Norman Vincent Peale

"Sztuka twórczego życia"

Oficyna Wydawnicza Logos

Warszawa 1996

ISBN 83-86941-08-1



"Książkę tę dedykuję Johnowi M. i Elizabeth P. Allenom - mojemu zięciowi 
i córce - jako wyraz wdzięczności za ich pomoc przy jej tworzeniu i miłość, 
którą zawsze mi okazywali."





Podziękowania





Książka, którą trzymasz w swoich rękach, nie jest dziełem jednej osoby. 
Wielu ludzi służyło mi swoją pomocą i im pragnę wyrazić szczerą 
wdzięczność.

Nigdy nie napisałbym tej książki bez entuzjastycznej i rzeczowej 
współpracy mojej sekretarki, Sybil Light. Jestem jej wdzięczny za wszystkie 
cenne uwagi na temat rękopisu.

Wyrażam podziękowania Richardowi H. Schneiderowi, starszemu redaktorowi 
magazynu "Guideposts", za wnikliwą analizę poruszanych w książce problemów, 
za interesujący i ważki materiał źródłowy oraz pomoc redakcyjną. Dziękuję 
mu za cenny wkład do tej książki.

Ericowi Fellmanowi, Roccowi Murano i Rickowi Cox, członkom zarządu 
fundacji Fundation for Christian Living i odpowiedzialnym za magazyn 
"Plus", pragnę gorąco podziękować za ich rady i wskazówki.

Mojemu zięciowi Johnowi Miltonowi Allenowi i córce Elizabeth Peale Allen 
składam podziękowania za ich wsparcie i mądre rady, jakich cały czas mi 
udzielali.

Gorąco dziękuję mojej żonie, Ruth Stafford Peale, która udzieliła mi 
wielu cennych uwag redakcyjnych, a swoją wiarą i entuzjazmem podtrzymywała 
mnie na duchu w trakcie pisania.

Dziękuję także Pat Kossmann, starszej redaktorce w wydawnictwie Doubleday 
Publishers i redaktorce tej książki, za wykorzystanie jej umiejętności, za 
mądry osąd i entuzjazm, które doprowadziły to przedsięwzięcie do pomyślnego 
zakończenia.

Wszystkim tym osobom, a także wszystkim cytowanym w tej książce, składam 
gorące podziękowania.



Norman Vincent Peale







Wstęp 





Większa część mojego życia upłynęła w niezmąconym szczęściu, lecz, jak to 
zwykle bywa, pewne lata były mniej udane. Doceniam je, ponieważ smutek i 
przeciwności są wielkimi nauczycielami. Bez nich nie mógłbym w pełni 
doceniać moich szczęśliwych lat.

Jednak zasadniczo rzecz biorąc, jestem szczęśliwym człowiekiem - nie 
jestem rozczarowany życiem, nie doświadczam poczucia pustki i apatii. 
Staram się być bardzo aktywny. Czasami zastanawiam się, czy nie dzieje się 
ze mną coś złego. Czy to możliwe, abym zachował optymizm w tych czasach, 
przesyconych atmosferą negatywnego myślenia?

Może dzieje się tak dlatego, że naprawdę kocham moją żonę. Pozwólcie, że 
podzielę się z wami ważnym dla mnie wspomnieniem. Pamiętam, jak pewnego 
pogodnego październikowego dnia w 1927 roku rozmawiałem ze studentami przed 
budynkiem Syracuse University Methodist Church. Nagle otworzyły się drzwi i 
na spotkanie złocistego jesiennego poranka wyszła piękna blondynka. Moje 
serce zaczęło żywiej bić. Nigdy przedtem jej nie widziałem, nie wiedziałem, 
jak ma na imię, lecz byłem pewny, że ta dziewczyna jest dla mnie.

Przekonanie jej o tym zabrało mi ponad dwa lata. Dzisiaj jesteśmy 
małżeństwem od sześćdziesięciu lat i mimo wielu przypadków separacji i 
rozwodów ludzi w starszym wieku nadal jesteśmy w sobie zakochani. Cóż 
takiego dzieje się ze mną? Z nią?

To, że jestem szczęśliwym człowiekiem, jest jednym z głównych powodów, 
dla których troszczę się o ludzi, którzy nie doświadczają szczęścia. Martwi 
mnie również, że moi nieszczęśliwi bliźni nie pracują z całych sił, by 
odmienić swój los. W konsekwencji, nie wykorzystują w całej pełni swojej 
kreatywności, na czym traci całe społeczeństwo.

Dlatego postanowiłem jeszcze raz zrobić coś w tej sprawie. Jednak, cóż 
ja, jeden człowiek, mogę zrobić? Wygłaszać odczyty? Oczywiście, nadal 
podróżuję z wykładami, lecz muszę przyznać, że każda mowa przemija z 
wiatrem w momencie, gdy schodzę z mównicy.

Pomyślałem, że mógłbym napisać kolejną książkę. Książka przetrwa dłużej 
niż mowa. Poza tym wiem, ile dobrego może zdziałać książka, napisałem ich 
przecież ponad trzydzieści pięć. Książki są jak stary wiersz Longfellowa: 



Wystrzeliłem strzałę w niebo,

Upadła na ziemię, nie wiedziałem gdzie...

Długo, długo później, w pniu dębu 

Znalazłem ją nie złamaną...



Wierzę, że gdy dokonujemy wielkiego odkrycia, naszym obowiązkiem, nie zaś 
jedynie przyjemnością, jest podzielić się nim z innymi.

Dlatego na kartach tej książki opisuję odkrycia, które pomogły mi 
odwrócić bieg mojego życia. Jestem pewien, że ta sama cudowna rzecz może 
przydarzyć się tobie. Mam nadzieję, że moja książka odmieni twoje życie, a 
kiedy, czytając, odkryjesz nowy sens, osiągniesz pełnię życia i prawdziwe 
szczęście, cel, jaki przyświecał mojemu pisaniu, zostanie spełniony. 
Wierzę, że uda ci się to wszystko osiągnąć, może nawet jeszcze więcej. Z 
całą mocą pozytywnego myślenia, życzę ci wszystkiego najlepszego.





Norman Vincent Peale







Rozdział 1 

Zasady pozytywnego

myślenia zawsze aktualne







Pewnego niezapomnianego dnia dokonałem przełomowego odkrycia. Opowiem o 
nim, ponieważ może ono pomóc każdemu. Dzień rozpoczął się całkiem 
zwyczajnie. O godzinie dziewiątej rano miałem zajęcia z ekonomii, które 
prowadził profesor Ben Arneson. Jak zwykle, chyłkiem wślizgnąłem się do 
sali i usiadłem na wolnym miejscu w ostatnim rzędzie, mając gorącą 
nadzieję, że nikt mnie nie zauważy.

Musicie wiedzieć, że byłem straszliwie nieśmiałym młodzieńcem. Jeśli sam 
byłeś kiedyś nieśmiały i zakłopotany, na pewno rozumiesz męki, jakie 
przeżywałem. Z powodu złego obrazu siebie i niskiego poczucia wartości 
miałem bardzo mało pewności siebie. Na każde wyzwanie reagowałem postawą 
"nie potrafię tego zrobić". Do tamtego pamiętnego dnia szedłem przez życie 
robiąc uniki - używając przenośni - raczkując. Aż nagle odkryłem coś 
wielkiego, coś, co odmieniło całe moje życie.

Ku mojemu wielkiemu niezadowoleniu profesor wywołał mnie do odpowiedzi - 
zostałem poproszony o wyjaśnienie pewnego zagadnienia, które trzeba było 
opracować na zajęcia odbywające się tego dnia. Ponieważ zawsze ciężko 
pracowałem i pilnie przygotowywałem się do lekcji, dobrze orientowałem się 
w temacie. Jednak byłem przerażony na samą myśl o tym, że będę musiał 
publicznie zabrać głos. Wstałem do odpowiedzi z drżącymi kolanami. Cały 
czas przestępowałem nerwowo z nogi na nogę, aż w końcu straciłem równowagę. 
Miałem przykre uczucie, że nie tylko fatalnie przedstawiłem omawiany 
problem, lecz także zrobiłem z siebie widowisko.

Na koniec zajęć profesor odczytał kilka ogłoszeń i powiedział:

- Peale, proszę, abyś został w sali. Chcę z tobą pomówić.

Cały roztrzęsiony czekałem, aż wszyscy studenci wyjdą. Gdy zostaliśmy 
sami, zapytałem drżącym głosem:

- Chciał pan ze mną rozmawiać, profesorze?

- Tak. Podejdź tutaj i usiądź po drugiej stronie biurka - powiedział dr 
Arneson. Profesor siedział za biurkiem, bawiąc się małą okrągłą gumką do 
ścierania - unosił ją w górę i w dół - i patrzył na mnie przeszywającym, 
jak mi się wówczas wydawało, wzrokiem. Cisza stawała się coraz bardziej 
przytłaczająca.

- Co się z tobą u licha dzieje, Peale? - zapytał. - Dobrze sobie radzisz 
z tym przedmiotem, prawdopodobnie dostaniesz szóstkę. Jednak gdy proszę cię 
o zabranie głosu, sprawiasz wrażenie okropnie zakłopotanego i mamroczesz 
coś bez sensu, a następnie opadasz na krzesło z wypiekami na twarzy. Co ci 
jest, synu?

- Nie wiem, profesorze - wydusiłem z siebie żałośnie. - Sądzę, że mam 
kompleks niższości.

- Czy chcesz się go pozbyć i zachowywać jak prawdziwy mężczyzna?

Potwierdziłem skinieniem głowy.

- Dałbym wszystko, aby pozbyć się nieśmiałości, lecz nie wiem, jak tego 
dokonać.

Twarz profesora złagodniała.

- Norman, możesz pokonać nieśmiałość robiąc to samo, co ja zrobiłem, aby 
uwolnić się od podobnych uczuć.

- Pan? - wykrzyknąłem zdumiony.- Czuł się pan tak samo jak ja?

- Właśnie dlatego zauważyłem u ciebie te symptomy - odparł profesor.

- Jak się panu udało to przezwyciężyć? - zapytałem.

Odpowiedział cicho, lecz wyczułem w jego słowach ukrytą moc.

- Poprosiłem Boga o pomoc, uwierzyłem, że On może mi pomóc i... 
rzeczywiście to uczynił.

W sali przez chwilę panowała cisza. Profesor wpatrywał się we mnie.

- Nie poddawaj się Peale, nigdy nie przestawaj wierzyć w Boga i w siebie 
- powiedział. Po tych słowach dał mi znak, że mogę odejść, i zaczął zbierać 
swoje notatki.

Przeszedłem przez hall i szerokimi schodami wydostałem się na zewnątrz 
budynku uniwersyteckiego. Zatrzymałem się na czwartym stopniu od końca. O 
ile wiem, stopień ten nadal znajduje się w tym samym miejscu. Stojąc na nim 
wypowiedziałem słowa modlitwy. Jeszcze dzisiaj, siedemdziesiąt lat później, 
dokładnie pamiętam słowa, które wówczas wypowiedziałem: - Panie, Ty możesz 
pijaka uczynić trzeźwym, a złodzieja zmienić w uczciwego człowieka. Czy 
możesz także przemienić takiego biednego, nieśmiałego chłopaka jak ja i 
uczynić go takim jak inni? Proszę, pomóż mi. Amen.

Gdy tak się modliłem na stopniach schodów, nagle doświadczyłem 
niezwykłego uczucia pokoju. Oczekiwałem, że wydarzy się cud, i tak się 
rzeczywiście stało. Jednak, jak to się zwykle dzieje w przypadku poważnych 
życiowych zmian, dokonał się on w ciągu określonego czasu.

Kilka dni później inny profesor, który wykładał mój główny przedmiot, 
zaprosił mnie do swojego biura i wręczył książkę zatytułowaną "The Sayings 
of Ralph Waldo Emerson" ("Myśli Ralpha Walda Emersona") ze słowami: "Czytaj 
Emersona, a przekonasz się, jak wielkich rzeczy można dokonać dzięki 
właściwemu myśleniu". Później jeszcze inny profesor dał mi książkę pt. 
"Meditations" ("Medytacje") Marka Aureliusza, który nauczał, iż życie 
człowieka jest takie, jakie są jego myśli. Do końca życia będę wdzięczny 
moim nauczycielom za to, że starali się pomóc młodemu człowiekowi, który 
gotów był zadowolić się tym, co nie było dla niego najlepsze. Ponieważ 
umiałem ciężko pracować, na pewno doszedłbym do czegoś w życiu. Jednak we 
własnych oczach miałem się za nieudacznika. Myśli człowieka tak silnie 
determinują jego życie, że nawet pilna praca nie kompensuje niewłaściwego 
myślenia.

Na szczęście, dzięki pomocy moich profesorów, mogłem czerpać z systemu 
wartości, które po pewnym czasie pomogły mi zapanować nad poczuciem 
niższości i niewystarczalności. Uczucie ulgi, jakiego doznałem, było tak 
radosne i cudowne, że musiałem powiedzieć innym ludziom, równie nieśmiałym 
jak ja, że i oni mogą wyzwolić się ze swej niedoli. Główną myślą, którą mi 
wpojono, było przekonanie o nieograniczonej mocy pozytywnego myślenia.

Stosując zasady pozytywnego myślenia odkryłem, że nawet ja sam, zwykły, 
przeciętny człowiek, mogę radzić sobie w życiu o wiele lepiej niż przedtem. 
Wyzwolenie kryjącego się we mnie osobowego potencjału dało tak zdumiewające 
efekty, że zapragnąłem, by wszyscy zwyczajni ludzie mogli dowiedzieć się o 
tym, iż mogą stać się nadzwyczajni.

Jednak oprócz pozytywnego myślenia odkryłem inną bardzo ważną zasadę, bez 
której pierwsza ma niewielką wartość. Zasadą tą jest pozytywna wiara. 
Myślenie stanowi korpus rakiety, wiara zaś jednostkę napędową, która wznosi 
ją do gwiazd. Myślenie rodzi działanie, wiara powoduje, że wszystko staje 
się możliwe.

W ostatnim numerze "Harvard Business Review" przeczytałem raport, w 
którym szef oddziału firmy ubezpieczeniowej Metropolitan Life Insurance 
Company pisze, że agenci ubezpieczeniowi, działający w warunkach ostrej 
konkurencji, osiągają lepsze wyniki od swoich kolegów działających w 
warunkach charakteryzujących się mniejszym stopniem rywalizacji. W celu 
zbadania prawdziwości tej tezy autor artykułu przydzielił sześciu 
najlepszych agentów ubezpieczeniowych najlepszemu asystentowi od 
zarządzania. W swym raporcie pisze o następujących rezultatach tego 
posunięcia: "Niedługo po stworzeniu tego zespołu inni pracownicy agencji 
ubezpieczeniowej zaczęli nazywać jego członków "superpersonelem", w 
działaniu zespołowym odznaczali się oni bowiem wysokim |esprit "de |corps. 
Wyniki pracy zespołu osiągnięte w ciągu pierwszych dwunastu tygodni 
znacznie przewyższyły nasze najbardziej optymistyczne oczekiwania (...)".

Dlaczego tak się stało? Odpowiedź jest prosta. Agenci ubezpieczeniowi 
wchodzący w skład zespołu wiedzieli, że są uważani za "superpracowników" 
uwierzyli w to, że są najlepsi, i walczyli, by sprostać temu wyobrażeniu. 
To, co się stało, przypomina teorię "samospełniającego się proroctwa" 
głoszącą, że wszyscy ludzie - dorośli i dzieci - stają się takimi, jak się 
po nich oczekuje.

Zobaczmy teraz, co się stało z inną grupą agentów pracujących w tym samym 
biurze, i których uważano za "przeciętnych". W normalnych warunkach mogliby 
oni w dalszym ciągu osiągać przeciętne wyniki sprzedaży. Jednak dynamiczna 
kobieta odpowiedzialna za ich pracę wierzyła, że ona i jej personel są 
równie uzdolnieni, jak menedżer "supergrupy" i jego pracownicy. Udało się 
jej przekonać swoich agentów ubezpieczeniowych, że mogą uzyskać lepsze 
wyniki sprzedaży od tamtych. Wychodząc naprzeciw wyzwaniu, "przeciętni" 
agenci uwierzyli, że mogą tego dokonać, i zwiększyli sprzedaż bardziej niż 
ich koledzy "superagenci". Ich szefowa spowodowała, że spełnili jej 
przewidywania - osiągnęła to poprzez okazanie swojej wiary w ich 
możliwości.

Takie właśnie są skutki wiary.

Dokonaj świadomego wyboru, aby wierzyć. Pamiętaj, że pracownicy uznawani 
za przeciętnych nigdy nie zwiększyliby sprzedaży, gdyby nadal wierzyli w 
to, że są przeciętnymi agentami.

Przykłady takie jak wyżej opisany sprawiają, iż rozumiem, jak dziwnym i 
skomplikowanym tworem jest ludzki umysł. Niektórzy ludzie są stali i godni 
zaufania, od dzieciństwa aż do starości. Rzadko popadają w konflikt z sobą.

W szkole ludzie ci dostają dobre stopnie, później osiągają dobre wyniki w 
pracy, dobrze im się wiedzie, niektórym nawet bardzo dobrze. Inni ludzie są 
mniej zorganizowani i trwonią swoje zdolności tak, że mówimy o nich ze 
smutkiem: "Bardzo źle skończyli, a kiedyś mieli przed sobą takie wspaniałe 
możliwości".

Jeszcze inni, których życie psychiczne i emocjonalne wydaje się 
uporządkowane, z czasem stają się ludźmi pozbawionymi wewnętrznego ładu i 
niszczą jedną okazję po drugiej, pomimo swoich wrodzonych talentów. Jeszcze 
inni, hojnie obdarowani przez naturę szlachetnymi cechami charakteru, 
wydają się nie mieć żadnego określonego celu albo brak im zdolności do 
podejmowania rozważnych decyzji. W końcu przeżywają załamanie psychiczne. 
Wszyscy słyszeliśmy o wybitnych finansistach z Wall Street, którzy trafili 
do więzienia, o dygnitarzach, z którymi nikt ważny nie chciał się spotkać, 
ponieważ wyszło na jaw, że są pozbawieni podstawowych zasad moralnych. 
Historia jest pełna takich ludzkich wraków, a przecież wielu z tych ludzi, 
gdyby tylko potrafili sprawować nad sobą właściwą kontrolę, mogłoby stać 
się wybitnymi przywódcami politycznymi czy dyrektorami wielkich firm.

Dlaczego jedna osoba odnosi sukces, a druga doznaje porażki? Dlaczego 
jeden człowiek mile nas zaskakuje, a drugi sprawia nam zawód? Myślę, że 
znam odpowiedzi na te pytania.

Pozwólcie, że opowiem wam o mężczyźnie, którego poznałem kilka lat temu. 
Przypomniałem sobie o nim pewnej nocy, którą spędziłem w Columbus, w stanie 
Ohio, gdzie wygłaszałem cykl odczytów. Z okien mojego pokoju, znajdującego 
się na dwudziestym ósmym piętrze hotelu, rozciągała się szeroka panorama 
miasta. Podziwiając widok zauważyłem grupę starych budynków z kamienia, w 
których, jako dawny mieszkaniec Columbus, rozpoznałem więzienie stanowe.

Nigdy nie zapomnę kolegów i koleżanek z czasów mojej młodości, których 
poznałem mieszkając w różnych miastach stanu Ohio - Cincinnati, Columbus, 
Bellefontaine, Delaware - i jestem szczęśliwy, iż mogę powiedzieć, że 
praktycznie wszyscy oni wyszli na porządnych ludzi, a niektórym powiodło 
się wręcz doskonale. Lecz gdy patrzyłem z góry na gmach więzienia stanowego 
Ohio, przypomniałem sobie o pewnym mężczyźnie, któremu się nie udało. Był 
on obdarzony ujmującą osobowością i umysłem tak bystrym, że mógłby ukończyć 
uniwersytet z wyróżnieniem - był ostatnią osobą, o której pomyślelibyśmy, 
że skończy w więzieniu. Pochodził z uroczej małej wioski, po skończeniu 
szkoły został jednym z głównych urzędników miejscowego banku i był 
powszechnie szanowanym obywatelem. Był człowiekiem sukcesu, który tak 
przyciągał do siebie ludzi, że uważano, iż powinien kandydować do Kongresu. 
Mówiło się o nim, że w wyborach będzie się poważnie liczył.

Później poślubił piękną i bogatą dziewczynę z Chicago. Ta atrakcyjna para 
stała się niebawem duszą lokalnego życia towarzyskiego. On ubóstwiał swoją 
żonę i dawał jej wszystko, czego chciała. Ona najwyraźniej sądziła, iż jej 
mąż ma większe zasoby finansowe, niż rzeczywiście posiadał. Prowadzili 
luksusowe życie, jeździli na drogie wycieczki i rejsy i wkrótce jego 
wysokie wynagrodzenie przestało wystarczać na pokrywanie wydatków.

Pewnego wieczoru, gdy pracował sam w banku, przez głowę przemknęła mu 
myśl, że mógłby przecież "pożyczyć" trochę gotówki. W następnym miesiącu 
nie planowano żadnej kontroli bankowej. Na giełdzie właśnie zaczęto grać na 
zwyżkę, a ceny akcji miały wzrosnąć jeszcze bardziej. Nie dawała mu spokoju 
myśl, że mógłby zainwestować pieniądze banku i szybko na tym zarobić. 
Później zwróciłby "pożyczone" pieniądze i dysponował większą gotówką. 
Jednak był człowiekiem uczciwym, honorowym i odrzucił taką myśl.

Thomas Carlyle, sławny angielski poeta, powiada: "Myśl jest przodkiem 
czynu". To głęboka życiowa prawda! Innego wieczoru, gdy mężczyzna sam 
pracował w banku, powróciła ta sama myśl. Tym razem opór woli był słabszy - 
wyciągnął rękę i zrobił to, co owa myśl mu podsunęła.

Sytuacja na giełdzie nie ułożyła się tak dobrze jak myślał, a rutynową 
kontrolę bankową przeprowadzono wcześniej niż planowano. "Pożyczka" została 
odkryta i wielkie żelazne wrota więzienia stanowego zatrzasnęły się za 
dobrym człowiekiem, który źle myślał.

Wiele lat później córka tego bankiera umówiła się ze mną na spotkanie w 
moim biurze w Nowym Jorku.

- Zawsze smuciłam się z powodu mojego ojca - powiedziała. Podziwiałam go 
i kochałam. Dlatego chcę wiedzieć, czy był słabym człowiekiem. Czy był zły? 
Znał go pan. Proszę mi powiedzieć, jaki był.

- Pani ojciec nie był złym człowiekiem - odpowiedziałem. - Nie uważam 
też, by jego głównym problemem była słabość charakteru. Był inteligentny, 
lecz miał problem ze swoim myśleniem.

Starałem się pocieszyć jego córkę i jestem szczęśliwy mogąc powiedzieć, 
że po spłaceniu długu wobec społeczeństwa ten człowiek i jego rodzina na 
nowo się połączyli.

Mówiąc, że człowiek ten miał problem ze swoim myśleniem, uważałem, iż 
postrzegał świat w kategoriach negatywnych. Niejako z założenia traktował 
swoją żonę jak delikatnego, wyperfumowanego, pięknego lekkoducha. Gdyby 
myślał o niej bardziej pozytywnie, zobaczyłby ją taką, jaką była naprawdę - 
inteligentną i silną. Dowiodło tego jej postępowanie, gdy został skazany i 
osadzony w więzieniu. Gdyby tak myślał, powiedziałby jej o prawdziwym 
stanie ich finansów i z pewnością we dwoje poradziliby sobie z tym 
problemem. Jestem o tym przekonany, ponieważ naprawdę się kochali, a nie ma 
rzeczy niemożliwych dla dwojga kochających się ludzi.

Każdy, kto wybiera niewłaściwą drogę, napotyka problemy. Droga na skróty 
może wydawać się łatwiejsza i bardziej odpowiednia. Jednak Jezus Chrystus 
naucza: "(...) szeroka jest brama i przestronna ta droga, która prowadzi do 
zguby..." (Ew. Mateusza 7,13). Ludzie, którzy czynią zło, zwykle odznaczają 
się sprytem i niekiedy, na jakiś czas, udaje się im uniknąć konsekwencji 
łamania prawa. Zasadniczo jednak są głupi, gdyż w końcu zostają złapani, o 
czym świadczy choćby niedawno ujawniona historia pewnego finansisty z Wall 
Street, którego kiedyś uważano za jednego z najsprytniejszych inwestorów.

Carlyle miał rację: "Myśl jest przodkiem czynu". Pierwsza myśl, jeśli 
tylko damy jej schronienie w naszym umyśle, stanie się iskrą, która wywoła 
określone postępowanie. Nasz sukces czy porażka zależy od tego, czy ta myśl 
jest pozytywna, czy negatywna.

Jednak to, co następuje po pojawieniu się pierwszej myśli, jest równie 
ważne jak ona. Nazywam to "procesem rozważania" - czyli sposobem, w jaki 
podchodzimy do danego problemu czy nadarzającej się okazji.

Na biurku w moim gabinecie stoi miniaturowa replika słynnej rzeźby Rodina 
"Myśliciel". Zawsze, gdy pojawia się problem, przypominam sobie: "Bądź 
myślicielem. Przemyśl wszystko dokładnie, dokonaj chłodnej, intelektualnej 
analizy". Zaklinam samego siebie: "Normanie, na litość boską, pamiętaj, aby 
nie podejmować decyzji w sposób emocjonalny".

Tak, ta maleńka rzeźba uchroniła mnie przed wieloma głupimi posunięciami. 
Oczywiście miałem również swoje mniej szczęśliwe momenty. Każdy, kto nie 
chce się do tego przyznać, narobi sobie kłopotów, życie uczy bowiem, iż 
nawet najbystrzejsza osoba może dokonywać zdumiewająco głupich rzeczy. 
Jedynym zabezpieczeniem przed popełnieniem błędu jest myślenie - zawsze 
należy myśleć.

Pozwólcie, że opowiem wam historię o tym, w jaki sposób myślenie 
spowodowało radykalną różnicę w karierze pewnego człowieka.

Człowiek ten nazywał się Lee Buck. Jeden z najbardziej przełomowych dni 
jego życia rozpoczął się pewnego kwietniowego popołudnia 1974 roku. Lee 
Buck siedział za biurkiem w swoim gabinecie, w biurze firmy New York Life 
Insurance Company na Manhattanie. W pewnej chwili sekretarka powiedziała, 
że ktoś z rady nadzorczej chce się z nim spotkać.

Lee był podekscytowany. Od dawna czekał na ten telefon. Był pewny, że 
otrzyma propozycję pracy, o którą starał się od dawna: stanowisko 
wiceprezydenta firmy odpowiedzialnego za działalność marketingową.

Było to jego celem już dwadzieścia lat temu, gdy przyłączył się do firmy 
jako agent zajmujący się sprzedażą ubezpieczeń. Ciężko pracował i z czasem 
awansował na obecnie zajmowane stanowisko wiceprezydenta odpowiedzialnego 
za sprzedaż ubezpieczeń we wschodnich stanach Ameryki. Oczekiwał, że na 
nowym stanowisku będzie kierował pracą dziesięciu tysięcy agentów 
sprzedających ubezpieczenia w całych Stanach Zjednoczonych, a więc 
najważniejszym działem operacji prowadzonych przez New York Life. Był 
pewny, że członek zarządu wie, iż on jest najlepszym kandydatem na to 
stanowisko.

Biuro jego przełożonego znajdowało się na następnym piętrze, więc by 
zaoszczędzić czasu poszedł schodami. Gdy był już prawie na miejscu, 
zatrzymał się i zrobił najważniejszą rzecz, jaką można zrobić. Przystanął 
na moment, by pomyśleć i pomodlić się. Poprosił o mądrość i wewnętrzny 
pokój niezbędny do przyjęcia wszystkiego, co może się wydarzyć, i jak 
najlepszego tego wykorzystania.

Po kilku minutach wszedł do dużego, wyłożonego dywanami biura członka 
rady nadzorczej, w którym ciężkie zasłony tłumiły hałasy dochodzące z 
Madison Avenue. Siwowłosy mężczyzna uścisnął mu dłoń, wskazał fotel, a 
następnie oznajmił:

- Lee, George zostanie wiceprezydentem odpowiedzialnym za marketing. Ty 
będziesz wiceprezydentem odpowiedzialnym za sprzedaż ubezpieczeń. Czy 
zgodzisz się na to? - zapytał.

Mężczyzna ten był lekko zdenerwowany, Lee Buck miał bowiem opinię 
człowieka impulsywnego.

Lee spojrzał na niego zaszokowany. Według niego, departament ubezpieczeń 
grupowych był najmniej ważnym działem, przez wielu uważanym za przybrane 
dziecko firmy. Zajmowano się w nim sprzedażą grupowych polis 
ubezpieczeniowych, a wszystkie jego operacje stanowiły jedynie małą część 
interesów, którymi zajmował się potężny dział marketingu.

Czuł, że narasta w nim rozczarowanie i gniew. Lecz było tak tylko przez 
chwilę. Dzięki wcześniejszej chwili skupienia Lee potrafił odchylić się 
spokojnie na krześle i powiedzieć: "W porządku".

Członek rady nadzorczej był zaskoczony. Rozmawiali jeszcze chwilę o tym, 
czego można dokonać w departamencie ubezpieczeń grupowych. Chociaż wielu 
mężczyzn i kobiet uznałoby to za degradację, Lee postanowił potraktować 
swoje nowe stanowisko jako okazję.

Pamiętał o radzie, której udzielił mu doświadczony agent ubezpieczeniowy, 
gdy rozpoczynał pracę w ubezpieczeniach. "Wykorzystuj każdą okazję, synu", 
powiedział mu ten doświadczony pracownik. "Po czym poznam, że jakaś 
sytuacja stanowi okazję?", zapytał wtedy. "Nie możesz tego poznać", 
usłyszał w odpowiedzi. "Musisz stale próbować różnych możliwości".

Lee postanowił spróbować. Analizując możliwości rynkowe, rysujące się 
przed ubezpieczeniami grupowymi, odkrył nowe perspektywy, które nigdy 
przedtem nie były dostrzegane. Zainspirował swoich pracowników i osobiście 
przeprowadził setki rozmów telefonicznych. W ciągu pierwszego roku podwoił 
wyniki osiągane w poprzednich latach. Po upływie zaledwie kilku lat jego 
oddział był odpowiedzialny za największą emisję polis ubezpieczeniowych od 
początku istnienia New York Life.

Po czterech latach od przejęcia tego traktowanego po macoszemu 
departamentu i uczynieniu zeń jednego z najważniejszych filarów firmy Lee 
został awansowany na stanowisko wiceprezydenta odpowiedzialnego za cały 
marketing.

Jak potoczyłyby się wypadki, gdyby Lee Buck nie zatrzymał się na chwilę, 
by pomyśleć i poprosić o mądrość? Gdyby poddał się swojemu pierwszemu 
impulsowi i wybuchnął gniewem, którego wszyscy doświadczamy, gdy czujemy, 
że niesprawiedliwie nas potraktowano, bardzo łatwo mógłby zamknąć przed 
sobą drogę prowadzącą na najwyższe szczeble kariery. Jednak Lee zastanowił 
się przez chwilę; jego dalsza kariera w ubezpieczeniach, która była niejako 
tego rezultatem, powinna służyć za przykład dla wszystkich młodych mężczyzn 
i kobiet, którzy mają zamiar poświęcić się karierze zawodowej.

Wszystkie moje dotychczasowe rozważania prowadzą do wskazania tego, co 
skłoniło mnie do napisania jednej z moich najważniejszych książek - 
książki, która w oczywisty sposób pomogła wielu ludziom. Gdy podejmowałem 
decyzję, że zostanę duchownym, uznałem, że moim życiowym celem będzie 
pomaganie ludziom w znalezieniu szczęścia i sukcesu w życiu.

Jednak do czasu, gdy napisałem tę książkę, minęło wiele lat od tego 
pamiętnego dnia, kiedy byłem nieśmiałym, zakłopotanym uczniem drugiego roku 
Ohio Wesleyan i gdy profesor Arneson zachęcił mnie, abym wierzył w Boga i w 
siebie.

Po zakończeniu nauki w Ohio Wesleyan i w Boston University zacząłem 
pracować jako duchowny i przez krótkie okresy pracowałem w Berkeley (Rhode 
Island), Brooklynie i Syracuse. Następnie, w roku 1932, powróciłem do 
Nowego Jorku, gdzie mieszkam do tej pory.

Gdy byłem duchownym w Marble Collegiate Church na Fifth Avenue, jednym z 
moich przyjaciół był dr John Landale, w latach trzydziestych znany 
naukowiec, który miał biuro swojej redakcji na tej samej ulicy.

- Napisz książkę, która byłaby wykładnią tego, czego uczysz z mównicy - 
poradził mi.

Popatrzyłem na niego bez entuzjazmu. Pomysł napisania takiej książki 
nigdy nie przyszedł mi do głowy.

- Ależ John - odparłem.- Dzisiaj tylko znani naukowcy piszą książki z 
dziedziny religii i psychologii, a ja w żadnym wypadku nie mogę uchodzić za 
naukowca.

Jednak moje słowa nie powstrzymały Johna Langdalea. Zawsze gdy mieliśmy 
okazję ze sobą rozmawiać, naciskał na mnie w tej sprawie.

W końcu wyjaśniłem mu, że nie znam fachowej terminologii, jaką posługują 
się naukowcy, i dodałem, że mam wielki szacunek dla nauki, lecz interesuje 
mnie wyłącznie komunikowanie się z prostym człowiekiem z ulicy.

Kontynuując mój wywód, powiedziałem, że owszem, kiedyś trochę pisałem, 
lecz było to w czasach, gdy pracowałem jako reporter dla gazet.

Oczy Johna zaświeciły się, pochylił się do przodu.

- Normanie, opowiedz mi o tym.

- No cóż, przez trzy lata pracowałem w Findlay, w stanie Ohio, dla gazety 
"Morning Republican" (później wychodziła pod zmienionym tytułem, jako "The 
Courier"). Następnie przeszedłem do "Journal" z Detroit, gdzie pracowałem 
pod kierownictwem Grove'a Pattersona.

John Langdale odchylił się do tyłu na krześle i uśmiechnął szeroko.

- Tak, słyszałem o nim, Grove Patterson jest jedną z największych postaci 
w historii amerykańskiej żurnalistyki - powiedział.

- Tak, to był naprawdę ktoś - przytaknąłem. - Nigdy nie zapomnę mojego 
pierwszego dnia w nowej redakcji. Kiedy opowiedziałem mu o mojej pracy dla 
gazety z Findlay, powiedział: "Zostałeś wyszkolony przez Hemingersów, co? 
Nie ma lepszych od nich. Miałeś najlepszą szkołę, jaką można mieć". 
Następnie wyciągnął duży arkusz żółtego papieru i swoim piórem narysował 
punkt na środku. "Co widzisz?", zapytał. "Punkt", odparłem zastanawiając 
się, do czego zmierza. "Źle, to kropka", warknął. "Największy środek 
literacki znany człowiekowi. Gdy zobaczysz kropkę, Peale, nigdy nie pisz 
już nic więcej".

John Langdale, siedzący po przeciwnej stronie mojego gabinetu, roześmiał 
się.

- To rzeczywiście brzmi jak słowa Grovea Pattersona, w porządku. Czego 
jeszcze cię nauczył?

- Cóż, nauczył mnie, bym używał najprostszych słów. Na przykład, zamiast 
sprokurować - otrzymać. Mówił mi: "Normanie, dla kogo piszesz? Powiedzmy, 
że masz tu profesora uniwersytetu, a tam robotnika kopiącego doły. Dla 
którego z nich będziesz pisał?" "Dla robotnika", odpowiedziałem. "Wtedy 
zrozumie mnie profesor i zwykły robotnik". Grove Patterson pokiwał głową. 
"Hemingersowie z Findlay dobrze cię nauczyli".

Gdy skończyłem swoją opowieść, byłem pewny, że dr Langdale zrezygnuje z 
nakłaniania mnie do napisania książki naukowej. On jednak zareagował w 
najbardziej nieoczekiwany sposób.

Długimi krokami przeszedł przez pokój, poklepał mnie po ramieniu i 
powiedział pełnym entuzjazmu głosem:

- To wspaniale, Norman. Nadszedł czas, aby ktoś napisał książkę dla 
zwykłych ludzi. Normanie, ty możesz tego dokonać. Napisz prostym, 
bezpośrednim, amerykańskim angielskim, największym językiem porozumiewania 
się, jaki zna świat, a ja opublikuję to, co napiszesz!

Byłem zdumiony, że uznany naukowiec mówi w taki sposób. Lecz już zaraził 
mnie swoim entuzjazmem. Zabrałem się do pisania i... sześćdziesiąt lat 
później nadal się tym param.

Moja pierwsza książka nosiła tytuł "The Art of Living" ("Sztuka życia"), 
taka książka literacka. Wydanie w twardej oprawie sprzedawano po zawrotnej 
cenie jednego dolara.

Drugą książką była rzecz motywacyjna, zatytułowana "You Can Win" ("Możesz 
zwyciężyć"). Nie muszę chyba dodawać, iż nadal wierzę, że każdy, kto myśli 
o sobie, że potrafi, może być zwycięzcą. Później był bestseller, książka 
zatytułowana "A Guide to Confident Living" ("Przewodnik po życiu 
nacechowanym pewnością siebie").

Następnie, w latach 1950-1952, starałem się zawrzeć wszystko, czego się 
nauczyłem przez te lata, w innej książce zatytułowanej "The Power of Faith" 
("Potęga wiary"). Gdy pokazałem jej rękopis wydawcy z Nowego Jorku, 
przeczytał go i prychnął pogardliwie:

- Ta książka nie sprzeda się nawet w nakładzie dziesięciu tysięcy 
egzemplarzy. Moja rada jest następująca: skróć ją trochę, dodaj nieco 
innego materiału i nazwij ją "How to Live Twenty-Four Hours a Day" ("Jak 
żyć dwadzieścia cztery godziny na dobę").

Jego propozycja zbytnio mnie nie zainteresowała i, mając tego wszystkiego 
po dziurki w nosie, na jakiś czas odłożyłem rękopis książki na półkę, gdzie 
leżała przez rok. Kiedyś Ruth, moja żona, znalazła go, odkurzyła i zaniosła 
do Myrona L. Boardmana, wtedy wiceprezydenta wydawnictwa. Książka mu się 
spodobała i w kilka dni później Ruth i ja siedzieliśmy w jego biurze.

- Norman, proponuję inny tytuł. Zauważyłem, że w twoim rękopisie cały 
czas powtarza się pewne zdanie.

Spojrzałem na niego pytająco.

- Nie jestem pewien, czy wiem, co masz na myśli, Myron.

- Nie wiesz - odpowiedział. - Nie sądzę, że jesteś tego świadomy, lecz 
podświadomie, bez przerwy powtarzasz je. Myślę, że taki też powinien być 
jej tytuł.

Ruth i ja spojrzeliśmy po sobie pytająco. Potem zwróciłem się do Myrona:

- Powiedz, jaki, twoim zdaniem, powinien być jej tytuł?

Patrzył na mnie przez długą chwilę, a następnie powiedział:

- "Moc pozytywnego myślenia" ("The Power of Positive Thinking").

Wtedy pierwszy raz usłyszałem ten tytuł. Tego samego dnia ponownie 
przeczytałem rękopis i przekonałem się, że stwierdzenie to rzeczywiście 
pojawiało się tam wiele razy.

Myron i Ruth zgodzili się, że nowy tytuł wyraża to samo, co stary "The 
Power of Faith" ("Potęga wiary"), który zdaniem Myrona interesowałby 
jedynie ograniczony krąg czytelników.

Przystałem na dokonanie tej zmiany, książka ukazała się drukiem i 
dzisiaj, po trzydziestu ośmiu latach, nadal się ją sprzedaje, chociaż 
całkowicie nowym odbiorcom. Sprzedaż tej książki na całym świecie osiągnęła 
poziom dwudziestu milionów egzemplarzy, co sprawia, jak mi mówią, że jest 
jedną z najlepiej sprzedających się książek wszystkich czasów.

Początkowo martwiłem się tym tytułem. Czy czasem nie przeczytałem gdzieś 
tej frazy i nie zapadła ona w moją podświadomość? Bardzo skrupulatnie to 
zbadałem, lecz po wielu miesiącach badań przekonałem się, że tytuł "The 
Power of Positive Thinking" ("Moc pozytywnego myślenia") nie był nigdy 
przedtem używany.

Jako człowiek prostej wiary doszedłem do wniosku, że Wszechmogący Bóg, 
najlepszy we wszechświecie ekspert w dziedzinie czasu właściwego na 
wszystko, podsunął mi pomysł tej książki, bym przekazał jej przesłanie 
czytelnikom na całym świecie. Dlaczego spośród wszystkich ludzi wybrał 
akurat mnie? Czy nie mógł wybrać sobie lepszego pośrednika? Oczywiście. 
Zauważyłem jednak, że do spełnienia swojej woli Bóg zwykle wybiera najmniej 
prawdopodobnego kandydata. A może On wybiera ludzi z przeciętnymi 
zdolnościami i grubą skórą, którzy potrafią znieść krytykę innych? Tej 
bowiem, wierzcie mi, miałem bardzo wiele.

Niekiedy odnosiłem wrażenie, że każdy erudyta, o jakim słyszałem, i 
wielu, o których nie miałem pojęcia, atakowało ją. Książkę wyśmiewano jako 
"zbyt prostą", "przedkładającą umysł ponad materię", "instrument, dzięki 
któremu można się wzbogacić". Im bardziej moja książka stawała się 
popularna, tym bardziej ją krytykowano. Uznany naukowy komentator napisał 
bardzo surową recenzję w modnym magazynie literackim. Ktoś inny nazwał ją 
"wypaczeniem religii chrześcijańskiej". Zaś bardzo znana postać ze świata 
polityki wygłosiła bystrą uwagę: "Św. Paweł apeluje, Peale bulwersuje".

Naturalnie, chwiałem się pod tymi ciosami. Okazało się jednak, że na 
jednego wrogo nastawionego krytyka przypadają setki tysięcy zwyczajnych 
czytelników, którzy pisali mi, że książka odmieniła ich życie na lepsze. Co 
najważniejsze, wielu powiedziało, że książka pomogła im odnaleźć Boga.

Stopniowo fraza "potęga pozytywnego myślenia" przeniknęła do języka, a 
następnie do całej kultury amerykańskiej, i w końcu stała się znana w 
świecie. Książkę przetłumaczono na czterdzieści osiem języków.

W dalszym ciągu otrzymuję listy od czytelników. Oto kilka przykładów 
listów, których autorzy wyrazili zgodę na ich opublikowanie:



"Drogi doktorze Peale. Bardzo mi Pan pomógł w ciągu kilku ostatnich lat. 
Pragnę podzielić się niektórymi z tych cudownych rzeczy, jakie spotkały 
mnie i moją rodzinę... Sądziłem, że sprawi to Panu radość, gdy dowie się 
Pan, jak pomogły mi zasady pozytywnego myślenia.

Na lustrze w mojej łazience umieściłem kartkę z wymienionymi celami. U 
dołu znajdował się napis "Oczekuj na cud".

1.Jestem obecnie dyrektorem do spraw operacji regionu szóstego.

2. Mój roczny dochód wynosi dzisiaj sto tysięcy dolarów.

3. Mój dom nie ma obciążonej hipoteki.

Traktowałem te cele tak, jakby już były zrealizowane i trzymałem się tej 
wiary w dobrych i złych czasach, pomimo kilku całkiem poważnych trudności.

W czerwcu pierwszego roku zrealizowałem cel numer 1. W październiku 
następnego roku zostałem wiceprezydentem mojej firmy. Moje wynagrodzenie 
przekroczyło kwotę wskazaną jako cel numer 2. Firma odkupiła ode mnie mój 
dom, co spowodowało, że jest on wolny od jakichkolwiek obciążeń. (Domyślam 
się, że powinienem był być nieco bardziej ostrożny formułując cel numer 3; 
może nie musiałbym się przeprowadzać. Jak mówi stare przysłowie - lepiej 
bądź ostrożny wygłaszając życzenia, gdyż prawdopodobnie zostaną one 
spełnione.)

Teraz wiedzie mi się nawet jeszcze lepiej. Nasza firma połączyła się z 
inną. W wyniku tych zmian, w nowo powstałej firmie zostałem mianowany 
regionalnym wiceprezydentem na północno-wschodnią część Stanów 
Zjednoczonych i mam jeszcze większy dochód.

Na początku tego roku razem z żoną zaczęliśmy dawać dziesięcinę na 
kościół i proszę zgadnąć, co się stało? Nie straciliśmy tych pieniędzy. 
Mamy ich teraz nawet więcej niż przedtem. Dawanie dziesięciny naprawdę 
działa.

Piszę o tym wszystkim, ponieważ naprawdę pomógł pan mnie i mojej rodzinie 
poprzez swoje wykłady na taśmie, przez The Positive Thinkers Club (Klub 
ludzi pozytywnie myślących), magazyn "Guideposts" i swoje książki. Jeszcze 
dziesięć lat temu miałem pewne, bardzo złe, nawyki, które omal nie 
spowodowały rozpadu mojego małżeństwa. Na szczęście dostrzegłem światło.

Niech Panu Bóg błogosławi za tak wiele cudownych rzeczy, jakie Pan zrobił 
dla mnie, dla mojej rodziny i milionów ludzi na całym świecie. Szczerze 
oddany - Jim McComas."



A oto list od innego mężczyzny, którego tak niewiele dzieliło od 
osobistej tragedii.



Drogi doktorze Peale. Po wyjściu z wojska zapuściłem korzenie, ożeniłem 
się i poszedłem do pracy, aby osiągnąć sukces, zarobić mnóstwo forsy, 
udowodnić moim teściom, jaką szczęściarą była ich córka wychodząc za 
mężczyznę mojego formatu, pokazać rodzicom, że ich wyrzeczenia związane z 
posłaniem mnie do Georgetown University miały sens. Bardzo się spieszyłem. 
Cóż, sytuacja w mojej firmie nie była zbyt dobra. Ciężko pracowałem, lecz 
nie wiedziałem czemu, im bardziej się starałem, tym gorzej się wszystko 
układało. Nie byłem przyzwyczajony do ponoszenia porażek. Nie wiedziałem, 
jak sobie z nimi poradzić. W tym okresie zacząłem wiele czasu spędzać w 
miastach położonych na północy stanu - Batavii, Veronie, Hamburgu i 
Canandaigua. Wszystkie te miejsca łączyło to, że znajdowały się tam tory 
wyścigowe.

Stałem się człowiekiem uzależnionym od hazardu. Następna dekada to była 
opadająca w dół spirala, prawdziwy koszmar senny. W ciągu tych dziesięciu 
lat straciłem pracę, mój rachunek bankowy, sprzedałem nasze samochody, a 
nawet nasz dom, by móc finansować moje uzależnienie.

W końcu pojechałem nad brzeg rzeki Genesee. Siedziałem nad wodą i 
rozmyślałem o przeszłości - o wszystkich okazjach, jakie miałem - i o 
teraźniejszości. Byłem bez pracy, miałem sto tysięcy dolarów długu, nie 
dysponowałem żadnymi aktywami i całkiem straciłem wiarę w siebie. Odkryłem, 
że zadaję sobie pytanie: "Czy świat beze mnie nie byłby lepszy? Czy dla 
każdego, nawet dla mnie samego, nie byłoby lepiej, gdybym po prostu wszedł 
do wody i nigdy z niej nie wyszedł?" Z jakiegoś powodu tego nie zrobiłem. 
Zamiast tego poszedłem na spotkanie anonimowych hazardzistów. Organizacja 
ta została założona przez byłego alkoholika i była wzorowana na organizacji 
anonimowych alkoholików. W tym czasie dopiero rozpoczynała działalność na 
północy stanu Nowy Jork.

Anonimowi hazardziści nauczyli mnie, jak zaprzestać uprawiania hazardu, a 
więc czegoś, co od dawna bez powodzenia usiłowałem zrobić. Równie ważne 
było to, że uczono mnie wierzyć, iż chociaż robiłem złe rzeczy, ja sam 
byłem wartościową osobą.

Później, pewnego dnia, odkryłem zupełnie "przypadkowo" świat pozytywnego 
myślenia. W rezultacie lektury pana książek zacząłem w siebie wierzyć i, ku 
własnemu zdumieniu, zacząłem zdawać sobie sprawę, że nie jestem już dłużej 
związany z własną przeszłością, że mogę stać się tym, kim chcę być. 
Anonimowi hazardziści nauczyli mnie, jak zerwać z hazardem. Pan nauczył 
mnie, jak zacząć żyć.

Dzisiaj jestem wiceprezydentem i skarbnikiem firmy ubezpieczeniowej. Mam 
teraz wszystkie rzeczy materialne, za którymi kiedyś goniłem, piękny dom, 
pieniądze w banku, mam też rzecz jeszcze cenniejszą od wymienionych - 
szacunek dla samego siebie. Wiem, że jestem wartościową jednostką, że 
zawsze miałem w sobie dużo dobra (i Boga), chociaż nie wykorzystywałem 
wówczas tego, jak powinienem. Szczerze oddany - Michael Feller.



Takie listy uczą mnie pokory. Fakt, że ja, który nigdy nie zdobyłem 
żadnych laurów w nauce, zostałem wybrany, by zakomunikować to proste 
przesłanie o sztuce pozytywnego życia, jest niewiarygodny.

Również początkowa krytyka mojej książki jest zrozumiała. Większość 
nowych idei została początkowo odrzucona. Taka jest historia całego 
ludzkiego postępu w nauce - w rzeczy samej nawet naturalna droga 
dokonywania postępów w każdej dziedzinie działalności człowieka. Najpierw 
pojawia się opozycja, szyderstwo i podsycany krytycyzm, następnie stopniowa 
akceptacja, która staje się powszechna, a w końcu uznanie. Ponieważ żyłem w 
czasach wynalezienia telefonu, samochodu, radia i telewizji, wiem, w jaki 
sposób natura ludzka reaguje na rzeczy całkiem nowe.

Dziewiętnastowieczni eksperci przepowiadali, że pociąg pasażerski 
poruszający się z prędkością dwudziestu pięciu mil na godzinę spowoduje 
utratę orientacji jadących nim ludzi. Obawa, że nowo odkryty telefon może w 
pewnych warunkach śmiertelnie porazić swego użytkownika, budziła swego 
czasu powszechny lęk. Nie tak dawno temu wielu ludzi lękało się używania 
kuchenki mikrofalowej z powodu "niebezpiecznego promieniowania 
elektrycznego".

Oczywiście, znaczenie roli myślenia w naszym życiu nie jest niczym nowym. 
Jak powiedziano - "Człowiek jest taki, jakie są jego najskrytsze myśli..." 
* (Cytaty z Biblii pochodzą z nowego przekładu Pisma Świętego wydanego 
przez Brytyjskie Towarzystwo Biblijne w 1975 r. - przyp. tłum.) Wieki temu 
Gautama Budda powiedział: "Umysł jest wszystkim. Stajemy się takimi, jakimi 
są nasze myśli". Zaś rzymski cesarz i filozof Marek Aureliusz napisał: 
"Życie nasze jest takie, jakim uczyniły je nasze myśli".

William James, profesor filozofii, psychologii i anatomii na 
Uniwersytecie Harvarda, działający na przełomie dziewiętnastego i 
dwudziestego wieku, powiedział: "Największym odkryciem mojego pokolenia 
jest, że istota ludzka może odmienić swoje życie poprzez zmianę orientacji 
swojego umysłu".

Naprawdę zdumiewa mnie, jak bardzo współczesna nauka potwierdza pogląd o 
wielkim walorze pozytywnego myślenia.

Dr Christopher Peterson z University of Michigan potwierdza, że uparci 
pesymiści dwukrotnie częściej chorują na mniej poważne dolegliwości (np. 
grypę czy zapalenie gardła) niż niepoprawni optymiści.

Dr Martin Seligman, psycholog z University of Pensylvania, powiada, że 
optymizm przynosi różnorodne korzyści, takie jak dobre zdrowie, 
długowieczność, sukces zawodowy i wyższe wyniki w testach na osiągnięcia. 
Pesymizm, jego zdaniem, nie tylko powoduje przeciwne efekty, lecz również 
odgrywa ważną rolę w powstaniu takich zaburzeń psychicznych, jak skrajna 
nieśmiałość i depresja. "Nasze oczekiwania wpływają nie tylko na to, jak 
postrzegamy rzeczywistość, lecz również oddziałują na samą rzeczywistość", 
mówi dr Edward Jones, psycholog z Princeton University.

Ze współczesnych odkryć na temat pozytywnego myślenia, dokonywanych 
każdego dnia, wyłoniła się nowa nauka znana pod łamiącą język nazwą 
"psychoneuroimmunologia". Zajmuje się ona badaniem wpływu, jaki myśli, 
emocje i wierzenia wywierają na naszą podatność na choroby. Wydaje się, że 
naukowcy mają taki sam problem jak ja z wymówieniem słowa 
"psychoneuroimmunologia", więc, dzięki Bogu, nazywają ją w skrócie PNI.

Tak się szczęśliwie składa, że nowa nauka potwierdza również ogromną 
wartość poczucia humoru. Oczywiście, zawsze w końcu powracamy do Biblii, 
gdzie w Księdze Przysłów czytamy: "Radosne serce czyni tak dobrze, jak 
lekarstwo". Jeśli chodzi o znaczenie radosnego usposobienia, dr William 
Fry, psychiatra z Stanford University, pisze, że śmiech stymuluje 
wydzielanie hormonów czujności, które uwalniają endorfiny do mózgu. To zaś 
nie tylko przyczynia się do uczucia zrelaksowania i dobrego samopoczucia, 
lecz nawet tłumi odczuwanie bólu. Wyobraźcie to sobie!

A któż by nie chciał być pacjentem szpitala św. Józefa w Houston, w 
Teksasie, gdzie pielęgniarki wprowadziły zwyczaj codziennego opowiadania 
każdemu pacjentowi śmiesznych historyjek.

Jestem doprawdy zdumiony, a jednocześnie pełen pokory, widząc, że 
praktyczna metoda zdobycia lepszego, szczęśliwszego życia, której nauczam i 
o której piszę od czterdziestu lat, jest obecnie uznaną, naukową teorią 
wspieraną przez najwybitniejsze umysły naszych czasów.

Sytuacja taka sprawia, że dziewięćdziesiąt dwa lata, które przeżyłem w 
tym cudownym kraju, mają dla mnie tym większą wartość.



* Przełomowe zdarzenie może mieć miejsce każdego dnia. Bądź na nie 
przygotowany.

* Od pozytywnego myślenia ważniejsza jest pozytywna wiara.

* Pamiętaj, że myśl może cię zniszczyć, lecz może cię również obdarzyć 
wspaniałą przyszłością.





Rozdział 2 

Wierzyć znaczy zwyciężać





Gdy zaczniesz w siebie wierzyć, będzie to znaczyło, że znalazłeś się na 
drodze prowadzącej tam, dokąd pragniesz dotrzeć. Głęboka wiara nie jest 
rzeczą łatwą, odgrywa jednak ważną rolę w życiu.

Wiara przychodzi nam łatwo, gdy stykamy się z rzeczami powszechnie 
znanymi. Naciskamy przycisk i wierzymy, że zapali się światło. Dokonujemy 
rezerwacji w hotelu i wierzymy, że pokój będzie na nas czekał. Listownie 
zamawiamy jakiś produkt i wierzymy, że go nam dostarczą.

Wydaje się, że prawdziwy problem mamy wówczas, gdy musimy okazywać wiarę 
w sprawach, które mają dla nas duże znaczenie. Słownik objaśnia, że słowo 
wiara oznacza "ufność, pewność, poleganie na kimś".

Tak, wiara naprawdę czyni ogromną różnicę. Filozof F. W. Robertson 
napisał: "Wierzyć, to znaczy być człowiekiem szczęśliwym, wątpić zaś, to 
być zdruzgotanym. Wierzyć, to znaczy być silnym, wątpliwości bowiem 
pochłaniają naszą energię. Wiara jest wielką potęgą. Człowiek może być 
szczęśliwy i robić coś, co przedstawia jakąś wartość, tylko o tyle, o ile 
silna jest jego wiara".

Jedna z najwspanialszych obietnic Jezusa brzmi: "Wszystko możliwe jest 
dla tego, kto wierzy" (Ew. Marka 9,23).

Całkiem niedawno, lecąc samolotem, siedziałem obok młodego aktora, który 
zmagał się z wątpliwościami, czy rozpocząć karierę zawodową w Nowym Jorku. 
Był bardzo podniecony tym, że on i jego żona mają swoje pierwsze dziecko - 
małą sześciotygodniową dziewczynkę, jak mi powiedział. "Wiesz, 
zdecydowaliśmy się wrócić do Minnesoty, skąd oboje pochodzimy. Wiem, że 
nigdy nie zostanę tam wielkim aktorem, lecz jakoś sobie poradzę. Jakaś rola 
tu, jakaś tam..."

Jego głos słabł, lecz ja dobrze wiedziałem, co ma na myśli. Tutaj w grę 
wchodziły wartości, które wpojono mu w dzieciństwie. Były one tak ważne, że 
był gotów zrezygnować z obiecującej kariery, aby ich dziecko mogło się 
wychowywać w ich atmosferze.

Powiesz, że jesteśmy jak małe źdźbła trawy unoszone przez wiatr. Być 
może. Lecz są też inne źdźbła. W naszym kraju obserwujemy szybki wzrost 
wiary i zjawisko to ma bardzo szeroką skalę. W jednym z czołowych magazynów 
napisano: "Od najmniejszej wioski po największe miasto, w telewizji i w 
życiu prywatnym wiara staje się coraz potężniejszą, poruszającą wszystko 
siłą". Dlaczego? Ponieważ ludzie ponownie wracają do stabilności, którą 
zapewnić mogą jedynie niezmienne wartości. Oni ich potrzebują. Wartości 
potrzebują także ich dzieci.

We współczesnych teoriach edukacyjnych filozofia przyzwalania na wszystko 
znajduje się w odwrocie. Powoli wracają dawne standardy. Marva Collins z 
Chicago jest jednym z takich niezwykłych nauczycieli. Przygarnęła ona 
garstkę biednych dzieci ze slamsów i zrobiła z nich szkolnych prymusów, 
odwołując się do ich dumy i uparcie powtarzając im, że mogą wykonać każde 
zadanie, jakie zostanie przed nimi postawione. Stale mówiła swoim uczniom: 
"Nie pozwolę, abyście odnieśli porażkę".

Dzisiaj w całym kraju nauczyciele podnoszą wymagania, uczą swoich 
studentów odpowiedzialności, wymagają ciężkiej pracy i udaje im się to 
uzyskać.

Wiara dostarcza mocy do prowadzenia pozytywnego życia. To ona sprawia, że 
osiągamy wyznaczone cele. To ona przemienia niepowodzenie w sukces. Ludzie, 
którzy wierzą, mają osiągnięcia.

Niech będzie dla nas przykładem historia Rona Guidry, z drużyny New York 
Yankees. Ron był jednym z najlepszych miotaczy w pierwszej lidze 
baseballowej. Musiał jednak zacząć w siebie wierzyć, by osiągnąć tak wielki 
sportowy sukces.

Guidry przeszedł na emeryturę w lipcu 1989 jako jeden z największych 
graczy wszechczasów, lecz we wczesnej fazie swojej kariery miał okres 
głębokiego zniechęcenia. Jego pewność siebie została poddana tak wielkiej 
próbie, że załamał się i postanowił zrezygnować z kariery sportowej.

W 1976 roku Guidry został odesłany do drugiej ligi. Kiedy dowiedział się 
o tej decyzji, był zdruzgotany. Powiedział swojej żonie, Bonnie: "Wracamy 
do naszego domu w Luizjanie".

Guidry mówił poważnie. Spakowali swoje rzeczy i wyruszyli na południe. 
Musisz jednak wiedzieć, że wspaniale jest mieć dobrą żonę. Pani Guidry nie 
zrzędziła, ani nie narzekała na męża. Przeciwnie, zachęcała go swoją 
pozytywną postawą. Gdy tak jechali na południe, po prostu mówiła mu: 
"Jesteś wspaniałym zawodnikiem. Masz to, czego trzeba, aby być najlepszym".

W końcu, gdy zajechali już całkiem daleko na południe i zatrzymali się na 
stacji benzynowej, pani Guidry powiedziała: "Kochanie, martwi mnie tylko 
to, że nigdy się nie dowiesz, jak daleko byś zaszedł w wielkiej lidze".

"Co powiedziałaś?" zapytał. Wiedziała, że już go zdobyła, gdy bowiem 
odjeżdżali ze stacji benzynowej, skręcił na północ. Wrócił do drugiej ligi 
i ciężko pracował. W 1977 roku powrócił do pierwszej ligi. W roku 1978 
Guidry został jednogłośnie wybrany do nagrody Cy Younga dla najlepszego 
miotacza amerykańskiej ligi baseballowej.

W jedenaście lat później Guidry miał już na swym koncie wybitne 
osiągnięcia w baseballu i był czwartym na liście najlepszych miotaczy, 
jakich kiedykolwiek mieli Jankesi. Gdyby jego żona w taktowny i subtelny 
sposób nie zaraziła go pozytywnym myśleniem i postawą wiary w siebie, tak 
by mógł stawić czoło zniechęcającej sytuacji, nigdy nie poznałby mocy, jaką 
posiadał. Co ważniejsze, Guidry udowodnił swoim postępowaniem, że człowiek 
sukcesu musi wierzyć.

Być może powinienem w tym miejscu zdefiniować słowo "wierzący". Człowiek 
wierzący w co? Przyszły zwycięzca musi wierzyć w siebie, mieć pewność co do 
swoich zdolności i wyznaczonych celów. Człowiek sukcesu musi wierzyć w 
innych ludzi, gdyż bez ich pomocy nie można się wspiąć na żadną drabinę. 
Taki człowiek musi też wierzyć w swój kraj, który stwarza dla niego 
możliwości, i musi wierzyć w same nadarzające się mu okazje.

Każdy, kto pragnie czynić postępy, musi wierzyć w firmę, w której jest 
zatrudniony. Ostatecznie zaś cały gmach wiary musi wspierać się na 
niewzruszonej ufności w pomoc Bożą.

Jednym z najlepszych przykładów wiary dodającej siły do pokonania 
największych przeciwności, jaki znam, jest historia porwania samolotu linii 
TWA, lot 874, które miało miejsce nad Morzem Śródziemnym w czerwcu 1985 
roku.

Być może pamiętacie, że kapitanem samolotu był John Testrake, 
doświadczony pilot, który latał od trzydziestu lat. Kapitan Testrake, jako 
człowiek silnie wierzący, stanął wobec najtrudniejszego momentu w swoim 
życiu, gdy lądowano na lotnisku w Bejrucie w Libanie w celu zatankowania 
paliwa. Porywacze byli tak zdesperowani, że zabili pasażera, Roberta 
Stethema. Wpadli w prawdziwy szał, kłócąc się z wieżą kontrolną o to, gdzie 
mogą nabrać paliwa. Pracownicy wieży kontrolnej chcieli, by zatankowali w 
specjalnie wyznaczonym do tego celu miejscu. Jednak terroryści obawiali się 
zasadzki i żądali, aby zbiorniki zostały napełnione na pasie startowym. W 
końcu porywacze zgodzili się na tankowanie w specjalnie wyznaczonym rejonie 
i kapitan Testrake posadził maszynę ze stu pięćdziesięcioma trzema 
pasażerami i załogą we wskazanym miejscu.

"Napięcie stopniowo narastało. Terroryści przystawili mi lufę pistoletu z 
tyłu, miałem granat przyciśnięty do twarzy", opowiada. "Ci ludzie byli 
szyitami - członkami radykalnego odłamu muzułmańskiego, którego wyznawcy 
wierzyli, że śmierć za wiarę zostanie nagrodzona wspaniałym miejscem w 
raju. Terroryści byli bliscy histerii. Jeden nieoczekiwany ruch a rejon 
tankowania zamieniłby się w krwawą łaźnię. Pamiętam, jak się czułem, gdy 
zbliżaliśmy się do miejsca tankowania. Miałem silne przeczucie, że wszyscy 
zginiemy, a moja ręka kurczowo zaciskała się na przepustnicy. Musiałem się 
jakoś uporać z całą tą sytuacją, a jedyny sposób, jaki przychodził mi do 
głowy, polegał na odwołaniu się do mojej wiary. Dawno temu oddałem Bogu 
swoje życie. Wiedziałem, że jeśli naprawdę w Niego wierzę, to muszę Mu 
wierzyć całkowicie. Jeśli On chce, abym żył, porywacz nie naciśnie spustu, 
ani nie upuści granatu - powiedziałem sobie. Moja ręka na przepustnicy 
pozostała pewna. Rozluźniony podprowadziłem samolot do rejonu tankowania i 
wyłączyłem silniki.

Kapitan Testrake mówi, że w wierze, która pomogła mu wytrwać w tak 
przerażających okolicznościach, nie było niczego nowego. Stanowiła ona jego 
cząstkę, podobnie jak umiejętność pilotowania samolotu, i podobnie jak ona 
wzrastała wraz z upływem lat.

Po siedemnastu dniach terroryści uwolnili pasażerów i krańcowo trudne 
doświadczenie dobiegło końca.

Co mogłoby się wydarzyć, gdyby kapitan nie miał tak silnej wiary? Czy w 
krytycznym momencie straciłby kontrolę nad sobą, powodując rozbicie 
samolotu i śmierć pasażerów? Nie chcę nawet myśleć o tym, co mogłoby się 
stać.

Niezależnie od tego, czy znajdujesz się na pokładzie porwanego samolotu, 
czy w sytuacji tak powszechnej jak kryzys w pracy, to właśnie wiara 
zadecyduje o zwycięstwie lub porażce.

Niedawno przemawiałem na konwencji menedżerów pracujących dla jednej z 
największych kompanii naftowych w naszym kraju. Ludzie biznesu 
uczestniczyli w dyskusji panelowej na temat: "Najważniejsze priorytety 
biznesmena". Dyskusja okazała się fascynująca. Wszyscy jej uczestnicy 
zgodzili się, że poszczególne priorytety powinny być umieszczone w 
następującej kolejności: Bóg, rodzina, firma, inni ludzie, Ameryka, wolność 
gospodarcza, życie jako takie.

Pewien przedsiębiorca, z którym później rozmawiałem na temat tej listy, 
nie zgadzał się z kolejnością priorytetów: rodzina i firma.

- Firma powinna znajdować się przed rodziną - upierał się.

- Dlaczego? - zapytałem zdumiony.

- Jak człowiek bez pracy może zapewnić byt swojej rodzinie? Jak może ją 
nakarmić? Kupić ubranie? Ogrzać?

Zwróciłem mu uwagę, że antropolodzy i socjolodzy, podobnie jak teolodzy, 
generalnie zgadzają się, że siła społeczeństwa opiera się na solidarności 
wewnątrz rodziny. - Aby to odkryć, musisz jedynie czytać gazety - 
powiedziałem mu. - Większość dzisiejszych wichrzycieli i ludzi źle 
przystosowanych do życia w społeczeństwie pochodzi z rozbitych rodzin, w 
których brakowało rodzicielskiej kontroli. Rodzina jest dla społeczeństwa 
najważniejsza.

Oczywiście, ktoś może umieścić pozostałe priorytety w innym porządku, 
lecz, według mnie, większość ludzi, pragnących odnieść sukces, wybierze 
powyższą kolejność. Ja dodałbym do tej listy inną wysoką wartość, którą 
jest służenie lokalnej społeczności i pomaganie tym, którym się gorzej 
powodzi.

Ludzie, którzy w nic nie wierzą, znajdują się w niebezpieczeństwie - mogą 
stać się nieszczęśliwymi, nieprzystosowanymi do życia społecznego osobami. 
Odkryłem, że najtrudniej stać się człowiekiem sukcesu temu, kto z reguły w 
nic nie wierzy.

Znam wielu ludzi, którzy odnieśli sukces w różnych dziedzinach. Jednak 
nigdy nie spotkałem wśród nich człowieka, który nie wierzyłby w rzeczy 
umieszczone na powyższej liście. To prawda, że podobnie jak inni i oni 
mieli swoje chwile zwątpienia, lecz wszyscy mieli szacunek dla siebie oraz 
głęboko zakorzenioną wiarę w siebie. Wszyscy mieli jasno sprecyzowane cele. 
Wszyscy podejmowali uporczywe wysiłki pomimo przeciwności, opozycji, nawet 
wrogości, by ostatecznie osiągnąć cel, jaki sobie wyznaczyli.

Przyjrzyjmy się historii Orville'a Redenbachera, którego prażoną 
kukurydzę zajadasz ze smakiem.

Redenbacher zaczynał jako robotnik rolny na farmie w Indianie, gdzie 
zarabiał marne grosze za pracę przy uprawie kukurydzy. Później poświęcił 
czterdzieści lat swojego życia na krzyżowanie ponad trzydziestu tysięcy 
odmian kukurydzy, by wyhodować odmianę, która była lżejsza i bardziej 
pulchna niż zwykła kukurydza. (Oczywiście była od niej również nieco 
droższa.)

Jednak przez wiele lat nie mógł jej nikomu sprzedać. Farmerzy nie 
kupowali jego nasion kukurydzy, ponieważ dawały mniejsze plony z akra. 
Hurtownicy odprawiali go z kwitkiem, mówiąc: "Ziarno kukurydzy to ziarno 
kukurydzy. Kto zapłaci więcej za twoją odmianę niż za inne, które mamy na 
półkach?" Detaliści wzruszali ramionami: "Na rynku jest ponad osiemdziesiąt 
odmian ziarna kukurydzy. Nie mamy miejsca na jeszcze jedno, szczególnie na 
takie, które drożej kosztuje".

Jednak Orville Redenbacher wierzył, że ma coś, czego konsumenci pragną, i 
nie poddawał się. Nie ustawał w próbach sprzedaży swojego produktu i w 
końcu skonsultował się z ekspertem od marketingu, który powiedział mu, by 
umieścił swoje zdjęcie i nazwisko na słoiku z nasionami.

Orville był zdumiony. "Dlaczego mam to zrobić? Przecież jestem tylko 
śmiesznie wyglądającym farmerem z dziwacznie brzmiącym nazwiskiem". Jednak 
miał na tyle wyczucia, że uwierzył ekspertowi i poszedł za jego radą. Chwyt 
handlowy się udał i kukurydza w nowych słoikach przemówiła do ludzkiej 
wyobraźni. Dzisiaj prażona kukurydza Orvillea Redenbachera jest, zdaniem 
koneserów, najlepiej sprzedającą się odmianą kukurydzy na świecie. Pewność 
siebie Orvillea i jego pierwszorzędny produkt doprowadziły go do sukcesu.

Czasami jednak naprawdę trudno jest człowiekowi mieć dobre wyobrażenie o 
sobie. Pamiętam pewnego błyskotliwego menedżera, który w momencie kryzysu w 
swojej karierze zaprzepaścił prawie szansę swojego życia. Byłem wtedy na 
konwencji zorganizowanej w miejscowości letniskowej na wybrzeżu Atlantyku i 
przemawiałem na porannym wykładzie. Spotkanie zorganizowano w wygodnej sali 
balowej na parterze, której okna wychodziły na ocean. Stojąc przed 
audytorium mogłem przez wielkie okna dostrzec białe grzywy przybrzeżnych 
fal i szerokie przestworza niebieskiego oceanu.

Był ciepły, parny dzień. Niewygodę zwiększało dodatkowo to, że 
klimatyzacja nie działała jak należy. Wszyscy zdjęli marynarki i rozluźnili 
krawaty i nawet ja, mówca, nie stanowiłem wyjątku. Przez cały wykład 
myślałem o tym, że skrócę moje wystąpienie, wyjdę na plażę i poślizgam się 
na nartach wodnych.

Skorzystałem z pierwszej nadarzającej się okazji. Bawiąc się na falach i 
nurkując w chłodnej wodzie podpłynąłem do pewnego mężczyzny.

Gdy przywitaliśmy się, zapytał nie poznając mnie:

- Czy byłeś tego ranka na zebraniu konwencji?

- Tak, byłem. Prawda, że na sali było nieznośnie gorąco? - powiedziałem.

- Czy słyszałeś wykład Peale'a? - zapytał.

- Tak, wysłuchałem go - odparłem.

- I co o nim sądzisz?

Jego pytanie postawiło mnie w kłopotliwym położeniu. Nie uważałem za 
stosowne chwalić własną mowę, więc odpowiedziałem mu pytaniem na pytanie.

- A ty, co o tym sądzisz?

Zaczął mówić, a ja sądząc, że lepiej byłoby nie być obecnym przy tym, jak 
wyraża swoją opinię, zanurzyłem się w wielkiej fali, która opatrznościowo 
pojawiła się w tym momencie. Wynurzyłem się właśnie w chwili, gdy on 
kończył mówić, co myśli o moim wykładzie, i nigdy nie poznałem jego opinii.

Wtedy uważając, że lepiej byłoby przyznać się do tego, kim jestem, 
powiedziałem:

- Przyjacielu, muszę ci coś szczerze wyznać. Ja jestem Peale.

Wtedy on skrył się w fali.

Później, gdy siedzieliśmy na plaży, by się ogrzać, obaj śmialiśmy się z 
tego zdarzenia. Wtedy ten mężczyzna, wyglądający na człowieka sukcesu, 
zaczął mówić. Przedstawił się, mówiąc, że jest członkiem rady nadzorczej i 
wiceprezydentem w firmie, dla której pracuje. Rozpoznałem w niej firmę 
dobrze znaną w całym kraju. Poprosił, bym zwracał się do niego "Buzz", jego 
zdrobniałym imieniem. Powiedział, że przeczytał kilka moich książek, a 
później, po dłuższej przerwie, wyznał:

- Chciałbym poprosić cię o radę w osobistej sprawie. Mam poważny problem, 
który muszę teraz rozwikłać.

Zachęcony, by kontynuował, mówił:

- Członek rady nadzorczej naszej firmy powiedział mi wczoraj, że są 
przygotowani, by awansować mnie na prezydenta i dyrektora naczelnego, i że 
został upoważniony, by mi o tym powiedzieć.

- Moje gratulacje - powiedziałem.

- To wszystko nie jest takie proste - mówił dalej. Następnie opowiedział 
mi, że po otrzymaniu propozycji zachował się wymijająco, wyjaśnił, że musi 
przemyśleć całą sprawę i porozmawiać o tym z żoną.

- Dlaczego nie przyjąłeś propozycji? - zapytałem.

Zagłębił nogę w piasku, podniósł kilka kamyków i po kolei rzucał w morze. 
W końcu powiedział cichym głosem:

- Wydaje mi się, że nie wierzę w siebie na tyle mocno, by sobie z tym 
poradzić.

- Samoponiżenie, to zdumiewające - zdziwiłem się głośno. - Jeśli rada 
nadzorcza twojej firmy uważa, że sobie poradzisz, dlaczego jesteś 
odmiennego zdania?

- Problem jest następujący - odpowiedział z wahaniem w głosie. - Wszystko 
sięga czasów, gdy byłem dzieckiem. Niskie poczucie własnej wartości 
powodowało, że byłem godny pożałowania, i czasami odnoszę wrażenie, że 
działa ono nawet dzisiaj. Widzisz, jako chłopiec miałem trochę nadwagi i 
nie szło mi dobrze w szkole. Nie należałem do drużyny sportowej i nie 
uczestniczyłem w dodatkowych zajęciach. Byłem nieśmiałym, samotnym 
dzieckiem. Jednak po studiach dostałem dobrą pracę i zacząłem ciężko 
pracować. Byłem naprawdę oddany swojej pracy i z całych sił pracowałem. 
Przypuszczam, że właśnie dlatego mi się udało. A jednak, gdy wczoraj ktoś z 
rady nadzorczej powiedział, że chcą, abym był szefem firmy, lodowate palce 
zwątpienia, które pamiętam z czasów dzieciństwa, chwyciły mnie, tak jak 
wtedy, gdy byłem małym chłopcem, i pomyślałem, że nie będę umiał być takim 
szefem, jakiego ta praca wymaga.

Siedziałem słuchając jego opowieści, a fale uderzały głucho przed nami. 
Gdy skończył, powiedziałem, że doskonale go rozumiem i że ja sam 
doświadczałem podobnego uczucia.

- Ty? - wykrzyknął zdumiony. - Nie mogę w to uwierzyć!

- Dokładnie tego samego - powtórzyłem.

- No i jak zwyciężyłeś ten brak poczucia własnej wartości?

- Nigdy się go nie wyzbyłem. Zapanowałem nad nim.

Obaj pogrążyliśmy się w milczeniu, dumając o złożoności natury ludzkiej i 
o sile, z jaką zawładnęło nami zwątpienie w siebie sięgające korzeniami 
okresu dzieciństwa. W końcu cichym głosem zapytał:

- Jak zapanowałeś nad tą słabością?

- Stałem się człowiekiem wierzącym - odparłem. - Całkowicie oddanym 
wierzącym.

Później, z pewnym wahaniem, dodałem:

- Nadal mam momenty słabości, co jakiś czas.

Siedzieliśmy na piasku, każdy z nas zatopiony w swych myślach - dwaj 
dorośli mężczyźni, którzy przenieśli młodzieńcze kompleksy do swojego 
dorosłego życia. Różniło nas jedynie to, że jeden z nas zaczął wierzyć, co 
pomogło mu żyć ponad zwątpieniem w siebie.

Buzz siedział zgarbiony, z kolanami pod brodą, i wpatrywał się w morze. 
Wyczułem, że pogrążył się w głębokich myślach. Był pierwszorzędnym 
menedżerem, niezależnie od tego, czy zdawał sobie z tego sprawę, czy nie. 
Uczyniły go nim lata doskonałej pracy i w pełni rozumiałem, dlaczego jego 
firma zaoferowała mu stanowisko prezydenta. Mimo to siedział tutaj skulony 
i wątpił w siebie. Był bliski popełnienia największego błędu swojego życia. 
Co mogłem powiedzieć, by pomóc mu w momencie kryzysu, w jakim się znalazł? 
Jak można przekonać człowieka, że jest rzeczywiście dobry? Samo powiedzenie 
mu o tym nie wystarczy, życie nauczyło mnie tego w twardy sposób.

Nagle spostrzegłem, że poniżające określenie, jakiego użył wobec siebie, 
nazywając siebie grubasem, nie miało już dłużej zastosowania. Dzisiaj był 
świetnie zbudowanym mężczyzną, znajdował się w doskonałej kondycji 
fizycznej, lecz nadal myślał o sobie jako o pozbawionym pewności siebie 
grubasie.

- Buzz - powiedziałem. - Musisz mieć ze sześć stóp wzrostu. Trochę się 
garbisz i nie okazujesz swojej pełnej postawy. Ile masz wzrostu?

Zdumiony tym, z pozoru nie mającym związku z naszą rozmową, pytaniem, 
odpowiedział mi, że gdy się wyprostuje, ma sześć i cztery dziesiąte cala.

- Nieźle - stwierdziłem. - Kawał chłopa z ciebie! Wyświadcz mi przysługę. 
Wstań i wyprostuj się na pełną wysokość.

Zgodził się nieco zakłopotany.

