ spokój 
głęboki.@ 

Dawałam im elementarze,@ 
mówiąc: "Czekajcie, sama wam 
wszystko pokażę",@ a one siadały 
w trawie,@ czapkami, 
warkoczykami się bawiąc.@

Siwy ze starości bez patrzał@ 
na kajety od literek coraz 
pstrokatsze...@ Przychodziły psy 
- mądre, cierpliwe -@ patrzeć, 
jak mój zapał w cieple 
dogorywał.@

Zlatywały się roje much,@ 
coraz bardziej słabł w nas 
wszystkich duch,@ przez palce 
jak słońce przeciekał...@ 
Przysyłano nam chleba i mleka.@

Schodził wieczór matczyny, 
głęboki,@ kurz obfity nad 
drogami rósł@ i z wolna ku 
domowi, pośród młodych brzóz,@ 
odchodziły dzieci do Ruchman, do 
Liwczan, do Kokiń.@

Nasze dziewczęta

Senne, łagodne łotewskie 
dziewczęta:@ wszystkie suknie 
krochmalone, żadna nie wymięta,@ 
chustki jedwabne, białe...@ 
Łąki, co przejść nie dały,@ 
kurz, co się stopom 
sprzeciwiał,@ złość cierni i 
igliwia,@ kundle biegnące z 
ujadaniem w ślad@ - 
przezwyciężone. Oto już wstępują 
w księży sad@ i orszakiem 
dostojnym, przy ramieniu ramię,@ 
idą pod kwitnącymi słodko 
czereśniami.@

Baby

W piątek przychodziły baby po 
leki:@ palce miały grube, nogi 
kalekie,@ zakurzone siadały w 
korytarzu, na schodkach...@ Żyło 
im się ciężko w zimie, w lecie 
niesłodko!@ Łagodne, cierpliwe i 
dzikie,@ mówiły wzorzystym 
językiem,@ wyjmowały z tobołów 
chude niemowlęta...@ Pamiętam - 
paczki, butelki i - gardło od 
żalu ściśnięte.@

O byt

"Chcę być koniecznie 
nazwany!"@ "Jesteś nieznany."@ 
"Tak, lecz miano me, skoro je 
wymówisz,@ podobne będzie 
jasnemu błyskowi,@ wywiedzie mię 
z niebytu, w którym mię 
zostawia@ nawet i własna 
pamięć." "Jesteś spod 
Krasławia.@ Nic więcej nie 
wypowiem. Będziesz w cieniu 
stał,@ nikomu nie wiadomy, 
nieznajomy kształt."@

Z cyklu: Popiół i perły

Popiół i perły

Biała róża

Raj ten obrasta cierniem, 
które nie chce kwitnąć -@ 
przyjdą wieczór żniwiarze, cały 
zbiór mój wytną.@ Zasadzą inne 
krzewy, strojne w białe pąki:@ i 
śpiewające drzewo, i drzewo 
rozłąki,@ a w samym środku białą 
różę pożegnania.@ Tam cię 
odnajdę: będziesz stał i patrzał 
na nią.@

Perły

Jak dziwnie - kłaść się spać 
bez płaczu!...@ "Czy wiesz, że 
nigdy, nigdy nie zobaczysz@ tych 
gorzkich ust, tych oczu 
ciemniejących,@ że nigdy dnie 
nie będą czarne i pachnące@ od 
czekania na chwilę, której czas 
się liczy@ spadającymi z wolna 
kroplami słodyczy?"@ Wiem... Sen 
głęboki tuż jest... Jego zjawie@ 
jedynej tylko w oczy chcę 
zaglądać pawie.@ Są w nim 
narcyzy chłodne i wielkie 
wachlarze,@ którym twarz 
spokojniejszą od śmierci 
pokażę.@ Wiem o wszystkim... 
Tam, we śnie, jest taka 
kaplica,@ gdzie nieznane 
świętości twarz mają księżyca,@ 
a wkoło nich, jak rosa, co drży 
i migota,@ pasmami i kołami 
promienieją wota.@ Tam - 
dźwięczne kolorami, nasycone 
ciszą -@ sznury łez mych 
ostygłych, perły moje wiszą,@ a 
Świętość Nieznajoma, Miłość 
Niepojęta,@ zważyła każdą łzę 
mą, o każdej pamięta@ i dzierży 
pod stopami swymi, swymi berły,@ 
całe me wypłakane serce, 
zmienione na perły.@ Wiem - o 
czym mówisz... Ale Miłość 
Niepojęta@ i tamto ma w swym 
skarbcu, o tamtym pamięta@ i 
trwa w migocie wotów i oczu - 
jednaka...@ W ten idę sen. 
Znużyłam się... I sił nie 
starczy już płakać.@

Sen

Śnię, że umarłam i okiem 
jestem zawsze w twą duszę 
wpatrzonym,@ nie dbam, czy nas 
co łączy, i nie wiem - kto nas 
rozdziela,@ przenikam całą 
przestrzeń śpiewem jak 
wiolonczela...@ I wreszcie 
jestem - tobą!... i wreszcie 
jestem zbawiona...@

Miłość

Przez dni jesiennych słodkie 
zamieranie,@ przez dymy ognisk, 
jarzębin różaniec,@ przez 
jaskółczane krótkie "do 
widzenia",@ które wiatr wczoraj 
w ciepły deszcz pozmieniał -@ 
proszę cię, święta i wieczna 
jesieni,@ niech się już moje 
serce nie odmienia!@ Przez liści 
tuman, co się w parku kręci,@ 
przez szron na miejscach letnich 
sianożęci,@ przez oddalenia i 
przez niepamięcie,@ przez 
śmierć, co zawsze jest nie do 
pojęcia -@ proszę cię, wierna i 
boża służebno,@ niech zginie 
serce, jeślić jest potrzebne!@ 
Jeśli tak trzeba i jeśli nie żal 
ci@ rozkwitu lata, skoś to, coś 
skazała@ - czy kłos, czy owoc, 
czy kwiat niedojrzały -@ 
wytnijcie ogród mój, a dom 
podpalcie...@ ...ale przez 
obietnice i przez wypełnienia,@ 
przez lęk miłości i mękę 
rodzenia@ zaklinam ciebie, o 
święta jesieni,@ niech się już 
moje serce nie odmienia!@

Z cyklu: Wiersze chropowate

Wiersze chropowate

Miłość 

Wariant II

Miłość - trzeźwa, 
dalekowzroczna - z głębokimi 
bruzdami na licach@ wychodzi 
samotnie na niebo na kształt 
miedzianego księżyca...@ O miły 
mój, co za pustka!... o miły, co 
za tęsknica...@

Ani mi twarz twoja bliska, ani 
mi twa mowa - pamiętna,@ ani 
wiem, czyli gdzie oddychasz, czy 
biją krwią twoje tętna...@ Lecz 
ona - świeci, bezmyślna, 
bezkarna i obojętna.@

Cóż jej do nas - wieczystej, 
cóż jej do nas - przeczystej!@ 
Stamtąd, skąd wzrok jej się 
szerzy wysoki i uroczysty,@ 
nawet nie widny nasz padół, krwi 
naszej opar mglisty.@

O, bogdajeś sczezła, twardy 
nad naszą męką obrazie,@ bogdaj 
cię piorun spalił, mór 
najczarniejszy poraził!...@ 
Myśmy ledwo co z ran powstali... 
Serca nasze - skaza przy 
skazie...@

W piekła przepastną paszczę 
padł ten, co cię rozniecił,@ 
lecz tyś - jak maska jego - 
została i czar twój świeci...@ 
...i wyją psy do ciebie, i 
skamlą o tobie poeci!@ 

Zasłaniasz nam - o złudo ty! - 
obecność bożą@ i wbrew potędze 
Stwórcy głosisz nam: "To ja 
tworzę!"@ - i trujesz nas, 
zbawionych... i wbijasz nam w 
serca noże...@

Lecz Chrystus, co za nas 
umarł, i z ciebie jad wytoczy,@ 
i będą kiedyś miliony patrzały - 
promienne oczy! -@ na twoją 
maskę strzaskaną, na zgon twój, 
co niebo ubroczy!@

Z cyklu: Malowanki wiejskie

Malowanki wiejskie

Obłoki

Łagodne ręce lata, łagodne 
ręce lata:@ jedna - wierzbę nade 
mną zaplata i rozplata,@ druga - 
dotyka twarzy, spocząć ma na 
ramieniu...@ Jakie błękitne 
niebo przez firankę zieleni!@ 
Woda - tatarak wierzchem, 
pachnące błoto spodem,@ ani się 
da uwierzyć, że była skuta 
lodem,@ że tam, po samym środku, 
o grube szkło przyrębli@ tupali 
w szronie ludzie, przy 
dźwięcznych wiadrach ziębli.@ 
Teraz przychodzą owce, tłoczą 
się bok przy boku,@ a inne owce 
na niebie patrzą na nie, 
tęskniąc z obłoków.@

Pole kapuściane

Pole kapuściane,@ wiejące 
fioletem,@ gdy przed tobą 
stanę,@ jak stawałam przedtem@ - 
nie będę tęskniła do raju@ ani 
do zamorskich krajów,@ ani do 
sławy...@ O pole łaskawe,@ o 
pole dorodne,@ oczy me - głodne@ 
ciebie jak nigdy przedtem -@ 
będą się tylko twoim syciły 
fioletem.@

Lato

Rowy poziomkowe, ukwiecone 
rowy,@ zapach błotny, miodny, 
zapach malinowy,@ żuczki, 
muszki, puszki, słomki,@ 
olbrzymie ukryte poziomki.@ 
Warczą głośniej, głębiej, 
słabiej@ na dnie dźwięczne głosy 
żabie.@ Coś kwitnie biało, 
obficie.@ Trochę wyżej, dalej, w 
życie,@ ozywa się coś, wabi, 
wabi,@ coś szeleści - jak w 
atłasie,@ mówi słowa - jakby 
ptasie,@ kroki stawia - jakieś 
inne,@ nie człowiecze, nie 
dziecinne...@ Niby że się tam, 
we zbożu,@ do snu nie może 
ułożyć...@ Niby że się tam nie 
mieści!...@ Wabi, świergoce, 
szeleści...@ 

A jesienią - wzięto zboże,@ 
nic nie było na ugorze.@ 

`tt

Z cyklu: Malowanki wiejskie

(c.d.)

Malowanki wiejskie

(c.d.)

Harmonika

Ktoś, kto idzie z harmoniką,@ 
ciszę nagle rozgiął i zgiął,@ 
przeciął ją jak nożem,@ na 
powietrzu rozprysłą położył,@ 
zebrał znowu wiórek przy wiórku 
-@ stanął sam na dalekim 
pagórku...@ I tam - to 
składając, to rozkładając 
ramiona -@ dziwi się, że cisza 
pełna jest dźwięków zranionych.@ 

Mgły i słowik

Późno na łące w maju@ mgły bez 
przyczyny wstają,@ na cienkich 
wzrosłe łodygach@ nie mogą się 
prędko ścigać:@ wyciągają tępe 
głowy@ do młodej brzózki 
majowej.@ Jedne gęstsze, inne 
bledsze,@ łapami gniotą 
powietrze.@ A na skraju z owej 
brzózki młodej@ słowik strąca 
czyste zgłoski jak kropelki 
wody.@

Bezpieczna godzina

Po zielenią powleczonej 
topieli@ lekką stopą chodzą 
anieli...@ Czaple widać pod 
olszynkami,@ wodzą sennie, 
sennie oczami.@

Pod zieloną cienką przykrywą@ 
leży otchłań - mokre, duszne 
szkliwo -@ o tę przepaść, zimną 
paszczę czarta,@ stoi tafla 
jeziorna oparta.@

Nisko wisi tarcza 
słoneczna...@ Bije w górze 
godzina bezpieczna...@ Oddalają 
się głosy dalekie...@ Wieją 
skrzydła - lekkie, lekkie, 
lekkie...@

Mogiłka

Stara bajka polna, wszystkim 
wiatrom znana:@ stała brzózka na 
pagórku, w trawie po kolana,@ 
gałązeczki rozpuściła,@ by 
przykryć nimi mogiłę,@ w której 
w łachman owinięty@ śpi zabity 
żołnierz święty.@ Tam, u tej 
mogiły, pod anielską wodzą@ śród 
majowych nocy słowiki się 
schodzą,@ zlatują się pareczkami 
- żalą się,@ a nad nimi gwiazdy 
palą się.@

Inwokacja

Proszę was, brzozy znajome od 
Dźwińska do Mołodeczna,@ jeśli 
was kiedy odwiedzę, niech mi 
droga będzie bezpieczna.@ 
Poczwórnym stoicie szeregiem, 
szumicie poczwórnym rzędem...@ 
...Dajcie mi cień miłosierny, 
gdy przejeżdżać będę tamtędy.@

Proszę was, brzozy znajome od 
Mołodeczna do Wilna,@ jeśli Bóg 
da na czas nadążyć - niech mi 
droga będzie niemylna!@ 
Błądziłam tyle czasu, czart mię 
na początku omylił...@ Jeśli 
przed końcem was ujrzę, raczcie 
się ku mnie nachylić.@

Były drogi od słońca 
spieczone, bez cienia pośród 
winogradów,@ i takie, które się 
później na serce wężami kładą,@ 
i zwycięstw laurowe szlaki, i 
taneczny bieg we krwi cały...@ 
Lecz o was jedynych myślę: "Oby 
się tylko ostały!"@

Spoglądam w śmierci wrota 
leciutko przez wiatr uchylone@ i 
ręce do was wyciągam na obie 
gościńca strony,@ prosząc, 
byście wyrosły, jeśli z dala 
umierać będę,@ po obu stronach 
mej śmierci szumiącym poczwórnym 
rzędem.@

Ballady bohaterskie (1934)

Ballady bohaterskie

1934

Z cyklu: Warneńczyk

Warneńczyk

Władysław Warneńczyk

rozmawia z ojcem swym,

Jagiełłą

"Jak to było, królu ojcze, w 
ojczyźnie waszej?@ Mówi pani 
matka, Sonka, że tam w boru 
straszy."@

"Nie straszy tam już nic ani 
się złe nie lęże:@ zagasł ogień 
nad Niewiażą, potracone węże,@ 
synku mój, królewiczu.@ Legł 
Perkunas, z kamienia ciosany, 
nad Dubissą,@ samem rąbał dęby 
święte, buki, cisy.@ Kiedym 
rzucił miecz i w rękę chwytał 
topór,@ zleciał piorun 
niedaleczko z niebieskiego 
stropu,@ synku mój, 
królewiczu..."@

"Czyś się nie bał, królu 
ojcze, bogów i boginek,@ nie 
żalć było świętych drzew, 
płynących doliną?"@

"Bóg twój i mój, Bóg Polski, 
rządził mą prawicą,@ patrzał na 
mnie, Jezus Chrystus pozłocistym 
licem,@ pogoda wchodziła w 
serce, lęku pierzchała 
pokusa...@ Mniej się lękałem 
Perkuna niż nowego Boga, 
Chrystusa,@ synku mój, 
królewiczu!"@

Zabawa 

Władysława Warneńczyka

"Będę się bawił sam, zostaw 
mię samego, piastunie.@ Kaźmierz 
jest jeszcze mały, zabaw mych 
dzielić nie umie.@ Daj mu piasku 
i wiórów: do wieczora będzie 
zajęty.@ Zawołaj niańki do 
niego. Na miasto idź sam, bo 
dziś święto.@ Ustawię Turków za 
drogą... Ta droga - to będzie 
rzeka.@ A tutaj stoi Zawisza, 
dopiero się w pancerz obleka.@ 
Gwiżdże nad wojskiem wiatr, 
łopocą polskie chorągwie,@ 
błyszczą na łąkach jeziorka 
okrągłe jak wina stągwie.@ Król 
rzymski, Zygmunt, się cofa, 
następuje srogi Amurat...@ I 
zginie mężny Zawisza, chyba że 
ja zdążę zza góry.@ Jesteśmy 
wszyscy silni, jesteśmy wszyscy 
młodzi...@ Król rzymski w cieniu 
nocy uszedł i zniknął jak 
złodziej.@ My nie ujdziem, 
pośpiech rumaków naszych 
kamienie słyszą,@ zdążym, 
zdążym... i Węgry z nami... 
Trzymaj się chwilę dłużej, 
Zawiszo!"@

Kraków oczekuje powrotu

Władysława Warneńczyka

"Jakież to światła, jaka to 
wrzawa?"@ "Czekamy na króla 
Władysława."@

"A po cóż ten orszak 
przygotowany?"@ "To - matka 
jego, a to - możne pany,@ 

tu - ulubiony jego koń, tam - 
psy, a ówdzie - sokół...@ Cóż to 
wam, panie, że łzę widać w oku?@

Coś z Węgra, może z Hiszpana 
lub Niemca,@ dość, że postawę 
macie cudzoziemca."@

"Nie Węgierem ja ni rycerz 
niemiecki...@ Wracam z niewoli 
tureckiej...@

Och... Na galerach wiosłowałem 
ci ja@ i mniej zaznałem chleba 
niźli kija..."@

"Macie tu miód i ser, i słodki 
placek...@ Żeście są smutni, 
widzim to, rodacy."@

"Wzięto mię za trupa, gdym 
przy wiosłach ścichł,@ Turczynka 
mię ocuciła, a wykupił mnich.@

I wieziono mię żywego wpół na 
północ,@ czasem koniem, czasem 
mułem, rzadziej - czółnem.@

Ach!... ludzie dobrzy... 
Świateł wiele tu, a w oczach - 
czarno...@ Byłem pod Warną."@

"Wiemy, zginął cały mnogi lud, 
kwiat cały męski,@ ale król 
nasz, król nasz uszedł klęski;@

przychodzili tu pielgrzymi z 
dalekiej Budy,@ powiadali: wraca 
król, ocalony cudem!"@ 

"Pod Warną byłem. Nikt grobów 
nie kopał,@ hufiec skrzydlaty 
ptaków nad nami łopotał,@

psy dzikie gryzły ścierwo 
końskie, ludzkie ścierwo,@ 
chorągwie porzucone wiatr jak 
kwiaty zerwał@

i targał je po cierniach, i 
nurzał je w piasku,@ i 
złotogłowiem ich głaz morski 
głaskał.@ 

Na ręku zbója schwytanego, 
obrosłego sierścią,@ 
widziałem..." "Co?! Przez Boga - 
mów..." "Królewski pierścień."@

Z cyklu: Żałosne pieśni o 
Barbarze i Auguście

Żałosne pieśni

o Barbarze 

i Auguście

Dubinki - 1535

W Dubinkach, nad zamkiem 
wysokim,@ tam żeglują przeczyste 
obłoki,@ w maju kwitnące;@ tam 
słowiki płaczą w bzach 
rozrosłych,@ tam żeglują sowy 
niby posły@ od jeziora do 
miesiąca.@

W ogrodzie kalina stoi,@ rosę 
ma na listkach swoich,@ w 
lekkiej zadumie...@ Po ścieżce, 
w wilgotnym chłodzie,@ Basia 
Radziwiłłówna przechodzi,@ 
sukienką szumi.@

Piastunka za idącą goni.@ "Do 
jeziora zbiegła! Już po niej...@ 
Rybacy mili,@ nie szła tędy moja 
panienka?@ Okrutnie się o nią 
lękam...@ Czyście jej nie 
widzieli?!"@

"Płynęła ku słońcu łódką,@ 
zachód przed nią gasł 
pomalutku,@ czerwony cały;@ 
miała światła we włosach pełno,@ 
sukieneczka z jedwabiu i wełny@ 
na niej jaśniała."@

Brzegi wody bagniste się 
trzęsą,@ porośnięte czernicą i 
rzęsą,@ złe i zdradliwe...@ 
Piastunka u wody samej@ 
niespokojnymi słowami@ jak 
czajka wzywa.@

