Dorota Kędzior 
                                    
JEŚĆ? NIE JEŚĆ? ŻYĆ
                                    
                                    
           Co mi dała Technika Alexandra w walce z anoreksją 
                                    
                           Wydawnictwo MEDIUM 
                                    
                                 Wstęp 
                                    
     Nie pamiętam, kiedy powstał pomysł, aby to wszystko zapisać. 
Zaczęło się pewnie od częstych pytań, dlaczego zainteresowałam się 
Techniką Alexandra, potem wielokrotnych opowiadań o moich pierwszych 
wrażeniach z lekcji Techniki Alexandra i o próbach radzenia sobie z 
problemami z jedzeniem. Później, kiedy jeden z moich artykułów opatrzono 
notatką, że dzięki Technice Alexandra pokonałam anoreksję, zaczęły 
zgłaszać się do mnie dziewczyny z podobnymi dolegliwościami, szukające 
pomocy. Było mi ich żal, dobrze pamiętałam swoje osamotnienie, kiedy 
usiłowałam rozwiązać nękające mnie problemy. Miałam wrażenie, że jestem 
nienormalna. Z natłokiem okropnych myśli rozsadzających głowę trudno 
było funkcjonować normalnie. Brakowało mi kogoś, kogo mogłabym się 
poradzić, komu zaufać, zwierzyć. 
     Teraz, słuchając dziewczyn borykających się z problemami podobnymi 
do moich, czytając ich listy, uświadomiłam sobie, że niewiele się od 
tamtego czasu zmieniło. Przybyło książek o tym, jak być asertywnym, jak 
kochać i być kochanym, jak znaleźć idealnego partnera czy być 
przykładnym rodzicem. Niewiele jednak mówi się o problemach z jedzeniem. 
Poradniki na temat sposobów odżywiania ograniczają się do coraz bardziej 
wyszukanych książek kucharskich lub informacji o cudownych dietach. W 
najlepszym razie są to publikacje o zdrowym żywieniu. Pojęcia: 
anoreksja, bulimia czy kompulsywne jedzenie znane są tylko osobom, które 
bezpośrednio zetknęły się z tym problemem, lub ich najbliższym. Często 
też ludzie interesują się tym zagadnieniem dopiero w momencie, kiedy 
choroba wkracza w trudne do opanowania stadium. 
     Lekarze i psycholodzy rozumieją wprawdzie powagę sytuacji, znają 
przebieg, przyczyny i skutki każdego ze wspomnianych wyżej przypadków. 
Lecz, niestety, często nie czują się na siłach, aby naprawdę pomóc. Nie 
zamierzam wyręczać lekarzy ani psychologów. Nie próbuję też tworzyć 
podręcznika podającego recepty, jak zaradzić problemom z jedzeniem. Nie 
wiem nawet, czy i do jakiego stopnia to, co chcę tu opisać, pomoże 
komukolwiek. Spróbuję jednak wejść w rolę "anonimowego alkoholika". 
Będzie to tylko próba. Po pierwsze, nie występuję anonimowo, po drugie, 
będę opisywać moje zmagania z trochę innym nałogiem, bo nie alkoholem, 
lecz jedzeniem. I jestem zdania, że z uzależnienia od jedzenia można się 
wyleczyć. 
     Istnieje pogląd, że w zależności od osobowości pacjenta 
uzależnienie od jedzenia przyjmuje jedną z form, tj. Anoreksji, bulimii 
lub kompulsywnego jedzenia. Uważam jednak, że zależnie od stadium 
choroby może ona chwilowo wystąpić również w innej postaci. Jestem 
przekonana, że bezpośrednią przyczyną powstania mojej anoreksji był 
strach przed kompulsywnym jedzeniem, którego przebłysków doświadczyłam i 
którego bardzo się obawiałam. W pewnym okresie uważałam, że tylko przez 
przypadek moja anoreksja nie przekształciła się w bulimię. W 
dzieciństwie bowiem, cierpiąc na chorobę lokomocyjną, nauczyłam się 
skutecznie powstrzymywać odruch wymiotny. Myślę więc, że bez względu na 
to, czy ktoś w danym momencie nie umie poradzić sobie z bulimią, 
anoreksją czy nadmiernym objadaniem się, w opisywanych przeze mnie 
problemach będzie mógł zobaczyć siebie. Być może moja historia otworzy 
oczy i innym kobietom, których tryb życia podporządkowany jest myślom o 
jedzeniu lub niejedzeniu. Obawy dotyczące utrzymania szczupłej sylwetki 
oraz prawidłowego żywienia nie są kwalifikowane do rangi problemu czy 
choroby, ale zapewniam, że bez tych obaw żyje się znacznie lżej i 
szczęśliwiej. Uważam też, że opisywane przeze mnie problemy dotyczą nie 
tylko osób, których zaburzenia ujawniają się w sposób wymierny. Bardzo 
dobrze pamiętam, że moja rozpacz z powodu przybrania na wadze była 
równie wielka, kiedy przy wzroście 158 centymetrów utyłam z 42 do 45 
kilogramów, jak i wtedy, gdy moja waga podskoczyła z 55 do 57 
kilogramów. 
     Intensywność psychicznego i emocjonalnego cierpienia nie zależy od 
liczby kilogramów - ani tych już posiadanych, ani tych właśnie 
przybieranych. Często na spotkania dla odchudzających się przychodzą 
przecież osoby zupełnie szczupłe. Lekceważenie lęków i obaw zgrabnej 
dziewczyny, która z przerażeniem stwierdza, że tyje, jest odmawianiem 
pomocy i pozostawianiem jej sam na sam z głębokimi przeżyciami 
emocjonalnymi, a nie zwykłym negowaniem nie istniejącego problemu. 
     Jestem instruktorką Techniki Alexandra, metody, która pomogła mi w 
rozwiązaniu problemów z jedzeniem. Jej dokładny opis oraz poszczególne 
etapy stosowania jej zasad do moich zmagań będą więc szczególnie 
wyeksponowane. 
     Ale nie tylko Technika Alexandra, również wiele innych metod i 
filozofii służących pomocy sobie opiera się na założeniu, że fizyczna 
swoboda i rozluźnienie powodują, iż jesteśmy bliżej siebie. W stanie 
wewnętrznego rozluźnienia pozostajemy w pełnym kontakcie z własnymi 
odczuciami fizycznymi i psychicznymi, a jednocześnie lepiej rejestrujemy 
informacje docierające do nas z otoczenia. 
     Szybki rozwój cywilizacji i nacisk, jaki kładzie się na racjonalne 
podejście do życia, nauczyły nas negować własną intuicję i mądrość 
ciała. Zgodziliśmy się wierzyć tylko temu, co wyczytamy z książek lub 
usłyszymy od autorytetów w danej dziedzinie. Dopiero ostatnio dotarło do 
nas, jak bardzo się przez to zubożyliśmy. Technika Alexandra wywodzi się 
ze spostrzeżenia, że na skutek tak długiego lekceważenia własnych doznań 
i odczuć w dużym stopniu zatraciliśmy umiejętność poprawnego ich 
interpretowania. Pokazuje jednak, że dzięki praktyce i doświadczeniu 
można to naprawić. Nie chodzi też o to, aby zdobyta wiedza o świecie i 
własna intuicja stały na dwóch przeciwległych biegunach. 
     Nie chodzi o to, aby po okresie dawania wiary informacjom z 
zewnątrz teraz całkowicie polegać na wewnętrznym głosie intuicji i 
uczuć. Warto jednak przez poznanie zakresu działania i możliwości 
jednego i drugiego czynnika doprowadzić do ich współdziałania, do tego, 
aby wzajemnie się wspomagały i uzupełniały. Tylko dzięki odzyskaniu 
wewnętrznego spokoju i psychofizycznej swobody będziemy mogli w pełni 
wykorzystywać własną głęboką wiedzę do przetwarzania informacji 
docierających do nas z zewnątrz. 
     Opisując moją drogę do zdrowia, uwzględniłam wszystkie inne, 
poznawane przeze mnie i stosowane metody pracy nad sobą. Każda z nich 
stanowiła ważny etap stopniowego docierania do siebie. Każda była ważną 
cegiełką przyczyniającą się do ostatecznego kształtu budowli, w której 
teraz mieszkam - mojej obecnej sylwetki. Zdaję sobie sprawę, że to. Co 
pomogło mnie, nie musi w ten sam sposób zaradzić problemom innych. Mam 
jedynie nadzieję, że opisując swoje przygody z jedzeniem i niejedzeniem, 
zdołam zainspirować szukających teraz pomocy, aby rozejrzeli się wokół i 
wybrali spośród dostępnych obecnie metod pracy nad sobą to, co będzie 
dla nich najskuteczniejsze. 
     Wszystko, co tu napisałam, jest prawdą. Ale jest to moja prawda. 
Wspomnienia dotyczące faktów z przeszłości przesiąkają z czasem 
przypisanymi im kiedyś uczuciami i emocjami. Teraz trudno je od siebie 
oddzielić. Chcę więc przeprosić znajomych i bliskich za to, że 
przedstawiona tu moja prawda może trochę odbiegać od ich prawdy. 
Potraktujmy ją zatem jak fikcję literacką - dramat jednego aktora. Bo 
był to prawdziwy dramat. 
     Dla uniknięcia zbyt smutnego tonu na wstępie uchylę rąbka 
tajemnicy: wszystko kończy się dobrze. Lepiej nawet niż można by się 
spodziewać. Technika Alexandra pomogła mi schudnąć i pozostać szczupłą. 
Poradziłam sobie z problemami z jedzeniem. Najważniejsze jednak, że 
praca ta pozwoliła mi dotrzeć do wewnętrznego szczęścia, do radości i 
chęci życia. Dzięki niej zmieniłam nie tylko swoją sylwetkę i swój 
stosunek do jedzenia, lecz przede wszystkim stosunek do siebie i swojego 
życia. Przestałam uzależniać życie i jego jakość od swojej tuszy, co 
spowodowało, że moja tusza dostosowała się do jakości mojego życia. Czy 
jest coś ważniejszego w życiu niż radość, szczęście i miłość, które są z 
nami na co dzień? 
     
     Rozdział 1 
     Początki 
     
     Lato 1981 roku spędziłam w dość ciekawy sposób. Razem z 
przyjaciółką pracowałyśmy społecznie dla angielskiej organizacji 
charytatywnej. Nie był to nasz pierwszy pobyt w Anglii, rok wcześniej 
podobnie spędziłyśmy dwa miesiące wakacji. W tym czasie dla studentów z 
Polski wyjazd za granicę wiązał się albo z bardzo dużymi kosztami, albo 
koniecznością pracy na czarno. Ponieważ pierwsze nie było dla nas 
możliwe, a drugie niezbyt nam się uśmiechało, wybrałyśmy trzecie 
rozwiązanie. Dowiedziałyśmy się, że angielskie instytucje charytatywne 
przyjmują na okres wakacyjny studentów z różnych krajów do pracy na 
zasadach wolontariatu. Zdecydowałyśmy się na taki sposób poznania 
Wielkiej Brytanii, i bardzo nam się to spodobało. 
     Sześć tygodni pracy w domu dla nieuleczalnie chorych gdzieś w 
środku Anglii mogło nie wydawać się zachęcające. 
     Nas zachwyciła przyjazna atmosfera i życzliwość poznawanych ludzi. 
Chłód i nieprzystępność Anglików, o których wcześniej słyszałyśmy, 
zupełnie nie pasowały do naszych doświadczeń. Jako biedne studentki z 
Polski, pracujące tutaj za darmo. Traktowane byłyśmy szczególnie 
życzliwie, zapraszane na lokalne uroczystości, obwożone po okolicach. 
Wróciłyśmy pełne wrażeń, wspomnień i z dziesiątkami nowych adresów w 
notesach. 
     Kolejne wakacje postanowiłyśmy spędzić tak samo. Tym razem poznając 
trochę inne okolice Anglii. Spośród ofert instytucji, do których 
napisałyśmy, szczególnie miłe okazało się zaproszenie z Ockenden 
Venture, organizacji dla uchodźców politycznych. Organizacja ta w 
początkach swej działalności tuż po drugiej wojnie światowej sprowadzała 
na wakacje do Anglii polskie dzieci z obozów przejściowych w Niemczech. 
Niektóre z tych dzieci, głównie sieroty wojenne, zostały w Anglii. Z 
Polską łączyły więc Ockenden szczególne więzi. Od lat jedną z 
dodatkowych form jej działalności były dwutygodniowe wakacje dla Polaków 
z Londynu. 
     Ponieważ uczestniczyły w nich głównie osoby starsze, nie znające 
dobrze angielskiego, nasza pomoc była więc mile widziana. 
     W ciągu ponad trzydziestu lat działania Ockenden Venture przez jej 
domy przewinęło się wiele dzieci różnych narodowości. Głównie dzieci, bo 
taki właśnie był podstawowy profil Ockenden: pomoc dzieciom, które na 
skutek wojen i zatargów politycznych zostały oddzielone od rodziców. 
     Teraz, po kolejnych zmianach w Wietnamie, dużo mówiło się o boat 
people, uciekinierach na łodziach, ratowanych przez europejskie i 
amerykańskie statki. Po negocjacjach z wietnamskim rządem dotyczących 
programu łączeniu rodzin, do Anglii zaczęły docierać dzieci, a często i 
całe rodziny, przybyłych tu wcześniej uchodźców. 
     Tak więc lipiec i sierpień spędziłyśmy wśród społeczności 
składającej się głównie z Wietnamczyków. Było tam również trochę dzieci 
chińskich, parę osób z Tybetu, ktoś z Tanzanii i Etiopii, no i 
oczywiście angielscy opiekunowie. Był to chyba nasz pierwszy kontakt z 
tak wieloma kulturami i narodowościami. Zachwycałyśmy się egzotyczną 
kuchnią wietnamską, z zaciekawieniem próbowałyśmy wyśmienitych dań 
wegetariańskich (ze zdziwieniem notując stosunkowo popularną już wtedy 
na Zachodzie tendencję do eliminowania z jadłospisu mięsa i produktów 
zwierzęcych). Co jakiś czas lądowałyśmy u zaprzyjaźnionej pary Polaków 
na ucztach prawdziwie polskich... Pod koniec lata rezultaty 
urozmaiconych wakacji stały się szczególnie u mnie wyraźnie widoczne - 
zaokrąglona buzia i parę dodatkowych kilogramów. Ponieważ zawsze byłam 
trochę przy kości, cyfry na wadze przeraziły mnie. 
     W tym czasie podjęłam decyzję, aby wykorzystać przyznany mi urlop 
dziekański i zostać jeszcze parę miesięcy w Anglii. Praca w Ockenden 
Venture podobała mi się. Chciałam podszkolić angielski, który mimo 
wcześniejszych kontaktów z Anglią wciąż jeszcze kulał. Szczególnie wobec 
wymagań stawianych na moim wydziale Handlu Zagranicznego na warszawskim 
SGPiS. Razem z decyzją przedłużenia wakacji przyszło postanowienie: nie 
jem więcej słodyczy. To powinno wystarczyć do zrzucenia nabranej przez 
lato nadwagi. 
     Chęć poprawienia sylwetki okazała się na tyle silna, że moje 
postanowienie realizowało się jakby samo. Bez żalów czy wyrzeczeń 
odstawiałam wszelkie słodkie pokusy, zapomniałam o deserach. Po jakimś 
czasie miałam wrażenie, że po prostu nie mam na nie ochoty. Dość szybko 
też przyszły pierwsze efekty silnej woli: dwa. Trzy kilogramy spadły nie 
wiadomo kiedy. 
     Październik i listopad w dalszym ciągu sprzyJały mojej diecie. 
Pracując wciąż dla tej samej organizacji charytatywnej, zostałam 
przeniesiona na południe Anglii do małego nadmorskiego miasteczka 
Gosport. Zajmowaliśmy się tam (para młodych Anglików i ja) pomocą 
chińskim uchodźcom z Wietnamu, sprowadzonym do Wielkiej Brytanii w 
zakresie programu łączenia rodzin. Chodziło o zorganizowanie pierwszych 
miesięcy ich pobytu w nowym kraju, pomoc w zaadaptowaniu się do nowych 
warunków, dopóki nie znajdą domów, pracy, nie zyskają względnej 
stabilizacji. Wbrew pozorom, zajęć dla naszej trójki nie brakowało: 
badania lekarskie, kursy językowe, szkoły dla dzieci, aprowizacja. 
     Spośród około 40 osób tylko nieliczne znały parę słów po angielsku. 
Chińskie rodziny, chińskie jedzenie, nikt nie miał głowy, aby gotować 
osobne posiłki dla nas trojga. 
     Z chęcią przystaliśmy na chińskie jedzenie, zresztą przecież bardzo 
smaczne. 
     Z zapałem uczyłam się jeść pałeczkami. Chęć opanowania tej 
egzotycznej umiejętności wspomagana była przez myśl, że w ten sposób 
będę jadła wolniej, a więc i mniej. Rezultaty odczytywane na wadze coraz 
bardziej umacniały mnie w pragnieniu bezstresowego zrzucenia kolejnych 
kilogramów. Słodycze nie pociągały mnie już zupełnie, uczucie sytości 
pojawiało się znacznie częściej, a ja wyobrażałam sobie, jak miło będzie 
wreszcie osiągnąć trochę zgrabniejszą figurę. 
     Powoli zaczęło nas nużyć jedzenie ryżu dwa razy dziennie, rzadko 
jednak decydowaliśmy się na ugotowanie czegoś innego. Ryż, który do tej 
pory bardzo lubiłam, zaczął stawać mi w gardle. Ciekawe jednak, że wcale 
nie przeszkadzało mi to nieprzyjemne uczucie, zawsze towarzyszyła mu 
myśl: 
     "Przynajmniej nie utyję.... W połowie listopada z dumą wbijałam się 
w wąskie dżinsy, które jeszcze w lecie były o dwa numery za małe... 
Wtedy też przestałam jadać kolacje. Było to wynikiem spostrzeżenia, że 
nie ryż, lecz jedzenie gorącego posiłku wieczorem powodowało uczucie 
nadmiernej sytości, trwające czasem aż do rana. Na początku grudnia 
jeden posiłek dziennie i parę kaw z mlekiem wystarczały mi już zupełnie. 
     Stopniowo zaczęłam podzielać zdanie niektórych znajomych 
wegetarian, że my, Europejczycy, jemy zbyt dużo. 
     Pamiętam dyskusje o szkodliwości trzech białych proszków: cukru, 
soli i mąki. Wprawdzie w sklepach ze zdrową żywnością można już było 
dostać te same produkty w nie przetworzonej postaci, ale i tak za 
najkorzystniejsze uważało się maksymalne ich ograniczanie. Spadek wagi 
bardzo podbudował mnie psychicznie. Czułam się lżej i ładniej, tym 
bardziej więc popierałam nowe poglądy na temat odżywiania. Fakt, że 
coraz częściej było mi zimno, składałam na karb przenikliwej angielskiej 
wilgoci. 
     W Anglii miałam na kim się wzorować. Wśród międzynarodowej 
społeczności, w której się znalazłam, nie brakowało nieszkodliwych 
dziwaków. Powszechnie uważało się, że są to bardzo ciekawi ludzie i mają 
prawo żyć tak, jak chcą. Panująca tu tolerancja dla najdziwniejszych 
nawyków żywieniowych wynikała ponadto z faktu przewijania się przez 
ośrodek różnorodnych kultur z całego świata. W Keffolds, macierzystej 
miejscowości naszej organizacji, żył między innymi Ben. Opiekował się 
zwierzętami i wykonywał różne prace naprawcze na terenie posiadłości. 
Nie mieszkał w domu. Tylko w swojej przyczepie kempingowej, w pobliżu 
zagrody dla kucyków - wolał bowiem być bliżej zwierząt niż ludzi. 
Wiadomo było. że je tylko owoce i orzechy, a pije wyłącznie wodę. 
Kolejną ekscentryczką była Jill, która przyjeżdżała co jakiś czas. By 
pomagać w ogrodzie. I o niej krążyły fantastyczne opowieści. Podobno 
była bardzo bogata, sponsorowała dzieci z Trzeciego Świata. Ale 
mieszkała tylko w swoim landroverze, piła wodę z miodem i octem winnym, 
a jadła - chyba prawie nic, z wyjątkiem jabłek. Była jeszcze April, 
dwudziestoletnia dziewczyna, zajmująca się młodszymi wietnamskimi 
dziewczynkami. April miała drobną figurę, robiła wrażenie zwinnej, 
bystrej i silnej. Mała. Cicha. a jednak budząca respekt. April też nie 
jadała posiłków ze wszystkimi, najczęściej widywało się ją z czarną kawą 
i papierosem. Wieczorem siadała z nami do stołu, by schrupać parę 
listków sałaty i trochę orzechów. 
     Wciąż od nowa zdumiewało mnie, że nikt nie dziwił się tym 
"ekstrawaganckim" nawykom. Zupełnie normalnie przyjmowano fakt, że ktoś 
niejada mięsa albo żółtego sera. a kto inny nie pija mleka. Tolerancja, 
z jaką się tutaj spotkałam, obejmowała zresztą wiele różnych stron 
życia. Tu właśnie dowiedziałam się. że są ludzie, którzy wybierają życie 
poza własnym krajem, nie ze względów politycznych czy ekonomicznych, ale 
dlatego że gdzie indziej czują się lepiej. Są też tacy, którzy z 
własnego wyboru nie mają domu, lecz żyją w samochodzie lub na barce. 
Ludzie kupujący używane rzeczy, lecz nawet ubierający się jedynie w 
takie, to nie biedacy, lecz przeciwnie, często osoby zamożne. Okazało 
się. że fascynujące mnie stare, kryte słomą chałupy są bardzo drogie, a 
w środku mogą być supernowocześnie urządzone. 
     W ciągu tych kilku miesięcy przewartościowało się wiele moich 
dotychczasowych pojęć na temat elegancji, dobra. bogactwa. Pewne 
zdarzenie na długo wryło mi się w pamięć. 
     Z niezbyt przyjemnym uczuciem "biednej studentki z Polski" 
oglądałam coś w jakimś ekskluzywnym sklepie. Jakież było moje 
zdziwienie, kiedy obsługująca mnie ekspedientka z zainteresowaniem 
zapytała, gdzie kupiłam to oryginalne poncho, które mam na sobie. Nie 
powiedziałam, że zrobiła je na drutach moja mama z poprutego starego 
wełnianego płaszcza, wrabiając w dzianinę skrawki kretonu... 
     Tutaj właśnie, powoli i niepostrzeżenie, podważane były liczne 
aspekty życia, które od dzieciństwa przyjmowałam w postaci mi 
przekazywanej i traktowałam jako normalne. 
     Dawało to wrażenie dodatkowej przestrzeni, pozornie nawet nowej 
wolności. Pozwolono mi na przykład zaczynać pracę o jedenastej rano. 
Przyjęto bowiem do wiadomości fakt, że zaczęłam źle sypiać, a w związku 
z tym mogłam być tą ostatnią schodzącą wieczorem z posterunku. Pogodzono 
się też z moimi grymasami przy jedzeniu i w trosce, abym coś jadła na 
śniadanie, dostawałam owocowe jogurty, jedyny produkt, który jeszcze 
wtedy naprawdę lubiłam. Przyzwyczajona do tego, że najlepiej jest nie 
wyróżniać się z tłumu, zaczęłam doceniać smak oryginalności. 
     Nie zauważyłam jednak, że moja oryginalność w wyborze potraw 
zaczęła coraz szybciej prowadzić do stopniowego ograniczania jedzenia w 
ogóle. Jadałam już teraz tylko to. na co na pewno miałam ochotę. 
Odkładając na bok wszystkie produkty "niezdrowe", "niepotrzebne" i 
"tuczące". Najmniejsze kęsy chleba, mięsa, ryżu, zbyt dużo tłuszczu w 
jarzynach potrafiły wywołać u mnie już nie tylko uczucie nadmiernej 
sytości, ale nawet przyprawić o mdłości. Coraz bardziej zaczęłam więc 
uważać, by niejeść za dużo. I w dalszym ciągu nie przejmowałam się tymi 
dziwnymi symptomami przesytu, traktując je jako termostat regulujący 
obfitość mojego jedzenia I dbający o to, abym nie utyła. 
     Trzynasty grudnia, data, która zadecydowała o losach wielu Polaków, 
i w moIm przypadku zaznaczyła się dosyć wyraźnie. W niedzielę rano 
chciałam zadzwonić do rodziców. Miałam im podać datę planowanego powrotu 
do Polski. 
     Chciałam porozmawiać z mamą, która dwa dni wcześniej miała dziwnie 
smutny i stęskniony glos, jakby przewidywała, że możemy się długo nie 
zobaczyć. Niestety, nie udało mi się połączyć, a nowy, nagrany na taśmę 
głos poinformował mnie, że wszystkie linie komunikacyjne z krajem. Do 
którego dzwonię, są przerwane. Wiadomości podawane co chwila w różnych 
programach radia i telewizji uświadomiły mi, co się stało. Kolejne skąpe 
informacje potęgowały jeszcze zdenerwowanie. Szybko rozdzwoniły się 
telefony od przyjaciół i znajomych z całej Anglii, każdy chciał podnieść 
mnie na duchu. Jeszcze bardziej potwierdzało to powagę sytuacji. 
     Rosło napięcie i obawy. 
     W takim dniu trudno było myśleć o jedzeniu czy głodzie. 
     Przez parę następnych również nie mogłam się zmusić do przełknięcia 
czegokolwiek. Pierwszego wieczora, po wiadomościach, o północy. 
Przeżyłam trudny do opisania szok. który prawdopodobne również 
przyczynił się do późniejszego stanu. Nie pamiętam już teraz wszystkich 
jego objawów, najdziwniejszym jednak i najbardziej niepokojącym było 
stopniowe drętwienie rąk, przechodzące w ich bezwład. Niesamowicie mnie 
to przeraziło, ale po jakimś czasie wszystko zaczęło samo odchodzić. 
     Kolejne dni nie przynosiły wyjaśnienia sytuacji w Polsce, raczej 
przeciwnie, nadal bardzo skąpe informacje i ograniczone do minimum 
komentarze podsycały napięcie i niepewność. Po kilku dniach żywienia się 
kawą i herbatą, zmęczona już bardzo nieprzyjemnym i nieustającym 
uczuciem nudności, zdecydowałam się pójść do lekarza. Przepisano mi 
jakieś papki i mikstury, które miały pomóc w trawieniu spożywanego 
pokarmu. Przede wszystkim jednak zadziałać miał delikatny środek 
uspokajający. Lekarz bowiem w pełni podzielał moje Zdanie. że podstawowy 
problem tkwił w skrajnym zdenerwowaniu, do którego zresztą miałam 
powody. 
     W ciągu następnych kilku dni na przemian wpadałam w panikę lub 
odrętwienie, martwiłam się o bliskich, sama nie mając ochoty na los 
uchodźcy. Wkrótce okazało się, że będę mogła wrócić do Polski samolotem 
specjalnym. Był to wprawdzie równie duży stres, ale tylko takiego wyboru 
mogłam wtedy dokonać. O czwartej po południu w Wigilię Bożego Narodzenia 
witałam się we Wrocławiu ze zdumionymi rodzicami. Rzeczywistość okazała 
się mniej straszna niż wyobrażenie o niej, spodziewałam się więc, że 
wraz z uspokojeniem powróci normalny apetyt. Ważyłam 50 kilogramów, dwa, 
może trzy kilogramy mniej niż przed wakacjami. 
     Jeżeli w jakikolwiek sposób myślałam o swojej tuszy, było to 
jedynie pragnienie, aby nie utyć... 
     Rzeczywiście udawało mi się to. Niestety w dalszym ciągu kosztem 
nieprzyjemnego wrażenia przesytu, czasem przechodzącego w mdłości. Nie 
mogłam już teraz narzekać na ryż, okazało się jednak. że wiele innych 
produktów po prostu mi "szkodzi". Chleba, ziemniaków i makaronów nie 
jadałam już od dawna, teraz przyszła kolej na kasze i mięso. 
     Nie usiłowałam nikogo przekonywać o tym, że mięso nie jest wcale 
takie zdrowe, tym bardziej nie twierdziłam tego o kaszach. Sama jednak 
ograniczałam ich jedzenie do minimum, bo w dziwny sposób m n i e o n e s 
z k o d z i ł y. 
     Ponieważ choroba, którą przeszłam parę lat wcześniej. uszkodziła mi 
wątrobę. Teraz zaczęłam składać wszystko na karb jej słabej wydolności. 
Uciekałam jednak od jakichkolwiek - nawet ziołowych - lekarstw. 
Uważałam, że jeżeli coś mi zaszkodziło, to dlatego, że nie powinnam była 
tego jeść albo zjadłam zbyt dużo. W połowie lutego ważyłam już 47 
kilogramów i uświadomiłam sobie, że lista produktów, które mogę zjeść 
bez obawy, maleje z dnia na dzień. 
     Rodzice z niepokojem patrzyli na to, co się ze mną dzieje. 
     Bardziej dla uspokojenia ich obaw niż z własnej potrzeby zgodziłam 
się na wizytę u lekarza. Podstawowe badania nie wykazały jednak żadnych 
zmian chorobowych. Potwierdzało się moje przekonanie, że nic mi nie 
dolega. Uważałam nawet, że wręcz przeciwnie, teraz dopiero jestem w 
pełni sił i zdrowia fizycznego oraz psychicznego. Ale coraz częściej 
odmawiałam jedzenia obiadu, z góry przekonana, że będzie mi po nim 
niedobrze. Nie zgadzałam się również na jakikolwiek posiłek po godzinie 
osiemnastej. Za to coraz częściej z zadowoleniem spoglądałam w lustro, 
widząc, że powoli tworzy się w nim JA, którą znałam tylko ze swoich 
najśmielszych wyobrażeń. 
     Wbrew pozorom, rzeczywiście czułam się z tym wszystkim bardzo 
dobrze. Wymizerowana buzia, którą wszyscy w rodzinie tak się 
przejmowali, wydawała mi się ciekawsza i ładniejsza. Po raz pierwszy w 
życiu nie czułam się gruba i bez skrupułów zakładałam ciuchy, które nie 
musiały mnie wyszczuplać. Zaczęłam słyszeć coraz więcej komplementów na 
swój temat... Było do przewidzenia, że niełatwo przyjdzie mi zrezygnować 
z tych korzystnych kłopotów... 
     Niestety. Kłopoty się nasilały. Zapisane przez lekarza delikatne 
ziołowe środki uspokajające, które przyjmowane po posiłku miały ułatwiać 
trawienie. Powodowały tak duży spadek ciśnienia. że praktycznie nie 
mogłam normalnie funkcjonować. Po tygodniu męczącego zmuszania się do 
najdrobniejszej czynności odrzuciłam lekarstwa. Zrobiłam to zresztą z 
największą chęcią, w ten sposób rozwiewałam bowiem cichą obawę. że 
jedząc więcej, znowu utyję. Dni przynosiły jednak nowe trudności. 
Okazało się, że w krótkim czasie wszystkie moje myśli i działania 
podporządkowane zostały jednemu: co zjem i kiedy. Jak zjeść. żeby mi nie 
zaszkodziło, i czy będę w odpowiednim czasie głodna, aby zjeść coś 
jeszcze. 
     Jeżeli w domu byli rodzice, główny wysiłek skierowany był na to, 
aby zjeść obiad. Tak bardzo chciałam uspokoić ich bezpodstawne według 
mnie obawy. Nie mogłam patrzeć na zaniepokojone spojrzenie mamy. 
Zależało mi, aby oboje rodzice uwierzyli w to, czego ja byłam pewna. że 
teraz jest ze mną lepiej, a nie gorzej. Jeżeli jednak zjadłam obiad, 
wrażenie sytości, a nawet mdłości nie ustępowały czasem aż do następnego 
dnia. Zdarzało się więc, że zjedzenie jednego posiłku wymuszało na mnie 
niejedzenie dwóch pozostałych... 
     Przekonanie - w gruncie rzeczy absurdalne - o tym, że jestem 
zupełnie zdrowa, a inni po prostu mnie nie rozumieją, miało silne 
podstawy. Teraz. Po tylu latach. Z pełną świadomością szkody. Jaką sobie 
wtedy wyrządziłam. i wspominając długą drogę wychodzenia z tego stanu, 
mimo wszystko rozumiem siebie z tamtych lat. Wyraźnie pamiętam. Jak 
cudownym objawieniem było dla mnie poczucie lekkości, swobody i 
zadowolenia z siebie. Osiągane właśnie dzięki niejedzeniu. Teraz to 
poczucie jest ze mną prawie zawsze, bez względu na to, co i ile zjem. 
Wtedy jednak było nowym, wspaniałym odkryciem, którego za nic nie 
chciałam stracić. 
     Jako nastolatka miewałam chwile nadmiernego jedzenia. lubiłam 
słodycze i pamiętam, że zawsze obawiałam się świąt, przerażona 
smakowitymi pokusami nie do odparcia. 
     Ogólnie jadałam raczej mało, a więc niewielkie ilości pożywienia 
potrafiły mnie nasycić. W takiej sytuacji każdy dodatkowy kęs ponad 
zaspokojenie głodu czy apetytu dawał uczucie nadmiernego obciążenia 
żołądka i wyzwalał jednocześnie wyrzut sumienia, że jem coś, od czego 
utyję. 
     Ponieważ pomiędzy 16 a 20 rokiem życia miewałam problemy z 
przewodem pokarmowym, często sięgałam po jedzenie bardziej z apetytu niż 
z głodu. Czemu towarzyszyły wyrzuty sumienia i niechęć do siebie. Teraz 
pusty żołądek i wrażenie głodu, które pielęgnowałam całymi godzinami w 
obawie, aby jedzenie nie "zaszkodziło mi", dawały wspaniałe poczucie 
panowania nad sobą oraz cudowne fizyczne doznania lekkości i swobody. 
Nie można się dziwić, że w niedorzeczny sposób to właśnie kojarzyłam ze 
stanem zdrowia, fizycznego i psychicznego. 
     W marcu, a może wcześniej, pojawiły się pierwsze symptomy 
wyczerpania nerwowego. Zauważyłam, że robię się coraz bardziej drażliwa, 
co chwila bez powodu stawały mi łzy w oczach. Wszyscy w rodzinie zgodnie 
uważali, że w pełni mam do tego podstawy. Jeżeli przez większość dnia 
coś mi dolega. Trudno, żebym w końcu nie zaczęła się tym denerwować. 
Dopiero później dowiedziałam się, że w przypadku dłuższego niedożywienia 
organizmu przede wszystkim zaburzone zostaje funkcjonowanie dwóch 
systemów: nerwowego i rozrodczego. Po jakimś czasie straciłam 
miesiączkę. 
     Wciąż jednak obstawałam przy swoim przekonaniu, że są to tylko 
chwilowe kłopoty. Uważałam, że mój organizm wie bardzo dobrze, czego 
potrzebuje, i jeżeli potrafię go słuchać, będę się odżywiać dokładnie 
tak, jak jest dla mnie najlepiej. 
     Z Anglii przywiozłam zwyczaj jedzenia rano surowych płatków 
owsianych z orzechami i suszonymi owocami. Jeżeli tylko mogłam, starałam 
się zjadać na śniadanie trzy stołowe łyżki takich muesli z jogurtem lub 
kefirem. Wszyscy traktowali to jako kolejne moje dziwactwo, ja jednak 
uważałam, że ta niewielka porcja papki na dnie miseczki to kwintesencja 
zdrowia, Dzięki temu tak ładnie rosną mi włosy i w ogóle jestem dobrze 
odżywiona.... 
     Niestety, zjedzenie tego zdrowego śniadania wymagało ode mnie 
specjalnych rytuałów. Po pierwsze MUSIAŁAM BYĆ GŁODNA. Jeżeli rano nie 
czułam się wystarczająco głodna, czekałam do obiadu. Zbyt dobrze 
wiedziałam, że zjedzenie czegokolwiek w stanie lekkiego nawet uczucia 
nasycenia oznacza mdłości przez następnych parę godzin. 
     Dopiero kiedy spełniony był ten pierwszy warunek i budziłam się 
rano głodna, można było myśleć o śniadaniu. Płatki musiały być wcześniej 
odpowiednio namoczone, najlepiej w wodzie, aby zmiękły (ja w tym czasie 
gimnastykowałam się). Na czas jedzenia musiałam mieć zapewniony pełen 
spokój, najmniejszy pośpiech lub zdenerwowanie natychmiast prowadziły do 
mdłości. Należało również zrezygnować ze sporadycznego nawet czytania 
przy śniadaniu. (Te dwie ostatnie zasady to pewnie jedne z nielicznych 
korzyści z tamtego okresu, które zostały ze mną do dzisiaj.) Ostatecznym 
warunkiem, niezbędnym do tego, aby śniadanie mi "nie zaszkodziło", było 
wypicie na koniec szklanki kawy, Jednak na gorzką kawę dość szybko 
zaczął buntować się mój żołądek. Musiałam więc dodawać do niej odrobinę 
cukru lub mleka. Niestety, z takim pietyzmem celebrowane śniadanie mimo 
wszystko, z nieznanych mi przyczyn, potrafiło jednak "usiąść" na 
żołądku. Wtedy można było zastosować jeszcze jeden trik - zjeść lody. 
     Teoretycznie nonsens, w praktyce jednak lody były rzeczywiście tym 
dziwnym "cudownym lekarstwem", działającym prawie zawsze. W najbardziej 
dziwnych porach rano i wieczorem, kiedy jakiś posiłek mi zaszkodził, 
czułam z całą mocą, że jeżeli teraz zjadłabym lody, na pewno by mi 
pomogły. Początkowo podchodziłam do tych zachcianek z lekką niechęcią - 
od lodów przecież się tyje. Dopiero z czasem, kiedy moja waga spadała 
coraz bardziej, a kolejne posiłki częściej mi szkodziły, zaczęłam już 
bez oporów szukać takiego właśnie ratunku. Najczęściej, kiedy udawało mi 
się zaspokoić ten kaprys, nieprzyjemne uczucie przesytu rzeczywiście 
przechodziło, ale wiosną 1982 roku nie tak łatwo było o lody na każdym 
kroku i o każdej parze. 
     Zdarzało się też, że uczucia nudności i przejedzenia doznawałam 
wtedy, gdy. Nie jedząc już od dawna, byłam w gruncie rzeczy głodna. 
Wtedy możliwe było zastosowanie kolejnej sztuczki. Rodzice wyczytali, że 
dobrą kuracją dla anemików jest podawanie na czczo szklanki grzanego 
czerwonego wina z żółtkiem. Kupowana na kartki za papierosy lub słodycze 
czerwona "bycza krew" taką właśnie, leczniczą rolę zaczęła odgrywać w 
moim jadłospisie. Pamiętam jednak, że i w tym przypadku trochę się 
obawiałam, czy sztucznie kreowany apetyt nie wymusi na mnie zbyt 
obfitego jedzenia... 
     Równie pewnym i zawsze skutecznym zabiegiem było picie wina, a 
czasem nawet wódki do obiadu. Im większe spotkanie rodzinne, im większa 
presja, żeby jeść, tym bardziej głodziłam się wcześniej i tym więcej 
alkoholu wypijałam przy posiłku. Wprawdzie po przyjęciu i tak nie jadłam 
przez cały następny dzień, ale po pierwsze. Nie czułam się przy tym tak 
źle, a po drugie, przynajmniej nikt nie mógł powiedzieć, że nic nie jem. 
     Niestety te wszystkie zabiegi towarzyszące jedzeniu, zasady 
dotyczące tego, co mogę jeść i z czym, co mi na pewno zaszkodzi, a co 
może jakoś przejdzie. Zaczęły coraz bardziej utrudniać moje normalne 
funkcjonowanie. Życie udowadniało mi, że chociaż panuję nad swoją tuszą, 
w żadnym razie nie mam władzy nad swoim organizmem. Ten coraz częściej 
zaskakiwał mnie nowymi, nieprzewidywalnymi reakcjami. 
     W maju moja waga spadła do 42 kilogramów. W czerwcu ważyłam już 
tylko 40 kilogramów i chociaż zdawałam już sobie sprawę. że jestem 
trochę za chuda. Wolałam siebie taką jak teraz niż tę sprzed roku. 
Powoli jednak zaczynałam sobie uświadamiać, że może rzeczywiście mój 
stan nie jest zupełnie prawidłowy, że może jest to rodzaj dolegliwości 
(nie chciałam nazywać tego chorobą), który należałoby leczyć. 
     Cena, jaką płaciłam za zgrabną sylwetkę i związaną z tym odrobinę 
zadowolenia z siebie, zdawała się coraz wyższa. 
     Drażliwość i nerwowość, częste odczuwanie wewnętrznej słabości 
(której nie należy mylić z siłą fizyczną, bo tej wydawałam się mieć 
wciąż dużo), już teraz niemalże ciągłe uczucie mdłości i przesytu, 
wszystko to razem składało się na obraz moich ówczesnych dni. Pełnych 
niezadowolenia i rozdrażnienia. 
     Uświadomiłam sobie wtedy, jak wiele spraw w naszym życiu toczy się 
wokół jedzenia i przy zastawionym stole. 
     Coraz częściej czułam niechęć do sytuacji, kiedy w nowym 
towarzystwie musiałam tłumaczyć, dlaczego nie jem. 
     Wprawdzie z czasem doszłam do perfekcji w udawaniu, że to, co jest 
na moim talerzu, powoli znika. Ale trochę trwało. zanim praktyka 
podsunęła mi najlepsze rozwiązania. Bardzo mnie drażniło zainteresowanie 
i rodzaj politowania, jakie wzbudzał fakt, że nie jem. Moja złość wciąż 
podsycana była przekonaniem, że tylko nasza polska tradycja tak duże 
znaczenie przykłada do jedzenia i specjalnej gościnności, polegającej na 
podtykaniu gościom jedzenia nawet wówczas, gdy zaznaczają, że nie są 
głodni. W Anglii nikt by się mną nie przejmował. Tutaj natomiast byłam 
odmieńcem, tą dziwną, chorą, chyba nawet nienormalną istotą, i to tylko 
dlatego, że ignorowałam przysmaki pani domu. 
     Być może jednak ta właśnie cicha presja otoczenia spowodowała, że 
zgodziłam się na kolejną serię badań. Jak było do przewidzenia, i tym 
razem sondy żołądka i dwunastnicy nie wykazały żadnych zmian 
chorobowych. Sytuacja stawała się coraz trudniejsza. Wewnętrzne 
zadowolenie z faktu, że wreszcie jestem szczupła, gasło pod spojrzeniami 
mamy, przerażonej moim wyglądem. Im bardziej zależało mi, aby w 
obecności rodziców coś zjeść, tym silniejsze odczuwałam nudności, nawet 
na samą myśl o wspólnym posiłku. Było to błędne koło. Pragnąc zrobić 
dobre wrażenie i coś zjeść, za wszelką cenę chciałam uchronić się przed 
ewentualnymi skutkami w postaci przesytu i mdłości. Niestety, nadmierna 
obawa. By coś mi nie zaszkodziło, powodowała, że posiłek spożywałam w 
stanie olbrzymiego napięcia nerwowego. Nic dziwnego. że w takiej 
sytuacji sprawdzały się najgorsze przewidywania. 
     Wakacje i ucieczka od czujnego spojrzenia rodziców wbrew pozorom 
niewiele pomogły. Uwolniłam się wprawdzie od presji, iż powinnam 
przynajmniej udawać, że jem, pozostał jednak fakt, że nic prawie nie 
mogłam jeść bez obawy, iż mi zaszkodzi. Nie było mowy o zjedzeniu 
czegokolwiek w restauracji czy w drodze. Najapetyczniej wyglądające 
smakołyki krzyczały wciąż do mnie: "Uważaj, na pewno będziesz się potem 
źle czuła!". Stosunkowo często mogłam jeść tylko lody. Jogurt, serek 
homogenizowany, pić kwaśne mleko. Ale trudno było o te produkty w 
przypadkowym małym miasteczku lub gdzieś w górach. W rezultacie 
najbezpieczniej było oszukiwać głód samą kawą. 
     Z drugiej jednak strony, jak długo można nie jeść, szczególnie 
jeżeli organizm jest od jakiegoś czasu niedożywiony. 
     Miałam więc do wyboru wytrzymywać głód i cieszyć się. że nic mi nie 
dolega, albo nasycić żołądek (a raczej oszukać go czymś stosunkowo lekko 
strawnym) i drżeć. Aby jedzenie jak najkrócej mi na nim "siedziało". 
Muszę przyznać. że moje główne wspomnienia z tego okresu to poszukiwanie 
budek z lodami, kupowanie napojów gazowanych i ciągły zły nastrój. 
     Rola lodów, napojów gazowanych i alkoholu urosła już w tym czasie 
do rangi swoistego lekarstwa. Oczywiście wzbudzało to zrozumiałą niechęć 
moich bliskich. Lody produkowane w różnych, nie zawsze higienicznych 
warunkach z pewnością nie były nośnikiem zdrowych kalorii. Napoje 
gazowane, o których sama nie miałam zbyt dobrego zdania, robiły w tym 
czasie wrażenie wody zabrudzonej barwnikami i chemikaliami, a alkohol to 
już w ogóle zguba, szczególnie jeżeli się przy tym nic nie je. Mnie 
jednak te trzy produkty stosowane w odpowiednim momencie (i na szczęście 
każdy osobno) dawały nadzieję, że przykre mdłości zostaną zażegnane, i 
może kiedy przyjdzie czas na posiłek. Będę mogła coś zjeść... 
     To już było typowe błędne koło. Nie jedząc przez dłuższy czas, 
doprowadzałam organizm do stanu nadmiernego wygłodzenia. Jeżeli w 
sprzyjającej sytuacji zaczynałam coś jeść, apetyt znacznie się wzmagał. 
Wiedziałam, że tak czy inaczej będzie mi niedobrze, a więc wydawało się, 
że warto przynajmniej teraz zjeść wszystko, na co mam ochotę. 
     Wspomagała mnie w tym podświadomość. Która, w obawie. że znów będę 
się głodzić. Usiłowała spowodować najedzenie się na zapas. Myślę, że w 
pewnym okresie dni niejedzenia przerywane były momentami objadania się. 
Ale w tej chwili trudno mi sprawdzić. Jak dalece to. Co kiedyś wydawało 
mi się olbrzymim posiłkiem, rzeczywiście takim było. Żołądek, nie 
pracujący normalnie od dłuższego czasu, dotkliwie odczuwał teraz każde, 
niewielkie nawet przeciążenie. W rezultacie kolejne stany mdłości i 
przesytu potwierdzały tylko moje przeświadczenie, że jedzenie mi 
szkodzi. Wciąż nie chciałam jednak dać za wygraną. Za wszelką cenę 
pragnęłam udowodnić sobie i innym, że wszystko jest w porządku, jestem 
zdrowa i sprawna. A fakt, że trochę mniej jem, to tylko przejściowe 
niedomagania. Pod koniec wakacji pojechałam na obóz konny. 
     Teraz, kiedy wspominam tamten czas. Zastanawiam się, skąd czerpałam 
siłę i energię na wszystkie wspinaczki po górach. Ostre spacery i sport. 
Wtedy jednak wydawało się. że lekka i swobodna, nie potrzebuję wiele 
wysiłku na robienie tego, co sprawia mi przyjemność. Poza tym wysiłek 
fizyczny rozgrzewał mnie. Było to bardzo ważne. Bo stały przejmujący 
wewnętrzny chłód towarzyszył mi już w tym czasie prawie zawsze. 
     Zbliżał się początek roku akademickiego. Po rocznym urlopie 
dziekańskim miałam wrócić na studia. Mnie kojarzyło się to z powrotem do 
normalności, do jedzenia po studencku, to znaczy, co jest i kiedy jest, 
bez zbytniego przejmowania się. Moja mama jednak z przerażeniem myślała 
o tym, że zostawiona sama sobie zupełnie się zagłodzę. 
     Idąc na ustępstwo wobec rodziców, zgodziłam się na kolejną próbę 
dania szansy medycynie, wizytę u ojców bonifratrów - zielarzy z Łodzi. 
     Ksiądz, który mnie przyjął, wykazał niespodziewaną znajomość 
rzeczy. Miałam wrażenie, że lepiej niż ja sama zna opisywane przeze mnie 
symptomy. W toku rozmowy przypominał o dolegliwościach, o których nie 
zdążyłam lub zapomniałam powiedzieć. Dostałam zioła i mikstury. W tej 
chwili nie pamiętam jednak, jak długo je zażywałam. Już po pierwszych 
dniach stwierdziłam, że zioła są niesmaczne, a ich zaparzanie pochłania 
zbyt dużo czasu. Mikstura z kolei, pita przed posiłkiem, wywoływała 
silne uczucie ciągnienia w żołądku, w ten sposób wymuszając na mnie 
jedzenie. 
     To już było zbyt "niebezpieczne". A więc mimo że po ziołach i 
lekarstwach czułam się lepiej [a może właśnie dlatego), po kilku 
tygodniach zaprzestałam ich stosowania. 
     Jednak wbrew obawom mamy mój powrót na studia zapoczątkował długi 
okres poszukiwania sposobu na przetrwanie i powolnego wprawdzie, ale 
skutecznego wychodzenia z choroby. 
     
