Arkady Gajdar
Timur
i jego drużyna
NASZA   KSIĘGARNIA   •   WARSZAWA   1965
tłumaczył z języka rosyjskiego ALEKSANDER WAT
Tytuł oryginału T1MUR I  JEGO KOMANDA
Ilustrował JULIUSZ   MAKOWSKI
PRINTEED    IN   POLAND
Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia", W-wa 1965. Wyd. X. Nakład 100 000+254 egz. Ark. wyd. 4,2. Ark. aIuk. 7. Papier druk. mat. kl. V, 70 g, 81X104/32. Częstochowa. Oddano   do   składania   5.XI.1964   r.   Podpisano do    <iruku
12.11.1965  r. Druk ukończono w marcu 1965 r. E--87 Zakłady  Graficzne   „Dom   Słowa  Polskiego"  Zam.    8321/a
I
uż trzy miesiące minęły, odkąd pułkownik Aleksandrów, dowódca dywizjonu pancernego, wyjechał z domu. Prawdopodobnie był teraz na froncie. W połowie lata przyszła od niego depesza: kazał córkom, Oldze i Żeni, przenieść się na ostatnie tygodnie wakacji na podmo-skiewskie letnisko.
Młodsza, Żenią, w kolorowej chusteczce na głowie, zsuniętej do tyłu, podpierając się szczotką do zamiatania, stoi naburmuszona przed Olgą i słucha jej poleceń.
—  Ja pojadę z rzeczami — mówi Olga — a ty masz sprzątnąć mieszkanie! Nie marszcz brwi i nie oblizuj  warg!  Nie zapomnij  zamknąć na klucz mieszkania! Książki odnieś do wypożyczalni! Nie wstępuj po drodze do koleżanek, idź wprost na dworzec. Z dworca nadasz do ojca depeszę, którą ci daję do ręki. Potem wsiądziesz do pociągu... no i wysiądziesz na miejscu... Eugenio! Wiesz, że masz mnie słuchać! Jestem twoją siostrą...
—  Ja też jestem twoją siostrą.
—  Tak... ale ja jestem starsza... Zresztą ojciec tak kazał.
Kiedy na dole zadudniła odjeżdżająca ciężarówka, Żenią westchnęła i rozejrzała się wokoło:

¦
<-?
.%.

w mieszkaniu był rozpaczliwy nieład. Podeszła do zakurzonego lustra, w którym odbijała się wisząca na ścianie fotografia ojca.
Cóż! Niech tak będzie. Olga jest starsza i na razie trzeba jej słuchać! Ale za to Żenią jest taka podobna do ojca: ma taki sam nos, jak on, i takie usta i brwi. I na pewno będzie miała sposobność wykazać, że odziedziczyła też ojcowski charakter!
Mocniej związała chusteczkę na głowie. Zzuła sandałki. Chwyciła ścierkę. Ściągnęła ze stołu obrus, podstawiła wiadro pod kran i wymiotła za próg wielki stos śmieci.
Po chwili już pykał i syczał prymus. Podłoga zalana była wodą. W blaszanej balii burzyły się i pękały pieniste mydliny... a niedługo potem przechodnie z podziwem obserwowali bosą dziewczynkę w czerwonej sukience, która bez trwogi stała na parapecie trzeciego piętra, myjąc zamaszyście otwarte na oścież okno.
Ciężarówka mknęła szeroką, osłonecznioną drogą. Olga usadowiła się wygodnie w wyplatanym foteliku; oparła się plecami o miękki tobół, nogi trzymała na walizce. Rudy kotek leżał na jej kolanach i pazurkami tarmosił bukiet bławatków.
Zaraz za trzydziestym kilometrem dogoniła ich zmotoryzowana kolumna wojska. Żołnierze siedzieli rzędami na drewnianych ławach, trzymając karabiny między nogami, i śpiewali chórem.
Na głośny śpiew wszędzie otwierały się szeroko okna i drzwi mijanych chałup. Spoza płotów, przez furtki, zbiegały się zewsząd ucieszone dzieci, wymachiwały rękami, rzucały czerwonoarmistom niedojrzałe jabłuszka, a wykrzyknąwszy za nimi ostatnie „hura", wracały natychmiast do swoich walk i bojów, przypuszczając ostrą, kawaleryjską szarżę na gąszcze pokrzyw i piołunów.
A potem samochód skręcił ku letniskowemu osiedlu i niebawem stanął przed niedużą, obrośniętą bluszczem willą.
Szofer i jego pomocnik otwarli boczną klapę i zaczęli wyładowywać bagaże. Olga tymczasem poszła otworzyć oszkloną werandę.
Z werandy roztaczał się widok na rozległy, zapuszczony ogród. W głębi stała niezgrabna, piętrowa szopa; na dachu jej powiewała czerwona chorągiewka.
Olga wróciła do ciężarówki. Po chwili podbiegła do niej żwawa staruszka — jak się okazało, mleczarka mieszkająca w sąsiedztwie. Zaofiarowała się doprowadzić willę do porządku, wyszorować podłogi, wymyć okna i ściany.
Potem sąsiadka zabrała się do ścierek i miednic, a Olga z kotkiem na ręku zeszła do ogrodu.
Na drzewach wiśni błyszczały sople żywicy — owoce były podziobane przez wróble. Pachniało tu mocno czarnymi porzeczkami, rumiankiem i piołunem. Daleko w głębi ogrodu, z licznych dziur w dachu szopy, gęsto porośniętego mchem,

HHH      HHi
y
rozchodziły się przewody z cienkiego sznurka, w dalszym swoim biegu znikając w koronach otaczających drzew.
Olga przedarła się przez krzaki leszczyny. Strzepnęła z twarzy pajęczynę.
Co za dziwo — czerwona chorągiewka znikła z dachu! Sterczał tam już tylko nagi pręt.
Po chwili usłyszała szybki, trwożny szept, a zaraz potem ciężka drabina, przystawiona do okna strychu, trzeszcząc obsunęła się po ścianie i runęła z głośnym hukiem, przygniatając liście łopianu.
Tajemnicze przewody wibrowały wokoło dachu szopy. Kotek wyrwał się z rąk Olgi i dał nura w pokrzywy. A ona, nic nie rozumiejąc, stała, rozglądała się na wszystkie strony i nasłuchiwała.
Ale nic już nie było widać i słychać wśród gęstej zieleni ani za parkanem, ani w czarnym kwadracie strychowego okienka.
Olga wróciła na ganek.
— Chłopaki br©ją w cudzych ogrodach — tłu-' maczyła jej mleczarka. — Wczoraj u sąsiadów otrzęśli dwie jabłonie i złamali gruszę. Wiadomo, jaka to teraz młodzież... Same łobuzy. Odprowadzałam niedawno synka do Czerwonej Armii. Gał-gan, nawet się nie upił, jak to dawniej bywało, powiedział tylko: „Bądź zdrowa, matko!" I poszedł. Idzie i gwiżdże synek mój najmilszy. Wieczorem, jak to matka, potęskniłam za nim, popłakałam. W nocy raptem budzę się i czy mi się zdaje,
_
P    ¦
nr

czy co, ale jakby ktoś kręcił się i myszkował po podwórku. „No — myślę sobie — jestem teraz sama jedna jak ten kołek, kto się ujmie za moją krzywdą? Czy to wiele potrzeba, żeby starą kobietę ukatrupić? Stuknie cię cegłą po głowie i koniec". Ale Bóg się zlitował, nic nie ukradli. Pokręcili się i poszli. Stoi tam u mnie na podwórku beczka z dębowych klepek, taka ciężka, że we dwie nie damy rady, a te łobuzy przesunęły ją o dwadzieścia kroków. I nic więcej. Ale kto to był, co za jedni -— licho ich wie...
O zmierzchu, po skończonym sprzątaniu, Olga wyszła na ganek. Ostrożnie wyjęła ze skórzanego futerału biały, błyszczący perłową masą akordeon. Dostała go od ojca na urodziny.
Położyła go na kolanach, przerzuciła pasek przez ramię i zaczęła dobierać muzykę do słów niedawno usłyszanej piosenki:
O, gdyby tylko jeszcze raz
Zobaczyć ciebie...
O, bodaj krótki, krótki czas...
Bo ty nawet nie wiesz, ty nawet nie wiesz,
Szybując w zimnym niebie,
Jak ja czekałam, drogi mój, na ciebie
Do rana,
Aż do rana!
Hej, ptaku, ptaku-samolocie,
Czemuś mi go zabrał?
Kiedy on do mnie wróci?

Jak długo tęsknić mam, z tęsknoty schnąć? To nic, że mnie porzucił... Byleby powrócił... byleby powrócił Kiedykolwiek bądź!
Śpiewając rzucała chwilami bystre spojrzenia w stronę krzaka, który stał w cieniu parkanu. Do-śpiewała piosenkę do końca, szybko się podniosła i zapytała głośno:
—  Hej tam! Kto się tam chowa? Czego wam trzeba?
Zza krzaka wyszedł młody człowiek w białym płóciennym ubraniu. Schylił głowę i odpowiedział uprzejmie:
—  Nie chowam się. Jestem też troszeczkę artystą. Nie chciałem przeszkadzać, więc stałem i słuchałem.
—. Tak, ale stać i słuchać można z ulicy. Nie trzeba było włazić przez parkan do cudzego ogrodu!
—  Ja? Przez parkan? — nieznajomy aż się żachnął. — Przepraszam bardzo, ale nie jestem kotem! W rogu brak paru desek, więc przez ten otwór dostałem się tu z ulicy.
—  To    rozumiem!   —   odpowiedziała    Olga z uśmiechem. — Ale proszę, oto furtka, przez którą można wydostać się z powrotem na ulicę.
Nieznajomy nic już na to nie odrzekł. Wyszedł posłusznie przez furtkę i zamknął ją za sobą. Oldze spodobało się jego postępowanie.
^Vfef
¦;.«.w^

**ś

¦— Proszę zaczekać! — zawołała schodząc z werandy. — Rzeczywiście jesteście artystą?
—  Nie. Jestem inżynierem mechanikiem, ale w wolnych chwilach występuję w naszej fabrycznej operze. Śpiewam i sam sobie akompaniuję.
—  Czy mogę was o coś poprosić? — zwróciła się do niego Olga otwarcie, nie robiąc już dalszych ceregieli. — Czy nie zechcielibyście odprowadzić mnie na stację? Oczekuję mojej młodszej siostry. Ciemno, późna pora, a jej jeszcze nie ma. Właściwie nie boję się ludzi, ale nie orientuję się w tutejszych drogach... Zaraz, zaraz, po co znów otwierać furtkę? Proszę zaczekać na mnie za parkanem.
Odniosła do mieszkania akordeon, narzuciła chustkę na ramiona i wyszła na drogę — ciemną, pachnącą rosą i kwiatami.
Zła na Żenię i niespokojna, niewiele się odzywała do towarzysza, który przedstawił się jako Georgij Garajew, inżynier mechanik pracujący w fabryce samochodów.
Tymczasem przeszedł jeden i drugi pociąg, przeszedł wreszcie trzeci, ostatni, a Żeni nie było.
—  Ile to kłopotów ma się z takim nieznośnym stworzeniem! — lamentowała Olga. — Żebym ja nareszcie miała ze czterdzieści albo przynajmniej trzydzieści lat! Ale ona ma trzynaście, a ja osiemnaście i ona nie chce mnie słuchać.
-— Byle nie czterdzieści! — zaprotestował energicznie Georgij. — To świetnie, że macie tylko
11
,<--V- ^
S/.^

