Miernicki Sebastian

Pan Samochodzik i pasażer von Steubena

WSTĘP
Lato 1941 roku było gorące i pełne pyłu unoszącego się nad suchymi polami i 
drogami prowadzącymi przez rosyjskie wioski. Kapitan Otto Laubach patrzył 
na ten krajobraz zza szyby swego kubelwagena. Lubił palić cienkie cygara i 
właśnie takim rozkoszował się teraz, co jakiś czas oglądając się za siebie na 
kolumnę ciężarówek. Pod swoją komendą miał dziewięćdziesięciu żołnierzy, 
może nie kwiat Wehrmachtu, ale dość oddanych. Nie chcieli się narażać 
dowódcy, by nie trafić do jednostki frontowej. Co innego jeździć po 
składnicach muzealnych, a co innego stawać przed zgrają fanatyków w 
szmacianych mundurach koloru musztardowego. Zakałą tego oddziału był 
Thomas Erle, niski, przemądrzały stu-dencik archeologii z Wiednia. Chłopak 
dostał mundur z odznakami kaprala, ale zupełnie nie nadawał się na żołnierza. 
Nawet nie przeczytał regulaminów — ciągle tylko popisywał się pomysłami na 
swoje książki.
—Bądź cicho, człowieku—warknął Laubach, przerywając opis kolejnej 
mającej powstać książki. — Co wiesz o magazynach w Jermakołowcach?
— Ruscy mieli tam magazyn srebrnych naczyń przeznaczonych na licytacje — 
Erle przetarł rękawem bluzy zakurzone okularki i otworzył teczkę. — Nasi 
specjaliści podejrzewają, że zdążyli sprzedać połowę, zanim znalazł się 
mądrala i wyłożył w Komitecie Centralnym podstawy ekonomii 
kapitalistycznej, prawo podaży i popytu...
— Przestań! — Laubach wściekły obrócił się do kaprala siedzącego na tylnym 
siedzeniu. — Głowa boli od tego twojego...
— Jermakołowce — przerwał kierowca stając na wzgórzu, skąd widać było 
niewielki kołchoz.
Przed nimi stał motocykl z koszem. Obsługujący karabin maszynowy 
obserwował zabudowania przez lornetkę. Laubach wysiadł i podszedł do niego.
— Widać coś? — zapytał.
— Nic, nikogo nie ma — meldował żołnierz. — Magazyn ma być w tym 
kościele?
— W cerkwi — Laubach roześmiał się poprawiając młodzieńca. Widział, że 
ludzie, którymi teraz dowodził w niczym nie przypomi-
nali tych, z którymi pod dowództwem Guderiana szedł na Brześć, forsował 
Mozę i defilował w Paryżu. To były dzieciaki zafascynowane łatwymi 
zwycięstwami. Laubach wiedział, że Rosjanie zewrą szeregi i nadejdzie ich 
czas rewanżu, a potem trzeba będzie jakoś ułożyć sobie życie w nowym 
świecie — najlepiej na innym kontynencie.
— Jedźcie i uważajcie na wszystko — rozkazał.
Machnął ręką na ciężarówkę wyładowaną piechotą. Gestem nakazał jej jechać 
za motocyklem. Z samochodu sztabowego wyjął swojego schmeissera i 
wskoczył na stopień drugiej ciężarówki, obok kierowcy.
— Zjedziesz na tamtą drogę — pokazał szoferowi.
Kolumna pozostałych ciężarówek ustawiła się, a podoficerowie wyszli 
obserwować, co się wydarzy. Nawet Erle wysiadł z samochodu. Przesłonił 
dłonią czoło, by słońce nie raziło go tak w oczy.
Gdy tylko motocykl wjechał między obory, rozległa się seria z karabinu 
maszynowego. Przypominała odgłos tartacznej piły. Erle widział, jak pryskał 
tynk wokół dwóch małych okienek poniżej baniastych kopu-łek jednej z 
wieżyczek cerkwi.
— Snajper — powiedział sam do siebie.
To samo myślał strzelec siedzący w koszu widząc, jak motocyklista dostaje 
postrzał w szyję i nagle przechylają się na bok. Natychmiast nacisnął spust i 
strugi pocisków wyleciały w kierunku świątyni.
Strach spotkania ze snajperem sparaliżował żołnierzy pod plandeką ciężarówki 
jadącej za motorem. Piechurzy wyskoczyli kryjąc się za murami. Kapral 
klęczał i ocierał twarz z potu wielką kraciastą chustką.
Laubach nawet nie zgasił cygara. Zeskoczył ze stopnia i kazał zatrzymać 
ciężarówkę. Byli już z drugiej strony kołchozu.
— Podnieść bok! — wydał rozkaz.
Kilku żołnierzy wyskoczyło z paki. Obsługa karabinu maszynowego zarzuciła 
na wierzch bok plandeki, otwieraj ąc w ten sposób dogodne pole ostrzału.
— Snajperzy! — Laubach wskazał dwom żołnierzom pozycje, które mieli 
zająć.
Sam z siedmioma piechurami skradał się przez pole jęczmienia do kołchozu. 
Za chlewem poczuli odurzający smród. Mimo to szli dalej. Gdy Laubach 
wyjrzał zza rogu, zobaczył rosyjską ciężarówkę stojącą na tyłach cerkwi, do 
której dwóch ludzi pakowało skrzynię. Z drugiej strony słychać było nierówną 
kanonadę strzałów oddawanych przez żołnierzy z pierwszej ciężarówki.
Młodzi ludzie z przejęciem przyjęli te słowa oblizując spierzchnięte wargi. 
Laubach pomyślał, że jak zwykle sam będzie musiał wszystkiego dopilnować. 
Z żalem popatrzył na połówkę cygara i wgniótł ją w ziemię.
Szybkim krokiem przypominającym ruchy kota wyszedł i zaczął zbliżać się do 
ciężarówki. Młodzieńcy zajmujący się ładowaniem skrzyni byli tak pochłonięci 
swoim zajęciem, że zauważyli go, gdy było już za późno. Jeden z nich 
próbował wyrwać zza paska naganta — na próżno. Seria z pistoletu 
maszynowego bezlitośnie przerwała ich życie. Żołnierze Laubacha biegli za 
nim. Dwóch przytomnie pamiętało o snajperze i celowało w kierunku 
wieżyczki.
Laubach zaznaczył sobie punkt na mapie, w czym pomógł mu Utickal.
— Atakujemy — oświadczył swoim ludziom.
Laubach wbiegł do świątyni. Naprzeciw stała młoda, śliczna, czarnooka 
dziewczyna w zielonym mundurze, z nagantem w dłoni. Niemiecki oficer 
posłał w jej kierunku kolejną serię, która opróżniła magazynek automatu. Nie 
przeładowywał broni, tylko z kabury wyjął lugera, przeskoczył nad ciałem 
rosyjskiej aktywistki i ruszył w kierunku schodków prowadzących do 
dzwonnicy, gdzie ukrywał się snajper.
Młody chłopak nawet nie usłyszał, jak Laubach zakradł się za jego plecy. 
Rosjanin trwał z mosinem przytulonym do policzka. Drgnął, gdy usłyszał 
dźwięk odciągane kurka pistoletu. Potem padł jeden strzał, po którym w 
kołchozie zapanowała cisza.
Po dwóch godzinach kolumna ciężarówek wiozła skrzynie ze zrabowanymi 
dziełami sztuki, ciało motocyklisty i uszkodzony motocykl. Laubach jadąc na 
zachód znowu mógł się rozkoszować swoimi cygarami i nawet nie specjalnie 
przeszkadzały mu wywody gadatliwego kaprala.
Latem 1944 roku Georg Utickal za namową krewnego zajął się wykonaniem 
szczególnego obiektu na terenie Mierzei Wiślanej. Do pracy dano mu 
kilkudziesięciu jeńców, których zakwaterowano w pobliskich budynkach 
gospodarczych. Georg wolał nie wiedzieć, co oznaczało, że po skończonej 
robocie wywieziono ich barką na morze, zamiast popędzić z powrotem do 
obozu.
Potem skierowano go do prac fortyfikacyjnych na froncie rosyjskim koło 
twierdzy Osowieć. Był tam ranny, ale musiał wrócić na Mierzeję Wiślaną w 
styczniu 1945 roku. Czekał tam na niego oficer Wehrmachtu. Spotkali się w 
gospodzie w Neukrug.
— Laubach — przedstawił się oficer.
— Utickal — rzekł Georg siadając po drugiej stronie stołu.
— Cygaro?
— Nie palę — Utickal pokręcił głową.
— Ma pan rację, bo Ruscy ruszą lada dzień i cygara już nie te — wyraźnie 
niezadowolony patrzył na te, które ćmił. — Pana kuzyn mówił, że ma pan 
dobre miejsce na skrytkę dla bardzo cennych rzeczy.
— Tylko budowałem odpowiedni schron.
— Świetnie, tu są moje pełnomocnictwa — Laubach wyjął papiery aż czarne 
od pieczęci zdobionych faszystowskim orłem i swastyką. — Chciałbym, żeby 
pomógł mi pan zabezpieczyć skrytkę... — przerwał na widok SS-mana, który 
wszedł do gospody.
— Przyprowadziłem tych, o których pan prosił — oznajmił SS-man.
Utickal nie mógł się nadziwić, nawet po tylu latach wojny, że niektórzy unikali 
mówienia o innych jako o ludziach. Dla nich jeńcy nie byli ludźmi...
Jeszcze tego samego dnia było po wszystkim. Serie z karabinów maszynowych 
i wybuchy ładunków wybuchowych zakłóciły ciszę przed nadciągającą ze 
wschodu burzą. Żołnierze już odjechali. Nie wiedzieli, że Laubach wysłał ich 
do obrony rubieży Królewca. Na śniegu stali SS-man, Utickal i Laubach. 
Laubach zaznaczył sobie punkt na mapie, w czym pomógł mu Utickal.
Potem Georg dał małą, kilogramową paczkę SS-manowi i ruszył w kierunku 
Zalewu Wiślanego. Miał się zdemobilizować, przeżyć piekło przechodzącego 
frontu i czekać.
Laubach po rozstaniu z SS-manem i saperem dostał się do Piławy. Zastanawiał 
się, co powinien czynić: trwać do końca przy skarbach czy może uciekać do 
Berlina? Zatrzymał się na krótko na wartowni w porcie. Przez okno pokryte w 
rogach ramy lodem patrzył na szarobury krajobraz za oknem, na który składały 
się kadłuby statków ewakuacyjnych i kłębiące się przy trapach masy 
uchodźców.
— Biedni ludzie — mruknął Laubach.
— Tak, kapitanie? — zapytał żołnierz dokładający drewno do piecyka.
— Szkoda mi tych ludzi, którzy od trzech tygodni uciekają przed Sowietami, a 
teraz walczą o miejsce na statkach.
— Ci mają świeże siły, są z Sambii — odparł żołnierz. — Ci z Prus, jak tu 
przyjechali, to marzyli tylko o ciepłej kwaterze. Dokąd chce pan się dostać?
— Do Królewca.
— Nie radzę. Co prawda nasi trzymają korytarz do miasta, ale jak długo 
wytrzymają? Do czasu, gdy zabraknie artylerii okrętowej z „Admirała 
Hippera"?
— Spróbuję — odpowiedział Laubach.
Nazajutrz zabrał się z transportem nowo powołanych żołnierzy Volks-sturmu 
do Królewca. Tam nikt nie chciał już z nim rozmawiać.
— Niech pan szuka transportów koło Piławy — powiedział mu jeden z 
oficerów sztabu obrony miasta.
W „Prussia Museum" czekała na Laubacha zalakowana koperta. Kapitan 
wiedział, co tam jest i nie otwierał jej. Postanowił wrócić do Niemiec, bo 
przygotowana przez niego machina działała perfekcyjnie.
Z grupą strażaków dostał się do Fischhausen , a dalej pojechał pociągiem. Był 
ósmy lutego 1945 roku. Z dokumentami, jakie posiadał Laubach, bez trudu 
dostał przepustkę na pokład „Von Steubena". Następnego dnia w południe 
Laubach wszedł na statek i otrzymał kajutę. Marynarz, który go tam 
zaprowadził, spojrzał na niego z nienawiścią, jak na zarozumialca, który żyje w 
luksusie mimo rozpaczliwego położenia innych pasażerów.
„Von Steuben" wypłynął z portu 9 lutego po piętnastej. Laubach chciał wyjść 
na pokład, żeby zapalić cygaro. Obok jego kajuty przechodziła młoda, 
energiczna siostra DRK . Miała ładną twarz, jasne włosy i niebieskie oczy. 
Oficer uśmiechnął się do niej. Odwzajemniła się zimnym spojrzeniem 
wymownie spoglądając na wielkie łoże za jego plecami.
— Nie wie pani, kiedy będziemy w bezpiecznym porcie? — zapytał ją.
— Rano — rzuciła siostra.
— Dużo jest rannych? — Laubach podtrzymywał rozmowę.
— Dużo.
— Mogę oddać swoją kajutę...
Siostra zerknęła na niego i uśmiechnęła się.
— Dziękuję — odpowiedziała. — Niech pan chwilę poczeka... Pobiegła 
ciemnym korytarzem w kierunku dziobu. Laubach z zadowoleniem patrzył na 
jej zgrabne ruchy. Wyjął cygaro i zapalniczkę.
— Tu nie wolno palić — przechodzący marynarz bezceremonialnie ruchem 
ręki zgasił ogień.
Po chwili na korytarzu pojawiła się ta sama niebieskooka siostra
DRK prowadząc jęczącą, trzymającą się za brzuch kobietę w ciąży. 
Oficer nie zdążył wejść do kajuty po teczkę, gdy do środka wszedł jeszcze 
lekarz i sanitariusz.
— Porodu pan nie widział? — sanitariusz zamknął drzwi przed nosem 
Laubacha.
Wściekły Laubach wyszedł na górny pokład i pod plandeką przykrywającą 
szalupę palił cygaro i pił wódkę z piersiówki. Potem z kieszeni płaszcza 
wydobył pęto suszonej kiełbasy, którą jadł małymi kęsami. Była dwudziesta i 
dobrze, że nie widział rosyjskiego okrętu podwodnego awaryjnie 
zanurzającego się dwie mile od „Von Steubena". Kapitan Marine-sko, ten sam, 
który kilka dni wcześniej posłał na dno „Wilhelma Gu-stloffa", czaił się na 
swoją drugą ofiarę. Jego „S-13" uciekał pod wodę w obawie przed 
staranowaniem przez niemiecki kuter torpedowy „T 196" konwojujący statek z 
uchodźcami.
10 lutego, dziesięć minut przed pierwszą, gdy urocza siostra DRK kładła 
świeżo urodzone dziecko na piersi matki, a Laubach skończył pić i w śniegu 
pod szalupą gasił resztki drugiego tego wieczora cygara, w statek uderzyły 
dwie torpedy wystrzelone przez „S-13" z wyrzutni rufowych.
Kapitan nie wiedział co robić. Czy biec po teczkę do kajuty, czy ratować się z 
tonącego okrętu? Zobaczył, że nie da rady pokonać fali spanikowanych ludzi i 
zrezygnował z wyprawy pod pokład. Jako oficer nie mógł wejść do nielicznych 
ocalałych szalup przed kobietami i starcami. Zdecydował się na czyn szalony. 
Obwiązał nogi jakimiś szmatami, przywiązał do nich kapoki i skoczył do wody 
trzymając koło ratunkowe.
Jego twarz momentalnie pokrył lód, ale był pierwszym, którego wyratował 
kuter. Odwieziono go do Gdyni. W szpitalu stracił ubranie i dokumenty. Był 
nikim, nie mógł liczyć na luksus ucieczki do Berlina. Jako w pełni zdolny do 
służby został rzucony na pierwszą linię frontu na Żuławach. Uciekł korzystając 
z pierwszej nadarzającej się okazji i umknął na Mierzeję Wiślaną i dalej do 
Sambii. Tam schwytali go Rosjanie, ale udało mu się ich wyprowadzić w pole.
Po pięciu latach od zakończenia wojny w Hamburgu, w Republiki Federalnej 
Niemiec zamieszkał pewien mężczyzna. Bardzo lubił czytać magazyny 
dotyczące nurkowania. Gdy był już starszy, wybrał się w miejsca, które 
pamiętał z czasów wojny. Czekał na tę chwilę dwanaście lat, nim spotkał 
starego kompana, który jednak nie przywitał go z otwartymi rękoma...
ROZDZIAŁ PIERWSZY
NOCNY GOŚĆ TWIERDZY OSOWIEĆ • NAZISTOWSKIE ZŁOTO • 
KOPERTA OD PEWNEJ DAMY • ZNIKNIĘCIE JUBILERA • KIM 
BYŁ TAJEMNICZY OFERENT? • POZNAJĘ EKIPĘ 
PŁETWONURKÓW • POJAWIA SIĘ PLUYIA
Był 1 kwietnia, prima aprilis, więc nie spodziewałem się, że to co mówi mój 
szef, Pan Samochodzik, jest prawdą. Był w wieku, w którym u mężczyzny 
siwieją włosy, szybko po biegu pojawia się zadyszka, a na kobiety patrzy się 
tylko przez pryzmat zachwytów romantycznych poetów.
— Będziemy chyba potrzebowali kogoś do pomocy — powiedział pan 
Tomasz.
Pan Samochodzik nazywał się Tomasz N.N., od bardzo dawna pracował w 
Ministerstwie Kultury i Sztuki, walcząc ze złodziejami i handlarzami dzieł 
sztuki, poszukując zaginionych kolekcji i skarbów. Rzecz jasna wszystko co 
znalazł oddawał polskiemu muzealnictwu. Przez wiele lat pracował w 
pojedynkę, a tylko sporadycznie dodawano mu kogoś do pomocy. Był starym 
kawalerem. Po szefie jak dotąd odziedziczyłem tylko tę ostatnią cechę. Jeszcze 
musiałem się dużo nauczyć, by osiągnąć taki poziom profesjonalizmu jak mój 
przełożony. Nazywam się Paweł Daniec, mam za sobą służbę w jednostce 
komandosów, studia historii sztuki i mnóstwo fascynujących przygód 
związanych z pracą.
— No tak — szef zdjął okulary, przetarł czoło i zerknął za okno, gdzie na 
szerokim parapecie ministerialnego okna wróble urządzały wiosenne harce, a 
słońce żarem zachęcało do wyjścia na spacer. — Odebrałem ostatnio kilka 
ciekawych sygnałów z terenu i musielibyśmy chyba się rozerwać, by wszystkie 
sprawdzić.
— A co się stało? — zapytałem.
— Pewien miłośnik Twierdzy Osowieć powiadomił mnie, że ktoś nocami 
błąka się po Forcie Zarzecznym i czegoś tam szuka — opowiadał pan Tomasz. 
— Druga rzecz, to wiadomość od pewnego jubilera z So-bieszewa. W jego ręce 
dostało się to — szef przesunął po biurku odbitki.
Zerknąłem na zdjęcia. Oba przedstawiały sztabkę złota, długości około 
dwudziestu centymetrów, grubości pięciu. Na zbliżeniu była widoczna
punca z faszystowskim orłem zwanym gapą, numery i duża litera „K".
— Nazistowskie złoto? — domyśliłem się.
— Tak — szef pokiwał głową. — Mój przyjaciel jubiler miał tajemniczego 
gościa. Elegancko ubrany mężczyzna przyniósł to prosząc o podanie ceny, 
określenie próby złota. Nie muszę ci mówić, że cena takiej sztabki znacznie 
przekracza twoje roczne zarobki?
— Niestety — przyznałem wzdychając.
— Jubiler zrobił dwa błędy. Zapytał klienta, czy on to znalazł. Usłyszawszy 
odpowiedź twierdzącą, zadał drugie, czy ma tego dużo. Tym spłoszył 
posiadacza sztabki. Ten tylko się uśmiechnął zażenowany, zabrał swój skarb i 
wyszedł. Oznacza to, że ktoś w okolicach Gdańska natrafił na jakiś hitlerowski 
skarbczyk. Pół biedy, jeśli znalazł tam samo złoto, wtedy ta historia powinna 
zainteresować policję. Gorzej, gdy były tam także zrabowane dzieła sztuki.
Zamyśliłem się, zerknąłem na mapę Polski wiszącą na ścianie za plecami szefa.
— Sprawy są dwie, więc może się rozdzielimy — zaproponowałem. — W 
Osowcu zaczaję się na nocnego wędrowca, pan odwiedzi przyjaciela w 
Sobieszewie, a ja ewentualnie dołączę do pana.
— Widzę, że nazbyt lekko traktujesz sprawę Osowca—pan Tomasz pogroził 
mi palcem. — Zrobimy inaczej: to ty pojedziesz nad morze. Proszę, to adres i 
telefon jubilera. W Trójmieście masz jeszcze jedno ważne spotkanie.
— Jakie, gdzie?
Pan Samochodzik wręczył mi kopertę ozdobioną logo słynnego sopockiego 
hotelu.
— Chyba od kobiety — uśmiechnął się nieco łobuzersko, udając, że wącha list.
— Pan bierze wehikuł? — upewniłem się.
— Tak, ty masz motor.
Wehikuł, zespół napędowy sportowej rajdówki, włożony w klepaną prawie 
domowym sposobem karoserię, był trzecim zawodnikiem naszej drużyny, asem 
w rękawie, który świetnie radził sobie w terenie, w pościgach po szosach i w 
wodzie, bo miał śrubę jak motorówka i wodoszczelny kadłub.
Motocykl dostałem miesiąc temu dzięki zaprzyjaźnionemu z panem Tomaszem 
policjantowi. W jednostce policyjnej zajmującej się konwojowaniem ważnych 
osobistości szła do kasacji z racji wieku honda w bardzo
dobrym stanie, o małym przebiegu. Nie wyglądała jak sportowy bolid, lecz jak 
ciężka kolubryna, ale mogłem na nią załadować bagaże i ruszać w teren, a że 
motocyklistów na polskich drogach było niemało, więc specjalnie się nie 
wyróżniałem. Czarno-srebrzysty stwór ochrzciłem mianem „Sokoła 
Millenium", statku Hana Solo, mojego ulubionego bohatera serii „Gwiezdne 
wojny".
Wróciłem do swojego pokoiku, ostrożnie otworzyłem kopertę. W środku była 
wizytówka sopockiego hotelu ztekstem wjęzyku francuskim: „Dziś
0 dwudziestej w restauracji". Charakter pisma wydawał mi się znajomy, ale na 
razie skupiłem swą uwagę na dyskietce, która także była w kopercie. 
Włożyłem ją do stacji dysków. Komputer automatycznie zeskano-wał ją w 
poszukiwaniu wirusów i trojanów. Sprawdziłem jej zawartość. Był tam tylko 
niewielki plik filmowy. Uruchomiłem go. Na ekranie pojawiły się animowane 
usta posyłaj ące wirtualnego całusa. Ostatnie takie usta widziałem, gdy 
odbierałem SMS-a od pewnej odważnej damy. Było to jakiś czas temu, w 
drodze z Francji. Czyżby żyła i dała znak?
Nie pozostało mi nic innego jak wsiąść na Sokoła i ruszyć do Gdańska. 
Wpierw chciałem porozmawiać z jubilerem, potem pojechać do Sopotu. Sokoła 
trzymałem na ministerialnym parkingu, na zapleczu, obok budki strażnika. 
Oprócz przemalowania maszyny musiałem na niej zamontować specjalny kufer 
i sakwy na bagaże. Zostawiłem też szybę ochronną z przodu. Jak 
wspominałem, motor miał stylowy wygląd upodobniający go do legendarnych 
harleyów—davidsonów, ale nowoczesny silnik pozwalał przyspieszyć do stu 
kilometrów w osiem sekund, a maksymalna prędkość, jaką zapewniał 
producent, wynosiła 200 kilometrów na godzinę. To zupełnie wystarczało na 
zakorkowaną stolicę
1 fatalne drogi w Polsce. Nie spodziewałem się nigdy jeździć szybciej niż 80 
kilometrów na godzinę. Na chwilę podjechałem Sokołem pod swój blok, do 
sakiew spakowałem kilka najpotrzebniejszych rzeczy, zabrałem jeszcze plecak 
z elektronicznym wyposażeniem, jakie niekiedy stosowaliśmy w pracy.
Na drodze do Sobieszewa odetchnąłem dopiero, gdy po moście wjechałem na 
Wyspę Sobieszewskaj był to skrawek lądu leżący pomiędzy przekopem Wisły 
wykonanym pod koniec XIX wieku a Martwą Wisłą, która blisko ujścia do 
morza zmienia nazwę na Śmiałą. Od wschodu wyspę z lądem łączy przeprawa 
promowa, od zachodu most. W samym Sobie-szewie bez trudu odnalazłem 
dom jubilera. Była to bogata willa wkomponowana w leśne tło, otoczona 
eleganckim metalowym płotem, z pod-
jazdem wyłożonym żwirem. W otwartych drzwiach garażu widziałem maskę 
dostojnego mercedesa.
— Dzień dobry. Paweł Daniec z Ministerstwa Kultury i Sztuki — 
powiedziałem do domofonu na furtce.
— Dzień dobry — usłyszałem głos jakiejś pani. — Mąż przecież wyjechał z 
kimś od państwa.
— Co?! — krzyknąłem zdumiony. — To niemożliwe. Czy może pani podejść 
do furtki?
Ton mojego głosu zaniepokoił rozmówczynię, która prawdopodobnie od tego 
momentu zaczęła się niepokoić o męża. Po chwili na ścieżce zobaczyłem 
kobietę w wieku około czterdziestu lat. Ubrana w dobrze skrojony kostium, w 
makijażu, z zadbaną cerą i fryzurą wyglądała na nieco młodszą, a z pewnością 
na zadowoloną z życia. Miała kręcone, rude włosy i zielone oczy.
— Słucham pana — odezwała się przybierając ostry ton głosu.
— Proszę się uspokoić — z kieszeni wyjąłem legitymację służbową. — 
Nazywam się Paweł Daniec...
— Przecież to pan tu był jakieś pół godziny temu... Kobieta zdała sobie 
sprawę, że było to niemożliwe.
— Boże, porwali Józia... — zrozpaczona zasłoniła usta dłonią. — Mówili, że 
są z ministerstwa. Jeden, który mówił, że nazywa się Paweł Daniec, mówił coś 
o jakimś Panu Samochodziku. Mąż się nawet ucieszył. Mieli pojechać do 
miasta, do sklepu, zobaczyć jakieś taśmy...
— Czym przyjechali?
— Granatowym bmw.
— Jak wyglądał ten, który podawał się za mnie?
— Wysoki, przystojny blondyn. Był modnie ubrany i miał takie dziwnie zimne 
spojrzenie...
Ten opis mógł pasować do wielu mężczyzn, ale byłem prawie pewien, że 
chodziło tu o Jerzego Baturę, mojego najgroźniejszego przeciwnika. Widocznie 
wyszedł z więzienia i wrócił do ciemnych interesów.
— Telefon do pani męża — poprosiłem kobietę trzymając w ręku telefon 
komórkowy.
Wystukałem podany numer. Po kilku sekundach zadzwonił telefon w ręku 
kobiety.
— Mam komórkę męża — aż podskoczyła.
— Numer do sklepu? — zapytałem. Niestety nikt nie podnosił słuchawki.
— Jest tylko jeden telefon w biurze męża... — podpowiedziała kobieta.
Zapisałem sobie adres sklepu znajdującego się w Gdańsku, blisko Starówki. W 
tłoku samochodów w mieście mój Sokół sprawował się dzielnie. Rozglądałem 
się na wszystkie strony wypatrując bmw Batury. Gdy zajechałem pod sklep 
jubilerski, okazało się, że jest zamknięty. Zadzwoniłem do pana Tomasza 
relacjonując mu dotychczasowe wydarzenia.
— Policja rozpocznie poszukiwania na wniosek rodziny — powiedział Pan 
Samochodzik. — Poczekaj do wieczora. Na razie nie dzwoń nawet do jego 
żony, żeby jej nie niepokoić. Nawet jeżeli to Batura stoi za tym zniknięciem, to 
nie zrobi jubilerowi nic złego.
— Tak jest. Jak pana sprawa w Osowcu? — zapytałem.
— Powrót nad Biebrzę jest naprawdę wspaniałym uczuciem — zapewniał pan 
Tomasz.
Rozłączyliśmy się. Zerknąłem na zegarek, było późne popołudnie. 
Postanowiłem rozejrzeć się w hotelu w Sopocie. Powróciłem w sznur 
pojazdów i pojechałem do Sopotu. O dziwo, na parkingu hotelowym czekało 
na mnie zarezerwowane miejsce. Parkingowy uprzejmie wskazał mi wolną 
przestrzeń i nawet nie chciał napiwku.
— Proszę zgłosić się do recepcji — poinstruował mnie. Zabrałem sakwy i 
poszedłem do obsługi hotelu. Pracowników nie zdziwił mój dość 
ekstrawagancki jak na warunki tego obiektu strój: skórzane spodnie i kurtka, 
zakurzony bagaż, kask motocyklowy pod pachą.
Pan Daniec? — zapytała mnie recepcjonistka, urocza, długowłosa brunetka o 
sarnio brązowych oczach.
— Tak.
— To pana pokój — podała mi klucze. — Już wszystko jest opłacone — 
dodała widząc moją niepewną minę.
— Mogę wiedzieć przez kogo?
— Ma to być dla pana niespodzianka, ale ten ktoś mówił, że podpowiedz 
znajdzie pan tam — pracownica hotelu wskazała fontannę i zraszacz przy 
niewielkiej oranżerii.
Spojrzałem na krople sztucznego deszczu i byłem już pewien, kto postanowił 
mnie gościć w tych luksusowych warunkach.
— Nie szuka pan wskazówki? — dziwiła się recepcjonistka wyraźnie 
zaintrygowana tą historią.
— Nie, już wszystko rozumiem.
— Co jest wskazówką?
— Deszcz — uśmiechnąłem się.
Dziewczyna spojrzała na mnie jak na wariata, bo dzień mieliśmy wyjątkowo 
upalny jak na tę wiosnę.
Wszedłem po schodach na drugie piętro i znalazłem swój pokój z widokiem na 
sopockie molo i morze. Na łóżku czekały na mnie już nowe buty w pudełku, 
koszula, krawat i garnitur — zestaw na wieczorną kolację. Dokładnie 
obejrzałem odzież, była wprost ze sklepu, pozbawiona metek. Kieszenie były 
puste. Pomacałem szwy, poduszki na ramionach, podszewkę w poszukiwaniu 
jakichkolwiek urządzeń elektronicznych. Wszystko było w porządku. 
Przymierzyłem ubranie i obuwie. Wyglądało jak szyte na miarę. Na razie 
przebrałem się w swój normalny strój, otworzyłem okno i głęboko 
odetchnąłem morskim powietrzem. Spróbowałem dodzwonić się do jubilera. W 
słuchawce usłyszałem głos jego żony i rozłączyłem się. Zadzwoniłem do 
sklepu — usłyszałem sygnał zajętej linii, co oznaczało, że w sklepie ktoś był i 
rozmawiał przez telefon. Wybiegłem z pokoju, do telefonu podłączyłem zestaw 
słuchawkowy i uruchomiłem opcję wybierania numeru. Co minutę mój telefon 
sprawdzał, czy już można rozmawiać. Niestety, cały czas słyszałem komunikat, 
że rozmowa jest niemożliwa. Wcale się tym nie martwiłem, bo już gnałem pod 
sklep na Sokole. Zatrzymałem się przed sklepem. An-tywłamaniowe kurtyny i 
kraty były opuszczone. Wywieszka z napisem: „Zamknięte" na szybie 
informowała, że sklep jest nieczynny. Telefon cały czas przekazywał 
niezmieniony sygnał. Poszukałem wjazdu dla dostawców sąsiednich sklepów 
od zaplecza kamienic. Może tam było tylne wejście do jubilera? Było. 
Nacisnąłem klamkę solidnych drzwi, a one otworzyły się. Z kieszeni wyjąłem 
małą latarkę ołówkową.
— Halo, jest tam kto?! — krzyknąłem.
Odpowiedzią była cisza. Ostrożnie zamknąłem za sobą drzwi i włączyłem 
latarkę. W ciemnym korytarzu nigdzie na ścianie nie było widać kontaktu. 
Zrobiłem kilka kroków, potknąłem się o jakąś dyktę robiąc mnóstwo hałasu. Z 
wnętrza sklepu dosłyszałem szmer, stuknięcie. Przyczaiłem się. Znowu 
panowała cisza, aż wydawało mi się, że słyszę bicie własnego serca. Snop 
światła latarki zasłoniłem dłonią. Ktoś jęknął. Teraz odważnie ruszyłem przed 
siebie. Z hukiem otworzyłem drzwi prowadzące do biura na zapleczu sklepu od 
frontu. Pomiędzy biurkiem a szafą pancerną widziałem przewrócone krzesło 
obrotowe ze starszym, związanym i zakneblowanym mężczyzną. Na biurku 
stał telefon z odło-
żoną słuchawką. Jubiler, bo to on był jeńcem, na mój widok przestraszył się.
— Proszą się nie bać, nazywam się Paweł Daniec — powiedziałem. Jubiler 
przeraził się jeszcze bardziej. Zrozumiałem, że w kontekście
porwania jubiler niezbyt dobrze kojarzył sobie moje nazwisko. Wyjąłem 
scyzoryk i rozciąłem sznury, potem wyszarpnąłem z ust mężczyzny kneblujący 
go gałgan z chusteczki i jakieś szmatki.
— Proszę — podałem jubilerowi rnoją legitymację służbową.
Poszukałem na ścianie kontaktu i zapaliłem światło. Staruszek poprawił 
krawat, ręką przeczesał włosy i bródkę przyciętą w szpic. Założył okulary 
leżące na biurku. W tym czasie usiadłem w fotelu przy okrągłym stoliku. 
Zapewne tu, przy herbacie podawanej w porcelanowych filiżankach zawierano 
transakcje.
— Chyba się zgadza —jubiler oddał dokument, ale nie do końca był pewien, z 
kim rozmawia.
— Chce pan zadzwonić do Pana Samochodzika? — zapytałem wyjmując 
telefon komórkowy. — Pan Tomasz wyjechał nad Biebrzę, ale może jeszcze 
będzie w zasięgu anten sieci...
— Nadal jeździ tym nowoczesnym jeepem? — spytał jubiler.
Byłem zdziwiony tym pytaniem. Rozmówca pytał o auto, nowoczesnego jeepa 
grand cherokee, którego kiedyś mieliśmy na wyposażeniu, a teraz był to 
wehikuł, przedziwny składak.
— Nie, mamy wehikuł, prawie taki sam jak stary — odpowiedziałem.
Jubiler westchnął z ulgą.
— Dobrze, tamci nie wiedzieli o zamianie Rosynanta — mężczyzna 
uśmiechnął się. — W moim zawodzie trzeba być czujnym i dbałym o szcze-
góły. Zapytałem o Rosynanta i wtedy ten blondyn powiedział, że z jeepem 
wszystko w porządku. Gdy zobaczył, że palnął gafę, przeprosił na chwilę i 
wyszedł. Wtedy do biura wszedł jakiś zamaskowany człowiek z pistoletem. 
Uwięził mnie, zabrał taśmy i uciekł. Nawet nic nie ukradł. Pozwoli pan, że 
zadzwonię do żony...
Dyskretnie wyszedłem do korytarzyka. Słyszałem, jak jubiler pieścił słowami 
zalęknione serce małżonki. Zamknąłem tylne drzwi sklepu od wewnątrz i 
wróciłem do biura.
— Kawy, herbaty? —jubiler zakrzątnął się przy elektrycznym czajniku.
— Kawy, mocnej — odpowiedziałem. — Dawno to wszystko się stało?
— Jakieś dwie godziny temu. Zaraz z domu przyjechaliśmy do sklepu. Ten 
blondyn chciał zobaczyć taśmy. Gdy wyczuł, że wykryłem mistyfikację...
— Do akcji wkroczył jego wspólnik — wtrąciłem. Nagle schyliłem się nad 
dywanem. — Albo wspólniczka. Jak widzę, często pan tu sprząta — 
powiedziałem.
— Tak, codziennie przychodzi wynajęta sprzątaczka.
— Platynowa blondynka?
— Nie, zatrudniam samych mężczyzn. Wie pan, żona jest trochę...
— Rozumiem — przerwałem. — Dziś sklep był nieczynny?
— Tak.
— Dlaczego?
— Czekałem na pana przyjazd i mój sprzedawca zachorował.
— Tak? Od dawna choruje?
— Zadzwonił w środę, że ma grypę. Gdy mnie związano i zostawiono samego, 
udało mi się zrzucić głową słuchawkę telefonu z widełek. Wiedziałem, że ten 
sygnał wreszcie kogoś naprowadzi do mojego biura.
— Na tych taśmach była nagrana wizyta mężczyzny ze sztabką złota?
— Tak, jak wchodził do sklepu, ale... —jubiler wyraźnie zadowolony klasnął w 
dłonie — mam coś ekstra!
Wyszedł na chwilę. Wrócił z kasetą wideo, którą włożył do magnetowidu obok 
telewizora stojącego na szafce w rogu. Pilotem włączył urządzenia. Na ekranie 
pojawił się obraz biura. Zerknąłem w kąt pod sufitem. Potem na oprawę 
obrazu. Była szeroka i ciężka, niezbyt pasowała stylistycznie do wnętrza. Nie 
posądzałem jubilera o miłość do widoku pasących się koni namalowanych ręką 
dobrego odtwórcy rzeczywistości, ale zupełnie pozbawionego wyczucia 
artystycznego. Wśród bogatych ornamentów oprawy tej szmiry zauważyłem 
maleńkie oczko kamery.
— Polisa — wytłumaczył jubiler. — Nawet mój sprzedawca o niej nie wie.
— Dobry pomysł — pokiwałem głową z uznaniem. — Uruchamiane 
automatycznie czy przez pana?
— Automat, który wyłączam, gdy wychodzę z biura. Nagrywa, gdy wyczuwa 
ruch w pomieszczeniu. Niech pan patrzy!
Obraz wyglądał trochę jak film wyświetlany z niesprawnego projektora, skakał 
co kilka klatek. Wyraźnie widziałem Jerzego Baturę. Potem wtargnął tu ubrany 
na czarno, zamaskowany osobnik.
— Proszę mi podać pilota — poprosiłem jubilera.
Podał mi urządzenie. Polowałem na jedno ujęcie i wreszcie je sobie ustawiłem. 
Przybliżyłem twarz do ekranu. Spod kominiarki wystawał kosmyk jasnych 
włosów. Z dywanu sięgnąłem włos, który już wcześniej tam wypatrzyłem.
— Mój wróg ma wspólniczkę — mruknąłem pokazując jubilerowi zdobycz.
— Bardzo bezwzględną—przyznał mężczyzna.
Potem powtórzył mi historię sztabki złota, opisał wygląd szczęśliwego 
znalazcy, który niczym się nie wyróżniał Może poza jednym.
— Mówił jak człowiek bardzo wykształcony lub oczytany — opowiadał 
jubiler. — Rozumie pan, tak jakby celebrował każde wypowiadane słowo.
— Czy kiedykolwiek widział pan takie sztabki? — wypytywałem.
— Chyba tylko na filmach sensacyjnych.
Podziękowałem jubilerowi za pomoc, kazałem mu schować dowód rzeczowy 
działalności Batury i wyszedłem z biura. Wróciłem do hotelu. Zbliżała się pora 
umówionego spotkania. Wykąpałem się, przebrałem w elegancki strój. Pięć 
minut przed dwudziestą zszedłem do restauracji. W wejściu przywitał mnie 
szef sali.
— Pan Daniec? — zapytał mnie uprzejmie.
— Tak — odparłem zdziwiony, że tak dobrze jestem tu wszystkim znany.
— Proszę — szef kelnerów wskazał mi drzwi niewielkiego saloniku z boku.
Wszedłem do pomieszczenia z meblami w stylu angielskim, oszczędnych w 
formie, pozornie tylko wygodnych. Na krzesłach, sofie i w fotelach klubowych 
siedziało czterech mężczyzn, a wśród nich... Jerzy Batura!
— Dobry wieczór! — skłoniłem się wszystkim.
Przywitałem się z każdym kolejno. Pierwszy był James, żwawy pięć-
dziesięcioletni Anglik, w marynarce z tandetnymi guzikami zdobionymi 
kotwicami. Pod szyjąmiał jedwabny fular, w kąciku ust tliła mu się fajka. 
Wyglądem przypominał znanego aktora Rogera Moore'a, tylko w nieco 
chudszym i niższym wydaniu. Drugi był Slavko, ponury, wielki jak szafa. Miał 
około czterdziestu lat, włosy spalone słońcem, twarz przeżartą solą morską. 
Ubrany był w marynarkę, spodnie, które mogły uchodzić za wyprasowane i 
pantofle, ale wszystko to sprawiało wrażenie, że zaraz pęknie. Do tego 
milczącego człowieka pasowały chyba tylko wojskowe drelichy i gruby 
wełniany sweter. Colin był serdecznie nastawionym do świata 
Nowozelandczykiem. Był najmłodszy z nas wszystkich. Nosił kucyk z gęstych, 
falujących ciemnoblond włosów, na nadgarstkach miał bransolety z koralików, 
na szyi amulet z zęba rekina. 
—Nie będę z nim pracował — wskazał na mnie palcem. — To pomagier Pana 
Samochodzika, będzie donosił na nas policji.
Pod elegancką marynarkę założył kwiecistą koszulę bardziej pasującą do 
wizyty na Wyspach Bahama.
Batura był równie zaskoczony moim widokiem niż ja jego.
— Byłem u jubilera — syknąłem. — Oddaj mi taśmy.
— Chyba śnisz — szepnął.
— Co tu robisz?
— Wychodzę—odparł Batura. — Panowie, muszę was loj alnie uprzedzić, że 
to jest szpicel — odezwał się po angielsku do reszty towarzystwa.
Zebrani nie zdążyli zareagować zauroczeni widokiem osoby, który teraz 
wkroczyła do saloniku. Ja też, mimo że tego się spodziewałem, stałem jak 
oniemiały. Była piękniejsza niż wtedy, kiedy ją spotkałem.
Miała szlachetne rysy twarzy podkreślone przez czarne włosy przycięte na 
wysokości końca uszu. Była piękna w jakiś dystyngowany sposób, 
przypominała anioła. Poruszała się jak kocica z intensywnie zielonymi oczami. 
W jej spojrzeniu, kiedy w ułamku sekundy spojrzała na mnie, widziałem ciepło 
i tęsknotę.
— Pan nas żegna? — zapytała Baturę. Ten otrząsnął się.
— Nie będę z nim pracował — wskazał na mnie palcem. — To po-magier 
Pana Samochodzika, będzie donosił na nas policji.
Kobieta uśmiechnęła się, ale jej oczy zamieniły się nagle w szparki węża 
szykującego się do ataku.
— Szkoda—wzruszyła ramionami. — On jeden starczy mi za dwóch, a nawet 
za trzech — chwaliła mnie.
W szpilkach, kostiumie z wąskich spodni, ściśniętego w talii żakietu i bluzce z 
dekoltem wyglądała oszałamiająco.
— Pawle, będziesz pracował ze mną? — zapytała. Pluvii nie potrafiłem 
odmówić.
ROZDZIAŁ DRUGI
WYJAZD NAD BIEBRZĘ • ZABYTKI Z RZEKI • MAPA ZE 
WSKAZÓWKĄ • POZNAJĘ WYDRĘ I ŁOSIA • NOCNE ŁOWY • 
TROPIENIE POSZUKIWACZA SKARBÓW ® PUŁAPKA W 
TRADYTORZE
Nie był to mój pierwszy pobyt nad Biebrzą, ale zawsze przyjeżdżałem w to 
miejsce z przyjemnością. Rzeka ta jest prawym dopływem Narwi, ma 164 
kilometry długości. Jej dorzecze obejmuje ponad siedem tysięcy kilometrów 
kwadratowych. Będąc tu kiedyś słyszałem od leśników, że gniazdują tu 
przedstawiciele 178 gatunków ptaków, a można podobno zobaczyć tu aż 268 
gatunków. Do tego lokatorami bagien, grądów i starorzeczy są bobry, wydry, 
borsuki, wilki i łosie. Celem mojej podróży tym razem nie było podziwianie 
uroków przyrody, ale rozpoznanie, czego szuka tajemniczy gość Fortu 
Zarzecznego. Chodziło o część fortyfikacji Twierdzy Osowieć.
Przed wyprawą w dane miejsce zawsze lubię poczytać na temat jego historii, 
spróbować „wkuć" mapę. Współcześnie nie znajdziemy zbyt wielu informacji 
o Twierdzy Osowieć, bo jest tam jednostka wojskowa, która zazdrośnie strzeże 
swych tajemnic. Musiałem wykorzystać znajomości wśród miłośników 
fortyfikacji. Pan Wojciech R. z Giżycka przesłał mi pocztą elektroniczną mapy 
twierdzy. W swoich zbiorach znalazłem rosyjską historię fortyfikacji i mapę 
Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Budowę Twierdzy Osowieć rozpoczęto w 1882, a zakończono w 1892 roku. 
Jeszcze do wybuchu pierwszej wojny światowej była modernizowana, a w 
okresie międzywojennym stacjonujące tu polskie wojska unowocześniały 
twierdzę. Podzielono jąna cztery forty: Centralny, Zarzecz-ny, Szwedzki i 
Nowy. Centralny i Szwedzki rozłożyły się po bokach linii kolejowej i drogi z 
Grajewa do Białegostoku. Warownia miała chronić właśnie to miasto przed 
atakiem z Prus Wschodnich i zarazem osłaniać tyły garnizonów Modlina i 
Warszawy. Fort Nowy był najdalej wysunięty na południowy zachód i z racji 
swego oddalenia od trzonu twierdzy i otoczenia podmokłymi terenami był 
najmniej groźny dla przeprawiających się wojsk, ale i trudno dostępny. Fort 
Zarzeczny wybudowano na północnym brzegu Biebrzy. Jego wał na zachodzie 
ciągnął się od blisko siebie położonych mostów kolejowego i drogowego, 
przeciągniętych nad Kanałem Rudzkim. Pod osłoną wału znajdowały się 
schrony pogotowia bojowego. Dopiero centrum fortu stanowiło rozbudowaną 
fortyfikację z poternami i koszarami. Na południe od fortu można było 
zwiedzać pozostałości stanowisk dwóch baterii artylerii.
Twierdza podczas pierwszej wojny światowej przeżyła dwa ciężkie 
bombardowania artyleryjskie i jeden szturm niemiecki. Nawet gdy siły 
niemieckie użyły gazu bojowego — chloru — broniący się Rosjanie nie 
poddali się. Wycofali się w sierpniu 1915 roku, gdy cały front rosyjski cofał 
się. Z lakonicznych wzmianek w przewodnikach przeczytałem, że w twierdzy i 
okolicach prowadzono walki w latach 1941 i 1944.
Człowiekiem, który mnie tu zaprosił, był nurek, członek Towarzystwa 
Przyjaciół Twierdzy Osowieć i współpracownik Muzeum Podlaskiego. Z 
przyjaciółmi zajmował się poszukiwaniami podwodnymi. I dziś nurkował przy 
moście prowadzącym z terenów Fortu Centralnego do Zarzecznego. Ekipy 
nurków rozgościły się na plaży koło przeprawy. Na moście, oparci o barierkę 
stali okoliczni mieszkańcy. Na chwilę przyjazd mojego dziwacznego wehikułu 
stał się miłą atrakcją w czasie nudnawego wpatrywania się w bąbelki 
wydostające się ponad powierzchnię wody.
Wysiadłem z wehikułu i podszedłem do grupki osób stojących na brzegu.
— Szukam Cezarego D. — zagadnąłem jednego z mężczyzn z krótkofalówką 
w dłoni.
Obejrzał się na mnie, na mój samochód.
— Pan Samochodzik? — upewnił się.
— Tak mnie niektórzy nazywają — przyznałem niechętnie.
— Miło mi pana poznać — młodzian potrząsnął moją dłonią. — Czarek, 
Czarek, przyjechał Pan Samochodzik — nadawał przez radio.
Chwilę trwało, nim przez trzaski dosłyszeliśmy odpowiedź.
— Przyślij go łodzią, mamy tu coś fajnego — odezwał się czyjś głos.
— Słyszał pan — młodzian rozłożył ręce. — Piotrekr — krzyknął w kierunku 
pomalowanej na zielono płaskodennej łodzi plastykowej z doczepionym 
silnikiem. — Zawieziesz pana pod most do Czarka!
Piotrek spłynął z głównego nurtu pod brzeg. Wsiadłem do łodzi i wpłynęliśmy 
na rzekę. Odpływając zaledwie kilkanaście metrów od plaży znaleźliśmy się w 
innym świecie zamkniętym trzcinami, z grążelami, z ptac-
twem szamoczącym się wśród łodyg trzcin i gałęzi krzaków, wylatującymi nad 
wodę skrzydlatymi rajdowcami, który sprawiali wrażenie, że chcą ścigać się z 
łodzią. Rozglądałem się jak zwykle oczarowany widowiskiem.
W parę minut dotarliśmy pod most drogowy i odległy od niego o trzydzieści 
metrów most kolejowy zbudowany z kratownic. Na betonowych przyczółkach 
siedzieli ludzie, pomocnicy nurków, którzy szukali czegoś pod wodą. Piotrek 
podpłynął prawie pod nogi młodego, może trzydziestoletniego, postawnego 
blondyna z krótką bródką.
— Cezary D. — przedstawił mi się kierownik nurków. Wysiadłem na brzeg.
— Tomasz N.N. — podałem dłoń na powitanie. — Można wiedzieć, czego tu 
szukacie?
— Panie Tomaszu, tam skąd pan płynął ekipy szukają jaszcza artyleryjskiego 
— opowiadał Cezary. — My tu mamy ślady drugiej wojny światowej. Wiemy, 
że tam — wskazał w kierunku Grajewa — były dwa stanowiska niemieckich 
dział kalibru 88 milimetrów. Waliły w ten most, bo drogowego jeszcze wtedy 
nie było. Na Forcie Zarzecznym były także dwa działa i pluton „niszczycieli 
czołgów" — piechoty z panzerschrec-kami. Po obu mostach rosyjskie czołgi 
próbowały przebić się na północ. Było to jeszcze w 1944 roku. Jednego Ruska 
dorwali, bo chłopaki wyciągają kawałki blach pancerza i koła napinające 
gąsienice.
Nurek odciągnął mnie na bok.
— O tej drugiej sprawie porozmawiamy może przy obiedzie? — poprosił.
Zbliżała się już siedemnasta. Nurkowie mieli wkrótce skończyć poszukiwania. 
Chwilę patrzyłem, jak wyjmowali z rzeki różne znaleziska: łuski, zardzewiały 
karabin, hełm, menażkę, puszki, śmieci. Następnie z częścią „skarbów" i 
Cezarym wróciliśmy łodzią na plażę. Piotrek woził resztę nurków tam i z 
powrotem, przywożąc ich do bazy. Potem w kolumnie samochodów 
wjechaliśmy na leśny parking w pobliżu dyrekcji Parku Narodowego, gdzie 
przygotowano dla nurków specjalny poczęstunek. Pod ogromną, drewnianą 
wiatą, przy długich stołach, na ławach zasiedli młodzi ludzie, którzy jedząc i 
żartując wspominali wydarzenia z dnia poszukiwań. Z Cezarym usiedliśmy w 
kącie i pochyleni nad miskami z bigosem rozmawialiśmy.
— Donieśli mi o tym strażnicy z parku i wartownicy z jednostki, że nocą nad 
Fortem Zarzecznym widać błyski latarki, tak jakby ktoś tam czegoś szukał — 
opowiadał Cezary.
— W dzień też można szukać — zauważyłem. — Wstęp tam jest wolny.
— No właśnie — przytaknął nurek. — Jest to tym bardziej intrygujące, że 
tajemniczy ktoś wykuwa w ścianach małe otwory, jakby tam miała być jakaś 
skrytka. Wie pan, Rosjanie wysadzali część fortyfikacji, a niektóre Niemcy i 
Polacy. Trzeba mieć dokładne mapy, żeby rozeznać się w tym wszystkim.
— Takie mapy? — zapytałem wyjmując wydruk jednej z tych, które przysłał 
mi znajomy z Giżycka.
Akurat wyciągnąłem niemiecką mapę z 1944 roku.
— Ciekawe — mruknął Cezary.
Z wewnętrznej kieszeni bluzy wyjął mapę identyczną jak moja. Też nazwę 
twierdzy napisano jako „Ossowjez". Była pokryta folią. W prawym dolnym 
rogu ktoś napisał po niemiecku: „Steh 9.30 und guckNO".
— Trzeba stanąć o 9.30 i patrzeć na „NO"? — zastanawiałem się. — To chyba 
północny wschód.
— Tę mapę zgubił ten ktoś na fortach, gdy jeden ze strażników parkowych 
chciał go zatrzymać i zapytać, czego tam szuka nocą. Facet zwiał, aż się za nim 
kurzyło. Nawet nie zwracał uwagi, że wbiegł prosto do fosy i zamoczył się. 
Leciał na złamanie karku. Następnej nocy i tak wrócił, ale poruszał się 
ostrożnie i gdy we czterech zaczailiśmy się, żeby go złapać, przepadł nagle jak 
kamień w wodę.
— Jeżeli ktoś wyznacza czas spotkania i każe patrzeć, to musi też wskazać na 
co, w tym przypadku, w którym kierunku — tłumaczyłem. —Zastanawia mnie 
to, czemu trzeba być o 9.3 0 i przede wszystkim gdzie? Skoro tajemniczy 
poszukiwacz buszuje w forcie całą noc, to może godzina nie odgrywa roli. A 
właściwie to chodzi o 9.30 rano czy wieczorem? Od dawna ten ktoś chodzi po 
forcie?
— Od kilku dni.
— Ubiegłej nocy też był?
— Tak. Już na niego nie polujemy, tylko sprawdzamy, czy jest. Czekaliśmy na 
pana.
— Dobrze, dziś zorganizujemy polowanie... — korzystając z planu fortu 
powiedziałem Cezaremu, jak zapolujemy na tajemniczego gościa podziemi.
