Wiktor Żwikiewicz—Ballada o przekleństwie
Ballada o przekleństwie

MOTTO
Porządek i prawidłowość w zjawiskach, które nazywamy przyrodą, wprowadzamy sami, to znaczy wprowadza je natura naszego umyslu.
IMMANUEL KANT
"Prawomyślnośćjest nieświadomością"
(ER1C BLAIK)
PROLOG
Pierwszy ich wypatrzył Holoko. Wrzasnął i z zewnętrznego pancerza zleciał prosto w tubę. Załomotały kamienie. Jakby już podkutymi buciorami dudnili w sztolniach prowadzących tutaj z powierzchni Hidalgo.
Ponury Ignotus znieruchomiał przy swoim warsztacie. Powoli odłożył Harpun Zdalnie Sterowany. Od roku biedził się nad doskonałością szlifu. Tymczasem podatność na odkształcenia zaczęła przejawiać jego własna cierpliwość. Spode łba popatrzył na Pra-Matkę.
— Umie liczyć? — zapytał.
Chwilę niespokojnie wierciła się na inkubatorze. Uniosła się nieco. Potem rękę wetknęła pod bufiasty, gwiazdkami wyszywany fartuch. Przymknęła ślepawe oczy i odliczając poruszała ustami. Zakwiliło tam, zapiszczało. Sięgnęła głębiej. Aż poczerwieniała. Wreszcie wydobyła obie ręce i od pasa w dół wygładziła pokrowiec inkubatora.
— Zapodział się — powiedziała. — Jeden.
— I doskonale wiemy który? — sapnął.
— Oczywiście — przyznała Pra-Matka.
— Pójdzie do centryfugi. Zatrzepotała powiekami.
— Przecież moja wina! — zawołała.
— A to swoją drogą — zgodził się Ignotus. Ciężko podniósł się za swoim warsztatem. Dopiął pas. Na ramiona zarzucił starą kurtkę. Potem poczłapał do głównego korytarza. W przejściu wyminął Teskliwą, taszczącą gluty do karmnika. Za nią Tristis dźwigał kanister z różową
gleją.
— Człowiek się narobi, żeby to wykarmić. Ani rusz! — po swojemu gderała Teskliwą. — Choćby się to, nienażarte, zadławiło glutem! Ty dokąd? Wracaj, póki chłodne! Ignotus machnął ręką.
Jeszcze kilka rozwidleń do gniazd zasiedlonych przez inne klany. Zrobiło się chłodno i para mu buchała z gęby.
Mroczno tu było. I zapyliło się od tego czasu, kiedy ostatni raz odwiedził biednego Luke. Pod stropem jasnymi kapturkami pączkowało kilka małych glutów. Przynajmniej nie trzeba macać rękami po ścianach. Zatrzymał się jednak i przysłuchał uważnie. Coś mu szeleściło, bełkotało w półmrocznej odnodze. Pożałował, że nie zabrał ze sobą Harpuna. Można wypróbować, zanim będzie okazja skoczyć do gardła parszywym konungom. Ale to nie był truchlak. Nawet nie bzykuny ani glejowate źródełko tryskające z rury. Już mu się wydawało, że rozróżnia słowa:
,,...Niech mu oczy pozamyka
Authos, autho-os!
Ani ręki, ani nogi
Cyfra praży, dusza pali — aortoo..."
Zbliżył się na palcach. Zobaczył, jak coś pląsa w mroku, potrząsa kudłami i drepcze przed zatrzaśniętym włazem. I podśpiewuje cicho:
„... Tobie patia programowa
Tobie noxio — lobotomia
Ani utok, ani szatra
Co by chociaż reszta chciała
Bay—ochl—bay
Gloy—och.i—gloy!
Trochę duszy, trochę ciała..."
Nagle wyciągnął rękę i —jak capnie z góry! Za kark! Tylko
mu się zakręciła pod ręką. Zapiszczała ze strachu. W bok
skoczyła. Stamtąd łypnęła różowymi oczami.
— Czego?! — warknął. — Won poszła! Znowu skuli?
Drepcze, drepcze, wydeptuje — ani kogo ruszy, ani
przyhołubi. Tfu! Poszła won! Won, Różoucha!
Tupnął ze złości. Zagrzmiało pod metalicznym sklepieniem.
Jednocześnie chrupnęło mu pod stopą. Pochylił się. Coś tam
się walało, na pół rozkruszone, na pół zdepnięte, z miękkim
odciskiem obcasa. Gliniany ulepiec. Ujął to w palce. Położył
na dłoni. Przemyślnie uformowany, guzowaty łeb
z wytrzeszczonymi oczami i wytkniętym jęzorem —
brunatny, jakby mu krew uderzyła do twarzy i tak zakrzepła,
kiedy go nadepnął. Jedną rękę i nogę odkruszył. W dwóch
miejscach tkwiły wbite w tułów srebrne pręciki — jakby
szpilki wetknięte w glinianą, na kształt człowieka
uformowaną poduszeczkę.
Ignotus zatrząsł się z gniewu. Trzymanym w ręku truchełkiem
rąbnął o ziemię. I jeszcze dobił obcasem. Od wstrząsu z góry posypało się próchno starych glutów. Spojrzała na niego smętnymi oczami. Pisnęła. Zakręciła się — cała rumiana, z turkoczącymi wstążeczkami przy warkoczykach. Widział w rzadkim świetle, jak umyka do swojej przytulni. Blaszany łomot gonił za nią, aż się Ignotus spostrzegł, że sam niewiele widzi od tych przytupów. Bach! Bach! Zakręciło mu w nosie i kichnął potężnie. Jakby odkurzył truchlaka. Ledwie ręką zmacał klamkę włazu. Naparł ramieniem i poleciał do przodu. Za sobą szybko drzwi zatrzasnął i oparł się o nie plecami. Jeszcze odkaszlnął, splunął, przetarł oczy zaprószone rdzą i siwą plemnią. Wreszcie się otrząsnął.
— Hej! — powiedział.
Łuka krzątał się dalej. Przewracał swoje papierki, coś po nich mazał fosforycznym pisakiem. Ostatnimi czasy do reszty zdziwaczał. Włosy mu z czoła odjechały na kark, jakby ogromny łeb wycisnęło spod zmierzwionej peruki. Nigdy sobie nie pozwolił wstawić sprawniejszych oczu, więc dalej na jego nosie tkwiły archaiczne okularki. Oczy mu tańczyły za wypukłymi soczewkami. Nosem węszył po kartkach. Utył znowu. Koszulę miał popękaną na grzbiecie. Nosem co rusz siąkał w rękaw. I tylko chichotał po staremu, jakby za młodu dał sobie wszczepić mechaniczną łaskotkę, która teraz przymilała się gdzieś pod siódmym żebrem. Wesoło mu tutaj, pomyślał Ignotus- Potrafi doglądać cyferek. Przynajmniej raz dziennie mógłby zmienić Pra-Matkę. Ta ledwie daje radę z drobiazgiem. Łuka zawsze miał do nich dobre podejście. Poza tym same do niego ciągną. Jak bzykuny do słodkiego mamidła. Aż nie sposób trzymać ich w inkubatorze.
— Hej! — powtórzył Ignotus. - Spłoszyłem twoją Gudrun. Jeszcze jej nie przeszło?
Łuka ruszył perkatym nosem. Ręką pomachał przy uchu. Może się opędzał przed glejowym bzykunem. Dalej szeptał . do siebie, pomrukiwał, wzdychał. Coś mu strzeliło spod pisaka, którym gryzmolił po kartkach. Zawirowało — może wypadło z rękawa. Zawsze był z niego kuglarz. Teraz się zaczaił. Nosem pobiegł po kartce za tym czymś połyskliwym i szybkim. Sięgnął jedną łapką i pochwycił zręcznie. W palcach przytrzymał. Popatrzył z lubością. Mlasnął. Westchnął, jak do szczególnie smakowitego gluta. Jeszcze rękawem przetarł perełkę dla lepszego połysku. Chuchnął. Znowu potarł. Potem zerwał się raptownie, zakręcił połami koszuli i wyfrunął na środek Dyspozytorni.
Teraz dopiero Ignotus miał okazję rozejrzeć się nieco uważniej. W ciemnej niecce Dyspozytorni, zewsząd otoczonej dymnomleczną mozaiką ekranów, w samym jej centrum wyrósł czarny postument. Dawniej go tu nie było. Półtora kroku na półtora i gdzieś do pasa wysoki. Pewnie mu Pochlebnik wytaszczył rdzeń węglowy ze starych aktywizatorów białka — pomyślał Ignotus. Albo Bishop wydłubał rodzynek ze skał Hidalga. Cokolwiek to było — coś na tym stało.
Łuka zasłonił sobą. Wzrostu nigdy mu nie dostawało, za to szerokości starczało nie do takich zaćmień. Wreszcie przeleciał na drugą stronę. Tam przysiadł i od dołu zajrzał w szklany sześcian. Gęba mu się przy tym rozjechała na boki. Brwi skoczyły do góry. Na twarzy malowały się jednocześnie błogość i zdumienie. Ignotus tymczasem wcale się nie dziwił, że przedtem tylko czarny postument wpadł mu w oczy. Stojący na nim sześcian, niby-szklany, podobny był do niezbyt ostrego, holowizyjnego widma.
Raptem Łuka wydobył zza ucha zatknięty tam szklany pręcik. Nadział na niego kulkę zaciskaną dotąd mocno w drugiej ręce. Potem czarodziejską pałeczką z namaszczeniem dotknął połyskliwej cegły. Zakołysała się niespodziewanie. Wszystkie jej krawędzie falowały zgodnie, jakby lodowy brykiet wahał się przed ostatecznym przeistoczeniem w wielgachną kroplę wody. Trwało to tak długo, aż Łuka cofnął swój pręcik. W mig wszystko znowu się zeszkliło. Krawędzie tak się wyostrzyły, aż strach było tknąć palcem. Prawdziwy kryształ o krawędziach jak szable.
Kryształ tak ogromny, że Łuka zmieściłby w nim swój łeb razem z uszami Gudrun Różouchej. Na szklanym pręciku zabrakło kulki-wydmuszki.
— Ej, Łuka! — westchnął Ignotus. — Do reszty ci się zabełtało. Aj, jak żal takiej głowy. Nijak nie powiesz klonom, że ten sam Łuka dawał wycisk parszywym konungom. Co my dzisiaj bez ciebie. Możemy klepać i strugać. Podszedł bliżej i zajrzał w kryształowy sześcian. Niemal doskonale przezroczysta bryła. Widać na wylot, ale tylko wtedy, kiedy się patrzy na wprost. Odchylone ścianki połyskują jak lustra. W środku więcej tych kulek. Nie większych niż paznokieć. Poza tym trochę drobiazgu — jakby garścią sypnąć białej kaszki ze sproszkowanych
brylantów.
— Pokazałbyś to Różouchej — powiedział Ignotus. —
Trochę by ją podniosło na duchu. Zawsze to jakaś pociecha,
że nie jesteś zupełnie do niczego.
Łuka popatrzył na niego z niezbyt mądrą miną. Pewnie
dopiero zauważył gościa. Szklanym pręcikiem podłubał
w uchu. Raptem się roześmiał, jakby tam połaskotał szare
komórki.
— A prawda! — przypomniał sobie Ignotus. — Przecież ja do ciebie ze sprawą.
Łuka do reszty się rozpromienił. Aż mu się w oczach zapaliły gwiazdki i na policzkach zaznaczyły dwa śmieszki-dołeczki. Nachylił się konspiracyjnie. Nagle między ich twarze wprowadził wskazujący paluch. Przesunął nim od podbródka w górę, wzdłuż nosa i między oczami. Wreszcie całym ramieniem strzelił w zenit.
— Właśnie — potwierdził Ignotus.
Gdzieś tam zachrobotało w tubie.
Łuka zakrzątnął się żwawo. Najpierw skoczył do kąta,
wetknął paluch w ścianę. Coś zamruczało rozkosznie
i zatrzeszczało, jakby się przeciągnęło z porannym
ziewnięciem. Czarny postument spłynął pod posadzkę.
W ekranach kilka tęcz mrugnęło posłusznie.
— Ech, Łuka! — znowu westchnął Ignotus. — Żebyś tak miał poukładane we własnej głowie. Teraz z podłogi wyłonił się rozłożysty fotel. Unosił się coraz wyżej. Naokoło był opasany pierścieniem jakby porcelanowym, z mnóstwem przycisków i sensorów. Z jednej strony prowadziły do niego szklane schodki. Można tam było wleźć, usadowić się wygodnie i czekać, aż oko dotknie okularu jednocześnie opuszczającego się z zaklęsłej misy stropu. Czarna tarcza, stanowiąca spód teleskopu już zjechała na wysokość nosa.
— Nie! Nie! — zaprotestował Ignotus. — Tam nie chcę
zaglądać! Niech ich szlag! Tylko ręka świerzbi. Dawaj samą
tubę.
Ignotus odetchnął, kiedy gniazdo Głównego Stratega
z powrotem zapadło się pod posadzkę. Tymczasem centralna
część stropu zaczęła się odchylać na magnetycznym zawiasie.
Wyglądało to jak ogromny właz. Ignotus szczęśliwie odsunął
się na bok, zanim coś posypało się zza uchylonej płyty.
Zobaczył wewnętrzną powierzchnię zwierciadła.
Równocześnie pod nogi grzmotnęły mu większe odłamki
skały i skruszonego pancerza. Łuka aż pisnął z uciechy.
Skoczył do przodu i już podnosił z podłogi coś czterołape,
umorusane, ubrane cudacznie.
Uściskali się radośnie.
— Dosyć! — Ignotus przerwał te poufałości. — A my porozmawiamy sobie. Patrz mi w oczy. Kiedy go Łuka puścił, Holoko klapnął na siedzenie. Wyglądał rozpaczliwie. Wszystkie kurze w tubie powycierał włosami. Krew mu ciekła z policzka. Szykując się do tej eskapady namalował na twarzy wojenne barwy — teraz to wszystko rozmazało się w tęczowe plamy. Na dodatek obcisły skafander pokryły brunatne zakwity sinic. Wszystko wskazywało, że przesiedział na zewnątrz dobrych parę godzin. I jeszcze się szczerzył. I patrzył bezczelnie ogromnymi oczami. Nawet nie wypluł giętkiej rurki, połączonej z walającym się opodal przyrdzewiałym bukłaczkiem.
— Proszę bardzo — żachnął się Ignotus. — Zaopatrzony w powietrze! Pewnie zaplanował zdobycie promienników. Czego się gapi? Baczność!
Holoko zerwał się z kupki gruzu, który razem z nim zleciał z powierzchni Hidalgo.
— Starszy Zwiadowca melduje się na rozkaz! — wykrztusił;
swoją rurkę dalej ściskał w zębach.
— Ja ci pokażę Zwiadowcę! — wybuchnął Ignotus. — Niziołek! Klon! Karakan taki! Ile razy mówiłem, żeby nosa nie wytykał z gniazda! Trzyma się kiecki Pra-Matki! Jeszcze sobie zmajstrował przystawkę do oddychania. Czego trzyma w zębach? Chce treningu? Co? A dobrze! Powiedziałem — do centryfugi! Aż odwiruje temperamencik. Ignotus byłby go złapał za ucho, kiedy Łuka osłonił klona własnym brzuchem.
— Ty czego? — warknął Ignotus.
Holoko przełknął głowę pod ramieniem Łuki.
— Tam! — upaćkanym paluchem wskazał puste wnętrze tuby. —Widziałem! Ignotus odruchowo spojrzał w górę. Zmroziło go w jednej chwili. Dno tuby było zaklęsłym lustrem, ściany doskonale czarne. W górze, w ognisku większego, na trzech metalowych nitkach wisiało mniejsze lusterko. Teleskopem to było może dla Łuki. Karakany co rusz wpadały w podstępną zapadnię. Tam właśnie, w kręgu nieco szczerbatym, gdzie się Holoko powinęła noga, gwiazdy jasno świeciły na prawie czarnym niebie. Atmosfera trzymała się powierzchni Hidalgo warstwą nie grubszą nad kilkanaście metrów. Tylko promienniki wystawały ponad tę rozrzedzoną mini-atmosferę, którą planetoida gubiła pomimo sztucznej grawitacji.
— Łuka! — szepnął Ignotus. — Widzisz to samo?
Ledwie potrafił oderwać wzrok od miejsca, gdzie w osypisku
Mlecznej Drogi objawił mu się skafos konungów, wyraźnie większy od starboltów, jakimi kiedykolwiek rozporządzała Flota Strefy Systemu. Zdawało się, że nadlatuje prosto w otwartą gardziel tuby. Nawet Łuka posiniał na twarzy. Gotów był się rozchlipać.
— Zamykaj, Łuka! Zamykaj! — jęknął Ignotus.
Potem za kark chwycił Holoko, który gotów był przesmyknąć
się do drzwi między jego rozstawionymi nogami.
— Gdzie niesie? — syknął Ignotus. — Zostawił ślady? Holoko gwałtownie potrząsnął głową.
— Melduję, zacierałem ślady! — zapewnił gorąco. Ignotus poczuł, jak mu opadają ręce.
— Głupiś — powiedział. — Jak każdy karakan. Tymczasem Łuka docisnął dolne zwierciadło. Potem znowu wystawił fotel, wdrapał się po schodkach i usadowił przed okularem teleskopu.
— Chodźmy — powiedział Ignotus. Holoko bez ponaglania znurkował w korytarzu wiodącym do gniazda. Tuż za progiem pod stopą Ignotusa strzeliły skorupki pozostałe z ulepca Gudrun Różouchej. Kiedy dotarł do głównego rozwidlenia, już tam warowały klony z klanu Tien-tsy i białowłose karakany Ljungberga. Pewnie ich skrzyknął pędzący przodem Holoko.
— Czego? — ponuro zapytał Ignotus, kiedy nie zamierzali zejść mu z drogi.
— Łącznicy meldują gotowość! — oświadczył czarnowłosy, bystrooki pędrak, pewnie z klanu Tien-tsy.
— Diabli was! Też się urwali z inkubatorów? Powiedzcie swoim, jeśli dadzą wam dojść do głosu przed trzepaniem tyłków, że będzie wizytacja.
— Konung!! —jęknęła pryszczata latorośl Ljungberga.
— Rozkaz! — wrzasnęli chórem i tyle ich widział. Kiedy dotarł do swojego gniazda, wszędzie zapadła grobowa cisza. Konung musiałby przyłożyć ucho do pancernej tarczy planetoidy, żeby stwierdzić, że ktoś jeszcze dycha we wnętrzu Hidalgo.
Ignotus przelotnie spojrzał na inkubator. Pod kloszem walało się trochę rupieci — wszystko, co zostało z zabawek przynoszonych przez Bishopa. Klony siedziały wokół karmnika. Wystraszone jakieś. Tylko Holoko niecierpliwie wiercił się na kolanach Pra-Matki. Obok przybrańcy, Teskliwa i Tristis, skrzyżowali na Ignotusie te same żałobne spojrzenia. Bez słowa podszedł do swojego warsztatu. Popatrzył na niedokończony Harpun Zdalnie Sterowany. I nagle poczuł w sobie przypływ czarnej, gorącej i gorzkiej
fali. Gotów był rozpłakać się jak Teskliwa. Tylko się wysmarkał. Rękę wytarł o spodnie i usiadł przy warsztacie. Palce jeszcze mu drżały, kiedy ujął brzeszczot oszlifowany do przezroczystości. Zabawka — pomyślał. W sam raz dla karakanów, żeby z powietrza strącać bzy kuny. Ignotus sam czuł jedynie ogromną żałość. I bezradność.
— Zjedz coś — gderliwie odezwała się Teskliwa.
Też wyglądała na zrezygnowaną. Wielkim nożem zaczęła
płatać białkowe gluty. Po jednej porcji kładła przed
każdym klonem. Bez zwykłej wrzaskliwości oglądały się na
Ignotusa.
— Jedzcie beze mnie — powiedział. Błyskawicznie każdy chwycił swoją porcję. Teraz przeżuwali zawzięcie. Nawet Tństis i Teskliwa. Jakby im ktoś mógł wyrwać ten ostatni w życiu kęs. Tylko Pra-Matka spokojnie trzymała za jeden koniec porcję Holoko — wyraźnie miał zamiar połknąć całość i znowu gdzieś czmychnąć. Ignotus zgarbił się i zaczął szlifować Harpun. W jednym miejscu zbyt mocno przydusił, aż się odłupało kryształowe ostrze. Szpetnie zaklął pod nosem. Równocześnie usłyszał łomot kroków w korytarzu. Wzdrygnął się. Ale to tylko Bishop rudą brodę wetknął do gniazda.
— Można? — zapytał od progu.
Ciężko władował się do środka. Ogromny był, przygarbiony, srebrzysty. Ignotus poczuł, że go coś chłodną ręką chwyta za serce. Bishop ubrał się w prawdziwy, chociaż stary skafander. Teraz poczuł na sobie ich wzrok, gdyż przestąpił z nogi na nogę, jakby się zmieszał.
— Zabrałem kogoś po drodze — powiedział gromowym basem. — Słyszę: beczy w kącie. Myślałem — karakan jakiś. Lepiej niech się sama nie szwęda. Dajcie jej coś przegryźć.
— Zapraszamy i ciebie — powiedziała Teskliwa. — Wystarczy.
— At! — machnął ręką. — Też mi do jadła! Okazało się, że drugie ramię ciągle trzymał za drzwiami. Teraz pociągnął coś jeszcze; szersze to od niego, chociaż o połowę niższe, pstrokate całe, roztrzęsione. Teskliwa aż się poderwała z ławy — zawsze wniebowzięta, żeby się użalić nad kimś jeszcze mniej udanym.
    Chodź! Moja! No i czego chlipie?   fartuchem otarh łzy na jednocześnie rumianej i zmarszczonej buzi. — Przysiądź, moja. Serdecznie prosimy... Gudrun Różoucha klapnęła na podsunięty stołek. Ubrana była kolorowo, cała w pstrokatych łatkach. Zupełnie jak na Święto Perihelium. Nawet w setkę warkoczyków wplotła
barwne wstążki. Usztywnione tym sposobem stroszyły się we wszystkie strony. Niewiele spod nich było widać twarzy. Uszy za to sterczały po dawnemu — ogromne, jaśniejące różowością naprawdę świetlistą, niby mięsiste płatki egzotycznego kwiatu wetknięte we włosy. Nawet Tristisowi nieco rozmroziło gębę. Klony zachichotały wokół karmnika. Tylko Teskliwa wczuwała się w rolę.
— Biedna moja. Nie potrafią docenić twojego serduszka? — sama gotowa była rozpłakać się. — A ty na niego pluń, moja! Co, niby admirał? Tfu! Akurat jego upatrzyła. Minęły czasy, kochanieńka, kiedy był z niego chłop na schwał. Uch! Zachciało im się wojny! Teraz tylko szpera, do czego głowę podłączyć, żeby wymyśleć coś jeszcze. Przez takich jak on...
— Milcz, głupia! — szepnął Tristis.
— A co! — pierś Teskliwej wezbrała i znowu przywiędła, kiedy zerknęła na Ignotusa; dalej ciągnęła ściszonym głosem:
— Mogli sobie wyliczyć, że trafią na jakieś paskudztwo. Co nam teraz zostało? Siedzieć jak trusia na ostatnim ogryzku, którego parszywym konungom nie chciało się ruszać. Musimy tkwić w tym bunkrze i zdychać. Tyle nam zostało. A takim, jak Łuka, to nawet wszystkich klepek zabrakło. No, no, już dobrze. Niech nie chlipie. Z niego już żaden facet. Biedna moja! Sam by przygarnął, pocieszył — miałby co jeść i nie obrastał brudem. Głupi! No, masz... Jedz, moja... A ty taka śliczna. Wypłaczesz oczęta... Bishop zwalił się na stołek obok warsztatu Ignotusa.
— Co majstrujesz? — zapytał.
Ignotus wszystko zgarnął do szuflady. Głupio mu było. Jak
takiemu powiedzieć: Zdalnie Sterowany Harpun!
— Co za czasy! — westchnął Bishop. — Ty się nie złość. Teskliwa ma rację. Wszyscy my jak myszy pod miotłą. Byłem u Łuki. Widziałem. To naprawdę skafos konungów. Holoko ich namierzył? Dzielnego będziesz miał syna.
— Swoich ucz dzielności — warknął Ignotus. — Mój ma siedzieć w inkubatorze. Aż dorośnie. Czort wie, ile zostawili śladów tacy jak on dzielni. Można było zamknąć na cztery spusty i udawać trupa. A jeszcze pewniej — wszystkich w stare zamrażalniki i spuścić powietrze.
— Wiesz dobrze, że to nic nie da — odparł Bishop. — K-iedy tu byli ostatni raz, żadnemu nie chciało się nawet zajrzeć do środka. I tak doskonale wiedzą, że nas szlag nie trafił i jakoś żyjemy. Pewnie wiedzą, ilu nas jest i co pozwala nam przeżyć.
— Skąd niby mają wiedzieć? — zapytał Ignotus.
— A jak myślisz, czemu zawszę wiedzieli, gdzie warto zapuścić rękę? Taki ich talent. Poza tym łatwo wyliczyć z trajektorii Hidalgo, że daliśmy sobie radę z grawigeneratorami. Przynajmniej na tyle, żeby nam krew ciekła zgodnie z ziemskim ciążeniem.
— Jeśli dowiedzieli się, że działa nam grawitacja, mogą się zdecydować — zauważył Ignotus.
— Na co? — Bishop uniósł ryże brwi.
— Żeby i na tym postawić krzyżyk.
— E! Co im zależy.
Ignotus popatrzył na Bishopa zdumionymi oczami.
— Mówisz, jakbyś ich nie znał — powiedział. — Dogadałeś się z Pochlebnikiem?
— Dalej słuchaj Teskliwej, sam zaczniesz gadać od rzeczy — rozgniewał się Bishop. — Przyszedłem do ciebie popytać, co mamy teraz robić? Trzeba się naradzić.
— Co tu jest do radzenia — Ignotus wzruszył ramionami.
— Zwołam starszych klanów — powiedział Bishop.
— Zbierajcie się. Radźcie. Ubierajcie odkurzone mundurki. Nie mamy tu nic do gadania. Będzie, jak oni zechcą. Bishop ciężko podniósł się ze stołka.
— Myślałem, że z tobą można... — powiedział i machnął
ręką. — Starzejemy się, Ignotus.
Ignotus siedział zgarbiony, z pięściami złożonymi na pulpit
warsztatu.
— Kolejno miękną nam karki — od progu powiedział Bishop. — Niby nikt od nas niczego nie chce, nikt się specjalnie nie czepia, na resztę zębów nie zakłada kagańca. A jednak... starzejemy się.
— Karakany — warknął za nim Ignotus.
— W nich nadzieja — w zamyśleniu powiedział Bishop, potem uważniej popatrzył na Ignotusa. — A ty czego się ich znowu czepiasz?
— Zbieraj się z kim chcesz — niechętnie powiedział Ignotus. — Nie obchodzi mnie, co uradzicie. Tylko klony pochowajcie w inkubatory. Nie muszą wiedzieć, na ile nas jeszcze stać.
— Niech nie patrzą, jak się starzy rozmieniają na drobne, chciałeś powiedzieć? — cierpko uśmiechnął się Bishop. Chwilę zastanawiał się przed uchylonymi drzwiami. Wreszcie skinął głową. Zmiął w garści swoją ryżą brodę i szarpnął, jakby mu gardło opalił prawdziwy płomień.
    Fakt — powiedział. — Też zadbaj o swoje. Bywajcie. Drzwi trzasnęły za nim. Od razu pusto zrobiło się w gnieździe.
Nawet Teskliwa przycichła. Tristis rozlewał gleję z kanistra prosto w kubki. Pierwszy z posiłkiem uwinął się Holoko. Teraz zerkał na drzwi. Tam coś poskrobywało. Pewnie na dalsze łazęgi umówił się z klonami Bishopa, Tien-tsy i Ljungberga. Dobrze przynajmniej, że nie zadaje się z pomiotem Pochlebnika.
— Wracać! — warknął Ignotus, kiedy Holoko sprytnie zeskoczył z kolan Pra-Matki i niby bokiem dreptał do drzwi, gdzie już ucichły kroki Bishopa.
— Proszę — wybąkał Holoko. — Łuka da popatrzeć przez tubę. To takie straszne... i ciekawe!
— Siedzieć! — uciął Ignotus. — Znaleźli Kumpla. Oj, Łuka, Łuka...
Raz jeszcze otworzył szufladę pod blatem warsztatu. Wyjął płaski brzeszczot. W połowie Harpun błyszczał doskonałą gładzizną. Resztę bocznej powierzchni pokrywały drobne wgłębienia od płytkich odłupań. Na razie grot Zdalnie Sterowanego Harpuna wyglądał na zwyczajny nóż z obsydianu.
— Na co nam przyszło — westchnął Ignotus; bardziej przy tym wspominał Luke, niż się użalał nad sobą. Tristis przyniósł mu kubek z gleją.
— Wypij — zaproponował. — Póki zimne.
— Dziękuję.
Chwilę przyglądał się, jak Tristis wraca do boku Teskliwej. Pomyślał, że kiedyś był z niego sensowny chłopak. Wiadomo — z klanu Ljungbergów. I jeszcze spokrewniony z klanem Deograciasa. Czy to moja wina, pomyślał Ignotus, że mam siostrę, której na imię Teskliwa? Przy niej z Bishopa zostałby wymoczek. Trudno się dziwić, że Tristisa nie stać na założenie własnego klanu.
Klony przy karmniku zaczynały rozrabiać. Pokrajane gluty też potrafią na deser zrobić niejedną niespodziankę. Któryś z brzdąców aż syknął, kiedy mu w dłoniach wychuchany kąsek niespodziewanie sparzył palce. Rzucił ulepca na blat karmnika. Elastyczny płat podskoczył i oklapł pośrodku. Chwilę tak leżał, aż któryś z kubka chlapnął na niego gleją. Zapachniało jakby przypieczonym mięsem. Ignotus sięgnął po kubek przyniesiony przez Tristisa. Pociągnął łyk. Smaczne. Aż wargi parzy. Jeszcze trochę i mógłbyś tylko powąchać. Zapach ambrozji. To trzeba oddać Teskliwej — wie, gdzie zbierać gluty i z czego wyciskać gleję. Tylko swojego Tristisa nie potrafi utuczyć.
Ignotus przechylił kubek i wysiorbał do końca. Przyjemne ciepło zaczęło zstępować w niższe partie ciała. Za godzinę
jeden taki łyk mógłby przelecieć na wylot i zostawić po sobie dodatkowy przełyk o zwęglonych krawędziach. Gluty psują się jeszcze prędzej. Klony właśnie skupiły zafascynowane twarze wokół czegoś, co świeciło jaskrawo. Kawałek przygryzionego gluta aż potrzaskiwał iskrami. Za plecami Teskliwej Holoko zwędził ostatni większy kawałek — zawsze coś trzymała na boku dla niespodziewanych gości. Potem różowiejący płat rzucił przed Gudrun Różoucha.
— Ulepisz nam? — zapytał.
Niespodziewanie chętnie sięgnęła po nadliczbową porcję
mięsiwa. Gudrun miała zręczne ręce. Tylko Łuka tego nie
doceniał.
Teraz niepewnie gniotła w palcach elastyczną masę.
— Zrób nam Ucho! — zapiszczał któryś z młodszych
klonów.
Reszta zachichotała. Uszy Gudrun jeszcze poróżowiały.
— Spokój! — rozkazał Holoko. — Potrafisz konunga? Gudrun twierdząco potrząsnęła warkoczykami. Usadowiła się wygodniej. W obie ręce ujęła kawał gluta. Palce jej nagle zamigotały. Widać było, jak coś rośnie między jej rękami, płynnie zmienia kształt, właściwie — szuka kształtu, wydłuża się, rozwarstwia. Wreszcie drgnęło, jakby niezależnie od palców Gudrun. Aż Ignotus uniósł się ze swojej ławy. Gudrun też popatrzyła na niego. Wypuściła z rąk ulepca. Zmieszała się. Coś po swojemu zabełkotała. Zerwała się raptem — ogromna bania na tłustych łydkach. Drzwi tylko raz klasnęły — jakby ją przeciąg porwał za sobą. Zawsze z niej była wiedźma, pomyślał Ignotus. Łuka nie jest taki głupi.
— Wracać! — wrzasnął i tuż przed drzwiami osadził Holoko. — Precz od drzwi! I zamknij! O tak. A teraz...
— Och! —jęknął Holoko. — Oni niedługo będą tutaj!
— Tam masz — powiedział Ignotus. — Zobacz, tam stoi twój konung. Dziękuj Bogu, jeśli nie zobaczysz innego. Jeden Holoko wolałby zobaczyć żywego konunga; reszta z fascynacją oglądała ulepca Gudrun Różouchej. Stał wysoki, strojny i jednocześnie pokraczny taką monstrualnością, jakiej nie sposób zapomnieć, jeśli się kiedykolwiek coś takiego zaobserwowało w naturze.
Jeden klon z niewiarą dotknął palcem figurki konunga. Syknął z bólu i jeszcze go Teskliwa zdzieliła po ręku. Sama aż pobladła i na konunga popatrywała wzrokiem jednocześnie przerażonym i omdlewającym. Konung urósł nieco. Gluty zawsze puchną przed wejściem w ostatnią fazę przemiany
materii. Ten dopiero zaczynał świecić. Piękny się zrobił, migotliwy, jakby po nim z wierzchu pełgały złote płomyki. Pierś wypiął i rozłożył ramiona — gotów wszystkich objąć braterskim uściskiem.
— On naprawdę też świeci? — zapytał Holoko.
Znowu wgramolił się na kolana Pra-Matki. Tej też się nie
spieszyło wracać na inkubator. Ignotus zrozumiał, że
bezwiednie pieści palcami brzeszczot Zdalnie Sterowanego
Harpuna. Gotów był cisnąć nim, żeby rozchlastać tamten
maszkaron, któremu reszta przyglądała się w nabożnym
skupieniu. Ledwie się powstrzymał przed głośnym
przekleństwem. Niech się karakany oswajają, pomyślał. Czort
wie, co ich czeka.
Nawet nie zdążył zmontować Zdalnego Sterowania do
swojego Harpuna.
— I taki gorący? — Holoko nie dawał za wygraną.
— Gorzej, szkarłupniu, gorzej — skrzekliwie zaciągnęła Pra-Matka. — Och! Biedna Gudrun miałaby co opowiadać. Tylko się jej ze szczętem pomieszało w głowie. Trzymaj się, synku, z dala od takiego... Gorący, powiadasz? I czy świeci? To nic, synku. Gdyby tylko tyle, nie bylibyśmy dzisiaj sami na tym świecie.
— Opowiedz, opowiedz! — zapiszczały wszystkie klony. Jeden Holoko z palcem w gębie zastanawiał się chwilę.
— Opowiedz, jak Czterdziesta Trzecia Transgalaktyczna natknęła się na czerwonego olbrzyma — zaproponował.
— Opowiedz o Domu Na Jeziorze! — domagał się inny.
— Io Czarnym Statku!
— O niby-starboltach!
— O pierwszym konungu!
— Io Imperium Czerwonej Gwiazdy!
— O pierwszej Bitwie Podprzestrzennej!
— Io dziewiątej!
— Dziewiątej już nie będzie — łagodnie powiedziała Pra-Matka i suchą ręką pogłaskała ich główki garnące się do' niej.
— W takim razie opowiedz o obronie Oberona!
— Nie — zdecydowanie sprzeciwił się Holoko. — Zawsze obiecywałaś, że kiedyś zdradzisz nam tajemnicę admirała Adaojamy. I kim dla niego była piękna Czikometa. Wszyscy zamilkli nagle. Klony w napięciu zataiły oddech. Teskliwa aż głowę wciągnęła między ramiona. Gotowa była schronić się pod pachę Tristisa. Pra-Matka niespokojnie zerknęła na Ignotusa. Ten podniósł się powoli. Ujął brzeszczot Harpuna i przyłożył do dłoni. Czuł potrzebę, żeby
się zamachnąć i wreszcie dokonać próby — cisnąć Zdalnie Sterowanym Harpunem. To nic, że wytoczył tylko ostrze. Więcej nie zdąży. Przynajmniej to trzeba wypróbować — nauczyć lotu i cięcia powietrza.
Zabrał ze sobą Harpun i wyszedł z gniazda. Pra-Matka długo patrzyła za nim. Klony wierciły się niespokojnie.
— Masz rację, Holoko — powiedziała wreszcie. — Może to ostatnia okazja. Ale przedtem pognaj resztę do kołyski. Hop! Holoko też! Kto podziękuje Teskliwej za dobry posiłek? O tak! Każdy w oba policzki. I Tristisowi też się należy. Prawda? No, już dosyć. Dosyć! Dajcie im odetchnąć! Do kołyski!
Klony zatupotały bosymi piętami. Wielki klosz inkubatora uniósł się na moment. Jeden za drugim wśliznęły się pod osłonę. Tam już nie zostało śladu po zabawkach i innych rupieciach. Dno inkubatora pogłębiło siedem bruzd — niby siedmioramienna rozgwiazda. Każdy płatek przyjął w siebie jednego klona. I zwinął się w przytulną tulejkę. Tylko siódmy czekał rozprostowany. Holoko oparł ręce na kloszu i raptem mocno docisnął go do podstawy. Sapnęło miękko.
— Co to znaczy, Holoko? — zmarszczyła się Pra-Matka. — Dalej, do reszty.
— O nie — zaprotestował. — Nie będziemy się znowu czarować. Zarzucisz fartuch, zrobisz noc i — cześć! Albo nas załatwisz nasenną fatamorganą. Żeby było pięknie i spokojnie. Znam te sposoby. Dzisiaj ktoś musi cię przypilnować. Nie chcę spać. Ja ich naprawdę widziałem.
— To długa opowieść — zmartwiła się Pra-Matka.
— Poza tym ma być, wiesz: bez popularyzacji — uśmiechnął
się chytrze. — Dokładnie tak, jak było.
Pra-Matka chwyciła go za ucho, chociaż próbował się
wywinąć. Potargała go, ale nie za mocno. Potem uśmiechnęła
się.
— Oj ty, Holoko! — westchnęła. — Same z tobą kłopoty. Ale jak skończę, pójdziesz spać?
Holoko chwilę rozważał propozycję. Jego mina świadczyła dobitnie, że obliczał szansę: długa opowieść — wszystko może się zmienić. Na razie można obiecać, byle starą Pra-Matkę pociągnąć za język.
