Zygmunt Stepnicki "Centiloquium Klaudiusza tolemeusza" Klaudiusz Ptolemeusz pochodził z Ptolemaidy w Górnym Egipcie i około połowy II w. po Chr. przebywał i działał w Aleksandrii. Nieprześcigniony jako systematyk, ujął poszczególne gałęzie wiedzy owych czasów w jedną całość — rozszerzając samodzielnie niektóre dziedziny. Główną jego zasługą jest stworzenie — dla użytku astronomii — trygonometrii o tak skończonej formie, że przeszło tysiąc lat zadowalała najwybitniejsze umysły i przez całe średniowiecze przetrwała nietylko w jego systemie, lecz w całej urzędowej wiedzy. Zarówno trygonometryczne jak astronomiczne poglądy jednoczy w XIII księgach jego główne dzieło „Megale Syntaxis", przełożone około r. 827 na arabski pt. „Tabrir al Maghesti", a znane powszechnie pod wywodzącym się z arabskiej nazwy uproszczonym tytułem ,,Almagest". Przekład łaciński tego dzieła p. n. „Constructio mathematica" wyszedł drukiem w Bazylei w r. 1538. Na ściśle matematycznych podstawach, przy uwzględnieniu wielkości kuli ziemskiej, oraz położenia geograficznego — przy pomocy południków i równo- leżników — najważniejszych miejscowości ówczesnego świata, opiera się jego druga główna praca ,,Geografike hifegesis" w VIII księgach, najważniejszy podręcznik starożytnej geografii, z którego wyrosła cała nowoczesna geograficzna i kartograficzna wiedza. Optyczne wiadomości owych czasów ujął i rozwinął wydatnie w swojej „Optyce" w pięciu księgach, która z uszkodzonym początkiem i końcem zachowała się w przekładzie łacińskim sycylijczyka Ameratusa Eugeniusa, dokonanym według wersji arabskiej. Oryginał natomiast zaginął. Dalszym jego dziełem to niezmiernie ważna dla zrozumienia greckiej muzyki „Harmonica" w trzech księgach — podaje bowiem muzyczną akustykę starożytności. Wszechstronny ten umysł, który, jak widzieliśmy, opanował całą ówczesną wiedzę o matematyce, astronomii, geografii, fizyce i muzyce, zgłębił również arkana astrologii i starał się z niej uczynić wiedzę ścisłą. W tym celu napisał swoją słynną, cztery księgi obejmującą „Tetrabiblos", wydaną wraz z tekstem greckim i przekładem łacińskim pt. ,,0pus quadripartitum seu de apotelesma-tibus et judiciis astrorum libri quatuor" w Lugdunie 1538 r. Do wydań „Tetrabiblos" dołączanych jest zazwyczaj sto aforyzmów astrologicznych pn. „Centiloquium", których autentyczność jest jednakże przez niektórych badaczy kwestionowana. Bez względu na to, czy autorem ich jest Ptolemeusz, czy też są one utworem apokryficznym późniejszego pochodzenia — nie umniejsza to jednakże ich wartości zarówno dla historii kultury, jak też praktycznej astrologii. Poniżej podajemy — po raz pierwszy w języku polskim — przekład owych stu aforyzmów. 1.Każda przepowiednia winna być oparta zarówno na doświadczeniu, jak też na tradycji. Nikt — nawet mądrzeć — nie potrafi uchwycić wszystkich form wydarzeń, konstelacje bowiem odsłaniają zaledwie ideę przewodnią danego przypadku, nigdy zaś jego sprecyzowaną postać. Praktykujący astrolog winien dlatego przede wszystkim przyswoić sobie zdolność wnioskowania. Lecz tylko natchnieni przez Bóstwo potrafią przepowiadać szczegóły. 2. Gdy badacz zechce wglądnąć w oczekiwane wydarzenie — -nie znajdzie zasadniczej różnicy między samym wydarzeniem, a jego ideą. 3. Każde wydarzenie czy też wypadek znajduje się zaznaczony przez gwiazdy W horoskopie urodzeniowym. 4. Umyśl biegły w nauce odkryje prawdą znacznie szybciej, aniżeli jednostka wyszkolona W najwyższych gałęziach wiedzy. 