Mały słownik informatyczny angielsko - polski Copyright by Wydawnictwa Naukowo-Techniczne Redaktor mgr Hanna Jezierska Przedruk z pozycji "Mały słownik informatyczny angielsko-polski" Dział Encyklopedii i Słownictwa Technicznego Wydawnictw Naukowo-Technicznych Opiniodawca dr Janusz Zalewski Redaktor techniczny Maria Żurawska Przedmowa Mały słownik informatyczny angielsko-polski jest przeznaczony dla szerokiego kręgu czytelników zainteresowanych informatyką i mających z nią do czynienia w swojej pracy. W słowniku uwzględniono podstawowe terminy informatyczne z zakresu technologii elektronicznego przetwarzania danych, urządzeń komputerowych, projektowania i programowania, zaś w węższym zakresie terminologię dotyczącą konstrukcji komputerów i ich zastosowań. Weryfikacji doboru terminów angielskich oraz poprawności ich polskich odpowiedników dokonał dr Janusz Zalewski, któremu Wydawnictwo składa serdeczne podziękowanie za cenne uwagi. Mały słownik informatyczny angielsko-polski zawiera około 4500 terminów angielskich podanych w układzie alfabetycznym bezwzględnym ("litera po literze") z odpowiednikami polskimi. Skróty są podane razem z ich pełnym brzmieniem po znaku "=". Odesłanie zob., stosowane tylko w obrębie kilku wierszy, kieruje do synonimu zalecanego przez miarodajne źródło lub częściej spotykanego we współczesnym piśmiennictwie. W przypadku, gdy istnieją dwie jednoznaczne formy terminu - pełna i skrócona - człony terminu, które można pominąć, podano w nawiasach okrągłych. Objaśnienia i dopowiedzenia przy odpowiednikach polskich podano w nawiasach okrągłych. Odpowiedniki polskie wzajemnie równoznaczne są oddzielone od siebie przecinkiem, odpowiedniki bliskoznaczne - średnikiem; odpowiedniki dotyczące różnych znaczeń terminu angielskiego są oddzielone cyframi arabskimi. A abandon - v zaniechać abbreviated addressing - adresowanie skrótowe abnormal termination - zakończenie anormalne abort - v abortować abortion - aborcja absolute address - adres bezwzględny absolute code - kod adresów bezwzględnych absolute machine code - kod bezwzględny abstraction - abstrakcja; abstrahowanie accept - v przyjmować; odbierać acceptance test - test odbiorczy access - dostęp access mechanism - mechanizm dostępu access permission - prawo dostępu access right - prawo dostępu access time - czas dostępu access type - typ wskaźnikowy account - konto accounting - prowadzenie kont accounting machine - maszyna księgująca accumulator - akumulator accuracy - dokładność ACIA = asynchronous communications interface adapter - asynchroniczny sprzęg komunikacyjny ACK = acknowledgement acknowledgement - potwierdzenie acknowledgement character - znak potwierdzenia acknowledgement frames - ramki potwierdzające acoustic coupler - sprzęgacz akustyczny acquisition phase - faza zdobywania (magistrali) acquisition time - czas gromadzenia (danych) ACR = automatic character recognition - automatyczne rozpoznawanie znaków action - akcja activation - aktywacja; aktywowanie active - a aktywny active file - plik aktywny active network - sieć czynna active state - stan aktywny actual address - adres rzeczywisty actual parameter - parametr aktualny actuator - siłownik; organ wykonawczy adaptive routing - trasowanie adaptacyjne ADC = analog-to-digital converter - przetwornik analogowo-cyfrowy, przetwornik a/c, konwerter analogowo-cyfrowy ADCCP = advanced data communications control procedure - nowoczesna procedura komunikacyjna adder - sumator addition - dodawanie address - adres addressability - adresowalność address alignment - równanie adresu address bus - szyna adresowa address constant - stała adresowa address field - pole adresowe address format - format adresu addressing mode - tryb adresowania address modification - modyfikacja adresu address register - rejestr adresowy address space - przestrzeń adresowa address track - ścieżka adresowa adjacent - a przyległy ADLC = advanced data link control - nowoczesne sterowanie łączem danych ADP = automatic data processing - automatyczne przetwarzanie danych, APD advanced data communications control procedure - nowoczesna procedura komunikacyjna advanced data link control - nowoczesne sterowanie łączem danych AFC = automatic frequency control - automatyczna regulacja częstotliwości, ARC(z) affirmative acknowledgement - potwierdzenie pozytywne AGC = automatic gain control - automatyczna regulacja wzmocnienia, ARW aggregate - agregat AI = artificial intelligence - sztuczna inteligencja aiming symbol - plamka kierunkowa (w grafice) alarm clock - zegar alarmowy Algol = algorithmic language - język algorytmiczny Algol algorithm - algorytm algorithmic language - język algorytmiczny alias - pseudonim aliasing - utożsamianie align - v równać alignment - równanie (wiersza, bajtu) allocate - v przydzielać, alokować allocation - przydział, alokacja allocator - alokator alphameric - a zob. alphanumeric alphanumeric - alfanumeryczny, literowo-cyfrowy alphanumeric code - kod alfanumeryczny, kod literowo-cyfrowy alternate track - ścieżka zapasowa (zapisu w pamięci magnetycznej) ALU = arithmetic-logic unit - arytmometr jednostka arytmetyczno-logiczna ambiguity - niejednoznaczność American Standard Code for Information Interchange - kod ASCII ampersand - znak "&" (and) A/N = alphanumeric alfanumeryczny, literowo-cyfrowy analog - a analogowy analog computer - komputer analogowy, maszyna analogowa analog multiplexer - multiplekser analogowy analog recording - rejestracja analogowa analog-to-digital conversion - przetwarzanie analogowo-cyfrowe, konwersja analogowo-cyfrowa analog-to-digital converter - przetwornik analogowo-cyfrowy, przetwornik a/c, konwerter analogowo-cyfrowy analyst - analityk analytical engine - maszyna analityczna analyzer - analizator ancestor - przodek (procesu) ancillary equipment - wyposażenie pomocnicze AND element - element I, element AND AND gate - bramka I, bramka AND animation - animacja, animowanie annunciator - głośnik anticipated carry - przeniesienie z wyprzedzeniem APL = a programming language - język programowania APL append - v dołączać application - 1. zastosowanie 2. program aplikacyjny application layer - warstwa aplikacyjna (modelu referencyjnego ISO) application note - nota aplikacyjna application-oriented language - język problemowy application package - pakiet użytkowy application program - program użytkowy, program aplikacyjny APT = automatically programmed tools język APT (programowania obrabiarek sterowanych numerycznie) arbiter - arbiter arbitration - arbitraż architecture - architektura archived file - plik archiwalny archiving - archiwowanie area - obszar argument - argument (operacji) arithmetic - arytmetyka arithmetic(al) - a arytmetyczny arithmetic instruction - rozkaz arytmetyczny arithmetic-logic unit - arytmometr, jednostka arytmetyczno-logiczna arithmetic overflow - przepełnienie arytmetyczne arithmetic register - rejestr arytmetyczny arithmetic shift - przesunięcie arytmetyczne arithmetic statement - instrukcja arytmetyczna arithmetic subroutine - podprogram arytmetyczny armed interrupt - przerwanie odgałęzione array - tablica array processor - procesor macierzowy, procesor tablicowy artificial intelligence - sztuczna inteligencja artificial language - język sztuczny ASCII = American Standard Code for Information Interchange - kod ASCII assemble - v asemblować, tłumaczyć język symboliczny assembler - asembler, translator języka symbolicznego assembler language - zob. assembly language assembly language - język symboliczny, język adresów symbolicznych, język asemblerowy assembly language processor - procesor języka symbolicznego assembly program - zob. assembler assert - v zapewnić assertion - asercja, zapewnienie assessor - asesor (oprogramowania) assign - v przypisać assignment - przypisanie associative memory - pamięć asocjacyjna, pamięć skojarzeniowa associative processor - procesor asocjacyjny associative storage - pamięć asocjacyjna, pamięć skojarzeniowa asterisk - gwiazdka, znak "*" asynchronous communications - komunikacja asynchroniczna asynchronous communications interface adapter - asynchroniczny, sprzęg komunikacyjny asynchronous computer - komputer asynchroniczny asynchronous mode - tryb asynchroniczny asynchronous transmission - transmisja asynchroniczna ATE = automatic test equipment - automatyczne urządzenie testujące, tester automatyczny, tester zautomatyzowany atomic - a jednolity, atomowy atomic action - akcja atomowa (niepodzielna) attach - dołączenie attach - v dołączać attenuation - tłumienie; osłabienie; tłumienność attribute - atrybut auditor - rewident audit trail - ślad rewizji augment - v powiększać authentication - autoryzacja autoindexing - indeksowanie automatyczne automata theory - teoria automatów automatically programmed tools - pl język APT (programowania obrabiarek sterowanych numerycznie) automatic character recognition - automatyczne rozpoznawanie znaków automatic control - sterowanie automatyczne automatic data processing - automatyczne przetwarzanie danych, APD automatic exchange - centrala automatyczna automatic frequency control - automatyczna regulacja częstotliwości, ARC(z) automatic gain control - automatyczna regulacja wzmocnienia, ARW automatic polling - odpytywanie automatyczne automatic restart - wznowienie automatyczne automatic test - test wewnętrzny automatic test equipment - automatyczne urządzenie testujące, tester automatyczny, tester zautomatyzowany automatic variable - zmienna automatyczna automation - automatyzacja auto-restart - wznowienie automatyczne auxiliary equipment - wyposażenie pomocnicze auxiliary memory - pamięć pomocnicza auxiliary processor - procesor pomocniczy auxiliary routine - program pomocniczy auxiliary store - pamięć pomocnicza availability - dyspozycyjność average access time - średni czas dostępu B back-end - a cofnięty back-end processor - procesor cofnięty background - tło background job - praca drugoplanowa background processing - przetwarzanie drugoplanowe background program - program drugoplanowy backing storage - pamięć rezerwowa backplane - płytka montażowa (dla płytek drukowanych lub układów scalonych) backslash - kreska wsteczna, kreska ukośna (lewa), ukośnik backspace - cofnięcie backspace - v cofać backspace - character znak cofania backtracking - nawracanie back up - v rezerwować backup - a rezerwowy backup copy - kopia rezerwowa backup diskette - dyskietka rezerwowa backup storage - pamięć zapasowa backup system - system rezerwowy Backus Naur form - notacja Backusa-Naura, BNF backward channel - kanał powrotny bad block - blok uszkodzony (pliku) band - pasmo bandwidth - szerokość pasma bar code - kod kreskowy bar-code scanner - pióro świetlne do odczytywania kodu kreskowego bare machine - komputer dziewiczy barrel distortion - zniekształcenie beczkowate (obrazu) base - baza, podstawa base address - adres bazowy baseband - pasmo podstawowe (linii radiowej) baseband signalling - sygnalizacja w paśmie podstawowym base fine - linia odniesienia base register - rejestr indeksowy, rejestr modyfikacji BASIC = beginner's all-purpose symbolic instruction code - język programowania BASIC basic combined programming language - język programowania BCPL basic direct access method - podstawowa metoda dostępu bezpośredniego basic disk operating - system podstawowy dyskowy system operacyjny basic input/output - system podstawowy system wejścia-wyjścia basic partitioned access method - podstawowa metoda dostępu podzielnego basic sequential access - method podstawowa metoda dostępu sekwencyjnego batch - wsad batch processing - przetwarzanie wsadowe battery backup - 1. zasilanie rezerwowe 2. bateria zapasowa baud - bod BCCD = buried-channel charge-coupled device - przyrząd o sprzężeniu ładunkowym z kanałem zagrzebanym, objętościowy przyrząd o sprzężeniu ładunkowym BCD = binary coded decimal liczba dziesiętna kodowana dwójkowo BCPL = basic combined programming language - język programowania BCPL BDAM = basic direct access method - podstawowa metoda dostępu bezpośredniego BDOS = basic disk operating system - podstawowy dyskowy system operacyjny beep - v pisnąć, wydać dźwięk before-image protection - ochrona obrazu pierwotnego beginner's all-purpose symbolic instruction code - język programowania BASIC beginning-of-tape marker - znacznik początku taśmy BEL = bell bell - sygnał dźwiękowy bell character - znak sygnału dźwiękowego benchmark - wzorzec; program wzorcowy benchmark test - test porównawczy, test wzorcowy best fit - najlepsze dopasowanie bias - niezrównoważenie biax biaks - (element ferrytowy pamięciowy lub logiczny) bidirectional bus - szyna dwukierunkowa bin - kaseta (mieszcząca moduły) binary - a dwójkowy, binarny binary chop - przeszukiwanie dwudzielne, przeszukiwanie dychotomiczne binary code - kod dwójkowy, kod binarny binary-coded decimal - liczba dziesiętna kodowana dwójkowo binary complement - uzupełnienie dwójkowe, uzupełnienie binarne binary counter - licznik dwójkowy, licznik binarny binary digit - cyfra dwójkowa, cyfra binarna, bit binary dump - zrzut dwójkowy, zrzut binarny binary element - element dwójkowy, element binarny binary logic - logika dwuwartościowa, logika dwójkowa, logika binarna binary lookup - przeszukiwanie dwudzielne, przeszukiwanie dychotomiczne binary notation - notacja dwójkowa, notacja binarna binary numeral - liczebnik dwójkowy, liczebnik binarny binary point - przecinek dwójkowy, przecinek binarny binary program - program dwójkowy, program binarny binary representation - reprezentacja dwójkowa, reprezentacja binarna binary search - przeszukiwanie dwudzielne, przeszukiwanie dychotomiczne binary signalling - sygnalizacja dwójkowa, sygnalizacja binarna binary synchronous communications - binarna transmisja synchroniczna binary-to-decimal conversion - przetwarzanie dwójkowo-dziesiętne, konwersja dwójkowo-dziesiętna binary unit bit - (jednostka ilości informacji) binary variable - zmienna dwójkowa, zmienna binarna binder - program wiążący binding - wiązanie (nazw) binding time - czas wiązania bionics - bionika BIOS = basic input/output - system podstawowy system wejścia-wyjścia biosensor czujnik biologiczny bipolar coding - kodowanie bipolarne biquinary code - kod dwupiątkowy bistable relay - przekaźnik dwustabilny bistable trigger - przerzutnik dwustabilny bit - 1. bit (jednostka ilości informacji) 2. cyfra dwójkowa, cyfra binarna, bit bit clear - kasowanie bitu bit density - gęstość bitowa bit error rate - bitowa stopa błędów bit manipulation - operowanie bitami bit map - mapa bitowa bit mask - maska bitowa bit position - pozycja bitu bit rate - szybkość transmisji (bitów) bit set - ustawianie bitu bit significance - waga bitu bit-slice architecture - architektura segmentowa bit-slice microprocessor - mikroprocesor segmentowy bits per inch - bity na cal (gęstość zapisu) bits per milimeter - bity na milimetr (gęstość zapisu) bits per second - bity na sekundę (szybkość zapisu) bit string - ciąg bitów bit stuffing - tłoczenie bitów; napełnianie bitami bit testing - testowanie bitów bit weight - waga bitu blank - odstęp blank character - znak odstępu blanking - wygaszanie (elementów obrazu) blinking - miganie (obrazu) block - blok (część programu) block diagram - schemat blokowy blocking - tworzenie bloku, łączenie danych w bloki blocking factor - współczynnik zblokowania block length - długość bloku block-oriented device - urządzenie blokowe block transfer - przesyłanie bloków BNF = Backus Naur form - notacja Backusa-Naura, BNF board - płyta body - ciało, treść (programu) body stub - namiastka, korpus bookkeeping operations - pl operacje pomocnicze (przy porządkowaniu danych) Boolean type - typ logiczny bootstrap - ładowanie początkowe bootstrap - v inicjować bootstrap loader - program samoładujący borrow - pożyczka bottom of stack - spód stosu bottom-up - a wstępujący BPAM = basic partitioned access method - podstawowa metoda dostępu podzielnego BPI = bits per inch bity na cal (gęstość zapisu) BPMM = bits per milimeter - bity na milimetr (gęstość zapisu) BPS = bits per second - bity na sekundę (szybkość zapisu) branch - rozgałęzienie (w programie), skok krótki branching - rozgałęzianie branch instruction - rozkaz rozgałęzienia branchpoint - punkt rozgałęzienia breakpoint - punkt wstrzymania breakpoint instruction - rozkaz wstrzymania bridge - pomost brightness - jaskrawość broadband - a szerokopasmowy broadband signalling - sygnalizacja szerokopasmowa broadcast - v rozgłaszać browsing - kartkowanie BS = backspace - cofnięcie BSAM = basic sequential access method - podstawowa metoda dostępu sekwencyjnego BSC = binary synchronous communications - binarna transmisja synchroniczna bubble memory - pamięć (magnetyczna) domenowa bubble sort - sortowanie bąbelkowe buffer - bufor buffering - buforowanie bug - defekt (w programie) bug patch - naprawa defektów build - prototyp (oprogramowania) built-in test - test wewnętrzny bulk memory - pamięć masowa bulletin board - tablica ogłoszeń (elektroniczna) buried-channel charge-coupled device - przyrząd o sprzężeniu ładunkowym z kanałem zagrzebanym, objętościowy przyrząd o sprzężeniu ładunkowym burning - wypalanie (programowanie pamięci stałej) burst - wiązka burst mode - przesyłanie wiązkami bus - magistrala; szyna bus arbiter - arbiter magistrali bus cycle - cykl magistrali bus driver - układ sterowania magistralą bus extender module - moduł rozszerzenia magistrali bus master - moduł nadrzędny (magistrali) bus request/grant logic - układ żądania i przyznania magistrali bus slave - moduł podległy (magistrali) bus transceiver - nadajnik-odbiornik (magistrali) busy signal - sygnał zajętości busy test - test zajętości by default - adv domyślnie byte - bajt C cable TV - telewizja przewodowa cache (memory) - pamięć podręczna CAD = computer-aided design - projektowanie wspomagane komputerowo CAE = computer-aided engineering - konstruowanie wspomagane komputerowo CAF = content-addressable filestore - skojarzeniowa pamięć masowa CAI = computer-assisted instruction - nauczanie wspomagane komputerowo CAL = computer-assisted learning - uczenie się wspomagane komputerowo calculated addressing - adresowanie rachunkowe calculator - kalkulator calculus - rachunek call - wywołanie calling sequence - sekwencja wywołująca call instruction - rozkaz wywołania call redirection - przeadresowanie wywołania CAM = computer-aided manufacturing - wytwarzanie wspomagane komputerowo CAM = content-addressable memory - pamięć asocjacyjna, pamięć skojarzeniowa CAMAC = computer-aided measurement and control - pomiary i sterowanie wspomagane komputerowo, CAMAC cancel - v anulować cancel character - znak anulowania capability - uprawnienie capacity - pojemność card - karta card cage - kaseta (do wkładania modułów sprzętowych) card chassis - zob. card cage card extender - przedłużacz card feed - podajnik kart card field - pole