Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego BIBLIOGRAFIA EDUKACJI ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA ORAZ INNYCH, WYBRANYCH PUBLIKACJI PRZYDATNYCH DLA OSÓB PRACUJĄCYCH W TYCH DZIEDZINACH TEORII I PRAKTYKI w Polsce w latach 1990 - 2000 pod redakcją Barbary Woynarowskiej Warszawa 2001 Bibliografia opracowana pod redakcją prof. dr hab. med. Barbary Woynarowskiej przez zespół pracowników: • Katedry Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego: prof. dr hab. med. Barbarę Woynarowską dr n. hum. Krystynę Komosińską dr n. med. Annę Kowalewską mgr biol. Jana Szymańskiego Pracowni Edukacji Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej mgr ped. Izabellę Lutze mgr ped. Katarzynę Stępniak ISBN 83-915028-1-3 Wydawca: Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania Wydział Pedagogiczny Uniwersytet Warszawski, BOWI Skład, łamanie i druk: „BOWI" tel./fax (0-10XX-22) 633-87-28 tel. kom. 0601-391-061 e-mail: lagodzinski_bowi@poczta.onet.pl 0A.0&. A4 SPIS TREŚCI Wstęp.................................................................................................................................... 5 I. POJĘCIA KLUCZOWE W EDUKACJI ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA........................................................................................ 7 1. Zdrowie, czynniki je warunkujące, polityka zdrowotna - wybrane publikacje . 7 2. Wiedza, zainteresowania, przekonania i postawy wobec zdrowia..................... 12 3. Styl życia i zachowania zdrowotne........................................................................ 15 II. EDUKACJA ZDROWOTNA - ZAGADNIENIA OGÓLNE, KSZTAŁCENIE KADR............................................................................................ 23 1. Zagadnienia ogólne, metody................................................................................. 23 2. Kształcenie kadr dla edukacji zdrowotnej ........................................................... 31 III. EDUKACJA ZDROWOTNA W SZKOŁACH I PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH................................................................. 33 1. Edukacja zdrowotna w szkole - zagadnienia ogólne.......................................... 33 2. Programy i materiały do edukacji zdrowotnej w szkole - wieloaspektowe...... 39 3. Nauczyciele - styl życia, zdrowie, rola w edukacji zdrowotnej .......................... 41 4. Edukacja zdrowotna w przedszkolu i innych placówkach oświatowo-wychowawczych ................................................................................... 43 IV. PROMOCJA ZDROWIA ........................................................................................ 44 1. Zagadnienia ogólne ............................................................................................... 44 2. Promocja zdrowia psychicznego ........................................................................... 50 3. Szkoła i inne placówki oświatowo-wychowawcze promujące zdrowie.............. 51 4. Inne siedliskowe projekty promocji zdrowia ....................................................... 56 4.1. Zdrowe miasto, zdrowa gmina ...................................................................... 56 4.2. Promocja zdrowia w zakładzie pracy ............................................................ 57 4.3. Promocja zdrowia w placówkach służby zdrowia ........................................ 58 4.4. Promocja zdrowia w innych siedliskach........................................................ 59 V. OBSZARY TEMATYCZNE (SZCZEGÓŁOWE) W EDUKACJI ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA 1. Higiena osobista i otoczenia ..................................................... 2. Zdrowie jamy ustnej .................................................................. ................... 60 ................... 60 ................... 60 3. Aktywność fizyczna, czas wolny .......................................................................... 66 4. Edukacja żywieniowa........................................................................................... 69 5. Edukacja do bezpieczeństwa, promocja bezpieczeństwa ................................. 73 6. Wychowanie prorodzinne, seksualne, zapobieganie HIV/AIDS..................... 75 6.1. Wychowanie prorodzinne - wybrane publikacje ....................................... 75 6.2. Wychowanie seksualne ................................................................................. 77 6.3. Zapobieganie HIV/AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową ..... 83 7. Kształtowanie umiejętności życiowych (psychospołecznych) .......................... 88 8. Profilaktyka zachowań problemowych - używania substancji psychoaktywnych i przemocy .............................................................................. 93 8.1. Zagadnienia ogólne, zapobieganie narkomanii ......................................... 93 8.2. Zapobieganie używaniu/nadużywaniu alkoholu ........................................ 99 8.3. Zapobieganie i przeciwdziałanie paleniu tytoniu ...................................... 103 8.4. Przeciwdziałanie przemocy .......................................................................... 108 9. Zapobieganie chorobom przewlekłym, niepełnosprawności, przedwczesnemu starzeniu się ............................................................................ 108 9.1. Zapobieganie chorobom układu krążenia.................................................. 108 9.2. Zapobieganie nowotworom ......................................................................... 110 9.3. Edukacja zdrowotna ludzi przewlekle chorych i niepełnosprawnych...... 111 9.4. Problemy ludzi starszych i starzejących się - edukacja do starości.......... 115 9.5. Zapobieganie innym chorobom i zaburzeniom ......................................... 117 VI. RÓŻNE...................................................................................................................... 118 Wyjaśnienie skrótów czasopism zamieszczonych w bibliografii................................. 123 Informacja o programie edukacyjnym dla młodzieży w wieku 16-24 lat „Już teraz mogę zadbać o zdrowie swojego przyszłego dziecka" ............ 127 WSTĘP Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia są dziedzinami teorii i praktyki łą- czącymi elementy różnych dyscyplin. Rozwój promocji zdrowia i upowszechnia- nie biopsychospołecznego modelu zdrowia spowodowały „odmedykalizowanie" tradycyjnej oświaty zdrowotnej i wzrost zainteresowania przedstawicieli nauk społecznych ochroną, utrzymaniem i doskonaleniem zdrowia. Publikacje z za- kresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia są obecnie zamieszczane w róż- nych wydawnictwach i czasopismach. Pierwotnym zamiarem autorów było zebranie publikacji dotyczących edu- kacji zdrowotnej, opublikowanych w Polsce w latach 1990 - 2000. Pomysł ten po- wstał w związku z wprowadzeniem w ramach reformy systemu edukacji obowiąz- kowej, w szkołach podstawowych i gimnazjach, ścieżki edukacyjnej „edukacja prozdrowotna", rozpoczęciem w resorcie edukacji kształcenia podyplomowego edukatorów ds. edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia oraz uruchamianiem w wielu szkołach wyższych studiów podyplomowych w tym zakresie. W trakcie pracy okazało się, że istnieje potrzeba włączenia również publikacji dotyczących promocji zdrowia, której edukacja zdrowotna jest nieodłączną, komplementar- ną częścią. W celu opracowania bibliografii dokonano przeglądu ponad 100 czasopism (naukowych i fachowych) z różnych dyscyplin, książek i innych wydawnictw zwartych, w tym materiałów z konferencji naukowych opublikowanych w latach 1990-2000. Korzystano także z wykazów piśmiennictwa zamieszczanych przez autorów publikacji oraz zestawienia publikacji nadesłanych z kilku ośrodków1. Przy włączaniu pozycji do bibliografii nie dokonywano oceny jej jakości. Ze względu na bardzo szeroki zakres tematyczny współczesnej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia zaistniały duże trudności w zakwalifikowaniu wielu publikacji do umieszczenia w niniejszej bibliografii. Wiele publikacji, mi- mo, że nie sugeruje tego tytuł, zawiera fragmenty, wnioski i rekomendacje od- noszące się bezpośrednio lub pośrednio do edukacji zdrowotnej. Podjęto zatem decyzję o rozszerzeniu zakresu wykazu publikacji i włączenia do bibliografii po- 1 Wykaz własnych publikacji przekazali: mgr E. Charońska - Akademia Medyczna w Poznaniu, prof. M. Demel, dr. D. Godlewska - Instytut Wychowania Fizycznego w Gorzowie Wlkp, dr E. Huk-Wieliczuk - Insty- tut Wychowania Fizycznego i Sportu, Biała Podlaska, prof. Z. Jaworski, prof. M. Kapica z zespołem - Uniwer- sytet Opolski, dr L. Kulmatycki - AWF we Wrocławiu, dr T. Lisicki - AWF w Gdańsku, dr Z. Słońska - Insty- tut Kardiologii, dr J. Wojciechowska - Uniwersytet Gdański, dr W. Wrona-Wolny - AWF w Krakowie. Ser- decznie za tę pomoc dziękujemy. zycji, które uznano za przydatne dla osób planujących, programujących i reali- zujących badania naukowe, programy edukacyjne, promocji zdrowia, kształcenie nauczycieli i przedstawicieli innych grup zawodowych. Wybrane publikacje podzielono na sześć grup, oznaczonych cyframi rzymskim. W ramach tych grup wyodrębniono części tematyczne, oznaczone cyframi arabskimi. Podział ten mo- że być dyskusyjny, niektóre publikacje mieszczą się w różnych częściach tema- tycznych. Bibliografia umożliwia dokonanie oceny rodzimego dorobku w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w ostatniej dekadzie XX wieku. Może to być jedynie ocena „ilościowa" - pokazująca zakres tematyczny publikacji, pro- porcje różnych zagadnień, osoby wiodące w różnych obszarach itd. Zdajemy sobie sprawę z niedoskonałości prezentowanego materiału. Za- pewne część publikacji nie znalazła się w wykazie, z różnych przyczyn m.in. nie- kompletne zbiory czasopism, niedostępność wydawnictw publikowanych w róż- nych ośrodkach w kraju itd. Mimo starań nie ustrzegliśmy się zapewne błędów technicznych w zapisie bibliografii. Za ewentualne uchybienia przepraszamy wszystkich autorów publikacji i osoby z niej korzystające. Mamy jednak nadzie- ję, że mimo wszystko bibliografia będzie przydatna w codziennej pracy osób zaj- mujących się teorią i praktyką edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w Polsce, a uzyskane doświadczenia pomogą autorom w przygotowaniu w przyszłości lep- szego opracowania. Barbara Woynarowska Zaproszenie do współpracy Zamierzamy zbierać i corocznie publikować bibliografię edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w Polsce. Mamy trudności w dotarciu do prac publikowa- nych w materiałach pokonferencyjnych, w wydawnictwach uczelni, instytutów naukowych, w wydawnictwach lokalnych do prac doktorskich i habilitacyjnych itd. Prosimy o przysyłanie pełnej informacji o własnych publikacjach, według schematu stosowanego w niniejszym wydawnictwie. Prosimy także zaznaczyć cyfrą rzymską i arabską dział, w którym należy daną pozycję umieścić. Na in- formacje bibliograficzne prac opublikowanych w danym roku czekamy do końca kwietnia następnego roku (tzn. za 2001 r. do 30 kwietnia 2002 r.). Ad- res: Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego ul. Mokotowska 16/20, 00-561 Warszawa lub e-mail: barwoy(5>pedagog.uw.edu.pl Będziemy też wdzięczni za wszelkie uwagi i propozycje. I. POJĘCIA KLUCZOWE W EDUKACJI ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA I. Zdrowie, czynniki je warunkujące, polityka zdrowotna - wy- brane publikacje \.Antonovsky A.: Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie za- chorować. Fundacja IPN, Warszawa 1995. 2. Antonovsky A.: Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia. [W]: Heszen-Nie- jodek I., Sęk H. (red.): Psychologia zdrowia. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa 1997, s. 206-231. 3. Barlak M.: Miejsce zdrowia w hierarchii wartości osoby. Post. Rehab. 1996, 10, 1, 5-12. 4. Beskid L. (red.): Zmiany w życiu Polaków w gospodarce rynkowej. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2000. 5. Bishop G. D.: Psychologia zdrowia. Wydaw. Astrum, Wrocław 2000. 6. Bogusz R.: Zdrowie w systemie wartości uczniów wiejskich szkól podstawowych. Li- der. Nowa Wieś. Wyd. spec. 1995, 49 - 50. 7. Bogusz R.: Zdrowie w systemie wartości mieszkańców wsi (na przykładzie gminy Wą- wolnica). [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 407 - 413. 8. Borowska X: Wartość zdrowia w sytuacjach różnych ograniczeń ludzkiej egzystencji w aspekcie denotacyjnym i konotacyjnym. Znaczenie standardów edukacyjnych. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elblą- skiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 229 - 241. 9. Cichy D.: Ekologia i zdrowie. Probl. Hig. 1998, 49, 116 - 120. 10. Czapka E., Sikora E.: Odpowiedzialność za zdrowie w opiniach studentów. [W]: Kro- pińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 327 - 334. II. Czupryna A., Pożdzioch, S. Ryś, A., Włodarczyk W.C.: Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia T. 1. Uniw. Wydaw. Med. „Vesalius", Kraków 2000. 12. DemelM.: W poszukiwaniu istoty zdrowia. [W]: Krawczyk Z., Kosiewicz J. (red.): Fi- lozofia kultury fizycznej. Koncepcja i problemy. AWF, Warszawa 1990, s. 169 - 191. 13. DemelM.: Orientacja aksjologiczna w dziedzinach dotyczących somatyki człowieka. [W]: Krawczyk Z., Kosiewicz J. (red.): Filozofia kultury fizycznej. Koncepcja i pro- blemy. AWF, Warszawa 1990, s. 264 - 277. 14. Demel M.: Zdrowie - kultura - wychowanie; wstępne rozeznanie relacji. Wychów. Fiz. Zdr. 1992, 39,4, 112-114. 15. Dolińska-Zygmunt G: Elementy psychologii zdrowia. Wydaw. Uniw. Wrocławskiego, Wrocław 1996. 16. Domański H., Ostrowska A., Rychard A. (red.): Jak żyją Polacy? Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2000. 17. Doroszewski /.: Analiza znaczenia wybranych pojęć związanych ze zdrowiem. Int. J. Occup. Med. 1997, 10, 2, 141 - 146. 18. Dziubiński Z.: Kościół Katolicki wobec zdrowia. Lider 1996, 4, 8 - 10. 19. Dziubiński Z.; Teologia zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 4, 132 - 134. 20. Dziubiński Z.: Wiara religijna a zdrowie. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 157 - 164. 21. Gacek M.: Pozycja zdrowia w systemie wartości młodzieży akademickiej w Krakowie. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Wy- ższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000 s. 291 - 295. 22. Getzen X E.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000. 23. Gruszczyńska E., Worsztynowicz A.: Koncepcja salutogenezy i poczucia koherencji Aarona Antonovsky'ego. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 17, 93 - 105. 24. Gogacz M.: Chrześcijańska koncepcja życia a zdrowie duszy i ciała. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 27 - 46. 25. Heszen-Niejodek I., Broome A. K.: Rozwój zastosowań psychologii do obszaru zdro- wia i choroby. Przegl. Psychol. 1991, 34,1, 57 - 78. 26. Heszen-Niejodek L, SękH. (red.): Psychologia zdrowia. PWN, Warszawa 1997. 27'. Jelonkiewicz L: Model Antonovsky'ego - odniesienia do wybranych koncepcji psy- chologicznych. Nowiny Psychol. 1994, 3, 55 - 66. 28. Juczyński Z.: Psychospołeczne uwarunkowania zdrowia oraz zachowań pro- i anty- zdrowotnych. [W]: Łazowski J., Dołińska-Zygmunt G. (red.): Ku lepszemu funkcjo- nowaniu w zdrowiu i chorobie. Wydaw. AWF, Wrocław 1998, s. 385 - 389. 29. Kapica M.: Zdrowie jako kategoria pedagogiczna. [W]: Jasiński Z. (red.): Kształce- nie i doskonalenie nauczycieli pracujących w Europie Środkowej. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 1998, s. 173 - 186. 30. Kapica M.: Zdrowie jako problem pracy socjalnej. [W]: Brągiel J., Mudrecka I. (red.): Problemy kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych. Wydaw. Uniw., Opolskiego i Wojew. Zespołu Pomocy Społecznej w Opolu, Opole 1998, s. 183 - 190. 31. Kawczyńska-Butrym Z. (red.): Wsparcie społeczne w zdrowiu i chorobie. Centrum Med. Doskonalenia Nauczycieli Średnich Szkół Med., Warszawa 1994. 32. Kawczyńska-Butrym Z.: Pojęcia: zdrowie - choroba w poglądach mieszkańców wsi. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 10 - 11, 56 - 74. 8 33. Kirschner H.: Zarys medycyny środowiskowej. Akademia Med., Warszawa 1996. 34. Kobierzycki T.: Człowiek: dusza i zdrowie. Heksis 1996, 4, 66 - 72. 35. KopczyńskiJ.: Koncepcja zdrowia w świetle definicji i empirii. [W]: Kopczyński J., Si- ciński A. (red.): Człowiek - środowisko - zdrowie. Zakład Narodowy im. Ossoliń- skich Wydaw. PAN, Wrocław 1990, s. 147 - 154. 36. Korczak C. W.: Czynniki ekologiczno-higieniczne i zdrowie. Probl. Hig. 1996, 52, 25 -26. 37'. Korporowicz V: Zdrowie w naukach społeczno - ekonomicznych. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Po- znań 1999, s. 24 - 34. 38. Kozłowski S.: Samoodpowiedzialność za zdrowie. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 147 -151. 39. Kropińska L: Orientacje wartościujące a ich związek z orientacjami zdrowotnymi - szkic wybranych zagadnień teoretycznych. Auxilium Sociale. Wsparcie Społeczne 1998, 3 - 4, 32 - 47. 40. Kropińska I. (red.): Zdrowie w ludzkiej egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wy- ższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000. 41. KropińskiA.: Obraz człowieka chorego i zdrowego w opiniach studentów. [W]: Kro- pińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 415 - 422. 42. Kubiak-Pokrzywniak D.: Ekologia i zdrowie - wybrane konteksty teoretyczne. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, To- ruń - Poznań 1999, s. 62 - 70. 43. Kulik T.B.: Znaczenie systemów społecznego wsparcia w zdrowiu i chorobie. Med. Ogólna 1996, 31, 2, 145 - 148. 44. Kulik T. B.: Holizm w medycynie i jego wpływ na tworzenie paradygmatów zdrowia. Sztuka Leczenia 1998, 4, 4, 85 - 90. 45. Kulik T. B., Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000. 46. Kulik. T. B.: Koncepcja zdrowia w medycynie. [W]: Kulik T. B., Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000, s. 15 - 38. 47. Kulik T. B.: Współczesna koncepcja zdrowia. Medycyna 2000, 1995, 6, 53 - 54, 43 - 44. 48. Kulmatycki L.: Zdrowie jako wartość. Promotor Zdrowia 2000, 1,3-9. 49. Latalski M. (red.): Zdrowie publiczne. Wydaw. AM w Lublinie, Lublin 1999. 50. LeowskiJ.: Polityka zdrowotna - aktualne aspekty międzynarodowe. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 43 - 54. 51. Lew-Starowicz Z.: Kryteria zdrowia w różnych kulturach. Wychów. Fiz. Zdr. 1992, 39, 1, 20 - 24. 52. Libiszowska-Żółtkowska M.: Zdrowie w religijnym systemie wartości i prozdrowotnej aktywności Kościoła Katolickiego. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 12 - 13, 38 - 53. 53. ŁukasikA.: Kreacja zmiany a zdrowie. Nowiny Psychol. 1990, 5-6, 121 - 124. 54. Maciejko E: Pojęcia i koncepcje równości w zdrowiu. Antidotum 1992, 12, 26 - 27. 55. Majewicz E: Orientacja patogenetyczna i sałutogenetyczna w psychologii zdrowia - implikacje dla wychowania. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdro- wotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol. Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji (Rabka 15 - 16. XI. 1998). Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 61 - 72. 56. Mazanek-Mościcka M.: Wskaźniki zdrowia rozrodczego kobiet według Światowej Organizacji Zdrowia. Ginek. Prakt. 1998, 4, 18 - 21. 57. Mellibruda L.: Zdrowie, dobrostan a rozwój. Remedium 1997, 4, 10 - 12. 58. Mellibruda L.: Zdrowie a potrzeba zabawy. Remedium 1998, 6, 15 - 18. 59. Mellibruda L,: Autonomia i zdrowie. Remedium 2000, 5, 9 - 10. 60. Mellibruda L.: Osobiste źródła zdrowia. Remedium 2000, 7-8, 2-4. 61. Mellibruda L.: Wybaczanie a zdrowie. Remedium 2000, 11, 8-9. 62. Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, To- ruń - Poznań 1999. 63. Melosik Z.: Dyskursy zdrowia w społeczeństwie współczesnym: konteksty teoretycz- ne. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 7 - 23. 64. Mroczkowski I.: Osoba i cielesność. Moralne aspekty teologii ciała. Płockie Wydaw. Diecezjalne, Płock 1994. 65. Mroziak B.: A. Antonovsky'ego koncepcja salutogenezy i poczucia koherencji (SOC). Nowiny Psychol. 1994,1,6- 16. 66. Muzyka W: Miejsce zdrowia w hierarchii wartości młodzieży. [W]: Czaplicki Z., Mu- zyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecz- nych, Olsztyn 1997, s. 92 - 97. 67. Narodowy Program Zdrowia 1996 - 2005. Ministerstwo Zdrowia i Op. Społ., War- szawa 1996. 68. Opoczyńska M.: Uwagi o trudnościach psychologicznych badania związku pomiędz) zdrowiem psychicznym a indywidualnym światem wartości człowieka. Przegl. Psy- chol. 1994, 34, 1 - 2,127 - 138. 69. Ossowski R.: Psychologia a zdrowie. [W]: Kulik T. B., Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowe Woli, Stalowa Wola 2000, s. 193 - 214. 10 70. Ostrowska K.: Zdrowie, wychowanie, osobowość. Centrum Metodyczne Pomocy Psy- chologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1998. 71. Pawłucki A.: Wychowanie wobec wartości zdrowia pozytywnego. Kultura i Edukacja 1999, 4, 55 - 69. 72. Piątkowski W.: Zdrowie w socjologii. [W]: Kulik. T. B., Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000, s. 127 - 159. 73. Przewoźniak L.: Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia. [W]: Czupryna A., Pożdzioch S., Ryś A., Włodarczyk W.C. (red.): Zdrowie publiczne. Wybrane za- gadnienia. T. 1. Uniw. Wydaw. Med. Vesalius, Kraków 2000, s. 71 - 98. 74. Puchalski K.: Kryteria zdrowia w świadomości potocznej. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 53 - 69. 75. Puchalski K.: Zdrowie w świadomości społecznej. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1997. 76. Sęk H., Ścigała I., Beisert M., Bleja A.: Subiektywne koncepcje zdrowia. Wybrane uwarunkowania. Przegl. Psychol. 1992, 35, 3, 351 - 364. 77. Sęk H.: Zdrowie behawioralne. [W]: Strelau J. (red.): Psychologia. Podręcznik aka- demicki. Tom III. Gdańskie Wydaw. Psychol., Gdańsk 2000, s. 533- 553. 78. Sheńdan C. L., Radmacher S. A.: Psychologia zdrowia. Wyzwanie dla biomedyczne- go modelu. Instytut Psychologii Zdrowia Poi. Tow. Psychol., Warszawa 1998. 78. Smykowski B.: Zdrowie - przedmiot promocji i edukacji. Edukacja i Dialog 1998, 5, 42 - 44. 79. Sokall A.: Zdrowie środowiskowe. Pielęgniarstwo 2000. 1993, 6, 8 - 12. 80. Sokolowska M.: O definicjach zdrowia i zdrowego człowieka. [W]: Kopczyński J., Si- ciński A. (red.): Człowiek - środowisko - zdrowie. Zakład Narodowy im. Ossoliń- skich Wydaw. PAN, Wrocław 1990, s. 155 - 162. 81. Stan zdrowia ludności Polski w 1996 r. Informacje i opracowania statystyczne. GUS, Warszawa 1997 (w tym informacje o zachowaniach zdrowotnych). 82. SyrekE.: Społeczne aspekty nierówności w stanie zdrowia. Auxilium Sociale. Wspar- cie Społeczne 1998, 1,1 - XVI (wkładka). 83. SyrekE.: Zdrowie w aspekcie pedagogiki społecznej. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Kato- wice 2000. 84. Szewczyk T.: Pojęcie zdrowia w kontekście koncepcji promocji zdrowia. Kwart. Ortop. 1997, 1, 37 - 41 (patrz także Edukacja i Dialog 1997, 2, 10 - 15). 85. Światowa Organizacja Zdrowia Biuro Regionalne dla Europy: Cele zdrowotne w programie Zdrowie dla Wszystkich. Polityka zdrowotna w Europie. Streszczenie poprawionej wersji z września 1991 r. Centrum Metod. Doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkoln. Med., Warszawa 1993. 11 86. TischnerJ.: Zdrowie młodzieży w aspekcie duchowym. [W]: Jopkiewicz A., Schejbal J. (red.): Zdrowie młodzieży w aspekcie fizycznym, psychicznym, społecznym i du- chowym. Kieleckie Tow. Nauk, Kielce 1998, s. 127 - 130. 87. Tobiasz-Adamczyk B.: Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby. Wydaw. Nauk. UJ, Kraków 1998. 88. Vigarello G: Historia zdrowia i choroby: od średniowiecza do współczesności. Oficy- na Wydaw. Volumen, Warszawa 1997. 89. Włodarczyk C: Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym. Uniw. Wy- daw. Vesalius, Łódź, Kraków, Warszawa 1996. 90. Włodarczyk C: Polityka zdrowotna: aktualne aspekty krajowe. [W]: Karski J.B. (red.) Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 54 - 71. 91. Woynarowska B.: Narodowy Program Zdrowia - ewolucja, możliwości realiza- cji. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 88 - 93. 92. Woynarowska B.: Narodowy Program Zdrowia w Polsce 1987 - 2000. Geneza, histo- ria, ewolucja koncepcji i możliwości realizacji. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 34 - 45. 93. Wrońska /., Mróz-Duda M.: Pedagogika a zdrowie. [W]: Kulik T. B, Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000, s. 173 - 192. 94. Zalewska A.: Reaktywność i system wartościowania jako uwarunkowania zdrowia. Przegl. Psychol. 1997, 40, 1-2, 213 - 230. 95. Zdrowie 21. Zdrowie dla wszystkich w XXI w. Zdr. Publ. 1999, 109, supl. 1, 9 - 32. 96. Żukowska Z.: Zdrowie człowieka rozpatrywane w kategoriach wyboru moralnego i odpowiedzialności. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist, Elbląg 2000, s. 63 - 77. 2. Wiedza, zainteresowania, przekonania i postawy wobec zdrowia l.Adamiec M., Gorczyca E, Leksowski W: Spostrzeganie zagrożeń w życiu codziennym przez studentów: treść i psychologiczne aspekty opisu zagrożeń. Auxilium Sociale Wsparcie Społeczne 1999, 1-2, 102 - 112 (dotyczy także postrzegania zagrożeń zdrowia). 2. Albińska E.: Zdrowie w ocenie uczniów szkół średnich. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 201 - 212. 3. Bielecki W: Postawy zdrowotne w opiniach pacjentów podstawowej opieki zdrowot- nej w Łodzi. Prewencja chorób niezakaźnych. Materiały II Seminarium CINDI. Łódź - Spała 6 - 7. X. 1994. Wydaw. Fundacja „Wszystko dla zdrowia", Łódź 1994, s. 67 - 72 (patrz także Zdr. Publ. 1994, 105, 8, 269 - 275). 12 4. Buchta K., Szwajkowska A.: Kultura zdrowotna i efekty studiowania młodzieży wiej- skiej. [W]: Zagórski J., Cieśliński R., Skład M., Popławska H. (red.): Uwarunkowa- nia rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży wiejskiej. Rocz. Nauk. Inst. Wychów. Fiz. Sportu, Biała Podlaska 1999, 6, supl. 1, 321 - 328. 5. Czechowski M.: Wiedza prakseologiczno - weryfikacyjna rodziców o wychowaniu promującym zdrowie a ich kreatywne funkcje w kształtowaniu postaw prozdrowot- nych dzieci. [W]: Gnitecki J., Pałka S. (red.): Perspektywy i kierunki rozwoju peda- gogiki. Kraków - Poznań 1999, s. 287-293. 6. Dziubiński Z.: Kultura zdrowotna kleryków wyższych seminariów duchownych Ko- ścioła Katolickiego w Polsce. Zesz. Nauk. AWF Kraków, 1998, 74, Cz. I, 59 - 63. 7. Fedyn B., Pająk /.: Świadomość zdrowotna a zagrożenia zdrowia i życia w kontekście powodzi. [W]: Szecówka A. (red.): Społeczność lokalna w sytuacjach klęsk żywioło- wych. Wydaw. Alta - 2, Wrocław 2000, s. 67 - 73. 8. FijewskiA.: Opinie i postawy studentów medycyny wobec kultury fizycznej i zdrowot- nej. Kult. Fiz. 1998, 9 - 10, 6 - 12. 9. Godlewska D.: Uwarunkowania świadomości zdrowotnej wśród dzieci i młodzieży. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowa- nie fizyczne i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Krajowa Konf. 18 - 21. X. 1995, Warszawa - Spała. Senat RP., Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 203 - 204. 10. Godlewska D.: Poziom wiedzy uczniów o zdrowiu i jego związki z wychowaniem zdro- wotnym w szkole (analiza determinant społeczno-pedagogicznych). Praca doktorska. Instytut Wychowania Fizycznego, Gorzów Wlkp. 1996. 11. Godlewska D.: Wiedza uczniów o wybranych zachowaniach zdrowotnych. [W]: Ku- nicki B.J., Szyszka K. (red.): Kultura fizyczna w promocji i doskonaleniu zdrowia. Materiały z Konf. Gorzów-Rogi 28-30. IV. 1996. Wydaw. Perfect Company, Gorzów Wlkp. 1996, s. 125 - 130. 12. Gracz 1: Kształtowanie postaw prozdrowotnych. Kult. Fiz. 1992, 46, 3 - 4, 29 - 31. 13. Kocińska-Jarmużewska R.: Poziom wiadomości z zakresu wychowania zdrowotnego młodzieży szkół średnich. [W]: Mieczkowski T. (red.): Ruch jak lekarstwo. Za mało nie skutkuje za dużo szkodzi. II Konf. Nauk. 1 - 3. V. 1998. Uniw. Szczeciński, Szcze- cin 1999, s. 65 - 70. 14. Kowalska J.E.: Postawy prozdrowotne uczennic i nauczycieli w dwóch mikrosyste- mach edukacyjnych różnych środowisk. Lider 1999, 9, 20 - 22. 15. Kowalska J., Czechowski M.: Zdrowie w świadomości uczniów wybranych szkół pod- stawowych a wykształcenie ich rodziców. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowie- ka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist. Elbląg 2000, s. 389 - 397. 16. Kropińska I.: Przekonania zdrowotne. W poszukiwaniu perspektywy pedagogicznej. WSP, Bydgoszcz 2000. 13 17. Ksykiewicz-Dorota A.: Pomiar zasobu wiedzy pacjentów hospitalizowanych jal determinant zachowań zdrowotnych. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. M teriały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 200 s. 195 - 201. 18. Lachowski S.: Postawy młodzieży wiejskiej wobec zdrowia. [W]: Lachowski (red.): Promocja zdrowia w ponadpodstawowych szkołach rolniczych. Materia Konf. Nauk. Szkol. Lublin 21 - 23. XI. 1995. Instytut Medycyny Wsi, Lublin 199 s. 41-54. 19. Lisicki T., Wilk B.: Wstępne wyniki badań nad postawami prozdrowotnymi ucznió klasy VIII szkół podstawowych Trójmiasta i wsi województwa gdańskiego. Roc Nauk. AWF Gdańsk 1995, 4, 5 - 12. 20. Lisicki T., Wilk B.: Problemy zdrowia i wychowania zdrowotnego w świadomoś uczniów szkół podstawowych województwa gdańskiego. Raport z badań. Wyda' Uczeln. AWF, Gdańsk 1998. 21. Marcinkowski J.T.: Wstępne badania nad wiedzą społeczną o lekach. Farmacja Pc 1991,47, 11,695-698. 22. Misiuna M., Szcześniewska D.: Świadomość zdrowotna mieszkańców Warszawy. Zd Publ. 1999, 109, 10, 349 - 356. 23. Podstawski R.: Zainteresowanie studentów problematyką zdrowia, wypoczynl i sprawności fizycznej. Lider 1998, 11, 12 - 16. 24. Robacha J.: Postawy prozdrowotne i sportowe uczniów i nauczycieli wybranych szk średnich Łodzi. Praca doktorska. Uniw. Łódzki 2000. 25. Rużyłło E.: Znaczenie świadomości zdrowia. Nowiny Lek. 1995, 64, 5, 72 - 82. 26. Sikorska M.H.J., Mielnik-Btaszczak M.: Poziom świadomości prozdrowotnej młodzi ży pierwszych klas licealnych z Lublina. Mag. Stomat. 1999, 3, 38 - 42. 27. Stawek M., Żakowska Z.: Postawy wobec zdrowia i kultury fizycznej studentów ki runku pedagogicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Rocz. Nauk. AWF Warszawa, 199 38, 109 -129. 28. Stępień E., Fraczek A.: Przekonania dorastających o czynnikach i zachowaniach szki dliwych dla zdrowia. Alkoh. Narkom. 1991, 8, 83 - 94. 29. Śliwa A.: Środowiskowe uwarunkowania postaw pro i antyzdrowotnych w populac młodzieży akademickiej. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowi Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 98 - 108. 30. Śliwa A.: Kształtowanie postaw prozdrowotnych wśród studentów Akademii Wychi wania Fizycznego w Krakowie. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie, 1998,74, Cz. I, 81 - 8 31. Weiss O.: Świadomość na temat własnego ciała i zdrowia w nowoczesnym społeczei stwie. Lider 1996, 6, 5 - 7. 32. Wilk B., Lisicki X: Z badań nad postawami prozdrowotnymi uczniów szkół Trójmi; sta. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 5, 176 - 180. 14 33. Wilk. B, Lisicki T.: Problematyka zdrowia i edukacji prozdrowotnej w poglądach uczniów wiejskich szkól podstawowych w woj. gdańskim. Lider, Nowa Wieś. Wyd. spec. 1995, 68 - 70. 34. Wilk B., Lisicki T.: Zagadnienia profilaktyki i higieny w poglądach uczniów szkól podstawowych w województwie gdańskim. Probl. Med. Społ. 1997, 30, 270 - 273. 35. Wiza A.: Kompetencje zdrowotne ucznia szkoły podstawowej. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 185 - 188. 36. Zaborowski Z.: Zbieżność postaw, wartości i cech z zachowaniami. Edukacja 1990,1, 32 - 43. 37. Zawadzka B.: Zakres, poziom i źródła wiedzy uczniów szkół podstawowych o zdro- wiu i higienie na przykładzie woj. radomskiego. Kult. Fiz. 1991, 7-8, 15 - 20. 38. Zawadzka B., Szczepanik J.: Zmiany w poziomie i zakresie wiedzy prozdrowotnej uczniów. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 3, 93 - 99. 39. Żakowska Z.: Poznanie postaw prozdrowotnych uczniów, nauczycieli i rodziców wa- runkiem skutecznej promocji zdrowia w szkole i w rodzinie. [W]: Czaplicki Z., Mu- zyka W. (red.): Styl życia z zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 47 - 55. 40. Żakowska Z.: Potrzeba edukacji społeczeństwa w zakresie kształtowania postaw pro- zdrowotnych i sportowych. [W]: Charzewski J., Sozański H., Ważny Z. (red.): System upowszechniania sportu, AWF, Warszawa 1998, s. 55 - 60. 41. Żakowska Z., Stawek M.: Postawy wobec zdrowia i kultury fizycznej studentów kie- runków pedagogicznych w świetle ich przyszłego zawodu. [W]: Kosętka H., Wycze- sany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji, Rabka 15-16. XI. 1998, Wydaw. Nauk. AP, Kra- ków 1999, s. 47 - 60. 42. Żakowska Z.: Skala postaw jako miernik zachowań zdrowotnych. [W]: Mierniki za- chowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9-10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 93 - 97. 3. Styl życia i zachowania zdrowotne 1. BartoszekA.: Analiza zachowań zdrowotnych jako efekt dokumentowania przez pie- lęgniarkę rodzinną sytuacji społeczno - ekonomicznej wybranych rodzin. [W]: Pola- cy na progu XXI wieku. Międzynarodowa Konf. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Sy- stemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Warszawa 2000, s. 53 - 57. 2. Blaszczyszyn M.: Styl życia. Mag. Med. 1991, 2, 10, 32. 3. BejnarowiczJ.: Zmiana stylu życia i zdrowia ludności Polski. Wybrane problemy. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 19 - 40. 4. Cendrowski Z.: Dekalog zdrowego stylu życia. Agencja Promo-Lider, Warszawa 1993 (patrz także Lider 1993, 2, 9 - 12; [W]: Lachowski S. (red.): Promocja zdrowia w po- 15 nadpodstawowych szkołach rolniczych. Materiały Konf. Nauk. Szkol. Lublin 21 - 23. XI. 1994. Instytut Medycyny Wsi, Lublin 1995, s. 201 - 212. 5. Chromiński Z.: Podstawowy miernik zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 15 - 31. 6. Chromiński Z., Chromiński K., Durlak U.: Biologiczne warunkowanie aktywności fi- zycznej jako miernik zachowań zdrowotnych uczniów. [W]: Mierniki zachowań zdro- wotnych. Materiały Konf. Nauk., Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warsza- wa 2000, s. 48 - 54. 7. Dobrzycka A.: Umiejętność oceny zachowań i potrzeb zdrowotnych społeczności lo- kalnej w aspekcie zadań i wiedzy pielęgniarek środowiskowo - rodzinnych. [W]: Po- lacy u progu XXI wieku. Międzynarodowa Konf. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Sy- stemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Warszawa 2000, s. 83 - 86. 8. Dolińska-Zygmunt G: Podmiotowe uwarunkowanie zachowań promujących zdro- wie. Wydaw. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 2000. 9. Dolega Z., Wojszczyk M.: Świadomość ekologiczna młodzieży i jej zachowania pro- zdrowotne. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 189 - 200. 10. Drabik /., Drabik R, Resiak M.: Zachowania zdrowotne studentów wychowania fi- zycznego w Gdańsku. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999, Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 75 - 81. 11. Dziuba B., Piotrowska A., Filipczyk A.: Wybrane zachowania zdrowotne, ocena wła- snego zdrowia w opinii młodzieży szkolnej. Zdr. Publ. 1998, 108, 12, 473 - 475. 12. Dziuda M.R., Zimna-Walendzik E.: Zachowania antyzdrowotne młodzieży łódzkich szkół średnich. Alkoh. Narkom. 1996, 4, 459 - 470. 13. Dziuda M.R., Zimna-Walendzik E.: Świadomość zdrowotna i zachowania prozdro- wotne młodzieży. Część II. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 2, 68 - 70. 14. Fatyga B., Sierosławski /.: Uczniowie i nauczyciele o stylach życia młodzieży i narko tykach. Raport z badań jakościowych. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 1999. 15. Fraczek A., Stępień E.: Zachowania związane ze zdrowiem wśród dorastającycł a promocja zdrowia. [W]: Ratajczak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdro wia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s 70 - 77. 16. Gniazdowski A. (red.): Zachowania zdrowotne. Zagadnienia teoretyczne, próba cha rakterystyki zachowań zdrowotnych społeczeństwa polskiego. Instytut Medycyn1 Pracy, Łódź 1990 (patrz także Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994,1,1-2,139 -143) 17. Grębowski R.: Potrzeby i zachowania zdrowotne w teorii i praktyce promocji zdro wia. Praca doktorska. Akademia Medyczna, Białystok 1996. 18. Grębowski R.: Rodzinne aspekty zdrowego stylu życia. Probl. Rodź. 1994, 34, 5 7-10. 16 19. Grębowski R: Zachowania zdrowotne w teorii i praktyce promocji zdrowia. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 143 - 147. 20. Gulda H.: Zdrowy styl życia atrybutem zawodu menedżera. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist. Elbląg 2000, s. 447 - 454. 21. Jacewicz K.: Promowanie zdrowego stylu życia. Wychów. Przedszk. 1999, 52, 7, 545 - 546. 22. Jankowska E.A., Kwiatkowska-Szleszkowska K., Łopuszańska M.: Wykształcenie, a zachowania zdrowotne Polaków. Poi. Med. Rodź. 2000, 2, 3, 465 - 466. 23. Jarosz J.: Pojęcie „styl życia" i jego możliwe zastosowania w badaniu osób uzależnio- nych od alkoholu. Probl. Alkoh. 2000, 47, 3, 24 - 27. 24. Jasionek E.: Zachowania, postawy zdrowotne a zdrowie. Piel. Połóż. 1994, 3, 9 - 11. 25. Jastrzębski A.: Zagrożenie zdrowotne - o zdrowszy styl życia. Ochr. Zdr. Pracow. 1993, 35, 3, 31 - 33. 26. Jodkowska M.: Wybrane elementy stylu życia warszawskich nastolatków. Lider 1998, 10,16-18. 27. Jodkowska M.: Czy istnieje związek między postrzeganiem swojego zdrowia a zacho- waniami zdrowotnymi. Przegl. Ped. 1999, 29, 4, 314 - 318. 28. Jodkowska M., Wiśniewska A.: Styl życia dzieci. [W]: Szymborski J., Szamotulska K., Sito A. (red.): Zdrowie naszych dzieci. Zróżnicowanie szans. Instytut Matki i Dziec- ka, Warszawa 2000, s. 47 - 56. 29. Jodkowska M., Wrocławska M.: Styl życia młodzieży w wieku 15 - 19 lat. [W]: Szym- borski J., Szamotulska K., Sito A. (red.): Zdrowie naszych dzieci. Zróżnicowanie szans. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2000, s. 57 - 68. 30. Juczyński Z.: Poczucie własnej skuteczności jako wyznacznik zachowań zdrowotnych. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1998, 5, 14, 54 - 63. 31. Juśko E., Niziołek B.: Zachowania zdrowotne uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Probl. Opiek. Wychów. 2000, 40, 5, 42 - 44. 32. Kałuża K, Bytniewski M., Szołdra A.: Zachowania zdrowotne ośmioklasistów z gminy Piaski w województwie lubelskim. [W]: Zagórski J., Cieśliński R., Skład M., Popławska H. (red.): Uwarunkowania rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży wiejskiej. Rocz. Na- uk. Instytutu Wychów. Fizycznego i Sportu. Biała Podlaska 1999, 6, supl. 1, 353 - 360. 33. Kasperek E.: Zachowania prozdrowotne w świadomości i kulturze współczesnego człowieka. Sztuka Leczenia 1997, 3, 3, 87 - 93. 34. Kawczyńska-Butrym Z.: Kulturowe wzory przyjemnego życia a dbanie o zdrowie. Pie- lęgniarstwo 2000, 1994, 2, 8 - 9. 35. Kawczyńska-Butrym Z.: Styl życia - analiza pojęcia w wybranych naukach humani- stycznych. Pielęgniarstwo 2000. 1995, 4, 13 - 14. 17 36. Kickbusch L: Styl życia a zdrowie. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994,1,1 - 2, 99 -11 37. Kładna A., Kiedrowicz Z., Kladny J., Feruszewski R.: Zachowania zdrowotne dzie< Cz. I. Organizacja badań i charakterystyka badanej grupy. Zdr. Publ. 1995, 106, 9 10, 220 - 222. 38. Kocka K: Analiza wybranych zachowań zdrowotnych pracowników Daewoo Motc Polska. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 185 - 188. 