- Człowieku, jesteś naprawdę kimś - powiedziałem. - Twój umysł na pewno 
odpowiada tej imponującej budowie fizycznej. Przypominasz mi jednego z 
moich najlepszych przyjaciół, nazywał się Rob Rowbottm i mieszkał na Rhode 
Island. Kiedyś, gdy poniżałem samego siebie tak jak ty, powiedział coś, 
czego nie zapomnę do końca życia: "Nigdy nie oskarżaj samego siebie". 
Uczyniłeś mi prawdziwy zaszczyt zwracając się o poradę do mnie, którego 
nazywają lekarzem umysłu i duszy - kontynuowałem. - Dlatego wypiszę ci 
receptę. Patrz w lustro kilka razy dziennie. Patrz sobie prosto w oczy i 
mów: "Słuchaj no ty, jesteś kimś, więc zacznij się zachowywać zgodnie z 
tym, kim jesteś!" A później wyprostuj się - stój wyprostowany, chodź 
wyprostowany, myśl jak człowiek wyprostowany, rozmawiaj jak wyprostowany i 
wierz w wielkie rzeczy. Potem idź i przyjmij tę pracę.

Jestem szczęśliwy, iż mogę powiedzieć, że przyjął nowe stanowisko i 
okazał się bardzo przydatny dla swojej firmy.

Wśród ludzi, których spotkałem, Buzz nie był jedynym człowiekiem, który 
zwątpił w siebie. Być może i ty jesteś jednym z nich. Jeśli tak, to 
zastosuj ten sam przepis, jakiego użył Buzz. Zadziałał w jego przypadku. 
Okazał się skuteczny w moim. Jestem pewny, że będzie skuteczny również w 
twoim życiu, jeśli go użyjesz, zaczynając już teraz.

Taką postawę nazywam potęgą optymizmu. Ostatnie badania psychologów, w 
tym Richarda Lazarusa i Shelley Taylor z University of California oraz 
Jonathana Browna z Southern Methodist University, wskazują, że pogodny 
optymizm albo - mówiąc ich słowami "pozytywne wyobrażenia" (postawa, w 
której ludzie wspominają swoje największe zalety i sukcesy częściej niż 
wady i porażki) przyczyniają się do dobrego samopoczucia, szczęścia i 
zdolności do dobrej, wydajnej pracy. Odnoszę wrażenie, że ci, którzy myślą 
odwrotnie, mają skłonność do zapadania na choroby psychiczne takie jak 
depresja.

Zdaniem tych autorów, cytowanych w artykule z nowojorskiego "Timesa", 
"pogodny optymizm działa jak samospełniające się proroctwo, powodując, że 
tym, którzy go przejawiają lepiej się wiedzie w życiu. Kilka z 
przeprowadzonych badań wykazało, że ludzie mający pozytywne wyobrażenie o 
sobie pracują dłużej i ciężej, a to z kolei (ich wytrwałość) pozwala im 
osiągać lepsze wyniki".

Wydaje mi się, że powiedziałem to samo trzydzieści pięć lat temu. Jeszcze 
raz wspomniałem słowa: "Człowiek jest taki, jakie są jego najskrytsze 
myśli".

Muszę jednak podkreślić, że w recepcie na "pogodny optymizm", jaką dałem 
mojemu przyjacielowi biznesmenowi, Buzzowi, kluczowym słowem jest wiara. W 
istocie, główną zasadą odnoszenia sukcesów jest bycie człowiekiem 
wierzącym. Wierz w to, co robisz, wierz w siebie, wierz, że potrafisz 
wykonać pracę, którą ci wyznaczono. Wierz w ludzi, okazuj, że ich lubisz, 
służ im. Nie wykorzystuj ich. Z pewnością nikt cały czas nie znajduje się w 
szczytowej formie. Jednak mimo to wierz w ludzi. Im bardziej będziesz 
wierzył w ludzi i oczekiwał od nich tego, co najlepsze, tym bardziej będą 
mieli podświadomą motywację, by sprostać twojej wierze w nich. Będą cię 
kochali za to, jakimi ich uczyniłeś poprzez okazywanie wiary w ich 
możliwości. Jeśli zaś tak się złożyło, że jesteś sprzedawcą, ludzie będą 
kupowali od ciebie, ponieważ cię lubią i ufają ci.

Jednak, niezależnie od pracy, którą wykonujesz, wiara w wartość innych 
ludzi ma istotne znaczenie dla twojego własnego sukcesu. Przekonasz się 
bowiem, że o własnych siłach nie uda ci się osiągnąć sukcesu. Człowiek 
sukcesu ma wokół siebie wielu ludzi, którzy w trakcie jego wędrówki podają 
mu pomocną dłoń.

To rodzi pytanie: Jak człowiek sceptycznie nastawiony do życia może 
zacząć wierzyć?

I jeszcze inne pytanie: Czy słowo "wierzący" nie ma zwykle religijnego 
znaczenia?

Obydwa pytania są dobre i z przyjemnością na nie odpowiem. Najpierw na 
pytanie drugie.

Wiesz pewnie, że autor tej książki jest duchownym. Przekonałem się, że 
wielu ludzi nie traktuje swojej wiary zbyt poważnie. Wierzą w samolot 
zawsze, gdy dokądś lecą. Wierzą w śniadanie za każdym razem, gdy je 
spożywają. Ufają budowniczemu czy producentowi, gdy przejeżdżają mostem czy 
wsiadają do windy. Jednak tak naprawdę nie wierzą w Tego, który może ich 
podtrzymywać i prowadzić przez życie. Ja nie mam najmniejszej wątpliwości 
co do Jego obecności i bliskości.

Szczerze szanuję ludzi, którzy mają inną wiarę, i jestem otwarty, by 
wysłuchać osoby, która mówi, że nie wierzy w żadną religię. Jednak żal mi 
jej. Ta książka jest przeznaczona dla każdego. Została napisana, by pomóc 
każdej osobie, żyjącej gdziekolwiek, zrealizować swoje marzenia, nadzieje i 
cele. Lecz muszę powiedzieć, iż, moim zdaniem, wiara religijna bardzo 
pomaga stać się człowiekiem, który wierzy w siebie.

A teraz przejdźmy do pierwszego pytania: Jak stać się człowiekiem 
wierzącym, człowiekiem sukcesu? Po pierwsze, musisz oduczyć się bycia 
niewierzącym, a to może być długi proces. Na przykład, kiedy człowiek od 
niepamiętnych czasów myślący w kategoriach negatywnych postanawia zacząć 
myśleć pozytywnie, to musi oduczyć się wielu starych nawyków negatywnego 
myślenia, które w nim się formowały przez lata. Może to być trudne, lecz 
dzięki Bogu, nie jest to niemożliwe.

Odkryłem, że najlepszym sposobem wyeliminowania negatywnych myśli jest 
natychmiastowe uzupełnianie ich pozytywnymi uwagami. To również nie jest 
łatwe, lecz jest możliwe do osiągnięcia. Zespół badawczy z Trinity 
University w San Antonio w Teksasie i z University of Texas badał ludzką 
zdolność (i jej ograniczenia) do tłumienia myśli. Odkryto, że 
skoncentrowanie się na danej myśli może zostać zmniejszone poprzez wybranie 
innego przedmiotu spełniającego rolę "obiektu zakłócającego uwagę" i 
skupienie się na nim, zamiast na tym pierwszym.

Na przykład jeden z moich przyjaciół miał niefortunny nawyk pozwalania na 
to, by podczas prowadzenia samochodu zły humor pozbawiał go wszystkiego, co 
było w nim dobre. Jeśli ktoś zajeżdżał mu drogę, wybuchał jak wulkan. 
Przybrało to takie rozmiary, że jego żona i dzieci bali się z nim 
podróżować.

"W końcu zdałem sobie sprawę, że muszę zmienić swój sposób zachowania", 
wyznał mi. "Miałem wrażenie, że ciśnienie zawsze mi się znacznie 
zwiększało, gdy wsiadałem do samochodu. Dlatego musiałem nauczyć się innego 
reagowania. Kiedy jakiś kierowca zajeżdża mi drogę, szybko robię założenie, 
że nie zdawał sobie z tego sprawy. Z początku było to bardzo trudne, lecz 
im częściej to robiłem, tym było mi łatwiej. I wiesz, co się stało? 
Odkryłem, że ja sam również zajeżdżam drogę innym kierowcom, chociaż 
przedtem nawet nie byłem tego świadomy. Czasami po prostu nie patrzymy za 
siebie, gdy zmieniamy pasy ruchu."

Dzisiaj ciśnienie krwi mojego przyjaciela jest w normie. Tak, 
zastępowanie negatywnych przyzwyczajeń może się wydawać strasznie trudne, 
lecz pomoże ci w tym para skutecznych pomocników-bliźniaków: cierpliwość i 
wytrwałość.

Drugi krok polega na powiedzeniu sobie, nawet jeśli z początku w to nie 
wierzysz: "Odniosę sukces". Gdy będziesz zdecydowanie powtarzał swoją silną 
intencję, stanie się ona częścią twojej podświadomości, co z kolei 
faktycznie pomoże ci stać się tym, kim masz być. Jednak uczynienie tego 
kroku wymaga zdecydowania i traktowania serio samego siebie.

Trzecim krokiem jest stałe powtarzanie, potwierdzanie i afirmowanie 
postawy wiary. Pomoże ci to wyeliminować negatywne skutki trwałej postawy 
niewiary, którą od tak dawna praktykowałeś.

Ponieważ ludzkie postawy kształtują się długo, już teraz musisz poświęcić 
się rozwijaniu całkowicie nowej postawy umysłu. Możesz mówić na głos 
przynajmniej dwadzieścia pięć razy dziennie: "Wierzę, pomóż niedowiarstwu 
memu".

Kolejny krok: Zbierz się na odwagę podjęcia ryzyka. Praktykuj wiarę w to, 
co niemożliwe, aż rzeczy niemożliwe przemienią się w możliwości, a 
następnie w rzeczywistość. Pamiętaj, że właśnie w taki sposób zwyciężają 
ludzie sukcesu.

Zawsze gdy myślę o sukcesie, przypominam sobie historię, którą często 
opowiadam, uczy bowiem ona pewnej ważnej lekcji, której nigdy nie za wiele.

Bob był sprzedawcą. Mieszkał na Brooklynie i miał całkiem przeciętną 
pracę. Był uzdolnionym, dobrym człowiekiem, lecz brakowało mu motywacji i 
dynamizmu, które prowadzą do wybitnych osiągnięć. Był miłym kompanem, być 
może trochę zbyt miłym. Nie wiedział jednak, że będzie się musiał zmienić.

Bob i jego rodzina zaczęli uczęszczać na moje spotkania. Poproszono go, 
by był porządkowym; tak dobrze sprawdził się w tej roli - ludzie czuli się 
jak w domu dzięki jego towarzyskiemu, przyjaznemu sposobowi bycia - że 
mianowaliśmy go szefem porządkowych. Nie wymagało to zbyt wiele pracy, na 
sali znajdowało się bowiem tylko 250 miejsc, lecz była ona szczelnie 
wypełniona w każdą niedzielę. Kiedy Bob wysłuchał mojego wystąpienia o 
pozytywnej wierze, zastosował je - kiedy mówię "zastosował", tak właśnie 
myślę. Bob naprawdę zdobył nową życiową motywację. Stał się człowiekiem 
wierzącym. Zaczął z przekonaniem stosować zasady wiary w swoim codziennym 
życiu. Szczególnie zaintrygowała go obietnica: "(...) jeśli mielibyście 
wiarę wielkości ziarnka gorczycy (...) nic nie byłoby dla was niemożliwe" 
(Ew. Mateusza 17,20).

- Czy prawda, Normanie? - zapytał, a gdy zapewniłem go o prawdziwości tej 
obietnicy, uwierzył w nią, naprawdę uwierzył. Odmieniła ona całkowicie jego 
życie, zmieniając przeciętnego sprzedawcę i producenta w przedsiębiorczego, 
entuzjastycznego reprezentanta. Niektórzy ludzie nazywają teraz miłego, 
towarzyskiego Boba ognistą kulą. Ja sam miałem się niebawem przekonać o 
prawdziwości tej obietnicy.

Zbliżała się Wielkanoc. Tego roku święta wypadały wcześnie, w końcu 
marca. Bob wpadł, aby się ze mną zobaczyć.

- Masz problem, synu - powiedział. Nigdy nie wiedziałem, dlaczego tak 
mnie nazywał. Nie przeszkadzało mi to jednak. - W tym małym kościele nigdy 
nie zgromadzimy tłumów na święta Wielkanocy - kontynuował.

- Dlaczego tak sądzisz? Przecież kościół jest pełen co niedziela, nawet 
gdy pada deszcz. Zwróciłem mu uwagę, że będziemy mieli dwa nabożeństwa, 
lecz on zaoponował:

- To się nie sprawdzi. Chcę powiedzieć, że w ten sposób będziemy mogli 
służyć tylko pięciuset osobom.

Rozeszliśmy się nie rozwiązawszy problemu; byłem gotów zostawić wszystko 
tak jak jest. Mimo że coraz więcej ludzi przeprowadzało się do naszego 
sąsiedztwa i nie znaliśmy wszystkich nowych osób, zakładaliśmy, że - 
ponieważ jesteśmy w Nowym Jorku - wielu z nich to katolicy i żydzi, dlatego 
wielu z nich nie przyjdzie na protestanckie nabożeństwo wielkanocne.

Wszystko płynęło utartym torem, aż na kilka dni przed świętami zadzwonił 
Bob.

- Lepiej usiądź na krześle, synku - zaczął. - Mam kilka nowinek, które 
mogą tobą wstrząsnąć. Podpisałem kontrakt na wynajęcie sali w teatrze, by 
zorganizować ranne nabożeństwo wielkanocne.

- Co zrobiłeś? - wykrzyknąłem przerażony. - Kto cię upoważnił do 
zrobienia takiego głupstwa?

- Wewnętrzne przekonanie - odpowiedział spokojnie. -- Mam wrażenie, 
jakbym słyszał słowa: "Możesz zapełnić salę. Ja ci w tym pomogę".

Nie rozumiejąc, o kim mówi, zaprotestowałem głosem nie znoszącym 
sprzeciwu:

- Tak się składa, że jestem główną władzą w tej organizacji, Bob, i nie 
powiedziałem ci, abyś starał się mi zaimponować!

Lecz on upierał się, że ktoś mu jednak powiedział. - Kto taki? - 
wybuchnąłem.

Bob milczał.

- Bob, czy wiesz, ile osób może pomieścić ten teatr?

- O tak - odparł. - Na sali jest 2500 miejsc i na każdym miejscu 
umieścimy jednego człowieka.

Gniewnym głosem przypomniałem mu, że Wielkanoc jest już bardzo blisko, że 
w tym roku wypada w marcu i że może przecież padać deszcz czy śnieg, czy 
deszcz ze śniegiem. Chciałem, żeby to zabrzmiało naprawdę źle.

Jednak wcale nim nie zachwiałem.

- Niezależnie od pogody - deszczu, pluchy, śniegu czy silnych wiatrów, 
nawet huraganu - sala zapełni się ludźmi - odpowiedział. - Miej trochę 
wiary, bądź wierzący, synu. Do zobaczenia. - I odwiesił słuchawkę.

Przechyliłem się do tyłu na krześle, westchnąłem i powiedziałem do 
siebie: "Cóż, będę musiał zacząć praktykować to, co głoszę". Wierzcie mi, 
żeby to zrobić, czasami trzeba wiele dodatkowej wiary, dodatkowego 
zaufania.

Opowiadam tę historię, okazała się ona bowiem jednym z najbardziej 
znaczących doświadczeń mojego życia. Dzięki niemu odkryłem zasadę, którą 
zawsze starałem się kierować, i gdy to mi się udawało, wszystkie sprawy 
zawsze dobrze się układały. Gdy zaś od niej odchodziłem, wszystko się 
psuło.

Co się stało w Wielkanoc? W świąteczny poranek obudziłem się po 
niespokojnej nocy i spojrzałem na zegarek. Było pięć minut po piątej. Wtedy 
uderzyła mnie myśl o tym teatrze, z jego olbrzymią widownią. Ten głupi Bob 
mnie w to wszystko wpakował. Zerwałem się z łóżka i podbiegłem do okna. Czy 
wiecie, co zobaczyłem? Padało i wcale nie był to jakiś mały deszczyk. Lało 
jak z cebra, słychać było krople deszczu padające w dole na ulicę.

Wtedy zadzwonił telefon. Odezwał się znany radosny głos:

- Wesołych Świąt Wielkanocy, synu. - Oczywiście, zgadłem, to dzwonił Bob, 
który w swojej nowej wierze oznajmił:

- Czeka nas wspaniały dzień, o którym zawsze będziemy pamiętać.

Miało się okazać, że rzeczywiście miał rację, gdyż doskonale pamiętam go 
jeszcze dziś, gdy piszę te słowa, a przecież to wszystko wydarzyło się w 
1926 roku, prawie sześćdziesiąt pięć lat temu!

Później, tego ranka, ubrany w płaszcz przeciwdeszczowy i osłonięty 
parasolem brnąłem przez kałuże do gmachu teatru oddalonego o dwie 
przecznice od Flatbush Avenue. Ku memu zdumieniu, na parkingu przed teatrem 
było pełno samochodów. "Ludzie pewnie zostawili je poprzedniego wieczoru", 
domyśliłem się. Następnie odkryłem, że znajduję się w tłumie ludzi jak 
strumień wlewających się do teatru. To byli ludzie, których nie znałem - 
wszyscy starali się wejść do środka, by uciec przed deszczem. Sala była 
prawie pełna i tłum nadal się powiększał. Poszedłem za kulisy. Patrząc zza 
kurtyny zauważyłem, że obydwa rzędy balkonów są wypełnione.

Wtedy zbliżył się do mnie Bob. Miał łzy w oczach i nie mógł mówić ze 
wzruszenia. Przynajmniej ten jeden raz nie miał przygotowanych żadnych 
słów. Zwyczajnie uścisnął moje ręce i poklepał po plecach. Zwrócił się do 
mnie:

- Jak ci się to podoba, synu? - I nie mógł się powstrzymać, by nie dodać 
- O, wy, ludzie małej wiary.

Ja również byłem poruszony.

- Nie potrzebowałem żadnej wiary, chłopcze - powiedziałem łamiącym się 
głosem. - Ty miałeś jej dość za nas obu.

- Wyjdź i zacznijmy - rozkazał. - Niech zaśpiewają hymn Onward Christian 
Soldiers, Marching as to War ("Naprzód chrześcijańscy żołnierze, 
maszerujcie jak na wojnę").

- Ależ Bob, to nie jest pieśń wielkanocna - sprzeciwiłem się.

- Co z tego? - odparł. - Przecież toczymy walkę z niewiarą. Podnieśmy ich 
i niech naprawdę ruszą z miejsca. Później niech zaśpiewają Faith of Our 
Fathers, Living Still ("Wiara naszych ojców ciągle żywa jest"). Jestem 
bardzo wzruszony.

Jeszcze raz zaniemówił ze wzruszenia i ja wraz z nim. Poklepaliśmy jeden 
drugiego po plecach, gdy wspólnie wychodziliśmy na scenę. Porządkowy 
podszedł do Boba i coś mu powiedział do ucha. On schylił się ku mnie i 
wyszeptał:

- Jack mi właśnie powiedział, że setki osób się nie dostały, cały teatr 
jest pełen. Nikt więcej by się tutaj nie wcisnął, nawet mysz. - Zszedł ze 
sceny dodając charakterystyczną uwagę: - Nie dziwi mnie to wcale.

Ja jednak byłem zdziwiony i wciąż nie mogłem ochłonąć. To doświadczenie w 
niezmierzony sposób wzbogaciło moją edukację pozytywnego myśliciela i 
pozytywnego wierzącego, a może także pozytywnego zwycięzcy. Muszę bowiem 
wyznać, że to niewiele, co mi się udało w życiu osiągnąć, zawdzięczam temu, 
iż znałem takich wspaniałych wierzących jak Bob i mogłem na własne oczy 
ujrzeć jego "teatralny" pokaz pozytywnej wiary. Kończę ten rozdział tezą, 
którą go rozpocząłem, że człowiek sukcesu to człowiek wierzący.



* Wierz w ludzi, nie wykorzystuj ich.

* Zastępuj negatywne postawy stałą afirmacją i optymizmem.

* Wierz, że otrzymasz to, czego ci potrzeba.

* Pozbądź się złego wyobrażenia o sobie - zacznij wierzyć w siebie.





Rozdział 3 

Usuń "nie" z "nie potrafię"





W moim przypadku odkryciu zasady pozytywnego myślenia towarzyszyło 
porzucenie reakcji typu "nie potrafię". Przez długi czas sądziłem, że tylko 
ja doświadczam nieszczęsnego uczucia, że "nie potrafię" - gdy staję wobec 
problemów czy wyzwań życia. Później zdałem sobie sprawę, że wielu ludzi 
zmaga się z tym samym brakiem pewności siebie. Podejrzewam, że ów syndrom 
"nie potrafię" powstrzymał od prowadzenia pełnego, szczęśliwego życia 
więcej ludzi niż jakakolwiek inna poważna choroba.

"Nie potrafię rzucić palenia", "Nie potrafię wyzwolić się z długów", "Nie 
potrafię poradzić sobie z moją pracą." Ileż razy mężczyźni i kobiety 
przychodzili do mnie ze swoimi problemami i usprawiedliwiali się tą 
wymówką. Odkryłem, że w większości przypadków to nie palenie, długi czy 
kłopoty w pracy stanowiły istotę ich problemu. Głównym problemem była ich 
postawa "nie potrafię".

Kiedy uda ci się już pokonać tę paraliżującą działanie przeszkodę "nie 
potrafię", nic nie będzie ograniczało twoich osiągnięć.

Gdy dorastałem w Cincinnati przy Spencer Avenue, byłem żywym amerykańskim 
dzieckiem i miałem wielu przyjaciół. Byłem jednak nieśmiały i wstydliwy i 
zwykle paraliżowało mnie uczucie, że "nie potrafię". Gdy grałem w piłkę z 
rówieśnikami i gdy chwytałem za kij baseballowy, myślałem sobie "nie 
potrafię" i byłem o tym tak silnie przekonany, że posyłałem piłkę na aut. 
Gdy stałem wraz z innymi dziećmi na linii startowej do biegu na 
pięćdziesiąt jardów, patrzyłem na moich silnych, rosłych kolegów i drżałem 
na myśl, że "nie potrafię". I rzeczywiście, nie udawało mi się wygrać.

Każdy w mojej rodzinie zajmował się publicznym przemawianiem i ja również 
pragnąłem, aby taki był mój zawód. Jednak już sama myśl o tym, by stanąć 
naprzeciw grupy ludzi, wydawała mi się przerażająca. Nadal pamiętam małą 
złośliwą dziewczynkę siedzącą w pierwszym rzędzie podczas akademii szkolnej 
i przedrzeźniającą mnie, gdy starałem się wygłosić krótką mowę. Głośnym 
scenicznym szeptem powiedziała: "Popatrzcie, jak mu się trzęsą kolana!"

Myślę sobie, że gdyby nie George Reeves i dzisiaj trzęsłyby mi się 
kolana. Na stole w moim biurze znajduje się siedem fotografii osób, które 
dużo dla mnie znaczą: mojej żony, Ruth; mojej matki i ojca; braci, Boba i 
Leonarda, Myrona Boardmana i George'a Reevesa. Myron był moim wydawcą, 
który opublikował książkę "The Power of Positive Thinking" ("Moc 
pozytywnego myślenia"). George Reeves był moim nauczycielem w czwartej 
klasie podstawówki, w starej szkole w Cincinnati przy Williams Avenue.

Był bardzo surowym nauczycielem i pilnował dyscypliny, podobnie jak wielu 
nauczycieli w tamtych latach. Pewnego razu sprawił mi lanie rakietą od 
tenisa, co wtedy było w zwyczaju. Wiele lat później napisałem o tym w 
rubryce pewnej gazety. W rezultacie około czterdziestu czytelników napisało 
do mnie, chwaląc się, że i oni również dostali lanie od George'a Reevesa. 
(Gdy opowiadałem tę historię podczas moich wystąpień w całym kraju, wielu 
ludzi mówiło mi: "Umieść ją w swojej następnej książce". No i właśnie to 
czynię.)

Pan Reeves, pomimo swojego surowego poglądu w sprawie zasad właściwego 
zachowania, w bardzo dziwaczny sposób mówił i zachowywał się - czasami 
robił rzeczy, o których nigdy się nie zapomina. Pewnego dnia podczas zajęć 
krzyknął: "Cisza!" Wierzcie mi, że gdy żądał ciszy, to ją otrzymywał.

Nadal słyszę jego kroki, gdy podchodzi do tablicy i kawałkiem kredy pisze 
dużymi literami: "Nie potrafię".

Strzepując kredę z palców odwrócił się do nas i zapytał:

- Co powinienem teraz z tym zrobić? 

Wszyscy wiedzieliśmy, czego chciał, więc chórem odpowiedzieliśmy:

- Wymazać nie z "nie potrafię".

Pan Reeves zamaszystym ruchem zmazał "nie" i na tablicy pozostawało jasno 
i wyraźnie słowo "potrafię". Widzę je dzisiaj równie dobrze jak tamtego 
dnia dawno temu.

Po owej niezapomnianej lekcji poglądowej pan Reeves powiedział swoim 
donośnym głosem:

- Niechaj będzie to dla was lekcja. Nigdy tego nie zapominajcie. 
Potraficie, jeśli myślicie, że potraficie. - Rozejrzał się po sali, 
popatrzył na każdego z nas i dodał: - Dlatego zawsze myślcie, że możecie.

Taka była jedna z moich pierwszych lekcji na temat mocy pozytywnego 
myślenia.

Skutecznym sposobem przeciwdziałania uczuciu "nie potrafię" którego 
doświadczamy stając wobec jakiegoś wyzwania, jest natychmiastowe 
zastąpienie go pozytywną myślą "Ja potrafię". Myśl ta napełni cię 
pewnością, że odniesiesz zwycięstwo.

Oczywiście, takie postępowanie wymaga praktyki. W celu wyeliminowania 
wszelkich postaw defetystycznych powinieneś opracować własną technikę, 
która będzie działała w twoim przypadku, a następnie musisz ją sobie 
cierpliwie przyswajać, aż stanie się twoją drugą naturą.

Jak wiesz z opowieści o moich doświadczeniach z pewnym profesorem Ohio 
Wesleyan University, nie od razu udało mi się wykształcić taką pewność 
siebie. Wymagało to cierpliwej praktyki. Jednak ponieważ wytrwale 
pracowałem nad moim problemem wynikającym z nawykowej reakcji "nie 
potrafię", udało mi się go przezwyciężyć. Ale mimo to czasami doświadczam 
tej reakcji, gdy mam wstać i zabrać głos czy zasiąść do pisania książki. 
Moja technika polega na wizualnym przedstawieniu sobie wielkiego słowa 
"potrafię", napisanego na tablicy wiele lat temu, i na ponownym usłyszeniu 
silnego głosu George'a Reevesa, który brzmi mi w uszach przez te wszystkie 
lata: "Potrafisz, jeśli myślisz, że potrafisz. Dlatego myśl, że potrafisz".

Oczywiście, będziesz musiał stworzyć własną technikę dla zwalczenia 
uczucia "nie potrafię" - taką, która w twoim przypadku będzie najbardziej 
naturalna. Nawet jeśli innym może się ona wydawać dziwaczna, pamiętaj, że 
powinieneś za wszelką cenę stosować to, co pomoże ci nigdy nie zapominać o 
tym, że "potrafisz".

Wielu ludzi mruczy sobie pod nosem modlitwę. Znam pewnego zawodnika 
pierwszej ligii baseballa, który, gdy przychodzi jego kolej na odbicie 
piłki, ściska palcami krzyżyk, który ma w kieszeni. Prawdopodobnie 
widziałeś, jak miotacze żegnają się wchodząc na płytę boiska.

Podczas jednej z moich podróży z odczytami poznałem pewnego błyskotliwego 
mówcę, który zawsze spotykał się z owacyjnym przyjęciem słuchaczy. 
Zwróciłem uwagę, że wyciągał on z kieszeni na piersi karteczkę i rzucił na 
nią okiem przed wejściem na estradę. Byłem bardzo ciekawy, co jest na niej 
napisane. Tak się złożyło, że pewnego dnia odbywaliśmy wspólnie długi lot, 
więc zapytałem go o to.

- Och! Ta karteczka zawsze dodaje mi otuchy i popycha do przodu, gdy 
doświadczam tremy i zdenerwowania - odpowiedział. - Założę się, że masz 
swój własny sposób pokonywania tremy.

Mówiąc to, napisał na karteczce następujące słowa: "Zawsze jestem z 
tobą".

Wtedy i ja sięgnąłem do kieszonki i podałem mu moją karteczkę. Było na 
niej napisane: "Potrafisz, jeśli myślisz, że potrafisz. Dlatego myśl, że 
potrafisz!"

- Hm! - uśmiechnął się mój przyjaciel. - Jesteśmy parą przestraszonych 
dzieciaków, które nadal potrzebują odrobiny pewności siebie.

Zawsze gdy otrzymuję przesyłkę kurierską Federal Express w moim biurze, 
przypominam sobie pana Reevesa, który zmazał "nie" w wyrazie "nie 
potrafię". Jestem pewien, że widzieliście wszędzie znajomo wyglądające, 
firmowe samochody Federal Express w kolorach czerwonym, białym lub 
fioletowym. Federal Express stworzyła całkiem nową koncepcję dostarczania 
przesyłek drogą lotniczą w ciągu jednej nocy; dzisiaj tę usługę oferuje 
wiele dobrych firm, działających na całym świecie.

Czy wiecie jednak, że kiedyś, zanim jeszcze "wzbił się w niebo", ten 
wspaniały pomysł leżący u podstaw Federal Express był bliski śmierci, 
ponieważ pewni ludzie nie mogli wymazać słowa nie z "nie potrafię"?

Wszystko zaczęło się od Fredericka Smitha, który przyszedł na świat w 
stanie Mississippi, w roku 1944. Mimo że urodził się w bogatej rodzinie, 
Fred Smith miał trudne dzieciństwo. Jego ojciec zmarł, gdy Fred miał cztery 
lata, i mały chłopiec cierpiał na chorobę kości, w wyniku której nie mógł 
biegać i bawić się z innymi dziećmi. Jednak mały chłopiec kochał samoloty i 
później, gdy poszedł na Yale University, napisał pracę z ekonomii, w której 
zaproponował dostarczanie przesyłek samolotami w ciągu jednej nocy do 
niemal każdego miasta w Ameryce.

Jego profesor przeczytał pracę, potrząsnął głową, wymamrotał coś w 
rodzaju "to niemożliwe" i postawił Fredowi niską ocenę. Po skończeniu Yale 
Fred pojechał do Wietnamu, gdzie odbył ponad dwieście lotów bojowych, zanim 
w roku 1970 powrócił do świata biznesu. Poprosił ekspertów, by zbadali 
pomysł, jaki zaproponował studiując a Yale. Eksperci okazali się 
najwyraźniej ludźmi myślącymi w kategoriach "potrafisz", poradzili mu 
bowiem, żeby spróbował.

W roku 1972 Fred Smith, mający wtedy dwadzieścia osiem lat, rozpoczął 
coś, co dzisiaj określa się mianem jednej z najbardziej odważnych, 
graniczących z hazardem decyzji, jakie kiedykolwiek widział świat biznesu. 
Smith wybrał Memphis, w stanie Tennessee, jako centrum swoich operacji, 
ponieważ miasto to jest położone w centralnej części Stanów Zjednoczonych. 
Jego plan wymagał, by samoloty Federal Express latały każdej nocy do 
Memphis z paczkami pobranymi w stu miastach. W centrum firmy, w Memphis, 
sortowano przesyłki, które jeszcze tej samej nocy miały być przesłane do 
miejsc przeznaczenia, gdzie ciężarówki wiozły je do odbiorców.

Potrzeba było wiele pieniędzy, aby zakupić samoloty i ciężarówki i 
zatrudnić personel do wykonania tego zadania. Jednak Fred, będąc pozytywnie 
myślącym facetem, okazał się dobrym sprzedawcą i znalazł inwestorów 
przedsięwzięcia, które pewien ekspert finansowy nazwał największą 
transakcją sprzedaży wszechczasów.

Jednak pierwszego dnia, gdy Fred zaczął wcielać swój plan w życie, to 
jest 17 kwietnia 1973 roku, wszystko wyglądało tak, jakby jego stary 
profesor z Yale miał cholerną rację. Flotylla Freda składająca się z 
dwudziestu pięciu samolotów pasażerskich przerobionych na transportowe, 
przewiozła jedynie osiemnaście paczek. Co gorsza, kryzys naftowy 
spowodował, że ceny ropy zaczęły rosnąć. Sytuacja nowej firmy była tak 
trudna, że czasami piloci musieli kupować paliwo lotnicze, używając 
osobistych kart kredytowych.

W ciągu dwóch lat Federal Express przyniosła straty rzędu 24 milionów 
dolarów. Wielu ekspertów od biznesu przepowiadało jej upadek. "Ten pomysł 
nie może być skuteczny", upierali się, wskazując na to, co nazywali 
niepraktycznością całego systemu, szczególnie w warunkach stale 
wzrastających kosztów paliwa. Przesyłka wysłana z Los Angeles do Seattle 
musiała być początkowo przewieziona dalej od miejsca przeznaczenia, aż do 
Memphis, do centrum-rozdzielni, zanim mogła być z powrotem odesłana do 
Seattle.

"Mój pomysł może być skuteczny", upierał się Fred Smith i jeszcze raz 
zwrócił się do, teraz już nieufnych inwestorów z prośbą o dodatkowe 
pieniądze. W końcu uzyskał je, zgadzając się płacić bardzo wysoki procent. 
Trzymał się swojej gwarancji dostarczenia przesyłki następnego dnia, a gdy 
wreszcie różne firmy dostrzegły przydatność jego usług, Federal Express 
zaczęła przynosić zyski. Dzisiaj Federal Express jest korporacją o wartości 
ocenianej na 8 miliardów dolarów, zatrudniającą osiemdziesiąt pięć tysięcy 
pracowników i dostarczającą ponad półtora miliona przesyłek każdego dnia na 
całym świecie. Wszystko to stało się możliwe dlatego, że Fred Smith 
powiedział: "Potrafię!", gdy inni dowodzili, że to niemożliwe.

Niestety, dzisiaj wielu młodych mężczyzn i kobiet przyjęłoby ten 
negatywny, ponury werdykt profesora z Yale i poddało się. Uważam tak, 
ponieważ często słyszałem od współczesnych autorytetów w dziedzinie 
edukacji, że są głęboko zatroskani problemami młodzieży szkolnej, 
wynikającymi z niskiego poczucia własnej wartości i negatywnej postawy. 

Badacze zgadzają się, że w momencie urodzin dzieci mają normalne poczucie 
wartości i pewności siebie. Dziecko instynktownie wie, że wszystko, czego 
pragnie, może uzyskać poprzez płacz i radosne gaworzenie. Dziecko jest 
naturalnym pozytywnym myślicielem, człowiekiem żyjącym w postawie 
"potrafię".

Przeprowadzone badania wskazują jednak, że gdy dzieci są w czwartej 
klasie, od osiemdziesięciu do osiemdziesięciu pięciu procent z nich nie ma 
już poczucia własnej wartości; rozwinęło w sobie prawdziwe wątpliwości co 
do własnej osoby i stało się ludźmi myślącymi "nie potrafię". Dzieje się 
tak za sprawą negatywnie nastawionego środowiska domowego, negatywnych 
postaw w procesie nauczania i negatywnego stosunku do świata. Aby 
przywrócić dziecku normalną, zdrową, pozytywną postawę umysłu, konieczny 
jest twardy i trudny proces oduczania się złych nawyków, lecz, na 
szczęście, można tego dokonać.

Problem polega na tym, że niskie poczucie własnej wartości i brak 
pewności siebie w okresie dzieciństwa może być poważnym utrudnieniem w 
wieku dorosłym, szczególnie gdy stajemy wobec kryzysu w karierze zawodowej.

Czy pamiętasz mężczyznę, którego historię opisałem w poprzednim 
rozdziale, mężczyznę, który prawie stracił szansę swojego życia, ponieważ 
brakowało mu pewności siebie, by przyjąć wysokie stanowisko w zarządzie 
firmy? Słyszę raz po raz podobne smutne historie od ludzi, którzy przyznają 
się wobec mnie do swojej słabości.

Pewnego razu, będąc w podróży z odczytami, zostałem zaproszony na 
przyjęcie zorganizowane przez lokalne grube ryby - ludzi, którzy pokryli 
znaczną część kosztów spotkania. Pragnęli oni spotkać się na gruncie 
towarzyskim z czterema mówcami, którzy przemawiali na spotkaniu. Tak więc 
ja i trzech pozostałych wykładowców zjawiliśmy się na przyjęciu i z 
obowiązku ściskaliśmy dłonie przybyłych osób. Pewien mężczyzna zachowywał 
się bardzo głośno i z przesadną pewnością siebie. Miał na imię Bob. Był 
najwyraźniej nieco podchmielony i z jakiegoś powodu przyczepił się do mnie.

- Oto mądry człowiek, który zna wszystkie odpowiedzi. Jego wysokość 
pozytywny myśliciel we własnej osobie - wykrzykiwał, wieszając się na moim 
ramieniu. Inni starali się go odprowadzić na bok, jednak bez większego 
powodzenia.

W końcu powiedziałem:

- Słuchaj kolego, nachyl no ucho, to coś ci szepnę. Chcę powiedzieć coś 
przeznaczonego wyłącznie dla ciebie.

- To super - wymamrotał niewyraźnie. - Taki nasz mały sekret?

Trzymając go mocno, powiedziałem mu wyraźnie do ucha: - Okey, Bob. Skończ 
to przedstawienie. Co starasz się ukryć?

Pijackie rumieńce na jego twarzy poszarzały. Nagle jakby wytrzeźwiał.

- Co powiedziałeś? - bąknął jąkając się.

- Dobrze słyszałeś - odparłem. - Chcesz ze mną szczerze pogadać?

Przez moment stał niezdecydowany, potem uległ i powiedział cicho:

- Tak, Norman. Chcę z tobą porozmawiać.

Zwykle nie zdaję się na łaskę i niełaskę pijanych. Jednak tym razem byłem 
przekonany, że mój rozmówca całkiem wytrzeźwiał. Przyjęcie dobiegało końca, 
więc wsiedliśmy do taksówki i pojechaliśmy do mojego hotelu. Po drodze 
powiedział:

- Widzisz, w rzeczywistości nie byłem tak pijany, jak to się wydawało. 
Muszę ci jednak wyznać, że poszedłem tam, aby się kompletnie zalać.

- Dlaczego? - zapytałem.

- Żeby zapomnieć.

- Bob, domyśliłem się, że twoje zachowanie miało na celu ukrycie czegoś. 
Co cię gryzie?

Opowiedział mi o tym, jak ciężko pracował, by objąć wysokie stanowisko w 
zarządzie dużej sieci domów towarowych. Uważał jednak, że szef ma niezbyt 
pochlebną opinię o jego umiejętnościach.

- Nie nabieraj mnie - zaprzeczyłem. - Jestem pewien, że wiedzą o tym, iż 
masz odpowiednie zdolności.

- Widzisz, problem polega na tym, że największy sklep w naszej sieci 
przeżywa poważne trudności - kontynuował. - Szefostwo poleciło mi 
naprawienie sytuacji i doprowadzenie do tego, by ponownie zaczął przynosić 
zysk.

Patrzył przez szybę taksówki przez dłuższy moment, a następnie zwrócił 
się w moją stronę.

- Nie potrafię tego zrobić, Norman. Po prostu nie potrafię. - Bob był 
bliski płaczu.

- Kiedyś w szkole średniej podczas meczu trener posłał mnie na boisko, 
abym uratował sytuację, a ja wszystko popsułem. To się często zdarzało. 
Doskonale sobie radzę w normalnej sytuacji, lecz gdy zbliża się kryzys, jak 
podczas tego meczu czy taki, jaki mamy teraz w jednym z naszych sklepów, 
wiem, że wszystko popsuję. Jestem dobrze zamaskowanym nieudacznikiem, a gdy 
znajdę się w tarapatach, gdaczę jak kurczak - powiedział ze łzami w oczach. 
- Mówiąc szczerze, jestem przerażony, Normanie. Nie chcę odkryć swojej 
prawdziwej natury biorąc odpowiedzialność za ten sklep.

- Bob - powiedziałem kładąc mu rękę na ramieniu. - Powiem ci coś 
otwarcie. Wiesz kim jesteś? Wielkim oszustem.

Spojrzał na mnie ze zdumieniem.

- Tak. Okłamujesz samego siebie od szkolnych czasów, mówiąc "nie 
potrafię, nie potrafię", mimo że cały czas udowadniasz swoim przełożonym, 
że doskonale wiesz, jak prowadzić firmę, masz świetne wyczucie sytuacji i 
doświadczenie. Odnoszę wrażenie, że pozwalasz, by przeżycie, którego 
doświadczyłeś podczas meczu w piłkę, nadało ton całej twojej postawie wobec 
życia - mówiłem. - Dobrze sobie radzisz w życiu, lecz gdy nadchodzi kryzys, 
dawne wspomnienie staje się dla ciebie jedynym odniesieniem. Nie okłamuj 
mnie, mówiąc, że gdy życie cię przyciśnie, gdaczesz jak kurczak, ponieważ 
wiem, że wcale taki nie jesteś.

-Czy masz choć odrobinę wiary, Bob? - zapytałem chwilę później. - Czy 
wierzysz w jakąś religię, czy też jesteś po prostu poganinem pozwalającym, 
by jakaś mała demoniczna rzecz zrujnowała ci życie?

- Muszę przyznać, że mało mam wiary.

- Postaraj się jednak uwierzyć, że twoje kłopoty przeminą. Zdobądź się na 
to. Przyjmij to zadanie i pokaż wszystkim, co potrafisz.

I Bob tak uczynił. W ciągu roku spowodował, że ten sklep zaczął przynosić 
największe dochody w całej sieci.

- Przestałem rozpamiętywać te wszystkie sytuacje, które popsułem - 
opowiadał mi później. - Zacząłem koncentrować uwagę na moich sukcesach 
zawodowych, na domach towarowych, które pomogłem rozwinąć, na ludziach, 
którym pomagałem wspiąć się po szczeblach kariery. I wiesz co, Normanie, 
wszystkie te dobre rzeczy, które sobie przypominałem, narastały jak wielka 
fala przypływu, która wymiotła myśl: "wszystko psujesz" z mojego życia.

Doskonale rozumiałem Boba, ponieważ byliśmy do siebie bardzo podobni, 
byliśmy towarzyszami w cierpieniu z powodu doskwierającego nam obu poczucia 
niższości. Dzięki mojej wierze pokonałem je i wiedziałem, że i on może tego 
dokonać.

Zbyt wielu z nas pozwala, aby jakiś drobny negatywny incydent z 
przeszłości kontrolował nasze życie. Znam mężczyznę, który ma wspaniały 
baryton, lecz w ogóle go nie używa. Nie chciał śpiewać w kościelnym chórze 
i odrzucił ofertę przyłączenia się do lokalnego kwartetu wokalnego. 
Dlaczego? Gdy był w pierwszej klasie szkoły średniej, obsadzono go w jednej 
z głównych ról w operetce wystawianej przez jego klasę. W partii solowej 
jego głos nieco się zachwiał. Słuchacze prawie tego nie zauważyli, lecz on 
to spostrzegł. Czuł się tak upokorzony, że już nigdy więcej nie zaśpiewał.

Gdy koledzy naciskali na niego, wymawiał się: "Ja po prostu nie śpiewam". 
Pozwolił na to, by nic nie znaczący incydent z przeszłości zrujnował coś, 
co mogło stać się bogatym, trwałym doświadczeniem. Dobrze znam te 
przeszkody, te zwodnicze małe nasionka, które prześladują nasz umysł, 
dopóki nie postąpimy tak, jak Bob, który żyje pozytywnymi wspomnieniami, i 
na zawsze usunął nie z "nie potrafię".

Odkryłem, że ludzie, którzy myślą, że "nie potrafią", potrzebują tego co 
moja przyjaciółka z Florydy nazywa wsparciem. Ostatnim razem, gdy 
odwiedziłem tę starszą, lecz bardzo żywotną damę, zadzwonił telefon. 
Mimowolnie stałem się świadkiem jej rozmowy. "Kochanie, nie martw się", 
powiedziała do kogoś. "Odwiedzę cię dzisiaj wieczorem i wesprę cię".

Po odłożeniu słuchawki powiedziała w swoim obrazowym stylu, 
charakterystycznym dla wiejskich części Florydy:

- Biedna kobieta. Ma wszystkie pieniądze świata, lecz myśli, iż ma 
okropny okres. Powiada, że nie potrafi zrobić tego, nie potrafi zrobić 
tamtego. Na pewno potrzebuje olbrzymiej porcji wsparcia.

- Powiadasz, że kobieta, którą chcesz wesprzeć, jest bogata? - zapytałem.

- Kochanie - do wszystkich zwracała się kochanie - ona tak naprawdę wcale 
nie jest bogata. Och! Ma wiele posiadłości i dużo pieniędzy w banku. Jednak 
trzeba mieć w sobie coś, aby być naprawdę bogatym. Ale kiedy się za nią 
wezmę, przestanie mówić ciągle "nie potrafię".

- Co zamierzasz zrobić? - zapytałem.

- Kochanie, zamierzam jej po prostu przeczytać fragment z Księgi, w 
którym jest napisane: "Wszystko mogę w Nim, który mnie wzmacnia" (List do 
Filipian 4,13). Kiedy stanie się on częścią jej myślenia, zostanie na 
trwałe podbudowana.

Żegnając się z tą starszą damą - praktycznym filozofem z krainy dawnej 
Florydy - sam miałem poczucie, że doznałem duchowego podbudowania i 
wsparcia. Lubię ją wspominać, wspomnienie to bowiem wskazuje skuteczną 
metodę wykorzenienia schematu myślenia "nie potrafię". Pokonaj negatywne 
myśli i złe wspomnienia pewnością, że potrafisz zrobić wszystko, co dobre.

Traktuj siebie jak osobę, która potrzebuje duchowego wsparcia - możesz je 
otrzymać zastępując defetystyczne myśli i złe wspomnienia całkiem nową 
postawą myślową. Nazywam ją pozytywnym myśleniem i zapewniam, że gdy ją 
zastosujesz, doznasz prawdziwego cudu.

Moja pierwsza książka na temat pozytywnego myślenia, jak o tym wcześniej 
pisałem, wywołała mieszane reakcje. Wielu spośród jej obrońców mówiło, że 
być może książka za bardzo wyprzedza swoje czasy, że idea człowieka 
myślącego pozytywnie i w ten sposób zmieniającego porażkę w życiowy sukces 
jest czymś nazbyt nowym.

Dziś, wiele lat później, psycholodzy, naukowcy i badacze piszą książki o 
skuteczności zasad pozytywnego myślenia i korzyściach z nich płynących. 
Norman Cousins napisał na ten temat kilka książek, poczynając od jego 
doskonale znanej pozycji "Anatomy ofan Illness" ("Anatomia choroby");€dr 
Redford Williams, lekarz z Duke University, opublikował książkę pt. "The 
Trusting Heart" ("Ufne serce"); zaś chirurg Bernie Siegel pracę "Love, 
Medicine and Miracles" ("Miłość, lekarstwa i cuda"), która stała się 
bestsellerem. Biolog, Joan Borysenko, napisała "Minding the Body, Mending 
the Mind" ("Poddawanie ciała kontroli umysłu"). Są to tylko niektóre z 
książek, jakie ostatnio napisano na ten temat.

Pozytywne myślenie jest dzisiaj powszechnie stosowane w szatniach 
czołowych sportowców. "Trenerzy, sportowcy i psycholodzy sportu są 
przekonani, że różnica między wygrywaniem i przegrywaniem, w grupie 
czołowych sportowców, w znacznym stopniu zależy od różnicy w psychicznym 
nastawieniu", piszą w nowojorskim "Timesie".

Robert Kriegel, współautor książek "Inner Skiing" ("Wewnętrzne 
narciarstwo") i "The C-Zone" ("Strefa C"), pisze w "Timesie", że 
niezależnie od tego, czy dana osoba jest zaangażowana w uprawianie sportu 
czy prowadzenie przedsięwzięcia, świetne wyniki może osiągnąć poprzez 
eliminowanie lęku przed niepowodzeniem, przywoływanie sukcesów i 
przypominanie sobie uczuć, jakie im towarzyszyły, a następnie obrazowe 
przedstawianie doskonałego wystąpienia i wyobrażanie sobie zwycięstwa. 
"Tworzenie psychicznych obrazów pomaga ludziom nabrać pewności siebie i 
zrelaksować się", powiada.

I znowu nie mogę się oprzeć, by nie powtórzyć słów Marka Aureliusza: 
"Nasze życie jest takie, jakim uczynią je nasze myśli" i słów Gautama 
Buddy: "Umysł jest wszystkim. Stajemy się takimi, jak myślimy" oraz 
profesora Williama Jamesa, ojca amerykańskiej psychologii naukowej, który 
powiedział: "Największym odkryciem dokonanym w moim pokoleniu było, że 
istota ludzka może przemienić swoje życie poprzez przemienienie postawy 
swojego umysłu".

Dlatego z prawdziwym smutkiem muszę powiedzieć, że niezwykłe możliwości 
naszego umysłu nie są w pełni wykorzystywane. Często rozmawiałem o tym z 
późniejszym gubernatorem stanu New Jersey, Charlesem Edisonem, który był 
synem słynnego wynalazcy Thomasa A. Edisona. Charles i ja byliśmy dobrymi 
przyjaciółmi. On lubił rozmawiać o swoim ojcu, dla którego miał wielki 
podziw. Opowiedział mi, że jego ojciec zawsze powtarzał: "Zasadniczą rolą 
ciała jest przenoszenie mózgu - mózg jest istotą naszego jestestwa".

To prawda, gdyż mózgiem myślimy, rozważamy i oceniamy. Poprzez niego mamy 
kontakt z wielkimi myślicielami historii ludzkości, z genialnymi poetami i 
artystami. To dzięki niemu pamiętamy, snujemy marzenia, modlimy się i 
kontaktujemy z Bogiem. Często funkcje te przypisujemy sercu, które w 
rzeczywistości jest jedynie mięśniem pompującym życiodajną krew. To mózg 
jest siedliskiem naszego umysłu, a umysł wyróżnia nas jako istoty ludzkie 
stworzone na podobieństwo Boga.

To właśnie umysł paraliżuje nas lub dodaje nam energii. Powodem, dla 
którego postawa "nie potrafię" jest obecnie tak rozpowszechniona, jest to, 
iż stanowi ona najłatwiejszy sposób uchylenia się przed przyjęciem 
wyzwania. Opowiem wam o pewnym figlu, jaki wiele lat temu inżynierowie z 
działu urządzeń oświetleniowych General Electric płatali nowym pracownikom. 
Zlecali nowym kolegom zadanie obmyślenia sposobu zamrażania szklanych 
kloszów żarówek od środka. Wszyscy starzy pracownicy wiedzieli, że jest to 
niemożliwe. Mieli jednak zabawę, patrząc jak nowy kolega przez całe dnie 
pracuje nad tym beznadziejnym projektem, dopóki w końcu się nie połapie. 
Jednak pewien młody mężczyzna o nazwisku Marvin Pipkin nigdy nie dał się na 
to złapać. I wiecie co? On nie tylko opracował technologię zamrażania 
żarówek od środka, lecz w trakcie swoich badań odkrył nowy rodzaj żrącego 
kwasu, który uczynił żarówkę jeszcze mocniejszą. Po prostu nikt mu nie 
powiedział, że nie można tego zrobić.

Innym młodym mężczyzną, który nie pozwolił, by postawa "nie potrafę" go 
powstrzymała, był narciarz z Colorado o nazwisku Peter Seibert. Podczas 
służby w armii, na froncie drugiej wojny światowej, omal nie stracił kolana 
z powodu wybuchu pocisku moździerzowego. Lekarze powiedzieli mu, że już 
nigdy nie będzie jeździł na nartach. Trzeba w tym miejscu dodać, że Peter 
był mistrzem w tym sporcie. Okazało się jednak, że był również mistrzem w 
myśleniu, wewnętrzny głos bowiem stale powtarzał mu: "Nadal potrafisz 
zjeżdżać na nartach". Kiedy wreszcie stanął na nogach, próbował jeździć na 
nartach, lecz cały czas się przewracał. "Czy nie mówiliśmy ci!", szydził 
świat. Jednak Peter w dalszym ciągu myślał: "Potrafię, potrafię". I udało 
mu się. Po kilku latach wygrał słynny bieg Roche Cup.

Później wpadł na pomysł stworzenia nowego ośrodka narciarskiego w 
górskiej okolicy, którą bardzo kochał. Gdy starał się o pożyczkę na 
sfinansowanie przedsięwzięcia, śmiano się z niego. "Seibert, to ci się nie 
uda" - taka była powszechna reakcja. "Lokalizacja, którą wybrałeś, jest 
dokładnie na drodze prowadzącej do popularnej miejscowości narciarskiej 
Aspen!"

Jednak Peter Seibert wiedział, że nie trzeba słuchać tego głosu 
szepczącego "nie potrafisz". Dlatego uparcie trwał przy swoim, nie poddawał 
się i zbudował, dzisiaj już słynny, ośrodek narciarski o nazwie Vail.

Zarówno Seibert, jak i Pipkin osiągnęli sukces idąc pod prąd, wbrew 
utartym wzorcom myślenia, każdy w swojej dziedzinie. Dlatego tak długo, jak 
długo Bóg pozwoli mi żyć, będę podkreślał niepodważalny fakt, że poprzez 
zmianę swojego myślenia człowiek może odmienić swoje życie. Zgadza się to 
ze starą prawdą, mówiącą: "Stajesz się tym, kim miałeś być".

Przytoczę tutaj historię pewnego anonimowego telefonu, jaki odebrałem 
kiedyś w moim biurze w Nowym Jorku. Dzwoniła kobieta. Kiedy poprzez łzy 
udało jej się upewnić, że to ja jestem przy aparacie, ponownie zaczęła 
płakać. Po kilku minutach zapytałem:

- Skąd dzwonisz?

- Z Oklahoma City - wykrztusiła.

- Posłuchaj, jesteś na linii już przez dwie minuty i do tej pory nie 
zrobiłaś nic oprócz szlochania - powiedziałem. - Jeśli wolno mi powiedzieć, 
jest to bardzo drogie szlochanie. Powiedz mi teraz, co mogę dla ciebie 
zrobić?

- Och! Doktorze Peale, czytam pana książki od wielu lat. Pan jest moją 
jedyną nadzieją. Widzi pan, właśnie odkryłam, że mój mąż spotyka się z inną 
kobietą. Nigdy przez myśl mi nie przeszło, że on może to uczynić. Cóż mam 
począć?

- Opowiedz mi o tej kobiecie. Czy wiesz, kim ona jest?

- O tak, wiem. Jest młodsza ode mnie i muszę przyznać, iż jest bardzo 
atrakcyjną kobietą.

- Ile masz lat?

- Czterdzieści dwa.

- Czy ładnie wyglądasz?

- Mam czterdzieści dwa lata, już ci powiedziałam - powtórzyła.

- I co z tego? - zapytałem. - Czterdzieści dwa lata to nie starość, 
prawdziwa dama nie powinna tracić atrakcyjnego wyglądu w tak wczesnym 
wieku.

- Cóż, nie chcę się przechwalać, lecz gdy braliśmy ślub, gazety nazwały 
mnie pięknością z Oklahoma - odpowiedziała.

- Czy czasem nie pozwalasz sobie na odrobinę zaniedbania? - 
podpowiedziałem. - A może uważasz, że jesteś już za stara na przeżywanie 
romansu?

Zapadło długie milczenie, a później niskim głosem wyznała:

- No cóż, być może tak właśnie jest.

- Proszę posłuchać, droga pani. Ja nie jestem pani spowiednikiem, muszę 
jednak wychwycić wszystkie pani negatywne myśli. Chodzi o to, aby już teraz 
zaczęła pani myśleć pozytywnie. Proszę zachowywać się jak niedźwiedzica, 
która staje się najgroźniejszym z dzikich zwierząt, gdy jej młode znajdą 
się w niebezpieczeństwie. Inna, młodsza niedźwiedzica, dlatego mniej 
doświadczona niż ty, stara się odebrać twoje młode. Wyjdź jej naprzeciw i 
walcz. Jedź do miasta i zrób sobie nową fryzurę, kup kilka pięknych, 
modnych ciuchów i wystaw za nie rachunek mężowi. Myśl o świetności, o 
blasku i romansie. Kiedy będzie wracał do domu na obiad, zrób wspaniały 
posiłek, przygotuj świece i inne nastrojowe akcesoria. Wyobraź to sobie w 
pozytywnych barwach, przypomnij sobie waszą dawną cudowną relację, pomyśl, 
że jest ona jeszcze silniejsza niż kiedykolwiek dotąd.

- To wszystko ma sens, doktorze Peale - wymamrotała. - Niestety, ja już 
tego nie potrafię. Myślę, że jest już dla mnie na to wszystko za późno.

- Posłuchaj - powiedziałem. - Od jak dawna twoja rodzina mieszka w 
Oklahoma?

Zdumiona tym pozornie nie mającym związku pytaniem, odpowiedziała:

- Och, mój dziadek przybył tutaj z Indiany ze sto lat temu.

- Czy uczestniczył w tej słynnej "wędrówce farmerów za ziemią" na 
terytorium Oklahomy?

- Tak - rozpogodziła się. - Mówili mi, że był silnym, odważnym pionierem.

- To fatalnie - westchnąłem. - Żal mi wielkiej rodziny, która tak 
zniedołężniała. Kto mógłby pomyśleć, że tak silny dziadek był przodkiem 
pochlipującej wnuczki, bez przerwy szlochającej i powtarzającej "nie 
potrafię"? To doprawdy tragiczne, jak nisko może upaść wspaniała rodzina.

Moje słowa prawdopodobnie do niej trafiły, ponieważ jej głos nagle stał 
się bardzo zdecydowany:

- Poradzę sobie z tym, doktorze Peale. Dziękuję panu bardzo. - I odłożyła 
słuchawkę.

Stałem trzymając przy uchu brzęczący telefon i zastanawiałem się, czy 
powiedziałem to, co trzeba.

Tak się złożyło, że w rok po tym zdarzeniu pojechałem do Oklahoma City z 
wykładami i ktoś zadzwonił do mojego pokoju hotelowego.

- Mówi niedźwiedzica - odezwał się kobiecy głos.

- Niedźwiedzica? - powtórzyłem zdumiony.

Wtedy ona się przedstawiła.

- Jak się układa? - zapytałem.

- Wspaniale - odparła. - Romans męża, o którym ci opowiadałam? To już 
skończone, stłumione w zarodku. Wszystko jest w porządku. Miałeś rację. 
Zrobiłam to, co mi poradziłeś, dodałam trochę pozytywnych wyobrażeń i dziś 
mój mąż jest najlepszym mężem na świecie - dodała jak przystało na lojalną 
żonę.

Nigdy nie widziałem tej kobiety, nie zapamiętałem również jej imienia. 
Pozostała w mojej pamięci jedynie jako zraniony, przestraszony ludzki głos, 
który usłyszałem, gdy pierwszy raz do mnie zadzwoniła. Jednak, aby osiągnąć 
to, co osiągnęła, musiała mieć wytrwałość, wyobraźnię, silną wiarę i stale 
przejawiać pozytywną postawę. To prawda - była z tej samej gliny, co jej 
dziadek i udało jej się pokonać przeciwności.

Defetystyczne uczucie "nie potrafię" prawie zawsze cofa się przed 
pozytywnym myśleniem. Znam bardzo niewiele przypadków, gdy nie zakończyło 
się to sukcesem, wówczas zaś było spowodowane tym, że dana osoba nie miała 
dość silnej wiary i wytrwałości.

Niestety, człowiek może mieć świetne wykształcenie, szkolenie, wielkie 
zdolności, może umieć ciężko pracować - wszystkie cechy, które prowadzą do 
sukcesu - a mimo to zachowywać wątpliwości wobec siebie, które, jeśli nie 
zostaną usunięte w chwili kryzysu, mogą wszystko zrujnować.

Postawa "nie potrafię z tym żyć" może prowadzić do śmierci człowieka. Zaś 
uczucie, że "potrafię", jeśli w porę przyjdzie nam na ratunek, przynosi 
rezultaty w postaci pełnego radości życia. I tak się też dzieje - ludzie 
porzucają postawę "nie potrafię", przyjmują postawę "potrafię" i spotyka 
ich wiele wspaniałych rzeczy.

W mojej pracy zawodowej usiłowałem pomagać ludziom wszystkich ras i 
religii, jak i ludziom nie wyznającym żadnej religii, i doświadczyłem w 
zamian wiele wyrazów wdzięczności. Jeden z tych, które najlepiej 
zapamiętałem, miał miejsce pewnego popołudnia w Nowym Jorku, w autobusie 
jadącym Madison Avenue.

Dobrze ubrany czarnoskóry mężczyzna, jadący z małym chłopcem, zwrócił się 
do mnie po nazwisku. Wstał i zaofiarował mi miejsce w zatłoczonym 
autobusie. Usiłowałem mu odmówić i podziękowałem za uprzejmość.

- Będę jednak nalegał, aby pan usiadł na moim miejscu, ponieważ to panu 
zawdzięczam sukces, który odniosłem w życiu, i zawsze pragnąłem zrobić coś 
dla pana - powiedział. - Lecz i tak wszystko, co bym zrobił, byłoby za 
mało.

Z ociąganiem usiadłem, a następnie zapytałem:

- Cóż ja takiego dla pana zrobiłem, przyjacielu?

W miarę jak autobus jechał Madison Avenue, pasażerów zaczęło ubywać; 
mężczyzna usiadł obok mnie i opowiedział mi następującą historię.

- Wiele lat temu słyszałem pana wykład w naszej szkole średniej. Później 
powiedziałem panu, że podobał mi się pański wykład na temat pozytywnego 
myślenia, lecz nie sądzę, abym kiedykolwiek wiele osiągnął. "Czemu nie?", 
zapytał pan. "Powinien pan to wiedzieć", odpowiedziałem. Lecz pan 
najwyraźniej nadal nie rozumiał, gdyż skomplementował pan mój wygląd, moją 
osobowość i inne zalety. W końcu powiedziałem: "Ale przecież jestem 
czarny". A pan na to odparł: "Tak samo jak Ralph Bunche zastępca sekretarza 
generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, który był kiedyś stróżem. 
Tak samo jak Bill Cosby i Jesse Jackson". I wymieniał pan dalej innych 
czarnoskórych Amerykanów, którzy osiągnęli sukces w czasach, które dla 
czarnych były o wiele trudniejsze. Później opowiedział mi pan pewną 
historię. Była to opowieść o chłopcu, który poszedł do wesołego miasteczka 
znajdującego się w stolicy pewnego hrabstwa. Jakiś człowiek napełniał tam 
balony helem i puszczał je w niebo, ku uciesze tłumnie zgromadzonych 
dzieci. Baloniki miały różne kolory. "Czy myśli pan, że czarne polecą tak 
wysoko jak inne?", z wahaniem zapytał mały chłopiec. Mężczyzna nadmuchujący 
baloniki był dobrym i mądrym człowiekiem. "Popatrz tylko, a pokażę ci", 
powiedział, po czym nadmuchał i puścił w niebo czarny balonik, który 
wzniósł się równie wysoko jak inne. "Widzisz teraz, że to nie od koloru 
zależy, jak wysoko szybują - unosi je to, co mają w środku", powiedział 
mężczyzna kładąc rękę na ramieniu chłopca.

Mój towarzysz podróży zamilkł na chwilę i patrzył na swojego syna 
siedzącego obok. Następnie zwrócił się w moją stronę.

- Gdy już skończył pan opowiadać tę historię, dodał pan: "Jeśli wyplenisz 
ze swojego umysłu wątpliwości na swój temat i pozbędziesz się kompleksu 
niższości, który w sobie nosisz, jeśli oddasz całego siebie temu, co 
będziesz robił, to wszystko ci się w życiu ułoży". Zdecydowałem że nie mam 
nic do stracenia, i posłuchałem pana rady. Uwierzyłem, zapomniałem o 
wątpliwościach i cały oddałem się nauce i każdej dobrej rzeczy, jak mi się 
trafiła. W rok później zostałem wybrany na przewodniczącego mojej klasy w 
szkole średniej, do której uczęszczało 90 procent białych! Zachęcony tym 
pracowałem jeszcze wytrwalej i dzięki dobrym ocenom uzyskałem stypendium na 
uniwersytecie i skończyłem studia z wyróżnieniem, a teraz mam dobrą pracę w 
jednej z czołowych firm. To pan zachęcił mnie do tego, doktorze Peale, i 
jestem rad, że mój mały chłopak mógł pana poznać osobiście. Oczekuję, że 
przewyższy swojego ojca.

Z radością uścisnąłem dłoń temu młodemu człowiekowi, a gdy dojechaliśmy 
do mojego przystanku, wysiadłem z autobusu wdzięczny za okazję spotkania 
jeszcze jednego człowieka, który potrafił przezwyciężyć swoje "nie 
potrafię".

Aby jeszcze mocniej uzasadnić, że filozofia życiowa głosząca, "ja 
potrafię" działa w każdym przypadku bez wyjątku, niezależnie od rasy czy 
koloru skóry, pozwólcie, że opowiem o osobie, którą prawdopodobnie 
oglądaliście wiele razy w telewizji, nie zdając sobie sprawy, że historia 
jej własnego życia była bardziej dramatyczna niż większość scenariuszy 
telewizyjnych.

Chodzi o Marlę Gibbs, która grała pełną energii pokojówkę w popularnym 
filmie "The Jeffersons", a całkiem niedawno jedną z głównych ról jako matka 
jednocząca całą rodzinę w telewizyjnym serialu "227".

Poznałem Marlę Gibbs dzięki historii jej życia, zamieszczonej w magazynie 
"Guideposts" (Drogowskazy). Wierzę, że opowieść ta dobrze ilustruje, co 
każdy może osiągnąć, jeśli podejmie działanie w oparciu o wiarę.

W 1972 roku Marla w żadnym razie nie była człowiekiem sukcesu. Marzyła o 
zostaniu aktorką, lecz, jak sama mówi, nie potrafiła uporządkować własnego 
życia i pozwolić sobie na kupno domu. Całe jej życie było długą serią "nie 
potrafię".

- W tamtych latach miałam tyle pewności siebie, co kurczak w lisiej jamie 
- mówi ze śmiechem. - Wracałam do zdrowia po przebytej nie operacji i nie 
pracowałam od sześciu miesięcy, poprzednio byłam zatrudniona jako pracownik 
rezerwacji lotniczych w United Airlines.

Co gorsza, Marla Gibbs, matka samotnie wychowująca trójkę dzieci, nie 
miała gdzie mieszkać. Jej dzieci mieszkały z ojcem, podczas gdy Marla 
koczowała w mieszkaniu ciotki, gdzie wylegiwała się w łóżku i, jak sama 
mówi, "gapiła się z poczuciem beznadziejności w ścianę, nie wiedząc, co 
robić, ani dokąd się zwrócić".

- Później, w pewien niedzielny ranek, nie mając nic do roboty włączyłam 
telewizor, a tam aktor Robert Young i jego żona opowiadali o swojej wierze. 
Mówili o tym, że z Bożą pomocą możemy skoncentrować nasze myśli na tym, co 
dobre, i w ten sposób spowodować korzystne zmiany oraz że możemy uzyskać 
siłę potrzebną do odnowy naszego życia, gdy tylko zmienimy swój sposób 
myślenia.

Marla dowiedziała się też o czymś innym, co było równie ważne: o 
podejmowaniu kroków w wierze.

- Jest rzeczywiście tak, że nie widzimy tego, co spotka nas na naszej 
drodze - wyjaśnia Marla. - Jeśli uczynimy pierwszy krok, dostrzeżemy 
następny i następny, aż osiągniemy wyznaczony cel.

Jednak gdy Marla uczyniła pierwszy krok, skutki okazały się przerażające. 
Po powrocie do swojej pracy w liniach lotniczych na pół etatu desperacko 
szukała własnego mieszkania. Ale te, które oglądała, były albo zbyt drogie, 
albo nie odpowiadały potrzebom jej córki Angeli i dwóch synów, Jordana i 
Doriana.

- Wtedy usłyszałam słaby wewnętrzny głos - mówi Marla. - "Marla, nie 
potrzebujesz mieszkania, lecz domu".

Gdyby Marla nie była jeszcze osobą wierzącą, odpowiedziałaby pewnie: "ja 
nie potrafię" i zapomniała o wszystkim. Przecież nie miała nawet zaliczki 
na dom. Jednak Marla zaczęła myśleć. Pamiętała, że ma odłożoną małą sumkę 
pieniędzy, i wiedziała o istnieniu specjalnej kasy pożyczkowej dla 
pracowników United Airlines.

To nie było wystarczające, lecz Marla zdecydowała się zrobić pierwszy 
krok.

- Z trzęsącymi się kolanami poszłam do biura zajmującego się obrotem 
nieruchomościami - relacjonuje. - Choć było to dla mnie dziwne, zaczęła we 
mnie narastać nowa pewność siebie. Gdy agent nieruchomości zapytał mnie, 
jakiego domu szukam, zauważyłam, że śmiało opisuję dom, w którym jest 
wystarczająca liczba pokoi dla dzieci i ogród, w którym można uprawiać 
warzywa, aby ograniczyć wydatki na żywność.

Jednak gdy Marla obejrzała kilka domów, jej pewność siebie została 
zachwiana. Nieliczne domy, jakie znalazła, zatrzasnęły się przed nią, zanim 
zdążyła złożyć swoją ofertę.

- Przypomniałam sobie słowa duchownego, że gdy jedne drzwi zamykają się 
przed nami, równocześnie otwierają się inne, lepsze. Cóż, nie miałam 
zamiaru bezczynnie siedzieć patrząc na te, które przede mną zamknięto. 
Dlatego szukałam dalej. Postanowiłam, że nawet jeśli mam zedrzeć buty, nie 
przestanę wierzyć.

Podejmując jeden z takich kroków wiary, Marla trafiła do innego agenta 
nieruchomości. Czekając w jego biurze przeglądała jakieś fotografie domów 
na sprzedaż. Nagle poczuła, jakby prąd elektryczny przez nią przeszedł. Na 
jednej z fotografii widniały dwa małe domy stojące na jednej działce. Cena 
wydawała się w zasięgu jej możliwości.

Agent nieruchomości od razu zabrał ją na miejsce, aby mogła je obejrzeć. 
Wydawały się wprost doskonałe, było w nich dość miejsca dla jej dzieci. A 
już naprawdę zachwyciło ją to, że na działce był wielki ogród, w którym 
mogła uprawiać wszystkie warzywa dla swojej rodziny. Był też kosz do 
koszykówki dla chłopców. Uskładała trzy tysiące dolarów jako zaliczkę i 
wystąpiła o kredyt hipoteczny do Federal Housing Administration. Umieściła 
też swoje potrzeby w pudełku na prośby modlitewne, umieszczonym w jej 
kościele, i czekała. Jednak po kilku tygodniach agent nieruchomości 
przywiózł jej złe wieści. - Odrzucili twoją prośbę, Marla - uważają, że nie 
dasz sobie rady ze spłatą długu.

Większość ludzi zrezygnowałaby, mówiąc: "Próbowałem, lecz nie potrafię". 
Lecz nie Marla. Zwróciła się jeszcze raz z listowną prośbą do FHA.

- Myślę, że nawet Martin Luther King nie pracował ciężej nad swoim 
najlepszym kazaniem - mówi Marla. - Na trzech stronach opisałam, jak mogę 
wychować moje dzieci w tych domach, jak kosz do koszykówki pomoże mi mieć 
oko na chłopców, jak uprawy w ogrodzie pomogą w domowym budżecie. "Nie 
martwcie się, że stracę pracę", podkreślałam. "Będę o nią walczyła jak 
tygrys".

Kilka dni później prośba o pożyczkę Marli wróciła zaaprobowana.

Stało się jednak coś więcej niż to, że dostali dom. Nowa pewność siebie 
Marli spowodowała, że zaczęła dostawać małe rólki w programach 
telewizyjnych. Odkryła, że czuje się bardziej swobodnie i może lepiej 
interpretować powierzone jej role, była bardziej naturalna, była bardziej 
sobą. Potem zaproponowano jej, by czasowo odtwarzała rolę pokojówki w 
pierwszym odcinku serialu "The Jeffersons" ("Jeffersonowie"), opowiadającym 
dzieje bogatej murzyńskiej rodziny. Na wystawie pokojówka poznaje rodzinę 
Jeffersonów i pyta, czy naprawdę mieszkają w takim luksusowym 
wielopiętrowym budynku. Pani Jefferson odpowiada: "Tak, naprawdę tam 
mieszkamy". "Jak wam się to udało, nikt mi o tym nie powiedział?", 
zażartowała Marla.

Jej pytanie spowodowane wspomnieniami o poszukiwaniu własnego domu 
spowodowało, że niebawem zaczęła regularnie występować w tym serialu.

Tak, Marla Gibbs była bezdomną kobietą, która musiała sama utrzymać 
rodzinę. Mimo to zmieniła swój negatywny styl myślenia i wyszła ponad 
postawę "nie potrafię", otwierając swoje życie na działanie niezwykłej 
mocy. To spowodowało, że znalazła się w grupie ludzi, którzy mówią 
"potrafię".

Znam pewną kobietę, której wiara w siebie była tak ściśle związana z 
niezachwianym zaufaniem, że mogła pokonać nawet największe przeciwności. 
Jej życiowym celem było pomaganie innym ludziom, szczególnie osobom 
cierpiącym, zaś jej wiara w to, że może uzdrawiać, przyniosła pewne 
wyjątkowe rezultaty.

 Jestem dłużny tę historię mojemu staremu przyjacielowi, Arthurowi 
Gordonowi, znanemu pisarzowi. Jest to poruszająca ludzka opowieść o małym 
chłopcu mieszkającym w Nowym Jorku, który w wieku trzech lat zachorował na 
paraliż dziecięcy. W tamtych czasach nie wynaleziono jeszcze szczepionki 
przeciwko chorobie Heinego-Mediny, która została później odkryta przez 
Salka, i choroba spowodowała, że jego nogi zostały zniekształcone i 
chłopiec nie mógł się poruszać o własnych siłach. Jego rodzina była bardzo 
biedna, czasy były ciężkie, więc rodzice zabrali go do szpitala miejskiego 
w Nowym Jorku i nigdy po niego nie wrócili. Małym chłopcem zajęła się 
opieka społeczna i w końcu znalazł się w małej społeczności farmerów w 
południowej Georgii. Tam, pod delikatnymi promieniami słońca Georgii, 
pośród dorodnych dębów, trafił pod opiekę wspaniałej kobiety, którą wszyscy 
ludzie nazywali czule Maum Jean. Była prawdziwą świętą. Kochała wszystko, 
szczególnie małe zranione istoty. Ponieważ była akuszerką, żadna kobieta w 
okolicy nie chciała bez niej€rodzić. Maum Jean przygotowywała lekarstwa z 
leczniczych ziół i korzeni i wszystko, czego tylko się tknęła, wychodziło 
dobrze.

Wtedy spotkała na swojej drodze małego chłopca z Nowego Jorku. Bardzo 
niewiele wiedziała o atrofii mięśni, lecz rozumiała, że jeśli się ich nie 
używa, zanikają. Dlatego każdego wieczoru masowała jego zdeformowane nogi 
tak silnie, że prawie krzyczał z bólu. Mówiła mu: "Przykro mi, kochanie, 
muszę to robić, abyś poczuł się lepiej. Niczym się nie martw. Jeszcze 
trochę cierpliwości. Zapamiętaj to sobie - będziesz chodził, kochanie. 
Zobaczysz, że będziesz chodził".

Niewiele słyszała o hydroterapii, lecz wiedziała, że bieżąca woda może 
pomóc sparaliżowanym kończynom. Dlatego kazała swoim wielkim, silnym wnukom 
zanosić chorego chłopca do wody i sadzać go w niej. Masowała jego nogi, 
robiła kąpiele wodne i stale powtarzała, że będzie chodził, aż nadszedł 
czas, gdy chłopiec skończył dwanaście lat. Wtedy oparła go o stary dąb i 
cofnęła się o kilka stóp mówiąc:

- Kochanie, dzisiaj jest dzień, w którym, jak ci mówiłam, zaczniesz 
chodzić. Chcę, żebyś do mnie podszedł, a ja wyciągnę ręce i złapię cię, gdy 
się do mnie zbliżysz.

- Nie potrafię tego zrobić, Maum Jean! Nie potrafię! - zawołał. Wiesz, że 
nie potrafię tego zrobić! Moje nogi są martwe!

Jej głos, który do tej pory zawsze był delikatny, teraz zabrzmiał 
stanowczo.

- Posłuchaj mnie, chłopcze! Jesteśmy wierzący, prawda? Usłyszałam, że 
dziś jest ten dzień. Dlatego chodź teraz do mnie, chłopcze!

Pełen wahania wysunął jedną nogę naprzód, potem drugą, jedną i drugą, 
jedną i drugą, i padł jej w ramiona płacząc. Ona również płakała.

- Czy nie mówiłam ci, chłopcze? Nie będziesz już więcej potrzebował tych 
kul!

Stopniowo pozbyli się kul, a chłopiec wyrósł na mężczyznę. Wtedy, pewnego 
dnia otrzymał wiadomość od wnuków Maum Jean. W liście napisano prostymi 
słowami: "Maum Jean jest umierająca. Chce, abyś przyjechał". Mężczyzna 
wrócił do maleńkiej wioski, szedł piaszczystą drogą bielejącą w świetle 
księżyca i stanął przy jej łóżku. Położyła swoją miękką rękę na jego głowie 
i powiedziała:

- Chłopcze, pamiętaj, co ci powiedziałam. Tylko wierz, zawsze wierz. Tak 
naprawdę, jest to cała prawda zawarta w łupince orzecha.



* Stajemy się takimi, jak myślimy.

* Bądź pewny siebie, miej wiarę i wytrwałość.

* Gdy otwieramy nasz umysł na Niego, możemy zdziałać cuda.

* Aby wymazać uczucie "nie potrafię", stale powtarzaj "z Bożą pomocą 
potrafię, potrafię tego dokonać".

A później idź naprzód i zrób to.





Rozdział 4

Czy masz wszystko,

czego trzeba,

by być szczęśliwym?





Rodzaj wiary, o którym pisaliśmy w poprzednich rozdziałach, odgrywa ważną 
rolę w poszukiwaniach prawdziwego szczęścia - czegoś, czego, jak sądzę, 
wszyscy pragniemy w życiu.

Barczysty, krępy facet o twarzy buldoga siedział po przeciwnej stronie 
biurka. Miał około czterdziestu lat.

- Czy można osiągnąć szczęście, doktorze Peale? - zapytał. - Nie jestem 
szczęśliwy, a bardzo bym tego chciał. Słyszałem, że ma pan wiele 
praktycznej wiedzy na ten temat. Proszę mi podać jasne, proste zasady, 
wszystkie niezbędne kroki: pierwszy, drugi, trzeci. Nie chcę wdawać się w 
długie rozmowy, psychologię, filozofowanie i tym podobne rzeczy.

- Ani ja - odpowiedziałem. - Powiem ci wszystko, co wiem na ten temat, po 
kolei, w punktach, jeden, dwa, trzy. Najpierw jednak musimy ustalić, czy 
masz wszystko, czego potrzeba, aby być szczęśliwym. - Gdy spojrzałem na 
niego, przypomniałem sobie o tym, jak moja sekretarka mówiła mi, że stale 
wydzwania do nas jakiś mężczyzna i nie chce przyjąć odmownej odpowiedzi. 
Powiedziała mi: - Wyjaśniłam, że jest pan bardzo zajęty i ma niewiele czasu 
na osobiste spotkania. Jednak ten mężczyzna był wytrwały, naprawdę 
wytrwały.

