LESZEK ENGELKING
DOM PIĄTY
Mai
3
Tower Press 2000
Copyright by Tower Press, Gdańsk 2000
4
DOM PAULINY
Wejść w dom Pauliny
gdzie są kręcone ażurowe schody
i korytarze co się rozwidlają
Błąkać się długo szukając Pauliny
na tych kręconych ażurowych schodach
na korytarzach co się rozwidlają
na łożach sofach
na niedźwiedzich skórach
i na wzorzystych drapieżnych dywanach
W jednym z pokoi
kwiat róży i topór
Wchłonąć woń róży
zaciąć się toporem
żeby posoka splamiła podłogi
tych korytarzy co się rozwidlają
W domu Paulina bierze mnie w niewolę
nagle pojawia się u szczytu schodów
Znika
lecz ja już jestem uwięziony
w domu Pauliny
w mrocznych amfiladach
wśród ciężkich kotar
które pachną piżmem
Biegnę schodami
korytarzami co się rozwidlają
ona umyka ale nie chce umknąć
znowu na schodach mignęły jej włosy
Znajdę Paulinę
za siedmioma drzwiami
i pocałuję w oczy w śmiech i w drwinę
potem uklęknę
wtulę twarz w jej dłonie
będę z nich czytał swoje przeznaczenie
Muzyka idzie
skrada się i kluczy
i patrzy na nas wygięta jak kot
czerwonym ślepiem
widzi nasze sprawy
muzyka przyszła
wygięta jak kot
5
Wejść w dom Pauliny
i już nie wychodzić
błąkać się zawsze po kręconych schodach
po korytarzach co się rozwidlają
Szukać Pauliny
znajdować Paulinę
tracić ją z oczu
i biegnąc jej w trop
W blasku Pauliny
ślepnąć raz i drugi
ślepnąć siedmiokroć do siódmej potęgi
i po omacku
błąkać się po schodach
po korytarzach co się rozwidlają
iść za muzyką
co się do niej łasi
wejść w dom Pauliny
i już nie wychodzić
Przez dom Pauliny
przechodzi muzyka
idzie po schodach
krętoażurowych
wzdłuż korytarzy co się rozwidlają
krąży po domu
idzie za Pauliną
łasi się do niej
i wzdłuż nóg się wspina
Wejść w te muzykę
i już nie wychodzić
wzdłuż nóg się wspinać
lizać jak płomienie
których Paulina
nie zerwie już z siebie
które ją domem gorącym otoczą
wejść w tę muzykę
i już nie wychodzić
6
INTERMEDIUM
Dobrze uzębiony dym
gryzie w oczy
dobrze uzębiony dom
gryzie w skórę
i krew
dobrze uzębiona róża
płacze
krwawymi łzami
w domu Pauliny
*
W domu Pauliny
jest środek świata
ruchomy środek
chodzi za Pauliną
jak wierny pies
i jak pies się łasi
ciągle pulsuje
zmiennym tęczowaniem
na ażurowych schodach
na korytarzach co się rozwidlają
i na werandzie
Ogród Pauliny
zielony labirynt
gdzie się nie znajdzie
altany do której
choć raz się weszło
zielony strumień
który się rozlewa
w morze zielone
Z domu Pauliny
jest wyjście do miasta
do tego miasta
lub innego miasta
a wszystkie miasta
zanurzone w czasie
w błękitnej cieczy
przepływają auta
płyną przechodnie
opadają liście
z domu Pauliny
jest wyjście do miasta
7
Podziemny pałac
pod domem Pauliny
komnaty z węgla
co się w paproć zmienia
pokoje z soli
co staje się cukrem
sale tronowe z wyostrzonych igieł
i korytarze co się rozwidlają
pośród wód szumu
śpiewu oceanu
muzyki głębin
pulsowania snu
W domu Pauliny
ażurowe schody
płoną
lecz nie spłoną
ona płomienie
narzuca na siebie
ona otula się
futrami iskier
i wdycha ciągle
i wydycha ogień
o wejść w ten płomień
i płonąć
i spłonąć
W domu Pauliny
można się zagubić