karty (dziurkowanej) card hopper - zasobnik kart (dziurkowanych) card punch - dziurkarka kart card reader - czytnik kart (dziurkowanych) card reproducer - powielacz kart (dziurkowanych) cards per minute - karty na minutę card stacker - zasobnik kart (dziurkowanych) card verifier - sprawdzarka kart (dziurkowanych) carriage return - powrót karetki, powrót wózka carrier - nośnik carrier-sense multiple access with collision detection - dostęp wspólny z wykrywaniem kolizji, metoda CSMA/CD carry - przeniesienie carry digit - cyfra przeniesienia carry propagation - propagacja przeniesienia cartridge - kaseta cartridge disk - kaseta dyskowa cassette - zob. cartridge cassette store - pamięć kasetowa cassette tape - taśma kasetowa cast - formowanie CAT = computer-assisted training - szkolenie wspomagane komputerowo catalog(ue) - katalog catastrophic failure - uszkodzenie katastroficzne catenate - spinanie, katenacja catenate - v spinać, sklejać catenation - spinanie, katenacja cathode-ray tube - lampa elektronopromieniowa, lampa obrazowa CATV = community antenna television - telewizja osiedlowa CBMS = computer-based message system - komputerowy system ruchu telekomunikacyjnego CCD = charge-coupled device - przyrząd o sprzężeniu ładunkowym CCD memory - pamięć CCD CCTV = closed-circuit television - telewizja przemysłowa CD = compact disk - płyta kompaktowa, płyta cyfrowa, dysk kompaktowy CDAS = control and data acquisition system - system sterowania i gromadzenia danych CDROM = compact disk ROM - pamięć ROM na dysku kompaktowym cell - komórka cellular array - układ komórkowy centering - centrowanie centralized routing - trasowanie scentralizowane centralized data processing - scentralizowane przetwarzanie danych central processing unit - jednostka centralna (komputera) central processor - procesor centralny ceramic packaging - obudowa ceramiczna certified tape - taśma zatwierdzona CGM = computer graphics metafile - metaplik grafiki komputerowej chain - łańcuch chained list - lista łańcuchowa, lista dwukierunkowa chaining - tworzenie łańcucha, łączenie łańcuchowe change control - kontrola wymiany (oprogramowania) change dump - zrzut zmian (zawartości pamięci) change record - zapis zmian channel - kanał channel bandwidth - szerokość pasma kanału channel capacity - przepustowość kanału channel controller - sterownik kanału channel distortion - zniekształcenie w kanale character - znak character density - gęstość zapisu znaków character device - urządzenie znakowe character generator - generator znaków character mode - tryb znakowy character reader - czytnik znaków character recognition - rozpoznawanie znaków (automatyczne) character repertoire - repertuar znaków character set - zestaw znaków, zbiór znaków characters per second - znaki na sekundę character string - ciąg znaków character stuffing - napełnianie znakami character terminal - terminal znakowy charge-coupled device - przyrząd o sprzężeniu ładunkowym chassis - płyta montażowa check - sprawdzanie, kontrola check bit - bit kontrolny check digit - cyfra kontrolna checkpoint - punkt kontrolny checkpointing - powstrzymywanie check sum - suma kontrolna check total - zob. check sum chief programmer - programista główny, programista wiodący child process - proces potomny chip - układ (mikroelektroniczny), kostka choice - ewentualność CIA = communications interface adapter - adapter sprzęgu transmisji CIM = computer-integrated manufacturing - wytwarzanie zintegrowane komputerowo cipher - v szyfrować circle - v zakreślić okrąg circuit - obwód, układ (elektroniczny) circuit switching - komutacja łączy circular buffer - bufor kołowy, bufor cykliczny circular list - lista pierścieniowa, lista kołowa circular shift - przesunięcie cykliczne clamping - obcinanie (obrazu) C language - język programowania C class - klasa clause - klauzula clean - v czyścić clear - v kasować clear instruction - rozkaz kasowania click - stuknięcie client - klient clipping - obcinanie (obrazu) CLK = clock clock - zegar, generator zegarowy clock counter - licznik zegarowy clock frequency - częstotliwość zegarowa clock input - wejście zegarowe clock output - wyjście zegarowe clock-pulse generator - generator impulsów zegarowych clock rate - częstotliwość zegarowa clock timing - taktowanie zegarem clone - imitacja close - v zamykać close-down - wyłączenie z eksploatacji closed-circuit television - telewizja przemysłowa closed loop - pętla zamknięta closed routine - program zamknięty closed shop - ośrodek obliczeniowy niedostępny closed subroutine - podprogram zamknięty closely-coupled - a ściśle powiązany cluster - klaster clustering - grupowanie (danych) CMOS = complementary metal-oxide semiconductor - struktura CMOS (oparta na parze komplementarnych tranzystorów n-MOS i p-MOS) CNC = computer(ized) numerical control - komputerowe sterowanie numeryczne COBOL = common business-oriented language - język (proceduralny) Cobol code - kod code audit - rewizja kodu codec = coder-decoder - układ kodująco-dekodujący code combination - ciąg kodowy code conversion - konwersja kodu code converter - przetwornik kodu code extension character - znak rozszerzenia kodu code generator - generator kodu coder - koder coder-decoder - układ kodująco-dekodujący code set - lista kodu coding - kodowanie cognitive science - nauka poznawcza cohesion - spoistość (sieci) cold standby - rezerwa statyczna cold start - start całkowity collate - v scalać collation - scalanie (plików) callator - kolator collision - kolizja COM = computer output on microfilm - wyjście komputerowe na mikrofilm combinational logic - logika kombinacyjna command - polecenie command file - plik rozkazowy command interpreter - interpreter poleceń command language - język poleceń command mode - tryb rozkazowy comment - komentarz comment field - pole komentarza common block - blok wspólny common business-oriented language - język (proceduralny) Cobol common memory - pamięć wspólna common-mode rejection - tłumienie sygnału wspólnego common-mode rejection ratio - współczynnik tłumienia wspólnego communication center - centrum komunikacyjne communication computer - komputer komunikacyjny communication link - łącze komunikacyjne, kanał transmisji danych communications - łączność; komunikacja communications interface adapter - adapter sprzęgu transmisji communications link controller - sterownik łącza komunikacyjnego communications module - moduł komunikacyjny communications net - sieć komunikacyjna communications satellite - satelita telekomunikacyjny communication theory - teoria komunikacji community antenna - television telewizja osiedlowa compact cassette - kaseta z taśmą magnetyczną (3,8 mm) do magnetofonów kasetowych compact disk - dysk kompaktowy, płyta kompaktowa, płyta dźwiękowa compact disk ROM - pamięć ROM na dysku kompaktowym comparator - układ porównujący, komparator compare instruction - rozkaz porównania compatibility - zgodność, kompatybilność compatible - a zgodny, kompatybilny compilation - kompilacja compilation time - czas kompilacji compiler - kompilator compiler diagnostics - diagnostyka kompilatora compile time - czas kompilacji complement - uzupełnienie complementary metal-oxide semiconductor - struktura CMOS (oparta na parze komplementarnych tranzystorów n-MOS i p-MOS) completeness - zupełność completion - spełnienie (zadania, procesu) component - składowa compound statement - instrukcja złożona computation - 1. obliczenia 2. obliczanie computer - komputer computer-aided design - projektowanie wspomagane komputerowo computer-aided engineering - konstruowanie wspomagane komputerowo computer-aided manufacturing - wytwarzanie wspomagane komputerowo computer-aided measurement and control - pomiary i sterowanie wspomagane komputerowo, CAMAC computer animation - animacja komputerowa computer-assisted instruction - nauczanie wspomagane komputerowo computer-assisted learning - uczenie się wspomagane komputerowo computer-assisted training - szkolenie wspomagane komputerowo computer-based message - system komputerowy system ruchu telekomunikacyjnego computer graphics - grafika komputerowa computer graphics metafile - metaplik grafiki komputerowej computer image processing - komputerowe przetwarzanie obrazów computer-integrated manufacturing - wytwarzanie zintegrowane komputerowo computer(ized) numerical control - komputerowe sterowanie numeryczne computer language - język komputera, język maszynowy, język wewnętrzny computer logic - logika komputerowa computer micrographics - mikrografika komputerowa computer network - sieć komputerowa computer output on microfilm - wyjście komputerowe na mikrofilm computer science - informatyka computer system - 1. system komputerowy 2. zestaw komputera, zestaw maszyny computer vision - widzenie komputerowe computer word - słowo komputerowe concatenate - v spinać, sklejać concatenate operator - operator spinania, operator sklejania concatenation - spinanie, konkatenacja concentrator - koncentrator conceptual modelling - modelowanie konceptualne concurrency - współbieżność concurrent process - proces współbieżny concurrent processing - przetwarzanie współbieżne concurrent programming - programowanie współbieżne conditional assembly - asemblacja warunkowa conditional compilation - kompilacja warunkowa conditional instruction - rozkaz warunkowy conditional jump - skok warunkowy conditional statement - instrukcja warunkowa condition code - kod warunków condition field - pole warunków configuration - konfiguracja configuration management - zarządzanie konfiguracją confirmation - zatwierdzenie (programu) conflict resolution - rozstrzyganie konfliktów congestion - przeciążenie connectionless - a bezpołączeniowy connectivity - łączliwość connector - złącze consistency - niesprzeczność consistency check - kontrola niesprzeczności console - pulpit operatora, konsola console display - monitor konsoli constant - stała constraint of type - zawężenie typu content-addressable flestore - skojarzeniowa pamięć masowa content-addressable memory - pamięć asocjacyjna, pamięć skojarzeniowa contention - rywalizacja (o dostęp) context editor - edytor kontekstowy context-free grammar - gramatyka bezkontekstowa context-sensitive language - język kontekstowy context switching - przełączanie kontekstu contiguous file - plik zwarty continuation card - karta kontynuacji continuous simulation - symulacja ciągła contour analysis - analiza konturowa contour graphics - grafika konturowa control - v sterować control and data acquisition - system system sterowania i gromadzenia danych control and simulation language - (symulacyjny) język programowania CSL control block - blok kontrolny control bus - szyna sterująca control character - znak sterujący control field - pole kontrolne control flow - przepływ sterowania control function - funkcja sterująca control instruction - rozkaz sterujący controller - sterownik control logic - logika sterująca control panel - pulpit operatora (komputera) control program for microcomputer - (mikrokomputerowy) system operacyjny CP/M control record - rekord kontrolny, rekord sterujący control section - sekcja kontrolna, sekcja sterująca control statement - instrukcja sterująca control structure - struktura sterująca control token - żeton kontrolny control total - suma kontrolna control unit - jednostka sterująca, blok sterujący control word - słowo sterujące conversational - a konwersacyjny conversational language - język konwersacyjny conversational mode - tryb konwersacyjny (współpracy z komputerem) conversion przetwarzanie, konwersja conversion time - czas przetwarzania, czas konwersji convert - v przetwarzać converter - przetwornik, konwerter coordinate plotter - pisak x-y, kreślak coprocessor - koprocesor copy - v kopiować (pliki) copy protection - ochrona przed kopiowaniem core - rdzeń core memory - pamięć (magnetyczna) rdzeniowa, pamięć (magnetyczna) ferrytowa core-resident - a rezydentny co-resident - a współrezydentny core store - pamięć (magnetyczna) rdzeniowa, pamięć (magnetyczna) ferrytowa coroutine - współprogram corrective maintenance - pielęgnowanie korekcyjne, utrzymanie korekcyjne correctness - poprawność (oprogramowania) count-down counter - licznik poprzednikowy (zliczający "w tył") counter - licznik counter register - rejestr liczący count-up counter - licznik następnikowy (zliczający, w przód) coupling - sprzęganie CPM = cards per minute - karty na minutę CPM = critical path method - metoda ścieżki krytycznej CP/M = control program for microcomputer - (mikrokomputerowy) system operacyjny CP/M CPS = characters per second - znaki na sekundę CPU = central processing unit - jednostka centralna (komputera) CR = carriage return powrót karetki, powrót wózka crash - załamanie (systemu operacyjnego) crate - kaseta (do wkładania modułów sprzętowych) CRC = cyclic redundancy check - cykliczna kontrola nadmiarowa create - v utworzyć (programowo) critical - a krytyczny critical path method - metoda ścieżki krytycznej critical section - sekcja krytyczna cross-assembler - asembler skrośny cross-check - kontrola skrośna cross-compiler - kompilator skrośny cross-reference table - tablica odwołań zewnętrznych cross software - oprogramowanie skrośne crosstalk - przenik CRT = cathode-ray tube - lampa elektronopromieniowa, lampa obrazowa CRT display (unit) - monitor ekranowy, ekranopis cryogenic storage - pamięć kriogeniczna, pamięć kriotronowa, pamięć nadprzewodnikowa cryptography - kryptografia CSL = control and simulation language - (symulacyjny) język programowania CSL CSMA/CD = carrier-sense multiple access with collision detection - metoda CSMA/CD, dostęp wspólny z wykrywaniem kolizji cue - wywołanie cumulative index - indeks zbiorowy current directory - katalog bieżący current loop - pętla prądowa cursor - kursor custom-designed chip - mikroukład projektowany na zamówienie customer - nabywca (oprogramowania) cut and paste - wycinanie i wklejanie cybernetics - cybernetyka cycle - cykl; okres cycle carry - przeniesienie cykliczne cycle shift - przesunięcie cykliczne cycle stealing - przechwytywanie cykli cycle time - czas cyklu cyclic check - kontrola cykliczna cyclic redundancy check - cykliczna kontrola nadmiarowa cyclic shift - przesunięcie cykliczne cylinder - cylinder D DAC = digital-to-analog converter - przetwornik cyfrowo-analogowy, przetwornik c/a, konwerter cyfrowo-analogowy daisy chain - łańcuszek daisy wheel - głowica wirująca (drukarki) dangling pointer - wskazanie fałszywe data - pl dane data abstraction - abstrahowanie danych data acquisition - gromadzenie danych data bank - bank danych database - baza danych database administrator - administrator bazy danych database management system - system zarządzania bazą danych data bus - szyna danych data carrier - nośnik danych data channel - kanał łączności, kanał informacyjny data collection - zbieranie danych data communication equipment - urządzenie komunikacyjne (transmisji danych) data communications - teleinformatyka data compaction - zob. data compression data compression - kompresja danych data corruption - zniekształcenie danych data density - gęstość zapisu (danych) data description language - język programowania DDL (opisu danych) data dictionary - słownik danych data drive - zob. dataflow data encapsulation - obudowywanie danych data encryption - utajnianie danych data entry - wpisywanie danych dataflow - przepływ danych data flowchart - sieć przepływu danych data flow diagram - zob. data flowchart data format - format danych data frame - ramka danych datagram - datagram data handling - opracowywanie danych data hole - otwór informacyjny (taśmy, karty) data input - wprowadzanie danych data integrity - integralność danych data interlock - blokada dostępu (do danych) data item - element danych data layout - rozmieszczenie danych data line - linia danych data link - łącze danych, kanał transmisji danych data link escape - znak sterujący transmisją data link layer - warstwa łącza danych data logger - rejestrator danych data logging - centralna rejestracja danych, CRD data management - zarządzanie danymi data manipulation - operowanie danymi data medium - 1. nośnik danych 2. ośrodek danych data network - sieć danych data ordering - porządkowanie danych data output -, wyprowadzanie danych data path - ścieżka danych data phone - datafon data processing - przetwarzanie danych data processing centre - ośrodek przetwarzania danych data processor - jednostka przetwarzania danych data protection - ochrona danych data rate - szybkość transmisji data reduction - redukcja danych data representation - reprezentacja danych data retrieval - wyszukiwanie danych data search - przeszukiwanie danych data security - zabezpieczanie danych data set - modem data sink - ujście danych data skew - skośność danych data source - źródło danych data station - stacja transmisji danych data stream - strumień danych data structure - struktura danych data terminal equipment - urządzenie końcowe (transmisji danych) data transaction transakcja data transfer - przesyłanie danych data transfer rate - szybkość transmisji data transmission - transmisja danych, teledacja data transparency - przezroczystość danych data type - typ (danych) dataway - magistrala data word - słowo danych datum - (pl data) dana DBMS = database management system - system zarządzania bazą danych DBS = direct broadcast satellite (stacjonarny satelita telekomunikacyjny nadający programy odbierane przez indywidualne odbiorniki) DCE = data communication equipment - urządzenie komunikacyjne (transmisji danych) DCTL = direct-coupled transistor logic - układ logiczny tranzystorowy o sprzężeniu bezpośrednim DD = double density - podwójna gęstość (zapisu na dyskietce) DDC = direct digital control - bezpośrednie sterowanie cyfrowe DDL = data description language - język programowania DDL (opisu danych) deactivate - v dezaktywować deadlock - zakleszczenie deadly embrace - zob. deadlock deallocation - dealokacja deblocking - rozbiór bloku (wydzielanie pojedynczych rekordów z bloku danych) debug - v uruchamiać; uzdatniać debugger - program uruchomieniowy decade - dekada decimal digit - cyfra dziesiętna decimal notation - notacja dziesiętna decimal point - kropka dziesiętna decimal representation - reprezentacja dziesiętna decision - decyzja decision element - element decyzyjny decision function - funkcja decyzyjna decision table - tablica decyzyjna decision theory - teoria (podejmowania) decyzji decision tree - drzewo decyzyjne deck - plik kart declaration - deklaracja declarative statement - instrukcja deklaracyjna declare - v deklarować decode - v dekodować decoder - dekoder decrement - ubytek, dekrement decrement - v dekrementować decrementing - dekrementacja dedicated - a specjalizowany dedicated circuit - układ specjalizowany dedicated computer - komputer specjalizowany default - a domyślny deferred addressing - adresowanie pośrednie deferred constant - stała odłożona define - v definiować DEL = delete - anulowanie delay - opóźnienie delay circuit - układ opóźniający delay line - linia opóźniająca delete - anulowanie delete - v usuwać delimiter - ogranicznik deliverables - pl elementy dostawy (oprogramowania) demand fetching - sprowadzanie na żądanie (sposób przemiennego wykorzystania pamięci) demand paging - stronicowanie na żądanie demodulator - demodulator demount - v demontować demultiplexing - demultipleksowanie denotational semantics - semantyka denotacyjna dense index - indeks zagęszczony dependability - rzetelność (oprogramowania) dependent compilation - kompilowanie zależne deposit - v przechować depth of stack - wysokość stosu dequeue - v odłączyć z kolejki dereferencing - wyłuskiwanie derived type - typ pochodny descriptor - deskryptor design - v projektować design specification - specyfkacja projektowa desktop computer - komputer stołowy desktop publishing - mała poligrafia (komputerowa) destination field - pole wynikowe destination operand - argument wynikowy destructive cursor - kursor niszczący destructive readout - odczyt niszczący detailed design - projekt szczegółowy, projekt roboczy detail file - plik transakcji deterministic simulation - symulacja deterministyczna developer - wykonawca (oprogramowania) development software - oprogramowanie wspomagające development time - czas wytwarzania device driver - program obsługi urządzenia device handler - (standardowy) program obsługi urządzenia device status word - słowo stanu urządzenia D flip-flop - przerzutnik typu D diagnostic check - kontrola diagnostyczna diagnostic program - program diagnostyczny diagnostic - diagnostyka diagnostic test - test diagnostyczny dialog - dialog dichotomizing search - przeszukiwanie dwudzielne, przeszukiwanie dychotomiczne dictionary - słownik differentiator - układ różniczkujący digit - cyfra digital adder - sumator cyfrowy digital capacity - pojemność cyfrowa digital circuit - układ cyfrowy digital computer - komputer cyfrowy, maszyna cyfrowa digital data - pl dane cyfrowe digital readout - odczyt cyfrowy digital recording - rejestracja cyfrowa digital speech encoding - cyfrowe kodowanie mowy digital-to-analog conversion - przetwarzanie cyfrowo-analogowe, konwersja cyfrowo-analogowa digital-to-analog converter - przetwornik cyfrowo-analogowy, przetwornik c/a, konwerter cyfrowo-analogowy digitize - v digitalizować digitizer - dyskretyzator, dygitalizator digit place - zob. digit position digit position - pozycja cyfry dimension - wymiar (tablicy) diminished radix complement - uzupełnienie zmniejszonej podstawy diode logic - układ logiczny diodowy diode-transistor logic - układ logiczny diodowo-tranzystorowy DIP = dual-in-line package - obudowa dwurzędowa (układu scalonego) direct access - dostęp bezpośredni, dostęp swobodny, dostęp dowolny direct-access storage - pamięć o dostępie bezpośrednim direct addressing - adresowanie bezpośrednie direct broadcast satellite - (stacjonarny satelita telekomunikacyjny nadający programy odbierane bezpośrednio przez indywidualne odbiorniki) direct-coupled transistor logic - układ logiczny tranzystorowy o sprzężeniu bezpośrednim direct digital control - bezpośrednie sterowanie cyfrowe directive - dyrektywa direct memory access - bezpośredni dostęp do pamięci direct numerical control - bezpośrednie sterowanie numeryczne directory - skorowidz, katalog directory look-up system - system przeszukiwania skorowidzów directory routing - trasowanie skorowidzowe disable signal - sygnał zabraniający disassembler - dezasembler disconnect - v rozłączyć discrete channel - kanał dyskretny discrete data - pl dane dyskretne discrete programming - programowanie dyskretne discriminant - wyróżnik disjoint - a rozłączny disk - dysk disk cartridge - pakiet dyskowy disk drive - napęd dyskowy diskette - dyskietka, dysk elastyczny disk formatter - formater dysku disk memory - pamięć (magnetyczna) dyskowa disk operating system - dyskowy system operacyjny disk pack - pakiet dyskowy disk-resident system - system (operacyjny) dyskowy disk server - usługodawca dysku disk storage - pamięć (magnetyczna) dyskowa disk storage unit - jednostka pamięci dyskowej dismount - v demontować disorderly close-down - awaryjne zakończenie pracy dispatch - v ekspediować dispatcher - dyspozytor displacement - przemieszczenie display - wyświetlacz; monitor ekranowy display - v obrazować; wyświetlać (display) console - konsola display cycle - cykl odświeżania (obrazu) display element - element obrazu display file - plik graficzny display frame - kadr obrazu displaying - obrazowanie display monitor - monitor ekranowy display tube - lampa elektronopromieniowa, lampa obrazowa dissemination - rozpowszechnianie (informacji) distortion - zniekształcenie distribute - v rozpraszać; decentralizować distributed computer system - system komputerowy zdecentralizowany distributed computing - obliczenia zdecentralizowane distributed data processing - przetwarzanie rozproszone distributed intelligence system - system o rozłożonej inteligencji distributed operating system - rozłożony system operacyjny distributed system - system rozłożony przestrzennie, system zdecentralizowany distribution kit - zestaw dystrybucyjny distribution list - rozdzielnik dither - drżenie (obrazu) diversity - zróżnicowanie divider block - układ dzielący DL = diode logic - układ logiczny diodowy DLE = data link escape - znak sterujący transmisją DLS = directory look-up system - system przeszukiwania skorowidzów DMA = direct memory access - bezpośredni dostęp do pamięci DNC = direct numerical control - bezpośrednie sterowanie numeryczne document - dokument documentation - 1. dokumentacja 2. dokumentowanie domain - 1. dziedzina; obszar 2. domena domestic satellite - stacjonarny satelita telekomunikacyjny USA do-nothing instruction - rozkaz pusty dormant - a uśpiony DOS = disk operating system dyskowy system operacyjny dot-matrix printer - drukarka mozaikowa dot printer - zob. dot-matrix printer double density - podwójna gęstość (zapisu na dyskietce) double-linked - list lista dwukierunkowa double precision - podwójna precyzja double-precision arithmetic - arytmetyka podwójnej precyzji double-sided - a dwustronna (diskietka) doubleword - dwusłowo down (line) load - zob. down-loading down-loading - ładowanie skrośne down-time - czas przestoju down-up counter - licznik rewersyjny (zliczający w obu kierunkach) draft quality - jakość robocza (druku) dragging - wodzenie (elementu obrazu) draw - v rysować driver - program obsługi drop - v pomijać drop cable - kabel odgałęźny drum - bęben drum memory - pamięć (magnetyczna) bębnowa drum plotter - pisak bębnowy, ploter bębnowy drum printer - drukarka bębnowa DS = double-sided - dwustronna (dyskietka) DSW = device status word - słowo stanu urządzenia DTE = data terminal equipment - urządzenie końcowe (transmisji danych) DTL = diode-transistor logic - układ logiczny diodowo-tranzystorowy dual coding - kodowanie dualne dual-in-line package - obudowa dwurzędowa (układu scalonego) dual-port memory - pamięć dwuwejściowy dummy - zaślepka, element fikcyjny dummy argument - argument ślepy dummy instruction - rozkaz ślepy dummy parameter - parametr formalny (procedury) dump - zrzut (zawartości pamięci) dump - v rozładować, zrzucać (zawartość pamięci) duplex channel - kanał dupleksowy duplicate - v powielać duty cycle - cykl pracy dyadic operator - operator dwuargumentowy dynamic allocation - alokacja dynamiczna dynamic memory - pamięć dynamiczna dynamic RAM - pamięć dynamiczna RAM dynamic reconfiguration - rekonfiguracja dynamiczna E EAN = European Article Number - europejski kod kreskowy EAPROM = electrically alterable programmable read-only memory - zob. EAROM EAROM = electrically alterable read-only memory - pamięć stała programowalna elektrycznie ECC = error-correcting code - kod korekcyjny echo - echo ECL = emitter-coupled logic - układ logiczny o sprzężeniu emiterowym edge - 1. zbocze (impulsu) 2. krawędź (grafu) edge connector - złącze krawędziowe edit - v redagować editor - edytor, program redagujący EDP = electronic data processing EPD - elektroniczne przetwarzanie danych EEPROM = electrically erasable and programmable read-only memory - programowalna pamięć stała wymazywalna elektrycznie EEROM = electrically erasable read-only memory - zob. EEPROM effective address - adres efektywny effectivity - efektywność (kodu), skuteczność EFT = electronic funds transfer - elektroniczny przekaz pieniężny egoless programming - programowanie bezosobowe EIN = European Informatics Network - europejska sieć informatyczna either-way operation - operacja półdupleksowa elaboration - opracowanie electrically alterable programmable read-only memory - zob. electrically alterable read-only memory electrically alterable read-only memory - pamięć stała programowalna elektrycznie electrically erasable and programmable read-only memory - programowalna pamięć stała wymazywalna elektrycznie electrically erasable read-only memory - zob. electrically erasable (and) programmable read-only memory electrically programmable read-only memory - pamięć stała programowalna elektrycznie electron beam - wiązka elektronowa electronic automatic exchange - automatyczna (telefoniczna) centrala elektroniczna electronic data processing - elektroniczne przetwarzanie danych, EPD electronic funds transfer - elektroniczny przekaz pieniężny electronic mail - poczta elektroniczna electronics - elektronika electronic stylus - pióro świetlne eliminate - v likwidować ELSI = extra-large scale integration - scalenie bardzo dużego stopnia, integracja o bardzo dużej skali EM = end of medium - koniec nośnika embedded computer - komputer wbudowany emergency button - przycisk alarmowy emergency restart - wznowienie awaryjne emitter-coupled logic - układ logiczny o sprzężeniu emiterowym empty - v opróżniać emulation - emulacja emulator - emulator enable signal - sygnał zezwalający encapsulate - v obudowywać encipher - v szyfrować enclose - v obejmować encode - v kodować encoder - koder, urządzenie kodujące encryption - utajnianie end-around carry - przeniesienie cykliczne endless loop - pętla nieskończona end of conversion - koniec konwersji end of file - koniec pliku end of medium - koniec nośnika end of text - koniec tekstu end of transmission - koniec transmisji end of transmission block - koniec bloku transmisji end-to-end protocol - protokół końcowy end user - użytkownik finalny engineering logic diagram - schemat logiczny układu enhancement - wzbogacenie (programu, projektu) ENQ = enquiry - zapytanie enqueue - v kolejkować, dołączyć do kolejki enquiry - zapytanie entity-relationship approach - podejście byt-relacja entry - 1. wpis 2. element 3. wejście (zadania) enumeration type - typ wyliczeniowy envelope - koperta environment - środowisko environment division - część zestawu maszynowego (w Cobolu) EOC = end of conversion - koniec konwersji EOF = end of file - koniec pliku EOT = end of transmission - koniec transmisji EPROM = electrically programmable read-only memory - pamięć stała programowalna elektrycznie EPROM = erasable (and) programmable read-only memory - pamięć stała wymazywalna i programowalna E2PROM = electrically erasable (and) programmable read-only memory - programowalna pamięć stała wymazywalna elektrycznie equality - równość equalization - korekcja equation solver - analizator równań matematycznych equivalence - równoważność equivalence element - element równoważności erasable (and) programmable read-only memory - pamięć stała wymazywalna i programowalna erasable read-only memory - pamięć stała wymazywalna erasable storage - pamięć wymazywalna erase - v wymazywać erasing head - głowica (magnetyczna) kasująca Erastothenes sieve - sito Erastotenesa EROM = erasable read-only memory - pamięć stała wymazywalna E2ROM = electrically erasable read-only memory - programowalna pamięć stała wymazywalna elektrycznie error - 1. błąd 2. defekt (w programie) error burst - paczki błędów error check - kontrola błędów error code - kod błędu error condition - warunek (wystąpienia) błędu error-correcting code - kod korekcyjny error correction - poprawianie błędów, korekcja błędów error-detecting code - kod detekcyjny error detection - wykrywanie błędów, detekcja błędów error diagnostics - diagnostyka błędów error log - kronika błędów error message - komunikat błędu, meldunek błędu error protection - ochrona przed błędami error rate - stopa błędów error recovery - usuwanie błędu ESC = escape escape - ucieczka, zmiana zestawu ETB = end of transmission block - koniec bloku transmisji etching - trawienie E-time - czas wykonywania ETX = end of text - koniec tekstu European Article Number - europejski kod kreskowy European Informatics Network - europejska sieć informatyczna evaluation - wartościowanie (wyrażenia) even parity bit - bit parzystości even parity check - kontrola parzystości event - zdarzenie event-driven - a sterowany zdarzeniami exception - wyjątek (w programie) exception handling - obsługa wyjątków excess three code - kod z nadmiarem trzy, kod Stibitza exclusion - wyłączenie exclusive-OR - nierównoważność execute cycle - cykl wykonawczy execution - wykonanie execution profile - profil wykonania execution time - czas wykonania executive - egzekutor executive - a wykonawczy exerciser - układ uruchomieniowy (programu) exit - wyjście exorciser - zob. exerciser expander board - przedłużacz expert system - system ekspertowy exponent - wykładnik expression - wyrażenie extended addressing - adresowanie rozszerzone extender - przedłużacz extension - rozszerzenie (nazwy pliku) extension memory - rozszerzenie pamięci external clocking - taktowanie zewnętrzne external device - urządzenie zewnętrzne external interrupt - przerwanie zewnętrzne external page - strona zewnętrzna (pamięci) external reference - odwołanie zewnętrzne external storage - pamięć zewnętrzna extracode - ekstrakod extract - v wydzielać extraction - wydzielanie; maskowanie extra-large scale integration - scalenie bardzo dużego stopnia, integracja o bardzo dużej skali F facility - udogodnienie facsimile - faksymile factor - czynnik factorial - silnia fail-safe - a odporny na uszkodzenia fail-soft - a częściowo odporny failure - awaria, uszkodzenie fairness - bezstronność false - fałsz family - rodzina FAMOS = floating (gate) avalanche injection MOS - struktura tranzystora polowego MOS z bramką zawieszoną w warstwie SiO2 fan-in - obciążalność wejściowa (bramki logicznej) fan-out - obciążalność wyjściowa (bramki logicznej) fast Fourier transform - szybka transformacja Fouriera fatal error - defekt szkodliwy fault - defekt (w programie) fault location - lokalizacja defektów fault seeding - posiew defektów fault tolerance - tolerowanie uszkodzeń; tolerancja defektów FCP = file control processor - program obsługi plików FDM = frequency-division multiplexing - podział częstotliwości FE = format effector - formatyzator feasibility study - studium realizowalności feature extraction - wybór cech (obrazu) feedback - sprzężenie zwrotne feeder - podajnik feed holes - pl dziurki prowadzące feed hopper - kaseta podająca ferrite core - rdzeń ferrytowy FET = field-effect transistor - tranzystor polowy fetch - pobieranie fetch - v pobierać fetch cycle - cykl pobierania FF = form feed - wysuw strony FFT = fast Fourier transform - szybka transformacja Fouriera fiber optics - technika światłowodowa Fibonacci number - liczba Fibonacciego Fibonacci series - szereg Fibonacciego fibre optics - zob. fiber optics field pole (danych) field alterable ROM - pamięć ROM programowalna przez użytkownika feld-effect transistor - tranzystor polowy field marker - znacznik pola field programmable logic array - tablica logiczna programowalna przez użytkownika FIFO = first-in first-out - pierwszy na wejściu - pierwszy na wyjściu fifth-generation computer - komputer piątej generacji figurative constant - stała symboliczna file - plik file - control block - blok kontroli pliku file - control processor - program obsługi plików file header - nagłówek pliku file layout - rozmieszczenie pliku file maintenance - utrzymanie pliku file management - zarządzanie plikami file manager - zarządca plików file separator - separator pliku file server - procesor plików file system - system plików filler - wypełniacz fill-in-the-blanks language - język blankietowy fill-in-the-forms language - zob. fill-in-the-blanks language FILO = first-in last-out - pierwszy na wejściu - ostatni na wyjściu filter - filtr finite element method - metoda elementu skończonego firmware - oprogramowanie układowe first-in first-out - pierwszy na wejściu - pierwszy na wyjściu first-in last-out - pierwszy na wejściu - ostatni na wyjściu fix (a bug) - v naprawić (defekt) fixed disk - dysk stały fixed-head disk - dysk o stałej głowicy fixed-point - a stałopozycyjny, stałoprzecinkowy fixed-point arithmetic - arytmetyka stałopozycyjna, arytmetyka stałoprzecinkowa fixed-radix notation - notacja pozycyjna o stałej podstawie fixed storage - pamięć stała fixed variable - zmienna ustalona flag - znacznik stanu, wskaźnik stanu flag bit - bit flagowy flag register - rejestr flagowy flag sequence - sekwencja flagowa flash - błysk flash a/d converter - błyskowy przetwornik a/c flashing - błyskanie flatbed plotter - ploter stołowy flexibility - elastyczność flexowriter - kodopis flicker - mruganie flip-flop - przerzutnik floating (gate) avalanche injection MOS - struktura tranzystora polowego MOS z bramką zawieszoną w warstwie SiO2 floating-point - a zmiennopozycyjny, zmiennoprzecinkowy floating-point arithmetic - arytmetyka zmiennopozycyjna, arytmetyka zmiennoprzecinkowa floating-point operations per second - operacje zmiennopozycyjne na sekundę floatiag-point representation - rereprezentacja zmiennopozycyjna, reprezentacja zmiennoprzecinkowa flooding - trasowanie rozpływowe floppy (disk) - dyskietka, dysk elastyczny FLOPS = floating-point operations per second - operacje zmiennopozycyjne na sekundę flowchart - sieć działań, sieć przepływu flying head - głowica fruwająca FM = frequency modulation - modulacja częstotliwościowa font - kształt, rodzaj i rozmiar (czcionki lub pisma), font foreground - a pierwszoplanowy foreground-background scheduling - szeregowanie wielopoziomowe foreground job - praca pierwszoplanowa foreign - a obcy (plik, format) fork - rozwidlenie formal language - język formalny formal logic - logika formalna formal parameter - parametr formalny formal specification - specyfikacja formalna format - format format - v formatować format effector - formatyzator formatter - formater form feed - wysuw strony formula translator - język programowania Fortran FORTRAN = formula translator forward channel - kanał docelowy forward supervision - sterowanie wprost Fourier analysis - analiza Fouriera Fourier transform - transformata Fouriera FPLA = field programmable logic array - tablica logiczna programowalna przez użytkownika FPS = frames per second - ramki na sekundę fraction - ułamek fractional digit - cyfra ułamkowa (po przecinku) fragmentation - fragmentacja frame - ramka frames per second - ramki na sekundę framing - ramkowanie free - v dealokować (pamięć) free field - pole swobodne free indexing - indeksowanie swobodne frequency divider - dzielnik częstotliwości frequency-division multiplexing - podział częstotliwości frequency modulation - modulacja częstotliwościowa frequency-shift keying - kluczowanie (z przesuwem) częstotliwości front-end - a wysunięty front-end processor - procesor wysunięty, procesor czołowy FS = file separator - separator pliku FSK = frequency-shift keying - kluczowanie (z przesuwem) częstotliwości full adder - sumator pełny full-duplex - a dupleksowy full-duplex channel - kanał dupleksowy full stop - kropka function - funkcja function calculus - rachunek kwantyfikatorów, rachunek predykatów, rachunek funkcyjny functional character - znak sterujący functional diagram - schemat funkcjonalny functional language - język funkcjonalny functional unit - zespół funkcjonalny, jednostka funkcjonalna function character - znak funkcyjny function code - kod funkcyjny function generator - generator funkcji function key - klawisz funkcyjny functor - funktor fuse - bezpiecznik fuzzy logic - logika rozmyta fuzzy set - zbiór rozmyty G game theory - teoria gier gap - przerwa gap digit - cyfra techniczna garbage - dane bezużyteczne garbage collection - przywracanie pamięci gas-discharge display - wyświetlacz jarzeniowy gate - bramka gate array - matryca bramkowa gateway - brama general-purpose - a uniwersalny general-purpose computer - komputer uniwersalny general-purpose interface bus - uniwersalna magistrala sprzęgająca general-purpose register - rejestr roboczy, rejestr uniwersalny general-purpose systems simulator - uniwersalny symulator systemów generate - v generować generation - 1. generacja (komputerów) 2. generowanie (systemu operacyjnego) generator - generator generator program - program generujący, generator generic - a rodzajowy generic subprogram - podprogram rodzajowy get - v pobierać (dane) GKS = graphical kernel system - jądro systemu graficznego global variable - zmienna globalna GND = ground - uziemienie GPIB = general-purpose interface bus - uniwersalna magistrala sprzęgająca GPSS = general-purpose systems simulator - uniwersalny symulator systemów graceful degradation - łagodne zejście grain - ziarnistość grammar - gramatyka grant - przyznanie (dostępu) grant - v przyznawać (dostęp) granularity - rozdrobnienie graph - graf graphic - a graficzny graphical kernel system - jądro systemu graficznego graphic character - znak graficzny graphic-display unit - grafoskop, ekranopis graficzny, monitor ekranowy graficzny graphic language - język graficzny graphics - grafika graphics mode - tryb graficzny (pracy) graphics software - oprogramowanie graficzne Gray code - kod Gray'a gray scale - skala szarości grid - siatka Grosch's law - prawo Groscha ground - uziemienie group - grupa group - v grupować grouping - grupowanie group separator - separator grupy group theory - teoria grup GS = group separator - separator grupy guard - dozór guarding - dozorowanie guidance control system - system sterowania naprowadzaniem guide bars - pl prowadnica H hacker - pirat (komputerowy) half adder - półsumator half-duplex - a półdupleksowy half-duplex operation - operacja półdupleksowa halfword - półsłowo halt - zatrzymanie halt instruction - rozkaz zatrzymania Hamming code - kod Hamminga hand-held computer - komputer przenośny handle - uchwyt (pliku) handler - program obsługi handshake - uzgodnienie handshaking - uzgadnianie; wymiana potwierdzeń hang-up - zawieszenie (wykonywania programu) hang up - v zawiesić (trwale) hard copy - kopia trwała hard disk - dysk stały hard-sectored - a sektorowany układowo (dysk) hardware - sprzęt (komputerowy) hardware interrupt - przerwanie sprzętowe hard-wired - a wbudowany konstrukcyjnie, układowy hartley - hartlej hash coding - kodowanie mieszające hashing - mieszanie hashing function - funkcja mieszająca hazard - hazard HDLC = high-level data link control - sterowanie łączem wysokiego poziomu head - głowica header - nagłówek header record - rekord nagłówkowy heap - sterta hello - v powitać help - samouczek (elektroniczny) here document - plik miejscowy (systemu Unix) here document - plik miejscowy (systemu Unix) hertz - herc heterogeneous computer network - niejednorodna sieć komputerowa heuristic - a heurystyczny hex = hexadecimal hexadecimal - a szesnastkowy hexadecimal notation - notacja szesnastkowa hibernation - uśpienie hidden - a ukryty hidden line - linia ukryta hierarchical computer network - hierarchiczna sieć komputerowa hierarchy - hierarchia high-density MOS - (struktura) MOS o dużej gęstości higher-order language - zob. high-level language high-level data link control - sterowanie łączem wysokiego poziomu high-level language - język wysokiego poziomu high-level protocol - protokół wysokiego poziomu highlight(ing) - rozjaśnianie; podświetlanie high-order - a bardziej znaczący high-order digit - cyfra bardziej znacząca high-performance - a wysokiej klasy high speed - duża szybkość high-speed bus - magistrala szybka high-speed memory - pamięć szybka highway - magistrala, arteria hill dimbing - dochodzenie do optimum histogram - histogram, wykres słupkowy hit - trafienie HMOS = high-density MOS - (struktura) MOS o dużej gęstości hold - wstrzymanie hold current - prąd wstrzymania (przekaźnika) hold instruction - rozkaz wstrzymania hole - otwór Hollerith card - karta dziurkowana Hollerith code - kod Holleritha hologram - hologram holographic memory - pamięć holograficzna holography - holografia home - punkt odniesienia (na ekranie) home computer - komputer domowy home record - rekord odniesienia homogeneous computer network - jednorodna sieć komputerowa horizontal microprogramming - mikroprogramowanie poziome horizontal parity check - poprzeczna kontrola parzystości horizontal tabulation - tabulacja pozioma horizontal wraparound - zawijanie poziome Horn clause - klauzula Horna host (computer) - komputer główny, komputer macierzysty hot-potato routing - trasowanie czasooptymalne hot standby - rezerwa dynamiczna housekeeping - operacje porządkowe housekeeping routine - program porządkowy HT = horizontal tabulation - tabulacja pozioma hub - gniazdo (kresownicy) hue - barwa Huffman code - kod Huffmana huge - a olbrzymi human factor - czynnik ludzki hybrid - a hybrydowy hybrid computer - komputer hybrydowy hyphen - myślnik hysteresis - histereza I IC = integrated circuit - układ scalony, mikroukład icon - ikona, ideogram ID = identifier - identyfikator identification - identyfikacja identifier - identyfikator idle time - czas jałowy if-and-only-if operation - operacja równoważności I2L = integrated injection logic - układ logiczny I2L, układ logiczny ze wstrzykiwaniem nośników prądu illegal - a nielegalny, niedozwolony illegal character - znak niedozwolony image - obraz image processing - przetwarzanie obrazów image restoration - odtworzenie obrazu immediate addressing - adresowanie proste, adresowanie natychmiastowe immediate operand - argument bezpośredni impact printer - drukarka uderzeniowa imperative language - język imperatywny implementation - implementacja (programu) implementer - realizator implication - implikacja implicit addressing - adresowanie niejawne implicit function - funkcja uwikłana implied addressing - adresowanie niejawne implied immediate addressing - adresowanie proste niejawne import - v importować improve - v ulepszać impulse - impuls inches per second - cale na sekundę in-circuit emulator - emulator układowy include - v włączać inclusive-OR operation suma logiczna, alternatywa increment - przyrost, inkrement increment - v inkrementować incremental compiler - kompilator przyrostowy incremental computer - komputer przyrostowy incremental representation - reprezentacja przyrostowa (danych) incrementer - rejestr następnikowy incrementing - inkrementacja indentation - wcięcie independent compilation - kompilacja niezależna index - indeks indexed addressing - adresowanie indeksowe index field - pole indeksowe index file - plik indeksowy indexing - indeksowanie (dokumentów) indexing vocabulary - tezaurus index register - rejestr indeksowy index sequential access method - metoda indeksowego dostępu sekwencyjnego index sequential organization - organizacja indeksowo-sekwencyjna indicator - wskaźnik, indykator indirect addressing - adresowanie pośrednie inequivalence - nierównoważność inference - wnioskowanie inference machine - maszyna wnioskująca infinity - nieskończoność infix notation - notacja wrostkowa info field - pole informacyjne informatics - informatyka information - informacja information content - zawartość informacji, treść informacji information hiding - przesłanianie informacji information processing - przetwarzanie informacji information retrieval - wyszukiwanie informacji information separator - separator informacji information technology - technologia informacyjna information theory - teoria informacji information transfer - przekazywanie informacji inheritance - dziedziczenie inhibit - zakaz inhibition rules - pl reguły zakazu initial condition - warunek początkowy initialization - inicjalizacja initialize - v inicjalizować initial loader - początkowy program ładujący initiate - v inicjować ink - tusz (w grafice) ink jet printer - drukarka strumieniowa in-line code - kod wplatany in-line processing - przetwarzanie swobodne (danych) inner - a wewnętrzny input - 1. wprowadzenie 2. sygnał wejściowy 3. wejście input - a wejściowy input date - pl dane wejściowe input device - urządzenie wejściowe input/output - wejście-wyjście input/output processor - procesor wejścia-wyjścia input process - wprowadzanie (danych) inquiry - zapytanie insert - v wstawiać insertion sorting - sortowanie metodą wstawiania inspection - inspekcja (programu) installation - instalacja installation and checkout phase - faza instalowania i sprawdzania instance - konkret, egzemplarz instantaneous - a chwilowy instantation - konkretyzacja instruction - rozkaz instruction code - kod rozkazu instruction counter - licznik rozkazów instruction cycle - cykl rozkazowy instruction field - pole rozkazu instruction format - format rozkazu instruction register - rejestr rozkazów instruction repertoire - zob. instruction set instruction set - lista rozkazów instrumentation - oprzyrządowanie instrumentation tools - pl oprzyrządowanie programowe integer - liczba całkowita integer programming - programowanie całkowitoliczbowe integer type - typ całkowitoliczbowy integrate - v integrować (składniki systemu) integrated - a zintegrowany integrated circuit - układ scalony, mikroukład integrated injection logic - układ logiczny ze wstrzykiwaniem nośników prądu, układ logiczny I2L integrated service digital network - sieć usług zintegrowanych integrating circuit - obwód całkujący, układ całkujący integrator - integrator integrity - integralność intelligence - inteligencja intelligent terminal - terminal inteligentny interaction - oddziaływanie interactive - a interakcyjny interactive mode - tryb interakcyjny interblock gap - przerwa międzyblokowa (na nośniku informacji) intercom - telefon komunikacji wewnętrznej interconnection - połączenie wzajemne interface - sprzęg, interfejs interface card - karta sprzęgająca interface circuit - układ sprzęgający interface module - moduł sprzęgający interframe gap - przerwa międzyramkowa interleave - v przeplatać interleaved memory - pamięć przeplatana interleaving - przeplatanie interlinear spacing - odstęp międzywierszowy intermediate language - język pośredni internal - a wewnętrzny internal interrupt - przerwanie wewnętrzne internal storage - pamięć wewnętrzna International Standards Organization - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna interpolation - interpolacja interpolator - interpolator interpret - v tłumaczyć; interpretować interpreter - interpreter interpretive program - program interpretujący interprocess communication - komunikacja międzyprocesowa interrecord gap - przerwa międzyrekordowa (na nośniku informacji) interrupt - przerwanie interrupt control routine - podprogram obsługi przerwania interrupt disable - zabronienie przerwania interrupt-driven I/O - układ wejścia-wyjścia sterowany przerwaniami interrupt enable - zezwolenie na przerwanie interruption - przerwanie interrupt location - komórka obsługi przerwania interrupt mask - maska przerwania interrupt priority - priorytet przerwania interrupt request - zgłoszenie przerwania interrupt vector - wektor przerwania intersection - przecięcie interval timer - czasomierz intervention - interwencja invalid - a nieważny inverse display - obraz negatywowy inversion - inwersja inverted output - sygnał wyjściowy zanegowany inverter - inwertor invocation - wezwanie I/O = input/output - wejście-wyjście I/O bound - a ograniczony wejściem-wyjściem IOC = I/O controller I/O controller - sterownik wejścia-wyjścia I/O control system - system sterujący wejścia-wyjścia IOCS = I/O control system IOP = input/output processor - procesor wejścia-wyjścia I/O port - port wejściowo-wyjściowy IPS = inches per second - cale na sekundę IR = index register - rejestr indeksowy IS = information separator - separator informacji ISAM = index sequential access method - metoda indeksowego dostępu sekwencyjnego ISDN = integrated service digital network - sieć usług zintegrowanych ISO = International Standards Organization - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna isolate - v wyodrębniać IT = information technology - technologia informacyjna item - pozycja ewidencyjna; element iteration - iterowanie; iteracja iterative - a iteracyjny J jabber - rozwlekanie jamming - zagłuszanie JCL = job control language - język sterowania pracami jitter - rozsynchronizowanie job - praca job control language - język sterowania pracami join - v spajać joint denial - obustronna negacja Josephson effect - zjawisko Josephsona journal - dziennik JOVIAL = Jules own version of IAL - język programowania JOVIAL joystick - drążek, manipulator drążkowy jump - skok (w programie) jumper - zworka jump instruction - rozkaz skoku junction - złącze (półprzewodnikowe) justifcation - justowanie justify - v justować K Karnaugh map - tablica Karnaugha kernel - jądro (systemu operacyjnego) key - 1. klucz 2. klawisz keyboard - klawiatura keyed sequential access method - kluczowana metoda dostępu sekwencyjnego keying - kluczowanie keyletter-in-context index - indeks liter kluczowych w kontekście, indeks KLIC keypad - blok klawiszy keypunch - dziurkarka klawiaturowa key search - wyszukiwanie według klucza keystroke - przyciśnięcie klawisza keyword - słowo kluczowe keyword-and-context index - indeks słów kluczowych i kontekstu, indeks KWAC keyword-in-context index - indeks słów kluczowych w kontekście, indeks KWIC keyword-out-of-context index - indeks słów kluczowych poza kontekstem, indeks KWOC kill - v niszczyć kiloinstructions per second - kilorozkazy na sekundę KIPS = kiloinstructions per second kit - zestaw KLIC index = key-letter-in-context index - indeks KLIC, indeks liter kluczowych w kontekście knowledge base - baza wiedzy knowledge engineering - inżynieria wiedzy KSAM = keyed sequential access method - kluczowana metoda dostępu sekwencyjnego KWAC index = keyword-and-context index - indeks KWAC, indeks słów kluczowych i kontekstu KWIC index = keyword-in-context index - indeks KWIC, indeks słów kluczowych w kontekście KWOC index = keyword-out-of-context index - indeks KWOC, indeks słów kluczowych poza kontekstem L label - etykieta laboratory - pracownia, laboratorium lacing - koronka (na karcie dziurkowanej) ladder - drabinka LAN = local area network - lokalna sieć komputerowa language - język language binding - powiązanie z językiem language extension - rozszerzenie języka language processor - procesor języka language subset - podzbiór języka (programowania) lap - obieg laptop computer - komputer podręczny large scale integration - scalenie dużego stopnia, integracja wielkoskalowa laser-beam recording - zapis laserowy laser memory - pamięć laserowa laser printer - drukarka laserowa last-in first-out - ostatni na wejściu - pierwszy na wyjściu last-in last-out - ostatni na wejściu - ostatni na wyjściu latch - zatrzask, przerzutnik zatrzaskowy latch - v zatrzaskiwać latency - zwłoka latency time - czas zwłoki lattice - krata layer - warstwa layout - rozmieszczenie LBR = laser-beam recording - zapis laserowy LCD = liquid-crystal display - wyświetlacz ciekłokrystaliczny leader - rozbiegówka leading edge - zbocze narastające (impulsu) leading zero - zero prowadzące lead time - czas narastania leaf - liść (drzewa, dendrytu) learning - uczenie się leased circuit - łącze dzierżawione least-frequently used - a najrzadziej używany leasts-significant bit - bit najmniej znaczący least squares method - metoda najmniejszych kwadratów LED = light-emitting diode - dioda elektroluminescencyjna, dioda świecąca left justify - v równać do lewej letter - 1. litera 2. list letter quality - jakość literowa (druku) level - poziom lexeme - leksem lexical analyser - analizator leksykalny lexicographic order - porządek leksykograficzny LF = line feed - wysuw wiersza LFU = least-frequently used - najrzadziej używany librarian - program zarządzający biblioteką, bibliotekarz library - biblioteka library automation - automatyzacja biblioteki library link - dowiązanie biblioteczne library program - program biblioteczny library science - bibliotekarstwo life cycle - okres istnienia life time - czas istnienia LIFO = last-in first-out - ostatni na wejściu - pierwszy na wyjściu light-emitting diode - dioda elektroluminescencyjna, dioda świecąca light guide - włókno światłowodowe light pen - pióro świetlne light-sensitive - a światłoczuły LILO = last-in last-out - ostatni na wejściu - ostatni na wyjściu limiter - ogranicznik limit - v ograniczać line - 1. linia 2. wiersz linear address - adres liniowy, adres lirnearny linear distortion - zniekształcenie liniowe, (sygnału) linear equation - równanie liniowe linearity - liniowość linear predictive coding - liniowe kodowanie predykcyjne linear programming - programowanie liniowe linear search - przeszukiwanie liniowe linear threshold - próg liniowy line circuit - obwód liniowy line driver - wzmacniacz linii line editor - edytor wierszowy line feed - wysuw wiersza line folding - przenoszenie wierszy line printer - drukarka wierszowa lines per minute - wiersze na minutę lines per second - wiersze na