     Rozdział 2 
     Uświadamiane i nie uświadamiane korzyści 
     
     Absurdalność sytuacji polegała na tym, że od kiedy przestałam jeść, 
wychudłam, wyglądałam potwornie i wszyscy wokół się o mnie zamartwiali, 
a według mnie dopiero teraz było dobrze. Psychicznie czułam się lepiej, 
miałam świadomość, że panuję nad swoim organizmem, że wreszcie wyglądam 
korzystnie i szczupło. Moim zdaniem, byłam bardziej sobą, bliżej tej 
głębokiej JA, która wcześniej, ukryta pod zwałami tłuszczu, nie umiała w 
pełni się ujawnić. Fizycznie czułam się czasami bardzo źle, za to 
psychicznie byłam naprawdę bliżej siebie. Pewniej wyrażałam swoje 
zdanie, opinie i pragnienia, zaczęłam pozwalać sobie na spontaniczność i 
zwariowane pomysły. 
     Przez długi czas nie przypuszczałam, że "drobne" dolegliwości, 
które były ceną za zrzucenie paru niepotrzebnych kilogramów i które 
przyniosły mi tyle wewnętrznego zadowolenia, są oznaką choroby. Z czasem 
okazało się, że były jedynie wierzchołkiem góry lodowej. Znacznie 
później przekonałam się, że ogrom problemu - którego w ten sposób 
dotknęłam - to część leżąca pod wodą, w sferze nieświadomości, której 
początki sięgają odległych czasów, być może jeszcze dzieciństwa. To 
pewnie już wtedy myśli i uczucia dotyczące ważnych dla mnie sytuacji 
kodowały w małej główce wnioski, pragnienia, marzenia i dążenia, które 
teraz. jako dorosła dziewczyna. Z takim samozaparciem zaczynałam 
realizować. 
     Trudno właściwie określić, kiedy się to wszystko zaczęło. 
     Prawdopodobnie wielu ważnych w tym względzie zdarzeń po prostu nie 
pamiętam. Ale pewne obrazki tkwią mocno w mojej pamięci. Na przykład 
wielki żal, kiedy okazałam się "za duża" na huśtanie się na dziecinnej 
huśtawce zawieszanej we framudze drzwi u mojej cioci. Pamiętam, jak 
zazdrościłam swojej młodszej, szczuplutkiej kuzynce, że jeszcze 
swobodnie się na niej mieści. Pode mną mogła się zarwać... 
     Bardzo smutno było mi również wtedy, kiedy okazałam się za duża na 
to, aby rozespaną, sprzed telewizora, zanieść do łóżka. "Kasię na pewno 
jeszcze biorą na ręce...". Takich obrazków znalazłoby się pewnie kilka. 
Kolejny, wyraźnie stojący mi przed oczyma epizod wydarzył się podczas 
opalania nad Odrą, kiedy miałam około jedenastu lat. Dzieci wymyśliły 
wspaniałą zabawę. Dwoje dorosłych trzyma końce starej, lotniczej płachty 
i kołysze w niej dzieciaka. Jako najstarsza próbuję ostatnia, kilka 
wspaniałych lotów w powietrzu i... bach. Niekontrolowanie ląduję na 
trawie, ponieważ płachta pękła pod moim ciężarem. Wstyd. że jestem taka 
gruba, znacznie przewyższał wtedy ból wywołany upadkiem. 
     Kiedy patrzę na zdjęcia z dzieciństwa, roześmiana, ładna 
dziewczynka rzadko przypomina grubasa. Moje wspomnienia są jednak inne. 
Od dwunastego roku życia byłam głęboko przekonana, że jestem trochę za 
gruba. Wewnętrzny kontroler nakazał mi wtedy nie lubić ziemniaków i 
makaronu, ograniczać chleb. Z czasem ja, która jako dziecko jadłam i 
lubiłam wszystko, zaczęłam nie znosić klusek, w jakiejkolwiek postaci. 
Od tej pory ziemniaki i makaron jeszcze do niedawna nie istniały w moim 
jadłospisie... Oczywiście inaczej było ze słodyczami, z tych trudno było 
zrezygnować. Ale już wtedy sięganiu po każdy kawałek ciasta czy po deser 
towarzyszyło niejasne poczucie winy: "Od tego się przecież tyje". 
     Okres dojrzewania wyraźnie spotęgował moje utajone kompleksy. 
     Nienawidziłam rosnących mi piersi. Czułam się niska i niezgrabna. Z 
zazdrością patrzyłam na koleżanki, jeszcze płaskie, z chłopięcymi 
figurami. Filmy i czasopisma z modą gloryfikowały taką właśnie kobiecą 
figurę... wąskie biodra. płaski brzuch... Dlaczego ja nie jestem taka? 
Bardzo szybko jakiekolwiek niepowodzenia osobiste, towarzyskie czy 
szkolne tłumaczyłam swoim nieodpowiednim wyglądem. 
     Gdybym była szczuplejsza... Wydawało się, że większość problemów po 
prostu znikłaby, gdybym tylko zrzuciła tych kilka niepotrzebnych 
kilogramów. 
     Pamiętam siebie trzynastoletnią z przerażeniem patrzącą na swoje 
coraz grubsze nogi. Wydawało się, że to nogi i tusza ograniczają mnie i 
powodują. że w towarzystwie jestem inna, niż naprawdę się czuję. 
Szczególnie pośród rówieśniczek i rówieśników, którzy tak jak ja coraz 
krytyczniej spoglądają na siebie nawzajem. Ale życie toczyło się dalej, 
trzeba było pogodzić się z sylwetką, jaką dała mi natura. Pojawili się 
pierwsi chłopcy, komplementy, wydawało się, że można żyć i być lubianą, 
nawet jeżeli kilogramy przykrywają i tłumią prawdziwą mnie... Zawsze 
jednak gdzieś tam w głębi duszy czułam się inna. Gorsza, dlatego że 
gruba i niezgrabna. 
     Dużo czasu minęło, zanim dotarło do mnie, że być może było 
odwrotnie. Może wolałam być gruba i niezgrabna, aby na swoją tuszę 
zrzucać winę za wszelkie osobiste porażki i niepowodzenia. 
     Ale nie uprzedzajmy faktów. Teraz, kiedy jako dwudziestoletnia 
dziewczyna po raz pierwszy od wielu lat zaczęłam z aprobatą patrzeć na 
swoje ciało, odkryły się przede mną zupełnie nowe obszary zadowolenia, 
pewności siebie. śmiałości i chęci do życia. Zdawało się, że dzięki 
temu. Iż trochę życzliwiej i z większym zadowoleniem patrzę na siebie. 
łatwiej jest mi przyjmować aprobatę i życzliwość innych. Zaczęłam 
słyszeć komplementy, których wprawdzie pół roku czy rok wcześniej 
również nie brakowało, ale wtedy, zatrzymywane przez sito mojej 
samooceny, po prostu do mnie nie docierały. Dopiero teraz byłam zdolna w 
nie uwierzyć. 
     Zgrabniejsza sylwetka. Zadowolenie z własnego wyglądu, pewność 
siebie i akceptacja ze strony innych nie były jedyną korzyścią osiąganą 
dzięki tej nowej sytuacji. Może to zabrzmieć śmiesznie, ale wszystkie 
elementy mojej choroby były mi do czegoś potrzebne. To, że przejawiała 
się w taki, a nie inny sposób, wynikało również z pewnych podświadomych 
wyborów i nie uświadamianych korzyści, jakie przy okazji uzyskiwałam. 
     Najlepszym przykładem są lody i rola, jaką odgrywały w tym moim 
trudnym okresie. Dlaczego właśnie lody były produktem, który mogłam jeść 
prawie zawsze? Dlaczego nie dość, że mi nie szkodziły. To jeszcze mogły 
spowodować. że stojące kością w gardle śniadanie rozpływało się wraz z 
nimi? Co sprawiało. że w zimowy poranek, zmarznięta, z rękoma w 
rękawiczkach, bywałam pierwszą klientką horteksowskiej budki? Jak to 
możliwe, że nie przeszkadzało mi przejmujące wewnętrzne zimno, którego 
nie mogłam okryć najgrubszymi swetrami? Od strony fizjologicznej trudno 
chyba znaleźć na to odpowiedź, natomiast moje wspomnienia z dzieciństwa 
mogą być ciekawym wyjaśnieniem. Do dziesiątego roku życia bardzo dużo 
chorowałam. Przerost migdałków powodował częste anginy. Wciąż należało 
uważać, aby dziecko nie było zgrzane lub przeciwnie, za lekko ubrane. 
Mały przeciąg, trochę zimna i przeziębienie gotowe. 
     Angina po zjedzeniu lodów była niemal regułą. 
     Oto obrazek, tym razem ze wspomnień mojej mamy. 
     Idziemy razem ulicą. Z naprzeciwka zbliża się dziecko z lodami na 
patyku. Mama z rozdartym sercem słucha mojego monologu: 
     - Popatrz, mamusiu, ten chłopiec ma lody. Ale lody są niezdrowe, 
prawda? Od lodów się choruje. One są niedobre. 
     Potem trzeba leżeć w łóżku. Ja nie chcę lodów. Prawda, że one są 
niedobre? 
     Grzecznie drepczę przy mamie, ale głowę długo jeszcze mam obróconą 
do tyłu, tęsknym wzrokiem spoglądając na nieosiągalne łakocie. Kiedy w 
końcu wycięto mi migdałki. po operacji nie dostałam lodów. Tak jak mi 
wcześniej obiecywano. Niestety, zaniechano przestarzałej metody, którą 
podobno kiedyś stosowano w szpitalach. Smutne również, że kiedy wreszcie 
wyrosłam z angin, przeziębień i chorób, lody z miejsca zakazanego ze 
względu na zdrowie przeszły na inne miejsce produktów zakazanych. Tym 
razem tuczących. Wygląda na to. że moja oburzona psychika postanowiła 
nie godzić się na tę jawną niesprawiedliwość. W pozornie trudny do 
wytłumaczenia sposób wymogła na mnie zaspokojenie głębokich pragnień z 
dzieciństwa... 
     Myślę, że z alkoholem było podobnie. Od dziesiątego roku życia 
znałam przyjemne działanie domowego wina. Nie dość, że lubiłam jego 
lekko słodki smak. To jeszcze wprawiało mnie w taki miły nastrój i 
dawało radosną swobodę. 
     Teraz z przerażeniem myślę, że dopiero alkohol przywracał mi 
dziecięcą spontaniczność. Ale czy można się dziwić? 
     Zawsze byłam posłusznym, nie sprawiającym kłopotów dzieckiem. Odkąd 
pamiętam. Byłam już ta "duża" i mam wrażenie, że wszelkie moje działania 
wynikały nie z tego. Co chciałam robić. Lecz z tego, jak - moim zdaniem 
- "duża grzeczna dziewczynka" powinna się zachowywać. Efekty tego bywały 
czasem dość dziwne. Moja mama wspomina na przykład, że nigdy nie 
okazywałam zainteresowania tym, co dostanę na urodzIny czy na Gwiazdkę. 
Podczas gdy inne dzieci robiły wszystko, aby w Wigilię zajrzeć pod 
choinkę i pobaraszkować wśród prezentów, zanim to było dozwolone, ja 
sprawiałam wrażenie. Jakby w ogóle mnie to nie interesowało. Podobno 
było to nawet przykre, bo później z taką samą grzeczną miną dziękowałam 
za wszystkie prezenty, zupełnie nie okazując, czy któryś rzeczywiście 
sprawił mi radość. 
     Moje wspomnienia są jednak zupełnie inne. Pamiętam odliczanie dni 
do Gwiazdki czy urodzin, pamiętam radosne podniecenie i zerkanie 
ukradkiem w stronę choinki. Tyle tylko, że, moim zdaniem, jako "duża 
grzeczna dziewczynka" nie powinnam była tego odczuwać. Należało więc 
robić wszystko, aby ukryć w sobie ten brak dorosłości. Jeżeli miałabym 
opisać siebie pięcio - czy ośmioletnią. Pokazałabym lalkę, pięknie 
ubraną i posadzoną na kanapie dla ozdoby. Będąc w takiej roli, przez 
długi czas nie śmiałam zrobić jakiegokolwiek ruchu, który nie wynikałby 
z przyJętego scenariusza. Nic dziwnego, że alkohol, rozpuszczający część 
ograniczeń, które z czasem stały się już jakby fragmentem mojej 
osobowości, zdawał się specjalną dawką życia... 
     W wieku dwudziestu lat zdołałam już jednak jakoś połączyć nakładane 
na siebie od lat wymagania nawet z bieżącymi potrzebami młodej 
dziewczyny. Nie było mowy nawet o sporadycznym upijaniu się, ponieważ na 
całkowitą utratę kontroli ukryta we mnie lalka nigdy by się nie 
zgodziła. 
     Natomiast delikatne podważenie wewnętrznej sztywności dzięki 
kieliszkowi alkoholu przy posiłku wydawało się cudownym lekarstwem na 
radość życia. Ponieważ w naszej kulturze taki sposób picia alkoholu nie 
jest ogólnie przyjęty. wygodniej było prowokować sytuacje. W których był 
on lekarstwem, a nie używką. Oczywiście są to moje obecne spekulacje i 
domysły, które wtedy nie przyszły mi do głowy. 
     Ale myślę. że stan ustawIcznej samokontroli, jaki dodatkowo sobie 
narzuciłam, pragnąc pokonać problemy z jedzeniem, tym bardziej skłaniał 
do chęci chwilowego zmniejszenia napięcia. 
     Z perspektywy czasu zauważam znacznie więcej nie uświadamianych 
korzyści, które mogłam wyciągnąć przy okazji "chorowania". Jedną z nich 
uzmysłowiłam sobie stosunkowo niedawno, rozmawiając z kilkunastoletnią 
dziewczyną, obecnie chorą na anoreksję i od kilku tygodni ponownie 
hospitalizowaną. Zastanowił mnie jej wesoły. Niemalże szczęśliwy głos. 
Robiło to naprawdę dziwne wrażenie. 
     Dziewczyna od kilku tygodni jest w szpitalu, już drugi raz w tym 
roku. Rosną zaległości w szkole, urywa się kontakt z koleżankami. 
Mogłoby się wydawać, że sytuacja jest trudna, że jej ciężko, a tutaj 
zadowolenie w głosie, jakby chciała powiedzieć: "To tylko zawracanie 
głowy, oni niepotrzebnie się mną przejmują. Tak naprawdę wspaniale się 
czuję, nigdy nie było mi tak dobrze.... 
     W szczególny sposób znajoma wydawała mi się ta radość towarzysząca 
smutnym słowom i faktom. A może słyszałam to, co sama. Będąc kiedyś w 
równie ciężkim stanie. Miałam ochotę mówić. Bo gdy wszyscy wokół się o 
mnie martwili, ja naprawdę czułam się świetnie. Pamiętam sytuacje. Kiedy 
znajomi i bliscy z zaniepokojeniem na mnie spoglądali, przerażeni moim 
wyglądem. A ja nie umiałam ukryć uśmiechu. Wesoło zapewniałam wtedy, że 
przestawiam się z dużej ilości na dobrą jakość. Nareszcie byłam mizerna 
i zabiedzona; to mnie w jakiś sposób nobilitowało. Od dziecka nie 
znosiłam słów. że "dobrze wyglądam". Wszystkie pozytywne bohaterki bajek 
i książek dla dzieci były chude, blade. biedne i wymizerowane. Skóra. 
Kości i wielkie. Wielkie oczy... To kojarzyło mi się z czymś dobrym. 
Pozytywnym. 
     Pulchne i dobrze odżywione były tylko złe albo głupie siostry, a ja 
przecież chciałam być dobra. Nic dziwnego, że moja podświadomość 
zakodowała sobie: "Nie chcę wyglądać dobrze na buzi". 
     Poza tym cierpienie uszlachetnia... Wydawało się, że w moim ciężkim 
stanie wszystkie złe humory będą z góry usprawiedliwione. I 
rzeczywiście, zastanawiające stało się wtedy moje coraz częstsze 
pozwalanie sobie na bycie niedobrą. Wcześniej zawsze zrównoważona i 
spokojna, dobra córka, wnuczka. Koleżanka, teraz okazywałam się wredna, 
złośliwa i niemiła. Minęło już wiele czasu. Nie umiem więc przytoczyć 
konkretnych sytuacji czy zdarzeń, w których moje zachowanie rzeczywiście 
dalece odbiegało od tego. Do czego moi bliscy byli przyzwyczajeni. 
Pamiętam jednak, że w tym okresie, tak jak nigdy wcześniej i chyba 
raczej rzadko potem. Wpadałam w histerię. Kłóciłam się i złościłam. 
Doszłam też do perfekcji w wywoływaniu u innych poczucia winy. Nie 
robiłam tego świadomie, miałam raczej wrażenie. że bieg wypadków i moje 
zachowanie po prostu wymykały się spod mojej kontroli. I chociaż czasami 
docierało do mnie, że wina była po mojej stronie, łatwo tłumaczyłam to 
chorobą i złym samopoczuciem. Muszę zresztą przyznać, że w taki sam 
sposób, z dużą dozą cierpliwości i wyrozumiałości, traktowali moje 
humory rodzice i przyjaciele. 
     Tak więc układna laleczka, która nie umiała potupać nogami w 
dzieciństwie i jako nastolatka nie sprawiała kłopotów wychowawczych, w 
końcu zdecydowała się zasmakować życia rozgrymaszonej i kapryśnej 
egoistki. Myślę, że było to dla mnie ciekawe i bardzo ważne 
doświadczenie. 
     W bezpieczny sposób, pod płaszczykiem choroby i rozstroju 
nerwowego, zdołałam spróbować zachowań, na jakie dotąd nie pozwalałam 
sobie w najśmielszych marzeniach. Dzięki temu mogłam się powoli 
przekonać, że mimo przykrości, jakie sprawiam bliskim, jestem wciąż tak 
samo przez nich kochana i akceptowana. Okazało się, że mogę być trochę 
bardziej sobą, ujawniać swoje potrzeby, chęci i niechęci, i że sama 
wewnętrznie nie czuję się z tym ile. Bo jako biedna i mizerna z 
założenia jestem "ta dobra". Jednocześnie okazało się, że mimo takiego 
otwartego ujawniania siebie jestem w dalszym ciągu kochana. Kto wie. 
Może więc warto było chorować? 
     Z czasem świadomość. że nie kontrolowanym zachowaniem mogę ranić 
bliskie mi osoby. Zachęciła mnie do poszukiwania sposobów na wyrażanie 
swoich potrzeb i pragnień bez sprawiania przykrości innym. Teraz na 
temat asertywności można wiele przeczytać. Odpowiednie publikacje lub 
zajęcia w grupach pozwalają przećwiczyć nowe wzory zachowań przy użyciu 
proponowanych schematów lub zdań-kluczy. Wtedy było to pojęcie znane 
tylko specjalistom, a potrzeba asertywności w życiu była po prostu nie 
uświadamiana. Zdaje się jednak, że moja podświadomość bardzo dobrze 
wiedziała, co jest jej potrzebne. W którą stronę zmierza i jakie etapy 
ma do zaliczenia. 
     Jedną z takich kolejnych faz, czy też nie odrobionych zaległości, 
była moja potrzeba nasycenia się stanem małej dziewczynki. Jak już 
pisałam. W swoich wspomnieniach zawsze byłam "duża". Teraz mogłam znowu 
(a może dopiero) poczuć się dzieckiem. Drobniejsza sylwetka sprzyjała 
tym dziwnym przemianom. Mogłam zakładać krótkie sukienki, bo po raz 
pierwszy w życiu nie wstydziłam się pokazać swoich nóg. Okazało się, że 
swobodnie mieszczę się w garderobę dziecinnych rozmiarów; w takie też 
rzeczy zaczęłam się ubierać. Na podświadomie prowokowany efekt nie 
czekałam długo. Nigdy wcześniej ani nigdy potem nie byłam tak często 
noszona na rękach, huśtana i kołysana... Mogłam też z pełną świadomością 
delektować się tą sytuacją, ponieważ nie towarzyszyła jej obawa. że 
jestem za ciężka. 
     Czasami moje zdumienie nie miało granic. Czyż mogłam w ciągu roku 
do tego stopnia się zmienić? To, że mój chłopak miał czasami ochotę 
wziąć mnie na ręce, zdawało się zrozumiałe, ale skąd takie pomysły u 
przypadkowych towarzyszy wycieczek i rajdów? Pamiętam, iż jednoczesna 
naturalność i bajkowość tych sytuacji spowodowała, że zaczęłam się 
zastanawiać nad siłą myśli i powiązaniem pomiędzy moimi głębokimi 
potrzebami i pragnieniami a obecnym, wywołanym przez chorobę stanem. 
     Szkoda tylko, że nie znalazłam trochę łagodniejszej metody 
odrabiania zaległości z dzieciństwa. Bo im dłużej to trwało, im głębsze 
i bardziej wyszukane stare potrzeby zaspokajałam w ten dziwny sposób, 
tym większy okazywał się tego koszt. Pierwsze olśnienie. że mogę panować 
nad sobą, kontroluję swoje niepohamowane zachcianki i sama decyduję o 
kształtach i rozmiarach swojej figury, musiało niestety ustąpić miejsca 
faktom. Wkrótce stało się jasne, że mój stan fizyczny, ciało i żołądek 
dyktują mi nie tylko. Co i ile będę jadła, ale również, czy zrobię to, 
co zamierzałam. i w jakim będę nastroju. 
     Pamiętam dni, kiedy wydawało się, że istnieją we mnie trzy JA. 
     Pierwsza JA to świadoma, obowiązkowa. Pragnąca robić to, co sobIe 
wcześniej zaplanowała, na przykład pójść do biblioteki i pouczyć się 
(czyli mój zdyscyplinowany umysł). 
     Druga JA - to słuchająca chwili. Gotowa podporządkować się sytuacji 
i zrobić to, co w danym momencie uważa za słuszne, na przykład pójść na 
spacer do parku, póki jest ładna pogoda (czyli otwarta na życie dusza). 
I trzecia JA -moje ciało fizyczne, które niestety najczęściej wygrywało, 
wymuszając na mnie posunięcia wcześniej nie zamierzone i nie chciane 
(jak na przykład odłożyć wszystkie wcześniejsze plany i pójść poszukać 
lodów, bo jedzenie mi zaszkodziło i źle się czuję). 
     Im dłużej trwał ten stan, tym bardziej problematyczne okazywały się 
czerpane z niego korzyści. Pozorne szczęście i zachwyt, że wreszcie 
jestem szczupła, zastąpione zostały obawą, co będzie, kiedy utyję. Teraz 
z kolei okazało się, że ta szczupła to nie byłam prawdziwa JA. Przecież 
w swojej świadomości zawsze byłam gruba. Kolejno zrzucane kilogramy 
wciąż mnie cieszyły, bo w głębi duszy żywiłam nadzieję, że kiedy znowu 
zacznę tyć, dłużej będę mogła utrzymać zadowalającą mnie jeszcze figurę. 
Ponownego utycia bardzo się bałam, zaakceptowanie kilku dodatkowych 
kilogramów wydawało się zgodą na powrót do dawnego życia, na 
nieśmiałość, na to, że nie będę atrakcyjna. Pamiętam nawet myśl, że 
chłopak, któremu się teraz podobam, z pewnością nie będzie mnie chciał, 
kiedy utyję. 
     W ten sposób to, co początkowo przyniosło radość i zadowolenie z 
siebie, stało się udręką, którą zdecydowałam się dalej znosić. Było 
jasne, że aby utrzymać z trudem zdobyte osiągnięcia (pewność siebie. 
Zadowolenie z własnego wyglądu), musiałam dalej godzić się na problemy z 
jedzeniem i ciągłe dolegliwości. Najbardziej obezwładniające było to. że 
niszczyłam się własną bronią. To nie ja panowałam nad organizmem, lecz 
on nade mną. I wydawało się, że im bardziej go słucham, im bardziej chcę 
być w zgodzie ze swoimi głębokimi potrzebami, tym bardziej paraliżuję 
swoje ruchy i unicestwiam siebie. 
     Znacznie później usłyszałam o poglądzie wysnutym na podstawie badań 
nad anoreksją. A mianowicie, że bardzo często z chorobą tą związane jest 
podświadome pragnienie śmierci. Wcale mnie to nie zdziwiło. Już od dawna 
byłam w pełni świadoma swojej niechęci do życia. Uważałam, że o wiele 
lepiej mają ci, których już nie ma... Moja mama, kiedy dowiedziała się o 
moich myślach samobójczych, po pierwszym zaskoczeniu skłonna była szukać 
przyczyn tego stanu w poważnych kłopotach i zaburzeniach, jakie 
przechodziła w pierwszych miesiącach ciąży. Kto wie. Być może 
rzeczywiście już wtedy powstały pierwsze moje myśli, że łatwiej jest nie 
być, niż być... 
     Jako nastolatka składałam wszystko na karb swojego 
nieprzystosowania. Uważałam, że jestem do niczego, nieśmiała, niepewna, 
bojąca się życia, nie umiejąca nawiązać kontaktu z rówieśnikami... 
głupia i gruba. Na pozór wszystko wyglądało w miarę normalnie, jako 
"układna laleczka" starałam się dokładnie ukryć wszystko to. Co nie 
zgadzało się z przyjętą rolą. Ale w głębi duszy uważałam. że nie 
potrafię odnaleźć się w tym świecie i byłoby lepiej, gdyby mnie nie 
było. Trzeba przyznać, że choroba pomogła mi i w tym względzie. 
Szczuplejsza i pewniejsza siebie, łatwiej nawiązywałam kontakt z 
otoczeniem. Pozwalając sobie na mówienie "nie" i różne humory, w 
większym stopniu odczuwałam, że jestem akceptowana TAKA, JAKA JESTEM. 
     Powoli przekonywałam się, że można żyć bez starania się i udawania, 
a więc może w ogóle warto żyć... 
     Niestety były to tylko pozory. Rozwiewanie symptomów bez docierania 
do przyczyn. Po jakimś czasie okazało się, że nie ma wprawdzie powodów. 
Dla jakich wolałabym nie żyć, ale samo pragnienie wcale mnie nie 
opuściło. Po kilku miesiącach zmagań z trudnościami z jedzeniem zaczęłam 
coraz wyraźniej dostrzegać absurdalność swojej sytuacji. 
     Osiągnięte "szczęście", szczupłą sylwetkę i zadowolenie z życia 
zaczęłam postrzegać jako kolejną, sztucznie nałożoną na siebie maskę. 
Wiedziałam. że kiedy spadnie, wyjdzie na jaw, że naprawdę jestem głupia, 
gruba i wcale nie taka pewna siebie. Ogólne rozdrażnienie sprzyjało 
egzaltacjom i histeriom, coraz częściej przychodziła obawa, czy aby 
jestem w pełni zdrowia psychicznego. Jak zdarta płyta powracała myśl, że 
prawdziwa JA to jakaś wariatka, a tacy ludzie po prostu nie powinni żyć. 
     Nie brałam jednak pod uwagę możliwości. że stan, w jakim się 
znajduję, doprowadzi mnie do śmierci. Byłam zdania, że fizycznie jestem 
zupełnie zdrowa. Czułam się silna i sprawna. Swoje codzienne zaburzenia 
uznawałam za problemy wynikające z dopasowywania się żołądka do nowego, 
"zdrowszego" sposobu żywienia. Wspominałam swoich angielskich znajomych 
odżywiających się bardzo skromnie, a zachowujących przecież pełnię 
zdrowia i sił. 
     Chociażby April, która będąc w moim wieku, jadała znacznie mniej, a 
tak wspaniale radziła sobie z życiem. Dopiero kiedy rok później 
dowiedziałam się, że April już nie żyje. dotarło do mnie, że chyba 
jednak nie do końca miałam rację... 
     Jesienią 1982 roku, rozpoczynając nowy rok akademicki, byłam 
zdecydowana zająć się sobą i swoimi problemami. 
     Miałam nadzieję. że z dala od przerażonego wzroku mamy i bez 
ciągłej presji związanej z odżywianiem łatwiej zdołam wyjść na prostą. 
Pragnęłam jednak nieosiągalnego. Chciałam zmienić to, co niewygodne, bez 
naruszania istniejącego stanu rzeczy. Miałam nadzieję zacząć jeść, nie 
jedząc, być szczupła z wewnętrzną świadomością, że jestem grubasem, i 
osiągnąć pewność siebie z głębokim przekonaniem, że ludzie tacy jak ja 
nie są warci życia. Nie można się dziwić, że nie było to łatwe. Zanim 
udało mi się rzeczywiście "wyjść na prostą", musiałam bardzo wiele 
zmienić. Okazało się, że poszczególne fazy choroby prowadziły mnie do 
konfrontacji z głęboko ukrytymi problemami mojej psychiki. Pytania i 
kłopoty, które chciałam przykryć chorobą. W jej toku wyłaniały się jedne 
po drugich. Dopiero radząc sobie z nimi. stopniowo zaczęłam radzić sobie 
i ze swoim jedzeniem. 
     
     Rozdział 3 
     Pierwsze próby wzięcia odpowiedzialności w swoje ręce 
     (Proszę mnie wyleczyć, ale tak, abym nie musiała się zmieniać). 
     