— Słowo klona! — zapewnił i odsalutował. Potem Pra-Matkę chwycił za rękę i pociągnął do inkubatora. Protestowała rozbawiona. Inne klony z inkubatora popierały go chóralnym piskiem. Były pewne, że przy okazji też skorzystają. Wreszcie Holoko zmusił ją, żeby przysiadła na
szklanym kloszu. Pomógł jej na wszystkie strony rozłożyć metaliczne poły fartucha — ciemnogranatowe, wyszywane fosforycznymi gwiazdami. Klony w środku trochę protestowały. Na co im noc, jeżeli nie będą spały. Tylko im pokazał język przez ostatnią szparę. Ostatecznie zasunął kurtynę. Wygładził fałdki. Wreszcie sam się wgramolił na kolana Pra-Matki. Pozwolił się objąć. Sam skulił się chętnie, ułożył wygodnie i bystrymi oczami zajrzał w twarz Pra-Matki.
Długo tak trwali. Ona sprawiała wrażenie, jakby się z latam) zupełnie oduczyła oddychać. Siwe włosy miała, jak zawsze, zaczesane na tył głowy i spięte w ogromny węzeł. Jej twarz była sucha i stara. Trudno się w tym było doszukać minionej piękności. Tylko oczy miała dobre, tak samo jak ręce. Jedną dłoń położyła na czole Holoko. Potem sama przymknęła oczy. Jej twarz zrobiła się biała i przezroczysta. Siedziała nieruchomo, jakby skamieniała. Teskliwa i Tristis cichcem wymknęli się z gniazda. Na blacie karmnika pozostał ulepiec. Niby-maszkaron, niby-człowiek. Zaróżowił się jeszcze mocniej. Świecił mocnym światłem, jakby się wystroił w szkarłatne, złotem tkane szaty. Już płonął prawdziwym ogniem. Jego postać jeszcze urosła, a przecież w migotliwym świetle wydawała się mniej realna, jakby widmowa. Pewnie dopiero teraz wzbudziłaby grozę, gdyby potrafiła przyciągnąć do siebie czyjeś jeszcze oczy.
Tymczasem twarz Holoko też straciła wszelkie kolory. Może je wypalił tamten ogień. Szkliste oczy klona wpatrywały się w twarz Pra-Matki. Nic już nie widział poza nią. Powieki powoli opadły mu na oczy, lecz twarz nie odzyskała spokoju. Wyglądał tak, jakby cały czas był zasłuchany, z napięciem w coś wpatrzony; już nie tylko oczami — całym sobą. Szmery ucichły pod kloszem. Noc tam zapadła — najdłuższa z nocy.
PIERWSZA PIEŚŃ — O ŹRÓDLE
Trzeciego dnia transferu docelowego krążownik uchwycił
grawitacyjny kontakt z czerwonym olbrzymem. Synchromat
zarządził gotowość modułów reanimacyjnych. Wreszcie
obudził załogę.
Zebrali się w nawigatomi.
Przed nimi rozwinęła się komora ekranów holowizyjnych.
Mieli wrażenie, jakby ich statek otworzył się naprzeciw ogromnej, czerwonej gwiazdy.
— Do diabła! — zaklął Short. — Nadęło jak balon! Gotowe nam trzasnąć w oczy.
— Nie jest to nierealne — zauważył Blish.
— Lubisz straszyć? — uśmiechnął się Short. — Czerwone olbrzymy to gwiezdne trupy. Stać takiego, żeby w nas zionąć jakimś duchem? Roześmiał się, ubawiony grą słów.
— Czemu nie? — zapytał Blish. — Czerwone olbrzymy powstają z niezbyt masywnych gwiazd, mniej więcej rzędu l ,5 masy Słońca. Trwanie ich w tej fazie jest bardzo krótkie w porównaniu z trwaniem gwiazd ewolujących w głównym ciągu. Rozdział ewolucji zostaje zamknięty wraz z tak zwanym „błyskiem helowym", kiedy to w jądrze gwiazdy, gdzie już wypalił się wodór, rozpoczyna się reakcja 3a;
przekształcanie helu w węgiel. Po pewnym czasie jądro czerwonego olbrzyma tylko z wierzchu pokrywają cienkie warstwy helu i nie wypalonego wodoru; większość masy — w wyniku helowych reakcji jądrowych — zostaje przekształcona w węgiel, tlen albo neon.
— Tu się zaczyna żywot białego karła? — grzecznie zapytał Short.
— Masz na myśli, że ten czerwony olbrzym jest bliski eksplozji? — włączył się do rozmowy Kenan. Dowódca siedział w swoim fotelu, pod uniesionym teraz kołpakiem tranzytywizatora, sprzęgającego zmysły pilota z Synchromatem.
— Świetnie! — zawołał Short. — Przecież Iv ma siódmy zmysł! Popatrzcie, jak węszy! Pewnie jego wewnętrzny chronometr odmierza ostatnie sekundy przed fajerwerkiem!
Rzeczywiście, Iven Mahon wyszedł naprzeciw holowizyjnej projekcji. Przyjął przy tym zabawną postawę, jakby chciał własną piersią stawić opór tej płonącej kuli. Jednocześnie oczami chłonął krwawe światło.
— Czerwony olbrzym nie eksploduje przed wejściem jądra w fazę białego karła — Blish pokręcił głową. — Macie pojęcie, jaka jest budowa tego olbrzyma? Short rozłożył ręce w geście wyrażającym niezrozumienie, że ktoś dopuszcza istnienie na tym padole rzeczy jemu niewiadomych. Z drugiej strony mogło to oznaczać, że możesz mu wszystko wcisnąć, jeżeli jesteś specjalistą.
— Wal — powiedział.
— Moglibyśmy poprosić Synchromat o lekcję poglądową —
zauważy} Blish. — Ale będzie krócej, jak sam to spopularyzuję. Zgoda? A więc: ta gwiazda ma jądro ogromnej gęstości. Wodór już się tam wypalił i przekształcił w hel. Temperatura sięga 40 milionów stopni, co nie wystarcza jednak na uruchomienie helowej reakcji jądrowej. Przy stałej temperaturze mamy więc do czynienia z jądrem izotermicznym, którego wymiary sięgają najwyżej 0,001 promienia całej gwiazdy. W tej minimalnej objętości zawiera się jedna czwarta całkowitej masy gwiazdy.
— Witaj, pierwszy szczeblu drabiny jakubowej — powiedział Short.—Co dalej?
— Wokół tego zdegenerowanego jądra znajduje się cienka otoczka, gdzie zachodzą reakcje termojądrowe cyklu węglowo-azotowego. Grubość tej warstwy jest mniejsza od promienia jądra izotermicznego. Tutaj temperatura spada do 25 milionów stopni. Gęstość materii jest również kilka tysięcy razy mniejsza niż w jądrze gwiazdy.
— Uf! — odsapnął Short. — Mamy za sobą drugi szczebel.
— Dalej następuje warstwa przenoszenia energii przez promieniowanie — ciągnął Blish. — W tym miejscu odmierzamy dopiero 0,1 promienia całej gwiazdy.
— Z głowy trzeci szczebelek — Short kontynuował gimnastykę języka.
— Teraz dopiero zaczyna się zasadnicza, objętościowo, warstwa czerwonego olbrzyma. Energia przenoszona jest tędy dzięki konwekcji, czyli przez mieszanie gazu nagrzanego w pobliżu jądra i ochładzanego przy powierzchni gwiazdy, gdzie zaczyna się właściwe wypromieniowanie energii w przestrzeń kosmiczną.
— Piąty stopień wtajemniczenia — podsumował Short. — Teraz będzie egzamin?
— W danej chwili interesuje nas wyłącznie zewnętrzna powłoka czerwonego olbrzyma — nie zrażał się Blish;
przynajmniej Kenan słuchał go uważnie. — Powierzchniowa-temperatura czerwonego olbrzyma ledwie dochodzi do 3000°. Średnia gęstość całości wynosi 0,0002 g/cm3, a więc jest dobre 10000 razy mniejsza od gęstości ziemskiego powietrza! Pamiętajmy przy tym, że wliczyliśmy czwartą część masy skoncentrowaną w jądrze, a więc realne wielkości będą jeszcze mniejsze. Prawdopodobnie przed odrzuceniem zewnętrznej powłoki, czyli przed rozdziałem czerwonego olbrzyma na białego karła i zewnętrzną mgławicę planetarną, średnia gęstość może obniżyć się do 0,000009 g/cm3.
— Cyferki, cyferki! — parsknął Short. — Spoza ich mgiełki byłbym zapomniał, że nie miało być żadnej eksplozji.
— I słusznie — przyznał Blish. — Odrzucenie zewnętrznej otoczki czerwonego olbrzyma nie następuje katastroficznie. Odbywa się to powoli i bardzo płynnie. Po prostu zostaje naruszona więź grawitacyjna zewnętrznych gazowych powłok czerwonego olbrzyma z jądrem gwiazdy na rzecz ciśnienia promieniowania odśrodkowego, które odpycha rozrzedzone gazy. O tym, że proces przebiega łagodnie, może świadczyć wygląd mgławic planetarnych. Porównajmy to z gazowymi obłokami odrzuconymi przez supernowe. Dla przykładu postrzępione i skotłowane mgławice ekspandujące po eksplozjach gwiazd w rodzaju GK Persei czy supernowej w mgławicy Krab. Tymczasem mgławice planetarne samym kształtem dobitnie świadczą o płynnym odejściu zewnętrznej otoczki gwiazdy-rodzicielki. Weźmy dla przykładu mgławicę NGC 7293 w gwiazdozbiorze Lutni albo NGC 6853.
— Nie znam się na astrofizyce — odezwał się Kenan. —
Tym niemniej coś mi w tym nie gra.
Mówiąc to ponurym wzrokiem patrzył na Mahona.
— Jestem do dyspozycji — powiedział Blish.
— Ciekawa propozycja! — zarechotał Short. Jeden Iv Mahon nie odzywał się. Stał naprzeciw ogromnej, czerwonej kuli. Holowizja zawsze dawała efekt rozłupania się statku naprzeciw kosmicznej przestrzeni. Teraz ich krążownik znalazł się tak blisko gwiezdnej tarczy, aż ta zatracała swoje pierwotne wybrzuszenie, zdawała się ich ogarniać ze wszystkich stron.
— No więc? — przypomniał o sobie Blish. Dowódca zastanawiał się intesywnie. Jednocześnie nie przestawał wodzić wzrokiem od gwiazdy do Mahona, który stał z uniesioną, skamieniałą twarzą i z rękami skrzyżowanymi na piersi.
— Synchromat miał wyraźne dyspozycje — powoli
powiedział Kenan. — Powinien podprowadzać krążownik
wyłącznie w pobliże gwiazd posiadających system
planetarny.
Short aż gwizdnął przez zęby.
— Rozumiem — Blish zmarszczył brwi.
— Jaki układ planetarny? — parsknął Short. — Jak
słyszałem, tutaj dopiero ma powstać mgławica
planetarna.
Blish pokręcił głową.
— Mylisz pojęcia. Odziedziczyliśmy niezręczną nazwę. Mgławica planetarna nie ma nic wspólnego z tworzeniem się planet. Ale Ken ma rację — obejrzał się na dowódcę. — Pytałeś Synchromat?
— Ledwie przetarłem oczy — odparł Kenan.
— Mogę się mylić — w zamyśleniu zaczął Blish. — Ale jest jedna możliwość. Podejrzewam, że Synchromat miał podstawy, żeby nas ściągnąć akurat tutaj.
— O tak! — potwierdził Short. — Ma przecież zaprogramowane poczucie humoru.
— Ta gwiazda ma planety — powiedział Blish.
— Nic nie znaleźliśmy — zauważył Kenan.
— Źle szukamy.
— To znaczy?
— Synchromat dokonuje analizy grawitacyjnych anomalii'
systemu. Z nich dedukuje istnienie planet obracających się
wraz z centralną gwiazdą wokół wspólnego środka
ciężkości.
Short zrobił wielkie oczy.
— Tam?! — zawołał. — Nie dziwne, że^ię Iv tak
zapatrzył.
Palcem tknął brzuch gwiazdy obrzmiały czerwoną
gorączką.
— Owszem — przyznał Blish. — To nie wina Synchromatu, że te planety znalazły się poza barierą światła dostępnego naszym oczom.
— Bzdura! — słabo protestował Short. — We wnętrzu takiej gwiazdy każdą planetę dawno powinien trafić szlag!
— Zależy, pod jakim względem. A już zupełnie nie we wnętrzu „takiej" gwiazdy — powiedział Blish. — Wspomniałem o gęstości gazu stanowiącego tę warstwę naszego czerwonego olbrzyma, która ogarnęła ewentualny system planetarny. W takim rozrzedzeniu materii masy planet nie tak łatwo wyhamowują swój bieg wokół wspólnego z jądrem środka ciężkości. One ciągle tam krążą. Ogarnięte pożarem, rozpłomienione w ogniu kule materii — płyną we wnętrzu czerwonego olbrzyma, mieszają w nim, same topnieją, ale wciąż jeszcze — być może — lecą dalej, nawet gdy ich orbity uległy pewnemu zachwianiu. Teraz już wszyscy: Mahon, Kenan, Blish i Short patrzyli prosto w ponurą tarczę czerwonego olbrzyma. Short wzdrygnął się.
— Czuję się... — wyciągnął rękę i powoli rozcapierzone palce zwinął w pięść. — Jakby i mnie tak zdusiło w garści.
— To tylko rozmiary— powiedział Blish. — Właściwa gęstość...
— Ba! — westchnął Short. — Ile ich jest, tych planet? Może
na nich istniało żyde. Na każdej odmienne. Teraz ogarnęła je wspólna gorączka. Wspaniały przykład niwelowania odmienności na kosmiczną skalę. Pod znakiem ognia. Ileś tam planet, zjednoczonych w jedno Imperium Czerwonej Gwiazdy.
— Nad tym przynajmniej nie musimy się rozczulać — cicho powiedział Blish. — Nawet, jeśli tam kiedyś istniało życie. Zostały ogniste kule drążące wnętrze, jak ty to nazwałeś — Imperium Czerwonej Gwiazdy. Teraz to tylko gwiezdna maszyna. Nic więcej. Short roześmiał się nerwowo.
— Pocieszasz mnie — powiedział. — Tym niemniej mam
uczucie, jakby to mnie ktoś potężną stopą nadepnął na
pierś.
Jeszcze się śmiał, kiedy zatrzymał wzrok na Mahonie. Ten
skurczył się jakby, cały zapadł w sobie. Twarz mu przy tym
zbielała i dygotał z rękami wczepionymi w żołądek. Nagle
zachwiał się. Byłby upadł, gdyby nie Blish, który go
powstrzymał przed lotem twarzą na wprost monstrualnego
widma.
Short jęknął i też sam siebie chwycił za gardło.
Kenan pochylił się nad Mahonem.
Ten leżał na wznak i rękami rwał na sobie skafander. Przez
zaciśnięte zęby nie wykrztusił ani jednego słowa. Jego oczy
zrobiły się nagle puste, jakby się wszystko w nich zwęgliło od
piekielnej gorączki.
Short chwycił Kenana za ramię.
— Posłuchaj, Ken — wychrypiał. — Czujesz? Nie... Nie!
Nagle zrobił zdziwioną minę. Łzy mu zabłysły w oczach, był znowu bezbronnym chłopcem, któremu ktoś — stokrotnie potężniejszy — chce sprawić ból, jakby już mu się stała jakaś niezasłużona i niepowetowana krzywda. Rozciągnięty na podłodze Mahon drgnął wzdłuż całego ciała i nogami uderzył w posadzkę.
— Boże mój, Ken! — Short odstępował przed czerwonym
obrzękiem przestrzeni. — Precz! Precz stąd!
Kenan już skoczył w stronę stanowiska dowódcy. Kołpak
sprzężenia z Synchromatem połknął mu głowę aż do
ramion.
Mahon wił się na podłodze, wierzgał nogami. Blish próbował
go przytrzymać. Jemu też oczy czerniały. Short zatoczył się
w fotel nawigatora. Ustami rozpaczliwie łapał powietrze. Nie
wiedział, nie pojmował, co się z nim dzieje.
Kenan w sprzężeniu z Synchromatem zadygotał prawie jak
Iv Mahon. Czuł sobą cały statek. I rozpaczliwy wysiłek — swój i ogromnego statku, który próbował wyrwać się z domeny Czerwonej Gwiazdy. Istnieją więzy twardsze od grawitacji — czuł więc, że nigdy odtąd, choćby zostawili za sobą przestrzeń mierzoną tysiącami lat biegu światła — nie uda im się zerwać tej pępowiny.
DRUGA PIEŚŃ — O BÓLU
Bonner był partenogenistą Domu Na Jeziorze. Od kiedy został sam, miał dużo wolnego czasu. Tym brzemieniem gotów się był podzielić z kimkolwiek. Brakowało chętnych. Najpierw jego zachwyt budziły zaćmienia siedmiu słońc, potem poddał się zwyczajnemu lenistwu, gdyż niepodobieństwem było rozgryźć cykliczność odsłon, w których malachitowe zaćmienia ustępowały miejsca koincydencji żółci i błękitu, dawały wolną rękę karminowemu obrzękowi nieba, to znów zezwalały, żeby neutronowy karzeł przeczesywał przestrzeń najtwardszym promieniowaniem.
Stroboskopowy efekt ultrafioletu przenikającego płaszcz atmosfery potrafił powalić na ziemię wszystko, co żyje, nawet dimorfodonty zwykle kołujące w powietrzu na błoniastych skrzydłach. Nawet pnie drzew — niespodziewanie giętkie, niby maszty podczas potwornego sztormu. W takich chwilach chciało się z kimś dzielić nie tylko czas, ale i samego siebie, żeby co najmniej na dwoje rozłożyć mękę ciała smaganego laserowym pejczem. W takich chwilach wszelkie kształty rozsypywały się w piaszczystą szarość. Potem trzeba było znowu po szyję zanurzać się w Jeziorze, nurkować głębiej, żeby ciśnienie wody zebrało wokół szkieletu rozkojarzoną cielesność. Drzewa z chrzęstem rozchylały zaskorupiałe gałęzie, żeby wodnej pary nałykać się sparzonymi liśćmi. Czasami całe Jezioro wynosiło się w chmury, żeby znów zwolnić ich upust, by się dopełnił puchar dna i osłonił szklane słupy, na których wzniesiono platformę Domu Na Jeziorze.
Budowniczowie tej wyspy, nawet bez zwodzonych mostów, zostawili po sobie kilka automatów remontowych i wraki maszyn budowlanych, z roku na rok rdzewiejące na dnie Jeziora.
Poza tym został po nich Bonner. A przynajmniej oddychał jeszcze i nie wyzbył się pragnień.
Na początku jego obecność była niezbędna. Potem nastąpił rozruch pierwszego i jedynego inkubatora. Wtedy mógł się tylko przyglądać. Wreszcie urodziła się Silla i znowu poczuł się potrzebny. Niczego nie musiał doglądać, a przecież przychodził codziennie i pochylał się nad kołyską. Czasami przed jego wzrokiem rozchylał się biały oprzęd i mógł do woli pieścić spojrzeniem jej różowe ciałko. Uśmiechał się do niej i wtedy wyciągała do niego maleńkie rączki. Tłuste paluszki z ochotą pakowała mu w oczy. Za dużo się wtedy napatrzył. Nazbyt mu utkwił w pamięci tamten pierwszy obraz — różowy pączek w białych płatkach, cały pachnący niewinnością i radośnie otwarty przed jego wzrokiem. Może byłoby dla nich lepiej, gdyby jej nigdy nie widział takiej właśnie.
Ani się spostrzegł, kiedy wyrosła z kołyski i mógł z nią wychodzić na spacery. Oprowadzał ją po całym Domu, chociaż najchętniej biegła prosto do balustrady ograniczającej platformę.
Mnemoniczny system Domu Na Jeziorze nauczył ją więcej, niż on, Bonner, potrafiłby przez całe życie; zdawało się więc, że powinna wiedzieć i rozumieć dużo więcej, a przecież, pamiętał, kiedy po raz pierwszy wyszła na zewnątrz, popatrzyła na niego nagle wielkimi oczami i zapytała zadzierając głowę:
— Powiedz mi, co to jest nad nami: kolorowe takie?
O! Widzisz? Przed chwilą było błękitne, teraz błyszczy, jak
ze złota?
— To jest niebo — powiedział wtedy. — Niebo jest ogromne. Zawiera w sobie całą planetę. Poza nim są gwiazdy. Najbliżej tych siedem, które zmieniają barwy dnia. Jeszcze dalej jest cały Wszechświat.
— A to, tam, tak się srebrzy daleko? Tam niżej.
— To jest rzeka. Może początek bierze u źródła bijącego z dna jeziora. Zwykle rzeki szukają ujścia z gór, potem płyną przez niziny, aż do jakiegoś morza albo oceanu, który bywa większy od tego jeziora. Czasami jest taki prawie jak niebo.
— Och, to naprawdę śliczne! — zawołała. — A tam, na brzegu. Szumi i pachnie czasami, kiedy wiatr powieje. Zielone takie. Czy to jest miękkie jak włosy?
— To puszcza — wyjaśniał cierpliwie. — Wszystkie lądy
porastają trawy i drzewa. Miękkie? Czasami. To, co
żywe, łatwiej mięknie w ręku człowieka niż zwyczajny
kamień.
Wyciągnęła rękę i z zamkniętymi oczami zdawała się
opuszkami palców muskać to coś zielonego, dalekiego, tak delikatnego.
— Och! — powiedziała, kiedy odprowadzał ją do inkubatora. — Wytłumacz mi, dlaczego, jeśli cały świat jest taki piękny, taki wspaniały, dlaczego muszę mieszkać w czymś... takim?
To mówiąc rozejrzała się po szklanych krużgankach, zewsząd ograniczonych lustrzaną płaszczyzną jeziora. Pomyślał o budowniczych, którzy z samozaparciem wznosili ten dom.
— To twoja ojczyzna — powiedział.
Sam gotów był śmiechem skwitować tę puentę.
— Kiedyś i ty może tam dotrzesz. Albo ktoś, komu przekażesz swoją ciekawość — wyjaśnił i dodał, kiedy już nie mogła go słyszeć: — Tylko mnie już nie będzie. Mylił się wtedy. Mylił się prawie zawsze. Innym razem podbiegła do balustrady ograniczającej platformę i zajrzała tam, gdzie pod powierzchnią wody otwierała się krystaliczna głębia jeziora. Razem poszukiwali w niej srebrnych iskier, w których rozkładzie uczył ją rozpoznawać konstelacje podobne do gwiazdozbiorów, jakich nie było jej dane dostrzec nawet z najwyższych pięter Domu Na Jeziorze. Z powierzchni tej planety, pozbawionej nocy, nie można było dostrzec prawdziwych gwiazd. Nieoczekiwanie, kiedy zaglądał w przezroczystą toń jeziora, sam zaczynał wierzyć, że potrafi rozpoznać tam, płasko złożony na dnie, ogromny dysk Galaktyki o ramionach rozkręconych szeroko, zapuszczonych pod muły przybrzeżne, gdzie chmury kosmicznego pyłu, miecione nad dnem jeziora, przygaszają poszczególne gwiazdy i widać tylko pasma rzadkiej fosforescencji.
Coraz częściej, kiedy ją odprowadzał do inkubatora, odwracał wzrok od szklanego słoja, w którym enzymatyczna kąpiel zdejmowała z niej delikatną osłonę, żeby się mogła przed nim ujawnić w pełni swojej nagości. Starał się nie zauważać, jak zawrotne tempo przeistoczeń zbliża do niego. tę chwilę, kiedy nie potrafi dłużej ojcowską miłością usprawiedliwiać się przed samym sobą. Jeszcze mu ulgę przynosił obraz trwale zakodowany w pamięci; kiedy leżała przed nim maleńka, pyzata, uśmiechająca się radośnie i gaworząca, zanim — tak przerażająco szybko — nauczyła się układać słowa. Po kilku dniach — zdania. Tamten obraz był coraz smutniejszym echem, które nakładało się na rzeczywistość pełniej objawioną przed jego zdumionymi oczami, kiedy z dnia na dzień śledził pączkowanie jej
różowiutkich piersi, coraz bardziej spiczastych. Już zerkał tylko z ukosa, jakby ktoś mógł go przyłapać na gorącym uczynku, kiedy ukradkiem pochyla się nad jej ciałem, coraz mniej dziewczęcym. Wreszcie, w kolejnej odsłonie enzymatycznej kąpieli, wypatrzył brzoskwiniową omszałość, pierwsze znamię tej dojrzałości, która pozwalała jej uwolnić się od inkubatora i dać życie sobie podobnym. Kiedy to wreszcie uświadomił sobie — przestał ją odprowadzać do wnętrza Domu Na Jeziorze. Wtedy też postanowił stąd odejść. Łatwiej było podjąć decyzję, niż opuścić planetę siedmiu słońc. A przecież czekali na niego. Ktoś gdzieś postawił własną głowę, kto inny zaręczył autorytetem i teraz na niego czekali, żeby wreszcie przyleciał i swój podpis złożył pod ich wariantem kolonizacji planet.
Tamtego dnia opuścił jednak Dom Na Jeziorze. Spakował wszystko, co mogło mu się przydać. Z nadwodnego hangaru zabrał im jeden ślizg — przezroczysty płat ze sztucznego tworzywa. Władował na niego podręczny zestaw kolonizatora, dobrał jeden blaster z arsenału. Odchodząc opieczętował zbrojownię   miała być odtąd niedostępna dla nikogo przez parę najbliższych lat. A przynajmniej do tego czasu, kiedy nowi mieszkańcy Domu Na Jeziorze zechcą jego śladów poszukać na brzegu. Żeby na jak najdłużej odgrodzić się przed ich wzrokiem, wybrał małą zatoczkę od strony jeziora osłoniętą wysokim murem roślinności. Mijały dni, miesiące całe. Zwykle wysiadywał przy małym ognisku, rozpalanym pod osłoną drzew i tylko w porę granatowego zaćmienia, kiedy dym nie mógł zdradzić mieszkańcom Domu Na Jeziorze czyjejś jeszcze bytności na planecie. Poza tym chodził na polowania i zbierał w puszczy jadalne owoce. Odkrył ich więcej, niż to wynikało z raportów zestawionych przez mechaniczne bioszperacze, które cały kontynent przeczesały podczas pierwszego lądowania na planecie siedmiu słońc. Kilkakrotnie upolował dziwne zwierzęta, podobne do bezskrzydłej i zminiaturyzowanej odmiany dimorfodonta. Zjadał ws/ystko. co nie przyprawiało go o gorączkę czy mdłości. Smaku prawie nie czuł. Nie bardzo też obchodziła go słodycz najpiękniejszych owoców, których mu nie żałowała puszcza. Przy każdej okazji wychodził na brzeg jeziora poza zatoczką. Stamtąd wpatrywał się w kryształową piramidę Domu Na Jeziorze. Początkowo obiecywał sobie, że ostatecznie odejdzie stąd, kiedy nabierze pewności, że ta, której tak długo pragnął, nie jest już sama w ogromnym domu. Kierowany elektromagnetycznym
pelengatorem odszukał studnię starbolta ukrytego w puszczy. Sprawdził gotowość startową wszystkich mechanizmów i wrócił do swojego szałasu.
Tymczasem w Domu Na Jeziorze mijały lata. Długie lata, które wyznaczał nieuchwytny dla człowieka cykl obrotu siedmiu słońc wokół planety znajdującej się we wspólnym środku ciężkości ich systemu. Powoli też coraz więcej świateł rozbłyskiwało za szklanymi ścianami Domu Na Jeziorze. Czasami jawił mu się prawdziwy kryształowy pałac. Unosił się nad wodami niby w jeden węzeł zawiązana tęcza. Wtedy milkły ptaki. Nawet robactwo zastygało w próchnie, żeby przetrawić ciało puszczy albo przynajmniej przełknąć. Do maleńkiej zatoczki docierały wtedy dziwne dźwięki, jakby pobrzękiwania srebrnych dzwoneczków albo naszyjników z pereł, które przyozdabiają coraz więcej ramion — przejrzystych do białej głębi albo smagłych z wierzchu. Słyszał też czyjeś kroki albo mu się to wszystko roiło w nieznośnej samotności. Gotów był przysiąc, że po niezmiennie gładkiej powierzchni jeziora echo przesyła mu czyjeś głosy, westchnienia, śmiechy perlące się niby coraz bliższy grzbiet niewidzialnej fali. Nie wytrzymał wreszcie. Wyczekał szczególnego zmierzchu, kiedy fioletowe słońce ledwie przebijało przez zasłonę mgieł.
Nie brał ślizgu, żeby go nikt nie mógł dostrzec. Po prostu rozebrał się i wszedł do wody. Po kilkunastu minutach nie bardzo wiedział, czy jeszcze piersią pruje wodę jeziora, czy już ramionami wiosłuje we mgle tak gęstej, aż można w niej płynąć i unosić się coraz wyżej. Za pomocą płetw, zamiast skrzydeł — wyżej! Aż jakaś fala spłynie po twarzy i można będzie zachłysnąć się kosmiczną przestrzenią. Tymczasem leciał w chmurnej pianie. Coś zamigotało w prześwicie mlecznych kłębów. Platforma osadzona na palach wbitych w dno jeziora. W dno? Szklane słupy, niby puste studnie, przenikały w rozgwieżdżenia barwnego planktonu. Na tych kolumnach posadowiony został ogromny dom o kondygnacjach przenikających się nawzajem. Wszystkich ich Bonner nigdy nie przemierzył. Wtedy były dla niego dziwnie pustym gniazdem os, utkanym z płaszczyzn rozwarstwionych pokrętną topologią. Był partenogenistą, nie budowniczym, może dlatego jawiły mu się pierścienie Móbiusa przenikające piramidę mydlanych baniek, to znów czuł się jak w butli K-leina, gdzie tunele jednoczą mnogie dna z wylotami skierowanymi we wszystkie strony świata. Dopiero teraz, patrząc z boku, Bonner zastanowił się, czy może
istnieć taka istota, która by za jednego żyda potrafiła przemierzyć wszystkie korytarze w tym ogromnym domu. Kiedy stąd odszedł, życie Domu Na Jeziorze potoczyło się według własnych praw. A przecież teraz — płynąc albo frunąc we mgle — miał znowu wrażenie, że wtedy powiedział sam do siebie: „Tutaj jest twoja ojczyzna". Tymczasem wystarczył jeden nalot, nawet niezbyt blisko kryształowych ścian, żeby się przekonał, że ten świat żyje własnym życiem;
w pełni przesycony gwarem, jakby poklaskiwaniem bosych stóp, naszeptywaniem, mrowieniem cieni na graniach kryształów. Pełen życia kielich z fluorytu. Nagrzany w porę gorącego słońca odbarwia się do mlecznej przezroczystości. Rentgenowska gwiazda wraca mu właściwy koloryt — od wewnątrz rozbłyskuje zielonkawo; znowu odbite światło kładzie na nim płaszczyzny niebieskie, jakby się szczególnie przywiązały do jednej z mnogości odmian tutejszego nieba. W półmroku znowu — intensywnie fluoryzuje. Przez szlify ścian zdążył dostrzec, jakby mu potrzebne było to potwierdzenie, tysiące postaci poruszających się wewnątrz szkatułki z fluorytu. Zastanowił się — czy ktokolwiek pamięta tego, który towarzyszył pierwszemu poczęciu? Mają tam własne problemy, nową mitologię i kosmogonie. Może zgodnie z ustalonymi rytuałami poddają się w czasie snu seansom mnemoteki, żeby potem dyskutować między sobą — ze zdziwieniem odnajdując prawdy innego świata. Może już tworzą własny kodeks dobra i zła. Pewnie się kochają. Na swój sposób. Pieszczą swoje ciała, jakby palce potrafiły deformować ku doskonałości to coś, co zostało poczęte w ułomnej wyobraźni. Sam poczuł żar oblewający mu twarz, kiedy pomyślał o ich pieszczotach. Zaraz potem skulił się i prosto z platformy runął w wodną toń. Nie zważał, że mogą usłyszeć plusk, że wybiegną na pomost i będą nasłuchiwać tego dźwięku, z którym tajemnicę połknęła przed nimi mgła i barwna zmienność nieba. Na nic nie zważał. Gwałtownymi wyrzutami ramion rozganiał już nie mgłę nawet. Przebijał się przez coś gęstszego od wody, stawiającego opór niby koloid, gotowy go w sobie osadzić jak ogromną ważkę, która poszła na lep tak długo przezroczystej toni — teraz lepkiej, pachnącej, ciepłej niby drugie ciało, które obejmowało go ze wszystkich stron naraz i ciągnęło do własnego dna. Ledwie wtedy wypełzł na brzeg. Wiele dni później stał na tym samym brzegu w pełnym słońcu, ufny w maskującą skarpę puszczy. Nagle kątem oka pochwycił srebrną rysę na powierzchni jeziora. Zrozumiał.
Dom Na Jeziorze otworzył podwoje. Może nie po raz pierwszy. Tylko on nie miał okazji zaobserwować, kiedy zstąpili na powierzchnię wody. Znaczyło to przede wszystkim, że populacja może już sobie pozwolić na ewentualne poświęcenie jednostek.
Długo przyglądał się wtedy, sam niewidoczny na tle zwartej roślinności, jak ich nagie ciała polatują nad powierzchnią wody, coraz pewniej utrzymują równowagę na deskach ślizgów. Szybko zabliźniające się rysy na powierzchni wody zataczały kręgi, za każdym razem bliższe brzegu. Pewnego dnia, kiedy fioletowy półmrok rozpraszało samotne słońce tuż nad horyzontem, nagle zerwał się wiatr, jakiego Bonner nie pamiętał od pierwszych dni pobytu na planecie siedmiu słońc. Pojawiły się zwarte masywy burych, rozpędzonych chmur. Akurat przestrzeń nad jeziorem upatrzyły sobie na piekielny sabat. Fale burzowych chmur uderzyły w Dom Na Jeziorze niby w potężny dzwon. Zagrzmiało. Ciemności rozproszył upiorny blask, jakby spod wody wyłoniło się kolejne, ósme, tak długo zamaskowane słońce. Bonner drzemał wtedy w swoim szałasie. Przebudził się nagle. Z senności nie zostało śladu. Wypadł przed szałas i — sam nie wiedząc czemu — pobiegł przed siebie. Co rusz gubił ścieżkę. Przedzierał się przez las. Kiedy stanął na brzegu jeziora, zobaczył pierwsze fale, prawdziwe bałwany sunące już po piasku plaży. Przez ich łoskot, przez grzmoty i wyjący wiatr Bonner zaczął nasłuchiwać tego, co go wezwało. Zdawało mu się, że słyszy krzyk. Próbował zlokalizować kierunek. Znowu jakby pisk dimorfodonta dał się słyszeć w odstępie między łoskotem kolejnych fal. Bonner skoczył do swojej zatoczki. Szum deszczu wzbierał w gęstwinie gałęzi — jeszcze gdzieś wysoko, nie docierał do ziemi. Bonner od razu trafił w miejsce, gdzie pod narzuconymi z wierzchu gałęziami ukrył swój ślizg. Potaszczył go na plażę. Woda w zatoczce była nieco spokojniejsza. Wskoczył na chybotliwą deskę. Tylko mu zawibrowała pod stopami. Spostrzegł jeszcze, jak napięcie powierzchniowe wygładza przed nim wodę i pociąga ślizg. Kiedy się obejrzał — brzeg uciekał we fioletowy zmierzch i zapadał się w deszcz. Przeleciał przez wąski korytarz łączący zatokę z jeziorem. Deszcz zacinał w twarz i ograniczał widoczność, kiedy prowadził ślizg wiedziony raczej instynktem niż jakimkolwiek zmysłem. Przed nim zapadały się fale, spłaszczone wibracją ślizgu. Za nim syczał tor białej piany. Grzmoty przycichły, od kiedy chmury strząsnęły z siebie deszcz. Pewien był, że daremnie wpatruje się
w rozłamy fosforycznych fal. Pamiętał również, że nie wolno mu innych mierzyć własną, ludzką miarą. Zatoczył już szeroki łuk, kiedy białe ramię wychynęło nagle spomiędzy gwiazd przelatujących pod nim — kiedy się ślizgał po szybie, za którą kołuje cały Wszechświat. Wykonał gwałtowny nawrót. Pochylił się i raptem zapuścił w wodę jedno ramię. Jakby mu się wokół palców owinęła kępa wodorostów. Ślizg okręcił się prawie w miejscu, a on już trzymał w ramionach ociekające wodą ciało. Znowu pędził między falami. Przy sobie czuł nagie ciało, tak długo i tak bardzo pożądane. Nawet teraz, kiedy je tulił do piersi, sam przytłoczony rykiem wiatru i oślepiony deszczem. Rękoma wyczuwał jednocześnie miękkość i teraz omdlałą sprężystość — młodość, której jego ręce, zdawało się, zostały pozbawione na zawsze. W pierwszym porywie zapragnął skierować ślizg do swojej zatoczki. Jednocześnie pamięć przywołała obraz tej, którą własnoręcznie wyjął z inkubatora. Była wtedy niemowlęciem, chociaż patrzyła absurdalnie rozumnymi oczami. Tylko zacisnął zęby i balansem ciała poprowadził ślizg z powrotem na jezioro, aż się przebił i zobaczył Dom Na Jeziorze tkwiący w oku cyklonu — w martwej ciszy, otoczonej jakby atolem raf bryzgających pianą.
Przywitał go czyjś wielogłosy krzyk. Refleks zareagował sprawniej niż mózg. W jednej chwili ślizg sypnął fosforycznymi bryzgami i osłonił go przed ciekawością niepowołanych oczu. Kiedy opadły krople, on znowu był wewnątrz deszczowej ściany. Znowu niedostrzegalny, chociaż na samym skraju spienionych odmętów. Może w Domu Na Jeziorze czyjeś ręce przecierają oczy — niespodziewaną zjawę złożą na karb złudzenia.
Bonner osunął się w wodę. Jednocześnie bezwładne ciało ułożył wzdłuż deski ślizgu. Ostatni raz popatrzył na to nagie ciało, które wydarł mgławicom planktonu. Aż go coś chwyciło za serce — żal i pogarda dla samego siebie, kiedy zdobył się na jedyną pieszczotę, jaka mu została — nie odważył się ruszyć ręką — tylko ucho przyłożył do piersi i w niej szukał oddechu. Sparzyło go w policzek. Wzrokiem poprowadził od jej białych włosów, końcami zanurzonych w wodzie, przez miękki profil twarzy o wargach świecących ciemną czerwienią, ponad nieruchomą piersią — dalej, gdzie woda jeszcze spływa z pochyłości brzucha białego jak u ryby trzymającej się dna, gdzie krople wody fosforyzują, misternie wprawione w złote runo. Wzrokiem dotknął białego uda. Potem pchnął ślizg.
Ten chwilę płynął poddany sile bezwładności, jakby
wyczekiwał balansu ciała, które czuł na sobie. Nie
doczekawszy się nowych dyspozycji posłuchał wreszcie
rozkazu ręki, która mu nadała kierunek. Począł nabierać
prędkości. Wreszcie strzelił przed siebie i pomknął na wprost
Domu Na Jeziorze.