Potem zaprosiłem Cezarego do mojego wehikułu, którym mieliśmy pojechać 
na uroczysko wśród bagien, gdzie mieszkał nurek.
— To dlatego ma pan taki pseudonim? — Cezary domyślił się patrząc na 
wehikuł. — On jest...
— Szkaradny? — podpowiedziałem mu najczęściej używane określenie 
wehikułu.
— Bardzo oryginalny — stwierdził Cezary. — Ma jakiś nieodparty urok. Jaki 
ma silnik?
Opowiedziałem nurkowi historię maszyny rajdowej, z której wymontowano 
silnik i wstawiono go do takiej niepozornej karoserii przypominającej 
metalowe czółno z wyłupiastymi owadzimi oczyma silnych reflektorów. 
Dodatkowym atutem była zamontowana z tyłu śruba. Dzięki niej wehikuł mógł 
niczym amfibia płynąć po wodzie. Na koniec opowieści Cezary tylko z powagą 
i uznaniem pokiwał głową. Całą drogę podziwiał zegary na desce rozdzielczej i 
wypytywał, co do czego służy? Dojazd do jego domku prowadził wąską drogą, 
miejscami wzmocnioną belkami drewna. Maleńką wyspę twardego lądu 
otaczały bagna, tylko z przeciwnej do drogi strony dochodziła tu odnoga 
starorzecza, którą można było od północy dostać się do Biebrzy. Szczyt 
niewielkiego wzniesienia zajmowała chałupka z cegły, jakby zapadająca się w 
ziemię. Parapety okna na parterze znajdowały się zaledwie pół metra nad 
ziemią. Domek wybudowano na planie kwadratu o bokach sześciu metrów, z 
dwuspadowym dachem.
— Dam panu pokoik na poddaszu, skąd lepiej widać Biebrzę — zapowiedział 
Cezary.
Zaniosłem swoje rusziy na pięterko, gdzie w jednym z dwóch pokojów miałem 
zamieszkać. Stały tam dwa drewniane łóżka z pierzynami, kaflowy piec i dwa 
kufry zamiast szaf.
Przebrałem się w strój wygodniejszy na nocne eskapady, przygotowałem 
latarkę i zapasowe baterie. Powoli zmierzchało. Z dołu, gdzie były kuchnia i 
dwa pokoiki, dochodziły jakieś młodzieńcze głosy.
Po krętych schodkach zszedłem do kuchni. Tu, w przeciwieństwie do chłodu 
wieczora, który szybko wdzierał się z bagien na uroczysko, było ciepło. Cezary 
gotował wodę na herbatę na kuchni z fajerkami. Przy stole siedziało dwóch 
chłopców w wieku około piętnastu lat.
— To Adam, zwany Łosiem — Cezary przedstawił mi wyższego, przeraźliwie 
chudego chłopca z czarną, krótko przyciętą szczeciną włosów, brązowymi 
oczami, łagodnym spojrzeniem i masą piegów. — A to Leszek, zwany Wydrą 
— wskazał na niższego od Adama, dobrze zbudowanego, wysportowanego 
blondyna z modną fryzurą. By-
łem pewien, że w tym chłopaku podkochiwały się prawie wszystkie dziew-
czyny.
Łoś wyglądał na spokojnego, rozważnego chłopca, za to Wydra trochę na 
łobuza, trochę na cwaniaka.
— A Czarek pochwaliłeś się, że jesteś Bobrem? — zaśmiał się Wydra.
— To bardzo fajny przydomek i pasujący do pana Cezarego, mieszka jak bóbr 
samotnie w żeremi — powiedziałem. — Macie bardzo ciekawe przezwiska i 
adekwatne do wspaniałej przyrody nad Biebrzą.
Chłopcy wstali, żeby się ze mną przywitać.
— To jest Pan Samochodzik, o którym wam tyle opowiadałem — wyjaśnił 
Cezary.
— Nie wygląda pan na detektywa — stwierdził Wydra, przyglądając mi się 
krytycznie.
— Pozory powinny mylić, by złapać przeciwnika w pułapkę — odezwał się 
Łoś.
— Masz rację — stwierdziłem.
— Niech pas siada — zaprosił mnie Cezary wskazując zydelek. Zaraz postawił 
na stole kubki z herbatą, butelkę z sokiem malinowym, koszyk z chlebem, 
kilka kawałków kiełbasy i wędlin.
— Dziczyzna z domowej wędzarni — pochwalił się Cezary. — Łoś i Wydra są 
członkami Towarzystwa Przyjaciół Twierdzy Osowieć i pójdą dziś z nami.
— Wasi rodzice wiedzą, jak spędzicie noc? — upewniałem się. Wydra 
lekceważąco machnął ręką.
— Są przyzwyczajeni — tłumaczył Łoś.
Przy kolacji Cezary przedstawił chłopcom plan zasadzki. Po posiłku wyszliśmy 
przed domek, by wsiąść do samochodu.
— Cezary mówił, że to bardzo mocna i szybka maszyna — powiedział Wydra. 
— Dałby się pan przejechać?
— Wydra, przestań! —jęknął Łoś.
— A masz prawo jazdy? — zapytałem Wydrę.
— Nie trzeba mieć jakiegoś tam papierka, żeby umieć jeździć —-
odpowiedział.
— Znasz przepisy ruchu drogowego?
— Kto szybszy, ten lepszy — rzucił Wydra.
— Jak ukończysz kurs na prawo jazdy, może dam ci się przejechać. Chłopak 
wsiadł do wozu odrobinę urażony. Jechaliśmy na plażę koło
mostu.
— Nie może pan jechać szybciej? — Wydra nie dawał mi spokoju. — 
Wyjechaliśmy na szosę, a pan wciąż jedzie tylko pięćdziesiątką? Niech pan 
pokaże, co te auto potrafi!
— Nie jestem rajdowcem — odparłem.
— W przeciwieństwie do Wydry — roześmiał się Łoś.
— Prowadziłeś samochód? — dopytywałem się Wydry.
— W życiu trzeba wszystkiego spróbować — udzielił filozoficznej 
odpowiedzi.
Chłopcy i Cezary wysiedli po drodze, by okrężnymi drogami dotrzeć na 
miejsce.
Zostawiłem wehikuł -na plaży i przespacerowałem się do Fortu Za-rzecznego. 
Po lewej stronie zobaczyłem sylwetkę wieży widokowej ustawionej wśród łąk. 
Skręciłem na ścieżkę w jej kierunku. Po kwadransie siedziałem pod daszkiem, 
w cieniu, wpatrując się w ciemne garby fortyfikacji.
— Łoś na pozycji — zaskrzeczał głos chłopca w słuchawce włożonej do 
mojego ucha.
— Wydra też już jest.
— Bóbr jest.
Uśmiechnąłem się na wspomnienie min chłopców, gdy w chałupie Cezarego 
wyjąłem radiostacje ze słuchawkami. Miałem akurat dwie pary, bo zawsze z 
Pawłem staraliśmy się pozyskiwać zdublowany sprzęt, a system łączności już 
wielokrotnie okazywał się nam potrzebny w czasie różnych przygód. Te 
radiostacje, podobnie jak motocykl Pawła, pochodziły z policyjnego demobilu. 
Na własny koszt musieliśmy tylko prze-stroić nadajniki.
— Przyjąłem — odpowiedziałem z powagą świadom, że takiego zachowania 
oczekiwali ode mnie młodzieńcy.
Już wiele razy czekanie okazywało się najważniejszą bronią w mojej 
detektywistycznej pracy. Nie inaczej było i tym razem.
— Jest! — usłyszałem szept Bobra. — Cwaniak był schowany w koszarach 
szyjkowych na pastwisku. Nie widziałem, jak tam wszedł.
Zdjąłem okulary i położyłem je na ławie, na której siedziałem. Do oczu 
przyłożyłem lornetkę rozjaśniającą obraz w nocy. Zauważyłem, jak od zachodu 
do fortu zbliżał się niski cień. Światło księżyca słabo połyskiwało na jego 
czarnej, skórzanej, długiej kurtce. Wędrowiec miał na głowie czapkę z 
daszkiem, krojem przypominającą te używane w czasie drugiej wojny 
światowej przez wojska niemieckie.
— Uważajcie i czekajcie — szeptałem do mikrofonu zamontowanego do 
kołnierza. — Chłopcy, gdy usłyszycie, że wchodzi do korytarzy, w których 
jesteście, zdejmijcie słuchawki i mikrofony, schowajcie je w kieszeni i 
wyłączcie radio. Jasne?!
— Tak — powiedział Łoś.
— Ja tam nikogo się nie boję! — zapowiadał Wydra.
— Wydra! — nie mogłem pozwolić chłopcom na jakiekolwiek wygłupy.
— Tak, tak — Wydra jęknął, jakby słuchał marudzenia rodziców. W tym 
czasie cień przeszedł do centrum fortu. Wstałem z miejsca
i zszedłem z wieży.
— Przeszedł do centralnej poterny — meldował Bóbr. — Skręcił do korytarzy, 
stoi na rozwidleniu i czegoś szuka. Ma wykrywacz metali!
Przyspieszyłem.
— Kopie dziurę — nadawał Bóbr. — Coś wyciąga... Eee... To jakiś drut. 
Szuka dalej, poszedł w kierunku zawalonych korytarzy.
Musiałem przejść kilka wałów ziemnych, by wreszcie znaleźć się w jarze, na 
którego końcu znajdowało się wejście do podziemi. Bóbr czaił się w 
pomieszczeniu z niewielką półką wychodzącą na skrzyżowanie potem, w 
których buszował nocny gość.
— Co robi? — zapytałem Bobra.
— Zniknął mi z oczu — usłyszałem odpowiedź.
Ostrożnie wszedłem do ciemnego pomieszczenia. W wyciągniętej dłoni 
trzymałem wyłączoną latarkę, drugą ręką ostrożnie badałem ścianę, a stopami 
macałem podłoże.
— Może pan iść spokojnie, tylko proszę się schylić, bo przy końcu z sufitu 
wystają poszarpane kawałki płyt betonowych — podpowiadał mi Bóbr.
Stąpałem jak ślepiec. Mimo ostrzeżenia Cezarego uderzyłem głową o strop. 
Skuliłem się, zrobiłem dwa kroki.
— Idzie! — ostrzegł mnie Bóbr.
Na szarej ścianie dostrzegłem świetlisty krąg od latarki. Zauważyłem ciemną 
bryłę betonu leżącą pod ścianą, wysoką na pół metra. Schroniłem się za nią. 
Tajemnicza postać omiotła pomieszczenia światłem latarki, szukając wyjścia. 
Znalazła je pod półką, gdzie był ukryty Bóbr. Cień zniknął wśród gruzów. 
Słychać było tylko sapanie i ciężkie kroki po kawałkach betonu.
— Łosiu, uważaj, idzie do ciebie! — Bóbr ostrzegł młodzieńca. — Panie 
Tomaszu, pan ma nerwy.
Zapaliłem latarkę i obejrzałem poternę. Byłem na skrzyżowaniu kolebkowo 
sklepionych przejść. Za łagodnym zakrętem w prawo była następna 
krzyżówka. Oba wyjścia kończyły się betonowymi zawałami. Można było 
tamtędy wyjść przeczołgując się przez dziury.
—Widzę go—meldował Łoś. — Zszedł do podziemi głównej poterny.
— Pójdę do pomieszczeń górnych — zdecydował Bóbr. — Panie Tomaszu, da 
pan sobie radę?
— Dam — odpowiedziałem.
Oglądałem dziurę wykopaną przez nocnego badacza. Odnosiłem wrażenie, że 
ten człowiek, mimo że miał mapę, to szukał skrytki na oślep. W tej chwili 
najbardziej ciekawiło mnie to, skąd miał tę mapę.
Zawróciłem do wyjścia.
— Opukuje ściany — Bóbr poinformował nas. — To jakiś szaleniec. Przecież 
tu już wszystko opukane, przekopane. To bezsens.
— Idę do ciebie — powiedziałem do Bobra.
Wyszedłem tą samą drogą co człowiek w skórzanej kurtce. Bóbr dostrzegł 
mnie i błysnął latarką, żeby wskazać, dokąd mam iść. W pół minuty byłem na 
miejscu. Pod jarzębiną było niskie wejście do korytarza w kształcie litery „L", 
z którego schodziło się do poterny penetrowanej przez mężczyznę.
Bóbr wychylił się za róg, żeby gestem podpowiedzieć, gdzie jest eksplorator. 
Wyjrzałem, był po drugiej stronie, pod podobnym do naszego korytarzykiem. 
Opukiwał ściany niewielkiego pomieszczenia. Cezary na migi pokazał, 
żebyśmy wyszli.
— Ta poterna łączyła się kiedyś z tamtą, w której byliśmy — opowiadał 
szeptem. — Można było z niej dostać się do trzech tradytorów. Dwa zostały 
wysadzone w powietrze, a trzeci był przebudowany w okresie 
międzywojennym. Teraz nie mają połączenia ze sobą. Czwarty, najdalej 
położony na wschód, stanowi oddzielną fortyfikację.
Bóbr wrócił do podziemi i po chwili znowu był przy mnie.
— Wychodzi, pewnie teraz idzie do Łosia — powiedział.
— Łosiu, schowaj się na zewnątrz obiektu — rozkazałem.
— Już tam jestem — usłyszałem.
— Zuch chłopak — pochwaliłem go.
Na rawelinach fortu mignęła nam sylwetka w czarnej kurtce.
— Gdzie jest Łoś? — zapytałem Cezarego.
Gdy tylko cień zniknął za murem kanciastej konstrukcji schronu bojowego, z 
jego dachu błysnęła latarka.
— Leżę między studnią karabinów maszynowych a kopulką obserwacyjną — 
usłyszałem w słuchawce.
— Spryciarz — mruknął Bóbr. — Będzie wszystko doskonale słyszał, co robi 
ten gość w środku.
— Zastanawia mnie, czemu co noc bada te same miejsca i nie poddaje się — 
szeptałem. — Musi być rzeczywiście szalony lub absolutnie pewny, że skrytka 
wciąż czeka na znalazcę.
— Chodzi, stuka — relacjonował Łoś.
Usiedliśmy z Bobrem na stoku wału. Widzieliśmy strzelnice karabinów 
maszynowych niegdyś chronione płytami pancernymi.
— Było tam też wysuwane stanowisko karabinów maszynowych — opowiadał 
Bóbr. — Do dziś zostały dźwigary mechanizmu podnoszenia. Taki tradytor 
miał niesamowitą siłę ognia. Po trzy karabiny na dwóch flankach i te dwa na 
dachu, strzelające ogniem na wprost. Obrońcy mogli atakującym zgotować 
piekło na ziemi. Wie pan, że Niemcy podczas pierwszej wojny światowej, w 
czasie jednego ostrzału zbombardowali Fort Centralny tysiącem pocisków o 
kalibrze od 220 milimetrów wzwyż. Z czego aż sześćdziesiąt miało kaliber 420 
milimetrów. Tylko jeden z tych najcięższych ładunków trochę uszkodził jeden 
z kojców.
Nagle spokój nocy przerwał przeraźliwy krzyk.
— Facet wpadł do dziury — zameldował Łoś. Widziałem, że chłopiec wstaje.
— Zostań tam gdzie jesteś — rozkazałem mu.
Pospieszyliśmy z Bobrem do wejścia. Znajdowało się od południowego 
wschodu, zasłonięte betonowym rękawem, chronione trzema strzelnicami 
karabinów. Dwoje drzwi prowadziło do dwóch korytarzy schodzących się w 
kształt litery „V", bronionych przez kolejne dwie strzelnice we wnętrzu. Krzyk 
dochodził z głębi korytarzy. Na lewo i prawo mieliśmy korytarze prowadzące 
do kazamat, do pomieszczenia dowódcy. Na wprost były schody, którymi 
zeszliśmy do po-terny. Faktycznie, jeden jej korytarz, w lewo mógł prowadzić 
do systemu podziemnych przejść niegdyś łączących pomieszczenia fortu, w 
prawo mogło znajdować się stanowisko bojowe lub korytarz minerski. Jęki 
mężczyzny słyszeliśmy z pomieszczeń, do których prowadziły schodki pod 
górę.
— Wpadł w studzienkę obok stanowiska wieżyczki pancernej — stwierdził 
Bóbr. — W ciemnościach można zapomnieć o tej pułapce. Pobiegł pierwszy, ja 
ostrożnie za nim.
— Dobry wieczór, nocny wędrowcze — Bóbr przywitał uwięzionego 
mężczyznę.
— Jak dobrze, że jesteście, chyba skręciłem sobie nogę — usłyszałem 
odpowiedź.
Zerknąłem w głąb dziury obok studni kopułki. W metrowej głębokości dużym 
pomieszczeniu leżał mężczyzna w wieku około pięćdziesięciu lat, trochę 
pucułowaty, z błyszczącą od potu twarzą, ubrany w skórzaną kurtkę i tak jak 
wcześniej zauważyłem kopię czapki Wehrmachtu.
— Czego pan tu szukał? — zapytał go Bóbr.
— To nie wasza sprawa! — gorączkował się eksplorator. — Może lubię 
chodzić nocą po dziurach i skręcać sobie nogę. Żyjemy w demokratycznym 
kraju!
— Tak, ale kucie dziur w murach zabytku, poszukiwanie skarbów z tajemniczą 
mapą... — pokazałem tę zgubioną przez jegomościa. — Czemu nie szuka pan 
na północnym wschodzie?
— Jesteście z policji?
— Jestem detektywem — odparłem poważnie. — Dbam, by państwo nie 
straciło przez czyjąś bezmyślną żądzę zysku. To jak, porozmawiamy?
ROZDZIAŁ TRZECI
CZY JESTEM SZPICLEM? • TRANSPORT SKARBÓW Z KRÓ-
LEWCA • JEDZIEMY NA RATUNEK JUBILERA • POŚCIG ZA AUDI • 
UCIECZKA NA PROM • NOCNA WIZYTA JERZEGO BATURY • 
WYPŁYWAMY NA MORZE
Jerzy Batura wściekły odszedł holem do wyjścia z hotelu. Pluvia poprowadziła 
nas do zarezerwowanego stolika w kącie sali za zasłoną z kwiatów rosnących 
w wielkich donicach. Dziewczyna usiadła obok mnie, a ja nie mogłem oderwać 
od niej oczu i wspominałem chwile, gdy w Spychowie na Mazurach 
szukaliśmy tajemniczego diademu ukrytego przez szwedzkiego posła w 
połowie XVII wieku. Nie mogłem też nadziwić się, że widzę Pluvię całą i 
zdrową po tym, jak widziałem, że wielka cysterna zwaliła się z nią w 
nadmorską przepaść tworząc wielką kulę ognia. Moim zdaniem, nikt nie mógł 
tego przeżyć, ale Pluvia była naprawdę niezwykła. Wyjaśnię jeszcze jedną 
rzecz. Jej imię po łacinie oznaczało „deszcz" i dlatego fontanna zraszająca 
rośliny przed recepcją miała być podpowiedzią.
— Zaprosiłam panów tu po to, żeby... — Pluvia zaczęła przemowę w języku 
angielskim.
— Zaraz, czy to prawda, że ten Polak to szpicel? — Slavko wtrącił pytanie 
wskazując na mnie.
Nim zdążyłem się odezwać, Pluvia zabrała głos.
— Nie, to bardzo dobry fachowiec w dziedzinie poszukiwania skarbów, do 
tego ma podobne kwalifikacje do panów — Pluvia mówiła pewna siebie. — 
Faktycznie pracuje dla Ministerstwa Kultury i Sztuki i ta akcja jest uzgodniona 
z polskimi władzami. Panowie, tak jak i ja, jesteście opłacani z... powiedzmy 
niezależnego funduszu. Czy to jasne?
Slavko w milczeniu skinął głową. Kelnerzy podali wino i przystawki.
— Pozwól, Pawle, że przedstawię ci moich pracowników — Pluvia skłoniła się 
w moją stronę. — Ten ponury drab — wskazała Slavka — to eks-komandos 
nieistniejącej armii jugosłowiańskiej. Góral z Czarnogóry, świetny marynarz. 
James, też służył w wojsku, w Special Air Service. To
nasz pirotechnik. Colin to specj alista od nurkowania na wrakach, co prawda w 
ciepłych wodach mórz południowych, ale jest naprawdę świetny. Ty też, z tego 
co słyszałam, nurkowałeś na wrakach i to tych bałtyckich.
— Kto ci o tym mówił? — spytałem.
— Mamy swoje metody — Pluvia uśmiechnęła się tajemniczo.
Podano krem z borowików. Slavko jednym haustem pochłonął zawartość 
kieliszka, a zupa też nie zaabsorbowała go na dłużej. Kromką chleba przetarł 
miseczkę i rozsiadł się rozluźniony.
— Czemu chciałaś zaangażować Baturę? — wypytywałem Pluvię. — Skoro 
tak dobrze znasz moją przeszłość, to wiesz również, że to mój największy 
wróg.
— Tak, ale jest dobry, prawie tak dobry jak ty, niekiedy lepszy, bo nie miewa 
skrupułów.
— Wybacz, ale więzienie jubilera nie mieści się w moich metodach działania.
— O czym ty mówisz?
Pokrótce opowiedziałem Pluvii o moich popołudniowych przygodach. 
Widziałem, że dziewczyna wyraźnie zmartwiła się.
— Będziemy mieli konkurencję — oświadczyła. — Wpadł na ten sam trop co 
my.
— Możesz nam podać więcej szczegółów? — poprosiłem. Kelnerzy wnieśli 
teraz dania główne, każdemu według uznania ryby
lub mięsa.
— W wielkim skrócie powiem tylko, że z Piławy w 1945 roku wypłynął 
niewielki statek wiozący skarby kultury zrabowane z radzieckich muzeów w 
latach 1941—1942 — tłumaczyła nam Pluvia. — Transport skarbów do 
Królewca, obecnie Kaliningradu, nadzorował pewien oficer niemieckiej 
jednostki specjalnej. On to w chwili rozpoczęcia rosyjskiej ofensywy 
styczniowej w Prusach Wschodnich zajął się ukrywaniem części skarbów na 
Sambii i nad brzegiem Zalewu Wiślanego. Należy podejrzewać, że kluczem 
takiego umieszczenia kryjówek było to, żeby w odpowiednim momencie 
załoga niewielkiego statku lub okrętu podwodnego mogła szybko i bezpiecznie 
wydobyć łupy. Część z nich załadowano na jeden ze statków ewakuacyjnych, 
ale nigdy nie dotarły do Niemiec. Wiemy, że na tym statku przewożono także 
sztabki złota z ewakuowanego królewieckiego banku.
— Czemu? — zapytał James.
— Leżą na dnie Bałtyku. Wiele wskazuje na to, że Niemiec szukał
kryjówek, ale o tym opowiem wam w odpowiednim czasie. Muszę wpierw 
wiedzieć, czy panowie będą pracować ze mną?
— Kto jest mocodawcą grupy pracowników najemnych? — wtrąciłem pytanie.
— Co ciebie to obchodzi? — Slavko zmarszczył brwi, aż ciemne krzaki nad 
oczami złączyły się w jedną, ciemną, groźnie wyglądającą pręgę. — To nasz 
problem.
— Mój też, chciałbym wiedzieć, z kim jestem w jednej drużynie — 
odpowiedziałem.
— Wynajął nas pewien rosyjski milioner, który kupił dostęp do tajnych 
informacji z archiwów byłego KGB — tłumaczyła Pluvia. — Mieszka na 
emigracji. Dogadał się z polskimi władzami, że to co znajdziemy, o ile to będą 
dobra rosyjskiego dziedzictwa narodowego, wróci do Rosji, reszta pójdzie do 
polskich muzealników. Pawle, jesteś tu po to, żeby patrzyć nam na ręce.
— Jednak szpicel — mruknął Slavko. — Idę na ten układ.
— Ja też — rzucił Colin. James w milczeniu skinął głową.
— Jutro o dziewiątej spotykamy się na śniadaniu, a potem wyruszamy do 
portu, na wynajęty statek — Pluvia wydawała rozkazy. — Wszyscy mają 
paszporty?
Przytaknęliśmy.
— Dziękuję i do zobaczenia — powiedziała. Mnie zatrzymała gestem ręki. — 
Musimy porozmawiać — szepnęła.
Odczekaliśmy, aż nasi współpracownicy odeszli.
— Jak to się stało, że przeżyłaś? — nie mogłem powstrzymać ciekawości.
— Tak samo jak ty, ale musiałem szybko zjechać w dół, w pobliże płonącej 
cysterny, ukryć się w jakiejś dziurze, a potem na dłuższy czas zniknąć ludziom 
z oczu. Jestem pewna, że moi dawni mocodawcy pewni są mojej śmierci.
— Przeszłaś na żołd niedoszłych przeciwników?
— Z czegoś trzeba żyć — wzruszyła ramionami. — Pójdziemy na górę? — 
uśmiechnęła się zachęcająco.
Postanowiliśmy, że w spokoju porozmawiamy w moim pokoju. Otworzyliśmy 
barek i Pluvia zrobiła nam drinki. Zbliżyła się do mnie kocim krokiem, stanęła 
bardzo blisko, że koniuszki jej włosów łaskotały mnie wnoś.
iminmmmnimiimtimmiHirai11
— Tęskniłeś? — zapytała.
— Dużo myślałem o tobie.
— Wznieśmy więc toast za pamięć — podniosła szklankę. Nawet nie zdążyłem 
zamoczyć ust w swojej, gdy zadzwonił mój telefon komórkowy.
— Mąż wrócił ze sklepu — poinformowała mnie żona jubilera. — Mówił, że 
pan go uwolnił, a niedawno odebrał telefon z policji, że ktoś włamał się do 
sklepu. Pojechał tam, ale boję się o niego...
— Proszę dzwonić do niego, a ja zaraz jadę do sklepu — powiedziałem do 
żony jubilera. — Batura ostro wszedł do gry. Jubiler zniknął — wyjaśniłem 
Pluvii.
— Czy ten jubiler wiedział coś szczególnego? Dlaczego Batura tak się na niego 
uwziął? — zastanawiała się Pluvia.
— To nie ty brałaś udział w jego uwięzieniu?
— Nie.
Szybko przebierałem się w strój motocyklisty. Pluvia zapisała sobie adres 
sklepu jubilerskiego i zapowiedziała, że wkrótce do mnie dołączy.
Wybiegłem na parking, po Sokoła. Wyjechałem na opustoszałe ulice i 
popędziłem do Gdańska. Szybko dojechałem na miejsce. Wokół nie widziałem 
żadnego patrolu. Zaparkowałem motor i ruszyłem ku bramie prowadzącej do 
drzwi od zaplecza. Gdy byłem w połowie długiego, ciemnego przejścia, z 
przodu zabłysły światła halogenowe i na wysokich obrotach zawarczał silnik 
samochodu. Odwróciłem się i rzuciłem do ucieczki. Auto z piskiem opon 
wyrwało się w pościg za mną. W porę uskoczyłem z bramy, przeturlałem się i 
wstałem. Zdążyłem zauważyć, że kierowcą audi była blondynka, a na tylnym 
siedzeniu leżał ktoś zawinięty w koc.
Pobiegłem do Sokoła i pojechałem za audi. Gdy blondynka zauważyła mnie w 
lusterku wstecznym, dodała gazu. Musiałem uważać na ruch na drodze i nie 
miałem jak zadzwonić po pomoc. Szybko wyjechaliśmy z Gdańska. Audi na 
pustej drodze przyspieszyło. Jechaliśmy do Sobieszewa. Dodałem gazu i 
zacząłem zbliżać się do tyłu audi. Blondynka obawiając się, że ją wyprzedzę, 
zaczęła zjeżdżać raz na lewy, raz na prawy pas, blokując mi przejazd.
Zadzwonił mój telefon. Na szczęście tak ustawiłem telefon z zestawem 
słuchawkowym, że po trzech dzwonkach automatycznie włączała się rozmowa.
— Paweł, co się stało? — pytała Pluvia. — Wokół sklepu cicho i spokojnie. 
Ciebie tu nie ma.
— Wspólniczka Batury wywiozła jubilera za miasto. Pędzimy na Sobieszewo.
— Jadę za wami.
W Przejazdowie skręciliśmy w lewo. Jechałem w stałej odległości od audi, 
czekając na to, co wymyśli blondynka. Przejechaliśmy przez Wiślinkę i zaraz 
za zakrętem wjechaliśmy na most pontonowy. Pory-waczka nawet nie 
zwolniła. Jadąc za nią czułem na kierownicy, jak jej szybka jazda rozkołysała 
delikatną konstrukcję. W Sobieszewie skręciliśmy w prawo. Coraz bardziej 
nabierałem dziwnego przeczucia, że blondynka chce mnie odciągnąć od 
Gdańska. Przecież nie mogła tak wiecznie uciekać ze mną na karku. Na prostej 
drodze znowu przyspieszyła. Wykorzystałem okazję, że po obu stronach drogi 
były szerokie, puste, wygodne chodniki i wjechałem na ten z prawej strony. 
Blondynka próbowała odruchowo zagrodzić mi drogę, uderzyła bokiem kół o 
krawężnik, odbiło ją w lewo, w tym krótkim momencie zrównałem się z nią. 
Ujrzałem jej blond czuprynę, wielkie okulary przeciwsłoneczne i rękę, która 
machała mi jak na pożegnanie. Zdziwił mnie ten gest, zerknąłem przed siebie. 
Z bramy oddalonej o kilkanaście metrów wyjeżdżał samochód ciężarowy, 
dostawczy star. Audi zdążyło przejechać za tyłem pojazdu. Nie miałem szans 
zahamować, więc bez chwili wahania położyłem motor na prawym boku i ze 
straszliwym zgrzytem rozdzieranego metalu prześlizgnąłem się pomiędzy 
tylnymi i przednimi kołami pojazdu. Kierowca wcisnął hamulec, stanął i klnąc 
wyskoczył z szoferki.
— Czyś pan zwariował?! — krzyczał.
Zatrzymałem się na ogromnych krzakach. Wysunąłem się z maszyny. 
Mojąnogę przed zgnieceniem uratował specjalny ochraniacz zamontowany 
fabrycznie w motocyklach przeznaczonych do ochrony ważnych osobistości. 
Miał służyć właśnie do tego co zrobiłem przed chwilą.
— Jestem z policji! — krzyknąłem machnąwszy w mroku legitymacją 
służbową.
Kierowca znacząco popukał się w czoło, wzruszył ramionami i wrócił do 
maszyny. Postawiłem motocykl, ale zobaczyłem, że ma zgniecione przednie 
teleskopy i nie nadaje się do dalszej jazdy. Zadzwoniłem do Phwii, informując 
ją o tym co się stało. Przyjechała po dwóch minutach. Miała porsche. Gdy 
tylko wsiadłem, przycisnęła gaz i wgniotło mnie w siedzenie. To upiorne 
wrażenie siedzieć koło kogoś, kto kieruje autem pędzącym z prędkością 160 
kilometrów na godzinę.
— Sprawdź na mapie, czy tu jest prom? — zażądała Pluvia.
Sięgnąłem do schowka po atlas samochodowy. Faktycznie, Wyspa 
Sobieszewska na wschodzie kończyła się Wisłą, przez którą można było 
przedostać się tylko promem.
— Tu jest napisane, że prom kursuje do godziny 22 — przeczytałem.
— Do zamknięcia przeprawy został kwadrans.
Pluvia nawet nie zastanawiała się, czy zdążymy. Przycisnęła pedał gazu. Była 
skupiona, lekko zacisnęła usta. Na liczniku zobaczyłem, że jedziemy 200 
kilometrów na godzinę! Nagle gwałtownie zahamowała. Opony zapiszczały, a 
my wciąż sunęliśmy do przodu. Przed sobą widziałem oświetloną przystań 
promową. Prom był pośrodku Wisły. Zatrzymaliśmy się kilkanaście 
centymetrów od opuszczonego szlabanu. Pluvia wyjęła lornetkę i przystawiła 
ją do oczu.
— Uciekła — zameldowała. — Zawiadom policję.
Z kieszeni wyjąłem telefon i właśnie wtedy zadzwonił.
— Dobry wieczór panu — usłyszałem głos jubilera.
— Gdzie pan jest?
— W domu. Zapraszam pana, o ile ma pan czas. Muszę panu o czymś 
opowiedzieć.
— Będę za pół godziny — odpowiedziałem. — Jubiler się odnalazł
— wyjaśniłem Pluvii.
Nie odezwała się. Zawróciliśmy. Mój motor leżał tam, gdzie go zostawiłem. 
Na szczęście było to blisko domu jubilera i poprowadziłem Sokoła do niego. 
Pluvia podjechała tam swoim autem. Jubiler wyszedł z domu, żeby nam 
otworzyć bramę i oczywiście pozwolił zostawić Sokoła u siebie, dopóki nie 
zaprowadzę go do warsztatu. Przedstawiłem Pluvii gospodarza i zostaliśmy 
zaproszeni do salonu. Żona jubilera przygotowała kawę i kanapki. 
Opowiedziałem jubilerowi nasze przygody. Wyglądał na przerażonego 
zamieszaniem powstałym wokół niego.
Przecież nie mogła tak wiecznie uciekać ze mną na karku. Na prostej drodze 
znowu przyspieszyła.
— Jak państwo się domyślają, telefon z policji był fałszywy — relacjonował 
wydarzenia wieczoru. — Gdy tylko przyjechałem na podwórko za sklepem, do 
samochodu podbiegł zamaskowany mężczyzna. Od razu rozpoznałem, że to ten 
sam co rano. Miał pistolet. Skuł mi ręce, kazał położyć się na tylnym siedzeniu. 
Pamiętam, jak powiedział do kogoś: „Zajmij się Dańcem, jak tu przyjedzie". 
Bandzior wywiózł mnie do lasu pod Gdańskiem i kazał opowiedzieć wszystko, 
co wiem o sztab-kach. Przystawił mi lufę pistoletu do twarzy. Nie miałem nic 
do ukrycia i wszystko powiedziałem. ^ >
— Bardzo dobrze pan zrobił — pochwaliłem go. — Mam nadzieją, że nasz 
przeciwnik wie tyle samo co ja.
— Naprawdę powiedziałem wszystko co wiedziałem i panu, i jemu.
— Pytał się o taśmy z nagraniem jego wizyty w pana biurze?
— Skąd pan wie? Pytał i zabrał kasety, bo miałem je w samochodzie.
— Trudno. Miejmy nadzieję, że teraz da panu spokój.
— I tak wyjeżdżam z żoną za granicę. Na razie mam dość tych napadów i 
porwań. Ten człowiek zostawił mnie w lesie i zabrał samochód. Mówił, że 
zostawi go pod moim sklepem. Gdy jakoś wyszedłem z lasu, złapałem autobus, 
potem taksówkę i przyjechałem pod sklep. Moje auto tam stało.
— Niech pan wyjedzie na dwa tygodnie — zaproponowała Pluvia.
— Najlepiej niech pan wybierze wycieczkę autokarem do Włoch czy Francji. 
Proszę tam uważać na siebie, ale nasz przeciwnik nie będzie tam pana szukał. 
Pawle, musimy już wracać do Sopotu.
Wstaliśmy. Jubiler był tak miły, że obiecał załatwić naprawę motocykla w 
pobliskim warsztacie, który prowadził jego szwagier. Z ponurymi minami 
wracaliśmy do hotelu. Cały czas zastanawiała mnie brutalność działań Batury.
— Kiedy w grę wchodzi złoto, ludzie przestają racjonalnie myśleć
— stwierdziła Pluvia.
— Uważasz, że rzeczywiście warto szukać dzieł sztuki leżących w ładowni 
zatopionego statku? — powątpiewałem. — Przecież oboje wiemy, że morska 
woda nie jest odpowiednim środowiskiem dla takich skarbów.
Pluvia tylko roześmiała się.
— Nic w tej sprawie nie jest proste, zapamiętaj to sobie — powiedziała.
W hotelu odprowadziłem Pluvię do jej pokoju. Na pożegnanie pocałowała 
mnie w policzek.
— Widzę, że nauczyłeś się od swojego przełożonego jednej rzeczy
— rzuciła.
— Czego?
— Dobrego maskowania. Wiesz, widzisz i rozumiesz więcej, niż to okazujesz.
Wróciłem do swojego pokoju. Otworzyłem drzwi, zapaliłem światło w 
korytarzyku, wszedłem do pokoju i chciałem włączyć lampkę. Nawet nie 
zdążyłem wyjąć ręki z kieszeni kurtki.
— Jeszcze nie — usłyszałem głos Jerzego Batury. — W ręku trzymam pistolet 
z tłumikiem i nie zawaham się go użyć pamiętając, komu zawdzięczam pobyt 
w więzieniu. Usiądź, to porozmawiamy.
Batura siedział na krześle w kącie, zasłonięty od okna zasłoną. W słabym 
świetle z zewnątrz przebijającym przez firankę widziałem lekko lśniącą lufę z 
tłumikiem.
— Jak rozumiem, resocjalizacja twojej osoby to zmarnowany czas? — 
odezwałem się.
— Pawle, żarty się ciebie trzymają — rzucił Batura. — Jeżeli zaraz nie 
usiądziesz, strzelę w twoje kolano. Może nie trafię tam gdzie zechcę i od razu 
kula przebije tętnicę udową? Jak wiesz takie krwawienie trudno zatamować.
Przez kilka zimowych miesięcy trenowałem najbrutalniejszy system walki 
zwany Krav Maga, opracowany przez izraelskie siły zbrojne na potrzeby 
żołnierzy, którzy nagle musieliby stanąć oko w oko z przeciwnikiem. Tam 
zasadą podstawową jest unikanie walki. Na razie usiadłem na łóżku, 
jednocześnie szukając wzrokiem czegokolwiek, co mogłoby odwrócić uwagę 
Batury, bym mógł uciec. Wtedy przyszedł mi do głowy pewien pomysł. Na 
razie czekałem, co chce mi powiedzieć Batura.
— O czym chcesz porozmawiać? — zapytałem. — O twoim napadzie na 
jubilera?
— Masz dowody? — Batura roześmiał się. — Zamierzasz współpracować z tą 
babką?
— Chyba tak, ale będę jej patrzył uważnie na palce. Batura znowu parsknął 
śmiechem.
— Masz tę samą to Pan Samochodzik słabość do spódniczek. Ta kobieta 
zawróci ci w głowie. Proponuję ci układ. Ciebie złoto w sztab-kach nie 
interesuje, a mnie tak. Zrobimy tak, że będziesz mnie informował o waszych 
ruchach. Dzięki temu będę o krok przed wami. W porę zagarnę złoto i dzieła 
sztuki, a potem podzielimy się łupem, który w całości pozostanie w polskich 
rękach.
Słuchając przemowy zacząłem w kieszeni naciskać klawisze klawiatury 
telefonu komórkowego. Już wiedziałem, do czego zmierza Batura, ale nie 
miałem pojęcia, jak zareaguje na moją odpowiedź.
— Jaką mam gwarancję, że mnie nie oszukasz? — upewniałem się.
— Jeżeli zawieraliśmy umowy, to zawsze ich dotrzymywałem. Odłożyłem 
kask na łóżko i nacisnąłem guzik w swoim telefonie. Udało
mi się wystukać numer telefonu Batury. Gdy zadzwonił jego telefon,
Batura drgnął zaskoczony. W ciemnościach widziałem, jak wyjmował z 
kieszeni swój aparat z rozświetlonym ekranem. Na moment jego wzrok skupił 
się na telefonie. Wtedy jak tygrys skoczyłem w jego kierunku, w pierwszym 
susie schodząc z linii strzału. W pokoju rozległo się ciche „paf', gdy Batura 
odruchowo nacisnął spust. Kopnąłem go w kolano, gdy pochylił się skurczony 
bólem, kolanem uderzyłem go w głowę, potem blokując prawą dłonią jego 
przedramię, gwałtownie lewą ręką poderwałem uzbrojoną dłoń. Próbował 
jeszcze stawiać opór. Mój prawy łokieć cały czas miał jego twarz w swoim 
zasięgu, więc uderzyłem. Wyrwałem Baturze pistolet. Wyjąłem magazynek i 
pocisk z komory nabojowej. Rzuciłem broń do korytarza.
— Posłuchaj mnie uważnie — syczałem mu prosto w twarz. — Nie wchodź mi 
w drogę, bo tym razem na dłużej wylądujesz w więzieniu i osobiście 
przypilnuję, byś nigdy nie skorzystał z łaski przedterminowego zwolnienia. Nie 
będę wchodził z tobą w żadne układy. Teraz wyjdź, bo jutro mam dużo pracy.
Chwyciłem go za klapy kurtki, wypchnąłem do korytarza, otworzyłem drzwi 
do mojego apartamentu. Za Batura na korytarz wyrzuciłem jego broń.
— Pożałujesz! — syknął Batura odchodząc korytarzem. Zamknąłem drzwi, 
włączyłem wszystkie światła, zasłoniłem żaluzje
i poszedłem skorzystać z prysznica. Po kąpieli położyłem się spać.
Do południa następnego dnia Pluvia była zajęta wynajęciem statku, a ja 
naprawą motocykla. Okazało się, że sprowadzenie części zajmie tydzień. 
Akurat tyle czasu miały potrwać nasze poszukiwania na morzu. W południe 
zjedliśmy pożywny obiad w hotelowej restauracji.
— Paweł, wszystko w porządku? — zapytał mnie James.
— Co masz na myśli?
— Wyglądasz, jakbyś miał poważne problemy na głowie. — Tak?!
— Mieszkam z tobąprzez ścianę i doskonale wiem, jak brzmi odgłos wystrzału 
z pistoletu z tłumikiem. Nie wiedziałem, że posługujesz się czymś takim...
— To nie ja. To nasz niedoszły towarzysz podróży próbował mi wczoraj 
złożyć propozycję nie do odrzucenia. Miałem szpiegować dla niego.
— Naturalnie odmówiłeś — zaśmiał się Slavko.
— Co cię tak śmieszy? — zdziwiłem się.
— Padł strzał i jesteś tu z nami w jednym kawałku. To oznacza, że jesteś 
lepszy od tego drugiego. Co z nim zrobiłeś?
— Wyprosiłem go za drzwi.
Mężczyźni przy stoliku zaśmiewali się. Pluvia słuchała rozmowy z uwagą.
— Nie pominąłeś żadnego szczegółu? — pytała.
— Nie.
— Myślisz, że może nam zagrozić?
— Jako zespołowi nie.
— Co masz na myśli? — wtrącił Colin.
— Jerzy Batura jest piekielnie groźnym przeciwnikiem. Nie wiem, do czego 
zdolna jest jego pomocnica. Batura zdążył was wczoraj poznać i w walce 
bezwzględnie wykorzysta każdą waszą słabość. Kto wie, czy podobnej wizyty 
z lepszym rezultatem nie złożył komuś innemu z naszej grupy? Wiecie, co to 
oznacza? Ja jestem agentem rządu polskiego, ktoś jest agentem waszego 
mocodawcy, a ktoś Batury.
— Co ty pleciesz? — oburzył się James.
— Zobaczymy, jak będzie przebiegała nasza wyprawa...
— Dość! — przerwała Pluvia. — Za pół godziny przed hotelem będzie stał 
bus, który zawiezie nas i nasze bagaże do portu. Paweł, twój ekwipunek już 
czeka na ciebie w kajucie.
O umówionej porze wsiedliśmy do busa i pojechaliśmy do portu w Gdyni, 
gdzie czekał na nas niewielki stateczek prywatnego armatora. Był to kuter 
patrolowy zdemobilizowany ze służby w niemieckiej marynarce wojennej. 
Miał dwadzieścia siedem metrów długości i pięć metrów szerokości. 
Śródokręcie zajmowała dwupiętrowa nadbudówka z odkrytym górnym 
pokładem. Na górze i niżej były zdublowane stanowiska sternika, przy czym te 
niżej było nowocześnie wyposażonym stanowiskiem do nawigacji i badania 
dna. Za ogromną sterówką była mesa z zejściówkądo kajut załogi. Za mesą 
była kuchnia. Wzdłuż okrętu ciągnął się długi korytarz. Pod mesą było duże 
pomieszczenie, które było dosłownie zawalone sprzętem do nurkowania. W 
kierunku dziobu były trzy kajuty, a od rufy dwie oraz łazienka, prysznic i 
wejście do maszynowni.
Pluvia zajęła najwygodnięjszą i największą kajutę na dziobie, tuż za forpikiem, 
do którego można było wejść z jej sypialni i z pokładu na dziobie. Z Colinem 
zostałem ulokowany w kajucie na sterburcie, a Sla-vko i James — na lewej 
burcie. Kajuta miała trzy metry szerokości i dwa
długości. Jedną ścianę zajmowała piętrowa koja, w bok od wejścia była szafa, a 
naprzeciwko mały stolik z dwoma taboretami.
Załogę stanowiło trzech marynarzy. Ich kapitan miał posturę Slavko, bujną 
brodę, pogodne spojrzenie i na imię Ulisses. Jego zastępca był szczupłym, 
wysportowanym czterdziestolatkiem rodem z Nowego Jorku. Miał 
doświadczenie ze służby na amerykańskich okrętach podwodnych. Załoga 
wołała na niego Brook. Ostatni członek załogi zwany był Grogiem, chociaż na 
imię miał Greg i jak twierdził miał w sobie mieszankę krwi hiszpańskiej i 
greckiej. Grog miał śniadą cerę, zezowate oczy, pięćdziesiąt lat. Był 
przeraźliwie chudy i cały czas cuchnęło od niego grogiem. Jego królestwem 
była maszynownia, gdzie oprócz silnika miał chyba też składzik swoich 
ulubionych napojów alkoholowych.
— Witajcie w raju — śmiał się Ulisses witając nas. Robił aluzję do nazwy 
kutra: „Paradise".
Po wypłynięciu z portu wyszliśmy na górny pokład.
— To będzie emocjonujący rejs — powiedziała Pluvia, opierając się o burtę 
obok mnie.
— Niewątpliwie — przyznałem.
— Czemu tak uważasz?
— Ty jedna i tylu facetów na pokładzie — zażartowałem.
Miałem jednak na myśli to, że w porcie widziałem Baturę patrzącego na nas 
przez szkła lornetki. Obawiałem się tego, co wymyśli mój przeciwnik. To był 
człowiek zdolny, piekielnie sprytny i niekiedy na swój sposób szlachetny.
ROZDZIAŁ CZWARTY
KIM JEST PAN MAKARON? • OPOWIEŚĆ O INTERNETOWEJ 
AUKCJI* TAJEMNICA ZŁOTEJ SZTABKI* ODWIEDZINY NA 
WILCZYM UROCZYSKU • MORDERSTWA GEORGA UTICKA-
LA
Bóbr pomógł nieszczęsnemu eksploratorowi wyjść z dziury. Gdy ten 
otrzepywał się z kurzu, Bóbr sprawnie pchnął go na ścianę, podniósł mu ręce 
do góry i szybko zbadał, czy złapany przez nas człowiek nie ma broni.
— Idziemy na zewnątrz — rozkazał Bóbr.
— Łosiu, Wydro, możecie do nas dołączyć — nadałem przez radio. Usiedliśmy 
na stoku powyżej fortyfikacji. Wzięliśmy jegomościa
między siebie. Chłopcy usiedli za jego plecami.
— Nazywam się Tomasz N.N. i pracuję w Ministerstwie Kultury i Sztuki — 
przedstawiłem się mężczyźnie.
— Kłamał pan, nie jest pan detektywem! — oburzył się pięćdziesię-ciolatek.
— Czemu pan tak uważa?
— Bo detektywi pracują tylko w policji.
— Nieprawda. Zajmuję się poszukiwaniem złodziei i handlarzy dzieł sztuki 
oraz zaginionych dóbr kultury. Czy mógłby pan nam powiedzieć, kim pan jest i 
w jakich okolicznościach wszedł pan w posiadanie tej mapy? — pokazałem mu 
plan znaleziony przez Bobra.
Eksplorator nabrał pewności siebie.
— Każdemu wolno nocą chodzić po ruinach.
— Ale jak wcześniej wspomniałem, nie wolno niszczyć zabytków. Jak pan 
widzi, to my mamy mapę...
— Moją mapę. Oddajcie!
— Znalezione, niekradzione — wtrącił Bóbr. — Chce pan zgłosić jej kradzież 
na policji i opowiadać, czego pan tu szukał? Co pan robi?! — zdziwił się 
widząc mój gest.
— Proszę — podałem świstek eksploratorowi. — Mamy ją skopiowaną — 
spokojnie tłumaczyłem. — Jeżeli skrytka istnieje, znajdziemy ją pierwsi.
— Skąd w panu tyle zarozumialstwa? — zapytał eksplorator.—Myśli pan, że 
jestem amatorem i nie mam szans?
— W żadnym wypadku nie lekceważę pana, ale pan tu myszkuje od paru dni i 
niczego pan nie odkrył. Umówmy się, że nie zgłosimy na policji aktów 
pańskiego wandalizmu pod warunkiem, że odpracuje pan szkody pomagając 
miłośnikom Twierdzy Osowieć, a nam opowie pan historię tej mapy.
Pięćdziesięciolatek westchnął i zrezygnowany opuścił głowę. Mielił w 
dłoniach mapę i myślał. Nagle podniósł głowę, zdjął czapkę, przetarł czoło.
— Dobrze, opowiem, ale proszę nie śmiejcie się — zaczął mówić. — 
Nazywam się Makaron. Jestem nauczycielem zajęć praktyczno-tech-nicznych. 
Całe życie uczyłem chłopaków tych samych rzeczy. Pan wie, jak uczniowie 
nazywają takie lekcje?
— Młotki — podpowiedział z tyłu Wydra. — Same nudy.
— Kiedyś na młotkach robiło się kolumny głośnikowe albo radia mieszczące 
się w pudełku zapałek — wspominał Bóbr.
— Co z tego? — pan Makaron smutno pokiwał głową. — Teraz to wszystko 
można kupić. Interesuję się trochę historią i postanowiłem na stare lata 
poszukać skarbu. Na giełdzie staroci kupiłem tę kurtkę i czapkę. Zrobiłem 
sobie wykrywacz metali. Jak każdy miłośnik militariów, chodziłem po polach 
bitew, szukałem czegokolwiek. Wreszcie kiedyś trafiłem swój skarb. W lesie, 
pod drzewem, niedaleko Fromborka znalazłem puszkę od niemieckiej maski 
gazowej. W środku była tylko jedna rzecz: opaska naramienna z niemieckim 
napisem, jakimiś nazistowskimi znakami. Szczerze mówiąc brzydziłem się 
czymś takim, więc wystawiłem opaskę na amerykańską aukcję internetową. 
Dałem cenę zaporową dwa tysiące dolarów, ale jakie było moje zdziwienie, 
gdy nagle, w ciągu jednej nocy, cena tej opaski doszła do dziesięciu tysięcy 
dolarów. Walczyło o nią trzech licytujących. Wszyscy trzej proponowali 
wypłacenie natychmiast 15 tysięcy dolarów w zamian za wycofanie obiektu z 
aukcji i oczywiście przesłanie opaski właśnie im.
— Co to była za opaska? — dziwił się Bóbr.
— Może jakiejś dywizji Waffen-SS? — przypuszczałem.
— Też się nad tym zastanawiałem — przyznał się pan Makaron. — 
Postawiłem sprawę szczerze. Do wszystkich trzech napisałem o propozycjach, 
jakie złożyli mi pozostali. Postanowiłem poprosić potencjalnych kupców o 
rzetelne przedstawienie mi historii opaski. Miał to być
test uczciwości wobec mnie. Wszyscy trzej postąpili fair i napisali to samo. 
Opaskę tę zgodnie z rozporządzeniem Adolfa Hitlera miano przyznawać 
ochotnikom formacji SS, pochodzącym z krajów nadbałtyckich, szczególnie 
„zasłużonym" podczas służby w obozach koncentracyjnych. Chyba nie muszę 
panom tłumaczyć, co to w praktyce oznaczało.
— Najgorsze łajdaki — powiedział Bóbr.
— Właśnie — pokiwał głową pan Makaron. — Najciekawsze było jednak to, 
że przyznano trzy takie opaski. Znalazłem chyba jedyny ocalały egzemplarz. 
Wciąż nie byłem przekonany, komu ją sprzedać. Licytacja zamarła. Wtedy 
jeden z licytujących przesłał mi propozycję. Oprócz pieniędzy prześle mi mapę 
prowadzącą do skarbów. Oczywiście nie dałem wiary takiej bajce. Wtedy on 
podał mi miejsce ukrycia na Mierzei Wiślanej jednej sztabki złota. Napisał, że 
to gest dobrej woli i ciekaw jest, czy złoto wciąż czeka na odbiorcę. Mieszkam 
w Trójmieście, na Mierzeję Wiślaną miałem blisko. Jeszcze tego samego dnia 
znalazłem wskazane miejsce w okolicach Stegny. Sztabka była schowana pod 
drzewem blisko drogi między Stegną i Jantarem.
— To pan był u jubilera w Gdańsku? — domyśliłem się.
— Tak. Napisałem do tego człowieka list i zażądałem opisania okoliczności, w 
jakich wszedł w posiadanie skarbu. Ten człowiek odpowiedział, że czeka na 
opaskę, i że zaliczkę już przesłał na moje konto. Nazajutrz sprawdziłem w 
banku, rzeczywiście miałem przelew. Przez jedną głupią opaskę stałem się 
bogaty, a mogłem być bogatszy. Wysłałem opaskę za ocean...
— Czy adresat podał swój adres? — zapytałem.
— Rzeczywiście, musi pan być detektywem — nauczyciel pochwalił mnie. — 
Wie pan, do czego zmierza ta historia? Odbiorca podał tylko numer skrzynki 
pocztowej, znam jego nick — pseudonim internetowy: „LettlandSS".
— Parszywiec nawet nie ukrywa się, że był łotewskim SS-manem — wzburzył 
się Bóbr.