Wilno - 1545

"Odejdźcie, późno już... I 
rękę moją puśćcie,@ panie mój 
miłościwy, Auguście.@ Zaszło 
słońce: Antokol gaśnie i gaśnie 
na ręku waszej@ królewskiej 
mości pierścionek.@ Pyta mię 
król, czemu oczy tak trzymam 
spuszczone?@ Pierścienie pana 
mego oglądam... Niestety!...@ 
Ten z perłą - od nieboszczki, 
małżonki królewskiej, Elżbiety.@ 
W trumience swej zasnęła tak 
niedawno, taka młoda;@ swój 
pierścień August król na 
wieczność tej zmarłej oddał:@ 
ściska ona go teraz w paluszkach 
zziębniętych...@ Pyta mię król, 
dlaczego usta blade mam, a oczy 
zamknięte?@ Nie wiem - dokąd 
ucieka krew, gdy zbiega z 
twarzy,@ nie wiem... Lecz w 
oczach czuję łzy, które się 
stoczyć nie ważą,@ pełne mam 
serce łez i oczy pełne żalu...@ 
...piękna była, z twarzą czystą 
świętej, której grzech żaden nie 
skalał.@ Mówiła do mnie raz z 
tym licem tak podobnym 
przezroczystej chuście...@ A 
teraz żal mi... Wasza królewska 
mość niech raczy me ręce 
puścić!@ Odejść mi czas do 
matki... Więc dobrze... Czasem o 
zmroku@ opada z pamięci ciężar, 
w który czas - siepacz ją okuł:@ 
wszak dziewczęciem młodziutkim 
weszła na tron Elżbieta, 
królewska żona...@ I ja byłam 
dziewczęciem nie wiedzącym i 
czystym jak ona.@ W ogrodzie 
naszym róż i bzu, i pełno było 
malin...@ Brat mówił: dziś 
zarosło wszystko i muru kawał 
się zwalił@ na ławkę ulubioną 
mą... Wasza królewska mość wie, 
że po zgonie małżonka mego, 
Gasztołda,@ ukryć starałam się i 
nie szukałam tak jak inne - 
hołdów...@ Los chciał inaczej. 
Nie każdej dano jest tak czystej 
zstępować do trumny...@ Żal mi, 
żal... Niechaj mię pochowają 
obok niej, gdy umrę!"@ 

Piotrków - 1548

"Powiedzcie, senatorowie, 
panom szlachcie zebranym w 
Sejmie,@ że tego, o co mię 
szarpią, żaden człowiek mi nie 
odejmie,@ żem obiecał na życie 
całe, słowa męskiego świadom,@ 
jako małżonki mej nie opuszczę 
jawnie ani odejdę jej zdradą.@

Wstyd wam, wojewodowie, sławni 
Korony rycerze,@ paktów radzicie 
dochować, stać przy zawartych 
przymierzach:@ jakoż mi wierzyć 
będziecie, jak ważyć królewskie 
słowo,@ jeśli przysięgi, danej 
małżonce mej, nie dochowam?@ 

Dziwny mi, waszmościowie, wasz 
sąd o ludzkim sumieniu...@ Gdym 
na tronie jest, azali już się 
człowiekiem nie mienię?@ Odkądże 
to widziano, jaki naród taką 
wiarą się chlubi,@ że co człeka 
prostego hańbi, tym król 
grzesząc, duszy własnej nie 
gubi!@

Przystojniej by wam było, 
skoro przed sądem mię macie,@ 
byście, panowie duchowni, po mej 
stronie stali w Senacie.@ Uszom 
mym prawie nie wierzę albom jest 
ślepiec lub głupi:@ przeciwko 
bożemu prawu i cnocie - radzą 
biskupi!@

Uciszcie się, waszmościowie, i 
wstąpcie w serca wasze,@ bo 
August serca nie zmieni ni król 
się gróźb nie przestraszy.@ A 
jeśli na sztych iść mamy - to, 
przez naród mój opuszczony,@ 
raczej niż czci i małżonki - 
wolę pozbyć waszej korony!"@

Wilia koronacji - 1550

"A może ja będę zdrowa?"@ 
Będziesz królową.@

"We włosach - co to? Nitka 
srebrna..."@ Szata piękna na 
jutro potrzebna.@

Ból, co przeszywa, lice, które 
bledną...@ "Już pozostało tylko 
to, to jedno!..."@

Rana okropna - tak długo w 
ukryciu...@ "Niechaj wygładzą 
skazy w aksamicie."@

Byle nie upaść, nie omdleć na 
progu.@ "Jutro - korona... Nic 
więcej nie mogę!"@

Z cyklu: Czarniecki

Czarniecki

Czarniecki idzie na Krym

Pawołocz, Biała Cerkiew i 
Korsuń zostały w dalekiej 
łunie,@ rozsypał się żołnierz po 
stepie, zataili się w jarach 
rezunie...@ "Cicho! Owińmy słomą 
i wojłokiem grubym kopyta.@ 
Panowie, do siodeł! Już czas... 
Noc jest ciemna, droga mgłą 
okryta...@ Pomyślne gwiazd 
aspekta powodzenie wyprawie 
wróżą...@ Na koń! Nim miesiąc 
minie - wrócimy z tajemnej 
podróży."@ Siedli na koń; lunął 
deszcz i po trawie uschniętej 
chlastał.@ Ruszyli, prowadził 
znający ścieżki towarzyszy 
dwunastu.@ Spieszyli co pary w 
koniach, przesiadając się na 
idące luzem.@ Sam Czarniecki! 
Nie było snu ni dla zmęczenia 
czyjego ekskuzy.@ "Choryś, waść? 
Trudna rada: wronyć samotnego 
rozdziobią.@ Ustajesz? Zostań... 
Zaniesiem za powrotem o tobie 
rodzinie żałobę.@ Nie śpiesznoć? 
Ojczyźnie śpieszno brać 
zwycięstwo i rany goić!@ Krym - 
tuż. Chan tatarski, próżnując, z 
ordą nieczynną stoi."@ 
Spuszczali się orłom podobni z 
gór na półwyspu nizinę;@ z 
błękitnego morza żaglowiec na 
jadących wesoło skinął;@ 
spostrzeżono ich z namiotów 
tatarskich, krzyk powstał śród 
obozowisk:@ "Jadą, jadą obcy 
rycerze, ziemi północnej 
posłowie!"@ Kijowski pan 
wojewoda, Czarniecki o sępiej 
twarzy,@ pił kumys i gadał na 
radzie: słuchali pilnie 
Tatarzy.@ Słuchał krymski 
posępny chan i chan bitnej ordy 
budziackiej@ i wracając, 
dwadzieścia tysięcy Tatarów 
wiódł oddział lacki!@ Tratowali 
stare burzany i młodziutką, 
wschodzącą trawę,@ sławili 
śpiewając Allacha, sułtana i 
króla, i sławę...@ Wspinały się 
kare konie i stawały dęba siwe,@ 
a Czarniecki jechał na przedzie, 
dłońmi oczy od słońca nakrywał.@

Z cyklu: Wiersze belwederskie

Wiersze belwederskie

Modlitwa

Niech - jeśli drogi nie wie -@ 
zstąpi na niego zarzewie@ 
Ducha,@ niech, stojący sam na 
rozstaju,@ głosów mylnych, które 
wołają,@ nie słucha.@

A jeśli nasępiona ohydnie@ noc 
nad nim się nie rozwidni,@ niema 
i skąpa -@ Ty krzewów płonących 
aleją@ ukaż mu wieczyste 
koleje,@ kędy sam stąpasz.@

Gdy ku Golgocie wzwyż,@ 
dźwigając wraz z Tobą krzyż,@ 
iść pocznie pochylony,@ a 
motłoch się zwierzęcy pokwapi@ i 
tłumy napłyną gapi@ jak głodne 
wrony -@ 

Ty od pazurów drapieżnych@ 
osłoń go szatą śnieżną,@ ukryj i 
pokrzep!@ Niech Weroniki chusta@ 
i jego skrwawione usta -@ jak 
Twoje - otrze.@

Z cyklu: Służące

Służące

Agatka i pekińczyk

Służyła Agata u pani@ i 
wszystko spełniła dla niej...@ 
Od rana do nocy sprzątanie.@

Herbatę parzyła ciągle,@ 
szorowała garnki i rondle.@ Nie 
chodziła na spacer - bo skądże!@

Na rozbitych dreptała stopach@ 
i robiła wszystko na opak,@ nie 
wiedziała - co mendel, co kopa.@

I był piesek śliczny na ręku,@ 
co się w domu nikogo nie lękał,@ 
kędzierzawy - istna panienka.@

Kudełki jasne na oczach,@ 
ogonkiem wesoło toczył,@ zaraz 
szczekał, jak tylko co poczuł.@

Nie chciał na dwór, bo lękał 
się stróżki,@ z mleka zjadał 
same kożuszki,@ miał puchowe dla 
siebie poduszki.@

Nie lubił pana ni dzieci,@ 
tylko do kuchni poleciał,@ do 
Agatki, do rondli, do śmieci.@

Nic nie szukał, nie węszył po 
kątach,@ tylko patrzył, jak 
drepce, jak sprząta@ bóstwo miłe 
- Agatka służąca!@

Oczy piękne otwierał na nią,@ 
ze zdziwienia na nóżkach się 
słaniał,@ że jej płomień jasny 
się kłania,@

że Gorącem i Światłem rządzi,@ 
że śród smaków i zapachów nie 
zbłądzi -@ snuł wielbiące myśli 
jak kądziel.@

Urzeczony jej nucenia muzyką,@ 
lekko skraju fartucha dotykał@ 
ciepłym końcem falistego 
języka.@

O Hani, co się zabiła

Była szósta godzina@ (spadła 
młodsza z drabiny).@ Podłoga 
jasna, śliska,@ cała się aż 
połyska;@ świeci biały 
czepeczek,@ krew jej ze skroni 
ciecze.@

Zbiegli się domownicy,@ palą 
przy niej gromnice.@ Ktoś po 
doktora dzwoni.@ Stróż 
powiedział: "Już po niej!"@ 
Kucharka pędem leci.@ "Idą - 
pani i dzieci!"@

Weszła pani i pyta:@ "Oj, 
Haniaż to zabita?"@ Klęka przy 
niej na ziemi.@ "Może się co 
odmieni...@ Poślemy wraz 
depeszę,@ niech się swoi 
pośpieszą.@

Powiedz nam, pókiś żywa,@ jak 
się twój dom nazywa,@ jaką 
posłać wiadomość,@ co powiedzieć 
i komu,@ kto na twe zawołanie@ 
przyjedzie, biedna Haniu?"@

"Niechaj się nikt nie 
troska!...@ Nędza zowie się 
wioska,@ a gmina moja 
Krzywda...@ Na nic się list nie 
przyda...@ Nie przyjedzie nikt z 
domu...@ Niepotrzebna 
wiadomość...@

Tatuś poległ z Moskalem,@ 
brata Niemcy zabrali,@ 
siostrzyczki obie małe@ dawno 
ziemia schowała...@ Mama już ze 
trzy lata@ co noc do mnie 
kołata:@ 

ja na klucz drzwi zamykam,@ 
ona przez drzwi przenika...@ 
Suknią po kuchni pluska,@ świeci 
jak srebrna łuska,@ siada u mnie 
na łóżku,@ wciąga za sobą 
nóżki.@

Włos jej pachnie jak żywy,@ 
oczy mi nim zakrywa...@ Głos jej 
zawsze ten samy...@ Nie trzeba 
telegramy...@ Nie trzeba 
Pogotowia...@ Już przy mnie 
aniołowie."@

Z cyklu: Obrazki z podróży po 
Czechosłowacji

Obrazki z podróży 

po Czechosłowacji

Wycieczka do Drezna

Z najgorszych nocy zrywa się 
człek@ jak kot, co spadł na 
jezdnię.@ Już 
Sehensw~urdigkeiten mam@ po same 
uszy w Dreźnie.@

Przez dziewięć godzin chodzi 
się,@ to znowu się przystaje:@ 
Szyllera domek, Weisser Hirsch,@ 
die Gruft i Rumpelmayer.@

Kamienne faunom podsuwa usta@ 
Wenus wdzięcząca się w parku.@ 
O, gdyby można zdzielić Augusta@ 
Mocnego po złotym karku!@

Ogromny Anglik niesie koc,@ 
Angielka - bedekera.@ Przed 
sztalugami kopistów rój@ pot 
krwawy wraz z farbą rozciera.@

Choćbyście cały boży dzień@ i 
przez noc do rana tarli,@ nie 
wstaną żywi z waszych płacht@ 
mistrzowie dawno umarli.@

Przed Madonną Sykstyńską

Siedzą ludzie zmęczeni pod 
ścianą,@ ciszy słowem żadnym nie 
mącą,@ patrzy na nich 
dziewczę_madonna,@ usta zaciska 
drżące.@

Gwiazdy czarne rozwarła 
szeroko,@ niemowlę trzyma 
mocno...@ Niechby krzyknął ktoś, 
zapłakał ktoś@ - co matka z 
dzieckiem poczną!@

Wyszła młodziusieńka z ogrodu@ 
rajskiego ukrytą furtką...@ 
Wpatrzył się w nią robotnik 
niemiecki@ z łataną na łokciach 
kurtką,@

siwy profesor, panienki dwie@ 
i grubas, co głośno sapie,@ i 
ja, i święta Barbara też,@ i 
Sykstus, wielki papież.@

Konduktor

Konduktor Czech się nie 
gniewa,@ żeś cudzoziemiec:@ poda 
ci przez okno bagaże@ i drogę w 
rozkładzie pokaże@ po całej 
ziemi.@

Ma bliznę białą przez twarz.@ 
Jeśli mu koronę dasz@ za jego 
dobroć@ - będzie życzył ci, byś 
był szczęśliwy,@ a oczy jego z 
siwych@ staną się modre.@

Spyta się o hrad Warszawa@ i 
będzie ci rady dawał,@ co i jak 
zwiedzać,@ i szeptem szczęśliwym 
opowie,@ jak bywał w 
Stanisławowie,@ od Czech o 
miedzę.@ 

Pyta, kiedy wracasz do domu,@ 
i mówi, że ma mały domek@ pod 
Brnem Morawskim...@ I stojąc 
przy oknie jak bracia,@ 
patrzycie, jak krajobraz 
odwraca@ swoje obrazki.@

W podróży

Kopią kartofle na polu takim 
jak nasze:@ bruzdy długie, 
długie, wioska - niedaleko,@ z 
wozem koń pociągu się 
przestraszył,@ pędzi nad rzeką.@

Nic obcego nie ma tu... Że 
zamieciono@ - to bywa także u 
nas, nawet w Wileńszczyźnie!@ 
Idzie półnagi chłop, maleństwo 
niesie żona...@ Stacyjka jakaś 
po Pilźnie.@

Wspina się bór na pagóry, 
pagóry galopują zielone,@ pociąg 
szybkość podwoił, jak by 
tęsknił, jak by za granicą miał 
żonę...@ Zaraz granica 
niemiecka: żandarm bystro i 
uprzejmie patrzy.@ Wszystko jak 
u nas. Czy za chwilę będzie 
inaczej?@

Słowik litewski (1936)

Słowik litewski

1936

Z cyklu: Słowik litewski

Słowik litewski

Słowik litewski

Pan słowik na gałęzi jak w 
dzieciństwie,@ w puszczy 
nadniemeńskiej czy dźwińskiej,@ 
a nad nim leszczyna czy bez, czy 
jaśmin,@ tak jak zawsze, tak 
samo właśnie.@

Liść czy dwa zakołyszą się 
nagle bez wiatru:@ to ptaki 
uleciały lub siadły.@ Padają 
krople wilgoci w dół...@ 
...słowik w pół słowa milknie, 
pieśń ucina wpół.@

Śpiewaj dalej, słowiku, 
śpiewaj tylko dla mnie:@ ja twą 
pieśń opowiem, ani słowa nie 
skłamię,@ przepiszę ją świeżą na 
czysto,@ pytającą, zapłakaną, 
perlistą.@

O mogiłkach zapomnianych słowa 
powtórzę:@ jakie tam krzyże 
upadłe, jakie zdziczałe róże;@ o 
łączce niebieskiej z kładką na 
leśny brzeg,@ o jasnowłosym 
chłopcu, co przez len kwitnący 
biegł.@

O lnie, co się pokruszył, na 
nitki się rozdzielił@ i jak zeń 
było płótno do trumien czy na 
wesele...@ O kolebeczce 
kolebanej, o murowance 
malowanej,@ o piołunie, co leczy 
gorycz, o krwawniku, co goi 
rany.@

A śpiewaj coraz dalej, za 
wszystkich się wypowiedz,@ co 
dławiącej ich tęsknoty nie 
potrafią zawrzeć w słowie,@ co 
wyszli z puszczy - ludzie 
puszczańscy -@ niezwyczajni 
służby jaśniepańskiej.@

Co gryzą w zębach przekleństwa 
i modlitwy...@ Za moich, za 
mnie, słowiku z Litwy,@ za nas 
poszarpanych granicami...@ Za 
nas, serce nasze, słowiczku, 
kochanie.@

Grób w Dubinkach

Jezioro pluska i pluska,@ a na 
mogiłkach pustka,@ kalina dokoła 
krzyża@ jagody dojrzałe zniża.@ 
"Zniżałaś je wiele razy,@ stojąc 
tu przy mnie na straży,@ 
patrzyłaś w wodę jak w lustro,@ 
za każdą rybką, co plusła,@ za 
każdym nowym miesiącem@ coraz 
bardziej się rumieniąca.@ A pod 
chwiejbą twoich korali@ mój się 
proch rozsypywał dalej@ i ów 
robak, co serce mi przeżarł,@ 
dziś - jak ja - rozsypany 
leży...@ ...i już więcej 
spróchniałe nie tną@ gady sukni 
mojej pośmiertnej...@ Całam 
lotna i całam już chybka,@ z 
lekkim piaskiem łączona szybko.@ 
A w mej trumnie, co się kruszy i 
łamie,@ sam zostanie w końcu 
tylko kamień.@ Ani robak go 
stoczyć nie mógł,@ ani ziąb go 
zimą nie przemógł.@ Głaz ten 
miałam za życia u szyi@ i 
pozostał, gdy mnie martwą myli,@ 
i pozostał, i na sercu ciężył,@ 
gady, trumnę i proch mój 
zwyciężył.@ Wyrósł wielki i grób 
mój rozkruszy,@ gdy mną wiatr 
będzie miotał i prószył@ po 
sosenkach i grykach, i żytach,@ 
po bezdrożach i drogach 
bitych."@ 

Grób dubiniecki

Leżała matka w grobie nad 
jeziorem,@ myślała o córce, że 
już i na nią pora.@

Mówiła do brzóz, do wierzb, do 
jaskółek:@ "Jakie to dziecko 
nieczułe!@

Odeszła mię jasnowłosa, 
dwuletnia,@ z głosem 
cieniuteńkim jak fletnia...@ 

Zostawiła mię w tym piasku 
dubinieckim.@ ...niedobre, 
bezmyślne dziecko!@

Trzepotała się po świecie 
obcym,@ daleko od tych 
grobowców."@

Chmura nad mogiłkami 
przechodzi,@ szepce, że już 
wiozą ją w łodzi,@ 

że z dalekiej, przegranej 
bitwy@ wraca martwa w trumnie na 
Litwę...@

...że granice od Polski 
nareszcie otwarte@ dla niej, dla 
tej umarłej.@

Jesienna gruda

U nas, daleko, o tej porze@ 
mróz ziemię grabi, ziemię orze:@ 
stoją kanciate, suche, próżne@ 
na wszystkich polach wszystkie 
bruzdy.@

Przyprószył śnieżek tu i 
ówdzie@ ruń wybujałą, lód na 
bruździe.@ Ptak, zaskoczony 
dziwem owem,@ pazurem stroszy 
sobie głowę.@

Wiatr przytupuje dla odwagi@ 
na polu zimnym, polu nagim:@ 
spojrzał, odmierzył, tnie jak 
rózgą@ ptaka nie ptaka, ruń nad 
bruzdą.@

