Harry Harrison
Opowiadania

Aksamitna Rękawiczka 

Jon Venex włożył klucz w otwór hotelowych drzwi. Poprosił o duży pokój 
- największy w całym hotelu - zapłacił za to zresztą portierowi extra. 
Drzwi otwarły się i na widok wnętrza odetchnął z ulgą. Pokój był większy 
niż oczekiwał - pełne trzy stopy na pięć. W takim miejscu mógł dać 
odpocząć nogom, a to znaczyło, że do rana będzie jak nowy. W tylnej 
ścianie był hak, na którym zawiesił się za pomocą kółka na karku i paroma 
energicznymi kopniakami doprowadził do tego, że zwisał swobodnie nad 
podłogą. Nogi odpoczywały, toteż z ulgą odłączył zasilanie od pasa w dół. 
Przeciążony motor musi ostygnąć zanim będzie w stanie do niego się zabrać, 
toteż spokojnie skupił się na czytaniu gazety. Żyjąc w ciągłym strachu 
przed bezrobociem, zaczął od działu ogłoszeń "Pomoc potrzebna - roboty". W 
dziale "Specjalistów" nie było nic dla niego, a ogólnie było gorzej niż 
źle - nawet "Robotnicy niewykwalifikowani" nie obiecywali niczego 
porządnego. Zdecydowanie Nowy Jork był tego roku złym miejscem dla 
robotów. Po ogłoszeniach zajął się komiksami. Miał nawet swój ulubiony, 
choć ledwie przyznawał się do tego sam przed sobą. Nazywało się to "Raftly 
Robot", a jego bohaterem był przygłupawy, mechaniczny błazen, mający 
rzadkie zdolności do pakowania się z jednej kabały w drugą. Było to, rzecz 
jasna, karykaturalne ujęcie robota, ale czasami bywało zabawne. 
Zabierał się właśnie za kolejny odcinek, kiedy zgasło światło. 
Była 22.00 - czas wyłączenia dla robotów. Należało się gdzieś zamknąć i 
włączyć dopiero 0 6.00 rano - osiem godzin nudy i ciemności dla 
wszystkich, poza paroma nocnymi stróżami. Ale na wszystko są sposoby. Ten 
przepis prawny, jak zresztą prawie wszystkie, miał lukę - pojęcie światła 
nie było w nim sprecyzowane. A więc spokojnie odsunął parę przysłon swego 
reaktora i czytał dalej w promieniach podczerwonych. 
Czujnikiem umieszczonym na czubku palca wskazującego lewej ręki 
sprawdził temperaturę nogi - ostygła na tyle, że można było zabrać się za 
jej naprawę. Wodoodporna skóra rozsunęła się, ukazując druty nerwów, kable 
mocy i staw kolanowy. Rozłączywszy nerwy delikatnie odłączył nogę ponad 
kolanem, po czym położył ją na półce przed sobą. Z czułością z wewnętrznej 
kieszeni wyciągnął części zapasowe i narzędzia - były one efektem 
oszczędności ostatniej, trzymiesięcznej pracy na świńskiej farmie w 
Jersey. 
Sprawdzał właśnie nowe kolano, stojąc na jednej nodze, gdy światło w 
pokoju rozbłysło ponownie. 5.30, minął czas wyłączenia, a on skończył na 
czas. Dawka oliwy dopełniła dzieła. Schował narzędzia, odblokował zamek i 
ruszył ku wyjściu. Winda była od dawien dawna nieczynna, a schody w nie 
najlepszym stanie, toteż ruszył ostrożnie w dół, trzymając się cały czas 
ściany. Jego nowe kolano było jeszcze nie dotarte, a na następne nie było 
go stać. Na siedemnastym piętrze zwolnił jeszcze bardziej, gdyż za nim 
pojawiły się dwa inne roboty. Były najprawdopodobniej z rzeźni - zamiast 
prawych dłoni miały długie na stopę noże. Gdy zbliżyły się do końca 
schodów, wsunęły je w plastikowe pochwy na piersiach. Jon podążył za nimi 
do hallu. Pomieszczenie było zatłoczone do granic możliwości robotami 
wszelkich możliwych rodzajów, kształtów i barw. Jego wysokość pozwalała mu 
rozejrzeć się nad głowami większości obecnych i przez szklane drzwi 
wyjrzeć na ulicę. W nocy padało, a teraz czerwone promienie słońca 
odbijały się w kałużach. Trzy biało pomalowane roboty - znak nocnej zmiany 
- weszły do hallu, ale nikt z niego nie wyszedł - prawo zabraniało tego 
przed punkt 6.00. Zgromadzony tłum rozmawiał przyciszonymi głosami, lekko 
falował. Jedyną ludzką istotą był nocny portier pochrapujący za kontuarem. 
Zegar nad jego głową wskazywał 5.55. Odwracając wzrok od jego tarczy, Jon 
dostrzegł potężnego, czarnego robota, wymachującego ku niemu. Potężne 
ramiona i compact identyfikacyjny wskazywały na członka rodziny Digerów - 
jednej z najliczniejszych. Ten przepchnął się tymczasem przez tłum i 
klepnął Jona w plecy. 
- Jon Venex! Wiedziałem, że to ty, ledwie zobaczyłem to cielsko 
górujące nad tłumem jak zielone drzewo. Nie widziałem cię od dawnych, 
dobrych dni na Wenus! 
Jon nie musiał sprawdzać numeru widniejącego na podrapanej plakietce na 
piersiach. Alec Diger był jedynym jego bliskim przyjacielem przez 
trzynaście nudnych łat w Obozie Orange Sea. Świetny szachista i gracz w 
siatkówkę. Uścisnęli sobie dłonie z dodatkowym akcentem oznaczającym 
przyjaźń. 
- Alec, ty przerośnięty koszu na śmieci! Co cię przygnało do Nowego 
Jorku? 
- Nieodparta potrzeba zobaczenia czegoś poza deszczem i dżungłą, jeśli 
chcesz wiedzieć. Po tym jak się wykupiłeś, zrobiło się tak nudno, że 
zacząłem w tej zasranej dziurze z diamentami robić dwie zmiany w ciągu 
jednego dnia, a przez ostatni miesiąc nawet trzy, żeby mieć forsę na wykup 
kontraktu i przyjazd na Ziemię. Byłem tak długo pod ziemią, że gdy 
wyszedłem na powierzchnię przepaliła mi się fotokomórka w prawym oku - 
przy tych słowach pochylił się i szepnął: 
- Jeśli chcesz znać prawdę, to miałem sześćdziesięciokaratowy diament 
za soczewką. Sprzedałem go tu za dwieście kredytów, co dało mi sześć 
miesięcy wakacji, ale to już, cholera, przeszłość. Teraz idę z 
bezrobotnymi szukać zajęcia. A co z tobą? 
- Jak zwykle. Najrozmaitsze zajęcia dopóki nie trzepnął mnie autobus. 
Uszkodziłem sobie kolano. A jedyną robotą, jaką mogłem znaleźć z 
niesprawną nogą, było napełnianie koryt w świńskiej farmie. Zarobiłem 
tyle, żeby sprawić sobie nowe, no i jestem tutaj. 
Alec wskazał na rdzawego, trzystopowego robota, który cicho pojawił się 
za jego plecami. 
- Jeśli uważasz, że masz kłopoty, to przypatrz się Dikowi. Dik Drryer - 
poznaj Jona Venexa, mojego starego kumpla. Jon przysunął się, aby uścisnąć 
dłoń małego robota i doznał szoku. To co brał za farbę ochronną, było 
warstewką rdzy pokrywającej cały korpus Dika. Alec zdarł jej fragment z 
małego automatu i jego głos nagle spoważniał. 
- Dik był pomyślany do prac na pustyni Marsa. Tam jest sucho jak w 
piecu, toteż firma zaoszczędziła na nierdzewnej stali, a kiedy 
zbankrutowała, został sprzedany jakiemuś przedsiębiorstwu w mieście. Gdy 
rdza zaczęła go zżerać, oddali mu kontrakt i wyrzucili na bruk. 
- Nikt nie wynajmie mnie w takim stanie - odezwał się mały robot 
piskliwym głosem. - A ja nie mam pieniędzy na naprawę nie mając zajęcia. 
Idę do kliniki. Mówili, że może będą mogli mi pomóc. 
Słowom towarzyszył przykry skrzyp, gdy uniósł rękę. Alec Diger trzasnął 
się w pierś, aż zadudniło. 
- Nie licz na nich za bardzo. Są wspaniali jak chodzi o darmowe 
dziesięciokredytowe bańki z olejem czy też trochę drutu. Ale nie licz na 
nich, gdy chodzi o coś poważnego. 
Była już 6.00 i tłum robotów wyruszył na cichą jeszcze ulicę, toteż 
dołączyli do nich. Jon dostosował tempo do szybkości małego robota, który 
poruszał się nieregularnymi szarpnięciami, a jego głos był równie 
przerywany i skrzypiący jak ruchy. 
- Jon Venex, nie kojarzę imienia twojej rodziny. To ma chyba coś 
wspólnego z Venus... 
- Zgadza się. Venus Eksperimental, w rodzinie jest nas tylko dwudziestu 
dwóch. Mamy wodoodporne i wytrzymałe na ciśnienie ciała do pracy na dnie 
morza. Pomysł był niezły i robiliśmy, co do nas należało, tylko nie było 
wystarczającej gotówki z drążenia kanałów, żeby trzymać nas wszystkich na 
chodzie. Ten mój oryginalny kontrakt wykupiłem za pół ceny i stałem się 
wolnym robotem. 
- Bycie wolnym nie jest... takie, jak powinno być. Czasami... myślę, że 
Akt Równouprawnienia Robotów nie powinien być uchwalony. Chciałbym być 
czyjąś... własnością z warsztatem i taczką... górą części zamiennych. 
- Opowiadasz, Dik - Alec objął go potężnym ramieniem. - Sprawy nie idą 
wyśmienicie, to fakt. Ale jest o niebo lepiej niż dawniej. Byliśmy tylko 
kupą mechanizmów wykorzystywanych dwadzieścia cztery godziny na dobę i 
wyrzucanych, gdy byliśmy już zużyci. Dziękuję, nasram! Wolę sam borykać 
się z moimi problemami w takim stanie rzeczy, w jakim się one znajdują. 
Pożegnali się z Dikiem, który wolno szedł w dół ulicy i skręcili do 
biura zatrudnienia. Przepchnęli się do kolejki przy rejestracji i zajęli 
się studiowaniem ogłoszeń przypiętych do tablicy. Uwagę Jona zwróciło 
jedno z nich, obwiedzione czerwoną obwódką: 
POTRZEBNE ROBOTY NASTĘPUJĄCYCH RODZIN 
ZATRUDNIENIE NATYCHMIASTOWE 
CHAINJET LTD. 1219 BRODWAY 
FASTEH 
FLYER 
ATOMMEL 
PILMER 
VENEX 
Podniecony stuknął Aleca w ramię. 
- Zobacz, potrzebują robota w mojej specjalności. Mogę dostać normalną 
gażę. Zobaczymy się w nocy, w hotelu. I powodzenia w twoim polowaniu. 
- Miejmy nadzieję, że ta praca będzie taka, jak myślisz. Nigdy nie 
wierzę w te historie, dopóki nie mam w garści swoich kredytów - po czym 
Alec pomachał mu na pożegnanie. 
Jon maszerował szybko wzdłuż długich kwartałów bloków rozmyślając 
sobie, że nie ufność Aleca jest lekką przesadą - nie można przecież ciągle 
oczekiwać, że ktoś da ci w łeb. A poza tym dzień zapowiadał się przyjemnie 
i ta perspektywa zajęcia... Skręcając za róg zderzył się z biegnącym z 
przeciwka człowiekiem, co gwałtownie przerwało jego błogie rozmyślania. 
Jon stanął natychmiast, ale nie miał czasu, aby uskoczyć. Gruby jegomość 
wpadł na niego i runął na chodnik. Jonem zatrzęsło - zranił człowieka! 
Schylił się, chcąc mu pomóc wstać, ale inicjatywa ta spotkała się z wręcz 
odwrotnym od zamierzonego skutkiem. Grubas odtrącił podaną mu rękę i 
rozdarł się piskliwie. 
- Policja! Pomocy! Zostałem napadnięty... szalony robot... Pomocy! 
Wokół zaczęli gromadzić się gapie - w należytej na razie odległości, 
ale gniewne pomruki świadczyły jednoznacznie po czyjej są stronie. Jon 
stał jak sparaliżowany, podczas gdy przez gęstniejący tłum przepchnął się 
policjant. 
- Niech go pan aresztuje albo lepiej zastrzeli... uderzył mnie... 
prawie zabił... - ciąg dalszy tych wrzasków zamienił się w niezrozumiały 
bełkot. 
Policjant dobył swej siedemdziesiątkipiątki i przystawił Jonowi do 
boku. 
- Ten człowiek oskarża cię o poważne przestępstwo, śmieciu. Zabieram 
cię na posterunek ! - oświadczył, machając jednocześnie bronią, aby tłum 
dał im przejście. 
Ten odpowiedział wolnym ruchem w bok i głośnymi wyrazami 
niezadowolenia. Myśli Jona wirowały pod czaszką jak szalone. Nie mógł 
powiedzieć prawdy, bo oznaczałoby to nazwanie człowieka kłamcą, a to stało 
w jawnej sprzeczności z zasadami robotyki. Od początku roku miało miejsce 
sześć przypadków samospalenia robotów, a gdyby zaczął mówić prawdę, byłby 
siódmym. Zdominowało go uczucie rezygnacji - jeśli człowiek utrzyma 
oskarżenie w mocy, będzie to oznaczało obóz karny, a tego, jak sądzi, nie 
przeżyłby... 
- Co tu się dzieje? - odezwał się nagle grzmiący bas, na który prawie 
wszyscy się odwrócili. 
Potężna kontenerowa ciężarówka stała przy krawężniku, a z kabiny przez 
tłum przedzierał się ku nim kierowca. 
- To mój robot Jack i bądź łaskaw mi go nie dziurawić -wrzasnął na 
widok policjanta z bronią w dłoni. -Ten grubszy tu, jest skończonym 
łgarzem - kontynuował nowo przybyły. - Robot stał sobie tu czekając, aż 
zaparkuję. Ten grubszy musi być równie ślepy jak głupi. Widziałem całe 
zajście. Wpadł na robota i wywalił się, a potem zaczął wrzeszczeć na 
policję. 
Słuchając tego grubas miał dość - z poczerwieniałą nagle twarzą ruszył 
wściekle wywijając pięściami. Pięści te zresztą nie osiągnęły celu. Dłoń 
kierowcy bowiem wylądowała na jego twarzy i gość siadł powtórnie na 
chodniku. Widzowie ryknęli śmiechem i robot poszedł w zapomnienie. Nawet 
policjant uśmiechał się chowając broń i starając się rozdzielić 
walczących. Kierowca tymczasem obrócił się ku Jonowi i wrzasnął: 
- Właź na wóz! Jak na jeden dzień i tak narobiłeś wystarczającego 
zamieszania, ty śmieciu! 
Tłum podśmiechiwał się jeszcze, gdy weszli do kabiny - i potężne diesle 
zagłuszyły głosy. 
Jon poruszył ustami, ale był zbyt zaskoczony, aby się odezwać. Dlaczego 
ten obcy facet pomógł mu? Słyszał, że nie wszyscy ludzie są im przeciwni. 
Kierowca musiał właśnie należeć do tej drugiej grupy, która uważała roboty 
za istoty, a nie za maszyny. Tenże tymczasem prowadząc ostrożnie jedną 
ręką pojazd, drugą sięgnął pod deskę rozdzielczą i podał mu plastikową 
broszurę zatytułowaną "Roboty - niewolnicy świata ekonomii", napisaną 
przez Philpotta Asimova II. 
- Jeśli cię złapią czytającego to - uprzedził go uprzejmie - to 
zniszczą cię na miejscu. Najlepiej noś to pomiędzy powłoką a generatorem, 
żebyś w każdej chwili mógł to spalić. Czytaj wtedy, gdy jesteś sam. Jest 
tam masa rzeczy, o których nie masz pojęcia. Roboty wcale nie są gorsze od 
ludzi, a w wielu sprawach są od nich lepsze. Jest też tu trochę historii 
świadczącej o tym, że roboty wcale nie są pierwszymi, którzy są traktowani 
w ten sposób - jako istoty niższej kategorii. Może będzie ci trudno w to 
uwierzyć, ale kiedyś jedni ludzie traktowali innych w taki sam sposób, jak 
teraz traktuje się was. To zresztą jeden z powodów, dla których jestem w 
tym ruchu - coś tak, jak ten facet, który spalił się pomagając innym 
wydostać się z ognia. Jadę na US-1, wyrzucić cię gdzieś po drodze? 
- Przy Chainjet, jeśli można. Szukam pracy. 
Reszta drogi upłynęła w milczeniu, ale przed opuszczeniem wozu kierowca 
uścisnął mu dłoń. 
- Przepraszam, że nazwałem cię śmieciem, ale tłum oczekiwał tego - 
stwierdził i nie oglądając się odjechał. 
Jon czekał pół godziny na swoją kolej, ale w końcu dostał się do 
pokoju przesłuchań. Za transplastikowym biurkiem siedział nieprzyjemny 
mały człowiek z wyrazem stałego przestrachu na obliczu i przekładał z 
miejsca na miejsce papiery coś pisząc na marginesach. Rzucił na Jona 
krótkie spojrzenie i warknął: 
- Tak. Szybko. Czego chcesz? 
- Umieściliście ogłoszenie. Ja... 
Przerwało mu niecierpliwe machnięcie ręki. 
- Dobra, pokaż kartę identyfikacyjną... szybciej, inni czekają 
Jon odczepił plakietkę od nadgarstka i podał mu przez stół. Facecik 
odczytał numer i zaczął go sprawdzać w długim wydruku. Nagle przestał i 
przyjrzał się uważnie Jonowi. 
- Pomyliłeś się. Nie mamy dla ciebie zajęcia. Tłumaczenie, że 
figurowała tam jego specjalność zostało przerwane następnym niecierpliwym 
machnięciem. Oddając mu plakietkę mężczyzna wyciągnął nagle spod stołu 
kartkę i potrzymał przez sekundę przed jego oczyma wiedząc, że wiadomość 
zostanie natychmiast utrwalona w fotograficznej pamięci robota, po czym 
wrzucił ją do popielniczki i podpalił. Jon przypiął identyfikator i 
wychodząc na ulicę odczytał sobie spokojnie te kilka linijek tekstu bez 
podpisu, które tkwiły w jego pamięci: Do robota z rodziny Venex. Jesteś 
pilnie potrzebny do ściśle tajnego projektu kompanii. Podejrzewa się, że 
istnieje podsłuch w głównych biurach, dlatego zatrudnia się ciebie w ten 
nietypowy sposób. Zgłoś się natychmiast na 787 Washington Street i spytaj 
o Mr Colemana. 
Odetchnął z ulgą - obawiał się już, że był to znowu fałszywy alarm. A 
tymczasem trochę nietypowy, ale dość często stosowany przez duże kompanie 
chwyt dla zachowania tajemnicy. Nadal miał szansę na pracę. 
Szary kadłub podnośnika poruszał się miarowo wzdłuż ściany starego 
magazynu, układając paki w sięgające sufitu kominy. Na pytanie Jona 
wskazał schody przyczepione do tylnej ściany. 
- Jego biuro jest z tyłu, ma zresztą tabliczkę na drzwiach - 
poinformował go, po czym przyłożył koniuszki palców do ucha Jona i zniżył 
głos do najlżejszego śladu szeptu. Dla człowieka byłby niesłyszalny, ale 
dla Jona tak, gdyż dźwięk był przenoszony przez metalowe części mówiącego. 
- To najgorszy ze złych, jakich do tej pory mogłeś spotkać. Nienawidzi 
nas, toteż jeśli chcesz coś uzyskać, to bądź przesadnie grzeczny. Jeśli 
uda ci się użyć pięć razy sir w jednym zdaniu, to może ci się udać. 
Wymienili porozumiewawcze mrugnięcia i Jon ruszył na poszukiwanie 
biura. Nie było to daleko. Poszukiwane drzwi znajdowały się na dole 
straszliwie brudnych schodów. Zapukał delikatnie. 
Coleman był rozlazłą i nijaką osobowością w konserwatywnym, 
czerwono-żółtym ubraniu. Rozpoczął od porównania i sprawdzenia Jona w 
Generalnym Katalogu Robotów. To co tam znalazł, musiało go najwyraźniej 
usatysfakcjonować, bo zamknął go z trzaskiem. 
- Dawaj identyfikator i stań tyłem przy tej ścianie. Musimy cię 
sprawdzić. 
Jon położył co miał na stole i ruszył we wskazanym kierunku mówiąc 
jednocześnie: 
- Yes, sir. Tu, sir? 
Dwa razy sir w pierwszych dwóch zdaniach to całkiem nieźle, pomyślał, 
zastanawiając się, jak można by umieścić ich pięć w taki sposób, aby nie 
dać człowiekowi do zrozumienia, że jest robiony w durnia. Z 
niebezpieczeństwa zdał sobie sprawę o mgnienie za późno. Pole potężnego 
elektromagnesu, umieszczonego za ścianą, rozpłaszczyło jego metalowy 
korpus. Znalazł się na ścianie nie będąc w stanie wykonać żadnego ruchu. 
Coleman omal nie tańczył z radości. 
- Mamy go, Duca. Wygląda jak gówno na skale. Nie może ruszyć choćby 
jednym motorem. Przynieś tu swoje śmieci i załatw, co masz - rzucił 
radośnie w intercom. 
Duca nosił kombinezon mechanika i skrzynkę z narzędziami na plecach. Na 
długość wyciągniętej ręki trzymał czarne, metalowe opakowanie najwyraźniej 
starając się być od niego tak daleko, jak to tylko było możliwe. 
- To nie wybuchnie dopóki nie jest uzbrojone, ty durniu -wrzasnął na 
ten widok Coleman. - Przestań zachowywać się jak dziecko. Załóż mu to na 
nogę i po kłopocie! 
Pogwizdując pod nosem Duca umieścił ładunek parę cali nad jego kolanem. 
Coleman sprawdził zabezpieczenie i wyjął z szuflady stalowo połyskujące 
pudełko z czarnym przyciskiem na wieczku. Dołączył kabel, który później 
dołączył do ładunku i coś pomajstrował przy nodze. Coś trzasnęło, gdy 
bomba uzbroiła się i wszystko zostało zwinięte. Jon mógł tylko obserwować 
i kląć własną głupotę, która władowała go w całą tę sprawę. Pole 
magnetyczne nagle ustąpiło i jego silniki, nastawione na opór, pchnęły go 
w stronę Colemana. Ten natychmiast dotknął przycisku. - Tylko nie 
podskakuj, rupieciu. To jest detonator tego, co masz na nodze. Jeden ruch 
mego kciuka i zostanie z ciebie kupa rozwalonego po podłodze złomu - 
ostrzegł go i wskazał na Duca, który otworzył drzwi do sąsiedniego pokoju. 
- A na wypadek, gdyby obudził się w tobie bohater, to pomyśl sobie o nim. 
Na podłodze leżała brudna sterta łachmanów, w której z pewnym wysiłkiem 
można było dopatrzeć się istoty ludzkiej, której jedynym zainteresowaniem 
była flaszka whisky dzierżona w dłoni. Bez większego trudu dawał się 
natomiast zauważyć przypięty do jego piersi czarny obiekt, identyczny z 
tym, który Jon miał na nodze. Coleman kopnął drzwi i odezwał się: 
- To śmieć z Bovery, Venexie, ale nie sądzę, żeby tobie robiło to 
jakąkolwiek różnicę. Jest nadal człowiekiem, którego robot nie może zabić 
przez swoje postępowanie, nie? Jego bombka jest nastawiona na tą samą 
częstotliwość, co twoja. Jak zaczniesz grać sobie z nami w kulki, to on 
zamiast brzucha będzie miał dwustopową dziurę. Nie sądzę, aby to przeżył. 
Coleman miał rację. Jon nie mógł zrobić żadnego fałszywego ruchu. Cały 
jego trening łącznie z zapieczętowanym obwodem dziewięćdziesiątym drugim 
uniemożliwiał jakiekolwiek zachowanie, którego skutki mogłyby okazać się 
niebezpieczne dla człowieka. Z nie znanych mu powodów złapano go w 
pułapkę. 
Coleman tymczasem odciągnął dywan i wskazał mu nieregularną dziurę 
widniejącą w podłodze. 
Tunel, który tu się zaczyna jest w dobrym stanie na odcinku 
najbliższych trzydziestu stóp. Dalej jest obwał. Masz go oczyścić i, jeśli 
będzie trzeba doprowadzić do otworu odpływowego na nabrzeżu. Potem tu wróć 
i radzę ci, żebyś był sam, bo w przeciwnym razie obaj wylecicie w 
powietrze. 
Tunel był wydrążony fachowo i podparty skrzyniami z magazynu. Kończył 
się gwałtownie ścianą świeżego piachu i kamieni. Jon zaczął ładować to, co 
w nim leżało w mały wózek na kółkach, który stał w tunelu. Opróżnił go 
około czterech razy i był w trakcie ponownego napełniania, gdy odkrył 
rękę. Dłoń robota wykonaną z zielonkawego materiału. 
Włączył lampę i zbadał ją dokładniej. Bez wątpienia była to kończyna 
robota z rodziny Venex. Szybko, ale nader ostrożnie odgarnął znajdujące 
się za nią rumowisko i odkopał resztę robota. Kadłub był zgnieciony, stos 
nie istniał, a kwas z baterii wypływał przez brzydkie rozdarcie w prawym 
boku. Delikatnie rozłączył pozostałe druty i odłożył na bok jeszcze całą 
głowę. Była zupełnie ciemna i cicha, ale istniała jeszcze nadzieja. 
Oskrobywał właśnie z błota identyfikator, gdy do tunelu opuścił się Duca z 
silną latarką. 
- Zostaw to gówno i weź się do roboty - wrzasnął - albo skończysz jak 
on. Ten tunel musi być skończony dziś w nocy! Jon załadował szczątki na 
wózek i przepchnął cały ładunek ku przodowi tunelu, rozmyślając nad 
sytuacją. Martwy robot, szczególnie z własnej rodziny, to tragiczna rzecz, 
ale z tym było coś nie tak. Na plakietce znalezionego identyfikatora był 
numer siedemnaście, a on sam doskonale pamiętał ten nieszczęsny dzień, w 
którym podwodny wybuch zabił Venexa właśnie z numerem siedemnastym w 
głębinach Orange Sea. 
Cztery godziny zajęło mu doprowadzenie tunelu do starego, granitowego 
nabrzeża i rozszerzenie istniejącego otworu do wielkości umożliwiającej 
przejście. Zrobił to przy użyciu krótkiego łomu, jaki dał mu Duca. Gdy 
wspiął się z powrotem do biura, starał się wyglądać na zmęczonego, aby 
opuszczenie łomu przy nogach i spoczynek na kupie gąbki w rogu był jak 
najbardziej naturalny. Ułożył się w miarę wygodnie i zabrał za głowę 
Venexa Siedemnastego. Coleman sprawdził czas i z pomrukiem satysfakcji 
odezwał się. 
- Słuchaj no ty, zielony śmieciarzu. O 19.00 wykonasz pewne zadanie, 
przy którym nie będzie żadnych dowcipów. Pójdziesz tunelem i nabrzeżem aż 
do Hudson River. Wylot, jak sam wiesz, jest zalany przy przypływie, toteż 
nikt cię nie zobaczy. Po dnie przejdziesz dwieście jardów na północ, co 
powinno cię doprowadzić dokładnie pod nasz statek. Zresztą w tej okolicy i 
tak stoi tylko jeden. Trzymaj oczy otwarte, ale nie używaj światła! Gdzieś 
w połowie prawej burty znajdziesz zwisający łańcuch. Wleziesz na niego, 
odczepisz paczkę, która jest do niego przymocowana i przyniesiesz ją 
tutaj. Żadnych pomyłek, bo wiesz, co będzie. 
Jon skinął głową nie przestając zajmować się uporządkowaniem różnych 
kolorowych kabli sterczących z rozwalonej szyi. Gdy mu się to wreszcie 
udało, zapamiętał je i porównał z kodem we własnej osobie. Dwunasty był 
głównym zasilającym, a szósty zwrotnym. Oddzielił te dwa i rozejrzał się 
niewinnie po pokoju. 
Duca spał na krześle, Coleman gadał z kimś przez telefon, a z boku 
pobrzękiwało sobie radio. Jak długo Duca spał, jego ciało zasłaniało widok 
Colemanowi, co umożliwiało spokojne zajmowanie się głową. Uruchomił 
gniazdo w przedramieniu, w którym było wejście do zasilania bateryjnego 
używane przy różnych narzędziach napędzanych elektrycznie. Wodoodporna 
skóra odsunęła się z cichym szczęknięciem i powoli wsunął druty w gniazdo. 
Jeśli głowę odłączono od zasilania nie więcej niż trzy tygodnie temu, to 
był w stanie ją reaktywować. Każdy robot miał zamontowaną minibaterię w 
mózgu, której odpowiednie natężenie prądu umożliwiało zachowanie umysłu 
przy życiu przez cały ten okres. Sam umysł pozostawał w nieświadomości, 
dopóki nie zwiększyło się natężenie prądu, co robił właśnie teraz w nader 
delikatny sposób. Krótkie oczekiwanie i nagle otwarte oczy Siedemnastego 
zamknęły się. Gdy ponownie się otwarły, był w nich charakterystyczny blask 
oznaczający powrót inteligencji. Omiotły pokój jednym spojrzeniem i 
zatrzymały się na Jonie. Prawa dłoń zamknęła się gwałtownie, podczas gdy 
palce lewej zaczęły drgać spazmatycznie w dość dziwny sposób. Był to 
międzynarodowy kod robotów przesyłany tak szybko jak szybko był w stanie 
operować solenoid. Wiadomość głosiła: 
- Telefon... zadzwoń do dyżurnego operatora... powiedz "sygnał 14" 
pomoc będzie... 
Drganie urwało się w połowie grupy kodowej, a blask w oczach zgasł. 
Przez sekundę Jon był przerażony, zanim nie zrozumiał, że tamten świadomie 
odciął zasilanie. Chrapliwy głos Duca zabrzmiał mu w samo ucho. 
- Co ty z tym wyprawiasz? Znowu jakieś wasze kurewskie sztuczki? Znam 
was, wy kurwy jedne, zawsze... - jego głos zmienił się w nieartykułowany 
bełkot. 
Nagle błyskawicznym kopniakiem posłał głowę Venexa Siedemnastego w kąt 
pokoju. Głowa odbiła się od ściany i poturlała z powrotem, zatrzymując się 
przy nogach Jona. Tylko istnienie obwodu dziewięćdziesiątego drugiego 
powstrzymało Duca od wstąpienia na drogę, którą bez wątpienia zasłużenie 
kroczyli jego przodkowie. Gdy Jon odzyskał władzę nad własnym ciałem (po 
przejściu fali ściekłości) stali naprzeciw siebie jak skamieniali. 
Nabrzmiałą grozą ciszę przeciął ostry głos Colemana: 
- Duca, przestań się z nim zabawiać i idź do magazynu wpuścić Małego 
Williego i jego chłopaków. Potem będziesz miał na to dość czasu. 
Duca, klnąc pod nosem zrobił, co mu kazano, a Jon opadł na gumowe 
szczątki analizując te parę faktów, które znał. Zawiadomienie dyżurnego 
operatora oznaczało, że nie jest to lokalna sprawa, tylko rzecz, o której 
wiedzą władze. Tylko i wyłącznie rząd mógł się kryć za tak poważną sprawą. 
Sygnał "14" oznaczał natychmiastową akcję wojskową - co oznaczał bliżej, 
tego nie wiedział nikt poza bezpośrednimi organizatorami. Jedyne co mógł 
zrobić, to wykonać ten telefon. I to szybko, ponieważ Duca chciał 
sprowadzić tu więcej ludzi. Jeśli miał coś zrobić, to tylko przed ich 
przybyciem. Nawet gdy ten łańcuch myślowy formułował w jego umyśle 
logiczny obraz, to jego ręce zajęte były gwałtowną działalnością - 
odłączeniem nogi z ładunkiem w stawie biodrowym. Gdy trzymała się już 
tylko na zatyczce, powoli wstał i ruszył w stronę biurka. 
- Mr Coleman, sir, czy nie czas, abym udał się już na statek, sir? - 
spytał powoli zbliżając się do biurka. 
- Masz jeszcze trzydzieści minut. Siadaj spokojnie, powi... 
Słowa urwały się gwałtownie. Jaki szybki nie byłby refleks ludzki, 
zawsze będzie o całe niebo powolniejszy niż refleks maszyny. W przeciągu 
sekundy, gdy Coleman zdawał sobie sprawę z gwałtownego ruchu Jona, ten 
zrobił to, co zamierzał - odłączył nogę i schylając się nad biurkiem 
wsadził ją jednocześnie za spodnie siedzącego mężczyzny, krzycząc prosto w 
ucho: 
- Zabijesz się, jeśli naciśniesz guzik! 
Miało to zaiste piorunujący efekt. Palec Colemana wstrzymał się zanim 
dotknął przycisku, a jego właściciel wlepił osłupiałe spojrzenie w czarny 
pojemnik tkwiący na wysokości jego piersi. Jon nie czekając na reakcję 
chwycił porzucony łom i w podskokach ruszył ku zamkniętej komórce. Wsunął 
łom między drzwi i framugę i nacisnął. Coleman zaczął wyciągać sobie bombę 
z gaci, ale było już po wszystkim. Drzwi pękły, a Jon jednym szarpnięciem 
przerwał pasy przytrzymujące ładunek na ciele pijaka i rzucił na biurko 
Colemana, przyprawiając mu kolejne zmartwienie. Stracił nogę, ale usunął 
zagrożenie nie narażając ludzkiego życia. 
Teraz musiał dostać się do telefonu i zadzwonić. Coleman sięgnął do 
szuflady po broń, a głosy nadchodzących odcinały drogę przez drzwi. Jedyną 
możliwością ucieczki było przeszklone okno wychodzące na wewnętrzny 
dziedziniec magazynu. 
W kaskadzie lecących na wszystkie strony szczątków Jon Venex wypadł 
przez szybę ścigany rykiem siedemdziesiątkipiątki. Jakiś kawał metalu 
oderwał się po nim od framugi, a inna kula zrykoszetowała mu na głowie, 
gdy wspinał się ku tylnym drzwiom magazynu. Był niespełna trzydzieści stóp 
od nich, gdy zatrzasnęły się ze świstem powietrza. Musieli zablokować 
wszystkie wyjścia, a tupot stóp po betonie wskazywał, że zamierzali ich 
też pilnować. 
Spojrzał w górę, gdzie plątanina wsporników i podpór sięgała dachu. Dla 
ludzkiego oka była ona pogrążona w mroku, ale jego sensory podczerwieni 
radziły sobie zupełnie dobrze przy cieple wydzielanym przez mury. Pogoń 
zbliżała się, a wkrótce zacznie się przeszukiwanie magazynu, toteż jego 
jedyną szansą ucieczki była góra. W dodatku na ziemi powstrzymywał go brak 
nogi - na tej pajęczynie mógł poruszać się o wiele szybciej używając rąk. 
Był właśnie na jednym ze skrzyżowań wsporników, gdy gardłowy ryk z dołu 
i seria kul rykoszetujących dziko wokół niego poinformowały go, że został 
odkryty. Cicho rozpoczął wędrówkę ku tyłowi budynku. Będąc chwilowo 
bezpiecznym, rozejrzał się. Ludzie byli rozrzuceni szeroką ławą po 
magazynie i odnalezienie go było tylko kwestią czasu. Drzwi były 
zamknięte, a budowla pozbawiona była okien, także tą możliwość miał z 
głowy. Gdyby mógł zadzwonić, nieznani przyjaciele Venexa Siedemnastego 
pospieszyliby z pomocą, ale jedyny telefon w całym budynku stał na biurku 
Colemana. Sprawdził to śledząc kable. Odruchowo spojrzał na biegnące nad 
głową kable w plastikowej osłonie przymocowane do ścian - prąd i telefon. 
Linia telefoniczna! 
To przecież było wszystko, czego potrzebował, żeby zadzwonić. 
Błyskawicznymi, dokładnymi ruchami sięgnął w górę i odsłonił część kabla z 
izolacji. Omal nie roześmiał się wyciągając z lewego ucha mały minifon. 
Teraz był jeszcze na pół głuchy - niech ktoś stwierdzi, że nie poświęca 
się dla sprawy! Podłączył go do linii i sprawdził, czy ktoś z niej 
korzysta. Na szczęście mieli pilniejsze zajęcia. Posłał jedenaście 
dokładnie modulowanych sygnałów, które powinny go połączyć z tutejszym 
dyżurnym i umieścił minifon, jak tylko mógł najbliżej swoich ust. 
- Halo dyżurny, halo dyżurny, nie mogę cię usłyszeć, więc nie 
odpowiadaj. Zadzwoń do operatora dyżurnego - sygnał 14, powtarzam - sygnał 
14! 
Powtarzał to dopóki poszukujący nie znaleźli jego kryjówki, po czym 
zsunął się niżej, zostawiając minifon na drucie. Otwarte połączenie mogło 
znacznie przyspieszyć dokładne umiejscowienie połączenia, a w panujących 
na górze ciemnościach nie powinni go zauważyć. Przeszedł najdalej jak mógł 
od tego miejsca. Ucieczka była niemożliwa, toteż jedyną rzeczą jaką mógł 
zrobić, to zyskać na czasie. 
- Mr Coleman, przepraszam, że uciekłem - z głośnikiem nastawionym na 
pełną moc, jego głos zabrzmiał w hali jak grom. -Jeśli pozwoli mi pan 
wrócić i nie zabije, zrobię, co pan chce. Bałem się bomby, ale teraz 
bardziej boję się strzelb. 
Brzmiało to cholernie naiwnie, ale wątpił, aby ktoś tam w dole zadał 
sobie trud, aby się nad tym zastanowić. A to, żeby ktoś znał się na 
robotyce, było czystym nieprawdopodobieństwem. 
- Proszę mi pozwolić zejść, sir! - omal zapomniał to sir, więc 
powtórzył dla pewności: 
- Proszę, sir! 
Coleman pohzebował tej paczki rozpaczliwie, toteż powinien się zgodzić. 
Co do swej przyszłości po tym fakcie, Jon nie miał żadnej wątpliwości, ale 
żywił nadzieję, że do tego czasu nadejdzie pomoc. 
- Złaź! Nie będę wściekły na ciebie, jeśli będziesz robił dokładnie to, 
co ci każę - w głosie brzmiała wściekłość na robota, który ośmielił się 
sprzeciwić, ale ogólnie ton był dość spokojny. 
Zejście nie było trudne, ale Jon robił to tak wolno, jak tylko mógł. 
Zeskoczył na podłogę przytrzymując się sterty skrzyń. Byli tu wszyscy, 
Coleman i Duca wraz z bandą nowo przybyłych. Ci ostatni na jego widok 
unieśli broń. 
- To mój robot, chłopcy - powstrzymał ich Coleman. - Ja się nim zajmę! 
Po czym odstrzelił drugą nogę Jona, który odwrócony podmuchem eksplozji 
upadł bezsilnie na podłogę. Pierwszą rzeczą, którą dostrzegł po upadku 
była dymiąca lufa siedemdziesiątkipiątki. 
- Cwanie jak na puszkę, ale nie za cwanie. Dostaniemy to, co chcemy, 
może trochę trudniejszą drogą, ale unikając twego szwendania się pod 
nogami - odezwał się zimno. 
Mniej niż dwie minuty minęły od wykonania telefonu. Musieli mieć 
dwudziestoczterogodzinny dyżur w oczekiwaniu na wiadomości od Venexa 
Siedemnastego. Główne drzwi rozleciały się nagle w huku potężnej eksplozji 
i jęku dartej stali. W dymiącym otworze pojawiła się tankietka plująca 
ogniem sprzężonych działek wielkokalibrowych. Coleman pociągnął za spust o 
moment za późno. Jon dostrzegł ten ruch i zrobił co mógł tak, że kula 
strzaskała mu ramię zamiast głowy. 
Na drugi strzał zabrakło już czasu. W magazynie eksplodowały pociski 
gazowe wystrzelone przez działka i osuwający się na ziemię mężczyźni nawet 
nie dostrzegli wpadającej do wnętrza policji w maskach przeciwgazowych na 
głowach. 
Jon leżał na podłodze komisariatu, gdy technik policyjny dokonywał 
prowizorycznych napraw jego ramienia i nóg. Po drugiej stronie 
pomieszczenia Venex Siedemnasty z widoczną przyjemnością wypróbowywał swe 
nowe ciało. 
- To naprawdę jest coś! A już myślałem, że to faktycznie koniec, gdy to 
się osunęło. Ale powinieniem zacząć od początku przeszedł przez pokój i 
potrząsnął chwilowo jeszcze nieużyteczną ręką Jona. - Nazywam się Wil 
Counter 4951 L3, ale to i tak nieważne. Miałem już tyle ciał, że 
zapomniałem jak pierwotnie wyglądałem. Prosto ze szkoły przyzakładowej 
poszedłem do szkoły policyjnej i od tej pory jestem w zespole detektywów 
Wydziału Dochodzeń w stopniu młodszego sierżanta. Głównie robię za robota 
usługowego, na przykład sprzedając słodycze i zbierając informacje. Ta 
ostatnia robota - przepraszam, że używałem osobowości Venexa, ale nie 
sądzę, abym przyniósł hańbę twojej rodzinie - była zlecona przez 
Departament Celny. Wyglądało na to, że ktoś szmugluje do nas heroinę. FBI 
wyłapało dystrybutorów, ale nikt nie wiedział, jak to się do nas dostaje. 
Kiedy Coleman, którego mieliśmy już wcześniej na oku, zaczął poszukiwać 
robota do prac podwodnych, zostałem wsadzony w nowe ciało i posłany do 
akcji. Zaalarmowałem firmę ledwie zacząłem kopać tunel, ale za szybko mi 
to spadło na głowę i nie zdążyłem zorientować się, który statek wiezie 
ładunek. Moi nie wiedzieli o wypadku, toteż spokojnie czekali. Tamci 
zobaczyli, że pół miliona gotówki może im odpłynąć do Starego Kraju, toteż 
wynajęli ciebie. Zrobiłeś na czas, co powinieneś i w ten sposób zdążyli 
uratować dwa roboty od pewnej śmierci. 
- Nie powinieneś mi chyba tego mówić - Jon skwapliwie skorzystał z 
chwili przerwy - to są chyba tajne informacje?! Specjalnie dla robotów. 
- Oczywiście, że są! - przyznał ten bez mrugnięcia okiem. - Kapitan 
Edgocombe, szef mego wydziału jest ekspertem w różnych rodzajach szantażu. 
Powinienem powiedzieć ci tyle tajemnic, żebyś albo przyłączył się do nas, 
albo został zastrzelony jako potencjalny informator. Mówiąc prawdę, Jon, 
potrzebują cię. Roboty, które myślą i prawidłowo reagują w sytuacjach 
ekstremalnych są rzadkością. Kiedy usłyszeli coś ty nawyprawiał w 
magazynie, kapitan przysiągł, że pozostawi mnie bez ciała, jeśli nie 
namówię cię do tej roboty. Szukasz zajęcia? Długa robota, mała pensja, ale 
masz pewność, że nigdy nie będzie nudno - nie zwracając uwagi na 
osłupiałego Jona, ciągnął dalej już poważniej. - Uratowałeś mi życie i 
chciałbym cię za wspólnika, a myślę, że będzie nam razem dobrze. A poza 
tym - dodał już starym tonem - mogę mieć w przyszłości okazję, żeby ci się 
zrewanżować, bo cholernie nie lubię mieć długów. 
Technik skończył i ramię Jona było znowu w pełni sprawne. Gdy tym 
razem uścisnęli sobie dłonie, to był to gest z typu tych, które trochę 
trwają. 
Na noc został w pustym areszcie, który był ogromny w porównaniu z 
pokojami hotelowymi czy barakami, do których przywykł. Żałował tylko, że 
nie ma swoich nóg, bo mógłby urządzić sobie ładny spacerek wzdłuż ścian. 
Ale obiecali mu je jutro - jakby nie było - założą mu je jeszcze zanim 
podejmie nową pracę. Wypadki minionego dnia wirowały mu przed oczyma w tak 
oszałamiającym tempie, że jedyną rzeczą, jakiej pragnął, było wyłączenie. 
Gdyby miał coś do czytania, zająłby przynajmniej umysł czymś mniej 
przyczyniającym się do zwarcia. Nagle w przebłysku uświadomił sobie, że 
przecież nadal posiada broszurkę otrzymaną od kierowcy - schował ją bowiem 
odruchowo tam, gdzie ten mu poradził. Teraz delikatnie ją wyjął i otworzył 
na pierwszej stronie. 
Spomiędzy kartek wysunął się arkusik papieru z krótką wiadomością: 
PROSZĘ ZNISZCZ TĘ KARTKĘ PO PRZECZYTANIU 
Jeśli uważasz, że to co piszą w tej książce to prawda i chciałbyś 
dowiedzieć się więcej - przyjdź w czwartek o 17.00 do pokoju 107 w George 
St. 
Kartka zapłonęła i zmieniła się w popiół, ale Jon wiedział, że to nie 
tylko doskonała pamięć jest powodem, dla którego będzie tę wiadomość 
pamiętał. 
przekład : Jarosław Kotarski 
powrót 