sekundę link - 1. łącze 2. dowiązanie linkage - powiązanie łańcuchowe linkage editor - program łączący, konsolidator linked list - lista dwukierunkowa linker - zob. linkage editor linking - łączenie, konsolidacja linking loader - program ładujący łączący link protocol - protokół łącza links - pl więzi liquid-crystal display - wyświetlacz ciekłokrystaliczny LISP = list processing (language) - język programowania Lisp (do zapisu algorytmów przetwarzania list danych w postaci łańcuchów) list - lista (danych) listen - v nasłuchiwać listing - wydruk, listing list processing - przetwarzanie listowe list processing (language) - język programowania Lisp (do zapisu algorytmów przetwarzania list danych w postaci łańcuchów) list structure - struktura listowa (danych) live copy/hard copy - kopia ruchoma liveness - żywotność load - obciążenie load - v ładować loadable - a ładowalny load-and-go - ładowanie i wykonanie loader - program ładujący load factor - współczynnik obciążenia loading error - błąd ładowania load map - mapa ładowania (programu) load module - moduł ładowalny local - a miejscowy, lokalny local area network - lokalna sieć komputerowa local memory - pamięć lokalna local variable - zmienna lokalna locate - v lokalizować location - lokacja (pamięci) location counter - licznik lokacji locator - lokalizator (elementu obrazu) lock - v zablokować locking signal - sygnał blokujący log - dziennik log - v rejestrować logger - rejestrator logging - rejestracja (danych) logic - logika logic(al) - a logiczny logical circuit - układ logiczny, obwód logiczny logical instruction - rozkaz logiczny logical product - iloczyn logiczny, koniunkcja logical shift - przesunięcie logiczne logical sum - suma logiczna, alternatywa logical unit - człon logiczny logic analysis - analiza stanów logicznych logic analyzer - analizator stanów logicznych logic design - projekt logiczny logic diagram - schemat logiczny logic function - funkcja logiczna, funkcja Boole'a logic gain - wzmocnienie logiczne, zysk logiczny logic identity element - element identyczności logic level - poziom logiczny logic probe - zob. logic-state analyzer logic programming - programowanie logiczne logic-state analyzer - analizator stanów logicznych log - in - zob. log on Logo - język programowania Logo log off - wyrejestrowanie się (z systemu) log on - zarejestrowanie się (w systemie) log out - zob. log off long-haul network - sieć dalekosiężna longitudinal parity check - wzdłużna kontrola parzystości longitudinal redundancy check - wzdłużna kontrola nadmiarowa look-ahead carry - przeniesienie antycypowane look-ahead-carry adder sumator - równoległy look-up - odszukiwanie look-up table - tablica przeglądowa loop index - indeks pętli loop (statement) - pętla loop termination - zakończenie pętli loosly-coupled - a słabo powiązany loss - strata low - a niski; dolny; mały lower case - małe litery lower-order language - zob. low-level language low-level code - kod niskiego poziomu low-level language - język niskiego poziomu low-order - a mniej znaczący low-order digit - cyfra mniej znacząca low-order position - pozycja mniej znacząca low resolution - mała rozdzielczość low-speed - a wolnobieżny, niskoobrotowy LP = linear programming - programowanie liniowe LPC = linear predictive coding - liniowe kodowanie predykcyjne LPM = lines per minute - wiersze na minutę LPS = lines per second - wiersze na sekundę LRC = longitudinal redundancy check - wzdłużna kontrola nadmiarowa LSB = least-significant bit - bit mniej znaczący LSI = large scale integration - scalenie dużego stopnia, integracja wielkoskalowa LSQ = least squares method - metoda najmniejszych kwadratów M machine - komputer machine code - kod maszynowy, kod wewnętrzny machine cycle - cykl maszynowy machine-independent - a niezależny od komputera machine instruction - rozkaz komputera machine language - język komputera machine learning - uczenie się maszynowe machine-readable - a odczytywalny komputerowo machine run - przebieg machine time - czas maszynowy machine translation - tłumaczenie komputerowe machine word - słowo komputerowe macro - makroinstrukcja macroassembler - makroasembler macrocall - makrowywołanie macrocode - makrorozkaz macrodefinition - makrodefinicja macroexpansion - makrorozwinięcie macro-generating program - zob. macrogenerator macrogenerator - makrogenerator macro(instruction) - makroinstrukcja macro library - biblioteka makroinstrukcji macro parameter - parametr makrowywołania macroprocessor - makroprocesor macro prototype (statement) - prototyp makroinstrukcji magnetic bubble memory - pamięć (magnetyczna) domenowa magnetic card - karta magnetyczna magnetic core storage - pamięć (magnetyczna) rdzeniowa, pamięć ferrytowa magnetic disk - dysk magnetyczny magnetic drum - bęben magnetyczny magnetic head - głowica magnetyczna magnetic ink character recognition - rozpoznawanie znaków zapisanych atramentem magnetycznym magnetic recording - zapis magnetyczny magnetic tape - taśma magnetyczna; taśma magnetofonowa magnetic tape cassette - kaseta magnetyczna magnetic tape drive - napęd taśmy magnetycznej magnetic tape transport - zob. magnetic tape drive magnitude - wielkość mailbox - skrytka mainframe - duży komputer main memory - pamięć główna; pamięć operacyjna main program - program główny mains - pl sieć elektryczna maintain - v 1. konserwować (sprzęt) 2. pielęgnować (oprogramowanie) maintainability - 1. konserwowalność (sprzętu) pielęgnowalność (oprogramowania) maintenance - 1. konserwacja (sprzętu) 2. pielęgnacja (oprogramowania) majority element - element większościowy major total - suma całkowita malfunction - niesprawność management information - system system informacyjny zarządzania manager - zarządca Manchester encoding - kodowanie bifazowe man/machine dialog - dialog człowiek-komputer man/machine interface - współpraca człowiek-komputer mantissa - mantysa manual - podręcznik manual control - sterowanie ręczne; regulacja ręczna manufacturing automation protocol - protokół automatyzacji produkcji MAP = manufacturing automation protocol map(ping) - odwzorowanie margin - margines marginal check - kontrola marginesowa mark - znacznik marker - marker Markov chain - łańcuch Markowa mask - maska maskable interrupt - przerwanie maskowalne mass memory - pamięć masowa master - urządzenie nadrzędne master card - karta przewodnia master computer - komputer nadrzędny master record - rekord główny master-slave - a nadrzędny-podległy master station - stacja nadrzędna master tape - taśma główna match - dopasowanie math coprocessor - koprocesor arytmetyczny mathematical analysis - analiza matematyczna mathematical model - model matematyczny mathematical programming - programowanie matematyczne matrix - l. macierz 2. matryca matrix printer - drukarka mozaikowa, drukarka igłowa Mb = megabit - megabit MB = megabyte - megabajt mean repair time - średni czas naprawy mean time between failures - średni czas międzyawaryjny mean time to failure - średni czas przedawaryjny mean time to repair - średni czas między naprawami mechanical shock - udar mechaniczny mechanical vibration - wstrząs mechaniczny medium - 1. nośnik 2. ośrodek medium scale integration - scalenie średniego stopnia, integracja średnioskalowa megabit - megabit megabyte - megabajt megainstructions per second - megarozkazy na sekundę membership operation - operacja przynależności membrane keyboard - klawiatura membranowa memory - pamięć memory address - adres pamięci memory address register - rejestr adresowy pamięci memory allocation - przydział pamięci memory buffer register - rejestr buforowy pamięci memory bus - szyna pamięciowa memory capacity - pojemność pamięci memory cell - komórka pamięci memory chip - układ pamięciowy memory cycle - cykl pamięci memory dump - zrzut zawartości pamięci memory location - lokacja pamięci, komórka pamięci memory management - zarządzanie pamięcią memory management unit - układ zarządzania pamięcią memory map - mapa pamięci memory-mapped I/O - wejście-wyjście odwzorowane w pamięci memory page - stronica pamięci memory protection - ochrona pamięci memory protection violation - pogwałcenie ochrony pamięci memory-reference - instruction rozkaz z odwołaniem do pamięci memory register - rejestr pamięci menu - menu menu-driven - a sterowany przez menu merge - v scalać mesh - siatka message - 1. komunikat 2. wiadomość message exchange - wymiana komunikatów message passing - przekazywanie komunikatów message retrieval - wyszukiwanie komunikatów message routing - trasowanie wiadomości message switching - komutacja wiadomości metabit - metabit metacompilation - metakompilacja metafile - metaplik metalanguage - metajęzyk metal-oxide-semiconductor field-effect transistor - tranzystor polowy MOS metal-oxide-semiconductor (structure) - (struktura) metal-tlenek-półprzewodnik, (struktura) MOS method - metoda mickey-mouse - (oswajanie się z nowym sprzętem; przeprowadzanie prób z nowymi programami) MICR = magnetic ink character recognition - rozpoznawanie znaków zapisanych atramentem magnetycznym microcard - mikrokarta microcircuit - mikroukład microcode - mikrokod microcoding - mikrokodowanie microcommand - mikrorozkaz microcomputer - mikrokomputer microcomputer development system - mikrokomputerowy system wspomagania projektowania microcontroller - mikrosterownik microcontrol store - pamięć mikroprogramu microelectronics - mikroelektronika microfiche - mikrofisza, mikrokarta microfilm - mikrofilm microfilm card - mikrokarta microfilm viewer-copier - czytnik-kopiarka mikrofilmowa microfloppy (disk) - mikrodyskietka, mikrodysk elastyczny micrographics - mikrografika microinstruction - mikrorozkaz micromodule - mikromoduł, mikrozespół microoperation - mikrooperacja microprocessing unit - jednostka mikroprocesorowa microprocessor - mikroprocesor microprocessor chip - kostka mikroprocesora microprocessor development system - mikroprocesorowy system wspomagania projektowania microprogram - mikroprogram microprogramming - mikroprogramowanie middleware - środki programowo-sprzętowe migration - migracja MIMD = multiple instruction - multiple data - wiele rozkazów wiele danych miniaturization - miniaturyzacja minicomputer - minikomputer minidiskette - minidyskietka, minidysk elastyczny mini-floppy (disk) - zob. minidiskette minimax - minimaks minimum-distance code - kod minimalno-odległościowy minimum-weight routing - trasowanie minimalnowagowe MIPS = megainstructions per second - megarozkazy na sekundę MIS = management information system - system informacyjny zarządzania miscellaneous functions - pl funkcje różnorodne MISD = multiple instruction - single data - wiele rozkazów - pojedyncze dane mismatch - niedopasowanie mixed-base notation - notacja o mieszanej bazie mixed-radix notation - notacja o mieszanej podstawie MMI = man/machine interface - współpraca człowiek-komputer MMU - memory - management unit - układ zarządzania pamięcią mnemonic - mnemonik mnemonics - mnemonika mobility - przenośność (oprogramowania) MOD = moving-domain memory - pamięć domenowa mode - tryb model - model modelling - modelowanie model number - liczba modelowa modem - modem modification - modyfikacja modifier - modyfikator modify - v modyfikować modular - a modułowy, modularny modularity - modułowość, modularność modulate - v modulować modulating signal - sygnał modulujący modulation - modulacja modulator - modulator module - moduł module library - biblioteka modułów modulo - adv modulo modulo N counter - licznik modulo N modulo 2 sum - suma modulo 2 modulus - 1. moduł 2. współczynnik monadic operation - operacja jednoargumentowa monitor - 1. monitor, program zarządzający 2. monitor (ekranowy) monitoring - monitorowanie monitor program - program monitor monochrome - a jednobarwny, monochromatyczny monolithic - a monolityczny monostable - a monostabilny monotonicity - monotoniczność Monte-Carlo method - metoda Monte Carlo MOS - metal-oxide-semiconductor (structure) - (struktura) metal-tlenek-półprzewodnik, (struktura) MOS MOSFET = metal-oxide-semiconductor field-effect transistor - tranzystor polowy MOS most-significant bit - bit najbardziej znaczący motherboard - płytka montażowa (dla płytek drukowanych lub układów scalonych) mouse - myszka, mysz (manipulacyjna) movable head - głowica ruchoma move instruction - rozkaz przesłania moving-domain memory - pamięć domenowa MP/M = multicontrol program for microcomputer - system operacyjny MP/M MPS = multiprogramming system - system wieloprogramowy MPU = microprocessing unit - jednostka mikroprocesorowa MSB = most-significant bit - bit najbardziej znaczący MSI = medium scale integration - scalenie średniego stopnia, integracja średnioskalowa MTBF = mean time between failures - średni czas międzyawaryjny MTTF = mean time to failure - średni czas przedawaryjny MTTR = mean time to repair - średni czas między naprawami multi-access - wielodostępność multi-access system - system wielodostępny multi-address instruction - rozkaz wieloadresowy multi-aspect search - przeszukiwanie wieloaspektowe multibus - a wielomagistralowy multicasting - rozgłaszanie częściowe, rozsyłanie multichannel - a wielokanałowy multichip - a wielokostkowy multicomputer system - system wielokomputerowy multicontrol program for microcomputer - system operacyjny MP/M multidimensional - a wielowymiarowy multi-drop network - sieć wielogałęziowa multilayer - u wielowarstwowy multilevel addressing - adresowanie wielopoziomowe multilevel interrupt - przerwanie wielopoziomowe multilinked list - lista wielokierunkowa multimedia - a wielonośnikowy multipass - a wieloprzebiegowy multiple access - wielodostępność multiple instruction - multiple data - pl wiele rozkazów - wiele danych multiple instruction - single data - pl wiele rozkazów - pojedyncze dane multiple key retrieval - wyszukiwanie wielokluczowe multiple precision - precyzja wielokrotna multiple regression - regresja wielokrotna multiplex channel - kanał multipleksowy multiplexer - multiplekser multiplexer channel - kanał multiplekserowy multiplexing - multipleksowanie multiplexor - zob. multiplexer multiplication - mnożenie multiplier - mnożnik multipoint connection - połączenie wielopunktowe multipoint network - sieć wielopunktowa multiprecision arithmetic - arytmetyka wielokrotnej precyzji multiprocessing - wieloprzetwarzanie multiprocessing system - system wieloprocesorowy multiprocessor - wieloprocesor, system wieloprocesorowy multiprogramming - wieloprogramowość; wieloprogramowanie multiprogramming system - system wieloprogramowy multipurpose register - rejestr uniwersalny multitasking - wielozadaniowość multitask operation - praca wielozadaniowa multiuser system - system wieloużytkowy multivalued logic - logika wielowartościowa multivibrator - przerzutnik astabilny, multiwibrator mutual exclusion - wykluczanie wzajemne N NAK = negative acknowledgement - odrzucenie naked machine - komputer dziewiczy name - nazwa NAND gate - bramka NIE-I, bramka NAND NAND operation - operacja NIE-I, operacja NAND nanocontrol store - pamięć nanoprogramu nanoinstruction - nanorozkaz native code - kod rodzimy natural language - język naturalny natural unit - nit NC = numerical control - sterowanie numeryczne n-channel MOS - (struktura) MOS z kanałem typu n n-cube - kostka n-wymiarowa near-letter quality - jakość prawie literowa (druku) needle printer - drukarka igłowa negation - negacja negation gate - bramka negacji negative acknowledgement - odrzucenie negative-base number representation - system system liczbowy o bazie ujemnej negator - negator negotiation - porozumienie nest - v zagnieżdżać nesting - zagnieżdżanie nesting level - poziom zagnieżdżenia network - sieć network analysis - analiza sieciowa network database - sieciowa baza danych networking - tworzenie sieci network layer - warstwa sieciowa network management - zarządzanie siecią network topology - konfiguracja sieci neural net - sieć neuronowa neutral - 1. punkt zerowy 2. przewód zerowy neutralization - zerowanie new line - nowy wiersz nibble - półbajt nil pointer - wskazanie nijakie nit = natural unit - nit NL = new line - nowy wiersz NLQ = near-letter quality - jakość prawie literowa (druku) NMOS = n-channel MOS (struktura) MOS z kanałem typu n no-address instruction - rozkaz bezadresowy node - węzeł (sieci komputerowej) noise - szum (informacyjny) noise factor - współczynnik szumów (w dB) noise immunity - odporność na zakłócenia noise-signal ratio - stosunek szumu do sygnału non-compatibility - niekompatybilność non-contact printer - drukarka bezkontaktowa non-data operation - operacja bez danych non-descriptor - askryptor non-destructive readout - odczyt nieniszczący non-equivalence operation - operacja nierównoważności non-erasable storage - pamięć niewymazywalna non-existed - a nieobecny (proces) non-graphic character - znak niegraficzny non-impact - a bezuderzeniowa (drukarka) non-interruptible power supply - zasilanie bezprzerwowe non-linear - a nieliniowy non-linearity - nieliniowość non-maskable interrupt - przerwanie niemaskowalne non-monotonic reasoning - wnioskowanie niemonotoniczne non-numeric - a nienumeryczny non-operable instruction - rozkaz pusty, rozkaz bezczynności non-printing character - znak niedrukowalny non-procedural language - język nieproceduralny non-resident routine - podprogram nierezydentny nonreturn-to-change recording - zapis bez powrotu do zmiany non-return-to-reference recording - zapis bez powrotu do poziomu odniesienia non-return-to-zero - bez powrotu do zera (zapis) non-return-to-zero code - kod bez powrotu do zera, kod NRZ non-return-to-zero inverted - odwrotny bez powrotu do zera (zapis) non-sequential - a niesekwencyjny non-signifcant digit - cyfra nieznacząca non-stop operation - operacja niepodzielna non-synchronous - a niesynchroniczny non-volatile storage - pamięć trwała no op = no-operation (instruction) no-operation (instruction) - rozkaz pusty, rozkaz bezczynności NOP = no-operation (instruction) NOR gate - bramka NIE-LUB, bramka NOR normalization - normalizacja normalize - v normalizować NOR operation - operacja NIE-LUB, operacja NOR notation - notacja NOT gate - bramka NIE, bramka NOT NOT operation - operacja NIE, operacja NOT, operacja zaprzeczenia n-plus-one address instruction - rozkaz (n + 1)-adresowy NRZ = non-return-to-zero - bez powrotu do zera (zapis) NRZ code = non-return-to-zero code - kod NRZ, kod bez powrotu do zera NRZI = non-return-to-zero inverted - odwrotny bez powrotu do zera (zapis) n-tuple - n-tka nucleus - jądro, rdzeń (systemu operacyjnego) NUL = null null - brak informacji null - v anulować null - a nijaki, pusty null address - adres nijaki null instruction - rozkaz pusty, rozkaz bezczynności null modem - modem zerowy null statement - instrukcja pusta, instrukcja bezczynności null string - napis pusty number cruncher - pochłaniacz liczb