Damian Daszkiewicz PartitionMagic 8.0 Spis treści Rozdział 1. Zapoznanie się z programem PartitionMagic_______________________„._____5 Ile partycji należy utworzyć?.......................................................................................6 Skąd ściągnąć PartitionMagic.....................................................................................7 Instalacja programu.....................................................................................................9 Tworzenie kopii zapasowej plików...........................................................................14 Rozdział 2. PartitionMagic dla Windows_________________________________________21 Uruchomienie programu............................................................................................21 Zabezpieczenie programu przed innymi użytkownikami..........................................24 Zabezpieczenie dysków przed edycją........................................................................26 Operacje na partycjach..............................................................................................26 Opcje dostępne tylko dla systemów Windows NT, 2000 i XP..................................61 Inne opcje programu PartitionMagic.........................................................................64 Szukanie pomocy......................................................................................................64 Rozdział 3. PartitionMagic dla DOS-u__________________________________________67 Jak uruchomić program w wersji dla DOS-u?...........................................................67 Operacje na partycjach..............................................................................................70 Gdzie szukać pomocy................................................................................................72 Nie omówione możliwości programu PartitionMagic...............................................73 Rozdział 4. Programy dołączone do PartitionMagic________________________________75 Create Rescue Diskettes............................................................................................75 DriveMapper.............................................................................................................76 Partitionlnfo..............................................................................................................82 Partition Table Editor................................................................................................84 DataKeeper................................................................................................................88 Rozdział 5. Drugi system operacyjny______________________________________ 93 Instalacja drugiego systemu operacyjnego...................................................................94 Korzystanie z programu BootMagic........................................................................ 103 Jak zainstalować więcej niż 4 systemy operacyjne?................................................111 Rozdział 6. Porady___._______________________________________________________115 Rozdział 7. FDisk _.__________„.___„_______________________________._____123 Rozdział 1. Zapoznanie się z programem PartitionMagic Wstęp Program PartitionMagic firmy PowerQuest jest chyba najpopularniejszym programem do tworzenia partycji. Głównym powodem tak wielkiej popularności tego programu jest prostota: wszystkie informacje są wyświetlane w bardzo atrakcyjnej graficznej formie a większość operacji na partycjach ogranicza się do kilku kliknięć. Największa zaleta programu PartitionMagic to fakt, iż wszelkie operacje mogą być wykonywane na dysku, który posiada zapisane dane i te dane nie zostaną utracone. Tym właśnie PartitionMagic przewyższa starego FDisk-a. Zanim zacznę opisywać program PartitionMagic, wyjaśnię kilka podstawowych pojęć: Partycja (ang. partition) — partycja to nic innego jak wydzielona część dysku twardego. Każdy komputer posiada przynajmniej jedną partycję (dysk CV). W tej książce wyjaśnię, jak można łatwo zarządzać partycjami, m.in. jak podzielić dużą partycję na dwie mniejsze, jak połączyć dwie partycje w jedną, jak zmienić rozmiar partycji. Wyróżniamy 3 rodzaje partycji: ??? Partycja podstawowa (ang. primary) — partycja podstawowa to zazwyczaj pierwsza partycja na danym dysku (można utworzyć partycję podstawową za partycjami logicznymi). Każdy dysk musi mieć partycję podstawową (nie dotyczy to systemu operacyjnego Linux). Jeśli dysk nie został podzielony na kilka mniejszych partycji, to jedyna partycja jest zazwyczaj party ej ą podstawową. Każdy system operacyjny (z wyjątkiem Linuksa) musi być zainstalowany na partycji podstawowej. Partycja rozszerzona (ang. extended) — każdy dysk może posiadać maksymalnie jedną partycje rozszerzoną. Jest to specjalny rodzaj partycji, która „trzyma" inne partycje logiczne. Partycji rozszerzonej system operacyjny nie przypisuje żadnych liter. Partycja logiczna (ang. logical) — ten typ partycji jest idealny do przechowywania danych. Każda partycja logiczna może być utworzona jedynie wewnątrz partycji rozszerzonej. Każdy dysk może posiadać kilka partycji logicznych. Ile partycji należy utworzyć? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. A zanim zaczniesz tworzyć partycje (lub dzielić dużą partycje na dwie mniejsze), warto jest się zastanowić, ile partycji należy utworzyć. W najprostszym wypadku polecam utworzenie dwóch partycji: na pierwszej będzie zainstalowany system operacyjny (myślę, że 3 - 5 GB wystarczy), a na drugiej dokumenty i programy. Jest to o tyle dobre rozwiązanie, że większość prymitywnych wirusów atakuje dysk C: a dysk D: zostawia w spokoju (po ataku takiego wirusa będziesz musiał prawdopodobnie sformatować dysk C: i zainstalować system operacyjny, ale dokumenty na dysku D: będą nienaruszone). Druga zaleta takiego rozwiązania to bardzo łatwe wykonywanie kopii bezpieczeństwa: nie musisz szukać folderu z dokumentami pomiędzy wieloma systemowymi folderami systemu operacyjnego. Jeśli z komputera korzystają dwie osoby, to sytuacja wygląda nieco inaczej: należy utworzyć pierwszą partycje na system operacyjny, natomiast z pozostałego wolnego miejsca utworzyć dwie równe partycje. Na drugiej partycji pierwsza osoba będzie zapisywała swoje dokumenty i programy, a na trzeciej — osoba druga. To rozwiązanie ma wielką zaletę: druga osoba nie będzie oskarżała pierwszej, że zainstalowała za dużo programów, gdyż każdy będzie dobrze wiedział, ile ma wolnego miejsca i będzie to kontrolował. Inną zaletą podziału dysku na dwie partycje jest krótki czas defragmentacji dysku. Defragmentacja dużego dysku trwa długo, natomiast, mając kilka dysków, możesz pracować na komputerze i defragmentować jakąś partycje, której w tym czasie nie używasz. Jeśli dysk jest duży, warto zastanowić się nad utworzeniem dwóch partycji na osobę — wtedy jedna partycja byłaby przeznaczona tylko na dokumenty, a druga — tylko na programy. Można utworzyć jeszcze jedną partycje, na której będziesz zapisywał programy instalacyjne: duży dysk na pewno nie zostanie szybko zapełniony.. a wygodniej (i szybciej) instaluje się program z dysku niż z płyty CD (nie trzeba szukać płyty z programem, ani schylać się, aby włożyć płytę do napędu). Jeśli chcesz zainstalować drugi system operacyjny (np. masz Windows 98, a chcesz zainstalować Windows 95), to możesz skorzystać z bootmanagera\ który opisałem w rozdziale 5. Wtedy trzeba utworzyć po jednej partycji na każdy z systemów operacyjnych i partycje na dokumenty. Przy instalowaniu bootmanagera istnieje pewna pułapka: tylko 1 Bootmanager to program, który przy starcie komputera pozwala na wybranie systemu operacyjnego, który chcesz uruchomić jedna z dwóch partycji, na których jest zainstalowany jakiś system operacyjny, w danej chwili jest widoczna; druga jest ukryta, a więc musi być utworzona trzecia partycja na dane, aby móc je wymieniać pomiędzy systemami operacyjnymi. Sytuacja ta nie dotyczy systemu operacyjnego Linux (partycja linuksowa nigdy nie jest ukryta, gdyż ani DOS, ani Windows tej partycji „nie widzi"). Aby zainstalować Linuksa, należy utworzyć minimum dwie partycje. Pierwsza (typu ext2 lub ext3) jest potrzebna do zainstalowania tego systemu (i ewentualnie dodatkowych programów linuksowych), a druga (typu linux swap) jest wykorzystywana przez system do zapisywania plików tymczasowych. Rozmiar partycji przeznaczonej na pliki tymczasowe musi być dwa razy większy niż ilość posiadanej pamięci RAM (jeśli masz 512 MB pamięci RAM lub więcej, to nie ma sensu tworzyć większej partycji niż właśnie 512 MB). Skąd ściągnąć PartitionMagic Jeśli nie posiadasz PartitionMagic, możesz ze strony producenta ściągnąć wersję demonstracyjną tego programu. Wersja demonstracyjna zawiera jedynie sam program PartitionMagic, bez dodatkowych programów, które zostały opisane w tej książce. Sam program PartitionMagic ma dość dużo ciekawych funkcji, które poznasz, wykonując różne ćwiczenia. Niestety, wersja demonstracyjna nie pozwala na tworzenie lub usuwanie partycji czy zmianę jej rozmiarów, umożliwia jedynie symulowanie różnych ćwiczeń. Gdy będziesz chciał wykonać czynności dodane do listy zadań, pojawi się okno z informacją, w jaki sposób można zdobyć pełną wersję programu (rysunek 1.1). Ćwiczenie 1.1. Aby pobrać demonstracyjną wersję programu PartitionMagic, wykonaj czynności: 1. Wejdź na stronę http://www.powerquest.com/downloads/eval-soho.cfm. 2. Z tabeli wybierz program, który Ciebie interesuje. W tym wypadku jest to program PartitionMagic. W kolumnie Download Information podana jest wielkość pliku; niżej znajduje się link Click here to continue, który należy kliknąć. 3. Załadowana zostanie nowa strona internetowa. W polu tekstowym należy podać swój adres e-mail (prawdziwy!) i kliknąć przycisk Continue. 4. Załadowana zostanie dość długa ankieta. Tabela 1.1 zawiera przetłumaczone z języka angielskiego na polski opisy poszczególnych pól (przetłumaczyłem tylko te pola, które trzeba wypełnić). Jeśli obawiasz się o swoje dane osobowe, możesz wpisać fałszywe informacje. Tabela 1.1. Znaczenie pól ankiety Nazwa angielska Znaczenie First Name Imię Last Name Nazwisko Phone Numer telefonu E-mail Adres e-mail Company / Organization Nazwa firmy, organizacji Address Adres City Miasto State/Province Stan/Prowincja (województwo) Postał Code Kod pocztowy Country Kraj (wybierz Poland) Why are you interested in PartitionMagic? Dlaczego zainteresowałeś się programem PartitionMagic? 5. Po wypełnieniu ankiety kliknij przycisk Continue. 6. Pojawi się informacja, że pocztą elektroniczną otrzymasz wiadomość z wyjaśnieniem, co należy zrobić, aby zdobyć program. 7. Wiadomość będzie zawierała link do strony http://www.powerquest.com/ products/downloadcfm, na którą należy wejść. W wiadomości będzie także podane hasło do Twojego konta. Kiedy strona zostanie załadowana, w polu EmailAdress należy wpisać swój adres e-mail, a w polu Password— hasło, które dostałeś w liście elektronicznym. 8. Kliknij przycisk Sing In. 9. Wreszcie pojawią się linki do programu. Obecnie (lipiec 2003) dostępne są następujące jego wersje językowe: angielska, niemiecka, francuska, włoska, japońska, koreańska i hiszpańska. Jeśli nie masz żadnego menedżera pobrań, ściągnij plik, obok którego jest przypis (Please click on the link, select Open to initialize the download manager.). Jeśli posiadasz jakiś menedżer pobrań, np. GetRight, za jego pomocą pobierz dowolny plik. *> II. Jeśli pobrałeś plik przez jakiś menadżer pobrań, rozpakuj plik i zainstaluj program (patrz ćwiczenie 1.2). 11. Jeśli pobrałeś program do pobierania pliku z internetu, uruchom ten program (rysunek 1.2). 12. Kliknij przycisk Download. 13. Plik będzie pobierany z internetu. Jeśli chcesz się rozłączyć z internetem, kliknij przycisk Pause, a potem przyciski Resume Later i OK. 14. Jeśli ponownie połączysz się z internetem, wystarczy, że uruchomisz program i klikniesz przycisk Resume Now. 15. Kiedy plik zostanie już pobrany, należy go rozpakować i uruchomić instalator (patrz ćwiczenie 1.2). Instalacja programu Ćwiczenie 1.2. Jeżeli chcesz zainstalować program PartitionMagic, wykonaj kolejno następujące czynności: Jeśli posiadasz system operacyjny Windows 2000, przed instalacją programu będziesz musiał zainstalować Microsoft Service Pack (SP2 lub nowszy). 1. W przypadku gdy ściągnąłeś z internetu program PartitionMagic Demo, przejdź do punktu 7. 2. Włóż płytę do napędu CD. 3. Powinien się uruchomić program DemoShield Player (rysunek 1.3). Jeśli program się nie uruchomił, uruchom z płyty CD plik AUTORUN.EXE. 4 Jeśli chcesz zainstalować program w innej wersji językowej niż angielska, kliknij napis Language i wybierz dowolną wersję językową (dostępne są następujące wersje: niemiecka, angielska, hiszpańska, francuska i włoska). 5. Kliknij w menu napis PartitionMagic. Kiedy pojawi się kolejne menu, kliknij napis Install. 6. Przejdź do punktu 11. 7. Wybierz polecenia: Start/Uruchom. 8. W oknie Uruchamianie kliknij przycisk Przeglądaj (rysunek 1.4). 9. Odszukaj folder, w którym zapisany jest plik instalacyjny programu. Zaznacz plik setup.exe. W oknie Uruchamianie kliknij przycisk OK. Przez chwilę będzie wyświetlane okno z paskiem postępu wykonywanej operacji. Program będzie przygotowywany do instalacji. Po kilkunastu sekundach ujrzysz okno powitalne (rysunek 1.5); kliknij przycisk 12 W polu User Name wpisz swoje imię i nazwisko. Jeśli program został zakupiony na potrzeby firmy, to w polu Company Name należy wpisać nazwę firmy. Jeśli program został zakupiony na prywatny użytek, należy w tym polu wpisać: osoba prywatna. W polu Serial Number należy wpisać numer seryjny programu. Po wpisaniu tych informacji trzeba kliknąć przycisk Next. 13. Zapoznaj się z warunkami licencji i jeśli je akceptujesz, kliknij przycisk Yes. Jeśli nie akceptujesz warunków licencji, musisz kliknąć przycisk No, w wyniku czego instalacja zostanie przerwana. 14. Określ, do jakiego katalogu program ma zostać zainstalowany. Domyślnie jest to katalog C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0. Jeśli na dysku C: masz mało wolnego miejsca albo chcesz zainstalować program w innym katalogu, kliknij przycisk Browse... i wybierz folder, do którego instalator ma skopiować pliki. 15. Teraz zostaniesz poproszony o wybranie typu instalacji (rysunek 1.6). Dostępne są trzy opcje: Typical — podczas tego rodzaju instalacji zainstalowane będą najczęściej używane składniki, dlatego zaleca się ją początkującym użytkownikom komputerów; Compact — ten typ instalacji polecany jest dla użytkowników, którzy mają mało wolnego miejsca na dysku; Custom — ten rodzaj instalacji pozwala wybrać tylko te składniki programu, które rzeczywiście będą używane. Po wybraniu odpowiedniego typu instalacji kliknij przycisk Next. 16. Jeśli klikniesz opcję Custom, zostaniesz poproszony o wybranie składników, które chcesz zainstalować (przy wyborze innego typu instalacji przejdź do punktu 17.). Instalacja typu Custom obejmuje następujące składniki: ? PartitionMagic — główny program do zarządzania partycjami (wersja przeznaczona dla systemu Windows). Program ten będzie opisany w książce. ? File Browser — prosty program do przeglądania różnych partycji (w tym partycji ukrytych). * DriveMapper — podczas usuwania partycji D: partycja, której przez system operacyjny została przyporządkowana litera E:, będzie miała przyporządkowaną literę D:. Niestety, część programów może się nie uruchomić z powodu błędnych wpisów w rejestrze i plikach konfiguracyjnych. Program DriveMapper powoduje wyszukanie w rejestrze i plikach konfiguracyjnych wpisów, które odnoszą się do partycji E:, a następnie powoduje takie ich przekształcenie, aby odnosiły się do prawidłowej lokalizacji. Partitioninfo — ten składnik programu DriveMapper powoduje wyświetlanie (lub drukowanie) informacji o danej partycji. ? PQBoot — program ten służy do wyboru innego systemu operacyjnego; został dokładnie opisany w rozdziale 5. ? PQBootfor Windows — program w wersji przeznaczonej dla systemu operacyjnego Windows; pozwala z poziomu systemu operacyjnego Windows przełączyć inny system operacyjny na aktywny i uruchomić ponownie komputer. Program został dokładnie opisany w rozdziale 5. Rescue Diskettes — program do tworzenia dyskietek ratunkowych. ? PartitionMagicfor DOS— główny program, ale w wersji przeznaczonej dla systemu DOS. Wersja przeznaczona dla tego systemu została w tej książce opisana powierzchownie, gdyż wersja dla systemu Windows jest dużo wygodniejsza i bardziej rozbudowana. ?> PartitionMagic Tutorial— bardzo estetyczna prezentacja programu PartitionMagic. ? PartitionMagic User Guide — wyczerpująca pomoc w formacie PDF; 167 stron, niestety, w języku angielskim. ? PartitionMagic Quick Start Guide — skrócona wersja pomocy w formacie PDF; 32 strony (jeśli posiadasz legalny program PartitionMagic, nie musisz instalować tego pliku, gdyż jest to elektroniczna wersja książeczki dołączonej do programu PartitionMagic). Po wybraniu odpowiednich składników kliknij przycisk Next. 17. Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy folderu w menu start. Domyślnie wpisany jest folder PowerQuest PartitionMagic 8.0. 18. W oknie Setup Status zostanie pokazany pasek stanu — należy poczekać aż skopiują się wszystkie pliki. 19. Po skopiowaniu wszystkich plików instalator poinformuje o możliwości utworzenia dyskietek ratunkowych, które mogą się przydać w przypadku uszkodzenia partycji, na której zainstalowany jest system operacyjny. Dobrze jest utworzyć takie dyskietki. Jeśli nie wyrazisz na to zgody, przejdź do punktu 23. 20. Jeśli wyraziłeś zgodę na utworzenie dyskietek ratunkowych, zostaniesz poproszony o włożenie czystej dyskietki do stacji dysków (rysunek 1.7). Po włożeniu dyskietki kliknij przycisk OK i poczekaj, aż pliki systemowe zostaną skopiowane. 21. Po skopiowaniu wszystkich plików zostaniesz poproszony o włożenie drugiej czystej dyskietki (rysunek 1.7). Zostaną na nią skopiowane pliki z programem PartitionMagic w wersji dla DOS-u. 22. Po wyciągnięciu dyskietki ze stacji dysków należy podpisać etykietę dyskietki. 23. Jeśli podczas instalacji nie wystąpiły żadne problemy, powinno się pokazać okno pożegnalne (takie jak pokazano na rysunku 1.8). Zdecyduj, czy chcesz przeczytać plik README.TXTi czy chcesz zarejestrować program. Potem kliknij przycisk Finish. Rysunek 1.8. Okno pożegnalne instalatora Instalfthield Wizaid Complele PartitionMagic Setup is now complete Wouldyou like to view the README file and register online'? W Yes. I want to view the README file. f? Yes, I want to register online. Finish Podczas instalacji programu w wersji DEMO nie ma możliwości wyboru instalowanych składników, więc przebieg ćwiczenia będzie nieco inny. W następnym ćwiczeniu opiszę ciekawą sztuczkę, dzięki której, mając wersję DEMO, będziesz mógł ręcznie dodatkowo zainstalować niektóre składniki. 24. Jeśli zdecydowałeś się na zarejestrowanie programu, to powinno otworzyć się okno domyślnej przeglądarki internetowej ze stroną, na której należy zarejestrować program. 25. Gratulacje, instalacja dobiegła końca. Jeśli nie znasz dobrze języka angielskiego, możesz ściągnąć spolszczoną wersję programu PartitionMagic. W wersji tej polskie wyrazy występują jedynie w oknach dialogowych (menu programu i pasek narzędzi opisane są po angielsku). Wersję spolszczoną można pobrać ze strony http://www.spolszczenia.xn.pl (dział Spolszczenia\Programy użytkowe). Plik zajmuje 700 KB; zawiera program instalacyjny, więc nie musisz ręcznie podmieniać plików. Podczas instalacji programu PartitionMagic w wersji DEMO na dysk kopiowane są tylko pliki z programu PartitionMagic i Partition Table Editor. Jest to o tyle dziwne, że razem z programem instalacyjnym skompresowane są pliki z innych programów (!). W tym ćwiczeniu opiszę, jak można ręcznie zainstalować kilka innych programów. Aby móc skopiować dodatkowe składniki, należy zainstalować jakiś program, który potrafi rozpakować pliki CAB (np. WinRAR; 30-dniową wersję demonstracyjną tego programu można pobrać ze strony http://www.rarlab.com). Ćwiczenie 1.3. Aby zainstalować ręcznie niektóre składniki z programu PartitionMagic, wykonaj kolejno następujące kroki: 1.Otwórz w programie WinRAR plik DocQuick.cab i rozpakuj plik PM8Quick.PDF w folderze PartitionMagic 8.0\DOC 2. Otwórz w programie WinRAR plik DocUser.cab i rozpakuj plik PM8.PDF w folderze PartitionMagic 8.0\DOC. 3. Otwórz w programie WinRAR plik Drivemap.cab i rozpakuj plik DriveMap.exe w folderze PartitionMagic 8.0. 4. Otwórz w programie WinRAR plik PExplore.cab i rozpakuj wszystkie pliki w folderze PartitionMagic 8.0. 5. Otwórz w programie WinRAR plik PMDOS.cab i rozpakuj wszystkie pliki w folderze PartitionMagic 8.0\DOS. 6. Plik PQPB.RTC, znajdujący się w folderze zawierającym pliki instalacyjne programu PartitionMagic, skopiuj do folderu PartitionMagic 8.0\DOS. W wersji PartitionMagic, przeznaczonej dla Windows, nie ma możliwości dokonywania zmian w tablicy partycji (można jedynie sprawdzić, jak np. usuwa się partycje. ale partycja nie zostanie usunięta; pojawi się natomiast informacja, aby nabyć pełną wersję programu). Zmiany takie możliwe są do przeprowadzenia tylko w wersji dla DOS, opisanej w rozdziale 3. 7. Otwórz w programie WinRAR plik PQBoot.cab i rozpakuj plik PQBoot32.exe w folderze PartitionMagic 8.0. 8. Otwórz w programie WinRAR plik Ptinfo.cab i rozpakuj wszystkie pliki w folderze PartitionMagic 8.0. 9. Otwórz w programie WinRAR plik Tutorial.cab i rozpakuj plik PM8Flash.exe w folderze PartitionMagic 8.0. Tworzenie kopii zapasowej plików Wcześniej wspomniałem, że za pomocą programu PartitionMagic można podzielić dysk na partycje bez usuwania z niego plików. Jest to prawda, ale zanim zaczniesz wykonywać jakiekolwiek operacje na partycjach (tworzenie, usuwanie, łączenie, dzielenie), warto zrobić kopię zapasową najważniejszych plików. O ile system operacyjny i program}, których używasz, zainstalujesz w jedno popołudnie, to już na przykład arkusze kalkulacyjne, które tworzyłeś miesiącami, nie zostaną od nowa utworzone w kilka godzin. PartitionMagic używałem od wersji 2.0, wiele dysków dzieliłem na partycje i tylko raz program spowodował uszkodzenie całego dysku. Na różne sposoby próbowałem odczytać dane z dysku; dysk udało się naprawić jedynie za pomocą programu FDisk, jednak cenne dane bezpowrotnie zostały utracone. PartitionMagic bardzo rzadko może powodować zniszczenie dysku, ale np. chwilowy zanik napięcia może wywołać katastrofalny efekt. Dlatego zawsze należy wykonywać kopie najważniejszych plików. Do wykonania tego ćwiczenia wykorzystam program Nero Burning ROM. Jest to najpopularniejszy program do nagrywania płyt CD. Program ten został dokładnie opisany w książce Nero Burning ROM. Nagrywanie płyt CD. Ćwiczenia praktyczne (opis książki znajdziesz na stronie http://helion.pl/ksiazki/cwnero.htm). Ćwiczenie 1.4 * Aby nagrać dane na płytę CD, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Nero Burning ROM. 2. Powinno pojawić się okno kreatora (rysunek 1.9). Jeśli zamiast kreatora pojawi się okno Nowa Kompilacja, kliknij przycisk Kreator, który znajduje się z prawej strony okna przedstawionego na rysunku 1.10. 3. W oknie kreatora zaznacz pole wyboru Utworzyć nową płytę CD i kliknij przycisk Dalej. 4. Ponieważ będziesz archiwizował pliki, zaznacz pole wyboru CD z danymi i kliknij przycisk Dalej. 5. Zaznacz opcję Utworzyć płytę CD i kliknij przycisk Dalej, a potem przycisk Zakończ. 6. Pojawią się dwa panele: prawy i lewy. Prawy panel przypomina Eksploratora Windows, natomiast lewy panel jest pusty (rysunek 1.11). W prawym panelu należy odszukać folder zawierający pliki, które chcesz zarchiwizować. Folder należy przeciągnąć do lewego panelu. Krok ten należy powtarzać dla każdego folderu, który ma się znaleźć na płycie CD. 7. Jeśli przeciągnąłeś wszystkie katalogi, do nagrywarki włóż czystą płytę CD, a w menu Plik zaznacz opcję Zapis na CD. 8. Pojawi się okno dialogowe, w którym należy wybrać odpowiednią prędkość, z jaką chcesz nagrywać płytę. Po wybraniu odpowiedniej prędkości kliknij przycisk Zapis CD. 9. Po zatwierdzeniu czynności wypalania płyty pojawi się okno z paskiem postępu. W zależności od prędkości nagrywania płyty i ilości danych zapis może potrwać od kilkunastu sekund do kilku minut. W tym czasie nie należy nic robić, gdyż w przypadku zawieszenia się komputera płyta CD zostanie zmarnowana i nagrywanie płyty trzeba będzie powtórzyć. 10. Po pojawieniu się komunikatu informującego, że nagrywanie płyty zostało zakończone, należy w oknie dialogowym Nero Burning kliknąć przycisk OK, a następnie zamknąć okno Wykonano. Płyta powinna wówczas zostać wysunięta z nagrywarki. Jeśli nie masz nagrywarki, a posiadasz dwa dyski twarde, możesz skopiować pliki na partycję znajdującą się na innym dysku twardym. Ważne jest to. aby nie kopiować plików na partycję, która jest na dysku, przeznaczonym do wykonywania różnych operacji za pomocą programu PartitionMagic, gdyż np. w przypadku zaniku napięcia dane mogą zostać zapisane przez PartitionMagic do któregoś z pierwszych sektorów dysku twardego. co może doprowadzić do uszkodzenia wszystkich partycji w obrębie jednego dysku! Ćwiczenie 1.5. • Aby skopiować ważne pliki na partycję znajdującą się na innym dysku, wykonaj kolejno następujące czynności: 1. Uruchom Eksplorator Windows. Jeśli twój system operacyjny to system Windows 95 lub 98, wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/Eksplorator Windows (rysunek 1.12). Jeśli twój system to Windows ME, wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/Akcesoria/Eksplorator Windows (rysunek 1.13). 2. Przejdź do folderu, w którym przechowujesz różne ważne pliki (rysunek 1.14). 3. Kliknij ten folder prawym przyciskiem myszy i z podręcznego menu (rysunek 1.15) wybierz pozycję Kopiuj. 4. Przejdź na inny dysk do folderu, do którego chcesz skopiować ważne pliki. 