39. Kołodziej M.: Wpływ wybranych elementów stylu życia na kondycję biologiczną me; czyzn w wieku 40 - 50 lat. Wychów. Fiz. Sport 1995, 39, 4, 19 - 22. 40. Korzeniowska E.: Zachowania i świadomość zdrowotna w sferze pracy. Instytut Mc dycyny Pracy, Łódź 1997. 41. Krasucki R: Zmiany niektórych zachowań zdrowotnych w ciągu 45 lat. [W]: Miern ki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. W) daw. Ignis, Warszawa 2000, s. 32 - 36. 42. Krawczyk Z.: Kultura fizyczna a styl życia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5-( 65 - 73. 43. Kulmatycki L.: Styl życia. Ty wybierasz styl, czy styl wybiera Ciebie? Promotor Zdrc wia 2000, 2, 8 - 10; 15 - 23; 32 - 33 (propozycje scenariuszy lekcji)*. 43. Laudańska-Krzemińska I.: Zachowania zdrowotne osób czynnych zawodowo w świe tle analizy czynnikowej. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Na uk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 148 - 155. 44. Lew-Starowicz Z.: Styl życia seksualnego a zdrowie. [W]: Karski J.B. (red.): Promc cja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 338 - 348. 45. Lipska R.: Zachowania zdrowotne uczniów. Edukacja i Dialog 1994, 3, 17 - 19. 46. Łepecka-Klusek C, Jucha M.: Zachowania zdrowotne kobiet w okresie ciąży. Profr Pielęg. 1997, 1-2, 69 - 77. 47. Łuczak E.: Zdrowotność oraz zachowania prozdrowotne młodzieży wiejskiej. [W] Zagórski J., Cieśliński R., Skład M., Popławska H. (red.): Uwarunkowania rozwoji fizycznego dzieci i młodzieży wiejskiej. Rocz. Nauk. Instytutu Wychów. Fizyczneg< i Sportu. Biała Podlaska 1996, 6, supl. 1, 381 - 388. 48. Matuszewska E.: Styl życia Polaków a zjawisko przełomu połowy życia. [W]: Polać u progu XXI wieku. Międzynarodowa. Konf. Nauk. 7-8.XII. 2000. Centrum Syste mów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa 2000, s. 21 - 25. 49. Niziołek D., Juśko E.: Zachowania zdrowotne młodzieży szkół ponadgimnazjalnycl powiatu tarnowskiego w 1999 roku. Zdr. Publ. 2000, 110, 7-8, 260 - 262. 50. Nosko J.: Czy zachowania zdrowotne mogą być przedmiotem badań historyków me dycyny? Arch. Hist. Filoz. Med. 1993, 56, 1, 67 - 72. ' Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 18 51. Nowakowska E., Muc-Wierzgoń M., Cisek J.: Depresja a zachowania niesprzyjające zdrowiu. Lider 1992, 2, 7 - 8. 52. Nowicki G.: Zachowania zdrowotne pracowników służby zdrowia. [W]: Mierniki za- chowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 177 - 184. 53. Ostrowska A.: Prozdrowotne style życia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4,10 - 11, 7-24. 54. Ostrowska A.: Styl życia a zdrowie. Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1999. 55. Ostrowska A.: Styl życia a zdrowie w świetle badań socjologicznych. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba, Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Med. w Gdańsku, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 43 - 54. 56. Ostrowska A.: Społeczne czynniki warunkujące zachowania prozdrowotne - bilans dekady. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 46 - 65. 57. Pilawska H., MierzeckiA.: Zachowania zdrowotne i stresy lekarzy polskich a długość ich życia. [W]: Zachowania ludzkie w zdrowiu i chorobie. Materiały z Międzynaro- dowej Konf. Szczecin 28-31. V. 1998. Instytut Psychosomatyczny, Warszawa 1998, s. 31-36. 58. Płotka A., Wąsowska J.: Stres a zachowania zdrowotne studentów. [W]: Mierniki za- chowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999, Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 122 - 128. 59. Poptawska H., Huk-Wieliczuk E.: Zagrożenia zdrowia i aktywności fizycznej wynika- jące z nieprawidłowego stylu życia studentów Wyższej Szkoły Rolniczej w Siedlcach. [W]: Umiastowska D. (red.): III Konf. Nauk. Szczecin 4-5. XII. 1997. Wydaw. Pro- mocyjne Albatros, Szczecin 1998, s. 408 - 413. 60. Przewoźniak L.: Udział nauk o zachowaniu w zdrowiu publicznym. [W]: Czupryna A., Pożdzioch S., Ryś A., Włodarczyk W.C. (red.): Zdrowie publiczne. Wybrane za- gadnienia T. 1. Uniw. Wydaw. Med. Vesalius, Kraków 2000, s. 358 - 403. 61. Pułtorak M., Woynarowska B., Oblacińska A.: Zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w wieku 11 - 15 lat w Polsce 1990 - 1994 (cz. II). Lider 1995, 12, 3. 62. Pułtorak M., Woynarowska B., Burzyńska L: Zachowania zdrowotne i postrzeganie własnego zdrowia przez młodzież szkolną w Polsce. Lider 1996, 3, 5 - 8. 63. Ratajczak Z: Model zachowania się człowieka wobec własnego zdrowia. Wnioski dla praktyki promocyjnej. [W]: Ratajczak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdro- wia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s. 56 - 69. 64. Ratajczak Z.: Psychologiczny model analizy zachowania sił człowieka w sytuacjach zagrożenia zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1996, 3, 8 - 9, 47 - 58. 65. Rejzner A.: Zachowania negatywne wychowanków państwowych młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Relacja z badań. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1995, 1, 3, 22-31. 19 66. Robacha J.: Zachowania prozdrowotne i własne zdrowie w autoocenie uczniów szki państwowych i społecznych. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 1, 16 - 19. 67. Rodziewicz-Gruhn /., Pyzik M.: Ocena zachowań prozdrowotnych studentów studio pedagogicznych. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. To\ Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 109 - 117. 68. Rodziewicz-Gruhn J., PyzikM.: Mierniki zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży i środowiska wiejskiego w regionie częstochowskim. [W]: Polacy u progu XXI wieki Międzynarodowa Konf. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Systemów Informacyjnyc Ochrony Zdrowia. Warszawa 2000, s. 143 - 148. 69. Rodziewicz-Gruhn J., Pyzik M.: Monitoring zachowań zdrowotnych młodzieży ze śn dowisk polonijnych na Litwie, Białorusi i Ukrainie. [W]: Polacy u progu XXI wieki Międzynarodowa Konf. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Systemów Informacyjnyc Ochrony Zdrowia. Warszawa 2000, s. 149 - 154. 70. Rogułska K.: Tryb życia, styl życia uczniów klas I-III. Teraźniejszość Człowiek Eduk; cja 1998, 3, 65 - 79. 71. Roman E.: Kulturowe wzory zachowań zdrowotnych jako efekt procesów socjalizac młodzieży. Forum Oświat. 1994, 1, 209 - 219. 72. Rzepka J., Zdunkiewicz L.: Zachowania zdrowotne uczniów szkół średnich na terenac o dużym skażeniu środowiska (woj. katowickie). Probl. Rodź. 1990, 29, 3, 23 - 27. 73. Rzepka J., Zdunkiewicz Z., Andełova S.: Styl życia jako wykładnik promocji zdrowi uczniów wybranych szkół ponadpodstawowych z terenów o dużym skażeniu środow ska w Polsce (Katowice) i CSFR (Ostrawa). Zdr. Publ. 1992, 103, 11, 559 - 572. 74. Schwarzer R.: Poczucie skuteczności w podejmowaniu i kontynuowaniu zachowa zdrowotnych. Dotychczasowe podejście terapeutyczne i nowy model. [W]: Heszer Niejodek I., Sęk H. (red.): Psychologia zdrowia. Wydaw. Nauk. PWN, Warszaw 1997, s. 175 - 205. 75. Sęk H.: Subiektywna koncepcja zdrowia, świadomość zdrowotna a zachowania zdrc wotne i promocja zdrowia. [W]: Ratajczak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocj zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowic 1997, 34 - 55. 77. Sitarczyk M.: Telewizyjny styl życia w opinii dzieci i rodziców. Wychów. Przedszt 1998, 51, 8, 579 - 588. 78. Skomer /., Gromadecka-Sutkiewicz M.: Zachowania zdrowotne dzieci ze środowis patologicznych na przykładzie wychowanków środowiskowego ogniska wychowaw czego „Pod serduszkiem" w Poznaniu. Probl. Med. Społ. 1997, 30, 213 - 219. 79. Skórzyńska H., Góral M.: Zachowania zdrowotne kobiet ciężarnych z grupy ryzyk zamieszkałych w środowisku wiejskim. Med. Ogólna 1996, 2, 2, 150 - 159. 80. Sobańska D.: Styl życia a zdrowie. Nowiny Psychol. 1990, 3 - 4, 89 - 94. 81. Stępień E., Fraczek A.: Palenie i picie a inne zachowania związane ze zdrowiem i an tynormatywne wśród dorosłych. Nowiny Psychol. 1992, 1, 29 - 36. 20 82. Supranowicz R: Ocena zróżnicowania zachowań szkodliwych dla zdrowia młodzieży w zależności od typu szkoły i jej położenia. [W]: Polacy u progu XXI wieku. Między- narodowa Kon. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa 2000, s. 123 - 128. 83. Szewczyk T.: Uwarunkowania zachowań zdrowotnych w instytucjach totalnych. Kwart. Ortop. 1994, 4, 21 - 25. 84. Szymanowska A.: Zagrożenia zdrowego stylu życia młodzieży polskiej. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1996, 2, 33 - 52. 85. TitkowA.: Zachowania związane ze zdrowiem i chorobą jako element wiedzy o spo- łeczeństwie. [W]: Ostrowska A. (red.): Wstęp do socjologii medycyny. IFiS PAN, Warszawa 1990, s. 26 - 49. 86. Trojanowska A., Tyniecka J., Karska M.: Związek zachowań zdrowotnych córek i ma- tek. Probl. Pielęg. 1997, 1-2, 85 - 92. 87. Uramowska-Zyto B.: Nauki społeczne a zachowania medyczne. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 3, 374 - 381. 88. Wiśniewska A., Latalski M., Dziadosz R., Hupert Z.: Zmiana zachowań zdrowotnych ludności w wyniku wzrostu kosztów leczenia. Med. Ogólna 1997, 3, 264 - 272. 89. Włodarczyk R: Poczucie koherencji a zachowania zdrowotne. Lider 1998, 5, 13 - 20. 90. Woitas-Ślubowska D.: Tryb życia uczniów - sportowców w ocenie higienicznej. Wy- chów. Fiz. Sport. 1993, 37, 1, 53 - 62. 91. Woitas-Slubowska D.: Styl życia uczniów niekorzystną prognozą dla zdrowia społe- czeństwa w przyszłości. Lider 1995, 12, 4 - 10. 92. Woitas-Ślubowska D.: Kierunki przemian stylu życia uczniów w dwudziestoleciu (1973-92) na tle zmian pozytywnych i negatywnych mierników zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 10 - 11, 98 - 108. 93. Woitas-Ślubowska D.: Styl życia uczniów w dwudziestoleciu 1973 - 1993. Aspekty hi- gieniczno-zdrowotne. Poi. Tow. Nauk. Kult. Fiz. Oddz. w Gorzowie, Gorzów 1997. 94. Woitas-Ślubowska D.: Zachowania zdrowotne pracowników kultury fizycznej: Stan i wybrane uwarunkowania. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996. AWF Kraków 1998, Cz. II. s. 55 - 60. 95. Woitaś-Slubowska D.: Zachowania zdrowotne kobiet obecnie lub w przeszłości upra- wiających sport wyczynowy. Wychów. Fiz. Sport 2000, 44, 1, 13 - 28. 96. Wojciechowska /.: Zachowania patologiczne młodych kobiet. [W]: Margasiński A., Zajęcka B. (red.): Psychopatologia i psychoprofilaktyka. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2000, s. 353 - 359. 97. Wojciechowska J.: Zachowania antyzdrowotne - zagrożenia zdrowia i rozwoju. [W]: Dudzikowa M., Borowska T. (red.): Dzieci i młodzież wobec zagrożeń dzisiejszego świata. Eruditus, Poznań 1999, s. 105 - 110. 21 98. Woźniak D.A.: Nieakceptowane zachowania uczniów szkót ponadpodstawowych. Probl. Rodź. 1991, 30, 2, 6 - 11. 99. Woynarowska B., Pultomk M., Wojciechowska A.: Zachowania zdrowotne i postrze- ganie własnego zdrowia przez młodzież w wieku 11 - 16 lat w Polsce. Kult. Fiz. 1991, 45, 7-8, 11 - 13. 100. Woynarowska B., Pultorak M., Wojciechowska A.: Zachowania zdrowotne młodzie- ży. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 31, 4, 155 - 157. 101. Woynarowska B., Szymańska M.M., Burzyńska I., Mazur J., Pultorak M., Wojciechow- ska A.: Zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce. Instytut Matki i Dziec- ka, Warszawa 1993. 102. Woynarowska B.: Stan zdrowia i zachowania zdrowotne dzieci i młodzieży w Polsce. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 41 - 46. 103. Woynarowska B., Burzyńska I., Oblacińska A.: Zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w wieku 11 - 15 lat w Polsce 1990 - 1994 (I część). Lider 1995, 11, 3. 104. Woynarowska B. (red.): Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach. In- stytut Matki i Dziecka, Warszawa 1996. 105. Woynarowska B.: Pomiar zachowań zdrowotnych młodzieży na podstawie doświad- czeń z dwóch serii badań. [W]: Karski J. B., Kirschner H., Leowski J. (red.): Współ- czesne potrzeby i możliwości pomiaru zdrowia. Krajowa Konf. Nauk. 6-7. VI. 1997, Wydaw. Ignis, Warszawa 1997, s. 301 - 303. 106. Woynarowska B., Oblacińska A., Burzyńska I., Mazur J.: Zmiany zachowań zdrowot- nych młodzieży szkolnej w latach 1990 - 1994. Med. Wieku Rozw. 1997, 1, 1, 17 - 25 (patrz także: [W]: Jopkiewicz A., Schejbal J. (red.): Zdrowie dzieci i młodzież) w aspekcie fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym. Kieleckie Tow. Nauk.. Kielce 1998, s. 57 - 64). 107. Woynarowska B., Mazur J.: Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce. Zachowania zdro- wotne i samoocena zdrowia. Wydz. Pedag. UW, Warszawa 1999. 108. Woynarowska B., Mazur J., KowalewskaA.: Zachowania zdrowotne młodzieży szkol- nej w Polsce w 1998 r. Zdr. Publ. 1999, 109, 5, 173 - 179. 109. Woynarowska B., Mazur J.: Nieprawidłowości zachowań zdrowotnych młodzież} szkolnej w Polsce w 1998 roku. Lider 2000, 2, 18-21. 110. Woynarowska B.: Zachowania zdrowotne. [W]: Woynarowska B. (red.): Zdrowie i szkoła. PZWL, Warszawa 2000, s. 68 - 72. 111. Woynarowska B., Mazur J., Szymańska M.M.: Zachowania zdrowotne młodzieży - raport WHO. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 4, 128 - 134 (błędny tytuł nadany prze2 redakcję). 112. Woynarowska B., Mazur /.: Zachowania zdrowotne i zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach. Tendencje zmian 1990-1998. Wydz. Pedag. UW, Warsza- wa 2000. 22 113. Wrześniewski K.: Styl życia a zdrowie. Wzór zachowania A. Instytut Psychologii PAN, Warszawa 1993. 114. WrzosekA., GrzelczykJ.: Postawy zdrowotne w środowisku nauczania i wychowania. Lider 1998, 9, 13 (dotyczy zachowań zdrowotnych). 115. Wsołek R.: Wymiar zdrowego stylu życia. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol Konf. Nauk. Pro- mocja zdrowia w edukacji, Rabka 15-16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 289-292. 116. Zawadzka B.: Zachowania zdrowotne młodzieży wyzwaniem dla zreformowanej szkoły. Wychów. Fiz. Zdr. 1999, 44, 5, 181 - 186. 117. Żakowska Z.: Potrzeby i styl życia człowieka wobec zagrożeń cywilizacyjnych jego zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 3, 107 - 111. II. EDUKACJA ZDROWOTNA - ZAGADNIENIA OGÓLNE, KSZTAŁCENIE KADR 1. Zagadnienia ogólne, metody l.Adamczyk A.: Problemy edukacji zdrowotnej w rodzinie i w środowisku lokalnym. [W]: Kawczyńska-Butrym Z.: (red.): Pielęgniarstwo rodzinne. Centrum Edukacji Med., Warszawa 1997, s. 239 - 276. 2. Barlak M.: Wychowanie zdrowotne w perspektywie choroby, cierpienia, sensu życia. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 1, 28 - 32. 3. Budziejko K., Wiąk K.: Formy edukacji zdrowotnej w środowisku lokalnym. Pielę- gniarstwo 2000. 1994, 4, 24 - 25. 4. Bulas A.: Wychowanie fizyczne i sport jako czynniki determinujące zdrowie w edu- kacji zdrowotnej. Lider 2000, 1, 11 - 15. 5. Bulicz E., Murawow I.: Czynniki ryzyka i antyryzyka zachowań w strategii i metody- ce wychowania prozdrowotnego. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscy- plinarna Kraj. Konf. 18-21. X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP., Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 180 - 182. 6. Bulicz E., Murawow L: Wychowanie zdrowotne. Cz. 1. Teoretyczne podstawy waleo- logii. Wydaw. Politechniki Radomskiej, Radom 1997. 7. Bulicz E., Murawow I.: Wychowanie zdrowotne i jego miejsce w edukacji. [W]: Kro- pińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 349 - 365 (w jęz. ros.). 8. Celejowa I.: W sprawie powszechnego wychowania zdrowotnego w Polsce. Lider 1992, 9, 4 - 7. 23 9. Charońska E., Janus B., Szczepska M.: Edukacja zdrowotna i jej pedagogiczne asp( ty. [W]: Wolowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 8a. WydE Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1993, s. 159 - 162. 10. Charońska E., Janus B., Szczepska M.: Nauczanie zdrowia. Materiały pomocnic: Centrum Metodycznego Doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkoln. Med., Wars; wa 1993. 11. Charońska E., Janus B., Szczepska M.: Udział studentów w edukacji zdrowotnej c rosłych. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 10. V daw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 302 - 305. 12. Charońska E.: Zarys wybranych problemów edukacji zdrowotnej. Centrum Eduka Medycznej, Warszawa 1997. 13. Charońska E., Janus B.: Modele edukacji zdrowotnej. Zesz. Nauk. AWF w Krakov 1998, 74, Cz. I, 49 - 53. 14. Chromiński Z.: Wychowanie sportowe i zdrowotne szansą odnoszenia sukcesc i pełniejszego rozwoju biologicznego i społecznego dzieci i młodzieży. [W]: Dobrz) ski B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R.(red.): Prozdrowotne wychowanie fizycz i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995, Warss wa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM Warszawa 1996, s. 188 - 189. 15. Cichy D.: Kultura zdrowotno-ekologiczna i jej uwarunkowania. Probl. Hig. 1994,Ł 35 - 40. 16. Cygan J., Zakrzewski J: Główne koncepcje wychowania zdrowotnego w myśli polsk XIX i XX wieku (od Jędrzeja Śniadeckiego do Macieja Demela). Zesz. Nauk. A? w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 15 - 18. 17. Cylkowska-NowakM.: Kontrowersyjne aspekty promocji zdrowia i edukacji zdrowe nej. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wyda Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 35 - 51. 18. Cylkowska-Nowak M.: Problem podmiotowości w promocji zdrowia i edukacji zdr wotnej. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. W daw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 52 - 61. 19. Dąbrowska A., Dąbrowski A.: Wychowanie fizyczne i zdrowotne w refleksjach ped gogicznych Janusza Korczaka. Wychów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 5, 153 - 157. 20. Demel M.: O własne drogi w wychowaniu zdrowotnym. Kult. Fiz. 1990, 44, 7 - 8,'. -25. 21. Demel M.: Wychowanie zdrowotne: geneza, rozwój, stan posiadania, perspektyw Wychów. Fiz. Zdr. 1992, 39, 1,4-8. 22. Demel M.: Ruch higieniczny wobec Sejmu Nauczycielskiego 1919 r. Wychów. Fi Sport 1993, 37, 4, 25 - 32. 23. Demel M.: Bez historii teoria jest ślepa. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 5, 185 - 189. 24. Demel M.: Pedagogika zdrowia. [W]: Turos L. (red.): Pedagogika ogólna i subdysc pliny. Wydaw. Akademickie Żak, Warszawa 1999, s. 236 - 254. 24 25. Derbich J., Nowocień J.: Warsztaty pedagogiczne skuteczną formą wychowania pro- zdrowotnego. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdro- wotne wychowanie fizyczne i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spala. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 193 - 195. 26. Dziubiński Z.: Chrześcijańska alternatywa wychowania fizycznego i zdrowotnego. Wychów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 3, 80 - 83. 27. Einhorn U., Kulmatycki L.: Halsopedagogik czyli pedagogika zdrowia po szwedzku. Promotor Zdrowia w Szkole Cz. I. 1996, 2, 6 - 8; Cz. II. 1996, 3, 12 - 14. 28. Fąk T., Opoka D.: Działalność rekreacyjna rodziny jako czynnik wychowania pro- zdrowotnego. [W]: Dobrzyński B., Dziak. A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdro- wotne wychowanie fizyczne i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995. Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 199 - 202. 29. Fedyn B.: Wychowanie zdrowotne - w opinii studentów. [W]: Kapica M., Szecówka A. (red.): Współczesne zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży Raciborza. Wydaw. Al- ta - 2, Wrocław 1996, s. 83 -87. 30. Gacek B.: Wychowanie zdrowotne - wczoraj, dzisiaj; a co będzie jutro? [W]: Kosęt- ka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol. Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji. Rabka 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Krakówl999, s. 293 - 295. 31. Godlewska D.: Edukacja prozdrowotna dzieci i młodzieży. [W]: Brazis R. (red.): Na- uka a jakość życia. III Międzynarodowa Konf. Wilno 27-29. VI. 1994. Wydaw. Nauk. Semper, Warszawa 1996, s. 203 - 205. 32. Górny J.: Wychowanie prozdrowotne. Jak ukształtować zdrową osobowość dziecka. SANESCO, Poznań 1998. 33. Gromadecka-Sutkiewicz. M., Ulińska R.: Wychowanie zdrowotne w domu. Probl. Rodź. 1995, 3, 17 - 20. 34. Hanzlik J.: Czy w Polsce uda się wprowadzić wychowanie prozdrowotne? Lider 1992, 12, 5-9. 35. Hellwing D.: Skuteczność wybranych środków edukacji zdrowotnej. Med. Ogólna 1995,4,323-334. 36. Hellwing-Zemlak D.: Skuteczność dydaktycznych środków edukacji zdrowotnej. Med. Ogólna 1998, 3, 288 - 306. 37. Hurrelmann K., Laaser U.: Nauki o zdrowiu jako wyzwanie interdyscyplinarne: naro- dziny nowej dyscypliny naukowej. Int. J. Occup. Med. 1995, 8, 3, 195 - 214. 38. Jabłoński L. (red.): Sanologia. Nauka o zdrowiu społeczeństwa. Wyższa Szkoła Roz- woju Lokalnego w Żyrardowie, Warszawa 1998. 39. Janiszewskl M.: Biomedyczne podstawy wychowania zdrowotnego. Politechnika Ra- domska Wydaw. PR, Radom 1996. 25 40. Janus B., Charońska E.: Struktura organizacyjna edukacji zdrowotnej w Polsce. Zess Nauk. AWF w Krakowie, 1998, 74, Cz. I, 65-71. 41. Jaworowicz J.: O wychowaniu zdrowotnym studentów (na przykładzie Uniwersyteti Łódzkiego). Kult. Fiz. 1992, 46, 9 - 10, 6 - 9. 42. Jaworska R.: Poradnik wychowania zdrowotnego dzieci w wieku 3-6 lat. Wydaw „Iwanowski", Płock 1995. 43. Jaworski Z.: Kontrowersje wokół wychowania zdrowotnego i kultury zdrowotnej. Li der 1991, 1, 5 - 6. 44. Jaworski Z.: Nowe perspektywy rozwoju wychowania zdrowotnego. Kult. Fiz. 199" 5-6,10-11. 45. Jensen B. B.: Edukacja zdrowotna i demokracja. Wychów. Fiz. Zdr. 1994, 41, 1, 2. -25. 46. Kapka M.: Ku edukacji zdrowotnej. [W]: Łomny Z., Puślecki W. (red.): Zeszyty Na ukowe Pedagogika. Wydaw. WSP w Opolu. Opole 1993, 30, 31 - 35. 47. Kapica M.: Przemiany cywilizacyjne i kulturowe a edukacja zdrowotna. [W]: Gospo darek T., Jasiński Z. (red.): Edukacja w procesie przemian cywilizacyjnych i kulturo wych. Cz. II. Wydaw. WSP w Opolu. Opole 1993, s. 77 - 82. 48. Kapica M.: Edukacja zdrowotna wyzwaniem do międzynarodowej współpracy. [W] Gospodarek T., Jasiński Z. (red.): Edukacja w procesie przemian cywilizacyjnycl i kulturowych. Wydaw. WSP w Opolu, Opole 1993, s. 169 - 172. 49. Kapica M.: Świadomość ekologiczna i kultura zdrowotna. [W]: Szecówka A. (red.) Dzieci i młodzież Raciborza. Analiza biomedyczna i pedagogiczno-społeczna. Poi Tow. Pedagog. Oddz. w Raciborzu, Wrocław 1994, s. 31 - 52. 50. Kapica M.: Edukacja zdrowotna wyzwaniem teraźniejszości i przyszłości. [W]: Du dzikowa M., Kotusiewicz A.A. (red.): Z pogranicza idei i praktyki nauczycielskie: Wydaw. UW Filia w Białymstoku, Białystok 1994, s. 243 - 248. 51. Kapica M.: W stronę pedagogiki zdrowia. [W]: Jasiński Z. (red.): Tradycje i perspek tywy edukacji. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 1994, 87 - 95. 52. Kapica M.: Ku pedagogice zdrowia w pedeutologii. [W]: Ratuś B. (red.): Kształceni i doskonalenie nauczycieli. Wydaw. WSP w Zielonej Górze, Zielona Góra 1994, 5 237 - 241. 53. Kapica M.: Złudzenie i nadzieje edukacji zdrowotnej. [W]: Łomny Z. (red.): Budo wa zaufania międzynarodowego celem edukacji globalnej. O pokojowy start ludzko ści w XXI wiek. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 1996. s. 407 - 412. 54. Kędziera-Osuchowska M.: Edukacja prozdrowotna. [W]: Woynarowska B. (red.): No woczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiały pokonferencyjne Inowrocła\ 28-30. XI. 1994. Centrum Edukacji Med., Warszawa 1995, s. 56 - 62. 55. Kędziera-Osuchowska M., KuzielE.: Zajęcia warsztatowe z edukacji zdrowotnej. [W] Woynarowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiał 26 pokonferencyjne Inowrocław 28 - 30. XI. 1994. Centrum Edukacji Med., Warszawa 1995, s. 63 - 69. 56. Kok G.: Dobre planowanie decydującym czynnikiem edukacji zdrowotnej. Lider 1993, 10, 20 - 21. 57. Korczak C. W: Edukacja i profilaktyka prozdrowotna. Probl. Hig. 1998, 58,192 - 195; 1999,62, 114-118. 58. Korczak C. W.: Profilaktyka i edukacja prozdrowotna młodzieży w XXI wieku. Probl. Hig. 2000, 68, 19 - 25. 59. Kostecka-Korbiel M.: Świat wartości, poczucie sensu życia a zdrowie w edukacji i wy- chowaniu. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i mło- dzieży. Materiały z Ogólnopol Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji. Rabka 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 89 - 100. 60. Kostrzanowska Z.: Pionierskie inicjatywy w tworzeniu teoretycznych podstaw wycho- wania zdrowotnego w Polsce. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. 1,19 - 22. 61. Krawański A.: Wychowanie zdrowotne w ramach wychowania fizycznego - oczekiwa- nia i możliwości. Lider 1992, 5, 4 - 6. 62. Krawański A.: Rodzina, szkoła, samorządność lokalna a kultura fizyczna w systemie wychowania prozdrowotnego. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży. II Interdy- scyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 204 - 208. 63. Krawański A.: Podwaliny teoretyczne wychowania zdrowotnego. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 23 - 31. 64. Kuchcińska M.: Powody rekomendowania paradygmatu „edukacji elastycznej" dla edukacji zdrowotnej. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzysten- cji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 175 - 186. 65. Laudańska L, KaiserA., Krawański A.: Umiejętności tworzenia zdrowia - nowe wy- zwania dla edukatora. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 131 - 138. 66. Lewicki R.: Wychowanie prozdrowotne, sport dzieci i młodzieży, medycyna sportu w dydaktyce AM - ocena stanu i potrzeb społecznych. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 69 - 72. 67. Liedtke Z.: Wybrane zagadnienia metodyczne oświaty ekologiczno-zdrowotnej. Probl. Hig. 1994, 46, 87 - 92. 68. Markocki Z.: Socjologiczne i pedagogiczne podstawy wychowania zdrowotnego. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracow- nia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 26 - 32. 27 69. Mazurkiewicz E.: Pedagogika zdrowia a środowisko. [W]: Żukowska Z. (red.): K tożsamości pedagogiki kultury fizycznej. Poi. Tow. Nauk. Kult. Fizycznej Warszaw 1993, s. 126 - 132. 70. Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promoc zdrowia. Zakład Promocji Zdrowia PZH, Warszawa 1999. 71. Minister Edukacji Narodowej: Aktualny stan wychowania prozdrowotnego, kultu: fizycznej i sportu w ocenie MEN, MON i UKFiT. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., N; zar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i mli dzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spala. Sen RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 86 - 102. 72. MulakJ.: Sport narzędziem wychowania prozdrowotnego. [W]: Dobrzyński B., Dzi; A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzi ci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spał Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport. WAM, Warszawa 1996, s. 13 - 17. 73. Murawow I., Bulicz E.: Teoretyczno - filozoficzne problemy wychowania zdrowotn go. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczel Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 105 - 124 (w jęz. ros.). 74. Nowak M.: Antropologiczne podstawy wychowania zdrowotnego. [W]: Kulik T. I Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wyda Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000, s. 115 - 126. 75. Olek A., Gregorasz A., Matrask K.: Efektywność wychowania zdrowotnego w bad niach koła naukowego. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowar zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. ]S uk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 71 - 74. 76. Pająk I.: Minimum sanitarne jako program wychowania zdrowotnego dla dorosły* [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięi i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. ^ 1996, AWF Kraków 1998, s. 87 - 90. 77. PawłuckiA.: Wychowanie jako kulturowa rzeczywistość. Na przykładzie wychował do wartości ciała. Wydaw. Uczeln. AWF, Gdańsk 1992. 78. Pawłucki A.: Kulturalizacja zdrowotna dzieci w wieku przedszkolnym jako dziedzi wychowania do wartości ciała. [W]: Drabik J. (red.): Zdrowie i sprawność dziec Ogólnopolska Konf. Nauk. Gdańsk 12 - 13. VI. 1992. AWF, Gdańsk 1992, s. 1 - i 79. Pawłucki A.: Wychowanie zdrowotne jako dziedzina wychowania do wartości cii Wychów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 3, 96 - 99. 80. Podstawski R.: Moje refleksje na temat celowości wprowadzenia edukacji prozd wotnej w szkołach wyższych. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wycl^ niu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 136 - 1; 81. Popielski K.: Rozwój integralny, aktywność własna i zharmonizowane wychowanie ko ontyczna podstawa zdrowia człowieka. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): I 28 uki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 16 - 25. 82. Rawski S.: Rola stacji sanitarno-epidemiologicznej okręgu wojskowego w doskonale- niu wychowania zdrowotnego. Przegl. Kwater. 1990, 42, 2, 40 - 43. 83. Słońska Z.: Modele edukacji zdrowotnej a promocja zdrowia. Lider 1992, 7 - 8, 7 - 8. 84. Słońska Z.: Edukacja ludzi młodych jako element edukacji zdrowotnej zorientowa- nej na wzmacnianie potencjału zdrowia. Lider 1992, 7 - 8, 9 - 11. 85. Słońska Z.: Wychowanie dla zdrowia. [W]: Karski J. B., Słońska Z., Wasilewski B.W. (red.): Promocja zdrowia, Wyd. II. Sanmedia, Warszawa 1994, s. 324 - 332. 86. Słońska Z.: Ewolucja modeli edukacji zdrowotnej. Kult. Fiz. 1994, 48, 5 - 6, 16 - 21. 87. Słońska Z.: Edukacja zdrowotna a promocja zdrowia. [W]: Karski J.B. (red.): Pro- mocja zdrowia, Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 304 - 318. 88. Słońska Z.: Rola promocji zdrowia w rozwoju edukacji zdrowotnej. Prom. Zdr. Na- uki Społ. Med. 1999, 6, 17, 7 - 21. 89. Srokosz W.: Postawa prozdrowotna jako cel wychowania zdrowotnego i przedmiot badań. Dylematy badacza. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 55 - 58. 90. Sygit M.: Wychowanie zdrowotne. Zdrowie: zapobieganie, ochrona, Wydaw. Nauk. Uniw. Szczecińskiego, Szczecin 1991. 9\. Sygit M., Kładna A., Kładny J. (red.): Leksykon wychowania zdrowotnego. Uniw. Szczeciński, Szczecin 1996. 92. Sygit M.: Wychowanie zdrowotne. Wyd. 2 - Szczecin, Wydaw. Nauk. Uniw. Szczeciń- skiego, Szczecin 1997. 93. Sygit M.: Wychowanie zdrowotne i postawy wobec własnego zdrowia. [W]: Kulik T. B., Wrońska I. (red.): Zdrowie w medycynie i naukach społecznych. Oficyna Wydaw. Fundacji Uniw. w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2000, s. 67 - 76. 94. Szewczyk J.: Rytualizm w wychowaniu zdrowotnym. Edukacja i Dialog 1997, 2, 26 - 29. 95. Szyszko M.: Rozwój pojęcia ewaluacji w programach edukacyjnych. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4 (Supl.), 43 - 52. 96. Śliwa M.M.: Słownik oświaty zdrowotnej. Poi. Tow. Oświaty Zdrowotnej Oddz. Woj., Katowice 1996. 97. Sniadecki J.: O fizycznym wychowaniu dzieci (ze wstępem M. Demela). Wydaw. AWF Kraków 1990; Wydaw. AWF Gdańsk 1997. 98. Świecka M.: Wychowanie zdrowotne realizowane przez pielęgniarki w oddziale szpi- talnym. [W]: Materiały Jubileuszowej Konf. Nauk. Wydz. Pielęgn. CMUJ Pielęgniar- ka a zdrowie społeczne - nowe perspektywy. Kraków 1995, s. 283. 99. Tobiasz-Adamczyk B., Słupek M.: Kierunki oświaty zdrowotnej w Polsce w latach 1955 - 1990. Zdr. Publ. 1993, 104, 7, 293 - 297. 29 100. Trempała E.: Problemy edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w pedagogice sp łecznej. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wyda1 Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 47 - 55. 101. Tymecka I., Karska M., Trojanowska A.: Rola rodziców w procesie wychowań zdrowotnego dzieci w wieku przedszkolnym. [W]: Wrona-Wolny W, Makowsl B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania ( szkól. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 19C s. 231 - 236. 102. Ukleja H.: Wychowanie zdrowotne w rodzinie. Pielęg. Połóż. 1996, 5,6-7. 103. Ulińska R.: Wychowanie zdrowotne w domu. Probl. Rodź. 1995, 35, 3, 17 - 20. 104. de Vries H.: Planowanie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia. [W]: Miller ]\ Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrów PZH, Warszawa, 1999, s. 39 - 81. 105. de Vries H.: ABC oświaty zdrowotnej i planowania. [W]: Miller M., Cianciara (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrowia. PZH, Warszaw 1999, s. 166-219. 106. Więckowski R.: Pedagogika zdrowia czy edukacja zdrowotna. Życie Szk. 1998, 595 - 600. 107. Wolańska T.: Stan aktualny i model przyszłościowy koncepcji edukacji zdrowoti i dbałości o stan zdrowia, której podstawą jest wysoka aktywność fizyczna. [\ Charzewski J., Sozański H., Ważny Z. (red.): System upowszechniania sportu. AV Warszawa 1998, s. 43 - 49. 108. Woźniak R.B.: Wybrane aspekty socjologii edukacji zdrowia i zapobiegania cho bom. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wyd; Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 79 - 103. 109. Woynarowska B.: Aktualne tendencje w edukacji zdrowotnej w rozwiniętych kraji Europy i w Polsce. Kult. Fiz. 1991, 45,11-12, 16 - 18. 110. Woynarowska B.: Zdrowie, edukacja do zdrowia, promocja zdrowia. [W]: Jaczew A. (red.): Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania. Cz. II. W; Warszawa 1994, s. 106 - 138. 111. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna a promocja zdrowia. Zesz. Nauk. A w Krakowie, 1998, 74, Cz. I, 33 - 36. 112. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna dzieci, młodzieży i rodziców. [W]: Woy rowska B. (red.): Profilaktyka w pediatrii. PZWL, Warszawa 1998, s. 87 - 95. 113. Wrona-Wolny W, Makowska B. (wybór i oprać): Wypisy z wychowania zdrowoi go Część I. Podręczniki i Skrypty nr 9. AWF Kraków 2000. 114. Wyględowski M.: Prozdrowotne wychowanie dzieci i młodzieży. [W]: Dobrzyński Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i spo we dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18-21. X. 1995 Warsz; - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport. WAM, Warszawa 1996, s. 18 - 22. 30 115. Zawadzka B.: Dorobek wychowania zdrowotnego w historii myśli pedagogicznej w Polsce. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 1, 12 - 16. 116. Żak M., Charońska E., Janus B.: Informacja zdrowotna w środkach społecznego przekazu. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa Cz. 9a. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 231 - 237. 117. Żakowscy Z. R.: Edukacja zdrowotna i edukacja olimpijska w polskich programach kształcenia alternatywnego. [W]: Sliwerski B. (red.): Pedagogika alternatywna. T. II. Dylematy praktyki. Oficyna Wydaw. Impuls, Łódź - Kraków 1995, s. 349 - 361. 2. Kształcenie kadr dla edukacji zdrowotnej l.Arroyo H. V, CerąueiraM. T.: Panamerykański system kształcenia kadr edukacji zdro- wotnej i promocji zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 1, 8 - 12. 2. Fedyn B.: Wychowanie zdrowotne jako przedmiot studiów w Kolegium Nauczyciel- skim. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osią- gnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF, Kraków, 1998, s. 65 - 70. 3. Fedyn B.: Kształtowanie kompetencji do edukacji zdrowotnej u nauczycieli studiują- cych zaocznie. [W]: Karcz E., Zemla M. (red.): Z teorii i praktyki kształcenia i dosko- nalenia nauczycieli w Europie Środkowej. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 1999. 4. Graca T.: Pedagogika zdrowia psychicznego jako specjalność na Wydziale Pedagogi- ki w WSUPiZ w Rykach. [W]: Knap A., Korczyński M. (red.): Pedagogika zdrowia psychicznego. Wydaw. Primooffset, Ryki 2000, 27 - 28. 5. Janus B., Charońska E., Szczepska M.: Przygotowanie nauczyciela do zadań promo- wania zdrowia w jego miejscu pracy w oparciu o doświadczenia holenderskie. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 8. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1993, s. 117 - 121. 6. Jaworski Z.: Pierwszy start po dyplom pedagoga zdrowia. Lider 1991, 10, 27 - 28. 7. Jaworski Z.: Studia wychowania fizycznego i zdrowotnego w Uniwersytecie Łódzkim. Kult. Fiz. 1992, 1-2, 18 - 21. 8. Jaworski Z. Po roku funkcjonowania studiów wychowania fizycznego i zdrowotnego w Uniwersytecie Łódzkim. Wychów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 1, 11 - 19. 9. Jaworski Z.: Podyplomowe Studium Wychowania Zdrowotnego w Uniwersytecie Łódzkim. Lider 1994, 10, 8 - 11. 10. Jaworski Z.: Wychowanie zdrowotne. Przedmiot studiów, specjalność czy kierunek studiów w kształceniu nauczycieli? Lider 1995, 4, 6 - 8. 11. Jaworski Z.:, Kaźmierczak A., Kijo R: Kandydaci na studia wychowania fizycznego i zdrowotnego w Uniwersytecie Łódzkim. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 3, 90 - 93. 12. Jaworski Z.: Potrzeby i bariery kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego i zdro- wotnego. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 5, 192 - 198. 31 13. Jaworski Z.: Rozwój studiów wychowania fizycznego i edukacji zdrowotnej w resor- cie edukacji narodowej. Lider 1998, 5, 11 - 14. 14. Jaworski Z.: Koncepcje programowe studiów wychowania fizycznego i zdrowotnego a podstawa programowa edukacji prozdrowotnej. Lider 2000, 1, 6 - 8. 15. Kapka M.: Modyfikacja treści kształcenia nauczycieli a pedagogika zdrowia. [W]: Ja- siński Z. (red.): Problemy przygotowania zawodowego nauczycieli w Europie Środ- kowej. T. I. Wydaw. WSP w Opolu, Opole 1994, s.77 - 81. 16. Kapica M.: Droga do uniwersyteckiej edukacji zdrowotnej. [W]: Kwiatek J., Marek F.A. (red.): Oświata: tradycje i współczesność. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 1999, s. 103-109. 17. Kapica M.: Nauczyciel zdrowia w okresie cywilizacyjnego przełomu. [W]: Jasiński Z. Lewowicki T. (red.): Problemy pedeutologii na przełomie XX i XXI wieku. Wydaw Uniw. Opolskiego, WSP ZNP, Kolegium Naucz, w Raciborzu i Wałbrzychu, Opok 2000, s. 37 - 42. 18. Lisicki T.: Problematyka prozdrowotna na studiach uniwersyteckich wychowania fi zycznego w Bayreuth (Niemcy). Rocz. Nauk. AWF Gdańsk 1996, 5,199 - 206. 19. Popinigis J.: Przygotowanie prozdrowotne studentów w Akademiach Wychowania Fi zycznego wobec potrzeb społeczeństwa. [W]: Dobrzyński B., Dziak A,, Nazar K., Le wieki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży, ł Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP, Po Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 73 - 81. 20. Propozycja programu nauczania przedmiotu „edukacja zdrowotna" w kształceni przeddyplomowym nauczycieli i pedagogów. Lider 2000, 12, 4 - 8 (opracowanie zi społowe). 21. Rzepka J., CzokA.: Program wychowania zdrowotnego realizowany przez Samodzie ny Zakład Promowania Zdrowia AWF w Katowicach. [W]: Wrona-Wolny W, M kowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania c szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, 11-14 (patrz także - Lider 1996,10, 29 - 30). 22. Śliwa A.: Skuteczność nauczania przedmiotów promujących zdrowie - według wyp wiedzi studentów Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. [W]: Czaplicki > Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Sp łecznych, Olsztyn 1997, s. 117 - 123. 23. Wrona-Wolny W: Przygotowanie nauczyciela kultury fizycznej w zakresie eduka zdrowotnej [W]: Grzybowski R., Krasnopolski M., Pawluczuk Z. (red.): Huma styczny wymiar edukacji nauczyciela wychowania fizycznego. AWF Gdańsk 1999 103 -108. 24. Zawadzka B.: Edukacja zdrowotna nauczycieli w uczelniach pedagogicznych ( przykładzie WSP w Kielcach). [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wycl wanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopol: Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 45 - 48. 32 25. Żukowska Z.: Pedagogiczne kształcenie kadr wychowania zdrowotnego. Wychów. Fiz. Zdr. 1992, 39, 1, 9 - 13. 