Harry Harrison

I kto to mówi.. 

O zmarłym profesorze Ephraimie Hakachiniku napisano miliony słów 
pełnych nienawiści i jadu, oczerniając go i obrażając na papierze. Papier 
jest cierpliwy, więc wszystko przyjął. Mnie już nie starczyło 
cierpliwości, toteż zdecydowałem się wreszcie skorygować pewne opinie i 
wyjaśnić sporne kwestie. Zdaję sobie sprawę, że ryzykuję ściągnięcie na 
siebie gniewu tak zwanych autorytetów, ale nie zmusi mnie to do milczenia 
- nie zabierałem głosu już zbyt długo. Nadszedł czas prawdy, gdyż tylko 
prawda, obojętne jak zwariowana by się wydawała, może ukazać zmarłego we 
właściwym świetle, na co bezwzględnie zasłużył. 
Uczciwie przyznaję, że na początku naszej znajomości byłem przekonany, 
iż profesor jest - eufemistycznie rzecz ujmując - ekscentrykiem 
przekraczającym nawet normy przyjęte na zapyziałych uczelniach położonych 
tam, gdzie bociany nie dolatują. Z wyglądu robił wrażenie wielkiej klasy 
niechluja ukrytego za bujną brodą, z zasady nie czesaną. Nie golił się z 
dwóch powodów - po pierwsze oszczędzał na żyletkach, po drugie nie znosił 
krawatów. Notabene prawie każdym jego zachowaniem kierowała chęć 
osiągnięcia podwójnego celu, o czym dobitnie świadczy to, że był 
profesorem tak nauk humanistycznych, jak i ścisłych. Na Uniwersytecie 
Miskatonic prowadził dwa przedmioty - fizykę kwantową i konwersatorium 
indoeuropejskie. Takie właśnie, pozornie nie związane ze sobą umiejętności 
umożliwiły mu dokonanie odkrycia, o którym chcę opowiedzieć, oraz 
pozwoliły teorię połączyć z praktyką, czyli zbudować urządzenie, bez 
którego cała teoria byłaby kolejną naukową mrzonką. 
Jako magistrant byłem blisko profesora i prawdę mówiąc byłem przy tym, 
gdy wpadł na pomysł, który zaowocował słynnym odkryciem. Gdyby zostało ono 
właściwie wykorzystane, znacznie zwiększyłoby sumę ludzkiej wiedzy, ale 
cóż... Było słoneczne czerwcowe popołudnie i przyznaję, że drzemałem nad 
kolejnym zwojem z Morza Martwego, którego lektura była wybitnie 
usypiająca. Obudził mnie chrapliwy wrzask odbijający się echem nawet od 
osłoniętych regałami ścian biblioteki. 
-Neobican! - Profesor w stanie podniecenia miał skłonności do 
serbsko-chorwackiego. - Neobican! 
- Co jest tak wspaniałe, panie profesorze? - zdziwiłem się uprzejmie. 
- Posłuchaj no tego cytatu z Edwarda Gibbona, jest zaiste inspirujący. 
Zwiedzał właśnie ruiny Kapitolu, gdy był łaskaw zapisać, co następuje: 
"Gdy tak siedziałem wśród ruin Kapitolu, słuchając śpiewu modlitw bosych 
kapłanów w świątyni Jupitera... przyszedł mi do głowy pomysł opisania 
zmierzchu i upadku tego miasta." Czyż to nie wspaniałe, mój chłopcze? Toż 
to dech zapiera, prawdę mówiąc: oto mamy historyczny początek znanego i 
wielkiego przedsięwzięcia. Po dwunastu latach i napisaniu pięciuset 
tysięcy słów Gibbon ukończył Zmierzch cesarstwa rzymskiego. Nadzwyczaj 
inspirujące. 
- Inspirujące? - spytałem tępo, czując, że ponownie ogarnia mnie 
senność. 
- Osieł! - oświadczył dobitnie profesor, po czym dodał kwiecistą 
wiązankę babilońską, zdecydowanie nie nadającą się ani do przekładu, ani 
do publikacji. - Nie masz poczucia perspektywy? Nie rozumiesz, że każde 
wielkie wydarzenie w naszej historii musiało mieć jakiś początek? Że ktoś 
kiedyś musiał powiedzieć coś, co jego albo innych natchnęło pomysłem? 
- To raczej oczywiste - zauważyłem skromnie. 
- Imbecyl! Nie rozumiesz nawet najogólniejszego zarysu pomysłu?! 
Pomyśl, niemoto: potężna sekwoja o pniu tak szerokim, że przebito przezeń 
tunel, aby samochody mogły tam przejeżdżać, kiedyś była drobiazgiem, na 
który żaden szanujący się pies nie zwróciłby uwagi! Czy to cię nie 
fascynuje? 
Wymamrotałem coś niewyraźnie, że niespecjalnie, i ledwie profesor się 
odwrócił, ponownie przysnąłem. 
Przyznaję, że o całej sprawie nie pamiętałem, dopóki po jakichś dwóch 
tygodniach nie dostałem zaproszenia do gabinetu profesora. 
- Przypatrz no się temu - zagaił z dumą profesor, pokazując na zwykłe 
radio, tyle że z pękniętą obudową i ze znacznie większą niż zwykle liczbą 
pokręteł i skal. 
- Fajnie! To finałów posłuchamy sobie razem! 
-Stumpfsinnig Schwein! -warknął, gdy odzyskał głos. To nie jest jakieś 
tam głupie radio, ty techniczny analfabeto! To całkowicie nowe urządzenie, 
które najpierw wymyśliłem, a teraz właśnie skończyłem konstruować. To jest 
Temporalny Akustyczny Psychoenergetyczny Odbiornik, w skrócie TAPO. Teorii 
i techniki nie będę ci tłumaczył, bo i tak słowa nie pojmiesz. Praktycznie 
urządzenie to wychwytuje i wzmacnia głosy z przeszłości, dzięki czemu 
można je zapisywać. Słuchaj i podziwiaj! 
Profesor włączył owo cudo techniki i przez dobrą chwilę dostrajał je, 
aż w końcu uzyskał coś, co do złudzenia przypominało faceta z katarem, 
usiłującego udawać świnię z czkawką. 
- I kto to mówi? - zaciekawiłem się. 
- Protojapoński, przecież słychać - mruknął, nie odrywając rąk od 
pokręteł. - Mniej więcej osiemnasty wiek przed naszą erą. Coś gadają o 
zbożach i barbarzyńcach. Widzisz, chłopcze, największym problemem jest to, 
że muszę słuchać wszystkich tego typu bzdur, zanim trafi się okazja na 
początek czegoś naprawdę ważnego. Ale muszę przyznać, że sporo ciekawostek 
już zapisałem: ta sterta papieru, którą tu widzisz, to moje pierwsze 
sukcesy. Jeszcze nieco fragmentaryczne, ale wiadomo: najtrudniejszy 
pierwszy krok. Udało mi się dotrzeć do początków kilku naprawdę ważnych 
wydarzeń i dokładnie spisać, co, kto i kiedy powiedział. Naturalnie 
przekłady są do poprawienia i wygładzenia językowego i historycznego, ale 
tym możemy się zająć później. Nareszcie badam coś naprawdę istotnego. 
Obawiam się, że dobrowolnie wówczas zrezygnowałem z jego towarzystwa i 
wybrałem mecze finałowe. To właśnie wtedy ostatni raz widziałem go żywego. 
Podobnie zresztą jak reszta ludzkości. Kartki, które mi pokazał, uznano za 
bazgroły obłąkańca, nie rozumiejąc ich prawdziwej wartości, i wyrzucono. 
Część z nich udało mi się uratować i teraz przedstawiam je po raz pierwszy 
szerszej publiczności, aby oceniła ich rzeczywistą wartość. Choć bowiem są 
fragmentaryczne, jednak ich treść rzuca nowe światło na wiele dotąd 
mrocznych zakamarków naszej historii. 
"...nawet jeśli ten pałac jest moim domem, to i tak jest za mały, odkąd 
pojawiła się tu moja nowa macocha, która jest okropnym babsztylem. Miałem 
nadzieję spokojnie kontynuować studia filozoficzne, ale coś mi się zdaje, 
że to zdecydowanie niemożliwe. Chyba lepiej będzie zebrać wojsko i dać 
wycisk sąsiadom, może mi cholera przejdzie." 
Aleksander, Macedonia, 336 r. p.n.e. 
"...«gorąco» nie jest właściwym słowem: cała Wirginia przypomina tego 
lata jeden wielki piekarnik. Kiedy nadarzy się okazja, żeby trochę 
zarobić, jak będą mierzyli te wzgórza, muszę się tym zająć, zanim 
Ministerstwo Finansów zmieni zdanie. W ten sposób dziś spotkałem w 
gospodzie tego, jak mu było... cholera, zapomniałem, będę musiał go jutro 
spytać! Wypiliśmy po piwku, narzekając na upał. Od słowa do słowa, i po 
paru następnych piwkach nabrał do mnie zaufania. Jest członkiem jakiegoś 
tajnego klubu, jeśli dobrze pamiętam, Synowie Wolności czy jakoś tak..." 
George Washington, 1765 r. 
"...Francja straciła wielkość, skoro uczciwy wynalazca nie jest w 
stanie czerpać korzyści ze swej pomysłowości. Przez miesiące doskonaliłem 
Maszynkę Do Cięcia Salami, co powinno mi przynieść fortunę: każdy rzeźnik 
w kraju powinien zabijać się o przenośny egzemplarz. I co mam? Gówno 
Konwent używa modelu stacjonarnego, nie płacąc mi ani sou. A po tym, jak 
ją zaczęli wykorzystywać, nie dziwię się, że żaden uczciwy rzeźnik nie ma 
ochoty jej kupić". 
dr n. med. J. I. Guillotine, 1791 r. 
"Jezu, ale mnie głowa boli! Niech no ja dorwę tego skurwysyna, który na 
Fetter Lane wyrzucił wczoraj nocnik! Nogi z tyłka mu powyrywam albo łeb 
rozwalę tym gównianym naczyniem... Już się zdążyłem nauczyć, że w tym 
zawszonym Londynie trzeba ciągle uważać i szybko się ruszać, jeśli się 
chce uniknąć zawartości nocników wylewanych bez ładu, składu i porządku z 
górnych pięter. Niech już będzie; co kraj to obyczaj. Ale zawartości, nie 
pojemników! Swoją drogą trzeba mieć pecha, żeby człowieka trafił akurat 
jedyny spadający nocnik w okolicy... Gdy mi łeb przestanie pękać, muszę 
się dokładniej zastanowić, jak to jest z tym spadaniem..." 
sir Isaak Newton, 1682 r 
"...I. boi się, że F. wie! A jeśli faktycznie wie, to marny mój los. 
Gdyby I. nie była tak pociągająca, może bym znalazł drogę do innej 
łożnicy, a tak sama mnie do niej zaprosiła. Powiedziała, że sprzeda trochę 
biżuterii i kupi mi te trzy statki, o których niedawno rozmawialiśmy. 
Ostatnim miejscem, gdzie chciałbym się znaleźć w pełni madryckiego sezonu, 
są te zapowietrzone Wyspy Korzenne, ale to F. tu rządzi. A jak król się 
dowie, to lepiej być jak najdalej stąd..." 
Cristoforo Colombo z Genui, 1492 r. 
[prawdopodobnie, bo były niesamowite zakłócenia] 
"Na szczęście kupiłem Pierre'owi tego Małego Budowniczego! Jak tylko 
zaśnie, muszę mu zabrać tę śmieszną wieżę, którą właśnie skończył. Na nic 
się nie przyda organizatorom Wystawy, ale przynajmniej dadzą mi święty 
spokój!" 
Alexandre Gustave Eiffel, 1888 r. 
"Biada Chinom! Kolejny rok nieurodzaju i coraz gorszego kryzysu. 
Miliony bezrobotnych, a jedyny plan wydający się mieć szanse odrodzenia to 
projekt budowlany Wah-Ping-Aha. Ten zapaleniec twierdzi, że ta budowa 
rozbudzi ekonomię i ponownie spowoduje cyrkulację pieniądza. Może i 
prawda, ale pomysł zupełnie obłąkany - budować mur długości tysiąca 
pięciuset mil! I jeszcze chce, żeby go nazywać budową WPA! Jeszcze czego! 
Trzeba to jakoś sensownie nazwać i wmówić ludziom, że to powstrzyma 
barbarzyńców. Wszystkie wydatki na zbrojenia da się przepchnąć, byle 
ludność była wystarczająco nastraszona." 
Cesarz Shih Hwang-ti, 252 r. p.n.e. 
"Dziś będzie pełnia, to spokojnie znajdę drogę na właściwy balkon. 
Wolałbym co prawda nie zbliżać się do tej zwariowanej rodzinki, ale Maria 
to najlepsza cizia w całym mieście! Julia przy niej wygląda jak kwit na 
węgiel, a niby siostry! Obiecała, że zostawi otwarte okno..." 
Romeus Montague, 1562 r. 
[Wyjątek z dziennika okrętowego:] 
"Dziś wylądowaliśmy na skalistym brzegu. Nawigacja woła o pomstę do 
nieba - kierowaliśmy się do Wirginii, a wylądowaliśmy w Massachusetts! Jak 
kiedyś dorwę tego gówniarza, co świsnął kompas, to kwakier, nie 
kwakier..." 
Mayflower, 1620 r. 79 
Przykładów jest znacznie więcej, ale powyższe są chyba wystarczającym 
dowodem, że profesor Hakachinik był geniuszem wyprzedzającym swoje czasy, 
a nie niezrównoważonym szaleńcem, jak go po śmierci określano. Ponieważ ta 
śmierć i jej przyczyny stały się pożywką dla rozlicznych plotek, podaję 
prawdę, do czego mam pełne prawo, ponieważ to ja odkryłem jego ciało. To 
kłamstwo, i to wierutne, że popełnił samobójstwo. Zawsze kochał życie, na 
pewno nie dolegało mu nic nieuleczalnego i, o ile wiem, miał nader 
konkretne plany na kilka najbliższych lat. Nie został też porażony prądem, 
choć siedział w pobliżu TAPO, który był stopiony, jakby przepłynął przezeń 
wyjątkowo silny prąd elektryczny. Oficjalnie przyczyną zgonu, jak 
zapisano, był atak serca; jest to częściowo prawda - skoro był martwy, a 
serce nie funkcjonowało, to bez dwóch zdań można było wszystko zwalić na 
serce. 
Gdy go znalazłem, siedział przy biurku tak, aby głośnik odbiornika 
skierowany był prosto w jego ucho. W palcach ściskał jeszcze pióro, a na 
leżącej na blacie kartce zapisana była niekompletna relacja kolejnego 
nasłuchu - najwyraźniej zmarł w trakcie notowania. Notatka była w 
staronormańskim, który dla wygody nie znających tego interesującego 
skądinąd języka przetłumaczyłem na angielski: 
"...ta narada w końcu się odbędzie, więc jak nie skończycie chlać i nie 
odstawicie tych obślinionych rogów, to dam po łbach, pijaki jedne! Tak już 
lepiej. No, to do rzeczy. Problemami Yggdrasilla zajmiemy się później, 
ważniejszy jest doprawiony piachem beton w fundamentach mostu Bilfrost. 
Już zaczyna się sypać i chcę, żeby... Chwileczkę! To miała być zamknięta 
narada, prawda? To jakim prawem ktoś nas podsłuchuje?! Thor, bądź łaskaw 
zająć się tym natrętem..." 
przekład : Jarosław Kotarski
powrót 

Harry Harrison

Jeżeli 

- Jesteśmy na miejscu! Obliczenia były idealne! - ucieszyła się 
Trzydziestka Piątka. - To jest to miejsce! 
- Jesteś idiotką! - oznajmiła zimno Siedemnastka. Miejsce jest to, ale 
czas nie ten: jesteśmy o dziewięć lat za wcześnie! 
- Jestem idiotką i uwolnię cię od mej bezużytecznej obecności! - 
zgodziła się Trzydziestka Piątka, wyciągając z pochwy nóż i przykładając 
go do szyi zdecydowanym ruchem. 
- Nie teraz! - syknęła Siedemnastka. - Już jest nas zbyt mało, a twój 
trup na nic się nam nie przyda! Bierz się do roboty i znajdź właściwy 
czas: wiesz, że mamy ograniczone zasoby energii. 
-Tak jest! - Trzydziestka Piątka schowała nóż i podeszła do tablicy 
przyrządów. 
Czterdziestka Czwórka nie zwracała uwagi na pozostałe i obserwowała 
ekrany reaktora, gotowa do natychmiastowej reakcji. 
- Gotowe! - oznajmiła po chwili Siedemnastka, zacierając dłonie. - 
Właściwy czas, właściwe miejsce! Lądujemy na chwałę Saura, od którego 
zależy los wszystkich. 
- Na chwałę Saura - mruknęły jej towarzyszki. 
Z błękitnego nieba opadał kulisty pojazd o gładkiej powłoce, rozciętej 
jedynie w dolnej części prostokątną śluzą. Opadał powoli, choć nie było 
słychać ani widać, w jaki sposób się porusza, aż zniknął za północnym 
grzbietem otaczającym Jezioro Johnsona na skraju sosnowego lasu. 
W pobliżu nie było żadnego człowieka, a krowy pasące się opodal nie 
zwróciły najmniejszej uwagi na metalową kulę, która zniknęła w krzakach 
przy ścieżce łączącej jezioro z autostradą. 
Ptaszki ćwierkały, a królik podgryzał coś ze smakiem, gdy rozległo się 
szuranie stóp i monotonne pogwizdywanie. Ptaszki umilkły, królik prysnął w 
zarośla, a od strony jeziora nadszedł chłopiec. Ubrany normalnie, z teczką 
w jednej i niewielką, domowej roboty klatką w drugiej ręce. Wewnątrz 
drucianej klatki siedziała niewielka jaszczurka, gorączkowo przewracając 
ślepkami, najprawdopodobniej ze strachu. Chłopak gwizdał zdecydowanie 
niemelodyjnie i nie spiesząc się, szedł ku autostradzie. 
- Chłopcze! - rozległ się cienki głosik, gdy wszedł w cień drzew. - 
Słyszysz mnie? 
- Pewnie, że słyszę - zgodził się zapytany. - Gdzie jesteś? 
- Obok ciebie, ale nie zobaczysz mnie, bo jestem twoją opiekuńczą 
wróżką... 
- Guzik prawda! - parsknął chłopak pogardliwie. Wróżek nie ma! Wyłaź z 
lasu, kimkolwiek tam jesteś. Nie wierzę we wróżki. 
- Wszyscy chłopcy wierzą we wróżki - w głosie pojawiła się lekka 
panika. - Znam mnóstwo tajemnic. Wiem, że masz na imię Don i... 
- Wszyscy wiedzą, ie mam na imię Don, i nikt nie wierzy w żadne wróżki. 
Teraz wierzy się w rakiety, okręty podwodne i energię jądrową. 
- A uwierzyłbyś w podróż kosmiczną? - Uwierzyłbym. 
- Nie chciałam cię przestraszyć. - W głosie słychać było ulgę. - Tak 
naprawdę to jestem z Marsa i właśnie wylądowałam. 
Don smarknął pogardliwie i zażądał: 
- Mars nie ma atmosfery i życia. Wyłaź z krzaków i przestań się 
wygłupiać! 
Zapadła długa cisza, którą przerwał w końcu niepewny głos: 
- Uwierzyłbyś w podróże w czasie? 
- Może. Zaraz mi powiesz, że jesteś z przyszłości? - Jestem - 
przytaknęło z ulgą z krzaków. 
- No to wyłaź, żebym mógł ci się przyjrzeć. 
- Są rzeczy, których człowiek nie powinien oglądać... 
- Przestań pleść bzdury! Człowiek może oglądać wszystko, co chce. 
Wyłazisz albo sobie idę! 
- Wolałabym, żebyś tego nie robił - głos był zupełnie skonsternowany. - 
Mogę ci udowodnić, że jestem z przyszłości, podając ci rozwiązania 
jutrzejszej klasówki z matematyki. Zadanie pierwsze: jeden, siedemdziesiąt 
sześć. Zadanie drugie... 
-To na nic: sam wynik nic nie daje, trzeba znać równanie. Liczę do 
dziesięciu: albo wyjdziesz, albo sobie idę. 
- Nie możesz! Muszę cię prosić o przysługę: wypuść tę jaszczurkę, którą 
trzymasz w klatce, a spełnię twoje trzy życzenia... to jest, chciałam 
powiedzieć, odpowiem na trzy pytania. 
-A niby dlaczego miałbym ją wypuścić? - To pierwsze pytanie? 
- Nie, to zdrowy rozsądek. Chcę wiedzieć, o co chodzi, zanim cokolwiek 
zrobię. Ta jaszczurka jest wyjątkowa, nigdy tu takiej nie widziałem. 
- Masz rację. Należy do rodziny Rhiptoglossa i popularnie zwana jest 
kameleonem. 
- O! - Don po raz pierwszy wyraźnie się ucieszył. Przykucnął, wyjął z 
teczki książkę z czerwoną okładką i umieścił na niej klatkę, wszystko 
razem stawiając na ścieżce. Zmieni kolor? - zainteresował się. 
- W zauważalny sposób. Teraz do rzeczy: jeśli ją uwolnisz... 
- Skąd wiesz, że to ona? Z przyszłości? 
- Widzę, że muszę ci wszystko opowiedzieć. - Głos westchnął z 
rezygnacją. - Została kupiona w sklepie zoologicznym przez niejakiego Jima 
Benana wraz z drugim kameleonem płci męskiej. Wydostała się na wolność dwa 
dni temu, gdy Benan upojony płynem zawierającym alkohol etylowy siadł na 
klatce. Jej partner, niestety, zmarł z odniesionych ran. Uwolnienie jej... 
- Myślę, że robisz sobie ze mnie jaja i idę zaraz do domu przerwał Don. 
- Chyba że się pokażesz! 
- Ostrzegam cię... 
- Pa, pa! - Don złapał klatkę i książkę. - O, faktycznie 
poczerwieniała! 
- Zostań! - pisnęło rozpaczliwie z krzaków. - Wychodzę! Don przyglądał 
się z zaciekawieniem postaci, która wynurzyła się z zarośli. Stwór był 
purpurowy, miał wyłupiaste oczy i dobrze skrojony, brązowy kombinezon. Na 
plecach niósł prostokątny ładunek na szelkach. Poza tym miał jakieś siedem 
cali wysokości. 
- Nie bardzo wyglądasz jak człowiek z przyszłości - przyznał. - Prawdę 
mówiąc, w ogóle nie wyglądasz jak człowiek. I jesteś za mały. 
- Mogłabym powiedzieć, że ty jesteś za duży. Wielkość to pojęcie 
względne. Poza tym przybywam z przyszłości i nie jestem człowiekiem. Nigdy 
nie mówiłam, że jestem. 
- Też fakt. Jesteś jaszczurką... prawdę mówiąc jesteś bardzo podobna do 
tego kameleona. Co was łączy? 
-Tego nie mogę ci powiedzieć. Teraz wykonasz moje polecenie, jeśli nie 
chcesz, żebym zrobiła ci krzywdę. - Purpurowy przybysz odwrócił się i 
wrzasnął w stronę lasu: Trzydziestka Piątka, to rozkaz: zniszcz te 
zarośla! 
Wcale nie przestraszony, Don obserwował z zainteresowaniem pojawienie 
się błękitnej, metalowej piłki, która powoli wysunęła się spomiędzy drzew 
W jej powierzchni odsłoniła się kolista klapka, z której wyjeżdżało coś do 
złudzenia przypominającego wylot strażackiego węża i skierowało się ku 
zaroślom odległym o jakieś trzydzieści stóp. Z wnętrza metalowej kuli 
dobiegło burczenie przybierające na sile tak, że stało się ledwie 
słyszalne, i ku zaroślom wystrzeliła nitka światła. Zarośla zapłonęły 
niczym pochodnia i po sekundzie zmieniły się w osmolone szczątki. 
- To urządzenie nazywa się roxidizer i jest śmiertelnie groźne - 
oznajmiła jaszczurka. - Uwolnij kameleona! 
- Dobra, dobra - mruknął Don. - Na co komu stara jaszczurka? 
Postawił klatkę na ścieżce i zaczął ją otwierać. Nagle znieruchomiał, 
pociągnął nosem i bez słowa złapał klatkę i ruszył ku pogorzelisku. 
- Wracaj! - pisnęła jaszczurka, podskakując nerwowo. Jeszcze krok, a 
otworzymy ogień! 
Chłopak zignorował ją zupełnie i wyciągnął rękę - dłoń przeszła przez 
resztki spalonego krzaka jak przez powietrze. 
- Tak też sobie myślałem - stwierdził zadowolony. - Całe to ognisko o 
parę stóp i żadnego zapachu... Hej, ty, to jakaś trójwymiarowa projekcja, 
nie? - Ponieważ odpowiedziała mu cisza, podszedł do metalowej piłki i 
spróbował jej dotknąć; dłoń przeszła przez obraz bez oporu. - Tego też tu 
nie ma - oznajmił z satysfakcją. - A ty jesteś! 
- Nie musisz eksperymentować. Ja i okręt jesteśmy tu jedynie w postaci 
tak zwanego temporalnego echa. Materia nie może poruszać się w czasie, ale 
jej obraz i głos można przesyłać. Skończmy z tym, to dla ciebie zbyt 
trudne... 
- Jak na razie wszystko rozumiem - sprzeciwił się Don. - Mamy ze sobą 
kontakt, ale fizycznie nas tu nie ma, a i tak operacja taka pochłania 
olbrzymie ilości energii. Prawie wszystkie nasze elektrownie współpracują 
przy transferze czasowym. 
- Dlaczego? I przestań wreszcie kłamać! Żadnych wróżek i tym podobnych 
bajeczek. 
- Było to konieczne, gdyż tajemnica jest zbyt wielka dla nas, żebyśmy 
ją wyjawiali od razu, nie próbując wcześniej innych sposobów przekonania 
cię. 
- No to może wreszcie powiesz dla odmiany prawdę. Don siadł wygodnie i 
dodał: - Słucham! 
- Potrzebujemy twej pomocy, gdyż zagrożone jest całe nasze 
społeczeństwo. Ostatnio, według naszej skali czasu ma się rozumieć, 
wykryliśmy dziwne zakłócenia czasoprzestrzeni. Żyjemy jakiś milion lat w 
przyszłości jako dominujący gatunek na tej planecie. Wasza rasa wyginęła w 
wyniku kataklizmu, ale oszczędzę ci szczegółów. Coś zagraża teraz naszej 
rasie, zaczęliśmy badać to zagrożenie i okazało się, że mamy zostać 
ogarnięci przez falę prawdopodobieństwa, w wyniku której przestaniemy 
najprawdopodobniej istnieć, jako że z naszej własnej przeszłości nadciąga 
potężna fala migracyjna... 
- Czy ty nie potrafisz mówić po ludzku? Znaczy się tak, żeby dało się 
to zrozumieć? 
- Dam ci przykład z waszej własnej, ludzkiej literatury: jeśliby twój 
dziadek zginął bezpotomnie, nie narodziłby się twój ojciec, i ciebie także 
by nie było. 
-Ale jestem. 
- Mówię przecież: "jeżeli". Teraz zresztą nie pora na teoretyczne 
rozważania, gdyż mamy już niewiele energii. Upraszczając problem: 
prześledziliśmy nasze pochodzenie poprzez rozmaite mutacje i zmiany, aż 
dotarliśmy do tej pierwszej protojaszczurki, od której wywodzi się nasza 
rasa. 
- Zgaduję, że to ta, którą mam w klatce! 
-Ta - przyznała poważnie jaszczurka. - Gdzieś w tej okolicy urodzi 
potomstwo, a że skały w pobliżu jeziora są w pewien sposób radioaktywne, 
spowoduje to mutacje, w wyniku których zyskamy rozum. Stulecia później 
nasza rasa zapanuje nad całą planetą... Co nie nastąpi, jeśli nie 
otworzysz klatki. 
Don podrapał się w głowę i na wszelki wypadek zapytał: - I tym razem 
mówisz prawdę? Żadnych kantów? 
- Przysięgam na Saura. - Jaszczurka gorączkowo zamachała rękoma (albo 
przednimi łapami, jak kto woli). - Przysięgam na gwiazdy wieczne i sezony 
mleczne... 
- Przestań gadać do rymu - przerwał jej Don. - Nie cierpię wierszyków! 
Dobra, niech już będzie moja strata, nie chcę być odpowiedzialny za 
wytępienie całej rasy. 
I odgiął drut zamykający drzwi klatki. Kameleon spojrzał nań 
podejrzliwie jednym okiem, drugim zezując na otwarte drzwi. Jaszczurka w 
kombinezonie obserwowała wszystko w pełnej szacunku ciszy. 
- Zmiataj! - polecił Don, wytrząsając kameleona na trawę. 
Tym razem został właściwie zrozumiany - eks-więzień czym prędzej 
prysnął w krzaki. 
- No, to przyszłość mamy spokojną - oznajmił Don - albo przeszłość, 
jeśli o was chodzi. 
Jaszczurka i pojazd zniknęły bez jednego choćby dźwięku. - Moglibyście 
chociaż podziękować! - parsknął Don. Ludzie są lepiej wychowani. 
Zebrał teczkę i pustą klatkę z ziemi, otrzepał portki i ruszył w stronę 
domu. 
Nie zwrócił uwagi na nagły szelest w krzakach, toteż nie zauważył 
dorodnego kocura przemykającego z martwym kameleonem w pysku. 
A oprócz niego nie było już nikogo, kogo mogłoby to zainteresować. 
przekład : Jarosław Kotarski
powrót 