5. Z menu Edycja wybierz opcję Wklej i poczekaj, aż zostaną skopiowane wszystkie pliki. W zależności od ilości kopiowanych plików, jak również od posiadanej konfiguracji sprzętowej kopiowanie plików może trwać od kilku sekund do kilkunastu minut. 6. Punkty od 2. do 5. powtarzaj, dopóki nie zostaną skopiowane wszystkie foldery, zawierające ważne pliki na dysku, na którym chcesz dokonać różnych modyfikacji za pomocą programu PartitionMagic. Jeśli Twój komputer jest podłączony do sieci lokalnej, możesz skopiować pliki do folderu znajdującego się w tej sieci. Zanim to zrobisz, upewnij się, że ktoś z sieci lokalnej udostępnia jakiś folder z pełnymi prawami dostępu (tj. że możesz nie tylko z danego folderu kopiować pliki, ale również możesz je kasować i kopiować do niego pliki własne). Musisz się upewnić, czy osoba, która udostępnia dany folder, jest godna zaufania. Jeśli sieć lokalna składa się z dwóch komputerów, przy czym pierwszy to ten, na którym pracujesz, a drugi to komputer znajdujący się w sąsiednim pokoju, możesz być pewien, że nic złego się nie stanie. Jeśli do sieci lokalnej podłączonych jest więcej komputerów (czyli ktoś inny może szperać w Twoich plikach!), poproś właściciela folderu, aby po skopiowaniu do niego wszystkich plików usunął folder z listy udostępnianych folderów. Ćwiczenie 1.6. * Aby skopiować ważne pliki na dysk, znajdujący się w sieci lokalnej, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom Eksploratora Windows (patrz punkt 1, ćwiczenie 1.5). 2. Przejdź do folderu, w którym przechowujesz różne ważne pliki (rysunek 1.4). 3. Kliknij ten folder prawym przyciskiem myszy i z podręcznego menu (rysunek 1.15) wybierz pozycję Kopiuj. 4. W Eksploratorze Windows przejdź do folderu: Moje miejsca sieciowe\Cala sieć\ \\y, który udostępniony jest w sieci lokalnej — rysunek 1.16. 5. Z menu Edycja wybierz opcję Wklej i poczekaj, aż zostaną skopiowane wszystkie pliki. Kopiowanie plików do folderu, znajdującego się w sieci lokalnej, trwa trochę dłużej niż kopiowanie plików na inny dysk. Ćwiczenie 1.7. —*^» <:$— Aby skopiować ważne pliki na dyskietkę. Jeśli nie masz ani nagrywarki, ani drugiego dysku twardego, ani sieci lokalnej, a ważne pliki zajmują kilka MB, możesz pliki te skopiować na dyskietkę (lub na kilka dyskietek). W tym wypadku ćwiczenie to jest bardzo podobne do ćwiczenia 1.5, z tym ze zamiast folderu na innym dysku należy wybrać stację dyskietek i upewnić się, że dany plik zajmuje mniej niż 1,4 MB (aby to zrobić, należy sprawdzić na pasku stanu w Eksploratorze Windows, ile miejsca zajmują pliki). Na rysunku 1.17 zaznaczyłem miejsce na pasku stanu, na które należy zwrócić uwagę. Jeśli pliki zajmują więcej niż 1.4 MB. należy skopiować je na kilka dyskietek. Być może wyda się Tobie dziwne, że zamiast opisywać program PartitionMagic, opisuję sposoby archiwizacji ważnych plików, ale zanim zaczniesz „żonglować partycjami" musisz zrobić kopię ważnych plików, aby w razie nieszczęścia nie zostać z niczym. Rozdział 2 PartitionMagic dla Windows Wstęp Po zainstalowaniu programu PartitionMagic oraz stworzeniu kopii bezpieczeństwa najważniejszych plików można przystąpić do wykonywania różnych operacji na partycjach. W tym rozdziale zostanie opisany PartitionMagic przeznaczony dla systemu operacyjnego Windows. Wersja dla DOS-a została opisana w rozdziale 3. Nawet jeśli nie zamierzasz dokonać żadnej operacji na partycjach (dzielenie, scalanie, usuwanie itp.) warto jest się zapoznać z programem, gdyż dzięki odpowiedniemu rozplanowaniu rozmiarów partycji można zaoszczędzić dużo ilość miejsca na dysku. Uruchomienie programu Ćwiczenie 2.1. Aby uruchomić program PartitionMagic, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Przed uruchomieniem programu PartitionMagic wyłącz wszystkie programy zapisujące dane na dysk. 2. Wybierz kolejno polecenia: Start/Programy/P owerQuest PartitionMagic 8.0/PartitionMagic 8.0 (rysunek 2.1). 3. W zależności od posiadanej konfiguracji sprzętowej, program może się uruchamiać od kilku do kilkunastu sekund. W tym czasie na ekranie pokazywane jest logo startowe (rysunek 2.2). Rysunek 2.2. Logo startowe programu PartitionMagic 4. Jeśli nie wystąpią błędy, powinno się otworzyć duże okno z wieloma różnymi opcjami i jednym lub kilkoma wykresami (rysunek 2.3) Nie przejmuj się, w następnych ćwiczeniach zostaną wyjaśnione najważniejsze opcje programu i to okno nie będzie takie tajemnicze. Rysunek 2.3. Główne okno programu PartitionMagic Jeśli pierwszy raz masz do czynienia z tym programem, możesz przerazić się mnogością opcji. Jednak w rzeczywistości program nie jest taki straszny. Na rysunku widzisz zaznaczone bloki programu i przyporządkowane im litery od A do E. Poniżej w skrócie omówię każdy blok. •I* A — z tego miejsca można wybrać różne narzędzia. Pierwsza grupa (Pick a Task...) oznacza, że najpierw ustalasz, co program ma zrobić (można dodać do wykonania kilka zadań), a potem klikasz przycisk Apply (blok B). Wszystkie zadania z tej grupy są wykonywane za pomocą kreatora. Druga grupa zawiera narzędzia, które dane zadania wykonują natychmiast. Poniżej wyjaśnię w skrócie zadania: ? Create a new partition — utwórz nową partycję. ? Create a backup partition — utwórz partycję przeznaczoną na kopie plików: najpierw wybierz dysk, na którym chcesz utworzyć partycję, potem zaznacz partycję, na których masz ważne dane — program automatycznie utworzy partycję odpowiedniej wielkości. Jeśli nie masz na dysku wolnego miejsca, a na jakiejś partycji masz go zbyt dużo, rozmiar takiej partycji zostanie zmniejszony. Po utworzeniu nowej partycji (i po ponownym uruchomieniu komputera) należy we własnym zakresie skopiować ważne pliki na nową partycję. ? Install another operating system — zainstaluj inny system operacyjny (zobacz rozdział 5.). ? Resize a partition — zmień rozmiar partycji. ? Redistribute free space — znajdź bloki wolnego miejsca. Jeśli np. klonowałeś partycję, to z dużym prawdopodobieństwem zostanie blok wolnego miejsca, nie wykorzystanego przez żadną partycję. Narzędzie Redistribute free space zlokalizuje taki blok i „doczepi" go do istniejącej partycji. ? Merge Partitions — połącz dwie partycję w jedną. ?> Copy a partition — kopiuj partycję. ? Browse partition — przeglądaj partycję (sprawdzenie, jakie pliki umieszczone są na partycji). ?•? Create partition — utwórz partycję. ? Delete partition — usuń partycję. ? Resize/Movepartition — zmień rozmiar lub przesuń partycję. ??? Convertpartition — konwertuj partycję. ? Split partition — podziel dużą partycję na dwie mniejsze. ? Undelete partition — odzyskaj usuniętą partycję. *l* Properties — właściwości. ? B — w tym miejscu są wypisane zadania (z rysunku 2.3 jasno wynika, że jeszcze ani jedno zadanie nie zostało przeznaczone do wykonania), które później program PartitionMagic musi wykonać. Jeśli dodałeś kilka zadań do wykonania i chcesz, aby program je wykonał, kliknij przycisk Apply i ... wyjdź na spacer. C — w tej części głównego okna programu znajduje się menu i pasek narzędzi. D — w tym bloku znajdują się wykresy słupkowe: wykresów jest tyle, ile masz twardych dysków. Każdy wykres jest podzielony na kilka części. Każda część wykresu to partycja. Jeśli dobrze się przyjrzysz, zauważysz, że pewna część wykresu jest zaznaczona żółtym kolorem. Ten kolor oznacza zajęte miejsce. Im mniej jest żółtego koloru, tym więcej masz wolnego miejsca na danej partycji. E — w tej części okna znajduje się lista partycji; wypisane są wszystkie partycje wraz z kilkoma informacjami. Jeśli klikniesz partycje prawym przyciskiem myszy, rozwinie się podręczne menu, z którego można wybrać operację, jaką chcesz przeprowadzić na danej partycji. Zabezpieczenie programu przed innymi użytkownikami Program PartitionMagic operuje na partycjach. Za pomocą niektórych opcji programu (takich jak usuwanie lub formatowanie partycji) można usunąć z partycji cenne dane. Jeśli z komputera korzysta wiele osób, warto zabezpieczyć program. Najprostszą metodą, która temu służy, jest ustawienie hasła. Ćwiczenie 2.2. Aby zabezpieczyć program hasłem, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Z menu General wybierz pozycję Set Password.... 3. W oknie dialogowym Set Password w polu New password wpisz hasło, którego nikt nie odgadnie ( W tym oknie należy wpisać hasło 4. W polu Confirm newpassword wpisz hasło jeszcze raz. 5. W polu Password hint wpisz podpowiedz (np. nazwisko panieńskie mojej babci od strony ojca). Podpowiedz nie powinna być zbyt obszerna, aby niepowołana osoba na jej podstawie nie mogła odgadnąć hasła, aczkolwiek powinna być w miarę precyzyjna, tak by po jej przeczytaniu łatwiej można było przypomnieć sobie hasło. Jeśli masz dobrą pamięć, nie musisz wpisywać podpowiedzi. 6. Kliknij przycisk OK. Jeśli w obu polach wpisałeś to samo hasło, okno dialogowe powinno zniknąć bez żadnego komunikatu. 7. Zamknij program PartitionMagic i ponownie go uruchom. 8. Podczas uruchomienia programu pojawi się okno dialogowe Enter Password (rysunek 2.5). W polu Password należy wpisać hasło i kliknąć przycisk OK. Jeśli wpisałeś podpowiedz, kliknij przycisk Hint, a owa podpowiedz zostanie wówczas wyświetlona. Rysunek 2.5. Musisz wpisać hasło, aby uruchomić program 9. Po wpisaniu poprawnego hasła program PartitionMagic zostanie uruchomiony. Jeśli nie znasz hasła, kliknij przycisk Cancel. Ćwiczenie 2.3. Aby zmienić hasło, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Z menu General wybierz pozycję Set Password.... 3. W oknie dialogowym Set Password vt polu Oldpassword wpisz stare hasło (rysunek 2.4). 4. W polach New password i Confirm new password wpisz nowe hasło. 5. W polu Password hint wpisz nową podpowiedz. 6. Kliknij przycisk OK. Ćwiczenie 2.4. Aby usunąć hasło, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Z menu General wybierz pozycję Set Password.... 3. W oknie dialogowym Set Password w polu Old password wpisz stare hasło (rysunek 2.4). 4. Pola New password, Confirm new password i Password hint zostaw puste. 5. Kliknij przycisk OK. PartitionMagic ćwiczenia Zabezpieczenie dysków przed edycją Jeśli kupiłeś nowy dysk i chcesz go podzielić na kilka partycji, ale obawiasz się, że przez przypadek wprowadzisz zamęt na starym dysku, wykonaj poniższe ćwiczenie. Ćwiczenie 2.5. ? Aby zabezpieczyć dysk przed edycją, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Z menu General wybierz pozycję Preferences.... 3. Pojawi się okno dialogowe PowerQuest PartitionMagic Preferences (rysunek 2.6). Rysunek 2.6. Okno dialogowe PowerQuest PartitionMagic *»*****«**> SK.IMMI.IM^. Preferences Disk 1-4110 MB Disk 2 3726 MB |r Di* 2 9726 MB 4. W polu Set as Read-Onlyfor PartitionMagic zaznacz dysk (lub dyski), który chcesz uchronić przed przypadkową edycją. 5. Kliknij przycisk OK. 6. Gratulacje: wszystkie partycje, które znajdują się na danym dysku, są bezpieczne; dopóki nie odznaczysz tego dysku w oknie dialogowym Set as Read-Onlyfor PartitionMagic, dysk będzie bezpieczny. Operacje na partycjach Ćwiczenie 2.6. Aby sprawdzić w programie PartitionMagic, ile masz wolnego miejsca na poszczególnych partycjach, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. W prawej części głównego okna programu pokazane są wykresy słupkowe. Jak już wspomniałem, w zależności od tego, ile posiadasz twardych dysków, tyle jest wykresów słupkowych. Z rysunku 2.3 jasno wynika, że w moim komputerze są dwa twarde dyski. 3. Aby sprawdzić ilość wolnego miejsca na danej partycji, należy kliknąć owąpartycję. W części okna, znajdującej się pod wykresami słupkowymi, zostanie podświetlony jeden element listy (rysunek 2.7). Każdy element to informacja o jednej partycji. Na liście jest 7 kolumn. Oto ich znaczenia: ? Partition — w tej kolumnie wyświetlana jest etykieta partycji i litera, jaka została jej przyporządkowana przez system operacyjny. ? Type — typ partycji. PartitionMagic obsługuje następujące typy partycji: FAT, FAT32, NTFS, EXT2 (EXT3), Linux Swap. Oprócz nazw, oznaczających typ partycji, może być wyświetlony jeden z poniższych wyrazów: ?•? Extended— partycja rozszerzona. Każda następna partycja na liście zawarta jest wewnątrz tej partycji rozszerzonej (o partycji rozszerzonej pisałem* w rozdziale 1.). ? Unallocated— blok wolnego miejsca. Jest to miejsce, które do tej pory nie zostało zagospodarowane, a więc można z niego utworzyć nową partycję. ? Unformatted— partycja, która nie została sformatowana i system operacyjny jej nie widzi. ? Other — inny typ partycji (np. HPFS), nie obsługiwany przez program PartitionMagic. Ciekawostkąjest fakt, że wcześniejsze wersje tego programu obsługiwały partycję typu HPFS (takie partycję tworzy system operacyjny OS/2 firmy IBM), jednak nowsze wersje PartitionMagic już ich nie obsługują. Aby było jeszcze ciekawiej, zainstalowałem system OS/2 i program BootMagic (który opisałem w rozdziale 5.) wykrył, że system ten jest zainstalowany na partycji typu HPFS. ? Size MB — pojemność partycji w MB. ? Used MB — ilość zajętego miejsca. ? Unused MB — ilość wolnego miejsca. ? Status — status partycji. Każda partycja może być w jednym z 3 stanów: ? Active — partycja, z której został załadowany system operacyjny. ? Hidden — ukryta partycja. ? None — zwykła partycja (nie jest ani ukryta, ani nie jest na niej zainstalowany system operacyjny). Rysunek 2.7. Informacje o partycjach Partfem Lim.,:.:.:............. SiasMB Used MB Unused MB Status Pti/Log ! Doki SYSTEM (0) ? FAT ? Extended 509.8 3 600.5 7.8 3 600.5 502.1 0.0 Active None Primaiy Primaty mam ?KEi^feJ Ditk.2 (1 (1 LocalDiskf":) GRY(E) VISUALBASIC (F:) B Unallocated ? Extended ? Type 07 ? FAT32 ? FAT32 7.8 9 719.0 15.7 1 506.1 8197.2 0.0 9 719.0 15.7 463.8 3 654.4 0.0 0.0 0.0 1042.3 4 542.7 None None None None None Primary Primaiy Logical Logical Logical 4. Powyższe kroki należy wykonać dla każdej partycji, na której chcesz sprawdzić ilość wolnego miejsca. Ćwiczenie 2.7. Jeśli podczas instalacji programu PartitionMagic zdecydowałeś się zainstalować komponent FileBrowser, to bezpośrednio z programu możesz przeglądać pliki i foldery, które znajdują się na dowolnej partycji. Ponieważ system operacyjny Windows jest systemem wielozadaniowym (czyli można uruchomić wiele programów jednocześnie), nic nie stoi na przeszkodzie, aby uruchomić np. Eksploratora Windows i przejrzeć pliki. Eksplorator Windows ma jednak pewną wadę: nie widzi wszystkich partycji. Za pomocą programu FileBrowser można przeglądać partycje linuksowe (ext2/ext3) oraz partycje ukryte, a także można wykonywać proste operacje plikowe (kopiowanie, kasowanie). Aby za pomocą programu PartitionMagic skopiować plik z jednej partycji na drugą wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście partycji lub na wykresie słupkowym kliknij prawym przyciskiem dowolną partycje. Zostanie rozwinięte menu użytkownika (rysunek 2.8). Rysunek 2.8. Z menu podręcznego wybierz pozycję Browse flesce / Celete... Labet.. Eofmat... Conjrert... Ptoperties.. ? ?heckfof Errtws... .:': MS ScanDisk i Windows Defragmenter Advanced >% 3. Z menu podręcznego wybierz opcję Browse. Jeśli masz uszkodzony prawy przycisk myszy, możesz z menu Partition wybrać pozycję Browse. Zauważ, że w menu Partition są takie same opcje jak w menu podręcznym. 4. Pojawi się okno File Browser z informacją, że należy chwilę poczekać (rysunek 2.9). 5. Po kilku sekundach program FileBrowser zostanie załadowany (rysunek 2.10). Klikając dwukrotnie dany folder, można zobaczyć zawarte w nim pliki. Chcąc powrócić do nadrzędnego folderu, należy kliknąć drugą ikonę od lewej. Przez zmianę partycji w polu Look in można również sprawdzić pliki na innej partycji na tym samym dysku. Znajdź jakiś plik (lub folder), który chcesz skopiować na inną partycje. Rysunek 2.10. Program FileBrowser pozwala sprawdzić, jakie pliki są na danym dysku 6. Kliknij plik (folder) prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz pozycję Copy. Jeśli chcesz skopiować kilka plików (folderów), kliknij lewym przyciskiem myszy dany folder (plik), trzymając wciśnięty klawisz Ctrl. Po zaznaczeniu wszystkich plików (folderów) kliknij prawym przyciskiem myszy jeden z zaznaczonych plików (folderów) i z menu podręcznego wybierz pozycję Copy. 7. W polu Look in wybierz partycję, na którą chcesz skopiować plik (folder). 8. W nowej partycji kliknij prawym przyciskiem myszy puste miejsce i z menu podręcznego wybierz pozycję Pastę. 9. Pojawi się okno dialogowe Copying... (rysunek 2.11). Rysunek 2.11. Okno dialogowe informujące o postępie kopiowania plików \home\dan»an\DN \home\damianSDN\FILEJD.DIZ 10. Jeśli skopiowałeś pliki z jednej partycji na drugą, kliknij przycisk Close. Program PartitionMagic oprócz wielu funkcji odnoszących się do działań na partycjach posiada również rozbudowane narzędzia do analizowania parametrów dysków i partycji. Ćwiczenie 2.8. Aby za pomocą programu PartitionMagic przeanalizować parametry dysku twardego, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy napis Disk I (lub Disk 2, jeśli posiadasz 2 dyski twarde i chcesz sprawdzić parametry drugiego dysku). 3. Z menu podręcznego wybierz pozycję Properties (rysunek 2.12). Rysunek 2.12. Z menu podręcznego wybierz pozycję Properties DeleteAHParfkbns.. 4. Pojawi się okno Disk Properties (rysunek 2.13), a w nim kilka informacji o dysku: ? Capacity — oznacza pojemność dysku. ? Partitions — tutaj wyświetlone są wszystkie partycje (wraz z informacją o ich wielkości), jakie zawiera badany dysk. ? Skip BadSector Checking on this disk — zaznacz to pole, jeśli chcesz wyłączyć sprawdzanie uszkodzonych sektorów na tym dysku podczas wykonywania wszystkich operacji na partycjach (nie polecam). ? Mark this disk as Read Only — zaznacz to pole, jeśli chcesz, aby nie można było dokonać żadnych zmian w strukturze tego dysku (jeśli masz dwa dyski i badany dysk chcesz zostawić w spokoju, a dzielić na partycje będziesz dysk drugi, proponuję zaznaczyć to pole). Rysunek 2.13. Okno Disk Properties prezentuje podstawowe informacje o danym dysku Disk: Capaaty: Partitions; 4110MB Partition Q SYSTEM (C:) ? DOKUMENTY PO 509.8 MB 3 412L2MB F Sktp Bat) Sedw Cheekng on this cfek P M Unused— ilość wolnego miejsca. ? Bad— miejsce zajmowane przez badsectory (badsector to fizycznie uszkodzony sektor na dysku; sektor ten nie nadaje się do przechowywania danych). ?!? Total — całkowita powierzchnia partycji. 6. Kliknij zakładkę Cluster Waste (zakładka widoczna jest tylko wtedy, gdy analizujesz partycję typu FAT lub FAT32) W zakładce Cluster Waste znajdują się informacje na temat ilości miejsca, które marnowane jest na dysku. W systemach plików FAT i FAT32 sąklastry. Każdy plik zajmuje jeden klaster lub jego wielokrotność. Przykładowo, partycja FAT, mająca od 256 do 512 MB, posiada klaster o wielkości 8 kB (partycję typu FAT32 mają mniejszy klaster). Plik mający 2 kB zajmuje na takiej partycji 8 kB, z czego 6 kB jest nie wykorzystanych. Im większy rozmiar partycji, tym większy jest klaster. Przechowując na dysku o dużym klastrze olbrzymią kolekcję ikon (standardowa ikona zajmuje 766 bajtów), bezpowrotnie tracimy dość dużo miejsca. Temu zagadnieniu poświęciłem ćwiczenie 2.26. W polu Data znajduje się informacja o wielkości wszystkich plików (jest to suma rozmiarów wszystkich plików), w polu Wasted— informacja o wielkości miejsca nie wykorzystanego, czyli zmarnowanego, a w polu Total— informacja o wielkości miejsca, jakie zajmują wszystkie pliki na partycji (rysunek 2.15). 7. Kliknij zakładkę Partition Info (rysunek 2.16). Oto znaczenia poszczególnych pól znajdujących się na tej zakładce: ?i* Partition type — typ partycji. *t* Serial Number — numer seryjny partycji. Każda partycja ma swój numer seryjny, który zmienia się podczas formatowania. ? First physical sector — pierwszy fizyczny sektor należący do partycji. *l* Last physical sector — ostatni fizyczny sektor należący do partycji. *t* Totalphysical sectors — liczba sektorów należących do partycji. ? Physical Geometry — parametry geometryczne partycji. Podane tutaj dane dotyczą ilości cylindrów (Cyls), głowic (Hds) i sektorów (Sect) zajmowanych przez partycję. 8. Kliknij zakładkę FATInfo (zakładka ta jest widoczna tylko wtedy, gdy analizujesz partycję typu FAT lub FAT32). Poniżej zamieszczone są znaczenia wszystkich pól zakładki (rysunek 2.17). ? Sectors per FAT— ilość bajtów, jaką zajmuje tablica alokacji plików. Oprócz tego podana jest liczba tablic alokacji plików (zwykle są 2 tablice alokacji plików). ? Root directory capacity — maksymalna liczba plików (i katalogów), które mogą się znajdować w katalogu głównym. W przypadku partycji FAT32 ograniczeń takich nie ma (Unl imited). Jeśli masz partycję typu FAT, zobacz ćwiczenie 2.26, które zostało poświęcone temu zagadnieniu. ? First FATsector — numer pierwszego sektora, w którym znajduje się tablica alokacji plików. Tablica alokacji plików to obszar na dysku, w którym zapisane są informacje o wszystkich plikach, znajdujących się na partycji (informacje dotyczą nazwy, rozmiaru, atrybutów, sektora, w którym plik jest zapisany itp.). ? First Data sector — numer pierwszego sektora, w którym znajdują się dane (pliki). 9. Jeśli analizujesz partycję NTFS, kliknij zakładkę NTFS Info (rysunek 2.18). Oto znaczenia poszczególnych pól zakładki: ? NTFS Version — wersja partycji NTFS. Ta informacja jest dość cenna, ponieważ przy łączeniu ze sobą dwóch partycji NTFS muszą one mieć tę samą wersję. ? Bytes per NTFS sector — wielkość sektora w bajtach. ? Cluster size — wielkość klastra w bajtach. ? First MFT Cluster — numer pierwszego klastra, w którym mieści się tablica MFT {Master File Table). ? File Record Size — wielkość Master File Table. 10. Po przeanalizowaniu partycji kliknij przycisk Close. Za pomocą programu ScanDisk błędy na danej partycji są wykrywane i usuwane. Błędy mogą powstać w różnych sytuacjach, np. wtedy gdy podczas zapisywania danych do pliku został odcięty dopływ prądu. Komputer można wówczas normalnie włączyć, ale na dysku będzie istniał plik-widmo, czyli plik o którego istnieniu system operacyjny nie będzie wiedział, gdyż informacja o utworzeniu pliku nie została wpisana do tablicy alokacji plików. Takie błędy nie są groźne, warto jednak od czasu do czasu uruchamiać program ScanDisk. Program ten analizuje dysk i usuwa wszelkie błędy. Przed wykonywaniem jakichkolwiek operacji na danej partycji należy obowiązkowo włączyć program ScanDisk, gdyż program PartitionMagic nie wykona żadnej operacji na partycji, na której zostanie wykryty jakiś błąd. Ćwiczenie 2.10. * Aby z poziomu programu PartitionMagic włączyć program ScanDisk, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście partycji lub na wykresie słupkowym kliknij prawym przyciskiem dowolną partycję. Zostanie rozwinięte menu użytkownika (rysunek 2.8). 3. Z menu użytkownika wybierz opcję MSScanDisk. 4. Program ScanDisk zostanie uruchomiony (rysunek 2.19). 5. W polu Typ testu wybierz test standardowy (raz na kwartał warto wykonać test dokładny, chociaż zajmuje bardzo dużo czasu). 6. Upewnij się, że jest zaznaczona opcja Automatycznie usuwaj błędy. 1. Kliknij przycisk Rozpocznij. 8. Po kilkunastu lub kilkudziesięciu sekundach test zostanie wykonany i zostanie wyświetlony raport (rysunek 2.20). Rysunek 2.19. Przed wykonaniem operacji na partycjach warto uruchomić program ScanDisk # ScanDisk - DOKUMENTY (D) Wybierz dysk(i), który chcesz sprawdzić w celu wyszukania tłędów: ^Dyskietka 3.5 (A:) Qj System (C:) d " Typ testu ~ —r* (• Standardowy (sprawdza poprawność plików i folderów) f"" Gruntowny (wykonuje test standardowy i skanuje powierzchnię dysku) / Automatycznie naprawiaj bhjdy 1,JU.J..,.~____...................Ą | . 1 h U.LIUC i ni j Zamkmi J Zaawansowane... 1 Rysunek 2.20. Dopiero po pojawieniu się raportu można wyłączyć program ScanDisk Wyniki pracy programu ScanDisk - System (C.) Program ScanDisk nie znalazł żadnych błędów na tym dysku. 534 323 200 bajtów całkowitego obszaru dysku 16 384 bajtów w uszkodzonych sektorach 486 344 bajtów w 5? folderach 1105 920 bajtów w 12 plikach ukrytych 140 853 248 bajtów w 938 plikach użytkownika 391 880 704 bajtów dostępnych na dysku 8192 bajtów w każdej jednostce alokacji 65 225 wszystkich jednostek alokacji na dysku 47 837 dostępnych jednostek alokacj 9. Po zapoznaniu się z raportem kliknij przycisk Zamknij i ewentualnie sprawdź, czy inne partycje mają błędy. Jeśli przeanalizowałeś wszystkie partycje, z którymi masz zamiar pracować, zamknij program ScanDisk i wróć do programu PartitionMagic. Przed wykonywaniem operacji na partycjach warto uruchomić program ScanDisk. Czasami dana operacja nie może zostać wykonana z powodu wykrycia błędów na partycji. Zwykły test standardowy usuwa większość błędów, które uniemożliwiały wykonanie wielu operacji na partycjach. Może się wydawać, że pliki na dysku są zapisywane jeden za drugim. Oczywiście, w ten sposób pliki są zapisywane, ale z czasem dysk zaczyna przypominać szwajcarski ser. Przeanalizujmy prostą sytuację: kupujesz nowy dysk i kopiujesz plik. Plik zostanie zapisany zaraz za tablicą alokacji plików. Podczas kopiowania drugiego pliku zostanie on zapisany tuż za pierwszym. Po skasowaniu pierwszego pliku drugi plik nie zmieni swojej pozycji. Zostanie po prostu dziura. Jeśli będziesz chciał skopiować duży plik, to część pliku zostanie zapisana przed pierwszym plikiem, a reszta za nim. Odczyt takiego pliku trwa dłużej niż odczyt pliku, który jest zapisany w jednym miejscu. Im więcej plików kopiujesz na dysk, a następnie kasujesz, tym więcej dziur może powstać. Defragmenta-tor stara się łatać owe dziury, przenosząc na ich miejsce inne pliki. Im mniej jest miejsc niewykorzystanych, tym szybciej działa system operacyjny. Oczywiście, przykład ten jest bardzo uproszczony, gdyż jego celem nie jest dokładne omówienie mechanizmów zapisu i odczytu plików z dysku, tylko wyjaśnienie zagadnienia fragmentacjiplików. Ćwiczenie 2.11. • Aby z poziomu programu PartitionMagic włączyć program Defragmentator, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście partycji lub na wykresie słupkowym kliknij prawym przyciskiem dowolną partycję. Zostanie rozwinięte menu użytkownika (rysunek 2.8). 