r-"'-"-
osiemnaście lat! I nie trzeba się niepokoić bez powodu! Siostra na pewno przyjedzie jutrzejszym rannym pociągiem.
Peron się wyludnił. Gieorgij wyjął papierośnicę. Dwóch wyrostków o zuchwałych minach podeszło z papierosami, prosząc o ogień.
—  Młodzieńcze! •— rzekł Georgij  oświetlając zapałką twarz starszego. — Najpierw wypada się przywitać, a potem dopiero pchać się z papierosem. Bo jeśli się nie mylę, miałem już zaszczyt poznać was, kawalerze, w parku, w momencie kiedyście z dużym nakładem sił i pracy wyłamywali deskę z nowego parkanu. Nazywacie się Mi-chaił Kwakin, jeśli się nie mylę?
Chłopak sapnął mocno i wycofał się, a Georgij zgasił zapałkę, wziął Olgę pod rękę i wyprowadził ją z peronu.
Kiedy się oddalili, drugi wyrostek zatknął za ucho pogniecionego papierosa i spytał niedbale:
—  Cóż to za agitator się znalazł? Tutejszy?
—  Tutejszy — mruknął niechętnie Kwakin. — Wuj Timki Garajewa. A swoją drogą warto by Timkę zdybać gdzie i dać mu łupnia. Z tą swoją bandą zaczyna nam za bardzo włazić w paradę.
W trakcie tej rozmowy zauważyli na drugim końcu peronu za latarnią siwego, dostojnie wyglądającego jegomościa, który z wolna, podpierając się laską, schodził po schodach. Był to stary mieszkaniec osiedla — doktor F. G. Kołokolczy-kow. Chłopcy pobiegli za nim, z daleka nagabując
go o zapałki. Widocznie ani wygląd ich, ani głosy nie przypadły staremu doktorowi do gustu. Odwróciwszy się, pogroził im sękatą laską i majestatycznie ruszył dalej.
Na dworcu w Moskwie Żenią nie zdążyła nadać depeszy do ojca. Wysiadła z podmiejskiego pociągu z zamiarem odszukania miejscowej poczty.
Przeszła przez stary park, mimochodem zebrawszy bukiecik dzwonków, i wkrótce znalazła się na skrzyżowaniu dwóch ulic biegnących pomiędzy ogrodami. Głucho tu było i tak pusto, że Żenią od razu zmiarkowała: trafiła nie tam, gdzie trzeba.
Naraz zobaczyła małą, żywo gestykulującą dziewczynkę, która głośno wymyślając ciągnęła za rogi opierającą się kozę.
—  Powiedz mi, malutka — zawołała do niej Żenią z daleka — jak stąd iść na pocztę?!
Ale w tejże chwili koza wyrwała się z rąk dziewczynki i kręcąc łbem, puściła się galopem przez park. Mała z wrzaskiem popędziła za nią. Żenią obejrzała się wokoło: zmierzch już zapada, nie widać nigdzie żywego ducha! Otworzyła więc pierwszą lepszą furtkę i podeszła do szarej piętrowej willi.
—  Proszę mi powiedzieć — zapytała przez zamknięte   drzwi,   głośno,   ale  ugrzecznionym   tonem — jak stąd dojść do poczty?
Nikt nie odpowiedział.  Żenią postała chwilę,
13
namyślając się, w końcu otworzyła drzwi i przez korytarz weszła do pokoju. W domu nie było nikogo! Zakłopotana, odwróciła się, aby czym prędzej wyjść, ale spod stołu wylazł po cichu duży, rudawy pies. Obejrzał badawczo Żenię, warknął cicho i położył się pod drzwiami w poprzek jej drogi.
—« Głupi! — krzyknęła Żenią cofając się i odruchowo rozcapierzając palce. — Nie myśl, że jestem złodziejka! Nic tu u was nie wzięłam. Patrz, to klucz od naszego mieszkania. A to depesza do tatusia. Mój tatuś jest oficerem. Zrozumiano?
Pies leżał bez ruchu i milczał. Żenią powolutku podeszła do otwartego okna, zagadując psa:
—  No, widzisz! Leżysz sobie? Tak, poleź sobie, piesku... Dobry pieseczek, dobry... Zaraz widać, że mądry, sympatyczny...
Ale ledwie dotknęła ręką parapetu, sympatyczny piesek zerwał się z miejsca i tak groźnie zaszczekał, że Żenią, przestraszona, wlazła na kanapę i podwinęła pod siebie nogi.
—  Bardzo to wszystko dziwne — gadała do psa, bliska płaczu. — Twoim obowiązkiem jest łapać bandytów i szpiegów, a ja... ja jestem grzeczna. Masz! — pokazała mu język. -— Głuptas!
Położyła klucz i depeszę na brzegu stołu. Nie było rady, trzeba było czekać na powrót gospodarzy.
Tymczasem minęła jedna godzina... druga... Ściemniło się. Przez otwarte okno dobiegały dale-
14
..i  ."Je ¦#
kie gwizdki lokomotywy, szczekanie psów... gdzieś grano w siatkówkę, ktoś brzdąkał na gitarze. I tylko tu naokoło tej szarej willi zalegała głucha cisza.
Żenią położyła głowę na twardym wałku kanapy i cichutko zapłakała.
W końcu zasnęła mocnym snem.
Obudziła się dopiero nazajutrz rano.
Za oknem szumiały gęste, spłukane przez deszcz, korony drzew. Gdzieś nie opodal skrzypiało koło u studni. Dalej piłowano drzewo. Ale tu, w tej willi, po dawnemu panowała głucha cisza.
Żenią stwierdziła, że leży na skórzanej poduszce, a nogi ma nakryte prześcieradłem. Psa w pokoju już nie było.
To znaczy, że ktoś tu w nocy wchodził!
Zerwała się, odgarnęła włosy z czoła, obciągnęła zmiętą sukienkę, wzięła ze stołu depeszę i klucz i już miała wyjść, gdy zauważyła na stole arkusik papieru, a na nim kilka słów napisanych niebieskim ołówkiem dużymi literami: „Dziewczynko, wychodząc z domu, zatrzaśnij mocno drzwi". U dołu był podpis: „Timur".
„Timur? Któż to jest Timur? Trzeba mu podziękować i przeprosić".
Zajrzała do przyległego pokoju. Biurko, na biurku — kałamarz, popielniczka, nieduże stojące lustro. Obok skórzanych automobilowych okularów leżał stary, odrapany rewolwer. Z boku oparta o biurko stała krzywa turecka szabla w zniszczo-
15
nej i porysowanej pochwie. Żenią odłożyła klucz i depeszę, wyciągnęła szablę z pochwy i wywijając klingą nad głową, popatrzyła na siebie w lustrze.
Doprawdy, wyglądała walecznie i groźnie! Dobrze byłoby sfotografować się w tej pozie, a po wakacjach pokazywać zdjęcia koleżankom w szkole! Można by zbujać, że ojciec zabrał ją ze sobą na front. Rewolwer w lewej garści, o tak! Tak będzie jeszcze lepiej. Zmarszczyła brwi, jak mogła naj-groźniej, zagryzła wargi i mierząc w lustro, nacisnęła cyngiel.
Huk rozległ się po całym mieszkaniu. Dym zasnuł szyby. Lustro, które stało na stole, upadło na popielniczkę. Żenią półprzytomna, ogłuszona, zapomniawszy o kluczu i depeszy wybiegła na dwór i popędziła przed siebie, byle dalej od tego dziwnego i niebezpiecznego domu!
Sama nie wiedziała, jakim sposobem znalazła się nad rzeczką. Bez klucza od moskiewskiego mieszkania, bez depeszy! Teraz będzie musiała wyznać siostrze wszystko: i o psie, i o noclegu w pustej willi, o szabli tureckiej i o niefortunnym wystrzale. Trzebaż to mieć pecha! Gdyby był tatko, toby ją zrozumiał i usprawiedliwił. Ale Olga nie zrozumie — Olga będzie się gniewała. Może się nawet rozbeczy! A to będzie najgorsze. Bo chociaż zdarza się czasem, że i sama Żenią płacze, ale łzy Olgi doprowadzają ją zawsze do takiego stanu, że ma ochotę uciec — uciec byle gdzie, choćby na słup telegraficzny, na wysokie drzewo, na komin.
16
u
r
Żeby dodać sobie kurażu, wykąpała się w rzece. Potem długo jeszcze błąkała się po osiedlu, szukając swojej willi.
Kiedy weszła na werandę, Olga akurat rozpalała prymus. Na odgłos kroków odwróciła się i, milcząc, złowrogo popatrzyła na siostrę.
— Olu, dzień dobry! — przemówiła Żenią zatrzymując się na ostatnim schodku i siląc się na uśmiech. — Olu, nie będziesz na mnie krzyczała?
17
H
—  Będę — odpowiedziała Olga nie spuszczając z niej oczu.
—  To pokrzycz sobie — zgodziła się Żenią potulnie. — Wiesz, miałam dziwną przygodę, doprawdy! Co za dziwna przygoda! Olu, proszę cię, nie marszcz brwi, nic strasznego się nie stało, po prostu zgubiłam klucz od mieszkania i nie nadałam depeszy do tatusia...
Żenią zmrużyła oczy i nabrała powietrza w płuca, aby wszystko naraz wygarnąć.
Raptem furtka ogrodowa otwarła się z trzaskiem i koza, bardzo kudłata, z kulkami rzepu w gęstej sierści, z nisko zwieszonym łbem, pognała w głąb ogrodu. Za nią z krzykiem i lamentem biegła ta sama co wczoraj, bosa dziewczynina.
Żenią skorzystała z pretekstu, by przerwać niebezpieczną rozmowę. Skoczyła do ogrodu, chcąc wypędzić kozę. Ale zanim podbiegła, malutka, bardzo zdyszana, trzymała już kozg za rogi.
—  Dziewczynko, czyś ty czegoś nie zgubiła? — zwróciła się do Żeni; mówiła szybko, przez zęby, a mówiąc szturchała kozę nogą.
—  Nie — odpowiedziała zaskoczona Żenią.
—  A to czyje? Nie twoje? — pytała malutka pokazując klucz od moskiewskiego mieszkania.
—  Moje — szepnęła Żenią i trwożnie spojrzała w stronę werandy.
—  Masz tu klucz, liścik i kwit, a depesza twoja została już nadana — w dalszym ciągu szybko i przez zęby terkotała dziewczynka.
18
Wsunąwszy Żeni do ręki zwinięty rulonik, uderzyła kozę piąstką. Koza skoczyła do furtki. Za kozą, jak cień, bosonoga jej opiekunka gnała przez pokrzywy i osty, aż obie znikły za furtką.
Żenią, kuląc plecy — jak gdyby to jej się dostało, a nie kozie — powoli rozwinęła rulonik.
„To nasz klucz. A to pokwitowanie z nadania depeszy. Więc jednak ktoś ją nadał! Ale kto? Aha, liścik! Co tam jest w tym liściku?"
Na kartce ktoś napisał niebieskim ołówkiem parę zdań dużym pismem: „Dziewczynko, nie bój się nikogo! Wszystko jest w porządku i nikt się o niczym ode mnie nie dowie". Niżej był podpis: „Timur".
Żenią, jak zaczarowana, powoli wsunęła kartkę do kieszeni. Po chwili wyprostowała się i, już całkiem uspokojona, wróciła do Olgi.
A Olga wciąż jeszcze stała przed nie rozpalonym prymusem. W oczach jej kręciły się łzy.
Żenią zawołała z rozpaczą:
— Olu, ja tylko żartowałam! Olu, za co się na mnie gniewasz? Sprzątnęłam mieszkanie, wymyłam okna. Tak się starałam! Wyprałam wszystkie ścierki, wyszorowałam wszystkie podłogi. Masz tu klucz od mieszkania, masz pokwitowanie z poczty. Olu, ja muszę cię pocałować. Wiesz sama, jak cię kocham! Jeżeli chcesz, zrobię to dla ciebie i skoczę z dachu w pokrzywy.
I nie czekając na odpowiedź rzuciła się siostrze na szyję.
19
^B
—  Aha... a ja najadłam się przez ciebie strachu... — mówiła Olga w nowym przystępie żalu. — Wiecznie te twoje głupie żarty i figle... A tatuś mi kazał... Żeniu, przestań! Przestań, mam ręce mokre od nafty!... Przestań, lepiej byś nalała mleka do rondelka i postawiła na prymusie!...
—  Sama wiesz, że bez figlów nie mogę wytrzymać — mruknęła Żenią, gdy Olga podeszła do umywalni.        .                                       ,
Zamaszystym ruchem postawiła rondelek na prymusie, namacała w kieszeni liścik i zwróciła się do siostry:
—  Olu, czy jest Bóg?
—¦ Nie ma — odpowiedziała Olga nachylając twarz nad umywalką.
—  To kto jest?
—  Daj mi spokój — zniecierpliwiła się Olga — nikogo nie ma.
Żenią zamilkła, ale po chwili znów zapytała: '
—  Olu, a kto to jest Timur?
—  Timur to nie Bóg. To był taki wschodni władca — niechętnie tłumaczyła Olga namydlając twarz i ręce. — Kulawy, okrutny, z historii średniowiecznej.
—  A jeżeli nie władca, nie okrutny i nie z historii, to kto?
—  To nie wiem. Daj mi spokój! Czego się uczepiłaś Timura?
—- Bo mi się zdaje, że zakochałam się w Ti-murze.
20
—  W kim? Dziewczyno, co ty wygadujesz? — Olga podniosła znad miednicy namydloną twarz. — Coraz to coś nowego! Nie dasz mi się spokojnie umyć! Zaczekaj, przyjedzie tatuś i rozprawi się z tym twoim zakochaniem.
—  To i co, że tatuś! — zawołała Żenią w bolesnym uniesieniu.  — Jeśli nawet przyjedzie,  to przecie i tak nie na długo. I na pewno nie zrobi krzywdy samotnej, bezbronnej dziewczynie.
—; To niby ty jesteś samotna i bezbronna? — spytała Olga, jak gdyby nie wierząc własnym uszom. —¦ Och, Żeniu, doprawdy przestaję cię rozumieć. I w kogoś ty się wrodziła?
A na to Żenią spuściła głowę i oglądając odbicie swej twarzy w niklowym imbryku, odpowiedziała dumnie:
—  W tatusia! Tylko w tatusia! W niego jednego! I w nikogo więcej na świecie!
Doktor F. G. Kołokolczykow, dostojny jegomość w podeszłym wieku, siedział w swoim ogródku i naprawiał zegar ścienny.
Przed nim stał jego wnuk Kola z bardzo przygnębioną miną.
Nazywało się to? że pomaga dziadkowi w pracy. W istocie pomoc polegała na tym, że od godziny trzymał w ręku śrubokręt, czekając, aż pożyteczny ten instrument okaże się potrzebny dziadkowi.
Niestety, spiralna sprężynka stalowa, którą trzeba było wprawić w gniazdko, okazała się jak na złość bardzo uparta, a dziadek w tym samym stopniu cierpliwy. Zdawało się, że końca nie będzie temu czekaniu. Kola czuł się pokrzywdzony, tym bardziej że nad sąsiednim parkanem, po raz nie wiadomo który, ukazała się rozwichrzona głowa Simy Simakowa, który to Sima był chłopcem roztropnym i oblatanym. W dodatku Sima Simakow, zarówno językiem, jak głową i rękami, dawał Koli znaki tak przedziwne i zagadkowe, że pięcioletnia siostrzyczka tegoż, Tatianka, która, siedząc pod lipą, usiłowała wepchnąć kulkę rzepu w pysk wylegującego się leniwie psa, wrzasnęła wniebogłosy i pociągnęła dziadka za nogawicę, co miało ten skutek, że głowa Simy Simakowa momentalnie znikła.
Wreszcie sprężyna trafiła na swoje miejsce.
—  Każdy człowiek ma obowiązek pracować — podnosząc spocone czoło i zwracając się do Koli pouczał  stary  doktor  Kołokolczykow.   — A  ty masz taką minę, jakbym ci zaaplikował łyżkę oleju rycynowego. Podaj mi śrubokręt i zabierz stąd obcążki.  Praca uszlachetnia człowieka.  A tobie właśnie brak szlachetności. Wczoraj na przykład zjadłeś sam cztery porcje lodów i nie podzieliłeś się ze swoją młodszą siostrzyczką.
—  Ona kłamie bezczelnie! — oburzył się Kola rzucając  na Tatiankę  miażdżące  spojrzenie.  — Trzy razy z rzędu dałem jej odgryźć po dwa kęsy.
22
A ona zaraz poleciała ze skargą i po drodze zwędziła ze stolika mamusi cztery kopiejki.
—  A ty w nocy spuszczałeś się z okna po sznurze — wygarnęła Tatianka spokojnie,  z zimną krwią, nawet nie odwracając głowy. — I pod poduszką masz schowaną latarkę. A wczoraj jakiś urwis wrzucał kamyki do sypialni. Co rzucił, to gwizdnął. Znów rzucił i znów gwizdnął.
Na bezczelne słowa tej osoby bez sumienia Kolę aż zatkało. Aż go dreszcz obleciał od stóp do głów. Ale na szczęście dziadek, zaprzątnięty swoją robotą, nie zwrócił uwagi na niebezpieczne oszczerstwa, a może ich nawet nie dosłyszał. Ponadto w samą porę nadeszła mleczarka z bańkami. Odmierzyła mleko kwaterką, a przy okazji poskarżyła się na swój los:
—  A u mnie, dobrodzieju mój, Fiodorze Grigo-rjewiczu, dziś w nocy próbowali skraść dębową beczkę z podwórka. O świcie ludzie widzieli na moim dachu jakichści dwóch:  siedzieli,  szelmy, na kominie i machali nogami.
—  Jak to: na kominie? Proszę ja kogo! A to w jakim celu? — zdziwił się doktor.
Nagle od strony kurnika rozległ się głośny szczęk i dzwonek. Śrubokręt w ręku starego doktora zatrząsł się nerwowo. Co gorsza, krnąbrna sprężynka znów wystrzeliła z gniazdka i z ostrym świstem uderzyła o dach kryty blachą. Wszyscy, nawet Tatianka, nawet leniwe psisko, obejrzeli się, nie wiedząc, skąd ten hałas i co się właściwie
23
[*;%.«>
"/łl
dzieje. Tylko Kola bez słowa porwał się z miejsca. Przez chwilę jak zając kicał przez grządki z marchwią, aż znikł za płotem.
Zatrzymał się dopiero koło obory, z której — podobnie jak z kurnika — rozlegały się ostre sygnały, jak gdyby ktoś walił odważnikiem o stalową szynę. Tu Kola spotkał się z Simą Simako-wem i zapytał go wzburzonym głosem:
—  Słuchaj, nic nie rozumiem... Cóż to jest? Alarm?
—  Gdzieżby!  Wygląda  to na sygnał  ogólny, wedle wzoru numer jeden.
Przeskoczyli obaj przez płot, potem przez otwór w ogrodzeniu dostali się do parku. Tu przyłączył się do nich krępy chłopak, Gejka. Po chwili przybiegł Wasilij Ładygin. Później jeszcze ktoś. Potem następni. Chyłkiem, boczkiem, im tylko znanymi ścieżkami, popędzili dokądś, porozumiewając się w biegu.
—' Alarm?
—  Co znowu! Wzór numer jeden — zbiórka ogólna!
¦— Co za zbiórka? Byłoby: „trzy stop, trzy stop". A tu jakiś cymbał rusza kołem dziesięć razy z rzędu.
—- Ano, zobaczymy!
~— Aha, sprawdzi się!
—  Naprzód! Piorunem!
24
W tym samym czasie w pokoju, w którym Żenią spędziła ubiegłą noc, znajdował się rosły, ciemnowłosy chłopak, lat około trzynastu. Ubrany był w czarne spodnie z cienkiego materiału i w ciemnoniebieską koszulkę z wyhaftowaną na piersi czerwoną gwiazdą.
Rozmiawiał z siwym, rozczochranym dziadem — ten miał na sobie koszulę ze zgrzebnego płótna i łatane portki niezwykłej szerokości. Lewa jego noga opierała się na drewnianej kuli, bardzo grubej roboty, przypiętej do kolana rzemykami. W jednej ręce trzymał arkusik papieru, w drugiej zaciskał odrapany rewolwer.
—- „Dziewczynko, wychodząc z domu, zatrza-śnij mocno drzwi!" — przeczytał drwiącym tonem. —¦ Więc może mi w końcu powiesz, kto tu nocował dziś na kanapie?
—  Znajoma — odpowiedział niechętnie chłopak. — Pies ją tu zatrzymał w czasie mojej nieobecności.
—  Nieprawda! — złościł się stary. — Gdyby to była znajoma, tobyś ją w kartce nazywał po imieniu.
—- Kiedy pisałem tę kartkę, to jeszcze jej nie znałem. A teraz ją znam.
-— Nie znałeś?, I zostawiłeś ją rano samą w mieszkaniu? Chory jesteś na głowę, przyjacielu, i trzeba by cię odesłać do sanatorium, To dziewczynisko stłukło mi lustro i rozbiło popiel-
25
.'SU
¦>s
.•;¦*
•,^|
. ..<¦¦.
tłSjc!:jfr7j(|5
' H--':
niczkę. Dobrze, że rewolwer nabity był ślepymi nabojami. A gdyby naboje były ostre?
—  Ależ...   wujaszku,   nie  mamy  ani  jednego ostrego naboju! Przecież przeciwnicy twoi też są uzbrojeni w drewniane szable i strzelby!
Starzec jak gdyby się uśmiechnął, ale zaraz dodał surowym tonem, potrząsając kudłami:
—  A ty, przyjacielu, uważaj! Ja wszystko widzę. Wplątałeś się w jakieś ciemne sprawki! Doigrasz się tego, że będę zmuszony wyprawić cię z powrotem do matki.
Postukując kulą, ruszył po schodach na górę. A chłopiec podbiegł do psa, który właśnie po cichu wsunął się do pokoju. Chwycił go za łapy i ucałował w pysk.
—  Jesteś, Rito! Tośmy wpadli, co? Ale to nic, wuj dzisiaj jest w dobrym humorze. Uwaga, zaraz zacznie śpiewać!
Rzeczywiście z góry dało się słyszeć najpierw chrząkanie, potem „tra-la-la", wreszcie niski baryton zaśpiewał:
Już trzecią nie śpię noc i znowu mi się roi W posępnej ciszy ów tajemny gwar!
—  Stój, szalony psie! — krzyknął Timur. — Nie szarp mi spodni! I dokąd mnie tak ciągniesz?
Raptem zatrzasnął drzwi, prowadzące na górę do pokoju wuja, i skoczył za psem przez korytarz na werandę.
26
W kącie koło aparatu telefonicznego miotał się i tłukł o ścianę mały dzwonek z brązu, uwiązany na sznurku.
Chłopak zacisnął go w ręku, a sznurek nawinął na gwóźdź.
Sznurek przestał drgać, zapewne gdzieś się urwał. Zaniepokojony chłopiec chwycił słuchawkę telefoniczną.
Na godzinę przed opisanymi wypadkami Olga siedziała przy stole. Przed nią leżał podręcznik fizyki.
Weszła Żenią, wyjęła z szafki flasz'eczkę z jodyną.
—¦ Żeniu! — zawołała Olga ze złością. — Znów skaleczyłaś się w rękę?
—  Po prostu szłam sobie — kłamała Żenią jak z nut. — A tu na drodze stało coś kłującego czy ostrego. No i tak się jakoś skaleczyłam.
—  Czemu to na mojej drodze nie stoi nigdy nic   „kłującego   czy   ostrego"? — przedrzeźniała Olga.
—  Nieprawda! Na twojej drodze stoi egzamin z matematyki, który jest kłujący i ostry. Zobaczysz, na pewno nie zdasz. Oleczko kochana, nie idź na inżynierię, idź na medycynę! — paplała Żenią podsuwając siostrze lusterko. — Sama popatrz: jaki z ciebie inżynier? Inżynier powinien być taki... taki... taki... (przybierała coraz sroższą
27

minę), a ty jesteś taka... taka... taka... ¦— tu Żenią spojrzała powłóczyście, uniosła troszkę brwi i uśmiechnęła się słodko.
—  Głuptasku! — rzekła Olga. Objęła siostrę, pocałowała ją i leciutko odepchnęła. —¦ Idź, Że-niu, nie przeszkadzaj. Przyniosłabyś lepiej wody ze studni.
Żenią wzięła z talerza jabłko i podeszła do okna. Chwilę tam postała, po czym, otwierając futerał akordeonu, rzekła:
—  Olu! Podszedł dziś do mnie jakiś nieznajomy; wyglądał nawet wcale nieźle, blondyn w białym ubraniu, i zapytał: „Dziewczynko, jak ci na imię?" A ja na to: „Żenią".
—  Żeniu, nie przeszkadzaj i nie ruszaj akordeonu — rzekła Olga nie odwracając głowy i nie odrywając się od książki.
—~ „A siostra twoja —¦ ciągnęła dalej Żenią wyjmując instrument z futerału — zdaje się ma na imię Olga?"
—  Żeńka, nie przeszkadzaj i nie ruszaj akordeonu — powtórzyła Olga, ale mimo woli słuchała bardzo uważnie.
—  „Twoja siostra gra — powiada —¦ bardzo ładnie. Powinna by iść do konserwatorium". (Żenią wyjęła akordeon i przerzuciła rzemień przez ramię). „Nie —- mówię mu na to — Olga specjalizuje się w żelazobetonie". A on.mi odpowiada: „A-a-a!" (Tu Żenią nacisnęła klawisz). A ja mu odpowiadam: „Be-e-e!" (Nacisnęła inny klawisz).
—  Nieznośne   stworzenie!   Odłóż  natychmiast akordeon na miejsce! — zawołała Olga zrywając się z krzesła.  — Kto  ci pozwolił wdawać się w rozmowy z obcymi ludźmi?
—  Proszę bardzo, odłożę — obraziła się Żenią. — Nie ja się wdałam. To on się wdał. Chciałam ci opowiedzieć wszystko, ale skoro tak, to już nic nie powiem. Zaczekaj, przyjedzie tatuś, to ci pokaże!
—  Mnie? Tobie pokaże! Przeszkadzasz mi się uczyć!
—  Właśnie, że tobie! — krzyknęła Żenią chwytając wiadro i wybiegając na ganek. —< Opowiem mu, jak sto razy dziennie ganiasz mnie to po naftę, to po mydło, to po wodę! Nie jestem ciężarówką, nie jestem koniem, nie jestem traktorem!
Żenią przyniosła wodę i postawiła wiadro na ławie.
Olga, pochylona nad książką, nie raczyła na nią spojrzeć. Żenią czuła się dotknięta. Nic nie mówiąc, wyszła do ogrodu. Podeszła do starej szopy. Wyjęła z kieszeni procę, naciągnęła gumkę i wystrzeliła w górę małego spadochroniarza z tektury.
Z początku leciał do góry nogami. Potem przewrócił się w powietrzu, a wtedy rozpiął się nad nim błękitny, papierowy spadochronik. Ale silny podmuch wiatru porwał go w bok i po chwili biedny skoczek znikł w ciemnym oknie na strychu szopy.
29
Katastrofa! Trzeba ratować małego, tekturowego spadochroniarza! Żenią obeszła dookoła szopę —-z jej dziurawego dachu biegły we wszystkie strony cienkie przewody — przystawiła do okna na pół zbutwiałą drabinę, wspięła się po niej i zeskoczyła na podłogę strychu.
Co za niespodzianka! Na strychu ktoś mieszka! Na ścianie wiszą zwoje sznurów, latarnia, dwie skrzyżowane chorągiewki sygnalizacyjne i mapa osiedla, gęsto pokreślona niezrozumiałymi znakami. W kącie leży słoma nakryta rogóżkami, a obok przewrócona skrzynia z dykty. Pod dziurawym, omszałym dachem sterczy duże koło, jak gdyby sterowe, a obok wisi aparat telefoniczny amatorskiej roboty.
Żenią wyjrzała przez szparę. Zieleń gęstych sadów faluje przed nią jak morze. Pod niebem igrają gołębie. Żenią zdecydowała: te gołębie to będą mewy, ta stara szopa ze sznurami, chorągiewkami i latarnią będzie ogromnym okrętem, a ona, Żenią, będzie jego kapitanem.
I nagle zrobiło się Żeni wesoło! Pokręciła kołem sterowym. Tajemnicze sznurki napięły się, zadrgały, zahuczały. Na dworze zaszumiał wiatr, pognał zielone fale. A Żeni zdawało się, że to szopa-okręt z wolna wypływa na szeroki obszar morza.
— Ster na lewą burtę — zakomenderowała głośno, mocniej napierając na ciężkie koło.
Wąskie promienie słońca przedarły się przez
30
szpary w dachu i padły na sukienkę i twarz Żeni. Ale ona wiedziała, że to nieprzyjacielskie statki łowią ją mackami reflektorów. Dobrze. Żenią wyda im bitwę.
Energicznie manewrowała skrzypiącym kołem, kręcąc to w prawo, to w lewo, i władczym głosem wykrzykiwała słowa komendy.
Ostre promienie reflektorów naraz zbladły i pogasły. Ale to nie słońce skryło się za chmurą. To rozgromiona nieprzyjacielska eskadra idzie na dno!
Bitwa wygrana! Zakurzoną dłonią Żenią ociera czoło. Wtem na ścianie zabrzęczał telefon. Jeszcze jedna niespodzianka! Żenią była pewna, że i telefon jest tu tylko dla zabawy. Zrobiło się jej trochę nieswojo. Zdjęła słuchawkę.
Ostry, dźwięczny głos zapytał:
—  Halo! Halo! Proszę odpowiadać! Co za osioł zrywa przewody i nadaje niedorzeczne i niezrozumiałe sygnały?
—  To nie osioł — bąknęła dziewczynka zaskoczona — to ja, Żenią.
-—¦ Zwariowana dziewczyno! — krzyknął tamten ostro, ale jakby ze strachem. — Zostaw w spokoju koło sterowe i zmykaj. Zaraz zbiegną się nasi ludzie i spuszczą ci lanie!
Żenią rzuciła słuchawkę, ale było już za późno. W oknie ukazała się głowa: to Gejka. Za nim wlazł Sima Simakow, Kola Kołokolczykow, a potem jeszcze inni chłopcy, jeden po drugim.
31
"?-..
¦'C-
•5
¦Nf
81H1I
l#*
^^/^
¦— Kto wy jesteście? — pytała wystraszona Żenią cofając się od okna. — Idźcie sobie!... To nasz ogród. Ja was nie zapraszałam...
Ale chłopcy milcząc napierali na nią zwartą gromadą, ramię przy ramieniu. Przyparta do muru, wrzasnęła głośno,
W tej chwili w oknie mignął jeszcze jeden cień. Chłopcy odwrócili się i natychmiast rozstąpili. Wysoki chłopak w ciemnoniebieskiej koszulce z wyhaftowaną na piersi czerwoną gwiazdą podszedł do Żeni.
—  Ciszej, Żeniu! — rzekł. —• Nie krzycz! Nikt cię tu nie tknie. My się już znamy. Jestem Timur.
—  To ty jesteś Timur?! — zawołała Żenią niedowierzająco, wytrzeszczając oczy pełne łez. — Toś ty mnie w nocy nakrył prześcieradłem? Toś ty zostawił kartkę i nadałeś depeszę do tatusia na front, a mnie odesłałeś klucz i pokwitowanie? Ale dlaczego? Za co? Skąd ty mnie znasz?
Na to Timur podszedł do niej, wziął ją za rękę i odpowiedział na jej pytania:
—  Zostań z nami! Siądź i słuchaj, a wtedy zrozumiesz wszystko.
Chłopcy usadowili się na słomie, nakrytej ro-góżkami, wokoło Timura, który rozłożył przed sobą mapę osiedla. Powyżej okienka, na sznurkowej huśtawce ulokował się obserwator. Na szyi miał sznurek z pogiętą lornetką teatralną.
32