Nie mogłem powstrzymać się od uśmiechu, tak się bowiem złożyło, że 
właśnie pisałem artykuł do gazety dla sprzedawców o wytrwałości jako 
głównym składniku sukcesu. "Będę musiał sprawdzić to, czego nauczam", 
powiedziałem jej. "Proszę powiedzieć temu wytrwałemu mężczyźnie, że się z 
nim zobaczę". I oto teraz był on w moim biurze. Widać było, że jest 
człowiekiem sukcesu, który chciał, aby przedstawić mu sprawę na sposób 
stosowany w biznesie, po kolei, w punktach: jeden, dwa, trzy. Spodobało mi 
się to i od początku go polubiłem.

Mój sposób podejścia, polegający na zadaniu pytania, czy ma wszystko, 
czego trzeba, aby być szczęśliwym, bardzo go zdumiał, lecz szybko odzyskał 
równowagę.

- W porządku, może pan mnie pytać o wszystko, jeśli należy to do całego 
tego procesu.

- Cóż - odpowiedziałem. - Nie jestem w tej sprawie żadną wyrocznią. Wiem 
jedynie, że sam jestem szczęśliwy, i mogę ci powiedzieć, jak do tego 
doszedłem. Najpierw jednak muszę powiedzieć ci coś bardzo ważnego: nigdy 
nie znalazłem szczęścia poprzez dążenie do niego jak do samoistnego celu. 
Owszem, mam listę rzeczy, które nazywam komponentami szczęścia. Czy 
zechciałbyś je zapisać?

Wziął notatnik i ołówek i powiedział:

- W porządku, strzelaj.

Oto lista, którą nazywam miksturą szczęścia.

 1. Duchowe doświadczenie.

Jego ręka trzymająca ołówek zatrzymała się.

- A co to znaczy?

- Po prostu zapisz, co mówię - odpowiedziałem. - Powiedziałeś przecież 
"żadnych rozmów", pamiętaj, że to ja prowadzę całe to przedstawienie.

Uśmiechnął się na moje słowa i wiedziałem, że dobrze się rozumiemy.

2. Głęboki pokój wewnętrzny.

3. Wyciszenie.

4. Radość.

5. Ekscytacja.

6. Zmaganie się.

7. Dobre trawienie.

8. Zdrowie.

9. Ktoś kogo kocham.

10. Ktoś, kto mnie kocha.

11. Suma pieniędzy wystarczająca na pokrycie wydatków.

- Oto one - zakończyłem. - Oto moja lista. Możesz iść do kogoś innego i 
usłyszeć te rzeczy w innej kolejności. Jak, na podstawie tej listy, 
oceniłbyś siebie - czy masz to, czego trzeba, aby być szczęśliwym?

Siedział w milczeniu, studiując listę.

- Mogę zaznaczyć punkty jedenasty, dziesiąty i dziewiąty. Mam te rzeczy. 
Punkt ósmy i siódmy jedynie jako tako. Mam punkt szósty, lecz przy piątym, 
czwartym, trzecim i drugim powinienem chyba pozostawić puste miejsce. 
Podsumowując, mój wynik to tylko pięćdziesiąt procent.

- Masz jednak dwie inne cechy, które powinny się na niej znaleźć: 
ciekawość i pragnienie. - Wyjaśniłem, że ludzie, którzy odznaczają się 
ciekawością i silnym pragnieniem zwykle osiągają cele, jakie sobie 
wyznaczyli.

Wtedy mój gość, który, jak czułem, naprawdę był zainteresowany 
osiągnięciem szczęścia, przyznał, że moja lista jest "całkiem dobra". 
Następnie powrócił do punktu pierwszego - duchowego doświadczenia. 
Najwyraźniej wprawiał go on w zdumienie.

- Powiedz mi, co przez to rozumiesz - nalegał.

- Mówisz tak, jak byś nigdy nie był w kościele - skomentowałem jego 
słowa.

- Och! Zrezygnowałem z tych rzeczy już w latach... - przez chwilę wahał 
się, czy o tym powiedzieć - w późnych latach sześćdziesiątych. Z tego, co 
jeszcze pamiętam, wnoszę, że twoje określenie "duchowe doświadczenie" trąci 
poszukiwaniem Boga i całym tym religijnym żargonem.

- Trafiłeś w dziesiątkę, wszystko się zgadza, lecz tutaj chodzi o coś 
więcej niż żargon - powiedziałem. - Chodzi mi właściwie o najwyższą formę 
ludzkiego doświadczenia, w którym umysł napełnia moc, pokój, wyciszenie i 
to, co nazywa się niewysłowioną radością. Z tego doświadczenia wypływa 
poczucie zwycięstwa nad tym wszystkim, co do tej pory człowieka zniewalało. 
- Widząc, że słucha z zainteresowaniem, kontynuowałem. - Być może 
zainteresuje cię, jak Jezus określił swoją misję na ziemi. Powiedział: 
"Przyszedłem, aby owce miały życie i miały je w obfitości" (Ew. Jana 
10,10).

Sięgnąłem po współczesne tłumaczenie Biblii zatytułowane "Good News for 
Modern Man" ("Dobra Nowina dla współczesnego człowieka") i przeczytałem na 
głos fragment z Ewangelii Jana 10,10 - werset właśnie cytowany. Brzmiał on: 
"Przyszedłem, abyście mieli życie i cieszyli się nim w całej pełni".

- Czy to właśnie jest szczęście? - zapytał.

- Pomyśl - powiedziałem. - Nigdy nie osiągniesz szczęścia, gdy będzie ono 
celem samym w sobie. Szczęście jest produktem ubocznym poświęcenia swojego 
życia jakiejś szlachetnej sprawie. W moim przypadku, jak sam się o tym 
przekonałem, prawdziwe oddanie Chrystusowi w nieuchronny sposób daje 
poczucie szczęścia.

Ten całkiem jeszcze młody, nieszczęśliwy mężczyzna siedział naprzeciw 
mnie i w zamyśleniu bębnił palcami w blat biurka. Później bardzo miękkim 
głosem powiedział:

- Chcesz powiedzieć, że Jezus jest tym, który może mnie uczynić 
szczęśliwym?

- Właśnie o to mi chodziło - odparłem. - Jeśli będziesz kiedyś chciał się 
nad tym głębiej zastanowić, chętnie ci pomogę, daj mi tylko znać. Teraz nie 
potrzebujesz mnie. Przeczytaj Ewangelię Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. 
Później po prostu porozmawiaj z Jezusem i powiedz Mu, że pragniesz żyć tak, 
jak On. Jeśli to uczynisz w postawie prawdziwego oddania, otrzymasz 
potrzebną do tego moc, a wraz z nią pojawi się prawdziwa radość. To właśnie 
rozumiem przez duchowe doświadczenie.

Widziałem, że zmierza ku temu, lecz nigdy nie wierzyłem w popychanie 
ludzi, w przeświadczeniu, że lepiej będzie, gdy przeżycie to w naturalny 
sposób się w nim rozwinie.

Wreszcie mój gość zadał pytanie:

- Czy jeśli to zrobię, będę musiał zerwać z tymi złymi rzeczami, które 
robię? - Zapadała długa cisza. - Może to właśnie moralne zło sprawia, że 
czuję się tak podle i jestem nieszczęśliwy?

Najwyraźniej przekonywał samego siebie, więc siedziałem cicho. W końcu 
nabrałem dla niego podziwu, przeszła mi bowiem przez głowę myśl, że być 
może to sam Bóg przejął kontrolę nad naszą rozmową i sterował nią bez 
odwoływania się do argumentacji i wprowadzania religijnej terminologii. 
Byłem pod wrażeniem Jego zręcznej metody. Po prostu pozwolił, by ten 
inteligentny mężczyzna sam znalazł własną drogę prowadzącą do szczęśliwego 
życia, życia wypełnionego radością i sensem. Na moich oczach zaczął 
otwierać się na prawdziwe życie.

Mężczyzna wstał i obszedł biurko dookoła. Sądziłem, że podchodzi, by 
uścisnąć mi rękę na pożegnanie, lecz on położył dłoń na moim ramieniu, a w 
jego oczach ujrzałem łzy.

- W każdym razie spotkałem prawdziwego mężczyznę, człowieka wierzącego, 
który miał dość odwagi, by powiedzieć temu wykolejonemu facetowi, jaki ma 
wynik, prawdziwy wynik. Widzisz, wiedziałem, że odpowiedź kryje się w 
wierze, lecz nie chciałem się do tego przyznać. Na pewno byłbym 
rozczarowany, gdybyś nie skierował mnie z powrotem ku wierze, tak jak to 
uczyniłeś.

Czy jesteście ciekawi, co się stało z tym mężczyzną? Dalszy ciąg jego 
historii był taki, że znalazł odpowiedź, której szukał, a wraz z 

nią szczęście, które wypełniło jego pustkę. Sprawiło mu to olbrzymią 
radość. Nowa wiara ożywiła go. Gdy zboczył z kursu, cały czas podświadomie 
poszukiwał wiary, chociaż nie zdawał sobie z tego sprawy.

Dzisiaj tysiące nieszczęśliwych ludzi znajduje się w podobnym, 
kłopotliwym położeniu. Oni również mają szansę znaleźć szczęście i sens, 
które mogą odmienić ich życie, tak samo jak odmieniły życie tego mężczyzny.

Niektórzy z moich czytelników mogą sobie pomyśleć: "W przypadku ludzi, o 
których piszesz, wszystko ułożyło się dobrze, lecz ja jestem zwyczajnym Joe 
(czy Susie) i dźwigam na swych barkach cały bagaż problemów i trudności 
powodujących, że nie mogę być człowiekiem szczęśliwym". Takim ludziom mówię 
po prostu: wybór należy do was.

Wielu chciałoby wybrać radość, lecz, niestety ze smutkiem to mówię, sami 
odmawiają sobie pokoju umysłu i poczucia szczęścia, dlatego że nie pozbyli 
się problemu cierpienia czy poczucia winy z powodu czegoś, co wydarzyło się 
wiele lat temu.

Noszą w sobie to źródło cierpień, stale mając nadzieję, że może kiedyś 
ono wyschnie. Niestety, takie rzeczy ot tak, po prostu, nie odchodzą. 
Musimy wypędzić je z naszego życia.

Kilka lat temu odwiedził mnie wysokiej rangi urzędnik kanadyjskiego 
rządu. Umówił się ze mną na spotkanie w moim biurze w Nowym Jorku. Ten 
dostojny i pełen rezerwy człowiek, mający znakomite wykształcenie, był 
odpowiedzialny za skomplikowane zagadnienia techniczne dotyczące jego 
kraju. Powiedział mi, że jest czytelnikiem moich książek i przyszedł do 
mnie, ponieważ ma problem, który bardzo dotkliwie mu doskwiera. 
Podejrzewał, że jego smutek mógł wypływać z tłumionego od dawna poczucia 
winy.

Odniosłem wrażenie, że idealizował swoją żonę - kobietę o silnej 
osobowości, bardzo kompetentną osobę - która była duszą towarzyskiego życia 
w ich mieście.

- Moja żona była najdelikatniejszą, najmilszą osobą, jaką kiedykolwiek 
spotkałem, zawsze zwracała uwagę na moje potrzeby - powiedział. - Byłem 
bardzo zajęty pracą dla rządu i wewnętrznie spięty, ponieważ chciałem 
dobrze wykonywać swoje zadania i awansować. Niestety, w rezultacie tego 
napięcia stałem się nerwowy i uszczypliwy - dodał.

Powiedział, że kontrolował swoje uczucia w biurze, lecz wieczorami 
wyładowywał się na żonie i był dla niej przykry. Później za każdym razem ją 
przepraszał, a ona zawsze mu przebaczała.

- Było z nami tak, jak w starej piosence - westchnął. - Pamiętam jej 
słowa: "Zawsze ranisz tego, kogo kochasz".

Pewnego dnia jego żona miała nieoczekiwany atak serca i zmarła w 
przeciągu dwudziestu czterech godzin.

- Byłem zdruzgotany - wyznał. - Byłem do niej tak bardzo przywiązany, że 
nie miałem pojęcia, jak sobie bez niej poradzę.

Później zdarzyło się coś, co często obserwowałem u ludzi o silnym 
charakterze. Zaczęła w nim narastać myśl zdolna pozbawić go wewnętrznego 
pokoju i szczęścia. Kiedy spotkał się ze mną, od śmierci jego żony minęło 
już siedem lat. Jednak myśl, która zakiełkowała jako słabe przeczucie, 
teraz sterowała nim bez litości, niszcząc cały jego wewnętrzny pokój, całe 
szczęście, jakie znajdował w pracy, i groziła zrujnowaniem jego kariery.

- To, co było kiedyś zaledwie przelotną myślą, urosło do takich 
rozmiarów, że zapanowało nad tobą i czujesz, iż może cię zniszczyć? - 
zapytałem.

Milczał przez dłuższą chwilę, najwyraźniej zmagając się z samym sobą.

- Proszę, wybacz mi niegrzeczność, wybacz, że od razu ci nie 
odpowiedziałem. Nigdy o tym nikomu nie wspominałem. Lecz tobie to powiem, 
czuję bowiem, że możesz mi pomóc i w pewnym sensie jesteś mi obcy, dlatego 
trochę anonimowy - dodał.

- Masz rację, a dzięki szkoleniu, jakie odebrałem, potrafię być dyskretny 
- przerwałem mu. (Nigdy dotąd nie opowiadałem nikomu o tym dziwnym i 
smutnym zdarzeniu, lecz teraz ten mężczyzna już nie żyje.)

Powiedział wtedy:

- W okazywaniu nieuprzejmości wobec mojej żony byłem prawdziwym mistrzem. 
W kilka dni po jej śmierci każda przykra rzecz, jaką zrobiłem i 
powiedziałem, wróciła do mnie we wspomnieniach. Dzisiaj poczucie winy i 
żalu tak we mnie urosło, że muszę znaleźć pokój duszy albo zniszczyć samego 
siebie.

- Czy wyznajesz jakąś religię? - zapytałem.

- Tak, oboje byliśmy praktykującymi katolikami. Ona była prawdziwym 
aniołem, świętą, najdoskonalszym chrześcijaninem, jakiego znałem. Oboje 
regularnie uczęszczaliśmy na mszę.

- Dlaczego nie wyznałeś tego na spowiedzi?

Nie odpowiedział na moje pytanie i odebrałem to jako znak, że nie chce na 
ten temat rozmawiać. Nagle zapłakał.

- Tuż przed śmiercią szepnęła: "Będę kochała cię całą wieczność i 
pracowała dla ciebie w niebie" - powiedział złamanym głosem.

Nagle poczułem jakiś impuls skłaniający do zadania mu pytania:

- Czy chcesz, aby twoja żona była szczęśliwa w niebie?

- Och, gdybym tylko mógł jej to zapewnić, byłbym najszczęśliwszym 
człowiekiem w Kanadzie.

- Być może niszczysz jej radość, chodząc ze smutną miną i samobiczując 
się. Dlaczego nie miałbyś myśleć raczej o jej szczęściu niż o swojej 
niedoli. Wyobraź sobie swoją żonę całkowicie rozumiejącą twoją głęboką 
miłość do niej i twoją skruszoną postawę. Pomyśl, że ona ci całkowicie 
przebaczyła. Jeśli to uczynisz, wierzę, że uwolnisz się od cierpienia i 
znajdziesz pokój. Doświadczysz szczęścia i ukojenia tutaj na ziemi, a ona 
będzie doświadczała pokoju i szczęścia w niebie.

Moje argumenty przemówiły do niego. Powiedział:

- To ma sens. Zrobię, jak mówisz, zrobię to teraz. - Wydawało się, że 
jest to lekarstwem dla duszy, jakiego potrzebował.

Potem zwykle kontaktował się ze mną przez telefon. W jego głosie 
wyczuwałem nową energię. W końcu ten człowiek stał się pełnym entuzjazmu 
wierzącym. Powiedział mi, że teraz wie, iż relacja pomiędzy śmiertelnymi 
ludzkimi istotami a tymi "po drugiej stronie" może być bardziej naturalna, 
niż do tej pory sądził.

- Oczywiście, brakuje mi mojej żony, lecz twoje logiczne argumenty 
przekonały mnie, że tak naprawdę nie jesteśmy oddzieleni, ale pracujemy 
wspólnie, i to daje mi ukojenie.

Wspomnienie tego zdarzenia spowodowało, że zacząłem myśleć o wielu 
szczęśliwych ludziach, których znam. Niektórzy znaleźli szczęście na bardzo 
trudnej drodze. Dla przykładu opowiem następującą historię.

 Pewnego razu w moim biurze znalazł się prezydent jednego z krajów 
Ameryki Środkowej wraz z małżonką. Przyjechał do Nowego Jorku w celu 
przeprowadzenia testów medycznych. Gdy był w szpitalu, jego żona zadzwoniła 
do mnie mówiąc, że dla prezydenta i dla niej jest bardzo ważne, abyśmy się 
spotkali. Nie mogłem sobie wyobrazić, dlaczego prezydent wielkiego kraju 
pragnął takiej rozmowy, lecz moje życie było pełne z pozoru dziwnych 
doświadczeń, więc zgodziłem się na spotkanie.

Gdy ten znakomity mąż stanu usiadł w moim biurze, od razu przeszedł do 
swojego problemu.

- Jestem człowiekiem wierzącym - powiedział. - Niestety, w moim życiu 
popełniłem rzeczy, których się wstydzę. Zawsze prosiłem o przebaczenie i 
wierzę, że okazano mi miłosierdzie. Teraz przyjechałem do Nowego Jorku z 
powodu problemów zdrowotnych, lecz moją prawdziwą chorobą jest choroba 
duszy.

Wypowiedział te słowa nieco nieporadną angielszczyzną, lecz ich znaczenie 
było dla mnie jasne. Mówił dalej.

- Jestem prostym żołnierzem, który w końcu został generałem. Jak wiesz, w 
naszym kraju często dochodzi do przewrotów i rewolucji. Jako dowódca 
wydawałem rozkazy, które powodowały śmierć ludzi. Martwię się o moją duszę. 
Czy Bóg przebaczy mi zło, jakie wyrządziłem? Czy zmiłuje się nade mną? - 
mówiąc to popatrzył na mnie smutnym wzrokiem.

- Czy wydawał pan rozkazy w interesie swojego kraju panie prezydencie, 
wykonując swój obowiązek?

- Szczerze w to wierzę, lecz mimo to widzę nadal tych młodych ludzi. 
Uderzył pięścią w swoją dłoń. - Wojna to prawdziwe piekło. Żaden porządny 
człowiek nie powinien mieć z nią nic wspólnego.

- Panie prezydencie, szczerze panu współczuję - powiedziałem. - 
Porozmawiajmy z Tym, który znał ból i cierpienie i który zawsze miał 
miłosierdzie dla każdej skołatanej duszy.

Nagle stała się dziwna rzecz. Prezydent zerwał się na nogi, strzelił 
obcasami w wojskowym stylu i zasalutował. Nie mnie oddawał honory, lecz 
komuś niewidzialnemu, kogo obecność bardzo realnie wyczuwało się w pokoju. 
Znalazł oczyszczenie umysłu, a wraz z tym przyszedł pokój. Później żył 
przez kilka lat jako życzliwie nastawiony do świata i szczęśliwy człowiek. 
Wydaje się, że miał to, czego trzeba do szczęścia.

Istnieje również inna przeszkoda na drodze do szczęścia, która może być 
realnym zagrożeniem dla naszego zdrowia. Przeszkodą tą jest uczucie 
wrogości czy postawa braku przebaczenia.

Nauki medyczne wskazują, że wrogość, którą w sobie tłumimy odmawiając 
innym przebaczenia, może wywołać poważne problemy zdrowotne. Dr Redford 
Williams, internista i psycholog behawioralny z Duke University Medical 
Center, pisze: "Wrogość łączy się z ryzykiem zapadnięcia nie tylko na 
chorobę serca, lecz może również spowodować śmierć z innych przyczyn".

Dr Williams i jego zespół badawczy śledzili drogę życiową różnych grup 
ludzi przez dłuższy okres. W rezultacie przeprowadzonych analiz doszli do 
wniosku, że uczucia wrogości miały wpływ na zdrowie fizyczne badanych.

Jedno z badań rozpoczęto, gdy osoby badane były jeszcze studentami 
medycyny. Następnie obserwowano ich losy przez dwadzieścia pięć lat. 
Badacze ustalili, że ludzie, którzy doświadczali wiele wrogości, prawie 
pięciokrotnie częściej byli narażeni na atak serca, dusznicę czy śmierć z 
powodu choroby serca niż ci, którzy nie doświadczali tak silnej wrogości.

W podobnym, zakrojonym na trzydzieści lat badaniu, które przeprowadzono 
na grupie studentów prawa, odkryto, że ludzie doświadczający silnych uczuć 
wrogości cztery razy częściej byli narażeni na śmierć z powodu choroby 
serca niż studenci, którzy doświadczali mniej wrogości.

"Wierzący żyją dłużej", mówi Williams. To prawda. Gniew, niechęć i 
postawa braku przebaczenia mogą zasiać fizyczne i duchowe spustoszenie w 
życiu człowieka. Znam pewną kobietę, która sądziła, że ma wszelkie prawo do 
nienawiści. Pozwólcie, że opowiem, co ją spotkało.

Hasula Hanna była ciężko pracującą wdową, która mieszkała w Denver, w 
stanie Colorado. Jej jedyną radością w życiu była trzydziestopięcioletnia 
córka Pat - jedyna bliska osoba, którą miała na świecie. Pat przez jakiś 
czas mieszkała w innym mieście, a później wróciła do Denver i studiowała w 
szkole biblijnej. Chciała zostać misjonarką. Podczas studiów pracowała na 
pół etatu i mieszkała z matką.

Pewnego wieczoru Pat nie wróciła do domu po pracy. Hasula zaczęła się 
martwić. Przecież jej córka zawiadomiłaby ją o spóźnieniu. W końcu 
zakręciła gaz pod kolacją, jaką przygotowała, i zaczęła dzwonić do 
przyjaciół i, coraz bardziej zaniepokojona, do miejscowych szpitali i na 
policję. Nikt nie miał żadnych informacji na temat jej córki.

Następnego ranka zjawił się policjant, aby zrobić szczegółowy opis Pat, 
jej samochodu i ubrania, które na sobie miała. Pani Hanna poprosiła 
członków kościoła, do którego chodziła, aby modlili się za jej córkę. Tego 
samego dnia do jej drzwi zapukał pastor z innym mężczyzną. W ich oczach 
widać było ból i Hasula wiedziała, co mają jej do powiedzenia.

- Znaleźliście Pat, prawda?

- Tak, pani Hanna, znaleźliśmy ją - odpowiedzieli.

Ciało Pat znaleziono na poboczu drogi, gdzie zostało silnie wyrzucone z 
samochodu. Została zgwałcona i zasztyletowana.

Pani Hanna zemdlała.

Na pogrzebie wykonywała wszystkie formalności jak robot, reagując 
mechanicznie na tę nie kończącą się kawalkadę żałobników z colleg'u do 
którego uczęszczała jej córka, kolegów i koleżanek z jej biura i z 
kościoła. Później, po wielu dniach, w odosobnieniu swojego domu, zaczęła 
rozmyślać o nieznanym zabójcy jej dziecka. Zaczęła w niej narastać zimna 
nienawiść, nienawiść silniejsza z każdym mijającym dniem. Nawet w kościele 
jej myśli biegły ku zemście.

Pani Hanna powróciła do swojej pracy w biurze. Pożerało ją pragnienie 
wymierzenia sprawiedliwości mordercy córki; znała bieżące raporty z gazet i 
utrzymywała kontakt z policją.

W końcu morderca został schwytany podczas próby zabójstwa innej kobiety. 
Dla ukrycia jego prawdziwych danych nazwę go tutaj Carltonem Moorem. Pani 
Hanna wpatrywała się w twarz mordercy córki z portretu zamieszczonego na 
łamach "Denver Post". Później wzięła nóż do otwierania listów i wbiła w 
jego twarz, drąc gazetę na strzępy.

Okazało się, że Carlton Moore wychował się w rozbitym domu - jego ojciec 
był alkoholikiem, matka osobą niezrównoważoną psychicznie. Miał wysoki 
iloraz inteligencji, lecz, ponieważ był zaniedbanym i wykorzystywanym 
dzieckiem, wielokrotnie popadał w konflikt z prawem. Gdy zabił jej córkę, 
był na zwolnieniu warunkowym dopiero od dwóch miesięcy.

W czasie procesu pani Hanna siedziała na sali rozpraw. Gdy Carlton został 
skazany na karę dożywotniego więzienia, wpadła w szał. Dlaczego on miał 
żyć, skoro jej córka nie żyła?

Wraz z upływem czasu stawała się coraz bardziej zgorzkniała. Była 
sarkastyczna i miała ostry język. Ledwie zauważyła, że koledzy z pracy 
zaczęli jej unikać. Małe przedsięwzięcie gospodarcze, w które zainwestowała 
pieniądze, nie powiodło się. Była coraz bardziej zamknięta w sobie i 
zaczęła odrzucać zaproszenia na obiady i imprezy towarzyskie.

Dwa lata później, gdy była w wieku sześćdziesięciu dwóch lat, jedynym, co 
w niej jeszcze żyło, była płonąca nienawiść.

Po jakimś czasie zrozumiała, że najlepszą rzeczą, jaką może zrobić, jest 
wybaczenie mordercy córki.

Pani Hanna poruszona tym, co usłyszała, poprosiła przedstawiciela 
organizacji gedeonitów, by odwiedził w więzieniu stanowym więźnia Carltona 
Moore'a i powiedział mu: Pani Hanna przebacza ci, ponieważ jej też 
wybaczono.

Opowiadała później, że czuła się tak, jakby mówił to ktoś inny, nie ona. 
Lecz gdy tylko wypowiedziała te słowa, wydało się jej, jakby opuściła 
żelazną kapsułę i wyzwoliła się od tego, co ją pętało.

Pani Hanna tak skomentowała swoje doświadczenie: "Stary Carlton Moore 
umarł i podobnie uczyniła stara, zgorzkniała Hasula Hanna, kiedy odkryła 
cudowną moc przebaczenia". Przebaczenie, bezinteresowność, współczucie, 
wszystko to obudziło ją do nowego życia.

Ludzie szczęśliwi - to ludzie, którzy zwykle niczego naprzód nie 
zakładają. Spotkałem dobitny przykład takiego człowieka podczas niedawnego 
obiadu.

- W jakiej branży pan działa? - zapytałem mojego sąsiada, zajmującego 
miejsce z boku stołu.

- Pracuję w stalowni - odpowiedział.

- Gdzie pracujesz? - zapytałem powtórnie. (Człowiek ten był zbyt dobrze 
ubrany jak na człowieka pracującego w stalowni.)

- Och, pracuję w biurze stalowni - wyjaśnił. - Pomagam menedżerom tak, 
jak potrafię.

- Jakie masz stanowisko w firmie?

- Jestem jej prezydentem - odpowiedział cicho.

Gdy wstał, aby zabrać głos, powiedział słuchaczom:

- Działam w przemyśle stalowym i bardzo dobrze mi idzie. Jednak nie robię 
tego sam. Pomaga mi Bill Jones, który pracuje przy bramie fabryki, i Sam 
Smith, który sprząta, oraz wszyscy inni ludzie, którzy dla nas pracują. Są 
oni moimi przyjaciółmi i przez cały czas wspólnie pracujemy.

Inną drogą do osiągnięcia szczęścia, chociaż wymagającą szczególnej, 
wyjątkowej siły, jest stawanie w obronie wysokich wartości, wysokich 
standardów, nawet jeśli jest to bardzo trudne. Postępowanie takie daje 
jednak poczucie szczęścia szczególnej jakości.

Znałem pewnego młodego komercyjnego artystę mieszkającego w Nowym Jorku. 
Miał na imię Frank. Frank był doskonałym grafikiem ilustratorem, mającym 
wszechstronne uzdolnienia i wyjątkowy umysł. Bardzo go lubiłem i uważałem, 
że ma wprost nieograniczone możliwości.

Był tym, kogo nazywamy "yuppie" (młodym zawodowcem mieszkającym w 
mieście) i znajdował się na drodze na szczyt. Miał on szczególnego rodzaju 
zabawny, nieco żartobliwy stosunek do ludzi, których nazywał praktykującymi 
wierzącymi. Jednak fakt, że byłem duchownym, zdawał się mu nie 
przeszkadzać. Byliśmy przyjaciółmi.

Być może dlatego, że byłem także wydawcą magazynu, uważał mnie raczej za 
kolegę z branży mass mediów. W każdym razie często ze sobą rozmawialiśmy i 
podczas jednego z takich spotkań Frank wyznał mi, że nie jest człowiekiem 
zbytnio szczęśliwym.

- Och, doskonale sobie radzę finansowo - powiedział. - Jednak nie 
znalazłem jeszcze tego, czego naprawdę szukam. Prawdę mówiąc, sam nie wiem, 
co to jest - przechylił się do tyłu z westchnieniem.

- Przypuszczam, że może pan to złożyć na karby mojego pokolenia, doktorze 
Peale. Wszyscy jesteśmy mieszaniną ludzi nie do pary, jak przypuszczam.

Nigdy nie popychałem mojego młodego przyjaciela w żadnym kierunku, po 
prostu delikatnie wskazywałem mu, gdzie może znaleźć odpowiedzi, dawałem do 
zrozumienia, że religia istnieje od długiego czasu, że wielcy artyści 
wierzyli, iż były pewne prawdy, które wytrzymały próbę czasu. Nie minęło 
wiele czasu, a Frank zaczął chodzić do kościoła.

Mówiąc szczerze byłem nie tyle zdumiony samym faktem, co reakcją Franka 
na to, co się stało. Jego reakcja ponownie dowodzi, że ludzie są 
nieprzewidywalni. To, co mówią, nie zawsze odzwierciedla ich prawdziwe 
uczucia, mimo bowiem postawy Franka wobec ludzi "praktykujących" był on pod 
wrażeniem "religii, która ma sens". Został porwany przez to co stało się w 
końcu jego nową wiarą. "Zaczynam znajdować odpowiedzi" powiedział pewnego 
dnia, gdy rozmawialiśmy. Frank był myślicielem i stopniowo ulegał 
fascynacji tym, co nazywał racjonalnością wiary. W końcu stał się 
człowiekiem wierzącym.

Mimo to nowa wiara nie dała mu pełnego szczęścia, dopóki nie zdarzyło się 
coś, o czym za chwilę opowiem.

Wiele rysunków Franka odznaczało się subtelnym erotyzmem. Tego rodzaju 
grafiki były stale w cenie i w rezultacie Frank doskonale zarabiał.

Jednak teraz, z powodu jego nowej wiary, zaczęło mu dokuczać sumienie, 
szczególnie gdy pracował nad rysunkami o wątpliwej wartości moralnej. 
Niedługo po duchowej przemianie Franka jego przełożony, Fred, powiedział 
mu: "Frank dostaliśmy wspaniałe zamówienie i wybrałem ciebie, abyś 
przygotował rysunki. Ilustracje muszą być nasycone erotyzmem. Frank, zrób 
wszystko, aby były naprawdę dobre. Ty wiesz, jak to zrobić".

Tej nocy Frank zadzwonił do mnie i zapytał, jak można rozstrzygnąć, czy 
coś jest dobre, czy złe.

- Niektórzy przyjaciele mówią, że w takich rysunkach nie ma nic 
niewłaściwego, że dawny sposób patrzenia na te sprawy jest przestarzały.

- Bzdura - odparłem na to.

- Słyszę, co mówisz - powiedział. - Jednak chciałbym się dowiedzieć, czy 
są w tej dziedzinie jakieś zasady, którymi powinienem się kierować. Nie 
chcę zrezygnować z moich chrześcijańskich przekonań.

Zasugerowałem, że może zbadać każdą decyzję za pomocą mojego testu: czuj 
się z tym dobrze.

- Frank, jeśli postępując w określony sposób nie czujesz się dobrze, to 
znaczy, że to, co robisz, jest złe. Jeśli zaś masz pozytywne uczucia w 
związku ze zrobieniem czegoś, możesz przyjąć założenie, że jest to słuszne. 
Frank uznał to za rozsądne rozwiązanie.

Kilka dni później przełożony Franka zlecił mu nową pracę.

- Włóż w te ilustracje wszystko, co masz, Frank. Wiesz, jak podniecić 
czytelnika. Zrób, co trzeba!

Mówiąc to zostawił Franka siedzącego i dumającego przy desce 
kreślarskiej. Niezależnie od tego, jakby do tego podszedł, Frank wiedział, 
że w głębi duszy czułby się źle, gdyby wykonał tę pracę.

- Fred, nie mogę tego zrobić - powiedział.

Szef popatrzył na niego osłupiały.

- Przecież przedtem rysowałeś takie rysunki.

Frank odparł, że jego nowa droga życia narzuciła mu nowe standardy 
etyczne i że może teraz robić tylko te rzeczy, które są zgodne z głosem 
jego serca.

Szef westchnął i powiedział:

- Frank, rozumiem i podziwiam twoją szczerość, dlatego zlecę wykonanie 
tej pracy komu innemu. Jestem pewny, że zrozumiesz, iż przy naszej 
ograniczonej liczbie pracowników będziemy musieli się rozstać. Bardzo mi 
przykro.

Frank założył płaszcz, poszedł do domu i wyjaśnił swojej żonie, Janet, że 
został wylany z pracy.

- Kochanie - powiedziała obejmując go. - Jestem dumna, że postępujesz 
zgodnie z własnymi przekonaniami.

Gdy dni zamieniały się w tygodnie, Frankowi i Janet zaczęło być coraz 
trudniej. Zaciskali pasa i modlili się z jeszcze głębszą wiarą. Pewnego 
dnia zadzwoniono do Franka z agencji zatrudnienia.

- Będziemy mieli wspaniałą pracę dla dobrego grafika-ilustratora - 
powiedzieli mu. - Pewna osoba gorąco nam ciebie polecała.

Frank otrzymał pracę i później się dowiedział, że osobą, która go 
rekomendowała, był przełożony, który go zwolnił. Wstąpił do starej firmy, 
by się z nim zobaczyć.

- Dzięki, Fred - powiedział. - To było bardzo przyzwoite z twojej strony. 
Dlaczego to zrobiłeś?

- Ponieważ cię lubię, Frank, i wiem, że wykonujesz wspaniałą robotę. 
Oprócz tego... - jakby się zawahał - jesteś prawdziwym człowiekiem, synu. 
Masz odwagę. Powodzenia, Frank.

Frank opowiadał mi:

- Naprawdę wspaniale się wtedy czułem. - A następnie dodał: - Wiesz, jest 
w tym coś dziwnego, w czasie, gdy było nam bardzo ciężko, byłem naprawdę 
szczęśliwy, tak samo Janet.

Biznesmen, urzędnik kanadyjskiego rządu, prezydent środkowoamerykańskiego 
kraju, wdowa, której córka została zamordowana i artysta-grafik - oni 
wszyscy odkryli "miksturę szczęścia":

* duchowe doświadczenie

* wewnętrzny pokój

* radość

* ekscytację

* zmaganie

a oprócz tego wszystkiego mieli wiarę i miłość.





Rozdział 5

Sprawy mogą

źle wyglądać, ale...





Czasami cicha, usuwająca się w cień osoba, wywiera na nas nie 
przemijające wrażenie. Tak właśnie było z Fredem Brownem. Znałem go od 
ponad pięćdziesięciu lat. Nigdy nie był rozmowny, lecz kiedy już coś 
powiedział, warto było się nad tym zastanowić. Działo się tak, ponieważ 
Fred miał duszę myśliciela i był człowiekiem, który bardzo starannie 
wszystko analizował, zanim cokolwiek powiedział. Gdy przyszedł mu do głowy 
jakiś pomysł czy idea i chciał się nią podzielić, to mogłeś być pewien, że 
był to dojrzały owoc. Fred miał bowiem zwyczaj analizowania spraw pod 
różnymi kątami widzenia. Miał też rzadko spotykany dar dostrzegania 
możliwości w każdej sytuacji, niezależnie od tego, jak ponuro mogły się 
przedstawiać fakty.

Po raz pierwszy zdałem sobie sprawę z tej zdolności Freda podczas pewnego 
przyjęcia. Wszyscy siedzący przy stole omawiali pewien projekt dotyczący 
społeczności lokalnej, w którego realizację byli osobiście zaangażowani. 
Rozmowa miała trudny przebieg. Przechodziła od złej do coraz gorszej, a 
każdy z jej uczestników coraz bardziej koncentrował się na różnorodnych 
trudnościach. W końcu mroczna wizja ostatecznej porażki zawisła nad 
wszystkimi i zapadliśmy w ponure milczenie.

Wtedy Fred Brown odchrząknął. Zwykle oznaczało to, że za chwilę coś 
powie. Po kilku wstępnych odchrząknięciach wypowiedział jedynie sześć słów, 
z których najdłuższe miało nie więcej niż dwanaście liter. Swym niskim 
głosem Fred oznajmił:

- Sprawy mogą rzeczywiście wyglądać źle, ale...

I to był cały jego komentarz. Nie starał się rozwinąć swojej myśli ani 
jej bliżej wyjaśnić. Jednak wpływ, jaki na nas wszystkich wywarły jego 
słowa, był zdumiewający.

Wreszcie, przerywając ciszę, pewna kobieta powiedziała:

- A może skontaktowalibyśmy się z kimś z korporacji B? Może od nich 
otrzymalibyśmy jakąś pomoc.

- To świetny pomysł - odparł mężczyzna siedzący po przeciwnej stronie 
stołu. - Jeśli firma B coś zrobi, jestem pewny, że uda nam się uzyskać 
pomoc od grupy J.

- Znam mężczyznę, który ma prawdziwy talent w dziedzinie, w której chcemy 
podjąć działania - powiedział inny uczestnik obiadu. - Nigdy nie pomyślałem 
o tym, by poprosić go o pomoc, aż do tej chwili.

Jeden po drugim zaczęliśmy patrzeć na całe przedsięwzięcie w pozytywnym 
świetle, a gdy wieczór dobiegł końca, byliśmy zdumieni, ile nowych pomysłów 
się pojawiło. I tak projekt zaczął zmierzać ku zaskakującemu sukcesowi.

Wszystko, co Fred Brown zrobił podczas tego przyjęcia, polegało na 
delikatnym wskazaniu na inne, doskonałe alternatywy naszej negatywnej 
dyskusji. W rezultacie jego słowa przekształciły ponure dywagacje w 
entuzjastyczne badanie nowych możliwości.

Zdarzenie to wywarło na mnie niezwykły wpływ. Dzięki niemu dostrzegłem 
potężną pozytywną moc, kryjącą się w powszechnie znanym trzyliterowym 
słowie "ale". Komunikuje ono, że sytuacja, jakkolwiek zła może się wydawać, 
nie składa się wyłącznie ze złych elementów. Jest jakaś nadzieja. Istnieją 
różne możliwości.

Słowo to stanowi afirmację pozytywnej postawy górującej nad desperacją 
wynikłą z negatywnego patrzenia na świat. W ten oto sposób z nadchodzącej 
porażki wyłoniły się największe sukcesy.

Jednym z najgorętszych zwolenników filozofii głoszącej "sprawy mogą 
wyglądać źle, ale..." jest ukochany przez wielu aktor filmowy, Jimmy 
Stewart. Opowiedział on jednemu z redaktorów magazynu "Guideposts" 
(periodyku, jaki wydaję wspólnie z moją żoną, Ruth) o tym, jak doszło do 
powstania znanego filmu "It's a Wonderful Life" ("Cudowne życie"). 
Emitowany przez wiele stacji telewizyjnych w okresie świąt Bożego 
Narodzenia, ten wielki film ma głębokie przesłanie. Jimmy Stewart mówi, że 
ze wszystkich filmów, jakie nakręcił, właśnie ten jest jego ulubionym.

Z filmem tym łączy się dziwna historia - jego powstawaniu towarzyszyły 
pewne niezwykłe rzeczy.

Kiedy w 1945 roku druga wojna światowa dobiegła końca, Jimmy powrócił do 
domu w stopniu generała. Po trzech latach służby w siłach powietrznych 
stanął wobec niepewnej perspektywy przyszłości. Wypadł z branży filmowej, a 
jego kontrakt z wytwórnią filmową już dawno wygasł. Stewart nie wiedział, 
jak ponownie zacząć aktorską karierę. "Byłem tym trochę przerażony", 
przyznał.

Sprawy wyglądały źle, ale... pewnego dnia wielki reżyser filmowy Frank 
Capra odbył z nim rozmowę na temat pomysłu filmu, który chodził mu po 
głowie. Frank wydawał się trochę zaambarasowany tym, co miał zamiar 
powiedzieć.

"Cała historia rozpoczyna się w niebie, Jimmy", powiedział z wahaniem. 
"Pan Bóg mówi jednemu ze swoich aniołów, aby zszedł na ziemię, bo jest tam 
facet, który ma poważne problemy. No i ta istota niebieska przenosi się do 
małego miasteczka i..."

Jimmy powiada, że Frank Capra przełknął ślinę, wziął głęboki oddech i 
kontynuował. "Mówiąc krótko, okazuje się, że w miasteczku żyje człowiek, 
który myśli, że jest typowym nieudacznikiem, i ma zamiar popełnić 
samobójstwo skacząc z mostu. Bóg posyła na ziemię swojego anioła o imieniu 
Clarence, który jeszcze nie zasłużył sobie na skrzydła, i ten Clarence 
skacze do wody, by uratować naszego bohatera. Okazuje się jednak, że anioł 
nie potrafi pływać, więc człowiek musi ratować anioła i..." W tym momencie 
Frank Capra zdał sobie sprawę, że cała fabuła brzmi chyba trochę 
zwariowanie, zatrzymał się i potarł czoło zakłopotany.

Tak, sprawy rzeczywiście wyglądały źle, ale...

Jimmy opowiada, że prawie zerwał się z miejsca i wykrzyknął: "Frank, 
jeśli chcesz zrobić film o mężczyźnie, który skacze z mostu, i o aniele, 
który jeszcze nie zasłużył sobie na skrzydła i który schodzi na ziemię, aby 
mu pomóc, jestem do twojej dyspozycji!"

Rozpoczęła się realizacja filmu "It's a Wonderful Life" ("Cudowne 
życie"). Jimmy Stewart twierdzi, że "od samego początku w tym filmie było 
coś szczególnego".

Opowiada on historię zwyczajnego człowieka, Georg'a Baileya któremu się 
zdaje, że wiele w życiu nie osiągnął. Kiedyś marzył o tym, by zostać 
słynnym architektem, podróżować po świecie, lecz zamiast tego znalazł się w 
pułapce nudnej pracy w małym miasteczku. Stając wobec kryzysowej sytuacji, 
w Wigilię Bożego Narodzenia, George Bailey ma uczucie, że wszystkich 
zawiódł, załamuje się pod presją i skacze z mostu do rzeki. Właśnie wtedy 
Clarence, anioł stróż, schodzi na ziemię, by pokazać mu, jak jego 
miasteczko wyglądałoby bez niego. Anioł ponownie przeprowadza go przez 
życie i wskazuje, że nasze zwyczajne, codzienne wysiłki są naprawdę 
wielkimi osiągnięciami. Clarence pokazuje George'owi, że jego praca 
przyniosła pożytek wielu rodzinom, że jego drobne gesty uprzejmości i 
troskliwe postępowanie zmieniło życie innych, a fale jego miłości 
rozchodziły się po otaczającym go świecie, czyniąc go lepszym.

Jimmy Stewart opowiada, że podczas zdjęć do tego filmu działy się różne 
rzeczy, jakich nigdy nie doświadczył pracując nad innymi filmami. Na 
przykład, w jednej ze scen George Bailey zostaje niesprawiedliwie oskarżony 
o popełnienie przestępstwa. Trafia do małej przydrożnej restauracji, gdzie 
załamuje się z rozpaczy. Nie wie, że prawie każda osoba w mieście modli się 
o niego.

W scenie mającej oddać najgłębszą rozpacz bohatera Frank Capra zrobił 
dłuższe ujęcie, pokazujące jak Jimmy ciężko opada na krzesło, podnosi oczy 
ku górze i wypowiada słowa scenariusza, modli się błagalnie: "Boże... Nie 
jestem człowiekiem modlitwy, lecz jeśli istniejesz i możesz mi pomóc, wskaż 
mi drogę. Jestem u kresu wytrzymałości. Proszę, pokaż mi drogę, Boże..."

Jimmy Stewart opowiadał naszemu redaktorowi: "Gdy wypowiedziałem te 
słowa, odczułem wielką samotność i brak nadziei, jakich doświadczają ludzie 
nie mający się dokąd zwrócić, i moje oczy napełniły się łzami. Załamałem 
się, zacząłem szlochać. To w ogóle nie było zaplanowane, lecz moc tej 
modlitwy i zrozumienie, że nasz Ojciec w niebie jest tam, by pomóc ludziom, 
którzy nie mają nadziei, pogrążyła mnie we łzach".

Chociaż nie było to zapisane w scenariuszu, Frank Capra pokochał realizm 
tej sceny i bardzo chciał zrobić zbliżenie twarzy Jimmy'ego zamiast 
długiego ujęcia, jakie pierwotnie zrobiono. Jednak wiedział, że ta scena 
będzie prawie niemożliwa do powtórzenia. Sprawy wyglądały źle, ale..."

"Ale Frank i tak otrzymał to swoje upragnione zbliżenie", wspomina Jimmy 
Stewart. "W następnym tygodniu przez długie godziny pracowaliśmy w studiu 
filmowym, raz po raz powiększając kadry tej sceny, aż w końcu na ekranie 
wygląda to jak zbliżenie. Wierzę, że nigdy przedtem nie udało się tego 
dokonać. Wymagało to tysięcy powiększeń, dodatkowego czasu i pieniędzy. 
Jednak Frank uważał, że efekt końcowy był tego wart."

 W końcu, w grudniu 1946 roku, po dziewięciu miesiącach zdjęć i montażu 
odbyła się premiera filmu. Jednak krytycy mieli różne zdania na jego temat. 
Jednym się podobał, inni uważali, że zbytnio przypominał styl "Pollyanny". 
Pod koniec roku 1947 film zszedł z ekranów i został odłożony na półkę.

Sprawy mogły wyglądać źle, ale... film nie chciał umierać. Ludzie, którzy 
go uwielbiali, opowiadali o nim innym. Gdy stacje telewizyjne zaczęły go 
wyświetlać, miliony Amerykanów, którzy nigdy go nie oglądali, zakochali się 
w nim. Dziś, po czterdziestu latach od daty produkcji, film "It's a 
Wonderful Life" został uznany za "amerykański fenomen kulturowy". "Cóż, 
może rzeczywiście tak jest", powiedział Jimmy Stewart. "Jednak, według 
mnie, w samym filmie nie ma niczego fenomenalnego. To prosta opowieść o 
zwyczajnym mężczyźnie, który odkrywa, że godne przeżycie każdego 
zwyczajnego dnia, z wiarą w Boga i okazywaniem bezinteresownej troski o 
innych, może złożyć się na naprawdę wspaniałe życie."

Teraz rozumiecie, dlaczego za każdym razem, gdy podczas świąt Bożego 
Narodzenia oglądam ten film, przypominam sobie mojego dawnego przyjaciela 
Freda Browna. Jak już powiedziałem, miałem szczęście znać Freda przez 
pięćdziesiąt lat od czasu tego pamiętnego przyjęcia, kiedy po raz pierwszy 
słyszałem, jak wypowiedział swoją złotą myśl. Zawsze gdy wszystko układało 
się naprawdę źle i wyglądało na to, że będzie jeszcze gorzej, wsłuchiwałem 
się w małą serię pochrząkiwań Freda. A później nadchodziła potężna 
afirmacja pozytywnej alternatywy i zaciskaliśmy pasa, próbowaliśmy, jeszcze 
raz próbowaliśmy i zawsze sprawy przybierały lepszy obrót.

To niezwykłe, że Fred zawsze zjawiał się z tymi swoimi małymi 
pochrząkiwaniami we właściwym czasie.

W pierwszych miesiącach wielkiego kryzysu, tuż po załamaniu się 
gospodarki w 1929 roku, Fred i ja słyszeliśmy znanego ekonomistę publicznie 
wygłaszającego opinię, że ten kraj nigdy więcej nie będzie prosperował.

Była to dla nas najokropniejsza rzecz, jaką mogliśmy usłyszeć, większość 
z nas bowiem ledwie wiązała koniec z końcem.

Szliśmy z Fredem Brownem po Fifth Avenue i wtedy zadałem mu posępne 
pytanie:

- Co sądzisz o tych wszystkich prognozach, Fred?

Odgadłem. Po kilku odchrząknięciach odparł:

- Sprawy rzeczywiście wyglądają źle, ale... - Tym razem jednak na tym nie 
poprzestał. Dodał kilka słów, sześć dla ścisłości, co jak na niego było 
prawdziwą mową: - Bóg i Stany Zjednoczone jeszcze istnieją.

Dzisiaj Fred Brown jest już w niebie, na ziemi bowiem bardzo utrudniał 
życie szatanowi, który z pewnością musi być uznany za najbardziej 
negatywnie myślącą osobę. Wierzę, że myśl Freda, która wytwarza w nas tyle 
pozytywnej mocy, powinna zostać dzisiaj szeroko rozpowszechniona. Jeśli 
bowiem nie poddamy się trudnościom i po prostu powiemy "Sprawy mogą 
rzeczywiście wyglądać źle, ale...", poruszymy nasze problemy i nie 
pozwolimy, by to one nami poruszały.

Na szczęście, znalazłem sposób pokazania tego klucza do sukcesu wielu 
młodym mężczyznom i kobietom oraz kilku starszym osobom. Kilku patrzyło na 
mnie ironicznie, lecz wielu zaprzęgło te zasady do pracy. Tak się stało z 
kierowcą taksówki, który pewnego ranka wiózł mnie na lotnisko imienia 
Kennedy'ego. Odmalował przede mną wszystkie swoje zmartwienia, począwszy od 
problemów finansowych po plagę szczurów wałęsających się po kamienicy, w 
której mieszkał.

W końcu, przerywając jego negatywną tyradę, powiedziałem:

- Sprawy mogą wyglądać źle, ale....

To, co powiedziałem, zrobiło na nim wrażenie, odwrócił się bowiem w moją 
stronę i zapytał:

- Co masz na myśli? Był zdumiony, lecz jednocześnie zainteresowany.

- To, że zapomniałeś wspomnieć o swoich aktywach i o możliwościach, jakie 
masz.

- Jakie aktywa? Jakie możliwości?

- Cóż, dostrzegam kilka. Masz świetny wzrok, jesteś mocnej budowy ciała, 
masz dobry umysł; wymieniam tylko kilka najbardziej oczywistych zalet.

Gdy dojechaliśmy na lotnisko, pożegnałem go, chwyciłem moje bagaże i 
nigdy nie myślałem, że jeszcze go kiedyś zobaczę. W kilka lat później 
zatrzymałem taksówkę na Manhattanie, a jej kierowca okazał się rozmownym 
człowiekiem. Powiedział mi, że gubernator Nowego Jorku uruchomił program 
odszczurzania domów mieszkalnych w tym mieście.

- Mógłbym mu powiedzieć, jak to zrobić - powiedział taksówkarz.

- Jak to zrobić? - zapytałem.

- Trzeba nakłaść tłuczonego szkła we wszystkie otwory, tak jak ja to 
zrobiłem - powiedział.

Później opowiedział mi, że gdy pozbyli się szczurów w swoim małym 
mieszkaniu, wraz z żoną zaczęli czytać w niedzielnych gazetach dodatek o 
uprawie kwiatów.

- Ktoś mi zasugerował, że mogę poprawić swoje życie - powiedział. - W 
dniach wolnych od pracy razem z żoną jeździliśmy po dzielnicy Queens i w 
końcu wynajęliśmy mały domek. Nie było to nic wielkiego, lecz zachowałem 
dodatek niedzielnej gazety z artykułem o uprawie kwiatów i zasadziliśmy 
kilka w naszym ogródku. Kwiaty poprawiły wygląd naszego domu - moja żona 
zrobiła z niego prawdziwe cacko.

Opowiedział, jaki wpływ wywarło to na ich sąsiadów. Wydawało się, że 
wszystkie żony nakłoniły mężów do założenia ogródków i naprawienia domów. W 
rezultacie całe sąsiedztwo uzyskało lepszy wygląd.

Jego opowieść skwitowałem słowami:

- Zastosowałeś w praktyce zasadę, w którą ja wierzę: Sprawy mogą wyglądać 
źle, ale...

- Hej! - wykrzyknął odwracając się, by spojrzeć mi w twarz. Na szczęście 
staliśmy na czerwonym świetle. - Wiesz, wiozłem kiedyś taksówką pasażera, 
który dał mi taką radę.

Okazało się, że był to ten sam człowiek. Odbyliśmy wspaniałą rozmowę. 
Byłem tak podekscytowany spotkaniem z nim, że dopiero gdy uścisnął mi rękę 
na pożegnanie i odjechał, zdałem sobie sprawę, że nie zapytałem o jego 
nazwisko i adres. Mogłem mieć jedynie nadzieję, że jeszcze raz się spotkamy 
i będę się mógł dowiedzieć, jak mu się wiedzie.

Trudności i problemy można pokonać jedynie wówczas, gdy staniemy się 
twardsi od nich. Mój przyjaciel, George Cullum, przedsiębiorca, który 
wykonał całą infrastrukturę wokół lotniska Dallas-Fort Worth, powiedział 
mi, że podczas prac nieoczekiwanie natrafiono na warstwę skał.

- Jak sobie z tym poradziłeś? - zapytałem.

George odparł:

- Cóż, staliśmy się twardsi od skał i to wszystko.

Malowidła na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie są dziełem Michała 
Anioła. Wykonanie tej pracy wymagało, aby artysta malował leżąc płasko na 
plecach. Taka pozycja stwarzała jednak pewien problem, Michał Anioł miał 
bowiem kłopoty z plecami i gdy leżał przez dłuższy czas, cierpiał nieznośny 
ból. W dodatku miał problemy z nosem, które powodowały, że w pozycji na 
plecach trudno mu było oddychać. I cóż z tego? Michał Anioł malował przez 
całe dnie leżąc na plecach, dzień w dzień, przez dwanaście miesięcy. W taki 
sposób powstało największe dzieło sztuki wszechczasów. Artysta stał się 
twardszy od bólu. 

Istnieje głęboka prawda mówiąca, że każda niekorzystna sytuacja, jaka 
może nas spotkać, kryje w sobie odpowiadającą jej korzyść. Przykładem może 
być stary truizm, że za ciemnymi chmurami świeci słońce. Nawet w 
najgorszych sytuacjach zawsze występują jakieś dobre elementy. Jeśli jako 
człowiek pozytywnie myślący, po wytrwałych poszukiwaniach€znajdziesz taką 
wartość - szukając tego, co dobre, tego, co działa na twoją korzyść, 
najmniejszego promyka słońca - to lepiej sobie poradzisz z trudnościami, 
niż człowiek myślący negatywnie, który dostrzega wyłącznie to, co złe. To, 
o czym myślisz i co sobie wyobrażasz, zwykle przeradza się w fakty. Dlatego 
zawsze myśl pozytywnie, zawsze miej oczekiwania i nadzieję.

Niedawno otrzymałem list od mężczyzny, który podpisał się Walter Harter. 
Jako młody mężczyzna Walter mieszkał w małym miasteczku w Pensylwanii. 
Należy dodać, że historia, o której opowiem, działa się w czasach recesji.

Walter był prawdziwym pozytywnym myślicielem. Był przekonany o tym, że 
jeśli się wierzy, nie ma rzeczy niemożliwych - można nawet znaleźć pracę w 
czasach recesji. Kiedyś udał się na pocztę w swoim miasteczku i poprosił o 
książkę telefoniczną Nowego Jorku. Otworzył ją i zaczął pilnie wertować. 
Przeglądając ogłoszenia natrafił na sieć sklepów drogeryjnych z trzystu 
dziewięćdziesięcioma trzema placówkami w rejonie Nowego Jorku. Zaczął pisać 
listy do kierownika każdego ze sklepów prosząc o posadę. Nie otrzymał 
odpowiedzi na żaden ze swoich listów.

Niewiele myśląc, postanowił sam pojechać do Nowego Jorku. Pierwszy 
kierownik sklepu, jaki odwiedził, okazał się sympatycznym mężczyzną. 
Wyjaśnił mu, że wszystkie podania o pracę są wysyłane do biura kadr 
znajdującego się przy Park Avenue.

Kiedy Walter przybył do biura, było ono zapełnione ludźmi szukającymi 
pracy. Podszedł do jednego z biurek i powiedział: "Nazywam się Walter 
Harter. Jestem z Pensylwanii..." Nie udało mu się powiedzieć nic więcej. 
Uśmiechnięta sekretarka poprosiła go do gabinetu. Tam, za masywnym 
biurkiem, siedział mężczyzna. Kiedy przedstawiono Waltera, jego twarz się 
rozjaśniła. "Wszystkie twoje listy są tutaj. Wszystkie trzysta 
dziewięćdziesiąt trzy. Wiedziałem, że pewnego dnia przekroczysz ten próg."

Jeszcze tego samego dnia Walter podjął pracę i po upływie pewnego czasu 
został kierownikiem sklepu, a później członkiem zarządu. Odniósł sukces, 
ponieważ myślał pozytywnie i ćwiczył się w wytrwałości. Tak więc, sprawy 
mogą wyglądać źle, ale...

Potęga tej krótkiej, składającej się z pięciu słów frazy kryje się w 
słowie "ale", ponieważ to właśnie ono decyduje o przejściu od ponurego, 
negatywnego myślenia do myślenia przepojonego optymizmem. Boby Dylan, 
sławny pieśniarz kultowy, miał własny, bardzo interesujący sposób wyrażenia 
tej samej myśli: "Ten, kto nie trudzi się rodzeniem, trudzi się 
umieraniem".

Wspaniała możliwość polega na tym, że mamy wybór. Możemy więdnąć po 
ciemnej albo rozkwitać po jasnej stronie.

Przeprowadzono kiedyś ciekawe badanie przebiegu kariery dwustu dyrektorów 
z rejonu Chicago. Połowa z nich znajdowała się po cienistej stronie ulicy, 
druga połowa przeszła na słoneczną stronę.

Wszyscy panowie pracowali dla firmy telekomunikacyjnej Bell Telephone z 
Illinois, która w tym czasie była oddziałem koncernu AT&T. Później 
macierzysta firma zaczęła pozbywać się współdziałających z nią 
przedsiębiorstw. Psycholog Suzanne Kobasa, wykładowca University of 
Chicago, badała dwustu dyrektorów, którzy przechodzili trudny okres w swoim 
życiu zawodowym. W trakcie badań natrafiła na ciekawe odkrycia, które 
zostały opublikowane w magazynie "New York Times". Połowa z grupy dwustu 
dyrektorów zachorowała z powodu silnego napięcia, które towarzyszyło trzy i 
pół roku trwającemu okresowi transformacji, natomiast druga połowa miała 
się dobrze. Dr Kobasa wierzy, że dyrektorzy, którzy znieśli napięcie, 
odznaczali się "silną osobowością, wyraźną świadomością tego, kim są, i 
traktowaniem nieuniknionych napięć jako wyzwania, a nie zagrożenia". Jestem 
pewny, że ci ludzie patrzyli na trudności i mówili sobie: "Sprawy mogą 
wyglądać źle, ale...".

Mam przyjaciela, który pracuje w firmie reklamowej przy Madison Avenue. 
Opowiedział mi kiedyś, że jego praca łączy się zwykle z dużym napięciem. 
Ludzie znajdujący się pod presją czasami tracą panowanie nad sobą i 
zaczynają krytykować jedni drugich. Zapytałem go, jak sobie radzi ze 
słowami krytyki. Odpowiedział mi:

- Kiedy byłem młodszy, słowa krytyki naprawdę mnie niszczyły. Każde 
słowo, jakie słyszałem, mogłem odebrać jak osobisty afront. Czasami 
przyłączałem się do tego, odpłacając krytyką za krytykę. Kiedy indziej po 
prostu byłem wściekły. Potem usłyszałem kaznodzieję cytującego fragment 
Pisma: "I wszystko to przeminęło". Zrozumiałem że to właśnie dzieje się z 
krytyką, a właściwie z każdą trudną sytuacją. Krytyka przychodzi nie po to, 
by pozostać, lecz przeminąć. Niebawem minie i zostanie całkiem zapomniana. 
Ten werset stał się tak ważny w moim życiu zawodowym, że kazałem go 
wydrukować i umieścić na ścianie mojego biura. On przypomina mi, bym 
zachowywał zimną krew w obliczu krytyki.

Nie wierzę w to, że istnieją beznadziejne sytuacje, w których nie ma 
jakiejś dającej nadzieję alternatywy.

Kiedyś poznałem młodego mężczyznę z Ohio, który w poszukiwaniu możliwości 
radykalnie odmienił swoje życie. Był on synem mojego starego przyjaciela. 
Wychowany w małym miasteczku, tak dobrze radził sobie na uczelni, a później 
w pracy, że przeniósł się najpierw do Columbus, a później do Cleveland. W 
weekendy przyjeżdżał do domu i razem z przyjaciółmi chodził do kościoła 
Baptystów. Ten młody człowiek był geniuszem biznesu i stale awansował, aż w 
końcu znalazł się w Nowym Jorku, na Wall Street. Miał doskonałe wyczucie 
rynku i bardzo szybko zaczął osiągać znaczne dochody. Mimo osiągniętego 
sukcesu nigdy nie zapomniał o swoim ojczystym kościele.

Później poślubił córkę jednego z szefów wielkiej firmy inwestycyjnej. Ta 
młoda kobieta lubiła szybką jazdę i często przemykała ulicami miasta 
czerwonym jaguarem. Ich ślub był wielkim wydarzeniem w dużym nowojorskim 
kościele. Jeden z obecnych ocenił, że ludzie, którzy przyszli na 
nabożeństwo w wielkanocną niedzielę i siedzieli w ławkach przy głównej 
nawie, mieli majątek o wartości miliarda dolarów. Pastor starał się jak 
najlepiej życzyć młodej parze.

- Jeśli Pan domu nie zbuduje, próżno trudzą się robotnicy - powiedział 
państwu młodym.

Młody mężczyzna był pod wrażeniem tych słów i powiedział, że zrozumiał, 
jakie konsekwencje rodzą one dla małżeństwa. Jego narzeczona była uprzejma, 
lecz później powiedziała mu:

- Och, wielebny musiał nam to wszystko powiedzieć. Na tym polega jego 
praca.

Po ślubie chłopcu z prowincji nadal dobrze się wiodło. Często przesyłał 
dary pieniężne dla swojego ojczystego kościoła, a jego członkowie w końcu 
umieścili w kaplicy tabliczkę z brązu na jego cześć.

Jednak nieustanne starania żony, by odnieść sukces w kręgach 
towarzyskich, zaczęły mu zachodzić za skórę. Pewnej nocy, gdy wrócili do 
domu o trzeciej nad ranem, mieli poważną, drastyczną sprzeczkę.

- Precz z moich oczu, ty wsiowy, powtarzający amen, baptysto! - 
krzyczała. - Jesteś nikim i nigdy nie będziesz kimś! - Tak przynajmniej 
zacytował ją jej mąż, gdy przyszedł ze mną porozmawiać.

- Normanie, gdy osiągnąłem wielki sukces, sądziłem, że od tej pory 
wszystko będzie wspaniałe - powiedział. - Jednak jest zupełnie na odwrót 
niż myślałem. To wszystko jest obrzydliwe.

Opadł na krzesło stojące przy moim biurku i zaczął bezmyślnie wpatrywać 
się w swoje buty. Później wyznał mi, że pomimo postawy swojej żony nie może 
nic na to poradzić, po prostu kocha tę dziewczynę.

- Wiem, że w jej wnętrzu kryje się prawdziwy anioł. Przypuszczam, że ona 
stara się go w sobie zwalczyć.

- Całkiem bystra uwaga - powiedziałem. Dodałem też: - Być może to samo 
dałoby się powiedzieć o nas wszystkich. Wszyscy albo zwalczamy, albo 
ignorujemy lepsze anioły kryjące się w naszej naturze.

Wtedy podałem mu receptę na sukces Freda Browna: "Sprawy mogą wyglądać 
źle, ale..."

- Hm - mruknął. - Myślisz, że powinienem poszukać alternatywnego 
rozwiązania?

- Naturalnie - odparłem. - Ono na pewno istnieje.

- Cóż jednak mogę zrobić? - dopytywał się. - Podaj mi kilka przykładów.

Szybko postarałem się znaleźć właściwe słowa dla tego inteligentnego 
mężczyzny, któremu jego sukces utrudnił życie. Następnie dałem mu 
następujące rady:

1. Przestań traktować priorytetowo wyłącznie siebie.

2. Zrezygnuj z uznawania wielkości za główny cel swojego życia.

3. Myśl pozytywnie o swojej żonie i wyobrażaj ją sobie jako cudowną 
osobę, którą się stanie.

4. Nigdy nie wdawaj się z nią w sprzeczki, nawet jeśli cię sprowokuje.

5. Módl się za nią we dnie i w nocy.

6. Traktuj ją zwyczajnie, lecz okazuj jej również szacunek i trochę 
kurtuazji. Bądź jednak ostrożny w sposobie, w jaki będziesz to czynił - 
bądź wobec niej szczery. Współczesne kobiety bardzo łatwo wyczuwają 
sztuczność.

7. Razem zaangażujcie się w jakąś formę działalności charytatywnej, np. 
pracę wśród bezdomnych czy bezrobotnych.

8. Kiedy będziesz czuł, że ona jest gotowa, a będzie, jeśli ty będziesz 
wiernie przestrzegał poprzednich wskazówek, poproś, by pomodliła się z tobą 
na głos - to bardzo podnosi na duchu.

9. Stwórzcie tradycję wspólnego chodzenia do kościoła, jeśli ona będzie 
tego chciała. Jeśli się zgodzi, możecie usiąść wszędzie, tylko nie w 
rzędzie "miliarda dolarów".

10. Starajcie się rozumieć nawzajem. Stanie się to możliwe, gdy będziecie 
czytali Ewangelię i wspólnie odkrywali Boga. Wtedy naprawdę wam się uda.

Gdy wypisywałem poszczególne punkty, oczekiwałem, że je odrzuci - 
potraktuje jako mające głęboki sens, lecz niepraktyczne. Nie zrobił tego, 
słuchał w milczeniu.

- Proszę, zapisz to wszystko. Jak ty to nazwałeś, "recepta"? - 
powiedział. - Przepiszę to sobie.

Zrobiłem, o co prosił, a on umieścił karteczkę w wewnętrznej kieszeni 
kurtki. - Będę ją nosił na sercu - powiedział. - Naprawdę to zrobię, 
Normanie.

Jakiś czas później na własne oczy widziałem rezultaty. Jechałem z miasta 
na moją farmę, gdy na polnej drodze, biegnącej obok popularnej restauracji 
utrzymanej w staroamerykańskim stylu zauważyłem tych dwoje spacerujących i 
trzymających się za ręce. Byli tak sobą pochłonięci, że minąłem ich nie 
naciskając klaksonu - nie chciałem im przerywać.

Oczywiście mąż podjął poważne postanowienie, by poszukać twórczych 
rozwiązań dla ich psującego się małżeństwa. W rezultacie obydwoje stali się 
ludźmi szczęśliwymi, osiągnęli to przez "wydostanie się ze swojej skorupy" 
i pozwolenie, by ujawniły się ich "anioły".

Wierzę w to, że w każdym mężczyźnie i kobiecie kryje się lepsza, 
silniejsza i bardziej atrakcyjna osoba, niż się to wydaje na zewnątrz. 
Jeśli tylko będziemy na tyle mądrzy, by pozwolić tej superosobie przejąć 
nad nami kontrolę, nie będziemy się już dłużej czuli wewnętrznie puści. 
Przeciwnie, staniemy się bardziej pełni życia niż kiedykolwiek dotąd.

"Wszystko to są obiecanki cacanki", może ktoś powiedzieć. "Łatwo to 
mówić, lecz trudno zrobić." Pozwólcie, że opowiem wam o znanym 
przemysłowcu, który przyszedł do mojego biura.

Pewnego ranka znalazłem jego nazwisko w notatniku z terminami spotkań. 
Nigdy nie zetknęliśmy się i byłem zaskoczony, że chciał się ze mną 
zobaczyć. Nawet nie podejrzewałem, że o mnie słyszał. Nie przypuszczałem 
też, że może być potencjalnym wyznawcą mojej życiowej filozofii: "Sprawy 
mogą wyglądać źle, ale..." Lecz gdy tylko usiadł na krześle wiedziałem, że 
nie jest szczęśliwy.

Od razu przeszedł do rzeczy. Powiedział, że wychował się na farmie, a 
jego rodziców nazywano konserwatystami w dawnym stylu - byli 
prezbiterianami starej szkoły, wierzyli w naukę o predestynacji.

Było jasne, że kochał i szanował swoich rodziców, powiedział bowiem:

- Oni byli solą tej ziemi, mieli prawdziwą siłę charakteru i gorące 
uczucia. Nigdy nie odszedłem od tego, czego mnie nauczyli. Właściwie 
powinienem był powiedzieć, że nigdy nie chciałem odejść.

Zrobił przerwę, chwilę patrzył przez okno, i powiedział coś smutnego:

- A jednak nie jestem takim mężczyzną, jakim był mój ojciec. Oboje, on i 
mama, są teraz w niebie.

Na jego twarzy pojawił się wyraz tak głębokiego smutku, że mogłem 
naprawdę zobaczyć nieszczęście tego człowieka. Nadal jednak zastanawiałem 
się, w jakim celu chciał się ze mną spotkać.

Zwrócił się ku mnie.

- Wiem, że nie jest pan prezbiterianinem, lecz to, co wiem o panu, 
przekonało mnie, że może mi pan udzielić mądrej rady.

- W granicach mojej wiedzy; zawsze starałem się pomagać ludziom. 
Kierowałem się przy tym zdrowym rozsądkiem i zasadami nauki 
chrześcijańskiej. Nawiasem mówiąc, uważam te dwie rzeczy za jedno i to 
samo.

Pokiwał głową, a następnie zapytał:

- Czy zatem powiedziałby pan, że przyszedłem na świat tylko po to, by 
przez całe życie być biznesmenem i dodatkowo zajmować się grą na giełdzie?

Po zadaniu tego zdumiewającego i nieoczekiwanego pytania odchylił się do 
tyłu, tak jakby mówił: "To wszystko. W końcu to z siebie wydusiłem." 
Uśmiechnął się smutno.

- Ma pan ciężki kawałek chleba, doktorze Peale. Musi się pan męczyć z 
takimi facetami, jak ja.

- Przeciwnie - odparłem. - Pracuję w czymś, co można by nazwać ludzkim 
biznesem, i jest to bardzo ekscytujące zajęcie. Ludzie kryją w sobie 
wielkie możliwości sukcesu, szczęścia i kreatywności. Właśnie dlatego jest 
dla mnie szczególnym przywilejem, że mogę rozmawiać z panem, mam bowiem 
wrażenie, że jest pan młodym człowiekiem o wyjątkowych zdolnościach, który 
w swoim życiu osiągnął wielki sukces.

- I właśnie w tym się pan myli - sprzeciwił się. - Nawet jako członek 
radykalnych ruchów studenckich w latach sześćdziesiątych nigdy nie miałem 
tego wszystkiego. W środku byłem zawsze prezbiterianinem w starym stylu i 
tak naprawdę wcale nie miałem do tego serca.

Opowiedział mi o swojej "przypadkowej karierze", w trakcie której prawie 
wszystko się udało, i o tym, że teraz jest jednym z głównych dyrektorów i 
że świetnie mu idzie na giełdzie.

- Mój główny problem, doktorze Peale, polega na tym, że tak zwany sukces 
nie daje mi szczęścia - powiedział.

Popatrzyłem na niego ze zrozumieniem.

- Chodzi panu o to, że pomimo tych wszystkich osiągnięć czuje się pan 
pusty w środku?

Siedział w milczeniu, najwyraźniej zastanawiał się. Następnie powiedział:

- Chyba trafił pan w sedno. Na zewnątrz udawałem, że wszystko jest w 
porządku, lecz wewnątrz niczego nie czułem. Widzi pan, mój ojciec był 
dobrym farmerem. On miał to na zewnątrz i wewnątrz. Był szczęśliwym 
człowiekiem.

Mogłem mu powiedzieć, że idealizuje swojego ojca.

- Co takiego miał twój ojciec, co czyniło go tak szczęśliwym? - 
zapytałem.

Siedział w milczeniu, zastanawiając się. Podobało mi się to, że 
zastanawiał się nad każdym pytaniem, zanim udzielił odpowiedzi. 
Prawdopodobnie właśnie dlatego odniósł taki sukces.

- Przypuszczam, że był to silny charakter - zadumał się. - Miałem 
wrażenie, że zawsze nad sobą panował. Przeciwności w postaci pogody czy 
zmian cen płodów rolnych nigdy nie wytrącały go z równowagi.

- Prawdziwy człowiek - zauważyłem.

- Był nim, to pewne - zgodził się. A następnie, jak to się często dzieje, 
gdy ktoś się relaksuje i pozwala, aby prawda trafiła do domu, sam znalazł 
odpowiedź na swój problem. - Teraz to widzę, to oczywiste. Był taki, jaki 
był, z powodu swojej silnej wiary. Miał prawdziwą wiarę, którą żył każdego 
dnia. Teraz wszystko łączy się w spójną całość. - Jego głos i wyraz twarzy 
rozjaśniły się. - Przypuszczam, że muszę doprowadzić do porządku sprawę 
mojej własnej wiary.

- Powiedziałeś to lepiej, niż sam mógłbym to ująć - odparłem. - Pamiętaj, 
Pan Bóg będzie cię prowadził, jeśli Go o to poprosisz; będzie cię pewnie 
prowadził, gdy będziesz wierzył i ufał. Lecz nie zapominaj, że On nam 
zaufał, udzielając wolnej woli. Możemy żyć godnie albo nie, według naszego 
wyboru.

- Tak, w szczurzym wyścigu do osiągnięcia sukcesu pozwoliłem, aby wiara 
zniknęła z mojego życia. Różnica między nami polega na tym, że ojciec w 
dobrych i złych chwilach trwał w swojej wierze. Dziękuję panu, doktorze 
Peale - powiedział wstając i zmierzając do wyjścia. - Dał mi pan to, po co 
przyszedłem.

- Nie, to ty sam znalazłeś odpowiedź - odparłem. - Nie dziwię się, że 
odniosłeś taki sukces w biznesie i na giełdzie. Analizujesz fakty, a potem 
na ich podstawie działasz.

Już w drzwiach odwrócił się.

- Wiesz. Lubię cię.

- Dziękuję - odpowiedziałem. - Ja również cię lubię. Lecz jeszcze 
ważniejsze jest to, że zwyciężyłeś, a twoi rodzice są z ciebie dumni - 
dodałem.

Zatrzymał się.

- Są? - zapytał zdumiony.

Pomyślał przez chwilę.

- To prawda - uśmiechnął się. - Wierzę w to również.

 Wyciągniemy wartościowe wnioski z tych przykładów, jeśli będziemy 
pamiętali o podstawowych zasadach:

* Nie popadaj w desperację. Wiele sukcesów wyrosło z tego, co początkowo 
wydawało się porażką.

* Zawsze pamiętaj o swoich aktywach i możliwościach.

* Nie zapominaj o mocy krótkiego trzyliterowego słowa: "ale".


11) 
21) 
31) 
41. 
l1.1.1.1.1.1 
rI.A.1.a 
Rozdział 6

Wyjdź poza siebie





Chociaż może się to wydać dziwne, osobą, która najbardziej przeszkadza ci 
w prowadzeniu pełnego, szczęśliwego i uwieńczonego sukcesem życia, jesteś 
ty sam. Tak, właśnie ty!

Dlatego naprawdę mądry jest ten człowiek, który traktuje samego siebie 
jak swoje najcenniejsze aktywa. Pamiętaj, że możesz być swoim największym 
przyjacielem lub największym wrogiem. Możesz być dla siebie źródłem 
zmartwień lub lekarstwem na kłopoty. Dlatego, jeśli czujesz się wewnętrznie 
pusty, a wielu ludzi doświadcza takiego stanu, uwolnij się od samego 
siebie, jest to bowiem pierwszy krok w kierunku pełnego życia.

Rozpocznij od wyjścia poza siebie.

Sposób dokonania tego może być całkiem prosty, na przykład udzielenie 
pomocy osobie, którą napotkasz. Przypuśćmy, że czytasz tę książkę lecąc 
samolotem, a osoba siedząca po drugiej stronie przejścia zbyt głośno mówi. 
Twój towarzysz podróży sprawia wrażenie mądrali - człowieka, który myśli, 
że zjadł wszystkie rozumy. Im dłużej mówi, tym bardziej cię irytuje. Gdy 
jesteście w połowie drogi, odkrywasz, że z całego serca nienawidzisz tego 
mężczyzny, mimo że wcale go nie znasz.

Kiedyś przeżyłem taką przygodę. Ten człowiek miał zgrzytliwy, przenikliwy 
głos, wydający różnego rodzaju dźwięki, i bez przerwy rozmawiał z mężczyzną 
siedzącym obok niego. W końcu jego towarzysz zniknął - przypuszczam, że 
znalazł wolne miejsce w innej części samolotu. Zauważyłem to i wstałem, by 
rozprostować kości. Jednak tak naprawdę chciałem się bliżej przyjrzeć temu 
dziwakowi, którego bezustanne paplanie działało mi na nerwy. Z każdą chwilą 
moja niechęć do niego rosła. Gdy szedłem między fotelami, zatrzymał mnie 
mówiąc:

- Hej! Twoja twarz kogoś mi przypomina!

"Ojej", pomyślałem sobie, "no i masz, czego chciałeś".

- Wszyscy czasami spotykamy ludzi, którzy kogoś nam przypominają - 
odparłem nieco rozdrażniony. Gdy pośpiesznie zbierałem się do odejścia, 
chwycił mnie za rękaw.

- Ja jednak jestem pewien, że cię znam - upierał się. - Ach, już sobie 
przypominam. Widziałem pańskie zdjęcie na okładce książki, którą czytałem. 
Pan jest doktor Peale. Proszę usiąść na chwilę.

Potwierdziłem moją tożsamość i niechętnie usiadłem na miejscu zwolnionym 
przez człowieka, który przesiadł się do innej części samolotu. A później 
moje |nemezis wprawiło mnie w zaskoczenie. Zamiast kontynuować swoje 
nieprzerwane paplanie, odwrócił się w moją stronę i powiedział przyciszonym 
głosem:

- To los musiał pana do mnie posłać.

- Dlaczego tak sądzisz? - odparłem skonsternowany.

Nie odpowiedział mi, lecz wyglądał przez okno. Kiedy odwrócił się do 
mnie, w jego oczach ujrzałem łzy. Złamanym, zachrypłym głosem opowiedział 
mi tragedię pewnej rodziny z jego rodzinnego miasta, do którego właśnie 
leciał. Moje serce napełniło się współczuciem. Okazało się, że mogłem być 
dla niego źródłem pocieszenia i dać mu kilka słów otuchy. Gdy samolot 
wylądował i podnieśliśmy się do wyjścia, chwycił moją dłoń mówiąc:

- Dziękuję, panu, doktorze Peale, że okazał mi pan tyle troski i dodał mi 
odwagi do wytrwania.