— Po jakimś czasie otrzymałem podziękowanie za opaskę, potwierdzenie 
przelewu reszty sumy i kopertę z tą mapą oraz list na papierze 
fotograficznym—opowiadał pan Makaron. — Człowiek, któremu sprzedałem 
opaskę, był strażnikiem w obozie w Stutthofie. W styczniu 1945 roku do obozu 
zgłosił się oficer Wehrmachtu, żądając odkomenderowania małego komanda 
więźniów do pewnej tajnej misji, z której rzecz jasna ci ludzie mieli już nie 
wrócić. Ten SS-man był odpowiedzialny za
wyznaczenie więźniów, zebranie strażników. Akcję przeprowadzono w nocy, 
w miejscu, którego SS-man nie potrafiłby zidentyfikować. Dostał na pamiątkę 
sztabkę, którą ukrył koło Stegny. Pamiętał, że oficerów było dwóch. Ten 
ważniejszy odjechał potem do Piławy. Drugi miał zdemobilizować się, przejść 
linię frontu, ukryć gdzieś i czekać na znak od tego ważniejszego. Na 
pożegnanie zostawił SS-manowi tę mapę z napisem mówiąc, że tu znajdzie 
plan skrytek, które przygotował. Zważywszy, że walki tu toczyły się już w 
1944 roku, to znaczy, że o wiele wcześniej wszystko było przygotowane i 
zaplanowane.
— Jaki był sens ukrywania tego szkicu właśnie w Twierdzy Osowieć? — 
dziwił się Bóbr.
Zamilkliśmy stropieni.
— Mogę już iść do samochodu? — zapytał pan Makaron. —Nocuję w hotelu w 
Grajewie. Specjalnie na te parę dni załatwiłem sobie urlop zdrowotny. Muszę 
się wyspać, bo jutro czeka mnie droga do domu.
— Dobrze — zgodził się Bóbr.
— Tylko niech pan sobie zarezerwuje część wakacji na pobyt w twierdzy — 
powiedziałem.
Nauczyciel obejrzał się zaskoczony.
— Po co? — był zdziwiony.
— Musi pan odkupić winy — przypomniałem. Pan Makaron dobrotliwie 
pokiwał głową i odszedł.
— I na nas pora — dyskretnie sugerowałem powrót na uroczysko. Chłopcy 
wyraźnie się ociągali, a i Bóbr położył się na trawie i zadumany żuł źdźbło 
trawy.
— Wie pan, że to wszystko ma pewien sens — odezwał się po chwili. — 
Pamiętacie Georga Utickala? — zwrócił się do chłopców. — Spolszczył sobie 
imię i nazwisko na Grzegorz Utykała.
— Ten dziwak, co mieszkał na Wilczym Uroczysku?—upewniał się Łoś.
— Ten sam — potwierdził Bóbr. — Pomagał przy pracach leśnych, dostawał 
jakieś paczki z Niemiec i żył z tego, co uzbierał w lesie i upolował, z jakiejś 
renty i drobnych prac u innych. Miał mały sad i ule. Dobrze leczył ziołami. 
Podobno chciał wyjechać, ale najpierw państwo nie dawało mu paszportu, a 
potem już sam nie chciał jechać, chociaż parę razy widziano u niego na 
podwórku samochody z niemieckimi rejestracjami. Potem zdziwaczał do reszty 
i tylko z niektórymi ludźmi rozmawiał. Zmarł parę lat temu, miał prawie 
osiemdziesiąt lat.
— Jutro z rana pojedziemy tam gdzie mieszkał — zadecydowałem. — Co tam 
dzisiaj jest?
— Pustynia — mruknął Bóbr. — Człowiek, który kupił ruderę, rozebrał ją, a 
potem szybko uciekł i więcej się nie pojawił. Władze gminy i Parku 
Narodowego szukały go, ale podobno wyjechał za granicę.
Chłopcy, którzy spodziewali się, że nocna przygoda potrwa jeszcze dłużej 
jęczeli na wieść o powrocie do domu.
— Zobaczycie, że po dzisiejszych przygodach nie będziecie chcieli jutro wstać 
do szkoły — próbowałem przełamać falę niezadowolenia.
— Mamy na drugą zmianę, więc przedpołudnie możemy poświęcić na 
poszukiwania — zapewniali zgodnie.
— Lekcje odrobiliście? — nie dawałem za wygraną.
— Jutro pokażemy panu zeszyty — powiedział Wydra trochę zły z powodu 
moich pytań.
Odwiozłem chłopców do domów, umówiliśmy się z nimi nazajutrz na 
dziewiątą, a potem z Bobrem pojechaliśmy do jego uroczyska. Gospodarz 
przygotował nam jeszcze herbatę z miodem, na stole w kuchni położył chleb i 
słoiczek smalcu. Skosztowałem tłustego frykasu. Pachniał kminkiem, miał w 
sobie kawałki suszonych jabłek.
— Pyszne — pochwaliłem. — Możesz pokazać mi na mapie, gdzie jest to 
Wilcze Uroczysko?
Bóbr podszedł do półki i zaczął szukać dokładnej mapy okolicy.
— Wierzy pan w tę historię z Utickalem? — zapytał. — Sam w to nie wierzę. 
Co prawda staruszek mówił po polsku ze śmiesznym akcentem, ale był bardzo 
miły. Rzuciłem jego historię trochę tak na rybkę, żeby zainteresować 
chłopców, aby zaczęli węszyć, szukać informacji w historii okolic. Widzi pan, 
oni jak wszyscy młodzi, są przystosowani do odbierania gotowej papki wiedzy. 
Uważają, że jak znajdą coś ciekawego w Internecie, to jakby odkryli Amerykę, 
ale przecież tę wiedzę w globalnej sieci komputerowej ktoś opracował i dał 
tyle, ile sam uznał za właściwe.
— W historii Utickala interesuje mnie tylko jego nazwisko — odpo-
wiedziałem. — Gerhard Utickal nadzorował działalność niemieckich grup 
specjalnych odpowiedzialnych za rabowanie dzieł sztuki. Krążyły o nim 
pogłoski, że utworzył specjalny skarbiec wyrobów ze złota, który miał pomóc 
w finansowaniu odrodzonej partii faszystowskiej. Po wojnie mieszkał w 
zachodniej części podzielonych Niemiec.
— Pan nie żartuje? — zapytał Bóbr.
— Nie.
— Ta sztabka złota, historia ze skrytkami, człowiek, który ukrywa się w tej 
dzikiej okolicy, to wszystko by się zgadzało. Jestem pewien, to...
— Pora iść spać — przerwałem gospodarzowi.
Za oknem świtało. Ptaki już szalały ze swymi trelami, początkowo niemrawo, 
potem całymi symfoniami i pojedynczymi gwizdami witały wstające słońce. 
Otworzyłem okno, ale zostawiłem zasłonkę, by słońce zbyt szybko nie zawitało 
do mojego pokoju. Zasnąłem wsłuchując się w odgłosy starego domu, który 
trzaskami, piskami usiłował opowiadać historię tego miejsca. Stuki na 
maleńkim stryszku stawały się w tej ciszy domostwa krokami.
— Panie Tomaszu! — budził mnie Bóbr. — Pobudka.
Wstałem, dokonałem porannej toalety i zszedłem do kuchni, gdzie na śniadanie 
było to samo co wczoraj na kolację. Na stole leżała mapa, której wczoraj nawet 
nie rozwinęliśmy.
— Gdzie było gospodarstwo tego Grzegorza Utykały? — zapytałem.
— Tu — Bóbr wskazał uroczysko na mapie.
O mało pajda chleba ze smalcem nie spadła mi z wrażenia na mapę.
— Tu jest Fort Zarzeczny? — pokazałem na lewy dolny róg.
__Tak
— Tu jest północ? — dotknąłem górnej krawędzi mapy.
— Tak.
— To jest... — wiodłem palcem od fortu do uroczyska. 
— Pomocny wschód! — wykrzyknął Bóbr.
Czym prędzej wsiedliśmy do wehikułu, pojechaliśmy po chłopców, którzy już 
na nas czekali przy Forcie Zarzecznym. Bóbr po drodze na uroczysko wyjaśnił 
im, co odkryliśmy na mapie.
— To on — orzekli chłopcy.
Musieliśmy pojechać kilkanaście kilometrów na pomoc, by z tamtej strony 
dostać się do rezerwatu Czerwone Bagno. Jechaliśmy drogą na jego granicy aż 
do końca lasów, które zastąpiły grądy, torfowiska i bagna.
— Dalej pójdziemy piechotą — zaproponował Bóbr, — To tylko dwa 
kilometry, a nie jestem pewien, czy pana auto by tam dojechało. Mogliśmy 
wziąć łódź, podpłynęlibyśmy do samego uroczyska.
Dziarsko ruszyliśmy drogą przez tereny nadbiebrzańskich łąk i lasów.
— Tam są Piekielne Wrota—Bóbr wskazał na prawo. — Tam Osow-skie 
Grzędy — odwrócił się w lewo — a tu Wilcze Uroczysko, gdzie podobno w 
1944 roku toczyły się walki.
Weszliśmy na wzniesienie wystające nad poziom trzcinowisk i krzaków. 
Pośród kilkunastu karłowatych drzewek jabłoni były ruiny domu i szopy, 
rozbite deski uli. Chodziliśmy po pagórku o średnicy stu metrów, zajrzałem 
nawet na potrzaskaną przez czas przystań, przy której wciąż uwiązana, ale 
zatopiona była łódź wiosłowa. Widziałem, że chłopcy częściej zerkali na 
zegarki. Zbliżała się pora rozpoczęcia zajęć szkolnych, więc postanowiliśmy 
wrócić na uroczysko po południu, łodzią, z wykrywaczem metali na wypadek, 
gdyby Grzegorz Utykała zostawił tu jakąś skrytkę.
Oczekiwanie do powrót chłopców ze szkoły i Bobra z pracy zabijałem 
odpoczynkiem nad brzegiem Biebrzy. Cieszyłem się pierwszym wiosennym 
ciepłem i ciszą. Wkrótce po szesnastej wrócili gospodarz i chłopcy. 
Zapakowaliśmy sprzęt i wsiedliśmy do łodzi Bobra.
Minęliśmy Osowieć, Goniądz, skręciliśmy na północ w nurt rzeki Ełk. Tam 
Bóbr bez trudu odnalazł Wilcze Uroczysko. Jakież było nasze zdziwienie, gdy 
okazało się, że w ziemi widoczne są świeżo wykopane dołki.
— Ktoś tu był! — oburzył się Łosiu.
— Chyba wiem kto — zdenerwowany widokiem dziur pokręciłem głową.
— Pan Makaron — orzekli chłopcy.
Jak na zawołanie usłyszeliśmy chrapliwy krzyk.
— Pomocy! Czy ktoś mnie słyszy?!
Bóbr przytknął palec do ust, nakazując nam ciszę. Podniósł z ziemi starą 
puszkę i robiąc z niej tubę zbliżył się do ruin chatki.
— To ty, Makaron?! — krzyknął.
— Jezus Maria! — wrzasnął przerażony nauczyciel. — Kto ty jesteś?
— Georg Utickal.
— Duch?
W pytaniu pana Makarona zabrzmiało autentyczne zdumienie. Chłopcy 
pokładali się ze śmiechu.
— Zakłócasz spokój mego domu! — Bóbr nie dawał spokoju.
— Georg, powiedz, jak to jest ze skarbami? Po co ci złoto? Mnie się przyda. 
Domek sobie zbuduję, kupię nowy samochód, może ta nowa nauczycielka 
polskiego umówi się ze mną na kolację. Bądź człowiekiem.
— Jestem duchem.
— To po co ci to złoto? No dobra, podzielimy się. Może masz jakieś życzenia?
— Odejdź stąd!
— To zadzwoń po pomoc.
— Duchy nie dzwonią. Do widzenia.
Bóbr złapał teraz dwie cegły i zaczął nimi stukać o resztki ścian, jakby tupał 
ktoś, kto odchodzi.
— Patrzcie go jaki obrażalski! — wołał pan Makaron. — Wracaj! Umrę tu z 
głodu i pragnienia, a potem będę tu musiał straszyć! Będziesz miał 
sublokatora...
Chłopcy wtulili twarze w trawę, żeby głośno się nie śmiać. Bóbr cegiełkami 
odegrał szybki powrót ducha.
— Mogę kogoś sprowadzić siłą przyciągających myśli — powiedział do 
puszki. — Znasz tu kogoś?
— Sklepową z Grajewa. Codziennie robię u niej zakupy.
— Za daleko.
— Jest tu taki facet z ministerstwa, złapał mnie wczoraj, jak myszkowałem w 
forcie. Znowu każe mi coś zrobić społecznie. Minął się z powołaniem — 
powinien zostać nauczycielem.
Cicho podszedłem do ruin.
— Duchu!? — z nadzieją w głosie wołał pan Makaron.
Przekroczyłem próg ruiny, skręciłem w sieni w lewo do dawnej kuchni. W 
miejscu gdzie niegdyś stał piec chlebowy ziała głęboka dziura, na dnie której 
tkwił pan Makaron.
— Teraz szuka pan duchów? — zapytałem nauczyciela. Spojrzał na mnie 
wielkimi wystraszonymi oczami.
— Nie jestem duchem — przykucnąłem na brzegu wyrwy w podłodze. Pan 
Makaron znajdował się na poziomie klepiska w piwnicy. Obok niego był 
świeżo wykopany otwór. — Co pan tam znalazł?
— Co pana to obchodzi? Nie powie pan, że ta chata jest zabytkiem.
— Nie powiem, napiszę list do pana przełożonych, w którym opiszę, jak pan 
jako nauczyciel rozkuwa ściany w zabytkach i kopie dziury na terenie 
rezerwatu i parku narodowego. Do tego zaraz wezwę policję. Dobrze, że mnie 
jakieś licho podkusiło, żeby tu podpłynąć.
Wstałem udając, że chcę odejść.
— Niech pan poczeka! — krzyknął Makaron. — Czy nie każe mi pan 
pracować społecznie na rzecz parku?
— W zamian za zachowanie tajemnicy? Tak, będzie pan musiał popracować w 
parku.
— Panie, bądź pan człowiekiem — błagał pan Makaron. — Wakacje będę miał 
stracone.
— A jak pan chciał je spędzić?
— Na spływie kajakowym.
— Tu będzie pan miał przyrody i wody w bród.
— No dobrze, Zgadzam się na wszystko, tylko mnie wyciągnijcie.
— Chłopcy! — zawołałem Bobra i jego pomocników.
Błyskawicznie weszli do środka. Łoś przyniósł z łodzi linę. Pomogliśmy wyjść 
nauczycielowi. Odszedł pospiesznie, zarzuciwszy plecak na ramię. 
Zauważyłem, że miał tam saperkę i spod klapy wystawała rączka wykrywacza 
metali. Jeszcze chwilę patrzyliśmy za nim, jak uciekał po drodze, nawet nie 
oglądając się, gdy wdepnął w kałużę błota.
— Boi się nas — stwierdził zadowolony Wydra.
— Nie jestem pewien czy nas — powiedziałem zaglądając do piwniczki.
Miałem przy sobie latarkę nie większą od długopisu, która przez niecałą 
godzinę potrafiła dawać mocne światło. Dzięki niej dostrzegłem to, co tak 
wystraszyło pana Makarona.
Z pomocą chłopców zszedłem do piwnicy. Za mną zeskoczył Bóbr.
— Sprawdźcie, czy pan Makaron bezpiecznie dotarł do samochodu — 
poprosiłem Wydrę i Łosia.
Spojrzeli na siebie wyczuwając, że chcę się ich pozbyć, by nie byli świadkami 
jakiegoś ciekawego odkrycia.
— Przecież już tu nie wróci — próbował protestować Wydra.
— To człowiek z pechem zamiast cienia — odpowiedziałem. — O wiele 
ważniejsze jest jednak, by tu nie wrócił i nie był świadkiem tego, co robimy. 
Jestem pewien, że trafił tu podsłuchując naszą nocną rozmowę na skarpie.
Chłopcy niechętnie odeszli. Bóbr przyglądał mi się zaintrygowany. Kucnąłem i 
dłonią delikatnie odgarnąłem ziemię świeżo przekopaną przez pana Makarona.
— No, ładnie — mruknął Bóbr.
Na czarnej ziemi żółtawa czaszka z wielką dziurą w kości czołowej robiła 
wrażenie. Bóbr kopał ręką i znalazł kolejne kości, a właściwie ich kłębowisko. 
Co gorsza, jeden ze szkieletów był związany drutem kolczastym w pozycji 
embrionalnej. Bóbr natrafił na metalo-
wy guzik. Poślinił palec i potarł nim po wierzchu. Bez słowa podał mi 
znalezisko.
— Orzeł jak w herbie niemieckim — powiedziałem.
— Powojennym — podkreślił Bóbr. — To herb Republiki Federalnej Niemiec.
— Hamburg 1957 — odczytałem puncę na rewersie guzika. — Trzeba będzie 
zawiadomić policję. Sprawdź wykrywaczem ściany, czy nie ma tu jakiejś 
skrytki.
Wtedy usłyszałem kroki chłopców. Biegli zdyszani.
— Odjechał! —krzyknęli jednocześnie. Umilkli widząc kości.
— Powojenny gospodarz tego miejsca był wybitnym samotnikiem — 
mruknąłem.
— A już chciałem powiedzieć, że dziwne, czemu Makaron tak szybko odjechał 
— odezwał się Wydra. — Odkopał kościotrupy i zwiał.
— Nawet jeżeli nie darzysz tego człowieka szacunkiem, to jest to „pan 
Makaron" — zwróciłem Wydrze uwagę. — Grzegorz Utykała tak witał swoich 
gości z Niemiec Zachodnich. Widocznie nie chciał zdradzić im swych tajemnic 
i niestety ich mordował. Może to i dobrze, że ten były oficer Wehrmachtu nie 
żyje — nie trzeba wywlekać tych nazistowskich porachunków...
— Jest! — krzyknął Bóbr i od razu zaczął tłuc saperką w glinianą ścianę.
Na wysokości metra od podłogi we wnęce wyłożonej dębowym drewnem leżał 
pistolet luger, drewniana szkatułka z nabojami, butelka ze smarem, szmatka i 
zawinięte w reklamówkę dokumenty.
— Można obejrzeć? — pytał Bóbr pokazując na torbę.
— Tylko nie dotykaj broni.
Bóbr sięgnął po reklamówkę, odwinął ją i zajrzał do środka.
ROZDZIAŁ PIĄTY
HISTORIA ZATOPIENIA „VON STEUBENA" • ZEJŚCIE NA WRAK • 
COLIN ODNAJDUJE WALIZKĘ • STRACHY Z ZATOPIONEGO 
STATKU • UWIĘZIONY NA DNIE • POMOC PLU-VH • PIERWSZY 
WYBUCH NA KUTRZE • POSZUKIWANIE
DRUGIEJ BOMBY
Gdy tylko minęliśmy główki falochronów portu gdyńskiego, Pluvia obróciła 
się plecami do lądu.
— Za pół godziny odprawa w mesie — rozkazała.
Colin pierwszy zszedł pod pokład, za nim w krótkich odstępach reszta. 
Zostaliśmy tylko ja i Ulisses. Kapitan przełączył ster na ten na górnym po-
kładzie. Stał ubrany tylko w spodnie od sztormiaka i gruby wełniany sweter. 
Na głowie miał przyprószoną brudem czapkę kapitańską. Ćmił fajkę.
— Skąd macie taki kuter? — zagadnąłem go.
— Demobil z niemieckiej marynarki — odparł Ulisses. — Niemcy nie są 
urodzonymi marynarzami, jak Brytyjczycy, Grecy czy Skandyna-wowie. Ich 
projektanci tworzyli jednak świetne pływające hotele nawet takie małe jak ten 
— roześmiał się — wiedzieli też, jak ma działać niezawodny silnik, co to jest 
ergonomia i dobra broń. To był kuter patrolowy, jest szybki i zwrotny.
— Wyprawa po skarby to dla ciebie już rutynowy rejs? — dopytywałem się.
— Co ty, zwykle robimy wycieczki dla wędkarzy, czasem dla płetwonurków. 
Pierwszy raz bierzemy udział w legalnej akcji.
— A ile macie na koncie nielegalnych? Ulisses zaśmiał się.
— Gdybyś wiedział, co wyciągałem z Bałtyku, kazałbyś mnie zamknąć, póki 
jesteśmy w polskiej strefie brzegowej. Nie bierz tego do siebie... — próbował 
się tłumaczyć, a wreszcie poklepał mnie dłonią wielką jak łapa niedźwiedzia po 
ramieniu.
Włączył radio, żeby zameldować się Straży Granicznej.
— Kuter „Paradise" wypływa w rejs na wraki — mówił uzyskawszy 
połączenie z dyżurnym. — Załoga trzech plus pięcioro nurków. Zwykle
więcej bujamy — puścił do mnie oko wyłączając radio. — Czas na ciebie — 
gestem wskazał na zejściówkę do mesy.
Byli tam już wszyscy. Pluvia przypinała pinezkami do korkowej ściany mapy 
wód Bałtyku od Mierzei Wiślanej do Pomorza Środkowego.
— Usiądź, Pawle — zachęciła mnie.
Zająłem miejsce na kanapie w rogu. Colin usłużnie podsunął mi kubek 
gorącego kakao.
— Słyszeliście o zatopieniu statku „Wilhelm Gustloff" na Ławicy Słupskiej 
pod koniec stycznia 1945 roku — zaczęła Pluvia rozkładając przed sobą teczkę 
z jakimiś dokumentami. — Wszyscy słyszeli, a jeden z was nawet tam był — 
skłoniła się w moją stronę. Koledzy popatrzyli na mnie z ciekawością. — 
„General von Steuben", zwany też „General Steuben" lub „Von Steuben" został 
zbudowany w 1922 roku w Bremie jako liniowiec pasażerski dla 484 osób o 
wyporności 14 660 BRT. Osiągał prędkość 16 węzłów. W 1939 roku służył 
jako tender Dowództwa Prób Nowych Konstrukcji Okrętów. Od 1944 roku 
pływał jako transportowiec wojskowy. W lutym 1945 roku kursował między 
Piławą a Kilonią. Do Niemiec woził rannych, z powrotem zaopatrzenie 
wojskowe. 8 lutego wpłynął do portu, a następnego dnia zaczaj: przyjmować 
rannych i uciekinierów. W południe na jego pokładzie było już 2000 
pasażerów, a najprawdopodobniej na pokładzie statku znalazło się łącznie 3500 
ludzi. O 15.30 statek został przeholowany na środek basenu portowego i ruszył 
w podróż na zachód. Eskortował go stary okręt „T 196" z dwoma działami, 
wyrzutniami torped oraz bomb głębinowych. Okręt ten zabrał 200 
uciekinierów, ale jego głównym zadaniem było osłanianie transportowca od 
strony otwartego morza. Podobnie jak w wypadku „Wilhelma Gustloffa" 
radziecki okręt podwodny zaczaił się po pościgu i przygotował do odpalenia 
torpedy w wyrzutniach rufowych. 10 lutego na dziesięć minut przed pierwszą 
wystrzelono torpedy. Dwadzieścia minut po ataku statek był już na dnie, 6 mil 
na północ od Ustki. Uratowano 300 rozbitków, głównie żołnierzy. Wśród nich 
był człowiek odpowiedzialny za ukrycie części skarbów z Królewca.
— To czego będziemy szukali na „Von Steubenie"? — zapytał Colin.
— Dokumentów.
— Ty wiesz, ile to roboty przeczesać taki statek? — prychnął James.
— Wiemy, gdzie był zakwaterowany ten człowiek — Pluvia nie dawała za 
wygraną.
— Jak długo zamierzasz szukać tych dokumentów? — zapytałem.
— Planuję poświęcić na to tydzień.
— Jak się nazywał ten hitlerowiec? — wtrącił się Slavko. Pluvia wyjęła z 
teczki archiwalne zdjęcie niemieckiego oficera
w mundurze Wehrmachtu. Popchnęła je na środek stołu.
— Hitlerowcy na radzieckich terenach okupowanych obrabowali 427 muzeów, 
1670 cerkwi, 237 kościołów katolickich, 69 kaplic, 532 synagogi, 43 tysiące 
bibliotek, 167 klubów i teatrów — opowiadała Phwia.
— Jednym z plutonów specjalnych czy też „ratunkowych", jak je nazywali 
Niemcy, dowodził kapitan Otto Laubach. Miał pod swoim dowództwem blisko 
90 żołnierzy, kilkanaście samochodów ciężarowych i osobowych, motocykle. 
Z tego co wiemy...
— Wiedzą Rosjanie — podkreślił James.
— Tak—Pluvia niechętnie pokiwała głową. — Większość jego transportów 
trafiała do Królewca. Tam w centralnej składnicy były segregowane i 
przewożone do schronów i magazynów między innymi w: zamku 
królewieckim, Banku Imperialnym w Królewcu, w posiadłości gauleite-ra 
Ericha Kocha, kościołach, fortach numer 3,5,6,7,11, muzeum malarstwa, 
zamkach Bałga, Lochstadt, Neuhausen*, Labiau** , Preussisch--Eylau*** i w 
wielu rezydencjach i pałacach. Z tego co wiemy, uratował się z pogromu na 
morzu i został z innymi odwieziony do Gdyni. Na jakiś czas zniknął, by w 
kwietniu 1945 roku, po kapitulacji miasta, pojawić się w Królewcu. Schwytał 
go tam oddział NKWD i przesłuchiwał. Laubach miał zaprowadzić specjalną 
ekipę do skrytki na Mierzei Wiślanej. Nie dożył tego momentu. Ktoś go 
zastrzelił w drodze do portu. Konwój jechał odkrytą ciężarówką. Mimo pogoni 
zamachowiec uciekł i skrył się wśród ruin. Laubach wiedział o kilku skrytkach, 
a najwyżej ocenił zawartość schowka na Mierzei.
— Wierzysz, że na „Von Steubenie" znajdziesz mapy, wskazówki?
— domyśliłem się. — Skąd wiesz, że on je tam zostawił? Jaką masz pewność, 
że są one w kajucie, którą zajmował? Przecież mógł ją ustąpić staruszce, 
choremu żołnierzowi?
— Nie mamy innego śladu — odpowiedziała Pluvia.
— A sztabka, którą ktoś przyniósł do jubilera? — podpowiedziałem.
— Szukanie igły w stogu siana na Mierzei Wiślanej to plan „B". Radzę wam 
odpocząć kilka godzin, nim rozpoczniemy nurkowanie. Dziś zdążymy zrobić 
tylko rekonesans.
* Obecnie: Gunewsk
**Polessk
*** Baigationnowsk
— O ile od razu namierzymy „Von Steubena" — rzucił schodzący z górnego 
pokładu Ulisses. — W prognozie zapowiadają paskudną noc. Może zawiniemy 
się i zwiejemy na ląd?
— W żadnym przypadku — odparła Pkwia. — Nie za to dostajesz pensję. 
Schodzimy po sprzęt. Każda sztuka oporządzenia jest podpisana.
Zeszliśmy do magazynku pod pokładem.
— Na kutrze mamy kompresor — tłumaczyła Pluvia. — Nie będziemy 
stosować mieszanek powietrza. Każdy schodzi pod wodę z dwiema butlami. W 
wyposażeniu macie boję dekompresyjną, sekatory ogrodnicze i noże do cięcia 
sieci, zdublowane komputery nurkowe oraz automaty do oddychania. Dla 
bezpieczeństwa proponuję co dziesięć minut zmieniać butlę.
Każdy zajął się sprawdzaniem sprzętu. Pluvia podzieliła nas na pary. Miałem 
nurkować z Colinem, James ze Slavko, a Phwia z Ulissesem. Około 
osiemnastej Ulisses dał dzwonkiem sygnał, że znaleźliśmy się na pozycji i 
rozpoczynamy poszukiwania wraku. Zaczęliśmy wynosić swój sprzęt nurkowy 
na pokład rufowy. Pluvia z Colinem pilnowała sonaru, który badał dno morza. 
Stalowoszare wody Bałtyku kołysały nami leniwie, a pogoda w niczym nie 
przypominała deszczowej wiosny, lecz środek lata. Zachodzące słońce 
czerwieniło się przykryte pasami ciemnych chmur.
Robiliśmy kółka w kilku miejscach, aż Brook wybiegł na pokład iz rufy 
opuścił do wody boję.
— Tu? — zapytał Slavko rozglądając się, jakby szukał znajomych miejsc w 
okolicy.
-— Tu — roześmiał się Brook dostrzegając gest Slavko. — W dwóch 
częściach, ta, która was interesuje, jest płycej, na dwudziestu metrach. Pluvia 
dołączyła do nas.
— Szukamy kajuty numer dziewięć na górnym pokładzie, na prawej burcie — 
powiedziała. — To powinny być ósme i dziewiąte okna licząc od rufy. Slavko i 
James schodzą pierwsi, poręczują, jeżeli trzeba, to oczyszczają drogę dla Pawła 
i Colina. Colin wpływa do wnętrza, a Paweł go ubezpiecza. Z Ulissesem 
schodzimy do was po półgodzinie.
Slavko i James przymocowali na plecach butle, zeszli po drabinkach na lewej 
burcie do wody i tam założyli płetwy.
Sprawdziłem szczelność zapięć mojego suchego skafandra. Przygotowałem 
jacket, kamizelkę ratowniczo-wypornościową, maskę, płetwy i resztę sprzętu. 
Czekałem. Nie podobało mi się, że tak łatwo trafiliśmy na
wrak. Czekaliśmy blisko godzinę, gdy Pluvia zadecydowała, że z Colinem 
możemy schodzić pod wodę. Nowozelandczyk pocałował mnie w czoło.
— Nie wiem czemu, ale ci ufam — szepnął.
Zeszliśmy po drabinkach. Chłodne fale zalewały mi twarz. Woda miała około 
pięciu stopni Celsjusza. Założyłem maskę, do ust. włożyłem ustnik i 
zanurzyłem się. Schodziliśmy z prędkością dziesięciu metrów na minutę, z 
trzyminutowym przystankiem na głębokości pięciu metrów. Tam spotkaliśmy 
Slavko i Jamesa, którzy już wracali z wraku. Poprowadzili linę od boi do 
wraku. Jego część rufowa stała na stępce, dziobowa leżała dalej i głębiej. 
Włączyłem pięćdziesięciowatowe światło i skierowałem je na szczątki statku. 
Wokół interesującego nas miejsca poprzednicy zostawili świetlisty krąg 
ułożony ze świateł chemicznych mogących żarzyć się nawet całą dobę.
James pokazał na dno statku i przesunął dłonią po gardle. Miało to oznaczać, 
że tam czyha śmierć. Gdy zeszliśmy niżej, zrozumiałem, o co mu chodziło. 
Omułki, skorupiaki obrastające metalowe wraki nie żyją tam, gdzie był 
przewożony iperyt, czyli gaz musztardowy, niebezpieczny środek bojowy. Dno 
statku było czyste. Nas na szczęście interesował górny pokład. Znaleźliśmy 
tam spore dziury wycięte w sieciach. W wodzie jak firanka kołysały się żyłki 
wędkarskie. Kadłub „Von Steube-na", pomalowany w czasie wojny w 
ochronne barwy, był słabo widoczny w ciemnej, szarogranatowej głębi. Bulaje 
zamalowane czarną farbą z rzadka tylko prześwitywały spod warstwy omułek. 
Colin przepłynął wzdłuż burty licząc okna. Przy ósmym i dziewiątym zapalił 
światła chemiczne. Łomem stuknął w szkło. Uderzył mocno, ale grube szkło aż 
odbiło mu łom, który wypadł z rąk Nowozelandczyka i majestatycznie jak 
jesienny liść spływał na dno morza.
Na migi pokazałem Colinowi otwarty luk kilka metrów dalej. Płynęliśmy do 
niego tnąc sieci, żeby nie zahaczać w nie. Linę z kołowrotkiem 
przymocowałem do żurawika od szalupy. Colin karabińczykiem przypiął się do 
pięćdziesięciometrowego zwoju liny. Poręczowa! linę do statku gumkami, 
które sprawiały, że lina nie plątała się po całym korytarzu. Skierowałem swój 
halogen na korytarz, a Colin wpłynął do wnętrza statku. Zerknąłem na zegarek. 
Byliśmy już dwadzieścia minut pod wodą. Czekałem opierając się nogami o 
burtę, ze smutkiem patrząc na otwartą walizkę leżącą na pokładzie. Jakaś 
uciekinierka zostawiła sukienki, puzderka pewnie z kosmetykami, zabierając z 
sobą tylko biżuterię, jedyną pewną w czasach wojny walutę. Nagle poczułem, 
jak lina, na której był Colin, zaczęła gwałtownie drgać, a kołowrotek rozwijał 
się bardzo szybko. Kątem oka zobaczyłem dwa jasne punkty spływające w 
moją stronę. To byli Pluvia i Ulisses. Odpiąłem akumulatory oświetlenia 
halogenowego. Zostawiłem je przy wejściu, a uruchomiłem drugie światło, 
odrobinę słabsze, które miałem umocowane do czoła. Miałem jeszcze dość 
powietrza, by gonić za Colinem nawet po całym statku. Akurat lina z koło-
wrotka skończyła się, Colin szarpał nią i chyba ją odpiął, bo zwiotczała. 
Wpłynąłem do wnętrza, w którym muł, płatki rdzy tworzyły widok przy-
pominający barwą zupę gułaszową. Trzymałem się liny i starałem sięjak 
najszybciej dotrzeć do Colina. Byłem przekonany, że coś mu się stało. 
Widziałem, że dotarł do kajuty, w której było kiedyś wygodne małżeńskie łoże, 
ozdobna szafa, stół, kosmetyczka. W sprężyny łóżka były wplątane kości 
dorosłego człowieka i jakiegoś maleństwa. W rogu, pod oknem, do niedawna 
stała jakaś torba czy walizka. Colin wyrwał ją spod muszelek, zostawiaj ąc 
ślad, j aki j est na ogół wtedy gdy zabierzemy pudełko z zakurzonej półki.
Więc jednak Pluvia miała rację. Ciekawe, skąd miała tak dokładne informacje? 
Musiałem podążyć śladem Colina. Nie miałem pojęcia, co oprócz paniki, 
nagłego odurzenia azotowego, co zdarza się nurkom, mogło mu się 
przydarzyć? Nowozelandczyk uciekł do zejściówki prowadzącej na niższe 
pokłady. Spirala metalowych schodów prowadziła aż do maszynowni i tam 
pognał Colin. Mijałem zagracone, zarzucone ludzkimi szczątkami pokłady i 
wreszcie zobaczyłem szamoczące się światło. To był Colin, który sprawiał 
wrażenie, jakby z kimś walczył. Zszedłem do niego. Oparty o metalową grodź 
szarpał się ze... szkieletem.
Dno statku było czyste. Nas na szczęście interesował górny pokład. Zna-
leźliśmy tam spore dziury wycięte w sieciach.
Słyszałem, że takie rzeczy zdarzają się nurkom, gdy szkielet marynarza 
poruszony prądem wodnym wywołanym ruchem człowieka sprawia wrażenie 
żywej istoty i może wystraszyć niejednego. Zdziwiłem się, że to spotkało 
Colina. Szybko odgarnąłem z niego kości załoganta i wtedy nóż 
Nowozelandczyka przeciął mi przewód z powietrzem. W górę pomknęły bąble. 
Przełączyłem automat na drugą butlę i odsunąłem się od Colina, który z 
obłędem w oczach rzucił się na mnie. Pod wodą ruchy człowieka są wolniejsze, 
ale Nowozelandczyk zachowywał się tak, jakby prawa fizyki pod wodą go nie 
dotyczyły. Ledwo uniknąłem kolejnego ciosu. Dostałem w twarz skórzaną 
teczką i Colin wyleciał ku górze jak nadmuchany balon. Po drodze zerwał mi z 
głowy światło. Trzymałem łup i patrzyłem za nim, jak znikał w ciemnościach. 
Zaraz ujrzałem, jak coś na mnie spada. Walizka zatrzymała się na kratownicy 
podestu. Po-
tem kolejne ciemne plamy zaczęły zasłaniać mi światło na głowie Coli-na. 
Szaleniec usiłował zwalić, na mnie wszystko, co mu wpadło w ręce. W 
ciemnościach i ciszy, jaka zapanowała, wymacałem chemiczne światło. 
Dawało ono niebieskawy poblask i rozjaśniało pole widzenia nie więcej niż w 
promieniu pół metra. Wiedziałem, że jeżeli nie pospieszę się, to wkrótce będzie 
ono oznaczało miejsce spoczynku moich zwłok.
Ruszyłem na górę. Dwa piętra wyżej drogę zatarasowała mi szafa, 
przygnieciona stertą jakiegoś żelastwa. Nie miałem innego wyjścia, jak zejść 
na poziom pokładu niskiego i tam szukać wyjścia. Ze zgrozą patrzyłem, jak 
ubywa mi powietrza, jak komputer alarmuje, że nie będę miał czym oddychać 
podczas wychodzenia na powierzchnię, jak wokół mnie krążą trupy, niektóre 
owinięte bandażami. Czułem się ohydnie, naruszając spokój tego miejsca po to 
tylko, żeby zdobyć teczkę z hitlerowskimi dokumentami. Dotarłem do drugiej 
klatki schodowej, zniszczonej i niemożliwej do przebycia. Z boku zauważyłem 
korytarz, podobny do tego, którym weszliśmy do wnętrza statku. Popłynąłem 
nim, docierając do luku. Dwa ciężkie skrzydła nie były zamknięte, lecz 
sprawiały wrażenie otwartych podczas akcji ratunkowej i teraz zatrzaśniętych. 
Zaparłem się i pchnąłem je. Jedno skrzydło ustąpiło i wypadło z framugi 
ześlizgując się po burcie na dno. Miałem taką siłę rozpędu, że nie zdążyłem 
wyhamować przed sieciami. Wplątałem się w nie.
Zatknąłem światło do kieszeni jacketu. Wyszarpnąłem nóż z pochwy na 
piersiach i zacząłem ciąć sieci ruchem zgodnym ze wskazówkami zegara 
dokoła ramion, butli i głowy. Komputer nurkowy pulsował czerwonym 
światłem. Miałem jeszcze powietrza na dwie minuty. Za mało nawet na 
wyjście na powierzchnię bez dekompresji. Gdy tylko wyciąłem otwór w sieci i 
uwolniłem się, z pojemnika na pasie wyjąłem boję dekompresyjną. Napełniłem 
ją powietrzem, którego zapas był w kombinezonie jako warstwa izolacyjna. 
Natychmiast poczułem przejmujący chłód. Boja przywiązana linką do mnie 
pomknęła ku powierzchni, a ja trzymając się liny, ruszyłem jej śladem. Miałem 
nadzieję, że załoga „Paradise", widząc moją boję, pospieszy z pomocą i do 
wody skoczy ktoś z pełną butlą. Przypiąłem przeklętą teczkę do pasa i 
zatrzymałem się na piętnastu metrach głębokości. Przed oczami miałem już 
tylko czarne plamy, nie miałem sił wspinać się, brakowało mi tchu. Jeszcze 
chwilę mogłem delektować się tlenem. Patrzyłem ku górze, wyplułem 
bezużyteczny ustnik.
Wtedy ktoś mocno mnie chwycił i do ust wepchnął ustnik. Zaciągnąłem się 
powietrzem, otworzyłem oczy i zobaczyłem zatroskane spojrzenie
Płuvii. Tak dzieląc się ze mną swoim powietrzem wypłynęła ze mną na 
powierzchnię. Tam wypluła ustnik i namiętnie pocałowała mnie w usta.
— Żyjesz, fuksiarzu! — krzyknęła gdy odsunęła się ode mnie na pół metra. 
Wtedy wzięła potężny zamach i uderzyła mnie w twarz. — Coś ty tam robił?!
Nie było nam dane dokończyć dyskusji, bo podpłynął do nas „Para-dise". 
Dłonie Slavko i Jamesa ścisnęły mnie i z pomocą współtowarzyszy mogłem 
wejść na pokład. Gdy stanąłem na własnych nogach, poczułem, jak wzrosło 
kołysanie morza. Wokół panował już mrok rozcinany światłem reflektorów 
kutra.
— Co z Colinem? — zapytałem Ulissesa.
— Już wezwałem śmigłowiec ratunkowy — odpowiedział kapitan. — Ma 
barotraumę płuc. Ostatnie dziesięć metrów pruł jak szalony. Napompował 
kamizelkę i niemal wyskoczył nad wodę. Ma kaszel, nudno-ści. Dajemy mu 
tlen, w tych warunkach i tak nic nie wymyślimy...
— Co tam się stało? — wypytywała Pluvia. Odpiąłem teczkę i podałem jej.
— Colin napotkał szkielet i spanikował — odparłem. — To oficjalna wersja. 
Nie chce mi się w nią wierzyć ze względu na jego doświadczenie. Pływał na 
wrakach? W panice precyzyjnie przeciął mi przewód z powietrzem i zabrał 
latarkę z głowy...
Ulisses smutno pokiwał głową. Poszedł do sterówki, by ruszyć w kierunku 
Gdyni, skąd miał nadlecieć śmigłowiec. Zdjąłem oporządzenie nurka, 
pozostając w skafandrze i jackecie. Cały sprzęt do nurkowania Slavko i James 
znieśli pod pokład do magazynku. Usiadłem w mesie i z przyjemnością 
przyjąłem od Brooka kubek gorącej kawy z kropelką czegoś mocniejszego. 
Obok na stole Pluvia rozkładała na płótnie dokumenty z teczki. Była wśród 
nich mapa Zalewu Wiślanego. Uważnie patrzyłem na znaki topograficzne i 
napisy. To samo robili Slavko i James. Nawet Grog wyszedł ze swej kryjówki i 
ziejąc nieświeżym oddechem patrzył na papiery. Pluvia wyjęła cyfrowy aparat 
fotograficzny, żeby zrobić zdjęcia.
— Już jest śmigłowiec! — krzyknął Brook, wyglądając przez bulaj na prawej 
burcie.
Z zewnątrz przez szum morza docierał do nas ryk silników helikoptera. Z dołu 
wyszedł Colin pokasłując, z małą butlą z tlenem przy ustach. Miał na sobie 
skafander, sztormiak i kamizelkę ratunkową. Zdziwiło mnie to jego 
przygotowanie do ewakuacji. Przystanął przy nas, żeby się pożegnać i 
popatrzeć na łup. Pluvia cierpliwie wszystko fotografowała.
— Przepraszam, że tak wyszło — Colin zwrócił się do mnie. Nie wierzyłem 
Nowozelandczykowi i milczałem.
— Serio, pierwszy raz spotkałem takiego trupa, a potem ty przypłynąłeś i 
myślałem, że ty to on... — próbował się tłumaczyć.
— Nie bądź żałosny — mruknął Slavko. — Zawaliłeś robotę, omal nie zabiłeś 
kumpla z ekipy...
— Dość! — Pluvia wyprostowała się i odstawiła aparat na stół. — Dostaniesz 
połowę umówionej kwoty, chyba nie dziwisz się czemu? — powiedziała do 
Colina.
Ten tylko pokiwał głową. Z każdą chwilą kołysało nami mocniej i nagle Colin 
zatoczył się na stół, zrzucając na podłogę aparat, który rozpadł się na kawałki. 
W mesie zapanowała taka cisza, że Colin bez słów pojął, iż nikt już nie ma 
ochoty na niego patrzeć. Ulisses oddał ster Brookowi i wyszedł na górny 
pokład. Wyjrzałem tam, żeby zobaczyć, jak ratownik ze zwisającego nisko nad 
nami śmigłowca zjeżdża na linie, przyczepia Colina do siebie specjalnymi 
szelkami i razem są wciągani na pokład helikoptera ratunkowego.
— Teraz pokonamy tylko to i można liczyć wypłatę — stwierdził Ulisses 
przechodząc obok mnie po zejściówce i zamykając luk. — Czeka nas niezły 
sztorm — oznajmił. — Zapomnijcie o śnie.
Pluvia zebrała resztki aparatu i teraz na kolanach szukała czegoś na podłodze. 
Uklęknąłem obok.
— Dziękuję ci — powiedziałem opierając rękę na jej ramieniu. — Uratowałaś 
mi życie.
— Odrobisz w naturze, niedawno kupiłam winnicę — odpowiedziała 
uśmiechając się do mnie. — Pomóż mi szukać dysku ze zdjęciami.
W nowoczesnych aparatach cyfrowych można zapisywać zdjęcia na 
wymiennych małych dyskach przypominających kostki RAM wstawiane do 
komputera. Właśnie takie coś zaginęło Pluvii.
— Czego tak szukacie? — zapytał Ulisses stając nad nami. Slavko i James byli 
na schodach zejściówki pod pokład. Wtedy ster,
przy którym stał Brooke, wybuchł. Zastępcę kapitana odrzuciło aż pod ścianę 
mesy. Jego bluza na piersiach paliła się, miał poranione ręce i twarz. Ulisses 
rzucił się aby ratować kolegę. Gołymi dłońmi gasił ogniki. Zerwałem się z 
podłogi i podbiegłem do apteczki. Slavko i James już układali rannego na stole, 
który Pluvia uprzątnęła z papierów jednym ruchem ręki. Ulisses wtedy pobiegł 
do sterówki obejrzeć straty. Po chwili klął siarczyście niczym wilk morski ze 
starych przypowieści.
— Nie mamy steru, nawigacji, radiostacji i osłony sterówki — zameldował.
Ten meldunek zbiegł się w czasie z przybyciem pierwszej ogromnej fali, która 
wdarła się do środka przez rozbitą sterówkę. Pluvia sprawnie opatrywała 
rannego marynarza. Slavko i James przytrzymywali go, by nie spadł ze stołu.
— Idę na górę — oznajmił Ulisses.
— Pomogę ci — zaoferowałem się.
Gdy Ulisses otworzył luk, do środka wlała się masa wody.
— Zamknijcie grodź do sterówki—rozkazał Ulisses. — Będzie brała wodę, a i 
tak z niej nie będziemy mieli pożytku.
Na szczęście eksplozja nie uszkodziła górnego steru i kompasu. Ledwie Ulisses 
chwycił koło sterowe, gdy przed nami spiętrzył się kilkumetrowy grzywacz 
fali. Pierwszy raz widziałem taką falę na Bałtyku. Zdążyłem chwycić się 
słupka po wymontowanym karabinie maszynowym na prawej burcie.
— Chodź tu, maleńka! — usłyszałem, jak Ulisses krzyczał do fali.
Woda zalała nas, przygniotła kuter. Na moment wszystko wokół zamieniło się 
w bezlitosną kipiel, która rwała, szarpała, wyciągała, wyciskała z człowieka 
resztki powietrza. Gdy wyszliśmy z fali, podczołgałem się do Ulissesa.
— Przywiąż mnie! — przekrzykiwał ryk wiatru. Złapałem kawałek liny i 
przywiązałem go do koła sterowego.
— Zobaczymy teraz, kto jest lepszy — Ulisses uśmiechał się. Skrywał się za 
owiewką, gdy kolejna, mniejsza fala przelała się
przez nas.
— Dziesiątka w skali Beauforta! — krzyczał zadowolony kapitan. — 
Spróbujemy zawrócić i ustawić się rufą do wiatru, żeby nas pchało w stronę 
Zatoki Gdańskiej.
Luk z mesy otworzył się i wyszedł do nas Slavko. Olbrzym niósł coś. Pokazał 
jedną rzecz Ulissesowi.
— Wiesz co to? — zapytał.
— Zapalnik! — spokojnie odparł Ulisses.
— Czasowy — dodał Slavko. — Nie ufam nikomu i przetrzepałem kajuty w 
poszukiwaniu podobnych zabawek. To znalazłem u Colina—Slavko wyjął 
małe urządzenie z czymś, co przypominało poziomicę. W miejsce pęcherzyka 
powietrza w fiolce pływała jakaś kulka — Wiecie, co to jest?
— Zapalnik! — krzyknąłem. — Gdy kulka uderzy w któryś z koń-
ców, następuje wybuch. Dobre do sabotażu na okrętach. Bujanie morza może 
wywołać eksplozję.
— Właśnie! — potwierdził Slavko. — Ten młokos chciał nas pozabijać. To on 
zniszczył sterówkę.
— Mamy gdzieś drugąbombę—powiedziałem. — Musiał mieć pewność! 
Trzymaj kurs i broń nas przed kołysaniem! — zwróciłem się do Ulissesa.
Ruszyliśmy z Czarnogórcem pod pokład. W mesie Brooke leżał przywiązany 
do stołu. Siedziała przy nim Pluvia wpatrując się w grodź dzielącą mesę od 
zniszczonej sterówki.
— Gdzie James? — zapytałem.
— Poszedł pomóc w czymś mechanikowi — odpowiedziała.
—Na kutrze jest bomba, to Colin — wyjaśniłem krótko. —Zniszczona 
sterówka miała nam odebrać możliwość manewrowania. Zdani na kaprys 
morza dryfowalibyśmy wśród fal, aż wreszcie drugi wybuch rozerwałby nas... 
Drugi ładunek jest pod pokładem, żebyśmy nabierali wody.
Slavko przytaknął.
— Zbiornik z paliwem lub... — zaczął się zastanawiać.
— Magazynek ze sprzętem nurkowym i butlami z powietrzem — 
dopowiedziałem.
— Najpierw maszynownia — zdecydował Slavko.
Zeszliśmy do królestwa Groga. Ledwie otworzyliśmy drzwi do maszynowni, 
stanęliśmy oniemiali. Grog i James spoczywali w leżakach z kieliszkami od 
szampana sącząc jakiś trunek i wpatrując się w film na ekranie straszliwie 
śnieżącego telewizora.
— Bond, James Bond — James podniósł w toaście kieliszek szczerząc zęby w 
pijackim uśmiechu.—Mój imiennik występuje w polskiej telewizji.
Nie zwracając na nich uwagi, starając się przy sztormie nie nadziać się na 
rozgrzane elementy bloku silnika, szukaliśmy bomby.
— Byłeś tu cały czas? — Slavko zapytał Groga. — Był tu Colin?
— Kiedy?
— Od czasu jak wrócił z wody.
— Nigdy go tu nie było.
Musieliśmy wierzyć na słowo i zawróciliśmy do magazynku. Zaczęliśmy 
przesuwać butle i sprzęt.
— Mam! — krzyknął Slavko i zadowolony pokazał znalezisko.
W tym momencie kutrem zarzuciło i Slavko poleciał na ścianę, a kuleczka 
dotknęła jednego z końców fiolki.
ROZDZIAŁ SZÓSTY
ZAMKNIĘCIE SPRAWY „TAJEMNICA BIEBRZY"? • ROZWIĄ-
ZANIE ZAGADKI UTICKALA • „WRZOSOWY STRAŻNIK" • 
ZATONIĘCIE „PARADISE" • POŻEGNANIE PLUVH« UCIECZKA 
COLINA • NOWY KAMUFLAŻ
Przyświecałem Bobrowi, by obejrzeć ukryte w torbie dokumenty. Były tam 
paszporty i portfele niefortunnych gości Grzegorza Utykały.
— Panie Tomaszu, możemy zejść? — prosili Wydra i Łoś.
— Było ich czterech — stwierdził Bóbr przeliczając paszporty. — Przyjechali 
do Polski w 1957,1962 i dwóch w 1978 roku — dodał sprawdzając pieczątki. 
— Dziwne, że władze, które wtedy interesowały się cudzoziemcami nie zajęły 
się zniknięciem aż czterech. Georg Utickal miał przewrotne poczucie 
uczciwości, nie oczyścił portfeli z marek i dolarów — mówił zaglądając do 
portfeli.
— Gdyby nagle skromny staruszek z bagien zaczął sprzedawać dewizy, to 
jakby wytłumaczył ich pochodzenie? — zapytałem. — Miał też wytłumaczenie 
na wypadek, gdyby odwiedziła go liczniejsza grupa byłych hitlerowców. 
Utickal mógłby powiedzieć: „Nie zabijałem ich dla zysku. Patrzcie, nawet nie 
wziąłem z portfeli ani jednej marki, chociaż życie w Polsce nie było łatwe i 
takie pieniądze były tu fortuną". Pewnie przyparty do muru wyznałby, że 
wysłannicy próbowali go namówić do defraudacji zdeponowanego w skrytkach 
złota.
Chłopcy pomogli mi wyjść. Zostawiliśmy ich na straży uroczyska, a z Bobrem 
popłynęliśmy na posterunek policji w G. Tam policjanci przywitali Bobra jak 
starego znajomego. Komendant o ponurym spojrzeniu, z sumiastym wąsem, 
rzędem baretek na mundurze wiszącym na wieszaku, na gwoździu wbitym w 
ścianę, zaprosił nas do swojego gabinetu. Posadził nas na twardych 
drewnianych krzesłach. Wysłuchał naszej historii i zadumał się na chwilę.
— A wiecie — mówił z typowym podlaskim zaśpiewem — mam tu taką 
sprawę — wstał i podszedł do szafy pancernej, która była w tym 
pomieszczeniu jedynym meblem oprócz biurka i trzech krzeseł. — Trzymam tu 
sprawy nierozwiązane — pokazał nam niewielki pęk tekturo-
wych teczek. — Obiecałem sobie, że na emeryturze zajmę się nimi. Tę sprawę 
roboczo nazwałem „Tajemnica Biebrzy" Co będę opowiadał bajki. Kiedyś 
kontrwywiad, Służba Bezpieczeństwa zajmowała się śledzeniem 
obcokrajowców. Tak się nieszczęśliwie działo, że czterech zgubiono w tych 
okolicach, między Grajewem a Białymstokiem. Przepadli bez śladu, nawet 
samochody zniknęły.
— Zakładając, że ostatni dwaj przyjechali razem, to byłyby trzy dobre 
zagraniczne samochody, które zniknęły? — dziwiłem się.
— Nie trzy, tylko dwa — sprostował komendant. — Drugi Niemiec, ten z 1962 
roku, przyjechał do Białegostoku pociągiem, potem do Graje-wa PKS-em i tam 
zmylił śledzących. Niech panowie zauważą, że dwie wyprawy Niemców w te 
tereny miały miejsce po polskiej odwilży politycznej,po 1956rokuipo 
1970roku. Sprawą interesował się nawet kontrwywiad wojskowy, 
podejrzewając, że agenci niemieccy chcą dowiedzieć się czegoś o jednostce 
wojskowej w twierdzy. Po co wysyłać szpiegów, skoro ma się zdjęcia 
satelitarne? Wszystkie te wojskowe tajemnice... — lekceważąco machnął ręką. 
— Akurat przyszedłem do pracy w Milicji Obywatelskiej, gdy w okolicy 
szukano tych dwóch zaginionych z 1978 roku. Pamiętam, nawet byłem u tego 
Utykały, żeby się dowiedzieć, czy czegoś nie widział. Dziwiłem się, że tak 
wcześnie wiosną kosi trawę na tym swoim pagórku.