5. Czlowiek, znający naturę gwiazd, zdolny jest odwrócić niektóre z ich Wpływów, oraz przygotować się z góry na mające nastąpić wydarzenia. 6. Wyboru dni i godzin dokonywać należy na podstawie pomyślnych dat natywnika. Gdy czas nie sprzyja, wybór nie będzie pożyteczny, bez względu na charakter wydarzenia, którego dotyczy. 7. Zmiennego wpływu gwiazd nie potrafi zrozumieć, kto pierwej nie przy' swoil sobie wiedzy o związkach i odmianach, istniejących w przyrodzie. 8. Mędrzec udoskonala oddziaływanie nieba, podobnie jak rolnik — przez uprawę — udoskonala przyrodę. 9. Powstawanie i rozkład wszelkich kształtów podlega dalom niebieskim. Na tej podstawie opiera się oznaczanie amuletów i talizmanów.*) 10. W wyborze dni i godziny rób użytek ze złych planet w takim samym umiarkowanym zakresie, w jakim doświadczony lekarz stosuje trucizny dla przeprowadzenia kuracji. 11. Nie należy przystępować do wyboru dnia i godziny1), zanim rodzaj za- mierzonego celu nie zostanie ściśle określony. 12. Miłość i nienawiść przeszkadzają Wydaniu bezstronnego sądu, bowiem lekceważą rzeczy najważniejsze, a powiększają drobnostki. 13. W każdym wskaźniku układu niebieskiego należy uwzględniać również planety o drugorzędnym znaczeniu, tak dobroczynne, jak i szkodliwe. 14. Astrolog wplątany zostanie W labirynt omyłek — o ile siódmy dom i jego władca są skaleczone. 15. Domy upadające*), licząc od ascendentu horoskopu państwa, są ascenden' tami jego wrogów, podczas gdy narożniki5) i domy następujące6) są ascendentami przyjaciół. Tak samo ma się sprawa z wszystkimi instytucjami i doktrynami. 15. Jeśli dobroczyńcy władają ósmym domem, przynoszą nieszczęście za pośrednictwem dobrych ludzi —jeśli natomiast tworzą dobre aspekty, Wstrzymują zło. 16. Nie wypowiadaj prognozy na przyszłość starszej osobie, zanim nie obliczysz, ile lat ma ona jeszcze przed sobą. 17. Jeśli w momencie wschodzenia dobroczyńcy, Księżyc i Sionce znajdują się w tej samej pozycji co do minuty — urodzony będzie miał powodzenie we wszystkich rzeczach. To samo można powiedzieć w wypadku gdy Księżyc i Słońce znajdują się w wzajemnej opozycji na wschodzie i zachodzie. Odwrotny efekt ma miejsce, gdy na ascendencie znajduje się złoczyńca. 18. Skuteczności przeczyszczenia przeszkadza koniunkcja Księżyca z Jo- wiszem. 19. Nie przebijaj żelazem tej części ciała, która pozostaje pod władzą znaku, zajmowanego w danej chwili przez Księżyc. 20. Gdy Księżyc znajduje się w Skorpionie lub w Rybach, środki przeczyszczające mogą być z pożytkiem stosowane, pod warunkiem, że władca ascendentu tworzy aspekt z planetą, położoną pod ziemią. Jeśli natomiast pozostaje w związku z planetą, znajdującą się nad ziemią, przyjęte lekarstwo zostanie zwrócone. 21. Nie wkładać na siebie ani odkładać szat po raz pierwszy, gdy Księżyc znajduje się w Lwie. Tym bardziej zaś, gdy jest skaleczony. 22. Aspekty między Księżycem a planetami dają urodzonemu wielką aktywność. Gdy są silne, zaznacza się czynne nastawienie do działania, jeśli zaś słabe — występuje ociężałość w tym kierunku. 23. Jeśli zaćmienie Słońca lub Księżyca przypada w narożnikach natywnika względnie w horoskopie rocznym — wpływ jego jest zgubny. Następstwa zaś występują, zależnie od miejsca, na przestrzeni między ascendentem a punktem zaćmienia. I jak w słonecznym zaćmieniu rok liczony jest za godzinę, tak w księżycowym za godzinę uważany jest miesiąc. 