Później zdałem sobie sprawę, że jego głośna, nieprzerwana paplanina była 
przykrywką dla jego prawdziwych uczuć, formą gwizdania w ciemności.

Było to jeszcze jedno doświadczenie, które nauczyło mnie, aby być 
ostrożnym i nie osądzać innych. Nauczyłem się pamiętać, że każdy człowiek 
niesie własny ciężar smutku. Przekonasz się, że życie nigdy nie będzie 
puste, jeśli wyjdziesz poza siebie i skorzystasz z licznych okazji 
pomagania innym w ich zmaganiach.

Martha była sekretarką w dużej firmie ubezpieczeniowej. Pewnego dnia jej 
szef wrócił z podróży służbowej. Po wejściu do biura zatrzymał się przy 
biurku Marthy.

- Martha, myślałem, przed wyjazdem prosiłem cię, abyś włożyła teczkę z 
danymi na temat Holdenów do mojej aktówki - krzyknął. - Czy wiesz, jak 
czułem się zakłopotany nie mogąc jej znaleźć, gdy wczoraj się z nimi 
spotkałem.

Na jej twarzy pojawiły się rumieńce. Wiedziała, że wszyscy w biurze na 
nią patrzą.

- Bardzo mi przykro, panie Jones. Byłam pewna, że włożyłam te dokumenty 
do pańskiej teczki.

Jones bez słowa wpadł do swojego gabinetu.

Martha usiadła starając się pokonać uczucie zranienia i upokorzenia. 
Czuła, jak narasta w niej gniew. Nagle potrząsnęła głową i wzięła głęboki 
oddech. Nadludzkim wysiłkiem woli przeniosła punkt skupienia myśli ze 
swojej zranionej dumy na pana Jonesa i jego problemy. Rodzina Jonesa była w 
bardzo kiepskim stanie, a jego syn był poważnie chory.

Kiedy następnym razem rozmawiała z szefem, mogła robić to z całkowitym 
opanowaniem. Kilka dni później pan Jones przeprosił ją. Okazało się, że 
teczka była w jego neseserze, ukryta za jakimiś papierami.

Kiedy ten młody człowiek przyszedł do mnie po poradę mówiąc, że czuje się 
wewnętrznie pusty i nieszczęśliwy, zasugerowałem, aby pomyślał o tym, jak 
może pomagać innym ludziom.

Uśmiechnął się drwiąco i potrząsnął głową.

- Doktorze Peale, nie jestem duchownym. Jestem zwykłym programistą 
komputerowym. Nie mam zielonego pojęcia o pomaganiu innym.

- Wiesz o tym więcej niż sądzisz - zaprotestowałem. - Jako istota ludzka 
masz w sobie naturalne współczucie. Musisz tylko pozwolić, aby się 
ujawniło, gdy będziesz przebywał z kimś, kto ma problemy. Jeśli tak 
postąpisz, będziesz człowiekiem szczęśliwszym. Właściwie to twój obowiązek, 
by tak postępować, szczególnie wtedy, gdy czujesz się wewnętrznie pusty i 
nieszczęśliwy. Dla własnego dobra zrób to, co mówię, a gwarantuję, że twoje 
smutne uczucia osłabną, a w końcu całkiem znikną. Stanie się tak, gdy mniej 
będziesz myślał o sobie, a więcej o ludziach, którzy żyją wokół ciebie.

Ronald Reagan zawsze sprawiał na mnie wrażenie szczęśliwego człowieka. 
Cieszył się powszechnym poparciem, mimo że jako prezydent musiał podejmować 
kontrowersyjne decyzje. Lubili go zarówno demokraci, jak i republikanie, on 
bowiem naprawdę troszczył się o innych ludzi. Mimo że był obciążony 
trudnymi decyzjami i obowiązkami swojego urzędu, nigdy nie przestał myśleć 
o innych.

Podam jeden przykład. Trzydziestego pierwszego maja, w dniu moich 
urodzin, w naszym nowojorskim mieszkaniu zadzwonił telefon. Podniosłem 
słuchawkę i usłyszałem ten dobrze znany, lekko zachrypnięty głos 
wypowiadający słowa: "Dzień dobry, Normanie, mówi Ronald Reagan. Życzę ci 
wszystkiego najlepszego w dniu twoich urodzin. Niech cię Bóg błogosławi".

Byłem pełen podziwu, że prezydent, być może najbardziej zajęty człowiek 
na świecie, nie tylko o mnie pomyślał, lecz zadał sobie trud zadzwonienia 
do mnie. Uznałem, że to właśnie postawa troski o innych była jedynym 
wytłumaczeniem jego szczęśliwego usposobienia.

Swoim postępowaniem Ronald Reagan zawsze okazywał innym zainteresowanie, 
troskę i uprzejmość. Senator Bob Dole powiedział mi kiedyś:

- Pewnego razu prezydent Reagan zadzwonił do mnie: "Czy mogę coś dla 
ciebie zrobić?". "Tak. Może pan zadzwonić do mojej matki w Russell, w 
stanie Kansas. Leży chora w szpitalu i jestem pewien, że telefon od pana 
sprawi jej wielką radość".

Senator Dole opowiadał:

- Zadzwonił do niej w ciągu następnej godziny.

Wierzę, że naprawdę wielcy ludzie mają tak niezwykłe życie, ponieważ w 
większości przypadków jest w nich głęboko zakorzeniony nawyk, by zawsze 
myśleć o innych ludziach i okazywać im uprzejmość. Przypominam sobie, jak 
byłem kiedyś w Gabinecie Owalnym w Białym Domu razem z Harrym Trumanem, 
innym znanym prezydentem. Odbywało się właśnie spotkanie jakiegoś komitetu 
społecznego. Gdy wychodziliśmy, prezydent Truman podawał każdemu rękę i 
pytał swym nieoficjalnym, nosowym akcentem mieszkańca Missouri:

- Czy mogę coś dla ciebie zrobić osobiście?

Zebrałem się na odwagę, wyrwałem kartkę z notatnika, który miałem przy 
sobie, i powiedziałem:

- Panie prezydencie, mam małą córeczkę imieniem Margaret. Bardzo pana 
podziwia i czułaby się zaszczycona, gdyby złożył pan dla niej swój 
autograf.

Prezydent wziął kartkę i popatrzył na nią z namysłem, w jego okularach 
odbijały się promienie słońca. Była to zwyczajna kartka w linie, najtańszy 
rodzaj papieru.

- Doktorze Peale - powiedział z uśmiechem. - Chyba nie oczekuje pan, że 
prezydent Stanów Zjednoczonych da swój autograf na takim tanim papierze.

Zatrzymał nas w swoim gabinecie, ignorując wszystkich niecierpliwych, 
czcigodnych interesantów oczekujących w przedpokoju. Otwierał szuflady 
swojego biurka mrucząc pod nosem:

- Gdzie są kartki ze znakiem Białego Domu przeznaczone na bardzo 
szczególne okazje?

Czułem się zakłopotany, że sprawiłem mu tyle zachodu, lecz później inni 
członkowie komitetu mówili mi, że byli pod wrażeniem jego troski i 
uprzejmości.

W końcu udało mu się znaleźć te kartki i na jednej z nich napisał: "Dla 
Margaret Peale od jej przyjaciela Harry'ego Trumana".

Podziękowałem prezydentowi.

- Och, zrobiłbym wszystko dla małej dziewczynki czy chłopca - powiedział 
z uśmiechem. Później, jak dumny ojciec, dodał:

- Sam mam córkę o imieniu Margaret.

Nie wierzę, by ktoś uważał Harry'ego Trumana i Ronalda Reagana za ludzi 
doświadczających poczucia wewnętrznej pustki czy nieszczęśliwych. Każdy z 
nich miał zdolność zapomnienia o sobie i myślenia o innych, w sposób 
okazujący im troskę i akceptację.

Najlepszym lekarstwem na poczucie wewnętrznej pustki jest zatem takie 
myślenie i działanie, które wyraża troskę o bliźniego, szczególnie zaś o 
tych, którzy mają problemy. Zdaję sobie sprawę, że te słowa mogą się wydać 
bardzo proste, jak lekcja szkoły niedzielnej. Nie bądźmy jednak kompletnymi 
głupcami i nie zapominajmy o nich tylko dlatego, że są takie proste. 
Zastosujmy próbę ogniową, by się przekonać, czy metoda ta jest naprawdę 
skuteczna. A jeśli okaże się skuteczna, to cóż z tego, że jest prosta? 
Potrzebujesz czegoś, co usunie poczucie pustki i zniechęcenia, skłaniające 
nas do mówienia "na co to wszystko". Troska o innych - jeśli chcesz, nazwij 
ją miłością - wypełni znaczeniem i szczęściem to miejsce, w którym teraz 
jest wielka pustka.

Pamiętam dzień, w którym udałem się na czwartkowy lunch do naszego klubu 
rotariańskiego w Nowym Jorku. Usiadłem obok mężczyzny, który przedstawił 
się jako rotarianin z innego miasta. Nawiązaliśmy zwyczajną rozmowę, lecz 
po pewnym czasie odniosłem wrażenie, że mój rozmówca, Joe ma poważne 
kłopoty. Nie powiedział mi o tym, lecz jeśli jesteśmy wrażliwi na ludzkie 
uczucia, rozpoznamy smutek i niepokój.

W końcu delikatnie dałem do zrozumienia, że wyczuwam, iż coś go trapi, i 
powiedziałem:

- Czy mogę jakoś panu pomóc?

Joe westchnął ciężko, przez moment patrzył na swój talerz, a później 
spojrzał mi w oczy.

- Po czym poznałeś, że mam poważne zmartwienie?

- Och, po prostu to wyczułem - odparłem.

- Wiesz, sądzę, że dam sobie z tym radę - powiedział starając się odsunąć 
ten bolesny temat. - To ładnie z twojej strony, że proponujesz mi pomoc.

Dzisiaj wiem, że wielu ludzi tak postępuje, gdy starasz się im pomóc. 
Czują się tym skrępowani, nie chcą sprawiać innym kłopotu, grzecznie 
proszą, aby zostawić ich w spokoju.

Jednak jeśli poważnie myślisz, by im pomóc, nie powinieneś przejmować się 
tego rodzaju odprawą - ludzie będą ci za to później wdzięczni.

- Widzisz tego człowieka - powiedziałem wskazując mężczyznę siedzącego w 
drugiej części pokoju. - Chcę, abyś go poznał, to wspaniały facet. Będziesz 
mi wdzięczny za tę znajomość.

Mężczyzna, na którego wskazałem, George, był z pokolenia wyżu 
demograficznego; szybko zajął jedną z czołowych pozycji w swojej branży. 
Miał piękny dom w Westchester, prowadził (właściwie powinienem powiedzieć, 
że robił to jego szofer) rolls-royca. Był jeszcze czterdziestolatkiem. 
Znaliśmy się od kilku lat i George był zawsze wobec mnie szczery i otwarty, 
chyba dlatego, że potrafiłem mu pomóc i nigdy nie plotkowałem na jego 
temat. Dlatego, gdy sześć miesięcy temu składałem George'owi gratulacje z 
powodu zdobycia jakiegoś wyróżnienia czy pucharu, potrząsnął przecząco 
głową:

- Normanie, to wszystko jest guzik warte, teraz, gdy tak źle układają się 
sprawy w moim domu. Tak bardzo zaangażowałem się w robienie interesów, że 
nie tylko zaniedbałem moją żonę i dzieci, lecz stałem się dla nich naprawdę 
podły. Joan chce separacji. - Wziął głęboki oddech. - Sądziłem, że jeśli 
uda mi się zarobić duże pieniądze, ja i moja rodzina będziemy szczęśliwi, 
lecz teraz jestem człowiekiem godnym litości. W moim wnętrzu jest prawdziwa 
pustka. - Popatrzył na mnie smutno. - Potrzebuję pomocy.

Spotkaliśmy się kilka razy i George zaczął się uczyć, jak uporządkować 
swoje życiowe priorytety, co to znaczy umieścić wiarę na pierwszym miejscu, 
następnie rodzinę, własną firmę i firmy innych. Gdy spotkaliśmy się podczas 
tego lunchu w klubie rotariańskim, George nadal pracował nad naprawieniem 
swojego życia, lecz ja już wiedziałem, że mu się uda.

Po lunchu zapoznałem tych dwóch mężczyzn ze sobą, najpierw jednak na 
stronie powiedziałem Georgeowi:

- Słuchaj, ten człowiek potrzebuje pomocy. Może okazana mu pomoc także i 
tobie dobrze zrobi.

George spojrzał na mnie zdumiony:

- Skąd ci przyszło do głowy, że ja mogę mu pomóc?

- Wiem, że możesz - odparłem.

Wzruszył ramionami, a następnie zwrócił się do mojego partnera, który o 
kilka kroków dalej czekał, by go poznać.

Ci dwaj od razu przypadli sobie do gustu. Zauważyłem, że osoby z 
problemami zwykle świetnie się rozumieją. W tym właśnie tkwi jeden z 
sekretów powodzenia klubu anonimowych alkoholików. Bill Wilson, który był 
jednym ze współzałożycieli tej organizacji, powiedział mi kiedyś, że 
alkoholikowi może pomóc tylko inny alkoholik.

Joe otworzył się przed George'em i powiedział mu, że przyjechał do Nowego 
Jorku, ponieważ jego syn, Sam, znalazł się w więzieniu za kradzież 
samochodu. Zaplątał się też w jakąś antyspołeczną działalność (stało się to 
w okresie buntu młodych, w latach sześćdziesiątych, a jego syn tkwił w tym 
wszystkim po uszy).

George chciał poznać tego chłopca i poszedł razem z Joe do więzienia. 
Polubił tego młodego mężczyznę i dostrzegł w nim duże możliwości. Wystąpił 
z prośbą o warunkowe zwolnienie i zgodził się zostać jego kuratorem wraz z 
innym członkiem klubu rotariańskiego.

Z entuzjazmem poświęcił się pracy nad resocjalizacją chłopca. Zadanie to 
zabierało dużo czasu George'owi, lecz powiedział mi, że trud ten sprawiał 
mu radość. Oczywiście, wychodził poza siebie pomagając synowi Joe'ego. 
Dzięki temu George odkrył, że udało mu się lepiej uporządkować własne 
życie, zaczął okazywać więcej troski o swoją rodzinę i w konsekwencji w 
jego małżeństwie poprawiło się. Znalazł wielką duchową pomoc w kościele 
katolickim, do którego uczęszczał, lecz o którym zapomniał prowadząc swoje 
aktywne życie.

Pomagając temu młodemu człowiekowi George zauważył, że sam stał się 
człowiekiem skoncentrowanym i odznaczającym się wewnętrznym ładem. Na nowo 
odkrył sens życia, czego rezultatem było uczucie zadowolenia.

A co się stało z synem Joe'ego? Gdy opisuję tę historię, jest grudzień, 
tuż po okresie świąt Bożego Narodzenia. Jedna z kartek, które otrzymałem, 
jest właśnie od niego. Sam, ten niegdysiejszy buntownik i złodziej 
samochodów, jest teraz szanowanym i lubianym przez ludzi luterańskim 
duchownym. I co o tym powiecie? - katolik wychowuje luterańskiego 
duchownego i odnajduje siebie w trakcie tego procesu.

Modelka Sue Miller w wieku trzydziestu siedmiu lat dowiedziała się, że ma 
raka sutka, i poddała się operacji usunięcia piersi. Przez kilka lat po 
operacji żyła jak pustelnik. Była w zbyt głębokiej depresji, by wychodzić 
poza własny dom.

Pewnego dnia namówiono ją do wzięcia udziału w pokazie mody. Jej ubrania 
- w tym pidżamy i kostiumy kąpielowe - miały być pokazywane przez kobiety, 
które przeszły operację usunięcia piersi. Sue tak opisuje swoje przeżycia 
podczas pokazu: "Zaczęłam wyczuwać działanie uzdrawiającej mocy. Te z nas, 
które były modelkami, odczuwały ekscytujący przypływ pewności siebie. 
Ludzie na widowni zaczęli rozumieć, z pewnym zdziwieniem, że rak piersi nie 
musi być końcem dobrego, szczęśliwego życia".

Pokaz odniósł tak wielki sukces, że Sue rozbudowała go i przeprowadziła w 
wielu miejsca. Przemieniła go w doroczną galę pod nazwą "A Day of Caring" 
(Dzień troski). Jednak jeszcze ważniejsze jest, że gdy Sue odzyskała 
pewność siebie i szacunek dla własnej osoby, zaczęła coraz częściej 
wychodzić ku innym ludziom. Pomagała w realizacji programu indywidualnej 
opieki i wsparcia dla każdej kobiety, która trafiała do miejscowego 
szpitala na operację usunięcia piersi, a nawet uzyskała na uniwersytecie 
stopień naukowy w dziedzinie związanej ze zdrowiem, by być jeszcze bardziej 
pomocną.

Ponieważ w tak dramatycznym punkcie własnego życia - gdy była fizycznie i 
psychicznie zniszczona - wyszła poza siebie i zaangażowała się w 
rozwiązywanie problemów innych, Sue Miller znalazła więcej sensu w życiu, 
niż widziała go do tej pory. "Może ci się wydawać, że nie masz dość 
wewnętrznej siły, by poradzić sobie z problemami, lecz naprawdę ją 
posiadasz", pisze Sue.

Carol Sasaski, ofiara gwałtu, uciekła z domu w wieku trzynastu lat. W 
wieku osiemnastu lat przeszła psychiczne załamanie po tym, jak została w 
brutalny sposób zgwałcona. Gdy była dwudziestolatką, została zupełnie sama. 
Była w ciąży, nie miała pieniędzy i była przerażona.

Po narodzinach syna utrzymywała się z zasiłku społecznego, lecz nigdy nie 
przestała marzyć o lepszym życiu dla siebie i swojego dziecka. Wiedziała, 
że sposobem wydostania się z ubóstwa było skończenie studiów i zdobycie 
dobrze płatnej pracy.

Carol musiała najpierw uzyskać świadectwo dojrzałości w swojej szkole 
średniej. Następnym krokiem była wyższa uczelnia. Rozmawiała z agencją 
opieki społecznej na temat sfinansowania części kosztów nauki, z kasą 
pożyczkową dla studentów i funduszem przyznającym granty na uczelni. 
Skończyła studia. Potem znalazła tani dom do wynajęcia, tanie przedszkole 
dla dziecka. Podejmowała się różnych prac i w końcu wyrwała się z tego 
etapu życia na zasiłku opieki społecznej. "Po raz pierwszy w życiu czułam, 
że mam kontrolę nad własnym życiem - powiedziała.

Zrozumiała, że skoro ona mogła zajść tak daleko, mogą tego dokonać 
również inne matki żyjące z pomocy opieki społecznej. Carol postanowiła 
nauczyć kobiety żyjące na zasiłku tego, co sama wiedziała.

Dzisiaj Carol ma trzydzieści trzy lata i ponad dwadzieścia tysięcy ludzi 
uczestniczy w założonej przez nią sieci samopomocy H O M E (Helping 
Ourselves Means Education - Pomagamy sobie poprzez edukację) - organizacji 
oddanej wspieraniu biednych w uczynieniu pierwszego kroku do uzyskania 
finansowej niezależności.

Czyż nie jest zdumiewające, że każda osoba, niezależnie od tego, jak 
bardzo przygnieciona własnymi problemami, potrafi stwarzać i uwalniać 
dynamiczne siły, które mogą przemienić porażkę w sukces? Zdolność powstania 
po upadku i umiejętność walczenia z każdą przeciwnością losu pozwoliły 
Carol Sasaski przejść przez trudny kryzys. Nie zgodziła się na pozycję 
przegranej. Dzisiaj te same umiejętności przezwyciężania samego siebie 
motywują Carol do pokazywania innym, jak mogą zrealizować własne cele.

Opowiem teraz o innej osobie, która była jedną z najbardziej 
niezapomnianych postaci, jakie znałem w moim życiu. Człowiek ten stale żył 
poza granicami własnego życia. Nazywał się Hugh M. Tilroe i był dziekanem 
jednego z wydziałów Syracuse University. Hugh był potężnie zbudowanym 
mężczyzną, wielkie było też jego współczucie dla innych. Był tak męski, że 
powiedzenie, iż był pełen miłości, wydaje się zbyt miękkim określeniem jego 
wywierającej silne wrażenie osobowości. Lecz on rzeczywiście taki był. Hugh 
był znakomitym mówcą, tak świetnym, że nawet podejmowano inicjatywy, by 
został wybrany do Kongresu, lecz on wolał być nauczycielem młodzieży.

W końcu jednak znalazł się w łóżku z powodu wylewu. Gdy poszedłem go 
odwiedzić, przykutego do łóżka, ujrzałem tego olbrzymiego mężczyznę 
sparaliżowanego i usłyszałem jego zniekształconą mowę. Udało mu się 
powiedzieć mi, że miał wygłosić odczyt na rozpoczęcie nowego roku szkolnego 
w pewnej szkole średniej, w Pensylwanii.

- Nie mogę tam pojechać - powiedział ze smutkiem. - Nie mogę już więcej 
polować - Hugh był wielkim myśliwym - nie mogę więcej chodzić na ryby ani 
przemawiać.

Później wracając do siebie powiedział:

- Zwyciężę to, zwyciężę, Boże pomóż mi.

Wtedy też poprosił, bym go zastąpił i przemawiał na uroczystości 
rozpoczęcia roku szkolnego. W pierwszej chwili sprzeciwiłem się mu.

- Nikt nie może zastąpić Hugh Tilroe'a - powiedziałem.

Uniósł się na łóżku i położył swoją słabą dłoń na mojej.

- Norman, jedź tam i powiedz tym młodym ludziom, że mają w sobie dość 
siły, by przezwyciężyć w życiu wszystkie przeszkody, powiedz im to ode 
mnie.

Wstrzymując łzy odparłem, że to zrobię. Później poszedłem do Walnut Park, 
parku znajdującego się naprzeciw domu profesora Tilroe'a, i płakałem nad 
tym, że silny mężczyzna zwalił się jak wielkie drzewo. I tak jak to czynią 
wielkie zwalone drzewa, pozostawił po sobie wielkie puste miejsce na 
niebie.

Gdy wspominam profesora Tilroe'a, myślę o tym, co zrobił dla pewnego 
wiejskiego kaznodziei, który przeżył głęboki kryzys wiele lat temu. 
Duchowny ten poślubił piękną młodą kobietę, którą ubóstwiał. Była dla niego 
ucieleśnieniem doskonałości. Miała jednak pewną fatalną skazę. Inni byli 
tego świadomi, lecz dla jej męża była zawsze czysta i niewinna. Zawsze 
powtarzał, że nie jest dla niej wystarczająco dobry, że chyba los wybrał ją 
dla niego.

Jednak pewnego dnia, gdy wrócił do domu, odkrył, że odeszła. W końcu 
znalazł liścik. "Najdroższy, odchodzę z (tutaj wymieniła nazwisko mężczyzny 
o podejrzanej reputacji - niektórzy ludzie wiedzieli, że się z nim 
spotyka). Jesteś najlepszym mężczyzną na świecie, jesteś świętym. Jesteś 
doskonałym uosobieniem dobroci. Chciałam być dobra, lecz siedzi we mnie 
diabeł. Nie mogę znieść twojej dobroci i muszę cię opuścić. Spróbuj mi 
przebaczyć. Na swój własny, nędzny sposób kocham cię. Helen."

Mężczyzna był oszołomiony i załamany. Ukrył głowę w dłoniach. Później 
zdesperowany zaczął chodzić po pokoju. Dostrzegł telefon. Zlodowaciałymi 
palcami znalazł numer w książce telefonicznej i wykręcił go. Usłyszał w 
słuchawce silny głos profesora Tilroe'a. Mężczyzna chciał mówić, lecz głos 
zamienił się w szloch. Tilroe czekał, powtarzając: "Jestem". W końcu 
duchowny wydusił z siebie, co się stało.

Tilroe zachowywał się jak biznesmen.

- Zostań tam, już do ciebie jadę - powiedział. - Przyjeżdżam, 
zrozumiałeś, co mówię? - Znajdował się o pięćdziesiąt mil od niego, 
mieszkał w północnej części stanu Nowy Jork. Była zima, a warunki na 
drogach były bardzo trudne.

Po dwóch godzinach Tilroe przyjechał na miejsce i powiedział:

- Pakuj się. Wyjeżdżamy.

Posadził go na miejscu obok siebie i jechał z powrotem, w ulewnym 
deszczu, po drogach, którymi przybył. Duchowny powiedział mi, że Tilroe 
poklepał go kilka razy po kolanie swoją wielką ręką, lecz nie rzekł nic, po 
prostu prowadził, a jedynym dźwiękiem, jaki dawał się słyszeć, był hałas 
wycieraczek przedniej szyby.

W końcu dotarli do domku myśliwskiego profesora Tilroe'a, położonego nad 
jeziorem Onondaga. Profesor jeździł tam na ryby. Tilroe wziął bagaż, a jego 
gość wszedł za nim do domku. Profesor rzekł do niego:

- Umyj się. Przygotuję coś do jedzenia.

W końcu usiedli przy stole, na którym znalazła się jajecznica na bekonie, 
tosty i kawa. Duchowny nie myślał o jedzeniu i powiedział o tym.

- Zjesz to jak grzeczny chłopiec - odparł Tilroe.

Tamten posłuchał go. Później ten wspaniały nauczyciel wziął starą 
zniszczoną Biblię i przeczytał kilka wersetów.

- A teraz czas do łóżka, chłopcze - powiedział.

Mężczyzna posłuchał bez szemrania i poszedł spać. Tilroe stojąc u jego 
łóżka pomodlił się.

- Teraz zaśnij, chłopcze - powiedział. - Będę siedział i czuwał nad tobą.

Kilka razy w ciągu nocy ten smutny człowiek budził się z niespokojnego 
snu i za każdym razem widział, że Tilroe siedzi przy kominku, z kocem 
narzuconym na ramiona, by nie zmarznąć. "Gdy widziałem tego olbrzymiego, 
twardo wyglądającego mężczyznę o wielkim, kochającym sercu, rozumiałem, 
jaki jest Bóg", powiedział mi duchowny, opowiadając tę historię. I po 
jakimś czasie znalazł ukojenie, dzięki człowiekowi, który żył dla innych.

A teraz wyciągnę za was wnioski. Czy możecie sobie wyobrazić, że Hugh 
Tilroe doświadczył kiedykolwiek w życiu pustki czy był rozczarowany życiem? 
Przez wszystkie lata swojego życia był wielkim pozytywnym wierzącym, znał 
bowiem sekret szczęścia - żył poza samym sobą. Był autentycznym, szczerym 
przyjacielem swoich bliźnich.

Ostatnie dwa pokolenia Amerykanów, z których wielu osiągnęło olśniewający 
sukces, zastanawiają się, dlaczego nie był on tym, czego oczekiwali. 
Zdobyli pieniądze i wszystko, co można za nie kupić, lecz nie byli 
szczęśliwi, w rzeczywistości czuli się wewnętrznie puści. Narzekali, że 
musieli popełnić jakiś błąd, i chcieli się dowiedzieć, jaki. Najważniejsze 
jednak i najbardziej optymistyczne jest, że chcą wiedzieć, co mogą w tej 
sprawie zrobić.

Wszystkim, którzy szukają poczucia pewności czy spełnienia w życiu, 
mówię, że jedną z rzeczy, jakie mogą zrobić, jest odbycie sesji z samym 
sobą. Zadaj sobie kilka trudnych pytań. Czy żal ci samego siebie? Czy 
obwiniasz innych o sytuację, w jakiej się znalazłeś? Jeśli tak, będziesz 
coraz bardziej grzązł we własnym dole desperacji. Wyjdź poza siebie. 
Pociesz kogoś, kto cierpi.

Zbyt często w dzisiejszym zapracowanym świecie pilnujemy wyłącznie 
własnych interesów i skupiamy uwagę jedynie na samych sobie, zajęci małymi 
sprawami - listą sprawunków w supermarkecie, raportem sprzedaży, który mamy 
sporządzić, czy samochodem wymagającym naprawy. W biurze, w klubie, w 
którym bywamy, często przechodzimy obok ludzi tak, jakby oni w ogóle nie 
istnieli.

Chciałbym zaproponować ci bardzo prosty eksperyment, wykonaj go w ciągu 
tylko jednego dnia. Uśmiechaj się uprzejmie do każdego, kogo spotkasz. 
Odpowiedz "cześć", jeśli ktoś cię pozdrowi. Gwarantuję ci, że pod wieczór 
nie tylko będziesz czuł się o wiele lepiej, lecz poprawisz również swoją 
reputację. Znałem pewnego człowieka, który był najbardziej popularną osobą 
w swoim biurze, nie dlatego, że był szczególnie twórczy czy produktywny, 
czy że hojnie rozdzielał awanse. Nie, był zwyczajnym facetem, kierownikiem 
średniego szczebla, lecz miał zwyczaj uśmiechać się i witać każdego, kogo 
spotkał na swojej drodze.

Czy wiesz, że sama fizyczna czynność uśmiechania się powoduje, że czujemy 
się lepiej, a marszczenie brwi wprowadza nas w zły nastrój? Już w 
dziewiętnastym wieku psychologowie, w tym powszechnie szanowany William 
James, tak uważali. Z tego powodu niektórzy koledzy wyśmiewali się z nich.

Dzisiaj odkrycia naukowe wskazują, że William James i jego zwolennicy 
mieli rację. Fakty dowodzą, że wyraz twarzy człowieka rzeczywiście wpływa 
na jego nastrój. Jednym ze współczesnych psychologów, którzy głoszą tę 
teorię, jest dr Robert Zajonc z University of Michigan. Nie jest on 
osamotniony w swych poglądach. Psychologowie z Clark University w 
Worcester, w stanie Massachusetts, na podstawie szeroko zakrojonych badań 
twierdzą, że jest to prawda: uśmiechowi towarzyszy dobre samopoczucie, 
marszczenie brwi wywołuje posępny nastrój.

Dr Paul Ekman z University of California Medical School wyjaśnia w 
magazynie "Science" ("Nauka"), że gdy ludzie wyrażają różne emocje w ich 
organizmach zachodzą odpowiadające im reakcje, np. zmiana pracy serca czy 
rytmu oddychania. Doktorzy piszą o tym, w jaki sposób zmarszczki napinają 
mięśnie twarzy, wytwarzając przez to określone reakcje w mózgu. Szczerze 
mówiąc, nie rozumiem tych wszystkich naukowych terminów, lecz rozumiem, że 
gdy zachowujesz się jak szczęśliwy, czujesz się szczęśliwy. I vice versa.

Inaczej mówiąc, kiedy ogarnia cię ponury nastrój, wyjdź poza siebie. 
Poznałem kiedyś w Nowym Jorku kierowcę autobusu, który tego dowiódł. W 
dzisiejszych czasach kierowcy autobusów w wielkich miastach nie są 
najradośniejszymi osobnikami na świecie. Zgaduję, że gdybym musiał tak jak 
oni lawirować po ulicach miast, też nie byłbym zbytnio szczęśliwy. Jednak 
pewnego deszczowego, ponurego dnia, wchodząc do autobusu na Third Avenue w 
tłumie mokrych, narzekających ludzi, usłyszałem radosny witający nas głos:

- Dzień dobry, szczęśliwcy!

Rozejrzałem się wokoło i prawie padłem ze zdumienia. Słowa te 
wypowiedział kierowca autobusu.

Ten mężczyzna promieniował radością. Uśmiechał się do nas, mówił, jakie 
przecznice mijamy, i przypominał pasażerom, by nie zapomnieli uważać na 
kałuże.

Serdeczny nastrój wypełnił mokry, parujący autobus, ponuro wyglądający 
ludzie zaczęli się uśmiechać, a napięci pasażerowie rozluźnili się. 
Przygotowując się do wyjścia na moim przystanku, pochwaliłem kierowcę za 
jego poczucie humoru.

Na jego twarzy pojawił się szeroki uśmiech.

- Cóż, proszę pana, kiedy rozpoczynam dzień, wiem, że mogę wybrać, czy 
będę radosny, czy smutny. Są takie dnie, jak dzisiaj, kiedy nie ma 
właściwie żadnego powodu, by być zadowolonym. Jednak gdy zachowuję się jak 
człowiek szczęśliwy, moje ciało dostraja się do tego i zaczynam odczuwać 
radość.

"Tak", pomyślałem sobie, gdy zamykał za mną drzwi i jego autobus 
odjeżdżał, "to szczęśliwy człowiek, który naprawdę żyje poza samym sobą".

Gdy wychodzisz poza obszar własnego życia, dzieją się różne dobre rzeczy, 
mimo że są dnie, kiedy - jak powiedział kierowca autobusu - wydaje się, że 
nie ma żadnego powodu, aby się cieszyć.

Przyznaję, że czasami trudno mi wyjść poza samego siebie. Nigdy nie 
zapomnę tego dnia, gdy wszedłem na pokład samolotu na lotnisku La Guardia, 
by wylądować na lotnisku O'Hara w Chicago. Nadal trudno mi uwierzyć, że to 
się naprawdę zdarzyło. Jednak historia, którą opowiem, jest całkowicie 
prawdziwa. Gdy tylko usiadłem na swoim miejscu, młody mężczyzna, którego 
oceniłem na jakieś dwadzieścia kilka lat, usiadł obok mnie. Był kimś, kogo 
starsi ludzie nazwaliby hipisem: długie potargane włosy, dżinsy, które od 
miesięcy nie widziały pralki, i porwana marynarka z poprzyczepianymi 
dziwacznymi emblematami. Zauważył, że odsunąłem się od niego, a gdy 
rozpostarł gazetę, odetchnąłem z ulgą, że nie chce rozmawiać. Jednak gdy 
tylko samolot wzbił się w niebo, nagle zmiął gazetę i cisnął ją na podłogę.

- Cholerny świat! - burknął ze złością.

Cóż, gdy ktoś zachowuje się w taki sposób, jest oczywiste, że pragnie 
zwrócić na siebie uwagę. Z moich doświadczeń wynika, że zwykle oznacza to, 
iż pragnie pomocy, niezależnie od tego, czy sobie z tego zdaje sprawę, czy 
nie. Powiem szczerze, nie byłem w nastroju do wdawania się z nim w rozmowę. 
Wiedziałem jednak, że muszę wyjść poza siebie.

Tak się złożyło, że był piękny dzień, niebo było błękitne z kilkoma 
chmurkami i złotymi promieniami słońca. Dałem temu wyraz pokazując kciukiem 
znak OK.

- Nie wszystko jest takie złe - powiedziałem.

Młody mężczyzna rzucił tylko złe spojrzenie i ponuro gapił się przed 
siebie. No dobrze, pomyślałem sobie z ulgą, zrobiłem, co do mnie należało. 
Okazało się jednak, że tak łatwo mi się nie uda.

Odwrócił się w moją stronę.

- Drogi panie, pan i panu podobni są od tego tak dalecy, że nawet nie 
wiedzą, która jest godzina.

Rzuciłem okiem na mój zegarek i odparłem:

- Jest druga dwadzieścia pięć.

Zignorował moją uprzejmość i, najwyraźniej zauważywszy moją staromodną 
fryzurę, naciskał dalej.

- Mam na myśli, że wszyscy jesteście jak owce: ubieracie się tak samo, 
nosicie takie same rzeczy, wierzycie w to, co mówi rząd... Właśnie dlatego 
jest dzisiaj na świecie taki bałagan. A właściwie, dlaczego nosi pan tak 
krótko obcięte włosy? - zapytał.

- Ponieważ jestem zbuntowany - straciłem nad sobą panowanie. - Nikt nie 
będzie mi mówił, jak mam strzyc włosy. Nikt. Czy ty różnisz się od innych - 
mówiłem. - Widziałem tysiące takich jak ty w ciągu ostatniego tygodnia, 
ubranych w brudne dżinsy, z długimi włosami, pompatycznie wygłaszających te 
same poglądy, słuchających tych samych antyrządowych przywódców. Naprawdę 
rozbawiasz mnie do łez.

Wziął głębszy oddech, już miał coś powiedzieć, lecz nagle zrezygnował i 
uśmiechnął się.

- Już dobrze. W porządku, dostałeś mnie. Przypuszczam, że jesteś równym 
gościem. - Uciszył się i zaczął mówić. Podobnie jak większość młodych ludzi 
był inteligentny i, jak to określił, krytycznie nastawiony do 
rzeczywistości. Mieliśmy bardzo dobrą rozmowę.

Po jakiejś chwili zapadła cisza, a następnie mój rozmówca zapytał:

- Proszę pana, czy jest pan naprawdę szczęśliwy, czy też pan udaje, jak 
większość ludzi w naszych czasach?

- Tak - odparłem. - Jestem szczęśliwy, naprawdę szczęśliwy. I przez całe 
życie żyłem naprawdę.

- Więc, jesteś szczęśliwy - drążył dalej. - Jak to osiągnąłeś?

W jego głosie wyczuwałem trochę niewiary, jakby rzucone wyzwanie. - Czy 
chcesz się naprawdę dowiedzieć, czy tylko tak mówisz?

Uspokoił się i powiedział:

- Tak, naprawdę chcę wiedzieć, ponieważ ty... ty naprawdę wydajesz się 
szczęśliwy.

- No to ci powiem - odparłem. - Lecz nie wdawaj się ze mną w dyskusje. 
Przyjmij to albo odrzuć. Usiądź mocno w fotelu, bo to, co zaraz usłyszysz, 
może cię zaskoczyć. Powiem ci krótko: Trzeba wierzyć.

Chciałem mu powiedzieć, jaka to ważna sprawa dla każdego człowieka lecz 
nasz samolot już lądował na pasie lotniska O'Hara. Mój młody towarzysz 
podróży wyciągnął do mnie rękę i uścisnęliśmy się na pożegnanie. Następnie 
ku mojemu zdumieniu powiedział:

- Daj mi swoją wizytówkę.

Wetknął ją do kieszeni marynarki i zaczął się przesuwać w stronę wyjścia. 
Powiedział też coś niskim głosem, lecz ja byłem czujny i wychwyciłem jego 
słowa:

- Kto wie? Może kiedyś tego spróbuję.

Tak się złożyło, że kilka lat później byłem na lotnisku O'Hara w Chicago 
i czekałem na samolot, gdy podszedł do mnie jakiś mężczyzna i przedstawił 
się jako pastor z północnej części stanu Illinois.

- Spotyka pan tylu ludzi, doktorze Peale, że jestem pewien, iż zapomniał 
pan o mnie. Czy przypomina pan sobie tego hipisa, który siedział obok pana 
w samolocie lecącym do Chicago, kilka lat temu, który zapytał pana, 
dlaczego jest pan taki szczęśliwy?

- O tak - odparłem dziwiąc się, skąd ten pastor mógł się o tym 
dowiedzieć. - Zawsze żałowałem, że nie mieliśmy więcej okazji do rozmowy. 
Czemu pytasz? Czy znasz tego młodego człowieka?

Pastor uśmiechnął się.

- Tak, znamy się bardzo dobrze. On pochodził z chrześcijańskiej rodziny, 
poszedł na studia i stał się prawdziwym buntownikiem, który wyrzekł się 
swojej wiary. Nie wierzył nawet w samego siebie. Lecz coś, co mu 
powiedziałeś i sposób, w jaki to uczyniłeś, rozpoczął w nim proces 
przemiany. Teraz powrócił do wiary. Och, nadal zadaje pytania, lecz mogę ci 
powiedzieć, że jest szczęśliwy, naprawdę szczęśliwy.

W tym momencie moja ciekawość sięgnęła szczytu i chciałem coś powiedzieć, 
lecz pastor kontynuował:

- To ja byłem tym młodym mężczyzną, doktorze Peale - oznajmił z 
uśmiechem. - Nie winię pana o to, że mnie pan nie poznał. Przyznaję, że 
wówczas wyglądałem zupełnie inaczej.

- Cóż ja takiego powiedziałem? - dopytywałem się.

- Wystarczająco dużo - odpowiedział cichym głosem. - Wiesz, byłem wtedy w 
takim nastroju, że gdybyś wygłosił mi kazanie, zgasiłbym cię tak szybko, 
jak świeczkę - mówił. - Jednak ty poświęciłeś swój czas, by okazać mi 
przyjacielską postawę, i powiedziałeś mi prawdę prosto z mostu. A później, 
gdy się rozstawaliśmy i zapytałem cię o to, co uczyniło cię tak 
szczęśliwym, odpowiedziałeś, że trzeba wierzyć. To spowodowało, że piłeczka 
znalazła się po mojej stronie boiska. Skłoniło mnie to do ponownego 
przemyślenia tego, co kiedyś odrzuciłem. A dziś... uśmiechnął się. - Obaj 
działamy w tej samej branży.

Gdy spieszył się na swój samolot, przyłapałem się na tym, iż dziękuję 
Bogu za ten impuls, który skłonił mnie do wyjścia poza siebie tamtego dnia, 
dawno temu, gdy pierwszy raz spotkałem tego młodego mężczyznę.

Każdy z nas może oczekiwać zdumiewających rezultatów, gdy chwyta okazje, 
by pomóc drugiemu człowiekowi. To właśnie sprawia, że czujemy się 
szczęśliwi. 





Rozdział 7

Jazda na pustych zbiornikach





Stale zwiększająca się liczba mieszkańców naszego kraju wprawia mnie w 
zatroskanie. Oczywiście, problem ludzi biednych i bezdomnych istniał 
zawsze, lecz teraz grupą, której on dotyczy, jest pokolenie wyżu 
demograficznego. Przedstawiciele tej generacji urodzili się między rokiem 
1946 a 1964. Wielu z nich to osoby niezwykle utalentowane. Wykorzystują oni 
swoją mądrość w zawodzie, który wykonują. A jednak większość mówi, że czują 
się wewnętrznie puści. Uważam ten stan rzeczy za zły i czuję się w 
obowiązku coś w tej sprawie zrobić.

W artykule zatytułowanym "Big Baby Boomers" ("Wielcy przedstawiciele 
pokolenia wyżu demograficznego"), opatrzonym podtytułem "Pokolenie 
buntowników odkrywa, co to znaczy być ludźmi w średnim wieku", F. J. Kalm 
III nazywa niegdysiejszych buntowników nowymi konserwatystami i mówi, że 
oni się starzeją, są zmęczeni życiem i tradycyjni w swoich poglądach.

"Nowi konserwatyści lubią stabilne sytuacje, poczucie bezpieczeństwa, 
rodzinę. Obniżają długość swoich ubrań i ubierają się w dwurzędowe 
garnitury. Starają się sprawiać wrażenie zamożnych. Wielu z nich ma siwe 
włosy."

No i co w tym wszystkim złego? Poczekaj chwilę, to jeszcze nie wszystko.

Kalm pisze, iż zdaniem psychologa Jana Andrew: "Gdy przedstawiciele 
wielkiego wyżu demograficznego po raz pierwszy wkroczyli na rynek pracy, 
każdy z nich oczekiwał podwyżek płac i wszyscy spodziewali się odnieść 
sukces. Dzisiaj odkryli, że liczba ludzi, którzy naprawdę zdobyli nagrodę, 
jest bardzo mała".

Inni naukowcy, którzy badali przebieg kariery zawodowej tej grupy, 
powiadają, iż wielu ludzi, którzy odnieśli sukces finansowy, doświadcza 
wewnętrznej pustki. Liczbę tych mężczyzn i kobiet szacuje się na 
siedemdziesiąt sześć do osiemdziesięciu milionów, co stanowi w przybliżeniu 
jedną trzecią populacji naszego kraju. Wszyscy są Amerykanami, ojcami i 
matkami, niektórzy nawet młodymi dziadkami. To, co wprawia mnie w 
szczególne zatroskanie, to wszechobecne "poczucie pustki", o którym mówi 
tak wielu z nich. (Oczywiście znam też pewnych sześćdziesięcio- i 
siedemdziesięciolatków, którzy narzekają na tę samą dolegliwość.)

Oto relacja o trzech spotkaniach, jakie niedawno odbyłem z jedną kobietą 
i dwoma mężczyznami należącymi do tego pokolenia.

Młodą kobietę poznałem w znanej restauracji w San Francisco, gdzie 
niedawno przemawiałem na otwarciu dorocznej konwencji sprzedawców. Właśnie 
kończyłem posiłek, gdy podeszła do mojego stolika i podziękowała za 
wygłoszony przeze mnie wykład. Wyczułem, że chodzi jej o coś więcej niż 
tylko pochwalenie mnie.

- Usiądź, proszę, i napij się ze mną kawy - zaprosiłem ją.

Przyjęła moją propozycję i rozpoczęliśmy rozmowę. Okazało się, że kobieta 
ta jest trzydziestolatką. Opowiedziała mi o swojej firmie i pracy, jaką 
wykonuje. Zrobiła na mnie duże wrażenie.

Później, odstawiając filiżankę kawy, popatrzyła na mnie poważnie i 
powiedziała:

- Doktorze Peale, jestem okropnie nieszczęśliwa.

Nie byłem zdumiony. Po sześćdziesięciu pięciu latach służenia ludziom 
zwykle potrafiłem coś na ich temat powiedzieć. Ukryte emocje ujawniały się 
w spojrzeniach, ruchach ciała i tonie głosu.

- Opowiedz mi o wszystkim - poprosiłem.

Wtedy ona zaczęła opowiadać:

- Wychowałam się w tradycyjnej żydowskiej rodzinie. Mama i tata byli 
wspaniałymi ludźmi, kochającymi, prawymi, mocno wierzącymi. Jednak w 
trakcie studiów utraciłam wiarę. - Utkwiła wzrok w swojej filiżance kawy. - 
Dostałam się do tego wykształconego środowiska, chociaż niektórzy z kolegów 
pochodzili z religijnych żydowskich rodzin, jak ja. Ale wykładane 
przedmioty, profesorowie, seminaria - wszystko było tak negatywne, tak 
cyniczne, że nie minęło wiele czasu, a wszyscy odeszliśmy od tradycji, w 
jakiej nas wychowano. - Jej spojrzenie przybrało błagalny wyraz. - Nigdy 
jednak nie znalazłam niczego na miejsce tego trwałego, dającego satysfakcję 
uczucia, które czerpałam z mojej wiary, doktorze Peale. Czuję się 
wewnętrznie pusta, po prostu pusta.

- Czy rozmawiałaś o tym ze swoim rabinem? - zapytałem.

Zaśmiała się nerwowo.

- Oh, on nie zrozumiałby tego - powiedziała. - To miły człowiek. lecz nie 
miałby nawet mglistego pojęcia, jak mi pomóc. - Westchnęła i wypiła łyk 
kawy. - No cóż, być może kiedyś to poczucie pustki samo zniknie. Widzisz, 
moje zagubienie nie jest wyłącznie związane z religią - kontynuowała. - 
Dotyczy całej tak zwanej... nowej moralności - mówiąc to obejrzała się za 
siebie. - Jakoś mnie ona nie przekonuje... - Wzruszyła ramionami i 
przestała mówić.

- Cóż, musiałaś studiować na naprawdę wspaniałym uniwersytecie i cały 
czas przebywać w cieniu tych wyniosłych, wielkich profesorów.

Spojrzała na mnie zdumiona.

- Rzeczywiście studiowałam na dobrej uczelni, z doskonałą kadrą 
profesorską. Dlaczego przypuszczasz, że wszyscy moi profesorowie byli tacy 
wybitni?

- Ponieważ jeszcze przed pójściem na studia miałaś kilku naprawdę 
wielkich nauczycieli, takich geniuszów ducha, jak Izajasz, Jeremiasz i 
wreszcie sam Mojżesz. A później jacyś profesorowie z uniwersytetu 
przekonali cię, byś wyrzekła się ich nauczania. Skłania mnie to do 
myślenia, że nie byli oni "jakimiś tam profesorami". - Uśmiechnąłem się 
drwiąco. - Czy obalili również nauki Sokratesa, Platona i Arystotelesa?

Uśmiechnęła się.

- Punkt dla pana. Muszę przyznać, że jest pan bardzo inteligentny. Lubię 
pana, doktorze Peale.

- Muszę odwzajemnić ten komplement: i ja cię lubię - uśmiechnąłem się. - 
Wyprostowałem się na krześle i popatrzyłem na nią poważnie. - Wiesz, sądzę, 
że jesteś zbyt inteligentna, by ulec tak misternym umysłom, wyrzekając się 
wielkich gigantów ludzkiej myśli.

Wyglądała na rozbawioną.

- Ciekawa jestem, co powie pan na to, że przeniosłam się na 
chrześcijański uniwersytet?

Uśmiechnąłem się szeroko. Nic dziwnego, że ta młoda dama była szefem 
ważnego departamentu w swojej firmie.

- Punkt dla ciebie - odparłem. - Burmistrz La Guardia zwykł mawiać: "Gdy 
chrześcijanie robią klapę, to jest piękne". Wiesz co, idź do domu i 
przeczytaj Księgę Rodzaju, Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela, Księgę Przysłów 
i Psalmy.

Zapisała tytuły ksiąg w notatniku, który wyjęła z torebki.

- Gwarantuję ci, że ich lektura na nowo cię ożywi. - Jednak jest coś 
jeszcze... musisz zrobić coś więcej, niż tylko je przeczytać.

Spojrzała na mnie pytająco.

- Wierz w to, co czytasz - powiedziałem z naciskiem. - Pamiętaj, że te 
księgi podtrzymywały duchowo żydów, chrześcijan i wyznawców innych religii, 
które opierały się na pismach Starego Testamentu przez wiele tysięcy lat. 
Gdyby nie były prawdziwe, nie wytrzymałyby takiego sprawdzianu czasu. 
Przyjmij jeszcze jedną radę od chrześcijańskiego duchownego, młoda damo - 
dodałem.

Spojrzała na mnie wkładając notatnik z powrotem do swojej torebki. 
Nachyliłem się ku niej i powiedziałem:

- Zacznij lubić swojego rabina. Jestem pewien, że to porządny człowiek.

Uśmiechnęła się, wzięła torebkę i podniosła się, by odejść

- Muszę przyznać, że już czuję się lepiej, doktorze Peale. Lecz... - w 
tej chwili bolesny grymas zmarszczył jej brwi - nadal czuje się zagubiona. 
Muszę sobie jeszcze to wszystko przemyśleć.

- Nie żałuj czasu - zachęciłem ją. - Im więcej będziesz nad tym 
rozmyślała i czytała, tym prędzej odzyskasz trwałą, dającą zadowolenie 
wiarę i pewność siebie.

Wstałem i uścisnąłem jej rękę na pożegnanie.

- Bardzo chciałbym, abyś znalazła pokój ducha i szczęście. Musisz je po 
prostu wziąć i uwierzyć - powiedziałem ściskając jej dłoń na pożegnanie.

Jakiś czas później otrzymałem list napisany na papierze firmowym jej 
korporacji. "Zrobiłam to, co pan radził, doktorze Peale i z radością mogę 
powiedzieć, że powracam do swoich korzeni". Na koniec dopisała: 
"Powiedziałam mojemu rabinowi o twojej radzie. Nigdy byś nie zgadł, co na 
to odrzekł: Ten człowiek byłby dobrym rabinem".

Uznałem to za duży komplement. Kiedy poprosiłem ją o pozwolenie na 
zamieszczenie jej historii w tej książce, zgodziła się, lecz poprosiła, by 
nie podawać jej imienia, z powodów osobistych.

Wiele tygodni później pojechałem do Las Vegas, aby przemawiać na 
ogólnonarodowej konwencji biznesmenów. Wtedy poznałem innego 
przedstawiciela fali wyżu demograficznego. Gdy po wygłoszeniu odczytu 
witałem się z uczestnikami zjazdu, podeszła do mnie bardzo młodo 
wyglądająca para. Byli doprawdy czarujący. Mąż wziął mnie na stronę, 
położył rękę na ramieniu i powiedział:

- Jest pan dla nas jak stary przyjaciel, doktorze Peale. Przeczytałem 
pańską książkę pt. "The Power of Positive Thinking" ("Moc pozytywnego 
myślenia"), gdy byłem jeszcze chłopakiem, i naprawdę zastosowałem pana 
rady. Miałem prawdziwy entuzjazm i wiarę. Muszę się jednak do czegoś 
przyznać.

Po chwili wahania powiedział:

- Nasz duchowny zaczął pana krytykować. Powiedział, że z teologicznego 
punktu widzenia pana nauczanie jest fałszywe i że nie powinniśmy dać się 
zwieść. Pana książki, powiedział, są wyłącznie książkami o metodach 
osiąganiu sukcesu, o tym, jak zarobić duże pieniądze czy jak osiągnąć 
wielkość poprzez własne wysiłki. Posłuchałem jego rady i przestałem czytać 

pana książki. - Potrząsnął głową. - Być może postąpiłem głupio, gdzieś po 
drodze utraciłem cały entuzjazm, który miałem wcześniej. Brak mi już tej 
wiary i pewności siebie, przynajmniej takiej, o jakiej pan mówi. - 
Popatrzył na mnie bezradnie. - Może taki po prostu jest ten świat, doktorze 
Peale - pełen wszystkich przestępstw, oszustw popełnianych na Wall Street, 
szaleństwa, jakie opanowało Bliski Wschód i Amerykę Środkową. Być może nasz 
pastor miał rację mówiąc, że nie można, jak pan to sugeruje, patrzeć na 
świat przez różowe okulary. Mam dobrą pracę w dużym mieście, lecz dobrze 
wiem, że żyję w wilczym świecie. Domyślam się, że powie pan, iż mam 
negatywną postawę w stosunku do wszystkiego. Właściwie nie mam dla kogo 
żyć, z wyjątkiem mojej żony, Phyllis, która jest tutaj ze mną - powiedział 
wskazując na nią. - Phyllis jest wspaniałą osobą i prawdziwym 
chrześcijaninem. Muszę panu szczerze wyznać, że jestem pusty w środku. Nie 
sądzę, aby istniało jeszcze cokolwiek, w co można by wierzyć.

Moje serce napełniło się współczuciem dla tego młodego mężczyzny. 
Rzeczywiście wyglądał na pustego wewnętrznie.

- Czemu nie pojedziesz do swojego pastora w małym miasteczku, z którego 
pochodzisz, i nie opowiesz mu o tym, jak pusty się czujesz? - 
zasugerowałem. - Jestem pewien, że to rozsądny człowiek. Na pewno ci 
pomoże.

Mężczyzna potrząsnął przecząco głową.

- Jak mógłbym to zrobić? Przecież to on wylał kubeł zimnej wody na 
entuzjazm, który miałem.

- Och! Jestem przekonany, że wcale nie miał takiego zamiaru - 
powiedziałem. - Być może, zdawało mu się, że chroni w ten sposób twoją 
wiarę. Może brakowało mu zrozumienia. Wybacz mu to. Wszyscy raz czy dwa 
razy skierowaliśmy kogoś na złą drogę. - Położyłem rękę na jego ramieniu. - 
Zapamiętaj, nigdy nie znajdziesz pokoju, jeśli będziesz żywił postawę 
niechęci.

Doradziłem mu lekturę pisarzy, którzy uczyli ludzi optymizmu.

Dzisiaj tamten mężczyzna wydaje się człowiekiem, który wierzy w życie i 
wartości. Jeśli porównasz nieśmiertelne prawdy spisane przez wielkich 
świętych z powierzchownym myśleniem typu "muszę dostać to, co mi się 
należy" i "wykorzystaj innych zanim oni wykorzystają ciebie", które jest 
dzisiaj takie modne, odkryjesz, że różnica między nimi jest imponująca.

Niedługo po spotkaniu młodego mężczyzny natrafiłem na raport w 
powszechnie szanowanym piśmie "Journal of the American Medical 
Association". Zwróciłem na niego uwagę, ponieważ był poświęcony ludziom z 
pokolenia wyżu demograficznego. Zarówno młoda kobieta, którą poznałem w San 
Francisco, jak i młody mężczyzna z Las Vegas mieścili się w tej grupie.

Raport został opracowany przez doktora Geralda Kiermana z Cornell 
University Medical College w Nowym Jorku i jego kolegów, którzy 
prześledzili ostatnie pięć lat życia czterdziestu tysięcy ludzi w 
dziesięciu największych krajach świata. Okazało się, że ludzie z pokolenia 
wyżu demograficznego od czterech do pięciu razy częściej popadali w stany 
depresji od tych, którzy przyszli na świat wcześniej albo później.

Działo się to w tak uprzemysłowionych krajach, jak Stany Zjednoczone, 
Szwecja, Niemcy i Kanada. Dr Kierman uważał, że zjawisko to występuje na 
silnie zurbanizowanych obszarach, gdzie mocne więzi rodzinne, które są 
głównym źródłem społecznego wsparcia, zwykle słabną. "Można powiedzieć, że 
depresja jest ceną, jaką płacimy za urbanizację", napisał.

Pomyślałem o młodej żydówce i młodym mężczyźnie, chrześcijaninie, którzy 
pomimo szybkiego dostania się na sam szczyt kariery utracili swoją wiarę. 
Pragnąłem, by oboje odnaleźli wiarę, która tak silnie zakotwiczała całe 
pokolenia żyjące przed nimi.

Po przeczytaniu raportu American Medical Association wcale nie byłem 
zdumiony postawą trzeciej osoby, którą poznałem. Mężczyzna ten należał 
również do pokolenia wyżu demograficznego. Był to trzydziestodwuletni 
dyrektor przedsiębiorstwa filmowego z Hollywood. Przyjechał do Nowego 
Jorku, by nadzorować kręcenie epizodów do filmowej wersji mojej książki pt. 
"The Power of Positive Thinking" ("Moc pozytywnego myślenia"), która miała 
ukazać się na taśmie wideo i być przeznaczona do użytku domowego, dla firm, 
kościołów i szkół.

Muszę przyznać, że byłem trochę zaszokowany, gdy podczas naszego 
pierwszego spotkania powiedział:

- Wolałbym, aby podczas zdjęć nie używać słowa Bóg. Zastąpmy je słowem 
dobro.

Kiedy się sprzeciwiłem, wyjaśnił:

- Pochodzę z rodziny o silnych chrześcijańskich tradycjach. Mój dziadek 
był duchownym. Muszę jednak szczerze przyznać, że nie porusza mnie całe to 
mówienie o Bogu. Dlatego nie obciążajmy widzów czymś, w co mnie samemu 
trudno uwierzyć.

Nie mogłem na to się zgodzić. Nie ustąpiłem i zaczęliśmy filmowanie bez 
dokonywania zmian.

Nasz nowy znajomy okazał się prawdziwym profesjonalistą - zadał sobie 
trud zbadania historycznych korzeni naszych poglądów, by dowiedzieć się, z 
kim pracuje. Po pewnym czasie nasza wiara poruszyła go i człowiek, który 
sam nazwał siebie wyłączonym, stał się osobą bardzo żywo zainteresowaną 
sprawami wiary.

Pełen entuzjazmu odkrył, że badania przeprowadzone przez nauczycieli 
szkół publicznych wskazują, iż prawie wszystkie dzieci przychodzące do 
przedszkola z pozytywnym nastawieniem i z poczuciem własnej wartości pod 
koniec czwartej klasy w zdecydowanej większości cechują się negatywnym 
nastawieniem i brakiem poczucia własnej wartości.

Jaka jest tego przyczyna? W ciągu pięciu lat "świat zdążył się do nich 
dobrać". Dzieci czują się zdruzgotane z powodu stałego poniżania, brutalnej 
krytyki, wymuszonego współzawodnictwa czy niesprawiedliwego porównywania. 
Nauczyciele uważają, że nastolatki, które wcześnie rozpoczynają życie 
seksualne, biorą narkotyki, piją alkohol, uciekają ze szkoły, popełniają 
akty przemocy i samobójstwa, nie są "złymi" dziećmi, lecz że starają się 
skompensować sobie niskie poczucie własnej wartości.

Poruszony tymi obserwacjami nasz przyjaciel przekonał gubernatora stanu 
West Virginia i kuratora z tamtejszego wydziału oświaty, aby włączyć do 
programu przedszkoli i pierwszych czterech klas publicznej szkoły 
podstawowej zajęcia na temat pozytywnego myślenia.

Pomysł okazał się tak wielkim sukcesem i tak wydatnie pomógł w budowaniu 
zdrowego poczucia własnej wartości u dzieci, że program został przyjęty w 
szkołach podstawowych w Kentucky, a obecnie planuje się wykorzystanie go 
również w innych stanach.

Wszystko to spowodowało, że ten błyskotliwy młody człowiek, Mark Lambert, 
który wcześniej określał siebie jako wyłączonego, teraz stał się naprawdę 
"włączony".

To właśnie z powodu ludzi takich jak on piszę tę książkę. Nie mogę 
przestać kochać ludzi i wierzyć w ich niezwykłe możliwości. Niestety wielu 
z nich to osoby bardzo nieszczęśliwe. Dobrze o tym wiem, ponieważ piszą do 
mnie. Smutne listy przychodzą całymi setkami od ludzi w każdym wieku. 
Oczywiście, wielu z nich to ludzie pozytywnie myślący - przyznaję, że w 
pewnych sytuacjach "wyłączenie się" jest jedyną właściwą reakcją. Problem w 
tym, że większość ludzi nie znalazła czegoś, co zastąpiłoby utraconą wiarę 
czy dawne przekonania.

Wielu odniosło "materialny" sukces, lecz mimo to nadal są nieszczęśliwi, 
ponieważ są "rozczarowani", "niezadowoleni" i "czują się wewnętrznie 
puści". Niektórzy dodają: "Czy to możliwe, by w ogóle istniał Bóg?"

Duża liczba tych ludzi ma dyplomy czołowych uniwersytetów. Są powszechnie 
uznawani za ludzi wykształconych, filozofów, świetnie zapowiadających się 
geniuszy finansowych. Mimo to są niezadowoleni, nieszczęśliwi. A wszystko 
to dzieje się w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej - największym kraju 
na świecie, mającym najlepszy ze znanych człowiekowi system polityczny i 
ekonomiczny. Mimo to na tej pięknej ziemi pełnej możliwości wszystko, co ci 
ludzie mogą powiedzieć, to: "Och, cóż to za piekło!"

Kiedy rozmawiałem o tym szczerze z pewnym wykształconym znajomym, 
potrząsnął głową.

- Normanie, świat schodzi na psy i nic nie można na to poradzić, tym 
bardziej ktoś taki, jak ja czy ty.

Zareagowałem na jego słowa jak byk na czerwoną płachtę. Lecz kimże 
jestem, by myśleć, że właśnie ja mogę coś w tej sprawie zrobić? Cóż takiego 
właśnie mnie kwalifikuje do tego zadania?

Dla wiadomości osób, które zaczęły czytać od tego miejsca, powiem, że 
żyję w tym wspaniałym kraju od dziewięćdziesięciu dwóch lat. Urodziłem się 
w pięknej, małej wiosce na południu Ohio, dorastałem w Cincinnati i 
mieszkałem przez ponad sześćdziesiąt lat w Nowym Jorku. Dobrze znałem 
różnych Amerykanów. Myślę, że byli to wspaniali ludzie, i nie podoba mi 
się, gdy słyszę, że ktoś przemawia jak defetysta.

Są wśród nich ci, którzy całe życie chodzili do kościoła, odnieśli sukces 
w interesach, poświęcili się działalności dobroczynnej i innym szlachetnym 
celom, a mimo to czują wewnętrzną pustkę. Co o nich powiem?

Taką osobą był Jack Eckerd z Clearwater w stanie Floryda, który założył 
jedną z największych sieci sklepów w kraju. W roku 1982 około tysiąca 
dwustu sklepów należących do Eckerda służyło rodzinom w piętnastu różnych 
stanach. Jack był twardym facetem, który zbudował swoje imperium dzięki 
własnej odwadze i determinacji.

Oprócz tego wyróżniał się dobrymi uczynkami. W roku 1968 fundacja Jacka i 
Ruth Eckerdów rozpoczęła organizowanie specjalnych terapeutycznych obozów 
dla dzieci z problemami emocjonalnymi. Fundacja zaczęła również prowadzić 
szkolenia dla młodzieży. Jack przewodniczył udanemu programowi 
rehabilitacji więźniów, umożliwiając im pracę w przemyśle. Był szefem biura 
General Services Administration za prezydentury Forda i odnosił sukcesy 
jako polityk w stanie Floryda. Oprócz tego, Ogólnokrajowa Konferencja 
Chrześcijan i Żydów nadała mu tytuł wybitnego obywatela.

Dlaczego jakiś wewnętrzny głos nie dawał mu spokoju: "Przecież tyle masz 
i tak wiele dokonałeś Skąd to poczucie pustki, Jack ?"

- Starałem się odpędzić tę myśl - opowiada. - Nie dawała mi spokoju przez 
kilka ostatnich lat - doświadczałem poczucia pustki, którego nie zdołały 
zapełnić ani sukces, ani poświęcanie samego siebie.

Jack od wielu lat chodził do kościoła.

- Nie brałem wtedy aktywnego udziału w jego życiu. Siedziałem w kościele 
i planowałem otwarcie nowego sklepu w miejscu, które oglądałem w ubiegłym 
tygodniu. Byłem w wodzie, lecz nie pływałem.

Później Jack został zaproszony na spotkanie studium biblijnego. - Oprócz 
czytania Biblii, mężczyźni, którzy przychodzili na spotkanie, rozmawiali o 
osobistych problemach - wspomina. - Gdy omawialiśmy jakiś temat z Pisma, 
koledzy szczerze opowiadali, jak odnosi się on do trudności, z którymi 
muszą się borykać. Ich otwartość zdumiała mnie. - Było to zupełne 
przeciwieństwo mojego świata, w którym wielu przywdziewa pozory twardości - 
kontynuował swoją opowieść. - Nie ośmielamy się ujawniać naszych 
prawdziwych uczuć, ponieważ boimy się, że inni to wykorzystają. Lecz ci 
mężczyźni byli uczciwi i szczerzy. Wywarło to na mnie duże wrażenie. Krok 
po kroku odkryłem, że i ja sam się otwieram, a gdy wszyscy trzymaliśmy się 
za ręce podczas modlitwy, doświadczyłem takiego poczucia wspólnoty, jakiego 
nigdy dotąd nie odczuwałem. - Pewnego ranka studiowaliśmy 1 List do 
Koryntian, rozdział 13, werset 3: "I gdybym rozdał na jałmużnę całą 
majętność moją, a ciało wystawił na spalenie, lecz miłości bym nie miał, 
nic bym nie zyskał". Czytałem te słowa już przedtem, lecz teraz uderzyły 
mnie. Koledzy zwrócili mi uwagę, że nie ma to znaczenia, iż pomagałem 
potrzebującym dzieciom, pracowałem nad reformą więziennictwa czy służyłem 
mojemu krajowi. - Jeśli robiłeś to bez przekonania, żadna z tych rzeczy nie 
miała najmniejszej wartości - powiedzieli.

- Skłoniło mnie to do bliższego przyjrzenia się sobie. Zacząłem 
dostrzegać w sobie człowieka, który odgradzał się od innych wysokim murem. 
Jednak ten werset zrobił w nim szczelinę, a gdy kontynuowaliśmy nasze 
studium, ta szczelina zaczęła się powiększać. Stawało się dla mnie coraz 
bardziej wyraźne, że jeśli mam osiągnąć pełnię, której poszukiwałem, muszę 
posiadać miłość, o której pisze św. Paweł. Aby zaś ją uzyskać, musiałem 
zwrócić się do Jezusa. Była to dla mnie trudna decyzja. Dla kogoś, kto 
przez całe życie był wojownikiem, decyzja podporządkowania się komuś innemu 
nie była łatwa. Najtrudniejsze zaś było przejście od samodzielnego 
podejmowania decyzji do kroczenia za kimś innym.

W okresie gdy się nad tym zastanawiałem, poznałem Chucka Colsona, który 
był szefem organizacji Prison Fellowship. Szybko go polubiłem, więc nie 
protestowałem, gdy rok później powiedział mi: "Nie mogę zrozumieć was, 
dyrektorów. Przecież przyzwyczailiście się do podejmowania ważnych decyzji. 
Jednak gdy trzeba podjąć najważniejszą decyzję, zachowujecie się 
dwuznacznie. Siedzicie na płocie. W czym jest problem, Jack?"

Jack Eckerd powiedział, że wszystko sprowadza się do tego, czy dalej 
będzie wydawał rozkazy i żył w poczuciu pustki, czy pozwoli, by Jezus 
przejął kierownictwo w jego życiu.

- Poddałem się. Bóg nie uwolnił mnie natychmiast od wszystkich problemów. 
Nie uderzały pioruny, ziemia nie drżała. Nie doświadczyłem czegoś tak 
dramatycznego, jak Paweł na drodze do Damaszku. Zacząłem jednak odczuwać 
głęboki pokój, jakiego nigdy przedtem nie doświadczyłem, a stare puste 
miejsce, jak wyschnięta studnia w moim wnętrzu, zaczęło się powoli 
zapełniać.

Od tego czasu życie Jacka Eckerda stało się jeszcze bardziej ekscytujące. 
Odkrył w sobie nowe zrozumienie, empatię i współczucie dla innych. Znalazło 
to odbicie w jego pracy na rzecz reformy więziennictwa, leczenia narkomanii 
i opracowywania programów edukacyjnych. Jack odegrał dużą rolę w usunięciu 
obscenicznych pism ze sklepów należących do jego sieci i stał się jeszcze 
bardziej aktywny w fundacji i w innych akcjach dobroczynnych.

- Stare powiedzenie "urodzić się na nowo" wcale nie jest niewłaściwe - 
mówi. - Czuję się jak nowy człowiek, mam nową witalność i chęć do życia. 
Wszystko to sprawia, że każdy nowy dzień jest bardziej ekscytujący od 
poprzedniego. Teraz skończyłem siedemdziesiąt siedem lat, lecz każdy 
kolejny rok jest lepszy. Nie chcę przez to powiedzieć, że nie mam problemów 
i bolączek. Oczywiście, że mam. Lecz znalazłem też moc, bym mógł stawić im 
czoło.

W swojej książce zatytułowanej "The Greatest Risk of All" ("Największe 
ryzyko") Walter Anderson, wydawca magazynu "Parade", wypowiada bardzo 
głębokie słowa: "Zapewniam cię, że nie jest możliwe, by istoty ludzkie były 
pustymi naczyniami. Nikt z żyjących nie był człowiekiem całkiem pozbawionym 
wiary - mimo tego, co mogli o sobie mówić. W ich sercu mógł być Bóg albo 
przekonanie, że Boga nie ma, pragnienie bogactwa i władzy, wielkiej 
kariery, przyjaciół, nauki, zasad - czegokolwiek. Niezależnie od tego, co 
wybierzemy w życiu, to właśnie w tym kierunku będziemy później zmierzać".

Możliwe, że wyjaśni nam to historia, którą kiedyś podzielił się ze mną 
mój przyjaciel, ojciec Joseph Kelly. Opowiada ona o młodym księdzu, który 
zaczął wątpić w swoje powołanie. Pewnego popołudnia, w chłodny zimowy 
dzień, przeszedł obok małego chłopca - bezdomnego, wychudzonego, w podartym 
ubraniu - skulonego nad otworem kanalizacyjnym pod jezdnią, aby się ogrzać.

- Mój Boże! - wykrzyknął ze zgrozą ksiądz. Jeszcze raz spojrzał na drżące 
z zimna dziecko. - Boże - powiedział z oburzeniem. - Dlaczego na to 
pozwalasz? Dlaczego nic nie zrobisz w tej sprawie? Czy nic cię to nie 
obchodzi?

I nagle poraziła go myśl, że może nie było przypadkiem, iż na swojej 
drodze spotkał małego bezdomnego chłopca.

Nie istnieje coś takiego jak absolutny brak wiary. Wszyscy w coś 
wierzymy. Wierzymy w miłość, cnotę i nadzieję albo w nienawiść, zło i 
beznadziejność.

Ludzie szczęśliwi i mądrzy wybierają miłość, cnotę i nadzieję. Muszę 
przyznać, że miałem wiele doświadczeń z obydwoma rodzajami ludzi w ciągu 
długich lat mojego życia w Nowym Jorku. Byłem tam i wykonywałem swój zawód 
w czasie wielkiego kryzysu, drugiej wojny światowej, niespokojnych lat 
sześćdziesiątych, wojny w Wietnamie - najbardziej tragicznych wydarzeń 
dwudziestego wieku.

Miałem do czynienia z wieloma osobami z pokolenia wyżu demograficznego, z 
eks-hipisami i złotą młodzieżą ostatnich lat. Opowiem wam o Benie.

Ben zawsze chodził do kościoła. Miał długie włosy, potarganą brodę, nosił 
dżinsy i tenisówki. Idąc do kościoła raczył zakładać marynarkę, lecz nigdy 
nie widziałem go w krawacie. Chyba nigdy nie nauczył się go wiązać. Ben 
miał miły charakter, był ujmujący. Niestety, miał przykrą skłonność do 
nieustannego podawania wszystkiego w wątpliwość. "Dziś rano mówiłeś..." i 
zaraz chciał wiedzieć, co miałem na myśli i jak to jest możliwe.

Ponieważ zawsze miałem szacunek dla ludzi myślących, starałem się 
cierpliwie odpowiadać na pytania Bena. Najwyraźniej pragnął się uczyć, lecz 
moje odpowiedzi prowadziły do następnych pytań i Ben stawał się, powiedzmy 
to otwarcie, nieco męczący.

Pytania, jakie zadawał, odnosiły się przeważnie do niego samego, do jego 
życia. Myślał o tym, jak stać się lepszym człowiekiem i osiągnąć sukces. 
Odgadłem, że mam oto przed sobą twórczego adepta kilku zasad, które są 
niezbędne dla osiągnięcia lepszego życia: myślenia, podejmowania prób, 
pracy i wiary. Mimo to prawie z nienawiścią patrzyłem, jak się do mnie 
zbliża.

Pewnego dnia jechałem samochodem do Allentown w Pensylwanii, gdzie miałem 
wygłosić odczyt przed wiecem sprzedawców, zorganizowanym w środkowej części 
stanu Pensylwania. Około drugiej po południu opuściłem moje biuro, by 
wsiąść do samochodu i pojechać do Allentown. Planowałem, że w czasie drogi 
ponownie przemyślę swoją mowę i nadam jej ostateczny kształt. Jako mówca 
jestem spontaniczny i nie zawracam sobie głowy robieniem notatek. Nagle, 
gdy już usiadłem za kierownicą, usłyszałem znajomy głos:

- Hej, doktorku! Poczekaj chwilę.

Na pewno zgadliście, kto to był. Ben wetknął głowę przez otwarte okno 
samochodu i zapytał, dokąd jadę.

Później, przez nikogo nie zapraszany, otworzył drzwi i opadł na fotel 
obok mnie.

- Chyba nie masz nic przeciwko temu, że pojadę z tobą? - zapytał 
beztrosko. - Utniemy sobie miłą pogawędkę.

Nie byłem do tego zbyt entuzjastycznie nastawiony, lecz odparłem:

- W porządku, Ben. Ale będą nas obowiązywały pewne zasady i musisz mi 
obiecać, że będziesz ich przestrzegał. Po drodze muszę zastanowić się nad 
moim wykładem, będziemy jechali około stu mil. Jeśli będziesz siedział 
cicho w drodze do Allentown, ja będę mówił w drodze powrotnej.

- Masz na to moje słowo - zapewnił Ben.

Muszę przyznać, że zachowywał się całkiem dobrze. Kilka razy zaczynał 
mówić, lecz gdy kładłem palec na ustach, ustępował. Kiedy po spotkaniu 
wyruszyliśmy w drogę powrotną do Nowego Jorku, zaczął mówić i pytał, jak 
może coś osiągnąć w życiu. Dziwiły go jego powolne postępy.

- Przeczytałem wszystkie twoje książki, a mimo to nadal praktycznie 
niczego nie osiągnąłem.

I tak sobie rozmawialiśmy, jadąc w księżycową noc.

 końcu dojechaliśmy do atrakcyjnie wyglądającej przydrożnej restauracji i 
powiedziałem:

- Ben, zgłodniałem, a jestem pewny, że i ty czujesz głód. Zatrzymajmy się 
na hamburgera, frytki i duży kawałek jabłecznika.

- Fajne miejsce - powiedział ochoczo. Niebawem siedzieliśmy przy bufecie, 
a Ben ciągle myślał i ciągle mówił, i uczył się, jak to się wkrótce 
okazało.

Nagle silnie walnął pięścią o blat bufetu tak, że wszystkie naczynia 
podskoczyły i brzęknęły.

- Mam to! Mam to! - Inni goście w osłupieniu patrzyli w naszą stronę, a 
ja wykrzyknąłem: - Co takiego masz?

- Znalazłem odpowiedź! - krzyknął. - Przyczyną, dla której nie czynię 
postępów, jestem ja sam, właśnie ja.

- Chłopcze, nigdy nie sądziłem, że w hamburgerze jest taka moc.

Później, gdy staliśmy przy samochodzie na parkingu w księżycową noc w New 
Jersey, Ben powiedział zmienionym głosem:

- Normanie (nigdy przedtem nie zwracał się do mnie używając mojego 
imienia, mówił tylko "doktorku"), pragnę nadać mojemu życiu sens. Chcę 
poświęcić je innym. Pobłogosław mnie teraz, proszę.

Byłem głęboko poruszony jego szczerością. Spełniłem jego prośbę z powagą 
i radością.

- Pomóż mu wytrwać w tym pięknym postanowieniu.

Ben mocno uścisnął moją dłoń i powiedział:

- Nigdy tego nie zapomnę.

Gdy jechaliśmy do domu, zrozumiałem, że spotkało go coś wielkiego. Nie 
wiem, jak to się stało ani dlaczego. Musiała to spowodować kombinacja 
różnych rzeczy - nasze rozmowy i dyskusje, i jego zmagania, by przyjąć 
pomoc. W tamtej pamiętnej chwili znalazł odpowiedź na wszystkie swoje 
pytania. Ben stał się prawdziwym wierzącym - nie tylko w Boga, lecz również 
w samego siebie. Przemiana spowodowała, że zaczął pracować w swoim 
zawodzie, jak nigdy dotąd, wykorzystując ukryte zdolności, których nigdy 
nie używał. Jego życie stało się pełne wewnętrznej mocy. Pustka została 
wypełniona. Ben był teraz radosny i podekscytowany. Dla jasności dodam, że 
miał również przeciwności i zmartwienia, lecz teraz zwyciężał nad nimi. 
Ożenił się, a firma, dla której pracował, wysłała go wiele mil stąd jako 
szefa biura w dużym mieście. Ben odszedł z mojego życia, lecz nie z mojej 
pamięci.

Był człowiekiem, który wykorzystywał pięć zasad prowadzących do 
uwieńczonego sukcesem życia. Te same zasady można zastosować, by osiągnąć 
pozytywne rezultaty w każdej fazie naszego życiowego doświadczenia. 
Pamiętajmy jednak, że zasady te muszą spoczywać na trwałym fundamencie 
wiary. Takie jest znaczenie piątej zasady, bez tej pewności bowiem 
pozostałe cztery stają się puste.

* Myśl.

* Próbuj.

* Wierz.

* Ucz się.

* Pracuj.

I odnieś sukces w życiu!





Rozdział 8

Jak obudzić się

do radosnego życia





Zawsze starałem się dotrzeć do ludzi, którzy uważają się za wewnętrznie 
pustych, aby pomóc im odkryć radość uwieńczonego sukcesem życia. Dlatego 
też stałem się gorącym wyznawcą największego z Badaczy pełnego i 
zwycięskiego życia, jacy kiedykolwiek chodzili po ziemi. Wyjaśnił On cel 
swojej ziemskiej misji słowami: "Przyszedłem, aby owce miały życie i miały 
je w obfitości" (Ew. Jana 10,10). Pełnia jest oczywiście przeciwieństwem 
pustki. Osobiście przekonałem się, że naśladowanie największego Geniusza i 
sposobu życia, jakiego nauczał, zdolne jest wypełnić każdą wewnętrzną 
pustkę. Zastępuje On ją radością i entuzjazmem, w nieograniczony sposób 
zwiększając nasze możliwości działania i osiągania doskonałości.