— Opony samochody wygniotły trawy — zauważyłem. — Skoro miał 
wysokie zielska i ślad był świeży, to każdy kto zobaczyłby to, zdziwiłby się.
— I wie pan, że on te zielska rzucał na mokradła? — opowiadał komendant.
— Maskował samochody, które tam potopił — domyślił się Bóbr.
Komendant zadowolony, że ma szansę pozbyć się teczek z nierozwiązanymi 
zagadkami żwawo wziął się do roboty i zaczął dzwonić do przełożonych.
— Jeszcze dziś przyjadą ekipy — powiadomił nas.
W sklepie kupiliśmy żywność i popłynęliśmy do chłopców. Siedząc w łodzi w 
zatoce jedliśmy prowiant. Po godzinie pojawiły się wozy policyjne i strażackie. 
Do późna w nocy pracowano w świetle przenośnych reflektorów. Odpływając, 
zanim wszyscy stamtąd się zwinęli, dowiedzieliśmy się, że czterech ludzi 
znalezionych w dole w piwnicy zginęło od strzałów w głowę. Dwóch miało 
pogruchotane strzałami inne kości. Nurkowie znaleźli w górnych warstwach 
mułu zderzak jakiegoś samochodu.
Prace miały być podjęte od rana z użyciem dźwigu. Szkielety wydobyto z 
piwnicy. Tylko jeden był związany.
Zmęczeni przygodami i ponurym znaleziskiem wracaliśmy do uroczyska 
Bobra. Po drodze koło twierdzy chłopcy wysiedli, by wrócić na noc do domu. 
W kuchni Bobra, przy rozgrzanym piecu i herbacie debatowaliśmy nad 
przebiegiem wydarzeń w domu Utykały.
Siedzieliśmy wpatrując się w rozłożone obok siebie mapy Fortu Za-rzecznego i 
Biebrzańskiego Parku Narodowego.
— Popełniliśmy błąd — oznajmiłem w pewnym momencie. Bóbr nie posiadał 
się ze zdumienia.
— Co, jak? — pytał.
— Zobaczysz jutro — uśmiechnąłem się.
Byłem pewien, że była to zjedna z najbardziej niespokojnych nocy w życiu 
Bobra. Słyszałem, jak krążył po pokoju na dole. Mnie po życiu w zapylonej, 
hałaśliwej stolicy, ilość świeżego powietrza nad Biebrzą oszołomiła. Czułem, 
jak całe moje ciało wciąga w siebie ten czar nieskażonej przyrody. Zasnąłem i 
spałem jak niemowlę do rana.
— Będziemy tam płynąć czy jechać? — przy śniadaniu Bóbr próbował mnie 
podpytać.
— Najpierw jechać, potem maszerować, a dalej jeszcze się okaże — 
odpowiedziałem wymijająco.
Zmieniliśmy temat i rozmawialiśmy o motywach działania Georga Utickala. 
Czemu został w Osowcu? Czemu zabijał ludzi, którzy do niego przyjeżdżali 
zapewne po informacje o złocie?
— Jako Grzegorz Utykała mógł łatwiej działać na terenie Polski — 
przypuszczał Bóbr. — Słyszał pan o organizacji „Odessa", która zajmowała się 
wspomaganiem ukrywających się nazistów?
— Traktuję te opowieści jak legendę — odparłem.
— Może to naziści potrzebowali pieniędzy na życie w Ameryce Południowej, 
operacje plastyczne — fantazjował Bóbr. — Utickal nie chciał dać wskazówek. 
Dlaczego?
— Posłańcy nie znali hasła. Może Utickal i ten drugi oficer ustalili jakiś 
szyfr? 
Nie wiem, co sądzić o motywach pozostania Utickala w Osowcu. Przecież 
wtedy hitlerowcy nie mogli się nawet spodziewać, jaki przebieg będą miały 
granice w powojennej Europie, czy Osowieć, Mierzeja Wiślana znajdą się w 
rękach polskich czy niemieckich, a może rosyjskich? Sądzę, że do końca 
wierzyli w pozostawienie dawnych Prus
Wschodnich pod administracją niemiecką.
Po śniadaniu pojechaliśmy z Bobrem po chłopców, a potem zajechaliśmy do 
Fortu Zarzecznego. Tam, na poboczu drogi, zaparkowałem wehikuł. Wyjąłem 
niemiecką mapę fortyfikacji.
— Przyjrzyjcie się jej — położyłem mapę na masce auta. — „Steh 9.30 und 
guck NO" — pamiętacie te słowa?
— Stań o 9.30 i patrz na północny wschód — przetłumaczył Bóbr.
— Przez czysty przypadek trafiliśmy do uroczyska Utickala, bo chodzi o coś 
zupełnie innego — tłumaczyłem. — Stanie o godzinie 9.30 nie ma żadnego 
znaczenia, chyba że chodziło o jakieś sprawy regulaminowe związane z życiem 
garnizonu twierdzy. Moim zdaniem, chodzi o rzecz oczywistąi widoczną na 
mapie. Gdzie widzicie miejsce, które można by oznaczyć mianem „9.30"?
Bóbr i chłopcy patrzyli na skrawek papieru i nie potrafili niczego wymyślić.
— Równoleżniki, południki — pokazałem im proste linie. — Na tej mapie, w 
takiej skali są zaznaczone nie tylko stopnie, ale i ich części. Popatrzcie, mamy 
linię południkową oznaczoną liczbą dziewięć i równoleżnikową przy 
trzydziestu. Przecinają się idealnie przy końcu bocznicy kolejowej prowadzącej 
na zaplecze Fortu Zarzecznego, według mnie w okolice wieży widokowej, z 
której wczorajszej nocy wypatrywałem nadchodzącego pana Makarona.
Bóbr zaczął porównywać mapę z terenem.
— Zgadza się — przyznał.
Poszliśmy na wieżę. Tam wyjąłem kompas, ułożyłem go na dłoni, żeby 
wskazywał północ. Wydra stanął z mojej prawej strony i mrużąc oko „celował" 
na pomocny wschód.
— Prosta wychodzi na kopułę obserwacyjną wschodniego tradytora — 
zameldował.
Bóbr i Łoś powtórzyli manewr Wydry.
— Jakoś tak —potwierdzili.
Uzbrojeni w latarki poszliśmy do tradytora. Całą drogę Wydra narzekał, że tyle 
razy tam był, tak blisko zagadki i nigdy nic ciekawego nie znalazł.
Do tego tradytora, podobnie jak do tego, w którym pierwszy raz schwytaliśmy 
pana Makarona, prowadziły dwa korytarzyki schodzące się w kształt litery „V". 
W tym obiekcie kazamaty karabinów maszynowych znajdowały się tylko od 
wschodniej strony. Od wnętrza fortu były
sale koszarowe. Skręciliśmy w prawo, gdzie w środku pomieszczenia ziała 
ogromna dziura dwumetrowej średnicy. W rogu była studnia, którą obserwator 
wspinał się do kopułki pancernej. Stanęliśmy na dole i zaglądaliśmy w górę, na 
kolejne poziomy zbudowane z blach.
— Wejdę — zaoferował się Wydra. — Tylko czego mam szukać?
— Wejdź i opowiedz, co widzisz — poprosiłem. Chłopiec szybko wspiął się 
pod samąkopułkę.
— Blachy, śmieci, klamry drabiny wmurowane w ścianę, beton — meldował. 
— Jestem na górze!
Chwilę milczał.
— Co jest?! — zaniepokoił się Bóbr.
— Heide Warter! — krzyknął Wydra. — Jest wykute od strony bagien.
— Na północny wschód — podpowiedział Bóbr.
— „Wrzosowy Strażnik" — przetłumaczyłem napis. — To musi być nazwa 
jakiegoś miejsca, tylko gdzie? Jest coś takiego nad Biebrzą?
Wydra dołączył do nas, wyszliśmy na świeże powietrze.
— Nie znam takiego miejsca — przyznał się Bóbr.
— My również — powiedzieli chłopcy.
Mnie też na razie nic nie przychodziło do głowy. Zaprosiłem moich 
współtowarzyszy na obiad do restauracji w G. Chciałem się zrewanżować za 
pomoc. Bóbr krygował się, ale chłopcom imponowało takie zaproszenie.
— Obiecuje pan, że zabierze nas kiedyś na wyprawę po skarb? — prosili Łoś i 
Wydra, gdy po dwóch godzinach żegnaliśmy się przed domem Bobra.
— Obiecuję — odpowiedziałem.
Ułamek sekundy przed tym, jak kuleczka w fiolce zapalnika dotknęła jednego 
końca, doprowadzając do zwarcia i co za tym idzie do wybuchu, Slavko rzucił 
paczkę w kierunku dziobu, tuż koło mojej głowy, prosto w otwarte drzwi 
kajuty Pluvii. Eksplozja niewielkiego ładunku w stosunkowo dużej kabinie 
spowodowała niewielkie szkody nie licząc zatrzaśnięcia drzwi i przebicia 
grodzi do forpiku. Oznaczało to, że kuter zacznie nabierać wody na dziób. 
Slavko, który miał doświadczenie morskie poszukał sterownika pomp, żeby 
pompować wodę z dziobu. Poszedłem powiadomić Ulissesa o najnowszych 
wypadkach.
— Zatoniemy? — pytała Pluvia, gdy przechodziłem obok niej.
— Może nie tak prędko, jak chciał Colin, podkładając bombę przy butlach — 
odpowiedziałem.
Morze przywitało mnie szalonym rykiem, falami. We wnętrzu kutra nie 
wyglądało to tak groźnie. Tu zdawało się, że burty co chwila zanurzają się w 
wodzie. Ulisses wisiał uwiązany do koła sterowego. Trzymając się rur, rączek, 
lin dotarłem do niego. Stojąc obok niego, zobaczyłem gigantyczną dziurę w 
pokładzie dziobowym.
— Już wiesz — powiedziałem. — Mogło być gorzej. Podłożył bombę przy 
butlach.
Ulisses kiwnął ze zrozumieniem.
— Musimy zrobić zwrot! — krzyczał mi do ucha. — Pompy nie dadzą rady z 
taką masą wody w sterówce i na dziobie. Postawi nas z uniesioną rufą, 
stracimy napęd, ster i pójdziemy na dno.
Fale były niższe, zaledwie trzymetrowe, więc sięgały do burty górnego 
pokładu, ale krótsze, a więc trudno było w odpowiednim momencie obrócić 
kuter.
— Jak krzyknę, to pomożesz mi ze sterem! — zawoł Ulisses.
— Tak jest! — zawołałem.
— Chodź, maleńka, szybko! — krzyczał na fale. — Teraz, chłopie! — rozdarł 
się na mnie.
Pomagałem mu kręcić kołem sterowym, gdy na pełnym gazie próbowaliśmy 
obrócić kuter rufą do wiatru i fal. Nie wiem, czy Ulisses źle coś wyliczył, czy 
był to pech, czy złośliwość sił natury, ale właśnie gdy kuter był obrócony 
bokiem do wiatru, nagle spomiędzy drobniejszych fal wyrósł wodny potwór 
tryskający pianą, stroszący białą grzywę, z otwartym dziobem pełnym ryku, 
wiatru i grozy. Ta ogromna fala przewaliła się przez nas wyrywając z dłoni 
koło sterowe, dusząc, przewracając kuter stępką do góry. Palce bolałyjakby 
były wyłamane. Znalazłem się pod wodą, potem nad nią. Morze turlało nas jak 
wałek do ciasta. Skulony w kącie między ściankami osłony mostka ledwo 
potrafiłem złapać oddech. Widziałem, że Ulisses mdleje po tym, jak woda 
rzuciła go na koło sterowe.
Gdy wreszcie żywioł porzucił nas, „Paradise" stał zanurzonym dziobem do fal. 
Rufa i śruby napędowe wystawały nad wodę wyjąc niesamowicie. Odciąłem 
nożem Ulissesa od koła sterowego i zaciągnąłem go do luku. Jakimś cudem 
wciągnąłem kapitana do mesy. Pluvia skoczyła, żeby mi pomóc. Była 
poobijana, miała siniaki na twarzy, krwawiła z rany na ramieniu.
— Co to było? — pytała przerażona.
— Kara za chciwość, trzeba było posłuchać rady Ulissesa i wracać
do portu przy pierwszych oznakach pogorszenia się pogody — odpowie-
działem.
— Slavko mówił, że nabieramy wody — rzuciła Pluvia.
— Slavko! — krzyknąłem pod pokład. W migaj ącym świetle na korytarzu pod 
pokładem ujrzałem twarz Czarnogórca. — Zabierz Groga i Ja-mesa. Poszukaj 
kamizelek ratunkowych dla nich i lin.
Mężczyzna zniknął, by po chwili wnieść nieprzytomnego Jamesa, a potem 
wciągnąć śpiącego, mamroczącego coś pod nosem Groga. W tym czasie 
próbowałem ocucić Ulissesa. Nie przyszedł mi do głowy lepszy pomysł niż łyk 
rumu z piersiówki, jaką Grog miał zawsze w kieszeni bluzy.
Kapitan poczuwszy mocny alkohol w gardle ocknął się, zakaszlał.
— Po sztormie? — zapytał.
— Po nas — stwierdził Slavko. — Mamy troje ludzi niezdolnych do 
czegokolwiek.
Brook podniósł rękę, jakby chciał zaprotestować, ale zaraz Ulisses uspokoił go 
ruchem ręki. Jego zastępca miał połamane żebra i nie powinien się ruszać.
— Dziób pełen wody, rufa w górze, zaraz zrobimy grzybka — meldował 
Slavko.
— Trzeba trwać na łajbie ile się da i w ostatniej chwili ewakuować się — 
stwierdził Ulisses. — Zebraliście kamizelki ratunkowe? Dobrze. Zrobimy tak: 
Gdy kuter zacznie tonąć, Paweł wyjdzie na pokład, zrzuci na wodę dwie 
tratwy, zwiąże je liną i będzie pomagał załodze wejść na nie. Slavko zajmie się 
Jamesem, ja moim zastępcą, Pluviapoholuje Groga, ten otrzeźwieje, gdy 
poczuje wodę na twarzy.
Czekaliśmy w mesie na nieuniknione, ubrani w kamizelki ratunkowe. Pluvia 
próbowała zebrać z podłogi strzępy papierów.
— Nie znalazłaś dysku? — pytałem.
— Zgadnij, kto go ukradł? — odpowiedziała wściekła. — Cwaniak wykiwał 
nas na całej linii.
Na zewnątrz sztorm szalał rzucając kutrem. Słyszeliśmy, jak górny luk drga od 
uderzenia fal. Gdy cały statek jęknął i rozległ się na nim dziwny zgrzyt, 
Ulisses 
otarł łzę w kącie oka.
— Szkoda drania — czule pogłaskał ścianę mesy. — Paweł, idź!
Otworzyłem drzwi z boku mesy prowadzące na pokład kutra. Poziom wody 
sięgał już progu. Trzymając się relingu, dotarłem do umieszczonych na rufie 
pojemników z tratwami ratunkowymi. Przyciągnąłem je do wejścia, 
powiązałem dziesięciometrowym odcinkiem liny i zrzuci-
łem na wodę. Automaty napełniające je powietrzem zadziałały błyskawicznie.
— Chodźcie! — zawołałem załogę.
Do pierwszej tratwy wsiedli Slavko z Jamesem i Ulisses z Brookiem. Drugą 
zająłem do spółki z Grogiem i Pluvią. Gdy morskie fale oderwały nas od burty 
kutra, ten zaczął powoli zanurzać się dziobem w morzu. Ulisses z wściekłością 
zasunął zamek błyskawiczny tratwy ratunkowej.
Współczesny sprzęt ratunkowy ma nie tylko doskonała pływalność, dobrze 
zaopatrzoną spiżarnię, ale i specjalne radiostacje wysyłające automatycznie 
sygnał S.O.S. Stacje na lądzie odbierają go bez trudu i potrafią go namierzyć, 
lokalizując w ten sposób rozbitków. Sztorm wciąż szalał, ale ukryci pod 
wodoszczelnym przykryciem, pewni, że nie utoniemy, ułożyliśmy się na dnie, 
czekając na ratunek. Grog zwinął się w kłębek i spał. Pluvia przytuliła się do 
mnie i tak leżąc obok mnie też zamknęła oczy. Zasnąłem, gdy tylko poczułem, 
że morze uspokoiło się.
Obudziłem się w ciepłej, suchej, czystej kajucie statku ratunkowego. Wokół 
naszej nieszczęsnej załogi kręcili się ludzie w czerwonych polarach, podający 
leki, przykrywający nas kocami.
— Ten się obudził! — usłyszałem nad głową krzyk młodzieńca, który mnie 
doglądał.
Brook jeszcze miesiąc musiał spędzić w szpitalu. Cały ten czas czekali na 
niego Ulisses i Grog. Ten drugi podczas rekonwalescencji przyjaciela nie wziął 
do ust ani kropli alkoholu. Podobno wyjście ze szpitala pierwszego oficera 
„Paradise" uczcili spotkaniem w jednym z gdyńskich lokali.
Slavko i James wyjechali z Polski po tygodniu. Podziękowali za premię i 
przygodę, polecili się na przyszłość.
Pluvia została jeszcze dwa tygodnie. Próbowaliśmy znaleźć człowieka od 
sztabek złota, Baturę lub Colina. Policja, prokuratura, Urząd Morski 
zaangażowały się w sprawę badania wypadku. Podobnie jak nasze, ich 
działania były bezskutecznie. Najgorsze, że Colin ukradł zdjęcia map. 
Obawialiśmy się, że mógł bez trudu oczyścić skrytki. Namówiliśmy komisarza 
Misikiewicza z Komendy Głównej Policji, odpowiedzialnego za sprawy 
kradzieży dzieł sztuki, żeby kazał objąć interesujący nas rejon szczególnym 
nadzorem policji.
Była połowa kwietnia, gdy żegnałem Pluvię na lotnisku w Gdańsku. Przytuliła 
się do mnie, a ja objąłem ją i pocałowałem w usta.
llill
— Wiesz, że to ostatni raz? — zapytała.
— Wiem, ale czemu tak jest?
— Tak musi być. Ty i ja musimy odnaleźć swoje światy, bo oboje 
potrzebujemy spokojnych przystani, a żadne z nas nie zrezygnuje z pracy.
— Nie dasz mi żadnej nadziei?
— Żadnej.
Pluvia odsunęła się, poprawiła płaszcz i odeszła do hali odlotów. Gdy jej 
samolot startował, a ja siedziałem na Sokole, dostałem od niej SMS-a, tego 
samego co w Paryżu.
— Jednak jest jakaś nadzieja — pomyślałem, a potem wróciłem do stolicy.
Do połowy czerwca inna sprawa przykuła moja uwagę. Po jej rozwiązaniu, tuż 
przed wakacjami, szef wezwał mnie do siebie. W jego gabinecie był już 
Misikiewicz. Poznałem tego policjanta przy okazji poszukiwań relikwii 
krzyżowca. Siedział przy stoliku kawowym w gabinecie pana Tomasza. 
Przywitaliśmy się.
— Siadaj, Pawle — pan Tomasz wskazał mi miejsce. — Mamy mały problem.
— Jaki?
— Pamiętasz twoje poszukiwania na „Von Steubenie" i moje przygody w 
Osowcu?
— Oczywiście. Policja do dziś nie odkryła, jakim cudem Colin uciekł z Polski 
— dodałem uszczypliwą uwagę.
— Na fałszywy paszport — Misikiewicz obojętnie wzruszył ramionami. — To 
wy, młodzi, podkreślacie, że świat to jedna globalna wioska. Moglibyśmy 
starać się o ekstradycję tego człowieka po ujawnieniu miejsca jego pobytu. Co 
by nam to dało, skoro nie mamy dowodów rzeczowych jego winy?
— Jest jednak coś o wiele ważniejszego — wtrącił się szef. — Policja 
zdejmuje swoich ludzi z Mierzei Wiślanej.
— Dyskretnie obserwowaliśmy teren, uczuliliśmy Straże Graniczną oraz 
Leśną, żeby dokładnie sprawdzano obcych przebywających na terenie Mierzei, 
patrolowano lasy — tłumaczył Misikiewicz. — Zbliża się sezon letni i nasi 
ludzie są potrzebni gdzie indziej.
— Czyli teraz, w zamieszaniu, w tłumie turystów, do skrytki czy skrytek 
przenikną ludzie znający ich rozmieszczenie i je opróżnią? — zapytałem 
zdumiony.
— Rozumiem pańskie rozgoryczenie — tłumaczył się policjant. — Nie 
możemy jednak pilnować Mierzei Wiślanej w nieskończoność, kierując się 
tylko pańskimi zeznaniami. Jest szansa podjęcia śledztwa.
— A jest sens? — zdziwiłem się. — Sami z panem Tomaszem nie mamy szans 
upilnować całego terenu.
—Jest—pan Tomasz wstał z fotela i podszedł do swojego biurka, z którego 
wyjął teczkę, a z niej złożoną mapę Zalewu Wiślanego i okolic. Umocował ją 
szpilkami do tablicy z korka, wiszącej na ścianie. — Podejdź i pokaż, co 
widziałeś na tych niemieckich mapach. Wysil pamięć.
Misikiewicz razem ze mnąpodszedł do tablicy, na której wisiała mapa Mierzei 
Wiślanej. Mimo że obejmowała duży obszar, znalazłem tam wiele dokładnych 
danych dotyczących ukształtowania i rodzaju terenu, nazw geograficznych.
Zamknąłem oczy, by przywrócić w pamięci obraz z mesy „Paradise", gdy 
Pluvia fotografowała dokumenty.
— Pamiętam, że Frombork, Tolkmicko i jeszcze dwie miejscowości przy 
drodze do Elbląga były podkreślone. Za to na Mierzei Wiślanej były jakieś 
znaki, chyba przy jakiejś górze... nie, to było dalej na północ. Małe krzyżyki 
były przy nazwach Bałga i Lochstadt.
— O to chodziło — pochwalił mnie pan Tomasz. — Z Osowca wiemy, że 
Georg Utickal podał jako wskazówkę miejsce określane mianem „Wrzosowego 
Strażnika". Może to jakaś przenośnia, może konkretny pagórek, wieś, zatoka, 
cokolwiek. Będziemy tego szukać.
— Jak? — zapytałem. — Nie mamy najmniejszego punktu zaczepienia, a nasi 
przeciwnicy mają mapy.
— Nie pierwszy to raz, gdy tak rozwiązujemy zagadki — tłumaczył Pan 
Samochodzik. — Będę działał na południowym wybrzeżu Zalewu, ty na 
Mierzei. Rozdzielimy siły, ale jednocześnie będziemy dostatecznie blisko 
siebie, żebyśmy mogli współdziałać.
— Otrzyma pan też dobry kamuflaż — uśmiechnął się Misikiewicz.
— Co? — zaniepokoiłem się.
— Zamieszka pan na plaży, będzie pan miał wieżę widokową, szybką łódź na 
morskim wybrzeżu — zachęcał mnie policjant. — Zajmie pan miejsce 
strażnika wybrzeża. To starszy człowiek, który na miesiąc wyjeżdża do 
sanatorium. Do pana obowiązków będzie należało pilnowanie wieży z 
radiolatarnią i radarem Straży Granicznej, pomaganie potrzebującym na morzu 
i rozwiązywanie zagadki, słowem... sielanka.
ROZDZIAŁ SIÓDMY
WYJAZD NAD MORZE • KRÓLESTWO PO ZDZICHU • MIE-
SZKANIEC HANGARU • UROCZA SĄSIADKA • USZKODZONY 
MERCEDES • RATUJĘ PIĘKNOŚĆ NA PLAŻY • POŻYCZONA 
MARYNARKA
Wyj azd w drugiej połowie czerwca nad morze z perspektywą przedłużenia 
pobytu rzeczywiście mógł zapowiadać się jako sielanka. Czegóż można chcieć 
więcej oprócz szumu fal, błękitu nieba, plaż i plażowi-czek? Gdy jechałem 
moim Sokołem na Mierzeję Wiślaną, wcale nie cieszyłem się tą perspektywą. 
Najbardziej martwiła mnie nasza „pozycja startowa", nie mieliśmy nic, 
żadnego punktu zaczepienia prócz zwrotu „Heide Warter", ale przecież i co do 
tego nie mieliśmy pewności. Może ten napis w Forcie Zarzecznym powstał 
przypadkowo? Przeczuwałem też, że rozwiązanie tej zagadki przyniesie równie 
przerażające odkrycia jak te z domu Georga Utickala.
Z Warszawy wyjechałem jeszcze przed świtem, by w porze największego 
ruchu być daleko od stolicy. Gdy warszawiacy jeszcze śpią, dostawcy już jadą 
do sklepów, więc droga do miasta była zajęta przez ciężarówki i furgonetki. 
Jadąc w kierunku Gdańska miałem przed sobą prawie pustą, suchą szosę, więc 
mogłem przyspieszyć. Sokół sprawował się wyśmienicie. Cieszyłem się jazdą, 
gdy motocykl mknął przed siebie, gdy cieplejszy z każdą godziną wiatr 
owiewał mi twarz, gdy cały świat wydawał się stać otworem, a ja czułem się 
wolny, prawie jakbym był nisko lecącym ptakiem. Sunąłem przez budzące się 
wsie i miasteczka.
Na krótko zatrzymałem się w Elblągu, żeby poszukać przewodników po 
okolicach Zalewu Wiślanego. Niestety, nic takiego nie znalazłem. Około 
jedenastej dojechałem do wsi Piaski, najdalej na wschód wysuniętej polskiej 
osady na Mierzei. Trzy kilometry dalej jest granica z Obwodem 
Kaliningradzkim. Misikiewicz uważał, że oddalenie od głównego ruchu 
turystycznego skupiającego się na Krynicy Morskiej da mi większe pole 
manewru.
W Piaskach skręciłem w lewo, pod górę koło kościoła i zgodnie z 
instrukcjąpojechałem drogą wyłożonąbetonowymi płytami aż nad brzeg
morza. Za moimi plecami był szeroki pas sosnowego lasu, przede mną 
kilkanaście metrów plaży. Na wydmie stała wysoka na piętnaście metrów 
wieża radiolatarni. Była ogrodzona siatką zwieńczoną drutem kolczastym. 
Jedyne wejście na zagrodzony teren prowadziło z niewielkiego drewnianego 
domku. Przypominał wyglądem konstrukcje pierwszych osadników na Dzikim 
Zachodzie. Z trzech stron otaczała go zadaszona weranda, która obejmowała 
teren w promieniu czterech metrów od ścian chałupy. Od strony lądu były tam 
ławy i stoły, od zachodu składowisko złomu, od morza był taras, w sam raz na 
podziwianie zachodów słońca nad morzem. Od wschodu stała wieża. Do chatki 
był też przytulony hangar schodzący już na piaski plaży. Od niego do boi 
kilkanaście metrów od brzegu była przeciągnięta gruba lina.
Koła Sokoła zabuksowały na piasku, gdy podjeżdżałem pod werandę. Gdy 
tylko wyłączyłem silnik i zsiadłem, drzwi domu otworzyły się. Wyszedł z nich 
starszy człowiek, na pierwszy rzut oka przypominający wilka morskiego na 
emeryturze. Był niewysoki, siwy, ze szczeciną kilkudniowego zarostu. Miał 
spokojne spojrzenie i umięśnione ręce. Jego ubranie stanowiły wytarte dżinsy i 
podkoszulek.
— Paweł? — zapytał mnie.
— Paweł Daniec — przedstawiłem się podając mu rękę.
— Zdzich — rzucił zapraszając mnie gestem do środka.
W chacie od razu wchodziło się do dużego pomieszczenia stanowiącego 
połączenie salonu i kuchni. Po lewej stronie był aneks kuchenny, a pokój 
ciągnął się aż na drugą stronę. Siedząc na kanapie mogłem patrzeć w ekran 
starego telewizora lub przez wielkie okno na morze. Umeblowanie powstało z 
zebrania mebli ze wszystkich chyba epok XX wieku, od ładnego 
przedwojennego kredensu gdańskiego, przez stary, ręcznie robiony stół w 
kuchni, powojenną meblościankę z barkiem i niszą na telewizor, kanapę z 
wystającą sprężyną, fotele pokryte poprzecieraną skórą. Z salonu można też 
było wyjść na werandę. Po prawej stronie były drzwi prowadzące do 
ogrodzonego terenu wieży. Na jej szczyt wchodziło się po schodkach. Pod jej 
potężnymi słupami było wejście do piwnicy.
— Procedura kontroli sprzętu na wieży jest taka, że co najmniej dwa razy 
dziennie wchodzisz na wieżę — tłumaczył mi pan Zdzich. — Wszystkie 
lampki kontrolne muszą palić się na zielono. Jak gdzieś zobaczysz czerwone 
światło albo diodę, która sienie pali, dzwonisz z radiotelefonu na wieży. 
Wykręcasz 089, mówisz „Ja zero, osiem, dziewięć" i przedstawiasz swój 
problem. Na miejscu jest trochę części zapasowych, więc
czasami naprawy będziesz sam przeprowadzał, bo nie zawsze opłaca się 
przysłać konserwatorów. To radiolatarnia pomocnicza czekająca, w zasadzie na 
likwidację. Utrzymywano ją czekając, czy Rosjanie otworzą żeglugę przez 
Cieśninę Piławską. Do dziś siedzą na tej dziurze jak pies ogrodnika.
Roześmiałem się ubawiony porównaniem. Wróciliśmy do chaty. Pan Zdzich 
pokazał mi pokoik, w którym stały: metalowe łóżko, z którego nikomu nie 
chciało się nawet zedrzeć szpitalnej bieli, metalowa szafa rodem z koszar i dwa 
kufry.
— To moje — mój przewodnik wskazał na dwa ostatnie sprzęty. — Nie ruszaj, 
bo inaczej jak wrócę, to ci kulasy poprzetrącam. Jasne?
— Jasne — odpowiedziałem.
Sypialnia przytłaczała nie tylko ciasnotą, ale i maleńkim, brudnym oknem. 
Wyszliśmy na werandę od strony morza.
— Tam jest hangar — pan Zdzich wskazał szopę. Wyglądał jak generał stojący 
na wzgórzu i wydający sztabowi ostatnie dyspozycje przed bitwą. — Są tam 
dwie rzeczy, za które odpowiadasz głową. Pierwsza, to łódź motorowa. Ma 
osiem metrów długości, półsztywne dno, napełnione powietrzem, 
wielokomorowe burty, dwa potężne silniki. Nie ma szybszej i bezpieczniejszej 
jednostki na wybrzeżu stąd do Gdańska. Ma jeden feler. Zmokniesz na niej, bo 
nie ma dachu. Nazywa się „Chimera". Spuszczasz ją na wodę, otwierając drzwi 
hangaru i puszczając hamulce wózka, na który jest załadowana. Zjeżdżasz do 
wody, wózek sam hamuje na specjalnych buforach, a ty możesz płynąć choćby 
do Szwecji albo Leningradu.
— Petersburga — poprawiłem staruszka. — Rosjanie wrócili do starej nazwy 
miasta.
— Za jakiś czas może wrócą do Leningradu.
— Jak potem wprowadzić łódź do hangaru? — zapytałem.
— Płyniesz na wstecznym do brzegu. Wózek ma dwa drągi po prawej stronie. 
Przybijasz tam prawą burtą, cumujesz „Chimerę", wysiadasz, idziesz do 
hangaru i kręcąc korbką wciągasz wózek.
— To waży co najmniej pół tony — zauważyłem.
— Dla leniwych jest elektryczna wyciągarka, a prądu ci u nas dostatek i w 
dodatku nie musisz płacić — pan Zdzich pokazał na gruby kabel 
doprowadzony do chatki, wiszący na słupach. — Druga rzecz w hanga-
rze to Pimpek, mój piesek. Masz go karmić i wyprowadzać na spacery. 
Wziąłem go ze schroniska jak miał rok.
— Pimpek pewnie ma metr wysokości, sześćdziesiąt kilogramów wagi i zęby 
jak szable dzika — zażartowałem.
— Jakbyś zgadł — pan Zdzieli ponuro pokiwał głową. — Młody jesteś, dasz 
sobie radę.
Pan Zdzich nakarmił mnie wędzonym węgorzem, ubrał się i ruszył do Piasków, 
by stamtąd odjechać do Krynicy Morskiej i dalej do sanatorium.
— Szambo wywiezione, zapas konserw w lodówce, a benzyny w komórce pod 
wieżą — powiedział, nim zniknął wśród drzew.	
— Zostałem sam na tym dziwnym gospodarstwie. W pierwszym rzędzie 
postanowiłem poznać mojego współlokatora, więc poszedłem do hangaru. 
Zastukałem w ścianę, żeby sprawdzić czujność psiny. W środku panowała 
cisza. Nacisnąłem klamkę i otworzyłem drzwi. W tym momencie w moją pierś 
coś silnie uderzyło. Upadłem na plecy, a nad twarzą ujrzałem pysk wielkiego 
psa. Rzeczywiście, miał prawie metr wzrostu, ale nie był ciężkim bydlęciem,
W tym momencie w mojąpierś coś silnie uderzyło. Upadłem na plecy, a nad 
twarzą ujrzałem pysk wielkiego psa.
lecz przypominał nieco charta. Miał wąski, długi pysk, lekko obwisłe uszy, 
smukłą sylwetkę i umięśnione, ale szczupłe łapy. Jego miedzianoruda sierść 
lekko lśniła w słońcu. Miał mądre brązowe oczy. Nie szczerzył na mnie kłów, 
tylko przyglądał mi się z ciekawością.
— Pimpek, do budy! — krzyknąłem próbując wykrzesać w nim odruch 
posłuszeństwa.
Pies zamerdał ogonem i węszył w powietrzu. ;
— Twój pan pojechał do sanatorium — tym razem przemawiałem spokojnie. 
— Mogę wstać? — zapytałem i poruszyłem się, chcąc stanąć na równe nogi.
Pimpek warknął krótko, ostrzegawczo.
— Pimpek, teraz ja mam się tobą opiekować — mówiłem. — Bądź grzeczny i 
puść mnie. Musimy jakoś się dogadać, bo jesteśmy na siebie skazani. Beze 
mnie nie otworzysz sobie puszki zjedzeniem, worka z karmą. Będziesz tu tak 
stał? W końcu ktoś się tobą zainteresuje i trafisz do schroniska.
Na ostatnie słowa Pimpek podkulił ogon i skomląc wycofał się. Natychmiast 
usiadłem.
— W porządku, nie chcę cię wysyłać do schroniska — powiedziałem.
Pimpek na wspomnienie schroniska zareagował histerycznie i uciekł do 
hangaru. Miałem wyrzuty sumienia, że tak go straszyłem. Zajrzałem
do budynku. Pimpek miał tam wygodne legowisko w rogu. Środek zajr mował 
wózek z imponującą łodzią pontonową.
— Jesteś głodny? — zapytałem psa. Pimpek zerkał na mnie z wyrzutem.
— Przyniosę ci jedzenie i wodę — zapowiedziałem. Poszedłem do chaty i w 
kuchni poszukałem puszki z jedzeniem dla
psa. Na kuchni z fajerkami stał ciepły jeszcze gar pełen kaszy. Zmieszałem 
mięso z kaszą, wyłożyłem do miski. Z kranu nabrałem do pustej butelki po 
napoju wody i wziąłem czystą miskę. Wróciłem do hangaru, podałem 
Pimpkowi jedzenie, nalałem mu wody. Pies nieufnie wyciągał nos w kierunku 
smakowitego zapachu, ale nie ruszył się z miejsca.
— Dobrze — wzruszyłem ramionami. — Zgłodniejesz, to zjesz. Wyszedłem z 
hangaru, zamknąłem drzwi i ruszyłem na spacer wokół
mojego obejścia. Myszkowałem po lesie, wydmach i plaży, mając cały czas w 
zasięgu wzroku chałupę. Zauważyłem, że na zachód ode mnie, w odległości 
około trzystu metrów, stał na wydmach biały, elegancki dom. Przed jego 
podjazdem był zaparkowany najnowszy model mercedesa. Młoda kobieta, w 
wieku około trzydziestu pięciu lat, była zajęta wyjmowaniem zakupów z 
bagażnika auta.
„Żona gangstera albo bizneswomen" — pomyślałem.
Pięćdziesiąt metrów dalej stał dom w stylu góralskim, dwupiętrowy. Od niego 
dolatywały dźwięki muzyki. Na koniec obchodu wszedłem na wieżę. Jej szczyt 
zajmował powierzchnię dziewięciu metrów kwadratowych. Dokoła był 
metrowej szerokości podest z wysoką barierką. Z wysokości kilkunastu metrów 
Mierzeja Wiślana wydawała się bardzo wąskim skrawkiem terenu, gdzie wody 
Zalewu i morza prawie stykały się. W środku wieży, oprócz aparatury 
nadawczej zajmującej połowę pomieszczenia, był też maleńki stoliczek i 
krzesło. Na blacie stały butelka podłej marki alkoholu i lornetka. Obok leżała 
kartka wyrwana z notesu.
— Gdyby naszedł cię podły nastrój, to wypij za moje zdrowie — czytałem na 
głos. — Gdy będziesz się nudził, zerknij w lewo, to się rozerwiesz.
Na dole podpisał się „Zdzich". Wziąłem lornetkę i przyjrzałem się okolicy. 
Gdy mój wzrok padł na biały domek, zobaczyłem tę samą niewiastę, jak w 
stroju kąpielowym wyszła na taras, ułożyła się na leżaku i opalała sącząc 
drinka i czytając kolorowy magazyn. W chacie góralskiej na balkonie na 
krześle siedział młodzian o długich, niechlujnie ułożonych włosach, ubrany w 
szorty i koszulę w kwiatki. Łyżeczką od her-
baty nabierał dżem ze słoika i rzucał te słodkie bomby w kierunku obrazu na 
sztaludze. Pokręciłem głową, nie dowierzając temu co widzę.
Zerknąłem na zegarek. Zbliżała się piętnasta. Sprawdziłem, czy kon-trolki 
świecą się na zielono i zszedłem do chaty. Rozpakowałem swoje rzeczy do 
szafy, wprowadziłem Sokoła pod wieżę i zrobiłem sobie jajecznicę na obiad.
Wyniosłem jedno z krzeseł na werandę od strony morza. Wpatrując się w fale, 
ogniki słońca połyskujące na ich grzbietach, jadłem i myślałem nad tym, co 
powinienem czynić w najbliższych dniach. Gdy podniosłem kolejny kęs 
jajecznicy do ust, nade mną rozszalało się piekło. Usłyszałem 
charakterystyczny dźwięk dzwonu okrętowego. Szybko zerknąłem do góry. 
Rzeczywiście wisiał tam nieduży, ale obdarzony mocnym brzmieniem dzwon. 
Zauważyłem, że jego serce uderzało o brzegi poruszane za pomocą sznura, 
którego drugi koniec znajdował się w domu. Wpadłem do salonu, śledząc, 
dokąd zaprowadzi mnie linka. Znikała w środku dużego zegara wiszącego na 
ścianie. Otworzyłem skrzynkę i zauważyłem, że ktoś za pomocą prostych 
przekładni skonstruował mechanizm szarpiący linką uwiązaną do dzwonu co 
pół godziny i o każdej pełnej godzinie. Jednym ruchem można było 
sygnalizację wyłączyć.
Wróciłem na werandę. Jajecznica z pozostawionego tam talerza znik-nęła! 
Tyłem do mnie, na brzegu wydmy siedział Pimpek. Wydawał się być 
zapatrzony w morze.
— Smakowało?! — krzyknąłem do psa. Nie zareagował.
— Zrobię sobie drugą, lepszą — odgrażałem się.
Widziałem, że Pimpek oblizał się. Poszedłem do hangaru, by sprawdzić, czy 
zjadł swój posiłek. Nawet nie tknął. Wypił tylko wodę. Przy okazji odkryłem 
jego tajne wyjście na zewnątrz. Pod jedną ze ścian miał podkop, który 
prowadził do psiej budy stojącej przy ścianie na zewnątrz.
— Pilnuj chaty — rozkazałem Pimpkowi, gdy przechodziłem obok niego.
Odwrócił łeb, jakby udawał, że nie słyszy. Wyprowadziłem Sokoła na drogę i 
odjechałem do Krynicy Morskiej — na obiad. Już wcześniej zauważyłem, że w 
Piaskach przed sezonem nie było przyzwoitej jadłodajni. W Krynicy bez trudu 
znalazłem czynny i dobry bar z tanim, smacznym jedzeniem. Przy okazji 
przyglądałem się grupkom nielicznych turystów. Nie zobaczyłem niczego 
podejrzanego. Ruszyłem w drogę powrotną do mojego nowego domu. Miałem 
do przejechania kilka kilometrów.
Właśnie mijałem Wielbłądzi Garb, najwyższe wzniesienie na Mierzei, o 
wysokości 49 m nad poziomem morza, gdy ujrzałem stojącego na poboczu 
mercedesa i kobietą rozpaczliwie machającą ręką. Musiałem być 
niesamowitym szczęściarzem, że akurat mnie trafił się zaszczyt niesienia 
pomocy tej niewieście. Zatrzymałem Sokoła, zdjąłem kask i okulary 
przeciwsłoneczne. Mogłem z bliska przyjrzeć się tej damie.
Była wysoką blondynką o lekko kręconych, sięgających za ramiona włosach. 
Miała niebieskie oczy, prawie turkusowe. Jej twarz przypominała ideały 
piękności rodem z XIX wieku; tak sobie wyobrażałem hrabinę Wąsowską, gdy 
czytałem „Lalkę" Bolesława Prusa. Była przy tym niesamowicie zgrabna, co 
uwydatniały obcisłe spodnie i koszula zawiązana na brzuchu, odsłaniająca i 
pępek, i dekolt.
— Umie pan wymienić koło? — zapytała mnie.
Zerknąłem na prawy bok wozu. Jego tylne koło rzeczywiście miała kapcia.
— Oczywiście — odpowiedziałem. — Ma pani koło zapasowe?
— W bagażniku — poprowadziła mnie na tył auta.
Gdy pochyliła się nad otwartym bagażnikiem, stojąc z tyłu mogłem podziwiać 
jej kształty. Z trudem oderwałem od niej wzrok i zerknąłem na audi, które 
zatrzymało się obok nas.
— Cześć, laska! — okno od strony pasażera powoli otworzyło się, a na 
zewnątrz wyjrzał ogolony na łyso młodzian z kłębami mięśni na ramionach. 
Gotów byłem przysiąc, że miał spodnie dresowe z przynajmniej czterema 
paskami na bokach i świecące adidasy. — Co robisz wieczorkiem?
Kobieta wyprostowała się i spojrzała w stronę mężczyzn w audi. W jej wzroku 
było coś takiego, że ja na ich miejscu zrezygnowałbym z dalszej dyskusji. Oni 
jednak musieli wykazać się jako letni podrywacze.
— Masz fajną bryczkę — zagadnął łysy. — Może chcesz się z nami 
przejechać?
— Nie, dziękuję — usłyszeli odpowiedź.
— Wpadniesz do nas na imprezę?
— Nie.
— Laska, nam się nie odmawia. Kobieta stanęła przed łysolem.
— Proszę stąd odjechać, nie życzę sobie panów towarzystwa — powiedziała.
— Fiuuu... Chodź do mnie... — łysol wyciągnął rękę do kobiety i ścisnął ją za 
łokieć.
— Słyszałeś, co mówiła ta pani? — odezwałem się. Dopiero teraz łysy 
zainteresował się moja osobą.
— Spadaj! — warknął w moją stronę.
Facet gotów był wysiąść z samochodu, żeby się ze mną zmierzyć. Na szczęście 
zza zakrętu drogi wyjechał jakiś samochód i audi z piskiem opon odjechało.
— Jeszcze się spotkamy — usłyszałem.
Poczułem lekki dreszcz niepokoju. Tacy dranie rzeczywiście gotowi byli 
czepiać się z byle powodu.
— Dziękuję — powiedziała kobieta masując sobie łokieć.
— Za co? — zdziwiłem się wyjmując zapasowe koło z bagażnika.
— Za pomoc.
— Nie wiem, czy dałbym radę tym bandziorom.
— Lidia — kobieta podała mi dłoń. — Dla przyjaciół Lidka.
— Paweł — przedstawiłem się.
— To ty jesteś nowym latarnikiem?
— Tylko chwilowo, w zastępstwie.
— Jak cię przyjął Pimpek?
— Chłodno, ale przyjaźnie. Zjadł moją jajecznicę.
— Musisz robić dobrą.
— Kawaler w pewnym rzeczach dochodzi do perfekcji — żartowałem 
wymieniając przebite koło.
— Jak to się stało, że tu trafiłeś?
— Przez znajomości. Czasami człowiek, który zużyje w tydzień zapas 
szczęścia za cały rok potrzebuje odpoczynku. Czegóż można chcieć więcej? 
Domek na plaży, urocza sąsiadka... — uśmiechnąłem się.
— Może nie jestem taka urocza? Może zachowanie kobiety, które sugeruje, że 
sensem jej życia jest tylko opalanie się na tarasie, to pozory...
Poczerwieniałem na twarzy. Widziała, że przyglądałem się jej przez lornetkę.
— Nie przejmuj się — Lidia poklepała mnie po ramieniu. — Zdzich próbował 
zajrzeć przez okno łazienki, gdy się kąpałam.
— Wygląda na twardziela.
— W jego wieku upadki z pierwszego piętra bywają niebezpieczne. 
Spojrzałem na Lidię zaskoczony tym stwierdzeniem.
— Kratki od winorośli nie wytrzymują ciężaru mężczyzny — wyjaśniła.
Skończyłem wymieniać koło i uszkodzone pakowałem do bagażnika.
— Pamiętaj o kupnie nowej opony — pouczałem Lidię. — Zapas musi być 
zawsze w dobrym stanie.
— Jasne. Może wpadniesz do mnie wieczorem? — zapraszała mnie Lidia 
wsiadając do mercedesa. — Na romantyczną kolację?
— Tak, o której?
— O dwudziestej pierwszej — usłyszałem, a potem mercedes ruszył 
zostawiając mnie na poboczu w tumanie kurzu.
Wsiadłem na Sokoła i wróciłem do chaty. Pimpek trwał na posterunku śpiąc na 
wydmie. Nawet nie podniósł łba, gdy przyjechałem. Odstawiłem motocykl za 
ogrodzenie, pod wieżę. Usiadłem pod dachem werandy. Zastanawiało mnie, co 
kryło się za zaproszeniem Lidii. Przecież nie co dzień kobiety zapraszają 
nieznanych sobie mężczyzn na kolację. Mogło być też tak, że nowy mężczyzna 
w sąsiedztwie, z którym mogła poflirtować, stanowił miłą odmianę w nudnej 
sielance.
Nagle Pimpek podniósł jedno ucho i otworzył jedno oko. Zerknąłem, co 
zainteresowało psa. Po plaży, w naszym kierunku szła jakaś dziewczyna o 
długich, czarnych jak smoła włosach. Po obu stronach szło dwóch łysoli, 
którzy co chwila szarpali ją za plecak. Nie wiedziałem, czy chcieli wyrwać 
bagaż, czy przyciągnąć ją do siebie.
— Pimpek! — zawołałem psa wstając. — Nie wiem, czy jesteś dżentelmenem, 
ale idę kobiecie na pomoc.
O dziwo, pies zareagował. Leniwie przy tym się przeciągnął. Łysi tymczasem 
zatrzymali dziewczynę i zaczęli się z nią szarpać. Pobiegłem w ich kierunku.
— Znowu się spotykamy! — krzyknąłem, gdy byłem dwadzieścia metrów od 
nich.
Obaj spojrzeli na mnie. Wreszcie jeden z nich rozpoznał mnie.
— To ten frajer z drogi — oznajmił koledze.
To było jak zawołanie bojowe. Ruszyli na mnie niczym stado żubrów, z 
pochylonymi głowami i rozstawionymi niczym rogi rękoma. Nie miałem 
wyjścia i musiałem walczyć. Wyskoczyłem i kopnięciem w pierś przewróciłem 
jednego z nich. Z drugim wdałem się w pojedynek bokserski. W tym czasie 
drugi zaszedł mnie od tyłu i na chwilę odebrał dech serią ciosów w nerki. 
Padłem na piasek. Wtedy bandziory zaczęły mnie kopać.
— Pimpek! —zawołałem psa.
Rozejrzałem się, gdzie on jest. Siedział sobie spokojnie na piasku i przyglądał 
się walce. Łysi zarechotali złośliwie, widząc, na czyją liczę pomoc. Musiałem 
wywinąć się spod ich nóg. Przetoczyłem się przewracając jednego z nich. Gdy 
obaj byliśmy w parterze, długim wymachem nogi trafiłem go w splot 
słoneczny. Zerwałem się, zachwiałem, zrobiłem unik i pięścią trafiłem 
drugiego między oczy. Padł jak przebity szpilką balon. Obmacałem się, by 
sprawdzić, czy wszystkie kości mam całe, czy nie krwawię.
— Wszystko w porządku? — zapytałem dziewczynę.
Miała najwyżej dwadzieścia pięć lat. Była bardzo wysoka, szczupła. Miała 
ładne, trochę latynoskie rysy twarzy, figurę podkreślającąjej kobiece atrybuty. 
Może miała kompleksy, ale wyglądała naprawdę wspaniale, tym bardziej że 
założyła krótkie szorty i bluzeczkę na ramiącz-kach.
— Zapraszam do mnie, tam trochę ochłoniesz, zadzwonisz po znajomych — 
zachęcałem ją.
W tym momencie usłyszałem za sobą straszliwy warkot. Aż podskoczyłem 
zaskoczony. Obejrzałem się. To Pimpek stał nad jednym z bandziorów, który 
przed chwilą usiłował wstać. Szczerzył zęby, a w jego gardle aż gotowało się 
ze złości.
— Chodźmy — pociągnąłem dziewczynę.
Drugi łysol podniósł się i wtedy pies rzucił się na niego i podobnie jak mnie 
przy hangarze powalił na ziemię. Znowu straszliwie zawarczało. Dziewczyna 
bez słowa szła za mną. Założyłem sobie na plecy jej bagaż. Stojąc na 
werandzie chaty ujrzałem komiczną scenę, jak Pimpek powala raz jednego 
łajdaka, raz drugiego, żadnemu nie pozwalając wstać. Uśmiechnąłem się 
zadowolony, że chociaż taki miałem pożytek z tego psa.
Otworzyłem drzwi do salonu. W środku była Lidia. W ręku miała duże 
zawiniątko.
— Było otwarte — tłumaczyła się. — Pomyślałam, że jadąc na odludzie nie 
zabrałeś marynarki i białej koszuli. Przypadkiem miałam to w szafie i ci 
przyniosłam... ale widzę, że niepotrzebnie — dodała po chwili, widząc 
wchodzącą do chaty brunetkę.
ROZDZIAŁ ÓSMY
KLUCZ UTYKAŁY • JAK ZŁAMAĆ SZYFR? • ZNACZENIE
ALFY I OMEGI • WYJAZD DO FROMBORKA • BATURA NA
WZGÓRZU KATEDRALNYM • DRUGI ATAK BANDZIORÓW
• PSIE SMAKOŁYKI • AFRODYTA Z BAŁTYKU
Gdy tylko Paweł wyjechał na Mierzeję, zacząłem przygotowania do wyprawy 
nad Zalew Wiślany. Spakowałem swoje rzeczy, namiot i zająłem się czytaniem 
informacji o historii regionu. Z poprzednich przygód znałem wybrzeże Zalewu, 
ale wolałem utrwalić sobie wiadomości. Kiedy czytałem, zadzwonił telefon.
— Dobry wieczór, panie Tomaszu! — usłyszałem głos Wydry.
— Witaj.
— Wie pan, jaki jutro jest dzień?
— Piątek — odpowiedziałem.
— To też, ale to koniec szkoły!
— O, to chyba się cieszysz?
— Pewnie, tym bardziej że obiecał nam pan wyjazd na poszukiwanie skarbów.
— Obiecywałem? — powątpiewałem. — Jesteś tego pewny?
— Tak — głos Wydry zhardział. — Poza tym mamy dla pana dobrą 
wiadomość.
— Jaką?
— Znaleźliśmy klucz Utykały.
— Klucz do czego?
— Do skrytek. Zabierze nas pan ze sobą na wakacje?
— Na całe? — przestraszyłem się.
— No, nie — Wydra roześmiał się. — Rozwiążemy z panem kilka zagadek i 
wrócimy do domu. Wchodzi pan z nami w układ?
— Przykro mi, ale nie wchodzę w żadne układy i nie poddaję się szantażowi — 
odpowiedziałem.
Po drugiej stronie linii słyszałem, jak chłopcy rozmawiali ze sobą szeptem.
— Halo? — odezwał się Łoś.
— Witaj, Łosiu.
— Przepraszam za Wydrę. Nie chciał pana do niczego zmuszać. Znaleźliśmy 
ciekawą rzecz i pomyśleliśmy, czy nie chciałby pan zabrać nas ze sobą na 
poszukiwania.
— Co znaleźliście?
— Niedawno jeszcze raz weszliśmy do szybu stanowiska obserwatora. 
Zauważyliśmy, że u spodu kopuły, poniżej napisu o tym „Wrzosowym 
Strażniku" ktoś wzmocnił betonowy gruz cementem. Kilka kawałków betonu 
poluzowało się, więc je poruszyliśmy i w dziurze znaleźliśmy łuskę od 
niemieckiego pocisku przeciwlotniczego kalibru 20 milimetrów. W środku 
była pogięta niewielka aluminiowa tabliczka z wyrytymi na niej literami i 
cyframi.
— Przyjadę do was jutro w południe. Spotkajmy się w Forcie Za-rzecznym — 
proponowałem.
— Będziemy na pana czekać — odpowiedział Łoś.
— Przynieście świadectwa — powiedziałem na pożegnanie. Bałem się brać ze 
sobą młodych ludzi na niebezpieczną wyprawę.
Przygody Pawła dowiodły, że ludzie szukający złota i skarbów nie cofają się 
przed niczym. Czułem, że nie uda mi się uwolnić od pomocy chłopców. 