24. Progresji sygnifikatora, umieszczonego w środku nieba, dokonuje się przez proste wzniesienie drugiego sygnifikatora, położonego na ascendencie, za pomocą krzywego wzniesienia poszczególnej wysokości. 25. Istnieje oczywista trudność wówczas, gdy gwiezdny sygnifikator jakiejkolwiek sprawy znajduje się W koniunkcji ze Słońcem, albo pod ziemią lub w miejscu obcym jego własnej naturze. Z drugiej strony, o ile gwiazda z poniżenia wzniesie się do wywyższenia i znajdzie w własnym domu — siły jej występują w całej pełni. 26. Wenus nadaje piękne kształty tej części organizmu, którą rządzi znak, zajmowany przez nią w natywniku. To samo można powiedzieć o innych planetach. 27. Jeśli Księżyc nie pozostaje w powinowactwiez dwiema planetami — co jest pożądanym — należy starać się połączyć go z gwiazdami stałymi, kombirnując ich właściwości. 28. Gwiazdy stałe niekiedy mają na los wpływ zadziwiająco pomyślny — zazwyczaj jednak działanie ich jest ujemne, chyba że planety również zapowiadają szczęście. 29. Zbadaj natywnik założyciela dynastii, a gdy jego ascendent zgadza się z natywnikiem syna królewskiego, możesz śmiało powiedzieć, że wstąpi na tron po swoim ojcu. 30. Jeśli gwiazda rządząca królestwem wejdzie do klimakterium — król lub członek rządu umrze. 31. Związek dwóch osób wywołany zostaje harmonijnym układem planet obu natywników. 32. Miłość i nienawiść poznać z harmonijnego lub nieharmonijnego położenia Słońca i Księżyca, jak również z ascendentu obu natywników — przy czym rządzące znaki zwiększają dobro. 33. Jeśli władca Nowiu Księżycowego znajduje się w narożniku — określa wydarzenia, mogące nastąpić w bieżącym miesiącu. 34. Jeśli Słońce osiąga miejsce jakiejkolwiek planety, wzmacnia jej wpływ na atmosferę. 35. Przy zakładaniu miast bierz pod uwagę gwiazdy stałe, które zdają się lam przynależeć — lecz przy budowie domów obserwuj planety. Władcy miasta, mającego Marsa w wywyższeniu, giną zazwyczaj od miecza. 36. Jeśli Panna lub Ryby znajdują się na ascendencie, urodzony sam przyczyni się do swego wywyższenia. Lecz jeśli Baran lub Waga tamże się znajduje :— spowoduje swoją rychłą śmierć. Inne znaki należy rozpatrywać w tym samym sensie. 37. Merkury w jednym z domów Saturna i w silnym położeniu daje urodzonemu umysł badawczy i spekulatywny. Jeśli znajduje się w domu Marsa, daje wymowność. 38. Skaleczenie jedenastego domu w natywniku króla lub dygnitarza państwo- wego, oznacza straty na dworze lub w skarbcu. Skaleczenie drugiego domu wskazuje na ograniczenie majątku poddanych. 39. Jeśli ascendent zaatakowany jest przez złoczyńcę, urodzony będzie znaj- dował upodobanie w rzeczach nikczemnych i lubował się w niemiłych woniach. 40. Zwróć uwagę na skaleczenie ósmego domu i jego władcy podczas rozstania, oraz skaleczenie drugiego domu i jego władcy w chwili powrotu. 41. Jeśli choroba zaczyna się podczas pobytu Księżyca w znaku zajmowanym w chwili urodzenia przez złoczyńcę lub w kwadracie albo opozycji do takiego znaku — będzie bardzo poważna, a gdy nadto złoczyńca tworzy aspekt z wymienionym znakiem, wprost groźna. Nie ma natomiast żadnego niebezpieczeństwa, gdy Księżyc znajduje się w miejscu zajmowanym w momencie urodzenia przez dobro- czyńcę. 42. Niepomyślne konstelacje narodu Wzmocnione zostają przez złe układy bieżącej chwili. 43. Zły to znak, gdy ascendent chorej osoby sprzeciwia się układom natywnika, i gdy przy tym nie dziala żaden dobroczyńca. 44. Jeśli ascendent lub główni sygnifikatorzy nie znajdują się w znakach ludzkich, urodzony również będzie się trzymał na uboczu. 