     Pierwszy rok po powrocie na studia był chyba najtrudniejszy. Za 
wszelką cenę chciałam zbagatelizować swój stan. 
     Zachowywałam się tak, jakby to, czego nie przyjmuję do wiadomości, 
nie istniało. Jadłam bardzo mało i bardzo ostrożnie, nie pozwalając 
nikomu na komentarze na mój temat. Zresztą koledzy i koleżanki ze 
studiów przyjmowali moje "wariacje jedzeniowe" bardzo tolerancyjnie, a 
komplementy dotyczące mojej szczupłej sylwetki wzmacniały tylko chęć 
utrzymania istniejącego stanu. 
     W dalszym ciągu dzień podporządkowany był różnorodnym zabiegom, 
abym mogła cokolwiek zjeść. Rano starałam się w spokoju i bez pośpiechu 
przełknąć trochę serka homogenizowanego lub odrobinę muesli. Potem 
liczyło się tylko, abym zdołała na tyle zgłodnieć, by przed godziną 
trzecią móc zjeść gotowane jarzyny, sporadycznie z dodatkiem odrobiny 
delikatnego mięsa. Jedzenie po godzinie czwartej było już bardzo 
ryzykowne, bo najczęściej siedziało mi potem w żołądku przez całą noc. 
Niestety wbrew tym staraniom prawie każdy posiłek pozostawiał po sobie 
godzinę, dwie lub trzy nieprzyjemnego uczucia obciążenia i nudności. 
Przykre doznanie potrafiło wystąpić nawet po zjedzeniu kilku łyżek zupy 
lub bardzo małej ilości jarzyn. Z tego okresu pamiętam ciągłe 
dolegliwości związane albo z nadmiernym przesytem, albo głodem. Było to 
bardzo przykre, ale psychiczna rekompensata w postaci myśli 
"przynajmniej nie utyję" pozwalała znieść naprawdę wiele. 
     Jak można się było spodziewać, utrudniało mi to naukę. 
     Był to mój czwarty rok studiów i prawdę powiedziawszy. Nie wiem, 
czy czegokolwiek się w tym roku nauczyłam. Wyjątkiem były może języki 
obce, których opanowanie przychodziło mi stosunkowo łatwo i które 
lubiłam. Właśnie z przygotowywaniem materiałów w obcych językach wiążą 
się moje, rzadkie z tego okresu, przyjemne wspomnienia. Siedząc w 
MPiK-ach, jedynych miejscach. Które w tym czasie dysponowały zachodnimi 
czasopismami, piłam zaspokajającą głód kawę i delektowałam się ułudą 
wolności w postaci takich tygodników. Jak: "Newsweek", "Time". "Spiegel" 
czy "Paris Match". Stan wojenny w Polsce był jednak również stanem 
wojennym w moim organizmie, a szczupła sylwetka tylko złudzeniem 
wolności, jakiej pragnęłam. Coraz wyraźniej czułam się zamknięta w 
ograniczeniach. Które sama na siebie nałożyłam, nie potrafiłam jednak od 
nich odstąpić. Fakt, że już od pół roku nie miałam miesiączki. 
zdecydował, że tym razem już sama. Z własnej inicjatywy postanowiłam 
poszukać pomocy. 
     Dziwnym zbiegiem okoliczności zamiast do rejonowego ginekologa 
trafiłam do pani seksuolog w jakiejś poradni endokrynologicznej na 
Pradze. Teraz myślę, że był to nie zbieg okoliczności, lecz pierwszy 
szczęśliwy uśmiech losu. 
     Wbrew moim obawom pani doktor nie zaczęła kuracji od faszerowania 
mnie hormonami, lecz od szczerej rozmowy. 
     Nawiązała do wycieńczonych organizmów kobiet w obozach 
koncentracyjnych, kiedy zanik miesiączki był bardzo częstym zjawiskiem. 
Powiedziała mi też o amerykańskich badaniach statystycznych, 
wykazujących, że dziewczynki zaczynają miesiączkować po uzyskaniu pewnej 
określonej masy ciała, przeciętnie wynoszącej od 40 do 45 kilogramów. 
     W moim przypadku szybki spadek wagi poniżej 40 kilogramów był 
jednocześnie zmniejszeniem masy ciała o 30 procent. Nic dziwnego, że 
organizm przyjął to jako stan alarmowy i skoncentrował się na odżywianiu 
układów niezbędnych do przetrwania, wyłączając nie tak ważny w tym 
momencie system rozrodczy. 
     Rozmowa ta poruszyła mnie. Wizja organizmu stopniowo wyłączającego 
kolejne fragmenty systemu i zjadającego własne organy trochę mnie 
przeraziła. Przekonywało mnie też podejście pani doktor: "Proszę jeść, 
cokolwiek pani może, niech to będą lody, koktajle mleczne (oczywiście 
lepiej na śmietanie), kruche ciasteczka czy serki homogenizowane, byleby 
pani utyła...". 
     Zaczęłam więc "tuczenie się". Przez pierwszy tydzień czy dwa 
wyszukiwałam produkty, które moim zdaniem były pożywne, a jednocześnie 
mogły w miarę spokojnie zostać przyjęte przez mój organizm. Muszę 
przyznać, że było to nawet przyjemne i, o dziwo, nie tak trudne do 
przeprowadzenia. Tak jakby głębokie, wewnętrzne przekonanie, że muszę 
utyć, wyparło na chwilę pragnienie. Aby za wszelką cenę pozostać chudą. 
Kilka tygodni znacznie mniejszych mdłości nasunęło mi później mgliste 
przypuszczenie na temat źródeł moich problemów. Może to moje wyrzuty 
sumienia i niechęć do siebie za to, że jem, a także związana z tym 
obawa, że utyję, prowadziły do fizjologicznych reakcji przewodu 
pokarmowego w postaci przesytu i mdłości? 
     Cudowne uzdrowienie nie trwało jednak długo. Gdy tylko waga ruszyła 
do góry, a spódnice zaczęły tracić dotychczasowy luz, natychmiast 
wpadłam w panikę. Znów będę gruba! Kilka dodatkowych kilogramów, na 
które z pełną świadomością chciałam sobie pozwolić, wydawało się 
koszmarem. Dostrzegłam kolejną niedorzeczność. Rok wcześniej, ważąc 47 
kilogramów, czułam się zgrabnie i lekko. 
     Myślałam nawet o zrobieniu sobie zdjęcia, aby zarejestrować swój 
korzystny wygląd. Teraz z wagą 43 kilogramów czułam się spasiona i 
ciężka. Wiedziałam, że muszę się zgodzić na niewielki wzrost wagi, ale 
nie było to proste. 
     Wkrótce, kiedy na skali zobaczyłam liczbę 43,5, uznałam to za 
wystarczająco duże poświęcenie. Twarz mi się zaokrągliła, spódnice i 
spodnie nagle zrobiły się ciasne, a ja ze zgrozą widziałam siebie - 
grubasa. Ponieważ delikatny hormon, który wtedy brałam, zaczął działać i 
wywołał menstruację. zdecydowałam, że tuczenie się można zakończyć. 
     Znów powróciły mdłości, znowu musiałam stosować mnóstwo trików i 
zabiegów, aby jakoś dawać sobie radę. 
     Bardzo pomocna okazywała się odżywka dla rekonwalescentów i osób 
wyczerpanych nerwowo - Buerlecitina. Wybrałam tę w płynie, bo była na 
alkoholu (jej postać w pastylkach do ssania szkodziła mi, tak jak 
wszystkie cukierki). 
     Buerlecitina brana po każdym posiłku częściowo zapobiegała 
późniejszym nudnościom. Aleja wciąż nie chciałam się pozbyć swojego 
wewnętrznego termostatu, alarmującego, że może za dużo zjadłam. 
Przekonana już jednak, że wygodnie byłoby móc jeść normalnie, 
postanowiłam przygotować się do takiej ewentualności i na wszelki 
wypadek zwiększyć swoją ruchliwość i wysiłek fizyczny. Ponieważ na 
poranny lub wieczorny jogging nie zawsze miałam ochotę, postanowiłam 
zapisać się na aerobik. Intensywny wysiłek fizyczny w rytm muzyki dwa 
razy w tygodniu poprawiał moje samopoczucie. Może uda mi się nie utyć, 
nawet jeżeli będę trochę więcej jadła? Wkrótce ćwiczenia z aerobiku 
zapamiętałam na tyle, że mogłam je robić codziennie rano sama. Dzisiaj 
nie zastanawiam się, czy było to dobre, czy złe. Myślę, że mogło nawet 
korzystnie wpływać na lekkie zwiększenie apetytu i przyśpieszenie pracy 
układu pokarmowego. Patrzę jednak z przerażeniem na siebie z tego 
okresu, tak bezwzględnie podporządkowującą całe swoje życie głębokiej 
chęci pozostania szczupłą. 
     Czas mijał, waga zatrzymała się, moje szaleństwa jedzeniowe w 
pewnym sensie ustały. Niestety proces wycieńczania organizmu cicho 
postępował dalej. Za pomocą lodów, Buerlecityny i alkoholu mogłam jeść 
jedynie tyle, aby trwać i przetrzymywać powracające co jakiś czas zgagi 
i nudności. 
     Ale czułam się coraz bardziej rozkojarzona, coraz trudniej było o 
koncentrację podczas nauki, coraz częściej powracały obawy, czy jestem 
normalna. Lekarz studencki skierował mnie na badania do neurologa, 
psychologa i psychiatry. 
     Oczywiście wszystkie wykazały, że jestem zdrowa i nic mi nie 
dolega. Pani psycholog zaproponowała jednak cotygodniowe spotkania. 
Chętnie się na nie zgodziłam w nadziei, że może ktoś mi powie, o co w 
tym wszystkim chodzi i jak się zmienić. Niczego nie zmieniając... 
     Była wiosna 1983 roku. Coraz wyraźniej czułam. że odstaję od 
rzeczywistości. Najdrobniejsze sprawy wywoływały moje poruszenie, 
zdenerwowanie i łzy. Nieustannie powracała myśl, że w takim stanie długo 
nie wytrzymam. Coraz częściej nie chciałam żyć. Wiedziałam. że nie 
potrafię targnąć się na życie. Ale wyraźnie czułam, że zbliżam się do 
sytuacji, kiedy w porywie paniki i zniechęcenia wreszcie zdecyduję się 
na zakończenie swoich wariactw. Zdawałam sobie również sprawę, że nie 
mogę nikomu mówić o tych obawach, bo życzliwi przyjaciele będą się 
starali mi pomóc. 
     Pani psycholog na cotygodniowych spotkaniach dowiadywała się o 
moich "nieszczęśliwych miłościach", które tak naprawdę wydawały się 
wtedy tylko dodatkiem do mojego życia. Z jednej strony tak bardzo 
pragnęłam pomocy, z drugiej robiłam wszystko, aby jej nie otrzymać. 
     Za jeden z przełomowych okresów uważam koniec kwietnia 1983 roku. 
     WłaścIwie nic specjalnego się wtedy nie wydarzyło, jak zwykle nie 
czułam się zbyt dobrze, jak zwykle powracały myśli, że chyba nie jestem 
normalna. Trudno było mi się skupić na czymkolwiek. W ponury deszczowy 
wieczór wracałam z koleżanką z kina. Obejrzałyśmy właśnie dwa filmy po 
cichu wyciągnięte z półek, oczywiście filmy też były dosyć ponure. Nie 
wiem. Jak to się stało, ale w dziwnej desperacji poczułam wtedy, że 
teraz albo nigdy. Zostawiłam koleżankę i w panice zaczęłam szukać 
sposobu... jak to zrobić. Niestety (a może na szczęście), w chwili 
pełnej konfrontacji z zamierzeniem pojawił się strach. A co. Jeżeli ktoś 
mnie powstrzyma? A co, jeżeli się nie uda? Odrobina wątpliwości 
wystarczyła. Abym zrezygnowana zaniosła się szlochem. 
     Nienawidziłam siebie, nienawidziłam swojego tchórzostwa, tak bardzo 
nie chciałam istnieć. Ale zupełnie nie umiałam zrobić kroku w stronę 
tego nieistnienia. Otępiała spędziłam kilka godzin na jakiejś ławce... 
Otępiała wróciłam do akademika... Kogoś spotkałam, z kimś rozmawiałam, 
coś prawdopodobnie robiłam, ale przez parę kolejnych dni praktycznie nie 
wiedziałam, gdzie jestem i czy jestem. 
     Z perspektywy czasu myślę, że było to dla mnie bardzo istotne 
doświadczenie. Po pierwsze, przekonałam się, co to znaczy być gotowym na 
odebranie sobie życia. Wiedziałam, że następnym razem już nic mnie nie 
powstrzyma. Może to dziwne. Ale tego rodzaju świadomość uspokoiła mnie i 
wyciszyła. Wiedziałam już. Jak jest. Kiedy jest najgorzej. I obiecałam 
sobie, że jeżeli znowu osiągnę taki stan, po prostu nie będę się nań 
dłużej godziła... Po drugie. To przekonanie zapewniło mi swoisty dystans 
w stosunku do rzeczywistości. Jeżeli za tydzień czy za miesiąc miałabym 
się zdecydować na to, aby nie żyć, to dlaczego dzisiaj nie daję sobie 
czasu na przeczytanie właśnie kupionej, cudownej książki? 
     Po co uczę się czegoś. Co mnie nie interesuje? Czy nie szkoda 
czasu? 
     Takie były pierwsze przebłyski moich myśli, kiedy jeszcze w bardzo 
dziwnym stanie usiłowałam się pozbierać i wrócić do rzeczywistości. 
Właśnie w tych dniach miałam być śwIadkiem na ślubie przyjaciółki z 
dzieciństwa. Jeszcze niezupełnie wiedząc. Co się ze mną dzieje, 
pojechałam do Wrocławia. Ktoś wyszedł po mnie na dworzec, ktoś kupił 
kwiaty i zawiózł mnie do Urzędu Stanu Cywilnego. Praktycznie nie 
wiedziałam, jak to się działo, w dalszym ciągu byłam trochę jak we 
śnie... W dziwny, niemalże zaczarowany sposób udało mi się jednak 
obudzić. Na ślubie. A potem weselu było może ze 40 osób. Wydawałoby się. 
że to okazja do spotkania starych znajomych, potańczenia. Ja jednak całą 
noc przesiedziałam pochłonięta rozmową z chłopakiem, który tak jak ja 
był świadkiem na tym ślubie. Nie wiem. O czym rozmawialiśmy. Pamiętam 
tylko, że czasami przyłączała się do nas chrzestna matka mojej 
przyjaciółki, "ciocia - czarownica". To onI nieświadomie, a może 
świadomie przekazali mi tyle energii i siły życia. że kiedy nad ranem 
wróciłam do domu, zobaczyłam w lustrze zupełnie inną dziewczynę. Nie 
wiem, jak to się stało. Nie wiem, jakie słowa na mnie podziałały. Wiem 
tylko, że tamtej nocy zdecydowałam, że chyba jednak będę żyć. 
     Od tamtej pory, w chwilach rzeczywiście trudnych wracało 
wspomnienie niezwykłej wewnętrznej energii. Którą poczułam wtedy w 
sobie. Bardzo mi to pomagało. Wyraźniej też ujrzałam nielogiczność i 
niekonsekwencję swojego życia. Bo jeżeli miałabym żyć tylko miesiąc, to 
po co się martwić, że utyję, lepiej jeść wszystko, na co mam ochotę, i 
dbać tylko o to, aby nie zaszkodziło. Nagle odkryłam radość z robienia 
sobie małych przyjemnostek i bardziej ulgowego traktowania swojego 
stanu. Dlaczego by nie zadbać o siebie? Nie mam przecież nic do 
stracenia... 
     Tak więc niespodziewanie moje trochę inne spojrzenie na życie, a 
właściwie decyzja, aby je zakończyć. Jeżeli stwierdzę, że jest mi zbyt 
trudno. W dużym stopniu pomogły mi żyć dalej. Zaczęłam obserwować. Jak 
dalece to, czym się zajmuję w danym momencie, sprawia mi przyjemność. A 
jeżeli nie sprawia, to do jakiego stopnia jest to przynajmniej moim 
świadomym wyborem. Coraz częściej pojawiał się bunt przeciwko robieniu 
czegoś. Na co nie miałam ochoty. 
     Tak jakbym bardziej zaczęła liczyć się ze sobą i ze swoimi 
uczuciami. Trochę mniej też słuchałam dotychczasowego głównego cenzora 
wszystkich moich zachowań mówiącego: 
     "Co sobie pomyślą o mnie inni...". Nie chcę przez to powiedzieć. że 
z dnia na dzień zostałam uzdrowiona. Nie nastąpiła też we mnie żadna 
szczególna metamorfoza. Jednak ogólnie zaczęło mi być trochę łatwiej, 
trochę lżej. Nadal co jakiś czas wracało wrażenie przesytu i nudności, 
dalej ratowałam się lodami i alkoholem, ale nie było to już aż tak 
przykre, a doprowadzanie się do normalnego stanu nie pochłaniało tak 
dużo czasu. 
     Następne kilka miesięcy pełne było olbrzymich skrajności. Po dniach 
rozpaczy przychodziły chwile radości i euforii. To wydawało mi się. że 
wszystko już zaczyna dążyć ku lepszemu, to znowu pogrążałam się w 
przekonaniu o beznadziejności swojego przypadku. Coraz więcej było 
jednak chwil. Kiedy czułam, że żyję. Głęboki marazm wynikający z 
ciągłego złego samopoczucia zastąpiony został wirem studenckiego życia, 
przerywanym tylko chwilami dawnego przesytu i nudności. Wiosna i lato 
1983 przyniosły też pierwszy kontakt z rozpowszechniającą się modą na 
poznawanie zjawisk paranormalnych. Siła energii. Siła samego siebie. 
Różne "czary"; prawdę powiedziawszy patrzyłam na to z dużym 
przymrużeniem oka. Zaczęły jednak trafiać do mnie ciekawe pozycje z tej 
dziedziny, książki. Broszurki, artykuły... Ktoś pokazał mi polskie 
tłumaczenie I Ching -chińskiej księgi przemian. Z braku patyczków 
krwawnika z zapamiętaniem rzucałam monety i wczytywałam się w 
interpretacje odpowiednich heksagramów. Fascynowała mnie trafność 
niektórych "wyroczni". 
     Wraz z rozpoczęciem nowego roku akademickiego trafiłam na spotkania 
grupy radża jogi. Szczerze mówiąc. Za pierwszym razem poszłam tam tylko 
dlatego. że podobał mi się chłopak, który mnie tam zaprowadził. Nie 
bardzo jednak chciałam się do tego przyznać, nawet sama przed sobą. Po 
kilku dniach stwierdziłam więc. że ciągnie mnie tam cudowna uspokajająca 
muzyka. Potem nie umiałam już określić. co dokładnie powodowało. że 
chodziłam dalej. Na pewno była to ciekawość. Po jakimś czasie, kiedy 
zaczęłam już rozpoznawać niektóre twarze, z zaskoczeniem stwierdziłam, 
że większość osób przychodzi codziennie. Nie dziwiłam się studentom i 
młodym ludziom tak jak ja poszukującym nowych wrażeń, ale zdumiona 
słuchałam zwierzeń i zachwytów osób 30-, 40-paroletnich, mających 
poważne stanowiska, absorbującą pracę. Rodziny. 
     Co sprawiało, że decydowali się wykrawać półtorej, a nawet dwie 
godziny ze swojego czasu, by siedzieć w ciszy i z zamkniętymi oczyma 
słuchać relaksującej muzyki? Dlaczego z takim zapałem notowali krótkie 
lekcje - wykłady niosące bardzo dziwne przecież treści? Spotkania 
odbywały się wieczorem, ale wkrótce okazało się, że bardziej 
zaawansowani mogą przychodzić również wcześnie rano. Przed szóstą. 
Wybrałam się tam parę razy, znowu ze zdziwieniem spostrzegając znajome 
twarze. Wszyscy ci ludzie wyglądali zupełnie normalnie, żadni tam 
nawiedzeni. Ale wyraźnie stać ich było na coś zupełnie "nienormalnego" - 
tak wczesne wstawanie dla chwili spokoju i wyciszenia... 
     W tym czasie zacieśniała się moja współpraca z Ockenden Venture, 
angielską organizacją charytatywną, dla której kiedyś pracowałam. Już od 
1981 roku działała tam sekcja polska organizująca pomoc dla szczególnie 
potrzebujących domów pomocy i opieki w Polsce. Co roku obie z 
przyjaciółką jeździłyśmy wraz z przedstawicielami Ockenden po kraju, aby 
zorientować się, jakiego rodzaju pomoc będzie najkorzystniejsza i jak 
rozdzielać przekazywane przez organizację dary. Intensywność pracy i 
dużo zamieszania podczas tych podróży powodowały, że szczególnie trudno 
było mi wtedy normalnie jeść. Angielscy znajomi patrzyli z niepokojem, 
jak chudnę w oczach. Po kilku takich eskapadach Jill Buxton - serce tych 
wspaniałych poczynań - zdecydowała. że nie można czekać spokojnie. Aż 
moja choroba sama przejdzie. 
     Jill - jak już pisałam - również nie żywiła się tak. Jak inni. 
     Kilkanaście lat wcześniej w Indiach została pogryziona przez 
wściekłe psy (osiem ukąszeń na samej twarzy). 
     W szpitalu w Delhi ledwie uszła z życiem. Żołądek nie wytrzymał 
wtedy olbrzymiej dawki antybiotyków i od tego czasu przyjmował tylko 
nieliczne produkty. Jill jednak umiała sobie zapewnić odpowiednią dawkę 
protein i witamin, była stałą bywalczynią pierwszych sklepów ze zdrową 
żywnością, a w Polsce zajadała się jabłkami i zupami jarzynowymi naszych 
mam. Jak na, siedemdziesięcioparoletnią kobietę wydawała się nadzwyczaj 
sprawna i zdrowa. Kiedy wsiadała do swojego wysłużonego landrovera. 
Szybkimi manewrami wprawiała w podziw doświadczonych kierowców. 
     Jill miała tysiące przeróżnych znajomych, do dzisiaj zachwyca mnie 
jej cudowny dar intuicyjnego rozpoznawania ciekawych i prawdziwie 
pięknych ludzi. Jedną z osób przypadkowo poznanych przez Jill była Mary 
MacFadey, mistrzyni japońskiej metody uzdrawiania: reiki. Mary na prośbę 
Jill przesyłała do mnie na odległość energię. Kiedy się spotkałyśmy po 
roku, dowiedziałam się, że jej sesje przesyłania energii odbywały się od 
lutego do końca kwietnia 1983 roku. A więc dziwnym zbiegiem okoliczności 
objęły czas moich krytycznych zmagań z myślami samobójczymi, decyzji 
zmiany spojrzenia na życie i cudownego daru w postaci pełnych siły i 
wiary nocnych rozmów na weselu przyjaciółki. 
     Ale moja przygoda z reiki miała się zacząć trochę później. 
     Głównym pomysłem Jill było zorganizowanie ponownego przyjazdu 
Aldony i mojego do Anglii, tym razem w celu poznania niekonwencjonalnych 
metod leczenia. Dla Aldony, kończącej medycynę, miała to być dawka 
dodatkowych informacji, odbiegających od wiedzy przekazywanej w 
tradycyjnym toku studiów medycznych. Ja miałam być potencjalnym 
pacjentem, bo może któraś z tych nowych metod mogłaby mi pomóc? Pomysł 
wydawał się dość ciekawy, ale jednocześnie bardzo nam odległy. Obie z 
Aldoną uważałyśmy, że wiele niekonwencjonalnych metod leczenia (np. 
ziołolecznictwo) w dużym stopniu przetrwało w Polsce. Nie zanikając tak, 
jak to się stało na Zachodzie. Z drugiej strony dość sceptycznie 
podchodziłyśmy do nowych, "mistycznych" ruchów. Uważając, że jeżeli 
okażą się skuteczne, to wcześniej czy później trafią również do Polski. 
Obie słyszałyśmy już o pierwszych w kraju grupach rebirthingu czy hatha 
- jogi. Należało się więc zastanowić. Czy rzeczywiście byłybyśmy 
zainteresowane pogłębianiem tego rodzaju wiedzy. Miałyśmy jednak trochę 
czasu na przemyślenie tej kwestii, od następnych wakacji dzielił nas 
jeszcze cały rok akademicki. 
     Ale myśl raz zaszczepiona rosła i rozwijała się. Po medytacjach 
radża jogi przyszedł czas na kolejne czary - mary. 
     Koleżanka wypatrzyła ogłoszenie o kursie DU. Czyli doskonalenia 
umysłu, organizowanym na naszej uczelni. Krótka informacja o tym. Czego 
dotyczy, była dość zachęcająca. 
     Same zajęcia wydały się jednak nieco dziwne. Teraz, po tylu latach, 
podejrzewam. że moje wspomnienia związane z tymi zajęciami są bardzo 
zniekształcone. Przyjmowałam je przecież umysłem całkowitego laika i 
sceptyka. Ale ponieważ zdecydowałam się na udział w zajęciach, mimo 
dużej dozy sceptycyzmu uczestniczyłam we wszystkich ćwiczeniach 
praktycznych. Po próbach medytacji w zakresie radża jogi skupienie się i 
koncentracja na poleceniach prowadzącego nie sprawiały mi trudności. Do 
pewnego stopnia zdawałam sobie również sprawę z faktu, że jestem podatna 
na autosugestię. Nie bardzo jednak wierzyłam, że rzeczywiście 
potrafiłabym wpływać na własną podświadomość. 
     Prawdopodobnie ten ciekawy skądinąd kurs dawno umknąłby mojej 
pamięci, gdyby nie zdarzenie, które wkrótce po jego zakończeniu skłoniło 
mnie do wypróbowania nowych umiejętności. Ostatniego dnia zajęć 
poczułam, że robi mi się na oku jęczmień. Nigdy wcześniej (i nigdy 
później) czegoś takiego nie miałam. Nie wiedziałam. Jak można zapobiec 
tworzeniu się wrzodu lub złagodzić przebieg całego procesu. Jęczmień 
rósł w szybkim tempie i stawał się coraz bardziej dokuczliwy. Miałam 
wrażenie. że spuchło mi całe oko. Ponieważ późno wieczorem po zajęciach 
trudno było szukać lekarza, a obawiałam się, że z bólu nie będę mogła 
spać, postanowiłam zastosować procedurę DU. Po rozluźnieniu fizycznym i 
wyciszeniu psychicznym, na wszelki wypadek trzymając przed sobą notatki 
z zajęć. wprowadziłam się w stan (alfa) nadświadomości. Wyobrażałam 
sobie, że kierując dłonie w stronę oczu, wysyłam uzdrawiające promienie 
leczące wrzód. Trwałam w tym stanie przez jakiś czas, ponieważ ciepło 
zbliżonych do oczu rąk rzeczywiście koiło ból. W dalszym ciągu 
nastawiona byłam jednak bardzo sceptycznie. Fakt, że tej nocy spałam 
całkiem dobrze, przypisałam raczej działaniu autosugestii. 
     Następnego dnia jęczmień nie wyglądał ani lepiej, ani gorzej. 
     Ból i opuchlizna były jednak moim zdaniem zbyt duże, zdecydowałam 
się więc pójść do lekarza. Na mój widok pani doktor złapała się za 
głowę. Przyznała. że jest to szczególnie ciężki przypadek. Przepisała mi 
okłady i lekarstwa, które miały spowodować całkowite zebranie się ropy. 
Dostałam zwolnienie oraz skierowanie do chirurga. Aby za dwa dni. kiedy 
wrzód maksymalnie napęcznieje, przeciął go. 
     Perspektywa jeszcze większej opuchlizny i dalszego bólu, 
prowadzącego w końcu do zabiegu chirurgicznego, nie bardzo mi 
odpowiadała. Usiłowałam się dowiedzieć, czy nie ma możliwości 
złagodzenia tego procesu i "rozpędzenia" ropy bez przecinania wrzodu. 
Usłyszałam jednak, że stan jest zbyt ostry, aby to było możliwe. 
Przerażona zdecydowałam, że w takim razie jeszcze intensywniej wypróbuję 
DU. 
     Po powrocie do domu dokładnie opowiedziałam koleżance przebieg 
rozmowy z lekarzem. Chciałam, aby była świadkiem ewentualnych "czarów", 
jeżeli takie rzeczywiście zadziałają. Tego dnia powtórzyłam procedurę DU 
dwa albo trzy razy. W dalszym ciągu traktowałam to bardziej jako sposób 
na złagodzenie bólu. Ale następnego dnia rano jęczmień wydawał się 
mniejszy. Miałam też wrażenie, że przez noc musiało z niego ujść trochę 
ropy. Ponieważ obudziłam się z zaklejonym okiem. Po kolejnych seansach 
DU, w dniu, w którym miałam pójść do chirurga. Jęczmień był już tylko 
nieznacznym zgrubieniem. A po opuchliźnie wokół oka nie było śladu. Od 
czasu tego zdarzenia minęło sporo lat. Często później skłonna byłam 
bagatelizować wagę tego, co się stało. Ale wtedy moje zdumienie nie 
miało granic. 
     Stwierdziłam też, że nieważne, czy jest to autosugestia, czy trudna 
do zrozumienia magia, ważne. że działa. 
     Zaczęłam więc wypróbowywać swoje nowe umiejętności. 
     Nazwałam je "wciskami" i starałam się za ich pomocą kodować w sobie 
wyciszenie. Uspokojenie, jasność umysłu. Zdaje się jednak, że 
zachowywałam się jak typowy przedstawiciel zachodniej cywilizacji, 
myśląc o wyniku końcowym, a nie o samym przebiegu procesu zmian. Kilka 
lat później, kiedy przeczytałam Czarnoksiężnika z Archipelagu Ursuli Le 
Guin, pomyślałam, że moje "wciski" były czymś w rodzaju "przeganiania 
chmur deszczowych za pomocą wiatru". 
     W książce tej pośledni czarnoksiężnicy z maleńkich wysepek 
przeganiali chmury z deszczem ze swoich terytoriów. 
     Niestety. Ponieważ nie koordynowali swoich poczynań. Doprowadzali 
do zaburzeń pogody w skali globalnej. Tak samo ja kodowałam sobie "chęć 
do nauki", "siłę i energię do pracy" lub "poczucie zadowolenia i 
szczęśliwości", nie zastanawiając się, jak dalece jest to zgodne z 
ogólnymi potrzebami mojego organizmu. Całe szczęście, że mądrość i siła 
głębokiego JA nie zawsze godziła się, aby tak zwyczajnie nią 
manipulować. A ja znów zyskałam ułudę, że w trochę większym stopniu niż 
dotychczas panuję nad sobą. Poza tym dzięki kolejnym błędom wiele się 
nauczyłam. 
     Szczególnie pouczający był przebieg i rezultat moich egzaminów 
państwowych z języka angielskiego i niemieckiego. Jako studentka handlu 
zagranicznego. Wiedziałam, że w naszym przypadku liczy się nie tylko 
fakt zdania egzaminu na uczelni (SGPiS), lecz również odpowiedni 
stopień. potwierdzony przez komisję z Ministerstwa Handlu Zagranicznego 
uczestniczącą w tym egzaminie. W razie pracy w handlu zagranicznym 
egzamin państwowy zdany na trójkę należało powtórzyć po trzech latach. 
Natomiast ocena dobra i bardzo dobra świadczyły o gruntowej znajomości 
języka i nawet uprawniały do odpowiedniego dodatku do pensji. 
     Oczywiście zależało mi na tym, aby zdać jak najlepiej. 
     Z obu języków byłam w miarę dobra. Stopniowo jednak zdenerwowanie, 
wręcz psychoza. Panujące wśród studentów zaczęło udzielać się i mnie. 
Postanowiłam więc zastosować swój "wcisk". Na parę dni przed egzaminami 
robiłam sobie seanse DU. Kodując w podświadomości spokój i jasność 
umysłu. Wyobrażałam sobie sytuację, kiedy stoję przed komisją 
egzaminacyjną i odpowiadam swobodnie, pewnie i dobrze. Na końcu w swoim 
wyobrażeniu wizualizowałam oceny dobre w indeksie. 
     Egzaminy pisemne poszły mi dobrze, z angielskiego dostałam czwórkę 
z plusem, z niemieckiego czwórkę. Czekając na część ustną, skutecznie 
odganiałam zdenerwowanie. 
     Przebieg i rezultaty obu egzaminów okazały się zdumiewająco zgodne 
z moimi "wciskami". Odpowiadałam swobodnie. Płynnie, dostałam oceny 
dobre. Niestety. Nie wzięłam pod uwagę jednego, a mianowicie. że 
egzaminy mogłam zdać na piątki. Przedstawiciele obu komisji z żalem 
stwierdzili, że zarówno moja praca pisemna, jak i odpowiedź ustna były 
znacznie więcej niż dobre, ale niestety nie na tyle, abym mogła dostać 
ocenę bardzo dobrą.., Od tego czasu w moich "wciskach" obowiązują 
formuły: "będzie najlepiej, jak może być" lub: "będzie tak, jak jest dla 
mnie najlepiej". 
     Kiedy o tym piszę, zastanawia mnie, że wspomnienie "wcisków" z tego 
okresu dotyczy programowania samego siebie, aby poprawić swój nastrój, 
wyciszyć zdenerwowanie i napięcie. Ciekawe, że nie myślałam wtedy, aby w 
ten sposób wpłynąć na bezproblemowe zjedzenie posiłku. 
     Wyraźnie problemy z jedzeniem w dalszym ciągu były dla mnie ważnym 
narzędziem manipulowania sobą. Swoim ciałem, a w dużym stopniu także 
otoczeniem. 
     Oczywiście w ten sposób myślę dopiero teraz. Wtedy czułam się 
dziwna. Inna i pokrzywdzona przez los. Seanse DU, masaż polarity czy 
różne sposoby relaksacji i wyciszania miały mi pomóc w trochę 
skuteczniejszym radzeniu sobie z codziennym życiem. Nie brałam pod 
uwagę, że aby osiągnąć prawdziwy spokój i zadowolenie, musiałabym w tym 
codziennym życiu zmienić siebie. Nie mogę jednak całkowicie negować 
korzyści osiąganych z pierwszych prób pracy nad sobą. Mimo trochę 
niewłaściwego używania danych mi narzędzi stopniowo zaszczepiłam w sobie 
poczucie odpowiedzialności za siebie i swoje życie. Powoli też 
uświadamiałam sobie, że mogę mieć wpływ na swój nastrój i samopoczucie i 
że jest to sprawa nie sytuacji z zewnątrz, lecz mojego na nią 
reagowania. Wspomnienie niebywale silnej energii, którą po raz pierwszy 
poczułam w sobie na pamiętnym przyjęciu ślubnym, teraz wracało, 
wzmacniane świadomymi zabiegami. Coraz częściej też przytrafiały mi się 
"nieprzypadkowe zbiegi okoliczności". 
     Szczególnym zjawiskiem stały się przyjeżdżające zgodnie z moimi 
przewidywaniami autobusy. Był to czas. Kiedy w dalszym ciągu nie jadłam 
zbyt wiele, często więc odczuwałam przenikliwe wewnętrzne zimno. W zimie 
było to szczególnie uciążliwe. Najbardziej nieprzyjemne wydawało się 
czekanie na przystankach autobusowych. Tablice informacyjne podające 
godziny odjazdów, nawet jeżeli gdzieś wisiały, nigdy nie były aktualne. 
Pozostawało cierpliwe czekanie, które w zimowe wieczory bardzo się 
dłużyło. Nieoczekiwanie jednak sytuacja się odmieniła. W dziwny sposób 
zaczęłam rejestrować niespodziewane myśli, na przykład: jeżeli teraz 
pójdę na przystanek, to akurat podjedzie 171" albo: ,, Jeżeli chcę 
jechać na plac Trzech Krzyży, to nie muszę się śpieszyć, 114 przyjedzie 
dopiero za chwilę". Szczególnie dzIwne wrażenie robiło to na moich 
znajomych. Potrafiłam spokojnie rozmawiać z nimi przez jakiś czas, po 
czym ni z tego, ni z owego żegnać się w pośpiechu, tłumacząc, że 
ucieknie mi autobus. 
     I najciekawsze było, że prawie zawsze miałam rację. 
     Początkowo za każdym razem, kiedy moje przypuszczenie okazywało się 
słuszne, nie mogłam wyjść ze zdumienia. 
     Z czasem zaczęłam to przyjmować jako w miarę normalną i wygodną 
umiejętność. Zauważyłam też pewną cechę charakterystyczną: idealnie 
umiałam przewidzieć przyjazd autobusu. Kiedy byłam sama. Jeżeli ktoś mi 
towarzyszył, prawdopodobieństwo trafienia stawało się znacznie mniejsze. 
Wyraźnie nie była to umiejętność na pokaz. 
     Kolejne dziwne "zbiegi okoliczności" skłoniły mnie z czasem do 
zwracania większej uwagi na przechodzące mi przez głowę myśli. Dotąd 
uważałam, że nie mam intuicji, teraz okazało się, Że może tylko głęboko 
przykrywałam ją niedowierzaniem i racjonalizmem. W każdym razie warto 
było ją poobserwować. Miałam wrażenie, że wkroczyłam - a może raczej 
zostałam przyjęta - do trochę innego świata, w którym dotychczasowe 
wartości odchodzą na drugi plan, a liczy się coś znacznie ważniejszego. 
Nie wiedziałam jeszcze. czym jest to ważniejsze. Ale wyraźnie czułam 
jego siłę. 
     Zauważyłam też swój trochę inny stosunek do życia. 
     Zaczęłam odnosić wrażenie. że jestem przez nie niesiona. 
     Dotychczas starałam się za wszelką cenę wpływać na siebie, na oceny 
w indeksie. Na swoją tuszę. Robiłam wszystko, aby swoje życie dostosować 
do tego, co sobie o nim wymyśliłam. 
     Nic dziwnego, w dzieciństwie nauczyłam się żyć tak, aby spełniać 
oczekiwania innych, potem chciałam więc, aby życie spełniało moje 
oczekiwania. Kilka psikusów. Takich jak te z egzaminami, uświadomiło mi, 
że nie tędy droga. 
     Stwierdziłam, że ponieważ nie zawsze wiem, co jest naprawdę dla 
mnie naJlepsze. Może warto pozwolić. Aby czasem życie za mnie 
zadecydowało... Te pozorne truizmy stały się pierwszym krokiem w stronę 
poważnych zmian. Coraz częściej zauważałam, że to, co usilnie chciałam 
kontrolować, wymykało się spod tej kontroli. Natomiast gdy byłam 
niesiona z prądem, często docierałam tam. Dokąd miałam ochotę się udać. 
Życie stawało się coraz ciekawsze. Jakbym weszła w jakiś zaklęty krąg, 
pewne słowa, myśli i przekonania zaczęły wzajemnie się nakręcać. 
Nabuzowana nowymi pomysłami na życie przybiegałam do znajomych, 
opowiadając o swoich planach i zamierzeniach. Mówiłam, jak głęboko 
wiercę, że mam szczęście, że na pewno uda mi się osiągnąć to, czego 
pragnę, że wystarczy tylko mocno, mocno chcieć. Opowiadałam z takim 
przekonaniem, że zarażałam ich swoim entuzjazmem. Teraz nie tylko ja, 
ale i oni wierzyli, że dam sobie radę, że osiągnę to. Czego chcę, że 
świat stoi przede mną otworem. Z siłą i energią wsparcia ze strony 
bliskich mi osób tworzyłam nową siebie: taką, jakiej pragnęłam... 
     A kiedy czasem na skutek zetknięcia z rzeczywistością spadałam na 
ziemię, kiedy puste słowa chwilowo nie mogły unieść mnie do góry, 
unosiła mnie wiara przyjaciół. Słyszałam wtedy: 
     "Dorotko, przecież wiesz, że to tylko chwilowe wątpliwości. 
Przecież sama mówiłaś, jak wiele dzieje się samo. A poza tym ty - nawet 
jak spadasz - to jak kot, na cztery łapy". 
     Niektóre z tych słów do tej pory dźwięczą mi w uszach. 
     Pobrzmiewały zresztą często. W momentach. Kiedy nie czułam się na 
siłach iść dalej, kiedy świat się walił i brakowało nadziei. Teraz, ile 
razy słyszę je znowu, staje mi przed oczyma przyjaciel. Który 
najczęściej je powtarzał. Od paru lat nie ma go już z nami. Ale ja w 
takich chwilach mam ochotę się uśmiechnąć, pokiwać głową i powiedzieć: 
"Dziękuję, Robercie, tak, masz rację, dam sobie radę". 
     