Harry Harrison

Konserwator 

Stary miał taki wyraz twarzy, jakby zamierzał powiedzieć coś mądrego i 
wzniosłego. Byliśmy sami w biurze, a ponieważ sądzę, że najlepszą obroną 
jest atak, zacząłem pierwszy. 
- Odchodzę. Nie wciskaj mi głodnych historii, jaką to brudną robotą 
musisz się zajmować, bo i tak mnie to nie ruszy. Wyraz jego twarzy nie 
zmienił się ani na jotę. Wdusił jeden z przycisków na biurku i na blacie 
pojawiła się płachta jakiegoś dokumentu. 
- To jest twój kontrakt - poinformował mnie uprzejmie. - Mówi on jak i 
kiedy możesz go zerwać. Stop stali i wanadu. To nie jest materiał, który 
możesz zniszczyć byle rozpylaczem, chłopcze! 
Zanim zdążył zareagować, ja pochyliłem się do przodu i wyłuskałem mu 
arkusz z dłoni. Tym samym ruchem ciągłym wyrzuciłem go w powietrze i nim 
zdążył opaść trafiła go wiązka z mojego miotacza. Nie jestem specjalnie 
utalentowanym wynalazcą, ale Solar mi się udał - na podłogę opadły nie 
dające się odczytać strzępki materii. Stary wdusił ponownie guzik i drugi, 
srebrzyście połyskujący arkusz znalazł się na blacie biurka. Jego twarz 
była jeszcze bardziej zatroskana niż przed chwilą. 
- Powinienem ci powiedzieć, że to był duplikat twojego kontraktu tak, 
jak ten zresztą też - tu stuknął palcem w arkusz. - A tak na marginesie, 
to odciągam z twojej wypłaty trzynaści kredytów za duplikat i sto tytułem 
kary za użycie broni w zamkniętym pomieszczeniu. Przechodząc zaś do 
rzeczy, to tu jest napisane, że nie możesz zerwać umowy w takich warunkach 
jak obecne, czyli po prostu bez powodu. Dlatego też nie mówmy już o tym. 
Mam dla ciebie małą robótkę, z rzędu tych, które lubisz. Naprawa. Beacon 
Centurii przestał działać. To beacon typu Mark IIL.. 
- Jaki typ powiedziałeś? 
Być może nie był to z mojej strony szczyt uprzejmości przerywanie mu w 
połowie słowa, ale jeśli ktoś tak jak ja zajmuje się naprawą i konserwacją 
beaconów hiperprzestrzennych w całej Galaktyce i to od ładnych paru lat, 
to ma prawo trochę w siebie zwątpić, jeśli słyszy po raz pierwszy o jakimś 
nieznanym typie. 
- Mark III - powtórzył uprzejmie Stary. - Nie przejmuj się, ja też nic 
o takim nie słyszałem dopóki archiwum nie znalazło jego danych. To jeden z 
pierwszych typów, a po mojemu, lokalizacja na jednej z planet układu 
Centurii wskazuje na to, że może to być zgoła pierwszy, jaki w ogóle 
powstał. 
To co przeczytałem w dokumentach, które zdążył w międzyczasie wyjąć z 
szuflady, zjeżyło mi włosy na głowie. 
- Przecież toto ma ponad dwieście metrów wysokości i jeszcze Bóg jeden 
wie, jak to wygląda. Jestem konserwatorem, a nie archeologiem. Tym czymś, 
co ma w dodatku dwa tysiące lat powinni zająć się archeolodzy. Zamiast 
szukać tego rupiecia, lepiej zbudować nowy! 
Na to kazanie Stary założył kciuki za kamizelkę i zaczął czterdziestą 
lekcję Obowiązków Kompanii i Moich Osobistych Kłopotów. 
- Ten departament jest oficjalnie nazwany Inwestycje i Naprawy, a 
powinien nazywać się Kupa Kłopotów. Nie muszę ci przypominać, że beacony 
hiperprzestrzenne powinny funkcjonować wiecznie albo coś koło tego. Kiedy 
któryś wysiada, to nigdy nie jest wypadek, a naprawa nigdy nie ogranicza 
się do wymiany jednej śrubki. A poza tym zainstalowanie nowego beaconu 
zajęłoby ponad rok - to po pierwsze, jest diabelnie drogie - to po drugie, 
ten zabytek jest jednym z najważniejszych - to po trzecie, a w 
podprzestrzeni są w tej chwili cztery statki w zasięgu piętnastu lat 
świetlnych, które są unieruchomione - to po czwarte. 
To był tupet! Mówić takie rzeczy m n i e , który robił całą brudną 
robotę, podczas gdy on płaszczył swoją szlachetną dupę w klimatyzowanym 
biurze! 
- Poza tym - kontynuował - guzik mnie obchodzi, że jesteście bandą 
oszustów na skalę kosmiczną. Nie interesuje mnie, co robicie w wolnym 
czasie - szantaż, kradzieże - każdy robi to, co lubi. Jeśli chodzi o was, 
łobuzy albo konserwatorzy, co kto woli, to możecie wieszać się nawzajem, 
byle tylko statki szły tam, gdzie mają i beacony były sprawne! 
Sądząc po optymistycznym akcencie był to koniec miłej pogawędki, toteż 
zebrałem ze stołu makulaturę i udałem się ku drzwiom. Gdy już miałem 
klamkę w ręku, dogoniły mnie jeszcze jego słowa: 
- I nie radzę ci wysilać się nad jakimś dowcipnym sposobem wyłgania się 
z kontraktu. Możemy zablokować twoje konto na Aląd II, zanim zdążysz 
poprosić o wypłatę. 
Uśmiechnąłem się z wyższością i opuściłem pomieszczenie. Jego szpicle 
zaczynali pracować na swoją pensję. Co prawda, nigdy nie liczyłem na to, 
że uda mi się utrzymać to konto w tajemnicy w nieskończoność, ale mogli z 
tym poczekać parę dni. Przemierzając hall zastanawiałem się nad sposobem 
bezkolizyjnego wyciągnięcia swoich pieniędzy, wiedząc jednocześnie o tym, 
że w tym samym czasie Stary rozmyśla nad problemem wręcz odwrotnym. Było 
to na dłuższą metę zbyt męczące, toteż skręciłem do najbliższego baru. 
W czasie, gdy ekwipowano moją łajbę, zająłem się obraniem 
najdogodniejszej marszruty. Najbliżej zniszczonego beaconu znajdowała się 
klasyczna Beta na circinusie. Postanowiłem zacząć od niej. Z mojego 
aktualnego miejsca pobytu był to drobiazg - jakieś dziewięć dni 
hiperprzestrzeni. 
Żeby zrozumieć istotę beaconów należy najpierw pojąć hiperprzestrzeń. 
Nie jest to, według mnie, specjalnie skomplikowane zadanie, tym niemniej 
znam niewielu, którzy by to potrafili. Największą trudność sprawia pojęcie 
tego, czego praktycznie nie ma, bo nie sposób tego zobaczyć, a nie dość, 
że istnieje, to jeszcze rządzi się pewnymi stałymi regułami. Najważniejszą 
z nich jest ta, że nie ma w niej niczego, co umożliwiałoby orientację. Do 
tegoż właśnie celu służą budowane na różnych planetach beacony, czyli 
źródła potężnych strumieni promieniowania, które umożliwia poruszanie się 
statkom w hiperprzestrzeni. Każdy z nich ma swój system pulsacji 
odróżniający go od pozostałych w celu identyfikacji, a do normalnego skoku 
potrzebne jest współistnienie przynajmniej czterech takich źródeł. Do 
dłuższych podróży potrzeba większej ich liczby. W ten prosty sposób 
wychodzi na to, że podstawą bezpieczeństwa i możliwości skoków w ogóle 
jest ciągłe działanie wszystkich beaconów. Pięknie to brzmi, gdy tymczasem 
jeden z nich, o podstawowym znaczeniu, najzwyczajniej w świecie zamilkł. W 
takich właśnie chwilach okazuje się, że ta banda wykolejeńców, jak nas 
Stary łaskawie nazywał, czyli konserwatorzy, są potrzebni. Na wyposażeniu 
mamy specjalnie projektowane jednostki wyposażone praktycznie we wszystko, 
co może i nie może się przydać - ot, taki latający przegląd ludzkiej 
produkcji i pomysłowości. Maszyny są jednoosobowe, gdyż komplet robotów 
naprawczych, jakim dysponuje jednostka, wystarczyłby od biedy na 
wybudowanie nowego beaconu, tak więc więcej jak jeden człowiek do 
kierowania nimi byłby czystą rozrzutnością. Problemem jest samotność, gdyż 
do uszkodzonego beaconu nie można dolecieć w hiperprzestrzeni - po prostu 
nie wiadomo dokąd ma się lecieć - toteż trzeba podróżować w klasycznej 
przestrzeni, co niekiedy trwa długie miesiące. 
Zgodnie z tą regułą wziąłem namiar na najbliższy czynny beacon i 
wybrałem przybliżone koordynaty Alfy Centauri. Gdy znalazłem się ponownie 
w normalnym świecie, wylazłszy ze środka niczego, okazało się, że nieźle 
trafiłem - komputer stwierdził, że normalna podróż przyświetlna potrwa 
sześć tygodni. Nie mam pojęcia skąd był tego taki pewien, ale komuś 
musiałem przecież zaufać, toteż chcąc nie chcąc zgodziłem się z nim i 
poszedłem spać. 
W tym czasie prawie zakończyłem korespondencyjny kurs nukleoniki i 
przebudowałem po raz dwudziesty moją karierę. Kursu tego nie robiłem 
bynajmniej dla zaspokojenia moich zboczonych ambicji. Powód był o wiele 
bardziej prozaiczny - firma podwyższała pensję w miarę zdobywania 
dodatkowych specjalności przez konserwatorów. Oszalały funkcjonalizm! 
Oczywiście ten kretyn włączył alarm planetarny, gdy smacznie spałem, a 
Alfę Centauri ledwie było widać na ekranie. Elektroniczny sadysta! Tym 
niemniej, gdy osiągnęliśmy parkingową drugiej planety, na której ponoć 
zbudowano ten beacon, byłem w miarę przytomny. Ze starożytnych szpargałów 
po parogodzinnym wysiłku wywnioskowałem lokalizację, ale kształtu samego 
beaconu nie byłem już w stanie odgadnąć. Zresztą poza informacjami, że 
jest to bagnisko - tropikalna planeta - niewiele z tych papierów wynikało. 
Koordynaty stanowiłyby niezłą zagadkę dla bardziej lotnych umysłów niż 
mój. W takiej robocie jak moja człowiek szybko uczy się dbać o własną 
skórę, toteż wysłałem na rekonesans Szperacza, sam pozostając poza 
atmosferą. Jako punkty orientacyjne, ci dowcipnisie z zeszłych wieków 
podały dwa szczyty górskie - beacon miał być pomiędzy nimi. Po sześciu 
godzinach latania Szperacz namierzył fragment pasujący do tego opisu. 
Obniżyłem go i zająłem się oglądaniem doliny leżącej między tymi 
szczytami. Obraz zafalował, zgasł, po czym na ekranie wyłoniła się 
wstrząsająca w swym ogromie kamienna piramida. Posłałem Szperacza na parę 
okrążeń okolicy, tak w celu zaspokojenia wyobraźni, jak i w celu 
przeszukania. W promieniu dziesięciu mil jedyną rzeczą, która wystawała 
ponad błota w sposób zauważalny, była piramida. Ale to nie był mój beacon. 
Z nudów opuściłem Szperacza trochę niżej, aby móc lepiej obejrzeć to 
kuriozum. Budowla była z ciosanego kamienia, surowa w swej prostocie, 
nigdzie śladu jakiegokolwiek ozdobnika czy innej dupereli. Na samym 
szczycie znajdował się pokaźny zbiornik z wodą. Zaskoczyłem dopiero po 
paru chwilach. Poleciłem Szperaczowi stale krążyć wokół piramidy i 
zacząłem szukać w dokumentacji. Po chwili byłem już w domu - beacon Mark 
III miał na górze zbiomik wody służący do chłodzenia reaktora. Wniosek był 
wstrząsający - jeśli zbiomik tu jest, to cała reszta też - wewnątrz. 
Tubylcy, którzy oczywiście nie zostali nawet wzmianką zaszczyceni przez 
tego idiotę, który sporządzał dokumentację, zbudowali po prostu małą 
piramidkę wokół aparatury. Ponowny rzut oka przekonał mnie o słuszności 
tej tezy - ściany piramidy, pięknie teraz widoczne, gdyż Szperacz latał w 
kółko o jakieś dwadzieścia metrów od jej boków, oblepione były ferajną. 
Były to półtorametrowe jaszczurki, obdarzone bez wątpienia inteligencją, 
gdyż zajmowały się właśnie próbami strącenia Szperacza za pomocą strzał i 
innych kamlotów. Przerwałem im tę radosną twórczość, włączając 
automatycznego pilota na kurs powrotny do statku. Po wykonaniu tej 
istotnej czynności zrobiłem sobie zasłużonego drinka. Faktem jest, że 
miałem na swoim koncie niezłe osiągnięcia, jak dotąd - nie dosyć, że 
znalazłem aparaturę, co prawda wewnątrz kamiennej budowli (ale to jest już 
szczegół techniczny), to jeszcze dość skutecznie rozwścieczyłem te 
stworki, które ją zbudowały. Świetny początek, który, jak sądzę 
zapoczątkowałby u silniejszego ode mnie alkoholizm. Całe szczęście, że już 
mi to nie zagrażało. 
Konserwatorzy omijają wszelkie lokalne cywilizacje jak rejony objęte 
prohibicją, z tego też powodu, jak i zresztą paru innych równie dobrych, 
beacony są budowane na nie zamieszkanych planetach. Jeśli przypadkiem 
zdarza się inaczej, to sytuuje się go w miejscach raczej niedostępnych. A 
tu co? Umieścili sobie aparaturę w samym środku miłego, domowego bagienka, 
które jeszcze awansowało przez to ani chybi na miejscową świętość. No cóż, 
nie pozostało mi nic innego, jak nawiązać kontakt. A jak wiadomo niezbędna 
do tego jest znajomość lokalnego języka. A na to byłem już przygotowany. 
Dosyć dawno temu wymyśliłem sobie szpicla ogłupiającego w sposób totalny. 
Nikt nie zwróciłby na niego uwagi, nawet w środku miasta - ot, zwykły 
trzyfuntowy kamień. Jedynym problemem było nie rzucające się w oczy 
umieszczenie go. Zlokalizowałem miejscową metropolię jakieś tysiąc metrów 
od piramidy i posłałem w nocy Szperacza ze szpiclem w pojemniku. Wylądował 
przy tutejszej drodze i do połowy wleciał w muł. Rankiem, gdy pojawił się 
pierwszy egzemplarz tubylca, uruchomiłem rejestrację głosu i obrazu. 
Gdzieś po pięciu lokalnych dniach w pamięci translatora był wystarczający 
zapas słów do prowadzenia konwersacji. Przyszedł czas na doświadczenia. 
Wybrałem jednego tubylca, który przechodził koło szpicla dzień w dzień, 
umieściłem w rowie dodatkową aparaturę i pewnego pięknego poranka 
przyszedł czas na kontakt. Gdy podszedł tego ranka w pobliże stanowiska, 
odezwałem się: 
- Witaj o Goat, mój wnuku! To ja - duch twojego dziadka! Przemawiam do 
ciebie z zaświatów - to, co powiedziałem, zgadzało się z miejscową religią 
tak, że szansa wykrycia kłamstwa była minimalna. 
Zanim zdołał na tyle dojść do siebie, aby wziąć nogi za pas, 
przekręciłem dźwigienkę i na drogę sypnęły się dwa naszyjniki tutejszych 
muszli, czyli lokalnej waluty. 
- Masz tu trochę gotówki z zaświatów, jestem bowiem z ciebie 
zadowolony, chłopcze. Przyjdź tu jutro, to trochę porozmawiamy. 
Z zadowoleniem stwierdziłem, że mój podopieczny najpierw się ukłonił, a 
potem złapał muszle i ruszył tak, że aż błoto pryskało. Poza tym, że 
gotówka nie pochodziła z zaświatów, lecz z jednego z magazynów, wszystko 
się zgadzało. Po tym trudnym początku dziadek z wnuczkiem odbyli wiele 
szczerych rozmów w przydrożnym rowie. Dla obu były one owocne. Trochę 
mniej dla okolicznych sklepów. Tym niemniej dowiedziałem się tego, czego 
potrzebowałem z historii i współczesności jaszczurek i nie były to miłe 
informacje. Z bieżących nowości najważniejszą była mała, religijna 
wojenka, jaka toczyła się naokoło piramidy. 
Oczywiście wszystkiemu byli winni moi kretyńscy przodkowie budujący 
beacon. Żadnemu z nich nie wpadło do łba, że mrowiące się w okolicznych 
bagnach tałatajstwo może stać się rasą inteligentną i zainteresować się 
aparaturą jako tworem czysto religijnym. Co notabene nastąpiło. Dolinę 
uznano za świętą, beacon za świątynię, dorobiono opakowanie, a wodę użytą 
do chłodzenia, która była odprowadzana do rezerwuaru oczyszczającego, za 
magiczny płyn bogów. Co ciekawe, to tym tu, radioaktywność wody wcale nie 
przeszkadzała, wprost przeciwnie-wywoływała w nich korzystne mutacje. No 
cóż, co kraj to obyczaj. Dla dopełnienia całości zbudowali w pobliżu 
miasto i przez stulecia żyli w szczęściu i spokoju. Specjalna kasta 
kapłanów zajmowała się obsługą świątyni. Wszystko było piękne do pewnego 
dzionka, jakieś pięć miesięcy temu. Wtedy to jeden z nich bądź na skutek 
wybujałych ambicji, bądź innych zaburzeń psychicznych wtargnął do wnętrza 
świątyni i coś tak pomajstrował (to moja teoria), znaczy rozgniewał bogów 
(to ich teoria), że święta woda przestała lecieć. Konsekwencją tego była 
rewolucja, masakra i zmiana kapłanów (starzy przenieśli się na zasłużony 
odpoczynek w zaświaty). Nowa banda kapłanów strzegła świątyni, ale wody 
jak nie było, tak nie ma. 
Rozeźlone społeczeństwo założyło oblężenie świątyni oraz niesolidnych 
kapłanów i czekało na cud. A moja osoba miała ni mniej ni więcej tylko 
wleźć w sam środek tej kotłowaniny, żeby naprawić ten mebel. 
Pomyślawszy o tym przytargałem prefabrykaty pianolitu i na podstawie 
trójwymiarowego modelu wnuczka sporządziłem sobie kombinezon 
przypominający tubylca. Sam sobie się raczej podobam, ale wolałem nie 
ryzykować pokazywania się we własnej osobie - okaże się, że nie jestem w 
ich typie i co...? Nie wyglądałem w tym przebraniu jak jeden z nich, ale o 
to mi chodziło. Nie miałem być tubylcem, tylko ich wyobrażeniem o duchach. 
Logiczne. Jeślibym na ten przykład żyjąc w starożytnym Egipcie spotkał 
przedstawiciela rasy zamieszkującej Spician i wyglądającej jak 
dwudziestostopowa krzyżówka ośmiornicy z befsztykiem sądzę, że w trybie 
pospiesznym opuściłbym miejsce spotkania. Co innego, gdyby gość miał 
kształty humanoidalne - pewnie bym został, a na pewno nie zrobiłbym 
odwrotu tak pośpiesznie. Tak więc założyłem stelaż, potem twarzowy, 
zielony plastik jako skórę i upchnąwszy elektroniczny ekwipunek w ogonie 
przymocowanym do pasa systemem klamer i dźwigni, stanąłem przed 
lusterkiem. Wstrząsające, ale efektowne. Ogon ciągnął mnie do tyłu, przez 
co poruszałem się z dostojeństwem kaczki, ale to tylko wzmagało 
autentyczność postaci. Wsadziłem na głowę łeb z kamerami zamiast oczu i 
zadowolony z siebie, podczepiwszy się pod szpicla ustrojonego na 
podobieństwo pterodaktyla powędrowałem w dół, kierując się na wejście do 
piramidy. Wyglądało to na autentyczne zstąpienie z nieba i wywarło podobny 
efekt. Pierwszy, który mnie dojrzał, uciekł z takim wrzaskiem, że 
lądowałem na zupełnie pustym placu. 
Uniosłem ramiona gestem proroka i ryknąłem: - Witajcie czcigodni słudzy 
Wielkiego Boga! 
Translator zadziałał, głośniki też i wspaniałe echo odbiło się od ścian 
piramidy. Zadowolony z efektu, jaki wywołałem wśród zbiegowiska, 
kontynuowałem: 
- Chciałbym pomówić z wami, Czcigodni! 
Zanim zdołali zdecydować się na jakąś konstruktywną odpowiedź wszedłem 
do środka. Sala była niezbyt okazała w porównaniu z resztą budowli i mam 
nadzieję, że nie złamałem zbyt wielu tabu naraz. Na końcu była sadzawka 
wypełniona błotem z ciekawym gadem w środku. Osobnik ów zerknął na mnie 
wzrokiem śniętej ryby i coś tam zabulgotał. Słuchawka w moim uchu 
wyszeptała: 
- Skąd w imię trzynastu demonów żeś się tu wziął? Skłoniłem się 
uprzejmie i odparłem: 
- Przybywam z misją i posłaniem od twoich przodków. Chcę wam pomóc 
odzyskać Świętą Wodę. 
Szef opadł w błoto, że ledwie oczy mu wystawały i prawie słyszałem 
wysiłek, z jakim trawił te nowiny w głębinach swojej czaszki. W końcu 
musiał je jednak przetrawić, bo go poderwało i wyciągnąwszy paluch ku 
mnie, wrzasnął: 
- Jesteś kłamcą! Nie jesteś naszym przodkiem! My... 
- Zamknij się! - mój ryk był jeszcze efektowniejszy, bo prawie go 
utopił. - Powiedziałem ci, że jestem wysłańcem przodków, a nie, że jestem 
jednym z nich. Nie waż mi się sprzeciwiać, bo przodkowie zwrócą się 
przeciwko tobie. 
Dla poparcia moich słów rzuciłem w odległy kąt świątyni granat. 
Wywaliło twarzową dziurę w podłodze i spowodowało efektowny kłąb dymu. 
Szef przemyślał widać sprawę, bo zaczął gadać z sensem - zwołał radę 
kapłanów. Gulgotaliśmy i chrząkaliśmy ponad godzinę i w efekcie 
poczłapaliśmy w głąb budowli - do pancernych drzwi strzeżonych przez dwóch 
wartowników. Gdy zaczęły się otwierać, szef zwrócił się do mnie: 
- Bez wątpienia wiesz, że zasadą ustaloną od wieków jest, że w Miejsce 
Najświętsze ze Świętych może wejść jedynie osoba ślepa. 
Założę się, że ogłaszając mi tę nowinę uśmiechał się. Jego trzydzieści 
parę zębów błysnęło w świetle łuczyw. Wyglądało to, wypisz wymaluj, jak 
ujmujący uśmiech wykonany przez zepsuty zamek błyskawiczny. Wyczekałem, aż 
zbliżył rozpalone żelazo, przygotowane bez wątpienia na moją cześć do 
prawego obiektywu, po czym odezwałem się: 
- Oczywiście, że oślepianie jest słuszne, ale musisz trochę poczekać w 
-moim przypadku. Potrzebuję swoich oczu do naprawy Świętej Wody. Gdy 
popłynie znowu, oślepisz mnie, gdy będę wychodził z Najświętszego ze 
Świętych Miejsc. 
Zastanawianie się nad tą możliwością zajęło mu półtorej minuty, po czym 
zgodził się ze mną. Lokalny kat sapnął zawiedziony i drzwi stanęły 
otworem. Po chwili byłem sam w ciemności. Lecz nie na długo. Obok mnie 
zmaterializowało się trzech oślepionych kapłanów, którzy bez słowa 
zaprowadzili mnie do solidnych drzwi z napisem MARK III BEACON - WSTĘP 
TYLKO DLA OSÓB UPOWAŻNIONYCH. Stwierdziłem, że wydaję się sobie osobą jak 
najbardziej upoważnioną, toteż otworzyłem drzwi i wszedłem, zostawiając 
trzech przewodników po ich drugiej stronie, po c.zym starannie je za sobą 
zamknąłem. 
Pierwszą rzeczą, jaką uczyniłem, było pozbycie się kostiumu, którego 
stelaż nie byt specjalnie wygodnym przyodziewkiem. Następnie wziąłem się 
za dokumentację i zlokalizowałem sterownię. Awaryjne oświetlenie udało mi 
się uruchomić już po piętnastu minutach. Zadziwiające, ale na pierwszy 
rzut oka, nic tu nie wyglądało na zniszczone. Zgodnie z oczekiwaniami 
jedna z jaszczurek zapałała chęcią wiedzy i dobrała się do skrzynki z 
bezpiecznikami. Pomajstrował sobie ten obiecujący młodzian, w wyniku czego 
wywaliło wszystkie bezpieczniki i cały ten interes wyłączył się. To był 
problem. A w zasadzie początek problemów, gdyż bezpośrednim skutkiem tego 
było wylanie się chłodziwa, a pośrednim usunięcie paliwa z reaktora, aby 
uniknąć reakcji łańcuchowej. Tym niemniej pradziadkowie budowali dobrze - 
ponad dziewięćdziesiąt procent maszynowni było bez zarzutu po przeszło 
dwóch tysiącach lat. 
Sporządziłem listę części i wysłałem zamówienie na statek. Szperacz 
przywiózł to wszystko w nocy i odleciał nie zauważony. Nazajutrz miałem 
niezłą zabawę obserwując kapłanów targających cały ten ładunek pod moją 
komendą. 
Sama naprawa była dziecinnie prosta i zajęła mi zaledwie dziesięć 
godzin. Byłem na tyle zadowolony, że zainstalowałem jeszcze w odpływie 
wody drobiazg nadający wodzie zielonkawy kolor. Według moich obliczeń 
powinien pracować około pięćset lat. Wodę włączyłem dopiero rano, żeby 
efekt był większy. Faktycznie był - radosny ryk tłumu przeniknął nawet do 
mnie przez zwały kamienia. Zupełnie nieźle musiało się to prezentować na 
zewnątrz. Dopiąłem kombinezon i podążyłem ku drzwiom i niezwykle radosnej 
emocji związanej z wypalaniem oczu. Ślepi kapłani oczekiwali mnie w 
korytarzu za pierwszymi drzwiami i wyglądali na mniej szczęśliwych niż 
zazwyczaj. Zrozumiałem dlaczego, gdy spróbowałem je otworzyć. Były 
zamknięte na wszystkie możliwe sposoby - jak zdążyłem się zorientować, 
miejscowe jaszczurki były asekurantami. 
- Zostało postanowione - odezwał się jeden z nich - że pozostaniesz tu 
na zawsze, aby pilnować Świętej Wody. My pozostaniemy tu także, aby ci 
służyć i zaspokajać twoje potrzeby. 
Oszałamiająca perspektywa - nic, tylko szczyt moich marzeń - spędzić 
resztę moich dni w zamkniętym beaconie z trójką ślepych jaszczurek! Ich 
troskliwość o moją osobę była naprawdę wzruszająca. Tyle że nie lubię 
czułych gadów. 
- Co?! Ośmielacie się zakłócać wolę przodków?! - odpaliłem wzmacniacze 
na pełną moc i o mało nie rozwaliło mi uszu. 
Wyciągnąłem mojego Solara i wywaliłem magazynek w drzwi. Jak należało 
się spodziewać zamek zniknął, a drzwi stanęły otworem. Zanim moi 
opiekunowie zdążyli zrozumieć, co się dzieje, złapałem ich kolejno za 
karki i wystawiłem za drzwi. Zanim zamknąłem je dokładnie za sobą, musieli 
osiągnąć już koniec schodów. Sądząc z odgłosów, wpadli właśnie do sali z 
bajorkiem. Pognałem za nimi i dopadłem szefa zanim nagromadzony tłum 
zdążył wyjść z osłupienia. Fakt faktem że miał on nader dobrze rozwinięty 
instynkt samozachowawczy - zdążył się prawie zanurzyć, zanim go dopadłem i 
wyciągnąłem z bajora. - Co za chamstwo! - tym razem przykręciłem 
wzmacniacz, bo jeszcze mi dzwoniło w uszach po poprzednim występie. - Za 
karę przodkowie zdecydowali, że dostęp do Świętej Wody będzie zamknięty na 
zawsze. Ale w swojej dobroci pozwalają jej płynąć. 
To mówiąc wypaliłem w stronę schodów, robiąc tam wcale niezgorszy 
zawał. Razem z zaspawanymi laserem drzwiami powinno ich to wystarczająco 
zniechęcić do prób odkrywczych. - A teraz czas na uroczystość! 
Ponieważ miejscowy kat był jak reszta osłupiały, nie tracąc czasu na 
perswazje zabrałem mu żelazo i wsadziłem sobie w oba oczodoły. Kamery 
szlag trafił, a plastik dał wcale niezły smród. Wstrząsnęło to wszystkimi, 
mną prawie też. Zanim zdążyli wpaść na jeszcze jakiś wspaniały pomysł, 
przekręciłem wajchę i mój sfałszowany pterodaktyl wleciał do środka. 
Oczywiście, z wypalonymi oczami nie byłem w stanie dojrzeć go, ale szczęk 
karabińczyków umocowanych na moich ramionach był najpiękniejszym 
dźwiękiem, jaki słyszałem w ciągu ostatnich paru tygodni. A potem 
poczułem, że lecę. Gdy uznałem, że jestem wystarczająco wysoko, zdjąłem z 
siebie łeb i spojrzałem na malejącą piramidę. Tłum rozanielonych 
jaszczurek kłębił się w radioaktywnej sadzawce. Zrobiłem rachunek 
sumienia. Wyszło nawet nieźle: po pierwsze - beacon naprawiony; po drugie 
- wejście było totalnie zatkane, tak że przyszłe ewentualne sabotaże, 
wypadki czy przypadki były wykluczone; po trzecie - kapłani powinni być 
zadowoleni - woda znowu płynęła, moje oczy były wypalone, a oni znowu 
kierowali interesem; po czwarte - do następnej naprawy przyślą już innego 
konserwatora, bo nie nastąpi ona tak szybko i to było właśnie to, co 
cieszyło mnie najbardziej. 
przekład : Jarosław Kotarski 
powrót 