Ktoś - koń nie koń, uzda nie 
uzda -@ już się przewalił! Mknie 
po bruzdach...@ To nic. To tylko 
ja, skrzydlata,@ tutaj 
przelatam, tu przylatam.@

Inna jesień

Jarzębiny koralowe głaszcze@ 
jesień tutejsza,@ a ja rwę na 
rżyskach strzępy płaszcza,@ 
coraz smutniejsza.@

MIedzą idę, co nie znała 
kosy,@ w las się zapuszczam...@ 
Cóż, gdy całkiem innym wabi 
głosem@ litewska puszcza.@

A czy bór ten nadniemeński 
będzie,@ miński czy dźwiński@ - 
jego czar taki ciężki pamięci@ 
jak kamień młyński.@

Całe moje życie postawione@ na 
onym głazie...@ Tych gałęzi, 
tych gałęzi zielonych@ nic nie 
wymaże.@

Wezwanie

O Litwo, o ojczyzno,@ teraz 
się do mnie przyznaj!@ 

Niczyją, z gniazda 
wypchniętą,@ tutaj mię 
przygarnięto.@ 

Najlepsze, wybrane ziarno@ 
dostawałam w Polsce za darmo.@ 

Siałam ziarno w ziemię 
uprawną@ w dzieciństwie, w 
młodości, niedawno.@

Weszło pole całe pozłociste,@ 
złociste, kłosiste, faliste.@

Ubrałam się z tego żniwa@ jak 
monarchini prawdziwa.@

Lecą ptaki ze wschodu, z 
zachodu,@ pytają, jakiegom 
rodu.@

O Litwo, o ojczyzno,@ teraz 
się do mnie przyznaj!@

Do Litwy

Na innej ziemi zostawiłam 
ślad,@ znak mój wyryłam na nie 
naszym spiżu,@ byłam jak posiew, 
co wschodzi, gdzie padł.@ Ty 
mię, o Litwo, racz wspomnieć 
choć krzyżem,@ niech moje imię 
na tym krzyżu stoi...@ ...bo 
byłam twoja.@

Otom podobna jest monecie 
płonej,@ kto mię w obiegu ma - 
czysty trafunek.@ Ale na zawsze 
na niej utrwalony@ twój, 
ojczyzno moja, wizerunek.@ A ty 
- choć twarz twa piękna, a ja 
licha -@ mnie nie odpychaj.@

Po wszystkich krajach synów 
masz, ojczyzno,@ a każdy twoim 
znaczony stygmatem,@ i czy się 
przyznasz do nich, czy nie 
przyznasz,@ oni twe imię 
wywyższą nad światem.@ Z nich 
nikt nie zdradził cię, żaden nie 
zwątpił@ w twoją chorągiew.@

Cierniem nosiła pod zaciężnym  
hełmem,@ nużył mię broni szczęk, 
gniótł pancerz ciężki.@ Twój 
len, twe zboże, owiec twoich 
wełna@ snem moim chwiały po 
bitwach zwycięskich@ - nie obok 
konia na żołnierskiej derce,@ 
lecz na twym sercu.@

Bo mi się jawiasz cała w 
szumie wód@ i warkoczami brzóz 
powiewasz ku mnie...@ Jeśli nie 
zdążę żywa do twych wrót,@ daj 
mi powrócić na twój cmentarz w 
trumnie.@ Otwórz granice jak 
ramiona białe,@ bom cię 
kochała!@ 

Oto księżyca lśni w jeziorze 
maska@ i dubiniecki w górze stoi 
zamek:@ po tym jeziorze daj mi 
wnijść po łaskę@ i pozdrowienie 
przyjąć jak sakrament,@ wszak do 
dalekiej tyś także, o miła,@ 
zawsze tęskniła!@

Stań, wesprzyj dłonie o 
graniczny słup@ i nie broń 
trumnie, kiedy w niej 
przypłynę,@ bo na cmentarzu jest 
w Dubinkach grób@ zawsze gotowy 
dla mnie i gościnny.@ Wie każde 
drzewo, woda wie i trawa@ o 
moich prawach.@

Bez praw, bez ziemi własnej, 
bez imienia,@ niech dom i ziemię 
po zgonie odzyskam.@ ...a lny i 
zboża niechaj się rozplenią@ i 
kamień skryją, gdzie ono 
nazwisko@ już raz wyryłaś i 
znowu potwierdzisz@ dla mnie po 
śmierci.@ 

Z cyklu: Gromnice i wilki

Gromnice i wilki

Wilki

Nad ciemnościami światło się 
roznieca.@ Wyje wilk, wyje wilk 
na gromnice,@ a zima ściska, 
ściska rękami obiema...@ "Umarł, 
umarł.@ Nie ma, nie ma..."@

Zamknięte to dla rozumu,@ ale 
widoczne dla tłumu:@ umarł, a 
światło nad nim@ wiekuiste 
przyświeca.@ Umarł, a świeci w 
płomieniu@ i rozum tego nie 
zmieni,@ nawet jeżeli pieśń 
zmilczy,@ zagłuszona wyciem 
wilczym.@

Wilki pustoszą okolicę.@ 
"Umarł, umarł.@ Nie ma, nie 
ma..."@ Wyje wilk, wilk wyje na 
gromnice.@

Na Gromniczną

O Panno prześliczna@ 
Gromniczna,@ po ogień Twój 
święcony,@ wiszący nad woskiem 
gromnic,@ przez las kolący i 
wyjące wilki@ idę bez wszelkiej 
obrony:@ nie módl się ani się 
przyczyniaj, ale tylko@ 
wspomnij.@

Ty, coś rodziła dziecię bez 
ognia i dachu,@ a przez ucieczkę 
uszła od zamachu@ i potem całe 
życie wyczekała w lęku@ na Syna 
mękę...@ Ty, coś chodziła między 
śmiertelnemi@ najbliższa ziemi i 
najdalsza ziemi@ - mnie, 
płomienia szukającą w bladych 
świecach,@ od napadu zbójeckiego 
nie chroń,@ ale mi gromnice 
dalekie w jutrznię wyraźną 
rozniecaj@ nad mgłą szronu, nad 
zawianą między chałupami sanną.@

...i nie módl się, 
Najświętsza Panno,@ gwiazdo 
szczęśliwego, krótkiego 
konania,@ dla mnie o obronę ni 
pociechę,@ nie módl się, zorzo 
łask, nie osłaniaj,@ tylko - 
wspomnij.@

Wilk Gromniczny

Szła Najświętsza przez bór 
Panienka,@ miała płaszcz 
błękitny, białą sukienkę@ i szło 
wilczysko chytre, przyczajone, 
przemarznięte,@ za Panną 
Świętą.@ 

Wilka szukali z kłonicami,@ 
jak go znajdą, kości mu 
połamią:@ zeżarł zeszłej zimy 
cielę białe prześliczne@ w samą 
Gromniczną!@ 

Spotykają chłopi Świętą 
Podróżną,@ zdejmowali czapki, 
patrzą - na próżno.@ "Wybacz 
nam, Pani Wspaniała,@ czyś wilka 
nie widziała?@

Zjadł on sierotce Jasi jagnię 
chude,@ zagryzł wołu w stajni i 
psy po budach:@ Wielka Twa 
łaska, Matko, straszna jego 
ohyda,@ więc nam go wydaj!"@

"Anim go szukała, ani go 
wydam.@ Patrzcie lepiej po 
sercach, to się wam przyda,@ bo 
tam to właśnie, a nie wśród 
leśnych ścieżyn,@ wilk leży!"@

Poszły rosłe chłopiska milcząc 
do chałup.@ Ogląda się Panienka 
po śniegu białym,@ ogląda się 
wszędzie, aż spod płaszcza jej 
milczkiem@ wylazł łeb wilczy!@

"A tuś mi, dławco jagniąt 
bezbronnych?@ Katom cię wydać 
byłabym skłonna,@ tylko że nad 
twą wilczą niedolą@ serce mię 
boli.@

Skoroś sam znalazł moją 
opiekę,@ zostań już przy mnie, 
bo gdzie uciekniesz?@ Będziesz 
mi za to roztropnie służył@ zimą 
w podróży."@

Odtąd chodzi wilk z Matką 
Najświętszą wiernie@ przez 
śniegi puste, zawiane ściernie,@ 
pełniąc śród nocy mroźnych i 
długich@ różne posługi.@

A kiedy jasną gromnicą świeci@ 
Panna przeczysta pośród 
zamieci,@ tuż i Gromniczny Wilk 
za swą panią@ jarzy ślepiami.@

Z cyklu: Wiersze belwederskie

Wiersze belwederskie

O posągu błękitny...

Takeś daleki od kwiatów i od 
nas,@ o posągu, posągu 
błękitny!@ Modlimy się, płacząc 
po tobie, co dnia,@ by w 
ciemnicy twej fijołki zakwitły,@ 
by wiekom sarkofagów urosły 
zielone gałęzie,@ by malwy z 
trumien wytrysły jak więźniowie 
wyrwani@ z więzień.@ O, niech 
się ściany zazielenią,@ niech 
Demeter wielmożną władzą@ 
rozkaże pędy puścić korzeniom,@ 
co kamienie i trumny rozsadzą.@ 
Niechaj rozpękłe lochy@ ku Wiśle 
kwietnym stokiem spłyną jak 
modlitwą...@ Niech kwieciem, 
niech bujnością zmartwychwstaną 
prochy,@ o posągu błękitny!... 
posągu błękitny.@

Z cyklu: Polonia Restituta

Polonia Restituta

Polonia Restituta

Gniótł mię, wbijał w ziemię, 
oczy zalewał potem.@ Były wiosny 
i lata. Nie wiedziałam o tem.@ 
Jesienią cięższy się zdał, 
oślizgły od posępnych deszczów.@ 
Zimą dygotał ze mną razem ostrym 
dreszczem.@ Drzazgami ranił mię, 
gwoźdźmi ślad na barkach mych 
rył@ i żywił się mym oddechem, i 
dźwigał się ostatkiem mych sił.@ 
Niech wie ten, kto na mnie go 
włożył, kto pomazaniem mię jego 
namaszczał,@ że przede mną 
cieniem sięgał, a za mną wlókł 
się płaszczem.@ Że wytracił 
wzdłuż mego szlaku, który grozą 
swoją okrywał,@ wszystko, co 
kwitło i rosło, wszystko, co 
było żywe.@ Druzgotał mię, 
pochylał, niżej najniższych 
poniżał...@ Nie rozeznałam, nie 
nazwałam go... Nie wiedziałam, 
że ciężar był krzyżem.@ Nie 
wiadomo było mi. Aż dziś oto 
zjawa jego wykuta@ w maleńki 
kształt na dłoni mej: Polonia 
Restituta.@

Do Polski

Upadłam z gniazda na bruk...@ 
Podniosłaś mię pisklęciem spod 
nóg,@ przycisnęłaś do serca po 
prostu@ i odtąd w żyłach mi@ 
niezmienny rytm twojej krwi@ 
pozostał.@

Nie miałam imienia ni 
zasług...@ Nigdy w tobie czucie 
nie zgasło@ dla mego dziwnego 
sieroctwa@ i żyłam śród dzieci 
twych grona@ zawsze 
sprawiedliwie pieszczona,@ nie 
obca.@

A jeśli mię kto zapyta,@ czy 
bywałam odziana i syta,@ czy 
starczyło wszystkiego dla 
wszystkich@ - to powiem, że 
niepodejrzliwi@ sycą się, jeśli 
miłość ich żywi,@ nawet 
listkiem!@

...i powiem, że i 
najwątlejszy,@ jeśli celu swego 
nie zmniejszy,@ ale wątłość 
wysili nad miarę@ - o głodzie, w 
trudzie pochylon,@ zdobędzie 
nadzieję, miłość@ i wiarę.@

Kupiłaś mię u złego pana,@ 
matko dobra, matko przybrana,@ 
na rozstaju u potęg ciemnych.@ 
Żeś ufała bez granic i święcie,@ 
powierzyłaś mi klucz i 
pieczęcie@ tajemne.@

Rosnę, płonę i w dojrzałość 
się złocę,@ o Polsko, u źródeł 
twej mocy,@ cudze dziecko, 
niczyje nasienie!@ I nim 
utrudzona zagasnę,@ niejedno twe 
żniwo własnym@ ciepłem 
zrumienię.@

Ku twojej większej chwale@ 
wysilę się i wypalę,@ rozdam 
się, rozdaruję do szczętu.@ A 
ty, chłonąc mię w swoim rytmie,@ 
o ojczyźnie mojej, o Litwie,@ 
pamiętaj.@

Modlitwa o pokój

O Boże, napełnij mię ciszą@ 
jak pole kwitnącym lnem!@ 
Ojczyznę moją słyszę,@ jak czuwa 
nad moim snem.@ Kołysze mię 
ufność niezmierna@ i nic mi 
więcej nie trzeba,@ ojczyzno, 
słodyczą wierną@ sięgająca od 
ziemi do nieba.@

Myślałam: już nigdy nie 
zaśnie@ serce głuchym targane 
stukotem...@ Wracam z Żelaznej 
Baśni,@ powiedziałam ojczyźnie o 
tem.@ Przygarnął mię dźwięk jej 
mowy,@ jej siły kojący krąg@ i 
piłam - jak zawsze - znowu@ 
napój magiczny z jej rąk.@ 

...stąpałam pośród mieczów@ 
wpatrzona w zorze olbrzymie,@ 
chronił mię swoją pieczą@ Bóg i 
ojczyzny imię.@ Pod strażą oczu 
uważnych,@ szeptów z dala i 
kroków bliskich@ widziałam 
zamknięte - żelaznych,@ 
uśpionych smoków pyski.@

Jeszcze na mnie te zorze 
dyszą@ zapach grozy i obcych 
ziem...@ O Boże, napełnij mię 
ciszą@ jak pole kwitnącym lnem!@ 
...jeszcze dusi mię nie moja 
nienawiść,@ smoczy opar i wyziew 
trupi...@ O Boże, racz nas 
wybawić@ od zemsty - ślepych i 
głupich...@

Powiedziałam o tym ojczyźnie,@ 
powiedziałam wszystko, co 
wiem...@

O Boże, nienawiść zabliźnij -@ 
jak pole kwitnącym lnem.@

Z cyklu: Stare bóstwa

Stare bóstwa

Piosenka o Ubożęciu

A to ciche Ubożę@ mieszka u 
nas w komorze,@ za bierwionem, w 
szczelinie,@ ze świerszczykiem w 
kominie.@

Zbrojni wolą mężowie@ bić hołd 
Światowidowi:@ idą, jadą we 
światy@ krwawe nieść mu obiaty.@

Miałam cielca siwego,@ 
strzegłam go od małego,@ poiłam 
wodą czystą,@ pasłam trawą 
soczystą.@ 

Za dwa bicze korali@ bracia mi 
go zabrali,@ za dwa kolce 
bursztynu@ wzięli go do 
gontyny.@

W ofierze z mnogim bydłem@ 
przed możnym Światowidem@ 
zakłuto mego cielca@ ulubionego 
wielce!@ 

A Ubożę nie straszy...@ Trochę 
miodu i kaszy,@ trochę mleka i 
prosa@ i piosenka wpół głosu.@

Mocna, lekka jak pianka,@ z 
pajęczyny sukmanka,@ z kory 
białej brzozowej@ łapcie, 
chodaczki nowe.@

Z czystej wełny jagnięcia@ 
kożuch dla Ubożęcia,@ a z 
mysiego futerka@ dla Ubożątka 
derka.@

Włożę bursztyn, korale,@ 
Ubożątko pochwalę,@ stanę tuż 
przy kominie:@ może do mnie 
wychynie,@ może spojrzy 
łaskawie,@ moją dolę poprawi!@

Z cyklu: Wnętrze pierścienia

Wnętrze pierścienia

Źródło snów

Anioł rozpostarty na ścianie@ 
chwieje kolorami, skrzydłami,@ 
nie zstępuje na posadzkę 
świecącą.@ Oczy trzyma 
spuszczone, usta zawarł 
milczące.@ Ze skroni jego 
skupionych, ocienionych 
mrokiem,@ suną iskier warkocze, 
staczają się z szelestem 
obłoki.@ Za oknem czuwa 
bezsennie niespokojny, zdrożony 
towarzysz:@ obydwaj za dwa końce 
tęczę dzierżą, po której 
spływają miraże.@ 

Zwycięstwo

Wróciłam do ciebie z zatrutej 
męką czeluści.@ Nie widziałeś, 
gdziem była, aleś mi wszystko 
odpuścił.@ Cierpiałam, łańcuch 
gryzłam, głazy dźwigałam.@ Z 
radością witałeś mnie: "Jednegoś 
mnie tylko kochała."@ Zdarłam 
młodość do krwi, uśmiech 
przeżarła włóczęga.@ Nigdyś do 
mego piekła promienną myślą nie 
sięgał.@ Wydobyłam się, ręce 
wzniosłam nie wierząc skowronkom 
i niebu...@ W jasnej, 
szczęśliwej pewności czekałeś 
mię u wrót Erebu.@

W pierścieniu

Anioł i ptak zwinęły skrzydła 
pod głową,@ studnia i księżyc 
szepcą ściszoną mową,@ siłą 
nasycone najświętszą@ 
nieruchomieje wnętrze.@ Jak 
dziwnie kłaść się spać bez 
płaczu,@ w pierścieniu, co nas, 
sennych, otacza,@ i wiedzieć, że 
podobnych zasypiań bez liku@ 
pełna jest nieśmiertelność, 
która nas przenika.@

Z cyklu: Treny

Treny 

Umarłym

Coraz dłuższy wasz szereg, o 
moi najbliżsi:@ oddech wasz jak 
mgła ciepła tuż w powietrzu 
wisi,@ idąc wyczuwam skrzydeł 
waszych lot nad sobą...@ 
Gdziekolwiek się po ziemi tulą 
wasze groby,@ nie trzyma się ich 
lotny kształt wasz, lecz 
przecieka@ przez kamienne 
grobowce i przez trumien wieka.@ 

A sercem moim nurt wasz razem 
z krwią przepływa@ i dzielę się 
mym czuciem z wami - dotąd żywa» 
-@ rozdaję się na cząstki, 
rozmnażam się w wielość,@ chcąc 
być i tą, i tamtym, wszystkich 
sobą wcielać,@ mym ciepłem 
wszystkich wskrzeszać i żywić, i 
poić,@ o gwiazdy moje, ptaki 
moje, mili moi!@

Wy o formie rozbitej, jako 
światło lotni,@ ja - zaklęta w 
istnienie, w mej jaźni samotna;@ 
wy - przenikliwi, wy - 
przenikający,@ ja - zwarta niby 
drzewo w kamieniu rosnące;@ wy - 
wszystko i wy - wszędzie, a ja 
tylko tutaj,@ tylko sobą i w 
sobie niewolnik przykuty.@

Jak wy - żywa, lecz martwa i 
samotna w trupie@ dnia jednego 
kształt ciemny mój jak wy 
rozłupię@ i złączę się z 
jasnością, widzeniem i lotem,@ 
porywem wielkich wichrów i 
światów obrotem,@ napoję sobą 
was i sama wami się nasycę,@ o 
mili moi, gwiazdy moje, 
błyskawice!...@

Sukienki

Sukienki biednej umarłej@ ani 
się nie zmięły, ani się nie 
podarły,@ puste, pachnące, 
lekkie...@ ...niepotrzebne na 
wieki!@ Stoją obok siebie jak 
muszelki@ złote, srebrne, białe 
pantofelki,@ obcasiki wysokie, 
cieniutkie jak noże...@ ...już 
ich ona nie włoży!@ Nie będzie 
nikt dobierał kolorów...@ 
...już nie pora!@ Wstążki 
więdną jak motyle w jesieni...@ 
...już się to nie odmieni!@ 
Nikt nie powie: "Zabierzcie to: 
włożę dziś z różami 
kapelusz..."@ ...wiekuista 
zapadła niedziela.@ Już ona nie 
wstanie, nie zaśmieje się, nie 
pobieży!@ ...już ona w niebo 
odziana... Już ona w ziemi 
leży.@