     Rozdział 4 
     Reiki 
     
     Na wiosnę 1984 roku dzięki szczególnym zbiegom okoliczności albo, 
jak to zaczęłam nazywać, zrządzeniom losu udało mi się pojechać do 
Hamburga na kurs reiki. O reiki nie wiedziałam prawie nic. Pamiętałam 
tylko. że znajoma Jill, Mary MacFadey, zajmowała się tym od dłuższego 
czasu. 
     Energia reiki miała podobno uzdrawiać. Mary, Amerykanka, 
przyjeżdżała co jakiś czas do Niemiec, gdzie jako mistrzyni tej metody 
prowadziła kursy reiki pierwszego i drugiego stopnia. Korespondowałyśmy 
ze sobą. Mary już rok wcześniej zaproponowała mi gościnne uczestniczenie 
w jednym z jej niemieckich kursów. Niestety był to czas, kiedy 
przyjeżdżających do Niemiec Polaków obowiązywały zaproszenia i wizy. Nie 
znałam w Niemczech nikogo, kto mógłby mnie zaprosić. Mimo że Mary 
regularnie podawała mi daty swoich kolejnych kursów w Berlinie czy 
Hamburgu, najczęściej nie miałam wystarczająco dużo czasu na załatwienie 
niezbędnych formalności. W końcu jednak silna energia reiki zaczęła 
popychać moje działania w odpowiednim kierunku. 
     W maju, w ostatnim niemalże momencie, zdołałam załatwić 
zaproszenie, paszport, wizę. Jechałam rzeczywiście niesiona przez życie 
i ufając losowi. Z bardzo małą ilością pieniędzy, nie znając ludzi, u 
których miałam się zatrzymać... Z Berlina zadzwoniłam, że jestem w 
drodze, tak więc na dworcu w Hamburgu witano mnie jak dawno oczekiwanego 
gościa. Poczułam się jak we śnie lub w bajce. Wprawdzie przez rodziców 
od dawna oswajana byłam z zasadą, że "znajomi naszych znajomych są 
naszymi znajomymi", lecz teraz wyraźniej pojęłam pełne jej znaczenie. 
Przez dwa tygodnie mieszkałam u nie znanych mi ludzi, a byłam traktowana 
jak dawna znajoma, zabierana na wypady i spotkania. Jednocześnie brałam 
udział w kursie reiki, i to stanowiło osobny czarowny rozdział życia. 
     Pierwszy weekendowy kurs trwał pełne trzy dni i odbywał się gdzieś 
za miastem. Mimo ciekawej okolicy nie było czasu na korzystanie ze 
świeżego powietrza. Zajęcia trwały przez cały dzień. Słuchałam pilnie, z 
zeszytem na kolanach. To. czego się dowiadywałam, było dla mnie 
całkowicie nowe. 
     Zupełnie inne od dotychczas znanych mi poglądów na istotę choroby, 
życia i śmierci. Potrzeba więc było dużo skupienia. koncentracji i po 
prostu czasu na oswojenie się z nowymi. abstrakcyjnymi ideami. O 
niezrozumieniu nie było mowy. gdyż zajęcia prowadzone przez Mary po 
angielsku natychmiast tłumaczono na język niemiecki. Mogłam więc 
dwukrotnie usłyszeć to, co miało dotrzeć do mojego umysłu. 
     Podstawowe zasady reiki wydawały się dosyć jasne i teoretycznie 
możliwe do zaakceptowania. Podobało mi się. że stosując reiki, nie 
jestem uzdrowicielem. Lecz po prostu przekazuję energię pochodzącą z 
Wszechświata. Wiedziałam, że jest coś specjalnego w przykładaniu rąk na 
bolące miejsca. Robimy to sami, automatycznie, nie zastanawiając się nad 
własnymi zdolnościami uzdrawiania. Sama łapałam się za bolącą głowę czy 
żołądek, skakałam na jednej nodze, rozmasowując potłuczone kolano. 
Wszyscy wiedzą. Jaką ulgę przynosi ręka matki położona na rozpalonym 
czole chorego malucha. Cieszyłam się więc, że mogę poznać sposoby 
ułożenia rąk przynoszące najlepsze rezultaty, a sprawdzone przez 
wielowiekową praktykę i tradycję. 
     Trochę trudniej było mi uwierzyć w skuteczność afirmacji... Właśnie 
w Hamburgu po raz pierwszy dowiedziałam się o czymś takim jak siła 
pozytywnego myślenia. Jednak przyjęcie tych nowych idei wymagało 
wkroczenia w to, co niejasne i oparte na kruchych jeszcze u mnie 
fundamentach wiary w siebie i zaufania losowi. Same afirmacje, 
bezmyślnie powtarzane na głos lub pisane, wydawały mi się kompletnym 
absurdem i zwyczajną stratą czasu. Powoli zaczał mnie jednak zastanawiać 
pomysł ich wielokrotnego powtarzania. Przypomniałam sobie znane mi osoby 
zawsze mówiące, że mają pecha. Rzeczywiście pechowe sytuacje zdarzały im 
się znacznie częściej niż komuś innemu. 
     Zdumiewały mnie wykłady Mary o sile ludzkiej podświadomości. O tym, 
że podświadomość nie ma zdolności logicznego rozumowania i ślepo 
realizuje to. Co jej zakodujemy. 
     Jeżeli więc ktoś wmawia sobie. że ma pecha, to jego podświadomość 
usiłuje udowodnić. że tak rzeczywiście jest. Nie bierze przy tym pod 
uwagę, że w głębi duszy dany pechowiec wolałby tym razem, jak zresztą i 
w wielu innych przypadkach. Mieć szczęście. Pamiętam, że słuchałam tego 
trochę jak ciekawej bajki. Pełna sceptycyzmu, skłonna byłam traktować 
nowe myśli raczej jak interesujące hipotezy niż sprawdzone przesłania. 
     Ale zdecydowałam się na eksperyment. Dotąd byłam raczej pesymistką 
niż optymistką. Zawsze jeżeli czegoś bardzo pragnęłam, wolałam 
przygotowywać się na sytuację. kiedy to się nie zdarzy, aby w razie 
niepowodzenia uniknąć rozczarowania. Uważałam, że jeżeli wypadki potoczą 
się zgodnie z moim pragnieniem, to będę miała miłą niespodziankę. Bałam 
się natomiast rozczarowań, bo trochę ich już doświadczyłam. Tak więc 
jako dotychczasowa "nieudacznica", stanowiłam dobre pole do popisu dla 
nowych metod działania i myślenia. Stwierdziłam, że mogę przecież mówić 
sobie i innym. Iż coś mi się uda i mam szczęście. Jeżeli się nie 
powiedzie, stracę tylko puste słowa... 
     Od czasu tych pierwszych eksperymentów minęło ponad 10 lat. Dzisiaj 
nie potrafię wyliczyć nawet tych najbardziej spektakularnych zdarzeń, w 
których moja podświadomość w niezwykły sposób udowodniła, że ja 
rzeczywiście mam szczęście. Po pierwszym roku czy dwóch latach sama w to 
uwierzyłam, potem uwierzyli także moi bliscy. Teraz, kiedy myślę o nowym 
przedsięwzięciu, teoretycznie niemożliwym do zrealizowania, natychmiast 
słyszę głos: "Tobie to się uda, przecież ty masz szczęście". A przecież 
nie zawsze je miałam. 
     Afirmacje i pozytywne myślenie to tylko jeden z wielu aspektów 
uwzględnianych podczas kursu reiki. W ciągu tych kilku dni poznałam 
znacznie więcej nowych poglądów na temat istoty zdrowia i szczęścia. 
Dowiedziałam się, że pełnia zdrowia psychicznego i fizycznego 
charakteryzuje się swobodnym i niezmąconym, stałym przepływem energii 
przez ciało. Negatywne myśli i nawarstwiające się, powstrzymywane lub 
nadmiernie kumulowane emocje prowadzą do tworzenia bloków 
energetycznych. Dłużej trwające zastoje energetyczne powodują osłabienie 
różnych miejsc i narządów. Reiki kierowana na osłabione miejsce ma na 
celu wzmożenie przepływu energii przez obszar, w którym z jakichś 
powodów życiowa energia jest blokowana. Najlepiej działa jednak pełen 
seans reiki. Stymulacja przepływu energii przez cały organizm powoduje 
bowiem uaktywnienie również i miejsc najczęściej osłabionych i 
najwrażliwszych. a całościowa sesja sprzyja utrzymaniu równowagi i 
harmonii całego organizmu również w sytuacji powracania do zdrowia 
poszczególnych narządów. 
     Kolejna. Bardzo zajmująca, choć według mnie zarazem niezwykle 
abstrakcyjna teoria głosiła, że za niedomagania pewnych miejsc i organów 
odpowiedzialne są konkretne problemy natury psychicznej. Nie tylko ja. 
Również i inni uczestnicy kursu czuli się rozbawieni takim sposobem 
myślenia. Ale zgodnie z propozycją Mary rozpoczęliśmy poszukiwanie 
zwrotów określających stan psychiczny przez użycie nazw części ciała, 
narządów lub czynności fizjologicznych. Najciekawszy okazał się fakt, że 
wiele takich samych określeń funkcjonowało zarówno w języku angielskim, 
niemieckim, jak i polskim. Na przykład: "złamane serce". "Kamień spadł 
mi z serca", "nie wiem, jak ugryźć ten problem". 
     "ona ma cały dom na głowie", "najwyższy czas, abyś stanął na 
własnych nogach", "to mi leży na wątrobie", "wszystko na moich barkach". 
Mary miała nawet tabelkę zestawiającą dolegliwości i schorzenia oraz 
powodujące je problemy psychiczno - emocjonalne, a także odpowiednie dla 
nich afirmacje. Nie pamiętam, czy pochodziło to z książki Louise L. Hay 
Możesz uzdrowić swoje życie, teraz już znanej i u nas. 
     Spojrzenie na problem było na tyle nowe i dziwne, że nie 
interesowała mnie dodatkowa lektura na ten temat. 
     A jednak ziarno zostało zasiane. Chociaż zarzekałam się, że nie 
wierzę w takie powiązania, zaczęłam zwracać uwagę na wyrazy, jakich 
używam, określając swój stan. Wyraźniej słuchałam też, co mówią inni. 
Zauważyłam na przykład, że kiedy ktoś mówił: "tyle pracy, że głowa 
boli", ja w takim przypadku stwierdzałam: "tak dużo zajęć, że można 
zwariować". Mnie nigdy nie przyszło do głowy, że "od życia dostaje się 
po nerach", natomiast stosunkowo często "świat mi się walił". Wyglądało 
na to, że każdy w określaniu swoich problemów życiowych używał porównań 
związanych z jego słabymi punktami. Było to dla mnie dosyć 
zastanawiające i w rezultacie zrobiłam się znacznie ostrożniejsza w 
wypowiadaniu tego rodzaju sformułowań. 
     Można powiedzieć, że moja pierwsza konfrontacja z uzdrawianiem 
przez reiki polegała bardziej na zainteresowaniu się nowymi tendencjami 
w spojrzeniu na zdrowie i chorobę niż na faktycznej pracy nad moimi 
dolegliwościami. 
     Mimo skrupulatnych notatek i posłusznego przykładania rąk na chore 
miejsca wciąż nie byłam przekonana, do jakiego stopnia mogę przekazywać 
energię. Poza tym najwygodniej było na razie słuchać tych nowych teorii, 
bardziej lub mniej przemawiających do mojego racjonalnego umysłu. 
Delikatnie się z nimi oswajać, trochę polemizować. 
     Przyjęcie jako pewnik czegoś zupełnie abstrakcyjnego. Niewidocznego 
i niemierzalnego. Po pierwsze nie mieściło mi się w głowie, po drugie 
budziło obawy związane z ryzykiem zmian. Jakie mogłoby za sobą 
pociągnąć. 
     Zgodnie z wcześniejszymi przewidywaniami Mary podczas kursu wcale 
nie czułam się lepiej. Jedzenie "siadało" mi tak samo jak w Polsce. Tak 
samo ratowałam się lodami lub alkoholem i ogólnie jadłam bardzo 
ostrożnie. Otumaniona natłokiem nowych doznań i informacji, nie byłam 
pewna, co tu naprawdę działa i czy nie jest to po prostu autosugestia. 
Punktem kulminacyjnym kursu była inicjacja reiki. Pamiętam, że cała 
mistyczna otoczka tego wydarzenia powiększyła jeszcze moją niepewność i 
głębokie niedowierzanie. Co rusz powracała cicha, nie ubierana nawet w 
słowa myśl w rodzaju: "gdzie ja jestem?", "co ja tu robię?". 
     A jednak mimo wszystko wyraźnie czułam. że jestem w dobrym miejscu 
i robię coś dla mnie ważnego. 
     Z pewnością duże znaczenie miał również kontakt z ludźmi, którzy 
jakiś czas temu poznali reiki, a teraz z dużym uznaniem i zachwytem 
wyrażali się o jej działaniu. 
     Słyszałam o przełomowym wpływie reiki na życie wielu z nich. Poziom 
intelektualny tych osób powodował, że nabierałam zaufania do ich słów. 
Robili wrażenie "normalnych", może więc warto było odstawić na bok 
nadmierny sceptycyzm,.. Wśród ludzi, z którymi wtedy przebywałam, 
naturalne było stosowanie esencji kwiatowych doktora Bacha, medytacje 
czy odbywanie podróży do Indii. Po kilku dniach zauważyłam, że sama 
stawiam siebie po ich stronie. 
     Kiedy odnalazłam w Hamburgu starych znajomych, tzw. normalnych i 
nie nawiedzonych, poczułam się już wyraźnie inna. W swoim pokoju 
otoczyłam się książkami, których w Polsce prawdopodobnie bym nie 
znalazła, Największe wrażenie zrobiły na mnie dwie: Sidhartha Hessego i 
"Przeznaczenie twoją szansą" (Schicksal als Chance) Thorwalda 
Dethlefsena. Pamiętam. że wprowadzały mnie one w inny świat, świat, o 
którego istnieniu od dawna podświadomie wiedziałam, ale nie umiałam go 
uwzględnić w swoim dotychczasowym pojmowaniu życia. Teraz też nie 
wszystko potrafiłam przyjąć, a tym bardziej zrozumieć. Ale czytanie o 
czymś, co było tak bardzo moje, sprawiało wyraźną przyjemność i 
wywoływało głębokie wewnętrzne drżenie. 
     Czas w Hamburgu okazał się okresem. W którym przestałam spoglądać 
przez dziurkę od klucza na inny. Prawie mi nie znany świat, lecz 
otworzyłam drzwi i weszłam do środka. 
     Myślę, że przez następnych kilka miesięcy. A nawet lat. żyłam na 
przemian w dwóch różnych światach: trochę wśród starych racjonalnych i 
logicznych zasad, trochę wśród mistycyzmu i energii Wszechświata. Co 
chwila przechodziłam z jednego pokoju do drugiego, niezdecydowana, w 
którym mam ochotę zamieszkać. Myślę. że do tej pory nie wybrałam żadnego 
z nich. Ale zdecydowałam się na kompromis, który na razie najbardziej mi 
odpowiada: otworzyłam na oścież drzwi i oba pokoje potraktowałam jako 
całość - moje obecne mieszkanie. 
     Ale powróćmy do Hamburga. Po kursie pierwszego stopnia Mary 
postanowiła pozwolić mi na udział w kursie drugiego stopnia. Normalnie 
nie było to praktykowane. Aby poznać tajniki przekazywania reiki na 
odległość i leczenia mentalnego, należało najpierw przez pół roku 
ćwiczyć się w umiejętnościach podstawowych. Mary jednak postanowiła 
zrobić dla mnie wyjątek. Obie nie chciałyśmy, aby kolejne trudności 
wizowo - paszportowe ograniczyły moje tempo poznawania reiki. 
     Chociaż kurs reiki drugiego stopnia był wyższą szkołą jazdy i mógł 
się wydawać jeszcze bardziej tajemniczy i mistyczny, mnie znacznie 
bardziej odpowiadał. Podejrzewam, że kupiłam sobie z jego idei to, co w 
danym momencie najłatwiej mogłam przyjąć. Przede wszystkim reiki 
mentalna w swym zastosowaniu przypominała moje "wciski" DU, miałam więc 
wrażenie, że dostałam trochę lepsze narzędzie do wykonywania znanych mi 
już działań. Zwiększał się też ich zakres, bo mogłam w ten sposób 
pomagać nie tylko sobie, ale i innym. Podobało mi się również, iż seans 
reiki aplikowany drugiej osobie poprzedzało zastrzeżenie, że pacjent 
przyjmie energię, kiedy będzie do tego gotów. Nie było więc obawy, że 
zrobię coś wbrew woli drugiego człowieka lub niezgodnie z jego 
potrzebami. Jak dobrze, że miałam już za sobą własne doświadczenia 
dotyczące "wcisków", wiedziałam bowiem, że dzięki nim będę szczególnie 
ostrożna przy pracy mentalnej. 
     Natomiast przekazywanie reiki na odległość wydawało mi się zupełną 
magią i nie wierzyłam, że kiedykolwiek będę tę umiejętność 
wykorzystywała. Taka forma pracy, jako zupełnie niewymierna i 
niesprawdzalna. Robiła wrażenie abstrakcyjnej. Nieomal szamańskiej. 
Uważałam też. że to żadna przyjemność wykonywać pracę, o której efektach 
może nigdy się nie dowiemy. Przekonały mnie jednak dwa przykłady 
zastosowania tej formy reiki, proponowane przez Mary. Pierwsza. To kiedy 
martwimy się o kogoś bliskiego, komu bardzo chcielibyśmy pomóc, a 
niestety w danym momencie ta osoba jest daleko i nie możemy się z nią 
zobaczyć ani nawet skontaktować. Czasami zaś ktoś. Komu bardzo 
chcielibyśmy pomóc. Nie ma ochoty na seans ani nie jest przekonany do 
skuteczności reiki. Poprzedzenie seansu reiki formułą, że dana osoba 
przyjmie przesyłaną do niej energię tylko wtedy, kiedy sama będzie tego 
chciała i potrzebowała, wykluczała obawy o uzdrawianiu na siłę. Z 
drugiej strony, przekazującemu energię przynosiła ona uspokojenie i 
dawała poczucie, że nie pozostaje bierny wobec cierpienia kogoś 
bliskiego. 
     Podczas zajęć w Hamburgu w programie ćwiczeń należało wybrać osobę, 
do której chcemy przesłać energię na odległość. Mimo pewnego 
zaangażowania, w dalszym ciągu traktowałam to wszystko jak zabawę. 
Zdawałam sobie sprawę, że dzięki autosugestii potrafię wiele dla siebie 
zrobić. Nie mogłam jednak uwierzyć, że moje działania mogą mieć równie 
silny wpływ na innych. Ale ćwiczenie należało wykonać. Wybrałam mamę. Do 
której od kilku dni nie mogłam się dodzwonić. Obawiałam się, że rodzice 
mogą się o mnie martwić, pojechałam przecież w ciemno na kilkudniowy 
kurs. A nie było mnie już drugi tydzień. Przekazując mamie energię 
reiki, posyłałam jej następującą myśl: "Cieszę się, że Dorota ma okazję 
poznać coś nowego i na pewno się tam dobrze bawi". Muszę przyznać, że 
ogromne było moje zdziwienie, kiedy po powrocie do Polski zadzwoniłam do 
rodziców i mama moje obawy, czy się przypadkiem za bardzo o mnie nie 
martwiła. Skwitowała dokładnie takimi samymi słowami... Ale ani ten 
przykład. Ani wiele późniejszych nie zdołały mnie do końca przekonać o 
rzeczywistym działaniu reiki. Wiedziałam, że coś w tym jest, wciąż 
jednak nie byłam pewna, do jakiego stopnia sama mogę stanowić ten 
zaczarowany przekaźnik energii Wszechświata. 
     Z czasem właśnie przekazywanie energii na odległość stało się 
najchętniej stosowaną przeze mnie formą pracy z reiki. Traktowałam to 
bardziej jako coś dla siebie niż dla innych. Reiki na odległość okazała 
się cudownym sposobem na uspokojenie obaw dotyczących bliskich mi osób. 
Nauczyłam się nie oczekiwać. że w ten sposób uzdrowię kogoś czy pomogę 
kochanej osobie, lecz traktować to jako własną terapię wyciszającą 
niepotrzebne martwienie się na zapas. 
     Uważałam, że jeżeli dodatkowa dawka energii dotrze do tej osoby, to 
bardzo dobrze, jeżeli nie - trudno. 
     Podczas pobytu w Hamburgu odbyłam nie tylko intensywne kursy 
pierwszego i drugiego stopnia reiki, lecz wzięłam również udział w 
zajęciach kursu powtórzeniowego. 
     Zorganizowany był on z myślą o osobach, które jakiś czas temu 
poznały oba stopnie reiki, a teraz w toku praktyki coś jeszcze chciały 
sobie przypomnieć. O coś zapytać. Nie da się ukryć, że razem stanowiło 
to dla mnie dawkę uderzeniową. 
     Głowę miałam pełną nowych teorii i myśli. Czułam się przepełniona 
doznaniami, których nie umiałam nazwać ani określić. W dalszym ciągu nie 
byłam pewna. Po co się tutaj znalazłam i jak dalece reiki może pomóc w 
moich zwariowanych problemach zjedzeniem, niejedzeniem i samą sobą. 
     Otumaniona zaczarowanym światem energii, inicjacji, kadzidełek i 
uspokajającej muzyki. Zastanawiałam się nawet, dlaczego Mary, mimo 
całego swojego zaangażowania w mój przypadek, nie potraktowała go tak, 
jak opowiadała w jednej ze swoich licznych anegdotek. Dlaczego nie 
próbowała odprawiać nade mną egzorcyzmów, podobno przecież mistrzowie 
reiki w ciężkich przypadkach coś takiego stosowali. Mogłoby się wydawać 
dziwne, skąd się wzięły tak absurdalne myśli w moim racjonalnym umyśle, 
ale w tym czasie sama nie wiedziałam. W co wierzę, a czego jeszcze nie 
przyjmuję do wiadomości. Chwilami podważałam istotę wszystkiego, co się 
tutaj zdarzyło, to znów przychodziły momenty, w których gotowa byłam 
przyjąć całą ideę reiki ze wszystkimi jej najbardziej nieprawdopodobnymi 
elementami. Perspektywa wyzdrowienia, nawet w ten magiczny. szamański 
sposób, wydawała się mimo wszystko ciekawsza niż leczenie siebie i 
innych przez przekazywanie energii. 
     W dalszym ciągu prędzej mogłam uwierzyć w siłę reiki działającą 
przez ręce Mary niż w jakiekolwiek możliwości uzdrawiania. Którymi 
dysponował taki laik i niedowiarek jak ja. 
     Teraz cieszę się, że nikt nie odprawiał nade mną egzorcyzmów, a 
"cudowne uzdrowienie" było moim świadomym wyborem. Popartym trwającą 
wiele lat pracą, ale wtedy wiele bym dała za magiczne uwolnienie mnie od 
wszystkich bolączek. Minęło jednak trochę czasu i jestem zdania, że 
wszystkie spektakularne działania uzdrowicieli czy energoterapeutów, aby 
zostały do końca przyjęte przez chorego, wymagają od niego równie 
ciężkiej pracy. Tą pracą jest gotowość na życiowe zmiany i konsekwencja 
w ich przeprowadzaniu. Zmiany mogą być u każdego inne. Dotyczyć innych 
aspektów życia i sposobów myślenia. Ale zawsze będzie to proces długi i 
dość trudny, bo wymagający otwarcia się na nowe i nieznane. 
     Nie pamiętam, jak zareagowała Mary, kiedy powiedziałam jej o swoich 
wątpliwościach. Myślę, że ze zwykłym sobie spokojem wróciła do 
podstawowej zasady reiki, a mianowicie. że energia Wszechświata, 
przepływając przeze mnie do innej osoby. Leczy zarówno mnie. Jak i ją. 
Rozumiałam też intencje Mary. W jej cichych planach miałam być 
"posłannikiem" reiki dla Europy Wschodniej. Wspólnie zastanawiałyśmy się 
nad zorganizowaniem jej przyjazdu do Polski. 
     Niestety, nie wprowadziłam w życie zamierzeń Mary, być może za 
bardzo jeszcze siedziałam w swoim logicznym i racjonalnym świecie handlu 
zagranicznego i polskich realiów. 
     A ponieważ sama wciąż musiałam przekonywać się do siły i mocy 
reiki, nie wierzyłam, że zdołam zjednać do niej innych. Obawiałam się, 
że nikt nie będzie zainteresowany moimi seansami. Obawiałam się 
wątpliwości, ponieważ sama je miałam. 
     Ale i w tym wypadku potwierdziło się przekonanie o sile wysyłanych 
myśli. W ciągu czterech lat od mojego pobytu w Hamburgu zaczęły się 
odbywać pierwsze kursy reiki w Polsce. Dzisiaj można już na temat reiki 
wiele po polsku przeczytać, a zajęcia prowadzone są przez polskich 
mistrzów. 
     Po powrocie do Polski byłam pełna sprzecznych myśli i zamierzeń. 
Czułam się bardzo osamotniona, bo te nowe wartości obce były bliskim mi 
osobom. Nie utożsamiałam się z grupą zwolenników działań paranormalnych. 
Nie miałam żadnych zdolności do posługiwania się wahadełkiem czy 
różdżką, w żadnym razie nie chciałam zostać bioenergoterapeutką. Z 
drugiej jednak strony, czułam się inna, obciążona dziwnym bagażem nowych 
umiejętności - niekonwencjonalną metodą pomagania innym. Nie umiałam 
myśleć o reiki jak o nowym zawodzie. Jak mogłabym brać pieniądze od 
innych za coś. Co sama dostałam za darmo? 
     Zresztą zamierzałam dokończyć studia, obronić pracę i zostać 
przykładnym handlowcem. Praca i zarabianie na życie kojarzyły mi się ze 
spędzaniem ośmiu godzin dziennie w biurze, ze stresem negocjacji i 
listami handlowymi. 
     Nie bardzo wiedziałam. Jak wykorzystać nowe umiejętności. Komu o 
nich mówić? Kiedy proponować sesje? Bardzo pomocne okazały się wtedy 
wcześniejsze rady Mary. Podczas kursu niektóre z nich wydawały się błahe 
lub po prostu mnie nie dotyczące, teraz wiele tych sugestii nabierało 
nowego znaczenia. "Pamiętajcie codziennie dawać reiki samemu sobie, na 
początku jest to szczególnie ważne", "Reiki można dawać roślinom i 
zwierzętom - spróbujcie", "Przesyłajcie reiki do osób, z którymi ciężko 
wam się współpracuje lub które budzą wasze negatywne emocje. Energia 
miłości. niesiona przez reiki, uzdrawia problemy międzyludzkie", "Jeżeli 
ktoś bardzo potrzebuje waszej pomocy, a nie godzi się na seans reiki, 
wyślijcie mu reiki na odległość, zawsze z zastrzeżeniem, że przyjmie ją, 
kiedy będzie gotów". 
     Rady były bardzo dobre, niektóre wyraźnie brzmiały mi w głowie 
jeszcze wiele tygodni po powrocie z Hamburga. 
     Znacznie trudniej było się do nich zastosować. Mary wciąż 
podkreślała konieczność naszego podejścia do innych z miłością. Ale jak 
tu myśleć o miłości do kogoś. Do kogo czuję niechęć? Mój umysł, 
przyzwyczajony do pracy kontrolera i komentatora emocji, nie umiał 
zezwolić na nie cenzurowane przepuszczanie czystych uczuć. Jednocześnie 
niemożliwe wydawało się świadome. Odgórne nakazywanie sobie przyjaznych 
uczuć w stosunku do nie lubianych osób. Z pomocą przyszło wtedy 
wspomnienie uczucia, jakiego doznawałam podczas zajęć praktycznych na 
kursie reiki. Ćwiczyłam z osobami zupełnie mi nie znanymi. Jedne na 
pierwszy rzut oka wzbudzały moją sympatię, inne obojętność, a nawet 
niechęć. I nawet jeżeli były to tylko ćwiczenia dotyczące samego 
ułożenia rąk, zawsze po jakimś czasie pracy z reiki miałam wrażenie, że 
z daną osobą łączy mnie cudowna nić przyjaźni, miłości i życzliwości. 
Nie miało to nic wspólnego ze znanym mi dotychczas uczuciem miłości. 
Doznanie to nie miało żadnego poparcia ze strony myśli czy przekonań, 
było czystym, samoistnym uczuciem. Powstałym ot, tak sobie, po prostu, 
bo dlaczego nie. Podczas zajęć Mary wprowadziła pojęcie "bezwarunkowej, 
czystej miłości". Pomyślałam więc. że może te dziwne. Ale i piękne nitki 
cudownego nowego uczucia pojawiającego się, kiedy z kimś pracuję, to 
właśnie pierwsze ziarenka tej prawdziwej bezwarunkowej miłości. 
     Połączenie wiedzy z doświadczeniem. Poparcie tego. Co pojawiło się 
w moich myślach, konkretnym doznaniem na poziomie odczuć. Oto, czym 
przede wszystkim było dla mnie działanie reiki. Bo reiki nie uzdrowiła 
mnie w sposób. Jakiego można by oczekiwać. Nie zaczęłam więcej jeść, nie 
utyłam, ani nie schudłam. Ale otrzymałam cudowne narzędzie, dzięki 
któremu sama. We własnym tempie i w sposób najbliższy moim potrzebom 
zaczęłam dążyć ku temu uzdrowieniu. 
     Kiedyś Jill, moja angielska opiekunka, w bardzo ciekawy sposób 
określiła problem pewnej kobiety. Młodej. ładnej. wydawałoby się pełnej 
życia i chęci do życia. Która ze względu na schorzenia kręgosłupa coraz 
częściej zmuszona była korzystać z wózka inwalidzkiego. Jill miała 
okazję spędzić z nią kilka godzin. Później powiedziała mi: - Wiesz. Ona 
ma chorą głowę, a nie kręgosłup. Jej choroba to jej umysł i myśli. 
     Reiki, mimo że stwarzała pozór pracy miejscowej. Skoncentrowanej na 
przekazywaniu energii szczególnie do miejsc chorych, była pierwszą 
metodą rozwiązującą moje problemy w sposób kompleksowy. Nie było tu 
miejsca na zaleczanie symptomów. Wręcz przeciwnie, tak jak uprzedzała 
Mary, czasami czułam się nawet gorzej. Ale proces powrotu do zdrowia 
został zapoczątkowany, przy czym był to typowy proces uzdrawiania nie 
mojego żołądka czy wątroby, lecz moich myśli. 
     Dlaczego nie wystarczyła sama reiki? Dlaczego musiałam poszukiwać 
innych metod pracy, które w końcu przyniosły lepszy rezultat? Jestem 
zdania, że wszyscy jesteśmy indywidualnościami o bardzo różnych 
potrzebach i możliwościach. Wspaniałe lekarstwo pomagające jednej 
osobie, w przypadku drugiej nie zadziała, a u kogoś innego wywoła 
uczulenie. Dla mnie reiki okazała się skutecznym lekarstwem na życie i 
na chęć do życia, cudowną metodą wspierającą mój wewnętrzny rozwój i 
otwierającą mnie na dokonywanie własnych, w pełni mi odpowiadających 
życiowych wyborów. 
     Jednak do prawdziwego ruszenia z podstaw nie tylko moich myśli, 
lecz całego życia potrzebowałam czegoś innego. 
     
     Rozdział 5 
     Rebirthing 
     
     Jeżeli miałabym jednym słowem określić stan, w jakim wróciłam do 
Polski po kursie reiki, powiedziałabym, że byłam poruszona. Coś we mnie 
drgnęło i odtąd w ciągu najbliższych tygodni dość często odczuwałam 
rodzaj wewnętrznej wibracji. Był to stan trudny do zdefiniowania, a tym 
bardziej do opanowania. Swoim zwyczajem, bardzo chciałam to zrozumieć. 
Niestety jedynym wytłumaczeniem, jakie przychodziło mi do głowy, było 
wspomnienie Mary przestrzegającej, że inicjacje reiki są bardzo silnym 
impulsem dla organizmu i wiele osób jeszcze przez długi czas doznaje po 
nich osobliwych, nowych wrażeń. Muszę przyznać, że nie przekonywało to 
mojego racjonalnego umysłu. 
     Nie mogłam pogodzić się z faktem, że znowu coś wymyka się spod 
mojej kontroli. Wróciłam więc do starych sztuczek - "wcisków". Teraz 
były one znacznie silniejsze, bo wzmocnione działaniem reiki. Pamiętam 
niechęć i dezaprobatę mamy, kiedy zamykałam się w pokoju, prosząc, aby 
nikt mi nie przeszkadzał. Rzeczywiście mogło to robić dziwne wrażenie. 
Potrafiłam przez kilka godzin chodzić podenerwowana, ze łzami w oczach, 
ulegając panice i egzaltacji, po czym kiedy stan ten wydawał się nie do 
opanowania, spokojnie mówiłam, że muszę zrobić sobie "wcisk", i po 
jakimś czasie wychodziłam ze swojego pokoju wesoła, zadowolona, 
uspokojona, pewna siebie. 
     Zaczęły się wakacje, wydawało się więc, że będę miała czas na 
stopniowe zintegrowanie wszystkich nowych wrażeń. 
     Bałam się jednak samotnego radzenia sobie z czymś, czego nie znam i 
nie kontroluję. Od znajomych dowiedziałam się o organizowanym gdzieś w 
górach, w okolicach Wisły. Tygodniowym treningu rebirthingu. Poruszona i 
rozedrgana, zdecydowałam się na kolejną dawkę dziwnego i niewiadomego. O 
rebirthingu. Czyli świadomym oddychaniu, wiedziałam bardzo niewiele. Raz 
uczestniczyłam w czymś w rodzaju grupowej sesji oddechowej i 
zapamiętałam to jako głęboki relaks, dający w efekcie pełne rozluźnienie 
również następnego dnia. Wiedziałam, że sesje rebirthingu mogą prowadzić 
do ciekawych rezultatów, znałam osoby zachwycone rebirthingiem. Sama 
oczekiwałam raczej wyciszenia i rozluźnienia, tak bardzo mi teraz 
potrzebnego. Z kursu reiki wyniosłam przekonanie, że mój proces 
zdrowienia hamowany jest prawdopodobnie przez głębokie nie uzmysłowione 
przeze mnie problemy nieświadomości. To one tworzą niechęć do wyjścia z 
choroby i powodują kolejne niedomagania. Miałam nadzieję. że warsztaty 
rebirthingu będą krokiem w stronę dotarcia do niektórych z tych 
głębokich, nie uświadamianych spraw. 
     Rzeczywiście zajęcia te, jak i mój późniejszy kontakt z 
rebirthingiem w dużym stopniu zmieniły moje spojrzenie na siebie, na 
moją tuszę i na to, co i dlaczego jem. Z tego względu mojej przygodzie z 
rebirthingiem postanowiłam poświęcić osobny rozdział. Nie chciałabym 
jednak, aby moje osobiste wrażenia zostały odczytane jako opis tej 
metody I jej działania, zdaję sobie bowiem sprawę, że mogę to zrobić w 
sposób mylący lub niekompletny. Dopiero Technika Alexandra, której parę 
lat później w pełni się poświęciłam, nauczyła mnie, że z 
najwspanialszych metod i od najlepszych nauczycieli uczymy się tylko 
tego, co w danym momencie sami gotowI jesteśmy przyjąć. 
     A tak było z moim rebirthingiem. Znowu przede wszystkim słuchałam 
nowych idei, uczestniczyłam w ciekawych zabawach, by dopiero na końcu z 
rezerwą i oporami pozwalać sobie na stopniowe doświadczanie tego, co 
metoda ta miała do zaoferowania w praktyce. Oddech połączony, który 
prowadził do superwentylacji (nie mylić z hiperwentylacją). miał 
wywoływać szybszy przepływ energii i również tak jak w reiki, choć w 
inny sposób, rozładowywać bloki energetyczne. Zdążyłam już nasłuchać się 
mrożących krew w żyłach opowieści o mrowieniach, odrętwieniach i 
tężyczkach różnych partii ciała. Jeżeli podczas sesji rebirthingu nie 
potrafimy swobodnie zrelaksować wydechu i na siłę przebijamy się przez 
blok. Sama nie doświadczałam takich sensacji. ponieważ przy 
najmniejszych oznakach dziwnych reakcji ciała spłycałam oddech i 
zapadałam w sen. W rezultacie moje pierwsze sesje rebirthingu były 
rzeczywiście wspaniałym relaksem i niczym więcej. 
     Rebirthing w Polsce przeszedł długą drogę od euforii I zachwytów 
poprzez obawy i porównywanie tej metody do niebezpiecznej szarlatanerii, 
by w końcu okrzepnąć jako niekonwencjonalna metoda pracy nad sobą, wciąż 
zaskakująca kolejnych zwolenników i coraz częściej wykorzystywana jako 
dodatkowe narzędzie pracy psychoterapeutów. Z pewnością do pierwszych 
negatywnych ocen rebirthingu przyczyniło się stosowanie tej metody w 
sposób nieprofesjonalny przez osoby bez odpowiedniego przygotowania. Z 
czasem literatura na ten temat oraz procedura oficjalnej rejestracji 
rebirtherów spowodowały, że stosują ją tylko osoby kompetentne i godne 
zaufania. Bo zarówno w przypadku rebirthingu, jak i przy innych 
działaniach pomagających przebrnąć przez zawiłości ludzkiej psychiki 
zaufanie do terapeuty i poczucie bezpieczeństwa podczas sesji jest 
warunkiem umożliwiającym owocną pracę. 
     Mnie zachwycały zajęcia teoretyczne. Które w dużym stopniu 
przypominały to, o czym mówiła Mary. Znów pojawiła się kwestia 
negatywnych myśli wpływających na działania podświadomości oraz 
ćwiczenia w pracy z afirmacjami. Ponownie usłyszałam o psychologicznych 
aspektach konkretnych chorób i niedomagań. Zaznajomiona z zagadnieniem, 
słuchałam teraz uważniej i z mniejszymi zastrzeżeniami. Zabawy w parach 
i małych grupkach miały nakierować nas na uświadomienie sobie własnego 
stosunku do życia, do otoczenia. Rodziców, partnerów. Do siebie samych. 
     Odkrywałam schematy wpływające na moje postępowanie, które 
sprawiały wrażenie zupełnie bezsensownych i niepotrzebnych. Zajęcia te 
rzeczywiście umożliwiały mi dotarcie do nie uświadamianych dotąd wzorców 
sterujących moim życiem, do wielu głębokich problemów podświadomości. 
     Po pierwszych dwóch dniach intensywnego przekopywania się przez 
zakamarki własnej głowy miałam wrażenie, że nie będę dłużej zdolna 
dźwigać tak olbrzymiego ciężaru swoich myśli i przekonań. Wtedy dopiero 
mój przeciążony umysł zgodził się na chwilową rezygnację z pełnej 
kontroli. 
     Pozwoliłam sobie na próbę wejścia w sesję oddechową zgodnie z 
poleceniami siedzącego przy mnie terapeuty. Bonnie i Joe, amerykańscy 
rebirtherzy, dawali popis profesjonalnego podejścia do ćwiczących. 
Pełnego głębokiej intuicji i wielkiego szacunku dla potrzeb i możliwości 
nas. żółtodziobów. 
     Rzeczywiście. Energia połączonego oddechu coś we mnie odblokowała, 
coś wyrzuciła. Pamiętam cudowne uczucie. z jakim obudziłam się 
następnego ranka po pierwszej prawdziwej sesji. Czułam się nieopisanie 
lżejsza, tak jakby rzeczywiście jakieś wielkie ciężary spadły mi z 
serca. I najpiękniejsze. że ciężary te już nigdy nie wróciły. Z czasem 
stawałam się silniejsza i bardziej gotowa na uzmysłowienie sobie 
kolejnych absurdów i ciężarów oraz na stopniowe radzenie sobie z nimi. 
Kolejne sesje dotykały następnych spraw, które w większym lub mniejszym 
stopniu zostawały w ten sposób wyczyszczone. I istotnie to. Co już raz 
udało mi się zrzucić, nie powracało. 
     Dopiero wtedy zrozumiałam sens proponowanej podczas warsztatów z 
rebirthingu struktury dnia. Spacery w milczeniu. Zabawy. Obserwacje i 
stawianie sobie pytań miały doprowadzić do skontaktowania się z 
głębokimi problemami naszej podświadomości, z którymi teraz, być może, 
byliśmy gotowi sobie poradzić. Niestety samo uświadomienie ich sobie 
czasami przerażało. Niektóre pytania poruszały tak głębokie pokłady 
przykrych wspomnień i odczuć, że chętnie wcisnęłoby się je z powrotem 
daleko, głęboko w siebie. Wtedy sesja oddechowa, nie wymagająca już 
nadmiernego analizowania i zastanawiania się nad sobą, umożliwiała 
energetyczne przepłukanie i wyrzucenie tego, co niepotrzebne. 
     Stąd to cudowne poczucie lekkości... 
     Ale nie wszystkie problemy wychwycone podczas przedpołudniowych 
zabaw tak sobie po prostu odpływały podczas sesji oddechowej. Wyraźnie 
widać było, że do niektórych schematów i problemów jesteśmy szczególnie 
przywiązani. 
     Jedna z zabaw pozwoliła mi zastanowić się nad moim stosunkiem do 
siebie i swojego ciała. Było lato, piękna pogoda. siedzieliśmy wszyscy 
na łączce, przeważnie w strojach do opalania. Ważyłam wtedy około 43 
kilogramów i, oswojona z taką figurą, teoretycznie uważałam siebie za 
szczupłą i zgrabną. Zabawa w parach miała polegać na mówieniu swojemu 
partnerowi. Co się lubi, a czego nie w swoim wyglądzie. Pamiętam. że 
byłam zdziwiona zarówno tym, co sama mówiłam, jak i słowami mojego 
partnera. Okazało się. że moje ciało w kostiumie kąpielowym było na 
pewno nie takie, jak powinno. Najpierw miałam ochotę wyznać. że jestem 
za gruba, ale przypomniałam sobie, że od dwóch lat ważę już dosyć mało. 
Niestety to. Co widziałam. Nie pozostawało w związku z tym, co 
wiedziałam. A wiedziałam, że JESTEM GRUBA. Ponieważ jednak absurdem 
byłoby przyznawanie się do tego, zaczęłam przytaczać słowa mojej mamy. 
Która od jakiegoś czasu coraz bardziej przerażona moim wyglądem zwracała 
uwagę na nadmierne wychudzenie i wystające kości. A więc teraz na łączce 
byłam niezgrabna, bo wystawało mi jedno ramię. Ogólnie może chuda. Ale 
pyzata na buzi i z nieładnymi nogami. Pamiętam. że słuchający mnie 
chłopak nie ukrywał zdziwienia. 
     Mnie natomiast zdumiały jego słowa. Wydawał mi się trochę za 
pulchny, on natomiast utrzymywał, że lubi swoje ciało, jego budowę i 
formę. Robił wrażenie w pełni zadowolonego ze swojego wyglądu. Nie 
mogłam uwierzyć. że coś takiego jest możliwe. Rozejrzałam się wokół. 
Usłyszałam słowa zarówno dezaprobaty. Jak i zadowolenia i uznania pod 
adresem ciał i sylwetek wcale nie modelowych. Nie mogłam wyjść z 
podziwu. Zrozumiałam, że mimo kilkuletniego już eksperymentowania ze 
swoją tuszą i doprowadzenia się do stanu bliskiego dotychczasowym 
ideałom w dalszym ciągu nie umiałam polubić siebie i tego, jak wyglądam. 
     Wkrótce potem przydarzyła mi się ciekawa historia. Idąc ulicą 
spotkałam dawną znajomą mojej mamy. Kiedyś wspólnie z tą panią i jej 
synem, w dużym zresztą gronie rodzinnym, świętowaliśmy Gwiazdkę czy 
Mikołaja. Mogłam mieć wtedy ze trzynaście lat i wyraźnie pamiętam 
niechęć do siebie i swojego wyglądu podczas tego rodzinnego spotkania. 
Czułam się gruba, objedzona i nijaka. Miałam na sobie czerwoną, krótką 
jeszcze wtedy sukienkę, podkreślającą moją tuszę. (Dopiero rok lub dwa 
lata później moda się zmieniła i dłuższe spódnice zaczęły zakrywać moje 
grube nogi). Jednym z prezentów, jakie wtedy dostałam, był biały 
szlafrok frotte. Rozpakowany wyglądał bardzo ładnie, niestety, kiedy 
założyłam go na wełnianą sukienkę, robił wrażenie ciasnego i kusego. 
Usiłowałam go szybko zdjąć, aby nikt nie zobaczył, jak okropnie 
wyglądam. Wtedy spostrzegłam wzrok tego chłopca. 
     - Wyglądasz jak Królewna Śnieżka - powiedział. Zabrzmiało to tak 
dziwnie i nieprawdopodobnie, że szybko odburknęłam: 
     - Raczej jak Dziadek Mróz. 
     Pewnie nigdy nie zastanawiałabym się nad tymi słowami, gdyby nie 
przelotne spotkanie matki tego chłopca po kilku latach. 
     - Mój syn zawsze twierdził, że jesteś ładną dziewczyną -powiedziała 
znajoma. 
     Wróciłam do domu, wyciągnęłam fotografie sprzed kilku lat, 
wyglądałam na nich całkiem ładnie, jeszcze wcale nie taka gruba. Może 
rzeczywiście można było uwierzyć w szczerość słów tego chłopca, 
szczególnie teraz, kiedy w pewien sposób potwierdziła je jego mama. 
Stało się jasne, że w moim pojęciu to, jak wyglądam, określane jest nie 
przez ubiór, nie przez lustra ani nie przez opinie osób, które na mnie 
patrzą, lecz przez mój własny umysł... O ile łatwiej mogłabym przejść 
przez swój okres brzydkiego kaczątka, gdybym potrafiła uwierzyć choć w 
część komplementów, które zdarzyło mi się wtedy usłyszeć. 
     Pół roku później, ważąc w dalszym ciągu tyle samo, czyli około 42 
kilogramów, brałam udział w kolejnych zajęciach z rebirthingu. Podczas 
ćwiczenia: "Pomyśl, jaka jest twoja najgorsza myśl o sobie", natychmiast 
przyszło mi do głowy: JESTEM GRUBA. Uświadomiłam sobie wtedy, że 
najbardziej drakońskie diety i najzgrabniejsza sylwetka nie zmienią 
silnego przekonania tkwiącego głęboko w moim umyśle. 
     Było oczywiste, że moja tusza jest w mojej głowie i rzeczywiście to 
od głowy należało zacząć proces zdrowienia. 
     Warsztaty z rebirthingu - szczególnie zabawy i pytania zadawane 
przed samymi sesjami - otwierały mi oczy na problemy tkwiące być może 
głębiej niż przekonanie, że jestem gruba. Tutaj zauważaliśmy, jak wiele 
naszych myśli i przekonań pochodzi od rodziców, jak wiele opinii 
powstało na skutek pewnych zdarzeń w dzieciństwie. Czułam się, jakbym 
powoli dopasowywała poszczególne elementy układanki. Rozrzucone, były 
tylko kawałkami papieru, ze złożonych razem - tworzyły się ciekawe 
obrazki. Często też odkrywałam fragmenty pozornie ze sobą nie związane, 
zdawałoby się niewiele niosące, ale same w sobie bardzo ciekawe. Choć 
żmudna to była praca, podobała mi się lekkość i "zabawowość" 
prowadzonych zajęć. Terapeuci starali się, aby to, co stopniowo 
odkrywamy, nie przytłaczało nas. 
     Widząc niedorzeczność niektórych swoich życiowych schematów, 
usiłowaliśmy popatrzeć na nie z boku, pośmiać się z własnej głupoty. Co 
jakiś czas podkreślano, że docieranie do przykrych faktów z przeszłości, 
które często miały wpływ na nasze późniejsze reakcje i postępowanie, nie 
musi oznaczać, że obciążeni, mamy tak cierpieć zawsze. Nawet jeżeli 
rodzice, nauczyciele lub zdarzenia losowe wpłynęły na ukształtowanie się 
pewnych naszych przekonań jeszcze w dzieciństwie, nie oznacza to, że 
jako dorośli nie możemy ich zmienić. 
     Pewne myśli docierały do mnie po raz pierwszy w życiu i dość 
szokowały. Na przykład: "Wy, Polacy, lubicie cierpieć. 
     Tradycja cierpienia zakodowana jest w historii waszego kraju i we 
wspomnieniach waszych rodzin. Każde kolejne pokolenie zaznaczało swoje 
istnienie szlachetnym cierpieniem lub nawet śmiercią za ojczyznę. Za 
sprawę. Za prawdę". 
     Powstania, wojny, zsyłki, więzienia. W końcu w umysłach potomków 
tych kolejnych bohaterów zakodowało się przekonanie, że szanuje się 
tego, kto wiele przeszedł. Przypomniałam sobie liczne przykłady z 
literatury potwierdzające tę postawę. Wychowaliśmy się przecież na 
szlachetnych wzorcach bohaterów Kordiana, Trylogii, Pana Tadeusza... 
     Jacek Soplica był czarnym charakterem, dopóki nie zmył swoich 
wcześniejszych win jako ksiądz Robak cierpiący i poświęcający się dla 
ojczyzny. W, III części Dziadów tak została opisana postać 
Janczewskiego: ".. Oszpetniał, sczerniał, schudł, ale jakoś dziwnie 
wyszlachetniał...". 
     Co prawda gloryfikowanie niektórych z tych postaw zdążyło się już 
trochę zdezaktualizować. Wszyscy jesteśmy świadkami, jak otwarcie się na 
Zachód przyniosło import nie tylko dóbr materialnych, lecz również i 
światopoglądu. 
     Jednak coś z tych starych wzorców pozostało. Uświadomiłam sobie, że 
mnie również bardziej odpowiada rola chorej i cierpiącej, do jakiej 
predestynowały mnie moje problemy zjedzeniem, nii wizerunek dorodnej. 
Hożej dziewoi - grubej. bo objadającej się. Ciekawe też, że nie 
wyobrażałam sobie stadium pośredniego. Uwolnienie się od problemów 
zjedzeniem natychmiast kojarzyło mi się z całkowitą utratą kontroli, 
która spowoduje, że będę jadła zbyt dużo i szybko utyję. Uświadomiłam 
sobie. że to przeświadczenie powstało na długo przed chorobą. Zawsze 
wprawdzie jadłam mało, mniej niż moje koleżanki. Ale częste poczucie. że 
jem raczej z łaknienia niż z głodu. Powodowało stałą niechęć do siebie i 
przekonanie o swoim objadaniu się. W moich wspomnieniach nie brakowało 
takich obrazków. Na przykład kiedy jako nastolatka siedzę w swoim pokoju 
i odrabiam lekcje. 
     Co chwila myślę jednak nie o zadaniu z matematyki czy nowym temacie 
z biologii, lecz o kruchych ciasteczkach. 
     Bardzo je lubię. A właśnie kupiłam cały zapas i zostawiłam w 
kredensie. Ile walk potrafiłam stoczyć sama ze sobą, usiłując pokonać 
chęć na zjedzenie kolejnych ciastek. Zawsze brałam ich nie więcej niż 
trzy, cztery sztuki, tak więc liczba pielgrzymek do pokoju z kredensem 
bywała czasem dość pokaźna. Tak samo duża była potem moja niechęć do 
siebie. 
     Ciekawe, że kiedy rozmawiam z osobami twierdzącymi, iż za dużo 
jedzą i są za grube, często rozpoznaję podobny do mojego schemat. Wydaje 
się, że osoby te wcale nie jedzą tak dużo, Za objadanie się potrafią 
uznać zjedzenie dwóch kromek chleba, dodatkowego kawałka ciasta albo 
kilku czekoladek. Zawsze jednak jedzeniu tych przysmaków towarzyszy 
poczucie winy i przekonanie. że zaraz od tego utyją. To właśnie na 
zajęciach z rebirthingu usłyszałam. że myśl kreuje naszą rzeczywistość. 
A trochę później usłyszałam angielskie porzekadło: "W życiu otrzymujemy 
to, czego najbardziej pragniemy, i to, czego najbardziej się boimy". 
     Uświadomiłam sobie wtedy. że jedzenie będzie moim problemem dopóty, 
dopóki wciąż będę o nim myślała i każdy zjadany kęs będę traktowała jako 
potencjalnie dodatkową warstwę tłuszczu. 
     Jeden z rebirtherów, omawiając podczas zajęć kwestię jedzenia i 
objadania się, opowiadał, że przez jakiś czas w miejscu, gdzie trzymał 
słodycze, zostawiał również kartkę z napisem: "Jaki głód chcesz mną 
zaspokoIć?". W ten sposób sięganie po łakocie wymuszało na nim zadawanie 
sobie takiego pytania. Podobno dużo się dzięki temu o sobie dowiedział. 
Powoli ja również zaczęłam uświadamiać sobie nastroje. Schematy myślowe 
i utarte przekonania. Ciągnące mnie do jedzenia tych, a nie innych 
produktów. Refleksje wzbudziła we mnie również uwaga pani doktor o 
dziwnej prawidłowości dotyczącej typu potraw, które mi nie szkodziły. Z 
jednej strony lody i produkty mleczne. Jak jogurt czy serek 
homogenizowany, z drugiej alkohol. Tak jakbym wchodząc w etap 
dorosłości, chciała w dojrzałe życie wnieść ze sobą nie przeżyte aspekty 
z dzieciństwa... 
     Wspomnienia z dzieciństwa stanowiły zresztą wciąż powracający 
refren, łączący wiele obecnych trudności. Niedorzecznych zachowań i nie 
chcianych reakcji. Często zabawy i ćwiczenia z rebirthingu wywoływały 
moje oburzenie i złość, że tak wiele chorych wzorców odżywiania w życiu 
dorosłym koduje się nam w dzieciństwie. Karmienie dokładnie odmierzonymi 
ilościami pokarmu o ściśle wyznaczonych porach. Stosowanie się do 
zaleceń mądrych książek i ignorowanie sygnałów ze strony dziecka. Jak 
szybko nauczono nas, że to nie my wiemy, czy chcemy coś zjeść, lecz 
decyduje o tym mama, opiekunka, książka lub pora dnia! 
     Patrzyłam na dzieci, za którymi biegały mamy z łyżeczką papki, i 
rosła we mnie wściekłość. W ten sposób wychowujemy kolejne pokolenie, 
które nie będzie wierzyło swoim potrzebom i Intuicji, lecz książkom 
kucharskim, dietom i tabelkom z zestawieniem kalorii. 
     Wyraźnie ujrzałam też następny schemat. Mała Gosia upadła na 
podwórku. Reakcja jej mamy: "Masz cukierka na pocieszenie". Tomek nie 
chce iść do przedszkola: "Nie płacz, kupię ci lizaka". Kostką cukru 
zawiniętą w szmatkę uspokajało się dziecko już bardzo dawno temu. Nic 
dziwnego, że później, jako dorośli, smutek, poczucie osamotnienia czy 
brak miłości rekompensujemy sobie słodyczami. 
     Podczas zajęć z rebirthingu wciąż usiłowano nam pokazać, że to 
wszystko można odkręcić, że możemy być świadomi tego, co robimy, i sami 
wciąż na nowo decydować, jak zareagujemy w danej sytuacji. Czasami samo 
uświadomienie sobie problemu okazywało się wystarczające do tego, aby 
dokonać zmiany. Niestety w przypadku wielu głęboko zakorzenionych 
schematów dawne wzorce zdawały się zapisane niezwykle trwale, i to na 
wszystkich poziomach -psychicznym, emocjonalnym i fizycznym. Wtedy 
logiczna, racjonalna decyzja o zmianie sposobu reagowania na daną 
sytuację (np. że tym razem nie będę się opychała słodyczami, choć jest 
mi bardzo smutno, a łakocie to jedyny znany mi sposób na ukojenie braku 
słodyczy w życiu) nie jest łatwa do wprowadzenia w życie, ponieważ 
zarówno przyzwyczajenia na poziomie emocji, jak i fizyczne odczucia 
ciała domagają się dawnych sposobów postępowania... 
     Zarejestrowałam, że po słodycze sięgałam tylko i wyłącznie w wyniku 
poczucia samotności czy przygnębienia. Parę razy zauważyłam, że miły 
telefon lub niespodziewana wizyta kogoś bliskiego zdołały przerwać moje 
objadanie się łakociami. Zdarzało mi się nawet przygotować coś słodkiego 
z pełną świadomością, że jest to potrzeba nie tylko moich smutków, ale i 
krzyczącego żołądka, po czym zostawiałam to nie tknięte, ponieważ 
niespodziewana miła wiadomość lub wizyta radykalnie zmieniała mój 
nastrój. Dziwiły mnie takie zależności, nie tak dawne były bowiem 
wspomnienia fizycznych dolegliwości i bólów wynikające z faktu, że 
odmówiłam sobie lodów po zapychającym mnie obiedzie. Ale było to 
zrozumiałe. Lody, słodycze i alkohol miały koić moje smutki i łagodzić 
poczucie przejedzenia. A podczas dobrej zabawy nie było już czego 
koić... 
     Zauważyłam też inną prawidłowość, a mianowicie, że niepewność i 
obawy wzmagały moją ochotę na alkohol. 
     Najpierw pojawiała się myśl o właśnie napoczętym winie domowej 
roboty czy odrobince koniaku tak po prostu dla zdrowia. Po chwili 
przychodziło wrażenie. że to mój żołądek się tego domaga. Z czasem, 
jeżeli z jakichś powodów nie zdecydowałam się na zaspokojenie tej 
zachcianki, uczucie przejedzenia i nudności pojawiały się nawet przy 
pustym żołądku. W ten sposób sama swoimi nie zaspokojonymi potrzebami 
lub podświadomymi obawami tworzyłam późniejsze dolegliwości. 
     Na przykład rano przed obiadem w rodzinnym gronie robiłam wszystko, 
aby zgłodnieć do pory posiłku. Jeżeli półtorej godziny przed obiadem 
czułam się jeszcze względnie najedzona, było to już źródłem pierwszych 
obaw. Niestety im bardziej się lękałam, tym bardziej rosło napięcie i 
wrażenie przesytu. 
     W rezultacie bardzo często mimo wcześniejszego głodzenia się, przed 
samym posiłkiem czułam się tak niedobrze, że jedynym ratunkiem wydawał 
się kieliszek koniaku. Czasami, kiedy przerażona swoim stanem dawałam za 
wygraną i mimo niepokojów rodziców i presji wywieranej na samą siebie 
decydowałam, że po prostu nie będę jadła obiadu, w ciągu kilkunastu 
minut dolegliwości ustępowały, a na ich miejsce pojawiał się głód. Nie 
mogłam się nadziwić przewrotności własnej psychiki. Okazało się jednak, 
że powoli musiałam zacząć ją właśnie taką akceptować. 
     Choroba wiele mnie nauczyła, coraz wyraźniej zauważałam kolejne 
prawidłowości rządzące moim organizmem. 
     Powoli godziłam się z faktem, że nad zawiłościami własnej psychiki 
raczej nie zapanuję, warto więc może przynajmniej ją poznać. Życie, los 
i szczęście, które zaczęłam sobie wmawiać, podsunęły mi następny ruch. 
     