26. Żukowska Z.: Stan kultury fizycznej i zdrowotnej populacji polskiej jako źródła in- spiracji edukacji nauczycielskiej. Kultura i Edukacja 1998, 1, 78 - 90. 27. Żukowska Z.: Pedagogika humanistyczna a przygotowanie nauczycieli do eduka- cji zdrowotnej i do edukacji sportowej młodzieży. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 4, 144 - 150. III. EDUKACJA ZDROWOTNA W SZKOŁACH I PLACÓWKACH OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH 1. Edukacja zdrowotna w szkole - zagadnienia ogólne 1. BaszczyńskiJ.: Wychowanie prozdrowotne w szkolnej kulturze fizycznej oraz sporcie dzieci i młodzieży z punktu widzenia pediatry. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i mło- dzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport. WAM, Warszawa 1996, s. 23 - 25. 2. Błażejewski Z.: Wychowanie zdrowotne - zadanie ważne i pilne. Nowa Szk. 1991, 47, 1,8-12. 3. Białek E.: Wychowanie do zdrowia w rodzinie, szkole i świecie: program dydaktycz- no- wychowawczy. Stowarzyszenie „Edukacja dla przyszłości", Warszawa 1999. 4. Branicka G: Edukacja zdrowotna w reformie systemu edukacji. [W]: Ostręga W. (red): Modele profilaktyczne stosowane w promocji zdrowia. Materiały konferencyj- ne Warszawa 13.XII.1999. Instytut Matki i Dziecka, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1999, s. 2 - 7. 5. Bryła R.: Wybrane metody aktywizujące i ich zastosowanie w praktyce szkolnej. Edu- kacja. Studia. Badania. Innowacje 2000, 3, 103 - 111. 6. Celejowa I.: W sprawie nauczania higieny i zdrowia w polskich szkołach. Probl. Hig. 1996, 48, 208 - 216. 7. Charońska E., Janus B., Szczepska M.: Strategia nauczania zdrowia w pracy z ucznia- mi. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 9. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 20 - 21. 8. Charzyńska-Guła M.: Propozycja szkolnego programu wychowania zdrowotnego. [W]: Woynarowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Mate- riały pokonferencyjne Inowrocław 28 - 30. XI. 1994. Centrum Edukacji Med., War- szawa 1995, s. 34 - 42. 9. Charzyńska-Guła M.: Szkolne wychowanie zdrowotne jako element procesu promo- cji zdrowia realizowanego w szkole rolniczej. [W]: Lachowski S. (red.): Promocja 33 zdrowia w ponadpodstawowych szkołach rolniczych. Materiały z Konf. Nauk. Szkol. Lublin 21 - 23. XI. 1994. Instytut Medycyny Wsi, Lublin 1995, s. 191-200. 10. Charzyńska-Gula M.: Szkolna edukacja zdrowotna. Element programu „Zdrowa Gmina". Lider, Nowa Wieś. Wyd. spec. 1995, 51-54. 11. Charzyńska-Gula M.: Środowiskowy program szkolnej edukacji zdrowotnej. Ocena dwuletniej realizacji programu w Polsce. [W]: Wrona-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopol- ska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 21 - 32. 12. Charzyńska-Gula M.: Pomiar wiedzy, umiejętności i zachowań zdrowotnych uczniów jako kryterium efektywności programów szkolnej edukacji zdrowotnej. [W]: Mierni- ki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wy- daw. Ignis, Warszawa 2000, s. 136 - 140. 13. Charzyńska-Gula M.: Sprawności zdrowotne jako wczesny efekt edukacji zdrowotnej i „wstęp" do zmian w zachowaniach zdrowotnych. [W]: Polacy u progu XXI wieku. Międzynarodowa Konf. Nauk. 7-8. XII. 2000. Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Warszawa 2000, s. 187 - 190. 14. Dąbrowska A., Dąbrowski A.: Wychowanie zdrowotne w edukacji wczesnoszkolnej. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pra- cownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 81 - 85 (patrz także Życie Szk. 1997, 3, 143 _ 148). 15. Dejko J.: Edukacja prozdrowotna w szkole - plan dydaktyczno-wychowawczy dla klas MII. Życie Szk. 1996, 10, 605 - 608. 16. Derbich J., Nowocień J.: Warsztaty pedagogiczne forma realizacji edukacji zdrowot- nej w szkole. Wychów. Fiz. Zdr. 1997, 44, 2, 78 - 82. 17. Fedyn B., Pająk I.: Edukacja zdrowotna w szkole podstawowej - założenia teoretycz- ne a rzeczywistość. [W]: Smak E. (red.): Z zagadnień teorii i praktyki pedagogicznej. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 2000, s. 11 - 19. 18. Fraczek A.: Moja praca oświatowo-zdrowotna w szkole i środowisku. Wychów. Fiz. Zdr. 1990, 38, 1, 12 - 15 19. Giermakowski M.: Realizacja ścieżek edukacyjnych. Nowe w Szkole, 1999 - 2000, 8, 6 - 8. 20. Godlewska D.: Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Hygeia 2000, 14, 61 - 67. 21. Hellwing-Zemlak D.: Ocena skuteczności wybranych środków edukacji zdrowotnej w szkołach podstawowych. Praca doktorska. Akademia Medyczna, Łódź 1997. 22. Ignar-Golinowska B.: Wychowanie zdrowotne - możliwości szkół. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 2, 61 - 68. 23. Ignar-Golinowska B.: Aspekty higieniczno-zdrowotne funkcjonowania szkół podsta- wowych na wsi; możliwości realizowania przez nie wychowania zdrowotnego. Lider, Nowa Wieś - Wyd. spec. 1995, 55 - 57. 24. Jakobsze-Krawiec V: Nauczanie metodą blokową plastyki - pomysł na promowanie zdrowia w szkole. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 4,144 - 149. 34 25. Janus B., Charońska E., WalkowiakA., Szczepska M.: Zadania szkoły we wspomaga- niu i umacnianiu zdrowia w opinii pielęgniarek. [W]: Woynarowska B. (red.): Nowo- czesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiały pokonferencyjne Inowrocław 28 - 30. XI. 1995. Centrum Edukacji Med, Warszawa 1995, s. 98 - 103. 26. Jaworski Z.: Treści wychowania zdrowotnego w programach szkoły podstawowej. Li- der 1996, 2, 4 - 11. 21. Jaworski Z.: Edukacja zdrowotna w podstawach programowych obowiązkowych przedmiotów ogólnokształcących. Lider 1997, 9, 13 - 19. 28. Jaworski Z.: Projekt podstaw programowych wychowania prozdrowotnego i perspek- tywy ich wdrażania w zreformowanym ustroju szkolnym. Lider 1998, 12, 3-5. 29. Jaworski Z.: Scenariusze zajęć wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i po- nadpodstawowej. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 4, 166 - 167.* 30. Jensen B.B.: Środowiskowa edukacja zdrowotna - wprowadzenie i podstawowe zało- żenia. Lider 1994, 4, 3 - 4. 31. Juda M.: Promocja zdrowia na lekcji polskiego. Edukacja i Dialog 1998, 5, 63 - 64. 32. Juszczyk R., Lutyński R., Wójtowicz B.: Nauczanie zasad zachowania zdrowia i wiedzy ekologicznej w szkołach podstawowych. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 1, 14 - 15. 33. Kędziera-Osuchowska M.: Edukacja prozdrowotna. Lider 1995, 9, 5 - 7. 34. Kędziera-Osuchowska M., Kuziel E.: Zajęcia warsztatowe z edukacji prozdrowotnej. Lider 1995, 9, 7 - 9. 35. Kędziera-Osuchowska M.: Edukacja prozdrowotna. Lider 1996, 5, 7 - 8. 36. Kędziera-Osuchowska M.: Edukacja prozdrowotna w Łodzi - Batutach (cz. II). Lider 1996,6,17-18. 37. Korhonen J., Kannas L.: Szkolne wychowanie zdrowotne w Finlandii. Wychów. Fiz.. Zdr. 1990, 38, 4 - 5, 82 - 84. 38. Kottman L., Kupper D.: Wychowanie dla zdrowia przez sport szkolny oraz problemy z jego recepcją ze strony nauczycieli wychowania fizycznego. Lider 1996, 5,3-6. 39. Kowolik R: Z badań nad realizacją wychowania zdrowotnego w szkole. Kult. Fiz. 1992, 46, 3 - 4, 15 - 18. 40. Kowolik R, Mazur A., Pindera M.: Wychowanie zdrowotne w klasach I - III (metody i formy) - oczekiwania i możliwości. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wy- chowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 165 - 168. 41. Kozakowska E.: Edukacja zdrowotna w klasach I-III. Życie Szk. 1998, 7, 387 - 392. 42. Krawański A: Społeczna edukacja prozdrowotna w procesie szkolnego wychowania fizycznego. Wychów. Fiz. Zdr. 1999, 46, 1, 8 - 16. 43. Kutyba /., Bętkowska-Korpała B., Legutko J., Dragan J., Gródecki J.: Próba wdrożenia edukacji zdrowotnej wśród krakowskiej młodzieży licealnej. Lider 1996, 1,8- 10. ' Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 35 44. Laudańska I., KaiserA., WasilewskiJ.: Możliwości edukacji prozdrowotnej na tereni( szkoły i środowiska lokalnego dostrzegane przez studentów wychowania fizycznego [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowa nie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18-21 X. 1995 Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport. WAM, Warszawa 1996 s. 209 - 212. 45. Lisicki T., Wilk B.: Realizacja programu wychowania zdrowotnego w Niemczech. Wy chów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 1, 27 - 31. 46. Lisicki T., Wilk B.: Problematyka zdrowia i edukacji prozdrowotnej w poglądacl uczniów wiejskich szkół podstawowych w województwie gdańskim. Lider. Now Wieś. Wyd. spec. 1995, 68 - 70. 47. Lisicki X: Edukacja prozdrowotna w szkołach austriackich. Wychów. Fiz. Zdr. 199' 44, 5, 203 - 206. 48. Lisicki T., Wilk B.: „Wytyczne programowe" a realia edukacji prozdrowotnej w VII kl. szkół podstawowych w woj. gdańskim. Lider 1997, 9, 22 - 23. 49. Łyko Z.: Integracja systemowego wychowania fizycznego, ekologicznego i zdrowo nego. [W]: Dziubiński Z. (red.): Sport na przełomie tysiącleci: szansę i nadzieje. Sć lezjańska Organizacja Sportowa, Warszawa 2000, s. 312 - 318. 50. Malanowska J.: Obszary tematyczne w edukacji zdrowotnej oraz sposoby wprowz dzania tych treści do programów nauczania. Lider 1999, 2, 8 - 9. 51. Mostowska D.: Charakterystyka działań prozdrowotnych w szkole podstawowi w Błędowie. Lider 1997, 6, 26 - 30. 52. Maszczak T.: Wychowanie fizyczne i zdrowotne wobec zagrożeń cywilizacyjnych. W chów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 2, 52 - 55. 53. Nakaijma H.: Wprowadzenie w szkołach wszechstronnego programu edukacji zdr< wotnej i promocji zdrowia. Lider 1993, 5, 3. 54. Niciejewska G., Przydanek J., KaczmarczykB., Rozwadowska M,: Programowanie edi kacji zdrowotnej w szkole. [W]: Wrocławska M. (red.): Współczesne problemy i w zwania pielęgniarek i higienistek szkolnych. Materiały pokonferencyjne Częstocb wa 20 - 22. IV. 1998. Naczelna Rada Piel. i Połóż., Instytut Matki i Dziecka, Warsz wa 1998, s. 52 - 54. 55. Nowocień J.: Wychowanie zdrowotne w szkole współczesnej wobec zagrożeń rozw ju wielostronnego ucznia. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowań a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 86 - 91. 56. Oferta - wykaz programów edukacji zdrowotnej w szkole. Lider 1999, 1, 20 - 34. 57. Pawtucki A., Olszewska-Pawlucka L: Wychowanie zdrowotne i sportowe w reform wanych szkołach Szwecji. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 3, 88 - 93. 58. Piette D.: Struktury wspierające szkolne wychowanie zdrowotne w Belgii. Wycho Fiz. Zdr. 1990, 38, 4-5, 84 - 85. 36 59. Przewłocka T., Cianciara D., Goryński P: Ocena realizacji wychowania zdrowotnego w szkołach podstawowych. Wychów. Fiz. Zdr. 1990, 38, 6, 111 - 112. 60. Pukowska B.: Wychowanie zdrowotne w szkole średniej. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 1, 17 - 20. 61. Pułtorak M.: Udział pielęgniarki szkolnej w budowaniu i realizacji programów edu- kacji zdrowotnej w szkole. [W]: Wrocławska M. (red.): Współczesne problemy i wy- zwania pielęgniarek i higienistek szkolnych. Materiały pokonferencyjne Częstocho- wa 20 - 22. IV. 1998. Naczelna Rada Piel. Połóż., Instytut Matki i Dziecka, Warsza- wa 1998, s. 42-51. 62. Rau K., Ziętkiewicz E.: Jak aktywizować uczniów. „Burza mózgów" i inne techniki w edukacji. Oficyna Wydaw. G&P, Poznań 2000. 63. Rębialkowska M., Kościańska E.: Realizacja edukacji zdrowotnej w szkole podstawo- wej w opinii nauczycieli - diagnoza i perspektywy. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały Ogólnopolskiej Konf. Na- uk. Promocja zdrowia w edukacji. Rabka, 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kra- ków 1999, s. 209 - 214. 64. Rylke H., GutJ.: Program autorski „Sposób życia" - Program I Społecznego Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie. [W]: Więckowski S. (red.): Szkoły dialogu. Sto- łeczne Wydaw. Oświatowe, Warszawa 1993, s. 105 - 114. 65. Sapiński W: Program CINDI w szkole. Lider 1993, 2, 14. 66. Skolińska R., Waszkiewicz E., Bogdanowicz K.: Nowe propozycje i rozwiązania w edu- kacji zdrowotnej uczniów. [W]: Woynarowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiały pokonferencyjne Inowrocław 28-30. XI. 1995. Cen- trum Edukacji Med., Warszawa 1995, s. 52 - 55. 67. Sokołowska M.: Edukacja do zdrowia w szkole. Lider 1994, 5, 8 - 9. 68. Sokołowska M.: Rola pielęgniarki w nowoczesnej edukacji zdrowotnej w szkole. [W]: Woynarowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiały pokonferencyjne, Inowrocław 28-30. XI. 1994. Centrum Edukacji Med., Warszawa 1995, s. 30 - 33. 69. Sokołowska M., Woynarowska B., Szymańska M.M.: Koncepcja i przebieg prac nad programem wszechstronnej edukacji zdrowotnej w szkole. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 7-10. 70. Sokołowska M.: Edukacja prozdrowotna w reformowanym systemie edukacji naro- dowej. Lider 1999, 1, 3. 71. Sokołowska M.: Projektowanie działań dydaktycznych w ramach edukacji zdrowot- nej. Lider 1999, 9, 7. 72. Sułisz S.: Wychowanie zdrowotne w edukacji wczesnoszkolnej - rozwiązania prak- tyczne. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 39 - 42. 37 73. Supranowicz E, Miller M., Urban E.: Potrzeby uczniów w zakresie edukacji zdrowot- nej. Pediat. Poi. 2000, 75, 1, 15 - 23. 74. Szewczyk T.: Wychowanie zdrowotne w opinii rodziców. Edukacja i Dialog 1997, 2, 30 - 35. 75. Szewczyk Z.: Upowszechnianie kultury zdrowotnej w świetlicy szkolnej. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 1, 13 - 15. 76. Szpak-Kułik Z.: Wychowanie zdrowotne w szkole - prezentacja założeń, doświad- czeń, ocen. Pielęgniarstwo 2000. 1996, 2,17 - 19. 77. Szymańska D.: Edukacja zdrowotna i ekologiczna w Szkole Podstawowej nr 310 w Warszawie. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 34, 6, 24 - 26. 78. Szymańska M.M.: Metoda alternatywnej edukacji zdrowotnej dla młodzieży „To jes1 Twoja decyzja". [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowot- ne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kra- ków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 139 - 142. 79. Szymańska M.M.: Metoda „Narysuj i napisz" w edukacji zdrowotnej dzieci i miodzie ży. [W]: Wrona-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnie cia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15 VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 149 - 152. 80. Tiller T.: O uczeniu się przez doświadczenie w pracy nauczyciela. Wydaw. BTiV Mentor, Chorzów 1999. 81. Wal-Jaszczyńska D.: Przygotowanie i realizacja wychowania zdrowotnego w szkołacr Wychów. Fiz. Zdr. 1990, 38, 6, 108 - 110. 82. Walkowicz E.: Realizacja programów edukacji zdrowotnej poprzez aktywizujące me tody nauczania. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowoi ne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kr; ków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 185 - 190. 83. Wawrzak-Chodaczek M.: Realizacja zadań w zakresie wychowania zdrowotnego prze szkoły i środki masowego przekazu. [W]: Wrona - Wolny W, Makowska B. (red. Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopo ska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 143 - 148. 84. WHO, UNESCO, UNICEF: Wszechstronna szkolna edukacja zdrowotna. Przewi dnik do działania. Lider 1993, 5, 4 - 8. 85. Woynarowska B.: Co dalej z programem szkolnej edukacji zdrowotnej? Lider 199 5,6-7. 86. Woynarowska B. (red. wersji polskiej): Edukacja zdrowotna w szkole. Promocja zdr wia dzieci i młodzieży w Europie. Polski Zespól ds. Projektu Szkoła Promują Zdrowie, Warszawa 1995. 87. Woynarowska B.: Strategia wdrażania wszechstronnej edukacji zdrowotnej w szko Wychów. Fiz. Zdr. 1997, 44, 3,114 - 122. 38 88. Woynarowska B., Sokołowska M., Szymańska M.M.: Edukacja zdrowotna w szkole. Strategia pracy szkoły, treści, metody realizacji. Lider 1998, 1,3- 12. 89. Woynarowska B.: Program edukacji zdrowotnej. Lider 1999, 1, 11 - 14. 90. Woynarowska B.: Podstawy teoretyczne i strategia edukacji zdrowotnej w szkole. Li- der 1999, 1, 14 - 19. 91. Woynarowska B., Kowalewska A.: Edukacja zdrowotna w ocenie dyrektorów różnych typów szkół. Wychów. Fiz. Zdr. 1999, 46, 4, 134 - 138. 92. Woynarowska B.: Koncepcja edukacji zdrowotnej w podstawach programowych re- formowanej szkoły. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzie- ci i młodzieży. Materiały Ogólnopol Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji Rab- ka, 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 193 - 198. 93. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna w szkole. [W]: Woynarowska B. (red.): Zdro- wie a szkoła. PZWL, Warszawa 2000, s. 417 - 443. 94. Wrona-Wolny W, Makowska B. (red. nauk.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, Zesz. Nauk. AWF Kraków 1998, nr 74 (Część I i Część II). 95. Zajączkowski K.: Edukacja zdrowotna. Nowa Szk. 1999, 55, 10, 19 - 20. 96. Zawadzka B.: Wychowanie zdrowotne w szkole podstawowej. WSP, Kielce 1995. 97. Zawadzka B.: Efekty edukacji zdrowotnej w szkole promującej zdrowie i tradycyjnej. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 33 - 38. 98. Ziejewska-Stajszczyk E.: Lekcja biologii jako wychowanie dla zdrowia. [W]: Wrona- Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kra- ków 1998, s. 227 - 230. 95. Zimnioch L, Skiba E.: Wychowanie ścieżkami międzyprzedmiotowymi w kl. I—III. Li- der 1998, 2, 6 - 7. 2. Programy i materiały do edukacji zdrowotnej w szkole - wieloaspektowe2 l.Adamczyk G, Breitkopf B., Worwa Z.: Edukacja prozdrowotna dla klas 4-6. Ścieżka edukacyjna. Program nauczania. WSiP, Warszawa 1999. l.Adamczyk G., Breitkopf B., Worwa Z.: Podręcznik i zeszyt ćwiczeń - Edukacja pro- zdrowotna dla klas 4 - 6 - ścieżka edukacyjna. WSiP, Warszawa 1999. 3. Arborelius E.: To jest twoja decyzja. Metoda edukacji do zdrowia (poradnictwa zdro- wotnego) dla młodzieży. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1992 (oprać, wersji wjęz. polskim. M.M. Szymańska). 2 Programy tematyczne wymieniono w odpowiednich rozdziałach części V. 39 ?h' 4. Bleja-Sosna B.: Kim jestem, kim mogę być? Ścieżki edukacyjne. Szkoła podstawowa IV-VI. Wydaw. BEA-BLEJA, Toruń 1999. 5. Bleja-Sosna B.: Kim jestem, kim mogę być? Poradnik wychowawczo-dydaktyczny ścieżek edukacyjnych: dla klasy IV szkoły podstawowej; dla klasy V szkoły podstawo- wej; Bleja-Sosna B., Składanowska M.: Kim jestem, kim mogę być? Poradnik wycho- wawczo-dydaktyczny ścieżek edukacyjnych: dla klasy VI szkoły podstawowej. Wy- daw. BEA-BLEJA, Toruń 1999. 6. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Założenia. Cele. Treści. Sposób realiza- cji. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 7. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Scenariusze zajęć w klasach I - III. Szkoła podstawowa. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 8. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Scenariusze zajęć w klasach IV - VI. Szkoła podstawowa. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 9. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Scenariusze zajęć w klasach VII - VIII. Szkoła podstawowa. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 10. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Scenariusze zajęć w klasach I - II. Szko- ła ponadpodstawowa. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 11. Charzyńska-Gula M. (red.): Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Scenariusze zajęć w klasach III - IV Szkoła ponadpodstawowa. Wydz. Pielęgniarski AM, Lublin 1997. 12. Godlewski A., Grzybowski A.: Zachowanie zdrowia. Autorski program z zakresu za- jęć edukacyjnych w szkołach podstawowych, gimnazjum i liceach. Wydaw. Lek. PZWL, Warszawa 1999. 13. Godlewski A., Grzybowski A.: Zachowanie zdrowia. Projekt autorski. Szczegółowy program z zakresu zajęć edukacyjnych. Wydaw. AM w Łodzi, Łódź 2000. 14. Kędziera-Osuchowska M., Kuziel E.: Edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej i gimnazjum. Materiały dla nauczycieli. Oficyna Wydaw. Edukator, Łódź 2000. 15. Klepka T.: Edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej. Propozycje programowe. Wychów. Fiz. Zdrów. 1999, 46, 1, wkładka „Biblioteczka Monograficzna" s. 10 - 16. 16. Lachowski S., Bujak E: Program edukacji dzieci wiejskich w szkołach podstawowych. Zasady udziału dzieci w pracach rodzinnego gospodarstwa rolnego. Instytut Medy- cyny Wsi, Lublin 2000. 17. Lachowski S (red.): Scenariusze zajęć w wiejskiej szkole podstawowej. Zasady udzia- łu dzieci w pracach rodzinnego gospodarstwa rolnego. Instytut Medycyny Wsi, Lu- blin 2000. 40 18. Shapiro S. (adaptacja i redakcja w jęz. polskim Kotlicka J., Kazberuk K.): Edukacja zdrowotna (dla młodzieży w wieku 10-14 lat): Zdrowe odżywianie; Palenie; Alkohol i inne narkotyki; Wychowanie seksualne; Wiedza o AIDS. Fundacja im. S. Batorego, Warszawa 1995. 19. Siuda T. (red.): Edukacja dla bezpieczeństwa w zakresie ratownictwa i obrony cywil- nej. Materiały pomocnicze dla dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjów. Dom Wydaw. Elipsa, Warszawa 1999. 20. Siuda, T., Stebelski M., Zaczek-Zaczyński K.M.: Elementy ratownictwa i obrony cywil- nej w blokach tematycznych i ścieżkach edukacyjnych. Dom Wydaw. Elipsa, Warsza- wa 1999. 21. Siuda, T., Stebelski M., Zaczek-Zaczyński K.M.: Mały ratownik - podręcznik dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej. Dom Wydaw. Elipsa, Warszawa 1999. 22. Szymańska M.M., Kręcisz A., Woynarowska B.: Zdrowie dla życia. Program edukacji zdrowotnej w szkole promującej zdrowie. Polski Zespół ds. Projektu Szkoła Promu- jąca Zdrowie, Warszawa 1996. 22. Woynarowska B., Sokołowska M., Szymańska M.M., Pułtorak M.: Edukacja prozdro- wotna w szkole. Lider 1993, 6, 3 - 11. 2. Nauczyciele - styl życia, zdrowie, rola w edukacji zdrowotnej 1. Charzyńska-Gula M.: Zachowania zdrowotne dorosłych (nauczycieli i rodziców uczniów) a efektywność szkolnych programów edukacji zdrowotnej. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Koni". Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 189 - 194. 2. Chmielewska /.: Zachowania zdrowotne nauczycieli a jakość ich pracy zawodowej i życia osobistego. Ruch Pedag. 1999, 70, 3 - 4, 55 - 68. 3. Chmielewska /.: Nauczyciel w edukacji zdrowotnej (Kronika z konferencji w Krako- wie, 27 - 28. V. 1999). Ruch Pedag. 1999, 70, 3-4, 163 - 167. 4. CieślińskiR.: Nauczyciel WF jako animator wychowania zdrowotnego. Wychów. Fiz. Zdr. 1990, 38, 6, 106 - 107. 5. Derbich J., Nowocień J.: Nauczyciele wychowania fizycznego o edukacji zdrowotnej w szkole. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 11.8 - 126. 6. Derbich J.: Nauczyciel wychowania fizycznego kreatorem edukacji zdrowotnej (war- sztaty pedagogiczne - projekt). [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 507-516. 7. Gacek M.: Nauczyciele wychowania fizycznego wobec uzależnień i profilaktyki w szkole. Lider 1997, 5, 22. 8. Jaworski Z.: Problemy kadrowe szkolnej edukacji prozdrowotnej w środowisku wiej- skim. Lider, Nowa Wieś, Wyd. spec. 1995, 63 - 67. 41 9. Jaworski Z.: O potrzebie w szkole specjalisty wychowania zdrowotnego. Lider 1995, 4, 9- 10. 10. Kapka M.: Nauczyciel zdrowia w okresie cywilizacyjnego przełomu. [W]: Jasiński Z., Lewowicki T. (red.): Problemy pedeutologii na przełomie XX i XXI wieku. Wydaw. Uniw. Opolskiego, Opole 2000, s. 37 - 42. 11. Karolczak-Biernacka B.: Kondycja psychiczna nauczycieli. Zdr. Psych. 1993, 34, 3-4, 38 - 49. 12. Kasperek E.: Zachowania prozdrowotne nauczycieli. Oficyna Wyd. G*P., Poznań 1999. 13. Krawański A.: Nauczyciele wf w procesie społecznej edukacji prozdrowotnej. Wy- chów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 2, 53 - 58. 14. Lisicki T.: Nauczyciele o wychowaniu zdrowotnym w szkole podstawowej. Rocz. Nauk. AWF Gdańsk 1996, 5, 73 - 83. 15. Lisicki T., Wilk B.: Opinie nauczycieli o wychowaniu zdrowotnym w szkole podstawo- wej. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 127 - 131. 16. Lisicki X, Wilk B.: Nauczyciele kultury fizycznej o wychowaniu zdrowotnym w szko- le. [W]: Bergier J., Litwiniuk S. (red.): Kultura fizyczne dzieci i młodzieży. Materia- ły Ogólnopolskiej Konf. Nauk. Metod. Biała Podlaska 18-19. IX. 1997. IWFiS, PTNKF O/Biała Podlaska 1997, s. 87 - 91. 17. Lisicki T.: Nauczyciele nauczania początkowego o wychowaniu zdrowotnym w szko- le. Życie Szk. 1998, 2, 74 - 76. 18. Lisicki T., Wilk B.: Nauczyciele o swoich możliwościach realizacji programu edukacji prozdrowotnej (na przykładzie byłego województwa gdańskiego) Wydaw. AWF Gdańsk, 1999. 19. Maszczak T.: Nauczyciel jako centralna postać w edukacji zdrowotnej uczniów. Wy- chów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 1, 33 - 37. 20. Pawlucki A.: Nauczyciel wobec wartości zdrowia. AWF, Gdańsk 1997. 21. Poplawska H., Huk-Wieliczuk E.: Nauczyciel wychowania fizycznego wobec proble- mów zdrowotnych w szkole. [W]: Wrona-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowa- nie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 211 - 216. 22. PostnikoffB.: Sprawy zdrowia - w oczach nauczycieli wychowania fizycznego. Promo- cja zdrowia. Kult. Fiz. 1993, 47, 3 - 4, 27 - 30. 23. Sygit M., Ktadny /., Ktadna A.: Problemy zdrowotne nauczycieli wychowania fizycz- nego. Zdr. Publ. 1994, 105, 1, 24 - 26. 24. Szewczyk T.: Nauczyciele wobec wychowania dla zdrowia. Edukacja i Dialog 1997, 4, 28-31. 25. Vergeer E, van Vaes J.: Nauczyciel jako rzecznik zdrowia w swoim miejscu pracy. Wy- chów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 4, 129 - 132. 42 26. Zajdziński B.: Postawy prozdrowotne nauczycieli oraz uczniów szkól państwowych i niepaństwowych. Praca doktorska. AWF Warszawa 1997. 27. Żakowska Z.: Nauczyciel kreatorem zdrowia w reformującej się szkole. Wychów. Fiz. Zdr. 1999, 46, 5, 174 - 180. 3. Edukacja zdrowotna w przedszkolu i innych placówkach oświatowo-wychowawczych l.AbramczykA.: Pozaszkolne metody i formy pracy z dziećmi i młodzieżą w procesie wychowania zdrowotnego. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopolska Konf. Na- uk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 181 - 184. 2. Antoszc2.uk G: Wychowanie zdrowotne w przedszkolu i szkole - relacje. Wychów. Fiz. Zdr. 1997, 44, 2, 72 - 77. 3.Antoszczuk G.: Wychowanie zdrowotne w przedszkolu a wyniki wychowania zdrowotnego i fizycznego w pierwszym roku nauki. [W]: Wrona-Wolny W, Ma- kowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996. AWF Kraków 1998, s. 107-114. 4. Bytniewski M.: Realizacja treści programowych w nauczaniu wychowania zdrowotne- go w wybranych placówkach oświatowo-wychowawczych. [W]: Wrona-Wolny W, Ma- kowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996. AWF Kraków 1998, s. 125 - 128. 5. Chmielewska A.: Z doświadczeń wychowania zdrowotnego. Wychów. Przedsz. 1990, 43, 4-5, 202 - 205. 6. Dziewoński L.: Wychowanie zdrowotne w Internacie „Pogórze". Probl. Opiek. Wy- chów. 1995, 35, 1, 32 - 33. 7. Frątczak E., FrątczakJ.: Edukacja zdrowotna dzieci przedszkolnych: poradnik meto- dyczny dla nauczyciela. WOM, Toruń 1992. 8. Frątczak E., Frątczak J.: Edukacja zdrowotna dzieci przedszkolnych, (wyd. 2). Tur- press, Toruń 1996. 9. Galus L: Edukacja zdrowotna w przedszkolu. Wychów. Przedsz. 2000, 53, 1, 39 - 41. 10. Kowolik R: Edukacja zdrowotna dzieci przedszkolnych. Kult. Fiz. 1993, 47, 11 - 12, 29 - 30. 11. Krawczyński M., Malewski W, Gabryel-Grudziak A., Wilczewski A., Bartkowiak Z., Krawczyński M.: Realizacja programu wychowania zdrowotnego i fizycznego w przedszkolach w opinii nauczycieli. Pediat. Poi. 1992, 67, 1 - 2, 42 - 54. 12. Orłowska /.: Rozmawiamy o zdrowiu i chorobach w przedszkolu. Wychów. Przedszk. 1992, 45, 7, 436 - 437; 1992, 45, 10, 625 - 627; 1993, 46, 1, 45 - 47. 43 13. Sidorowicz M., Ciećwierz E.: Zdrowe przedszkole - marzenia czy rzeczywistość. Wychów. Przedsz. 1998, 51, 8, 649 - 650. 14. Tymecka I., Karska M., Trojanowska A.: Rola rodziców w procesie wychowania zdrowotnego dzieci w wieku przedszkolnym. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkól. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 231 - 236. 15. Ugodowska G.: Ocena efektów wychowania zdrowotnego oraz poziomu sprawności fizycznej dzieci wrocławskich przedszkoli w wieku sześciu lat. [W]: Drabik J. (red.): Zdrowie i sprawność dziecka. Ogólnopolska Konf. Nauk. Gdańsk 12-13. III 1992. AWF, Gdańsk 1992, 13 - 22. IV. PROMOCJA ZDROWIA I. Zagadnienia ogólne 1. BarićL., Osińska H.: Ludzie w środowiskach. Poi. Tow. Oświaty Zdrowotnej, Warsza- wa 1999. 2. Bartkowiak L.: O adresatach idei promocji zdrowia. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 19 - 28. 3. BejnarowiczJ.: Zmiany stanu zdrowia Polaków i jego uwarunkowania. Wyzwania dla promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Spol. Med. 1994, 1, 1 - 2, 9 - 36. 4. Berkowska M., Sito A.: Ewaluacja programów promocji zdrowia. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 27 - 41. 5. BikB., Henzel-Korzeniowska A., Przewoźniak L., Szczerbińska K.: Wybrane zagadnie- nia promocji zdrowia. Szkoła Zdrowia Publicznego CMUJ, Kraków 1996. 6. Bik B., Przewoźniak L.: Potrzeba kształcenia podyplomowego w zakresie promocji zdrowia. Antidotum 1995, 4, 6, 26 - 29. 7. Bracht N., Kingsbury L.: Zasady organizowania społeczności w promocji zdrowia. Model pięcioetapowy. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświa- cie zdrowotnej i promocji zdrowia. PZH, Warszawa 1999, s. 138 - 165. 8. Cendrowski Z.: System Lider, czyli konkretne sposoby realizacji celów promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 103 - 110. 9. Chromińska-Szosland D., Cybart A.: Promocja zdrowia i zdrowie publiczne w Unii Europejskiej. Zdr. Publ. 1998, 108, 8, 330 - 333. 10. Ciechaniewicz W.: Funkcja promowania zdrowia. Pielęgniarstwo 2000.1998,1, 28 - 30. II. Ćwirko H.: Rola ergonomii w promocji zdrowia. Probl. Hig. 1999, 61, 24 - 27. 12. DemelM.: Sto lat promocji zdrowia w Polsce. Wychów. Fiz. Sport 1997, 41,1 - 2, 4 - 12. 44 13. Demel M.: Materiały do historii promocji zdrowia w Polsce. Stan badań nad dzieja- mi Towarzystwa Higienicznego. Wychów. Fiz. Sport 1998, 42, 2, 117 - 120. 14. Demel M.: Polskie szkoły promocji zdrowia. Wychów. Fiz. Sport 1999, 43, 4,115 - 119. 14. Demel M.: Polskie ślady na drogach (do) promocji zdrowia. Przebieg i stan badań. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 7 - 17. 15. Demel M.: Ojczyste źródła promocji zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 4, 7 - 10. 16. Demel M.: Z dziejów promocji zdrowia w Polsce, t. I - II, t. III. AWF w Krakowie. Studia i Monografie nr 13. Kraków 2000. 17. Frąckiewicz L.: Polityka społeczna wobec promocji zdrowia. [W]: Ratajczak Z., He- szen-Niejodek I. (red.): Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wy- daw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s. 86 - 96. 18. Frejtak S.Z.: Ergonomia w promocji zdrowia. Zdr. Publ., 2000,60, suplement 2,31 - 33. 19. GniazdowskiA.: Rola wybranych czynników psychospołecznych w procesie promocji zdrowia w Polsce. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 7, 22 - 28. 20. Górnik-Durose M.: Przydatność modeli wpływu społecznego dla promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 22 - 39. 21. Grębowski R.: Zdrowie i jego promocja: główne problemy marketingu w ochronie zdrowia. Probl. Med. Społ. 1997, 30, 184 - 188. 22. Grębowski R.: Promocja zdrowia w Polsce potrzebuje promocji. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych, Akademia Med., Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 103 - 106. 23. Grębowski R.: Promocja zdrowia młodzieży - od edukacji zdrowotnej do marketingu społecznego. Probl. Hig. 2000, 68, 159 - 162. 24. Grossmann R., Scala K.: Promocja zdrowia a rozwój organizacyjny. Tworzenie środo- wisk dla zdrowia. Wersja w jęz. polskim: Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1997. 25. Haladaj K., Chlebna-Sokół D.: Aktualne kierunki promocji zdrowia wśród dzieci i młodzieży. Zdr. Publ. 1998, 108, 10, 410 - 412. 26. Heszen-Niejodek I.: Promocja zdrowia - próba systematyzacji z perspektywy psycho- loga. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 7 - 21. 21.Jacennik B.: Koncepcje i metody marketingu społecznego a promocja zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 88 - 100. 28. Jakubów'ska L.: Zagrożenia zdrowotne a programy promujące zdrowie. Mag. Med. 1994, 5, 8, 59 - 60. 29. Janus B., Charońska E., Szczepska M.: Udział pielęgniarki podstawowej opieki zdro- wotnej w promocji zdrowia. [W]: Wolowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielę- gniarstwa. Cz. 9. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 357 - 363. 30. JopkiewiczA. (red.): Auksologia a promocja zdrowia. Kieleckie Tow. Nauk., Kielce 1997. 45 31. Karski J.B.: Promocja zdrowia: wybrane materiały źródłowe i dokumenty podstawo- we. Centrum Medycznego Dokształcania Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Med., Warszawa 1992. 32. Karski JB.: Działania lokalne na rzecz promocji zdrowia. Mag. Med. 1993, 4,10, 4 - 10. 33. Karski J.B., Słońska Z., Wasilewski B.W. (red.): Promocja zdrowia. Wprowadzenie do zagadnień krzewienia zdrowia. Sanmedia, Warszawa 1994 (Wyd. II). 34. Karski J.B.: Teoria organizacji i zarządzania w promocji zdrowia. Centrum Organiza- cji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Warszawa 1996. 35. Karski J.B.: Wykaz najistotniejszych przepisów prawa polskiego dotyczących promo- cji zdrowia, edukacji zdrowotnej i zdrowia środowiskowego wraz z komentarzem. Biul. Inform. Centrum Onkologii 1996, 2, 74 - 81. 36. Karski J.B.: Praktyczne metody działania w zakresie promocji zdrowia. Zdr. Publ. 1997, 107, 7, 155 - 162. 37. Karski J.B., Tomaszewska E.: Teoria i praktyka wzmacniania działań w promocji zdro- wia. Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Warszawa 1997. 38. Karski J.B.: Promocja zdrowia z perspektywy ostatniej dekady XX wieku. [W]: Kar- ski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 19 - 39. 39. Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydanie nowe. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999. 40. Karski J.B.: Aktualne wyniki i potrzeby współpracy ekonomii i promocji zdrowia. Zdr. Publ. 2000, 110, 9, 315 - 321. 41. Karski J.B.: Promocja zdrowia w perspektywie europejskiej i krajowej. Stan na 2000 r. Zdr. Publ. 2000, 110,12, 432 - 437. 42. Kawczyńska-Butiym Z.: Promocja zdrowia i praca socjalna - analogie, związki i do- świadczenia. [W]: Marzec-Holka K. (red.): Pracownicy socjalni i wolontariusze a możliwości reformy pomocy społecznej. Wydaw. WSP, Bydgoszcz 1998. 43. Kawczyńska-Butrym Z.: Ubóstwo, alkoholizm i choroba w pamiętnikach pracowni- ków socjalnych - wyzwania dla promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Spol. Med. 2000, 7, 18, 97 - 133. 44. Kickhusch L: Samoopieka w promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Spol. Med. 1995, 2, 7, 77 - 89. 45. Kirschner K: Promocja zdrowia na tle rozwoju medycyny społecznej. [W]: Karski J. B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 71 - 87 46. Kędziera-Osuchowska M., KuzielE.: Z czym kojarzy nam się „promocja zdrowia"? Li- der 1996, 5, 6 - 7. 47. Klamut M., Woy-Wojciechowski J.: Promocja zdrowia w Polsce. Probl. Lek. 1994, 33, 3-4, 133 - 136. 48. Kłodecka-Różalska J.: Promocja zdrowia w wychowaniu fizycznym. Kult. Fiz. 1990, 44, 3 - 4, 27 - 31. 46 49. Kocemba W.: Promocja zdrowia i sprawności fizycznej a sport dla wszystkich w USA. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 12 - 13, 113 - 125. 50. Kopeć-ŚlęzakJ.: Problematyka zanieczyszczeń środowiska w aspekcie promocji zdro- wia. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, 1999, s. 414 - 436. 51. Korporowicz V: Społeczny kontekst ewaluacji programów promocji zdrowia. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 75 - 79. 55. Kosakowski C: Promocja zdrowia - nowe wyzwania dla nauk o wychowaniu. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracow- nia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 9 - 15. 56. KrawańskiA.: Pedagogiczno - społeczne uwarunkowania procesu promowania zdro- wia. Probl. Hig. 1998, 58, 41 - 49. 57. Kulmatycki L.: Wrocławska promocja zdrowia, wymiar praktyczny. Lider 1995, 7-8, 3-9. 58. Kulmatycki L.: Ewaluacja w promocji zdrowia. Promotor Zdrowia w Szkole 1998 - Cz. I.-11, 3-5; Cz. 11-12, 3-5. 59. Kulmatycki L.: Trzy strategie w promocji zdrowia. Człowiek i Ruch, Wydaw. AWF, Wrocław 2000, 1, 24 - 29. 60. Kuński K: O sztuce promowania zdrowia. Mag. Med. 1993, 4, 1, 9 - 12. 61. Kuński H.: Promowanie zdrowia. Wydaw. Uniw. Łódzkiego, Łódź 1997. 62. Kwaśniewski ]., Zamecka J.M.: Promocja wiedzy dla promocji zdrowia. Badania oce- niające efektywność programu edukacyjnego. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 3-4, 139 - 149. 63. Lignowska /.: Geneza i rola grup samopomocy w promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1998, 5, 14, 21 - 39. 64. MalinowskiA., ŁuczakB., Grabowska J. (red.): Antropologia a medycyna i promocja zdrowia, t. 1, t. 2. Wydaw. Uniw. Łódzkiego, Łódź 1996. 65. Malinowski A.: Waleologia - nauka o promocji zdrowia. [W]: Jopkiewicz A. (red.): Auksologia a promocja zdrowia. PAN, Kieleckie Tow. Nauk., Kielce 2000, s. 311 - 325. 66. Mandrowska-Xinxo A.: Promocja zdrowia - dlaczego? Terapia i Leki 1992, 42,1,1 - 7. 67. Mazur J.: Podstawy ewaluacji ekonomicznej programów interwencyjnych. Med. Wie- ku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 89 - 98. 68. Mazur J., Szumska-Olczak A.: Mierniki oceny w programach promocji zdrowia -wy- brane podejścia modelowe. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 53 - 66. 70. Mikiński R: Zadania stomatologii w promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994,1,3-4,134-138. 71. Mirowska Z.H.: Promowanie zdrowia to dodawanie zdrowia do zdrowia. Pielęgniar- stwo 2000. 1993, 1, 19 - 20. I 47 72. Nosko J.: Promocja zdrowia a niektóre uwarunkowania zachowań zdrowotnych spo- łeczeństwa polskiego. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 7, 29 - 40. 73. Nosko J.: Promocja zdrowia i ochrona jako zadanie własne samorządu terytorialne- go. Cz. I. Zdr. Publ. 2000,110, 4,148 - 151; Cz. II. Zdr. Publ. 2000,110, 5,188 - 192. 74. Osińska B.: Przygotowanie nauczycieli do promowania zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 2, 64-65. 75. Ostrowska K.: Program „Promocja zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego w systemie edukacji i poprzez edukację". Probl. Porad. Psych. Pedag. 1995,1,5- 14. 77. Ostrowska K.: Promocja zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego w systemie edukacji. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 34, 8, 32 - 36. 78. Pająk I.: Rola terenowej stacji sanitarno - epidemiologicznej w promocji zdrowia. W: Kapica M., Szecówka H. (red.): Współczesne zagrożenia rozwoju dzieci i młodzieży Raciborza. Wydaw. Alta - 2, Wrocław 1996, s. 111 - 115. 76. Pikę S., FosterD.: Promocja zdrowia dla wszystkich. Wydaw. Czelej, Lublin 1998. 77. Pirktina /.: Rozwój promocji zdrowia na Łotwie. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 17, 133 - 139. 78. Przewęda R.: Promocja zdrowia przez wychowanie fizyczne. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 195 - 209. 79. Ratajczak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdrowia: psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997. 80. Renke W, FlikowskiJ., Rzepiak M.: Problemy promocji zdrowia marynarzy i rybaków. Biul. Metod. Org. Med. Morskiej 1994, 27, 3 - 4, 20 - 23. 81. Rutkowska E.: Kultura fizyczna w kształceniu kadr lekarskich i pielęgniarskich dla promocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 17, 143 - 149. 