długo się błąkać
nie znajdować wyjścia
wpadać w panikę
widząc wyjść tysiące
w domu Pauliny
trzeba się zagubić
8
INTERMEDIUM DRUGIE
Kogo wpuściłaś do domu Paulino
czyj ślad napotkam na kręconych schodach
ile igliwia żelaznego świerka
każesz mi wypić
by mi pulsowało
długo pod skórą
aż się igiełki
w jedno miejsce zbiegną
*
Wejść w dom Pauliny
dom siódmy
dom piąty
krążyć po niebie
które jest sufitem
lub po suficie
co jest nieboskłonem
Wejść w krew Paulinie
krążyć po jej ciele
odwiedzić serce
i płuca
i mózg
odwiedzić skóry najdalsze zakątki
opuszki palców
lekko zaróżowić
wejść w krew Paulinie
wejść w zwyczaj
wejść w życie
wejść z dniem dzisiejszym
i już nie wychodzić
od zaraz wejść w nie
wejść w życie Pauliny
Przez dom Pauliny
wiedzie dokądś droga
lecz któż wie dokąd
tu się zaczyna
ale gdzie się kończy
w jakież to miasto
prowadzi ta droga
w jaka krainę
Wejść w dom Pauliny
zwiedzać po kolei
9
wszystkie pokoje
i wszystkie komnaty
i korytarze
co się rozwidlają
kręcone schody
i klatki schodowe
sale i kuchnie
łazienki akwaria
sztolnie i windy
i znowu pokoje
pokój z ptakami
co śpiewają w klatkach
pokój z panterą
która klatki nie ma
pokój ze sfinksem
którego zagadki
bez odpowiedzi
na zawsze zostaną
bez odpowiedzi
bo ich nie zadaje
Wejść w dom Pauliny
ten który Paulina
nosi ze sobą
jak ślimak
jak każdy
Wejść w dom Pauliny
i już nie wychodzić.
10
***
zostawiłaś odciski palców
na mojej skórze
na mojej krwi
na tętniących we mnie igiełkach ognia
no i widzisz ty głupia
teraz będzie cię można
zidentyfikować
11
PROGNOZA POGODY
Nazwę cię, pani moja, słońcem
Anonim toskański z XV w.
Jutro
zimne słońce
w brudnym miąższu zimy.
Jutro
znowu trzaskająca samotność
na całym terytorium.
12
WYSOKA PORA
Czy to pora na miłość?
Najwyższa pora.
Choć nic się nie zmieniło,
tylko noc chora
na chłód jak gdyby
bardziej śmiertelnie
i tylko szyby
jakby mniej dzielnie
i mniej zawzięcie
bronią sypialni.
Noc, ja – pacjenci
nieuleczalni.
13
***
Lustro wciąż zimne,
chociaż odbija tyłek
ślicznej kelnerki.
14
RUSAŁKA
Rusałka, zaczajona w rusałczej gęstwinie,
Czeka aż ktoś niepomny groźnych opowieści
Zapędzi się w te chaszcze. O czarów godzinie
Na śmierć go załaskocze, zagłaszcze, zapieści.
Niechże ja tym kimś będę. Tam, gdzie ta pieszczocha
Mordercza się ukryła, Panie Boże, prowadź,
O, niechże mnie zatuli, zaczochra, zakocha,
O, niechże jej się uda na śmierć zacałować.
Nie będę się rusałczym zamiarom opierał,
Żaden szelest mnie z leśnych bezdroży nie spłoszy,
A kiedy śmierć mnie zamknie w nicości futerał,
Może znajdę w nim resztki nadmiaru rozkoszy,
Okruchy pocałunków, pieszczoty drobiny,
Maleńkie przedłużenie tej czarów godziny.
15
***
Wiersze często chodzą stadami
jak autobusy
albo chociaż parami
jak nieszczęścia,
nieszczęście ty moje,
chodzą całkiem bez związku z moją miłością,
miłości moja.
Już dawno żadne stado tędy nie łaziło
ani zbłąkały się tu pojedyncze sztuki.
Więc nie dostaniesz wierszy,
muzo ty
była,
ale rozmuziała,
muzo ty moja przyszła,
teraźniejsza.
Miłości nie chodzą stadami,
nieszczęście ty moje pojedyncze.
