GRY i zabawy z niemowlakami Jackie Silberg Media Rodzina ZAKŁADY DLA NIEWIDOMYCH w LASKACH 05-080 Izaoehri K/Warszawy BIBLIOTEKA TYFLOLOGICZNA Jackie Silberg GRY I ZABAWY Z NIEMOWLAKAMI Ilustrowała Linda Grei Przełożyła Marzena Czubak Media Rodzina Tytuł oryginału GAMES TO PLAY WITH BABIES Copyright © 1993 by Jackie Silberg Copyright © 1996 for the Polish edition by Media Rodzina Copyright © 1996 for the Polish translation by Marzena Czubak Projekt okładki: Jacek Pietrzyński Zdjęcie na okładce © Trevor Clark / Rex Interstock Ltd. / East News Ltd. Wszystkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody Wydawcy nie wolno reprodukować i przekazywać w żadnej postaci ani za pomocą jakichkol- wiek środków elektronicznych czy mechanicznych włącznie z fotokopio- waniem i nagrywaniem, ani za pomocą innego systemu pozyskiwania i odtwarzania informacji, żadnej części niniejszej książki. Harbor Point Sp. z o.o. Media Rodzina ul. Pasieka 24, 61-657 Poznań tel. 820-34-75, fax 820-34-11 www.mediarodzina.com.pl ISBN 83-85594-44-2 Łamanie komputerowe i fotonaświetlanie: perfekt s.c, Poznań, ul. Grodziska 11 Druk: ABEDIK-Poznań Spis treści Od Autorki............................15 Przejawy rozwoju dziecka....................17 Zabawy, które uczą i rozwijają 0 — 3 miesięcy Maluszku, przewróć się ... 22 .......... Przewroty Zabawa z lusterkiem .... 23 ........Obserwowanie Ptaszek............24 ........Obserwowanie Przewieszanie obrazka ... 25 .... Rozróżnianie kolorów i kształtów Oglądamy kolory.......26 ... Rozpoznawanie kolorów Ale ładne! ..........27 ... Rozpoznawanie kolorów 3-6 miesięcy Patrz!.............28 .........Koncentracja Spacer po całym domu ... 29 ....... Rozpoznawanie przeciwieństw Zabawa w potrząsanie ... 30 ... Rozróżnianie dźwięków Kopiące nóżki........31 .........Koordynacja Mów do mnie ........32 .... Sprawność językowa Okręcane książeczki.....33 .... Sprawność językowa 6-9 miesięcy Rozmowa telefoniczna .... 34 .... Sprawność językowa Jaka to zabawka?...... 35 .... Sprawność językowa Znajome dźwięki....... 36 ... Umiejętność słuchania W barze szybkiej obsługi . . 37 .... Sprawność manualna Radość raczkowania..... 38 .........Koordynacja Gdzie jest laleczka?..... 39 ........Obserwowanie Zabawa w poszukiwaczy . . 40 .... Poznawanie otoczenia Spacer po różnych powierzchniach . . 41 . . Właściwości przedmiotów 9-12 Umiem przesypywać! .... Pudełka, pudełka...... Wrzuć klamerkę....... Odkulnij piłkę........ Zabawki na tasiemce .... Zabawa w czesanie..... Gdzie jest nóżka?...... W lewo, w prawo, przechodzimy........ Zbieranie skarbów...... Gdzie była zabawka? .... A teraz są trzy........ Zabawa w pchanie...... Wysokie kroki........ Gdzie jest dzwoneczek? . . . Pościg za piłką........ Buty, buty, buty....... Daj mi zabawkę...... miesięcy 42 .........Koordynacja 43 .........Koordynacja 44 .....Umiejętność zabawy 45 .........Kulanie piłki 46 ......Słuchanie poleceń 47 ......Słuchanie poleceń 48 ......... Części ciała 49 ... Zasady bezpieczeństwa 50 .....Poznawanie świata 51 .... Zdolności poznawcze 52 . Rozwiązywanie problemów 53 ......... Równowaga 54 ......... Równowaga 55 ... Rozpoznawanie kolorów i dźwięków 56 .....Umiejętność zabawy 57 .........Umiejętność dopasowywania 58 .... Sprawność językowa Zabawy wzmacniające więź emocjonalną 0-3 miesięcy Czas tylko dla was..... 60 ...........Zaufanie Zabawki, które mówią .... 61 .... Sprawność językowa Gruchanie i pieszczoty ... 62 .... Sprawność językowa Zabawa w kopanie...... 63 .........Gimnastyka Widzę cię! .......... 64 .......Unoszenie głowy Pogłaszcz mnie........ 65 ......... Części ciała Zabawy pacynką....... 66 ........Obserwowanie Korale dla malca ...... 67 ... Rozpoznawanie kolorów Cap za nóżki! ........ 68 .... Zachowanie społeczne 3-6 miesięcy Czy pamiętasz? ....... 69 ........Pewność siebie W górę hopsa!........ 70 .......Więź uczuciowa Samolocik........... 71 .......Więź uczuciowa Odkrywca........... 72 .... Poznawanie otoczenia Baru, barum, tryk!..... 73 .....Umiejętność zabawy Aaa kotki dwa........ 74 . . Rozpoznawanie dźwięków Zabawa w całowanie .... 75 ......... Części ciała Nazywanie części twarzy . . 76 ......... Części ciała 6-9 miesięcy W której ręce jest zabawka? 77 .... Poznawanie otoczenia Opowiem ci bajkę...... 78 .... Sprawność językowa Jakie to miłe! ........ 79 . . Właściwości przedmiotów 9-12 miesięcy Pierwszy album....... 80 .... Sprawność językowa Jaśku, łups.......... 81 .... Sprawność językowa Zabawa w chowanego .... 82 .... Sprawność językowa M-m-m jakie milutkie .... 83 . . Właściwości przedmiotów Zabawa łokciami....... 84 .....Umiejętność zabawy Zabawy w kuchni 0-3 miesięcy Kipi kasza, kipi groch .... 86 .............Rytm Czas pieszczot........87 .......Więź uczuciowa Ach, jaki śliczny! ......88 .... Poznawanie otoczenia Co to za hałas?.......89 ... Umiejętność słuchania 3-6 miesięcy Łyżeczka........... 90 .... Sprawność manualna Zabawa rękami ....... 91 .........Koordynacja Ram-tam-tam ........ 92 ......... Części ciała Miska z galaretką...... 93 .... Poznawanie otoczenia Wspólne gotowanie ..... 94 .... Sprawność językowa Mów do mnie, mała..... 95 .... Sprawność językowa 6-9 miesięcy Spaghetti...........96 .........Pomysłowość Zabawy kubkiem.......97 ........Picie z kubka Zabawa foremką po babeczkach . . 98 .....Umiejętność zabawy Stukanie i potrząsanie ... 99 .... Sprawność manualna Garnki i patelnie ......100 . Rozwiązywanie problemów Zabawa serwetką......101...... Poczucie humoru Zabawa łyżkami.......102 . . . Rozróżnianie dźwięków Trzy klocki, dwie rączki . . . 103 .... Sprawność manualna 9-12 miesięcy Sam to potrafię.......104 .... Sprawność manualna Zabawa w przesypywanie . . 105 .... Sprawność manualna Szukanie przysmaków .... 106.........Koordynacja Ciuchcia ze smakołykami . . 107 . . . Ciągnięcie przedmiotów Czy to pasuje?........108.......Pojęcie wielkości Budowle z opakowań .... 109......... Równowaga Ale zimne!..........110........Zmysł dotyku Zabawy pełne śmiechu i radości 0-3 miesięcy Hałasy z buzi ........112 .... Sprawność językowa Podziwianie świata.....113........Obserwowanie Pszczółka...........114........Obserwowanie Łaskotanie w policzek .... 115.....Umiejętność zabawy 8 Zabawa w gimnastykę ... 116.........Gimnastyka Zabawa językiem ...... 117........Naśladowanie Piszczące zabawki...... 118......... Części ciała Kulu-lulu, malutki...... 119..........Przewroty z brzucha na plecy 3-6 miesięcy Aktywne rączki ....... 120.........Koordynacja Zabawa z równowagą .... 121......... Równowaga Hopsa, hopsa, tralala .... 122......... Równowaga Raz, dwa, trzy........ 123..........Wstawanie Pajączek........... 124........Przewidywnie Skacząca pchełka...... 125........Przewidywanie Zaraz cię złapię....... 126........Naśladowanie Niemądre dźwięki...... 127........Przewidywanie Głowa — ramiona, kolana i stopy ....... 128......... Części ciała 6-9 miesięcy Mała myszka......... 129.....Umiejętność zabawy Gdzie jest myszka?..... 130.....Umiejętność zabawy Papierowa zabawa...... 131 ... Rozróżnianie dźwięków Zabawy na podłodze..... 132.........Raczkowanie Mama, tata.......... 133 .... Sprawność językowa Tata, dziadek, wujek Jasiu . 134......... Równowaga Na rynek........... 135.......Więź uczuciowa Przeciąganie kolanówki . . . 136........Współdziałanie Dryfujące pieluszki..... 137.........Koordynacja 9-12 miesięcy Gdzie są rączki?....... 138.........Koordynacja Trzy małe świnki...... 139 .... Sprawność językowa Czapki, czapki, czapki .... 140 .... Sprawność językowa Gdzie jest muzyka?..... 141 . . . Umiejętność słuchania Zabawa w naśladowanie . . 142 . . . Umiejętność słuchania Kop i stop.......... 143 . . . Umiejętność słuchania Zabawa w tunel......, Zabawy piłką......... Znikająca zabawka ..... Świat postawiony na głowie Niemądre zabawy...... Zabawa w latanie...... Nowe zabawki........ Przyklejanie i odrywanie . . Tekturowe wzgórze..... Tunel z nóg mamy ..... Zabawa na „trampolinie" . . 144.........Czołganie się 145 . Umiejętność zabawy piłką 146.........Koordynacja 147......Słuchanie poleceń 148...... Poczucie humoru 149.........Pomysłowość 150.........Pomysłowość 151........Pewność siebie 152.....Umiejętność zabawy 153......... Wyobraźnia 154......... Równowaga Zabawy artystyczne 0-3 miesięcy Na co mogę popatrzeć? . . . 156 .... Poznawanie otoczenia Wysoko i nisko........157 . . . Rozróżnianie dźwięków Czarny i biały........158....... Rozpoznawanie kolorów i kształtów Wirująca parasolka.....159....... Rozpoznawanie kolorów i kształtów 3-6 miesięcy Jadą, jadą misie.......160 . . . Umiejętność słuchania Śpiewamy, śpiewamy .... 161 .... Sprawność językowa Warzyła sroczka jagiełki . . 162.......Więź uczuciowa Czy ty śpisz?.........163.......Więź uczuciowa Gdzie jest kciuk? ......164 .... Sprawność manualna Zabawa w raczkowanie . . . 165.....Umiejętność zabawy 6-9 miesięcy Tańczący pajacyk......166.....Umiejętność zabawy Pięć małych ptaszków .... 167.....Umiejętność zabawy Huśtawka...........168.....Umiejętność zabawy Kosi, kosi, łapki.......169.............Rytm 10 Nasza własna muzyka . . . 170.............Rytm Słuchanie muzyki...... 171 . . . Rozróżnianie dźwięków Stary Donald farmę miał .. 172 .... Sprawność językowa Raz, dwa, raz, dwa..... 173 . . . Umiejętność słuchania 9-12 miesięcy Leniuszek...........174..........Rytm dnia Kółko graniaste.......175.....Umiejętność zabawy Zabawa dwoma rurkami . . 176.........Pomysłowość Radość śpiewania......177.............Rytm Jedzie, jedzie pan......178.........Koordynacja Zabawy palcami rąk i nóg 0-3 miesięcy Zabawy w trawie ...... 180 . . Właściwości przedmiotów Rękawiczka z łatek..... 181 . . Właściwości przedmiotów Aja, aja............ 182 . . Właściwości przedmiotów Grzechotki i gryzaczki .... 183.........Koordynacja Aerobik dla niemowlaka . . 184.........Gimnastyka Ta mała kózka........ 185......... Części ciała Paluszki dzidziusia..... 186......... Części ciała Noga lewa, noga prawa . . . 187......... Części ciała Ten jest stary........ 188.......Więź uczuciowa 3-6 miesięcy Fascynujące paluszki .... 189........Współdziałanie Kręć się, kręć ........ 190........Naśladowanie Ten mały paluszek..... 191.....Umiejętność zabawy Zabawa w dotykanie .... 192 . . Właściwości przedmiotów Skąd płynie dźwięk?..... 193 . . . Rozróżnianie dźwięków Ciuchcia.......... . 194 .... Sprawność językowa Płyń, mała rybko ...... 195 .... Sprawność językowa Pięć małych paluszków . . . 196......... Części ciała Pieszczoty palców...... 197......... Części ciała 11 6-9 miesięcy Zabawa w rzucanie.....198 . Wrzucanie piłki do puszki Dotknij!............199 . . Właściwości przedmiotów Świnko, świnko.......200.......Więź uczuciowa Zabawa kciukami......201.......Więź uczuciowa Jeszcze więcej pieszczot . . . 202.......Więź uczuciowa Masaż palców........203......... Części ciała Skradanie się ........204.........Rozróżnianie głosów zwierząt Krakersowa zabawa.....205 .... Sprawność manualna Raciczki............206.....Umiejętność zabawy Bączek............207...........Zaufanie 9-12 miesięcy Otwieramy, zamykamy . . . 208........Naśladowanie Woda i łyżka.........209 . . . Posługiwanie się łyżką Świnki muszą iść spać ... 210.....Umiejętność zabawy Małe myszki.........211.....Umiejętność zabawy Ślimak............212.....Umiejętność zabawy Ta mała krówka.......213.......Więź uczuciowa Gdy jestem szczęśliwy .... 214......... Części ciała Przez dziurkę ........215..........Kordynacja To jest tato..........216 .... Sprawność językowa Zabawy podczas rozbierania i kąpieli 0-3 miesięcy Trzymaj ją!.......... 218 .... Sprawność manualna Wielkie odkrycie....... 219......... Części ciała Buziaki pełne miłości .... 220......... Części ciała Kąpiel............. 221.......Więź uczuciowa Pieszczoty podczas ubierania 222.......Więź uczuciowa Obserwowanie zabawki . . . 223.........Koordynacja Gdzie jest grzechotka? . . . 224 . . . Rozróżnianie dźwięków Szukaj mnie......... 225 . . . Rozróżnianie dźwięków 12 3-6 miesięcy Motorówka..........226.....Umiejętność zabawy Mycie.............227......... Części ciała Paluszki dzidziusia.....228......... Części ciała Cześć, rączki.........229 .... Rozróżnianie kolorów Zabawa pieluszką......230...... Poczucie humoru Czas na masaż........231.......Więź uczuciowa Charlie Chaplin.......232.........Gimnastyka 6-9 miesięcy Raz, dwa, kopiemy!.....233.........Gimnastyka Kulanie piłki.........234.........Gimnastyka Zginamy, prostujemy .... 235.........Gimnastyka Styl grzbietowy .......236.........Gimnastyka Na kogo patrzysz?......237 .... Sprawność językowa Myjemy nóżki........238......... Części ciała Smyk, smyk.........239.....Umiejętność zabawy Radość kąpieli........240.....Umiejętność zabawy Dziesięć małych paluszków . 241........... Liczenie 9-12 miesięcy Zakładamy buty.......242.....Umiejętność zabawy Robimy deszczyk.......243.....Umiejętność zabawy Taaaki duży.........244...........Siadanie Piosenka z buziakami .... 245.......Więź uczuciowa Zabawa przed lustrem . . . 246........ . Części ciała Zabawa puszkiem do pudru.....247......... Części ciała Zabawa w mycie.......248......... Części ciała Kąpiel z niespodzianką . . . 249 .... Zdolności poznawcze Piszczące zabawki......250 . . Ćwiczenia wzmacniające mięśnie ręki Pływająca niespodzianka . . 251.........Koordynacja Łowienie zabawek......252.........Koordynacja 13 Zabawy na dobranoc 0-3 miesięcy Dobranoc, maluszku.....254......Więź emocjonalna Pocałunki na dobranoc . . . 255.......Więź uczuciowa Rozmowa na dobranoc . . . 256 .... Sprawność językowa Pora na dobranoc......257...........Zaufanie Przytul mnie.........258.............Rytm Posłuchaj...........259 . . . Rozróżnianie dźwięków 3 — 6 miesięcy Butelka niemowlaka..... 260 . . Właściwości przedmiotów Na księżycu......... 261 .... Sprawność językowa Tu i tam........... 262.......Więź uczuciowa Chodźmy spać........ 263.......Więź uczuciowa Dmuchanie.......... 264......... Części ciała Idzie sen........... 265......... Części ciała Jazda windą......... 266...........Zaufanie Na Wojtusia z popielnika . . 267 . . . Serdeczność i zaufanie 6-9 miesięcy Ręce do góry.........268..........Odprężenie Masaż.............269..........Odprężenie Chodźcie spać........270.......Więź uczuciowa Wieje wiatr..........271.......Więź uczuciowa Lu, lu, lu...........272 .... Sprawność językowa 9-12 miesięcy Był sobie król........ 273.......Więź uczuciowa Dobranoc, kochanie..... 274.......Więź uczuciowa Pan Pafnucy Perz...... 275 .... Sprawność językowa Moja kochana dziecino . . . 276 .... Sprawność językowa Bajka na dobranoc...... 277 .... Sprawność językowa Widzę księżyc........ 278.......Rytm zasypiania Dobranoc, smacznie śpij . . . 279.......Rytm zasypiania 14 Od Autorki Odkąd tylko pamiętam, zawsze uwielbiałam czas spę- dzany z malutkimi dziećmi. Ich śmiech jest zawsze prze- pełniony radością. Od piętnastu lat prowadzę zajęcia z ro- dzicami i ich maleństwami. Łączą nas muzyka, ruch, zabawy, radość, miłość i przywiązanie. Rodzice dzielą się ze mną pomysłami zabaw, w które bawią się w domu. Wszy- stkie zawarte w tej książce zabawy zostały sprawdzone i sprawiły nam wiele radości. Pochodzą one z różnych ob- szarów kulturowych i etnicznych. Bawiliśmy się w nie rów- nież z dziećmi specjalnej troski. Oprócz rozrywki zabawy te rozwijają umiejętność słu- chania, sprawność językową, ciekawość świata, poznawanie części ciała i poczucie humoru. Opis każdej z zabaw wy- jaśnia, czego dziecko się z niej uczy. Zabawy, w które dorośli bawią się z dziećmi, dostarczają obu stronom cennych doświadczeń oraz wytwarzają między nimi więź uczuciową. Dobry kontakt z kochającym opieku- nem i przywiązanie do niego dają niemowlęciu poczucie bezpieczeństwa, tak ważne dla jego wszechstronnego roz- woju. Baw się ze swoim maleństwem, a podczas zabaw przy- tulaj je mocno, głaszcz, pieść, całuj i ciesz się razem z nim! 12-15 miesięcy Przedziały wiekowe podane dla każdej zabawy są przy- bliżone. Pamiętajcie, że każde dziecko rozwija się swoim własnym rytmem. Własne doświadczenia i wiedza rodziców o swoim dziecku pomogą najlepiej ocenić, czy dana zabawa jest odpowiednia dla ich malucha. 