3. Z menu użytkownika wybierz opcję Windows Defragmenter. 4. Program PartitionMagic zostanie na chwilę zamknięty. Uruchomiony zostanie program Defragmentator Windows (rysunek 2.21). Defragmentacja partycji może trwać od kilku minut do kilku godzin. Wszystko to zależy od pojemności partycji, a także od stopnia fragmentacji plików. Podczas defragmentacji nie powinno się uruchamiać innych programów. Rysunek 2.21. WMSSSM3BSI^^^^K^^K^UĘtKMM Program Defragmentator s ||||| ZOStał Uruchomiony t&b"* Wykonano: UX Pokaż szczegóły 5. Po zakończeniu defragmentacji pojawi się komunikat z pytaniem, czy chcesz zakończyć działanie programu (rysunek 2.22). Kliknij przycisk Tak. Rysunek 2.22. Komunikat informujący o zakończeniu defragmentacji 6. Kiedy program Defragmentator Windows zakończy swoje działanie, automatycznie zostanie włączony program PartitionMagic. Etykieta dysku to nic innego jak ciąg maksymalnie 11 znaków, składających się na nazwę, stosowaną w celu dodatkowego oznaczenia partycji; partycję mogą mieć nazwy takie, jak: gry, dokumenty, system, madzia. W systemach operacyjnych DOS i Windows podczas formatowania jesteśmy proszeni o podanie etykiety dysku, co jest pewną nieścisłością, gdyż w rzeczywistości nadajemy etykietę partycji. Jeśli na danym dysku jest tylko jedna partycja, wtedy pojęcia etykieta dysku i etykieta partycji są równoznaczne. W programie PartitionMagic nie jest używane pojęcie etykieta dysku, tylko Label Partition {etykietapartycji). Ćwiczenie 2.12. —*&<&+.-------------------------------------------------------------------------------------------------- • Aby zmienić etykietę dysku dowolnej partycji, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie okna głównego programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której chcesz zmienić etykietę (rysunek 2.8). 3. Powinno się rozwinąć menu podręczne. Z menu podręcznego wybierz pozycję Label. 4. Pojawi się okno dialogowe Label Partition (rysunek 2.23). W polu Current Label jest wyświetlana obecna etykieta dysku, natomiast w polu New Label należy wpisać nową etykietę. Rysunek 2.23. W polu New Label wpisz nową etykietę dysku Currert Ubd GAM ES 5. Po wpisaniu nowej etykiety dysku kliknij przycisk OK. Aby móc utworzyć nową partycję, należy zmniejszyć rozmiar innej partycji. Wszelkie ćwiczenia na partycjach będą wykonywane na nowo utworzonej partycji z prostego powodu: następne ćwiczenia (np. formatowanie, usuwanie partycji) wiążą się z utratą danych, a nowa partycja, utworzona w celach eksperymentalnych, nie będzie niosła ze sobą takiego ryzyka. Jeśli chcesz zmniejszyć rozmiar partycji, na której masz zainstalowany system operacyjny, wykonaj ćwiczenie 2.13b, gdyż większość operacji na tej partycji będzie przebiegać trochę inaczej niż na każdej innej partycji. Ćwiczenie 2.13a. • Aby zmniejszyć rozmiar partycji, na której nie jest zainstalowany system operacyjny wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której chcesz zmienić rozmiar (rysunek 2.8). 3. Pojawi się menu podręczne. Wybierz z niego pozycję Resize/Move. 4. Pojawi się okno dialogowe Resize/Move Partition (rysunek 2.24). 5. W polu Free Space After (lub w polu Free Space Before) wpisz, o ile MB chcesz zmniejszyć rozmiar partycji. Nowa partycja, którą utworzysz w następnym ćwiczeniu, będzie mogła mieć rozmiar maksymalnie taki, o ile zmniejszysz rozmiar tej partycji. Partycje możesz zmniejszać o wielokrotność 7,8 MB. Zauważ, że po wpisaniu dowolnej liczby pole New Size zostanie zmniejszone o liczbę, którą wpisałeś. Jeśli jesteś wzrokowcem, możesz kliknąć strzałkę, znajdującą się po prawej stronie wykresu, i przeciągnąć ją w lewo lub kliknąć strzałkę po lewej stronie i przesunąć ją w prawo. Wtedy pola Free Space After (lub Free Space Before) i New Size zostaną zaktualizowane. W tym miejscu należy się małe wyjaśnienie. Mogłeś się zastanawiać, czym różnią się pola Free Space After od Free Space Before. Odpowiedź jest prosta: po wpisaniu liczby w pierwszym polu, blok wolnego miejsca zostanie utworzony za partycja, którą pomniejszasz. Po wpisaniu liczby w drugim polu blok wolnego miejsca zostanie utworzony przed partycja, którą pomniejszasz. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wypełnić oba pola, wtedy i przed partycja i za nią zostanie utworzony blok wolnego miejsca. 6. Po wpisaniu jakiejś konkretnej wartości, np. 102,0 MB kliknij przycisk OK. 7. Na liście partycji pojawi się nowa pozycja. W polu Partition będzie wpisana gwiazdka (*), natomiast w polu Type — słowo Unal 1 ocated (słowo to oznacza wolne miejsce, które możesz spożytkować np.na utworzenie nowej partycji). 8. Operacja zmniejszania rozmiaru dysku nie rozpoczyna się od razu. Większość operacji na partycjach jest zapisywanych do wykonania na później, dzięki czemu można zaprogramować wykonanie kilku różnych zadań i wyjść na spacer. W starszych wersjach programu PartitionMagic wszystkie operacje były wykonywane od razu. W lewej części okna programu są 3 ramki, nas interesuje ta o nazwie 1 Operation Pending (rysunek 2.25). Są tam wyszczególnione operacje, które program wykona po kliknięciu przycisku Apply (rysunek 2.26). I OpeiaJion Pending 'JM lista operacji r ResizeVISUALBASIC(F... do wykonania Rysunek 2.26. Po kliknięciu przycisku Apply wszystkie operacje zostaną wykonane 9. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (wtedy należy kliknąć przycisk No). 18. Pojawi się okno dialogowe Progress (rysunek 2.27). W oknie tym widocznych jest kilka pasków postępu. Istnienie kilku pasków jest jak najbardziej normalne, gdyż zmiana rozmiaru partycji w rzeczywistości składa się z kilku drobniejszych czynności, takich jak przeniesienie plików na początek partycji czy edycja wpisów w tablicy alokacji plików. Główny pasek Entire Progress informuje o postępie całej operacji, natomiast paski pozostałe ilustrują postęp poszczególnych zadań. 11. Jeśli nie wystąpią błędy, a pasek postępu Entire Progress będzie wskazywał 100%, kliknij przycisk OK — od tej chwili możesz się cieszyć nową partycją. 12. Aby wszelkie wprowadzone zmiany były widoczne, musisz ponownie uruchomić komputer. Zmiana rozmiaru partycji z zainstalowanym system operacyjnym jest troszkę bardziej skomplikowana niż zmiana rozmiaru innej partycji. Jak już wcześniej wspominałem, przed wykonywaniem większości operacji na partycjach należy zamknąć wszystkie aktywne programy, aby niemożliwe było zapisywanie czegokolwiek na dysk podczas pracy programu PartitionMagic (próba zapisu na partycję, której np. rozmiar jest zmieniany, może się skończyć w najlepszym wypadku zawieszeniem komputera, a w najgorszym — uszkodzeniem partycji). System operacyjny Windows ma to do siebie, że na dysku ciągle jest coś zapisywane — dość dobrym przykładem jest tutaj plik wymiany, w którym aby zwiększyć rozmiar wolnej pamięci RAM, zapisywane są aktualnie nie używane zasoby tej pamięci. Jeśli zasób pamięci nagle jest potrzebny, a jest zapisany w pliku wymiany, jest on odczytywany z pliku do pamięci. Jednak podczas zmiany rozmiaru partycji szperanie w pliku wymiany może być niebezpieczne. Program PartitionMagic jest na tyle inteligentny, że zmiana rozmiaru takiej partycji jest wykonywana tuż przed uruchomieniem systemu Windows (w systemie MS-DOS). Ponieważ proces zmiany rozmiaru partycji wygląda nieco inaczej niż w ćwiczeniu 2.13a, postanowiłem go omówić. Ćwiczenie 2.13B. • Aby zmniejszyć rozmiar partycji, na której jest zainstalowany system Windows, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście partycji (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, na której jest zainstalowany system operacyjny. 3. Pojawi się menu podręczne. Wybierz z niego pozycję Resize/Move. 4. Pojawi się okno dialogowe Resize/Move Partition (rysunek 2.24). 5. W polu Free Space After (lub w polu Free Space Before) wpisz, o ile MB chcesz zmniejszyć rozmiar partycji. Nowa partycja, którą utworzysz w następnym ćwiczeniu, będzie mogła mieć rozmiar maksymalnie taki, o ile zmniejszysz rozmiar tej partycji. Partycję możesz zmniejszyć o wielokrotność 7,8 MB. Zauważ, że po wpisaniu dowolnej liczby pole New Size zmniejszy się o liczbę, którą wpisałeś. Jeśli jesteś wzrokowcem, możesz kliknąć strzałkę po prawej stronie wykresu i przeciągnąć ją w lewo lub kliknąć strzałkę po lewej stronie i przesuwać ją w prawo. Wtedy pola Free Space A/ter (lub Free Space Before) i New Size zostaną zaktualizowane. Jak już zostało powiedziane w punkcie 5. w ćwiczeniu 2.13a wpisanie liczby w polu Free Space After spowoduje utworzenie bloku wolnego miejsca za partycją, którą pomniejszasz, natomiast wpisanie liczby w polu Free Space Before spowoduje powstanie bloku wolnego miejsca przed partycją, którą pomniejszasz. Wypełnienie obu pól doprowadzi do utworzenia bloku wolnego miejsca przed i za partycją. 6. Po wpisaniu jakiejś konkretnej wartości, np. 102,0 MB, kliknij przycisk OK. 1. Na liście partycji pojawi się nowa pozycja. W polu Partition zostanie wpisana gwiazdka (*), natomiast w polu Type — słowo Unal 1 ocated (oznacza ono wolne miejsce, które możesz spożytkować na np. utworzenie nowej partycji). 8. Operacja zmniejszania rozmiaru dysku jeszcze nie została rozpoczęta. 9. Informacja o utworzeniu nowej partycji została zapisana. Aby teraz utworzyć nową partycję, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w dolnym lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 10. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (wtedy należy kliknąć przycisk No). 11. Pojawi się okno dialogowe Warning z komunikatem, że jedno lub więcej zadań należy wykonać w systemie operacyjnym DOS. Zamknij wszystkie programy, o ile ich nie zamknąłeś przed uruchomieniem programu PartitionMagic i kliknij przycisk OK (rysunek 2.28). 12. Po kilkunastu sekundach komputer zostanie uruchomiony ponownie. Tuż przed pokazaniem się okna startowego systemu Windows włączy się program PartitionMagic w wersji dla systemu operacyjnego DOS w trybie tekstowym. Na ekranie monitora pojawią się różne napisy (podobne do przedstawionych na rysunku 2.29), na które jednak nie należy zbytnio zwracać uwagi. Po kilku lub kilkunastu minutach program wykona swoje zadanie i nastąpi ponowne uruchomienie komputera (tym razem zostanie już uruchomiony system Windows). Jeśli w BlOS-ie włączyłeś ochronę antywirusową, to na ekranie może pojawić się komunikat informujący, że właśnie pierwszy sektor dysku modyfikowany jest przez jakiś program. Niektóre wirusy modyfikują pierwsze sektory dysku, aby móc się włączyć wraz ze startem systemu. Ochrona z poziomu BIOS-u jest bardzo prymitywna i część wirusów powoduje jej wyłączenie (i nie tylko wirusów; wyłączenie ochrony może również spowodować np. Windows czy PartitionMagic dla DOS-u). Aby umożliwić programowi PartitionMagic zapis danych do pierwszych sektorów dysku twardego, należy nacisnąć klawisz Y. Podczas wykonywania innych operacji na partycji, na której jest zainstalowany Windows, program PartitionMagic może się uruchomić w wersji dla systemu operacyjnego DOS. Oczywiście podczas następnych ćwiczeń nie będę o tym wspominał, ale informuję o tym, abyś się nie niepokoił, kiedy PartitionMagic będzie chciał się uruchomić w DOS-ie. Czasami może się zdarzyć sytuacja, że dana partycja jest zbyt mała, aby móc na nią skopiować jakiś większy plik. Można spróbować zwiększyć jej rozmiar. Aby zwiększyć rozmiar danej partycji, przed lub za partycją musi znajdować się blok wolnego miejsca. Jeśli nie ma bloku wolnego miejsca, nie będzie możliwe zwiększenie rozmiaru nowej partycji (wtedy należy zmniejszyć rozmiar następnej lub poprzedniej partycji, aby powstał blok wolnego miejsca). Nie zwiększaj rozmiaru partycji o cały dostępny blok wolnego miejsca, gdyż blok taki będzie potrzebny do wykonania następnych ćwiczeń (aby np. utworzyć nową partycję). Ćwiczenie 2.14. • Aby zwiększyć rozmiar dowolnej partycji, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której rozmiar chcesz zwiększyć. Upewnij się, że za lub przed partycja znajduje się blok wolnego miejsca (rysunek 2.8). 3. Pojawi się menu podręczne. Wybierz z niego pozycję Resize/Move. H. Pojawi się okno dialogowe Resize/Move Partition (rysunek 2.24). 5. W polu Free Space A/ter (lub w polu Free Space Before) powinna być wpisana liczba większa od 0,0 MB (co oznacza, że przed lub za partycja znajduje się blok wolnego miejsca). Zmniejsz liczbę np. z 300 do 200 MB, aby rozmiar partycji powiększył się o 100 MB. Możesz również w polu New Size wpisać nowy rozmiar partycji. Po ustaleniu nowego rozmiaru partycji kliknij przycisk OK. 6. Informacja o zmianie rozmiaru partycji zostanie zapisana. Aby teraz utworzyć nową partycję, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu na samym dole okna (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 8. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. Po zakończeniu zmiany rozmiaru partycji należy kliknąć przycisk OK. Czasami może się tak zdarzyć, że na dysku są dwie partycję i odrobina wolnego miejsca. Należałoby zwiększyć rozmiar pierwszej partycji, ale obszar z wolnym miejscem leży za drugą partycją (taką sytuację przedstawiono na rysunku 2.30). W tym wypadku należy przesunąć partycję IKONY, tak aby cały obszar wolnego miejsca znalazł się przed tą partycją (czyli należy zamienić miejscami obszar wolnego miejsca z tą partycją). Rysunek 2.30. Należy zwiększyć rozmiar partycji DOKUMENTY, ale wolny obszar znajduje się za partycją IKONY Aby przesunąć partycję, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której rozmiar chcesz zwiększyć. Upewnij się, że za lub przed partycją musi znajdować się blok wolnego miejsca (rysunek 2.8). t3. Pojawi się menu podręczne. Wybierz z niego pozycję Resize/Move. 4. Pojawi się okno dialogowe Resize/Move Partition (rysunek 2.24). 5. W polu Free Space Before wpisz liczbę, która znajduje się w polu Free Space After, a w polu Free Space After wpisz 0. Ewentualnie możesz na wykresie kliknąć zielone pole (symbolizujące partycję) i trzymając wciśnięty przycisk myszy, przesunąć pole w prawo. 6. Informacja o zmianie rozmiaru partycji zostanie zapisana. Aby teraz utworzyć nową partycję, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu na samym dole okna (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 8. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. Po zakończeniu formatowania należy kliknąć przycisk OK. 9. Możesz przystąpić do następnej czynności, jaką jest zwiększenie rozmiaru partycji (patrz ćwiczenie 2.14). Ćwiczenie 2.16. Aby utworzyć partycję, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy pozycję Unallocated i z podręcznego menu (rysunek 2.8) wybierz pozycję Create. 3. Pojawi się okno dialogowe Create Partition (rysunek 2.31). 4. Upewnij się, że w polu Create as jest wybrana opcja Logical Partition. 5. W polu Partition Type wybierz typ partycji. Do wyboru są następujące typy partycji: ? FAT(\m\a. nazwa: FAT16) — dość stary rodzaj partycji; zalecany, jeśli używasz Windows 95 (OSR 1) lub MS-DOS 6.22. Maksymalny rozmiar partycji to 2 GB. ? FAT32 — nowsza wersja FAT; ten typ partycji obsługuje każdą 32-bitową wersję systemu operacyjnego Windows z wyjątkiem Windows 95 OSR1. ? NTFS — ten rodzaj partycji jest widoczny tylko dla systemów operacyjnych Windows z linii NT (Windows NT, Windows 2000, Windows XP, Windows 2003). Jeśli masz któryś z wymienionych systemów operacyjnych, polecam utworzenie partycji w formacie NTFS. ? Linia Ext2 — partycja przeznaczona dla systemu operacyjnego Linux. Bez specjalnych programów żadna wersja systemu operacyjnego Windows „nie zobaczy" tej partycji. ?J* Linwc Ext3 — unowocześniony typ partycji Ext2; polecam utworzyć ten rodzaj partycji, gdy chcesz zainstalować nowszą wersję Linuksa. ? Linwc Swap — partycja dla systemu operacyjnego Linux, przeznaczona na pliki tymczasowe. Minimalny rozmiar tej partycji powinien wynosić dwa razy tyle, ile masz pamięci RAM, jednak partycja nie powinna być większa niż 512 MB. 6. W polu Label wpisz etykietę nowej partycji. 7. W polu Size wpisz rozmiar nowej partycji. 8. Jeśli systemem operacyjnym jest Windows XP, 2000 lub NT, pojawi się rozwijana lista Drive Letter. Z owej listy możesz wybrać literę, jaka ma być przyporządkowana nowej partycji. Jeśli systemem operacyjnym jest inny system, to zamiast listy rozwijanej pojawi się napis None. 9. Jeśli rozmiar nowej partycji ma być mniejszy niż ilość wolnego miejsca, możesz zdecydować, czy partycja ma być utworzona na początku (Beginning ofunallocated space) czy na końcu (End ofunallocated space) wolnego miejsca. * II. Kliknij przycisk OK. 11. Informacja o utworzeniu nowej partycji zostanie zapisana. Aby teraz utworzyć nową partycję, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu na samym dole okna programu (rysunek 2.18). 12. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). Jeśli zdecydowałeś się utworzyć nową partycję i kliknąłeś przycisk Yes, pojawi się okno Progress (rysunek 2.12). Oprócz tworzenia nowej partycji PartitionMagic sprawdza, czy przypadkiem nie ma na dysku badsectorów (uszkodzonych sektorów). Dlatego jeśli tworzysz dużą partycję, warto znaleźć sobie inne zajęcie. Tworzenie kilku partycji na 80-gigabajtowym dysku trwa około 6 godzin. W ćwiczeniu 6.5 podałem trik na superszybkie tworzenie partycji. 13. Po utworzeniu partycji pojawi się ostrzeżenie, że programy mogą niepoprawnie pracować, gdyż utworzenie nowej partycji może zmienić kolejność dysków. Warto kliknąć przycisk Yes — PartitionMagic spowoduje w systemie zmianę nieaktualnych odwołań do złych partycji (jeśli dysk D: zmieni literę na E:, to PartitionMagic spowoduje w systemie zmianę wpisów z D: na ?.-). m Ostrzeżenie nie zawsze się pojawia. Jeśli tworzysz partycję linuksową (ext2, ext3 lub Linux Swap), to przyporządkowanie partycjom liter się nie zmieni, gdyż Windows tych partycji „nie widzi". Jeśli używasz Windows 9x lub Me, to podczas tworzenia partycji NTFS również nie pojawi się ostrzeżenie. 14. Najprawdopodobniej pojawi się okno Warning, informujące, że nowa partycja nie będzie widoczna do czasu ponownego uruchomienia komputera. Kliknij przycisk OK. 15. W oknie Progress kliknij przycisk OK. 16. Zamknij program PartitionMagic. Pojawi się komunikat, że komputer powinien zostać ponownie uruchomiony. Jeśli przed uruchomieniem programu PartitionMagic nie zamknąłeś wszystkich programów, zrób to teraz i kliknij przycisk OK. II. Z dużym prawdopodobieństwem podczas startu komputera włączy się program DriveMapper — zostanie on opisany w następnym ćwiczeniu. Program ten będzie się włączał również po wykonaniu innych operacji, np. takich jak usunięcie partycji. m Zmiana liczby partycji zwykle wiąże się z tym, że niektóre partycję mogą mieć przyporządkowane inne litery, niż miały wcześniej. Chcę zwrócić uwagę na zasoby, które udostępniasz w sieci lokalnej: jeśli udostępniasz całą partycję (załóżmy, że jest to partycja ?:), a po utworzeniu nowej partycji, partycji D: zostanie przyporządkowana litera E:, to w sieci lokalnej nie będziesz udostępniał partycji E:, tylko dalej będzie udostępniana partycja D: (na którą możesz skopiować ważne pliki, których nie chciałbyś udostępniać innym). Dlatego zawsze po zmianie liczby partycji sprawdź, jakie zasoby udostępniasz (albo pozwól na uruchomienie programu DriveMapper). ćwiczenie 2.17. Program DriveMapper uruchamiany jest (o ile wyrazisz na to zgodę) po wykonaniu w programie PartitionMagic kilku różnych operacji, które powodują zmianę liczby partycji. Istnieje wtedy duże prawdopodobieństwo, że partycja, która jest widziana przez system operacyjny jako dysk D:, zacznie być widziana jako dysk E:. Wszystkie wpisy w rejestrze i plikach konfiguracyjnych, które się odnoszą do partycji D:, są nieaktualne i z tego powodu dużo programów może się nie uruchomić. Zadaniem programu DriveMapper jest zmienić owe wpisy, tak aby odwoływały się do plików leżących na partycji E:. Gdy uruchomi się program DriveMapper, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Po wykonaniu dowolnej operacji na partycjach, zmieniającej liczbę partycji, zamknij program PartitionMagic i ponownie uruchom komputer. 2. Komputer uruchomi się normalnie, jak by nic się nie stało, ale tuż po załogowaniu się (o ile pojawi się okno logowania) zostanie uruchomiony program PowerQuest DriveMapper 8.0. Wyświetlona zostanie lista zmian, jakie mają być wykonane przez program (na rysunku 2.32 widać, że program będzie szukał odwołań do partycji H: i zamieni je na odwołania do partycji G:). Proponuję kliknąć przycisk OK. Jeśli nie chcesz, aby program DriveMapper cokolwiek zmieniał, kliknij przycisk Cancel. Rysunek 2.32. Ekran powitalny programu DriveMapper DriveMapper For each change listed below, Di iveMapper wffl searcłi all drlves and update all relerences Ciek OK to continue ar Cancel to m ake changes manuglly inside DiweMapper. Becommended changes: Search for references to H: and replace them wlth G: (CD-ROM drive) 3. Po kliknięciu przycisku OK zostanie rozpoczęta procedura szukania i korygowania błędnych odwołań. Może to potrwać nawet kilkanaście minut. Pasek postępu będzie informował o postępie operacji (rysunek 2.33). Rysunek 2.33. Korygowanie błędnych odwołań może potrwać nawet kilkanaście minut Processing Tasks Search for relerences to O: and replace them wlh r. (CD-ROM ddve) Searching (Ile system (no changes beińg madę)... Uli O W/NME1NFWDMGL01 2 NF 4. Po zakończeniu korygowania błędnych odwołań pojawi się informacja o konieczności ponownego uruchomienia komputera (rysunek 2.34). Kliknij przycisk OK, poczekaj aż załaduje się system operacyjny i ponownie uruchom komputer. * 46 PartitionMagic. Ćwiczenia Rysunek 2.34. Taki komunikat informuje o zakończeniu pracy programu Process Completel DnyeMapper has processed a> tasks vou may need to reboot yout machinę for all cbsnges to lakę elfect. Ćwiczenie 2.18. Aby sformatować dowolną partycję za pomocą programu PartitionMagic, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy dowolną partycję (jeśli wykonałeś ćwiczenie 2.16, proponuję kliknąć nowo utworzoną partycję). 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Format.... 4. Pojawi się okno dialogowe Format Partition (rysunek 2.35). Rysunek 2.35. Okno dialogowe Format Partition Format Partition G: TEST (KAT32} Formatóng (his partition wił DESTROY Ihe dała itconłaire! Partition Type; tabel: 5. W polu Partition Type wybierz typ nowej partycji. W ćwiczeniu 2.16 opisałem wszystkie typy partycji, jakie obsługiwane są przez program PartitionMagic. 6. W polu Label wpisz etykietę partycji. 7. Kliknij przycisk OK. 8. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 9. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 10. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. Po zakończeniu formatowania należy kliknąć przycisk OK. Ćwiczenie 2.19. —*»<$*~--------------------------------------------------------- * Aby usunąć partycję wykonaj, kolejno następujące kroki: 1. Upewnij się, że na partycji są zapisane jakieś pliki. Jeśli to ważne pliki — skopiuj je na inny dysk (albo nagraj na płytę CD — ćwiczenie 1.4). Jeśli chcesz wykonać następne ćwiczenie {odzyskiwanie usuniętej partycji), to zostaw jakieś pliki, ale na wszelki wypadek upewnij się, że zostały skopiowane na inny dysk. 2. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 3. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy dowolną partycję (jeśli wykonałeś ćwiczenie 2.26, to proponuję kliknąć partycję nowo utworzoną). 4. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Delete. 5. Pojawi się okno Delete Partition (rysunek 2.36). Partycję można usuwać na dwa sposoby: pierwszy {Delete) powoduje usunięcie partycji, którą można odzyskać (o ile wolne miejsce, które zostało utworzone, nie będzie zajęte przez inną partycję, którą później utworzysz). Drugi sposób Delete and Secure Erase nie tylko usuwa partycję, ale usuwa wszelkie dane, więc odzyskanie skasowanej partycji będzie niemożliwe. Proponuję wybrać pierwszy sposób, gdyż kasowanie partycji trwa krócej, poza tym następne ćwiczenie będzie polegało na odzyskaniu usuniętej partycji. Delete Partition G: TEST (FAT32 Rysunek 2.36. Są dwa sposoby i r DeJete and Secure Eiase Secuie Eiase pievents data iecov«y and taket much kmger. 6. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Jeśli nie masz innych zadań, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 8. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. 9. Pojawi się komunikat, że w wyniku usuwania partycji zmienią się litery. Jeśli usuwasz partycję na stałe, kliknij przycisk Tak, a przy ponownym uruchomieniu komputera uruchomiony zostanie program DriveMapper (ćwiczenie 2.17). Jeśli usuwasz partycję tylko po to, aby sprawdzić, jak się odzyskuje usunięte partycję, kliknij przycisk Nie. W czasie usuwania partycji linuksowej (ext2, ext3 lub Linux Swap) program DriveMapper nie zostanie uruchomiony, gdyż system operacyjny Windows „nie widzi" linuksowych partycji i ich usunięcie nie spowoduje zmiany przyporządkowanych partycjom liter. Jeśli używasz Windows 9x lub Me, to program DriveMapper nie uruchomi się również podczas usuwania partycji NTFS. 10. Po zakończeniu usuwania partycji należy kliknąć przycisk OK. jaja 48 11. Jeśli usunąłeś partycje z innego powodu niż sprawdzenie, jak się odzyskuje usunięte partycje, uruchom ponownie komputer. W przeciwnym wypadku wykonaj następne ćwiczenie. Ćwiczenie 2.20. * Aby odzyskać usuniętą partycję, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij miejsce, w którym wcześniej była usunięta partycja (w drugiej kolumnie będzie napisane słowo Unal located). 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Undelete. 4. Pojawi się okno Undelete. Najpierw przez kilka sekund wyświetlany będzie pasek postępu, a później zostaną pokazane usunięte partycje (rysunek 2.37). Wybierz partycje, które chcesz odzyskać i kliknij przycisk OK. Rysunek 2.37. Wybierz partycje, Check partitbns to be uhdeteted. które chcesz odzyskać i Type ..