     Rozdział 6 
     Osiołkowi w żłoby dano... 
     
     Latem 1984 roku, zgodnie z wcześniejszymi planami, choć nie bez 
wątpliwości i oporów wybrałyśmy się z Aldoną w kolejną podróż do 
Wielkiej Brytanii. Tym razem czekające nas tam trzy miesiące wydawały 
się jedną wielką niewiadomą. Zaproszone byłyśmy wprawdzie przez Ockenden 
Venture, organizację charytatywną, z którą od trzech lat 
współpracowałyśmy, ale teraz miałyśmy pracować dla Ockenden jedynie dwa 
tygodnie, gdyż tyle trwały wczasy dla Polaków z Londynu i okolic. Jak 
już wspominałam, były to wczasy dla osób starszych, które nigdy nie 
zaaklimatyzowały się w Anglii, a często nie znały języka. Poprzednim 
razem nasza obecność okazała się dużą pomocą dla organizujących całe 
przedsięwzięcie Anglików. Teraz miało to stanowić nasze jedyne zajęcie 
podczas wakacji. 
     Pozostały czas zamierzałyśmy poświęcić na poznawanie 
niekonwencjonalnych metod leczenia stosowanych w Anglii, nie znanych lub 
stosunkowo słabo rozwiniętych w Polsce. Obie zdążyłyśmy się już zapalić 
do tego pomysłu. 
     Aldona, świeżo upieczona pani doktor, gotowa była dalej chłonąć 
wiedzę, szczególnie tak inną od dotychczasowej. Ja znalazłam się już na 
ścieżce bez odwrotu, chciałam pomóc sobie, pozbyć się problemów z 
jedzeniem, zacząć żyć normalnie i cieszyć się życiem. Poza tym reiki i 
rebirthing zasiały już pierwsze ziarna zainteresowania. 
     Na razie nasze plany nie były zbyt konkretne. Chciałyśmy jak 
najlepiej wykorzystać dany nam czas i możliwości. Ale początkowo jedynym 
pewnikiem był załatwiony wcześniej przez naszą cudowną Jill tygodniowy 
pobyt w Strathomiglo w Fifie, na farmie rodziny healerów, czyli 
uzdrawiaczy. Bardzo ucieszyłyśmy się, słysząc, że miał być połączony z 
tygodniowym pobytem w Edynburgu. Do tej pory tylko marzyłyśmy, żeby 
kiedyś zobaczyć Szkocję, teraz okazało się, że życie i szczęście nam 
sprzyjają. Należało jeszcze zdecydować, co zrobimy z pozostałym czasem. 
Niemalże dwoma miesiącami. Dokąd pojechać? Czego się nauczyć? Co wybrać? 
     Przez kilka dni przerzucałyśmy niezliczone prospekty, czasopisma 
ezoteryczne i oferty. Z morza propozycji trudno było wybrać tę jedyną. 
Irydologia? Refleksologia? Masaż shiatsu? Dotyk dla zdrowia? Słuchałyśmy 
rad znajomych i powoli godziłyśmy się na to, że szczęście poprowadzi nas 
tam, dokąd mamy trafić. Powoli zapełniałyśmy nasz kalendarz, ale tak się 
składało, że konkretne wyjazdy i kursy. w których miałyśmy uczestniczyć, 
odbywały się pod koniec naszych angielskich wakacji. Do planu 
wrześniowego wyjazdu do Szkocji doszedł udział w trzydniowej Konferencji 
Medycyny Alternatywnej w Oxfordzie i pobyt w Totnes w Devonie w drugiej 
połowie sierpnia u pary znajomych Jill zajmujących się akupunkturą i 
refleksologią. Zapisałyśmy się też na weekendowe zajęcia z shiatsu i 
refleksologii. Jednak od wszystkich tych kursów dzieliło nas kilka 
tygodni w Keffolds. Z których tylko dwa miały być rzeczywiście zajęte 
pracą. 
     Nie bardzo odpowiadała nam perspektywa leniwych dni w Anglii. 
Szczególnie teraz. Kiedy przyjechałyśmy ze ściśle określonym celem. 
Znajomi usiłowali nam pomóc. Ktoś zorganizował krótki kurs masażu 
klasycznego w Haslemere, ktoś inny zaprosił panią zajmującą się dotykiem 
dla zdrowia na jednodniowy wykład - pokaz. Zasypywano nas ciekawymi 
lekturami. Wpadła nam też w ręce niewielka książeczka napisana przez 
pewnego lekarza. Doktora Wilfreda Barlowa. Na temat Techniki Alexandra. 
Do tej pory nazwisko Alexandra kojarzyło się nam wyłącznie z książką do 
nauki angielskiego, ale w najnowszej encyklopedii medycyny 
niekonwencjonalnej ta metoda eliminowania nieprawidłowych nawyków 
psychofizycznych przedstawiona była dosyć obiecująco. 
     Ponieważ nasza znajomość angielskiego w pewnym sensie uzupełniała 
się, gdyż Aldona lepiej znała język medyczny, ja - ogólny, książkę o 
Technice Alexandra postanowiłyśmy czytać wspólnie. Była to ciekawa 
zabawa. Pogoda nam sprzyjała, siedziałyśmy w ogrodzie i czytałyśmy na 
głos. Co jakiś czas wymieniałyśmy uwagi i z fascynacją zauważałyśmy, jak 
z godziny na godzinę nasze zainteresowanie wzrasta... Książka napisana 
była logicznie, klarownie i z dużym zaangażowaniem. Jej autor był 
jednocześnie lekarzem reumatologiem i nauczycielem Techniki Alexandra. 
Opisywał działanie tej niezwykłej metody, stworzonej przez laika, 
aktora, który będąc u szczytu kariery, stracił głos. 
     F. M. Alexander na podstawie własnych, żmudnych obserwacji doszedł 
do tego. W jaki sposób jego nawykowe reakcje. dotyczące wykonywania 
podstawowych ruchów i czynności, mogą niekorzystnie wpływać na organizm 
i powodować dysfunkcję niektórych organów (np. Ucisk krtani prowadzący 
do chrypki i zaniku głosu). Zgodnie z jego spostrzeżeniami, bardzo wiele 
zwykłych codziennych czynności wykonywane jest automatycznie. W 
pośpiechu i pod wpływem stresu, co powoduje nadmierne napięcia 
większości mięśni (często i tych w ogóle nie biorących udziału w danym 
ruchu), a dalej prowadzi do ograniczenia naturalnej przestrzeni ciała i 
jego swobody. Stąd bierze się nienaturalny ucisk na wiele narządów. 
Które przez to nie mogą swobodnie funkcjonować. Rezultatem jest spłycony 
oddech. Zaburzenia krążenia i wiele innych dolegliwości. 
     Alexander przez odpowiednie ukierunkowanie swojego myślenia nauczył 
się świadomie unikać zbędnych napięć i niekorzystnych automatycznych 
reakcji. Szczególnie tych będących wynikiem zakodowanego w ciele odruchu 
strachu (kurczenie tylnych mięśni szyi. Kulenie ramion, usztywnianie 
tułowia). Odruch ten pojawia się bezwiednie, niekoniecznie w obliczu 
rzeczywistego niebezpieczeństwa. Ta umiejętność świadomego 
powstrzymywania niepotrzebnych reakcji stresu stała się punktem wyjścia 
do tego, co Alexander nazwał poprawnym posługiwaniem się własnym 
organizmem (a dokładniej właściwym posługiwaniem się sobą). 
     Chodziło tu o zachowanie naturalnej postawy, w której organizm ma 
pełną przestrzeń, dzięki czemu mięśnie i stawy zachowują swoją 
elastyczność i giętkość, a wszystkie narządy mogą prawidłowo 
funkcjonować. 
     Swobodna postawa psychiczna i fizyczna, utrzymywana zarówno w 
ruchu, jak i w bezruchu i umożliwiająca równie naturalne i swobodne 
reagowanie na daną sytuację, wIdoczna jest u małych dzieci. Z czasem 
stres i codzienny pośpiech, wymogi kulturowe i udogodnienia 
cywilizacyjne prowadzą do nawykowych napięć i przykurczów, czego 
wynikiem jest typowa postawa dorosłego człowieka, dalece odbiegająca od 
naturalnej i prawidłowej. Ponieważ jednak proces prowadzących do tego 
zmian jest nie uświadamiany, tak jak nieświadome i automatyczne jest 
uleganie odruchowi strachu, powstrzymanie tego procesu i zapanowanie nad 
nim wydaje się bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Technika Alexandra, 
dająca możliwość wyboru pomiędzy działaniem nawykowym i automatycznym a 
świadomą reakcją dostosowaną do nowych specyficznych warunków, zdawała 
się szczególnie ważnym narzędziem radzenia sobie z samym sobą i 
otaczającą nas rzeczywistością. Doktor Barlow piszący o Technice 
Alexandra ponad 50 lat po jej powstaniu zwracał uwagę na różnorodne 
zastosowania tej metody. 
     W przystępny sposób, uwzględniając podstawową wiedzę z zakresu 
anatomii, fizjologii i mechaniki, wyjaśniał zasady jej działania z 
punktu widzenia medycznego. 
     Oczywiście musiałyśmy spróbować tej szczególnej techniki. Znajoma 
dziennikarka skontaktowała nas z nauczycielką Techniki Alexandra z 
Londynu, ta z kolei wyszukała adresy nauczycieli Techniki Alexandra 
mieszkających i uczących w pobliżu Haslemere, gdzie chwilowo 
mieszkałyśmy. Pierwsza lekcja wydawała się bardzo dziwna, ale raczej 
przyjemna. Zdecydowałyśmy się na kilka następnych. Właściwie trudno mi 
określić wrażenia z kolejnych zajęć. Bardzo przyjemne było "rozpływanie 
się" na stole terapeutycznym. Miałam wrażenie, że działo się to raczej 
pod wpływem dotyku nauczycielki niż moich myśli, ale było bardzo 
ciekawe. Pamiętam spacer po lekcji w stronę stacji kolejowej (na zajęcia 
z Techniki Alexandra jeździłyśmy do pobliskiego miasteczka). Wydawało 
się, że to nie ja idę, lecz coś mnie niesie. Coś lekkiego, równie 
nieuchwytnego i trudnego do określenia widoczne było również w chodzie 
Aldony. 
     Nie byłam jednak przekonana co do sensu kontynuowania tych zajęć. 
Lekcje były dość drogie, a tempo poznawania istoty Techniki zdawało się 
powolne i bardzo indywidualne. 
     Wątpliwe było również, czy po powrocie do Polski zdołamy 
zainteresować tym kogokolwiek na tyle, aby znaleźć sposób na 
przeniesienie Techniki Alexandra na rodzinny grunt i na kontynuację 
pracy. Aldona bardziej niż ja była pod wrażeniem nowych doświadczeń. 
Nalegała, abyśmy nie przerywały zajęć i kontynuowały je mimo wyjazdu do 
Edynburga. 
     Tam też znalazłyśmy nauczycieli Techniki Alexandra, a kolejne 
lekcje stały się objawieniem również dla mnie. Miałam wrażenie, że 
otwierają się we mnie jakieś nowe przestrzenie. 
     Tak jakbym do tej pory żyła w za ciasnej skórze, która teraz 
czasami trochę się rozciąga... 
     W delikatny, prawie nieodczuwalny sposób Technika ta zaczęła 
docierać w głąb mojego ciała i psychiki jednocześnie. Któregoś ranka na 
przykład pomyślałam: "Mogę zjeść dzisiaj śniadanie, bo potem idziemy na 
lekcję". Uświadomiłam sobie, że po lekcji zawsze czuję się dobrze, nawet 
jeżeli idę na nią z uczuciem przejedzenia i nudności. Podczas zwiedzania 
zamku w Edynburgu przyszło kolejne olśnienie. 
     Zmęczona usiadłam na chwilę na ławce, zwyczajnie po prostu usiadłam 
i natychmiast poJawiła się myśl: "Kiedy siedzę taka zgarbiona, nie mogę 
oddychać i strasznie ściskam żołądek. Muszę sobie dać trochę więcej 
przestrzeni, jeżeli chcę, żeby obiad nie siedział mi w brzuchu całe 
popołudnie". Myśli te nie były wynikiem żadnej nowej wiedzy. 
     Jak wygląda przewód pokarmowy czy klatka piersiowa, wiedziałam od 
wielu lat. Teraz działało to, co uzyskałam podczas lekcji - wspomnienie 
innych doznań. Ponieważ pamiętałam, jak to jest, kiedy żołądek nie jest 
ściśnięty, a oddech przepływa z większą swobodą. Dostrzegłam niewygodę 
swojej normalnej, najczęściej przyjmowanej postawy siedzącej. Teraz nie 
tylko wiedziałam, że jest ona nieprawidłowa, ale i wyraźnie to czułam. 
     Technika Alexandra pozyskała nas sobie w pełni. Na skrzydłach 
leciałyśmy na kolejne lekcje, by z jeszcze większą lekkością i swobodą 
wracać do domu. Nagle okazało się, że mamy za mało czasu i długie 
angielskie wakacje nie wystarczą, aby rzeczywiście poznać to, czym się 
zainteresowałyśmy. Zresztą od początku wiedziałyśmy, że kilka, a nawet 
kilkanaście lekcji to za mało, aby zaprezentować Technikę Alexandra w 
Polsce. Szkoły dla nauczycieli Techniki Alexandra są prowadzone na 
zasadach studiów dziennych i trwają trzy lata. Początkowo jednak 
żywiłyśmy cichą nadzieję, że indywidualne lekcje uchylą rąbka tajemnicy, 
przynajmniej na tyle, abyśmy mogły powiedzieć, że wiemy, że znamy... 
Następne lekcje odkrywały wprawdzie coraz więcej, lecz również coraz 
trudniej było to opisać czy przekazać. Cudowne doznania, zdające się 
krokami milowymi w naszym pojmowaniu siebie, dla kogoś z boku mogły 
brzmieć absurdalnie. 
     - Wiesz, szłam ulicą i nagle poczułam, że głowa rzeczywiście jak 
balon odpływa do góry, a nogi stąpają po ziemi, tak jakby się w nią 
zagłębiały. 
     - A ja poczułam dzisiaj moją prawą stopę, wiesz, naprawdę 
rozprzestrzeniała się na podłodze. 
     - Popatrz, jak pomyślę o łokciu, to moje uniesione ramię samo opada 
w dół. 
     - A mnie dzisiaj bolało coś w lewym boku i zauważyłam, że ani lewa 
stopa nie stoi na ziemi, ani nie siadam z równomiernie rozłożonym 
ciężarem ciała. Tak jakbym rzeczywiście sama tworzyła przykurcz w tym 
boku, a przynajmniej na pewno go wzmacniała.... 
     Czułyśmy się trochę jak wybranki losu, które dostąpiły zaszczytu 
zaistnienia przez chwilę w innym wymiarze, nie do pojęcia dla 
przeciętnego śmiertelnika. Rzeczywistość jednak sprowadzała nas na 
ziemię. Wiadomo było, że za dwa miesiące wrócimy do Polski i będziemy 
chciały wykorzystać, a może przekazać innym to, czego się nauczyłyśmy. 
Warto było więc poznać i inne metody, łatwiejsze do opisania czy 
nauczenia się z podręczników. 
     W Strathmiglo, na farmie u Bruce'a MacManawaya i jego rodziny 
healerów, miałyśmy taką możliwość. Mogłyśmy zaobserwować, jak łatwe i 
proste może być przygotowywanie zdrowych, wegetariańskich posiłków. Jak 
niewiele trzeba, aby żyć spokojnie, w poczuciu radości dnia i 
zadowolenia z życia. W ciągu kilkunastu dni na farmie same 
decydowałyśmy, z kim przebywamy, komu się przyglądamy i od kogo chcemy 
się czegoś nauczyć. 
     Bruce MacManaway był znanym w okolicy uzdrawiaczem, wiadomo było, 
że pracuje z wykorzystaniem bioenergii, emanował od niego spokój i 
wewnętrzna siła. Darzyłyśmy go pełnym szacunkiem. Byłyśmy jednak 
świadome, że jego głębokiej wiedzy nie da się przekazać w ciągu paru 
dni. 
     Kilka rozmów, które udało nam się z nim przeprowadzić, napełniło 
nas optymizmem i przekonaniem, że pewne rzeczy dzieją się rzeczywiście 
na innych poziomach i w innych wymiarach, nie tak zupełnie jeszcze dla 
nas dostępnych. 
     Trochę więcej udawało nam się podpatrzyć, gdy obserwowałyśmy pracę 
jego syna Johna, a także żony i synowej. 
     Wszyscy stosowali różnego rodzaju masaże, kładzenie rąk, polarity, 
a także w większym lub mniejszym stopniu wykorzystywali elementy 
radiestezji. Wiele osób z okolicy przyjeżdżało do MacManawayów 
regularnie, z różnego rodzaju dolegliwościami. Najczęściej oprócz 
wstępnej rozmowy i oględzin przeprowadzali diagnozowanie za pomocą 
wahadełka. John, Bruce czy Wendy twierdzili, że w ten sposób usiłują 
potwierdzić prawidłowość postawionej przez siebie diagnozy. 
     Czasem jednak wahadełko przejmowało rolę wiodącą. 
     Byłyśmy kiedyś świadkami, jak stała pacjentka Johna zadzwoniła, aby 
umówić się na natychmiastową wizytę. Poprzedniego dnia intensywnie 
pracowała w ogródku i przewróciła się. Wróciły ostre bóle krzyża i nogi, 
które leczyła u Johna. Obawiała się, że stało się coś poważnego, chciała 
koniecznie przyjechać. John poprosił, aby chwilę poczekała i rozluźniła 
się. Wziął wahadełko, by przez telefon określić stan pacjentki. Po 
chwili skupienia i obserwowania odchyleń wahadła stwierdził, że to nic 
poważnego. Raczej przeforsowanie pracą. W takiej sytuacji dłuższa podróż 
samochodem, a tym samym jeszcze większe obciążenie kręgosłupa wydawało 
się niewskazane. Pacjentce zalecił odpoczynek i wizytę za parę dni. 
     Byłyśmy pełne podziwu dla swobody i pewności. Z jaką cała czwórka 
MacManawayów łączyła w swej pracy elementy powszechnie uznanych terapii 
- jak ziołolecznictwo. Masaż, osteopatia - z metodamI intuicyjnymi lub 
dopiero rozpowszechniającymi się, jak radiestezja czy terapia kwiatowa 
doktora Bacha. Podobało nam się również, że młodszy syn Bruce'a 
studiował medycynę. Dla nas. Przyzwyczajonych dotychczas do tego, że 
prawidłowa może być tylko jedna droga, było to podejście nie tylko 
ciekawe, ale rzeczywiście poszerzające horyzonty i otwierające 
możliwości rozwoju. Parę tygodni później byłyśmy świadkami przyjęcia 
tego rodzaju postawy na znacznie szerszą skalę. Wzięłyśmy udział w, II 
Konferencji Medycyny Alternatywnej zorganizowanej w Oxfordzie przez 
British Medical Association (Brytyjskie Stowarzyszenie Medyczne). 
Wcześniej jednak odbyłyśmy szereg kolejnych kursów, spotkań, rozmów z 
ciekawymi ludźmi. 
     Okazało się, że zaaplikowałyśmy sobie sporą dawkę mieszaniny, z 
której dopiero po jakimś czasie mogła wyłonić się przejrzysta wizja 
przemawiających do nas metod. Nie umiem wymienić wszystkiego. Co udało 
nam się w tym czasie uszczknąć, poczuć, zobaczyć czy dowiedzieć się. Jak 
w kalejdoskopie migają przeróżne wspomnienia, od spotkania z medium w 
edynburskim College of Parapsychology, poprzez dzień spędzony z lekarzem 
stosującym uzdrawianie chrześcijańską wiarą w Boga i w Jego siły, do 
masażu shiatsu, refleksologii i akupunktury. 
     Tylko nad dwiema ostatnimi metodami zatrzymałyśmy się trochę 
dłużej. Aldona już od jakiegoś czasu była zainteresowana akupunkturą. 
Teraz, podczas naszego pobytu w Totnes. Miała okazję przez ponad tydzień 
asystować Hanysowi, znajomemu lekarzowi leczącemu akupunkturą. Ja. 
Przerażona samą myślą o cieniutkich igiełkach, poświęciłam ten czas na 
przyglądanie się żonie Hanysa. Detcie, stosującej refleksologię. Masaż 
stóp przypadł do gustu i mnie, i Aldonie. Wydawało się, że poznanie jego 
tajników i możliwości przyda się na domowy użytek. Dużo ciekawego na ten 
temat dowiedziałyśmy się z książek. 
     Praca z Dettą była jednak najlepszą nauką. Najbardziej podobały nam 
się seanse, podczas których na zmianę jedna z nas była pacjentką, druga 
uczennicą Detty. Wyglądało to w ten sposób, że jedna leżała na fotelu 
terapeutycznym i była po prostu masowana, natomiast druga. Krok po 
kroku, obserwowała i kolejno powtarzała poszczególne ruchy Detty. W 
takiej sytuacji uczennica mogła być korygowana nie tylko przez Dettę, 
obserwującą jej ruchy, ale i przez koleżankę pacjentkę. Zauważającą 
różnicę pomiędzy dotykiem Detty a próbami powtórzenia go przez 
koleżankę. 
     Nie ominął mnie też bezpośredni kontakt z akupunkturą. 
     Ponieważ moja ostrożność w przyjmowaniu pożywienia w dalszym ciągu 
była wyraźnie widoczna. A fakt. że nie jestem zdrowa, raczej niemożliwy 
do ukrycia, Hanys zaproponował mi seans akupunktury. Byłam przerażona 
samą myślą o igłach w moim ciele, ale nie umiałam odmówić. 
     W duchu cieszyłam się tylko. że napięty plan zarówno Hanysa, jak i 
nasz nie pozwoli na więcej niż jedną sesję. 
     Wspominam ją bardzo dramatycznie. Fizyczny ból wywołany wbijaniem 
igiełek nie był wcale duży, natomiast psychicznie było to przerażające 
przeżycie. Dotkliwość zalewających mnie uczuć: smutku. Strachu, 
osamotnienia i przerażenia, była niewspółmiernie duża w stosunku do 
krótkiego czasu, podczas którego igiełki tkwiły w moim ciele. Pamiętam 
współczujący wzrok Aldony, asystującej Hanysowi, i moje rozżalenie, że 
przyjaciółka pozwala, abym tak cierpiała. 
     Nie umiem powiedzieć, czy czułam się lepiej. Czy gorzej po tej 
sesji. Wiedziałam, że pojedynczy zabieg niewiele mógł zdziałać. 
Potwierdziły się też moje przeczucia, że jest to rodzaj terapii, jakiej 
oddałabym się z wielką niechęcią i tylko wtedy, kiedy nie miałabym 
innego wyjścia. Najbardziej przykre i nieprzyjemne wydawało się to, że 
podczas zabiegu czułam się ubezwłasnowolniona. Nie dość. że nie miałam 
żadnego wpływu na to, co dzieje się z moim ciałem, to jeszcze 
umożliwiałam komuś obcemu docieranie do moich emocji. Nie chcę oceniać 
tu swojej postawy. Ale myślę, że podświadomie robiłam wszystko, aby 
proces dochodzenia do zdrowia nie wymknął się spod mojej kontroli. Może 
nie chciałam wyzdrowieć zbyt szybko? A może świadoma trudności 
poszczególnych etapów zdrowienia. Wolałam sama dawkować sobie kolejne 
porcje ciężkiej pracy? 
     W ciągu tych kilku miesięcy w Anglii nie zauważyłam specjalnych 
zmian w swoim stanie zdrowia. Dalej jadłam mało i ostrożnie. Nadal - 
choć może trochę rzadziej - miewałam wrażenie przesytu i nudności. 
Ciągle jeszcze odczuwałam wewnętrzne zimno i niespodziewane lęki czy 
niepewności. Ogólne odczucie rozedrgania i nagłych przepływów gorąca lub 
zimna, jakie w tym czasie występowały, mogły być rezultatem wszystkich 
naszych doświadczeń z tego czasu. Większość niekonwencjonalnych metod 
leczenia prowadzi do szybszego i swobodniejszego przepływu energii w 
ciele. A więc w większym lub mniejszym stopniu mogły to spowodować 
akupunktura, refleksologia. Przekazywanie energii za pomocą rąk czy 
lekcje Techniki Alexandra. 
     Pobyt w Totnes u Detty i Hanysa zaowocował bowiem kolejnymi 
lekcjami Techniki Alexandra. Nie mogłyśmy wprawdzie odwiedzić tutejszej 
szkoły dla nauczycieli Techniki Alexandra ze względu na przerwę 
wakacyjną. Udało nam się jednak skontaktować z Jeanne Haar 
współprowadzącą tę szkołę. W tym czasie miałyśmy już za sobą około 12 
lekcji, następne dwie z panią Jeanne Haar potwierdziły tylko, jak bardzo 
odpowiada nam tego rodzaju metoda. 
     Musiało to być wyraźnie widoczne, gdyż na pożegnanie obie 
dostałyśmy po egzemplarzu książki F. M. Alexandra The Use of the Seif. 
Jeanne Haar wręczyła je nam. Mówiąc, że dotychczas jeszcze nie spotkała 
młodych osób tak entuzjastycznie podchodzących do tej metody. Po 
powrocie do Polski czytanie tej książki okazało się najlepszym pomostem 
pomiędzy wspomnieniami swobody i naturalności osiąganych podczas lekcji 
a tym. Co mogłam sama zrobić. Leżąc na podłodze i pamiętając o 
kierunkach... 
     Czas wakacji uciekał nieubłaganie, zbliżały się terminy kolejnych 
kursów i spotkań. Wypełnione po brzegi nowymi ideami, myślami i 
pomysłami otwierałyśmy się na następne i następne. Trzy dni konferencji 
w Oxfordzie były kolejną skondensowaną dawką nowości. Pamiętam, że 
przede wszystkim zafascynowały mnie dwa tematy wiodące konferencji. Cały 
pierwszy dzień odbywał się pod hasłem "Narodziny". Tematem drugiego była 
"Osobowość rakowa". 
     O wpływie narodzin i pierwszego okresu życia dziecka na 
kształtowanie się osobowości, na odporność organizmu i jakość życia w 
ogóle wiedziałam już wiele z rebirthingu. 
     Tutaj nowe dotychczas idee potwierdzane były przez znane medyczne 
osobistości. Również o szczególnym podejściu do pracy z chorymi na raka 
zdążyłyśmy się już wcześniej dowiedzieć. Słyszałyśmy o Centrum Leczenia 
Chorób Nowotworowych w Bristolu. Czytałyśmy wiele na temat stosowanych 
tam diet i różnorodnych terapii dodatkowych. Jak relaksacje i 
wizualizacje. Podczas naszych podróży uczestniczyłyśmy nawet w spotkaniu 
jakiejś lokalnej grupy wsparcia dla osób z problemami nowotworowymi. 
     Po latach wspomnienia wykładów i zajęć z tego czasu dotyczą raczej 
wrażeń. A te z pewnością były bardzo subiektywne. Słyszałam i 
zapamiętywałam tylko to, co w danym momencie potrafiłam przyjąć. To, co 
akurat mogłam zrozumieć. Ale nawet fragmentaryczna znajomość tematu 
okazywała się pomocna, aby iść dalej. Pamiętam, że zachwyciły mnie 
książki i albumy francuskiego ginekologa położnika, doktora Fredericka 
Leboyera, ukazujące dramat narodzin oraz kojący wpływ porodu 
naturalnego. Szczególnie utkwiły mi w pamięci zdjęcia pięknej hinduskiej 
dziewczyny w poszczególnych etapach ciąży ćwiczącej pod okiem lekarza 
hatha - jogę. Uwierzyłam, że odpowiednio dobrane assany mogą w ciągu 
dziewięciu miesięcy wzmocnić i uelastycznić mięśnie na tyle, że kobieta 
będzie silna i poród przebiegnie sprawnie. A lekki poród to nie tylko 
ulga dla matki, ale i, zgodnie z nowymi ideami, stosunkowo czysta 
matryca niekorzystnych przekonań o życiu u noworodka. Nacisk kładziony w 
Oxfordzie na dzieciństwo i pierwsze lata życia dziecka sprzyjał chęci 
powrotu do wspomnień z dzieciństwa, szczególnie tych, od których do tej 
pory uciekałam. 
     Może wśród starych, zadawnionych spraw, których nie chciałam 
pamiętać, mogłam znaleźć źródło obecnych problemów? 
     Myślą przewodnią spotkań i wykładów drugiego dnia było przekonanie, 
że każda choroba jest rodzajem nowotworu. 
     Każdą dolegliwość sami sobie tworzymy. I to od nas, od naszego 
podejścia do życia i umiejętności radzenia sobie z własnymi problemami 
zależy, czy dłuższy brak równowagi i spokoju na poziomie psychiczno - 
emocjonalnym nie wpłynie na zmniejszenie odporności organizmu i 
tendencje do powstawania problemów fizjologicznych. 
     Zaczyna się od dolegliwości, bólu, drobnego schorzenia, a po długim 
czasie lekceważenia tych sygnałów organizm może stworzyć coś 
silniejszego, czego nie będziemy już mogli zignorować. Wykłady na temat 
osobowości rakowej spowodowały, że wyraźniej zaczęłam zwracać uwagę na 
wszelkie przejawy własnego umartwiania się czy podświadomych chęci bycia 
chorą. Od tego czasu, ilekroć zdarzało mi się zachorować lub nawet tylko 
źle poczuć, zadawałam sobie pytania: "Do czego może mi to być potrzebne? 
Po co to robię? 
     O co mi chodzi?". Wiele mogłam się dzięki temu o sobie dowiedzieć. 
     Zapamiętałam też rozróżnienie dotyczące trzech typów osobowości i 
ich szans na zwalczenie choroby nowotworowej, jeżeli się już pojawiła. 
Pierwszy typ to osoba dająca za wygraną, biedna, poszkodowana przez los, 
pogodzona z cierpieniem; takiej dawano najmniejsze szanse. Drugi rodzaj 
to człowiek, który nie ma problemów. Złych informacji po prostu nie 
przyjmuje do wiadomości, z nim jest zawsze wszystko w porządku, a 
jakiekolwiek symptomy choroby zwyczajnie ignoruje. Jej szanse były 
nieznacznie lepsze. 
     Natomiast typ osobowościowy, który procentowo wykazywał największe 
możliwości powstrzymania choroby, niedopuszczenia do przerzutów, a nawet 
pełnego wyzdrowienia, to osoba umiejąca spojrzeć prawdzie w oczy, gotowa 
do pracy nad sobą i swoją kondycją zdrowotną. To ktoś gotowy na zmiany 
nie tylko w swoim sposobie życia, ale i spojrzeniu na nie. 
     Wykłady i przytaczane badania zdawały się bardzo przekonywające. 
Mnie zafascynowała myśl o istotnym znaczeniu umiejętności przyznania się 
do błędu i gotowości zanegowania słuszności dotychczasowych przekonań i 
sposobów na życie. Współgrało to bardzo z tym, czego już się 
dowiedziałam na temat Techniki Alexandra. Tu również nie chodziło o 
szukanie nowych, lepszych recept na życie, lecz o spostrzeżenie, co w 
obecnych reakcjach i przyzwyczajeniach danego człowieka jest niedobre 
lub niepotrzebne, a więc warte zmiany. Tutaj też zaczyna się od 
spojrzenia prawdzie w oczy i zaakceptowania istniejącego stanu rzeczy 
jako punktu wyjścia. Bardzo przekonywało mnie takie podejście. Wiadomo 
było, że nie uchronię siebie i bliskich od stresów, jakie niesie życie, 
natomiast to ode mnie zależy, jak będę do tych stresów podchodziła i jak 
sobie z nimi poradzę. 
     Tak więc wbrew naszym oczekiwaniom i zamierzeniom Technika 
Alexandra stała się wiodącym motywem angielskich wakacji. Na konferencji 
w Oxfordzie nie wybrałyśmy wprawdzie bloku zajęć z Techniki Alexandra, 
decydując się na udział w innych szkoleniach i wykładach, ale to tylko 
dlatego, że podobne zajęcia wprowadzające czekały nas jeszcze w 
Londynie. Spotkałyśmy się natomiast z Jenny Daisley, prowadzącą ten 
blok, którą telefonicznie znałyśmy od początku naszego zainteresowania 
Techniką Alexandra. 
     To ona na prośbę znajomej dziennikarki wyszukiwała adresy 
nauczycieli TA w miejscowościach, w których przebywałyśmy lub do których 
jechałyśmy. To ona zaproponowała, abyśmy odwiedziły jedną z londyńskich 
szkół dla nauczycieli Techniki Alexsandra, u niej miałyśmy kolejne 
lekcje i z nią zaczęłyśmy omawiać ewentualne możliwości zaprezentowania 
tej metody w Polsce. Wszystko to jednak wydawało się tak odległe, że 
prawie niemożliwe. Powrót do Polski był powrotem do innego świata. Nie 
tylko ze względu na pozostawienie beztroskiego czasu wakacji, lecz 
również ze względu na realia. Paszporty, wizy, koszty, utrudnienia 
wydawały się przerastać możliwości dwóch nieśmiałych studentek. 
Pozostawało tylko wierzyć, że kiedyś wszystko jakoś samo się ułoży. 
     Wracałyśmy naładowane myślami, ideami, pomysłami. 
     Wiozłyśmy ze sobą mnóstwo książek - niestety w języku angielskim - 
które mogli przeczytać tylko nieliczni nasi znajomi. Przesiąknięte 
zupełnie nowym spojrzeniem na życie, istotę choroby i sposoby 
wychodzenia z niej. Znalazłyśmy się znowu w dawnych realiach recept, 
proszków od bólu głowy i ciepłych majtek. Wydawało się, że trudno będzie 
dzielić się wrażeniami, dopóki same nie ogarniemy tego, co poznałyśmy i 
zobaczyłyśmy. Obie zdawałyśmy sobie sprawę z fragmentaryczności 
poznawanych obszarów. 
     Miałam wrażenie. Jakbym przebiegła wzrokiem po nagłówkach w 
gazecie, teraz dopiero gotowa do przeczytania niektórych artykułów. A 
jednak z wszystkich tych fragmentarycznych wycinków wiedzy, nowych 
poglądów i idei wzięłam coś dla siebie. Z czasem na podstawie wspomnień 
i wrażeń ukształtowało się moje nowe spojrzenie na istotę mojej choroby, 
na mnie samą w obecnym świecie. Chociaż z wielu poznanych nowych metod 
zrezygnowałam, gdyż uznałam. że to nie dla mnie, jednak w miarę potrzeb 
i możliwości wykorzystywałam niektóre ich propozycje i przesłania. A w 
przypadku bardziej kategorycznie odrzuconych teorii korzystne było 
przynajmniej przekonanie, że na razie mi nie odpowiadają. 
     