Pozwólcie, że opowiem pewną wyjątkową historię o tym, jak w pewnym 
człowieku wypełniona została przytłaczająca pustka.

Był chłodny i wietrzny zimowy dzień, grudzień, tuż przed świętami. 
Ciemności zapadły wcześnie, jak to bywa o tej porze roku. Właśnie 
przygotowywaliśmy się do zamknięcia naszego biura na Twenty-Nineth Street, 
na Manhattanie, gdy do mojego gabinetu weszła sekretarka i powiedziała:

- W poczekalni jest jakiś mężczyzna. Mam wrażenie, że przeżywa bardzo 
silny stres. Chce się z panem widzieć.

Po chwili dodała:

- Jest bardzo elegancko ubrany, lecz muszę przyznać, że trochę się go 
boję. Sprawia wrażenie człowieka, jak by to powiedzieć, nieco 
zdesperowanego. Czy mam mu powiedzieć, że nie można panu teraz 
przeszkadzać?

Jeśli wykonuje się pracę polegającą na pomaganiu różnego rodzaju ludziom, 
a na dodatek działa się w Nowym Jorku, trzeba być przygotowanym na 
wszystko. Wiedziałem, że lęk nie jest właściwą reakcją.

- Wprowadź go - powiedziałem i w rezultacie przeżyłem jedną z najbardziej 
niezwykłych historii w mojej doradczej karierze.

Mężczyzna, który wszedł do mojego gabinetu, miał jakiś dziki błysk w 
oczach.

- Wysłuchałem twojego przemówienia podczas National Realtors Convention 
(ogólnokrajowej konwencji agentów nieruchomości) w Nowym Jorku, które 
dzisiaj wygłosiłeś, i powiedziałem sobie: mimo że jest duchownym, ten Peale 
wydaje się szczerym, rozsądnie myślącym facetem i nie będzie mi opowiadał 
tych zwykłych niedzielnych historyjek.

Po takim wstępie opowiedział mi, że jest alkoholikiem i ma już siebie 
"powyżej uszu". Przyznał, że w latach sześćdziesiątych należał do ruchów 
młodzieżowych, a później zbił fortunę na sprzedaży nieruchomości. Dodał, że 
mimo iż ma wszystko, co można kupić za pieniądze, czuje się wewnętrznie 
pusty. Kiedy skończył swoją smutną opowieść, powiedziałem:

- W twoim młodym życiu jest wiele cierpienia. Jestem pewien, że niedawno 
przekroczyłeś trzydziestkę.

- Mam trzydzieści dwa lata i jestem ludzkim wrakiem. Zmarnowałem swoje 
życie zmierzając donikąd, zawiodłem we wszystkich sprawach, z wyjątkiem 
robienia pieniędzy. Czuję się pusty, mówię ci. Odnoszę wrażenie, że znasz 
rozwiązanie mojego problemu. Na Boga, wyświadcz mi tę przysługę.

- Dobrze. Ale pamiętaj, że nie jestem cudotwórcą, daleko mi do tego - 
zapewniłem go. - Nie znam też sposobu dopomożenia ci, przykro mi to mówić. 
Wiem jednak, że jest coś, co mogłoby ci pomóc.

- Co takiego? - dopytywał się.

- Wiara. Silna wiara doda ci sił na co dzień i może spowodować, że twoje 
życie stanie się lepsze poprzez to, że uczyni lepszym ciebie samego.

Zerwał się na równe nogi.

- Jesteś taki sam, jak cała reszta tych religijnych fanatyków. Miałem o 
tobie lepsze wyobrażenie, lecz wszystko, co możesz mi zaproponować, to te 
bajki, które już słyszałem. - Mówiąc to wyszedł ciężkim krokiem, nie mówiąc 
nawet do widzenia. Wszystko co mogłem zrobić to pomodlić się w jego 
sprawie.

Pół godziny później sekretarka wsunęła głowę przez drzwi do mojego 
gabinetu.

- On wrócił. Jest jeszcze bardziej zdenerwowany.

- Kto wrócił? - zapytałem.

- Ten mężczyzna, który wyszedł od ciebie rozgniewany.

Kiedy wszedł do mojego gabinetu, zaczął chodzić tam i z powrotem.

- Chcę się tylko dowiedzieć, czy oszalałem? Czy zwariowałem? Powiedz mi!

Skłoniłem go, by usiadł i opowiedział, co się stało. Opowiedział 
następującą, całkiem niewiarygodną historię, szczególną jak na 
zatwardziałego, sceptycznie nastawionego nowojorczyka. Po wyjściu z mojego 
biura machinalnie skręcił na zachód, w Twenty-Nineth Street, przeszedł 
Broadway i znalazł się na Sixth Avenue. Przetrawiał w myślach te kilka 
słów, które mu powiedziałem. Był bardzo wzburzony i zawiedziony. Nie tego 
oczekiwał - wiara, uwierzyć! Czuł, że opuszczają go siły. Wtedy stało się 
coś dziwnego. Nagle uliczny tłum wydał mu się przyjazny - poczuł się jednym 
z tych spieszących dokądś ludzi. Niemal w jednej chwili opuściły go 
zmęczenie i gniew. Czuł, że wypełnia go niecodzienny spokój.

Pochylił się na krześle, na jego twarzy widać było zdumienie.

- Co mi się przydarzyło? Czuję w sobie dziwny pokój i harmonię. Co mnie 
spotkało? Dlaczego?

- Nie wiem - odparłem. - Muszę szczerze przyznać, że nie wiem. Bałem się 
mu powiedzieć, co myślę, lękając się, że znowu go rozdrażnię. - Mogę 
jedynie powiedzieć, że kiedyś czytałem książkę - nie pamiętam teraz jej 
tytułu ani kto ją napisał - która opowiadała o mistycznych przeżyciach.

- Jakich mistycznych przeżyciach?

- Mówiłem przecież, że dokładnie nie pamiętam. Niewiele mogę na ten temat 
powiedzieć z własnego doświadczenia - mówiłem. - Pamiętam, że gdy moja 
matka, mieszkająca w małym miasteczku na południu stanu, nagle umarła, 
stałem przy tym oto biurku i znajdowałem się w stanie prawdziwego szoku. I 
nagle odniosłem wrażenie czyjejś przyjaznej obecności. Czy była to 
świadomość, że nie jestem sam na świecie? Nie wiem. Takie odczucia czasem 
się odnosi. Przeżyłeś coś podobnego.

Popatrzył na mnie z uśmiechem.

- To było niezwykłe. Miałem wrażenie, że dzieje się ze mną coś dobrego, 
że wracają mi siły i chęć do życia.

Jakie były dalsze losy tego mężczyzny, z którym później miałem kontakt 
tylko przez krótki czas? Jedna rzecz była znamienna. Ten zatwardziały 
alkoholik został całkowicie uleczony ze swojej choroby i już nigdy nie miał 
ochoty na alkohol.

Stał się człowiekiem uprzejmym, otwartym i był niestrudzonym pomocnikiem 
innych ludzi, pełnym entuzjazmu i pogody ducha. Wprost tryskał radością. 
Ludzie kochali go. Później, pewnej nocy, gdy miał czterdzieści siedem lat, 
nagle, całkiem nieoczekiwanie umarł. Z tego, co wiem, od momentu tamtego 
zdarzenia aż do końca życia był człowiekiem szczęśliwym.

Niektórzy powiedzą, że jego życie było takie krótkie. Odpowiem im, że 
ważna jest nie liczba przeżytych lat, lecz ich jakość. Czas, który pozostał 
mu po tym dziwnym przeżyciu, był wypełniony entuzjazmem, szczęściem i 
bogactwem doznań. Jedno wiem na pewno - nigdy go nie zapomnę. Pustka w jego 
życiu została wypełniona. Nigdy już nie miałem podobnego doświadczenia. 
Jednak zdarzały się mniej dramatyczne przypadki, w których poczucie pustki 
ustępowało miejsca wyjątkowej pełni życia.

Opowiedziałem tutaj tę niezwykłą historię nie po to, by zasugerować, że 
twoja wewnętrzna pustka musi zostać wypełniona w tak dramatyczny sposób. 
Stwórca, który uczynił to wszystko, co odkrywają naukowcy, i cuda, na które 
jeszcze natrafią, rzadko posługuje się "cudownymi" metodami. Mam wrażenie, 
że oczekuje, iż wykorzystamy cudowną rzecz zwaną umysłem, którą obdarzył 
każdego z nas, i moc myśli.

Znalezienie drogi wyjścia z trudności, pokonanie przeciwności losu i 
wyrzeknięcie się negatywnej postawy, a następnie zastąpienie wewnętrznej 
pustki radością i entuzjazmem jest niezwykłym fenomenem życia, który można 
nazwać cudem, jeśli weźmie się pod uwagę zakres zmian, jakie obejmuje.

Potwierdzeniem tego jest jeden z wielu listów, które otrzymałem i które 
są dla mnie prawdziwym skarbem. Został on napisany przez Vita A. Celendera 
pracującego w przemyśle kosmetycznym w Pittsburghu.

"Drogi doktorze Peale. Wiele lat temu w hotelu w Johnstown, w 
Pensylwanii, planowałem zadzwonić do pewnego klienta, z którym miałem się 
spotkać następnego dnia. Czułem się, delikatnie mówiąc, trochę 
podenerwowany, była to bowiem pierwsza rozmowa handlowa w moim życiu. 
Wszystko to działo się w połowie lat siedemdziesiątych. Właśnie wyszedłem z 
okresu, który można by nazwać hipisowską erą mojego życia. Tak się jakoś 
złożyło, że wpadł mi w ręce egzemplarz Pana pisma "Plus" na temat 
pozytywnego myślenia. Zmienił on radykalnie kierunek mojego życia. Z jego 
lektury dowiedziałem się, że skoro słuszność jest po mojej stronie, nikt 
nie może mi się oprzeć, i uwierzyłem w to. Jeszcze dzisiaj myślę o tym 
przygotowując się do prezentacji handlowej czy ucząc dzieci pewności siebie 
w różnych szczególnych sytuacjach. Dlatego chcę panu powiedzieć dziękuję! 
Doktorze Peale, spowodował Pan ogromną zmianę w moim życiu i mam nadzieję, 
że także w życiu moich dzieci. Tysiąc razy pragnąłem napisać ten list. 
Jeszcze raz dziękuję Panu. Vito."

Jedną z moich największych radości jest otrzymywanie takich listów. Muszę 
przyznać, że dostałem ich tysiące, a każdy z nich jest naprawdę 
zachęcający. Każdy opowiada o radykalnej zmianie, jaka dokonała się w życiu 
piszącego człowieka - człowieka, który cierpiał, lecz ostatecznie znalazł 
radość i zamienił swoją wewnętrzną pustkę na bogate, spełnione życie.

Pamiętam, że byłem kiedyś gościem programu radiowego na żywo w San 
Francisco. Nie lubię takich audycji, ponieważ nigdy nie wiadomo, jakie 
pytania nam zadadzą ani jak na nie odpowiemy. Podczas tamtego programu 
pewien mężczyzna podniósł się z miejsca i zapytał:

- Czy pan jest doktorem Peale?

- Tak, proszę pana, to ja.

- To na pewno pan?

- O ile wiem, to tak.

- Czy to pan zawsze mówi o pozytywnym myśleniu?

- Nie zawsze.

- Wie pan co, nie wierzę w to całe gadanie o pozytywnym myśleniu - 
kontynuował. - Mam problem, z którym nie potrafię sobie poradzić. Panu też 
się to nie uda, ponieważ i pan nie będzie umiał go rozwiązać.

- Jeśli tak, to czemu pan o tym wszystkim mówi? - zapytałem.

- Ponieważ pragnę znaleźć odpowiedź. Oto mój problem: Mam pięćdziesiąt 
dwa lata i jestem bez pracy. Sam pan wie, że żaden pięćdziesięciodwuletni 
mężczyzna nie dostanie pracy. Co więcej, nie odznaczam się wielką 
inteligencją i nie mam dobrego doświadczenia. Brak mi wykształcenia i nikt 
mnie nie lubi. Co mi pan doradzi?

Zapytałem:

- Skąd wiesz, że nie jesteś inteligentny?

- Kiedy byłem mały, wszyscy powtarzali, że brak mi rozumu. Cała 
inteligencja w naszej rodzinie przeszła na mojego brata.

- Kto ci to powiedział?

- Mój brat.

- Moim zdaniem mówisz, jak ktoś, kto ma rozum. Więc twierdzisz, że żaden 
pięćdziesięciolatek nie może znaleźć pracy? Tydzień temu zatrudniłem 
pięćdziesięciodziewięcioletniego mężczyznę. Widzisz, kłopot polega na tym, 
że jesteś przytłoczony swoją sytuacją. Jeśli zrzucisz z siebie ten ciężar, 
na pewno znajdziesz pracę.

Następnie podszedłem go z innej strony:

- Kto ci powiedział, że cię nie lubi?

- Nikt mnie nie lubi.

- W tym się mylisz, ponieważ ja cię lubię. Czy lubisz samego siebie?

- Nigdy o tym nie myślałem.

- Jeśli zaczniesz lubić samego siebie, zrozumiesz, że masz to, co jest 
potrzebne, aby znaleźć pracę i doskonale ją wykonywać. Słyszałeś pewnie, że 
mamy kochać bliźniego swego, jak siebie samego. Nie możesz kochać swego 
bliźniego, dopóki nie zaczniesz kochać samego siebie.

W sześć tygodni później dostałem od niego kartkę. Pisał, że ma pracę. - 
To nic wielkiego, wierz mi. Lecz gdy się do tego wezmę, zrobię z tego 
wspaniałą pracę!

Właśnie tak trzeba myśleć i działać! Weź to, co możesz, i wykonaj swoją 
pracę najlepiej, jak potrafisz. Wszędzie można spotkać negatywnie 
myślących, nieszczęśliwych, pokonanych, pozbawionych radości życia, 
zniechęconych ludzi. Lecz nie musi tak być ani w twoim życiu, ani w twoim 
kraju, ani w czasach, w których wypadło ci żyć. Dlatego powiedz sobie, 
swojemu mężowi czy żonie: "Wiesz co, kochanie, począwszy od tej chwili nie 
będę już dłużej przytłoczony problemami". Oczywiście możesz go przyprawić o 
chwilowy wstrząs, lecz wkrótce przyzwyczai się do tego. Nie dam się 
przytłoczyć zmartwieniom - oto właściwa postawa.

A kiedy już uwolnisz się od ciężarów, zacznij cieszyć się życiem. Jeśli 
nie jesteś radosny, możesz się nim stać. Jak? Odpowiedź brzmi: zachowuj się 
tak, jak byś był radosny. Prawda ta jest jednym z największych praw 
psychologii, jakie zostały kiedykolwiek ogłoszone. Zatem jeśli jesteś pełen 
lęku, a pragniesz być odważny, musisz postępować tak, jak byś miał odwagę, 
a we właściwym czasie ją otrzymasz.

Zauważyłem, że wielu ludzi prowadzących puste życie zadowala się 
przeciętnością. Niestety, dopiero u schyłku swojego życia, czasami gdy jest 
już zbyt późno, zdają sobie sprawę z tego, co stracili.

Znam pewnego człowieka, który miał szczęście i wcześnie znalazł 
rozwiązanie swoich dylematów odbywając morski rejs oceanicznym liniowcem. 
Mężczyzna ten nazywa się Peter Grace i jest dyrektorem naczelnym firmy W. 
R. Grace & Co., wielkiej korporacji o zasięgu światowym, biznesmenem i 
filantropem. Grace służył trzem prezydentom w różnych komitetach 
doradczych. Całkiem niedawno był członkiem rady prezydenckiej do spraw 
kontroli kosztów w sektorze prywatnym - ciała doradczego znanego również 
pod nazwą Komisji Grace'a.

Jednak gdy Peter Grace opowiedział mi historię swojego życia, okazało 
się, że jako młody człowiek w żadnym razie nie był zainteresowany służeniem 
innym. Po skończeniu studiów na uniwersytecie w Yale zamierzał oddać się 
rozrywkom i uprawianiu sportu.

Poświęcił się robieniu kariery bramkarza hokejowego, później był 
kapitanem zwycięskiej drużyny polo, a w końcu został odnoszącym sukcesy 
graczem w golfa.

Na szczęście jego mądry ojciec rzucił mu wyzwanie, aby podjął pracę w 
jednej z filii jego firmy, działającej na terenie Ameryki Południowej, w 
Peru. Peter nie miał na to ochoty, lecz po dłuższych rozmyślaniach pewnego 
zimnego listopadowego dnia 1938 roku znalazł się na pokładzie liniowca 
wypływającego z zatoki nowojorskiej w kierunku Ameryki Południowej. 
Opowiadał mi o tym.

"Byłem nieszczęśliwy. Czułem, że pogrążyłem się tak nisko, jak lodowa kra 
w ciężkich wodach wokół portowego nabrzeża. Bezpowrotnie opuszczałem świat 
zabaw i gier. Na dodatek w ostatniej chwili okazało się, że jeden z moich 
najlepszych przyjaciół, który miał mi towarzyszyć w podróży, nie mógł 
popłynąć."

Kiedy syreny liniowca zatrąbiły na pożegnanie, a jego dziób skierował się 
ku szarym wodom Atlantyku, Peter Grace poczuł, że ktoś poklepał go po 
ramieniu. Odwrócił się i ujrzał przed sobą roześmianą twarz księdza. 
Kręcące się białe włosy otaczały jego cherubinkowe oblicze, zaróżowione od 
morskiego wiatru. Zapytał, czy to on nazywa się Peter Grace. Peter 
potwierdził niechętnie. Ksiądz przedstawił się jako ojciec O'Hara - w tym 
czasie był on prezydentem Uniwersytetu Notre Dame. Niebawem nawiązali 
rozmowę i ksiądz, wyczuwając ponury nastrój Petera Grace'a, zapytał, czy 
mógłby do końca podróży spożywać z nim posiłki przy jednym stole.

"Nasz pierwszy wspólny posiłek stał się dla mnie początkiem nowego 
rodzaju podróży. Nigdy nie spotkałem kogoś takiego, jak ojciec John O'Hara. 
Jego ojciec był urzędnikiem konsulatu amerykańskiego i ojciec O'Hara 
wyrastał w Ameryce Południowej, znał tamtejszy język i opowiadał bogatą 
historię każdego portu, do którego zawijali po drodze. Jednak najbardziej 
interesowały go moje myśli. Prowadziliśmy ze sobą długie rozmowy po 
deserze. Wyznałem mu, jak niechętnie opuszczałem moje ekscytujące życie, 
podejmując się czegoś, co zdawało się nudną robotą. Ksiądz podzielił się 
również informacjami o sobie. Opowiadał, jak trudno mu przyjmować nowe 
odpowiedzialne misje."

Peter nawet się nie spostrzegł, jak ksiądz zaczął poszerzać jego 
horyzonty, i niebawem zaczął patrzeć na życie w nowy sposób. "Zacząłem 
postrzegać nasz statek jak mały świat. Na początku załoga liniowca 
stanowiła dla mnie jedynie niewyraźne tło, lecz teraz zacząłem patrzeć na 
nią inaczej. Każdy miał do wykonania określone obowiązki i zacząłem 
doceniać ich wkład w funkcjonowanie tego małego świata."

Peter zrozumiał, że bez takich mężczyzn i kobiet, jak stewardzi podający 
posiłki, mechanicy z maszynowni, oficerowie nawigacyjni i oficer 
administracyjny, którzy każdego dnia pilnie wypełniali swoje obowiązki, 
statek nigdy nie dotarłby do punktu przeznaczenia. Zaczął zastanawiać się 
nad tym, jaki jest jego własny wkład do tego świata.

"Nie dawała mi spokoju pewna biblijna przypowieść. Była to opowieść o 
trzech sługach, którym ich Pan dał pieniądze, aby je zainwestowali. Pierwsi 
dwaj pomnożyli to, co otrzymali, i zostali pochwaleni, lecz trzeci zakopał 
pieniądze i jego Pan go ukarał. Zawsze sądziłem, że obawiał się, iż straci 
powierzone mu pieniądze, lecz teraz, na skutek rozmów z ojcem O'Hara, 
spojrzałem na to z innej perspektywy. Trzeci sługa wcale się nie obawiał - 
po prostu nie chciał wziąć na siebie odpowiedzialności. Zrozumiałem, że to 
właśnie było przyczyną jego klęski. Wtedy właśnie zgodziłem się przyjąć na 
siebie własną odpowiedzialność. Ojciec O'Hara był dla mnie prawdziwym darem 
- pomógł mi znaleźć własne miejsce w świecie, w którym ludzie muszą polegać 
na sobie wzajemnie. Wiedziałem teraz, że niezależnie od tego, co spotka 
mnie w nowej pracy w Peru i ile ostatecznie wniosę do świata, będę się czuł 
o wiele bardziej wypełniony niż gdybym żył pośród gier i zabaw, które 
pozostawiłem za sobą w Nowym Jorku."

Peter nauczył się, jak zamienić swoje puste, chociaż wówczas całkiem dla 
niego atrakcyjne życie, w bogate, spełnione życie poświęcone służeniu 
innym. Prowadząc firmę W. R. Grace Peter miał do czynienia z wieloma 
trudnymi sytuacjami. Peter będzie pierwszym, który przyzna, że stawianie 
siebie do dyspozycji innym i służenie wyższym wartościom może być bardzo 
trudne. Jednak wszystko, co jest warte zachodu, jest trudne i wymaga 
wysiłku woli, wytyczenia celu, określenia zadań do spełnienia, potykania 
się, upadania, podnoszenia się i odważnego kroczenia naprzód, pomimo 
wszelkich przeciwności. Peter Grace powie wam również, że nagroda w postaci 
radości i satysfakcji powoduje, iż warto podjąć wysiłek.

Spotkałem wielu ludzi, którzy określali siebie jako wyłączeni i 
wewnętrznie puści. Czasami przychodzili do mnie, by się spierać i 
debatować, częściej jednak po to, by znaleźć pomoc.

Niektórzy okazywali otwartą wrogość. Pamiętam dobrze jeden taki 
przypadek. Kiedy po jakimś spotkaniu witałem się z ludźmi, pewien młody 
człowiek odmówił uściśnięcia mojej ręki.

- Czy będę mógł porozmawiać z panem prywatnie? - zapytał. A może, jak 
przypuszczam, wszystkie terminy ma już pan zarezerwowane - powiedział z 
ironicznym uśmieszkiem.

Był w takim stanie, że wymagał natychmiastowej pomocy.

- A może spotkalibyśmy się teraz? - wypaliłem.

Opuściłem ludzi chcących się ze mną przywitać, wziąłem go pod ramię i 
zaprowadziłem do mojego gabinetu. Powiedział, że ma na imię Jim. 
Poprosiłem, aby usiadł, lecz on gniewnie chodził tam i z powrotem przed 
moim biurkiem, dając upust swojemu rozczarowaniu kościołem.

- Pochodę z południa stanu, tak jak ty - burknął. - Słyszałem wszystkie 
te nonsensy, jakie wy duchowni głosicie, i powiadam ci - mówiąc to wskazał 
na moją szyję - mam tego potąd! To, co mówisz, to ta sama stara, nudna 
gadka! Jesteś jeszcze gorszy od tamtych facetów w moich stronach 
rodzinnych, bo bluzgasz tą całą mową o pozytywnym myśleniu.

- Czy mieszkasz tutaj w mieście? - zapytałem cicho.

- Tak, pracuję w centrum.

- Czym się zajmujesz?

Spojrzał na mnie kątem oka.

- Och, mam dobrą pracę - zaśmiał się sarkastycznie. - Czemu o to pytasz? 
Szukasz finansowego wsparcia? Nie mam nic do zaofiarowania kościołowi. 
Nigdy mi nie pomógł.

Podczas naszej rozmowy inni ludzie próbowali wejść do mojego gabinetu i 
widziałem, jak moja sekretarka miota się bezradnie. Uznałem jednak, że 
najlepiej będzie pozwolić, by ten młody człowiek się wygadał. W końcu to 
zauważył.

- Hej! Jak to możliwe, że poświęcasz mi tyle czasu?

- No cóż, chociaż sobie z tego nie zdajesz sprawy, instytucja zwana 
kościołem jest również szpitalem dla ludzi zagubionych i chorych, a odnoszę 
wrażenie, że jesteś jednym z najbardziej interesujących przypadków duchowej 
i umysłowej choroby, z jakimi się ostatnio spotkałem. Chcę dać ci dość 
czasu, abyś wszystko z siebie wyrzucił, a ja - lekarz ludzkiego umysłu i 
ducha - bym wiedział, jak potraktować ten rodzaj zaburzenia, który, obawiam 
się, może być śmiertelny.

- Czyżbym był dla ciebie tylko zwłokami? - skrzywił się.

Starałem się ukryć śmiech.

- Zupełnie pomieszały ci się słowa. Przecież zwłoki nie mogą mówić. O 
nie, mój drogi, ty nie jesteś zwłokami. Jesteś żywym pacjentem, którym 
chciałbym się zająć. Niestety, najwyraźniej mnie nie lubisz, a gdy się 
angażuje lekarza, trzeba go lubić, jeśli ma on nam wyświadczyć cokolwiek 
dobrego.

W tym momencie w naszej rozmowie nastąpił przełom, na który cały czas 
miałem nadzieję.

- Na pierwszy rzut oka wydaje się, że twoja choroba polega na 
zaprzestaniu używania bystrego umysłu.

Moje słowa spowodowały, że zatrzymał się na chwilę. Jednak zaraz 
spróbował z innej strony:

- A co z tym całym ględzeniem o grzechu?

- Wszyscy jesteśmy grzesznikami, mój drogi, lecz bardziej na miejscu 
byłoby powiedzieć, że jedyny grzech, jaki u ciebie dostrzegam, polega na 
tym, że mając tak dobry umysł zachowujesz się jak głupiec. Według mnie, 
najgorszymi grzechami są nienawiść, niechęć i wrogość. Sądząc z twojej 
postawy musisz mieć potężne poczucie winy.

Przestał chodzić tam i z powrotem i popatrzył na mnie.

- Szanuję, a nawet podziwiam twoją inteligencję - kontynuowałem. - Jeśli 
przyszedłeś tutaj, by krytykować kościół, i chcesz, abym nabrał 
przekonania, że go nie cierpisz, a jednocześnie masz nadzieję, że coś dla 
ciebie zrobię, to zapomnij o tym. Nie jestem tym, kogo potrzebujesz.

Popatrzył na mnie z otwartymi ustami.

- Ty, taki sławny duchowny, dysponujący tymi wszystkimi technikami, 
mówisz mi, że nie możesz mi pomóc? Kto zatem może?

- Wiesz, mam świadomość, że to, co za chwilę powiem, wydać się może 
uproszczeniem i będziesz miał pokusę, by walczyć z moją sugestią. Mogę 
jednak odesłać cię do kogoś, kto przywróci ci zdrowie - powiedziałem ze 
spokojem. - Ten ktoś usunie całą irytację z twojego umysłu i zastąpi 
poczucie pustki przeżyciem prawdziwego pokoju i zadowolenia. Niestety, ten 
lekarz jest bardzo drogi.

_ Och, o to się nie martw - przerwał mi.

Przez chwilę milczałem, a później powiedziałem.

- On żąda wszystkiego, co posiadasz. Będzie chciał ciebie, ciebie samego 
jako zapłaty.

Młody mężczyzna popatrzył na mnie, później odwrócił się, podszedł do 
okna, i stał tam przez chwilę. Następnie odwrócił się i powiedział:

- Wiem, o kim myślisz.

- Bystry z ciebie chłopak - odparłem cicho.

Odwrócił się od okna, podszedł do krzesła stojącego przy moim biurku i 
opadł na nie. Przez chwilę zdawał się patrzeć na coś dalekiego, później 
spojrzał na mnie.

- Doktorze Peale, miałem wiarę, zanim tutaj przyszedłem. Gdy byłem 
młodszy, wierzyłem. Lecz gdzieś po drodze, na uczelni, potem w trakcie 
różnych interesów, utraciłem ją.

Choć Jim nie uświadamiał sobie tego, zaczął już odchodzić od swojego 
negatywnego nastawienia i pustki. W trakcie rozmów, które odbyliśmy w 
następnych tygodniach, na nowo uporządkował swoje intelektualne i 
emocjonalne życie. Przestał walczyć z tym, o czym wiedział i czuł, że jest 
prawdą. Zaczął odnajdywać siebie na nowo. Nauczył się, że wierzenie jest 
sposobem, dzięki któremu możemy stać się takimi osobami, jakimi powinniśmy 
być. Zaczął wierzyć w życie, w siebie samego, w teraźniejszość, w 
przyszłość i swoje związki z innymi ludźmi. Stał się człowiekiem pełnym 
takiej duchowej witalności, jaką odznaczało się niewielu ludzi, których 
znałem - zaczął prowadzić wypełnione radością życie.

Nadal zachowuje taką postawę, pomimo upływu wielu lat. Niedawno byłem w 
pewnym mieście na zachodzie kraju i potężny, silny facet podszedł do mnie i 
poklepał mnie po ramieniu, prawie pozbawiając mnie oddechu. To był Jim.

- Ciągle wciskasz ludziom te bzdury, wielebny? - powiedział z szerokim 
uśmiechem. Mówiąc to wymierzył mi czuły cios, przed którym uchyliłem się na 
wszelki wypadek.

W taki sposób ten "wyłączony" człowiek zaczął naprawdę żyć. Jego 
wewnętrzna pustka została wypełniona. Miliony ludzi z pokolenia wyżu 
demograficznego i inni poszukujący w życiu czegoś, w co mogliby wierzyć, 
zostaną wynagrodzeni za swoje poszukiwania.



Przestań walczyć z prawdą... i odkryj niewysłowioną radość życia. 





Rozdział 9

Uwolnij się od lęku

i afirmuj wiarę





Pozwólcie, że opowiem wam o czasach, kiedy lęk rzucił swój złowrogi cień 
na życie w Stanach Zjednoczonych. W okresie wielkiej depresji, w latach 
trzydziestych, byłem duchownym w kościele przy Fifth Avenue w Nowym Jorku. 
Sądzę, że mam prawo powiedzieć, iż to wielkie miasto nigdy nie przeżywało 
smutniejszych czasów. Ludzie przemierzali ulice na próżno szukając pracy. 
Powszechnie podzielanym przekonaniem było, że nikt powyżej trzydziestki nie 
może znaleźć zatrudnienia. Osoby niegdyś zamożne teraz ustawiały się w 
kolejkach do ulicznych garkuchni po miskę darmowej zupy. Kuchnie takie 
stały na ulicach, które dotąd uważano za najlepsze w mieście. Zamykano 
sklepy, likwidowano fabryki.

Każdy, kto miał szczęście, bo ciągle jeszcze pracował, miał kilkakrotnie 
obniżane wynagrodzenie. Negatywnie myślący ludzie, którzy zwykle wyłazili z 
ukrycia w trudnych czasach, wszem i wobec ogłaszali, że nasz kraj nie 
podźwignie się już nigdy więcej. Pamiętam, że brałem udział w lunchu 
zorganizowanym przez lokalny klub rotariański, podczas którego mówca, 
cieszący się w tamtych czasach reputacją najlepszego specjalisty w 
dziedzinie finansów, obwieścił, że "Stany Zjednoczone nigdy już nie zaznają 
pomyślności gospodarczej". Od tego czasu mój szacunek dla takich "oracji" 
był zawsze zmieszany z pewną dozą sceptycyzmu.

Ponura, czarna chmura lęku zawisła nad całym miastem. Ponieważ już 
przedtem adresowałem moje wystąpienia do ludzi potrzebujących, całe tłumy 
przychodziły słuchać pozytywnych zapewnień, że naród będzie istniał, że 
każdy z nas musi wierzyć, iż nadejdą lepsze dni. Tak wiele osób prosiło o 
prywatne spotkania, że trudno nam było porozmawiać z nimi wszystkimi.

Byłem zupełnie nie przygotowany, by doradzać ludziom pogrążonym w 
desperacji - od prawie dziesięciu lat nie miałem żadnego kontaktu z 
seminarium teologicznym, a w dodatku nie oferowano tam wówczas żadnych 
kursów z dziedziny nauk psychologicznych. Miałem jednak szczęście, gdyż 
dwie rzeczy robiłem dobrze: okazywałem ludziom troskę i słuchałem, co mają 
mi do powiedzenia. Mimo to potrzebowałem pomocy. Udałem się do sekretarza 
towarzystwa medycznego w hrabstwie Nowy Jork i poprosiłem, by skontaktował 
mnie z psychiatrą, który jest wrażliwy na problematykę duchową. Niebawem 
przedstawiono mnie jednemu z największych ludzi, jakich kiedykolwiek 
znałem. Człowiekiem tym był dr Smiley Blanton, wówczas już starszy pan, 
który był w tamtych czasach jednym z najbardziej znanych i szanowanych 
psychiatrów. Smiley Blanton był bardzo inteligentnym mężczyzną; jego oczy 
błyszczały żywo za szkłami okularów w rogowej oprawie.

Opowiedziałem mu o kłopotliwym położeniu, w jakim się znalazłem - o 
niezliczonych ludzkich problemach i o moim braku odpowiedniego 
przygotowania. Zapytałem, czy nie mógłby zaofiarować mi jakiejś pomocy. 
Jego odpowiedź bardzo mnie zdumiała. Zapytał, czy wierzę w moc modlitwy. 
Następnie powiedział mi, że modlił się od dawna o to by pewnego dnia 
spotkać pastora, z którym mógłby "stworzyć fuzję dla dobra psychologii i 
terapii pastoralnej".

Później obaj byliśmy z tego powodu krytykowani - on przez innych 
psychiatrów, ja przez wielu duchownych, w tamtym czasie bowiem między 
psychiatrami a duchownymi panowała wzajemna nieufność. W każdym razie 
wspólnymi siłami założyliśmy Institutes of Religion and Health (Instytut 
religii i zdrowia), który stał się jedną z najbardziej szanowanych klinik 
psychiatrycznych i ośrodków szkoleniowych dwudziestego wieku (teraz nosi on 
nazwę Blanton Peale Institute).

Dr Blanton przyłączył się do mnie i razem zaczęliśmy doradzać ludziom. 
Pewnego dnia powiedział:

- To, co widzimy u tych ludzi, trudno określić inaczej niż jako epidemię. 
Oni są chorzy na umyśle i to ujawnia się w całej gamie symptomów 
fizycznych.

- Jakiej choroby jest to epidemia, doktorze? - zapytałem.

- To epidemia lęku, po prostu zwyczajnego, starego lęku.

Następnie dodał:

- Niepokój jest wielką plagą współczesnych czasów.

Byłem zaskoczony jego uwagą i zapytałem, czy lęk rzeczywiście powoduje, 
że ludzie cierpią na fizyczne dolegliwości. Odpowiedział, że lęk może to 
powodować, a teraz dzieje się to na skalę epidemii. Przypominam sobie 
słowa, które wypowiedział doktor Blanton: "Lęk jest chorobą najbardziej 
subtelną i niszczącą ze wszystkich ludzkich chorób". Tego rodzaju teoria, 
wówczas dla mnie całkiem nowa, była zniechęcająca, biorąc pod uwagę wielki 
zasięg rozprzestrzeniania się irracjonalnego lęku. Zdesperowany zapytałem:

- Co możemy w tej sprawie zrobić?

Dr Blanton spojrzał na mnie ze spokojem. Wiedziałem, że jest bardzo 
wykształconym człowiekiem, prawdziwym człowiekiem nauki. Na początku swojej 
kariery naukowej współpracował z Freudem w Wiedniu. Później był związany z 
The College of Physicians and Surgeons (Kolegium lekarzy i chirurgów) w 
Londynie, a następnie był profesorem na uniwersytecie stanu Wisconsin.

- Synu - powiedział. - Na świecie działają dwie potężne siły, a jedną z 
nich jest lęk. Lęk jest największą siłą ze wszystkich, z wyjątkiem jednej - 
wiary albo zaufania. Wiara jest najpotężniejszą ze wszystkich sił. Tylko 
wiara jest silniejsza od lęku. Jeśli będziemy się jej mocno trzymać, jest 
ona w stanie wykorzenić lęk. Wiara czyni cuda.

Dr Blanton urodził się i wychował w górach, w stanie Tennessee. Kształcił 
się na Vanderbilt University i we własnych oczach "nadal był prostym 
człowiekiem wychowanym przez wierzących rodziców i mocno ugruntowanym w 
wierze".

- Tylko tchnij w nich wiarę, Normanie, tylko daj im wiarę. Naucz ich, jak 
wierzyć. To jedyne lekarstwo, które może wyleczyć chorobę lęku. Naprawdę, 
nigdy w to nie wątp.

- Wiara w co, doktorze Blanton?

- Ty, duchowny, pytasz mnie "wiara w co"? Oczywiście, wiara w dobrego 
Boga. Daj mi chwilę, a coś ci przeczytam. - Wziął Biblię leżącą na biurku i 
szybko otworzył na odpowiedniej stronicy. Uczynił to tak szybko, iż 
wiedziałem, że ten fragment jest mu dobrze znany. - Przeczytam ci urywek 
mojego ulubionego psalmu dwudziestego trzeciego: "Chociażbym chodził ciemną 
doliną, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną. Twój kij i Twoja laska są 
tym, co mnie pociesza". Posłuchaj, jak wielki ładunek myśli jest w tym 
zawarty - kontynuował dr Blanton przewracając kartki do stronicy, gdzie 
znajdował się Psalm 34, werset 5. - Tylko posłuchaj tego: "Szukałem Pana, a 
On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi". Czy zrozumiałeś? Uwolnił 
mnie nie od niektórych moich lęków, lecz od wszystkich. Właśnie takimi mamy 
być ludźmi - wierzącymi - i musimy uczynić wierzących z tych biednych ludzi 
miotanych lękiem. Kiedy uwierzą, odzyskają zdrowie umysłu i ciała.

Te słowa wywarły na mnie silne wrażenie, wypowiadał je bowiem człowiek, 
który z wyróżnieniem ukończył najlepsze szkoły medyczne, ktoś, kto zajmował 
jedno z czołowych miejsc w dziedzinie psychiatrii, a jednocześnie człowiek 
trzymający się wiary swojego dzieciństwa i wykorzystujący ją w naukowej 
praktyce. Mój podziw dla jego postawy nie miał granic, kiedy powiedział:

- Potrafimy poznać, kiedy mówią nam prawdę. Jedną z najmądrzejszych i 
najgłębszych prawd usłyszałem wiele lat temu, w naszej szkółce niedzielnej 
na wsi. Brzmi ona tak: "Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy: 
z nich zaś największa jest miłość" (1. List do Koryntian 13,13). Kiedy damy 
taką receptę naszemu pacjentowi, otrzyma wskazówkę, jak odzyskać zdrowie i 
szczęście.

Najwyraźniej prawda ta zdominowała umysł Smileya, pewnego dnia bowiem 
zadzwonił mówiąc mi, że wysyła do mnie jednego ze swoich pacjentów. "Ten 
mężczyzna to bardzo religijny człowiek, z dawnej szkoły, dobrze wiesz, że 
sam należę do tego rodzaju. Żywi on jednak wątpliwości wobec psychiatrów i 
traktuje ich jak osobliwy rodzaj ludzi, których należy unikać. Gdy mu 
powiedziałem, że współpracuję z tobą, duchownym, zauważyłem, że zrobiło to 
na nim wrażenie. Wierzę, że przyjmie on twoją receptę na lęk, gdyż to 
właśnie lęk jest jego problemem i grozi zrujnowaniem jego życia. Dlatego 
daj mu wiarę". Kiedy podał mi nazwisko pacjenta, byłem zupełnie zaskoczony. 
Okazał się nim jeden z czołowych przemysłowców działających w naszym kraju. 
Powiedzmy, że nazywał się Jones.

Kiedy pan Jones zjawił się w moim gabinecie, natychmiast ujawnił swoje 
menedżerskie umiejętności, jasno opisując swój problem. W całym 
dotychczasowym przebiegu swojej kariery odznaczał się umiejętnością 
wnikliwego analizowania problemów i szybkiego podejmowania decyzji. Sądząc 
po odnoszonych przez niego sukcesach, odsetek dobrych decyzji był w jego 
przypadku bardzo wysoki. Jednak ostatnio wszystko wskazywało, że jego dawna 
zdolność podejmowania decyzji opuściła go. Gdy w końcu po wielu trudach i 
mozołach podejmował jakąś decyzję, nie dawał mu spokoju lęk, że była ona 
błędna. Powiedział, że jego współpracownicy o tym wiedzą i starają się 
pomóc mu to ukryć, lecz taki stan rzeczy nie może już dłużej trwać. Jego 
zdrowie również od tego ucierpiało. Potrzebował pomocy.

Na moje pytanie, czy wcześniej miewał lęki, odparł, że gdy był 
nastolatkiem brakowało mu pewności siebie. Wydawało mu się, że 
przezwyciężył wówczas ten problem. Kiedy jednak objął swoją wysoką posadę, 
dawna niepewność powróciła w jeszcze bardziej niebezpiecznej formie niż ta, 
jaką znał do tej pory.

Wypytywałem go o to wszystko pełen współczucia, to bowiem, o czym 
opowiadał, było również częścią mojej własnej historii. Gdy powiedziałem mu 
o tym, zapytał:

- Jak zatem zapanowałeś nad własnymi lękami?

- Wyobrażałem sobie, że usuwam lęk z mojego umysłu, a następnie w jego 
miejscu umieszczam wiarę. Czyniłem to tak długo, aż upewniłem się, że wiara 
zajęła swoje miejsce.

- To jak w jakimś mechanizmie? - zapytał.

- Tak. Wtedy zacząłem żyć w wierze, nadziei i miłości. Czy znasz trzy 
ważne słowa?

- Pewnie. Wiara, nadzieja i miłość.

Wypisałem mu "receptę". Przed podjęciem każdej decyzji miał ją przemyśleć 
i pomodlić się o pomoc, a następnie wierzyć, że ją otrzymał. Potem, kiedy 
już będzie całkowicie spokojny, miał podjąć decyzję, oddać sprawę w Boże 
ręce i o niej zapomnieć.

- Czy znasz Krafta, tego, który jest właścicielem fabryki serów? - 
zapytałem.

- Tak. To znakomity przedsiębiorca i dobry kolega.

- Kraft opowiadał mi, że gdy zaczynał rozkręcać swój interes, osobiście 
rozwoził ser wozem konnym. Miał wtedy konia o imieniu Paddy. Kiedy rozwoził 
sery, mówił głośno o swoich problemach, a Paddy strzygł w odpowiedzi 
uszami. Jeśli miał podjąć decyzję w czwartek do południa, rozmyślał i 
zastanawiał się nad tym. Później traktował dominującą i stale powracającą 
myśl jako wskazówkę dla siebie. Kiedyś Kraft powiedział mi: "Decyzje, które 
podjąłem w taki sposób, okazały się w bardzo dużym procencie decyzjami 
trafnymi".

Pan Jones zauważył:

- To ma sens. Spróbuję tej samej metody.

Po kilku tygodniach powiedział mi o swoich postępach. Jego lęki w końcu 
zniknęły i znowu mógł jasno myśleć. Poprawie uległo również jego zdrowie.

- Lęk omal nie zrujnował mojego życia, lecz gdy zacząłem żyć wiarą, 
okazała się ona silniejsza od lęku - stwierdził.

Za każdym razem, gdy lęk zapuka do drzwi twojego umysłu, zadaj sobie 
pytanie, co najgorszego może się wydarzyć. Następnie zastanów się, czy 
kiedykolwiek coś takiego ci się przydarzyło. Jakie jest prawdopodobieństwo, 
że teraz się zdarzy? Czy prawdopodobieństwo, że stanie się to co najgorsze, 
nie jest daleko mniejsze od prawdopodobieństwa, że tak się nie stanie?

W czasie wojny wietnamskiej prezydent Nixon poprosił mnie, abym pojechał 
na front i przemawiał do żołnierzy, bym podtrzymał na duchu naszych 
chłopców na polu walki i odwiedził rannych w szpitalach.

Początkowo wzdrygałem się na myśl o tej misji. Powiedziałem:

- Panie prezydencie, czy mogę panu przypomnieć, że jestem już mocno po 
trzydziestce i że istnieje coś takiego jak przepaść międzypokoleniowa? 
Odpowiedź prezydenta była charakterystyczna:

- Tam, dokąd idziesz, nie ma takiej przepaści między prawdziwymi 
mężczyznami.

- Dobrze, a co powinienem powiedzieć naszym chłopcom walczącym na 
froncie? - zapytałem.

- Powiedz im to samo, co zwykle mówisz w kościele, zwracaj się do nich 
dokładnie tak samo. Odwiedzając rannych, usiądź przy ich łóżku i pomódl się 
z nimi.

Jego słowa były naprawdę poruszające. I pojechałem.

W Wietnamie przygotowano dla mnie bardzo szczegółowy rozkład zajęć. Mój 
stopień na polu walki odpowiadał randze generała brygady. Przydzielono mi 
do pomocy pułkownika, dostałem helikopter, abym mógł się sprawnie poruszać, 
a dwa samoloty eskortowały nas, gdy znajdowaliśmy się w powietrzu.

Przemawiałem do żołnierzy w wielu rejonach kraju. Jednak w mojej pamięci 
najbardziej zapadło nabożeństwo żałobne dla siedmiu żołnierzy piechoty 
morskiej, którzy polegli na wysuniętym przyczółku frontu. Na wzgórze numer 
55 przylecieliśmy helikopterem. Ponieważ zostało ono ostrzelane gęstym 
ogniem z broni maszynowej, wokół nie było żadnej roślinności. Wzgórze było 
otoczone workami z piaskiem i innymi rodzajami umocnień. Żołnierze spali w 
namiotach.

Powitał mnie generał Simpson z marines, siwowłosy amerykański żołnierz. 
Polubiłem go od pierwszego spojrzenia, był bowiem przykładem prawdziwego 
mężczyzny. Na zewnątrz wydawał się szorstki, lecz we wnętrzu kryło się 
kochające serce. Zabrał mnie do małej chaty, bym mógł się zapoznać z 
kapelanami wojskowymi. Cóż to byli za mężczyźni! Spotkałem niewielu im 
równych.

Zapytałem rzymskokatolickiego kapelana:

- Proszę księdza, na czym polegają księdza obowiązki?

- Dwa razy w tygodniu idę dwadzieścia mil w dżunglę na daleko wysuniętą 
pozycję i udzielam Najświętszego Sakramentu sześciu żołnierzom.

- Czy jest to niebezpieczne?

- Tak - odpowiedział. - Lecz to tak już jest.

- Czy ksiądz zgłosił się na ochotnika, aby to robić?

- Oczywiście, że tak.

- Dlaczego? - zapytałem.

Jego odpowiedź wyjaśniała wszystko:

- Jako pasterz poświęciłem moje życie, aby służyć z oddaniem ludziom, 
zawsze gdy znajdą się w wielkiej potrzebie.

Później generał zawiózł mnie do małego prowizorycznego ołtarza 
ustawionego na placu, na którym znajdowało się ośmiuset żołnierzy. Wysoko w 
górze powiewały na wietrze flagi: amerykańska i południowowietnamska. W 
oddali widziałem bombowce B-52 zrzucające bomby na dżunglę, na domniemane 
pozycje wroga. Wzgórza widoczne na horyzoncie nosiły takie nazwy, jak: 
Arizona Territory, Dodge City czy Charley's Ridge.

Na koniec mój wzrok spoczął na ośmiu karabinach wbitych bagnetami w 
ziemię. Na kolbie każdego znajdował się hełm, który symbolizował jednego z 
ośmiu żołnierzy, którzy zginęli w bitwie, jaka rozegrała się w kanionie 
Pipestone. Wszyscy widzieliśmy go w oddali.

Żołnierze siedzieli na ziemi, zwróceni twarzami w moją stronę. 
Powiedziałem do generała:

- Nie wiem, czy poradzę sobie z tym zadaniem, generale. Nie żyję w tym 
samym świecie, co ci chłopcy. Jestem cywilem, starszym człowiekiem.

- Ja też nie jestem młody, doktorze. To moi chłopcy. - Dał mi do 
zrozumienia, że jest dla nich kimś w rodzaju ojca. Nawiązując do mojego 
pytania powiedział: - Pytasz mnie, o czym im powiedzieć? Mów im o Bogu i o 
nieśmiertelności. Mów o tym także mnie, niektórzy bowiem z tych chłopców za 
kilka dni sami mogą być martwi. Być może jest to ostatni raz, gdy będą 
mogli o tym usłyszeć.

Miałem okazję powiedzieć tym młodym Amerykanom o największej prawdzie. 
Gdy mówiłem, zwróciłem uwagę, jak chciwie chwytali każde słowo, jak 
wsłuchiwali się w każdą sylabę, jakby od niej zależało ich życie. Z całych 
sił starałem się, by moje przesłanie było Słowem Życia. Chociaż silny wiatr 
poruszał flagami, wśród zgromadzonych panowała głęboka cisza. Później 
powstał czarnoskóry sierżant i zaśpiewał pieśń: "How Grat Thou Art" ("Jak 
wielki jesteś, Boże") - już nigdy więcej nie słyszałem tak wspaniałego jej 
wykonania. Później żołnierze odśpiewali hymn marines. Padła komenda i 
zostało udzielone błogosławieństwo.

Gdy generał Simpson odprowadzał mnie do helikoptera, wszyscy żołnierze na 
wielkim placu stali na baczność. Wszedłem na pokład helikoptera. Spojrzałem 
za siebie i zobaczyłem salutującego generała, a wraz z nim cały pułk. 
Pomyślałem: "Komu oddają te honory? Z pewnością nie salutują mnie, przecież 
jestem tylko cywilnym duchownym". Wtedy zrozumiałem, że oddawali honory 
najgłębszej prawdzie, która została zasadzona w ich myślach i życiu.

Gdy stałem w wejściu helikoptera, z całej mocy pragnąłem zachować w 
pamięci tę scenę. Pragnąłem zachować ją w pamięci na zawsze, tak bym jej 
nigdy nie zapomniał. Widziałem, jak stali salutując, otoczeni wijącymi się 
wzgórzami.

Nie jestem osobą skłonną do salutowania i na pewno nie jestem żołnierzem. 
Zrobiłem więc to, co każdy Amerykanin starej daty zrobiłby na moim miejscu. 
Pomachałem im na pożegnanie. I nagle stała się rzecz zdumiewająca: wszyscy 
od generała w dół przestali salutować i stali się dawnymi amerykańskimi 
chłopcami, machającymi na pożegnanie pastorowi, który przyjechał do nich z 
Ameryki, z ich ojczyzny, by wesprzeć ich duchowo.

Gdy usiadłem na moim miejscu i zapiąłem pasy, spojrzałem po mężczyznach 
znajdujących się w helikopterze. Wszyscy robili to, co ja - ocierali łzy, 
wszyscy bowiem byliśmy przez kilka chwil pod urokiem nieśmiertelności.

Jednym z najbardziej inspirujących ludzi, jakich znałem, był William H. 
Danforth, założyciel firmy Ralston Purina Company. Napisał on maleńką 
książkę zatytułowaną "I Dare You" ("Moje wyzwanie dla ciebie"), która 
wywarła bardzo dobroczynny wpływ na mnie i na wielu innych ludzi. Jako mały 
chłopiec pan Danforth był bardzo chorowity. Miał jednak szczęście - w 
jednej klasie miał nauczyciela, który był pozytywnie myślącym człowiekiem. 
Nauczał swoich uczniów starej amerykańskiej filozofii mówiącej, że mogą być 
kim tylko zechcą, jeśli będą ciężko pracować, by osiągnąć swój cel, będą 
mieli silny charakter oraz wiarę w Boga i w samych siebie. Nauczyciel 
szczególną sympatią darzył młodego Billa Danfortha, w tym małym chorowitym 
chłopcu wyczuwał bowiem wielkie możliwości.

- Rzucam ci wyzwanie, Williamie, byś stał się najzdrowszym chłopcem w tej 
szkole. Możesz nim być. Rzucam ci wyzwanie, byś stał się tym, kim możesz 
być - powiedział.

Wyzwanie to obudziło w tym wątłym chłopcu chęć do walki. Zaczął stosować 
wszystkie zasady zdrowego odżywiania i ćwiczeń fizycznych. Nigdy nie palił 
ani nie pił, nigdy nie przyjmował niczego, co nie budowałoby jego fizycznej 
siły. W końcu przewyższył wszystkich swoich rówieśników.

Pewnego dnia, gdy miał już osiemdziesiąt sześć lat, zabrał mnie na lunch 
do miejscowego hotelu. Gdy mieliśmy się rozstać, zapytałem, jakie ćwiczenia 
stosuje, że utrzymuje się w tak dobrej formie. Staliśmy w zatłoczonym hallu 
hotelowym.

- Pokażę ci, zdejmij marynarkę - powiedział.

I tam, w tym pełnym ludzi hallu hotelowym, ku radości tłumów, które 
zebrały się wokół nas, zademonstrował swoje pełne wigoru ćwiczenia, które 
obejmowały także ćwiczenia wykonywane w pozycji leżącej na podłodze. Razem 
z nim machałem nogami w powietrzu i robiłem pompki. Tłum nagrodził nas 
owacją, ponieważ wszyscy ludzie w mieście po prostu go uwielbiali.

- Nigdy nie przestawaj mówić ludziom o pozytywnym myśleniu, bowiem, by 
mieć silne, zdrowe ciało, trzeba mieć trzeźwy, zdrowy umysł - powiedział, 
gdy się rozstawaliśmy.

Na pożegnanie tak mocno uścisnął moją dłoń, że czułem to jeszcze przez 
kilka minut. Jest faktem nie podlegającym dyskusji, że zdrowy umysł 
prowadzi do zdrowia fizycznego.

Oswald Chambers, wielki szkocki myśliciel, jak echo powtarza tę samą 
myśl: "Zdrowie to stan równowagi między życiem fizycznym a zewnętrzną 
naturą. Zdrowie można utrzymać jedynie dzięki wystarczającej wewnętrznej 
witalności przeciwstawiającej się wpływom zewnętrznym. Wszystko, co 
znajduje się na zewnątrz mojego fizycznego ciała, jest zaprojektowane w 
taki sposób, aby pozbawić mnie życia. Te rzeczy, które pozwalają mi być 
aktywnym, gdy żyję, doprowadzają do rozpadu mojego ciała, gdy jestem 
martwy. To samo jest prawdą o życiu wewnętrznym - muszę walczyć. W ten 
sposób powstaje wewnętrzna równowaga, nazywana pozytywną wiarą. W 
dziedzinie moralności jest podobnie. Wszystko, co nie uczestniczy w naturze 
cnoty, jest nieprzyjacielem cnoty, która znajduje się we mnie. Od mojego 
moralnego formatu zależy, czy to pokonam i będę czynił dobro. Natychmiast 
podejmuję walkę i w tym znaczeniu jestem istotą moralną. Żaden człowiek nie 
jest z natury cnotliwy i nic na to nie może poradzić, cnotę bowiem można 
jedynie zdobyć".

Lynn Andrews, autorka książki zatytułowanej "Medicine Woman" ("Kobieta 
lecząca") pisze: "Życiowe siły wylewają się z ciebie przez otwory, jakie 
robisz we własnym życiu, ulegając różnorodnym uzależnieniom. Najgorsze zaś 
są uzależnienia emocjonalne, takie jak uzależnienie od smutku, od chaosu, 
poczucia, że nie jesteś wystarczająco dobra".

Carl Simonton, współautor książki pod tytułem "Getting Well Again" ("Jak 
powrócić do zdrowia"), wypowiada tezę: "Zdrowie jest naturalnym stanem 
ludzkości. Kiedy jesteśmy w harmonii ze sobą, czujemy się lepiej, odczuwamy 
więcej radości i jesteśmy zdrowsi. Traktuję leczenie jako system 
pozytywnego sprzężenia, a chorobę jako formę sprzężenia negatywnego".

Wszystko to potwierdza jedynie nasze twierdzenie, że wiele zaburzeń ma 
źródło w niezdrowych wzorcach myślenia.

Właściwe myślenie jest zawsze korzystne dla zdrowia i w naturalny sposób 
przywraca równowagę. Hipokrates, patron lekarzy żyjący w latach 460 - 370 
p.n.e., powiedział: "Naturalna siła uzdrowicielska w każdym z nas jest 
największą siłą przyczyniającą się do wyzdrowienia".

Umysł, poddany właściwej kontroli, może zrobić prawie wszystko. Możesz w 
myślach wytyczyć sobie drogę prowadzącą przez przeciwności, możesz wymyślić 
swój sposób rozwiązania problemów. Umysł jest potężnym instrumentem, 
którego niewielu ludzi używa w całej pełni. Jeśli umysł funkcjonuje w 
oparciu o zasady wiary, człowiek może dokonywać rzeczy zdumiewających.

Niezależnie od tego, ile masz kłopotów i jak trudne może być dalsze 
kroczenie naprzód, utrzymuj swoje myśli na wysokim, pozytywnym poziomie. 
Bądź człowiekiem wiary, mocnym pozytywnym wierzącym - i to niezależnie od 
tego, jak jest ci trudno czy jak beznadziejna może wydawać się sytuacja, w 
której się znalazłeś.

Nie pozwól sobie na to, by uwierzyć w ponurą wyrocznię Samuela Butlera, 
iż życie jest, jednym długim procesem stawania się zmęczonym", czy 
poglądowi Sigmunda Freuda, że "naczelnym obowiązkiem istoty ludzkiej jest 
przeżyć życie". Wierz w to, że życie jest czymś, co można uchwycić w swoje 
ręce, że można wskoczyć mu na grzbiet i nad nim zapanować. Zawsze pamiętaj, 
że jest w tobie więcej siły, niż sobie wyobrażasz. Nic cię nie powstrzyma, 
jeśli postanowisz zapanować nad biegiem spraw.

Zaczerpnij ze swoich fantastycznych zasobów wewnętrznej mocy, ponieważ 
ona znajduje się w tobie i czeka, aż jej użyjesz. "Fantastyczna" to jedyne 
słowo, które właściwie ją opisuje. Pamiętaj, aby zawsze myśleć, że 
potrafisz, jeśli tylko myślisz, że potrafisz.

Opowiem dla przykładu historię, o której przeczytałem w gazecie.

Pewien farmer stał przed stodołą i patrzył, jak mała ciężarówka szybko 
jedzie przez pole. Za kierownicą siedział jego czternastoletni syn. Chłopak 
był zbyt młody, by otrzymać prawo jazdy, lecz miał bzika na punkcie 
samochodów, poza tym wydawało się, że potrafi sobie poradzić. Ojciec 
pozwolił mu jeździć małą ciężarówką po całej farmie, pod warunkiem, że 
będzie się trzymał z daleka od dróg publicznych.

Nagle ku swemu przerażeniu ojciec dostrzegł, że samochód wpadł do rowu. 
Szybko pobiegł na miejsce wypadku i zobaczył, że w rowie stała woda, a 
chłopiec uwięziony pod ciężarówką leży z głową częściowo zanurzoną w 
wodzie.

Ten farmer był niskim człowiekiem. Według relacji zamieszczonej w gazecie 
miał około stu siedemdziesięciu centymetrów wzrostu i ważył siedemdziesiąt 
kilogramów. Jednak bez chwili wahania wskoczył do rowu i podniósł 
ciężarówkę na tyle wysoko, że parobek, który nadbiegł tuż za nim, mógł 
wyciągnąć nieprzytomnego chłopca. Natychmiast przyjechał miejscowy lekarz, 
opatrzył siniaki chłopca i stwierdził, że nie doznał on żadnych innych 
obrażeń.

Tymczasem ojciec zaczął się dziwić: podniósł tę ciężarówkę bez 
zatrzymania się choćby na chwilę i zastanowienia, czy da radę. Z czystej 
ciekawości spróbował jeszcze raz. Nie mógł jej ruszyć. Lekarz powiedział, 
że był to cud. Wyjaśnił, że ludzki organizm czasami w sytuacjach 
krytycznych reaguje uwolnieniem olbrzymiej dawki adrenaliny do krwi, dając 
nam w ten sposób dodatkowe siły. Było to jedyne wytłumaczenie, 

jakie mógł zaoferować.

Oczywiście, zdolność do wydzielenia dużej ilości adrenaliny rzeczywiście 
cechuje pewne gruczoły wewnętrzne. Przecież gdyby nie istniały, nie mogłyby 
zostać uaktywnione. Normalna osoba ma w rezerwie dużo ukrytej energii 
fizycznej. Jednak doświadczenia takie mówią nam o jeszcze ważniejszym 
fakcie: farmerowi przydarzyło się coś, co spowodowało tak nieoczekiwany 
przypływ nadnaturalnej siły. Było to coś więcej niż reakcja fizyczna. Były 
w to zaangażowane również siły umysłu i ducha. Reakcja jego umysłu, gdy 
ujrzał, że syn może umrzeć, skłoniła go do skoczenia na ratunek bez żadnego 
zastanowienia, byle tylko jak najszybciej wyjąć chłopca spod ciężarówki. 
Takie kryzysowe sytuacje wyzwalają zdumiewające ukryte siły, które możesz 
nazwać duchową adrenaliną, a gdy określona sytuacja wymaga większej siły 
fizycznej, ten stan umysłu ją wytwarza. Ludzie, którzy wierzą, czerpią z 
rezerw ukrytej mocy.

Jeden z moich przyjaciół, Beverly Kelly, był dyrektorem działu reklamy w 
cyrku o nazwie Ringling Bros., Barnum & Bailey Circus.

Zapraszał mnie na coroczne otwarcie sezonu w Madison Square Garden i 
razem szliśmy na przedstawienie.

Kiedyś zapytałem:

- Bev, czy lubisz swoją pracę?

Jego odpowiedź była klasyczna:

- To, co robię, to coś więcej niż praca.

Wskazując na kopułę cyrku, gdzie występowały "odważne diabły, z 
największą łatwością bujające w powietrzu" na wysoko umieszczonych 
trapezach, powiedział:

- Przypomina mi to historię, którą powinieneś wykorzystać w swojej mowie 
czy książce.

I opowiedział mi następującą cyrkową historię, która ilustruje tajemnicę 
sukcesu.

Pewien mały chłopiec był pod silnym wrażeniem ćwiczeń na trapezie, 
wykonywanych wysoko pod kopułą cyrku. Postanowił, że zostanie wielkim 
artystą cyrkowym. Przeszedł przez cały trening i szkolenie. Wreszcie 
nadszedł dzień, kiedy po raz pierwszy miał wystąpić przed licznie 
zgromadzoną publicznością. Spojrzał w górę na trapez i nagle wyobraził 
sobie, że spada na piach areny. Wpadł w wielkie przerażenie i krzyknął do 
swojego instruktora:

- Nie potrafię tego zrobić. Po prostu nie potrafię!

Instruktor dobrze wiedział, że chłopak potrafi. Miał jedynie tremę. 
Doświadczony nauczyciel powiedział spokojnie:

- Potrafisz to zrobić, synu. Posłuchaj, jak to zrobić. Przerzuć serce 
ponad trapezem, a twoje ciało podąży za nim.

Ta historia opowiedziana przez Beva Kelly zawsze mi pomagała, gdy 
stawałem przed wielką widownią i miałem wygłosić mowę. Pomogła też innym 
ludziom znajdującym się w sytuacjach kryzysowych: "Przerzuć swoje serce 
przez poprzeczkę, a ciało podąży za nim".

W każdym człowieku kryje się niezwykła moc. Jest to niesłychana, 
pozytywna siła. To właśnie ta moc uzdrawia nas i zachowuje przy zdrowym 
umyśle, duchu i ciele.

Na zakończenie tego rozdziału chciałbym zacytować kilka mądrych słów z 
naprawdę wspaniałej książki mojego przyjaciela Bernie S. Siegela, 
zatytułowanej "Peace, Love and Healing" ("Pokój, miłość i uzdrowienie").

Bernie pisze: "Dotarłem do rdzenia własnej osoby poprzez medytację. 
Jednak, niezależnie od tego, w jaki sposób tam dotrzesz, będziesz wiedział, 
że dotarłeś do tego spokojnego, cichego miejsca w centrum twojego 
jestestwa, gdzie umysł i ciało łączą się ze sobą. Przeżycie to przypomina 
powrót do domu... A dom jest miejscem, w którym można rozpocząć leczenie - 
we wnętrzu twojego prawdziwego, unikalnego i autentycznego ja".

Osiągnięcie tego, co ma jakąś wartość, jest trudne i wymaga wysiłku woli, 
wyczucia kierunku, wyznaczenia celów, potykania się, upadania, podnoszenia 
się i zdecydowanego zmierzania naprzód, pomimo przeszkód. Jednak 
przezwyciężenie zabijającej radość pustki i zastąpienie jej niezmąconą 
radością i zadowoleniem jest tego warte.

Aby zacząć się zmieniać, zapamiętaj dobrze sześciowyrazowe zdanie. 
Powtarzaj je wiele razy dziennie, dopóki w nie nie uwierzysz:

"Sytuacja może zmienić się na lepsze. Sytuacja może zmienić się na 
lepsze." ... i czyń tak, aż nadejdzie ten wspaniały dzień, kiedy będziesz 
mógł potwierdzić: "Sytuacja zmieniła się na lepsze!"

Kiedy będziesz myślał o wielkich rzeczach i modlił się do Boga o 
prowadzenie, dzień zwycięstwa nigdy nie będzie zbyt odległy. 





Rozdział 10

Więcej na temat

uzdrowicielskiej mocy umysłu





Nowe odkrycia medyczne, które zostały ogłoszone w ostatnim czasie, 
wskazują, że zmiana sposobu myślenia pomaga człowiekowi być zdrowszym i 
szczęśliwszym.

Oczywiście, zasady, na które odkrycia te zwracają uwagę, są stare jak 
świat. Duchowni różnych religii, księża i rabini, nauczali o nich od 
wieków. Dzisiaj, po wielu latach badań, nauki medyczne umieściły na nich 
swój znak aprobaty, uznając je za efektywne i praktyczne.

W jednym z wcześniejszych rozdziałów wspominałem o nowej nauce zwanej 
psychoimmunologią. Jest ona tematem artykułu, jaki ukazał się w magazynie 
"New York Times" (numer z 20 kwietnia 1989 roku):

"Psychologowie i immunologowie gromadzą nowe, zdumiewające dowody 
wskazujące na to, że przemiana stanu umysłu pacjenta może przyczynić się do 
zwiększenia siły jego systemu immunologicznego. Odkrycia te są pierwszym 
owocem połączenia psychologii i immunologii - dwóch dziedzin wiedzy, które 
w przeszłości nie miały ze sobą dosłownie nic wspólnego. Nowa dyscyplina 
naukowa, która powstała w rezultacie tego mariażu, psychoimmunologia, stara 
się odkryć związki łączące emocjonalne życie człowieka z wzrostem i 
spadkiem sprawności jego systemu immunologicznego, stanowiącego 
odpornościową linię obronną organizmu przeciwko bakteriom, wirusom i 
komórkom nowotworowym."

Raz jeszcze przytoczę słowa wielkiego badacza medycyny Berniego S. 
Siegela. Cytat pochodzi z jego książki zatytułowanej "Peace, Love and 
Healing" ("Pokój, miłość i uzdrowienie"). Siegel pisze tam: "Im pełniej 
rozumiemy, że nasze ciało i umysł stanowią jedność, tym trudniej nam 
rozpatrywać je w oderwaniu od siebie. To, co znajduje się w naszej głowie, 
zwykle całkiem dosłownie, rzec by można niejako anatomicznie, przenosi się 
na nasze ciało. Wszystko, co daje nadzieję, kryje w sobie lecznicze 
właściwości".

Kilka lat temu mój lekarz, Louis Bishop, bardzo dobrze znający powyższe 
zasady, przysłał do mnie pewnego człowieka, bym udzielił mu porady. 
Mężczyzna ten dowlókł się do mojego biura, opadł na krzesło i, nieobecny 
myślami, powiedział przeciągając sylaby:

- To zabawne, nie czuję się dobrze, nie jestem w formie. A przecież tak 
się dziwnie składa, że mamy tego samego lekarza. Przeprowadził rutynowe 
badanie, a następnie poradził: "Lepiej idź do Normana Pealea".

Mężczyzna odchylił się do tyłu na krześle i powiedział z zagadkowym 
wyrazem twarzy:

- A teraz, powiedz mi proszę, dlaczego tak uznany ekspert w dziedzinie 
medycyny, jak doktor Bishop, miałby odsyłać jednego ze swoich pacjentów do 
autora książek, a w dodatku duchownego? Moim zdaniem to zupełnie nie ma 
sensu. W każdym razie, przyszedłem i oto jestem do twojej dyspozycji.

- Rzeczywiście wydaje się to dziwne. Doktor Louis Bishop ma wszelkie 
kwalifikacje, by poradzić sobie z twoim przypadkiem - odparłem. Po krótkiej 
przerwie dodałem: - Chyba, że chciał, abyś usłyszał coś, o czym może wcale 
nie chcesz usłyszeć.

Przechylił się na swoim krześle i spojrzał na mnie nieco zdziwiony. 
Siedzieliśmy przez chwilę w milczeniu patrząc sobie w oczy. Następnie 
powiedziałem:

- Powiedz mi, kogo i dlaczego nienawidzisz.

Poczerwieniał na twarzy i po raz pierwszy wyprostował się na krześle, 
następnie burknął:

- To nie twoja sprawa, a poza tym, co to ma wspólnego z moim stanem?

- To jest moja sprawa - naciskałem dalej. - Właśnie dlatego doktor 
przysłał cię do mnie. Znam metody Louisa Bishopa. Najwyraźniej sądzi, że 
problem odpowiedzialny za twój niski poziom energii i fizyczną niemrawość 
jest zlokalizowany w twoim umyśle.

Chciał przerwać, lecz podniosłem rękę dając znak, że chcę skończyć.

- Poza tym, gdy idziesz do doktora Bishopa po diagnozę, zaprasza cię do 
gabinetu i prosi, byś rozebrał się do bielizny. Moja praca polega na 
badaniu umysłu. Dlatego, jeśli chcesz powrócić do zdrowia, będziesz musiał 
odsłonić przede mną swój proces myślenia.

Spostrzegłem, że był nieco zaskoczony moimi argumentami. Mój mały wykład 
zakończyłem słowami:

- Kiedy uleczymy twój umysł, to zważywszy na twoje warunki fizyczne, 
będziesz jednym z najzdrowszych mężczyzn w mieście.

W końcu, zrozumiawszy do czego zmierzam, skapitulował, najwyraźniej 
przekonany o dużym wpływie związku między umysłem i ciałem na nasz stan 
zdrowia. Opowiedział mi o swojej nienawiści do pewnego człowieka, jego 
dawnego przyjaciela. Z pociemniałą od gniewu twarzą wylał z siebie 
olbrzymią ilość resentymentu - potrzebował prawie godziny na wydobycie z 
siebie tych emocji. Kiedy skończył, natychmiast przeszedł do omawiania 
kolejnych wrogów, a ja doszedłem do wniosku, że stracił dużą ilość energii 
fizycznej mając tak wiele obiektów nienawiści.

Kiedy jego małe katharsis dobiegło końca, zapytałem:

- Czy to wszystko?

Przypomniał sobie o jeszcze jednym człowieku, którego ze złością określi 
jako "S. O. B". Ta sprawa pochłonęła kolejnych dziesięć minut. W końcu 
odetchnął głębiej i po raz pierwszy, od czasu gdy wszedł do mojego 
gabinetu, rozluźnił się, o czym też mi powiedział.

- Pozbyłem się tego wszystkiego - wyznał.

A później zrobił coś dziwnego. Wstał i wyprostował się. Wyciągnął ręce do 
góry, nad głowę, tak daleko, jak mógł, i wykrzyknął:

- Wiesz co? Czuję się dobrze! - Przez chwilę zawahał się. - Naprawdę 
czuję się dobrze!

Odpowiedziałem, że jego pozytywne odczucia były naturalne, uwolnił bowiem 
swój umysł od całej masy chorobliwych emocji, które dźwigał od dłuższego 
czasu. Odszedł - wyprostowany, całkiem odmieniony człowiek. Stało się to 
jednak dopiero po tym, gdy dałem mu do zrozumienia, że nie skończyliśmy 
jeszcze z jego przypadkiem.

- Potrzebujemy przynajmniej jeszcze jednej sesji - powiedziałem. - Wtedy 
przepiszę "receptę dla twojego umysłu", która pomoże ci odzyskać pełne 
zdrowie.

Nie spierał się ze mną, a gdy wyszedł, powiedziałem mojej sekretarce, by 
zaplanowała z nim kolejną sesję w ciągu następnych trzech dni. Nie 
chciałem, by mój "pacjent" miał nawrót choroby.

Kiedy zjawił się na kolejną sesję po obiecaną receptę, powiedział mi, że 
czuje się lepiej, niż się czuł "od dłuższego czasu".

- To dobrze - odparłem. Teraz przeczytam ci jedyną w swoim rodzaju 
receptę. Będziesz zaskoczony, może zły, ale potraktuj ją poważnie. Wierz 
mi, pomoże ci.

Zacząłem czytać:

"Przebacz temu, kto wyrządził ci krzywdę. Pomyśl życzliwie o każdej z 
osób, której nienawidzisz. Jeśli komuś wyrządziłeś zło, spróbuj to 
naprawić. Gdyby twoje starania zostały odrzucone, zachowaj dobre uczucia 
dla tej osoby i zapewnij ją o swojej życzliwości. Unikaj popełniania 
podobnego błędu w swoim postępowaniu. Przyznaj się przed sobą do swoich wad 
i słabości i próbuj się ich pozbyć."

Mężczyzna patrzył na mnie zamyślony. Po dłuższej chwili wstał, pożegnał 
się i powiedział:

- Dziękuję. Nigdy tego nie zapomnę.

W kilka tygodni później, kiedy byłem w gabinecie doktora Louisa Bishopa 
na rutynowym badaniu, ten powiedział:

- Czy pamiętasz tego mężczyznę, którego do ciebie wysłałem (wymienił jego 
nazwisko)? Nie wiem, co mu zaaplikowałeś, lecz to podziałało. Teraz cieszy 
się dobrym zdrowiem, ma dobrą postawę i jest silny.

Cytuję tę historię, ponieważ w obrazowy sposób ilustruje relację pomiędzy 
zdrowiem psychicznym i fizycznym. Inni, którym przepisałem podobne 
leczenie, nie odzyskali zdrowia w takiej pełni. Pragnienie poprawy jest w 
tym przypadku bardzo ważnym czynnikiem - jest potrzebne, by podbudować 
prawdziwą wiarę. Wiele prawdy kryje się w stwierdzeniu: "Jeśli będziecie 
mieć wiarę jak ziarnko gorczycy (...) nic niemożliwego nie będzie dla was" 
(Ew. Mateusza 17,20). Nie chodzi tutaj tylko o intensywność czyjejś wiary, 
lecz także o jej jakość. Człowiek, którego posłał do mnie dr Bishop, miał 
zdolność wierzenia.

Owa pozytywna wiara czy też oczekiwanie, że sprawy ułożą się lepiej, 
została uznana za wartościową z medycznego punktu widzenia przez dr. 
Willarda A. Krehla, emerytowanego profesora medycyny na Uniwersytecie 
Tomasza Jeffersona w Filadelfii. Pisze on:

"(...) nadzieja pacjenta odgrywa ważną rolę w przyjmowaniu wszelkich 
lekarstw - nawet witamin i aspiryny. Dobrzy lekarze zdają sobie z tego 
intuicyjnie sprawę i to właśnie jest powodem, dla którego dają swoim 
pacjentom nie tylko recepty, lecz również słowa zachęty: Właśnie to 
sprawia, że poczujesz się lepiej".

Krehl wspomina, że spotkał kiedyś lekarza, który nosił ze sobą aspirynę w 
"sześciu różnych kolorach, by wywołać u pacjentów efekt placebo. Jeśli 
pacjent mówił, że niebieska pastylka mu nie pomogła, dawał mu czerwoną - 
lub innego koloru - i to mogło pomóc. Nikt nie może ignorować efektu 
placebo * (placebo - lek obojętny, dany pacjentowi dla osiągnięcia skutku 
psychologicznego - przyp. tłum). Jeśli uważasz, że coś ci pomoże, masz 
większe szanse, że tak się rzeczywiście stanie".

Dr Krehl, który ma również tytuł doktora w dziedzinie biochemii, powiada: 
"To oczekiwanie rozciąga się również na choroby nowotworowe, przy których 
złe nowiny są zawsze traumatyczne. Postawa pacjenta natychmiast staje się 
negatywna. Człowiek zaczyna się obawiać, że umrze; od twoich uczuć w 
znacznej mierze zależy to, jak żyjesz. Lekarstwo musi być podawane wraz z 
silnym duchowym wsparciem", podkreśla dr Krehl. "Pacjent musi rozwinąć w 
sobie poczucie wiary nie tylko w lekarza i podawane lekarstwo, lecz, co 
najważniejsze, w samego siebie. Musi sobie powiedzieć: Na Boga, zamierzam 
zwyciężyć to paskudztwo. Jest to szczególnie ważne w przypadku raka", 
dodaje. "Wierzę, że silne wsparcie połączone z wiarą w jego skuteczność na 
pewno nie zaszkodzi, a często może pomóc. Zdrowa komórka jest silniejsza od 
komórki nowotworowej. Wzmocnienie jej w naturalnym środowisku, w którym 
istnieje, stwarza większą szansę pokonania komórek rakowych. Tak jak przez 
niewłaściwe myślenie możesz się nabawić choroby, przez myślenie odpowiednie 
możesz znaleźć drogę prowadzącą do wyzdrowienia", konkluduje.

W artykule zamieszczonym w magazynie "Time" (numer z 12 marca 1990 roku) 
zatytułowanym "Can the Mind Help Cure Disease?" ("Czy umysł może pomóc w 
wyleczeniu z choroby?") została omówiona rola emocji w profilaktyce 
medycznej i w leczeniu chorób. Autorzy wskazują, że "odkrycia współczesnej 
nauki pozwalają na precyzyjne mierzenie wpływu umysłu na zdrowie fizyczne". 
W artykule cytuje się między innymi dr. N. Herberta Spectora, neurologa z 
National Institutes of Health (Narodowego Instytutu Zdrowia), który 
powiada, że gdy badaczom uda się opracować kliniczne terapie obejmujące 
jednocześnie umysł i ciało, "w praktyce medycznej dokona się prawdziwa 
rewolucja".

W dalszej części artykułu zostały omówione pozytywne rezultaty 
zastosowania psychoterapii i relaksacji w leczeniu pacjentów chorych na 
raka piersi, na nadciśnienie tętnicze czy nawet zwyczajne przeziębienie. Z 
drugiej strony jednak wskazano na to, że nie wszyscy członkowie 
społeczności medycznej w pełni wykorzystują te metody, lękając się, że 
niektórzy pacjenci mogą zrezygnować ze standardowych sposobów leczenia. 
"Lekarze stąpają po bardzo wąskiej linii, między obiecywaniem pacjentom 
więcej niż należy a niszczeniem w nich nadziei - powiada Sandra Levy, 
psycholog z Pittsburgh Cancer Institute (Instytut Nowotworów z Pittsburga). 
"Wiemy, że zdrowie umysłu pomaga, lecz nie możemy wyjść poza pewne 
granice."