-..........I Sgę MB j Pri/loą 5. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Jeśli nie masz innych zadań do wykonania, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (wtedy należy kliknąć przycisk No). 7. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. 8. Pojawi się komunikat, że w wyniku usuwania partycji litery zostaną zmienione. Jeśli odzyskałeś usuniętą wcześniej partycje, kliknij przycisk Tak, a przy ponownym uruchomieniu komputera uruchomiony zostanie również program DriveMapper (ćwiczenie 2.17). Jeśli odzyskałeś partycje, którą usunąłeś przed chwilą, kliknij przycisk Nie. 9. Po zakończeniu odzyskiwania usuniętej partycji należy kliknąć przycisk OK. 10. Sprawdź w Eksploratorze Windows, czy na odzyskanej partycji są jakieś pliki (rysunek 2.38). Po wykonaniu tego ćwiczenia można wywnioskować, że usuwanie partycji jest świetnym sposobem na ukrycie poufnych informacji (aczkolwiek jest to trochę ryzykowne). Zanim komuś sprzedasz swój stary dysk, upewnij się, że nie da się z niego odzyskać informacji. Są na to dwa sposoby: pierwszy polega na usunięciu partycji, ale podczas usuwania musisz wybrać opcję Delete andSecure Erase; drugi sposób polega na utworzeniu nowej partycji na wolnym miejscu, na którym była stara partycja, skopiowaniu jakichś śmieci i usunięciu partycji. Jeśli na starym dysku trzymałeś gry, nie musisz się martwić o to, że kupiec może spróbować odzyskać zawartość dysku. Jeśli na dysku były trzymane cenne dane (np. poufne raporty, rozliczenia finansowe albo np. baza klientów), to musisz dołożyć wszelkich starań, aby nikt nie odzyskał z dysku skasowanych danych. Scalenie partycji to nic innego jak połączenie dwóch partycji w jedną. Scalić można par-tycje, które są na tym samym dysku i znajdują się obok siebie. Ćwiczenie 2.21. Aby scalić dwie partycje, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij jedną z dwóch partycji, które chcesz połączyć. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Merge. 4. Pojawi się okno dialogowe Merge Adjacent Partitions (rysunek 2.39). Rysunek 2.39. Wybierz odpowiedni wariant scalania partycji You can meege the selected partition F: WSUALBASIC (FAT32) włh etther ot its adjacent partitions: ?: GRY (FAT32) or G: TEST (FAT32). Merge options C G: TEST (FAT32) become* a folder of F:VISUALBASIC(FAT32) r R\flSUALBASIC(FAT32) b«cwi«sfold«ło< E:GRY(FAT32) r F: VISUALBASiC (FAT32) becomes a folda o( G: TEST (FAT32) MageFolde. ASthefileson E:GRY(FAT32) wij be added as a lolder at łhe toot of partition F; VISUALBASIC (FAT32^ ?nt« the name of the new (older Fte Systom Type FAT32 C H 5. Do wyboru są dwa lub cztery warianty scalania partycji. Z rysunku 2.39 wynika, że partycja F: może być scalona z partycją E: lub G:. Na jednej z dwóch partycji pojawi się folder (jego nazwę należy wpisać w polu Folder Name), w którym będą pliki z drugiej partycji (jeśli na obu partycjach byłyby foldery o tych samych nazwach, połączenie partycji spowodowałoby małe zamieszanie, natomiast osobny folder to rozwiązanie, które skutecznie eliminuje chaotyczne rozmieszczenie plików; zdecyduj się, którą partycję chcesz połączyć z inną partycją i jak ma się nazywać folder z plikami z drugiej partycji). 6. W polu File System Type można wybrać typ partycji. Jeśli obie partycje są partycjami typu FAT i łączna pojemność obu partycji jest mniejsza niż 2 GB, to do wyboru jest typ FAT i FAT32. Zwykle jednak nie ma możliwości wybrania typu partycji. 1. Kliknij przycisk OK. 8. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 9. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 18. Teraz pojawi się dobrze już znane okno Progress. 11. Po wykonaniu operacji scalania dwóch partycji pojawi się okno Warning z komunikatem, że scalenie partycji spowodowało zmianę liter i warto uruchomić program DriveMapper przy ponownym uruchomieniu komputera. Kliknij przycisk Tak. 12. W następnym oknie Warning pojawi się informacja, że należy uruchomić ponownie komputer, aby mniejsza liczba dysków została zaakceptowana przez system Windows. Kliknij przycisk OK. 13. W oknie Progress kliknij przycisk OK. 14. Uruchom ponownie komputer, program DriveMapper (patrz ćwiczenie 2.17) i jeszcze raz uruchom komputer. Połączyć można partycje tego samego typu. Oznacza to, że nie można połączyć partycji w formacie NTFS i FAT czy Linux ext2 i FAT32. Można natomiast połączyć ze sobą partycje typu FAT i FAT32. Partycje NTFS można ze sobą łączyć, ale muszą mieć ten sam numer wersj i. Ćwiczenie 2.22. Aby podzielić daną partycje na dwie mniejsze, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij jedną z dwóch partycji, które chcesz połączyć. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Split.... 4. Oprócz okna Split Partition pojawi się komunikat Warning, który informuje, że na nowo utworzoną partycje można przenieść TYLKO dane; nie można przenosić plików i folderów systemowych. Kliknij przycisk OK. 5. W oknie Split Partition (rysunek 2.40) zaznacz katalog (lub plik z głównego katalogu), który ma być przeniesiony na nowo utworzoną partycję i kliknij przycisk >. Powtarzaj tę czynność, aż w lewej kolumnie będą wszystkie foldery, które chcesz przenieść. 7. W polu Size wpisz rozmiar nowej partycji. Minimalny rozmiar wynosi 47,1 MB. Jeśli na nowąpartycję chcesz przenieść więcej plików, to w polu tym automatycznie będzie wpisana większa liczba. Mimo iż program PartitionMagic oblicza minimalną ilość miejsca, jaką może zajmować nowa partycja, proponowałbym zwiększenie partycji np. o 20%, aby w przyszłości móc zapisać na niej jakieś pliki. Zwróć też uwagę na wykres słupkowy. Ciemnozielonym kolorem jest zaznaczone miejsce zajęte przez pliki. Jasnozielonym kolorem zaznaczone jest wolne miejsce. Ciemnozielony fragment wykresu możesz przeciągnąć bardziej w lewo, wtedy zwiększysz rozmiar nowej partycji, a w polu Size zostanie automatycznie wpisana większa liczba. Po określeniu ile miejsca ma zajmować nowa partycja, kliknij przycisk OK. 8. Zostanie zadane pytanie, czy chcesz teraz dokonać podziału partycji. Proponuję kliknąć przycisk Tak. 9. Pojawi się dobrze znane okno Progress. Należy poczekać kilka minut, aż główny pasek stanu osiągnie 100%. W czasie dzielenia partycji na ekranie monitora mogą być wyświetlane różne komunikaty. 10. Po dokonaniu podziału partycji pojawi się okno Warning z komunikatem, że dzielenie partycji spowodowało zmianę liter i przy ponownym uruchomieniu komputera warto uruchomić program DriveMapper. Kliknij przycisk Tak. 11. W następnym oknie Warning pojawi się informacja, że należy ponownie uruchomić komputer, aby większa liczba dysków została zaakceptowana przez system Windows. Kliknij przycisk OK. 12. W oknie Progress kliknij przycisk OK. 13. Uruchom ponownie komputer, program DriveMapper (patrz ćwiczenie 2.17) i jeszcze raz uruchom komputer. Za pomocą klonowania (kopiowania) partycji możesz najprościej archiwizować dane. Jeśli wszystkie ważne dokumenty trzymasz tylko na jednej partycji, klonowanie jest najszybszym sposobem zrobienia kopii ważnych plików. Ćwiczenie 2.23. —«^ 32,04 32 kB Ćwiczenie 2.26. • Aby zmienić rozmiar klastra, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście posiadanych partycji wybierz partycje, której rozmiar chcesz zmienić i kliknij ją prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz opcję AchancedJResize Clusters. 4. Pojawi się okno dialogowe Resize Clusters (rysunek 2.46). 1 Partycja w formacie FAT może mieć wielkość większą niż 2 GB (ale nie więcej niż 4 GB) tylko wtedy, gdy używasz systemu operacyjnego Windows NT/2000/XP 5. W polu New cluster size wybierz nowy rozmiar klastra. W polu New partition size pojawi się nowy rozmiar partycji. Kliknij przycisk OK (nie zawsze rozmiar klastra wiąże się ze zmianą rozmiaru partycji). 6. Jeśli nowy rozmiar partycji jest inny od obecnego, zostaniesz poproszony o potwierdzenie zmiany rozmiaru partycji (rysunek 2.47). Rysunek 2.47. Potwierdź zmianĘ rozmiaru partycji 7. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Jeśli nie masz innych zadań do wykonania, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 8. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 9. Pojawi się okno Progress. Po dokonaniu zmiany wielkości klastra należy kliknąć przycisk OK. W poprzednim ćwiczeniu omówiona została istotna wada systemu plików FAT, jaką jest dość duży rozmiar klastra. W tym ćwiczeniu zajmiemy się kolejnym defektem budowy tego systemu. W systemie plików FAT w katalogu głównym może znajdować się maksymalnie 512 plików. Jeśli liczba plików i katalogów osiągnie ten limit, nie możesz utworzyć ani katalogu, ani pliku w katalogu głównym. System plików FAT32 nie posiada tej wady, więc jeśli nie masz ani jednej partycji FAT, pomiń to ćwiczenie. Ćwiczenie 2.27. • Aby zwiększyć limit plików w katalogu głównym, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście posiadanych partycji zaznacz partycję typu FAT, dla której chcesz zwiększyć limit plików i katalogów w katalogu głównym. Wybraną partycję kliknij prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz opcję Advanced/Resize Root. 4. Pojawi się okno dialogowe Resize Root (rysunek 2.48). 5. Pole Currently used informuje, ile plików i katalogów jest W katalogu głównym. Pole Current capacity informuje o wielkości limitu. W polu New capacity należy wpisać liczbę ustalającą nowy limit. 6. Kliknij przycisk OK. W związku z długimi nazwami plików, kopiując 1 plik do katalogu głównego, nie zawsze licZba plików + katalogów {currently used) zmniejsza się o 1. W związku z wprowadzeniem długich nazw plików liczba może się zmniejszyć nawet o 2 - 3. W dwóch poprzednich ćwiczeniach omawiane były wady systemu plików FAT; wad tych nie posiada system plików FAT32. Konwersji partycji z systemu FAT na FAT32 możesz dokonać, jeśli posiadasz jeden z niżej wymienionych systemów operacyjnych: ? Windows 95 OSR2 ? Windows 98 ? Windows Me ? Windows 2000 ? Windows XP Ćwiczenie 2.28. Aby dokonać konwersji partycji z systemu FA T na FA T32, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście posiadanych partycji wybierz partycję typu FAT, którą chcesz przekonwertować na format FAT32 i kliknij ją prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz opcję Convert. 4. Pojawi się okno dialogowe Convert Partition (rysunek 2.49). 5. W polu File System zaznacz pozycję FAT32. 6. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Jeśli nie masz innych zadań do wykonania, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chCesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 8. Pojawi się okno Progress. Po zakończeniu konwersji partycji kliknij przycisk OK. 9. Ponownie uruchom komputer. Program PartitionMagic oferuje również możliwość konwersji partycji w drugą stronę, czyli z formatu FAT32 na FAT. Być może zadajesz sobie pytanie, po co konwertować partycję z lepszego systemu plików do gorszego. Odpowiedź jest prosta: nie każdy system operacyjny obsługuje nowszy format partycji. Jeśli chcesz np. zamienić Windows 98 na Windows 95 bez usuwania innych plików z partycji, powinieneś dokonać konwersji na system plików FAT. Konwersja taka nie zawsze jest możliwa, np. wtedy gdy partycja FAT32 zajmuje więcej niż 2 GB. Aby dokonać konwersji takiej partycji, należy ją podzielić na kilka partycji FAT. Oprócz tego należy zwrócić uwagę na rozmiar klastra, gdyż w przypadku partycji 2-gigabAjtowej typu FAT32 klaster zajmuje 4 kB, ale w przypadku partycji FAT klaster zajmuje już 32 kB. Jeśli na dysku jest dużo małych plików (np. ikon), może się okazać, że konwersja jest niemożliwa z powodu braku wolnego miejsca. Ćwiczenie 2.29. Aby dokonać konwersji partycji z FAT32 na FAT, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście posiadanych partycji wybierz partycję typu FAT32, którą chcesz przekonwertować, i kliknij ją prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz opcję Convert, 4. Pojawi się okno dialogowe Convert Partition (rysunek 2.49). 5. W polu File System zaznacz pozycję FAT. 6. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 8. Pojawi się dobrze już znane okno Progress. Po zakończeniu konwersji partycji kliknij przycisk OK. 9. Ponownie uruchom komputer. Czasami podczas dzielenia nowego dysku na partycje może się okazać, że na danym dysku dwie partycje są partycjami podstawowymi (szczególnie, jeśli ta pierwsza jest bardzo mała). Może to być niewygodne, jeśli chce się zmusić komputer do przyporządkowania pierwszych liter pierwszemu dyskowi twardemu, a następnych — drugiemu (patrz ćwiczenie 6.2). Ćwiczenie 2.30. —•&&+*---------------------------------------------------------------------------------------- • Aby dokonać konwersji partycji podstawowej na logiczną, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście posiadanych partycji wybierz partycje podstawową (ang. primary), którą chcesz przekonwertować, i kliknij ją prawym przyciskiem myszy. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz opcję Convert. 4. Pojawi się okno dialogowe Convert Partition (rysunek 2.49). 5. W polu Primary/Logical wybierz opcję Logical. 6. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Jeśli nie masz innych zadań do wykonania, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 8. Pojawi się okno Progress. Po zakończeniu konwersji partycji kliknij przycisk OK. 9. Ponownie uruchom komputer. Jeśli komputer nie może zapisać pliku w danym sektorze dysku twardego, oznacza to, że sektor ten jest uszkodzony (np. z powodu tego, że do wnętrza dysku twardego dostał się pyłek kurzu i uniemożliwia zapisanie danych w sektorze). System operacyjny w tablicy alokacji plików zamieszcza wówczas informacje o uszkodzeniu sektora, który określany jest jako tzw. badsector. Po jakimś czasie można spróbować sprawdzić, czy sektor ów nadal jest uszkodzony. Możliwe, że pyłek kurzu przemieścił się poza talerz dysku twardego i sektor prawdopodobnie będzie się nadawał do użycia. Ćwiczenie 2.31. — • Aby zmniejszyć liczbę badsector ów, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Po prawej stronie głównego okna programu, na dole, na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij partycję, z której chcesz usunąć badsectory. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Advanced/BadSector Reset. 4. Pojawi się komunikat, czy na pewno chcesz sprawdzić, czy niektóre sektory są nadal uszkodzone (rysunek 2.50). Kliknij przycisk OK. 5. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 7. Pojawi się okno Progress. Po zakończeniu testowania uszkodzonych sektorów należy kliknąć przycisk OK. Opcje dostępne tylko dla systemów Windows NT, 2000 i XP Program PartitionMagic w wersji dla Windows NT, 2000 i XP ma kilka dodatkowych opcji. Zostaną one omówione w tym podrozdziale. Załóżmy, że scaliłeś ze sobą partycję D i E. Niby nic nadzwyczajnego, ale partycja F: będzie widziana teraz przez system operacyjny jako partycja E:, co może nie być dla Ciebie dobrym rozwiązaniem (można uruchomić program DriveMapper, ale ten program nie zawsze rozwiązuje ów problem). Będąc szczęśliwym posiadaczem systemu operacyjnego Windows NT, 2000 lub XP, możesz zmusić system operacyjny, aby danej partycji przyporządkował dowolną literę. Ćwiczenie 2.32. —*&<$*«-------------------------------------------------------------------------------------------------- • Aby zmienić literę przyporządkowaną danej partycji, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij partycję, której chcesz zmienić przyporządkowaną literę. 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Advanced/Change Drive Letter. 4. Pojawi się okno dialogowe Change Drive Letter (rysunek 2.51). W polu New drive letter wybierz literę, jaka ma zostać przyporządkowana tej partycji i kliknij przycisk OK. 5. Zadanie zostanie dodane do zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu okna programu (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Kliknij przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 7. Może (ale nie musi) się pojawić okno dialogowe Warning z komunikatem, że jedno lub więcej zadań należy wykonać w systemie operacyjnym DOS. Zamknij wszystkie programy, o ile nie zrobiłeś tego przed uruchomieniem programu PartitionMagic, i kliknij przycisk OK. (rysunek 2.28) Jeśli nie pojawi się okno dialogowe Warning, to wyświetlone zostanie okno dialogowe Progress. 8. Pojawi się komunikat, że należy uruchomić program DriveMapper. Kliknij przycisk Tak, a po ponownym włączeniu komputera program DriveMapper zostanie uruchomiony (ćwiczenie 2.17). 9. Jeśli masz zainstalowany Windows XP i nie uruchamiałeś programu DriveMapper, partycja od razu będzie miała zmienioną literę. Nie trzeba ponownie uruchamiać komputera! Jeśli oprócz systemu operacyjnego Windows XP masz zainstalowany drugi system operacyjny, to wiedz, że zmiana litery przyporządkowanej partycji nie wpłynie negatywnie na pracę drugiego systemu operacyjnego. Drugi system operacyjny przyporządkuje partycji taką literę, jaka była przed dokonaniem zmiany przez program PartitionMagic. W systemach operacyjnych Windows 9x i ME partycja typu FAT nie może być większa niż 2 GB. W systemach operacyjnych typu NT partycja typu FAT może mieć maksymalnie 4 GB, a to wszystko dzięki większemu rozmiarowi klastra (64 kB). Jeśli uruchomisz program w systemie operacyjnym Windows 9x lub ME, nie możesz utworzyć partycji większej niż 2 GB, natomiast jeśli istnieje np. partycja 3-gigabajtowa, to możesz zwiększyć lub zmniejszyć jej rozmiar. Partycja 3-gigabajtowa bez problemu obsługiwana jest przez systemy operacyjne Windows 9x i ME (można skopiować na nią pliki, a później je odczytać). Ćwiczenie 2.33. # Aby utworzyć partycję typu FAT większą niż 2 GB, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Upewnij się, że jest włączona obsługa 64-kilobajtowych klastrów — w tym celu z menu General wybierz pozycję Preferences.... 3. Pojawi się okno dialogowe PowerQuest PartitionMagic Preferences (rysunek 2.52). Upewnij się, że pole Allow 64 K FAT Clusters for Windows NT/2000/XP jest wybrane. Rysunek 2.52. Okno dialogowe PowerQuest PartitionMagic Preferences PowerQuest ParlitionMagic Preferences System supports FAT32: Yes Skip bad sectoi checks Set as Read Only Iw PartitionMagic fr Disk 1-76347 MB Disk 2 • 9726 MB Disk3-4110MB Disk 1 • 76347 MB Disk 2-9726 MB Disk 3 4110 MB 4. Kliknij przycisk OK. 5. Na liście informacji o partycjach (rysunek 2.7) kliknij prawym przyciskiem myszy dowolny blok wolnego miejsca i z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz pozycję Create. Pojawi się okno dialogowe Create Partition (rysunek 2.53). 6. W polu Partition Type wybierz pozycję FAT. 7. W polu Size wpisz rozmiar nowej partycji (maksymalny rozmiar to 4094,7 MB). I. W polu Drive Letter (które nie jest widoczne w systemach operacyjnych Windows 9x i Me) wybierz literę, jaka ma zostać przyporządkowana nowej partycji. 9. Kliknij przycisk OK. 10. Informacja o utworzeniu nowej partycji zostanie zapisana. Aby teraz utworzyć nową partycję, kliknij przycisk Apply, znajdujący się w lewym panelu na samym dole okna programu (rysunek 2.26). 11. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (wtedy należy kliknąć przycisk No). 1Z Jeśli zdecydowałeś się utworzyć nowąpartycję, pojawi się okno Progress (rysunek 2.27). 13. W oknie Progress kliknij przycisk OK. Inne opcje programu PartitionMagic Jeśli podczas instalacji programu PartitionMagic (ćwiczenie 1.2) nie utworzyłeś dyskietek ratunkowych, należy to jak najszybciej zrobić. Podczas wykonywania operacji na partycjach mogą się zdarzyć różne rzeczy, np. przez przypadek możesz ukryć partycję, na której jest zainstalowany system operacyjny — system operacyjny wówczas już nie wystartuje, więc nawet nie będziesz mógł uruchomić programu PartitionMagic, aby naprawić tę usterkę. Ćwiczenie 2.34. # Aby utworzyć dyskietki ratunkowe, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Przygotuj dwie dyskietki. 2. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 3. Z menu Tools wybierz opcję Create Rescue Disks. 4. Przez chwilę będzie wyświetlane okno z paskiem postępu. Program będzie przygotowywany do uruchomienia. Program do tworzenia dyskietek ratunkowych do złudzenia przypomina instalator. 5. Pojawi się okno dialogowe Insert Blank Formatted Diskette (rysunek 1.7). Włóż dyskietkę do stacji dysków i kliknij przycisk OK. 6. Po skopiowaniu plików na dyskietkę zostaniesz poproszony o włożenie drugiej, czystej dyskietki (rysunek 1.7). 1. Po skopiowaniu plików na drugą dyskietkę program sam się wyłączy. Dyskietki ratunkowe zostaną utworzone. Proponuję podpisać dyskietki, tak abyś wiedział, która jest pierwsza, a która druga. Dyskietka nr 1 będzie nieco zmodyfikowaną dyskietką startową, natomiast na dyskietce nr 2 znajdą się pliki z programem PartitionMagic w wersji dla systemu operacyjnego DOS. Szukanie pomocy Jeśli podczas wykonywania któregoś z ćwiczeń nie wiedziałeś, co wpisać lub którą opcję wybrać, zastanawiałeś się, czy to, co robisz, na pewno robisz dobrze, musisz skorzystać z pomocy. Do programu PartitionMagic dostarczona jest bogata dokumentacja. Niestety, cała dokumentacja jest napisana w języku angielskim. Do programu PartitionMagic dołączona jest multimedialna prezentacja programu, w której bardzo obrazowo przedstawione są podstawowe zagadnienia związane z programem i wyjaśnionych jest kilka pojęć. Prezentacji towarzyszy miły głos lektorki. Ćwiczenie 2.35 Aby uruchomić multimedialną prezentację programu, wykonaj następujące kroki: 1. Włącz głośniki. 2. Wybierz kolejno polecenia: Start/Programy/P'owerQuest PartitionMagic 8.0/ PartitionMagic 8.0 Tools/Tutorial (rysunek 2.54). Multimedialna prezentacja wyjaśnia jedynie elementarne podstawy działania programu. Dużo więcej informacji można znaleźć w pliku pomocy. Ćwiczenie 2.36. Aby uruchomić plik pomocy, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 2.1). 2. Z menu Help wybierz pozycję Contents (lub naciśnij klawisz F1). 3. Pojawi się plik pomocy (rysunek 2.56). Wybierz temat, który Cię interesuje. \. Jeśli w spisie treści nie znalazłeś tego, czego szukałeś, kliknij zakładkę Index i tam wpisz jakieś hasło, po czym dwukrotnie kliknij odnalezione zagadnienie. Ćwiczenie 2.31. Aby uruchomić elektroniczny podręcznik (w formacie PDF), wykonaj następujące kroki: 1. Upewnij się, że masz zainstalowany program Acrobat Reader. Jeśli nie masz zainstalowanego programu, nie możesz czytać elektronicznych publikacji, zapisanych w formacie PDF. Program można pobrać ze strony http://www.adobe.com/ products/acrobat/alternate.html. Jeśli posiadasz oryginalny program PartitionMagic, program Acrobat Reader możesz znaleźć na płycie CD w katalogu \ENGLISH\Acrobat Pomoc do programu PartitionMagic jest bardzo rozbudowana 2. Wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/PowerQuest PartitionMagic 8.0/ PartitionMagic 8.0 Documentation/PartitionMagic User Guide (zamiast PartitionMagic User Guide możesz wybrać okrojoną wersję: PartitionMagic Quick Start Guide, która jest wierną kopią papierowej książeczki dołączanej do programu PartitionMagic). 3. Po chwili powinien się uruchomić program Acrobat Reader z załadowanym plikiem (rysunek 2.57). Ze spisu treści elektronicznego podręcznika programu PartitionMagic możesz wybrać interesujące Cię zagadnienia albo możesz przeczytać go od deski do deski. Rysunek 2.57. Elektroniczny podręcznik zawiera aż 167 stron dokumentacji! Rozdział _________________3. PartitionMagic dla DOS-u Wstęp Podczas wykonywania operacji na partycjach mogą się przytrafić różne rzeczy, np. przez przypadek możesz ukryć partycję, na której jest zainstalowany system operacyjny. System operacyjny wówczas nie wystartuje, więc nawet nie będziesz mógł uruchomić programu PartitionMagic, aby naprawić tę usterkę. W takiej sytuacji przydadzą się dyskietki ratunkowe, które powinny zostać wykonane podczas instalacji programu. Jeśli nie utworzyłeś dyskietek ratunkowych, powinieneś to zrobić, zanim będzie za późno. W tym rozdziale opiszę program PartitionMagic dla systemu operacyjnego MS-DOS, który można uruchomić, korzystając z dyskietek ratunkowych. Program PartitionMagic w wersji dla DOS-u posiada mniej opcji niż w wersji dla Windows. Na końcu tego rozdziału znajduje się wyliczenie możliwości programu w wersji DOS-owej. Jak uruchomić program w wersji dla DOS-u Ćwiczenie 3.1. Aby uruchomić program PartitionMagic z dyskietek ratunkowych, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Wyłącz komputer. 2. Włóż dyskietkę ratunkową nr 1 do stacji dysków i włącz komputer. 3. Jeśli uruchomił się system Windows, należy w BIOS-ie ustawić odpowiednią opcję, aby komputer mógł startować z dyskietki systemowej (opiszę to na przykładzie BIOS-u firmy Award). Jeśli nie wystartował system Windows, przejdź do punktu 11. 4. Wyłącz komputer i ponownie włącz. Podczas startu komputera (w momencie, gdy jest testowana pamięć RAM) naciśnij klawisz Del. 5. Powinien się włączyć BIOS (zwykle jest to niebieski ekran z żółtymi napisami). Jeśli nigdy nie wchodziłeś do BIOS-u, to niczego nie ruszaj, gdyż można wiele namieszać. Poproś o pomoc kogoś bardziej doświadczonego. 6. Wejdź do menu Advanced Bios Features. 7. W polu First Boot Device wybierz z listy pozycję floppy. 8. W polu Second Boot Device wybierz z listy pozycję HDD-0 (ewentualnie w polu Second Boot Device wybierz z listy pozycję CD-ROM, a w polu ThirdBoot Device wybierz pozycję HDD-0). 9. Powróć do głównego menu w BIOS-ie (naciśnij klawisz Esc). 18. Zapisz ustawienia (naciśnij klawiszF10 i napytanie SAVE to CMOS and EXIT odpowiedz wciśnięciem klawisza Y). 11. Po kilkunastu sekundach na ekranie pojawią się napisy: Please Insert PartitionMagic Disk2i*** Press Any Key to Continue ***. Należy wówczas do stacji dysków włożyć dyskietkę nr 2 i nacisnąć dowolny klawisz. 