82. Sadowski Z.: Promocja zdrowia - szansa i konieczność. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 3 - 4, 15 - 25. 83. Sadowski Z.: Promocja zdrowia - szansa i zadania społeczne. Terapia i Leki 1995, 44, 1 - 2, 1 - 14. 84. Sęk H.: Psychologia zdrowia wobec promocji zdrowia. [W]: Heszen-Niejodek I., Sęk H.: Psychologia zdrowia. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 1997, s. 40 - 61. 85. Sieczka S.: Katolickie Wszechnice Ludowe jako forma promocji zdrowia w środowi- sku wiejskim. Lider, Nowa Wieś - Wyd. spec. 1995, 44 - 48. 86. Sito A., Berkowska M.: Promocja zdrowia. Rozwój koncepcji. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 13 - 25. 87. Skomer J.: Warunki do promocji zdrowia w opinii studentów Akademii Medycznej w Poznaniu Praca doktorska. AM w Poznaniu 1993. 88. Stońska Z., Misiuna M.: Promocja zdrowia: słownik podstawowych terminów. Agen- cja Promo - Lider, Warszawa 1993. 48 89. Słońska Z.: Promując zdrowie zapobiegasz chorobom. Lider 1993, 11, 3. 90. Słońska Z.: Rola rodziny w promocji zdrowia. [W]: Januszewicz P, Socha J., Stolar- czyk A. (red.): Szpital promujący zdrowie. Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa 1994, s. 46 - 50. 91. Słońska Z.: Ewolucja modeli promocji zdrowia. Kult. Fiz. 1994, 48, 5 - 6, 16 - 20. 92. Słońska Z.: Promocja zdrowia - zarys problematyki. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 37 - 52. 93. Słońska Z.: Promocja zdrowia. Polskie problemy. Habitat a rozwój społeczny. Pol- ska '96. UNDP, Warszawa 1996, s. 65 - 77. 94. Słońska Z.: Reforma opieki zdrowotnej a promocja zdrowia. Polityka Społeczna 1996, 8, 8 - 12. 95. Słońska Z.: Rozwój społeczny a promocja zdrowia. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 37 - 45. 96. Słońska Z: Promocja zdrowia w Polsce. Rozwiązania systemowe a rzeczywistość. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 18 - 33. 97. Sochocki M.J.: Jakościowa technika badań społecznych - zogniskowane wywiady grupowe w ewaluacji przedsięwzięć z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki pro- blemów młodzieży. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 81 - 88. 98. Sowińska A.: Promocja zdrowia w warunkach przemian systemowych. [W]: Rataj- czak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s. 97 - 103. 99. Szamotulska K.: Badania epidemiologiczne w ocenie skuteczności programów pro- mocji zdrowia. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 67 - 74. 100. Szyszko M.: Rozwój pojęcia ewaluacji w programach edukacyjnych. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 43 - 52. 101.de Vries H.: Promocja zdrowia chwili obecnej i zasady jej planowania. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrowia. PZH, Warszawa 1999, s. 82 - 137. 102. Witczak W.: Promocja zdrowia wśród żołnierzy służby zasadniczej. Skalpel 1995, 5, 1 - 2, 65 - 69. 103. Włodarczyk C: Polityka, wolna wola, zdrowie. Miejsce dla promocji zdrowia? Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 7, 7 - 21. 104. Woynarowska B.: Koalicje w promocji zdrowia. Lider 1995, 10, 4-6. 105. Woynarowska B.: Projekt i jego charakterystyka. Lider 1996, 12, 3-4. 106. Woynarowska B.: Siedliskowe podejście w promocji zdrowia i jego realizacja w prak- tyce. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 367 - 370. 107. Zahorska-Markiewicz B.: Refleksje lekarza na temat promocji zdrowia. [W]: Rataj- 49 czak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s. 104 - 108. 108. Zalewska A.: Angielski model promocji zdrowia na przykładzie działalności North- Durham Health Promotion Centre - czy może być nam pomocny? Przegl. Psychol. 1996,39,3-4,119-126. 109. Zukowska Z,: Rozwój pedagogiki humanistycznej a promocja zdrowia. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 33 - 40. 110. Żakowski R.: Rozwój nauk o kulturze fizycznej a promocja zdrowia. Kultura i Edu- kacja 1996, 4, 44 - 50. 111. Życińska /.: Problemy metodologiczne w planowaniu i ewaluacji programów pro- mocji zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 7, 41 - 56. 2. Promocja zdrowia psychicznego 1. Brodniak A.: Przegląd badań nad postawami społeczeństwa wobec chorób psychicz- nych, osób psychicznie chorych i instytucji psychiatrycznych w Polsce (1963 - 1999). Postęp Psych. Neurol. 2000, 9, 3, 339 - 353. 2. Czabała J.C.: Promocja zdrowia psychicznego. Prom. Zdr. Nauki. Społ. Med. 1994, 1,3-4,46-61. 3. Czabała C, Mroziak B., Ostaszewski K., Sokolowska M.: Promocja zdrowia psychicz- nego. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 264 - 282. 4. Dąbrowski K.: W poszukiwaniu zdrowia psychicznego. Wydaw. Nauk. PWN, Warsza- wa 1996. 5. Frenkiel-Żydek E.: Program promocji zdrowia psychicznego realizowany przez Kli- niczny Oddział Psychiatrii Śląskiej Akademii Medycznej w Tarnowskich Górach. Ko- munikat. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 18, 163 - 165. 6. Kazdin A.: Zdrowia psychiczne młodzieży w okresie dorastania. Nowiny Psychol. 1996, 2, 39 - 74. 7. Kiejna A., Wojtyniak B., Trypka E., Stokwiszewski J., Łupiński R: Ocena rozpowszech- nienia złego samopoczucia emocjonalnego i nerwicy w Polsce w roku 1996. Psychiat. Poi. 2000, 34, 6, 903 - 919. 8. Kieszkowska A.: Promowanie zdrowia młodzieży w zakresie higieny psychicznej. Cz. I. Pielęgniarstwo 2000, 1994, 6, 8 - 10; Cz. II. Pielęgniarstwo 2000, 1995, 1, 16 - 18. 9. KrólB.: Zadowolenie z pracy jako aspekt zdrowia psychicznego. Analiza przestrzeni życiowej i zawodowej wychowawców domów dziecka. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 221 - 228. 10. Pankiewicz R, Frenc /.: Społeczne wyobrażenia o chorobach psychicznych - wyniki badań. Psychiat. Poi. 2000, 34, 5, 783 - 795. 50 11. Płotka A., Kownacka S.: Zaburzenia psychiczne wśród studentów a psychoprofilakty- ka i promocja zdrowia psychicznego. Probl. Pielęg. 1997, 1-2, 107 - 121. 12. Płotka A., Kownacka S.: Problematyka zdrowia psychicznego lubelskiego środowiska studenckiego a promocja zdrowia psychicznego. [W]: Knap A., Korczyński M. (red.): Pedagogika zdrowia psychicznego. Wydaw. PRIMOOFFSET, Ryki 2000, s. 148 - 152. 13. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. Post. Psych. Neurol. 1995, 4, 3, 321 332. 14. Pyk E., Dziabała J.: Miejsce zdrowia psychicznego w promowaniu zdrowia. Pielę- gniarstwo 2000, 1993, 4, 29 - 30. 15. Sęk H.: Psychologiczna prewencja jako obszar badań i zastosowań. [W]: Sęk H. (red.): Zagadnienia psychologii prewencyjnej. Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 1991, s. 1 - 3. 16. SękH.: Koncepcje normalności i zdrowia psychicznego w psychologii klinicznej. [W]: Sęk H. (red.): Społeczna psychologia kliniczna. PWN, Warszawa 1991, s. 37 - 42. 17. Spridonow K., Kasperek B., MederJ.: Porównanie subiektywnej jakości życia pacjen- tów przewlekle chorych z rozpoznaniem schizofrenii i osób zdrowych. Psychiat. Poi. 1998, 32, 3, 297 - 306. 18. Wasilewski B.: Zagrożenie zdrowia psychicznego a promocja zdrowia. Mag. Med. 1994, 5, 18 - 22. 20. Weare K., Gray G: Promocja zdrowia psychicznego w Europejskiej Sieci Szkól Pro- mujących Zdrowie. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1996. 21. Wełbeł S.: Zdrowie psychiczne kobiet w Polsce. Prom. Zdr. Nauki Spol. Med. 1999, 6, 16, 105 - 112. 22. Woźniak W.: Zdrowie psychiczne - niektóre koncepcje. Pielęgniarstwo 2000.1994, 4, 12-13. 23. Wrześniewski K.: Wybrane zagadnienia psychologii zdrowia w aspekcie promocji zdrowia. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 259 - 264. 3. Szkoła i inne placówki oswiatowo-wychowawcze promujące zdrowie 1. Baranowska M.: Zespól Szkól Morskich - szkołą promującą zdrowie. Nowa Szk. 1993, 55, 5, 59 - 62. 2. Borzycka X: Działania na rzecz tworzenia warunków dla zdrowia młodzieży na przy- kładzie ursynowskiej szkoły. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 121 - 124. 3. Burba /., Regułska K.: Nasza recepta na zdrowie. Lider 1997, 2, 24 (przedszkole pro- mujące zdrowie). 4. Czyżowska M.: Przedszkole promujące zdrowie. Wychów. Przedsz. 1995, 48, 3, 176-179. 51 5. Dominik D.: Promocja zdrowia i profilaktyka w szkołach i placówkach oświatowych. Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Rzeszów 1998. 6. Dzierżanowska G.M.: Pomysł na zdrową szkołę. Edukacja i Dialog 1998, 5, 60 - 62. 7. Dzieżba J.: Funkcje nauczyciela pełnione i postulowane w szkole promującej zdrowie. Zdr. Publ. 1997, 107, 5-6, 109 - 111. 8. Dzieżba J.: Zachowania prozdrowotne nauczycieli w szkole promującej zdrowie. Po- stępy Pielęgniarstwa i Promocji Zdrowia. Cz. 11 - Poznań, 1997, s. 222 - 226. 9. Głowacka A.: Sieć szkół promujących zdrowie w województwie kieleckim. Lider 1995, 12,18. 10. Gozdek N.: „Zdrowa szkoła" i „zdrowy uczeń" jako modele wspólwyznaczające kie- runki działalności pielęgniarki szkolnej w zakresie promowania zdrowia. Lider 1992, 12, 10. 11. Gzowska T.: Działalność przedszkola nr 1 w Brzezinach pod hasłem „promocji zdro- wia". Lider 1997, 1, 28 - 29. 12. Haska J., Kurkowski J.: Koncepcja „Zdrowej szkoły" i wychowanie zdrowotne w woj. ciechanowskim. Oświata Zdr. 1990, 51, 71 - 80. 13. Ignar-Golinowska B.: Ocena środowiska szkolnego w aspekcie warunków do realiza- cji promocji zdrowia. Cz. 1. Rocz. Państ. Zakł. Hig. 1992, 43, 3-4, 301 - 309; Cz. 2. Rocz. Państ. Zakł. Hig. 1993, 44, 2-3, 271 - 276. 14. Jakobsze-Krawiec V: Zdrowa szkoła to zdrowe dziecko i zdrowa rodzina. Lider 1995, 4, 14 - 17. 15. Jak powstał projekt zdrowa szkoła. Rozmowa z dr Iloną Kickbusch. Lider 1992, 3,3 - 7. 16. Kasperczyk T.: Zdrowa szkoła - projekt założeń organizacyjno-technicznych. Lider 1992, 5, 7 - 8. 17. Kopczyńska-Sikorska /.: Dlaczego przedszkole ma promować zdrowie? Wychów. Przedsz. 1997,10, 602 - 603. 18. Kosińska M.: Ciechanowska Sieć Szkół Promujących Zdrowie - doświadczenia z re- alizacji projektu „Szkoła Promująca Zdrowie". [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 102 - 107. 19. Kozub B.: Promocja zdrowia w szkole. Pielęg. Połóż. 1997, 8, 18 - 20. 20. Kulmatycki L.: Promocja zdrowia w szkole bez demokratyzacji życia szkolnego jest fikcją. Lider 1997, 5, 26 - 29. 21. Kulmatycki L.: Realizacja programów promocji zdrowia w szkołach wrocławskich w latach 1994 - 1996. [W]: Jopkiewicz A. (red.): Auksologia a promocja zdrowia. PAN - Oddział wKrakowie, Kieleckie Tow. Nauk., Kielce 1997, s. 283 - 292. 22. Kulmatycki L.: Co to jest szkoła promująca zdrowie? Lider 1999, 12, 7-13 (patrz także Promotor Zdrowia w Szkole 1998, 8, 3 - 11). 52 23. Kulmatycki L.: Jak uczyć o harmonii ciała i umysłu pamiętając o społecznej wrażli- wości. Duński model promocji zdrowia w szkołach wrocławskich. [W]: Zygmunt-Do- lińska G. (red.): Materiały Ogólnopolskiego Sympozjum Medycyny Psychosomatycz- nej. Wydaw. AWF, Wrocław 1998, s. 385 - 389. 24. Kulmatycki L.: Psychospołeczny wymiar dobrego samopoczucia - ewaluacja etapowa programu szkół promujących zdrowie [W]: Pilawska H., Siemińska M. (red.): Zacho- wania ludzkie w zdrowiu i chorobie. Materiały Międzynarodowej Konf. Medycyny Psychosomatycznej Krajów Nadbałtyckich Szczecin 28 - 31. V. 1999 r. Instytut Psy- chosomatyczny, Warszawa 1999, s. 94 - 102. 25. Kulmatycki L.: Ewaluacja po dwóch latach. Promotor Zdrowia w Szkole 1999, 2, 2-6; 1999, 3, 2-6. 26. Lewandowska H.: Promocja zdrowia fizycznego w okresie przedszkolnym. Wychów. Przedsz. 1996, 49, 5, 298 - 299. 27. Lutomski G: Szkoła promująca zdrowie. Edukacja i Dialog 1995, 10, 56 - 58. 28. Lutomski G. (red.): Uczyć inaczej. Wydaw. Fundacji Humaniora, Poznań 1994. 29. Malanowska /.: Jak oceniać pracę szkolnego zespołu ds. promocji zdrowia. Lider 1999, 3, 8 - 10. 30. Mandrowska-Xinxo A., Polus-Szeniawska E., Rytwiński K.: Problemy zdrowotne i spo- łeczne w dalszym rozwijaniu programów promocji zdrowia w społeczności szkolnej. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pra- cowania Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 98 - 101. 31. Mazur G, Filipczak E.: Jak promujemy zdrowie w naszej szkole. Lider 1997,10,28 - 30. 32. Micińska-Łyżniak I.: Szkoła Promująca Zdrowie. Życie Szk.. 1992, 10, 628 - 632. 33. Micińska-Łyżniak I.: Zdrowa szkoła. Nowa Szk. 1992, 48, 9, 516 - 517. 34. NylecA.: Internat promujący zdrowie. Lider 1995, 12, 17. 35. Oberle Z., Slociak M.: Sieć szkół promujących zdrowie w woj. przemyskim. Lider 1995, 7-8, 26. 36. Parsons C, Stears D., Thomas C, Thomas L.: Szkoła promująca zdrowie w różnych krajach. Wnioski i rekomendacje. Lider 1997, 12, 29 - 32. 37. Posłuszna M., Szymczak M.: Szkoła promująca zdrowie - szkołą dialogu. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 56 - 59. 38. Przybyła E.: Działalność szkół promujących zdrowie po pierwszym roku wdrażania modelu. Zeszyty Metodyczno Nauk. AWF, Katowice 1994 (5), 143 - 158. 39. Pułtorak M.: Jak podnieść rangę pracowników administracyjno - technicznych w szkole promującej zdrowie. Lider 1995, 10, 18. 40. Pułtorak M., Jackowska H., Rygiel G.: Z doświadczeń szkół promujących zdrowie - w środowisku wiejskim. Lider, Nowa Wieś. Wyd. spec. 1995, 58 - 62. 53 41. Pułtorak M., Woynarowska B.: Zmiany w pracy pielęgniarek szkolnych w szkołach promujących zdrowie. Lider 1996, 4, 25. 42. Pułtorak M., Wrocławska M., Obłacińska A., Ostręga W: Pielęgniarki szkolne w two- rzeniu szkól promujących zdrowie. Pielęg. Połóż. 1998, 2, 17 - 20. 43. Pułtorak M.: Realizacja Narodowego Programu Zdrowia a promocja zdrowia w szko- le. [W]: Ostręga W. (red.): Modele profilaktyczne stosowane w promocji zdrowia. Materiały Konferencyjne, Warszawa 13. XII. 1999. Instytut Matki i Dziecka, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1999, s. 8 - 13. 44. Rivett D.: Europejska Sieć Szkół Promujących Zdrowie. Doświadczenia we wdraża- niu całościowego podejścia do promocji zdrowia w szkole. Lider 1997, 3, 24 - 25. 45. Rogulska K.: Promowanie zdrowia w szkole. Probl. Opiek. Wychów. 1997, 37, 6, 22 - 23. 46. Rytwiński K., Polus-Szeniawska E., Mandrowska-Xinxo A.: Promocja zdrowia, efekty działania na przykładzie szkół promujących zdrowie i realizacji programów prozdro- wotnych. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 51 - 55. 47. Sapiński W: Szkoły rzecznikami promocji zdrowia. Lider 1993, 12, 9. 48. Sierpowska-Głapiak I.: Czy warto tworzyć szkoły promujące zdrowie? Lider 1998, 3,27. 49. Sierpowska-Głapiak L: Szkoły promujące zdrowie realizują już założenia reformy edukacji. Nowa Edukacja 1999, 2 - 6, 23 - 26. 50. Sobiech J.: Propagowanie zdrowego stylu życia w szkole podstawowej w Staninie. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 125 - 128. 51. Sokołowska M.: Ekspert „mimo woli" czyli rozterki koordynatorów szkolnych z Eu- ropejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Lider 1998, 2, 7 - 8. 52. StanekJ.: Szkolny koordynator ds promocji zdrowia. Lider 1998, 10, 15 - 16. 53. Szewczyk B.: Jak pracujemy i jak promujemy zdrowie. Lider 1997, 7 - 8, 26 (szkoła promująca zdrowie). 54. Świątkowska K., Klebeko J.: Zajęcia warsztatowe z promocji zdrowia. Lider 1997, 10. 26 - 28. 55. Walczak A.: Program promocji zdrowego stylu życia w Zachodniopomorskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 111 - 117, 56. Wałiłko E.: Szkoła medyczna ośrodkiem promocji zdrowia. Pielęg. Połóż. 1993, 5. 8-10. 57. Wałkowiak A., Charońska E., Janus B.: Opinie pielęgniarek o zadaniach szkoły pro- mującej zdrowie. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa Cz 9a. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 203 - 210. 58. Wiechowski S.: Projekt „Zdrowa Szkoła" w Polsce. Edukacja i Dialog 1992, 9, 9 - 12 54 59. Woynarowska B.: Szkoła promująca zdrowie - realizacja projektu w Polsce. Antido- tum 1992, 11, 7-11. 60. Woynarowska B.: Planowanie w szkole promującej zdrowie. Antidotum 1993,10,29 - 32; (patrz także Lider 1994, 2, 23 - 25). 61. Woynarowska B.: Ewaluacja w szkole promującej zdrowie. Antidotum 1993,10, 33 - 37. 62. Woynarowska B., Sokołowska M. (red.): Jak tworzymy szkolę promującą zdrowie: pierwsze doświadczenia. Polski Zespół ds. Projektu Szkoła Promująca Zdrowie, Warszawa 1993. 63. Woynarowska B.: Projekt: „Szkoła promująca zdrowie" w Polsce. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1,1-2, 127 - 136. 64. Woynarowska B. (red.): Jak tworzymy szkołę promującą zdrowie. Po trzech latach. Polski Zespół ds. Projektu Szkoła Promująca Zdrowie, Warszawa 1995. 65. Woynarowska B.: Szkoły jako środowiska promujące zdrowie. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 4, 158 - 159. 66. Woynarowska B., Szymańska M. M., Sokołowska M., Pultorak M, Burzyńska I.: Projekt Szkoła Promująca Zdrowie. Co osiągnęliśmy w czasie trzech lat? Lider 1996, 4, 22 - 24. 67. Woynarowska B.: Szkoła promująca zdrowie. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdro- wia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 380 - 388. 68. Woynarowska B., Kulmatycki L., Sokołowska M.: Szkoła promująca zdrowie w spo- łeczności lokalnej. Informator dla samorządów lokalnych. Centrum Edukacji Me- dycznej, Warszawa 1999. 69. Woynarowska B.: Ewaluacja w szkole promującej zdrowie. Koncepcja i praktyka w Polsce i w Europie. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 111 - 127. 70. Woynarowska B.: Szkoła promująca zdrowie. [W]: Woynarowska B. (red.): Zdrowie i szkoła. PZWL, Warszawa 2000, s. 444 - 467. 71. Woynarowska B., Sokołowska M. (red.): Szkoła promująca zdrowie. Doświadczenia dziesięciu lat. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej, Warszawa 2000. 72. YoungL, Williams T.: Zdrowa szkoła. Wersja w jęz. polskim Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1990. 73. Zawadzka B.: Szkoła promująca zdrowie ucznia i nauczyciela. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 3, 102 - 106. 74. Zieliński K.: Promocja zdrowia, szkoła, wychowanie fizyczne. Rocz. Nauk. AWF War- szawa 1995, 35, 131 - 148. 75. Zuchora K.: Wychowanie fizyczne i sport dzieci i młodzieży w szkole promującej zdrowie. Wychów. Fiz. Zdr. 1990, 38, 9 - 10, 222 - 223. 76. Żelich K.: Gdańska Sieć Szkół Promujących Zdrowie. Lider 2000, 2, 24 - 25. 77. Żuchełkowska K., Wojciechowska K.: Promocja zdrowia w edukacji dzieci przedszkol- nych. Wydaw. MAGRAFSEN, Bydgoszcz 2000. 55 78. Żukowska Z.: Poznanie postaw prozdrowotnych uczniów, nauczycieli i rodziców a za- dania szkoły promującej zdrowie. Kultura i Edukacja 1996, 2, 99 - 112. 4. Inne siedliskowe projekty promocji zdrowia 4.1. Zdrowe miasto, zdrowa gmina 1. KarskiJ.B.: Zdrowie miasta. Gaz i Woda 1992, 66, 6, 133 - 136. 2. KarskiJ.B.: Działania lokalne na rzecz promocji zdrowia. Mag. Med. 1993,10, 4-6. 3. Karski J.B.: „Zdrowe miasto" - projekt realizacji promocji zdrowia w środowisku lo- kalnym. Antidotum 1996, 5, 10 - 18. 4. Karski J.B.: Zdrowe Miasta. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 370 - 374. 5. Kawczyńska-Butrym Z.: Projekt zdrowa gmina. [W]: Prewencja chorób niezakaźnych. Materiały II Seminarium CINDI. Spała 6-7.X.1994. Fundacja „Wszystko dla zdro- wia", Łódź 1994, s. 44 - 47. 6. Kawczyńska-Butrym Z.: Program „zdrowa gmina". Założenia modelu pracy pielę- gniarki środowiskowej w Wąwolnicy. Lider. Nowa Wieś. Wyd. spec. 1995, s. 41 - 42. 7. Kawczyńska-Butrym Z.: Program - gmina promująca zdrowie. Działania i bariery. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Medyczna, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 82 - 92. 8. Kawczyńska-Butrym Z.: Gmina promująca zdrowie. [W]: Karski J.B. (red.): Promo- cja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 374 - 380. 9. Piątkowski W: Promocja zdrowia w społeczności lokalnej. Przykład Liskowa (1900 - 1939). Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 115 - 121. 10. Piątkowski W: Lisków - społeczność lokalna promująca zdrowie. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Medyczna, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 75 - 81. 11. Ropczyńska A.: Blaski i cienie promocji zdrowia w środowisku lokalnym. Pielęgniar- stwo 2000. 1995, 6, 32 - 34. 12. RoślewskiA.: Samorządy dla zdrowia. Program „Zdrowe Miasta". Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 7, 62 - 69. 13. SanerA.: Promocja zdrowia na przykładzie miasta Aarau. Antidotum 1993,1, 47 - 48. 14. Sikorska B.: Zdrowie dla Pragi. (Profilaktyczny program POL - MONICA w Warsza- wie). Mag. Med. 1996, 7, 11, 53. 15. Sikorska B.: Raport o zdrowych miastach. Mag. Med. 1996, 7, 3, 67 - 68. 16. Słońska Z.: Rola gmin w procesie promocji zdrowia - zadania, szansę i ograniczenia. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Medyczna, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 92 - 99. 56 17. Turek A., Serafinowska-Gabryel M.K.: Wybrane czynniki mające wpływ na rea- lizację programów promocji zdrowia i profilaktyki uzależnień w środowiskach gminnych. [W]: Ratajczak Z., Heszen-Niejodek I. (red.): Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997, s. 78 - 85. 18. Wawak-Sobierajska B.: Promocja zdrowia w społeczności lokalnej. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1998, 5, 14, 93 - 102. 19. Wieczorek H.: Projekt „Zdrowe Miasta" w Polsce. Antidotum 1993, 5, 23 - 27; (patrz także Lider 1993, 7 - 8, 11 - 13). 19. Żołnierczuk-Kieliszek D.: Socjotechnika uświadamiania zagrożeń zdrowotnych i pro- mowania zachowań prozdrowotnych w społeczności lokalnej. Gabinet Lekarski 2000. 1994, 2, 6 - 7, 22 - 26. 4.2. Promocja zdrowia w zakładzie pracy 1. Dawydzik L.T.: Promocja zdrowia w miejscu pracy - jedna ze współczesnych metod rozwiązywania problemów zdrowia pracujących. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 398 - 408. 2. Gniazdowski A.: Od ochrony do promocji zdrowia w miejscu pracy. Hig. Pracy 1994, 2, 46 - 48. 3. Gniazdowski A.: Promocja zdrowia w miejscu pracy. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 70 - 80. 4. Gniazdowski A.: Promocja zdrowia w miejscu pracy: teoria i zagadnienia praktyczne. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1994; Wyd. 2 uaktualn. 1997. 5. Gniazdowski A.: Promocja zdrowia - nowa forma działań na rzecz zdrowia w miej- scu pracy. Probl. Hig. Pracy, Zielona Góra 1994, 6, 16 - 22. 6. Gniazdowski A.: Promocja zdrowia w miejscu pracy w Polsce. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997,4,10-11,89-97. 7. Gniazdowski A.: Promocja zdrowia w miejscu pracy - działania upowszechniające. Lider 1997, 12, 20 - 21. 8. Korzeniowska E.: Zakład pracy - dogodny teren realizacji promocji zdrowia. Probl. Rehab. Społ. Zaw. 1995, 3, 9 - 14. 9. Korzeniowska E.: Program przyjaznego zdrowiu środowiska pracy. Instytut Medycy- ny Pracy, Łódź 1996. 10. Korzeniowska E.: Zachowania i świadomość zdrowotna w sferze pracy. Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1997. 11. Korzeniowska E.: Czynniki sukcesu zakładowego programu promocji zdrowia. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metody pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdro- wia. PZH, Warszawa 1999, s. 333 - 342. li 57 12. Korzeniowska E.: Upowszechnienie procesu promowania zdrowia pracujących. Dzia- łalność Krajowego Centrum i Sieci Ośrodków Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 115 - 132. 13. Korzeniowska E., Puchalski K.: Promocja zdrowia w miejscu pracy - wybrane zaga- dnienia wdrożeniowe. Med. Pracy 1996, 47, 5, 429 - 436. 14. Korzeniowska E., Puchalski K., KełlerA.: Promocja zdrowia w miejscu pracy. Infor- mator dla pracowników i menadżerów. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2000. 15. Puchalski K.: Określanie celów w programach promocji zdrowia dla przedsiębiorstw. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promo- cji zdrowia. PZH, Warszawa 1999, s. 343 - 352. 16. Puchalski K.: Promocja zdrowia w dużych zakładach pracy w Polsce. Aktualny stan i niektóre uwarunkowania. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 66 - 87. 17. Ratajczak Z.: Perspektywa konfliktowa promowania zdrowia w miejscu pracy. Poi. Psychol. Buli. 1993, 24, 1, 75 - 81. 18. Zahorska-Markiewicz B., Dąbrowska M., Powązka L: Program promocji zdrowia w za- kładzie pracy. Ochr. Zdr. Prac. 1995, 37, 2, 17 - 18. 4.3. Promocja zdrowia w placówkach służby zdrowia 1. Chęciński P: Promocja zdrowia w Centralnym Szpitalu Kolejowym. Antidotum 1995, 4, 2, 47 - 49. 2. Cianciara D.: Promocja zdrowia w placówkach służby zdrowia. [W]: Miller M., Cian- ciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrowia. PZH, Warszawa 1999, s. 353 - 374. 3. Czyżowicz K.: Znajomość zagadnień zdrowia wśród słuchaczy szkół pielęgniarskich. Prom. Zdrów. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 12 - 13, 85 - 96. 4. Januszewicz P, Socha /., StolarczykA.: Szpital promujący zdrowie. Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa 1994. 5.Jędrocha W.: Promocja zdrowia w działaniach pielęgniarki szpitalnej. Pielęg. Połóż. 1997, 2, 7 - 8. 6. Karski J.B.: Szpital promujący zdrowie. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 389 - 397. 7. Kawczyńska-Butrym Z.: Udział pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w pro- mocji zdrowia. Probl. Pielęgn. 1993, 1, 32 - 38. 8. Kawczyńska-Butrym Z.: Rola pielęgniarki w promocji zdrowia. Przygotowanie i za- kres roli. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 88 - 96. 9. Kirschner H.: Lekarz rodzinny a promocja zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 12 - 13, 7 - 21. 10. Kulmatycki L.: Kim jest promotor zdrowia w środowisku szpitalnym? [W]: Prawo pa- cjenta do edukacji zdrowotnej. Wyzwanie i konieczność dla współczesnych i przy- 58 szlych kierunków rozwoju medycyny. Materiały VI Ogólnopolskiej Konf. Szpitali Promujących Zdrowie, Wrocław 15 - 17. XII. 1999, s. 73 - 79. 11. Mierzecki A.M., Godycki-Cwirko M. (red.): Wybrane problemy promocji zdrowia i profilaktyki w praktyce lekarza rodzinnego. ATKIS, Szczecin 1999. 12. Ostręga W: Rola pielęgniarki środowiskowej w promocji zdrowia. Lider 1997,12, 8 - 11. 13. Szewczyk X: Szpital promujący zdrowie. Kwart. Ortop. 1997, 2, 1 - 4. 14. Tomaszewska E.: Polska Sieć Szpitali Promujących Zdrowie (czteroletnie doświad- czenia). Lider 1997, 11, 8 - 9. 15. Wojdak-Haase E.: Studenci V roku stomatologii Akademii Medycznej w Gdańsku 0 promocji zdrowia dla przyszłych pacjentów. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie 1 choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Medycz- na, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 116 - 122. 4.4. Promocja zdrowia w innych siedliskach 1. Czaplicki Z., Muzyka W.: Uczelnia pedagogiczna w promowaniu zdrowia - kilka uwag na marginesie. Zesz. Nauk. AWF Kraków, 1998, 74, Cz. I, 42 - 48. 2. Guzowska H.: Powstał projekt nowego programu „Zdrowy dom". Pielęgniarstwo 2000. 1993, 1, 20 3. KarskiJ.B.: Czym jest idea zdrowego domu? Probl. Rodź. 1994, 34, 2, 33 - 35. 4. Karski J.B., Czell S. (red.): Zdrowy dom. Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, Warszawa 1995. 5. Kawczyńska-Butrym Z. (red.): Uczelnia promująca zdrowie. Wydaw. Uniw. M. Cu- rie-Skłodowskiej, Lublin 1995. 6. Pilicz S., Demel M.: Studium WF i Sportu w uczelni promującej zdrowie. [W]: Kultu- ra fizyczna studentów w okresie transformacji szkolnictwa wyższego w Polsce. Wy- daw. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000, s. 145 - 147. 7. SicińskiA.: Społeczne i kulturowe aspekty zdrowego domu. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 1 - 2, 81 - 87. 8. Szewczyk T.: Organizacja promocji zdrowia w jednostce wojskowej. Kwart. Ortop. 1996, 4, 21 - 26. 9. TitkowA.: Rola rodziny w procesie tworzenia zdrowego domu. Probl. Rodź. 1994,34, 2, 37 - 40. 10. Woynarowska B.: Uniwersytet promujący zdrowie. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 17, 125 - 132. 59 V. OBSZARY TEMATYCZNE (SZCZEGÓŁOWE) W EDUKACJI ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA 1. Higiena osobista i otoczenia 1. Borzęcki A., Zółkowska D., Borzęcka H., Sieklucka-Dziuba M.: Nawyki higie- niczne młodzieży szkół podstawowych na wsi i w mieście. Probl. Hig. 2000, 69, 224 - 229. 2. Dojrzewanie temat kłopotliwy. Johnson and Johnson, Warszawa 1995.* 3. Kaczorowska M. (tłum.): Higiena młodej dziewczyny. O akceptacji własnego ciała i jego funkcji. Wiad. Ginekol. Położn. 2000, 1, Wyd. Spec. (5) 33 - 45. 4. Mościcka B., Canciara D., Przewłocka T., Ignar-Golinowska B., Turlejska H.: Program „Czas przemian". PZH, Warszawa 1993.* 5. Mościcka B., Przewłocka T.: Ocena programu edukacyjnego „Czas przemian". Rocz. Państ. Zakł. Hig. 1995, 46, 4, 417 - 426. 6. Mościcka B., Przewłocka T.: Ocena programu „Czas przemian". Probl. Rodź. 1997, 37, 4, 24 - 30. 7. Przewłocka T., Mościcka B.: Program edukacyjny o higienie wieku dojrzewania „Czas przemian" wyniki badań nad jego wdrożeniem. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogól- nopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, Część II, s. 121 - 124. 8. Trąbka /., Pyrczak W.: Higiena wieku dojrzewania na ekologicznym wirażu. Probl. Hig. 2000, 69, 276 - 280. 9. Wolska H., Małecka-Piszczek M.: Wiedza i postawy rodziców i nauczycieli wobec wszawicy uczniów. Zdr. Publ. 1992, 103, 6, 331 - 334. 10. Żabicki W., Łata E.: Higiena osobista - zapobieganie i zwalczanie wszawicy. Woj. Stacja Sanit. Epid., Warszawa 1997.* 2. Zdrowie jamy ustnej 1. Banaszek D., Weyna E.: Model nauczania oświaty zdrowotnej 7-8 letnich dzieci szkolnych przy współudziale studentów stomatologii. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 4, 11 - 12. 2. Banaszek D., Rulkowska H.: Ocena zachowań zdrowotnych, stan uzębienia i higiena jamy ustnej u kobiet ciężarnych uczęszczających do szkoły rodzenia. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 2000, 3 - 4, 62 - 67. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 60 3. Baraniak G, Postek-Stefańska L.: Skuteczność kompleksowej profilaktyki próchnicy realizowanej wśród uczniów szkoły podstawowej w Kędzierzynie - Koźlu. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1999, 4, 31 - 36. 4. Bednarz W.: Poradnictwo dietetyczne w profilaktyce stomatologicznej. Higienistka Stomat. 2000, 2, 14 - 15. 5. Będkowska E.: Podsumowanie realizacji programu zdrowia - „Śnieżnobiały uśmiech". Lider 2000, 7 - 8, 17 - 18. 6. Boczkowski A., Szatko E: Postawy i zachowania uczniów w wieku 12 - 13 lat związa- ne ze stanem zdrowotnym jamy ustnej oraz funkcjonowaniem opieki stomatologicz- nej (Cz. I., Cz. III.). Zdr. Publ. 1992,103,12, 562 - 640; Cz. IV. Zdr. Publ. 1993,104, 3, 69 - 74; Cz. V. Zdr. Publ. 1993, 104, 3, 75 - 82. 7. Boguszewska-Gutenbaum H.: Stan świadomości dotyczący zdrowia jamy ustnej u 18 - letniej młodzieży z regionu warszawskiego w badaniach ankietowych. Nowa Sto- mat. 1999, 1, 1 - 2, 34 - 39. 8. Borysewicz-Lewicka M.: Zagrożenia zdrowia jamy ustnej u kobiet w okresie ciąży. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 4, 5 - 7. 9. Borysewicz-Lewicka M., Kruszyńska-Rosada M., Chłapowska /., Sniatała R.: Wiado- mości o sposobach utrzymywania higieny jamy ustnej młodzieży regionu poznańskie- go w świetle badań ankietowych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1998, 2 - 3, 35 - 41. 10. Borysewicz-Lewicka M., Kruszyńska-Rosada M., Chłapowska J., Sniatała R.: Spożywanie słodyczy przez młodzież - badania ankietowe zwyczajów żywieniowych jako ocena za- chowań prozdrowotnych w stomatologii. Stom. Współcz. 1998, 5, 6, 400 - 404. 11. Borysewicz-Lewicka M.: Higiena jamy ustnej u małych dzieci. Higienistka Stomat. 1999, 2, 4 - 6. 12. Borysewicz-Lewicka M., Kruszyńska-Rosada M., Bobrzyk S., Dybowska E.: Stomatolo- giczna edukacja prozdrowotna małych dzieci w wypowiedziach nauczycieli przed- szkolnych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 2000, 2, 10 - 13. 13. Chłapowska J., Lempe B.: Żucie gumy przez młodzież - badania ankietowe zachowań prozdrowotnych. Czas. Stomat. 2000, 53, 4, 225 - 231. 14. Colgate Palmolive: Radosny uśmiech, radosna przyszłość. Warszawa 1996.* 15. Fetkowska-Mielnik K., DudzikA., Tkaczyk A.: Analiza stanu świadomości w zakresie higieny jamy ustnej u 13-14 letnich dzieci ze zbiorczej szkoły gminnej województwa lubelskiego przeprowadzona w 1993 roku. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6-7, 26 - 27. 16. Foik T., Kołibabska A., Salinger M., Rucińska K, Słotwińska S. M.: Nawyki higienicz- ne i zwyczaje żywieniowe wybranych grup studentów stomatologii. Mag. Stomat. 1999, 6, 32 - 36. 17. Giermakowska A., Gielniewska E., Chraniuk Z., Kawka R, Okoński R, Frelek B., Wy- socki R.: Wpływ higieny i diety na występowanie próchnicy u dzieci po 3 roku życia. Mag. Stomat. 1994, 4, 9, 14 - 19. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 61 18. Giermakowska A., Gielniewska E., Chraniuk Z., Ziemska A., Rucińska K., OkońskiR: Żucie gum bezcukrowych jako uzupełnienie profilaktyki próchnicy zębów. Mag. Sto- mat. 1995, 11,52-55. 19. Głowacka E., Kiernicka M., Wysokińska-Miszczuk J.: Zadania zespołu stomatologicz- nego w kształtowaniu kultury zdrowotnej pacjentów. [W]: Mierniki zachowań zdro- wotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XI. 1999. Wydaw. Ignis, Warsza- wa 2000, s. 202 - 206. 20. Goliński A,, Perendyk J., Górska R.: Świadomość zdrowotna rodziców dzieci 12-let- nich dotycząca zdrowia narządu żucia - badania ankietowe. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1995, 3 - 4, 34 - 38. 21. Grocholewicz K., Weyna E., Banaszek D.: Czteroletnia ocena skuteczności progra- mów profilaktycznych u dzieci szkolnych. Higiena jamy ustnej a stan przyzębia. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 3, 12 - 16. 22. Grocholewicz K., Weyna E., Banaszek D.: Czteroletnia ocena skuteczności progra- mów profilaktycznych u dzieci szkolnych. Poziom świadomości zdrowotnej. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 4, 33 - 37. 23. Grocholewicz K., Weyna E., Banaszek D., Rulkowska H.: Efekt realizacji programów profilaktycznych wśród dzieci szkolnych po dwóch latach od zakończenia. Część I. Poziom świadomości zdrowotnej a stan higieny jamy ustnej i dziąseł. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1999, 2 - 3, 24 - 28. 24. Instytut Blend-a-med., Poi. Tow. Stomat., MEN: Śnieżnobiały uśmiech, Warszawa 1993.* 25. Jakubowska A.: Uwagi o działalności oświatowo-zdrowotnej w szkole podstawowej. Czas. Stomat. 1993, 46, 5, 401 - 402. 26. Jakubowska A.: Założenia teoretyczne oświaty zdrowotnej w stomatologii. Czas. Sto- mat. 1993, 46, 10, 776 - 782. 27'. Jakubowska A.: Praktyczne aspekty oświaty zdrowotnej w stomatologii. Czas. Sto- mat. 1994, 47, 4, 215 - 218. 28. Jańczuk Z.: O potrzebie i skuteczności programów promujących higienę jamy ustnej u polskich dzieci w świetle wyników badań epidemiologicznych. Mag. Stomat. 1997, 5,9-11. 29. Jańczuk Z.: Czy są szansę na skuteczny program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku przedszkolnym? Mag. Stomat. 1998, 1, 12 - 15. 30. Jańczuk Z., Manowiec J.: Czy program codziennego nadzorowania szczotkowania zę- bów przez dzieci w przedszkolu jest skuteczny? Mag. Stomat. 1998, 10, 14 - 16. 31. Jańczuk Z.: Jak zorganizować program codziennego nadzorowanego szczotkowania zębów dla przedszkolaków. Higienistka Stomat. 1998, 2, 4 - 5. 32. Jańczuk Z., Manowiec J: O skuteczności programu codziennego nadzorowanego szczotkowania zębów przez dzieci w przedszkolach. Wyniki półroczne. Higienistka Stomat. 1998, 4, 8 - 9 62 33. Kaczmarczyk J., Kaczmarczyk T.: Rola planowego leczenia, profilaktyki fluorowej i oświaty zdrowotnej w ograniczeniu choroby próchnicowej u dzieci. Czas. Stomat. 1991, 44, 6, 360 - 364. 34. Kaczmarek U., Nowak-Malinowska H., Sołtan E., Kiliańska U., Bisaga M.: Znajomość zasad higieny jamy ustnej 13-14 letnich dzieci wrocławskich. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 54 - 55. 35. Klichowska-Plonka M., Bachanek T., Chałas R., Kiijer M.: Badania ankietowe z zakresu higieny jamy ustnej grupy ludności wiejskiej. Mag. Stomat. 1997, 12, 10-16. 36. Krajewski W: Wybrane zagadnienia z zakresu propagowania mniej popularnych form oświaty zdrowotnej w praktyce stomatologicznej. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 58 - 59. 37. Krajewski W: Działalność oświatowo-zdrowotna higienistki stomatologicznej w szko- le podstawowej. Higienistka Stomat. 1998, 1, 9 - 11. 38. Krajewski W: Kluby „Wiewiórka" - przyszłość i teraźniejszość. Higienistka Stomat. 1998, 3, 21 - 23. 39. Krajewski W.: Instruktaż higieny jamy ustnej. Higienistka Stomat. 1999, 2, 15 - 17. 40. Krajewski W: Żywe słowo w edukacji zdrowotnej. Higienistka Stomat. 1999, 4, 21 - 24. 41. Krajewski W: Przygotowanie i wygłaszanie prelekcji w edukacji zdrowotnej. Higieni- stka Stomat. 2000, 1, 16 - 17. 42. Krajewski W.: Elementy niewerbalne w pracy oświatowo-zdrowotnej. Higienistka Stomat. 2000, 2, 16 - 17. 43. Krawczyński M., Krzyżaniak A., Malewski W, Gabryel-Grudziak A., Krawczyński M.: Wychowanie fizyczne i zdrowotne w przedszkolu w opinii rodziców. Profilaktyka próchnicy zębów dzieci w przedszkolu. Wychów. Przedsz. 1992, 45, 2, 67 - 77. 44. Kubie B., Wilk M., SaifE, Jędrych B., Górski E., Pawłoś M.: Świadomość zagadnień profilaktyki próchnicy zębów wśród dzieci ze szkół podstawowych w Lublinie. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1998, 2 - 3, 52 - 55. 45. Kwiatkowska J., Pułtorak M., Oblacińska A., Woynarowska B.: Higiena jamy ustnej u młodzieży 11-15 letniej w Polsce i innych krajach oceniona w 1990 i 1994 roku. Czas. Stomat. 1996, 49, 7, 482 - 486. 46. Łata E., Mościcka B., Przewłocka X: Twój piękny uśmiech. Poradnik dla nau- czyciela. Poi. Tow. Oświaty Zdrowotnej Wrigley Dental Program, Warszawa 1998.* 47. MarciniakA., PytlakJ., Milewska-ToczekE., Rzepka R., ToczekM.: Poziom świadomo- ści prozdrowotnej z zakresu higieny jamy ustnej wśród studentów lubelskich uczelni. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1996, 2-3, 115 - 119. 48. MarciniakM.: Uwarunkowania społeczne i kulturowe higieny jamy ustnej. [W]: Kro- pińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 455 - 463. ' Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 63 49. Mielnik-Błaszczak M., Krawczyk D.: Model profilaktyki próchnicy zębów u dzieci i młodzieży. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1993, 4, 9 - 11. 50. Mielnik-Błaszczak M., Stanios-Śnieżyńska ]., Małańczuk E., KubićB.: Poziom świado- mości prozdrowotnej w zakresie zdrowia jamy ustnej dzieci szkoły podstawowej w Lublinie - badania ankietowe. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 78 - 81. 51. Milewska-Toczek E., Rzepka R., Toczek M., Marciniak A., Pytlak J.: Poziom wiedzy z zakresu podstawowych zasad higieny i profilaktyki stomatologicznej wśród studen- tów uczelni lubelskich. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 3, 42 - 45. 52. Novdkova K.: Badanie czynników wpływających na gotowość do leczenia stomatolo- gicznego dzieci i młodzieży. Mag. Stomat. 1991, 2, 23 - 25. 53. Piętowska M.: Ocena świadomości prozdrowotnej rodziców dzieci 6-letnich z makro- regionu Warszawy w zakresie zdrowia jamy ustnej. Mag. Stomat. 1996, 12, 27 - 33. 54. Pułtorak M., Woynarowska B.: Metody aktywizujące w edukacji zdrowotnej w zakre- sie zdrowia jamy ustnej. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie, Poi. Tow. Psycholog. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 229 - 230. 55. Radlińska /., Piskorski R, Weyna E., Grocholewicz K., Wiechowska M., Szczurek D.: Zachowania zdrowotne i stan zębów dzieci szkolnych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 91 - 92. 56. Radlińska J., Piskorski P, Weyna E., Grocholewicz K., Wiechowska M., Szczurek D.: Zachowania zdrowotne, stan higieny i dziąseł u dzieci szkolnych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 93 - 94. 