miejsca. — promieniem
Żenią siedziała obok Timura. Ze skupieniem obserwowała odprawę tego nie znanego nikomu sztabu. Pierwszy przemówił Timur:
—  Jutro o świcie, kiedy jeszcze wszyscy będą spać,  ja  i  Kołokolczykow  naprawimy  zerwane przez nią (tu wskazał na Żenię) przewody.
—  Kołokolczykow zaśpi —> wtrącił ponuro Gej-ka, krępy chłopak o dużej głowie, ubrany w marynarską bluzę. — Wiadomo, że on budzi się tylko do śniadania i do obiadu.
—  To  oszczerstwo!  —  krzyknął  jąkając  się Kola Kołokolczykow i zerwał się z
Ja  co   dzień   wstaję   z  pierwszym słońca!
—  Ja tam nie wiem, który promień słońca jest pierwszy, a który drugi, ale wiem, że on na pewno zaśpi — upierał się Gejka.
W tej chwili gwizdnął huśtający się na sznurach obserwator. Chłopcy podbiegli do okna.
W kłębach kurzu pędził drogą dywizjon artylerii konnej. Masywne konie w rynsztunku, z rzemieniami, z metalowymi sprzączkami, szybko ciągnęły zielone jaszcze i okryte szarymi pokrowcami armaty. Jeźdźcy o ogorzałych twarzach, siedząc mocno w siodłach, dziarsko i zamaszyście zataczali działa na zakręcie. Baterie jedna za drugą skrywały się w lesie. Dywizjon szybko przemknął i znikł.
—  Jadą na stację załadować się — chełpliwie popisywał się swoją wiedzą Kola. — Ja od razu
3 — Timur...
33
HH
poznaję po ekwipunku, kiedy jadą na ćwiczenia, a kiedy na rewię czy gdzie indziej.
—  Jak poznajesz, to milcz! — zgromił go Gej-ka. — My też mamy oczy. Czy wiecie, chłopcy, że ten gaduła ma zamiar uciec  do  Czerwonej Armii?
—  Ej że! — wtrącił Timur. — To tylko takie głupie gadanie.
-— Dlaczego głupie gadanie? — spytał Kola oblewając się rumieńcem. — A czemu to dawniej chłopcy uciekali na front?
—  To było dawniej! A obecnie jak najsurowiej nakazano wszystkim dowódcom i oficerom, aby takich jak my przepędzali na cztery wiatry.
—  Dlaczego na cztery wiatry? — zaperzył się Kola i jeszcze bardziej poczerwieniał. — Jak to... swoich mieliby przepędzać?
—  Ano tak! — I Timur westchnął. — Właśnie swoich! A teraz, chłopcy, do roboty!
Znowu rozsiedli się na swoich miejscach.
—' W willi numer 34 w Krzywym Zaułku otrzę-siono jabłoń, sprawcy nie ustaleni — meldował nadąsany Kola Kołokolczykow. — Złamali dwie gałęzie i podeptali klomb.
—   Czyj to dom? — Timur zajrzał do ceratowego zeszytu. — Dom czerwonoarmisty Kriukowa. Kto tuz was był dawniej amatorem cudzych sadów i jabłek?
¦— Ja — odezwał się ktoś nieśmiało.
34
—  Któż to mógł zrobić?
—  Kto, jak nie Miszka Kwakin i jego pomocnik zwany „Figurą"? To jabłoń miczurinowska, selekcyjna odmiana „złotosoczystej".
—  Zawsze i wszędzie Kwakin! — Timur zamyślił się. — Gejka! Spotkałeś się z nim?
—  Spotkałem.
—  No i co?
—  Trzasnąłem go dwa razy po karku. —- Aon?
—  On? On też mnie trzepnął ze dwa razy.
—  Ty wiesz tylko jedno: „trzepnął, trzasnął"... A co z tego? Guzik z pętelką!... Ale dobrze! Kwa-kinem zajmiemy się osobno. Dalej.
—  W domu numer 25 poszedł do wojska syn starej mleczarki — oznajmił ktoś z kąta.
—  Odkrył Amerykę! — Timur pokiwał głową. — Na wrotach już od trzech dni widnieje nasz znak. A właśnie, kto go namalował? Ty, Kołokolczykow?
-—Ja.
»~- Dlaczego górny promień gwiazdy z lewej strony skręca się jak pijawka? Jak się podjąłeś, to rób starannie. Ludzie będę oglądać i kpić z nas. Jedźmy dalej.
Simka Simakow poderwał się i szybko, bez za-jąknienia, wybębnił:
—  W domu numer 54 przy ulicy Puszkarowej zginęła koza. Idę, patrzę, stara baba bije małą dziewczynkę. Zwracam się do niej: „Ciociu, teraz
35

m?
bić nie wolno, prawo zakazuje". A ona na to: „Koza jej zginęła! Ach, żebyś ty skisła!" „Ale gdzie zginęła?" „A tam w jarze za laskiem. Przegryzła bestia postronek i przepadła, jakby ją wilki pożarły".
—¦ Poczekaj! Czyj to dom?
—  Dom    czerwonoarmisty    Pawła    Guriewa. Dziewczynka, Niura, jest jego córką. A biła ją własna babka — jak się nazywa, nie ustaliłem. Koza bura, grzbiet czarny. Wołają na nią Mańka.
—  Odnaleźć kozę! — rozkazał Timur. — Pójdzie was czterech. Ty... ty, ty i ty. Czy to już wszystko, chłopcy?
—  W domu numer 22 jakaś dziewczynka ciągle płacze — odezwał się Gejka jakby niechętnie.
—  Dlaczego?
—  Pytałem, ale nie chce powiedzieć.
—  To pytaj tak, aby powiedziała. Może ją kto pobił... może skrzywdził?
—  Pytałem, nie chce powiedzieć.
—  Duża ta dziewczynka?
—  Cztery lata.
—  To gorzej! Żeby to była osoba odpowiedzialna, ale cztery lata! Zaraz, czyj to dom?
—  Dom  lejtnanta  Pawłowa. Tego,  co to go niedawno zabito na granicy.
—  „Pytałem, nie chce powiedzieć" — Timur przedrzeźniał   Gejkę.   Sposępniał,   namyślał   się chwilę. — No, dobrze, już ja sam się tym zajmę, wy się do tego nie wtrącajcie.
36
—  Na   horyzoncie   ukazał   się Miszka Kwa-kin! — głośno meldował obserwator. — Idzie po drugiej stronie ulicy. Żre jabłko. Timur! Wyślij patrol: niech mu przetrzepią skórę.
—  Nie trzeba. Nie ruszaj się z miejsca! Zaraz wrócę.
Wyskoczył   przez   okno   na   drabinę   i   znikł w krzakach.
Obserwator po chwili meldował:
—  W polu widzenia nieznajoma młoda osoba, miłej powierzchowności, stoi przed furtką z dzbankiem w ręku i kupuje mleko. Wygląda na to, że to właścicielka willi.
—  To twoja siostra? — zapytał Kola Kołokol-czykow pociągnąwszy Żenię za rękaw. A ponieważ mu nie odpowiedziała, ostrzegł ją nadętym i nadąsanym tonem: — Niech ci aby nie wpadnie do głowy zawołać ją tutaj!
—  Siedź! -— odpowiedziała Żenią kpiąco, wy-szarpując rękaw. — Nie komenderuj! Też się znalazł komendant...
—  Nie zaczepiaj jej, bo możesz jeszcze od niej oberwać — podjudzał go Gejka.
—  Ja? — Kola obraził się na dobre. — Od niej? A czym, jeśli łaska? Pazurkami? Patrzaj, jakie ja mam muskuły! Widzisz, na rękach. I na nogach!
—  A ona da ci radę, pomimo twoich musku-łów na rękach i na nogach! Uwaga! Teraz Timur podchodzi do Kwakina.
37
Niedbale wymachując zerwaną gałązką, Timur przeciął drogę Kwakinowi. Zauważywszy to, Kwakin zatrzymał się, na jego płaskiej twarzy nie znać było zdziwienia ani strachu.
—  Komisarzowi cześć i sława! —- pochylając na bok głowę, rzekł niezbyt głośno. — Dokąd tak pilno?
—  Atamanowi cześć i sława! — odpowiedział mu tym samym tonem Timur. — Pilno mi  się spotkać z tobą.
—  Bardzo się  cieszę,  ale  czym tu poczęstować  takiego  gościa,   sam nie  wiem.  Chyba   że tym. — Wsunął rękę w zanadrze i podał Timuro-wi jabłko.
—  Kradzione? — zapytał Timur nadgryzając jabłko.
—  Kradzione. Odmiana „złotosoczysta" — objaśnił Kwakin. — Jeden tylko feler, że nie całkiem dojrzałe.
—  Kwaśne — potwierdził Timur odrzucając jabłko. — Słuchaj,  atamanie,  czy widziałeś  na parkanie domu numer 34 taki oto znak? —- To mówiąc Timur wskazał mu gwiazdę na swojej niebieskiej koszulce.
—  A jakże, widziałem — Kwakin naczupurzył się. — Ja, bracie,   widzę   wszystko.   "Wszystko i zawsze, czy to w dzień, czy to w nocy."
¦— No to zapamiętaj sobie: jeżeli zobaczysz gdzieś taki znak czy to w dzień, czy to w nocy, to szoruj od tego miejsca jak oparzony.
38
—  Ej, komisarzu! Widać, żeś w gorącej wodzie kąpany — odciął się Kwakin przeciągając słowa. — Ano, dość tego, pogadaliśmy, i kwita.
—  Ej,  atamanie,  widać,  żeś uparty  jak kozioł  — nie  podnosząc  głosu   odpowiedział   Timur. — A teraz zakarbuj to sobie w pamięci i powtórz całej waszej bandzie, że to nasza ostatnia rozmowa.
Ktoś postronny aniby pomyślał, że to są wrogowie, a nie przyjaciele od serca. Nie dziw, że i Olga zapytała mleczarki, czy przypadkiem nie zna tego chłopca, który umawia się z tym nicponiem Kwakinem.
—  Kto go tam wie, co za jeden! — odpowiedziała mleczarka z nagłą pasją. — Z pewnością taki sam łobuz i gałgan. Często widuję go, jak się kręci koło waszego domu. Uważaj tylko, żeby nie pobili twojej siostrzyczki.
Olga zaniepokoiła się na serio. Spojrzała nienawistnie na obu chłopców, weszła na werandę, postawiła dzbanek i zamknąwszy za sobą drzwi, wróciła na ulicę, żeby odszukać Żenię. Nie było jej w domu od dwóch godzin.
Po powrocie na strych Timur zdał sprawę ze spotkania z przeciwnikiem. Postanowiono wystosować do bandy Kwakina ultimatum na piśmie, i to nie zwlekając, następnego dnia.
39
:%
*&**
"..¦/-¦•¦

/,
v<:
Cichcem, nie sprawiając hałasu, chłopcy opuścili strych, a potem przez dziury w płotach i przez płoty prysnęli w różne strony.
Timur podszedł do Żeni.
—  I co? — zapytał. — Teraz wszystko rozumiesz?
—  Wszystko — odpowiedziała Żenią — tylko niezupełnie. Wytłumacz mi to prościej.
—  To zejdźmy na dół i chodź ze mną. Siostry twojej i tak nie ma w domu.
Zeszli na dół, po czym Timur przewrócił drabinę na ziemię. Mrok już zapadał, ale Żenią poszła za nim bez wahania.
Zatrzymali się przed domem mleczarki. Timur rozejrzał się: nikogo w pobliżu nie widać. Wyjął z kieszeni tubkę olejnej farby i podszedł do bramy. Na bramie narysowana była gwiazda. Górny jej promień rzeczywiście skręcał się jak pijawka.
Pewnym pociągnięciem Timur wyrównał i zaostrzył promienie gwiazdy.
—  Powiedz mi, po co to wszystko — spytała Żenią. — Wytłumacz mi prościej, co to wszystko znaczy!
Timur wsunął tubkę do kieszeni, zerwał liść łopianu, otarł zafarbowany palec i patrząc jej w oczy, rzekł:
—  To znaczy, że z tego domu ktoś poszedł do Czerwonej Armii. I że od tej chwili dom ten jest pod naszą ochroną i opieką. Twój ojciec też jest w wojsku?
40
—  Tak! — odpowiedziała Żenią z dumą i wzruszeniem. — Mój ojciec jest oficerem.
—  To i ty jesteś pod naszą ochroną i opieką. Stanęli przed furtką innej willi. Tu również na
płocie była namalowana gwiazda. Ale proste i jasne jej promienie były obrysowane szeroką, czarną obwódką.
—  Widzisz! — rzekł Timur. — Z tego domu też ktoś poszedł do Czerwonej Armii. Ale ten już nie żyje. To willa lejtnanta Pawłowa, którego niedawno zabito na granicy. Mieszka tu jego żona i ta mała dziewczynka, która często płacze i która nie chciała powiedzieć poczciwemu Gejce, dlaczego płacze. Ty o niej pamiętaj, Żeniu, a przy okazji zrób jej jakąś przyjemność.
Powiedział to wszystko bardzo prosto, a jednak Żenię przeszło mrowie, chociaż wieczór był ciepły, a nawet duszny.
Stała ze schyloną głową i milczała.
—  Czy ten Gejka jest naprawdę poczciwy? — zapytała po chwili, byleby coś powiedzieć.
—  Tak. Ojciec jego jest marynarzem.  Może myślisz, że on krzywdzi tego pyszałka Kolkę Ko-łokolczykowa? Dokucza mu, owszem, ale kiedy trzeba, staje w jego obronie.
Ostry, gniewny okrzyk kazał im się odwrócić.
Za nimi stała Olga.
Żenią wzięła Timura za rękę; chciała podejść z nim do siostry i przedstawić go, ale zatrzymał ją ponowny okrzyk, surowy i oschły.
41



Bardzo   zmieszana,   skinęła   głową   Timurowi i wzruszając ramionami, podeszła do Olgi.
—  Eugenio — mówiła Olga ze łzami w głosie, ciężko dysząc —- zabraniam ci się zadawać z tym chłopakiem! Zrozumiano?
—  Ależ, Olu — bąknęła Żenią. — Co się stało?
—  Zabraniam ci się spotykać z tym chłopakiem — powtórzyła  Olga stanowczo.  — Masz trzynaście lat, a ja mam osiemnaście. Jestem twoją siostrą... Starszą siostrą... Ojciec odjeżdżając kazał mi...
—  Ależ, Olu, ty nic a nic nie rozumiesz! —¦ zawołała z rozpaczą Żenią. Drżała na całym ciele. Powinna była wyjaśnić, wytłumaczyć! Ale nie mogła się przemóc. Bądź co bądź nie miała czystego sumienia! W końcu machnęła ręką i nic nie powiedziała.
Po powrocie od razu położyła się do łóżka. Długo nie mogła zasnąć. W końcu zmorzył ją sen i nie słyszała, jak w nocy ktoś zastukał w okno i doręczył depeszę od ojca.
Świtało. Przebrzmiała trąbka pastucha. Stara mleczarka otworzyła furtkę i pognała krowę do stada.
Ledwie znikła za zakrętem, pięciu chłopców wypadło zza krzaka akacji i popędziło do studni, starając się nie sprawiać hałasu pustymi wiadrami.
42
SiiISf

-— Pompuj!
—  Dawaj!
—  Bierz!
—  Chwytaj!
Oblewając bose nogi zimną wodą, biegli na podwórko, wylewali wodę z wiader do dębowej beczki i natychmiast, co pary w piersiach, wracali do studni.
Timur podbiegł do Simy Simakowa, Ten, bardzo zgrzany, bez ustanku pompował wodę.
43