45. W natywnikach dużo szczęścia zapowiadają gwiazdy stałe, oraz położenia punktu szczęścia — o ile ascendent pada na jedno z nich. Jeśli złoczyńca jednego natywnika pada na miejsce dobroczyńcy w drugim — właściciel dobroczyńcy będzie cierpiał ze strony posiadacza złoczyńcy. 46. Jeśli środek nieba krecia stanowi ascendent poddanego, lub gdy ich względni sygnifikatorzy tworzą między sobą pomyślne aspekty — drogi ich życia będą nie- rozerwalnie połączone. To samo można powiedzieć, gdy szósty dom służącego lub podwładnego jest ascendentem księcia lub pana. 47. Jeśli ascendent służącego jest środkiem nieba pana, ten ostatni będzie pierwszemu bezgranicznie ufał i polegał na nim we wszystkim. 48. Nie przeocz żadnej ze 119 koniunkcyj, ponieważ na nich opiera się wiedza światowych posunięć, zarówno w kierunku tworzenia jak niszczenia. 49. Znak, w którym znajduje się Księżyc w chwili urodzenia, uważaj za ascendent horoskopu poczęcia, zaś znak, w którym Księżyc mógł się znajdować w chwili zapłodnienia lub przeciwległy doń, przyjmij za znak wschodzący podczas urodzenia. 50. Ludzie wysokiego wzrostu mają swoich władców natywnika w wywyższeniu, a ascendenty w początkach domów — natomiast władcy ludzi niskiego wzrostu znajdują się w poniżeniu, względnie w pozycji bez znaczenia. Należy również zwrócić uwagę, czy znak jest prosty czy pochyły. Władcy natywnika ludzi smukłych i szczupłych nie mają dużej szerokości — natomiast ludzi grubych i tęgich posiadają ją, przy czym, gdy szerokość jest południowa, urodzony jest aktywny, gdy północna — nieaktywny. 51. Jeśli przy budowie domu główni władcy pozostają w związku z planetą pod ziemią — budynek zostanie szybko wzniesiony. 52. Zły wpływ Marsa na okręty traci na sile, gdy planeta ta nie znajduje się ani w środku nieba ani w jedenastym domu — jeśli natomiast położona jest w jednym z tych dwóch odcinków, czyni możliwym porwanie okrętu przez piratów. Gdy zaś ascendent jest skaleczony przez gwiazdę stalą o naturze Marsa — okręt spłonie. 53. Gdy Księżyc znajduje się w pierwszej kwadrze, rozluźniając swą koniunkcję ze Słońcem, soki żywotne zaczynają się wznosić, który to stan trwa aż do drugiej kwadry. Podczas pozostałych kwadr opadają one i ściągają się. 54. Jeśli podczas choroby siódmy dom i jego władca są skaleczone, zmień lekarza. 55. Obserwuj miejsce aspektu i jego odległość od ascendentu roku, wydarzenie bowiem nastąpi, gdy projekcja dojdzie do tego punktu. 56. Zanim oznajmisz, że nieobecna osoba zostanie zraniona, zbadaj wpierw, czy nie będzie jej puszczana krew; zanim oznajmisz, że znajdzie skarb, zbadaj wpierw, czy nie otrzyma swego własnego depozytu — bowiem układy tych rzeczy są do siebie wielce podobne. 57. W wypadkach choroby obserwuj progresję Księżyca w narożnikach figury o 16 bokach. Jeśli te narożniki są uwrażliwione, jest to pomyślny znak dla chorego; gdy zaś skaleczone — niepomyślny. 58. Księżyc oznacza sprawy cielesne, które go też pod względem ruchu przy- pominają. 59. Dokładne oznaczenie początku koniunkcji (Słońca i Księżyca) opierać należy na podstawie zmian atmosfery danego miesiąca. Będzie to zależeć od władcy narożnika poszczególnego horoskopu, ponieważ kontroluje on naturę atmosfery. Równocześnie trzeba uwzględniać charakter bieżącej pogody. 60. W wypadku koniunkcji Saturna z Jowiszem, wyrokuj zgodnie z naturą tej planety, która znajduje się w silniejszym wywyższeniu. Trzymaj się tej zasady również przy pozostałych planetach. 