number processing - przetwarzanie liczb number sequence - sekwencja liczb number system - system liczbowy numeral - liczebnik numeration system - system liczbowy numeric(al) - a numeryczny numerical analysis - analiza numeryczna numeric(al) control - sterowanie numeryczne numerically-controlled machine - obrabiarka sterowana numerycznie numeric character - znak numeryczny numeric code - kod liczbowy numeric constant - stała liczbowa numeric data - pl dane numeryczne numeric string - ciąg liczbowy O object - obiekt object - a wynikowy object code - kod wynikowy object file - plik wynikowy object language - język wynikowy object-oriented - a obiektowy OCR = optical character recognition - optyczne rozpoznawanie znaków octal - a ósemkowy octal notation - notacja ósemkowa octet - oktet, bajt odd-even check - kontrola parzystości odd parity - nieparzystość OEM = original equipment manufacturer - producent wyrobów finalnych office automation - automatyzacja biur off line - a rozłączny (tryb) off-line data processing - przetwarzanie danych rozłączne off-line equipment - urządzenia (peryferyjne) autonomiczne off-line system - system autonomiczny offset - wyrównanie on-chip memory - pamięć na strukturze (półprzewodnikowej) one-address - a jednoadresowy one-ahead addressing - adresowanie wyprzedzające o 1 one-digit adder - sumator jednocyfrowy one-level addressing - adresowanie jednopoziomowe one's complement - uzupełnienie jedynkowe one-way cipher - szyfr jednokierunkowy one-way list - lista jednokierunkowa one-way transmission - transmisja jednokierunkowa on-line - a bezpośredni (tryb) on-line data processing - przetwarzanie danych bezpośrednie on-line mode - tryb bezpośredni on-line operation - praca w trybie bezpośrednim on-the-fly - a natychmiastowy opaque type - typ nieprzenikalny op code = operation code - kod operacji open - v otwierać open loop - pętla otwarta open shop (computing centre) - ośrodek obliczeniowy z maszyną bezpośrednio dostępną open subroutine - podprogram otwarty open system interconnection - otwarte połączenie systemów operand - argument (operacji) operate - v działać operating conditions - pl warunki eksploatacji (urządzenia) operating store - pamięć operacyjna operating system - system operacyjny operating time - czas działania, czas eksploatacji operation - operacja operation amplifier - wzmaczniacz operacyjny operation code - kod operacji operation part - część operacyjna (rozkazu) operation phase - faza eksploatacji operations manual - podręcznik eksploatacji operations research - badania operacyjne operator - 1. operator 2. część operacyjna rozkazu optical bar reader - pióro świetlne do odczytywania kodu kreskowego optical character recognition - optyczne rozpoznawanie znaków optical disk - dysk optyczny optical fiber - włókno światłowodowe optical fiber bundle - wiązka światłowodowa optical scanner - skaner optyczny optimize - v optymalizować option - opcja (programu) optional - a opcjonalny optoelectronics - optoelektronika opto-isolator - transoptor, optoizolator order - rozkaz order - v porządkować ordering term - symbol porządkowy orderly close-down - wyłączenie planowe origin - początek (układu współrzędnych) original equipment manufacturer - producent wyrobów finalnych origin directive - dyrektywa zapoczątkowania OR operation - suma logiczna, alternatywa, operacja LUB OR operator - operator sumy logicznej, operator LUB orthogonal instruction set - ortogonalna lista rozkazów OSI = open system interconnection - otwarte połączenie systemów output - wyjście output - a wyjściowy output device - urządzenie wyjściowe output file - plik wyjściowy output instruction - rozkaz wyjścia output process - wyprowadzanie (danych) overflow - nadmiar, przepełnienie overhead - narzut overlap - zakładka overlay - nakładka (programu) overlay - v nakładkować overlay module - moduł nakładkowany overload - v przeciążać overloading - przeciążanie (nazw, operatorów) overprinting - nadrukowanie override - nałożenie overstrike - przebijanie overwrite - v zacierać owner - właściciel (pliku magistrali)) P PABX = private automatic branch exchange - prywatna centrala automatyczna połączona z miejską siecią telefoniczną pack - v upakować package - 1. obudowa 2. pakiet packaging - upakowywanie packet - pakiet packet switching - komutacja pakietów packing density - 1. gęstość upakowania 2. gęstość zapisu PACX = private automatic computer exchange - prywatna automatyczna centrala telefoniczna sterowana komputerem padding - wypełnianie (bloku danych) page - stronica (pamięci) page addressing - adresowanie stronicowe paged memory - pamięć stronicowana page fault - chybienie (strony) page reader - czytnik arkuszowy page segmentation - segmentacja stron paging - stronicowanie (pamięci) paint - v malować paired cable - kabel dwuprzewodowy pairing - skręcanie wiązek parowych (przewodów) PAM = pulse amplitude modulation - impulsowa modulacja amplitudy panning - panoramowanie paper tape - taśma papierowa paper tape reader - czytnik taśmy papierowej paragraph - akapit parallel - a równoległy parallel access - dostęp równoległy parallel communications - komunikacja równoległa parallel computer - komputer równoległy parallel(-data) transmission - równoległa transmisja danych parallel-in parallel-out register - rejestr równoległo-równoległy parallel-in serial-out register - rejestr równoległo-szeregowy parallel interface - sprzęg równoległy parallel processing - przetwarzanie równoległe parallel-to-series converter - przetwornik równoległo-szeregowy, konwerter równoległo-szeregowy parallel transmission - transmisja równoległa parameter - parametr parameter passing - przekazywanie parametrów parasitic signal - sygnał pasożytniczy parenthesis-free notation - notacja beznawiasowa parent process - proces macierzysty parity - parzystość parity check - kontrola parzystości parity error - błąd parzystości parse - rozbiór (składniowy) parser analizator - składni, parser parsing - analiza składniowa partial carry - przeniesienie częściowe partition - strefa (pamięci) party-line - łącze towarzyskie Pascal - język programowania Pascal pass - przebieg passing by name - przekazywanie przez nazwę passing by reference - przekazywanie przez odesłanie passing by value - przekazywanie przez wartość password - hasło paste - v wklejać patch - wstawka (do programu) patch - v sztukować patchboard - tablica połączeń patchcord - sznur połączeniowy patch panel - zob. patchboard path - ścieżka pattern matching - dopasowywanie wzorca pattern recognition - rozpoznawanie obrazów pause instruction - rozkaz przerwy PAX = private automatic exchange - prywatna centrala automatyczna PBX = private branch exchange - prywatna centrala połączona z miejską siecią telefoniczną PC = personal computer - komputer osobisty PC = printed circuit - obwód drukowany PC = program counter - licznik rozkazów PC = programmable controller - sterownik programowalny PC board - płytka drukowana, płytka obwodu drukowanego PC-DOS = personal computer disk operating - system mikrokomputerowy system operacyjny PC-DOS p-channel metal-oxide-semiconductor - 1. p-kanałowy tranzystor MOS 2. technologia układów scalonych MOS z tranzystorami p-kanałowymi PCM = pulse code modulation - modulacja kodowo-impulsowa PDM = pulse duration modulation - modulacja czasu trwania impulsu PDN = public data network - publiczna sieć danych peak - szczyt; wartość szczytowa peek - v zajrzeć peek-a-boo card - zob. peep-hole card peep-hole card - karta przezierna peer - a równoprawny peer processes - pl procesy równorzędne pel = picture - element element obrazu, piksel pending - (state) załatwianie pending task - zadanie niezałatwione perceptron perceptron PE recording = phase-encoding recording - zapis dwufazowy, zapis z kodowaniem fazy (na taśmie magnetycznej) perforated card machine - maszyna (licząco-)analityczna perforated tape - taśma dziurkowana, taśma perforowana perforator - dziurkarka, perforator performance evaluation - ocena działania peripheral - a peryferyjny, zewnętrzny peripheral equipment - urządzenie peryferyjne, urządzenie zewnętrzne peripheral processor - procesor peryferyjny permanent error - błąd trwały permanent file - plik permanentny permanent memory - pamięć trwała permuted index - indeks permutacyjny personal computer - komputer osobisty personal computer - disk operating system mikrokomputerowy system operacyjny PC-DOS PERT = program evaluation and review technique - metoda PERT phase-encoding recording - zapis z kodowaniem fazy (na taśmie magnetycznej), zapis dwufazowy phase jitter - rozsynchronizowanie fazowe phase modulation - modulacja fazowa phase shift - przesunięcie fazowe photolithography - fotolitografia phototelegraphy - telegrafia kopiowa, telegrafia faksymilowa, telekopia, symilografia, fototelegrafia phototypesetting - skład fotograficzny, fotoskład phrase indexing - indeksowanie za pomocą grup wyrazowych physical communication - komunikacja fizyczna physical layer - warstwa fizyczna (modelu referencyjnego ISO) pick device - czujnik (graficznego urządzenia wejściowego) pictorial representation - reprezentacja graficzna picture element - element obrazu, piksel piggyback - a nakładany pin - końcówka pin-cushion distortion - zniekształcenie poduszkowate (obrazu) pipe - potok pipelined - a potokowy pipeline processing - 1. przetwarzanie potokowe (procesów) 2. przetwarzanie zakładkowe (sygnałów) pipelining - zob. pipeline processing pixel = picture element - element obrazu, piksel PL/1 = programming language one - język programowania PL/1 PLA = programmable logic array - programowalna matryca logiczna plane - płat (pamięci ferrytowej) plasma display - wyświetlacz plazmowy plate - plasowanie (elementu obrazu) PL/M = programming language for microcomputers - język programowania PL/M plot - v wykreślać plotter - pisak x-y, ploter plug - wkładka, moduł plugboard - tablica programowa plug-compatible - a zgodny mechanicznie, kompatybilny mechanicznie plug-in unit - moduł PMBX = private manual branch exchange - prywatna centrala ręczna połączona z miejską siecią telefoniczną PMOS = p-channel metal-oxide-semi-conductor - 1. p-kanałowy tranzystor MOS 2. technologia układów scalonych MOS z tranzystorami p-kanałowymi pointer - wskaźnik, pointer point-of-sale terminal - terminal w miejscu sprzedaży poke - v wkładać polar coordinates - pl współrzędne biegunowe polar diagram - wykres biegunowy polarized-return-to-zero - spolaryzowany z powrotem do zera (sygnał) Polish notation - notacja polska poll - v odpytywać polling - odpytywanie polymorphism - polimorfizm polynomial - wielomian pool - pula pop v (the stack) - zdjąć (ze stosu) pop instruction - rozkaz zdjęcia ze stosu port - port (wejściowo-wyjściowy) portability - przenośność (oprogramowania) portable - a przenośny portable computer - komputer przenośny positional notation - notacja pozycyjna position-independent code - kod przesuwny positioning - pozycjonowanie positive logic - logika dodatnia post - v zawiadamiać postcondition - warunek ostateczny postediting - redagowanie następcze postfix notation - notacja przyrostkowa posting - zawiadomienie post-mortem dump - zrzut post-mortem postprocessor - postprocesor power fail/restart - zanik-wznowienie zasilania power failure - awaria zasilania power on/off - włączenie-wyłączenie zasilania power supply - zasilacz PPM = pulse position modulation - modulacja położenia impulsu pragma - pragma pragmatics - pragmatyka preallocation - alokacja wstępna preamble - preambuła preamplifier - przedwzmacniacz, wzmacniacz wstępny precedence - pierwszeństwo precondition - warunek wstępny predefined - a zdefiniowany pierwotnie predicate - predykat predictive control - sterowanie predykcyjne pre-edit - v redagować wstępnie preemptive scheduling - szeregowanie z wywłaszczaniem prefetch - pobranie wstępne prefixing - prefiksowanie prefix notation - notacja przedrostkowa preliminary design - projekt wstępny preliminary review - przegląd wstępny premier gap - przerwa początkowa (na taśmie magnetycznej) preparatory input - wejście przygotowujące (przerzutnika) preprocessor - preprocesor preselection - wybieranie wstępne, preselekcja presentation layer - warstwa prezentacji (modelu referencyjnego ISO) presentation services - pl usługi prezentacji preset - v nastawiać pretty-printer - superprinter (program) preventive maintenance - konserwacja prewencyjna primary data - pl dane źródłowe, dane pierwotne primary storage - pamięć operacyjna primary track - ścieżka główna prime attribute - atrybut podstawowy primitive - 1. wyrażenie pierwotne, pierwotnik 2. operacja elementarna printed circuit - obwód drukowany printed-circuit board - płytka drukowana printed wiring - połączenie drukowane printer - drukarka printer server - usługodawca druku printout - wydruk print pitch - skok druku printthrough - efekt kopiowania (na taśmie magnetycznej), echo magnetyczne printwheel - głowica wirująca (drukurki) priority - priorytet priority processing - przetwarzanie priorytetowe (danych) private - a prywatny private automatic branch exchange - prywatna centrala automatyczna połączona z miejską siecią telefoniczną private automatic computer exchange - prywatna automatyczna centrala telefoniczna sterowana komputerem private automatic exchange - prywatna centrala automatyczna private branch exchange - prywatna centrala połączona z miejską siecią telefoniczną private manual branch exchange - prywatna centrala ręczna połączona z miejską siecią telefoniczną privilege - v uprzywilejować priviliged - a uprzywilejowany priviliged instruction - rozkaz uprzywilejowany probe - próbnik problem-oriented language - język problemowy problem solving - rozwiązywanie problemów procedural language - zob. procedure-oriented language procedure - procedura procedure call - wywołanie procedury procedure-oriented language - język proceduralny procedure statement - instrukcja (wywołania) procedury procedure type - typ procedurowy process - proces process control - sterowanie procesami processing - przetwarzanie processor - procesor processor capacity - moc obliczeniowa procesora processor status word - słowo stanu procesora product - 1. iloczyn 2. produkt (programowy) profile - v profilować (oprogramowanie) profiler - profiler program(me) - program program abstract - abstrakt programu program audit - rewizja programu program conversion - konwersja programu program counter - licznik rozkazów program development - wytwarzanie programu program evaluation and review technique - metoda PERT (program) flowchart - schemat programu program generator - generator programów program interface - sprzężenie programowe program library - biblioteka programów program listing - listowanie programu programmable - a programowalny programmable controller - sterownik programowalny programmable logic array - programowalna matryca logiczna programmable read-only - memory programowalna pamięć stała program maintenance - pielęgnowanie programu programmed control - sterowanie programowe programmed learning - uczenie się programowane programmer - 1. programista 2. programator programming - programowanie programming aid - narzędzie programowe programming flowchart - sieć działań programu programming language - język programowania programming language for microcomputers - język programowania PL/M programming language one - język programowania PL/1 programming system - system programowania program modification - modyfikowanie programu program module - moduł programowy program monitor - monitor programowy program origin - początek programu program reference manual - podręcznik programisty program relocatibility - relokowalność programu program run - bieg programu program specification - specyfikacja programu program statement - instrukcja programu program status word - słowo stanu programu program step - krok programu program storage - pamięć programu program testing - testowanie programu program unit - jednostka programowa program write-up - krótki opis programu projection - 1. rzut 2. rzutowanie projection printer - drukarka bezkontaktowa PROM = programmable read-only memory - programowalna pamięć stała PROM blaster - zob. PROM blower PROM blower - wypalacz pamięci PROM PROM burner - zob. PROM blower prompt - podpowiedź prompting - podpowiadanie proof - dowód proof tape - taśma wzorcowa proof total - suma kontrolna propagate - v propagować propagation time - czas propagacji proportional control - regulacja proporcjonalna proprietary program - program firmowy protection - ochrona protocol - protokół prototype - makieta prototyping - makietowanie proving - dowodzenie pseudocode - kod zewnętrzny, pseudokod pseudoinstruction - pseudorozkaz pseudo-random number - liczba pseudolosowa PSW = processor status word - słowo stanu procesora public data network - publiczna sieć danych public domain software - oprogramowanie udostępniane bezpłatnie pull-down resistor - rezystor obniżający pull-up resistor - rezystor podwyższający pulse - impuls pulse amplifier - wzmacniacz impulsowy pulse amplitude modulation - impulsowa modulacja amplitudy pulse analyzer - analizator impulsów pulse code modulation - modulacja impulsowo-kodowa pulse duration modulation - modulacja czasu trwania impulsu pulse generator - generator impulsów pulse modulation - modulacja impulsowa pulse position modulation - modulacja położenia impulsu pulse stretcher - wydłużacz impulsów pulse string - ciąg impulsów pulse train - zob. pulse string pulse width modulation - modulacja szerokości impulsu punch - dziurkarka, perforator punch - v dziurkować punched card - karta dziurkowana punctuation character - znak przestankowy pure-binary - a czysty dwójkowy pure code - kod czysty purge - v czyścić push - v (the stack) położyć (na stos) push-button - przycisk push-down list - stos (w pamięci operacyjnej) push instruction - rozkaz położenia na stosie PWM = pulse width modulation - modulacja szerokości impulsu Q QISAM = queued indexed sequential access method - metoda kolejkowego indeksowego dostępu sekwencyjnego QSAM = queued sequential access method - metoda kolejkowego dostępu sekwencyjnego quad - a poczwórny quad density - gęstość poczwórna quadratic programming - programowanie kwadratowe quad word - słowo poczwórne qualifier - kwalifikator quality control - kontrola jakości quantification - kwantyfikacja quantifier - kwantyfikator quantity - 1. ilość 2. wielkość quantization - kwantowanie (sygnału) quantizer - urządzenie kwantyzujące (quartz) crystal - kryształ kwarcu quartz oscillator - generator kwarcowy quasi-dynamic memory - pamięć pseudodynamiczna quasi-instruction - pseudorozkaz query - kwerenda, zapytanie query language - język zapytań queue - kolejka queued indexed sequential access method - metoda kolejkowego indeksowego dostępu sekwencyjnego queued sequential access method - metoda