Bonner położył się płasko na wodzie. Deszcz chłodniejszy od
wód jeziora obmył mu twarz. Wreszcie wyciągnął ramiona
wzdłuż ciała i popłynął — spokojnie wiosłując stopami —
w przeciwną stronę.
Następnego dnia, kiedy wrócił w to samo miejsce na plaży,
gdzie wylądował kilkanaście godzin temu, pogoda była
słoneczna. Długo przyglądał się Domowi Na Jeziorze.
Rozróżnił kilka postaci stojących na pomoście. Zdawało mu
się, że spoglądają w jego stronę, chociaż ukrył się za pniem
drzewa podmytego przez sztormową falę i wstecz od jeziora
odchylonego pod naporem wiatru. Tymczasem jakiś cień, niby
spóźniona chmura, napłynął nad Dom Na Jeziorze. Bonner
uniósł wzrok i wysoko w niebie zobaczył ciemną, skrzydlatą
sylwetkę. Dimorfodont kołował pewien czas. Ciekawie
przyglądał się tajemniczej rafie, gdzie coś się poruszało niby
kłąb robactwa, który jeszcze nie doświadczył uderzenia
dziobem.
Nagle olbrzymi ptak zwinął skórzaste skrzydła i runął
w dół.
Bonner krzyknął i odruchowo wyskoczył na środek plaży.
Stojący na platformie rozsunęli się nieco z głowami
zadartymi do góry. Ptak był jeszcze w połowie swojego
pikowania, kiedy rubinowy błysk pobiegł z dołu, niby iskra
krótkiego spięcia między niebem i Domem Na Jeziorze.
Dimorfodont skręcił się w locie. Biały rozbryzg na
nieskazitelnym lustrze jeziora naznaczył miejsce upadku
łkara.
Bonner zrozumiał, że mieszkańcy Domu Na Jeziorze znaleźli
dostęp do arsenału.
Czas na mnie — pomyślał wtedy; po raz pierwszy naprawdę
poważnie. Nie zauważony wycofał się z plaży i ruszył w głąb
lasu. Tymczasem na jeziorze, kiedy po raz ostatni obejrzał
się przez ramię, kilka ślizgów już śmigało wokół padliny
rozpostartej na wodzie. Z pomostu rzucono liny. Odchodzący
Bonner miał wrażenie, że do przezroczystych ścian Domu Na
Jeziorze przylgnęło tysiące nowych twarzy, wiedzionych tą
samą ciekawością.
Bonner powoli odstępował w puszczę. Nie wysilał się zbytnio
przy samej plaży, dokąd w czasie burzy sięgnęły fale
i porywisty wiatr. W lesie jednak starannie zacierał za sobą ślady. Na dzień następny odłożył zamaskowanie ścieżki, którą wydeptał między szałasem a zatoczką. Nocą jednak nie potrafił zasnąć. Nigdy nie czuł się dobrze pod niebem siejącym malachitowy brzask. Poza tym trapiły go dziwne sny. Nigdy nie miewał snów równie kolorowych, pełnych światła i jednocześnie cienia podszytego szeptami, tajemniczymi zapachami, ledwie wyczuwalnymi muśnięciami wiatru albo liści. Miał wrażenie, że przez sen dotykają go dziesiątki delikatnych paluszków, błądzą po całym jego ciele zafascynowane własną pomysłowością w zaspokajaniu ciekawości. Słyszał też dziwne głosy. Coś mu szeptały do ucha. Próbował im odpowiedzieć, przynajmniej zapytać, skąd się tu wzięły, w gęstej puszczy. Musiał bredzić we śnie. Obudził go dźwięk własnego głosu. Zerwał się z posłania moszczonego zeschłymi liśćmi. Zdawało mu się, że pośród gałęzi drzew ucieka niepokojący śmiech, jakby chichot małpiego plemienia przeskakiwał z gałęzi na gałąź i oddalał się od samotnego szałasu, gdzie właśnie przebudził się jedyny prawdziwy człowiek planety siedmiu słońc. Od tamtej nocy Bonner przez wiele dni nie ruszał się ze swojego barłogu. Czuł w sobie chorobę, jakby ta ziemia, której tyle poświęcił, chciała go jeszcze doświadczyć właśnie wtedy, gdy zdecydował się od niej odstąpić. Coś chciało go obezwładnić, jakby pogrzebać rozum i wolę w jego własnym ciele. Tak się czuł — pogrzebany w sobie. Potrzebował wiele trudu i cierpliwości, żeby się potem doszukać utraconych tropów między swoją wolą i zmysłami, między dotykiem i rękami, żeby na nowo powiązać język i pragnienie, stopy z poczuciem ziemi. Sam w sobie wydeptywał te wszystkie ścieżki, które zatarł w lecie albo które zarosły podczas jego choroby. Nie pamiętał też, czy coś jadł przez te dni, których rachubę utracił. Wystarczyło pójść do starbolta i poradzić się jego zegarów. Nie spieszył się tam. Nie garnął się do mechanizmów odliczających czas nie tego świata. Stwierdził tylko, że z zapasów nagromadzonych w szałasie do ostatniej kropli wypił wodę z plastykowych bukłaków. Poza tym musiał kilka regeneracyjnych pastylek upuścić obok wezgłowia z liści — trochę puszystej pleśni wyrosło tam zielonymi grzybkami.
    W sobie czuł się tak samo — jakby na nogach trzymał się tylko dzięki pleśni, która nową parenchymą wypełniła jego ciało. Przeszłość wypróchniała ze szczętem i pusty kształt dopełnił się nowym życiem — po wsze czasy zależnym od nowej ziemi.
Słaniając się wyszedł przed szałas. Niebo krwawiło spomiędzy chmur nałożonych niby ciemnogranatowe płaty kory. Zatoczył się nad krawędź studni bogato obrośniętej bursztynowym bluszczem. Świeże pędy ześlizgiwały się po szklanym kołnierzu otaczającym wyrzutnię starbolta. Wystarczyło dać im trochę czasu i na zawsze pogrzebią ostatnią szansę powrotu w kosmiczną przestrzeń. Wzruszył ramionami i poszukał wzrokiem ścieżki wiodącej stąd do zatoki. Kilka tylko gałęzi, rozchylonych kiedyś, nie zdążyło się z powrotem złożyć. Ruszył w tym kierunku. Przy dawno nie uczęszczanej ścieżce znalazł dziwne drzewo. Wyrosło przez tych kilka dni, kiedy majaczył w gorączce. Kilka dni? Może tygodni. Drzewo było wyższe od dorosłego człowieka. Czarny pień mógł ująć w dłonie. Wyżej gałęzie matowiały, stawały się wręcz przezroczyste. Błękitne listki szeleściły niby na wiotkich gałązkach osiki. Wyciągnął rękę i wetknął między listowie. Wszędzie panowała bezwietrzna cisza, tylko gałęzie tego drzewa drżały ledwie uchwytnie. Pod palcami wyczuł coś krągłego i ciepłego. Zerwał i na dzienne światło wydobył owoc zawierający w sobie wszystkie kolory tęczy — dary siedmiu słońc, złożone tej ziemi i jemu, Bonnerowi. Przecież to drzewo wyrosło na mojej drodze — pomyślał i już bez wahania spróbował owoc. Gorąca zawartość trysnęła na język — perlista słodycz z odrobiną goryczy. Reszta tęczowej świetlistości spłynęła mu po palcach i zapachniało czymś nieporównanie wonnym. Może go napoiły soki, może sam aromat, jaki wchłonął jednym głębokim westchnieniem, dopełniły go siłą i otuchą. Przypomniał sobie legendę bioszperaczy, według której każdy las na każdej planecie ma swoje serce — jedno drzewo, którego niepodobna znaleźć, choćby się pień po pniu wycięło cały las; jest tylko jeden sposób — trzeba zamieszkać pośród drzew i stać się jednym z nich, wtedy bez trudu usłyszy się bicie własnego serca. Roześmiał się i ruszył dalej, gdzie pośród zarośli odnajdywał dawne odciski własnych stóp. W ziemi rozmiękłej od deszczów zakwitły poduszki szklistego mchu, wyraźnie odwzorowujące ślad jego butów. Zabawne — pomyślał;. na jak niewiele zdały się próby zatarcia śladu jego wędrówek od studni starbolta do brzegu jeziora.
Między drzewami dostrzegł już połyskliwość wody. Chłodny, przyjemny cień zalegał w zatoczce. Dopiero między dwoma cyplami jezioro iskrzyło się na lekkim wietrze. Uśmiechnął się do siebie. Miał czas. Odtąd naprawdę nie musiał się nigdzie spieszyć. Po prostu przysiadł
na środku plaży. Nawet się nie pochylił przedtem, żeby ręką zaczerpnąć wody i zaspokoić pragnienie. Miał w sobie wilgotność powietrza. Z każdym oddechem pogłębiała się jedność jego ciała z otaczającą go przestrzenią. Nad nim błękitne i złote słońce zajęły miejsce ogromnej, fioletowej tarczy. Od strony jeziora wiatr posłał mu kilka łagodnych fal — załamały się na płyciźnie i cienkimi taflami lizały piasek, łasiły mu się do stóp.
Siedział ze skrzyżowanymi nogami i rękami złożonymi na kolana. Pod sobą miał wilgotną ziemię, membranę piasku naciągniętą między lądem i wodą. Przez tę membranę całym ciałem wyczuwał swój związek z lasem zakorzenionym w ziemi i z niebem odbijającym się w zwierciadle jeziora. Wiatr go przenikał na wylot — nie musiał oddychać. Liść twarzy ogniskował w sobie energię wszystkich słońc. Mógłby się unieść i w lustrze wody poszukać własnej twarzy. Nawet się nie poruszył. Widział tam wędrówkę chmur, kiedy zwątpienie znajdowało dostęp do jego serca, to znów rozpogadzało się niebo, kiedy bez reszty poddawał się kojącej ciszy planety siedmiu słońc. Kiedy niebo rozjaśniło się najczystszym z możliwych błękitów, pomyślał nagle, że mógłby wstać i odejść stąd na zawsze. Pomyślał o Strefie Systemu, skąd przybył, żeby zasiedlić Dom Na Jeziorze. Więc wyobraził sobie, że wraca jedyną w tym świecie ścieżką, opuszcza wzrok przed Drzewem i przechodzi obok, potem pochyla się nad studnią, gdzie z westchnieniem ulgi otwiera się przed nim szklana głowica starbolta. Potem ręce zakorzeniają się w tulejach sterów, aż sprzężenie zwrotne wszelkie jego zmysły zjednoczy ze zmysłami starbolta. Wtedy spręży się w sobie i pod stopami poczuje ogień zawiązany w kielichach dysz zwieszonych nad dnem studni. Plazmowe kule niby pioruny rozsadzą ziemię i — nim reszta świata zapadnie się w płomienny krater — wystrzelą go w niebo. Między obłoki, przez coraz szybsze roszady słońc — w przestrzeń!
Jeszcze w sobie utwierdzał bezsens gwiazd, kiedy ciemność narosła poza jego zamkniętymi oczami. Skołtunione chmury zderzyły się mocą ołowianych piersi. Upiorna fosforescencja ogarnęła przestrzeń. Zygzaki elektrycznych wyładowań uderzyły w drzewa i zarysowały lustrzaną powierzchnię jeziora. Jęk przeszył gęstwinę i wody uniosły kryształowe szyje, jakby tysiącami wirów zasysane w niebo. Bicze z piasku pląsały między wodą a ziemią, biegały wokół niego, wabiły tańcem brzuchów opasłych od wiatru i krzemowego miału. Z mokradeł i ze struchlałych leśnych pogorzelisk
pędziły mgły niby sfora psów, zawinęły mu głowę w mleczny turban, aż oślepł i jezioru oddał wizję gwiazd. Dokoła siebie i w samym sobie słyszał jednostajny grzmot, ryk wiatru i łoskot fal przelewających się przez płaskie brzegi jeziora.
Nagle uniósł rękę i odgarnął z czoła mgłę. Roześmiał się głośno. Wreszcie znalazł prawdziwy dom, taką ziemię, która go nosi z radością i kiedyś pochowa w sobie albo nauczy trwania poza zwierzo-roślinną zmiennością. Postanowił nigdy więcej nawet myślą nie zdradzać swojej nowej ojczyzny. Jakże często — pomyślał — nie wystarcza odwagi, żeby się otworzyć, na oścież — dotykiem, węchem, wzrokiem, całą duszą, żeby każda odmiana świata znalazła do ciebie dostęp i żebyś stał się ogniskiem w jego tajemnym sanktuarium. Jesteś gospodarzem — pomyślał. Możesz kogoś jeszcze zaprosić do swojego serca jak do własnego domu. Poszukał wzrokiem. Dwa cyple ograniczające zatokę
schodziły się niby dwa ogromne, zielone palce, między którymi tkwił kryształ Domu Na Jeziorze. Biała rysa pobiegła w stronę brzegu.
   Z pewnym zdziwieniem obserwował szczupłą postać w czarnym, połyskliwym kombinezonie. Długie włosy rozwiały się od pędu powietrza. Błysnęły bose stopy i szeroko rozłożone dłonie, kiedy zjawa lekko podała się w tył na ugiętych nogach — ślizg posłusznie zawinął ciasny łuk, wytracił prędkość i płynnie osiadł na piasku plaży nie opodal Bonnera.
— Hej! — powiedziała dziewczyna, kiedy stopy pierwszego mieszkańca Domu Na Jeziorze dotknęły prawdziwej ziemi. — Długo na mnie czekałeś? W duchu pomyślał — Silla! Zwrócił oczy w jej stronę. Nie była podobna do tamtej dziewczynki, którą oprowadzał po pustych wnętrzach Domu Na Jeziorze i uczył umiłowania tej planety, którego w sobie samym nie podejrzewał jeszcze. Poszukał jej podobieństwa z białowłosą dziewczyną, którą wyłowił z jeziora w porę wielkiej burzy. Pomyślał, że wystarczy przymknąć oczy i wyciągnąć rękę, a drżące palce ulegną złudzeniu, że dotykają tego samego ciała, które zapamiętały, gdy dojrzewało w inkubatorze, albo tamto drugie — nagle nagie w jego objęciach. Dziwna wspólnota ciał, pomyślał. Ostatecznie, od kiedy opuścił Dom Na Jeziorze, przybyło tam kilka pokoleń. Dziewczyna podeszła do niego i pochyliła się nad nim, kładąc mu dłoń na ramieniu.
Poczuł zapach jej młodego, rozgrzanego ciała — a przecież wydawało mu się przedtem, że posiadł wszelkie zapachy planety siedmiu słońc.
— Nie udawaj, że mnie nie słyszysz — powiedziała.
— Wiedziałyście — szepnął do siebie.
— Zawsze — potwierdziła z nietajoną radością. — Kiedy po raz pierwszy ujrzałam ten świat, wiedziałam, że gdzieś jesteś. Kiedyś zapytałam jednej z tych, które na ten świat przyszły przede mną, gdzie trzeba ciebie szukać. Pamiętam, powiedziała wtedy: „Widzisz tamten daleki brzeg? On tam jest. Spójrz w niebo. Widzisz obłoki i wędrówkę siedmiu słońc? On jest między nimi. Nachyl się i zajrzyj w głębię wody. Widzisz ten srebrzysty wir, trwający w wiecznym bezruchu? On to nazywał gwiazdami. Poszukaj go między nimi. On jest wszędzie".
Wreszcie trzeźwym wzrokiem przyjrzał się jej zarumienionej, podnieconej twarzy.
— Nie rozumiem — przyznał. Roześmiała się dźwięcznie.
— Nie doceniasz nas. Wiele nauczyłyśmy się od czasu, gdy nas zostawiłeś, żebyśmy uczyły się samodzielności — powiedziała. — Kiedy postanowiłam wyruszyć do ciebie, starsze siostry mówiły mi — nie znajdziesz. Może już opuścił ten świat i wrócił do swojego domu...
— Mój dom jest tutaj — powiedział. Energicznie skinęła głową.
— Wiem o tym. Powiedziałam moim siostrom: Nie będę go szukać. Udam się w dowolną stronę. Nie wierzycie? Śmiały się. Wtedy zamknęłam oczy i obróciłam się dokoła siebie. Potem wskazałam ręką ten brzeg i popłynęłam prosto tutaj. I nie omyliłam się. Jesteś.
— Przypadek — powiedział do siebie.
— Nie — zaprzeczyła za niego. — Przecież czekałeś na mnie wszędzie, dokądkolwiek bym skierowała ślizg.
— Mówisz, że na ciebie czekałem...
— Każdemu czegoś brakuje. Tylko skinął głową.
— A ty, dlaczego mnie szukałaś? — zapytał. Rozejrzała się bystro. Jej uwadze nie uszedł ciasny rozłam między drzewami, kędy przebiegał trop wydeptanej przez niego ścieżki.
— Zaprosisz mnie do siebie? — zapytała. Zadrżał. Kimkolwiek była — kruczowłosa, zgrabna, uśmiechnięta — była tak piękna, jak tego nigdy nie potrafił nawet wyobrazić sobie.
— Podobno wszędzie jestem u siebie — uśmiechnął się do własnych myśli. — Jak ci na imię? Niespodziewanie ona również się roześmiała.
— Było nas siedem, dlatego nazwano nas Czikomekoatl — wyjaśniła. — Podobno w archaicznym języku znaczy to Siedmiokrotny Kłos. Moje siostry dojrzewały szybciej. Ja nie doczekałam się jeszcze młodszej siostry.
— Dlaczego? — zapytał odruchowo.
— Nie zastanawiałam się nad tym. Może... zawsze mi brakowało czasu, żeby się skupić i zastanowić nad sobą. Nosi mnie... — popatrzyła na niego z takim wyrazem oczu, jakby ślad jakiegoś instynktu nauczył ją kokieterii. — Rozumiesz? Starsze siostry zawsze mówiły, że od przyjścia na świat nie potrafię usiedzieć w miejscu. Dlatego przezwały mnie niezależnie od pozostałych sióstr. Możesz mi mówić Czikometa.
Powtórzył w myślach to imię powstałe z zabawnej gry słów.
— Jestem Bonner — powiedział.
Tym razem ona spojrzała na niego wyraźnie zaskoczona.
— O! — złożyła usta jak do pocałunku. — Ty też masz imię?
— A jak to sobie wyobrażałaś?
— Nie przypuszczałam, że ktoś, kto jest sam, musi sobie wymyślać imię.
— Nie zawsze byłem sam — powiedział.
— Wiem. Ale myślałam, że przestałeś tęsknić do swoich braci.
— Braci? — uniósł brwi.
— O tak. Starsze siostry opowiadały, że kiedyś było tutaj więcej takich jak ty. Wszyscy odlecieli, zostawiając ciebie, żebyś się opiekował tym światem. Pochylił głowę i w zadumie wpatrywał się w piasek.
— Trochę to jednak wygląda inaczej — powiedział wreszcie. Nie ja tym światem, to on zaopiekował się mną.
— Jesteś skromny — przyznała. — Bez ciebie nas by nie było.
— O tak — tym razem on się uśmiechnął. — Byłem pierwszym i ostatnim partenogenistą tej planety. Ale dzisiaj potraficie się obejść beze mnie. I bez takich jak ja. Dzisiaj możemy być dla was tylko, jak to nazwałaś... braćmi. Jej oczy rozbłysły i zaprotestowała gwałtownie.
— O nie! Potrzebujemy ciebie!
— Po co?
— Czy masz zamiar opuścić ten świat?
— Niewiele przeżyłem dni naprawdę szczęśliwych — powiedział. — Większość zawdzięczam temu światu. Myślę, że winienem mu za to przynajmniej własne kości. Zresztą, nie bardzo mam dokąd i... do kogo lecieć. Niespodziewanie potrząsnęła głową i klasnęła w ręce. Wyciągnęła do niego rękę.
— Chodź ze mną — powiedziała. Nie wierzył własnym uszom.
— No chodź! — śmiała się.
Nieoczekiwanie wiele wysiłku sprawiło mu podniesienie się z ziemi. Ona już była między drzewami. Skinęła na niego ręką. Przygarbił się, lecz postąpił za nią. Słyszał jej śmiech. W różowej migotliwości białego i czerwonego słońca dostrzegał jej postać przemykającą między rozkołysanymi pniami drzew. Tyle razy tędy przechodził i nie zauważył. jak giętkie potrafią być drzewa. Może od niego — jedynej istoty rozumnej, z jaką przestawały, uczyły się niezłomności. Teraz w mgnieniu oka przejęły gibkość jej młodego ciała. Zalotna pociągała go dalej, w głąb puszczy, tą samą ścieżką, którą wydeptał w samotności. Zostawiała za sobą ślad, po którym dotarłby wszędzie z zamkniętymi oczami — wdychał jej zapach. Potrafił go już wyróżnić z tysiąca innych. Przyspieszył kroku, kiedy ona zwolniła i obejrzała się za nim. Niespodziewanie skoczył przed siebie. Chwycił ją w objęcia. Jakby się twarzą zapadł w nieprzeniknioną ciemność. Zesztywniał cały.
Jeszcze ją obejmował, gorącymi, suchymi rękami lgnął do jej gładkich boków. Czarne włosy zarzuciła mu na twarz niby kaptur osłaniający oczy. Znieruchomiał, oślepiony nie tylko ciemnością. Zdawało mu się, że trzyma w objęciach coś bardzo bliskiego. Wystarczy nadgryźć i język odnajdzie znajomą cielistość, zebraną w owoc słodycz drzewa, które raz już wyrosło przy jego drodze. Szarpnął się, żeby wyzwolić twarz z sypkiej zamieci. Jednocześnie to coś, co tak żarliwie próbował ogarnąć nie tylko rękoma — nagle skręciło się w jego ramionach. Zatoczył się do przodu i — przejrzał. Stał z rękami obejmującymi pień przydrożnego drzewa. Ona też była obok. Poczuł na sobie spojrzenie jej wielkich, nagle bezgranicznie zdumionych oczu. Czarne włosy wczepiły się w rozwichrzone gałęzie drzew, między błękitne listki — jakby tym razem drzewo zaowocowało nie dla zaspokojenia jego pragnienia. Dziewczyna patrzyła na niego ptasimi oczami. Wzburzony oddech kołysał jej piersią i liliowy rumieniec rozpłomieniał twarz. Nagle zmierzyła go z góry na dół; jakby jej mogło
przyjść na myśl, czego — tak naprawdę — chciał od niej. Wzruszyła ramionami. Potem przemogła się. Wyciągnęła rękę i samymi koniuszkami palców przesunęła tuż przy jego rozpalonej skroni.
 — Co z tobą? — zapytała.
Próbował zamknąć oczy z nadzieją, że wtedy będzie mógł raz jeszcze ścisnąć ją w ramionach z taką siłą, aż jej zabraknie oddechu i zrozumie, czego chce od niej.
 — Źle się czujesz? — zapytała. Ramiona mu zwisły wzdłuż ciała. Przygarbił się jeszcze .mocniej. Jego własne, długie włosy osypały mu się po bokach twarzy. Po raz pierwszy dostrzegł ich końce i zdziwił się — były prawie białe.
 — Czas odbiera siły — powiedział raczej sam do siebie. — Wróć do swoich sióstr.
 — Za późno — stwierdziła poważnie. — Trzeba było wznieść nasz dom na takim jeziorze, gdzie znikąd nie widać brzegu, nawet gdy na nim stoisz. Może wtedy nie chciałybyśmy dopłynąć gdzieś jeszcze. Nawet tam, skąd ty przyszedłeś.
Zaskoczony wyciągnął rękę, żeby ją zatrzymać. Odwróciła się szybko i poszła dalej wydeptaną przez niego ścieżką. On długo jeszcze stał pod drzewem, które nakarmiło go tylko jeden raz — nieśmiertelnością tej planety. Poza tym, tego był już pewien, nigdy nie znajdzie w sobie tej prawdziwej pełni, bez której zwierzę stanie się najwyżej rozumnym zwierzęciem, jak drzewa tego lasu pozostaną lasem, choćby nauczyły się chodzić.
Kiedy wreszcie dowlókł się tam, dokąd właściwie nie miał po co iść, zastał dziewczynę — jak się już spodziewał — nad otwartą głowicą starbolta.
 — Wiedziałam! — zawołała rozpromieniona, kiedy
zatrzymał się opodal. — Zawsze wiedziałam, że będzie
mój! Przecież nie mogli ciebie zostawić samego. Co innego
my.
Ostatnie zdanie dodała z nagłą zaciętością w twarzy.
 — Twój? — zapytał drewnianym głosem.
 — Zawsze był mój! — potwierdziła energicznie. — Tyle razy śniłam, że będę tam mogła usiąść obok ciebie... Wskazała dwa gniazda amortyzacyjne we wnętrzu rozchylonej, szklanej kuli.
 — Razem ze mną? — zdziwił się.
 — Wtedy myślałam, że czekasz na kogoś, kto do ciebie przyjdzie. Nie wiedziałam jeszcze, że on już nie jest ci potrzebny.
— Teraz już wiesz?
— Zrozumiałam, że jesteś wszędzie, więc nikt ci nie jest potrzebny. I nie potrzebujesz starbolta. Uśmiechnął się, wreszcie rozbrojony jej logiką.
— Beze mnie starbolt to zwykły złom - - powiedział.
— Mylisz się. Twoi bracia dobrze wiedzieli, że stąd nie odlecisz. Dlatego właśnie zostałeś partenogenistą Domu Na Jeziorze. Dlatego również w mnemonicznym systemie złożyli pełną dokumentację starbolta. Widocznie przypuszczali, że przynajmniej na to nas będzie stać, żeby wyjść w przestrzeń. Mieli tylko nadzieję, że ciebie do tego czasu nie będzie.
— Każdy się w czymś przelicza — powiedział i opuścił głowę. — Uczciwie mówiąc czuję się tak, jakby mnie już nie było.
— Dlatego sama dam sobie radę — podchwyciła żywo. — Czuję każdy jego nerw, każde sprzężenie. Rozumiesz? W czasie mnemonicznych seansów wiele razy siedziałam za tymi sterami. Dlatego wiem, naprawdę wiem, że jesteśmy stworzeni dla siebie.
Uśmiechnął się w duchu. Przypomniał sobie, jak sam mozolnie uczył się zrastać z mechanizmami starbolta tylko po to, żeby się poczuć istotą rzeczywiście przynależną kosmicznej przestrzeni. Jak niewiele potrzeba było czasu, żeby zrozumieć, że i tam nie ma wolności, że przestrzeń również potrafi być więzieniem — tym najokrutniejszym, w którym serce nie ciąży do żadnej ziemi.
— Do czego ci jest potrzebny starbolt? — zapytał.
— Nigdy nie widziałam prawdziwych gwiazd — odparła. — Chociaż wiele o nich wiem. Kiedyś długo wpatrywałam się w głębię wody między palami, na których został wzniesiony Dom Na Jeziorze. Zdawało mi się, że widzę tam dysk Galaktyki położony na dnie. To było takie realne, aż poczułam zawrót głowy i wydało mi się, że spadam tam, głową w dół. Czułam, że coś mnie wzywa z nieprawdopodobną siłą... Nie wiem, jak to się wtedy skończyło. Starsze siostry przeniosły mnie, nieprzytomną, do inkubatora. Kiedy odzyskałam świadomość, wiedziałam, że muszę tam dotrzeć. Rozumiesz? Muszę.
— Po co?
— Nie wiem —jej oczy wyrażały bezradność. — Pamiętam dno jeziora i miliardy iskier, jakby osadzonych w krysztale.
— Czy twoje siostry wiedzą o tym? — zapytał.
— One są szczęśliwe tutaj - potrząsnęła głową.
— Ciebie nic tu nie trzyma?
— Nie wiem — powiedziała w zamyśleniu. — Lubię Dom
Na Jeziorze. I, tak naprawdę, fascynuje mnie... twÓJ las.
Ale czasami boję się. Bywają chwile, kiedy wydaje mi się,
że tam jest coś... strasznego. W tych gwiazdach. Boję się
ich.
Popatrzył na nią zdezorientowany. Zrozumiała go.
— Czasami ktoś musi wybrać drogę, która przejmuje lękiem — powiedziała. — Żeby uratować to, z czym inni nie potrafią się rozstać.
Bonner pomyślał, że ta dziewczyna ma wiele racji. Może i on powinien otwarcie udać się do Domu Na Jeziorze i zerwać z samotnością. Aby ocalić w sobie człowieka, powinien popłynąć nad lustrem zawierającym w sobie gwiazdy. Żeby ocalić w sobie człowieka, powinien zapomnieć, że jest mężczyzną. Już nadszedł ten czas. Więcej nie wyciągnie ręki po owoc, który na jego planecie został zakazany dla tych, którzy przybyli ze Strefy Systemu.
— Żegnaj więc — powiedział.
Chciał się odwrócić i odejść stąd jak najszybciej, kiedy
niespodziewanie skoczyła w jego stronę. Zarzuciła mu ręce
na szyję i pocałowała w oba policzki.
Odchodził w kierunku tego brzegu, gdzie dziewczyna
z Domu Na Jeziorze zostawiła swój ślizg. Był już w połowie
drogi. Mijał drzewo będące sercem jego lasu, kiedy pod
stopami usłyszał dudnienie ziemi. Nagle do głębi przeniknął
go paniczny strach. Zrozumiał, że to ostatnia chwila, kiedy
mógłby zawrócić. Nad cembrowinę studni niby kolumna
wynurzała się głowica starbolta, oparta na ognisku plazmy
pęczniejącej we wnętrzu wyrzutni. Mógłby pomachać ręką,
dać jakiś znak — tam zawsze były dwa miejsca, dla dwóch
ludzi. Elektromagnetyczny czerpak starbolta mógłby go
jeszcze zgarnąć z ziemi.
Potknął się na swojej ścieżce. Miał wrażenie, że czyjeś
potężne ramię, zbrojne w żelazną pięść, nagle zdzieliło go,
przez grzbiet. Czuł, jak mu krew uderza w oczy. Szarpnął
się i obejrzał.
Zdziwił się. Starbolt nie wystartował jeszcze. Ogromny,
smukły, zeszklony przy wierzchołku, powoli dobywał się
z ziemi pękającej dokoła.
Tam się nie dopełniło wniebowstąpienie, tymczasem Bonner
czuł. jakby to jego ołowianym brzemieniem przywaliły
chmury i nie pozwalały rozwinąć skrzydeł. Przejęty
zabobonnym lękiem spojrzał w górę. Nigdy nie widział
takiego nieba.
Bonner stał z zadartą głową i otwartymi ustami. Znowu
poczuł uderzenie, tym razem prosto w czoło. Nogi się pod nim ugięły — aż przysiadł. Zrozumiał jednocześnie, że ogarnia wzrokiem więcej przestrzeni, niż mogły na to pozwolić zwyczajne ludzkie oczy. Puszcza razem z nim nagięła się do ziemi. Wszystko się waliło pokotem — tysiące pni, które czuł niby własne żebra miażdżone z potwornym hukiem. Jedno drzewo oparło się powszechnemu zniszczeniu. Jego drzewo. Czarny pień nadął się, pulsował, jakby tam jeszcze trzepotało się serce całej puszczy. Bonner przypadł czołem do tego pnia. Objął go ramionami. Czuł tylko, jak to ogromne drzewo karleje w jego uścisku. Zwiędłe liście zatrzepotały na wiotkich gałęziach. Bezsilnymi rękami próbował powstrzymać przed upadkiem to, z czego życie wyszło jak powietrze. Całym sobą, jeszcze pochylonym, Bonner czuł otwartą przestrzeń. Zdawało mu się, że jest tym samym drzewem, które dopiero co skonało u jego stóp. Umierając przekazało mu swoje jedyne dziedzictwo, jakby powiedziało: Bądź tego świata sercem. Więc szukał w sobie siły, którą by mógł natchnąć ten świat, ginący dokoła w potwornej meczami. Potrafił jedynie zogniskować w sobie jego ból. Ten, któremu kiedyś było na imię Bonner, już nie oddychał. Przyprószony siwym popiołem stał z rozwianymi, białymi włosami i twarzą zmarszczoną od spękanej kory. Tylko nad sobą rozcapierzył brunatne sęki rąk. Rozdziawił dziuplę gęby, w której między zębami zdechł język niby ostatni ptak. Jeszcze mu para oczu gorzała w martwej twarzy — spod kory powiek wybałuszone dwie krople żywicy z ostatkiem świadomości w pęcherzykach źrenic. Ten, który był kiedyś Bonnerem, czuł swoje ręce owinięte wokół planety — wszędzie pełne ognia. Czuł też, jak się w nim zagotowują ostatnie chłodne wody i jak mu na twarz padają płaty popiołu — ptaki z opalonymi skrzydłami. Poczuł się nagi wobec tej mocy, która go obdzierała z resztek żywego mięsa.
Wiatr zdmuchnął kotarę chmur ciążącą nad martwym światem i po raz pierwszy nad planetą siedmiu słońc otworzyło się niebo pełne gwiazd — czarne jednocześnie ze wszystkich stron. Jakby przed tą ciemnością siedem słońc uciekło poza horyzont zdarzeń.
We wnętrzu Kosmosu pojawiło się coś jeszcze czamiejszego od międzygwiezdnych przestworzy. Jednocześnie czarne i wypełnione wewnętrznym pożarem. Ten, który już zapomniał swoje imię, był twarzą rozległą po horyzont, uniesioną do gwiezdnego nieba. Widział bez
oczu. Widział, jak ponad jego czołem — jeziorem, nad mierzwą lasów pokotem złożonych na skroniach, nad ustami zakneblowanymi garścią martwej gleby — coś się przesuwa, ogromne, mroczne, ostatni dimorfodont spotwomiały w kuźni Kosmosu — olbrzymi międzygwiezdny
statek.
Jeszcze trochę i cień widmowego statku przesłoni niebo. Wszędzie ziemia pękała do magmowego wnętrza. Ten, któremu świadomość obezwładniło powszechne cierpienie, zebrał się w sobie i odnalazł rękę zaciśniętą na sterach starbolta. Wąskie palce rozpaczliwie szukały właściwych sprzężeń. Martwe obwody dopełnił resztką własnej energii i — wystrzelił! Z własnej piersi pchnął w niebo starbolta, z siebie samego katapultował ostatnią szalupę ratunkową. Niepostrzeżenie przemknęła przed ogromem nadlatującym z kosmicznej przestrzeni. W dole pozostał ten, któremu nie było dane przetrwać powtórnej samotności. Nawet się nie zdążył nauczyć swojego nowego imienia. Jeszcze tkwił w sercu martwej równiny. Skóra mu się złuszczyła z guzowatego czoła, wiatr go posypał popiołem. Dwie wysuszone oczne gałki poruszyły się w ciemnych oczodołach. Zmartwiałe usta nie potrafiły wyartykułować jednego słowa. Dopiero wiatr zaświszczał między zębami. Za uciekającym starboltem rzucił spóźnione „po-omśści-ij!". Jednocześnie ze szklanym jękiem pękł dzwon Domu Na Jeziorze.
Nad równiną potężniał grzmot i monstrualny statek odcinał tę ziemię od gwiazd — czarny był, wewnątrz obrzmiały wiśniowym światłem. Dopiero go lepiła kuźnica Kosmosu — jeszcze zewnętrzna forma nie w pełni okryła żar Czerwonej Gwiazdy.
TRZECIA PIEŚŃ — O BEZRADNOŚCI
„Tellus Mater" przełamał lokalny promień Shwarcschilda we względnej koincydencji Lwa i Sekstansa, przy ciemnej gwieździe Wolf 359. W świecie ograniczonym barierą światła objawił się jako ogromna kula energii, która natychmiast zrzuciła z siebie kolejne słoje promieniowania, coraz słabszym rezonansem deformujące trójwymiarowość. Jeszcze wrastał w pole grawitacyjne Galaktyki, kiedy jego nieskazitelna powierzchnia ujawniła podskórną kostropatość.
Setki kraterów rozwarło się na mgnienie, każdy splunął srebrnym pociskiem i zabliźnił się natychmiast. Groty starboltów rozeszły się szerokim wachlarzem. Zwiad wchodzący w system planetarny Wolfa 359 napotkał pierścień wraków między szóstą i piątą planetą. Pierwszy dostrzegł ich Zocher. Natychmiast zameldował gotowość bio-łącza.
Admirał Adaojama podjął łączność z serca samego „Tellus Mater". Masywny kołpak tranzytywizatora osunął mu się na ramiona. Patrzył oczami Zochera. Widział, jak między wrakami starboltów odchodzą w przestrzeń maleńkie, pomarszczone, do cna wyssane z wilgoci ziarna. Nagłe zbliżenie pozwoliło mu jedno z nich rozpoznać wyraźnie. Widział kulę hełmu, niby perłę wrośniętą w wydłubane z muszli i zeschnięte w próżni ciało małża. Pod rozprutymi fałdami skafandra podkurczyły się niby-nogi i niby-ręce. Perła hełmu nie zdołała otrząsnąć się ze zbędnego przylepca. Kolejne zbliżenie pozwoliło Adaojamie zajrzeć do jej wnętrza. Było czarne; choćby do łez wysilać wzrok — pęcherz wypełniony czernią, bez oczu rozwartych przerażeniem i bez ust wydających ostatni Jęk.
Jeszcze patrzył oczami Zochera, kiedy kolejny meldunek odwrócił jego uwagę we właściwym kierunku, dokąd zmierzały podstawowe eskadry.
— Pazgrat melduje gotowość bio-łącza — usłyszał Adaojama. — Za późno. Nigdy nie widziałem takiej planety.
— Przyjmuję kontakt — zdecydował Adaojama i spojrzał
przed siebie oczami Pazgrata.
Zobaczył żółtawą powierzchnię planety. Miejscami
marszczyła się miękko, jakby na owalną twarz przed
milionem lat narzucono śmiertelny całun, teraz zetlały nie
mniej od tego, co okrył sobą. Widział starbolty, jeden za
drugim nurkujące w przejrzystej atmosferze. Pomykały nad
żółtym rozłogiem pustyni. Były jak srebrne igły wbite w ciało
zbyt długo martwe, żeby zebrać jakieś strzępy i zeszyć na
nowo.
Poza spojrzeniem Pazgrata odezwał się trzeci głos.
— Melduje Daun. Trzeci klucz Eskadry Lewantu. Znaleźliśmy Moduł Eksploracyjny.
— Żyje ktoś? — automatycznie zapytał Adaojama.
— Trzy starbolty zeszły na tarczę kosmodromu. Czekają na zezwolenie rekonensansu. Gotowość bio-łączy podejmują komandosi Lizuraj, Specht i Marmaross.
— Najpierw ty — rozkazał admirał Adaojama.
— Jestem gotów.