Norman Cousins w swojej ostatniej książce zatytułowanej "Head First: The 
Biology of Hope" ("Najpierw głowa: biologia nadziei") dokumentuje liczne 
przełomowe odkrycia w dziedzinie badania związków między umysłem i ciałem. 
Omawiając relację pomiędzy postawą umysłową a diagnozą problemu 
zdrowotnego, pisze:

"Kolega ze szkoły medycznej opowiadał mi o kobiecie, która poddała się 
całościowym badaniom i dowiedziała się, że jedna z jej nerek zupełnie 
przestała funkcjonować. Szok, którego doświadczyła, spowodował u niej 
natychmiastową głuchotę. Po nieprzerwanej i długotrwałej terapii, trwającej 
kilka miesięcy, odzyskała słuch. Moich kolegów martwiło to, że utrata 
słuchu wcale nie musiała wystąpić. Rutynowy sposób, w jaki zakomunikowano 
jej diagnozę, stał się przyczyną problemu zdrowotnego prawie tak samo 
poważnego, jak pierwotna choroba. Większość moich pacjentów stanowią ludzie 
chorzy na raka, lecz mam do czynienia również z innymi poważnymi chorobami. 
Najbardziej uderzający jest fakt, że pogarszanie się stanu zdrowia chorego 
nasila się po ogłoszeniu diagnozy. Dlaczego stan zdrowia pacjentów ulega 
pogorszeniu, gdy zapoznają się z diagnozą? Dlaczego złe wiadomości 
powodują, że ich stan się pogarsza? Czy to możliwe, że w momencie, gdy 
przyczepiamy etykietkę do ich symptomów, zdolność organizmu do zareagowania 
na wyzwanie zostaje w znacznym stopniu zmniejszona (...)? Z tego powodu, 
zawsze gdy to było możliwe, starałem się umieszczać nowo zdiagnozowanych 
pacjentów razem z pacjentami, którzy już przebyli podobną chorobę (...) 
Konkretny dowód, że wyzdrowienie jest możliwe, zwiększa szanse skutecznego 
leczenia medycznego."

Pisząc ten rozdział wybrałem historię o wyleczeniu z nienawiści, ponieważ 
nienawiść wydaje się najbardziej niszczącym zaburzeniem umysłu. Nic więc 
dziwnego, że największy z lekarzy, jacy kiedykolwiek chodzili po ziemi i 
uzdrawiali, uczył ludzi, by się wzajemnie miłowali. Miłość, która jest 
najlepszą terapią i pomagającym odzyskać zdrowie lekarstwem, jest 
oczywiście produktem umysłu.

Pewien wiejski lekarz, wybitny członek American Medical Association, 
rozmawiał ze mną o fizycznych skutkach nienawiści. Powiedział mi, że 
właściwie powinno się ją nazywać chorobą, bardzo złośliwą chorobą. Jeden z 
jego pacjentów, przykry i zgorzkniały "stary złośliwiec", tak silnie 
nienawidził, że kolor jego twarzy stał się chorobliwie żółty, a oddech 
przerywany. Kiedy umarł, lekarz zastanawiał się, czy do świadectwa zgonu 
wpisać |nienawistność jako przyczynę śmierci. "Pomyślałem, że urzędnicy 
miejscy uznają mnie za wariata. Jednak rzeczywiście właśnie na to umarł, na 
|nienawistność".

Lekarz ten, który z całą pewnością znał swój zawód, miał rację; także i 
ja widziałem ludzi więdnących fizycznie, dopóki nie przyjęli większej dawki 
przebaczenia i miłości. Wtedy postępujący upadek zostawał zatrzymany i żyli 
w szczęściu przez długie lata.

Oto inny interesujący przypadek. Dostałem kiedyś list od młodej kobiety, 
która z goryczą pisała, że nienawidzi pieniędzy za krzywdę, jaką wyrządziły 
ludziom takim jak ona, którzy nie mają ich dość. (Została zwolniona z pracy 
w firmie produkującej samochody.) Nienawidziła ich również za to, co jej 
zdaniem robiły z ludźmi, którzy mają ich za dużo. Pisała, że Ameryka stała 
się krajem, w którym dolara czci się jak Boga, i za ten stan rzeczy 
obwiniała pieniądze. Następnie błędnie zacytowała Biblię. Napisała: 
"Pieniądz jest korzeniem wszelkiego zła!" (W rzeczywistości Biblia powiada: 
"Miłość do pieniędzy jest korzeniem wszelkiego zła" (1 List do Tymoteusza 
6,10), a to całkiem co innego).

Odpisałem jej: "Przestań traktować siebie jak bezbronną ofiarę 
wyimaginowanego złoczyńcy zwanego pieniądzem. Jeśli tak go spersonalizujesz 
i tak silnie zaczniesz nienawidzić, z pewnością nigdy go do siebie nie 
przyciągniesz, twoja podświadomość będzie bowiem zaprogramowana na jego 
odpychanie i odrzucanie".

Zachęciłem ją, by myślała o sobie, że jest wewnętrznie zrównoważoną, 
inteligentną osobą, której umysł jest w stanie zapanować nad emocjami. 
"Wycisz się", poradziłem jej. "Bądź obiektywna. Przestań nienawidzić 
przedsiębiorczości. Myśl o sobie jak o kimś, kto jest zdecydowany usunąć ze 
swojego umysłu wszystkie chaotyczne i pełne niepokoju emocje. Jeśli tego 
nie uczynisz, nic ci się nie będzie układać".

Gniew jest jedną z wielu emocji, które mogą wywołać problemy natury 
finansowej. Inną taką emocją jest lęk. Nie tak dawno temu brałem udział w 
programie radiowym na żywo. W pewnym momencie do studia zadzwoniła jakaś 
kobieta, mówiąc:

- Chciałabym, abyś mi poradził, co mam powiedzieć ludziom, którzy 
przychodzą do mnie po pieniądze za nie zapłacone rachunki. Strasznie się 
ich boję.

- Droga pani - powiedziałem jej. - Tak się składa, że znam kilku ludzi 
ściągających długi. Wszyscy mówili mi, jak są zdenerwowani, gdy przychodzą 
do kogoś do domu, by rozmawiać o rachunkach do uregulowania. Opowiadali mi, 
że są cali spięci, że język staje im kołkiem i czują na przemian zimno i 
gorąco.

Moja rozmówczyni wykrzyknęła:

- Nie mogę wprost w to uwierzyć!

- Ależ to prawda - odpowiedziałem. - Poborca należności jest również 
człowiekiem, wcale nie chce cię nękać ani być dla ciebie nieuprzejmym czy 
wsadzić cię do więzienia. To zwykły przedsiębiorca, który musi zebrać 
pieniądze, by w dalszym ciągu sprzedawać towary takim ludziom jak ty. Jego 
głównym celem jest skłonić cię do wypracowania jakiegoś planu spłaty 
zobowiązań. Dlatego mam następującą radę. Następnym razem, gdy taka osoba 
zapuka do twoich drzwi, zmień swoje wyobrażenie tego, jak będzie wyglądała 
wasza rozmowa. Zamiast postrzegać siebie jako osobę zakłopotaną, 
rozgniewaną i robiącą uniki, a jego jako wrogo nastawionego i stwarzającego 
zagrożenie, wyobraź sobie spotkanie z miłą osobą, która ma do wykonania 
pewną pracę, i drugą miłą osobę, która z jakiegoś powodu nie zapłaciła 
swoich rachunków. Wyobraź sobie, że oboje pracujecie w przyjacielskiej 
atmosferze nad wypracowaniem rozwiązania. Na koniec dam ci jeszcze jedną 
radę: zanim otworzysz drzwi, zmów krótką modlitwę za twojego biednego 
bliźniego, jest on bowiem prawdopodobnie równie zdenerwowany jak ty.

- No cóż, nigdy dotąd nie pomyślałam o modleniu się za osobę egzekwującą 
zapłatę rachunku. Spróbuję.

Pozytywne wyobrażenia są jedną z wielu metod, które mogą pomóc ludziom 
znajdującym się w finansowych trudnościach. Moja żona, Ruth, i ja 
opracowaliśmy kilka prostych, lecz skutecznych wskazówek.

Pierwsza z nich brzmi: nie wpadaj w panikę. Jeśli odkrywasz, że lęk 
zaczyna nad tobą panować, wyobraź sobie, że jesteś spokojny. Prosty akt 
modlitwy stwarza w nas wyobrażenie przyniesienia wszystkich problemów do 
źródła nieskończonej mądrości, co zwykle podnosi nas na duchu i pociesza. 
Następnie przeczytaj psalm dwudziesty trzeci. Kiedy dojdziesz do 
wspaniałych słów: "(...) zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną (...)" 
(werset 4), powtórz je w myślach przynajmniej dwadzieścia razy. Przypominaj 
je sobie w ciągu dnia, jeśli poczujesz nawrót niepokoju. Napisz je na 
kawałku papieru i przyklej taśmą do lustra w łazience, gdzie będziesz je 
widział każdego ranka. Nasyć nimi swoje myśli.

Później, gdy będziesz już panował nad swoimi emocjami, zorganizuj się. 
Zorganizuj się to ulubiona rada Ruth, jest ona bowiem bardzo dobrze 
zorganizowaną osobą. Zrób listę swoich długów, wszystkiego, co jesteś 
komukolwiek winien. Następnie przygotuj listę koniecznych wydatków. Teraz 
podsumuj wszystkie źródła swoich dochodów, aby zobaczyć, jakimi środkami 
możesz dysponować. To zdumiewające, że wielu ludzi nie wie dokładnie ani 
tego, ile są dłużni, ani jakie są ich podstawowe wydatki. Wyobraź sobie, że 
żyjesz w granicach twoich dochodów, z pewnym dodatkowym marginesem środków 
na zmniejszenie zadłużenia. Postaraj się żywo wyobrazić sobie taką 
sytuację.

Ostatnia rada brzmi: myśl. Jeśli usiądziesz i naprawdę się zastanowisz, 
przyjdą ci do głowy pomysły i rozwiązania, które będą mogły wszystko 
zmienić.

Zawsze lubiłem historię Williama Saroyana, opowiadającą o czasach, gdy 
jako młody pisarz zmagający się z materialnymi trudnościami, zniechęcony i 
niemal załamany, postanowił zwrócić się o pożyczkę do swojego bogatego wuja 
mieszkającego w sąsiednim mieście. Za ostatnie pieniądze Saroyan wysłał 
wujowi telegram. Odpowiedź, którą otrzymał, składała się jedynie z trzech 
słów: "Zbadaj sobie gŁowę."

Kiedy pozbierał się już z szoku po tej, zdawałoby się, ironicznej 
odmowie, zastanowił się nad radą wuja i stopniowo zaczął odgadywać, co miał 
mu do powiedzenia: Ty nie potrzebujesz pożyczki. Zajrzyj do wnętrza własnej 
głowy. Właśnie tam znajdziesz rozwiązanie w postaci nowego pomysłu.

Otrzymawszy takie wyzwanie, Saroyan usiadł i stworzył krótkie 
opowiadanie, napisał je, sprzedał i rozpoczął swoją błyskotliwą karierę 
dramaturga i powieściopisarza.

Pozwólcie, że opowiem jeszcze jedną historię ilustrującą, jak zastąpienie 
niechęci i nienawiści dobrą wolą spowodowało odzyskanie dobrego 
samopoczucia. Mój przyjaciel, którego tutaj nazwę imieniem Phil, był 
wiceprezydentem w zarządzie jednej ze znanych firm produkcyjnych, 
zlokalizowanej w dużym mieście na środkowym zachodzie Stanów. Phil 
doskonale wywiązywał się z powierzonych mu zadań i praktycznie spełniał 
rolę dyrektora generalnego, chociaż oficjalnie nie miał takiego tytułu. 
Prezydent tej firmy, na którego polecenie mój przyjaciel został awansowany, 
miał niebawem przejść na emeryturę i ogólnie sądzono, że mój przyjaciel 
zostanie jego następcą.

Jednak, gdy prezydent przeszedł na emeryturę, rada nadzorcza wprowadziła 
do zarządu świetnie wykwalifikowanego menedżera z zewnątrz i nadała mu 
tytuł prezydenta i dyrektora generalnego. Phil był tym zdruzgotany. Czuł 
niechęć wobec "tego nędznego tłumu dwulicowców" (jest to najdelikatniejsze 
z określeń, jakich użył). Zaczął ich wszystkich nienawidzić, co w końcu 
wywarło wpływ na jego pracę i spowodowało ogólne pogorszenie stanu zdrowia. 
Ta ostatnia sprawa stała się przedmiotem troski jego przyjaciół, a Phil 
miał ich naprawdę wielu. Gdy szedł ulicą, stale myślał o tym, jak został 
"przekreślony". Często odwiedzał swój klub, gdzie był kiedyś bardzo 
popularny. Teraz jednak stał się tak nieprzyjemny w obyciu, że nawet starzy 
przyjaciele go unikali. Z powodu wewnętrznego poczucia obowiązku i 
lojalności Phil zjawiał się regularnie w firmie i wykonywał w mechaniczny 
sposób swoją pracę, chociaż brakowało mu dawnej werwy i entuzjazmu.

Tak się złożyło, że miałem coś do załatwienia w Philadelphii. Wsiadłem do 
pociągu, a gdy później poszedłem do wagonu restauracyjnego na lunch, przy 
jednym ze stołów znalazłem mojego dawnego przyjaciela, Phila. Przysiadłem 
się do niego i zamówiłem lunch. Phil popijał kawę, filiżanka za filiżanką, 
zwróciłem też uwagę, że wypala papierosa po papierosie, odpalając jednego 
od drugiego.

- Jak to dobrze, że jesteś abstynentem - powiedziałem. - Gdybyś pił 
whiskey tak jak kawę, już by cię z nami nie było. Zauważyłem, że ręce mu 
drżały i kawa czasami się rozlewała. Stan jego zdrowia był żałosny. Znałem 
go jako człowieka religijnego, więc powiedziałem:

- Phile słyszałem o twojej sytuacji. Bardzo mi przykro. Być może los 
umieścił nas razem w tym pociągu, bo chce, aby znowu ci się dobrze 
powodziło.

Wtedy zaczął opowiadać mi tę nieszczęśliwą historię, używając słów w 
rodzaju "przekreślili mnie", "hipokryci", "wrogowie", "skunksy".

- Posłuchaj, stary druhu, wiem, co cię spotkało. Muszę wysiąść z tego 
pociągu w Philadelphii, więc przejdźmy od razu do rzeczy. Nie możesz tak 
dalej postępować, bo zniszczysz siebie. Dokąd teraz jedziesz?

- Do domu - odparł. - Wsiadłem do pociągu, abym mógł się nad wszystkim 
zastanowić.

- W porządku. Zastanówmy się razem - powiedziałem.

Po chwili dodałem:

- Phil, ręka ci drży jak liść osiki. Pijesz kawę filiżanka po filiżance. 
Nie przestajesz palić papierosów. Załamałeś się. Wszystko na to wskazuje. 
Powiedz mi, jak się czujesz, bądź ze mną całkowicie szczery. Phil, jesteś 
moim przyjacielem, chcę to jasno powiedzieć - naciskałem na niego. - 
Nienawiść i niechęć zrujnują ci życie. Nawet jeśli zostałeś źle 
potraktowany, nowy prezydent nic w tym nie zawinił. On jest tutaj stroną, 
która nic nie zawiniła.

Phil zgasił papierosa i wzruszył ramionami.

- Przypuszczalnie masz rację, Normanie. Zdaję sobie sprawę, że ranię 
samego siebie. Jednak po prostu nie mogę uwolnić się od tego nastroju.

- Cóż, nie jestem lekarzem - odpowiedziałem. - Jednak przeprowadzałem 
badania nad związkiem łączącym umysł i ciało i wiem na pewno, że jeśli po 
prostu zaakceptujesz tę sytuację, twój stan się poprawi. Jestem również 
przekonany, że będzie to dobre dla twojej przyszłej kariery.

- Zaakceptować tę sytuację? - zapytał i popatrzył na mnie z 
niedowierzaniem.

- Tak - odparłem.

Doradziłem mu, aby poszedł do biura nowego prezydenta i powiedział, 
całkiem szczerze, że chciałby być mu pomocny. Następnie niech wykona 
powierzone mu zadanie z całym właściwym sobie poczuciem lojalności, 
doświadczeniem i entuzjazmem. Phil siedział milcząco, słuchając tych rad, a 
potem powiedział:

- Przypuśćmy, że masz rację. Przecież będzie to bardzo trudne do 
zrobienia.

- Co z tego? - odpowiedziałem. - Jesteś w wystarczającym stopniu 
mężczyzną, by zrobić trudną, lecz sensowną rzecz.

Wjechaliśmy na dworzec w Philadelphi. Pomachał mi ręką.

- Dziękuję, Normanie. Spróbuję zrobić to, co powiedziałeś.

W tydzień później Phil zadzwonił do mnie, by opowiedzieć, co się stało. 
Rzeczywiście podszedł do nowego prezydenta. "Bardzo trudno było mi to 
zrobić. A wiesz, co on mi powiedział? Potrzebuję cię, Phil. Znasz ten 
biznes jak nikt inny. Bardzo ci jestem wdzięczny".

Byłem rozradowany słysząc dawny entuzjazm w głosie Phila. Zakończenie tej 
historii jest takie, że Phil i nowy prezydent stali się prawdziwymi 
współpracownikami i, po jakimś czasie, przyjaciółmi. Prezydent wykonywał 
dobrą robotę, tak dobrą, że po pięciu latach otrzymał ofertę lepszej posady 
w innej firmie i odszedł pozostawiając wakat. Jak sądzisz, kto został 
wybrany przez radę nadzorczą na nowego szefa firmy? Phil - otrzymał to 
stanowisko i dobrze pracował aż do cza u obowiązkowego przejścia na 
emeryturę.

Pewnego dnia, kiedy byłem w jego mieście, zaprosił mnie na lunch. Nadal 
był człowiekiem aktywnym.

- Bardzo wiele ci zawdzięczam, Normanie - powiedział. - Jednak w 
rzeczywistości wcale nie jesteś taki bystry. Przecież cała ta mądrość, 
którą się ze mną podzieliłeś, znajduje się w Biblii, a ja o niej całkiem 
zapomniałem.

Obaj roześmialiśmy się. Później szliśmy razem ulicą. Patrzyłem, jak Phil 
zmierza do swojego biura - silny, zdrowy, myślący twórczo człowiek.

Nasze pokolenie o wiele lepiej radziłoby sobie, gdyby kierowało się 
zasadami zdrowego życia, obejmującymi jednocześnie umysł i ciało. 
Oczywiście, ćwiczenia fizyczne są bardzo pożyteczne, sam je wykonuję. 
Należy również brać lekarstwa, które zostaną nam przepisane. Pamiętaj 
jednak o tym, by zawsze stosować zasady zdrowego myślenia. Zawsze myśl 
zdrowo.

Wielu ludziom wydaje się, że jest to coś nowego. A jednak, czy mądrzy 
mężczyźni i kobiety żyjący dawno temu nie zdawali sobie sprawy z władzy 
umysłu nad ciałem?

Nigdy nie zapomnę lekarza, który leczył naszą rodzinę, gdy mieszkaliśmy w 
Ohio, wiele lat temu. Musiało to być naprawdę dawno temu, pamiętam bowiem, 
że doktor jeździł na wizyty konnym powozikiem. Został wezwany, gdyż 
uskarżałem się na bóle brzucha spowodowane jedzeniem zielonych jabłek - 
taki nawyk małego chłopca. Obejrzał mój język, opukał brzuch, a następnie z 
namaszczeniem wypisał receptę i wręczył mi pigułkę mówiąc, bym od tego 
zaczął. Na odjezdnym potargał mi włosy mówiąc:

- Ból brzucha, synku, nie jest tak zły, jak umysłowy ból w twojej głowie. 
Dbaj o zdrowie swoich myśli.

Zdarzenie to miało miejsce jakieś osiemdziesiąt lat temu, lecz 
wspomnienie o nim zawsze mi towarzyszyło. Wychowałem się w rodzinie 
duchownych i lekarzy i pamiętam, że wielu z nich wiedziało o tym, że to, co 
pacjent myśli, ma wiele wspólnego z tym, co odczuwa fizycznie. A zatem, 
koncepcja bliskiego związku umysłu i ciała ma długi korowód przodków.

Opowiem o innym zdarzeniu, które bardzo dobrze zachowałem w mojej 
pamięci, ponieważ wierzę, że jeśli uchwycisz myśl w nim zawartą, będziesz 
lepiej się czuł i cieszył się lepszym zdrowiem.

Wiele lat temu, pracowałem dla gazety "Detroit Journal". Pewnego dnia, 
jak zwykle rano, zajrzałem do gabinetu Grove'a Pattersona i zadałem 
rutynowe pytanie:

- Jak się pan miewa, panie Patterson?

- Świetnie, czuję się wspaniale - odpowiedział z wigorem, dodając zaraz: 
- Gdybym czuł się inaczej, wcale bym ci o tym nie powiedział. Ja zdrowo 
myślę i zdrowo mówię. Będziesz mądry, jeśli zrobisz to samo. Pamiętaj, że 
to, co myślisz o swoim ciele, ma wiele wspólnego z tym, jak się czujesz. - 
Mówiąc to, by podkreślić swoją myśl, podniósł w górę długi palec wskazujący 
z zabrudzonym atramentem paznokciem. (Jego palec wskazujący zawsze był 
zabrudzony atramentem.)

Trzecie doświadczenie, które przekonało mnie, że człowiek może się 
cieszyć lepszym zdrowiem, jeśli będzie miał pozytywne myśli, dobrą postawę 
i sprawował kontrolę nad swoimi wewnętrznymi wrogami, jak nienawiść, lęk i 
im podobne, miało miejsce pewnego niezapomnianego dnia w Chicago. Wszystko 
zdarzyło się w starym hotelu Sherman House - wielkim hotelu, który stał na 
zbiegu ulic Clark i Randolph. Hotelem zarządzał Frank Bering i jego brat 
Gus. Mężczyźni ci wychowali się razem z moją matką i ojcem w małej wiosce 
Lunchburg w Ohio. Byli oni bardzo nostalgicznie do tego Lynchburga 
nastawieni i nigdy nie wystawiali mi rachunków za pokój i posiłki w Sherman 
House. Naturalnie, zawsze się tam zatrzymywałem w czasie moich częstych 
podróży do Chicago, gdy przemawiałem na różnych konwencjach. W tamtych 
czasach Chicago było niekwestionowanym centrum wszelkich ogólnokrajowych 
konwencji.

Gus, późniejszy współwłaściciel, nadal zarządzał hotelem, pomimo 
osiemdziesięciu siedmiu lat, i nadal był zdrowym, energicznym i w pełni 
władz umysłowych mężczyzną. Pewnego dnia pojechałem do Chicago, aby 
przemawiać na konwencji National Standard Parts Association. Będąc w 
Sherman House, z podziwem przyglądałem się Gusowi, jak poruszał się po 
hotelu i dyrygował pracą personelu. Zatrzymałem go i zapytałem:

- Ile masz lat, Gus?

- O co chodzi, czy nie jesteś zadowolony ze swojego pokoju? Czy obsługa 
nie jest odpowiednia?

- Och, jest doskonała, tak jak zawsze.

- No więc, cóż to ma za znaczenie, ile mam lat?

- I tak wiem, ile masz lat, chodziłeś do ogólniaka z moją matką - 
odparłem.

- To po co poruszać ten temat? - burknął Gus. Później dał mi kuksańca w 
klatkę piersiową - silny cios - był to jego sposób okazywania sympatii. - 
Pozwól, że dam ci radę synu. Żyj naprawdę i zapomnij o swoim wieku. Zawsze 
myśl zdrowo. - Mówiąc to zadał mi jeszcze jeden cios i oddalił się z 
godnością.

Mężczyzna siedzący tuż obok usłyszał naszą rozmowę i zapytał:

- Ile lat ma ten człowiek?

- Osiemdziesiąt siedem i nadal sam zarządza tym hotelem - odparłem. - Nie 
mam co do tego wątpliwości.

- To niewiarygodne, zupełnie niewiarygodne - mruknął tamten.

Teraz już wiesz, jak niewiarygodne rzeczy mogą zdarzyć się każdemu, kto 
sprawuje pełną umysłową kontrolę nad swoim życiem i stale wysyła zdrowe 
myśli, by krążyły, wibrowały i pulsowały w jego fizycznym organizmie. Ważną 
życiową maksymą jest zatem właściwie myśleć i właściwie odczuwać.

Wierzę, że pozytywnie myślący człowiek potrafi mocą swojego 

umysłu wizualnie przedstawiać i afirmować własne zdrowie i żyć o wiele 
dłużej, niż to skalkulowały towarzystwa ubezpieczeniowe. Wierzę w to, sam 
bowiem z powodzeniem praktykowałem afirmacyjne metody zachowywania zdrowia 
i dożyłem wieku dziewięćdziesięciu dwóch lat.

Mogę, na przykład, posługiwać się metodą afirmacji do kontrolowania 
mojego ciśnienia krwi. Ostatnim razem, gdy mierzono mi ciśnienie krwi, 
wynosiło ono 130 na 70. Metoda afirmacji, jaką z powodzeniem stosuję, 
została mi polecona przez dr. J. A. S. Sage'a, na którego wywarł wpływ dr 
Niehmans, powszechnie znany szwajcarski lekarz. Polega ona m.in. na 
kilkakrotnym powtarzaniu w ciągu dnia zdań w rodzaju: "Żywe komórki mojego 
ciała zawsze funkcjonują w celowy, inteligentny sposób. Moje arterie, żyły 
i tkanki są miękkie i elastyczne, jak w czasach mojej młodości. Moje serce 
jest silne i zdrowe, a ciśnienie krwi utrzymuje się w normalnych 
granicach".

W trakcie stosowania takiej terapii wyobrażam sobie, że całe moje ciało 
funkcjonuje normalnie - przedstawiam je sobie jako takie, począwszy od 
głowy, a na stopach skończywszy. Oprócz tego umiarkowanie się odżywiam, 
regularnie ćwiczę, przeważnie chodzę na spacery i strzegę mój umysł przed 
wszelką negatywną myślą.

Zdaję sobie sprawę, że pisząc o takich metodach wystawiam się na krytykę. 
Zostałem wychowany w atmosferze surowej naukowej tradycji i musiało upłynąć 
wiele czasu, zanim doszedłem do takich wniosków. Dzisiaj mogę jedynie 
powiedzieć, że metody sterowania umysłem, o których napisałem, okazały się 
skuteczne, i dlatego przekazuję je dalej.

Mój przyjaciel, dr Maxwell Maltz, powiedział: "Najważniejszym odkryciem 
psychologii dwudziestego wieku jest teoria obrazu siebie". Kiedy wizualnie 
przedstawiamy sobie siebie żyjących w harmonii z prawami zdrowia, metody 
kierowania umysłem natrafiają na mniejszy opór, wykonując swoją doskonałą 
pracę w naszych ciałach.

Pamiętajmy zatem, że aby żyć długo i cieszyć się dobrym zdrowiem, należy 
dbać o zdrowie swojego umysłu i aktywnie go wykorzystywać. Można to 
osiągnąć stając się silnym wierzącym - człowiekiem wierzącym w siebie, w 
przyszłość, w ludzi, w ciągłą Bożą opiekę. Na tym polega pozytywne 
myślenie, które usuwa pesymizm. William Clarence Lieb, lekarz medycyny, 
powiedział mi: "Doświadczenie każe mi uważać pesymizm za główny symptom 
wczesnego starzenia się. Zwykle pojawia się to wraz z pierwszymi, mniej 
poważnymi sygnałami fizycznego upadku".

Droga do zdrowia to z pewnością zapewnienie dobrej opieki medycznej, brak 
stresu, ćwiczenia, rozsądne odżywianie się, regularne badania, postawa 
miłości wobec innych i zdrowa orientacja myśli.

Powstanie psychologicznych i psychiatrycznych terapii oraz rozwój 
religijno - psychiatrycznych ośrodków zdrowia, takich jak Blanton Peale 
Institute w Nowym Jorku, są ilustracją wpływu postawy myślowej na ogólne 
zdrowie.

Zachęcam cię do takiego uporządkowania swojego życia, abyś zawsze i we 
wszystkich warunkach potrafił zachować spokój i pokój umysłu. Weź sobie do 

serca mądre słowa Marka Aureliusza: "Uważam, że spokój nie jest niczym 
innym jak dobrym uporządkowaniem umysłu. Dlatego stale o niego dbaj i 
odnawiaj się wewnętrznie".

* Pamiętaj o uzdrawiającej sile miłości i przebaczenia.

* Kultywuj w sobie dobrą wolę, bardziej niż nienawiść i resentyment.

* Zdrowe myślenie i troska o zdrowie fizyczne muszą iść ze sobą w parze.





Rozdział 11

Odkryj w sobie

moc do powstania





Wszystkich ludzi sukcesu, których znałem, łączyło jedno: mieli to, czego 
trzeba, by przezwyciężać przeciwności. Jaką cechę mam na myśli? Moglibyśmy 
określić ją jako moc do podniesienia się po doznanej porażce.

Nasz kraj stworzyli ludzie, którzy niezachwianie wierzyli, że sprawy mogą 
zawsze przybrać lepszy obrót. Nawet w okresach trudności, w czasie wojny 
czy ekonomicznego kryzysu, Amerykanów zawsze charakteryzowało to, że byli z 
natury ludźmi o pozytywnej postawie i nigdy nie wątpili, że nadejdą jeszcze 
lepsze dni. I rzeczywiście, lepsze dni nadchodziły. Amerykanom, którzy tak 
myśleli, udawało się do nich dotrwać, ponieważ wierzyli w przyszłość, 
podejmowali próby, ciężko pracowali i nigdy się nie poddawali.

Każdy musi się nauczyć patrzeć w przyszłość w postawie oczekiwania na 
lepsze czasy, jeśli mają one rzeczywiście nadejść. One naprawdę nadejdą, 
jeśli tylko będziemy ich silnie oczekiwać. Postawa pozytywnego oczekiwania, 
w czystej postaci, ma potężną magnetyczną siłę przyciągania. Oznacza to, że 
musisz mieć pozytywny stosunek do sytuacji, która dzisiaj może wydawać się 
ślepą uliczką.

Jako przykład niech posłuży doświadczenie, jakie spotkało Tommy'ego 
Herra, drugiego bazowego w drużynie Minnesota Twins, który opowiadał na 
łamach magazynu "Guideposts", jak cierpiał z powodu głębokiego "okresu 
spadku formy", kiedy grał w zespole St. Louis Cardinals.

Wszystko zaczęło się 22 kwietnia I988 roku na stadionie Busch Stadium w 
St. Louis.

Ktoś poklepał Tommy'ego po ramieniu i powiedział:

- Whitey chcę się z tobą widzieć.

"Whiteyem" był Whitey Herzog, legendarny menedżer drużyny Cardinals. 
Tommy, który od trzech sezonów grał w World Series dla Whiteya i drużyny 
Cardinals, przez całą drogę do biura zastanawiał się nad tym, czego szef od 
niego chce.

- Kiedy tylko wszedłem do jego gabinetu, wiedziałem, że szykuje się coś 
wielkiego, ponieważ dyrektor naczelny, Dal Maxvill, stał za Whiteyem, który 
siedział przy biurku.

- Tommy - zaczął Whitey zmęczonym, martwym głosem. - Byłeś doskonałym 
graczem przez prawie osiem sezonów. Dałeś drużynie Cardinals wszystko, o co 
poprosiliśmy, ale...

Słowo "ale" spowodowało, że Tommy'emu zamarło serce.

- Ale - kontynuował Whitey po zaczerpnięciu głębokiego oddechu - 
wymieniliśmy cię na Toma Brunansky'ego z drużyny Minnesota Twins.

Tommy poczuł, jakby na chwilę czas się dla niego zatrzymał.

- Starałem się na nowo zdefiniować słowo "wymieniliśmy" - mówił. 
Dokładnie wiedziałem, co ono oznacza: wymianę, zamianę, pozbycie się kogoś. 
Pragnąłem przekonać samego siebie, że zostałem poproszony o opinię na temat 
tego szalonego pomysłu, nie zaś że oznajmiono 

mi, iż dokonano już transakcji. Dyrektor naczelny próbował mi wyjaśnić, 
dlaczego takie posunięcie było dobre, zarówno dla zawodników, jak i dla 
obydwu drużyn, i że Cardinals bardzo potrzebowali zawodnika grającego na 
prawym skrzydle, posiadającego tak potężne uderzenie, jak Brunansky. 
Zatrzymałem wzrok na zdjęciu, które wisiało na ścianie, tuż za nim - było 
to moje zdjęcie - wśród portretów innych zasłużonych graczy, którzy zdobyli 
mistrzostwo świata dla drużyny Cardinals. Zastanawiałem się, czy teraz 
Whitey zdejmie je stamtąd.

Trzydziestodwuletni Tommy Herr nie mógł uwierzyć w to, że już nie jest 
jednym z Cardinals. W drużynie Cardinals z St. Louis rozpoczynał swoją 
karierę i spodziewał się, że w tych samych barwach klubowych ją zakończy.

- Jako zawodnik byłem w szczytowej formie. Usłyszałem, że Dal Maxvill 
kończy spotkanie słowami: "Myślę, że rozumiesz rolę, jaką ma do spełnienia 
zarząd. Drużyna Twins chce, abyś stawił się na jutrzejszy mecz przeciwko 
Cleveland Indians w Minneapolis. Powodzenia, Tom". Chciałem po prostu wyjść 
z tego biura i wylizać swoje rany. Whitey patrzył na mnie pustym wzrokiem. 
Ciekaw jestem, jakie emocje skrywał? Wiedziałem, że i dla niego nie było to 
łatwe. Prawie jak na filmie wyświetlanym w zwolnionym tempie podał mi rękę 
na pożegnanie.

Najtrudniejszą rzeczą dla Tommy'ego było powiadomienie żony, Kim, i 
dzieci o tej zamianie.

- Jedziemy do Minnesota - zakomunikował jej.

- No cóż, wiem, że musi tak być, Tommy - odparła chwytając oddech.

- Wiedziałem, że każdy z nas jest częścią wielkiego Bożego planu, mimo to 
moje ego otrzymało potężny cios - mówi Tommy. - Przez całe życie odnosiłem 
sukcesy w sporcie i nie byłem przyzwyczajony, by ktoś kazał mi pakować 
walizki. Zawsze byłem facetem, którego wszyscy chcieli mieć w swojej 
drużynie...

Pierwszy mecz Tommy'ego w drużynie Twins był prawdziwą katastrofą. Tommy 
czuł się fatalnie. W końcu udało mu się dobrze odbić piłkę, właściwie nawet 
cztery razy. Wielki ciężar spadł mu z barków i zaczął czuć się swobodniej, 
grając na drugiej bazie na stadionie Twinsów. Z czasem polubił miasto 
Twinsów, doszedł do wniosku, że mają wspaniałych kibiców, i zaczął 
odzyskiwać dawny entuzjazm.

- Nadal odczuwam ból, gdy myślę o tym, co się stało - wyznaje Tommy. - 
Wiem jednak, że rozpamiętywanie odrzucenia nie jest właściwe. Musiałem 
przejść nad tym do porządku dziennego i grać w środku pola tak dobrze, jak 
przystało na weterana, którym jestem. W tej dyscyplinie sportu czas, jaki 
mamy pod słońcem, jest bardzo krótki. Oprócz tego, przecież Twins 
zrezygnowali z dobrego gracza, ponieważ chcieli mieć mnie. Postanowiłem, że 
nie będę się nad tym dłużej zastanawiać. Dzisiaj widzę, że tamta wymiana 
nie miała charakteru personalnego - konkluduje. - Baseball jest w równej 
mierze dyscypliną sportową, co biznesem - decyzja dyrekcji Cardinals była 
decyzją biznesową, decyzją o dokonaniu równej wymiany: jeden dobry gracz w 
zamian za drugiego.

Tak, Tommy Herr pozwolił, by wewnętrzna moc do podniesienia się po 
otrzymanym ciosie pomogła mu odzyskać równowagę, i w rezultacie znalazł się 
w tym samym miejscu, w którym był poprzednio, albo nawet jeszcze dalej.

Stwórca wyposażył nas w niezwykłą wewnętrzną moc. Jest ona naprawdę 
wspaniała - każdy z nas powinien o tym pamiętać, kiedy wydaje się, że 
wszystko wokół się wali. Niezależnie od tego, jak ją nazwiesz - mocą 
przywracającą do stanu równowagi czy siłą do podniesienia się po upadku - 
znajduje się ona w każdym z nas, nawet w najgorszych chwilach. Właśnie 
dlatego sprawy zawsze mogą ułożyć się lepiej; jest to możliwe, ponieważ 
masz w sobie coś, co może spowodować, że staną się lepsze. Nigdy o tym nie 
zapominaj.

Kiedy staramy się przystosować do niepomyślnego biegu rzeczy, musimy zdać 
sobie sprawę, że zwykle jest on spowodowany przez nas samych. Jeśli 
powiadasz, że ktoś inny jest przyczyną twojego problemu, dajesz przez to do 
zrozumienia, że twój los znajduje się poza twoją kontrolą.

To my sami jesteśmy zwykle przyczyną tego, że sprawy przybrały zły obrót. 
Oczywiście, nie dotyczy to cierpień i tragedii, które znajdują się poza 
obszarem ludzkiej kontroli. Ja sam, gdy sprawy zaczynają przybierać dla 
mnie zły obrót, zawsze analizuję swój stan wewnętrzny. Zadaję sobie 
pytanie: "Co ja takiego zrobiłem, że pozwoliłem, aby mnie to spotkało?" 
Wnikliwa, inteligentna, uczciwa analiza zawsze doprowadzi nas do odkrycia 
prawdy.

Chciałbym przytoczyć inny przykład z dziedziny sportu. Pamiętam pewnego 
miotacza baseballowego grającego w wielkiej lidze, który powiedział mi o 
tym, co robił, gdy był w okresie załamania. (To, co powiedział, odnosi się 
do każdej osoby. Niezależnie od tego, jaką pracę wykonujesz, zawsze możesz 
doświadczyć kryzysu.) Ten miotacz był mądrym człowiekiem. W jednym z 
okresów, kiedy był w doskonałej formie, poprosił, by sfilmowano jego grę. 
Następnie, oglądając film w zwolnionym tempie, analizował każdy swój ruch - 
sposób, w jaki stawiał stopy, trzymał piłkę i składał się do rzutu.

Kiedy przeżywał kryzys, poprosił o ponowne sfilmowanie swojego występu, 
aby mógł dokładnie zobaczyć, co zrobił źle. Później w zwolnionym tempie 
wyświetlił równocześnie obydwa filmy i wnikliwie przeanalizował różnice. 
Odkrył, że gdy miał okres spadku formy, na polu miotacza stawiał lewą stopę 
o trzy cale dalej niż wtedy, gdy dobrze rzucał.

Pomyślisz sobie, że skoro tak się rzeczy miały, naprawienie sytuacji było 
rzeczą prostą - miotacz powinien cofnąć lewą stopę o trzy cale. Jednak nasz 
zawodnik był mądrzejszy. Zadał sobie pytanie, co sprawiło, iż wysuwał stopę 
do przodu o trzy cale za daleko. Po zastanowieniu, musiał przyznać, że 
przyczyną tego był strach. Zawodnik obawiał się, że popełni błąd, i wkładał 
zbyt dużą siłę w wykonanie rzutu, co powodowało, że jego stopa wysuwała się 
do przodu, naruszając układ ciała w pozycji, w której zwykle rzucał. Chcąc 
zmienić swoją wewnętrzną dyspozycję, zaczął stosować techniki wyciszenia i 
uspokojenia umysłu i wyobrażał sobie siebie w stanie wewnętrznej harmonii. 
Będąc człowiekiem religijnym, pamiętał również o modlitwie. W rezultacie 
stopa wracała na właściwe miejsce, a piłka była rzucana jak należy. Okres 
złej formy skończył się.

Czy nie byłoby wspaniale, gdybyśmy mogli sfilmować siebie w dobrych i 
złych okresach, a następnie porównać materiał filmowy? Jednak możesz zrobić 
"umysłowe" zdjęcie swojego wewnętrznego stanu. Kiedy będziesz w szczytowym 
okresie życia i wszystko będzie się świetnie układało, zastanów się, co 
robisz dobrze, i zapamiętaj to, by stało się to naturalną częścią ciebie. 
Gdy sprawy zaczną iść źle, zadaj sobie szczere pytanie, co robisz źle, a 
następnie zacznij to korygować.

Drogi Czytelniku, być może, kiedy przeczytałeś tytuł "Odkryj w sobie moc 
do powstania", w twoim sercu pojawiły się wątpliwości, szczególnie jeśli 
sprawy ułożyły się źle, naprawdę źle. Może zadawałeś sobie pytanie: "Czy 
kiedykolwiek znajdę w sobie dość mocy do powstania? To niemożliwe, by 
zacząć wszystko od nowa". Właśnie w tym momencie pętla negatywnego myślenia 
zaczyna się zaciskać na twojej szyi. Właśnie wtedy jest też odpowiedni 
czas, by wziąć się w garść i przejąć odpowiedzialność za własne życie. 
Dokonaj aktu wewnętrznej afirmacji, powiedz: "Ta chwila jest początkiem 
mojego powstania! Od tej pory będę myślał pozytywnie, będę miał pozytywne 
wyobrażenia i będę szedł naprzód. Znalazłem się na drodze do odzyskania 
dawnej świetności i przerośnięcia siebie we wszystkim, czego dokonałem do 
tej pory. Nie zrezygnuję z tego postanowienia". Odzyskasz utraconą pozycję 
i osiągniesz jeszcze więcej, jeśli tylko wyobrazisz to sobie w swoim 
umyśle.

Poniższa historia Phyllis Diller (zamieszczona przez Johna McColistera w 
kwietniowym numerze "The Saturday Evening Post") opowiada, jak ponownie 
stanęła ona na nogi.

"Trzydzieści sześć lat temu najpopularniejszej amerykańskiej aktorce 
komediowej wcale nie zbierało się na śmiech. Phyllis Diller gospodyni 
domowa w średnim wieku mieszkająca w Alameda w Kalifornii, znajdowała się 
na samym dnie. "To było okropne", wspomina. "Mój mąż został zwolniony z 
pracy. Mieliśmy duże długi hipoteczne. Wiedzieliśmy, że każdego dnia możemy 
stracić nasz dom. W sklepie spożywczym przestali sprzedawać nam żywność na 
kredyt, a elektrownia groziła odcięciem elektryczności." Atmosfera 
napięcia, panująca w domu, stała się nie do zniesienia. Phyllis musiała 
wyjść, aby sobie to wszystko dokładnie przemyśleć. Spacerowała samotnie po 
okolicy. Minęła otwarty kościół i pod wpływem impulsu weszła do środka. 
"Puste kościoły są dla mnie miejscem schronienia", opowiada Phyllis. "Nawet 
dzisiaj, gdy chcę się oderwać od wszystkiego i poważnie zastanowić nad 
swoim życiem, odwiedzam pusty kościół. Atmosfera panująca w wielkich 
katedrach jest naprawdę niezwykła. Pusty kościół jest miejscem, gdzie mogę 
nawiązać łączność z moim wewnętrznym "ja". Gdy tak dumała w samotności, 
zrozumiała, że była zdominowana przez negatywnie myślących ludzi i 
negatywne okoliczności. Wtedy przyrzekła sobie, że już nigdy na to nie 
pozwoli. "Odniosłam wrażenie, że wydarzyło się dla mnie coś ważnego", mówi. 
"Oczywiście, w moim życiu nie nastąpił od razu jakiś radykalny zwrot. 
Jednak nowe postanowienie skierowało mnie we właściwym kierunku. Zaczęłam 
czytać książki na temat motywacji - naturalnie zastosowanie wszystkich tych 
porad w praktyce było o wiele trudniejsze. Pierwszy mój krok polegał na 
tym, iż przestałam pogrążać się w litości dla samej siebie i w negatywnych 
myślach o tym, jak ciężkie mam życie". "Uzyskałam nowe poczucie pewności 
siebie", opowiada. "Zaczęłam szukać pracy i dostałam zajęcie w lokalnej 
stacji radiowej. Pewnie, że czasami byłam przerażona, lecz zawsze patrzyłam 
wszystkim lękom prosto w oczy i nigdy nie pozwalałam, aby pozbawiły mnie 
tego, co we mnie najlepsze." Nauczyła się nienawidzić słów "poddaję się". W 
dwa lata po najgłębszym okresie załamania Phyllis zrezygnowała z posady w 
rozgłośni radiowej i zaczęła pracować jako komik występujący w monologach. 
Gdy wręczała wypowiedzenie z dwutygodniowym wyprzedzeniem, szef rozgłośni 
radiowej obiecał, że zatrzyma jej posadę na wypadek, gdyby jej się nie 
udało. Bez chwili wahania Phyllis odparła: "Na pewno nie wrócę". Przed 
pierwszym występem była bardzo zdenerwowana, przerażona i niepewna. Jednak 
wzięła się w garść, wyszła na estradę i dała z siebie wszystko. Przeszła 
pomyślnie próbę i podpisała kontrakt na dwutygodniowe występy. Jej monologi 
były pełne dowcipów na temat, który najlepiej znała - życia gospodyń 
domowych. Widzowie dosłownie skręcali się ze śmiechu. Wielu przychodziło, 
by usłyszeć ją jeszcze raz. Właściciel był tak zadowolony, że przedłużył z 
nią kontrakt. Pozostała tam przez prawie dwa lata."

Później Phyllis Diller osiągnęła sukces ogólnokrajowy. "No i co z tego? 
Nie jestem Phyllis Diller", powiesz. Odpowiem na to, że Phyllis również 
podobnie uważała, dopóki nie zaczęła stosować zasad pozytywnego myślenia. 
Wówczas zaczęła wierzyć w siebie i odkryła swoje ukryte talenty, które od 
dawna czekały na uaktywnienie. Naprawdę nie wiesz, jakie wspaniałe 
możliwości kryją się uśpione w twoim wnętrzu. Uwolnij je. Dlatego właśnie 
podaliśmy pięć twórczych zasad: myśl, ucz się, próbuj, pracuj i wierz. I 
bądź radosny. Zasady mogą odmienić życie ludzi i pomóc im uwierzyć w 

siebie i w przyszłość.

Może nie staniesz się ogólnokrajową znakomitością, lecz sprawy mogą 
naprawdę ułożyć się lepiej, o wiele lepiej - a przecież wszyscy pragniemy 
zapewnić sobie lepsze życie i napełnić nasze dni radością.

Oto inna historia o mocy do powstania, spośród wielu innych, jakie 
mógłbym przytoczyć. Została ona opowiedziana przez Dianne Hales w artykule 
zatytułowanym "Starting Over" ("Nowy początek"), jaki ukazał się w majowym 
numerze magazynu "McCall's". Jego bohaterką jest Carol, wcześnie owdowiała 
kobieta, która cierpiała z powodu wielu nieszczęść, lecz odniosła 
zwycięstwo, stale podejmując próby, ciężko pracując, wierząc i myśląc w 
pozytywny sposób.

"Pewnego chłodnego dnia, w lutym 1981 roku, ciągnik holujący przyczepę 
wpadł w poślizg na autostradzie i uderzył w przejeżdżający samochód, 
zabijając kierowcę na miejscu. W tym tragicznym wypadku Carol straciła 
męża, całe swoje poczucie bezpieczeństwa i wszystkie plany na przyszłość. W 
wieku czterdziestu dwóch lat musiała zaczynać wszystko od nowa. "Miałam 
troje dzieci w szkole podstawowej. Nie pracowałam od dwunastu lat. Nie 
miałam zielonego pojęcia o zarabianiu i zarządzaniu pieniędzmi", wspomina. 
"Kiedy nocą leżałam w łóżku, starałam się przezwyciężyć paniczny lęk, który 
chciał mnie pochłonąć. Jednak każdego ranka wstawałam i mówiłam sobie, żeby 
po prostu stawiać jeden krok za drugim." Carol podjęła pierwszą pracę, jaka 
jej się nawinęła - sprzedawczyni w sklepie odzieżowym. W weekendy i po 
nocach studiowała zagadnienia rynku handlu nieruchomościami. "Nie byliśmy 
zupełnie bez grosza, lecz musiałam zadbać o byt mojej rodziny, a nie miałam 
czasu, by wrócić na uczelnię i skończyć studia." Gdy tylko uzyskała 
licencję agenta nieruchomości, Carol zaczęła pracować z niestrudzoną 
energią, i determinacją woli. Po pewnym czasie została wybrana jako 
"najlepszy początkujący agent nieruchomości roku" w swoim hrabstwie. "Lęk 
był moją największą siłą motywacyjną", opowiada. W ciągu następnych pięciu 
lat stała się jednym z czołowych agentów nieruchomości w swoim stanie. W 
procesie tworzenia firmy zapewniła nowe życie sobie i swoim dzieciom, i 
odkryła zdolności, których istnienia nigdy u siebie nie podejrzewała. "Była 
to najtrudniejsza rzecz, jakiej dokonałam w swoim życiu", mówi. "Dzisiaj 
jestem silniejszą, mądrzejszą osobą z powodu tego, przez co przeszłam."

Wszyscy znamy ludzi, którzy ucierpieli na skutek podobnej straty czy 
przeciwności losu. Niektórzy, tak jak Carol, powrócili do poprzedniego 
stanu i znaleźli nowy sens w życiu. Inni, wcale nie doświadczeni przez los 
bardziej od niej, nigdy ponownie nie stanęli na nogach. Pogrążyli się w 
postawie użalania się nad sobą, w pijaństwie, zaczęli żyć przeszłością, 
zapadli w stan głębokiej depresji. Dlaczego jedni ludzie rozwijają się 
dalej po ciężkim ciosie, a inni ledwie mogą przeżyć? Eksperci w dziedzinie 
psychologii rozwojowej ludzi dorosłych odkryli wspólną cechę osób, którym 
udało się dźwignąć po okresie głębokiego kryzysu. "Kluczowe znaczenie ma 
tutaj poczucie własnej wartości", mówi David Chirbooga, doktor 
specjalizujący się w psychologii rozwojowej człowieka z University of Texas 
Medical School w Galveston. "Jeśli poczucie własnej wartości jest 
nienaruszone, można przezwyciężyć każdą burzę."

Bądź maksymalistą. Gdy starasz się zrobić coś, co wydaje się niemożliwe, 
twoją największą przeszkodą może być niskie poczucie własnej wartości. 
Jeśli zaś masz niskie mniemanie o sobie, jesteś minimalistą. Nigdy nie bądź 
minimalistą! Zawsze bądź maksymalistą! Każdy kryje w sobie większe 
możliwości, niż zdaje sobie z tego sprawę.

Rozwiń w sobie pozytywny stosunek wewnętrzny do sytuacji znalezienia się 
na dnie. Zwykle miałem do czynienia z ponurymi, zniechęconymi ludźmi, 
którzy mówili: "Jestem na dnie, nie ma dla mnie żadnej nadziei". Jednemu z 
takich ludzi odpowiedziałem: "Moje gratulacje. Skoro uderzyłeś o dno, to 
już niżej nie możesz spaść. Od dzisiaj jedynym możliwym kierunkiem jest 
ruch w górę. Dlatego zacznij myśleć w górę". Człowiek ten posłuchał mojej 
rady i po jakimś czasie znalazł nowe pomysły, które pomogły mu wznieść się 
w górę, o wiele wyżej ponad dno. "Dzisiaj jestem właściwie wdzięczny za to, 
że tam w dole jest dno, które chroni mnie przed jeszcze głębszym upadkiem w 
przyszłości", mówi. Człowiek ten przemienił dno w jeden ze swoich aktywów!

Z długiego okresu, gdy byłem pastorem kościoła w Nowym Jorku, pamiętam, 
że na nabożeństwa przychodziła zawsze duża liczba gości z innych części 
Stanów - kupujący, sprzedawcy, specjaliści od finansów, menedżerowie i 
dyrektorzy generalni - mężczyźni i kobiety, którzy przyjeżdżali do Nowego 
Jorku z całego kraju.

Kiedyś w tłumie zwróciłem uwagę na pewnego człowieka, którego twarz 
wyróżniała się wśród innych z powodu malującego się na niej wyrazu 
cierpienia i niedoli.

Oceniłem, że mężczyzna ten miał czterdzieści, może czterdzieści pięć lat. 
Jego twarz nie dawała mi spokoju, ponieważ było to najwyraźniej oblicze 
bardzo nieszczęśliwego człowieka. On jednak nigdy nie podszedł do mnie, by 
się przywitać, jak to czyniło wielu gości co tydzień.

Tak się złożyło, że pewnego dnia spotkaliśmy się na ulicy i on w trakcie 
naszej krótkiej rozmowy powiedział:

- Chciałbym z tobą porozmawiać. Czy możesz umówić się ze mną na 
spotkanie?

Ustaliliśmy czas, on zjawił się punktualnie i usiadł na krześle, nerwowo 
ściskając ręce. W końcu odezwał się:

- Muszę o tym komuś powiedzieć. Już dłużej tego nie zniosę. Czy nasza 
rozmowa ma charakter absolutnie poufny?

- Całkowicie poufny. Zrobisz dobrze, jeśli wyrzucisz z siebie to, co cię 
gnębi - odparłem.

Wtedy opowiedział mi, że zajmował się finansami w pewnej fabryce 
położonej daleko od Nowego Jorku, w innej części Stanów Zjednoczonych. 
Wyznał, że żył ponad stan. Nie obwiniał o to swojej żony, którą bardzo 
kochał. Odniosłem jednak wrażenie, że ona i jego dwoje dzieci wymyślili 
sobie, że on może dać im wszystko, czego zapragną. Spowodowało to, że debet 
na jego koncie stale narastał.

- Doktorze Peale, przez całe życie byłem uczciwym człowiekiem, lecz 
musiałem mieć więcej pieniędzy i, oby mi wybaczono, odprowadziłem je z 
naszej firmy.

- Ile dokładnie "odprowadziłeś"? - zapytałem.

Zarumienił się ze wstydu - najwyraźniej trudno mu było rozmawiać o swojej 
nieuczciwości. W końcu jednak wyznał:

- Nieco ponad dwieście tysięcy dolarów. Znam dokładną kwotę, co do centa.

Następnie dodał:

- Mój szef, prezydent naszej firmy, był dla mnie jak ojciec. To 
najuprzejmiejszy, najbardziej troskliwy człowiek na świecie. Gdy zacząłem 
tam pracować, stwarzał mi wszelkie możliwości, a ja okazałem się... - 
zawahał się - nędznym złodziejem, podłym kanciarzem.

- Czy możesz zwrócić kwotę, którą zabrałeś?

Pokręcił głową ze smutkiem.

- Myślałem o tym, lecz sam jestem w potrzebie. Będę musiał sprzedać nasz 
dom, a wtedy moja żona i dzieci dowiedzą się o wszystkim.

- Wiem już, co należy zrobić - powiedziałem. - Czy znalazłeś dzisiaj w 
sobie to, czego trzeba, by być ze mną całkowicie szczerym? Jeśli tak, to 
sądzę, że znajdziesz w sobie moc do powstania, która pomoże ci przejść 
przez tę trudną sytuację. Postępowanie, które mam ci zamiar zalecić, będzie 
jednak wymagało od ciebie każdej cząstki człowieczeństwa, którą masz w 
sobie. Jestem pewny, że masz w sobie tę siłę, widzę bowiem, jak bardzo 
cierpisz.

- Postaram się uczynić wszystko, co mi poradzisz - powiedział niemal 
szeptem.

- W porządku. Oto moja rada. Jedź do domu, a następnie idź do prezydenta 
swojej firmy, powiedz mu szczerze, co zrobiłeś, i obiecaj oddać każdego 
centa. Później złóż mu swoją rezygnację. Jeśli człowiek ten jest 
rzeczywiście taki, jak go opisałeś, to sądzę, że zrobi to, co jest 
niezbędne dla firmy, lecz pomyśli także o tobie. Pamiętaj jednak, że może 
być wobec ciebie bardzo surowy.

Mój rozmówca wrócił do swojego miasta i opowiedział szefowi o wszystkim, 
co się stało. Później tak mi zrelacjonował tę rozmowę.

- Mój szef po prostu siedział i słuchał całej tej nędznej historii. Gdy 
skończyłem, długo milczał. W końcu wstał i patrzył przez okno. Później 
podszedł do mnie, spojrzał na mnie z góry i powiedział swoim uprzejmym 
głosem: "Bill, biedaku, tak mi ciebie żal. Uczciwemu człowiekowi trudno 
jest być złodziejem. Musiałeś cierpieć piekielne męki. Oczywiście, oddasz 
firmie te pieniądze. Zabieram cię z pracy w finansach. Sądzę, że dobrze 
będziesz sobie radził w sprzedaży. Będziesz mniej zarabiał, lecz będziesz 
mógł powiększyć swoje dochody o prowizję od sprzedaży. Będziesz musiał 
obniżyć swój poziom życia, ale trochę skromności może wyjść na dobre tobie 
i twojej rodzinie. Pamiętaj, że to, co powiedziałem, pozostanie tylko 
między nami."

- I co mu odpowiedziałeś? - zapytałem.

- Powiedziałem, że jest najlepszym człowiekiem pod słońcem i że zrobię 
wszystko, by być dobrym sprzedawcą. Nie mogłem z siebie nic więcej wydusić, 
byłem zbyt spięty.

Dalszy ciąg tej historii jest taki, że Bill spłacił wszystkie pieniądze i 
dobrze pracował w sprzedaży. Znalazł w sobie moc do powstania, którą w 
całej pełni wykorzystał.

Wierz w to, że potrafisz, potrafisz, potrafisz. Spersonalizuj słowo 
"potrafię" i powtarzaj je na głos codziennie: "Potrafię, potrafię, 
potrafię". Sukces kryje się w twoim umyśle. Uwolnij go. Pozwól, by zaczął 
swobodnie żyć. Wymyśl go, wymódl go, powołaj go do istnienia swoją wiarą.

Phyllis Scheider w artykule zatytułowanym "Career Charisma" ("Charyzmat 
kariery") zamieszczonym w magazynie "Working Woman" ("Kobieta pracująca"), 
w numerze z maja 1988 roku, analizuje niezwykłą moc pozytywnego myślenia.

"Prawdziwi zwycięzcy w biznesie i w życiu, kobiety i mężczyźni, którzy 
wykorzystali złote okazje zrobienia kariery zawodowej, mają w sobie coś 
ekstra. Ludzie, którzy odnieśli błyskotliwą karierę, mają pewien 
specyficzny sposób patrzenia na świat. Powoduje on, że członkowie rady 
nadzorczej czują, iż potrafią oni doskonale wykonać niemal każdą pracę i że 
zarażą wszystkich swoich współpracowników tym samym entuzjazmem, tym samym 
zwycięskim duchem. Ich sukces jest w równej mierze sprawą wewnętrznej 
postawy, co ciężkiej pracy i talentu. Ludzie ci są optymistami. Ich 
optymizm jest zdumiewająco potężny i może on być przez nich pielęgnowany. 
Chociaż Norman Vincent Peale bronił zalet "pozytywnego myślenia" od ponad 
trzydziestu pięciu lat, dopiero niedawno poważni naukowcy zaczęli badać 
sposób, w jaki optymizm wpływa nie tylko na zdrowie człowieka i na długość 
jego życia, lecz także na sukces w karierze 

zawodowej. Kilka z przeprowadzonych badań potwierdza to, o czym Peale był 
intuicyjnie przekonany: optymista prawie zawsze ma przewagę nad swoimi 
mniej entuzjastycznymi kolegami."

Zatem myśl pozytywnie o swojej wewnętrznej mocy do powstania po porażce. 
Takie pozytywne myślenie obudzi siły, które są ukryte w wewnętrznych 
pokładach twojej natury.

* Wierz, że masz sobie dość siły. Nigdy w to nie wątp.

* Masz w sobie moc do powstania po porażce - czeka ona na to, by dla 
ciebie pracować, kiedy tylko będziesz jej potrzebował.

* Bądź człowiekiem wierzącym, naprawdę wierz.





Rozdział 12

Stara, lecz wiecznie aktualna

tajemnica odnoszenia sukcesów





W 1931 roku na rynku księgarskim pojawiła się wspaniała książka 
motywacyjna. Jej autorem był Vash Young, jeden z przedsiębiorców, którzy w 
tamtych czasach odnieśli największy sukces na rynku ubezpieczeń. Jego 
książka zatytułowana "A Fortune to Share" ("Szczęście do podziału") stała 
się bardzo popularną pozycją i była w tamtych czasach bardzo powszechnie 
czytana. W pewnym okresie mojego życia czytałem ją przynajmniej raz co 
roku.

Później odłożyłem ją na jedną z górnych półek mojej biblioteki, gdzie 
leżała nietknięta aż do 1989 roku. Pewnego dnia, szukając zupełnie innej 
książki, natrafiłem na "A Fortune to Share", wziąłem ją z półki, otworzyłem 
na pierwszej stronicy i zacząłem czytać. Wciągnęła mnie i pochłonęła bez 
reszty swoją prostą, zdroworozsądkową filozofią sukcesu. Idee w niej 
zawarte musiały głęboko przeniknąć do mojej świadomości, jest ona bowiem w 
pewnym sensie poprzednikiem mojej własnej książki, opublikowanej 
dwadzieścia jeden lat później i zatytułowanej "Power of Positive Thinking" 
("Moc pozytywnego myślenia").

Ponieważ większość z was pewnie nigdy jej nie czytała, pozwólcie, że 
podzielę się myślami w niej zawartymi, gdyż wtedy, ponad pięćdziesiąt lat 
temu, pomogły one przemienić wiele porażek w błyskotliwe sukcesy. Zasady 
te, jeśli je tylko zastosujesz, spowodują podobną zmianę w twoim życiu.

Vash Young pisał: "Jestem jednym z tych szczęśliwców, którzy 
odziedziczyli wielką fortunę - otrzymałem swój spadek po wielu latach 
lekkomyślnego, przeżytego w ubóstwie życia".

Wielka fortuna, o której pisał Vash Young, to był nowy pomysł, który 
zapewnił mu życiowy sukces. Vash opisuje go w następujący sposób:


11) 
21) 
31) 
41. 
l1.1.1.1.1.1 
rI.A.1.a 
Zacząłem dzielić się własnym życiem z innymi. Cóż to za prosty pomysł! A 
jednak gdy go zastosowałem, odkryłem, że jest mnie wystarczająco wiele, 
abym mógł funkcjonować, niezależnie od tego, ile inni sobie ze mnie wezmą 
Nie jest to taki rodzaj bogactwa, który może zostać narażony na szwank z 
powodu błędnej polityki banku, załamania na giełdzie czy kryzysu 
gospodarczego.

Człowiek, który przyniósł mi owe niewyczerpane bogactwa, był do mnie 
zewnętrznie podobny pod każdym względem. W rzeczy samej był on moim 
poprzednim ja. Porzuciłem bezowocne zmagania i umarłem. Sekcja wykazała, że 
moje poprzednie ego zmarło z powodu egoizmu, pesymizmu, lęku, zamartwiania 
się, niezdecydowania, próżnych żalów, duszenia się w sosie tzw. interesów, 
irytacji, zazdrości, fałszywych pragnień, negatywnego myślenia i innych 
komplikacji.

Moje nowe "ja" przejęło nowe dziedzictwo, nową pozytywną ideę świata 
biznesu i uczyniło mnie człowiekiem sukcesu w stopniu przekraczającym 
wszelkie moje oczekiwania. Zacząłem dawać innym samego siebie i wkrótce 
przekonałem się, że mam tym więcej, im więcej daję. Zaczęli do mnie 
przychodzić mężczyźni i kobiety, którzy prowadzili wielkie przedsięwzięcia, 
wraz z sobą przynosząc swoje interesy. Zwykle tak już jest, że gdy człowiek 
zbyt usilnie goni za pieniądzem, trudno mu go złapać, lecz jeśli dąży do 
innych, wyższych celów, pieniądze przychodzą do niego, aby się okazało, 
jakim jest człowiekiem.

Dawny Vash Young był sprzedawcą reklam, który nie robił niczego, o czym 
tutaj warto byłoby mówić. Później został agentem ubezpieczeniowym - 
zaczynał od zera w tej najbardziej konkurencyjnej z branż. Wszystko 
wskazywało na to, że czeka mnie przysłowiowych siedem chudych lat. Jeden z 
moich znajomych dowiedziawszy się, że zrezygnowałem z regularnego 
wynagrodzenia na rzecz niepewnej prowizji i że mam przy duszy nie więcej 
niż sto dolarów oraz żonę i córkę na utrzymaniu, bardzo się zaniepokoił. 
"Vash, jesteś w piekielnie trudnej sytuacji", powiedział.

Na zewnątrz moja sytuacja mogła rzeczywiście wydawać się trudna, lecz 
wewnętrznie znajdowałem się w doskonałym położeniu, ponieważ rzuciłem 
wyzwanie negatywnemu myśleniu, stanąłem do walki na śmierć i życie i 
zwyciężyłem w pierwszej potyczce. W życiu nie ma nic lepszego od 
zadowolenia płynącego z odniesienia zwycięstwa nad samym sobą. To wspaniałe 
uczucie iść pod wiatr i pokonywać jego siłę, lecz tysiąc razy lepsze jest 
uczucie towarzyszące zmierzaniu do osiągnięcia jakiegoś wewnętrznego celu, 
starcia na proch wszystkich twoich dawnych wewnętrznych wrogów (...)

Wątpliwości chciały się zakraść do mojego umysłu, lecz zawsze gdy 
nachodziła mnie jakaś negatywna myśl, zatrzymywałem się (czyniłem to w 
myślach, chociaż czasami nawet w dosłownym, fizycznym sensie), rzucałem jej 
wyzwanie i usuwałem z mojej świadomości, dokonując rozsądnego wyboru 
skoncentrowania się na czymś wartościowym. Taki nawyk może w sobie wyrobić 
każdy. Początkowo szkodliwe lęki, negatywne myśli i im podobne będą 
stawiały opór, nie są jednak wystarczająco silne, by odnieść zwycięstwo. 
Wygnaj je ze swojego umysłu. Zacznij myśleć o czymś pozytywnym."

Vash Young tak uczynił i poszedł naprzód po zwycięstwo.

Przypuśćmy, że jesteś właścicielem fabryki. Czy wytwarzałbyś jedynie 
towary, których nikt - ani ty, ani ktokolwiek inny - by nie chciał, nie 
potrzebował i nie mógł wykorzystać? Czy działając rozmyślnie, tak 
zarządzałbyś swoją fabryką, by w końcu przyniosła szkody tobie, jej 
właścicielowi?

Pomyśl więc o tym, iż naprawdę jesteś właścicielem fabryki - fabryki 
myśli. Jest ona zlokalizowana w twoim wnętrzu, a ty sam jesteś zarówno 
właścicielem, jak i osobą nadzorującą jej funkcjonowanie. W tej fabryce nie 
może się nic wydarzyć bez twojego zezwolenia. Nic nie może się do niej 
przedostać - ani surowce, ani półprodukty -jeśli ty nie wyrazisz na to 
zgody. Nic też nie może jej opuścić z wyjątkiem produktów, które ty sam 
zaprojektujesz.

"Fabryka myśli! To właśnie kryje się w twoim wnętrzu", pisze Vash Young. 
Dlatego przyjrzyj się swoim produktom. Czy są nimi lęk, zamartwianie się, 
niecierpliwość, gniew i zwątpienie? Czy jesteś z nich dumny? Czy jesteś 
dumny choćby z najdrobniejszej ich cząstki? Przecież twoja fabryka może 
wziąć surowy materiał doświadczeń, połączyć go z wiarą, miłością, odwagą i 
współczuciem i w ten sposób stać się fabryką, która warta jest tego, by 
działać. Twoja fabryka myśli powinna wytwarzać pozytywne, przesycone 
pewnością siebie myśli, które naturalnym biegiem rzeczy prowadzą do 
pozytywnych rezultatów i prawdziwych sukcesów.

Inny znany pionier przemysłu, który wiedział, jak należy kierować własną 
fabryką myśli - a także dokami stoczniowymi, w których budowano statki, i 
innymi zakładami, którymi zarządzał - był Henry J. Kaiser. Oto jego pięć 
zasad sukcesu:

Zasada pierwsza: Poznaj samego siebie i zdecyduj, co pragniesz osiągnąć w 
życiu. Następnie zapisz swoje cele i zaplanuj sposób ich realizacji.

Zasada druga: Wykorzystaj potężne moce tkwiące w twojej wierze i energię 
drzemiącą w twojej duszy i podświadomości.

Zasada trzecia: Kochaj ludzi i służ im.

Zasada czwarta: Rozwijaj w sobie pozytywne cechy charakteru i osobowości.

Zasada piąta: Pracuj! Przystąp zdecydowanie do realizacji swojego planu. 
Poświęć się całkowicie temu, co pragniesz osiągnąć.

Przypomniałem sobie o nich, kiedy po przemówieniu, jakie wygłosiłem na 
konwencji biznesmenów w Pittsburghu, podszedł do mnie pewien ojciec i 
poprosił o rozmowę. Nawiązując do wykładu, jaki właśnie wygłosiłem, 
powiedział:

- Doktorze Peale! Mam silne przeczucie, że potrafi pan pomóc mojemu 
synowi zmienić swoje życie! Gdyby to się udało, byłby to prawdziwy cud.

Przypomniałem mu, że nie jestem żadnym cudotwórcą, że stosuję jedynie 
zasady sprawdzone przez czas i że jeśli będzie się ich przestrzegać, 
sprawią, iż porażka zamieni się w sukces.

- To wszystko, co mogę zrobić - powiedziałem.

- To wystarczy - odparł. - Mój syn jest atrakcyjnym, inteligentnym 
chłopakiem, lecz psuje wszystko, za co się weźmie - każda praca, której się 
podejmuje, zawsze kończy się niepowodzeniem. Skończył właśnie dwadzieścia 
dziewięć lat. - Po chwili dodał: - Ukończył studia z wyróżnieniem. Może to 
wyczerpało całkowicie jego życiową energię. Sam widziałem dobrych 
studentów, którzy po zrobieniu dyplomu nie dokonali już niczego 
wartościowego. On jest gotów spotkać się z każdym, kogo mu wskażę. Już był 
u najlepszych psychiatrów.

- Dobrze - zgodziłem się. - Spotkam się z nim, chociaż jestem prostym 
człowiekiem z prostymi, lecz skutecznymi metodami. Czy twój syn jest 
wystarczająco wielki, aby docenić prostotę, czy też pociągają go wyłącznie 
sprawy złożone i trudne?

- Nie wiem, może będziesz umiał do niego dotrzeć. Pragnę z całego serca, 
by ci się udało.

- W porządku. Nie przestawaj się modlić, a ja spróbuję mu pomóc.

Kiedy jego syn wszedł do mojego gabinetu, okazało się, że jest uprzejmym 
i bardzo miłym młodym człowiekiem. Chociaż sprawiał wrażenie myślącego, już 
od samego początku zaczął samego siebie poniżać.

- Mój ojciec poprosił cię, abyś się ze mną spotkał, prawda? Ojciec jest 
jednym z czołowych biznesmenów w naszym mieście. Chce, abym był taki sam 
jak on, a ja, szczerze mówiąc, nie mam po temu wystarczających zdolności.

- Ale na studiach... - wtrąciłem.

- Och, to wszystko był jeden wielki fuks - powiedział pośpiesznie. - Po 
prostu powtarzałem to, co profesorowie chcieli usłyszeć. Nie mam 
szczególnie twórczego umysłu. Przypuszczam, że do niczego się nie nadaję. - 
Powiedział to wszystko w ciągu pierwszych pięciu minut naszej rozmowy.

- Niskie poczucie własnej wartości - skomentowałem.

- Zgadza się. To samo powiedział mi psychiatra i wypisał rachunek 
opiewający na sto pięćdziesiąt dolarów.

- Słuchaj, naprawdę nie chcę wprawiać cię w zakłopotanie - powiedziałem. 
- Rozmawiamy ze sobą dopiero od pięciu minut, a już na ochotnika 
podzieliłeś się następującymi negatywnymi wiadomościami o sobie:

1. Nie masz takich zdolności, jak twój ojciec.

2. Studia, które ukończyłeś z wyróżnieniem, to był jeden wielki fuks.

3. Brak ci twórczego umysłu.

4. Do niczego się nie nadajesz.

5. Przyznałeś, że masz niskie poczucie własnej wartości.

- Chciałbym, abyś się zastanowił, jako człowiek wykształcony, jak możesz 
oczekiwać, że odniesiesz sukces w pracy, skoro wszystkie te negatywne 
wyobrażenia na własny temat pracują przeciwko tobie. Przypuszczam raczej, 
że podświadomie rywalizowałeś z własnym ojcem i w końcu poddałeś się, 
zrezygnowałeś z siebie. Czy nie przyszło ci kiedykolwiek na myśl, że 
powinieneś konkurować wyłącznie z samym sobą? Czy kiedykolwiek pomyślałeś o 
tym, aby być naprawdę sobą? Dlaczego nie starasz się wykorzystać swoich 
zalet.

1. Doskonałej budowy ciała.

2. Uprzejmości.

3. Elegancji.

4. Przyjemnego wyglądu.

5. Umysłu świetnie nadającego się do pracy innej od tej, którą wykonuje 
twój ojciec.

Następnie opowiedziałem mu o pięciu zasadach sukcesu Henry'ego J. 
Kaisera.

- To już koniec naszego spotkania - powiedziałem podsumowując jeszcze raz 
to, co zostało powiedziane do tej pory. - Przykro mi, ale muszę zdążyć na 
samolot do Nowego Jorku. Chciałbym jednak zobaczyć się z tobą niebawem. - 
Wyznaczyłem mu termin za dwa tygodnie, mieliśmy się spotkać w moim biurze w 
Nowym Jorku. - Chciałbym, abyś przed naszą następną sesją znalazł faceta, 
który jest naprawdę w dołku, i postarał się mu pomóc. Podejdź do niego w 
taki sam sposób, w jaki ja potraktowałem ciebie. Pragnę też, abyś 
zastanowił się, co chciałbyś robić w swoim życiu, i powiedział mi o tym, 
gdy się spotkamy następnym razem.

Na naszym następnym spotkaniu powiedział:

- Odwiedziłem kolegę ze studiów. Nie widziałem Alvina od studenckich 
czasów. Powiedział mi, że jest na dnie. Jego ojciec jest profesorem i chce, 
aby Alvin także został naukowcem. Jak na ironię, najlepszą oceną, na jaką 
Alvina było stać na studiach, była trójka - przeciętnie - więc ojciec 
oznajmił, że nigdy nie uda mu się zgromadzić wyników koniecznych do 
uzyskania profesury. Tak się składa, że Alvin świetnie się zna na muzyce i 
odkryłem, że chciałby się rozwijać w tym kierunku. Powiedziałem mu, aby był 
mężczyzną i zaczął robić to, czego chce. Zmusiłem go, by podsumował swoje 
zalety i przeciwstawił je negatywnym myślom, tak samo, jak ty zrobiłeś ze 
mną. Zamierzam pomóc temu facetowi stać się kimś - dodał na koniec z 
entuzjazmem.

- A ty, co chciałbyś robić w życiu? - zapytałem.

- Cóż, mam przyjaciela, który działa w branży doradztwa personalnego. 
Wynajduje menedżerów dla różnych firm - specjalistów od rocznych dochodów w 
przedziale od stu do trzystu tysięcy dolarów - i dobrze mu idzie w tym 
interesie. Powiedział, że doskonale nadałbym się do tej pracy, polegającej 
na rekomendowaniu menedżerów dla członków zarządów firm. Chce, żebym się do 
niego przyłączył i nauczył się tego interesu. Może później sam będę mógł 
założyć podobną firmę. - Kiedy mi o tym opowiadał był pełen entuzjazmu, 
lecz później spuścił z tonu i powiedział: - Oczywiście, tata wskaże 
kciukiem do dołu.

- Czy zapomniałeś o radzie, jakiej udzieliłeś swojemu koledze z roku, aby 
był mężczyzną?

- Sam o tym pomyślałem - powiedział z żalem, patrząc w podłogę.

Nagle wyprostował się, spojrzał mi w oczy i stwierdził: - Wiesz co, 
wierzę, że i tak uda mi się tego dokonać! Czy naprawdę uważasz, że mam 
wszystko, czego potrzeba? Wyobraź sobie mnie znajdującego posady dla 
dyrektorów wyższego szczebla!

Nowy ton jego głosu powiedział mi, że nie może się wprost doczekać, by 
przystąpić do pracy.

Dałem mu następującą radę:

- Zacznij wyobrażać sobie, że jesteś jednym z najlepszych ekspertów od 
rekrutacji personelu w całym kraju. Wierzę, że potrafisz tego dokonać!

Z jego reakcji mogłem wyczytać, że udało mi się znaleźć klucz do tego 
młodego mężczyzny. I rzeczywiście, wkrótce stał się takim, jak sobie siebie 
wyobraził.

Kilka lat później przemawiałem na lunchu dla biznesmenów, zorganizowanym 
w klubie Duquesne Club, w Pittsburghu. Po zakończeniu oficjalnej części 
spotkania podszedł do mnie jego ojciec.

- Czy przypominasz mnie sobie? - zapytał. Następnie dodał: - Rzeczywiście 
wygraliśmy los na loterii z moim synem. Dzisiaj jest najlepszy w tym 
interesie. Żadna firma w naszym mieście nawet nie pomyśli o zatrudnieniu 
menedżera bez skorzystania z jego pośrednictwa.

- Wcale nie jestem tym zaskoczony -- odparłem.

Tego samego dnia zadzwoniłem, by spotkać się z tym młodym mężczyzną w 
jego nowym imponującym biurze. Siedząc za wielkim biurkiem powiedział:

- Wiesz co, powiem ci coś o pomysłach, które mi podsunąłeś. - Otworzył 
środkową szufladę biurka i wyciągnął Biblię. - Myślę, że zaglądasz do tej 
książki - powiedział.

- Bystry z ciebie facet - stwierdziłem.

- Te zasady rzeczywiście działają - potwierdził, odkładając książkę z 
powrotem do szuflady. - Trzymam ją pod ręką - wyjaśnił.

Oczywiście, droga prowadząca do sukcesu obejmuje również inne zasady: 
zasadę myślenia, zasadę ciężkiej pracy, zasadę studiowania. Człowiek, który 
myśli o swojej pracy, będzie wykonywał ją lepiej i prawdopodobnie zostanie 
awansowany. Jego przełożeni uczynią go odpowiedzialnym za najważniejsze 
zadania. Jako przykład opowiem historię bankiera Gatesa W. McGarraha, który 
był moim bliskim przyjacielem. Gates zajmował jedno z czołowych stanowisk w 
banku Morgana, działającym w rejonie Wall Street. Był też szefem 
International Bank, mającego główną siedzibę w Bazylei, w Szwajcarii.

Pewnego dnia zapytałem go o to, jak rozpoczął swoją niezwykłą karierę w 
bankowości, że w końcu został jednym z największych bankierów świata.

- To było proste - odpowiedział. - Pochodzę z biednej, lecz religijnej 
rodziny. Musiałem wcześnie opuścić szkołę i podjąć pracę. Ponieważ chciałem 
być bankierem, poszedłem do banku w naszym miasteczku i poprosiłem o pracę. 
Dyrektor banku popatrzył na mnie uważnie. "Czy chcesz naprawdę pracować?", 
zapytał. "Tak, proszę pana, chcę", odpowiedziałem. "Jedyna praca, jaką 
mamy, polega na otwieraniu drzwi, zamiataniu podłogi i odkurzaniu mebli", 
stwierdził bankier. "Oprócz tego, trzeba jeszcze czyścić spluwaczki", 
dodał. "Większość naszych klientów żuje tytoń. Do zakresu obowiązków należy 
także sprzątanie toalet i opróżnianie śmietniczek. Ostatni chłopak, którego 
mieliśmy, był do niczego. No i co ty na to?" "Opisał pan pracę, którą mam 
wykonywać. Może mi pan zaufać, wykonam ją jak należy", odpowiedziałem z 
pewnością siebie.