Nazajutrz spakowałem bagaże do wehikułu, zatankowałem i wyjechałem w 
kierunku Białegostoku. Tak jak obiecałem chłopcom, w południe podjechałem 
na parking koło fortu. Czekali na mnie siedząc przed tradytorem, który skrywał 
ostatnie posłanie od Georga Utickala. Oprócz Wydry i Łosia był też Bóbr. Po 
powitaniu Bóbr podał mi blaszkę. Miała kształt kwadratowej tabliczki o 
bokach długości pięciu centymetrów.
Na trawie zobaczyłem łuskę od pocisku, domyśliłem się, że to w niej była 
ukryta wiadomość. Otwór łuski był do niedawna zawosko-wany.
Sama tabliczka była kilka razy zgięta w niekształtny rulonik, by zmieściła się 
w łusce.
Z jednej strony wyryto następujące napisy:
MEKKA
KOLN 5491
HW
Z drugiej strony były rzędy i kolumny cyfr i liter:
NXLXÓXK
EwMNHAB
HaNUARF
RbKEFAT
UgSEFAS
NdVHÓRD
Obejrzałem uważnie blaszkę próbując odnaleźć sens w układzie liter.
— Mogę ją sobie przerysować? — zapytałem chłopców.
— Będziemy szczęśliwi, jeżeli pan ją sobie weźmie i do czegoś się panu 
przyda — odpowiedział Łoś.
— Kiedy jedzie pan nad Zalew? — zapytał Wydra.
— Dlaczego przypuszczacie, że tam jadę?
— Przeczytał pan chyba to samo co my — odparł chłopiec wymownie patrząc 
na tabliczkę.
— Niby co? — udawałem, że nie rozumiem.
— W pierwszej kolumnie od lewej jest niemieckie słowo „Nehrung", bez „g", a 
oznacza ono Mierzeję — odezwał się Bóbr. — To chyba nie przypadek, że w 
trzeciej kolumnie od prawej poniżej „Ó" jest słowo „HafT, czyli Zalew.
— Może chodzi o Zalew i Mierzeję Kurońską? — powątpiewałem.
— Pan doskonale wie, że chodzi o Zalew i Mierzeję Wiślaną— odparł Bóbr. 
— Pan to wie, bo złamał szyfr tej tabliczki.
Uśmiechnąłem się.
— Schlebia mi twoja opinia, ale niestety nie złamałem szyfru.
— Ale tabliczkę pan bierze i jedzie nad Zalew Wiślany?—upewniał się Wydra.
— Pojechałbym tam i bez tabliczki. Jej odnalezienie uświadomiło mi tylko, że 
mam pewne szansę w wyścigu do skarbu.
— Dlaczego? — zdziwił się Bóbr.
— Z tego, że do Utickala przyjeżdżali ludzie z Niemiec chcący otrzymać 
wskazówki prowadzące do skrytek wynika, że drugi oficer Wehr-machtu nie 
przeżył wojny lub nie zostawił żadnych śladów. Ten łotewski SS-man też 
pewnie nic nie wiedział, a jedyny jego trop stanowił plan fortu w niedostępnej 
dla niego twierdzy. Niedawno mój współpracownik uczestniczył w wydobyciu 
z wraku teczki kolegi Utickala. Znajdujące się w środku mapy przepadły, a 
fotokopie ktoś ukradł, ale wydaje mi się, że same mapy nie wystarczą.
— Zabierze nas pan ze sobą? — prosili Wydra i Łoś.
— A wasi rodzice wiedzą o tym pomyśle? — upewniałem się.
— Tak, nawet dali nam kieszonkowe i konserwy — przekrzykiwali się 
chłopcy.
Bóbr poważnie pokiwał głową na znak, że wszystko jest już załatwione.
— Pokażcie świadectwa — poprosiłem chłopców.
Łoś swoje, ozdobione czerwonym paskiem trzymał za pazuchą koszuli. Wydra 
cenzurkę zmiął w tylnej kieszeni spodni. Jedynie z wychowania fizycznego 
miał szóstkę i z historii czwórkę. Reszta ocen, w co ufałem, była „mocnymi 
trójami".
—- Łoś w porządku, ale Wydra... — zawiesiłem głos.
— Każdemu może się noga obsunąć — bronił się.
— Musimy z Łosiem naradzić się, czy cię bierzemy — stwierdziłem.
— Żebyś za bardzo me odstawał poziomem intelektualnym — dodał Łoś.
Wydra spąsowiał na twarzy. Już pomyślałem, że się obrazi, ale stłamsił w sobie 
fałszywa dumę i czekał na wynik mojej debaty z Łosiem.
— Zabierzemy ciebie pod dwoma warunkami — Łoś oznajmił nasze 
ultimatum. — Po pierwsze, będziesz naszym kwatermistrzem robiącym 
wszystkie zakupy. Po drugie, będziesz pełnił dyżur w kuchni co drugi dzień, 
gdy my co trzeci.
— To jawna niesprawiedliwość — Wydra wstał. — Ale zgadzam się. 
Pojechaliśmy więc wpierw do domu Wydry, potem — Łosia. W obu
powtórzyliśmy rytuał rozmowy z rodzicami, skromnego poczęstunku, 
uścisków i banknotów ukradkiem wciskanych do kieszeni chłopców przez 
ojców „na czarną godzinę". Obiecałem, że najdalej za dwa tygodnie chłopcy 
wrócą do domów; zostawiłem też swój numer telefonu komórkowego. Na 
koniec pożegnaliśmy Bobra. Gdy dojeżdżaliśmy do Grajewa, Wydra wyjął ze 
schowka atlas samochodowy.
— Panie Tomaszu, dokąd jedziemy? — zapytał.
— Do Fromborka — odpowiedziałem.
— Dlaczego akurat tam?
— Tak każe tabliczka.
— Co?! Pan zna znaczenie szyfru?! Jednak Bóbr miał rację! — przekrzykiwali 
się, prawie podskakując na tylnym siedzeniu.
— Nie, przyjrzyjcie się jej. Tam jest początek nazwy miasta Frombork.
— Gdzie? — nie dowierzał Wydra.
— Jaki jest klucz? — dopytywał sią Łoś. Uśmiechnąłem się.
— Nie ma klucza. W trzecim rządzie od góry, gdzie jest grecka litera alfa od 
prawej do lewej przeczytacie niemieckie słowo „Frau".
— A gdzie tu jest Frombork? — Wydra nie dawał za wygraną.
— Frombork po niemiecku nazywał się Frauenburg, co oznaczało „Miasto 
Pani", w domyśle Matki Boskiej.
— A dlaczego chce pan zacząć właśnie od Fromborka? — pytał Łoś.
— Jeżeli dobrze rozumuję, że „Frau" to skrót od Fromborka, bo właśnie w tym 
mieście powinniśmy zacząć. Alfa jest pierwszą literą greckiego alfabetu. 
Zauważcie, że umieszczono pod sobą alfę, betę, gammę, deltę, a nad nimi 
omegę — ostatnią w alfabecie. W Apokalipsie świętego Jana jest napisane: 
„Jam jest alfą i omegą—początkiem i końcem — mówi Pan Bóg, który jest i 
który był, i który będzie na wieki". Może tam gdzie jest alfa trzeba zacząć, a 
gdzie omega skończyć?
Około godziny piętnastej byliśmy w Pasłęku. Poszukaliśmy tam baru szybkiej 
obsługi.
— Czy mogę mieć dzisiaj dyżur w kuchni? — zapytał Wydra, gdy jedliśmy.
— Nie, dzisiaj ja go mam — odpowiedziałem jedząc zupę pomidorową. — 
Jutro wstaniesz o świcie i pójdziesz kupić na śniadanie mleko i jajka. Zrobisz 
jajecznicę z cebulką na kiełbasie.
— Nigdy nie gotowałem — wyznał Wydra.
— Jajecznicy się nie gotuje, tylko smaży — pouczałem chłopca. — Nauczysz 
się.
Po południu byliśmy we Fromborku. Miasto niewiele zmieniło się od czasu 
gdy byłem tu ostatnio i gdy razem z harcerzami szukałem skrytek 
hitlerowskiego rabusia. Zatrzymaliśmy się w Domu Turysty PTTK. Chłopcy 
zajęli jeden pokój, ja drugi. Dałem im wolny wieczór, by mogli nacieszyć się 
swobodą. Sam poszedłem na pobliskie wzgórze katedralne. Przeszedłem po 
moście nad resztkami barbakanu i stanąłem naprzeciw sławnej i pięknej 
katedry fromborskiej.
Szczególny urok katedry fromborskiej polega na jej architektonicznym 
nawiązaniu do budowli cysterskich, co wynikało z militarnego charakteru 
zabudowy wzgórza katedralnego. Jej wydłużony do ośmiu przęseł korpus miał 
zapewnić odpowiednią liczbę ołtarzy dla szesnastu kanoników warmińskich. 
Budowę świątyni rozpoczęto w pierwszej poło-
wie XIV wieku, a pierwszy etap prac zakończono zapewne w 1388 roku. Od 
połowy XIV wieku wzgórze zaczęły otaczać mury. Wszystkie wejścia do 
katedry były zamknięte, więc mogłem tylko stanąć przed portalem i przez kraty 
i grube szkło podziwiać wnętrze.
Potem poszedłem pod oktogon, który kiedyś stał się miejscem mego 
zwycięstwa nad Waldemarem Baturą. Nagle, jak za sprawą złego uroku, w 
południowej bramie nad barbakanem zobaczyłem Jerzego Baturę, syna 
Waldemara, który wzorem ojca zszedł na złą drogę. Gdyby nie jego to-
warzystwo, nie zareagowałbym tak jak zareagowałem. Skryłem się za drzewem 
i stertą cegieł ułożonych przez remontuj ących j edną z wież flankujących 
południowy mur. Jerzemu Baturze towarzyszył znajomy nauczyciel — pan 
Makaron.
Obaj podeszli do portalu i długo mu się przyglądali. Wreszcie Batura pokazał 
coś panu Makaronowi, zrobił zdjęcie i poszli między mur północny i katedrę. 
Poszedłem za nimi. Wędrowali po terenie międzymurza i o czymś żywo 
dyskutowali, a przy tym wszystkim uważnie lustrowali mury.
Zawróciłem do portalu wewnętrznego, by zobaczyć, co tak zaintrygowało 
moich przeciwników. Został on wykuty w wapieniu w końcu XIV wieku i 
przedstawia postaci świętych. Czasami historycy interpretują to jako alegorię 
całego Kościoła jako społeczności. Długo wpatrywałem się w figury, by u 
jednej z nich na księdze trzymanej w lewej ręce dojrzeć wykute niewielkie 
litery: „HW". Był to stosunkowo świeży ryt. Postać ta prawą rękę miała 
skierowaną w stronę Zalewu Wiślanego, jakby wskazywała tam konkretne 
miejsce.
Nauczyłem się od Pawła, że w czasie wypraw zawsze warto mieć ze sobą 
kompas i mapę okolicy. Z kieszeni kurtki wyjąłem te rzeczy, środek kompasu 
wycelowałem na wzgórze katedralne na mapie. Stanąłem przed portalem i 
sprawdziłem, jaki kierunek wskazuje ręka postaci i porównałem go, dokąd 
prowadzi na mapie. Zaskoczony odkryciem schowałem wszystko i wróciłem 
do schroniska. Chłopców jeszcze nie było, więc jeszcze raz na spokojnie 
rozłożyłem mapę.
Lidia bez słowa położyła ubrania na oparciu jednego z krzeseł i wyszła. 
Wybiegłem za nią.
— Ci podrywacze z drogi próbowali jej zrobić krzywdę — tłumaczyłem się.
Palcem pokazałem jej Pimpka wciąż ćwiczącego z bandziorami pady na piasek.
— Jeszcze parę dni pokręcisz się po okolicy, a zgromadzisz mały harem — 
słowa Lidii aż ociekały jadem złośliwości.
Ręce opadły mi z bezsilności i nagle zauważyłem, że z niezrozumiałych 
powodów zależy mi na opinii tej kobiety. Bez słowa odwróciłem się, by wrócić 
do domu.
—Pimpek! Zostaw panów! — krzyknąłem, nie bardzo wierząc w skuteczność 
tego polecenia.
O dziwo, Pimpek zareagował. Zrobił wokół łysoli trzy kółka i wyraźnie 
zadowolony przybiegł do mnie. Ostatnie metry rozpędzał się, by skoczyć na 
mnie. Wyczułem to i gdy leciał, w porę uchyliłem się. Zdezorientowany 
Pimpek wylądował dwa metry dalej. Przeturlał się po piachu, potrząsnął łbem i 
popatrzył na mnie.
— Nie ze mną te numery, Pimpek — powiedziałem na wzór sławnego cytatu 
ze „Stawki większej niż życie".
Lidia śmiała się. Podobnie brunetka, która wyszła na werandę. Nawet Pimpek 
zamerdał ogonem. Odwróciłem się od niego, żeby akurat zobaczyć pędzących 
na mnie bandziorów. Łatwo nie dawali za wygraną. Zastanawiałem się, co 
robić. Byli już trzy metry ode mnie. Szukałem drogi ucieczki, gdy za sobą 
usłyszałem krótkie szczeknięcie.
Padłem w piach, a Pimpek przeleciał nade mną celując prosto w jednego z 
napastników. Drugi próbował zrejterować. Próżne były jego wysiłki. Pimpek 
jednym uderzeniem w plecy powalił go na piach. Łysole nie mieli już sił na 
zabawę z psem.
— Zabierz to bydlę! — krzyczał ten, który podrywał Lidię. — Następnym 
razem przyprowadzę swojego psa. Pożałujesz!
— Pimpek! — zawołałem.
Drugi raz posłuchał mnie! Usiadł obok mojej prawej nogi. Ten grożący 
bandzior ostrożnie wstał i zrobił krok w moją stronę cały czas patrząc na 
Pimpka. Podniósł rękę, by mi pogrozić pięścią. W odpowiedzi usłyszał 
mrożący krew w żyłach warkot wydobywający się z gardła Pimpka. Łysol 
opuścił rękę.
— Chciałem ci... — próbował krzyknąć.
Pimpek szczekał zagłuszając ton wypowiedzi i tak chyba składającej się z 
samych brzydkich wyrazów.
— Chciałbym panu... — łysol zawiesił głos czekając na reakcję Pimpka. Ten 
nie reagował. — Chciałbym panu powiedzieć, że ma pan prze-chlapane — 
wykonał znaczący gest przy gardle i szybko uciekł, bo Pimpek już pokazywał 
kły.
— Ładnie go wytresowałeś—zauważyła Lidia. — Przy poprzednim właścicielu 
tylko biegał po plaży niczym beztroskie dziecko.
— To imię jest straszne — dodała brunetka.
Słysząc tą dziewczyną Lidia wycofała się i zawróciła do swojego domu.
— Zaproszenie nadal aktualne — rzuciła na odchodnym. Maszerowała do 
swojej willii lekko kołysząc biodrami i poprawiając niesforne na wietrze 
włosy.
— Kawa czy herbata? — zapytałem brunetką, wchodząc do domu.
— Może być kawa — odpowiedziała.
Usiadła na schodkach werandy i tarmosiła Pimpka za uszy mówiąc przy tym: 
„Kochana psinka", „Dobry, mądry, dzielny piesek". Na kuchni zagotowałem 
wodę, do miseczki nasypałem jakichś twardych ciastek, trochę pachnących 
bekonem. Z dwoma kubkami kawy i ciastkami wyszedłem do brunetki. 
Podałem jej kawę. Zaproponowałem ciastka. Odmówiła z uśmiechem. 
Usiadłem w bujanym fotelu, który wyciągnąłem ze złomowiska z boku chaty. 
Na poręczy werandy postawiłem miską. Bujałem się i chrupałem herbatniki. 
Pimpek łakomym wzrokiem śledził każdy mój ruch ręki z ciastkiem. Rzuciłem 
mu kilka, które w mig zjadł, oblizał się i prosił o jeszcze.
Długo zastanawiałem się, j ak zacząć rozmowę z brunetką. Była młodsza ode 
mnie, odważyła się sama wyjechać na wakacje, ale była nieodpowiedzialna, 
skoro pozwoliła sobie na towarzystwo łysoli. Z drugiej strony może nie była to 
jej wina.
— Znasz ich? — zapytałem ją.
— Kogo?
— Tych łysoli.
— Nie — zdecydowanie pokręciła głową, a włosy utworzyły wokół niej czarną 
chmurę.
— Skąd jesteś?
— Znikąd.
— A na imię masz Afrodyta.
— Afrodyta podobno była piękna i wynurzyła się z morskich pian.
— Ty brzydka nie jesteś, a Mierzeja Wiślana to nie Cypr, ale mogłaś wyjść na 
piaskek niczym starożytna bogini.
— Będą Afrodytą. A ty? Aresem, bogiem wojny?
— Nie, na imią mam Paweł.
— Tak po prostu?
— Tak.
— Nie szukasz ciemnej strony księżyca?
— Czego? — zdziwiłem się.
— Nie interesuje cię niewidoczna na co dzień strona twojej osobowości, ta, z 
której nie zdajesz sobie sprawy, a którą znają tylko inni?
— Jesteś psychologiem?
— Psychologiem, filozofem, antropologiem, na razie studiuję i szukam swojej 
drogi. Spotkałam na niej Pawła i jego psa Pimpka. Specjalnie jadasz z psem, 
żeby się z nim bratać?
Wokół domu Lidii rozbłysły światła, doleciał naszych uszu delikatny szum 
muzyki. Obejrzałem się. Lidia stała na tarasie pierwszego piętra i patrzyła na 
morze, na zachodzące słońce.
— Co mówiłaś? — pytałem Afrodytę.
— Że jadasz to samo co pies.
— Jajecznicę sam mi zżarł — tłumaczyłem się.
Afrodyta roześmiała się pokazując palcem na kolejne ciastko, które wędrowało 
do moich ust. Powąchałem je jeszcze raz.
— To są psie chrupki — zaśmiewała się Afrodyta.
Bez słowa położyłem miskę na podłodze, z czego Pimpek skwapliwie 
skorzystał.
— Na którą byłeś umówiony? — zapytała mnie.
— Na dwudziestą pierwszą.
— Nie idziesz?
— Chyba nie — odpowiedziałem oglądając się na dom Lidii, pod który 
zajeżdżały drogie samochody, wysiadali z nich elegancko ubrani ludzie.
— Boisz się zostawić mnie tu samą?
— Mógłbym cię zabrać ze sobą, ale wtedy bym cię stracił.
— O, zależy ci na mnie? Zamilkłem speszony.
— Jesteś śliczną dziewczyną— odpowiedziałem. — Każdemu mężczyźnie 
schlebiałoby twoje towarzystwo.
— Czemu wszyscy faceci oceniają kobiety tylko po wyglądzie. Podoba ci się ta 
babka? — wskazała w kierunku domu Lidii.
— Tak, czy to coś złego?
— Czy uważasz, że moglibyście być razem?
— Małżeństwem?
— Chociażby.
— Tak.
— Musisz tam iść — Afrodyta jednym haustem dopiła kawę i wstała. — 
Muszę cię tam wyprawić, żebyś pozbył się złudzeń. Zostanę, żeby pilnować 
domu i Pimpka, a rano ukoić twoje zdruzgotane serce.
— Chcesz być panią tego domu? — żartowałem.
— Na twoim przypadku odrobię praktykę studencką z psychologii.
— Jestem człowiekiem, nie przypadkiem — protestowałem. Podeszła do mnie, 
złapała mnie za rękę i pociągnęła do chaty. W środku poszukała kontaktu i 
zapaliła światło.
— Do łazienki! — rozkazała mi. — Prysznic, golenie, wypachnij się, a ja 
zobaczę, co przyniosła ci twoja sąsiadka.
Przez szybę w drzwiach łazienki widziałem, jak brunetka zajęła się 
prasowaniem koszuli. Gdy skończyłem przygotowania, Afrodyta podała mi 
koszulę.
— Trafiło się ślepej kurze ziarno, kobieta jest bogata, skoro kupiła ci ubranie 
i 
ma oko — stwierdziła, gdy okazało się, że zakupy Lidii pasują na mnie jak 
ulał. — Teraz krawat, jedwab, modny jesienią wzór. Prawdziwa elegancja, bo 
elegancki mężczyzna powinien być pół roku za modą— oceniła. — 
Powodzenia—powiedziała, gdy zawiązała mi krawat i odprowadziła do 
schodów werandy.
Zdjąłem buty i skarpetki i na bosaka, w spodniach z podwiniętymi nogawkami, 
poszedłem do domu Lidii.
ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY
WYBRYK WYDRY • ŻEGLARZE W PORCIE • POZNAJĘ SAL-
VADORAI PANA/STANISŁAWA • HISTORIA SAMBIJSKIEGO
BURSZTYNU Ć TAJEMNICE LIDII • ZAGINIONY NOTES
• CO KRYJE TABLICZKA?
Wydra i Łoś wrócili późno, około dwudziestej pierwszej. Słyszałem zza ściany, 
że śmiali się i żartowali. Trochę zazdrościłem im tej młodzieńczej pogody 
ducha, odrobiny niefrasobliwości, na jaką mogli sobie jeszcze pozwolić. Coś w 
głosie Wydry zaniepokoiło mnie. Wstałem i poszedłem do pokoju chłopców.
— Słyszę, że dobrze się bawiliście — powiedziałem.
Łoś usiadł na swoim łóżku, a Wydra stał przy oknie. Zobaczyłem, że ma lekko 
szkliste oczy. Ruszyłem w jego kierunku.
— Ma pan pozdrowienia do Rafała — odezwał się Łoś.
— Od kogo? — zdziwiłem się.
— Byliśmy w porcie, gdzie są przycumowane dwa harcerskie j achty — 
opowiadał Łoś. — Poznaliśmy dziewczyny z jednego z jachtów i komendanta 
rejsu. Jakoś tak się zgadaliśmy, że opowiedzieliśmy, że jesteśmy tu z Panem 
Samochodzikiem, na co ten Rafał powiedział, że pana zna, że razem 
chodziliście po podziemiach...
Wtedy przypomniał mi się młody druh komendant, którego poznałem koło 
Radzynia Chełmińskiego, gdy z Pawłem szukaliśmy relikwii ukrytej w jednym 
z krzyżackich zamków. Szybko podszedłem do Wydry.
— Chuchnij, młody człowieku! — poprosiłem go. Dmuchnął w bok.
— Mocno, chcę wyczuć ten aromat — naciskałem. Wydra zrobił to o co go 
prosiłem.
— Nawet cukierek miętowy nie zabije smrodu piwa i papierosów — 
oświadczyłem. — Zawiodłeś mnie. Wyrwałeś się z domu tylko po to, by 
udawać dorosłego? Uważasz, że papierosy i piwo to atrybuty męskości? 
Przykro mi i wstyd za ciebie — to mówiąc wyszedłem z pokoju chłopców.
Zmartwił mnie wybryk Wydry. Zastanawiałem się, czy zmaluje mi jeszcze 
jakiś numer, czy powinienem go odesłać do domu? Może wyka-
że chęć poprawy? Postanowiłem wyjść na wieczorny spacer i zajrzeć do portu. 
Ze słów Łosia wynikało, że harcerze zatrzymali się w porcie rybackim. Gdy 
tam zaszedłem, zobaczyłem dwa jachty. Jeden był nowoczesną jednomasztową 
jednostką o smukłej linii i bogatym wyposażeniu. Drugi jacht był drewniany, 
dwumasztowy z buszkryptem, okrągłymi bulajami i wykończeniami z 
mahoniowego drewna. Jak słusznie przypuszczałem, to tu był Rafał. Wysoki 
młodzian o uśmiechniętej okrągłej twarzy, poważnych, jakby zamyślonych 
oczach przywitał mnie serdecznie.
— Ma pan ciekawych towarzyszy podróży — powiedział. — Od jednego z 
nich śmierdziało alkoholem.
— Wiem — smutno pokiwałem głową.
— Chce pan, to ich wezmę w rejs. Akurat zwolniły się dwa miejsca, bo 
chłopcy zachorowali i musieli wracać do domu.
— A kiedy i dokąd wypływasz?
— Pojutrze, dokoła Mierzei.
— Może skorzystam z oferty — odpowiedziałem.
— Niech pan powie, co pana tu sprowadziło? Jakiego skarbu pan teraz szuka?
— Zagadki Mierzei Wiślanej i pewnej tabliczki.
Młodociana załoga Rafała szykowała się do snu, ale z ochotą usiadła wokół nas 
w mesie, żeby posłuchać mojej opowieści. Rafał rozłożył mapę Zalewu 
Wiślanego.
— Może ta tabliczka to rodzaj szkicu? — zasugerował. Położył ją na prawym 
boku. — Teraz od góry mamy „Nehrun" bez „g", w domyśle „Mierzeję". 
Potem te greckie litery w dwóch kolumnach i „Haflf", czyli „Zalew". Pierwsza 
kolumna liter od prawej powinna symbolizować jego południowy brzeg.
Teraz i ja ujrzałem prawidłowość.
— „K" to pewnie Królewiec, czyli obecnie Kaliningrad — wtrąciłem się. — 
„B" to Braniewo, czyli niemieckie Braunsberg, niżej Frombork — Frauenburg, 
Tolkmicko — Tolkemit. „S" i „D" nic mi nie mówią.
— Suchacz—podpowiadał Rafał, patrząc na mapę Zalewu.—Może przed 
wojną miał podobną nazwę? Przydałaby się niemiecka mapa okolicy, pewnie 
wtedy jasne stanie się znaczenie innych liter.
Było już późno, więc obiecałem, że spotkamy się następnego dnia i wróciłem 
do schroniska. W pokoju chłopców było cicho, ale słyszałem, jak szeptali 
między sobą. Postanowiłem zadzwonić do Pawła.
Chłodny piasek przyjemnie chłodził stopy i emocje, które we mnie narastały z 
każdym krokiem. Żałowałem, że zdecydowałem się pójść na tę kolację do 
Lidii, bo ta kolacja zapowiadała się na huczne przyjęcie. Rozbawieni goście z 
daleka wypatrzyli mnie i słyszałem, jak podśmie-wywali się ze mnie.
— Lidka, idzie jakiś lokals do ciebie! — wołał podchmielony typek. — Pewnie 
chce powiedzieć coś o ciszy nocnej.
— To człowiek bez butów — krzyknęła panna o wyzywającym makijażu.
Doszedłem do schodków i przysiadłem na nich, żeby otrzepać piach ze stóp.
— Dobry wieczór! — uprzejmie powitałem stojących na tarasie. Gospodyni 
przyjęcia wyszła na dwór. Zobaczyła mnie i uśmiechnęła
się.
— Cieszę się, Pawle, że przyszedłeś — przywitała mnie. Odczekała, aż założę 
buty, wzięła mnie pod rękę i zaprowadziła do
bufetu. Stoły były już w połowie opróżnione, barek prawie ogołocony. Wokół 
grzmiały dźwięki najnowszych przebojów, unosił się dym z papierosów. 
Pokręciłem głową z niechęcią.
— Drinka? — zaproponowała mi.
— Nie.
— Jesteś cały czas na służbie?
— Tak jakby — przyznałem.
— Jesteś rozczarowany?
— Mówiłaś o kolacji...
— Na tę we dwoje trzeba zasłużyć — Lidia uśmiechnęła się zalotnie.
— Chyba nie bardzo pasuję do twojego świata.
— Marudzisz — Lidia lekceważąco machnęła ręką. — Chodźmy, poznasz 
kogoś.
Poprowadziła mnie na pierwsze piętro, do pokoju zamkniętego mocnymi 
drzwiami z ciemnego drewna.
— Biblioteka — wyjaśniła Lidia. — Miejsce dla ludzi wybranych.
W środku na skórzanych, głębokich fotelach siedzieli dwaj mężczyźni i dwie 
kobiety. Panie sprawiały wrażenie znudzonych dysputą. Były młode, piękne i 
chyba tylko marzyły, żeby stąd wyjść. Ożywiły się na nasz widok, ale tylko na 
chwilę. Jednym z mężczyzn był łysiejący jegomość mający około 
pięćdziesięciu lat. Na wytartych łokciach brązowej
marynarki naszył skórzane łaty. Jedna z nich zaczęła się pruć. Jego rozmówcą 
był malarz z sąsiedztwa. Na imprezę założył białe spodnie, czarną koszulę i 
kwiecistą kamizelkę. Obaj palili cygara, ale wyglądali tak, jakby robili to 
pierwszy raz. Co chwila krztusili się i kaszleli. Lidia podsunęła mi pudełko z 
tymi kubańskimi frykasami. Stanowczo odmówiłem.
— To jest Salvador — Lidia pokazała na malarza. — Oczywiście to 
pseudonim, którym próbuje czarować wczasowiczki. Naprawdę maluje nędzne 
krajobrazy, które sprzedaje na Długim Targu w Gdańsku. Utrzymuje się z tego, 
co da mu jego bogaty tatuś, właściciel kilku hurtowni.
— Twój mąż wie o tym modelu? — Salvador ponuro zerkał na mnie. 
Wyczułem, że podkochiwał się w Lidii.
— Mój mąż ma swoje życie — Lidia ucięła temat. — Ten miły pan to 
nauczyciel, wielbiciel historii, mieni się poszukiwaczem skarbów — wskazała 
na łysiejącego jegomościa.
— Stanisław — nauczyciel przedstawił mi się.
— A to jest nowy latarnik, Paweł — Lidia dokończyła prezentacji. — Oboje 
uznaliśmy, że atmosfera na dole nie sprzyja spokojnym dysputom, więc 
postanowiliśmy dołączyć do panów. O czym rozmawialiście?
— O wielkiej ucieczce przez Mierzeję — odpowiedział Salvador.
— Czyli znowu o wojnie — westchnęła Lidia. — Czy ten temat cię interesuje? 
— zapytała mnie.
— Bardzo lubię historię — przyznałem.
— Czy interesował się pan losami Bursztynowej Komnaty? — dopytywał się 
pan Stanisław. — Wie pan, że zawsze zastanawiało mnie, czy mogła ona być 
przewożona przez teren Mierzei i gdzieś tu ukryta?
To, że wiele osób interesuje historia Bursztynowej Komnaty, zwłaszcza po jej 
dowiezieniu do Królewca, nie dziwiło mnie, ale, że ktoś kieruje takie pytanie 
akurat do mnie, tak wprost, zastanowiło mnie. Mówiąc starałem się uważnie 
dobierać przekazywane informacje.
— Historia Bursztynowej Komnaty nie zaczyna się w chwili, gdy król pruski 
przekazał ją carowi ani gdy żołnierze Wehrmachtu wykradli ją z Carskiego 
Sioła w czasie oblężenia Leningradu, ale można sięgnąć już do 1236 roku, 
kiedy to Krzyżacy wprowadzili „bursztynowe regalia" ustanawiające surowe 
kary na ludzi nielegalnie wydobywających bursztyn. Długi czas zamek 
Lochstadt był siedzibą „bursztynowej administracji", to właśnie stąd 
wydobywano bursztyn do wykonania sławnej komnaty. Na temat wojennych 
losów Bursztynowej Komnaty jest tyle
hipotez, ilu badaczy zajmujących się tym tematem. Czy spłonęła w podzie-
miach królewieckiego zamku, czy zdążono ją wywieźć? Nie wiem. Jedna z 
hipotez wskazuje właśnie zamek Lochstadt jako ostatnią kryjówkę 
Bursztynowej Komnaty. Fundamentalnym pytaniem jest to, kiedy ją wy-
wieziono z Królewca.
— Czemu? — odezwał się Salvador.
— Znając termin wyjazdu konwoju możemy opierając się na przebiegu działań 
wojennych w Prusach Wschodnich wnioskować, dokąd i którędy mógł 
dojechać konwój ze skrzyniami. Ofensywa styczniowa w Prusach Wschodnich 
zaczęła się 13 stycznia 1945 roku, a dziesięć dni później południowe armie 
rosyjskie dokonały wyłomu w pozycjach niemieckich na długości 200 
kilometrów i szerokości 130 kilometrów. Jedynym połączeniem Królewca z 
resztą Rzeszy stały się Bałtyk i właśnie Mierzeja Wiślana. Niemiecka 4. Armia 
wycofywała się w pośpiechu na zachód i 26 stycznia bezskutecznie próbowała 
przebić się w kierunku Elbląga; armia ta w rejonie od Braniewa do Bałgi 
wytrzymała prawie do końca marca ewakuując się na Mierzeję. Jeżeli ktoś 
wysłał konwój z dziełami sztuki między jednostki frontowe i wytrwał przy nich 
do końca, to jest szansa, że ukrył skarb na półwyspie Bałga, obecnie w obwo-
dzie kaliningradzkim, lub na Mierzei. Królewiec poddał się w kwietniu 1945 
roku, Krynica Morska została zajęta 3 maja, a jeszcze 9 maja na Żuławach 
Wiślanych były jednostki niemieckie. Co do zamku Lochstadt, to został on 
zajęty 23 kwietnia, gdy zakończyła się niemiecka obrona w Pilawie. Jak widać, 
człowiek odpowiedzialny za wywiezienie Bursztynowej Komnaty i innych 
skarbów w Królewcu miał dość czasu, żeby przygotować skrytki czy 
ewakuować zbiory.
— Nie sądzę, żeby mieli je ewakuować — powiedział pan Stanisław. — 
Uważam, że ukryli je wierząc, że co jak co, ale Prusy Wschodnie zostaną 
terytorium niemieckim.
W tym momencie zadzwonił mój telefon komórkowy. To dzwonił szef.
— Przepraszam, mam ważny telefon — powiedziałem wstając i wychodząc z 
biblioteki. Szukałem odpowiednio ustronnego miejsca. Nie przyszło mi na 
myśl nic innego jak łazienka. Odkręciłem kran. Rozmawiałem z szefem 
ściszając głos.
— Batura szuka tego samego co my i ma do pomocy pana Makarona — 
poinformował mnie pan Tomasz.
— Jak wygląda ten Makaron?
Opis pana Makarona jako żywo pasował do pana Stanisława.
— Jak ma na imię pan Makaron? — dopytywałem się.
— Nie wiem — przyznał szef.
Opowiedziałem mu o nauczycielu, którego poznałem u Lidii.
— To on — stwierdził pan Tomasz. — Kim jest ta Lidia?
— Sąsiadką.
— Tylko?
— Tak.
— Oby. Uważaj na nią. Z pięknymi kobietami jest jak z okazjami w sklepie — 
nie ma nic za darmo.
— Makaron pytał o Bursztynową Komnatę, ale ożywił się, gdy mówiłem o 
zamku Lochstadt — postanowiłem zmienić temat.
— Jak się pisze nazwę tego zamku? Przeliterowałem.
— Pasuje do tabliczki — ucieszył się Pan Samochodzik.
— Jakiej tabliczki?
Pan Tomasz opowiedział mi o tabliczce znalezionej w Twierdzy Osowieć.
— Niech mi pan powie, co na niej jest?
Teraz ja zapisałem w notesie rzędy i kolumny liter.
— I gdzie tu pasuje Lochstadt? — zastanawiałem się.
— Odgadliśmy, że litery w prawej kolumnie to skróty nazw miast na 
południowym brzegu Zalewu licząc od Królewca. Wielu uważa, że miejscem 
ukrycia wywiezionych skarbów i zbiorów królewieckich był właśnie zamek 
Lochstadt. Uważaj na siebie i informuj mnie o wszystkim.
Pan Tomasz rozłączył się. Zakręciłem wodę i wyszedłem na korytarz. Była tam 
Lidia.
— O, tu jesteś! — ucieszyła się na mój widok. — Salvador i pan Stanisław już 
sobie poszli. Wymęczyłeś ich swoją wiedzą, ale teraz wreszcie zostaliśmy 
sami.
Lidia poprowadziła mnie krętymi schodami do małej kwadratowej wieżyczki 
na dachu. Wiał tu przejmujący wiatr. Zdjąłem marynarkę i założyłem ją Lidii 
na ramiona.
— Kim jest twój mąż? — zapytałem.
— Nikim ważnym.
— To jego ubrania? — dotknąłem koszuli i marynarki. — Wyobrażam sobie, 
jaki będzie wściekły, gdy się dowie, że chodził w tym inny facet. I ja głupio 
czuję się w tej sytuacji.
— To nowe ubrania, nienoszone, możesz je sobie zabrać.
— I tak może być niezadowolony. Gdyby ktoś mu powiedział, że tak sobie tu 
staliśmy...
— Rozwodzę się z mężem. To prawdziwy łajdak.
— Czym się zajmuje?
— Nieważne.
— Czy te bandziory, które spotkałem na szosie i na plaży nie są czasami jego 
pracownikami?
Lidia wahała się co powiedzieć.
— Są— wyznała. — Mają mnie pilnować i uprzykrzyć mi życie.
— Podrywali żonę szefa? — zdziwiłem się.
— Mój mąż chce mi uprzykrzyć życie i pokazać, że bez jego ochrony będę 
bezbronna.
— Skąd znasz tego nauczyciela?
— To mąż mojej koleżanki.
— Taki stary? — nie dowierzałem.
— Mam też i koleżanki starsze ode mnie.
— Pójdę już — powiedziałem.
— Zostań — poprosiła Lidia.
Stanęła przede mną, tyłem, i zapatrzona w morze oparła się o mnie. Czułem jak 
drżała i nie wiedziałem czy z zimna, czy na wspomnienie męża. Po paru 
minutach Lidia bez słowa odsunęła się ode mnie i zeszła do gości. Nie 
pozostało mi nic innego jak wymknąć się z przyjęcia.
Miałem szum w głowie. Lidia była fascynująca. Tak szybko zawładnęła moją 
wyobraźnią. Może Jerzy Batura miał rację mówiąc, że mam słabość do 
spódniczek. Zauważyłem, że Salvador był zazdrosny o mnie. Przypomniała mi 
się postać Stanisława Wokulskiego z „Lalki". Ta jego nieszczęśliwa miłość 
stała się kanwą mojego najlepszego wypracowania z języka polskiego w 
czasach liceum. Zawsze gdy spotykałem piękne i niezwykłe kobiety, 
przypominał mi się jego los. Ostatnie sto metrów do domu biegłem na 
bosakapo piasku. Ruszyłem w kierunku morza. Zdarłem z siebie koszulę, 
uklęknąłem na brzegu i zanurzałem twarz w zimnej wodzie chłodząc rozpalone 
skronie.
Czułem potworne zmęczenie. Dowlokłem się do swojego domku. Na 
werandzie czekała na mnie Afrodyta. U jej stóp drzemał Pimpek.
— Jak twoje podboje miłosne? — zapytała mnie brunetka. Podała mi kubek i z 
blaszanego dzbanka nalała mi herbaty miętowej. — Widzę, że marnie z tobą. 
Straciłeś gdzieś marynarkę, a koszula w takim nieładzie...
Stanąłem jak wryty. Notes z tabliczką! Szybko założyłem inną koszulę i 
pobiegłem do domu Lidii. Ta żegnała gości. Dałem jej znak, żeby do mnie 
podeszła. Ludzie, którym życzyła bezpiecznej podróży powrotnej, uśmiechali 
się do siebie porozumiewawczo.
— Co się stało? — zapytała Lidia.
— Gdzie moja marynarka?
Zaprowadziła mnie do kuchni. Marynarka wisiała tam na haku koło drzwi. W 
kuchni był tylko pan Stanisław zajadający sałatkę jarzynową.
— Zapomniałem telefonu i notesu — wytłumaczyłem Lidii. Telefon był w 
wewnętrznej kieszeni, ale notes w lewej zewnętrznej,
gdy zwykle noszę go w prawej. Może to był przypadek, ale istniała możliwość, 
że pan Stanisław Makaron zapoznał się z moimi zapiskami. Leżał przed nim 
stos chusteczek, na leżącej na wierzchu zobaczyłem zarys kwadratu i 
wpisanych weń liter. Miałem pewność, że Makaron przyjechał tu na 
przeszpiegi. Na chusteczkę przepisał sobie moje zapiski. Wyszedłem życząc 
Lidii i panu Stanisławowi dobrej nocy. Wróciłem do domku i trzaskając ze 
złości drzwiami wyszedłem pod wieżę. Wszedłem na jej szczyt. Wszystkie 
kontrolki paliły się na zielono. Przytknąłem do oczu lornetkę, i zobaczyłem, jak 
Lidia żegna pana Stanisława. Na tarasie jej domu został Salvador, patrzył w 
kierunku mojej chaty. Nie widział mnie, aleja za to widziałem, że czuł się u 
Lidii jak u siebie w domu. Stał w rozpiętej koszuli z kieliszkiem szampana w 
dłoni. Potem on i Lidia zniknęli w domu, a światła kolejno przygasły i zostały 
tylko te na patio i na granicach posiadłości.
Obudziło mnie stukanie do drzwi pokoju. i
— Panie Tomaszu! — słyszałem głos Wydry.
Wstałem zniechęcony deszczową pogodą za oknem. Frombork przy takiej 
aurze prezentował się ponuro. Otworzyłem drzwi. Przede mną stał Wydra, 
umyty, pachnący.
— Zapraszam na śniadanie, dziś jest mój dyżur w kuchni — oświadczył.
Umyłem się, ubrałem i poszedłem do pokoju chłopców. Na stole czekała 
prawdziwa uczta z twarożkiem, pokrojonym chlebem, wędliną i świeżo 
parzoną herbatą. Usiadłem na wskazanym mi miejscu. Wydra wciąż stał.
— Chciałem pana przeprosić i obiecać, że to się nigdy nie powtórzy — 
powiedział. f
— Ufam, że tak będzie — odparłem. — Czy macie ochotą na rejs po wodach 
przybrzeżnych, oczywiście pod warunkiem, że wasi rodzice wyrażą zgodę?
Tylko spojrzeli na siebie i zaraz uśmiechnęli się.
— No pewnie, a ma pan tu jacht? — zdziwił się Wydra.
— Druh Rafał, którego wczoraj poznaliście, ma ochotę was zamu-strować.
— Popłynie pan z nami? — pytał Łoś. — To nie jest tak, że pan chce się nas 
pozbyć?
— Nie chcę i jeżeli będzie taka potrzeba i znajdzie się miejsce dla mnie, to 
popłynę z wami.
— Co to znaczy „będzie taka potrzeba"? — dopytywał się Wydra.
— Chyba jesteśmy bliscy złamania szyfru z tabliczki — oświadczyłem. — 
Pójdziemy do harcerzy i wspólnymi siłami spróbujemy coś zdziałać. Potrzebna 
nam będzie do tego dobra mapa Zalewu Wiślanego.
Zadziwiło mnie tempo, w jakim znikały wszystkie produkty ze stołu. Wydra 
pobiegł umyć naczynia w łazience, założyliśmy wiatrówki i już byliśmy gotowi 
do drogi. Po kilku minutach, przemoczeni dotarliśmy na jacht flagowy rejsu 
harcerzy Rafała. Jego wachta pokładowa spisała się wyśmienicie i już czekały 
na nas kubki z gorącą herbatą. Na dworze było przeraźliwie zimno.
— W południe ma się ocieplić — pocieszał nas Rafał.
W niedużej mesie stłoczyło się kilkunastu harcerzy i my. Rozłożyliśmy mapę 
Zalewu. Opowiedziałem wszystkim o moim odkryciu.
— Myśli pan, że zaznaczono tu, skąd i dokąd wywożono skarby? — domyślił 
się Rafał.
— Przy Fromborku „Frau" z portalu wskazuje kierunek na Piaski — 
przypomniałem. — Nie wiem tylko, czego powinniśmy szukać będąc w 
Lochstadt? Zamku, to chyba oczywiste, ale po czym rozpoznamy, gdzie jest 
skrytka?
— Może tak jak na portalu będą litery „HW" — odezwał się Łoś. — Ten 
„Wrzosowy Strażnik" to jakaś wskazówka.
— Jako doświadczony przewodnik zawsze przed wyprawą dużo czytam o 
historii okolicy, w której będę przebywał — powiedział Rafał. — 
Przypomniało mi się, jak czytałem książkę Awenira Piotrowicza Owsia-nowa o 
poszukiwaniach zaginionych dzieł sztuki na terenie obwodu ka-
liningradzkiego. Tam zamek Lochstadt był wymieniony jako miejsce ukrycia 
Bursztynowej Komnaty. Czytałem też wspomnienia uciekinie-
rów, którzy w styczniu 1945 roku dotarli na Mierzeję. Pod koniec stycznia w 
kotle wokół Heiligenbeil* uciekinierzy niemal ze wszystkich zakątków Prus 
Wschodnich szukali ucieczki przed Rosjanami przez lody Zalewu Wiślanego. 
Latem Zalew jest niebezpieczny, bo na płytkiej wodzie burze z północnego 
wschodu i lodowaty deszcz potrafią zamienić ten akwen w piekło. Zimą przy 
pierwszym mrozie wody ścina warstwa lodu nawet do metra grubości. Jednak 
grube bryły przy tęższych mrozach nachodzą na siebie, pękają. Ze szczelin 
wydobywa się gęsta mgła, która może zmylić każdego piechura. Wtedy zimą 
na wędrujących czyhała jeszcze jedna pułapka. Dwa lodołamacze stale 
utrzymywały drożny tor wodny pomiędzy Elblągiem a Piławą. Pierwszym 
uciekającym przez Zalew udało się tę wyrwę pokonać na pokładach 
lodołamaczy. Ludzie uciekali po lodzie tracąc dobytek i najbliższych w wyniku 
ostrzału prowadzonego z samolotów rosyjskich, gdy otwierały się szczeliny i 
gdy załamywał się lód. Wkrótce armia niemiecka wybudowała na lodzie szlaki 
z przeprawami mostowymi przez otwarty kanał wodny pośrodku Zalewu. Pod 
koniec wojny, gdy uchodźcy powędrowali dalej, Mierzeja stała się 
schronieniem ostatnich oddziałów niemieckiej armii w Prusach Wschodnich. 
Proponuję pojechać na południe, do Tolkmicka i Sucha-cza. Może tam coś pan 
znajdzie? — odezwał się Rafał.
— Tylko czego mamy szukać? — zapytał Łoś.
Wszyscy po kolei oglądali szkice tabliczki, szukając jakiegoś rozwiązania. 
Moją uwagę przykuła strona z napisami:
MEKKA
KOLN 5491
HW
— Czym jest Mekka? — zapytałem na głos.
— Miejscem pielgrzymek Arabów — odpowiedział jeden z harcerzy.
— Właśnie, a Arabowie piszą i czytają od prawej do lewej i w ten sposób 
układa się data roczna „1945" pisana wspak. To wyraźna wskazówka, że trzeba 
patrzeć na układ liter „po arabsku", od prawej do lewej. Tak samo na rewersie 
tabliczki, w pierwszej linii od góry, czytając od prawej i opuszczając znaki 
„X", odczytacie słowo „KOLN", czyli nazwę Kolonii.
* Obecnie: Mamonowo
Rafał przysunął kartkę z szyframi do siebie, jednocześnie z półki wyjął 
podręczny słownik niemiecko-polski.
— Jeżeli mamy szukać zgodnie z kolejnością liter greckiego alfabetu, to 
następna jest beta. Czytajmy od prawej... Tafe... może Tafel—tablica? Patrzcie 
niżej! Mamy tam „Safe" — sejf! Tego na samym dole i przy „omedze" nie 
potrafię rozszyfrować.
— Jeżeli we wszystkich rzędach pierwsze litery od prawej strony układają się 
w nazwę jakiegoś miejsca, to te w trzeciej kolumnie od lewej wskazują miejsca 
na Mierzei — powiedziałem po chwili namysłu. — Nie damy rady 
rozszyfrować tych nazw bez niemieckiej mapy. Na razie jedziemy do 
Tolkmicka i Suchacza. Poszukamy tam tablicy i sejfu.
Jeszcze raz spojrzałem na rysunek tabliczki.
NXLXÓXK
EwMNHAB
HaNUARF
RbKEFAT
UgSEFAS
NdVHÓRD
Czułem, że powoli zacznie ona do mnie przemawiać.
ROZDZIAŁ DZIESIĄTY
KĄPIEL AFRODYTY • JAKI JEST MÓJ ZAWÓD? • OSWOJONE 
DZIKI • BATURAI MAKARON NA POSZUKIWANIACH • TABLICA Z 
TOLKMICKA • „RYBAK" GOETHEGO • JAKIE MAMY SŁABOŚCI?
Następny dzień zapowiadał się na deszczowy. Wstałem przed Afrodytą. 
Zajrzałem do mojej sypialni, gdzie ona zajęła łóżko, zrobiłem porządek na 
leżance, którą zajmowałem w salonie i poszedłem na wieżę. Kontrolki paliły 
się na zielono, a więc wszystko było w porządku. Przytknąłem lornetkę do 
oczu i lustrując okolicę obejrzałem sobie dom Lidii. Akurat wymykał się z 
niego Salvador. Na patio wjechał amerykański lincoln. Za kierownicą 
wielkiego wozu siedział gruby pięćdziesięciola-tek w kowbojskim kapeluszu, z 
cygarem w zębach. Jego pasażerem był Jerzy Batura. Gdy ten zerknął w 
kierunku mojej chałupki i wieży, skryłem się za ścianę, żeby nie zobaczył mnie 
na tle przeszklonej przedniej ściany i części bocznych. Wtedy spostrzegłem, 
jak w kierunku morza biegnie Afrodyta. Dziewczyna była ubrana w skąpy strój 
kąpielowy i w ten smutny dzień wyglądała dosyć dziwacznie. Zerknąłem na 
Baturę. Stał i patrzył w jej kierunku. Potem zagadnął faceta w kapeluszu, 
zapewne męża Lidii i obaj weszli do willi. Mój wzrok wrócił do Afrodyty, 
która właśnie pluskała się w jakby uśpionych, szarych wodach Bałtyku, a to-
warzyszył jej Pimpek biegający wzdłuż brzegu i szczekający na nią. W tym 
momencie od wschodu nadszedł pan Stanisław Makaron. Na uszach miał 
słuchawki podłączone do wykrywacza metali trzymanego w ręku. Pomachał do 
dziewczyny i żartował.
Mój wzrok powrócił do domu Lidii. Niczego ciekawego nie mogłem tam 
zobaczyć. Po chwili pan Makaron odszedł wędrując po plaży i przesuwając 
cewką wykrywacza kilka centymetrów nad piaskiem. Nawet nie spojrzał w 
kierunku domu Lidii, gdzie przecież wczoraj biesiadował i gdzie przebywał 
jego kompan. Afrodyta wyszła z wody niczym jej starożytna odpowiedniczka. 
Dziewczyna mogła zachwycić swym wyglądem każdego miłośnika piękna i 
sztuki. Zjej silnych mięśni, jędrnej skóry emanowała młodość. Wędrowanie 
lekko rozkołysanym krokiem po pia-
sku, na którym zostawały odciski jej drobnych, stóp sprawiało jej radość. Przed 
werandą wyprostowała się, zgarnęła włosy z tyłu głowy, przełożyła do przodu i 
wyżymała niczym koszulę. Na koniec pokiwała do mnie i posłała mi całusa. 
Poczułem się głupio, że tak jąpodglądałem i dłuższy czas czekałem, nim 
odważyłem się zejść do domku. Chciałem skupić swoją uwagę nad miejscami 
godnymi odwiedzenia w okolicy. Patrzyłem na mapę, którą rozwijało się z 
rolety na jednej ze ścian, ale cały czas przed oczyma stawał mi obraz Afrodyty 
patrzącej na mnie i uśmiechającej się z odrobiną ironii. Wyobraziłem sobie, jak 
głupio musiałem wtedy wyglądać.
Wreszcie zdecydowałem się opuścić moje podniebne gniazdo. Afrodyta, już 
ubrana, krzątała się przy kuchni przygotowując śniadanie.
— Tak już będzie zawsze? — zapytałem.
— Jak? Będę się kąpała, a ty będziesz tylko patrzył?
—Nie to miałem na myśli... Przepraszam... Chodziło mi o gotowanie.
— Proponujesz mi nocleg za usługi domowe?
—Przyznam, że byłoby to idealne rozwiązanie z mojego punktu widzenia, ale 
czy dość godne wyzwolonej kobiety, studentki trojga fakultetów?
— Właśnie tak szerokie zainteresowania otwierają mi nowe horyzonty — 
Afrodyta przybrała ton wykładowcy uczelnianego — dzięki czemu mam 
szerszy punkt widzenia i wiem, że w pewnych kulturach, zacofanych 
cywilizacyjnie, jasny podział obowiązków jest fundamentem danej 
społeczności. W celach naukowych, dopóki nie zbiorę odpowiedniego 
materiału badawczego, jestem gotowa przystać na status kucharki i gosposi.
— Bez żadnych warunków? — dopytywałem się.
— Jeżeli chcesz, to wychowanie Pimpka mogę wziąć na siebie. Pies potrzebuje 
jasnej hierarchii, żeby ustalić, kto jest wodzem jego stada. Skoro jadasz z nim 
te same ciastka, to jesteś jego kumplem. To tak jakbyś poszedł z kolegami do 
dyskoteki „upolować" jakieś dziewczyny. Czerpiecie z tego samego daru i 
konkurujecie o dziewczyny licytując się, który poderwał najładniejszą.
— Nie chodzę na dyskoteki. Chcesz być przywódcą naszego stada?
— Tylko nominalnym. Czemu tak się dopytywałeś o te warunki?
— Bo kobiety są bardzo wrażliwe na wszelkie przejawy niesprawiedliwości. 
Dowiedziono tego naukowo.
Gdy tak się przekomarzaliśmy przy posiłku, wyglądałem przez okno w kuchni i 
obserwowałem dom Lidii. Nie zauważyłem, kiedy odjechał lincoln, ale nie 
przegapiłem momentu, jak Lidia wiozła gdzieś Jerzego
Baturę. Afrodyta przesunęła swoje krzesło, żeby usiąść naprzeciw mnie i 
zasłonić widok za oknem.
— Kim ty właściwie jesteś? — zapytała.
— Opiekunem tego miejsca.
— Tylko?
— Nie wierzysz mi?
— Nie. Gdyby w okolicy wybuchła afera szpiegowska, ciebie wskazałabym 
jako podejrzanego.
— Czemu?
— Bo nic o tobie nie wiem.
— Nie rozumiem — wzruszyłem ramionami.