Starbolt Dauna wisiał w powietrzu, unieruchomiony w elektromagnetycznej kołysce. W dole, jak okiem sięgnąć, rozciągała się ta sama pustynia. Wszystko tam było puchowe, lotne, chociaż w bezwietrznej pogodzie zalegające nisko przy ziemi. Ponad tę pylną zawiesinę wypiętrzył się metaliczny płaskowyż o stromych ścianach. Z wierzchu masyw pokrywała nie tknięta korozją blacha. Tytaniczny garb wydymał się tysiące metrów nad powierzchnię tego globu. Zdawało się, że wysysa z niego wszelką metaliczność, jakby pod kapturem monstrualnego grzyba korzenie szybów wrosły w najtwardszą skałę i przez tysiąclecia dobywały z nich wszelki metal, aż do wygasłego jądra. Wszystko to dla jednego stwórcy, który założył tutaj mechaniczny embrion, żeby kiedyś zgłosić się po odbiór — kiedy Moduł Eksploracyjny w pełni przeistoczy się w kosmiczny okręt, potężniejszy od „Tellus Mater". Zdążyła się uformować tylko gigantyczna tarcza, służąca jednocześnie jako kosmodrom i stanowiąca osłonę przed deszczami meteorów, gdy statek niby górski masyw wypiętrzył się ponad zgęszczone warstwy atmosfery. Ten ogrom zdawał się być obezwładniony teraz, jakby w nim obumarły wszelkie nerwy, wygasła energia i zaciął się deszyfrator Programu, warunkującego proces molekularnego wzrostu. Niedawno wokół tej metalicznej rafy pieniło się życie tak bujne, jak nigdy dotąd przez miliardy lat ewolucji. Po raz pierwszy nie musiało własnymi korzeniami wgryzać się w ziemię, uzdatniać ją sobą dla przyszłych pokoleń. Nareszcie biogeneza miała się czym pożywić w skali całej planety. Więc żarło, burzyło się, musowało orgiastycznym przepychem form. Żywe fale zbiegały się centrycznie i odchodziły od ścian metalicznego masywu, o który rozbijały się kolejne zielone przypływy — zachłannie łykające to, co im wydalił Eksploracyjny Moduł — miazgę skał, podziemne soki i powietrze, jakiego przedtem brakowało na półmartwej planecie. Adaojama próbował wyobrazić sobie, pojąć ogrom tego, co pod nim legło w gruzach. Tylko Daun poruszył się w amortyzacyjnym pęcherzu swojego starbolta. Przetarł oczy. Przez moment przywidziało mu się, że w dole widzi metaliczną płytę kosmodromu ledwie wypiętrzoną nad ruchliwy kożuch czegoś szeleszczącego liśćmi i kotłującego się białymi nitkami korzeni. Zielony płaszcz okrył cały glob i ogromny kołnierz odłożył od metalowego czerepu, dopiero
wynurzającego się z wnętrza ziemi. Tymczasem w zielonej tkance coś się mrowi, wędruje przez mgłę wydychaną nad rozłamy w dżungli, przez gejzery soków bijące z głębszych warstw, przez wodospady żywej wody, którą na zewnątrz dopompowywał nit coraz potężniej wgryzający się w skorupę globu.
Pilot Daun, mimo zamkniętych oczu, majaczył żywym golfstromem, ponad którego rozkręconą falę próbował się wybić metaliczny masyw.
Nad innym punktem globu pilot Pazgrat też zwątpił we własne zmysły. Wydało mu się, że na powierzchni planety zakołysała się żółta zadymka. Wewnętrzna luminescencja spróbowała poruszyć szlam zalegający we wgłębieniach , gruntu. Już się z mgielnego oparu podnosiły chwiejnie całe stada wiatronogich stworów, ze wszystkich stron świata już pędziły do Źródła Życia, żeby się przy nim napoić, nakarmić, zachłysnąć energią i ustąpić miejsca tym, którzy narodzą się z nowym pragnieniem. Tymczasem dalej jeszcze, w kosmicznej przestrzeni, pilot Zocher bezradnie tkwił w amortyzacyjnej kołysce swojego starbolta i osłupiałym wzrokiem śledził ten sam strzęp skafandra frunący w kosmicznej przestrzeni. Był prawie pewien, że w czarnym wnętrzu hełmu-perły zawiązało się kilka luźnych zmarszczek. Powoli zbiegły się do siebie, w paru miejscach rozchyliły fałdki i — zadrżał, przejęty zabobonnym lękiem — w jego stronę błysnęła para żywych oczu, jednakowo wypełnionych bolesnym obłędem. Wszystko to trwało ułamek sekundy. Admirał Adaojama potrząsnął głową i ogniwa jego zmysłów otrząsnęły się również z jego lęków.
— Lizuraj, Marmaross i Specht — w myślach wezwał Adaojama.
Meldowali się kolejno. Każdy formułę meldunku zamykał rutynowym ,,gotowość bio-łącza".
— Zezwalam na rekonesans — powiedział Adaojama. — Daun?
— Jestem — natychmiast zgłosił się pilot, którego oczami admirał Adaojama obserwował, jak trzy postacie wyskoczyły z trzech starboltów osadzonych na tarczy kosmodromu.
— Jest styk — głośno powiedział Daun.
— Widzę — pomyślał Adaojama.
— Tu Specht — odezwał się nowy głos. — Jesteśmy przy
śluzie. Brak wewnętrznej energii. Właz dociśnięty bezwładem.
— Można otworzyć?
— Trzeba zdetonować ładunek wybuchowy — wyjaśnił
Specht. Adaojama widział z góry, jak trzy postacie pochyliły się nad
owalną tarczą, ledwie zarysowaną w metalicznej powierzchni kosmodromu. Jeden z nich uniósł głowę i popatrzył w stronę starboltu Dauna. Pewnie to był Specht.
— Wykonać — rozkazał Adaojama. Trzy postacie zgrupowały się na moment, potem rozbiegły w przeciwnych kierunkach i przypadły do srebrzystej powierzchni. Nagle błysnęło i w rozrzedzoną atmosferę strzelił biały pierścień, niby rozjarzona aureola. Za sobą zostawiła ogromny metaliczny płat, który podskoczył na kilkadziesiąt metrów i odpadł na bok. Teraz dopiero odgłos
eksplozji dotarł do uszu Dauna.
Trzej komandosi już stali nad krawędzią szybu
prowadzącego do wnętrza żelaznej góry.
— Schodzić — powiedział Adaojama.
Zniknęli, jakby ich wiatr strącił ze śliskiej powierzchni.
— A my? — zapytał Daun.
Zdawało mu się, że usłyszał w sobie ciężkie westchnienie.
— Masz ochotę zejść na powierzchnię? — admirał zapytał
Dauna.
— Czekam na rozkazy — odparł pilot.
— Daj spokój — usłyszał w odpowiedzi. — Nie mam nastroju do rozkazywania.
— Stało się coś? — zdziwił się Daun.
— Miałeś kiedyś nóż na gardle? — cicho zapytał
Adaojama. — Nie rozumiem — przyznał Daun, pomyślał chwilę
i dodał: — To nie jest moja pierwsza planeta. Taka
planeta.
— To znaczy?
— Miałem szczęście spóźnić się na alert Floty K-rzyża Południa. Tam po raz pierwszy nie został kamień na kamieniu. Grawitacyjne perturbacje trójwymiarowości odchyliły przeskok mojego starbolta i spóźniłem się parę
godzin.
— Wszyscy się spóźniamy — jakby do siebie powiedział
Adaojama. — Jest to zarazem błogosławieństwem dla każdego z osobna i przekleństwem dla tych, którzy próbują
przetrwać.
— To znaczy? — tym razem powiedział to Daun.
— Potrzeba mi kogoś, kto to przeżył i nie dostał pomieszania zmysłów... Ale nie dlatego, że się spóźnił na rzeź.
Milczeli chwilę. Oczy Dauna próbowały w ciemnej studni odnaleźć tych, którzy nie mieli żadnych szans, jeśliby przyszło natychmiast startować.
— Mówiłeś, że tam też była planeta — przypomniał Adaojama.
— Mniejsza, za to przy jaśniejszej gwieździe. Wtedy nie potrafiono zaprogramować autokreacji statku klasy „Tellus Mater". Tam było zwyczajne miasto i kilkaset tysięcy kolonistów. Sztab Floty zbierał się w centralnym psychodromie kolonii, reszta starboltów formowała eskadry na orbicie wokół planety. Wiem, że się przekomarzali wymyślając nazwy eskadr. Miałem należeć do Eskadry Lewantu. To stąd... Daun zamilkł speszony.
— Zawracam wam głowę — powiedział; — Wiecie lepiej ode mnie, jak tam naprawdę było.
— Myślisz, że coś wynika z tego, co wiem? — cicho zapytał Adaojama. — Będąc szczeniakiem słuchałem kied^S wykładów starego stratega eksploracji przestrzeni, takiego z czasów pierwszych transgalaktycznych. Pamiętam, powiedział mi kiedyś: ,,Diabli twoje mapy, programy, prognozy i inne obliczenia szans i bezsensów. Piękhie tO wygląda — rozrysowane od Achemar do Aldebarana, z relatywizmem czasu w tę i w drugą stronę. Tylko gdzie masz w tym swojego żołnierza? Pytam?! Wezwij chociaż jednego, jeśli sam nie masz ochoty ruszyć tyłka ze sztabu, każ mu przyjść i, kiedy stanie przed tobą, dobrze mu zajrzy w oczy. Rozumiesz? Tylko tam znajdziesz pełny wymiar tego, na co cię stać, jako stratega". Tak mi wtedy powiedział.
— To dlatego pan ze mną rozmawia? — domyślił się Daun.
— Nie tylko — stwierdził Adaojama. — Chciałbym porozmawiać z tym, co przetrwało tam, w dole.
— Tam? — Daun jeszcze raz zajrzał w puste gardło szybu.
— Mówię ogólnie. Tam polegli nie tylko nasi ludzie.
— Rozumiem — powoli powiedział Daun. — Mani wylądować?
— Jak uważasz.
Daun wzruszył ramionami. Potem głębiej zapadł się
w amortyzacyjny kokon. Poprowadził swojego starbolta
w bok od tarczy kosmodromu, a następnie rzucił nim w dół,
wzdłuż pionowej, srebrzystej ściany. Tam, gdzie wylądował,
podstawa masywu tonęła w żółtawej mgiełce i nieco w bok
odchodził cień coraz dłuższy, w miarę jak słabe słońce ześlizgiwało się za horyzont.
Daun w milczeniu zaprogramował automatyczny start, na wypadek, jeśli sam nie wróci. Potem nałożył szklany hełm. Potem był krótki lot przez elektromagnetyczny szyb. W międzyczasie obrót o sto osiemdziesiąt stopni. Błysk neodymowych laserów w komorze sterylizacji i został wyrzucony na zewnątrz. Miał zamiar miękko wylądować na podkurczonych nogach. Rzeczywista powierzchnia gruntu leżała nieco głębiej, niż to przyjął, poniżej płasko rozciągniętej chmury żółtego pyłu. Rzuciło go na kolana. W sobie poczuł ciężkie westchnienie Adaojamy. Daun rozejrzał się. Może od strony Kosmosu ten ogrom, u którego podstawy przyklęknął, sprawiał jeszcze wrażenie Modułu Eksploracyjnego. Dopiero stając twarzą w twarz naprzeciw własnego odbicia w lustrzanym urwisku można było wyczuć prawdziwy ogrom całego masywu i docenić siłę powolnego wypiętrzania, która próbowała wydobyć z tej ziemi statek potężniejszy od samego „Tellus Mater". Próbował wydźwignąć się z materii. Coś go powstrzymało w pół drogi do nieba. Daun uniósł głowę. Naprzeciw odbicie w lustrzanym urwisku powtórzyło ten ruch i gest ręki zatrzymany na wysokości twarzy osłoniętej szybą — jakby chciał przetrzeć oczy albo dotknąć czoła nagle zroszonego potem. Czuł w sobie dziwną, nie swoją słabość. Rozejrzał się w poszukiwaniu kamienia, na którym mógłby przysiąść i odczekać, aż się uspokoi w nim łomot nie tylko jego serca.
Równocześnie dotarł do niego głos przygłuszony raczej jakąś ogromną masą niż odległością:
— „Tellus Mater"! Odezwij się, „Tellus Mater"! Tu Specht! Jesteśmy w Dyspozytorni. Mamy ważny meldunek. Ocalał ostatni zapis. Znaleźliśmy kryształ tranzytywizatora. Marmaross gotów do retransmisji... Zaraz potem, przygłuszone jeszcze mocniej, odezwało się:
„Marmaross melduje gotowość bio-łącza. Marmaross..."
— Zaczekasz na mnie? — Daun usłyszał w sobie głos admirała.
— Nie mam się dokąd spieszyć.
— Nie rozumiem — Adaojama myślał już o czymś innym.
— Jestem gotów.
Miał wrażenie, że gdzieś daleko — w samym sercu „Tellus Mater", admirał Adaojama wzruszył ramionami i mruknął do siebie: „Jeszcze porozmawiamy o tym". Potem na
zbiorczym pulpicie wybrał ogniwo z migocącym napisem:
marmaross.
Daun pozostał sam. Pochylił się i przyjrzał ziemi. Zdawało mu się, że widzi wyraźny wzór w prochu zebranym w gęstą kołdrę na powierzchni gruntu. Nawet nie kształty — przez tysiące lat zdawały się tutaj nawarstwiać ich odciski, niematerialny osad z tego, co niebotycznym kłębowiskiem piętrzyło się kiedyś wokół metalicznej ściany. Po wszystkim, co kiedykolwiek żyło, pozostał ten sypki, żółty cień. Wyciągnął rękę i palcami poruszył w tym próchnie. Zakołysało się. Daunowi zakręciło się w głowie. Aż przysiadł w tym prochu. Zamącony pył skłębił się i uniósł nieco. Żółte powietrze sięgnęło jego piersi. Tym razem poczuł strach. Tylko zacisnął zęby. Zamknął oczy. Słuchał głosów szemrzących daleko poza nim. Gdzieś tam admirał Adaojama odezwał się ustami Marmarossy:
 — Co znaleźliście? — zapytał.
Nad nim pochylił się chudy mężczyzna o twarzy błękitnej
pod osłoną hełmu.
 — Jestem Lizuraj — powiedział. — To właśnie to. Lizuraj uniósł rękę. Coś mu błysnęło między palcami. Srebrny łańcuszek z przezroczystą płytką. Rozpoznawczy znak. W nim czerwone iskierki. Przeczytał: berzewiczy.
 — Tylko to zostało — wyjaśnił Lizuraj. — I zapis. Adaojama czuł ogromne, masywne ciało Marmarossy, na pozór bezwładnie spoczywające z głową odrzuconą na oparcie fotela, gdzie nawisał kołpak tranzytywizatora. Tak samo, w tym samym fotelu spoczywał kiedyś komodor Berzewiczy, który miał być dowódcą największego statku w tarczy Strefy Systemu. Tymczasem mógł tylko patrzeć oczami pilotów, którzy poza atmosferą rzucili łupiny swoich starboltów przeciw czemuś, co się jawiło z nąjmroczniejszych zapadni Kosmosu. Może próbował synchronizować ich beznadziejną szarżę. Może od razu zrozumiał, że powinien przynajmniej ich śmierć zapisać w krysztale tranzytywizatora jako testament dla tych, którzy kiedyś trafią na to pobojowisko. Jeżeli trafią.
Adaojama rozejrzał się oczami Marmarossy. Nieoczekiwanie zobaczył przed sobą zwyczajne, drewniane biurko. Za nim stał fotel z rzeźbionym oparciem. Siedział tam mężczyzna z ponurą miną. Sprawiał wrażenie człowieka, który o czymś intensywnie myśli. Poza tym biurkiem i fotelem pomieszczenie okazało się wnętrzem ogromnej, białej kuli — na zawsze oślepłej, gdyż nigdy nie dane jej było zajrzeć
W gwiazdy jako Dyspozytorni statku potężniejszego od „Tellus Mater".
— Berzewiczy założył kołpak tranzytywizatora i zapisał W tym wszystko, co zobaczyli i przeżyli jego podkomendni. — Lizuraj obrócił w palcach bezbarwny, heksagonalny kryształ. — Pierwszy Specht poddał się próbie. Wytrzymał trzydzieści sekund.
— Tyle trwa zapis? — zapytał Adaojama.
— Tyle wytrzymał Specht — wyjaśnił Lizuraj.
— Najwyżej tyle wytrzyma każdy człowiek — odezwał się Mężczyzną za biurkiem.
— Trzydzieści sekund — w myślach powtórzył Adaojama.
— Wytrzymam więcej — powiedział Marmaross. Specht odchylił się na oparcie fotela i pokręcił głową, ale z jego nieobecnego wzroku można było sądzić, że nie przeczy Marmarossie.
— A więc? — zapytał Lizuraj i zawiesił ramię w pół drogi przed czytnikiem tranzytywizatora.
— Jestem gotów — Marmaross wyręczył Adaojamę. Nagle spojrzenie Adaojamy skoczyło w mrok. Czuł sobą pęd, chociaż gwiazdy tkwiły twardo osadzone w odległych przestrzeniach. Tam się jawiło coś niedostrzegalnego dla zwyczajnych zmysłów. Tę wszechogarniającą obecność czułeś własnym wnętrzem — kimkolwiek byłeś: strategiem o tysiącu rąk i zaślepionych bólem oczu czy starym komodorem Berzewiczy, który modlił się w duchu, żeby mu jeszcze przez chwilę serce nie utknęło w gardle. Jeszcze moment. Coś się poruszyło między gwiazdami. Rezonans wzbierał w korpusach starboltów. Pierwszy eksplodował tuż za orbitą piątej planety. Ubyło oczu — nie zmniejszyło bólu. Niematerialna moc dopełniła realny kształt. Ogromny cień przesłonił gwiazdy. Naprzeciw tej masy pobiegła nitka plazmy pchająca przed sobą samotny starbolt. Wysforował się daleko przed pełne eskadry. Zdawało się — wystarczy chwila, lecz igła starbolta nieprawdopodobnie długo zmierzała w stronę czarnej delty.
Prawie się zatraciła przy końcu napiętej pajęczyny odrzutu.
Wreszcie jakby ziarenko piasku skrzesało iskrę w centrum czarnej sylwetki. Jednocześnie wzrok dotarł w to samo miejsce — w centrum eksplozji. Jakby istniały oczy, które przetrwały ten rozbłysk. Dalej posłały nie wzrok, lecz światło — odbiło się od metalicznej tarczy, wyświetliło
na niej łuskę termicznych osłon z ceramicznych splotów i szklane trapy biegnące wzdłuż głębokich, wypełnionych srebrem rozłamów powierzchni. Resztka światła wpadła w miedziane kręgi biegnące wzdłuż płaskiej burty — gdzie tkwiły czarne soczewki. Światło wniknęło w te studnie — wytyczyło kierunek, za sobą pociągnęło resztę — cokolwiek jeszcze tkwiło w nadlatujących starboltach i dalej, aż pod osłoną atmosfery — głębiej! — z krzykiem wyrwanym z tysiąca gardeł — z rezonansem serc — aż do tego, które pompuje krew w ogromne ciało Marmarossy — głębiej! — tylko przełamać instynkt samoobrony... Ten przedostatni wyrwał głowę z kołpaka tranzytywizatora. Sam skoczył na równe nogi i oddychał ciężko, i toczył wokoło nieprzytomnym wzrokiem. Specht siedział z łokciami wspartymi o blat biurka i głową zaciśniętą w dłoniach; teraz uniósł twarz i niecierpliwie zajrzał w oczy Marmarossy.
— Nigdy więcej — wychrypiał Marmaross.
— Materia jest wieczna! Energia jest wieczna! I wieczna jest przestrzeń — parsknął Lizuraj i roześmiał się nieprzyjemnie. — Tam, gdzie zaczyna się śmierć, tam zawsze można wyciągnąć braterską dłoń.
— Zawsze wiedziałem — cicho powiedział Specht.
— Jeszcze wam coś powiem — ciągnął Lizuraj z tym samym ironicznie chytrym wyrazem twarzy. — Zawsze sobie wyobrażałem, że wszystko we Wszechświecie musi być jakoś równoważone. Nawet rozum. Niepodobna ekspansywnej cywilizacji rozwijać w nieskończoność. Istnieje jakaś bariera. Jedyną barierą dla czasu jest inny czas. Przestrzeń określają inne wymiary. Tamą dla jednej energii jest inna energia. Nowe doświadczenia zabijają starą pamięć. Tak samo rozum. We Wszechświecie barierą dla rozwoju jednej cywilizacji nigdy nie będą prawa natury, lecz inna cywilizacja. Równie dynamiczna, równie potężna, równie zaborcza. Choćby się nam roiła samotność na miarę Wszechświata i posłannictwo w dopełnianiu go naszym rozumem, prędzej czy później musimy stanąć naprzeciw takich samych jak my. To wariant optymistyczny. Istnieje jeszcze ewentualność rozumu dynamiczniejszego, potężniejszego, bardziej zaborczego. Lizuraj coś jeszcze mówił, nikt go nie słuchał. Wreszcie przerwał mu Specht.
— Pamiętacie, jak wyglądał ten statek? — zapytał.
— Potwornie ogromny — jeszcze przez zęby wycedził Marmaross.
— Nie o to chodzi — Specht pokręcił głową. — Nic was nie zastanowiło? Miałem wrażenie...
— O! — westchnął Marmaross. — Ja też. I na razie mato dosyć wrażeń. Czuję się jak w trumnie.
— Wracamy — zadecydował Adaojama. — Lizuraj, zabierz kryształ i dostarcz do Synchromatu na „Tellus Mater". Coś jeszcze?
Ostatnie pytanie Adaojama skierował wyłącznie do Marmarossy. Ten już postąpił krok w stronę wyjścia, kiedy go coś osadziło w miejscu. Spojrzał na Spechta, potem uniósł rękę i przyjrzał się ogromnej dłoni. Wrażenie było takie, jakby rękawica zabrała gdzieś cieniutką warstwę żółtego kurzu.
— Byłbym przysiągł... — coś dalej gnębiło Spechta. Marmaross obejrzał się na fotel pod kołpakiem tranzytywiżatora. Zaklął głośno.
— Co znowu? — zapytał Specht.
— Spójrz na siebie — poradził mu Marmaross.
Specht spojrzał po sobie i wzruszył ramionami. Ręką
sięgnął jednak na plecy powyżej bioder. Na swoją rękę
spojrzał tak, jak przed chwilą Marmaross.
Marmaross skrzywił twarz w grymasie mającym wyobrażać
uśmiech.
— Dane ci było coś zrozumieć, lecz podeptałeś prochy wielkiego człowieka — powiedział. — Niech to wszyscy diabli!
— Nie rozumiem? — zdziwił się Specht.
— Sancta sancte — mruknął Lizuraj.
— On tutaj siedział — wyjaśnił Marmaross..— Przede
mną i przed tobą.
Specht zbladł.
Lizuraj zważył na dłoni kryształ wyjęty 2 czytnika
tranzytywiżatora.
— A jednak to był gość — powiedział. Admirał Adaojama raz jeszcze uniósł rękę Marmarossy i zajrzał mu w dłoń. To wyglądało, jakby palce przed  • chwilą grzebały w popielnicy z czyimiś prochami. Na peryferiach świadomości Adaojamy majaczył inny jeszcze obraz. Tam się Daun zapatrzył w miękko kołyszącą się wydmę. Widział jakby maureskę ze splecionych motywów roślinnych albo misternie tkany gobelin — z pyłu, z prochu, z przejrzystych nabłonków, które jeszcze zachowały obrys kwiatu lotosu i liści akantu, żyłkowanie łodygi ostu i skruszałe ramiona monstrualnych ośmiornic albo wachlarzowato rozłożonych meduz. Wszystko w płaszczyźnie
żółtego dywanu, lotniejszego, niż gdyby go usypał pyłek zdjęty z motylich skrzydeł.
Daun spokojnie siedział w tym prochu, z rękami złożonymi na kolana skrzyżowanych nóg.
— Jesteś — powiedział i nie było w tym znaku zapytania. Adaojama dziwnie odczuł bezwład jego ciała, jakby ten człowiek, stworzony na pilota bojowego starbolta, nieoczekiwanie pogodził się z czymś nieuniknionym.
— To straszne — powiedział Adaojama szukając wzrokiem znajomych kształtów w kobiercu ścielącym się u stóp.
— Chciałeś porozmawiać z takim, jak ten, światem — powiedział Daun.
— Chciałbym zrozumieć, co innym zagraża — odparł Adaojama ciągle zaprzątnięty własnymi myślami.
— To pomoże? — zapytał Daun.
— To konieczne.
— Dobrze — powiedział Daun. Niespodziewanie uniósł ręce. Chwilę manipulował u podstawy hełmu. Coś strzeliło, zasyczało powietrze i Adaojama poczuł, jakby to jego płuca zatchnęły się innym powietrzem.
— Nie! — krzyknął. — Daun! Szarpnął się. Próbował sobie podporządkować tamte nieposłuszne ręce. Kula hełmu wypadła ze zgrabiałych dłoni i potoczyła się w żółtym pyle. Daun zaczerpnął w płuca czystego powietrza obcej planety. Tak czyste, aż puste — jakby się zatchnął próżnią — doskonale jałowe, martwe. Jeden łyk powietrza i coś jakby drżące, suche palce zaczęły mu błądzić po twarzy, ciekawie obmacywały policzki i nos, dotykały szyi.
— Daun! — szepnął Adaojama. Dotyk suchych palców i nagły pocałunek, w środek czoła — spierzchniętymi i gorącymi ustami. Piekielny ogień zachłystuje jaźń, jakby to w tobie wschodziła monstrualna gwiazda, obrzmiała pąsowym pożarem. I jęk — już nie w ustach tego, który się nie podniesie więcej — złożył z siebie ofiarę. Tylko ta reszta, trzepocząca się na grani obłędu — pod bielmem — jeszcze trochę i do niej dosięgnie — natchnionym szeptem, językiem, węchem — chudą ręką śmierci ciekawej wszystkiego — dosięgnie przez przestrzeń w to odległe miejsce, w serce ogromnego statku — powoli, po nitce bio-lącza, żeby nie uciekła — tam inni tacy sami — stoją — patrzą zdumionymi oczami — już drży, jego dało kurczy się pod metalicznym hełmem — walczy!— walcz! — szarpie na sobie srebrny pokrowiec...
— Nie-e-e-e! — nie krzyk, raczej pisk cienki, wibrujący przeniknął w olbrzymie wnętrza „Tellus Mater". Zbiegli się do niego. Rękami chwycili go za nogi. Zadygotali sami — szarpnęli i już go wyrwali spod masywnej czaszy. Zobaczyli jego straszną twarz — obrzękła i drgająca we wszystkie strony. Jeszcze się rzucał, kopał, kiedy go rozciągnęli na podłodze i rzucili się na niego ciężarem wielu znających swoje rzemiosło, muskularnych ciał — choćby im w rękach skręcał się najwyższy rangą — skafander srebrny trzeszczał na nim, on sam zgrzytał zębami. Nagle obmiękł. Pozwolił się przygnieść do posadzki. Tylko mu oczy omal wyskoczyły z orbit. Ogromń®. I straszne.
Długo tak leżał. Aż go zaczęli puszczać i podnosili się kolejno. Sam został na białej posadzce. Z góry patrzyli na niego. Byli gotowi wykonać każdy rozkaz tego człowieka. Nawet ostatni. Lecz jego oczy wyrażały jedynie bezradność.
Długo tak nad nim stali. Potem przenieśli go do specjataą sali, gdzie Synchromat przeniknął każdą komórkę jego ciała, prześledził bioprądy, które dalej niefrasobliwie wędrowały wewnątrz jego ciała, zebrał elektrostatyczne ładunki z każdego centymetra skóry, nawet się do niego podłączył kwantowym mózgiem. Nie znalazł nic i nie zrozumiał. Oddał im to już spokojne ciało. Wtedy po raz pierwszy zobaczyli wysrebrzoną głowę admirała Adaojamy. Jeszcze nad nim stali, nie bardzo wiedząc, co począć — nad jedynym człowiekiem, który naprawdę przeżył śmierć — kiedy do doków w „Tellus Mater" zaczęły napływać starbolty. Jeden z pilotów żądał natychmiastowego widzenia się z admirałem. Na nic nie zważał, nikt też za bardzo go nie powstrzymywał. Wreszcie wdarł się do kamery reanimacyjnej. Drogę zagrodził mu Koloman, Strateg Prawdopodobieństwa.
— Nie możesz się widzieć z admirałem — powiedział. —
Jest chory.
Specht roześmiał się nerwowo.
— Nie ma takiej choroby, żeby nie chciał wiedzieć tego, co mam mu do powiedzenia.
— Nie gorączkuj się — Koloman spokojnie położył mu rękę na ramieniu. — O co chodzi?
— Męczyło mnie to cały czas. Porównałem z kartoteką Synchromatu. Ten statek, który zniszczył flotę komodora Berzewiczy, był większy tysiące razy, dlatego nie potrafiliśmy skojarzyć...
— Od czego większy? — zainteresował się Koloman.
— Nieprawdopodobne rozmiary, ale sylwetka dokładnie
taka sama, jaką miały nasze dawne statki, pierwsze z wypraw
transgalaktycznych...
Koloman popatrzył na niego, jakby im przybył kolejny
pacjent. Wahał się chwilę. Potem ustąpił z przejścia
i przepuścił Spechta. Ten gwałtownie postąpił do przodu
i stanął nad szklanym kloszem, skąd białowłosy admirał
Adaojama nieobecnym wzrokiem zdawał się przenikać
cały ..Tellus Mater".
- Spróbuj   dziwnym głosem powiedział Koloman. — Może ciebie usłyszy. Specht poczuł skurcz w gardle.
To... — zaciął się. — Kiedy zginął Daun?
- Tak.
- Jest jakaś nadzieja? Koloman zastanowił się.
— Powiedziałeś: sylwetka pierwszych transgalaktycznych? — zapytał. - To ja ciebie mógłbym zapytać, czy my wszyscy mamy jakąkolwiek nadzieję.
CZWARTA PIEŚŃ — O NIENAWIŚCI
Synchromat sprzężony ze Strategiem Prawdopodobieństwa wyliczył pozycję pośród gwiazd. Z niewiele mniejszym prawdopodobieństwem mogliby czekać w każdym innym miejscu. Jednak decyzja należała do Synchromatu. który już nie był wyłącznie mnemonicznym systemem i do admirała Adaojamy, który był nie w pełni człowiekiem. W tym czasie Synchromat odebrał meldunki o zaginięciu trzech ostatnich statków klasy ..Tellus Mater". W szczękach Strefy Systemu pozostał jeden kieł, w dodatku z uszkodzonym nerwem   tak to przynajmniej określił zgryźliwy Lizuraj.
Wypadli więc poza trójwymiarowość w takim punkcie przestrzeni, gdzie - zgodnie z teorią prawdopodobieństwa — istniała szansa bezpośredniego starcia. Tylko oko jednego starbolta, wystawione poza kolaps „Tellus Mater", uważnie śledziło obroty siedmiu słońc i planet poruszających się po absurdalnych orbitach, przechwytywanych przez jedną, to znów drugą gwiazdę, podawanych sobie nawzajem z płynnością wypracowaną pewnie przez miliardy lat.
Może dziesiątki takich planet rozsypało się w proch, zanim z ich strzępów grawitacja na nowo utoczyła kule nie poddające się pływom.
W zapaści, gdzie przywarował „Tellus Mater", nie istniał żaden kształt, dźwięk, barwa ani zapach. Nie istniało nic, oprócz energii związanej w monstrualny węzeł. Energii nacechowanej informacją warunkującą trwanie świadomości i motywującą ewentualne poczęcie materii. W tym kwantowym węźle, zaciśniętym w punkt poza trójwymiarowością, informacja określająca miniony i przyszły obraz admirała Adaojamy trwała w ścisłej interferencji z kwantowym fenotypem Kolomana, Lizuraja i Spechta. I dalej — poprzez kolejne transformacje dokonujące się wzdłuż nerwu skręconej przestrzeni — z forpocztem starbolta pozostawionego w trójwymiarowości, a pilotowanego przez Pazgrata i Marmarossę. Chociaż więc w realnej przestrzeni istniał tylko ten jeden starbolt, to jednak poza nim, w pułapce kwantowej homeostazy, toczyła się gra informacji, nieustająca ewolucja Programu, który dopisywał kolejne kadry świadomości — na przykład tej w oczach Kolomana, kiedy pochylił się nad przezroczystym kloszem, osłaniającym ciało Adaojamy. To nagie i obrzękłe, blade ciało zdawało się być bez życia. Brzuch nieco wzdęty, mięśnie sflaczałe, za to łydki i biodra uwydatnione podkładką tłuszczu. Poza tym skronie wygolone dla sprzężeń z Synchromatem, teraz migotały świetlnymi planami.
— Jak się czujesz? — zapytał Koloman. Nieco poruszyły się spieczone usta.
— Tak, słucham — powiedział Koloman.
— Diabli was! - głos admirała Adaojamy nagle zagrzmiał nad nimi. — Zdejmijcie wieko tej trumny! Siedzący opodal Specht i Lizuraj zerwali się na równe nogi. Specht w postawie „baczność" aż strzelił obcasami. Lizuraj popatrzył na niego spode łba, zaklął pod nosem. Potem pochylił się do Spechta i szepnął mu na ucho: „To Synchromat. Idiota przesadził z interpretacją. Za dużo ekspresji. Z admirała wyszedł major do szkolenia rekrutów". Obaj wzruszyli ramionami i usiedli z powrotem. W tej samej chwili glos Adaojamy ponownie ryknął za pośrednictwem Synchromatu:
— Wy dwaj! — tylko jego spuchnięta twarz nawet nie drgnęła. — Czego się snują, gdzie ich nikt nie prosił?! Nie wybałuszaj oczu! Tak, ty! Jak ci na imię?
— Specht — bąknął pilot.
— A, rozumiem — głos nieco spuścił z tonu. — A ten drugi?
— Porucznik Lizuraj melduje się na rozkaz — tym razem Lizuraj przybił obcasami.
— Jaki rozkaz?! — wrzasnął Adaojama. — Niech was padlinożercy! Zostać, jak już przygnało.
— Admirale... — zaczął Specht.
— Czego?! — warknął głos Adaojamy. — Co miałeś do powiedzenia, powiedziałeś Kolomanowi. Synchromat słyszał. Ja wiem. Tylko co z tego wynika? Raptem bladoskóre, obrzękłe ciało drgnęło pod kloszem, jakby je przeniknęła elektryczność.
— Koloma-an! — nieswoim głosem wrzasnął Adaojama. — Podnoś ten czaprak, mówię! Żeby ciebie też tylko Synchromat aż do śmierci łaskotał! Odblokuj mi ręce! To rozkaz!
— Każdy inny będzie święty — spokojnie powiedział Koloman.
— Nie zrobisz tego?
— Nie.
Głos Adaojamy zaklął szpetnie. Coś zgrzytnęło, jakby miażdżył własne zęby. Potem głębokie westchnienie zdawało się wysysać powietrze z Dyspozytorni.
— Wiem — coś sieknęło. — Zmarniała mi doczesność. Ale dobrze to wymyśliłeś, Koloman. Nie twoja wina, że się nie dźwignę z tego katafalku. A przynajmniej nie o zdrowych zmysłach. Wystarczy zdjąć kaganiec Synchromatu i zacznę przed wami pląsać. Mam na zawsze pozostać przystawką?
— Trudno powiedzieć — Koloman rozłożył ręce. — Może potrzeba czasu. Synchromat oddziela i potęguje, że tak powiem — racjonalny pierwiastek twojej osobowości. Może kiedyś podreguluje resztę.
— To cholernie uwiera — westchnął Adaojama.
— Nie przesadzaj — Koloman uśmiechnął się blado. — Rozpatrując historię twojej kariery...
— Nigdy nie cierpiałem munduru! — prawie krzyknął Adaojama.
— O, to coś nowego! — zdziwił się Koloman. — Tym niemniej dzisiaj, bez tego, jak to określiłeś, „munduru"...
— Wiem: zidiocieję — dokończył Adaojama. — Cholerny Daun.
— Może z czasem — znowu głos Kolomana nie rokował większych nadziei.
— Akurat czasu nam niewiele zostało — uciął Adaojama.
Powiedział to tak, że nikomu z obecnych nie pozostawił wątpliwości. Spojrzeli po sobie. Specht pobladł najmocniej.
— Miałeś rację, Koloman — znowu odezwał się Adaojama.
— Są?
Koloman przypominał raczej pilota-oblatywacza, niż Stratega Prawdopodobieństwa. Kiedyś był zresztą pilotem starbolta. Została mu po tym szczególna ekspresja ruchów. Poza tym przygarbił się, chociaż szerokie ramiona pewnie dźwigały łeb ogromny i nieprawdopodobnie okrągły, z płasko do czaszki przylegającymi uszami, ze spłaszczonym nosem, za to z oczami nieco wyłupiastymi, co w efekcie dawało prawie doskonałą kulę. Sam admirał Adaojama rozpowszechniał kiedyś dykteryjkę, według której Koloman urodził się w skafandrze i podrastał tak długo, aż mu głowa wypełniła hełm. Potem, co prawda, szkło pękło i pojemnik na szare komórki nadął się mocniej, lecz twarz zachowała wyraz ograniczenia. Zawsze miał więc taką minę, jakby coś go zaciskało, nie pozwalało oddychać i mówić, oczom i ustom rozchylić się szerzej ani całkowicie domknąć, a na dodatek właściciel tej fizjonomii cierpiał na ustawiczną klaustrofobię.
— Diabli wiedzą, co to jest — powiedział Adaojama. — Pazgrat i Marmaross zlokalizowali niezidentyfikowany obiekt poruszający się w trójwymiarowości. Jest dużo mniejszy od tamtego widma, które zarejestrował Berzewiczy. Poza tym leci od strony tych siedmiu słońc.
— Prosto na nas? — zduszonym głosem zapytał Koloman.
— Prosto, jak strzelił — przyznał Adaojama.
— Można się połączyć z Pazgratem albo Marmarossą? — zapytał Koloman.
Niespodziewanie nagie ciało admirała Adaojamy wzdrygnęło się znowu.
— Beze mnie — powiedział nieomal ze wstrętem. — Niech który sam wtyka głowę w tranzytywipozytywkę. Mnie mdli na samą myśl...
— Nawet wyłącznie przy fonii i wizji? — zdziwił się Koloman.
— Jest gorzej, niż myślałeś — drwina zabrzmiała w głosie Adaojamy. — Nie mam zamiaru raz jeszcze znaleźć się w czyjejkolwiek skórze. Lizuraj znowu pochylił się do ucha Spechta i szepnął:
„Fakt, Synchromat nie ma skóry".
Adaojama musiał dosłyszeć, gdyż roześmiał się głośno
i nieprzyjemnie.
— A więc tylko radiostacja? — zapytał Koloman.
— Twoja sprawa.
Adaojama wydał jednak własne dyspozycje Synchromatowi, gdyż prawie natychmiast usłyszeli głos pilota dowodzącego starboltem w przestrzeni.