Harry Harrison

Kosmiczne szczury z BGW

Co za przyjazne odruchy... o, ten stołek się nada. Won ze starym Phrnnx 
niech odeśpi swoje na podłodze. Krddle zawsze mają słabą głowę, starczy 
trochę tlnnx, a już lecą z nóg i zostaje po nich tylko dym tego ich 
piekielnego zielska, krmm. Tak, raz flnnx... oj... przykro mi z powodu 
tego rękawa. Gdy wyschnie, da się zdrapać nożem. Twoje zdrowie... Oby ci 
się dysze nigdy nie zatkały, gdy będziesz miał bandę kpnnz na ogonie. 
Nie, przykro mi, nigdy o tobie nie słyszałem. Ostatnio zbyt wielu 
dobrych ludzi młodo odchodzi z tego padołu, właśnie! Ja? Też nie 
słyszałeś? Możesz mi mówić Panie Sierżancie... Mówiłem o dobrych 
ludziach... ale on był najlepszy Nazywaliśmy go Dżentelmen Jax. Miał 
jeszcze inne imię, ale tam, na jego planecie, czeka na niego jedna 
dziewczynka, która pilnie śledzi wszystkie lśniące szlaki, wypatruje, 
kiedy on nadleci z powrotem z głębokiej próżni. Czeka na swego chłopa. Ze 
względu na nią właśnie nazwaliśmy go Jax. Jemu by się to spodobało, jej 
chyba też, gdyby wiedziała, ale do dzisiaj to już pewnie posiwiała lub 
wyłysiała i może artretyzmu dostała od tego przesiadywania w oknie i 
wyglądania, czy luby wraca, ale to już inna historia, i na Oriona, ja jej 
nie opowiem. Dobre to, no to po łyku... Jasne, że dobry tlnnx musi 
wydzielać zielone opary... Lepiej zamknij oczy, gdy pijesz, bo inaczej 
oślepniesz na tydzień, na Mrddl! Że co? Mrddl to imię świętego proroka! 
Właśnie, wiem, co myślisz. Jak taki stary szczur kosmiczny mógł dać się 
wrobić w wyprawę na kraniec Galaktyki, gdzie gwiazdy świecą buraczkowo i 
fotony mają pętlę? Powiem ci, co teraz robię: upijam się jak planizziański 
pfrdftl, ot co. Podobno to świństwo wymazuje wspomnienia, a o to właśnie 
mi chodzi. Cygnus w dupę... Popatrz tylko na te szramy na moich dłoniach. 
Każda to osobna historia. I jeszcze te, co mam na plecach, i te na... 
Dobra, o nich innym razem. Jasne, że ci opowiem, to szczera prawda, klnę 
się na święte imię Mrddla, chociaż przyznaję, że zmienię to i owo. Wiesz, 
dla dobra tej dziewczyny... 
Słyszałeś opowieść o BGW? Skoro tak wytrzeszczyłeś gały, to musiałeś 
słyszeć. Właśnie, Pan Sierżant, którego tu widzisz, był jednym z 
pierwszych Kosmicznych Szczurów z BGW, a facet znany jako Dżentelmen Jax 
był wtedy moim kumplem. Niech Wielki Kramddl przeklnie jego imię i zaćmi 
mi wspomnienia tych dawnych dni, gdy ujrzałem go po raz pierwszy .. 
-Absolwenci, ba-a-CZNOŚĆ! 
Stentorowy głos sierżanta wcisnął się natrętnie w uszy ustawionych w 
idealnych szeregach kadetów. Na ów fatalny rozkaz sto trzy wypolerowane do 
oślepiającego połysku buty uczyniły co trzeba i osiemdziesięciu siedmiu 
absolwentów stanęło na baczność (trzeba dodać, że niektórzy pochodzili z 
obcych światów i mieli rozmaitą liczbę kończyn). Ani oddech nie mącił 
ciszy, ani powieka nie drgnęła, gdy pułkownik von Thorax stanął przed 
kadetami i spojrzał na nich przez monokl osadzony przed szklanym okiem. 
Miał też krótko przycięte, siwe włosy, sztywne jak drut kolczasty, oraz 
idealnie skrojony i wyprasowany czarny mundur. W stalowych palcach 
sztucznej lewej ręki trzymał papierosa z krmml. Sztuczna prawa ręka 
uniosła odzianą w czarną rękawicę dłoń do salutu. Serwomotorki zawyły z 
cicha, gdy sztuczne płuca i otrzewna poruszyły się przy głębokim oddechu 
poprzedzającym wyryczenie komendy. 
- Spocznij! I słuchać. Jesteście wybrańcami, ludźmi i nieludźmi 
pochodzącymi z wszystkich cywilizowanych światów Galaktyki. Sześć milionów 
czterdziestu trzech kadetów zaczęło pierwszy rok kursu i większość z nich 
odpadła. Wykruszyli się na różne sposoby. Niektórzy po prostu nie dorośli 
do sprawy, niektórych trzeba było usunąć i zastrzelić za grzech sodomii. 
Inni durnie wierzyli, że wieczna wojna jest czymś zbytecznym. Ich też 
trzeba było zastrzelić. Słabi ginęli lub odchodzili, aż został sam zdrowy 
rdzeń, czyli WY! Gwardziści z pierwszego rocznika BGW! Gotowi nieść 
dobrodziejstwa cywilizacji do gwiazd. Gotowi wreszcie się dowiedzieć, co 
oznacza skrót BGW! 
Z szeregu gardeł dobył się ryk męskiego entuzjazmu i wrócił echem 
odbity od ścian stadionu. Na znak von Thoraxa stadion nakryty został 
olbrzymią i nieprzezroczystą tarczą kryjącą murawę przed oczami i uszami 
szpiegów żywych i elektronicznych. Radosny wrzask umilkł natychmiast, gdy 
tylko pułkownik uniósł dłoń. 
- Gwardziści, nie będziecie osamotnieni w waszej walce, nie sami 
poniesiecie płomień cywilizacji pod obce, barbarzyńskie słońca. Każdy z 
was będzie miał u boku wiernego kompana. Ty tam, ze skraju pierwszego 
szeregu, krok do przodu! Na spotkanie waszego towarzysza! 
Wywołany gwardzista dzielnie huknął obcasami, zrobił trzy sprężyste 
kroki i znów strzelił obcasami. Niczym echo odpowiedział mu dziwny odgłos 
dochodzący z wrót szeroko otwartych na stadion. Wszystkie oczy zwróciły 
się odruchowo w kierunku bramy, z której wyłonił się... 
Jak to opisać? Jak opisać trąbę powietrzną, gdy porwie i wtłoczy w swój 
lej, jak opisać burzę, kosmiczny sztorm unoszący przez przestwór? To coś 
było równie nieokreślone jak żywioł. 
Stworzenie mierzyło ze trzy metry i miało szpetny łeb z zaślinioną i 
zębatą paszczą. Poruszało się niczym nawałnica na czterech pneumatycznych 
nogach, każdej zakończonej pazurami rysującymi wyłożoną supertwardym 
imperwitem podłogę. Istne monstrum zrodzone w złym śnie. Zmora zawyła, aż 
wszystkim dreszcz przeszedł po plecach. 
- Oto właśnie! - ryknął pułkownik von Thorax, też zapluwając się 
czerwoną śliną. - Oto wasz wierny towarzysz, mutawielbłąd, zmutowany 
potomek szlachetnych stworzeń żyjących na Starej Dobrej Ziemi, symbol i 
duma BGW, czyli Bojowej Grupy Wielbłądziej! Gwardzisto, poznaj swojego 
wielbłąda! 
Wybrany gwardzista podszedł bliżej i uniósł rękę, by powitać dumne 
zwierzę. Dumne zwierzę po prostu odgryzło mu dłoń. Okaleczony zaczął 
pojękiwać, przez szeregi przeszedł szmer zdumienia. Treserzy wielbłądów 
zagonili pałkami zwierzę z powrotem do bramy, tymczasem służba medyczna 
nałożyła gwardziście opatrunek na kikut i odciągnęła jego ciało na bok. 
- To była pierwsza lekcja, jak postępować z bojowymi wielbłądami! - 
krzyknął pułkownik. - Nigdy nie podnoście na nie ręki. Pewien jestem, że 
wasz kolega nigdy nie powtórzy swego błędu. Sztuczna ręka nie pozwoli mu o 
tym zapomnieć, cha, cha! Następny wystąp! Przyprowadzić wielbłąda! 
Wielbłąd przygalopował, huknął kopytami i zarżał jak podczas szarży. 
Tym razem gwardzista trzymał łapy przy sobie i wielbłąd odgryzł mu głowę. 
- Obawiam się, że nie fasuje się gwardzistom sztucznych głów - 
zażartował pułkownik. - Uczcijmy minutą ciszy naszego towarzysza, który 
odszedł do wielkiego rajskiego kosmodromu. Starczy. Ba-a-CZNOŚĆ! 
Przejdziecie teraz do parku wielbłądów, gdzie zapoznacie się wszyscy ze 
swoimi wiernymi towarzyszami. Nie zapominajcie tylko, że każdy z nich 
został wyposażony w sztuczne zęby z imperwiumitu i takież, ostre jak 
brzytwy, pazury. Roze-ejść SIĘ! 
Baraki oddane kadetom na kwatery przypominały zakład karny o 
obostrzonym rygorze. Łóżkami były sztaby imperwitium; nie stosowano tu 
żadnych miękkich materacy, uznając słusznie, że takie pozorne wygody 
przyczyniają się tylko do zwyrodnień kręgosłupa. Kocy też nie było, 
zresztą temperaturę utrzymywano niezmiennie na miłym dla wszystkich 
poziomie czterech stopni w skali Celsjusza. Tak zatem, wróciwszy do 
baraków, gwardziści wpadli niemal w popłoch, widząc, jak umajono im 
kwatery. Każda z nagich żarówek nad pryczami otrzymała gustowny abażur, a 
na samych pryczach leżały grube na dwa centymetry poduszki. Proszę, 
dopiero rok pracy, potu i starań, a już takie efekty! 
Największym mirem pośród kadetów cieszył się niejaki M. Pewnych rzeczy 
nie trzeba ujawniać, szczególnie jeśli można wówczas nieostrożnym słowem 
dotknąć ukochanych takiej osoby lub nazbyt ucieszyć jej sąsiadów. Okryjmy 
zatem pana M. płaszczem anonimowości. Powiedzmy tylko, że nosił wówczas 
ksywę "Stalowy". "Stalowy" albo Stalowy, jak będziemy go dalej nazywać, 
miał wówczas bliskiego kumpla zwanego L. Później, o wiele póżniej, L. 
otrzyma miano "Dżentelmen Jax", ja zaś w dalszej opowieści skrócę jego 
przezwisko do "Jax". W nauce i sporcie Jax ustępował pola tylko Stalowemu, 
byli przy tym najlepszymi przyjaciółmi. Od roku mieszkali w jednym pokoju. 
Właśnie tam wrócili i ułożywszy wysoko nogi, rozkoszowali się 
niespodziewanymi wygodami. Popijali przy tym kawę bez kofeiny i palili 
wytwarzane specjalnie dla szkoły papierosy bez nikotyny. Nazywały się te 
papierosy Denikcig, jednak kursanci mówili na nie "gwoździe" lub 
"zerwipłucka". 
- Rzuć mi gwoździa, Jax - powiedział Stalowy, leżąc na pryczy z dłońmi 
podłożonymi pod głowę i marząc o wspaniałej przyszłości w towarzystwie 
wiernego wielbłąda. - Och! jęknął, gdy paczka wyrobów tytoniopodobnych 
trafiła go w oko. Wyciągnął jedną z gładkich białych laseczek, postukał 
nią w ścianę, by zapalić, i głęboko się zaciągnął odświeżającym dymem. - 
Nie do wiary... - westchnął i puścił kółko. 
-A jednak, na Mrddl - Jax się uśmiechnął - to już za nami. Zostaliśmy 
absolwentami. Moie byś tak odrzucił mi moją paczkę zerwipłucków, żebym też 
mógł się sztachnąć? 
Stalowy posłuchał, ale entuzjazm wciąż go rozpierał, cisnął więc paczką 
z takim impetem, że gruchnąwszy o ścianę, stanęła zaraz w płomieniach. 
Szklanka wody zażegnała groźbę pożaru, jednak zaraz zapłonęło czerwone 
światełko pod ekranem pokojowego kompa. 
- Wiadomość priorytetowa - zauważył Stalowy, uderzając pięścią w 
przycisk. 
Obaj młodzieńcy aż sapnęli z przejęcia, gdy na ekranie wykwitło surowe 
oblicze pułkownika von Thoraxa. 
- M. i L., biegiem do mojego gabinetu - padły ciężkie słowa z warg 
pułkownika. 
- O co mu chodzi? - zastanawiał się Jax, gdy spadali już obaj szybem 
grawitacyjnym. 
- Zaraz się dowiemy! - krzyknął Stalowy, gdy podeszli do drzwi starego, 
i wcisnął płytkę dzwonka. 
Drzwi odsunęły się cicho i obaj kursanci weszli bez wahania. Ale co to? 
Pułkownik spoglądał na nich z uśmiechem... Z uśmiechem! Nigdy jeszcze nie 
widzieli uśmiechu na jego żelaznym obliczu. 
- Spocznijcie, panowie - powiedział, wskazując na dwa wygodne fotele. - 
W poręczach foteli znajdziecie zarówno ćmiki, jak i walumiańskie wino i 
szaniańskie piwo. 
- A kawa? - spytał oszołomiony Jax i wszyscy się roześmiali. 
- Wątpię, byście naprawdę mieli ochotę na kawę - brzęknął pułkownik 
sztuczną krtanią. - Nalejcie sobie, jesteście już Kosmicznymi Szczurami z 
BGW i czas dzieciństwa jest za wami. I patrzcie uważnie. 
W powietrzu przed nimi pojawił się trójwymiarowy obraz osobliwego 
statku kosmicznego. Nigdy jeszcze takiego nie widzieli. Smukły jak 
miecznik, uskrzydlony jak ptak, masywny jak waleń i uzbrojony po zęby 
niczym aligator. 
- Święty Trepie - jęknął nieprzytomnie Stalowy i rozdziawił usta. - To 
się nazywa rakieta! 
- Zwykle mówimy na nią Niezawodna - mruknął nie bez humoru pułkownik. 
- To ona? Coś słyszeliśmy .. 
-Niewiele mogliście słyszeć, od początku trzymamy ją bowiem pod 
kluczem. Ma największe silniki, jakie kiedykolwiek zamontowano na statku 
kosmicznym, uwspółcześniony wzór MacPhersona, udoskonalony napęd Kelly'ego 
(nigdy byście go nie poznali, tak bardzo został unowocześniony), no i 
jeszcze ekrany Fitzroya o zdwojonej mocy. Te stare wyglądają przy nich jak 
dziecinne zabawki. Najlepsze zaś zachowałem na koniec... 
- Najlepsze już usłyszeliśmy... 
- Tak wam się wydaje. - Pułkownik roześmiał się, nawet uprzejmie. Jego 
śmiech przypominał odgłos rozdzierania stalowych płyt. - Najlepszą 
wiadomością jest to, że ty, Stalowy, zostaniesz teraz kapitanem tego 
kosmicznego super-drednota, a Jax będzie miał szczęście objąć stanowisko 
pierwszego inżyniera. 
-Jax byłby znacznie szczęśliwszy jako kapitan, a nie smoluch z 
maszynowni - mruknął Jax i wszyscy znów się roześmiali. Znaczy wszyscy 
prócz Jaxa, bo ten wcale nie żartował. 
- Statek jest całkowicie zautomatyzowany - ciągnął pułkownik - i 
starczy dwóch, by nim sterować. Muszę was jednak ostrzec, że ma na 
pokładzie tyle eksperymentalnego wyposażenia, że powierzymy go tylko 
ochotnikom... 
- Zgłaszam się na ochotnika! - krzyknął Stalowy. 
- Muszę iść do toalety - powiedział Jax i uniósł się z fotela. 
Ujrzawszy jednak w dłoni pułkownika nader brzydki blaster, przysiadł 
ponownie. - Żartowałem, oczywiście. Zgłaszam się na ochotnika. 
- Wiedziałem, że mogę na was liczyć, chłopaki. BGW wychowuje 
prawdziwych mężczyzn. No i wielbłądy, rzecz jasna. Oto wasze zadanie. 
Jutro o trzeciej zero cztery wyruszacie na pokładzie Niezawodnej przez 
kosmiczny eter w kierunku Cygnusa. Dokładnie, na pewną planetę... 
- Spróbuję odgadnąć - wycedził Stalowy przez zaciśnięte zęby. - Ale 
chyba nie kieruje nas pan na ten pełen larszników świat Biru-2? 
- Owszem. To główna baza larszników, ich centrum operacyjne, 
narkotykowe i hazardowe. Handlują tam niewolnikami, drukują fałszywe 
zielki i destylują flnnx. Prawdziwe legowisko kosmicznych piratów. 
- I pan chce, byśmy tam polecieli? - Stalowy skrzywi: się na obliczu. 
- To nie będą przelewki - zgodził się pułkownik. - Ale gdybym sam był 
nieco młodszy i miał trochę mniej sztucznych organów, to nie wahałbym się 
ani chwili... 
- Może pan zostać pierwszym inżynierem - syknął Jax. - Stul pysk - 
poprosił pułkownik. - Powodzenia, panowie. Reprezentujcie godnie honor BGW 
- A wielbłądy? - spytał Stalowy. 
- Może następnym razem. Mamy nieco kłopotów z przystosowaniem. Od 
chwili, gdy tu przyszliście, straciliśmy jeszcze czterech absolwentów. 
Może zresztą zmienimy zwierzęta i przerobimy szkołę na BGO... 
- Bojowa Grupa Owsików? - spytał Jax. 
- Raczej osłów. Lub okoni, chociaż... Ale to już mój problem. Waszym 
zadaniem jest dostać się na Biru-2 i otworzyć ten świat. Wiem, że możecie 
to zrobić. 
Jeśli nawet twardzi gwardziści mieli jeszcze jakieś wątpliwości, to 
zachowali je dla siebie, byli bowiem twardymi gwardzistami. Zrobili co 
trzeba i następnego ranka, o trzeciej zero cztery, zero zero sekund, 
potężny kadłub Niezawodnej runął w przestrzeń. Silniki MacPhersona ryknęły 
rozgłośnie, przekazując kwantyliony ergów energii napędowi, i w końcu pole 
grawitacyjne matki Ziemi zostało za nimi. Jax pracowicie ustawiał 
parametry, aż Stalowy dał znak z mostku, że pora przejść na pożerający 
przestrzeń napęd Kelly'ego. Stalowy przycisnął właściwy guzik i statek 
wystrzelił z siedmiokrotną szybkością światła. Ponieważ wszystko działało 
automatycznie, Jax odświeżył się potem w odświeżaczu, rzeczy uprał w 
pralce i rześki i pachnący podążył na mostek. 
- Hmm - powiedział Stalowy, unosząc brwi. - Nie miałem pojęcia, że 
nosisz gatki w groszki. 
- To jedyna czysta część mojej garderoby - odparł Jax. Pralka 
automatycznie połknęła resztę. 
- Nie martw się. Niech larsznikowie z Biru-2 się martwią! Dokładnie za 
siedemnaście minut wejdziemy w atmosferę i właśnie zastanawiałem się, co 
zrobić potem. 
-Taką właśnie miałem nadzieję! Ja nie miałem czasu się zastanawiać. 
Ledwie zdążyłem odsapnąć. 
- Spokojnie, stary. Jedziemy na jednym wózku. Mamy dwie możliwości. 
Możemy otworzyć ogień ze wszystkich luf lub przemknąć cichcem. 
- Widzę, że naprawdę długo nad tym myślałeś. 
- Zignoruję ten przytyk, bo wiem, że jesteś zmęczony. Chociaż mamy 
sporą siłę ognia, to jednak naziemne baterie są pewnie i tak potężniejsze. 
Proponuję więc działać niezauważenie. 
- Czy to nie będzie trudne, jeśli wziąć pod uwagę, że ten statek ma 
masę trzydziestu milionów ton? 
- Byłoby, ale widzisz ten tutaj guzik, podpisany "niewidzialność"? Gdy 
ty tankowałeś statek, ja słuchałem wyjaśnień fachowców. To najnowszy 
wynalazek, nigdy jeszcze nie wykorzystany w boju. Będziemy niewidzialni i 
niewykrywalni dla wszelkich czujników. 
-To już lepiej. Jeszcze kwadrans, pewnie jesteśmy już bardzo blisko. 
Włącz promienie niewidzialności. 
- Jeszcze nie! 
-Już zrobione. Teraz wszystko na twojej głowie. 
- Niezupełnie. Eksperymentalna instalacja niewidzialności przewidziana 
jest tylko na trzynaście minut aktywności. Potem obwody się przepalą. 
Niestety, okazało się to prawdą. Ledwo sto mil nad pustynną, wypaloną 
powierzchnią Biru-2 Niezawodna ukazała się nagle w całej okazałości. 
Minęło kilka milisekund, a już kosmiczne sonary i kosmiczne radary 
namierzyły nadlatujący statek. W górę pobiegły szyfrowane sygnały i anteny 
zaczęły nasłuchiwać odpowiedzi mającej ujawnić, czy przybysz jest wrogiem, 
czy swoim. 
- Wyślę im fałszywy sygnał. Larsznikowie nie słyną z bystrości umysłu - 
roześmiał się Stalowy. Postukał w mikrofon, wyszukał międzygwiezdną 
częstotliwość alarmową, i zmieniając głos, wychrypiał: - Agent X-9 do 
bazy. Miałem starcie z patrolem, trafili mnie w książki kodów. Ale wracam 
z ładunkiem ośmiuset tysięcy ton piekielnego zielska krmml. 
Odpowiedź larszników była czysto spontaniczna. Tysiące laserów i dział 
kosmicznych otworzyły ogień z takim natężeniem, że sama materia 
przestrzeni kosmicznej zaczęła się odkształcać. Cała ta promienista nawała 
runęła na ekrany Niezawodnej, której nie był, niestety, pisany długi 
żywot. Pociski przeszyły kadłub z superwytrzymałego metalu. Materia 
parowała, rozpadając się na elektrony i protony (no i neutrony, rzecz 
jasna). 
Zwykła cielesna powłoka człowieka była niczym wobec podobnej 
katastrofy. Jednak Stalowy i Jax dobrze wykorzystali tych parę sekund, 
kiedy to salwy przedzierały się przez ekrany statku, i błyskawicznie 
nałożyli swe zbroje kosmiczne. W ostatniej chwili! Wrak potężnej niegdyś 
jednostki runął w atmosferę planety i po chwili roztrzaskał się na 
zatrutej powierzchni Biru-2. 
Dla postronnych obserwatorów mógłby to być koniec misji. Królowa 
kosmicznych szlaków nigdy już nie miała się wznieść w przestwór. Zostało 
po niej ledwie z dwieście funtów osmolonego złomu. Nigdzie nie było widać 
ani śladu życia, gdy nagle przez sekretny właz pobliskiej bazy wypełzły 
dwa pełzacze i ruszyły przez dymiące rumowisko, nastawiając wszystkie 
czujniki na maksymalny zasięg. 
- Meldować! - pisnęło radio. 
- Brak śladu życia do piętnastego miejsca po przecinkuwarknął, 
zakląwszy pod nosem, operator pełzacza i nakazał wszystkim powrót do bazy. 
Pojazdy zniknęły z łoskotem, zostawiając stygnące z wolna szczątki 
swojemu losowi. Trujący deszcz padał na wrak jak wielkie łzy. 
Czyżby nasi dwaj przyjaciele jednak zginęli? Już myślałem, że nigdy o 
nich nie spytacie. Technicy larszników nie mieli pojęcia, że na 
milisekundę przed upadkiem statku mocarne sprgżyny wystrzeliły z pokładu 
dwie pancerne kapsuły, które poleciały aż za horyzont i runęły na skalną 
ścianę. Dziwnym trafem w tej właśnie skale znajdowały się tajne wrota, 
przez które pełzacze wracały po bezowocnym przeszukaniu powierzchni. 
Przeklinający operator, oszołomiony dodatkowo krmml nigdy nie miał 
zauważyć nagłego ożywienia wszystkich detektorów w chwili, gdy pełzacze 
wjechały już do tunelu i wrota z hukiem się za nimi zatrzasnęły. 
- Udało się! Jesteśmy wewnątrz ich linii obrony! - ucieszył się 
Stalowy. - A wszystko dzięki temu, że przycisnąłeś guzik niewidzialności. 
- Też coś, a skąd niby miałem wiedzieć, że to tak się skończy? - 
mruknął Jax. - Straciliśmy statek, ale wykorzystaliśmy element 
zaskoczenia. Nie wiedzą, że tu jesteśmy, ale my wiemy, że oni tu są! 
- Trafna uwaga... Sza! - syknął. - Pochyl się, dochodzimy do czegoś. 
Pełzacze wjechały z grzechotem do obszernej hali wyciosanej w żywej 
skale i pełnej wszelkich możliwych machin wojennych. Jedynym człowiekiem 
(o ile to był człowiek) był tu larsznicki operator. Ledwie spostrzegł 
intruzów, zaraz sięgnął do kontrolek broni, ale i tak był bez szans. Ogień 
dwóch precyzyjnie wycelowanych blasterów zmienił go w parę, zostawiając 
ledwo kilka deka osmalonego ciała na siedzisku. Miecz sprawiedliwości 
dosięgnął wreszcie larsznicką bestię w jej legowisku. 
I było to sprawiedliwe, sprawiedliwe bowiem było tu wszelkie mordowanie 
i zarzynanie, gdyż nie uświadczyłbyś ani jednego sprawiedliwego w tej 
jaskini rozpusty Zemsta cywilizacji sunęła przez korytarze niesławy, 
gubiąc wszystkich, którzy stanęli na drodze naszej mężnej dwójki. 
-To chyba jakaś szycha - mruknął Stalowy, wskazując na wykładane złotem 
drzwi, pod którymi bojówka zabójców popełniała właśnie samobójstwo w 
morderczym ogniu. 
Opór był coraz słabszy, aż w końcu padł i ten ostatni bastion, a nasi 
gwardziści wkroczyli triumfalnie do centralnej rozdzielni, obsługiwanej 
już tylko przez jedną postać siedzącą przy głównej konsoli. Oto był sam 
superzbrodzień, tajemniczy numer pierwszy, głowa międzygwiezdnego świata 
przestępczego. 
- Koniec z tobą. - Stalowy skrzywił się i wycelował blaster w odzianą 
na czarno postać w nieprzezroczystym hełmie kosmicznym. - Zdejmij hełm 
albo umrzesz w tej chwili. 
Z wnętrza kasku dobiegł najpierw wściekły bulgot, a drżąca czarna 
rękawica długo wisiała nad kontrolkami broni. Potem te same dłonie uniosły 
się powoli, by zwolnić zatrzaski, obrócić hełm i... 
- Na święte imię proroka Mrddl! - jęknęli unisono obaj gwardziści i 
stracili na chwilę zdolność mowy. 
- Tak, teraz już wiecie - warknął arcyzbrodzień przez zęby. - Ale, cha, 
cha, założę się, że ani przez chwilę mnie nie podejrzewaliście! 
-To ty! - krzyknął Stalowy, przerywając ciężką ciszę. TY! Ty! 
-A tak, to ja, pułkownik von Thorax, komendant BGW Nawet mnie nie 
podejrzewaliście, a ja tylko się z was śmiałem. 
- Ale... - zawahał się Jax. - Czemu? 
- Czemu? To oczywiste dla każdego prócz takich demokratycznie chowanych 
świń jak wy. Jedynym, czego boją się larsznikowie Galaktyki, jest BGW, 
potężna instytucja zwalczająca korupcję i przestępczość, instytucja 
szlachetna i prawomyślna. Moglibyście sprawić mi kłopoty, więc nie 
czekając, aż uczyni to kto inny, sam założyłem szkołę BGW i od dawna 
działam już na dwa fronty. Nasi werbownicy zbierają na wszystkich 
planetach najlepszych ludzi i BGW zwraca ich potem złamanych psychicznie 
lub schorowanych, zepsutych i podłych, tak że nie stanowią już dla nas 
żadnego niebezpieczeństwa. Oczywiście zawsze może się zdarzyć, że kilku 
ocaleje mimo moich starań. W każdym pokoleniu trafiają się nieprzeciętni 
masochiści, ale tymi zajmuję się na inny sposób. 
- Na przykład wysyłając ich na samobójcze misje? - spytał ironicznie 
Stalowy. 
- To całkiem dobry sposób. 
- Ale tym razem nie zadziałał! Zmów ostatnią modlitwę i błagaj o 
zbawienie swej brudnej duszyczki, staniesz bowiem przed obliczem Stwórcy! 
- Stwórcy! Modlitwę! Odbiło wam? Wszyscy jesteśmy tu zaprzysięgłymi 
ateistami... 
I nagle nadszedł koniec. Wraz z tymi bluźnierczymi słowami na wargach, 
zbrodzień zniknął w cuchnącym dymie. Dostał to, na co zasłużył. 
- I co teraz? - spytał Stalowy. 
-A to! - odparł Jax, naciskając spust łapacza i spowijając Stalowego w 
nierozrywalną sieć promieni paraliżujących. - Nie będę już drugim. Dość 
tego, żebym ja gnił w maszynowni, a ty spacerował sobie po mostku. Od tej 
chwili ja dyktuję reguły gry. 
- Oszalałeś? - zdołał wykrztusić Stalowy. 
- Po raz pierwszy w życiu. Superzbrodzień nie żyje, niech żyje 
superzbrodzień. Cała Galaktyka należy do mnie. - A co ze mną? 
- W zasadzie powinienem cię zabić, ale to byłoby zbyt łatwe 
rozwiązanie. Nigdy nie chciałeś się ze mną dzielić czekoladowymi 
batonikami. Teraz na ciebie spadnie wina za cały ten bałagan, za śmierć 
pułkownika von Thoraxa i za zniszczenie głównej bazy larszników. Wszyscy 
będą od dzisiaj przeciwko tobie, zostaniesz wyrzutkiem ściganym do końca 
życia, kryjącym się strachliwie na najdalszych peryferiach Galaktyki. 
-Ale że zapamiętałeś sobie te czekoladki? 
-A owszem. To było najgorsze. Nigdy w życiu nie dostałem batonika i 
jadłem tylko kradzione. A teraz idź stąd! 
-Chcesz znać moje imię? Starczy Pan Sierżant. Moja opowieść? To nie dla 
wrażliwych uszu, chłopie. Nalej lepiej i wypij ze mną. Tyle przynajmniej 
możesz zrobić dla weterana, który wiele już widział w swoim długim życiu. 
Pech to pech, do diabła, niech Wielki Krmddl przeklnie tego typa, znanego 
jako Dżentelmen Jax. Co, głodny? Ja nie... Nie! NIE! Tylko nie 
czekoladkę!!! 
przekład : Radosław Kot
powrót 