     
     
     
     Rozdział 7 
     Technika Alexandra - doświadczenia i poszukiwania 
     
     Po powrocie do Polski stwierdziłam, że mam w głowie jeden wielki 
mętlik. Nic dziwnego. Do natłoku myśli powstałego po kursie reiki i 
warsztatach z rebirthingu dodałam kolejny natłok - trzy miesiące kursów, 
wykładów i zajęć z dziedzin zupełnie mi nie znanych. Rzeczywiście, w 
ciekawy sposób usiłowałam sobie pomóc. Otwierałam się na stopniowe 
zmiany w sposobie myślenia. Ale było to działanie jednostronne. Wszystko 
chciałam rozwiązywać na poziomie umysłu, już wystarczająco otumanionego 
dawkowanymi mu nowościami. Czytałam i myślałam o koniecznych zmianach, 
nie bardzo - jak widać - gotowa wdrożyć je w życie. Podświadomie robiłam 
wszystko, aby do minimum ograniczyć nowe doświadczenia czy doznania. 
Wydawało się, że jedyną drogą jest przeczytać, zrozumieć, nauczyć się. 
     Mnóstwo książek, dyskusje. Afirmacje, wszystko to było pracą na 
poziomie umysłu. Dopiero z czasem pojęłam, jak bardzo uciekałam od 
prawdziwego zaangażowania się w proces zmiany. Choć fascynowały mnie 
nowe idee poznawane na zajęciach z reiki. Podchodziłam do nich z wielkim 
niedowierzaniem. Marzyło mi się "cudowne uzdrowienie". bez 
jakiegokolwiek mojego udziału. Uwielbiałam zabawy poprzedzające sesje 
rebirthingu, ponieważ wiele można się było z nich dowiedzieć, natomiast 
same sesje mnie usypiały. Podobnie było z Techniką Alexandra. Z 
zainteresowaniem czytałam o nieJ, natomiast pierwsze lekcje wydawały się 
dziwne, więc może nie warte kontynuowania. 
     Całe szczęście, racJonalny umysł. Przeciążony nadmiarem nowych 
informacJi, od czasu do czasu decydował się na świadomą rezygnację z 
pewnej dozy kontroli na rzecz nowego doświadczenia, często nie do 
zrozumienia i nie do opanowania. Teraz wiem, że dopiero nowe przeżycia i 
odczucia, wykraczaJące poza to, co dotychczas wydawało się normalne, 
dobre i moje, wyznaczały prawdziwą drogę dochodzenia do siebie. 
     Był listopad 1984 roku. W perspektywie miałam napisanie pracy 
magisterskieJ i przygotowanie się do jeJ obrony. 
     Kilka dodatkowych egzaminów. Które miałam jeszcze zdać przed 
zakończeniem studiów, nie wymagały uczestniczenia w zaJęciach czy 
wykładach, mogłam więc ten czas spędzić u rodziców we Wrocławiu. Parę 
Jesiennych miesięcy przed zabraniem się do pisania pracy postanowiłam 
wykorzystać w dość specyficzny sposób. W dalszym ciągu pozostając pod 
wrażeniem Techniki Alexandra, chciałam przeznaczyć trochę czasu na 
obserwowanie małych dzieci. Zaangażowałam się do pracy Jako 
wychowawczyni w przedszkolu. Było to cenne doświadczenie. Potwierdzała 
się większość obserwacji i przesłań Alexandra i jego następców. 
     Pracowałam z grupą naJmłodszą, z trzy -, czterolatkami. 
     Przyglądałam się dzieciom i rodzicom przyprowadzającym i 
zabierającym pociechy z przedszkola. Ze zdumieniem stwierdzałam, że 
szybko można się było domyślić, po które dziecko przyszedł dany rodzic. 
Czteroletnie szkraby nieświadomie, a czasem świadomie naśladowały swoich 
rodziców. Ich ruchy były wprawdzie cudownie naturalne i swobodne (nie 
zepsute napięciami dorosłego życia), ale gesty i słowa często Już 
uJawniały atmosferę domu. 
     NaJciekawiej pokazywała to zabawa w dom. Jedną scenkę zapamiętałam 
dokładnie. Czteroletnia Kasia Jest mamą, wkłada lalki do wózka, kołysze 
do snu. Bartek jest tatą. 
     Właśnie wchodzi do domu. Kasia siada na małym przedszkolnym 
krzesełku, usiłuje założyć nogę na nogę. Nie udaJe się jeJ to, noga 
opada w dół. Kasia nie daJe za wygraną, zakłada nogę Jeszcze raz i 
podtrzymuJe Ją dłonią. W drugieJ ręce trzyma niewidocznego papierosa. 
Przykłada go do ust, zaciąga się i, patrząc na Bartka, mówi: "O, tato, 
już wróciłeś z pracy, chcesz kawy?". 
     Od moich przedszkolaków nauczyłam się bardzo wiele. To przy nich 
uświadomiłam sobie naJistotnieJszy aspekt procesu uczenia się, czyli 
akceptacJę stanu obecnego. TutaJ nikt się nie dziwił, że w grupie 
równolatków są zarówno maluchy, które robią wrażenie niemowląt, jak i 
dzieciaki paplaJące jak katarynki niemal na każdy temat. Zawiązywanie 
sznurowadeł, zapinanie guzików, naciąganie raJstop, kolorowanie 
obrazków, wszystko to były umieJętności częściowo opanowane przez 
niektóre dzieci i do opanowania przez inne. Oczywiste było, że obecny 
zasób słów czy sprawność manualna w żadnym razie nie przesądzaJą o 
potencjalnych osiągnięciach danego dziecka za rok czy dwa. 
     Obserwowałam, jak nie obciążone nadmiernymi ambicjami, moje 
dzieciaki doroślały i mądrzały w zawrotnym tempie. 
     Z przykrością myślałam, co z teJ otwartości na poznawanie życia 
zostanie za parę lat, kiedy pojawią się stopnie w szkole. Nie zawsze 
zdrowa rywalizacja i ciągły pośpiech. 
     Dopiero dziesięć lat później przeczytałam o obowiązuJąceJ przy 
wychowaniu dzieci zasadzie walizki, tzn. "Co włożysz, to wyciągniesz" 
(zob. WoJciech Eichelberger w rozmowie z Anną Mieszczanek Jak wychować 
szczęśliwe dzieci, Intra, Warszawa 1994). 
     W przedszkolu przekonałam się o tym na własneJ skórze, co nie 
świadczy zresztą zbyt dobrze o moich zdolnościach wychowawczych. 
Zaczynałam pełna dobreJ woli i życzliwości dla dzieciaków. Zostawianych 
ze mną najczęścieJ wbrew ich własnej woli. Przez pierwsze dwa tygodnie 
byłam zachwycona maluchami i kontaktem z nimi. Powoli Jednak zaczynałam 
mieć coraz większe problemy z namówieniem ich do sprzątnięcia zabawek 
czy przygotowania się do wyJścia na spacer. Zauważyłam, że tracę 
cierpliwość. Podpatrywałam inne wychowawczynie, automatycznie 
przeJmowałam zasady, które według mnie naJlepiej się sprawdzały. Po 
kilku tygodniach po raz pierwszy usłyszałam, jak któreś z dzieci 
odezwało się do mnie w niegrzeczny sposób, a inne, dotychczas bardzo 
miłe, zaczęło rozrabiać. W ciągu bardzo krótkiego czasu przekonałam się, 
że nie radzę sobie z całą grupą. Dzieci mnie nie słuchają, ignorują moje 
polecenia. Natychmiast mrugnął do mnie pan Alexander... Zapomniałaś? 
Dzieci są jak małpki, naśladują twoje zachowanie, traktują cię dokładnie 
tak, jak ty je traktujesz. Z pewnością nie zdołam uniknąć popełniania 
błędów, ani w stosunku do dzieci, z którymi pracuję, ani w stosunku do 
własnych. Ale to doświadczenie mocno utkwiło w mojej pamięci. Do tej 
pory zapala się w mojej świadomości ostrzegawcze światełko, ilekroć 
zaczynam tracić cierpliwość i przestaję panować nad swoim zachowaniem. 
     Tych kilka wrocławskich miesięcy stanowiło dla mnie bogate 
doświadczenie nie tylko ze względu na dzieciaki, które poznałam. Coraz 
wyraźniej poznawałam też siebie i istotę moich problemów. Zmieniał się 
mój kontakt z rodzicami, u których znowu mieszkałam. Nie obawiałam się 
już, tak jak kiedyś, ich spojrzeń i troskliwości. Wyglądało to tak, 
jakbyśmy poszli na kompromis: ja ważyłam 45 kilogramów i udawałam, że 
jem wszystko normalnie, rodzice nie komentowali mojego sposobu 
odżywiania ani nie nakłaniali mnie do jedzenia. Była to idealna 
sytuacja, aby wreszcie przyjrzeć się sobie i swoim problemom. Wzbogacona 
i wzmocniona doświadczeniami ostatnich miesięcy miałam nadzieję, że 
teraz już sobie jakoś z tym wszystkim poradzę. W głębi duszy nie bardzo 
jednak wiedziałam jak. 
     W dalszym ciągu brałam pod uwagę tylko dwie wersje: ja szczupła, 
ale nie jedząca, albo ja jedząca tak jak inni, ale gruba. W moim 
dotychczasowym doświadczeniu dwudziestu kilku lat nie było miejsca na 
to, co dla wielu dziewcząt było normalnym życiem, kiedy jedzenie jest 
jednym z elementów dnia, często przyjemnym, bo odbywającym się w 
towarzystwie znajomych, i nie warunkującym lepszego lub gorszego 
samopoczucia. 
     Bardzo chciałam choć trochę zbliżyć się do takiej normalności. 
     Nie myśleć o tym, czy wyglądam szczupło, czy grubo. Nie odczuwać 
przesytu, mdłości czy zapchania po najmniejszym kęsie chleba. Nie 
obawiać się, że będę głodna albo że będę musiała coś zjeść. Nie 
wyglądałam już wprawdzie na chorą i z pewnością nie było tak źle jak 
parę lat wcześniej. 
     Znałam swój organizm na tyle, aby wiedzieć, kiedy, co i ile mogę 
zjeść, aby mi nie zaszkodziło. Wciąż było to jednak dość uciążliwe. 
Wszelkie wizyty czy wyjazdy łączyły się z obawą, że zaraz coś mi 
zaszkodzi. Najlepiej było z góry zdecydować, że poza domem nie będę 
jadła, albo zaopatrzyć się w specjalne wiktuały, o których wiedziałam, 
że mogę je jeść bezkarnie. Zabiegi te były jednak dużym utrudnieniem. 
     Często wymagały dodatkowego tłumaczenia się, a to już wcale nie 
było przyjemne. 
     Marzyłam o sytuacji, kiedy mogłabym jeść wszystko bez obawy o 
następstwa. Miałam cichą nadzieję, że stopniowo Technika Alexandra, 
którą trochę już poznałam, pomoże mi w tym. Zgodnie z informacjami w 
książce doktora Barlowa i w kilku innych pozycjach, moje problemy miały 
typowe podłoże psychosomatyczne i wynikały stąd, że przez lata 
wytworzyłam w sobie nieprawidłowe nawykowe reakcje układu pokarmowego na 
myśl o jedzeniu. Wewnętrzne napięcia w przewodzie pokarmowym, powstające 
na samą myśl o posiłku, powodowały, że organizm nie był zdolny 
funkcjonować prawidłowo, normalnie przyjmować i trawić spożyty pokarm. 
Nie liczyłam na szybkie zmiany. Żaden z nauczycieli nie robił nam 
złudzeń. Nikt nie twierdził, że Techniki Alexandra można się nauczyć na 
kilku czy nawet kilkunastu lekcjach. Wychodziłam jednak z założenia, że 
mogę wykorzystać przynajmniej to, co już poznałam, a leżenie na podłodze 
w pozycji zalecanej w Technice Alexandra traktować jako pomoc doraźną po 
to, aby po zjedzeniu posiłku spięty i ściśnięty organizm nie miał 
trudności z trawieniem. 
     Wiedziałam, że bez indywidualnych lekcji wiele w Polsce nie 
zdziałam. Pamiętałam jednak opowiadaną przez jedną z nauczycielek 
anegdotę o starszej, mocno przygarbionej kobiecie. Która po niewielkiej 
serii lekcji zrezygnowała z ich kontynuacji, tłumacząc się brakiem 
pieniędzy. Przy pożegnaniu zapytała tylko, jakie pozycje na temat 
Techniki Alexandra warto przeczytać. Nasza nauczycielka zaproponowała 
The Use of the Self. Po dłuższym czasie obie panie przypadkowo znowu się 
spotkały w jednej ze szkół dla nauczycieli Techniki Alexandra. Okazało 
się, że ta kiedyś przygarbiona kobieta była studentką jednego z 
ostatnich semestrów. I twierdziła. że przez dłuższy czas jej jedynym 
kontaktem z Techniką Alexandra było leżenie na podłodze i czytanie The 
Use of the Self. Zmiany, jakie dzięki temu zaczęły następować, były tak 
głębokie, że postanowiła sama zostać nauczycielem Alexandra. Wzięłam 
sobie tę historyjkę do serca. Po jakimś czasie to samo mogłam powiedzieć 
o sobie... 
     Na razie jednak - tak jak w wypadku tej starszej kobiety - jedyne. 
Co mogłam robić, to leżeć na podłodze zgodnie z zaleceniami nauczycieli 
i czytać przywiezione do Polski lektury na temat Techniki Alexandra. 
Leżenie na podłodze z kilkoma książkami pod głową, z kolanami w górze i 
dłońmi na biodrach nazwałam pozycją aktywnego wypoczynku. 
     Osobom nie wtajemniczonym może się to wydawać zwykłym, naturalnym 
sposobem odpoczywania na leżąco. Bo rzeczywiście jest to pozycja, jaką 
niektórzy przybierają odruchowo. Kładąc się na chwilę. Aby odpocząć. 
Dopiero towarzyszący tej pozycji sposób myślenia, a poprawniej mówiąc. 
świadome wprowadzanie kierunków myślowych umożliwiających stałe 
rozprzestrzenianie się na podłodze i wydłużanie nadmiernie ściśniętych 
mięśni czyni z niej specyficzne ćwiczenie. Dla ciała ma to być po prostu 
pozycja odciążająca i dająca odpoczynek po pracy, jaką jest 
przeciwstawianie się sile grawitacji, utrzymywanie równowagi i 
wykonywanie różnych ruchów i czynności. 
     Kilka książek pod głową daje wsparcie części szyjnej kręgosłupa, 
głowa ułożona jest na książkach tak, aby odciążając szyję, zapewnić 
utrzymanie jej naturalnej krzywizny. Dłonie na biodrach i łokcie ułożone 
jak najdalej od tułowia mają zainicjować zluzowanie napięć mięśnia 
piersiowego większego (pectoralis major), który normalnie swoim 
skurczeniem i skróceniem wspomaga tendencję do kulenia i garbienia 
ramion oraz barków. Ugięcie nóg w kolanach powoduje, że część lędźwiowa 
kręgosłupa może częściowo przylegać do podłoża, wykorzystując je jako 
wsparcie. Stopy rozstawione mniej więcej na szerokość bioder i kolana 
skierowane w górę mają odciążyć stawy biodrowe. 
     Jak już wspomniałam, tym, co odróżnia pozycję aktywnego odpoczynku 
od zwykłego leżenia na podłodze, są towarzyszące jej myśli. Już pierwsze 
lekcje z nauczycielem pozwalają nam się przekonać, w jakim stopniu 
skierowanie uwagi na konkretne partie ciała może je ożywić lub 
rozluźnić. Odpowiednie ukierunkowanie myśli, czyli odpowiednia intencja 
dotycząca danych partii ciała. Podczas lekcji wspomagane przez dotyk 
nauczyciela, ma pomóc w stopniowym przywracaniu ciału coraz większej 
swobody i pełnej przestrzeni. 
     Podstawowe myśli to: "szyja swobodna", "głowa skierowana do przodu 
i do góry", "plecy wydłużają się i rozszerzają", "kolana skierowane do 
przodu i na zewnątrz". Jest to kondensacja myśli i kierunków wybranych 
przez F. M. Alexandra po wielu próbach i doświadczeniach, jako podstawa 
utrzymania pełnej przestrzeni i swobody ciała w działaniu. 
     Myśli te, normalnie stosowane w pozycji pionowej. W wypadku pozycji 
leżącej wymagają dodatkowego komentarza, umożliwiającego dokładniejsze 
zrozumienie ich przesłania. 
     Szyja jest swobodna - oznacza, że pozwalam, aby mięśnie utrzymujące 
głowę w pozycji pionowej nie pracowały nadmiernie (chodzi szczególnie o 
rozluźnienie napięcia tylnych mięśni szyi i o to, by zapobiec 
nierównomiernemu obciążaniu kręgosłupa przez głowę). 
     Głowa podparta książkami oddala się od tułowia. Odpowiedni kierunek 
nadany głowie wspomaga odciążenie szyi, a z czasem prowadzi do tego. że 
w pozycji pionowej organizm sam poszukuje takiego ustawienia głowy na 
kręgach szyjnych, przy którym szyja nie jest nierównomiernie obciążana. 
     Plecy wydłużają się i rozszerzają, czyli rozprzestrzeniają się na 
podłodze (lub powierzchni, na której leżymy). Łopatki i miednica opadają 
w dół całym swoim ciężarem i oddalają się od siebie, a odległość 
pomiędzy głową (konkretnie potylicą) i kością krzyżową zwiększa. Myśl o 
tym, że ramiona i łokcie oddalają się od siebie, wzmaga 
rozprzestrzenianie się tułowia (tj. Nie tylko jego wydłużanie się, ale i 
rozszerzanie). Jest to bardzo ważne doświadczenie, ponieważ w 
przekonaniu wielu osób efekt prostych pleców można osiągnąć tylko przez 
trzymanie ich prosto, czyli wydłużanie i zwężanie. 
     Kolana skierowane są w górę. Przy stopach i miednicy opadających na 
podłoże daje to możliwość oswobodzenia nadmiernych napięć kumulujących 
się w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych. 
     Celem leżenia w tej pozycji przez kilkanaście minut jest świadome 
przywrócenie mięśniom optymalnego stanu pełnej, roboczej długości i 
względnego rozluźnienia (nie mylić z oklapnięciem lub zwiotczeniem) oraz 
doprowadzenie ciała do stanu swobody i odprężenia. Twarda podłoga nie 
ugina się pod nawykowymi napięciami ciała i w ten sposób sygnalizuje 
stan spiętego mięśnia wrażeniem niewygody, sztywności lub napięcia nie 
pozwalającego na swobodne rozłożenie danej partii ciała na powierzchni. 
Skierowane w ten obszar myśli prowadzą do usunięcia niepotrzebnych 
napięć i wydłużenia odpowiednich mięśni. Do podstawowych kierunków 
myślowych poznanych podczas zajęć uczeń dodaje swoje, o których wie, że 
korzystnie wpływają na wydłużanie się i rozszerzanie ciała. Dzięki temu 
powstaje swoisty dialog myśli i ciała świadomie prowadzony przez 
leżącego. 
     Z czasem okazuje się, że takie pozornie leniwe leżenie może stać 
się intensywną pracą umysłu, w wyniku której doprowadzamy ciało do stanu 
pełnego rozluźnienia i swobody. Wiele daje wspomnienie efektów 
osiąganych w takiej sytuacji podczas lekcji, kiedy nadawane kierunki 
wspomagane były przez dotyk nauczyciela. Po kilku lekcjach organizm 
pamięta doznania towarzyszące temu ćwiczeniu i podświadomie usiłuje je 
przywrócić. Przy pracy samodzielnej jedynym utrudnieniem jest dobranie 
odpowiedniej liczby książek oraz takie ułożenie na nich głowy, aby nie 
utrwalać nawykowych tendencji do ściągania, napinania tylnych mięśni 
szyi. Po kilku pierwszych lekcjach problem ten znika, ponieważ uczeń 
widzi, ile książek podkłada mu nauczyciel, i coraz wyraźniej rejestruje 
towarzyszące temu odczucie w szyi. 
     Tak wyglądało i moje leżenie na podłodze. Pamiętałam przyjemne 
wrażenie wydłużania się i rozprzestrzeniania na stole terapeutycznym. 
Teraz wobec niemożności kontynuowania lekcji chciałam choć część tamtych 
doznań przywrócić sobie sama. Szybko zauważyłam, że korzyści z leżenia w 
pozycji Alexandra nie sprowadzają się do samej tylko doraźnej pomocy w 
postaci złagodzenia nadmiernych napięć i wspomożenia procesu trawienia. 
Zdarzało się, że gdy dałam sobie czas na spokojne przywrócenie 
wszystkich kierunków i rzeczywiście udało mi się "rozłożyć" na podłodze, 
wówczas przechodziło towarzyszące mi często podniecenie lub lekkie 
podenerwowanie. Po kilkunastu minutach leżenia czułam się tak wypoczęta 
i pełna energii, jakbym odpoczywała parę godzin. 
     Z czasem więc leżenie na podłodze stało się moim codziennym 
rytuałem, a często i sposobem na uwolnienie się od niezrozumiałych 
napięć, niepokojów czy podenerwowanie. Pozycja na podłodze była dla mnie 
chwilowym "powrotem do neutralności". Ciało nie podtrzymywało, a już na 
pewno nie wzmacniało ogarniających mnie wtedy uczuć i emocji. 
     Pamiętam, jak kiedyś po jakiejś drobnej sprzeczce wściekła 
trzasnęłam drzwiami od swojego pokoju i położyłam się na podłodze w 
obawie, że silne zdenerwowanie spowoduje moją kolejną niestrawność. Po 
kilku pierwszych minutach zaczęłam z zafascynowaniem obserwować, jak w 
miarę opadania i rozprzestrzeniania się mojego ciała na podłodze 
zmieniały się i moje myśli. Po chwili stwierdziłam, że cała moja złość 
jest już tylko w głowie. Niektóre słowa dźwięczały jeszcze w uszach, ale 
w moim ciele złości nie było. Atrakcyjność takiego stanu była 
niewątpliwym odkryciem. Okazało się, że potrafię odsunąć się od 
zalewającego mnie uczucia, popatrzeć trzeźwo na to, co się zdarzyło, i 
świadomie zdecydować, co chcę z tym zrobić. 
     Z dotychczasowych lektur na temat Techniki Alexandra i innych metod 
pracy z ciałem znałam logiczne wytłumaczenie działania tej pozycji. 
Wszelkie uczucia i emocje wyrażane są przez ciało właśnie przez 
odpowiednie napięcia mięśniowe. Smutek, strach czy przygnębienie u 
drugiej osoby można poznać po przybieranej postawie, po zmienionym 
rytmie oddechu czy tonie głosu. Jedność psychofizyczna organizmu w tym 
się między innymi przejawia. że stan ciała i stan umysłu wzajemnie 
siebie wyrażają i wzajemnie na siebie wpływają. 
     A jednak chociaż wszyscy zdajemy sobie sprawę z wpływu sytuacji 
zewnętrznych, myśli i odczuć na stan naszego ciała, rzadko uświadamiamy 
sobie, że równie intensywne jest działanie odwrotne. Czyli wpływ stanu 
ciała na psychikę, uczucia i myśli. W celu zobrazowania tego faktu 
niektórzy nauczyciele Techniki Alexandra proponują drobne ćwiczenie 
polegające na szybkim oddychaniu przez usta bardzo krótkim i spłyconym 
rytmem. Ćwiczący już po kilku sekundach mogą zaobserwować narastające 
podniecenie. Zdenerwowanie lub niepewność. Inną zabawą, którą często 
proponuję, jest przyjęcie postawy wyrażającej głęboki żal i smutek, a 
następnie, bez zmiany ułożenia ciała i z utrzymaniem wszystkich użytych 
do tego celu napięć mięśniowych. Głośne roześmianie się. Rzadko się to 
komuś udaje, a jeśli się powiedzie, śmiech jest wyraźnie zduszony i 
stłumiony. 
     Doświadczenia te dowodzą, w jakim stopniu możemy stać się 
niewolnikami własnych reakcji i postaw, zarówno fizycznych, jak i 
psychicznych. Jeżeli na co dzień przyjmuję postawę wyrażającą brak 
pewności siebie i zrezygnowanie... 
     Jeżeli od dawna się garbię, nie lubię siedzieć prosto, bo jest to 
dla mnie zbyt trudne i uciążliwe. 
     Jeżeli najwygodniej jest mi wtulić się w głęboki fotel. idealny dla 
mojej skurcznej sylwetki, by ze skulonymi ramionami szukać ciepła i 
miękkości oparcia... ... wtedy raczej trudno mi będzie poczuć swoją siłę 
i pewność siebie, nawet jeśli jestem ekspertem w danej dziedzinie lub 
rozmyślam o problemie, z którym od dawna z powodzeniem sobie radzę. 
     Coraz wyraźniej zauważałam, jak dalece przywiązana jestem do swojej 
otoczki, do tego, jak wyrażam siebie i kim jestem. Z drugiej strony tak 
wiele chciałam zmienić w swoim postrzeganiu siebie i życia wokół. 
Postanowiłam więc wziąć sobie z tej nowo poznanej metody jak najwięcej i 
jak najwięcej wykorzystać. Wiedziałam już, że jeżeli opanuję sposób 
świadomego wpływania na to, aby napinające się mięśnie wracały do swej 
naturalnej długości, będę umiała w odpowiednim momencie przerwać błędne 
koło wzajemnie wspomagających się myśli. Uczuć i symptomów ciała (np. 
napięć mięśniowych). Ale na razie korzystałam przede wszystkim z 
dobrodziejstwa narzędzia. Dzięki któremu istniała szansa, że zjedzony 
posiłek mi nie zaszkodzi. 
     Oczywiście nie było to regułą. Ale odkąd zaczęłam leżeć na 
podłodze, poczucie przejedzenia i stopień jego intensywności 
rzeczywiście znacznie zmalały. Nie wiedziałam wtedy jeszcze, że na 
drodze. Którą obrałam. Rozwiązanie jednego problemu jest najczęściej 
krokiem do zmierzenia się z następnym. Po kilku tygodniach leżenia na 
podłodze i spokojnego jedzenia z niepokojem zaczęłam zauważać moje 
zaokrąglające się kształty. W krótkim czasie waga doszła do 47 
kilogramów, a moje przerażenie rosło. W miarę możliwości usiłowałam nie 
okazywać, jak bardzo mnie to boli i martwi. Nie mogłam pozwolić na 
powrót siebie - grubaski. Znowu zaczęłam się zastanawiać, czy 
przypadkiem nie jem za dużo, pojawiły się znajome myśli, że należałoby 
ograniczyć słodycze. Chodziłam wściekła na mamę, gotującą moje ulubione 
przysmaki, bo uważałam, że przez to jem więcej, niż powinnam. 
     Oczywiście takie obawy i urazy nie pozostały bez odzewu. 
     Bardzo szybko zaczęły powracać drobne mdłości, zatkania bez powodu. 
Często zupełnie nie związane z jedzeniem. 
     W tym czasie wybrałam się na parę dni do znajomych na Śląsk. Do 
pociągu wzięłam podarowaną mi w lecie książkę F. M. Alexandra The Use of 
the Self. Czytanie szło mi powoli. 
     Książka pisana była na początku tego wieku, a F. M. Alexander 
podobno świadomie budował długie i skomplikowane zdania, aby czytelnik 
zmuszony był skupić uwagę i zastanowić się nad ich treścią. Mój 
angielski, wciąż jeszcze pozostawiający wiele do życzenia, sprawiał, że 
idealnie stosowałam się do życzeń autora. 
     Tego dnia w pociągu czytałam wspomnienia Alexandra dotyczące 
powstawania jego metody. Znowu, tym razem już bardzo drobiazgowo, 
powracał do wspomnień z okresu, kiedy zaczął tracić głos. Nieznana była 
przyczyna jego narastającej w toku recytacji chrypki, najlepsi lekarze 
rozkładali ręce i tłumaczyli wszystko przemęczeniem, zalecając 
odpoczynek. Krytyczny moment nastąpił, kiedy Alexandrowi zaproponowano 
szczególnie atrakcyjny i bardzo prestiżowy występ. Stan jego głosu i 
powracająca chrypka sprawiały, że poważnie wahał się, czy przyjąć angaż. 
Przed podjęciem decyzji Alexander postanowił skonsultować się z 
lekarzem. 
     Ten doradził przyjęcie propozycji, pod warunkiem, że przez dwa 
tygodnie poprzedzające występ pacjent nie będzie recytował, ograniczy 
używanie głosu do minimum oraz w pełni zastosuje się do przepisanej mu 
kuracji. Rzeczywiście już po kilku dniach chrypka znikła, a w dniu 
występu stan głosu wydawał się idealny. Niestety, tak jak w kilku 
poprzednich przypadkach, i tym razem w połowie występu głos zaczął się 
łamać. Słabnąć, a pod koniec wieczoru chrypka niemal całkowicie 
uniemożliwiała recytację. 
     Wspominając to zdarzenie, Alexander zwracał uwagę na fakt 
powszechnej tendencji do kurczowego trzymania się raz przyjętych metod 
postępowania. Jeżeli mam jakiś problem i zauważę jego przyczynę, to na 
podstawie logicznych i racjonalnych przesłanek ustalam sposób 
postępowania, który pomoże mi ten problem rozwiązać. Próbuję raz, drugi 
i jeżeli efekt nie jest satysfakcjonujący, zaczynam od początku, tym 
razem dokładniej i staranniej stosując się do ustalonego sposobu 
postępowania. Alexander zwracał uwagę, jak często wydaje nam się, że 
jeżeli się bardziej postaramy, włożymy więcej wysiłku, wykonamy wszystko 
sumienniej i dokładniej, to osiągniemy zamierzony efekt. Dopiero po 
wielu nieudanych próbach i długim męczeniu się dochodzimy do wniosku, że 
być może przyjęty sposób postępowania nie był najlepszy i należało go od 
razu zmienić. 
     Siedziałam w pociągu, z zaciekawieniem czytałam wspomnienia 
Alexandra i nagle zobaczyłam siebie, od kilku lat, ciągle w ten sam 
sposób, usiłującą schudnąć. Myśli o tym, że za dużo jem, zdążyły już 
doprowadzić mnie do śmiertelnej choroby, a ja wychodząc z niej, dalej 
uparcie wracam do starego sposobu postępowania. Uważam, że jeżeli tym 
razem bardziej się postaram, osiągnę to, czego pragnę. Bezsens tego 
mechanizmu był tak wyraźny, że poczułam narastającą w sobie złość. Z 
ogromną wewnętrzną siłą postanowiłam, że od tej chwili odrzucam sposoby 
odchudzania się związane z ograniczaniem jedzenia lub jakąkolwiek dietą. 
     Postanowiłam żyć, postanowiłam wyjść z choroby, więc teraz muszę 
zgodzić się na bezstresowe jedzenie. 
     Wbrew pozorom nie było to takie proste. Tak jak u Alexandra, także 
moje głębokie postanowienie, aby zmienić sposób postępowania, a w 
związku z tym przestać robić to, co na pewno jest nieprawidłowe, okazało 
się tylko pierwszym małym kroczkiem w stronę śwIadomego, stopniowego 
wychodzenia z choroby. Na razie zaczęłam zastanawiać się, jak inaczej, 
nie przez ograniczanie jedzenia, mogłabym zapewnić sobie zgrabną, 
szczupłą sylwetkę. Oczywiście w grę wchodziło uprawianie sportu: basen, 
siłownia lub aerobik, ale nie chciałam uzależniać swojej figury od 
zajęć, których regularność uwarunkowana jest sytuacją zewnętrzną, np. 
Tym, gdzie jestem, czy pasują mi godziny zajęć, czy jest odpowiednia 
grupa. Od jakiegoś czasu lubiłam poranną gimnastykę, trochę 
wykorzystującą pozycje hatha - jogi, nie wierzyłam jednak, że zapewni mi 
szczupłą sylwetkę, szczególnie teraz, kiedy jem coraz więcej. Łatwo było 
powiedzieć.. Nie odchudzam się, nie ograniczam jedzenia", znacznie 
trudniej przyjąć ryzyko z tym związane. Tak bardzo nie chciałam być 
gruba. Przerażał mnie fakt, że kolejne rzeczy stają się za ciasne. Z 
drugiej strony nie wierzyłam, że nie ma na to żadnego sposobu. 
     Przecież tyle moich koleżanek odżywia się normalnie, widzę 
dziewczyny opychające się słodyczami, które są zawsze chude. To prawda, 
istnieje coś takiego jak przemiana materii, szybkie spalanie energii, 
ale przecież i przy moim wolnym metabolizmie powinna istnieć taka ilość 
pożywienia, która wystarczająco mnie odżywi, a nie będzie odkładać się 
na zapas. Na razie wciąż jeszcze wpadałam w stare schematy nie tyle 
jedzenia słodyczy, ile wyrzucania sobie, że to robię, i poczucia 
przejedzenia na skutek wyrzutów sumienia. Wiedziałam, że moja 
niestrawność jest wynikiem myśli poprzedzających jedzenie. Obawa, że 
utyję, złość, że jem więcej, niż zamierzałam, karanie się za dodatkowe 
kalorie. Nawet drobny przebłysk takich myśli skazywał mnie na późniejsze 
mdłości czy zapchanie, ale w dalszym ciągu nie chciałam pozbyć się tego 
bolesnego regulatora mojej wagi. 
     Dzięki Technice Alexandra zdobyłam jednak bardzo ważne narzędzie, 
czyli moje specjalne leżenie na podłodze. 
     Pomagało mi ono nie tylko w sytuacjach podbramkowych, lecz było 
skuteczne również na co dzień. Mobilizując mnie do ciągłej poprawy 
istniejącego stanu. Po pewnym czasie mój organizm zaczął przyzwyczajać 
się do coraz częstszego uczucia normalności, kiedy nic mi nie dolega, 
nie jestem głodna, ale i nie objedzona. Stan ten był znacznie 
przyjemniejszy od dotychczasowych ciągłych dolegliwości, a jednocześnie, 
jak się okazywało, nie tak trudny do osiągnięcia. 
     W takiej sytuacji moja podświadomość zaczęła coraz częściej 
buntować się na kolejne przejedzenia i niestrawności. 
     Kiedyś wytrzymywałam tak całe dnie. Biernie czekałam, aż przykre 
poczucie przejedzenia i mdłości w końcu mi przejdzie, a cierpienie 
fizyczne i psychiczne rekompensowałam myślą "przynajmniej nie utyję". 
Teraz wyobrażenie najszczuplejszej sylwetki nie mogło powstrzymać 
złości, że znowu dałam się wpuścić w zaklęty krąg jedzenia i 
niejedzenia. Coraz częściej i coraz bardziej świadomie robiłam wszystko, 
aby jedzenie mi nie szkodziło, a jeżeli już tak się stało, to aby 
nieprzyjemne uczucie z tym związane nie trwało długo. 
     Kiedy Alexander doszedł do wniosku, że coś, co on sam robi podczas 
recytacji, prowadzi do pogarszania się stanu jego głosu i powstawania 
chrypki, rozpoczął długotrwałe obserwacje siebie i swojej postawy 
podczas mówienia. Otaczał się lustrami, tak aby widzieć swoją sylwetkę z 
różnych stron. Zaczynał recytować i przyglądał się, co dzieje się wtedy 
z jego ciałem. W miarę szybko zauważył, że przy deklamacji zupełnie 
zmienia się jego postawa. Tułów usztywnia się, co prawdopodobnie spłyca 
oddech, a to prowadzi do specyficznego zasysania oddechu - maniery, na 
którą już wcześniej zwracali mu uwagę koledzy. Postawa ta wspomagana 
była specyficznym napięciem nóg, co było pozostałością pierwszych lekcji 
recytacji, kiedy nauczyciel, widząc, że młody aktor nie stoi pewnie na 
nogach, kazał mu obejmować podłogę stopami. Kolejnym spostrzeżeniem był 
fakt usztywniania szyi i specyficznego odchylania głowy do tyłu, co 
wyraźnie powodowało ucisk na krtań. Alexander zauważył, że wszystkie te 
odruchy pojawiają się już na samą myśl o recytacji. Nie skutkowały żadne 
próby powstrzymania tych reakcji. Zdawało się, że bez tych 
specyficznych. choć wyraźnie szkodliwych odruchów recytacja w ogóle nie 
jest możliwa. 
     Młody aktor doszedł już nawet do tego. że odkrył. Jakie ustawienie 
ciała, osiągnięte dzięki odpowiedniemu ukierunkowaniu myślami, byłoby 
dla recytacji najkorzystniejsze. ("Szyja swobodna". "Głowa skierowana do 
przodu i do góry", "plecy wydłużają się i rozszerzają", "kolana 
skierowane do przodu i na boki"). Niestety nie potrafił narzucić sobie i 
utrzymać tych kierunków, kiedy zaczynał recytować. 
     Uświadomił sobie wtedy, że ponieważ niekorzystna reakcja ciała 
rozpoczyna się już na samą myśl, że zacznie recytować, należało więc 
powstrzymać pierwszą myśl wywołującą niepożądane napięcia. Rozpoczął 
eksperymenty polegające na specyficznym oszukiwaniu samego siebie, a 
dokładniej, na świadomym odkładaniu na później decyzji o tym, czy będzie 
recytował - aby nie myśląc o recytacji, móc utrzymać pełną swobodę 
ciała. Wciąż powstrzymywał więc myśl o tym, że mógłby recytować, i 
dopiero w ostatnim momencie, kiedy ciało było w pełni swobodne, a 
jednocześnie nie było w nawykowy sposób gotowe do recytacji, zaczynał 
mówić. Okazało się, że cała ta ekwilibrystyka była niezbędna do tego, 
aby uniknąć nawykowych odruchów dotychczas towarzyszących recytacji, 
doprowadzić do poznania nowego, lepszego sposobu recytacji i przekonania 
organizmu, że jest on możliwy. 
     Praca Alexandra i ćwiczenia nad ostatecznym wprowadzeniem nowej 
procedury w życie trwały bardzo długo. Przyzwyczajenie polegające na 
niekorzystnym sposobie recytowania powstało stosunkowo dawno, kiedy jako 
młodzieniec brał pierwsze lekcje deklamacji. 
     Mój sposób reagowania napięciem i obawami na myśl o jedzeniu 
zrodził się zaledwie przed kilkoma laty. Poza tym zdawałam sobie sprawę, 
że mój organizm musiał mieć wspomnienia w miarę prawidłowego reagowania 
na myśl o jedzeniu, bo przynajmniej przez pierwsze dziesięć lat życia 
jadłam normalnie i bez niepożądanych sensacji. Było więc jasne, że mój 
przypadek jest prostszy niż Alexandra, nie znającego innego sposobu 
recytowania niż ten, który doprowadził go do utraty głosu. Byłam więc 
dobrej myśli i postanowiłam za przykładem pana Alexandra nauczyć się 
powstrzymywania moich niekorzystnych reakcji jeszcze na poziomie myśli. 
     Zaczęłam mówić sobie STOP. Już wcześniej przecież, całkiem 
przypadkowo odkryłam, że jeżeli pół godziny przed obiadem, 
zdeterminowana złym samopoczuciem, zapowiem rodzicom, że nie będę jadła, 
to w porze posiłku staję się głodna na tyle, że mogę spokojnie jeść ze 
wszystkimi. Tak jak myśl o tym, że powinnam coś zjeść, wyzwalała uczucie 
przejedzenia i mdłości, tak pozwolenie sobie, żeby nie jeść, sprawiało, 
że w krótkim czasie organizm wracał do siebie, do normalności, i robiłam 
się głodna. Teraz, kiedy zaczęłam dochodzić do siebie, bardzo chciałam 
udowodnić wszystkim wokół, że nic mi już nie dolega i jem normalnie, z 
drugiej strony wiedziałam, że nie mogę nic robić na pokaz. Postanowiłam 
więc za wszelką cenę unikać jakichkolwiek obaw dotyczących jedzenia. 
Jeżeli na przykład byłam z wizytą i częstowano mnie jakąś przekąską, a 
ja zarejestrowałam myśl, że może mi to zaszkodzić, z góry odmawiałam 
poczęstunku. Podobnie starałam się zachowywać w domu, to znaczy nie 
jeść, jeżeli obawiałam się, że może mi to zaszkodzić, ewentualnie 
poczekać chwilę, aż może następnym razem apetytowi na jakąś kanapkę nie 
będzie towarzyszyła obawa, że to nie dla mnie. 
     Czasami prowadziło to do maksymalnych absurdów: "Napiję się kawy, 
nie herbaty", "A może jednak kawy", "Nie, chyba jednak herbaty", "A 
właściwie to obojętne", "Nie, ja jednak herbaty nie będę piła...". Mimo 
że wstydziłam się takich zachowań, postanowiłam w żadnym razie nie 
odstępować od decyzji, aby nie zmuszać się do picia czy jedzenia 
czegokolwiek, nawet jeżeli pięć minut wcześniej z pełnym przekonaniem 
zdecydowałam się na dany posiłek. Muszę przyznać, że moi bliscy z dużą 
tolerancją przyjmowali moje niezdecydowanie i grymaszenie. Kiedy rodzice 
zauważyli, że staram się jednak coś jeść, odstąpili od wszelkich form 
ingerowania w mój sposób odżywiania. Bez presji z ich strony jeszcze 
łatwiej było mi pracować nad sobą. 
     Niestety, korzystne efekty Techniki Alexandra zaczęły prowadzić do 
moich kolejnych załamań i obaw. Jadłam coraz więcej, coraz częściej 
rzeczywiście bezstresowo, chwile, kiedy miałam uczucie zapchania i 
przejedzenia, stawały się coraz rzadsze, ale kilogramów przybywało. 
Kiedy w lutym 1984 roku wskazówka wagi pokazała 50 kilogramów, 
przerażona popłakałam się. Tak bardzo chciałam być zdrowa, ale nie 
mogłam pogodzić się z powrotem do dawnych, zbyt dużych wymiarów. Wtedy 
po raz pierwszy postanowiłam odwołać się do moich "wcisków". W głębi 
duszy nie byłam przekonana, czy słuszne jest manipulowanie swoją 
podświadomością dla tak w gruncie rzeczy błahych celów. 
     Z drugiej jednak strony uznałam, że jeżeli można stosować hipnozę, 
aby oduczyć kogoś palenia, to ja mogę zastosować autohipnozę czy 
autosugestię, aby pozostać przy akceptowanej przez siebie wadze. 
     Przez kilka wieczorów wprowadzałam się m stan relaksu, stosując 
połączone metody DU i mentalnej reiki. Wmawiałam swojej podświadomości, 
że jem dla własnego zdrowia i tylko tyle, aby to zdrowie utrzymać, że 
bez względu na to, co i ile zjadam, zawsze pozostaję przy wadze 46 
kilogramów. 
     "Wciski" podziałały idealnie. W ciągu stosunkowo krótkiego czasu. 
Bez jakichkolwiek starań czy wysiłków i bez żadnych niespodziewanych 
niedomagań, wróciłam do akceptowanej przez siebie wagi. Dalej jadłam 
mało, dalej uważałam, ale było mi łatwiej. A jedzenie nie było źródłem 
nieustających problemów. 
     Przez następnych kilka miesięcy z zafascynowaniem opowiadałam 
wszystkim o Technice Alexandra i jej wspaniałym działaniu. Przynajmniej 
raz dziennie kładłam się na podłodze i odkrywałam kolejne możliwości 
własnego ciała i umysłu. Coraz wyraźniej dostrzegałam napięcia 
trzymające mnie w garści i coraz częściej potrafiłam świadomie je 
rozluźnić. Wyraźniej też uświadamiałam sobie ogrom zalewających mnie 
niedorzecznych myśli. Których do tej pory biernie słuchałam. Zgodnie z 
tym, czego uczył pan Alexander, starałam się je po prostu wychwytywać, a 
następnie w miarę swoich możliwości i umiejętności mówić im STOP. 
     Lektura książek o Technice Alexandra przypominała mi podstawowe 
zasady poznane na lekcjach i towarzyszące ich stosowaniu doznania 
wewnętrznej swobody i lekkości. Chociaż wspomnienie to zdawało się dość 
mgliste. Organizm świadomie i nieświadomie pragnął je choć częściowo 
przywrócić. Pamiętałam, co to znaczy swobodna szyja, w chwilach napięcia 
i zdenerwowania umiałam świadomie uwolnić jej nadmierne skurczenie. 
     Osiągałam czasami zadziwiające efekty. W któryś weekend marca 
wybrałam się na narty. Siedzenie i pisanie pracy magisterskiej 
spowodowało, że czułam się bardzo "zastała", i choć nart nie miałam na 
nogach od paru sezonów. Postanowiłam trochę się poruszać. Nie jeżdżę 
specjalnie dobrze, ale zwykle daję sobie radę na większości przeciętnych 
tras. 
     Tym razem obawiałam się. że - nie będąc w dobrej kondycji - mogę 
mieć trochę trudności. Jeździło mi się jednak wspaniale. Nie odczuwałam 
spodziewanego zmęczenia, moje stare narty zdawały się znacznie 
posłuszniejsze niż kiedyś. a na drugi dzień po intensywnej jeździe. 
Wbrew oczekiwaniom, wcale nie czułam się połamana. Szczególnie to 
ostatnie bardzo mnie zdziwiło. Po tygodniach spędzonych nad książkami, 
bez żadnego wcześniejszego przygotowania, przejeździłam cały dzień na 
dosyć trudnych trasach narciarskich i teraz jako jedyna z całego 
towarzystwa nie czuję się połamana. Dobrze pamiętałam, jak normalnie 
wyglądało u mnie powitanie sezonu narciarskiego, tym bardziej więc byłam 
zdziwiona. Zaczęłam zastanawiać się, co takiego robiłam tym razem? Jak 
jeździłam? Czyżbym się bardziej oszczędzała? 
     Dopiero po dłuższym zastanowieniu uświadomiłam sobie pewną różnicę, 
automatycznie wprowadzoną do jazdy na nartach. Zawsze się bałam 
oblodzonych tras. Pozostało mi to z czasów, kiedy jeżdżąc na dziecinnych 
nartkach, nie miałam możliwości wykorzystywania kantów nart do 
podstawowych manewrów. Zresztą na lodzie nawet najlepsze narty nie 
zawsze się sprawdzały. Dlatego oblodzoną trasę witałam zawsze dodatkowym 
spięciem. Tzw. Wzięciem się w garść, aby podołać większym trudnościom. 
Cała prężyłam się i kurczyłam, jakbym już zawczasu chciała przygotować 
się na możliwy upadek. Odruchowo też ustawiałam narty do "kantowania". 
Aby przynajmniej częściowo zapanować nad śliską powierzchnią. 
     Manewr ten jednak rzadko się sprawdzał. Moje narty nie wbijały się 
kantami w lód, najczęściej więc wyprowadzona z równowagi ześlizgiwałam 
się po lodzie, w mniejszym lub większym stopniu nie panując nad jazdą. 
Chociaż sytuacja ta wciąż się powtarzała. Moja nieudolna w gruncie 
rzeczy reakcja na oblodzoną powierzchnię pozostawała bez zmian. Za 
każdym razem wydawało mi się, że jeżeli się lepiej sprężę, mocniej 
"zakantuję", silniej wezmę w garść, to zdołam zapanować nad , 
sytuacją... 
     Tym razem w Szczyrku po raz pierwszy wyraźnie odczułam na sobie 
reakcję strachu. Bo to, co wyczyniałam ze sobą na widok oblodzonej 
powierzchni, było typowym odruchem szoku i stresu opisywanym w Technice 
Alexandra. Napięcie i kurczenie szyi, kulenie ramion i chowanie w nie 
głowy, usztywnianie tułowia, kurczenie nóg... W swojej dotychczasowej 
"niewiedzy" brałam się w garść i sprężałam, aby sprostać trudnościom 
ponad swoje możliwości. Teraz potrafiłam zauważyć, ile było tu 
niepotrzebnego napięcia, jakie przykurcze szyi i karku sobie fundowałam 
i ile nadmiernej gotowości nakładałam na siebie w tej sytuacji. 
Automatycznie zaczęło pojawiać się moje NIE. Czując spinającą się szyję, 
mówiłam sobie w duchu: "O, nie! Szyja swobodna. Głowa do przodu i do 
góry!". Wiedziałam już przecież, że nie zdołam zapanować nad lodem. Mogę 
natomiast zapanować nad swoją niepotrzebną reakcją strachu i wjeżdżając 
na lód. Nie kurczyć się i nie spinać. 
     Po kilku pierwszych próbach z zafascynowaniem zaczęłam obserwować 
swoje reakcje. Kiedy tylko udało mi się nie napinać mięśni szyi przy 
wjeździe na lód. Całe ciało zachowywało większą swobodę, znacznie lżej 
ześlizgiwałam się po powierzchni, której nie mogłam kontrolować, i 
znacznie szybciej odzyskiwałam panowanie nad jazdą. Kiedy lód się 
kończył. Wspaniała zabawa na drugi dzień zaowocowała dobrą formą i 
samopoczuciem, jakich się nie spodziewałam. 
     Dopiero teraz uświadomiłam sobie. że dotychczas w przeważającej 
mierze moje zmęczenie i bóle mięśni po intensywnej jeździe wynikały nie 
z rzeczywistego nadwerężenia jazdą. Lecz ze zbyt częstych napięć i 
usztywnień w wyniku strachu. Było to cudowne odkrycie, nie mogłam tylko 
przeboleć. że nie umiem podzielić się z innymi swoimi spostrzeżeniami. 
Tylko ja wiedziałam. Co to znaczy nie zaciskać. kurczyć i spinać szyi. 
Moi znajomi nie zauważali nawet, że coś takiego robią. Aldona i ja 
poznałyśmy dzięki lekcjom. na czym polega "swobodna szyja". Było to 
doznanie. Którego nie można się nauczyć ani z książek. Ani z opowiadań. 
     Powoli. Coraz wyraźniej narastało we mnie przekonanie, że Technikę 
Alexandra trzeba spopularyzować w Polsce. 
     W dalszym ciągu czytałam książki na jej temat i leżałam na 
podłodze. Kładłam się teraz już nie tylko. Aby rozluźnić nadmierne 
napięcie, ale często również dla własnej przyjemności, po to tylko, aby 
dać sobie czas na bycie ze sobą. 
     Pisanie pracy magisterskiej nie szło mi zbyt lekko. Już jakiś czas 
temu zdążyłam uświadomić sobie. że handel zagraniczny nie jest moim 
powołaniem. Wiadomo było jednak, że skończę studia i będę pracować 
właśnie jako handlowiec. 
     Wszystkie moje nowe metody radzenia sobie ze sobą i swoim życiem 
miałam zamiar podporządkować przystosowaniu się do realiów, które nie do 
końca mi wprawdzie odpowiadały, ale stanowiły rezultat wcześniej 
podjętych decyzji, od których nie zamierzałam odstępować. 
     Leżenie na podłodze sprawdzało się w najróżniejszych sytuacjach. 
Kiedy ciężko szło mi pisanie i łapałam się na tym. że myśli błądzą 
daleko od rzeczywistości, bardzo dobrze było położyć się na chwilę, 
przypomnieć sobie kierunki... i spokojnie wrócić do handlu 
zagranicznego. Leżenie odkryło przede mną kolejne reguły rządzące moim 
odżywianiem, a właściwie podjadaniem. Zdarzały się dni, kiedy nIe mogłam 
sIę skupić na pisaniu. Wciąż miałam ochotę wstać, napić się kawy, zjeść 
coś słodkiego. Któregoś razu zdecydowałam, że zanim pójdę po czekoladkę, 
położę się na podłodze. Po kilku minutach leżenia zapomniałam o chęci na 
słodycze i wróciłam do pracy. 
     Sytuacja taka powtórzyła się kilka razy. Uświadomiłam sobie wtedy, 
że pracując intensywnie i rygorystycznie określając, jak wiele zamierzam 
zrobić danego dnia. Nie brałam pod uwagę naturalnych możliwości i 
potrzeb mojego organizmu. 
     Jeżeli sama nie pozwalałam sobie na odpoczynek, wymuszał to na mnie 
mój organizm. Prawdopodobnie miałabym wyrzuty sumienia, odrywając się od 
pracy bez powodu. A kawa lub coś do jedzenia. Jak dla niektórych 
papieros, były wystarczającym powodem do krótkiej przerwy. 
     Tak mijał kolejny rok kolejnych odkryć. Choć czułam się znacznie 
lepiej i pozornie wyglądało. że moje problemy minęły, w głębi duszy 
wiedziałam, że jeszcze nie jest zupełnie normalnie. 
     W dalszym ciągu bałam się jeść. Czułam się jak anonimowy alkoholik, 
wciąż uważający, aby nie wypić nawet kropli alkoholu. Stale pełna byłam 
obaw, że jeżeli nie będę ostrożna, wpadnę w szał jedzenia znacznie 
przerastający moje potrzeby i możliwości. Przyzwyczaiłam się do tego i 
do znajomego cerbera w mojej głowie. Ale co jakiś czas z tęsknotą 
patrzyłam na ludzi wokół, bez ograniczeń i bez ciągłego kontrolowania 
siebie, jedzących to, na co mają ochotę. Ja tego dalej nie umiałam. 
     