— Pazgrat melduje gotowość bio-łącza...
— Bez kontaktu — powiedział Koloman.
— Nie będzie bio-łącza? — zdziwił się Pazgrat. — Tym
lepiej. Nigdy nie lubiłem, jeśli ktoś pcha się w nie swoje
sprawy.
Lizuraj zachichotał.
— Poza tym to najzwyklejszy starbolt nie tylko pod tym słońcem — dalej meldował Pazgrat. — Idziemy na zbliżenie.
— Albo to ma tysiąc lat, albo ktoś dostał mocno w kość — to był głos Marmarossy. — Zaklejone, zaspawane, jakby się przebiło przez jądro neutronowej. Trzeba będzie ciąć, żeby wleźć do środka.
— Przejdź na podczerwień — zaproponował głos Pazgrata.
— Diabli nadali! Energia! Chwilę panowała cisza.
— Jest energia — komunikował Marmaross. — Sprawne generatory. Tam jest ciepło. Pazgrat, przyjrzyj się głowicy. Jest?!
— Jest.
— Marmaross melduje dla „Tellus Mater". Tam ktoś jest.
— Żywy?! — zawołał Specht.
— Ta stopiona skorupa deformuje podgląd. Jedna plama zdecydowanie promieniuje podczerwienią. Może być druga.
— Jedna na pewno — potwierdził Pazgrat. — Porusza się.
— Jest styk!
— Obwodowy nawiert.
— Jest łącze tunelowe.
— Jest powietrze!
— Schodzimy!...
— Pazgrat zostaje — odezwał się Adaojama. — Niech idzie tylko Marmaross.
— Idę sam — potwierdził Marmaross.
Zaszeleściło, a potem pociągnęło ostry dźwięk, niby świst
materiału skafandra po czymś szklistym i śliskim.
— Pazgrat... — odezwał się głuchy głos Marmarossy.
— Co się tam dzieje?! — warknął Adaojama. — Dajcie mi tranzytywizator!
Nikt wewnątrz „Tellus Mater" nie ruszył się z miejsca.
— Hej, Pazgrat! — znowu odezwał się Marmaross.
— Tak, co u ciebie?
— Może to ty?
— Co ja? — pytał podenerwowany Pazgrat. — O co chodzi?
— Umawiałeś się może?
— Na co?
— Mówi się: z kim.
— Nie rozumiem.
— Więc nie ty. Ja też sobie nie przypominam. Cholera! Hej tam, na „Tellus Mater"! Nikt się nie przyznaje?
— Marmaross! — wrzasnął Adaojama. — Przestań z siebie robić wariata!
— Ba! — westchnął Marmaross. — A więc fonia pokrywa się z aparycją.
— O czym on gada?! — wściekł się Adaojama.
— Takimi oczami można patrzeć tylko na idiotę. A zawsze myślałem, że robię lepsze wrażenie.
— Marma-a-aross!!!
— Już dobrze, dobrze, admirale — uspokajającym głosem powiedział Marmaross. — Chciałbym was widzieć na moim miejscu. Co trzeba zrobić? Przedstawić się? Tylko jak? Człowiek przyzwyczaił się do wyżymaczek ze Strefy Systemu...
— Marmaross! — tym razem Pazgrat z powodzeniem zastąpił admirała.
— Ba! — westchnął Marmaross. — Dawno nie byłem w sytuacji sam na sam z nieznajomą. W dodatku rasową pięknością. Mam nadzieję, że istnieje prawo pierwszej nocy. Dobrze już, dobrze... Nazywają mnie Marmaross. Niech pani tak na mnie nie patrzy. Rozumiem, że długa samotność idealizuje każdą męskość, niestety — nie jesteśmy sami. Mam za sobą ogon. Pani wybaczy, ogon z przegubem, któremu na imię Pazgrat, i dalej, do „Tellus Mater". W takich warunkach trudno o intymność. Usłyszeli szeleszczący, przyduszony śmiech Marmarossy.
— Co to znaczy?! Marmaross! — bezsilnie westchnął Adaojama.
— Na mój gust, to kobieta.
— Kto?! —jęknął admirał.
— Stuprocentowa seksbomba.
— Marmaross! — wołał Pazgrat. — Melduj, co tam jest!
— Ma przepyszne, czarne włosy i żółte oczy. Żółte? Raczej
różowe. Przepraszam... Zresztą to nie ma znaczenia; chyba mi się mieni w oczach.
— Pazgrat! — zagrzmiał głos Adaojamy. — Zejdź do niego i sprowadź za kark.
— Rozkaz!
Znowu przeciągły świst poprzedził głuche westchnienie
Pazgrata.
— On mówił prawdę — odezwał się drugi pilot.
— To znaczy?! — ponaglał Adaojama.
— To kobieta. Dziewczyna...
— Dziewczyna?!
— Możecie polegać na moim wyczuciu — wtrącił Marmaross.
— Ona żyje?!
— Nie wiem, jak zareaguje, kiedy to sprawdzę na dotyk — zaśmiał się Marmaross.
— Trudno określić wiek — podjął Pazgrat. — Nigdy nie widziałem takiej. Nawet sobie nie wyobrażałem...
— Czego?! — wrzasnął Adaojama, jakby tłumik Synchromatu nie wystarczał na zabezpieczenie przed białą gorączką.
— Że takie mogą być — dokończył Pazgrat.
— Do jasnej cholery, przestańcie tam wybałuszać ślepia! Czort z tym — facet czy baba! Zapytajcie, skąd się tu wzięła. Chyba nie jest niemową ani mumią! Wtedy usłyszeli głos, który bezprzecznie mógł należeć tylko do pięknej kobiety.
— Na imię mi Czikomekoatl — powiedziała. — Jestem z Domu Na Jeziorze. Tam nic nie zostało. Kim wy jesteście?
— Pilot Pazgrat. To Marmaross. Z nami jest „Tellus Mater".
— Co to jest?
— Nie wiesz, co to jest? — Pazgrat był wyraźnie zdeprymowany. — Subwymiarowiec. Przylecieliśmy tutaj...
— Po co?
— Serce ciągnęło przez próżnię — śpiewnie zaciągnął Marmaross.
— Przestań — przerwał mu Pazgrat. — Mówisz, że jesteś z Domu Na Jeziorze; gdzie to jest?
— To było na planecie siedmiu słońc. Tam, w samym środku systemu.
— Kolonia?
— Nie rozumiem.
— Ilu was tam jest?
— Powiedziałam już. Tam nie ma niczego i nikogo.
—~ A ty?
— Ja zdążyłam.
Usłyszeli jęk Adaojamy. Nawet blade ciało poruszyło się
pod nałożoną z wierzchu szklaną misą.
— Spóźniliśmy się — powiedział Adaojama. Słyszeli, jak gdzieś niewyobrażalnie daleko Pazgrat dalej prowadzi rozmowę z dziewczyną, która ocalała z takiego miejsca, nad którym monstrualny cień przesunął się zanim jeszcze „Tellus Mater" przywarował w pobliżu — zwiódł ich kalejdoskop siedmiu wielobarwnych gwiazd. Nawet Lizuraj to zrozumiał, kiedy powiedział cicho:
„Tylko starożytnym astrologom dane było w pozornym spokoju niebieskich ciał odczytywać dramaty bliższe ziemi".
— Pazgrat! — jeszcze raz wezwał Adaojama. — Wracać i dostarczyć ją tutaj... Kimkolwiek jest.
— Ona mówi, że leciała trzy lata — powiedział
Pazgrat. — Jej starbolt uległ awarii i nie potrafi zredukować
trójwymiarowości...
— Dostarczyć ją do mnie — uciął Adaojama. —
Natychmiast.
Specht i Lizuraj popatrzyli po sobie. Koloman ze zmarszczonym czołem pochylił się nad ciałem Adaojamy. Ten jęknął.
— Jak się czujesz? — zapytał go Koloman.
— A jak się czuje ktoś, kto się umawiał ze śmiercią, a trafił na randkę z piękną nieznajomą — ledwie słyszalnie odezwał się Adaojama. — Skąd ona się tu wzięła? Wiesz coś o kolonii o nazwie Dom Na Jeziorze?
— Nic — powiedział Koloman. — Sprawdzę, co mogę. Koloman westchnął, zrobił przy tym minę pełną wyrzutu wobec Adaojamy, który na tyle przywykł do wyręczania się podwładnymi, że mu się nie chce szperać w mnemotece, mimo aktualnie najbliższych koligacji z Synchromatem. Tym niemniej Koloman odszedł na bok, gdzie usiadł w fotelu umieszczonym bezpośrednio pod kołpakiem tranzytywizatora. Ogromny hełm połknął go aż do połowy piersi.
Specht i Lizuraj nasłuchiwali, jakby którymś zmysłem potrafili dotrzeć tam, gdzie cieniutka nitka skręconej przestrzeni, wystawiona poza matrycę „Tellus Mater", niby kurcząca się wypustka wlecze do wspólnego kotła starbolt Pazgrata i Marmarossy, złączony ze starboltem
ledwie rozpoznawalnym pod żylastą skorupą granatowego szkliwa.
— Mam dla pana niespodziankę, admirale — powiedział Marmaross.
Specht i Lizuraj odwrócili się gwałtownie, a jemu twarz się rozpromieniła, jakby się szykował z kolejną błazenadą.
— Co powiecie na to, że nasza ślicznotka z natury uwielbia duety? — zapytał.
Za nim zobaczyli najpierw niewysoką, zgrabną postać w czarnym kombinezonie, który nie tyle okrywał, co uwypuklał kształty jednocześnie sprężyste i dziwnie kontrastujące z kanciastą sylwetką Marmarossy. Specht gwizdnął przez zęby. Lizuraj aż cmoknął i szykował się z komentarzem na temat błyskotliwego zjawiska, kiedy napotkał spojrzenie ogromnych, ciemnogranatowych oczu — tylko zagryzł wargi. Specht też zmarszczył brwi i chwilę przyglądał się jej twarzy. Rzeczywiście była nieprawdopodobnie piękna, lecz poza tym miała w sobie coś, czego niepodobna powielić, coś, czego nie potrafił zrozumieć. Jeszcze w jej czarnych włosach dostrzegł odchodzące od skroni pasma siwych włosów. Spojrzał w bok, gdzie Adaojama spoczywał pod kloszem. Nagle wydało mu się, że jest jednak sposób, żeby powielić to, co tkwiło w jej spokojnej, jakby martwej twarzy.
— Jestem Czikomekoatl — powiedziała. — Po prostu:
Czikometa.
— Co to znaczy? — odezwał się głuchy głos Adaojamy. — Kto jeszcze?
Najpierw Specht zobaczył Pazgrata, który postąpił do przodu z niezbyt wyraźną miną. Specht też opuścił wzrok. Osłupiał,
Tuż przy czarnowłosej dziewczynie, chowając się z tyłu — dopiero Pazgrat lekko posunął to do przodu — stało coś grubiutkie, pucołowate, przestępujące z nogi na nogę. Lizuraj jakby się zakrztusił. To coś popatrzyło na nich oczami równie pięknymi jak u Czikomety. Tylko oczy były identyczne. Ledwie się można było w tym domyślić kilkuletniej dziewczynki. Miała na sobie nieforemne wdzianko, jakby przycięte z różowej, osmotycznej podkładki próżniowego skafandra. Spod tego wystawały krótkie, tłuste nóżki. Takie same rączki objęły udo Czikomety nieco powyżej kolana. Specht wzdrygnął się znowu. Twarzyczka dziecka znów mu przypominała obrzmiałą twarz Adaojamy. Tylko ta twarz była rumiana i oczy z niej patrzyły żywo. Poza tym ledwie można było coś
rozróżnić pod kopiastym zwichrzeniem czarnych, sztywnych jak druty włosów. Jedynie po bokach wyłaniały się z nich ogromne, mięsiste, najczystszą różowością rozświetlone
uszy.
— Kto to? — prawie jęknął Adaojama.
— Najpierw myśleliśmy, że jest sama — wybąkał Pazgrat.
— I jak to się wam podoba? — z satysfakcją zapytał
Marmaross.
— Mówiłaś, że twój świat nie istnieje — powiedział
Adaojama. — I uratowałaś się tylko ty.
— Tylko ja.
Marmaross przykucnął i ogromnym paluchem połaskotał
dziecko przy uchu. Roześmiało się bezdźwięcznie.
— A to? — zapytał Adaojama.
— Moja młodsza siostra — wyjaśniła Czikometa. — Jej
wtedy nie było.
— Znaczy, twoja córka? — upewnił się Adaojama.
— Młodsza siostra — powtórzyła Czikometa.
— Kretyn ze mnie — odezwał się z boku Koloman. Kołpak tranzytywizatora jeszcze się nad nim odsuwał w górę, kiedy wzruszył ramionami, jakby się pozbył rzeczywiście ogromnego ciężaru.
— W tym systemie nigdy nie zakładano typowej kolonii — powiedział. — Penetracji układu dokonała Czterdziesta Trzecia Transgalaktyczna. Jedna z planet miała idealne warunki do życia. Wybrano ją do eksperymentu noszącego kryptonim LACERTA SAXICOLA. Ekipa ustanowienia odleciała w stronę 70 Wężowmka. Pozostał główny partenogenista. Nazywał się James Bonner.
— Kiedy to było? — zapytał Adaojama.
— Względem trójwymiarowości minęło dokładnie
dziewięćset lat — wyjaśnił Koloman.
— Zbliż się — powiedział Adaojama do dziewczyny.
Czikometa rozejrzała się zdezorientowana. Potem spojrzała
tam, gdzie wszyscy skierowali wzrok. Po raz pierwszy -
zobaczyła Adaojamę. Nie poruszył się, ani nie osłonił
rękami. Leżał nagi, siny i rozdęty.
Niespodziewanie odważnie postąpiła w jego stronę. Jej
oczy przez moment mieniły się barwami tęczy, jakby się
w nich przewinęły wszystkie odmiany nieba z planety
siedmiu słońc. Specht upewnił się raz jeszcze — jej twarz
była nieprawdopodobnie piękna, a jednocześnie dziwnie
ściągnięta, zawzięta.
Adaojama nie musiał otwierać oczu, żeby się jej
przyjrzeć.
 — Piękna jesteś — powiedział. — I mówisz, że to twoja młodsza siostra? Tak. Wiesz, kim jesteśmy?
 — Domyślam się.
 — Widziałaś kiedyś takich jak my?
 — Taki był ten, który zbudował Dom Na Jeziorze.
 — Zachowałyście pamięć o nim? — zdziwił się Adaojama.
 — Znałam go — po prostu powiedziała Czikometa.
 — Nie mogłaś go znać.
 — Mówiłam już. Mój świat przestał istnieć trzy lata temu.
 — Posłuchaj, Bonner nie mógł zginąć dopiero przed trzema laty.
 — Umarł trzy lata temu.
 — Koloman, powiedz jej, ile ten facet miałby lat. Możesz?
 — Oczywiście. Kiedy tu przyleciał miał trzydzieści trzy lata; do tego dodać dziewięćset i odjąć trzy, to razem dziewięćset trzydzieści lat.
Na stronie Lizuraj szepnął do Spechta: „W sam raz jak na kogoś z Matuzalemem w rodowodzie".
 — Sama widzisz — podjął Adaojama. — Żaden człowiek nie osiągnie takiego wieku. Przynajmniej nie w trójwymiarowości.
 — On nie był człowiekiem — stwierdziła Czikometa. — To był jego starbolt. Myślałam, że potrafię nim sterować. Ale to nie ja go uruchomiłam. On mi dopomógł. Czułam, jak wszystko, poza mną, skręca się z bólu. Nie rozumiałam, dlaczego. I nie rozumiem do dzisiaj... Słyszałam jednak, jak on wołał za mną. Nawet, gdy mnie wreszcie przeraziły gwiazdy, słyszałam, jak wołał za mną: „Pomścij!". Nie nauczył mnie wspaniałomyślności. Dlatego tu jestem. Wiedziałam, że muszę dotrzeć do takich jak wy. Choćby to miało trwać setki lat. Choćby dotarła do was siostra mojej młodszej siostry. Traf sprawił, że trwało to krótko. Może on wiedział o tym. Może on tak chciał. To był mój świat. Niespodziewanie pochyliła się i przyłożyła policzek do klosza, pod którym bielała wypięta pierś Adaojamy. I zaczęła coś szeptać, jakby to było coś przeznaczone wyłącznie dla jego uszu. Tylko gwałtowny, rwący się szept docierał do pozostałych mężczyzn. Jej oczy płonęły nad martwym ciałem Adaojamy — ich wszystkich odpychała wzrokiem, jakby to wszystko, co się w niej zebrało, chciała bez reszty przelać w jedno ciało, jakby miała nadzieję, że ono zmartwychwstanie za sprawą jej głosu. Niczego nie potrafili zrozumieć z jej gwałtownego szeptu. Wreszcie Specht nachylił się do Kolomana i zapytał półgłosem:
— Co oznacza kryptonim LACERTA SAXICOLA?
— Tak kiedyś nazywano jaszczurkę skalną żyjącą na Ziemi.
Była pierwszym dowodem istnienia naturalnej
dzieworodności pośród wyższych kręgowców — powiedział
Koloman.
Specht zobaczył, jak Lizuraj wyszczerzył się w jego kierunku.
Też usłyszał odpowiedź Kolomana. Obydwaj spojrzeli
W stronę Marmarossy roześmianego od ucha do ucha
i Pazgrata, który z niepewną miną trzymał za rękę małe,
tłuściutkie dziecko. Właśnie przestało ssać palec wolnej
ręki i gruby paluszek wyśliznął się z półotwartych ust,
za sobą pociągnął nitkę śliny, jakby ślimak wypadł
z różowej muszelki.
Specht przymknął oczy. Jednocześnie odezwał się
Adaojama:
— Wyjdźcie stąd — powiedział.
— Kto? — zapytał Koloman.
— Wszyscy.
— Admirale! — zaprotestował Koloman.
— Precz stąd! Nic mi nie zaszkodzi. Może tylko pomóc. Chcę zostać tylko z nią. Chcę porozmawiać. Wyjdźcie stąd!
Koloman wzruszył ramionami i pierwszy skierował się Óó wyjścia. Za nim ruszył Marmaross, tylko pod nosem mruknął na odchodne: „Poderwał szeregowy, nie wiedział, dureń, że dla oficera". Pazgrat niezdecydowanie trzymał dziecko za rączkę.
— Ją też zostaw! — warknął Adaojama. — I idźcie do diabła!
Specht jako ostatni obejrzał się przez ramię. Wydało mu się, że błękitnawa twarz Adaojamy drgnęła i spojrzała w sufit wodnistymi oczami. Ledwie się za wychodzącymi zabliźniła przesłona, kiedy Czikometa błyskawicznie uniosła szklany klosz znad porcelanowej misy, w której spoczywało ciało Adaojamy. Tę pokrywę odrzuciła za siebie, sama wtuliła twarz bezpośrednio w napuchniętą pierś Adaojamy.
— Nie potrafię — powiedział.
— Musisz! — szepnęła.
— Nie warto — jakby się z lekceważeniem sam nad sobą uśmiechnął głosem Synchromatu. — Każdy kiedyś odchodzi. Tego truchła nie da się zebrać w całość. Tylko Synchromat trzyma w ryzach moje szare komórki. Bez niego jestem trupem.
— Nie! —zaprzeczyła gorąco. — Musisz spróbować!
— Po co? — tym razem naprawdę zdziwił się jej uporem.
— Nie wiem — wyznała. — Nic nie wiem! Tym niemniej musisz wstać! Tak samo wtedy wiedziałam, że muszę się wyrwać stamtąd. Musiałam! I tak się stało. Może właśnie po to, żebym mogła być przy tobie? Potrzebujesz mnie.
— Ja? — zdziwił się. — Jesteś piękna i młoda.
— O! Jestem starsza od każdego z was! — wybuchnęła. — Twój świat jest coraz mniejszy, ale istnieję. Mojego już nie ma.
— Mojego też nie będzie — powiedział apatycznie. — Na cóż podnosić te zwłoki?
— Żeby się zemścić! — zawołała gwałtownie.
— Zemsta — powiedział spokojnie. — Komu ona potrzebna? Sama mówisz: twój świat nie istnieje, mój diabli biorą. Komu potrzebna nasza zemsta? Nawet gdyby była możliwa, jak z nią trafić do tych, którzy ujawniają się tylko tam, gdzie sami zechcą?
— Ja ich znajdę — powiedziała z niezachwianą pewnością.
— Jak?
— Zostawisz mi „Tellus Mater" i swoich ludzi. Ja ich poprowadzę.
— Dokąd? Jeśli w przeciwną stronę — masz moją rękę. Ocal przynajmniej tych, których ja mógłbym poprowadzić tylko na pewną śmierć.
Poderwała się nagle i stanęła nad nim z nagłą wściekłością w oczach; dopiero gniew nieco ożywił jej twarz.
— Wstań! — zawołała ostrym głosem. — Na tobie i na mnie nie kończą się istoty, które potrafią kochać i cierpieć! Na moim i twoim świecie nie kończy się Wszechświat! Tyle wiem, ja, chociaż gwiazdy zobaczyłam dopiero z trumny starbolta. Cóż ty takiego przeżyłeś, że ciebie złożyło w to szklane koryto? Czyjąś śmierć?! Choćbyś przeżył własną! Trzeba przetrwać tych, których się najbardziej kochało, trzeba poczuć, jak oprócz ciebie umiera cały żywy świat! Dopiero wtedy, gdybyś to przeżył, mógłbyś powiedzieć coś na ten temat!
— Nie rozumiesz mnie — spokojnym głosem powiedział Adaojama. — Słyszysz mnie i myślisz, że potrafię być taki, gdy zdołam wstać. To Synchromat kwantowymi paluchami grzebie w mojej pamięci i formuje myśli. Bez niego byłbym zapewne zupełnym kretynem.
— Nie! Nie! Nie! — zawzięcie tupnęła stopa w podłogę. — Bądź zupełnym idiotą, ale nie bądź trupem! Adaojama milczał długo, a ona stała nad nim z zaciśniętymi pięściami i oddychała ciężko.
— Po co? — zapytał wreszcie.
    — Nie wiem! — jęknęła. — Chcę, żebyś był człowiekiem. Z krwi i kości. Nie chcę rozmawiać z duchem! Jesteś mi potrzebny!
— Po co? — powtórzył bezlitośnie.
— Nie wiem! — zawołała w zupełnej desperacji. — Pomóż mi! Musisz się na nowo nauczyć myśleć i mówić! Na nowo musisz się nauczyć chodzić! Wszystkiego musisz się nauczyć.
— To niemożliwe — powiedział.
— Ja ci pomogę.
— Ale dlaczego? Dlaczego to robisz?
— Tu popatrz! — raptem pociągnęła za ramię dziecko tępo patrzące na półtrupa w porcelanowym korycie. — Przyjrzyj się uważnie, gdziekolwiek masz oczy! Tam zginął nie tylko mój świat! Coś jeszcze zostało zabite — we mnie! Rozumiesz! To bardziej boli, niż gdyby zabiło mnie samą! Adaojama milczał jeszcze dłużej. Wreszcie odezwał się głosem ledwie słyszalnym:
— Jeśli mam wstać o własnych siłach, nie będę niczym więcej.
— Będziesz człowiekiem. Kiedyś byłeś człowiekiem. Może ty przynajmniej pomożesz temu, kto nigdy nim nie był, kto od razu urodził się poza tym światem. Ciało Adaojamy jakby się nieco zapadło w sobie.
— Synchromat! — wezwał ledwie poruszając wargami. — Powiedz im, że oddaję jej dowództwo nad „Tellus Mater"... Zbladł jeszcze bardziej. Pochyliła się szybko i przyłożyła ucho do jego ust. Poczuła ledwie tchnienie na policzku — ostatni i pierwszy pocałunek. I wydało jej się, że usłyszała jedno tylko słowo: „Żegnaj!".
— To nie tak! — zawołała. — Jestem z tobą! Złote cekiny zmatowiały na jego czole. Czikometa pochyliła się i ramionami objęła ciało Adaojamy. Dźwignęła je najpierw do pozycji siedzącej. Potem przeciągnęła jego nogi poza krawędź porcelanowej misy. Zachwiał się, kiedy próbowała go ustawić pionowo. Guzowata głowa kiwnęła mu się parę razy we wszystkie strony. Potoczył wkoło spojrzeniem przymglonych oczu. Nagle uniósł rękę i całą położył na twarzy Czikomety. Chwilę przebierał po niej palcami, zupełnie jak ślepiec. Nagle złamał się we dwoje, chociaż go podtrzymywała, i przysiadł na skraju inkubatora.
— Spokojnie — powiedziała. — Ostrożnie. Ciało na nim zwisło. Siedział z opuszczoną głową i trząsł się. Wreszcie zachichotał. Uniósł rękę i wskazującym palcem tknął siebie w pierś.
— Łuk-ka — wykrztusił.
Potem niepewnie popatrzył na Czikometę.
— T-ty? — sieknął.
Objęła go, przytuliła się twarzą do jego policzka i tak
chwilę trwała.
— Jestem z tobą — powiedziała odsuwając się. Wtedy czegoś jeszcze poszukał wodząc wkoło bladoniebieskimi oczami. Czikometa pchnęła w jego stronę pyzatą dziewczynkę. Ta wykonała kilka koślawych kroków i tłustymi rączkami wsparła się o jego wydęty, między kolana zwieszony brzuch.
— Gud-run — podkreślając sylaby powiedziała Czikometa.
— Gud-run — powtórzył.
Nagle zaśmiał się znowu. Szybko, nim zdążyła przechwycić jego rękę, wyciągnął ramię i dwoma palcami chwycił ucho odstające od twarzy dziewczynki.
— R-różo-och-ucha! — zapiał radośnie. Niespodziewanie dziecko zawtórowało mu chichotem. Czikometa chwilę stała nad nimi z zamkniętymi oczami. Potem pogłaskała dziewczynkę po głowie, po czym uwolniła różowe ucho z jego półprzeźroczystych palców. Znowu się pochyliła nad nim i wzięła go pod pachy.
— Jeszcze parę kroków — zaproponowała.
Posłusznie poddał się jej mocnym rękom. Chwilę sam stał.
Nawet kilka kroków postąpił przed siebie.
— Ostrożnie — łagodnie powiedziała Czikometa. — Kto by pomyślał, że potrafisz być taki dzielny, admirale. Twarz jej nie drgnęła, chociaż cień uśmiechu pojawił się w głosie. Podprowadziła Adaojamę do najbliższego fotela i pomogła mu usiąść. Natychmiast uniósł głowę i skierował w jej stronę łagodnie uśmiechniętą, ufną twarz idioty. Potem znowu stuknął się w pierś i powtórzył wyraźnie:
„Łuk-ka!"
— Dobrze już — powiedziała. — Odpocznij. Powoli
nauczymy się wszystkiego.
Sama przysiadła z boku na poręczy fotela. Jedną ręką
przygarnęła do siebie dziewczynkę, która nie chciała
zauroczonych oczu oderwać od tego, który z chwilą
przejścia do cywila kazał na siebie mówić po prostu Łuka.
Drugą rękę Czikometa położyła na jego czole. Przymknął
oczy z błogim wyrazem twarzy.
Długo tak siedzieli — on znowu bezwładny, lecz już nie
w kołysce inkubatora; one przyglądały się jego twarzy
porowatej, jakby podskórnie mączystej. Śledziły uważnie, jak
coś drga pod napiętą skórą, coś si^ przesuwa, układa niezależnie od świadomości.
Adaojama uśmiechnął się — może przez sen. Może przez sen poruszył wargami. I może siedzącej przy nim kobiecie wydało się tylko, że słyszy: „Mów!". Zaczęła mu opowiadać głosem szeleszczącym, trwającym gdzieś na granicy słyszalności — jakby zbędne były uszy, żeby głęboko zapadł w pamięci; jemu i tej, którą tuliła do siebie, opowiadała o sobie i swoim życiu. Potem mówiła o tym świecie, którego nigdzie nie ma, poza jej pamięcią. I wspominała Dom Na Jeziorze. Powoli, nie spiesząc się opisywała, jak Bonner po raz pierwszy — kiedy była małą dziewczynką — wyprowadził ją na pomost platformy. Wtedy zobaczyła tam, odbitą w lustrze wody, swoją twarz z czarnymi włosami, niby nitkami pajęczyny rozwianej na wietrze, wrastającej w coś głębsze niż dno jeziora, w czarną przestrzeń, gdzie się iskrzyły miriady srebrnych punktów — żywy plankton;
a jej wzrok potrafił przeniknąć głębiej, niż szklane słupy wnikające do wnętrza tej jednej planety — jeszcze dalej;
jej wzrok skupiał się w soczewce planety, biegł dalej i tak naprawdę ogniskował dopiero w ogromnym krysztale, w którym gwiazdy zostały osadzone twardo — stamtąd nie było dokąd dalej pobiec wzrokiem, chyba, żeby wrócić do wnętrza siebie samej.
Urwała w pół słowa. Jej oczy sczerniały, jakby pod powiekami ledwie się mieściły same źrenice. Wydała z siebie zdławiony okrzyk. Równocześnie z trzaskiem pękła membrana ściany i do Dyspozytorni wpadł Koloman.
— Admirale! — zawołał i wtedy dopiero zobaczył Adaojamę słodko pochrapującego w fotelu.
— Tak? — powiedziała Czikometa.
Koloman zmierzył ją niezbyt przytomnym spojrzeniem.
— Admirał Adaojama postanowił spróbować raz jeszcze — powiedziała.
— Boże! — Koloman chwycił się za okrągłą głowę, miał przy tym minę zbitego psa. — Dlaczego teraz?! Akurat teraz!
— Na to nigdy nie jest za wcześnie. Mogło być tylko za późno — powiedziała Czikometa. — Poza tym admirał Adaojama przekazał dowodzenie. Kolomatt z góry popatrzył na nią nieprzytomnym wzrokiem.
— Kto?—jęknął.
— Ja.
Coś w jej głosie jakby smagnęło Kolomana przez twarz.
— Co to znaczy? — zapytał chrapliwie.
— Synchromat potwierdza podporządkowanie — odezwał
się głos Synchromatu.
Znowu strzeliła membrana i ogromny Marmaross zatrzymał
się w progu. Chciał coś wykrzyknąć — tylko mu twarz
zbielała na widok Czikomety.
Odstąpił przed nią na krok.
— Słucham — powiedziała.
Marmaross skurczył się, wzrokiem szukając oparcia
u Kolomana.
— W takim razie ja powiem — zdecydowała się. — Byłam
przynętą. Pozwolono mi wydostać się poza planetę siedmiu
słońc. Mnie jednej. Przepuszczono mój starbolt. Potem
posłano za mną. Zęby po nitce trafić do kłębka. Mam
rację?
Koloman wytrzeszczył oczy.
— Wiedziałaś o tym?!
— Teraz wiem. Zgadza się?
Koloman tylko kiwnął głową.
Marmaross wykonał ruch, jakby chciał z przysiadu skoczyć
przez membranę prosto w wylot elektromagnetycznego
szybu, który łączył Dyspozytornię z wyrzutniami
starboltów.
Coś mu się przewinęło pod ramieniem. Poczuł, jakby go
ogromna siła okręciła wokół osi. Zachwiał się, lecz obiema
rękami chwycił to, co próbowało przed nim przemknąć
do szybu, gdzie Pazgrat odliczał ostatnie sekundy gotowości
bojowej starbolta. Byłby to coś zgniótł w dłoniach, kiedy
poczuł potężne uderzenie w podbrzusze — stęknął, jakby
Wszechświat eksplodował pod nim i przez
nadprzewodliwość rdzenia kręgowego uderzył w mózg.
Czikometa obejrzała się ponad leżącym Marmarossą.
— Nie mamy czasu na dyskusje — powiedziała do
Kolomana. — Zaopiekuj się wszystkimi.
Goły Adaojama rozwalił się w fotelu z błogim zadowoleniem
w twarzy. Pewnie mu się śniły bladoskóre dziewczyny
z Domu Na Jeziorze. Gudrun ssała palec i patrzyła za
starszą siostrą.
— Tym też — dodała Czikometa i stopą trąciła Marmarossę. — Zawsze chciał się sprawdzić jako mężczyzna.
Jeszcze jej Koloman szukał osłupiałym wzrokiem, kiedy przechyliła się wstecz i znurkowała w elektromagnetycznym tunelu. Zamigotało w przelocie, obróciło ją w ciemnym przełyku i wbiło prosto w amortyzacyjny pęcherz drugiego pilota.
— Gotowość bojowa — odezwał się Pazgrat wtopiony w amortyzacyjny pęcherz po lewej stronie.
— Świetnie — uśmiechnęła się do siebie samej. Pazgrat szarpnął się na dźwięk jej głosu.
— Przejmuję sterowanie — powiedziała i palce obu rąk zapuściła w tuleje sterów.
— Synchromat! — zdążył krzyknąć Pazgrat.
— Synchromat, zabezpieczyć Pazgrata — poleciła. Pazgrat posiniał na twarzy, jakby zębami odgryzł sprzed siebie zbyt wielki kęs zgęstniałego powietrza. Węzeł energii poza trójwymiarowością wysupłał z siebie program kreujący porcję materii. Pępowina skręconej przestrzeni, odchodząca poza kolaps, pociągnęła ten modelujący się zgęstek i poddała go napięciu przestrzennemu, aż wyskoczyli prosto w objęcia Kosmosu. Zewsząd otoczyły ich gwiazdy. Tylko śladem starbolta pewien czas wiła się w próżni jasnobłękitna, drgająca nić, niby tętnica jeszcze łącząca z czymś, co istnieje poza realną przestrzenią. Przez moment też falowały gwiazdy, zanim się ostatecznie wyrównał potencjał przestrzennej deformacji w ramach grawitacyjnego pola galaktyki.
— „Tellus Mater"! — wezwała Czikometa.
— Synchromat zgłasza gotowość — odezwał się ciepły głos.
— Daj mi Kolomana.
— Jestem.
— Koloman, przejmujesz dowodzenie „Tellus Mater". Ktoś jakby się zakrztusił w sterowni ogromnego statku.
— Synchromat, potwierdzić podporządkowanie —
rozkazała Czikometa.
Synchromat odbębnił swoją formułkę.
— Teraz słuchaj, Koloman — odezwała się Czikometa. — Jestem w przestrzeni z Pazgratem. Za kilkanaście minut wejdziemy w kontakt. Cokolwiek się z nami stanie, nie wolno „Tellus Mater" wyciągać w przestrzeń. Nie czekajcie na nas. Rozumiesz? Natychmiast wracajcie do Strefy Systemu.
— Nie możemy was zostawić samych!"— głos Kolomana rwał się i coraz bardziej rozciągał.
— Zdałam dowództwo. Zrobisz, co chcesz. To moja prośba: musisz ocalić Gudrun i Adaojamę. Słyszysz mnie, Koloman?! Odprowadź ich do Strefy Systemu! Potem możesz iść do diabła! Teraz startujcie! Natychmiast!
— Oni już nie słyszą — zauważył Pazgrat.
Czikometa spojrzała na niego. Osunął się w amortyzacyjnym
kokonie. W momencie zerwania łączności Synchromat
musiał go wypuścić z garści. Nawet nie sięgnął po broń,
chociaż świecąca rękojeść wystawała z olstra przy
sterach.
Za rufą starbolta zniknęła błękitna błyskawica i gwiazdy
przestały falować w zawichrowaniach przestrzeni.
— Najwyższy czas — powiedziała Czikometa. — Patrz
tam.
Niczego nie dostrzegł na wprost starbolta. Milczały
dalmierze i detektory. Pytająco spojrzał na Czikometę.
Siedziała z przymkniętymi oczami. Jej twarz pobladła.
Tylko ręce drgały w kontaktach sterów — pewnie prowadziła
starbolta.
— Patrz przed siebie — powtórzyła z naciskiem. Przeciążenie sprawiło, że amortyzacyjny pęcherz automatycznie nadął się wokół niego. Kiedy znowu spojrzał przed siebie — widział tylko przez ułamek sekundy. Ciężka fala podeszła mu do gardła. Znowu stracił wzrok, jakby twarzą uwiązł w czymś gęstym i lepkim, bezpośrednio w mózg przenikającym czerwonym światłem. Nie wiedział, jak długo to trwało. Z wysiłkiem otworzył oczy. Tuż przed nimi w kosmicznej przestrzeni, nieruchomy wobec gwiazd, wisiał najprawdziwszy starbolt. Niezupełnie taki, jakim w to miejsce dotarła Czikometa. Ten był idealnie błyszczący, ze szklaną głowicą niby wypolerowany pęcherz szklany. Reszta modułu też pewnie nigdy nie rozpaliła się do czerwoności w atmosferze jakiejkolwiek planety. Pazgrat zauważył, jak lasery łączności zagrały świetlną akupunkturą na lustrzanej głowicy tamtego starbolta.
— Standardowy — słabym głosem odezwał się Pazgrat. Usłyszał dziwny, ostry śmiech Czikomety.
— Spójrz na dalmierz i wielkość kątową — zaproponowała
mu.
Zrobił to. Przeliczył w pamięci. Tamten starbolt był
przynajmniej trzy razy większy od normalnego.
— Tak samo, jak w testamencie komodora Berzewiczy — powiedział zduszonym głosem. — Tamten był jeszcze większy, tysiące razy większy. Zgadza się. Ten jest nowocześniejszy.
Przełączył kamery starbolta na podczerwień. Sprawdził kolejno wszystkie pasma promieniowania. W najlepszym wypadku ogromna głowica była pąsowym pęcherzem równomiernie rozłożonej temperatury, w której ostro zarysowały się tylko cienkie nitki, jakby pajęczyny skłębionej wokół sterów.
— Tam nie ma nikogo — powiedział Pazgrat. — Energia jest, ale poza tym...
— Jest — niesamowitym głosem powiedziała Czikometa.
— Skąd wiesz?
Dziewczyna roześmiała się znowu.
— Wiesz, co to nienawiść? — zapytała nieoczekiwanie.
— Nigdy nie miałem wrogów — powiedział Pazgrat. — Może dlatego, gdyż nigdy mnie nie zaślepiała nienawiść.
— Nienawiść zaślepia? — powtórzyła do siebie. — Nigdy nie straciłeś niczego, co naprawdę kochałeś. I nigdy w tobie nie zabito niczego, co było warte pamięci. Mówisz, że nienawiść zaślepia? Ta, którą ja czuję, dopiero mi pozwala widzieć. Z zamkniętymi oczami. To mój radar. Moja echosonda. Mój najpewniejszy detektor. Przed tym nie potrafi się zamaskować nic, co mnie przejmuje wstrętem. Ja wiem, że to jest. I wiem, gdzie jest. Adaojama mi uwierzył. Dla was wszystkich Wszechświat jest ciemnością, po której poruszacie się po omacku i nie wiecie skąd ani kiedy spadnie na was cios. Tylko ja nie wiem. Czuję, rozumiesz? Zabierz mi oczy, język, uszy, węch, zabierz ręce. Resztę podłącz do sterów starbolta i pozwól nim pokierować. Znajdę cel.