— Inni faceci zdążyliby zamęczyć mnie trzykrotnymi opowieściami swojego 
męczeńskiego żywota, najeżonego niebezpieczeństwami i czynami 
bohaterskimi, a jednocześnie pozbawionego wartości najważniejszej — tej 
jedynej, idealnej kobiety.
— Już rozumiem. Na koniec dowiadywałaś się, że ty nią jesteś? Nie zamierzam 
cię czarować. Nie mam męczeńskiego żywota, robię to co lubię. Może niekiedy 
jest niebezpiecznie, ale nie uważam się za bohatera. Jestem miłośnikiem 
prawdziwego piękna i spotkałem wiele fascynujących kobiet, ale z żadną nie 
dane mi było związać się na stałe.
— A jaki jest twój zawód najeżony niebezpieczeństwami?
— Jestem muzealnikiem.
Afrodyta roześmiała się, rechotała w sposób niepohamowany.
— Myślałam, że postanowiłeś wykorzystać urlop na podratowanie skołatanych 
nerwów; mówisz o niebezpieczeństwach, a potem oznajmiasz, że jesteś 
muzealnikiem. A czym konkretnie się zajmujesz?
— Można to określić mianem pozyskiwania nowych zbiorów.
— Ciekawe—Afrodyta z poważną miną pokiwała głową, a potem znowu 
parsknęła śmiechem. — Muzealnik, romantyk, zabujał się w bogatej damulce, 
która pewnie latem przebiera w takich jak on jak w ulęgałkach.
— Wcale się nie zabujałem.
Miałem dość tej dyskusji. Nie podejrzewałem Afrodyty o wredny charakter, ale 
o to, że podstępem próbowała ze mnie wydobyć więcej informacji ze zwykłej 
kobiecej ciekawości. Wstałem i w szafce szukałem karmy dla Pimpka.
— Ciastka już mu zjadłeś — Afrodyta jakby czytała w moich myślach. —- Psa 
trzeba karmić raz dziennie, więcej mu nie trzeba. Nalałam mu świeżej wody.
— Masz jakieś plany na ten dzień? 
— A co?
— Chciałbym wyjechać w jedno miejsce.
— Dokąd i czym? 
— Mam motocykl i lubię się nim wałęsać po okolicy — odparłem wymijająco.
— Zrób zakupy, ja mam robotę — oświadczyła wskazując na stos książek na 
stole.
Nim się przyszykowałem, przygotowała mi listę najpotrzebniejszych rzeczy. 
Miałem nadzieję, że kutry Sokoła będą w stanie wszystko pomieścić. Gdy 
jechałem do głównej szosy, pomiędzy drzewami widziałem ciemne audi 
skręcające między zabudowania Piasków. Przez otwartą szybę widać było 
twarz Batury. Samochód bardzo przypominał mi ten, którym wspólniczka 
mego przeciwnika wyprowadziła mnie w pole. Odczekałem chwilę i skręciłem 
za audi. Przejechałem kilkaset metrów, widziałem daleko kształt wozu Batury, 
gdy nagle na drogę wyskoczyła rodzina dzików. Gwałtownie zahamowałem, 
tak że prawie wyrzuciło mnie z motocykla. Dwie lochy i garstka pasiastych 
warchlaczków spokojnie podeszły do robotników wznoszących ogrodzenie w 
nowo budowanej willi. Potem sfora zajęła środek drogi. Nie wiedziałem, co 
mam robić. Słyszałem, że lochy z młodymi są bardzo agresywne.
— Pan jedzie — powiedział jeden z robotników. — Niech pan się nimi nie 
przejmuje!
Zatrąbiłem. Jeden z warchlaczków pisnął przestraszony. Locha łypnęła na mnie 
okiem. Powoli ruszyłem starając się szerokim łukiem ominąć gromadę. Matki 
młodych dzików zagnały je do lasu niczym owczar-ki stado owiec do zagrody.
Teraz musiałem wypatrywać audi Batury. Zerkałem na boczne drogi, 
prowadzące do lasu, żeby sprawdzić, czy nie będzie tam świeżych odcisków 
opon. Wreszcie, kilometr za zabudowaniami, znalazłem audi zaparkowane na 
poboczu. W samochodzie nikogo nie było.
Pożegnaliśmy się z Rafałem i zaprowadziłem Wydrę i Łosia do wehikułu. 
Zdążyli się przyzwyczaić do jego dziwacznej sylwetki. Na ulicach wciąż 
obserwowałem zdziwione i zaciekawione spojrzenia odprowadzające 
wzrokiem nasz wóz. Wydra pierwszy chwycił mapę okolicy.
— Do Tolkmicka jest prosta droga wzdłuż brzegu Zalewu — oznajmił.
— Nie, tak to tylko wygląda na mapach samochodowych — powie-
działem, gdy wyjeżdżaliśmy z Fromborka. — Spędziłem w tych okolicach 
wiele czasu. Jedziemy w kierunku Wysoczyzny Elbląskiej. Wpierw 
przejedziemy przez wieś Podgrodzie, o którą spierali się biskupi warmińscy z 
Krzyżakami, a potem z mieszczanami elbląskimi. Był to bowiem teren 
pogranicza biskupstwa. Potem skręcimy na północny zachód do Tolkmicka. To 
niewielkie, chyba ledwie trzytysięczne miasteczko założone w połowie XIV 
wieku. Było otoczone murami wzmocnionymi basztami. W czasie wojny 
trzynastoletniej opowiedziało się po stronie polskiej i cztery lata po wybuchu 
wojny mieszkańcy zburzyli tamtejszy zamek krzyżacki. Po pokoju toruńskim w 
1466 roku miasto znalazło się w granicach Polski i stanowiło własność rodu 
Bażyńskich. W pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Prusy upomniały się 
o to miasteczko, które wróciło do Polski po 1945 roku w połowie zniszczone 
działaniami wojennymi, zwłaszcza samowolą rosyjskich żołnierzy.
— A gdzie tam będziemy szukać tablicy? — zapytał Łoś.
— Nie wiem — przyznałem. — Zorientujemy się na miejscu. W pracy 
detektywa ważna jest... — zawiesiłem głos.
— Dedukcja! — krzyknął Wydra.
— Umiejętność kojarzenia faktów i cierpliwość. Specjalnie nie wspominam o 
logice, bo niekiedy motywy ludzkich działań są tak irracjonalne, że do 
zrozumienia ich potrzebny byłby chyba psycholog. Skoro wiemy, że połowa 
zabudowy miasteczka została zrównana z powierzchnią ziemi, powinniśmy 
skupić uwagę na tym, co zostało oryginalne. Jest to gotycki kościół z XIV 
wieku, powiększony na początku XX wieku, dwa posągi z XVIII wieku przed 
świątynią: świętego Jana Nepomucena i Madonny, kilka kamieniczek i domów 
z XVIII i XIX wieku. Zaczniemy jednak od czegoś zupełnie innego — od 
poszukiwań starego mieszkańca miasta. On może wiedzieć o jakiejś 
szczególnej tablicy, która była w Tolk-mickuw 1945 roku.
— Panie Tomaszu, a czy święty Jan Nepomucen nie będzie tu jakąś 
wskazówką? — dopytywał się Łoś. — Przecież był to wedle podań powiernik 
tajemnic, który nie wyznał ich nawet na torturach.
— Być może ten trop okaże się dobry — przyznałem. Wjechaliśmy do 
Tolkmicka. Zatrzymałem wehikuł na rynku.
— Rozejrzyjcie się po miasteczku, ja pójdę popytać — poleciłem chłopcom.
Wstąpiłem do jednego, drugiego sklepu, wreszcie skierowano mnie do pani 
Syrki, która miała mieszkać gdzieś w starym domu za kościołem.
Wędrowałem we wskazanym kierunku wąskimi uliczkami, zamieszkanymi w 
większości przez starszych ludzi, gdzie od lat panowały te same obyczaje, te 
same były troski i radości, i niedzielne powroty z mszy. Panią Syrkę znalazłem 
w starym, może dwustuletnim, domostwie wybudowanym z czerwonej cegły. 
Wchodziło się do niego wprost ze schodów wychodzących na żużlową drogę. 
Zapukałem w drzwi, z których dawno nikt nie zeskrobywał odstających płatów 
brązowej farby, ale w maleńkim okienku wciąż wisiała czysta firanka, a kredą 
ktoś starannie wypisał inicjały trzech królów niosących dary dla nowo 
narodzonego mesjasza i obecny rok.
Firanka poruszyła się, a potem skrzypnęła klamka. W drzwiach sta- , nęła 
przygarbiona kobieta, mogła mieć około osiemdziesięciu lat. Poprawiła 
chustkę, przymrużyła oczy patrząc na mnie.
— Dzień dobry pani, nazywam się Tomasz N.N. i pracuję w Ministerstwie 
Kultury i Sztuki — przedstawiłem się. — Chciałem prosić panią o pomoc w 
poszukiwaniu jednej rzeczy.
Kobieta zaprosiła mnie do środka. Na kuchni pyrkał gar z zupą. Założyła 
okulary, żeby obejrzeć moją legitymację. Ściśnięty na drewnianym taborecie 
między kuchennym stołem a kredensem widziałem pokój staruszki z małym 
ołtarzykiem w kącie.
— I czego pan szuka? — zapytała.
— Tablicy.
— Jakiej?
Mimo wieku oczy staruszki wciąż pozostały bystre i teraz przewiercały mnie, 
próbując wybadać moje intencje.
— Przyznam, że nie wiem — odpowiedziałem. — Rozwiązuję za-; gadkę 
związaną z ukryciem dzieł sztuki zrabowanych przez hitlerowców. Jedną ze 
wskazówek ma stanowić jakaś tablica w Tolkmicku. 
Wjechaliśmy do Tolkmicka. Zatrzymałem wehikuł na rynku.
Nie znam dziejów miasta, żeby powiedzieć, która w czasie wojny była tak 
charakterystyczna.
— A co pan chce z tymi skarbami zrobić?
— Oddać do muzeum.
— I co pan z tego będzie miał?
— Satysfakcję.
Pani Syrka zerknęła na mnie z uśmiechem.
— Pan jesteś jak wuj Hubert — po chwili zaczęła opowieść. — Mieszkał sam 
w chacie nad Zalewem. Był rybakiem, łódź miał i własne sieci. Jesienią 1944 
roku na porannym połowie z wody wyłowił wpółżywego
rosyjskiego pilota. Wuj znał rosyjski, bo kiedyś był we Freikorpsie na 
Wschodzie i tam poznał wielu mieszańców rosyjsko—niemieckich. Cichcem 
przywiózł go do chaty, ukrywał, karmił. Dowiedział się, że pilot rozpoznawał 
miasta nad Zalewem przed nalotem, który miał nastąpić za trzy dni. Rosyjskie 
bombowce miały zaatakować porty, żeby zablokować niemiecki ruch na 
Zalewie. Wuj nie wiedział co zrobić. Przecież gdyby powiedział, że ma u siebie 
pilota rosyjskiego, to jego jako zdrajcę by powieszono, a pilota rozstrzelano 
lub 
w najlepszym razie wywieziono do obozu jenieckiego. Dwieście metrów od 
wuja, u innego, bogatszego rybaka stacjonował dowódca obrony 
przeciwlotniczej portu w Tolkmicku. Miał wszystkiego ze cztery działa. Wuj 
Hubert powiedział mu wieczorem przy kielichu, że widział nad zatoką 
rosyjskie samoloty zwiadowcze i ani chybi Rosjanie szykują nalot. Dowódca 
potraktował to serio i wszczął alarm. Cała noc bateria czekała w pogotowiu, aż 
wreszcie gdy rano wszyscy żołnierze już zwątpili, najpierw usłyszeliśmy huki 
wybuchów od strony Fromborka, a potem ryk motorów nad wodą. Leciały 
cztery dwusilnikowe bombowce i dwa myśliwce. Wtedy też pojawiły się dwa 
niemieckie samoloty i te myśliwskie maszyny zaczęły kąsać się w powietrzu. 
Pamiętam jak wszyscy staliśmy na ulicach i patrzyliśmy na to. W tym czasie 
artyle-rzyści zestrzelili trzy bombowce, a czwarty uciekł i przelatując nad 
chatą 
wuja Huberta zrzucił bomby. Jeden z żołnierzy mówił, że widział przed chatą 
tego pilota i wuja stojących obok siebie. Obaj zginęli od tych bomb, ale to były 
jedyne ofiary. Było to przed świętami Bożego Narodzenia. Mieszkańcy zdążyli 
jeszcze w miejscu chaty rybackiej wystawić pamiątkową tablicę wykutą z 
kamienia polnego z fundamentu chaty wuja Huberta. To była głośna sprawa, 
bo zastanawiano się, czy wuj Hubert był bohaterem, skoro od razu nie doniósł 
o tym zestrzelonym pilocie. Dla nas, z Tolkmic-ka, był człowiekiem, który 
uratował miasto od zagłady uprzedzając artyle-rzystów. Potem przyszła 
ofensywa styczniowa i świat się zmienił.
— Czy ta tablica wciąż jest na miejscu?
— Nad Zalewem.
— Gdzie mam jej szukać?
Staruszka żegnała mnie wychodząc na drogę, by tam jeszcze raz wytłumaczyć 
mi, jak dojść do miejsca, gdzie stała chata wuja Huberta. Zawróciłem na rynek, 
gdzie przy aucie czekali chłopcy. Trzymali siatki wypełnione zakupami.
— Wie pan, jaka tu jest tania ryba? — zagadywał mnie Wydra.
— Kupiliście ryby? — zdziwiłem się.
— Wędzone — pocieszał mnie Łoś. — Wydra chce nam zafundować obiad jak 
najtańszym kosztem...
— To jest obiad? — pytałem wskazując na torby, i — Tak — przyznał 
Wydra.
— To weź je ze sobą, idziemy na wycieczkę do chaty rybaka. Szliśmy około 
pół kilometra za miasto, wzdłuż torów kolejowych,
brzegiem Zalewu. Wreszcie w zatoce, takiej jak ją opisała kobieta, ujrzeliśmy 
jakieś ruiny i kamień, przy którym od ubiegłorocznych zaduszek został 
słoiczek po wypalonym zniczu.
Nieduży, szary kamień wkopany w ziemię był doskonale widoczny. Na górze 
było imię i nazwisko wuja Huberta, data jego śmierci, a niżej znajdował się 
wiersz. Jego wersy, oprócz dwóch pierwszych, były prawie nieczytelne. 
Rozpoznałem je jednak, bo ich autorem był jeden z moich ulubionych poetów 
romantycznych — Johann Wolfgang Goethe.
Wydra i Łoś męczyli się nad rozszyfrowaniem poszczególnych słów. Wreszcie 
zdziwieni moim zachowaniem przestali się kłócić. Stałem nad brzegiem 
Zalewu, patrzyłem w niebo na gnające białe obłoki przesłaniające co jakiś czas 
słońce, na małe białe grzywy na falach i w szarudze horyzontu próbowałem 
dostrzec zarys Mierzei Wiślanej.
Gdy chłopcy zamilkli, zacząłem recytować.
Woda się burzy, wzdymają tonie,
Łechce fala, co pryska;
A serce taka lubość owionie,
Jak gdy kochanka uściska.
A ona śpiewa — śpiewy czułemi
Tak go pociąga, zniewala,
Że na wpół pada... chwyta go fala —
I już nie postał na ziemi. 
— Kto? — Wydra nie wytrzymał ciszy, gdy zakończyłem.
— Rybak, z ballady Johanna Wolfganga Goethego o takim samym tytule — 
wyjaśniłem.
Wydra widocznie był nieczuły na urok poezji romantycznej i ruszył w krzaki, 
by tam szukać skarbów. Pochyliłem się nad kamieniem, z boku znalazłem 
wyryte dwie litery: „HW".
— Czy w tych słowach kryje się wskazówka dotycząca miej sca skrytki? — 
zapytał mnie Łoś.
— Nie wiem, ale wydaje mi się, że Georg Utickal nie kazałby komuś 
rozszyfrowywać treści ballady — odpowiedziałem. — Część hitlerowców była 
zwykłymi szumowinami awansowanymi przez zbrodniczy system. Tacy nie 
zaczytywali siew Goethem. Myślę, że jeżeli sprawa tablicy była, jak mówiła 
pani Syrka, wówczas głośna, to należało kojarzyć miejsca w taki sposób: 
Tolkmicko — Tablica — Chata Rybaka.
— Więc skarb jest ukryły w jakiejś chacie rybackiej u Wrzosowego Strażnika...
— ...albo w miejscu zwanym Wrzosowym Strażnikiem — dodałem. Wydra 
wrócił do nas zasapany jak pies po długiej gonitwie za zającem.
— Nic tu nie ma — jęknął. — Nawet ludzie rzadko tu zaglądają, bo prawie nie 
ma śmieci. Pora na obiad — oświadczył. — Powędrujcie po okolicy, a ja w 
tym czasie przygotuję jedzenie.
Słońce przyjemnie prażyło, wody Zalewu łagodnie pluskały o brzeg. 
Woleliśmy usiąść na trawie i odpocząć.
— Panie Tomaszu, co trzeba zrobić, żeby nie porwały nas syreny? — zapytał 
mnie Łoś.
— Jakie syreny? Te z „Odysei"?
— Gdy pan recytował fragment tej ballady, to pomyślałem, że my wszyscy 
jesteśmy jak ten rybak czy Odyseusz, których kuszą syreny. Czytał pan Kurta 
Vonneguta „Syreny z Tytana"?
— Nie.
—Vonnegut już w latach siedemdziesiątych opisywał obraz świata, który w 
USA raczkował, a u nas teraz eksplodował — świata wielkich widowisk, gdzie 
wygrana zdaje się być na wyciągnięcie ręki. Mój tata wieczorem z mamą 
oglądają tylko seriale lub teleturnieje, a ja nie mogę później zobaczyć dobrych 
filmów, bo migający ekran i hałas przeszkadzają rodzicom w spaniu. Przykro 
mi to mówić, ale moi rodzice ulegli tym syrenom.
— Ano twoich, ani moich starych nie stać... — odezwał się Wydra.
— Nie starych, ale rodziców — poprawiłem go.
— Rodziców nie stać na te wszystkie bajery, które pokazują w telewizji — 
powtórzył Wydra. — Chcesz wziąć udział w programie, gdzie w nagrodę 
wyjedziesz do Hiszpanii i będziesz przeżywał przygody, to wyślij SMS-a. Skąd 
weźmiesz komórkę? Trzeba ją skrobnąć jakiemuś gapio-watemu frajerowi, 
który i tak w domu ma zapasową albo zaraz pójdzie do salonu i kupi drugą. 
Wiele na tym nie straci, a tobie otworzą się drzwi...
— Otwarte bandyckim łomem? — zdziwiłem się. — Czy uważasz, że 
wszystko osiągniesz w ten sposób? Nie wynajmiesz w wypożyczalni, ani nie 
ukradniesz drugiego życia, gdy to sobie spaprasz.
— Już spaprał — parsknął Łoś.
— Cicho, misiu! — Wydra warknął na Łosia.
— Spokój! — nie wytrzymałem. — Co przeskrobałeś?
Chłopak nie odpowiedziałem. Klęcząc tyłem do nas przygotowywał posiłek. 
Gwałtownie wstał, odwrócił się do nas, z lewą ręką zgiętą wzorem kelnerów 
ukłonił się.
— Proszę, podano do stołu — powiedział.
Wziął parę kromek chleba i jedną wędzoną rybę i odszedł na bok. Stanęliśmy z 
Łosiem nad rozłożonymi gazetami. Między tytułami o morderstwie a 
sensacyjnym urodzeniem pięcioraczków leżał pokrój ony w grube kromki 
chleb. Zgrabne ciało fotomodelki w skąpym stroju kąpielowym zakrywał 
równy szereg mieniących się złotą skórką ryb wędzonych. Na stronach 
sportowych stał słoik korniszonów, kubki jednorazowe i dwa soki w 
kartonowych opakowaniach. Usiedliśmy i patrzyliśmy na Wydrę, jak ten 
zapatrzony przed siebie rękawem koszuli wycierał nos i przewracał w dłoniach 
rybę i chleb.
— Dobry szef kuchni stara się poznać zdanie klientów o posiłku — Łoś 
zwrócił mu uwagę.
— Czemu się na nas obrażasz? — zapytałem.
Milczał. Wstałem gestem zatrzymując Łosia. Stanąłem obok Wydry, 
położyłem mu dłoń na ramieniu.
— Nie wiem, co przeskrobałeś, ale wierzę, że odkupiłeś winy i głęboko tego 
żałujesz — powiedziałem. — Powiem więcej, nie chcę wiedzieć co to było...
— Niech się pan nie martwi, Łoś panu powie! — przerwał mi Wydra.
— Nie powie mi, bo to ty zrobisz, jeżeli zechcesz. Wiem jedno, że wczoraj 
narozrabiałeś, dziś starasz się to naprawić i jestem z tego dumny, bo ufam, że 
robisz to, by razem z nami uczestniczyć w przygodzie. Jeżeli to ma być miłe 
wspomnienie, to nie psuj go i chodź zjeść z nami. W końcu jesteśmy drużyną?
— Tak — Wydra słabo pokiwał głową.
Wróciliśmy do Łosia i we trzech, zajadając smakołyki rodem z miejscowych 
wędzarni, patrzyliśmy na świat wokół nas. Ta cisza i spokój, złote błyski 
słońca na wodzie, błękitne niebo i białe obłoki — to było naprawdę piękne.
ROZDZIAŁ JEDENASTY
ŚLEDZĘ BATURĘ I MAKARONA • OBIAD NA WIEŻY • CZY
LIDIA JEST SZCZERA? • ZNACZENIE LITER Z TABLICZKI •
SEJF W SZKOLE • UWIĘZIENI W SKARBCU
Musiałem zastanowić się, co zrobić z motocyklem. Pod krzewami leszczyn 
odkryłem ścieżkę prowadzącą do starych okopów biegnących w poprzek 
Mierzei. Ustawiłem Sokoła tyłem do zejścia i wprowadziłem go pod liście. 
Zamaskowałem go dodatkowo kupą chrustu i kępami długich traw. Kask 
zostawiłem w kufrze. Ufałem, że nie będzie tu nikomu wadził i nie zwróci 
niczyjej uwagi. Gałązką zatarłem ślady moich opon.
Ruszyłem w las wyglądając śladów pasażerów audi. Na piasku pod sosnami 
znalazłem świeże odciski eleganckich butów Batury i ciężkich wojskowych 
buciorów jego pasażera. Przypuszczałem, że to pan Makaron, który — jak 
mówił Pan Samochodzik — współpracował z Baturą. Nasłuchiwałem i 
rozglądałem się na boki, próbując odkryć, dokąd poszli Batura z panem 
Makaronem. W lesie słychać było tylko ćwierkanie. Szedłem główną drogą, 
sprawdzając na bocznych ścieżkach, czy nie znajdę tam śladów butów. 
Nadaremnie. Obaj musieli maszerować tędy. Straciłem wiele czasu przez dziki 
i maskowanie Sokoła. Gdy szedłem po grzbiecie, którego stoki schodziły w 
kierunku Zalewu z jednej i morza z drugiej strony, zobaczyłem ich dwóch 
dwieście metrów ode mnie, na nadbrzeżnym wrzosowisku. Batura stał z 
rękoma w kieszeniach kurtki, a pan Makaron biegał dokoła niego z 
wykrywaczem metali i bezradnie rozkładał ręce. Poszukałem dobrego miejsca 
do obserwacji i czekałem na wynik ich poszukiwań.
Pan Tomasz, gdy mówił mi o tabliczce, twierdził, że to rodzaj mapy, na której 
pierwsza kolumna z prawej strony wskazywała nazwy miejscowości na 
południowym brzegu Zalewu: Braniewo, Frombork, Tolkmi-cko, Suchacz. 
Skoro trzecia od prawej była poświęcona „wklejeniu" w nią słowa „Haff' — 
Zalew, a pierwsza z lewej „Nehrung" — Mierzeja, to może pomiędzy nimi są 
zaszyfrowane nazwy miejscowości z Mierzei? Musiałem zdobyć gdzieś mapę 
Mierzei z niemieckimi nazwami.
Pan Makaron w tym czasie stanął, wyjął z kieszeni mapę, a Batura
HH1!
GPS. Po chwili obaj pokiwali głową, wskazali w kierunku Fromborka i usiedli. 
Batura wziął od pana Makarona jakąś kartką, chwilę studiował ją paląc 
papierosa. Wreszcie wstał i ruszył w kierunku drogi. Schowałem się w starym 
dole koło drogi, zasłonięty od niej wielkim zwalonym pniem.
— Mapa wskazuje to miejsce wyraźnie! — usłyszałem, jak mówił pan 
Makaron.
— Co nam z tego, skoro reszta nie zachowała się w uszkodzonej pamięci — 
warknął Batura. — Człowiek, który robił te zdjęcia zrzucił aparat. Co nam po 
jednym szkicu Mierzei z narysowaną figurą z portalu katedry we Fromborku 
jako punktem orientacyjnym. Wiemy, że to ta łąka. Mamy tę parszywą 
tabliczkę, którą spisałeś z notesu Dańca, ale mogłeś po prostu buchnąć notatki i 
byłoby z głowy. Może dowiedzielibyśmy się jeszcze czegoś ciekawego?
Ostatnie słowa ledwo usłyszałem, bo minęli mnie, weszli na garb i szybko 
odeszli. Odczekałem chwilę i podążyłem ich tropem. Gdy wróciłem w miejsce 
ukrycia Sokoła, audi już nie było. Sokół czekał na mnie bezpieczny. 
Wyprowadziłem go z kryjówki, z kufra wyjąłem mapę Mierzei, sprawdziłem, 
gdzie byłem i gdzie Batura z panem Makaronem prowadzili poszukiwania. 
Obiecałem sobie, że po południu przyjadę tu jeszcze raz. Na razie odjechałem 
do Krynicy Morskiej, żeby zrobić zakupy. Znalazłem sklep, w którym można 
było kupić wszystkie niezbędne rzeczy po w miarę przyzwoitych cenach. 
Siedziałem na ławeczce rozkoszując się smakiem lodów, gdy zobaczyłem audi 
Batury. Tym razem mój rywal wiózł jako pasażera Lidię. Zatrzymali się przed 
smażalnią ryb około pięćdziesięciu metrów ode mnie, Batura objął Lidię wpół i 
wprowadził do lokalu. Już chciałem tam podejść i zobaczyć, czy czasami z 
kimś się nie spotykają, gdy ujrzałem bmw łysoli. Bałem się, że zechcą tutaj, 
przy wszystkich, wziąć na mnie odwet, ale — o dziwo — popatrzyli tylko na 
mnie, zagadali do siebie z uśmiechami i zaparkowali blisko smażalni. Siedzieli 
w aucie, wyraźnie czekając na wyjście Batury.
W sklepie kupiłem jeszcze kubełek lodów dla Afrodyty. Kufer z tyłu, w 
przeciwieństwie do sakw, był hermetycznie zamykany niczym termos, więc 
istniała szansa, że przez jakiś czas lody się nie rozpuszczą.
W drodze do chaty przyspieszałem z każdym przejechanym kilometrem. 
Rozsypane klocki wydarzeń wokół mnie zaczęły układać się w całość. Zostały 
tylko dwie niewiadome. Wróciłem do chatki, gdzie Pimpek szczęśliwy skoczył 
mi na pierś, żeby mnie polizać po twarzy. Z zakupami wkroczyłem do kuchni, 
gdzie rządziła Afrodyta.
— Jesteś w samą porę — przywitała mnie. — Wolisz ryż czy makaron?
— Zależy do czego?
— Do gulaszu z pikantnym sosem.
— Makaron — odpowiedziałem.
Wstawiłem zakupy do lodówki, potem poszedłem na wieżę. Siedziałem tam 
patrząc na palące się lampki, rysunek tabliczki i rozwiniętą mapę Mierzei. W 
końcu wypisałem nazwy najważniejszych miejscowości i postanowiłem 
odszukać kogoś znającego ich niemieckie odpowiedniki.
Moje rozmyślania przerwał odgłos kroków, które słyszałem na metalowych 
schodkach konstrukcji wieży. Potem Afrodyta zapukała do drzwi. 
— Pójdziesz ze mną na piechotę? — zaproponowałem jej.
— Tak — odpowiedziała, nalewając mi odrobiną wina. — Przecież nie 
będziesz już dziś prowadził.
Weszła do środka. W ręku miała tacę z talerzami, w drugiej ręce trzymała 
butelkę wina i dwa kieliszki.
Zerwałem się na nogi, żeby wziąć od niej ciężką tacę.
— Chcesz tu jeść? — zapytałem dziewczynę.
Afrodyta ciekawym wzrokiem rozglądała się po niewielkim pomieszczeniu.
— Chyba jednak nie damy rady — przyznała. — Usiądźmy na balkonie.
— Na galeryjce — poprawiłem ją.
Usiedliśmy na galerii z talerzami makaronu na kolanach. Mieliśmy wspaniały 
widok na morze. Otworzyłem wino i nalałem Afrodycie.
— Ty nie pijesz? — była zaskoczona.
— Prawie wcale, a nigdy jak mam gdzieś jechać samochodem czy 
motocyklem.
— Wybierasz się gdzieś?
— Tak.
— Daleko?
— Nie.
— Może zabierzesz mnie ze sobą?
— Mam tylko jeden kask.
— Po prostu nie chcesz mojego towarzystwa. Myślałem, co mam zrobić, żeby 
nie urazić dziewczyny.
— Pójdziesz ze mną na piechotę? — zaproponowałem jej.
— Tak — odpowiedziała, nalewając mi odrobinę wina. — Przecież nie 
będziesz już dziś prowadził.
Pozostało mi tylko uśmiechnąć się. W takiej chwili, gdy słońce grzało nam 
twarze, gdy bawiliśmy się nakręcaniem spaghetti na widelce, wokół
było cicho i spokojnie, a mewy latały na wyciągnięcie ręki i obłoki wydawały 
się bliżej, było wspaniale. Żartowaliśmy wspominając czasy liceum, psikusów 
robionych nauczycielom.
— Idzie lady L. — uprzedziła mnie Afrodyta.
Obejrzałem się, rzeczywiście, po plaży, od strony swojej willi, nadchodziła 
Lidia.
— Błagam schowaj się i nie wychodź przez jakiś czas — zwróciłem się do 
dziewczyny. — Muszę dowiedzieć się czegoś od Lidii.
Widziałem w oczach Afrodyty żal, ale postanowiłem zająć się nią, gdy wycisnę 
informacje z Lidii. Zbiegłem do domku w samą porę, by przywitać uroczą 
sąsiadkę stojąc na werandzie.
— Dzień dobry! — powiedziałem.
— Witaj — stanęła blisko mnie, tak, bym poczuł oszałamiającą woń perfum 
bijących od jej gładkiej, łabędziej szyi, ukrytej za rzadką firanką pojedynczych 
pukli jasnych włosów wymykających się z niby niedbale zapiętego koka. 
Założyła zwiewną sukienkę sięgającą powyżej kolan i koszulkę na 
ramiączkach.
— Pójdziemy na spacer? — zapytała.
— Dokąd?
— Tam gdzie nie będzie wścibskich oczu twej lokatorki. Rozejrzałem się, czy 
przypadkiem Afrodyty nie ma w pobliżu.
— Ona tu jeszcze mieszka? — pytała Lidia.
— Tak.
— Podoba ci się? — Lidia lekko przekrzywiła głowę.
— Zawarliśmy pewien układ.
— Sprząta, pierze, gotuje i...
— Tylko gotuje — uciąłem dywagacje. — Jest miła...
— Ja też potrafię być miła...
— Nie wątpię — przyznałem. — Chodźmy.
Wziąłem Lidię za jej miękką a zarazem silną dłoń i pociągnąłem za sobą po 
plaży. Obejrzałem się raz, by zobaczyć wściekłe spojrzenie Afrodyty. Nawet 
gdy byliśmy sto metrów od chatki słyszałem, jak Afrodyta zbiegała po 
schodach. Byłem przekonany, że zaraz się wyprowadzi. Po chwili przybiegł do 
nas Pimpek, a więc wysłała do mnie psa.
Pimpek biegał zataczając wielkie kręgi wokół nas i przeganiając stada mew 
wysiadujących na mokrym piasku.
— Jeden dzień obecności tej młódki wystarczył, byś się zmienił — odezwała 
się Lidia.
—Wydaje ci się—odpowiedziałem wyszukując odpowiednio płaskich kamieni 
do puszczania kaczek na wodzie. — Co się we mnie zmieniło?
— Wczoraj wobec mnie zachowywałeś się jak dżentelmen...
— A dziś już nie?
— Jesteś oschły.
— Nie jesteś wobec mnie szczera.
— Co masz na myśli?
— Kim jest twój mąż? 
Lidia westchnęła i milczała. Szliśmy obok siebie.
— Jesteś z policji? — zapytała po chwili.
— Nie.
— Jaki jest twój prawdziwy zawód?
— Chcesz dużo wiedzieć, a nie jesteś szczera.
— Dobrze, mój mąż jest szefem gangu. Przyjaciele nazywają go Bossem, a 
wrogowie Bułą. Ja miałam ksywkę Parówka, bo oboje mieliśmy kiedyś sieć 
budek z hot-dogami. Służyły one do legalizacji naszych dochodów, co 
pozwalało nam kupić chociażby tę willę. Teraz mój mąż zajmuje się 
poważnymi interesami związanymi głównie z obrotem brudnych pieniędzy. 
Jego spółki to wielka pralnia. Na razie jest na tyle dobry, że żaden policjant 
nie 
potrafił mu czegokolwiek udowodnić.
Pokiwałem głową ze zrozumieniem.
— Mówiłaś, że się z nim rozwodzisz. Czemu? Chyba przepisał na ciebie część 
najzupełniej legalnie pozyskanego majątku?
— Pod względem materialnym jestem zabezpieczona, ale jestem słowikiem w 
złotej klatce. Ja tak nie mogę! — w tym momencie Lidia roz-kleiła się i z 
płaczem rzuciła mi się w ramiona.
Przytuliłem ją i głaskałem po plecach, by się uspokoiła. Gdy to nie pomogło, 
odsunąłem ją od siebie.
— Powiedz, jaka jest cena twojego rozwodu? Milczała.
— Czy po rozwodzie chcesz żyć z Salvadorem? Widziałem wczoraj 
wieczorem, jak został u ciebie, a rano wymykał się...
Oczy Lidii rozszerzyły się ze wściekłości.
— Podglądasz mnie?! — była oburzona.
— To przypadek, musiałem sprawdzać, czy aparatura działa jak należy...
— Tak — przerwała Lidia. Przestała być miła, kobieca, a stała się stanowcza i 
zimna jak lód. — Kocham Salvadora i chcemy być razem.
— Ceną twojej wolności jestem ja? — upewniałem się.
Skończyliśmy posiłek i wróciliśmy do wehikułu. Teraz nasza droga prowadziła 
do Suchacza. Wjechaliśmy w egzotyczny dla mieszkańców równin teren 
Wysoczyzny Elbląskiej, której pagórki sięgają nawet 197 metrów nad 
poziomem morza Taką wysokość właśnie ma Srebrna Góra. Wszędzie tam 
można znaleźć głębokie jary i parowy, maleńkie strumyki płynące z prędkością 
górskich potoków. Suchacz, leżący nad wodami Zalewu, jest znany z bitwy 
okrętów zakonu krzyżackiego i miasta Elbląga podczas wojny trzynastoletniej, 
w której flota krzyżacka została rozbita, a sam wielki mistrz musiał rejterować. 
Za Kadynami droga wiła się niczym wąż, by wyprowadzając nas z lasu od razu 
pokazać nam z wysokości widok na Zalew i Mierzeję Wiślaną.
— Ale pięknie —jęknęli zachwyceni chłopcy. Zatrzymałem się na parkingu, by 
lepiej mogli nacieszyć wzrok pięknem przyrody.
Tę ucztę przerwał dźwięk telefonu komórkowego. Dzwonił Rafał.
— Panie Tomaszu, gdzie pan jest? — pytał.
— W drodze do Suchacza — odpowiedziałem.
— To świetnie! Kolega przesłał mi Internetem mapę Prus Wschodnich z 1939 
roku w skali 1 : 300 000. Wie pan, ile czasu ściągałem to do laptopa przez 
telefon komórkowy, ale było warto...
— Chłopcy, wyjmijcie mapę Zalewu i okolic — poprosiłem współtowarzyszy. 
— Proszę, możesz mówić — zwróciłem się do Rafała.
— Panie Tomaszu, niech pan wyjmie szkic tej tabliczki z kluczem do zagadki...
Wyjąłem i rozłożyłem przed sobą tabliczkę na środku mapy Zalewu 
Wiślanego.
NXLXÓXK
EwMNHAB
HaNUARF
RbKEFAT
UgSEFAS
NdVHÓRD
— Teraz niech pan przekrzywi tabliczkę o trzy rumby w prawo... Milczałem 
zaskoczony.
— Te trzy „X" muszą tu oznaczać rumby, 11,25 stopni — twierdził Rafał. — 
Wtedy mapa staje się czytelniejsza. Frombork, Tolkmicko wska-
zaliśmy bardzo dobrze. Dalej na „S" jest niemieckie Succase, czyli Su-chacz. 
Na „D" mamy "Dórbeck", czyli dzisiejszy Prócłmik. Zostawiając drugą, trzecią 
i czwartą kolumnę od prawej, skupiamy się na piątej. Na „V" mamy 
Vogelsang, czyli dzisiejsze Skowronki, na „S" mamy Schot-tland, Szkoty w 
okolicach dawnej granicy Wolnego Miasta Gdańska, na „K" jest Kamelrucken, 
czyli Wielbłądzi Garb, najwyższe wzniesienie Mierzei. Naprzeciw Fromborka 
jest Neukrug, to okolice dzisiejszych Piasków. Mówił pan, że na „B" jest 
Braunsberg — Braniewo, ale na Mierzei, na jego wysokości nie ma nic na „M". 
Jest za to na wprost Bałgi miejsce zwane Mowenhaken.Nie ma naszego 
ulubionego Heide Warter. Na mój gust, skarb jest ukryty między alfa i omegą, 
między końcem i początkiem, czyli na Mierzei pomiędzy Neukrug a 
Mówenhaken. Niewiele z tego obszaru znajduje się na terytorium Polski. Na 
razie tyle. Jak będę miał coś więcej, to się zgłoszę.
— Dziękuję — odpowiedziałem.
— Nie ma sprawy, popłynie pan przecież ze mną w rejs, a to prawdziwa 
przyjemność. Do widzenia.
Przekazałem chłopcom sensacyjne informacje. Wydra cieszył się, że jesteśmy 
tak blisko rozwiązania zagadki.
— Wiemy, gdzie szukać, ale czego? — zastanawiał się Łoś. — We Fromborku 
była to kobieta — „Frau", czytana po arabsku od prawej do lewej. W 
Tolkmicku chodziło o tablicę zaszyfrowanąjako „Tafe". W Su-chaczu sprawa 
zapowiada się najprościej, bo chodzi o jakiś sejf. A o co idzie w Próchniku i co 
gorsza w Bałdze, leżącej na terenie obwodu kali-ningradzkiego? I po co nazwy 
tych miejscowości na Mierzei?
— Na to ostatnie łatwo odpowiedzieć — odezwałem się. — Posługując się 
mapą potrzebujemy punktów orientacyjnych i dla szukającego skrytki takimi 
były miejscowości na Mierzei. Uważam, że je też powinniśmy odwiedzić, żeby 
sprawdzić wszystkie ślady w tej sprawie. Teraz jedźmy poznać miejsce, gdzie 
we wrześniu 1463 roku elbląscy mieszczanie zniszczyli flotę 44 okrętów 
krzyżackich z 1500 zbrojnych na pokładach.
Wyjechaliśmy z parkingu i zjechaliśmy do Suchacza. Przejeżdżaliśmy między 
budynkami wypatrując odpowiedniego, w którym mógł kiedyś znajdować się 
sejf. Gdy droga zakręcała w lewo pod kątem prostym, zjechałem na parking 
przy sklepie spożywczym.
— Tutaj? — zapytali chłopcy patrząc na stare drzewa i równie stare domy. 
Suchacz był kiedyś miejscowością letniskową i jeszcze z czasów
międzywojennych nad brzegiem Zalewu zachowały się ładne pensjonaty czy 
wille.
— Pamiętam, że kiedyś, nie pamiętam przy jakiej okazji obiła się o moje uszy 
nazwa „Suchacz — zamek" — odpowiedziałem. — W jakiejś inwentaryzacji 
wspominano taki obiekt.
W sklepie dowiedziałem się, jak można dojść do zamku, a w zasadzie budowli 
tak nazywanej. Wróciłem po chłopców i skierowaliśmy się szosą na wschód. 
Zaraz za mostkiem na niewielkim strumyczku ruszyliśmy pod górę, której 
szczyt porastał ciemny las przypominający fryzurę zwaną „Irokezem" lub 
kogucim grzebieniem. Żużlowa droga wiła się pod górkę niczym wąż, a my 
skręciliśmy obok boiska na betonowe schody. Łoś policzył je i gdy powiedział 
„siedemdziesiąt dwa", stanęliśmy u stóp dwupiętrowego budynku szkoły. 
Dawniej musiał to być pałac lub pensjonat, gdzie na tarasie pierwszego piętra 
pito kawę i podziwiano widok na Zalew, zapewne o niebo lepszy ze szczytu 
kwadratowej wieżyczki. O dziwo, ów zameczek nie stał na szczycie, ale był 
skryty w niszy pomiędzy lasem i garbem wzgórza. Może dlatego nie wiał tu 
wiatr? Woźnej pokazałem legitymację służbową i kobieta oprowadziła nas po 
szkole.
— Czy był tu gdzieś jakiś stary, poniemiecki sejf? — zapytałem kobietę, gdy 
już pokazała nam wszystko to „co minister powinien wyremontować, bo w 
gminie nie ma pieniędzy".
Kobieta chytrze zmrużyła oczy.
— Zainteresował was wreszcie ten Helmut, którego nikt nie potrafi otworzyć? 
— uśmiechała się. — Chce pan go zobaczyć?
— Tak, jestem bardzo ciekaw...
Woźna poprowadziła nas po schodach do wieży.
— Tacy muzealnicy co tu byli, to mówili, że szkoła stoi na pokrzy-żackich 
fundamentach i dziwili się, czemu sejf ktoś wmurował w wieży, a nie w 
piwnicy — opowiadała. Szła przed nami w kapciach, co chwila pokazując 
rajstopy dziurawe na piętach. — Potem jeden z nich, chyba najmądrzejszy, 
powiedział, że sejf styka się z kominem, ma kotwice w murze i jest zamykany 
na zmieniany przez właściciela szyfr. Kiedyś pani dyrektor sprowadziła 
specjalnego bankowego ślusarza, który otwiera takie sejfy. Fachowiec 
powiedział, że to robota z Hanoweru i on tego nie będzie ruszał. Trzeba znać 
hasło, otworzyć, a sejf będzie służył całe lata...
Byliśmy właśnie na poziomie poddasza, gdy woźna otworzyła niewielkie 
drzwiczki. Weszliśmy do ciasnego pomieszczenia ze świetlikiem
w suficie. Na wprost drzwi, pośrodku bielonej ściany widniały drzwiczki o 
wymiarach 40 na 30 centymetrów. Oprócz ładnie zdobionej klamki były tam 
dwa pokrętła, jedno z literami, drugie z cyframi.
— No? — kobieta z uśmiechem podparła się pod boki.
Przyszedł mi wtedy do głowy pewien pomysł. Na pokrętle z literami wybrałem 
hasło MEKKA, a z cyframi — 5491. Nacisnąłem klamkę i drzwiczki drgnęły, 
rozwarły się na oścież.
Woźna przytknęła dłonie do ust.
— Jezu... Jak pan to zrobił? — zapytała. Chłopcy milczeli oniemiali.
— Niech pani zadzwoni po policję, trzeba zabezpieczyć zawartość sejfu — 
powiedziałem.
Ona jednak zdążyła ochłonąć.
— Ja zejdę dzwonić, a wy fru z łupem... — odparła. — Nie idę!
— Niech Łoś pójdzie.
— Żaden Łoś nie będzie mi chodził po biurze...
— Stróżówce — poprawił ją Wydra. Kobieta pogroziła mu palcem.
— Wiem lepiej, gdzie pracuję!
Wyjąłem telefon komórkowy, żeby zadzwonić po policję.
— Będzie pan mi tu komórkował?! — krzyknęła woźna. Wyrwała mi telefon z 
ręki i nim zdążyliśmy cokolwiek zrobić, wybiegła z pomieszczenia i zamknęła 
je na klucz. Potem jeszcze szczęknęła ciężka zasuwa.
— Ale numer — śmiał się Wydra. — Woźna zamknęła nas w szkole, już na 
początku wakacji.
— Proszę nas wypuścić! — krzyczałem waląc pięścią w drzwi. — To 
bezprawne więzienie urzędnika państwowego!
— Terę—fere—kuku, zejdę zadzwonię po policję, a wtedy inaczej będziecie 
śpiewać — woźna przemawiała zza grubej kurtyny drzwi. — Niby muzealnik, 
z ministerstwa, a nagle otwiera sejf, zna hasło...
Jej słowa milkły z każdym krokiem po schodach. Wydra chciał otworzyć 
szerzej drzwiczki, ale zabroniłem mu.
— Czekały tyle lat, poczekają jeszcze parę minut — tłumaczyłem. — Lepiej, 
żeby policjanci byli obecni przy otwarciu.
Usiadłem opierając się o drzwi. Łoś zaległ pod ścianą, tylko Wydra próbował 
doskoczyć do świetlika.
— Usiądź, bo wybijesz okno i oskarżą cię o włamanie — Łoś powstrzymywał 
kolegę.
IHWUIIUI
Czekaliśmy godziną, potem drugą. Obserwowałem, jak słońce przesuwa się 
zmieniając układ cienia w naszej klitce.
— Co będzie, jak będziemy musieli tu siedzieć do nocy? — zapytał Wydra.
— Wybijemy okno i wezwiemy pomoc — odpowiedziałem.
— Mogę spróbować otworzyć drzwi... — zaproponował.
— Tym razem pójdziesz siedzieć — odezwał się Łoś.
— Miałeś siedzieć cicho! — krzyknął Wydra i rzucił się z pięściami do kolegi.
— Spokój! — próbowałem zatrzymać atak.
— Patrzcie! — nagle krzyknął Łoś odwracając tym uwagę Wydry. Palcem 
pokazywał na framugę drzwi. Nad wejściem ktoś dawno temu
wyrył w drewnie dwie litery: „HW". Mogliśmy być pewni, że jesteśmy we 
właściwym miejscu. Zastanawiało mnie, czemu Utickal w każdym miejscu 
wyrył te dwie litery. Może słowa „Heide Warter" nie były najlepszym 
przewodnikiem do skrytki, a należało szukać miejsca o takiej nazwie?
— Wydra, o czym rozmawialiśmy dziś w Tolkmicku? — przypomniałem. — 
Masz coś na sumieniu? Nie chcesz o tym mówić? W porządku, ale to nie 
powód, żeby bić przyjaciela...
— Cały czas mi wypomina... — bronił się Wydra.
— Bo jest co! — rzucił Łoś.
Znowu doszłoby do szarpaniny, ale w porę znalazłem się między chłopcami.
— Mam dość takiego zachowania! — powiedziałem. — Chcecie się bić? 
Jeszcze dziś odwiozę was do domów, żeby spokojnie dalej prowadzić 
poszukiwania. Wydra, zastanów się, czy rzeczywiście masz powody do agresji 
wobec Łosia? Czy nie jesteś sobie sam winien? Czy jakby ktoś nadużył 
twojego zaufania, to nie robiłbyś mu wyrzutów?
— Nic Łosiowi nie zrobiłem.
— Nie wiem, co zrobiłeś, ale uczyniłeś to nam wszystkim jako społeczeństwu, 
które daje każdemu duży kredyt zaufania. Ty, Łosiu, zastanów się też, czy nie 
przesadzasz wypominając Wydrze winy. Jeżeli został za nie ukarany i 
zrozumiał, że zrobił źle, to dajmy mu jeszcze jedną szansę...
— Wczoraj się napił, dziś chciał się bić, a pan chce mu dawać szansę? — 
dziwił się Łoś.
— Tak, bo czasami trzeba umieć wybaczyć. Teraz poczekajmy na przyjazd 
policji...
Na szczęście nie byliśmy skazani na długi pobyt w więzieniu na wieży. 
Najpierw usłyszeliśmy chrzęst opon na żużlu.
— Przyjechała kawaleria — kwaśno uśmiechnął się Wydra.
Po chwili na klatce schodowej wieży niosły się odgłosy kroków i pod-
niesionych głosów. Zgrzytnęła zasuwa, trzaskał klucz w zamku i zaraz do 
pomieszczenia weszło dwóch policjantów.
— Dowód osobisty i legitymacje szkolne! — zażądali. Spokojnie oddaliśmy 
dokumenty. Policjanci spisywali nasze dane do
notesików. Z doświadczenia wiedziałem, że ten czas poświęcali przygotowaniu 
portretu psychologicznego domniemanych przestępców, czyli w tym wypadku 
nas.
— Proszę opowiedzieć, jak to się stało, że pan otworzył ten sejf— powiedział 
do mnie starszy stopniem policjant.
Opowiedziałem mu o prowadzonych przeze mnie poszukiwaniach i o tym, że z 
naszych informacji wynikało, że tu powinien być sejf i o tym, jak domyśliłem 
się powiązania napisów na tabliczce z szyfrem zamykającym kasę. Na koniec 
pokazałem swoją legitymację służbową.
— Może teraz komisyjnie otworzymy sejf i spiszemy protokół? — 
zaproponowałem.
Policjanci nie mieli wyjścia i pewnie najchętniej odjechaliby w siną dal, ale 
musieli zostać. Woźna stała cicho jak trusia w kącie.
— Taka historia — co chwila szeptała do siebie. Dowódca dwuosobowego 
patrolu otworzył szerzej drzwiczki i westchnął, ujrzawszy zawartość sejfu.
ROZDZIAŁ DWUNASTY
MAM SZPIEGA W OBOZIE BATURY • WYPAD NAD GRANICĘ • 
POŚCIG PO PLAŻY • CO KRYŁ SEJF W SUCHACZU? • KOŚCIÓŁ W 
PRÓCHNIKU • REJS DO ROSJI
Znowu wydawało mi się, że Lidia ma zamiar kłamać, ale chyba zrezygnowała 
już z oporu wobec mnie.
— Tak, miałam opóźniać twoje działania i informować o każdym twoim ruchu 
mojego męża — powiedziała.
Delikatnie, jednym palcem podniosłem jej brodę, by mogła patrzyć mi w oczy.
— Nie jesteś do końca szczera — pokręciłem niezadowolony głową. — Miałaś 
informować Jerzego Baturę i męża.
— Tak.
— To ty z Baturą napadłaś jubilera i ty prowadziłaś audi, gdy wpadłem pod 
ciężarówkę w Sobieszewie?
— Tak.
— Co się stało z tamtymi jasnymi włosami?
— To była peruka.
— Nie wiesz, skąd twój mąż i Batura mają mapę z zaznaczonymi miejscami 
skrytek?
— Wiem tylko, że mój mąż niedawno musiał komuś zapłacić kilkaset tysięcy 
dolarów. Widziałam walizkę pieniędzy, którą przywieźli mąż i Batura. 
Zapłacili nią za tę mapę, bo po jakimś spotkaniu przywiózł nad morze 
Makarona. Batura miał laptop, w którym oglądali tę mapę.
— Jak poznałaś pana Makarona?
— Mąż go przyprowadził.
— Ci dwaj łysi mieli tylko uwiarygodnić nawiązanie naszej znajomości?
— Tak. Batura mówił, że na pewno zatrzymasz się, żeby mi pomóc, a w razie 
czego staniesz w mojej obronie, nawet w obliczu silniejszych przeciwników. 
Nazwał cię Don Kichotem.
— Ładnie z jego strony. Afrodyta też jest nasłana?
— Kto?
— Dziewczyna, która u mnie zamieszkała.,. Lidia przerwała mi śmiejąc się.
— Ona Afrodyta, a ty Apollo?
— Nie żartuj, odpowiedz, ale szczerze.
— Nie wiem. Mój mąż jest bardzo przebiegły i mógł takie śliczne dziewczę 
nasłać na ciebie, skoro masz słabość do spódniczek.
Zacisnąłem usta, trochę zły na siebie.
— I co teraz zrobimy? — zapytała Lidia.
— Opowiesz mężowi o tej rozmowie?
— Chyba by oszalał, gdyby dowiedział się prawdy...
— To dobrze — zadowolony zatarłem ręce. — Mam dla ciebie rolę, do której 
jesteś stworzona....
Jeszcze pół godziny rozmawiałem z Lidią, nim wróciłem do mojego domku 
nad morzem. Rozumiałem już całą intrygę Batury. Nie wiem, czy tej samej 
nocy, kiedy odwiedził mnie w hotelu w Sopocie, dogadał się też z Colinem, 
który zapewne za dużym wynagrodzeniem, dzięki pieniądzom Bossa, próbował 
pozbyć się nas na morzu i wykraść fotokopie mapy. Musiała być ona jednak 
niepełna albo zaszyfrowana, skoro Batura jeszcze nie wydobył skarbów i tak 
bardzo niepokoiła go moja obecność na Mierzei Wiślanej.
Pimpek zmęczony bieganiem ułożył się w cieniu na werandzie, tam gdzie w 
hamaku bujała się Afrodyta. Była ubrana tylko w obcisłe szorty i górę od stroju 
kąpielowego; leżała z niedbale zwisającąjedną nogą. W jednej ręce trzymała 
szklankę z wodą, w drugiej jakąś książkę.
— Już po randce? — w jej głosie zabrzmiała nutka szyderstwa.
— Teraz będzie prawdziwa randka — odpowiedziałem.
— O, z kim?
— Z tobą.
— Jeszcze mnie nie zaprosiłeś...
— Odmowa nie wchodzi w grę, więc po co te konwenanse? Załóż coś na 
siebie.
Afrodyta zeskoczyła z hamaka i przeciągnęła się.
— Taki strój nie pasuje?
— Tam dokąd jedziemy — nie.