     Rozdział 8 
     Spoglądając na cień 
     
     Wiosną 1985 roku kolejne weekendowe warsztaty z rebirthingu 
uświadomiły mi. że w dalszym ciągu czuję się gruba. Nawet teraz, kiedy 
znów moja waga spadła poniżeJ 45 kilogramów! W stanie głębokiego relaksu 
zdałam sobie sprawę, że to uczucie jest ze mną zawsze, bez względu na 
to, ile ważę i jak wyglądam. Wyraźniej też poczułam. że drobne napięcia, 
zdenerwowanie czy podniecenie wywołują we mnie natychmiastową chęć na 
coś słodkiego i teraz. kiedy wiem. że poradzę sobie jakoś ze swoją 
niestrawnością, bardzieJ jestem skłonna sięgać po łakocie. 
     Powoli skończył się mój dotychczasowy taniec z anoreksją. 
Zdenerwowanie nie powodowało już całkowitego odrzucenia Jedzenia. 
Niestety jednak, co stwierdziłam z niepokojem. Skłaniało mnie ono do 
tego, co na pewno nie Jest zdrowe - do sięgania po słodycze i 
niejedzenia konkretnych posiłków. Obiad, który od dawna budził obawę, że 
mi zaszkodzi. W dalszym ciągu wydawał się codzienną przeszkodą. Nie 
zawsze do pokonania. Znacznie łatwiej było zjeść tzw. cokolwiek, czyli 
trochę serka homogenizowanego. jakieś ciastko lub owoc. Poczułam się 
przerażona absurdalnością stanu, do jakiego sama siebie doprowadziłam. 
Zaczęło się przecież od niejedzenia słodyczy i zdrowego odżywiania. Jak 
to się stało, że moja podświadomość zdołała odkręcić te zamiary o 180 
stopni? 
     Postanowiłam jednak, podobnie jak z odrzuceniem myśli o 
jakichkolwiek dietach, nie zmuszać się do prawidłowego odżywiania. 
Wydawało się, że w obecnej sytuacji jedynym i najlepszym dla mnie 
rozwiązaniem byłoby osiągnięcie wewnętrznego spokoju i takie radzenie 
sobie z codziennymi przeciwnościami, które nie pociągałoby za sobą chęci 
na słodycze. 
     MnieJ więcej w tym czasie zapisałam w swoim pamiętniku: 
     
     Z pamiętnika, marzec 1985 
     Nie chodzi o zmuszanie się do "racjonalnego niejedzenia" ani o 
powstrzymywanie od słodyczy na siłę - to dobre na krótką metę, na kilka 
ascetycznych dni pomiędzy jednym a drugim obżarstwem. Chodzi o to, aby 
spokój, harmonia i zrozumienie, które mogę przecież uzyskać, w 
zrównoważony sposób manifestowały się na zewnątrz. Niepokój wewnętrzny 
zawsze da o sobie znać: ochotę na lody lub słodycze, nadmiernym 
jedzeniem czy po prostu zdenerwowaniem i depresją. 
     Wreszcie po tylu latach uświadomiłam sobie, że bezpośrednią 
przyczyną mojej anoreksji jest strach przed kompulsywnym Jedzeniem. 
Którego przebłysków co trochę doświadczam i którego tak bardzo się 
lękam. Teraz dopiero uzmysłowiłam sobie, że czuję się grubaską i 
żarłokiem nawet wtedy, kiedy nic nie jem. Przy czym jest to wynik nie 
tyle nieumiejętności odżywiania się, co faktu, że dla mojej 
podświadomości jedzenie jest sposobem na stłumienie smutku, niepewności. 
Obaw lub nadmiernego podniecenia. 
     Dopiero teraz spokóJ uzyskiwany podczas leżenia na podłodze 
uwidocznił mi coraz wyraźniej stan ciągłego podekscytowania i 
podenerwowania towarzyszący moim dniom. Zawsze był jakiś problem, a więc 
i powód do zmartwień. Zawsze coś we mnie drgało. łkało, a w najlepszym 
razie śpieszyło się. Jeżeli dziwnym trafem wszystko układało się dobrze. 
W moJej głowie mimo wszystko pojawiały się przygnębiające myśli, lęki i 
niepewności. Do tej pory, pochłonięta swoimi skokami w przyjmowaniu 
pokarmów. Nie widziałam tego. Teraz zaczęłam coraz wyraźniej zauważać 
intensywność nie uświadamianych myśli i buzujących emocji. 
     Ponownie przeczytałam wtedy Czarnoksiężnika z Archipelagu Ursuli Le 
Guin. Konfrontacja bohatera z własnym cieniem zrobiła na mnie olbrzymie 
wrażenie. Nagle ujrzałam liczne aspekty mojego cienia, które wciąż 
usiłowałam od siebie odepchnąć. Dotarło do mnie, że od jakiegoś czasu w 
bezsensowny sposób stosowałam poznaną zasadę afirmacji. Kiedy było mi 
smutno, wmawiałam sobie, że jestem szczęśliwa, nie dopuszczając myśli, 
że może mam powód do smutku... Podobnie było z innymi uczuciami. Nie 
chciałam ich słuchać. Wolałam nie wiedzieć o swoim strachu, niepewności, 
o poczuciu osamotnienia czy złości. Wygodniej było zagłuszyć je deszczem 
pozytywnych myśli. Nie pisałam wprawdzie afirmacji, uważając to za 
stratę czasu, jednak powtarzałam je sobie po cichu lub na głos, 
wystarczająco zamulając już i tak przeciążony umysł. 
     Dopiero teraz dotarła do mnie istota afirmacji i sens zalecenia, 
aby pisać je po kilkadziesiąt razy. Zdania zanotowane na jednej stronie 
kartki po wielokrotnym powturzeniu prowadziły do uświadomienia sobie 
negatywnych myśli i odczuć wywoływanych przez afirmację; i te miały być 
zapisywane na drugiej stronie. Właśnie owe często bezsensowne negatywne 
myśli wywołane daną afirmacją miały pomóc w uświadomieniu sobie, co tak 
naprawdę, w głębi duszy na dany temat myślimy. To one dopiero miały 
stanowić materiał do pracy nad sobą i do tworzenia nowych afirmacji, 
pełniej odpowiadających potrzebom w tym momencie. 
     Ja chciałam dotrzeć do swojego szczęścia na skróty. Na pisanie 
afirmacji nie miałam czasu ani ochoty, natomiast z zadowoleniem 
przyjmowałam zmiany w moim życiu wynikające z samego tylko pozytywnego 
do niego nastawienia i wiary w swoje szczęście. Zachłystywałam się 
powierzchownym manipulowaniem podświadomością i nie przyjmowałam do 
wiadomości istnienia starych kolców, wepchniętych daleko, głęboko w 
siebie, i tylko od czasu do czasu, w najbardziej niespodziewanym 
momencie kłujących moJą rzeczywistość. 
     Regularne leżenie na podłodze w pozycji umożliwiającej bezpośrednie 
kontaktowanie się z własnym ciałem i duszą zaczęło uświadamiać mi 
prawdziwą siebie. Stopniowo nabierałam odwagi, aby przyjrzeć się własnym 
myślom i uczuciom. Powoli i delikatnie zaczynałam podważać dotychczasowe 
przekonania, że przecież jestem szczęśliwa, że moje życie jest piękne, 
nawet jeżeli nie zawsze tak jeszcze wygląda. Zaczęłam pozwalać sobie na 
momenty zastanowienia i na konfrontację rzeczywistości z marzeniami. Po 
kilku latach uciekania od pesymistycznych myśli, smutków i strachów 
postanowiłam przyznać się sama przed sobą do ich istnienia. 
     Któregoś wieczora. Głęboko poruszona tym nowym odkryciem, 
narysowałam i opisałam swój CIEŃ: 
     Z pamiętnika 
     Odwróciłam się tyłem do mojego Cienia. Patrzyłam tylko na Słońce, 
nie chcąc wiedzieć, co jest za mną. Z uśmiechem patrzyłam w Jasność, 
twierdząc, że widzę tylko JĄ i jestem szczęśliwa. Mój cień, mimo że 
odepchnięty i nie dostrzegany, istniał jednak cały czas i istnieje 
dalej. Co chwila przypomina mi o sobie, ślizgając się chłodem po moich 
plecach. Mówi mi, że jest, a ja go czuję, chociaż nie widzę. 
     Kiedy się odwrócę i wyjdę mu na spotkanie, Słońce, grzejąc mnie z 
tyłu, będzie dodawało mi siły, energii, odwagi. Czując ciepło Słońca, 
będę mogła pewnie popatrzyć na Mój CIEŃ i uśmiechnąć się do niego. 
Przecież jest mną, widzianą tylko w krzywym zwierciadle. Trzeba się 
tylko odwrócić. Witaj, Cieniu! 
     Pojęłam, w jak dużym stopniu moje ostatnie spostrzeżenia 
korespondują z tym, co twierdzi pan Alexander i na co wyraźnie zwracano 
nam uwagę podczas lekcji. Nie chodzi o ciągłe poprawianie się i 
korygowanie własnej postawy w przekonaniu, że w końcu uda nam się 
osiągnąć i utrzymać to, co idealne. Tego rodzaju dążenia prowadzą 
jedynie do ciągłego usztywniania się i naprężania, czego rezultatem jest 
postawa sztuczna i na dłuższą metę niewygodna. Czy jest sens, aby do 
napięć już istniejących dodawać następne, które w naszym mniemaniu 
zniwelują te pierwsze? Przecież to oczywiste, że nawet jeżeli dzięki 
takim wysiłkom uczynimy w miarę korzystne wrażenie, to jednak z jak 
wielkim wewnętrznym napięciem są one związane i ile trudu wymaga 
utrzymanie rezultatu? 
     Ze zdumieniem stwierdziłam, że to samo można odnieść do mojej 
postawy psychicznej. Afirmacjami chciałam zakryć to, co nie podobało mi 
się w moim życiu. Jednak pozornie zrównoważony stan uzyskiwałam kosztem 
olbrzymiego natężenia i stałej walki przeciwstawnych sił i emocji. 
Osiągane podczas leżenia na podłodze poczucie przestrzeni i lekkości 
coraz wyraźniej pokazywało, że tak naprawdę na co dzień wciąż się 
jeszcze kurczę i ściskam albo przeciwnie, rozciągam na siłę. 
     Zgodnie z zasadami Techniki Alexandra należało po prostu zaprzestać 
robienia tego, co niepotrzebne, po to, aby to, co właściwe, mogło się 
samo zdarzyć. Wcześniej jednak trzeba było zauważyć i oddzielić to 
nieprawidłowe i nieodpowiednie. Tak właśnie rozumiałam moje spoglądanie 
na cień. Nauczyciele Techniki Alexandra wciąż zwracają uwagę na jej 
podstawowy aspekt: umiejętność obiektywnego postrzegania siebie i 
gotowość przyznania się do popełnionego błędu. Uważa się zresztą, że 
dużą pomocą dla Alexandra na początku jego pracy była jego profesja. 
Aktorzy z racji swego zawodu nabywają umiejętności w miarę obiektywnego, 
nie oceniającego obserwowania siebie. Patrząc na siebie w lustrze, 
umieją zauważyć drobne niedociągnięcia, które nie od razu muszą źle 
świadczyć o całej postaci. Dopiero wtedy dotarło do mnie, jak mało jest 
osób. Które spokojnie i bez emocji przyglądają się własnemu odbiciu. Ja 
na pewno się do takich nie zaliczałam. 
     W Technice Alexandra podkreślano, że zaakceptowanie faktu, że coś 
robimy źle lub że czegoś nie umiemy, jest punktem wyjścia do nauczenia 
się czegokolwiek lub poprawienia błędu. Według Alexandra pozwolenie 
sobie na to, aby nie starać się być dobrym uczniem, jest jedną ze 
szczególnie trudnych umiejętności, jednocześnie gwarantujących 
stosunkowo najszybsze postępy. To nie paradoks. Im bardziej bowiem się 
staramy, tym więcej wysiłku i wewnętrznych napięć wkładamy w wykonywaną 
czynność. Technika Alexandra ma natomiast umożliwić przeżycie nowego, 
nie znanego lub nie pamiętanego doznania. Kiedy daną czynność wykonuje 
się z lekkością i swobodą. Pragnienie bycia dobrym rodzi chęć zrobienia 
czegoś jak najlepiej. Niestety to w sposób jeszcze nam nie znany. 
Dlatego im mniej starania. im mniej obaw przed błędami, tym łatwiej te 
błędy zauważyć. Tym łatwiej skoncentrować się na niepowtarzaniu ich, i 
tym większa otwartość na doświadczenie nowego i lepszego. 
     Zastanawiając się nad tym zagadnieniem, zauważyłam, że nasza 
kultura i tradycje wychowania od pokoleń uczą czegoś dokładnie 
przeciwnego. Sama czułam się tego najlepszym przykładem. Przez 
przynajmniej 10 szkolnych lat byłam uzależniona od dobrych ocen. Moje 
zadowolenie z życia, wewnętrzna radość i spokój rosły lub malały wraz z 
otrzymywanymi stopniami. Musiałam być dobrą uczennicą. Ale wcześniej 
musiałam się tego nauczyć. Z relacji rodzinnych wiem, że pierwsze dni w 
szkole bardzo mi się podobały. Wracałam do domu radosna i szczęśliwa. 
Moja mama ze zgrozą jednak stwierdziła, że z takim samym zadowoleniem 
mówię o otrzymanej piątce, jak i o czwórce. 
     A zdaniem mojej mamy przez pierwsze cztery lata szkoły podstawowej 
przeciętnie zdolne dziecko powinno bez większego wysiłku uzyskiwać 
najlepsze oceny. Wszystkich domowników zaprzęgnięto więc do cichego 
spisku. Każdy po kolei miał obowiązek wypytywać, jakie oceny dostałam 
danego dnia w szkole. Jeżeli to była piątka, wszyscy radośnie 
komentowali ten fakt. Stopnie poniżej piątki były po prostu ignorowane. 
Czy można się dziwić, że w ciągu bardzo krótkiego czasu ugruntowało się 
we mnie przekonanie, że k... jedyną akceptowaną oceną jest ta najlepsza 
i należy za wszelką cenę unikać stopni poniżej oceny bardzo dobrej? 
     Z czasem okazało się, że większość moich rówieśników uczy się nie 
dla zdobywanej wiedzy, lecz dla ocen. Na studiach sytuacja ta podobno 
miała się zmienić. Byliśmy tutaj przecież z wyboru. A jednak w dalszym 
ciągu dla wielu z nas liczyło się nie to, czy interesuje nas wykładany 
przedmiot, lecz stopień trudności egzaminu. Teraz, kończąc studia i 
widząc, że tyle lat poddawałam się bzdurnej presji, postanowiłam 
przestać się oszukiwać. Zdecydowałam, że najwyższy czas, abym to, co 
robię w życiu, wykonywała z zaangażowaniem, a nie dla pozorów. 
Wiedziałam. że handel zagraniczny mnie nie pociąga, ale jeżeli wybrałam 
już temat pracy magisterskiej, napiszę ją z takiego punktu widzenia, 
który jest dla mnie interesujący. W przyszłości sama nawet nie będę 
pamiętała, na jaki stopień obroniłam dyplom, nauczę się więc tyle. Na 
ile będę sama miała ochotę... Było to rewolucyjne podejście do mojego 
procesu uczenia się. A w realizacji tego podejścia bardzo pomógł fakt, 
że właśnie przyszła wiosna i... zakochałam się. Po raz pierwszy 
pozwoliłam sobie, aby mój nastrój i paczucie zadowolenia nie zależały od 
tego, na jaką ocenę zda:n ostatnie egzaminy. Świadomie pozwoliłam sobie 
na niższe oceny, decydując, że przedmiotów, które mnie nie interesują, 
wcale nie muszę znać lepiej. 
     W ten sposób weszłam w okres pracy nad podstawowym aspektem 
Techniki Alexandra, czyli akceptacją własnych niedociągnięć i braków. 
Zauważyłam, jak wiele ze swojego wewnętrznego spokoju traciłam i do tej 
pory tracę przez samo tylko złoszczenie się na siebie. Okazało się, że 
wciąż jestem z siebie niezadowolona. Co jakiś czas ganię się za 
niesprostanie stawianym sobie wymaganiom. Podejmuję decyzje, czynię 
postanowienia, ale kiedy okazuje się, że nie mogę ich urzeczywistnić, 
złoszczę się i zniechęcam. I choć dotyczy to różnych stron mojego życia, 
zawsze w końcu odbija się to na moim odżywianiu. Albo niepotrzebnie 
sięgam po jedzenie, albo jem za dużo, albo najlżejszy posiłek po prostu 
mi szkodzi. Okazało się, że umiejętność akceptowania własnych porażek i 
błędów należało zastosować do wszystkich poziomów życia. 
     Proces pozwalania sobie na niedociągnięcia i cierpliwość w stosunku 
do siebie był, moim zdaniem, jednym z najważniejszych kroków dochodzenia 
do zmian, na jakie zwrócił uwagę F. M. Alexander. Kiedy zauważył 
niekorzystne, nawykowe odruchy wprowadzane do swojego sposobu 
recytowania, postanowił je zmienić; trwało bardzo długo, zanim decyzję 
tę mógł rzeczywiście wprowadzić w życie. Najpierw okazało się, że 
postanowienie, aby nie odchylać głowy do tyłu podczas recytacji, 
powodowało, że starając sIę tego nie robić, odczuwał wprawdzie, że głowy 
nie odchyla, ale w rzeczywistości, zgodnie z tym, co odbijało się w 
lustrze, robił to w dalszym ciągu. Decyzję o tym, aby nie myśleć o 
recytacji, też nie zawsze udawało się zrealizować. Najczęściej w 
ostatniej chwili tak czy inaczej wracał do starego schematu. Zarówno we 
wspomnieniach Alexandra, jak i w innych książkach na temat jego Techniki 
wciąż podkreśla się wagę i istotę tego etapu. 
     Wiedziałam już, jak ważna jest umiejętność zaakceptowania faktu, że 
czegoś nie umiemy, i przyznania się do tego, nawet tylko przed sobą. 
Teraz odkryłam, że tak samo istotna jest umiejętność pogodzenia się z 
faktem, że mimo całej swojej wiedzy i umiejętności znowu popełniliśmy 
błąd... 
     Odkrycie to było bardzo na czasie, gdyż właśnie podjęłam pracę, 
prawdziwą pracę, w centrali handlu zagranicznego. Życie dało mi pole do 
popisu, myśli pana Alexandra, którymi tak się zachwycałam, mogłam teraz 
wykorzystać nie tylko przy problemach z jedzeniem, ale i w zwykłych 
sytuacjach zawodowych. Na pierwsze próby nie trzeba było długo czekać. 
     W swoim dziale zostałam przyjęta bardzo miJe i z dużą życzliwością. 
Koleżanka, którą z czasem miałam zastąpić, cierpliwie wprowadzała mnie w 
zawiłości papierków wymaganych do zawarcia kontraktu. Co jakiś czas 
powtarzałam sobie, że jestem stażystką, mam więc prawo czegoś nie 
wiedzieć. A jednak, co chwila zauważałam dziwne opory., :.;; - : 
     Jakiś wewnętrzny głos krzyczał mi nad uchem: "Jak to. Nie nauczyli 
cię tego na studiach? I".,. Już przecież ci tłumaczono, dalej nie 
pamiętasz", ", Jak można było się pomylić w takim drobiazgu!". Myślę, że 
tylko dzięki Technice Alexandra udawało mi się uznać ten przykry 
wewnętrzny głos" za coś nie do końca mojego i z pewnością utrudniającego  
moje wdrażanie się do nowej pracy. W duchu powtarzałam sobie z uporem: 
"A właśnie, że mam prawo nie wiedzieć!". albo: "Trudno, każdemu zdarza 
się popełnić błąd, na błędach człowiek się uczy. Miło wspominam mój czas 
terminowania w handlu zagranicznym. Choć nie była to praca z powołania, 
jednak umiałam podejść do niej z zaciekawieniem, zakładając, że jeżeli 
już coś robię, to chcę to robić rzetelnie i z przyjemność::ą. A poza tym 
przecież nigdy nie wiadomo, jakie umiejętności się w życiu przydadzą... 
     Na razie w dalszym ciągu usiłowałam stosować poznawane idee i 
umiejętności do swoich problemów z odżywianiem. 
     Rozpoczęłam nowy, warszawski etap swojego życia. Wróciłam więc do 
kolejnych postanowień, jak zmienić swoje dotychczasowe nawyki 
żywieniowe. Co jeść. Czego unikać. kiedy jeść, kiedy nie. Zasady były 
proste: jeść tylko wtedy, kiedy jestem głodna, i to, na co mam ochotę. 
Unikać słodyczy, jeść regularnie, spożywać zdrowe posiłki. Plan logiczny 
i prosty, a jednak kiedy przychodziło do realizacji, natychmiast 
pojawiały się trudności. Wszystko się waliło już na samym początku, 
kiedy, głodna, miałam zdecydować, co zjem. Rozregulowany organizm wciąż 
jeszcze dawał mi sprzeczne sygnały, np. Odczuwałam głód. A jednocześnie 
niechęć do jedzenia. Wydawało się, że nie ma posiłku, na , ś jaki 
miałabym ochotę. Jedyną rzeczą. Którą mogłam jeść, a właściwie pić, 
prawie zawsze był jogurt. Ale tu też potrzebne były iście cyrkowe 
sztuczki. Ten za słodki, ten za kwaśny, ten za rzadki,.. Należało je 
odpowiednio zmieszać, a potem najlepiej popić kawą... i czekać: 
zaszkodzi czy przepłynie tak, że znowu będę zaraz głodna. Ani jedno, ani 
drugie nie wydawało się korzystne. Cierpliwość w stosunku do siebie i do 
stanu, do którego się doprowadziłam, była moim najważniejszym zadaniem. 
     Wobec tak wielu niepewności i zmiennych sygnałów organizmu 
zdecydowałam, że jeden posiłek nałożę na siebie odgórnie. Wykupiłam 
obiady w stołówce zakładowej. Wiadomo było, że połowy z serwowanych 
potraw nie będę jadła. ale miałam nadzieję, że w ten sposób wyrobię w 
sobie nawyk jedzenia przynajmniej jednego posiłku o tej samej porze. 
Niestety, nie udało się. Przeważnie w porze obiadowej czułam się tak 
najedzona, że albo rezygnowałam z obiadu, albo skubałam trochę jarzyn i 
przez resztę dnia czekałam, aż mi przestaną "siedzieć". W pracy przecież 
nie mogłam położyć się na podłodze. 
     Ogólnie było jednak znacznie lepiej. Zajęta pracą, nie pozwalałam 
sobie na wyrzuty sumienia, że zjadłam za dużo i w związku z tym źle się 
czuję. Zaczęłam też świadomie pozwalać sobie na jedzenie po powrocie z 
pracy lub jeszcze później, wieczorem - co przez ostatnich parę lat 
równało się poczuciu przesytu przez cały następny dzień. Teraz jedząc 
wieczorem, wmawiałam sobie, że ponieważ jem z przyjemnością, to pewnie 
mój organizm tego potrzebuje i na pewno spokojnie wszystko strawi. 
Bardzo pomógł mi Alexander i jego ciągłe powracanie do myśli, że jeżeli 
chcemy zmienić stary nawyk, na początku musimy pogodzić się z 
niepowodzeniami. Powoli uczyłam się od niego coraz większej cierpliwości 
dla siebie i swoich porażek. I rzeczywiście wraz z tą cierpliwością 
zaczęłam zauważać coraz wyraźniejsze efekty. 
     Okazało się, że jeżeli wieczorem zjadłam zbyt wiele słodyczy, ale 
wytłumaczyłam sobie, że mam do tego prawo i że w celu doprowadzania się 
do zdrowia pozwalam sobie na dowolność wyboru czasu posiłku i jedzenia, 
to, o dziwo, następnego dnia uczucie zatkania nie było wcale tak 
uciążliwe i przechodziło znacznie szybciej, niżbym się tego spodziewała. 
Potwierdzało się kolejne spostrzeżenie Alexandra, że wszystko zaczyna 
się na poziomie myśli. Jeszcze niedawno pół tabliczki czekolady 
zjedzonej o szóstej wieczorem spowodowałoby zapchanie na cały następny 
dzień. Teraz, nauczona dotychczasowymi doświadczeniami. Na drugi dzień 
nie brałam do pracy śniadania, a w południe głodna biegłam do bufetu. 
     Wiedziałam, że pozwalanie sobie na jedzenie wciąż jeszcze wymaga 
ode mnie dużej odwagi. Niemal każdy prowadzony do ust kęs musiał być 
wspomagany dodatkowymi myślami. 
     Najpierw usiłowałam odrzucić obawy, że jedzenie mi zaszkodzi, potem 
odgonić przeświadczenie, że pewnie utyję, następnie pomyśleć, że nawet 
jeżeli by miałoby mi zaszkodzić, to i tak sobie poradzę. W dalszym ciągu 
nie chciałam dopuścić do siebie myśli, że mogłabym utyć, ale 
podświadomie i to brałam pod uwagę. Wiedziałam, że jeżeli tak się 
zdarzy, na to również będę musiała pozwolić i nie mieć do siebie żalu... 
Ta postawa wymagała chyba największej odwagi, ale nie miałam wyjścia. 
Postawiłam na jedną kartę, chciałam żyć i być szczęśliwa, a z 
dotychczasowymi problemami jedzeniowymi nie było to możliwe. 
     Zresztą przyjemny spokój uzyskiwany podczas leżenia na podłodze, 
nie znane mi dotąd uczucie błogości i rozluźnienia coraz wyraźniej 
uświadamiały mi, że trzymając się w ryzach jedzenia i niejedzenia, 
zabieram sobie radość i swobodę życia na co dzień. Czy dla kilku 
kilogramów warto przez całe życie trzymać się w klatce napięć i 
niezadowolenia z siebie? Miałam wrażenie, że teraz dopiero poznaję, czym 
może być radość codziennego życia lub zadowolenie z drobnych 
przyjemności. Czułam też, że są to dopiero przebłyski prawdziwej swobody 
i pełni siebie, na które powoli, świadomie i nie bez oporów sobie 
pozwalam. Swoje nowe podejście zaczęłam zauważać w różnych dziedzinach 
życia. Zasady Techniki Alexandra przeniknęły do moich sytuacji 
zawodowych. Czasami ze zdziwieniem zastanawiałam się, gdzie podziała się 
moja wrodzona niepewność i nieśmiałość. Częściowo przypisywałam to 
dorastaniu, ale w głębi duszy wiedziałam, że duża jest w tym zasługa 
nowych myśli i obserwacji. 
     Ciekawym przeżyciem z tego okresu, dotyczącym procesu uczenia się, 
był kurs języka francuskiego. Francuskiego uczyłam się już wcześniej, 
sama i na przygodnych kursach. 
     Jednak po roku pracy w handlu zagranicznym postanowiłam skorzystać 
z intensywnych kursów językowych organizowanych przy Ministerstwie 
Handlu Zagranicznego. Nie myślałam wtedy o zdawaniu egzaminu 
państwowego, lecz o tym, że zajęcia odbywające się trzy razy w tygodniu 
z pewnością czegoś mnie nauczą. I rzeczywiście. A już szczególnie 
pokazały, co robią z człowieka dawne przyzwyczajenia, wspomnienia 
szkolnych ławek i autorytetu w postaci pana profesora oraz potrzeba nie 
tyle nauczenia się przedmiotu, co zdania egzaminu. Czasami z 
rozbawieniem, a czasami ze zgrozą patrzyłam na uczestników mojego kursu. 
Poważni ludzie, zajmujący liczące się stanowiska. W szkolnych ławkach 
przemieniali się w dzieci. Większość z nich zapisała sIę na kurs. 
Ponieważ potrzebowała oficjalnego zaświadczenia o znajomości języka 
obcego. Ludzie ci prawdopodobnie od dawna posługiwali się językiem 
francuskim w swojej pracy, teraz chcieli potwierdzenia tego. Tym 
potwierdzeniem miała być pozytywna ocena ze zdanego egzaminu państwowego 
organizowanego przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego. Intensywny kurs 
właśnie do tego przygotowywał. 
     Moja znajomość francuskiego była wtedy znikoma. 
     Wstępne kwalifikacje wykazały, że mój poziom znacznie odbiega od 
wymaganego. Ale ponieważ nie miałam wyboru (przyjmowano tylko na zajęcia 
dla początkujących lub na kurs wymagający wysokiego stopnia 
zaawansowania), wyprosiłam prowadzącego o przyjęcie. Miałam zaufanie do 
swojego młodego ucha i znajomości innych języków. Wychodziłam z 
założenia, że przebywając w grupie zaawansowanej, osłucham się lepiej z 
językiem i zmobilizuję do szybszego nadrobienia zaległości. Tym razem 
już świadomie postawiłam się w pozycji osoby, która ma prawo nie umieć. 
     W takiej sytuacji wiadomo też było, że nie będę oczekiwała od 
siebie bycia "dobrą uczennicą". Dawało mi to ciekawy punkt obserwacyjny. 
Mogłam spojrzeć na siebie, swój sposób uczenia się, a przy okazji 
również i na zachowanie innych uczestników kursu. 
     Moje podejście do zajęć i nauki było rewolucją dla mnie samej. 
     Założyłam, że po pierwsze, ma to być przyjemność, a więc żadnego 
zmuszania się do nauki, kiedy jestem zmęczona lub mam inne, ważniejsze 
sprawy. Po drugie, uczę się w chwilach normalnie traconych na błądzenie 
myślami lub denerwowanie się, czyli w autobusie, tramwaju, czekając na 
przystanku. Po trzecie, najpierw usiłuję przypomnieć sobie, co 
zapamiętałam z ostatnich zajęć (nie zaglądając do tekstu), a dopiero 
potem - czytając nowo opracowywany tekst - sprawdzam, co udało mi się 
zapamiętać. 
     Przyjęłam jedną podstawową zasadę: chcę się nauczyć, a więc 
pozwalam sobie na robienie błędów i na to, aby je poprawiano. 
Wychodziłam z założenia. że trudno o odwagę w posługiwaniu się obcym 
językiem, jeżeli obawiam się pomyłek. A poza tym pamiętałam już, że 
zauważenie własnych błędów to najlepszy sposób na ich eliminowanie. Była 
to zasada przeciwna do tej, jaką przyjęli pozostali kursanci. 
     Na zajęciach nie stawiano ocen, wszyscy przychodzili tu z własnego 
wyboru, a jednak wytworzona w grupie atmosfera dokładnie przypominała 
szkołę. 
     Usprawiedliwianie się z nie odrobionych lekcji, wymówki związane z 
nieprzygotowaniem tematu, opuszczanie zajęć w obawie przed klasówką. 
Nikomu nie przyszło do głowy. że prowadzący zajęcia jest tu nie po to, 
aby sprawdzać, czy się uczymy, lecz po to, aby pomóc w tym uczeniu się i 
na bieżąco korygować popełniane przez nas błędy. 
     Nie mogłam wyjść ze zdumienia, widząc, jak dorośli, poważni ludzie 
robią wszystko, żeby dobrze wypaść przed lektorem, a nie żeby 
rzeczywiście się czegoś nauczyć. Zdarzyło mi się kilkakrotnie, że będąc 
zupełnie nie przygotowana, proszona byłam do odpowiedzi. Świadomie 
decydowałam się wtedy na sprawdzenie swoich sił. Wiedziałam, że mam 
powody, dla których nie mogłam się przygotować, nie chciałam jednak 
rezygnować z możliwości sprawdzenia swojej dotychczasowej wiedzy. 
Zazwyczaj takie sytuacje dawały mi szczególnie dużo. Pokazywały, jak 
wiele już umiem, co potrafię bez przygotowania i jakie błędy ciągle 
jeszcze popełniam. Nic dziwnego, że ucząc się tak bezstresowo, zdałam 
kolejny egzamin państwowy. To, czy teraz, po latach nieużywania, 
rzeczywiście nim władam, jest sprawą dyskusyjną. Z pewnością przekonałam 
się jednak, jak przyjemne i skuteczne może być prawdziwe uczenie się. 
     Gotowość spojrzenia na swoje braki i nieumiejętności przydała mi 
się jeszcze w innej sprawie. Najpierw jako pracownik handlu 
zagranicznego, a potem już z własnego zainteresowania pojechałam na parę 
treningów psychoterapeutycznych, organizowanych przez warszawskie 
Laboratorium Psychoedukacji. 
     Do tej pory bałam się psychologów I psychoterapii. Zbyt wiele było 
we mnie spraw, których nie chciałam dotykać. 
     Tutaj znowu okazało się, Jak ważna Jest odwaga do obIektywnego, nie 
oceniającego spojrzenia na siebie. Znów przydała się postawa: "Jestem tu 
po to, aby się czegoś dowiedzieć". Już podczas warsztatów z rebirthingu 
łyknęłam trochę atmosfery towarzyszącej pracy nad sobą i swoimi 
problemami. Teraz, głębszy kontakt z własnym ciałem i ukrytymi w nim 
emocJami, osiągany przez leżenie na podłodze i coraz częstsze 
obserwowanie schematów swoich zachowań, zachęcał mnie do skorzystania z 
profesjonalneJ pomocy psychologa. Znając swoje obawy i skrytość, 
obawiałam się, że nIe będę umiała w pełni zaufać terapeucie. 
     Uważałam Jednak. że przede wszystkim zaufam sobie. Postanowiłam, że 
na treningu nie powiem ani nie zrobię więcej, niż sama będę chciała. 
Myślę, że dzięki temu zajęcia. w których brałam udział, przyniosły mi 
wspaniałą dawkę nowych informacji o sobie i udostępniły wiele narzędzi 
pomocnych w dalszej pracy. 
     Rozwiały sIę obawy. że będę musiała uzewnętrznić siebie. otworzyć 
sIę przed obcymi ludźmi. Na trening zabrałam ze sobą wspomnienie pana 
Alexandra, który mrugaJąc filuternie, przypomina, że istnieje NIE. "Nie" 
albo inaczej "stop", "daj sobie czas" to był ułamek sekundy 
czasoprzestrzeni pomiędzy impulsem a reakcją. W Technice Alexandra wciąż 
zwracano uwagę na umiejętność dawania sobie tego czasu. 
     Chociażby po to tylko, aby reakcja na daną sytuację była świadoma, 
a nie automatyczna. Dla mnie NIE było iskierką dającą wsparcie i 
poczucie bezpieczeństwa. Przypominało, że chociaż znalazłam się na 
treningu terapeutycznym i przystałam na przynajmniej częściowe 
przekazanie kontroli nad przebiegiem dnia prowadzącemu grupę, to jednak 
ode mnie zależało, w co się będę bawić, co powiem, a co zdecyduję się 
przemilczeć. 
     Odkryłam, jak wiele własnych problemów można ujrzeć i zrozumieć, 
słuchając innych osób i przyglądając się ich pracy. Dotarło do mnie, że 
nie muszę opowiadać o swoich kłopotach, bolączkach, nie muszę ujawniać 
spraw. Do których sama przed sobą ledwo się przyznaję. Omawiane w toku 
zajęć sprawy innych osób często rzucają światło i na moje położenie. 
Czasami miałam wrażenie, że siedzę w teatrze, a aktorzy, czyli 
poszczególni uczestnicy zajęć, odgrywają sceny z mojego życia. Nigdy nie 
spodziewałam się. że tak właśnie, patrząc na innych, będę dokonywać 
kolejnych odkryć na własny temat. 
     A odkrycia były poruszające. Jednym ze szczególnie Czyżby wszystko, 
co pokazuję na zewnątrz, to. Co ujawniam w kontaktach z ludźmi, było 
tylko moją fasadą, czymś nałożonym na siebie w toku życia? Były to 
konkluzje, które sformułowałam po dwóch kolejnych treningach, podczas 
których nie opuszczały mnie nudności. Fakt ten bardzo mnie dziwił, 
ponieważ bardzo smaczna kuchnia wegetariańska i urozmaicone posiłki nie 
powinny były mi przecież szkodzić. Zauważyłam jednak, że nasilanie się 
lub znikanie mdłości zupełnie nie było związane z rodzajem posiłków i 
faktem, czy coś jadłam. Nudności pojawiały się w zależności od tego, jak 
intensywnie przeżywałam to, co działo się na zajęciach, i do jakiego 
stopnia identyfikowałam się z pracą terapeutyczną innych. Dziwiły mnie 
krążące wciąż po głowie myśli, że to wszystko jest sztuczne, że to 
nieprawda, że rzygać się chce. Nie bardzo wiedziałam, czego te myśli 
dotyczyły, bo wyraźnie czułam. że to, co odgrywała się na zajęciach, 
mimo przemilczeń i niedomówień dotyczących samych faktów, w swej istocie 
było głębokie i szczere. 
     Gdzie jestem prawdziwa JA? Czyżby ta, jaką siebie pokazuję innym, 
było sztuczne i nieprawdziwe? Jak to możliwe, przecież wydawało mi się, 
że podczas treningów robiłam wszystko, aby nie udawać, aby szczerze 
ujawniać, co czuję i myślę. Chciałam przecież, aby te zajęcia przyniosły 
mi jak najwięcej. Przede wszystkim zyskałam jednak zamęt. Okazało się, 
że dla ludzi z grupy, łącznie z prowadzącymi, byłam kimś zupełnie innym, 
niż sama się czułam. Miałam wrażenie, że ci ludzie zobaczyli kogoś, kogo 
od lat chciałam z siebie zrobić, ale kim w głębi duszy przecież wcale 
nie byłam! Rozczarowanie nie miało granic. Przyjechałam tu przecież, aby 
powiedziano mi, jaka jestem, a pokazano mi, jaką udaję. Obraz mnie samej 
widziany oczyma innych nawet mi się podobał. Ale ja chciałam dowiedzieć 
się, jakie popełniam błędy i jak mogła bym je poprawić. A nie usłyszeć 
pochwały, tym bardziej nie zasłużone. 
     