Cudowny kołacz

Zabrała się duszyczka z ziemi 
bezdrożnej,@ zostawiła klejnoty, 
odzienie różne...@ Uniosła się 
leciutka, wesoła jak jaskółka,@ 
zostawiła stroje, suknie 
przyjaciółkom:@ tej najmniej 
miłej - perły i diamenty,@ tej 
średniej, kochanej - domy i 
okręty,@ a tej trzeciej,  
najwierniejszej - kołacz 
napoczęty.@ Pierwsza się 
przyodziała jak królowa,@ druga 
liczy, rachuje, nigdy nie 
gotowa...@ ...a ta trzecia, 
tamtym nierówna,@ przekonała 
się, że ten kołacz - cudowny.@ 
Już od rana kawał sobie ukraje,@ 
roześmiana cała w oknie staje.@ 
Cała okolica zadziwiona,@ 
patrzą, leci ptactwo z każdej 
strony,@ kolorowym pierzem 
szumią wiatry,@ lecą gile, 
kraski, kuropatwy...@ A ta 
trzecia, innym nierówna,@ łamie, 
kruszy, dzieli kołacz cudowny.@

Wiersz zaduszny

Syn leżał na marach nieżywy,@ 
matka nad nim schylona siwa.@ 

Wyjechał zdrów, wesół, 
rumiany...@ Przywieźli go 
zabitego, całego w ranach.@

Późna godzina zapadała nad 
światem,@ szumiały drzewa, pod 
oknem pachniały kwiaty;@

ksiądz odjechał i zgłuchły 
kopyta za bramą.@ "Odejdźcie 
stąd, rozejdźcie się, zostawcie 
nas samych."@

Kapał wosk gorącymi łzami po 
stole,@ pochylały się płomyki ku 
ranie na czole...@ 

"O synu, syneczku, jedyny mój, 
najwdzięczniejszy,@ powiedz mi, 
kto cię zabił, by się mój żal 
umniejszył.@

Hodowałam cię, wyhołubiłam 
piękniejszego nad wszystko@ do 
męskiego wieku od maleńkiej 
kołyski.@

Ilem cię, dzieciątko moje, 
pieściła@ - tyle na twym zabójcy 
niechbym się teraz mściła!"@

Kapały świece żółtym woskiem,@ 
świecił obrazek Matki Boskiej.@

Biła godzina za godziną...@ 
Westchnął umarły, krwią świeżą 
spłynął.@

"O matko, staruszko moja 
umiłowana,@ nie tak mię boli 
śmiertelna rana,@

ile twój żal, o moja miła,@ 
żeś mnie, dziecko twoje, 
przeżyła.@

Nie mścij się, matko, na mym 
zabójcy...@ Dobrze mi, gdziem 
jest - u Boga Ojca.@

...ani wiem, za co i co za 
przyczyna!...@ Dobrze mi, gdziem 
jest, u Boga Syna.@

Zdjęto mi życie, jakby ciężar 
zdjęto...@ Jak wicher - wieje 
nade mną Duch Święty.@ 

Otom powiedział ci... W tym 
wszystko masz...@ A Matka Boska 
twoją nosi twarz!"@

Wiersze bezlistne (1942)

Wiersze bezlistne

1942

Z cyklu: Bezlistna pamięć

Bezlistna pamięć

Bezlistna pamięć

Z pamięci opada liść więdnący@ 
jak z lipy,@ tak samo go byle 
wiew potrąca,@ popycha.@ I oto 
stoi - anioł odarty@ ze 
wspomnienia,@ jak drzewo, które 
słota szarpie@ w jesieni.@ 

Zasypują nas liście...

Czasem się coś takiego wyśni:@ 
zasypuje mnie żółte liście@ u 
zastygłych na wieczność wrót 
olbrzymich.@ Z oślizgłych pni 
wilgoć nasyca ziemię@ i czuję, 
jak pode mną korzenie@ zasypiają 
na zimę.@

Czasem się coś takiego wyśni:@ 
zasypują nas żółte liście@ - 
korzenie, piasek i trawę, i 
mnie...@ Nie zrzucę ich, całunu 
z siebie nie zedrę,@ zostanę u 
wrót zastygłych katedry@ jak 
kamień leżący na dnie.@

Nade mną morze liści,@ obok - 
zamknięty kościół...@ Czasem się 
coś takiego wyśni@ w przeddzień 
wieczności.@

Zasypany piołunem ślad

Oto jest najżałośniejsza@ z 
bardzo żałosnych baśni...@ 
Zmniejszaj się, tropie, 
zmniejszaj,@ zaśnij, żałości, 
zaśnij...@ I niech przykryje 
śnieg ten,@ który raniutko 
spadł,@ do najdroższych moich 
umarłych@ wydeptany cierpliwy 
ślad.@ Wyłamali za życia wyłom,@ 
poszli wyłomem od nas,@ jak 
gdyby ich nie było,@ zstępuje 
człowiek do dna.@ ...Bo 
najpierw opadły laury,@ a potem 
cyprys i mak;@ skopały w pędzie 
centaury@ wyłamany jedyny 
szlak...@ A teraz cyprys się 
skończył,@ z laurów liść ostry 
spadł@ i lecą śnieżeczki rącze@ 
na zasłany piołunem ślad.@

1939

Hymny do Ducha Świętego

I

Ziemia jest pusta, skąpa,@ nic 
dla mnie więcej nie może.@ Po 
smutku moim stąpaj,@ Duchu, jak 
po jeziorze.@

Wszystkie ryby_lewijatany@ 
pośnięte zaległy brzeg,@ wiatr 
nawiał mułu i piany@ z ospałych 
rzek.@

Płyną apostołowie,@ miota ich 
fala krótka,@ już Piotr w 
przeprawy połowie@ opuszcza 
łódkę.@

Zatonie, niechybnie zatonie,@ 
w pianach i mułach, i mętach!@ 
Zejdź na wodę i stąpaj po niej,@ 
o Duchu Święty.@

II

Duchu, czyli przeto mnie 
łamiesz@ i niszczysz,@ że nie 
umiem żyć okruchami@ jak 
wszyscy?!@ Plewy i piasek na 
misce,@ żaden w niej klejnot nie 
błyszczy.@ 

Jakich jeszcze trzeba 
wyrzeczeń,@ upadków,@ nim się 
hardość z duszy wywlecze@ 
ostatnią?!@ Jakich rąk - obcych 
czy bratnich?@ Jakich wykonawców 
i świadków?@

Ty, coś w zbroję bez skazy@ 
mnie zakuł,@ stań sam, jak już 
tyle razy,@ na szlaku,@ w trzech 
obliczach, trzech ognistych 
szyszakach,@ w krzyżach, 
mieczach, chorągwiach i 
ptakach.@

III

Lecisz i napełniasz 
otchłanie,@ w kształt się coraz 
jawniejszy oblekasz.@ Nade mną 
od dawna bez granic@ Twoja tarcz 
i opieka.@

Wiem - zginęli, poszli na dno, 
przepadli@ możni, co wiedli 
zastępy.@ Do mnie Twoje skrzydła 
- diablim@ bronią przystępu.@

Nie czuję ran, chociaż 
krwawią,@ ślepym wzrokiem 
dosięgam prawdy:@ Ty mię u 
przepaści zbawisz@ zawżdy.@

Gdy szukam Cię, nie świtasz,@ 
gdy zwątpię, świecisz w 
odmętach...@ Zniszcz, zmiażdż, 
lecz się objaw do syta,@ Duchu 
Święty.@

1937

Z cyklu: Wiersze gwiaździste

Wiersze gwiaździste

2. Gwiazdy lecą

Wieczór nad nami,@ ciemność 
nad nami...@ Niech nas nie 
złamie!@

Gwiazdy lecące,@ światy 
ginące@ niech nas nie zmącą.@

Kołysze się, kołysze@ nad 
gwiazdami@ cisza.@

...wieczór nad nami.@ Gwiazdy 
ginące@ niech nas nie złamią.@ 

Z cyklu: Wiersze własne

Wiersze własne

Zamiast śmierci

Poezja mnie stoczyła jak 
wnętrze owocu,@ które czerw 
wielokrotnie przeżarł i 
wydrążył:@ tuczone moją krwią, 
skrzydlone moją mocą,@ wiersze 
pełzają i krążą,@ jak kruki 
dziobią i jak osy tną,@ i - 
obce, groźne... śmieszne - 
jednak są nieodwołalnie mną.@

Byłam światem. Lecz świat ów, 
zjedzony mnóstwem tuneli,@ 
stracił swą jedność i na części 
drobne się podzielił,@ na 
ułameczki, odcinki, sektory.@ I 
rysuje się powierzchnia świata, 
bo świat jest chory,@ chory od 
zbytniego mnóstwa,@ od wielości 
nie do zniesienia.@ I oto stanie 
się pusty,@ jak w Piśmie stało,@ 
jak pusty Chaos@ przed dniem 
Stworzenia.@

O, niech na spustoszeniu 
jałowym,@ zamiast śmierci i 
pogrzebu,@ zwycięski krzew 
purpurowy@ strzeli ku niebu@ i 
zrodzi róże, żywe i śmiałe jak 
lwięta!@

I niechaj o mnie żadna z tych 
róż nie pamięta.@ 

Dusze powrotne

Karolowi Szymanowskiemu

Pomiędzy gwiazdą a gwiazdą,@ 
od przepaści do przepaści@ krąży 
łódka głębinna.@ Wiosłem Charon 
porusza:@ odwracają się od ziemi 
dusze,@ jeszcze zanim odpłyną.@

Odpływają niecierpliwe,@ 
głodne, spragnione, stęsknione@ 
- pomiędzy gwiezdne przypływy,@ 
pomiędzy wyspy kosmiczne,@ z 
Charonem o znajomym obliczu,@ 
wioślarzem wszystkich wód.@

A potem w cichość naszą@ 
spomiędzy wielu przepaści@ 
wracają, spadają w dół@ na samą 
głąb, na sam spód...@

I stamtąd tęsknią, od nocy do 
nocy,@ od gwiazdy do gwiazdy,@ 
wypatrujące Charona,@ błagające 
pomocy,@ o odlot walczące 
zaciekle...@ ...i skarżą się, 
że są w piekle!@ 

Pusty wiersz

Słońce, które śniegu się 
lęka,@ winnice drżące przed 
zimą,@ brak myśli i słów do 
rymu@ - to ta piosenka.@

Po winnicach od rydlów i 
grabi@ pozostał nierówny 
ścieg...@ Mnie zziębłą, zimo, 
zabij,@ nim spadnie śnieg.@

Oczy, które zbyt wiele 
wiedzą,@ życie, które mrozu się 
lęka...@ ...panie, panowie, 
koledzy!...@ To ta piosenka.@

O lato, lato...

Pani Róży Raczyńskiej

Z najżałośniejszych liści 
upleciony lipowy wian,@ o 
lato... lato!@ Zeszłoś ze 
słońcem bose@ na szronem białe 
pokosy:@ stopy masz pocięte, 
znużony chód,@ przeszłoś góry 
przełęczą, a rzeki - w bród,@ o 
lato... lato!...@

O ciernie podarty płaszcz i 
pęknięty malin dzban,@ o lato... 
lato!...@ Jeśli cię kiedy 
zapomnę, jeśli przestanę 
miłować,@ niech i mój wątek 
urwany twarda niepamięć 
pochowa...@ ...od darów twych 
szczodroty życie wezbrało jak 
owoc,@ o lato, lato.@

...z najżałośniejszych liści 
upleciony lipowy wian...@ Niech 
mię niepamięć pochłonie, jeśli 
cię przestanę miłować!@

Nie będzie...

Nie będzie nigdy żyło między 
nami:@ ani nie wzrośnie, ani się 
nie złamie.@ Kędyś wystrzeli 
ciepłem albo światłem,@ ale nie 
będzie między nami kwiatem.@

Nie będzie przenigdy łączyć 
nas ni dzielić,@ ani zasmucać, 
ani też weselić...@ Ani opuści 
nas - bo nie posiędzie!@ I - 
prócz w tym wierszu - wcale go 
nie będzie.@

Romans

Strzelisty lot twój błysnął 
nieskończony,@ jawiasz się 
jeszcze, ale tylko łuną.@ Na 
szlak twój kawki żarłoczne i 
wrony@ runą.@ 

Stoisz poświatą, poświatą się 
żalisz,@ że śladu twego nie 
stało na ścieżce.@ Kędyś się 
skończył, jak gwiazda się 
spalił,@ żerują lśniące i mądre 
drapieżce.@

Z bezkształtu we kształt już 
się nie odstaniesz.@ Jak przed 
Stworzeniem - któż by mógł rzec: 
"Stań się."@ Nie będziesz nigdy, 
nie wyjdziesz z otchłani@ 
pół_dusz, pół_bytów - krótki mój 
romansie!@

Wiotkość

Krokusy na pokosach,@ szrony 
na malinach i rosy.@ 
Przechodzisz malinami,@ rosa ci 
szat nie plami.@ Bierzesz jagody 
źrałe,@ lecą ci z rąk zetlałe.@ 
Dotykasz ziół, krzewów i 
ziół...@ Walą się złamane na 
pół.@

Mój awans

W. T. Drymmerowi

Może kiedyś w górę się 
wyłamie@ ścieżka,@ może kiedyś 
nad ogrodami@ zamieszkam,@ nad 
lipami, co się rdzawią@ tu i tam 
po Warszawie,@ ukryte za murem 
krętym,@ przez dozorców na klucz 
zamknięte.@

Może kiedyś wyjść mi przyjdzie 
nad chmury@ z cynobru@ i poznam, 
że świat widziany z góry@ jest 
dobry;@ że pod jaskółczanym 
szczebiotem,@ nad kręgami 
skrzydeł nietoperzy@ lżej 
pachnie i piękniej migota,@ niż 
kiedy go się w dole przemierza.@

Może kiedyś stanę cała 
srebrna,@ dusza bez ciała,@ i 
przekonam się, że więcej nie 
dbam,@ o com tak wielce 
dbała...@

A jeśli to się zdarzy wiosną@ 
i wysoko, wysoko górą,@ może 
głową w niebo wrosnę@ jak krzew 
w sklepienie muru.@

Modlitwa w tłoku

O Boże, daj mi ciemność,@ 
ciemność i ciszę,@ i taką moc 
tajemną,@ żeby nie słyszeć.@ I 
sławę bezimienną,@ i drogę 
bezpowrotną...@ O Boże, daj mi 
ciemność@ i samotność.@

1937

Z cyklu: Melodia człowieka

Melodia człowieka

Kraska i Europa

Kraska na trzcinie 
wysokiej...@ Woda pijąca 
obłoki.@ Chwała Bogu - daleko 
Europa,@ czarujący, niepotrzebny 
opar.@ Kiedy zwiozą suche kopy 
siana,@ kiedy lato polegnie 
złamane,@ kiedy kraska zbrudzi 
barwne suknie@ - miłość moja 
zwiędnie i pożółknie,@ i 
odejdzie w zimnej szacie 
zgrzebnej@ do Europy, 
czarującej, niepotrzebnej.@

Z cyklu: Muzyka nad Powiślem

Muzyka nad Powiślem

Muzyka nad Powiślem

Stefanowi Starzyńskiemu

Dlaczego nie jadą Powiślem z 
rewii@ ułani - Stasia nie 
wie...@ Górą jeżdżą, lśniące co 
dzień jak w święta,@ samochody 
pana Prezydenta,@ pan 
Składkowski nigdy nie obrał@ 
drogi ulicą Dobrą.@ Nie chodzi 
po ulicy Leszczyńskiej@ nasz pan 
minister Starzyński.@

Tam, na górze, chorągiewki 
furkocą,@ tam armaty po asfalcie 
grzmocą,@ tam od tłumu - gęsto, 
i od świateł - łuna.@ Dlaczego 
nie u nas?...@

A ty, Stasiu, więcej nie 
pytaj,@ bo nie będzie inaczej, i 
kwita.@ Dla nich tam, u góry, 
chorągiewki ładne,@ a dla ciebie 
rynsztok na Radnej.@ Dla nich 
tabory w kwieciu,@ a dla ciebie, 
Stasiu, śmiecie,@ swąd, dym i 
kurz,@ i już.@ 

A ty się nie martw, nie 
płacz,@ bo teraz u nas ciepło;@ 
ogrody wieją akacją od 
Karmelitów do Zamku,@ wiosna 
puka do suteren, potrząsa 
klamką.@ Spojrzyj nocą na 
gwiazdy, spojrzyj trochę z 
boku:@ wszystkie je widać w 
rynsztoku!@

............................ 

A nad rynsztokami@ chodzą z 
mandolinami,@ z gitarą, z 
harmonią, z piosenką@ i ci, i 
tamci,@ chłopcy_muzykanci,@ i 
grają posuwiście a cienko.@ Sama 
im się wymyka@ taka właśnie 
muzyka@ dla ciebie i dla mnie, 
Stasiu.@ Tak grają od szóstej,@ 
gdy na górze jest jeszcze 
pusto,@ bo są żwawi, bo są 
młodzi, bo są nasi!@ A bądźcie 
dla nich łaskawi, panowie 
policja,@ bo za ich granie 
oddamy pół życia.@ A sypcież im 
monety, litościwe kobiety,@ 
monety i kwiaty, i wiśnie@ z 
całego, całego Powiśla!@

I ty, Stasiu, nie płacz,@ bo 
to jest najlepsze,@ co powstaje 
z rynsztoków samo@ i przystaje 
przed każdą bramą,@ gdzie są 
nędzni i chorzy, i słabi,@ co 
przystaje i śpiewa, i wabi,@ 
rozdaje się wszystkim za darmo@ 
i najchętniej idzie na marne@ z 
pieśnią w zębach, ze śmiechem w 
oku.@ ...bo wszystkie gwiazdy, 
Stasiu, są także w rynsztoku!@

Kościółek Świętej 

Tereski na Tamce

Kościółek ma oddech głęboki,@ 
bo bez drzwi i bez okien,@ 
każdemu jednako łaskawy,@ bo bez 
ławek...@ Wszyscy jednako w 
biedzie,@ dlatego nikt nie 
siedzi.@ Cały kościół - 
czerwony. Czy od zórz?@ Czy 
czerwonych róż?@

Przypłynęła na wiślanej 
krypie@ jeszcze przed Wiankami,@ 
róże nam czerwone sypie...@ Módl 
się za nami,@ patronko, 
panieneczko święta:@ niech nas 
nie złamie@ zła moc, która nas 
pęta.@ O, błyskaj nad nami, 
błyskaj@ kwieciem i białymi 
rękami...@ ...i broń nas i 
naszych piskląt@ od głodu... I 
od nas samych.@

Czarny dym

Czarny dym nad nami,@ czarny 
dym...@ Osłab, Jezu, ramię@ 
ludziom złym.@ 

Zwiąż ich z łaski Twojej@ 
srebrną wstążką:@ jeśli zechcą 
broić,@ niech nie zdążą.@

Czarny dym na dworze@ cały 
dzień.@ Tchnij nam, dobry Boże,@ 
gwiazdę weń.@

Niechże już wieczyste@ mroki 
dymu!@ ...za tę gwiazdę 
wszystko@ przebaczymy.@

1938

Z cyklu: Wiersze podróżne

Wiersze podróżne

Gęsi nad G~oteborgiem

Nocowały nad G~oteborgiem 
gęsi:@ każda głową wywija, 
trzęsie,@ bo nie same nocowały 
parami,@ ale z łabędziami, 
łabędziami, łabędziami!@

A łabędzie, surowe, mocne,@ 
nie mogły spać od północy:@ 
czekały, aż będzie rano,@ kiedy 
się z gęśmi rozstaną.@

O Anglio, Anglio,

daleka wyspo...