61. Po ustaleniu władcy wydarzenia, zbadaj jego siłę W rocznym horoskopie lub w ascendencie lunacyjnego i na lej podstawie przepowiadaj. 62. W najmniejszej koniunkcji, różnica miernej koniunkcji, a w miernej koniunkcji różnica największej koniunkcji. 63. Nie bierz żadnej projekcji oddzielnie, lecz w związku z właściwościami i natężeniem planet. 64. Lata tracą swe znaczenie wskutek niedołęstwa człowieka. 65. Złoczyńca, gdy poranny, oznacza wypadek; gdy wieczorny — chorobę. 66. Urodzony będzie miał słaby wzrok, gdy Księżyc w jego natywniku tworzy opozycję do Słońca i pozostaje w związku z mgławicowymi gwiazdami. Gdy zaś znajduje się on w zachodnim, obaj złoczyńcy we wschodnim, a Słońce również w jednym z narożników — urodzony przyjdzie na świat ślepym, albo wcześnie straci wzrok. 67. Obłęd powstaje, gdy Księżyc nie ma kontaktu z Merkurym. Jeśli żaden z nich nie tworzy aspektu z ascendentem, zaś Saturn zajmuje ów narożnik w nocy, a Mars w dzień, zwłaszcza W Raku, Pannie lub Rybach — zachodzi możliwość opętania. 68. Słońce i Księżyc w znakach męskich — w natywniku mężczyzny działają harmonijnie, zaś w natywniku kobiety zwiększają swe znaczenie. Mars i Wenus rano są męskie, wieczorem — żeńskie. 69. O sprawach wychowania należy wnioskować z władców wschodzących znaków trygonowych. 70. Jeśli Słońce znajduje się w koniunkcji z Głową Meduzy i nie tworzy aspektu z żadną dobroczynną gwiazdą, jeśli przy tym żaden dobroczyńca nie znajduje się w ósmym domu, a władca warunkowego Księżyca i Słońca tworzy opozycję lub kwadrat do Marsa — urodzony zostanie ścięty. Jeśli Słońce i Księżyc górują, będzie kaleką, gdy zaś kwadratowy aspekt pochodzi od Bliźniąt lub Ryb — poddać się będzie musiał amputacji dłoni i stóp. 71. Wschodzący Mars daje zazwyczaj bliznę na twarzy. 72. Jeśli Słońce znajduje się w koniunkcji z władcą ascendentu w Lwie, a Mars nie ma żadnych przywilejów, zaś ósmy dom nie zawiera żadnego dobroczyńcy — urodzony zginie w płomieniach. 73. Jeśli Saturn zajmuje środek nieba, a warunkowe Księżyc i Słońce pozo-stają względem niego w opozycji, urodzony zginie w ruinach domu, przyjąwszy, że znak na niższym południku jest znakiem ziemskim. Jeśli będzie znakiem wodnym — zostanie uduszony przez ludzi albo zginie na stryczku lub pod biczem. Gdy natomiast w ósmym domu znajduje się jakiś dobroczyńca, nie spotka go gwałtowna śmierć, aczkolwiek przejdzie blisko niego. 74. Projekcji ascendentu dokonuje się dla zbadania spraw dotyczących ciała; projekcji punktu szczęścia dla zbadania wewnętrznych okoliczności; projekcji Księ- życa dla zbadania związku między ciałem a duchem; Wreszcie projekcji środku nieba dla zbadania zajęcia lub zawodu. 75. Planeta często wywiera wpływ w miejscu, gdzie nie ma żadnych przywilejów, przynosząc urodzonemu nieoczekiwane korzyści. 76. Ktokolwiek ma Marsa w jedenastym domu, nie zawładnie swoim przełożonym. 77. Jeśli Wenus znajduje się w koniunkcji z Saturnem, a siódmy odcinek nie zawiera władcy domu — urodzony będzie nielegalnego pochodzenia. 78. Czas liczy się za pomocą siedmiu sposobów, mianowicie: za pomocą od- ległości między dwoma sygnifikatorami; za pomocą odległości między ich wza- jemnymi aspektami; za pomocą ich wzajemnego zbliżania się; za pomocą odległości między każdym z nich a miejscem odpowiednim dla przypuszczalnego wydarzenia; za pomocą poniżenia gwiazdy, uwzględniając jej wzmocnienie lub osłabienie; za pomocą zmiany sygnijikatora; wreszcie za pomocą zbliżania się planety do swego miejsca. 