W
MB



—  Nie  widziałeś  Kołokolczykowa?  —  zapytał. — Nie? Pewno znów zaspał. Prędzej, śpieszcie się! Stara zaraz wróci.
Niedługo potem w ogrodzie Kołokolczykowa Timur stanął pod drzewem naprzeciwko domu i gwizdnął. Nie doczekawszy się odpowiedzi, wdrapał się na drzewo i zajrzał do pokoju. Pod oknem stało łóżko widoczne do połowy, pod kocem wyraźnie rysowały się nogi.
Timur rzucił na łóżko kawałek kory i zawołał po cichu:
—  Kola, wstawaj! Kolka!
Śpiący nawet nie drgnął. Timur dobył scyzoryka, uciął długi pręt, wyostrzył na jego końcu sęczek i tak zmajstrowaną wędkę wsunął przez okno. Zaczepiwszy sęczkiem o koc, pociągnął go ku sobie.
Lekki kocyk popełznął na parapet. W tej chwili dał się słyszeć ochrypły, zdziwiony krzyk. Siwy starzec w nocnej koszuli wyskoczył z łóżka. Wybałuszając zaspane oczy i usiłując chwycić wymykający się koc, podbiegł do okna.
Timur, znalazłszy się twarzą w twarz z czcigodnym doktorem, zleciał z drzewa na łeb, na szyję-
Stary doktor rzucił na łóżko ocalony koc, zerwał ze ściany dubeltówkę, wsadził na nos okulary, wystawił przez okno lufę, zamknął oczy i wystrzelił w powietrze.
44
-J^J •-.„¦}„
-vy*v-
~m - b *¦** t-
--r^>

w
Timur, struchlały, zatrzymał się dopiero przy studni. Co za pech! Śpiącego doktora wziął za Kolę, a stary doktor jego znów wziął za złodzieja!
Tymczasem do studni zbliżała się mleczarka z nosidłem i dwoma wiadrami.
Timur skrył się za akacją i zaczął obserwować.
Babina, wróciwszy na swoje podwórko, podniosła wiadro, przewróciła je nad beczką i... odskoczyła jak oparzona: z pełnej po wręby beczki woda chlusnęła jej strumieniem pod nogi.
Nie posiadając się ze zdumienia, rozglądając się na wszystkie strony i głośno wydziwiając, mleczarka obeszła beczkę wokoło. Zaczerpnęła wody ręką, powąchała. Raptem skoczyła na ganek, by sprawdzić, czy kłódka wisi na miejscu, i dalej nic nie rozumiejąc zastukała do okna sąsiadki.
Timur parsknął śmiechem. Wyszedł z ukrycia. Późno, trzeba się śpieszyć. Słońce już wschodzi, Kola Kołokolczykow nie przyszedł, a przewody nie są naprawione.
. Idąc do szopy Timur zajrzał po drodze w otwarte okno willi, wychodzące na ogród.
Żenią siedziała przy małym stoliku. Była w koszulce i sportowych spodenkach. Raz po raz odgarniając niecierpliwym ruchem spadające na czoło włosy, pisała list.
Na widok Timura nie okazała zdziwienia ani strachu. Pokiwała palcem, żeby nie zbudził Olgi, wrzuciła nie dokończony list do szuflady i na palcach wymknęła się z mieszkania.
45
l#s*.
- v>"
"T«*'
¦.^
¦i
Timur opowiedział jej o swoich dzisiejszych kłopotach, a na to Żenią, zapomniawszy o pouczeniach Olgi, zaofiarowała się z pomocą przy naprawie przewodów, które niechcący uszkodziła.
A kiedy po skończonej robocie Timur stał już po tamtej stronie parkanu, Żenią powiedziała mu na pożegnanie:
—  Nie wiem dlaczego, ale moja siostra strasznie cię nienawidzi.
—  Niestety — odrzekł Timur ze smutkiem — tak samo jak mój wujek ciebie.
Chciał odejść, ale Żenią zatrzymała go.
—• Poczekaj, przy czesz sobie włosy. Jesteś okropnie potargany.
Wyjęła z kieszeni grzebyk i podała go Timuro-wi. W tej chwili z okna rozległ się oburzony głos Olgi:
—  Żeniu, co ty robisz?...
Niedługo potem obie siostry wyszły na werandę.
—  Ja tobie znajomych nie dobieram — broniła się rozpaczliwie Żenią.
.— Jakich?
—  A takich. W białych ubraniach... „Ach, jak pięknie gra twoja siostra!" Pięknie! Niech lepiej posłucha,    jak   ona   pięknie   umie   wymyślać! O, patrz, piszę o tym wszystkim do tatusia.
—¦ Eugenio, ten chłopak to łobuz, a ty jesteś głupia — mówiła Olga zimno, udając spokój. —
¦.Y*®/*ff^V ¦'.,**? 5«.
•'Pf :

Jak chcesz, to proszę bardzo, pisz do ojca. Ale jeżeli jeszcze raz zobaczę cię z tym chłystkiem, to słowo daję, że tego samego dnia wrócimy do Moskwy. A wiesz dobrze, że umiem dotrzymywać słowa.
—• Wiem... dręczycielko... — ze łzami odpowiedziała Żenią. — O tym to ja dobrze wiem.
—  A teraz przeczytaj! — Olga położyła na stole depeszę, która nadeszła w nocy, po czym wyszła z pokoju.
Depesza brzmiała: „Najbliższych dniach będę przejazdem kilka godzin Moskwie stop datę godzinę zadepeszuję stop ojciec".
Żenią otarła łzy, przyłożyła depeszę do ust i cichutko szepnęła:
—  Tatusiu, przyjedź prędzej! Tatusiu! Twojej Żeni jej bardzo ciężko.
Na posesję, gdzie mieszkała babula, ta, która małej, rezolutnej Niurce dała w skórę za niedo-pilnowanie kozy, zwieziono dwie fury opałowego drzewa. Narzekając na leniwych woźniców, którzy zrzucili drzewo byle jak, babcia jęcząc i postękując zaczęła układać je w sagi. Ale była to robota ponad jej siły. Po kilku chwilach zrezygnowana usiadła na schodku, żeby odetchnąć. Odetchnąwszy poszła z konewką do ogródka warzywnego. Na podwórku został tylko trzyletni braciszek Niurki,  chłopaczek,  jak  widać,  energiczny
47
.;^5j»
i pracowity, bo skoro tylko babka znikła, chwycił patyk i jął nim bębnić na przemian to w ławkę, to w przewrócone do góry dnem koryto.
Na to tylko czekał Sima Simakow, polujący w tym czasie na zbiegłą kozę, która, niczym tygrys bengalski, skakała przez krzaki i rowy. Postawił jednego z podwładnych na skraju lasu, a sam z pozostałymi jak wicher wdarł się na podwórko.
Małemu braciszkowi Niurki wepchnął do ust garść poziomek, do ręki wetknął mu lśniące piórko ze skrzydła kawki, po czym czwórka zuchów rzuciła się do układania drzewa w sagi.
Sima, ich dowódca, podbiegł do parkanu, żeby jak najdłużej zatrzymać babulę w warzywniku. Stanął pod parkanem koło drzew owocowych i zajrzał przez szparę.
Babka nabrała w podołek ogórków i zbierała się do powrotu.
Sima leciutko zastukał. Babula nastawiła uszu, a wtedy Sima jął potrącać pałką gałęzie jabłoni. „Ani chybi, ktoś się dobiera do jabłek" — pomyślała staruszka. Wysypała ogórki na miedzę, wyrwała duży pęk pokrzywy i zaczaiła się pod parkanem.
Sima zajrzał ponownie przez szparę: nie ma nikogo! Zaniepokojony zniknięciem babki, podskoczył, oparł się ręką o krawędź i z wolna zaczął się podciągać do góry.
Babka z głośnym okrzykiem zwycięstwa wy-
padła z zasadzki i zręcznie trzepnęła go pokrzywą po rękach.
Wymachując poparzonymi kończynami, Sima pognał co tchu do furtki, z której akurat wybiegła czwórka chłopców, wykonawszy swoje zadanie.
Na podwórku znów został tylko trzyletni malec. Podniósł z ziemi drzazgę, położył ją na brzegu saga, a potem zrobił to samo z kawałkiem kory brzozowej.
Babka po powrocie z ogródka zastała go przy tym zajęciu.
Stanęła jak wryta, wytrzeszczając oczy na dokładnie ułożone sagi.
—  Kto to zrobił? — zapytała.
Kładąc kawał kory brzozowej na sągu, malec odrzekł chełpliwie:
—  Nie widzisz, babciu, że ja tu pracuję? Nadeszła mleczarka i obie kumoszki jęły żywo
omawiać dziwne zdarzenia z wodą i drzewem. Wzięły malca na spytki, ale niewiele się dowiedziały. Tyle tylko im powiedział, że wpadli tu jacyś ludzie, wepchnęli mu do ust słodkich poziomek, dali mu pióro i obiecali złapać zajączka z dwoma uszkami i czterema nóżkami. Potem ułożyli drzewo w sagi i znikli. Nadeszła Niurka.
—  Niurka — zapytała babka — nie widziałaś, kto tu był u nas przed chwilą?
—  Szukałam  kozy  —  odpowiedziała  Niurka markotnie. — Od samego ranka ganiam za nią po lesie i po jarach.
Timur...
49
¦¦


-— Ukradli naszą kozę! -— biadała babka przed mleczarką, — I co za koza! Gołąbka, a nie koza! Prawdziwa gołąbka!
—  Rzeczywiście, gołąbka! — żachnęła się Niur-ka, na wszelki wypadek odsuwając się od babki. — Jak zaczyna trykać rogami, to nie wiadomo, gdzie się podziać. Gołąbki nie mają rogów.
—  Milcz, Niurko! Milcz, głupia gapo! — krzyknęła babka. — Prawda, że to koza z charakterem. Chciałam ją właśnie, moją kózkę miłą, na targ zaprowadzić. A teraz nie ma jej już, nie ma mojej gołąbeczki.
Wtem furtka otwarła się z trzaskiem. Na podwórko wbiegła koza z nisko spuszczonym łbem i z miejsca rzuciła się ku mleczarce. Babina, chwyciwszy ciężką bańkę, z piskiem skoczyła na ganek, a koza wyrżnęła cogami o ścianę i stanęła.
I wtedy okazało się, że ktoś przymocował kawałek dykty do jej rogów. Na dykcie było napisane dużymi literami:
JESTEM KOZA Z KOZIOGRODU, POSTRACH LUDZI I OGRODÓW. A KTO NIURKĘ BĘDZIE BIŁ, TEN NIE BĘDZIE DŁUGO ŻYŁ.
Za parkanem rozbawieni chłopcy śmieli się do rozpuku.
Sima Simakow, tańcząc naokoło drąga wetkniętego w ziemię, przytupywał w tańcu i śpiewał z butną miną:
50

To nie banda ani zgraja, Nie łobuzy-zawadiacy. To wesoła niknie drużyna, Pionierzy-junacy!
Hu-ha-ha!
I jak stado szpaków chłopcy raptownie i cicho porwali się do ucieczki.
Było jeszcze dzisiaj wiele do zrobienia. Przede wszystkim trzeba było ułożyć ultimatum i wysłać je do Miszki Kwakina.
Nikt nie wiedział, jak się pisze ultimatum. Ti-mur zapytał o to wuja.
Wuj wytłumaczył mu, że każde państwo robi to po swojemu. Ale względy uprzejmości zawsze nakazują pamiętać o grzecznym zakończeniu w rodzaju:
„Proszę przyjąć, panie ministrze, wyrazy prawdziwego szacunku i poważania".
Tak napisane ultimatum przekazuje się rządowi wrogiego państwa za pośrednictwem akredytowanego ambasadora.
Lecz procedura ta nie bardzo trafiła do smaku Timurowi i jego drużynie. Po pierwsze — nie mieli ochoty wyrażać szacunku nicponiowi Kwa-kinowi, po drugie — nie mieli przy jego bandzie ambasadora ani nawet posła.
Po naradzie postanowiono doręczyć utimatum w prostszy sposób, mniej więcej tak, jak czynili to dawni  Zaporożcy,  kiedy wysyłali poselstwo  do
51

¦JOT


^m
tureckiego sułtana. Chłopcy znali tę procedurę z obrazków ilustrujących dzieje kozackich wojen z Turkami, Tatarami i Polakami.
Za szarą bramą z czerwono-czarną gwiazdą, naprzeciw willi, w której mieszkała Olga i Żenią, w gęsto zadrzewionym ogrodzie spacerowała po ścieżce mała, złotowłosa dziewczynka. Matka jej, kobieta młoda i ładna, ale o smutnej i zmęczonej twarzy, siedziała w bujającym fotelu pod oknem. Na parapecie stał ogromny bukiet polnych kwiatów. Przed nią leżał stos otwartych depesz i listów — od krewnych i przyjaciół, od znajomych i nieznajomych. Wszystkie listy i depesze były serdeczne i życzliwe. Odzywały się do niej z daleka, niby echo leśne, które nigdzie wędrowca nie woła, nic nie obiecuje, a przecież dodaje mu otuchy i zapewnia, że ludzie są blisko i że nie jest samotny nawet w ciemnym lesie.
Złotowłosa dziewczynka szła trzymając dużą lalkę za nogi tak, że jej drewniane rączki i lniane włosy wlokły się po piasku. Nagle zatrzymała się zdumiona: po parkanie powoli zjeżdżał w dół malowany zajączek z dykty. Machał łapką i brzdąkał na bałabajce, a mordkę miał śmieszną i bardzo smutną.
Zachwycona tym niepojętym cudem, upuściła lalkę, podeszła bliżej i oto poczciwy zając zjechał prosto do jej rączek. Jednocześnie na górze uka-
52
zała się filuternie uśmiechnięta, rozradowana twarzyczka Żeni.
Dziewczynka spojrzała na Żenię i zapytała: -— Czy chcesz się ze mną bawić, dziewczynko?
—  Tak. Można tu zeskoczyć do ciebie?
—  Uważaj, tu rośnie pokrzywa — ostrzegła dziewczynka po chwili namysłu. — Właśnie wczoraj poparzyłam sobie rączkę.
—  To nic! — zawołała Żenią i przelazła przez parkan. — Ja się pokrzyw nie boję. Pokaż, która to pokrzywa śmiała cię poparzyć? Czyżby ta? Widzisz, już ją wyrwałam! Rzucam ją, depczę, o tak! Pluję na nią! A teraz bawmy się. Ty weź zajączka, a ja wezmę lalkę.
Tymczasem Olga z werandy obserwowała Żenię: co ta postrzelona dziewczyna robi pod sąsiednim parkanem? Nie chciała jej przeszkadzać — biedna siostrzyczka niemało się dziś napłakała! Ale gdy Żenią wdrapała się na parkan i zeskoczyła do cudzego ogrodu, Olga postanowiła działać. Wzburzona, przeszła przez ulicę i otworzyła furtkę.
Żenią i mała kilkuletnia dziewczynka stały przy oknie. Malutka pokazywała matce, jak ten zabawny i smutny zajączek gra na bałabajce, a matka z uśmiechem spoglądała na córeczkę. Widząc przerażoną twarz Żeni odgadła, że Olga, która w tej chwili weszła do ogrodu, zamierza dać jej burę.
—  Proszę się na nią nie gniewać — rzekła do Olgi po cichu. — Ona się bawi z moją córeczką. Jesteśmy obie tak nieszczęśliwe — przez chwilę
53
#-
milczała. — Ja opłakuję męża, a ona — wskazała na małą i dodała szeptem: — ona nawet nie wie, że ojciec jej niedawno został zabity na granicy. Teraz Olga słuchała stropiona, a Żenią spojrzała na nią z gorzkim wyrzutem.
—  Jestem tu zupełnie samotna — mówiła dalej kobieta. — Matka moja mieszka w górach, w tajdze, bardzo daleko,  bracia są w wojsku, a sióstr nie mam.
Opaia dłoń na ramieniu Żeni i wskazując na okno, zapytała:
—¦ Dziewczynko, toś ty tej nocy postawiła na moim ganku bukiet?
—  Nie ja — odpowiedziała Żenią. —- Nie ja, ale na pewno ktoś z naszych.
—  Ktoś z naszych?! — Olga obrzuciła ją zdumionym spojrzeniem.
—  Ja nic nie wiem.,. — spłoszyła się Żenią. — To nie ja. Ja nie wiem. Ale proszę spojrzeć! Ktoś nadchodzi.
Za parkanem rozległ się warkot motoru i w furtce ukazali się dwaj oficerowie-lotnicy.
—  To do mnie — rzekła matka dziewczynki. — Znowu będą mnie namawiali na wyjazd na Krym lub na Kaukaz do sanatorium...
Oficerowie podeszli i zasalutowali. Musieli słyszeć ostatnie jej słowa, bo starszy, kapitan, rzekł:
¦— Ani na Krym, ani na Kaukaz, ani do sanatorium. Przychodzimy z miłą niespodzianką. Chcieliście widzieć się z matką. Otóż matka wasza wy-
54
' i*
jeżdżą  dziś   pociągiem   z   Irkucka.   Do   Irkucka sprowadzono ją specjalnym samolotem.
—  Kto   ją   sprowadził?!   —   zawołała   matka dziewczynki z radosnym zdumieniem. — Wy, towarzysze?
— Nie — odpowiedział kapitan. — Sprowadzili ją nasi wspólni towarzysze.
W tej chwili podbiegła jej mała córeczka i śmiało popatrzyła na gości. Widać było, że niebieski mundur lotników nie jest jej obcy.
—  Mamo — prosiła — zrób mi huśtawkę. Będę latała tu i tam. Polecę daleko jak tatusiek.
—  Och, tylko nie jak tatusiek! — chwytając dziecko w objęcia, zawołała matka. — Nie, nie odlatuj tak daleko... jak twój tatuś...
Na ulicy Małej Owrażnej za kapliczką z łuszczącymi się malowidłami, przedstawiającymi brodatych starców i starannie ogolonych aniołów, trochę na prawo od wielkiego obrazu Sądu Ostatecznego z kotłami, smołą i skaczącymi diabłami — na polanie, gęsto obsianej rumiankiem, chłopcy z bandy Miszki Kwakina grali w karty.
Gracze nie mieli pieniędzy, stawką więc były „sójki", „szczutki" oraz zabawa znana pod nazwą „nieboszczyku, zmartwychwstań!" Przegrywający kładł się na trawie z zawiązanymi oczyma, do rąk wtykano mu zamiast świecy długi kij i tym kijem miał po omacku opędzać się od zacnych kompa-

nów, którzy starali się wskrzesić nieboszczyka, rzetelnie okładając go pokrzywą po bosych łydkach i piętach.
Bawiono się w najlepsze, gdy za ogrodzeniem rozległ się ostry sygnał trąbki.
Posłowie Timura stali pod murem.
Trębacz sztabowy, Kola Kołokolczykow, ściskał w ręku błyszczącą, miedzianą trąbkę, a bosy Gejka ze srogą miną trzymał kopertę sklejoną z papieru do pakowania.
—  Co to za komedia? Cyrk czy co? — zapytał wyrostek zwany „Figurą", przechylając się przez murek. — Miszka! — wrzasnął odwróciwszy się ku swoim. — Rzuć karty. Tu przybyła do ciebie jakaś delegacja.
—  Jestem! — odezwał się Kwakin wdrapując się na murek. — To ty, Gejka? Cześć i sława. A to co za fąfel przyszedł z tobą?
—  Bierz pismo — powiedział Gejka podając mu ultimatum. — Dajemy wam dwadzieścia cztery godziny czasu do namysłu. Po odpowiedź zgłoszę się jutro o tej samej porze.
Nazwany obraźliwym mianem fąfla, Kola Kołokolczykow z nadąsaną miną wzniósł do góry trąbkę, nadął policzki i przeraźliwie zatrąbił na odmarsz. Po czym obaj parlamentariusze, nie przemówiwszy ani słowa więcej, oddalili się uroczystym krokiem, ścigani zaciekawionymi spojrzeniami wszystkich chłopców, którzy obsiedli murek.
56
— Cóż to takiego? — spytał Kwakin obracając w ręku kopertę i patrząc na rozbawione gęby koleżków. — Żyło się jak u Pana Boga za piecem, powoli a do woli... a tu naraz... alarm, awantura! Nic a nic nie rozumiem.
Rozerwał kopertę i nie schodząc z muru, zaczął czytać:


—  „Do atamana zgrai czyścicieli cudzych sadów, Michaiła Kwakina..." To do mnie — objaśnił Kwakin — ze wszystkimi tytułami, jak się należy... „i do jego plugawo osławionego pomagiera Piotra Piatakowa, pospolicie zwanego »Figurą«"... To do ciebie! — z zadowoleniem wtrącił Kwakin. Jak oni to fajnie wymyślili: „plugawo osławiony". Co prawda, trochę za górnolotnie, bo takiego cymbała, jak ty, mogli prościej nazwać... „jak również do pozostałych członków tej hultajskiej zgrai — ultimatum!" A co to znaczy „ultimatum", nie mam pojęcia — dodał kpiąco — chyba to jakieś przekleństwo czy co?
—  To takie słówko, międzynarodowe — wytłumaczył  siedzący   obok  Figury  Alosza,   chłopak z ogoloną głową. — Że niby bić będą.
— Czemu tego od razu nie powiedzieli? —• rzekł Kwakin.   —   Czytam   dalej:   „Punkt   pierwszy. W związku z tym, że po nocach grasujecie w sadach spokojnych obywateli, nie pomijając i tych will, które chroni nasz znak: czerwona gwiazda, a nawet tych, na których jest gwiazda z żałobną obwódką — rozkazujemy wam, tchórzliwym dra-pichrustom..." Psie głosy nie idą pod niebiosy — wtrącił  Kwakin,   nieco  stropiony,   siląc  się  na uśmiech. —- A jak to napisane, ile przecinków! Sto pociech!
„...niniejszym: najpóźniej jutro rano Michaił Kwakin ze swoim plugawo osławionym popychlem Figurą ma się stawić na miejscu, które im wskażą
58
nasi posłowie, i mają oni w zębach przynieść spis wszystkich członków hultajskiej bandy.
Na wypadek odmowy — zastrzegamy sobie pełną swobodę działania".
—  Nie rozumiem, co to za swoboda? — dopytywał się Kwakin. — Myśmy ich przecież na razie nie pozbawili swobody.
—  To takie słówko międzynarodowe. Że niby bić będą — ponownie objaśnił Aloszka, chłopak z ogoloną głową.
—  Czemu tego od razu nie powiedzieli? —-burknął Kwakin ze złością. — Szkoda, że Gejka już odszedł. Widać, że dawno nie płakał.
—  On nie będzie płakał — rzekł Aloszka, — Jego brat jest marynarzem.
—  To i co z tego?
—  Jego ojciec też był marynarzem. On nie będzie płakał.
¦— O co ci właściwie idzie?
— ,0 to, że i ja mam wujka marynarza.
—  A to sobie dureń we łbie ułożył! — zgniewał się Kwakin. — Brat, swat, ojciec, wujek, a co ma jedno do drugiego, nikt tego nie dojdzie. Zapuść sobie, bracie, włosy, bo ci mózg słońce wypali... A ty co tam mamroczesz, Figura?
¦--¦ Posłów trzeba będzie jutro zdybać, a Timce i jego kompanom spuścić manto — ponuro i zwięźle zaproponował Figura, obrażony na autorów ultimatum.
Propozycję przyjęto jednogłośnie.
59

Kwakin i Figura odeszli na bok i stanęli w cieniu kaplicy przed obrazem, na którym zwinne diabły ciągnęły do piekła wrzeszczących i opierających się grzeszników. Kwakin zapytał:
—  Gadaj: toś ty łaził do sadu, gdzie mieszka dziewczynka, której ojciec niedawno został zabity?
—  Tak, ja.
—  Aha... — ze złością wycedził Kwakin dotykając palcem malowidła na ścianie. — Ja, ma się rozumieć, gwiżdżę sobie na te ich znaki i Timkę zawsze bić będę....
—  Pewnie — zgodził się Figura. — Ale dlaczego palcem pokazujesz mi diabła?
—  A to dlatego — krzywiąc się odpowiedział Kwakin — że chociaż jesteś moim kolegą, to przecież nie jesteś podobny do człowieka. Prędzej do tego opasłego i paskudnego diabła!
Tego ranka mleczarka nie zastała w domu żadnego ze swoich stałych odbiorców. A było już za późno, żeby iść na targ. Wzięła więc bańkę na ramię i poszła od domu do domu. Długo w ten sposób krążyła bez wyniku. W końcu trafiła do willi, w której mieszkał Timur.
Za płotem przyjemny głos nucił piosenkę. Aha, to znaczy, że ktoś jest w domu i może kupi od niej mleka.
Weszła przez furtkę i zaczęła wołać śpiewnie:
— Mleko, mleko! Świeże mleko!...
60
—  Dwie kwaterki! — zawołano skądś basem.
Mleczarka zdjęła z ramienia ciężką bańkę i odwróciła się w kierunku głosu. Kulawy dziad, brodaty, z rozkudłaną czupryną, ubrany jak łachmaniarz, wyszedł zza krzaka. W ręku zaciskał zakrzywioną szablę.
—  Chciałam zapytać, czy nie trzeba mleka? — rzekła   mleczarka   i   zaniepokojona   cofnęła   się o krok. — Ale ty groźnie wyglądasz, dziadku! Cóż to, trawę chcesz kosić szablą?
—  Dwie kwaterki, naczynie stoi na stole — odpowiedział dziadyga i wbił szablę w ziemię.
—  Lepiej byś sobie kupił, dziadku, kosę — mówiła mleczarka nalewając prędziutko mleko do dzbanka i patrząc spode łba na starego. — A szablę odstaw do kąta.  Takim  szabliskiem można ludzi śmiertelnie nastraszyć.
—  Ile płacę? — zapytał dziad wsuwając rękę do kieszeni swoich niezwykle szerokich spodni.
—  Tyle, co wszyscy — odpowiedziała mleczarka. — Po rublu czterdzieści, razem dwa osiemdziesiąt. Więcej nie żądam.
Stary pogrzebał w kieszeni i wyciągnął duży, odrapany rewolwer.
—  Potem, dobrodzieju, potem!... — krzyknęła mleczarka i chwyciwszy bańkę, pobiegła w dyrdy ku furtce. — Nie fatyguj się, złociusieńki! — dodała przyspieszając kroku i nie przestając się oglądać za siebie. — Nie pali się z zapłatą, mogę poczekać...
61
¦Mb.



Wyskoczyła za furtkę. Zatrzasnęła ją z pasją i krzyknęła, gdy była już na ulicy:
— Zamknąć by cię, starego diabła, w szpitalu, żebyś porządnych ludzi nie straszył! Do szpitala, pod klucz!...
Dziad wzruszył ramionami, wsadził do kieszeni wyjętą stamtąd trzyrublówkę i nagle szybkim ruchem schował rewolwer za plecy: do willi wchodził właśnie stary, czcigodny doktor F. G. Kołokolćzy-kow.
Ze skupioną, poważną miną, podpierając się laską, szedł po wysypanej piaskiem dróżce — nie tyle szedł, co kroczył, prosto, sztywno, jak na szczudłach.
Ńa widok dziwacznie wyglądającego dziada stary jegomość chrząknął, poprawił okulary i zapytał:
-— Czy możesz mi powiedzieć, przyjacielu, gdzie mógłbym znaleźć właściciela tej willi?
—• Ja tu mieszkam w tej willi.
—¦ W takim razie — ciągnął stary, czcigodny doktor przykładając palce do słomkowego kapelusza — proszę mi powiedzieć, czy pewien młody chłopiec, Timur Garajew, nie jest przypadkiem waszym krewnym?
— Istotnie, ten pewien młody chłopiec jest moim siostrzeńcem.
-— Niezmiernie mi przykro — stary doktor chrząknął po raz drugi, ze zdziwieniem zerkając na wetkniętą w ziemię szablę — ale wczoraj wasz siostrzeniec usiłował ograbić nasze mieszkanie.
-— Co takiego? — zdumiał się gospodarz. — Mój siostrzeniec Timur usiłował ograbić mieszkanie?
—: Tak, proszę sobie wyobrazić! —- mówił doktor zaglądając staremu za plecy i coraz wyraźniej się denerwując. — Korzystając z mego snu, usiłował skraść bajowy koc, którym to kocem ja właśnie byłem nakryty.
—  Kto? Timur chciał was ograbić? Ukraść bajowy koc? — Stary zdawał się być zaskoczony. Ręka z rewolwerem, którą dotąd kurczowo trzymał za plecami, opadła mimo woli w dół.
"Wzburzenie doktora doszło do szczytu. Cofając się w kierunku furtki, w pośpiechu, ale z godnością, mówił szybko:
—  Naturalnie, nie twierdziłbym tego,  gdyby nie fakty... Fakty, łaskawy panie! Proszę się do mnie nie zbliżać! Nie wiem, czemu to przypisać... Lecz wasz wygląd i to dziwne zachowanie...
—• Zaraz, zaraz — odparł dzi-ad podchodząc do niego blisko. — To na pewno jakieś nieporozumienie.
—  Szanowny panie! — zawołał stary doktor nie spuszczając oczu z rewolweru i nie przestając się cofać. — Nasza rozmowa przybiera niepożądany i, powiedziałbym nawet, niestosowny dla ludzi w naszym wieku obrót.
Co rzekłszy wyskoczył za furtkę i oddalił się, jak mógł najprędzej, mrucząc pod nosem:
63
— No tak, naturalnie... niepożądany i niestosowny obrót.
W chwili gdy dziadyga stanął w furtce, Qlga, idąca do kąpieli, mijała zdenerwowanego doktora Kołokolczykowa.
Ujrzawszy ją dziad zaczął żywo gestykulować i krzyknął, żeby się zatrzymała. Ale doktor zręcznie niczym kozioł przesadził rów, chwycił Olgę za rękę i po chwili oboje znikli za węgłem domu.
Dziad wybuchnął śmiechem. Radośnie podniecony, przytupując swoją drewnianą kulą, zaśpiewał:
Bo ty nawet nie wiesz, ty nawet nie wiesz,
Szybując w zimnym niebie,
Jak ja czekałam, drogi mój na ciebie.
Do rana,
Aż do rana!
Potem odpiął rzemyk pod kolanem, odrzucił drewnianą nogę na trawnik i pobiegł do domu, po drodze zrywając z siebie perukę i sztuczną brodę.
A po dziesięciu minutach młody i wesoły inżynier Georgij Garajew zbiegł z werandy, wyprowadził z szopy motocykl, kazał psu pilnować domu i wskoczywszy na siodełko, nacisnął starter i pomknął ku rzece w poszukiwaniu przestraszonej Olgi.
64
.. ;/.l

¦ VJ?
Vr« - ,"-
* *¦

O godzinie jedenastej Gejka i Kola Kołokolczy-kow udali się po odpowiedź na ultimatum.
—  Zachowuj się po ludzku — strofował Gejka swego towarzysza. -— Masz chodzić lekkim, pewnym krokiem, a ty skaczesz jak kurczątko za robakiem.   Powiedz,   czemu  zawsze  u  ciebie  każdy szczegół jest niby jak u ludzi: spodnie, koszula, kurtka — a wszystko razem nie ma ludzkiego wyglądu? Nie obrażaj się, bracie, mówię ci szczerą prawdę... I powiedz mi, bracie, po co ty wciąż oblizujesz sobie wargi?  Wpakuj  jęzor  do  gęby i niech sobie leży na swoim miejscu. A ty czego chcesz? — spytał Simy Simakowa, który nagle wyskoczył z krzaków.
—  Timur wysłał mnie za łącznika — zatrajko-tał Sima. — Tak ma być, i basta! Ty się na tym nie znasz. Wy macie swoje zlecenia, a ja swoje. Kola, pozwól mi raz zagrać na twojej trąbce. Phi, jakiś ty dzisiaj ważny! Gejka, fujaro! Jak idziesz w takiej sprawie, to trzeba było włożyć buty albo trzewiki! Widziałeś kiedy, żeby poseł chodził na bosaka? No, dość tego, wy tędy, a ja owędy. Hop! Hop! Do widzenia!
—  A to gaduła — Gejka pokiwał głową. — Sto słów powie, gdzie starczyłoby czterech. No, Niko-łaj, zatrąb. Oto już ogrodzenie. Przybyliśmy na miejsce.
Dawać na murek Michaiła Kwakina! — rozkazał Gejka chłopakowi, który wysunął głowę ponad ogrodzenie.
¦ Tlmur...
G5
J3^fS^- ^:;S^'::k^

*^i0$m*h

b*&
¦
—  Prosimy z prawej strony! — zawołał zza muru Kwakin.  — Już tam  dla panów posłów wrota szeroko otwarte.
—  Nie idź — szepnął Kola ciągnąc Gejkę za rękaw. — Oni nas złapią i zbiją!
—  Jak to, wszyscy na dwóch? — nastroszył się Gejka. — Trąb głośniej, Nikołaj. Przed naszą drużyną wszystko stoi otworem!
Weszli przez zardzewiałą, żelazną furtkę i znaleźli się wobec gromadki chłopców z Kwakinem i Figurą na czele.
—  Dawajcie waszą  odpowiedź na piśmie — rzekł Gejka energicznie.
Kwakin uśmiechnął się, Figura stał nachmurzony.
—  Pogadajmy  sobie  —  zaproponował  Kwakin. — Ano siadaj, posiedź trochę. Dokąd ci tak pilno?
—  Dawajcie waszą odpowiedź na piśmie — powtórzył oschle Gejka. — A pogadać, to pogadamy z wami później.
I dziwne to było, i zagadkowe: czyżby ten wyprostowany, barczysty, bosy chłopak, w marynarskiej bluzie, który stoi tu przed nimi, obok pobladłego, malutkiego trębacza, kpił sobie z nich i zabawiał się ich kosztem? Czy też może na serio, mrużąc swoje szare oczy o surowym wejrzeniu, domaga się odpowiedzi, ufny w prawo swoje i siłę?
—  Masz odpowiedź — rzekł Kwakin i podał mu złożoną kartkę.
Gejka spojrzał: na papierze była niezdarnie narysowana figa, a pod nią wypisane wyzwisko.
Bardzo spokojnie, nie zmieniając wyrazu twarzy, Gejka podarł papier. W tejże chwili jego i Kolę schwytano za ręce i ramiona.
Chłopcy nie stawiali oporu.
—  W odpowiedzi na takie ultimatum powinniśmy wam właściwie spuścić lanie — rzekł Kwakin podchodząc do Gejki — ale znaj moje dobre serce! Wy obaj zostaniecie tutaj pod kluczem — to mówiąc wskazał na kapliczkę — a my sobie tymczasem w nocy oczyścimy willę pod numerem 24 do ostatniego jabłka.
—  Nie zrobicie tego! — spokojnie odpowiedział Gejka.
—  Właśnie, że zrobimy! — krzyknął Figura i uderzył Gejkę w twarz. Gejka zacisnął powieki, a po chwili, otwierając z wolna oczy, rzekł:
—  Bij nawet i sto razy!... Kola! — mruknął, żeby dodać swojemu towarzyszowi otuchy. — Nie bój się! Czuję, że wnet zabrzmi sygnał wedle wzoru numer jeden na zbiórkę ogólną.
Jeńców wepchnięto do kapliczki z zamkniętymi na głucho żelaznymi okiennicami. Zatrzaśnięto jedne i drugie drzwi. Zamknięto je na zasuwy i dla większej pewności zabito drewnianym klinem.
—  No i co?! — zawołał Figura pod drzwiami, zwijając dłoń w trąbkę. — Kto jest przegrany: my czy wy?
67
*_'.'¦   - *¦
•¦*   ...
i^.
&.

w&1
fcvi
Głucho,   ledwo   dosłyszalnie   dobiegła   odpowiedź z kaplicy:
—  Odtąd, włóczęgi, zawsze już wy będziecie przegrani!
Figura splunął.
—  Jego brat jest marynarzem — mruknął ponuro Aloszka. — Z moim wujkiem służy na jednym okręcie.
—  To i co z tego? A tyś co za jeden? Kapitan? — natarł nań Figura.
—  On ma ręce skrępowane, a tyś go uderzył. Czy to się godzi?
—  No, to masz i ty! — zawołał rozjuszony Figura i uderzył Aloszkę na odlew.
Po chwili obaj tarzali się po trawie. Rzucono się na nich, odciągnięto jednego i drugiego za ręce, za nogi...
Gdyby któryś z nich spojrzał w górę, zauważyłby może w gęstym listowiu lipy, rosnącej za ogrodzeniem, twarz Simy Simakowa.
Okręcając się świdrem wokoło pnia, Sima zsunął się na ziemię i na przełaj, przez ogrody pognał nad rzeczkę, do Timura, do swoich.
Owinąwszy głowę ręcznikiem Olga leżała na gorącym piasku plaży i czytała książkę.
Żenią kąpała się. Nagle ktoś z tyłu dotknął jej ramienia.
63
Żenią odwróciła się.
—  Dzień  dobry!  —  rzekła   do  niej   wysoka dziewczynka o ciemnych oczach. — Przypłynęłam do ciebie od Timura. Nazywam się Tania i jestem z jego drużyny. Bardzo jest mu przykro, że przez niego dostałaś burę od siostry. Twoja siostra jest pewno bardzo niedobra?
—  Niech mu nie będzie przykro —> mruknęła Żenią oblewając się rumieńcem. — Olga wcale nie jest niedobra, tylko ma już taki charakter! — Plasnęła w dłonie i nagle zawołała z rozpaczą: — Rozumiesz, siostra! Siostra! Siostra! Ale poczekajcie. Niech tylko przyjedzie tatuś...
Dziewczynki wyszły z wody i wdrapały się na stromy brzeg, na lewo od piaszczystej plaży. Na górze spotkały małą Niurkę.
—  Poznajesz mnie? — zapytała Niurka (jak zwykle, mówiła szybko i przez zęby). — Bo ja ciebie od razu poznałam. Patrz, widzisz — tam jest Timur! — dodała zdejmując sukienkę i wskazała na przeciwległy brzeg, na którym widać było gromadkę chłopców. — Wiem teraz, kto odnalazł moją kozę, kto ułożył nasze drzewo, kto dał poziomek mojemu braciszkowi. Ciebie też znam — zwróciła się do Tani. — Widziałam cię, siedziałaś wśród za-gonków i płakałaś. Nie trzeba płakać. Co komu przyjdzie z płaczu? Hej, tam! Stój, diablico utra-piona, bo cię strącę do rzeki! — krzyknęła na kozę uwiązaną do krzaka. — Dziewczynki! Skaczemy do wody.
69
{i0^00Ę;
&.

- -¦••>¦•.¦¦
•*.n
-, Tania i Żenią spojrzały po sobie: jak zabawna  jest ta drobniutka, smagła dziewczynka podobna do Cyganki!
Wzięły się za ręce i podeszły do brzegu urwiska, poxi którym pluskała jasna, błękitnawa rzeka.
—  Skaczemy?
—  Skaczemy!
I wszystkie trzy skoczyły jednocześnie.
Lecz nie zdążyły wynurzyć się na powierzchnię, gdy ktoś czwarty plusnął do wody.
Był to Sima Simakow. Nabrał rozpędu i tak jak stał, w spodenkach, bluzie i sandałach, skoczył do rzeki. Otrząsając zlepione włosy, prychając i plując, szybko popłynął do przeciwległego brzegu.
—  Nieszczęście, Żeniu! Nieszczęście! — krzyknął odwracając się ku dziewczynkom. — Gejka i Kola wpadli w zasadzkę!
Olga szła pod górę, czytając książkę. W miejscu gdzie drogę przecina stroma ścieżka, natknęła się na Georgija, który od dłuższej chwili stał tu ze swoim motocyklem. Przywitali się.
—  Akurat jechałem tędy — tłumaczył się Ge-orgij. — Patrzę, Olga. Myślę sobie, zaczekam na was i podwiozę kawałek, jeżeli to wypadnie po drodze.
—  Nieprawda! — zaprzeczyła Olga. — Staliście tu, czekając na mnie.
70
—  Rzeczywiście  —  potwierdził   Georgij.   — Chciałem skłamać, ale nie udało się. Chciałem was przeprosić. Dziś rano przestraszyłem was. Bo, między nami mówiąc, ten kulawy dziad w furtce to byłem ja. Musiałem się tak ucharakteryzować. Do próby generalnej. Proszę, siadajcie, podwiozę was motocyklem.
Olga potrząsnęła głową odmownie.
Georgij położył przed nią na otwartej książce wiązankę kwiatów.
Wiązanka była śliczna. Olga poczerwieniała, zmieszała się i... strąciła kwiaty na drogę.
Tego się Georgij wcale nie spodziewał.
—  Pozwólcie, że będę mówił szczerze! — rzekł zmartwiony. — Podziwiam wasz piękny głos, macie takie szczere i jasne oczy, a ja was przecież niczym nie obraziłem. Wydaje mi się, że tak, jak wy teraz, nie zachowaliby się nawet... najwybitniejsi fachowcy od żelazobetonu.
—  Nie trzeba przynosić mi kwiatów! — odpowiedziała  Olga  przestraszona  własnym  postępkiem. — Ja... i tak, bez kwiatów pojadę z wami.
Usadowiła się na skórzanym siodełku i motocykl ruszył z miejsca.
Droga się rozdwajała. Georgij wyminął tę, która prowadziła do osiedla, i popędził w pole.
—  Skręciliście w niewłaściwym kierunku! — wołała Olga. — Trzeba było jechać na prawo!
—  To jest lepsza droga — odparł Georgij. — Weselsza!
71