57. Radlińska J.: Podatność na próchnicę a zachowania zdrowotne oraz zawartość flu- orków w szkliwie i ślinie dzieci 13-letnich. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1996, 2-3, 112-114. 58. Rybarczyk E.: Poziom stomatologicznej oświaty zdrowotnej u młodzieży szkoły pod- stawowej w Łodzi. Czas. Stomat. 1993, 46, 9, 574 - 578. 59. Siwkiewicz M., Smagacz A., Wieczorek M., Jędrzejecka I.: Ocena stanu zdrowotnego uzębienia dzieci 12-letnich ze szkół podstawowych w Warszawie z uwzględnieniem higieny jamy ustnej i zwyczajów żywieniowych. Mag. Stomat. 1991, 3, 8 - 9. 60. Sobiech I., Sobol-Kober J., Remiszewski A., Sobiech P: Wpływ zwyczajów żywienio- wych dzieci na występowanie próchnicy zębów (badania pilotażowe). Nowa Stomat. 1999,11,4,9-12. 61. Stopa /., Ruszyńska K, Chmielnik M., Napiontek-Kubanek H., Soboczyńska K., Ku- biak D., Wojtko E., Czarnecka B.: Ocena wpływu edukacji prozdrowotnej i nadzoro- wanego szczotkowania zębów na stan higieny jamy ustnej dzieci i młodzieży. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6-7, 105 - 106. 62. Szczurek D., Grocholewicz K.: Ocena skuteczności programu profilaktyczno - oświa- towego w zakresie higieny jamy ustnej, przyzębia i próchnicy zębów u najmłodszych dzieci szkolnych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 115 - 117. 63. Szczurek D., Weyna E., Grocholewicz K., Rulkowska H.: Ocena skuteczności progra- 64 mów profilaktycznych u 7-8-letnich dzieci. Higiena jamy ustnej i stan przyzębia. Czas. Stomat. 1996, 49, 2, 83 - 88. 64. Szczurek D., Weyna E., Grocholewicz K., Rulkowska H.: Ocena skuteczności progra- mów profilaktycznych u 7 - 8-letnich dzieci. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1997, 2, 17-21. 65. SzponarL., TraczykL, WojtasikA., Rutkowska U.: Fluor w profilaktyce próchnicy. Cz. I. Rola fluoru, źródła i spożycie. Żywn. Żyw. Zdr. 1998, 7, 2, 151 - 162; Cz. II. Me- tody fluorkowej profilaktyki próchnicy zębów ze szczególnym uwzględnieniem fluor- kowanej soli kuchennej. Żywn. Żyw. Zdr. 1998, 7, 3, 252 - 260. 66. Szatko E: Świadomość zdrowotna, postawy i zachowania zdrowotne 12 - 13 letnich uczniów. II Etap Międzynarodowych Badań Stomatologicznych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6 - 7, 110 - 112. 67. Szymańska J., SapielakE.: Stomatologiczne zachowania prozdrowotne uczniów szko- ły średniej. Zdr. Publ. 1995, 106, 11 - 12. Cz. I, s. 261 - 263; Cz. II, s. 264 - 266. 68. Szymańska /., Fetkowska-Mielnik K.: Znajomość podstawowych zasad higieny jamy ustnej u rodziców dzieci z oddziałów zerowych w świetle badań ankietowych. Zdr. Publ. 1998, 108, 1, 41 - 43. 69. Urbaniak B.: Zachowania zdrowotne a stan przyzębia młodzieży łódzkich szkół po- nadpodstawowych. Stomat. Współ. 2000, 7, 2, 35 - 39. 70. Weyna E., Szczurek D., Radlińska /., Piskorski P, Grocholewicz K., Wiechowska M., Rulkowska K: Higiena jamy ustnej u dzieci 7-14 letnich. Część 1: Ocena wiedzy i zachowań zdrowotnych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 5, 24 - 28. 71. Wierzbicka M., Józefowicz A., Wojcieszek D., Piekarczyk J., Adamowicz-Klepalska B., TrykowskiJ.: Ocena realizacji i efektów programu edukacji prozdrowotnej dla dzieci pierwszych klas szkoły podstawowej. Czas. Stomat. 1998, 51, 4, 363 - 367. 72. Wochna-Sobańska M.: Wpływ upowszechnienia nawyku szczotkowania zębów pasta- mi zawierającymi związki fluoru na obniżone występowanie próchnicy na świecie. Nowa Stomat. 1997, 2, 1 - 2, 10 - 12. 73. Woitas-Ślubowska D.: Skuteczność szkolnej promocji zdrowia jamy ustnej w świetle wyników badań zachowań i wiedzy uczniów w zakresie profilaktyki próchnicy. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i per- spektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 49 - 54. 74. Wojtko E.: Wpływ higieny jamy ustnej u dzieci w okresie wymiany uzębienia na występowanie próchnicy zębów stałych. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1996, 2-3, 51-54. 75. Woynarowska B., Oblacińska A.: Projekt modelu promocji zdrowia jamy ustnej u dzieci do 6 r. ż., młodzieży w okresie dojrzewania i kobiet ciężarnych. Antidotum, 1993, 7, 16 - 24. 76. Woynarowska B., Oblacińska A.: Zdrowie jamy ustnej. Materiały i pomoce do eduka- 65 ej i zdrowotnej rodziców, kobiet ciężarnych i młodzieży. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1995.* 77. Woynarowska B., Komosińska K., Mazur J.: Zachowania związane ze zdrowiem jamy ustnej u młodzieży szkolnej w Polsce i innych krajach w latach 1990 - 1998, Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 2000, 3 - 4, 8 - 18. 78. Wysokińska-Miszczuk J., Walczak B., Zgodzińska E., Żuk M.: Analiza skuteczności szczotkowania zębów w zależności od rodzaju szkoły i wiedzy o higienie jamy ustnej. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1995, 1, 21 - 24. 3. Aktywność fizyczna, czas wolny 1. Barlak M.: Uczestnictwo dzieci w rekreacji i turystyce ważnym elementem ich zdro- wotnej edukacji. Kult. Fiz. 1992, 46, 5 - 6, 11 - 13. 2. Brodzicki /., Drabik J., Leśkiewicz W: System promocji zdrowia i sprawności dzieci - koncepcja Gdańska. Wychów. Fiz. Zdr. 1993, 40, 5, 158 - 160. 3. Charzewski J.: Aktywność sportowa Polaków. AWF, Warszawa 1997. 4. Dąbrowski A: Znaczenie pozaszkolnej aktywności ruchowej w procesie wychowania zdrowotnego dzieci i młodzieży. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psycholog. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 64 - 75. 5. Drabik J.: Aktywność fizyczna w edukacji zdrowotnej społeczeństwa. AWF, Gdańsk 1995. 6. Drabik /.: Promocja aktywności fizycznej (wprowadzenie do problematyki). Cz. III. Wydaw. Uczeln. AWF, Gdańsk 1997. 7. Dziubiński Z.: Wychowanie przez sport. Promocja zdrowia. Czy młodzież dba o zdrowie. Kult. Fiz. 1993, 47, 1- 2, 30 - 32. 8. Fąk T., Opoka D.: Aspekty zdrowotne rekreacji ruchowej w opinii studentów AWF we Wrocławiu. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psycholog. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 176 - 186. 9. Górna K.: Wpływ aktywności ruchowej na organizm człowieka w świadomości mło- dzieży kończącej licea ogólnokształcące. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 40, 3, 33 - 48. 10. Jeszka J., Kostrzewa-Tarnowska A., Człapka-Matyasik M., Reguła /.: Spontaniczna ak- tywność ruchowa młodzieży w wieku 12 - 14 oraz 15 - 17 lat. Probl. Hig. 2000, 69, 249 - 254. 11. Kałmuczak A., Pietrusik K.: Pływanie zdrowotne jako forma promowania i doskona- lenia zdrowia. [W]: Kunicki B. J., Szyszka K. (red.): Kultura fizyczna w promowaniu i doskonaleniu zdrowia. Materiały z Konf. Perfect Company Gorzów Wielk. 1996, s. 107 -116. 12. Kędzior J.: Pedagogiczne problemy wychowania do czasu wolnego. Probl. Opiek. Wy- chów. 1991, 7, 333 - 334. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 66 13. Kędzior J.: Wypoczynek uczniów szkól średnich. Probl. Opiek. Wychów. 1991, 9, 414-417. 14. Kładna A., Kładny J., Kiedrowicz Z., Feruszewski R.: Zachowania zdrowotne. Cz. III. Wyniki badań - aktywność fizyczna. Zdr. Publ. 1995, 106, 11-12, 257 - 258. 15. Kozak E.: Wypoczynek młodzieży i jej rodziców. Probl. Opiek. Wychów. 2000, 40,1, 38 - 39. 16. Krawański A.: Aktywność fizyczna jako miernik zachowań zdrowotnych, problemy pomiaru czy wdrażania? [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 166 - 176. 17. Krawański A.: Potencjalne przyczyny oddziaływania prozdrowotnego poprzez wycho- wanie fizyczne. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 1, 23 - 27. 18. Kuński K: Aktywność ruchowa w promocji zdrowia dorosłych. Cz. 1: Postawy trenin- gu zdrowotnego. Mag. Med. 1992, 3, 6 - 7, 4 - 5. 19. Kuński H.: Aktywność fizyczna w praktyce lekarza rodzinnego. Mag. Med. 1993, 4, 3, 15 - 17. 20. Kuński H., Klukowski K.: Trening kondycyjno-zdrowotny w systemie zachowań pod- trzymujących zdolność do pracy. Poi. Przegl. Med. Lot. 1997, 3, 1, 59 - 64. 21. Ławniczak R: Wpływ wybranych środowisk nośnych edukacyjnie na miejsce aktyw- ności ruchowej w stylu życia młodzieży. Kultura i Edukacja 1999, 1, 47 - 54. 22. Łobożewicz T.: Rola turystyki w promocji zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1994, 41, 3,148 -153. 23. Mellibruda L.: Ćwiczenia fizyczne a zdrowy styl życia. Remedium 1999, 5, 14 - 15. 24. Mijas S.: Gdzie bywam, co robię. Czas wolny nastolatków. Probl. Opiek. Wychów. 1997, 37, 6, 6 - 9. 25. Muzyka W.: Sport i rekreacja a zachowania nauczycieli w czasie wolnym. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psycholog. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 165 - 175. 26. Nowocień J.: Szkolne wycieczki turystyczno - krajoznawcze formą upowszechniania zdrowego stylu życia. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdro- wotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, 191 - 194. 27. Nowotny J., Gałecki E: Rekreacja ruchowa i rehabilitacyjna a zdrowie społeczeństwa. Rocz. Nauk. AWF, Katowice 1990, 18, 89 - 96. 28. Pańczyk W.: Zamojskie próby wychowania prozdrowotnego dzieci poprzez aktywność fizyczną w kontakcie z przyrodą. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży. II Interdy- scyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995. Warszawa - Spała, Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport. WAM, Warszawa 1996, s. 220 - 222. 67 29. Parnicka U.: Czas wolny i rekreacja różnych środowisk społecznych. Kult. Fiz. 1995, 49, 7 - 8, 32 - 36. 30. Pawlak A.: Sportowy styl życia. Rocz. Nauk. AWF, Kraków, 1993, 26, 19 - 42. 31. Pawelski R.: Kształtowanie aktywnego ruchowo stylu życia poprzez zadania domowe z wychowania fizycznego (wyniki eksperymentu pedagogicznego). Kult. Fiz. 1990, 44, 9 - 12, 13 - 24. 32. Przewęda R.: Promocja zdrowia przez wychowanie fizyczne. [W]: Karski J.B.(red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 195 - 210. 33. Starosta W.: Znaczenie aktywności ruchowej w zachowaniu i polepszaniu zdrowia człowieka. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 74 - 84. 34. Starosta W.: Znaczenie aktywności ruchowej w zachowaniu i polepszaniu zdro- wia małego człowieka. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży. II In- terdyscyplinarna Kraj. Konf. 18-21. X. 1995. Warszawa - Spała, Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 223 - 230; (patrz także - Lider 1997, 4, 3 - 9). 35. Supranowicz P, Gębska-Kuczerowska A ., Urban E.: Czas wolny młodzieży ostatnich klas szkoły podstawowej i jego wpływ na zdrowie i zachowania zagrażające zdrowiu. Probl. Hig. 2000, 68, 217 - 225: Cz. II. Probl. Hig. 2000, 69, 266 - 275. 36. Szeklicki R.: Aktywność fizyczna a samoocena zdrowia, sprawności fizycznej, osią- gnięć sportowych oraz zadowolenie z życia u dzieci i młodzieży. Wychów. Fiz. Sport 1997, 41, 3, 27 - 36. 37. Szeklicki R.: Motywy podejmowania aktywności fizycznej przez dzieci i młodzież w Polsce. Rocz. Nauk. AWF. Poznań 1997 (46), 71 - 84. 38. Tarkowska E.: Skrajne wzory organizacji czasu w życiu codziennym i ich konsekwen- cje zdrowotne. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 10 - 11, 50 - 61. 39. Umiastowska D.: Znaczenie aktywności ruchowej w promowaniu zdrowego stylu ży- cia u dziewcząt na różnych szczeblach edukacji. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Na- zar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i mło- dzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18-21. X. 1995. Warszawa - Spała, Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 277 - 280. 40. Umiastowska D., Węgrzyn E., Pławińska L.: Opinie dziewcząt w różnym wieku o zna- czeniu ruchu dla zdrowia. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sportowe dzieci i młodzieży. II Interdyscy- plinarna Kraj. Konf. 18-21. X. 1995. Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 281 - 285. 41. Umiastowska D.: Sterowanie aktywnością ruchową na różnych szczeblach edukacji szkolnej. [W]: Mieczkowski T. (red.): Ruch jak lekarstwo. Za mało nie skutkuje za dużo szkodzi. II Konf. Nauk. 1-3. V. 1998. Uniw. Szczeciński, Szczecin 1999, s. 170 - 176. 68 42. Walczak M.: Wpływ rodziców i nauczycieli na sposób wykorzystania czasu wolnego przez dzieci. Probl. Opiek. Wychów. 1991, 9, 420 - 425. 43. Woynarowska B., Jodkowska M., Oblacińska A.: Samoocena sprawności fizycznej w cza- sie wolnym u młodzieży szkolnej w latach 1990 - 1998. Pediat. Poi. 2000, 75, 35 - 41. 44. Zatoń M., Jethon Z. (red.): Aktywność ruchowa w świetle badań fizjologicznych i pro- mocji zdrowia. Wydaw. AWF, Warszawa 1998. 45. Zimna-Walendziak E., Grzybowski A.: Aktywność ruchowa i tryb życia młodzieży szkolnej. Probl. Hig. 2000, 68, 225. 46. Żakowski R.: Ruch w terenie jako wyraz stylu życia promującego zdrowie. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 2, 69 - 73. 47. Żukowska Z. (red.): Ja - zdrowie - ruch. Poradnik dla młodzieży, rodziców i nauczy- cieli. Polskie Tow. Kult. Fiz., Warszawa 2000. 4. Edukacja żywieniowa 1. Babicz-Zielińska E., Łysiak-Szydłowska W.: Preferencje młodzieży akademickiej w za- kresie spożycia tłuszczów. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 2, 27 - 34. 2. Babicz-Zielińska E.: Wybrane aspekty badań upodobań żywieniowych. Żyw. Czł. Me- tab. 1998, 25, 2, 195 - 202. 3. Bugajska U., Stefanowska M.: Ocena wpływu działalności edukacyjnej prowadzonej wśród uczniów na zmianę ich poziomu wiedzy o produktach spożywczych. Zdr. Publ. 1994, 105, 9, 301 - 304. 4. Chalcarz W.: Koncepcja nauczania zasad żywienia w profilaktyce chorób cywilizacyj- nych. Nowa Szk. 1991, 47, 6, 330 - 332. 5. Chalcarz W: Zadania i cele żywienia w promocji zdrowia w szkole. Lider 1997,12,18. 6. Chalcarz W, Klemczak Z., Krajewski R: Wpływ wiedzy uczniów Zespołu Szkół Ga- stronomicznych i ich miejsca zamieszkania na sposób żywienia i stan odżywienia. Rocz. Państ. Zakł. Hig. 1991, 42, 3, 325 - 332. 7. Chalcarz W, Szymańska H., Borowik M., Chmielowiec J: Wpływ wybranych czynni- ków środowiskowych na wiedzę żywieniową młodzieży szkół średnich w profilaktyce osteoporozy. [W]: Kunicki B. J., Szyszka K. (red.): Kultura fizyczna w promowaniu i doskonaleniu zdrowia. Materiały z Konf. Perfect Company Gorzów Wielk. 1996, s. 141 - 148. 8. Charońska E., Janus B., Szczepska M.: Jak projektować zajęcia z edukacji żywienio- wej i nie tylko? [W]: Woynarowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. Materiały pokonferencyjne Inowrocław 28 - 3O.XI. 1994. Centrum Eduka- cji Medycznej, Warszawa 1995, s. 43 - 48. 9. Charońska E., Janus B., Szczepańska M.: Program wychowania zdrowotnego w zakre- sie żywienia w szkole podstawowej. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 9. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, s. 28 - 32. 69 10. Charońska E., Janus B., Szczepańska M.: Poradnictwo wychowawcze w zakresie edu- kacji żywieniowej dorosłych. [W]: Wołowicka L.(red.): Wybrane zagadnienia pielę- gniarstwa. Cz. 9. Wydaw Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1996, 33 - 38. 11. Charzewska J., Górajec M., Wajszczyk B.: Poziom wiedzy na temat roli mleka i pro- duktów mlecznych wśród dziewcząt i młodych kobiet po rocznej działalności progra- mu oświatowego. Kwart. Biul. Poi. Tow. Diet. 1998, 11 - 12, 62 - 68. 12. Chwojnowska Z., Charzewska J., Rogalska-Niedźwiedź M., ChabrosE.: Zmiany w spo- sobie żywienia uczniów warszawskich szkół podstawowych w przełomowym okresie lat 1989 i 1990 z uwzględnieniem płci i wieku badanych. Żyw. Czł. Metab. 1992, 19, 3, 165 - 175. 13. Ciok ]., Małachowska A.: Problematyka żywieniowa w ocenie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Badanie ankietowe. Zdr. Publ. 1998, 108, 5, 209 - 213. 14. Dubowska A., Franek G, Górak B.: Zachowania zdrowotne dzieci i młodzieży zwią- zane z żywieniem. [W]: Górak B. (red.): Postępy pielęgniarstwa i promocji zdrowia. Poznań 1998, s. 140 - 143. 15. Fńedrich M.: Prozdrowotna edukacja żywieniowa jako czynnik wpływający na zmia- ny nawyków żywieniowych. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 3, 279 - 292. 16. Fńedrich M.: Prozdrowotna edukacja żywieniowa jako czynnik wpływający na zmia- ny nawyków żywieniowych. (Cz. II). Żyw. Czł. Metab. 1998, 25, 3, 261 - 274. 17. Górny M.: Znaczenie produkcji i konsumpcji żywności ekologicznej w promocji zdrowia. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 237 - 257. 18. Grzybowski A., Trafalska E., Paradowska-Stankiewicz L: Zachowania żywieniowe młodzieży. Probl. Hig. 2000, 69, 13 - 21. 19. Hilt A., Rybarczyk E.: Ocena zwyczajów żywieniowych dzieci 12 - letnich uczęszczają- cych do łódzkich szkół podstawowych. Przeg. Stomat. Wieku Rozw. 2000, 3 - 4, 82 - 88. 20. Jastrzębska /.: Co zachować a co zmienić w zwyczajach żywieniowych mieszkańców wsi w ramach promocji zdrowego stylu życia. Lider, Nowa Wieś - Wyd. spec. 1995, 37 - 40. 21. Jeżewska-Zychowicz M.: Źródła wiedzy żywieniowej w opinii wybranej grupy kobiet. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 3, 293 - 303. 22. Jeżewska-Zychowicz M., Pawłowska A.: System pozaszkolnej edukacji żywieniowej. Żywn. Żyw. Zdr. 1997, 6, 4, 362 - 365. 23. Jeżewska-Zychowicz M.: Czynniki warunkujące współczesne zachowania żywieniowe w opinii kobiet. Żyw. Czł. Metab. 1998, 25, 4, 379 - 391. 24. Kąkołowicz-Laskowska B., Kwiatkowska B., Piekarska J.: Ocena asortymentu wybra- nych produktów w diecie badanych uczniów. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 37 - 40. 25. Kąkołowicz-Laskowska B., Kwiatkowska B.: Śniadanie ucznia jako wykładnik zdrowia 70 i stylu życia. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 41 - 47. 26. Kolanowski W: Nowoczesne produkty spożywcze o pożądanym działaniu zdrowot- nym, żywność funkcjonalna. Żywn. Żyw. Zdr. 1999, 8, 1, 101 - 116. 27. Kolanowski W: Żywność poprawiająca samopoczucie. Żywn. Żyw. Prawo Zdr. 2000, 9, 1, 115 - 120. 28. Kołłajtis-Dołowy A.: Nieprawidłowe poglądy o żywieniu. Pielęgniarstwo 2000. 1994, 4, 19 - 22. 29. Kotarbiński J.: Promocja produktów zdrowych. [W]: Czego Polak je za mało, czego za dużo? I Gdańskie Spotkania Lekarzy i Producentów Żywności POLFOOD 95, Gdańsk 1995, s. 93 - 97. 30. Kladna A., Kiedrowicz Z., Kładny J., Feruszewski R.: Zachowania zdrowotne dzieci. Cz. II: Struktura spożywania posiłków. Wyniki badań. Zdr. Publ. 1995, 106, 9 - 10, 223 - 224. 31. Kubiak S.: Czy promocja zdrowia może sprostać konkurencji reklamowej produk- tów, które zdrowiu nie służą bądź szkodzą. [W]: Czego Polak je za mało, czego za du- żo? I Gdańskie Spotkania Lekarzy i Producentów Żywności POLFOOD 95, Gdańsk 1995, s. 66 - 72. 32. Małachowska A., Ciok J.: Rola lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w promocji zdrowia na przykładzie poradnictwa żywieniowego. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1998,5,15,40-53. 33. Mikiel-Kostyra K.: Program promocji karmienia piersią w Polsce. Cz. I. Uzasadnienie programu i informacje wprowadzające. Ginek. Poi. 1992, 63, 10, 495 - 501. Cz. II. Analiza sytuacji karmienia piersią w Polsce. Ginek. Poi. 1993, 64, 1,1-8. Cz. III. Proponowane rozwiązania. Ginek. Poi. 1993, 64, 2, 53 - 61. 34. Mikiel-Kostyra K: Promocja karmienia piersią - „Szpital przyjazny dziecku". Nowa Med. 1995, 2, 4, 8. 35. Mikiel-Kostyra K.: Realizacja programu upowszechniania karmienia piersią. Nowa. Med. 1996, 3, 14, 19 - 21. 36. Mikiel Kostyra K: Postępy programu upowszechniania karmienia piersią. Med. Wie- ku Rozw. 1997, 1, 4, 627 - 634. 37. Mikiel-Kostyra K: Program Karmienia Piersią w Polsce - przykład systemowego roz- wiązania problemu zdrowia publicznego. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, 4, 65 - 77 (Su- plement). 38. Mikiel-Kostyra K: Ewaluacja w programie upowszechniania karmienia piersią. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 99 - 109. 39. Narojek L.: Zastosowanie skali Likerta do badania postaw względem żywienia w śro- dowisku robotniczym. Społeczne i psychologiczne uwarunkowania postaw. Żyw. Czł. Metab. 1994, 21, 2, 157 - 171. 71 40. Narojek L.: Społeczno - psychologiczne uwarunkowania postaw względem żywienia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 91 - 100. 41. Narojek L., Kirschner H.: Postawy dziewcząt względem żywienia. Uwarunkowania społeczne i psychologiczne postaw oraz ich związek z zachowaniami zdrowotnymi. Żyw. Czł. Metab. 1995, 22, 4, 313 - 326. 42. Narojek L.: Zachowania żywieniowe rodzin wielkomiejskich w nowej sytuacji spo- łeczno - ekonomicznej. Cz. I. Uwarunkowania wyboru podstawowych produktów w rodzinach warszawskich. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 3, 264 - 278. 43. Narojek L., Ostrowska A.: Zachowania żywieniowe rodzin wielkomiejskich w no- wej sytuacji społeczno - ekonomicznej. Cz. II. Motywacje towarzyszące zakupom żywności. Zwyczaje żywieniowe rodzin warszawskich. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 4, 437 - 448. 44. Narojek L.: Poziom wiedzy z zakresu żywienia kobiet z losowo wybranych rodzin war- szawskich. Żyw. Czł. Metab. 1998, 25, 2, 152 - 164. 45. Narojek L.: Zmiany w żywieniu dzieci szkolnych ze wsi lubelskiej po upływie ćwierć- wiecza. Med. Ogól. 1999, 3-4, 314 - 324. 46. Przysławski /., Duda G.: Sposób żywienia młodzieży szkolnej - badanie porównawcze - lata 80-te vs. 90-te. Probl. Hig., 2000, 69, 42 - 48. 47. Sakowicz-Stukan W.: Wektory zdrowego rynku. [W]: Czego Polak je za mało, czego za dużo? I Gdańskie Spotkania Lekarzy i Producentów Żywności POLFOOD 95, Gdańsk 1995, s. 73 - 77. 48. Smolińska-Theiss B.: Pedagogiczne problemy żywienia dzieci. Probl. Opiek. Wychów. 1991, 10, 457 - 463. 49. Smyłła B.: Przedmiot „Higiena żywieniowa sportowców" jako integralny składnik programu wychowania zdrowotnego. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopol- ska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15 VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 61 - 64. 50. Szostak-Węgierek D.: Zalecenia praktyczne dotyczące żywienia kobiet w okresie pro- kreacji. Żywn. Żyw. Zdr. 1998, 7, 1, 51 - 55. 51. Szponar L., Pachocka L., Turlejska H.: Problematyka żywienia i żywności w progra- mach szkoły podstawowej. Lider 1991, 9, 13 - 14. 52. Szponar L., Respondek W.: Jakość zdrowotna żywności i żywienia w promocji zdro- wia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1995, 2, 5 - 6, 40 - 52. 53. Szponar L., Stos' K.: Poziom wiadomości dzieci ze szkół podstawowych zamieszka- łych na wsi i w mieście o zasadach prawidłowego żywienia. Med. Ogólna 1995, 1, 152-154. 54. Szponar L., Stos K.: Poziom wiadomości o wymaganiach higienicznych i zasadach ra- cjonalnego żywienia wśród pracowników stołówek w szkołach podstawowych i przed- szkolach w Polsce. Żyw. Czł. Metab. 1997, 24, 4, 387 - 398. 72 55. SzponarL., Rychlik E., Kozłowska-Wojciechowska M., Bezpiańska-Oglęcka A., Anioła J.: Jakość zdrowotna żywności, sposób żywienia, edukacja żywieniowa - ważne pro- blemy zdrowia publicznego w Polsce. Żywn. Żyw. Zdr. 1998, 7, 1, 23 - 33. 56. Szponar L., Respondek W.: Zmniejszanie ryzyka chorób na tle wadliwego żywienia w promocji zdrowia. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis., War- szawa 1999, s. 217 - 237. 56. Uramowska-Zyto B.: Zachowania żywieniowe i edukacja żywieniowa z perspektywy socjologicznej. Prom. Zdr. Nauki SpoL Med. 1995, 2, 5 - 6, 53 - 64. 57. Uramowska-Zyto B., Kozłowska-Wojciechowska M., Jarosz A.: Rola programu eduka- cyjno - informacyjnego w kształtowaniu zachowań konsumenckich dotyczących wy- boru tłuszczów. Żyw. Czł. Metab. 1996, 23, 2, 128 - 148. 58. Uramowska-Zyto B., Kozłowska-Wojciechowska M.: Czy edukacja żywieniowa potrze- buje teorii? Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 17, 36 - 47. 59. Wajszczyk B., Charzewska /., Rogałska-Niedźwiedź M., Chabros E., Chojnowska Z.: Ocena skuteczności programu edukacji żywieniowej wśród dziewcząt w wieku pokwi- tania. Probl. Hig., 2000, 69, 22 - 29. 60. Wądołowska L., Cichoń R.: Częstość odchudzania się i zwyczaje żywieniowe młodzie- ży w wieku 14 - 15 lat. Probl. Hig., 2000, 69, 49 - 57. 61. Wądołowska L., Cichoń R.: Wpływ czynników środowiskowych na sposób żywienia młodzieży akademickiej. Żyw. Czł. Metab. 1996, 23, 1, 10 - 20. 62. Włodarczyk-Bisaga K: Zaburzone postawy i zachowania wobec odżywiania wśród uczniów szkół licealnych, studentek oraz robotnic. Post. Psych. Neurol. 1993, 2, 3, 271 - 296. 63. Woźnicka I., Migiełska-Wołyniec M.: Poziom wiedzy kobiet ze środowiska wiejskiego i miejskiego na temat karmienia naturalnego i pielęgnacji noworodka wraz z oceną opieki okołoporodowej. Med. Wiej. 1993, 28, 1, 33 - 38. 64. Woynarowska B., Pułtorak M., Wrocławska M., Wojciechowska A., Jodkowska M., Oblacińska A., Ostręga W: Projekt - Śniadanie w domu i posiłek w szkole. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1997.* 5. Edukacja do bezpieczeństwa, promocja bezpieczeństwa 1. Bara J., Śłiwińska A., Syska G, Siwieć G., Rogowska E.: Edukacja komunikacyjna przedszkolaków. Wychów. Przedsz. 1996, 49, 6, 356 - 369. 2. Cianciara D., Przewłocka T., Urban E.: Zachowania rodziców zapobiegające wypad- kom małych dzieci w domu i ich uwarunkowania. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med., 2000, 7, 18, 134 - 140. 3. Goniewicz M.: Znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy w miejscu wypadku komunikacyjnego wśród mieszkańców Lublina. Zdr. Publ. 1997, 107, 5 - 6, 95 - 99. 4. Goniewicz M.: Umiejętności udzielania pierwszej pomocy przez kierowców - bada- nia ankietowe. Wiad. Lek. 1998, 51, 3-4, 208 - 215. 73 5. Kaluta T.: Edukacja komunikacyjno-drogowa. Przewodnik po programie wychowa- nia w przedszkolu. Kuratorium Oświaty i Zespól Placówek Doskonalenia Nauczycie- li w Białymstoku, Białystok 1996.* 6. Karski J.B.: Promocja zdrowia a wypadki, urazy i zatrucia. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 120 - 147. 7. Klaus-Stańska D., Nowicka M.: Bezpieczeństwo dzieci. Scenariusze zajęć dla rodz- iców, nauczycieli. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 1999.* 8. Lachowski S.: Promocja zdrowia - rola i zadania w profilaktyce wypadków. Lider, Nowa Wieś - Wyd. spec. 1995, 22 - 24. 9. Lachowski S., Bujak E: Program edukacji dzieci w wiejskich szkołach podstawowych. Zasady udziału dzieci w pracach rodzinnego gospodarstwa rolnego. Instytut Medy- cyny Wsi, Lublin 2000*. 10. Lachowski S., Bujak E, Jastrzębska J., Zagórski J.: Ramowy program szkolenia uczniów klas VII-VIII szkół podstawowych w zakresie bezpieczeństwa i ergonomii pracy. Lider 1998, 3, 10 - 11 11. Makowska B.: Eksperymentalne zajęcia dla uczniów klasy I szkoły podstawowej z za- kresu udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. [W]: Wrona-Wolny W, Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14-15. VI. 1996, AWF Kraków 1998, s. 119-120. 12. Mazur J., Woynarowska B.: Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce. Wypadki i urazy. Wydz. Pedagog. Uniw. Warsz., Warszawa 1999. 13. Mazur J.: Promocja zdrowia a promocja bezpieczeństwa. Nowe tendencje zapobiega- nia urazom. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, supl. 1 do nr 4, 189 - 197. 14. Napora E.: Jak zapobiegać wypadkom wśród dzieci. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 6, 22 - 26. 15. Osińska H.: Zapobieganie wypadkom w działalności oświatowo - zdrowotnej stacji sanitarno-epidemiologicznych. [W]: Seminarium „Zapobieganie wypadkom i zatru- ciom". Wydaw. PZH, Warszawa 1996, s. 6 - 9. 16. Osińska H.: Zapobieganie wypadkom. Działalność oświatowo-zdrowotna stacji sani- tarno-epidemiologicznych. Monitor Zdr. 1997, 2, 24 - 27. ll.Panasiuk L., Szponar E.: Profilaktyka i pierwsza pomoc w ostrych zatruciach. [W]: Lachowski S. (red.): Promocja zdrowia w ponadpodstawowych szkołach rolniczych. Materiały z Konf. Nauk. - Szkol. Lublin 21-23. XI. 1994. Instytut Medycyny Wsi, Lu- blin 1995, s. 79 - 88. 18. Pawłowski P.: Program „Nieświadomość" czyli jak uniknąć urazów kręgosłupa wśród młodzieży. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 10 - 11,125 - 129. 19. Przysiężna B.: Bezpieczeństwo i higiena w świadomości pierwszoklasistów. Wychów. Przedsz. 1994, 47, 7, 434 - 437. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 74 20. Rytwiński K.: Rola oświaty zdrowotnej w zagrożeniach życia i zdrowia spowodowa- nych wypadkami zatruciami. [W]: Seminarium „Zapobieganie wypadkom i zatru- ciom". Wydaw. PZH, Warszawa 1996, s. 5 - 6. 6. Wychowanie prorodzinne, seksualne, zapobieganie HW/AIDS 6.1. Wychowanie prorodzinne - wybrane publikacje 1. Cichosz A.: W sprawie przygotowania młodzieży do życia w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 33, 4, 60 - 62. 2. Czubińska G: Poziom wiedzy, doświadczeń i wyobrażeń młodzieży licealnej o życiu rodzinnym i seksualnym. [W]: Stadniczenko S.L., Zemła A.M. (red.): Z myślą o dziecku i rodzinie. Konf. Nauk. Opole 6-7. VI. 1994. Uniw. Opolski, Opole 1995, s. 563 - 570. 4. Izdebska H.: Edukacja rodzinna a przygotowanie do życia w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów, (wkładka) 1991, 31, 6, 82 - 88. 5. Izdebski Z.: Wychowanie prorodzinne w reformowanej szkole. Probl. Rodź. 2000,40, 6,3-8. 6. Janiec S.: Pomoc rodzinie - instytucje, poradnie, edukacja prorodzinna i prozdrowot- na. Informacje podstawowe. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1996,1, 53 - 58. 7. Janowski M.: Przygotowanie do życia rodzinnego - implikacje teorii systemów ro- dzinnych. Edukacja. Studia. Badania. Innowacje. 2000, 2, 81 - 89. 8. Komorowska-Pudło M., Kowalczyk G: Program zajęć edukacyjnych z wychowania do życia w rodzinie „Pełnia" dla klas V - VI szkoły podstawowej. Probl. Opiek. Wy- chów. 1999, 39, 9, 2 - 16.* 9. Komas-Biela D.: Potrzeba wychowania seksualnego w rodzinie. Pielęgniarstwo 2000. 1994, 5, 15 - 16. 10. Kosińska E.: Ewaluacja postaw młodzieży wobec norm i wartości związanych z ży- ciem rodzinnym, zdrowotnym, społecznym pod wpływem zajęć szkolnych „Wycho- wanie do życia w rodzinie". Wydaw. Przemysłowe WEMA, Gdańsk 2000. 11. Król T.: Rola wychowawców i nauczycieli w oparciu o dokument „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie". Wychowawca 1997, 5, 46 - 47. 12. Król T.: Wychowanie do życia rodzinie w zreformowanej szkole. Probl. Opiek. Wy- chów. 1999, 39, 1, 9 - 13. 13. Król T., Maśnik K., Węglarczyk G.: Propozycje programów wychowania prorodzinne- go dla klas IV - VIII. Wychowawca 1997, 5, 17 - 30. 14. Kukułowicz T.: Czy przygotowanie do życia w rodzinie jest nadal potrzebne. Probl. Opiek. Wychów, (wkładka) 1991, 31, 2, 18 - 20. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 75 15. Kulik T. B., Szymona K.: Profilaktyka wychowania w rodzinie jako element promowa- nia zdrowia. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 60 - 63. 16. Maciocha-Toruń E.: Przygotowanie młodzieży do małżeństwa i rodzicielstwa w świe- tle badań. Słupskie Prace Humanistyczne 1997, 14b, 107 - 121. 17. Makowska /.: Refleksje na temat wychowania prorodzinnego. Probl. Opiek. Wy- chów. 1999, 39, 2, 11 - 16. 18. Mieczkowski R., Włostowska K.: Młodzież licealna o przygotowaniu do życia w mał- żeństwie i rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1997, 37, 2, 12 - 13. 19. Minister Edukacji Narodowej: Wychowanie prorodzinne. Wiedza o życiu seksual- nym człowieka - bibliografia. Wychowawca 1998, 3, 45 - 49. 20. Ostrowska K.: Obawy o zachowania aksjologiczne podstaw edukacji prorodzinnej. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1998, 2, 39 - 44. 21. Ozimek E., Jackowiak D.: Wychowanie do życia w rodzinie. Program nauczania dla klas gimnazjalnych. Probl. Opiek. Wychów. 1999, 39, 8, 4 - 13*. 22. Pawelski L.: Program pomocy „Starszy brat, starsza siostra". Probl. Opiek. Wychów. 1999, 39, 1, 20 - 21. 23. Pielka K: Uczniowie szkół średnich o swoich przyszłych małżeństwach. Probl. Rodź. 1997, 37, 1 - 2, 65 - 70. 24. Pomiankiewicz B.: Rola wychowania zdrowotnego w kształtowaniu zdrowia rodziny. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 29 - 34. 25. RyśM.: Rola rodziny w przygotowaniu dzieci i młodzieży do życia w małżeństwie i ro- dzinie. Studia nad Rodziną. 1998, 1, 33 - 45. 26. Ryś M.: Wychowanie do życia w rodzinie. Centrum Metodyczne Pomocy Psych. Pe- dag. MEN, Warszawa 1999. 27. Segiet W.: Szkoła jako inspirator wychowania w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 32, 2, 86 - 88. 28. Skomy Z.: Konsumpcyjny styl życia a wychowanie w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 33, 2, 18 - 24. 29. Slawiński S.: Koncepcja i realizacja alternatywnego programu przysposobienia do ży- cia w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1991, 31, 4, 50 - 57. 30. Twardowski A.: Wychowanie do życia w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 33, 7, 123 - 126. 31. Urbaniak A.: Wychowanie prorodzinne w szkole. Cz. 1. Nauczyciel - wychowawca. Wychowawca 1997, 5, 12 - 15. 32. Wenta K.: Studenci o swoim przygotowaniu do życia małżeńskiego. Probl. Rodź. 1997, 37, 1 - 2, 79 - 86. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 76 33. Wlostowska K.: Studenci o swoim przygotowaniu do życia w rodzinie. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 33, 7, 122 - 123. 6.2. Wychowanie seksualne 1. Augustyn J.: Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole. Wydaw. „M", Kraków 1998. 2. Augustyn /.: Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole. Paedagogia Christiana 1998, 2, 129 - 140. 3. Augustyn J.: Wychowanie seksualne i wolność. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i profilaktyki HIV/AIDS, tom 1. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 113 - 119. A.Augustyn J.: Integracja seksualna: przewodnik w poszukiwaniu i kształtowaniu własnej seksualności. Wydaw. WAM, Kraków 1998. 5. Bałachowicz 1: Jeszcze o edukacji seksualnej. Nowa Szk. 1993, 49, 9, 540 - 541. 6. Baran C, Balkowska B., Zarzeczna-Baran M.: Znajomość naturalnych metod regu- lacji poczęcia wśród młodzieży Gdyni. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 208 - 215. 7. Bartkowiak Z.: Temat zawsze aktualny - formy i metody wychowania seksualnego dzieci i młodzieży (sprawozdanie). Zdr. Psych. 1994, 35, 1-2, 182 - 184. 8. Beisert M.: Rozwojowe zachowania seksualne dziecka w wieku przedszkolnym. Probl. Rodź. 1997, 37, 3, 3 - 7. 9. Cendrowski Z., Trawińska M. i wsp.: Popularny słownik wychowania prorodzinnego i seksualnego. Agencja Promo - Lider, Warszawa 1996. 10. Chomczyk I., Sipowicz M., Sipowicz I.: Analiza anonimowych badań ankietowych uczniów klasy VII i VIII szkół podstawowych na temat wiedzy z zakresu życia płciowego człowieka. Suwał. Tow. Ginek. Biul. 1996, 5,18, 30 - 41 (supl.). 11. Chomczyńska-Miliszkiewicz M.: Modele szkolnej edukacji seksualnej. Kwart. Pedag. 1996,41,3-4,85-92. 12. Chomczyńska-Miliszkiewicz M.: Podróż w nieznane - o miłości, seksie i rodzinie. Scenariusze zajęć. WSiP, Warszawa 1997.* 13. Czechowski M.: Studenci kierunków pedagogicznych o potrzebie wychowania seksu- alnego młodzieży. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 4, 138 - 141. 14. Czerepaniak-Walczak M.: Świadomość matek w zakresie wychowania seksualnego. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 32, 5 - 6, 70 - 76. 15. Czubińska G: Poziom wiedzy, doświadczeń i wyobrażeń młodzieży licealnej o życiu rodzinnym i seksualnym. Probl. Rodź. 1993, 32, 5, 38 - 41. 16. Czubińska G.: Program edukacji seksualnej dla młodzieży: propozycja opolska. Probl. Rodź. 1996, 36, 6, 45 - 50. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 77 17. Deptuła-Karpińska C: Oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie edukacji seksual- nej w szkole. Lider 1998, 9, 11 - 13. 18. Dlugolęcka-Lach A., Tworkiewicz-Bieniaś G: Jak rozmawiać o życiu seksualnym człowieka. Propozycje metodyczne. Agencja Reklam. Wydaw. Foto - Kurier, Warszawa 1998.* 19. Dołowy A.: Poziom wiedzy seksuologicznej poborowych - badania porównawcze. Probl. Rodź. 1994, 34, 5, 27 - 32. 20. GodlewskiL: Seks, logika, język i metoda. Probl. Rodź. 1990, 29, 6, 32 - 37. 21. Godlewski I: Ramowe cele wychowania seksualnego. Kształtowanie akceptowanych postaci zachowania i czynniki ryzyka zachowań aspołecznych i antyspołecznych związanych z seksem. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i pro- filaktyki HIV/AIDS, tom 1. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 439 - 444. 22. Grodzki A.: Zapatrywania matek na edukację seksualną swoich dzieci. Probl. Rodź. 1992, 31, 2, 30 - 34., 23. GrunseitA.: Wpływ edukacji seksualnej i edukacji na temat HIV na zachowania sek- sualne młodzieży. Seksuologia 1998, 3 - 4, 4 - 48 (patrz także UNDP, Warszawa 1999). 24. Grzelak S.: Neutralnie czy skutecznie (Programy profilaktyczne). Remedium 2000, 93, 11, 10 - 12. (Opinie o programach wychowania seksualnego) 25. Grzelak S., Grzelak A.: Program „PION" - płciowość i odpowiedzialność nasto- latków. Wydaw. CODN, Warszawa 1995*. 26. Huszcz M.: Edukacja seksualna dzieci w wieku wczesnoszkolnym na przykładzie klasy trzeciej szkoły podstawowej. [W]: Izdebski Z: Wychowawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksualnych młodzieży. Tow. Rozwoju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992, s. 155 - 159. 27. Huszcz M.: Edukacja seksualna dziesięciolatków. Nowa Szk. 1992, 48, 1, 26 - 28. 28. Huszcz M.: Pierwsze pytania. Nowa Szk. 1992, 47, 2, 86 - 87 (edukacja seksualna). 29. Huszcz M.: Seks a religia. Nowa Szk. 1992, 48, 6, 344 - 345. 30. Huszcz M.: Wychowanie seksualne dzieci specjalnej troski w młodszym wieku szkol- nym. Wyższa Szkoła Pedag. Spec. Warszawa 1999. 31. Irzmańska A.: Wychowanie seksualne młodzieży jako element wychowania zdrowot- nego. [W]: Wrona-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996. AWF, Kraków 1998, s. 241 - 244. 32. Izdebski Z. (red.): Wychowawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksual- nych młodzieży. Tow. Rozwoju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992. 33. Izdebski Z.: Seksualizm dzieci i młodzieży w Polsce. Raport z badań WSP w Zielonej Górze, Zielona Góra 1992. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 78 34. Izdebski Z.: Zagadnienia prozdrowotne i seksualne młodzieży polskiej. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i profilaktyki HIV/AIDS, tom 1. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 239 - 248. 35. Izdebski Z.: Podstawy programowe wychowania seksualnego w szkole (wiedza o życiu seksualnym człowieka) w świetle Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i profi- laktyki HIV/AIDS, tom 2. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 497 - 520. 36. Izdebski Z., Jaczewski A.: Kocha. Lubi. Szanuje. Wychowanie do życia w rodzinie. Wydaw. Szkolne PWN, Warszawa 1999. 37. Jabłońska B.: Formy pracy z młodzieżą w wychowaniu seksualnym i procesie dojrze- wania do miłości. Lider 1995, 11, 12 - 14. 38. Jagieła J.: Komunikacja interpersonalna a wychowanie seksualne. Probl. Opiek. Wychów, (wkładka) 1990, 29, 7, 101 - 102. 39. Jundziłł E.: Kształtowanie postaw młodzieży wobec seksu, małżeństwa i rodziny. Probl. Rodź. 1997, 37,1 - 2, 51 - 56. 40. Juśkiewicz D.: Miłość w świadomości studentów. Probl. Rodź. 1997, 37,1 - 2, 75 - 78. 41. Kay L.E.: Seks wśród nastolatków. Metody promowania powściągliwości seksualnej. Med. Dypl. 1996, 5, 2, 146 - 158. 42. Klimek R.: Ciąża a wychowanie i nauczanie seksualne człowieka. Ginek. Poi. 1994, 65, 8, 462 - 465. 43. Kołodziej B.: Postawy wobec prokreacji osób podejmujących wychowanie dzieci i młodzieży w aspekcie płciowości. Rocz. Nauk Społ. 1997, 2, 79 - 104. 44. Korejwo B.: Uświadamianie seksualne dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Probl. Rodź. 1997, 37, 1 - 2, 57 - 64. 45. Kowalewska A.: Wybrane problemy związane z podejmowaniem życia seksualnego przez nastolatki. Lider 1998, 10, 19 - 20. 