Cofnął się szeroki przypływ,@ 
ił został i piasek zwykły,@ 
wybijają stopeczki mewie@ drobne 
ślady na zalewie.@ Daleko 
odeszły szumy@ żwiru o żwir i 
muszli o muszlę.@ Powstaje 
nordycka zaduma@ i sieci 
zastawia na duszę...@

Bodziesz mgły masztami,@ 
kominami zaciemniasz niebo,@ 
panujesz nad kontynentami,@ a 
tak niewiele potrzeba:@ chleba 
glon, zupy miska,@ całe buty i 
karabin blisko...@ ...o Anglio, 
Anglio, daleka wyspo.@

Wyrosłaś z potu pokoleń i 
stanęłaś, i zakrzepłaś.@ ...a u 
nas - nieporządek, a u nas chaos 
ciepły:@ popychają się ludziska 
w tłumie,@ jeden krzyczy, drugi 
nie rozumie,@ przysięgają 
nienawiść sobie,@ potem się 
wszystko przerobi!@ Tu - padło 
słowo i stoi wyrok.@ Tu - po 
stuleciach jest tak, jak było:@ 
roast_beef, cisza w niedzielę,@ 
a po katedrach gotyckich święci@ 
wyrżnięci@ przez Cromwella.@ I 
choć z kamienia byli, serce się 
ściska.@ ...o Anglio, Anglio, 
daleka wyspo.@ Zastawiasz sieci 
jak rybak i - czekasz.@ A 
przypływ już szumi z daleka.@ I 
od bełkotu i szumu@ budzi się 
nordycka zaduma,@ i odchodzi 
obojętna, choć bliska,@ przez 
rozlewiska, przez osypiska, 
przez topieliska...@ ...O 
Anglio, Anglio, daleka wyspo.@

Z cyklu: Wiersze pobożne i 
dziecinne

Wiersze pobożne i dziecinne

Nienawidzieć nie będę

Przyrzekam tobie, bolesna 
twarzy,@ przed skonaniem:@ 
nienawidzieć nie będę tych, 
których mi wskażą,@ za nic!@ 

...ani za myśl, ani za czyn, 
ani za słowo,@ ani jawnie, ani 
po kryjomu@ - obiecuję tobie, 
męczeńska głowo.@ ...tak mi, 
Zbawicielu, dopomóż.@

Przybitego motłoch znieważa,@ 
nikt nie osłania...@ 
Nienawidzieć nie będę tych, 
których mi wskażą,@ za nic!@

Do Matki Boskiej ukrytej

Pod Twoją obronę, Matko, i Ty 
- pod obronę naszą,@ o 
Królowo...@ Niechaj Cię tam, 
gdzieś ukryta, najazd piekielny 
nie straszy.@ Sił nam dodaj, od 
zwątpienia zachowaj!@ Jeszcze 
dwa, trzy wysiłki i wroga 
wyżeniem, wygonim!@ Zasiędziesz 
znowu, przeczysta, gwiaździsta w 
koronie.@ Słysz nas w ukryciu, 
jak ziemia w głębi swej słyszy 
orłów kwilenie.@ Ziść nam, spuść 
nam siły ku wybawieniu.@ Idziem 
ku Tobie, rwą się ku Tobie serca 
nasze w potężnym splocie...@ 
Wdarł się czart i tron ci 
złupił, i unurzał Twój kościół w 
błocie!@ Skryłaś się, Królowo 
nasza, w ziemi łono@ jak ziarno, 
jak diament, jak Persefona.@ 
Idziem na Twój ratunek@ pod 
miast palących się łuną,@ Matko 
zwolona!@ Uproś nam serca 
odważne,@ uproś nam ręce 
żelazne,@ śmigłom naszym daj 
trwałość podniebną,@ ku Twej 
obronie potrzebną.@ A gdy wiosną 
wyjdziesz spod ziemi,@ będziemy 
wybawieni.@

Wiersz napisany w czasie 
ewakuacji Msz dnia 8 IX 1939 
r. w Kamieńcu na skutek wieści, 
że ojcowie paulini ukryli obraz 
Matki Boskiej Częstochowskiej 
przed najazdem Niemców.

Na polskie groby

w Budapeszcie

Położyłeś ich, Panie, 
jednakowym rzędem@ jak miecze 
opuszczone i złożone tarcze,@ 
lecz oni razem z nami na Twój 
sąd przybędą@ i jednako wraz z 
nami przed Tobą zaświadczą.@

O, spraw, niech spoczywają bez 
wspomnień i tęsknot,@ niech od 
nowa skończonych mąk nie wspomni 
żaden.@ Nędza ich przed 
Chrystusem - bogatsza od 
szczęścia,@ a śmierć u czoła - 
wspanialsza niż diadem.@ 

Z cyklu: Wiersze dla ludzi

Wiersze dla ludzi

Przemierza mnie 

żelazna przemoc

Któż to cię, ziemio, 
przemierza@ krokiem ciężkim, 
krokiem żołnierza?@ "Przemierza 
mnie żelazna przemoc...@ Ale my 
nie zginiemy!!"@

Któż to cię, ziemio, 
skrzywdził,@ a teraz jeszcze 
szydzi?@ "Król Herod to, król 
Herod@ i marszałek jego, Gero."@

Czego ty, ziemio, czekasz?@ 
"Sądu, co się odwleka.@ Wodza, 
co ze mnie wstanie,@ obejmie 
wództwo nad nami."@

A czy znasz ty jego, ziemio?@ 
"Wstanie i wództwo obejmie.@ 
Powiedzie nas i polęże...@ 
...ale nim zginie - zwycięży."@

Ojczyzna

Zdeptali mnie hukiem obozów,@ 
tupotem i turkotem...@ Przeszły 
deszcze, stanęły mrozy.@ Nie 
wiem o tem.@ I włożyli na mnie 
ciężar@ nad siły.@ Ale ja wstanę 
na wiosnę z mogiły@ i zwyciężę.@

Przykryli mnie tysiącem 
tysięcy@ grobów@ i myślą, że nie 
ma na to więcej@ sposobu.@ A ja 
pod grobami świeżymi@ rosnę 
kwiatami rajskimi:@ róże 
pęcznieją w pąkach całe@ od łez, 
od łez...@ ...i przebije się w 
maju biały@ bez.@

Nie ma takiego zła, którego 
bym, spokojna cała,@ w głębi 
swej nie wytrzymała.@ Spływam 
krwią, ach, krwią męczeńską 
spływam,@ ale z mej głębi krew 
przelana znowu wstaje żywa,@ 
liśćmi, pąkami, kwieciem 
rozwinięta...@ ...jutro nad 
złem zwycięskim burza się 
rozpęta,@ jutro zadygocą mogiły 
i ja zadygocę cała,@ i wybuchnę 
żywa z grobu na pół czerwona, 
pół - biała.@ 

Grudzień 1939

Z cyklu: Kur siedmiogrodzki

Kur siedmiogrodzki

O tobie

Pieje o tobie wiatr i badyl o 
tobie szeleści,@ o tobie - 
dziecku czy mężu, czy chłopcu, 
czy niewieście -@ o tobie - w 
kajdanach spodlałym, czy o tobie 
- uszlachconym w lochu.@ 
Opowiada o tobie pogoda i deszcz 
nad tobą szlocha...@ Rękami 
zwiniętymi w pięść, palcami 
zgiętymi w szpon@ wpija mi się 
we włosy, szarpie serce moje jak 
dzwon@ dymem przeraźliwej 
utraty, wstydu kadzidłem i 
mirrą...@ ...i orzeł twój, 
orzeł krąży, kąsa przeciągłym 
skwirem.@ 

Ktoś stąpa spiżem

Nie nasz - kamień i badyle nie 
nasze.@ Od obcych pagórów chude 
wietrzysko gwiżdże.@ Kaliny 
rozwiesiły jagody. Trawy tną jak 
pałasze.@ Czepia się cierń. Liść 
mokry obuwie szepcąc liże.@ 
Gdziekolwiek się ruszę, ktoś 
stąpa za mną spiżem@ i płoszy 
ptactwo, i straszy...@ 

O, rzuć miecz i na żółtych 
liściach pod bukami spocznij,@ 
chrustem się rozgałęźnij, mgłą 
się rozobłocznij.@ Zbądź rzezi i 
pogromu, i klęski rozdartej.@ 
Rzuć miecz!... Zejdź z warty.@

Kur siedmiogrodzki

Wiatr tłucze się od nocy do 
rana,@ podrzuca hocki i 
klocki...@ Pieje o twoich 
kajdanach@ kur siedmiogrodzki.@

Kracze o nas jak kruk,@ że ni 
żywiśmy, ani umarli...@ 
...woła, że uczcił cię wróg,@ 
gdy się swoi ciebie wyparli...@

I pieśń za pieśnią kładzie@ w 
poprzek kołyszącej się nocki@ o 
naszym śmiertelnym bezwładzie@ 
kur siedmiogrodzki.@

Biednemu Julkowi

Niechże nie płacze obcy deszcz 
nade mną@ pośród szpalerów 
lśniących winogradem,@ bo w domu 
serca i bez tego - ciemnym@ 
nalane jadem.@ 

Niech nie lituje się nikt 
mojej doli,@ jeśli zgoreję, 
niech mnie nikt nie wspomni,@ bo 
tam są żywi ci, których pierś 
boli@ jeszcze ogromniej.@

Niech mojej hańby i mojego 
wstydu@ nikt litościwym nie 
kryje kadzidłem,@ bo sroższym 
ranom w ojczyźnie się przyda@ 
anielskie skrzydło.@

I niech nie za mnie modli się 
wierzący@ polskim pacierzem, 
który godzi w niebo,@ bowiem im 
bardziej niż mnie tu, ginącej,@ 
modlitwy trzeba.@

Czerwone i białe

Zasypali mnie liśćmi suchymi,@ 
zagłuszyli jedliną i chrustem,@ 
szalał nade mną przy ziemi@ 
wicher zimny i zły, i pusty.@ 
Lecz ja się rozrastam i 
krzepnę,@ i cała jestem 
korzeniem.@ A kiedy przyjdą dni 
ciepłe@ po pierwszej wiosennej 
burzy,@ wyjdę po deszczu 
nawalnym,@ rozrosła i 
triumfalna,@ czerwoną i białą 
różą.@

Poezje 1940_#1954 (1954)

Poezje 1940_#1954

(1954) 

Skąd tutaj śpiewać...

Skąd tutaj śpiewać i o czym?@ 
Chyba że się zaobłoczę,@ że za 
perlistą zasłonką z wilgoci@ sen 
wymarzę o purpurze i złocie.@ 
Szafirowych skrzydeł migotanie i 
szelest,@ pachnące ziele, 
durzące ziele,@ struny z 
księżyca na wodzie znajomej...@ 
I może jakieś światła i domy:@ 
pozłota na nich od snu, a ściany 
i drzwi@ czerwone od krwi.@

Umarli... 

znajomi... kochani...

Idą ku mnie tylko kalinami,@ 
po cierniach, po sinych 
jagodach,@ umarli, znajomi, 
kochani.@ Idą ku mnie tylko po 
szelestach,@ między wichry 
zadyszane wplątani:@ "Ty tu?! 
Ach, cóż za pogoda..."@ Od 
szronów - brwi ich siwe,@ młode 
rzęsy dziwnie ociężały...@ I 
głaszczę ich, choć wiem, że - 
nieżywi...@ znajomi... ci, 
których kochałam:@ Jaś, co 
spalił się wraz z samolotem,@ i 
Kazio, co zginął potem,@ Pawełek 
oceanem przykryty,@ Tadzio 
zastrzelony przez bandytów...@ 
Młodzi, zamyśleni, zmarnowani,@ 
idą ku mnie, idą kalinami@ 
znajomi, umarli, kochani.@

Marsz Bema

1

Nie mogę spać od widzeń i 
wspomnień -@ wszystko, co mogło 
być, stoi nade mną niezłomnie,@ 
to, co będzie - wznosi miecz, 
twarz strzaskaną i krwawi,@ co 
było - pod mogiłami jęczy w 
zapomnieniu i sławie.@ I gdy tak 
noc bezsennie migota,@ zrywać 
się poczynają tupoty:@ od lasów 
przez wąwozy@ gruchocą armaty i 
wozy,@ zjeżdżają głowiastymi 
brukami...@ I nagle wiem,@ że to 
Bem, Bem, Bem,@ Bem maszerować 
poczyna ulicami.@

2

Na przedmieściach łomot i 
stuk:@ grzmią bokańcze tysiąca 
nóg,@ twarze wąsate i 
chorągiewki,@ w strojach 
malowanych radosne dziewki,@ 
roześmiane baby w jaskrawych 
wełnach...@ ...i dzwony 
szczęścia pełne@ nade mną! O 
Jezu miłosierny!...@ 

3

I nie bronię się już, nie 
bronię,@ słyszę trąbki i słyszę 
konie.@ Tysiąc koni pod oknem 
parska@ sławą zbrojną 
polsko_madziarską...@ I walą 
muzyki nie muzyki,@ i świecą, i 
kołyszą się szyki...@ 

4

Tak to, kiedy noc najbardziej 
niema@ miażdży serca i męstwo 
łamie,@ Bóg posyła generała 
Bema,@ żeby maszerował 
ulicami...@ I gdy słyszę muzykę 
i grzmot bokańczy,@ serce we 
mnie szalone z radości tańczy@ i 
sławę wspomina starą,@ bo - z 
łaski Bożej - wiem,@ że to Bem, 
Bem, Bem, że to Bem, Bem, Bem,@ 
Bem maszeruje Kolozsv~arem.@

Lament

Tylko na tej mogile jednej,@ 
tylko na tej mogile wysokiej@ 
tylko takie same obłoki...@ 
Przechodzą tamtędy płaczki,@ w 
szarudze wroniska kraczą...@ 
...tylko na tej mogile jednej,@ 
tylko na tej mogile wysokiej...@ 
W prawo krzyż, w lewo trzy 
kroki@ nie widać nic: zionie 
przepaść.@ Tamtędy to płaczki 
ślepe,@ płaczki ślepe i ptaki 
oślepłe,@ i krzyż oślepły od 
płaczu,@ i obłoki... obłoki...@ 
Tylko na tej mogile jednej,@ 
tylko na tej mogile wysokiej.@

Grób polskiego żołnierza

Najcichsza z cisz...@ Dębowy 
pęknięty krzyż,@ róża na grobie 
i powoje.@ Nie przelata żadna 
chorągiew...@ I co noc ktoś 
krzyże wokół rąbie,@ i kwiaty 
unosi jak swoje.@ Co ręka 
cierpliwa ozdobi,@ zdepce 
przechodzień, sponiewiera 
złodziej.@ ...ale czasami 
przechodzi@ najcichsza z cisz@ i 
na ławce lub na drewnianym 
płocie@ spocznie w przelocie.@ 
Oto stoi, oczy zasłania@ i w 
serce żołnierskie przenika,@ 
choć bez oblicza.@ Anioł?...@ 
Beatrycze?... Nike?!...@

Wyschła rzeka

Od buków i dębów szum stoi,@ 
mgła rzekę wyschniętą poi.@ Całe 
lato nie było dżdżów@ ani w 
sercu zbytecznych słów,@ ani 
mgły, ani wieści, ni ros.@ 
Wyschła rzeka i zacichł głos.@ A 
teraz - wilgoć w powietrzu@ o 
całe niebo się wesprze.@ A teraz 
rosną w głębi@ wody, których nic 
nie wytępi.@ I słyszę - i wiem, 
i czekam,@ jak wzbierają serce i 
rzeka.@

Bóg jest wszędzie

Nie można tego obejść: Bóg 
jest wszędzie,@ w każdym dziwnym 
i strasznym obrzędzie.@ Wywołuje 
Go nie tylko modlitw kadzidlany 
kwiat,@ ale szubienice i topór, 
i kat.@ Bóg jest w sędzi, który 
sądzi krzywo,@ i w świadku, co 
przysięga na prawdę fałszywie,@ 
nie może nie być. I to mnie 
przestrasza.@ Bo jeśli - w 
świętym Piotrze, to także - w 
Judaszu;@ jeśli w Żydzie 
zamęczonym niewinnie przez 
Niemców,@ to także w Niemcach 
tych?... I tak się kręcę@ od 
prawdy do nieprawdy, od kary do 
zbrodni,@ w każdej cząsteczce - 
Boga odnajdując co dnia.@ I chce 
mi się wyciągnąć ręce nad 
człowiekiem,@ i winnym i 
niewinnym, i małym i wielkim,@ i 
krzyczeć wielkim głosem błagalną 
przestrogę,@ aby sądząc 
człowieka, nie męczono Boga.@

Białość

Tylko tyle białości,@ co w tym 
kwiecie.@ Reszta - żeby 
powiedzieć najprościej@ - 
śmiecie.@ Płatki drobniusieńkie, 
zębate:@ światłość nad nimi 
lata...@ A ja schodziłam pół 
świata,@ przekochałam, 
prześniłam siebie@ tylko po to, 
żeby w tej kolebie,@ śród 
ździebełek na pochyłości,@ 
znaleźć tyle białości,@ co w tym 
kwiecie.@

Fioletowe bawoły

O bawoły, fioletowe 
bawoły!...@ Ziemia uschła, całe 
zbocze - gołe.@ I nie woła nikt. 
Ach, nikt nie woła!...@

Rogi kręte, mięśnie mocno 
spięte,@ siły wielkie, ciemne, 
niepojęte.@ Nie ma woli ani 
snów, ni święta.@ 

Całe zbocza w kamiennym 
oporze@ czarnosine bawoliska 
orzą...@ I nie woła nikt! Ni 
świąt! O Boże!@

I tak idą to grzbietem, to 
żlebem,@ rozrywając, przewalając 
glebę,@ z ziemi w niebo, 
kopytami w niebo...@

Jarzmem grodzą drogi i 
rozdoły,@ stękające, tępookie, 
niskoczołe@ bawoły, fioletowe 
bawoły.@

Wszystkie serca...

Wszystkie serca zostały w 
domu.@ Dom się spalił. Popiół 
rozrzucono.@ Nie dolata zeń nic. 
W polu szron.@ 

Nie kochało się tych serc, bo 
- wierne...@ Ach, tam cała 
pamięć domu, cała - w czerni!@ 
Tutaj - skała i gruda, i cierń.@

Wszystkie serca o serca się 
tłuką,@ wichr przelata przez 
nie, wichru szuka...@ Tutaj 
wrony krążą, kracze kruk.@ 

Ale serca sercom ocaleją,@ 
wbrew zwątpieniu i przeciw 
nadziei,@ i polatać będą wichry 
lżej.@

I lżej piorun uderzy znajomy,@ 
i nie spalą się wszystkie 
bierwiona@ ani serca wszystkie 
zmiażdży grom...@

...bo zostanie serce, serce 
domu.@

Bóg jest także z nimi...