16
EROTYK Z GLISTĄ
Jesteś powietrzem,
zmieniam się w ptaka.
Jesteś wodą,
zmieniam się w rybę
albo orzęska.
Jesteś ziemią,
zmieniam się w glistę
długą i różową.
Jesteś ogniem,
bawmy się w dwa ognie.
17
PRZEGLĄDAJĄCEJ SIĘ
Przejrzyj się we mnie,
lustro
jest bezsilne,
cukier zwie śniegiem,
myli kwiat i gwiazdę.
Przejrzyj się we mnie,
opowiem ci ciebie
zwierciadełkami
mych dłoni
czułymi.
Przejrzyj się we mnie,
a ja
przejrzę się w tobie.
18
PRZEGLĄDAJĄCEJ SIĘ
SONET
und war im Silber–Spiegel und in ihr
Rilke
więc recytują oto sutrę z cukru
modlitwę z miodu nieruchome usta
w biegu wstrzymany zachwyceniem księżyc
schwytany w sieć przez mokre jeszcze słońce
ale rybakiem ryba zwierzyną myśliwy
kradnie lecz odda wszystko i dobry złoczyńca
rozda jeszcze wokoło szklany czarnoksiężnik
umie podwoić nieskończone skarby
bezsilny jednak w zeznaniach się plącze
miast kwiatów gwiazdy niesie głodnym uszom
perły migdały śnieg i cukier myli
tu spójrz tu bardziej masz czułe zwierciadło
lustrami dwoma wzniećmy święty ogień
krew twą zapalę lustro z jednorogiem
19
***
Przywabię stado latawców,
stado aniołów z papieru,
żeby tańczyły przed tobą
na wietrze.
To nie są byty bez ciała,
tylko żywe latawce,
będą tańczyć przed tobą
na wietrze.
To są anioły z papieru
z bijącym sercem anioły,
popatrz tańczą przed tobą
na wietrze.
20
***
Pomyliła się ta pszczoła,
Twoje usta wzięła za kwiat.
Pomyliła się ta ryba,
Twoje oczy wzięła za morze.
Pomyliłem się i ja,
Nazwałem tę wyspę Cyterą.
Pszczoła umiera otruta,
Ryba umiera w upale,
A wyspa
Jest Wyspą Wisielców.
21
OBRAZKI Z PODRÓŻY
Tej się nieznanej podjąłem podroży,
By wlec swe głody po morzach dziesięciu!
Leśmian
*
Skąd tyle ciebie
w tych nieznanych miastach?
Ze mnie!
Ciągle powstajesz,
więc chyba nie z żeber,
bo tych mam przecież
śmiesznie mało.
Już raczej z krwinek,
zwłaszcza z tych czerwonych.
Więc nastąpiła
cudowna przemiana
mojej krwi
w ciebie?
Tak:
czuję przecież,
jak we mnie pulsujesz.
*
Cień twego cienia
jest rzeczywistszy
niż twarde mury,
ciepło dłoni,
dźwięki cudzoziemskich słów,
zapachy portu.
Platon w muzeum
uśmiecha się
nieco zakłopotany.
22
*
Nyhavn, Kopenhaga
Wizja tak jasna,
że to już niemal
rzeczywistość:
stary Chińczyk w knajpie
kreśli na moim stoliku
ideogram „nadzieja”.
*
Visby, Gotlandia
Nawet napisy runiczne
mówią
o tobie.
*
Sobór Uspieński, Helsinki
Może nie mylił się Błok
i paru innych facetów
i kobieta
rzeczywiście bywa ziemskim obrazem
wiecznej mądrości...
Może twoje imię
w tajnych alfabetach
czyta się Sophia,
Sapientia,
Hochmah...
Coś podobnego,
więc modlę się
(i to jeszcze do ruskiego Boga)
o Mądrość?
Pewnie o mądrość króla Salomona,
tę z jego pieśni.
23
*
Tallin
Duńskie miasto?
Podobno
tak to się tłumaczy.
Dla tej Rosjanki
jest pewnie rosyjskie.
Tamci
w milczeniu stojący
nad płomykami pamięci
daliby się posiekać
za to,
że jest estońskie.