12. Po kilkunastu sekundach na ekranie pojawi się logo programu PartitionMagic (patrz rysunek 2.2). Jeśli logo zniknie, oznacza to, że program PartitionMagic jest gotowy do pracy (rysunek 3.1). Rysunek 3.1. Tak wygląda program PartitionMagic w wersji dla systemu operacyjnego DOS Jeśli Twój komputer obsługuje rozruchowe płyty CD, możesz przy starcie komputera włożyć płytę do napędu i uruchomić program PartitionMagic bezpośrednio z płyty. Możesz również uruchomić program PQBoot (który omówiłem w rozdziale 5.), a także system operacyjny Caldera DOS (który obsługuje jedynie partycje FAT16). Jeśli podczas instalacji programu PartitionMagic zaznaczyłeś pozycję PartitionMagic for DOS, to nie musisz uruchamiać programu z dyskietek ratunkowych, wystarczy zwykła dyskietka startowa. Ćwiczenie 3.2. • Aby uruchomić program PartitionMagic ze zwykłej dyskietki startowej, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Wyłącz komputer. 2. Włóż dyskietkę startową do stacji dysków i włącz komputer. 3. Jeśli uruchomił się Windows, przejdź do punktu 3. ćwiczenia 3.1. 4. Po pewnym czasie powinien załadować się tryb MS-DOS. Na ekranie pojawi się napis A: \> i migający kursor. Zanim uruchomisz program PartitionMagic, musisz napisać kilka poleceń. 5. Wpisz C: i naciśnij Enter. Jeśli program PartitionMagic zainstalowałeś na innym dysku, wpisz literę tego dysku. 6. Wpisz cd "C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0" i naciśnij Enter (jeśli zainstalowałeś program w innym katalogu, wpisz nazwę tego katalogu). Może zostać wyświetlony komunikat: Bad command of file name lub polskojęzyczna wersja tego komunikatu: Złe polecenie lub nazwa pliku; musisz wówczas sprawdzić, czy poprawnie wpisałeś nazwę katalogu, w którym jest zainstalowany program. 7. Jeśli jesteś w katalogu, w którym jest zainstalowany program PartitionMagic, musisz przejść do podkatalogu DOS. Wpisz komendę cd dos i naciśnij Enter. 8. Wpisz pqmagic i naciśnij klawisz Enter. Jeśli uruchomiłeś komputer z dyskietki startowej, warto przed przeprowadzeniem operacji na partycjach uruchomić program Scandisk. Program ten usuwa z partycji błędy. Informacje o programie w wersji dla Windows znajdziesz w ćwiczeniu 2.10. Ćwiczenie 3.3. Aby uruchomić program ScanDisk, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Wpisz polecenie c:. 2. Wpisz polecenie cd c: \windows\command. W przypadku, gdy system operacyjny Windows instalowałeś w innym katalogu niż c:\windows, zmień odpowiednio polecenie (np. cd c:\win98\command). PartitionMagic. Ćwiczenia 3. Wpisz scandisk c: i naciśnij Enter. Jeśli masz więcej partycji (np. d:, e: i/), wpisz scandisk c: d: e: f:, aby program scandisk sprawdził wszystkie partycje. Nie musisz przeprowadzać dokładnego testu, wystarczy standardowy. 5. Po zakończeniu skanowania dysków uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 3.1). Operacje na partycjach Ponieważ wersja programu PartitionMagic dla systemu operacyjnego DOS jest bardzo podobna do omawianej już wersji dla systemu Windows, zamieszczam tutaj tylko jedno przykładowe ćwiczenie. Ćwiczenie 3.4. Aby zwiększyć rozmiar dowolnej partycji, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 3.1 lub 3.2). 2. Jeśli masz kilka dysków twardych, musisz wybrać dysk, na którym aktualnie chcesz pracować. Na górze, tuż pod paskiem menu, z rozwijanego pola wybierz odpowiedni dysk (rysunek 3.4). 3. Na liście informacji o partycjach kliknij prawym przyciskiem myszy partycję, której rozmiar chcesz zwiększyć (nie zapominaj, że przed lub za tąpartycjąmusi być wolne miejsce — Unallocated). Powinno się pojawić menu podręczne (rysunek 3.5). 4. Z menu podręcznego wybierz pozycję Resize/Move. Pojawi się okno dialogowe Resize/Move Partition 5. W polu New Size wpisz nowy rozmiar partycji. 6. Kliknij przycisk OK. 7. Oprócz zmiany rozmiaru partycji możesz dodać do listy zadań inne zadania (np. utworzenie nowej partycji). Po wykonaniu wszystkich zadań, kliknij przycisk Apply. 8. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes (jeśli chcesz się wycofać, kliknij przycisk No). 9. Pojawi się okno Batch Progress (rysunek 3.7). 10. Kiedy operacja zwiększania partycji zostanie zakończona (wszystkie paski postępu osiągną 100%), kliknij W wersji programu PartitionMagic dla Windows po zmianie rozmiaru dysku, ukrywaniu, odtajnianiu, usuwaniu lub tworzeniu nowej partycji uruchamiał się program DriveMapper. W DOS-owej wersji programu PartitionMagic program ten się nie uruchamia. Po zakończeniu pracy w DOS-ie należy włączyć Windows i uruchomić program DriveMapper. Nieco dokładniej program ten opisałem w rozdziale 4. Gdzie szukać pomocy W rozdziale 2. opisałem kilka sposobów zdobywania informacji na temat interesującego nas zagadnienia. Jeśli system operacyjny Windows został uszkodzony, a Ty uruchomiłeś program PartitionMagic w wersji dla DOS-u i np. nie wiesz, jak naprawić partycję, na której jest zainstalowany system operacyjny, nie musisz się martwić. PartitionMagic wyposażony został w elementarną pomoc. Ćwiczenie 3.5. • Aby znaleźć w pomocy programu potrzebne Ci informacje, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (wykonaj ćwiczenie 3.1 lub 3.2). 2. Z menu Help wybierz pozycję Index. 3. Pojawi się okno dialogowe Help Index (rysunek 3.8). Nie omówione możliwości programu PartitionMagic Wersja PartitionMagic dla DOS-u jest nieco uboższa niż wersja dla systemu operacyjnego Windows. Poniżej wymienione zostały funkcje programu w wersji DOS-owej: ? Zabezpieczanie dysku przed edycją (oznaczanie dysku jako dysk tylko do odczytu). ? Sprawdzanie, ile jest wolnego miejsca na każdej partycji. ? Analizowanie parametrów danej partycji. ? Zmiana etykiety dowolnej partycji. ? Zmiana rozmiaru dowolnej partycji. ? Przesuwanie partycji. ? Tworzenie nowej partycji. *t* Formatowanie partycji. ??? Usuwanie partycji. ? Odzyskiwanie usuniętych partycji. ? Scalanie dwóch partycji. ? Kopiowanie (klonowanie) partycji. ? Ukrywanie partycji. ? Odtajnianie ukrytych partycji. ? Zmiana rozmiaru klastra. ? Zwiększanie limitu plików w katalogu głównym (dotyczy tylko partycji FAT16iFAT12). ? Konwersja partycji. *l* Testowanie (i ewentualnie usuwanie) badsectorów. ? Uruchamianie podręcznej pomocy. Rozdział _______________4, Programy dołączone do PartitionMagic Wstęp Do programu PartitionMagic dołączone są inne programy. W rozdziale 3. poznałeś program PartitionMagic w wersji dla DOS-u. W następnym rozdziale omówię BootManager, program do zmiany aktywnego systemu operacyjnego. Natomiast tutaj omówię pozostałe programy, wchodzące w skład programu PartitionMagic. Aby uruchomić któryś z nich, należy wykonać kolejno polecenia: Start/Programy/PowerQuest PartitionMagic 8.0/Part-itionMagic 8.0 Tools (patrz rysunek 2.51) i wybrać odpowiedni program. Jeśli chcesz uruchomić któryś z omawianych programów, upewnij się, że program PartitionMagic nie jest uruchomiony. Create Rescue Diskettes Program ten służy do tworzenia dyskietek ratunkowych. Dyskietki takie powinny zostać utworzone podczas instalacji programu PartitionMagic. Jeśli jeszcze ich nie utworzyłeś, możesz to zrobić, uruchamiając program Create Rescue Diskettes. Po uruchomieniu programu przejdź do punktu 4. ćwiczenia 2.34. DriveMapper Program DriveMapper miałeś okazję poznać podczas wykonywania ćwiczenia 2.17. W wielu wypadkach nie będziesz musiał ręcznie uruchamiać tego programu, gdyż podczas wykonywania wielu operacji na partycjach (takich jak ukrywanie, usuwanie czy tworzenie nowych partycji) program zostanie aktywowany przy ponownym uruchomieniu systemu operacyjnego Windows. Czasami może jednak wystąpić konieczność ręcznej konfiguracji programu DriveMapper, np. jeśli w samym DOS-ie za pomocą programu PartitionMagic wykonasz dowolną operację, zmieniającą liczbę partycji. Niekiedy sam program PartitionMagic potrafi źle skonfigurować program DriveMapper (zwykle wtedy, gdy wykonuje się wiele różnych operacji na partycjach). Rysunek 4.1 prezentuje źle skonfigurowany program DriveMapper przez PartitionMagic. Rysunek 4.1. Program DriveMapper został przez PartitionMagic źle skonfigurowany: zamierza zmienić odwołania dotyczące partycji G na odwołania do partycji G DriveMapper For each chenje isted below, CmeMapper w* seatch ał *ives and update al references. Ciek OK ta contlnue ot Cancel to matce changes manually inside DriveMapp8r. Recommended changes. Search (or references to O ana replace mem wth Qr (CD-ROM drive) Czasem może się zdarzyć taka sytuacja, że kupiłeś nowy dysk i używasz go jako Primary Slave (lub Secondary Master). Partycja, która miała przyporządkowaną literę CV, dalej ma przyporządkowaną literę CV, ale partycja D: to pierwsza partycja drugiego dysku (który kupiłeś). Dopiero partycja E: to dawna partycja Dr, w przypadku gdy dysk miał więcej partycji, to stara partycja E: jest nową partycja F:. Jeśli w DOS-ie zmniejszyłeś rozmiar partycji C: i utworzyłeś nową partycję, również pozostałe partycje będą miały przyporządkowane inne litery. Ćwiczenie 4.1. ? Aby zmienić odwołania do partycji D: na odwołania do partycji E:, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program DriveMapper (wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/ PowerQuest PartitionMagic 8.0/PartitionMagic 8.0 Tools, DriveMapper). 2. Pojawi się prosty kreator (rysunek 4.2). Jeśli znasz język angielski, możesz przeczytać wprowadzenie do programu. Kliknij przycisk Next. 3. Kolejną czynnością będzie utworzenie listy zadań dla programu DriveMapper (rysunek 4.3). Zadania te w programie PartitionMagic (w wersji dla Windows) były tworzone automatycznie (o ile wyraziłeś zgodę na uruchomienie programu DriveMapper). 4. Kliknij przycisk Add... Pojawi się okno dialogowe z prośbą o określenie rodzaju zadania (rysunek 4.4). Rysunek 44. W tym oknie dialogowym należy określić typ danego zadania 5. Zaznacz pole Typical Operation (typowe zadanie) i kliknij przycisk OK. 6. Pojawi się okno dialogowe, w którym należy zdefiniować typowe zadanie. W polu Drive Letter wybierz literę D:, natomiast w polu New Drive Letter wybierz literę E: i kliknij przycisk OK (rysunek 4.5). 7. Po kliknięciu przycisku OK oba okna dialogowe znikną, a Ty powrócisz do kreatora. Na liście zadań pojawi się nowe zadanie: Search for references to D: and replace them with E: (LocaT drive)). 8. Jeśli oprócz partycji D: inne partycje zmieniły swoje litery, wróć do punktu 4. 9. Jeśli nieprawidłowo skonfigurowałeś program (np. zamieniłeś odwołania z D: na F: zamiast z D: na ?:), kliknij błędne odwołanie, potem kliknij przycisk Delete i wprowadź poprawne odwołanie (patrz punkt 4). 10. Jeśli później chcesz zatwierdzić zmianę każdego odwołania, zaznacz pole Confirm changes to be madę. 11. Kiedy określisz już wszystkie zadania i będziesz pewny, że nie ma pomyłek, kliknij przycisk Finish. 12. Pojawi się okno dialogowe Processing Tasks (rysunek 4.6). Możesz teraz zorganizować sobie inne zajęcie, gdyż w zależności od ilości odwołań, ilości plików INI na dysku, ilości wpisów w rejestrze Windows, a także w zależności od szybkości komputera, operacja zmiany odwołań do partycji może trwać od kilku do kilkunastu minut. 13. Jeśli zdecydowałeś wcześniej, że będziesz zatwierdzać każdą zmianę, pojawi się okno dialogowe Search Results (rysunek 4.7). W oknie tym należy zaznaczyć wszystkie wpisy, które mają być zmienione, i kliknąć przycisk OK. 14. Po zakończeniu zamiany wpisów pojawi się okno dialogowe Process Complete (rysunek 4.8). Należy kliknąć przycisk OK i ponownie uruchomić komputer. Jeśli dokonałeś scalenia dwóch partycji w programie PartitionMagic w wersji dla DOS-u lub w wersji dla Windows, ale nie włączyłeś programu DriveMapper, możesz to zrobić teraz i zmienić nieaktualne odwołania. Ćwiczenie 4.2. Aby po wykonaniu scalenia dwóch partycji zmienić odwołania, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program DriveMapper. 2. Pojawi się prosty kreator (rysunek 4.2). Kliknij przycisk Next 3. Kolejną czynnością będzie utworzenie listy zadań dla programu DriveMapper. Kliknij przycisk Add... Pojawi się okno dialogowe z prośbą o określenie rodzaju zadania (rysunek 4.4). 4. Zaznacz pole Merge Operation i kliknij przycisk OK. 5. Pojawi się okno dialogowe Create Merge Task (rysunek 4.9). W polu Drive letter należy wybrać literę, jaką miała partycja przed połączeniem z inną partycją, natomiast w polu Specijy the Merge należy wpisać folder, który zawiera pliki, znajdujące się na połączonej partycji. Jeśli nie lubisz pisać, kliknij przycisk Browse, pojawi się okno dialogowe Browse (rysunek 4.10); za pomocą kilku kliknięć będziesz mógł w nim wybrać ten folder. Kliknij przycisk OK w oknie Browse, a potem przycisk OK w oknie Create Merge Task. 6. Po kliknięciu przycisku OK oba okna dialogowe znikną i powrócisz do kreatora. Na liście zadań pojawi się nowe zadanie: Search for references to H: and replace them with F:\!DYSK-H (Local drive)). 7. Po wprowadzeniu wszystkich zadań i sprawdzeniu, że nie ma pomyłek, kliknij przycisk Finish. 8. Pojawi się okno dialogowe Processing Tasks (rysunek 4.6). Operacja zmiany odwołań do partycji może trwać od kilku do kilkunastu minut w zależności od ilości odwołań, ilości plików INI na dysku, ilości wpisów w rejestrze Windows oraz w zależności od szybkości komputera. 9. Jeśli zdecydowałeś wcześniej, że będziesz zatwierdzał każdą zmianę, to pojawi się okno dialogowe Search Results (rysunek 4.7); należy w nim zaznaczyć wszystkie wpisy, które mają być zmienione i kliknąć przycisk OK. 10. Po zakończeniu zamiany wpisów pojawi się okno dialogowe Process Complete (rysunek 4.8), w którym należy kliknąć przycisk OK, a następnie ponownie uruchomić komputer. Ćwiczenie 4.3. Aby po wykonaniu operacji dzielenia partycji zmienić do nich odwołania, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program DriveMapper. 2. Pojawi się prosty kreator (rysunek 4.2). Kliknij przycisk Next. 3. Kolejnym etapem będzie utworzenie listy zadań dla programu DriveMapper. Kliknij przycisk Add... Pojawi się okno dialogowe z prośbą o określenie rodzaju zadania (rysunek 4.4). 4. Zaznacz pole Split Operation i kliknij przycisk OK. 5. Pojawi się okno dialogowe Create Merge Task (rysunek 4.11). W polu Drive letter należy wybrać literę partycji, która była dzielona, natomiast w polu File/Folder name należy wpisać nazwę folderu, który znajduje się na nowej partycji. Kliknij przycisk OK. 6. Na liście zadań pojawi się nowe zadanie: Search for references to D: WB60LE and replace them with F:\VB60LE (Local Drive). 7. Jeśli podczas dzielenia partycji przeniosłeś kilka folderów na nowąpartycję, musisz kroki 3-5 wykonać kilka razy. 8. Zanim klikniesz przycisk Finish, upewnij się, że nie wpisałeś błędnie nazwy folderu. Niestety, program DriveMapper, nie sprawdza, czy podany folder (w tym wypadku F:\VB60LE) rzeczywiście istnieje. 9. Pojawi się okno dialogowe Processing Tasks (rysunek 4.6). Operacja zmiany odwołań do partycji może trwać od kilku do kilkunastu minut w zależności od ilości odwołań, ilości plików INI na dysku, ilości wpisów w rejestrze Windows oraz w zależności od szybkości komputera. 16. Jeśli wcześniej ustaliłeś, że będziesz zatwierdzał każdą zmianę, pojawi się okno dialogowe Search Results (rysunek 4.7); należy w nim zaznaczyć wszystkie wpisy, które mają być zmienione i kliknąć przycisk OK. 11. Po zmianie wpisów pojawi się okno dialogowe Process Complete (rysunek 4.8), w którym należy kliknąć przycisk OK, po czym ponownie uruchomić komputer. W przypadku dzielenia (lub łączenia) partycji należy się upewnić, czy nie trzeba określić dodatkowych zadań. Przykładowo, jeśli masz partycje CV, D: i E: i połączysz ze sobąpartycję D: i E:, nie będzie trzeba definiować nowego zadania. Jeśli natomiast połączysz ze sobą partycje C: i D:, to partycja E: otrzyma literę D: i trzeba będzie zdefiniować zadanie (patrz ćwiczenie 4.1) zmiany odwołań do partycji E: na odwołania do partycji D:. Partitioninfo Program Partitioninfo ma za zadanie ułatwić pozyskanie informacji o partycjach rozmieszczonych na danym dysku. W programie PartitionMagic znajduje się lista partycji, jednak są tam zgrupowane jedynie najważniejsze informacje, które bardziej szczegółowo przedstawione są w programie Partitioninfo. Teoretycznie program ten może Ci się ani razu nie przydać, ale powinieneś pamiętać o tym, że ma dwie zalety: ? W jednym miejscu podane są różne parametry partycji. W programie PartitionMagic na liście partycji nie było podanych parametrów geometrycznych; aby je poznać, należało z menu podręcznego wybrać pozycję properties i dla każdej partycji parametry te analizować. Być może parametry geometryczne nie wszystkich interesują, jednak ważne są choćby dla osób, które zajmują się odzyskiwaniem plików, usuniętych z dysków. ? Program Partitioninfo uruchamia się dużo szybciej niż PartitionMagic. Jeśli chcesz tylko sprawdzić, jakie rozmiary mają dane partycje, zrobisz to szybciej, uruchamiając program Partitioninfo. Jeśli natomiast chcesz np. zmniejszyć rozmiar jakiejś partycji, musisz uruchomić PartitionMagic. Ponieważ Partitioninfo przeznaczony jest raczej dla wąskiej grupy osób (np. dla osób zajmujących się odzyskiwaniem danych z dysku), omówię go pobieżnie. Ćwiczenie 44. • Aby zapoznać się z parametrami wszystkich partycji na dowolnym dysku, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Partitioninfo (rysunek 4.12). 2. Jeśli masz więcej niż 1 dysk twardy, w polu Physical Drive wybierz dysk, którego partycje chcesz analizować. 3. Poniżej pola Physical Drive podany jest rozmiar dysku. 4. Są dwie główne listy: Partition Information (informacje o partycji) i Disk Geometry Information (geometryczne informacje o partycjach). Druga lista nie będzie tu omawiana, natomiast w pierwszej należy zwrócić uwagę na pola: ? Yolume — oznacza etykietę partycji. ? PartType — oznacza typ partycji (np. FAT32). Jako ciekawostkę można podać fakt, że większość programów prezentuje dość ogólnikowe informacje na temat partycji. Typów partycji jest więcej, niż się spodziewasz. Programy diagnostyczne ogólnikowo mogą poinformować, że partycjajest partycjąFAT, podczas gdy w rzeczywistości może być partycją FAT12 (dość stary typ partycji, której maksymalny rozmiar to 16 MB), FAT16 (rozmiar partycji zawiera się od 16 do 32 MB) lub partycją FAT16B (rozmiar partycji zawiera się od 32 MB do 2 GB). Oczywiście w większości przypadków nie interesuje nas, czy partycjajest partycją FAT16 czy FAT16B, jednak dla niektórych osób rozróżnienie to jest istotne. Format partycji FAT16 jest nieco inny niż partycji FAT16B — nie ma to większego znaczenia dla przeciętnego użytkownika, jeśli jednak zajmujesz się odzyskiwaniem danych z usuniętych dysków, takie szczegóły są ważne. ??? Size (MB) — oznacza wielkość partycji w MB. 5. Po sprawdzeniu rozmiarów partycji kliknij przycisk Close, aby wyłączyć program. Analizując partycje na danym dysku, mogłeś się spotkać z dziwnym typem partycji: EPBR. Występuje on dość często —jeśli na dysku jest 10 zwykłych partycji, to partycji typu EPBR jest 9. Tylko pierwsza partycja może mieć MBR (ang. Master Boot Record), czyli rekord rozruchowy. EPBR (ang. Extended Partition Boot Record) to nic innego jak rekord rozruchowy dla partycji logicznych. EPBR jest zawsze przed daną partycją. Pierwsza (primary) partycja posiada rekord rozruchowy (MBR) i nie wymaga EPBR. Program Partitioninfo pozwala sporządzić raport na temat partycji znajdujących się na wszystkich aktualnie dostępnych w systemie dyskach twardych. Taki raport może być przydatny, gdy jakaś partycja zostanie uszkodzona, a Ty zlecisz odpowiedniej firmie odzyskanie cennych danych. Ćwiczenie 4.5. Aby utworzyć raport o posiadanych partycjach, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Partitioninfo (rysunek 4.12). 2. Kliknij przycisk Preview.... 3. Pojawi się okno dialogowe Preview (rysunek 4.13). W oknie tym (przypominającym notatnik Windows) jest wyświetlony raport. 4. Po zapoznaniu się z raportem zamknij okno Preview. Zamiast przeczytać raport, możesz go skopiować do schowka (a potem wkleić w jakimś edytorze tekstów i np. wydrukować), wciskając przycisk Copy to Clipboard. Aby zapisać raport do pliku tekstowego, kliknij przycisk Save As..., aby wydrukować raport kliknij przycisk Print. Partition Table Editor Tego programu nie można uruchomić z menu Start. Jest to spowodowane tym, że jest bardzo niebezpieczny i lepiej, aby się nie rzucał w oczy. Za pomocą tego programu można edytować tablicę partycji, wpisując różne cyfry. Gdy dokładnie nie wiesz, co i w jakim miejscu masz wpisać, wtedy o nieszczęście nietrudno. W przypadku gdy nie jesteś zbyt doświadczonym użytkownikiem komputerów, lepiej zrezygnuj z ćwiczeń z tym programem. Zanim przystąpisz do poniższych ćwiczeń, wykonaj kopię bezpieczeństwa ważnych plików, a najlepiej kup dysk twardy (nie musi być duży, może to być dysk np. 1-gigabajtowy, kupiony za grosze), na którym można by wykonywać różne niebezpieczne ćwiczenia. Ćwiczenie 4.6. Aby uruchomić program Partition Table Editor, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Zamknij program PartitionMagic. 2. Uruchom Eksploratora Windows. Jeśli Twoim systemem operacyjnym jest system Windows 95 lub 98, wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/Eksplorator Windows (rysunek 1.8). Jeśli Twoim systemem jest Windows ME, wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/Akcesoria/Eksplorator Windows (rysunek 1.9). 3. Przejdź do folderu, w którym zainstalowany jest program PartitionMagic (zwykle jest to folder C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0). 4. Kliknij dwukrotnie plik PTEDIT32.EXE (z ikoną lupy). 5. Program powinien się uruchomić (patrz rysunek 4.14). Zanim przystąpimy do następnych ćwiczeń, omówię zasadę działania programu Partition Table Editor. W oknie programu znajduje się tabela przedstawiająca 40 pól (4 wiersze, każdy wiersz zawiera 10 kolumn — pól tekstowych), w których są wpisane cyfry (w systemie heksadecymalnym). Pierwsza kolumna cyfr oznacza typ partycji, druga kolumna informuje, czy z danej partycji startuje system operacyjny (system operacyjny staruje z partycji, jeżeli podana jest liczba 80), następne 8 kolumn to parametry geometryczne dysku, których lepiej nie ruszać. Każdy wiersz odnosi się do innej partycji. Jednocześnie wyświetlane są informacje o 4 partycjach. Aby wyświetlić informacje o następnych partycjach, należy kliknąć przycisk Goto EPBR. Informacje o poprzednich 4 partycjach zostaną wyświetlone po kliknięciu przycisku Goto Parent. Jeśli partycję rozruchową (czyli taką, z której startuje system operacyjny) oznaczysz jako partycję nierozruchową, system operacyjny nie wystartuje i na ekranie pojawi się komunikat z prośbą o włożenie dyskietki systemowej. Dyskietka systemowa i zainstalowany na dysku program PartitionMagic w wersji dla systemu operacyjnego DOS są niezbędne do wykonania tego ćwiczenia (po zepsuciu systemu operacyjnego nalażałoby go jakoś naprawić). Ćwiczenie 4.7. Aby zepsuć system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Partition Table Editor (patrz ćwiczenie 4.6). 2. Zwykle w pierwszym wierszu w drugiej kolumnie (Boot) jest wartość 80. Zmień ją na 00. Liczba 00 będzie miała czerwony kolor, co oznacza, że wartość ta została zmieniona. 3. Kliknij przycisk Save Changes. 4. Zamknij program Partition Table Editor i ponownie uruchom komputer. 5. Jeżeli przy starcie komputera pojawi się komunikat BOOT DISK FAILURE, INSERT SYSTEM DISK AND PRESS ENTER, nie wystartuje żaden system operacyjny. Aby system mógł wystartować, należy wykonać ćwiczenie 4.8. Po zepsuciu systemu operacyjnego należy go naprawić (chyba, że chcesz, aby nikt nie korzystał z komputera, dopóki sam go nie naprawisz, wtedy ćwiczenie możesz wykonać np. za kilka dni). Ćwiczenie 4.8. Aby naprawić zepsuty system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Włóż dyskietkę systemową. 2. Włącz komputer. 3. Po załadowaniu się systemu DOS wpisz C: i naciśnij Enter. Jeśli program PartitionMagic zainstalowałeś na innym dysku, wpisz literę tego dysku. 4Wpiszcd "C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0" i naciśnij Enter (jeśli zainstalowałeś program w innym katalogu, wpisz nazwę tego katalogu). Gdyby pojawił się komunikat Bad command of file name lub jego wersja polskojęzyczna — Złe polecenie lub nazwa pliku — sprawdź, czy poprawnie wpisałeś nazwę katalogu, w którym zainstalowany jest program. 5. Jeśli jesteś w katalogu, w którym zainstalowany jest program PartitionMagic, musisz przejść do podkatalogu DOS. Wpisz komendę cd dos i naciśnij Enter. 6. Wpisz ptedit i naciśnij klawisz Enter. Uruchomi się DOS-owa wersja programu Partition Table Editor, która wygląda tak samo jak wersja dla systemu Windows. 7. Przejdź do drugiej kolumny pierwszego wiersza, aby zamienić liczbę 00 na 80 (przy braku zainstalowanego sterownika myszy, do przechodzenia pomiędzy różnymi polami użyj klawisza Tab). 8. Po dokonaniu zmiany kliknij przycisk Save Changes (lub naciśnij kombinację klawiszy Alt+S). 9. Zamknij program (naciśnij kombinację klawiszy Alt+F4). 10. Jeśli wszystko dobrze zrobiłeś, powinien się uruchomić system operacyjny Windows. i ? II i W ćwiczeniu 4.9 spróbujemy ukryć partycję. Jeśli ukryjesz partycję w programie PartitionMagic, to bez większego trudu będzie ją można zlokalizować i odtajnić. Jednak za pomocą programu Partition Table Editor można wykorzystać pewną sztuczkę i tak ukryć partycję, aby program PartitionMagic jej nie widział. Sztuczka ta jest wręcz banalna. Jeśli partycja jest partycją FAT16 (mam na myśli partycję FAT16B, czyli partycję FAT16 większą od 32 MB), to w programie Partition Table Editor w pierwszej kolumnie, oznaczonej jako typ partycji, widnieje liczba 06. Należy przeanalizować, jakim partycjom odpowiadają jakie liczby (patrz dodatek A) i wpisać tę, która nie występuje w tabeli znajdującej się w dodatku A (czyli jest to liczba zarezerwowana na nowe typy partycji, a więc żaden program nie będzie wiedział, co to jest za partycja, a system Windows w ogóle nie będzie widział tego dysku). W tabeli można oczywiście znaleźć liczbę, która odpowiada pozycji Hidden FAT16B, i wpisać ją, ale wtedy program PartitionMagic będzie widział tę partycję jako ukrytą, co bez problemu pozwoli ją odtajnić, a przecież nie o to nam chodzi. Ćwiczenie 4.9. Aby ukryć partycję, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Partition Table Editor (patrz ćwiczenie 4.6). 