15 Przejawy rozwoju dziecka Od urodzenia do 6 miesięcy Sprawności motoryczne, słuchowe i wzrokowe Unosi głowę Chwyta grzechotkę lub zabawkę Przewraca się z pleców na bok Siedzi podparte ręką Podciąga się do siadu, trzymając palec osoby dorosłej Podąża wzrokiem za poruszającymi się przedmiotami Skupia wzrok na niewielkich przedmiotach Zaczyna sięgać po przedmioty Podnosi klocki Przekłada przemioty z ręki do ręki Reaguje strachem na głośne dźwięki Odwraca głowę w stronę dzwonka Odwraca głowę w kierunku głosu Reaguje całym ciałem na głos Sprawności językowe i poznawcze Gaworzy i „paple" Grucha na widok innych osób Wydaje proste dźwięki, takie jak „ach" i „och" Powtarza wielokrotnie ten sam dźwięk Uśmiecha się, chichocze i śmieje się Próbuje wydawać różnorodne dźwięki Wydaje dźwięki, gdy jest pielęgnowane 17 Uśmiecha się w odpowiedzi na zainteresowanie jego osobą Wydając dźwięki, okazuje entuzjazm Jest niezadowolone, kiedy znika jego ulubiona zabawka W różny sposób reaguje na dotykanie Reaguje na widok zabawki Wykazuje świadomość zmiany w rutynowych czynnościach Próbuje powtarzać ruchy Reaguje na obcych Zdolność wyrażania siebie Obserwuje swoje rączki Wkłada do ust przedmioty Skupia wzrok na swoich poruszających się rączkach Uśmiecha się w reakcji na swoje odbicie w lustrze Wydaje dźwięki w reakcji na odbicie w lustrze Wyczuwa czas karmienia Bawi się samo przez dziesięć minut lub dłużej Podnosi łyżeczkę Samodzielnie je biszkopty Chwilami trzyma butelkę Podnosi kubek z uchem Patrzy innym osobom w oczy Rozpoznaje rodziców i inne znajome osoby Wyciąga rączki w stronę znajomych osób Reaguje na „a-kuku" Uśmiecha się w reakcji na różne wyrazy twarzy 6-12 miesięcy Sprawności motoryczne, słuchowe i wzrokowe „Podskakuje" w górę i w dół w pozycji stojącej Siedzi bez podparcia Wyciąga kołki z otworów w desce 18 ; Kula piłkę siedząc Szybko chodzi na czworakach Wchodzi na górę po schodach Samodzielnie stoi Wodzi rączką za obserwowanym przedmiotem Podnosi niewielkie przedmioty przy pomocy kciuka i jednego palca Wkłada do kubka kilka klocków Uderza dwoma klockami o siebie Ogląda obrazki w książce Wrzuca do pojemników niewielkie przedmioty Reaguje na ton i natężenie głosu Rozpoznaje znajome słowa i odpowiednio na nie reaguje Naśladuje dzwonienie dzwonkiem Przerywa czynność po usłyszeniu słowa „nie" Wykazuje zainteresowanie niektórymi słowami i gestami Sprawności językowe i poznawcze Naśladuje dźwięki mowy Rytmicznie gaworzy Łączy dwie sylaby, np. „mama" lub „dada" Zwraca na siebie uwagę wydając dźwięki Naśladuje klaskanie rączkami Macha rączką na „do widzenia" Wykonuje proste polecenia Rozumie znaczenie słowa „nie" Potrząsa główką, by wyrazić „nie" Ciągnie za sznurek, by chwycić zabawkę Potrafi znaleźć klocek ukryty pod kubkiem Zna znaczenie słów „mama" i „tata" Wyciąga klocek z kubeczka po wcześniejszym pokazaniu, jak się to robi Ściska zabawki, by piszczały Szuka zabawek nie znajdujących się w zasięgu wzroku 19 Zdolność wyrażania siebie Szuka lub domaga się zwrócenia na siebie uwagi Odpycha rękę innej osoby, by zatrzymać zabawki Zasłania twarz rączkami, by uniknąć mycia Wyciąga rączki domagając się, by je podniesiono Zlizuje miękkie pokarmy z łyżeczki Trzyma w rączce, gryzie i przeżuwa herbatniki i biszkopty Je przy pomocy rączek Pije z kubeczka przy pomocy drugiej osoby Kontroluje wydzielanie śliny Odpowiada na gesty Bawi się w proste zabawy Powtarza czynność, która wywołuje śmiech Zachęca „widzów" Pomaga w ubieraniu wyciągając rączki Zabawy, które uczą i rozwijają 0-3 miesięcy Maluszku, przewróć się ? Niemowlęta poznają swoje ciało, wykonując celowo po- szczególne ruchy. Takim celowym ruchem jest przewra- canie się na bok. ? Połóż malucha na plecach. Usiądź za jego głową i trzy- maj nad jego główką niewielką zabawkę. ? Kiedy dziecko zwróci już na nią uwagę, przesuń rękę z zabawką w bok. ? Wykonaj ten ruch bardzo powoli i zachęć dziecko do schwycenia zabawki. Jeśli maluszek przewróci się na bok, daj mu ją do zabawy. ? Powtórz czynność, przesuwając zabawkę w drugą stronę. ? Jeśli maluszek przewróci się tylko częściowo i będzie potrzebował pomocy, delikatnie go popchnij. ? Im częściej będziecie się tak wspólnie bawić, tym szybciej dziecko zrozumie, że samo może się przewrócić, czyli wykonać celowy ruch. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ WYKONYWAĆ PRZEWROTY Z PLECÓW NA BRZUCH 22 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Zabawa z lusterkiem ? Ułóż dziecko w łóżeczku. Głowa maluszka może być zwrócona do góry lub na bok. ? Przymocuj nietłukące się lusterko do boku łóżeczka. ? Mów do dziecka, a kiedy upewnisz się, że słyszy twój głos, zastukaj w lusterko, by zwrócić na siebie jego uwagę. ? Lusterko będzie dla dziecka bodźcem do działania pod- czas leżenia w łóżeczku. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ OBSERWOWAĆ Zabawy, które uczą i rozwijają 23 0-3 miesięcy Ptaszek ? Weź dziecko na ręce i spójrz mu w oczy. ? Wolniutko pomachaj palcem wskazującym przed jego oczyma, by zwróciło na niego uwagę. ? Kiedy maluszek skupi już uwagę na palcu, przesuń go w lewo i obserwuj czy wzrok dziecka za nim podąża. ? Przesuń palec w prawo i obserwuj, czy dziecko nadal śledzi go wzrokiem. ? Podczas przesuwania palca powtarzaj: Ptaszek, ptaszek, ćwir, ćwir. Ptaszek, ptaszek, ćwir, ćwir. Ćwir, ćwir, ćwir, ćwir. Ptaszek, ptaszek, ćwir, ćwir. ? Na początku maleństwo będzie prawdopodobnie potra- fiło śledzić palec tylko przez chwilę. Powtarzaj tę zabawę codziennie, a na pewno ujrzysz postępy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ OBSERWOWAĆ 24 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Przewieszanie obrazka Niemowlęta lubią jaskrawe kolory o różnorodnych, cie- kawych kształtach i wzorach. Poszukaj kolorowego obrazka ze zwierzątkiem i naklej go na kawałek tektury. Zrób w tekturce dziurę i przciągnij przez nią kolorowy sznurek. Przywiąż obrazek w bezpieczny sposób do szczebelków łóżeczka, w miejscu widocznym dla dziecka. Co kilka dni przewieszaj obrazek w inne miejsce, by dalej stymulować malca. Spróbuj też przewieszać obrazek w różne miejsca w domu. *.;-.,?.-'.?.?:?:?????-:????:-:?-:?: :•:...-??.:?.????-. .:-. :?? :.?.:»...?:?:?????-.??-. ?:? ??: :?...:?,/:?.????? TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZPOZNAWAĆ KSZTAŁTY I KOLORY Zabawy, które uczą i rozwijają 25 0-3 miesięcy Oglądamy kolory ? Stymulacja wzrokowa jest dla niemowląt wspaniałą roz- rywką. ? Wyszukaj kolorowe szaliki i krawaty. Owiń nimi szcze- belki łóżeczka. ? Wypowiadaj do dziecka zdania typu: „Patrz, jakie ładne kolory", „Ale śliczne kolory". ? Ułóż maluszka w inny sposób, by miał okazję ujrzeć całą różnorodność kolorów i kształtów. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIAĆ KOLORY 26 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Ale ładne! Zrób z okrągłego plastykowego pojemnika, np. po kakao, książeczkę dla malucha. ? Wyszukaj kolorowe obrazki z czasopism i oklej nimi po- jemnik. Wybierz obrazki znajome dziecku, np. zwierząt, ludzi, piłek, kubeczków, zabawek. ? Oklej obrazki przezroczystą folią. ? Baw się z maluszkiem, okręcając puszkę i pokazując mu poszczególne obrazki. Opowiadaj o nich. ? Poproś dziecko o poszukanie obrazka: „Gdzie jest piesek?" (LADY OLA NIEWIDOMYCH w LASKACH 080 izabelin k/Warszawy JOTEKA TYFLOŁOGICZNA TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ Zabawy, które uczą i rozwijają 33 6-9 miesięcy — Rozmowa telefoniczna (Jest to wspaniała zabawa wzbogacająca słownictwo dziecka) ? Potrzebny jest do niej telefon-zabawka lub prawdziwy aparat wyłączony z sieci. ? Posadź maluszka na kolanach i przyłóż do ucha słucha- wkę. Wypowiedz krótkie zdanie: „Halo,..................... (imię dziecka)." ? Przyłóż słuchawkę do ucha dziecka i powtórz to samo zdanie. ? Po kilkukrotnym powtórzeniu tej zabawy udawaj, że prowadzisz dłuższą rozmowę, składającą się z dwóch lub trzech zdań. Wymień imię dziecka i powiedz kilka słów, które maluch rozumie, np. „tatuś", „pa-pa", itd. ? Następnie przyłóż słuchawkę do ucha malca i obserwuj, czy zacznie on sam do niej mówić. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ 34 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Jaka to zabawka? ? Posadź dziecko w wysokim foteliku. ? Wybierz dwie lub trzy z jego ulubionych zabawek, które mają w nazwie jedno słowo, np. piłkę, lalkę i klocek. ? Podnieś piłkę i powiedz: „piłka." ? Podnieś lalkę i powiedz: „lalka." ? Zrób to samo z klockiem. ? Poproś dziecko, by podniosło piłkę. Następnie niech pod- niesie lalkę, a później klocek. ? Po pewnym czasie malec zacznie kojarzyć sobie słowa z przedmiotami. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ Zabawy, które uczą i rozwijają 35 6-9 miesięcy Znajome dźwięki ? Pomóż maleństwu rozróżniać dźwięki w jego otoczeniu. ? Za każdym razem, kiedy chcesz zwrócić jego uwagę na jakiś dźwięk, nazwij go: telefon, kroki, woda płynąca z kranu, dzwonek u drzwi, telewizor, itd. Jeśli to mo- żliwe, wypowiadając nazwę, wskaż jednocześnie ręką źródło dźwięku. ? Wyjdź z malcem na dwór i nazwij dźwięki, które tam słychać. Słuchajcie ptaków, samolotów, bawiących się dzieci itd. I znów, jeśli to możliwe — wypowiadając nazwę — pokaż ręką źródło usłyszanego dźwięku. Pomaga to dziecku skoncentrować uwagę. ? Możesz też maluszkowi zadać pytanie: „Słyszałeś tele- fon?" Następnie podnieś słuchawkę i powiedz: „To jest telefon." TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UMIEJĘTNOŚCI SŁUCHANIA 36 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy W barze szybkiej obsługi Zabranie niemowlaka do baru szybkiej obsługi może stać się źródłem wielu nowych doświadczeń, gdyż dziecko wi- dzi i słyszy tam mnóstwo nowych rzeczy. Możesz też zrobić malcowi nową zabawkę, którą się zaj- mie, siedząc w wysokim foteliku. Nadziej na słomkę wieczka z kilku plastykowych kub- ków, zostawiając między nimi odstępy. Pokaż dziecku, jak można zdejmować wieczka ze słomki, a następnie znów je nadziewać. Pozwól maluchowi spróbować samemu. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ MANIPULOWAĆ MAŁYMI PRZEDMIOTAMI Zabawy, które uczą i rozwijają 37 6-9 miesięcy Radość raczkowania ? Ustaw tor przeszkód składający się z przedmiotów, pod którymi, nad którymi i wokół których będzie musiało przechodzić dziecko. Pomożesz mu w ten sposób w po- znawaniu świata. ? Ułóż na podłodze stos poduszek, nad którymi będzie mu- siało się przeczołgać. ? Umieść dziecko przed stolikiem, pod którym będzie się musiało przeczołgać. ? Niech goni cię na czworakach wokół krzesła. ? Cofaj się na czworakach i obserwuj, czy potrafi cię na- śladować. ? Połóż na niskim krzesełku zabawkę, by zachęcić dziecko do udania się w stronę krzesła i sięgnięcia po zabawkę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ ?:????-?* -.???:--, ? -.??.-???:- ,-...:>•???: 38 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Gdzie jest laleczka? ? Kiedy niemowlę spogląda w lustro, nie zdaje sobie spra- wy, że widzi w nim swoje własne odbicie. ? Weź do ręki ulubioną przez malucha lalkę lub pluszową zabawkę i poruszaj nią trochę, udając, że lalka mówi. ? Następnie podejdź z lalką do lustra i poruszaj nią w ten sam sposób. Zapytaj maluszka: „Gdzie jest laleczka?" ? Oddal się od lustra. Powtórz zabawę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UMIEJĘTNOŚCI OBSERWACJI ,.:«..i:i.:S.:.-s--..-:;.* ;;. :.!».?:?:.«::::?:::?:'».i..?.?:=»«?:.m :«??**$?:::?>:ft Zabawy, które uczą i rozwijają 39 6-9 miesięcy Zabawa w poszukiwaczy ? Poszukaj rozległego trawnika, gdzie malec będzie miał dużo miejsca, by chodzić na czworakach. ? Usiądź na trawie z dzieckiem na kolanach. Zerwij źdźbło trawy i połaskocz nim nosek malca, wypowiadając słowo „trawa". ? Wybierzcie się na wspólny spacer na czworakach w trawie. ? Baw się z malcem w chowanego, kryjąc się za krzesłem lub krzewem. Sprawdź czy maluch potrafi cię odszukać. ? Ukryj kilka ulubionych zabawek malca w trawie, w cie- kawych miejscach, tak aby maluch docierając do nich, poznawał różne otoczenie. ? Zabawcie się w „taczkę". Podnieś mu nogi i trzymając je pozwól mu chodzić na rękach. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POZNAWAĆ OTOCZENIE 40 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Spacer po różnych powierzchniach ? Wyszukaj kilka ciekawych materiałów, takich jak np. gumowa wycieraczka, resztki wykładziny, dywanik, miękki koc, jedwabny szalik lub kawałki aksamitu. ? Rozłóż je wszystkie na podłodze i razem z malcem chodźcie po nich po kolei na czworakach. ? Dotykając materiału, określaj go takimi słowami, jak „miękki", „nierówny", „zimny" itd. ? Powtórz tę zabawę wiele razy, a następnie ułóż mate- riały w inny sposób. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POZNAWAĆ OTOCZENIE Zabawy, które uczą i rozwijają 41 9-12 miesięcy Umiem przesypywać! Usiądź z malcem na podłodze. Ustaw tekturowe kube- czki, napełnione suchymi płatkami śniadaniowymi lub chrupkami. Doskonale nadają się do tego owsiane lub kukurydziane kuleczki. Pokaż dziecku, jak się je przesypuje z jednego kubeczka do drugiego. Następnie pozwól mu samemu przesypywać. Opanowanie tej umiejętności zabiera maluszkom dużo czasu. Lubią też podjadać rozsypane kuleczki. Następnym etapem nauki przesypywania będzie prze- lewanie wody. Na to przyjdzie czas później. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ 42 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Pudełka, pudełka ?:? Istnieje wiele sposobów wykorzystania pudełek, by po- móc maluchom rozwinąć umiejętność posługiwania się własnymi rękoma. ? Wybierz pudełka z wiekiem. Pokaż malcowi, jak się otwiera i zamyka pudełko. Pudełka powinny być różnej wielkości i wykonane z różnych materiałów. ? Pudełka są wspaniałymi pojemnikami do przechowywa- nia klocków, zabawek i klamerek. Pokaż dziecku, jak można wrzucać przedmioty do pudełka, a następnie przewrócić je, by wysypać jego zawartość. PAMIĘTAJ, by używać tylko takich przedmiotów, które są zbyt duże, by malec mógł je połknąć. ? Pudełka mogą też udawać aparaty telefoniczne, kapelu- sze i megafony. ? Przyłóż pudełko do ust i mów do malca. Wypowiedz jego imię. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ ?????????. Zabawy, które uczą i rozwijają 43 9-12 miesięcy Wrzuć klamerkę! Celem zabawy jest wrzucanie klamerek do pojemnika. Wybierz większą puszkę lub inny duży pojemnik. UWA- GA: Zwróć uwagę, by nie miały ostrych, postrzępionych brzegów. Pokaż malcowi, jak trzymać klamerkę, by wrzucić ją do pojemnika. Aby pomóc dziecku trafić do celu, na począt- ku przechyl puszkę. Pokaż dziecku, jak przewrócić puszkę do góry dnem, by wysypać klamerki. // TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ZABAWY 44 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Odkulnij piłkę! ?> Do zabawy potrzebna jest miękka piłka. ? Usiądź na podłodze naprzeciw malca i kulnij do niego piłkę. ? Chwyć dziecko za rączki i pokaż mu, jak odkulnąć piłkę. ? Maluchy uwielbiają tę zabawę i przy odrobinie zachęty ze strony starszych, szybko uczą się kulania piłki. ? Moment, w którym zaczynają wyrzucać zabawki z łóże- czka, stanowi sygnał, że są gotowe do zabawy w kulanie piłki. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KULANIA PIŁKI Zabawy, które uczą i rozwijają 45 9-12 miesięcy Zabawki na tasiemce ? Wybierz trzy ulubione zabawki malca i przywiąż do każ- dej z nich tasiemkę. * Pokaż dziecku, jak ciągnąć za tasiemkę, by chwycić za- bawkę. ? Poproś malca, by podał ci zabawkę. Włóż mu do ręki tasiemkę, którą ma pociągnąć. Na początku pomóż mu. * Po kilku próbach bez żadnych problemów będzie potrafił Pociągnąć zabawkę. * Poproś, by dziecko podało ci wszystkie zabawki z przy- wiązanymi tasiemkami. ? Schowaj zabawkę tak, by widać było tylko tasiemkę. Za- Pytaj malca, gdzie ona jest i pokaż, jak pociągnąć ta- siemkę, by schwycić zabawkę. ? Dziecko będzie uwielbiało tę zabawę i śmiało się entu- zjastycznie. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SŁUCHANIA POLECEŃ 46 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Zabawa w czesanie Posadź małą na kolanach. Pogłaskaj ją po włoskach i po- wiedz: „Ładne włoski". Połóż jej rączkę na swoich włosach i powiedz: „Mamy (taty) włoski". Przeczesz jej włoski grzebieniem. Pokaż, jak ma czesać twoje włosy. Wyszukaj lalkę z włosami i przeczesz jej włoski. Podaj dziecku lalkę, by samo spróbowało czesać. Poproś małą, by czesała swoje włoski. Poproś ją, by czesała ciebie. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SŁUCHANIA POLECEŃ Zabawy, które uczą i rozwijają 47 9-12 miesięcy Gdzie jest nóżka? ? Narysuj na dużym arkuszu grubego papieru dziecko. ? Przyklej brzegi kawałków materiału na poszczególne części ciała, takie jak: ręce, głowę, palce, kolana, brzuch. ? Zapytaj malucha: „Gdzie ma dzidziuś główkę?" Odchyl kawałek materiału przykrywający główkę i powiedz: „Cześć, główko!" ? Bawcie się tak dalej, nazywając pozostałe części ciała. ? Wkrótce malec sam będzie się tak bawił. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POZNAWAĆ CZĘŚCI CIAŁA 48 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy W lewo, w prawo przechodzimy ? Bawcie się w tę zabawę, przechodząc przez jezdnię. ? Powiedz maluchowi: „Jesteśmy teraz na rogu i zaraz przejdziemy przez jezdnię. Sprawdźmy, czy nie jadą ja- kieś samochody. Spójrz w lewo". Skieruj wózek lub głów- kę malca w lewo. ? Następnie powiedz: „Nic nie jedzie. Teraz patrzymy w prawo". Skieruj wózek lub główkę dziecka w prawo. ? „Jeszcze raz w lewo. W porządku, nic nie jedzie. Możemy przechodzić". ? Dziecko uczy się bezpieczeństwa na ulicy oraz rozróż- niania prawej i lewej strony. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ZASAD BEZPIECZEŃSTWA Zabawy, które uczą i rozwijają 49 9-12 miesięcy Zbieranie skarbów ? Na dworze można wspaniale prowadzić poszukiwania. ? Weź ze sobą wiaderko i pomóż dziecku gromadzić w nim kamienie, liście, gałązki, żołędzie itp. ? Przenieś wiaderko w dogodne miejsce i wysyp jego za- wartość. ? Kiedy maluch będzie trzymał w rączce zgromadzone skarby, powiedz mu, jak każdy z nich się nazywa. ? Dziecku na pewno spodoba się wrzucanie skarbów z po- wrotem do wiaderka i ponowne ich wytrząsanie. ? Poproś, by dziecko podało ci liść lub kamyk. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POZNAWAĆ OTOCZENIE 9-12 miesięcy Gdzie była zabawka? ? Zabawa ta pomaga maluchom zrozumieć, że przedmiot, którego nie widać, nadal istnieje. ? Weź ulubioną zabawkę malca i usiądź z dzieckiem na podłodze. ? Pozwól maluchowi przez chwilę pobawić się zabawką, a następnie zapytaj, czy teraz ty możesz. ? Jeśli się zgodzi, weź zabawkę i przykryj ją kocykiem lub kawałkiem materiału, pozostawiając ją w zasięgu rączek dziecka. ? Pomóż malcowi odnaleźć zabawkę, a następnie powtórz zabawę. Zapytaj go np. z tajemniczą miną: „Gdzie jest zabawka?" ? Bawcie się tak długo, aż malec zrozumie, gdzie znika zabawka i odnajdzie ją. ? Powtórz zabawę z inną zabawką lub przedmiotem. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ZDOLNOŚCI ROZUMIENIA 50 Gry i zabawy z niemowlakami Zabawy, które uczą i rozwijają 51 9-12 miesięcy A teraz są trzy ? Posadź malca na podłodze naprzeciw siebie. ? Daj mu do potrzymania w rączce malutką zabawkę. ? Gdy już schwyci zabawkę, podaj mu jeszcze jedną do drugiej rączki. ? Kiedy maluchowi uda się już utrzymać zabawki w obu rączkach, zaoferuj mu trzecią. Na początku, będzie pró- bował schwycić ją zajętą rączką, lecz wkrótce zorientuje się, że należy odłożyć jedną zabawkę, by sięgnąć po na- stępną. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW 52 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Zabawa w pchanie ? Nauka chodzenia wymaga ćwiczeń równowagi. W roz- winięciu poczucia równowagi pomaga pchanie przed so- bą krzesła lub wózka. ? Poszukaj lekkiego krzesełka i pokaż dziecku, jak pchając je poruszać się po mieszkaniu. Podczas tej zabawy po- wtarzaj następujący wierszyk: Idę, idę, idę, Wkoło, wkoło, wkoło. Idę, idę, idę, Wkoło mego domu. Wyjdź z, malcem na dwór i daj mu do pchania wózek, powtarzając wierszyk. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UTRZYMYWAĆ RÓWNOWAGĘ Zabawy, które uczą i rozwijają 53 9-12 miesięcy Wysokie kroki ? Zabawa ta rozwija poczucie równowagi, warto więc sty- mulować dziecko podczas nauki chodzenia, kiedy ma ono kłopoty z utrzymywaniem się na nogach. ? Rozłóż na podłodze kilka małych zabawek (np. klocków). ? Trzymaj dziecko za rączkę, kiedy będzie stawiało kroki. Gdy dojdzie do klocków, będzie musiało podnieść nóżkę, by pokonać przeszkody. ? Pokaż maluchowi, jak się maszeruje. Będzie tym za- chwycony, a przy okazji będzie wykonywał wspaniałe ćwiczenie rozwijające mięśnie. ? Kiedy już malec będzie bez trudu pokonywał klocki, ustaw mu troszeczkę wyższe przeszkody. Będą one dla niego nowym wyzwaniem. ? Przekraczając razem klocki, powiedz dziecku, że prze- nosicie nóżki nad nimi. ? Spróbujcie też chodzić wkoło klocków. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UTRZYMYWAĆ RÓWNOWAGĘ 54 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Gdzie jest dzwoneczek? ?:? Do tej zabawy potrzebne są trzy nieduże kartoniki po mleku, papier kolorowy i taśma klejąca. ? Oklej dwa kartoniki papierem tego samego koloru, a trzeci inaczej. ? Włóż do trzeciego kartonika dzwoneczek lub inny przed- miot wydający dźwięk. DOKŁADNIE zaklej taśmą kar- toniki. ? Podaj maluchowi kartonik i naucz go nim potrząsać. ? Kiedy podasz kartonik, który przy potrząsaniu wydaje dźwięk, okaż zainteresowanie, a dziecko również zare- aguje. ? Pomóż maluchowi rozróżniać kolory, wybierając dźwię- czący kartonik. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIANIA DŹWIĘKÓW I KOLORÓW Zabawy, które uczą i rozwijają 55 9-12 miesięcy Pościg za piłką ? Ściganie piłki i przynoszenie jej jest wspaniałym ćwi- czeniem ruchowym. ? Poszukaj piłki plażowej i skulnij ją z pagórka. Poproś malucha, by ją gonił. Kiedy malec dogoni piłkę, pokaż mu, jak ma ją odkulnąć w twoim kierunku lub, jeśli potrafi już chodzić, poproś, by ją przyniósł. ? Maluchy uwielbiają tę zabawę i nigdy nie mają jej dosyć. ? Odbij piłkę o ścianę tak, by uderzyła o ziemię w pobliżu malca. Z wielkim entuzjazmem będzie próbował ją złapać. ? Podaj dziecku piłkę i przypatrz się, co z nią zrobi. Jeśli będzie próbował cię naśladować, dogoń piłkę i przynieś mu ją. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ BAWIĆ PIŁKĄ 9-12 miesięcy Buty, buty, buty ? Do zabawy potrzebnych jest kilka par butów. ? Wybierz jeden but, a z reszty zrób stertę w innej części pokoju. ? Podaj but dziecku i poproś, by znalazło jego parę. ? Jeśli malec będzie miał problemy, pomóż mu odnaleźć drugi but. Zwróć uwagę dziecka na charakterystyczną cechę butów, by zrozumiało, że stanowią one parę, np. kokardkę, wzór, kolor, kształt, itp. ? Wybierz maluchowi inny but ze sterty i sprawdź, czy potrafi znaleźć jego parę. Po kilku próbach malec z ła- twością poradzi sobie z tym zadaniem. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ZDOLNOŚCI DOPASOWYWANIA 56 Gry i zabawy z niemowlakami Zabawy, które uczą i rozwijają 57 9-12 miesięcy Daj mi zabawkę Wybierz trzy ulubione zabawki malca. Weź każdą z nich do ręki, wymieniając jej nazwę. Ustaw je wszystkie przed dzieckiem. Wymów nazwę jed- nej z zabawek i poproś o nią. Kiedy maluch sięgnie po właściwą zabawkę, pochwal go z entuzjazmem. Schowaj jedną z zabawek za plecami i zapytaj dziecko, gdzie ona jest. Następnie wyciągnij ją zza pleców. Schowaj zabawkę za plecami maluszka. Zapytaj go, gdzie jest zabawka. Wkrótce dziecko zrozumie, że zabaw- ka „schowała się" za jego plecami. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ 58 Gry i zabawy z niemowlakami wzmacniające więź emocjonalną 0-3 miesięcy Czas tylko dla was Noworodki reagują na dźwięk i dotyk. Za każdym razem, kiedy bierzesz dziecko na ręce i mówisz do niego, budu- jesz między wami zaufanie. Maleństwo zaczyna rozpo- znawać ton twego głosu i ciepło twoich ramion. Staraj się być konsekwentna w sposobie, w którym trzy- masz dziecko, w tym co do niego mówisz oraz w tonie twego głosu. Wkrótce maluszek zacznie gurzyć i uśmiechać się do cie- bie. W ten właśnie sposób wyrazi ci swoją miłość. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ZAUFANIA 0-3 miesięcy Zabawki, które mówią ? Zabawa ta wymaga spokoju. ?> Wokół łóżeczka poustawiaj różne pluszowe zwierzątka i zabawki. Niektóre z nich powinny być na tyle małe, by dziecko mogło chwycić je rączką. ? Trzymaj zabawkę przed oczami dziecka, a następnie udawaj, że zabawka się porusza i mówi do malca: „Cześć mała", „Jak się masz, mała?", itd. ? Dziecko będzie próbowało ją schwycić, a gdy mu się po- wiedzie, będzie bardzo zadowolone. ? Zabawki mogą mieć różne kształty, różną wielkość i po- wierzchnię. Udając, że zabawki mówią, zmieniaj głos. Dziecko ma wtedy okazję usłyszenia różnych dźwięków. ? Zabawa wspaniale rozwija sprawności motoryczne i słu- chowe. 60 Gry i zabawy z niemowlakami TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ Zabawy wzmacniające więź emocjonalną 61 0-3 miesięcy Gruchanie i pieszczoty Malutkie niemowlęta wydają dźwięki zwane gurzeniem. Maleństwo gurzy, gdy jest czymś zainteresowane. Gruchaj razem z maluszkiem. Weź przedmiot o jaskra- wych kolorach i trzymaj go blisko dziecka. Kiedy zacznie na jego widok gurzyć, odpowiedz mu tak samo i przytul go do siebie. Szybko zorientujesz się, co sprawia dziecku największą przyjemność. Kiedy niemowlęta odkrywają, że wydawane przez nie dźwięki podobają się innym osobom, gurzą coraz więcej. Sprzyja to wczesnemu rozwojowi języka i mowy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ 62 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Zabawa w kopanie Niemowlęta uwielbiają podnosić nóżki i nimi kopać. Bar- dzo wcześnie opanowują umiejętność wkładania palców nóg do buzi. Pomożesz maluchowi ćwiczyć kopanie, układając mu przy nóżkach piszczące i pluszowe zabawki lub dając mu do kopania swoją rękę. Przedmioty, które dziecko ma kopać, wkładaj do łóże- czka pojedynczo. Weź jasiek, przytrzymaj go przy nóżkach małej i pozwól, by go kopała. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ GIMNASTYKOWAĆ Zabawy wzmacniające więź emocjonalną 63 0-3 miesięcy Widzę cię! Leżąc na plecach, połóż sobie na brzuchu malca. Wypo- wiedz jego imię i lekko go unieś zachęcając, by podniósł główkę i na ciebie spojrzał. Powtórz zabawę wielokrotnie, chwaląc maluszka za każ- dym razem, gdy zdoła unieść główkę. Powtórz zabawę, układając dziecko na brzuszku na pod- łodze. Trzymaj przed nim kolorowy przedmiot i zachęcaj go do podniesienia główki. Nie szczędź pochwał za każdym razem, gdy mu się po- wiedzie. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ PODNOSZENIA GŁÓWKI 64 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Pogłaszcz mnie ?:? Zabawa ta wspaniale umacnia więź uczuciową i zachęca do okazywania sobie wzajemnej miłości. ? Poszukaj różnych, miłych w dotyku przedmiotów, któ- rymi można głaskać malca. Doskonale nadają się do te- go, np. kocyk, kawałek jedwabiu, piórko lub szmaciana piłeczka. ? Głaszcząc maluszka, nuć cichutko jakąś melodię, np. ko- łysankę. ? Nucąc, pocieraj po kolei paluszki od rączek i nóżek. Nie- mowlęta bardzo to lubią. ? Następnie powtórz zabawę, gładząc paluszki malca każ- dym z przedmiotów. UMACNIA SIĘ MIĘDZY WAMI WIĘŹ UCZUCIOWA Zabawy wzmacniające więź emocjonalną 65 0-3 miesięcy Zabawy pacynką ? Załóż małą pacynkę na palec wskazujący. Poruszaj nią i udawaj, że mówi do dziecka. Wypowiedz imię malca. ? Poruszaj pacynką w górę i w dół, obserwując czy malu- szek podąża za nią wzrokiem. ? Zataczaj pacynką koła. ? Gdy dziecko zacznie podążać za nią wzrokiem, wypróbuj inne ruchy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UMIEJĘTNOŚCI OBSERWOWANIA 0-3 miesięcy Korale dla malca + Poszukaj kolorowego naszyjnika lub sznura korali, które można nosić na szyi. ? Załóż korale na czas karmienia. ?:? W chwilach odpoczynku malec będzie mógł spojrzeć na coś kolorowego. ? Dziecko będzie bardziej zainteresowane, gdy zaczniesz nimi potrząsać. ? Oglądając kolory i słuchając twojego kojącego głosu, ma- luszek poczuje się zadowolony i szczęśliwy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIANIA KOLORÓW 66 Gry i zabawy z niemowlakami Zabawy wzmacniające więź emocjonalną 67 0-3 miesięcy Cap za nóżki! ? Jest to świetna zabawa, która może towarzyszyć zmianie pieluszek. ? Połóż maluszka na plecach i dotykaj różnych części jego ciała, mówiąc za każdym razem „cap!" ? Dziecko zacznie się uśmiechać i wyraźnie oczekiwać ko- lejnego dotknięcia w inną część ciała. ? Mówiąc „cap!" nazwij część ciała, którą właśnie doty- kasz. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ BYĆ TOWARZYSKI 68 Gry i zabawy z niemowlakami 3-6 miesięcy Czy pamiętasz? Skup na sobie uwagę malca, uderzając klockiem o stół lub podłogę. Zachęć maluszka, by cię naśladował i po- chwal, gdy spróbuje. ? Powtórz czynność, potrząsając grzechotką. ? Gdy dziecko zrozumie, że należy trzymać przedmiot, by nim potrząsać lub stukać, umil mu zabawę piosenką. ? Wspaniale nadaje się np. „Rolnik w Sandolinie". TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POTRZĄSAĆ PRZEDMIOTAMI Zabawy w kuchni 99 I 6-9 miesięcy Garnki i patelnie ? Dzieci uwielbiają bawić się garnkami i patelniami. ? Pokaż malcowi, jak przykryć garnek pokrywką. ? Kiedy dziecko już bez problemu będzie nakładało pokryw- kę na garnek, daj mu jeszcze jedną, lecz innej wielkości. ? Obserwuj, czy malec rozwiąże problem, która pokrywka pasuje do garnka. ? Do garnka włóż kilka niewielkich zabawek lub jakieś smakołyki. Kiedy maluszek zdejmie pokrywkę, znajdzie w środku niespodziankę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW 100 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Zabawa serwetką ??? Dzieci uwielbiają tę zabawę i potrafią bawić się w nią godzinami. ?> Posadź dziecko na kolanach, twarzą do siebie. ? Nałóż na głowę płócienną serwetkę lub chusteczkę i przykryj nią część twarzy. ? Zdejmij serwetkę i powiedz: „A kuku!" ? Powtórz zabawę kilka razy, a następnie wypróbuj ją na malcu. Nałóż mu na głowę serwetkę, pociągnij ją i po- wiedz: „A kuku!" Nałóż malcowi na głowę serwetkę i obserwuj, czy sam będzie usiłował ją zdjąć. Ściągaj mu serwetkę z twarzy, dopóki sam się nie nauczy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POCZUCIA HUMORU Zabawy w kuchni 101 6-9 miesięcy Zabawa łyżkami ? Dzieci uwielbiają stukać łyżką w różne powierzchnie lub łyżką o łyżkę. ? Daj maluchowi kopyść i pokaż, jak uderzać nią w różne powierzchnie — stół, podłogę, gazetę itp. ? Daj dziecku dwie metalowe łyżki i pokaż mu, jak się stuka jedną o drugą, a także o inne przedmioty. ? Zapytaj malca: „Umiesz zrobić łyżką stuk-puk?" Gdy mu się uda, wykrzyknij: „Brawo!" ? Daj dziecku garnek i pokaż, jak miesza się łyżką w garn- ku. Zadanie to wymaga koordynacji wzrokowo-ruchowej. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIANIA DŹWIĘKÓW 102 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Trzy klocki, dwie rączki Posadź malca w wysokim foteliku lub na podłodze i połóż przed nim dwa klocki. Jeśli dziecko ich nie podniesie, włóż mu je do rączki. Weź trzeci klocek i podaj go dziecku. Nauczy się ono, że należy upuścić jeden klocek, by sięgnąć po inny. Opanowanie umiejętności uwalniania przedmiotów z rąk stanowi duży krok w rozwoju dziecka. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ WYPUSZCZAĆ PRZEDMIOTY Z RĄK Zabawy w kuchni 103 9-12 miesięcy Sam to potrafię Na tacce wysokiego fotelika połóż chrupkę lub kawałek banana. Podnieś jedzenie i włóż je do ust mówiąc: „Biorę do rą- czki banana i kładę go do buzi. Mniam, mniam". Weź rączkę maluszka i pomóż mu schwycić kawałek ba- nana mówiąc: „Teraz Marta (imię dziecka) bierze do rą- czki banana i kładzie go do buzi. Mniam, mniam." Możesz zmienić słowo na końcu zdania z „mniam, mniam" na inne, np. „ale pycha", „ale smaczne", „kocha- ny dzidziuś". TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ PODNOSIĆ NIEWIELKIE PRZEDMIOTY 104 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Zabawa w przesypywanie ? Opanowanie przez dzieci zdolności przesypywania wy- maga wielu prób. ? Dobrym miejscem ćwiczeń jest kuchnia, a łatwą rzeczą, którą można przesypywać, są chrupki. ? Ustaw na krzesełku malca dwa kubki równej wielkości. Nasyp do jednego z nich trochę chrupek i pokaż dziecku, jak je przesypać do drugiego kubka. ? Przesypując chrupki, maluszek będzie ze smakiem pod- jadał te, które mu upadną. ? Wymień kubki — daj maluchowi kubki innej wielkości. Dostarczysz mu kolejnej okazji, by poeksperymentować. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ PRZESYPYWANIA Zabawy w kuchni 105 9-12 miesięcy Szukanie przysmaków Potrzebne są trzy przezroczyste, plastykowe kubki oraz chrupki, suche kuleczki śniadaniowe lub małe, okrągłe krakersy. Posadź dziecko w wysokim foteliku i pod kontrolą jego wzroku schowaj krakersa pod jednym z kubków. Pozwól, by malec znalazł ciasteczko i je zjadł. Powtarzaj zabawę, dodając najpierw drugi, a następnie trzeci kubek. Zawsze upewnij sią, że malec widzi, gdzie chowasz krakersa. Pochwal dziecko za każdym razem, gdy znajdzie ciaste- czko. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ 106 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Ciuchcia ze smakołykami Zrób ciuchcię z kartoników po mleku powiązanych ko- lorową włóczką. ?> Wytnij otwór w boku jednego z kartoników i napełnij go chrupkami, kuleczkami śniadaniowymi, rodzynkami lub innym wartościowym przysmakiem. ? Pokaż dziecku, jak się ciągnie ciuchcię po podłodze. ? Ciągnąc ciuchcię powiedz: „Ciuch, ciuch, jedzonko jedzie, ciuch, ciuch, jedzonko jedzie, uuuuu (naśladuj gwizd po- ciągu), uuuu." ? Powiedz dziecku: „A może zatrzymamy się na stacji, by co nieco zjeść?". Wyciągnij z wagonika rodzynkę lub chrupkę i włóż ją do ust. ? Powtórz zabawę i zachęć malca, by sam ciągnął ciuchcię. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ CIĄGNĄĆ PRZEDMIOTY Zabawy w kuchni 107 9-12 miesięcy Czy to pasuje? ? Dzieci poznają pojęcie wielkości rękoma. Dotykając przedmiotów i próbując włożyć jedną rzecz do drugiej, uczą się, że coś jest „duże" lub „małe". ? Doskonałą pomocą w nauce o wymiarach są kuchenne miarki różnej wielkości. ? Daj dziecku dwa kubeczki. Pokaż mu, jak wkłada się jeden do drugiego i pozwól, by samo spróbowało. ? Gdy dziecko rozwiąże ten problem, daj mu trzeci kubeczek. ? Nie szczędź maluszkowi pochwał podczas tych ekspery- mentów. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIAĆ WIELKOŚĆ PRZEDMIOTÓW 108 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Budowle z opakowań ?> Zgromadź kilka pojemników używanych w kuchni: kar- toników po płatkach śniadaniowych i mleku, opakowań po margarynie i jajkach, puszek po soku, butelek pla- stykowych. ? Pozwól maluchowi poeksperymentować układanie poje- mników w stosy. Nauczy się sporo na temat równowagi. ? Pokaż dziecku, jak się buduje z pojemników wieżę. Jeśli się przewróci, śmiej się razem z malcem, by zrozumiał, że nic się złego nie stało. ? Zbuduj z pojemników most lub tunel i pokaż dziecku, jak można przepchnąć przez niego samochodzik. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ POJĘCIA RÓWNOWAGI Zabawy w kuchni 109 9-12 miesięcy Ale zimne! ? Kiedy zabierzesz malca na zakupy, za każdym razem, gdy kupisz coś zimnego, pozwól mu tego dotknąć. ? Wyłóż w domu zimne rzeczy na stół. ? Otwórz lodówkę i pozwól dziecku dotknąć ją w środku. Powiedz, że jest tam zimno. ? Podaj malcowi te przedmioty, które może trzymać w rą- czce i poproś, by schował je do lodówki. Gdy to zrobi, powiedz mu: „Dziękuję ci, że schowałeś ten zimny se- rek". Wymień wszystkie produkty, dodając przed każ- dym słowo „zimne". Zabawy pełne śmiechu i radości TWOJE DZIECKO POZNAJE ZMYSŁ DOTYKU 110 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Hałasy z buzi ? Naśladuj odgłosy wydawane przez maluszka. Powstanie w ten sposób między wami wspaniała komunikacja. ? Nasze sugestie: Całusy. Mlaskanie. Prychanie. Dźwięk „cz-cz". Wkładanie palca wskazującego do ust i wyciąganie (odgłos otwieranej butelki). Głębokie wdechy i wydechy. Dźwięk „bab- bab" wydobywany przy mruczeniu i jed- noczesnym poruszaniu warg palcem wskazującym w górę i w dół. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ 112 Gry i zabawy z niemowlakami 0-3 miesięcy Podziwianie świata ?> Połóż dziecko na brzuszku i wsuń mu poduszkę pod klat- kę piersiową. Ułatwi mu to unosić główkę i rozglądać się wkoło. Zgnieć kawałek papieru w dłoni, a następnie daj papier tego samego rodzaju maluchowi i pomóż mu go zgnieść. ? Zgnieć w ręce inny papier i podaj taki sam dziecku, pozwalając by go zgniotło. ? Wrzuć zgnieciony papier do papierowej torebki i zachęć malca, by cię naśladował. ? Maluchowi sprawią przyjemność nie tylko dźwięki wy- dawane przez zgniatany papier, ale także wrzucanie go do torebki. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ ROZRÓŻNIANIA DŹWIĘKÓW Zabawy pełne śmiechu i radości 131 6-9 miesięcy Zabawy na podłodze ? Raczkuj z malcem po podłodze. ? Udawaj, że jesteś psem lub kotem i szczekaj „hau, hau" lub miaucz „miau, miau". ? Ustaw na podłodze jeden lub dwa kosze od prania, wy- pełnione zabawkami. Zachęć malca, by wyjął którąś z zabawek, a następnie odłożył ją do kosza. ? Nazwij każdą wyjmowaną zabawkę, np. „ciężarówka", „piłka". TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ RACZKOWAĆ 132 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Mama, tata ? W tym wieku niemowlęta zaczynają kojarzyć słowa z osobami i przedmiotami. ? Rozwieś duże zdjęcia mamy, taty, innych członków ro- dziny, które dziecko zna, przy łóżeczku, foteliku malca i materacyku do przewijania. ? Gdy dziecko zaczyna wydawać dźwięki podobne do „ta- ta", wskaż ręką zdjęcie tatusia i powiedz: „To jest tata". ? Pokazuj dziecku zdjęcia innych osób i użyj ich imion w zdaniach, np. „Mama cię bardzo kocha", „Dzisiaj przy- jedzie do nas dziadek" itd. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ Zabawy pełne śmiechu i radości 13 6-9 miesięcy Tata, dziadek, wujek Jasiu ? Usiądź z dzieckiem na kolanach. Trzymaj je mocno ob- rócone twarzą do siebie. Najwygodniej będzie wam na podłodze. ? Powiedz dziecku ten wierszyk, podnosząc je w górę i opuszczając w dół na kolanach. Tata, dziadek, wujek Jasiu Pojechali dziś do lasu. Tata z konia spadł (Przechyl malca na jeden bok). Dziadek z konia spadł (Przechyl malca na drugi bok). Wujek Jasiu ruszył w świat, Przepadł po nim ślad. Pędzi przez zielony gaj. Patataj, patataj! TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ UTRZYMYWANIA RÓWNOWAGI 134 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Na rynek Posadź malca na kolanach, twarzą do siebie. Trzymaj go w pasie, a gdy jest już starszy — za ręce i mów ten wierszyk: Na koniku hyc na rynek, Kupię siedem tłustych świnek, I kosz pełen jaj. Patataj, patataj. Na koniku hyc do miasta Kupię blachę pełną ciasta. Gnaj, koniku, gnaj! Patataj, patataj. Mamy świnki, mamy ciasto, Już opuszcza konik miasto. Wtem poślizgnął się, A my wszyscy bęęęc. > Mówiąc wierszyk, unoś i opuszczaj kolana, udając galo- pującego konia. > Na słowo „bęęęc" wyprostuj nogi, by malec ześlizgnął się na twoje stopy. UMACNIA SIĘ MIĘDZY WAMI WIĘŹ UCZUCIOWA Zabawy pełne śmiechu i radości 135 6-9 miesięcy Przeciąganie kolanówki ? Usiądź z malcem na podłodze. ? Daj mu jeden koniec kolanówki, a ty schwyć za drugi. ? Delikatnie pociągnij skarpetę do siebie. ? Pokaż dziecku, jak ma ciągnąć swój koniec. ? Przeciągajcie kolanówkę, tak jak przeciwne drużyny przeciągają linę w rytm wierszyka: Ja ciągnę ciebie, ty ciągniesz mnie, Ty i ja, ja i ty, siłujemy się. ? Udaj, że malec jest bardzo silny i przeciąga ciebie na swoją stronę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ WSPÓŁDZIAŁANIA 136 Gry i zabawy z niemowlakami 6-9 miesięcy Dryfujące pieluszki Zgromadź pieluszki, chusty, szale, kawałki płótna i inne lekkie materiały, które podrzucone w górę, powoli opa- dają na ziemię. Usiądź z malcem na podłodze. Podrzuć pierwszą rzecz (najlepiej zacząć od szala lub chusty). Kiedy zacznie opadać, wyciągnij ramiona, by ją złapać. Znów podrzuć do góry chustę i poproś, by dziecko spró- bowało ją złapać. Wyciągnij jego rączki tak, by chusta wpadła jemu w otwarte ramiona. Kontynuuj zabawę z innymi wybranymi rzeczami. Wkrótce malec będzie próbował je łapać bez twojej po- mocy. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ Zabawy pełne śmiechu i radości 137 9-12 miesięcy Gzie są rączki? ? Baw się z maluszkiem w klaskanie. ? Usiądźcie naprzeciw siebie na podłodze. ? Przykryj kolana kocykiem i powiedz ten wierszyk, kla- szcząc rączkami dziecka: Klaszczemy w rączki, raz, dwa, trzy, Klaszczę ja, klaszczesz ty. Teraz chowasz rączki swe, Znajdź je, byśmy mogli bawić się. ? Mówiąc: „Teraz chowasz rączki swe", schowaj rączki malca pod kocykiem. ? Mówiąc: „Znajdź je, byśmy mogli bawić się", wyciągnij je spod kocyka. ? Zabawa wywoła więcej emocji, jeśli przed ostatnią linijką zrobisz krótką pauzę, oczekując na niespodziankę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ 138 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Trzy małe świnki Połącz sznurkiem dwa ustawione tyłem do siebie krzesła. ? Zegnij na pół duży arkusz bibuły i przewieś go przez sznurek, tak by powstała „ściana". ? Potnij bibułę w pionowe paski, by wilk mógł dmuchać do wnętrza domku. ? Opowiedz dziecku bajkę o „Trzech małych świnkach". ? Kiedy dotrzesz do momentu, gdy wilk usiłuje zdmuchąć domek, zachęć malca, by odegrał słowa. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ Zabawy pełne śmiechu i radości 139 9-12 miesięcy Czapki, czapki, czapki ? Weź trzy różne czapki. Załóż jedną z nich na głowę i po- wiedz coś niemądrego, np. „Cześć, głuptasku." ? Załóż czapkę na główkę dziecku i powiedz to samo zdanie. ? Powtarzaj zabawę z innymi czapkami, zmieniając przy każdej czapce głos. ? Daj maluchowi czapkę i pozwól, by spróbował założyć ją sam na głowę. ? Zabawa ta świetnie uczy dzieci poznawać swoje ciało. ? Dużą radość sprawia też oglądanie się w czapce w lu- strze. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ 140 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Gdzie jest muzyka? ?> W zabawę tę można bawić się w domu i na dworze. Potrzebna jest zabawka lub szkatułka z pozytywką. ? Nakręć pozytywkę i ukryj ją gdzieś w pokoju lub na dworze. ? Zapytaj malca: „Gdzie jest muzyka? Chodź, poszukamy jej." ? Obejdźcie na czworakach pokój lub ogródek, podchodząc do różnych miejsc, np. do stołu. Zapytaj dziecko: „Czy tutaj jest?" Następnie sprawdź i powiedz: „Nie, tutaj jej nie ma." ? Powtórz poszukiwania w innym miejscu. Za trzecim ra- zem udajcie się do kryjówki i wydaj radosny okrzyk: „Hurra, znaleźliśmy ją!" ? Ukryj pozytywkę w tym samym miejscu i powtórz za- bawę. Powtarzaj ją dopóty, dopóki dziecko nie zorientuje się, gdzie należy szukać zabawki. ? Następnie wypróbuj inną kryjówkę i obserwuj, czy malec sam znajdzie pozytywkę. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SŁUCHANIA Zabawy pełne śmiechu i radości 141 9-12 miesięcy Zabawa w naśladowanie Usiądź z maluchem na podłodze i poproś, by naśladował twoje gesty. Stukaj palcami w podłogę. Wyciągnij język i wydawaj śmieszne dźwięki. Załóż na głowę czapkę. Otwieraj i zaciskaj pięści. Poruszaj palcami. Potrząsaj rękoma. Kiwaj i potrząsaj głową. Machaj ręką na „do widzenia". Wydawaj śmieszne dźwięki, poruszając wargi palcem. Są to jedynie niektóre pomysły. Ważne jest, by mówić do dziecka podczas wykonywania tych czynności. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SŁUCHANIA 142 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy - Kop i stop Podczas tej zabawy dziecko leży na plecach. Zginając i prostując jego nóżki, recytuj ten wierszyk, dopasowując czynności do słów. Kop, kop, kop, a teraz STOP. Kop, kop, kop, a teraz STOP. Kopiemy szybko, Kopiemy powoli, Kop, kop, kop, a teraz STOP. Jest to wspaniały sposób uczenia się słownictwa, rozwi- jania umiejętności słuchania i jednoczesnego ćwiczenia mięśni. TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ SŁUCHANIA Zabawy pełne śmiechu i radości 143 9-12 miesięcy Zabawa w tunel ? Odetnij dwa przeciwległe boki dużego kartonu. ? Przewróć karton na bok i zachęć malca, by przeczołgał się przez stworzony przez ciebie tunel. ? Aby jeszcze bardziej zachęcić dziecko, na końcu tunelu posadź misia. Po pierwszej próbie, dziecko będzie chętnie pokonywało przeszkodę. ? Kiedy malec będzie się czołgał, mów ten wierszyk: Przez tunel, przez tunel, musimy przejść. Za chwilę misiu powie nam „Cześć!" TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ CZOŁGANIA 9-12 miesięcy Zabawy piłką ? Piłką można się bawić na wiele różnych sposobów. ? Daj dziecku kilka piłek, różniących się wielkością i struk- turą powierzchni. ? Pokaż maluchowi, jak pchać piłkę przed sobą, porusza- jąc, na czworakach po podłodze. ? Kulnij piłkę do siedzącego malca i pomóż mu ją odkulnąć do ciebie. ? Pokaż mu, jak trzymać piłkę w górze i upuścić ją na podłogę. ? Pokaż dziecku, jak odbijać piłkę o ziemię. Demonstrując odbijanie mów: „Bęc, bęc, piłeczko". 144 Gry i zabawy z niemowlakami TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ BAWIĆ PIŁKĄ Zabawy pełne śmiechu i radości 145 9-12 miesięcy Znikająca zabawka ? Przywiąż kawałek sznurka do niewielkiej zabawki. Po- winna ona być na tyle mała, by bez trudu przejść przez tekturową rurkę, na którą był nawinięty papier toale- towy lub papierowe ręczniki. Najlepsze do tej zabawy są samochodziki lub inne zabawki na kółkach. UWAGA: Daj dziecku zabawkę, która jest zbyt duża, by mogło ją połknąć. ? Sznurek powinien być dłuższy od rurki. ? Schowaj autko w rurce, a następnie wyjmij je, pociągając za sznurek. ? Znów schowaj zabawkę, wytrząsając ją tym razem z dru- giego końca rurki. ? Dziecko zaintryguje tajemnicze znikanie zabawki. Po- wiedz do znikającej zabawki: „Pa, pa zabawko." ? Gdy ją wyciągniesz, powiedz: „Cześć, zabawko." TWOJE DZIECKO UCZY SIĘ KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ 146 Gry i zabawy z niemowlakami 9-12 miesięcy Świat postawiony na głowie rt 0-3 miesięcy Ten jest stary ? Niemowlęta uwielbiają tę znaną chińską zabawę. ? Zaczynając od kciuka lub dużego palca od nogi, dotykaj po kolei każdego palca. Ten jest stary, Ten jest młody, Ten najadł się mięsa, Ten napił się wody, A ten poszedł do wsi. ? Dopasuj słowa do otoczenia dziecka. Ten jest stary Ten jest młody Ten ma laleczkę, Ten ma dwa samochody. A ten poszedł do miasta. UMACNIA SIĘ MIĘDZY WAMI WIĘŹ UCZUCIOWA ..--i..y, .>...::-...-?:...::..?..-:-..:?:,?,".;."f:?.? i1*f«K?????:.1"*1"