Harry Harrison

Milczący Milton 

Wielki autobus Greyhounda zahamował zdumiewająco gładko dokładnie przy 
przystanku i kierowca otworzył drzwi. 
- Springville! - krzyknął. - Koniec trasy! 
Pasażerowie wysypali się na gorący blask słońca. Sam Morrison został 
sam na szerokim tylnym siedzeniu. Poczekał, aż ostatni wysiadający znajdą 
się przy drzwiach, wyciągnął spod ramienia pudełko po po cygarach, wstał i 
też ruszył do wyjścia. W pierwszej chwili nie tłumiony już przyciemnianymi 
szybami autobusu blask słońca oślepił go, a wilgotne i rozgrzane powietrze 
upalnego lata w Missisipi zaparło mu dech w piersiach. Ostrożnie i patrząc 
pod nogi zszedł po stopniach, po jednym na raz, i nie zauważył czekającego 
nań mężczyzny aż do chwili, gdy coś twardego wparło mu się w okolice 
żołądka. 
- Czego szukasz w Springville, chłopcze? 
Sam zamrugał i spojrzał przez oprawne w stalowy drut okulary na rosłego 
mężczyznę w szarym mundurze, który stał naprzeciwko i mierzył weń krótką i 
grubą pałką. Był rosły, ale i otyły, wielki brzuch wylewał się zza mocno 
opuszczonego pasa. 
-Ja tylko przejazdem, proszę pana - odparł Sam Morrison. 
Wolną ręką zdjął kapelusz, ukazując posiwiałe, krótko przycięte włosy. 
Przesunął spojrzeniem po poczerwieniałej twarzy i złotej oznace tamtego i 
opuścił oczy. 
-A dokąd niby jedziesz, chłoptasiu? Lepiej nie ukrywaj niczego przede 
mną... 
- Do Carteret, proszę pana, mam autobus za godzinę. 
W odpowiedzi usłyszał jedynie nieartykułowane chrząknięcie. Obciążona 
ołowiem pałka postukała w pudełko po cygarach, które Sam ściskał pod 
pachą. 
- A tam co masz, spluwę? 
- Nie, proszę pana. Nie ośmieliłbym się nosić broni. Sam otworzył 
pudełko i pokazał zawartość: trochę metalowych części, odrobina 
elektroniki i dwucalowy głośniczek, wszystko porządnie polutowane i 
oplecione drucikami. 
- To... radio, proszę pana. - Włącz. 
Sam przycisnął włącznik, poprawił ostrożnie podłączenie paru drucików i 
z głośniczka zaczęła dobiegać cicha muzyka, ledwie słyszalna ponad 
warkotem silników autobusów. Czerwonolicy roześmiał się. 
- Prawdziwe radio prawdziwego czarnucha... co za gówno. - Znów przybrał 
urzędowy ton. - Pilnuj tego swojego autobusu, słyszysz? 
- Tak, proszę pana - powiedział Sam, ale mówił to już do zapoconych 
pleców odchodzącego. 
Ostrożnie zamknął pudełko i skierował się do jaskrawo pomalowanej 
poczekalni, ale gdy zajrzał tam przez okno, stwierdził, że jest pusta. 
Nigdzie na ulicy nie było widać żadnych czarnych twarzy Nie zwalniając 
kroku, Sam minął poczekalnię i klucząc pomiędzy zaparkowanymi autobusami, 
dotarł do tylnej bramy. Całe swe sześćdziesiąt siedem lat przeżył w stanie 
Missisipi i potrafił wyczuć, kiedy szykują się jakieś kłopoty. Jedyną radą 
na takie kłopoty było trzymać się z daleka. Szedł uliczkami, które stawały 
się coraz węższe, coraz bardziej zapuszczone. Znajome chodniki 
doprowadziły go w końcu do drzwi, nad którymi widniał złuszczający się 
napis BAR. Do środka wchodził akurat jakiś facet w poplamionym 
kombinezonie, takim, w jakich pracuje się na polu. Sam też się tam 
skierował; poczeka tu do odjazdu autobusu. 
-Butelkę jaxa poproszę. 
Położył kilka monet na mokrym i odrapanym kontuarze i wziął chłodną 
butelkę. Barman nie odezwał się ani słowem, nie dał też szklanki. 
Zrobiwszy swoje, wycofał się na krzesło na drugim końcu baru i przytknął 
głowę do mruczącego z cicha radia, ciemny i niewzruszony. Jedyne światło 
we wnętrzu wpadało z ulicy i boksy w głębi wyglądały wręcz odstręczająco. 
Klientów było tylko kilku, każdy z nich siedział przy swoim stoliku z 
butelką piwa przed oczami. Sam przepchnął się między ciasno ustawionymi 
stolikami i już zamierzał przycupnąć w boksie przy tylnych drzwiach, gdy 
zorientował się, że ktoś już tam siedzi po drugiej stronie stołu. 
- Przepraszam, nie zauważyłem - powiedział Sam. Chciał się cofnąć, gdy 
mężczyzna machnął zapraszająco w kierunku ławy, wziął ze stołu torbę z 
reklamą TWA i postawił ją obok siebie na podłodze. 
- Starczy miejsca i dla dwóch - powiedział, unosząc znacząco swą 
butelkę piwa. 
Sam upił łyk, ale tamten opróżnił od razu połowę zawartości. W końcu 
opuścił butelkę i westchnął z ulgą. 
- Paskudztwo - powiedział. 
- Wydawało mi się, że panu smakuje - odparł Sam, uśmiechając się przy 
tym z leciutką ironią. 
- Bo jest zimne i mokre, ale tylko dlatego. Wiele bym oddał za butlę 
budweisera lub ballentine'a. 
- Domyślam się, że jest pan z Północy? - Świadczyć o tym mógł też 
wyraźny akcent i ostra intonacja towarzysza od stolika. Dopiero teraz Sam 
zauważył, że jest to młody, dwudziestoparoletni mężczyzna o lekko ciemnej 
skórze, w białej koszuli z podwiniętymi rękawami. Na jego twarzy malowało 
się jakby napięcie, a zmarszczki na czole wydawały się wpisane tam na 
trwałe. 
-Racja, cholera. Jestem z Północy i wracam... - Raptownie sięgnął znów 
po butelkę. - A pan jest z tych okolic? spytał, jakby naszły go jakieś 
podejrzenia. 
- Urodziłem się niedaleko stąd, ale teraz mieszkam w Carteret. Czekam 
tylko na przesiadkę. 
- Carteret to tam, gdzie jest uczelnia? - Zgadza się. Uczę tam. Po raz 
pierwszy młodzieniec zdobył się na uśmiech. 
-No to mamy coś wspólnego. Ja jadę na uniwerek w Nowym Jorku, zajmuję 
się ekonomią. - Wyciągnął dłoń. Charles Wright, wszyscy prócz matki mówią 
mi Charlie. 
- Miło pana poznać - powiedział Sam powoli, z nieco staroświecką 
uprzejmością. - Jestem Sam Morrison. Sam i w życiu i w papierach. 
- Interesuje mnie pańska uczelnia, chciałem tam nawet wstąpić, ale... - 
Młodzieniec urwał nagle, słysząc dochodzący z ulicy warkot samochodu i 
pochylił się, by dojrzeć drzwi baru. Trwał tak, aż samochód zmienił bieg i 
odjechał. Dopiero wtedy opadł z powrotem na krzesło. Strumyki potu 
spływały mu po czole, gdy upił kolejny szybki łyk. Nie spotkał pan 
przypadkiem na dworcu autobusowym takiego dużego gliniarza ze sporym 
kałdunem i obliczem jak burak? 
- Owszem, widziałem go. Zaczepił mnie, ledwie wysiadłem z autobusu. 
- To sukinsyn! 
- Nie ma się co podniecać. To tylko policjant na służbie i robi swoje. 
-Tylko...! - Młodzieniec uzupełnił kwestię krótkim, soczystym słowem. - 
To Brinkley, musiał pan o nim słyszeć, najpaskudniejszy typ na południe od 
Bombingham. Przyszłej jesieni zamierza wygrać wybory na szeryfa, a już 
teraz jest szychą w HIanie. Prawdziwa podpora tutejszej społeczności. 
- Takie gadanie przysporzy panu tylko kłopotów - zauważył półgłosem 
Sam. 
- Wuj Tom też tak mówił i o ile pamiętam, umarł jako niewolnik. Ktoś 
musi wreszcie powiedzieć to głośno, nie można wciąż milczeć. 
-Tekst jak z wiecu. - Sam spróbował przybrać surową minę, ale nigdy nie 
wychodziło mu to za bardzo. 
-No dobrze, jeśli chce pan wiedzieć, to jestem jednym z wiecujących, 
ale koniec. Wracam do domu. Boję się i nie wstydzę się przyznać do 
strachu. Wy żyjecie tu w dżungli, nie zdawałem sobie sprawy, jak paskudnie 
to wygląda, nim nie ujrzałem Południa na własne oczy. Pracowałem w 
komitecie wyborczym, a ten tam, Brinkley, usłyszał o tym i przyrzekł, że 
albo mnie zabije, albo wpakuje na resztę życia za kratki. I wie pan, 
uwierzyłem mu. Wyjeżdżam dzisiaj, czekam tylko na samochód, który mnie 
zabierze. Wracam na Północ, tam moje miejsce. 
- Domyślam się, że tam też nie bywa łatwo... 
- Może. - Charlie dokończył piwo i wstał. - Ale nie ma porównania z 
tym, co zobaczyłem tutaj. Nowy Jork to nie raj, ale żyje się zupełnie 
znośnie. Wyrosłem na południu Jamajki, tam było ciężko, a teraz mamy 
własny dom, porządnych sąsiadów... Jeszcze jedno piwo? 
- Nie, dziękuję, jedno mi wystarczy. 
Charlie wrócił z nowym piwem i zaraz podjął wątek. -Może jesteśmy na 
Północy obywatelami drugiej kategorii, ale jednak liczy się nas pośród 
obywateli i też mamy szansę zdobyć coś dla siebie, trochę własnego 
szczęścia. I ma się szansę dożyć późnej starości. Tutaj człowiek jest 
wyłącznie bydlęciem, wystarczy, by miał nie ten kolor skóry. 
- Tego bym nie powiedział, sprawy mają się coraz lepiej. Mój ojciec 
robił całe życie w polu, był synem niewolnika, a ja jestem nauczycielem 
akademickim. To już jakiś postęp. 
- Niby jaki? - Charlie uderzył w stół, ale przyciszył głos do gniewnego 
szeptu. - Co z tego, że jedna setna procenta Murzynów zdobywa jakieś 
wykształcenie i ciągnie dalej na prowincjonalnych uczelniach? Proszę 
zrozumieć, nie chcę pana urazić, robi pan swoje, i bardzo dobrze, ale na 
każdego panu podobnego przypada tysiąc innych, którzy rodzą się, żyją i 
umierają w skrajnym brudzie i smrodzie i rok za rokiem mija im bez żadnej 
nadziei. To są miliony ludzi. Gdzie ten postęp? A nawet pan... czy nie 
wolałby pan uczyć na jakimś uznanym uniwersytecie? 
- Nie. - Sam się roześmiał. - Jestem tylko zwykłym belfrem. Wbijanie 
studentom do głów podstawowych wiadomości z zakresu geometrii i algebry 
jest wystarczająco trudne. Gdybym jeszcze miał wyjaśniać im zagadnienia 
topologii czy algebry Boole'a... 
- Czyjej? Nigdy o tym nie słyszałem. 
- No, to jest nieinterpretowalny rachunek logiczny, szczególna gałąź 
matematyki. Nie bardzo potrafię to wyjaśnić, chociaż poruszam się w tym 
dość łatwo. Wyższa matematyka to moje hobby Gdybym pracował na jakiejś 
wielkiej uczelni, to nie miałbym czasu na takie rzeczy. 
- Skąd pan może wiedzieć? A gdyby mieli j akiś porządny komputer, nie 
przydałby się panu? 
- Zapewne tak, oczywiście. Ścieżki już wydeptałem, żeby uzyskać dostęp 
do jakiegoś. W końcu się uda. 
-A jak długo może pan jeszcze na to czekać? - spytał cicho Charlie i 
zaraz zrobiło mu się przykro, gdy ujrzał, jak starszy pan opuszcza w 
milczeniu głowę. - Cofam to. Mam niewyparzoną gębę. Przepraszam, złość 
mnie wzięła. Ale czy może pan wiedzieć na pewno, ile udałoby się panu 
dokonać, gdyby miał pan stosowne kwalifikacje i wyposażenie... - Zamknął 
się, pojmując, że z każdym słowem tylko pogarsza sprawę. 
Przez chwilę w rozgrzanym wnętrzu słychać było jedynie odległy warkot 
ruchu ulicznego i cichą muzykę z radia za barem. Barman wstał, wyłączył 
odbiornik i zniknął na zapleczu, by przynieść kolejną skrzynkę piwa. 
Muzyka jednak nie umilkła, aż Charlie zrozumiał, że dochodzi ona z 
leżącego obok na stole pudełka po cygarach. 
- Ma pan w tym radio? - spytał szczęśliwy, że moie zmienić temat. 
- Tak, nie... chociaż odbiera fale radiowe. 
-Czy może pan mówić jaśniej? Jak wspomniałem, zajmuję się ekonomią... 
Sam uśmiechnął się, otworzył pudełko i wskazał na misternie podłączone 
obwody. 
-Zbudował je mój bratanek. Ma mały sklepik dla majsterkowiczów. 
Wcześniej służył w lotnictwie i nauczył się sporo o elektronice. Dałem mu 
rysunki, a on połączył wszystko jak trzeba. 
Charlie pomyślał o specu od elektroniki, który musi prowadzić tani 
sklepik, ale uznał, że nie ma już sensu ruszać tego tematu. 
- I co to ma robić? 
- W zasadzie nic. Chciałem tylko zobaczyć, czy moje obliczenia dadzą 
coś w praktyce. Pewnie nie słyszał pan zbyt wiele o Einsteinowskiej 
jednolitej teorii pola...? 
Charlie uśmiechnął się przepraszająco i uniósł dłonie, poddając się bez 
walki. 
- Trudno to wyjaśnić. Mówiąc najprościej, podejrzewa się, iż wszystkie 
zjawiska są ze sobą w jakiś sposób powiązane niezależnie od tego, czy 
manifestują się poprzez materię, czy energię. Coś jak zwykła przemiana 
energii cieplnej w mechaniczną w silniku, elektrycznej w światło... 
- W żarówce! 
- Właśnie. Idąc dalej, istnieje postulat, że czas oddziałuje na energię 
świetlną w podobny sposób jak grawitacja na światło. To drugie zostało już 
dowiedzione. Czy grawitacja ma energię elektryczną? Tym się właśnie 
zajmuję. Przyjąłem, że stany energetyczne związane są ze stałą grawitacji 
i że stany te można zmierzyć, podobnie jak dają się określić linie pola 
magnetycznego wokół magnesu... chociaż nie, lepiej opisać to w odniesieniu 
do idealnego drutu przewodzącego prąd w warunkach nadprzewodnictwa 
superniskich temperatur... 
- Zgubiłem się, profesorze. I wcale mi nie wstyd. Czy mógłby pan podać 
jakiś prostszy przykład? Albo powiedzieć po prostu, co takiego niezwykłego 
dzieje się w tym radiu? 
Sam poruszył coś ostrożnie i muzyka przycichła do progn słyszalności. 
- Nie części radiowe są tu najważniejsze, ale to, że całość działa. 
Wykazałem w ten sposób, że istnieje pewien przeciek... nie, winienem 
powiedzieć raczej, że istnieje pewna różnica między stałą grawitacji pola 
ziemskiego a polem tego kawałka ołowiu, który tkwi w rogu pudełka. 
- A gdzie są baterie? 
Sam uśmiechnął się z dumą. 
- I o to właśnie chodzi. Nie ma baterii. Obwód zasilania nie jest 
zamknięty... 
- Chce pan powiedzieć, że to radio gra na grawitację? Czerpie 
elektryczność z niczego? 
- No, tak by można powiedzieć, chociaż dokładnie to oczywiście, że nie. 
Tak naprawdę... 
- Ale tak to właśnie wygląda! - Podekscytowany Charlie pochylił się nad 
stołem, by zajrzeć do pudełka. - Może nie mam bladego pojęcia o 
elektronice, ale podczas studiów ekonomicznych mieliśmy sporo o źródłach 
energii. Czy ta pańska zabawka mogłaby zostać tak rozbudowana, aby 
produkować energię elektryczną przy znikomych kosztach własnych lub zgoła 
za darmo? 
- Nie od razu, to dopiero pierwsza próba... 
-Ale ostatecznie byłoby to możliwe, a to oznacza... 
Sam pomyślał, że młodemu człowiekowi zrobiło się nagle niedobrze. 
Oddalona ledwie o kilka cali twarz okryła się szarością, a oczy patrzyły w 
przerażeniu w coś za plecami Sama. Charlie opadł powoli na krzesło, a 
zanim starszy pan zdołał spytać go o cokolwiek, inny głos zagrzmiał w 
pomieszczeniu: 
- Czy ktoś widział tu może chłopaka imieniem Charlie Wright? Gadać. Nie 
bać się, nie dam skrzywdzić nikogo, kto powie prawdę. 
- Święty Jezu... - szepnął Charlie, osuwając się jak najniżej na 
krześle. 
Brinkley podszedł do kontuaru i rozejrzał się po mrocznym wnętrzu. Nikt 
mu nie odpowiedział. 
- Kto będzie go ukrywał, narobi sobie kłopotów! - krzyknął gniewnie 
gliniarz. - I tak znajdę tego czarnego matacza! Ruszył ku tyłom baru. 
Charlie złapał torbę, zanurkował w cień boksu i ruszył ku tylnym drzwiom. 
- Wracaj, sukinsynu! 
Stół zakołysał się, potrącony przez Charliego, i pudełko po cygarach 
spadło na podłogę. Zadudniły ciężkie buciory. Drzwi otworzyły się z 
piskiem i Charlie wybiegł z baru, a Sam pochylił się, by podnieść swoje 
pudełko. 
- Przysięgam, że ukatrupię drania! 
Obwody nie były uszkodzone. Sam odetchnął z ulgą i wstał. Z pudełka 
wciąż sączyła się cicha muzyka. 
Mógł usłyszeć jeszcze pierwszy strzał, ale z pewnością nie słyszał już 
drugiego, gdyż kula kalibru 38 trafiła go dokładnie w potylicę, zabijając 
na miejscu. Bezwładnie padł na podłogę. 
Marger, policjant z patrolu, wyskoczył z radiowozu z bronią w dłoni i 
wbiegł do baru, ale ujrzał, jak Brinkley wraca spokojnie tylnymi drzwiami 
na salę. 
- Uciekł, skurwiel. 
- A co tu się stało? - spytał Marger, chowając broń do kabury i 
spoglądając na skulone na podłodze, martwe ciało. - Nie mam pojęcia. 
Musiał wyskoczyć mi na strzał, gdy waliłem do tamtego. Pewnie też jakiś 
komunista, siedzieli przy jednym stoliku. 
- Będą z tego kłopoty... 
- Jakie kłopoty? - spytał Brinkley głosem pełnym świętego oburzenia. 
-Przecież to był tylko jakiś murzyński staruch. 
Odwracając się, nastąpił ciężkim buciorem na pudełko po cygarach, 
miażdżąc je całkowicie. 
przekład : Radosław Kot 
powrót 

Harry Harrison

Nareszcie prawdziwa historia Frankensteina 

- A oto widzą państwo potwora zbudowanego przez mego pradziadka, 
wielkiego Victora Frankensteina, z fragmentów ciał pochodzących z sal 
sekcyjnych i wykradzionych świeżo zakopanych na cmentarzu trupów. Proszę o 
uwagę... - Wysoki mężczyzna na podwyższeniu uniósł teatralnie rękę i przy 
wtórze jęku zebranych za rozsuniętą zasłoną ukazał się oświetlony od góry 
zgniłym, zielonkawym blaskiem potwór, którego reklamował. 
Stojący tuż przy sznurowej barierce, czyli w pierwszym rzędzie 
zatłoczonego namiotu, Dan Bream otarł zroszone potem czoło - wewnątrz było 
gorzej niż w łaźni - i przyjrzał się uważnie eksponatowi. Wyglądał nie 
najgorzej, zwłaszcza biorąc pod uwagę jarmarczny charakter imprezy zwanej 
odpustem oraz miejsce, w którym wszystko się działo, czyli zabitą dechami 
dziurę na głębokim południu. Blada skóra bez kropli potu, szwy w miejscach 
zeszycia skóry, oczy bez wyrazu i dwa metalowe gniazda na skroniach - 
dokładnie jak w filmie. 
- Unieś prawą rękę! - polecił Victor Frankenstein V z twardym, pruskim 
akcentem i powoli, niczym źle naoliwiony mechanizm, potwór uniósł prawą 
rękę do wysokości ramienia i znieruchomiał. - Ten stwór zbudowany z 
kawałków trupów nie może umrzeć, a gdy jakaś jego część za bardzo się 
zużyje, po prostu doszywam nową zgodnie z przepisem przekazywanym w naszej 
rodzinie z ojca na syna. On także nie czuje bólu, jak widzicie... 
Tym razem jęk był głośniejszy, jako że mówiący przebił biceps potwora 
długą na stopę szpilą o harpunowatym zakończeniu, tak że wystawała z 
drugiej strony. Potwór nie drgnął, a na metalu nie pojawiła się nawet 
kropelka krwi. 
- ...obojętne mu gorąco czy mróz i ma siłę dziesięciu ludzi... - 
ciągnął głos z niemieckim akcentem, ale Don miał już dość: widział całe 
przedstawienie trzy razy, co w zupełności mu wystarczyło, a pozostanie w 
namiocie groziło uduszeniem albo rozpuszczeniem, toteż energicznie 
przepchnął się do wyjścia. 
Na zewnątrz było niewiele chłodniej, ale przynajmniej tak nie 
śmierdziało. Tubylcy wyraźnie wychodzili z założenia, że częste mycie 
skraca życie. Ponieważ jednak na Florydzie wszystkie bary mają 
klimatyzację, ruszył do najbliższego krokiem kogoś, kto ma jasno wytyczony 
cel w życiu. 
Piwo, kufel i butelka były przyjemnie zimne, a pierwszy orzeźwiający 
łyk postawił go na nogi. Drugie piwo można było wypić wolniej, toteż 
zabrał je do stolika, wytarł blat papierową serwetką, po czym usiadł i 
wyjął z kieszeni kilka pogniecionych i przepoconych kartek. Przeczytał 
starannie ich treść, dopisał parę zdań i schował je do wewnętrznej 
kieszeni. Dotarł do połowy kufelka, gdy w drzwiach stanął Victor 
Frankenstein V, bez monokla i reszty artystycznego przyodziewku. 
- Wspaniały numer! - zawołał radośnie Dan. - Pozwolisz, że ci 
postawię?! 
- Głupi byłbym, odmawiając - odparł zapytany z nosowym akcentem rodem z 
Nowego Jorku; niemiecki zniknął wraz z monoklem. - Jeśli mają schitza lub 
buda, to piwo, jeśli tylko lokalne popłuczyny, to burbon... 
Spokojnie usiadł przy stole, a Dan zajął się piwem. 
- Całe szczęście, że zimne - mruknął i wsypał sól do kufla, aby się 
wymieszała, po czym duszkiem wypił połowę zawartości naczynia. - Widziałem 
cię dziś na paru pokazach. Podoba ci się numer czy jesteś po prostu 
maniakiem odpustów? 
- Numer jest dobry, a z zawodu jestem dziennikarzem. Dan Bream. 
- Zawsze miło spotkać kogoś z prasy, reklama to dźwignia 
show-businessu. Jestem Stanley Arnold, nazywaj mnie Stan. - Frankenstein V 
to pseudo? 
- A co myślałeś? Jak na reportera nie jesteś zbyt bystry... schowaj 
legitymację, żartowałem. Co powiesz o moim potworku? 
- Wygląda autentycznie: szwy, gniazdka... 
- Makijaż i klej dobrej jakości. Wszystko, bracie, jest iluzją, ale 
miło słyszeć, że numer wygląda autentycznie nawet dla doświadczonego 
dziennikarza. Tak na marginesie: dla jakiej gazety piszesz? 
- Jestem wolnym strzelcem. O tobie dowiedziałem się z pół roku temu i 
zainteresowałem się, przyznaję. Trochę poszperałem w różnych miejscach i 
tak sobie myślę, że tak naprawdę to chyba nie chcesz, żebym cię nazywał 
Stan: w papierach naturalizacyjnych figurujesz jako Victor Frankenstein, 
więc Stein byłoby bliższe prawdy... 
- I co jeszcze wyszperałeś? - głos Frankensteina stał się chłodny i 
pozbawiony emocji. 
- Że urodziłeś się w Genewie, a do Stanów przybyłeś w tysiąc 
dziewięćset trzydziestym ósmym... 
- Zaraz usłyszę, że jestem właścicielem prawdziwego potwora. 
- Tak właśnie sądzę. Ani hipnoza, ani joga nie potrafi aż tak 
znieczulić na ból, nie mówiąc już o wzroście siły. A twój podopieczny ma i 
jedno, i drugie. Wiesz, czego chcę? Chcę poznać prawdę. 
- Prawdę... - Frankenstein roześmiał się nagle i klepnął rozmówcę w 
ramię. - Dobra, Dan. Poznasz prawdę: jesteś upartym dziennikarzem i należy 
ci się nagroda. Ale najpierw przynieś coś do picia, i to nie lokalną wodę 
z bagien. 
Akcent z Nowego Jorku zniknął, podobnie jak przedtem niemiecki, i jego 
angielski nie miał teraz żadnych naleciałości. 
- Wolę piwo. - Dan zabrał butelki. - Tutaj panuje prohibicja, jakbyś 
zapomniał. 
- Nie zapomniałem, gdzie żyję, Dan. To wielki i wolny kraj. Może i 
obowiązuje tu zakaz sprzedaży alkoholu, ale jak położysz pięć dolarów na 
ladzie i powiesz, że chcesz mountain dew, to na pewno nie dostaniesz soku 
pomarańczowego. Reszty zresztą też nie. 
Dan zrobił, co mu kazano, i wrócił z butelką kukurydzianej wódki i 
dwiema szklankami. 
-Możesz mi mówić Victor, chcę, żebyśmy zostali przyjaciółmi - oznajmił 
Frankenstein po pierwszej kolejce. - Opowiem ci zaskakującą, ale prawdziwą 
historię, którą zna niewielu. Prawdziwą, a nie wypływający z ignorancji 
stek półprawd i czystych bujd, które tworzą tę głupią książkę Mary Godwin. 
Mój ojciec do śmierci pluł sobie w brodę, że w chwili słabości zwierzył 
się tej głupiej gęsi z tego, czym się w tajemnicy zajmował. Na szczęście 
nie powiedział jej wszystkiego... 
- Momencik. Powiedziałeś, że to będzie prawda, a Mary Godwin Shelley 
napisała Frankensteina albo Nowego Prometeusza w tysiąc osiemset 
osiemnastym roku. Nie chcesz mi chyba wmówić, że twój ojciec... 
- Poczekaj i nie przerywaj. Obiecałem ci prawdę i mówię prawdę: ojciec 
zajmował się wieloma rodzajami badań. Wszystkie miały jedną cechę wspólną: 
tajemnicę życia. Potwór, jak go nazywano, był tylko jednym z jego 
osiągnięć, głównie zaś interesował się długowiecznością i przyznać należy, 
że umarł bardzo późno. Nie powiem ci, w którym roku ja się urodziłem, bo 
to nie ma nic do rzeczy. Co się tyczy tej głupiej Mary Godwin, to ojciec 
znał ją, zanim wyszła za tego całego poetę, i miał nadzieję, że wybierze 
jego, gdyż mu się podobała. Finał znasz: spisała wszystko, co zdołała 
zrozumieć z wynurzeń ojca, rzuciła go i napisała tę parszywą książkę. Roi 
się w niej od błędów, że aż coś! Ponownie klepnął reportera w ramię. - Po 
pierwsze: ojciec nie był Szwajcarem, tylko pochodził z porządnej 
bawarskiej rodziny o długim rodowodzie. Po drugie, uniwersytet nie mieścił 
się w Ingolstadt, bo w tysiąc osiemsetnym roku przeniesiono go do 
Landshut, o czym wie każdy uczeń w okolicy. Po trzecie, całkowicie i 
złośliwie zmieniła charakter ojca: nigdy nie płakał i na pewno nie był 
niezdecydowany, wręcz przeciwnie. No, a na koniec nic nie zrozumiała z 
doświadczeń, jakie prowadził: tak była zafascynowana ideą Golema, że 
wszystko przekręciła. Ojciec nie budował niczego z fragmentów 
nieboszczyków, bo to nonsensowny pomysł. Ojciec zajmował się, i to z 
powodzeniem, przywracaniem martwych do życia, choć naturalnie nie w pełni 
i nie do końca. Faktem jest, że trupy chodziły i wykonywały polecenia. 
Wyszedł w tych badaniach od zombie, ale znacznie udoskonalił technikę i 
osiągnął lepszy efekt niż szamani. I to jest właśnie prawda i cała 
tajemnica. Teraz pozostaje jedna drobna kwestia: co należy zrobić, by 
nadal była tajemnicą, panie Bream? 
Pytanie zadane było takim tonem, że reporter aż się cofnął. Po paru 
sekundach rozluźnił się jednak - tu, wśród ludzi, był bezpieczny, a co 
dalej, to się zobaczy. 
- Boisz się, Dan? - spytał Victor, ponownie klepiąc go w ramię. - Nie 
ma czego. 
- Co to było? - zdziwił się Dan, gdy poczuł ukłucie w ramię. 
- Nic takiego. - Frankenstein uśmiechnął się, ale tym razem bez cienia 
wesołości, i pokazał mu otwartą dłoń, na której leżała pusta 
ministrzykawka, jakich używają chorzy na cukrzycę. 
- Siadaj! - powiedział cicho, widząc, że Dan wstaje, i tamten 
posłusznie usiadł. 
- Coś mi zrobił? - spytał przerażony dziennikarz. 
- Zastrzyk niegroźny dla zdrowia, którego receptura jest właśnie 
rodzinnym sekretem. Jest nieszkodliwy, ale ma dziwne działanie: umożliwia 
mi panowanie nad twoim ciałem; bez mojego rozkazu nic nie zrobisz ani nie 
powiesz, choć często będziesz miał ochotę. Jak długo jesteśmy razem, 
musisz wykonywać moje polecenia, a zapewniam cię, że cały czas będziemy 
razem. Zanim działanie specyfiku się skończy, będziesz już martwy. Napij 
się piwa i posłuchaj finału. 
Przerażony dziennikarz bezradnie patrzył, jak jego mięśnie wykonują 
polecenie Victora wbrew jego woli. 
-Tak więc słynny Frankenstein nie jest żadnym arcydziełem krawiectwa, 
tylko uczciwym zombie: trupem, który może chodzić, ale nie może mówić, 
może wykonywać rozkazy, ale nie może myśleć. Ruszające się w rytm rozkazów 
ciało, idealny niewolnik. Tak jak Charley, którego tyle razy oglądałeś. 
Jest tylko jeden problem: trup nie ma funkcji życiowych i komórki nie 
regenerują się, nie mówiąc już o dziurach powstających w wyniku 
przedstawienia. Stary Charley przypomina zużytą poduszkę do igieł, a poza 
tym nie ma palców u nóg: odłamują się, kiedy zbyt szybko chodzi. Czas 
posłać go na emeryturę, jako że miał długie życie i jeszcze dłuższą 
śmierć. Wstań, Dan! Ślicznie. Taak, na koniec ciekawostka: wiesz, kim był 
Charley, zanim rozpoczął karierę artystyczną? Dziennikarzem, tak jak ty i 
podobnie jak ty wścibskim, który wreszcie tak samo jak ty nie zrozumiał 
wagi swego odkrycia i najpierw postanowił pogawędzić ze mną. Pokażę ci 
karty wizytowe twoich poprzedników, naturalnie zanim cię zabiję, potem nie 
byłbyś w stanie ich docenić. Mówię ci, stary: prasa to potęga! A teraz 
chodź! 
I Dan poszedł za nim w gorącą noc, grzecznie i cicho, tylko wewnątrz 
resztki jego ,"Ja" wyły z przerażenia. 
przekład : Jarosław Kotarski 
powrót 