Widzę tam, w ciemności, jakby gwiazdę ogromną. I widzę, jak się w przestrzeni poruszają legiony jej odprysków zacieśniających szeregi wokół Strefy Systemu. Wyobraź sobie, że czujesz odprysk szkła boleśnie tkwiący w twoim oku. Taki odprysk tkwi w tamtym starbolcie, który nie jest starboltem. A kierunek, skąd przybywa, znajdę z każdego miejsca Wszechświata, choćbyś mnie wyprowadził poza horyzont zdarzeń. Trafię tam. Nieruchomo tkwiła przy sterach i drewnianym głosem ciągnęła ten monolog o nienawiści, poza którą nie zostało w niej żadnego ciepła, tylko ten wszystko pożerający ogień — nienawiść, jakby się w niej zogniskowało przedzgonne posłanie planety siedmiu słońc, gdyż tamten ginący świat obdarzył ją nadprzyrodzonym zmysłem, dał jej kompas określający kierunek nawet w nieprzeniknionych ciemnościach. Ten świat nauczył ją, jak trzeba tropić Ślad. Mógł więc zawołać za nią „POMŚCIJ!".
— Wybacz, cokolwiek się stanie — nieoczekiwanie odezwała się do Pazgrata. — Nie był to najlepszy sposób nawiązywania znajomości.
— Dlaczego? — zdziwił się.
— Nie miałeś wyboru — odparła. — Powinnam być tu sama.
Popatrzył na nią zdezorientowany. Znowu coś uświadomił sobie, o czym byłby prawie zapomniał: była ;, nieprawdopodobnie piękna. g — Co chcesz zrobić? — zapytał. „ — Możemy próbować zniszczyć tamten statek — g powiedziała. — W każdej chwili my również możemy g, przestać istnieć. Dla tych, którzy będą umierali po nas, l ma to jednakowe znaczenie. ^ — Co chcesz zrobić? — powtórzył. t — Muszę się tam dostać. ^ Tym razem on przejął stery. Nie sprzeciwiała się. '^ Pazgrat miał jedną pewność: gdyby on był tutaj sam albo ^ z Marmarossą, z kimkolwiek, tylko nie z tą dziewczyną — wyładowałby do oporu cały arsenał starbolta, a potem wczepiłby się w stery własnymi zębami — choćby po drodze żebra mu pękały od przeciążeń — i wiałby przed siebie, byle dalej. A potem poza trójwymiarowość. Choćby na zawsze. Starboltem zakołysało miękko, kiedy elektromagnetyczną stopą przylgnął do tamtego ogromu. — Jest styk — powiedział. Sprawdził sprzężenie elektromagnetycznych tuneli przesyłowych. Potwierdził zdolność bezpośredniego przerzutu. Ręka zadrżała mu dopiero wtedy, gdy sięgał po blaster. Czikometa popatrzyła na niego przelotnie. Nagle zrozumiał, że ona jest bez skafandra i ma na sobie ten sam, w którym ją znaleźli, czarny uniform. Odruchowo spojrzał na czytniki detektorów ze strefy styku. W tamtym statku było powietrze. Normalne powietrze. Poczuł, jak mu lodowacieje serce. Czikometa lunatycznym ruchem uniosła się ponad amortyzacyjny pęcherz i ruszyła do przepustu śluzy.
Pazgrat przechylił swoje stanowisko i poddał ciało mocnemu pchnięciu, które wyrzuciło go prosto w tunel, o kilka kroków przed Czikometa.
Skoczył i już był wewnątrz tamtej głowicy — ogromnej, od środka przezroczystej. Gwiazdy tu zaglądały jakby wyolbrzymione w wypukłej soczewce. Wszystko tu było skonstruowane na miarę olbrzymów. Po bokach dwie kule amortyzacyjnych pęcherzy, w centrum gigantyczny kielich ogniskujący w sobie bioenergetyczne kontakty, które sprzęgają pilotów z mechanizmami i modułem napędowym starbolta.
Wszystko tu było dokładną kopią starbolta, który opuścili. Tylko wieloktrotnie większe. Poza tym — nikogo tutaj nie było.
Cisza i spokój. A przecież Pazgrat czuł, jak mu włosy stają dęba. Aż się zatoczył oślepiony przepływem nagłego bólu. Posłusznie postąpił krok przed siebie. Jeszcze jeden. Wyszedł do przodu, przed dwie monstrualne muszle amortyzacyjnych pęcherzy. Przez mgnienie łudził się, że będą puste. Ich wewnętrzna powierzchnia była matowa, pokryta żylastymi guzami i zgrubieniami, niby muszle dwóch szkarłatników, ogromnych mięczaków, które wwierciły się w metaliczny rdzeń starbolta i na zewnątrz pozostawiły swoje domy; po ich ścianach jeszcze ciekną purpurowe żylaki. Za sobą Pazgrat usłyszał okrzyk zdumienia i obrzydzenia. Coś się snuło po wewnętrznych ścianach amortyzacyjnych pęcherzy. Było białawe, w osnowie szkarłatnych nitek. Poszczególne pasemka rozchodziły się promieniście i splatały w kłębki, to znów pięły się w górę kłączami grubymi niby męskie ramię. Bladoróżowe korzonki sprawiały wrażenie bezlistnego powojnika, który krzewi się i rozpełza po wewnętrznych ścianach amortyzacyjnego pęcherza. Pazgrat nawet nie musiał przykładać ucha do tej muszli — całym sobą słyszał jej głos, tajemniczy szum — coś tam falowało bez ruchu, kołysało się hipnotycznie. Gotów był rozłożyć ręce, wytrzeszczyć oczy, cały się na oścież rozchełstać. żeby ta fala znalazła dostęp do najtajniejszych zakamarków jego ciała — nadprzenikliwa fala, która szorstkim językiem — wytkniętym z pustej urny — jednym liźnięciem zdrapuje skafander, zdziera naskórek, wysysa tłuszczową tkankę i każdy mięsień obiera warstwa po warstwie, aż do kości — i gorącym oddechem pieści napięte nitki nerwów, uczy się ich kształtu, zapamiętuje każdą serię biochemicznych i bioelektrycznych impulsów, które biegną w tobie od stóp wbitych w podłogę, od zmartwiałych rąk i z kiszek skręconych w bolesny węzeł. Pazgrat coś wreszcie zrozumiał. Bladoróżowa pleśń czterema zasadniczymi pasmami odchodziła od wspólnego rdzenia, jakby nerwy ruchowe zapuszczała w niewidzialne rękawy rąk i nóg. Wokół rdzenia rozpleniało się kilka zagęszczeń; tam nerwy obwodowe sięgały w pustkę serca, wątroby, nerek i w krzaki nieistniejących płuc. Dwa pasma korzeni-nerwów przerastały przez krawędź otwartego amortyzacyjnego pęcherza i nieruchomymi koronkami wrastały w dół, prosto w elektroniczne spusty dział laserowych i wyrzutni neutrino. Podobnie dwa rzadko plecione warkocze pieniły się po wewnętrznej stronie muszli, żeby poza jej krawędziami objąć powietrze i struny srebrzystych pajęczyn przeciągnąć prosto do sterów. Tam
wokół pięciokanałowych tulei nawijały się ogromne dłonie — same uzwojenia nerwów. Powodowany bezlitosnym wezwaniem Pazgrat począł unosić głowę. Oczy prowadził wzdłuż pnia nerwu rdzeniowego. Wyżej, przez kłęby śliskich pędów, gdzie nervus vagus unerwia jamę brzuszną, przez płasko na wnętrze muszli rzutowaną klatkę piersiową. Wreszcie zadarł głowę, gdzie nawisała nad nim górna krawędź amortyzacyjnego pęcherza.
Pazgrat poczuł na sobie wzrok badawczy, spokojny, pogardliwy trochę. Coś tam nawisało, niby węziasty narost grzybni podklejonej do szklistej powały. Ogromny pęcherz był pobrużdżony cały, podobny do szarej, starczej twarzy — w labiryncie głębokich bruzd gubił się wzrok, zapadał się w ciemne kanały, z których żadnej świadomości nie uda się wyplątać do skończenia świata — zostaje upiorne błądzenie, wędrówka przez nieskończoność w poszukiwaniu drogi powrotnej do własnego ciała — przez ból, bezradność i nienawiść, wobec owego labiryntu, który pochłonął wszystkie twoje myśli.
Jesteś w nim. Jesteś czymś małym, bezradnym, ledwie drepczącym poprzez ogromne kazamaty, w rozwidlenia ciemności coraz głębszej — zachłystujesz się przeraźliwym lękiem — biec — biec — szukać wyjścia — może istnieje — przez kręte kanały, gdzie wzrok ledwie znajduje w górze wąskie rozłamy. Aż tu zaglądają gwiazdy — przez szczeliny ostatnie. Już się zabliźniły i świadomością nie sięgniesz żadnej innej przestrzeni — bieg — bieg — teraz stań posłuszniej — i znowu podejmij wędrówkę obłędną. A w nicości przed sobą słyszysz czyjeś kroki. I za sobą — jeszcze. I obok przebiegają — niewidzialne. Odtąd się nawzajem będziecie ocierać zziajanym oddechem — i znikąd wyciągniętej ręki — szybciej — aż się obwody nerwów rozgrzeją niby żelazne druty od przepływu energii — aż do białej gorączki, aż do zaślepienia, aż ci — biegnący obok — nauczą się chóralnego jęku — pieśń nadświadomości sklecona z osobniczego obłędu — i w stadnym galopie — prosto w widmo gwiazdy ogromnej;
oto się staje w każdym — naraz i z osobna — Imperium Czerwonej Gwiazdy — zachłyśnijcie się wszyscy piekielnym krzykiem wyrwanym z miliardów gardeł — rozdmuchujcie wspólne ognisko, aż wybuchnie płomieniem — żar potwornej Gwiazdy ogarnia wszystkie planety Strefy Systemu. Od dzisiaj uczcie się pełnego zachwytu — Tak! Tak! Tak! — I jeszcze! — miliony rąk, miliony serc! —
myśl nasza promiennym blaskiem — Razem! razem! —
Potężniej i goręcej — i w bój ostatni, w jeden chór — Niech
spełni się cud! Tu zdrada — cnotą, podłość — chlubą, tu
kłamstwo — prawem! Tu strach znajduje nowy wymiar
i świat wypełnia grzmotem — AVE IMPERIUM!
Ale ty ciągle w suterenach, gubisz się w racjach stanu —
coś w tobie szarpie, rwie i ryczy — wciąż krzyczysz
innym głosem; nie zdołasz dzisiaj, nie dostąpisz, po ciebie
trzeba przyjść inaczej.
I tylko krzyczysz w pustą muszlę.
I ramionami robisz wiatr. Rwiesz! Rwiesz!
Ktoś obok ciebie — jej oczy przerażone i obrzydzenie
w twarzy — i ręce rwą! Nie widzieć nic, nie patrzeć, jak
palce miażdżą ścięgna i szarpią białe korzenie. Mocniej!
Aż do stóp zleci pęcherz mózgowia. Teraz deptać, dobijać
obcasami, aż nowy rytm zagłuszy echo tamtych kroków,
przez puste labirynty — znów będziesz wolny — miecz
o miecz — nienawiść przeciw nienawiści — udało się —
odparłeś pierwszy cios — szykuj pierś pod następny...
Pazgrat otrząsnął ręce z lepkiej przędzy. Po udach mu
spełzły strzępy wyrwane z pustego pęcherza. Słyszał swój
spazmatyczny oddech. Odstąpił krok. Przestąpił pleśń.
Byłby się pośliznął w cieknącej śluzem miazdze.
Poczuł czyjąś rękę. Chciała pomóc — tylko mu się obsunęła
po ramieniu.
Napotkał oczy Czikomety — wąskie szparki — wewnątrz
śmiertelnie szare. Spojrzał na swoje ręce. Nie pamiętał
kiedy i gdzie podział blaster — palcami rwali to, co mógł
spopielić za jednym naciśnięciem spustu.
Jeszcze jeden krok odstąpił od olbrzymiego, amortyzacyjnego
pęcherza. Zaczęli się wycofywać ramię przy ramieniu, jakby
jeszcze musieli sobie nawzajem dodawać odwagi.
Tam, skąd odstępowali, zostały dwa szare, nitkowate kłęby,
mętnie rozmazane po szklanej posadzce. Sprawiały wrażenie
nerwów wyrwanych z niewidzialnego mięsa. Żaden nie
drgnął. Nie dlatego, że był martwy. Nigdy przedtem żaden
z nich też nie potrafił ruszyć się z foteli pilotów. Znaleźli
sprzężenie z elektronicznymi obwodami starboltów, zanim
porośli w mięso i nauczyli się w nim naprężać mięśnie.
Żaden z nich nie postąpił przed siebie jednego kroku,
chociaż potrafili już przemierzać przestrzeń.
Pazgrat raz jeszcze obejrzał się.
Nic nie znaczy, pomyślał, że tamtych dwóch poległo
w pierwszym szeregu. Spełnili swoje posłannictwo. Śmierc
nie zamyka drogi, ona toruje ją dla innych.
PIĄTA PIEŚŃ — O ŚWIADOMOŚCI
Białe słońce eksplodowało za starboltem Pazgrata i Czikomety. Duszę energii oddali przestrzeni, jakby z.irięj chcieli wymazać to, co im przekazało własną nienawiść. Ledwie zgasło to słońce, kiedy tuż obok wyskoczyły w przestrzeń dwa nowe starbolty. Pazgrat zadrżał. Spojrzał na Czikometę — siedziała przy sterach z twarzą szarą, ale spokojną. Prawie natychmiast też usłyszeli znajomy głos: „Melduje się Specht! Otrzymaliśmy rozkaz dotrzymania ci kroku, Czikometa! Mam nadzieję, że Pazgrat nie dostał przy tobie zadyszki. Ze mną jest Lizuraj. Trzecią parę prowadzi Zocher. Nie najgorszy klucz". Pazgrat odetchnął i z zadowoleniem popatrzył na Czikometę. Po chwili Specht odezwał się znowu: „Mam dla was niespodziankę! — zawołał. — Zgadnijcie, komu powozi Zocher? Nie zgadniecie. Zapraszam na fonię". Natychmiast odezwał się znajomy głos: „Melduję się Koloman. Towarzystwo dobrało się tak zwane z ikrą. Pomyślałem — przyda się jedna głowa. Marmaross jeszcze się nie pozbierał, a ja byłem pod ręką. To wszystko". Czikometa zmarszczyła brwi: „Rozkazałam ci odprowadzić »Tellus Mater«". „Prosiłaś — poprawił ją Koloman. — Przedtem zdałaś dowództwo. Decyzja należała do mnie. Nie martw się o »Tellus Mater«. Już po nim ślad przestygł nawet poza trójwymiarowością. Marmaross lepiej ode mnie doprowadaa go do Strefy Systemu. Poza tym przysyła d serdeczne pozdrowienia". Pazgrat roześmiał się. Czikometa też odetchnęła. Wtedy Pazgrat zwrócił się do niej tak, żeby go wszyscy słyszeli: „Mówiłaś, że trafisz do nich z zamkniętymi oczami. Prowadź!"
Każda masa, odchodząca poza trójwymiarowość, musi znaleźć się w przepisowej odległości od każdej innej masy, żeby jej nie pociągnąć za sobą. Klucz trzech starboltów jednocześnie wypadł więc poza przestrzeń, gdzie wszelki ruch staje się trwaniem niby najgłębsza medytacja, a bezruch znajduje siłę przebicia poza czas i przestrzeń. Tam wszystko związane w jeden węzeł — mechanizmy i kwantomatyka trzech starboltów — ich pięć ciał — i jej białe ciało, jeden drgający nerw, zakładający w energię przerzutu wektor ponownych narodzin, w innym punkcie przestrzeni i czasu, gdzie się praatom na nowo rozpadnie triadą starboltów. I sześć dał odnajdzie własną niezależność. Każdy odetchnie w swoim amortyzacyjnym pęcherzu.
Pazgrat, jeszcze zaglądający w twarz Czikomety, nagle
znalazł w tym miejscu jakby maskę, świeżo wypaloną
z czerwonej gliny. Tylko pąsowe usta zakwitły w niej jeszcze
mocniej i ciemne oczodoły wpatrywały się w przestrzeń.
Pazgrat spojrzał w kierunku lotu starbolta.
Jakby się razem z nimi gwiazda ogromna wynurzyła
z piekła. Trzy starbolty mknęły w coraz potężniej puchnący
pęcherz. Gwiazda była spokojna, gdyż wypaliła się przed
tysiącleciami — tylko świeciła im w oczy czerwonym
światłem i była coraz bliższa.
— Czerwony olbrzym w ostatnim stadium ewolucji — powiedział Koloman. — Wewnątrz już się ukształtował
biały karzeł.
— Vita brevis, ars longa — bez związku wtrącił Lizuraj.
— Mam jeszcze niespodziankę — podjął Koloman. — Z moich obliczeń wynika, że wewnątrz gazowej otoczki tej gwiazdy istnieje pięć niezależnych mas, poruszających się po własnych orbitach. Kiedyś, prawdopodobnie, były planetami obracającymi się wokół centralnej gwiazdy.
— Prawdziwe Imperium Czerwonej Gwiazdy! — zachwycił się Lizuraj.
— Koloman — odezwała się Czikometa. — Jeżeli kiedyś w układzie tych pięciu planet istniała wysoko rozwinięta
cywilizacja...
— Rozumiem. Interesuje cię, czy mogła przetrwać włączenie systemu planetarnego w obręb gwiezdnej chromosfery? Przy założeniu, oczywiście, że nie podjęła próby exodusu w stronę gwiazd... Trudno mi to sobie wyobrazić. Zresztą;
przecież „Tellus Mater" i nasze starbolty potrafią pewien czas przebijać się przez wnętrza gwiazd setki razy gorętszych od tego olbrzyma. Poza tym aktualnie temperatura na jego powierzchni ledwie sięga tysiąca stopni. Sam biały karzeł jest potwornie gorący, ale ta rozrzedzona atmosfera...
— Nie musimy rozpatrywać istnienia rozumu wyłącznie w sprzężeniu z materią organiczną — wtrącił Specht.
— Od razu rozum! — parsknął Lizuraj. — Zawsze byłem zadowolony, jeśli materia organiczna dysponowała przynajmniej urodą.
— Nie zwracajcie na niego uwagi — powiedział Specht. — On tylko wypełnia niszę ekologiczną, którą opuścił Marmaross.
— Zdrajco! —jęknął Lizuraj.
— Poza tym — ciągnął Specht — najwyższy stopień wesołości osiąga wtedy, gdy ledwie żyje ze strachu. Tym razem usłyszeli tylko czyjeś głębokie westchnienie.
— Trudno coś więcej dodać — podjął Koloman. — Zastanawia mnie jednak, dlaczego pozwolili nam dotrzeć aż tutaj. Z tego, co nam opowiadałaś, Czikometo, oraz po tym, co doświadczył Adaojama i czego nie przeżył Berzewiczy, można wywnioskować, że w pierwszej fazie wszystko, co żywe, umierało w kontakcie z nimi. Nie wiadomo dlaczego, ale umierało. Teraz natomiast...
— Może się wyczerpała bateryjka? — zapytał Specht.
— Broń Boże! — ocknął się Lizuraj. — Po prostu, co my wiemy o śmierci? Sobie podobnych traktujemy na wiarę, że ducha oddają tak, jak i nam pisane. Ale już zwierzę nie umiera. Zwierzę zdycha.
— Może oni, ze swojej strony, zaczęli rozgrywać jakąś nową partię — z namysłem powiedział Koloman.
— Jestem za tym — odezwał się Pazgrat. — To samo wrażenie miałem, kiedy z Czikometa dostaliśmy się na pokład ich starbolta. Jakby nam pozwolili na te odwiedziny. Więcej — chcieli tego.
— Mam! — zawołał Specht. — Ciągle mnie to męczyło. Czikometa opowiedziała swoje; Berzewiczy zapisał nam w testamencie obraz kosmicznego statku, który sylwetką do złudzenia przypomina kosmoloty pierwszych transgalaktycznych. Teraz nauczyli się budować statki na wzór naszych starboltów. Skala nie na naszą miarę, ale... Nie macie wrażenia, że oni się uczą?
— Hej, Czikometa! — szeptem odezwał się Lizuraj. — Nie lepiej wziąć nogi za pas?
Tymczasem gwiazda urosła, już zasłoniła przed nimi połowę nieba. Sprawiało to wrażenie, że nie oni mkną naprzeciw czerwonej powierzchni, lecz w ich stronę zbliża się krwią nabiegłe oko — tylko po to tu przyszli, żeby zaspokoić jego pierwotną ciekawość, dzięki której potęga tej gwiazdy — jej Moc, zrazu pozbawiona postaci — nauczyła się z własnej materii lepić statki podobne do tych, jakie cywilizacja homo sapiens wydała na świat dzięki milionom lat ewolucji.
— Jeżeli tutaj od nas nie dostaną, czego im potrzeba — odezwała się Czikometa — sami przyjdą, gdzie zechcą, i wezmą, co zechcą. Jeżeli my mamy coś zrozumieć, to tylko tu, u źródła.
— Poza tym czasami lepiej doprowadzić do zwarcia, niż ustawicznie pozostawać w zasięgu miecza — na głos pocieszał się Lizuraj. — Nasza nadzieja w pazurach i zębach.
— Rzecz nie w tym, żeby im wysadzić jeszcze parę
starboltów — powiedział Specht. — Podejrzewam, że teraz przyjdzie ruszyć głową.
_ Znaczy się: Kolomanem — chętnie zgodził się Lizuraj, Czuli na twarzach coraz potężniejszy żar gwiazdy. Ich starbolty automatycznie owijały się w elektromagnetyczne
ekrany.
— Próbujemy więc? — upewniła się Czikometa.
— Masz przyjemniejszą propozycję? — zapytał Lizuraj. — Och! Pójdę za tobą w każdy ogień!
— Przypominam więc, jeżeli nikomu z nas nie uda się wrócić do Strefy Systemu, to będzie znaczyło, że przegraliśmy — powiedziała Czikometa. Trzy starbolty przeistoczyły się nagle w wysmukłe,
lustrzane krople.
— Sprzężenie bio-łączy — Czikometa wydała ostatnią
komendę.
Sześć amortyzacyjnych pęcherzy otworzyło się za plecami pilotów. Automatyczne podajniki wydobyły z osłony sześć tranzytywizatorów. Ogromne kaski nasunęły się na głowy pięciu mężczyzn i jednej kobiety. Przez moment każdy trwał w jedynej prawdziwej ciemności, zanim dopełnił się kontakt ze zmysłami starboltów.
— Jest Czikometa — zameldował się Pierwszy Komponent.
— Jest Pazgrat.
— Jest Zocher.
— Jest Koloman.
— Jest Lizuraj.
— Jest Specht.
—JESTEM— pomyślał ten, który nie lękał się jednej
śmierci.
Jeszcze chwilę trzy starbolty wisiały w przestrzeni, niby rtęciowe krople podwieszone do sklepienia lawowej kopuły, która zamknęła się nad kraterem wulkanu wypełnionego piekielnym ogniem. Nagle je coś wymazało spomiędzy gwiazd. Prostopadle pod miejscem,. gdzie tkwiły przed chwilą, na powierzchni czerwonego olbrzyma pojawiły się trzy ciemne plamy, jakby ktoś w rozżarzone węgle dźgnął zmrożonym żelaznym prętem.
Ten, który widział więcej, niż dostrzegają zmysły jednego człowieka, i potrafiący więcej, niż trzy razem wzięte . starbolty — spokojny był, jak żaden z tych, którzy zawiązali jedność jego oczu i rąk. Każdy z nich — osobno — skręcił się w amortyzacyjnym pęcherzu. Gdyby mógł — zasłoniłby oczy, twarz wtulił w dłonie i głowę zakleszczył
między kolanami, a potem wyłby z bólu — chociaż żar bezsilnie spełzał z elektromagnetycznych ekranów. Przeraźliwy ból nie zdzierał skóry, nie łamał karku, nie zostawiał blizn — największego bólu przysparza pamięć i wyobraźnia.
Tymczasem starbolty już przekroczyły granicę Imperium Czerwonej Gwiazdy. Jej wnętrze wydało się ciemniejsze niż powierzchnia — we wszystkie strony wypełnione jednostajnym wiśniowym pożarem. Tam objawiła się pierwsza kula materii, za sobą wlokąca ogon niby głownia komety, mieszająca we wnętrzu gwiezdnego olbrzyma. Planeta Charon. Co z niej wykipieć miało — wyparowało i zjednoczyło się z gwiezdną atmosferą. Ogromny glob płonął równomiernie rozłożonym światłem. Był jakby przezroczysty, chociaż nie w pełni płynny — ogromne połacie bazaltowej kry leżały oprawione w rozjarzone złoto, beryl i nikiel. Świat doskonałej równowagi, napiętnowany jeziorami płynnej lawy — bez jednej zmarszczki. Dopiero ich przelot pociągnął za sobą wiry rozżarzonego gazu, jakby po magmowej powierzchni przejechał zgrzebłem o trzech twardych palcach. Zawirowało za nimi, grom wzruszył senność na wpół płynną, na poły kamienną, aż ten świat raz jeszcze się wzdrygnął — trup porażony prądem. Coś nad pustynią owinęło się w całun ciała ulepionego z krzemu i z bryzgów płynnego ołowiu. Ktoś podniósł się z płaskiej równiny — ogromny, nagi, podobny do Hektora albo Eneasza. Uniósł potężne ramię i osłonił oczy, twardym wzrokiem odprowadził lot trzech starboltów.
Długo jeszcze ponad horyzontem sterczała głowa przydana temu ciału, niezmordowanemu w ogniu — niby wysoki łeb Sokratesa. Spojrzał za nimi i uśmiechnął się. Byli już w przestrzeni, poza pierwszym kręgiem piekła, kiedy ten, który ich wszystkich miał w sobie, pomyślał nagle, że gdzieś już widział tę twarz i głowę ogromną, niby okrągły księżyc wstającą nad horyzontem. Ten ktoś popatrzył za nimi wzrokiem Kolomana i powiedział jego głosem, nie poruszając wargami zapiekłymi od ognia:
„Spotkamy się jeszcze i rozliczymy między sobą", a potem dodał: „Skoro dusza zdaje się być nieśmiertelna, to chyba nie masz w niej ucieczki od zła ani innego zbawienia, chyba to jedno: stać się jak najlepszą i najrozumniejszą. Bo ona pójdzie do Hadesu, nic innego ze sobą nie biorąc, prócz kultury... Przemyśl to sobie, Koloman!" I znów starbolty poszły tropem komety.
Planeta Minos — dociskająca drugi wewnętrzny Krąg. Zaskowyczało w niej na granicy ognia, który jest już tylko ciemnością. Planeta w nieustającym huraganie, chociaż i w niej się wszystko wypaliło, i wycierpiało. Tylko w bulgoczących potokach złota uniosły się widma z rozpalonego do białości żelaza, na gorąco kute z palladu i skandu — jeszcze nie spłynęły w temperaturze ledwie tysiąca pięciuset stopni, wnętrze planety wyciskało z siebie pionowe sople, prężyło ramiona splatające się nawzajem, niby w miłosnym szale tworzenia zatraceni Parys i Tristan, Semiramis i Kleopatra; i w ich obopólnym uścisku cała równina pokryta dygocącymi grzbietami, ociekającymi magmową pianą; i zady parujące jak bąble z wrzącego złota, lędźwie ze srebra — trące o boki tych, którzy próbują się wyłonić z tygla. I gdzieś tam — w świetlnym przeźroczu — rozłam ziemi, do której przypadł rycerz w pancerzu albo w skafandrze z palladu — elektromagnetyczną furią rozgrzanym do czerwoności. W tej ziemi złożył pocałunek, na jej pąsowych wargach, spuchniętych, wrzących od miliarda plugawych pocałunków — do tych ust przypadł bez pamięci. Po raz ostatni uniósł twarz do nieba. Nie uchylał przyłbicy — pocałunek ją przepalił na wylot.
Ich oczy spotkały się przelotnie. Ten w dole niczego nie zauważył, tak był swoją miłością pijany. Jeszcze mu w oczach zatrzepotała pamięć kosmicznej przestrzeni. Z lotu ptaka Lizuraj zajrzał w twarz Lizuraja, olbrzymiego jak góra. Poznał siebie. Nawet się nie zdziwił. Urna amortyzacyjnego pęcherza szczelnie zamknęła się wokół pierwszego trupa.
Ten, który w sobie poczuł nieco pustki — poza tym nie spostrzegł niczego.
Chwila wytchnienia. I już z zamglenia jawi się trzecia kometa. Planeta Cerber. Z cyrkonu, z platyny, z tytanu. Cała się spierzchła na ich powitanie. Zmarszczki pobiegły po lustrzanych równinach. Rozkruszyły się zastałe strupy — kry ceramiczne, góry z pumeksu zakołysały się w srebrnej rzece. Kontynent z palladu otworzył oczy kaprawe naciekami żelaza, zakołysał rzęsami   tytanowymi prętami. Gęba potworna, chciwa i nienasycona, rozwarła paszczę z płonącymi zębami i horyzont zawinął się w jej stronę, niby dwie ogromne dłonie — zagarnął nimi żeliwne błoto, aż w gardle zagulgotało złotem i czknęło erupcją wulkanu. Nieco się wygładziła twarz płaska, pokryta łuszczycą tlenków, lecz dziąsła zaognione, trawione płomiennym
szkorbutem — tylko Zocher jęknął i ostatnie tchnienie oddał
tamtemu pragnieniu.
Przed trzema starboltami czwarty krąg dopełniał się planetą
jeszcze potężniejszą. Plutus im z radości zacharczał prosto
w twarze: „Papę Satan, Papę Satan, aleppe!". Nie dłonie
horyzontów, lecz Scylla i Charybda obydwóch biegunów —
klasnęły o siebie tarczami z chromu i wanadu —
spragnione więcej, niż ludzkiego ciała — wszystkiego, co
się z ludzkich rąk w trwałe kształty jednoczy. Westchnęła
krtań z molibdenu. Tylko w pułapce amortyzacyjnego
pęcherza ciało Pazgrata zatrzepotało rozpaczliwie — ręką
nie sięgnął sterów ani dziewczyny oślepłej z bólu w sąsiednim
fotelu.
Długa, bezrozumna chwila zdumienia — zanim Krąg
Piąty dopełnił się planetą Flegias.
Rzeka tam mknie w tantalowym korycie, owija się wokół
globu niby głęboka fosa. W niej ołów się pławi —
z najemnych żołnierzy. Wyżej monolit warownego miasta;
brama i mury z wolframu, smukłe wieże, iskrzy się w okratowanych oknach — niżej domy-grzyby, kopuły z metalu zeszklonego od żaru — nie trzeba krat wstawiać w okna. Ulice ociekają ogniem, w rynsztokach pełgają dymy i połade żaru nad tym labiryntem turkoczą żwawo, niby flagi łopoczące ponad tych ulic pogromem, nad zaułkami pełnymi takiej krwi, od której się nawet piekło jeszcze zarumieni — miasto dla olbrzymów i dla ich Idei — jeśli się narodzi. Miasto gotowe każdego przyjąć żelaznym uściskiem — już się tacy rodzą w zewnętrznych kręgach, już pochodami ciągną do serca Imperium, do nich dołączą ci z rynsztoków — i pięść zaciśniętą nad sobą — już niosą — jak sztandar.
Specht krzyknął. Dłonie mu zagrały w sterach. Obok kości Lizuraja klekoczą w wiązaniu amortyzacyjnych ścięgien. Specht chwilę się czepiał własnej samotności, opierał się zaproszeniu — żeby sobą to miasto zasiedlił. Pierwszy starbolt wyłamał się z klucza. Poszedł w dół — w czerwone serce tego miasta, nad którym żar łopotał krwawą szmatą. Tylko błysnęło. Dwa srebrne starbolty zmierzały dalej. W nich tylko dwa ciała. Dwie bólem karbowane półkule — każda w swojej pancernej skorupie. W jednej ciało dziewczyny o spopielałych włosach, z oczami mieszczącymi wszystkie siedem słońc naraz — aż na wylot przepala. W drugiej Koloman z ogromną głową złożoną między fałdy amortyzacyjnych pasów — żeby mu nie pękł kręgosłup
i żeby mógł doczekać tego, który na planecie Charon
zostawił mu nieco czasu.
Tylko dwie półkule. Ostatnie bio-łącze.
— Słyszysz mnie? — jęknął Koloman. Jego starbolt wysforował się nieco. Tam już przez mroczną czerwień świeciło się prawdziwe słońce — biały karzeł. Imperium Czerwonej Gwiazdy to jego natchnienie i jego idea. Lot w Studnię Gigantów — aż na jej dnie pojawią się zdrajcy Najwyższego Majestatu, na śmierć zakleszczeni w szczękach grawitacji.
— Jesteś jeszcze — sam do siebie szepnął Koloman.
— Jestem — poruszyła wargami.
— Musisz stąd odejść — wyszeptał.
— To ty zawrócisz, Koloman — powiedziała przez zęby. Magle on się roześmiał, a jej ciało zadrżało, jakby w niej ten śmiech się odezwał.
— Wybacz, Czikometo, jestem mężczyzną — powiedział.
— Jakie to ma znaczenie? — zdziwiła się szczerze. Przez długą chwilę zdawało im się, że słyszą tylko własne chrapliwe oddechy. Wreszcie Koloman odezwał się głosem, który nie potrzebuje warg i języka; słyszała go niby daleki, słaby szept:
— Wychowałaś się w innym świecie — powiedział. — Z konieczności jesteś, jaka jesteś. Podporządkowałaś się ekspansywnemu modelowi pamięci, który z bezwzględnością dąży do przyswajania nowej informacji. Ten archetyp decydował o rozwoju mojej cywilizacji. Jestem jej nieodrodnym synem. Ja również nie lubiłem oglądać się. Nie umiem zawracać z raz obranej drogi, żeby w jakimś punkcie zaczynać na nowo. Może dlatego nie mam dzisiaj do czego wracać. Mój świat legł w gruzach. I nie potrafię mu pomóc. Nie potrafię nic nadto, czego mnie nauczyło życie, a nauczyło mnie — iść do przodu. Tymczasem dzisiaj, żeby cokolwiek zrozumieć, trzeba przynajmniej się zatrzymać, jeśli nie obejrzeć wstecz. Tego nie potrafię. I nie mam szans, żeby się nauczyć.
— Czym się różnimy? — zapytała.
— Jesteś kobietą — powiedział. — Tam, gdzie zawodzi dynamika cywilizacji, tam trzeba znaleźć równowagę. Nie potrafię tego. Jestem biegaczem, który pada za linią mety. Czegoś naprawdę nauczy mnie może własna śmierć. Lecz ktoś, kto tajemnicy życia dostępuje dopiero wraz z osobniczą śmiercią — cóż wart jest dla bliźnich, którzy zostają? Nikomu nie jestem potrzebny, Czikometo. I to jest właściwa odpowiedź na twoje pytanie, czym się różnimy.
Może miałbym jedno pragnienie — tobie być potrzebnym. Ale i to się w moim życiu nie spełni. Taki jestem — człowiek niedokończony. To tak, jakby chodzić z rozpostartymi ramionami i nigdy nie trafić na tego, którego mógłbyś objąć i przycisnąć do serca, żeby stał się z tobą jednością w dwóch osobach. Albo tymi samymi ramionami obejmować Kosmos; choćby wzrok sięgał daleko, a wyobraźnia jeszcze dalej — tymi rękami niczego nie obejmiesz, nawet próżni. Przecieka między palcami. Potrzebne było to jego wyznanie, żeby w niej poruszyło coś, co zawsze tam tkwiło, chociaż nieuświadomione.
— Chciałbym, żebyś to ty chciała być ze mną — ciągnął. — Lecz nie należysz do mnie. Masz do kogo wracać. Nie tylko do młodszej siostry. Zostawiłaś tam swojego mężczyznę...
— O czym ty mówisz?! — zdziwiła się.
— Może to i lepiej — powiedział. — Żegnaj i nie żałuj mnie. Brakuje mi wiary nawet w to, że spełnienie moich pragnień potrafiłoby dorównać wyobrażeniom. Zostaw mnie z tym moim niespełnieniem. Niech tam się dopełni... Widzisz? Jakby się otwierało oko cyklopa. Tam dostąpię wtajemniczenia, które za życia nie jest dane żadnemu człowiekowi. Tyle potrafię — swoje ciało złożyć w to mauzoleum. W serce Czerwonego Olbrzyma. Lecz kiedy się obudzę, po tamtej stronie — przecież ci nie opowiem... Więc będę mówił, aż się świadomość ze śmiercią zjednoczy. On przyszedł po mnie.
— Kto?! — zawołała Czikometa. W gęstych od żaru przestworzach rozjaśniło się jądro Czerwonej Gwiazdy. Szprychy promieni rozchodziły się od niego w przestrzeń, w granicach Imperium trzymały na smyczach pięć planet — i dalej — każdego rzucą na kolana, choćby się otoczył tarczą Strefy Systemu i odbijał ciosy sztychami „Tellus Mater".
— Zatrzymaj się — powiedział Koloman. — Niczego dla siebie nie znajdziesz tutaj. Wracaj. Pomyśl nad tym, co ci powiedziałem. Masz w sobie coś, co trzyma przy życiu. Dlatego przetrwasz. Potrafisz się stąd wyrwać. Masz dokąd, po co i dla kogo.
— Koloman!
Dwa tonące w czerwonym zarzewiu starbolty rozdzieliły się nagle. Jeden pozostał w tyle. Drugi znurkował prosto w jasne światło. Tylko się wokół niego poruszyły gęste' firany, zakołysały się, jakby do niego twarz ogromna uśmiechnęła się fałdami zmarszczek, starcza i przepełniona
mądrością, która równać się może tylko z wszechogarniającą śmiercią. W niej Koloman znalazł odbicie własnej pamięci i w oczach Sokratesa, patrzących z prehistorii, dopełniła się pętla jego świadomości.
Ten, który znurkował do serca własnej świadomości, próbował coś jednak zostawić za sobą, choćby to były słowa nikomu niepotrzebne, choćby nie dogoniły Czikomety.