Jeszcze jeden zakręt. Mknęli przez szumiący, -»cienisty gaj. Pies odbiegł od stada i przeraźliwie szczekając usiłował ich dopędzić. Ale gdzie mu tam! Nie dogoni.
Z naprzeciwka, hucząc jak ciężki pocisk, przeleciała ciężarówka. A gdy Georgij i Olga wydostali się ze wzniesionych przez nią tumanów kurzu, zobaczyli na stoku góry dymiące kominy i wieże, szkło i żelazo — jakieś nowe, nieznane miasto.
—- To nasza fabryka! — wykrzyknął Georgij. — Jeszcze trzy lata temu jeździłem tu na grzyby i poziomki!
Nie zmieniając szybkości, motocykl skręcił ostro.
—  Prosto! ~— upominała Olga. — Teraz proszę już prosto aż do samego domu.
Nagłe motor zamilkł. Zatrzymali się.
—  Proszę zaczekać —¦ rzekł Georgij zeskakując z motocykla. — Drobne uszkodzenie,
Położył motocykl na trawie pod brzozą, wyjął z torby klucz i zaczął majstrować.
—  W jakiej roli macie wystąpić w waszej operze? — zapytała Olga siadając na trawie. — I po co ta groźna charakteryzacja?
—  Gram starego inwalidę — odpowiedział Georgij nie przestając majstrować koło motoru. — Były partyzant, trochę jakby niespełna rozumu. Mieszka w pobliżu granicy. Wciąż mu się wydaje, że wrogowie mogą nas przechytrzyć i zaatakować.
72
Stary już jest, ale czujny. A nasi czerwonoarmiści są młodzi, skorzy do śmiechu, po służbie grają w siatkówkę. Kręcą się koło nich różne Kaśki i Maryśki,
Georgij nachmurzył się i zanucił;
Znów księżyc za chmurami cichaczem się skrada. Trzecią noc już nie śpię i czuwam na warcie. Nie śpij, ojczyzno moja! Wróg grozi natarciem! A ja — stary i słaby. Biada mi, o biada!
Tu Georgij zmienił głos i naśladując chór zaśpiewał:
Bądź spokojny, starcze... bądź spokojny!
—~ Dlaczego „bądź spokojny"? — zapytała Olga ocierając chusteczką zakurzone wargi
—• Dlatego — wyjaśnił Georgij postukując kluczem po ośce — dlatego, że stary dureń może sobie spać spokojnie, bo od dawna już wszyscy dowódcy i żołnierze czuwają, każdy na swoim posterunku... Olu, czy siostrzyczka opowiadała wam o naszym spotkaniu?
—  Opowiadała, a ja ją zbeształam,
—  Niesłusznie. To bardzo zabawna dziewuszka. Powiedziałem jej: „aa!", a ona mi na to: „bee!"
¦— Ta „zabawna dziewuszka" potrafi dobrze zalać sadła za skórę. Przyczepił się tu do niej jakiś Timur z szajki tego łobuza Kwakina. W żaden sposób nie mogę go od naszego domu odegnać.
73
—  TimurL. Hm... — Georgij chrząknął zakłopotany. — Czyżby Timur należał do tej szajki?... Timur zdaje się... nie tego... nie bardzo... Ano, zobaczymy! Proszę się uspokoić. Już ja go stąd spławię. Olu, dlaczego nie wstępujecie do konserwatorium? Myślałby kto — inżynier! Ja też jestem inżynierem. I co z tego?
—  To chyba jesteście kiepskim inżynierem.
—  Dlaczego kiepskim? — zaprotestował Georgij i ostukując z kolei ośkę przedniego koła, przysunął się do Olgi. — Wcale nie kiepskim. A wy śpiewacie tak ładnie!
—  Słuchajcie,  Georgij  — Olga  odsunęła się zmieszana. — Nie wiem, jaki z was inżynier, ale... dziwnie jakoś naprawiacie waszą maszynę.
I Olga pokręciła ręką, pokazując, jak to on bezmyślnie stuka kluczem to po ośce, to po oponie.
—  Wcale nie dziwnie. Eobię to, co trzeba. — Poderwał się nagle i stuknął kluczem w ramę. — Gotowe! Olu, czy ojciec wasz jest oficerem?
—  Tak.
—  To dobrze, ja też jestem oficerem.
—  Kto się w tym wszystkim wyzna! — Olga wzruszyła ramionami. — Raz jesteście inżynierem, to znów artystą, a okazuje się teraz, że i oficerem! Może nawet lotnikiem?
—  Nie — uśmiechnął się Georgij. — Nasi lotnicy walą nieprzyjaciela z góry, bombami, my natomiast poprzez beton i żelazo godzimy prosto w serce.
74
I znów przemknęły przed nimi zboża, łąki, gaje, rzeczka. Wreszcie stanęli przed domem.
Na głośny warkot motoru Żenią zbiegła z werandy. Obecność Georgija wprawiła ją w zakłopotanie. Długo spoglądała za nim, kiedy odjechał, a potem podeszła do Olgi, objęła ją i szepnęła z radością:
— Olu, jakaś ty dzisiaj szczęśliwa!
Za ogrodzeniem kapliczki chłopcy z szajki Kwakina naznaczyli sobie spotkanie koło domu pod numerem 24, po czym rozbiegli się w różne strony.
Na miejscu został tylko Figura. Cisza, panująca w kapliczce, dziwiła go i wprawiała w złość. Jeńcy nie krzyczeli, nie urządzali rabanu i nie odpowiadali na jego pytania i nawoływania.
Figura postanowił użyć fortelu. Otworzył po cichu pierwsze drzwi, wsunął się do przedsionka i stanął nieruchomo, aby go więźniowie nie usłyszeli.
Przyłożył ucho do dziurki od klucza i wytężając słuch stał tak długo, aż zewnętrzne drzwi zatrzasnęły się z hukiem, jak gdyby uderzono w nie bardzo ciężką belką.
— Hej, kto tam?! — krzyknął Figura z wściekłością. — Hej, bez głupich figlów, bo dam po karku!
Nie było odpowiedzi.   Z   zewnątrz   dobiegały
75

t.
obce głosy.  Skrzypnęły  zawiasy  okiennic.  Ktoś rozmawiał z jeńcami przez zakratowane okno.
Z kaplicy dobiegł głośny śmiech. Słysząc ten śmiech Figura poczuł się nieswojo.
Po chwili drzwi zewnętrzne otworzono na oścież. Na progu stanął Timur, a z nim Simakow i Ładygin.
-— Otwórz drugie drzwi! — rozkazał Timur nie ruszając się z miejsca. — Otwórz sam, bo będzie z tobą źle!
Figura niechętnie odsunął zasuwę. Po chwili z kaplicy wyszli Kola i Gejka.
— Właź na ich miejsce! — rozkazał Timur. — Właź, gadzino, prędzej! —- krzyknął zaciskając pięści. — Bo nie mam czasu z tobą gadać!
Jedne i drugie drzwi zatrzasnęły się za Figurą. Chłopcy założyli ciężką sztabę i zawiesili na niej kłódkę.
Timur wziął arkusz papieru i niebieskim ołówkiem napisał bardzo koślawo: „Kwakin, nie potrzebujesz ich pilnować. Są dobrze zamknięci, a klucz jest u mnie. Spotkamy się wieczorem na umówionym miejscu".
Po czym wszyscy umknęli. Po pięciu minutach nadszedł Kwakin. Przeczytał kartkę, sprawdził kłódkę, uśmiechnął się i ruszył ku furtce, chociaż zamknięty w kaplicy Figura rozpaczliwie łomotał pięściami i piętami w żelazne drzwi.
Przy furtce Kwakin odwrócił się i mruknął obojętnie:
76
I