2. Jeśli masz kilka dysków twardych, w polu HardDrive wybierz dysk z partycją, którą chcesz ukryć. 3. Teraz zadanie najważniejsze: znaleźć odpowiednią partycję. Kliknij kursorem myszy kolumnę Type, a zobaczysz, że w polu Partition Information podany jest typ partycji i jej wielkość. Jest to dość prosty sposób na znalezienie interesującej nas partycji. Klikaj każdy wiersz w kolumnie Type, dopóki nie zostanie znaleziona partycja, o którą nam chodzi. Jeśli na pierwszych 4 pozycjach nie ma informacji o partycji, której szukamy, należy załadować informacje o następnych partycjach. W tym celu należy wcisnąć przycisk Goto EPBR. Zostaną załadowane informacje o 4 następnych partycjach (i znowu należy kliknąć w kolumnie Type każdy z 4 wierszy). Przy dużej ilości partycji trzeba będzie nawet kilka razy kliknąć przycisk Goto EPBR, aby znaleźć to, co nas interesuje. 4. Jeśli znajdziesz wpis odnoszący się do szukanej partycji, upewnij się, czy na pewno jest to partycja właściwa. Pomyłka nie jest możliwa, gdy na Twoim dysku każda partycja ma inny rozmiar. Jeśli jednak posiadasz 2-3 partycję tego samego typu i tej samej wielkości, to możesz przez przypadek ukryć nie tę partycję, co trzeba. Kliknij przycisk Boot Record. Pojawi się okno dialogowe Boot Record (rysunek 4.15). 5. W oknie dialogowym Boot record znajduje się bardzo dużo różnych danych na temat partycji. Nas interesuje tylko jedna informacja — etykieta partycji (Volume Name). Po odczytaniu etykiety kliknij przycisk Close. 6. Jeśli jesteś pewien, że to tę partycję chcesz ukryć, w polu Type wpisz jakąś liczbę, której nie odpowiada żaden obecnie znany format partycji (patrz dodatek A). Przykładem może być liczba FA. Ważne jest to, aby zapamiętać, jaką liczbę zastępujesz — będzie to pomocne przy odtajnianiu w ten sposób ukrytej partycji. 7. Kliknij przycisk Save Changes. Potwierdź chęć zapisania zmian przez kliknięcie przycisku Tak i ponownie uruchom komputer. 8. Ukryta partycja będzie teraz dla systemu niewidoczna. Program PartitionMagic nie będzie w stanie obsłużyć tej partycji (można ją będzie jedynie usunąć, sformatować, albo dowiedzieć się, jakie posiada parametry geometryczne). Na rysunku 4.16 przedstawiono ukrytą partycję. Aby odtajnić ukrytą partycję Jeśli chcesz odczytać dane z ukrytej partycji, musisz ją odtajnić i ponownie uruchomić komputer. Ćwiczenie to nie różni się znacznie od ćwiczenia 4.9, z tym że szukasz partycji o typie posiadającym liczbę FA, którą zmieniasz na liczbę zapamiętaną wcześniej. Teoretycznie nie powinno być problemów z odtajnieniem takiej partycji, ale pesymistycznie załóżmy, że zgubiłeś kartkę z tą liczbą. Jest bardzo prosty sposób na sprawdzenie, jaka to była liczba. Należy jedynie odpowiedzieć na kilka poniższych pytań: ? Czy jest to partycja linuksowa (ext2 lub ext3) — zaginiona liczba: 83. ? Czy jest to partycja NTFS — zaginiona liczba: 07. ? Czy jest to partycja FAT32 — zaginiona liczba: OB (lub 0C). ? Czy jest to partycja FAT 16 (FAT 12) i zajmuje nie więcej niż 16 MB — zaginiona liczba: 01. ? Czy jest to partycja FAT16 i zajmuje więcej niż 16 MB, a mniej niż 32 MB — zaginiona liczba: 04. ? Czy jest to partycja FAT16 i zajmuje więcej niż 32 MB — zaginiona liczba: 06 (lub 0E). DataKeeper Ten program jest osobnym programem, dołączonym do programu PartitionMagic. Program DataKeeper należy zainstalować z płyty CD. Instalacja niewiele się różni od instalacji programu PartitionMagic, więc opiszę tutaj tylko jej ostatni etap, jakim jest konfiguracja programu. Jeśli posiadasz Windows NT, 2000 lub XP, musisz mieć uprawnienia administratora, aby zainstalować program DataKeeper. Ćwiczenie 4.11. Aby skonfigurować program DataKeeper, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Pojawi się okno dialogowe kreatora (rysunek 4.17); po zapoznaniu się z wyświetlonym w tym oknie komunikatem kliknij przycisk Dalej. 2. W polu tekstowym należy wpisać nazwę katalogu, w którym będą przechowywane kopie zapasowe ważnych plików (rysunek 4.18). Można wpisać ścieżkę do folderu sieciowego (w formacie \\nazwa_komputera\nazwa_udostcpnianego_katalogu np. \\zbyszek\dane(H)\kopie). Po wpisaniu nazwy katalogu kliknij przycisk Dalej. 3. Następną czynnościąjest podanie innego katalogu na kopie zapasowe. W katalogu tym będą przechowywane kopie, gdy nie będzie można skopiować plików do katalogu pierwszego (np. jeśli wpisałeś ścieżkę do folderu sieciowego i wymieniony tam komputer jest wyłączony). Po utworzeniu drugiego katalogu kliknij przycisk Dalej. 4. Kliknij przycisk Zakończ. 5. Domyślnie jest aktywna zakładka Backup (rysunek 4.19). Zaznacz wszystkie foldery, w których są ważne pliki. 6. Po wybraniu wszystkich ważnych katalogów zaznacz w menu File pozycję Save. Ćwiczenie 4.12. Aby zmusić program do zrobienia kopii zapasowej ważnych plików, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program DataKeeper. 2. Upewnij się, czy zakładka Backup jest wybrana (rysunek 4.19). 3. Kliknij przycisk Back Up Now. 4. Pojawi się okno dialogowe Back Up Now (rysunek 4.20). 5. Wybierz pole All selected files, jeśli pierwszy raz wykonujesz kopię plików. Jeśli już wcześniej wykonałeś kopię bezpieczeństwa, zaznacz pole Only files modified sińce last backup. 6. Pojawi się okno dialogowe z pytaniem, czy zapisać zmiany do pliku konfiguracyjnego. Kliknij przycisk Tak. 7. Pojawi się okno dialogowe Backup Progress (rysunek 4.21). Poczekaj, aż pliki zostaną skopiowane. Rysunek 4.21. Trwa kopiowanie plików Files | 646 | 1334 Size(inKBytes) | 55072 j 78835 8. Po skopiowaniu plików pojawi się okno dialogowe, w którym zostanie podana liczba skopiowanych plików oraz informacja, ile kilobajtów pliki te zajmują (rysunek 4.22). Kliknij przycisk Close. Ćwiczenie 4.13. Jeśli przez przypadek skasujesz jakiś ważny plik, możesz go odzyskać z kopii zapasowej. Aby przywrócić pliki z kopii zapasowej, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program DataKeeper. 2. Kliknij zakładkę Restore (rysunek 4.23). 3. Zaznacz katalog, w którym był ważny plik. 4. W polu Select destination folder wybierz dysk, na który mają być skopiowane odzyskiwane katalogi; możesz zostawić domyślną opcję Restore to oryginał location (przywróć do oryginalnej lokalizacji). 5. Kliknij przycisk Restore. 6. Pojawi się okno dialogowe niemal identyczne jak okno Restore Progress (rysunek 4.21). 7. Po kilku sekundach zostanie wyświetlone pytanie, czy chcesz kontynuować przywracanie plików. Kliknij przycisk Tak. 8. Jeśli jakiś plik istnieje w katalogu, do którego plik z kopii zapasowej ma zostać przywrócony, pojawi się pytanie, czy plik ma zostać nadpisany (rysunek 4.24). 9. Wybierz dowolny przycisk (Yes — tak, Yes to All — wszystkie pliki mają zostać nadpisane, No — nie, Cancel — anuluj). 10. Po skopiowaniu wszystkich plików pojawi się raport (rysunek 4.22). Kliknij przycisk Close. Program DataKeeper domyślnie jest dodawany do autostartu. Nie zamykaj programu, gdyż program ma opcję monitorowania plików (jeśli w pliku została dokonana jakaś zmiana, program doda do folderu z kopiami nowszą wersję pliku). Dzięki monitorowaniu nie będziesz musiał ciągle ręcznie wykonywać kopii plików. Ćwiczenie 4.14. # Aby włączyć monitorowanie, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program DataKeeper. 2. Kliknij zakładkę Backup. 3. W panelu Run kliknij przycisk Start Monitoring. 4. Okno programu zniknie, a obok zegara pojawi się żółta ikona. Jeśli chcesz coś zmienić, kliknij tę ikonę dwa razy. Rozdział 5. Drugi system operacyjny Wstęp Posiadanie dwóch (lub więcej) systemów operacyjnych ma zarówno wiele wad, jak i wiele zalet. Jeśli z komputera oprócz Ciebie korzysta ktoś inny (syn, córka, brat, siostra itp.), może denerwować Cię fakt, że np. ta druga osoba instaluje wiele gier, przez co ciągle psuje się system operacyjny. Z drugiej strony, kiedy współużytkownik komputera zepsuje pierwszy system, nie będziesz musiał się martwić, że wieczorem nie zdążysz napisać ważnego raportu, gdyż jedynie przełączysz aktywny system operacyjny na swój i jakby nigdy nic się nie stało, zaczniesz pracować. Posiadanie dwóch systemów operacyjnych nie jest korzystne z następujących powodów: ? Trzeba poświęcić na dysku dodatkowe miejsce. ? Trzeba zainstalować wszystkie programy, które mają być wykorzystywane w drugim systemie operacyjnym. ? Spośród wszystkich partycji, na których są zainstalowane systemy operacyjne, w danej chwili widoczna jest tylko jedna partycja. Dostęp do plików na partycjach ukrytych jest utrudniony (aby móc przeglądać pliki na ukrytych partycjach należy skorzystać z programu FileBrowser — patrz ćwiczenie 2.7). Istnieją również powody, dla których posiadanie dwóch systemów operacyjnych może okazać się zaletą: ? Jeśli jeden z systemów zostanie uszkodzony, można korzystać z drugiego. ?> Jeśli jedna z osób wykorzystuje w swojej pracy inny język, może zainstalować drugi system operacyjny właśnie w tym języku. ? Jeśli niektóre programy pracują wydajniej w jednym systemie operacyjnym, a w drugim pracują gorzej, nie trzeba się zastanawiać, który z tych systemów wybrać, gdyż można zainstalować oba. ? Jeśli posiada się kilka systemów operacyjnych, można je przetestować, aby stwierdzić, który z nich jest najlepszy. ? Jeśli ktoś jest miłośnikiem DOS-u, oprócz systemu Windows ME, XP lub 2000 może mieć zainstalowany DOS i np. Windows 3.11 (przyda się do straszenia znajomych :-). Zanim przystąpisz do instalacji drugiego systemu operacyjnego, koniecznie zrób kopię zapasową ważnych plików. Instalacja drugiego systemu operacyjnego Zanim zainstalujesz drugi system operacyjny, upewnij się, że na pierwszym dysku jest wystarczająco dużo wolnego miejsca. Chodzi o to, że niektóre systemy operacyjne nie mogą być instalowane na drugim dysku. Przed przystąpieniem do ćwiczeń podam, jakie partycje obsługuje dany system operacyjny. .1. Informacje, z którymi należy się zapoznać, zanim zainstaluje się jakiś system operacyjny System operacyjny Rodzaj partycji, z której uruchamiany Jest system Obsługiwane typypartycll Zakres pamięci dyskowej, w której powinny znaleźć się pliki systemowe DOS (6.22 i wcześniejsze wersje) Podstawowa FAT 0-2GB Windows 95 Podstawowa FAT 0-2 GB Windows 95 OSR2 Podstawowa FAT i FAT32 0-8 GB Windows 98 Podstawowa FAT i FAT32 0-8 GB Windows 98 SE Podstawowa FAT i FAT32 0-8 GB Windows ME Podstawowa FAT i FAT32 0-8 GB Windows NT Podstawowa1 FAT i NTFS 0-2 GB Windows 2000 Podstawowa FAT, FAT32 i NTFS 0-8 GB Windows XP Podstawowa FAT, FAT32 i NTFS 0-8 GB OS/2 Podstawowa HPFS2, FAT 0-2GB Linux Dowolna3 Ext2, Ext3 i Linux Swap4 0-8 GB 1 Systemy operacyjne Windows NT, 2000 i XP muszą zostać zainstalowane na partycji podstawowej. Na partycji systemowej wystarczy zainstalować pliki systemowe, natomiast pozostałe pliki mogą być umieszczone na partycji logicznej (jako katalog, do którego ma zostać zainstalowany Windows, możesz podać inny dysk). Wymienione systemy operacyjne partycję podstawową mogą dzielić z innym systemem operacyjnym. 2 Nowsze wersje programu PartitionMagic nie obsługują partycji typu HPFS. Do utworzenia takiej partycji potrzebna jest starsza wersja programu PartitionMagic (np. 5.0). Instalator programu OS/2 umożliwia sformatowanie partycji w formacie HPFS; aby zainstalować OS/2 na partycji HPFS, musisz korzystać z programu BootMagic. I Linux Swap4 Podczas przeglądania tabeli 5.1 należy zwrócić uwagę na typy partycji, jakie obsługują dane systemy operacyjne (np. DOS-u w wersji 6.22 nie zainstalujesz na partycji NTFS). Należy też zwrócić uwagę na to, w jakim obszarze granicznym muszą się zmieścić pierwsze sektory partycji. Jeśli chcesz zainstalować np. Windows ME i Windows NT, to partycja przeznaczona dla systemu Windows ME musi być nieco mniejsza niż 2 GB (w przypadku gdy partycja dla Windows ME musi być większa niż 2 GB, partycja dla Windows NT musi zostać utworzona przed partycja dla Windows ME). Starsze wersje systemu operacyjnego MS-DOS nie obsługują partycji typu FAT16; obsługują tylko FAT12. Jeśli masz zamiar zainstalować bardzo starą wersję systemu MS-DOS (wersję starszą niż 4.0), musisz utworzyć partycję typu FAT, ale mniejszą niż 16 MB (wtedy zostanie utworzona partycja typu FAT12, obsługiwana przez starsze wersje systemu MS-DOS). Ćwiczenie 5.1. Aby przygotować się do instalacji drugiego systemu Windows (lub DOS), wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Zanim przystąpisz do instalacji drugiego systemu operacyjnego, skopiuj na dowolną dyskietkę (może to być dyskietka systemowa lub ratunkowa, utworzona przez PartitionMagic) plik PQBOOT.EXE. Plik ten znajduje się w folderze DOS, w którym zainstalowany jest PartitionMagic (zwykle jest to katalog C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0\DOS). Oprócz tego w przypadku uszkodzenia jakiejś partycji mogą się przydać dyskietki ratunkowe utworzone przez program PartitionMagic. 2. Uruchom program PartitionMagic (patrz ćwiczenie 2.1). 3. Z menu Tasks wybierz pozycję Install Another Operating System. 4. Pojawi się okno powitalne kreatora (rysunek 5.1). Jeśli znasz język angielski, możesz kliknąć przycisk View Instructions, a potem przycisk Tips, aby zapoznać się pomocą. Jeśli nie znasz języka angielskiego, nie musisz się martwić, gdyż zagadnienie instalacji drugiego systemu Windows postaram się bardzo szczegółowo opisać. Kliknij przycisk Next. 5. Następną czynnością jest wybór systemu operacyjnego (rysunek 5.2). Jeśli chcesz zainstalować Windows 95 lub DOS, to musisz wybrać Windows 98. Po wybraniu odpowiedniej opcji kliknij przycisk Next. 6. Następnym krokiem jest określenie lokalizacji nowej partycji (rysunek 5.3). Angielskie słowa before (przed) i after (za) ułatwią Ci dokonanie wyboru. Są trzy lokalizacje na utworzenie partycji: przed partycją SYSTEM, pomiędzy partycją SySTEM a przed partycją DOKUMENTY oraz za partycją DOKUMENTY. Po wybraniu odpowiedniej możliwości kliknij przycisk Next. Linux obsługuje partycję FAT, FAT32 i NTFS. Niektóre dystrybucje Linuksa można zainstalować na partycjach FAT i FAT32. 7. Kolejna czynność to określenie, które partycje mogą zostać zmniejszone. Nietrudno się domyślić, żeby aby utworzyć jakąś partycję, trzeba zabrać trochę miejsca z innej partycji. Po wybraniu odpowiednich partycji kliknij przycisk Next. Warto zaznaczyć jedynie jedną lub dwie partycje, których rozmiar ma być zmniejszony. Wybranie większej liczby partycji (np. 10) skutkuje tym, że każda partycja będzie zmniejszona o kilkadziesiąt MB i każda będzie przesunięta dalej. Efekt będzie taki, że taka operacja będzie trwała dłużej niż zmniejszenie tylko jednej czy dwóch partycji. 8. Teraz jeden z trudniejszych kroków (rysunek 5.4). Należy określić rozmiar nowej partycji (pole Size), a także jej typ (sprawdź w tabeli 5.1, czy dany system operacyjny obsługuje dany typ partycji). W polu Label podaj etykietę nowej partycji. Po wpisaniu odpowiednich danych kliknij przycisk Next. Rysunek 5.4. Określanie rozmiaru i typu partycji — zanim coś pochopnie wpiszesz, zastanów się 3 razy 9. Kolejną czynnością jest to zadecydowanie, czy drugi system operacyjny chcesz zainstalować teraz (Immediately), czy później (Later) — rysunek 5.5. Proponuję wybrać opcję Immediately. Rysunek 5.5. Jeśli drugi system operacyjny chcesz zainstalować później, zaznacz pole Later Set Partition Active In order for the new partition to be bootable it must be set active. Do you plan to instłll the odcBional operaty system kwnedlatelY atter cowpleWig the wteard and apptyingthe changes? (* Irmnediaitely The new partition will be set actlye $o you cen continue with the ln«t»llation of the adcational operating system WARHING: Ifyou choose this option and do nut mstatl the operafing system łmnutdlately afler the changos are appllod, your system m*y no lonjjer b« bootabte. To install the operating system st a ister time, you wS needto nm PattftionMagic and set the new partition active before you perform the irtstaB. Cancel 10. Ostatnie okno kreatora (rysunek 5.6) zawiera podsumowanie. Są tam wyświetlone parametry nowej partycji, a także pokazany jest obecny oraz przyszły podział dysku na partycje. Jeśli nie masz zastrzeżeń, kliknij przycisk 11. Nowa partycja nie została jeszcze utworzona. Do listy zadań (rysunek 2.25) zostało dodanych kilka zadań (w moim przypadku były to 4 zadania, ale w zależności od liczby partycji i kilku innych czynników zadań tych może być więcej lub mniej). Kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 12. Pojawi się znane okno Progress (rysunek 2.27). Należy poczekać, aż operacje zostaną wykonane. Może to chwilę potrwać, dlatego warto sobie zorganizować w tym czasie inne zajęcie. 13. Uruchom ponownie komputer. Pojawi się komunikat informujący, że nie ma zainstalowanego systemu operacyjnego (np. Invalid system disk. Replace the disk, and then press any key). Partycja z pierwszym systemem operacyjnym została ukryta. Teraz system operacyjny będzie startował z nowej partycji. Ponieważ jeszcze nie zainstalowałeś systemu operacyjnego, pojawi się informacja o błędzie. 14. Możesz przystąpić do instalacji drugiego systemu operacyjnego. Nic się nie martw, instaluj ten system tak, jak zawsze to robisz (nowy system operacyjny nie wykryje starego). 15. Po zainstalowaniu nowego systemu operacyjnego, skonfigurowaniu sprzętu i zainstalowaniu aplikacji, możesz normalnie zacząć pracować. Jeśli będziesz chciał zmienić system operacyjny na stary, to będzie trzeba wykonać ćwiczenie 5.2. Jeśli z komputera korzystają np. 3 osoby, możesz zainstalować trzeci system operacyjny, jednak zrób to dopiero po zapoznaniu się z ćwiczeniem 5.2. Może się zdarzyć, że utworzyłeś na dysku 3 partycje, np. pierwszą na Windows 9x lub ME, drugąNTFS na Windows NT, a trzecią na dokumenty i na drugiej partycji masz zamiar zainstalować właśnie Windows NT. Najprościej możesz tego dokonać przez konwersję partycji NTFS z logicznej na podstawową (konwersja partycji logicznej na podstawową jest bardzo podobna do konwersji partycji podstawowej na logiczną; zagadnienie to omówiłem w ćwiczeniu 2.30). Po dokonaniu konwersji należy za pomocą programu PQBoot uaktywnić tę partycje (patrz ćwiczenie 5.2) i zainstalować drugi system operacyjny. Ćwiczenie 5.2. Aby przełączyć się na inny system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. W poprzednim ćwiczeniu należało skopiować plik PQBOOT.EXE na dowolną dyskietkę (dobrze jest skopiować go na którąś z dwóch dyskietek ratunkowych, gdyż plik ten może się niejednokrotnie przydać). Plik PQBOOT.EXE jest niezbędny, aby uaktywnić inny system operacyjny. Warto również skopiować ten plik na dysk twardy (aby później nie szukać dyskietki). Po skopiowaniu pliku do dowolnego folderu uruchom go. 2. Program PQBoot pracuje w trybie MS-DOS. Program ten można uruchomić zarówno w systemie operacyjnym DOS, jak i Windows (nie można go uruchomić w systemie Windows XP; jeśli w swoim komputerze masz system Windows XP, musisz zapoznać się z innym sposobem wykonania tego ćwiczenia). Interfejs może nie jest zaletą tego programu (rysunek 5.7), ale za to PQBoot na dysku zajmuje bardzo mało miejsca i działa bez zarzutu. 3. W programie PQBoot wyświetlane są zainstalowane systemy operacyjne. Każdemu systemowi odpowiada jakaś cyfra. Za pomocą klawiatury należy wpisać cyfrę, odpowiadającą systemowi operacyjnemu, który chcesz uruchomić. 4. Jeśli program uruchomiony został w systemie Windows, należy ponownie uruchomić komputer. Inny sposób przełączania się na drugi system operacyjny Jeśli w drugim systemie operacyjnym zainstalowałeś PartitionMagic, do zmiany systemu operacyjnego możesz wykorzystać inny, bardziej przystępny program, działający w trybie graficznym. 1. Wybierz kolejno polecenia: Start/Programy/PowerQuest PartitionMagic 8.0/ PartitionMagic Tools/PQBoot for Windows. 2. Uruchomiony zostanie program do zmiany systemu operacyjnego (rysunek 5.8). 3. Zaznacz, który system operacyjny chcesz uruchomić. Do wyboru jest także rodzaj zmiany systemu. Po wybraniu opcji RestartNow natychmiast zostanie załadowany drugi system operacyjny, natomiast po zaznaczeniu opcji Restart Later drugi system operacyjny zostanie włączony, dopiero gdy ponownie uruchomisz komputer. 4. Po wybraniu odpowiedniego systemu operacyjnego kliknij przycisk OK. Program PQBoot jest bardzo wygodny do przełączania systemu operacyjnego, jednak w tym ćwiczeniu chcę wyjaśnić, jak można zmieniać system operacyjny za pomocą programu PartitionMagic. Ćwiczenie 5.3. Aby przełączyć się na inny system operacyjny, nie korzystając z programu PQBoot, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (może być wersja dla DOS-u). 2. W zależności od tego, ile masz zainstalowanych systemów operacyjnych, tyle masz partycji podstawowych (maksymalnie mogą być 4 partycje podstawowe; jeśli dysk posiada partycje rozszerzoną, można mieć tylko 3 partycje podstawowe). Wszystkie partycje podstawowe z wyjątkiem jednej (tej, na której jest zainstalowany system operacyjny, który jest w tej chwili uruchomiony) są ukryte. Ukryj tę partycje (patrz ćwiczenie 2.24). 3. Odtajnij partycje, na której jest zainstalowany inny system operacyjny, który w danej chwili chcesz uruchomić (patrz ćwiczenie 2.25). 4. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycje, którą w poprzednim punkcie odtajniłeś. Z menu podręcznego (rysunek 2.8) wybierz kolejno polecenia: Advanced/Set Active. 5. Pojawi się okno dialogowe Set Active Partition (rysunek 5.9). Kliknij przycisk OK. 6. Zadanie zostanie dodane do listy zadań oczekujących na wykonanie. Kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 7. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Jeśli chcesz kontynuować, kliknij przycisk Yes. 8. Pojawi się okno Progress (rysunek 2.27). 9. Po wykonaniu zadania pojawi się komunikat, że należy ponownie uruchomić komputer. Zamknij wszystkie aktywne programy i kliknij przycisk OK. 10. Jeśli dobrze wykonałeś to zadanie, powinien się załadować inny system operacyjny. Nawet jeśli coś zepsułeś, nie martw się, program PQBoot powinien wszystko naprawić. Wiele osób instaluje Linux jako drugi system operacyjny. Instalując system Linux, można skorzystać z dołączonego do niego programu LILO (albo GRUB), jednak celem tego ćwiczenia nie jest zapoznanie się z LILO (czy GRUB), tylko zapoznanie się z programem PartitionMagic. Jeśli chcesz mieć zainstalowany tylko 1 system operacyjny Microsoftu i Linux, LILO (lub GRUB) w zupełności wystarczy. Ćwiczenie 5.4. Aby przygotować się do instalacji systemu Linux, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic (patrz ćwiczenie 2.1). 2. Z menu Tasks wybierz pozycję Install Another Operating System. 3. Pojawi się okno powitalne kreatora (rysunek 5.1). Jeśli znasz język angielski, możesz kliknąć przycisk View Instructions, a potem przycisk Tips, aby zapoznać się pomocą. Jeśli nie znasz języka angielskiego, nie musisz się martwić, gdyż postaram się bardzo szczegółowo opisać to zagadnienie. Kliknij przycisk Next. 4. Następny krok (rysunek 5.2) to wybór systemu operacyjnego. Zaznacz opcję Linux. 5. Jeśli posiadasz kilka dysków twardych, pojawi się okno dialogowe Select Disk (rysunek 5.10). Należy wybrać dysk, na którym ma zostać zainstalowany Linux. Jeśli chcesz używać programu PQBoot do zmiany systemu operacyjnego, należy zainstalować Linux na pierwszym dysku twardym (jeśli chcesz zainstalować ten system na innym dysku lub na partycji logicznej, będziesz musiał się zapoznać z programem BootMagic, który opisałem w dalszej części tego rozdziału). 6. Następnym krokiem jest określenie lokalizacji nowej partycji (rysunek 5.3). Proponuję utworzyć partycję linuksową za partycjami FAT/FAT32. 7. Kolejną czynnością jest określenie, które partycję mogą zostać zmniejszone. Po wybraniu odpowiednich partycji kliknij przycisk Next. 8. Teraz jeden z trudniejszych kroków. Należy określić rozmiar nowej partycji (pole Size), a także jej typ (jeśli chcesz utworzyć system plików linux ext3, upewnij się, czy Twoja dystrybucja Linuksa, będzie go obsługiwała) — rysunek 5.4. Pole Label zostaw puste. Po wpisaniu odpowiednich danych kliknij przycisk Next. 9. Zdecyduj, czy drugi system operacyjny chcesz zainstalować teraz {Immediately) czy później (Later) — rysunek 5.5. Proponuję wybrać opcję Immediately. 10. Następne okno dialogowe, które się pojawi, to okno informujące o planowanym rozmieszczeniu partycji (rysunek 5.6). Po kliknięciu przycisku Finish proces przygotowań do instalacji nie zostanie zakończony — włączy się drugi kreator. 11. Pojawi się pytanie, czy chcesz utworzyć partycje Linia Swap. Należy zaznaczyć odpowiedź Yes i kliknąć przycisk Next. 12. Jeśli masz kilka dysków twardych, zaznacz ten, na którym ma powstać nowa partycja (rysunek 5.10). 13. Następnym krokiem jest określenie lokalizacji nowej partycji (rysunek 5.3). To, gdzie zostanie utworzona nowa partycja, nie ma żadnego znaczenia. Zauważ, że partycja Linux Swap nie jest partycją podstawową, tylko partycją rozszerzoną! 14. Określ, które partycje mogą zostać zmniejszone. Po wybraniu odpowiednich partycji kliknij przycisk Next. 15. Tworząc partycje Linux Swap, nie możesz wybrać typu partycji, ani nadać jej etykiety. Jedyne pole, które należy wypełnić, to pole Size. Wielkość partycji powinna być 2 razy większa niż ilość posiadanej pamięci RAM, ale nie powinna być większa niż 512 MB. 16. Ostatnią czynnością jest zapoznanie się z nową mapą partycji. Jeśli wszystko jest dobrze (to znaczy, jeśli wszystkie partycje mają rozmiary, które Ci odpowiadają), kliknij przycisk Finish. 