Bank otwierano o godzinie dziewiątej rano, lecz wszyscy musieli zjawiać 
się w pracy o ósmej trzydzieści. Gates przychodził o szóstej. Zaplanował 
swoją kampanię sprzątania ślubując sobie: "Będę najlepszym sprzątaczem w 
całym stanie Nowy Jork".

Najbardziej niepokoiły go wykonane z mosiądzu spluwaczki. Samo wytarcie 
nie wystarczało, były nadal umazane. Gates powiedział o tym swojej matce. 
Doradziła mu, by używał pasty do polerowania mosiądzu, lecz dla banku taki 
wydatek był nieuzasadniony. W tej sytuacji Gates z dziesięciu dolarów 
wypłaty, jaką otrzymywał co sobotę, kupował trochę pasty do czyszczenia 
mosiądzu. Spluwaczki wprost lśniły. Prezydent banku powiedział: "Dobrze 
pracujesz, Gates. Nigdy nie mieliśmy tak pięknych spluwaczek".

Po pracy Gates zadawał wiele pytań innym pracownikom na temat zasad 
prowadzenia banku. Wykonywał swoją pracę lepiej niż ktokolwiek przed nim. 
Nie ograniczał jednak swojego myślenia wyłącznie do obowiązków sprzątacza. 
Myślał i studiował bankowość. Pracował wytrwale i rozumnie, zawsze myślał o 
tym, co robi i studiował. Pewnego dnia prezydent wezwał go do swojego 
gabinetu:

- Dobry z ciebie chłopak, Gates. Czy możesz wyszkolić innego chłopca, by 
wykonywał tę pracę równie dobrze, jak ty? Mam dla ciebie lepsze zajęcie.

- Będę go kontrolował proszę pana - powiedział Gates.

I już był na drodze prowadzącej na Wall Street, do zrobienia wybitnej 
kariery.

Pewna droga do sukcesu jest prosta, lecz wymaga charakteru, odwagi, 
wytrwałości, mistrzowskiego opanowania niższych prac i gotowości do 
przyjęcia wyższych.

Kończąc swoją opowieść, pan McGarrah powtórzył:

- Dumny byłem z tego, iż byłem najlepszym sprzątaczem, ze wszystkich, 
którzy pracowali w bankach w stanie Nowy Jork.

Był przekonany, że dobre wykonywanie każdej pracy, w połączeniu z 
myśleniem, studiowaniem i wytrwałością prowadzi do ostatecznego sukcesu.

Podczas podróży do Europy, w pewnym hotelu spotkałem niemieckiego 
chłopca, Hansa - o miłej twarzy i dobrej naturze - który już wtedy podjął 
kilka mądrych decyzji w swoim życiu.

Hans pracował w hotelowej restauracji jako pomocnik kelnera. Miał otwartą 
i entuzjastycznie nastawioną wobec życia osobowość. Był czujny na potrzeby 
wszystkich ludzi i zawsze gotowy do pomocy, nie tylko dla hotelowych gości, 
lecz także dla swoich współpracowników. Lubił odpowiedzialność.

Z naszych rozmów dowiedziałem się, że Hans ma w życiu konkretny cel. 
Chciał zostać szefem służby restauracji hotelowej w jednym z wielkich 
europejskich hoteli. Postanowił sobie, że będzie najlepszym pomocnikiem 
kelnera, wiedział bowiem, że jest to pierwszy krok do osiągnięcia 
wymarzonego celu.

Wiedział też, że aby zrealizować swój zamiar, musi koniecznie pojechać do 
Londynu na szkolenie w tej dziedzinie. - Londyn jest bardzo daleki, a ja 
nie mam wiele pieniędzy - wyznał mi.

- Jesteś na właściwej drodze - powiedziałem mu. - Wybrałeś sobie zawód 
zgodny z własnymi życzeniami i zrobiłeś pierwszy krok wspinając się po 
drabinie kariery. Wkładasz całego siebie w pracę, którą obecnie wykonujesz.

Dałem Hansowi następującą radę:

- Wyobrażaj sobie stale, że osiągnąłeś swój cel. Wyobraź sobie, że 
prowadzisz jedną z najelegantszych restauracji hotelowych w Europie. 
Wyobraź sobie, jaką wspaniałą pracę będziesz wykonywał!

Dałem mu egzemplarz niemieckiego wydania książki pt. "The Power of 
Positive Thinking" ("Moc pozytywnego myślenia").

- Chłopcze, ty już myślisz pozytywnie - powiedziałem mu. - Chcę jednak, 
abyś przeczytał tę książkę i nauczył się życiowej mądrości polegającej na 
świadomym kierowaniu swoim życiem.

Kilka lat później, gdy Ruth i ja gościliśmy w eleganckiej londyńskiej 
restauracji w prestiżowym hotelu, szef kelnerów powiedział coś, co obudziło 
we mnie dawne wspomnienia o Hansie. Przyjrzałem mu się uważniej, a on 
uśmiechnął się do mnie.

- Doktorze Peale, jestem Hans! Nadal stosuję zasady pozytywnego myślenia 
- powiedział.

Byłem uradowany dowiedziawszy się, że udało mu się przyjechać do Londynu 
i osiągnąć swój cel. A wszystko to stało się możliwe dzięki wyborom, jakich 
dokonał!

Miałem kiedyś przyjaciela, który pracował w fabryce Ford Motor Company w 
mieście Dearborn w stanie Michigan, w czasach, gdy Henry Ford prowadził 
jeszcze aktywną działalność. Opowiedział mi o pewnym robotniku pracującym 
przy linii montażowej, który był człowiekiem myślącym. Zamiast narzekać na 
monotonię pracy przy linii produkcyjnej, zaczął twórczo myśleć i sam z 
siebie wykonywać pewne czynności inaczej niż zalecono, bardziej efektywnie.

Pewnego dnia pogrążony w myślach nie zauważył, że obok niego zatrzymał 
się Henry Ford i przypatrywał się jego metodzie pracy. Pan Ford nie 
skrytykował go za to, że zmienił proces produkcji, lecz po prostu zapytał:

- Dlaczego tak to robisz?

Ford zaczął się zastanawiać nad wprowadzoną przez robotnika zmianą i w 
końcu powiedział:

- Odkryłeś lepszy sposób wykonywania tej pracy. Jesteś myślącym i 
twórczym człowiekiem.

Nic dziwnego, że ten robotnik niebawem zaczął awansować. Człowiek 
pracujący, myślący i dający z siebie wszystko zawsze idzie naprzód. Taka 
jest pewna droga prowadząca do sukcesu.

Gdy byłem w Seulu, w styczniu 1990 roku, zostałem zaproszony przez mojego 
przyjaciela, pana In Gyung Go, do odwiedzenia prowadzonej przez niego 
szkoły języków. Uczęszczało do niej siedem tysięcy młodych mężczyzn i 
kobiet, którzy uczyli się tam ośmiu języków.

- Skąd się wzięło tylu studentów języków obcych - zapytałem, będąc pod 
silnym wrażeniem.

Pan Go odpowiedział:

- Dzieje się tak dlatego, że młodzi ludzie w Seulu zdają sobie sprawę, iż 
będą żyli w "międzynarodowym świecie". Mówiąc wprost, pragną iść naprzód i 
osiągnąć sukces. Wierzą, że jednym ze sposobów dokonania tego jest zdobycie 
sprawności w posługiwaniu się obcymi językami.

Przekonałem się, że atmosfera panująca w tej szkole jest dynamiczna i 
stymulująca, i doszedłem do wniosku, że działo się tak dlatego, iż każdy 
uczeń dążył do samodoskonalenia i miał wytyczony jakiś cel.

Później spędziłem kilka dni w Tokio z moim dobrym przyjacielem Josephem 
Dunkle. Joseph był Amerykaninem, który w czasie drugiej wojny światowej 
walczył w Japonii. Po zakończeniu działań na froncie został w tym kraju i 
polubił go. Później poślubił Yuki, czarującą Japonkę, i osiedlił się tam na 
stałe.

Joe odniósł duży sukces w branży cukierniczej - założył firnę o nazwie 
Aunt Stellas Cookies (Ciasteczka ciotki Stelli). Zaspokajał słabość 
Japończyków do kruchych ciasteczek i wkrótce jego interes bardzo się 
rozwinął (dzisiaj Joe ma w Japonii sieć sześćdziesięciu sklepów). Joe jest 
pierwszym Amerykaninem, który zasiada w radzie nadzorczej dwóch japońskich 
koncernów. Płynnie posługuje się językiem japońskim.

Joe jest także prawdziwym myślicielem, który zawsze zastanawiał się nad 
przyszłością i dyskutował o nowych planach. Gdy podczas mojej ostatniej 
podróży rozmawialiśmy o gospodarczym sukcesie Japonii, Joe powiedział:

- Możesz to przypisać agresywności czy wytrwałości Japończyków. Jednak z 
moich obserwacji wynika, że w przeszłości także Amerykanie stworzyli swoje 
bogactwo dzięki entuzjazmowi i ciężkiej pracy. Dzisiaj ograniczają się 
wyłącznie do gromadzenia bogactwa. Natomiast Japończycy posługują się 
bogactwem w twórczy sposób.

Była to bystra obserwacja.

Starsza pani o imieniu Moses urodziła się w roku 1860, na farmie w 
Greenwich, w stanie Nowy Jork. Następnych siedemdziesiąt pięć lat przeżyła 
z malarskim geniuszem ukrytym w swoim wnętrzu. W wieku siedemdziesięciu 
sześciu lat chwyciła za pędzel i uwolniła swój talent. Pod koniec życia 
namalowała ponad tysiąc nostalgicznych scen o tematyce wiejskiej, z których 
wiele wystawiano w największych muzeach świata.

Jej talent był w niej przez te wszystkie lata, lecz był 
niewykorzystywany. I dopiero gdy zmianie uległo jej myślenie i gdy odkryła 
swoje wrodzone zdolności, znalazła poczucie spełnienia w malowaniu.

Zmień sposób swojego myślenia. Otwórz umysł na nowe idee i zobacz, jak 
twoje życie zmienia się na lepsze.

* Zapytaj siebie: "Czy mogę oczekiwać sukcesu, jeśli mam negatywny obraz 
siebie?"

* Wypisz swoje zalety, gdy czujesz się bezradny czy zagubiony.

* Wykonuj każdą pracę - nieważne jak "mało ważną" - ze starannością i 
entuzjazmem.

* Z wiarą dąż do wytyczonego celu i wyobraź sobie, że go osiągnąłeś.





Rozdział 13

Zaufaj swojemu

wewnętrznemu cenzorowi





We wnętrzu każdego z nas znajduje się wspaniałe urządzenie, które nigdy 
nie przestawało mnie zdumiewać. Podobnie jak stale emitowany sygnał radiowy 
bez przerwy przesyła sygnały, które - jeśli tylko ich słuchamy - w 
nieoceniony sposób poprawiają nasze życie, jeśli zaś lekceważymy je, możemy 
się rozbić o skały i ponieść sromotną porażkę.

Twój wewnętrzny cenzor stale sprawuje silną władzę, nieustannie jest 
czujny i zawsze opiera się na faktach. Ma on dziwną zdolność wyróżniania 
właściwej możliwości spośród wielu, które masz do wyboru. Wyraźnie daje ci 
do zrozumienia, zarówno świadomie, jak i podświadomie, czy określona myśl 
lub działanie jest dobre, czy złe. Nie zajmuje się on hipotezami w rodzaju 
"a co jeśli" czy "ale". Nigdy też do niczego nie przekonuje, ani nie 
usprawiedliwia podjętych decyzji. Jego konkluzje nigdy nie są szare, są 
wyłącznie białe albo czarne.

Twój wewnętrzny cenzor lubi cię i jest na twoich usługach. Pragnie, abyś 
był szczęśliwy i zawsze osiągał sukcesy. Nie pójdzie jednak na kompromis, 
ani nie będzie ci przytakiwał, gdy będziesz chciał zrobić coś złego. Nie 
ustąpi też wtedy, gdy nie będziesz chciał zrozumieć, dlaczego określone 
postępowanie nie jest w porządku, i będziesz się bronił mówiąc, że przecież 
wszyscy ludzie tak postępują. Jedynym celem, jaki przyświeca twojemu 
wewnętrznemu cenzorowi jest ustalenie: czy dana myśl lub czyn są dobre? 
Wewnętrzny cenzor niezmiennie przesyła takie sygnały, pragnie bowiem 
ochronić cię przed niepowodzeniem i nieszczęściem, które są konsekwencją 
niewłaściwego myślenia i złego postępowania. Twój cenzor nie jest 
niszczycielem wszelkiej radości, przeciwnie, jest jej budowniczym! On 
działa dla ciebie, nie zaś przeciwko tobie. Jest twoim przyjacielem. Jeśli 
będziesz posłuszny jego radom i będziesz zawsze akceptował jego mądre 
wskazówki, doświadczysz tego, co najlepsze w życiu, osiągniesz sukces i 
będziesz szczęśliwy.

A co się dzieje, gdy nie zwracamy uwagi na dobrą radę naszego 
wewnętrznego cenzora? Wytwarza się w nas niejasne poczucie braku 
zadowolenia. Może się ono odznaczać małą intensywnością, lecz utrzymuje się 
stale. Jest to poczucie niezadowolenia z samego siebie, które odczuwamy, 
gdy popełniamy zło, lub dotkliwe wyrzuty sumienia, które nie dają nam 
spokoju, gdy mieliśmy możliwości, lecz nie uwierzyliśmy w siebie i 
pozwoliliśmy, aby okazja przeszła nam koło nosa, a potem żałujemy, że nie 
mieliśmy dość śmiałości, by z niej skorzystać.

Czym jest to, co nazywam cenzorem? Czy jest to sumienie? Nie, uważam, że 
jest to coś bardziej podstawowego. Ludzkie sumienie często kształtuje się 
pod wpływem wychowania religijnego, natomiast wewnętrzny cenzor jest 
aktywny nawet u analfabetów czy ludzi nie wyznających żadnej religii. 
Niektórzy uważają, że jest to zbiorowe doświadczenie wszystkich naszych 
przodków, przekazywane z pokolenia na pokolenie, prawie tak jak instynkt. 
Moim zdaniem nie jest to wyłącznie naturalna cząstka ludzkiej istoty, lecz 
czy tylko to? W każdym razie każdy z nas zawsze może skorzystać z 
całkowicie obiektywnego wewnętrznego głosu doradczego.

Wrażliwość na dobro i zło cechuje wszystkich ludzi, nawet bowiem 
najwięksi ignoranci mają w swoim wnętrzu dzwonek, który dźwięczy, kiedy 
postępują podle, nieuczciwie czy okrutnie wobec swojego bliźniego lub gdy 
czują strach stając wobec pewnych możliwości.

Większość myśli na ten temat, którymi podzielę się w tym rozdziale, 
zaczerpnąłem od mojego starego przyjaciela i kolegi dr. Smileya Blantona. 
Smiley zawsze mówił o tym cenzorze, dlatego zacząłem go traktować jako 
autorytet w tej dziedzinie.

Słownikowa definicja tego wyrazu jest następująca: "cenzor - czynnik 
kontrolujący przejście pewnych treści (np. nie akceptowanych społecznie 
idei, impulsów, uczuć) z podświadomości do świadomości". Samo słowo 
pochodzi od łacińskiego wyrazu "censor", oznaczającego jednego z dwóch 
wysokich urzędników starożytnego Rzymu, przeprowadzających spisy ludności, 
szacujących majątek rodzin, czuwających nad obyczajami i moralnością dla 
dobra wszystkich obywateli.

Najbardziej znanym i najwybitniejszym z nich był rzymski mąż stanu, Katon 
Cenzor (żył w latach 234 - 149 p.n.e). Katon znany był ze swojego 
przywiązania do prostego życia, uczciwości, odwagi, lojalności względem 
rodziny i kraju, wysokiej moralności, szczególnie w odniesieniu do seksu, 
oraz umiejętności wytrwania w ciężkich czasach.

Jeśli przywiązujesz jakąś wagę do tego, by nie mieć kłopotów będących 
rezultatem złego postępowania, jeśli cenisz sobie niewysłowione poczucie 
satysfakcji z powodu tego, że postąpiłeś dobrze, posłuchaj mądrej życiowej 
zasady: Jeśli pragniesz być człowiekiem naprawdę szczęśliwym, rób tylko to, 
o czym wiesz że jest słuszne.

Sposób ten jest najpewniejszą metodą zagwarantowania, aby wszystko w 
twoim życiu układało się dobrze. Ludzie, którzy uważają, że pogląd ten jest 
przestarzały, lub uważają, że mogą swobodnie obrać dowolną postawę w 
sprawach dotyczących moralności i uniknąć konsekwencji, zawsze odkrywają, 
że jest inaczej, niż myśleli. Kierowanie się w życiu wypróbowanym systemem 
moralności nie jest gwarancją słodkiego i szczęśliwego życia, obiecuje 
jednak ogólne poczucie zadowolenia z własnego życia o wiele pewniej niż 
naginanie prawa dla własnej przyjemności.

Czasami próbujemy oszukać samych siebie, mimo że nasz wewnętrzny cenzor 
radzi nam, abyśmy czegoś nie czynili. Konsekwencje takiego postępowania są 
zawsze złe. Nigdy nie zapomnę historii, którą opowiadał kiedyś Iron Eyes 
Cody, gwiazdor telewizyjny i filmowy, którego być może pamiętacie ze 
słynnego telewizyjnego programu stanowiącego część kampanii "Keep America 
Beautiful" ("Zachowajmy piękno Ameryki"). Cody był przebrany za Indianina i 
płynął kanoe. Gdy tak wiosłował jednym wiosłem, nagle spostrzegł 
zanieczyszczoną wodę.

Irone Eyes miał zwyczaj opowiadania starej indiańskiej legendy o chłopcu, 
który zignorował głos swojego wewnętrznego cenzora.

"Dawno temu indiańscy chłopcy szli na pustkowie, by przygotować się do 
ceremonii inicjacji wojowników. Jeden z nich udał się w piękną dolinę, 
pełną zielonych drzew, jasną od kwiatów, aby pościć. Trzeciego dnia, gdy 
rozejrzał się po otaczających dolinę górach, zauważył wysoki, skalny 
szczyt, pokryty błyszczącym w słońcu śniegiem. "Zmierzę się z tą górą, aby 
przekonać się, czy jestem prawdziwym mężczyzną", pomyślał sobie. Założył 
koszulę ze skóry bizona, zarzucił koc na ramiona i wyruszył, by zdobyć ten 
szczyt.

Gdy znalazł się na szczycie, poczuł się, jakby stanął na krawędzi świata. 
Miał wszystko u swoich stóp, a jego serce wypełniła duma. Nagle usłyszał 
szelest. Spojrzał w dół i dostrzegł węża u swoich stóp. Zanim zdążył się 
ruszyć, wąż przemówił: "Jestem bliski śmierci. Marznę z zimna. Nie mam dość 
pożywienia i głoduję. Włóż mnie pod swoją koszulę i zabierz na dół, w 
dolinę." "Nie zrobię tego", odparł młodzieniec. "Ostrzegano mnie przed 
tobą. Wiem, do jakiego rodzaju węży należysz. Jesteś grzechotnikiem. Jeśli 
cię podniosę, ukąsisz mnie, a twój jad mnie zabije." "Tak się nie stanie", 
zapewnił wąż. "Ciebie potraktuję zupełnie inaczej. Jeśli wyświadczysz mi tę 
przysługę, staniesz się dla mnie kimś szczególnym. Nie zrobię ci nic 
złego."

Młody Indianin wahał się przez chwilę, lecz wąż był bardzo przekonywający 
i miał piękne znaki na skórze. W końcu młodzieniec wsadził go pod koszulę i 
zaniósł na dół, w dolinę. Tam położył go delikatnie na trawie. Wtedy wąż 
zwinął się w kłębek, zagrzechotał, rzucił się i ukąsił go w nogę. "Przecież 
obiecałeś, że tego nie zrobisz", wykrzyknął młodzieniec. "Przecież 
wiedziałeś, kim jestem, gdy wkładałeś mnie za koszulę", odparł wąż 
odpełzając."

"Opowiadam tę historię wszędzie, gdzie jestem", mówi Iron Eyes. 
"Opowiadam ją szczególnie z myślą o młodych Amerykanach, którzy są kuszeni 
przez narkotyki. Pragnę, aby pamiętali o słowach węża: "Przecież 
wiedziałeś, kim jestem, gdy mnie podnosiłeś".

Niesłuchanie głosu wewnętrznego cenzora może być przyczyną prawdziwej 
życiowej tragedii. Pamiętajmy, że ma on zawsze na uwadze wyłącznie nasze 
dobro. Interesującym przykładem tego, co może się zdarzyć, gdy ktoś zwraca 
uwagę na głos swojego wewnętrznego cenzora, pomimo argumentów, jakie 
podsuwa świat, jest opowiadanie Donalda Seiberta, który przez wiele lat 
zasiadał w radzie nadzorczej sieci sklepów J. C. Penney.

Historia ta zdarzyła się w roku 1946, kiedy Seibert był młodym mężczyzną, 
dopiero co zwolnionym ze służby wojskowej po zakończeniu drugiej wojny 
światowej. Niedawno ożenił się i miał sześciotygodniową córeczkę. Seiber 
starał się poskładać na nowo swoje życie. Jego mała rodzina znajdowała się 
w ogromnych tarapatach finansowych i kiedy w maju 1946 roku zaproponowano 
mu pracę na lato, polegającą na graniu na pianinie w ośmioosobowej 
orkiestrze, w miejscowości wypoczynkowej położonej nad jeziorem Chautaugua 
w zachodniej części stanu Nowy Jork, natychmiast skorzystał z okazji.

On, jego żona i ich maleńka córeczka przyłączyli się do pozostałych 
siedmiu członków zespołu w miejscowości Bemus Point. Wszyscy wynajęli na 
całe lato pokoje w pawilonie położonym w pobliżu sali, w której mieli grać. 
Właściciel budynku wynajmował go, aby utrzymać własną rodzinę.

Sezon letni zaczął się wspaniale. Goście letniskowi przychodzili, by 
słuchać przebojów w stylu "The Rhythmaires" czy "The Romantic Vocals of 
Donny Seibert". Jednak w połowie lipca nadciągnęła zimna, deszczowa pogoda 
i utrzymywała się przez dłuższy czas. Interes szedł tak źle, że właściciele 
sali nie płacili na czas muzykom grającym w orkiestrze. Właściciel 
pawilonu, w którym mieszkali, wysłuchał ich ze zrozumieniem i powiedział, 
że mogą zapłacić czynsz, gdy wszystko się lepiej ułoży. Niestety, pogoda 
popsuła się jeszcze bardziej.

Jeden po drugim muzycy z zespołu uciekali w środku nocy. W końcu został 
tylko Don i jego rodzina. Mógłby bardzo łatwo zniknąć tak jak jego koledzy 
i zostawić właściciela pawilonu z nie zapłaconymi rachunkami.

- Musisz ustalić, co jest w tym wszystkim dla ciebie najważniejsze.

"Rzeczywiście, muszę to zrobić", pomyślał Don. Odwołał się do tego, co 
mówi mu głos wewnętrzny. Zrozumiał, że przetrwał z rodziną trudne chwile, 
że żona przeżyła poród, że nie są przecież w sytuacji ostatecznej. Nie może 
w żadnym wypadku postąpić krzywdząco wobec człowieka, który potraktował go 
uczciwie.

Następnego dnia właściciel domu był zaskoczony, że Don Seibert ciągle tu 
jeszcze jest.

- Ty... ty nie wyjechałeś? - zapytał.

- Nie - powiedział Don. - Zostaniemy do końca okresu najmu.

Don zapytał, czy nie mógłby zapłacić za wynajęcie pokoju pracując na 
rzecz ośrodka. Sprzątał pokoje turystów, zmieniał pościel i prał 
prześcieradła. Mimo to był nadal winien sto pięćdziesiąt dolarów za czynsz. 
Postanowił więc podjąć pracę w pobliskiej przetwórni soków, gdzie płacono 
mu siedemdziesiąt pięć centów za godzinę. Musiał wstawać o czwartej 
trzydzieści rano, aby zdążyć do pracy na czas. Była to ciężka robota 
polegająca na wyciąganiu spod pras ciężkich płóciennych filtrów do soków i 
myciu ich. Temperatura dochodziła do stu trzydziestu stopni Fehrenheita, a 
palce Dona pękały od kwasu zawartego w soku. Jednak odkrył, że z jakiegoś 
powodu wykonuje tę pracę z entuzjazmem.

W końcu października mógł wreszcie spłacić ostatnią ratę należności za 
wynajem. Właściciel mieszkania miał łzy w oczach.

- Nie chodzi mi o pieniądze - powiedział dziękując Donowi. - To takie 
pocieszające wiedzieć, że na świecie są ludzie, którzy dotrzymują danego 
słowa - Następnie dodał: - Daleko zajdziesz, synu. Zobaczysz, że daleko 
zajdziesz.

I rzeczywiście, Don Seiber zaszedł daleko.

Niedługo potem otrzymał pracę jako sprzedawca butów w sklepie J.C. 
Penny'ego w Bradford, w stanie Pensylwania. Nadal słuchał głosu swojego 
wewnętrznego cenzora i awansował na asystenta kierownika sklepu, potem 
kolejno na wyższe szczeble kariery, aż w końcu został członkiem zarządu.

Znam innego mężczyznę, którego nazwę tutaj imieniem Tom. Tom nie słuchał 
głosu swojego wewnętrznego cenzora. Był szefem sprzedaży w rejonie i 
pracował w dużej firmie handlującej sprzętem biurowym. Często zapraszał na 
obiad swoich pracowników, aby móc z nimi swobodnie rozmawiać o interesach. 
Jednak polityka firmy zabraniała mu płacenia rachunków za obiady jego 
sprzedawców.

Szef sprzedaży z innego rejonu poradził mu, by wpisywał zmyślone nazwiska 
na rachunkach za obiady. Wewnętrzny cenzor sprawił, że Tomowi nie było 
łatwo to uczynić, lecz kolega przekonywał:

- Przecież wszyscy tak robią.

W końcu Tom posłuchał jego rady.

- W jednym sezonie wykorzystałem wszystkich graczy drużyny New York 
Yankees do wpisywania fałszywych nazwisk - opowiadał.

Później Tom otrzymał inną atrakcyjną propozycję pracy i zdecydował się ją 
przyjąć. W nowej pracy zwykle zabierał klientów na obiad. Oczywiście zawsze 
istniał uzasadniony powód płacenia przez niego rachunków. Jednak dawny 
nawyk był tak silnie zakorzeniony, że Tom nadal wpisywał fałszywe nazwiska 
na rachunkach.

Pewnego dnia doszło do fuzji firm i inna wielka korporacja przejęła 
kompanię, dla której pracował Tom. Tom przeszedł do tej korporacji i nadal 
postępował zgodnie ze swoim zwyczajem. Dokładnie mówiąc do czasu, aż - 
sześć miesięcy później - wezwał go do siebie jego szef.

- Tom, nowy zarząd polecił wewnętrznym kontrolerom sprawdzenie wszystkich 
naszych operacji finansowych. Wykryto pewne nieprawidłowości dotyczące 
wydatków na twoim koncie. O co chodzi?

Tom przyznał się do tego, co robił, i w takich warunkach nie miał innego 
wyboru, jak tylko zrezygnować.

- Nigdy nie zapomnę tej lekcji - powiedział Tom, który teraz pracuje dla 
firmy działającej w innej części kraju. - Słyszałem wyraźnie cichy głos 
wewnętrzny, kiedy zaczynałem wpisywać zmyślone nazwiska. Powinienem był 
słuchać tego głosu "cenzora" odzywającego się w moim wnętrzu, zamiast 
słuchać kolegi.

Oczywiście, wielu innych nigdy nie zostało przyłapanych. Wydaje im się, 
że unikną konsekwencji. Jednak ktoś o tym wie! Wie o tym ich wewnętrzny 
cenzor - on nigdy nie zapomina i stale przesyła ostrzegawcze sygnały. 
Dlaczego? Ponieważ reprezentuje to, co jest najlepsze w każdej istocie 
ludzkiej. Z jakiegoś powodu, którego nie znamy, najlepsza cząstka nas 
samych nie toleruje oszukiwania.

Nasz wewnętrzny cenzor może wytwarzać również dobre, bardzo pozytywne 
uczucia. Zadzwoniłem kiedyś do firmy produkującej urządzenia klimatyzacyjne 
i zapytałem, czy mogą mi dostarczyć pewien model urządzenia, które, moim 
zdaniem, było najlepsze na rynku. Moja wysoka ocena urządzenia opierała się 
na doskonałej klimatyzacji w pokoju hotelowym, w którym zatrzymałem się 
pewnej bardzo upalnej nocy. Sprzedano mi dokładnie ten 

model, który sobie zażyczyłem.

Firma wysłała do mnie urządzenie wraz ze sprzedawcą. Człowiek ten dał mi 
bardzo przystępne, rozsądne wyjaśnienie zasad działania urządzeń 
klimatyzacyjnych w różnych warunkach pogodowych i poinstruował o sposobie 
kontroli wilgotności powietrza. Wszystko, co powiedział, sprowadzało się do 
stwierdzenia: "Uważam, że ten model urządzenia klimatyzacyjnego jest 
najlepszy z dostępnych na rynku, a jego parametry pracy wydają się bardzo 
dobre. Nie jest on jednak lepszym klimatyzatorem, niż ja jestem 
człowiekiem, a staram się być porządnym facetem. Nie mam ambicji, aby być 
najlepszą osobą na świecie, lecz naprawdę wierzę, że jest to dobre 
urządzenie klimatyzacyjne. Jeśli będzie się pan z nim należycie obchodził, 
sądzę, że da panu satysfakcję na pięć lat".

Spojrzałem z podziwem na tego cichego, wrażliwego, uczciwego człowieka. 
Jego wewnętrzny cenzor najwyraźniej dobrze funkcjonował. W zasadzie kupiłem 
raczej jego niż ten klimatyzator. Od tego czasu minęło o wiele więcej niż 
pięć lat, a urządzenie klimatyzacyjne nadal świetnie działa. Dokonując 
formalności związanych z zakupem, wdaliśmy się w pogawędkę i pochwaliłem go 
za jego szczerość.

- Cóż, staram się robić to, w co wierzę, że jest słuszne - powiedział, 
nieco zakłopotany. - To jedyny sposób, w jaki ja mogę zachować szacunek dla 
samego siebie.

Zwrócił uwagę na mój znaczek rotariański i powiedział, że sam jest 
rotarianinem. Jakiś czas później spotkałem innego członka jego klubu i 
zapytałem, czy zna tego sprzedawcę urządzeń klimatyzacyjnych.

- Pytasz, czy go znam?! Nie mam wyboru, muszę odpowiedzieć, że tak - 
odparł zagadnięty mężczyzna. - To jeden z najporządniejszych i najbardziej 
szczęśliwych ludzi, jakich znam. Jest bardzo kompetentnym pracownikiem i 
wspaniałym sprzedawcą - dodał.

Zawsze intrygowało mnie jak Reggie Jackson, słynny gracz baseballowy, 
pozwolił, by jego wewnętrzny cenzor pomógł mu w trudnej sytuacji, do której 
doszło przed najważniejszym meczem rozgrywek World Series w sezonie 1973 
roku.

Reggie był świetnym zawodnikiem grającym w środku pola, w tym czasie 
występował w barwach klubu Oakland Athletics. Podczas rozgrywek World 
Series, Reggie otrzymał list z pogróżkami, że zostanie zabity.

- W pierwszej chwili starałem się to wszystko zbagatelizować - opowiada. 
- Jednak później pomyślałem o Martinie Lutherze Kingu, o Johnie i Robercie 
Kennedych. W ich przypadku zabójstwa też nie miały żadnego sensu.

Klub, w którego barwach grał, zapewnił mu opiekę ochroniarzy, a FBI 
obiecała, że zawsze będzie do dyspozycji, a cały stadion zostanie poddany 
inwigilacji.

- Mimo to, cóż oni mogli pomóc człowiekowi stojącemu samotnie na środku 
boiska, na wewnętrznej części pola? - mówił Reggie. - Zacząłem sobie 
wyobrażać tego fanatyka znajdującego się na dachu górującym nad całym 
obiektem. Trzyma w rękach potężny karabin snajperski. Wie, że najlepiej 
będzie mnie trafić, gdy będę stał na pozycji odbijającego piłkę i czekał na 
rzut. Nastawia na mnie celownik optyczny i powoli naciska spust...

Reggie zdał sobie sprawę, że nigdy nie będzie mógł grać w piłkę 
doświadczając takiego silnego lęku. Uczucie to byłoby bardziej paraliżujące 
niż zerwanie ścięgna mięśnia podkolanowego.

Wtedy przypomniał sobie swojego ojca. Jego ojciec prowadził mały warsztat 
krawiecki w mieście Wyncote, w stanie Pensylwania, w którym dorastał 
Reggie. Ojciec grywał w półprofesjonalny baseball i nauczył Reggiego wiele 
o tej grze. Nauczył też swojego syna najważniejszej zasady, gdy przyłapał 
go na podkradaniu cukierków w miejscowym sklepie.

- Postępuj uczciwie ze swoim bliźnim - nie kłam, nie oszukuj ani nie 
kradnij - a na pewno spotka cię zasłużona nagroda - powiedział małemu 
Reggiemu.

- Prosta filozofia ojca stała się podstawą mojej wiary - opowiada Reggie. 
- Nie tylko już nigdy więcej niczego nie ukradłem, lecz nauczyłem się 
wsłuchiwać w ten wewnętrzny głos, który zawsze mi mówił, czy postępuję 
dobrze czy źle.

Reggie opowiada, że rada ojca dała mu poczucie głębokiego wewnętrznego 
pokoju i przekonanie, że jeśli tylko będzie sprawiedliwie postępował ze 
swoimi bliźnimi, to spotka go nagroda.

Reggie przyznaje, że w trakcie swojej kariery w lidze baseballowej 
czasami popełniał błędy, tracił panowanie nad sobą, rzucał ze złości czapką 
czy kijem baseballowym.

- W końcu jednak zacząłem dorastać - mówi. - Z roku na rok coraz bardziej 
lubiłem baseball. Zawsze gdy udawała mi się jakaś zagrywka, miałem poczucie 
wielkiej, wszechogarniającej satysfakcji. Odkryłem, że istnieje tylko jedna 
recepta na dobrą grę: grać z całych sił. Jeśli nie udało mi się dobiec do 
bazy, choć mogłem to uczynić, miałem poczucie, jakbym oszukał samego 
siebie, własną rodzinę, kolegów z zespołu, właścicieli klubu, kibiców i 
tego Kogoś w górze.

Nie muszę chyba mówić, co Reggie zrobił w związku z otrzymaną pogróżką 
śmierci.

- Gdy przypomniałem sobie o tym, co powiedział ojciec, nagle znalazłem w 
sobie siłę, by pokonać lęk przed śmiercią, i poczułem głęboki wypełniający 
pokój.

Następnego dnia Reggie stanął na pozycji łapacza, naprzeciw miotacza 
drużyny przeciwnej, znanego z bardzo silnego rzutu. Kibice dopingowali ich 
gorąco, a Reggie myślał wyłącznie o piłce.

- Gdy wykonałem trzeci zamach, przyszła mi do głowy pewna myśl - 
opowiada. - Całkiem zapomniałem o groźbie śmierci. Wiedziałem, że tata 
ogląda w domu mecz w telewizji i że musiał słyszeć o groźbach zamachu na 
moje życie. Popatrzyłem w stronę, gdzie były ustawione kamery, i pomachałem 
ręką. Wiem, że odebrał mój sygnał.

Innym człowiekiem, który zwraca uwagę na głos swojego wewnętrznego 
cenzora, jest sędzia Joseph A. Wapner, którego program telewizyjny The 
"People's Court" ("Sąd ludzi") ma wielu zwolenników. W prowadzonym przez 
niego programie ludzie przedstawiają pod jego osąd różne autentyczne 
sprawy. Werdykty Josepha Wapnera opierają się na jego dwudziestoletnim 
doświadczeniu w pracy sędziego sądów miejskich w stanie Kalifornia i sądów 
wyższej instancji.

Sędzia Wapner należy do grupy mężczyzn studiujących Biblię w synagodze 
Valley Beth Shalom. Opowiada, że jedno z najżywszych wspomnień w jego 
karierze ma związek z pewnym fragmentem Księgi Kapłańskiej (19,11), którego 
urywek zacytował z pamięci: "(...) nie będziecie kłamać, nie będziecie 
oszukiwać jeden drugiego".

- Zdarzyło się to, kiedy byłem sędzią sądu miejskiego w Los Angeles - 
opowiada. - Pierwszego dnia pracy musiałem osobiście zbadać prawdziwość 
zeznań oskarżonego. Mężczyzna, którego tutaj nazwę panem Tobinem, został 
oskarżony o to, że naruszył ograniczenie prędkości jadąc Olympic Boulevard, 
gdzie prędkość maksymalna wynosiła trzydzieści pięć mil na godzinę. 
Policjant zeznał, że jechał za cadillackiem pana Tobina z roku 1949 i 
szybkościomierz jego samochodu wskazywał prędkość sześćdziesięciu mil na 
godzinę.

- Wysoki sądzie - zaklinał się pan Tobin. - Mój samochód nie jest w pełni 
sprawny. Nie mógłbym przekroczyć trzydziestu pięciu mil na godzinę!

Słysząc to policjant głośno się roześmiał.

- W porządku - odpowiedziałem panu Tobinowi. - Jeśli poczekasz do czasu, 
aż skończę inne sprawy, pojadę twoim samochodem. Jeśli nie będzie mógł 
jechać z szybkością większą niż trzydzieści pięć mil, wygrałeś.

Później, w czasie przerwy na lunch, jeden ze strażników sądowych zasiadł 
za kierownicą tego samochodu, a pan Tobin i ja byliśmy pasażerami. 
Niezależnie od tego, jak mocno policjant naciskał na gaz, samochód nie mógł 
przekroczyć prędkości trzydziestu pięciu mil. Przekładnia była zepsuta.

Wróciłem do sądu, lekko stuknąłem młotkiem i ogłosiłem werdykt: - 
Niewinny.

Ta sprawa nauczyła mnie pewnej bezcennej lekcji - podobnie jak dawny król 
Salomon, szukaj prawdy własnymi oczami i uszami, posługując się własnym 
wyczuciem. Nie ufaj innym, gdy twój zdrowy rozsądek podpowiada ci, że coś 
jest nie tak.

Tak, zdrowy rozsądek może być jeszcze jednym określeniem twojego 
wewnętrznego cenzora.

Innym jego interesującym synonimem jest słowo "odźwierny". Beverly 
Garland, aktorka z Hollywood, ma swoje własne życiowe motto, którego cały 
czas używa: "Bądź odźwiernym własnego umysłu". Opowiada, że gdy była 
dzieckiem, nauczył ją tego jej ojciec. Później używała tej zasady przez 
całe życie - w karierze aktorskiej, jako matka i kobieta prowadząca 
interesy.

- Jeśli marudziłam, że boję się ciemności lub bałam się poznawania nowych 
ludzi, tata mówił: "Bądź odźwiernym własnego umysłu". Dzisiaj to 
powiedzenie może się wydawać przestarzałe, lecz nadal ma sens - mówi 
Beverly. - Odźwierny jest osobą pilnującą drzwi, kimś kto stoi w drzwiach, 
wpuszcza ludzi do środka i wypuszcza ich. Tata chciał, abym wyobraziła 
sobie, że zatrzymuję negatywne myśli (takie jak lęk) w drzwiach, a 
jednocześnie mówię: "Proszę wejść" do wiary i miłości, i pewności siebie. 
Jako aktorka, zanim wyszłam przed kamery, musiałam się upewnić, że niepokój 
został wyproszony za drzwi, a zaufanie we własne umiejętności wpuszczone do 
środka. Jako matka, gdy obawiałam się o moje dzieci, starałam się nie 
dopuścić do siebie niepokoju i napełnić swój umysł zaufaniem dającym mi 
spokój. Oczywiście, często zdarzały się sytuacje, kiedy zapominałam o tych 
słowach. Jedno takie wydarzenie pamiętam szczególnie wyraźnie. W 1972 roku 
mój mąż Fillmore Crank i ja otworzyliśmy drzwi do naszego własnego hotelu o 
nazwie Beverly Garland, położonego w północnej części Hollywood. Było to 
dla nas obojga całkiem nowe przedsięwzięcie, które okazało się o wiele 
bardziej skomplikowane i wymagające, niż w swojej naiwności sądziliśmy. 
Musieliśmy być zawsze gotowi na każde wezwanie, przez dwadzieścia cztery 
godziny na dobę. Oczywiście zawsze coś było źle. Instalacja 
wodno-kanalizacyjna się psuła. Były przerwy w dostawie prądu, produkty 
żywnościowe nie zostały dostarczone na czas, pracownicy dzwonili 
zawiadamiając, że są chorzy. Kiedyś epidemia grypy pozbawiła nas wszystkich 
pokojówek. Fillmore dał mi do wyboru: możesz myć podłogi albo robić pranie. 
Przez dziesięć dni złożyłam tyle prześcieradeł i poszew na poduszki, że 
mogłabym nimi zakryć całą Kalifornię. Później nastał kryzys energetyczny. 
Ceny benzyny wzrosły dwukrotnie, a wyjazdy turystyczne do Kalifornii się 
skończyły. Zastanawialiśmy się, jak zapełnimy nasze łóżka? Co się stanie, 
jeśli nadal będziemy tracić pieniądze? Co się stanie, jeśli pomysł naszego 
hotelu nie chwyci? A co, jeśli odniesiemy porażkę? Siedziałam za biurkiem w 
moim ośmiopiętrowym, liczącym dwieście sześćdziesiąt dwa pokoje hotelu, a 
dawni nieproszeni goście: lęk i zmartwienie, zaczęli wślizgiwać się do 
środka. Jednak udało mi się ich w porę złapać. Stanęłam w drzwiach. Stałam 
w drzwiach mojego umysłu i wyrzucałam lęk pakujący się do środka. Biblia 
mówi, że "doskonała miłość usuwa lęk" (1. List Jana 4,18). Właśnie w taki 
sposób należy pełnić rolę odźwiernego. W tamtych czasach, zawsze gdy w 
naszym hotelu (który teraz jest w rozkwicie, mogę to z radością powiedzieć) 
pojawiał się lęk i chciał się zarejestrować, po prostu uśmiechałam się i 
wskazywałam na tabliczkę z napisem "Brak wolnych pokoi".

Jej postępowanie miało sens. Tabliczka z napisem "Brak miejsc" - to 
wspaniały znak, jaki można przed sobą umieścić, kiedy lęk czy inne 
negatywne myśli starają się wedrzeć do naszego wnętrza.

Mój dawny przyjaciel z czasów chłopięcych był mistrzem w pozwalaniu 
cenzorowi na przejmowanie kontroli nad swoim życiem. Teraz nie ma go już 
wśród nas.

Pamiętam, jak pewnego dnia otrzymałem list od młodej kobiety - nigdy jej 
nie spotkałem - która pisała, że jest jego wnuczką. Napisała, że nigdy nie 
poznała swojego dziadka osobiście, lecz wiele o nim słyszała i pragnęłaby 
dowiedzieć się o nim czegoś więcej. Powiedziano jej, że byłem bliskim jego 
przyjacielem. Pytała, czy opowiem jej wszystko, co o nim wiem.

Nazywał się Forest R. Dietrick, lecz zwykle nazywano go Sport Dietrick i, 
chociaż był o kilka lat starszy, był moim bliskim przyjacielem, gdy nasza 
rodzina przeprowadziła się do Bellefontaine, w stanie Ohio. Odpowiedziałem 
na list jego wnuczki, pisząc, że naprawdę pochodziła z rodziny o świetnych 
tradycjach. Jej dziadek był wielkim człowiekiem według wszystkich 
standardów, człowiekiem, który całe swoje życie przeżył w posłuszeństwie 
względem swojego wewnętrznego cenzora. Był człowiekiem otwartym, uczciwym 
aż do przesady, o stalowym charakterze, zawsze wychodzącym do ludzi i 
szczęśliwym, może nawet nieco hałaśliwie.

Pierwszy raz spotkałem go, kiedy pracował w pralni chemicznej, gdzie 
prasował ubrania. Właśnie wróciłem z college'u do domu na wakacje. Ostatni 
raz, kiedy go widziałem, był prezydentem jednego z czołowych banków w 
Worthington, w stanie Ohio, na przedmieściach Columbus. To właśnie tam 
rozegrała się jedna z najszczęśliwszych chwil jego życia i o niej 
opowiedziałem jego wnuczce. Działo się to w najgorszym okresie wielkiego 
kryzysu. Franklin D. Roosevelt był wtedy prezydentem i to on wypowiedział 
jedno z najmądrzejszych zdań, jakie kiedykolwiek wygłosił urzędnik 
państwowy i mąż stanu: "Jedyną rzeczą, której powinniśmy się lękać, jest 
sam lęk".

W tamtych czasach banki bankrutowały jeden po drugim. Pewnego dnia 
niektórzy właściciele depozytów w banku w Worthington stali się trochę 
nerwowi i wycofali swoje oszczędności. To zaniepokoiło innych i niebawem na 
zewnątrz banku zaczął się gromadzić tłum. Sytuacja taka mogła spowodować 
lawinowe wycofywanie depozytów bankowych. Sport Dietrick, właściwie 
oceniając sytuację, wyszedł na zewnątrz, wspiął się na skrzynkę i swoim 
silnym głosem przemówił do zaniepokojonych ludzi: "Wasz bank zwróci wam 
każdego dolara, którego nam powierzyliście. Nasza kondycja finansowa jest 
dobra. Daję wam na to moje słowo".

Wszyscy wiedzieli, że jego słowo jest warte tyle, co złoto. Wiedzieli 
bowiem, że był uczciwy jak mało kto. Sport Dietrick miał coś, co w 
amerykańskiej historii określa się mianem charakteru. Nikt nie zadał mu 
nawet żadnego pytania. Ktoś z tłumu zawołał: "Jeśli ty tak mówisz Sport, to 
w porządku". Ludzie rozeszli się w spokoju. Żaden człowiek nie stracił w 
banku Sporta ani centa. Nic dziwnego, że zachowałem go w moich 
wspomnieniach jako jednego z najszczęśliwszych ludzi, których znałem. Sport 
Dietrick dobry w prawdziwie męskim sensie, przez całe swoje życie.

List jego wnuczki skłonił mnie do rozmyślań o innych mężczyznach 
zgromadzonych w tłumie, jaki zebrał się przed budynkiem banku w 
Bellefontaine. Wydawało się, że wszyscy oni zwracali baczną uwagę na głos 
swojego wewnętrznego cenzora. Był wśród nich Bob Cooke, który został 
później biznesmenem w Los Angeles, John Scarf, który został chirurgiem 
wykonującym praktykę w Bostonie, był Hike Newell, który odniósł wielki 
sukces w biznesie w Cincinnati, i był Glen Hill, który w końcu został jedną 
z głównych postaci na rynku ubezpieczeń w Ohio, i wielu, wielu innych.

Jednak moim najbliższym przyjacielem był Sammy Kaufman. Zawsze czekałem 
na niego na rogu ulicy - razem chodziliśmy do szkoły i razem wracaliśmy do 
domu po lekcjach. Chociaż było to tak wiele lat temu, nadal pamiętam ten 
nasz szczególny rodzaj powolnego, jakby toczącego się chodu, którym się 
poruszaliśmy, i jego potężny uśmiech. Bellefontaine było miastem 
zamieszkanym przez metodystów i prezbiterian. Nie było wystarczającej 
liczby żydowskich rodzin, aby mogła powstać synagoga, i Kaufmanowie 
chodzili do naszego kościoła, do pierwszego kościoła metodystów, w którym 
pastorem był mój ojciec. Tata był człowiekiem wielkiego serca, prawdziwym 
chrześcijaninem, który kochał wszystkich ludzi. W rezultacie, nieliczni 
żydzi i rzymscy katolicy, którzy mieszkali w naszym mieście (a nawet 
garstka domorosłych ateistów), czuli się swobodnie w jego towarzystwie.

Rodzina Sammy'ego była bogatsza od naszej i kiedy zapanowała moda na 
rowery, jego ojciec natychmiast mu go kupił. Rower ten był czerwonym 
cackiem, z dzwonkiem i lampką z przodu. Sammy miał dobre serce i dzisiaj 
wydaje mi się, że jeździłem na tym rowerze tyle samo, co on.

Wszystkie nasze wędrówki kończyły się w kawiarniu u Richiego, gdzie 
jedliśmy czekoladowy deser lodowy z orzechami i wiśnią na wierzchu. Cóż, 
Sammy poszedł na jeden uniwersytet, ja na drugi, i on osiadł w Cleveland, 
jako bogaty człowiek - był szefem wielkiej fabryki produkującej swetry. 
Swetry, które wytwarzał, były dobrej jakości, tak jak Sammy, ponieważ 
zwracał on zawsze baczną uwagę na swój wewnętrzny głos. Zaopatrywał mnie w 
te swetry przez wiele lat. Wszystko, co mogłem mu dać w zamian, to były 
książki, jakie napisałem. Z wnętrza z całego swojego wielkiego serca uznał 
je wszystkie za dobre. Zawsze gdy byłem w Cleveland albo on w Nowym Jorku, 
spotykaliśmy się jak za starych dobrych czasów.

Ostatni raz widziałem go w Nowym Jorku i zabrałem go na lunch do 
Metropolitan Club. Było to jedno z tych wzruszających spotkań, jakie znają 
tylko starzy przyjaciele. Mieliśmy stół przy oknie z widokiem na Fifth 
Avenue i na Centrał Park. Sammy był trochę szczuplejszy, a ja martwiłem się 
jego wyglądem. Jednak na jego twarzy nadal malował się ten dawny, wspaniały 
uśmiech.

- Co się dzieje z dzisiejszymi studentami? - dopytywał się Sammy.

Było to w czasach, gdy niektórzy palili flagi narodowe i karty powołania 
do wojska. - Powiadają, że czują się wyobcowani z powodu polityki rządu, 
mając przy tym na myśli swój kraj, a niektórzy twierdzą, że czują się 
wyobcowani wobec Boga. Dlaczego? Przecież Ameryka to wspaniały kraj, 
najlepszy w całej historii świata.

Później jednak przyznał, że mogły istnieć jakieś powody tych narzekań i 
że ludzie ci stanowili jedynie małą część młodzieży. Nawet jeśli 
rzeczywiście się wyalienowali, naszym obowiązkiem jest sprowadzić ich na 
właściwy tor. W ten sposób zakończyliśmy nasze spotkanie pozytywną nutą.

- Co zamówisz na koniec, Sammy? Swój dawny ulubiony deser lodowy? Ten 
czekoladowy przysmak z orzechami i wiśnią na górze? - Na jego twarzy 
pojawił się znany, szeroki uśmiech i obaj zamówiliśmy po jednej porcji 
deseru. - Nie mów o tym mojemu lekarzowi - powiedział.

Gdy skończyliśmy, Sammy wyznał:

- Dobrze być znowu z tobą, stary przyjacielu. Ten czekoladowy deser 
lodowy był doskonały, jednak nie tak dobry, jak ten w kawiarni u Richiego, 
w Bellefontaine. Czy nie mam racji? To były wspaniałe czasy. 

Rozstaliśmy się na rogu Fifth Avenue i Sixtieth Street, obejmując się na 
pożegnanie i strzelając w dłonie. Patrzyłem, jak odchodził w kierunku Plaza 
Hotel, dopóki nie zginął w tłumie. Szedł wolnym krokiem, całkiem inaczej 
niż wtedy, gdy w dawnych czasach sunął na "naszym rowerze" po North Detroit 
Street w mieście Bellefontaine. Odwrócił się, by pomachać ręką na 
pożegnanie, i ten sam serdeczny uśmiech pojawił się na jego twarzy. Sammy 
umarł wkrótce potem, lecz dla mnie pozostał na zawsze żywy we 
wspomnieniach. Miał to, czego trzeba, by być szczęśliwym, autentycznym, 
miał kochającą naturę, jasny umysł i duszę pełną troski. Był także, na swój 
szczery sposób, prawdziwym mężem bożym. To właśnie jego silna wiara 
sprawiła, że był jednym z najbardziej niezapomnianych i najbardziej 
umiłowanych przyjaciół, jakich miałem w życiu.

Cóż jednak robić, gdy zły los czy przeciwności uderzają w nas nie raz, 
lecz stale? Jak wtedy ufać głosowi wewnętrznego cenzora? Cóż, zobaczmy!

Znałem pewnego człowieka, Jaya z Rhode Island, który otrzymał od życia 
wiele ciosów i podnosił się po każdym z nich. Jednak miał on to, czego 
potrzeba, by być szczęśliwym, nawet w trudnym położeniu. Był człowiekiem, 
który uważnie wsłuchiwał się w cichy, wewnętrzny głos.

Zaraz po skończeniu studiów Jay otrzymał propozycję pracy w firmie 
handlowej, która miała przed sobą wspaniałe perspektywy sukcesu. Jednak 
firma zbankrutowała w ciągu dwóch lat, a Jay stracił pracę. Nie był jednak 
bez pracy przez zbyt długi okres. Pozbierał się i szybko znalazł inne 
zajęcie - sprzedaż dla firmy handlującej luksusowymi towarami. Dobrze mu 
szło, kilka razy był awansowany, zarabiał niezłe pieniądze. Później miał 
wypadek samochodowy i leżał w łóżku - najpierw w szpitalu, a potem w domu, 
przez kilka miesięcy. Firma czekała przez trzy miesiące, lecz w końcu 
trzeba było zatrudnić jego zastępcę, któremu także świetnie szło. Był tak 
dobry, że firma nie mogła z niego zrezygnować. Jayowi zaoferowano pracę w 
biurze za połowę wynagrodzenia, jakie otrzymywał w dziale sprzedaży.

Przyjął nową pracę z dobrą postawą, słuchając głosu swojego wewnętrznego 
cenzora, i nadal był człowiekiem szczęśliwym. Powrócił do firmy i tak 
dobrze przystosował się do pracy biurowej, że awansowano go na stanowisko 
kierownika i podniesiono mu pensję. Jako człowiek o dobrym charakterze, był 
popularny wśród przedstawicieli obydwu płci i niebawem rozległy się weselne 
dzwony. Później firma przeniosła go na stanowisko szefa sprzedaży, 
podnosząc mu wynagrodzenie i dodając prowizję. Przez kilka następnych lat 
wszystko dobrze się układało, lecz później przeciwności uderzyły ze 
zdwojoną siłą. Tym razem były to prawdziwe przeciwności. Jego żona, którą 
bardzo kochał, zmarła, i Jay został sam. Mężnie zniósł ten cios i rzucił 
się w wir pracy. Potem popełnił poważny błąd. Inna firma, na której Jay 
wywarł doskonałe wrażenie, skusiła go taką propozycją pracy, której nie 
mógł się oprzeć.

Czy wtedy słuchał głosu swojego cenzora? Nie wiem. Gdy podejmował nową 
pracę, nie wiedział, że członkowie jej zarządu ciągnęli z niej tyle, ile 
się tylko dało. Później sprzedali firmę i sami z niej "wyskoczyli" w 
odpowiednim momencie. By ograniczyć koszty, nowi właściciele musieli 
zwolnić znaczną część załogi. Przyjęli zasadę, że wszyscy, którzy podjęli 
pracę w firmie w ciągu ostatnich trzech lat, muszą odejść, co, jak 
odgadujecie, objęło także Jaya. Wytrzymał to potężne uderzenie i po jakimś 
czasie znowu powrócił do siebie. Wówczas pewna firma ubezpieczeniowa 
zwróciła się do niego z prośbą, by wygłosił mowę na śniadaniu 
zorganizowanym dla ich pracowników. Chcieli, aby opowiedział o tym, czego 
się nauczył pracując w sprzedaży. Wszyscy byli pod tak silnym wrażeniem 
jego metod sprzedaży i pozytywnego podejścia, że zachęcili go, by zaczął 
pracować w ubezpieczeniach. Jay jeszcze raz się pozbierał i, o ile wiem, 
nie poniósł już więcej porażek. Jego wspólnicy opowiadali, że Jay był 
jednym z najlepszych agentów ubezpieczeniowych w firmie.

Pierwszy raz usłyszałem o Jayu, kiedy przemawiałem na konwencji 
zorganizowanej przez jego firmę.

- Co dało Jayowi taką zdolność do powstania po otrzymanym ciosie? - 
zapytałem.

- To jego elastyczność, nieugięty duch, pozytywne myślenie i wyznawanie 
starej zasady, że każdy cios może być przemieniony w podniesienie na duchu 
- usłyszałem w odpowiedzi.

- To porządny facet - powiedziałem. - I pomimo tego wszystkiego, co go 
spotkało, pozostał naprawdę szczęśliwy.

- Nigdy nie myślał o tym, aby się poddać - dodał ktoś inny.

Pewien mężczyzna podsumował wszystko, co o nim powiedziano.

- Wiecie co chłopcy, zapomnieliśmy o najważniejszej zalecie Jaya. Jay 
jest człowiekiem, który ma entuzjastyczną wiarę.

Pomimo wszystkich przeciwności losu, jakie go spotkały, Jay znał 
najważniejszy sekret odnoszenia sukcesów. Zawsze dostrajał się do głosu 
swojego wewnętrznego cenzora.

Pamiętaj, że czynienie tego, o czym wiesz, że jest słuszne, przynosi 
korzyści i zwiększa twoją szansę na odniesienie sukcesu i zaznanie 
szczęścia. Posiadasz to, czego trzeba, by być szczęśliwym, jeśli zrobisz 
użytek ze swojej wiary. A jeśli powiesz: "Nie wyznaję żadnej religii", 
wiedz, że i tak cię lubię. Ty i ja jesteśmy przyjaciółmi. Dlatego wzywam 
cię, abyś na własny sposób zaczął szukać czegoś, w co mógłbyś uwierzyć, i 
uzyskał dla siebie najpewniejszą gwarancję sukcesu i trwałego szczęścia. Ty 
również masz to, czego trzeba, by być szczęśliwym i pewnym siebie, nawet w 
obliczu niesprzyjających okoliczności.



* Pamiętaj, że aby osiągnąć prawdziwe szczęście, należy czynić tylko to, 
o czym wiesz, że jest słuszne.





Rozdział 14

Życie to wiara,

pozytywna wiara





Po bardzo długim życiu, po prawie siedemdziesięciu latach przemawiania, 
pisania i głoszenia kazań, doszedłem do pewnej ostatecznej konkluzji, tej 
mianowicie, że wszyscy, w tym także i ty, Czytelniku, zostaliśmy 
umieszczeni na tej ziemi w wyraźnie określonym celu. Wierzę, że istnieje 
naprawdę mądry plan dla naszego życia i że jeśli będziemy go znali i 
realizowali, będziemy szczęśliwi i mieli poczucie spełnienia.

To oczywiście nie zawsze się zdarza. Podczas swojej życiowej wędrówki 
człowiek może upaść. Uważam, że główną przyczyną porażki jest brak wiary. 
Ludzie prawdziwie wierzący nie są osobami, które cały czas zawodzą 
pokładane w nich nadzieje, mają bowiem umiejętność podnoszenia się po 
upadku.

Postawa wiary rzeczywiście powoduje wielką zmianę w jakości naszego 
życia. Właśnie to jest jednym z powodów napisania tej książki.

Pozwólcie, że opowiem wam historię małego portorykańskiego chłopca, który 
dzięki głębokiej wierze odkrył swoje prawdziwe powołanie w życiu. Juan 
Antonio Rodriguez urodził się w ubogiej rodzinie w małym miasteczku Rio 
Piedras. W najlepszych czasach Juan i jego pięcioro rodzeństwa jedli mięso 
tylko dwa razy w tygodniu. Czasami na stole była wyłącznie kawa. W wieku 
siedmiu lat Juan orał pole trzciny cukrowej idąc za zaprzęgiem wołów. 
Jednak Juan miał wierzących rodziców, którzy nauczyli go, że może osiągnąć 
wszystko, jeśli tylko będzie wierzył.

Później mały Juan znalazł pracę jako chłopiec noszący torbę z kijami na 
pobliskim polu golfowym. Niebawem zorganizował sobie własny "klub golfowy", 
gdzie grało się kawałkiem rurki, na której końcu umieszczony był kawałek 
drzewa. Takim urządzeniem Juan uderzał w nakrętki od butelek przesuwając je 
po wytyczonej trasie. Juan stał się w tej sztuce naprawdę dobry. Kiedyś 
jeden z mężczyzn, któremu nosił torbę, dał mu zestaw kijów golfowych. W 
czasie kiedy Juan był w armii Stanów Zjednoczonych, już silnie wierzył, że 
jego przeznaczeniem jest stać się zawodowym graczem w golfa. Pierwszym jego 
życiowym celem stało się kupienie domu dla matki, która w owym czasie 
przeprowadziła się do Nowego Jorku i mieszkała w ubogiej kamienicy.

Około roku 1960 Juan, teraz znany jako Chi Chi Rodrigues, zaczął grać w 
turniejach Professional Golfing Association (Stowarzyszenia zawodowych 
graczy golfowych). Po trzech latach jego matka przeprowadziła się do nowego 
domu. Wtedy Chi Chi poznał kogoś, kto nadał nowy wymiar jego już wówczas 
silnemu systemowi przekonań.

Podczas rozgrywek w klubie golfowym Sleepy Hollow w Nowym Jorku Juan 
poznał nie kogo innego, jak tylko mojego starego przyjaciela dr. Smileya 
Blantona, który był członkiem jego klubu.

- Smiley miał wtedy prawie osiemdziesiąt lat, a ja byłem zaledwie 
dwudziestokilkuletnim mężczyzną - wspomina Chi Chi. - Lecz gdy szliśmy 
razem od dołka do dołka, śmiejąc się i rozmawiając, różnica lat, jaka nas 
dzieliła, przestawała istnieć. Smiley był doskonałym graczem i wiele się od 
niego nauczyłem. Uczył mnie o życiu i o golfie. Nauczył mnie, że kiedy 
składam się do strzału, muszę być skoncentrowany na tyczce zatkniętej w 
dołku, nie zaś na pułapkach z piasku czy sadzawkach wodnych, które mnie od 
niego oddzielają. "Bądź pozytywny", mówił mi. "Twoje ciało może uczynić 
tylko tyle, ile obejmie twój umysł, Chi Chi. Jeśli będziesz myślał o 
rzeczach negatywnych, będziesz zmierzał w ich kierunku. Jeśli jednak 
pozostaniesz skupiony na wytyczonym sobie celu, na pewno go zrealizujesz".

Wiara Chi Chi stała się jeszcze silniejsza i w rezultacie wygrał osiem 
turniejów organizowanych przez Professional Golfing Association. Później, w 
roku 1985, skończywszy pięćdziesiąt lat wstąpił do P. G. A. seniorów i od 
tamtej pory stał się czołowym zwycięzcą w rozgrywkach turniejowych 
zdobywając tytuł gracza-seniora roku nadawany przez pismo "Golf Digest".

Dzisiaj Chi Chi przekazuje ciężko doświadczonym przez życie, biednym 
dzieciom filozofię wiary za pośrednictwem swojej fundacji o nazwie Chi Chi 
Rodrigues Youth Founciation z siedzibą w Clearwater w stanie Floryda.

- Tłumaczę im, że mogą zastosować tę zasadę do każdego wyzwania, wobec 
którego staną. Po pierwsze, mówię im, pamiętajcie o tym, by zadbać o swój 
spokój wewnętrzny. On pomoże wam zachować równowagę i dostrzec wyraźnie 
każdą trudną sytuację. Musicie pragnąć zwycięstwa. Życie jest pełne 
niebezpieczeństw i pułapek. Lecz jeśli będziecie patrzyli na tyczkę i szli 
ku niej z całych sił, będziecie mistrzami we wszystkim, czego się 
dotkniecie, nawet jeśli nie będziecie za każdym razem wygrywać.

Chi Chi realizuje wytrwale plan dla swojego życia. Jest człowiekiem 
wierzącym.

Innym znakomitym sportowcem, który jest entuzjastycznym wierzącym, jest 
Tommy Lasorda - dynamiczny menedżer drużyny baseballowej Los Angeles 
Dodgers, grającej w pierwszej lidze.

"Trzeba trwać w wierze", pisze w artykule zamieszczonym w lipcowym 
numerze magazynu "Fortune" (z 1989 roku). "Wygranie w rozgrywkach World 
Series w 1988 roku było pozytywnym dowodem na to, co można w życiu 
osiągnąć, jeśli się naprawdę wierzy w siebie. Wszyscy nasi gracze - a 
mieliśmy ich dwudziestu czterech - wierzyli w siebie. To nieprawda, że 
jedynie najsilniejszy odnosi zwycięstwo. Wygrywa ten, który chce tylko 
trochę więcej od następnego i potrafi wytrwać w wierze."

Jego obserwacja zgadza się z doświadczeniem mojego starego przyjaciela 
Johna Galbreatha z Columbus w stanie Ohio. John był jeszcze jednym 
człowiekiem, który zaczynał jako biedny chłopiec, by w końcu osiągnąć jeden 
z największych sukcesów w biznesie.

- Jak należy postępować, aby odnieść sukces? - zapytał go kiedyś reporter 
pewnej gazety.

- Trzeba wierzyć - odpowiedział John. - Trzeba mieć mocne pragnienie 
osiągnięcia wytyczonego celu; pracować, pracować i jeszcze raz pracować i 
nigdy nie tracić wiary.

Uwierz w siebie. Uwierz, że jesteś inteligentny i zdolny. Silnie wierz w 
cel, który wyznaczyłeś sobie w życiu. Postaraj się go za wszelką cenę 
zrealizować.

Niektórzy mogą kręcić na to nosem. "Sama wiara nie wystarczy do 
odniesienia sukcesu", będą argumentowali.

Wielu sportowców olimpijskich i graczy zawodowych wie, że ćwiczenie siły 
wiary jest równie ważne, jak podnoszenie ciężarów, biegi i przysiady, a 
nawet ważniejsze od nich.

Przykładem może być Elizabeth Manley, sławna kanadyjska łyżwiarka 
figurowa, która zwykle załamywała się psychicznie w kluczowych momentach, 
kiedy miała wykonać jakąś bardzo trudną kombinację. Z pomocą psychologa 
drużyny narodowej ćwiczyła wyobrażając sobie, że bezbłędnie wykonuje 
potrójne salto, aż uwierzyła, że naprawdę może doskonale je wykonać. W ten 
sposób zdobyła srebrny medal na olimpiadzie zimowej w 1988 roku.

- Doszliśmy do przekonania, że w ścisłej czołówce różnice między 
zawodnikami - zdobywcami złotego, srebrnego i brązowego medalu - są bardzo 
niewielkie albo w ogóle ich nie ma. Dzisiaj stało się rzeczą oczywistą, że 
umiejętność psychicznego przygotowania się do zawodów jest właśnie tym 
czynnikiem, który powoduje różnicę - powiada Robert Helmick z komitetu 
olimpijskiego Stanów Zjednoczonych. - Zawodnicy i trenerzy muszą szukać 
każdego sposobu, aby usunąć myślenie, że można zająć drugie czy trzecie 
miejsce.

Psychiczne przygotowanie się do zwycięstwa polega na wierzeniu i jest to 
prawdą niezależnie od tego, czy starasz się wywalczyć złoty medal, czy też 
uzyskać awans w pracy.

Zapytaj graczy drużyny hokejowej Boston Bruins, czy wiara sprawia 
różnicę. W roku 1988 Boston Bruins mieli rozgrywki barażowe z drużyną 
Montreal Canadiens - zespołem, którego nie udało im się pokonać w 
rozgrywkach barażowych od czterdziestu pięciu lat. Tak jak poprzednio, 
zawodnicy Boston Bruins czuli się bezradni.

- W drużynie panowała bardzo negatywna atmosfera, gdy rozmawialiśmy na 
temat pokonania Montreal Canadiens - opowiada Ken Linseman z centrum 
szkoleniowego drużyny z Bostonu.

W celu zmiany niekorzystnej sytuacji zatrudniono dr. Fredericka Neffa, 
psychologa klinicznego, by obmyślił program psychicznego treningu, mającego 
pomóc zawodnikom uwierzyć, że mogą zwyciężyć Canadians cztery do jednego i 
wejść do finału rozgrywek o Puchar Stanleya.

"Czy chcesz przez to powiedzieć, że mogę zmienić moje życie, gdy tylko 
zastąpię negatywne myśli pozytywnymi?", zapytasz.

Posłuchajmy tego, co mają do powiedzenia inni psychologowie. Cynthia K. 
Chandler, psycholog-doradca z Uniwersytetu Stanowego w Indiana, i Cheryl A. 
Kolander, asystentka profesora na wydziale zdrowia Uniwersytetu w 
Louisville, w Kentucky, poczyniły pewne interesujące obserwacje, które 
zostały opublikowane w "Education Digest", w numerze ze stycznia 1989 roku.

"Postawa wiary i świadomego czy podświadomego skupienia na określonym 
przedmiocie powodują określone fizjologiczne i behawioralne reakcje naszego 
ciała. Pozytywne samoporozumiewanie się jest kluczem do prowadzenia 
zdrowego stylu życia (...) Studenci, którzy często wypowiadają negatywne 
uwagi na swój temat, pomniejszają, w ten sposób własną pozytywną energię 
psychiczną. W co wierzymy i o czego słuszności jesteśmy przeświadczeni 
intelektualnie, może ostatecznie zamanifestować się w określonym 
postępowaniu. Zatrzymywanie myśli jest skuteczną odpowiedzią na 
sprowadzające niepowodzenia myśli i emocje. Za każdym razem, gdy przyjdzie 
im do głowy negatywna myśl, studenci mogą natychmiast powiedzieć "stop". 
Komenda ta pełni funkcję sygnału zakłócającego i przerywa strumień 
samopokonującego myślenia. Ta prosta postawa pomoże nam przezwyciężyć 
głęboko zakorzeniony w nas nawyk. Zatrzymywanie myśli może przerwać każdą 
nieprzyjemną refleksję. Może również pomóc w przełamaniu obsesyjnych i 
pewnych obaw myśli, np. o niepowodzeniu, o własnej nieadekwatności, 
przerażeniu czy niepokoju, bolesnych wspomnień czy stale powracających 
impulsów, jak obgryzanie paznokci lub przejadanie się. Zatrzymywanie myśli 
może być następnie uzupełnione zastępowaniem myśli negatywnych pozytywnymi, 
które są wyrazem afirmacji i samoakceptacji. Każda negatywna myśl, którą 
zatrzymamy, może być następnie zastąpiona przez myśl pozytywną. Na 
przykład: myśl "Jestem takim głupcem" może być wyparta i zastąpiona przez 
myśl "Jestem inteligentny i mogę tego dokonać" lub "Jestem głupi" może być 
zastąpione myślą "Nauczyłem się czegoś i dlatego jestem dzisiaj mądrzejszy" 
Zastępuj myśl "Nie mam tego, czego trzeba do wykonania tego zadania" myślą 
"Mam w sobie dość odwagi, by poświęcić temu zadaniu to, co mam 
najlepszego"."

Psychologowie powiadają, że takie wyrazy pozytywnej afirmacji powinny być 
powtarzane kilka razy dziennie - gdy się budzimy, przed zaśnięciem i przy 
innych okazjach.

Czy rzeczywiście możesz wpływać na swoje myślenie i działanie poprzez to, 
co do siebie mówisz? Zastanów się nad tym. Ludzki umysł jest bardzo 
złożonym tworem. Nauki medyczne nadal nie rozumieją wszystkich mechanizmów 
jego funkcjonowania.

Podam inny przykład. Chirurdzy i anestezjolodzy odkryli, że pacjenci, 
którzy zostali poddani całkowitej narkozie, nie pamiętają operacji, lecz 
zachowali w pamięci wiele z tego, o czym mówiono podczas zabiegu, i miało 
to wpływ na ich rekonwalescencję.

Dr Carlton Evans, anestezjolog z St. Thomas Hospital w Londynie, opisał w 
artykule zamieszczonym w magazynie "The Lancet" (angielskie pismo 
medyczne), w numerze z sierpnia 1988 roku, że niektórym znieczulanym 
pacjentom mówiono rzeczy w rodzaju: "Niebawem poczujesz się lepiej i 
wstaniesz z łóżka. Zobaczysz, że szybko powrócisz do zdrowia". Evans 
zaobserwował, że ludzie, którym mówiono pozytywne rzeczy, szybciej 
zdrowieli i mieli mniej komplikacji od tych, którzy ich nie usłyszeli.

I rzeczywiście, w ludzkim umyśle kryje się wspaniała, tajemnicza moc. Z 
tego powodu nie powinniśmy ograniczać samych siebie, mówiąc, co możemy, a 
czego nie możemy zrobić, ponieważ "brak nam sił", "jesteśmy ludźmi 
pozbawionymi jakiegokolwiek znaczenia" czy "nie mamy nic do powiedzenia". 
Prawda ta dotyczy ludzi w każdym wieku.

Dzieci muszą być zachęcane do tego, by myślały w pozytywny sposób. Musimy 
obudzić w nich marzenia o tym, kim mogą się stać. Trzeba im również dać 
przykład zwycięskiego ducha. Matka może powiedzieć swojemu dziecku: "Synku, 
będziesz w życiu kimś. Dokonasz wielkich rzeczy".

Jeśli dzieci będą regularnie słyszały te słowa w okresie formowania się 
ich osobowości, będą przygotowane do stania się takimi, jakimi mogą 
naprawdę być.

Niedawno otrzymałem list od pana Ikea Skeltona, kongresmena ze stanu 
Missouri. Został właśnie wybrany na czwartą kadencję - jest wybitnym 
członkiem Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych. Napisał mi:

"Drogi doktorze Peale. Zmartwi się Pan pewnie na wieść o śmierci mojej 
ukochanej matki. Odeszła, by być z Bogiem. Nigdy nie przestanę być za nią 
wdzięczny. Była nam prawdziwym przyjacielem i dlatego właśnie piszę ten 
list, by powiadomić Pana o jej śmierci."

Rzeczywiście, znałem panią Skelton. Była silną, dynamiczną, aktywną 
kobietą - wierzącym człowiekiem i wspaniałą matką. W wieku dwunastu lat Ike 
przeżył atak paraliżu dziecięcego, który spowodował, że jego lewe ramię 
zwisało bezwładnie. Na szczęście nogi powróciły do zadowalającego stanu i - 
z wyjątkiem tego, że nie potrafił poruszać ramionami - chłopiec mógł 
normalnie żyć. Gdy pogrążył się w czarnej rozpaczy, jego matka powiedziała: 
"Ike, twoje życie nie zależy od siły twoich ramion i rąk, lecz twojego 
umysłu i serca. Wierzę, że osiągniesz wszystko, co będziesz chciał".

Chłopak bardzo pragnął zostać biegaczem. Kiedy wstąpił do Akademii 
Wojskowej Wentworth, chciał się zapisać do drużyny biegaczy. Jednak trener 
powiedział mu:

- Synu, bez sprawnych ramion nigdy nie będziesz dobrym biegaczem. Ramiona 
są prawie tak samo ważne, jak nogi.

- Proszę pana, zostanę biegaczem - odpowiedział Ike.

Nie udało mu się to podczas pierwszego roku. Nie powiodło się też na 
drugim. Trzeci rok również zakończył się porażką. Na czwartym roku trener 
powiedział:

- W porządku Ike. Jesteś członkiem naszej ekipy.

Później nadeszło wielkie wydarzenie sportowe. Był to rozgrywany co roku 
mityng sportowy z ich odwiecznym rywalem, drużyną Akademii Wojskowej z 
Kemper. Ike powiedział:

- Trenerze, chciałbym pobiec na dystansie dwóch mil. Wiem, że ten bieg 
jest najbardziej wyczerpujący ze wszystkich.

- Synu - powiedział trener. - Dam ci każdą szansę, o jaką poprosisz, 
sądzę bowiem, że jesteś naprawdę wielkim sportowcem. Powiem ci jednak 
szczerze, że nie masz najmniejszych szans nawiązania równej walki w tym 
biegu. Ale, jeśli tak pragniesz, pozwolę ci pobiec. Przywiążę twoje ręce do 
tułowia i zrobisz wszystko, na co cię stać.

Zawodnicy ruszyli. Po pewnym czasie na linię mety przybiegł pierwszy 
biegacz. Po nim drugi. Trzeci. W końcu linię mety minęli wszyscy, lecz nie 
było między nimi Ike'a. Tłum kibiców czekał. W końcu nadbiegł Ike był 
daleko w tyle, lecz ukończył bieg. A kiedy przekroczył linię mety, wszyscy 
studenci powstali z miejsc i podbiegli do niego. Nie ponieśli na ramionach 
zwycięzcy biegu. Umieścili na nich Ikea i pobiegli z nim wokół toru, głośno 
wykrzykując jego imię.

Ike został prawnikiem, a później członkiem Kongresu Stanów Zjednoczonych. 
Często gdy czynił kolejne postępy w swojej karierze, otrzymywałem telefony 
od pani Skelton. "Pomóż mi uczynić z niego wielkiego człowieka, jakim może 
być i jakim wiem, że się stanie", mówiła. I Ike w końcu takim człowiekiem 
został. Determinacja jego matki pomogła mu stać się tym, kim jest dzisiaj.

Przytoczę jeszcze inny przykład, historię Giorginii Reid - "małej 
starszej pani", by użyć jej własnego opisu siebie - która uczyniła coś, 
czego nie potrafili dokonać inżynierowie w armii Stanów Zjednoczonych. Pani 
Reid ocaliła sławną latarnię morską w Montauk, najdalej na wschód 
wysuniętym skrawku Long Island, której błyskające światło przez dwa 
stulecia prowadziło statki do zatoki.

Ta czcigodna budowla była bliska runięcia do morza. Ziemia, na której ją 
wzniesiono, ulegała procesowi erozji. Na ratunek latarni wezwano ludzi 
wyposażonych w wielkie maszyny i tony cementu, lecz budowla nadal powoli 
osuwała się do morza. Eksperci mówili, że jest jedynie kwestią czasu, kiedy 
ocean wchłonie tę historyczną latarnię.

Pani Reid skontaktowała się ze strażą przybrzeżną i powiedziała, że ma 
plan, który może okazać się skuteczny.

- Czy pozwolicie mi uratować latarnię morską? - zapytała. - Oni gapili 
się jak oniemiali, a ja dobrze wiedziałam, co sobie myślą: Ona? Przecież to 
tylko mała starsza pani. No i mieli rację. Byłam mała, miałam tylko cztery 
stopy jedenaście cali wzrostu i byłam już w wieku emerytalnym. No i co z 
tego? Dawno temu odkryłam, że niski wzrost nie oznacza, iż nie można 
wykonać zadania, jakie postawiliśmy naszemu umysłowi. Musiałam im po prostu 
udowodnić, co można zrobić, przeżywszy w takiej postawie całe życie.

Kiedy pani Reid była nastolatką, mieszkała w Nowym Jorku i pracowała na 
pół etatu w biurze ówczesnego członka Kongresu Fiorello La Guardia, który 
później został burmistrzem Nowego Jorku. Jego współpracownicy mieli zwyczaj 
nazywania tego pełnego energii, o gorącym sercu człowieka "małym kwiatkiem" 
z powodu jego pierwszego imienia i jego niskiego wzrostu (miał zaledwie 
nieco ponad pięć stóp).