— Nie wiem, nic nie wiem — słyszała jednak spoza kurtyny, która opadła za jego starboltem. — Jeżeli istnieje we Wszechświecie echo Wielkiego Wybuchu, musi też istnieć echo tamtej elementarnej mocy, która kiedyś Wszechświat potrafiła utrzymać w karbach, a potem sama wcieliła się w światło, w atomy, w czas i przestrzeń. Każdy przedmiot martwy i żywy jest więc składnicą tej siły, również my — ciałem i duszą partycypujący w sacrum Wszechświata;
i wszystko, co w naszej realności jawi się jako dynamiczne, twórcze, wbrew entropii zmierzające do doskonałości. Może w systemie tych pięciu planet istniała kiedyś cywilizacja FAZY ABSOLUTU, w której świadomość i mądrość na nowo zatracają się w naturze Wszechrzeczy. Może to istoty w obliczu zagłady nauczyły materię tej gwiazdy i pięciu planet, jak kumulować w sobie tę moc, która — znowu poczęta z pierwotnego ognia — przejawi się w zjawiskach słonecznego wiatru, w grzmotach na nowo przenikających atmosfery planet, w wichrach i drzewach, w roślinach i ptakach, w zwierzętach wreszcie, które spróbują wsłuchać się w to dalekie echo, zdawałoby się — na zawsze zagubione w kształtach; i udoskonalą jedyne narzędzie, zdolne to osiągnąć — nowy rozum...
Coś zaszumiało, zafalowało, gdy ciało Kolomana wreszcie poczuło w sobie tchnienie gorąca.
— A może nigdy tutaj nikogo nie było — ciągnął. — Może ta Moc, która dzisiaj ustanowiła Imperium Czerwonej Gwiazdy, istniała zawsze, jako zebrany w tym miejscu czasu i przestrzeni ułamek tamtej Mocy, sprzed Wielkiej Eksplozji. Ułamek Mocy, która razem z całym Wszechświatem nie wstąpiła na ścieżki Ewolucji. Tak trwała, jednocześnie martwa i gotowa sprzyjać tworzeniu — ciągle jednak bez kształtu, bez dynamiki myśli i bez świadomości. Tak trwała — niby pozorna gwiazda, zawierająca w sobie zalążki planet; przecież z oddali tylko gwiazd potrafiła się nauczyć od otaczającego ją Wszechświata. Aż pewnego dnia, niczym się jeszcze nie różniącego od
ciągu nieskończoności, w pobliże tej ogromnej niby-gwiazdy zabłąkał się kosmiczny statek. Jeden z pierwszych transgalaktycznych. Nagle ta gwiazda, jak ślepiec drzemiąca przez miliardolecia, po raz pierwszy przejrzała — nauczyła się ruchu i dążenia — od gwiazdy do gwiazdy. Lecz nie zdążyła stworzyć świadomości, która by w niej zapisała wiedzę, że — stając się czymś — ta moc zabiła po raz pierwszy. Nauczyła się tylko pierwszego zarysu, jakby odbicia rozmytego w lustrze — kształtu kosmicznego statku zwielokrotnionego w krzywym zwierciadle gwiazdy-olbrzyma. Pierwszy ruch i kształt. Tą swoją dłoń, jeszcze wypełnioną ogniem — wysłała w stronę innych gwiazd. Spragniona zmian dalej nie posiadała wiedzy, że — cokolwiek dotknie — musi się rozsypać, żeby coś na nowo zdołała złożyć w sobie. Tak na swej drodze spotkała człowieka — jedyny obiekt Wszechświata, potrafiący istnieć jednocześnie w zgodzie i przeciw prawom natury. Więc, żeby to zjawisko uczynić częścią siebie, ta Moc zaczęła w sobie lepić ludzi z krwi i kości. Moc jest z natury najbliższa Myśli, więc z Myślą człowieka zetknęła się najpierw, lecz rozpoznała tylko jej zewnętrzną formę. Więc swoich ludzi lepi od środka, od rdzenia nerwowego — jeszcze nie wie, że świadomość zaczyna się tam, gdzie istnieje sprzężenie rozumu z ciałem... Na razie więc tworzy pustych ludzi. Nie wprowadzonych w misterium rozumu. Muszą się dopiero nauczyć myślenia. Może to będzie trwało tysiące lat. Lecz nie sądź źle tych, którzy dążą przed siebie. Ich dynamika tysiące razy przerasta to, do czego kiedykolwiek zdolna była cywilizacja człowieka. Masz rację, Czikometo — dzisiaj to barbarzyńcy. Lecz do nich należy przyszłość. Strefa Systemu jest ich poligonem, na którym wyćwiczą swój rozum. Jest Miastem, będącym jednocześnie labiryntem i biblioteką, z której będą się uczyć — jak my uczyliśmy się często, stąpając po trupach tych, którzy byli przed nami. Więc będą się uczyć. I kiedyś pojmą nas. Ale już będzie za późno — dla nas. Będziemy ich prehistorią. Tymczasem będą szli przed siebie. I będą burzyli wszystko, co im stanie na drodze. Jeszcze nie pojmują, że nie istnieją domy bez murów, orzech bez skorupy i człowiek bez ciała. To, co dzisiaj roznieca pożogę na waszych planetach, co morduje i gwałci, co zostawia ruiny i zgliszcza — to ich poszukiwanie prawdy, ich pogoń za objawieniem. Jesteście ich księgą, z której uczą się czytać, chociaż nie nauczyli się szanować stron raz przeczytanych — za sobą wszystko rwą na strzępy i odrzucają; jeszcze im brak świadomości, że w żadnej
pamięci i w żadnej bibliotece nie ma takiej książki, którą
wystarczy raz przebiec wzrokiem. Prawdziwej świadomości
nie ma bez szansy powrotu.
Może kiedyś i oni się zatrzymają — bezradni.
I w nagłym objawieniu ogarną wszystko, co ominęli
w swoim pochodzie. Jak okiem sięgnąć i pamięcią —
zobaczą wokół siebie zgliszcza. Tylko oni zostaną — jedyni
obywatele Wszechświata. I nic poza nimi. I nic innego od
nich. Wtedy dopiero zacznie się prawdziwa śmierć
Wszechświata.
Na razie uczą się was. Niedawno nie mieli kształtu — już
się uczą waszego języka. I waszej kultury — wszystkiego,
co stworzyła cywilizacja człowieka.
To jeszcze prymitywna siła; gdzie zacznie się jej rozum —
tam nie ma dla was miejsca.
Tobie pozwalam odejść. Tylko tyle mogę dla ciebie zrobić.
Lecz kiedy mnie nie będzie — wtedy strzeż się!
Powiedz tym, do których zdążysz — niech umierają
w pokoju. To jedyny prawdziwy Sąd Ostateczny. Wobec
tej Mocy wasze serca stoją otwarte na oścież. I do każdego
przyjdzie jego anioł. I uczyni sobą.
SZÓSTA PIEŚŃ — O MIŁOŚCI
Coś się zakręciło i potężną protuberancją splunęło w kosmiczną przestrzeń. Z czerwonej tarczy wyrwał się jeden starbolt. Za nim eksplodował pęcherz plazmy, kiedy zrzucił elektromagnetyczną osłonę pancerza. Czikometa ocknęła się i odruchowo spojrzała za siebie. Obok inne iskry sypnęły z wnętrza Czerwonego Olbrzyma. Głownie rozpalonej materii, zamiast z powrotem zapaść się w płomienne morze, aż się wyciągnęły w pędzie. Jeszcze się zagęściły i w przestrzeni gwałtownie chłonęły z gorączki. Już się zeszkliły głowice starboltów — puste skorupy, wewnątrz wypełnione kłębami ognia. Były ich tysiące — jakby je wysiał w przestrzeń kosmiczny okręt, tysiące razy większy od „Tellus Mater".
Zanim wzrok spełzł po lustrach głowic wydało się jej, że już dostrzega tam kolosy siedzące przy sterach, postacie ogromne w skafandrach i hełmach opuszczonych na czoła. Patrzyły za nią twarze dziwne i straszne. Nie pojmowała, co budzi w niej taką grozę, kiedy zrozumiała —
najbliższy miał w sobie coś z Kolomana i Spechta, drugi połowę twarzy miał Pazgrata, połowę Zochera; dalej jawiły się monstra mieszczące w sobie zarazem Lizuraja, Pazgrata i Spechta.
Wzdrygnęła się. Przynajmniej Pazgrat pozostał przy niej. Kątem oka dostrzegła cień jego ciała skręcony w półprzeźroczystym amortyzacyjnym pęcherzu. Wyglądał, jakby go najpierw potworny ból poraził, a potem elastyczny kokon zwinął się szczelnie wokół trupa, na zewnątrz odessał powietrze i tak zostawił mumię z rękami wczepionymi w kiszki. Może i do niego dotarł przed śmiercią szept Kolomana: „Czujesz ten strach? Czujesz ten ból? Jesteś księgą otwartą wobec gwiazd. Jesteś ich powieścią. W tobie została zapisana ewolucja całej biosfery i genealogia twojej własnej osobowości. Pełen byłeś tej pamięci stanowiącej o tobie samym i o historii twojego gatunku; lecz czujesz ból, jakbyś się dostał w nieporadne ręce. Ktoś w tobie wertuje stronę po stronie, sylabizuje literę po literze. Chce się ciebie nauczyć, lecz — kiedy się ocknie — dla ciebie będzie za późno. To ostatni rozdział twojej pamięci; czujesz, jak ktoś po tobie drapie, zachłannie szarpie strony, nadrywa coraz luźniejsze kartki i sapie nad tobą z wysilenia, ślini się, gotów chwycić zębami i szarpać ze złości, że się nie może z tobą uporać. Nie miej mu tego za złe. Ma w sobie prymitywną Moc, pragnienie poznania — jeszcze bez zrozumienia samego siebie. On nie wie, że w tym tkwi twoja świadomość. On dopiero zdejmuje z ciebie kolejne warstwy. Cierp, lecz nie miej mu tego za złe..." Świadomość obecności obok martwego towarzysza na moment rozproszyła uwagę Czikomety. Ogromne starbolty już ją dopędzały. Cały czas były zbyt blisko, żeby się odważyła odskoczyć poza trójwymiarowość. Rozejrzała się szybko. Naciskali ostro i zachodzili ze wszystkich stron. Widocznie nie zamierzali zniszczyć jej z dystansu. O co im chodziło? Przecież nie o to chyba, żeby ją wziąć żywcem. Nie zastanawiała się dłużej. Musiała oczyścić miejsce w przestrzeni, żeby ta przestrzeń, kiedy się zawinie, któregoś z nich nie zatrzasnęła w sobie. Aż się wzdrygnęła na myśl o tym, jak się pamięć jej dała jednoczy w węzeł z ich Mocą.
Czikometa zdecydowała się natychmiast. Nie miała szansy w bezpośrednim starciu. Mogła próbować tylko tego, co nie wstrzymuje ucieczki. Ich starbolty napraszały się same. Podeszły bardzo blisko. Prawdę powiedział Koloman, pomyślała — muszą się jeszcze wiele nauczyć.
Sprawdziła wszystkie biołącza sprzęgające ją ze starboltem. Poczuła, jak amortyzacyjny pęcherz obejmuje ją nieco ciaśniej w elastycznej garści. Sam starbolt przeczuł manewr. Dłużej nie czekała. Potworne przeciążenie na moment pozbawiło ją świadomości. Grawigeneratory indukowały kolaps, lecz nie zawinęły do końca. Raptownie zwolnione ugięcie przestrzeni podziałało niby sprężyna. Jeszcze wzbudzone promieniowanie smagnęło przez otaczające ją starbolty. Kilka najbliższych eksplodowało, niby gazowe granaty — dymne kule wyrosły w próżni, rozwinęły się i od centrum pękniętego kolapsu zaczęły oddalać się jak przezroczyste, wydęte żagielki. Wkoło powoli przestawały falować gwiazdy.
Czikometa była już daleko poza ogniskiem tamtych dymnych strzępów. Nieco odskoczyła od reszty ścigających starboltów. Wczuła się w dalmierze — przeliczyły odległość na radiant ugięcia. Zagryzła usta. Byli jeszcze za blisko — na granicy ryzyka. Trzymali się jak tresowane psy, które — raz poszczute — pójdą tropem. I nie zawrócą. Prędzej zdechną.
Ich ogromne starbolty były jednak szybsze. Kilka z nich zaczęło się zbliżać.
Zerknęła na zwinięty szczelnie amortyzacyjny pęcherz drugiego pilota. Wahała się chwilę. Wreszcie katapulta wystrzeliła tę kulę poza głowicę starbolta. W próżni tajał zgubiony po drodze pęcherzyk powietrza. W nim opalizowała półprzeźroczysta perła. Czikometa śledziła jej oddalające się wirowanie. Zbiegło się z nitką plazmy wysnutej z akceleratorów.
Zareagowali, jak przewidywała. Nagle rozpierzchli się, kiedy przed nimi pojawił się niezidentyfikowany obiekt. Może im się wydało, przez moment, że zrzuciła za sobą minę z opóźnionym zapłonem. Uśmiechnęła się w duchu.
W jednej chwili wokół niej przepadły gwiazdy. Żaden zmysł jej nie został — nawet poczucie ciała. Gdyby się mogła odezwać do kogoś, upewnić we własnym istnieniu — była zupełnie sama. A tak naprawdę — nie było nikogo, tylko czyjaś samotność. Samotność w takim miejscu, skąd tylko rękę podać do każdego punktu Wszechświata. Lecz brak świadomości, która by wybrała kierunek. Brak mechanizmów, które samorzutnie potrafiłyby powtórną materializację starbolta podjąć w takim miejscu trójwymiarowości, dokąd wzrok przetyczył drogę przez kosmiczną przestrzeń. Samotność jest pustym dzwonem,
choćby został skręcony z potężnej energii. Jest dzwonem bez poczucia serca — a jednak, coś się w nim odzywa dalekim echem, pociąga — jak przedtem uczucie ślepej nienawiści. Czyjaś samotność odzywa się na wezwanie. Nagle zwolniły się pęta grawitacji. Poza przestrzenią pogrzebane ziarno wykluło się w trójwymiarowości, w świetle nowego słońca. Rozwinęły się skrzydła starbolta. Czikometa chciała unieść znad czoła kołpak tranzytywizatora, kiedy usłyszała Jego głos. Najbardziej zdumiało ją to, ile radości na ten głos odezwało się w niej samej.
— Wita cię Hidalgo! — zawołał. — Wiedziałem, ze wrócisz!
— Jesteś — westchnęła.
— Starałem się — powiedział i, była pewna, uśmiechnął się do niej.
— Gudrun jest z tobą? — zapytała.
— Wszyscy tu jesteśmy razem, chociaż niewielu nas zostało. Ty wracasz sama?
Nie bardzo wiedziała, o co pyta. Nagle poczuła zmieszanie, jakby zrozumiała, że istnieje coś, przed czym trudniej uciec niż przed Imperium Czerwonej Gwiazdy. A najdziwniejsze, że nigdy dotąd nie było jej potrzebne. Była kobietą wychowaną wśród kobiet. Nie był jej potrzebny ten, który siebie nazywał mężczyzną. Pomyślała o tym i wtedy przypomniała sobie pierwszego z nich. Nazywał się Bonner \ z planety siedmiu słońc. Przypomniała sobie jego oczy, jakimi na nią patrzył, kiedy stanęła przed nim po raz pierwszy. Ogromne, zachłanne oczy — trochę w rozterce między jej ciałem i Drzewem. Nie rozumiała wtedy. I nie dano jej czasu.
— Sama wracasz? — admirał Adaojama powtórzył pytanie.
— Sama.
— Dobrze, że wróciłaś — powiedział.
— Myślę, że gdyby nie było ciebie... —jeszcze się nie potrafiła zdobyć na to wyznanie. — Byliśmy strasznie daleko. Oni tam wszyscy zostali.
— Znaleźliście?
— Lizuraj nazwał to Imperium Czerwonej Gwiazdy. Mam zapisany w krysztale testament Kolomana. Może zrozumiesz więcej niż ja... Mam złe przeczucia. — Przyzwyczaiłem się nie tracić nadziei — powiedział Adaojama. — Przecież doczekałem się twojego powrotu. Poza tym i ja mam dla ciebie niespodziankę. Ostatnio
miałem dużo czasu na rozmyślanie. Pamiętasz, kiedy odchodziłem od zmysłów po śmierci Dauna, opowiadałaś mi wtedy legendę Domu Na Jeziorze. Mówiłaś, jak pierwszy raz zajrzałaś pod powierzchnię wody i zobaczyłaś tam miliardy gwiazd, niby atomy twardo osadzone w strukturze kryształu...
Więcej nie zdążyła usłyszeć. Poczuła potworny wstrząs i jakby czarna krew uderzyła jej do głowy. Odczuła ból, który pierwszą falą dotknął ją na planecie siedmiu słońc. Odruchowo mocniej wbiła palce w tuleje sterów. Miała wrażenie, że igły mikrokontaktów wchodzą jej pod paznokcie, a ona dalej — nie potrafi znaleźć sprzężenia z mechanizmami starbolta. Nie słuchały jej stery. Jakby ją dosięgła salwa protuberancji od strony Czerwonej Gwiazdy. Siłą bezwładności jej starbolt zmierzał dalej, nieco w bok od Słońca, dokąd skierował go przedtem automatyczny pilot — zgodnie z namiarem wysłanym z bazy admirała Adaojamy.
Bezradnie rozejrzała się w przestrzeni. Wtedy tuż obok niej jakieś cienie przemknęły nagle. Skurczyła się znowu, kiedy w przelocie gorąca ręka chwyciła ją za wnętrzności. To już nie były starbolty, lecz jakieś dziwne, guzowate statki — niby ciśnięte w przestrzeń maczugi. Siłą rozpędu przeleciały daleko, w mgnieniu oka zmieniły się w ledwie dostrzegalne punkty. Zrozumiała, że zawracają. Dostali ją wreszcie. Jej tropem trafili prosto do Strefy Systemu. Ogarnęła ją wściekłość i rozpacz, że stało się to przez nią, która przedtem nawet nie widziała tego słońca. Zacisnęła dłonie na spustach akceleratorów i stopami szukała kontaktu z baterią laserów — zupełny luz, jakby nawet z grawigeneratorów wyłuskało wszelką energię. Błagalnie spojrzała na gwiazdę przed sobą. Po raz pierwszy poczuła w oczach łzy. Równocześnie usłyszała Jego wołanie. Ból ją oślepiał i ogłuszał. Ledwie do niej dotarło, że nie jej imię wywoływał z ciemności. Admirał Adaojama rozpaczliwym, niesamowitym głosem wzywał:
„Marmaross! Marmaross!!!"
Tylko co usłyszała ten krzyk, kiedy coś zapłonęło tam, gdzie w jej stronę zawracały dwie czarne maczugi. Ogromna kula, przedtem ukryta poza trójwymiarowością, nagle wdarła się w przestrzeń. „Tellus Mater" zajaśniał pełnym światłem i z powrotem zapadł się poza przestrzeń. Wkoło rozpaczliwie zafalował obraz dalekich gwiazd. Nigdzie nie było śladu czarnych maczug. Zrozumiała, że wszystkich ich pochłonął jeden kolaps.
Z przerażenia nie próbowała wyobrazić sobie, co dzieje się tam, dokąd nie sięgną już oczy żadnego człowieka, gdzie we wspólnym węźle energii i jaźni toczą bitwę najeźdźcy z ostatnim strażnikiem Strefy Systemu. Czikometa spojrzała tam, dokąd ją prowadziły oczy. Obezwładniony starbolt siłą inercji podążał przed siebie. Na jego drodze pojawiła się srebrzysta iskra, jakby nieforemna, nieco wydłużona. Czikometa nigdy nie była Strategiem Prawdopodobieństwa — może dlatego miała pewność.
Patrzyła na zbliżającą się powoli bryłę planetoidy. Przypomniała sobie wesoły głos Adaojamy, kiedy zawołał do niej: „Wita cię Hidalgo!". Zaczynała rozpoznawać szczegóły powierzchni. Skalna bryła była martwa, jak jej starbolt bezwładna w wędrówce po eliptycznej orbicie wokół Słońca. Coś jednak błysnęło nagle, gdy promienie Słońca odbiły się w szybie iluminatora albo w wyłupiastej soczewce teleskopu. Zobaczyła jeszcze jakieś ogromne konstrukcje, również wtopione w grunt. Czikometa powoli odsunęła nad czoło kołpak tranzytywizatora. Zawierał w sobie kryształ z testamentem Kolomana i zapis jej własnych myśli od czasu, kiedy zajęła miejsce obok Pazgrata. Reszty wolała oszczędzić temu, który spróbuje przesłuchać kryształ. Jeżeli ktoś go znajdzie. Tymczasem ogromnymi oczami patrzyła przed siebie. Widziała, jak gwałtownie rośnie przed nią Hidalgo. Wyobraziła sobie, że jest sama, sama w całym Wszechświecie i zupełnie nikomu niepotrzebna. Myślała, że to jej pomoże. A przecież — chociaż zdjęła z głowy hełm, w którym mogło odezwać się echo Jego głosu — ten głos poczuła w sobie. Nawet nie głos — obecność raczej, jakby pierwszą i jedyną pieszczotę, jaką jej mógł dać. Czuła w sobie odrobinę dobra, okruch ciepła — w sam raz, żeby trzymać oczy szeroko otwarte. Aż do złączenia.
Wstrząs przeniknął bryłę planetoidy i admirał Adaojama oszalał po raz ostatni.
SIÓDMA PIEŚŃ — O PRZETRWANIU
Wibrujące echa długo trwały w zewnętrznym pancerzu
i między skalnymi rozłamami. Długo wędrowało dudnienie,
tam i z powrotem, ponad głowami ludzi zmartwiałych
w kamiennym labiryncie. Czasami zdawało się, że już wrócił spokój, ale to uparte echo zbiegało się w punkcie wyjścia i podejmowało nową wędrówkę. Mimo wytrwałości przecież się zagubiło wreszcie, ale nikt z tych, którzy słuchali w głębi, długo w to nie wierzył. I chociaż minęło wiele dni, a potem długich lat, ludzie przystawali czasami w pustych korytarzach i nasłuchiwali, czy nie odezwie się kamienny dzwon.
Przedtem jednak, kiedy jeszcze grom budził pierwsze klony zasypiające w inkubatorach, nad ciemnią jednego z włazów odsunęła się pancerna płyta. Na zewnątrz wyszedł człowiek, który nigdy nie znał dziewczyny o imieniu Czikometa albo Siedmiokrotny Kłos.
Ten człowiek miał na imię Ignotus. Ubrany był w szary skafander, którego barwa czyniła jego postać prawie niewidzialną na powierzchni planetoidy. Ignotus nie był odważny bardziej od innych. Po prostu nigdy za bardzo nie orientował się w tym, czego się trzeba wystrzegać. Wszystko i wszystkich traktował ze stoickim spokojem. Nigdzie się zwykle nie spieszył, ale też rzadko z czymkolwiek długo zwlekał.
Kiedy więc ostrożnie przemierzał powierzchnię Hidalgo, nie zerkał w kosmiczną przestrzeń, nie rozglądał się i nie wtulał głowy między ramiona. Patrzył prosto przed siebie, gdzie porwany grunt — zrazu tylko skruszały siateczką gęstych pęknięć — coraz to szerzej rozwierał szczeliny, aż rozłamy zbiegły się w jeden gigantyczny krater. Tam jeszcze perlił się metal, jakby przeistoczony w rtęć. Trochę też dymiło. Białe smużki snuły się z głębokiej niecki, niby długie, siwe włosy kołyszące się w rzadkiej atmosferze. Kiedy podszedł bliżej, zobaczył, jak z boku zagotowuje się płynny tlen i paruje, dopełnia ubogą gazową otoczkę, której skalny odłam nie gubi w przestrzeni dzięki grawigeneratorom podtrzymującym ziemskie ciążenie. W miejscu, gdzie wyciekł tlen, rozdarte blachy już porosły sumiastym szronem. Igiełki śniegu migotały też w rzadkim powietrzu. Opodal coś się żarzyło i sypało iskrami, to znów pojękiwało, jakby stygło w głębi, pod nawałem złomu i szklanych okruchów. Ignotus spokojnie zorientował się w sytuacji. Wybrał właściwe miejsce i jakoś się tam przedostał. Po drodze wystające pręty i sztywne światłowody zagrały mu o kolana i łokcie. Wreszcie przysiadł i przymierzał długo, jedną ręką grzebiąc wkoło. Cały czas mruczał pod nosem. Potem z olstra przy biodrze wydobył laserowy palnik. Najpierw podciął parę prętów i usunął końcówki zawadzających
mu kabli. Promień zostawił czerwone blizny na wzdętych blachach. Wreszcie odłożył palnik i oburącz chwycił jeden płat blachy. Mocował się długo. Sapał i warczał do siebie. Żyły mu nabrzmiały na czole jednocześnie ze złości i z wysiłku. Udało mu się odgiąć jeden płat. Przystąpił do drugiego. Z poszerzonego rozłamu, ciągle posapując, wydostał ogromną, lekko zaklęsła soczewkę albo odłamek jakiegoś naczynia. Dźwignął to i odrzucił na bok. Jeszcze wygrzebał masywną rurę, wewnątrz wypełnioną sypkim, rubinowym śrutem. Większość mu się osypała na kolana — byle jak otrzepał skafander i pracował dalej. Wytrwale poszerzał otwór.
Wreszcie zanurzył tam ramiona, zaparł się, stęknął i wydostał ogromny, pogięty hełm. Chwilę majstrował przy nim, aż mu wielki kryształ wyskoczył na rękę. Jakby diament błysnął w jego palcach i tęczą zagrał na ponurej, ziemistej gębie. Schował go do ładownicy przy pasie. Na chwilę przykucnął na krawędzi nieforemnego otworu, jaki wydłubał między szklanymi wręgami i szarozielonymi blachami. Jeszcze kilka razy przymierzał z laserowego palnika, aż zaczęło potrzaskiwać w dole i sypać szkliwnymi okruchami. Potem położył się na brzuchu i tylko ramiona zapuścił w otwór. Aż cały zawibrował, kiedy odginał na bok blachę z wtopionymi w nią ceramicznymi płytkami. Nagle szarpnął się i po raz pierwszy zaklął szpetnie. Z rozciętej rękawicy syknęło powietrze, potem pociekła krew. Druga rękawica nie wytrzymała dłużej. Wreszcie zostały mu na dłoniach metaliczne strzępy. Na nic nie zwracał uwagi. Kilkoma garściami sypnął w górę szklane odłamki, potem rwał paprochy ze szklanej waty. Krew obficie ciekła mu z rąk, kiedy wreszcie zaprzestał pracy. Chwilę tak wisiał, brzuchem wsparty o szklaną szynę i z głową zwieszoną, zdawałoby się — do dna krateru. Niewiele tam znalazł. Jego krew ściekała w tę samą nieckę. Obolałymi palcami wyskrobał nieco brunatnej miazgi, z białymi drzazgami jakby kościanych ozdób wbitych w mięso. Zaczerpnął w garście trochę tej gliny, jakby z niej można było coś jeszcze ulepić. Potem podniósł się i stąpając ostrożnie, między szkliwnymi odpryskami i potężnymi brzytwami blach, zaczął się wycofywać tą samą drogą, jaką zszedł na dno krateru. Tylko dłonie trzymał przed sobą złożone, jakby się modlił. Coś nawet szeptał po drodze, ale też pilnie baczył, żeby mu wszystko nie przeciekło pomiędzy palcami. Tak dotarł do pancernego włazu. Kilku mężczyzn pomogło
mu zejść do wnętrza studni. Wszyscy niespokojnie popatrywali za siebie, w gwiazdy. Jednak śluza zasunęła się bez przeszkód. Znowu skalny odłam z zewnątrz
wyglądał jak martwy.
Tylko w podziemnych korytarzach Bishop ujął Ignotusa pod ramię i zaprowadził do wolnego inkubatora. Przedtem, kiedy szli przez metaliczne tunele, raz jeden Ignotus uniósł głowę — zdawało mu się, że słyszy czyjś obłędny śmiech. Zaraz potem był inkubator. Ignotus przyklęknął i złożył tam odrobinę ciała, żeby ponowić cudowne narodziny. Pożądał jej Bonner, pragnął Koloman, naprawdę kochał Adaojama; z własną krwią Ignotus dawał jej syna.
EPILOG
Śmiertelna cisza panowała we wnętrzu Hidalgo, kiedy odnaleźli właz i zeszli do systemu wewnętrznych pomieszczeń. Niewiele im zostało nadprzyrodzonej postury, o jakiej legendy krążyły w świecie wydrążonej planetoidy. W sam raz ubyło im tyle, żeby teraz — garbiąc trochę plecy — zmieścić się w co większym tunelu. Ich kroki głucho dudniły w podziemiu. Pierwszy był wyższy, drugi znacznie przerastał go objętością. Obydwaj mogli z góry spoglądać na najwyższego
z ludzi.
Na głowie wyższego przyklap! pilśniowy kapelusz z przełamanym rondem i okrągłą szybką wstawioną nad czołem, jakby stamtąd popatrywał zapasowym okiem. Twarz miał z jednej strony pryszczatą, z drugiej zupełnie czarną. Cały był z jednej strony jakby nadwęglony. Nosił skórzaną kurtkę z nadwyżką kieszonek. Jeden jej rękaw, a niżej nogawka spodni, były z czarnej i połyskliwej folii. Druga połowa spodni raziła bielą i u dołu podszytą koronką. Czarną nogę obuł w bucior okuty stalowym noskiem, na prawej nosił mokasyn, niby kolczuga pleciony z metalicznych kółek. Poza tym przez ramię, podwiązany na sznurku, przewiesił potężny karabin maszynowy z nasadką infrafizjera, mocno przerdzewiały, jakby z nim — nie oliwiąc — latami przechadzał się na mżawce. Twarz tego konunga miała coś wroniego w sobie. Czarne włosy za uszami sterczały jak skrzydła, chociaż kark mu osłaniał prawidłowy harcap, z warkoczem w pomarańczowym harbajtlu i ze starannie zawiązaną kokardą. W jego dziobatej
twarzy blizna ust szła od ucha do ucha, a krzaczaste brwi kołysały się w górę i w dół przy każdym kroku — szczęściem nie często uśmiechał się przy takiej gębie. Sam kiedyś przezwał siebie Czarnobrew i tak zostało, przynajmniej gdy rozmawiali między sobą. Najmocniej ich łączyła wspólnota oczu. Właściwie były to dwie pary czarnych, niesamowitych, pustych oczodołów.
Swego towarzysza Czarnobrew przechrzcił imieniem Ryżowąs, pewnie przez wzgląd na ryże wiechcie zwisające poniżej ust. Ryżowąs, w porównaniu z Czarnobrewym, był przysadzisty, wręcz otyły. Twarz miał rumianą i łysą czaszkę, ze srebrną blachą niby łatą wstawioną w skroń po lewej stronie. Nad uszami wiły mu się czerwone kędziory, ust pod wąsami jakby wcale nie było, za to tłusty podbródek raz miewał połysk gładkolicy, to znów iskrzył się złotą szczeciną — szczególnie wtedy, gdy konung rżał rubasznym śmiechem, a spod wąsów wyskakiwały zdrowe, żółte zęby. Ubrany był w obszerną, stalowoszarą koszulę. Głowę, bez szyi osadzoną na masywnym torsie, niżej podbródka kilka razy owijał fioletowy światłowód. Jego końce w świetlisty supeł wiązały się poniżej brzucha, ale po drodze brzęczał na piersi prawdziwy naszyjnik z cudacznych rekwizytów, podwieszonych każdy na innym supełku; była tam stara blaszana menażka i długa elektryczna latarka z wybitym szkiełkiem, za to z brylantem zamiast żarówki, obok wisiała para srebrnych widelców i bogato zdobiona złota łycha, nowizną błyszczał elektroniczny fluordetektor, poza tym — obok siebie — wielgachny budzik i stary licznik Geigera; do tego na różne tony pobrzękiwało mnóstwo innych breloczków. Uzbrojenie Ryżowąsa stanowił prawdziwy ray-guns z potężną lufą i z laserowym dalmierzem. Nosił go w skórzanym olstrze zapiętym na prawym przedramieniu.
Każdemu krokowi Ryżowąsa towarzyszyło niebezpieczne wahnięcie brzucha — wszystko dyndało na nim, od wąsów po breloczki; a on już robił krok następny, z grzmotem podkutych buciorów przestawiał słupowate nogi. Potrafił zachować marsowość twarzy i tors czasem trzymał.sztywno, tylko pod nim ta dolna połowa pływała — trochę to wyglądało, jakby mu się nogi same rwały do tańca. Obydwaj przemierzyli już kilkaset metrów podziemnego królestwa, kiedy ktoś im wyszedł naprzeciw. Był blady, skurczony i plamisty jakiś, pleśnią podpalany. Widzieli na
zewnątrz, jak na skalnej piersi Hidalgo takimi piętnami zakwitają brunatnoszare sinice.
— J-je-estem — wystękał i zęby mu zagrały o zęby. Czarnobrew poczekał na przysadzistego Ryżowąsa, potem szkiełko w kapeluszu skierował w jego srebrne ciemię. Kiedy się odezwał, jego szept siłą gromu rozbił powszechną ciszę.
— Zawsze się znajdzie jakaś kanalia — powiedział. — Pytaj go, Horatio.
Ryżowąs z góry ciemieniem łypnął na tę ludzką ruinę, ze strachu pobladłą, podobną do widma. Sam wypiął pierś i zadeklamował nagle:
— Kim jesteś, który skradłeś nocy czas ten, A z nim powlokę piękną i waleczną, W jakiej zwykl występować majestat Pognębione] Ziemi? Klnę cię, na niebiosa, Przemów!
Ten do reszty zapadł się w sobie, zaczął mamrotać niezbomie.
— Jest obrażony — westchnął Ryżowąs.
— Przerażony raczej — zauważył Czarnobrew.
— I tak diabli wzięli scenę pierwszą i cały akt pierwszy — z żalem rzekł Ryżowąs i towarzysza zganił srebrnym błyskiem ciemienia.
— Wybacz, Marcellusie — skrzywił się Czarnobrew. — Ale jak już poszło, to i duch...
Nagle uniósł ogromną nogę i tupnął buciorem ze stalowym noskiem. Łupnęło. Pochlebnik jakby się pod ziemię zapadł.
— Widzisz? Duch odszedł.
Poszli za nim. Widzieli jego ślady — ciepłe placki, jakie
zostawiał na metalicznych posadzkach. Przecież był
usłużny i chciał przydać się na coś.
Wreszcie Czarnobrew wniuchał się sinym nosem.
— No cóż — powiedział. — Jesteśmy w domu.
Z boku, pod ścianą, ktoś nasypał kolorowego śmiecia.
Czarnobrew zdjął broń z ramienia i kolbą automatu
rozgarnął ten śmietnik. Na koniec chuchnął i do połysku
oczyścił klapę okrągłego włazu. Dwoma palcami chwycił
stalową klamrę i pociągnął. Zamki się same wewnątrz
ściany rozjechały dziwnie miękko.
Wetknął głowę w otwór, a tam w płytkiej dziurze ledwie
się mieścił szklany pęcherz. W nim przycichło stadko
karakanów - wszystkie zupełnie maleńkie, skośnookie,
z płaskimi i żółtymi twarzyczkami.
— Popatrz! — Czarnobrew wezwał towarzysza. — Kto by pomyślał! Znaleźli sposób, żeby się pomnożyć!
— Klony? — zapytał Ryżowąs.
— Klony — potwierdził Czarnobrew i zarżał głośno. — Tylko to im zostało, żeby zwiększyć wydajność. Ryżowąs rozejrzał się chytrze i tłustymi paluchami zagrał werbla na brzuchu.
— Pomożemy? — zapytał obleśnie.
— Tfu! — Czarnobrew splunął przed siebie. Szybko się wyprostował i nogą właz zatrzasnął. Ledwie postąpił dalej kilka kroków, kiedy zauważył, że w przelocie ciemnego tunelu stanęły mu na drodze jakieś trzy postacie. Jeden był wysoki, jak na ludzkie plemię. Brodę miał ryżą, jakby chciał nią uzupełnić ozdobę Ryżowąsa. Ubrany był w stary, na kolanach zupełnie wyświechtany skafander. Przy nim, nieco z tyłu, trzymały się dwa karły — jeden o żółtawej, pomarszczonej twarzy, drugi bladolicy i z jasnym, wypukłym czołem, ale za to garbaty.
Ryżowąs jeszcze posapywał w tyle, więc Czarnobrew na tych trzech popatrzył swoją szybką i przemówił uprzejmym głosem:
— Nie uchodźcie, miłościwy panie, nie obawiajcie się, aby się wam tu jakaś ujma stać miała. Nie jest to bowiem zgodnie z prawami galautenii i zakonu rycerskiego, do którego mam zaszczyt należeć, aby komukolwiek uwiaczać, zwłaszcza zaś dziewicom tak dostojnym, o czym wnioskować można po samym już wdzięcznym wyglądzie...
Mężczyzna, stojący z przodu, pobladł strasznie.
— Oni potrafią... — zająknął się — naszą mową... Czarnobrew obejrzał się na chichoczącego z tyłu Ryżowąsa.
— Ich mową? — zdziwił się. — Czego on chce? Co znaczy... ich mowa?
— Och! — Ryżowąs machnął ręką. — Nogi tupią, ręce klaszczą, gęba obraca językiem!
— O właśnie! Uczymy się, jak widzisz — Czarnobrew znowu zwrócił się do mężczyzny, który o dwie głowy przerastał swoich przybocznych karłów. — Ty się, na przykład, nazywasz Bishop. Ten garbaty to Deogracias. A Tien-tsy przybiegł za tobą sprawdzić, czy w dobrej norze schował swoje pędraki. Skośnooki zadrżał i zrobił minę, aż żal było patrzeć.
— Jak widzisz, wasze problemy nie są nam obce — podjął
Czarnobrew. — Tylko co masz na myśli twierdząc, że posługujemy się waszą mową?
— To znaczy — głos Bishopa znowu się załamał — że potrafimy się zrozumieć.
— O! W rzeczy samej. Wasz admirał stracił flotę, gdyż tylko siłę przeciwstawił sile. A my... no cóż, możemy sobie porozmawiać. Tylko... o czym? Mężczyzna patrzył na niego spode łba. Zastanawiał się długo. Wreszcie szepnął do siebie albo do swoich karłów:
„Boże! Aż trudno uwierzyć! Oni-się... prawie... upodobnili do nas!"
— Nazwij to inaczej — Czarnobrew po raz pierwszy uśmiechnął się od ucha do ucha. — Tak naprawdę barbarzyńcy wyższą cywilizację podbijają przejmując jej kulturę. Jeśli nie chcą pozostać barbarzyńcami. Sami za to, od siebie, tym osiągnięciom myśli dodają nieco animuszu. Zrobiliście swoje. Czas na nas.
— Satis est satius — z tyłu westchnął Ryżowąs. Mężczyzna patrzył na nich z coraz bardziej zdezorientowanym wyrazem twarzy.