Bóg jest także z nimi...@ Bóg 
jest także z wyklętymi,@ przy 
samej, przy samej ziemi.@

Wyklął ich dom i Kościół,@ 
wyklęły martwe kości,@ już im 
nic nie urośnie.@

A Bóg, jak ziarno z ognia,@ 
lata nad nimi co dnia,@ ogarnie 
ich, zapłodni.@

I trysną kwieciem gęstym,@ 
skrzydłami, burzą, szczęściem,@ 
światem całym zatrzęsą.@ 

Wilk w klatce

Nie mogę się wyzwolić, nie 
mogę się wywyższyć,@ nie mogę od 
hałasu powrócić do ciszy.@ Cisza 
we mnie skłócona, dusza we mnie 
zraniona.@ Chcę zamilknąć, chcę 
myśleć "Pod Twoją obronę".@ A 
serce się trzepoce, a krew 
stuka, łomoce.@ Był Duch, a 
teraz w klatce wilk kłapie po 
nocy.@

Oklepaniec

Już będę pisała rymem,@ nie 
jak ziemia po niebie - dymem;@ 
będą wiersze równe jak 
pasjanse.@ To nie to, co te 
asonanse!@ Witaj, stara, wygodna 
"tęsknoto"!@ Porzuciłam cię 
chyba po to,@ aby wrócić z tym 
większą ochotą.@ "Żal", jak 
frędzla zawsze gotowa,@ a tuż za 
nim "słowa" i "głowa"...@ 
Mniejsza o to - jaka osnowa!@ I 
wnet treść się znajoma splecie,@ 
że w sadzie, że w polu, że w 
lecie,@ że dziewczę - "jak 
kwiat" i "jak dziecię".@ A tu z 
bitwy "wojaki" i konie@ i 
dzwonią; a serce w tym dzwonie@ 
"pęknięte"... A jakże!... I po 
nie@ ptak leci... Wiadomo, że 
ptaki@ - to orły "szumne"... A 
jaki@ ich żer? Krew "czerwona 
jak maki".@ Teraz to serce "w 
rozterce"@ jak upiora kołem 
przewiercę@ przez grób, przez 
"murawy kobierce".@ I spłynie 
"posoką" broń gładka,@ a 
zapłacze aż "do ostatka"@ jedyna 
tylko matka.@ Tak o księżycu 
blada@ sama do rymu się składa@ 
stara znajoma - ballada.@ I o 
niej wieczorną porą@ wodą 
spleśniałą i chorą@ zaszumi 
"litewskie jezioro".@

Miłość

Nie ma nas... Pustka tam i 
dach strzaskany;@ wszystko, 
cośmy kochali, pogrzebało 
zgliszcze,@ lecz to, co wzrasta 
z grobów, znowu pokochamy.@ 
Zawsze zmartwychwstaniemy. Nas 
nie można zniszczyć.@ Darmo sili 
się diabeł, by zadeptać żagiew:@ 
miłość raz rozniecona nigdy nie 
osłabnie.@

Ponad grobami ona to świeci 
jak zorza,@ po którejkolwiek 
groby leżą stronie,@ i ze 
skłóconych rzesz bije jej 
pożar,@ i z bratobójczych iskrą 
tryska broni,@ kulą mierzoną w 
serce brata świszcze.@ Próżne 
nadzieje. Nas nie można 
zniszczyć.@

W lato zimne

W Rumunii w lato zimne@ czaban 
młodziutki zginął;@ prosił 
ostatnim słowem:@ "Pochowajcie 
mnie pod drzewem jodłowem;@ 
połóżcie mi kapelusz pod 
karkiem;@ na jodle powieście 
fujarkę;@ dajcie znak - 
pierścień - mojej niebodze...@ A 
dokoła jodły tej niech owce 
chodzą:@ białe owce bliżej, 
czarne dalej,@ wszystkie owce, 
cośmy razem je pasali."@

A za tym smyczkiem...

A za tym smyczkiem@ cygańskim@ 
chude policzki@ bezpańskie.@ 
Słuchają go, gdy gra ładnie,@ 
pracy nie dają, bo kradnie.@ 
Wodzi smyczkiem po strunie, po 
strunie,@ o głodzie po całej 
Rumunii.@

Ulica została pusta

Przyszli Niemcy do miast 
węgierskich:@ mieli broń i 
chleb, i porządek... Nie mieli 
serca.@ Zaleli malowany, 
śpiewający Siedmiogród,@ bo 
inaczej pewnie być nie mogło.@ 
Posmutniały wesolutkie 
Żydóweczki w kramach,@ pochowały 
się Cyganeczki tańczące po 
bramach,@ dzieci powkładały 
każde palec w usta...@ I 
malowana, śpiewająca ulica 
została pusta!@

Sowiecki pogrzeb

Wariant II

Nieśli go nieżywego we 
czterech@ w długim pudle z 
czerwonego papieru:@ pod 
skrwawionym bandażem - martwa 
twarz chłopięca,@ ordery na 
piersiach, kwiaty w sinej ręce.@ 
Młode twarze - skamieniałe, 
pobladłe@ za tą trumną niesioną 
na dwóch prześcieradłach.@ Jeden 
dźwigał wieniec z astrów tak jak 
potrafił,@ drugi broń, trzeci 
czapkę, czwarty - fotografię.@ 
Szli jeden za drugim z wieńcami 
w szarfach,@ a wiatr im jasne 
włosy głaskał i szarpał.@

Żal nam pomarnowanych...

Cerkiewka zakwita świętymi,@ a 
cmentarz - zielskiem...@ O, módl 
się, módl się za nimi,@ Pani 
Anielska!@

Popadali wojną rażeni,@ 
pomorem ścięci...@ O, módlcie 
się, módlcie za nimi,@ nieznani 
święci.@

W cerkiewce - śpiew 
wielostruny,@ strop - 
wielobarwny...@ Żal nam 
pomarnowanych Rumunów@ teraz i 
dawno!@

Ptaszek -

martwo strącony do dołu...

Ptaszek, martwo strącony do 
dołu,@ w litosnej ziemi 
przeradza się w piołun.@ Piołun 
zdeptany nie idzie na marne:@ 
zmielony z piaskiem, nowym 
wzejdzie ziarnem;@ już jego soki 
i krążą, i płyną,@ wzrasta 
sasankiem, ożywa tarniną...@ Tak 
lud, gnieciony, mielony, 
roztarty,@ przez głupich wodzów 
przegrany jak w karty,@ ścielący 
trupem swym obce wyraje@ - 
kolorem, słowem, muzyką 
powstaje@ i w żyłach świata - 
jak stubarwną wstążką -@ 
kolorem, słowem i muzyką krąży.@

Zdarło się życie...

Zdarło się życie na wichrze@ 
szorstkim,@ spływa coraz słabsze 
i cichsze@ jak paciorki.@

Założyłam paciorki na szyję,@ 
czekam pełni...@ Już mi serce 
kończące się nie bije@ prawie 
zupełnie.@

W pokoju będzie ciemno

Przecięta nitka po nitce@ i 
ciągle pracują nożyce.@ Już 
tylko jedna struna...@ A potem 
zasłony zesuną.@ W pokoju będzie 
ciemno,@ a za oknem 
strzeliście,@ załopocą skrzydła 
srebrne@ niby w jesieni liście.@

Bóg w swym niebie 

dobrze wie

Rozbito mnie. Sklejono. Wziął 
mnie grajek.@ Przyciśnięta do 
smyczka, ostry ton wydaję@ tuż 
obok tej melodii dawnej, tej 
niebiańskiej,@ którą wygrał na 
skrzypce swej Paweł Kochański.@ 
Tłum nie wie, klaszcze żwawo, 
pieni się zachwytem,@ lecz Bóg w 
swym niebie dobrze wie, że 
zgrzytam.@

Śmierć kładzie zasłonę

Na oczy moje otwarte@ śmierć 
kładzie zasłonę srebrną.@ Teraz 
widzę, że nie było warto,@ teraz 
widzę, że nie było trzeba.@ Tyle 
lat! Wysiłek tak uparty!@ Bez 
domu, bez Boga, bez chleba!@ 
Śmierć zawiesza zasłoną 
niebo...@ Teraz widzę, że nie 
było warto.@

Ciernie i chwasty

Barbarze

Przechodziłaś niedaleko,@ 
zawsze niema,@ odpychałaś miód i 
mleko@ rękami obiema.@ 

Przygarniałaś chwasty i 
cierń,@ wszystko, czym ludzie 
gardzą...@ Kochałaś mnie zawsze 
wiernie,@ ale nie bardzo!@

Dopalają się ostatnie nasze 
dnie@ teraz właśnie;@ weźże moje 
serce, zajrzyj w nie,@ zanim 
zgaśnie.@

Znajdziesz tam na pewno - 
spojrzyj choć raz,@ bardzo cię 
proszę -@ węże i jaszczurki, 
cierń i chwast,@ wszystko, coć 
było najdroższe!@

Tuż obok Boga

Nie ma ani skąd, ani dokąd,@ 
ani gdzie, ani kędy, ni po 
co...@ Ot, okna gwiaździsty 
czworokąt@ po nocach.@

I nie ma za co ni przy czym,@ 
nie ma kiedy ani do kogo...@ 
Tylko ogniste bicze@ pełgające 
to słodko, to srogo.@

I tylko nurt ten wysoki,@ i 
bliskość prądu tuż obok...@ 
Jeszcze dzień, jeszcze może trzy 
kroki@ - i już Ty, i już tylko z 
Tobą.@ 

Mniejsza o to - w jakim 
olśnieniu,@ wszystko jedno - w 
świetle czy w mroku,@ mniejsza -  
za co i po co, i kędy,@ i gdzie, 
i skąd, i dokąd.@

Do ojczyzny mojej - ciszy

Nad zamętem jak ptak wiszę:@ 
tu pożoga, tam pożoga...@ Do 
ojczyzny mojej - ciszy -@ 
zagubiona wszelka droga.@

Nie zobaczą, nie posłyszą:@ 
walka wre pod niebiosami...@ O 
ojczyźnie mojej - ciszy -@ 
zagubiona wszelka pamięć.@

Więc na chmurach skrzydłem 
piszę,@ piórem jasnym, piórem 
ciemnym:@ o ojczyźnie mojej - 
ciszy -@ żadnej, żadnej wieści 
nie ma.@

Z cyklu: Wiersze braterskie

Wiersze braterskie

2. Każdej żyjącej rzeczy

na okrasę...

To, co z nas jest śmiertelne,@ 
ziemia sprawiedliwie podzieli,@ 
rozsądzi.@ To jaskrom@ na 
własność,@ a tamto - jesionom 
pożyczka.@ Ziemia mądrze,@ bez 
omyłki, pooblicza:@ ty i ja - 
dwa oblicza,@ dwa serca 
dzwoniące w swych klatkach jak w 
pudłach od skrzypiec...@ 

Rozsypie się to, rozsypie,@ 
wespnie się w listeczki ciemne,@ 
włączy się w kwiatuszki 
jasne...@ Ziemia mądrze,@ 
sprawiedliwie rozsądzi,@ jak 
rachmistrz pooblicza.@ Każdej 
żyjącej rzeczy na okrasę@ rozda 
ciebie wraz ze mną@ - dwa serca, 
dwa oblicza -@ moje, twoje, 
nasze...@

Miejsce, gdzie padnę

Ani kolorowe szkła,@ ani 
zasłony jedwabne@ nie skrzepią 
mnie, gdy osłabnę.@ Spojrzenie 
moje - twarde i niepocieszone -@ 
widzi to miejsce, gdzie padnę@ 
bez ozdób żadnych:@ bez słów, 
bez łez. Do niegom całe życie 
szła...@ Ty, któryś mnie 
prowadził śród dobra i zła,@ 
przynajmniej na tym miejscu 
wyrośnij nareszcie widomy!@

Chodzę za Tobą, Chryste...

Chodzę za Tobą, Chryste,@ nie 
znużę się nigdy,@ śpieszę w tym 
wyścigu,@ któryś Ty z śmiercią 
wygrał.@

Chciwy tłum Cię ogarnia@ 
głuchych, ślepych, kalek...@ Za 
apostołami Twymi@ nie widać Cię 
wcale...@

Cuchnie krwią i ropą rzesza,@ 
śmiecie zaścieła Twój szlak.@ 
Ach, gdzie jest Bóg Mojżesza,@ 
gdzie jest gorejący krzak?!@ 

Chodzę za Tobą, Chryste,@ po 
całej Twojej ziemi,@ lecz nie z 
tymi, co są czyści,@ ale z 
trędowatymi!@

Zamiast modlitwy

Nie mam już czasu Cię kochać:@ 
koniec mój nadto bliski.@ Tylko 
ręce wyciągam w tłoku,@ o 
Chryste!@

Serce inaczej chciało,@ stopy 
szły z trudem - nie tędy.@ 
Gdybym dawniej wiedziała... 
Gdybym wówczas umiała!@ 
...teraz już zawracać nie 
będę.@

Brnę dalej, bo inaczej nie 
umiem...@ Wszystko we mnie i 
wkoło - nieczyste.@ Tylko ręce 
wyciągam w tłumie:@ o Chryste!@

Tylko wieczór...

Jest już tylko wieczór. Jezu, 
tylko wieczór!@ Cały dzień się 
sterał, okaleczał:@ odrąbano 
godziny, minuty opadły@ i ocalał 
tylko wieczór od zagłady,@ tylko 
wieczór,@ Jezu, tylko wieczór.@

Wieczór pełen skaz i pełen 
gwiazd@ ofiarujem Tobie, nim do 
szczętu zgasł.@ To, co krwią i 
słowem broczy@  - oczyść;@ co 
rozdarte w bezrozumnym szale@ - 
zalecz;@ zło z piekła, 
pokuszenie - kto wie, może z 
nieba -@ przebacz.@

Niech będzie, jaki chce, ale 
przy Tobie, z Tobą - pokój daj 
rzeszom,@ póki czas... Bo już 
tylko wieczór został, Jezu, 
tylko wieczór!@

Niektórzy

Czynią dobrze,@ Ciebie nie 
znając,@ czynią dobrze - łaski 
Twej nie szukając,@ uznojeni i w 
grudniu, i w maju.@ 

Każdym słowem@ Twojej prawdzie 
bluźnią,@ jak olbrzymy@ w Twojej 
kując kuźni@ kształt, co nas 
przed Tobą wyróżni.@

Umierają@ od grzechów czarni@ 
tak jak my@ w troskach i 
męczarni...@ A Ty wszystkich nas 
po śmierci przygarnij.@

Podobny światłu

Wschodzisz i zachodzisz 
podobny@ światłu@ dziecięciem w 
żłóbeczku nadobnym,@ chłopięciem 
żydowskim z warsztatu,@ 
obliczem, które kusiciel oglądał 
na puszczy,@ wieńcem z ciernia 
wzniesionym nad szyderczą 
tłuszczą...@ Zachodzisz i 
wschodzisz jak księżyc...@ A ja 
- ginę i znów powstaję, kiedy Ty 
zwyciężasz.@

Z cyklu: Wiersze rozproszone

Wiersze rozproszone

Na trzcince suchej...

Na trzcineczce suchutkiej, 
kruchej jak wosk,@ powiesiłam 
kółeczko, mój własny los.@ 
Latają siwe wróble,@ los mój 
chwiejący się skubią.@ Ziarenka 
czyste, puszyste, szkliste@ 
krążą tam wieczyście, koliście@ 
i rosną na wiosnę dokoła 
jagody,@ a jesienią opadają 
liście...@ ...na trzcineczce 
suchutkiej - okrągły 
pierścionek,@ nie cięższy niż 
jagoda, nie większy niż 
dzwonek.@

A ja się mocuję z cherubem

Mówiono cuda@ o walce anioła z 
Jakubem.@ A ja się mocuję z 
cherubem:@ stopy wparte w 
kamień, skrzydła - jak konary 
grube.@ Słyszę w dzień i w 
nocy,@ jak mu serce 
nierytmicznie łomoce:@ łomót i 
łomót, i znowu@ łomót!@ Czoło 
jego nade mną jak młot,@ 
zamknięte - oczy surowe;@ cała 
pierś w brąz zakowana,@ całe 
serce - jedna wielka rana.@ 
Kołysze się serce pęknięte,@ 
świat zalewa czerwienią@ i - 
łomót!...@ I już nie pamiętam,@ 
o co walczymy spleceni@ i czy 
przeciwnicyśmy, czy 
sprzymierzeni?!@

Kluż 1945

Antygono, patronko sióstr

Antygono, patronko nas, 
biednych,@ powtarza mi się sen: 
wybiegam,@ leży brat mój zabity 
na śniegu.@ 

Oddala się - już krok słychać 
słabiej -@ drugi brat, co 
tamtego zabił.@ Las, mrok, 
zasadzka, karabin.@

Suche rączki drogowskazu na 
słupie;@ padam we śnie płacząca 
przy trupie;@ szepce ktoś: 
"Rzuć! Kto inny odkupi!"@

A ja mam go na sercu i 
szlocham,@ bo i tego, i tamtego 
kocham,@ tamtego, co uszedł w 
popłochu.@

Zginie z głodu i mrozu w 
zawieję...@ Co mu dam jeść i w 
co go odzieję?@ Antygono, 
patronko sióstr bez nadziei!@

Wzięłaś brata ciało 
nieostygłe,@ wydarłaś je psom, 
wilkom i strzygom.@ Antygono, 
patronko ścigłych.@

Przyjmij sen mój. Niech to 
będzie ostatni@ brat, który padł 
z ręki bratniej,@ i ostatni syn 
morderca u matki.@

Przyjmij życie moje za okup,@ 
Antygono, święta garstko 
prochów.@ Antygono, siostro 
nasza z mroków.@ 

1 XI 1947

Zaczynam się i kończę...

Janowi Parandowskiemu

Zaczynam się i kończę 
śpiewem,@ śpiewem dlatego - 
iżby@ na prawo i na lewo@ 
ścieżka się wykrajała śród 
ciżby.@ Krok w prawo - i słowo 
się rozpierzcha@ światłością,  
zmierzchem;@ krok w lewo - już 
inne słowo@ smugą mży kolorową.@ 
Tam matka dziecko karci;@ idą o 
siebie wsparci@ kochankowie 
związani przysięgą;@ bydło pędzą 
na rzeź,@ ptactwo kwocze w 
klatkach, gęś gęga;@ samochody - 
raz, dwa, cztery, sześć,@ 
klaksony, trąbki... Pogoda, 
ulewa.@ A ja idę i śpiewam.@

Jak inaczej torować drogę?@ 
Inni potrafią, ja - nie mogę.@ 
Wspominam i skaldów 
nieśmiertelne awantury,@ i to 
groźne, to słodkie pienia 
trubadurów,@ a gdy na burzę się 
zbiera,@ wspominam nawet 
Homera.@ Któż to był? Czy z 
nieba spadł?@ Po prostu - 
wędrowny dziad,@ który żył w 
okresie wojen:@ obok niego 
człowiek człowieka zabijał,@ a 
on ich ze śpiewem mijał.@ 

Jak inaczej wykrajać wąski 
szlak dla życia?@ Jeśli to wam 
przeszkadza - zabijcie!@

1948

I znowu, znowu...