— Stukaj, Gejka, stukaj sobie! Nastukasz się, bracie, za wszystkie czasy!
Dalsze wypadki potoczyły się, jak następuje:
Na drugim końcu placu, obok straganów z kwasem i wodą sodową, z warzywami i tytoniem, ze słodyczami i lodami, sterczała niezdarnie sklecona, pusta budka, w której w dni targowe pracowali szewcy.
Przed zachodem słońca Timur i Simakow pobiegli na plac targowy i czas jakiś zabawili w tej budzie.
O zmroku zaś zaczęło się obracać koło sterowe na strychu. Jeden po drugim naprężały się mocne przewody sznurkowe, podając ściśle określone sygnały dokładnie tam, gdzie było trzeba.
Nadciągały posiłki. Chłopcy zbiegali się z różnych stron. Było ich tym razem wielu — dwudziestu, może trzydziestu. I cichcem, boczkiem, przez dziury w płocie, przybywali coraz to inni.
Tanie i Niurkę odprawiono. Żenią została w domu ze specjalnym poruczeniem: miała zatrzymać Olgę w mieszkaniu pod jakimkolwiek pozorem, żeby nie wyszła do ogrodu.
Timur stał na strychu przy kole sterowym.
—¦ Proszę cię, powtórz sygnał na przewód szósty — poprosił markotnie Simakow ukazując się w okienku. — Nie wiadomo, dlaczego nikt stamtąd nie odpowiada!
77
, Dwaj malcy kreślili na dykcie duży napis. Przyszli chłopcy z ogniwa Ładygina.
Wreszcie powrócili zwiadowcy z wiadomością, że banda Kwakina zbiera się już na pustym placu na tyłach posesji numer 24.
—  W porządku! — zawołał Timur. — Zarządzam ostre pogotowie! — Wypuścił z rąk koło i pociągnął za sznur. W zmiennym świetle szybującego wśród chmur księżyca, nad starą szopą podniosła się z wolna i zatrzepotała chorągiew drużyny — sygnał do boju!
A tymczasem wzdłuż płotu posesji numer 24 posuwał się łańcuch złożony z kilkunastu chłopców. Kwakin stanął w cieniu i rzekł:
—  Wszyscy już są, tylko Figury nie ma.
—  Cwany ten Figura! — odezwał się ktoś. — Z pewnością już gospodaruje w sadzie. Zawsze pcha się pierwszy.
Kwakin odsunął dwie deski, z których zawczasu wyciągnięto gwoździe, i przelazł przez dziurę. Za nim przeszła reszta bandy. Na ulicy za parkanem został tylko jeden wartownik — Aloszka.
Tymczasem po drugiej stronie ulicy pięć głów wynurzyło się naraz z głębokiego rowu, porośniętego pokrzywą i zielskiem. Cztery schowały się natychmiast, a piąta — głowa Kołokolczykowa — zwlekała chwilę, ale i ona wnet znikła, kiedy czyjaś dłoń szybko pacnęła ją po ciemieniu.
Wartownik Aloszka obejrzał się: wszędzie cicho, nie widać nikogo. Ponieważ był ciekaw, co się
dzieje w ogrodzie, więc wetknął głowę w otwór w parkanie.
A wtedy z rowu wysunęły się trzy postacie. W chwilę potem Aloszka poczuł, jak szarpnięto go silnie za ręce i nogi. Zanim zdążył krzyknąć, zatoczył się i runął gdzieś daleko od płotu.
—  Gejka! — stęknął podnosząc głowę. — Skąd się tu wziąłeś?
—  Stamtąd! — syczał Gejka. — Stul gębę. Bo nie będę zważał, że wtedy ująłeś się za mną.
—  Cóż mam robić! ¦— zgodził się Aloszka. — Milczę! — Co rzekłszy gwizdnął przeraźliwie.
Szeroka dłoń Gejki zamknęła mu usta. Czyjeś ręce porwały go za ramiona i nogi i odciągnęły na bok.
Ale w sadzie usłyszano gwizd wartownika. Kwakin obejrzał się. Alarm więcej się nie powtórzył. Kwakin przez chwilę rozglądał się bacznie. Wydało mu się, że gdzieś niedaleko ktoś poruszył się w krzakach.
—  Figura! — zawołał po cichu. — Czego się tam, durniu, chowasz?
Raptem ktoś wrzasnął:
—  Miszka! Jakieś światła! Gospodarze idą! Ale nie byli to gospodarze.
W gąszczu zapłonęło kilkanaście latarek elektrycznych. Zbliżały się szybko do zaskoczonych napastników, oślepiając ich swym blaskiem.
—  Bić się będziemy! Nie ma odwrotu! — krzyczał Kwakin. Wyciągnął z kieszeni jabłko i cisnął
79
je w kierunku latarek. —¦ Wyrywać latarki razem z rękami! To on... To Timka!
—  Tam Timka, a tu Simka! — huknął Sima-kow wyskakując z zarośli.
A tymczasem z tyłu i z flanków nacierało jeszcze z dziesięciu chłopców.
—  Rety! — ryknął Kwakin. — Ilu ich się nabrało! Zmykajcie, chłopaki, za płot!
Ujrzawszy się w zasadzce, chłopcy w strasznej panice rzucili się do płotu.
Popychając się nawzajem, zderzając się głowami, jeden przez drugiego wyskakiwali na ulicę, tu zaś wpadali w objęcia Ładygina i Gejki.
Księżyc na dobre skrył się za chmurami. Słychać było tylko:
—  Puszczaj!                                           «
—  Przestań!
—  Nie podchodź! Nie bij!
—- Cicho tam! — huknął w ciemności głos Ti-mura. — Nie bić jeńców! Gdzie Gejka?
—  Jestem!
—  Zaprowadź ich na miejsce!
—  A jak który nie zechce iść?
—  Brać za ręce i nogi i ponieść z uszanowaniem jak święte obrazy.
—  Puśćcie, diabły! — wołał ktoś płaczliwie. -— Kto tam wrzeszczy? -— rozgniewał się Ti-
mur. — Do łobuzerki toście skorzy, a jak trzeba odpowiadać, to tchórz was oblatuje. Gejka, obejmij komendę, i jazda!
80
yjUJ^^^HL^^j
Jeńców zaprowadzono do pustej budy na placu targowym. Jednego za drugim pakowano do środka.
—  Michaiła   Kwakina   do   mnie! — rozkazał Timur.
Przyprowadzono Kwakina.
—  Gotowe?
—  Gotowe!
Ostatniego jeńca wepchnięto do budy, po czym zasunięto rygiel i zawieszono dużą kłódkę. A kiedy to się stało, rzekł Timur do Kwakina:
—  Zmykaj, głupi pajacu! Wiedz, że nikt tu się ciebie nie boi i nikomu nie jesteś potrzebny.
Ale tamten, nic nie rozumiejąc, stał ze zwieszoną głową: spodziewał się cięgów.
—  Wynoś się — powtórzył Timur. — Masz klucz, otwórz kapliczkę, siedzi tam twój kumpel Figura.
Kwakin nie odchodził.
—  Puść moich chłopaków — poprosił ponuro. — Albo zamknij mnie razem z nimi.
—  Nie ma mowy! Teraz wszystko skończone. Nie macie już ze sobą nic wspólnego. Ani ty z nimi, ani oni z tobą.
Odprowadzany głośnym śmiechem i gwizdami, wciągając głowę w ramiona, Kwakin powoli się oddalał. Po paru jednak krokach przystanął, wyprostował się i zwracając się do Timura, krzyknął w pasji:
6 — Timur...
81
cl*:
—  Zbiję cię! Bić cię będę, tylko ciebie. Jeden na jednego! Dopóki jeden z nas nie padnie trupem! — Odskoczył i znikł w ciemnościach.
—  Ładygin, ty i twoja piątka możecie odejść! Jakie macie zadanie?
—  Ułożyć bierwiona na ulicy Dużej  Wasyl-kowskiej numer 22.
—  No, dobrze. Do roboty!
Z pobliskiej stacji dał się słyszeć gwizd lokomotywy. Przybył pociąg podmiejski. Z wagonów wysiadali pasażerowie. Trzeba było się śpieszyć.
—  Simakow, a twoja piątka jakie ma zadanie?
—  W  domu  numer   38  na  Małej   Piotrkowskiej — i dodał ze śmiechem: — Robota nasza taka jak co dzień: woda do wiader, wiadra do beczki... Hop! Hop! Czołem!
—  Dobrze, do roboty! Uwaga, nadchodzą ludzie. Reszta oddziału, rozejść się!... Żywo!
Na placu targowym panował piekielny zgiełk i rejwach. Idący ze stacji podróżni zatrzymywali się w popłochu. Łomot i ryki nie ustawały. W oknach sąsiednich will zapalały się światła. Ktoś zaświecił lampkę elektryczną nad budką szewców, a wtedy tłumnie zebrani ludzie ujrzeli plakat z napisem:
„Przechodniu! Bądź bez litości!
Tu siedzą tchórze, którzy w nocy plądrują w sadach spokojnych obywateli!
Klucz od kłódki wisi za tym plakatem, a ten, kto wypuści aresztantów, niech się dobrze przyjrzy, czy nie ma wśród nich jego krewnych i znajomych".
Późna noc... Nie widać czerwono-cz^rnej gwiazdy na bramie. Ale ona tam jest na swoim miejscu.
To ogród domu, w którym mieszka malutka, złotowłosa dziewczynka. Z rozłożystego drzewa spuszczono w dół sznury. Po szorstkim pniu zsunął się chłopiec. Umocował deskę na sznurach, usiadł i próbuje, czy mocna jest ta noWa huśtawka. Gruba gałąź skrzypi leciutko, liście szeleszczą i drżą. Zbudzony ptak zatrzepotał skrzydłami i pisnął. Olga śpi już od dawna. I Zenia śpi, śpią też przyjaciele chłopca: wesoły Simakow, małomówny Ładygin, śmieszny Kola. Dzielny Gejka pewnie przewraca się z boku na bok i mruczy przez sen.
Zegar na wieży strażackiej wybija kwadranse: „Był dzień. Był trud! Din-don... raz... dwa..." Tak, już jest późno.
Chłopak szuka po omacku w trawie i podnosi ogromny bukiet polnych kwiatów. Te kwiaty zerwała Żenią.
Ostrożnie, żeby nie obudzić i nie przestraszyć śpiących, chłopak wchodzi na ganek, zalany światłem księżycowym, i pieczołowicie składa kwiaty na górnym stopniu. To Timur.
83
Był ranek dnia wolnego od zajęć. Dla uczczenia rocznicy zwycięstwa nad Chasanem miejscowi komsomolcy zorganizowali w parku wielką zabawę z koncertem.
Dziewczynki z samego rana pobiegły do lasu. Olga w pośpiechu kończyła prasowanie bluzki. Przeglądając swoje suknie w szafie, strąciła niechcący czerwoną sukienkę Żeni i oto z kieszeni wypadła zwinięta kartka. Olga podniosła ją i przeczytała:
„Dziewczynko, nie bój się nikogo. Wszystko jest w porządku i nikt o niczym ode mnie się nie dowie. Timur".
—  O czym się nie dowie? Co to znaczy: „nikogo się nie bój"? Jakie sekrety ma ta skryta, przewrotna dziewczyna? Dość! Trzeba raz z tym skończyć! Tatko odjeżdżając kazał mi... Trzeba działać stanowczo i szybko.
W tej chwili Georgij zapukał w okno.
—  Olu — rzekł — proszę mnie poratować. Była u mnie delegacja. Prosili, żebym coś zaśpiewał z estrady. Dziś taki dzień, że nie mogłem odmówić. Musicie mi akompaniować na akordeonie.
—  Dobrze... Ale dlaczego nie zwracacie się do pianistki? — zdziwiła się Olga. — Dlaczego akordeon?
—  Olu, nie chcę występować z pianistką. Z wami albo z nikim. Zobaczycie, jak to dobrze wypadnie. Pozwólcie mi wejść przez okno. Proszę odstawić żelazko i wziąć akordeon. Już go podaję. Teraz
84
to drobnostka: macie tylko przebierać palcami po klawiszach, a ja będę śpiewał.
— Ależ, Georgij! — oburzyła się Olga. — Nie trzeba wchodzić przez okno, kiedy są drzwi...
W parku było gwarno. Długim sznurem podjeżdżały samochody z gośćmi, ciężarówki naładowane pieczywem, kanapkami, butelkami, kiełbasą, piernikami i cukierkami.
Nadciągały kompanie lodziarzy w niebieskich kitlach, z wózkami i bez wózków.
Na polanach darły się patefony, a przy każdym rozsiadły się grupki miejscowych i przyjezdnych, rozkładając wokoło wiktuały.
Grała orkiestra. U wejścia do letniego teatrzyku dyżurował stary stróż. Gderał właśnie na jakiegoś montera, który, obwieszony kluczami, rzemykami i żelaznymi „rakami", usiłował wejść do środka.
—  Z  narzędziami,   bracie,   nie  wpuszczamy... Jak święto, to święto. Idź naprzód do domu, umyj się, przebierz, a potem przychodź.
—  Ale, dziadku, dziś puszczają bez biletów, na darmochę!
—  To i co z tego? Nie wolno! Będą śpiewy, muzyka. To dziwne, żeś nie przy taszczył tu jeszcze słupa telegraficznego! I ty, obywatelu, też tutaj nie właź — zatrzymał innego przechodnia. — Tu będą śpiewy... muzyka. A tobie z kieszeni wygląda butelczyna!
85
I
—  Ależ, drogi dziadku — czkając raz po raz, próbował go tamten przekonać — ja muszę koniecznie... Ja też jestem... tenorem.
—  A   idźże   sobie,   tenorze! — odparł   stary i wskazując na montera, dodał: — Widzisz przecie, że bas się nie stawia. To i tobie, tenorze, nie wypada.
Dowiedziawszy się od chłopców, że Olga z akordeonem poszła za kulisy, Żenią siedziała na widowni zdenerwowana.
Nareszcie Olga i Georgij wyszli na scenę. Żenią poczuła tremę, była pewna, że zaraz wszyscy będą się z Olgi śmiać.
Ale nikt się nie śmiał.
Georgij i Olga wyglądali na estradzie tak młodo, zachowywali się tak swobodnie i wesoło, że Żenią miała ochotę uściskać ich i ucałować.
Olga założyła pas na ramię.
Georgij zgarbił się, zwiesił głowę; czoło jego przecięła głęboka bruzda. Na scenie stał teraz stary człowiek. Niskim, dźwięcznym głosem śpiewał:
Już trzecią nie śpię noc i znowu mi się roi
W posępnej ciszy ów tajemny gwar!
Jak lat dwadzieścia temu, w noc przed bojem,
Karabin pali w garści, w sercu płonie żar.
Lecz jeśli spotkać ciebie muszę znowu,
Najemnych hord żołdaku przeklinany,
To wiedz, że znów do boju, słaby starzec, stanę.
Jak lat dwadzieścia wstecz, niezłomny i surowy.
8f
\
—  Ach, jak pięknie! I tak mi żal tego kulawego starca! Bohater, prawdziwy bohater... — bełko-
( tała Żenią. — Świetnie, świetnie! Grajże, Olu. Ja-i ka szkoda, że tatuś nie może cię usłyszeć.
Po skończonym koncercie Georgij i Olga, trzymając się za ręce, przechadzali się alejami parku.
—  Wszystko to bardzo piękne — mówiła Olga. — Ale nie wiem, gdzie się znów zawieruszyła moja Żenią?
—  Stała na ławce i wołała: „Brawo, brawo!" — odparł Georgij. — Potem podszedł do niej... — tu Georgij zaciął się — no, jakiś chłopak i oboje znikli.
—  Co za chłopak? — zaniepokoiła się Olga. — Georgij, jesteś starszy ode mnie, poradź mi, co z nią robić? Spójrz, dziś rano znalazłam ten liścik.
Georgij przeczytał. Zamyślił się, spochmurniał.
—  „Nie bój się nikogo" to znaczy: „nie słuchaj nikogo". O, gdyby ten urwis nawinął mi się pod rękę, już ja bym z nim pogadała.
Schowała kartkę do kieszeni. Przez dłuższą chwilę milczeli oboje. Ale orkiestra grała tak wesoło i naokoło było tyle śmiechu i radości, że znów wzięli się za ręce i poszli aleją.
Na rozdrożu zderzyli się z inną parą, która szła naprzeciw nich, tak samo jak oni trzymając się za ręce. Byli to właśnie Timur i Żenią.
Obie pary, jednakowo zaskoczone, nie zatrzymując się, zamieniły z sobą grzeczne ukłony.
—  To on! — jęknęła z rozpaczą Olga potrząsając ręką Georgij ą8 — To właśnie ten chłystek,
1      87
—  Rzeczywiście — zmieszał się  Georgij.  — "A najważniejsze, że to właśnie Timur, mój postrzelony siostrzeniec.
—  I ty... i wy wiedzieliście o tym! — oburzyła się Olga. — I żeby nic mi nie powiedzieć, ani słówka!
Odtrąciła jego rękę i pobiegła przed siebie aleją. Ale ani Timura, ani Żeni nigdzie nie było widać. Olga skręciła w wąską, krętą ścieżkę i tu natknęła się na Timura, który był w towarzystwie Figury i Kwakina.
—  Chłopcze! — zawołała podchodząc do niego. — Nie dość, że grabicie i plądrujecie wszystkie sady, i to nawet u bezbronnych staruszek, nawet u małej   sierotki.   Nie  dość  wam   tego,   że  już wszystkie psy uciekają przed wami. Teraz na dodatek demoralizujesz mi siostrzyczkę, podburzasz ją przeciwko mnie. Masz chustę pionierską, a jesteś zwyczajnym... łobuzem.
Timur zbladł.
—  To nieprawda — powiedział.  — Nic nie wiecie.
Ale Olga machnęła tylko ręką i pobiegła szukać siostry.
Timur milczał.
Milczał też Kwakin, a nawet Figura, obydwaj zaskoczeni.
—  No i cóż, komisarzu? — odezwał się wreszcie Kwakin. — Widzę, że i tobie nie zawsze jest wesoło.
88
—  Tak, atamanie — podnosząc z wolna oczy odpowiedział Timur. — Ciężko mi i niewesoło. I wolałbym, żebyście mnie złapali, zbili, skatowali, niż żebym miał przez was wysłuchiwać...
—  A czemuś milczał? — uśmiechnął się Kwakin. —¦ Powiedziałbyś: to nie ja, to oni. Staliśmy obok.
—  Tak! Trzeba było powiedzieć, a my byśmy ci za to spuścili lanie — ucieszył się Figura.
Kwakin, który nie życzył sobie takiego poparcia, spojrzał ozięble na towarzysza i nic nie powiedział.
Timur zaś, dotykając dłonią pni mijanych drzew, oddalił się w milczeniu.
—  Ten to ma ambit! — rzekł Kwakin po cichu. — Chce mu się płakać, a milczy.
—  Trzepnijmy go parę razy po łbie, to zapłacze — powiedział Figura i cisnął za odchodzącym jodłową szyszką.
—  On... ma ambit — powtórzył Kwakin ochrypłym głosem —- a ty jesteś... parszywiec! — I zamachnąwszy się, uderzył Figurę w kark.
Figura w pierwszej chwili zbaraniał, potem podniósł wrzask i rzucił się do ucieczki. Jeszcze ze dwa razy dopadł go Kwakin, za każdym razem grzmocąc go w plecy.
W końcu zatrzymał się, podniósł zgubioną czapkę, otrzepał ją o kolano, podszedł do lodziarza, kupił porcję lodów, oparł się o drzewo i ciężko dysząc, łykał lody dużymi kęsami.
I
Timur znalazł Gejkę i Simę na polance w pobliżu strzelnicy.
—  Timur! — zawołał Sima. — Wuj cię szuka. Widać, że okrutnie zły.
—  Tak, idę, wiem.
—  Wrócisz tu jeszcze?
—  Nie wiem.
-— Tima — rzekł Gejka z nieoczekiwaną łagodnością, biorąc przyjaciela za rękę. — Co to znaczy? Przecież nie zrobiliśmy nikomu nic złego. Sam wiesz, że jeżeli człowiek postępuje słusznie...
—  Tak, wiem... to nie powinien bać się niczego na świecie. Ale bądź co bądź to boli.
I Timur odszedł.
Olga odnosiła do domu akordeon. Nagle podbiegła do niej Żenią.
—  Olu!
—  Odejdź ode mnie! — odburknęła Olga nie patrząc na siostrę. — Nie rozmawiam z tobą. Zaraz  wyjeżdżam do Moskwy.  Za moimi oczami możesz spacerować, z kim sobie życzysz, choćby do samego rana!
—  Ależ, Olu!...
—  Nie rozmawiam z tobą! Pojutrze wracamy do Moskwy. Spotkamy się z ojcem w Moskwie.
—  Dobrze, niech tatuś dowie się o wszystkim! Ale nie ty! — zawołała Żenią w gniewie przez łzy i pobiegła szukać Timura.
Niedługo potem natknęła śię na Gejkę i Sima-kowa. Zapytała ich o Timura.
—- Musiał wrócić do domu —¦ odpowiedział Gejka. — Jego wuj bardzo się na niego gniewa. Zdaje się, że to z twojej winy.
Żenią tupnęła nogą w pasji. Zaciskając pięści krzyknęła:
—  I tak właśnie... niewinnie.,, giną ludzie! Przypadła  do  brzozy,   objęła  ją  rękoma.   Po
chwili przybiegła Tania i Niurka.
—  Żeniu! — wołała Tania. — Co się z tobą dzieje? Żeniu, prędzej! Przyszedł harmonista i zaczęły się zabawy. Dziewczynki już tańczą.
Chwyciły Żenię za ręce, zawirowały i zaciągnęły ją do korowodu, w którym aż migało od barwnych jak kwiaty spódniczek, bluzek i sukienek.
—  Żeniu, nie trzeba płakać! —- mówiła Niurka, jak zwykle szybko i przez zęby. — Ja nigdy nie płaczę, nawet kiedy babka mnie bije! Dziewczynki, chodźmy do koła! I dalej hop, do tańca!
—- Dalej hop, do tańca! — przedrzeźniała ją Żenią.
Przedarły się przez krąg taneczny, zawirowały i zakręciły się w wesołych, rozbawionych pląsach.
Gdy Timur wrócił do domu, wuj zawołał go na rozmowę w cztery oczy.
— Sprzykrzyły mi się te twoje nocne wyprą™ wy — mówił Georgij. — Dość już mam sygnałów,
dzwonków, sznurków. Powiedz mi, co to znów za dziwna historia z tym kocem?
—  To było nieporozumienie.
—¦ Dziękuję za takie nieporozumienie! A do tej dziewczynki nie waż mi się więcej zbliżać. Jej siostra zraziła się do ciebie.
—  Dlaczego?
—  Nie wiem. Widocznie zasłużyłeś na to. Te liściki, te dziwne schadzki w ogrodzie o świcie. Olga twierdzi, że nakłaniasz jej siostrę do łobu-zerki.
—  Ona kłamie! — oburzył się Timur. — I to mówi komsomołka! Jeżeli czegoś nie rozumie, to powinna mnie była wezwać, zapytać. Wszystko bym jej wytłumaczył.
—  No dobrze już, dobrze. Ale na razie, pókiś jej  niczego  nie wytłumaczył,  zabraniam  ci  się zbliżać do ich willi. A w ogóle, jeżeli będziesz zanadto brykał, to odeślę cię bezzwłocznie do domu, do matki.
Zamierzał odejść, ale Timur zatrzymał go.
—  Wuju,   powiedz,   jak   tyś   się zachowywał w moim wieku? Jakeście się wtedy bawili?
—  My?   Biegaliśmy,   hasaliśmy,   łaziliśmy  po dachach. Nieraz dochodziło do bitki. Ale nasze zabawy były zawsze proste i dla wszystkich zrozumiałe.
92
Żeby dać Żeni nauczkę, Olga bez pożegnania wyjechała wieczorem do Moskwy.
W Moskwie nie miała nic do załatwienia, przeto wprost z dworca zajechała do przyjaciółki, przesiedziała u niej do późnego wieczora i dopiero d dziesiątej przyszła do domu. Otworzyła drzwi, włączyła światło i aż drgnęła z wrażenia: w drzwiach wejściowych tkwiła depesza.
Olga chwyciła ją i przeczytała. Telegram był od ojca.
Wieczorem, gdy porozjeżdżały się ciężarówki, Żenią i Tania pobiegły do domu, żeby zmienić obuwie.
W parku miała się zaraz rozpocząć gra w koszykówkę.
W chwili gdy Żenią zawiązywała sznurowadła, nadeszła sąsiadka trzymając na ręku swoją śpiącą złotowłosą córeczkę.
Zmartwiła się, że nie zastała Olgi w domu.
—  Chciałam zostawić u was córeczkę. Nie wiedziałam, że siostra wyjechała. Dziś w nocy przyjeżdża   moja  matka.   Powinnam   jej   oczekiwać w Moskwie, na dworcu.
—  Proszę zostawić małą — powiedziała Żenią. — Co tu ma do rzeczy Olga? Czy to ja nie jestem dorosła? Położymy dziewczynkę do mojego łóżka, a ja się prześpię na drugim.
—  Mała śpi zupełnie spokojnie i obudzi się do-
93
piero z rana —- zapewniała sąsiadka, bardzo ucieszona. — Wystarczy do niej od czasu do czasu podejść i poprawić poduszkę.
Rozebrały dziewczynkę, położyły ją do łóżka. Sąsiadka odeszła. Żenią odsunęła storę, żeby łóżko było widoczne przez okno, zamknęła mieszkanie na klucz i pobiegła z Tanią na plac gry. Umówiły się, że po każdej partii będą kolejno zaglądać, czy mała śpi.
Zaraz po ich odejściu przyszedł listonosz. Wszedł na ganek i dobijał się długo, ale nikt się nie odezwał. Listonosz wrócił do furtki i zapytał sąsiada, czy przypadkiem gospodarze nie wyjechali do miasta.
—  Chyba nie — odpowiedział sąsiad. — Dopiero co widziałem ich dziewczynkę. Ostatecznie i ja mogę przyjąć telegram.
Sąsiad pokwitował, wsunął depeszę do kieszeni, usiadł na ławeczce, zapalił. I zaczął czekać na Żenię.
Minęło półtorej godziny. A tu znowu zjawił się ten sam listonosz.
—  Znowu jestem ¦— powiedział do sąsiada. — Pali się u nich czy co, że im tak pilno? Jak już wziąłeś pierwszą depeszę, to weź i drugą.
Sąsiad znów pokwitował. Było już zupełnie ciemno. Otworzył furtkę, wszedł po stopniach na werandę i zajrzał przez okno. W łóżku śpi mała dziewczynka, na poduszce obok jej główki leży rudy kotek. To znaczy, że lokatorki są gdzieś
94