— Nie rozumiesz? — zapytał Czarnobrew. — A widzisz. Wielu rzeczy już nie rozumiesz. Ani ty, ani twoi przyboczni. Jeszcze mniej będą pamiętały klony... Cóż wam zostało. Ochłap Hidalgo. Klatka na myszy. Scamnum asinorum, jak mawiali Rzymianie. Też nie kojarzysz! I owszem, był taki naród w waszej Strefie. Dawno temu. Mówisz, że posługujemy się waszą mową? O nie, przyjacielu. To do was dociera pobrzękiwanie naszego języka. Teraz też, mówimy dużo więcej, niż do ciebie dociera. Choćbyś wytężał uszy. I wiemy dużo więcej. Oczywiście z tego, co kiedyś było wasze. To był dobry pomysł, ta Strefa Systemu. Tylko ręką sięgnąć, a wkoło cały Wszechświat! Och-och! Wszystko wasze! Byłby pewien problem, gdyby się objawił Rozum od waszego potężniejszy. Więc popatrywaliście bystro, przelatując z gwiazdki na gwiazdkę, czy gdzieś nie widać innych rozumnych istot. Tak się zdawało, że nikt inny i nic innego nie powstrzyma was w podboju czasu i przestrzeni. Błąd, przyjacielu. Przyszłość Wszechświata nie należy do Rozumu, choćby na kosmiczną skalę, lecz do takiej Mocy, która w nim wszystko na powrót zjednoczy. Czarnobrew wyciągnął ramię i ogromną dłoń zawinął w pięść tuż przed twarzą Bishopa.
— Żaden z nas nie jest osobną istotą — powiedział. — Jesteśmy Mocą zjednoczoną w tym, co nazywacie Imperium Czerwonej Gwiazdy. Nie patrz inaczej na mnie i na tego,
który stoi za mną. Jesteśmy jednością. Ten sam nas wypełnia ogień, z którego został poczęty Wszechświat i w jakim odnajdzie utraconą doskonałość. Tymczasem wy szukaliście w Kosmosie innych rozumnych ras. Jakby to Rozum był objawieniem wyższej organizacji materii. Poza tym — znikąd zagrożenia. Jeden z tych, o których niewiele pamiętasz, napisał kiedyś...
Czarnobrew w pół obrotu pstryknął palcami na niecierpliwie podtańcowującego Ryżowąsa.
— Cytuj — powiedział.
Ten ruszył wąsami i zaczął z miną natchnioną:
— Bądź lwiego serca, pyszny, nie dbaj zgolą O gniewy, zdradą i spiski dokoła, Bowiem Macbetha mocy nic nie skruszy, Póki Birmański wielki Las nie ruszy Ku wzgórzu Dunsinane, żeby nań uderzyć...
— Oto masz! — przerwał mu Czarnobrew.
Sam pięść otworzył i przed nosem Bishopa zatrzepotał
paluchami.
Obok Ryżowąs podskoczył, przytupał, breloczki na nim
brzęknęły, złota łycha zadyndała poniżej brzucha, aż się
przebudził srebrny budzik i zaterkotał cienko — tylko po
nim klepnął ręką i na piersi rozpłaszczył srebrny order, który
pobrzękiwał dalej.
— I co? Widzisz? Słyszysz? Coś dociera? — troszczył się Czarnobrew i ciągle przebierał w powietrzu długimi palcami. — Listki szeleszczą! Gałązki trzeszczą! Korzonki drepczą! Tyle widzisz! Las ruszył naprzeciw tobie, już całą twoją ziemię zdeptał, a ty wciąż się ślepisz i widzisz... listki! A co za nimi? Byłbyś uwierzył, gdyby tam inny Rozum knował, dla niepoznaki przybrany w wasze szatki. Miałbyś nadzieję. Z innym rozumem można powalczyć. Ale jak walczyć z czymś, o czym się nie wie — czym jest, gdyż tym się nie jest?
— Po co więc tu przyszliście? — ponuro zapytał Bishop.
— Ty ułamałeś pierwszą gałąź? Nie. Ty obłupałeś pierwszy kamień? Ba! Ty zniewoliłeś ogień? Ty oswoiłeś inne zwierzę? Ty zbudowałeś piramidy i wymyśliłeś hieroglify? Może skonstruowałeś pierwsze skrzydła? Albo na barykadach tobie pierwszemu przyśniła się wolność? Jest coś, w czym byłeś pierwszy? Cokolwiek zostało dokonane — stało się przed tobą. A jednak — przyjmujesz za własne. I byłbyś zdumiony, gdyby ci ktoś odmawiał czegoś. Nikt ci też nie odmawia. Lecz i ty nie żałuj innym.
— To wy przyszliście do nas — głucho powiedział
Bishop. — I już zabraliście wszystko.
Czarnobrew nieco przekrzywił ptasią głowę i chwilę
w milczeniu popatrzył okrągłą szybką. Wreszcie westchnął
ciężko.
— Posłuchaj uważnie — zaproponował. — Przed miliardami lat martwy kamień leżał sobie na planecie, którą nazwaliście Ziemia. Kamień, jak kamień — porażony bezwładem martwej mateńi. Wiatr go owiewał, deszcz zraszał i nagrzewało słońce. Tak naprawdę tylko czas go potrafił wyszczerbić i przeistoczyć w glebę. Lecz oto, niezależnie od tego kamienia, narodziło się życie. Ono powołało do bytu siłę zawartą w ramieniu pierwotnego człowieka. Ten wreszcie schylił się po kamień i zwielokrotnił nim siłę swojej pięści. Ze współdziałania tej siły i kamienia uformował się Rozum człowieka. Ten Rozum, który stał się dostrzegalny w ramach całego Kosmosu. I każdy inny rozum wobec waszego, w tym Kosmosie, byłby jedynie bytem kamienia wobec jemu podobnych głazów. Dlatego więc, niezależnie od Rozumu, we Wszechświecie narodziła się Moc, która swoje ramię wyciągnęła po ten Rozum, żeby go podjąć z Ziemi; jak ręka małpoluda wyciągnięta po tamten kamień... Wiem, wiem, powiesz mi o agresji. I będziesz widział groby swojego narodu. Spójrz na to inaczej. Oto odpryski kamienia, jakim nowa Moc próbuje skrzesać nowy ogień. Potem z krzemiennej buły odłupie zbędne warstwy i z kamienia uczyni doskonałe narzędzie...
— Narzędzie! — powiedział Bishop.
— Wobec rozumu istota kamienia jest tylko narzędziem. Wobec Mocy, Uosobionej w Imperium Czerwonej Gwiazdy, czymże innym jest rozum? Bez Mocy pozostaje kamieniem, dzięki niej — być może — uda się go przekuć w potężny młot.
— Jakim prawem! — zawołał Bishop.
— Prawem Wszechświata. Bo my reprezentujemy jego Prawo. Każde prawo, kształtując się, musi zabijać. Wstępna dynamika Imperium kazała wam ponieść wiele ofiar. Dzisiaj to nie jest niezbędne. Wszystko, co osiągnęliście, jest w nas...
— A przy okazji nas wybito do nogi — powiedział Bishop. Konung swoją czarną i kostropatą twarz zniżył do twarzy Bishopa. Aż tamten się cofnął o krok.
— Wybornie! — chrapliwie zaśmiał się Czarnobrew. — Czyżbyś zapomniał, że człowieka też częściej stać było na
miłosierdzie dla psa niż dla drugiego człowieka? Myśmy
wam zostawili przynajmniej to gniazdko wydłubane
w skorupie Hidalgo. Jakby to powiedział ten, o którym
zapomnieliście...
Za nim Ryżowąs podjął chętnie:
— Oto ów szałas, panie. Wejdź tam, panie. Przemoc tej nocy jest nazbyt gwałtowna, Aby natura ludzka mogla znieść ją, Będąc bezdomną.
Bishop bezradnie potrząsnął głową.
— Po co przyszliście dzisiaj — zapytał głosem nie spodziewającym się odpowiedzi. — Jeżeli dostało się wam wszystko, co można nam było zabrać, dlaczego teraz nie dacie nam wytchnąć? Czarnobrew obejrzał się na Ryżowąsa.
— Powiemy mu? — zapytał.
— Do czegoś musi służyć gęba — zachichotał tamten. Czarnobrew zastanawiał się chwilę.
— Zrozum nas, przyjacielu — powiedział wreszcie. — Wasza archeologia pozwoliła wam wiele nauczyć się ze skorupek. Stąd była prawie cała wiedza wasza o tym, czego dokonali wasi przodkowie... Rozumiesz: różne są skorupki. Czy jednak zawsze wystarczą skorupki, żeby zrozumieć, jak tego dokonali?
— Powiem prościej — wtrącił Ryżowąs. — Osobiście gustuję w różnych odmianach waszego Szekspira. Mój towarzysz woli gadać za Cervantesem... Zaproponujcie mu, żeby powiedział coś od siebie. Bishop zmarszczył brwi.
— Piękna była jego przypowieść o Rozumie i o Kamieniu — powiedział niepewnie.
— Bzdura! — parsknął Ryżowąs. — Tyle to sobie uświadomił niejaki Koloman. Mogę ci dodać jeszcze kilka anegdotek, jakie na temat naszej Mocy wymyśliły najświetniejsze umysły Strefy Systemu... zanim je rozebrało na czynniki pierwsze.
— W tym sęk — zgodził się Czarnobrew. — Nie wszystko da się wydedukować z trupa.
— Czego jeszcze szukacie? — nastawał Bishop. — Może gdybym wiedział...
— Pewnych rzeczy nie sposób sprzedać — uśmiechał się Czarnobrew. — Gdybyś ty potrafił sprzedać, to ja bym umiał zabrać. Chcemy się rozejrzeć trochę. Formę nam uczłowieczyło, może się zżyjemy.
Bishop obejrzał się na swoich karłów. Obydwa miały płaczliwe miny. Widać było po nim, że zdaje sobie sprawę, że od niego tylko zależy, czy będą jeszcze ciągnąć tę rozmowę, czy należy od razu zdać się na wszystko, co może po niej nastąpić. Postanowił zwlekać. Nawet nabrał powietrza, kiedy konung o czarniawym pysku tylko machnął ręką, jakby go przejrzał na wylot.
— Dajmy sobie spokój z polityką — powiedział. — Nie rozmawiajmy też o etyce. Postawmy sprawę jasno. My jesteśmy tu władzą. Do nas należy prawo. Wy rozumiecie, że brak wam siły, która by potrafiła ten stan rzeczy zmienić. Obydwie strony mają jasność?
— Co nam zostaje... — ponurym głosem powiedział
Bishop.
— Więcej, niż nam! — Czarnobrew potrząsnął automatem zaciśniętym w garści. — Władzę ogranicza prawo! Tylko istoty niewolne potrafią umykać prawu. Na przykład... uciekając w szaleństwo. Mogą się również przeciwstawić władzy. Mogą się śmiać, wyszydzać, dopuszczać się obrazy majestatu. Mogą też przeklinać. To wasza racja stanu i jedyna siła. Wolnym niewolnikiem potrafi być tylko błazen. Takich nam trzeba. Więc — dajemy wam szansę. Róbcie swoje. Zabawiajcie się po swojemu. My skorzystamy przy was. Zagrajmy w otwarte karty; jest coś, co chcielibyśmy podpatrzyć. Mamy zamiar dowiedzieć się, co to jest... Rozumiesz?... interesuje nas ŚWIADOMOŚĆ. Bishop dostał oczu, jakby dopiero teraz zobaczył przed sobą prawdziwą zjawę.
— Powtórz — wystękał.
— Chcemy wiedzieć, co to jest ŚWIADOMOŚĆ.
— Przecież rozmawiasz ze mną — ledwo mamrotał Bishop, a jego oczy robiły się szklane i tak prawie puste, jak oczy tych, którym wyszedł naprzeciw.
— Słowa, słowa... — westchnął Ryżowąs.
— W tym rzecz — potwierdził Czarnobrew. — Wiemy, co to rozum. Wiemy, co to pamięć. Emocje też nie są nam obce. Zapewne to, czego szukamy jeszcze, dla owej Mocy, która nas określa, okaże się zbędne, nie rokujące żadnych nadziei. Tym niemniej Hidalgo daje szansę obejrzenia was w naturalnym środowisku. Wysłano nas po to, żebyśmy zamieszkali w waszym gniazdku. Żebyśmy się trochę zżyli, aż odkryjemy to, czego — jak wszystkie znaki na niebie wskazują — nie ma tam, gdzie was nie ma. Znam na pamięć, na przykład, wszystkie książki, jakie dotrwały do waszych czasów. Tam bardzo często występuje
słowo „ŚWIADOMOŚĆ". Potrafisz mi jednak wytłumaczyć, czy w samej książce, która przecież zawiera wszystko, istnieje owa świadomość, w oderwaniu od słowa? Bishop gapił się na niego z rozdziawioną gębą. Całą garścią zaczął szarpać brodę, a twarz mu przy tym purpurowiała, jakby go wewnątrz jednocześnie rozpierał gniew i śmiech. Wreszcie wykrztusił — do tych, którzy stali za jego plecami:
— Wielki Boże! Ty jeden wiesz, co to świadomość! Ale ja mu odpowiem, chociaż niewiele pamiętam z tego, co jest w całości dobrem jego Imperium. Rzekłeś, że twój towarzysz lubi Szekspira. Pewnie więc pamięta przypowieść król Leara: „ Człowiek bez oczu też może widzieć, jak się świat toczy. Popatrz uszami: widzisz, jak sędzia poniewiera nędznym złodziejaszkiem. Radzę ci na ucho, każ im zamienić się miejscami i zgaduj, który z nich jest sędzią, a który złodziejem. Widziałeś, jak chłopski pies szczeka na żebraka? I jak ten ucieka przed kundlem? Oto dostrzegłeś wielki wizerunek władzy: Nawet pies budzi posłuch na urzędzie".
Skończył mówić, a twarz dalej mu drgała. Chwilę tak stał, raptem obrócił się na pięcie i odmaszerował w ciemność. Jego karły cichcem czmychnęły za nim. Tylko skośnooki oglądał się — cały czas niepewny. Czarnobrew popatrzył za nimi. Wzruszył ramionami i ziewnął przeciągle. Potem powiedział — jak przedtem Bishop, do nikogo specjalnie, po prostu — przed siebie:
— Ustawy rycerskie nakazują wprzód słowa dotrzymać, nim się swej przyjemności pofolguje. Z jednej strony ponagla mnie i dręczy pragnienie najrychlejszego ujrzenia pani mojej, z drugiej wzywa mnie obowiązek dotrzymania słowa i sława, którą w tej znamienitej zdobędę imprezie...
— Jedno nie miesza drugiemu — podchwycił Ryżowąs.
— Tak sądzisz?
— Często ćwiczenie ciała ćwiczy umysł — powiedział Ryżowąs i frywolnie uśmiechnął się do Czamobrewa. — Tak samo intelektualne rozrywki czasami budzą do czynu... Jeszcze dopowiadał te słowa, kiedy w nim samym coś tąpnęło. Brzęknęły breloczki. Pierś się zaróżowiła, jakby pękała od nadmiaru energii. Raptem — pod ziemię się zapadł. Czarnobrew zawołał za nim:
— Oto schodzisz, o waleczności zapamiętała, o serce ze stali i ramię z brązu! Niech cię Stwórca świata powróci
zdrowym i całym i pozwoli raz jeszcze oglądać światłość tego życia, którą porzucasz, aby się zakopać w bezdennej ciemności!
Zaraz potem sam się pochylił do przodu. Zachichotał radośnie i runął przed siebie — nagle długi, wyciągnięty w powietrzu. Jedną ręką przytrzymał kapelusz, a głowę w locie przekrzywiał raz w jedną, to znów w drugą stronę — czarnym policzkiem na wprost powietrza rozgrzanego tarciem, dziobatym — kiedy się przebijał przez ziarnistą materię. Ktoś mu się nawinął po drodze — skręcił się w ciemności — tylko buchnął smród palonego mięsa. On dalej parł do przodu. Przed nim trzaskały szklane przepierzenia. Blachę przenikał jak rezonans. Włazy topniały jak soczewki, które światło skupiały w sobie samych;
ledwie trafiał w ognisko po jednej stronie — już z rechotem
jawił się po przeciwnej.
Coś świergotało wkoło i jego ciało dopełniało energią, to
znów zastrzykiem zwyczajnej, ludzkiej żądzy. Pławił się
w rykoszetach echa i płynął przed siebie — nagle ciekawości
pełen. Łykał z tych pęcherzyków, jakie mu się trafiały po
drodze, czasem gdzieś spojrzał pustym, wszystkożrącym
wzrokiem, to znów jemu coś zachrzęściło pod obcasem.
Słyszał ich — szukał — zrozumieć, ogarnąć.
Trochę w tym pędzie ochłonął.
— Należy miarkować w rozkoszy — westchnął.
Zaczął hamować, niby bolid rozpłomieniony w atmosferze.
— Uważasz mnie pan za człowieka dziwacznego i obranego z rozumu — powiedział nie tylko do siebie. — Nie dziwują się zbytnio temu sądowi pana o mnie, bo widząc moje postępki nie można mieć innego zdania. Mimo to chciałbym, aby pan przyznał, że nie jestem takim szaleńcem i tak pozbawionym rozsądku, jakim się wydaję...
Jeszcze jakieś drzwi zagrodziły mu drogę. Przyłożył do nich dłoń i powaliły się, wyrwane z zawiasów. Jedną stopę oparł o ten most zwodzony, potem musiał się zgarbić, żeby pod stalową belką zajrzeć w ciemną grotę. Były tu dwie żelazne ławy oraz intelektroniczny warsztat, któremu ze starości czynna została może jedna szuflada. Poza tym — skrzywił się trochę — znowu klosz inkubatora. Ale na tym okrakiem siedziała wiedźma stara, ubrana w czarny fartuch z naszytymi srebrnymi gwiazdami. Tylko na niego wytrzeszczyła oczy krótkowidza i trzęsła się cała. Rękoma coś tuliła do piersi; przed chwilą siedziało jej na kolanach — zostało powietrze. Żywy pomiot szurnął między nogami konunga. Co tam jeden drobiazg — reszta się kłębiła
w inkubatorze. Fartuch wiedźmy rozjechał się nieco i od wewnątrz do szklanej osłony przylgnęły blade twarzyczki. Klony pięciopromiennymi łapkami próbowały wypełnić rozłam w szklanej sferze ich nieba. Konung uśmiechnął się na widok starej. Jej pomarszczone ręce były brzemienne pamięcią. Skarb nad skarby! Uśmiechnął się jeszcze serdeczniej. Patrzył oczami pustymi, aż spragnionymi, żeby je dopełnić. Zesztywniała całkiem. Tylko jej na czole poodłaziły nadwęglone łuski i cała się zrobiła kostropata jak szyszka, gdy pęka od gorączki. Jej nasionka pod kloszem zakwiliły cienko. Coś jeszcze dopadło nogi konunga. Uczepiło się, gryzło nogawkę z koronką. Strzepnął to mimochodem. Łupnęło o ścianę. A jemu wydało się, że gdzieś opodal Romeo śpiewa do kochanki:
— 0-o-o-och! Na skrzydłach miłości Lekko, bezpiecznie mur ten przesadziłem, Bo miłość nie zna żadnych tam i granic;
A co potrafi, na to się i waży...
Czarnobrew zostawił pustą szyszkę i jej ziarenka skwierczące pod kloszem. Odstąpił w tunel. Tam w różowym światłem wypełnionej przytulni Ryżowąs żonglował zadem. I śpiewał, wciąż śpiewał swoją pieśń o miłości. Obok Tristis bił głową o podłogę. Czarnobrew go dobił wzrokiem. Ryżowąs też zaprzestał śpiewki, jakby mu nagle przeszła ochota. Powstał, brzucho wstrząsnął, rozprostował barki i podciągnął spodnie. Na piersi mu zagrzechotały drogocenne rupiecie. Rozejrzał się pustym wzrokiem.
Czarnobrew szedł dalej. Raptem zwolnił kroku. Wniuchał się, przysłuchał. Z tyłu stęknął Romeo: „Jak pragnę zbawienia!" Za to przed nim coś zadygotało — ciepłe i pachnące kusząco. Przed chwilą dreptało pod wielkimi drzwiami, raptem uskoczyło, jakby je spłoszyli. Tylko w kącie usłyszał pochlipywanie:
— Authos, autho-os!
— To ty, siostrzyczko? — zapytał, jakby nie wiedział. Sięgnął długą ręką i z ukrycia wygarnął. Jej pulchność i jędrność razem mu zatrzepotały w palcach — jakby rybę wyłuskał spod kamienia. Rumiana była i gęściutko pofałdowana, wymazana farbkami i pstrokata we włosach.
Oczy jej coś podpuchły i sreberko z powiek pociekło na policzki. Coś chowała za sobą.
— Hej, Ryżowąsie! — zawołał za siebie. — Siostrzyczka Czikomety! Gudrun Różoucha. A tyś się wystrzelał! Złapał ją za pstrokaty kubrak, okręcił. Zafurkotały wstążeczki. Coś jej wypadło z ręki, a ona sama jak bąk zawirowała wokół osi. Pochylił się i wziął z podłogi to,
co upuściła.
— Popatrz, Ryżowąsie! — sam ryknął śmiechem, od którego zatrzęsły się ściany, a Gudrun przysiadła i tłustymi łapkami ogarnęła czarny wiecheć na głowie. — Popatrz! Popatrz! Pomiot Czikomety zainwestował uczucia w ten sam obiekt! Dobrana para! Zidiociały Adaojama i najtłustsze ziarenko z Siedmiokrotnego Kłosa!
— W sam raz Łuka dla Różouchej — potwierdził Ryżowąs. — O nędzny narodzie! I ty stworzyłeś tak wielkich poetów! Co tam masz?
Czarnobrew na dłoni podrzucił szmacianą lalkę. Była pękata nie gorzej od Gudrun. I prawie żywa.
— Łuka! — zarżał Ryżowąs. — Wykapany Łuka!
— A on pewnie dalej wzdycha do swego niedolotu — powiedział Czarnobrew. — Głupi. Co tam aparycja: duch się liczy. Tutaj kochająca dusza pęta się opodal, a jemu serce nie podpowie. Oj, dumy Łuka! Czarnobrew nasępił brwi i lalce przyjrzał się przez szkiełko
w kapeluszu.
— Ale z tej też wiedźmowatość wyszła — zauważył. —
Popatrz. Szmaciana podobizna Adaojamy została na wylot przebita
srebrną szpilą.
— I zwróć uwagę — z podziwem powiedział Czarnobrew. — Prosto w serce. Niby nędza, a jaka ambitna! Ślepy był, głuchy, do siebie nie dopuścił — postanowiła się zemścić. Ale co może taka bieda — tylko urokiem uraczyć zza węgła. Wszyscy oni tacy. Zawiedzie go urok własny, wykpią go w konkurach, wreszcie czołem bije przed silniejszym;
a on — jeszcze bluźni, szczeka, kąsa! Psi pomiot! Spróbowałaby taka najpierw urok rzucić, żeby mu jaka noga uschła albo ręka, żeby do reszty zapomniał języka  • w gębie. A ona, co tam — wali prosto w serce! Ciągle się zataczali ze śmiechu, Czarnobrew na wszystkie strony obracał szmacianego Luke, kiedy ktoś nowy pojawił się w korytarzu. Stał blady i nie patrzył przed siebie. Gębę miał ziemistą, uszy kanciaste, czoło na trzy czwarte typowej objętości. Nie spojrzał w twarz żadnemu z konungów, tylko się znowu do przodu zatoczył — bezbronny, pusty, z zadawnioną poczciwością w gębie.
  — Starzejesz się, Ignotusie — powiedział Czarnobrew. Ryżowąs przytupnął. Ignotus jakoś niezręcznie skinął za siebie.
  — T-tam — wykrztusił.
  — Nie rozumiem — Czarnobrew pochylił się nad nim. — Czyżby się Teskliwa stęskniła?... Nie żałuj Tristisa. Tylko mu ulżyło. Zawsze był z niego smętny błazen. Na co takiego trzymać przy dworze...
Coś kazało Czamobrewowi spojrzeć z góry na dół. Ignotus zgarbił się jeszcze mocniej, raptem od dołu strzeliła sprężyna ramienia i coś błysnęło w powietrzu. Wystrzelony z dłoni brzeszczot chlasnął wzdłuż piersi i rozpłatał kurtkę — jakby rozdzielił skórę nosorożca. Krwawa blizna poszła po szyi — a jemu czas stanął w twarzy — odchylał się — odchylał — tylko mu kąciki ust przeciągnęło wzdłuż ucha, aż do skroni. Pewnie przezroczysty grot byłby się z rozpędu wbił w metaliczny nawis stopu, lecz na jego drodze znalazła się ręka konunga, jakby tam wyciągnięta poza przestrzenią i czasem — brzeszczot zaklinował się między ogromnymi palcami. Czarnobrew nawet nie jęknął. Stał lekko odchylony, prawie rozpłatany na dwoje. Zdawało się najpierw, że z niego krew chluśnie czarna — z jego czarnej połowy. Na krawędziach rozłamu coś się zaperliło, zasyczało sucho i poszedł dym biały, za nim zaiskrzyło i nagle czerwony płomień skoczył w górę po świeżych krawędziach rozłamu. I zatrzeszczało tam, wewnątrz skamieniałego dała, jakby w ciemnicy Hidalgo ktoś uchylił nagle żelazne drzwiczki potwornego pieca. Ogień poszedł z boku czarnej piersi, liznął szyję i między zębami zakwitł płomienną salamandrą. Cienki języczek połaskotał mu skroń i wykiełkował w przestrzelinie kapelusza.
Nagle Ryżowąs zachichotał, obłapił swój bębniasty kałdun i aż się zatoczył. Raz się okręcił wokół osi. Drugi raz — chętnie by zawirował niby Gudrun. — Harpun Zdalnie Sterowany! — zaskrzeczał. — Popatrz, jaki z niego spryciarz! Tylko czasu zabrakło, żeby doszlifować! A co! Zabrakło cierpliwości. Z takim czymś trzeba było przynajmniej potrenować! Hej, Czarnobrewku! Ty pokaż, jak to się robi! Pokaż mu! Pokaż! Ognisty grzebień zakwitł nad głową Czamobrewa. Ramię mu nie drgnęło nawet. Brzeszczot Zdalnie Sterowanego Harpuna raptem mu się rozświetlił w dłoni — sypiąca iskrami pochodnia. Coś trzasnęło i Harpun sam wyskoczył spomiędzy palców. Śmignął pod stropem. Zawinął
trajektorię lotu i czerwonym sierpem błysnął prosto w oczy Ignotusa. Ten zdążył krzyknąć, ale już go poderwało w powietrze, jakby od dołu zahaczyło pod żebra. Bezradnie machnął rękami, nogi mu majtnęły w powietrzu i potworna siła grzmotnęła nim o ścianę. Tak już pozostał, plecami przyklejony do muru. Tylko trochę obwisł, jak przekłuta igłą szmaciana kukła Adaojamy. W piersi mu płonął szkarłatny order — najwyższe odznaczenie Imperium. Dziwny ogień przy skroni Czamobrewa nie dymił i nie kopcił. Na kurtce i na szyi zostawił szramę jakby zalutowaną srebrem. Tylko nad głową dalej falował, jak przypięte do kapelusza skrzydełko Hermesa. Coś doskoczyło do nogi Czamobrewa, kiedy chciał się ruszyć — nic nie zauważył. Przestawił tę nogę, chociaż coś się trzymało okutego buta. Chwilę wlokło się za nim. Odpadło. Czarnobrew przystąpił do ogromnych drzwi, na których progu walała się kukła Adaojamy. Drzwi powaliły się przed konungiem niby zwodzony most. Z tyłu Ignotus jeszcze skrzeczał. Coś małe, czterołape, dla odmiany uczepiło się jego nóg, prawie zawisło na drgającym ciele, jakby je chciało ściągnąć z powrotem na ziemię. Czarnobrew pochylił się i pod niską futryną wkroczył do Dyspozytorni.
— Hej, Łuka! — pozdrowił Adaojamę.
Ten nawet okiem nie mrugnął. Dalej kuśtykał w półmroku
i łysą czaszkę przed czymś skłaniał. Widać było, jak
z obrzmiałą gębą coś mamrocze wokół czarnego postumentu,
czasem wytrzeszcza jedno oko i przykłada do umieszczonego
na postumencie dużego kryształu.
— Nie poznajesz nas, Łuka? — zaśmiał się Czarnobrew. — Ignotus mnie przyozdobił protuberancją, ale to nie powód, żebyś się boczył na starych przyjaciół. Ryżowąs też się przez drzwi przecisnął. Odsapnął. Spojrzał na Adaojamę i po swojemu zagadał:
— Słysząc, ze za mną pościg obwieszczono, Ukryłem się w dziupli spotkane/przypadkiem Uniknąłem nagonki Lecz żadna przystań nie jest bezpieczna...
Tu się Ryżowąs roześmiał. Bęben piersi wyprężył, przytupnął buciorem i ciągnął dalej:
— Więc postanowiłem się przeistoczyć W kształt na/nikczemniejszy. Który bieda stworzyła, gardząca człowiekiem, Aby go zniżyć do zwierząt.
Coś jeszcze między Ryżowąsem i Czarnobrewem wślizgnęło się do Dyspozytorni. Łkający Holoko przypadł do Łuki, skrwawioną głową wtulił się w połę białego fartucha — Łuka go ciągnął za sobą, jak przedtem Czarnobrew, Holoko chlipał przy nim: „Zabili, Łuka! Wiesz, co oni zrobili? Zabili! Zabili! Zabili!". Wreszcie odpadł od Łuki i tak klapnął na czarną posadzkę. Siedział tam i płakał. Potem uniósł umorusaną buzię i niesamowitym wzrokiem popatrzył na konungów.
Gudrun też do nich zajrzała. Przywlokła ze sobą szmaciany
maszkaron z twarzą Adaojamy.
Łuka ciężko kuśtykał wokół czarnego postumentu.
Odchodził w bok, tam zaglądał w jakieś papierki, znowu
wracał. Na nikogo nawet nie spojrzał.
Czarnobrew podszedł do niego z zainteresowaniem.
— Popatrz, Ryżowąsie   powiedział. — Co też ten
zmajstrował?
Ryżowąs zarżał po swojemu, aż mu na brzuchu brzęknął
wieniec zwycięzcy.
— Hej, Łuka!   zawołał. — Zawsze byłeś wielkim artystą! Zrobiłeś piękny nagrobek. To dla ukochanej Czikomety? Och! Czikometa! Został po niej krater. Ani się z niego napić, ani zmartwychwstać. Biedny Łuka! Tyle ci zostało! Przypomniałeś sobie, jak ci nuciła kołysankę o Domu Na Jeziorze? Piękny był dom. Niby wyspa na jeziorze czystym jak kryształ. A w tym krysztale, tuż nad dnem, jakby się odzwierciedliła natura Wszechświata... Ech, Łuka! Piękny jej zrobiłeś nagrobek. Chcesz, pomożemy ci wynieść. Sam się zasapiesz, przepuklinę złapiesz. Już ci wywichnęło jedną rączkę.
Łuka cały czas jedno ramię trzymał ciasno przyciśnięte do boku. Utykał też na tę stronę. Za to zdrową ręką ciągle coś czarował za pomocą szklanej pałeczki. Czasami ją wtykał w kryształ. Wyciągał. Dreptał do zewnętrznego pierścienia elektronicznych tablic — w większości oślepłych.
Tu i ówdzie tylko gwiazdki migały w okienkach. Tam coś podliczał. Wracał. Znowu przymierzał i znowu szklaną różdżką roztrącał pył iskierek osiadłych w krysztale. Gdzieś w kącie Gudrun zaciągnęła żałośnie:
— Niech ci oczy pozamyka
Authos, autho-os!
Ani ręki, ani nogi
Cyfra praży, dusza pali — aortoo...
Czarnobrew dalej przyświecał sobie skrzydełkiem Hermesa.
Szklaną szybką w kapeluszu, nieco przykopconą, ciekawie
oglądał „nagrobek Czikomety".
Gudrun Różoucha bezradnie popatrywała to na Luke, to na
Ryżowąsa.
— Ty, popatrz — Czarnobrew wezwał towarzysza. — Ale ten się napracował! Nie jeden rok musiał te gwiazdki składać do kupki. Ryżowąs raz tylko błysnął srebrną blachą ciemienia.
— Fiu-u! — gwizdnął przez zęby. — Maleńki modelik kosmicznej przestrzeni. Czaruj, Łuka! Czaruj dalej! Zgodnie z teorią współistnienia podobieństw. Ale, tak na oko, toś niezbyt dokładnie poukładał klocki.
— Tak sądzisz? — zapytał Czarnobrew.
— Sam popatrz — zaproponował Ryżowąs. — To stateczny model... Chociaż... No! No proszę! Aż się wspiął na palce.
— Niby półgłówek, a cyferkami obracać umie! — zawołał. — Wiesz, co, Czamobrewku? On to zrobił z nieznacznym wyprzedzeniem w czasie. Nie przypuszczałem, Łuka, że z ciebie taki Einstein!
— To znaczy? — Czarnobrew węszył przypalonym pyskiem.
— Ułożył taki model, który dopiero się spełni. Z uwzględnieniem wszelkich relatywizmów. Wyznaczył tutaj rzeczywiście miejsca, jakie w danym momencie gwiazdy zajmą w przestrzeni. Oczywiście nie pokrywa się to z widzianym stąd niebem. Nadrobił ślamazamość światła. To jest model partii Wszechświata, która w jednym momencie dokonała koincydencji z tym modelem.
— Kiedy to nastąpi? — dopytywał się Czarnobrew.
— Czort z tym! — machnął ręką Ryżowąs. — Nie podejmuję się odliczania czasu Wszechświata! Każdy ma własny punkt odniesienia. Tylko sami sobie wyznaczajmy cele. Ty wiecznie główkujesz, dlatego jesteś w rozterce... A ja — popatrz... Paradoks wszelkiej Mocy polega na tym, ^ że nie można jej ciułać nad/miarę, bo uderzy do głowy. Trzeba dać upust. Trzeba, jak złoto z kuferka, puszczać w obieg... Popatrz! Niech każdy odlicza swoje... Dzie-e-e-sięć!
Tylko się wziął pod boki i podkutym buciorem walnął o posadzkę.
— I dzie-e-więć! — huknął.
Okręcił się na pięcie, przyklasnął, zafalował wąsem, znów się wziął pod boki i tak, tanecznym krokiem, drobił do ciemnego kąta, gdzie uszy Gudrun oblały się pąsem.
— Osiem! — przytupnął.'
Wabił ją do tańca. Jeszcze trwała w rozterce między
platonicznością i nadzieją zmysłowej przyszłości.
— Siedem!
Łuka wprowadził szklany pręcik w momentalnie rozchwiany
kryształ. Coś się zebrało na końcu rurki, jakby kropelkę
krwi utoczył z serdecznego palca. Gorąca łezka skapnęła
w sam środek „nagrobka Czikomety" i tam zawisła
w nieważkości, z miejsca okrąglutka, zagubiona między
milionami czekających od dawna.
Łuka cofnął pręcik. Znowu wykrystalizowało ostre krawędzie
sześcianu.
— Sze-e-eść! — konung dobił obcasem. Gudrun drgnęła w swoim kącie. Pomada jej się na policzkach i na czole rozkruszyła nieco. Pękła gliniana maseczka. Ziarenko tęskniło, tak długo bez wzajemności;
teraz tylko patrzeć, a wystawi listki.
Kukła Adaojamy wypadła jej z rączki. Na swojego konunga
patrzyła jak mysz na kuśtykającą górę.
Łuka raz zerknął w ich stronę. Pobladł i aż się skurczył,
jakby poczuł nowego kuksańca w bok.
— Pięć!
Konung tańczył. Brzuch mu podskakiwał. Srebra i ordery
dzwoniły na piersi. Raz się ujął pod boki, zakołysał
biodrami, to znów jak z bicza strzelił samymi palcami.
Raz mu z olstra na przedramieniu wyskoczył ray-guns,
koło ucha zakręcił lufą i masywną kolbą, aureolkę zatoczył
nad czaszką. Konung tylko przysiadł, z podbicia lewą nogę
wyrzucił do przodu, potem prawą — i tak się nadstawił,
że jego armata sama mu z powietrza wskoczyła do olstra
na przedramieniu.
Łuka wyprowadził z bocznej ściany długi cylinder
z rubinowym oczkiem i tak nakierował, żeby się mogło
natchnąć serduszkiem bijącym w kryształowym „nagrobku
Czikomety".
— Cztery! — swoje odliczał konung. Zawadiacko podkręcił wąsa i zbliżał się — Ryżowąs do Różouchej. Łuka też miał minę, jakby i on szykował się na ich święto Perihelium. Tylko od strony korytarza smrodliwie wionęło spalenizną. Ignotus tam, przybity do ściany, jeszcze skwierczał na rozpalonym do białości haku.
— Trzy!
Kiedy Ryżowąs wyczyniał hołubce, echo docierało
w najdalsze zakamarki Hidalgo. Od rezonansu wściekły
się bzykuny w ulach i gluty na ścianach trzaskały jak
purchawki. Gdzieś tam Bishop zwołał resztę naczelników klanów. Radzili. Czarnobrew uśmiechnął się w duchu. Widział ich na wylot — ze szmat odwijali stare pozytronowe spluwy i neutronowce. Tańcz! — myślał, z radością patrząc na Ryżowąsa. Każdy zabawi się na własny sposób. Żeby przyjęli za swoich, trzeba im zatańczyć, a jeśli mało — trzeba też zawalczyć.
— Dwa!
Już Różoucha szła naprzeciw nowego amanta. Biodra jej drżały, biust skakał rytmicznie. Frywolnie zmrużyła oczęta i niby baletnica płynęła w objęcia tancerza.
— Jeden!
Tancerz wyszczerzył żółte, zdrowe zębiska. Czerwona
szczecina wyszła mu na policzki, miejscami przebiła nawet
stalowo-szarą koszulę.
Holoko patrzył na nich nieruchomymi oczami Czikomety.
Zgarbiony Łuka śledził jakieś iskierki mrowiące szybko
w okienku na bocznej ściance cylindra.
— Z-ze-er-ro-o-o! — wrzasnął konung.
Rubinowe oko cylindra strzeliło jedną iskierką.
W „nagrobku Czikomety" przez moment mocniej zajaśniała
czerwona kuleczka.
Różoucha nuciła miłośnie:
— Tobie pętla programowa Tobie noxio — lobotomia Ani utok ani szatra Gloy — och! — gloy! Bay—och!—BACH!
Łuka odstąpił do drzwi. Potknął się na szmacianej kukle.
Zbladł strasznie i chwycił się za serce.
Czarnobrew i Ryżowąs jednocześnie spojrzeli na widmowy
punkcik, dogasający w kryształowym sześcianie.
Ich tak długo martwe oczy w jednej chwili same w sobie
odkryły ŚWIADOMOŚĆ.
Ale już było za późno.
Daleko stąd Moc rozsadziła Imperium Czerwonej Gwiazdy.