46. Kozakiewicz M.: Wychowanie seksualne na wielkim zakręcie. Probl. Rodź. 1993, 32, 4,14-16. 47. Kozakiewicz M.: U podstaw wychowania seksualnego. Seksuologia 1993, 5, 7 - 10. 48. Kozakiewicz M.: Wychowanie seksualne na tle zmian zachodzących w małżeństwie i rodzinie. Seksuologia 1993, 5, 15 - 16. 49. Kozakiewicz M.: Wychowanie seksualne i planowanie rodziny w Polsce. MOVEX, Warszawa 1997. 50. Kozakiewicz M.: Historia badań edukacji seksualnej w Polsce - dorobek, słabości, ocena metodologiczna. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji se- ksuologicznej i profilaktyki HIV/AIDS, tom 1. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 173 - 181. 51. Kozakiewicz M.: Problemy wychowania seksualnego, wprowadzenie wychowania se- 79 . ?>.?-'. ksualnego do szkól w krajach europejskich. [W]: Turos L. (red.): Pedagogika ogólna i subdyscypliny, Wydaw. Akad. Żak, Warszawa 1999, s. 346 - 356. 52. Kropińska L, Gozdowska E.: Realizacja programów edukacji seksualnej w szkołach ponad- podstawowych w aspekcie oczekiwań młodzieży. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol. Konf. Nauk. „Promocja zdrowia w edukacji", Rabka 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 251 - 260 (Patrz także Auxilum Sociale - Wsparcie Społeczne 1998, 3 - 4, 65 - 72). 53. Krakowski J.: Przygotowanie merytoryczne pedagogów do nauczania przedmiotu: wiedza o życiu seksualnym człowieka. Edukacja 1998, 2, 98 - 102. 54. Kultys J.A.: Postawy młodzieży wobec rozpoczynania współżycia seksualnego, wier- ności małżeńskiej oraz stosowania antykoncepcji - badania porównawcze. Probl. Rodź. 1991, 30, 2, 19 - 22. 55. Kultys J.A.: Poglądy i postawy młodzieży wobec wybranych dziedzin życia seksualne- go. Kult. Fiz. 1992, 46, 3 - 4, 18 - 21. 56. Kultys J.A.: Uświadamianie seksualne dzieci i młodzieży. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 31, 2, 22 - 23. 57. Kultys J.A.: Postawy młodzieży wobec rozpoczynania współżycia seksualnego, wier- ności małżeńskiej oraz stosowania antykoncepcji (badania porównawcze). Probl. Rodź. 1995, 35, 3, 39 - 42. 58. Kultys J.A.: Poziom uświadomienia seksualnego - inicjacja seksualna i antykoncepc- ja. Seksuologia 1996, 1, 21 - 34. 59. Kultys J.A., Komanecka-Mlodzikowska M.: Stan świadomości seksualnej słuchaczy Szkoły Policji w Słupsku (w dobie zagrożenia HIV/AIDS). Acta Sexuol. 1996, 2,1 - 2, 88 -120. 60. Kultys J.A.: Poglądy nauczycieli na wybrane dziedziny życia seksualnego oraz ich przygotowanie do prowadzenia wychowania seksualnego. Wydaw. Uczeln. WSP, Słupsk 1997. 61. Kultys J.A., Zosik J.: Stan wiedzy młodzieży na temat antykoncepcji w dobie HIV/AIDS. Seksuologia 1997, 5 - 6, 38 - 55. 62. Kultys J.A., Konstańczak S.: Moralne uwarunkowania poglądów i zachowań seksual- nych młodzieży wojskowej. Seksuologia 1998, 1 - 2, 14 - 39. 63. Kultys J.A., Kaszyński K.: Postawy wobec seksu mężczyzn odbywających zasadniczą służbę wojskową. Porównanie z lat 1978 - 1998. Probl. Rodź. 1999, 39, 5-6,11- 85. 64. Lew-Starowicz Z.: Wychowanie seksualne metodą prewencji w uzależnieniu od alko- holu. Probl. Alkoh. 1993, 40, 4, 7 - 8. 65. Lew-Starowicz Z.: Kilka uwag o wychowaniu seksualnym. Probl. Rodź. 1993, 32, 4, 11-13. 66. Lew-Starowicz Z.: System wartości seksualnych współczesnych Polaków. Prób Rodź. 1993, 32, 3, 32 - 36. 80 67. Lew-Starowicz Z., Szczerba K.: Nowoczesne wychowanie seksualne. Polska Oficyna Wydaw. BWG, Warszawa 1995. 68. Lew-Starowicz Z.: Wychowanie seksualne a prewencja HIV/AIDS. Probl. HIV i AIDS, 1995, 1, 1, 33 - 37. 69. Lew-Starowicz Z., Fijałkowska-Grabowska A.: Wychowanie seksualne w rodzinie według koncepcji Jaya Gale'a. Probl. Rodź. 1999, 39, 1, 26 - 36. 70. Lew-Starowicz Z.: Styl życia seksualnego a zdrowie. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia, Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 338 - 348. 71. Lisicki T., Wilk B.: Problematyka seksu w opiniach uczniów szkół podstawowych województwa gdańskiego. Lider 1996, 5, 9 - 12. 72. McDowellJ.: Mity edukacji seksualnej. Oficyna Wydaw. Vocatio, Warszawa 1999. 73. Markowska A.: Zagadnienia wychowania seksualnego w wybranych krajach. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 32, 2, 18 - 21. 74. Markowska A.: Wokół uzgodnień dotyczących wychowania seksualnego młodzieży na wybranych przykładach krajów Europy Zachodniej. [W]: Izdebski Z. (red.): Wychowawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksualnych młodzieży. Tow. Rozwoju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992, s. 133 - 139. 75. Mastalerz M.: Wiedza i wychowanie seksualne młodzieży. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 32, 7, 94 - 95. 76. Maślicka D.: Poglądy młodzieży na temat wczesnej inicjacji seksualnej. Probl. Opiek. Wychów, (wkładka) 1990, 30, 7, 102 - 106. 77. Michalski J.: Okres wielkiego niepokoju. O wychowaniu seksualnym w zrefor- mowanej szkole. Edukacja 1999, 2, 101 - 108. 78. Minczakiewicz E.: Edukacja seksualna młodzieży z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako wyraz dążeń do normalizacji życia osób niepełnosprawnych. Probl. Hig. 2000, 69, 322 - 334. 79. Ostasz L.: O edukacji w aspekcie życia seksualnego z punktu widzenia antropologii i psychologii. Probl. Rodź. 2000, 40, 5, 3 - 12. 80. Ostrowski K.: Postawy i oczekiwania mężczyzn wobec seksualności. Seksuologia 1993, 1, 12 - 17. 81. Ostrowski K.: Postawy i oczekiwania kobiet wobec seksualności. Seksuologia 1993,1, 18 - 23. 82. Pałczyński B., Cisło M.: Regulacja urodzeń wśród studentek - wiedza, poglądy, prak- tyka. Ginek. Poi. 1991, 2, (supl.), 419 - 423. 83. Paszek]., Paszek K.: Wychowanie seksualne w szkole. Nowa Szk. 1998, 5, 47 - 48. 84. Pawłowska R.: Dorastająca młodzież o swojej płciowości. Probl. Rodź. 1997, 37, 5 - 6, 55 - 58. 81 85. Pawtowska R., Jundziłl E.: Miłość i seks w percepcji uczniów. Wydaw. Uczeln. Bałtyckiej Wyższej Szkoły Humaist., Koszalin 1999. 86. Pikus S.: Kultura moralna jednostki i jej zachowania seksualne. Seksuologia 1998, 1 - 2, 3 - 13. 87. PoterM.: Edukacja seksualna w Wielkiej Brytanii. Probl. Rodź. 1998, 1, 23 - 26. 88. Rzepka /., Czok A.: Rola wychowania seksualnego w edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży. Wychów. Fiz. Zdr. 1996, 43, 4, 135 - 137. 89. Rzepka /.: Kilka uwag na temat edukacji seksuologicznej. [W]: Jopkiewicz A., Schejbal J. (red.): Zdrowie dzieci i młodzieży w aspekcie fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym. Kieleckie Tow. Nauk., Kielce 1998, s. 219 - 222. 90. Rzepka J.: Wskazania Kościoła Katolickiego w zakresie wychowania seksualnego w rodzinie i w szkole w świetle dokumentów. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia pro- rodzinnej edukacji seksuologicznej i profilaktyki HIV/AIDS, tom 2. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 521 - 539. 91. Sajdak S., Łukaszyk I., Ziętkowiak W: Ocena inicjacji seksualnej młodzieży w dobie obecnej. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 2, 177 - 183. 92. Sankiewicz K., Latoszewska W: Postawy wobec metod sterowania płodnością. Sek- suologia 1994, 4, 5 - 8. 93. Sieja K.: Seksoholizm - uzależnienie od seksu. Ginek. Prakt. 1998, 3, 27 - 30. 94. Sieja K., Leoński J., Bulsa M., Czaja-Bulsa G: Program wychowania seksualnego w Polsce na tle innych krajów europejskich. Ginek. Prakt. 2000, 8, 8, 36 - 40. 95. Sirko L, Poręba R.: Wpływ medycznej działalności edukacyjnej na stan wiedzy o ży- ciu płciowym człowieka i antykoncepcji młodzieży klas VII i VIII szkół podstawo- wych. Ginek. Poi. 1993, 64, 8, 380 - 383. 96. Skrzydlewski W.B.: Problematyka wychowania seksualnego młodzieży a religia. [W]: Izdebski Z. (red.): Wychowawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksualnych młodzieży. Tow. Rozwoju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992, s. 147 _ 154. 97. Szewczyk E.: Wychowanie erotyczno - seksualne w rodzinie: Konieczne, potrzebne czy zbędne? Probl. Rodź. 1997, 37, 3, 8 - 10. 98. Szwedowska V: Miłość i jej rodzaje w opiniach studentów. Opieka Wychów. Terap. 1993,3,29-31. 99. Szymańska D.: O nowym przedmiocie wiedza o życiu seksualnym człowieka. Roz- mowa z Teresą Król. Probl. Opiek. Wychów. 1998, 38, 8, 2 - 12. 100. Szymańska M.M., Woynarowska B., Mazur ].: Zachowania seksualne młodzieży w Polsce i ich zmiany w latach 1990 - 1998. Probl. Rodź. 2000, 40, 6, 8 - 17. 101. Tatarowicz J.: Uczeń „seksualny". Nowa Szk. 1996, 52, 7, 28 - 38. 102. Tatarowicz J.: O odtajnianiu i utajnianiu seksu młodzieży. Nowa Szk. 1996,52,6,20 - 26. 82 103. Teodorczyk B.: Co uczniowie chcą wiedzieć o seksie. Remedium 1993, 8, 17. 104. Tomza E.: Polskie Towarzystwo Seksuologiczne w sprawie aborcji i wychowania se- ksualnego. Probl. Rodź. 1993, 32, 1, 50 - 54. 105. Trawińska M.: Wychowanie prorodzinne i seksualne w szkole polskiej. Streszczenie raportu (mały raport) 1994/95. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicznej i profilaktyki HIV/AIDS, tom 1. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 77-85. 106. Wawryk I.: Uczniowie o wychowaniu seksualnym. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 32, 1, 12-15. 107. Wikarek B.: Potrzeba wychowania seksualnego (opinie słuchaczy policealnych szkół medycznych). Probl. Rodź. 2000, 40, 1, 16 - 20. 108. Wisłocka M.: Wychowanie człowieka do miłości. [W]: Izdebski Z. (red.): Wycho- wawcze, etyczne i społeczne problemy zachowań seksualnych młodzieży. Tow. Roz- woju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992, s. 141 - 146. 109. Wojciechowski M.: Erotyka w mediach w opinii uczniów klas ósmych. Opieka Wy- chów. Terapia 1997, 1, 39 - 43. 110. Woźniakowa E.T.: O wychowaniu seksualnym w rodzinach naturalistycznych. [W]: Izdebski Z. (red.): Wychowawcze etyczne i społeczne problemy zachowań seksual- nych młodzieży. Tow. Rozwoju Rodziny, Warszawa - Zielona Góra 1992, s. 165 -170. 111. Wróblewska W.: Nastoletnie matki w Polsce: przygotowanie do życia seksualnego. Probl. Rodź. 1992, 31, 3, 9 - 13. 112. Zajączkowski K.: Wychowanie seksualne w opinii młodzieży. Nowa Szk. 1997, 53, 4, 59 - 60. 113. Zięba A.: Achilles Erectus - czyli o seksualnych „powinnościach" pedagoga. Nowa Szk. 1994, 50, 1, 45 - 46. 6.3. Zapobieganie HIV/AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową 1. Baran C, Balkowska B., Zarzeczna-Baran M.: Znajomość problematyki AIDS wśród studentów medycyny. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 267 - 275. 2. Bartczuk A.: Wiedza o AIDS młodzieży i nauczycieli wybranych szkół wrocławskich w świetle badań ankietowych. Praca doktorska. AM we Wrocławiu, 1995. 3. Bartkowiak L., Miłosławska M.: Wiedza i postawa wobec AIDS pracowników wybra- nych laboratoriów medycznych. Diag. Laboratoryjna 1993, 29, 3, 283 - 288. 4. Baum M.: O AIDS w szkołach duńskich. Nowa Szk. 1992, 48, 1, 48 - 50. 5. Beniowski M., Karczmarz T., Sawaryn T., CzopikA., Ochocka B.: Postawy, wiedza i za- chowania pracowników służby zdrowia dotyczące HIV/AIDS w kontekście narażenia zawodowego na zakażenia krwiopochodne. Nowa Klin. 1996, 3, 2, 53 - 58. 6. Bieleć D., Patorska-Mach E., Rzeszkowska G.: Wiedza na temat AIDS w wybranych grupach ludności województwa lubelskiego. Przegl. Epid. 1993, 47, 3, 263 - 267. 83 7. Brył W, Borowska B.: Wiedza i postawy młodzieży wobec problemu AIDS. Probl. Med. Społ. 1997, 30, 239 - 243. 8. Chaliburda L, LitwiniukA.: AIDS w świadomości młodzieży akademickiej. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 78 - 79. 9. Chruściel T.L.: Postawy wobec AIDS. [W]: Kaflik I., Kubacka S., Sternalski S. (red.): AIDS: postawy wobec chorych i choroby. Materiały z Konf. Częstochowa 9. X. 1990. Częstochowa 1991. 10. Cianciara /.: AIDS -wiedza, świadomość i tolerancja. Problemy HIV i AIDS. 1999, 5, 2, 83 - 90. 11. Daniluk-Kula B., Gładysz A.: Ocena wiedzy i postaw młodzieży szkół podstawo- wych na temat zakażenia i zapobiegania HIV i AIDS. Wydaw. Poznańskie, Poznań 1998. 12. Doleżal M.: Profilaktyka zakażeń HIV i AIDS w świetle holistycznego systemu „Pro- mocja zdrowia". [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecz- nej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 34 - 39. 13. Drabik J., Wojciechowska J.: Postawy sportowców Gdańska wobec AIDS. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olszty- nie, Olsztyn 1995, s. 263. 14. Durańska T.: Młodzież szkolna wobec zagrożeń mających znamiona chorób społecz- nych - AIDS i narkomanii. Cz. I. Młodzież wobec HIV/AIDS. Zdr. Publ. 1999, 109, 2, 53 - 54. 15. Geletta K.: Wiedza o AIDS a antycypacja zachowań wobec chorego. Kwart. KARAN „Narkomanii - Nie" 1997, 15, 28 - 31. 16. Godwod-Sikorska C: Zachowania seksualne osób uzależnionych od substancji odu- rzających a ich wiedza na temat zakażeń HIV. Seksuologia 1993, 4, 15 - 20. 17. Grodzki A.: Problematyka AIDS w opinii uczniów i nauczycieli szkół podstawowych. Probl. Rodź. 1997, 37, 4, 30 - 34. 18. Gubała W: Odpowiedzialność za człowieka. Problemy moralne związane z AIDS. [W]: Kaflik I., Kubacka S., Sternalski S. (red.): AIDS. Postawy wobec chorych i cho- roby. Materiały z Konf. Częstochowa 9. X. 1990. Częstochowa 1991, s. 101 - 106. 19. Huk-Wieliczuk E., Popławska H.: Zainteresowanie młodzieży szkół średnich w Białej Podlaskiej - problem AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomo- ści społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 66 - 73. 20. Huk-Wieliczuk E., Popławska H: Postawy studentów AWF wobec HIV/AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Cen- trum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 84 - 85. 21. Huk-Wieliczuk E., Popławska H: Zainteresowanie młodzieży szkół średnich w Białej Podlaskiej problemem AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W: Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Pedagogiczne Oddział w Olsztynie, Olsztyn, 1995, s. 247 - 254. 84 22. Izdebski Z.: Zachowania prozdrowotne i seksualne w aspekcie HIV/AIDS w Polsce. Studio Poligr., Warszawa 1997. 23. Izdebski Z.: Wiedza, przekonania o HIV/AIDS w społeczeństwie polskim. Zachowa- nia seksualne. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa 2000. 24. Jankowska H.: Tematyka AIDS i edukacji seksualnej w Internecie. Seksuologia 1997, 3 - 4, 68 - 70. 25. Janus B., Charońska E., Szczepska M.: Poglądy młodzieży wobec zagrożenia HIV/AIDS. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa. Cz. 8a. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1993, s. 205 - 210. 26. Kaczanowska I.: Wiedza i postawy wobec HIV i AIDS młodzieży szkolnej w wieku 15 - 17 lat w Krakowie. Seksuologia 1995, 5 - 6, 59 - 70. 27. Kalita A.: Stosunek tarnowskiej młodzieży do chorych na AIDS. Probl. Opiek. Wy- chów. 1996, 36, 4, 27 - 28. 28. Kładna A., Kiedrowicz Z., Feruszewski R.: Świadomość problematyki AIDS wśród uczniów szkół średnich. Zdr. Publ. 1997, 107, 7, 143 - 146. 29. Kowalska M., Braczkowska B., Stęplewski Z.: Ocena wiedzy i postaw studentów IV roku Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w aspekcie przyszłego potencjalne- go zawodowego narażenia na zakażenie wirusem HIV. Zdr. Publ. 1999,109, 2, 65 - 70. 30. Kotlicka /.; Edukacja psychoseksualna w szkole - profilaktyka AIDS. Fund. „Bene Vobis", Warszawa 1995. 31. Kozakiewicz M.: Wychowawcze aspekty strachu przed AIDS z perspektywy europej- skiej. Kwart. Pedag. 1990, 35, 2, 59 - 68. 32. Kozielec T., Rotter L, Karakiewicz B.: Znajomość wybranych zagadnień dotyczących HIV/AIDS wśród młodzieży szkół średnich. Zdr. Publ. 2000,110, 7 - 8, 263 - 266. 33. Kultys JA.: Moralne problemy zachowań seksualnych młodzieży w dobie HIV/AIDS. Seksuologia 1997, 3 - 4, 5 - 49. 34. Kultys JA., ŻabikA.: Inicjacja seksualna młodzieży oraz stosowanie antykoncepcji w dobie zagrożenia HIV/AIDS wśród uczniów słupskich szkół ponadpodstawowych. Seksuologia 1997, 3 - 4, 50 - 63. 35. Kultys J.A., Krupa H.: Miłość i seks w poglądach młodzieży w dobie HIV/AIDS. Se- ksuologia 1998, 3 - 4, 49 - 67. 36. Kultys J.A., Naprawska E.: Stan wiedzy o antykoncepcji wśród uczniów słupskich szkół ponadpodstawowych w dobie zagrożenia HIV/AIDS. Seksuologia 1998, 5 - 6, 21 - 37. 37. Kultys J.A., Pólczyński R: Poziom świadomości seksualnej i wiedzy na temat HIV/AIDS wśród słuchaczy szkoły policji w ramach kursów aplikanckich w Słupsku. Seksuologia 1998, 5 - 6, 38 - 53. 38. Kwiatkowski K.: Program prewencji HIV/AIDS i innych chorób przenoszonych dro- gą płciową pośród osób prostytuujących się (TA DA - Warszawa). Seksuologia 1998, 5 - 6, 54 - 62. 85 39. Lew-Starowicz Z.: Wychowanie seksualne a prewencja HIV/AIDS. Probl. HIV i AIDS. 1995, 1, 1, 33 - 38. 40. Lintowska A.: AIDS w świadomości grup młodzieżowych. [W]: Czaplicki Z., Muzy- ka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdro- wotnej, Olsztyn 1995, s. 46 - 51. 41. MachelH.: Studentki pedagogiki wobec AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 80 - 83. 42. Makarewicz W, Kędziora K., Nosowicz J., Mionskowska L.: Seksualność i obyczajo- wość młodzieży akademickiej w dobie HIV/AIDS. Seksuologia 1995, 3 - 4, 34 - 41. 43. Medyński M.: Szkolenie uczniów w zagadnieniach dotyczących HIV/AIDS. [W]: HIV/AIDS aspekty medyczne i społeczne. Materiały z Konf. Nauk. Uniwersytetów Gdańskiego i Yale, AM w Gdańsku, 23. III. 1993. Gdańsk 1995, s. 125 - 127. 44. Mędrela-Kuder E., Kantor-Noga M.: Wiedza o AIDS w opinii młodzieży szkolnej. Wy- chów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 4, 142 - 146. 45. Moritz /.: Pedagogiczne aspekty stosunku do dziecka chorego na AIDS w rodzinie. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 117 - 120. 46. Nowakiewicz M., Zabielski S., SańcuckiJ.: Niektóre aspekty wychowania zdrowotnego w zapobieganiu kile i rzeżączce u żołnierzy. Lek. Wojsk. 1991, 67, 7-8, 419 - 423. 47. Orzeszyna-Gumiennik M.: Promowanie wśród młodych ludzi korzystnych zachowań zdrowotnych zapobiegających zakażeniom HIV/AIDS. Pielęgniarstwo 2000. 1995, 4, 15 - 18. 48. Pętycz B.: Co maturzysta powinien wiedzieć o AIDS? WSiP, Warszawa 1991. 49. Pisarska A., Ostaszewski K., Sempruch K.: Ewaluacja szkoleń pracowników oświaty w zakresie HIV/AIDS. Probl. HIV i AIDS, 1999, 5, 1, 9 - 18. 50. Przewodnik do tworzenia programów promocji zdrowia ukierunkowanych na zwal- czanie i zapobieganie HIV/AIDS. Krajowe Biuro Koordynacyjne ds. Zapobiegania AIDS, Warszawa 1995. 51. PyzikM., Rodziewicz-Gruhn /.: Nauczyciel wychowania fizycznego wobec AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Cen- trum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, 25, 92 - 99. 52. Radecka K.: AIDS a postawy zdrowotne społeczeństwa wiejskiego. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 253 - 258. 53. Rzepka J., Zdunkiewicz L.: Poziom wiedzy o AIDS studentów wyższych uczelni Kato- wic. Probl. Rodź. 1990, 29, 5, 12 - 18. 54. Rzepka /., Zdunkiewicz L., Andelova S.: Młodzież i nauczyciele o AIDS. Probl. Opiek. Wychów. 1991, 30, 8, 124 - 126. 86 55. Rzepka J., Zdunkiewicz L.: Wiedza nauczycieli o AIDS. Probl. Rodź. 1991, 30, 5, 38 - 42. 56. Rzepka L, Zdunkiewicz L., Andelova S.: Wiedza o AIDS najstarszych uczniów szkól ponadpodstawowych w Katowicach i w Ostrawie. Probl. Rodź. 1991, 30, 6, 39 - 42. 57. Rzepka J., CzokA.: Wiedza o AIDS uczniów kończących szkolę podstawową. Probl. Rodź. 1993, 32, 4, 21 - 24. 58. Rzepka /., Czok A.: Wiedza o AIDS uczniów ostatnich klas szkól ponadpodstawo- wych. Probl. Rodź. 1994, 34, 1, 27 - 32. 59. Rzepka J., Czok A.: Poziom wiedzy o AIDS studentów wyższych uczelni Katowic - cztery lata później. Probl. Rodź. 1994, 34, 5, 33 - 38. 60. Rzepka J., CzokA.: Młodzież o AIDS. Wiedza, poglądy, postawy. Zdr. Publ. 1997, 107, 7, 139 - 142. 61. Sokoluk W. (red.): Działania wśród młodzieży. Podręcznik szkoleniowy nt. profilak- tyki AIDS. Federacja Stowarzyszeń CK i CP, Światowa Organizacja Skautów, War- szawa 1994.* 62. Szkolna edukacja zdrowotna ukierunkowana na zapobieganie AIDS i innym choro- bom przenoszonym drogą płciową. Krajowe Biuro Koordynacyjne ds. Zapobiegania AIDS, Warszawa 1995.* 63. Szwedowska V: Uczymy się żyć z chorymi na AIDS. Opieka Wychów. Terapia 1992, 2, 34 - 35. 64. Szymańska MM., Woynarowska B., Pułtorak M., Wojciechowska A.: Poziom wiedzy i postawy młodzieży szkolnej wobec HIV/ AIDS w Polsce. Probl. Rodź. 1992, 31, 2, 35 - 39. 65. Szymańska M.M., Woynarowska B., Pułtorak M., Wojciechowska A.: Poziom wiedzy i postawy młodzieży szkolnej wobec AIDS w Polsce. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 31, 3, 41 - 46. 66. Szymańska M.M., Woynarowska B., Pułtorak M., Wojciechowska A.: Wiedza i źródła informacji o HIV/AIDS u młodzieży szkolnej w Polsce. Zdr. Publ. 1992, 103, 10, 491 _ 494. 67. Szymańska MM., Woynarowska B., Pułtorak M., Wojciechowska A.: Postawy uczniów wobec HIV/AIDS i niektóre zachowania związane z AIDS. Zdr. Publ. 1992,103,10, 500 - 508. 68. Szymańska M.M.: Wiedza i postawy młodzieży wobec HIV/AIDS. Probl. Opiek. Wy- chów. 1996, 36, 4, 29 - 31. 69. Szymańska M.M.: Wiedza i postawy młodzieży wobec HIV/AIDS. Probl. Rodź. 1997, 37, 1 - 2, 71 - 74. 70. Szymborski J., Rytwiński K., Supranowicz R: Założenia szkolnego programu edu- kacyjnego na temat HIV/AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 87 w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 74 - 77. 71. Szyszko-Bohusz A.: Pedagogiczne aspekty w profilaktyce AIDS. [W]: AIDS proble- mem zdrowotnym i wychowawczym. IV Konf. Nauk., Kraków 11-12. V. 1990. Kra- ków 1990, s. 175 - 185. 72. Tomaszek E., Kurkowski /.: Młodzież wobec oświaty zdrowotnej i AIDS. Oświata Zdr. 1993, 54, 3 - 13. 73. Witkowski L.: Kwadratura aksjologiczna AIDS w pedagogice. Rocz. Pedag. 1994, 17, 7-12. 74. Wojciechowska /.: Świadomość choroby AIDS wśród młodzieży. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): AIDS w świadomości społecznej. Olsztyńskie Centrum Edukacji Zdrowotnej, Olsztyn 1995, s. 43 - 45. 75. Wojciechowska J.: Młodzież szkół wiejskich i miejskich a problem HIV/AIDS. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 239 - 246. 76. Wojciechowska /.: Edukacja prozdrowotna a postawy aresztowanych zarażonych wi- rusem HIV. Lider 1998, 10, 21 - 22. 77. Woynarowska B., Szymańska M.M., Mazur J.: Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce. Wiedza i przekonania o HIV/ AIDS. Zachowania seksualne. Wydz. Pedagog. Uniw. Warszawskiego, Warszawa 1999. 78. Woynarowska B., Szymańska M.M., Mazur /.: Wiedza młodzieży o HIV/AIDS i jej zmiany w latach 1990 - 1998. Probl. HIV i AIDS 2000, 6, 1, 17 - 23. 79. Woynarowska B., Szymańska M.M., Mazur J.: Źródła wiedzy o HIV/AIDS, potrzeby młodzieży w tym zakresie i udział szkoły w ich zaspokajaniu. Probl. HIV i AIDS 2000, 6, 1, 25 - 29. 80. Woynarowska B., Szymańska M.M., Mazur J.: Przekonania młodzieży o HIV/AIDS i ich zmiany w latach 1990 - 1998. Probl. HIV i AIDS 2000, 6, 2, 87 - 92. 81. Zapobieganie HIV/AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową. Edukacja mło- dzieży szkolnej. 1. Podręcznik dla nauczycieli. 2. Ćwiczenia. 3. Podręcznik dla twór- ców programu edukacyjnego. Wersja polska: Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Krajowe Biuro Koordynacyjne ds. Zapobiegania AIDS, 1999*. 7. Kształtowanie umiejętności życiowych (psychospołecznych) 1. BallardR.: Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne). Program profilaktyczny dla młodzieży. Agencja Informacji Użytkowej MEN, Warszawa 1995, 1997*. 2. Baranowicz K.: Naucz się mówić nie. Res Polona, Łódź 1996. 3. Barciński Z., Maciejewski Z.P., Nizio N., WojcikJ.: Metody aktywizujące w katechezie. Wydaw. Klanza, Lublin, część I, 1998, część II. 1999. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 88 4. Baum M.: Jak dzieci radzą sobie ze stresem? Edukacja i Dialog 1992, 8,11 - 14. 5. Beisert M.: Porozumiewanie się ludzi - sztuka czy umiejętność? Wychów. Przedsz. 1990, 43, 1, 3 - 10. 6. Benisz M.: Holistyczna filozofia życia jako profilaktyka antystresowa. Wychów. Fiz. Sport 2000, 44, 3, 91 - 100. 7. Bielecki W: Samoocena stanu zdrowia a stres. Psychosocjologiczne determinanty co- dziennego funkcjonowania. Zdr. Publ. 1998, 108, 10, 405 - 409. 8. Bińczycka /.: Sposoby rozwiązywania sytuacji konfliktowych między dorosłymi i dziećmi. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 1, 11 - 13. 9. Bodanko A.: Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilaktyczno- edukacyjnymi. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 1999. 10. Borecka-Biemat D.: Poziom samooceny a zachowania agresywne w trudnej sytuacji społecznej interakcji. Psychol. Wychów. 1997, 40, 3, 233 - 241. 11. Borecka-Biernat D.: Poziom samooceny a zachowanie nieśmiałe młodzieży w sytuacji ekspozycji społecznej. Zdr. Psych. 1998, 39,1 - 2, 68 - 83. 12. Bowket S.: Wyobraź sobie, że... Ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie uczniów. WSiP, Warszawa 2000. 13. Chomczyńska-Miliszkiewicz M., Pankowska D.: Polubić szkołę. Propozycje ćwiczeń grupowych do pracy z klasą. WSiP, Warszawa 1995*. 14. Davis M. H.: Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańskie Wydaw. Psychol., Gdańsk 1999. 15. Deptuła M.: Szansę rozwoju psychospołecznego w zmieniającej się szkole. WSP, Byd- goszcz 1997. 16. Dworzańska M.: Kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych wśród dzieci i młodzieży. [W]: Kosętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogolnopol. Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji (Rabka 15 - 16. XI. 1998.), Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 73 - 88. 17. Frydel Z.: Czego powinna uczyć szkoła? Refleksje nauczyciela. Nowa Szk. 1996, 9,12 - 14. (Kształtowanie postaw życiowych uczniów). 18. Garstka T., Marszałek J.: Nauczyciel na starcie. Wydaw. CODN, Warszawa 2000 (roz- wijanie umiejętności życiowych u uczniów i początkujących nauczycieli)*. 19. Górna R.: Geneza założenia oraz modele programów psychoedukacyjnych. Postępy Psych. Neurol. 1997, 6 (supl. 2), 61 - 70. 20. Grochowska N.: Lekcje wychowawcze. Program edukacji psychologicznej dla klas IV - VI. Wydaw. Seventh Sea, Warszawa 2000*. 21. Gruszkowska M.: Stres egzaminacyjny u studentek pedagogiki. Strategie radzenia so- bie ze stresem. Psychol. Wychów. 2000, 43, 1, 26 - 35. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 89 22. Hamer H.: Asertywność, skuteczność w porozumiewaniu się. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 35, 5 (wkładka), 6-8. 23. Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. Centrum Edukacji Medycznej, War- szawa 1998. 24. Heszen-Niejodek I.: Radzenie sobie z konfrontacją stresową. Nowiny Psychol. 1991,1 - 2,13 - 26. 25. Horecka I., Slepowrońska D.: Warsztaty doskonalenia komunikacji międzyludzkiej i ekspresji twórczej. Lider 1998, 4, 11 - 15. 26. Hryniewicka A.: O kształtowaniu twórczej postawy człowieka. Med. Dydakt. Wychów. 1996, 28, 3 - 4, 66 - 71. 27. Jachimska M.: Grupa bawi się i pracuje. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicz- nych. Oficyna Wydaw. Unus, Wałbrzych 1994. 28. Jakubowska U.: Porozumiewanie się na lekcjach. Umiejętności komunikacyjne nau- czycieli. Psychol. Wychów. 1994, 37, 3, 224 - 234*. 29. Jałocho M.: Koss - od zdrowych relacji w szkole do zdrowego społeczeństwa. Reme- dium 1996, 7, 9 - 10. 30. Jedliński K.: Jak słuchać. Remedium 1996, 6, 30 - 31. 31. Kawecki M.J.: Studium umiejętności kierowania i samorozwoju. Lider 1993,11, 24 - 27. 32. Kawecki M.J.: Edukacja alternatywna. Warsztaty samorozwoju. Lider 1994,10, 4-8. 33. Kędzior-Niczyporuk E.: Wprowadzenie do pedagogiki zabawy: Wybór tekstów druko- wanych w „Kropli" w latach 1992 - 1994. Wydaw. Klanza, Lublin 1998. 34. Korolowicz A., Mielcarek D.: Trening antystresowy dla maturzystów. Probl. Opiek. Wychów. 1993, 32, 3, 42 - 45. 36. Kosińska-Dec K., Jelonkiewicz L: Poczucie koherencji a style radzenia sobie. Psychol. Wychów. 1997, 40, 3, 217 - 225. 37. Kossewska J.: Młodzież studiująca i stres: problemy stresotwórcze i sposoby radzenia sobie ze stresem. Rocz. Komisji Nauk Pedag. 1995, 48, 115 - 129. 38. Kotlicka J.: Program „Nie dotykaj mnie, kiedy mówię nie". Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 10, 15 - 16. 39. Król-Fijewska M.: Radzę sobie w trudnych sytuacjach. Instytut Psychologii i Trzeźwo- ści, Warszawa 1992, (PARPA, PZiT, PTP, Warszawa 1994)*. 40. Król-Fijewska M., Fijewski E: Przewodnik do realizacji zajęć psychologicznych „Na- sze spotkania". Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa 1992*. 41. KrólakE.: Asertywne komunikaty niewerbalne. Remedium 1997, 1, 24 - 25. 42. Kulmatycki L.: Ćwiczenia relaksacyjne. Praktyczne techniki antystresowe dla dzieci i młodzieży. Agencja Promo - Lider, Warszawa 1995. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 90 43. Leary M.: Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Gdańskie Wy- daw. Psycholog., Gdańsk 2000. 44. Laguna M.: Budować obraz siebie. Badania nad obrazem siebie studentów kształco- nych metodami aktywizującymi. Redakcja Wydaw. KUL, Lublin 1996. 45. Laguna M.: Zmiany obrazu siebie pod wpływem oddziaływań o charakterze eduka- cyjnym. Psychol. Wychów. 1996, 39, 5, 402 - 407. 46. Makowska Z.: Indywidualne strategie radzenia sobie ze stresem. Uwarunkowania strategii stosowanych w związku z pracą i ocena ich skuteczności. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1996, 3, 8 - 9, 59 - 71. 47. Maksymowska E., Wojna A.: Program wspierania w rozwoju. Remedium 1997, 11, 28-31. 48. Meder J., Sawicka M., Wachowiak O.: Trening umiejętności społecznych - doświad- czenia własne. Post. Psychiat. Neurol. 1993, 2, 4, 401 - 406. 49. Meder J., Orzechowska Z., Sawicka M., Wachowiak O.: Trening podstawowych umie- jętności prowadzenia rozmowy i rozwiązywania sytuacji trudnych - zarys tematu. Post. Psychiat. Neurol. 1993, 2, 4, 407 - 414. 50. Melłibruda L.: Komunikacja interpersonalna. Remedium Cz. I. 1998, 12, 21 - 24; Cz. II. 1999, 1, 21 - 24. 51. Melłibruda L.: Zarządzanie zmianą. Remedium 2000, 3, 6 - 10. 52. Melłibruda L.: Wybaczanie i zdrowie. Remedium 2000, 11, 8 - 9. 53. Mika S.: O różnych drogach samodoskonalenia. WSiP, Warszawa 1992. 54. Miller R.S.: Niepewność i zakłopotanie. O pokonywaniu niechcianych uczuć. Gdań- skie Wydaw. Psychol, Gdańsk 2000. 55. Nencka E.: Trening twórczości. Podręcznik dla psychologów, pedagogów i nauczycie- li. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 1998. 56. Okulicz-Kozaryn K.: Próba pomiaru umiejętności odpierania presji społecznej kwe- stionariuszem „PAD". Alkoh. Narkom. 1995, 2, 98 - 109. 57. Pachociński R.: Nauczyć rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji. Nowe w Szkole 1998 - 99, 6, 7 - 10. 58. Płotka A., Osmoła A.: Umiejętności radzenia sobie ze stresem w środowisku mło- dzieży szkolnej. Probl. Pielęg. 1997, 1 - 2, 93 - 105. 59. Poprawa R.: Asertywność. Co to jest i jak to w sobie rozwijać? Promotor Zdrowia w Szkole, 1999, 3, 4 - 22; 24-25*. 60. Potocka-Distel M.: Zdolności komunikacyjne dziecka a pełnienie roli ucznia. Wy- chów. Przedsz. 1990, 43, 1, 11 - 17. 61. Pufal-Struzik I.: Zagrożenia odczuwane przez młodzież i radzenie sobie w praktycz- nych sytuacjach problemowych. Psychol. Wychów. 1997, 40, 4, 338 - 343. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 91 62. Pufal-Struzik I.: Percepcja zagrożeń i poziom stresu a możliwości młodzieży w zakre- sie twórczego radzenia sobie z problemami. Zdr. Psych. 1997, 38, 3 - 4, 63 - 69. 63. Ryłke H.: Mediacje uczniowskie. Remedium 1994, 2, 25 - 27 (Edukacja wybranych uczniów do pełnienia roli mediatorów szkolnych konfliktów; etapy mediacji). 64. Rylke H., GutJ.: Program autorski „Sposób życia" - Program I Społecznego Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie. [W]: Więckowski S. (red.): Szkoły dialogu. Sto- łeczne Wydaw. Oświatowe, Warszawa 1993, s. 105 - 114*. 65. Rylke H.: Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli? WSiP, Warszawa 1999. 66. Sadowska E.: Lekcje wychowawcze. Program edukacji psychologiczej dla gimna- zjum. Wydaw. Seventh Sea, Warszawa 2000*. 67. Sajewicz E: Asertywność - umiejętność bycia sobą. Skalpel 1996, 6, 1, 84 - 90. 68. Seligman M.: Optymistyczne dziecko. Jak wychować dzieci, aby nauczyć je optymizmu i dawania sobie ze wszystkim rady. Wydaw. Media Rodzina of Poznań, Poznań 1995*. 69. SękH. (red.): Twórczość i kompetencje życiowe a zdrowie psychiczne. Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 1991. 70. Sęk H.: Procesy twórczego zmagania się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi a zdrowie psychiczne. [W:] Sęk H. (red.): Twórczość i kompetencje życiowe a zdro- wie psychiczne. Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 1991, s. 30 - 41. 71. Sęk K, Ścigała L: Stres i radzenie sobie w modelu salutogenetycznym. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1996, 3, 8 - 9, 21 - 33. 71. Sikorski W.: Samoocena indywidualnych umiejętności a wpływ presji grupy. Opieka Wychów. Terapia 1994, 3, 34 - 36. 72. Sikorski W.: Kształtowanie postaw prospołecznych uczniów jako wariant „nauczania wychowującego". Opieka Wychów. Terapia 1997, 4, 22 - 26. 73. Stephan WG., Stephan C.W.: Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji. Gdańskie Wydaw. Psychol., Gdańsk 2000. 74. Stojanowska E.: Atrakcyjność optymizmu i pesymizmu zdrowotnego u studentów. Psychol. Wychów. 1999, 42, 2, 120 - 133. 75. Szewczyk L. (red.): Radzenie sobie i pomoc innym w zdrowiu i chorobie. Wydaw. Neurocentrum, Lublin 1997. 76. SzmidtK. J.: Poza nudą i lekiem. Psychodydaktyczne zasady prowadzenia zajęć twór- czych. Remedium 1997, 9, 24 - 26. 77. Taradejna D.: Drama w edukacji promującej zdrowie. Sztuka Leczenia 1998, 4, 1, 111-119. 78. TemlK: Relaks w nauczaniu. WSiP, Warszawa 1997*. 79. Tkaczyk L.: Komunikacja niewerbalna. Postawa, mimika, gest. Wydaw. Astrum, Wrocław 1996. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 92 80. Tucholska S.: Jak dzieci radzą sobie ze stresem. Probl. Opiek. Wychów. 1998, 38, 1, 12-13. 81. Tyszka T.: Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańskie Wy- daw. Psychol., Gdańsk 2000. 82. Weare K.: Bądź asertywny. Darz szacunkiem innych i pozyskaj ich szacunek. Lider 1992, 5, 20 - 21. 83. Weare K.: Relacje między ludźmi a poczucie własnej wartości. Lider 1992, 9, 21 - 23. 84. Weston D.C., Weston M.S.: Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących cha- rakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka. Prószyński i Ska, Warszawa 2000. 85. Węgrzecka-Giluń N.: Do nich należy decyzja. Remedium 1996, 3, 14 - 15 (program edukacyjny „Opiekun" - dawanie i przyjmowanie wsparcia)*. 86. Wiech W: Scenariusz programu zajęć z profilaktyki wychowawczej „Uwierzmy w sie- bie". Lider 2000, 3, 21 - 24*. 87. Wolniewicz-Grzelak B., Nowakowska A.: Trzy koła. Propozycje dla wychowawców klas. Zeszyt 1 i 2. Fundacja Wychowawców i Młodzieży „Prom", Warszawa 2000* 88. Woydyłło E.: Zgoda na siebie: psycholog o uzależnieniach. Wydaw. Świat Książki, Warszawa 1999. 89. Zaborowski Z.: Zachowania konstruktywne i destruktywne wobec siebie samego. Ruch Pedag. 1991, 33, 3-4, 102 - 109. 90. Zimbardo P.G.: Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa 2000. 91. Żwirblińska A.: Kształtowanie postaw tolerancji poprzez wychowanie integracyjne w programie „Odkrywcy Nieznanego Świata". Szkoła Spec. 2000, 61,2-3,132 - 134. 8. Profilaktyka zachowań problemowych - używania substancji psychoaktywnych i przemocy 8.1. Zagadnienia ogólne, zapobieganie narkomanii 1. Bartkowiak Z.: Problemy prewencji narkomanii i lekomanii wśród dzieci i młodzie- ży. Zdr. Psych. 1998, 39, 1 - 2, 106 - 119. 2. Bodanko A. (red.): Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilak- tyczno - edukacyjnymi. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 1999. 3. Bobrowski K., Borucka A., Wolniewicz-Grzelak B.: Program - kurs. Profilaktyka uza- leżnień w szkole humanistycznej. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1991. 4. Borucka A., Okulicz-Kozaryn K., Ostaszewski K., Pisarska A., Bobrowski K.: Kurs „Współczesna profilaktyka uzależnień." Prac. Profilaktyki Młodzieżowej „Pro - M." Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1997. ' Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 93 5. BraunekA., Gałecka E., Olesińska U., Majewska-Brzyska K.: Środowiskowe progra- my profilaktyczno - wychowawcze dla młodzieży gimnazjalnej. Probl. Porad. Psych. Pedag. 2000, 2, 58 - 96. 6. Bronowski R: Środowiskowy program profilaktyki uzależnień. Propozycja oceny sku- teczności. Alkoh. Narkom. 1995, 2, 87 - 94. 7. Cekiera C: Społeczeństwo a narkomania i AIDS. Ocena dotychczasowych działań profilaktycznych. Opieka Wychów. Terapia 1991, 3 - 4, 23 - 26. 8. Cekiera C: Psycho-profilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależ- nionych. Probl. Opiek. Wychów. 1999, 39, 2, 44 - 46. 9. Deptuła M.: Opinie dzieci i rodziców o programie: „Spójrz inaczej". Probl. Opiek. Wychów. 1997, 37, 8, 12 - 17. 10. Deptuła M.: Ocena znaczenia programu wychowawczo-profilaktycznego „Spójrz ina- czej" dla rozwoju społecznego dzieci w klasach I - III. [W]: Kaja W. B. (red.): Wspo- maganie rozwoju, psychostymulacja i psychokreacja. WSP, Bydgoszcz 1994 t. 1, s. 392 - 409. 11. Deptuła M.: Wczesna profilaktyka uzależnień w grupach dzieci i młodzieży - potrze- by społeczne i zadania pedagogów. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w je- go egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 243 - 256. 12. Gacek M.: Postawy młodzieży szkół podstawowych wobec uzależnień i profilaktyki na tle prezentowanej wiedzy o szkodliwości wybranych środków. Lider 1997, 10, 11. 13. Gacek M.: Rozpowszechnianie substancji psychoaktywnych wśród młodzieży gimna- zjalnej w Krakowie - Nowej Hucie. Probl. Hig., 2000, 69, 129 - 133. 14. GaśZ.B.: Profilaktyka uzależnień. WSiP, Warszawa 1993. 15. GaśZ.B.: Uzależnienia. Skuteczność programów profilaktycznych. WSiP, Warszawa 1994. 16. GaśZ.B.: Rola wychowawcy w profilaktyce uzależnień. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 10, 2-3. 17. GrzelakJ., Wolniewicz-Grzełak B.: Ocena efektywności programów profilaktycznych. Perspektywa metodologiczna. Alkoh. Narkom. 1993, 13, 70 - 112. 18. Hanusz M.: Narkomania zaprzeczeniem zdrowego stylu życia - zagrożenia HIV/AIDS. [W]: Rzepka J. (red.): Zagadnienia prorodzinnej edukacji seksuologicz- nej i profilaktyki HIWAIDS, t. 2. Studio Wydaw. AGAT, Katowice 1998, s. 569 - 574. 19. Hawkins J. D., Nederhood B.: Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych. Nadużywanie substancji uzależniających i inne problemy społeczne. Instytut Psychia- trii i Neurologii, PTP, Warszawa - Olsztyn 1994. 20. Hołyst B.: Wybrane zjawiska patologii społecznej - główne kierunki profilaktyki. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 148-171. 94 21. IskierskiJ.: Badania nad stosowaniem używek przez młodzież Trójmiasta - uwagi na rzecz promocji zdrowia w gminie. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Pro- mocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych, Akademia Medyczna, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1999, s. 61 - 75. 22. Jakubowska H.: Promocja zdrowia i profilaktyka uzależnień. Wydaw. Szkolne PWN, Warszawa 1999 (przewodnik nauczyciela szkoły podstawowej i gimnazjum). 25. Jakubowska B., Kaniewska-Pęczak E., Kobiałka A., Markiewicz J., Odrowąż-Pieniążek /., Różycka R., Sobolewska Z., Strzemieczny /.: Zanim spróbujesz. Stowarzyszenie OPTA, Warszawa 1994.* 24. Junik W.: Efektywność szkolnych programów profilaktycznych promujących zdrowie - koncepcja ewaluacji. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzysten- cji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 525 - 533. 25. Kamińska-Buśko B.: Młodzież zagrożona uzależnieniem. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1995, 15 - 21; (patrz także Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 1, 13 - 15). 26. Kamińska-Buśko B. (red.): Zapobieganie uzależnieniom uczniów. Centrum Meto- dyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej MEN, Warszawa 1997. 27. KaplerL.: Warsztat pracy nad uwolnieniem się od nałogowych zachowań. Przegl. Psy- chol. 1998, 41, 3-4, 145 - 156. 28. Kazana /., Moneta-Malewska M., Muszyńska D., Milczarek E., Okulicz-Kozaryn K., Sę- dlak B., Sztylkowska W.: Ogólnopolski program „Szkoła wolna od narkotyków". Biu- ro Spraw Społecznych Kancelarii Prezydenta RP, Warszawa 2000*. 29. Kładna A., Kładny J., Kiedrowicz Z., Feruszewski R.: Zachowania zdrowotne dzieci. Część IV. Wyniki badań. Używki i występujące dolegliwości. Zdr. Publ. 1995, 106, 11-12,259-260. 30. KołodziejczykA.: Profilaktyka uzależnień. Program edukacyjny dla klas I - III. MEN, Warszawa 1991*. 31. Kołodziejczyk A., Czemierowska E.: Spójrz inaczej. Program zajęć wychowawczo - profilaktycznych dla klas I - III szkół podstawowych. Edukatio, Kraków 1993*. 32. Kołodziejczyk A., Czemirowska E., Kołodziejczyk T.: Spójrz inaczej. Program zajęć wy- chowawczo-profilaktycznych dla klas: 1) I - III, 2) IV - VI, 3) VII - VIII. Wydaw. ATE s.c, Starachowice 1997*. 33. Kostynowicz J.: Problemy profilaktyki w reformie oświaty. Probl. Opiek. Wychów. 1999,39,1,4-11. 34. Kozdrowicz E.: Działania profilaktyczne wśród dzieci i młodzieży - cele, strategie, programy. [W]: Przedawska A. (red.): Pedagogika społeczna. Kręgi poszukiwań. Wydaw. Akademickie Żak, Warszawa 1996, 216 - 240. 35. Kozłowski W: Próba oceny efektywności szkolenia w zakresie profilaktyki uzależnień dzieci i młodzieży. Alkoh. Narkom. 1993, 14, 29 - 47. ' Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 95 36. Kuć A.: Profilaktyka uzależnień dzieci i młodzieży. Lider 1996, 10, 25 - 28. 37. Kulka Z.: Charakterystyka socjodemograficzna młodzieży używającej wziewnych substancji odurzających. Alkoh. Narkom. 1996, 3, 335 - 342. 38. Kulka Z., Sieroslawski /.: Młodzież a substancje psychoaktywne, wyniki badań an- kietowych wśród poborowych gminy Warszawa - Ursynów. Alkoh. Narkom. 1997,4, 655 - 670. 39. Lisicki T., Wilk B.: Problematyka uzależnień w poglądach uczniów VIII klas szkół podstawowych w województwie gdańskim. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 101 - 105. 40. Łuczak E.: Szkoła jako środowisko zapobiegania narkomanii. Edukacja 1999, 2, 71-81. 41. Markiewicz A.: Środki odurzające a młodzież. Tow. Zapobiegania Narkomanii, War- szawa 1997. 42. Mellibruda /.: Profilaktyka problemowa. Remedium 1997, 10, 17 - 20. 43. Moskalewicz /., Bobrowski K., BoruckaA. i wsp.: Pakiet prewencyjny: Program zapo- biegania narkomanii „Odlot". Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1996*. 44. Moskalewicz J., Sieroslawski J., Swiątkiewicz G: Program zapobiegania narkomanii w Polsce - „Odlot". Alkoh. Narkom. 1997, 2, 197 - 230. 45. Moskalewicz /., Okulicz-Kozatyn K, Ostaszewski K, Sieroslawski /., Swiątkiewicz G, Zieliński A.: Doświadczenia środowiskowego programu zapobiegania narkomanii „Odlot". Przegl. Psychol. 1998, 41, 3-4, 133 - 144. 46. NowakR: Zanim spróbujesz. Remedium 1999,12,15 -17 (program profilaktyki pro- blemowej). 47. Okulicz-Kozaryn K.: Europejskie programy profilaktyki uzależnień dla dzieci i mło- dzieży - treści i ewaluacja. Alkoh. Narkom. 1996, 4, 423 - 433. 50. Olejnik Z.: Salezjańska alternatywa. Sport w profilaktyce uzależnień. Probl. Alkoh. 1996, 43, 12, V - VI (wkładka). 51. Ostaszewski K, Borucka A.: Używanie przez młodzież różnych substancji uzależnia- jących. Porównanie wyników badań ankietowych z 1984 i 1998 roku. Alkoh. Narkom. 1990, 4, 133 - 147. 50. Ostaszewski K, Wolniewicz-Grzelak B.: Kierunki rozwoju szkolnej profilaktyki uza- leżnień w Polsce na początku lat 90-tych. [W]: Konferencja „Polityka w zakresie ochrony zdrowia psychicznego w Polsce w okresie przemian lat 90-tych" Konstancin 16 - 17. X. 1992. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1992, s. 176 - 184. 51. Ostaszewski K.: Koncepcja wczesnej profilaktyki uzależnień. 7 modeli. Cz. I. Reme- dium 1993, 1, 21; Cz. II Remedium 1993, 2, 20. 52. Ostaszewski K: Nowe idee w profilaktyce uzależnień w Polsce. Remedium 1993, 3, 23 - 24. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 96 53. Ostaszewski K.: Zastosowanie techniki „Draw and Write" do oceny skuteczności szkolnego programu profilaktyki uzależnień 'Spójrz inaczej". Alkoh. Narkom. 1995, 2, 79 - 86. 54. Ostaszewski K., Pisarska A.: Szkolenie liderów w zakresie profilaktyki uzależnień. Remedium 1995, 6, 27 - 29. 55. Ostaszewski K.: Profilaktyka uzależnień w szkole humanistycznej. Kurs czy program? Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 5, 22 - 24. 56. Ostaszewski K.: Ocena skuteczności programu „Spójrz inaczej" w zakresie zagadnień dotyczących zdrowia. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1997, 4, 10-11, 109 - 124. 55. Ostaszewski K.: Zmiany w używaniu przez młodzież substancji psychoaktywnych. Ba- dania mokotowskie. Alkoh. Narkom. 1998, 1, 41 - 56. 56. Ostaszewski K.: Programy profilaktyczno-wychowawcze jako przedmiot zaintereso- wania pedagogiki społecznej. [W]: Kropińska K. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist. Elbląg 2000, s. 467 - 488. 57. Pałyska M., Raduj J.: Autorskie programy profilaktyczne i ich otoczenie organizacyj- ne. [W]: Ostręga W. (red.): Modele profilaktyczne stosowane w promocji zdrowia. Materiały Konf. Warszawa 13. XII. 1999. Instytut Matki i Dziecka, Instytut Psychia- trii i Neurologii, Warszawa 1999, s. 15 - 16. 58. Pańtak G.: Profilaktyka uzależnień. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 34, 2, 36 - 38. 59. Pisarska A., Wolniewicz-Grzelak B.: Jak rozmawiać o środkach uzależniających. Część I. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1992*. 60. Pleskot J., Walaszczyk M.: Stosowanie substancji psychoaktywnych przez studentów wyższych uczelni Trójmiasta - badania epidemiologiczne. Psychiat. Poi. 2000, 34, 4, Suplement, 193 - 205. 61. Płońska-Krajewska M.: Młodzież o narkotykach. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 9, 14-15. 62. Przewłocka T.: Filmy oświaty zdrowotnej w przeciwdziałaniu uzależnieniom dzieci i młodzieży. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 85 - 88. 63. Rutkowska E.: Uzależnienia w grupie liderów zdrowego stylu życia. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 107 - 110. 64. Rybaczyńska D.: Zjawisko narkomanii w świadomości młodzieży szkół ponadpodsta- wowych w Zielonej Górze. Kwart. Pedag. 1992, 37, 1,121 - 122. 65. Rybaczyńska D.: Młodzież a problem narkomanii. Dynamika postaw wobec zjawiska narkomanii młodzieży zielonogórskich szkół i uczelni. WSP, Zielona Góra 1994. 66. Rybaczyńska D.: Realizacja programów profilaktycznych w szkole. Komunikat z ba- dań prowadzonych w szkołach podstawowych w Zielonej Górze. Zdr. Psych. 1995, 36, 1 - 2, 183 - 191. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 97 67. Rydzyński Z., Dietrich-Muszalska A.: Funkcjonowanie psychospołeczne dzieci i mło- dzieży uzależniających się od toksycznych preparatów wziewnych. Psychiat. Poi. 1991, 25, 2, 106 - 109. 68. Samson K: Formy i metody. Programy profilaktyki narkomanii realizowane przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Remedium 1993, 1, 14 - 15. 69. Sekutowska M.: Jak realizuję program „Spójrz inaczej". Probl. Opiek. Wychów. 1999, 39, 2, 25 - 26. 70. Sierosławski J.: Używanie narkotyków przez młodzież szkolną. Wyniki ogólnopol- skich badań ankietowych. Serwis Informacyjny Narkomania 1997, 1, 13 - 27. 71. Sierosławski J., Zieliński A.: Używanie narkotyków przez młodzież. Rozmiary i tren- dy zjawiska. Probl. Hig. 2000, 69, 124 - 128. 72. Sierosławski J., Zieliński A.: Narkotyki a młodzież. Europejski Program Badań An- kietowych w Szkołach na temat Używania Alkoholu i Narkotyków. Serwis Informa- cyjny Narkomania 2000, 12 - 13, 26 - 46. 73. Skrzypczyk W.: „Tak czy nie" - program profilaktyki uzależnień dla młodzieży. Stowa- rzyszenie Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży, Łódź 1992*. 74. Skrzypczyk W: O programie „Tak czy nie". Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 5, 25 - 26. 75. Słyk M.: Jak korzystam z programu „Spójrz inaczej". Probl. Opiek. Wychów. 2000, 40, 1. 27 - 28. 76. Socha R.: O programie „Spójrz inaczej". Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 7,19 - 20. 77. Spaczyńska E.: Młodzieżowe grupy wsparcia jako forma pracy profilaktycznej. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 9, 35 - 39. 78. StankowskiA.: Orientacje młodzieży szkół średnich o problematyce narkomanii oraz prezentowane postawy wobec występujących zjawisk toksykomanii. [W]: Radziewicz- Winnicki A. (red.): Pedagogika społeczna u schyłku XX wieku. Uniw. Śląski, Kato- wice 1992. 79. Szymańska J.: Programy profilaktyczne w szkole. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1995,1, 32 - 39. 80. Szymańska J.: Zapobieganie ryzykownym zachowaniom dzieci i młodzieży - elemen- tarz zasad profilaktyki. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1998, 1, 88 - 97. 81. Szymańska J.: Zasady profilaktyki, strategia profilaktyki w grupach młodzieży na róż- nych poziomach zagrożenia. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pracy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrowia., PZH, Warszawa 1999, s. 299 - 304. 82. Szymańska J.: Programy profilaktyczne w szkole. Elementarz profesjonalnej psycho- profilaktyki, CMPP MEN, Warszawa 2000. 83. SygitM., KładnyJ., KładnaA.: Problemy narkomanii w opinii środowiska młodzieżo- wego. Zdr. Publ. 1994, 105, 1,19 - 23. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 98 84. Węgrzecka-Giluń N.: Programy profilaktyczne w szkołach. Remedium 1996, 1, 16; 1996, 2, 30 - 32. 85. Wiech W: „Nie narkotykom" Lider 2000, 11, 8 (scenariusze zajęć)*. 86. Wojciechowska /.: Narkomania w opinii młodzieży studenckiej. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 123 - 126. 87. Wojciechowska /.: Rozpowszechnianie środków psychoakktywnych wśród młodzieży - zadanie dla pedagogów [W]: Żebrowski J. (red.): Pedagogika opiekuńcza w okre- sie demokratycznych przemian. Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk 1998, 236 - 242. 88. Wojciechowski M.: Wychowanie i profilaktyka uzależnień mają wspólne podstawy. Nowa Szk. 1999, 55, 6, 38 - 43. 89. WojcieszekK.: Stawiam kropkę nad i... Remedium 1999, 2,2 - 3 (skuteczność progra- mów profilaktycznych, rola rodziców). 90. Wolniewicz-Grzelak B., Ostaszewski K.: Szkoleniowy maraton na temat profilaktyki uzależnień w szkole. Probl. Opiek. Wychów. 1992, 31, 2, 67 - 71. 91. Wolniewicz-Grzelak B.: Program wychowawczo-profilaktyczny: „Trzy Koła". Fund. Wychowawców i Młodzieży PROM, Warszawa 1998; (patrz także Remedium 1999, 10,5-7)*. 92. Woźniczka A., Charońska E., Janus B.: Przyjmowanie leków przez młodzież szkolną jako element zachowań medycznych. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnie- nia pielęgniarstwa. Cz. 12. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1997, s. 47 - 52. 93. Wójtowicz S.: Kontakty ze środkami uzależniającymi w okresie dorastania. Analiza rozwojowa. Alkoh. Narkom. 1991, 8, 95-116. 94. Wrona-Wolny W: Realizacja problematyki uzależnień w ramach przedmiotu wycho- wanie zdrowotne. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie, 1998, 74, Cz. I, 127 - 129. 95. Zajączkowski K.: Profilaktyka uzależnień w szkole podstawowej. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1997, 2, 84 - 88. 96. Zieliński A.: Nadużywanie środków psychoaktywnych przez studentów warszawskich uczelni. Alkoh. Narkom. 1992, 11 - 12, 211 - 224. 97. Zieliński A.: Studenci a środki psychoaktywne. Próba zmiany zachowań i postaw po- przez program edukacyjny. Alkoh. Narkom. 1996, 3, 311 - 324. 98. Żabiński W: Kolejne badania CBOS. Alkohol, tytoń, narkotyki nie ustępują z mło- dzieżowego stylu bycia. Probl. Alkoh. 1996, 43,11,1 - III (wkładka). 8.2. Zapobieganie używaniu / nadużywaniu alkoholu l.Aranowska E., Mieszalski S., Morawski J., Grudziak-Sobczak E.: Program wychowa- nia w trzeźwości pt. „Dziękuję nie". Alkoh. Narkom. 1993, 14, 62 - 85. 2. Aranowska E., Mieszalski S., Morawski J., Morawska E.: Program wychowania w trze- źwości „Dziękuję nie". Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 4, 14 - 18. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 99 3. Arendarska A., Czapczyńska A., Kalenik-Moch D., Mellibruda J., PacewiczA., Wierzej- ska E.: Program „Siedmiu kroków" PARPA, Warszawa 1997*. A. Arendarska A., Wojcieszek K.: Program - Przygotowanie do profilaktyki domowej. PARPA, Warszawa 1997.* 5. Bobrowski K.: Pilotażowe badania ewaluacyjne nad programem profilaktyki alkoho- lowej: Drugi elementarz. Alkoh. Narkom. 1995, 2, 35 - 48. 6. Bobrowski K., Ostaszewski K.: „Noe + Drugi Elementarz". Ewaluacja programu pro- filaktyki alkoholowej. Alkoh. Narkom. 1997, 1, 67 - 88. 7. Bobrowski K., Ostaszewski K.: Funkcja ewaluacji programów profilaktyki alkoholo- wej na przykładzie wyników badań programu „Noe + Elementarz". Alkoh. Narkom. 1999, 1, 43 - 54. 8. Bokszczanin A.; Optymizm i spostrzeganie zagrożeń związanych z piciem przez mło- dzież pijącą alkohol i palącą papierosy. Alkoh. Narkom. 1998, 2, 219 - 228. 9. CiborR.: Pedagog wobec zagrożenia alkoholizmem dzieci i młodzieży. Ruch Pedag. 1992, 34, 3 - 4, 52 - 60. 10. Chrostowska B.: Alkohol w życiu młodzieży z klas VII szkół podstawowych w jednej z gmin województwa elbląskiego. Wyniki badań empirycznych. [W]: Górniewicz J. (red.): Młodzież jako przedmiot badań naukowych. WSP, Olsztyn 1999, s. 13 - 24. 11. Durka G, Czarnik W: Świadomość uczniów o szkodliwości picia alkoholu (na przy- kładzie wybranych szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Słupsku). Probl. Alkoh. 1998, 45, 3,1 - IV. 12. Esmund M., Esmund K.: Realizacja programu NOE. Probl. Opiek. Wychów. 1998, 38, 9, 17 - 23. 13. Fatyga B., Fluderska G, Sochocki M.J., Wojcieszek K.: Społeczny świat Drugiego Ele- mentarza. Fundacja ETOH, Warszawa 2000. 14. Gacek M.: Ocena programu profilaktyki antyalkoholowej „Elementarz I". Wychów. Fiz. Zdr. 1997, 44, 2, 66 - 71. 15. Gacek M.: Próba oceny skuteczności programu „Siedmiu kroków" w środowisku młodzieży średnich szkół technicznych w wymiarze efektów bezpośrednich. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 75 - 80. 16. Grzelak S.: Ocena procesu realizacji programu profilaktycznego „NOE". Ewaluacja formatywna. Alkoh. Narkom. 1995, 2, 51 - 64. 17. Grzelak S.: Ocena skuteczności realizacji studialnej programu „NOE". Ewaluacja su- matywna. Alkoh. Narkom. 1995, 2, 65 - 80. 18. Kapica G., Kapica M.: Treści i formy profilaktyki alkoholowej w szkole podstawowej. Wydaw. WSP, Opole, 1990. 19. Knap A.: Jak obiektywnie nauczać o alkoholizmie? Refleksje i porady pedagoga. Opieka Wychów. Terapia 1995, 1, 36 - 39. : Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 100 20. Kobrzyńska X, Marcinkowski J. X: Profilaktyka problemów związanych z piciem alko- holu przez młodzież. Probl. Hig. 2000, 69, 134 - 141. 21. Kobrzyńska X, Marcinkowski J. X: Problemy związane ze spożyciem alkoholu w okre- sie adolescencji. Probl. Hig. 2000, 69, 142 - 149. 22. Kowal A., Zielińska D.: Konar - program profilaktyki uzależnień alkoholowych. Probl. Opiek. Wychów. 2000, 40, 1, 28 - 30. 23. Matyjas B.: Spożywanie alkoholu przez dzieci i młodzież - uczniów szkół podstawo- wych. Opieka Wychów. Terapia. 1993, 2, 14 - 17. 24. Mieszalski S., Szymański M. S.: Cele i strategie wychowania w trzeźwości. Kwart. Pe- dag. 1991, 36, 4, 83 - 92. 25. Okulicz-Kozaryn K: Europejskie programy profilaktyki uzależnień dla dzieci i mło- dzieży - treści i ewaluacja. Alkoh. Narkom. 1996, 4, 423 - 433. 26. Okulicz-Kozaryn K., Borucka A.: Zmiany w piciu alkoholu przez młodzież. Badania mokotowskie: 1984 - 1988 - 1992 - 1996. Alkoh. Narkom. 1997, 2, 179 - 195. 27. Okulicz-Kozaryn K., Ostaszewski K: Czynniki związane z piciem alkoholu przez mło- dzież w wieku 13 - 14 lat. Alkoh. Narkom. 1999, 3, 377 - 397. 28. Okulicz-Kozaryn K., Bobrowski K., Borucka A., Ostaszewski K, Pisarska A.: Popraw- ność realizacji „Programu Domowych Detektywów" a jego skuteczność. Alkoh. Narkom, 2000, 13, 2, 235 - 254. 29. Okulicz-Kozaryn K., Borucka A.: Opracowywanie i ewaluacja programów promocji zdrowia psychicznego na przykładzie programu wczesnej profilaktyki alkoholowej. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, s. 171 - 187. 30. Ońowski S.: Młodzież i alkohol - rozmiary zjawiska. Probl. Porad. Psychol. Pedag. 2000, 2, 25 - 40. 31. Ostaszewski K., Bobrowski K., Borucka A., Okulicz-Kozaryn K, Pisarska A., Perry Ch. L., Wiliams C. L.: Program domowych detektywów. Adaptacja amerykańskiego pro- gramu profilaktyki alkoholowej dla młodzieży we wczesnym okresie dojrzewania. Alkoh. Narkom. 1998, 3, 339 - 360. 32. Ostaszewski K., Bobrowski K., Borucka A., Okulicz-Kozaryn K., Pisarska A.: Ocena skuteczności programu wczesnej profilaktyki alkoholowej „Program Domowych De- tektywów". Alkoh. Narkom. 2000, 13, 1, 83 - 103. 33. PacewiczA.: Jak pomóc dziecku nie pić. PARPA, Warszawa 1994. 34. Pacewicz A. (oprać): Zanim spróbujesz. Program profilaktyki uzależnień. PARPA, Warszawa 1994*. 35. Poprawa R.: Używanie i nadużywanie alkoholu przez dorastającą młodzież w świe- tle poznawczej teorii społecznego uczenia się. Psychol. Wychów. 2000, 43, 2-3, 135 - 149. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 101 i 36. Rydzyński Z., Borysewicz-Charzyńska K., Dietrich-Muszalska A., Łucki Z.: Postawy dzieci ze starszych klas szkół podstawowych wobec problemu nadużywania alkoholu i innych środków uzależniających. Zdr. Psych. 1990, 31, 1 - 4, 93 - 96. 37. Rydberg U.: Dyskusja o odpowiedzialnych i „bezpiecznych" granicach picia alkoholu. Alkoh. Narkom. 1994, 1, 97 - 106. 38. Sierosławski J.: Zmiany wzorów picia w okresie transformacji społeczno - kulturowej. Alkoh. Narkom. 1994, 3, 329 - 338. 39. Sierosławski /., Zieliński A.: Normy wieku inicjacji alkoholowej. Alkoh. Narkom. 1997, 4, 629 - 654. 40. Sierosławski /., Zieliński A.: Wzory picia wśród młodzieży - podejście jakościowe. Al- koh. Narkom. 1999, 2, 263 - 286. 41. Sierosławski J., Zieliński A.: Wzory picia wśród młodzieży w środowisku małego mia- sta. Alkoh. Narkom. 2000, 13, 4, 513 - 531. 42. Sierosławski J. Zieliński A.: Młodzież a alkohol - wyniki badań szkolnych ESPAD. Świat Problemów 2000, 9, 4 - 7. 43. Sikorski W: Picie alkoholu przez uczniów w opinii młodzieży. Probl. Opiek. Wychów. 1995, 35, 9, 15 - 16. 44. Sołtysiak T. (red.): Młodzież o patologii społecznej i jej niektórych zjawiskach - alko- holizmie, narkomanii, prostytucji. WSP, Bydgoszcz 1993. 45. Sołtysiak T., Budrewicz L: Spożywanie alkoholu a czas wolny młodzieży. Probl. Alkoh. 1994, 41, 3, IV - V. 46. Sołtysiak X: Znajomość negatywnych skutków picia alkoholu a sięganie po tę używ- kę przez dorastające pokolenie (doniesienie z badań). Zesz. Nauk. AWF w Krako- wie 1998, 74, Cz. I, 111 - 115 47. Stępień E.: Intensywność picia alkoholu a niektóre aspekty stylu życia młodzieży pol- skiej i włoskiej. Alkoh. Narkom. 1999, 4, 535 - 545. 48. Światowa Organizacja Zdrowia: Leksykon terminów. Alkohol i narkotyki, (tłum. Bi- dziński A.). Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1997. 49. Tatarowicz J.: Początek drogi alkoholowej w wieku szkolnym. Nowa Szk. 1996, 4,30 - 35. 50. Wiłiams C. L., Perry C. L.: Badania ewaluacyjne środowiskowego programu profilak- tyki alkoholowej wśród młodzieży. Alkoh. Narkom. 1996, 3, 361 - 376. 51. Wojciechowska /.: Picie napojów alkoholowych przez studentów. Kultura i Edukacja 1999, 1, 66 - 70. 52. Wojciechowska /.: Używanie alkoholu i środków odurzających przez młodzież na te- renie Trójmiasta. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 213 - 220. 53. Wojcieszek K.: Czy „NOE" może szkodzić? Remedium 1994, 8, 2 - 6. 54. Wojcieszek K.: Program „NOE". Co to takiego? Probl. Opiek. Wychów. 1996, 36, 2, 11 -13. 102 55. Wojcieszek K.: NOE część I i II. Program profilaktyczny dla młodzieży. PARPA, War- szawa 1997*. 56. Wolniewicz-Grzelak B.: Zmiany w spożywaniu przez młodzież napojów alkoholowych. Badania mokotowskie z 1984 i 1988 roku. Alkoh. Narkom. 1990, zima, 113 - 132. 57. Wolniewicz-Grzelak B.: O piciu alkoholu przez chłopców z zasadniczych szkół zawo- dowych, efektach akcji profilaktycznych i harcerzach z lat 80-tych. Alkoh. Narkom. 1991,5,159-168. 58. Wolniewicz-Grzelak B.: Badanie picia napojów alkoholowych przez młodzież arku- szem „Piwo - Wino - Wódka". Alkoh. Narkom. 1995, 2, 115 - 124. 59. Wolniewicz-Grzelak B., Grzelak /.: Skale do badań skuteczności edukacyjnych alko- holowych programów profilaktycznych. Alkoh. Narkom. 1996, 3, 343 - 360. 60. Wrona-Wolny W.: Ocena zjawiska picia alkoholu wśród sportowców. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 202 - 212. 61. Wrona-Wolny W: Zachowania zdrowotne a problemy alkoholowe młodzieży. [W]: Arasymowicz S. (red.): Materiały z Ogólnopolskiej Konf. Nauk. Metod. 11-12. XI. 1994. Biała Podlaska PTNKF, Biała Podlaska 1996, s. 65 - 69. 62. Ziólkowski M., Rybakowski J., Szułczyński J., Lach J., Lach E.: Picie alkoholu i pale- nie papierosów przez kobiety ciężarne. Alkoh. Narkom. 1997, 4, 591 - 598. 8.3 Zapobieganie i przeciwdziałanie paleniu tytoniu 1. Bartkowiak Z.: Zagadnienia prewencji przeciwtytoniowej wśród dzieci i młodzieży. Pediat. Prakt. 1995, 3, 4, 359 - 367. 2. Bogdanowicz K.: Palenie tytoniu wśród uczniów a edukacja zdrowotna. [W]: Woyna- rowska B. (red.): Nowoczesna pielęgniarka i higienistka szkolna. (Materiały pokon- ferencyjne Inowrocław 28-30. XI. 1994.). Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 1995, s. 49-51. 3. Chazan B., Szymborski J., Zatoński W, Nieżurawski ]., Ciastoń-Przeclawska E., Bor- kowski W.: Ocena postaw kobiet w wieku rozrodczym wobec palenia tytoniu. Med. Wieku Rozw. 1997, 1, 2, 163 - 175. 4. Charzyńska-Gula M.: Program antynikotynowy w szkołach górniczych. Wychów. Fizycz. Zdr. 1990, 38, 6, 113 - 114. 5. Dawidowicz A.: Raport w sprawie nikotynizmu i picia alkoholu u młodzieży akade- mickiej w latach 1973-1989 w AWF w Warszawie. Kult. Fiz. 1991, 45, 5 - 6, 5 - 6. 6. Fraczek A.: Rozwój w okresie dorastania a nawykowe palenie i picie. Nowiny Psychol. 1990, 5 - 6, 71 - 82. 7. Gacek M.: Rozpowszechnianie palenia papierosów i wiedza na temat ich szkodliwo- ści wśród młodzieży szkolnej w grupach objętych realizacją programu „Siedmiu kro- * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 103 ków" oraz pozbawionych oddziaływania programów profilaktyczno-wychowawczych. Zesz. Nauk. AWF w Krakowie 1998, 74, Cz. I, 95 - 100. 8. Gerstenkorn A.: Palenie tytoniu wśród studentów. Zdr. Publ. 1995, 106, 1, 12 - 17. 9. Gerstenkorn A., Suwała M.: Palenie tytoniu wśród młodzieży - uwarunkowania oraz działania na rzecz ograniczenia nałogu. Sztuka Leczenia 1997, 3, 3, 73 - 78. 10. Gorał M., Skórzyńska H.: Rola środowiska szkolnego i rodzinnego w kształtowaniu pozy- tywnych zachowań młodzieży wobec nałogu palenia. Med. Ogólna 1996, 2, 3, 231 - 237. 11. Hańska M.: Chrońmy młodzież przed nikotyną. Probl. Opiek. Wychów. 1994,34,3,18 - 25. 12. JakubikA., Brodniak W., Pałyska M., Radży J., Welbel S.: Psychospołeczne uwarunko- wania nikotynizmu. Alkoh. Narkom. 1995, 4, 90 - 102. 13. Janus B., Charońska E., Górska U., Garwacka E., Szczepska M.: Potrzeby w zakresie działalności przeciwtytoniowej wśród młodzieży i niektóre jej wyniki. Pielęg. Poi. 1992, 3, 57 - 64. 14. Jańczak G, KiejnaA.: Nałóg nikotynowy a problematyka zdrowotna ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia psychicznego. Psychiat. Poi. 1998, 32, 1, 89 - 102. 15. Jeziorski K., Przewoźniak K., Zatoński W.: Zmiany w postawach wobec palenia tyto- niu w miastach i na wsi w Polsce w latach 1974-1987. Med. Dydakt. Wychów. 1993, 25, 1 - 2, 44 - 51. 16. Jokiel M.: Zmiany w strukturze palenia w Polsce w latach 1976, 1986, 1990. Przeg. Epidem. 1996, 50, 299 - 307. 17. Kowalczyk X: O rodzicach, szkole i wychowaniu antynikotynowym. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1998. 18. Kowalewska A., Woynarowska B., Mazur J.: Opinie młodzieży w wieku 15 lat o pale- niu tytoniu w najbliższej przyszłości, reakcjach ze strony osób znaczących i przeko- naniach dotyczących palenia. Zdr. Pubł. 2000, 110, 7 - 8, 267 - 272. 19. Lewicka E., Łepska L., Stankiewicz ]., Świątecka G: Rozpowszechnienie palenia ty- toniu wśród młodzieży szkolnej. Poi. Tyg. Lek. 1994, 49, 18 - 19, 451 - 452. 20. Mackiewicz L: Program promocji zdrowia młodzieży - „Sami sobie" w akcji „Rzuć palenie razem z nami". Lider 1992, 11, 12. 21. Marmoń G, FlakE.: Nikotynizm młodzieży szkolnej a edukacja zdrowotna. [W]: Ko- sętka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnopol. Konf. Nauk. „Promocja zdrowia w edukacji" Rabka, 15 - 16. XI. 1998. Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 261 - 274. 22. Marmoń G, Flak E.: Postawy i zachowania uczniów krakowskich szkół związane z paleniem papierosów. Probl. Hig., 2000, 69, 150 - 157. 23. Marmoń G, FlakE.: Przeciwdziałanie uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży szkol- nej na przykładzie programów antynikotynowych. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 2000, 7, 19, 145 - 155. 104 24. Mazur /., Woynarowska B.: Palenie tytoniu wśród młodzieży szkolnej w Polsce i in- nych krajach w latach 1990-1998. Zdr. Publ. 1999, 109, 9, 312 - 319. 25. Mazur J., Woynarowska B., Kowalewska A.: Zdrowie młodzieży szkolnej w Polsce. Pa- lenie tytoniu. Wydz. Pedag. Uniw. Warszawskiego, Warszawa 2000. 26. Pilawska H.: Częstość i intensywność nałogu palenia wśród studentów IV roku me- dycyny na podstawie 5-letniej obserwacji. Zdr. Publ. 1994, 105, 1, 12 - 13. 27. Płowaś-Goral M.: Zjawisko nikotynizmu wśród młodzieży zamieszkującej państwowe domy dziecka na terenie miasta Lublina. Probl. Med. Społ. 1997, 32, 432 - 436. 28. Polus-Szeniawska E., Supranowicz P.: Rozpowszechnienie palenia papierosów a wie- dza uczniów szkół warszawskich o szkodliwości palenia. Rocz. Państw. Zakł. Hig. 1993, 44, 2-3, 261 - 269. 29. Polus-Szeniawska E., Supranowicz R: Uczniowie szkół warszawskich a palenie papie- rosów. Wychów. Fiz. Zdr. 1995, 42, 5, 181 - 184. 30. Polus-Szeniawska E., Supranowicz P: Skuteczność działań oświatowo-zdrowotnych a palenie papierosów. Lider 1996,12, 9. 31. Przewoźniak K.: Trendy palenia tytoniu w Polsce w latach 1974-1994. [W]: Milanow- ski J., Błędowski J. (red.): Palenie tytoniu a zdrowie. Instytut Medycyny Wsi, Lublin 1995, s. 23 -42. 32. Przygoda B.: Nikotynizm wśród dzieci i młodzieży (przyczyny, skutki i profilaktyka). Szkoła Spec. 1999, 60, 4, 199 - 203. 33. Puchalski K.: Program uwolnienia od dymu tytoniowego. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1996. 34. Sibiński /., Opala-Dudek G., Żołnowski /.: Wiedza psychologiczna w profilaktyce an- tynikotynowej. Wychów. Fiz. Zdrów. 1990, 38, 9 - 10, 204 - 206. 35. Słowińska S.: Efektywność oświaty przeciwtytoniowej w szkołach podstawowych. Oświata Zdr. 1990, 51, 81 - 89. 36. Stępień E., Fraczek A.: Palenie i picie a inne zachowania związane ze zdrowiem i an- tynormatywne wśród dorastających. Nowiny Psychol. 1992, 1, 29 - 37. 37. Supranowicz E, Polus-Szeniawska E.: Uwarunkowania rozpowszechnienia palenia ty- toniu przez młodzież szkolną. Lider 1992, 11, 11. 38. Supranowicz P: Psychospołeczne uwarunkowania palenia papierosów przez mło- dzież. Rocz. Państ. Zakł. Hig. 1998, 49, 4, 507 - 513. 39. Szponar L., Rucińska E: Regulacje prawne i działania edukacyjne na rzecz zapobie- gania uzależnieniu od tytoniu. Zdr. Publ. 1995, 106, 7-8, 189 - 192. 40. Szymborski /.: Rola i zadania pediatry w zapobieganiu i zwalczaniu palenia tytoniu. Nowa Med. 1996, 3, 25 - 28. 41. Szymborski J., Zatoński W., Juczyński Z., Ogińska-BulikN.: Program zapobiegania pa- 105 leniu tytoniu dla uczniów starszych klas szkól podstawowych. Instytut Matki i Dziec- ka, Warszawa 1996*. 42. Szymborski /., Zatoński W., Juczyński Z., Kowalczyk T., Lewandowska M., Dobrowol- ska A., Ogińska-Bulik K: Program edukacji antynikotynowej dla dzieci przedszkol- nych „Czyste powietrze wokół nas". Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1997*. 43. Szymborski J., Zatoński W., Kowalczyk T.: Program edukacji antynikotynowej dla uczniów szkól ponadpodstawowych - wersja dla liderów. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1998*. 44. Szymborski J., Kowalczyk T.: Realizacja wychowania antynikotynowego w szkole śre- dniej. Wskazówki metodyczne. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1998. 45. Szymborski /., Zatoński W: Szkolne programy zapobiegania paleniu tytoniu: Zalece- nia Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1999. 46. Szymborski J., Kowalczyk T., Sito A.: Edukacyjne programy antynikotynowe dla dzieci i młodzieży na różnych poziomach nauczania. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, 4, 471 _ 484. 47. Szymborski J., Berkowska M., Sito A., Małkowska A.: Ewaluacja w szkolnych progra- mach antytytoniowych. Med. Wieku Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 155 - 169. 48. Świętochowska A.: Zarys kompleksowej profilaktyki antynikotynowej. Opieka Wy- chów. Terapia 1991, 1 - 2, 21 - 24. 49. Świętochowska A.: Poprawa skuteczności antynikotynowej profilaktyki rodzinnej. Opieka Wychów. Terapia 1992, 2, 17 - 19. 50. Suwała M., Gerstenkorn A.: Palenie tytoniu wśród młodzieży. Metody ograniczania. Lider 1997, 7 - 8, 24 - 25. 51. Sygit M., Kładny J., Kladna A., Kiedrowicz Z.: Palenie tytoniu w środowisku pielęgnia- rek w Polsce. Zdr. Publ. 1995, 106, 1,9- 11. 52. Taradejna B.: Program edukacji antynikotynowej dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej. [W]: Wychowanie antynikotynowe dla dzieci i młodzieży szkolnej. Konf. Nauk. Szkol. Warszawa 10. XII. 1997. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1997, s. 15 - 17. 53. Tobiasz-Adamczyk B., Schlipkoter H.W., Dolyner R.: Rozpowszechnienie palenia wśród kobiet i niektóre uwarunkowania społeczne tego zjawiska. Zdr. Publ. 1990, 101, 12, 208 - 215. 54. Tobiasz-Adamczyk B.: Rola środowiska rodzinnego w kształtowaniu postaw dzieci wobec palenia tytoniu. Probl. Rodź. 1990, 29, 1, 12 - 16. 55. Wierzbowska K, Charońska E., Janus B.: Postrzeganie przez młodzież szkolną reklam wyrobów tytoniowych. [W]: Wołowicka L. (red.): Postępy pielęgniar- stwa i promocji zdrowia. Cz. 14. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1998, s. 221 - 227. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 106 56. Wierzbowska K.: Wpływ reklam na tożsamość młodzieży. [W]: Melosik Z. (red.): Cia- ło i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 274 - 281. 57. Wiech W: Palenie tytoniu, zdrowie albo życie - wybór należy do ciebie. Program za- jęć profilaktyczno-wychowawczych. Lider 2000, 7 - 8, 15 - 16*. 58. Wiech W: Program zajęć profilaktyczno-wychowawczych. Lider 2000,11,6 - 7 (pro- filaktyka palenia, scenariusze zajęć)*. 59. Wijatkowski S.: Palenie tytoniu wśród rodziców a kształtowanie postaw wobec pale- nia u dzieci. Uszanujmy prawo dzieci do oddychania powietrzem bez dymu tytonio- wego. Wychów. Przedsz. 1990, 43, 2-3, 140 - 145. 60. Wojciechowska A., Kwiatkowska J., Woynarowska B., Burzyńska I.: Rozpowszechnie- nie palenia tytoniu wśród uczniów w wieku 11 - 15 lat w 1990 i 1994 r. Zdr. Publ. 1998,108,11,433-435. 61. Woynarowska B., Kowalewska A., SzymańskiJ.: Działania w zakresie ograniczenia pa- lenia tytoniu w szkołach ponadpodstawowych. Cz. I. Opinie dyrektorów szkół i nau- czycieli. Zdr. Publ. 1999, 109, 11, 373 - 377. 62. Woynarowska B., Kowalewska A.: Działania w zakresie ograniczenia palenia tytoniu w szkołach ponadpodstawowych. Cz. II. Opinie uczniów klas pierwszych. Zdr. Publ. 1999, 109, 12, 421 - 424. 63. Wrona-Wolny W: Wychowanie do niepalenia tytoniu w promowaniu zdrowia. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracow- nia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 132 - 135. 64. Wrona-Wolny W: Palenie tytoniu oraz picie alkoholu wśród młodzieży uprawia- jącej sport. [W]: Dobrzyński B., Dziak A., Nazar K. (red.): Prozdrowotne wy- chowanie dzieci i młodzieży. Materiały naukowe. Comptext, Warszawa 1998, s. 282 - 283. 65. Wrona-Wolny W., Duśko K.: Postawy deklarowane a rzeczywiste wobec palenia ty- toniu wśród studentów Akademii Wychowania Fizycznego. [W]: Rodziewicz - Gruhn J., Małolepszy E. (red.): Prace Naukowe WSP w Częstochowie, Seria „Kultura Fizyczna". Zeszyt III. WSP, Częstochowa 2000, s. 177 - 185. 66. Zakrzewski J.: Struktura „JA", realizacja zadań rozwojowych a palenie tytoniu w okresie dorastania. Psychol. Wychów. 1991, 34, 1, 35 - 47. 67. Zatoński W, Przewoźniak K.: Palenie tytoniu w Polsce. Postawy, następstwa zdro- wotne i profilaktyka. Centrum Onkologii, Warszawa 1996. 68. Zatoński W, Radzikowska M., Przewoźniak K.: Jak rozmawiać o nałogu palenia papierosów z kobietami w ciąży z grup „wysokiego ryzyka". Poradnik dla osób zapewniających pomoc i wsparcie. Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa 1997. ! Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 107 69. Zatoński W. (red.): Program polityki zdrowotnej i spoleczno-ekonomicznej pro- wadzącej do zmniejszenia konsumpcji tytoniu. Min. Zdr. Op. Społ. Warszawa 1998. 8.4. Przeciwdziałanie przemocy 1. Bińczycka-Anholcer M.: Patogenny wpływ środków masowego przekazu na kształ- towanie postaw agresywnych wśród dzieci i młodzieży. Zdr. Psych. 1997, 1-2, 75 - 83. 2. Klaus-Stańska D., Nowicka M.: Bezpieczeństwo dzieci. Scenariusze zajęć dla ro- dziców, nauczycieli. Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 1999*. 3. Kołodziejczyk A., Czemirowska E., Kołodziejczyk T.: Spójrz inaczej na agresję. Wy- daw. ATE s.c, Starachowice 1998. 4. Kotlicka /.: Dzieci zaniedbane i krzywdzone - program edukacyjno-terapeutyczny dla uczniów szkół podstawowych. Fundacja Bene-Vobis, Warszawa 1995*. 5. Mellibruda /.: Przemoc wobec dzieci. Pakiet edukacyjny. Instytut Psychologii Zdrowia. Poi. Tow. Psycholog., Warszawa 1999*. 6. Mięsowicz I.: W interesie małoletnich i nie tylko. Policyjny program edukacyjny dla dzieci i młodzieży oraz rodziców. HEDOM, Krosno 1998*. 7. Pacewicz A.: Przemoc wobec dzieci. Zajęcia edukacyjne dla uczniów szkół podsta- wowych. PARPA, Warszawa 1995*. 8. Portman R.: Gry i zabawy przeciwko agresji. Jedność, Kielce 1999. 9. Walczak A.: Zajęcia na temat przemocy. Probl. Opiek. Wychów. 1998, 38, 5, 35-36*. 9. Zapobieganie chorobom przewlekłym, niepełnosprawności, przedwczesnemu starzeniu się 9.1. Zapobieganie chorobom układu krążenia 1. Bugajska U., Stefanowska M.: Wpływ działalności edukacyjnej na poziom wiedzy uczniów o wybranych czynnikach ryzyka choroby niedokrwiennej serca. [W]: Pre- wencja chorób niezakaźnych: Materiały II Semin. CINDI - Spała 6 - 7. X. 1994. Wy- daw. Fundacja „Wszystko dla zdrowia", Łódź 1994, s. 55 - 62. 2. Gralec M.: Problemy jakości życia u chorych na pierwotne nadciśnienie tętnicze. Lek. Wojsk. 1997, 3-4, 171 - 177. 3. Kawczyńska-Butrym Z.: Rola pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej w promo- cji zdrowia i profilaktyce chorób układu krążenia. Lider 1993, 4, 3 - 6. 4. Kiedrowicz Z.: Znajomość profilaktyki chorób układu krążenia i jej stosowanie wśród pacjentów. Praca doktorska. AM w Bydgoszczy, 1995. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 108 5. Kuch J.: Promocja zdrowia a choroba niedokrwienna serca. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 3 - 4 , 36 - 45. 6. Maniecka-Bryła I., Dziankowska E.: Czy młodzież kończąca szkolę podstawową zna czynniki ryzyka dla chorób układu krążenia. [W]: Prewencja chorób niezakaźnych. Materiały II Sem. CINDI, Spała 6 - 7. X. 1994. Wydaw. Fundacja „Wszystko dla zdrowia", Łódź 1994, s. 51 - 54. 7. Maniecka-Bryła I., Dziankowska E.: Czy młodzież kończąca szkołę podstawową zna czynniki ryzyka dla chorób układu krążenia. Zdr. Publ. 1994, 105, 6, 191 - 193. 8. Maniecka-Bryła I., Bryła M., Martini-Fiwek /.: Znajomość czynników ryzyka dla cho- rób układu krążenia w świetle badania kwestionariuszowego. Czyn. Ryzyka. 1996, 1, 38 - 43. 9. Michniewski G: Śląska kampania antycholesterolowa. Czyn. Ryzyka. 1993, 2, 68 - 69. 10. Misiuna M.: Prewencja chorób układu krążenia i promocja zdrowia w społeczności lokalnej - Program „Zdrowie dla Pragi" 1995-2010. Lider 1997, 5, 23 - 25. 11. OfierzyńskiA., Hornowska-Banach A., Straburzyński G, TrojanM., ZiętekJ., Kasprzak W R, Owczarek A.: Opracowanie modelu leczenia ruchem i wychowania zdrowotne- go u chorych z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym w uzdrowisku Polanica Zdrój. Baln. Poi. 1990/1991, 32 - 33, 1 - 4, 54 - 55. 12. Okła W., Niedziela E, MichałakJ.: Wiedza na temat miażdżycy jako czynnika kształto- wania zachowań prozdrowotnych. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1998, 5, 14, 84 - 90. 13. Rywik S.: Promocja zdrowia w zagrożeniach zdrowotnych układu krążenia. [W]: Kar- ski J.B. (red.): Promocja Zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 95 - 107. 14. Sapiński W.: Podstawy i założenia organizacyjne programu CINDI. [W]: Prewencja chorób niezakaźnych. Materiały II Sem. CINDI, Spała 6 - 7. X. 1994. Wydaw. Fun- dacja „Wszystko dla zdrowia", Łódź 1994, s. 9 - 13. 15. Smołeń M., Grodzicki T., Gryglewska B., Ożóg W., Kocemba J.: Wiedza o chorobie wśród pacjentów z nadciśnieniem tętniczym a ich zachowania prozdrowotne. Nowa Klin. 1996, 3, 6, 276 - 278. 16. Sozański X, Kustrzycki W., Zając B.: Ocena stylu życia oraz wdrażania zasad profilak- tyki chorób układu krążenia wśród studentów Akademii Medycznej i Politechniki we Wrocławiu. Zdr. Publ. 1998, 108, 4, 155 - 158. 17. SamojłowiczJ.: Znajomość czynników ryzyka wybranych przewlekłych chorób nieza- kaźnych (pchn) w środowisku młodzieży szkolnej. Zdr. Publ. 1998,108, 3,104 - 107. 18. Witczak W.: Promocja zdrowia i profilaktyka choroby niedokrwiennej serca wśród żołnierzy zawodowych. Skalpel 1996, 6, 1, 56 - 60. 19. Woźnicka I., Lewandowska-Stanek H.: Możliwości diagnostyczne chorób układu krą- żenia i edukacja prozdrowotna w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej. Nowa Med. 1997, 4, 12, 3-8. 109 9.2. Zapobieganie nowotworom 1. Bartoszcze B., Kośmiński K.: Lekarz a obowiązek promocji zdrowia i profilaktyki raka sut- ka. Analiza danych uzyskanych od pacjentek wybranych szpitali lubelskich. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Aka- demia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk, Gdańskie Tow. Nauk. Gdańsk 1999, s. 134 - 147. 2. Chmielarczyk W.: Profilaktyka pierwotna chorób nowotworowych. Pielęgniarstwo 2000. 2000, 1 (48), 18 - 24. 3. Einhorn N.: Przekazywanie wiadomości o złym rokowaniu - dylematy w stosunkach lekarz - pacjent. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, supl. 1 do nr 2, 11 - 16. 4. Gajewska M.: Ocena świadomości kobiet regionu środkowo - wschodniego o czynni- kach ryzyka chorób nowotworowych narządu rodnego i raka piersi. Praca doktorska. Instytut Medycyny Wsi, Lublin 1996. 5. Grodecka-Gazdecka S., Kociałkowski K., Ktosowski E, Prażyński A.: Wiedza o bada- niu gruczołu piersiowego a stopień zaawansowania raka tego narządu. Ginek. Poi. 1990,61,10,530-533. 6. Hałat Z.: O konieczności unikania czynników rakotwórczych. Lider 1997, 12, 19. 7. Janus B., Charońska E., Sidor E.: Wiedza kobiet na temat czynników raka piersi. Probl. Pielęg. 1999, 1,128 - 140. 8. Jełonkiewicz L: Czynniki psychologiczne wpływające na skuteczność profilaktyki cho- rób nowotworowych. Mag. Med. 1992, 3, 2 - 3, 9 - 11. 