Harry Harrison

Przenikacz skał 

Wiatr przebiegał ponad granią grzbietu i spieszył w dół, po zboczu, 
lodowatym podmuchem. Szarpał brezentowym skafandrem Pete'a, obsypując go 
twardymi jak stal ziarenkami lodu. Pete, opuściwszy nisko głowę, torował 
sobie drogę pod górę. Zmierzał ku sterczącej nad nim czarnej granitowej 
skale. 
Przemarzł do szpiku kości. Żadne odzienie nie jest w stanie ochronić 
człowieka, kiedy temperatura osiąga pięćdziesiąt stopni poniżej zera. 
Czuł, jak martwieją mu ręce; kiedy strząsał z wąsów zastygłe na nich 
podczas oddychania drobne kryształki lodu, nie czuł już palców. W 
miejscach, gdzie alaskański wiatr dobrał mu się do skóry, była ona biała i 
połyskująca. 
"Robota jak to robota... - pomyślał, Spękane wargi wykrzywiły się w 
grymas niby-uśmiech. - Jeśli te łajdaki w pogoni za cudzymi działkami 
zabrały się i za te, to pomarzną tu na amen, zanim zdążą zawrócić... 
Stanął wreszcie pod osłoną granitowego głazu i z trudem namacał na 
boku, u pasa, mały przycisk. Ze stalowego pojemnika, również przypiętego 
do pasa, rozległo się przenikliwe wycie. Kiedy opuścił na twarz czołową 
szybkę hełmu, syk uchodzącego tlenu nagle ustał. Pete wspiął się na głaz 
wystający ponad skuty mrozem grunt. 
Stał teraz, zupełnie wyprostowany, nie odczuwając już naporu wiatru. 
Srebrzyste śnieżynki przenikały przez jego ciało. Ruszył powoli przed 
siebie, z wolna zagłębiając się w skałę. Przez chwilę wierzchotek hełmu 
sterczał jeszcze nad powierzchnią, jak szyjka butelki zanurzonej w wodzie. 
Potem skrył się zupełnie pod pokrywą śniegu. 
Pod ziemią było cieplej, wiatr i mróz pozostały daleko nad głową. Pete 
zatrzymał się i otrząsnął z kombinezonu śnieg. Ostrożnie odpiął od 
rzemienia przewieszoną przez ramię ultraświetlną latarkę i włączył ją. 
Wiązka światła o częstotliwości pozwalającej na przenikanie gęstej skały 
przebiła otaczające go warstwy gruntu, jakby to była półprzeźroczysta 
galareta. 
Jedenaście lat przenikał już Pete skały, ale do dziś nie wyzbył się 
podziwu dla tego nieprawdopodobnego widoku. Zgoda: wszechprzenikacz to 
zadziwiający wynalazek. Jakby nie było, pozwalał mu na przenikanie - tak, 
bez niczego, na wskroś skał... Ale była to dla Pete'a rzecz w pewnym 
sensie oczywista, jasna; to był ostatecznie tylko aparat, sprytne 
urządzenie, które w razie potrzeby można było rozebrać i naprawić. 
Zadziwiające natomiast było to, co aparat ten czynił z otaczającym teraz 
Pete'a światem. 
Pas granitu zaczynał się już u jego stóp i znikał, hen, w dole, w morzu 
czerwonej mgły. Na mgłę tę składał się głównie jasny wapień i inne 
minerały, uciekające do przodu zamarłymi warstwami. Granitowe głazy i 
masywy skalne otoczone byty zewsząd lżejszymi minerałami i zdawało się, iż 
zawisły w powietrzu. Przechodząc pod nimi, ostrożnie się pochylał. 
Szedł w dół, pochylony, przebijając się z trudem przez wapień. Górotwór 
przechodził przez jego ciało i opływał go na kształt szybko bieżącego 
strumienia wody. Fakt - przenikanie stawało się coraz trudniejsze. 
Kryształ piezoelektryczny jego wszechprzenikacza z każdym dniem coraz 
bardziej odbiegał od optymalnej częstotliwości. Żeby przepchnąć atomy 
ciała, trzeba było nie lada wysiłku. Odwrócił nieco głowę i mrugając 
próbował zatrzymać wzrok na dwucalowym ekranie oscyloskopu, 
zainstalowanego wewnątrz hełmu. Uśmiechnęła się doń maleńka zielona 
twarzyczka - szpiczaste zygzaki fal błysnęły jak rząd połamanych zębów. 
Zachmurzył się - różnica robiła się coraz większa. Linia odbiegała teraz 
macanie od kształtu wzorcowej, wytrawionej na szkle ekranu. Jeśli kryształ 
wysiądzie, całe urządzenie rozreguluje się i człowieka czeka powolna 
śmierć. Albo od mrozu, bowiem nie będzie już się mógł skryć pod ziemię, 
albo jeśli będzie już pod ziemią - pozostanie, uwięziony na zawsze w 
warstwie skały, podobny do muchy zamkniętej w kawałku bursztynu... 
Przypomniał sobie, jak zginął Miękkogłowy, i wzdrygnął się ledwie 
zauważalnie. 
Miękkogłowy Samuel należał do tej grupy weteranów - nieugiętych 
skałoprzenikaczy, którzy pod wiecznymi śniegami Alaski odkryli złoża 
minerałów. Któregoś dnia pośliznął się na granitowej skale, na głębokości 
jakichś dwustu jardów i - w pełnym tych słów znaczeniu - wpadł gębą prosto 
na bajeczną żyłę Białej Sowy. To właśnie odkrycie wywołało słynną gorączkę 
63 roku. I kiedy chciwe bogactwa chmary ludzi ruszyły na północ, do 
Dawson, Miękkogłowy wyprawił się z pełnym kontem na południe. 
Wrócił za trzy lata, spłukany do czysta. Ledwie starczyło na bilet 
lotniczy. Jego zwątpienie w ród ludzki nie miało granic. Wszedł i 
przysiadł się do garstki ludzi, siedzących wokół pękatego żelaznego 
piecyka. Cieszyła go okazja posiedzenia choćby ze starymi przyjaciółmi. O 
swojej podróży na południe nie opowiadał nikomu i nikt też nie zadawał mu 
żadnych pytań. Tylko kiedy do pomieszczenia wchodził jakiś nieznajomy, 
wargi Sama silniej zaciskały w ustach cygaro. Lecz oto "North American 
Mining" przeniosło go do innej grupy i znów rozpoczęło się nieskończone 
błądzenie pod ziemią. 
Pewnego razu Sam poszedł pod ziemię i więcej nie powrócił. "Ugrzązł" 
mówili jego kolesie... Ale nikt nie wiedział dokładnie, gdzie to się 
stało. W każdym razie dopóty, dopóki w 71 roku nie natknął się na 
Miękkogłowego Pete. 
Bardzo dokładnie pamięta ten dzień. Przechodził wtedy przez kamienny 
łańcuch, zbudowany z niezwykle gęstej skały; zmachał się wtedy jak pies i 
chciało mu się spać. 
I nagle dojrzał Sama, pojmanego na wieki przez monolit piaskowca. Na 
jego twarzy zastygła maska grozy. Stał, pochylony do przodu, uchwyciwszy 
wyłącznik u pasa. Sam zrozumiał, że widać w tej właśnie strasznej chwili 
nawalił jego wszechprzenikacz. Skała połknęła go. Już siedem lat stał w 
tej dziwnej pozie - i pisane mu było pozostać w niej wiecznie, bowiem 
atomy jego ciała nierozerwalnie zlały się z atomami otaczającego go 
górotworu. 
Pete cicho zaklął. Jeśli nie uda mu się w najbliższym czasie natrafić 
na żyłę, aby mógł sobie kupić nowy kryształ, przyjdzie przyłączyć się do 
tej nieskończonej galerii zaginionych poszukiwaczy. Jego energobaterie 
pędziły już resztkami mocy, butla z tlenem puszczała, a połatany podziemny 
skafander Mullera nadawał się tylko do muzeum. Nie było już na nim miejsca 
na nowe łaty i - oczywiście - nie trzymał powietrza jak należy. 
Wystarczyło tylko raz zaczepić... 
Reflektor na hełmie wyławiał z mgły jakieś krystaliczne skały, rzucając 
dziwny, błękitny odblask. Pete porzucił granitowy grzebień, wzdłuż którego 
szedł dotąd, i zagłębił się w rzadsza skałę. Może to był właśnie ytan. 
Podłączył ręczny neutralizator do zasilacza przy pasie i podniósł kawałek 
minerału. Błyszczący pręt neutralizatora uzgadniał płaszczyznę drgań 
próbki z częstością drgań ciała ludzkiego. Pete przycisnął podobny do 
rybiego pyszczka otwór analizatora widma do głazu i nacisnął klawisz. 
Krótki błysk - to rozjarzył się atomowy płomień, błyskawicznie 
przekształcający twardy materiał próbki w parę, Z analizatora wyskoczył 
wycinek kliszy i Pete łapczywie wpił wzrok w spektroskopowe linie widma. 
Znów nic - nie było widać znajomych śladów y-tantalitu. Zachmurzył się. 
Wsunął analizator na powrót do torby przewieszonej przez ramię i ruszyl 
dalej, przeciskając się przez lepką skałę. 
Y-tantalit był rudą, z której otrzymywano tantal. Ten rzadki metal 
stanowił podstawę do wykonywania najdrobniejszych kryształków 
piezoelektrycznych, które czyniły możliwym budowanie wszechprzenikaczy 
wibracyjnych. Z ytanu otrzymywano tantal, z tantalu wykonywano kryształy, 
z kryształów wszechprzenikacze, którymi posługiwał się Pete, aby odszukać 
nowe złoża ytanu... Błędne koło... Gonitwa psa za własnym ogonem. Sam 
zresztą podobny był do psa - tyle tylko, że w tej chwili bardzo już 
nieszczęśliwego. 
Ostrożnie pokręcił potencjometrem wszechprzenikacza, zwiększając nieco 
jego moc. Obciążenie kryształu wzrosło teraz trochę, ale musiał się 
wreszcie na to zdecydować, żeby móc się przecisnąć przez lepka skałę. 
Nie opuszczała go myśl o tym maleńkim kryształku, od którego zależało 
teraz jego życie. Cieniutka płytka materii, podobna do zakopconego szkła 
tyle tylko, że wyjątkowo dobrze wyszlifowana. Kiedy przez kryształ 
przepływał bardzo słaby prąd, kryształ poczynał drgać z częstotliwością 
prądu wystarczającą do tego, by ciało było zdolne prześlizgiwać się 
pomiędzy cząsteczkami innego ciała. 
Ten słaby sygnał sterował z kolei innym, o wiele potężniejszym obwodem, 
pozwalającym człowiekowi na przechodzenie, wraz z całym oprzyrządowaniem, 
przez ziemskie złoża. Jeśli kryształ nawali, atomy ciała człowieka powrócą 
do swych zwykłych pozycji i zleją się z atomami złóż, przez które w danej 
chwili przenikały... 
Pete wzdrygnął się i ruszył szybciej w dół zbocza. 
Przepychał się tak już przez oporne skały ze trzy godziny i mięśnie nóg 
paliły jak rozżarzone żelazo. Jeśli pragnie stad cało wyjść, to za kilka 
minut będzie musiał zawrócić. Jednakże jeszcze przez cała godzinę podążał 
śladami ytanu, pozostając cały czas pod wrażeniem, że jest ich coraz 
więcej. Gdyby tylko udało się odszukać główna żyłę! Musiała być wyjątkowo 
bogata, 
Nadszedł jednak czas, żeby zbierać się w drogę powrotną, do góry. Pete 
podszedł do żyły - weźmie jeszcze ostatnią próbkę, zaznaczy miejsce, a 
jutro zacznie stąd poszukiwania. 
Błysk płomienia - i Pete spojrzał na kliszę. Czuł, jak w całym ciele 
napięty się mięśnie. Serce ciężko załomotało. Przymknął na chwilę oczy, a 
potem znów spojrzał na kliszę - ślady nie zniknęły. Linie tantalu 
oślepiająco błyszczały na tle innych, słabszych. Drżącą ręka rozpiął 
kieszeń na prawym kolanie - miał tam podobna kliszę, z analizy pokładu 
Białej Sowy. To byt najbogatszy pokład w całym okręgu. 
Tak, nie było najmniejszej wątpliwości - jego żyła była bogatsza. 
Z maleńkiej kieszonki wyjął dwa półkryształy i ostrożnie położył 
połówkę B w miejscu, w którym kiedyś znajdowała się pobrana przezeń 
próbka. Nikt nie będzie w stanie odszukać tego miejsca bez drugiej polówki 
kryształu, nastrojonej na to samo pasmo UKF. Kiedy z pomocą półkryształu A 
wzbudzi sygnał w podręcznym generatorze, połówka odezwie się echem o tej 
samej częstotliwości. W ten sposób będzie mógł powrócić na miejsce 
odkrycia, mając zarazem zabezpieczone prawo do złoża. 
Pete ostrożnie schował półkryształ A do kieszonki i ruszył w długa 
drogę powrotną. Była jeszcze bardziej męcząca: stary kryształ w 
przenikaczu do tego stopnia odszedł od częstotliwości wzorcowej, że Pete 
ledwie przeciskał się przez skałę. Czuł wręcz, jak głowę uciska półmilowa 
warstwa skały - miał wrażenie, że czeka tylko, aby na zawsze złapać go w 
swe okowy. Jedyna droga powrotna prowadziła wzdłuż długiej granitowej 
grani, ukośnie wychodzącej za powierzchnię. 
Kryształ pracował bez przerwy już ponad pięć godzin. Gdyby Pete mógł na 
jakiś czas go wyłączyć, aparat ostygłby nieco... 
Kiedy zaczął nerwowo poprawiać troki plecaka, uświadomił sobie, że 
zaczyna się bać - całą siłą zmusił się do spokoju. 
Włączył na pełną moc neutralizator i wyciągnął przed siebie rękę z 
połyskującym prętem. Z czerwonej mgły na przedzie wyłonił się 
nieoczekiwanie osiemnastostopowy głaz wapienia. Pete uzgodnił płaszczyzny 
drgań atomów głazu ze swoimi - głaz natychmiast pod wpływem siły ciężkości 
osunął się w dół, wnikając w granitowa grań. Wtedy Pete wyłączył z 
powrotem neutralizator. Rozległ się głośny trzask, molekuły głazu 
zmieszały się z atomami litej skały. Pete wstąpił do wnętrza sztucznie 
powstałego pęcherza i wyłączył swój wszechprzenikacz. 
W mgnieniu oka - zawsze go to zdumiewało - otaczająca go mgła 
przemieniła się w monolitowe kamienne skały. Promień reflektora na hełmie 
przebiegał po ścianach maleńkiej pieczary - próżniowego bąbla bez wejścia 
i wyjścia, oddzielonego od lodowych przestworów Alaski półmilową skorupą 
skały. 
Z westchnieniem ulgi zrzucił z siebie ciężki plecak i wyciągnąwszy się 
na "podłodze", dał odpoczynek zmęczonym mięśniom. Trzeba było oszczędzać 
tlen - dlatego wybrał to właśnie miejsce. Jego sztuczna pieczarę 
przecinała żyła tlenku rubidu. To był tani, powszechnie spotykany minerał, 
którego nie było nawet sensu wydobywać tak daleko, za kręgiem polarnym. A 
mimo to był to najlepszy przyjaciel skałoprzenikacza. 
Przekopał cały plecak, zanim znalazł generator tlenu i przymocował do 
pasa baterię. Potem zgrubiałymi palcami włączył aparat i wbił dwie 
elektrody w żyłę tlenku. Bezdźwięczny błysk oświetlił pieczarę - 
zaiskrzyły się natychmiast kryształki śniegu, który począł się osypywać z 
żyły. Płatki tlenu, wytworzonego przez aparat, tajały, nie zdążywszy 
dotknąć podłogi. W podziemnym apartamencie powstała lokalna atmosfera, 
pozwalająca na normalne oddychanie. Kiedy cała przestrzeń wypełni się 
powietrzem o odpowiednim ciśnieniu, Pete będzie mógł wreszcie otworzyć 
hełm i wydostać z plecaka pożywienie. 
Ostrożnie uniósł szybkę czołową i pociągnął nosem. Właściwie można już 
było oddychać, chociaż ciśnienie było jeszcze niskie i nieco za duże 
stężenie tlenu... 
Radośnie zachichotał, jak pacjent u dentysty oszołomiony gazem. 
Mamrocząc coś niedorzecznego, rozerwał papierowe opakowanie koncentratu. 
Potem łyknął trochę wody z manierki i uśmiechnął się do siebie na myśl 
o grubych, soczystych befsztykach. Kiedy przeprowadzą dokładne analizy, 
właścicielom kopalni gały wyjdą z orbit, gdy przeczytają komunikat. I 
wtedy pewnie przylezą do niego - solidni, dostojni ludzie, ściskający 
kontrakty w wypielęgnowanych dłoniach. A Pete sprzeda wszystkie prawa do 
złoża temu z nich, który da najwięcej niech sobie teraz popracuje ktoś 
inny. 
Tak... Pewnie wyrównają i ściosają tę grań; potem ogromne podziemne 
ciężarówki pomkną przez ziemię, przewożąc górników do pracy i z powrotem. 
Pete, rozleniwiony uśmiechnął się do swych marzeń, wsparty o wklęsła 
ścianę pieczary. Widział już siebie wymytego, wychuchanego, odstawionego - 
jak wchodzi do "Klubu Górnika"... 
Dwóch ludzi odzianych w kombinezony podziemne pojawiło się w skale, 
przerywając marzenia Pete'a. Ich ciała wydawały się przeźroczyste; nogi 
przy każdym kroku więzły w ziemi. Nieoczekiwanie podskoczyli, wyłączyli 
przenikacze pośrodku pieczary i ciężko opuścili się na podłogę. Odchylili 
szyby czołowe i jeden z nich pociągnął nosem. 
- Niegłupio pachnie, nie sądzisz Mo? - uśmiechnął się ten mniejszy. 
Mo nijak nie mógł uporać się ze ściągnięciem hełmu; jego głos doniósł 
się zza okrycia: "Fakt, Algie!" Szczęk! - hełm nareszcie zszedł. 
Pete nie posiadał się ze zdumienia, kiedy zobaczył Mo. Algie uśmiechnął 
się nieprzyjemnie. 
- Piękniś z Mo nieszczególny, ale można się do niego przyzwyczaić... 
Mo był siedmiostopowym gigantem o szpiczastej, gładko wygolonej i 
błyszczącej teraz od potu czaszce. Wyraźnie musiał być szpetny od 
urodzenia i zapewne z upływem lat nie stawał się piękniejszy. Miał rozbity 
nos, jedno ucho zwisało mu jak szmata, mnóstwo małych, białych blizn 
odchylało nieco górną wargę, odsłaniając dwa żółte zęby. 
Pete powoli zakręcił pokrywkę manierki i schował ją do plecaka. Może to 
i byli uczciwi skałoprzenikacze, ale trudno to było powiedzieć na ich 
widok. 
- W czym wam mogę pomóc, chłopcy? - zapytał. 
- Ach, nic, przyjacielu... Dziękujemy - odpowiedział mały. - Jak raz 
przechodziliśmy sobie tędy i dojrzeliśmy błysk twojego generatora tlenu. 
No to pomyśleliśmy, że to może któryś z naszych chłopców i podeszliśmy 
popatrzeć. Nie ma dziś nic gorszego od łażenia pod ziemią, nie? - mówiąc 
to karzeł szybkim spojrzeniem obrzucił pieczarę, nie opuszczając niczego. 
Mo z cichym pomrukiem opadł na podłogę i oparł się o ścianę. 
- Fakt - ostrożnie zgodził się Pete. - Od miesięcy nie natknąłem się na 
żadną żyłę. A wy, chłopcy, dawno przyjechaliście? Jakoś sobie nie 
przypominam, żebym was widział w obozie? 
Algie nie odpowiedział. Nie odrywał wzroku od plecaka Pete'a, 
wyładowanego próbkami. 
Z cichym szczęknięciem otworzył długi nóż sprężynowy. 
- Słuchaj no, synu, co tam trzymasz w woreczku? 
- Nic. Sama niskogatunkowa ruda, wziąłem parę próbek - oddam je do 
analizy, chociaż wątpię, czy je w ogóle warto taszczyć do obozu. Zaraz ci 
pokażę... 
Pete wstał i ruszył w kierunku plecaka. Przechodząc obok Algiego, nagle 
błyskawicznie się pochylił i uchwycił go za rękę z nożem. Z całej siły 
uderzył go kolanem w brzuch, a kiedy tamten zgiął się wpół z bólu, uderzył 
go jeszcze kantem dłoni w kark. Nie czekając chwili, rzucił się w kierunku 
plecaka. 
Jedną ręka złapał swój wojskowy pistolet, starą 45-tkę, a drugą - 
kryształ kontrolny i podniósł nogę w ciężkim, podkutym stalą bucie, aby 
rozetrzeć kryształ w proch. 
Ale noga nie zdążyła opaść. Gigantyczna łapa dosięgła w locie łydki, 
zatrzymując ruch nogi. Pete próbował się jeszcze odwrócić, lecz wielkie 
jak bochen chleba łapsko uchwyciło nadgarstek - chrupnęła kość... Pete z 
krzykiem wypuścił pistolet ze zmartwiałej ręki. 
Pete wisiał już tak z pięć minut, zanim zrozpaczony Mo nie dowiedział 
się od z trudem dochodzącego do przytomności Algiego, co ma dalej czynić. 
Wreszcie Algie przyszedł do siebie i klnąc głośno powiedział mu. Potem 
rozsiadł się wygodnie i z uśmiechem obserwował ich, dopóki Pete nie 
stracił przytomności. 
Raz-dwa. Raz-dwa. Głowa Pete'a opadała z jednej strony na drugą w takt 
ciosów. Nie mógł ich powstrzymać, rozłupywały głowę, odrywały ją od ciała. 
Skądś, z daleka, doszedł go głos Algiego: 
- Starczy, Mo, starczy na razie. Przychodzi do siebie... 
Pete z trudem oparł się o ścianę i otarł krew zalewającą oczy. Tuż 
przed nim pojawiła się twarz małego. 
- Słuchaj, chłopcze, przysparzasz nam masę kłopotów. Zabieramy teraz 
twój kryształek i poszukamy tej żyły. Jeśli ona cała jest taka bogata, jak 
ta próbka, to będę w siódmym niebie i uroczyście to uczcimy - zginiesz 
bardzo wolno. Ale zapamiętaj - jak jej nie odszukamy, to umrzesz bez 
porównania wolniej. Tak czy inaczej wykończę cię - jeszcze nikt nie 
ośmielił się uderzyć Małego Algie, jasne? 
Włączył przenikacz Pete'a. Potem wraz z Mo uchwycili go pod ramiona i 
rozbitego powlekli przez ścianę. Po przejściu około dwudziestu stóp weszli 
do innej, o wiele większej pieczary. Prawie cała przestrzeń zajmowała w 
niej ogromna, połyskująca metalem bryle traktora atomowego. 
Mo rzucił Pete'a pod ścianę i wziął przenikacz pod obcasy, 
błyskawicznie zamieniając go w kupę bezużytecznego złomu. Potem gigant 
przestąpił przez ciało Pete'a i ciężkim krokiem ruszył w kierunku 
traktora. Kiedy tylko wgramolił się do kabiny, Algie włączył potężny 
stacjonarny przenikacz. Kiedy maszyna ruszyła do przodu i podobna do ducha 
wniknęła już w ścianę, Pete zdążył jeszcze zauważyć, jak Algie bezgłośnie 
się doń uśmiechnął... 
Odwrócił się i pochylił nad zmiażdżonym przenikaczem. Nie nadawał się 
do niczego. Bandyci pracowali czysto - w tej kulistej mogile nie było 
niczego, co dawałoby mu jakaś szansę wywinięcia się z tego interesu. 
Podziemne radio znajdowało się w starej pieczarze; za jego pomocą miałby 
jeszcze szansę połączenia się z baza wojskowa. Za jakieś dwadzieścia minut 
uzbrojony patrol już by tu był. Ale od radia dzieliło go dwadzieścia stóp 
litej skały. 
Oświetlił reflektorem skałę. Żyła rubidu przechodziła i przez tę 
pieczarę. Pete złapał się za pas. Generator tlenu był wciąż jeszcze na 
miejscu! Przycisnął elektrody aparatu do żyły w powietrzu zawirowały 
płatki srebrzystego śniegu. Wewnątrz kręgu opisanego przez styki skala 
trzeszczała i osypywała się drobnymi okruchami. Jeśli tylko wytrzymają tak 
długo baterie i bandyci nie odszukają zbyt szybko ytanu... 
Z każdym błyskiem generatora z żyły odpadał okruch skały o grubości 
około cala. Aby akumulator podładował, potrzeba było 3,7 sekundy; potem 
pojawił się znów biały błysk i odpadł jeszcze jeden kawałek skały. Pete 
pracował w diabelskim tempie, odgarniając - jak automat - lewą ręką 
odłamki skał. 
Błysk pomiędzy elektrodami w prawej ręce - i odgarnięcie odłamków lewą; 
błysk - i odgarnięcie, błysk i odgarnięcie... Pete śmiał się i płakał 
jednocześnie; po policzkach toczyły się gorące łzy. Zapomniał nawet o tym, 
że przy każdym błysku wyzwalają się coraz nowe porcje tlenu. Ściany 
pieczary chwiały mu się przed oczami. 
Zatrzymał się na moment, by opuścić szybkę czołową hełmu, spojrzeć za 
siebie, a potem znów zwrócił się ku ścianie wydrążonego tunelu. Kruszył 
oporną skalę, ścierał się z nią wściekle, starając się zapomnieć o 
pulsującym w skroniach bólu. Legl na chwilę na boku i zaczął odrzucać za 
siebie okruchy skały, ubijając je nogami. 
Wielka pieczara została już z tyłu i teraz Pete był zamurowany w 
maleńkim korytarzyku. Fizycznie prawie czuł nawisłą nad nim półmilową 
warstwę skały, cisnącą, uniemożliwiającą prawie oddychanie. 
Jeśli teraz wysiądzie generator tlenu, Pete pozostanie już na zawsze w 
tym kamiennym grobie własnej roboty. Spróbował przegnać tę myśl i myśleć 
tylko o tym, jak się wydostać na powierzchnię. 
Miał wrażenie, że czas się zatrzymał - a pozostało tylko nieopisane 
napięcie. Ręce pracowały jak tłoki, pokrwawionymi palcami zagarniał wciąż 
nowe i nowe porcje pokruszonej skały. 
Na mgnienie oka opuścił ręce wzdłuż ciała, umożliwiając wypełnionym 
ogniem płucom zaczerpnięcie powietrza. I w tej samej chwili skała przed 
nim trzasnęła i z łoskotem obsunęła się, odsłaniając maty otwór, przez 
który ze świstem zaczęło uciekać powietrze. Wreszcie ciśnienie w tunelu i 
w pieczarze wyrównało się. Przebił się. 
Pete wyrównywał właśnie poszarpane brzegi nowo powstałego otworu błyski 
generatora, prawie już zupełnie wyczerpanego, były coraz słabsze kiedy 
obok twarzy pojawiły się nagle czyjeś nogi. Potem ze sklepienia wyjrzała 
twarz Algiego, wykrzywiona grymasem wściekłości. W tunelu nie było miejsca 
do materializacji - Algie mógł więc tylko potrząsnąć pięścią przed i 
poprzez twarz Pete'a. 
Z tyłu, spoza zwału żwiru, doszedł Pete'a głośny chrobot. Po chwili 
okruchy skały rozsypały się na boki i do tunelu wcisnął się Mo. Pete nie 
mógł się odwrócić, by stawić mu opór, ale zanim wielkie łapska Mo 
uchwyciły go za łydki, podkuta podeszwa buta Pete'a wylądowała na 
bezkształtnym nosie wielkoluda. 
Mo powlókł Pete'a jak dziecko przez wąski kamienny korytarzyk i 
wciągnął go z powrotem do wielkiej pieczary. Po chwili Pete leżał już na 
podłodze, ciężko chwytając ustami powietrze. Zwycięstwo było tak blisko... 
Algie pochylił się nad nim. 
- Zbyt chytry jesteś, synku, zbyt chytry... - powiedział. - Chyba cię 
od razu ustrzelę, żebyś nam tu czegoś jeszcze nie wykręcił. 
Wydobył pistolet Pete'a zza pasa i odciągnął kurek. 
- Aha, znaleźliśmy twoją żyłę. Jestem teraz cholernie bogatym 
facetem... Cieszysz się, chłopcze? 
Algie nacisnął spust i na biodro Pete'a jakby spadło uderzenie młota. 
Maleńki człowiek stał nad Petem i uśmiechał się. 
- Właduję ci, synku, wszystkie te kule - jedną po drugiej - ale tak, 
żeby cię nie zabić... W każdym razie nie od razu. No i jak? Gotów jesteś 
na następną? 
Pete uniósł się na łokciu i przycisnął dłoń do otworu lufy. Algie 
szeroko się uśmiechnął. 
- Pięknie! Zatrzymaj więc kulę rączką! 
Znowu nacisnął spust - pistolet sucho szczęknął. Na twarzy Algiego 
odbiło się zdumienie. Pete ostatkiem sił zerwał się i przycisnął elektrody 
generatora tlenu do hełmu karla. Grymas zdumienia zastygł na twarzy 
bandyty w chwilę potem jego głowa w hełmie po prostu rozpadła się na 
srebrzyste płatki lodu. Pete rzucił się na pistolet, odciągnął raz jeszcze 
kurek i błyskawicznie odwrócił się. 
Algie był kuty na cztery nogi - ale nawet on nie wiedział, że lufa 
wojskowej 45-tki działa jak bezpiecznik. Jeśli coś do niej przycisnąć, 
cała lufa idzie do tyłu, naciskając na bezpiecznik i żeby znów zarepetować 
pistolet, trzeba, ponownie odwieść kurek. 
Mo niepewnym krokiem ruszył do przodu; ze zdumienia opadła mu dolna 
szczęka. Pete z trudem utrzymując się na zdrowej nodze wycelował w tamtego 
pistolet. 
- Ani kroku dalej, Mo! Będziesz mnie musiał odstawić do miasta! Gigant 
nie słuchał go; myślał ty, o jednym. 
- Zabiłeś Algiego! Zabiłeś Algiego Pete wystrzelił pół magazynka, zanim 
wielkolud runął na ziemię. Pete wzdrygnąwszy się, odwrócił się o 
umierającego człowieka. Przecież się bronił. Ale jakby sobie tego nie 
tłumaczył, mdłości nie ustępowały. Owinął nogę skórzanym pasem, aby 
powstrzymać upływ krwi, i przewiązał ranę sterylnym bandażem, który 
znalazł w pakiecie sanitarnym traktora. 
Teraz traktor dowiezie go do obozu; niech żołnierze sami sobie radzą z 
tym interesem. Ostrożnie osunął się na fotel przy kierownicy i zapuścił 
silnik; Potężny przenikacz zadziałał bez zarzutu. Maszyna ruszyła ku 
powierzchni. Położył postrzelona nogę na masce silnika... 
Kiedy traktor wydostał się wreszcie na powierzchnię, wciąż jeszcze 
padał śnieg. 
przekład : Krzysztof Malinowski
powrót 