kolejkowego dostępu sekwencyjnego queuing - kolejkowanie queuing theory - teoria kolejek quibinary code - kod pięciodwójkowy, kod kwibinarny quinary notation - notacja piątkowa, zapis piątkowy quit - zaprzestanie quote - v ujmować w cudzysłów quotient - iloraz R race - wyścig (w układzie logicznym) rack - stojak radio frequency - częstotliwość radiowa radix - podstawa (systemu liczbowego) radix complement - uzupełnienie podstawy radix notation - zapis z podstawą radix point - kropka pozycyjna ragged - a nierówny (margines) raise - v zgłaszać (wyjątek) RAM = random-access memory - pamięć o dostępie swobodnym, pamięć o dostępie bezpośrednim RAM disk - dysk elektroniczny random - a losowy random access - dostęp swobodny, dostęp bezpośredni random-access memory - pamięć o dostępie swobodnym, pamięć o dostępie bezpośrednim random logic - logika nieuporządkowana random number - liczba losowa random number generator - generator liczb losowych random-sequeutial access - dostęp swobodny sekwencyjny random variable - zmienna losowa range - zakres (wartości) range check - kontrola zakresu range type - typ zawężony, typ okrojony rapid prototyping - szybkie makietowanie raster - raster raster graphics - grafika rastrowa raster scan display - monitor rastrowy rate - tempo raw data - pl dane pierwotne RB = return to bias - przywrócenie polaryzacji RBP = remote batch processing - zdalne przetwarzanie wsadowe RCTL - resistor-capacitor-transistor logic - układ RCTL (tranzystorowo-kondensatorowy), układ logiczny oporowo-pojemnościowy read - v odczytywać reader - czytnik (komputera cyfrowego) read-in - v wczytywać readiness - gotowość read-only memory - pamięć stała readout - odczyt (informacji) read/write memory - pamięć z odczytem i zapisem ready signal - sygnał gotowości real time - czas rzeczywisty real-time clock - zegar czasu rzeczywistego real-time executive - egzekutor czasu rzeczywistego real-time operation - praca w czasie rzeczywistym real-time system - system czasu rzeczywistego real (type) - typ rzeczywisty reasoning - wnioskowanie recall ratio - współczynnik przewidywania receiver - odbiornik reclamation - odzyskiwanie recommended standard 232C - zalecana norma nr 232C, RS232C recompile - v kompilować ponownie reconfigure - v rekonfigurować record - rekord recorder - rejestrator record gap - przerwa międzyblokowa recording density - gęstość zapisu (danych) recording surface - powierzchnia zapisu record layout - rozmieszczenie rekordu record separator - separator rekordu record type - typ rekordowy recover - v odtworzyć recoverable error - błąd naprawialny recovery - naprawianie recovery procedure - procedura naprawy rectifier - prostownik recursion - rekurencja recursive routine - program rekurencyjny redirect - v przeadresować (wejście-wyjście) reduced instruction set computer - komputer o zredukowanej liście rozkazów reduction - redukcja redundancy - nadmiarowość, redundancja redundancy check - kontrola nadmiarowa, kontrola redundancyjna redundant code - kod nadmiarowy, kod redundancyjny reed relay - kontaktron, przekaźnik hermetyczny reel - szpula reentrancy - wielobieżność reentrant - a wielobieżny reference - odniesienie reference address - adres odniesienia reference model - model referencyjny (sieci komputerowej) reference record - skorowidz refresh - v odświeżać (obraz na ekranie, pamięć) refreshing - odświeżanie refresh rate - częstotliwość odświeżania (obrazu) refurbishment - odnawianie (sprzętu) regenerate - v regenerować regeneration - regeneracja region - rejon register - rejestr (w komputerze) register addressing - adresowanie rejestrowe register file - zestaw rejestrów regression - regresja rehostable - a zmiennomacierzysty reification - uściślanie (specyfikacji) rejection - odrzucenie relation - relacja relational database - baza danych relacyjna relational operator - operator relacyjny relative address - adres względny relative addressing - adresowanie względne relative error - błąd względny relay - przekaźnik release - wydanie (oprogramowania) release - v zwolnić reliability - niezawodność relinquish - v zrzekać się (sterowania) relocatability - relokowalność relocatable - a relokowalny relocatable expression - wyrażenie relokowalne relocatable program - program relokowalny relocate - v relokować relocation - relokacja remainder - reszta remote access - dostęp zdalny remote batch processing - zdalne przetwarzanie wsadowe remote job entry - zdalne wprowadzanie prac remote procedure call - wywołanie procedury zewnętrznej remote station - stacja zdalna remote terminal - terminal zdalny removable - a usuwalny remove - v usuwać rename - v przemianować repeatability - powtarzalność repeater - repetytor repertoire - repertuar repertory - składnica repetition instruction - rozkaz powtórzenia replace - v zastępować replacement - zastępowanie replication - powielanie report - raport report generator - generator raportów representation - reprezentacja (danych) reprogramming - przeprogramowanie request - zgłoszenie requirement specification - specyfikacja wymagań rerun - przebieg ponowny rerun point - punkt powtórzenia przebiegu rescue dump - zrzut ratunkowy reserved word - słowo zastrzeżone reset - v zerować reset-set flip-flop - przerzutnik R-S resident - a rezydentny resistor - rezystor resistor-capacitor-transistor logic - układ logiczny oporowo-pojemnościowy, układ RCTL (tranzystorowy-kondensatorowy) resistor-transistor logic - układ logiczny rezystorowo-tranzystorowy, układ RTL resolution - rozdzielczość resolver - analizator resource - zasób resource allocation - alokacja zasobów resource sharing - współdzielenie zasobów responder - respondent response time - czas odpowiedzi restart - wznowienie (przebiegu) restart - v wznowić (działanie) restart point - punkt wznowienia restore - odtwarzanie result - wynik retargettable - a zmiennodocelowy retirement phase - faza wycofania (oprogramowania) retrace - powrót plamki (na ekranie) retrieval - wyszukiwanie retrieve - v wyszukiwać return - powrót return address - adres powrotny return instruction - instrukcja powrotu return to bias - przywrócenie polaryzacji return to zero - powrót do zera reusability - wieloużywalność reverse - a odwrotny reverse engineering - inżynieria wsteczna reverse Polish notation - odwrotna notacja polska reversible - a odwracalny review - opinia (projektu, oprogramowania) rewind - v przewijać rewrite - v przepisywać RF = radio frequency - częstotliwość radiowa RGB = red, green, blue - czerwony, zielony, niebieski ribbon - taśma (barwiąca) right justified - a dosunięty do prawej ring - pierścień ring counter - licznik pierścieniowy ring network - sieć pierścieniowa RISC = reduced instruction set computer - komputer o zredukowanej liście rozkazów rise time - czas narastania RJE = remote job entry - zdalne wprowadzanie prac robot - robot robotics - robotyka robustness - odporność roll-back - przebieg ponowny roll-in - sprowadzanie (programu) roll-in - v sprowadzać (do pamięci operacyjnej) roll-in/roll-out - sprowadzanie-odprowadzanie (programu) roll-out - odprowadzanie (programu) roll-out - v odprowadzać (z pamięci operacyjnej) ROM = read-only memory - pamięć stała ROM bootstrap - program inicjujący w pamięci ROM ROM cartridge - mikroukład ROM ROM simulator - symulator pamięci ROM root directory - katalog główny, katalog systemowy root-mean square - średnia kwadratowa root segment - segment podstawowy (nakładki) rotate - v obracać rotate instruction - rozkaz obrotu round - v zaokrąglać rounding error - błąd zaokrąglenia round-robin scheduling - szeregowanie okrężne route - trasa routine - program standardowy routing - trasowanie row - wiersz (tablicy) RS = record separator - separator rekordu RS232C = recommended standard 232C - RS232C, zalecana norma nr 232C RS flip-flop = reset-set flip-flop - przerzutnik R-S RTL = resistor-transistor logic - układ logiczny rezystorowo-tranzystorowy, układ RTL rub-out key - klawisz usuwania rule-based system - system regułowy run - bieg (programu) run - v 1. wykonać (program) 2. biec (o programie) run time - czas wykonania run-time library - biblioteka wykonawcza RZ = return to zero - powrót do zera S safety - bezpieczeństwo sample - v próbkować sample and bold - próbkowanie z pamięcią sample and bold circuit - układ próbkująco-pamiętający sampling - próbkowanie satellite computer - komputer satelitarny saturation - nasycenie save - v zachować (informację na nośniku) SBC = single board computer - komputer jednopłytkowy scalar - a skalarny scale - skala scale factor - współczynnik skali scaler - przelicznik scaling - skalowanie scan - v skanować scanner - skaner scanning keyboard - klawiatura skaningowa scattered storage - zapamiętywanie rozproszone scene analysis - analiza scen scheduler - program szeregujący scheduling - szeregowanie Schmitt trigger - przerzutnik Schmitta Schottky diode - dioda Schottky'ego scientific notation - notacja matematyczna (liczb) scissoring - okrawanie (obrazu) scope - zasięg (deklaracji) scrambler - skrambler scratch - v skreślać scratch file - plik roboczy scratchpad - pamięć notatnikowa screen - 1. ekran 2. plansza screen editor - edytor ekranowy screen split - podzielność ekranu screen splitting - dzielenie obrazu script - skrypt scrolling - przeglądanie scroll mode - tryb przeglądania scrunch - spłaszczenie SD = single-sided - jednostronna (dyskietka) SDI = selective dissemination of information - selektywna dystrybucja informacji SDLC = synchronous data link control - protokół SDLC (sterowania łączem synchronicznym) search - przeszukiwanie search key - klucz wyszukiwania secondary memory - pamięć pomocnicza section - sekcja sector - sektor (dysku) security - 1. zabezpieczenie (danych, systemu komputerowego) 2. poufność (danych, systemu komputerowego) seek - v odszukiwać (informacje) segment - segment segmentation - segmentacja (programu) seize - v przywłaszczać select - v wybierać selective dissemination of information - selektywna dystrybucja informacji selective dump - zrzut selektywny selective listing in combination - metoda selektywnego zestawiania kombinacji (słów z tytułów dokumentów), metoda indeksowania SLlC selector - selektor selector channel - kanał selektorowy self-checking code - kod samokorekcyjny selfish scheduling algorithm - algorytm egoistyczny self test - samotest semantic - a semantyczny semantics - semantyka semaphore - semafor semicompiled - a półskompilowany semiconductor - półprzewodnik semiconductor memory - pamięć półprzewodnikowa semiotics - semiotyka semipermanent storage - pamięć półtrwała semistatic memory - pamięć półstatyczna sense - v odczytywać elektrycznie sense instruction - rozkaz odczytu fizycznego sense winding - uzwojenie odczytu (w pamięci ferrytowej) sensing - odczyt fizyczny sensing brush - szczotka odczytu sensing pin - igła odczytu sensitivity - czułość, wrażliwość sensitivity analysis - analiza wrażliwości sensor - czujnik (pomiarowy) sentence - zdanie separate compilation - kompilacja rozłączna separating character - zob. separator separator - separator sequence - 1. sekwencja 2. następstwo sequencer - sekwenser sequencing - sekwencjonowanie sequential access - dostęp sekwencyjny, dostęp kolejny sequential-access storage - pamięć o dostępie sekwencyjnym sequential computer - komputer sekwencyjny sequential control - sterowanie sekwencyjne sequential file - plik sekwencyjny sequential logic - logika sekwencyjna sequential processing - przetwarzanie sekwencyjne (danych) serial - a szeregowy serial access - dostęp szeregowy serial adder - sumator szeregowy serial communications - komunikacja szeregowa serial computer - komputer szeregowy serial (-data) transmission - szeregowa transmisja danych serial-in parallel-out register - rejestr szeregowo-równoległy serial input/ output - szeregowe wejście-wyjście serial input/ output interface - sprzęg szeregowy wejścia-wyjścia serial-in serial-out register - rejestr szeregowo-szeregowy serial interface - sprzęg szeregowy serialize - v serializować serial number - numer fabryczny serial-parallel - a szeregowo-równoległy serial processing - przetwarzanie szeregowe serial transmission - transmisja szeregowa series - szereg series-to-parallel converter - przetwornik szeregowo-równoległy, konwerter szeregowo-równoległy server - usługodawca service - 1. obsługa 2. usługa service request - żądanie obsługi service routine - program obsługi session layer - warstwa sesji (modelu referencyjnego ISO) set - zbiór set - v wstawiać set theory - teoria mnogości, teoria zbiorów set type - typ mnogościowy, typ zbiorowy setup - układ, urządzenie set-up time - czas ustalania S/H = sample and bold - próbkowanie z pamięcią Shanoon's law - prawo Shannona share - v współdzielić shared memory - pamięć współdzielona sharing - współdzielenie Sheffer stroke - dysjunkcja Sheffera, operacja NIE-I shell - powłoka SHF = super-high frequency - super wysoka częstotliwość shield - ekran (elektryczny) shielded - a ekranowany shift - przesunięcie shift - v przesuwać shift character - znak górnego rejestru klawiatury shift-in - powrotna zmiana kodu shift instruction - rozkaz przesunięcia shift-out - zmiana kodu shift register - rejestr przesuwny short circuit - zwarcie shortest job next - algorytm szeregowania SJN (następna praca najkrótsza) short-haul - a krótkosiężny shut down - v zakończyć sesję shutup - zakończenie sesji SI = shift-in - powrotna zmiana kodu sibling - a siostrzany side effect - efekt uboczny sight check - kontrola przezierna (kart dziurkowanych) sign - znak signal - sygnał signal conditioning - dopasowywanie sygnałów signal conversion - konwersja sygnału signalling - sygnalizacja signal to noise ratio - stosunek sygnału do szumu signature - sygnatura signature analysis - analiza sygnatur sign bit - bit znaku significand - mantysa significant digit - cyfra znacząca sign-magnitude notation - notacja znak-moduł sign off - wyrejestrowanie się (z systemu) sign on - zarejestrowanie się (w systemie) sign position - pozycja znaku silicon - krzem silicon - a krzemowy silicon compiler - kompilator krzemowy silicon-on-sapphire - krzem na szafirze (struktura) SIMD = single instruction - multiple data - pojedyncze rozkazy - wiele danych simplex - simpleks simplex - a simpleksowy simulate - v symulować simulation - symulacja simulation language - język symulacyjny, język modelowania simulator - symulator simultaneity - równoczesność simultaneous - a równoczesny simultaneous processing - przetwarzanie równoczesne (danych) simultaneous transmission - transmisja równoczesna single-address instruction - rozkaz jednoadresowy single-board computer - komputer jednopłytkowy single-chip microcomputer - mikrokomputer jednoukładowy single density - pojedyncza gęstość (zapisu na dyskietce) single instruction - multiple data - pl pojedyncze rozkazy - wiele danych single instruction - single data - pl pojedyncze rozkazy - pojedyncze dane single-operand instruction - rozkaz jednoargumentowy single-pass compiler - kompilator jednoprzebiegowy single-precision - pojedyncza precyzja single-purpose - a specjalizowany single-sided - a jednostronny (dyskietka) single-user system - system jednoużytkowy sink - ujście (danych) SIO = serial input/ output - szeregowe wejście-wyjście SIP = single in-line package - płaska obudowa jednorzędowa SISD = single instruction - single data - pojedyncze rozkazy - pojedyncze dane size - rozmiar SJN = shortest job next - algorytm szeregowania SJN (następna praca najkrótsza) skew - przekos skip - przeskok skip - v przeskakiwać skip instruction - rozkaz przeskoku slash - kreska ukośna (prawa) slave - a podległy (procesor) slave computer - komputer podległy slave station - stacja podległa SLIC = selective listing in combination - metoda indeksowania SLIC, metoda selektywnego zestawiania kombinacji (słów z tytułów dokumentów) slice - wycinek (tablicy, napisu) slice architecture - architektura segmentowa slot - szczelina slotted card - karta (selekcyjna) szczelinowa SLSI = super-large scale integration - scalenie super wielkiego stopnia, integracja superwielkoskalowa small scale integration - scalenie małego stopnia, integracja małoskalowa smart terminal - terminal inteligentny SMD = storage module disk - dysk modułów pamięciowych smooth - v wygładzać smoothing - wygładzanie SNA = system network architecture - systemowa architektura sieci snapshot - migawka snapshot dump - zrzut migawkowy SNOBOL = string-oriented symbolic language - język programowania SNOBOL SO = shift-out - zmiana kodu socket - gniazdko soft copy - kopia kodowa soft keyboard - klawiatura programowa soft-sectored disk - dysk sektorowany programowo software - oprogramowanie software change - wymiana oprogramowania software-compatible - a zgodny programowo software delivery - dostawa oprogramowania software development - wytwarzanie oprogramowania software development process - proces produkcyjny oprogramowania software engineering - inżynieria oprogramowania software environment - środowisko programowe software fault - defekt oprogramowania software house - dom handlowy oprogramowania software interface - sprzężenie programowe software library - biblioteka oprogramowania software license - licencja na oprogramowanie software life cycle - okres istnienia oprogramowania software maintenance - pielęgnowanie oprogramowania software quality assurance - zapewnienie jakości oprogramowania software specification - specyfikowanie oprogramowania software tool - narzędzie programowe software trace - śledzenie oprogramowania SOH = start of header - początek nagłówka solderless - a nielutowany solicited - a zapowiedziany solid circuit - układ scalony monolityczny solid-state - a półprzewodnikowy solid-state physics - fizyka ciała stałego sonic pen - pióro ultradźwiękowe son task - zadanie potomne sort - v sortować sorter - sorter sorting - sortowanie sort key - klucz sortowania, klucz informacyjny SOS = silicon-on-sapphire - krzem na szaftrze (struktura) sound input - wejście akustyczne sound output - wyjście akustyczne source - źródło (danych) source code - kod źródłowy source file - plik źródłowy source module - moduł źródłowy source operand - argument źródłowy source program - program źródłowy, program pierwotny SP = space - spacja SP = stack pointer - wskaźnik stosu space - 1. przestrzeń 2. spacja span - rozrzut spare part - część zapasowa sparse (array) - rzadka (tablica) spawn - v rozmnażać spec - zob. specification special-purpose computer - komputer specjalizowany specification - specyfikacja speech analyzer - analizator mowy speech recognition - rozpoznawanie mowy speech synthesis - synteza mowy spelling - ortografia spooling - spooling (podczas drukowania) spreadsheet - arkusz elektroniczny SPX = simplex - simpleks squeeze - v ściskać SSI = small scale integration - scalenie małego stopnia, integracja