niedaleko domu. Sąsiad otworzył z zewnątrz lufcik i spuścił do pokoju obie depesze. Zsunęły się na parapet. Żenią, gdy tylko wróci, powinna je zauważyć.
Lecz Żenią nic nie zauważyła. Wróciwszy do domu, przy świetle księżyca poprawiła małej poduszkę pod głową, przepędziła kotka, rozebrała się i położyła spać.
Leżała, długo rozmyślając na temat: „jakie to życie jest dziwne". I Żenią jest bez winy, i Olga też jest jak gdyby niewinna, a przecież po raz pierwszy w życiu pokłóciły się na serio.
Wzbierał w niej żal i poczucie krzywdy. Nie mogła zasnąć. Naraz poczuła apetyt na bułeczkę z konfiturami. Wyskoczyła z łóżka, podeszła do kredensu, włączyła światło i zauważyła depesze leżące na parapecie.
Zdjęta strachem, rozdarła naklejkę drżącymi palcami i przeczytała:
W pierwszej depeszy — „Będę przejazdem od północy do trzeciej rano oczekujcie mieszkaniu moskiewskim ojciec".
A w drugiej depeszy — „Przyjedź natychmiast ojciec przyjeżdża w nocy Olga".
Z przerażeniem spojrzała na zegar: wskazywał za kwadrans dwunastą. Jak oszalała narzuciła na siebie sukienkę, porwała śpiące dziecko na ręce i wybiegła na ganek. Rozmyśliła się jednak. Położyła małą z powrotem do łóżka. Wybiegła na ulicę. Pognała   do  domu  starej   mleczarki.   Waliła
""¦¦¦I
95
w drzwi pięściami i nogą. Dobijała się tak długo, aż z sąsiedniego okna wyjrzała czyjaś głowa.
—  Czego chcesz? — zapytała sąsiadka zaspanym głosem. — Czemu wyprawiasz awantury?
—  Nie wyprawiam awantur! — zawołała Żenią błagalnie.  — Potrzebna mi na gwałt mle-czarka. Ciotka Masza. Chciałam u niej zostawić dziecko.
—  Co ty pleciesz! — odpowiedziała sąsiadka zatrzaskując okno. —¦ Mleczarka dziś rano wyjechała na wieś do brata.
Od strony stacji dobiegł gwizd nadjeżdżającego pociągu. Żenią wybiegła na ulicę i o mało nie zderzyła się z czcigodnym doktorem.
—  Przepraszam -— wybełkotała. — Czy mogę zapytać, jaki to pociąg?
Czcigodny, stary doktor wyjął zegarek.
—  Dwudziesta trzecia godzina pięćdziesiąt pięć minut — odpowiedział. — To ostatni w dniu dzisiejszym pociąg do Moskwy.
—  Jakże to ostatni? —¦ szepnęła Żenią połykając łzy. — A kiedy będzie następny?
—  Następny odejdzie nad ranem,  o godzinie trzeciej minut czterdzieści. Co ci jest, dziewczynko?! — zawołał ze współczuciem, chwytając ją za ramię, bo Żenią zachwiała się na nogach. — Dlaczego płaczesz? Może mógłbym ci w czymś pomóc?
—  Ach, nie! Teraz to już nikt na całym świecie nie może mi pomóc! — zawołała Żenią i z lesie
dwością wstrzymując się od płaczu, uciekła czyni prędzej.
Znalazłszy się w domu, Żenią przypadła twarzą do poduszki. Po chwili zerwała się i spojrzała gniewnie na śpiącą dziewczyneczkę. Opamiętała się jednak, poprawiła kołdrę i znów przepędziła z poduszki rudego kotka.
Zapaliła światła na werandzie, w kuchni i w pokoju. Siedziała na kanapie kręcąc głową. Długo tak siedziała, zdaje się, że zupełnie bezmyślnie. Niechcący potrąciła akordeon, który leżał zapomniany na kanapie. Podniosła go machinalnie i zaczęła przebierać palcami po klawiszach. Zabrzmiała uroczysta i smutna melodia. Raptem przestała grać i podeszła do okna. Ramiona jej dygotały.
Nie, nie wytrzyma tu już dłużej, sam na sam ze swoją męką! Zapaliła świecę i potykając się, poszła przez ogród do szopy.
Oto strych. Sznury, mapa, worki, chorągiewki. Zapaliła latarnię. Podeszła do koła sterowego. Odszukała stosowny przewód. Założyła go na haczyk i energicznie zakręciła kołem.
Timur spał, kiedy wierna suka Rita trąciła go łapą w ramię. Nie poczuł tego. Rita chwyciła więc kołdrę w zęby i ściągnęła ją na podłogę.
Timur poderwał się.
— Co to takiego? —¦ zapytał, jeszcze nie rozumiejąc. — Czy się co stało?
T — Timur™
87
Pies patrzył mu w oczy, merdał ogonem, kręcił pyskiem. Teraz i Timur usłyszał brzęczenie brązowego dzwoneczka.
Zastanawiając się, kto go może wzywać wśród głuchej nocy, wyszedł na werandę i zdjął słuchawkę.
—  Tak, to ja, Timur... Kto mówi? To ty... Że-niu?
Z początku słuchał spokojnie. Po chwili usta mu drgnęły, na twarz wy stąpiły rumieńce, oddech stał się szybki i urywany.
—  Tylko na trzy godziny? — pytał denerwując się  coraz  bardziej.  —  Żeniu,  ty  płaczesz? Przecież słyszę... Ty płaczesz. Przestań. Nie trzeba. Duchem będę.
Zawiesił słuchawkę i wziął z półki kolejowy rozkład jazdy.
—  Tak, to ostatni pociąg, dwudziesta trzecia pięćdziesiąt   pięć.   Następny   dopiero  o  trzeciej czterdzieści... — Zagryzł wargi. — Za późno. Czy nic nie można poradzić? Niestety. Za późno.
Lecz czerwona gwiazda w dzień i w nocy płonie nad domem Żeni. Sam ją zapalił, własnoręcznie. Promienie jej, proste, ostre, błyszczą i świecą w oczach Timura.
Córka oficera Czerwonej Armii znalazła się w opresji! Córka oficera wpadła mimo woli w zasadzkę!
Timur ubrał się szybko, wybiegł na ulicę i po kilku minutach stanął przed domem starego do-
ktora, W gabinecie paliło się jeszcze światło. Zapukał. Drzwi się otworzyły.
—  A ty do kogo? — ze zdziwieniem i bardzo oschle zapytał czcigodny doktor.
—  Do pana.
—  Do mnie? — Stary doktor zastanawiał się chwilę, po czym szerokim gestem otworzył drzwi i rzekł: — W takim razie proszę wejść.
Rozmowa ich nie trwała długo.
—  To wszystko. Takie są nasze sprawy —• zakończył swoją relację Timur z błyskiem w oczach, •— Takie są nasze sprawy i zabawy. I oto dlaczego potrzebny mi jest teraz Kola.
Stary doktor nic nie mówiąc podniósł się, szorstkim ruchem ujął Timura za brodę, zadarł mu głowę do góry, zajrzał w oczy i wyszedł.
Poszedł do pokoju, w którym spał Kola, szarpnął go za ramię.
—  Wstawaj! Wołają cię!
—  Kiedy ja o niczym nie wiem! — zawołał Kola wytrzeszczając oczy ze strachu. — Dziadziu, ja naprawdę nie wiem o niczym!
—  Wstawaj!  —  powtórzył  oschle  czcigodny, stary doktor. —¦ Przyszedł po ciebie kolega.
Żenią siedziała na strychu szopy, na wiązce słomy, obejmując rękami kolana. Czekała na Timura. Ale zamiast niego w okienku ukazała się rozczochrana głowa Koli Kołokolczykowa.
—  To ty? — zdziwiła się. — Czego chcesz?
—  Ja nic nie wiem — odpowiedział po cichu zastrachany Kola. — Spałem. On przyszedł. Wstałem.  On kazał mi tu przyjść.  Mówił,  żebyśmy zeszli razem na dół do furtki.
—  P© co?
—  Ja nic nie wiem. W głowie mi szumi. Ja, Żeniu, naprawdę nic nie rozumiem.
Nie było kogo prosić o pozwolenie. Wuj Timura nocował w Moskwie. Timur zapalił latarnię, wziął siekierę, przywołał Ritę i wyszedł z nią db ogrodu. Zatrzymał się przed zamkniętymi drzwiami szopy. Spoglądał to na siekierę, to na kłódkę. Dobrze wiedział, że nie powinien tego robić, ale nie miał innego wyjścia. Jednym mocnym zamachem odbił kłódkę i wyprowadził motocykl z szopy.
—  Rito — szepnął gorzko. Przyklęknął i pocałował psa. — Nie gniewaj się. Nie mogłem postąpić inaczej.
Żenią i Kola stali przed furtką. Z daleka ukazało się światełko. Zbliżało się szybko. Coraz szybciej. Coraz głośniej terkotał motor. Oślepieni blaskiem, oboje zmrużyli oczy i cofnęli się pod płot. Raptem światło zgasło, motor zamilkł i oto Timur stanął przed Żenią i Kolą.
—  Kola — rzekł nie witając się z Żenią i o nic nie pytając — ty zostaniesz tutaj i będziesz dyżurował przy śpiącym dziecku. Pamiętaj, że odpowiadasz za nie przed naszą drużyną. Żeniu, siadaj. Jazda! Naprzód! Do Moskwy!
100
Żenią krzyknęła i z całej siły objęła i ucałowała Timura.
—  Siadaj, Żeniu, siadajże! — wołał Timur starając się nadać sobie pozory szorstkości. — Trzymaj się mocno. Uważaj, ruszamy! Naprzód!
Motor zaterkotał, klakson ryknął i wkrótce czerwone światełko znikło z oczu oszołomionego Koli. . Postał chwilę, podniósł z ziemi patyk i trzymając go na ramieniu jak karabin, obszedł naokoło oświetlony rzęsiście domek.
—  O, tak — mruczał maszerując sztywno — ciężka, ciężka jest służba żołnierza! Żołnierz nigdy nie zazna spokoju, ani w dzień, ani w nocy.
Zbliżała się godzina trzecia. Pułkownik Aleksandrów siedział przy stole, na którym leżały resztki sera, kiełbasy, pieczywa i stał dawno już ostygły imbryk.
—  Za pół godziny muszę wyjechać — rzekł do Olgi. — Wielka szkoda, że nie udało mi się zobar czyć z Żenią. Olu, ty płaczesz?
—  Nie   rozumiem,   dlaczego   nie   przyjechała. Tak mi jej żal, tatusiu. Ona tak czekała na ciebie. Teraz to chyba całkiem oszaleje. A przecież już i tak jest zwariowana,
—  Olu — rzekł ojciec podnosząc się z miejsca — nic nie wiem, ale nie wierzę, aby Żenią mogła wpaść w złe towarzystwo, żeby ulegała złym wpływom. To nie jest zgodne z jej charakterem.
101
" — Ano właśnie! — zawołała Olga boleśnie dotknięta. — Tylko tego jeszcze brakowało, żebyś jej to powiedział. I tak już dziewczyna wbiła sobie do głowy, że ma twój charakter. O, tak, ładny charakterek! Wlazła na dach, spuściła sznur przez przewód kominowy, ja sięgam po żelazko, a żelazko skacze do góry. Kiedyś odjeżdżał, miała cztery sukienki. Dwie zdarła w strzępy, z trzeciej wyrosła, a czwartej nie pozwalam jej jeszcze nosić. Sama jej uszyłam trzy nowe sukienki, cóż, kiedy wszystko się na niej pali. Chodzi wiecznie posiniaczona, podrapana... Ale jak podchodzi, to od razu buzia w ciup, niebieskie oczęta wytrzeszczy... Ktoś, kto jej nie zna, gotów pomyśleć: cukierek, a nie dziewczyna. A jakże. Ładny mi cukierek! Dotknij, to się sparzysz. Proszę cię, tatusiu, nie mów mi tylko, że ona ma twój charakter. Powiedz to jej, a ona z radości będzie trzy dni skakała po dachu.
—  Dobrze już, dobrze — potakiwał ojciec obejmując Olgę. — Powiem jej. Napiszę. Ale ty, Olu, nie dokuczaj jej zanadto. Powiedz, że ją kocham, że pamiętam o niej, że wkrótce powrócimy z wojny. Powiedz, że nie wolno jej za mną płakać, ponieważ jest córką oficera Czerwonej Armii.
—  Będzie  płakać,   tatusiu,   będzie   —  rzekła Olga przytulając się do ojca. — Ja również jestem córką oficera, a też będę płakała.
Ojciec spojrzał na zegarek, podszedł do lustra. Założył pas i zaczął poprawiać na sobie mundur.
102
Nagle drzwi wejściowe otwarły się z trzaskiem. Rozsunęła się portiera i w pokoju stanęła Żenią. Stała chwilę ze skurczonymi ramionami, jak gdyby szykowała się do skoku.
Ale nie krzyknęła, nie skoczyła, nie podbiegła — podeszła tylko szybko i bez słowa ukryła twarz na piersi ojca.
103
Czoło  jej   było   zachlapane  błotem,   sukienka ""zmięta i poplamiona. Olga krzyknęła ze zgrozą:
—  Żeniu, skąd?! Jak się tu dostałaś?!
Ale Żenią, nie odwracając nawet głowy, machnęła piąstką, jak gdyby chciała powiedzieć: „Zaraz, zaraz... Odczep się. Nie zawracaj mi głowy".
Ojciec wziął Żenię za ręce, usiadł na kanapie i posadził ją sobie na kolanach. Zajrzał jej w oczy i dłonią otarł zabłocone czoło.
—  Teraz już dobrze. Zuch z ciebie, Żeniu!
—  Ale jesteś zabłocona, twarz masz aż czarną, Żeniu.  Jak się tu dostałaś? — nagabywała ją w dalszym ciągu Olga.
Żenią wskazała na portierę. Olga odwróciła się i zobaczyła Timura.
Zdejmował z oczu automobilowe okulary. Skroń miał zasmarowaną żółtym smarem, twarz mokrą i zmęczoną jak robotnik po skończonej, rzetelnie wykonanej pracy. Schylił głowę, składając ogólny ukłon.
—  Tatusiu!  — zawołała  Żenią  zrywając  się z kolan ojca i podbiegając do Timura. — Nie wierz nikomu. Oni nic nie wiedzą. To Timur, mój bardzo dobry przyjaciel.
Ojciec wstał i bez wahania uścisnął rękę Timura. Triumfujący uśmiech przemknął po twarzy Żeni. Przez chwilę patrzyła badawczo na Olgę. A ta, bardzo zakłopotana, nic jeszcze nie rozumiejąc, podeszła do Timura,
104
—  No, to przywitajmy się...
Niedługo potem zegar ścienny wybił trzecią godzinę.
—  Tatusiu — zaniepokoiła się Żenią. — Już idziesz? Nasz zegar się śpieszy.
—  Niestety, Żeniu, to dokładna godzina.
—  Twój  zegarek  też się śpieszy,  tatusiu. — Podbiegła do telefonu,  nakręciła numer  „zega-rynki" i oto ze słuchawki rozległ się jednostajny, metaliczny głos:
„Trzecia minut cztery".
Dziewczyna spojrzała na zegar i westchnęła:
—  A widzisz, że się śpieszy...  Chociaż tylko o jedną minutę. Tatusiu, weź nas ze sobą, odprowadzimy cię na dworzec.
—  Nie, Żeniu, to się nie da zrobić. Nie będę tam miał dla was czasu.
—  Dlaczego? Chyba już masz bilet?
—  Mam.
—  Drugiej klasy?
—  Oczywiście, drugiej.
—  Och, jakżebym chciała pojechać z tobą daleko, bardzo daleko, wygodną drugą klasą!...
Nie dworzec, raczej przystanek kolejowy, podobny do podmiejskiej stacji towarowej albo rozdzielczej. Tory, zwrotnice, zestawy wagonów, pojedyncze wagony. Ludzi nie widać. Na torze stoi pociąg  pancerny.   Otwarło  się  żelazne  okienko.
_gj|iygg^^^^^^g^^!||d^u^^^^^B
I
W blasku ognia mignęła i zaraz znikła twarz maszynisty.
Na peronie stoi w skórzanym płaszczu ojciec Żeni, pułkownik Aleksandrów. Podchodzi lejtnant. salutuje i pyta:
—  Towarzyszu pułkowniku, można dać sygnał do odjazdu?
—  Można!  — Pułkownik patrzy  na zegarek: trzecia minut pięćdziesiąt trzy. Rozkaz opiewał na trzecią pięćdziesiąt trzy.
Pułkownik Aleksandrów podchodzi do pociągu. Rozgląda się. Świta już. Ale niebo jest całe w chmurach. Pułkownik kładzie rękę na wilgotnej klamce. Otwiera ciężkie drzwi. Stawiając nogę na stopniu, uśmiecha się i mówi do siebie:
—  „Drugiej klasy?" — Oczywiście, drugiej. Ciężkie stalowe drzwi zatrzaskują się z hukiem.
Momentalnie, bez wstrząsów i zgrzytu, opancerzona bryła pociągu rusza z miejsca i z wolna nabiera rozpędu. Pociąg mija jakąś lokomotywę. Odpływają wieżyczki strzelnicze. Moskwa zostaje za nimi. Gwiazdy gasną. Świta.
Nazajutrz rano po powrocie z pracy Georgij nie zastał w domu ani Timura, ani motocykla. Postanowił nieodwołalnie odesłać chłopca do matki. Zasiadł do pisania listu, ale w tej chwili zobaczył przez okno żołnierza idącego ścieżką. Żołnierz wyjął zapieczętowaną kopertę i zapytał:
106
—  Towarzysz Garajew?
™""~"    XaK   icSif.
—  Georgij Aleksiejewicz?
—  Tak jest.
—  Proszę przyjąć i pokwitować.
Żołnierz odszedł. Georgij spojrzał na kopertę i gwizdnął. Oczywiście. Od dawna się tego spodziewał. Otworzył, przeczytał pismo, po czym zmiął rozpoczęty list do siostry. Zamiast odsyłać Timura do matki, trzeba ją raczej wezwać depeszą tutaj, na letnisko.
Wszedł Timur. Georgij, który jeszcze nie ostygł z gniewu, huknął pięścią w stół. Ale w ślad za Timurem weszła Olga, a za nią Żenią.
—  Ciszej! — zawołała Olga. — Proszę mi tu nie krzyczeć i nie walić w stół! Timur jest bez winy. Winien jesteś ty, no i troszkę ja.
— Tak — podchwyciła Żenią. — Proszę na niego nie krzyczeć. Olu, nie podchodź za blisko do biurka. Ten ich rewolwer strasznie głośno puka.
Georgij popatrzył na Żenię, potem na rewolwer, potem na odbite uszko popielniczki. Coś mu zaczęło świtać w głowie. Zrozumiał wreszcie i zapytał:
—  Aha,  więc  to ty,  Żeniu,  byłaś  tu  wtedy
w nocy?
— Tak, to ja. Olu, kładź temu obywatelowi wszystko łopatą do głowy, a my tymczasem weźmiemy naftę i gałganek i pójdziemy obmyć mo-tocykL
\m

Nazajutrz rano Olga siedziała na werandzie, gdy jakiś oficer wszedł do ogrodu krokiem tak energicznym i pewnym, jak gdyby wchodził do własnego domu. Olga, zdziwiona, podniosła się na jego spotkanie. I co się okazało? Był to Georgij w mundurze kapitana wojsk pancernych.
—  A to co znaczy? — zapytała Olga po cichu. — Czy to jakaś nowa rola?
—  Ależ nie —¦ zaprzeczył Georgij. — Zaszedłem tylko na chwilę, żeby się pożegnać. To nie nowa rola, to po prostu nawy mundur.
—  A to? — wskazując na odznaki i leciutko się rumieniąc spytała Olga.  — Aha,  rozumiem,  to właśnie... — tu przypomniała mu jego słowa: — „...My natomiast poprzez beton i żelazo godzimy prosto w serce nieprzyjaciela".
—  Tak, to właśnie to, a teraz, Olu, proszę, zagraj  mi i zaśpiewaj na drogę, na daleką moją drogę.
Georgij usiadł, a Olga wzięła do rąk akordeon.
Hej, ptaku, ptaku-samolocie,
Czemuś mi go zabrał?
Kiedy on do mnie wróci?
Jak długo tęsknić mam, z tęsknoty schnąć?
To nic, że mnie porzucił...
Byleby powrócił... byle powrócił
Kiedykolwiek bądź.
Na niebie czy na ziemi,
Nad ojczyzną czy obcą krainą,
103
O skrzydła samolotu Z gwiazdami czerwonymi! O groźne i kochane — Czekać na was nie przestanę.
—  Tak — rzekła Olga — ale to piosenka o lotnikach. Niestety, nie znam żadnej równie pięknej pieśni o czołgistach.
—  To nic. Nie trzeba mi piosenki. Znajdź dla mnie zwyczajne dobre słówko.
Olga zamyśliła się. Szukając w pamięci dobrego słowa, spoglądała w skupieniu w jego szare oczy, z których powoli znikał uśmiech.
Żenią, Timur i Tania siedzieli w ogrodzie.
—  Wiecie co? — zaproponowała Żenią. — Georgij  odjeżdża.  Odprowadźmy go całą drużyną. Wal, Timur, wedle wzoru numer jeden: sygnał na zbiórkę ogólną. To będzie heca!
—  Nie trzeba — sprzeciwił się Timur.
—  Dlaczego?
—  Nie trzeba. Nikogośmy w ten sposób nie odprowadzali.
—¦ Jak nie trzeba, to nie trzeba — zgodziła się Żenią. — Zostawiam was na chwilę, pójdę napić się wody.
Po odejściu Żeni Tania parsknęła śmiechem.
—  Czego się śmiejesz? — zdziwił się Timur.
109
Tania roześmiała się głośniej. — Ale zuch z tej naszej Żeńki! Ale sprytna! „Pójdę napić się wody".
—  Uwaga!   Uwaga!   —   dobiegł   ze   strychu dźwięczny, triumfalny głos Żeni. — Podaję wedle wzoru numer jeden: sygnał na zbiórkę ogólną.
—  Zwariowała! — skoczył Timur. — Zaraz tu się zleci setka ludzi... Co ty wyprawiasz?
Ale już zakręciło się i zaskrzypiało ciężkie koło. Napięły się, zadrgały przewody: „trzy — stop, trzy — stop, przerwa". I zagrzmiały nad dachami szop, na strychach, w kurnikach — dzwonki, grzechotki, butelki, blaszanki. Stu, nie stu, ale nie mniej niż pięćdziesięciu chłopców biegło na zew umownego sygnału.
—  Olu! — Żenią z krzykiem wpadła na werandę.   —  My  też idziemy   odprowadzać!   Wyjrzyj przez okno! Zobacz, jaka gromada.
—  Och! —. zdziwił się Gsorgij odsuwając firankę. — Spory oddział! Można by załadować do wagonów i posłać na front.
—  Niestety, nie można — westchnęła Żenią i powtórzyła słowa Timura: — „Wszystkim dowódcom i oficerom nakazano surowo, aby takich jak my przepędzać na cztery wiatry..." A szkoda. Sama bym chętnie gdzieś... w bój, na bagnety! Cekaemy na linię ognia! Pier-r-wsza...
u®
—  Pier-rwszy... w świecie pyszałek i watażka, inaczej mówiąc, Żenią — przedrzeźniała ją Olga i przerzucając pas akordeonu przez ramię, dodała: — No cóż, jak odprowadzać, to z muzyką.
Wyszli na ulicę. Olga grała na akordeonie. Potem zadzwoni ly, zahuczały blaszanki, butelki, patyki — wystąpiła zaimprowizowana orkiestra i wnet zagrzmiał śpiew.
Szli przez zielone ulice coraz liczniejszym tłumem. Z pocy/.jtku przechodnie nie rozumieli, co to za hałas, zgiełk i pisie. Dlaczego śpiewają i co śpiewają? Ale polem, zrozumiawszy, uśmiechali się i życzyli kapitanowi — jedni w duchu, inni na głos — szczęśliwej drogi.
Weszli na peron w chwili, gdy wojskowy transport, nie zatrzymując się, z wolna mijał stację.
W pierwszych wagonach siedzieli czerwonoar-rniśei. Pozdrawiano ich, machano do nich rękami. Da] ej szły lory z wozami, nad którymi sterczał istny las zielonych hołobli. Dalej — wagony z końmi. Konie żuły siano i rzucały łbami. I do nich też krzyczano „hura!" Na koniec przemknęła platforma, na której leżało coś dużego, kanciastego, starannie owiniętego szarym brezentem. Obok, kiwając się w takt biegnącego pociągu, stał wartownik.
Transport znikł, nadszedł pociąg osobowy. Timur pożegnał się z wujem.
Olga podeszła do Georgija.
—  Do zobaczenia! — powiedziała. —- Kto wie, czy nie na długo.
^.r.
Pokiwał głową i uścisnął jej rękę.
—  Kto wie... Jak los zdarzy.
Gwizdek, hałas, ogłuszający zgiełk orkiestry. Pociąg ruszył, Olga stoi zamyślona. W oczach Żeni — wielkie, nieogarnione, bezwiedne szczęście.
Timur jest wzruszony, ale stara się opanować.
—  Ano, więc — odezwał się trochę zmienionym głosem — teraz to i ja zostałem sam. — Ale natychmiast się wyprostował i dodał: — Zresztą jutro przyjeżdża tu moja mama.
—   A ja?! — zawołała Żenią. — A oni? — wskazała na chłopców. — A to? — dotknęła palcem czerwonej gwiazdy.
—  Bądź spokojny! — rzekła Olga otrząsając się z zamyślenia. — Zawsze myślałeś o innych, a teraz oni odpłacą ci tym samym.
Timur podniósł głowę i odpowiedział... i nawet teraz, nawet w takiej chwili nie mógł w inny sposób odpowiedzieć ten prosty, miły chłopak!
Obrzucił spojrzeniem przyjaciół, uśmiechnął się i odpowiedział:
— Patrzę... widzę: wszystkim jest dobrze. Wszyscy są spokojni. Toteż i ja jestem spokojny.
1940
\