9.Jokiel M., Hliniak L, Wronkowski Z.: Przyczyny pilnego zgłaszania się do leczenia chorych na raka szyjki macicy w świetle profilaktyki i oświaty zdrowotnej w onkolo- gii. Poi. Tyg. Lek. 1991, 46, 27 - 29, 503 - 505. 10. Jokiel M.: Uświadomienie społeczeństwa polskiego w zakresie chorób nowotworowych w roku 1990 w porównaniu z latami 1976,1986. Poi. Tyg. Lek. 46, 27 - 29, 528 - 529. 11. Jokiel M., Wronkowski Z.: Uświadomienie kobiet w zakresie samokontroli piersi - zna- czenie tej metody w profilaktyce raka sutka. Poi. Tyg. Lek. 1991, 46, 27 - 29, 530 - 531. 12. Jokiel M.: Uświadomienie społeczeństwa polskiego o nowotworach w latach 1976, 1986, 1990 oraz wypływające na nie czynniki. Medycyna 2000. 1994, 5, 37 - 39. 13. Kok G, de Vńes H.: Zapobieganie nowotworom: pole dla oświaty zdrowotnej i mię- dzysektorowej promocji zdrowia. [W]: Miller M., Cianciara D. (red.): Metodyka pra- cy w oświacie zdrowotnej i promocji zdrowia. PZH, Warszawa 1999, s. 220 - 250. 14. MarghoobA. A.: Ryzyko związane z zespołem znamion typowych. Nauczanie zagro- żonych pacjentów jak strzec się przed czerniakiem. Med. Dypl. 2000, 9, 4, 96 - 106. 15. Nauczanie w szkołach o nowotworach złośliwych. Poi. Komitet Zwalczania Raka, Oddz. Woj. w Katowicach z siedzibą w Gliwicach, Gliwice 1996*. 16. Pawlęga J., Rachtan J., Dyba T.: Rak jajnika a wybrane elementy stylu życia. Ginek. Poi. 1995, 66, 1, 41 - 45. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 110 17. Przewoźniak K.: Bariery postępu w onkologii - rakofobia. Mag. Med. 1992, 3, 6 - 7, 18-19. 18. Ramlau C, Ramlau R.: Oświata zdrowotna w onkologii. Nowiny Lek. 1991, 3, 48 - 53. 19. Sarnecka E.: Wsparcie społeczne kobiet chorych na rak piersi. Auxilium Sociale, Wsparcie Społeczne 1998, 2, 76 - 89. 20. Szymańska M., Knapp P.A.: Znaczenie relacji lekarz - pacjent w przekazywaniu infor- macji o chorobie nowotworowej (badanie postaw lekarzy). Med. Wieku Rozw. 1999, 3, supl 1 do nr 2, 41 - 50. 21. Szymańska M., Knapp P.A.: Znaczenie znajomości rozpoznania w procesie terapii choroby nowotworowej (punkt widzenia pacjentek). Med. Wieku Rozw. 1999, 3, supl. 1 do nr 2, 51 - 57. 22. Szweda E., Armata /.: Sposoby radzenia sobie z chorobą i leczeniem podejmowane przez dzieci z nowotworowymi chorobami krwi. Pediat. Poi. 1996, 71, 8, 655 - 658. 23. Świry dowieź T.: Psychologiczne aspekty przekazywania pacjentowi niepomyślnych in- formacji. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, supl 1 do nr 2, 31 - 39. 24. de Walden-Gałuszko K., Majkowicz M. (red.): Jakość życia w chorobie nowotworo- wej. Wydaw. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk 1994. 25. Warzeszak S.: Etyczne aspekty prawdomówności wobec chorych i umierających. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, supl 1 do nr 2, 17 - 29. 26. Wrona-Wolny W.: Wybrane aspekty z zakresu problematyki raka piersi w opiniach młodych kobiet. [W]: Pielęgniarstwo a zdrowie społeczeństwa. Nowe perspektywy. Materiały Jubileuszowej Konf. Nauk. Wydziału Pielęgniarskiego w Krakowie, Uniw. Jagielloński - Collegium Medicum, Wydz. Pielęg., Kraków 1995, s. 351 - 356. 27. Wrona-Wolny W.: Wiedza i zachowania zdrowotne młodych kobiet w zakresie problema- tyki onkologicznej. [W]: Rodziewicz-Gruhn J., Wojtyna J. (red.): Uwarunkowania rozwo- ju, sprawności i zdrowia. Materiały z konferencji, WSP Częstochowa 1999, s. 399 - 404. 28. Wronkowski Z., Zwierko M.: Miejsce i znaczenie promocji zdrowia w zwalczaniu no- wotworów złośliwych. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, War- szawa 1999, s. 108-119. 29. Wronkowski Z.: Profilaktyka nowotworów. Gab. Pryw. 1994, 8, 14 - 19. 30. Wronkowski Z., Zwierko M.: Promocja zdrowia a choroby nowotworowe. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 3 - 4, 62 - 82. 31. Wronkowski Z., Chmielarczyk W., Zwierko M.: Profilaktyka wtórna chorób nowotwo- rowych. Pielęgniarstwo 2000. 2000, 1, 24 - 34. 9.3. Edukacja zdrowotna ludzi przewlekle chorych i niepełnosprawnych l.Abramczyk A.: Specyfika edukacji zdrowotnej w cukrzycy (czynniki warunkują- ce jej skuteczność). [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzy- stencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 367 - 372. 111 2. Adamczyk K., Pawłowska A.: Standard edukacyjny dla chorych na padaczkę i przygo- towanie do samoopieki chorych i ich rodzin. Epileptologia 2000, 8, 1,1 - 88. 3. Barlak M.: Jakość wychowania prozdrowotnego a integracja społeczna niepełno- sprawnych. Postępy Rehab. 1997, 11, 3, 123 - 131. 4. Barlak M.: Edukacja zdrowotna warunkiem integracji niepełnosprawnych w społe- czeństwie. Wychów. Fiz. Zdr. 1997, 44, 4, 155 - 159. 5. Barlak M.: Jakość wychowania prozdrowotnego a integracja społeczna niepełno- sprawnych. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 165 - 168. 6. Barlak M.: Wychowanie zdrowotne w perspektywie choroby, cierpienia, sensu życia. Wychów. Fiz. Zdr. 2000, 47, 1, 28 - 32. 7. Biniakiewicz B.: Edukacja zdrowotna wśród młodzieży niepełnosprawnej. [W]: Cza- plicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pracownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 108 - 112. 8. Bokiej /.: Odrębności prowadzenia szkolenia - edukacji chorych na astmę dzieci. Pneumon. Alergol. Poi. 1997, 65 (supl. 1), 95 - 96. 9. Borejsza D., Dziubińska R.: Wychowanie zdrowotne a pedagogika specjalna. Szkoła Spec. 1992, 50, 1, 30 - 33. 10. Brodalko B., Wdowiak L., Rzepecka B.: Promocja zdrowia a zachowania zdrowotne pracowników PKP z chorobą wrzodową. Probl. Med. Społ. 1993, 25, 159 - 166. 11. Brodalko B., Wdowiak L.: Zachowania zdrowotne podopiecznych kolejowej służby zdrowia w Lublinie chorych na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Zdr. Publ. 1995, 106, 7-8, 186 - 188. 12. Brodalko B.: Podopieczni kolejowej służby zdrowia miasta Lublina chorzy na choro- bę wrzodową żołądka i dwunastnicy i ich wiedza na temat czynników wrzodotwór- czych. Lek. Kolej. 1996, 6, 1, 10 - 12. 13. Brodalko B.: Zachowania zdrowotne podopiecznych kolejowej służby zdrowia cho- rych na cukrzycę. Probl. Med. Społ. 1997, 30, 220 - 224. 14. Brodziak A., Foltyn W, Kaszuba D., Ziółko E.: Internetowa „Gazeta dla Pacjentów" w promocji zdrowia. Sztuka Leczenia 1997, 3, 3, 115 - 117. 15. Chemperek E., Żołnierczuk-Kieliszek D.: Wiedza o chorobie nadciśnieniowej wśród chorych. Zdr. Publ. 1997, 107, 10, 262 - 264. 16. Dąbrowiecki R: Wpływ edukacji pacjentów w szkole chorych na astmę w praktyce le- karza rodzinnego. Poi. Med. Rodź. 2000, 2, 3, 442 - 443. 17. Dąbrowski A., BarlińskiJ., Droszcz W: Program edukacji dla chorych na astmę - ana- liza grupy chorych. Pneumon. Alergol. Poi. 1994, 62 (supl. 4), 88 - 91. 18. DyrkaA.M.: Ocena odległego wpływu kursów edukacyjnych dla chorych na cukrzycę na styl życia i postawy chorych oraz sposób leczenia tej choroby. Praca doktorska. In- stytut Medycyny Wsi, Lublin 1996. 112 19. Frątczak J.: Stowarzyszenia osób chorych środowiskiem edukacyjnym i wzajemnego wspierania się. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wy- daw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist, Elbląg 2000, s. 489 - 495. 20. Graczykowska-Koczorowska A., RuprechZ., SokupA., GurynB.: Metoda grupowe- go szkolenia chorych na cukrzycę i analiza ich wiedzy. Diabetol. Poi. 1996, 3, 2, 122-126. 21. Gunia G.: Program prozdrowotnej opieki nad osobami z uszkodzonym narządem słuchu. [W]: Kosętka H., Wyczesany J.(red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzie- ży. Materiały z Ogólnopolskiej Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji (Rabka 15 - 16. XI. 1998.) Wydaw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 161 - 170. 22. Janowski J., Kowalski /., SzmytJ.: Aktywny styl życia jako droga do doskonalenia nie- pełnosprawnych. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Styl życia a zdrowie. Poi. Tow. Psychol. Oddz. w Olsztynie, Olsztyn 1995, s. 145 - 150. 23. Jędrzejewska B., Jędrzejewski D.: Zachowania osób w dojrzałym i podeszłym wieku z dużym uszkodzeniem nerwu słuchowego spowodowanego jaskrą. [W]: Mierniki za- chowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 267 - 272. 24. Kachaniuk H.: Nauczanie wychowania zdrowotnego w szkole specjalnej. [W]: Wro- na-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspek- tywy wdrażania do szkół. Ogólnopol. Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996. AWF, Kraków 1998, s. 245 - 250. 25. Kaplun A. (red.): Promocja zdrowia w chorobach przewlekłych. Odkrywanie nowej jakości zdrowia. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1997. 26. Kiszczak-Bochyńska E.: Edukacja chorego na cukrzycę jako zadanie lekarza rodzin- nego. Med. Rodź. 1999, 2, 2, 31 - 34. 27. KorzonA.: Zachowania prozdrowotne dzieci i młodzieży z wadą słuchu. [W]: Kosęt- ka H., Wyczesany J. (red.): Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży. Materiały z Ogólnop. Konf. Nauk. Promocja zdrowia w edukacji (Rabka 15-16. XI. 1998.) Wy- daw. Nauk. AP, Kraków 1999, s. 171 - 178. 28. Kościńska E.: Efektywność prozdrowotnych oddziaływań edukacyjnych w zakresie profilaktyki cukrzycy typu 2 (insulino-niezależna) na przykładzie „Szkoły Cukrzy- cowej" w Centrum Diabetologii w Toruniu. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie czło- wieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elbląskiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 373 - 380. 29. Kubacka-Jasicka D.: Perspektywy promocji zachowań zdrowotnych w zmaganiu się z ciężką chorobą somatyczną. Przegl. Psychol. 1999, 42, 4, 57 - 68. 30. Kurzawa R., Jędrys-Kłucjasz U.: Edukacja pacjentów chorych na astmę oskrzelową. Gazeta Lek. 1997, 3, 53 - 56. 31. Latoś T.: Aktywność ruchowa dzieci chorych na astmę. Szansa czy ryzyko? Med. Wie- ku Rozw. 1997, 1, 4, 679 - 688. 113 32. Latoś T, Kurzawa R.: Edukacja chorego na astmę. Pneumon. Alergol. Poi. 1997, 65 (supl. 1), 93 - 94. 33. Marcinkowska M., Potocka-Molińska M., Wierusz-Wysocka B.: Edukacja zdrowotna w oddziałach szpitalnych miasta Poznania w opinii chorych na cukrzycę. Nowiny Lek. 1998, 67, 5, 593 - 599. 34. Moskalewicz B.: Społeczna strona problemu zdrowotnego: choroby reumatyczne w Polsce. Nowa Med. 1996, 2, 2 - 5. 35. Moskalewicz B.: Jakość życia w chorobach reumatycznych. Pomiar i waga problemu. Nowa Med. 1997, 20, 2-5. 36. Nalepa P: Kilka uwag na temat badania jakości życia chorych. Skalpel 1996, 4, 6, 5 - 7. 37. Oblacińska A., Wojciechowska A., Wrocławska M.: Wstępna analiza zachowań zdro- wotnych uczniów otyłych w wybranej grupie młodzieży warszawskiej. Med. Wieku. Rozw. 1999, 3, 2, 303 - 313. 38. Oblacińska A., Weker H., Jodkowska M.: Wstępna ocena zachowań zdrowotnych i sposobu żywienia otyłych nastolatków leczonych ambulatoryjnie. Zdr. Publ. 1999, 109,6,213-218. 39. Opara /., Opieczonek T: Ankieta sprawdzająca wiedzę tetraplegika o własnym stanie zdrowia. Post. Rehab. 1995, 9, 4, 93 - 101. 40. Ostrowska A.: Promocja zdrowia ludzi chorych i niepełnosprawnych. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia. Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 349 - 366. 41. Pawlak J.: Rak gruczołu krokowego. Informacja dla pacjentów. Mag. Med. 1997, 8, 2, 36 - 37. 42. PietrzakJ. M.: Niedobory edukacji zdrowotnej u dzieci i młodzieży z cukrzycą insulino- zależną (wykrywanie, przyczyny, uzupełnienie). Praca doktorska. AM w Łodzi 1997. 43. Pietrzak M.: Edukacja chorych na cukrzycę. Probl. Med. Społ. 1997, 32, 500 - 504. 44. SieradzkiJ., Szurkowska M., NazimA., Kostecka-Matyja M., Pach D., Kolibska M.: Cy- kliczne i ciągle, wewnątrzszpitalne szkolenie chorych na cukrzycę. Poi. Tyg. Lek. 1991, 45, 1 - 3, 50 - 52. 45. Szczerbińska K.: Edukacja zdrowotna pacjentów - nowa jakość. Antidotum 1996, 5, 11-12,34-39. 46. Tatoń J., Barnas M., Czech A.: Promocja zdrowia w cukrzycy. Nauczanie samoopieki. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1994, 1, 3 - 4, 83 - 91. 47. Tatoń J.: Naukowe przesłanki samoopieki przewlekle chorych: edukacja medyczna jako nowa forma opieki - w świetle własnych obserwacji. Poi. Tyg. Lek. 1996,51,1 - 5,50 - 54. 48. Tatoń J.: Edukacyjne podejście do samokontroli i samoopieki w chorobach przewle- kłych. Nowa Med. 1996, 3, 22, 11 - 15. 49. Tatoń J.: Cukrzyca: nauczanie samoopieki dla inspiratorów, nauczycieli i organizato- rów kształcenia prozdrowotnego chorych na cukrzycę. PWN, Warszawa 1998. 114 50. Tobiasz-Adamczyk B., Szafraniec K., Bajka /.: Zachowania w chorobie. Opis przebie- gu choroby z perspektywy pacjenta. Collegium Medicum UJ, Kraków 1999. 51. Tobiasz-Adamczyk B., OwsińskiJ., Wojtowicz E.: Jakość życia chorych z przewlekłymi chorobami układu oddechowego. Zdr. Publ. 1999, 109, 4, 133 - 137. 52. Tracz M.: Znaczenie kompleksowej edukacji w leczeniu cukrzycy wymagającej lecze- nia insuliną. Praca doktorska. AM w Warszawie 1992. 53. Tracz M.: Znaczenie edukacji zdrowotnej w leczeniu cukrzycy. Probl. Hig. 1995, 47, 75 - 83. 54. Wiśniewska A., Dziadosz R., Hupert Z.: Zachowania w chorobie mieszkańców wsi w nowej sytuacji spoleczno-ekonomicznej. Zdr. Publ. 1995, 106, 3 - 4, 89 - 93. 55. Woźniak Z.: Zdrowie - choroba - niepełnosprawność a rodzina. Relacje wzajem- ne w perspektywie teoretyczno-metodologicznej. Rocz. Socjol. Rodź. 1991, 3, 201 - 219. 56. Zarzycki W., Chałupczak R., Jakubczyk D., Kinalska J., Zarzycka B.: Akceptacja i su- biektywna ocena intensywnej insulinoterapii oraz programu edukacyjnego przez ko- biety ciężarne z cukrzycą. Przegl. Lek. 1994, 51, 8, 339 - 342. 9.4. Problemy ludzi starych i starzejących się - edukacja do starości 1. Bakiem L.: Postawy młodzieży akademickiej wobec ludzi starszych. Probl. Rodź. 1996, 36, 1, 13 - 18. 2. Dembska B.: Ogólnopolska kampania edukacyjna „Wciąż w dobrej formie" nt. me- nopauzy i związanych z nią zagadnień. Forum świadomych kobiet. Zdr. Publ. 1999, 109, 4, 165 - 166. 3. Dzięgielewska M.: Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych. Rocz. Pedag. 2000, 23, 105 - 112. 4. Florkowski A., Gruszczyński W., BroncelA., Szczęsny D., Zboralski K., Kapustecka L.: Ocena jakości życia osób w podeszłym wieku w okresie przemian ustrojowych w Pol- sce. Lek. Wojsk. 1996, 6, 11 - 12, 647 - 651. 5. Gębska-Kuczerowska A., Miller M., Zbonikowski A.: Problemy starości i starzenia się postrzegane współcześnie. Zdr. Publ. 1999, 109, 5,189 - 192. 6. Gębska-Kuczerowska A., Miller M.: Charakterystyka zachowań zdrowotnych ludzi starych w Polsce. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. War- szawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 221 - 227. 7. Grębowski R.: Promocja zdrowia ludzi starych w środowisku naturalnym. Zdr. Publ. 1992, 103, 6, 335 - 340. 8. Halicka M., Pędich W.: Uwarunkowania środowiskowe patologicznych zachowań w starości. Zdr. Publ. 1997, 107, 3 - 4, 50 - 55. 9. Halicka M.: Człowiek stary w środowisku domowym. Implikacje dla lekarza rodzin- nego. Med. Rodź. 1998, 1, 1, 3 - 11. 115 i 10. Halicka M., Pędlich W.: Człowiek stary wobec śmierci - badania środowiskowe. Ge- ront. Poi. 2000, 8, 27 - 32. 11. Jopkiewicz A., Szwach M.: Stan odżywiania się jako miernik zachowań zdrowotnych osób starszych. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. War- szawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 273 - 279. 12. KarneyJ. E.: Pedagogiczne aspekty kresu życia człowieka. Kwart. Pedag. 1999, 64, 2, 103-117. 13. Kieszkowska A.: Znaczenie zdrowia dla ludzi starzejących się i starych. [W]: Mierni- ki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wy- daw. Ignis, Warszawa 2000, s. 240 - 246. 14. Kluzowa K.: Interdyscyplinarne spojrzenie na starość. Probl. Rodź. 1994, 34,1, 45 - 50. 15. Kołomyjska G., Kasperczyk T: Wychowanie do starości a wychowanie zdrowotne. [W]: Czaplicki Z., Muzyka W. (red.): Nauki o wychowaniu a promocja zdrowia. Pra- cownia Badań Społecznych, Olsztyn 1997, s. 47 - 50. 16. Kołłajtis-Dołowy A., Roszkowski W, Moranowska I., Brzozowska A.: Potrzeby oraz propo- zycje zmian sposobu żywienia ludzi starych. Żyw. Czł. Metab. 2000. 27,1, 92 -102. 17. Kuński H.: Aktywność fizyczna w prewencji przedwczesnego starzenia się. Mag. Med. 1992, 3, 9, 42 - 43. 18. Lutomski J.: Jak zapobiegać przedwczesnej starości? Co przyspiesza starość. Wiad. Zielar. 1991,33,11, 17-18. 19. Olszewski H.: Aktywność ruchowa w życiu osób starzejących się: badania z perspek- tywy kompetencji kulturowej. Przegl. Psychol. 1999, 42, 4, 175 - 186. 20. Olszewski H.: Egzystencja w starości jako przedmiot działań prozdrowotnych. [W]: Kropińska I. (red.): Zdrowie człowieka w jego egzystencji. Wydaw. Uczeln. Elblą- skiej Wyższej Szkoły Humanist., Elbląg 2000, s. 297 - 309. 21. Parnowski T: Medyczne i psychologiczne problemy wieku podeszłego. Probl. Rodź. 1996, 5, 41 - 52. 22. Promińska E.: Czy starość jest chorobą? Kult. Fiz. 1995, 49, 1 - 2, 7 - 12. 23. RudzikJ.: Zdrowie i sprawność fizyczna osób starszych. Med. Dydakt. Wychów. 1998, 30, 3-4, 162 - 170. 24. Skłodowski H.: Psychospołeczne aspekty zdrowotne związane z wycofywaniem się z procesu aktywności zawodowej. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Ma- teriały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 228 - 239. 25. Tobiasz-Adamczyk B.: O stylu życia i stanie samopoczucia osób w starszym wieku. Ba- dania socjomedyczne. Zdr. Publ. 1991, 102, 8, 267 - 275. 26. Tobiasz-Adamczyk B.: Czynniki psychospołeczne warunkujące długość życia osób starszych wiekiem. Geront. Poi. 1997, 5, 1, 30 - 36. 27. Tobiasz-Adamczyk B.: Wybrane elementy jakości życia kobiet starszych wiekiem. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. 1999, 6, 16, 68 - 83. 116 28. Tokarski Z., Żurawska J.: Promocja zdrowia wśród ludzi starszych. Pielęg. Połóż. 1997, 2, 17 - 20. 29. Zaorska Z.: Dodać życia do lat. Materiały metodyczne ułatwiające organizację róż- nych form aktywności wśród osób starszych lub w grupach wielopokoleniowych. Wy- daw. KLANZA, Lublin 1997. 30. Zarzeczna-Baran M.: Zachowania zdrowotne a sprawność ludzi sędziwych. [W]: Mierniki zachowań zdrowotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 -10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warszawa 2000, s. 247 - 262. 31. Ziemiański Ś., Budzyńska-Topolewska J.: Żywienie a starość. Cz. I. Rola czynnika ży- wieniowego w procesie starzenia się organizmu. Żyw. Czł. Metab. 1994, 21, 3, 253 - 268; Cz. II. Rola witamin i składników mineralnych w procesie starzenia się organi- zmu. Żyw. Czł. Metab. 1994, 31, 4, 360 - 374. 9.5. Zapobieganie innym chorobom i zaburzeniom 1. Badurski J.: Aktualny stan wiedzy na temat osteoporozy. Stanowisko Konferencji Uzgodnień IV Światowego Kongresu w Amsterdamie 18-23. V. 1996. U kogo moż- na zapobiegać osteoporozie, a kogo należy leczyć. Post. Osteoart. 1996, 8, 89 - 97. 2. Brzeziński Z.: Program pierwotnej profilaktyki wad cewy nerwowej w Polsce. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, 4, 503 - 508. 3. Charońska E., Janus B., Skórzybót D.: Edukacja zdrowotne pacjentów ze stwardnie- niem rozsianym w warunkach domowych. Pielęgniarstwo 2000. 1997, 4, wkładka spec. Nr 3 (11). 4. DobrzańskaA.: Jak zapobiegać osteoporozie u dzieci i młodzieży niepełnosprawnej? Szkoła Spec. 1999, 60, 4, 195 - 198. 5. Kotkowiak L., Kozielec T., Hornowska J., Brodowski J.: Znajomość tematu profilakty- ki osteoporozy wśród kobiet zdrowych i chorujących na osteoporozę. Poi. Med. Rodź. 2000, 2, 3, 446 - 447. 6. Łata E.: Zapobieganie wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (program edukacyj- ny). Poi. Tow. Oświaty Zdrów., Warszawa 1996*. 7. Mierzejewska E., Brzeziński Z.J., Mazur J.: Zasady ewaluacji Programu Pierwot- nej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej. Med. Wieku. Rozw. 2000, 4, 4, supl. 1, 129 - 153. 8. Szumska A., Mazur J.: Ocena wiedzy, postaw i zachowań zdrowotnych kobiet w wie- ku rozrodczym wobec profilaktycznego działania kwasu foliowego. Med. Wieku Rozw. 1999, 3, 4, 509 - 520. 9. Woynarowska B., Pułtorak M., Jodkowska M., Wiśniewska A.: Już teraz mogę zadbać o zdrowie swego przyszłego dziecka. Program edukacyjny dla młodzieży w wieku 16 - 24 lat. Instytut Matki i Dziecka (Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Ner- wowej), Warszawa 1999 (patrz także Lider, 2000, 4, 11 - 22)*. * Gwiazdką oznaczono publikacje zawierające programy edukacyjne i/lub scenariusze zajęć. 117 VI. ROŻNE 1. Barański /., Waszyński E., Steciwko A.: Komunikowanie się lekarza z pacjentem. Wy- daw. Astrum, Wrocław 2000. 2. Bartkowiak L., Wąsiewicz E.P.: Marketing - zdrowie - medycyna. Zdr. Publ. 2000, 110, 5, 193 - 197. 3. Bąk E., Kopczyńska-Sikorska J.: Postrzeganie elementów promowania zdrowia wśród lekarzy i pielęgniarek w świetle reprezentowanych zachowań zdrowotnych. Zdr. Publ. 1994, 105, 10, 341 - 352. 4. Bromboszcz E.: Percepcja reklamy telewizyjnej przez dzieci. Psychol. Wychów. 1993, 36, 1, 60 - 66. 4. Bromboszcz E.: Rola reklamy telewizyjnej w procesie socjalizacji konsumpcji u dzie- ci. Chowanna 1994, 47, 1, 32 - 41. 6. Bryła R.: Wybrane metody aktywizujące i ich zastosowanie w praktyce szkolnej. Edu- kacja 2000, 3, 103 - 110. 7. Celejowa I.: 10 lat warszawskiej szkoły zdrowia. Lider 1998, 11, 22. 8. Cendrowski Z.: Będę żył 107 lat (zdrowie społeczne). Szkolny Związek Sport. Agen- cja Promo-Lider, Warszawa 1996. 9. Cendrowski Z.: Przewodzić innym. Poradnik dla liderów zdrowia i sportu. Agencja Promo-Lider, Warszawa 1997. 10. Chojnacki M.: Środowisko życia w ocenach i postulatach młodzieży szkolnej. Raport z badań terenowych. Kwart. Pedag. 1996, 41, 2, 189 - 200. 11. Cylkowska-NowakM., MelosikZ.: Współczesna młodzież: ciało, zdrowie i kultura po- pularna. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wy- daw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 250 - 273. 12. DrabikJ.: Państwo w działaniach prozdrowotnych - nagroda Prezydenta RP „za ak- tywność i sprawność fizyczną obywateli". [W]: Dobrzyński B., Nazar K., Dziak A., Lewicki R. (red.): Prozdrowotne wychowanie fizyczne i sport dzieci i młodzieży. II Interdyscyplinarna Kraj. Konf. 18 - 21. X. 1995, Warszawa - Spała. Senat RP, Poi. Tow. Med. Sport., WAM, Warszawa 1996, s. 196 - 198. 13. Fatyga B., Fluderska G, Wertenstein-Żuławski J.: O życiu codziennym młodzieży. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 34, 4, 6 - 8. 14. Gaś Z.: Programy rówieśnicze jako forma samopomocy młodzieży. Probl. Porad. Psych. Pedag. 1996, 1, 5 - 24. 15. Gozdek N.: Pojęcie standardu w relacji do zdrowia. Probl. Pielęg. 1993, 1,8- 12. 16. Gronkiewicz L., Gronkiewicz S., Welon Z., Brajczewski C: Pozycja społeczna i styl ży- cia a dystrybucja otłuszczenia u dorosłej ludności w wieku 40-49 lat. Zdr. Publ. 2000, 60, 4, 131 - 137. 17. Hartman J.: Choroba jako zło i dobro. Mag. Med. 1996, 9, 5 - 7. 118 18. Heszen-Niejodek I., Broome A.: Rozwój zastosowań psychologii do obrazu zdrowia i choroby. Przegl. Psychol. 1991, 34, 1, 57 - 77. 19. Jabłoński L., Jędrzejewska B.: Wpływ wykształcenia kadr administracji państwowej i samorządowej na zachowania zdrowotne ludności. [W]: Mierniki zachowań zdro- wotnych. Materiały Konf. Nauk. Warszawa 9 - 10. XII. 1999. Wydaw. Ignis, Warsza- wa 2000, s. 160 - 165. 20. Jaworska-Maj H.: Ogólnopolski zlot „Zdrowych rodzin". Probl. Opiek. Wychów. 1992, 31, 1, 48 - 49. 21. Jethon Z. (red.): Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. PZWL, Warszawa 1997. 22. John-Borys M.: Wpływy rodziny dysfunkcyjnej na poglądy dzieci dotyczące zdrowia i choroby. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 168 - 183. 23. Kapka M.: Rodzina studencka i poziom jej kultury zdrowotnej. [W]: Stadniczenko S.L., Zemła A. M. (red.): Z myślą o dziecku i rodzinie. Konf. Nauk. Opole 6-7. VI. 1994. Uniw. Opolski, Opole 1995, s. 545 - 552. 24. Kladna A. (red.): Wybrane zagadnienia medycyny środowiskowej i zapobiegawczej. Wydaw. Nauk. Uniw. Szczecińskiego. Szczecin 1999. 25. Kosiński S.: Częstochowskie Muzeum Higieniczne i jego udział w promocji zdrowia mieszkańców wsi. Med. Wiej. 1992, 27, 3-4, 271 - 278. 26. Kossowski R: Dziecko a reklama telewizyjna. Probl. Opiek. Wychów. 1994, 33, 3, 23 - 25. 27. Kostrzanowska Z.: Siedliszcze wzorem przemian higieniczno-zdrowotnych. Med. Wiej. 1993, 28, 2, 85 - 99. 28. Kuński H., Drygas W, JegierA., Kostka T., Mrozek R: Poradnia zdrowego człowie- ka w Łodzi. [W]: Prewencja chorób niezakaźnych. Materiały II Seminarium CIN- DI, Spała 6 - 7. X. 1994. Wydaw. Fundacji „Wszystko dla zdrowia", Łódź 1994, s. 106-108. 29. Kulik T. B.: Edukacja holistyczna alternatywą technologizacji w medycynie. Wychów. Fiz. Zdr. 1998, 45, 4, 151 - 154. 30. Lewandowska J.: Nauczanie przez zabawę - wybór czy konieczność. Ruch Pedag. 1999,70,1-2,99-112. 31. Lintowska A., Lwów E: Opinia dziewcząt na temat związków zachowań zdro- wotnych matki ze zdrowiem dziecka. [W]: Wrona-Wolny W., Makowska B. (red.): Wychowanie zdrowotne - osiągnięcia i perspektywy wdrażania do szkół. Ogólnopolska Konf. Nauk. Kraków 14 - 15. VI. 1996. AWF, Kraków 1998, s. 203 - 210. 32. Łyko Z.: W trosce o zdrowie. Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu", Warszawa 1995. 33. MarczakJ. T., Olczyk-Andryszek T.: Seminarium „Współpraca inspekcji farmaceutycz- nej i aptekarzy w sprawach edukacji zdrowotnej i opieki farmaceutycznej". Farmacja Poi. 1996, 52, 1, 34 - 35. 119 34. MelosikL, MelosikZ.: Edukacja ekologiczna: antropocentryzm, biocentryzm czy bio- regionalizm. Edukacja 1995, 2, 48 - 49. 35. Melosik Z.: Mc Donald's, tożsamość i zdrowie. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 90-117. 36. Melosik Z.: Coca - cola: soft drink jako „model" życia i tożsamości. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Po- znań 1999, s. 118 - 138. 37. Melosik Z.: Tyrania ciała szczupłego i jej konsekwencje. [W]: Melosik Z. (red.): Cia- ło i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 139-158. 38. Melosik Z.: Profile zdrowia i tożsamości w reklamie: mężczyzna Marlboro i kobieta Virginia Slim. [W]: Melosik Z. (red.): Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Wydaw. Edytor, Toruń - Poznań 1999, s. 274 - 281. 39. Piątkowski W.: Nauczanie socjologii medycyny oraz promocji zdrowia na uni- wersyteckich studiach przeddyplomowych. Próba tworzenia modelu dydaktycz- nego. [W]: Latoszek M. (red.): Zdrowie i choroba. Promocja zdrowia dla gmin i instytucji edukacyjnych. Akademia Medyczna, Gdańskie Tow. Nauk. Gdańsk 1999, s. 107-113. 40. Prajsner M.: Wpływ reklamy na dzieci i młodzież. Remedium 1999, 2, 24 - 25. 41. Promińska E.: O konieczności kształcenia w zakresie ochrony zdrowia. Wychów. Fiz. Zdr. 1992, 39, 4, 127 - 133. 42. Promińska E.: O czym mówimy życząc komuś zdrowia. Kult. Fiz. 1995, 49, 11 - 12, 1 - 3. 43. Rąbała L.: Edukacyjne zadania współczesnego lekarza. Probl. Med. Społ. 1997, 32, 546 - 549. 44. Rylke H.: Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli? WSiP, Warszawa 1999. 45. Sęk H.: Psychologiczna prewencja jako obszar badań i zastosowań. [W]: Sęk H. (red.): Zagadnienia psychologii prewencyjnej. Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 1991, s. 1-3. 46. Sęk H. (red.): Zagadnienia psychologii prewencyjnej. Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 1991. 47. Sikorski W.: Techniki eliminowania niepożądanych wzorów zachowań. Teoria i prak- tyka. Psychoterapia 1996, 2, 41 - 52. 48. Słońska Z.: Droga do zdrowia. Widzieć, móc, chcieć. Instytut Kardiologii, Warszawa 1993. 49. Strojanowski /.: Biologiczne mechanizmy zachowania. Tow. Nauk. KUL, Lublin 1992. 120 50. Syrek E.: Teoretyczne standardy zdrowia dzieci i młodzieży a ich środowiskowe uwa- runkowania w regionie górnośląskim: Studium pedagogiczno-społeczne. Wydaw. Uniw. Śląskiego, Katowice 1997. 51. Szatko E, Grzybowski A.: Aktywizujące formy nauczania studentów medycyny - spo- sób na doskonalenie relacji lekarz - pacjent. Med. Dydakt. Wychów. 2000, 32, 3-4, 52 - 62. 52. Szczepska M., Janus B., Charońska E.: „To jest Twoja decyzja" - jako jedna z metod poradnictwa zdrowotnego. [W]: Wołowicka L. (red.): Wybrane zagadnienia pielę- gniarstwa. Cz. 8a. Wydaw. Uczeln. AM w Poznaniu, Poznań 1993, s. 163 - 165. 53. Szczuka E.: Szkolenie przedporodowe w działaniach prozdrowotnych. [W]: Kunicki B. J., Szyszka K. (red.): Kultura fizyczna w promocji i doskonaleniu zdrowia. Perfect Company, Gorzów Wlkp. 1996, s. 163 - 166. 54. Szukalski R: Zmiany świadomości zdrowotnej a strategie proekologiczne przedsię- biorstw. Człowiek i Przyroda 1997, 7, 139 - 146. 55. Tarnowski J.: Zdrowie dla każdego: życie, odżywianie, medycyna. Wydaw. RYT, Gdańsk 1993. 56. Tryfan B.: Rodzina rolnicza wobec zdrowia i choroby. Probl. Rodź. 1995, 35, 6, 35 - 42. 57. Trzonka L.: Porażki w szkoleniach. Remedium 2000, 6, 4 - 6 (pozytywy i negatywy metod aktywizujących). 58. Wierański E: Poznanie. Afekt. Zachowanie. Wydaw. Nauk. PWN. Warszawa 1993. 59. Wiśniewska E.: XII Ogólnopolski Festiwal Filmów Oświaty Zdrowotnej. Monitor Zdr. 1996, 7, 29 - 30. 60. Wolniewicz-Grzelak B.: Zdrowiej i świadomiej żyć. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 1992. 61. WojtczakA.: Zdrowie publiczne - nauka i sztuka zdrowego życia. Mag. Med. 1995, 6, 12, 22 - 24. 62. Wolska-Lipiec K.: Zdrowie, choroba, wartość. Pielęgniarstwo 2000. 1995, 5, 14 - 15. 63. Woynarowska B.: Działania profilaktyczne u dzieci i młodzieży. [W]: Karski J.B. (red.): Promocja zdrowia, Wydaw. Ignis, Warszawa 1999, s. 319 - 337. 64. Woynarowska B. (red.): Zdrowie i szkoła. PZWL, Warszawa 2000. 65. Żakowska Z.: Badania postaw jako jedno z kryteriów oceny nowych inicjatyw eduka- cyjnych. Wychów. Fiz. Zdr. 1999, 46, 2, 47 - 50. 121 Wyjaśnienie skrótów czasopism zamieszczonych w bibliografii* Acta Sexuol. Alkoh. Narkom. Arch. Hist. Filoz. Med. Baln. Poi. Biul. Inform. Centrum Onkologii Biul. Metod. Org. Med. Morskiej Czas. Stomat. Czyn. Ryzyka Diabetol. Poi. Diag. Laboratoryjna Farmacja Poi. Forum Ośw. Gab. Pryw. Gazeta Lek. Geront. Poi. Ginek. Poi. Ginek. Prakt. Hig. Pracy Higienistka Stomat. Int. J. Occup. Med. Kult. Fiz. Kwart. Biul. Poi. Tow. Diet. Kwart. KARAN Kwart. Ortop. Kwart. Pedag. Lek. Koi. Lek. Woj. Mag. Med. - Acta Sexuologica - Alkoholizm i Narkomania - Archiwum Historii i Filozofii Medycyny - Balneologia Polska - Biuletyn Informacyjny Centrum Onkologii - Biuletyn Metodyczno-Organizacyjny Medycyny Morskiej - Czasopismo Stomatologiczne - Czynniki Ryzyka - Diabetologia Polska - Diagnostyka Laboratoryjna - Farmacja Polska - Forum Oświatowe - Gabinet Prywatny - Gazeta Lekarska - Gerontologia Polska - Ginekologia Polska - Ginekologia Praktyczna - Higiena Pracy - Higienistka Stomatologiczna - International Journal Occupational Medicine and Environmental Health - Kultura Fizyczna - Kwartalny Biuletyn Polskiego Towarzystwa Diete- tycznego - Kwartalnik KARAN - Kwartalnik Ortopedyczny - Kwartalnik Pedagogiczny - Lekarz Kolejowy - Lekarz Wojskowy - Magazyn Medyczny * W przypadku pozostałych czasopism podano ich petne nazwy. 123 * Mag. Stomat. - Magazyn Stomatologiczny Med. Dydakt. Wychów. - Medycyna Dydaktyka Wychowanie Med. Dypl. - Medycyna po Dyplomie Med. Ogólna - Medycyna Ogólna Med. Pracy - Medycyna Pracy Med. Rodź. - Medycyna Rodzinna Med. Wiej. - Medycyna Wiejska Med. Wieku Rozw. - Medycyna Wieku Rozwojowego Monitor Zdr. - Monitor Zdrowia Nowa Klin. - Nowa Klinika Nowa Med. - Nowa Medycyna Nowa Stomat. - Nowa Stomatologia Nowa Szk. - Nowa Szkoła Nowiny Lek. - Nowiny Lekarskie Nowiny Psychol. - Nowiny Psychologiczne \ Ochr. Zdr. Pracow. - Ochrona Zdrowia Pracowników • Opieka Wychów. Terapia - Opieka Wychowanie i Terapia Oświata Zdrów. - Oświata Zdrowotna Pediat. Poi. - Pediatria Polska Pediat. Prakt. - Pediatria Praktyczna li Pielęg. Poi. - Pielęgniarstwo Polskie , j Piel. Poloż. - Pielęgniarka i Położna Pneum. Alergol. Poi. - Pneumonologia i Alergologia Polska Poi. Med. Rodź. - Polska Medycyna Rodzinna 1 Poi. Przegl. Med. Lot. - Polski Przegląd Medycyny Lotniczej Poi. Psych. Buli. - Polish Psychological Bulletin 1 Poi. Tyg. Lek. - Polski Tygodnik Lekarski Post. Osteoart. - Postępy Osteoartrologii Post. Pielęg. Promocji Zdrowia - Postępy Pielęgniarstwa i Promocji Zdrowia Post. Psychiat. Neurologii - Postępy Psychiatrii i Neurologii Post. Rehab. - Postępy Rehabilitacji Probl. Alkoh. - Problemy Alkoholizmu Probl. Hig. - Problemy Higieny Probl. Hig. Pracy - Problemy Higieny Pracy Probl. HIV i AIDS - Problemy HIV i AIDS Probl. Med. Społ. - Problemy Medycyny Społecznej Probl. Opiek. Wychów. - Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze Probl. Pielęg. - Problemy Pielęgniarstwa 124 Probl. Porad. Psych. Pedag. Probl. Rehab. Społ. Zaw. Probl. Rodź. Prom. Zdr. Nauki Społ. Med. Przegl. Epid. Przegl. Kwater. Przegl. Ped. Przegl. Psychol. Przegl. Stom. Wieku Rozw. Przegl. Stomat. Psychiat. Poi. Psychol. Wychów. Rocz. Komisji Nauk Pedag. Rocz. Nauk. AWF Rocz. Nauk Spol. Rocz. Państ. Zakł. Hig. Rocz. Pedag. Rocz. Socjol. Rodź. Ruch Pedag. Stomat. Współ. Suwał. Tow. Ginek. Biul. Szkoła Spec. Wiad. Lek. Wiad. Zielar. Wiad. Ginekoł. Położn. Wychów. Fiz. Sport Wychów. Fiz. Zdr. Wychów. Przedszk. Zdr. Psych. Zdr. Publ. Zesz. Nauk. AWF Żyw. Czł. Metab. Żywn. Żyw. Prawo Zdr. Żywn. Żyw. Zdr. Życie Szk. - Problemy Poradnictwa Psychologiczno - Pedago- gicznego ? Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej ? Problemy Rodziny ? Promocja Zdrowia Nauki Społeczne i Medycyna ? Przegląd Epidemologiczny ? Przegląd Kwatermistrzowski - Przegląd Pediatryczny - Przegląd Psychologiczny - Przegląd Stomatologii Wieku Rozwojowego ? Przegląd Stomatologiczny ? Psychiatria Polska - Psychologia Wychowawcza ? Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych - Rocznik(i) Naukowy(e) Akademii Wychowania Fizycznego - Roczniki Nauk Społecznych - Roczniki Państwowego Zakładu Higieny ? Rocznik Pedagogiczny - Roczniki Socjologii Rodziny ? Ruch Pedagogiczny ? Stomatologia Współczesna - Suwalskie Towarzystwo Naukowe Biuletyn • Szkoła Specjalna - Wiadomości Lekarskie ? Wiadomości Zielarskie - Wiadomości Ginekologiczno - Położnicze - Wychowanie Fizyczne i Sport - Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne ? Wychowanie w Przedszkolu • Zdrowie Psychiczne Zdrowie Publiczne ? Zeszyty Naukowe Akademii Wychowania Fi- zycznego - Żywienie Człowieka i Metabolizm - Żywność, Żywienie Prawo a Zdrowie - Żywność, Żywienie a Zdrowie - Życie Szkoły 125 Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej1 PROGRAM EDUKACYJNY DLA MŁODZIEŻY W WIEKU 16 - 24 LAT „JUŻ TERAZ MOŻESZ ZADBAĆ O ZDROWIE SWOJEGO PRZYSZŁEGO DZIECKA"^ Pierwotna profilaktyka wad cewy nerwowej Dzięki postępowi medycyny, poprawie warunków życia, opieki zdrowotnej, zwiększeniu poziomu wykształcenia i świadomości ludzi można obecnie zapo- biegać wielu zaburzeniom i wadom rozwojowym. Jednym z takich działań jest zapobieganie wadom wrodzonym cewy nerwowej, które powstają w pierwszych tygodniach rozwoju ludzkiego zarodka, na skutek nieprawidłowego zamykania się cewy nerwowej. W zależności od tego jakiego odcinka cewy nieprawidłowo- ści te dotyczą, może powstać: bezmozgowie, przepuklina oponowo-mózgowa lub rozszczep kręgosłupa. Wady wrodzone cewy nerwowej występują w Polsce stosunkowo często (1,2 - 2,0 na 1000 urodzeń). Są one istotną przyczyną umieralności niemowląt. Wśród dzieci z tymi wadami, które poddane zostały leczeniu chirurgicznemu, ponad 7 lat przeżywa tylko ok. 40% i tylko 1% nie jest dotkniętych kalectwem. W latach 90. minionego wieku w kilkunastu krajach rozpoczęto realizację programów pierwotnej profilaktyki wad cewy nerwowej. Podstawą ich wdrażania były dobrze udokumentowane wyniki badań wskazujące, że uzupełnianie diety kwasem foliowym (Acidum folicum - witamina z grupy B) przed zajściem w cią- żę (co najmniej 4 tygodnie) i przez pierwsze 12 tygodni ciąży zmniejsza o 70% ryzyko wystąpienia tych wad. Dlatego też podstawowym elementem wszystkich programów jest zachęcanie kobiet w wieku rozrodczym (15 - 49 lat) do codzien- nego przyjmowania kwasu foliowego w dawce 0,4 mg dziennie (ok. 30% ciąż jest nieplanowana). Dodatkowe korzyści z przyjmowania kwasu foliowego to zapo- bieganie niedokrwistości i przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy. W 1997 r. został wdrożony w Polsce, na zlecenie i ze środków Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Ner- wowej, koordynowany przez Instytut Matki i Dziecka pod kierunkiem prof. Z.J. Brzezińskiego. Jednym z głównych elementów tego programu jest edukacja mło- dych ludzi w zakresie przygotowania się do poczęcia dziecka i roli kwasu folio- wego w zapobieganiu wadom wrodzonym u dziecka. Efektem realizacji progra- mu było także uruchomienie przez Grodziskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa produkcji preparatu FOLIK. zawierającego w tabletce 0,4 mg kwasu foliowego. Jest on dostępny w aptekach bez recepty. Program edukacyjny dla młodzieży w wieku 16 - 24 lat Program edukacyjny dla młodzieży „Już teraz możesz zadbać o zdrowie swojego przyszłego dziecka" został opracowany, sprawdzony i wdrożony do praktyki w 1999 r. W latach 1999 - 2001 był on realizowany w blisko 4000 szkół 126 we wszystkich województwach i uczestniczyło w nim ponad 700 tys. uczniów. Re- alizację programu podjęty także niektóre szkoły wyższe i kolegia nauczycielskie. Głównym celem programu jest upowszechnienie w Polsce codziennego przyjmowa- nia kwasu foliowego przez dziewczęta i młode kobiety w wieku 16-24 lat. Program jest jednak osadzony w szerszym kontekście i jego celami drugorzędowymi są: • Przekazanie wiedzy dotyczącej: - roli kwasu foliowego dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i zdrowia człowieka (w tym profilaktyki miażdżycy) oraz w zapobieganiu wadom cewy nerwowej u płodu; - innych czynników sprzyjających prawidłowemu poczęciu i rozwojowi dziecka w okresie przedkoncepcyjnym oraz w czasie ciąży. • Umożliwienie młodym ludziom zrozumienia własnej roli, jako przyszłych ro- dziców, w stwarzaniu szans na zdrowie i dobrą jakość życia swojego dziecka. Adresatami programu są uczniowie ostatniej klasy gimnazjum i szkół ponadgimna- zjalnych oraz studenci. Realizatorami mogą być nauczyciele różnych przedmiotów, posiadający odpowiednią wiedzę biomedyczną. Program jest w największym stop- niu powiązany w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych z przedmiotem „wy- chowanie do życia w rodzinie" i biologia, a w szkołach wyższych z przedmiotem „biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania" oraz „edukacja zdrowotna". Treści programu obejmują trzy grupy tematów: - Przygotowanie się przyszłych rodziców do poczęcia dziecka; - Czynniki wpływające na rozwój i zdrowie dziecka w okresie wewnątrzmacicznym; - Kwas foliowy i jego rola w zapobieganiu wadom cewy nerwowej, a także innym wadom wrodzonym, zwłaszcza układu krążenia. W realizacji programu stosowane są metody aktywizujące. Materiały dla osób pro- wadzących zajęcia zawierają: scenariusze zajęć, pomoce do ich realizacji, ankiety do ewaluacji przebiegu zajęć oraz ewaluacji wyników, a także podstawowe informacje dla edukatora i odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez młodzież. Dodatkowe informacje o programie i materiałach edukacyjnych można otrzy- mać w Instytucie Matki i Dziecka: Lek. med. Ewa Mierzejewska Zakład Epidemiologii Instytutu Matki i Dziecka ul. Kasprzaka 17 a, 01-211 Warszawa tel. (022) 632 39 65 e-mail: epid(a)imid.med.pl Opracowanie: Barbara Woynarowska 1 Brzeziński Z.J.: Zapobieganie wrodzonym wadom cewy nerwowej. Instytut Matki i Dziecka, Warsza- wa 2000. 2 Woynarowska B., Pultorak M, Jodkowska M., Wiśniewska A.: Już teraz mogę zadbać o zdrowie swoje- go przyszłego dziecka. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, wyd. pierwsze -1999, wyd. drugie rozszerzone - 2001. 127