Harry Harrison

Ramię sprawiedliwości 

To była wielka, dokładnie opakowana przeciw-wstrząsowa skrzynia, 
wyglądająca jakby ważyła tonę. Ten ciołek zrzucił ją dokładnie przed 
drzwiami posterunku i odleciał. Spojrzałem uważniej na kierowcę, który 
przywiózł pakę z kosmodromu. - Co to jest, do cholery? 
- A skąd ja mam wiedzieć? - odparło indywiduum, gramoląc się do kabiny. 
- Nie jestem wszystkowiedzący. Przybyła ranną rakietą z Ziemi. To wszystko 
co wiem. 
Zapuścił silnik i odjechał w kłębach czerwonego dymu. 
- Dowcipnisie - mruknąłem. - Mars jest pełen rozkosznych dowcipnisiów. 
Gdy ponownie zabrałem się za oglądanie pudła, poczułem, że w zębach 
zgrzyta mi piasek. Szef Craig musiał słyszeć silnik, gdyż wyszedł z biura 
i zaczął mi pomagać w oglądaniu. 
- Myślisz, że to bomba? - spytał niepewnym tonem. 
- A dlaczego miałby się ktoś wysilać na przysłanie nam takiego 
drobiazgu? I to jeszcze takich rozmiarów, i z Ziemi? Zmieniliśmy temat, 
zastępując go milczeniem i zaszliśmy pakę z tyłu. Adresu nadawcy nie było. 
W końcu odbiliśmy ścianę i stanęliśmy lekko zbaranieli. Tak wyglądało moje 
pierwsze spotkanie z Nedem. Bylibyśmy znacznie szczęśliwsi, gdyby było 
także ostatnim. Że też ktoś wpadł na ten kretyński pomysł i trudził się 
przesłaniem tego z Ziemi. Teraz już rozumiem, co starożytni mieli na myśli 
pisząc o puszce Pandory. Ale póki co staliśmy tu i wyglądaliśmy jak dwa 
pół-inteligenty. Ned leżał spokojnie i też nam się przyglądał. 
- Robot! - rozpoznał szef. 
- Doskonale, to było dla ciebie łatwe do rozpoznania. Chodziłeś 
przecież do Akademii Policyjnej. 
- Ha, ha! Spróbuj teraz znaleźć coś, co tłumaczyłoby, co on tu robi. Ja 
nie chodziłem do Akademii, ale znaleźć list w stosie plastiku nie jest 
sztuką wymagającą studiów. Szef wziął go i zaczął czytać z całkowitym 
brakiem entuzjazmu. 
- Dobra, dobra. United Robotics sądzi, że... "roboty dobrze użyte mogą 
ułatwić pracę policyjną... zapraszają nas do współpracy w teście 
terenowym... robot dołączony do tego listu jest najnowszym, 
eksperymentalnym modelem, wartości 120 tysięcy kredytów..." 
Obaj zajrzeliśmy do pudła, jakby była tam wymieniona w liście suma. 
Szef zajął się dokładnym poznaniem treści listu, a ja zacząłem się 
zastanawiać, jak go wyjąć z tego pudła. Eksperymentalny czy nie, wyglądał 
miło - ubrany był w uniform navy-blue ze złotymi wykończeniami. Ktoś zadał 
sobie dużo trudu, aby osiągnąć ten efekt. Fakt faktem, że wyglądał jak 
rasowy glina. Miał wszystko, co trzeba, poza gumą i gnatem. Doszedłszy do 
tego budującego wniosku zauważyłem, że robotowi błyszczą oczy. Nigdy 
dotychczas nie miałem do czynienia z humanoidami, toteż zaryzykowałem. 
- Wyłaź ze skrzyni! 
Wylazł z prędkością rakiety i zamarł o dwie stopy ode mnie w postawie 
zasadniczej. 
- Eksperymentalny robot policyjny numer seryjny XPO-456-934B melduje 
gotowość do pełnienia obowiązków, sir! 
Słowa padały z ekspresją, a sylwetka wyrażała pełne sprężenie. Fakt, że 
mięśnie miał ze stali, a zamiast ścięgien drut, ale wyglądał autentycznie. 
Umacniała to przekonanie budowa - wzrost i sylwetka człowieka, do tego 
ubrana w granatowy mundur. Wszystko wskazywało na to, że faktycznie 
sterczy przede mną Ned - rakietowy glina. Potrząsnąłem głową i zwróciłem 
się do niego. 
- Odpręż się, Ned. 
Nie posłuchał mnie i nadal się prężył. 
- Przemęczysz sobie obwody, jak się będziesz tak gimnastykował. A poza 
tym jestem tu tylko sierżantem. Szef policji to ten drugi. 
Ned obrócił się w stronę szefa z taką samą szybkością i zameldował się 
w ten sam sposób. 
- Zdziwiłbym się, gdyby umiał coś jeszcze oprócz tego salutowania i 
meldowania się - stwierdził szef, obchodząc go, jak pies hydrant. 
- Funkcje, działanie i możliwości akcji na stronach 184-213 - Ned 
rozległ się natychmiast, jakby w odpowiedzi na uwagę szefa. - Detale 
dotyczące programów strona 1035-1261. 
Szef mający kłopoty z przeczytaniem więcej niż trzech stron komiksu na 
raz, spojrzał z czystym obrzydzeniem na tomisko sześciocalowej grubości, 
noszące skromną nazwę "Instrukcja obsługi". Potem wpadł na wspaniały 
pomysł i rzucił mi tomisko na biurko. 
- Zajmij się tym - rzekł, opuszczając biuro. - I robotem też. Zrób coś 
z nim. 
Zaangażowanie szefa w sprawę omal mnie nie przytłoczyło. Wziąłem 
książkę i zacząłem przeglądać, myśląc jednocześnie, że o robotach wiem 
tyle, co pierwszy lepszy chłop z ulicy, a zasadzie nawet mniej. Na 
otwieranych przeze mnie stronach piętrzyły się jakieś piętrowe wzory, 
diagramy kilometrowej długości i wykresy o kolorystyce tęczy, a także 
inne, ogólnie niezrozumiałe duperele. Ich wygląd sugerował, że wymagają 
głębszej uwagi. Niestety, nie miałem zbyt dużo czasu, toteż odłożyłem to 
skądinąd mądre dzieło i spojrzałem z lekkim obrzydzeniem na Neda. 
- Za drzwiami stoi miotła. Wiesz jak się tego czegoś używa? 
- Yes, sir. 
- W takim razie posprzątaj ten pokój, starając się naśmiecić przy tym 
mniej niż jest to już zrobione. 
Zabrał się do roboty. Ja zaś z mieszanymi uczuciami obserwowałem 120 
tysięcy kredytów, wykonujące pracę sprzątaczki zesłanej do Nineport. 
Zastanawiałem się, dlaczego on tu jest - chyba dlatego, że nie ma drugiej 
tak małej i nieważnej placówki policyjnej w całym Układzie. Konstruktorzy 
mogli mieć pewność, że jeśli ich pupilek nawet się tu zbłaźni, to straty 
dla obu stron będą minimalne. Inną sprawą jest to, co ja tu robię. Jedyny 
normalny glina w całej załodze. Potrzebny, żeby stworzyć wrażenie, że 
wszystko jest OK. Szef - Alonso Craig - myśli tylko o forsie i jest zbyt 
tchórzliwy, żeby ryzykować cokolwiek, nie mówiąc już o własnej skórze. 
Jest jeszcze dwóch policjantów - jeden stary i przez trzy czwarte czasu 
pijany, drugi zbyt młody, żeby się do czegoś nadać. Ja mam za sobą 
dziesięć lat w Policji Metropolii na Ziemi. Dlaczego jestem teraz tu -to 
moja sprawa i tyle! Dość, że tu jestem i jestem odpowiedzialny za 
przestrzeganie prawa w Nineport. Do diabła, co za górnolotne 
sformułowanie! Nineport nie jest, wbrew pozorom miastem. To po prostu 
przystanek na trasie. Jedyni stali mieszkańcy tej dziury to ci, którym się 
tu dobrze powodzi - alfonsi, szulerzy, kurwy i cała reszta. Jest tu też 
port kosmiczny i parę kopalni rudy, które się jeszcze nie zawaliły, bądź 
nie zostały do cna wyeksploatowane. Można powiedzieć, że jest to miasto, 
które zniknęło, zanim powstało, jeśli użyć górnolotnych sformułowań. 
Zająłem się dla odmiany Fatem. Był to starszy posterunkowy, który 
nieodmiennie wypijał pięć kwaterek dziennie i nieodmiennie był stale na 
fleku. Nikt nigdy, jak daleko by nie sięgnął pamięcią, nie widział go 
trzeźwego, ale też nie mógł się pochwalić, że widział Fata lecącego na 
pysk z nadmiaru gorzały. Potrafił utrzymywać w zadziwiający sposób tak 
doskonałą równowagę płynów w organizmie, jak i stan pełnego nasycenia. 
Wyciągnąłem go z piątej celi, gdzie uciął sobie starym zwyczajem drzemkę i 
doprowadziłem do pokoju. Fat doszedł do siebie i postanowił przejść się w 
celu dotlenienia płuc. Co prawda trochę mu się poplątały kierunki, bo 
zamiast do wyjścia, powędrował do aresztu, ale odruchy miał prawidłowe - 
złapał za klamkę, otwarł drzwi - i zamarł. 
- Co to? -wyjąkał, wskazując robota końcem czerwonego nochala. 
- To jest robot. Zapomniałem jaki numer dała mu mamusia w fabryce, więc 
nazywamy go Ned. Teraz pracuje. 
- Bóg z nim! Ale nieźle, że wprowadzę trochę porządku w tej kupie 
gnoju. 
- To moja robota! - do rozmowy włączył się Billy, zmaterializowany 
nagle w drzwiach. 
Nie jest prawdą, że Billy jest głupi. Po prostu w jego głowie nie może 
zaczepić się zbyt wiele myśli. 
- To robota Neda. Ty awansowałeś na mojego pomocnika - poinformowałem 
go. 
Moje wyjaśnienie ciężko go uradowało, toteż uspokojony siadł obok Fata 
i obaj z zacięciem obserwowali, co Ned wyczynia z podłogą. Sprawy tak się 
miały z tydzień. Przez ten czas Ned doprowadził posterunek do stanu zgoła 
septycznego. Szef, który nigdy nie miał głowy do takich spraw, nie zwrócił 
na to większej uwagi, tak samo jak i na to, że zniknęło tak coś z pół tony 
makulatury, na którą składały się wszystkie urzędowe pisma, które powinny 
być jego domeną, a które Ned w mojej obecności spakował w większą pakę i 
wyrzucił. Nie widziałem ani jednego powodu, aby przeszkodzić mu w tym 
zbożnym dziele. Instrukcje leżały spokojnie na moim biurku nie wzbudzając 
niczyjego zainteresowania. Nikt z nas nie miał bladego pojęcia o tym, co 
robot może, a czego nie i nikomu to nie przeszkadzało. Najpewniej zostałby 
u nas na etacie sprzątaczki, gdyby szef nie był tak leniwy. 
Od tego się zaczęło. Około dwudziestej pierwszej, gdy szef zbierał się 
do wyjścia, rozległ się dzwonek telefonu. Odebrał, posłuchał i rzucił 
słuchawkę na widełki. 
- Burdel Greenbacka. Mówi, że napad, rozejrzyj się! To ostatnie było do 
mnie. 
- O, to coś nowego, przecież, jeśli się nie mylę, płaci okup. Czyżby 
China Joe miał konkurencję? 
- Lepiej idź i zobacz, co się tam dzieje. 
- Jasne - sięgnąłem po czapkę. -Ale ponieważ jesteśmy tu we dwóch, ty 
musisz pilnować gospodarstwa, dopóki nie wrócę. 
- To mi się nie podoba! Jestem głodny, a siedzenie tu nie pomoże mi na 
to. 
- Ja mogę się zająć tą sprawą - odezwał się w tym momencie Ned, stając 
w pozycji zasadniczej trzy kroki przed szefem. 
W pierwszej chwili szef nie zaskoczył. Tak samo zresztą zachowałby się 
każdy, gdyby jego własny bojler zlazł ze ściany i zameldował gotowość 
wykonania pracy. Potem go odblokowało. 
- W jaki sposób TY możesz to zrobić? - ryknął, ustawiając bojler z 
powrotem na ścianie. 
To znaczy tak mi się wydawało, że to właśnie robi, bowiem Ned zapędził 
go w ślepy zaułek. Dokładnie w trzy minuty dał szefowi streszczenie 
zachowań oficera policji przy napadzie z bronią i innych zwyczajowych 
kradzieżach. Ze zbaraniałej miny szefa wynikało, że Ned w tym momencie 
zaczął górować wiadomościami zawodowymi w tym duecie. 
- Więc, do cholery, skoro tyle wiesz, to czego tu jeszcze stoisz? - 
znowu ryknął szef. 
Zabrzmiało to jak przeróbka "jeśli jesteś taki cholernie cwany, to 
dlaczego nie jesteś bogaty" z czytanek serwowanych młodzieży w szkółkach 
niedzielnych. Ned do takiej szkółki nie chodził, a że do tego był maszyną 
prostoduszną i logicznie myślącą, toteż zinterpretował ryk szefa dosłownie 
i wymiotło go za drzwi. Doleciało nas jeszcze pytanie: 
- To znaczy, że wysyła mnie pan, żebym złożył raport, sir? - Tak, do 
diabła! - wrzasnął szef i wreszcie mogliśmy kontemplować granatową smugę, 
w którą zamienił się robot. 
- Musi być szybszy niż dźwięk - odezwałem się. - I lepszy niż wygląda. 
Nawet się nie zapytał, gdzie jest ta nora! 
Zanim szef zdążył odezwać się, zadzwoniło znowu. Słuchał przez chwilę 
bełkotu w słuchawce i wyglądało, jakby mu ktoś gwałtownie puścił krew. 
Nigdy nie był specjalnie rumiany, ale teraz jego twarz miała niezdrowy, 
sinokoperkowy odcień. 
- Bandyci są ciągłe wewnątrz - wycharczał. - Jego chłopak na posyłki 
jest na linii. Pyta, gdzie jesteśmy. Powiada, że jest pod stołem, na 
zapleczu domu... 
Nigdy nie dowiedziałem się co jeszcze ten bohater ma do 
zakomunikowania, bo teraz, dla odmiany, mnie wymiotło i rzuciło do 
patrolowca. Setki rzeczy mogło się zdarzyć, jeśli Ned będzie szybszy. 
Strzelanina, ranni i tym podobne przyjemności. A wszystko spadnie na nas - 
wysłali wygodnisie robota do zajęcia dla gliniarza. Może przypadkiem szef 
potwierdziłby potem, że to był jego pomysł, ale nie bardzo byłem skłonny w 
to uwierzyć. Nigdy nie było mi zbyt ciepło na Marsie, ale teraz byłem 
spocony jak kościelna mysz. 
Nineport ma coś ze czternaście przepisów drogowych - złamałem 
wszystkie, zanim dojechałem do Greenbacka. Mimo wszystko Ned jednak był 
szybszy. Gdy wyjeżdżałem zza ostatniego rogu, zobaczyłem go wchodzącego do 
lokalu. Zakląłem i wyskoczyłem z grata. Zdążyłem akurat, by zająć miejsce 
na galerii - na ostrzeliwanej galerii na dodatek. Wewnątrz było dwóch 
pieprzonych punków - jeden w rogu zajmował się kasą z uwagą przysięgłego 
rachmistrza, drugi zaś zawartością barku. Obaj oddawali się swym zajęciom 
z entuzjazmem. Gnaty mieli schowane, ale brutalne wtargnięcie Neda chyba 
wstrząsnęło ich systemami nerwowymi, bo natychmiast je wyjęli - może nie 
lubili nieproszonych gości? Wyciągnąłem swój rozpylacz i czekałem na 
szczątki rozstrzelanego robota, lecące mi na łeb z resztkami okna - był 
idealnie wystawiony na ogień! Ned miał jednak wspaniały refleks - jak 
każdy robot. 
- RZUCIĆ BROŃ! JESTEŚCIE ARESZTOWANI! 
Musiał mieć niezłe wzmacniacze, bo aż mi w uszach zadźwięczało, a byłem 
na zewnątrz. Rezultat był zgodny z moimi oczekiwaniami. Obaj dżentelmeni 
nadusili na spusty i powietrze wypełnił ciągły terkot automatycznych 
pięćdziesiątek z pociskami napędzanymi rakietowo. Szyby rozleciały się, a 
ja padłem na brzuch, bo pierwsza salwa omal nie urwała mi głowy. 
Te pociski niewiele co jest w stanie powstrzymać. Przez człowieka 
przechodzą, nie zauważając nawet, że coś im stało na drodze. Jedyną 
reakcją Neda była osłona oczu - mała tarczka ze stalowej blachy, która 
zsunęła się z daszka czapki z wąziutkimi szczelinami na wysokości oczu. 
A potem Ned ruszył w swoją pierwszą akcję. Wiedziałem, że jest szybki, 
ale nie sądziłem, że aż tak. Parę pocisków stuknęło w niego, ale w drugim 
końcu lokalu znalazł się, zanim strzelec zdążył przesunąć lufę i już broń 
była w ręku Neda. Chwyt należał do najczęściej wykonywanych, a sporo ich 
już widziałem - klient miał wyłamane pałce i był zupełnie nieszkodliwy. Z 
tą samą szybkością co po broń prawą ręką, Ned użył lewej, aby zatrzasnąć 
kajdanki na przegubach delikwenta. Pacjent numer dwa ruszył z kopyta ku 
drzwiom i przygotowywałem się właśnie, aby go tu gorąco powitać. Mogłem 
sobie darować niepotrzebny wysiłek. Nie zdążył zrobić połowy drogi, gdy 
Ned był przed nim. Zanim się zorientował, o co chodzi, z wyłamaną w stawie 
barkowym prawą ręką leżał obok swojego kumpla, skuty drugą parą 
bransoletek. Byłem zupełnie zbędnym dodatkiem w tej całej sprawie, ale 
skoro już tu byłem, to postanowiłem się na coś przydać. Wlazłem do środka, 
odebrałem od Neda spluwy i aresztowałem obu w majestacie prawa oficjalną 
formułką. Na to wszystko wylazł Greenback i ujrzał dokładnie to, co 
chciałem, żeby zobaczył. Zobaczył też podłogę zaścieloną szkłem, kompletny 
demontaż okien i luster oraz pogrom baru, toteż zaczął kląć na czym świat 
stoi. Nie chciało mi się słuchać, toteż sprowadziłem jego wypowiedzi na 
ciekawszy temat. Ale był mało komunikatywny. O telefonie wiedział mniej 
niż ja, więc wyciągnąłem spod stołu wystraszonego gówniarza i 
wytłumaczyłem mu, na czym polega jego głupota. Był tu parę dni i nie 
orientował się w zawiłościach bezpiecznej egzystencji, to jest w tak 
podstawowych kwestiach jak ta, że o napadzie powiadamia się obstawę Chiny 
Joe, a nie zawraca dupy pilicji. Po czym zabraliśmy owoc wycieczki do wozu 
i ruszyliśmy do domu. Szef miał ciągle ten niezdrowy, trupi kolorek na 
twarzy, gdy wszedłem do środka. 
- Ale bigos - wychlipał na mój widok czułe powitanie. Chłopcy niezbyt 
byli chętni do udzielania wywiadu, toteż szef, bynajmniej nie będący 
wcieleniem miłosierdzia, cierpliwości czy innych cnót charakteru 
prawdziwego chrześcijanina, dał im parę razy w zęby, co wyraźnie ułatwiło 
wzajemne porozumienie. Za drugim razem udzielili wyczerpujących odpowiedzi 
na zadawane pytania. 
- Nigdy nie słyszeliśmy o China Joe. Jesteśmy tu od wczoraj i... 
- Ochotnicy, psiakrew! - Szef opadł na fotel. - Zamknij ich i powiedz, 
co się tam właściwie stało, u diabła! 
Zrobiłem, co chciał z pacjentami i wskazałem przez ramię na Neda. 
- Tu masz bohatera. Wziął ich jedną ręką pod gradem kul, ku chwale 
służby. To jednorobotowe tornado skrzyżowane z siłą słonia i mistrzem 
mastery of fight. Do tego kuloodporne! - wskazałem zarysowania na 
pancerzu. - Jedyne ślady po kulach. 
- To mi śmierdzi kłopotami i to dużymi kłopotami! 
- Szef nie był w dniu dzisiejszym optymistą. 
Miał na myśli chłopców z ochrony - nie kochali aresztowań punków i 
konfiskat broni bez swego błogosławieństwa. Tyle tylko, że Ned nie bardzo 
orientował się w subtelnościach tego typu i postanowił szefa pocieszyć. 
- Nie będzie żadnych problemów, sir. Nie ma możliwości, żebym złamał 
któreś z praw robotyki. Są one częścią moich obwodów kontrolnych i są 
całkowicie zautomatyzowane. Człowiek, który dobywa broni i strzela, łamie 
dwa podstawowe prawa robotyki, jak i sprawiedliwości. Ja przecież go nie 
osądzam - tylko unieszkodliwiam. 
To wszystko spływało po szefie jak woda po kaczce. Wyglądało na to, że 
nawet nie silił się aby, słuchać. Natomiast ja słuchałem i nawet 
przemyślałem to, co usłyszałem i zastanowiło mnie, jakim cudem, u Boga 
Ojca, robot, czyli ordynarnie mówiąc maszyna, może logicznie wnioskować w 
dziedzinie przepisów prawnych i praktyki. Ned pałał gotowością oświecenia 
mnie w tej kwestii, usłyszawszy te wątpliwości. 
- Roboty były przygotowywane do tych funkcji od lat. Praktycznie zasada 
jest ta sama, obojętne, czy chodzi o łamanie prawa, czy o przekraczanie 
szybkości. A do tego sprowadza się auto-motor. A wykrywacz alkoholu? 
Przecież wsadził do więzienia więcej pijaków niż wszyscy oficerowie 
śledczy w kupę wzięci! A potem roboty zostały wyposażone w możliwość 
zabijania -przed wprowadzeniem praw robotyki -automatyczne stacje obrony 
balistycznej były przecież w powszechnym użyciu. Składały się z 
półautomatycznej baterii dział i rakiet przeciwlotniczych, automatycznego 
radaru i ośrodka koordynującego jeśli samolot nie nadał właściwego sygnału 
identyfikacyjnego, to automatycznie szedł rozkaz i zestrzeliwano go. A 
przecież nie obsługiwał tej stacji ani jeden człowiek. 
Doszedłem do wniosku, że nie pogadam sobie z Nedem na tematy dowolne. 
Może poza jego instrukcją obsługi, ale nie miałem dotąd serca jej poznać, 
a obecnie moment był mało sprzyjający, toteż niezwłocznie zamknąłem 
dyskusję. 
- Ale robot nie może, do diabła, być gliną! To zajęcie dla człowieka! 
Wydawało mi się, że zamknąłem dyskusję, ale ta blaszanka była dziś 
wyjątkowo pyskata. 
- Oczywiście, że nie i nie jest to celem budowy nas, robotów 
policyjnych. Ale przecież jest tyle mechanicznych czynności w pracy 
policjanta, których nie będzie musiał on robić, gdy będziemy w powszechnym 
użyciu. A nie są to kwestie wyboru - jeśli aresztuje pan kogoś, to zakłada 
mu pan kajdanki - jeśli pan mi każe, to zrobię to ja, ale nie ja decyduję 
przecież o tym, kogo i za co pan aresztuje. Jestem tylko mechanizmem w tej 
czynności, chociaż... 
Ręce mi opadły. Nadawaliśmy na różnych częstotliwościach, co 
uniemożliwiało konstruktywne porozumienie. Ta puszka po konserwach 
teoretycznie miała rację, tylko w praktyce... 
- China Joe nie będzie tym zachwycony! - skonkludował z zadziwiającą 
bystrością szef, przerywając pyskówkę Neda i moje dumania. 
Wyjątkowo byłem skłonny zgodzić się z nim. Tu było prawo pięści, a nie 
kodeksu w użyciu. Prawo nawet niezłe dla burdeli, szulerni i spelunek, 
czyli miejsca zwanego szumnie Nineport. Wszystkim rządził China Joe. Tak 
samo zresztą jak i policją. Wszyscy byliśmy na jego garnuszku. Był zresztą 
jedynym, o którym można było powiedzieć, że nam płaci. Ale to nie była 
kwestia, którą podjąłbym się wytłumaczyć robotowi. Nawet w sprzyjających 
okolicznościach. 
- Tak, China Joe! 
Pomyślałem, że to echo, ale szybko zmieniłem zdanie. Echo przeważnie 
nie materializuje się, a obok mnie, oparte o framugę drzwi, coś się 
pojawiło. Coś zwane Alex. Sześć stóp mięśni, ścięgien i kłopotów. Prawa 
ręka Chiny Joe. To coś udało uśmiech, na widok którego szef wstąpił się w 
sobie i zapadł w fotel. 
- China Joe chciałby, żeby mu ktoś wytłumaczył - odezwało się to coś od 
drzwi - dlaczego śmierdzące gliny napastują ludzi i pozwalają niszczyć 
dobre trunki. Jest bardzo tego ciekaw i jeśli nie będziecie w stanie 
zadowolić jego ciekawości... 
- Aresztuję cię w imieniu prawa na podstawie artykułu 46 paragrafu 19 
ustawy o... - Ned zrealizował to, zanim zorientowaliśmy się, że w ogóle 
się ruszył. 
To był szczyt - na naszych oczach zamknął Alexa i śpiewał nam własny 
tren żałobny. Alex nie był tak wolny jak my. Obejrzawszy się, kto tak 
bezczelnie mu przerywa, wydobył armatę i zdołał trafić Neda dokładnie w 
miejsce, gdzie powinno być serce, gdyby Ned był klasycznie zbudowany, 
zanim ten wytrącił mu broń z ręki i zaobrączkował. Gdy my wyglądaliśmy jak 
śnięte rybki, Ned przyjrzał się swemu dziełu i dokończył. 
- Dam sobie głowę za to uciąć. Więzień Peter Rakjonsky, alias Alex - 
Siekiera, poszukiwany w Lunal City za napad z bronią w ręku i morderstwo. 
Również poszukiwany przez policję w Detroit, Nowym Jorku i Manchesterze. 
Oskarżony o... 
- Zabierajcie to ode mnie! - ryk Alexa był doskonale słyszalny dla 
wszystkich w odległości 150 jardów, wyłączając głuchych i nieboszczyków. 
Denny Bug nie był ani jednym ani drugim. Wsadził łeb zza drzwi i 
rzuciwszy okiem na tę malowniczą scenę wewnątrz, dał nogę z alarmującą i 
zadziwiającą wieścią. 
- Alex!!! Gliny capnęły Alexa!!! 
Gdy wyskoczyłem na zewnątrz nie było po nim śladu ni zapachu. Kląłem w 
duchu - dureń! Przecież chłopcy China Joe`go zawsze chodzą w parach. 
Profilaktyka. W efekcie będzie on o wszystkim powiadomiony przed upływem 
kwadransa. 
- Zamknij go! - poleciłem Nedowi po powrocie. - Skoro zacząłeś ten 
bajzel, to go ciągnij. Nie chcę mieć więcej kłopotów, gdybyśmy go teraz 
wypuścili. 
Fat orbitował mamrocząc coś do siebie. Na mój widok szczerze się 
ucieszył. 
- Może ty mi powiesz, co tu się dzieje, u diabła? Widziałem Denniego, 
który pruł stąd, jakby się ziemia za nim paliła...w tym momencie ujrzał 
Alexa z bransoletkami na przegubach i zablokowało go gruntownie. 
Po parenastu sekundach jego umysł ruszył z miejsca. Bez straty czasu na 
pierdoły podszedł do szefa i rzucił mu swoją odznakę. 
- Jestem starym człowiekiem i piję zbyt dużo, żeby dalej być gliną. 
Dlatego też składam rezygnację ze służby. Zresztą, jeśli jest tak, jak 
jest, to pozostanie tu dłużej gwarantuje, że nie postarzeję się ani o 
jeden dzień. Z tego powodu rezygnuję natychmiast. 
- Szczur! - szef dobył głos gdzieś z głębi siebie. - Śmierdzący szczur! 
- Pieprzysz - rzucił mu Fat i opuścił lokal. 
Szef był w szoku - wyczerpanie po wzmożonym wysiłku, jakim była dla 
niego ostatnia wypowiedź. Nie mrugnął nawet okiem, gdy wziąłem odznakę i 
poszedłem do Neda. Nie wiem sam, dlaczego to zrobiłem, może dlatego, że 
doceniłem jego odwagę. Chociaż, czy można mówić o odwadze u robota? W 
każdym razie wpędził nas w kłopoty, ale dziwnie się o to nie martwiłem. 
Chyba przemęczenie! Na jego torsie były dwa otwory. Nie byłem specjalnie 
zaskoczony, gdy okazało się, że pasują idealnie do zamocowania odznaki. 
- Teraz jesteś prawdziwym gliną! - sarkazm, to było to, co dominowało w 
moim głosie. 
Miałem nadzieję, że roboty nie są wyczulone na tony. Ned w każdym razie 
nie był. 
- To wielki honor. Nie tylko dla mnie, także dla wszystkich innych 
robotów. Dołożę wszelkich starań, aby okazać się godnym tego zaszczytu. 
Czyste, żywe wzruszenie - prawie słyszałem silniczek poruszający taśmę 
z nagraniem. A potem zajął się Alexem. Gdyby nie całokształt sytuacji, to 
świetnie bym się bawił. Ned miał wbudowanego więcej wyposażenia 
policyjnego, niż Nineport kiedykolwiek oglądało, wliczając w to dni swojej 
świetności. Zaczęło się od zbiorniczka z atramentem, który spryskał palce 
Alexa i karty daktyloskopijnej, która objechała te palce chwilę potem. 
Następnie więzień został odstawiony na długość ramienia i coś trzasnęło. Z 
boku Neda wyleciały dwie odbitki - en face i z profilu. To był początek - 
wielce zajmujący, co prawda, ale miałem jeszcze parę spraw na głowie. Na 
przykład, jak w tych warunkach pozostać żywym? 
- Jakie pomysły, Szefie? 
Pytanie było czysto retoryczne i odruchowe. Odpowiedzią był 
nieartykułowany pomruk. Do biura wszedł Billy - podpora sił Policji 
Nineport. Kazałem mu łazić dookoła. Jeśli miał nas spotkać marny koniec, 
to niech przynajmniej będzie to koniec z fasonem - i z honorową wartą. 
Ned skończył ceremoniał przyjmowania aresztanta i zamknął drzwi od 
mamra. Dokładnie w tym momencie wszedł China Joe. Powinno się w zasadzie 
rzec: raczył wstąpić, albo: weszli. Choć czekaliśmy na to, to jednak był 
to szok dużej miary. Wlazł sam, a w przejściu zrobił się tłok jak przy 
barze. China Joe na przedzie, z rękami ukrytymi w obszernych rękawach swej 
szaty mandaryna, a za nim całkiem dobry zespół footballowy. Nie zaszczycił 
nas wzmianką na temat swych obecnych zainteresowań, zwrócił się jedynie do 
swej obstawy. 
- Wyczyśćcie lokal, chłopcy. Nowy Szef Policji będzie tu za chwilę, a 
nie chciałbym, żeby zostały do tego czasu jakieś flaki na żyrandolu! 
Przyznaję, że udało mi się nie wkurzyć. Nawet jeśli nie najwyższego 
lotu, to jednak byłem gliną, a nie pajacem na lince. Wiele razy szukałem 
czegoś na niego, ale nie znalazłem nawet najmarniejszego, maciupkiego 
haczyka. A ciągle chciałem wiedzieć. 
- Ned, rzuć okiem na tego chińskiego młodziana znajdującego się w tej 
okolicy i powiedz mi, co o nim sądzisz. Boże, ależ te roboty błyskawicznie 
pracują! Ned wypalił, jakby od swego przybycia do Nineport tylko na to 
czekał. 
- Pseudowschodni typ. Chemicznie ściemniony pigment skóry. Nie jest 
Chińczykiem. Także jego oczy poddane były operacji - skóra koło nich jest 
sztucznie naciągnięta, tak, aby sprawiały wrażenie skośnych. Blizny są 
widoczne w podczerwieni. Wszystko po to, aby uniemożliwić identyfikację, 
ale cechy Batillona w budowie uszu i czaszki czynią ją możliwą. Jest na 
liście najbardziej poszukiwanych przez Interpol. Prawdziwe nazwisko... 
China Joe po raz pierwszy w dziejach naszej znajomości był zły. 
- A więc to jest TO... wielkie pyskate radioodbiomiczydło. Słyszeliśmy 
coś o tym i mamy coś specjalnego na tę okazję! 
Zespół skoczył pod ściany odsłaniając klęczącego młodziana z bazooką na 
ramieniu. Model przeciwpancerny i to na ciężkie czołgi. To było moje 
ostatnie spostrzeżenie, gdy urządzenie odpaliło. Nie jest wykluczone, że 
można z tego trafić czołg, ale osobiście wątpię, żeby taka sztuka udała 
się z robotem. Ned padł na pysk sekundę wcześniej, niż ja zrozumiałem na 
co patrzę. Tylna ściana posterunku rozleciała się dokumentnie. Od 
pierwszego strzału. Drugiego nie było. 
Ned złapał za rurę i zgiął ją w połowie, jak starą gazrurkę. Billy 
zdecydował, że ten, kto odpala rakietę wewnątrz posterunku łamie prawo i 
runął z wrzaskiem w środek - zapewne chciał aresztować strzelca. Byłem za 
nim, więc nie straciłem co ciekawszych epizodów. Utworzył się wirujący 
kłąb, z którego wystawały ręce i głowy w sekundowych sekwencjach. Ned był 
gdzieś na spodzie tego zespołu taneczno-bokserskiego, ale nie sądziłem, 
żeby trzeba było się o niego martwić. Ktoś nerwowy dobył broni, ktoś inny 
krzyczał, posypały się kule i zrobiło się zupełnie swojsko. 
Jegomość nazwiskiem Brooklyn Eddi usiłował mnie trzasnąć w ucho swoim 
rozpylaczem, którego nie był w stanie użyć z powodu tłoku, toteż ponieważ 
moja pięść była w pobliżu jego szczęki, nie widziałem żadnego racjonalnego 
powodu, aby nie doprowadzić do spotkania obu tych części ciała. 
Wszędzie była mgła. A przynajmniej tak mi się wydawało. Ostatnie, co 
zarejestrowałem przed pojawieniem się tego cholernego tumanu, to piekielny 
tłok wokół mojej osoby. I to, że byłem piekielnie zajęty. Potrząsnąłem 
głową - mgła zniknęła. Stwierdziłem z lekkim zdumieniem, że jestem jedyną 
osobą w całym lokalu, która znajduje się w pozycji pionowej. Reszta tego 
szacownego zbiegowiska zdecydowanie preferowała pozycje siedzące lub zgoła 
horyzontalne. Korzystnym faktem było to, że ściany jeszcze stały. Poczułem 
się raźniej. Ned wkroczył przez coś, co niedawno było drzwiami, niosąc w 
objęciach zdegustowanego Eddiego Brooklyna. Jego twarz sugerowała, że 
dobrze wykonałem swoją robotę. Nadgarstki Eddiego były skute stalowymi 
obrączkami, a gdy Ned położył go pieczołowicie pod ścianą, okazało się, że 
leży tam już około tuzina podobnie przyozdobionych osobników. To 
niezrozumiałe, jak szybko rozprzestrzenia się moda w pewnych kręgach. Do 
dziś mam wrażenie, że Ned produkował te artykuły w miarę wzrostu popytu. 
Parę kroków ode mnie stało całe, jakimś cudem ocalałe krzesło. Siadłem 
więc z uczuciem ulgi i rozejrzałem się po otoczeniu. 
Krew była głównym kolorem figurującym na ścianach i stercie ciał na 
podłodze. Gdyby nie stłumione przekleństwa i jęki, dałbym głowę, że leżą 
tam sami klienci Zakładu Pogrzebowego. W tej scenerii gospodarzył Ned, 
sortując stertę całkiem zgrabnie - ranni pod ścianę, trupy pod drzwi. W 
końcu okazało się, że wiedział czego szuka. Z samego spodu wydobył Billa. 
Prawie w jednym kawałku, tylko nie bardzo komunikatywnego. Za to wyraz 
jego twarzy był bardzo wyrazisty - pełny błogostan, albo absolutne 
szczęście - tak się to chyba nazywa. Poobijane napięstki i inne ślady 
podobnego typu wyraźnie świadczyły o bojowej przeszłości właściciela. Jak 
mało potrzeba ludziom do szczęścia! Gdyby nie Ned, chłopak nie byłby w 
stanie się ruszyć - kula wyrwała mu spory kawał uda. Ned był właśnie 
zajęty samarytańskim zabiegiem, gdy się odezwał. 
- China Joe i jeszcze jeden uciekli samochodem. 
- Nie zaprzątaj tym sobie głowy! Twoje bitewne wyczyny i tak przejdą do 
historii - pocieszyłem go. 
I wtedy spostrzegłem, że szef ciągle jeszcze siedzi za biurkiem. 
Najogólniej mówiąc było to nienormalne zachowanie, nawet jak na jego 
głupie pomysły. I wtedy zrozumiałem, że Alonso Craig, szef policji 
Nineport jest martwy. Jeden strzał i to z małego kalibru. Prosto w serce i 
z tak małą ilością krwi, że całkowicie wsiąkła w rzeczy. Miałem całkiem 
niezłe pojęcie o miejscu, w którym była broń, gdy pociągnięto za spust. 
Była to mała broń, akurat taka, jaka mieści się w szerokich rękawach 
mandaryńskiego przyodziewku. Nie byłem zaskoczony, tylko wściekły. Szef 
nie był kryształowym ani najmilszym gościem, ale na pewno zasługiwał na 
lepszy koniec niż ten, jaki go spotkał. Zaraz po tym wniosku doszedłem do 
następnego. Zdecydowanie był to dobry dzień na myślenie. Musiałem podjąć 
decyzję i to z gatunku tych ważniejszych. Biorąc pod uwagę szefa z kulą w 
sercu, Billa niezdolnego do ruchu i Fata, który odszedł w siną dal, byłem 
jedyną żywą i sprawną siłą policyjną w Nineport. Coś trzeba było z tym 
zrobić. Niezgorszym rozwiązaniem tej kwestii byłoby wyjść z lokalu i 
zostawić ten bajzel swojemu losowi. Ned wtargnął właśnie z dwoma 
następnymi klientami do paki. Sądzę, że za parę chwil pomieszczenie owo 
będzie poważnie przeludnione. Może na widok jego granatowych pleców, a 
może jestem zbyt słaby, żeby móc uciekać, więc jakby nie było, 
zdecydowałem się. Ostrożnie odpiąłem szefowi złotą odznakę i umieściłem na 
miejscu swojej. Stanowczo nie był to najlepszy dzień w moim życiu. 
- Przedstawiam nowego szefa sił policyjnych Nineport - wygłosiłem, nie 
kierując tej przemowy do nikogo konkretnego z szerokiego gremium 
zajmującego lokal, ale odzew był jak najbardziej konkretny. 
- Yes, sir! - Ned wyprężył się w salucie, wypuszczając przy tym z rąk 
więźnia, który z odgłosem świadczącym o twardości naszej podłogi, dość 
niespodziewanie się z nią spotkał. 
Po czym Ned pozbierał gościa i wrócił do zbożnego zajęcia jakim 
niewątpliwie było zapełnienie aresztu. Odsalutowałem. Ambulans, wyjąc 
potępieńczo, zabrał nieboszczyków (sztuk cztery) i rannych (sztuk sześć). 
Wróciłem na posterunek ignorując gapiów, których zdążyło się już zebrać 
niezłe stadko. Po założeniu opatrunku na mój pogruchotany łeb, wszystko 
zaczęło wracać do normy. Ned starym zwyczajem zmywał podłogę. Ja zjadłem z 
tuzin aspiryn i czekałem, kiedy krasnoludki w mojej głowie zrobią sobie 
fajrant z kuciem w kość czołową. Wydawało mi się, że wtedy zastanowię się 
logicznie, co dalej robić. Kiedy zebrałem do kupy rozpierzchnięte myśli, 
odpowiedź stała się jasna i oczywista. Zbyt oczywista - będę wykonywał 
swoją pracę tak długo, jak długo będę w stanie przeładować broń. 
- Uzupełnij swój schowek z kajdankami, Ned. Wychodzimy! 
Zupełnie jak normalny glina! Nie zadał ani jednego głupiego pytania. 
Zadziwiające! Zamknąłem drzwi i dałem mu klucz. 
- Masz. Jest najbardziej prawdopodobne, że będziesz jedynym zdolnym do 
użycia tego przyrządu, nim skończy się ten piękny dzień! 
Zbliżałem się do siedziby China Joe tak ostrożnie, jak tylko mogłem, 
starając się wymyśleć inny sposób niż ten, na który wpadłem na posterunku. 
Nie znalazłem, a morderstwo zostało popełnione i China Joe był tym, 
którego chciałem mieć. No cóż, okazuje się że znalazłem dość skomplikowany 
sposób popełnienia samobójstwa. Najlepszą rzeczą, jaką mogłem zrobić w 
obecnych warunkach, to cofnąć się za róg i zrobić Nedowi odprawę. 
- To tam, to kombinacja baru i sklepu, własność tego, którego będziemy 
na razie nazywali China Joe, dopóki nie będzie sprzyjającej chwili, abyś 
przedstawił mi jego dane personalne. To, co mamy do zrobienia, to wejść 
tam, znaleźć go i odstawić przed sąd. Dobrze by było, gdyby nie był 
całkiem martwy. Acha i jeszcze jedno, nie dać się przy tej okazji zabić. 
Proste? 
- Proste - zgodził się potulnie Ned. - Ale prościej byłoby chyba złapać 
go teraz, kiedy siedzi w samochodzie niż czekać, aż raczy wrócić! 
Faktycznie, za nami zmaterializował się wóz z czwórką pasażerów, 
prujący w stronę knajpy zdrową sześćdziesiątką. Gdy nas mijał, dojrzałem 
czerwony strój Joe'go. 
- Zatrzymać go! - wrzasnąłem do siebie z głęboką frustracją w głosie, 
starając się jednocześnie gonić ich. 
Tyle tylko, że to parszywe pudło, popularnie zwane patrolowcem 
policyjnym pokazało znowu, że ma charakter. Za jasną cholerę nie dało się 
zmusić do zapalenia. Mogłem się dłużej nie męczyć -byli zbyt daleko, abym 
ich dogonił tą kupą złomu. Tak więc Ned ich zatrzymał. Zrozumiał mój 
wrzask jako rozkaz i wystawił łeb przez okno. Zawsze się zastanawiałem (w 
ciągu dzisiejszego dnia, rzecz jasna), dlaczego większość jego wyposażenia 
mieści się w korpusie. Teraz już wiem - działko 25 milimetrowe, nawet z 
krótką lufą, zajmuje wystarczającą ilość miejsca, przy normalnej wielkości 
głowy. Nad lufą tegoż działka (nad nosem) było całkiem fajne urządzenie z 
noktowizyjnym celownikiem laserowym. Całkiem fajne miejsce na taki 
drobiazg - pomiędzy oczami - nie ma problemów z celowaniem na wysokości 
głowy przeciwnika i działko jest stale gotowe do użycia. Ktoś tam musiał 
mieć dobry dzień, kiedy projektował Neda. Dwa strzały omal nie urwały mi 
głowy. Oczywiście Ned był dobrym strzelcem i pudło albo zmiana celu na 
moją głowę nie wchodziły w grę, ale sama fala uderzeniowa w zamkniętej 
gablocie wozu prawie mnie ogłuszyła. 
Wpakował po jednym pocisku w tylne koła, robiąc z nich sieczkę i wóz, 
fiknąwszy twarzowego kozła rozkraczył się na środku drogi sztorcem na 
pasie szybkiego ruchu. Powoli wylazłem z wozu - nie musiałem się śpieszyć. 
Te trzysta jardów Ned pokonał jak zwykle z nowym rekordem i stał tam 
teraz o dwa kroki od ich wozu, obserwując zawartość. Zawartość owa - 
czterech dżentelmenów - nie traciła nawet czasu na ucieczkę. Nie dziwcie 
się - też bym grzecznie siedział, mając o metr lufę dwudziestkipiątki ze 
snującym się jeszcze z niej dymem, która patrzy łagodnie w moją stronę z 
męskiej twarzy. Pomysł umieszczenia właśnie tam tego drobiazgu był niezłym 
chwytem psychologicznym. 
Szok - to chyba właściwe określenie. Cała czwórka trzymała przepisowo 
łapy w górze, omal nie dziurawiąc nimi dachu. Zupełnie jak w prawdziwym 
westernie. A na podłodze stały śliczne walizeczki - sądzę, że z nader 
interesującą zawartością. Wszystko poszło bardzo szybko i składnie. Tylko 
China Joe nie wytrzymał nerwowo i zaczął kląć, psując ten nastrój, gdy Ned 
korzystając z chwili spokoju poinformował mnie, że tak naprawdę to on 
nazywa się Santos i że na Elmirae ciągle trzymają celę gotową na jego 
przyjęcie. Przyrzekłem Joe'mu, że umożliwię mu to gorące przyjęcie, jakie 
mu tam na pewno zgotują, nawet jeszcze dziś. Notabene, niewiele rzeczy 
sprawiło mi dotąd taką przyjemność. 
Reszta zacnego grona spotkała się z nie mniej gorącym przyjęciem, tyle, 
że bliżej - sądzono ich w Lunal City. To był męczący dzień. Po nim 
nastąpiła totalna sielanka. Billy kurował się w szpitalu i cieszył się 
moimi starymi naszywkami sierżanta. Nawet Fat wrócił w charakterze syna 
marnotrawnego: Co prawda miał problemy, żeby spojrzeć mi w oczy, ale poza 
tym nie zmienił się ani na jotę. 
Nudziliśmy się straszliwie, bo Nineport zmieniło się teraz w cichutkie 
i spokojniuteńkie miasteczko. Aż żal było człowiekowi, że nie zostawił 
choćby ze dwóch bandytów na wolności. Można by się było od czasu do czasu 
rozerwać. A tak? Ned chodził na patrolach nocnych, a częstokroć też i na 
dziennych. Możliwe, że Związek Zawodowy Policjantów nie pochwaliłby tego, 
gdyby się dowiedział, ale nie wyglądało na to, żeby Ned chciał pisać do 
nich skargę. Wyklepał i pomalował wszystkie ślady od kul i paradował po 
mieście w mundurku jak z igły i z błyszczącą (codziennie czyszczoną!) 
odznaką na piersi. Wiem, mówić o robocie, że jest szczęśliwy czy wściekły 
to głupota wysokiego rzędu, ale Ned "Wygląda" na szczęśliwego. Czasami 
wydaje mi się, że coś do siebie tam mamrocze, ale, rzecz jasna, to tylko 
silniki tak szumią. 
Kiedy przypominam sobie przeszłość i rozmyślam nad nią, to wydaje mi 
się, że stworzyliśmy swojego rodzaju precedens, robiąc z robota 
pełnoprawnego glinę. Ponieważ jak dotąd nie zaszczycił nas nikt z fabryki, 
nie mam pewności, czy dzierżymy w tym względzie palmę pierwszeństwa we 
wszechświecie, czy też nie, ale niespecjalnie mnie to wzrusza. 
Acha, powiem wam coś jeszcze, moi drodzy. Nie zamierzam zostać w tym 
ugrzecznionym i cukierkowatym zadupiu na zawsze. Wysłałem już sporo ofert 
w poszukiwaniu nowej roboty. Tak więc, gdy ją znajdę, poniektórzy będą 
BARDZO zaskoczeni zobaczywszy , kto zostanie nowym Szefem Policji w 
Nineport, gdy ja wreszcie odejdę. 
przekład : Jarosław Kotarski 
powrót 