- Posłuchaj mnie - powiedział jej kiedyś La Guardia, kiedy razem jechali 
windą. - Wiem, co mówię. Ufaj Bogu, wierz w siebie, a będziesz mogła 
dokonać wszystkiego.

- Drzwi windy otworzyły się - wspomina pani Reid - i on wyszedł. Mógł 
mieć nie więcej niż pięć stóp i dwa cale wzrostu, pomyślałam. Wewnętrznie 
był jednak prawdziwym gigantem.

Pewnego dnia w miejscowej gazecie zamieszczono artykuł o trudnej sytuacji 
latarni morskiej w Montauk. Pani Reid natychmiast pomyślała o własnym 
sposobie kontrolowania erozji gleby, który ona i jej mąż zastosowali w celu 
nie dopuszczenia, by ich ulubiony nadmorski domek plażowy zwalił się do 
morza. Własnymi siłami zbudowali zaporę wspierającą konstrukcję domku i 
powstrzymującą falę. Wykonali ją z wypłukanej tarcicy uszczelnionej morską 
trzciną i piaskiem. Trzcina działała jak uszczelka zapobiegająca 
wydostawaniu się piasku. Puste łodygi wchłaniały wodę deszczową, tworząc 
miniaturowy podziemny system irygacyjny, a gdy ulegały rozpadowi, plątały 
się z korzeniami roślin rosnących wyżej i zatrzymywały glebę, jak miliony 
maleńkich palców. Państwo Reid pracowali wspólnie z naturą, nie zaś 
przeciwko niej.

- Kiedy po raz pierwszy napisałam do straży przybrzeżnej prosząc o 
pozwolenie na wypróbowanie mojego planu, nie potraktowali mnie zbyt 
poważnie - wspomina. - Powiedzieli, że nikt nie może powstrzymać wiatru, 
deszczu i morza. Czy mogło mi się udać, skoro sztuka ta nie udała się 
inżynierom z armii Stanów Zjednoczonych? Jak mała starsza pani mogła sobie 
poradzić tam, gdzie silni mężczyźni odchodzili pokonani? Jak mogłam 
zwyciężyć tam, gdzie przegrała współczesna nauka? Jednak w końcu 
powiedzieli mi, bym spróbowała.

Stosując opracowaną przez siebie metodę, Giorgina Reid i jej mąż 
przeczesywali wybrzeże Long Island, szukając wypłukanej trzciny morskiej, 
upychali ją w worki po ziemniakach i zakopywali w tarasach otaczających 
Montauk Point. Straż Przybrzeżna wspierała ich, pomagała im również 
okoliczna ludność. Ich metoda sprawdziła się raz jeszcze.

Dzisiaj latarnia w Montauk jest bezpieczna. Została zachowana dla 
teraźniejszości i dla przyszłych pokoleń dzięki "małej starszej pani", 
która miała w sobie dość siły, aby wierzyć.

Wierzących, takich jak Giorgina Reid, są w Ameryce miliony. Jestem 
przekonany, że na naszej wielkiej ziemi żyje więcej aktywnie działających 
wierzących niż w jakimkolwiek innym kraju na świecie. Wolność Ameryki i 
wiara w możliwości, jakie kryją się w jednostce, stwarzają pewien 
historyczny klimat myślenia, w którym mogą rozkwitać wierzący.

Nasi ojcowie - pielgrzymi, którzy przybili do tych brzegów w siedemnastym 
stuleciu - byli ludźmi wierzącymi. W przeciwnym razie nie porzuciliby 
swojej ziemi ojczystej, by z nędznym dobytkiem płynąć przez wzburzone wody 
Atlantyku ku tej mało znanej ziemi. Oni wierzyli w lepsze życie w tym 
wielkim wolnym kraju. Wierzyli, że będą tam mogli zachować swoją wiarę i 
budować dla siebie przyszłość.

To ludzie wierzący przecierali nowe szlaki prowadzące na zachód, jadąc w 
wozach osadników przez szerokie prerie, dzielnie stawiając czoło samotności 
i niebezpieczeństwom czyhającym na pustkowiu. Wielu z nich skończyło w 
samotnych grobach ciągnących się wzdłuż szlaku. Jednak ci, którzy przeżyli, 
niestrudzenie szli naprzód, pomimo nieznośnego gorąca latem i zimnych burz 

zimą. Bez przerwy zmierzali ku lepszym dniom, w które wierzyli. W całej 
amerykańskiej historii, wierzący ludzie wytyczali drogę. Dzięki temu mamy 
dzisiaj jeden zjednoczony naród, mieszkający na obszarze rozciągającym się 
od morza do morza.

Ludzie wierzący są wśród nas i dzisiaj, a ich liczba rośnie jak nigdy 
dotąd. Wielu z nich jest przykładem tradycyjnej amerykańskiej kariery 
osiągania najwyższych zaszczytów, pomimo bardzo skromnych początków. W 
pewnym magazynie o ogólnokrajowym zasięgu opublikowano listę stu dwudziestu 
ludzi zajmujących czołowe miejsce w amerykańskim biznesie. Ludzie z tej 
listy, których znam osobiście, własną pracą utorowali sobie drogę wzwyż, a 
każdy z nich był człowiekiem wierzącym - wierzącym w Boga, wierzącym w 
siebie, w nasz kraj, w swój towar. Wszyscy oni sprawili, że ten świat stał 
się lepszy dla milionów ludzi.

Jednym z nich jest Conrad Hilton, który, mimo że urodził się w biednej 
rodzinie, stworzył wielkie imperium hotelowe o światowym zasięgu. Conrad 
Hilton był człowiekiem wierzącym, który codziennie chodził na mszę i 
przyczynił się do powstania dobrze znanego wizerunku Wuja Sama, modlącego 
się za ojczyznę podczas ciężkich lat drugiej wojny światowej. Został tam 
również wymieniony inny człowiek, który był moim przyjacielem. Dewitt 
Wallace - syn duchownego. Dewitt był oddanym wierzącym, który uczynił z 
pisma "Reader's Digest" ogólnoświatowy sukces - magazyn ten stał się 
najbardziej poczytnym periodykiem wszechczasów. Kiedyś Wally i jego żona 
Lila sami opracowywali swój magazyn i zawozili go do drukarni swoim starym 
samochodem. Wally początkowo starał się sprzedać swój pomysł wydawcom z 
Nowego Jorku, ci jednak wyśmiali jego "szaloną ideę".

Joyce C. Hall to inny wierzący, który pochodził z biednego domu i dzięki 
swojemu pozytywnemu stosunkowi do życia stworzył Hallmark - największe 
wydawnictwo produkujące karty z życzeniami w amerykańskiej historii. 
Jeszcze innym jest Ray Kroc. Po zupełnie przeciętnej karierze handlowca, w 
wieku pięćdziesięciu lat, poznał dwóch braci o nazwisku McDonald, stał się 
entuzjastą pomysłu hamburgera i został pionierem amerykańskich sieci barów 
szybkiej obsługi. Inny przyjaciel, Dave Thomas, zaczynał jako sierota, 
człowiek zupełnie pozbawiony środków materialnych. Jego pierwsza praca 
polegała na zmywaniu naczyń. Później stworzył sieć barów Wendy, inną 
popularną ogólnokrajową sieć barów oferujących hamburgery.

Jeszcze inny przyjaciel, Tom Monaghan, był także sierotą, człowiekiem 
pozbawionym środków finansowych. To właśnie on założył sieć pizzeri o 
nazwie Domino's Pizza, która jest także przedstawicielem rynku barów 
szybkiej obsługi. Dzisiaj pan Monghan jest szczególnego rodzaju misjonarzem 
- misjonarzem oddanym pomaganiu, by ten wielki kraj stał się jeszcze 
lepszym miejscem do życia. Tom Monaghan był przez całe swoje życie 
człowiekiem wiary.

Pani Olive Ann Beech, która wcześnie owdowiała, stworzyła potęgę firmy 
Beech Aircraft Corporation - przedsiębiorstwa lotniczego założonego przez 
jej męża. Ona również jest uznawana za osobę silnie wierzącą. Wierzy także 
w siebie i w wielką przyszłość dla linii lotniczych.

Kemmons Wilson, jako młody ojciec mieszkający w stanie Tennessee, zabrał 
swoją rodzinę do Waszyngtonu. Miał duże trudności ze znalezieniem garażu 
dla swojego samochodu. Podróż stała się prawdziwą udręką, a Kemmons na 
własnej skórze przekonał się, jak drogie jest zatrzymywanie się w hotelach 
położonych w centrum miasta. Wtedy przyszedł mu do głowy pewien pomysł - do 
głowy przychodziło mu wiele pomysłów - Kemmons Wilson był bowiem 
człowiekiem myślącym. A gdyby tak stworzyć nowy rodzaj hotelu, w którym 
cała rodzina mogłaby podjechać pod drzwi swojego pokoju i zaparkować 
samochód bez ponoszenia dodatkowych kosztów garażowania? W ten sposób wpadł 
na pomysł sieci hotelów Holiday Inn. Pan Willson znalazł sobie wspólnika w 
osobie Wallace'a Johnsona - innego pozytywnego wierzącego - i razem 
stworzyli wielką sieć hoteli, która stała się pionierem współczesnych 
zajazdów dla zmotoryzowanych.

Rodzina Marriottów, ojciec i syn, także ludzie wierzący, założyli sławną 
sieć luksusowych hoteli i restauracji nazwanych ich nazwiskiem. Bill 
Marriott Senior prowadził kiedyś stragan w Waszyngtonie, gdzie sprzedawał 
hot dogi i piwo korzenne. Sam byłem wtedy jego klientem. Opowiadał mi 
później, że zysk z pierwszego dnia pracy stanowiła imponująca kwota 
piętnastu dolarów.

Ludzie, którzy wierzą, są aktywni i mają pozytywny stosunek do życia. 
Wiedzą, że do wielkiej fortuny można dojść od małego. Wielkie dęby 
wyrastają z małego żołędzia. Ludzie wierzący są także ludźmi myślącymi. 
Nigdy nie marnotrawią swojego czasu na uleganie negatywnym emocjom i 
myślenie, jak wiele im brakuje. Nigdy nie zaśmiecają swojego umysłu 
negatywnymi myślami. Myślą pozytywnie, wciąż myślą i wierzą. Tak oto 
przychodzą im do głowy różne pomysły, które okazują się błogosławieństwem 
dla innych ludzi.

Oto masz przed sobą listę entuzjastycznych wierzących, z których każdy 
dokonał czegoś, co dało pracę tysiącom i pomnożyło bogactwo naszego kraju.

Człowiek jednak ma skłonność, by potrząsnąć głową i powiedzieć, że są to 
inspirujące historie i nic więcej. Ich bohaterami są wybitnie uzdolnieni 
nadludzie, a nie takie zwyczajne osoby jak on.

To nieprawda. Wszyscy zaczynali jako ludzie biedni. Byli zwykłymi 
obywatelami, lecz każdy stał się niezwykły. Jak do tego doszło? Poprzez 
myślenie i wiarę, poprzez pracę, doznawanie porażek, podnoszenie się, 
próbowanie jeszcze raz i jeszcze raz.

Także wybitnym człowiekiem, którego dobrze znam, jest mężczyzna, który w 
młodości doświadczył wielkiej życiowej tragedii, lecz powrócił na scenę w 
wielkim stylu. Nazywa się on Max Cleland i jest sekretarzem stanu Georgia. 
Kiedy wybuchła wojna w Wietnamie, Max zaciągnął się do wojska i w stopniu 
porucznika został wysłany za morza. Niebawem awansował do stopnia kapitana. 
Pewnego dnia, na skutek wybuchu granatu, stracił obie nogi i prawe ramię. 
Lekarze martwili się, czy przeżyje, lecz, po wielu miesiącach 
rehabilitacji, Max powrócił do zdrowia. Mimo to pozostały głębokie 
emocjonalne i psychiczne rany. Max został wychowany w duchu religijnym i 
był przygotowany, by sprostać temu tragicznemu, przytłaczającemu 
doświadczeniu. Potrafił dostosować się do tego nieoczekiwanie narzuconego 
kalectwa, które mogłoby powalić mniej duchowo i emocjonalnie dojrzałą 
osobę. Max uznał, że pomimo swojego zmienionego stanu pozostał tym samym 
człowiekiem w sensie duchowym, że nadal ma niezwykły umysł i ducha, i 
postanowił to wykorzystać, by zbudować własną przyszłość.

Kiedy jego kolega ze stanu Georgia, Jimmy Carter, został prezydentem 
Stanów Zjednoczonych, wyznaczył Maxa Clelanda na dyrektora departamentu do 
spraw weteranów. Był to drugi co do wielkości departament rządu 
federalnego, ustępujący pod względem wielkości i zasięgu działania jedynie 
Pentagonowi, miał dwieście trzydzieści sześć tysięcy pracowników i budżet 
wysokości dwudziestu dwóch miliardów dolarów. Departament ten nigdy nie 
miał bardziej oddanego i aktywnego szefa. Max Cleland odbywał liczne 
podróże, przeprowadzał inspekcje szpitali dla weteranów i służył 
zaspokojeniu potrzeb tych, którzy najbardziej odczuli skutki wojny.

Kiedy w wielkim stylu wypełnił swój obowiązek, powrócił do rodzinnego 
stanu, gdzie obywatele wybrali go na sekretarza stanu. Ze swojego biura 
mieszczącego się w historycznym domu stanowym w Atlancie ten pogromca złego 
losu zarządza dużym zespołem pracowników i spełnia wiele obowiązków 
najwyższej wagi. Jego liczni przyjaciele są pewni, że Max, mający dziś 
jedynie czterdzieści siedem lat, w końcu awansuje na jeszcze wyższe 
stanowisko.

Powodem popularności sekretarza Clelanda i szacunku, jakim się cieszy, 
jest jego kompetencja. Jako człowiek jest bardzo lubiany i widać, że 
troszczy się o ludzi. To pełen radości życia mężczyzna o ujmującym, 
zaraźliwym uśmiechu, mający zdolność budzenia entuzjazmu innych.

Umiejętność poradzenia sobie ze skrajnymi fizycznymi przeciwnościami, 
które spadły na niego nieoczekiwanie, wypływała z jego wiary w Boga. 
Dzisiaj jego przykład dowodzi, że ludzie wierzący zawsze mogą się 
podźwignąć. Max Cleland wierzy, że Bóg ma plan dla jego życia i że ma taki 
plan dla każdego z nas. Granat ręczny zmienił życie Maxa Clelanda.

Znałem również innego młodego człowieka; ten zmarnował swoją szansę, a 
mimo to spróbował jeszcze raz. Gene miał bardzo miłe usposobienie i łatwo 
nawiązywał przyjaźnie. Bardzo inteligentny, o wysokiej moralności, był 
uważany za człowieka w pełni godnego zaufania. Zajmował wysokie stanowisko 
w ubezpieczeniach. Jako człowiek towarzyski, był wszędzie mile widzianym 
kompanem - on i jego żona Sylvia byli bardzo popularni.

W pewnym momencie Gene zauważył, że niektórzy jego potencjalni klienci 
spotykali się późnym popołudniem w barze hotelowym i w atmosferze 
ożywionego życia towarzyskiego omawiali, a niekiedy nawet finalizowano 
różne interesy. Gene nie był wielkim entuzjastą tego miejsca, lecz martwiąc 
się, że może stracić okazję do zrobienia interesu, zaczął chadzać do baru. 
Początkowo zamawiał tylko wodę mineralną albo colę.

Jednak w atmosferze przepełnionej dobrym humorem pozwolił sobie na 
wypicie czegoś mocniejszego. Nie minęło wiele czasu, a Gene już tęgo 
popijał. Wtedy zauważył, że klienci odchodzą od niego do innych agentów. 
Zmartwiony takim obrotem spraw udał się do starszego kolegi, szefa 
stowarzyszenia agentów ubezpieczeniowych w jego mieście.

- Gene, być może przez to, co powiem, stracę twoją przyjaźń, ale będę z 
tobą całkiem szczery - powiedział ten człowiek. - Mężczyźni lubią "kumpli 
od kielicha", ale nasze interesy zależą od szacunku, jakim darzą nas 
klienci. Przecież to, co robimy, dotyczy ich nieruchomości, ich rodzin, w 
rzeczy samej ich życia i życia osób, które kochają. Pamiętaj, że klient 
prędzej czy później odejdzie od agenta ubezpieczeń, jeśli będzie miał 
wątpliwości co do jego charakteru.

- Gene - powiedział ten starszy, doświadczony człowiek - to nie twoje 
picie ich odstrasza. Widzą, że jesteś sztuczny. Zakładasz maskę dobrego 
starego kumpla i upijasz się w trakcie tego przedstawienia. Przestań 
chodzić na późne spotkania w barze hotelowym i zacznij znowu być sobą.

Niestety, rada starszego mężczyzny przyszła zbyt późno. Gene uzależnił 
się od alkoholu, choć jeszcze nie zdawał sobie z tego sprawy. Aby to ukryć, 
zaczął pić po kryjomu - a przynajmniej sądził, że nikt o tym nie wie - lecz 
picie w ukryciu bardzo rzadko udaje się zachować w tajemnicy. Jego nałóg 
stał się tematem plotek i Gene stracił większość swoich kontraktów. Nawet 
starzy przyjaciele delikatnie go spławiali. Stracił pewność siebie, która 
zawsze mu towarzyszyła, i bieda zaczęła mu zaglądać w twarz.

Jednak Gene był mimo wszystko inteligentnym facetem. Odkrył przyczynę 
swojego upadku i śmiało rzucił jej wyzwanie. Zapisał się do organizacji 
zajmującej się leczeniem alkoholików i poddał się rutynowej kuracji.

Później przyłączył się do klubu Anonimowych Alkoholików, powrócił do 
kościoła i skorzystał z terapii religijnej. W rezultacie podjętych działań 
uwolnił się od nałogu. Inni ludzie zachowali się wobec niego fair - 
dopingowali go w walce o uwolnienie się z nałogu. Gene zaczął stopniowo 
powracać do prowadzenia interesów. Ta prawdziwa historia dowodzi, że 
człowiek może stanąć naprzeciw trudnościom, które sam spowodował i, 
niezależnie od ich drastycznych rezultatów, może powrócić do zdrowia. 
Wymaga to jedynie uczciwości, silnego pragnienia, wytrwałości i wiary, że 
można tego dokonać.

Często otrzymuję zamiejscowe telefony od nieznanych osób, które mają 
poważne problemy. Jedną z nich była inteligentna i błyskotliwa kobieta, 
która rozpoczęła rozmowę od zadania pytania:

- Czy ma pan kilka minut, by pomyśleć o sytuacji, która choć wydaje się 
trudna, być może zawiera jakieś dobre strony?

Spodobał mi się jej sposób podejścia, więc wygodnie usadowiłem się na 
krześle, patrząc w stronę mojego aparatu telefonicznego, który nie wymagał 
trzymania słuchawki.

- Bardzo proszę, opowiedz mi, co się stało - zgodziłem się.

- Nie martw się. Nie zajmę ci dużo czasu i w żadnym razie nie zakładaj, 
że masz na linii rozgadaną starszą panią.

- Droga pani - odparłem - już panią polubiłem. Wcale nie mam zamiaru pani 
poganiać.

Opowiedziała, że jej mąż, zajmujący kierownicze stanowisko, został 
"czasowo" zwolniony z powodu cięć w firmie.

- Zwolnili go na trzy lata przed emeryturą - powiedziała.

Wyznała, że ma jednego dolara sześćdziesiąt siedem centów w torebce i 
dwieście dwadzieścia dolarów na koncie bankowym. Zastanawiałem się, czy nie 
chce mnie poprosić o pożyczkę, lecz ubiegła moje pytanie.

- Słuchaj, nie myśl, że mam zamiar prosić cię o pieniądze. Byłam 
oszczędna w latach, gdy mieliśmy dobre dochody, i dziś mam znaczne 
oszczędności. Nie chcę ich jednak naruszyć. Co zrobiłbyś na moim miejscu? - 
zapytała.

- Nie wiem. Na pewno będzie ci potrzebny dobry pomysł. Dlatego musisz 
rozważyć wszystko dokładnie i w skupieniu.

Przerwaliśmy na chwilę rozmowę.

Opowiadała mi później, że czuła, iż za chwilę przyjdzie jej do głowy 
jakiś pomysł. Ja również miałem podobne uczucie. Była człowiekiem 
wierzącym, przynajmniej to było w porządku.

- Jakie uzdolnienia posiada twój mąż? - zapytałem.

- Jest wspaniałym handlowcem - odparła.

- Czy czasami jest pomocny w domu?

- Pomocny?! - wykrzyknęła. - To prawdziwy geniusz! Nie ma rzeczy, której 
nie potrafiłby naprawić.

Wiedziałem, że w dzisiejszych czasach nie trudno jest cokolwiek naprawić 
i mogłem sobie wyobrazić wszystkich ich sąsiadów, którzy mieli w domu 
urządzenia wymagające naprawy. Zasugerowałem, aby jej mąż powiedział swoim 
przyjaciołom i sąsiadom, że zakłada firmę naprawczą. "Przynieś mi, co 
zechcesz, a oddam ci to jak nowe" - taki slogan reklamowy jej 
zasugerowałem.

- Och! Mąż nie wziąłby pieniędzy od sąsiadów - powiedziała.

- Oni byliby szczęśliwi, gdyby ktoś naprawił ich stare krzesło czy stół. 
Spróbuj, a sama się przekonasz. Poza tym twój mąż ma już świetnego 
handlowca.

- Kogo? - dopytywała się.

- Ciebie - odpowiedziałem.

Potulnie wyznała:

- Wiesz, pomyślałam o tym samym.

Kilka miesięcy później "agent" tego mężczyzny zadzwonił do mnie, by 
powiedzieć, że nowa działalność gospodarcza tak dobrze idzie i daje taką 
radość, że mąż będzie w dalszym ciągu "naprawiał urządzenia i nigdy nie 
powróci do swojej dawnej firmy, nawet jeśli po niego poślą".

Opowieść ta jest jeszcze jednym przykładem, jak wierzący przemieniają 
przeciwności losu w sukces.

Przypominam sobie człowieka, którego poznałem w Hong Kongu kilka lat 
temu. Przemawiałem na zebraniu klubu rotariańskiego w sali hotelu Mandarin. 
Treść mojego wystąpienia była taka, jak przesłanie tej książki - 
podkreślałem rolę wiary, myślenia i pracy jako podstaw sukcesu. Pewien 
Chińczyk podszedł do mnie i powiedział:

- Całkowicie zgadzam się z tym, co pan mówił. Wiem, że te zasady są 
naprawdę skuteczne, ponieważ dzięki nim doszedłem od ubóstwa do tego, co 
mam tutaj w Hong Kongu.

W latach pięćdziesiątych był jednym z tysięcy uciekinierów opuszczających 
komunistyczne Chiny, którzy przybyli do Hong Kongu - kolonii należącej do 
Korony Brytyjskiej. Szukali tam wolności i nowych możliwości. Przez jakiś 
czas musieli żyć w prymitywnych warunkach. Rodziny były utrzymywane przez 
jadłodajnie prowadzone przez organizacje pomocy społecznej. Ludzie tłoczyli 
się w budach skleconych ze starych pudeł i falistej blachy. Później rząd 
zbudował baraki, w których w jednym pokoju żyło dziesięć albo więcej 
rodzin.

Człowiek ten opowiadał, że wraz z żoną i czwórką dzieci przyszli pieszo z 
Szanghaju.

- Zagłosowaliśmy na wolność naszymi stopami - powiedział z uśmiechem. - 
Początki były bardzo trudne i miałem wiele chwil zwątpienia. Na szczęście 
miałem sposób wygnania przygnębienia z mojego umysłu.

Sięgnął do kieszeni i wyjął mały zniszczony egzemplarz Nowego Testamentu.

- Ta maleńka książka ma w sobie prawdziwą moc - stwierdził. - Czytałem ją 
codziennie w trudnych czasach i pewnego dnia natrafiłem na fragment z Listu 
do Filipian 4,13.

Następnie zacytował ten fragment: "Wszystko mogę w tym, który mnie 
wzmacnia, w Chrystusie".

- Później - kontynuował swoją opowieść - odkryłem inny werset z Ewangelii 
Mateusza 17,20: "Gdybyście mieli wiarę (...) nie byłoby dla was nic 
niemożliwego". Czytając te wersety zastanawiałem się, czy są rzeczywiście 
prawdziwe. Wtedy przypomniałem sobie słowa mojego dawnego przyjaciela, 
które wypowiedział dawno temu: "Tylko wierz... miej wiarę... ufaj Bogu 
niezależnie od okoliczności". Cóż, kłopotów miałem pod dostatkiem. Usiadłem 
i pogrążyłem się w myślach. Postanowiłem uwierzyć tej małej książeczce i 
wypracowałem sobie metodę postępowania. Oto ona, tak jak ją kiedyś 
zapisałem.

Wyjął z kieszeni wytartą kartkę papieru. Przeczytałem słowa napisane 
ołówkiem, lecz mimo to nadal czytelne:

"Wierzyć plus potrafić plus zrobić - równa się - osiągnąć".

Powtarzał te słowa kilka razy dziennie. Powiedział mi:

- Po prostu nie przestawałem wierzyć i myśleć i po pewnym czasie pomysły 
zaczęły napływać.

Wcielił je w życie i w rezultacie stał się szanowanym i odnoszącym 
sukcesy biznesmenem.

- Wiara czyni cuda - powiedział.

Miał rację. Naprawdę je czyni.

Podczas pisania tej książki otrzymałem list. Ponieważ doskonale 
podsumowuje to, o czym czytam w innych listach, chciałbym go tutaj 
przytoczyć w całości.

"30 listopada 1989 roku. Drogi doktorze Peale. Przeczytałam Pana książki 
dzięki czystemu przypadkowi. Gdybym wiedziała, że jest Pan duchownym, nie 
tknęłabym Pana książek nawet kijem o długości dziesięciu stóp. Zawsze 
szukałam czegoś w życiu, choć sama nie wiedziałam czego. Teraz wiem, że 
szukałam relacji z Bogiem.

Podczas moich poszukiwań dotarłam do działu psychologicznego naszej 
biblioteki publicznej i wybrałam Pana książkę zatytułowaną "You Can If You 
Think You Can" ("Potrafisz, jeśli sądzisz, że potrafisz"). Zainspirowało 
mnie to, co Pan napisał! Chociaż sięgnęłam również po książki innych 
autorów, nie wywarli oni na mnie większego wrażenia. Wróciłam do 
biblioteki, by wypożyczyć więcej Pana książek, i zauważyłam, że na kartach 
bibliotecznych były one umieszczane również w dziale "religia". Nie 
odpowiadało to moim przekonaniom, lecz ponieważ pierwsza książka, jaką 
przeczytałam, dostarczyła mi takiej zachęty, wypożyczyłam następne.

Cóż, jako dziecko wychowywałam się w religijnym domu, to jednak 
pozostawiło we mnie bardzo wiele goryczy. Nie chciałam mieć nic więcej 
wspólnego z religią.

Kiedy zaczęłam czytać inne Pana książki, pomijałam wszystkie teksty 
biblijne, przekonana, że moc mojego własnego umysłu będzie wystarczająca. 
Przepisałam wiele stronic pańskich myśli z różnych książek. Zauważyłam, że 
po jakimś czasie zaczęłam pisać słowa "Wszystko mogę w Chrystusie, który 
mnie wzmacnia" u dołu każdej z przepisanych przeze mnie stronic. To 
wprawiło mnie w zdumienie! Pokazałam wiele tych stronic mojemu 
kilkunastoletniemu synowi.€On również został nimi zainspirowany.

Później, pewnego zimowego dnia, w lutym 1988 roku, zadzwonił telefon i 
jeden z przyjaciół mojego syna powiedział, że wydarzył się okropny wypadek 
i że Todd został zabity.

Nie mogłam uwierzyć, że to się stało. Todd miał taką pozytywną postawę, 
takie cele, takie umiłowanie życia. Byliśmy sobie bardzo bliscy.

Dom pogrzebowy był pełen ludzi. nastolatki i nauczyciele kochali Todda. 
Ludzie mówili, że był zawsze szczęśliwy i przyjacielsko nastawiony wobec 
wszystkich. Jeden z nauczycieli powiedział, że nigdy nie widział, by Todd 
miał choć jeden zły dzień. Zawdzięczał to Panu, doktorze Peale. Każdego 
ranka czytaliśmy myśl dnia z Pana książki pt. "Have a Great Day" ("Miej 
wspaniały dzień")!

Później młodzież zaczęła przychodzić do mojego domu. Wszyscy pytali, 
dlaczego Todd był zawsze taki szczęśliwy, a ja powiedziałam im o pozytywnym 
myśleniu.

Teraz patrzę na życie całkiem inaczej. Jednak nie stało się to w ciągu 
jednej nocy. Przeczytałam książkę pt. "You Can If You Think You Can" 
("Potrafisz, jeśli sądzisz, że potrafisz") około ośmiu lat temu. Teraz 
wiem, że moja siła pochodziła od Boga, lecz nadal trzymałam się mojej 
własnej woli.

Pewnego dnia wszystko to uległo zmianie. Po prostu nie potrafiłam 
wykrzesać z siebie wystarczającej ilości "pozytywnego myślenia", by 
spojrzeć z nadzieją w nowy dzień. Byłam cała drżąca i bałam się, że się 
rozlecę na kawałki. Uklękłam i pomodliłam się dokładnie w tym miejscu domu, 
gdzie się akurat znajdowałam. W końcu przyznałam, że On jest źródłem mocy i 
że właśnie teraz jej potrzebuję. Poczułam dziwny pokój (którego zawsze 
szukałam) i miłość. Czułam się tak, jakbym słyszała pytanie: "Dlaczego 
zabrało ci to tak wiele czasu? Przecież byłem u twojego boku przez cały 
czas". Od tego momentu nic nie było takie samo.

Zaczęłam ten długi list od stwierdzenia, że zaznajomiłam się z Pana 
książkami całkiem przypadkowo. Teraz oboje wiemy, że nie był to przypadek. 
Pozostaję szczerze oddana, Kay Heitsch."

* Wiara daje rezultaty.

* Wiara działa nawet w najtrudniejszych okolicznościach.

* Odpowiedzią na trudności jest wiara. Wierz w Boga. Wierz w siebie. 
Wierz w przyszłość. Wierz, że potrafisz. Wierz w ludzi.

* Wierz i nie ustawaj w wierze.





Rozdział 15

Roznieć w sobie

ogień entuzjazmu





Życie nie zawsze jest łatwe i przyjemne; daleko mu do tego, często bowiem 
obfituje w wiele trudnych chwil. Muszę jednak ze smutkiem powiedzieć, że 
zbyt łatwo pozwalamy, by takie chwile stłumiły nasz entuzjazm - jest to 
niebezpieczne i ma fatalne skutki dla naszego życia. 

Entuzjazm jest jedną z tych ważnych cech, którymi odznaczają się ludzie 
mający wiarę i odnoszący sukcesy. Przejawiają oni entuzjazm wypełniając 
swoje obowiązki, odnosząc sukcesy w pracy zawodowej i rozwiązując problemy 
codziennego życia.

Oczywiście, wszyscy zostaliśmy obdarzeni entuzjazmem. Jest on równie 
naturalny jak radość czy uśmiech. Słowo "entuzjazm" pochodzi od greckiego 
ntheos i znaczy m.in. natchniony przez Boga.

Kiedy człowiek nabiera entuzjazmu, cała jego osobowość promieniuje 
światłem - jego umysł staje się bystrzejszy, zwiększa się intuicja, 
nasileniu ulega również siła życiowa i zdolności twórcze. Entuzjastycznie 
nastawiona osoba odznacza się silną motywacją i wywiera wpływ na innych.

Filozof A. B. Zu Tavern napisał kiedyś: "Zanim woda przemieni się w parę, 
musi dojść do punktu wrzenia. Silnik nie drgnie ani cala, dopóki wskaźnik 
temperatury nie wskaże 212 stopni Fehrenheita. Człowiek pozbawiony 
entuzjazmu próbuje poruszyć mechanizm życia za pomocą letniej wody. Takie 
postępowanie spowoduje tylko jedną rzecz - silnik zgaśnie. Pamiętaj, że 
entuzjazm przypomina ładunek elektryczny zawarty w baterii, jest jak 
energia w powietrzu, jak ciepło w ogniu, jest oddechem we wszystkim, co 
żyje. Człowiek sukcesu ma w sobie ogień entuzjazmu. Dobra robota nie 
została nigdy wykonana przez kogoś o zimnej krwi, ponieważ, aby cokolwiek 
wykuć, potrzebna jest wysoka temperatura. Wszystkie wybitne osiągnięcia 
opowiadają historię jakiegoś płonącego entuzjazmem serca".

Kiedy zastanawiam się nad nowymi odkryciami dokonanymi w ciągu ubiegłego 
roku, odkrywam, że w każdym przypadku stali za nimi entuzjastyczni ludzie.

Weźmy dla przykładu Billa Bowermana, słynnego trenera biegaczy 
pracującego na University of Oregon. Od roku 1948 do roku 1973 szkolone 
przez niego ekipy zdobyły dwa tytuły N. C. A. A., dwa razy zajmowały drugie 
miejsce, przez dziesięć sezonów były niepokonane w turniejach dwustronnych 
i przez szesnaście tych lat znajdowały się w grupie dziesięciu najlepszych 
drużyn w kraju. W roku 1971 amerykańskie stowarzyszenie trenerów 
lekkoatletycznych przyznało Billowi Bowermanowi tytuł trenera roku.

Gdybyście poznali go osobiście, dowiedzielibyście się, że zawsze był 
człowiekiem pełnym entuzjazmu. Jednak w jego życiu był tak trudny okres, że 
niewiele brakowało, a utraciłby cały swój zapał.

W połowie lat pięćdziesiątych Bill zaczął interesować się butami do 
biegania, jakich używali członkowie jego drużyny. W tamtych czasach 
biegacze torowi nie mieli zbyt wielkiego wyboru obuwia sportowego. Wielu 
cierpiało z tego powodu na sztywność goleni, bóle stóp, skurcze nóg, ból 
kolan i pleców.

Analizując sposób biegania, Bill doszedł do wniosku, że potrzebny jest 
nowy rodzaj butów sportowych - butów z mocniejszym usztywnieniem pięty i 
lżejszą podeszwą, która dawała by jednak biegaczowi większe poczucie 
równowagi i przyczepności.

Wieczorami, gdy jego żona zmywała naczynia po kolacji, a trzej synowie 
odrabiali prace domowe, Bill siedział przy stole w kuchni i projektował 
nowy rodzaj buta sportowego, który jego zdaniem byłby doskonały. Kiedy był 
już usatysfakcjonowany swoim projektem, przesłał go do czołowych firm 
produkujących sprzęt sportowy. Wszyscy go odsyłali. Niektórzy uważali, że 
nowy projekt jest zbyt ryzykowny, inni twierdzili, że wytwarzają buty 
doskonałej jakości. Pewien człowiek powiedział mu zgryźliwie, że skoro 
producenci butów nie mówią mu, jak ma trenować swoich zawodników, on nie 
powinien im mówić, jak mają robić buty do biegania.

Wszystkie niepowodzenia spowodowały, że Bill się zniechęcił, a jego 
entuzjazm dla sprawy stworzenia nowych butów do biegania rozpłynął się w 
powietrzu. Jednak gdy kilka dni później zwracał się do nowych członków 
ekipy ze słowami zachęty i motywacji, uważniej wsłuchał się we własne 
słowa: "Chcę, abyście dali z siebie to, co najlepsze. Nie tylko dlatego, by 
zdobyć medal, lecz także z powodu tego, co próbowanie z całych sił uczyni 
dla was samych. Pamiętajcie, że zwycięstwo polega na daniu z siebie 
wszystkiego, na co nas stać".

Kiedy skończył mówić, zdał sobie sprawę, że wygłosił tę mowę na temat 
entuzjazmu również dla samego siebie. "Postanowiłem, że za wszelką cenę 
doprowadzę do wyprodukowania takich butów, nawet gdybym miał je zrobić 
osobiście", opowiada.

I tak też się stało.

Korzystając z rad miejscowego szewca, zrobił wykroje z brązowego papieru, 
z jakiego są wykonane torby sklepowe. Następnie wyciął wierzchy butów z 
białej koźlej skóry, wzmocnił je nylonem, zamocował w podeszwie zdejmowane 
kolce i skleił to wszystko razem mocnym klejem.

Kiedy prototyp był gotów, wręczył parę nowych butów jednemu ze swych 
najlepszych biegaczy. Ten nałożył je, przebiegł jedno okrążenie i nie 
chciał ich zdjąć, ponieważ obawiał się, że już ich więcej nie dostanie. 
Bill Bowerman entuzjastycznie kontynuował pracę nad nowym projektem.

Któregoś dnia, aby otrzymać podeszwę o strukturze wafla, wykorzystał 
nawet maszynkę do wafli swojej żony.

We wczesnych latach sześćdziesiątych wspólnie ze swoim dawnym studentem i 
doskonałym biegaczem, Philipem Knihtem, założył własną firmę. Takie były 
początki firmy Nike produkującej słynne buty biegowe.

W styczniowym numerze magazynu "Guideposts" z 1988 roku Bill Bowerman 
powiedział nam:

- Mając siedemdziesiąt sześć lat nadal czuję w sobie ochotę pobiegnięcia 
w wyścigach, jakie są przede mną. Jestem bardzo zajęty prowadzeniem firmy 
Nike, pracuję nad wyhodowaniem nowej miniaturowej rasy bydła na mojej 
farmie i pomagam zaprojektować specjalne obuwie dla inwalidów. Czuję się 
podekscytowany na samą myśl o tym, że odpowiednio wykonane buty mogą pomóc 
inwalidom chodzić, a może, w pewnych przypadkach, nawet biegać!

Właśnie taką postawę nazywam prawdziwym entuzjazmem!

Nie mam na myśli hałaśliwego, płytkiego, przesadnego entuzjazmu, ale 
raczej silną, pozytywną, w pełni kontrolowaną motywację. Taki entuzjazm 
może przejawiać cicha, myśląca, panująca nad sobą osoba tak samo, jak 
ekstraweryczni, pełni wigoru osobnicy. Ktoś mądrze powiedział: "Świat 
należy do entuzjastów, którzy potrafią zachować zimną krew".

Jeden z poprzednich prezydentów Stanów Zjednoczonych miał właśnie tego 
rodzaju osobowość. Odznaczał się on entuzjazmem, który najlepiej można 
byłoby określić jako silną determinację. Ten człowiek w coś wierzył. Był z 
tego gatunku Jankesów, którzy zbudowali nasz kraj: jego gospodarkę, ducha 
przedsiębiorczości, kult ciężkiej pracy, postawę uczciwości i religijnej 
wiary. Prezydent, którego mam na myśli, nazywał się Calvin Coolidge.

Niektórzy ludzie mogą się uśmiechać ironicznie słysząc to nazwisko, 
ponieważ przez wiele lat człowiek ten był niesprawiedliwie krytykowany. 
Krytykowano go głównie z powodu jego postawy rezerwy i dystansu, mimo to 
Coolidge był człowiekiem inteligentnym i zdecydowanym, znanym ze swojej 
nowoangielskiej prostoty i osobistej prawości. Jako wiceprezydent za 
kadencji Warrena Hardinga nie został splamiony oskarżeniami o korupcję 
wysuwanymi przeciwko urzędnikom jego administracji. Kiedy Harding zmarł w 
sierpniu 1923 roku, Coolidge objął urząd prezydenta. Wybrany ponownie w 
1924 roku, cieszył się silnym poparciem i wybrał odpowiednich ludzi do 
swojego gabinetu. Pozwoliło mu to stworzyć silną, zorganizowaną na modłę 
biznesową, administrację.

To prawda, że "cichutki Cal" był spokojnym człowiekiem. Miał jednak 
osobowość, w której entuzjazm funkcjonował pod chłodną kontrolą umysłu. 
Coolidge był jednym z nielicznych polityków, którzy oszczędnie posługiwali 
się słowami. Jego mowy były krótkie, zwięzłe i konkretne. Mówił to, co 
chciał powiedzieć, i nic więcej. Od razu pozyskał sobie sympatię wielu 
ludzi tym, że nie mówił zbyt wiele.

Przed obraniem kariery polityka Coolidge był prawnikiem mającym praktykę 
w Norihhampton, w stanie Massachusetts. Jego biuro znajdowało się w 
centrum, przy tej samej ulicy, przy której stał jego dom. Coolidge nigdy 
nie jeździł samochodem do biura - to byłoby zbyt kosztowne, a on był 
człowiekiem oszczędnym. Każdego ranka, dokładnie o tej samej porze, szedł z 
domu do biura. Jego codzienna trasa przebiegała obok domu, w którym 
mieszkał jego przyjaciel Hiram. Kiedy Coolidge przechodził obok, Hiram 
wychylał się przez ogrodzenie swojej posesji. Przez dwadzieścia lat ich 
rozmowa przebiegała niezmiennie:

- Cześć, Cal - mówił Hiram.

- Cześć, Hiram - odpowiadał Cal.

- Miły poranek - zauważał Hiram.

- Miły poranek - przytakiwał Cal.

Później Coolidge został wybrany na zastępcę gubernatora, na gubernatora, 
a następnie wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych. Potem wybrano go na 
prezydenta i wyjechał z Northampton na kilka dobrych lat. Kiedy czas jego 
prezydentury dobiegł końca, Coolidge powrócił do Northampton, do swojej 
praktyki prawniczej. Odkurzył meble w swoim gabinecie, przygotował biuro do 
pracy i pewnego ranka ponownie poszedł dawną drogą ze swojego domu do 
kancelarii prawniczej. A tam wychylając się przez ogrodzenie czekał na 
niego stary przyjaciel Hiram.

- Cześć, Cal - powiedział Hiram.

- Cześć, Hiram - odpowiedział Cal.

- Miły poranek - zauważał Hiram.

- Miły poranek - przytaknął Cal.

Wszystko przebiegało dokładnie tak, jak zawsze. Później jednak nastąpiło 
coś bardzo nieoczekiwanego. Hiram, ten mrukliwy mieszkaniec Nowej Anglii, 
dodał:

- Nie widziałem cię tutaj ostatnio, Cal.

- Nie było mnie w mieście, wyjechałem na jakiś czas - odparł Cal.

Okres sprawowania urzędu gubernatora i prezydenta dobiegł końca. Życie 
biegło teraz tak samo jak dawniej. Calvin Coolidge przyjął je takim, jakie 
było. Miał w sobie ten cichy, głęboki entuzjazm. Był entuzjastą Stanów 
Zjednoczonych i amerykańskiego stylu życia. Bronił czegoś. Jednak nie brał 
siebie samego, Cala Coolidge'a, zbyt poważnie. Był spokojnym, chłodnym 
entuzjastą. Miał w sobie dynamizm, lecz znajdował się on pod kontrolą.

Jednym z celów przyświecających mi podczas pisania tej książki było 
wskazanie na wielką wartość entuzjazmu, szczególnie dla tych, którzy pragną 
osiągnąć w życiu coś wartościowego.

Zgadzam się z B. C. Forbesem, który powiedział: "Entuzjazm jest 
najistotniejszym elementem śmigła poruszającego ludzkim samolotem, jest 
siłą, która czyni zeń prawdziwego cudotwórcę. Jego owocem są śmiałość i 
odwaga, i uprzejma pewność siebie, pokonująca zwątpienie. Entuzjazm wzbudza 
w nas niewyczerpaną energię i jest źródłem wszelkich dokonań".

Jakże smutno jest przejść przez życie i nigdy nie doznać poruszenia 
emocji, nigdy nie popaść w ekscytację, nigdy nie być entuzjastycznym, 
zawsze być zblazowanym. Kiedy czujemy się wyłączeni i wewnętrznie puści, 
pozbawiamy samych siebie intensywnej radości, której, w swoim jakże krótkim 
życiu, może doświadczyć każda istota ludzka.

A przecież wszyscy możemy wyrwać się ze stanu nudnego letargu i zacząć 
naprawdę żyć. Będzie to możliwe, gdy staniemy się ludźmi otwartymi na 
zmiany. Walt Whitman, nieśmiertelna postać amerykańskiej literatury, 
powiedział kiedyś o sobie: "Gotowałem się na wolnym ogniu, byłem ledwie 
ciepły. To Emerson doprowadził mnie do stanu wrzenia". To bardzo trafny 
opis człowieka obdarzonego licznymi talentami, lecz pogrążonego w stanie 
bezczynności, dopóki ogień entuzjazmu nie zapłonął w jego duszy i nie 
zachęcił go, by stał się tym, kim mógł!

Taka życiowa postawa jest rozwiązaniem dla tego "wyłączonego" i 
wewnętrznie pustego pokolenia. Jego przedstawiciele przyznają, że odnieśli 
finansowy sukces, lecz czują się wewnętrznie puści i niezadowoleni i 
szukają sensu swojego istnienia. Trudno doprawdy zrozumieć, dlaczego 
człowiek, pełen życia i witalności, jest pozbawiony entuzjazmu, mimo że 
żyje w ekscytujących czasach, w których nawet powietrze wydaje się pełne 
marzeń, planów i cudownych idei. Tacy ludzie przypominają mi smutne słowa 
Thoreau: "Nikt nie jest tak stary, jak ten, kto wyrósł już z entuzjazmu".

Aby stać się zwycięzcą, człowiek musi wierzyć i odznaczać się prawdziwym 
entuzjazmem. Sir Edward Appleton, noblista, którego eksperymenty i odkrycia 
naukowe przyczyniły się do tego, że możemy przesyłać serwisy informacyjne 
na cały świat, został kiedyś zapytany o sekret swoich niezwykłych 
osiągnięć. Miał na to pytanie gotową odpowiedź: "Zawdzięczam to mojemu 
entuzjazmowi".

Następnie dodał: "Cenię entuzjazm wyżej od profesjonalnych umiejętności". 
Tak wysoka ocena entuzjazmu jest zrozumiała, ponieważ niewielu naukowców 
wytrzymałoby twardy reżim badawczy, nie kończący się trud i harówkę, i 
powtarzające się rozczarowania, które towarzyszą odkryciom naukowym, gdyby 
nie mieli nieograniczonego entuzjazmu. Entuzjazm jest siłą, która 
podtrzymuje chęć pracy, aż wytyczony cel zostanie osiągnięty.

Przypomina mi to słowa Waltera Chryslera, wybitnego przedsiębiorcy, który 
kiedyś powiedział: "Człowiek może odnieść sukces we wszystkim, co do czego 
ma nieograniczony entuzjazm". Oczywiście wspominam także słynne i często 
cytowane słowa Ralpha Waldo Emersona: "Bez entuzjazmu nie da się osiągnąć 
niczego wielkiego".

Jeśli Walter Chrysler i Emerson mieli rację mówiąc o znaczeniu 
entuzjazmu, to następnym logicznym pytaniem, które się nasuwa, jest: "Jak 
może wykrzesać w sobie ten entuzjazm ktoś, komu go po prostu brakuje? A co 
z kimś, kto poniósł porażkę, może nawet wiele razy, i nie ma serca, by 
podjąć kolejną próbę powrotu na scenę? Albo jak człowiek znudzony życiem 
może nagle wzbudzić w sobie entuzjazm? Co odpowiedziałbyś ludziom, którzy 
przychodzą z takimi pytaniami? Czy masz dla nich jakąś radę?"

Nie traktuję tej sytuacji jako beznadziejnej. Ponieważ od wielu lat 
zajmuję się pisaniem książek na temat pozytywnego myślenia, często stawiano 
mi podobne, cyniczne i negatywne zarzuty.

Mam na nie odpowiedź i postaram się przedstawić ją tutaj w przystępny 
sposób. Moje rady są praktyczne i naprawdę można je zrealizować. Wiem to 
ponieważ wielokrotnie obserwowałem ich działanie we własnym życiu. 
Wiedziałem też, że gdy ludzie rozczarowani naprawdę chcieli je wypróbować, 
stawali się ponownie aktywni. Przezwyciężali ponury stan ducha i stawali 
się entuzjastyczni, podekscytowani i pełni wewnętrznej motywacji.

Moje rady są skuteczne, pod warunkiem, że się ich spróbuje.

Wielokrotnie obserwowałem ich skutki zmieniające ludzkie życie. Jeśli ich 
posłuchasz, tak jak to zrobili inni, na pewno spowodują w twoim życiu 
pozytywne rezultaty.

Jedna z metod wymaga notatnika o większym formacie. Musi to być duży 
notatnik, ponieważ będziesz potrzebował wiele miejsca. Zacznij w nim 
zapisywać wszystkie swoje aktywa. Być może odpowiesz na to: "O nie! 
Doktorze Peale, niech pan da spokój. Wie pan, że czytam tę książkę, 
ponieważ jestem w dołku. Doznawałam jednej porażki po drugiej,jaki sens 
miało to wszystko? A teraz każe mi pan wypisać wszystkie moje aktywa. Jakie 
aktywa?"

Wiem, jak się czujesz, pamiętaj jednak, że zadałem sobie trud napisania 

tej książki po to, aby pomóc ci lepiej postępować i lepiej żyć.

Dlatego wypisz wszystkie swoje aktywa, a następnie ponumeruj je. Pomyśl, 
jak połączą się ze sobą, gdy pozwolisz sobie na odrobinę entuzjazmu.

1. Żyję - gdybym był martwy, nie mógłbym napisać tych słów.

2. Mogę oddychać.

3. Mogę chodzić.

4. Mogę jeść.

5. Mam dach nad głową.

6. Potrafię czytać.

7. Mam sprawny umysł. Wiem o tym, ponieważ nadal mogę myśleć.

Następnie idź o krok dalej i wypisz wszystko, co przychodzi ci do głowy. 
Uważnie przeczesuj swoje życie, dopóki nie natrafisz na aktywa, o których 
nigdy przedtem nie pomyślałeś.

8. Świeci słońce.

9. Pada deszcz. Czy to nie jest wspaniałe? Deszcz był tak potrzebny.

10. Zmartwienie, które mnie gnębi, uczyni mnie jeszcze silniejszym, kiedy 
obmyślę sposób jego przezwyciężenia i pozbędę się go.

Czy nie wierzysz w to, że sporządzenie listy aktywów uczyni cię osobą 
pełną entuzjazmu? Pozwól, że opowiem ci o człowieku, który przyszedł do 
mnie w chwili głębokiego rozczarowania. Znajdował się na dnie, był 
zdesperowany. Zadzwonił do mojego biura z północnej części stanu i 
powiedział, że jestem jego ostatnią nadzieją.

Kiedy zjawił się na spotkanie, chodził tam i z powrotem po pokoju, aż w 
końcu opadł na krzesło i zakrył twarz dłońmi.

- Och! Doktorze Peale! Był pan tak uprzejmy godząc się na spotkanie ze 
mną, kiedy wszystko już zostało stracone, kiedy nie pozostało mi dosłownie 
nic.

Usiadłem zastanawiając się nad tym, co powiedział. Następnie wziąłem duży 
żółty notatnik i pośrodku kartki narysowałem pionową linię. Jedną kolumnę 
oznaczyłem jako "aktywa", drugą jako "pasywa".

- Po stronie aktywów nie będziesz musiał niczego pisać - zauważył.

- Cóż, zaraz się przekonamy - odparłem. - Jest mi bardzo przykro, że pana 
żona umarła.

Spojrzał na mnie zdumiony.

- Ależ nie! Bogu dzięki, ona żyje i cieszy się dobrym zdrowiem. Skąd 
przyszedł panu do głowy taki pomysł?

W kolumnie aktywów napisałem: "Żona nie umarła, lecz żyje i ma się 
dobrze". Następnie powiedziałem tak smutnym głosem, jak mogłem:

- Przykro mi słyszeć, że spalił się pana dom.

- Kto ci powiedział, że mój dom spłonął. Z moim domem jest wszystko w 
porządku.

- Przykro mi słyszeć, że twoja firma przeżywa poważne trudności.

- Skąd wytrzasnąłeś te wszystkie idiotyczne pomysły - najeżył się - o 
mojej żonie, która umarła, o domu, który się spalił, i o firmie 
przeżywającej trudne chwile?

- Przecież sam mi powiedziałeś, że wszystko jest stracone - odparłem.

Okazało się, że kilka jego inwestycji nie wypaliło, a pewne "cele" nie 
zostały jeszcze zrealizowane.

Skończył pięćdziesiątkę i ponure myśli zaczęły mu się tłuc po głowie. 
Praktykował negatywne myślenie przez długi czas. W rzeczywistości okazało 
się,że był szanowanym bankierem w mieście całkiem znacznej wielkości.

Siedział naprzeciw mnie, myśląc o tym wszystkim, i nagle jego oczy 
zaczęły błyszczeć.

- Daj mi tę kartkę - powiedział. - Byłem głupcem. Mogę przecież zapełnić 
kolumnę aktywów w taki sam sposób, jak ty. - Zaczął bazgrać na niej 
wymieniając takie aktywa, jak "dwoje zdrowych dzieci", "przyjaciele" itp.

Następnie zapytałem go:

- Czy chodziłeś kiedyś do kościoła?

- Chodzę na nabożeństwa w każdą niedzielę - odparł.

- Jeszcze nie zrozumiałeś, o co mi chodzi? - zapytałem.

Ze skruchą wyznał:

- Może powinienem zastanowić się, jak być lepszym wierzącym, pełnym 
entuzjazmu, praktykującym swoją wiarę.

Musiał tego dokonać, ponieważ nigdy go już więcej nie zobaczyłem, a 
obiecał, że do mnie wróci, jeśli znowu znajdzie się w depresji. Otrzymałem 
również od niego wiele entuzjastycznych listów.

Dlatego aby obudzić w sobie entuzjazm, powinieneś rozpocząć od 
wymienienia swoich aktywów. Pamiętaj, że możesz wymienić przynajmniej dwa: 
"żyję" i "potrafię czytać". Musisz mieć także trochę pieniędzy, ponieważ 
kupiłeś tę książkę, i trochę wiary, przynajmniej w niektórych ludzi 
(przynajmniej we mnie), ponieważ ją czytasz. Zapewniam cię, że piszę tutaj 
o solidnych faktach: możesz mieć entuzjazm, możesz być podekscytowany, 
możesz widzieć przed sobą przyszłość, możesz, możesz, możesz. Dokonaj aktu 
wewnętrznej afirmacji, powiedz: mogę, mogę, mogę. Następnie powiedz: 
"Zrobię to, zrobię to, zrobię to". I naprawdę to zrób, zrób to teraz.

Innym sposobem nastawienia się na entuzjastyczny tryb pracy jest metoda 
nazwana przeze mnie techniką "tak jakby". Została ona po raz pierwszy 
opisana przez profesora Williama Jamesa, jednego z twórców współczesnej 
psychologii.

James nauczał, że osoba pragnąca nauczyć się lepszego sposobu myślenia 
może postępować tak, jakby już go opanowała. Jeśli człowiek będzie stale 
postępować "tak jakby", rzeczywiście stanie się taki, jak postępuje.

Na przykład, jeśli jesteś osobą lękliwą, a pragniesz być odważny, 
postępuj jak człowiek odważny. Jeśli będziesz wystarczająco długo 
postępował tak, jak byś był odważny, w końcu staniesz się człowiekiem 
odważnym. Jeśli jesteś osobą chłodną, lecz bardzo pragniesz okazywać innym 
troskę, to konsekwentnie postępuj tak, jakbyś był osobą troskliwą. Przez 
stosowanie tej techniki do momentu, aż troskliwa postawa stanie się twoim 
nawykiem, w końcu staniesz się osobą naprawdę troskliwą.

Zatem jeśli widzisz, że jesteś pozbawiony entuzjazmu, rozkojarzony, stale 
narzekasz lub mówisz "mam już dość przejmowania się tymi wszystkimi 
ludźmi", możesz poprzez wytrwałe stosowanie metody postępowania "tak jakby" 
przemienić samego siebie w pełną entuzjazmu osobę. To prawda - wizerunek 
własnej osoby, pielęgnowany przez długi czas, w końcu staje się 
rzeczywistością.

Pewien młody chłopak, który wychował się na farmie w stanie Illinois, 
odkrył tę metodę przez przypadek. Postanowił przenieść się do Chicago, aby 
tam znaleźć ciekawą pracę i zrobić karierę. Początkowo pracował jako 
sprzedawca w różnych sklepach, lecz nic mu nie wychodziło. W końcu 
wylądował w aptece położonej w południowej części Chicago. Jednak i ta 
praca nie była dla niego zbyt obiecująca. Był znudzony i nie zwracał uwagi 
na to, co myśli sobie o nim jego szef, który, jego zdaniem, był zbyt dla 
niego surowy. W końcu zdecydował się zrezygnować z tej pracy. Zorientował 
się jednak, że zrobi tym tylko przyjemność szefowi, który byłby zadowolony, 
gdyby odszedł. Lepszym sposobem zemsty byłoby świetne wykonywanie pracy 
przez kilka tygodni, a następnie złożenie rezygnacji. Czy wtedy szefowi nie 
będzie przykro, że go stracił?

I tak młody sprzedawca z entuzjazmem rzucił się w wir pracy. Czekała go 
jednak niespodzianka. Zanim zdążył zawiadomić szefa o swojej rezygnacji, 
ten, pod wrażeniem jego nagłej poprawy, dał mu podwyżkę. Młody człowiek 
zaczął czerpać radość ze swojej pracy, nocami uczył się farmacji i w 1901 
roku otworzył własną aptekę na południu Chicago. Nie różniła się ona niczym 
od setek innych aptek w tym mieście.

Teraz entuzjazm stał się jego drugą naturą. Klienci zauważyli coś 
wyjątkowego, czego nie można było dostrzec na witrynie wystawowej czy na 
półkach - szczególną atmosferę panującą w jego sklepie. Nasz młody człowiek 
miał coraz więcej klientów.

Jedna z ulubionych metod pracy młodego farmaceuty polegała na tym, że gdy 
jeden z okolicznych klientów dzwonił z prośbą o dostarczenie do domu 
zamawianych leków, w czasie rozmowy dawał znak pomocnikowi i powtarzał na 
głos nazwy leków. Później, gdy w dalszym ciągu rozmawiał z klientem, 
pomocnik szybko wybiegał z przesyłką. Rozmawiali w najlepsze, gdy nagle 
klient przerywał rozmowę mówiąc: "Och, przepraszam, ktoś dzwoni do drzwi". 
Był zaskoczony widząc, że chłopiec dostarczający zamówienia stoi przed 
drzwiami z dopiero co zamówionymi lekarstwami.

Entuzjazm farmaceuty zainspirował jego pracowników. Niebawem otworzył 
drugi, a potem trzeci sklep. W końcu przerodziły się one w jedną z 
największych sieci aptek w Stanach Zjednoczonych. Zapytacie, jak się 
nazywał ten entuzjastyczny młody farmaceuta? Charles R. Walgree, Senior.

Możesz potraktować zasadę postępowania "tak jakby" wzruszeniem ramion, 
uznając ją za nierealistyczną czy za teorię wymyśloną przez jakiegoś dawno 
zapomnianego profesora lub za nieaktualny czynnik, który przyczynił się do 
sukcesu firm, jakie powstały ponad siedemdziesiąt lat temu. Powstaje 
pytanie, czy metoda ta jest skuteczna także dzisiaj?

Przyjrzyjmy się zatem jej działaniu.

Niedawno odwiedziłem szefa poważnej firmy inwestycyjnej znajdującej się w 
rejonie Wall Street w związku z interesującą nas obu sprawą, która nie 
dotyczyła inwestycji.

Zostałem przyjęty w zewnętrznych pomieszczeniach biura przez asystenta 
prezydenta, młodego trzydziestoletniego mężczyznę o miłej powierzchowności, 
najwyraźniej inteligentnego człowieka. Kiedy czekałem na spotkanie z jego 
szefem, wciągnął mnie w rozmowę. Zapytałem, jaka sytuacja panuje aktualnie 
na rynku, na co odparł, że obecnie jest trochę gorzej, chociaż gospodarka 
nadal znajduje się w dobrym stanie, pomimo całego narzekania. Myślał 
pozytywnie i wierzył, że rynek jest wystarczająco silny, a sytuacja ulegnie 
poprawie.

- Po tym, co mówisz, wnioskuję, że jesteś optymistą, czy tak? - 
zapytałem.

- O tak, rzeczywiście jestem optymistą - odpowiedział. - Przed tym krajem 
są wspaniałe czasy, mój szef podziela ten pogląd.

Wtedy pojawił się prezydent i zaprosił mnie do swojego gabinetu.

- Przyjemnie było z tobą porozmawiać - powiedziałem do młodego mężczyzny, 
wchodząc do biura szefa. Potem, gdy drzwi się zamknęły, powiedziałem 
prezydentowi:

- Ma pan tutaj bardzo inteligentnego młodego człowieka. Ponury nastrój 
panujący na Wall Street nie dostał go w swoje ręce. Jest naprawdę 
człowiekiem pozytywnie myślącym.

Prezydent spojrzał na mnie zdumiony.

- On człowiekiem pozytywnie myślącym? - wydusił z siebie. - Przecież to 
jeden z najbardziej negatywnych pracowników, jakich tutaj mamy - to 
prawdziwy artysta posępności. - Uśmiechnął się ironicznie. - Musiał odegrać 
tę scenkę dla autora książki "The Power of Positive Thinking". Powiedziałem 
mu tydzień temu, że jeśli nie wykrzesze z siebie trochę prawdziwego 
entuzjazmu, będę musiał go zwolnić. Lecz on ma rodzinę i nie chcę pozbawić 
go środków do życia.

Gdy później wychodziłem z biura, powiedziałem do mojego młodego 
znajomego:

- Mam biuro w centrum miasta. Wpadnij do mnie, chciałbym z tobą 
porozmawiać.

Pojawił się w kilka dni później, a wtedy zasugerowałem mu, że powinien 
popracować nad swoim optymizmem.

Okazało się, że pochodził z rodziny, której źle się powodziło w czasie, 
gdy dorastał. Jego rodzice byli bardzo negatywnie nastawieni do życia, 
atmosfera pesymizmu wypełniała dom rodzinny i chłopiec w naturalny sposób 
nim przesiąkał.

- To prawda, że odegrałem dla pana całą tę scenkę, kiedy zjawił się pan u 
nas - wyznał. - Wiem, że moja praca jest zagrożona i jestem gotów zrobić 
wszystko, by ją ocalić.

Poklepałem go po plecach i powiedziałem o zasadzie postępowania "tak 
jakby".

- Po prostu dalej odgrywaj to, co przede mną udawałeś - doradziłem mu. - 
Wyrażaj się o wszystkim pozytywnie, z lekkim optymizmem, lecz - w tym 
miejscu się uśmiechnąłem - unikaj przesady, ponieważ wtedy cała sztuczność 
wyjdzie na jaw.

Kilka miesięcy później miałem okazję rozmawiać z moim przyjacielem, który 
był szefem tego młodego człowieka.

- Słuchaj, on sobie teraz świetnie radzi - powiedział. - Myślę, że powoli 
staje się jednym z najlepszych znawców rynku. Wyzbył się całego swojego 
negatywnego myślenia - pewnie wziął sobie do serca moje ostrzeżenie.

- To bystry facet - zgodziłem się z nim. Nasz młody znajomy przełączył 
się na entuzjastyczny tryb pracy.

Człowiek tak inteligentny, jak profesor William James, który był 
uosobieniem zarówno naukowca, jak i człowieka pragmatycznie myślącego, na 
pewno nie polecałby jakiejś metody bez zweryfikowania skuteczności jej 
działania.

Zawsze doradzałem innym metodę postępowania "tak jakby", sam się nią 
posługiwałem z dobrym skutkiem i dlatego wierzę w jej skuteczność.

Ostatnio otrzymałem list od pewnej pani, który wskazuje na to, że podobne 
zasady afirmacji można zastosować w odniesieniu do problemów zdrowotnych i 
do większości ludzkich sytuacji. 

"Drogi doktorze Peale. Kilka miesięcy po tym, jak zostałam poddana 
poważnej operacji, nadal czułam się bardzo sama i pozbawiona energii. Nie 
miałam dość siły, by przygotowywać sobie posiłki, a przepracowanie dnia w 
pracy stawało się dla mnie coraz trudniejszym zadaniem.

Kiedy czytałam Pana książeczkę zatytułowaną "Renew Your Energy" ("Odnów 
swą energię"), byłam zniechęcona, niemal zdesperowana. Sugerowano tam 
metodę pewnych pozytywnych aktów afirmacji i zachęcano do codziennych 
ćwiczeń. Proponowany plan zrobił na mnie dobre wrażenie, lecz wydawało mi 
się, że nie będę miała dość sił, aby zacząć.

Kiedy ktoś mnie pytał: "Jak się czujesz?" odpowiadałam: "Mam dobre i złe 
dni" albo "Nie jestem dzisiaj tak silna, jakbym chciała".

Pewnego dnia postanowiłam jeszcze raz przeczytać Pana książeczkę. Kiedy 
rozmyślałam o tym, co Pan napisał na temat znaczenia pozytywnej postawy dla 
zdrowia, przypomniałam sobie przyjaciela, który cierpi na całkowitą ślepotę 
i ma zaawansowaną cukrzycę. 

Gdy ktoś go pytał: "Jak się masz?", zawsze odpowiadał z szerokim 
uśmiechem: "Czuję się wspaniale, nie mogłoby być lepiej!" Kiedy 
zastanowiłam się nad moją własną sytuacją, postanowiłam mówić ludziom - i 
rzeczywiście tak myśleć - coś w rodzaju: "Czuję się lepiej" albo "Z każdą 
minutą czuję się lepiej".

"Jednak - spierałam się sama ze sobą -jeśli będę tak postępowała, ludzie 
nie będą wiedzieli, jak źle się naprawdę czuję." Później jednak 
powiedziałam sobie: "Czego bardziej pragniesz: współczucia czy 
wyzdrowienia?"

Za zgodą mojego lekarza zaczęłam codziennie odbywać spacery. Stopniowo 
wydłużałam trasę, aż w końcu spacerowałam przynajmniej przez dwadzieścia 
minut dziennie i w tym czasie pokonywałam dystans jednej mili. Podczas 
spacerów realizowałam Pana plan. Oddychałam głęboko i cytowałam zasady 
dobrego zdrowia, które zapamiętałam. Głośno oznajmiałam drzewom, ptakom i 
niebu, że mam wspaniałe zdrowie. W ciągu miesiąca przytyłam dziesięć funtów 
i stałam się silniejsza. Niebawem nie odczuwałam już bólu w piersi, nie 
miałam krótkiego oddechu i byłam w stanie wykonywać normalne codzienne 
prace i nie odczuwać przy tym zmęczenia.

Zdałam sobie sprawę, że zaczęłam robić prawdziwe postępy, kiedy stałam 
się otwarta, by mówić o moim zdrowiu w pozytywny sposób i wyobrażać sobie, 
że jestem zdrowa, nie zaś chora.

Dziękuję Panu za podzielenie się tymi zasadami dobrego zdrowia. W moim 
przypadku okazały się bardzo skuteczne. Szczerze oddana, Kathleen D. 
Wright."

Zasady te są naprawdę skuteczne, na własne bowiem oczy widziałem wiele 
przypadków, kiedy postawa entuzjazmu w twórczy sposób zastosowana w 
leczeniu przynosiła rezultaty w postaci lepszego samopoczucia. Potwierdzają 
to ostatnie odkrycia nauk medycznych. W raporcie zamieszczonym w magazynie 
"Newsweek" (numer z 7 listopada 1988 roku) czytamy: "(...) pozytywny stan 
umysłu wywiera korzystny wpływ na zdrowie i długość ludzkiego życia. Jedno 
z badań przeprowadzonych pod kierunkiem psychologa Sandra Levy z 
Pittsuburgh Cancer Institute wykazało, że czynnik o nazwie radość - 
oznaczający psychiczną elastyczność i wigor - był drugim co do ważności 
wskaźnikiem czasu przeżycia w grupie pacjentów z powracającą chorobą 
nowotworową piersi (pierwszym była długość okresów wolnych od choroby). 
Przez całą ostatnią dekadę prowadzono intensywne badania nad związkiem 
umysłu i ciała. Psycholog z University of Pensylwania, Martin Seligman, 
nazywa obecne czasy złotym wiekiem, w którym od dawna podejrzewane relacje 
między ciałem a umysłem zaczynają być analizowane w sposób naukowy".

Wyżej opisane "elastyczność i wigor" są rezultatem entuzjazmu. Entuzjazm 
jest jedną z cechą, którą obecnie bardzo wysoko ceni się w świecie biznesu. 
Pewien dyrektor, z którym jadłem lunch, wypowiedział następującą uwagę na 
temat mojej książki zatytułowanej "Enthusiasm Makes the Difference" 
("Entuzjazm sprawia różnicę").

- Jako pracodawca umieszczam entuzjazm na czele listy cech, jakich 
wymagam od moich potencjalnych pracowników - powiedział i po chwili dodał: 
- Właściwie jest to najważniejsza cecha.

- Umieszczasz ją przed profesjonalnymi umiejętnościami i znajomością 
know-how? - dopytywałem się.

- Tak. Jest ona naprawdę najważniejsza - odpowiedział. - Widzisz, 
człowiek może zdobyć profesjonalne umiejętności przez studiowanie i 
doświadczenie. Jeśli zaś chodzi o entuzjazm, to albo ma się go w swojej 
naturze, albo nie. Jaka szkoda, że entuzjazmu nie można sobie przyswoić tak 
jak innych umiejętności - podsumował z tonem smutku w głosie.

- Moim zdaniem w tej akurat sprawie się mylisz - zaprotestowałem myśląc o 
metodzie postępowania "tak jakby". - Jestem przekonany, że entuzjazm może 
być cechą nabytą, że można się go nauczyć.

- Bardzo w to wątpię - odpowiedział Bill i dla zilustrowania swojej myśli 
opowiedział o jednym z kierowników średniego szczebla w jego firmie, który 
"bardzo go martwił".

- Ten człowiek ma doskonałe wykształcenie - powiedział - jest absolwentem 
dobrej politechniki. Na studiach miał bardzo dobre wyniki i jest świetnym 
specjalistą w swojej dziedzinie, że nie wspomnę o bogactwie jego wiedzy i 
doświadczeniu. Lecz, spójrzmy prawdzie prosto w oczy, w jego college'u nie 
nauczono go niczego o relacjach międzyludzkich, facet jest zimny jak ryba. 
Wiesz - spojrzał z zagadkowym wyrazem twarzy - gdyby ten człowiek miał choć 
trochę entuzjazmu, już dawno awansowałby na czołowe stanowisko w naszej 
firmie. Ludzie z mniejszym wykształceniem, lecz mający więcej entuzjazmu, 
szybciej pną się w górę i cały czas wyprzedzają tego biednego faceta. Gdyby 
nie jego wiedza, już dawno bym go zwolnił.

- Och! Nie rób tego - powiedziałem. - Zamiast tego rozpal w nim ogień.

Tak się złożyło, że dyrektor, z którym rozmawiałem, regularnie chodził do 
kościoła, więc zapytałem:

- Czy ten człowiek chodzi do kościoła tak jak ty?

- O ile wiem nie - odparł.

- Postaraj się rozniecić w nim ogień, naprawdę wzbudź w nim płomień - 
zasugerowałem. - Wiem, że można je w sobie wykrzesać, nawet jeśli człowiek 
jest zimny jak ryba. - Następnie powiedziałem mu o pewnym duchownym, 
działającym w jego mieście, który był znany jako osoba "pełna wewnętrznego 
ognia" - człowiek tryskający entuzjazmem i radością życia. Tak się złożyło, 
że wiedziałem, iż kiedyś on sam cierpiał z powodu wewnętrznej słabości i 
życiowych porażek. Później jednak jego życie uległo radykalnej zmianie i 
teraz wierzył, że każdy człowiek, niezależnie od tego, w jak złym stanie 
się znajduje, może doświadczyć podobnego ożywienia swojej osobowości.

Najwyraźniej zaskoczony moją sugestią, przyjaciel pogrążył się w myślach. 
Następnie powiedział:

- W porządku. Pomysł jest wart tego, by spróbować.

W niedzielę, zgodnie z planem, on i jego żona zaprosili tego mężczyznę 
wraz z jego żoną na lunch do swojego klubu. W ich zaproszeniu był jednak 
ukryty pewien haczyk. Przed lunchem mieli razem iść do kościoła.

Pracownik przyjął zaproszenie. Mój przyjaciel tak mi później 
zrelacjonował to, co się stało. "Dour z właściwym sobie brakiem 
zainteresowania opadł na kościelną ławkę. Słowa pastora, że wszyscy ludzie 
mogą stać się bardziej szczęśliwi i zadowoleni z siebie, nie wywarły na nim 
najmniejszego wrażenia. Jednak gdy wyznał, że sam był kiedyś martwy od 
karku w górę, zauważyłem, że mój pracownik się ożywił, i wyczułem u niego 
cień zainteresowania. Twarz mówcy jaśniała pozytywnym światłem, gdy 
opisywał, jak można się stać bardziej entuzjastyczną, dynamiczną osobą. 
"Nie głoszę jakiejś teorii, mówię wam o faktach!", twierdził. Przemawiał w 
takim rzeczowym, przyjacielskim stylu, że mój kolega, najwyraźniej 
zainteresowany, słuchał z uwagą. W czasie lunchu powiedział: "Wiesz, ten 
człowiek miał w sobie coś. Naprawdę coś w sobie miał".

Co się później stało z tym pracownikiem? Wraz z żoną wrócili do tego 
kościoła w następną niedzielę i w kolejną. Pastor zauważył go i 
zaprzyjaźnili się. W końcu w jego życiu dokonało się to samo duchowe i 
umysłowe odrodzenie, które miało miejsce w życiu duchownego, który ze 
słabego człowieka o chwiejnej osobowości przemienił się w osobę wywierającą 
silny wpływ na innych. Ten niegdyś pozbawiony entuzjazmu, chociaż 
wykształcony pracownik przemienił się w pełnego wigoru, zdolnego przywódcę, 
który oprócz mocy swojego umysłu dysponował teraz także siłą osobowości. 
Szybko awansował na wyższe stanowisko i pociągnął za sobą innych.

Kilka lat temu jego dawny szef (tak, z powodu zmiany, jaka dokonała się w 
tym pracowniku powstał inny oddział firmy) i ja rozmawialiśmy o nim i o 
tym, jak bardzo się zmienił.

- Nie uwierzyłbym, że to możliwe - powiedział mój przyjaciel, potrząsając 
głową ze zdumienia. - To pierwszy znany mi facet, który zdobył entuzjazm, 
chociaż się z nim nie urodził.

Nie mogłem zostawić tych słów bez słowa komentarza. Każdy rodzi się z 
entuzjazmem. Czy widziałeś kiedyś niemowlę pozbawione entuzjazmu albo małe 
dziecko? Wszystkie dzieci przychodzą na świat z pozytywnym nastawieniem - 
to są pełni wigoru mali ludzie. Jednak nauczyciele mówią, że gdy dzieci są 
w czwartej, piątej klasie, wiele z nich, być może nawet osiemdziesiąt 
procent, staje się osobami myślącymi negatywnie, a ich naturalny entuzjazm 
słabnie, w niektórych przypadkach znika na zawsze.

Pokiwał głową, a ja wiedziałem, że rozumie, co mam na myśli, ponieważ on 
sam miał wnuczki.

Odkrywcza wiadomość polega na tym, że każda osoba może stać się 
entuzjastycznie myślącym człowiekiem. Każdy z nas posiada możliwości, aby 
być wolną, radosną, pełną wigoru i odnoszącą sukcesy istotą ludzką. Pozwól, 
aby naturalny entuzjazm, w który zostałeś wyposażony, wytrysnął na 
zewnątrz.

Niezależnie od tego, co będziesz robił, pilnuj, aby nie zgasł w tobie 
ogień entuzjazmu. Pamiętaj także o słowach, które wypowiedział Thoreau: 
"Nikt nie jest tak stary, jak ten, kto wyrósł już z entuzjazmu".

Postępuj tak, jakbyś miał w sobie entuzjazm, a niebawem jego twórcza moc 
da o sobie znać poprzez twoje ciało, umysł i ducha i polepszy twoje życie. 

Drogi Czytelniku, zawsze myśl pozytywnie i entuzjastycznie wierz. W tym 
tkwi sekret życia!





Zakończenie





W ten sposób wspólnie dotarliśmy do końca książki. Dziękuję ci za to, że 
doczytałeś ją do końca.

Wspólnie przeanalizowaliśmy pewne ważne pytania i odpowiedzi, które mają 
zasadnicze znaczenie dla dobrego samopoczucia i osiągnięcia szczęścia. Być 
może, czasami miałeś odmienne poglądy niż autor i dochodziłeś do odmiennych 
wniosków.

Autor przez całe życie pracował nad rozwiązaniem poruszanych tutaj 
problemów i odkrył, że w jego przypadku pozytywna postawa umysłu dawała o 
wiele lepsze rezultaty od negatywnego myślenia. Odkrył również, że 
pielęgnowanie w sobie entuzjazmu bardzo poprawia jakość naszego życia. 
Książka, którą trzymasz w swoich rękach, opowiada o tym, dlaczego tak się 
dzieje. Co więcej, wskazuje na to, jak wydobyć ze swojego wnętrza 
autentyczny entuzjazm i cieszyć się każdym nadchodzącym dniem, nawet takim, 
który przynosi trudności.

Metodę tę nazwaliśmy sztuką twórczego życia. Przekonasz się o jej sile, 
gdy we własnym życiu zastosujesz zasady opisane w tej książce. Zastosowane 
w codziennym życiu, okazują się one naprawdę skuteczne. Nie snuję tutaj 
fantazji, nie jestem też marzycielem. Jestem bardzo praktyczny. Na kartach 
tej książki naszkicowany jest pewien sposób myślenia i życia, który 
pozwolił jej autorowi, całkiem przeciętnemu Amerykaninowi, osiągnąć 
szczęście i poczucie spełnienia w życiu. Spowodują to samo w twoim życiu, 
jeśli tylko w nie uwierzysz i zastosujesz w praktyce.

Jesteśmy zadowoleni, że nauka w wielu dziedzinach potwierdziła dużo 
wcześniej wypowiadane twierdzenia o wielkiej skuteczności pozytywnego 
myślenia.

Dla podsumowania tego, co przeczytałeś, przypomnijmy, że podkreślam 
następujące zasady:

1. Jak zacząć prowadzić radosne życie?

2. Jak być człowiekiem pozytywnie myślącym?

3. Jak naprawdę uwierzyć w siebie?

4. Jak pozbyć się reakcji "nie potrafię"?

5. Jak uwierzyć w to, że osiągnięcie szczęścia jest zawsze możliwe?

6. Jak pamiętać o małym słowie "ale", kiedy sprawy układają się źle?

7. Jak wzmacniać wiarę, wielkiego nieprzyjaciela lęku?

8. Jak zawsze pamiętać o leczniczej mocy umysłu?

9. Jak nie zapominać o tym, że mamy w sobie siłę do ponownego powstania?

10. Tajemnica sukcesu jest prosta i możliwa do zrealizowania.

11. Jak praktykować postawę pozytywnego wierzenia?

12. Nie musimy doświadczać wewnętrznej pustki, możemy wypełnić nasz umysł 
mocą pozytywnej wiary.

13. Jak zacząć postrzegać własne zalety i traktować je jako swoje aktywa?

14. Docenianie wewnętrznego cenzora i konieczność wsłuchiwania się w jego 
głos.

15. Jak rozniecić w sobie ogień entuzjazmu i stale go w sobie 
podtrzymywać?

Pozdrawiam was gorąco! Niech Bóg wam błogosławi, każdego dnia, przez całe 
życie. 

Norman Vincent Peale


11) 
21) 
31) 
41. 
l1.1.1.1.1.1 
rI.A.1.a