79. Kiedy figura jest zrównoważona, obserwuj horoskop podczas nowiu i pełni Księżyca — a gdy wówczas również pozostaje w równowadze, nie śpiesz się z wy- daniem sądu. Czas otrzymania daru wskazuje napięcie między aplikantem a jego władcą, natomiast siedziba wskazuje charakter daru. 80. Jeśli w czasie wejścia w posiadanie Mars jest władcą ascendentu i znajduje się w drugim domu albo tworzy aspekt z władcą tegoż odcinka — przynosi wiele nieszczęść. 81. Jeśli władca ascendentu pozostaje w związku z władcą drugiego domu,, książę nagle dokona wielu zmian. 82. Słońce jest źródłem siły życiowej, Księżyc — siły naturalnej. 83. Miesięczne obroty dokonują się w 28 dniach, 2 godzinach i około 18 minutach. Niektóre osoby prognostykują na podstawie posuwania się Słońca tj. na podstawie jego stopniowego powrotu do stopnia i minuty, które zajmowało w punkcie wyjścia. 84. Dokonując projekcji punktu szczęścia dla horoskopu rocznego, przestrzeń równą tej, jaka się znajduje między Słońcem a Księżycem, należy odliczyć od ascendentu. 85. Sprawy dziadka wyprowadzaj z siódmego domu, a sprawy wuja z szóstego. 86. Jeśli sygnifikator tworzy aspekt z ascendentem, ukryte wydarzenie lub przedmiot będą miały naturę podobną do ascendentu; gdy zaś ascendent nie tworzy aspektu — natura wydarzenia zbliżona będzie do charakteru miejsca, w którym znajduje się sygni/ikator. Władca godziny wskazuje jego barwę, miejsce Księżyca jego czas; jeili nad ziemią: będzie rzeczą nową, jeśli pod ziemią — starą. Punkt szczęścia wskazuje jego jakość, długość względnie krótkość. Władcy granic , oraz spodu i środka nieba, jakoteż Księżyca określają jego istotę i znaczenie. 87. Jeśli władca chorej osoby jest spalony — zły to znak, zwłaszcza przy skaleczonym punkcie szczęścia. 88. Saturn na wschodzie i Mars na zachodzie nie są zbytnio szkodliwi dla chorej osoby. 89. Sądu nie należy wydawać o żadnym horoskopie, zanim najbliższa koniunkcja nie zostanie zbadana. Zasady bowiem zmieniają się z każdą koniunkcją i dlatego, celem uniknięcia pomyłki zarówno ostatnia jak i następna winny być łącznie brane pod uwagę. 90. Miejsce silniejszego sygnifikatora wskazuje myśli pytającego. 91. Planety wschodzące z dziesiątym domem wskazują, w jakim stopniu urodzony nadaje się na stanowisko, które zajmuje. 92. Podczas eklipsy, spostrzeżenia poczynione najbliżej narożników, wskazują zadecydowane wypadki. Uwzględniać należy również naturę ciał niebieskich w związku z zaćmieniami, jako też planety i gwiazdy stałe i na tej dopiero podstawie wydawać sąd. 93. Jeśli władca nowiu lub pełni Księżyca znajduje się w narożniku, oczekiwane wydarzenie szybko się spełni. 94. Spadające gwiazdy, oraz meteory, plynące na kształt włosów, zajmują drugą część prognozy. 95. Spadające gwiazdy wskazują na suchość powietrza. Skierowane tylko w jednym kierunku — wskazują na wiatry stamtąd idące; W różnych kierunkach — oznaczają obniżenie poziomu wód, burzliwą atmosferę, oraz najazdy armij. 96. Jeśli komety, które znajdują się jedenaście znaków za Słońcem, ukazują się w narożnikach, władca królestwa (względnie książę lub wódz) — umrze. Jeśli w domu następującym — interesy skarbca królewskiego przybiorą pomyślny obrót, lecz władca ulegnie zmianie. Jeśli w upadającym domu — będą miały miejsce choroby i nagle śmierci. Jeśli komety posuwają się z zachodu na wschód — obcy wróg najedzie kraj. Gdy zaś pozostają w bezruchu — wróg będzie okolicznym lub domowym.