17. Nowe partycje nie zostały jeszcze utworzone. Do listy zadań (rysunek 2.25) zostało dodanych kilka zadań (w moim przypadku było ich aż 7, ale w zależności od liczby partycji i kilku innych czynników zadań tych może być więcej lub mniej). Kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 18. Pojawi się znane okno Progress (rysunek 2.27). Należy poczekać, aż operacje zostaną wykonane. Może to chwilę potrwać, dlatego warto zorganizować sobie w tym czasie inne zajęcie. 19. Uruchom ponownie komputer i zainstaluj system operacyjny Linux. Podczas wybierania partycji, na której ma być zainstalowany Linux, wybierz utworzoną przed chwilą partycje typu ext2 (lub ext3). Zapisz na kartce, jaki ciąg znaków został przez system Linux przyporządkowany nazwie tej partycji. Partycje w Linuksie nie otrzymują liter (tak jak w systemach operacyjnych firmy Microsoft), lecz dość dziwne nazwy, np. /dev/hda3. 20. Zwróć uwagę na miejsce, w którym ma zostać zainstalowany program LILO (lub GRUB). W żadnym wypadku nie wybieraj MBR {/dev/hda). Wybierz partycje, na której został zainstalowany Linux (np. /dev/hda3). 21 Po zakończeniu instalacji należy ponownie uruchomić komputer (zwykle instalator sam to robi). Powinien się załadować program LILO (lub GRUB), w którym jest kilka opcji (np. linwc — uruchomienie Linuksa, failsafe — uruchomienie Linuksa w trybie awaryjnym). Wybierz z menu linia i poczekaj, aż system zostanie załadowany. 22. Jeśli będziesz chciał uruchomić inny system operacyjny, należy najpierw uruchomić komputer z dyskietki systemowej, a następnie uruchomić program PQBoot. Jeśli zainstalujesz program BootMagic, będziesz mógł zainstalować system Linux na partycji logicznej i nie będziesz musiał uruchamiać programu PQBoot z dyskietki systemowej, ilekroć będziesz chciał włączyć system Windows, gdyż podczas uruchamiania komputera w programie BootMagic zadawane jest pytanie, który system operacyjny ma być uruchomiony. Korzystanie z programu BootMagic Jeśli nie odpowiada Ci dotychczasowy sposób przełączania systemów operacyjnych, możesz zainstalować program BootMagic. Wówczas każdorazowo podczas startu systemu operacyjnego włączy się program BootMagic z pytaniem, który system operacyjny ma zostać załadowany (program przypomina znane z Linuksa programy: LILO i GRUB). Największą zaletą programu jest współpraca z programem PQBoot: jeżeli w programie PQBoot przełączysz się na inny system operacyjny, to przy starcie komputera nie pojawi się pytanie o wybór systemu operacyjnego, natomiast przy ponownym uruchomieniu komputera uruchomi się BootMagic. Ćwiczenie 5.5. Aby zainstalować program BootMagic, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Włóż płytę do napędu CD. 2. Powinien się uruchomić program DemoShield Player (rysunek 1.3). Jeśli program nie wystartował, uruchom z płyty CD plik AUTORUN.EXE. 3. Jeśli nie masz na dysku plików instalacyjnych, włóż płytę z programem do napędu CD. 4. Jeśli chcesz zainstalować program w innej wersji językowej niż angielska, kliknij napis Language i wybierz dowolną wersję językową (dostępne są następujące wersje: niemiecka, angielska, hiszpańska, francuska i włoska). 5. Kliknij napis BootMagic, a później napis Install. 6. Przez chwilę będzie wyświetlane okno z paskiem postępu. Program będzie przygotowywany do instalacji. Po kilkunastu sekundach ujrzysz okno powitalne (rysunek 5.11); kliknij przycisk Next. 7. Zapoznaj się z warunkami licencji. Po przeczytaniu umowy licencyjnej, kliknij przycisk Yes. 8. Wybierz partycję (rysunek 5.12), na której ma zostać zainstalowany program BootMagic. Proponuję wybrać partycję C. Kliknij przycisk Next. Rysunek 5.12. Wybierz dysk, na którym ma zostać zainstalowany program BootMagic Select Destination Drive install BootMagic to trive: 9. Wybierz rodzaj instalacji. Dostępne są trzy opcje: Typical— instalowane są najczęściej używane składniki, dlatego ten rodzaj instalacji zaleca się początkującym użytkownikom komputerów, Compact—jeśli masz mało wolnego miejsca na dysku, wybierz ten typ instalacji, Custom — znając dokładnie program BootMagic, można wybrać tylko te składniki, które rzeczywiście będą używane. Po zaznaczeniu odpowiedniego typu instalacji kliknij przycisk Next. 10. Jeśli wybrałeś opcję Custom, zostaniesz poproszony o wybranie składników, które chcesz zainstalować. Jeśli wybrałeś inny typ instalacji, przejdź do punktu 11. Do wyboru są następujące składniki: ? BootMagic — program do zmiany systemu operacyjnego. ? PartitionInfo — program informujący o rodzajach dysków i partycji (opisany w rozdziale 4.). Jeśli program instalowałeś razem z programem PartitionMagic, możesz go nie instalować. PQBoot — program do zmiany systemu operacyjnego (wersja dla DOS-u). Jeśli instalowałeś ten program razem z programem PartitionMagic, nie musisz go instalować. ? PQBootfor Windows — wersja programu PQBoot, przeznaczona dla systemu Windows. ? Rescue Diskette — kreator dyskietki ratunkowej (jeśli podczas instalacji utworzysz dyskietkę ratunkową, to nie ma sensu instalować tego programu). ? BootMagic User Guide — plik pomocy w formacie PDF. Jeśli podczas instalacji programu PartitionMagic zainstalowałeś PartitionMagic User Guide to nie musisz instalować tego pliku. Po wybraniu składników do zainstalowania kliknij przycisk Next. 11. Teraz zostaniesz poproszony o nazwę folderu w menu Start. Domyślną nazwą jest PowerQuest BootMagic 8.0. 12. W oknie Setup Status zostanie pokazany pasek stanu — należy poczekać aż skopiują się wszystkie pliki. 13. Po skopiowaniu wszystkich plików instalator poinformuje o możliwości utworzenia dyskietki ratunkowej, która może się przydać w przypadku uszkodzenia programu BootMagic. Proponuję zgodzić się na utworzenie dyskietki ratunkowej (utwórz tę dyskietkę, nawet jeśli podczas instalacji programu PartitionMagic utworzyłeś dyskietki ratunkowe). Jeśli nie wyrazisz zgody na utworzenie dyskietki ratunkowej, przejdź do punktu 15. 14. Jeśli wyraziłeś zgodę na utworzenie dyskietki ratunkowej, zostaniesz poproszony o włożenie czystej dyskietki do stacji dysków (rysunek 1.5). Po włożeniu dyskietki kliknij przycisk OK i poczekaj, aż pliki systemowe zostaną skopiowane. 15. Po skopiowaniu plików na dyskietkę podpisz ją, abyś nie musiał szukać jej w gąszczu innych dyskietek. 16. Uruchomi się program BootMagic Configuration (rysunek 5.13). Więcej informacji na temat konfiguracji programu znajdziesz w ćwiczeniu 5.6. Wbrew pozorom konfiguracja programu nie jest trudna. Być może na początku program troszkę przeraża, ale w rzeczywistości jest bardzo prosty. ćwiczenie 5.6. ? Aby skonfigurować program BootMagic, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration (wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/PowerQuest BootMagic 8.0/BootMagic Configuration). 2. Jeśli nie chcesz używać programu BootMagic, odznacz pole BootMagic Enabled. Od tego czasu będzie się ładował ten system operacyjny, pod którym aktualnie pracujesz. Jedyny sposób na aktywowanie programu BootMagic to włączenie go i zaznaczenie powyższego pola. 3. W polu Startup Delay można zdefiniować, po jakim czasie wystartuje domyślny system operacyjny. Domyślnie zaznaczona jest opcja Timed, która oznacza, że domyślny system zostanie załadowany po 30 sekundach (jeśli uważasz, że jest to zbyt długi lub zbyt krótki okres czasu, możesz zmienić liczbę). Opcja None oznacza, że od razu zostanie załadowany domyślny system operacyjny (oznacza to, że do przełączania systemu operacyjnego należy użyć programu PQBoot albo wyłączyć tę opcję). Opcja Indefinite oznacza, że nie ma limitu czasowego i nie będzie ładowany domyślny system operacyjny — użytkownik za każdym razem sam musi określić, który system operacyjny chce włączyć. 4. Program BootMagic niezbyt dobrze wykrywa, jakie systemy są zainstalowane. Dobrym przykładem jest tu sytuacja przedstawiona na rysunku 5.13: otóż mam dwie partycje FAT, na jednej zainstalowałem Windows, a na drugiej DOS i, niestety, na obu pozycjach napisane jest Win9x or MSDOS. Kliknij pierwszy element listy, a następnie przycisk Properities — pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties (rysunek 5.14). W polu Name wpisz nazwę systemu operacyjnego (np. DOS). Kliknij przycisk OK. Czynność tę należy wykonać dla każdego elementu z listy. 5. Teraz należy zdecydować się, który system ma być domyślny (tj. który ma się załadować po upływie limitu czasowego). Kliknij na liście systemów operacyjnych jeden z nich, a potem kliknij przycisk Set as Default. 6. Podstawowe parametry programu zostały skonfigurowane. Kliknij przycisk Save/Exit, aby zachować wprowadzone zmiany. Zabezpieczenie danego systemu operacyjnego hasłem jest dobrym pomysłem, jeśli z komputera korzystają osoby, które mogłyby usunąć ważne pliki (np. dzieci). Omawiany trik jest bardzo prosty i osoby znające dobrze program PartitionMagic bez większych problemów mogą to zabezpieczenie obejść, ale nie każdy jest informatycznym geniuszem i w większości przypadków zabezpieczenie to może się okazać wystarczające. Ćwiczenie 5.7. Aby zabezpieczyć hasłem dowolny system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Na liście systemów operacyjnych zaznacz ten, który chcesz zabezpieczyć hasłem. 3. Kliknij przycisk Properties. 4. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties (rysunek 5.14). W oknie tym kliknij przycisk Set Password. 5. Pojawi się okno dialogowe Change Menu Item Password (rysunek 5.15). W polu New Password wpisz hasło. W polu Confirm new password ponownie wpisz to samo hasło i kliknij przycisk OK. 6. Wyłącz program BootMagic (klikając przycisk Save/Exit) i ponownie uruchom komputer, aby sprawdzić jak wygląda okno dialogowe z hasłem. Aby włączyć system operacyjny, zabezpieczony hasłem, wystarczy uruchomić program PQBoot (patrz ćwiczenie 5.2). Jeśli nieuprawnione osoby odgadły hasło do Twojego systemu operacyjnego, można wprowadzić inne hasło, które będzie trudniejsze do odgadnięcia. Ćwiczenie 5.8. Aby zmienić hasło zabezpieczające dowolny system operacyjny, wykonaj następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Na liście systemów operacyjnych zaznacz ten, któremu chcesz zmienić hasło. 3. Kliknij przycisk Properties. 4. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties (rysunek 5.14). W oknie tym kliknij przycisk Set Password. 5. Pojawi się okno dialogowe Change Menuitem Password(rysunek 5.15). W polu Ołdpassword wpisz dotychczasowe hasło. W polach New Password i Confirm new password wpisz nowe hasło, a potem kliknij przycisk OK. Jeśli nieuprawnione osoby nie mają już dostępu do Twojego komputera, to dla wygody można hasło usunąć. Ćwiczenie 5.9. ? Aby usunąć hasło, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Na liście systemów operacyjnych zaznacz ten, który chcesz uruchamiać bez podania hasła. 3. Kliknij przycisk Properties. 4. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties (rysunek 5.14). W oknie tym kliknij przycisk Set Password. 5. Pojawi się okno dialogowe Change Menu Item Password (rysunek 5.15). W polu Oldpassword wpisz dotychczasowe hasło. Pola New Password i Confirm new password zostaw puste i kliknij przycisk OK. Program BootMagic umożliwia zabezpieczenie systemu operacyjnego hasłem. Jeśli nie chcesz, aby ktokolwiek mógł używać Twojego komputera, możesz zabezpieczyć hasłem każdy system operacyjny. Przy kilku systemach operacyjnych łatwiej będzie zabezpieczyć hasłem sam program BootMagic. Ćwiczenie 5.10. —-3MT*.------------------------------------------------------------------------------------------------- • Aby zabezpieczyć hasłem komputer, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Z menu Options wybierz pozycję Set Boottime Password.... 3. Pojawi się okno dialogowe Set Boottime Password (podobne do okna dialogowego przedstawionego na rysunku 5.15). 4. W polach New Password i Confirm new password wpisz hasło. 5. Kliknij przycisk OK. m Jeśli chcesz zmienić hasło, w polu Old Password wpisz stare hasło, a w polach New Password i Confirm new password wpisz hasło nowe. Jeśli chcesz usunąć hasło, pola te zostaw puste. Jeśli nie jesteś jedynym użytkownikiem komputera, warto zabezpieczyć program Boot-Manager Configuration przed innymi osobami (np. dziećmi). Ćwiczenie 5.11. Aby zabezpieczyć hasłem program konfiguracyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Z menu Options wybierz pozycję Set Configuration Password.... 3. Pojawi się okno dialogowe Set Boottime Password (podobne do okna dialogowego przedstawionego na rysunku 5.15). 4. W polach New Password i Confirm new password wpisz hasło. 5. Kliknij przycisk OK. Jeśli chcesz zmienić hasło, w polu Old Password należy wpisać stare hasło, a w polach New Password i Confirm new password należy wpisać nowe hasło. Jeśli chcesz usunąć hasło, pola te zostaw puste. Domyślnie wszystkie systemy Windows mają taką samą ikonę (kolorową chorągiewkę). Oczywiście można zmienić domyślną ikonę na inną. Takie postępowanie jest przydatne, gdy dzieci nie umieją czytać. Można wówczas zmienić ikonę na obrazek, przedstawiający na przykład jakiegoś misia i wytłumaczyć im, aby podczas startu systemu klikały właśnie tego misia. Ćwiczenie 5.12. — ^ Aby zmienić ikonę danemu systemowi operacyjnemu, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Na liście systemów operacyjnych kliknij ten, któremu chcesz zmienić ikonę. 3. Kliknij przycisk Properties. 4. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties (rysunek 5.14). W oknie tym kliknij przycisk Change Icon.... 5. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Change Icon for (rysunek 5.16). Znajdź na dowolnej partycji jakąś ikonę i kliknij przycisk OK. Rysunek 5.16. W tym oknie dialogowym należy wybrać ikonę 6. W oknie dialogowym BootMagic Menu Item Properties kliknij przycisk OK. 7. Uruchom ponownie komputer, aby sprawdzić, czy ikona wygląda tak, jak powinna (program BootMagic pracuje w 16 kolorach, jeśli wybrana ikona zawiera np. 256 kolorów, może być zniekształcona). Jeśli po zainstalowaniu programu Boot Magic przygotowałeś nową partycję na kolejny system operacyjny (patrz ćwiczenie 5.1), program BootMagic nie będzie wiedział o jego istnieniu. Dodanie nowego systemu operacyjnego na listę systemów operacyjnych jest bardzo proste. ćwiczenie 5.13. —IMM*--------------------------------------------------------------------------------------- • Aby dodać nowy system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Kliknij przycisk Add. 3. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Add OS {rysunek. 5.17). 4. Wybierz z listy partycję, na której jest nowy system operacyjny (w kolumnie Used przy partycji z nowym systemem operacyjnym figuruje słowo No, co oznacza, że system ten jeszcze nie został dodany do menu). Kliknij przycisk OK. 5. Pojawi się okno dialogowe BootMagic Menu Item Properties. W oknie tym możesz skonfigurować wcześniej poznane parametry (na przykład możesz zmienić ikonę czy nazwę). 6. Kliknij przycisk OK w oknie BootMagic Menu Item Properties. 7. Zamknij program BootMagic i ponownie uruchom komputer, aby sprawdzić, czy w menu pojawiła się nowa pozycja. Jeśli nie masz zamiaru używać danego systemu operacyjnego, możesz go usunąć z listy programu BootMagic. Czynność ta nie powoduje usunięcia partycji z systemem operacyjnym; w każdej chwili system ten można uruchomić za pomocą programu PQBoot albo przez ponowne dodanie go do listy systemów operacyjnych. Ćwiczenie 5.14. Aby z menu programu BootMagic usunąć dowolny system operacyjny, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program BootMagic Configuration. 2. Na liście systemów operacyjnych kliknij ten system, który chcesz usunąć. 3. Kliknij przycisk Delete. 4. Jeśli w ogóle już nie chcesz używać tego systemu operacyjnego, uruchom program PartitionMagic, usuń partycję na której jest zainstalowany niechciany system operacyjny i zwiększ dowolną partycję o powstały blok wolnego miejsca. Załóżmy, że masz zainstalowane dwa systemy operacyjne: DOS i Windows. System operacyjny DOS ustawiłeś jako domyślny, jednak przez przypadek usunąłeś z menu system Windows. Po owej fatalnej pomyłce cały czas ładowany jest system operacyjny DOS. W tym ćwiczeniu opiszę, jak można łatwo dodać wpis o systemie operacyjnym Windows, korzystając z dyskietki ratunkowej. Ćwiczenie 5.15. Aby skorzystać z dyskietki ratunkowej, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Włóż do napędu dyskietek dyskietkę ratunkową, utworzoną przez program BootMagic. 2. Uruchom ponownie komputer. 3. Poczekaj aż z dyskietki załaduje się program BootMagic Configurator. 4. Dodaj przez przypadek usunięty system operacyjny (patrz ćwiczenie 5.13). 5. Wyjdź z programu, klikając przycisk Save/Exit. 6. Wyjmij dyskietkę ratunkową i ponownie uruchom komputer, aby sprawdzić, czy wszystko działa jak należy. Jak zainstalować więcej niż 4 systemy operacyjne? Na dysku twardym można utworzyć maksymalnie 4 partycję podstawowe (jeśli dysk posiada partycję rozszerzoną, maksymalna ilość partycji podstawowych zmniejsza się do 3), dlatego można zainstalować maksymalnie 4 systemy operacyjne (Linux może zostać zainstalowany na partycji logicznej). Limit ten nie jest ograniczeniem, które wprowadza program PartitionMagic; ograniczenie to związane jest z architekturą komputerów PC. W tym podrozdziale opiszę dwa sposoby, które pozwolą na instalację większej ilości systemów operacyjnych. Instalacja systemu operacyjnego na drugim dysku jest dość dobrym pomysłem. Dzięki temu można mieć zainstalowanych 6-8 systemów operacyjnych, co powinno zadowolić każdego. Ćwiczenie 5.16. —*&&*-------------------------------------------------------------------------------------------------- # Aby zainstalować system operacyjny na drugim dysku, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Na drugim dysku utwórz partycję podstawową, na której ma zostać zainstalowany kolejny system operacyjny. 2. Wyłącz komputer. Odłącz pierwszy dysk twardy. 3. Na drugim dysku zainstaluj system operacyjny. 4. Wyłącz komputer. Przyłącz pierwszy dysk twardy. 5. Uruchom program BootMagic. 6. Kliknij przycisk Add, aby dodać do menu system operacyjny. 7. Na liście z pewnością pojawi się nowa pozycja. W kolumnie Disk będzie figurować liczba 2, a w kolumnie Partition — Pri -1. Dodaj ową pozycję do menu (patrz ćwiczenie 5.13). 8. Zachowaj wprowadzone zmiany. Ponownie uruchom komputer. Zwróć uwagę, że kiedy uruchamiany jest system operacyjny z drugiego dysku twardego, wszystkie podstawowe partycję z pierwszego dysku są ukryte. Natomiast kiedy uruchamiany jest dowolny system operacyjny z dysku pierwszego, partycja z drugiego dysku będzie widoczna Jeśli używasz systemu operacyjnego Windows 98 lub Windows Me, możesz na jednej partycji podwójnie zainstalować któryś z tych systemów lub oba naraz (np. na jednej partycji mogą być umieszczone 2 systemy Windows 98, 2 systemy Windows ME lub Windows ME i Windows 98). Jedynym ograniczeniem może być tylko ilość wolnego miejsca na partycji. Sztuka polega tutaj na podmienianiu odpowiednich plików. Opracowując to ćwiczenie, wzorowałem się na ćwiczeniu, znajdującym się na stronie: http://windows.online.pl/ box/tips_me. htm. Ćwiczenie 5.17. —------------------------------------------------------------------------------------------------- Aby zainstalować dwa systemy Windows na tej samej partycji, wykonaj następujące kroki: 1. Załóż na dysku folder, w którym będziesz przechowywał pliki. Każda kopia systemu operacyjnego Windows wymaga folderu na swoje pliki. Proponuję założyć i w katalogu głównym folder o nazwie windowsy, a w nim folder o nazwie system 1. * | 2. Do folderu skopiuj następujące pliki z katalogu głównego: ? autoexec.bat ? command.com ? config.sys ? io.sys ? msdos.sys 3. W folderze, w którym zainstalowany jest aktualnie używany system operacyjny Windows, należy plikowi win.com zmienić nazwę na np. win.co (dzięki temu instalator systemu operacyjnego nie znajdzie aktualnego systemu operacyjnego i nie pojawi się komunikat, że system Windows jest już zainstalowany). 4. Zainstaluj drugi raz system operacyjny Windows. Oczywiście system musi być zainstalowany w innym katalogu niż pierwsza kopia systemu. 5. Po zakończeniu instalacji drugiego systemu operacyjnego, w katalogu, w którym jest zainstalowany pierwszy system operacyjny, należy plikowi win.co_ zmienić nazwę na.win.com. 6. W folderze windowsy załóż podkatalog o nazwie system2 i skopiuj do niego z katalogu głównego następujące pliki: ? autoexec.bat ?> command.com ?> config.sys ? io.sys ? msdos.sys 7. Instalacja drugiego systemu operacyjnego została zakończona. Możesz z powodzeniem go używać. Jeśli będziesz chciał uruchomić pierwszy system operacyjny, należy z katalogu windowsy\system skopiować (nadpisać) wszystkie pliki do katalogu głównego. Jeśli uważasz, że ręczne przełączanie dwóch systemów operacyjnych jest niewygodne, możesz skorzystać z prostego programu o nazwie System Selector, który można pobrać ze strony http: //www .pnet.pl/~~jelcyn/freesoft/win/system %20selector. htm. Jeśli masz zainstalowane dwa różne systemy operacyjne (np. Windows 98 i Windows ME), może być problem z korzystaniem z programu Internet Explorer i Outlook Express. Aby zapobiec kłopotom, wynikłym z zainstalowania takich systemów, należy w systemie operacyjnym Windows 98 zainstalować Microsoft Internet Explorer 5.5 PL. Rozdział 6. Porady Wstęp W poprzednich rozdziałach program PartitionMagic został dość dokładnie opisany, natomiast w tym rozdziale zamieściłem kilka porad, które ułatwią Ci pracę z tym programem. Obecnie instalacja systemu operacyjnego Linux nie jest trudna. Firmy konkurują o użytkowników, a jednym z najskuteczniejszych sposobów na przyciągnięcie nowych klientów jest zrobienie prostego programu instalacyjnego. Niestety, większość dystrybucji Linuksa wymaga utworzenia minimum dwóch partycji (linux ext2/3 i Linux Swap). Dołączone do instalatora programy dzielące dysk na partycje są dość proste, ale osobiście uważam, że skoro program PartitionMagic został w tej książce dość wyczerpująco omówiony, to nie ma sensu uczyć się nowego programu do tworzenia partycji. W tym ćwiczeniu nie będę opisywał, jak zainstalować Linux (choćby z tego powodu, że dla każdej dystrybucji należałoby utworzyć osobne ćwiczenie), opiszę tylko proces tworzenia partycji linuksowych. Aby wykonać to ćwiczenie, należy wcześniej przećwiczyć: zmianę rozmiaru partycji (ćwiczenie 2.13), przesuwanie partycji (ćwiczenie 2.15) oraz tworzenie nowych partycji (ćwiczenie 2.16). W tym ćwiczeniu nie będę podawał konkretnych przykładów, gdyż w zależności od wielu czynników każdy może to ćwiczenie wykonać nieco inaczej (osoby mające duży dysk zmniejszą rozmiar jednej partycji nawet o 5 GB i utworzą partycje linuksowe, natomiast osoby mające mały dysk pewnie będą musiały pomyśleć, jak zmniejszyć rozmiar kilku partycji). Ćwiczenie 6.1. Aby przygotować dysk do instalacji Linuksa, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic. 2. Zanim przejdziemy do części praktycznej, należy na jednym dysku twardym znaleźć dość dużo miejsca, które można będzie przeznaczyć na system Linux. Uważam, że 2 GB na system oraz na wszelkie programy linuksowe to minimum. Oczywiście im większa partycja, tym lepiej, gdyż z czasem wolne miejsce będzie się kurczyć. Oprócz tych 2 GB na Linux należy utworzyć jeszcze partycję na pliki wymiany (Linux Swap). Rozmiar tej partycji powinien być dwa razy większy niż ilość pamięci RAM, jednak nie ma sensu tworzyć partycji większej niż 512 MB. 3. Teraz krok najtrudniejszy: jeśli na dysku nie ma bloku wolnego miejsca iunallocated), należy go utworzyć poprzez zmniejszenie rozmiaru jakiejś partycji. Jeśli na jakiejś partycji jest wystarczająca ilość wolnego miejsca, należy zmniejszyć jej rozmiar np. o 2,5 GB. Trochę trudniej wygląda sytuacja, gdy masz mały dysk twardy; wtedy może trzeba będzie zmniejszyć rozmiar np. 2 partycji. Kiedy dwie partycję są obok siebie, zmniejszasz rozmiar pierwszej partycji przez wpisanie w polu Free Space After odpowiedniej ilości miejsca, a rozmiar drugiej partycji przez wpisanie odpowiedniej liczby w polu Free Space Before. Jeśli chcesz zmniejszyć rozmiar dwóch partycji, które nie leżą obok siebie, ale np. są oddzielone inną partycja, trzeba będzie tę partycję przesunąć tak, aby dwa bloki wolnego miejsca połączyły się w jeden większy blok. 4. Z bloku wolnego miejsca należy utworzyć minimum jedną partycję ext2 (lub ext3). Nie twórz jednak partycji z całego bloku wolnego miejsca, gdyż należy zostawić jeszcze miejsce na partycję Linux Swap (partycję linux ext2 i Linux Swap nie muszą być obok siebie, mogą one być rozdzielone inną partycja). 5. Lista zadań oczekujących na wykonanie (rysunek 2.25) z pewnością zawiera kilka pozycji. Po upewnieniu się, że już zdefiniowałeś wszystkie zadania, kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wtedy kliknąć przycisk No). 7. Pojawi się okno dialogowe Progress (rysunek 2.27). Ponieważ do wykonania jest kilka zadań, możesz spokojnie wyjść na spacer. 8. Jeśli nie wystąpią błędy, a pasek postępu Entine Progress dojdzie do 100%, kliknij przycisk OK. 9. Możesz przystąpić do instalacji systemu operacyjnego Linux. Ponieważ utworzyłeś odpowiednie partycję, nie musisz się martwić, że linuksowym programem do zarządzania partycjami coś zepsujesz. Ćwiczenie 6.2 należy wykonać, jeśli używasz systemu operacyjnego Windows 9x lub Me i zakupiłeś nowy dysk twardy. Jeśli na starym dysku twardym jest tylko jedna partycja, nie musisz wykonywać tego ćwiczenia. Zanim przystąpisz do wykonywania ćwiczenia, muszę wyjaśnić, w jaki sposób DOS i Windows przyporządkowują partycjom litery. W sytuacji, kiedy masz jeden dysk twardy i tylko jedną partycję, partycji tej zostanie przyporządkowana litera C. Jeśli masz jeden dysk i kilka partycji, to każdej następnej zostaną przyporządkowane dalsze litery alfabetu (D, E, F, G itp.) Sytuacja się komplikuje, gdy są dwa dyski twarde. Załóżmy, że pierwszy dysk posiada 4 partycję (o etykietach Dl A, DIB, D1C, D1D), a drugi dysk posiada 3 partycję (o etykietach D2A, D2B, D2Q. Litera C zostanie przyporządkowana pierwszej partycji należącej do pierwszego dysku (zwykle podpiętego do taśmy jako Primary Master). Litera D zostanie przyporządkowana pierwszej partycji drugiego dysku. Następne litery zostaną przyporządkowane następnym partycjom pierwszego dysku. Kolejne litery zostaną przyporządkowane następnym party-cjom drugiego dysku. Dalsze litery zostaną przyporządkowane innym urządzeniom (takim jak RAMdysk, CD-ROM, nagrywarka, napęd DVD). Poniżej podano, jakie litery zostaną przyporządkowane partycjom: *C — D1A ?