I znowu, znowu miłość 
bezsensowniejsza niż wszystko@ 
do rozmokłych płaskich pól, do 
zrudziałych brzozowych listków,@ 
do byle jakich płotów, co nad 
drogami się chwieją,@ do oczu 
szaroniebieskich bez łez i bez 
nadziei.@ 

Był człowiek wolny jak duch, 
był człowiek samotny jak obłok,@ 
zniósł wszystko, co było trzeba, 
i nic mu się już zdarzyć nie 
mogło;@ odczulił się od 
czułości, odżalił się od smętku@ 
i stąpał raźno i mocno, i myślał 
jasno i prędko.@

Teraz wszystko nieuchronne 
znów się dokoła zamyka:@ popiół 
spalonych kości przylepia się do 
trzewika,@ każde źdźbło - 
ciężkie od wspomnień, a każdy 
kamień - od krzywdy...@ Oplata 
mnie polska tkliwość i już nie 
opuści mnie nigdy!@

1947

Daleki grób

Leżysz w ziemi nieznanej... 
Lecz to już nie ty, nie ty!@ 
Ręce - splecione suchymi palcami 
szkieletu...@ I twarz - nie 
twoja już, w szerokie znaczona 
szramy.@ Już nie ty... I już nie 
kochanek!@ Co się stało z tą 
siłą? W co zmieniła się pasja 
niedawna?@ Stoją w krzyż 
kamienny zaklęte na grobie twoim 
wraz z sławą.@ Sława?! Czy warto 
dla niej krzyż nieść i ręce 
krwawić?!@ Sławo! o, jakżeś ty 
podobna niesławie!@

Leżysz w ziemi dalekiej pod 
płytą obcojęzyczną...@ A tutaj 
niegdyś wiatr chłodził dziecinne 
twe policzki;@ skakały ci psy do 
kolan, wracałeś zziajany z pola@ 
i paliły cię łzy dziecięce,@ 
które już dawno nie bolą...@ 
Stoi las i dzisiaj tak samo jak 
dawniej - uparty...@ Nie 
wybierałeś. Za ciebie rzucono 
karty.@ Nie odstąpiłeś niczego. 
Wszystkiemu zostałeś wierny:@ i 
prawu niepisanemu, i twardym 
prawa literom.@ Nikt nie śmie 
cię pochwalić, nikt twego 
imienia nie przeklnie...@ A 
strumień niepamięci - unosząc 
twe imię - wciąż cieknie.@

1948

Pogrom w Kolozsv~arze

Historia płaczu pełna, 
straszny psalm Dawida,@ miasto 
wydało zbrodni swoich Żydów:@ 
powywlekano z domów stuletnich 
staruchów;@ babki mchami porosłe 
- zaklęte w bezruchu,@ 
osłupiały. Niemowląt płacz trąca 
o bruki.@ Panienki słabe ciągną 
nieforemne juki,@ padają pod 
ciężarem młodziankowie drobni.@ 
Miasto łezką spłynęło; nie 
pochwala zbrodni@ ani jej nie 
potępia, ni się jej sprzeciwia.@ 
Miasto buzię w ciup składa.@ 
Przysięga - fałszywie!@ By 
wykonać bezprawie, prawem się 
okryło@ i myje zohydzone ręce 
tak jak Piłat.@

Więc ich wiozą i wiodą 
oszalałych, trupich,@ a już 
motłoch się wdziera. Co zostało 
- łupi.@ Kupcy, oficerowie, damy 
cienkoskórne,@ szef policji i 
doktor praw, i sam pan 
burmistrz.@ Jeszcze młodym 
sąsiadom żal oczy zalepia,@ a 
już ciągną na schody żydowski 
fortepian:@ "I tak rozkradną!" 
Zabrał szabaśnik adwokat,@ a 
suknię koronkową - panna 
modrooka,@ ubierze się w nią 
latem, kiedy będzie ciepło...@

A żydostwo gromadą tysięcy 
zakrzepło:@ na chłodzie górskich 
nocy, w cegielni niegrzanej@ 
trząsł się z zimna - odziany kto 
czy nie odziany.@ Osiemnaście 
tysięcy!... I wnet mór się 
wszczyna:@ tu skonała rodząca, 
tam - hoża dziewczyna.@ Śmierć 
szła pośród obozu, cięła ślepo 
mieczem;@ co dłoń podniesie, 
więzy niewolnym rozsiecze.@ A 
niewolni przypadli do ziemi 
przed Panem@ jak pszenica przez 
zbójów w drodze rozsypana:@ "O 
Boże Izraela!" I szloch wdarł 
się w niebo.@ ...bo w górze 
anioł sforą ognistą kolebał.@ 
Jeden błysk... Nie wiadomo - 
zobaczył? policzył?@ I już one 
rozżarte pospuszczał ze smyczy.@ 
...o dniu grozy!... O płaczu 
kolozsv~arskich matek!@ O 
nieszczęście ogniste! O klęsko 
skrzydlata!@ Zasłały ziemię 
trupy dzieciątek węgierskich.@ 
Zabita panna młoda na mężowskiej 
piersi.@ Pośród świeżo 
rozkwitłych róż w godzinie owej@ 
padła śliczna Ilonka w sukni 
koronkowej.@ I miasto, jak 
powietrzną wyludnione trąbą,@ 
skryło się w doły, czoła nie 
śmiąc stawić bombom.@

Boże chrześcijan i żydów, 
Niemców i Anglików,@ którego 
jawnych znaków człek co dzień 
dotyka,@ jeśli cierpią niewinni 
tak za cudze czyny,@ jakąż karę 
z twej możnej ręki ześlesz - 
winnym?!@

Kolozsv~ar 1944

W maju 1944 rząd Sz~alasiego 
rozkazał zamknąć Żydów w 
gettach. Wkrótce po wysiedleniu 
Żydów z Kolozsv~aru i 
umieszczeniu w podmiejskiej 
cegielni nastąpił nalot 
anglo_amerykański, który 
spowodował straty wśród ludności 
chrześcijańskiej, a nie dotknął 
wysiedlonych Żydów.

Z cyklu: Z wycieczki jesiennej

Z wycieczki jesiennej

Z dębem dąb

Z dębem dąb rozmawiał@ o 
piórach czaplich i pawich...@ 
Lipa lipie szeptała:@ 
"Zapomniałam..."@ Osina drży ku 
osinie zgięta:@ "Kochali... 
Pomarli... Pamiętam..."@ 

Wątpliwość

Łuk rzeki, nie wiem, czy mnie 
wiąże, czy też dzieli@ od łąk 
tych. I ta najzieleńsza zieleń,@ 
co w niebo wrasta tam, kędy się 
kończy,@ nie wiem: czy z niebem 
kłóci mnie, czy łączy?@ Chmury 
się pasą,@ drzemie piach pod 
lasem...@ Nie wiem: czy stale 
kocham wszystko to, czy tylko 
czasem?@

Zakwitają fijołkami groby

Zielony przeminął dobrobyt...@ 
Zakwitają fijołkami groby...@ Ty 
leżysz daleko, osobno.@

Wszędzie morza szafirowa 
wstęga...@ Nie wyciągam rąk - 
nie dosięgnę...@ I marmury... 
One się sprzysięgły!@

Ani dzień ci się tak słodko 
pochyli,@ ani będą tam po polsku 
mówili,@ obce będą chrząszcze i 
motyle.@

Na grobowcu twym w bieli 
wyciosanym@ polska jaskółeczka z 
oczkiem szklanym@ posmutnieje, 
nim odleci rano.@

Lekkomyślne serce (1959)

Lekkomyślne serce

1959

Lekkomyślne serce

Serce bardziej od wiatru 
powietrzne@ łopoce, łopoce na 
wietrze.@ "Powiedz, serce, serce 
zuchwałe,@ czyś ty czerwone, czy 
białe?"@ "Czasy były czarniejsze 
od moru:@ łopotałom wielą 
kolorów,@ od czarności przez 
szafir i fiolet."@ "Nikt ci, 
serce, za złe tego nie ma,@ ale 
rzeknij nam, z czym dzisiaj 
trzymasz?@ Powiedz, serce, serce 
nietrwałe,@ czyś ty czerwone, 
czy - białe?"@ "Zieleń mnie za 
młodu syciła,@ złotom w walce 
żartkiej zdobyło,@ srebrem mnie 
Matka Boża okryła."@ "Migotałoś 
wieloraką barwą:@ wszystkie 
tobie ostry wicher zabrał,@ nie 
zostały żadne inne - całe,@ 
tylko czerwona i biała."@ "Krąg 
mój - wąski i obieg mój - 
krótki,@ a czerwone i białe są 
smutki@ jak kwiatuszki na 
anielskiej sukni.@ W tym 
krążeniu - moja ojczyzna,@ na 
ten nurt ktoś mnie możny 
nanizał@ i nic innego nie 
wyznam."@

Więcem zmilkła i już nie 
pytała,@ czy jest czerwone, czy 
białe.@

Wiersz na styczeń 1944

Przebacz wrogom, wyrzeknij się 
zemsty,@ bo nie ujrzysz gwiazdy 
betlejemskiej.@ 

Będzie stała w górze - płomień 
biały -@ nie dla ciebie, serce 
skamieniałe!@

Chóry będą nad bożą kolebką,@ 
lecz nic nie drgnie w twojej 
krwi zakrzepłej.@

Przejdzie obok ciebie Boże 
Narodzenie,@ ziemio zbrodni, 
kainowa ziemio,@

bez pokuty i bez miłosierdzia@ 
rozdzierana i rwąca na ćwierci,@ 

wołająca groźnie i rozpacznie@ 
za krew bratnią o nową krew 
bratnią.@

Święte prawo

Nie ma powodu@ ani trzeba 
dowodu:@ nie tylko umierać -  
żyć trzeba z narodem.@ Nie 
spadek to po przodkach, żaden z 
nimi związek,@ nie przysięga ani 
obowiązek,@ nie słowo uczciwe a 
spłacone krwawo,@ to - po prostu 
święte prawo,@ prawo@ bez 
żadnych dowodów@ nie tylko 
umierać, ale żyć z narodem.@

Z cyklu: Ku Warszawie

Ku Warszawie

Rozmowa

Rozmawiałam w Łazienkach@ z 
posągami,@ rozmawiałam w 
Wilanowie z bzem.@ Pytały: 
"Kiedy?" Mówiłam: "Za nic!"@ I: 
"Jaka będzie poręka?"@ One: 
"Sama wiesz", a ja: "Pewno że 
wiem."@

Jakiś żółty liść@ wypominał 
wszystkie klęski,@ szumiał: "Nie 
dziś? Nie dziś?"@ Cóż się z 
liściem podniewolnym będę 
kłócić,@ co go każda jesień znów 
otrzęsie,@ co się z nim będę 
kłócić!@ "Nie wrócę." - 
"Wrócisz!" "Nie wrócę!" - 
"Wrócisz."@

Z cyklu: Wiersze z Anglii

Wiersze z Anglii

W Dewonie dalekim

W Dewonie dalekim@ - bliski 
grób,@ nad nim tylko powietrza 
słup,@ opodal tylko szum rzeki.@ 
Rzeka połyska@ i mówi: "Jestem 
blisko."@ Powietrze chwieje się 
w upał@ i dzwoni:@ "W Dewonie@ 
dalekim@ - grób!"@ 

Taki sam kraj...

Taki sam prawie kraj,@ taki 
sam most i gaj,@ mogiłki, piołun 
i osty,@ kościółek - tyle że 
siwy.@ Ale na mogiłkach krzyże@ 
nie pochyłe, nie krzywe@ - 
obce!@

Trącały motyle

Trącały motyle ślepca,@ że z 
nimi polecieć nie chce:@ "Jakże 
ty powrócisz do dom@ z tego 
zaklętego ogrodu?@ Zamroczono 
cię kwieciem letnim,  
jesiennym,@ winobraniem, żniwem 
pewnym i plennym.@ Ostatnie 
światła nad tobą...@ Jakże ty 
powrócisz do dom?"@ "Zostawcie 
mnie, wesołki, pomroce,@ więcej 
w niej niźli w świetle mocy,@ 
ukazuje mi - chcę czy nie chcę 
-@ dęby schodzące ku rzece,@ 
ukazuje łachy na łące...@ 
Przestańcie wesołki, mnie 
trącać."@

Był w domu ogród

Był w domu ogród - uwiądł,@ 
był w domu braciszek - umarł;@ 
źródła były, a potem wyschły,@ 
słowiki śpiewały, teraz 
ucichły.@ 

A tutaj - tylko klawisze,@ co 
ich dotknę, tamtego nie słyszę.@ 
A tutaj wszędzie - morze...@ 
Patrzę, patrzę... Ojczyzny nie 
dojrzę.@

Z cyklu: Wiersze wiślane

Wiersze wiślane

Wisła

Rzeka, co mocuje się z 
piaskiem,@ i laski, laski, 
laski...@ Wiklinę przyciągnął 
stateczek,@ a słońce piecze, 
piecze.@ Słabiutkie, wąskie@ 
dwie, trzy, trzydzieści trzy 
gałązki@ wiążą we wiązki;@ 
szaro, srebrzyście, słabo@ w 
poprzek wody je kładą.@ I łudzi 
się ta wiklina,@ że powódź 
zatrzyma.@

Przeszedł po łąkach zachód...

Przeszedł po łąkach zachód,@ 
przeszedł po łąkach zapach,@ 
włóczą się jeszcze, jeszcze...@ 
Ja za tymi gąskami,@ ja za tymi 
łąkami@ śpieszę.@

I biegnę nieprzytomnie...@ 
Wołają, płaczą po mnie,@ nie 
chcą wierzyć,@ że za tymi 
łąkami,@ zachodami, zapachami@ 
ta sama wieczność leży.@

Z cyklu: Pokonani

Pokonani

Przestępca

Nie miał prawa tak czynić, 
chociaż dobrze czynił,@ 
słusznego doznał gniewu, kornie 
wyznał błąd swój,@ a teraz 
porywami strzela ruń ozimin@ i 
wszystko, co zasadził, 
rozpęczniało w pąkach.@ 
Zagłuchłą o nim pamięć infamia 
okrywa,@ lecz o racji rąk jego 
świadczą setne żniwa.@

Każdej zdrady...

Na świat cały ogłaszali 
heroldzi,@ że nie wolno im 
więcej się płodzić.@ Miłosierny 
dał im tylko kamień,@ złotousty 
- czad kłamliwych omamień;@ 
nędzarz nawet proszący jałmużny@ 
zdał się sobie od nich lepszy, 
bo - różny.@ Każdej zdrady 
doznali i co dnia@ najdumniejszy 
nad nimi się podlił.@

Ale mądrość szła w wieczór 
samotna,@ kędy trupy wywlekano 
za wrota,@ by od matek tchu 
resztką tchnących@ pozabierać 
niewiniątka żyjące.@ Zebrała je 
w połę gwiaździstego płaszcza@ i 
przysięgła im: "Na Boga 
żyjącego, jutro jest wasze!"@ 

Z cyklu: Mała suita poznańska

Mała suita poznańska

W Poznaniu na wygnaniu...

W Poznaniu na wygnaniu@ leci 
liście z kasztanów,@ w Warszawie 
kurz na trawie@ posiew krwi 
pozasłaniał.@

W Poznaniu na wygnaniu@ szrony 
- białe jak gąski,@ w Warszawie 
na Powązkach@ - jeden smug ziemi 
wąski.@

Badyl ten smug porasta,@ rosną 
krzyże i chwasty,@ róża róży się 
kłania@ z Poznania, z 
wygnania...@

W Poznaniu leci liście,@ w 
Warszawie kurz się kładzie...@ 
Na Powązkach gałązki@ gościnne 
najbardziej.@

Zaduszki 1957

Wyszlim rano...

Wyszlim rano ulicą@ we mgle;@ 
może świt już przeświecał,@ może 
nie.@ Na rogu Reja i 
Sienkiewicza@ anioł stał i 
jaśniał obliczem.@ 

Pochylilim się i uklęklim,@ a 
wnet już nie anioł,@ ale chłopak 
we dzwonek brzękał,@ kogoś 
wiódł, a może osłaniał...@ Może 
chłopak? Może nie anioł.@

Z cyklu: Bamberki

Bamberki

Złudzenia i rzeczywistość

Obiecywało serce, że pęknie.@ 
Nie pękło.@ Groziło życie, że 
zwiędnie@ - nie zwiędło.@ 

Gdzież to się wszystko 
podziało@ i czy było prawdziwe?@ 
W poezji skamieniało,@ jest 
żywe.@ 

Szeptem (1966)

Szeptem

1966

Poezja

Nie wypije się tego, nie 
zje...@ Nie lubię, nie lubię 
poezji!@ Świdruje to cienkim 
ostrzem,@ nalotem się lepkim 
rozpostrze,@ żwirowatym grozi 
osadem...@ Czeka człek, a on nie 
opada!@

Więc niechże choć przekłuje na 
wylot...@ Nie kłuje, ale tylko 
myli.@ Lepi się, lecz nie 
przylepi...@ Ot, nie mówmy o tym 
lepiej,@ może się samo 
rozlezie...@ Nie lubię, nie 
lubię poezji!@

Anioł od podpowiadania

Nie umie, nie rozumie@ tak - 
jak ja... I także w tłumie.@ 
Cherlawy, chuderlawy,@ ostatni 
do każdej zabawy.@ Nie słyszy, 
gdy mu się podpowiada...@ "Nic 
nie umiesz. Siadaj..." Siada.@ 
Stłukł w domu klosz i matka go 
za to stłukła.@ Ani tu, ani 
tam... Żyć - za trudna 
sztuka...@ Ale ja wiem: jest 
taki anioł,@ anioł od 
podpowiadania.@ Trzeba nań tylko 
natrafić,@ a potem się już 
wszystko potrafi.@

Nie ufam

Obiecał Pan mój, że ożyję@ - 
ja znikąd, ja niczyja.@ I że On 
mi rodem i kolebką@ - mnie 
żadnej, mnie ślepej -@ że On wie 
i nie wyda mnie nikomu,@ mnie 
bezbronnej, mnie bezdomnej...@ 
Obiecał mi Pan mój przez Wodę i 
Ducha,@ a ja - nie ufam!@

Z cyklu: Małe apokryfy

Małe apokryfy

Stworzenie

Pan mój i Bóg mój@ samotny i 
pełen chwały,@ a człek w czasie, 
w sieci przyczyn i skutków@ 
wpatrzony w wieczności zalew.@ 
Do pełnego morza - któż wie,@ 
ile rzek podobnych się wlewa...@ 
W chwale Pan mój i Bóg mój...@ A 
ja na lutni, tak, owszem - na 
lutni,@ w czasie, nad wodą 
śpiewam.@

Dzieło miłości

Wydobyć z niebytu jak żyjątko 
z piasku,@ stłumić ciemnością, 
oślepić blaskiem,@ zamknąć w 
czasie, dać cel bezkresny...@ Z 
tym człowiek sobie ma radzić. 
Taki jest.@

Kain i Abel

Było nas dwóch braci na pustym 
globie:@ Kain i Abel.@ Jeden 
baranki pasał, drugi na roli 
robił,@ jeden był mocny, drugi - 
słaby.@ 

Było nas dwóch braci i dwie 
różne miłości@ do Boga Stwórcy:@ 
jeden baranki mu składał 
zarżnięte,@ drugi - pszenicę, 
kukurydzę i miętę,@ słodkie 
ogórki.@

Było nas dwóch braci, któryś z 
nich pozazdrościł@ - Abel? 
Kain?@ Pokłóciliśmy się u 
ofiarnych ołtarzy,@ słaby 
silnego zabił... To się 
powtarza...@ I nie wiem dalej.@

Ocalenie

"Nie, nie baranem@ byłem, ale 
rosłym jagnięciem,@ z pastwisk 
dalekich zabranem...@ A niósł 
mnie anioł,@ w zarośla lepkie 
uwikłał@ i zniknął.@ Takie było 
moje z Izaakiem spotkanie.@

Nieprawda, że mnie zarżnięto!@ 
Poszedłem z nimi na dół:@ ojciec 
Izaaka na osiołka wsadził,@ 
głaskał nas obu i było święto."@

Jakub i Ezaw

O jakimś czasie i w jakiejś 
przestrzeni@ spotykają się 
rozłączeni:@ woda z niebem, 
światło i ciemność,@ z świetnym 
triumfem praca daremna...@ A 
nawet, na pustyni kamieniami 
usłanej,@ Pan i Bóg nasz, Jezus 
Chrystus - z szatanem.@

Tak więc i przebiegły lizus, 
Jakub,@ co pierworodztwo kupił,@ 
spotkał się w końcu z Ezawem,@ 
myśliwym łatwowiernym i głupim.@ 
Płakał prostak barczysty,@ pan 
nad rozległym Edomem,@ a Jakub, 
drżąc ze strachu,@ kulił się w 
jego ramionach.@

Oślica Balaama

To ona, zawsze ta sama,@ 
wizjonerka, oślica Balaama.@ Pęd 
naprzód! Przeszkód@ dla mnie tak 
jak nie ma:@ przelatuję po 
wierzchu,@ przemykam się 
bokiem...@ A ona, ze szklanym 
okiem,@ czterema kopytkami 
zaparta w ziemię,@ przemawia 
zupełnie jak człowiek:@ "Stój, 
ani kroku@ dalej. Zabraniam!"@ 
"Czyś wściekła się! Milcz. 
Przecieś - niema."@ A ona: 
"Kiedy tam - anioł!"@ 

Ruth

Leżały kłosy porzucone przez 
żeńców,@ przechodziła tamtędy 
Ruth cudzoziemka,@ płachtę 
niosła białą u ramienia.@