małoskalowa stable trigger - przerzutnik stabilny stack - stos stack frame - ramka stosu stack pointer - wskaźnik stosu stand-alone - a samodzielny, wolnostojący stand-alone machine - komputer wolnostojący standard routine - program standardowy standby - a rezerwowy star configuration - konfiguracja gwiaździsta start bit - bit startowy, bit startu start of header - początek nagłówka start of text - początek tekstu startup - rozpoczęcie sesji start up - v rozpocząć sesję starvation - zagłodzenie state - stan (urządzeniu) statement - instrukcja state vector - wektor stanu static dump - zrzut statyczny static memory - pamięć statyczna static RAM - statyczna pamięć RAM station - stacja status bit - bit stanu status register - rejestr stanu status word - słowo stanu steady state - stan ustalony step - krok (operacji) step-by-step operation - praca krokowa stepping motor - silnik krokowy stepwise refinement - uściślanie stopniowe Stibitz code - kod o nadmiarze trzy stochastic - a stochastyczny stop bit - bit stopu stop instruction - rozkaz zatrzymania storage - pamięć storage allocation - przydział pamięci, alokacja pamięci storage capacity - pojemność pamięci storage cell - komórka pamięci storage cycle - cykl pamięciowy storage device - urządzenie pamięciowe storage dump - zrzut (zawartości) pamięci storage fragmentation - fragmentacja pamięci (storage) location - lokacja pamięci storage module disk - dysk modułów pamięciowych storage pool - pula pamięci storage protection - ochrona pamięci storage size - rozmiar pamięci storage tube - lampa pamięciowa storage volatility - nietrwałość pamięci store - pamięć store - v zapamiętywać store-and-forward - a pamiętająco-wysyłający stored-program computer - komputer o pamiętanym programie store-to-store operation - operacja pamięciowa stream - strumień (danych) streamer - streamer string - napis, znakociąg string manipulation - przetwarzanie napisów string-oriented symbolic language - język programowania SNOBOL string processing - przetwarzanie napisów string variable - zmienna napisowa strip storage - pamięć (magnetyczna) paskowa strobe - strob strobe - v strobować strobe signal - sygnał strobujący strong typing - ścisła typizacja structured programming - programowanie strukturalne stub - namiastka (programu) STX = start of text - początek tekstu stylus printer - drukarka igłowa SUB = substitute - zastąpienie subaddress - podadres subcommand - podpolecenie subdirectory - podskorowidz, podkatalog submit - v dostarczać subprogram - podprogram subroutine - podprogram standardowy subroutine linkage - łączenie podprogramów standardowych subscriber - abonent subscriber system - system abonencki subscript - indeks dolny subscript list - lista indeksowa subset - podzbiór substitute - zastąpienie substitute - v podstawiać substring - podciąg subsystem - podsystem subtotal - suma częściowa subtraction - odejmowanie subtrahend - odjemnik subtype - podtyp success - powodzenie (operacji) suffix notation - notacja przyrostkowa sum - suma summer - sumator analogowy supercomputer - superkomputer superconductivity - nadprzewodnictwo super-high frequency super - wysoka częstotliwość super-large scale integration - scalenie superwielkiego stopnia, integracja superwielkoskalowa superscript - indeks górny supervisor - nadzorca, program nadzorczy supervisory - a nadzorczy supervisory - program zob. supervisor supplier - dostawca support chip - układ pomocniczy support processor - procesor wspomagający suppression - zniesienie suspend - v zawiesić (program, zadanie) swap - v wymieniać swapping - wymiana switch - przełącznik, zwrotnica switch - v przełączać switchboard - łącznica switching - komutacja switching algebra - algebra sieci przełączających symbol - symbol symbolic - a symboliczny symbolic address - adres symboliczny symbolic addressing - adresowanie symboliczne symbolic debugging - uruchamianie symboliczne symbolic editor - edytor symboliczny symbolic instruction - rozkaz symboliczny symbolic language - język symboliczny, język adresów symbolicznych symbolic programming - programowanie symboliczne symbol-manipulating language - język przetwarzania symboli symbol table - tablica symboli symmetric difference - różnica symetryczna synchronization - synchronizacja synchronizer - synchronizer synchronous - a synchroniczny synchronous computer - komputer synchroniczny synchronous data link control - protokół SDLC (sterowania łączem synchronicznym) synchronous operation - praca synchroniczna synchronous transmission - transmisja synchroniczna synonym - synonim syntactic error - błąd składniowy, błąd syntaktyczny syntax - składnia, syntaktyka syntax analyser - analizator składni, analizator syntaktyki syntax checker - kontroler składni, kontroler syntaktyki syntax-oriented editor - edytor składniowy, edytor syntaktyczny SYSGEN = system generation - generowanie systemu operacyjnego system - system system command - polecenie systemowe system engineering - inżynieria systemów system evaluation - ocena (działania) systemu system generation - generowanie systemu (operacyjnego) system integration - integrowanie systemu system integrator - integrator systemu system monitor - monitor systemowy systems analysis - analiza systemowa systems network architecture - systemowa architektura sieci system software - oprogramowanie systemowe, oprogramowanie podstawowe T TAB = tabulation - tabulacja table - tablica; tabela table look-up - przeszukiwanie tablicy tablet - rysownica tabulation - tabulacja tag - oznacznik tail - stopka (listy) tally roll - taśma rejestrująca tap - odczep tape - taśma tape cartridge - kaseta magnetofonowa tape certification - atestacja taśmy tape drive - napęd taśmy tape dump - zrzut (zawartości) taśmy tape leader - rozbiegówka tape mark - znacznik taśmy tape punch - dziurkarka taśmy, perforator taśmy tape reader - czytnik taśmy tape recorder - magnetofon tape reproducer - powielacz taśmy tape skew - przekos tape station - zob. tape unit tape streamer - streamer tape transport - mechanizm przesuwu taśmy tape unit - jednostka pamięci taśmowej tape verifier - sprawdzarka taśmy target computer - komputer docelowy target language - język wynikowy task - zadanie task image - obraz zadania (w pamięci) tasking - wielozadaniowość task type - typ zadaniowy TDM = time-division multiplexing - praca z podziałem czasowym teaching machine - maszyna ucząca technical reference - opis techniczny telecommunications - telekomunikacja teleconference - telekonferencja telecontrol - sterowanie zdalne telegraphy - telegrafia telemeter - v mierzyć zdalnie telemonitoring - nadzór zdalny telephony - telefonia teleprinter - dalekopis teleprocessing - przetwarzanie zdalne, teleprzetwarzanie telesoftware - oprogramowanie przetwarzania zdalnego, oprogramowanie - teleprzetwarzania teletex(t) - teletekst, gazeta telewizyjna teletype - zob. teletypewriter teletypewriter - dalekopis template - szablon temporary - a tymczasowy temporary register - rejestr tymczasowy tens complement - uzupełnienie dziesiątkowe term - 1. termin (językowy) 2. składnik, człon 3. term (logiczny) terminal - urządzenie końcowe, terminal terminal symbol - symbol kończący, symbol terminalny termination - zakończenie (zadania, procesu) terminator - terminator (magistrali) ternary - a trójkowy test - test test - v testować testability - testowalność test (analysis) report - sprawozdanie z testowania (oprogramowania) test-and-set instruction - rozkaz testowania i ustawiania testbed - łoże testowe test data - pl dane testowe test pattern - obraz testowy test plan - plan testowania (oprogramowania) test program - program testowy test routine program - testowy standardowy test run - przebieg testu tetrad - czwórka bitów, tetrada text editor - edytor tekstu text processing - przetwarzanie tekstów text string - napis (tekstowy) thermal printer - drukarka termiczna thermistor - termistor thesaurus - tezaurus thin-film resistor - rezystor cienkowarstwowy thin-film technology - technika cienkowarstwowa, technologia warstw cienkich thrashing - migotanie (stron) thread - wątek threaded code - kod nizany three-state gate - bramka trójstanowa three-state logic - układ logiczny trójstanowy threshold - próg threshold element - element progowy throughput - przepustowość (informacyjna) thumb wheel (switch) - przełącznik tarczowy tick - takt (zegara) tightly-coupled - a ściśle powiązany time base - podstawa czasu time constant - stała czasowa time-division multiplexing - praca z podziałem czasowym time out - przeterminowanie timer - czasomierz time series - szereg czasowy time sharing - podział czasu time slice - kwant czasu time stamp - datownik timing - taktowanie (sygnałów) timing circuit - układ czasowy timing track - ścieżka synchronizacyjna TLU = table look-up - przeszukiwanie tablicy toggle - przerzutnik toggle switch - przełącznik dwustabilny; przełącznik migowy przechylny token - znamię, żeton tool - narzędzie (programowe) toolset - zbiór narzędzi (programowych) top - szczyt (stosu) top-down - a zstępujący top of stack - szczyt stosu topology - konfiguracja total - suma całkowita totalizer - licznik touch panel - panel dotykowy touch screen - ekran dotykowy touch-sensitive keyboard - klawiatura dotykowa TPI = tracks per inch - ścieżki na cal trace - v śledzić trace program - program śledzący trace trap - pułapka śledzenia tracing - śledzenie track - ścieżka trackball - zob. tracker ball tracker ball - manipulator kulowy tracking - nadążanie tracking symbol - plamka śledząca tracks per inch - ścieżki na cal traffic ruch - (telefoniczny) traffic intensity - nasilenie ruchu trailer - stopka (listy) trailer label - etykieta końca (zbioru danych) trailing - a końcowy trailing edge - zbocze opadające (impulsu) transaction - transakcja transaction data - pl dane transakcyjne transaction file - plik transakcji transceiver - nadajnik-odbiornik, nadbiornik transcribe - v przenosić (informację) transcription - transkrypcja transducer - przetwornik transfer - przekazanie (sterowania) transfer address - adres przekazania (sterowania) transfer function - funkcja przenoszenia przepustowość transfer instruction - rozkaz przesyłania transfer rate - szybkość przesyłania transform - v przekształcać transformer - transformator transient - a przejściowy, nieustalony transient analyzer - analizator stanów przejściowych transient area - obszar tymczasowy transistor - tranzystor transistor-transistor logic - układ logiczny tranzystorowo-tranzystorowy, ukłac TTL transition - przejście translate - v tłumaczyć, translować translation - tłumaczenie (programu), translacja translator - translator transliterate - v transliterować transmission - przesyłanie, transmisja transmission band - pasmo transmisyjne transmission line - linia przesyłowa transmission rate - zob. transmission speed transmission speed - szybkość przesyłania (informacji) transmittance - transmitancja transmitter - nadajnik transparency - przezroczystość transparent - a przezroczysty transport layer - warstwa transportowa (modelu referencyjnego ISO) transposition error - błąd przestawienia (cyfr) transputer - transputer transversal redundancy check - poprzeczna kontrola nadmiarowa trap - pułapka trap instruction - rozkaz pułapki trapping - pułapkowanie TRC = transversal redundancy check - poprzeczna kontrola nadmiarowa tree - drzewo trial routine - program próbny tributary station - stacja pomocnicza trigger - przerzutnik trouble shooting - wykrywanie błędów truncate - v obcinać truncation - obcinanie truncation error - błąd obcięcia trunk - łącze międzymiastowe; łącze dalekosiężne truth table - tablica prawdziwości TTL = transistor-transistor logic - układ TTL, układ logiczny tranzystorowo-tranzystorowy tube - lampa (elektronowa) tumbling - koziołkowanie (elementów obrazu) tuning - strojenie (systemu) tuple - krotka Turing machine - maszyna Turinga turnaround time - czas obrotu (pracy) turnkey - a dostarczony pod klucz (system) turtle graphics - grafika żółwia tutorial - pouczenie twisted pair - para skręcana, skrętka two-out-of-five code - kod "dwa z pięciu" twos complement - uzupełnienie dwójkowe two-way list - lista dwukierunkowa two-way transmission - transmisja dwukierunkowa type - typ type - v wypisywać type checking - kontrola typów type coercion - koercja typów type face - krój pisma typesetting - składanie (tekstu) T UART = universal asynchronous receiver/transmitter - uniwersalny asynchroniczny nadajnik-odbiornik UHF = ultra-high frequency - bardzo wysoka częstotliwość ULA = uncommitted logic array - niezapisana tablica logiczna ultra-high frequency - bardzo wysoka częstotliwość ultraviolet lamp - promiennik nadfioletu unary operation - operacja jednoargumentowa unbalanced line - tor niesymetryczny uncommitted logic array - niezapisana tablica logiczna unconditional branch - rozgałęzienie bezwarunkowe unconditional jump - skok bezwarunkowy undelete - v unieważnić usunięcie underflow - niedomiar underline - podkreślnik underscore - zob. underline undo - v odwołać (polecenie) unidirectional bus - magistrala jednokierunkowa unijunction transistor - tranzystor jednozłączowy uninterruptible power supply - zasilacz bezprzerwowy union - unia unipolar transistor - tranzystor unipolarny uniprocessor system - system jednoprocesorowy unique - a niepowtarzalny unit - jednostka unit separator - separator jednostki universal asynchronous receiver/transmitter - uniwersalny asynchroniczny nadajnik-odbiornik universal decimal classification - uniwersalna klasyfikacja dziesiętna universal product code - uniwersalny kod kreskowy universal synchronous/asynchronous receiver/transmitter - uniwersalny synchroniczno-asynchroniczny - nadajnik-odbiornik universal synchronous receiver/transmitter - uniwersalny synchroniczny nadajnik-odbiornik univibrator - uniwibrator, multiwibrator monostabilny unload - v rozładować unlock - v odblokować (dostęp) unpack - v rozpakować (dane) unprintable - a niedrukowalny unsolicited - a niezapowiedziany unwarranted - a nieuprawniony UPC = universal product code - uniwersalny kod kreskowy update - v aktualizować updating - aktualizacja up/down counter - licznik dwukierunkowy upper case - duże litery UPS = uninterruptible power supply - zasilacz bezprzerwowy up time - czas sprawności upward compatibility - kompatybilność wstępująca US = unit separator - separator jednostki usability - użyteczność USART = universal synchronous/asynchronous receiver/transmitter - uniwersalny synchroniczno-asynchroniczny nadajnik-odbiornik user - użytkownik user-friendliness - przyjazność (oprogramowania) user-friendly - a przyjazny user group - grupa użytkowników user interface - sprzęg użytkowy user's manual - podręcznik użytkowania USRT = universal synchronous receiver/transmitter - uniwersalny synchroniczny nadajnik-odbiornik utilities - pl oprogramowanie usługowe utility (program) - program usługowy V valid - a ważny validation - atestacja (oprogramowania) validation suite - pakiet atestacyjny validity check - kontrola parzystości valuator - taksownik value - wartość value-added network - sieć przydanej wartości valve - zawór VAN = value-added network - sieć przydanej wartości variable - zmienna variable-point representation - reprezentacja o zmiennym położeniu przecinka variant record - rekord wariantowy VDM = Vienna development method - metoda wiedeńska (specyfikacji oprogramowania) VDU = visual display unit - ekranopis vector - wektor vector address - adres wektorowy vectored interrupt - przerwanie wektorowe vector graphics - grafika wektorowa vector processor - procesor wektorowy Veitch diagram - diagram Veitcha Venn diagram - diagram Venna verification - weryfikacja (oprogramowania) version - wersja vertical microcoding - mikrokodowanie pionowe vertical redundancy check - pionowa kontrola nadmiarowa vertical scrolling - przeglądanie pionowe (obrazu) vertical tabulation - tabulacja pionowa very-high frequency - bardzo wielka częstotliwość very-large scale integration scalenie - bardzo dużego stopnia, integracja bardzo dużej skali very-low frequency - bardzo mała częstotliwość VHF = very-high frequency - bardzo wielka częstotliwość video disk - dysk wizyjny, wideodysk, płyta wizyjna video game - (elektroniczna) gra telewizyjna video RAM - pamięć wizyjna RAM video recorder - magnetowid viedeotex(t) - wideotekst Vienna development method - metoda wiedeńska (specyfikacji oprogramowania) view - v podglądać viewing - podgląd viewport - wziernik virgin - a dziewiczy (nośnik) virtual - a wirtualny virtual address - adres wirtualny virtual communication - komunikacja wirtualna virtual machine - maszyna wirtualna virtual memory - pamięć wirtualna visibility - widoczność (obiektów języka) visual display unit - ekranopis VLF = very-low frequency - bardzo mała częstotliwość VLSI = very-large scale integration - scalenie bardzo dużego stopnia, integracja bardzo dużej skali VMOS technology - technologia V-MOS (MOS z rowkiem trójkątnym) voice channel - kanał akustyczny voice input - wejście akustyczne voice output - wyjście akustyczne voice synthesis - synteza mowy void - a próżny volatile - a nietrwały volatile memory - pamięć nietrwała volume - wolumen VRAM = video RAM - pamięć wizyjna RAM VRC = vertical redundancy check - pionowa kontrola nadmiarowa W wafer - płytka (półprzewodnikowa) wait - oczekiwanie waiting list - kolejka wait state - stan oczekiwania walkthrough - przegląd (oprogramowania) WAN = wide area network - rozległa sieć komputerowa warm standby - rezerwa bezpośrednia warm start - inicjowanie częściowe warning - ostrzeżenie waste instruction - rozkaz bezczynności watchdog timer - budzik waveform - kształt fali waveguide - falowód weighted average - średnia ważona wheel printer - drukarka (wierszowa) bębnowa wide area network - rozległa sieć komputerowa wildcard - nazwa wieloznaczna Winchester disk - dysk Winchester window - okno windowing - okienkowanie wired-OR - suma galwaniczna wire storage - pamięć (magnetyczna) drutowa wire wrap - owijanie końcówek wire-wrap tool - owijarka word - słowo word length - długość słowa word processing - przetwarzanie tekstów word processor - procesor tekstowy words per minute - słowa na minutę word wrap - przenoszenie słów (w wierszu) work area - obszar roboczy work bench - warsztat programisty work file - plik roboczy working directory - skorowidz roboczy, katalog roboczy work space - przestrzeń robocza work station - stanowisko robocze, stacja robocza WPM = words per minute - słowa na minutę wraparound - zawijanie (obrazu) write - v zapisywać (dane) write enable - zezwolenie zapisu write head - głowica zapisująca X X-ray lithography - litografia rentgenowska x-z plotter - pisak x-y, kreślak Z zap - v zacierać zap - v wyzerować (przyrząd) zero elimination - eliminacja zer zero suppression - zob. zero elimination zone - strefa