> D — D2A ? E — D1B *F—D1C ?> G — D1D *>H—D2B ? I — D2C Jeśli masz zainstalowany system operacyjny na pierwszej partycji (DlA), natomiast programy na drugiej partycji (DIB), to po podłączeniu nowego dysku okaże się, że litera D, która była przyporządkowana partycji DIB została przyporządkowana partycji D2A, a dopiero litera E jest przyporządkowana partycji DIB. Można uruchomić program DriveMapper, aby zmienił w plikach INI i rejestrze odwołania do plików, ale nie jest to najlepszy pomysł (program DriveMapper nie zmieni wszystkich odwołań; przykładem programu, w którym odwołania nie zostaną zmienione jest program Turbo Pascal — odwołania do katalogów są tu zapisywane w pliku binarnym; plik ten podczas analizy zostanie przez program DriveMapper pominięty). Dobrym pomysłem jest zmuszenie systemu operacyjnego Windows, aby partycjom pierwszego dysku zostały przyporządkowane litery C - F, a partycjom drugiego dysku litery G - I. Sztuczka, którą poniżej opiszę jest bardzo prosta, jednak nie można zmusić systemu operacyjnego, aby przyporządkował dowolnym partycjom całkowicie dowolne litery, można natomiast sprawić, że litera D nie będzie przyporządkowana pierwszej partycji drugiego dysku. Ćwiczenie 6.2. Aby sprawić, że po zakupie nowego dysku twardego nie zmienią sią przyporządkowania liter do starych partycji, wykonaj następujące czynności: 1. Uruchom program PartitionMagic. 2. Jeśli używasz programu PartitionMagic dla DOS-u, to u góry okna programu, po lewej stronie, w polu rozwijanym (rysunek 3.4) wybierz odpowiedni dysk (ten, który dopiero kupiłeś). 3. W przypadku gdy dysk jest podzielony na partycje, to rozmiar pierwszej partycji należy zmniejszyć o dowolną wartość; może to być wartość 7,8 MB, gdyż miejsce to przeznaczone będzie na straty. Ilość wolnego miejsca należy koniecznie wpisać w polu Free Space Before, ponieważ blok wolnego miejsca musi być przed tą partycją. 4. Gdy nowy dysk nie jest podzielony na partycje, to na początku utwórz małą partycje. Jeśli dysk już posiada jakieś partycje, utwórz nową partycje przed wszystkimi partycjami. Ponieważ będzie to pierwsza partycja na dysku, zatem będzie partycją podstawową (pri mary). Fortel polega na tym, aby nie tworzyć partycji w systemie plików FAT (lub FAT32), tylko w jakimś systemie plików, którego Windows nie obsługuje (np. linux ext2, NTFS). m Jeśli z jakiegoś powodu druga partycja jest partycja podstawową, przekonwertuj ją na partycje logiczną (patrz ćwiczenie 2.30). 5. Lista zadań oczekujących na wykonanie (rysunek 2.25) z pewnością zawiera jedną lub dwie pozycje. Po upewnieniu się, że już zdefiniowałeś wszystkie zadania, kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, kliknij przycisk No. 7. Pojawi się okno dialogowe Progress (rysunek 2.27). 8. Jeśli nie wystąpią błędy, a pasek postępu Entine Progress dojdzie do 100%, kliknij przycisk OK. 9. Uruchom ponownie system operacyjny i sprawdź, czy partycje mają odpowiednie litery. Podstęp polega na tym, że jeśli pierwsza partycja drugiego dysku nie jest obsługiwana przez Windows, to litera D: zostanie przyporządkowana drugiej partycji pierwszego dysku. Następne litery zostaną przyporządkowane również partycjom z pierwszego dysku. a Czasami podczas dzielenia nowego dysku na partycje może się okazać, że dysk posiada dwie partycje podstawowe (ang. primary). Należy wtedy drugą partycje przekonwertować na partycje logiczną (patrz ćwiczenie 2.30). m Jeśli posiadasz Windows NT, 2000 lub XP, możesz za pomocą programu PartitionMagic dowolnej partycji przypisać dowolną literę (zobacz ćwiczenie 2.32). Podczas usuwania partycji nie wspominałem, że program PartitionMagic obsługuje zbiorowe usuwanie partycji z danego dysku twardego. Jeśli dany dysk twardy jest podzielony na jedną czy dwie partycje, to można je usunąć ręcznie, ale jeśli dysk został podzielony na 10 partycji, ręczne usuwanie każdej z nich jest dość niewygodne. Ćwiczenie 6.3. —*&<$**----------------------------------------------------------------------------------------- * Aby usunąć wszystkie partycje, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic. 2. Na liście partycji kliknij prawym przyciskiem myszy napis Disk2 (lub np. Disk 3, w zależności od tego, z którego dysku chcesz usunąć partycje). 3. Z menu podręcznego (rysunek 2.12) wybierz pozycję Delete All Partitions.... 4. Pojawi się okno dialogowe Delete All Partition (rysunek 6.1) z pytaniem, czy chcesz usunąć wszystkie partycje. Jeśli zmieniłeś zdanie, kliknij przycisk Nie, w przeciwnym wypadku kliknij przycisk Tak. Rysunek 6.1. Czy na pewno chcesz usunąć wszystkie partycję? Czy na pewno 5. Zadanie usunięcia partycji zostanie dodane do listy zadań oczekujących na wykonanie (rysunek 2.25). Aby kontynuować, kliknij przycisk Apply (rysunek 2.26). 6. Pojawi się okno dialogowe Apply Changes. Należy kliknąć przycisk Yes. Jeśli nie chcesz dokonać zmian, jest to ostatnia szansa, aby się wycofać (należy wówczas kliknąć przycisk No). 7. Pojawi się okno dialogowe Progress (rysunek 2.27). 8. Pojawi się komunikat, że w wyniku usuwania partycji zmienią się litery; kliknij przycisk Tak. Przy ponownym uruchomieniu komputera uruchomi się program DriveMapper (ćwiczenie 2.17). 9. Po zakończeniu usuwania partycji należy kliknąć przycisk OK. Zanim zechcesz wykonać to ćwiczenie, dobrze się zastanów. Ja wykonałem je dwa razy. Za pierwszym razem nie mogłem odzyskać ani jednej partycji, za drugim razem udało mi się odzyskać tylko 1 partycję (z dwóch). Domyślnie tworzenie partycji trwa bardzo długo. Wcześniej wspominałem, że utworzenie kilku partycji na 80 GB dysku trwało około 6 godzin (zależy to od szybkości dysku). W tym ćwiczeniu opiszę jak można bardzo szybko utworzyć partycję (3,5 GB partycja była tworzona około minuty!). Cała sztuczka jest bardzo prosta: otóż przy tworzeniu partycji każdy sektor dysku jest sprawdzany czy przypadkiem nie jest uszkodzony. Samo sprawdzanie sektorów pochłania najwięcej czasu. Oczywiście tuż po zakupie dysku nie polecam pominięcia tej ważnej czynności. Jeśli kilka dni po zakupie dysku postanowiłeś usunąć partycję typu FAT/FAT32/NTFS, aby na jej miejsce utworzyć partycję linuksową, to nie ma sensu marnować czasu na ponowne szukanie uszkodzonych sektorów. ćwiczenie 6.4. * Aby w kilka minut podzielić 80-gigabajtowy dysk na partycję (w systemie Windows), wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program Eksplorator Windows. Jeśli Twoim systemem operacyjnym jest Windows 95 lub 98, wykonaj kolejno polecenia: Start/Programy/Eksplorator Windows (rysunek 1.12). W przypadku gdy Twoim systemem jest Windows ME, wykonaj polecenia: Start/Programy/Akcesoria/Eksplorator Windows (rysunek 1.13). 2. Przejdź do folderu, w którym jest zainstalowany program PartitionMagic (zwykle jest to folder znajdujący się w lokalizacji — c:\Program Files\PowerQuest\ PartitionMagic 8.0). 3. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik PMagic.exe. 4. Pojawi się standardowe menu podręczne. Wybierz z niego pozycję Utwórz skrót. 5. W folderze pojawi się skrót o nazwie Skrót do PMagic.exe. Kliknij skrót prawym przyciskiem myszy i wybierz pozycję Właściwości. Pojawi się okno dialogowe Właściwości: Skrót do PMagic.exe (rysunek 6.2). 6. W polu Element docelowy podana jest ścieżka do pliku Pmagic.exe (w tym wypadku jestto "C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0\PMagic.exe"). Na końcu ścieżki dopisz cztery literki: /NBR. Po wprowadzonej zmianie zapis w polu powinien wyglądać następująco: "C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0\ PMagic.exe" /NBS. 7. Uruchamiaj program PartitionMagic, korzystając z tego skrótu, ilekroć nie chcesz, aby były sprawdzane sektory. 8. Teraz możesz w komfortowych warunkach wykonać ćwiczenie 2.16. W systemie Windows nie zawsze jest możliwość szybkiego utworzenia nowej partycji. Jednak sztuczka opisana w ćwiczeniu 6.4 działa również w wersji DOS-owej. Ćwiczenie 6.5. # Aby w kilka minut podzielić 80-gigabajtowy dysk na partycje (w systemie DOS), wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program PartitionMagic z dyskietek ratunkowych (wykonaj ćwiczenie 3.2). 2. Wyjdź z programu PartitionMagic, klikając przycisk Exit. 3. Znajdziesz się w DOS-ie. Musisz wpisać z klawiatury następującą komendę: pqmagic.exe /NBS. 4. Teraz możesz utworzyć nowąpartycję. Inny sposób: 1. Wyłącz komputer. 2. Włóż dyskietkę startową do stacji dysków i włącz komputer. 3. Kiedy uruchomi się system Windows, przejdź do punktu 3. ćwiczenia 3.1. 4. Po pewnym czasie powinien załadować się tryb MS-DOS. Na ekranie pojawi się napis A:> i migający kursor. Zanim uruchomisz program PartitionMagic, napisz kilka poleceń. 5. Wpisz C: i naciśnij Enter. Jeśli program PartitionMagic zainstalowałeś na innym dysku, wpisz literę tego dysku. 6. Wpisz cd "C:\Program Files\PowerQuest\PartitionMagic 8.0" i naciśnij Enter (jeśli zainstalowałeś program w innym katalogu, wpisz nazwę tego katalogu). Pojawienie się komunikatu: Bad command of file name lub jego polskojęzycznej wersji: Złe polecenie lub nazwa pliku oznacza, że powinieneś sprawdzić, czy poprawnie wpisałeś nazwę katalogu, w którym zainstalowany jest program. 1. Jeśli jesteś w katalogu, w którym jest zainstalowany program PartitionMagic, musisz przejść do podkatalogu DOS. Wpisz komendę cd dos i naciśnij Enter 8. Wpisz pqmagi c. exe /NBS i naciśnij klawisz Enter. 9. Teraz możesz utworzyć nowąpartycję. Ćwiczenie 6.6. ? Aby usunąć niepotrzebne pliki Trzy programy (PartitionMagic, FileBrowser i Partitioninfo) występują w dwóch wersjach: dla systemów operacyjnych z rodziny Windows 95 (Windows 95, 98, ME) i dla systemów z rodziny Windows NT (Windows NT, XP, 2000). Jest to bardzo dobre rozwiązanie, gdyż mając zainstalowany Windows 98, możesz zainstalować np. Windows XP i nie będziesz musiał drugi raz instalować programu PartitionMagic, wystarczy tylko, że utworzysz skróty do odpowiednich plików. Jeśli masz zainstalowany system z rodziny Windows 95 i nie masz zamiaru instalować systemu z rodziny Windows NT (lub odwrotnie), możesz część plików skasować, oszczędzając około 6,5 MB. W poniższej tabeli podane zostały pliki, które możesz skasować. Jeśli masz Windows 95,98 lub ME Jeśli masz Windows NT, 2808 lub XP PartInNT.exe Partln9x.exe PMagicNT.exe PMagic9x.exe pqpeNT.exe pqpe9x.exe Jeśli nie masz systemu operacyjnego Windows XP, możesz dodatkowo skasować pliki: ? pqbw.exe. manifest •?• PqPeNt.exe.manifest Rozdział 7. FDisk Wstęp PartitionMagic ma bardzo prosty interfejs. Niestety, PartitionMagic nie zawsze chce się uruchomić (zwłaszcza gdy np. wirus zamaże kilka wpisów w pierwszych sektorach dysku). Dlatego warto jest poznać choćby ogólnie program FDisk. Program PartitionMagic używam od wersji 2.0, kilkadziesiąt dysków już podzieliłem na partycje i tylko raz program ten nie mógł obsłużyć danego dysku; w tym wypadku pomógł program FDisk (cenne dane przepadły, ale przynajmniej dysk chodził). Program FDisk ma bardzo małe możliwości — można w nim tylko tworzyć i usuwać partycje; poza tym w programie tym występują problemy z obsługą partycji innych niż DOS-owe (np. linuksowych). Wszelkie operacje za pomocą programu FDisk są niebezpieczne (możesz stracić dane). Dlatego polecam wykonywanie operacji na drugim dysku twardym, na którym nie ma nic ważnego. Proponuję na dysku tym za pomocą programu PartitionMagic utworzyć 3 partycje: podstawową (FAT32), podstawową (Linux ext2) i partycje logiczną (FAT32). Program FDisk wszystkie operacje wykonuje w czasie rzeczywistym!!! Nie ma możliwości cofnięcia wprowadzonych zmian!! Ćwiczenie 7.1. Aby uruchomić program FDisk, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Wybierz kolejno polecenia: Start/Uruchom. 2. Pojawi się okno dialogowe Uruchamianie (rysunek 1.4). 3. W polu Otwórz wpisz FDi sk. 4. Kliknij przycisk OK. 5. W oknie MS-DOS uruchomi się program FDisk. 6. Pojawi się pytanie, czy ma zostać włączona obsługa dużych dysków (rysunek 7.1). Naciśnij klawisz T, a potem naciśnij Enter. Rysunek 7.1. Pytanie, czy ma zostać włączona obsługa dużych dysków 7. Pojawi się menu programu FDisk (rysunek 7.2). Wszystkie polecenia z tego menu zostaną omówione w następnych ćwiczeniach. Jeśli będziesz chciał wyłączyć program FDisk, wystarczy, że naciśniesz klawisz Esc. Rysunek 7.2. Menu programu FDisk Program FDisk można uruchomić w systemie operacyjnym Windows w trybie MS-DOS, ale jeśli chcesz usunąć partycję, na której jest zainstalowany system operacyjny, musisz uruchomić komputer z dyskietki startowej i uruchomić program w systemie MS-DOS. Ćwiczenie 7.2. <§/ Aby uruchomić program FDisk z dyskietki startowej, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Jeśli nie posiadasz dyskietki startowej, utwórz ją. 2. Na dyskietkę należy skopiować pliki FDISK.EXE i FORMAT.COM, które znajdują się w katalogu \windows\command. 3. Uruchom komputer z dyskietki startowej. 4. Gdy pojawi się znak zachęty (A:\>), wpisz polecenie FDisk i naciśnij Enter. 5. Pojawi się pytanie, czy ma zostać włączona obsługa dużych dysków (rysunek 7.1). Naciśnij klawisz T, a potem naciśnij Enter. 6. Pojawi się menu programu FDisk (rysunek 7.2). Wszystkie polecenia z tego menu zostaną omówione w następnych ćwiczeniach. Jeśli będziesz chciał wyłączyć program FDisk, wystarczy, że naciśniesz klawisz Esc. Jeśli masz kilka dysków twardych, to przed wykonaniem jakiejś operacji należy wybrać, na którym dysku operacje te mają zostać przeprowadzone. Ćwiczenie 7.3. Aby zmienić bieżący dysk twardy, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcje Zmień bieżący dysk twardy (naciśnij klawisz 5 i Enter). 3. Zostaną wyświetlone informacje o dyskach twardych (rysunek 7.3). 4. Przeanalizuj dokładnie to, co pojawi się na ekranie. Są tam podane rozmiary dysków, a także rodzaje partycji, jakie każdy z dysków posiada. Jeśli przy danej partycji jest wyświetlona jakaś litera, oznacza to, że partycja jest typu FAT lub FAT32. Jeśli nie ma litery, jest to partycja nieobsługiwana przez program FDisk, a tym samym przez sam system operacyjny (np. partycja typu ext2). Przy dużej ilości utworzonych partycji, program FDisk nie wyświetli wszystkich (w przedstawionych na rysunku 7.3 informacjach nie zostały wyświetlone jeszcze dwie partycje, które posiada dysk 3.). 5. Wpisz numer dysku (na którym chcesz przeprowadzić różne operacje) i naciśnij Enter. 6. Zostanie wyświetlone menu programu FDisk. W poprzednim ćwiczeniu wspomniałem, że jeżeli posiadasz dużą ilość partycji, program FDisk może wszystkich nie wyświetlić. Po wybraniu dysku można jednak zobaczyć, jakie partycje dany dysk posiada. Ćwiczenie 7.4. Aby wyświetlić informacje o partycjach, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Wyświetl informacje o partycjach (naciśnij 4 i Enter). 3. Zostaną wyświetlone partycje podstawowe i informacja o rozmiarze partycji rozszerzonej (rysunek 7.4). Jeśli któraś z partycji podstawowych nie jest obsługiwana przez program FDisk (np. linux ext2), informacja o tej partycji również zostanie wyświetlona. Na pytanie Czy wyświetlać informacje o logicznych dyskach odpowiedz twierdząco (naciśnij klawisz T i Enter). 4. Zostaną wyświetlone informacje o partycjach logicznych (rysunek 7.5). Jeśli posiadasz jakieś partycje, których program FDisk nie obsługuje (np. linux ext2) to informacje o tych partycjach nie zostaną pokazane. Możesz łatwo sprawdzić, czy dany dysk posiada jakieś partycje rozszerzone. Wystarczy zsumować rozmiary wszystkich partycji logicznych i wyniki porównać z wielkością partycji rozszerzonej. Jeśli zsumowana liczba jest mniejsza od rozmiaru partycji rozszerzonej, oznacza to dwie możliwości: na danym dysku sąjakieś partycje nieobsługiwane przez program FDisk albo jest blok wolnego miejsca. 5. Naciśnij klawisz Esc, aby powrócić do menu. Zanim usuniesz partycję logiczną, upewnij się, że wybrałeś dysk, z którego chcesz usunąć partycję. Ćwiczenie 7.5. 6 Aby usunąć partycję logiczną, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Usuń partycję lub logiczny dysk DOS (naciśnij klawisz 3 i Enter). 3. Pojawi się kolejne menu (rysunek 7.6), w którym należy wybrać opcję Usuń logiczny dysk DOS z partycji rozszerzonej DOS (naciśnij klawisz 3 i Enter). 4. Pojawi się menu Usuń logiczny dysk DOS w partycji rozszerzonej DOS. Zostaną wyświetlone partycję logiczne — należy wpisać literę partycji, którą chcesz usunąć, i nacisnąć Enter. Później należy wpisać etykietę tej partycji (czasem przez pomyłkę możesz wpisać złą literę, więc wpisanie etykiety jest podyktowane względami bezpieczeństwa). Po wpisaniu etykiety partycji pojawi się ostateczne pytanie: Czy na pewno. Jest to ostatnia szansa, aby się wycofać. Jeśli chcesz usunąć partycję, naciśnij klawisz T i Enter. W przypadku gdy dana partycja nie posiada etykiety, nic nie wpisuj, naciśnij tylko klawisz Enter. 5. Zostanie wyświetlona informacja, że dana partycja została usunięta. Naciśnij klawisz Esc, aby powrócić do menu. Zamiast menu pojawią się komunikaty, takie jak przedstawiono na rysunku 7.7. Naciśnij klawisz Esc, aby powrócić do menu. Rysunek 7.7. Komunikaty, które się pojawiają po usunięciu partycji Usuń logiczny dysk DOS u partycji rozszerzonej DOS nie określono żadnych dysków logicznych litery dysków zostały zmienione lub usunięte 6. Partycja logiczna została usunięta. Jeśli chcesz wyłączyć program FDisk, koniecznie uruchom ponownie komputer, gdyż niektóre programy mogą się odwoływać do nieistniejącej partycji, co może skutkować zawieszeniem komputera. Zanim usuniesz partycję podstawową, upewnij się, że wybrałeś dysk, z którego chcesz ją usunąć. Ćwiczenie 7.6. Aby usunąć partycję podstawową, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Usuń partycją lub logiczny dysk DOS (naciśnij 3 i Enter). 3. Pojawi się kolejne menu (rysunek 7.6), w którym należy wybrać opcję Usuń podstawową partycją DOS (naciśnij / i Enter). 4. Zostanie wyświetlone menu Usuń podstawową partycją DOS (rysunek 7.8). 5. Wybierz partycję podstawową, którą chcesz usunąć (zwykle każdy dysk twardy posiada tylko 1 partycję podstawową, ale jeśli masz zainstalowany program BootMagic lub korzystasz z programu PQBoot, to partycji podstawowych możesz mieć kilka). 6. Następnie wpisz etykietę partycji i ostatecznie potwierdzić wolę usunięcia partycji. 7. Jeśli sąjakieś inne partycję podstawowe, możesz je teraz usunąć, w przeciwnym wypadku naciśnij klawisz Esc. Jeśli utworzyłeś partycję linux ext2 jako podstawową i spróbowałeś ją usunąć, to z pewnością pojawił się komunikat, że partycja nie jest partycją DOS-ową. W takim przypadku powinieneś skorzystać z opcji Usuń partycją spoza DOS. Niestety, za pomocą tej opcji można usunąć jedynie partycję podstawowe; gdyby partycja przeznaczona do usunięcia (linux ext2) była partycją logiczną, FDisk nie mógłby jej usunąć. Ćwiczenie 7.7. Aby usunąć partycję spoza systemu DOS, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. Z Z menu wybierz opcję Usuń partycję lub logiczny dysk DOS (naciśnij klawisz 3 i Enter). 3. Pojawi się kolejne menu (rysunek 7.6), w którym należy wybrać opcję Usuń partycję spoza DOS (naciśnij klawisz 4 i Enter). 4. Wybierz partycję, którą chcesz usunąć i potwierdź chęć usunięcia tej partycji (rysunek 7.9). 5. Pojawi się komunikat Usunięto partycję spoza DOS. Naciśnij klawisz Esc, aby powrócić do menu. Teraz, gdy usunąłeś wszystkie partycję podstawowe i logiczne, możesz usunąć partycję rozszerzoną. Ćwiczenie 7.8. * Aby usunąć partycję rozszerzoną, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Usuń partycję lub logiczny dysk DOS (naciśnij klawisz 3 i Enter). 3. Pojawi się kolejne menu (rysunek 7.6), w którym należy wybrać opcję Usuń rozszerzoną partycję DOS (naciśnij 2 i Enter). 4. Potwierdź chęć usunięcia partycji rozszerzonej (rysunek 7.10). 5. Pojawi się komunikat o usunięciu partycji rozszerzonej. Naciśnij Esc, aby powrócić do menu. Jeśli posiadasz nowy dysk twardy (lub za pomocą programu FDisk usunąłeś wszystkie partycje), możesz utworzyć partycję podstawową. Niestety, FDisk, w przeciwieństwie do programu PartitionMagic, nie pozwala na utworzenie kilku partycji podstawowych (pojawi się komunikat: Podstawowa partycja DOS już istnieje). Ćwiczenie 7.9. Aby utworzyć partycję podstawową, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Utwórz partycję DOS lub logiczny dysk DOS (naciśnij klawisz 1 i Enter). 3. Z kolejnego menu wybierz opcję Utwórz podstawową partycję DOS (naciśnij klawisz 1 i Enter). 4. Pojawi się komunikat Sprawdzanie spójności dysku. Należy chwilę poczekać. 5. Po sprawdzeniu spójności dysku należy odpowiedzieć na pytanie, czy partycja ma zajmować rozmiar całego dysku. Jeśli chcesz utworzyć kilka partycji, naciśnij klawisz N i Enter. 6. Ponownie pojawi się komunikat Sprawdzanie spójności dysku. 7. Następną czynnością jest podanie rozmiaru nowej partycji (rysunek 7.11). Aby usunąć domyślnie wpisaną przez program FDisk liczbę, należy nacisnąć klawisz BackSpace. Wielkość partycji można podać w MB lub jako procent powierzchni całego dysku. t. Pojawi się informacja o utworzeniu nowej partycji. Ćwiczenie 7.10. Aby utworzyć partycję rozszerzoną, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Utwórz partycję DOS lub logiczny dysk DOS (naciśnij klawisz / i Enter). 3. Z kolejnego menu wybierz opcję Utwórz rozszerzoną partycję DOS (naciśnij klawisz 2 i Enter). 4. Pojawi się komunikat Sprawdzanie spójności dysku. Należy chwilę poczekać. 5. Następną czynnością jest podanie rozmiaru partycji rozszerzonej. Domyślnie przez program FDisk wpisany jest maksymalny rozmiar partycji rozszerzonej. 6. Pojawi się komunikat informujący o utworzeniu partycji rozszerzonej. Naciśnij Esc, aby kontynuować. 7. Ponownie pojawi się komunikat Sprawdzanie spójności dysku, a także komunikat Nie określono żadnych dysków logicznych. 8. Po sprawdzeniu spójności automatycznie pojawi się opcja utworzenia partycji logicznej. Jeśli nie chcesz teraz tworzyć partycji logicznej, naciśnij Esc, w przeciwnym wypadku, przejdź do ćwiczenia 7.11 (od punktu 5). Ćwiczenie 7.11. Aby utworzyć partycję logiczną, wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom program FDisk. 2. Z menu wybierz opcję Utwórz partycję DOS lub dysk logiczny DOS (naciśnij klawisz / i Enter). 3. Z kolejnego menu wybierz opcję Utwórz dysk logiczny DOS w rozszerzonej partycji DOS (naciśnij klawisz 3 i Enter). 4. Pojawi się komunikat Sprawdzanie spójności dysku, a także komunikat Nie określono żadnych dysków logicznych. 5. Należy podać rozmiar partycji rozszerzonej w MB lub w procentach (rysunek 7.12) i nacisnąć Enter. 6. Zostanie utworzona partycja. Jeśli nie wpisałeś maksymalnego rozmiaru partycji, ponownie pojawi się pytanie o podanie jej rozmiaru (rysunek 7.13). Aby utworzyć partycję nieobsługiwaną przez program FDisk (np. linux ext2), należy zamknąć program FDisk i utworzyć partycję w innym programie. 7. Jeśli wyłączyłeś program FDisk, pojawi się komunikat o konieczności ponownego uruchomienia komputera i sformatowania nowo utworzonych partycji (rysunek 7.14). Po utworzeniu nowych partycji i ponownym uruchomieniu komputera należy sformatować wszystkie utworzone partycję. Niesformatowanie partycji spowoduje, że nie będziesz mógł nanosić na nie danych. Program PartitionMagic podczas tworzenia partycji automatycznie je formatuje, jednak FDisk tego nie robi. Jeśli za pomocą programu FDisk dzieliłeś partycję drugiego dysku, możesz je sformatować za pomocą programu PartitionMagic. Jeśli nie możesz uruchomić programu PartitionMagic (np. nie masz zainstalowanego systemu operacyjnego Windows i nie utworzyłeś dyskietek ratunkowych programu PartitionMagic), powinieneś skorzystać z DOS-owego Ćwiczenie 7.12. Aby sformatować nowo utworzone partycję (w systemie operacyjnym DOS), wykonaj kolejno następujące kroki: 1. Uruchom komputer z dyskietki startowej. 2. Wpisz literę dysku, np. C:, i naciśnij Enter. 3. Gdy pojawi się komunikat Awaria ogólna podczas odczytu na dysku C, Przerwij, Ponów, Zrezygnuj?, należy nacisnąć klawisz P. Może pojawić się komunikat Bieżący dysk nie jest już prawidłowy> — wpisz wtedy a: i naciśnij Enter. 4. Jeśli komunikat ten się nie pojawi, wpisz polecenie DIR i naciśnij klawisz Enter. Jeśli komunikat nadal się nie pojawi, oznacza to, że partycja ta nie jest partycją nowo utworzoną i są na niej zapisane jakieś dane. Wtedy wpisz komendę D: i naciśnij Enter. W następnych krokach zamiast komendy D: wpisuj kolejne litery (E:, F:, G:, itp.), dopóki nie pojawi się komunikat Nieprawidłowe określenie dysku. 5. Jeśli pojawił się komunikat Awaria ogólna podczas odczytu na dysku C, Przerwij, Ponów. Zrezygnuj?, oznacza to, że partycja jest nowo utworzona i należy ją sformatować. Wpisz komendę format c: (zamiast litery c: należy wpisać literę tej partycji) i naciśnij klawisz Enter. 6. Pojawi się komunikat UWAGA. WSZYSTKIE DANE NA NIEWYMIENIALNYM DYSKU C: ZOSTANĄ UTRACONE!, Formatować dalej (T/N)?. Naciśnij klawisz T\ Enter. 7. Po sformatowaniu partycji pojawi się pytanie o etykietę dysku. Wpisz ją i naciśnij klawisz Enter. 8. Po sformatowaniu wszystkich nowo utworzonych partycji uruchom ponownie komputer. Koniec Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorąjednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce Redakcja: Krzysztof Zemanek Wydawnictwo HELION ul. Chopina 6, 44-100 GLIWICE td. (32) 231-22-19, (32) 230-98-63 e-mail: helion@helion.pl WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie7cpartm Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. ISBN: 83-7361-261-0 Copyright © Helion 2003 Printed in Poland. Druk: Zakład Poligraficzny W. Wiliński, Gliwice, ul. Chopina 6, tel./fax 231-32-16