— To będzie porządny lokal, romantyczna kolacja ze świecami?
— Nie, to nie w moim stylu. Jedziemy na wycieczkę.
Afrodyta założyła długie spodnie, podkoszulkę i koszulę. Dałem jej kask typu 
„orzeszek", który znalazłem w rupieciarni.
— Pimpek! Pilnuj domu — rozkazałem psu.
Wyprowadziłem Sokoła, pomogłem wsiąść Afrodycie, a potem pojechaliśmy 
leśną drogą na północny wschód, ku granicy. Motor doskonale spisywał się na 
nierównej drodze, momentami miałem wrażenie, jakbyśmy płynęli po 
falującym morzu. Gdy dojechaliśmy na niewielkie wzniesienie, gdzie stała 
samotna skrzynka transformatora, zatrzymałem się. Gdy Afrodyta zsiadła, 
postawiłem Sokoła na nóżkach.
Wziąłem Afrodytę za rękę i pociągnąłem ją w dół wzgórza do biało--
czerwonego szlabanu granicznego. Białe i żółte tablice informowały, że 
jesteśmy na granicy państwa polskiego. Po rosyjskiej stronie las na sto metrów 
w głąb był pozbawiony poszycia, rosły tam tylko sosny i trawa. Nawet zwykły 
szarak nie prześliznąłby się tamtędy niezauważony.
— Czemu mnie tu przywiozłeś? — zapytała Afrodyta.
— Bo tu jesteśmy sami i możemy porozmawiać.
— Tak? O czym?
— O mnie. Potrzebuję twojej pomocy.
Afrodyta oparła się o szlaban. Nie zdjęła kasku i skórzane paski do zapięcia 
pod brodą kiwały się przy każdym ruchu jej głowy.
— Słucham cię z wielką uwagą.
— Mówiłem ci o mojej pracy...
— Tak — Afrodyta uśmiechnęła się na samo wspomnienie.
— Wykonuję teraz pewną misję. Szukam miejsca nazywającego się „Heide 
Warter" — Wrzosowy Strażnik. Niestety, są ludzie, którzy ze mną konkurują i 
chyba mam niewiele czasu...
— Zaraz, czemu szukasz tego miejsca?
— Jest tam ukryty skarb.
— Złoto?
— Nie tylko, także dzieła sztuki.
Afrodyta wyglądała na zaskoczoną i zmieszaną moimi słowami. Stała 
uśmiechając się.
— Wybacz, nie wierzę ci. To niemożliwe. Nie wyglądasz na poszukiwacza 
skarbów, detektywa czy kogokolwiek, kim chciałbyś się mienić. Żałuję, że...
— Ze mną tu przyjechałaś? To chciałaś powiedzieć?
— Tak.
Zapadło kłopotliwe milczenie. Usiadłem na trawie i zapatrzyłem się na wody 
Zalewu, potem obejrzałem się na niebo nad morzem. Las zasłaniał nam morski 
brzeg.
— Tam, po drugiej stronie Zalewu Wiślanego działa mój szef, który stara się 
złamać szyfr z pewnej tabliczki.
Pokazałem Afrodycie szkic w notesie.
— Potrzebuję twojej pomocy, bo możesz przejść się po ludziach i popytać, czy 
nie znają takiego miejsca, które zwane byłoby Wrzosowym Strażnikiem. Ty 
jesteś studentką, ładną dziewczyną, z którą każdy chętnie porozmawia. Mnie 
jako obcego, który zastępuje Zdzicha na wieży, miejscowi mogą traktować z 
rezerwą. Znajdź to miejsce, a udowodnię ci, że mówię prawdę.
Afrodyta była nieprzekonana i wzruszyła ramionami.
— Poczekaj, pójdę po motor — powiedziałem.
Wszedłem na górę. Rozejrzałem się dokoła. Zauważyłem dwie niepokojące 
rzeczy. Po pierwsze, nad morzem zbierały się czarne burzowe chmury, które 
pędziły w naszym kierunku. Po drugie, przez las jechało audi z łysolami.
Wskoczyłem na siodełko motocykla i uruchomiłem go.
— Jest nasz kochaneczek, a gdzie jest gołębica?! — krzyczał jeden z 
pomagierów Bossa vel Buły.
Zjechałem z górki do Afrodyty.
— Wskakuj! — krzyknąłem, widząc, jak w naszym kierunku rozpędza się audi.
Dziewczyna nie zwlekała ani chwili. Ruszyłem wyrzucając tylnym kołem 
fontannę ziemi. Audi zmieściło się w ciasnym zakręcie przed szlabanem i 
rzuciło się w pogoń za nami. Jego silne reflektory rozkołysane ruchem pojazdu 
i wertepami tworzyły upiorną scenerię w nagle ciemnym lesie. Jeszcze nie 
padało, ale czarne jak węgiel chmury zdawały się nisko pędzić nad naszymi 
głowami, przytłaczając swym mrocznym ciężarem.
Jechaliśmy serpentyną leśnej drogi prowadzącej kanionem, którego zbocza 
znaczyły okrągłe wykopy po stanowiskach ciężkich karabinów maszynowych z 
okresu ostatniej wojny.
Las skończył się i mogłem wjechać w wyrwę w wydmach. Na miałkim piasku, 
przy niskich obrotach Sokół, kiedy podpierałem się nogami, dawał sobie jakoś 
radę. Miałem nadzieję, że audi zakopie się, ale auto łysoli miało chyba napęd 
na cztery koła. Powoli, ale parło do przodu, nawet nie zawisło na progu przy 
zjeździe na plażę.
Plaża miała dwadzieścia metrów szerokości, musieliśmy je jakoś przebyć, by 
dotrzeć do twardego nadbrzeżnego piasku. Gdy nad morzem zbie-
rała się burza, fale rozpędzone uderzały o brzeg ze strasznym hukiem roz-
padających siękilkudziesięciocentymetrowych grzywaczy.
— To nasza jedyna szansa! — krzyknąłem do Afrodyty.
Gdy tylko znaleźliśmy się na twardej łasze, dodałem gazu. Właśnie w tej 
ekstremalnej sytuacji Sokół pokazał, na co go stać. Ciężki, z silnikiem dużej 
mocy, wręcz rwał piach, pchając nas do przodu. Co z tego, że audi było 
szybsze, skoro jego kierowca musiał balansować na wąskiej przestrzeni między 
falami a miękkim piaskiem na plaży. Najmniejszy błąd mógł spowodować 
ściągnięcie samochodu w jedną lub drugą stronę. Kierowca audi był bardzo 
doświadczony w prowadzeniu auta. Jedyne co zrobił to głośniejsze nastawienie 
muzyki dyskotekowej. Widocznie szum fal przeszkadzał mu.
Do Piasków mieliśmy niecałe trzy kilometry. Z daleka widziałem moją wieżę. 
Musiałem wymyślić jakiś fortel. Z odległości trzystu metrów dostrzegłem 
naszą szansę pozbycia się pościgu. W wodzie, najwyżej dwa metry od brzegu, 
znajdowały się betonowe elementy, które mogły być kiedyś podstawąjakiejś 
przystani. Rozpędzone fale rozbijały się o te kawałki betonu, tworząc wielką 
chmurę wody, która przesłaniała widok na kilkanaście metrów. Moim 
zadaniem było wyliczenie takiej prędkości, by zdążyć przed uderzeniem wody, 
która powinna spaść na wóz łysoli.
Zwolniłem obserwując rytm fal. Audi przyspieszyło i jego kierowca 
triumfalnie przycisnął klakson. Na ten dźwięk Afrodyta aż podskoczyła. 
Dodałem gazu, a kierowca ścigającego auta przekonany, że gnany strachem 
chcę umknąć, uczynił to samo. Byliśmy dwadzieścia metrów od resztek 
betonowych podpór, gdy dostrzegłem coś jeszcze — zakopane w piachu, 
wystające w poprzek naszej drogi zaledwie na trzydzieści centymetrów, 
kolejne betonowe elementy. Między nimi była wąska, półmetrowa przerwa — 
w sam raz, żeby przejechać motocyklem.
Fala była już po naszej prawej ręce. Z rykiem, jakby zagniewana naszą 
obecnością na plaży, uderzyła o betonowe przeszkody i wyskoczyła tworząc 
nad nami wodny tunel. Czułem jak paznokcie Afrodyty wbijały mi się w żebra, 
gdy przyciskała się do mnie. Jeszcze lekko skorygowałem kurs i przednie koło 
przejechało przez przerwę.
Spienione, szarozielone morze spadło na nas, ale to audi znalazło się w 
epicentrum małego potopu. Tak jak przeczuwałem — kierowca audi, nie 
widząc dokąd jechać, najpierw uderzył o betonowe bariery w poprzek, odbił 
się, tylne koła zakopały się w piasku i gdy kierujący dodał gazu, wyrzuciło 
auto wprost w kierunku morza, na kolejne betonowe
przeszkody. Zatrzymałem się pięćdziesiąt metrów dalej. Obejrzałem się i gdy 
zobaczyłem, że łysole cali i zdrowi wysiadają z rozbitego audi, którym zaczęło 
zabawiać się morze, odjechałem do domku.
W chacie Afrodyta pobiegła przebrać się w suche ubrania i przygotować 
kolację, a ja odstawiłem Sokoła pod wieżę, wspiąłem się do budki na górze, 
sprawdziłem kontrolki i przez lornetkę zlustrowałem poczynania łysoli. 
Siedzieli na plaży i patrzyli na zalewany wodą samochód. Sięgnąłem po 
radiotelefon i zadzwoniłem do Straży Granicznej, informując ją o dwóch 
osobnikach na plaży podziwiających tonący wóz. Przyznam się, że miałem 
złośliwą satysfakcję, gdy zobaczyłem, jak po kilku minutach funkcjonariusze 
Straży Granicznej zatrzymali łysoli. Potem zszedłem do Afrodyty. Na dworze 
szalała burza, a my siedzieliśmy przy kominku, pijąc herbatę i podziwiając 
rozbłyski. Ogniki odbijały się i tańczyły na sierści rozłożonego na podłodze 
Pimpka. Złoty blask z kominka łagodnie rozmywał się po pięknej twarzy 
Afrodyty, której wszystkie tajemnice bardzo chciałem poznać, by wiedzieć, kto 
jest moim wrogiem, a kto przyjacielem.
— No, ładnie — mruknął policjant odsuwając się na bok, żebyśmy i my 
poznali, co kryje wnętrze sejfu.
Zajrzałem z ogromną ciekawością. Były tam: skórzana teczka, sztab-ka złota i 
dwa skórzane woreczki. W teczce były dokumenty, a w woreczkach biżuteria, 
zapewne zrabowana w czasie wojny.
— Niezła historia — policjanci z niedowierzaniem kręcili głowami, oglądając 
sztabkę ozdobioną gapą, zaglądając do woreczków, gdzie w słabym świetle 
widać było różnokolorowe kamienie szlachetne zdobiące wyroby ze złota. — 
Czyja to będzie własność? — zastanawiali się.
— Jestem urzędnikiem Ministerstwa Kultury i Sztuki i w imieniu państwa 
polskiego przejmuję ten skarb, jednocześnie zapewniając, że znaleźne, dziesięć 
procent wartości, powinno zostać przekazane na konto szkoły — 
oświadczyłem. — Teraz, razem z panami pojedziemy na komisariat, gdzie 
spiszemy protokół i w sejfie schowamy zawartość skrytki.
Wizyta w komisariacie zajęła nam dwie godziny. Pomagałem w opisie 
znalezionych przedmiotów. Najbardziej interesowało mnie nie złoto, ale 
zawartość teczki. Gdy policjant skończył zapisywać tekst na dziewięćdziesiątej 
ósmej pozycji inwentarza, otworzyliśmy teczkę. Brązowa skóra była 
zniszczona, ale dokumenty w środku były w bardzo dobrym stanie. Papier 
pożółkł. Ucieszyło mnie, że szkice były czytelne. Przedsta-
wiały schemat jakiegoś obiektu podziemnego. Ilość pomieszczeń i korytarzy 
sprawiała wrażenie, że całość wyglądała jak labirynt.
— Mogą panowie wykonać mi kopię tych dokumentów? — poprosiłem 
policjantów.
Młodszy stopniem poszedł do pokoju obok, gdzie zawyła kserokopiarka. Po 
chwili funkcjonariusz podał mi odbitki trzech stron. Zawartość skrytki 
obwiązaliśmy brązowym papierem pakowym, zawiązaliśmy sznurkiem, 
założyliśmy plomby i schowaliśmy paczkę do sejfu w komisariacie.
— Będzie pan dalej szukał takich skrytek? — wypytywał mnie dowódca 
patrolu.
— Tak — odpowiedziałem.
— Niech pan uważa na siebie, wielu ludzi gotowych byłoby zrobić wiele złego 
za taki skarb.
— Niestety — przyznałem smutno, kiwając głową.
Wyszliśmy z komisariatu i mimo późnej pory postanowiliśmy pojechać do 
Próchnika, gdzie miała znajdować się kolejna wskazówka. Pojechaliśmy 
bocznymi drogami. Wieś znajdowała się w bok od szosy prowadzącej do 
Elbląga. Zaledwie zobaczyliśmy pierwsze zabudowania, wyrósł wysoki gmach 
kościoła wybudowanego w XIV wieku z czerwonej cegły. Nawet jak na 
krzyżacki gotyk budowla ta sprawiała wrażenie wyjątkowo ciężkiej, bardziej 
strażnicy niż świątyni. Od frontu znajdowała się kwadratowa, wysoka na około 
dwadzieścia metrów wieża.
— Brakuje tylko brony, tej kraty w bramach — stwierdził Łoś patrząc na 
strzeliste wejście.
Wydra obszedł kościół.
— Widział pan?! — wołał zaskoczony. — Kościół ma dobudowane wieżyczki, 
daję słowo, to zamek.
— Nie powinno was to dziwić, skoro w XIII wieku plemiona pruskie 
organizowały rajdy pod Elbląg i Królewiec, a w XIV wieku to samo robili 
Litwini — odpowiedziałem. — Zastanawia mnie, jak powinniśmy w Próchniku 
rozumieć ów „Dróh"?
Stałem zapatrzony w chrzcielnicę z granitu, umieszczoną w wejściu, pod 
grubym sznurem zwisającym z dzwonnicy. Wtedy mały szczegół przykuł moją 
uwagę, u dołu misy wyryte były dwie litery: „HW".
— Dróhnen! — krzyknąłem uszczęśliwiony. — To proste! Do Dórbeck 
pasowało dróhnen, czyli huczeć, grzmieć, dudnić. Może to dotyczyć burzy, ale 
i dzwonu lub dzwonnicy.
— Jak my się tam dostaniemy? — Łoś stanął z zadartą głową, patrząc na 
wieżę.
— Wejdę po sznurze — zaoferował się Wydra.
— Nie trzeba — pokręciłem głową. — Pamiętacie, że litery „HW" zawsze są 
na konkretnej wskazówce? Tu są na chrzcielnicy. Jest ona kolejną wskazówką, 
nie wiem jeszcze, co się za nią kryje.
Chłopcy obejrzeli chrzcielnicę i teren wokół kościoła. Patrząc na tabliczkę z 
szyfrem, próbowałem pr2ypomnieć sobie z języka niemieckiego, jakie słowo 
zaczynałoby się od liter „Bahn" i było ich wiele, bo określało to wszystko, co 
związane z koleją. Może tu Utickal pociągnął szyfr dalej i trzeba było szukać 
wyrazów zaczynających się na „Bahnm" i wtedy przyszło mi tylko jedno do 
głowy: „Bahnmeister" — dozorca kolejowy, dróżnik.
— I co teraz? — zapytał mnie Wydra po kolejnym obejściu kościoła.
— Zaraz będzie dudniło i grzmiało na całego — odpowiedziałem patrząc w 
niebo. — Wracamy do Fromborka.
Wróciliśmy w strugach deszczu, w porze kolacji. Postanowiłem zlitować się 
nad Wydrą i naszymi żołądkami i w obawie przed tym, co mógłby nam 
zgotować podczas dyżuru w kuchni, zaprosiłem chłopców do pobliskiego baru.
Cały czas myślałem o zagadce, a chłopcy milczeli, jakby oczekiwali, że nagle 
oświadczę im, gdzie jest skarb. Po kolacji postanowiłem przejść się do Rafała, 
żeby obejrzeć starą mapę. Byliśmy w mesie sami z Wydrą i Łosiem, bo 
harcerze pomaszerowali do domu kultury na występ jakiegoś zespołu. 
Opowiedziałem druhowi o naszych dzisiejszych odkryciach. Życzliwy harcerz 
natychmiast uruchomił swój przenośny komputer i mogłem w powiększeniu 
oglądać każdy fragment mapy. Szczególną uwagę poświęciłem rejonowi Bałgi 
i Mowenhaken.
— Jest — powiedziałem zadowolony.
— Co? — pytali się chłopcy.
— To — końcem ołówka pokazałem maleńki prostokąt przy biało— czarnej 
linii prowadzącej środkiem Mierzei Wiślanej.
— W drugim rzędzie od góry, czytając od prawej do lewej mamy litery 
„Bahnm", a to początek słowa „Bahnmeister". Koło Bałgi nie ma linii 
kolejowej, a na Mowenhaken jest ostatnia stacja wąskotorówki...
— Ostatnia stacja niczym „omega" na końcu greckiego alfabetu — wtrącił się 
Rafał. — Właśnie się zastanawiałem, jak przybijemy do Bałgi, bo wszystkie 
miejsca ze wskazówkami były na południowym brzegu Zalewu. Teraz zagadka 
została przeniesiona na Mierzeję...
— Tam gdzie powinna być skrytka — dopowiedziałem. — Utickal wcześniej 
przygotował schowek, a gdy w styczniu ruszyli Rosj anie, skarby ukryto.
— To co, jutro płyniemy? — Rafał zadowolony zatarł dłonie.
— A chłopcy? — czułem się niepewnie. — Ich rodzice muszą wyrazić zgodę...
— Zaraz zadzwonimy — odparł Rafał. Nie był typem człowieka, który szybko 
się zniechęca. Wyszedł z chłopcami na keję.
Wrócili po paru minutach.
— Rodzice zgodzili się — oznajmił harcerz.
Chłopcy byli dumni i ich twarze pokraśniały. Nie wiedzieli, że przygoda na 
morzu to nie podróż kajakiem po jeziorze.
— A paszporty? — zapytałem.
— Nie ma problemu, mamy paszport zbiorowy i ich po prostu dopiszę do 
załogi. Właściwie nie stajemy w porcie na terenie obwodu kali-ningradzkiego, 
więc nie będziemy traktowani zbyt restrykcyjnie.
— Jak chcesz w takim razie sprawdzić Mówenhaken, jakkolwiek się to teraz 
nazywa?
— Mało to razy jachty wchodzą na mielizny? — Rafał uśmiechnął się mrużąc 
oko. — Panie Tomaszu, z Rosjanami można się dogadać.
Umówiliśmy się, że zamustrujemy się na pokłady jachtów następnego dnia 
rano. Wydra i Łoś bardzo przeżywali nową przygodę. Słyszałem, jak byli 
rozemocjonowani, gdy kładli się spać. Mnie niepokoiła prognoza pogody, 
której wysłuchałem z hotelowego radioodbiornika.
Nazajutrz to Łoś miał mieć dyżur w kuchni. Pobiegł rano do sklepu po świeże 
pieczywo, twarożek i wędliny.
— Jedzcie, bo nieprędko posmakujecie takich frykasów — zachęcałem 
chłopców.
Spałaszowaliśmy śniadanie, spakowaliśmy rzeczy i poszliśmy do portu. 
Harcerze już czekali na nas. Rafał ustawił załogi obu jachtów na pirsie. Z 
chłopcami mieliśmy być zaokrętowani na jacht komandora rejsu. Jego załoga 
razem z nami liczyła siedem osób. Drugi, mniejszy jacht miał pięć osób załogi, 
a jego kapitanem był Konrad, zastępca Rafała. Nasz jacht nazywał się 
„Carramba", a drugi „Miserus".
— Zabierzecie mnie z portu w Piaskach? — poprosiłem Rafała. — Paweł tam 
jest, zostawię mu samochód, może mu się przyda? Poza tym podejrzewam, że 
po opłynięciu Mierzei będziecie musieli mnie wysadzić w Piaskach od strony 
morza, żebym dalej prowadził poszukiwania.
Rafał zgodził się, więc czym prędzej wsiadłem do wehikułu i pojechałem do 
Pawła, zostawiając Wydrę i Łosia na pastwę marynarskiego losu i kaprysów 
kapitana.
Po drodze próbowałem skontaktować się z Pawłem. Jego telefon nie 
odpowiadał. Gdy zajechałem tam gdzie miał mieszkać, zastałem domostwo 
zamknięte i tylko pies przywitał mnie radosnym machaniem ogona. 
Zostawiłem wehikuł — Paweł miał swój komplet kluczyków do auta. 
Poszedłem do portu. Pogoda na Zalewie była doskonała do żeglowania. Wiała 
czwórka w skali Beauforta. Równe fale kołysały jachtami, wiatr łagodnie 
wydymał białe żagle, a słońce grzało twarze wystawione na podmuchy i krople 
wody. „Miserus" nawet nie wpływał do portu. „Car-ramba" podpłynął do kei 
tylko na tyle, żebym przeszedł na jego pokład. Wydra i Łoś blado uśmiechnęli 
się do mnie zajęci trzymaniem szotów foka. Ich ręce już po godzinie były 
czerwone od zmagań z liną. Rafał zadowolony stał przy sterze. Włosy zakrył 
chustą, a oczy przesłonił okularami przeciwsłonecznymi.
— Pan ma patent żeglarski? — upewnił się.
— Nawet jachtowego sternika morskiego — odparłem z dumą.
— To oddaję w pana ręce — powiedział Rafał odstępując od koła sterowego.
Oparty o bezanmaszt, kładąc dłonie na kole, pierwszy raz od wielu lat mogłem 
wreszcie poczuć magię żeglarstwa, wrócić do wspomnień z lat młodzieńczych, 
a później rejsów z Winnetou i Milczącym Wilkiem czy po Jezioraku na mojej 
poczciwej „Krasuli".
Rafał podał mi kurs. Mieliśmy boczny wiatr, więc tylko nieznacznie ruszyłem 
kołem, kazałem poluzować szoty grota i foka, podebrać szoty! bezana. Od tej 
pory załoga mogła rozkoszować się rejsem i patrzeć, jak smukła sylwetka 
„Miserusa" zostaje w tyle. i
— Nowi! — krzyknął Rafał. Wydra podniósł głowę.
— Co?! — zapytał.
— Na moim jachcie mówi się „Tak jest, kapitanie!".
— Tak jest, kapitanie? •
— Tak lepiej. Macie dyżur w kambuzie.
— Co?! — oburzył się Wydra. — Znowu kuchnia?
— Taka jest decyzja kapitana — oznajmił Rafał. — Lepiej bądźcie mili, bo 
zbliżamy się do rosyjskich wód terytorialnych. Mogę was tam zostawić...
ROZDZIAŁ TRZYNASTY
S.O.S. NA MORZU • WYPRAWA „CHIMERĄ" • RATUJEMY JACHT • 
SPOTKANIE Z KOMISARZEM MISIKIEWICZEM • ALFA I OMEGA 
W STEGNIE • NA WODNEJ GRANICY • DESANT NA ROSYJSKĄ 
WYSPĘ
Bałem się, że wściekli łysole zechcą zrobić najazd na mój dom. Mieli chyba 
jednak dość i wieczór do północy miałem spokojny. Wtedy to telefon wiszący 
na ścianie, wyglądający na zabytek z czasów wojny, głośno zabrzęczał, a 
lampka przy nim zapłonęła na czerwono. Zerwałem się z kanapy, gdzie spałem. 
Afrodyta wybiegła z sypialni, a Pimpek stał i wyczekująco patrzył w kierunku 
aparatu.
— Słucham — niepewnie powiedziałem podnosząc słuchawkę.
— Daniec? — odezwał się czyjś głos.
— Tak.
— Mamy sygnał S.O.S. w twoim sektorze. Nim dopłynie tam statek 
ratunkowy, ty będziesz szybciej na miejscu. Sprawdź, co to i daj nam znać. 
Powodzenia.
Połączenie przerwano. Zdumiony patrzyłem na telefon. Nie miał tarczy do 
wykręcania numerów. Nacisnąłem widełki. W słuchawce usłyszałem trzask.
— Tu „Spirala", zero—osiem—dziewięć, mówcie! — warknął męski głos.
— Chciałem potwierdzić sygnał o wezwaniu pomocy...
— Co wy, Daniec, robicie?! Dostaliście sygnał?
— Tak.
— To w morze, wykonać!
— Bałem się, czy to nie dowcip...
— Jaki dowcip, to radiotelefon, nikt na tę linię ci nie wejdzie... Więcej nie 
słuchałem. Z szafy wyjąłem piankę i sztormiak. Afrodyta
za chwilę dołączyła do mnie ubrana w spodnie i kurtkę ze specjalnego, 
nieprzemakalnego materiału popularnego wśród miłośników górskich 
wędrówek.
— Po co ci to? — zapytałem.
— Płynę z tobą.
— Nie widzisz, że jest sztorm?
— Jesteś pewien, że sam sobie dasz radę?
— Nie chcę cię narażać.
— Zależy ci na mnie.
— Nie chcę mieć cię na sumieniu — odpowiedziałem.
Wybiegłem do hangaru krzycząc do psa, żeby pilnował domu. Otworzyłem 
wrota od strony morza. Z niepokojem patrzyłem na wysokie fale, które gnały w 
kierunku lądu. Bałem się, czy dam radę odbić od brzegu. Wskoczyłem do 
łodzi, zwolniłem hamulce wózka, który zaczaj: się staczać po pochylonym w 
kierunku wody torowisku. W ostatniej chwili do kokpitu „Chimery" wskoczyła 
Afrodyta.
— Uparta baba! — krzyknąłem na nią.
Rzuciłem jej kapok i wskazałem, gdzie ma usiąść, tuż przed moim 
stanowiskiem sternika. Silniki zawarczały od jednego przyciśnięcia roz-
rusznika. Silnym szarpnięciem zwolniłem cumy, którymi łódź była przy-
wiązana do wózka. Właśnie uderzyliśmy o bufory i siła odrzutu wypchnęła 
„Chimerę". Opuściłem śruby i łagodnie dodałem gazu. Ośmiometrowy potwór 
zadziwiająco dobrze dawał sobie radę na wzburzonym morzu. Wiedziałem, że 
nie mogę sobie pozwolić na pływanie z pełną prędkością, żeby nas nie 
wywróciło, ale wykorzystuj ąp osiemdziesiąt procent mocy silników mogłem 
mknąc z zapierającą dech w piersiach szybkością.
Przyjrzałem się desce rozdzielczej. Oprócz wskaźników pokazujących 
parametry pracy napędu były na niej kompas i GPS. Bez trudu, nawet w tak 
ekstremalnych warunkach wprowadziłem tam położenie statku wzywającego 
pomocy. Natychmiast na podświetlonym ekranie zobaczyłem kurs, jakim 
miałem płynąć. Nieznacznie wykręciłem na wschód. Miałem jeszcze do 
pokonania dwie mile. Afrodyta siedziała skulona i niczym szmaciana lalka 
podskakiwała na ławeczce przede mną.
Gdy dotknąłem jej ramienia, aż podskoczyła przerażona.
— Włącz reflektor! — pokazałem jej w kierunku lampy na dziobie. „Chimera" 
miała ramę przeciwkapotażową, na której były światła
pozycyjne i bateria czterech świateł halogenowych, szperacz, anteny i syrena. 
Dziewczyna włączyła światło na dziobie i wycelowała je prosto w ciemność.
Włączyłem radio i podniosłem mikrofon.
— Zero—osiem—dziewięć milę od pozycji — zameldowałem się.
IIIIIMI
— Dobrze zero—osiem—dziewięć, melduj, jak będziesz na miejscu — 
usłyszałem odpowiedź.
Sprawdziłem naszą pozycję na GPS i znowu nieznacznie skorygowałem kurs. 
Gdy byliśmy już kilkaset metrów od rozbitków, zobaczyliśmy czerwoną rakietę 
wystrzeloną w niebo. Z odległości stu metrów dostrzegłem biały kadłub jachtu. 
W zalewanym wodą kokpicie było troje ludzi w żółtych sztormiakach. 
Rozpaczliwie wymachiwali do nas rękoma.
Zwolniłem i włączyłem megafon.
— Czy są ranni? — zapytałem po angielsku. 
Załoga uszkodzonego jachtu pokręciła głowami. Przyjrzałem się masztowi, 
którego kikut wystawał nad kabiną, a reszta z żaglami moczyła się w morzu.
— Wciągnijcie maszt na pokład! — rozkazałem.
Dwoje smukłej szych załogantów rzuciło się wykonać polecenie. Niższy i 
grubszy siedział, wyraźnie załamany, obojętny na to, co dzieje się wokół niego. 
Gdy wciągnęli maszt, prowizorycznie umocowali go do pokładu, podpłynąłem 
do burty jachtu.
— Spróbuję doholować was do brzegu, ale ktoś musi zostać przy sterze! —
krzyknąłem.
Próbowałem dostrzec twarze załogi, ale wszyscy mieli założone kaptury, było 
ciemno. Wyższy, najwyraźniej najsilniejszy żeglarz został na pokładzie. 
Rzuciłem mu cumę. Dwoje przeszło do nas z pomocą Afrodyty, a ja czuwałem 
przy sterze.
Holowałem uszkodzony jacht w stronę polskiego brzegu. Byłem tuż za morską 
granicą Federacji Rosyjskiej i bałem się, że zaraz będę miał asystę ich okrętu 
wojennego. Włączyłem radio.
— Tu zero—osiem—dziewięć — odezwałem się.
— Daniec! Czy tyś na głowę upadł?! Chcesz wywołać wojnę?! Rosjanie pieklą 
się, że nie poinformowałeś ich o akcji na ich wodach. Nie wiesz, że trzeba 
nasłuchiwać ich częstotliwości?
Zapomniałem wyłączyć megafon i to, co krzyczał ktoś z nieznanego mi punktu 
dowodzenia słyszeli wszyscy w promieniu kilkudziesięciu metrów. To 
wystarczyło, by dwaj rozbitkowie na pokładzie „Chimery", nie zważając na 
deszcz, zdjęli kaptury. To byli Lidia i pan Makaron. Obejrzałem się na jacht na 
holu. Batura też zdjął kaptur i machał do mnie ręką.
Wyłączyłem megafon i poinformowałem dowódcę o przebiegu akcji 
ratunkowej.
— Jak możesz, to dociągnij ich do Piasków i zostaw — usłyszałem wytyczne. 
— Jeśli wszyscy są cali i zdrowi, to dadzą sobie radę. Rano masz się stawić w 
dowództwie!
Nie odzywałem się do nikogo, zastanawiając się, co Batuia i spółka robili po 
rosyjskiej strome? Siła sztormu słabła i mimo fal dociągnąłem jacht do 
Piasków. Pomogłem Baturze zacumować go przy jednym z pali. Potem Jerzy 
wsiadł do „Chimery". Zacumowałem ją do palików wózka i wyskoczyłem do 
wody. Brodząc dotarłem do brzegu, a następnie do hangaru, gdzie włączyłem 
wyciągarkę. Gdy tylko pierwsze koła wózka wjechały na tory położone na 
piasku, zatrzymałem maszynę. Batura wyskoczył na plażę, podobnie pan 
Makaron. Pomogłem Lidii, a potem Afrodycie wyjść z łodzi.
— Dziękuję za pomoc — Batura wyciągnął do mnie dłoń. — Przy zwrocie 
złamaliśmy maszt, a silnik zalany wodą nie chciał działać. Gdyby nie ty...
— Nieważne — machnąłem ręką. — Nie wiedziałem, że to ciebie mam 
ratować.
— A gdybyś wiedział, to byś nie wypłynął? Nie odpowiedziałem.
— To właśnie, Pawle, cenię w tobie najbardziej — Batura poklepał mnie po 
ramieniu. — Jesteś jak twój szef przeżytkiem, niekiedy błędnym rycerzem 
walczącym z wiatrakami...
— Ty byś mnie nie ratował?
— To zależy — Batura uśmiechnął się. — Do widzenia! Odszedł w kierunku 
willi Lidii.
— Dziękuję — Stanisław Makaron mocno potrząsał moją dłonią. Zaraz 
pobiegł za Batura.
Lidia czule przytuliła się do mnie.
— Jesteś cudowny — szepnęła.
Widziałem, jak Afrodyta słysząc to zdenerwowana ruszyła do domu.
— Powiesz mi, czego tam szukaliście? — zapytałem Lidię.
— Spotkajmy się w południe w parku w Krynicy Morskiej, koło pałacu cesarza 
— powiedziała, pocałowała mnie w policzek i pobiegła do swojego domu.
Wróciłem do hangaru i wciągnąłem „Chimerę". Jeszcze dolałem paliwa do 
zbiorników, sprawdziłem wszystkie mechanizmy i około czwartej nad ranem 
rzuciłem się w ubraniu na kanapę. Było mi obojętne, że Pimpek postanowił 
resztę nocy spędzić na moich nogach.
Nazajutrz wstałem obudzony hałasem dobiegającym z aneksu kuchennego. 
Zmęczony wstałem i przecierałem zaspane oczy.
— Wolisz jajecznicą czy parówki? — zapytała mnie Afrodyta.
— Kawę i jajecznicę na parówkach — odpowiedziałem. Wyjrzałem przez 
okno. Była ładna pogoda. Wyszedłem na werandę,
gdzie wywiesiłem swoją piankę i sztormiak. Jacht z ułamanym masztem wciąż 
był przycumowany. Ubrany w dżinsy i koszulę poszedłem na wieżę. Wszystkie 
kontrolki paliły się na zielono. Wróciłem do kuchni w samą porę, bo Afrodyta 
postawiła na stole kubek z kawą i talerz jajecznicy.
— Proszę, mój cudowny — przedrzeźniała Lidię. Usiadłem do posiłku.
— Jak się spało mojemu bohaterowi? — Afrodyta usiadła naprzeciw mnie, 
zrobiła słodką minę i udawała zaloty. — Teraz już wiem, co miałeś na myśli 
mówiąc o niebezpieczeństwach w pracy muzealnika — szydziła. — Rano 
romanse, piękności rodem z obrazów, po południu pościg po plaży, a w nocy 
akcja ratunkowa.
Szybko pałaszowałem jajecznicę, nie zważając na jej zaczepki. Duszkiem 
wypiłem kawę.
— Jadę wytłumaczyć się z nocnej wyprawy—oznajmiłem Afrodycie. 
Podszedłem do telefonu i podniosłem słuchawkę.
— Spirala, słucham cię zero—osiem—dziewięć — usłyszałem kobiecy głos.
— Chciałem zapytać, gdzie mam się zgłosić?
— Do centrali.
— Gdzie jest centrala?
— Czekajcie...
Na kilkanaście sekund zapadła cisza.
— Zero—osiem—dziewięć, macie pojechać do Mikoszewa i przy przeprawie 
zapytać o instrukcje.
Kobieta odłożyła słuchawkę.
— Czy ten telefon łączy cię z inną cywilizacją? — zapytała Afrodyta, widząc 
moją zdumioną minę.
— Nie, pewnie z dowództwem Straży Granicznej, ale mam wrażenie, że to 
rzeczywiście inny świat — odpowiedziałem.
Zabrałem bluzę i kask. Wyprowadziłem Sokoła i wyjechałem do Mikoszewa, 
ciesząc się ciepłem poranka, słońcem i błękitem nieba. Prawie zapomniałem o 
sprawie, jaka mnie przygnała na Mierzeję.
W Mikoszewie jest przeprawa promowa pozwalająca dostać się na
Wyspą Sobieszewską, ta sama, która umożliwiła Lidii ucieczkę, gdy ścigaliśmy 
ją z Pluvią. Przy przeprawie stała mała kolejka samochodów i prawie bezzębny 
staruszek sprzedający koraliki z bursztynów nanizanych na rzemyki. 
Zatrzymałem się przy nim.
— Nie wie pan... — nie zdążyłem dokończyć, gdy handlarz bursztynem 
pokazał mi ścieżkę wzdłuż przekopu Wisły na południe.
Tam, przy starej przeprawie promowej stał jakiś wędkarz. Gdy podjechałem do 
niego około trzystu metrów przez pole, rozpoznałem w nim Misikiewicza.
— Dzień dobry! — przywitałem go.
— Dzień dobry, panie Pawle — pokiwał głową patrząc na spławik. — 
Słyszałem, że strasznie pan rozrabia. Ma pan u nich niezłe chody. Gdy nasi 
ludzie poinformowali ich, że to pan nielegalnie przekroczył granicę, przestali 
protestować. Potrafi pan to jakoś wyjaśnić?
— Nie.
— Ciekawi pana, dokąd płynął Batura ze spółką?
— Tak.
— Wczoraj wypłynęli z Piasków i oficjalnie chcieli dopłynąć do Kaliningradu, 
ale zaplątali się w okolice miejsca, gdzie niegdyś stał zamek Lochstadt. Mieli 
dużo szczęścia, że Rosjanie kazali im tylko wynosić się ze swoich wód 
terytorialnych, a nie aresztowali. Tamte okolice są najeżone bazami 
wojskowymi i polska załoga mogła być potraktowana jak szpiedzy. Dlatego 
wracali z nieudanego rejsu w nocy i złapał ich sztorm. Może zainteresuje pana 
taki szczegół, że przy ruinach zamku chcieli urządzić desant, już nawet Batura i 
ten drugi facet wsiedli do pontonów.
Słuchałem zaintrygowany. Misikiewicz spojrzał na zegarek. Dochodziło 
południe.
— Za jakąś godzinę pana szef wpłynie na wody Federacji Rosyjskiej. Wyjaśni 
mi pan po co?
— Nie — odparłem zdumiony.
Sięgnąłem do kieszeni po telefon komórkowy. Był wyłączony. Gdy go 
uruchomiłem, odebrałem wiadomość od pana Tomasza, żebym do niego 
zadzwonił. Gdy próbowałem to uczynić, uprzejmy kobiecy głos z automatu w 
języku rosyjskim i angielskim poinformował mnie, że abonent jest poza 
zasięgiem sieci.
— Muszę powiedzieć, że obaj zachowujecie się dziwnie — stwierdził 
Misikiewicz.
— Panowie też, nie mieliście dość ludzi, żeby pilnować Mierzei, a macie, żeby 
nas śledzić?
— To jest łatwiejsze. Niech pan teraz jedzie i uważa na siebie. Misikiewicz 
niczym postać z filmów szpiegowskich zwinął wędkę
i odszedł kilkanaście metrów dalej. Nie pozostało mi nic innego jak pojechać 
na spotkanie z Lidią w Krynicy Morskiej.
Gdy już wyjeżdżałem ze Stegny, gwałtownie zahamowałem, ujrzawszy bramę 
prowadzącą na teren kościoła. Były na niej dwie litery alfabetu greckiego: alfa 
i 
omega. Zjechałem pod tę bramę, zaparkowałem motocykl. Powoli zbliżałem 
się do siedemnastowiecznego kościoła zbudowanego z szachulcowego muru, 
ze spiczastą wieżą, z dachem pokrytym blachą. Najpierw obejrzałem starą 
bramę, dawno nieodnawianą. Poszedłem do kościoła. Akurat trwała próba 
organowa i młodzi ludzie, odświętnie ubrani chodzili po świątyni. Oprócz 
organów, zachwyt mogły wzbudzić freski uwieczniające sceny biblijne i 
ogromny model fregaty. Po kwadransie zwiedzania wróciłem do motocykla. 
Bałem się spóźnić na spotkanie z Lidią.
Pojechałem do Krynicy Morskiej. Zaparkowałem przed jednym z ośrodków 
wypoczynkowych w pobliżu kościoła, a potem spacerkiem poszedłem 
lawirując między grupkami letników, poszedłem do parku obok Cesarskiego 
Dworu. Ten zabytkowy budynek jakaś firma właśnie przebudowywała na 
nowoczesny hotel, starając się zachować charakter perełki architektury z 
balkonami, mansardami i wieżyczkami. Krążyłem po alejkach wypatrując 
Lidii. Wreszcie zobaczyłem ją, gdy maszerowała w moją stronę ubrana w 
szorty i bluzkę. Na nogach miała klapki, a pod pachą wielką torbę z matą do 
rozłożenia na plaży. Wzięła mnie pod ramię.
— Pójdźmy na plażę — zaproponowała.
Udając parę turystów poszliśmy pasażem wyłożonym betonowymi płytami w 
kierunku morza. Na plaży znaleźliśmy zaciszne miejsce koło wydm. Lidia 
rozebrała się do stroju kąpielowego, rozłożyła matę i nasmarowała się olejkami 
do opalania. Usiadłem obok niej.
— Nikt nie wie, że tu jesteś? — upewniałem się.
— Nikt.
— Dokąd wczoraj płynęliście? — zapytałem.
—Do Bałgi—odpowiedziała. — Mówiłam im to, co kazałeś o Lochstadt. 
Batura i Makaron uznali to za bajki. Wypłynęliśmy z Gdyni i zaledwie do-
płynęliśmy do rosyjskich wód, złapał nas sztorm i nic nie zdziałaliśmy.
Słuchałem zaskoczony, że Lidia kłamała. Zastanawiało mnie dlaczego?
— Masz jakieś nowe ślady? — zapytała.
— Żadnych — odpowiedziałem. — Zastanawia mnie jednak ślad związany z 
obozem w Stutthofie.
Kilka minut zajęło mi opowiedzenie historii opaski strażnika obozowego.
— Pan Makaron zna tę opowieść, można powiedzieć z pierwszej ręki i wcale 
jej nie wykorzystuje? — udawałem zdziwionego. — Moim zdaniem, skrytka ze 
skarbem jest gdzieś po drodze do Mikoszewa. Przecież ten łotewski SS-man 
ukrył swoją sztabkę koło Jantara. Zrobił to w czasie ewakuacji obozu czy gdy 
ją dostał od tych dwóch oficerów Wehr-machtu? Sądzę, że od razu. W Stegnie 
na kościelnej furtce są znaki alfy i omegi, zupełnie jak na tabliczce...
Zbliżała się piętnasta i musiałem wracać do swojego domku w Piaskach. 
Pożegnałem Lidię i po dwudziestu minutach stawiałem Sokoła obok wehikułu. 
W pierwszym momencie ucieszyłem się, gdy go zobaczyłem, bo mogło to 
oznaczać, że jest tu Pan Samochodzik. Niestety, szefa nie było, podobnie 
Afrodyty. Był tylko Pimpek smutnym wzrokiem patrzący na pustą miskę, którą 
przyniósł aż pod drzwi domu.
Nakarmiłem psa i próbowałem dodzwonić się do pana Tomasza. Jego telefon 
nie odpowiadał. Wszedłem na wieżę i postanowiłem wykorzystać znajdujący 
się tam sprzęt. Dzięki połączeniu z centralnym serwerem Straży Granicznej 
mogłem uzyskać dane o tym, kto i kiedy przekroczył granicę w rejonie Mierzei 
Wiślanej. Zobaczyłem dane Pana Samocho-dzika przy notatce o przejściu 
dwóch polskich jachtów na rosyjskie wody Zalewu Wiślanego.
„Carramba" płynął o wiele szybciej niż „Miserus". Gdy znaleźliśmy się na 
polskiej granicy, musieliśmy czekać na towarzyszący nam jacht.
— Będziemy halsować — zadecydował Rafał.
Najpierw płynęliśmy pełnym wiatrem na północ i wracaliśmy na południe 
zygzakując. Tak kręciliśmy się czekając na „Miserusa". Gdy ten wreszcie do 
nas dopłynął, z okolic Nowej Pasłęki wypłynęła do nas łódź pontonowa z 
oddziałem żołnierzy ubranych na czarno. Twarz Rafała nieco zbladła. Nie co 
dzień do żeglarzy podpływa grupa szturmowa Morskiego Oddziału Straży 
Granicznej. Oficer dowodzący łodzią najpierw zrugał nas przez megafon.
— Kto tu dowodzi?! — krzyczał oddalony od nas zaledwie o pięć metrów. 
Jego wzrok był skierowany na mnie, jako najstarszego. Jednak to Rafał był 
komandorem rejsu.
— Ja — nieśmiało podniósł rękę.
— Ty wiesz, że dwadzieścia cztery razy przekroczyliście wodną granicę z 
obwodem kaliningradzkim? — zapytał. — Kartek w paszportach zabraknie 
wam na pieczątki! Dziś w nocy jakiś szaleniec motorówką wdarł się na 
rosyjskie wody, dzisiaj wy takie kino odwalacie?!
Mimo tych krzyków dokonaliśmy odprawy i mogliśmy płynąć do Rosji. Rafał 
zaplanował odprawę po stronie rosyjskiej przy małej wysepce zaznaczonej na 
niemieckich mapach jako Kuchstein. Tam miała podpłynąć motorówka z 
Bałtijska, rosyjskiej bazy marynarki wojennej. Gdy tylko wpłynęliśmy na 
rosyjskie wody Rafał na kanale rosyjskim wezwał celników. Nikt mu jednak 
nie odpowiedział.
— Płyniemy do wyspy — zadecydował.
Wydra i Łoś jakimś cudem ugotowali chińskie zupki z konserwą mięsną i 
podali nam to niezwykle pikantne danie. Jedliśmy stojąc na kotwicy po 
zawietrznej stronie wyspy. Miała ona zaledwie sto metrów średnicy i porastał 
ją gęsty las sosnowy.
— W czasie drugiej wojny światowej Niemcy wybudowali tam stację radarową 
— opowiadał Rafał. — Podobno do dziś zostały resztki instalacji i dwa 
schrony bojowe.
Zerknąłem na Wydrę, który z ponurym wyrazem twarzy patrzył na poocierane 
palce.
— Czujesz się zawiedziony? — zapytałem siadając obok niego.
— Nie wiedziałem, że to tak boli — odpowiedział.
— Żeglarstwo to najlepsza szkoła życia.
— Dlaczego?
— Uczy sumienności w pracy, sprytu w poruszaniu się i co najważniejsze — 
przyjaźni. Wyobrażasz sobie, żeby na takim jachcie coś komuś zginęło?
Wydra obrażony zerwał się na równe nogi i uciekł na dziób. Zaraz poszedłem 
za nim.
— Przepraszam — powiedziałem kładąc mu dłoń na ramieniu. Strząchnął moją 
rękę.
— Czy ta twoja wstydliwa sprawa do kradzież? — zapytałem cicho.
— Co to pana obchodzi?
— Obchodzi, bo jesteśmy drużyną. Pamiętasz o tym?
— Nikogo tu nie okradłem.
— I nikogo nie okradniesz.
— Bo będziecie mnie pilnowali?
— Nie, bo wszyscy ci ufają...
— Przestaną, gdy pan lub Łoś powiecie...
— Nie przestaną — przedrzeźniałem jego ton głosu. — Rafał i jego załoga 
ufają ci ot tak, po prostu. Gdyby ludzie na jednym jachcie nie szanowali 
drugich, to żeglarstwo straciłoby sens. Rozumiesz?
— Tak — Wydra kiwnął głową.
Chciałem wstać, ale zatrzymał mnie gestem dłoni.
— To nie była moja wina... do końca.
— Co?
— Ta kradzież. Najpierw w supermarkecie w Białymstoku. Chciałem skubnąć 
paczkę płyt CD. Na dołku w policji poznałem kolesi, którzy powiedzieli, że 
można łatwiej zarobić większe pieniądze i w dodatku bezkarnie. Młodociany 
złodziej samochodów, za krótkotrwały zabór mienia najwyżej trafi do 
poprawczaka...
— Ale ty tam nie byłeś, bo Bóbr zaręczył za ciebie? — domyśliłem się.
— Tak — Wydra opuścił głowę.
— Wiele osób ci ufa i nie zmarnuj tego.
Nagle nad naszymi głowami rozległ się szum. Po godzinie czekania i 
wzywania Rosjan przez radio Rafał zdecydował się wystrzelić czerwoną 
rakietę. Nadal nikt nie reagował. Staliśmy burta w burtę z „Mise-rusem" i 
zrobiliśmy naradę.
— Czekać — proponowałem.
— Płynąć dalej, aż sami do nas przypłyną — powiedział Konrad, kapitan 
„Miserusa".
— Jak popłyniemy, będziemy mieli kłopoty — stwierdził Rafał. — Konrad, 
masz swoją piankę?
Konrad jako nurek miał nie tylko strój do nurkowania, ale także płetwy, maskę 
i butle z powietrzem. Rafał postanowił wysłać Konrada wpław do odległego o 
trzydzieści metrów brzegu. Po kilku minutach Konrad już był w wodzie. Silny 
prąd i fale zniosły go trochę i wylądował w jakiejś zatoczce na południu 
wyspy. Najpierw usłyszeliśmy szczekanie psów.
— W płetwach daleko psom nie ucieknie — żartował Rafał. Wszyscy 
roześmieliśmy się, próbując poczuciem humoru pokonać
przeciwności losu. Nagle na wyspie zapanowała cisza, która niepokoją-
co zaczęła się przedłużać. Żeglarze zaczęli już żartować, że Konrada 
aresztowano i siedzi w klatce w jednym z poniemieckich bunkrów. Po 
kwadransie Konrad pojawił się na brzegu. Skoczył do wody i po chwili był już 
przy nas. Usiadł w kokpicie „Miserusa". Ktoś z jego załogi podał mu kubek 
gorącej herbaty.
—Nigdy więcej —jęknął Konrad. — Jak usłyszałem te brytany czy 
dobermany, to myślałem, że już po mnie — specjalnie dramatyzował 
opowieść. — Tu zimna wojna trwa. Słuchajcie, wylądowałem i wszedłem na 
brzeg. Patrzę, ścieżka między płotami zwieńczonymi drutami kolczastymi. Za 
siatkami biegały psy, aleja szedłem ścieżką myśląc, że w końcu musi gdzieś 
zaprowadzić. Za tymi płotami była jakaś poniemiecka willa, ale ja doszedłem 
do bunkra. Miał strzelnice na karabiny maszynowe i właz. Waliłem w ten właz, 
aż wreszcie otworzył mi jakiś zaspany Wania w „gimnastiorce". Spojrzał na 
mnie i zbladł. Wtedy zrozumiałem, że cały czas jestem w masce do nurkowania 
i wyglądam jak wrogi dywersant, który właśnie dokonał morskiego desantu na 
ich wyspę. Zdjąłem okulary i wytłumaczyłem mu, że czekamy na odprawę. 
Powiedział: „Zadzwonię po kogo trzeba".
Długo śmialiśmy się z rosyjskiego żołnierza, którego senną służbę przerwało 
nagłe pojawienie się pływaka. Nasze oczekiwanie przedłużało się i po 
kolejnych dwóch godzinach Rafał kazał Konradowi powtórzyć wyprawę na 
wyspę. Kapitan „Miserusa" znowu się przebrał i popłynął. Tym razem wziął 
poprawkę na prąd i fale i wylądował zupełnie w innym miejscu. Zniknął na 
kilkadziesiąt minut. Zaniepokojony Rafał cały czas wzywał rosyjską bazę w 
Bałtyjsku. Wreszcie Konrad pojawił się na brzegu. Płynął wolniej mimo 
żwawego wymachiwania rękoma. Gdy zasapany wszedł do kokpitu swojego 
jachtu, to aż na „Carrambę" doleciał odór alkoholu.
— Piłeś?! — Rafał był oburzony. — Ty, abstynent?
-— Musiałem —jęknął Konrad. — Dotarłem do drugiego bunkra i tam jak 
mnie zobaczyli, to przywitali śmiechem. Widocznie już żartowali sobie z Wani 
w tym pierwszym bunkrze. Dali mi herbatę z „dopalaczem" i oznajmili, że nikt 
nie przypłynie. Powiedzieli, że od dwóch lat kabel jest przecięty, a radia nie 
mają. Motorówka z zaopatrzeniem przypływa do nich raz w tygodniu. 
Powiedzieli, żebyśmy płynęli do Bałtijska.
— To płyniemy — zadecydował Rafał. — Mówenhaken jest po drodze, zbliża 
się noc, a po nocy nie będziemy żeglować po nieoznakowa-nym akwenie — 
znacząco mrugnął do mnie.
ROZDZIAŁ CZTERNASTY
EFEKT DZIAŁAŃ AFRODYTY* LEGENDA O „WRZOSOWYM
STRAŻNIKU" • WIZYTA W OPUSZCZONEJ RYBACZÓWCE •
NOCNY DANSING • NOCNA WYPRAWA NA DWORZEC •
PODSŁUCHIWANY TELEFON • W ROSYJSKIM ARESZCIE
Byłem zajęty studiowaniem mapy Mierzei i Zalewu Wiślanego, gdy 
usłyszałem szczekanie Pimpka. Wyjrzałem z wieży. To Afrodyta wracała do 
domu niosąc torby z zakupami. Zbiegłem do niej, żeby zapytać, czy nie wie, 
skąd wziął się tu wehikuł pana Tomasza.
— Kupiłeś samochód? — przywitała mnie pytaniem. — Może sam go 
wyklepałeś, korzystając z tego złomowiska za ścianą i elementów „Chimery"?
— To auto mojego szefa — wyjaśniłem. — Myślałem, że się z nim widziałaś.
— Nie, szpiegowałam dla ciebie.
— Czego się dowiedziałaś?
— Poznałam legendę o Wrzosowym Strażniku.
Afrodyta świadoma efektu swych słów udawała spokój, wzięła książkę i 
wyszła na werandę. Musiałem pójść za nią.
— Opowiesz mi tę legendę? — zapytałem.
— Może.
— Kto ci ją opowiedział?
— Pewien rybak.
— Może to bajka?
— Rozumiem, że twój ścisły umysł zupełnie nie interesuje się wymysłami 
czyjejś wyobraźni, więc nie będę ci przypominała o tej sprawie.
— Czy wiesz, gdzie jest miejsce zwane Wrzosowym Strażnikiem?
— Nie.
— Trudno — teraz ja udawałem, że straciłem zainteresowanie tym miejscem. 
Dopiero wtedy zauważyłem, że jacht, który jeszcze rano był przycumowany do 
pala, zniknął. — Nie wiesz, kiedy zabrali jacht?