Mówił mądry Booz, dobry 
gospodarz:@ "Dajcie parę kłosów 
zebrać tej młodej."@ ...tu 
pole, ówdzie pole, tam - namioty 
i trzoda.@

Stara Noemi, dobra świekra@ 
"Idź w wieczór, połóż mu się u 
nóg" do Ruth rzekła.@ "Jemu 
żonka młoda, tobie - opieka."@

Leżą w płachcie kitki prosa, 
kłosy pszeniczne...@ Nie śpi 
Ruth, u nóg starca leżąc 
milczy.@ Zbudził się Booz. 
"Wstań", mówi, "niech ci się 
przyjrzę."@

Job

Ten Job - nie wiedzieć, kto 
zacz: koczownik, może nawet 
Beduin?!@ - Po ciężkiej próbie 
jako mocarz wstał z ruin:@ 
nowych miał stad mrowie,@ żon i 
synów nie zliczy najbieglejszy 
człowiek,@ a z przyjaciół i 
sług@ pułk wystawić mógł.@ Tak 
tedy, jak za dawnej jego 
wspaniałości,@ każdy mu kadził, 
każdy zazdrościł.@

On jednak, zapytywany, kto mu 
jest najmilszy,@ chwiał głową, 
uśmiechał się i milczał.@ A 
ręką, która dawno odwykła od 
pracy,@ łeb Burka kudłatego 
głaskał i obracał,@ kundla, co 
kości teraz najtłustsze ogryza,@ 
wtedy zaś samotnemu ropne rany 
lizał.@

Skazaniec

Wymierzono mu śmierć i wstyd,@ 
pozostali najbliżsi w hańbie.@ 
Prawo@ stąpało po nim: dotąd 
słychać tych morderczych stąpań 
zgrzyt.@ Niesławą@ tarcza 
splamiona zapomniany grób 
osłania -@ aż do dnia, kiedy 
Dike na nowo się ocknie,@ 
przeciw sędziom i katom jak 
wichura się rozdąsa,@ a 
skazańcowi stawiać pocznie@ na 
zapomnianym grobie dźwięczny 
pomnik z brązu.@

Przy bramie

O świcie zaświergotał i 
zamilkł@ wyraźnie i umyślnie,@ 
czekać potem trzeba było przy 
bramie@ - nuż jeszcze raz 
świśnie;@ a że nie czekało się - 
prysła@ nitka wszystkich 
poświstów@ wraz z ptakiem - 
oczywista...@

Nowe

Złoty i pawi poblask,@ nie 
umiejący słów;@ rzeka zielona i 
modra;@ jaskółki - znów;@ daleko 
to, co swojskie i nasze,@ Bug i 
Wisła...@ Kwiecie żółte stadem 
się pasie@ na rumowiskach.@

Ile trzeba było rozbitych,@ 
wypalonych gniazd,@ żeby nasz 
tłum różnolity@ tu się pasł!@ 
Oczy mamy błędne i obce,@ palce 
- niepewne,@ nierytmicznie w 
tych palcach dygoce@ czas 
niepotrzebny.@

Z cyklu: Bicze z piasku

Bicze z piasku

Piach

Nie przeminął, cofnął się 
głębiej@ w niepamięć...@ Bahun i 
kępy żurawin@ - zamknięte na 
siedem pieczęci;@ koleiny, w 
koleinach - na kamieniu kamień;@ 
jeszcze rów, jeszcze płot@ i 
szlak (ten, który się cofnął),@ 
i wy, stojący na kępie,@ 
zapadający się coraz głębiej.@

"A po wierzchu to wszystko?" - 
Piach...@ Ja go znam, on mnie 
zna,@ całych mil sypkich nie 
zliczę.@ Stanąć trzeba by w 
wyrwie u sosen@ i - póki sił, 
póki głosu -@ w pamięci czy w 
niepamięci@ kręcić, kręcić, 
kręcić@ z piasku bicze.@

Osypisko

Takie właśnie urwisko@ jak nad 
Dźwiną niedaleko Lubistu.@ 
Osypuje się grunt, piasek 
czysty,@ spada na brzeg 
piaszczysty.@ Wpół osypiska - 
gzyms:@ wygrzebana pieczara i 
dym,@ dziecko płowe i 
lekkomyślne@ piecze kartofle w 
ognisku.@

Osypuje się piach z osypiska,@ 
przez dymniki do ognia pryska.@ 
Dźwina w dole mielizny liże...@ 
Ktoś potężny równa góry z 
niżem,@ wsparł się gdzieś o 
krawędź i - myśli.@

Powrót

Obieżyświat, który przestał 
biec,@ idzie gościńcem, patrzy - 
kędy lec.@ Nie podoba mu się 
łąka, bo kwiecista,@ nie podoba 
mu się woda, bo pryska,@ ani bór 
- bo smolny, ani gaj - bo 
wilgotny...@ Obejrzał świat cały 
i nic mu po tym.@

Ale teraz przed nim wrzos i 
cząber,@ pagóreczki, wydmy 
suche, okrągłe,@ piasek, piasek, 
kędy spojrzeć - piasek...@ I 
położył się tam obieżyĂświat... I 
na wieki zasnął.@

Kiedy przebije się źródło

Kiedy przebije się źródło,@ 
napiją się wszyscy.@ Gdy znaleźć 
będzie trudno,@ ktoś nić 
pochwyci.@ Nić może będzie z 
kropel,@ może ze lśnień,@ może 
widzialna w mroku,@ może nie.@ 
Szukający może schyli się z 
trudem,@ może stanie i 
krzyknie...@ Ale gdy znajdzie 
źródło,@ napiją się wszyscy.@

Gdyby się nauczyć

Gdyby się nauczyć od runi@ 
śmierci i - jak dążyć ku niej,@ 
jak pochylać pod śnieg mrozem 
ścięty@ źdźbła zielone, w pełni 
soków zgięte,@ jak się zebrać w 
sobie, życia skrę osłaniać@ aż 
do wiosny, aż do 
zmartwychwstania!@

Wyznanie

Szukać mnie?!... Więc raczej w 
Termopilach,@ w zmyślonych 
krajach u Szekspira,@ na 
Lermontowskim Krymie i 
Kaukazie.@ A zawsze - w obrazie@ 
owej Krystyny, księżnej 
Mediolanu,@ w Emaus Rembrandta,@ 
w skałach Leonarda...@ W 
balladzie starego Uhlanda.@

Uszłam od Bertranda de Born w 
bitwie, z jego tarczą;@ nie ma 
mnie pośród Greków poległych czy 
rannych;@ nie w Kordelię - w 
Regan i Goneril wierzyłam 
uparcie;@ podsłuchiwałam w Emaus 
- ale wśród sługusów -@ słów 
Chrystusa@ nie rozumiejąc; a u 
stóp Dziewicy Skał@ to ja 
spłoszyłam pawia, co tak kornie 
stał,@ z krzykiem uleciał@ i nie 
ma go na obrazie, jak wiecie.@

Księżnej Mediolanu - pierścień 
drogi zginął;@ zginął młody 
poeta w głupim pojedynku...@ To 
wszystko - moja wina.@ Szukać 
mnie? Chyba tam, bo tu się nie 
zaczynam.@

Odejście w tło

Odejść w tło,@ jednością czuć 
się z pejzażem.@ Na pierwszym 
planie:@ twarze,@ Dobro i Zło,@ 
Miłość, Walka, Zbrodnia@ i 
pomsta za nie.@ A tam, w tle, 
dogasające pochodnie@ i pręgi 
barw pozachodnie@ dojrzałe, 
zrozumiałe.@ I wody 
niewidzialnej flet@ daleko, 
głęboko w tle.@

Z cyklu: Szeptem

Szeptem

Źdźbło

Pod jesień chłodniejsze wieją 
wiatry,@ barwi się jeszcze liść 
nieopadły@ od zieleni przez 
czerwień do żółtości ostatniej.@

Wieje od naszych jesiennych, 
tak dawno boleśnie znanych,@ 
wieje od naszych tęskniących, od 
wygnanych...@ (Piołun i popiół z 
pajęczyną na rany!...)@ 

Położyć by choć źdźbło na ten 
wiatr zachodni:@ niechże wieje 
wolniej i łagodniej...@ Oni - 
jak my, my - jak oni... Wszyscy 
podobni.@

Szeptem

Nie zawiedzie - ale tylko w 
tym jednym,@ nie odstąpi - ale 
tylko za tę cenę,@ wierna - ale 
tylko w tej godzinie,@ dzielna - 
ale tylko kiedy nóż na gardle.@

Ani się do niej przyznać, ni 
nie przyznać,@ ani służyć, ni 
porzucić służbę,@ ni powierzyć 
się, ni nie dowierzać,@ ani 
przysiąc jej, ani ją przekląć.@

Wyjść najpewniej na przestrzeń 
niewinną,@ gdzie by wszystko 
było o czym innym,@ oddalonym, 
bez świadków, nie krewnym...@ I 
wkorzenić się tam, i nareszcie 
rosnąć wielkim drzewem.@

Liberum veto

Oprzeć się za wszelką cenę.@ 
Komu? Po co? Z jakich przyczyn?@ 
"Nie chcę. Nie chce. My nie 
chcemy..."@ Ależ serce i 
rozsądek,@ i - prawdę mówiąc - 
żołądek@ radzą ciągnąć w przód, 
a nie w tył.@ "A ja przeczę!" 
Czemu przeczysz?@ Do jakiej nam 
dążyć mety?@ "Ja po prostu nie 
chcę, nie chcę."@

Puste kłosy

Sługi nieużyteczne,@ kłosy 
wymłócone przypadkiem...@ 
Przebiegał wiatr, przechodził 
deszcz@ - wzdłuż, wszerz, 
wspak»-@ na nie zoraną 
powierzchnię@ z kłosów 
wymłóconych na wietrze@ ziarno 
wysypał ptakom.@

Sługi nieużyteczne!@

Niechby chwilę patrzeć, jak 
dziobią@ ziarno rozsypane na 
wietrze,@ nim wiatr puste kłosy 
skręci,@ zanim nas zbiorą 
żeńcy,@ nas - słomę, i cisną w 
ogień...@

Sługi nieużyteczne... Sługi 
nieużyteczne...@ 

Silni i słabi

Z bagien zamarzłych,@ z 
zamarzniętych u brzegu jeziorek@ 
- ten sam wiew, ten sam jęk:@ 
"Depcą nas zawsze ci sami.@ Tacy 
sami zimą u przerębli@ zapalają 
łuczywa na lodzie,@ a latem 
wykoszą łąki...@ Nie zginęli, 
nie odeszli, nie umarli...@

Nigdy nie przyjdzie pora,@ 
która tę moc przełamie!@ Zawsze 
- ci sami, tacy sami..."@

Niechby ta jedna nić...

Kiedy trzeba będzie iść@ w 
daleką ciemność,@ niechby ta 
jedna nić@ została ze mnie.@ 
Niech oderwie się cała reszta@ i 
spadnie w przepaść@ - to jedno 
niech trwa na wieczność@ 
dźwięczne, choć ślepe.@ Bo tym, 
co za życia żyło@ żywe 
najbardziej@ - nieśmiertelna za 
grobem miłość@ nie pogardzi.@

Nota bio_bibliograficzna

Kazimiera Iłłakowiczówna 
urodziła się 19 sierpnia 1892 r. 
w Wilnie. Wcześnie osierocona, 
spędziła dzieciństwo i pierwszą 
młodość w domu Zofii z Plater 
Zyberków Buynowej, najpierw w 
Baltynie, potem w Stanisławowie 
koło Krasławia, w guberni 
witebskiej. Nauki początkowo 
pobierała w domu, egzaminy 
zdawała w gimnazjum w Dynaburgu, 
dwa lata kształciła się na 
pensji Cecylii Zyberk Plater w 
Warszawie. W latach 1906_#1908 
przebywała czas jakiś we 
Fryburgu, a następnie w Genewie. 
W latach 1908_#1909 studiowała w 
Oksfordzie, w kolegium dla 
cudzoziemek, później - w 
Londynie. W r. 1909 opuściła 
Anglię i po zdaniu egzaminów z 
greki i łaciny w Petersburgu 
udała się do Krakowa, zapisując 
się tu w jesieni r. 1910 na 
Uniwersytet Jagielloński. W r. 
1914 otrzymała absolutorium na 
wydziale filozoficznym 
(polonistyka, anglistyka). Po 
powrocie na obszar Rosji z 
wybuchem pierwszej wojny 
światowej wstąpiła do czołówki 
polskiej Wszechrosyjskiego 
Związku Ziemskiego i w latach 
1915_#1917 pełniła na froncie 
służbę siostry miłosierdzia. 
Odesłana do Piotrogrodu wskutek 
choroby, pracowała tu w latach 
1917_#1918 jako korektorka w 
drukarni. W r. 1918 przybyła do 
Warszawy i objęła stanowisko 
referenta w Ministerstwie Spraw 
Zagranicznych. W maju 1926 r. 
została delegowana do 
Ministerstwa Spraw Wojskowych na 
stanowisko sekretarza ministra. 
W r. 1936 wróciła do 
Ministerstwa Spraw Zagranicznych 
jako urzędnik do specjalnych 
poruczeń przy Gabinecie 
Ministra. W r. 1939, po wybuchu 
drugiej wojny światowej, została 
wraz z Msz ewakuowana do 
Rumunii. Do r. 1947 przebywała w 
Cluj, utrzymując się z lekcji 
języków obcych. W końcu tegoż 
roku wróciła do kraju. Mieszkała 
stale w Poznaniu i tam zmarła. 

Debiutowała w r. 1905, 
ogłaszając w "Tygodniku 
Ilustrowanym" wiersz pt. 
"Jabłonie". 

Wydała m.in. następujące 
zbiory wierszy: "Ikarowe loty", 
Kraków 1912; "Wici. Cieniom 
roku 1914 poświęcone", Warszawa 
1914; "Kolędy polskiej biedy. W 
wigilię powrotu", Petrograd 
1917; "Śmierć Feniksa", 
Toruń_warszawa_siedlce 1922; 
"Połów", Warszawa 1926; "Złoty 
wianek (...)", Warszawa 1927; 
"Płaczący ptak", Warszawa 1927; 
"Zwierciadło nocy", Warszawa 
1928; "Z głębi serca", Warszawa 
1928; "Popiół i perły", 
Warszawa 1930; "Ballady 
bohaterskie", Lwów 1934; 
"Słowik litewski", Warszawa 
1936; "Wiersze o Marszałku 
Piłsudskim. 1912_#1935", 
Warszawa 1936; "Wiersze 
bezlistne", Budapeszt 1942 
(utwory z lat 1936_#1941, 
powielone staraniem Komitetu 
Opieki nad Polakami na 
Węgrzech); "Poezje. 
1940_#1954", Warszawa 1954; 
"Lekkomyślne serce", Warszawa 
1959; "Szeptem", Warszawa 1966.

Poezje wybrane ukazały się w 
wydaniach następujących: "Trzy 
struny", Petrograd 1917 (tu 
m.in. wiersze ze zbiorów: "Wici" 
oraz "Kolędy polskiej biedy"; 
wydanie drugie zmienione - 
Warszawa 1919); "Wiersze 
wybrane. 1912_#1947", Łódź 1949 
(z posłowiem Wilhelma 
Szewczyka); "Wiersze religijne. 
1912_#1954", Poznań 1955 (z 
przedmową Zbigniewa 
Pędzińskiego); "Wybór wierszy", 
Warszawa 1956 (wybrał Wacław 
Kubacki; zawiera także "Wiersze 
rozproszone" i "Wiersze nowe"); 
"Wiersze. 1912_#1959", Warszawa 
1964 (wybrał Paweł Hertz, tekst 
wierszy przejrzany przez 
autorkę, nota 
bio_bibliograficzna; wydanie 
drugie - Warszawa 1976, nota 
bio_bibliograficzna zmieniona); 
"Ta jedna nić", Poznań 1967 
(zawiera utwory treści 
religijnej częściowo ogłoszone w 
zbiorze "Wiersze religijne. 
1912_#1954", a także nowe 
utwory); "Liście i posągi", 
Poznań 1968 (zawiera utwory z 
różnych lat, poświęcone 
Poznaniowi i Wielkopolsce); 
"Poezje wybrane", Warszawa 1968 
(wybrał Hieronim Michalski, 
słowo wstępne autorki); "Wiersze 
zebrane", t. 1_#2, Warszawa 1971 
(nota edytorska; wydanie 
niepełne; nie włączono też 
wierszy dla dzieci oraz 
poematów, ballad i kolęd); 
"Odejście w tło", Poznań 1976.

Z innych publikacji poetyckich 
należy wymienić popularne 
"Obrazy imion wróżebne", 
Warszawa 1926, oraz 
"Czarodziejskie zwierciadełka. 
58 wróżb wierszem", Poznań 1928 
(wydanie drugie zmienione - 
Poznań 1929). Utwory z obu tych 
zbiorów w nieco odmiennym 
układzie ukazały się w tomie pt. 
"Obrazy imion", Poznań 1957. 
Wiersze przeznaczone dla dzieci 
znajdują się w zbiorach 
następujących: "Rymy dziecięce", 
Warszawa 1923 (dokonany przez 
autorkę przekład angielski 
ukazał się jako maszynopis 
powielony około r. 1943, bez 
miejsca wydania); "Wesołe 
wierszyki", Warszawa 1934; 
"Zwierzaki i zioła", Warszawa 
1960; wybrane utwory dla 
dzieci: "Wiersze dziecięce", 
Warszawa 1958. 

Proza o tematyce 
wspomnieniowej: "Ścieżka obok 
drogi", Warszawa 1939 (właśc. 
1938, ukazały się trzy wydania w 
r. 1939; zawiera wspomnienia o 
Józefie Piłsudskim); "Z 
rozbitego fotoplastikonu", 
Warszawa 1957; "Niewczesne 
wynurzenia", Warszawa 1958; 
"Trazymeński zając. Księga 
dygresji", Kraków 1968. 

Utwory dramatyczne znajdują 
się w zbiorze "Rzeczy 
sceniczne", Warszawa  1969. 

Z przekładów poetyckich należy 
wymienić następujące: Schiller, 
"Don Karlos, infant hiszpański", 
Warszawa 1933 (tłumaczenie 
dokonane dla Teatru Narodowego w 
Warszawie, rzecz wystawiona tu w 
r. 1932; wydanie drugie pt. 
"Don Karlos. Poemat 
dramatyczny", Warszawa 1954); 
Endre Ady, "Wybór poezji", 
Budapeszt 1943 (maszynopis 
powielony, w serii Biblioteka 
Polska); Goethe, "Egmont. 
Tragedia", Wrocław 1956; Emily 
Dickinson, "Poezje", Warszawa 
1956. 

Spośród licznych tłumaczeń 
prozy wyróżnia się wznawiany 
wielokrotnie przekład powieści 
Lwa Tołstoja "Anna Karenina", t. 
1_#4, Warszawa 1952_#1953. 

Otrzymała m.in. następujące 
nagrody za twórczość literacką: 
nagrodę m. Wilna, 1930; 
Państwową Nagrodę Literacką, 
1945; nagrodę Polskiego 
Pen_clubu, 1954; nagrodę m. 
Poznania, 1957; nagrodę 
ministra kultury i sztuki I 
stopnia, 1967; nagrodę m. 
Poznania i województwa 
poznańskiego, 1968; nagrodę 
państwową I stopnia, 1976. 

Wybór niniejszy obejmuje 
wiersze z książek Kazimiery 
Iłłakowiczówny ogłoszonych w 
latach 1912_#1966. Teksty 
pochodzą z pierwszych wydań 
tomów uwzględnionych w wyborze, 
tylko "Kolędy polskiej biedy" 
wg: "Wiersze. 1912_#1959", 
Warszawa 1964; "Wiersze 
bezlistne" i "Wiersze 
rozproszone" wg: "Wiersze 
zebrane", t. 2, Warszawa 1971.