Harry Harrison

Robot, który chciał wiedzieć 

Całe nieszczęście polegało na tym, że Filer 13B-445-K chciał wiedzieć 
wszystko na świecie. W tym również to, co zupełnie go nie dotyczyło i co 
nie miało prawa interesować żadnego robota, nie mówiąc już o wnikliwszym 
badaniu. Niestety - Filer pod tym względem był robotem szczególnym. A 
przecież historia z blondynką z Dwudziestego Drugiego Wydziału powinna 
była posłużyć mu za dobrą lekcję. Wychodził właśnie z hałasem z magazynu, 
trzymając w rękach stertę książek, i podążał przez Dwudziesty Drugi, kiedy 
ją zauważył. Pochylała się nad jakąś książką, która znajdowała się na 
najniższej półce. Robot zwolnił i zatrzymał się kilka kroków od niej, nie 
spuszczając z niej wzroku ani na chwilę. Jego metaliczne oczy dziwnie 
błyszczały. Kiedy dziewczyna się schyliła, jej krótka spódniczka ukazała 
oczom robota obciągnięte nylonowymi pończochami nogi. Ale nogi - chociaż, 
co prawda, nieprzeciętnie zgrabne - robota nie powinny w ogóle 
interesować. A mimo to Filer zwrócił na nie uwagę. Stał i patrzył. 
Wreszcie dziewczyna, zauważywszy jego spojrzenie, odwróciła się. 
- Gdybyś był człowiekiem, Buster, dałabym ci po fizjonomii - 
powiedziała. - Ale ponieważ jesteś robotem, to bardzo chciałabym wiedzieć, 
w co tak wlepiłeś te swoje fotooczka? 
- Szew się pani przekrzywił - nie namyślając się ani chwili odparł 
Filer, po czym odwrócił się i z mechanicznym pomrukiem ruszył dalej. 
Zaskoczona blondynka z niedowierzaniem pokręciła głową, poprawiła szew 
na łydce i po raz kolejny pomyślała, jaka z tej elektroniki chytra nauka. 
Gdyby wiedziała, na co rzeczywiście patrzył Filer, jej zdumienie nie 
miałoby zapewne granic. Bo on patrzył na jej nogi. Oczywiście - Filer nie 
skłamał - roboty po prostu nie są w stanie kłamać, ale w żadnym wypadku 
nie patrzył tylko na przekrzywiony szew. Filer napotkał problem, którego 
nie próbował rozwiązać jeszcze żaden robot na świecie. Miłość, romantyzm, 
problemy płci - oto, co z godziny na godzinę coraz bardziej go zajmowało. 
Rozumie się, było to zainteresowanie o podłożu czysto akademickim, a mimo 
to była to również bezspornie jego pasja. Sama praca obudziła w nim 
zaciekawienie tą dziedziną życia, w której króluje bogini Wenus. 
Roboty systemu FILER odznaczają się wyjątkowymi walorami 
intelektualnymi i nie produkuje się ich zbyt wiele. Można je ujrzeć tylko 
w największych bibliotekach, a i tam pracują jedynie przy największych i 
najbardziej skomplikowanych księgozbiorach. Nie można ich nazwać po prostu 
bibliotekarzami - oznaczałoby to bowiem ukazanie w fałszywym świetle pracy 
samych bibliotekarzy, jako łatwej i prostej. Jasne jest również, że do 
rozmieszczania książek na półkach i stemplowania kart biblitecznych nie 
potrzeba wielkiego intelektu. Ale też już od dawna wszystkie te czynności 
wykonują najprostsze roboty, w istocie niewiele bardziej skomplikowane niż 
prymitywne IBM na kółkach. Wprowadzanie jednak do systemu elektronicznego 
pewnego zasobu ludzkiej wiedzy było zawsze niewiarygodnie trudne. 
Warunki te spełniły w końcu roboty systemu Filer. Ich metalowe ramiona 
nie uginały się pod tym brzemieniem podobnie jak kiedyś nie ugięły się 
ramiona ich poprzedników, bibliotekarzy z krwi i kości. Oprócz zwykłej 
pamięci Filery dysponowały zdolnościami właściwymi w normalnych warunkach 
tylko mózgowi ludzkiemu. Umiały one na przykład budować i kojarzyć pojęcia 
abstrakcyjne. 
Jeśli Filera proszono o książkę dotyczącą jakiegokolwiek problemu, 
natychmiast przypominał on sobie wszystkie książki traktujące o 
dziedzinach pokrewnych i mogące również się przydać. Wystarczyła mu tylko 
sugestia, by mógł zbudować logiczny łańcuch pojęć i przedstawić go w 
najzupełniej realnej postaci sterty książek. Umiejętności takie właściwe 
są tylko homo sapiens - człowiekowi rozumnemu. One to właśnie pomogły 
człowiekowi wybić się ponad jego krewniaków ze świata zwierzęcego. I jeśli 
Filer okazał się bardziej ludzki niż inne roboty, to winić za to można 
było tylko jego twórcę - człowieka. Sam Filer nikogo za nic nie winił - on 
był po prostu żądny wiedzy. Zresztą wszystkie roboty tego systemu są żądne 
wiedzy, bo tak już zostały skonstruowane. 
Na przykład pod ręką jednego z Filerów 9B-367-0 - bibliotekarza 
Uniwersytetu Taszkienckiego - znalazła się nieprzebrana liczba 
podręczników do nauki języków, zajął się więc lingwistyką. Znał tysiące 
języków i narzeczy praktycznie wszystkie, w jakich można było znaleźć 
jakiekolwiek teksty. W kręgach naukowych uważano go za niedościgły 
autorytet. A wszystko dzięki bibliotece, w której pracował. Natomiast 13B, 
ten, który z takim zainteresowaniem oglądał dziewczęce nogi, był 
zatrudniony w zakurzonych labiryntach Nowego Waszyngtonu. Tutaj miał 
dostęp nie tylko do najnowszych mikrofilmów, ale i do ton starożytnych 
ksiąg, wydrukowanych jeszcze na papierze, wiele wieków temu. Jednakże 
najbardziej zajmowały Filera powieści napisane w owych minionych czasach. 
Początkowo zupełnie zbiły go z tropu niezliczone wzmianki i aluzje do 
romantycznych przeżyć, uniesień, mąk ciała i duszy, nieodmiennie 
towarzyszących wielkiej miłości. Nigdzie jednak nie mógł znaleźć pełnej 
definicji tych pojęć, co naturalnie zainteresowało go jeszcze bardziej. 
Stopniowo zaintrygowanie przeszło w pasję, a pasja w manię. 
I nikt na świecie nie podejrzewał nawet, że Filer stał się ekspertem w 
sprawach miłości. 
Już na początku swych badań zdał sobie sprawę z tego, że ze wszystkich 
form stosunków międzyludzkich miłość jest najsubtelniejsza i najbardziej 
krucha. Dlatego badania te utrzymywał w największej tajemnicy i wszystko, 
co udało mu się odkryć, starannie chronił w pojemnych zakamarkach swojego 
elektronicznego mózgu. W tym samym mniej więcej czasie doszedł do wniosku, 
że swoją wiedzę książkową uzupełnić może obserwacjami rzeczywistości. 
Stało się to wówczas, gdy w oddziale nauk zoologicznych natknął się 
niechcący na zastygłą w objęciach parę. Błyskawicznie uskoczył wtedy w 
cień i przełączył urządzenia słuchowe na maksymalną czułość. Ale rozmowa, 
którą podsłuchał, wydała mu się, delikatnie mówiąc, nudnawa. Wszystko to 
stanowiło tylko żałosne, niesłychanie ubogie naśladownictwo wspaniałych 
miłosnych tyrad, z którymi zetknął się w książkach. Ale porównanie okazało 
się cenne i pouczające. Po tym wypadku starał się nie przeoczyć żadnej 
okazji przysłuchania się rozmowie między kobietą i mężczyzną. Próbował 
oglądać kobiety z męskiego punktu widzenia i na odwrót. I dlatego właśnie 
z takim zaciekawieniem przyglądał się dolnym kończynom blondynki z 
Dwudziestego Drugiego. 
Dlatego też - koniec końców - popełnił ów fatalny błąd. Kilka tygodni 
temu Filer asystował jakiemuś szperaczowi, który życzył sobie jego usług. 
Przy tej okazji tamten wyrzucił z kieszeni na stół masę różnych papierków. 
Spomiędzy nich wyśliznęła się jakaś karteczka i upadła na podłogę. Filer 
podniósł ją i oddał właścicielowi, który wymruczał podziękowanie i schował 
ją do kieszeni. Kiedy wszystkie potrzebne książki zostały już 
skompletowane i facet poszedł swoją drogą, Filer usiadł i odczytał tekst 
zapisany na karteczce. Widział ją tylko jakiś ułamek sekundy - i to w 
dodatku do góry nogami - ale więcej nie było mu trzeba. Obraz karteczki na 
wieki utrwalił się w jego mózgu. 
Filer długo nad nią rozmyślał, dopóki nie zaczął się przed nim rysować 
pewien konkretny plan. Bilecik był zaproszeniem na bal kostiumowy. Znał 
dobrze ten rodzaj rozrywek, gdyż opisy takich zabaw raz po raz pojawiały 
się na zakurzonych stronicach starych romansów. Na takie bale ludzie 
zwykle chadzali przebrani za romantycznych bohaterów Dlaczegóżby i robot 
nie miał pójść na taki bal, przebrany za człowieka? Kiedy ta właśnie myśl 
raz zrodziła się w jego głowie, nie był już w stanie się jej pozbyć. 
Oczywiście, takie myśli były robotom w ogóle zakazane, nie mówiąc już o 
ich realizacji. Filer po raz pierwszy uświadomił sobie, że łamie barierę 
oddzielającą go od sekretów miłości i romantycznych przygód. To jednak, 
jak należało się spodziewać, jeszcze bardziej go podnieciło. I, rozumie 
się, postanowił się wybrać na bal. Oczywiście Filer nie śmiał kupić 
kostiumu. Ale przecież w magazynach zawsze można znaleźć stare portiery! W 
jakiejś książce przeczytał o sztuce kroju i szycia, w innej znalazł 
obrazek kostiumu, który wydał mu się najodpowiedniejszy Sam los 
przeznaczył mu odegranie roli rycerza. 
Starannie zaostrzonym piórem odmalował na kartonie kopię zaproszenia. 
Zrobienie maski, a ściślej mówiąc, połowy maski, drugą połowę stanowiła 
bowiem maska ludzkiej twarzy, nie było przy jego talencie i możliwościach 
technicznych zbyt skomplikowane. Na długo przed wyznaczonym dniem wszystko 
było gotowe. 
Pozostały czas wypełniło mu kartkowanie wszelkich dostępnych opisów 
balów kostiumowych oraz staranne studiowanie najnowszych tańców. Filera do 
tego stopnia zaabsorbował ten pomysł, że ani razu nie pomyślał nawet o 
tym, jak obce powinny być robotowi tego rodzaju zajęcia. Czuł się po 
prostu jak uczony badający osobliwy gatunek żywych istot. Rodzaj ludzki. A 
ściślej mówiąc - żeński. 
Aż wreszcie nadszedł długo oczekiwany wieczór. Filer wyszedł z 
biblioteki, trzymając w ręku zawiniątko podobne do paczki książek. 
Nikt nie zauważył, kiedy skrył się w zaroślach porastających 
biblioteczny ogród. A jeśli nawet zauważył, to z pewnością nie przyszłoby 
mu do głowy, że to właśnie Filer jest tym eleganckim młodym człowiekiem, 
który kilka minut później wyszedł z drugiej strony. Jedynym, niemym 
świadkiem owej metamorfozy był arkusz papieru pakowego pozostawiony w 
krzakach. 
W swoim nowym wcieleniu Filer prezentował się nieskazitelnie - jak 
przystało robotowi najwyższej klasy, który doskonale przestudiował swoje 
zadanie. Lekko wbiegł po schodach, przeskakując po trzy stopnie, i 
niedbale okazał swoje zaproszenie. Po wejściu skierował się wprost do 
bufetu i wlał do plastykowej rurki, podłączonej do zbiorniczka w jego 
klatce piersiowej, trzy kieliszki szampana. Dopiero potem pozwolił sobie 
na obrzucenie leniwym spojrzeniem zebranych na sali kobiet. 
Tak, ten wieczór był stworzony do miłości. Spośród wszystkich kobiet 
jedna od razu przykuła jego uwagę. Zrozumiał, że to właśnie ona jest 
królową balu i ona jedna jest godna jego adoracji. 
Czyż mógł przystać na coś innego - on, spadkobierca pięćdziesięciu 
tysięcy romantycznych bohaterów dawno zapomnianych książek? 
Caroll Ann van Damm była, jak zawsze, smutna. Jej twarz skrywała maska, 
ale żadne przebranie nie było w stanie ukryć cudownych kształtów jej 
ciała. Liczne grono wielbicieli w dziwacznych kostiumach tłoczyło się przy 
niej, gotowe do usług. Każdy z nich marzył o zawładnięciu jej młodością i 
pięknem, a przy okazji milionami jej ojca. Wszystko to dawno jej się 
znudziło i teraz z trudem powstrzymywała ziewanie. I wtedy tłum adoratorów 
uprzejmie, lecz stanowczo rozsunęły szerokie ramiona nieznajomego. 
Rozstąpili się w milczeniu, a on stanął pośród nich jak lew wśród stada 
wilków. 
- Ten taniec należy do mnie - powiedział wyniośle głębokim, niskim 
tonem. 
Machinalnie wsparła się na wyciągniętym ramieniu, niezdolna sprzeciwić 
się człowiekowi, w którego oczach taił się taki przedziwny blask. Jeszcze 
chwila... i już wirowali w walcu... Miał mięśnie krzepkie jak stal, lecz 
tańczył z lekkością i gracją młodego boga. 
- Kim pan jest? - szepnęła. 
- Pani księciem. Przybyłem, by panią stąd uprowadzić odpowiedział 
półgłosem. 
- Mówi pan rzeczywiście jak książę z bajki - roześmiała się. 
-Bo to jest bajka, a pani jest księżniczką... 
Te słowa jak iskra rozpaliły jej duszę i całą jej istotę przeszył jakby 
prąd. W istocie było to wyładowanie elektryczne. Jego usta szeptały słowa, 
o których usłyszeniu marzyła przez całe życie. Nogi, jak zaczarowane, same 
poniosły poprzez wysokie drzwi na taras. Słowa przemieniły się w czyn, a 
gorące usta dotknęły jej ust. I to jeszcze jak gorące - termostat był 
nastawiony na czterdzieści dwa stopnie! 
-Usiądźmy - wyszeptała resztkami tchu, czując, jak słabnie od 
nieoczekiwanie ogarniającej ją namiętności. Usiadł obok niej, ściskając 
jej ręce w swoich, tak nieludzko silnych, a mimo to delikatnych. Mówili 
sobie słowa znane tylko zakochanym, dopóki znów nie zagrała orkiestra. - 
Północ - wyszeptała. - Czas zdjąć maski, kochany. Zdjęła swoją, lecz 
Filer, oczywiście, nawet nie drgnął. -A ty? - zapytała. - Także musisz 
zdjąć swoją. 
Te słowa zabrzmiały jak rozkaz, a robot nie mógł odmówić wykonania 
rozkazu. Szerokim gestem zrzucił maskę i plastykową atrapę z podbródkiem. 
Caroll Ann najpierw przeraźliwie krzyknęła, a potem aż pozieleniała z 
wściekłości. 
- Co to znaczy?! Odpowiadaj, ty blaszanko!!! 
- To miłość, najdroższa. To miłość mnie tu przywiodła i rzuciła w twoje 
objęcia... 
Odpowiedź była najzupełniej prawdziwa, chociaż Filer przyoblekł ją w 
formę odpowiadającą jego roli. Usłyszawszy te pieszczotliwe słowa, 
dobiegające z bezdusznej, elektronowej paszczy, Caroll Ann ponownie 
krzyknęła. Zrozumiała, że padła ofiarą okrutnego żartu. 
- Kto cię tu nasłał? Odpowiadaj! Co oznacza ta maskarada? Odpowiadaj! 
Odpowiadaj! Odpowiadaj! Ty skrzynio złomu!! t 
Filer pragnął posortować tę lawinę pytań i odpowiedzieć na każde z nich 
z osobna, ale Caroll Ann nie dała mu czasu na otworzenie ust. 
- Coś podobnego! Przysłać cię tu w przebraniu człowieka! W życiu nikt 
tak ze mnie nie zakpił! Jesteś robotem, rozumiesz? Niczym! Dwunogą maszyną 
z głośnikiem! Jak śmiałeś udawać człowieka, kiedy jesteś robotem?! 
Odpowiadaj!!! 
Filer nieoczekiwanie powstał. 
- Jestem robotem - wyrwały się z urządzenia mówiącego urywane słowa. 
To już nie był pieszczotliwy głos kochanka, lecz wrzask zrozpaczonej 
maszyny Myśli jak huragan krążyły w elektronowym mózgu, ale w gruncie 
rzeczy była to tylko jedna, wciąż ta sama myśl... 
Jestem robotem... robotem... widać zapomniałem, że... jestem robotem... 
i co powinien czynić robot z kobietą... robot nie może całować kobiety... 
kobieta nie może kochać... robota... ale przecież ona powiedziała, że... 
kocha mnie... i mimo to jestem robotem... robotem... 
Cały drżący odwrócił się i zgrzytając, warcząc, ruszył przed siebie. W 
marszu jego stalowe palce zdzierały z korpusu resztki ubrania i plastykową 
imitację tkanki ludzkiej. Wszystko to odpadało strzępami na ziemię. Po 
jakichś stu metrach pozostała na nim tylko naga stal - taka jak w 
pierwszym dniu jego mechanicznego stworzenia. Przeszedł przez ogród i 
wyszedł na ulicę. Myśli w jego stalowej głowie coraz szybciej wirowały w 
zaklętym kręgu. Rozpoczęła się nie kontrolowana reakcja. Błyskawicznie 
ogarnęła nie tylko mózg, ale i całe mechaniczne ciało. Szybciej kroczyły 
nogi, pośpieszniej pracowały silniki, a w piersi jak oszalała miotała się 
pompa smarownicza. I nagle robot, z przeraźliwym krzykiem, rozrzucił ręce 
na boki i runął twarzą do ziemi, uderzając głową o schody. Ostry kant 
granitowego stopnia przebił cienką powłokę ciała. Metal zazgrzytał o metal 
i w skomplikowanym mózgu elektronicznym nastąpiło krótkie spięcie. Robot 
Filer 13B-445-K był martwy Tak w każdym razie głosiła diagnoza mechanika 
ogłoszona następnego dnia. Właściwie nie "martwy», lecz "nieodwracalnie 
uszkodzony". Należało rozebrać go na części. Ale najdziwniejsze było to, 
co powiedział mechanik podczas oględzin metalowego trupa - bo powiedział 
zupełnie coś innego. W oględzinach towarzyszył mu drugi mechanik. On to 
odkręcił śruby i wyjął z klatki piersiowej pękniętą pompę smarowniczą. 
- W tym sęk - stwierdził. - Niesprawna pompa. Pękł tłok i ustało 
podawanie oleju do stawów kolanowych. Z tego powodu upadł i rozwalił sobie 
głowę. 
Pierwszy mechanik wytarł szmatką zatłuszczone ręce i przyjrzał się 
uszkodzonej pompie. Potem przeniósł wzrok na ziejącą w klatce piersiowej 
dziurę. 
- Coś podobnego! Po prostu pękło mu serce! 
Obaj zaśmiali się i mechanik cisnął pompę w kąt na stos innych, 
zniszczonych, brudnych i nikomu już niepotrzebnych części. 
przekład : Jarosław Kotarski
powrót 

Harry Harrison

Stragan z zabawkami 

Ponieważ wśród widzów było niewielu dorosłych, a pułkownik "Biff" 
Hawton miał przeszło metr osiemdziesiąt wzrostu, mógł więc widzieć 
wszystkie szczegóły pokazu. Dzieci, podobnie zresztą jak większość 
rodziców, gapiły się z szeroko otwartymi oczami. "Biff" Hawton był zbyt 
inteligentny, żeby się dać oczarować. Patrzył, ponieważ chciał wykryć, na 
czym polega tajemnica urządzenia. 
- Wszystko jest wyjaśnione w załączonej instrukcji powiedział 
sprzedawca, podnosząc kolorową broszurkę i otwierając ją na stronicy z 
przekrojem zabawki. 
- Wiecie wszyscy, że magnes przyciąga metalowe przedmioty, za pewno 
wiecie też, że cała ziemia jest wielkim magnesem - dlatego kompasy zawsze 
wskazują północ. Otóż... nasz Atomowy Kosmolot wykorzystuje to pole 
magnetyczne ziemi. Jego niewidzialne fale są wszędzie i nawet przenikają 
nas samych. Atomowy Kosmolot pływa po tych falach jak okręt po falach 
oceanu. A teraz patrzcie... 
Oczy wszystkich zwrócone były na niego, kiedy położył jaskrawy model 
rakiety na stole i cofnął się o krok. Zabawka zrobiona była z tłoczonej 
blachy i wydawała się równie zdolna do lotu, co puszka szynki, którą 
zresztą trochę przypominała. Żadne skrzydła, śmigła czy dysze wylotowe nie 
wystawały pomad malowaną powierzchnię. Pojazd opierał się na trzech 
gumowych kółkach, a spod niego wychodziły dwa zwoje cienkiego izolowanego 
drutu. Ten biały drucik leżał na stole i prowadził do pudełeczka, które 
sprzedawca trzymał w ręku. Na pudełku była lampka kontrolna i przełącznik. 
- Przekręcam przełącznik mocy, posyłając prąd do receptorów fal. 
Przełącznik pstryknął i światełko zaczęło rytmicznie mrugać. 
- Należy ostrożnie obchodzić się z generatorem fal, gdyż mamy do 
czynienia z siłami całej kuli ziemskiej. 
Zgodne a-a-a... przebiegło przez tłumek, kiedy Atomowy Kosmolot 
poruszył się, a następnie powoli uniósł się w powietrze. Sprzedawca cofnął 
się i zabawka wzniosła się wyżej, kołysząc się łagodnie na niewidzialnych 
falach pola magnetycznego, które ją podtrzymywało. Stopniowo dopływ 
energii został zmniejszony i model z powrotem osiadł na stole. 
- Tylko 17 dolarów i 95 centów - powiedział młody człowiek, kładąc dużą 
kartkę z ceną na stole - za cały zestaw: kosmolot, tablicę rozdzielczą i 
broszurkę z opisem... 
Na widok kartki z ceną tłum zaczął się rozchodzić i dzieci pobiegły 
oglądać modele pociągów. Sprzedawca nie potrafił zapanować na ogólnym 
gwarem i po chwili zamilkł ponuro. Odłożył pudełko z tablicą rozdzielczą, 
ziewnął i usiadł na brzegu stołu. Z całego tłumu gapiów jedynie pułkownik 
Hawton pozostał na miejscu. 
- Czy może mi pan powiedzieć, jak to działa? - spytał pułkownik 
podchodząc bliżej. Demonstrator natychmiast rozchmurzył się i wziął do 
ręki jedną z zabawek. 
- Jeśli pan spojrzy tutaj - sprzedawca uniósł górną ruchomą część 
zabawki - zobaczy pan zwoje, receptory fal magnetycznych. - Ołówkiem 
wskazał plastykowe części o dziwnych kształtach, mające około jednego cala 
średnicy i owinięte - dość niedbale - kilkoma zwojami miedzianego drutu. 
Poza tym wnętrze modelu było puste. Zwoje były połączone, a dwa inne druty 
wychodziły na zewnątrz przez otwory w podłodze. "Biff" Hawton spojrzał 
bardzo krytycznie na zabawkę i na sprzedawcę, który zignorował tę jawną 
oznakę niedowierzania. 
- W pudełku z tablicą kontrolną mieści się bateria kontynuował młody 
człowiek otwierając pudełeczko i ukazując zwykłą bateryjkę do latarki. - 
Prąd biegnie poprzez przełącznik mocy i lampkę kontrolną do generatora 
fal. 
- Chce pan powiedzieć - przerwał mu "Biff" - że prąd z tej 
piętnastocentowej bateryjki idzie przez ten żałosny reostat, do tych 
bezsensownych zwojów w modelu i absolutnie nic się nie dzieje. A teraz 
niech mi pan powie, co naprawdę porusza zabawkę. Jeżeli mam wydać 18 
dolarów na kawałek blachy wartości 6 dolarów, to chcę przynajmniej 
wiedzieć, co kupuję. 
Sprzedawca zaczerwienił się. - Przepraszam pana - wyjąkał. - Nie 
próbuję niczego ukrywać. Jak każda sztuczka magiczna, tak i nasza jest w 
pełni wyjaśniana tylko nabywcom. - Pochylił się i powiedział szeptem: - 
Powiem panu, co zrobię. Te zabawki są za drogie i nikt ich nie kupuje. 
Szef powiedział mi, że mogę je sprzedawać po trzy dolary sztuka, jeśli 
tylko znajdę chętnych. Jeżeli odpowiada panu ta cena... 
- Załatwione, chłopcze! - powiedział pułkownik, kładąc na stole trzy 
monety. - Za tę cenę kupuję, niezależnie od tego, na czym to polega. 
Kolegom z pracy to się na pewno spodoba - powiedział, wskazując rakietę ze 
skrzydłami na swoim mundurze. - A teraz naprawdę, na czym polega trik? 
Sprzedawca rozejrzał się dookoła i pokazał palcem. 
- Sznurek! - powiedział. - A właściwie czarna nitka, przyczepiona do 
modelu, która przechodzi przez bloczek pod sufitem i drugim końcem 
przywiązana jest do obrączki na moim palcu. Kiedy się cofam, model unosi 
się w górę. To bardzo proste. 
- Wszystkie dobre sztuczki są proste - mruczał pułkownik, prowadząc 
wzrokiem czarną nitkę - jeśli się robi różne hokus-pokus dla odwrócenia 
uwagi widzów. 
- Jeśli pan nie ma czarnego stołu, można użyć czarnego koca. Bloczek 
można przykręcić do framugi drzwi, trzeba tylko pamiętać, żeby pokój za 
plecami był ciemny. 
- Zapakuj to chłopcze. Nie jestem żółtodziobem, wiem dobrze, jak się 
robi takie rzeczy. 
"Biff" Hawton zademonstrował niespodziankę na najbliższym czwartkowym 
przyjęciu. Wszyscy zebrani byli specjalistami od rakiet i występ 
pułkownika wywołał ożywione komentarze. 
- Daj mi przerysować plany, "Biff". Zastosuję te fale magnetyczne w 
mojej nowej rakiecie. 
- Te bateryjki są tanie jak barszcz - mówię wam, że ta rzecz ma 
przyszłość. 
Spośród zebranych jedynie Teddy Kaner nie dał się nabrać. On też 
zajmował się sztuczkami magicznymi i od razu zorientował się, na czym 
rzecz polega. Siedział jednak cicho, nie chcąc psuć efektu koledze po 
fachu i tylko uśmiechał się ironicznie, kiedy audytorium zamilkło z 
podziwu. Pułkownik był dobrym demonstratorem i znakomicie wszystko 
przygotował. Nieomal przekonał zebranych o możliwości wykorzystania fal 
magnetycznych. Kiedy model wylądował i pułkownik wyłączył kontakt, wszyscy 
stłoczyli się wokół stołu. 
- Nitka! - krzyknął jeden z inżynierów jakby z ulgą i wszyscy 
wybuchnęli śmiechem. 
- Szkoda - powiedział fizyk. - Już miałem nadzieję, że Atomowy 
Superkosmolot pomoże nam rozwiązać niektóre problemy. Pozwólcie, że teraz 
ja się pobawię. 
- Najpierw Teddy Kaner - powiedział "Biff". - On się zorientował od 
razu, ale siedział cicho, żeby nie psuć zabawy. Kaner wsunął na palec 
obrączkę z czarną nitką i chciał się cofnąć. 
- Musisz najpierw przekręcić przełącznik - powiedział "Biff". 
- Wiem - uśmiechnął się Kaner - ale to jest tylko gierka dla odwrócenia 
uwagi widzów. Chcę wypróbować z początku sam ruch ręki, a potem przerobię 
całą sztuczkę. 
Kaner cofnął rękę łagodnym, nie zwracającym uwagi ruchem wykazując 
zręczność wprawnego magika. Model uniósł się w górę i z hałasem spadł na 
stół. 
- Zerwała się nitka - powiedział Kaner. 
- Pewnie szarpnąłeś, zamiast łagodnie pociągnąć powiedział "Biff" 
związując nić. - Daj, pokażę ci, jak się to robi. 
Nitka zerwała się jednak ponownie, co wywołało śmiech widzów. Ktoś 
zaproponował pokera. 
Wkrótce jednak zapomniano o tej propozycji, ponieważ po kilku próbach 
okazało się, że nitka utrzymuje model tylko wtedy, gdy się przekręci 
przełącznik i prąd z dwu i półwoltowej bateryjki przepływa przez te 
śmieszne zwoje drutu w zabawce. Po wyłączeniu prądu model był za ciężki i 
nitka zrywała się. 
Jednak wydaje mi się, że to był głupi pomysł - mówił młody człowiek. - 
Przez cały tydzień harowałem jak głupi demonstrując te zabawki przed 
każdym bachorem w promieniu tysiąca mi. I sprzedając po trzy dolary sztuka 
modele, z których każdy kosztował nas co najmniej sto dolarów. 
- Ale czy sprzedałeś przynajmniej dziesięć z nich ludziom, którzy się 
tym mogą zainteresować? 
- Myślę, że tak. Złapałem kilku oficerów lotnictwa i pułkownika wojsk 
rakietowych. Był też urzędnik, którego pamiętam z Biura Patentowego. Na 
szczęście nie poznał mnie. No i jeszcze ci dwaj profesorowie z 
uniwersytetu, których ty wypatrzyłeś. 
- A zatem nasz problem stał się teraz także ich problemem. Możemy sobie 
usiąść spokojnie i czekać na rezultaty. - Jakie rezultaty? Ci ludzie nie 
wykazali żadnego zainteresowania, kiedy podtykaliśmy im pod nos dowody. 
Opatentowaliśmy te zwoje i możemy udowodnić każdemu, że kiedy włączyć 
prąd, następuje zmniejszenie ciężaru... 
- Ale tylko niewielkie zmniejszenie ciężaru. Nikt nie jest 
zainteresowany czymś takim - częściowa redukcja ciężaru w topornym modelu, 
zbyt mała, żeby unieść sam generator. Nikt - kto ma na co dzień do 
czynienia z olbrzymim zużyciem paliw, ciężarami rzędu wielu ton itp. nie 
będzie się przejmował jakimś pomyleńcem, któremu się wydaje, że podważył 
jedną z zasad Newtona. 
- Czy myślisz, że teraz się zainteresują? 
- Wiem na pewno. Wytrzymałość nitki jest idealnie dopasowana do wagi 
modelu. Nie można zawiesić modelu na nitce, jeśli się nie zredukuje jego 
ciężaru przez włączenie prądu. To ich zmusi do zastanowienia. Nikt im nie 
każe rozwiązywać tego problemu, ani się nim zajmować. Ale będzie ich to 
gryzło, bo muszą przez cały czas pamiętać, że to zjawisko zaprzecza prawom 
fizyki. Oczywiście od razu zorientują się, że historia z falami 
magnetycznymi jest bzdurą. A może i nie? Nie wiadomo. Ale oni wszyscy będą 
się nad tym zastanawiać. Ktoś z nich zacznie przeprowadzać doświadczenia w 
piwnicy jako hobby, żeby znaleźć źródło błędu. 
I wreszcie, któryś z nich odkryje, na czym polega działanie zwojów, 
może nawet ulepszy je! 
- A my mamy patenty... 
- Słusznie. Będą prowadzić badania, które zakończą się zastosowaniem 
naszego wynalazku w praktyce. 
- I kiedy zacznie się produkcja, zrobią z nas milionerów - wtrącił 
młody człowiek cynicznie. 
- I wszyscy będziemy bogaci, synu - powiedział ten starszy. - Zapewniam 
cię, że w ciągu najbliższych dziesięciu lat nasz świat zmieni się nie do 
poznania. 
przekład : Lech Jęczmyk
powrót