— Gdy pojechałeś na spotkanie do centrali — Afrodyta siedziała w fotelu 
bujanym, ale teraz wyprostowała się i nachyliła w moją stronę.
— To co ci teraz opowiem, bardzo pasuje do świata walki wywiadów, w 
którym zdajesz się funkcjonować. Przyjechał ten młody blondyn...
— Batura — dopowiedziałem.
— Tak. Było z nim dwóch łysoli i jakiś mechanik. Wsiedli do kokpi-tu i ten 
mechanik zaczaj: oglądać silnik. Obserwowałam to zza firanki, bo bałam się 
łysoli. Mechanik bezradnie rozłożył ręce, potem poszedł z łysymi do 
samochodu, który zaparkowali przy willi Lidii. Przynieśli stamtąd doczepiany 
silnik i kanister paliwa, a po zamontowaniu odpłynęli na zachód. Został tu 
tylko mechanik i od niego dowiedziałam się, co się stało.
— Co?!
— Mechanik obejrzał silnik i powiedział, że ktoś skutecznie zniszczył 
urządzenie, bo... Użył jakiegoś obcego słowa... W każdym razie Batura uznał, 
że była to robota rosyjskich celników, którzy dokładnie oglądali jacht i 
wszędzie zaglądali.
— Ciekawe po co mieliby to robić?
— Żeby zatrzymać jacht u siebie, zmusić do naprawy w rosyjskim warsztacie... 
— fantazjowała Afrodyta.
— Spisałaś się bardzo dobrze — pochwaliłem dziewczynę. — Spotka cię za to 
nagroda. Opowiedz mi teraz legendę o Wrzosowym Strażniku.
Afrodyta ponownie zaczęła bujać siew fotelu, a tajemniczy uśmiech wykwitł 
na jej twarzy.
— Co to będzie za nagroda? — zapytała.
— Romantyczna kolacja — odpowiedziałem.
— Będziemy tańczyli?
— Mam dwie lewe nogi do tańca, ale jeżeli będziesz nalegała... — zrobiłem 
głęboki ukłon niczym dworzanin.
— Będę nalegała — odparła Afrodyta z udawanym namysłem.
— Dobrze — uśmiechnąłem się.
— W legendzie o Wrzosowym Strażniku najciekawsza nie jest sama legenda, a 
to, skąd ją rybak zna — opowiadała Afrodyta. — W latach siedemdziesiątych 
do Piasków przyjechał staruszek o śmiesznym nazwisku Utykała.
Gdy to usłyszałem, aż mi ciarki przeszły po plecach.
— Ten Utykała wynajął tego rybaka na przejażdżkę. Dobrze zapłacił
— markami. Chciał popłynąć do granicy i z powrotem. Rybak bał się, bo 
wtedy Wojska Ochrony Pogranicza nie patyczkowały się z nikim, wie-
piały mandaty, składały wnioski do prokuratury. Wtedy ten Utykała wymyślił, 
że popłyną na ryby. Kiedy stanęli w zatoczce, opowiadał rybakowi tę legendę.
— W której zatoczce? — wtrąciłem pytanie.
— Przy samej granicy. Byliśmy tam wczoraj. Wrzosowy Strażnik był młodym 
chłopakiem, który zakochał się w dziewczynie z Fromborka. Latem pływał do 
niej łodzią, a zimą chodzili do siebie po lodzie. Kiedyś w nocy dziewczyna 
zabłądziła i przepadła. Wrzosowy Strażnik, w miejscu gdzie stał jego dom, 
palił ognie wskazujące drogę idącym z tamtej strony Zalewu. Podobno na 
starość zdziwaczał i zaczął mordować podróżnych. Złoto zakopywał w 
specjalnej skrytce, a zwłoki — na wrzosowisku.
Afrodyta zamilkła i mimo ładnej pogody zrobiło nam się jakoś dziwnie po tej 
opowieści.
— Pojedziesz tam ze mną? — poprosiłem Afrodytę.
— Dokąd?
— Na to wrzosowisko.
— Myślałam, że zapraszałeś mnie do lokalu...
— Na to mamy czas wieczorem.
Afrodyta ubrała się i wsiedliśmy na Sokoła. Pimpek leżał na lewym boku z 
wyciągniętymi łapami i gdy kazałem mu pilnować domku, leniwie podniósł 
prawe ucho i zostawił je w tej pozycji, niczym wartownika. Skrótem przez las 
pojechaliśmy do granicy, a potem zjechałem na łąkę, którą badali Batura z 
panem Makaronem. Na brzegu znajdowały się fundamenty jakichś budowli. 
Rozglądając się na wszystkie strony dostrzegłem, że kiedyś była tu spora 
zagroda, zapewne rybaczówka z przystanią mogącą i teraz pomieścić ze trzy 
kutry.
Podszedłem do dołka, który zostawił pan Makaron po swoich wykopkach. 
Zanurzyłem rękę w ziemi i po chwili między palcami wyczułem twarde 
metalowe kształty. Wyjąłem je, otrzepałem z piasku. Były to łuski.
— Wyglądają jak do karabinów mausera, ale mają charakterystyczne wgięcie 
wskazujące, że tu znajdowało się stanowisko karabinu maszynowego — 
tłumaczyłem Afrodycie.
Nogą rozgrzebałem dołek i odkryłem inne łuski.
— A te są od schmeissera — dodałem.
— Może tu były jakieś walki? — zastanawiała się Afrodyta.
—Nie umieszczano by stanowiska karabinu maszynowego w takim
miejscu, na płaskiej łące, prędzej tam na górze — wyjaśniałem. — Po-
mieszanie łusek sugeruje, że stało tu kilku żołnierzy, którzy strzelali do 
czegoś 
lub kogoś. Tylko w którym kierunku?
Zacząłem chodzić po łące i zboczu, niekiedy czubkiem buta rozkopywałem 
ziemię, obejrzałem ruiny rybaczówki, port, nawet starą pompę i resztki po 
małej latarni na końcu pirsu usypanego z kamieni. Afrodyta wędrowała za 
mną, jakby oczekiwała, że nagle wskażę właściwe miejsce ze skrytką. Miałem 
swoje podejrzenia, ale na razie nie chciałem się z nią nimi dzielić.
Wróciliśmy do Sokoła, a potem motocyklem do naszej domku. Gdy Pimpek 
usłyszał nasze głosy, natychmiast opuścił ucho i nawet zaczął chrapać. 
Afrodyta zajęła się toaletą na randkę, a ja poszedłem na stanowisko na wieży. 
Lampki paliły się na zielono, więc zajrzałem na serwer Straży Granicznej. Był 
tam meldunek z nasłuchu i informacja od armady, z którą płynął pan Tomasz, 
że Rosjanie nie zgłosili się, żeby odprawić polskich żeglarzy. Zastanawiało 
mnie, dlaczego mój szef popłynął do Rosji?
Zszedłem do Afrodyty, która ubrana w krótką spódniczkę i bluzkę odsłaniająca 
opalony brzuch wyglądała czarująco i elegancko. Do tego okazało się, że w 
plecaku miała pantofelki i teraz je założyła! I ja ubrałem się w nową koszulę i 
zaprosiłem dziewczynę do wehikułu. Z zainteresowaniem oglądała jego 
wnętrze i przyglądała się, jak zmagam się z dziwnym przełożeniem skrzyni 
biegów.
— Będziemy wyglądać jak kosmici — śmiała się.
— Aż tak zależy ci na opinii innych?
— Nie — pokręciła głową tak gwałtownie, że kosmyki jej czarnych włosów 
otarły mi się o prawy policzek.
Szybko dojechaliśmy do Krynicy Morskiej. Odnalazłem Dom Wypoczynkowy, 
w którym jak głosiły plakaty był dzisiaj bal i konkurs kucharzy 
przygotowujących potrawy z ryb. Znaleźliśmy wolny stolik w kąciku 
nowoczesnej sali balowo-jadalnej. Kilka metrów od nas był parkiet, na którym 
pary w rytm nowoczesnych przebojów popisywały się figurami tanecznymi. 
Afrodyta zamówiła wino, a ja sok. Nim podano zestawy dań z ryb, jedliśmy 
sałatkę z owoców morza. Rozglądałem się po balujących osobach. Afrodyta 
dostrzegła to spojrzenie.
— Umówiłeś się tu z kimś?
— Z tobą — odpowiedziałem.
— Nie, raczej z kimś innym.
— Afrodyto — chwyciłem ją za dłoń i spojrzałem w oczy — wiesz, jaką mam 
pracę. Nie wierzyłaś, ale sama chyba rozumiesz, że muszę mieć oczy dokoła 
głowy.
— To rzuć okiem za siebie...
Obejrzałem się. W kierunku naszego stolika szli Lidia, Batura i Sal-vador.
— Nie będzie wam przeszkadzało nasze towarzystwo? — zapytał Batura. — 
Musimy też wam podziękować za ratunek.
— Zapraszamy—powiedziała Afrodyta, nim zdążyłem się odezwać. Batura 
usiadł obok niej, na prawo ode mnie miejsce zajęła Lidia,
a Salvador między mną i Afrodytą. Batura złożył zamówienie. Gdy podano 
kolejne kieliszki wina, postanowił wznieść toast.
— Za bohaterską załogą „Chimery" — powiedział uśmiechając się do 
Afrodyty. — Pawle, zrobiłeś karygodny błąd, nie przedstawiając nam pani. Jak 
pani ma na imię?
— Paweł nazywa mnie Afrodytą— odpowiedziała dziewczyna.
— Paweł ma fenomenalny gust—oświadczył Batura. — Czy można zatańczyć 
z Afrodytą?
Dziewczyna z ochotą przystała na propozycję. Lidia pod stołem ścisnęła mnie 
za kolano.
— Lidio, może i my ruszymy na podbój parkietu? — zaproponowałem.
Lidia uśmiechnęła się i wstała. Salvador odprowadzał nas smutnym wzrokiem. 
Lidia mocno przytuliła się do mnie.
— Skąd się tu wzięliście? — szepnąłem do ucha Lidii.
— Chciałam pojechać z Salvadorem na tańce i w Krynicy znalazł nas Batura.
— Gdzie są pan Makaron i łysole?
— Makaron podobno szuka skarbu, a łysole są z moim mężem.
— Gdzie pan Makaron szuka skarbu?
— Nie wiem — Lidia zawahała się przy odpowiedzi. Uśmiechnąłem się do 
swoich myśli. Mój plan działał bez zarzutu.
Byłem pewien, że Lidia przekazała Makaronowi moje słowa o Stuttho-fie i 
Stegnie i teraz nauczyciel prac ręcznych biegał z wykrywaczem po okolicach 
tych miejscowości. Zaskakiwała mnie za to postawa Batury, który najwyraźniej 
postanowił nie angażować się w sprawę. Obserwowałem, jak żartował z 
Afrodytą. Uświadomiłem sobie, że dopiero przy nim dziewczyna śmiała się 
serdecznie, nie za sprawą docinków i uszczy-
pliwości. Zacząłem wątpić, czy potrafię normalnie rozmawiać z kobietami.
— Jesteś zazdrosny?
— Tak, zazdroszczę Baturze tego, że potrafi...
— Może on próbuje od niej dowiedzieć się czegoś?
Skończyła się muzyka, więc wróciliśmy do stolika, gdzie wkrótce podano ryby. 
Obserwowałem Afrodytę, która wyglądała na szczęśliwą. Na jej policzkach 
pojawiły się rumieńce od wypitego wina.
Salvador popadał w coraz większą melancholię, nawet wtedy gdy Batura 
kolejny raz porwał Afrodytę do tańca, a on sam wyprzedził mnie i zatańczył z 
Lidią.
Pozostawiony sam sobie sączyłem sok i postanowiłem zadzwonić do szefa. 
Tym razem miałem szczęście.
Rafał sprawdził na GPS-ie, jaki powinniśmy obrać kurs, by dotrzeć do miejsca 
oznaczonego na przedwojennej mapie mianem Mówenhaken. Trzeba było 
płynąć na pomoc. Wymieniliśmy się z „Miserusem" naszymi danymi i 
„Carrambą" pomknęliśmy mając wiatr od baksztagu. Pod wieczór byliśmy na 
miejscu. Rafał wywiesił na wantach światła sygnalizacyjne, oznaczył bojęnad 
naszą kotwicą. Byliśmy w zatoczce zarośniętej trzcinami, skryci pod parasolem 
z gałęzi drzew.
— Panie Tomaszu, może pan iść — powiedział. — Muszę zostać przy jachcie.
Wydra i Łoś poszli ze mną. Najpierw zeskoczyliśmy do wody sięgającej tu do 
kolan. Na brzegu założyliśmy buty i poszliśmy w głąb lądu. Nocna wyprawa na 
obcą nam ziemię, do tego wobec nielegalności naszego tu pobytu, nie 
nastrajała mnie optymistycznie. Rafał przez całą drogę zapewniał mnie, że 
rosyjski garnizon na Mierzei jest nieliczny i nocą żołnierze siedzą w swoich 
koszarach. Cywili miało tu nie być.
Na szczęście sprzyjał nam księżyc, który wyłonił się zza chmur i swą pyzatą 
poświatą rozświetlał nam drogę. Nie musieliśmy używać latarek. Wydra szedł 
przodem jako zwiadowca. Chłopak miał bardzo dobry wzrok i słuch i mógł w 
porę uprzedzić nas o niebezpieczeństwie. Szliśmy leśną drogą wspinającą się 
na garb. Gdy byliśmy na jego szczycie, natknęliśmy się na wybrukowaną 
drogę, a za nią były ruiny kilku domów. Rafał pożyczył nam latarkę, która 
nawet w nocy rozjaśniała nieco obraz, dzięki czemu można było przyjrzeć się 
szczegółom zabudowy. Leżeliśmy w trawie i patrzyliśmy na budynki.
— Były tu dwie zagrody — stwierdził Łoś. — Niech pan spojrzy, dwa budynki 
mieszkalne, dwie stodoły i budynki gospodarcze. Tam dalej mogła być budka 
dróżnika.
Skierowałem szkła lornetki we wskazanym kierunku. Rzeczywiście, widziałem 
jakąś rampę i niewielki budynek stojący na niej.
— Czekajcie tu — rozkazałem chłopcom.
Zostawiłem im lornetkę i zabrałem ze sobą niewielką diodową latarkę LED. 
Miała ona bardziej rozproszone światło, ale oszczędnie zużywała baterie i 
pozwalała widzieć w otaczających ciemnościach, co przy zwykłej latarce, przy 
silnym kontraście światło — cień, było niemożliwe. Niczym harcerz podczas 
podchodów skradałem się od zabudowania do murku, potem do krzaków i 
wreszcie ostatnie metry do ruin domku dróżnika.
W Polsce takie opuszczone miejsca służą zwykle jako składowiska śmieci, tu 
zaskakiwała pustka. Wyniesiono wszystko, wyrwano wszystkie kable, ale nikt 
tu nie śmiecił! Włączyłem latarkę i bladozielone światło pozwalało mi 
bezpiecznie chodzić po ciemnych pokojach. Szukałem wyrytych liter „HW. 
Sprawdziłem dwa pokoje, nawet poddasze, na które wspiąłem się po drabinie. 
Próbowałem świecić pod deski podłogi, by sprawdzić, czy są tu piwnice. 
Wyłączyłem latarkę i wyszedłem na peron. Bezradnie rozglądałem się na boki. 
Zobaczyłem tablicę z rozkładem jazdy. Kiedyś wisiał nad nią zegar, po którym 
został tylko łańcuch. Pod okapem dachu obok okienka, przez które zapewne 
sprzedawano bilety, wisiał ów rozkład. Były tam nazwy miejscowości: Neutief, 
Mówenhaken, Grossbruch, Strauchbucht, Heide Warter, Neukrug i tak dalej, aż 
do dzisiejszej Stegny. Wiedziałem więc, że Heide Warter — Wrzosowy Straż-
nik znajdował się na pomoc od Piasków. Bałem się, czy nie po rosyjskiej 
stronie. Moją uwagę zwróciło, że listewki z wypisanymi nazwami miej-
scowości były wsuwane z boku tablicy. Z ciekawości odsunąłem tę dotyczącą 
Heide Warter. Pokazała się nisza, a w niej była aluminiowa tuba, taka, jakiej 
dawniej używano do pakowania cennych cygar. W połowie długości tuba 
rozsuwała się, ale tu ewentualna szpara została zabezpieczona woskiem. 
Schowałem znalezisko do kieszeni kurtki, wsunąłem listewkę na miejsce i 
wróciłem do chłopców.
— Znalazł pan coś? — zapytał Wydra.
Zdyszany zdobyłem się tylko na kiwnięcie głową. Pospiesznie zeszliśmy do 
„Carramby". Obok niej, na kotwicy stał „Miserus".
— I co? — Rafał przywitał mnie pytaniem.
— Mam coś — z dumą pokazałem tubę. — Była ukryta za tabliczką z napisem 
„Heide Warter" na rozkładzie jazdy wąskotorówki.
Ostrożnie scyzorykiem przekroiliśmy wosk. Rafał w mesie rozsunął dwie 
części tubki, w środku był pożółkły papier, zwinięty fragment mapy. Delikatnie 
rozwinęliśmy rulonik.
— Reihmans — Rafał przeczytał napis w prawym dolnym rogu.
— Część mapy Reihmansa z 1871 roku — powiedziałem. — Bardzo dokładna 
mapa prowincji Prusy Wschodnie z tego okresu — wyjaśniłem. — Mamy tu 
pokazane, gdzie dokładnie był Heide Warter. Popatrzcie, to miejsce bardzo 
blisko Piasków, nad samym morzem...
Przerwałem, bo zadzwonił mój telefon komórkowy. Usłyszałem głos Pawła, w 
tle był tylko dziwny szum.
— Panie Tomaszu, gdzie pan jest? — zapytał Paweł.
— Na terenie Rosji — odpowiedziałem. — Wiem już, gdzie szukać Heide 
Warter.
— Co u pana tak tyka w telefonie?
— Tyka? — zdziwiłem się. — Ty za to siedzisz w kosmicznej głuszy. Słyszę 
tylko buczenie...
— Jestem na dyskotece, powinien pan słyszeć muzykę... Rozłączamy się! 
Jesteśmy na podsłuchu!
W słuchawce usłyszałem podwójny trzask, jakby ktoś oprócz Pawła wyłączył 
telefon. Opowiedziałem załodze, co się stało.
— Niech pan to wyłączy — powiedział Rafał, wskazując na telefon. — 
Konrad! Płyniemy! — krzyknął do kolegi, wybiegając na pokład.
Nikt z obu załóg nie spał czekając na wyniki naszej wyprawy. Szybko na 
silnikach wyprowadziliśmy oba jachty z zatoki, postawiliśmy żagle i 
przyjęliśmy kurs na Bałtijsk. Nie upłynęliśmy nawet jednej mili, kiedy obok 
nas pojawił się ścigacz z Floty Bałtyckiej, a jego kapitan poprawną 
angielszczyzną poinformował nas, że jesteśmy aresztowani. Kazał obu 
załogom wyjść na pokłady jachtów i eskortował nas do bazy. Fragment mapy 
schowałem głęboko pod chusteczką w kieszonce koszuli.
Po pomocy zostaliśmy wprowadzeni do portu wojennego w Bałtij-sku. Ścigacz 
kadłubem zasłonił widok na bazujące tu okręty. Kazano nam zejść na ląd. Tam 
pod strażą uzbrojonych żołnierzy zaprowadzono nas do kapitanatu. Odebrano 
nam paszporty, a Rafała wyprowadzono na przesłuchanie. Siedzieliśmy w 
areszcie, stłoczeni na ławkach za kratą. Wydra wyglądał przez małe okienko.
— Przejechali tajniacy, którzy weszli na jachty. Jest z nimi jakaś laska... Nie 
dokończył sprawozdania, bo strażnik zabronił mu patrzeć. Po
godzinie przyszedł do nas Rafał.
— Jest nieźle — opowiadał. — Przeszukują jachty w poszukiwaniu 
kontrabandy i wysłali motorówkę na wyspę, żeby dowiedzieć się, jak było z 
tym naszym lądowaniem. Pozwolono mi też zadzwonić do naszego konsula w 
Kaliningradzie. To bardzo konkretny człowiek. Powiedział, że już jedzie, żeby 
nam pomóc i pytał, czy pan jest ze mną?
— Tak? — zdziwiłem się.
— Pozdrawia pana od Misikiewicza.
— Zastanawiam się, czy mój kolega z policji nie postanowił nas 
wmanewrować w jakąś dziwną historię—zamyślony oparłem się o chłodną 
ścianę aresztu.
Czekaliśmy do białego rana, nim przed kratą pojawił się wysoki rangą oficer 
rosyjskiej marynarki i wysoki, łysiejący pan w okularach po cywilnemu.
— Dzień dobry państwu — przywitał nas. — Jestem konsulem polskim w 
Kaliningradzie. To dowódca zmiany na morskiej granicy Federacji Rosyjskiej. 
Pragnę was poinformować, że złamaliście prawo, ale władze zadecydowały, że 
możecie uniknąć kary, natychmiast opuszczając wody terytorialne Rosji. Na 
przyszłość proszę wcześniej uprzedzić o terminie odprawy granicznej. Są 
państwo wolni.
Oficer dał znak strażnikowi, który otworzył kratę. Młodzi żeglarze odetchnęli z 
ulgą wychodząc z kapitanatu. Konsul wziął mnie pod ramię i na moment 
odciągnął na bok.
— Panie Tomaszu, znalazł pan to, czego szukał? — zapytał mnie.
— Czego miałem szukać? — udawałem zdziwionego.
— Misikiewicz powiedział mi o wszystkim. Może chce pan coś przesłać pocztą 
dyplomatyczną do Polski? Tak na wszelki wypadek, bo widziałem, że rosyjski 
kontrwywiad bardzo interesował się waszymi jachtami. Jeszcze pół godziny 
sprawdzali je specjaliści, a kierowała nimi jakaś piękna kobieta.
— Nie mam nic cennego — odpowiedziałem.
— Jak pan uważa — konsul wzruszył ramionami.
Pożegnał nas wszystkich ściskając nam dłonie. Wchodząc na pokład 
odebraliśmy paszporty z pieczątkami odprawy granicznej przy wpłynięciu i 
wypłynięciu z terenu Rosji.
— Zadziwiająca gościnność — mruknął Rafał.
Ten sam ścigacz co w nocy wyprowadził nas na pełne morze. Gdy półwiatrem 
płynęliśmy wzdłuż brzegów Mierzei na południowy zachód, okręt zostawał w 
tyle, aż płynął za nami około trzystu metrów. Gdy byliśmy na wysokości 
granicy z Polską, mijaliśmy wieżę strażniczą po rosyjskiej stronie i 
widzieliśmy siatkę na granicy, ścigacz zabuczał nam na pożegnanie.
— D—o z—o—b—a—c—z—e—n—i—a P—a—n—i—e S—a— m—o—c—
h—o—d—z—i—k — odczytał Rafał. Kapitan „Carramby" popatrzył na mnie, 
oczekując wyjaśnień. Nie wiedziałem, co mam odpowiedzieć.
Skierowałem lornetkę w jego stronę i wtedy zobaczyłem, jak włącza się 
migacz.
— Nadaje Morsem — zauważył Wydra.
— D—o z—o—b—a—c—z—e—n—i—a P—a—n—i—e S—a— m—o—c—
h—o—d—z—i—k — odczytał Rafał.
Kapitan „Carramby" popatrzył na mnie, oczekując wyjaśnień. Nie wiedziałem, 
co mam odpowiedzieć. Poczułem suchość w gardle i wściekłość jak zwykle, 
gdy uświadamiałem sobie, że ktoś mną manipuluje.
Po rozmowie z pan Tomaszem byłem zaniepokojony. To, że podsłuchiwano 
naszą rozmowę było pewne, zwłaszcza gdy nagle udało mi się uzyskać 
połączenie z szefem, chociaż wcześniej niby był nieosiągalny. Podejrzewałem, 
że to Rosjanie obserwowali nasze poczynania i mogłem się tylko domyślać, kto 
kierował Rosjanami.
Lidia z Sałyadorem i Batura z Afrodytą wrócili do stolika. Jerzy zerknął na 
zegarek.
— Jutro zadzwonię do ciebie, może razem wyskoczymy do kawiarni? — 
zwrócił się do Afrodyty. — Niestety, teraz muszę pojechać w ważnych 
interesach... — ukłonił się nam i odszedł.
Podszedł do nas kelner, by wysłuchać naszych opinii o podawanych potrawach 
rybnych. To klienci mieli być jurorami w konkursie na najlepsze danie rybne. 
Przy okazji chciałem zapłacić rachunek.
— Podobno jest to przyjęcie na cześć Afrodyty — kelner skłonił się 
dziewczynie. — Pan Batura, nasz stały klient, pokrył już należność.
Byłem wściekły. Zatańczyliśmy z Afrodytą, a potem odwieźliśmy Lidię i 
Salvadora do willi.
— Batura wygrał—powiedziała Afrodyta, gdy podjeżdżaliśmy pod domek.
— Dlaczego?
— Odebrał nam urok randki we dwoje, zagrał na twej męskiej dumie płacąc 
rachunek...
— Mam nadzieję, że przyjdzie mu zapłacić wyższy rachunek — mruknąłem 
zamykając z trzaskiem drzwiczki wehikułu.
ROZDZIAŁ PIĘTNASTY
SPOTKANIE Z PANEM SAMOCHODZIKIEM • KTO OPŁACA
PLWIĘ? • FAŁSZYWA MAPA • SKRYTKA W RYBACZÓWCE
• BANDYCI WKRACZAJĄ DO AKCJI • WYPADEK PAWŁA •
NOWA TWARZ AFRODYTY
Po powrocie z balu rybnego pół nocy spędziłem na werandzie wpatrując się w 
morze i przeczesując palcami stóp sierść Pimpka, który ułożył się na deskach. 
Nie ukrywam, że moje myśli początkowo pochłaniała chęć zemsty na Baturze. 
W końcu wziąłem gitarę, która wisiała na ścianie salonu, i brzdąkałem nucąc 
różne piosenki. Widziałem, jak w nocy do willi przyjechali Batura i Boss, i jak 
Salvador znowu umykał kuchennymi drzwiami. Wtedy przyszedł mi do głowy 
pewien pomysł. Jeszcze w nocy wybrałem się do willi Salvadora. Malarz miał 
zasmuconą twarz i prawie płakał, gdy rozmawialiśmy o Lidii. 
Zaproponowałem mu, by wykonał dla mnie pewną pracę, którą będę 
potrzebował w południe następnego dnia. Obiecał, że mi pomoże.
Zadowolony wróciłem na werandę i rozłożyłem się w hamaku, a do snu 
ukołysał mnie wiatr i szum fal bijących o brzeg.
Obudził mnie dzwonek mojego telefonu komórkowego. Dzwonił szef.
— Pawle, nie śpisz?
— Nie — odparłem przecierając zaspane oczy.
— Możesz odebrać mnie z morza?
— Oczywiście, kiedy i gdzie?
— Za parę minut, koło twojej chaty.
Zeskoczyłem z hamaka i wybiegłem na plażę. W oddali zobaczyłem białe żagle 
jachtów płynących wzdłuż brzegu. Pobiegłem do chatki po kurtkę i 
wyprowadziłem „Chimerę" w morze. Gdy tylko zanurzyłem śruby w wodzie, 
dodałem gazu i pomknąłem ku jachtom. Na większym, dwumasztowym był 
pan Tomasz. Jeszcze dwóch chłopców o dość przestraszonych twarzach 
szykowało się do przesiadki. Rafał, harcerz, którego poznałem przy okazji 
poszukiwań relikwii w zamkach ziemi chełmińskiej, pomachał mi ręką. 
Ustawił swój jacht pod wiatr, aż żagle załopota-ły. Powoli podpłynąłem do 
jego burty. Dwaj chłopcy, którymi musieli
być Wydra i Łoś, współtowarzysze Pana Samochodzika, wrzucili na pokład 
„Chimery" bagaże i sami ostrożnie przeskoczyli do mnie. Szef pożegnał się z 
żeglarzami i ze sprawnością nadzwyczajną jak na jego wiek przeszedł do mojej 
łodzi. Pozdrowiłem żeglarzy i przyspieszając pomknąłem do domku w 
Piaskach. W drodze powrotnej nie rozmawialiśmy, bo huk pracy silników to 
uniemożliwiał. Gdy tylko wróciliśmy i cumowałem „Chimerę" do wózka, na 
werandę wyszła Afrodyta ubrana w sam tylko strój kąpielowy. Widziałem, jak 
chłopcy nie mogli od niej oderwać wzroku, a szef popatrzył na mnie z 
porozumiewawczym uśmiechem.
Gdy moi pasażerowie byli już na plaży, a „Chimera" w hangarze, 
przedstawiłem ich Afrodycie. Ona zdążyła się ubrać i zagotować wodę na 
herbatę. Przygotowała też stos kanapek, na które rzucili się chłopcy.
— Żyjesz tu jak u pana Boga za piecem — stwierdził pan Tomasz. — Powiedz, 
jak twoje postępy w śledztwie?
— Gdyby nie Afrodyta, nie miałbym wskazania pewnego miejsca, które 
interesowało Utykałę — odpowiedziałem.
— Co robi Batura?
— Konkuruje z nami — odpowiedziałem wymijająco.
Szef zrozumiał, że chciałbym z nim porozmawiać na osobności.
— Może pokażesz mi swoje włości? — zaproponował.
— Wezmę chłopców i pójdę po zakupy — powiedziała Afrodyta.
Widziałem, że Wydrze i Łosiowi aż się oczy śmiały na tę propozycję. 
Powędrowaliśmy z panem Tomaszem na szczyt wieży. Tam rozwinąłem mapę 
i pokazałem mu, gdzie znajduje się teren byłej rybaczówki. Wtedy Pan 
Samochodzik wyjął z kieszonki koszuli zwitek papieru.
— Kosztowało mnie to pobyt w rosyjskim więzieniu — oznajmił. Zaraz też 
opowiedział o swoich przygodach i dziwnym przekazie nadanym alfabetem 
Morse'a.
— To Pluvia — wyznałem szefowi swoje podejrzenia. — Gdy płynęliśmy na 
„Von Steubena" nie kryła, że przeszła na żołd swoich byłych przeciwników. 
Gdy Batura jachtem wpłynął do Rosji, załatwiła, by celnik uszkodził ich jacht, 
a potem przegnano załogę z kraju. Chciała chyba pozbyć się go na dobre, skoro 
załatwiła mu rejs w czasie sztormu po Bałtyku. Potem wyprawa jachtów, w 
której pan brał udział wpłynęła na rosyjską stronę Zalewu bez większych 
problemów. Pan penetrował wybrany obszar Mierzei, a potem ja mogłem się 
do pana dodzwonić, ale rozmowa była podsłuchiwana. Pluvia chciała się 
dowiedzieć, czy pan coś znalazł. Zaraz potem na miejscu pojawił się rosyjski 
ścigacz, a was aresztowano.
— Wydra opowiadał o kobiecie, która kierowała cywilami przeszukującymi 
nasze jachty — przypomniał pan Tomasz. — To była Pluvia.
— Szybko pana wypuszczono, podobnie jak wycofano protest w sprawie 
przekroczenia przeze mnie granicy, gdy ratowałem jacht z Baturą— mówiłem. 
— Nad wszystkim czuwała Phwia, dając nam wolną rękę, oczywiście w 
granicach rozsądku. Jaka w tym wszystkim jest więc rola Misikiewicza?
— Pilnuje, żebyśmy nie zrobili głupstwa — odparł pan Tomasz.
— Lidia od samego początku na zlecenie Batury miała mnie szpiegować, 
okłamała mnie opowiadając o rejsie do obwodu kaliningradzkie-go. Zrobiła to 
nieudolnie, bo ukryła, że popłynęli do zamku Lochstadt, gdzie przecież sam ich 
chciałem wysłać. Jestem pewien, że przekazała panu Makaronowi moje 
sugestie dotyczące Stegny i Stutthofu, a ten szukał właśnie w tych okolicach. 
Przecież Batura ma jedną z map wydobytych z wraku „Von Steubena", która 
wyraźnie wskazuje teren rybaczów-ki. Nie rozumiem, czemu ani on, ani 
Pluvia, która najwyraźniej wszystko kontroluje, nie zaczęli tam szukać?
Pan Tomasz uśmiechnął się.
— Jestem przekonany, że Rosjanie wiedzieli, że miejscem ukrycia był 
Wrzosowy Strażnik — powiedział.
— Skąd ta pewność?
— Uruchomiłem stare znajomości w Niemczech. Szukałem informacji o 
niejakim Laubachu. Pamiętasz, o kogo mi chodzi?
— Dowódca oddziału zajmującego się rabunkiem dzieł sztuki. Miał zginąć, 
gdy próbował doprowadzić rosyjskich żołnierzy do skrytki...
— Tak powiedziała Pluvia?
— Tak.
— Kłamała świadomie lub nie. Laubacha złapali Rosjanie. Na przesłuchaniach, 
pytany o skrytki na Mierzei, powtarzał tylko „Heide Warter". Zmuszony 
okrutnym postępowaniem przesłuchujących obiecał zaprowadzić Rosjan do 
skrytki w jakiejś kopalni. Uciekł i zginął w czasie pościgu. 
Najprawdopodobniej koło zamku Lochstadt. Jego los naprawdę nie jest znany, 
bo nie ma dowodów, że to on zginął. Według opowieści rosyjskiego żołnierza, 
Niemiec wbiegł do szybu i wysadził się w powietrze. Zrobił w ten sposób 
zawał, a ciała nigdy nie znaleziono.
— Sfingował swoją śmierć?
— Może — odparł pan Tomasz. — Batura mógł o tym wiedzieć i dlatego 
chciał dopłynąć do zamku Lochstadt. Rosjanie szukali miejsca
zwanego Heide Warter i znaleźli je, po swojej stronie granicy, tylko to nie było 
to, o które chodziło Utickalowi. Tam nie dochodziła linia wą-skotorówki. Żeby 
je znaleźć, trzeba było dobrze znać historię Mierzei lub mieć mapę z 1871 
roku. Mamy więc dokładną lokalizację skrytki, schematy podziemnych 
schronów, nie wiemy tylko, jak tam wejść — szef wyłożył na stolik kserokopie 
planów podziemi i wydruk mapy sprzed drugiej wojny światowej oraz oryginał 
mapy Reihmansa ze skrytki. — Ktoś tu idzie — zauważył szef patrząc przez 
okno.
To był Salvador. Zerknąłem w kierunku willi Lidii, czy nikt go nie obserwuje. 
Widziałem tam tylko opuszczone żaluzje i pusty podjazd. Zbiegłem do artysty 
malarza.
— To pomoże mi zatrzymać Lidię? — upewniał się.
— Tak — zapewniłem go.
Salvador wyjął zza pazuchy koszuli zmięty, pożółkły papier z planem. 
Przekazał mi go, pożegnał się i wrócił do siebie.
— Mamy przynętę — pokazałem panu Tomaszowi fałszywy szkic. Szef 
krytycznym okiem zerknął na podróbkę.
— Chcesz na to złapać Baturę? — powątpiewał.
— Mam nadzieję, że dzięki temu Makaron odciągnie Baturę od głównego 
placu boju.
— Zobaczymy — szef wciąż był sceptyczny.
Zeszliśmy do salonu, gdzie mogliśmy zaplanować najbliższe poczynania. Tam 
doczekaliśmy się powrotu Afrodyty z zauroczonymi Wydrą i Łosiem. Wtedy 
poczekałem, aż do willi wróci Lidia i ostentacyjnie przygotowywałem się do 
wyjazdu. Wystawiłem Sokoła, zabrałem saperkę i wykrywacz metali z 
bagażnika wehikułu, założyłem „leśny strój", czyli moro. Z daleka widziałem, 
że Lidia obserwowała mnie przez okno.
Na koniec odegrałem z panem Tomaszem komedię, w czasie której on 
pokazywał mi coś na mapie od Salvadora. Wyjechałem w kierunku Krynicy 
Morskiej, przejechałem kilka kilometrów i zaparkowałem na leśnym parkingu. 
Nawet nie zdążyłem zrobić kroku w kierunku drzew, gdy zaraz za mną wjechał 
wznosząc górę pyłu stary volkswagen. Wysiadł z niego jeden z łysoli, drugi 
czekał za kierownicą. Obaj mieli założone kominiarki.
— Dawaj mapkę! — łysol starał się zmienić głos na bardziej chrapliwy.
To mnie jednak nie niepokoiło tak jak pistolet, który trzymał w dłoni. Bałem 
się, że zechce odegrać się teraz za wszystkie krzywdy. Uda-
łem, że wyjmuję mapę z bocznej kieszeni bluzy i gdy wzrok łobuza skupił się 
tylko na mojej kieszeni, rzuciłem się do ucieczki. Zanim zdążył zareagować, 
już byłem między drzewami. Bandzior pobiegł za mną, a j a, żeby zwiększyć 
szansę ucieczki, w biegu zdjąłem plecak. Dopiero gdy mężczyzna w 
kominiarce przestał mnie gonić, zorientowałem się, że przy okazji zgubiłem 
mapę. Miałem nadzieję, że wyglądało to dostatecznie naturalnie. Po jakimś 
czasie wróciłem na parking. Na szczęście bandyci zostawili Sokoła w spokoju, 
zadowalając się mapą. Wróciłem więc do chaty nad morzem.
— Jak przedstawienie? — szeptem zapytał mnie szef.
— Udane — odpowiedziałem zadowolony. — Zaraz uprzedzę Straż Leśną.
Zadzwoniłem do leśniczego informując go, że wkrótce w okolicach 
Wielbłądziego Garbu pojawi się człowiek z wykrywaczem metali i saperką. 
Leśnika zdziwił mój telefon, ale zapowiedział wlepienie mandatu za kopanie w 
rezerwacie przyrody.
— To nauczy czegoś pana Makarona? — zapytałem szefa.
— Miejmy nadzieję. Jeszcze nie zgłosił się do Twierdzy Osowieć, żeby tam 
odpracować swoje winy...
Po obiedzie postanowiliśmy pojechać do rybaczówki Heide Warter, by 
ostatecznie rozwiązać zagadkę skrytki Utickala i Laubacha. Po solidnym 
posiłku wszyscy przebrani w stroje robocze ruszyliśmy w drogę. Pan Tomasz, 
Afrodyta i chłopcy jechali wehikułem, a ja Sokołem.
Gdy zaparkowaliśmy na łące, długo zastanawialiśmy się, gdzie może być 
wejście do podziemi.
— Rybaczówka — twierdzili chłopcy. — Ruiny budynku.
— Trzeba poszukać wykrywaczem — proponowałem. Pan Samochodzik stał i 
patrzył na starą pompę.
— Postać kobieca z portalu katedry we Fromborku pokazywała w tym 
kierunku — odezwał się po chwili. — Dedykacja z tablicy na kamieniu w 
Tolkmicku wskazywała na jakiegoś rybaka, rybaczówkę. W sejfie w Suchaczu 
były schematy podziemi, a w kościele w Próchniku tylko litery „HW" na 
chrzcielnicy. Nie potrafiłem zrozumieć, co to miało oznaczać, a to był symbol 
studni.
Podeszliśmy do pompy. W pokrywie studni była metalowa klapa o wymiarach 
metr na pół metra. Częściowo była pokryta ziemią. Musieliśmy odsłonić ją 
saperkami. Wreszcie szarpnąłem i otworzyłem wejście. Zaświeciłem latarką i 
zobaczyłem klamry wmurowane w betonową
cembrowinę. Musiałem dodatkowo przeciskać się między belkami wrzuconymi 
tu chyba tylko dla utrudnienia. Dopiero gdy niżej zobaczyłem bloczki 
doczepione do jednej z nich, zrozumiałem, że była to konstrukcja służąca do 
opuszczania skrzynek z łupami. Zszedłem trzy metry i zobaczyłem wąski 
korytarzyk wysoki na metr. Leżały w nim straszliwie powykręcane szkielety. 
Gdy przyjrzałem się cembrowinie, zrozumiałem, że hitlerowcy wrzucili tu 
granaty odłamkowe, by pozbyć się robotników zmuszonych do napełniania 
skrytki przywiezionymi skrzynkami. Tłumiąc mdłości wszedłem do tunelu. 
Miał on zaledwie kilka metrów długości. Na końcu, w maleńkiej komorze o 
wymiarach dwa na dwa metry leżały niemieckie skrzynki amunicyjne. Nożem 
podważyłem wieko jednej z nich. Aż znieruchomiałem na ten widok. W środku 
były trzy kilogramowe sztabki złota. Wziąłem jedną z nich, z trudem włożyłem 
za pazuchę i wróciłem do klamr. Wyszedłem do przyjaciół. Widziałem twarz 
pana Tomasza — bardzo odmienioną.
— Skrzynki ze złotem! — oznajmiłem, wychylając się z dziury i rzucając na 
trawę łup.
— Bardzo dobrze — mimo kominiarki rozpoznałem głos Batury. 
Towarzyszyło mu dwóch osiłków, niestety uzbrojonych. Zamaskowany Batura 
rzucił mi siatkę z lin.
— Będziesz kolejno ładował skrzynki ze złotem — rozkazał. — Inaczej twoim 
przyjaciołom, zwłaszcza przyjaciółce, stanie się krzywda. Zrozumiałeś?
— Tak.
Wściekły zszedłem do korytarza i zająłem się załadunkiem skrzyń do siatki z 
lin, która wyciągał jeden z osiłków. Domyślałem się, że drugi pilnował moich 
przyjaciół. Do dwunastej skrzynki włożyłem swój telefon komórkowy. Miał 
funkcję wysyłania SMS-ów do wszystkich lub wybranych osób z książki 
telefonicznej aparatu. Wybrałem kilka telefonów, napisałem wezwanie o 
pomoc z podanym naszym dokładnym położeniem i włożyłem telefon do 
jednej ze skrzynek. Miałem nadzieję, że telefon sam, gdy tylko znajdzie się na 
powierzchni, w zasięgu telefonii, automatycznie wyśle wiadomość.
Ładowałem kolejne skrzynki maksymalnie opóźniając moment załadunku do sieci- Po 
kwadransie usłyszałem odgłos syren. Wyjrzałem do cembrowiny. Osiłek zniknął. 
Wdrapałem się na szczyt studni i wyszedłem na łąkę. Na wodzie zobaczyłem błyski 
świateł koguta. To była łódź Straży Granicznej. Batura i jego koledzy wsiadali 
do 
samochodu. Było to audi, ale chyba kradzione, bo nie miało szyby od strony 
kierowcy i numery rejestracyjne z Krakowa. Pobiegłem do Sokoła. Widziałem, 
że pan Tomasz i Afrodyta biegli do wehikułu, krzycząc do chłopców, żeby zo-
stali na miejscu.
Audi z rykiem silnika wyjechało na drogę w lesie. Popędziłem za nimi, a za 
mną wehikuł. W lesie nie miałem szans przegonić bandytów. Gdy byłem na 
wysokości swojej chaty, gdzieś z tyłu, w lesie, słyszałem syreny. To policja 
jechała do rybaczówki inną drogą, niż my teraz wyjeżdżaliśmy.
Na asfalcie audi przyspieszyło. Jechałem tuż za nim, a za mną wehikuł z panem 
Tomaszem. Kierowca audi nie dawał się wyprzedzić, tarasując drogę tyłem 
swojej maszyny. Pędziliśmy już z prędkością stu dwudziestu kilometrów na 
godzinę. Błyskawicznie zbliżyliśmy się do Krynicy Morskiej. Tuż przed nią, 
gdy na liczniku mieliśmy sto czterdzieści kilometrów na godzinę, przy jednym 
z ośrodków wypoczynkowych, na sto metrów przed audi wyskoczył za piłką 
czteroletni chłopczyk. Stanął na jezdni oniemiały widokiem pędzących wozów. 
Bandzior z audi nacisnął hamulec, ale nie zamierzał zjechać z asfaltu. Przy tej 
prędkości nie miał szans stanąć przed chłopcem. Wtedy maksymalnie 
przyspieszyłem z przeraźliwym rykiem silnika, pędem, który o mało nie urwał 
mi głowy, bo nie zdążyłem założyć kasku, wyprzedziłem audi, skierowałem 
Sokoła na chłopca. Byłem dziesięć metrów od niego, potem pięć, trzy, dwa 
metry, położyłem motocykl w ślizg sam skacząc na chłopczyka. Zdążyłem ob-
jąć mu głowę, ścisnąć całego rękoma i przytulić do piersi, gdy uderzyłem o 
asfalt. Usłyszałem trzask pękających kości, a potem zapanowała ciemność.
— Paweł! — Afrodyta zanosiła się łzami.
— Wciskałem hamulec i ze zgrozą patrzyłem, jak Paweł tuląc chłopca uderza 
nogami o asfalt, odbija się i ląduje za rowem, gdzie jego bezwładne ciało 
trzymające chłopca turla się po trawie. Sokół rozbił się z hukiem o słup 
elektryczny po lewej stronie drogi. 
— Skrzynki ze złotem! — oznajmiłem, wychylając się z dziury i rzucając na 
trawę łup.
— Bardzo dobrze — mimo kominiarki rozpoznałem głos Batury.
Audi nawet nie zwolniło, a wręcz przyspieszyło. Nawet dobrze nie 
zahamowałem, gdy Afrodyta wyskoczyła z wehikułu. Podbiegła do Pawła. W 
tę samą stronę biegli też jacyś ludzie, chyba rodzice chłopczyka.
Dziewczyna była szybsza. Dotknęła tętnicy na szyi Pawła.
— Żyje! Dzwońcie po pogotowie! — krzyknęła do biegnących. Ktoś wyjął 
telefon komórkowy, żeby wezwać pomoc. Afrodyta dęli-
katnie odginała pokrwawione palce Pawła, które chroniły głowę chłopczyka. 
Gdy dziecko tylko miało okazję unieść główkę, natychmiast wszyscy usłyszeli 
donośny płacz.
— Gońmy audi — Afrodyta obróciła mnie w kierunku wehikułu. — Obaj żyją, 
a to najważniejsze. Musimy dorwać tamtych drani.
Posłusznie zawróciłem do auta. Mimo wieku i we mnie zagotowała się krew. 
Ruszyłem z piskiem opon. Wcisnąłem gaz do przysłowiowej dechy i goniłem 
w kierunku, w którym odjechało audi. Afrodyta przez mój telefon komórkowy 
wezwała policję. Okazało się, że radiowozy wysłane do akcji utknęły w lesie, 
bo w jednym z pękły amortyzatory i teraz policjanci spychali ten wóz na bok.
Audi dogoniliśmy w okolicach Kątów Rybackich. Zorientowaliśmy się, że 
chce zdążyć na prom.
W Sztutowie, na zakrętach pod kątem prostym, audi nieco zwolniło, ale przez 
Stegnę przemknęło z prędkością stu kilometrów na godzinę. Za Stegną już 
tylko przyspieszało. Wehikuł miał przecież silnik auta rajdowego, więc łapał 
drugi oddech właśnie przy takich prędkościach. Przed Mikoszewem bandyci 
nagle zwolnili. Nacisnąłem hamulec i wtedy jeden z osiłków wychylił się przez 
okno i zaczął do nas strzelać. Odruchowo schyliliśmy się. Usłyszałem syk, gdy 
trafił w oponę. Audi odjechało. — Prom odpływa — Afrodyta prawie rwała 
włosy z głowy.
— Nie szkodzi — odparłem.
Dodałem gazu i przy zdumionych minach Afrodyty i staruszka sprzedającego 
bursztyny, omijając szlaban zjechałem do wody. Dziewczyna pisnęła. Ale 
słysząc ryk silnika i chlupot obracającej się śruby, uspokoiła się.
— Szybka ta amfibia? — zapytała z uśmiechem.
— Szybsza od promu — zapewniłem dziewczynę.
Batura i osiłkowie wysiedli z audi z niepokojem patrząc, jak doganiamy prom.
— Niech pan przepłynie obok — powiedziała Afrodyta. Zrobiłem tak jak 
prosiła i zanim się zorientowałem, wyśliznęła się przez
otwarte okienko na prom. Gwałtownie zwolniłem. Widziałem, jak Afrodyta 
zeskakuje na pokład promu i staje dwa metry od osiłków i Batury.
— Stać, policja! — krzyknęła wyjmując spod koszuli pistolet i legitymację 
służbową.
Po drugiej stronie przekopu Wisły, na Wyspie Sobieszewskiej, już na brzegu 
błyskały światła policyjnych radiowozów. Wyraz zdumienia nie zniknął z 
twarzy bandziorów, nawet gdy wsiadali do radiowozów.
ZAKOŃCZENIE
Jeden z patroli policyjnych pomógł mi wymienić koło. Afrodyta stała obok i 
rozmawiała z oficerem policji. Pojawił się także Misikiewicz.
— Niezła akcja — pochwalił mnie komisarz.
— Czemu nie uprzedził mnie pan o tej tajnej agentce?
— Czy pana współpracownik pomagałby nam, czy raczej przeszkadzał, 
traktując ją jako rywala?
— Czy wie pan, w jakim jest stanie?
— Wiozą go do szpitala, żyje i wyjdzie z tego, ale czeka go długi urlop 
zdrowotny.
Nie chciało mi się już z nikim rozmawiać. Czułem się oszukany. Wsiadłem do 
wehikułu, by pojechać do Pawła. W ostatniej chwili dosiadła się Afrodyta. W 
szpitalu musieliśmy czekać całą noc, aż skończą się wszystkie operacje Pawła.
— Będzie żył — powiedział zmęczony lekarz wychodząc z bloku 
operacyjnego.
Z innego korytarza wyprowadzano chłopczyka, którego ratował Paweł. Malec 
miał tylko kilka szwów na boku dłoni.
Następnego dnia przed drzwiami pokoju, gdzie leżał Paweł, spotkaliśmy się 
wszyscy: Afrodyta, Lidia z Salvadorem, Wydra, Łoś, rodzice chłopca i... 
Pluvia. Potem zawiozłem chłopców na dworzec, skąd odjechali pociągiem do 
Olsztyna i dalej do Białegostoku. Uściskałem ich serdecznie, podziękowałem 
za pomoc.
Przez następne trzy dni trzy kobiety czuwały przy Pawle, a gdy ten się obudził 
prześcigały się w tym, która co mu przyniesie czy poda. Gdy wreszcie 
zostaliśmy sami, mogliśmy spokojnie porozmawiać.
— Co z chłopcem? — pytał mnie Paweł.
— Żyje. Nie wiedziałem, że umiesz takie sztuczki. Niestety, motocykla już nie 
odzyskasz, zamienił się w kupę złomu, a z ubezpieczenia drugiego takiego nie 
kupisz.
Paweł zerknął na nogi w gipsie, obandażowany tułów, poruszył głową w 
usztywniaczu karku, popatrzył na dłonie pokryte opatrunkami.
— Chyba i tak nieprędko wsiądę na cokolwiek. Co z Baturą?
— Będzie siedział, razem z oprychami Bossa, którzy przy okazji podobno 
strasznie dużo opowiadają o działalności swojego szefa.
— Lidia ma szansę na rozwód?
— I to duże. Salvador mówił, że masz zaproszenie na wesele.
— A pan Makaron?
— Dostał mandat i delikatnie przypomniałem mu, że ma pewne zaległości w 
Osowcu. Już Bóbr go wychowa.
Paweł uśmiechnął się.
— Dużo było tego złota? — dopytywał się.
— Dużo, bo i w innych komorach. Około dwustu kilogramów.
— A dzieła sztuki?
— Sam zobaczysz — powiedziałem klepiąc go po ramieniu.
Po kilku tygodniach Paweł nosił jeszcze usztywniacz karku i posługiwał się 
laską, ale miał dość sił, by dotrzeć do magazynu w podziemiach naszego 
ministerstwa. Czekała tam wystawa przygotowana tylko dla niego. Po wejściu 
Paweł z błyskiem w oku patrzył na zgromadzone skarby. Były tam: 
siedemnastowieczne gobeliny ze scenami figuralnymi, przetykane złotymi 
nićmi, obrazy Canaletta, Lefevre'a, van Oudena, Weeniksa, Rembrandta, 
Achenbacha, Backhusena, Regnaulta, Duckera, Reetza, miedzioryty, litografie, 
naczynia ze srebra, miedzi, cyny i złota.
— Wydobywaliśmy to cały dzień — powiedziałem.
— Przez studnię?
— Nie, w zboczu było zamaskowane wejście. Przed nim w zwalisku ziemi 
znaleźliśmy kilkanaście powiązanych drutem szkieletów. Ślad zbrodni 
Laubacha, Utickala i łotewskiego SS-mana. Do podziemi były dwa wejścia. 
Jedno przez studnię, drugie w zboczu.
Paweł godzinę cieszył wzrok skarbami, potem wyszedł z ministerstwa. Przez 
okno, zza firanki, patrzyłem na cinąuecento, które podjechało do chodnika. Za 
kierownicą siedziała Afrodyta. Paweł przywitał się z nią serdecznie i oboje 
odjechali.
— Odnalazła pani swoje skarby — odwróciłem się do Pluvii. — Komisja 
skończyła pracę, może pani zabierać rosyjskie dobra kultury.
— Paweł też odnalazł swój skarb — Pluvia nie odrywała wzroku od miejsca, 
gdzie przed chwilą stało autko Afrodyty.
Spis treści
WSTĘP	2
ROZDZIAŁ PIERWSZY	9
ROZDZIAŁ DRUGI	19
ROZDZIAŁ TRZECI	29
ROZDZIAŁ CZWARTY	40
ROZDZIAŁ PIĄTY	49
ROZDZIAŁ SZÓSTY	60
ROZDZIAŁ SIÓDMY	69
ROZDZIAŁ ÓSMY	79
ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY	88
ROZDZIAŁ DZIESIĄTY	98
ROZDZIAŁ JEDENASTY	108
ROZDZIAŁ DWUNASTY	119
ROZDZIAŁ TRZYNASTY	128
ROZDZIAŁ CZTERNASTY	138
ROZDZIAŁ PIĘTNASTY	148
ZAKOŃCZENIE	157
Obecnie" Primorsk
DRK — Deutsches Rotes Kreuz — Niemiecki Czerwony Krzyż
Przekład L. Nabielak (1827) w: S. Makowski, Romantyzm, Warszawa 1995