A ono, odbite we mnie,
jest dzisiaj twoje,
pani moich inflant
i innych włości.
*
W tej podróży
piszę do ciebie nie tylko kartki,
ale i wiersze,
a przecież całkiem zapomniałem,
co to licentia poetica.
Lubeka–Tallin, luty–marzec 1992
24
MISTRZYNI KALIGRAFII
Ideogram „nadzieja”
taki jest niepodobny
do ideogramu „rozpacz”.
Mistrzyni kaligrafii
umie jednakże zręcznie
przekształcić jeden w drugi.
Raz dwa
i po wszystkim.
25
***
Dotknę warg i rozerwę pieczecie
I nauczysz się mówić na nowo.
I dotknąłem, lecz milczysz zawzięcie,
Jakbyś miała już zostać niemową.
Pocałunkiem się budzi królewny,
Ale tyś na sto czarów zaklęta,
Snem stokrotnym śpi język twój śpiewny
I po stokroć wciąż nic nie pamięta.
Więc rozdwoję się, więc się rozsetnię,
Czar uparte pieszczoty przepłoszą.
W dłoniach mi się przemienisz we fletnię,
Zagram – zagrasz, natchniona rozkoszą.
26
***
W końcu wkroczyłem na obszary cienia,
Już z nich nie wyjdę, cień będzie wciąż gęstniał
Jeszcze za sobą czuję blady poblask,
Lecz coraz dalszy, coraz żegnalniejszy.
Ty cień rozsnułaś, więc go muszę kochać,
I będę kochać – cierpliwie, boleśnie.
I w głąb iść będę, ani się obejrzę.
Lecz choć na chwilę jeszcze mi się zapal,
Choćbyś nie drogę miała mi pokazać,
Lecz ostrym światłem rozranić źrenice.
Bo odtąd światło także musi boleć.
27
***
Bufet dworcowy,
na peron wjeżdża pociąg
z twojego miasta.
28
MING TANG
W naszym mieszkaniu
będziemy odgrywać słońce i księżyc
i naśladować ruchy gwiazdozbiorów
będziemy gasić i zapalać światło
będziemy przechodzić
z pokoju wiosny do pokoju lata
z pokoju lata do pokoju jesieni
komnatą zimy będzie kuchnia
bo nie mamy więcej pokoi
będziemy gasić i zapalać światła
lecz nade wszystko będziemy się kochać
często i regularnie
trzeba sycić siły natury
i podtrzymywać wielki ład
29
WIEM TYLKO...
Nabrzmiewa mi w arteriach
Niespokojny niejasny wiersz.
Nie wiem o czym.
Wiem tylko,
Że dla ciebie...
30
DOM PIĄTY
– To piąty dom –
powiedział przechodzień,
zmrużywszy oko.
– Są w nim sypialnie
z kotarami z pluszu,
klatki schodowe
i klatki z ptakami,
knajpa i kino,
zapach róż, przeciągi,
i jest czytelnia
gwiaździstego nieba,
lecz nie wiadomo,
co się może skrywać
w jego piwnicach.
Ozdobna brama
błyska ostrzegawczo
mosiężną klamką
lub odłamkiem gwiazdy,
ale zarazem
zaprasza na schody.
– I nie wiadomo,
co można napotkać
na jego strychu,
jakie potwory,
egzotyczne bestie,
krwiożercze monstra,
oślizgłe poczwary –
tak rzekł przechodzień
i zniknął w ciemności.
I pchnąłem bramę
do piątego domu.
31
SPIS TREŚCI
Dom Pauliny
*** (Zostawiłaś odciski palców...)
Prognoza pogody
Wysoka pora14
*** (Lustro wciąż zimne...)
Rusałka
*** (Wiersze często chodzą stadami...)
Erotyk z glistą
Przeglądającej się
Przeglądającej się. Sonet
*** (Przywabię stado latawców...)
*** (Pomyliła się ta pszczoła...)
Obrazki z podróży
Mistrzyni kaligrafii
*** (Dotknę warg i rozerwę pieczęcie...)
*** (W końcu wkroczyłem na obszary cienia...)
*** (Bufet dworcowy...)
Ming Tang
Wiem tylko...
Dom piąty
32