     Z pamiętnika, paŹdziernik 1986 
     Z przykrością stwierdziłam, że jestem dokładnie taka, jaką siebie 
stworzyłam - siłą woli i bezpodstawnych chyba przekonań i pragnień. 
Pytanie teraz... ile jest mnie we mnie? Co jest mną, w głębi, a co tą. 
Stworzoną i wymyśloną? Jak dojść do siebie, tej prawdziwej, tej głęboko? 
A może jeszcze nie dojrzałam, nie dorosłam do tego, aby zaaprobować 
siebie taką, jaka jestem naprawdę? 
     Kiedyś zauważałam w sobie cechy. Które mi sIę nie podobały, których 
bardzo nie chciałam mieć. 
     Robiłam więc wszystko, aby rozbudować w sobie ich przeciwieństwa. 
Nie chciałam być typową dziewczyną, płaczącą za ukochanym, czekającą., 
bierną - stworzyłam więc siebie "niezależną, samorządną" i lubiącą, 
swoją samotność. Nie chciałam być smutna i oddalona od ludzi - zaczęłam 
więc sama przed sobą udawać, że mi na nikim nie zależy. 
     Stałam się pozornie obojętna, ale zawsze uśmiechnięta i życzliwa 
dla innych. Nie chciałam być nieśmiała, pełna strachu i obaw - zaczęłam 
udawać odważną, i pewną siebie. Nie chciałam być gruba, więc zaczęłam 
chudnąć. 
     Nie chciałam żyć, więc zaczęłam ciężko chorować... 
     Chowając głęboko w sobie te cechy charakteru, które chciałam ukryć 
przed ludźmi, stworzyłam siebie sztuczną, nieprawdziwą, i pewnie 
przesadzoną... Teraz kiedy chciałabym dojść do siebie prawdziwej i taką. 
Już pozostać, muszę najpierw przygotować się na zaaprobowanie 
wszystkiego, co w sobie zobaczę. Dopiero zaakceptowanie tego, co mi się 
we mnie nie podoba, umożliwi odpowiednie zmiany i naprawy. ALe jak to 
zrobić? 
     Przejrzałam na oczy. Uświadomiłam sobie. że to, co robiłam ze swoim 
ciałem, skrajna manipulacja moim jedzeniem, czy jem, czy nie jem, tyję 
czy chudnę - cała moja anoreksja była tylko odzwierciedleniem znacznie 
głębszych manipulacji moim życiem, moim JA. 
     Poczułam się w impasie. Co robić? Jak sobie pomóc? Co zostawić. A 
co odrzucić? I znów z pomocą przyszedł pan Alexander. STOP, nie rób nic. 
DAJ SOBIE CZAS. Pozwól, aby szyja była swobodna, głowa skierowana do 
przodu i do góry, aby plecy dzięki temu wydłużały się i rozszerzały. A 
kolana skierowane były do przodu i na zewnątrz. Daj sobie czas na 
doprowadzenie się do takiego stanu, w którym reakcja. Jaką wybierzesz, 
będzie najlepsza z możliwych, a ty potrafisz spokojnie ją objawić... 
     
     Z pamiętnika. Październik 1986 
     Na razie widzę jeden sposób: nic nie robić. Pozwolić sobie być 
oszustką. I, manipulatorką i autentyczną szczerą dziewczyną, dokładnie w 
takim stopniu, w jakim byłam do tej pory. To wypływało przecież z moich 
wewnętrznych uwarunkowań, z mojego dotychczasowego życia, a tych 
parametrów nie zdołam zmienić w ciągu kilkudziesięciu godzin. 
     Teraz wiedziałam już, że w głębi duszy bardzo boję się zmian, nawet 
tych na lepsze. W myślach uspokajałam się więc, uważając, że i tak 
zmienię tylko tyle, na ile sama będę miała ochotę. A z pewnością warto 
wykorzystać fakt, że od profesjonalistów mogę dowiedzieć się, co 
należałoby zmienić. Na razie zdecydowałam się poczekać. 
     
     Z pamiętnika, listopad 1986 
     Aby pokonać stare wady, trzeba je potraktować w nowy sposób. 
     Usiłując sobie pomóc, powoli odkrywam kolejne pokłady piasku, 
kolejne warstwy osadu, który opadał i którym przykrywałam swoją. Głębię, 
aby móc sobie jakoś radzić w życiu. 
     To, co buzowało we mnie, przykryłam jedną, drugą, trzecią szczelną 
pokrywą. Wmawiałam sobie, że jestem właśnie taka, jaką siebie 
wykreowałam, nie myśląc o tym, co stłumiłam w środku. Dziwiły mnie tylko 
zdumiewające, nie kontrolowane zachcianki, myśli, które ujawniały się co 
jakiś czas. Były niezrozumiałe i wymykały się ze mnie, mimo usilnych 
prób ich powstrzymania. Co ciekawe, im bardziej chciałam je hamować, 
powstrzymywać, tym uporczywiej i częściej wracały. 
     To była ciągła walka. Walka między JA i JA. Między mną. Z zewnątrz 
i mną w środku, między mną., jaka byłam, a mną, jaką. Się stworzyłam. 
Walka trwała i trwa nadaL Przez długi czas obie strony miały takie same 
szanse. Jeżeli na chwilę dochodziła do głosu JA - skorupa i zamykała na 
cztery spusty to, co się działo w środku, to potem eksplozja JA - 
wewnętrznej, przy maleńkiej nawet nieszczelności. Była nie do opisania. 
I odwrotnie, kiedy górę brała strona od środka, JA - obserwator czułam 
się bardzo pod. Le i po jakimś czasie ze zdwojoną. Siłą brałam się za 
ujarzmienie mnie - czucia. 
     Chyba czas przestać opowiadać się po którejkolwiek ze stron. 
     Może zostawione same sobie dojdą w końcu do porozumienia? 
     
     Rozdział 9 
     Dawanie sobie czasu 
     
     Zamęt w głowie, niechęć do stanu, do jakiego się doprowadziłam, 
całkowite zwątpienie w to, kim właściwie jestem i jaka jestem naprawdę, 
wszystko to wyprowadziło mnie trochę z równowagi. Rzeczywiście nie 
wiedziałam. Co robić, i w takiej sytuacji z pewnością należało po prostu 
poczekać. 
     Nawyk dawania sobie ułamka sekundy na wybór reakcji, zanim podejmie 
się działanie, nabierany jest z czasem, w toku lekcji Alexandra. Uczeń 
siedzi na krześle, nauczyciel przez dotyk i instrukcje werbalne 
doprowadza go do możliwie jak najlepszego stanu swobody i lekkości, po 
czym mówi: 
     - Za chwilę wstaniesz z krzesła, a właściwie to ja ciebie z niego 
podniosę. Chciałbym, abyś wcześniej zadecydował, że sam nie będziesz 
wstawał. To bardzo ważne. Chcę cię podnieść w trochę inny sposób, niż 
zrobiłbyś to sam. Pomyśl, że ty nie będziesz pomagał mi się podnieść. 
Pozwolisz tylko, aby twoja szyja była swobodna, głowa skierowana do 
przodu i do góry, aby plecy dzięki temu wydłużały się i rozszerzały, a 
kolana skierowane były do przodu i na zewnątrz. 
     Zwrócenie uwagi ucznia na uzyskanie względnej swobody ciała ma 
przede wszystkim ograniczyć do minimum lub całkowicie wyeliminować 
napięcie gotowości, zazwyczaj pojawiające się na myśl o działaniu. 
Równie ważna, a w początkowym etapie pracy chyba najważniejsza, jest 
decyzja NIE, "nie będę wstawał". Albo inaczej STOP, chwileczkę, wcale 
nie muszę tego robić. 
     Według F. M. Alexandra nadmierne koncentrowanie się na osiągnięciu 
celu sprawia, że nie zwracamy uwagi na to, jakim kosztem go osiągamy. W 
momencie kiedy uczeń nie myśli o wstawaniu, lecz o zachowaniu swobody 
ciała, jest otwarty na spróbowanie innego, lżejszego i łatwiejszego 
sposobu wstawania, proponowanego przez nauczyciela. 
     Stan uważności, jaki można wtedy osiągnąć, polega na jednoczesnej 
świadomości tego, co się dzieje w naszym ciele i umyśle (w sensie 
napięć, emocji, przebłysków myśli), oraz rejestrowaniu tego, co się 
dzieje wokół (gdzie jestem, gdzie stoi krzesło, co pokazuje nauczyciel). 
Taki stan jednoczesnego postrzegania obu światów - wewnętrznego i 
zewnętrznego - daje możliwość umiejętnego łączenia swoich wewnętrznych 
możliwości z tym. Czego wymaga od nas sytuacja zewnętrzna. 
     Po kilkunastu zaledwie lekcjach Techniki Alexandra czułam, że nie 
mam jeszcze takich umiejętności. Wiedziałam jedynie. że na obecnym 
poziomie wiedzy czy też możliwości psychofizycznych nie zamierzam radzić 
sobie ze swoim zamętem w głowie przez dalsze nią potrząsanie. Elementy 
pracy z ciałem wprowadzane przez Laboratorium Psychoedukacji wskazały 
mi, że istnieją drogi umożliwiające pracę nad sobą bez zagłębiania się w 
psychoterapię i swoje wnętrze. Ćwiczenia bioenergetyczne uświadomiły mi, 
jak dalece można skontaktować się ze swoim wnętrzem i tkwiącymi w nim 
emocjami, nie roztrząsając ani ich, ani ich przyczyn. 
     Przywołanie Alexandrowego NIE przypomniało mi, że szkoda czasu na 
panikę. Chodzi o to, aby dając sobie chwilę czasu na zastanowienie. 
Spokojnie określić swój obecny stan, potrzeby i możliwości, aby 
umiejętnie wybrać drogę. 
     Zaczęłam od hatha jogi. Już kiedyś się nią zainteresowałam. Jednak 
ćwicząc z samouczkiem. Zrobiłam z tego jedynie zmodyfikowaną gimnastykę. 
Teraz, pod okiem rzetelnych instruktorów, odkrywałam jej cudowne 
działanie. Miałam wrażenie, że te pozornie fizyczne ćwiczenia 
umożliwiają mi kontaktowanie się z nie znanymi mi dotąd fragmentami 
siebie i swoich możliwości. Mój zachwyt budził też fakt, że podstawowe 
zasady ćwiczenia hatha - jogi dokładnie pokrywały się z tym, czego 
nauczał pan Alexander. 
     Wciąż przypominano nam. że podczas zajęć ważniejsze jest poprawne 
wykonywanie pozycji, a nie wynik końcowy. 
     Nie chodzi o to, aby natychmiast dotknąć głową do kolan albo 
założyć nogi w kwiecie lotosu. Należy jedynie na tyle poprawnie 
wykonywać demonstrowane ćwiczenia, aby uelastyczniając ciało, na bieżąco 
korzystnie na nie wpływać, a z czasem stopniowo doprowadzić je do 
możliwości przyjęcia zamierzonej pozycji. Uświadomiłam sobie wtedy, że 
Alexander, nie znając żadnych wschodnich filozofii ani metod walki, 
dotarł do kwintesencji tego, co w życiu człowieka chyba najważniejsze. 
Że należy żyć i działać tak, aby umiejętne dążenie do celu było równie 
ważnym celem. Jogę polubiłam bardzo, miałam wrażenie, że równoważy brak 
lekcji Alexandra. Po jakimś czasie, oprócz zajęć, które odbywały się dwa 
razy w tygodniu, zaczęłam trochę ćwiczyć sama rano. Wydawało się, że 
wraz z rozciąganiem ciała rozciąga się i mój umysł. Niespodziewanie 
zaczęły też trafiać do mnie kolejne ciekawe książki, często otwierające 
przede mną nowe obszary pozornie zupełnie nie do przyjęcia. 
     Między innymi dostałam kserokopię kilku tomów niezwykłych wspomnień 
Życie i nauka mistrzów Dalekiego Wschodu. Której autorem był Baird T. 
Spalding. Był to rodzaj reportażu z wypraw amerykańskich naukowców w 
góry Chin, Nepalu i Tybetu. Czytałam to trochę jak baśnie z tysiąca i 
jednej nocy, ale - co zadziwiające - ani słaby druk, ani liczne błędy 
drukarskie nie ujmowały nic z magicznego nastroju i potęgi 
przekazywanych tam myśli. Przestudiowanie choćby fragmentu zawartych tam 
przekazów dawało mi specyficzny dystans w stosunku do rzeczywistości i 
nową siłę do czynienia dalszych kroków w swym życiu. 
     Nie przestawałam też poszukiwać kolejnych sposobów, które pomogłyby 
mi pójść dalej. Nauczyć się czegoś więcej. 
     Jeszcze jeden trening psychoterapeutyczny w Laboratorium 
Psychoedukacji pozwolił mi odkryć następne obszary siebie, dotychczas 
zupełnie nie znane. Za namową prowadzącego, choć nie bez głębokiego 
wewnętrznego sprzeciwu, postanowiłam spróbować zajęć kung - fu. Zawsze 
bałam się wschodnich metod walki. Niechęć i strach wzbudzały we mnie 
jakiekolwiek sposoby przejawiania własnej siły, a tym bardziej agresji. 
Uważałam, że taka już jestem, że nie potrafię i nie chcę walczyć, nawet 
o swoje. Nie ma we mnie złości, raczej żal czy smutek... To. że w ogóle 
zobaczyłam, na czym polega zdobywanie uprawnień kung - fu, było kwestią 
przypadku. Nie wiedziałam, gdzie się podziać, kiedy na zajęciach 
organizowanych przez laboratorium uczestnicy treningu wyprosili u 
prowadzącego przerywnik w formie kilku takich właśnie ćwiczeń. 
Proponowane ruchy były mi na tyle obce, że wzbudziły we mnie śmiech i 
rozbawiły mnie. Chyba ze względu na tę dziwną, nieoczekiwaną reakcję 
zdecydowałam się spróbować regularnych zajęć. 
     Już po pierwszym treningu byłam zachwycona. Pojechałam na zajęcia 
zmęczona po intensywnym dniu pracy, zniechęcona do życia i siebie. 
Wydawało się, że nie zdołam nadążyć za grupą, która ćwiczyła już od 
jakiegoś czasu. 
     Intensywność proponowanej tam rozgrzewki znacznie przekraczała 
jakiekolwiek moje dotychczasowe możliwości i umiejętności. A jednak nie 
tylko sobie poradziłam. Ale jeszcze wyszłam odświeżona, odrodzona i 
pełna chęci do życia. I tak przez kolejne zajęcia. 
     Stwierdziłam, że kung - fu pozwalało mi poczuć i uwolnić emocje, z 
których istnienia nie zdawałam sobie sprawy. 
     Wtedy przyszła mi do głowy myśl, że mnóstwo swojej siły i energii 
tracę na tłumienie uczuć, z którymi nie chcę czy boję się kontaktować. 
Stąd tak częste poczucie zniechęcenia, ociężałości i braku siły, nawet 
kiedy praktycznie nic nie robię. Teraz, podczas zajęć, w bezpieczny i 
opanowany sposób wychodziły ze mnie pokłady złości i energii. Wychodziły 
i uwalniały mnie! Nie tylko nie musiałam tak wielkiej energii 
przeznaczać na ich tłumienie, ale również nie musiałam ich nosić w 
sobie! Były to następne cudowne odkrycia. 
     Dzięki kung - fu uświadomiłam sobie kolejną prawidłowość dotyczącą 
mojego odżywiania. Przecież ja właśnie jedzeniem zapychałam, "zajadałam" 
uczucia, z którymi nie chciałam sobie radzić! Już od dawna wiedziałam 
przecież, że to uczucia i emocje, których nie umiem opanować, skłaniają 
mnie do nie kontrolowanego jedzenia. Swoje nadmierne jedzenie 
motywowałam nieumiejętnością radzenia sobie ze stanem zdenerwowania czy 
uczuciami, które wcześniej zdążyłam sobie uświadomić. Wydawało się, że 
jem, aby nie odczuwać smutku, żalu czy zdenerwowania daną sytuacją. 
     Teraz dostrzegłam mój problem z jeszcze innej perspektywy. 
     Okazało się, że czasami decyduję się na "za jedzenie" uczuć, z 
którymi po prostu boję się skontaktować. Na złość. wściekłość, zazdrość. 
A nawet rozczarowanie nie było miejsca w moim dotychczasowym wizerunku 
siebie. (Nawet rozczarowanie stanowiło zbyt duże zagrożenie, a to 
dlatego, że pokazywało, iż mogłam pragnąć czegoś, czego nie zdołałam 
osiągnąć... Nie pozwalając sobie na odczucie rozczarowania, mogłam sama 
przed sobą udawać, że wcale mi tak nie zależało, a może nawet nie 
chciałam czegoś tam zdobyć. 
     Ciekawe, że aż tak bardzo potrzebna mi była wizja całkowitego 
panowania nad sobą...). Zamiast odczuć i (co pewnie gorsze) uświadomić 
sobie niepożądane emocje. Wygodniej było tak się najeść, abym ociężała, 
nie mogła myśleć o tym, co czuję, ani o tym, jak mogłabym zareagować w 
obliczu pojawiającego się problemu. Nadmiar energii powstały w celu 
zaradzenia sytuacji, który, nie wykorzystany, prawdopodobnie bardzo by 
mi przeszkadzał, teraz pochłaniany był przez proces trawienia. 
     Byłam zachwycona, że dzięki jodze czy kung - fu mogę tak wiele dla 
siebie zrobić, nawet w czasie pozornego "zastoju". 
     Tak bowiem nazywałam czas, kiedy nie czułam się na siłach, aby 
bezpośrednio stawić czoło swym problemom i aktywnie decydować się na 
zmianę siebie i nie odpowiadających mi reakcji. Co tak podobało mi się 
zarówno w jodze, jak i kung - fu, to specyficzny sposób, w jaki 
angażowały i ciało, i umysł jednocześnie. Wymagały pełnego skupienia i 
koncentracji, jakich nie znajdowałam w uprawianych dotychczas sportach, 
prowadziły do absolutnego zaangażowania całego mojego JA. Bez obciążania 
mnie nadmiernie. Poza tym ponieważ i jedno, i drugie wymagało 
zaangażowania ciała i pewnego wysiłku fizycznego, dochodziła do tego 
jeszcze myśl, że może trochę schudnę, a przynajmniej nie utyję. 
     Dotychczasowa praca nad sobą oddała mi ważną przysługę, mój 
organizm nie godził się na powrót do dawnego stanu. Świadomie i 
nieświadomie robiłam wszystko, aby jedzenie mi nie szkodziło. Jeżeli 
znów czułam się objedzona. Co często się jeszcze zdarzało, szereg 
sposobów i sposobików, w postaci odpowiedniego myślenia. Nieprzejmowania 
się i kładzenia na podłodze, w miarę szybko ustawiało mnie do pionu. 
Było to jednak bardzo trudne. Chciałam być zdrowa, chciałam jeść 
normalnie. Ale z przerażeniem obserwowałam moje zaokrąglające się 
kształty. Robiłam wszystko, aby nie panikować, nie było to jednak 
proste. Wprawdzie coraz lepiej radziłam sobie ze sobą. Z moimi skokami 
nastrojów. a tym samym skokami jedzeniowymi, i zgodziłam się, aby w 
drodze do pokonania anoreksji trochę utyć. To jednak nie umiałam 
zaakceptować myśli. że znowu jestem gruba. 
     Od momentu, kiedy waga pokazała 52 i pół kilograma, zaczęłam znowu 
szukać sposobu, aby trochę schudnąć. 
     Jednak moje wygłodzone ciało robiło wszystko, aby wykorzystać fakt, 
że zaczęłam jeść, i odłożyć trochę zapasów na przyszłość. Wiedziałam, że 
wcale nie jem tak dużo. A już na pewno nie tyle, aby wciąż tyć. A jednak 
waga nieubłaganie pokazywała coraz więcej. Rozumiałam psychologiczną 
pułapkę tej sytuacji. Ponieważ dalej bałam się tycia, ponieważ zdarzały 
mi się nawet przebłyski żalu, że czas anoreksji się skończył, ponieważ w 
dalszym ciągu nie umiałam zapewnić sobie regularności jedzenia... mój 
organizm nie miał pewności, czy znów coś się nie stanie i nie zacznę go 
na nowo głodzić... Tym bardziej że wciąż nachodziły mnie myśli o 
głodówkach. Słyszałam, że są zdrowe, że oczyszczająco działają na 
organizm... Czytałam, jak należałoby je przeprowadzać, aby w pełni 
odtruwały organizm. Nie chciałam się głodzić, ale myśl o zdrowej 
trzydniówce wydawała się bardzo atrakcyjna. Czułam się taka gruba i 
najedzona. 
     Do tej pory znałam tylko głodówki wymuszane przez organizm. 
     Teraz chciałam spróbować świadomego niejedzenia. świadomego. 
Kontrolowanego i zdrowego oczyszczenia organizmu z toksyn. Zdawałam 
sobie sprawę, że w ramach "dochodzenia do siebie" i uczenia się jedzenia 
na nowo. zdążyłam nawpychać w siebie mnóstwo produktów niezupełnie 
zdrowych i potrzebnych raczej mojej psychice niż ciału. Mimo wielu już 
doświadczeń i pełnej świadomości, że najlepiej działa metoda małych 
kroków, wciąż jeszcze marzyła mi się cudowna odmiana. Wyobrażałam sobie, 
że zdrowa, prawidłowa głodówka oczyści mój organizm, uzdrowi mnie całą, 
łącznie z dotychczasowymi nawykami. Oczyszczona będę już pragnęła tylko 
zdrowego pożywienia w zdrowych ilościach. Niestety, były to złudne 
wyobrażenia. 
     Parę razy udało mi się zrobić trzydniowe głodówki, zawsze jednak 
były one poprzedzone wyraźnie zwiększonym apetytem i kończyły się 
powrotem do słodyczy i wszystkiego, co niezdrowe. Wściekałam się na 
swoją słabą wolę i na to, że mimo tak dużego już doświadczenia w pracy 
nad sobą i swoimi przyzwyczajeniami wciąż łapię się we własne sidła. 
     Ale złudne wspomnienia lekkości pustego żołądka wciąż kusiły na 
nowo. 
     Kiedyś na wiosnę, pełna niechęci do siebie i swoich rozmiarów, 
odczuwając coś w rodzaju dawnego zapchania i nudności, postanowiłam tak 
jak kiedyś nie jeść, dopóki mi nie przejdzie. Po dwóch dniach poczułam 
się znacznie lepiej i wtedy zdecydowałam się na spontaniczną głodówkę, 
to znaczy z założeniem, że w każdej chwili mogę ją skończyć. 
     Po trzech dniach czułam się pełna siły i energii. Czwartego ranka w 
wesołych podskokach biegłam do pracy. Byłam olśniona cudownym stanem 
jasności umysłu, świeżości i wypoczęcia. Miałam wrażenie, że wystarczało 
mi teraz znacznie mniej snu. Z dnia na dzień decydowałam, że jeszcze 
dzisiaj nie będę jadła. Przychodziły momenty zmęczenia, bólu głowy lub 
nudności, ale ich przebieg zgodny był z tym, co wiedziałam o głodówkach 
i uwalnianiu się toksyn. Poza tym nie trwały zbyt długo. 
     Po dziesięciu dniach stopniowo zaczęłam pić soki owocowe i jeść 
owoce. 
     Czułam się świetnie. Wrócił szacunek do siebie - bo wytrzymałam tak 
długo. Poczułam się szczuplejsza, choć trudno powiedzieć, czy 
rzeczywiście schudłam, wróciła lekkość i swoboda ruchu. Nie zmieniło to 
jednak moich przyzwyczajeń. Po kilku dniach znowu zamiast owoców, 
rodzynków, suszonych śliwek czy moreli, które miały zaspokajać moją chęć 
na słodycze, jadłam czekoladki i ciasteczka. I jeszcze jedno, 
doświadczenie to w bardzo kategoryczny sposób wpłynęło na mój organizm. 
Od tego czasu. Nawet najcichsza myśl o ograniczeniu jedzenia, nie mówiąc 
już o głodówce. Natychmiast wywoływała we mnie potworny głód i wilczy 
apetyt. Pan Alexander z politowaniem kiwał głową, znowu wpadłaś w 
pułapkę usilnego trzymania się planu działania, który nigdy dotąd ci się 
nie sprawdził... 
     Wyglądało na to, że trzeba będzie dać za wygraną. Okazało się 
zresztą, że praktycznie nie mam wyjścia. Mój organizm po prostu nie 
godził się na powrót do anoreksji i do dawnego trzymania się w klatce 
wyobrażeń o sobie. Kiedyś w dążeniu do stworzenia siebie takiej, jaką 
sobie zaplanowałam. mogłam manipulować nie tylko swoim zachowaniem. 
Myśleniem i odczuwaniem, ale i jedzeniem czy rozmiarami ciała. Teraz, 
kiedy poczułam, co to znaczy pozwolić sobie na trochę wolności i 
swobody, w żadnym razie nie chciałam z tego zrezygnować. Leżenie na 
podłodze i stan lekkości (niemalże błogości), uzyskiwany dzięki samemu 
tylko rozprężeniu, wydawał się najcenniejszym bogactwem, kwintesencją 
mojego życia. Jedyną chwilą, kiedy na pewno byłam prawdziwą sobą. Im 
częściej fundowałam sobie stan rozluźnienia i swobody przez ćwiczenia na 
podłodze, tym wyraźniej odczuwałam najmniejszy brak takiej swobody w 
codziennym życiu. Podświadomie zaczęłam wybierać sytuacje, zajęcia, a 
nawet znajomych, przy których przynajmniej częściowo mogłam pozostać 
sobą. Coraz ostrzej i wyraźniej zauważałam okoliczności i sytuacje 
kurczące mnie i spinające. Dzięki temu szybciej umiałam teraz podjąć 
decyzję, aby z nich zrezygnować, to znaczy albo coś zmienić, albo 
odejść. 
     W dalszym ciągu szczególnie pomocne było NIE z Techniki Alexandra. 
Ułamek sekundy na zastanowienie, możliwość powstrzymania automatycznej, 
nawykowej reakcji wobec sytuacji, o której wiedziałam, że nie jest 
korzystna. 
     NIE dotyczyło jeszcze jednego aspektu postępowania. Chodziło o 
umiejętność utrzymania uwagi na nieodstępowaniu od planu, na 
prawidłowym, zgodnym z tym. Co wymyśliłam, dochodzeniu do celu, bez 
nadmiernego koncentrowania się na wyniku końcowym. Przy czym ważniejsze 
niż samo osiągnięcie celu było to, aby przez cały czas dochodzenia do 
niego utrzymywać swobodę siebie, optymalny stan całego organizmu. Bo 
nawet najwspanialsze osiągnięcia nie powinny być uzyskiwane kosztem 
niszczenia siebie. Nie zawsze jeszcze umiałam zastosować wszystkie NIE 
do swoich problemów z jedzeniem, ale zauważyłam jedno drobne 
osiągnięcie. Teraz już raczej nie zdarzało się. Abym znowu wpadała w 
moje kanały jedzeniowe. Teraz byłam świadoma sytuacji, kiedy w nie 
"wchodziłam". Zgodnie z tym, jak rozumiałam Technikę Alexandra. Był to 
mały, ale bardzo istotny krok do przodu. 
     Nadmierna ilość wpychanych w siebie czekoladek nie była już falą, 
nad którą nie panowałam, lecz każdorazową decyzją: "Tak, poddaję się, 
jeszcze nie umiem przestać jeść, kiedy świadomie bym tego pragnęła". 
"Trudno, decyduję się na kolejną przegraną". Najważniejszą korzyścią z 
przyjęcia takiej postawy było moje "pozostawanie sobą w sobie". To nie 
był demon we mnie, ogarniający mnie całą i zapychający mnie słodyczami. 
To byłam ja sama. świadoma tego, na co się decyduję. Dzięki takiej 
postawie, nie odcinając się od swoich niekorzystnych decyzji i nie 
denerwując się na siebie, pozostawałam w stanie względnej swobody. 
Jadłam może więcej, niżbym chciała. Ale nie prowadziło to do nadmiernego 
kurczenia się w sobie. Do kolejnych napięć. złości i rozżalenia. A w 
związku z tym nie nakręcało, tak jak kiedyś, błędnego koła "zajadania" 
uczuć i generowania w ten sposób następnych emocji, wymagających 
stłumienia dalszym jedzeniem. 
     Bardzo podobały mi się różne aspekty alexandrowskiego NIE. Ten 
krótki przerywnik, zatrzymanie na okamgnienie filmu własnego życia, 
mogłam stosować nie tylko w sytuacji, kiedy sięgając po coś do jedzenia. 
Nie byłam pewna. Czy rzeczywiście mam na to ochotę. Stopniowo zaczęłam 
zauważać, że moje ciche STOP mogę wstawić przed wieloma innymi 
automatycznymi reakcjami... Nie. Nie będę się martwić, dopóki się nie 
okaże, że rzeczywiście mam do tego powody".., Nie wiem. Czy tego chcę, 
nie będę więc teraz podejmować decyzji. Poczekam trochę. Może za chwilę 
wyraźniej poczuję, o co mi chodzi..." Szczególnie korzystne było to w 
sytuacjach dotychczas wywołujących moje zdenerwowanie czy tremę. Wiadomo 
było, że Technika Alexandra nie uchroni mnie przed stresami osobistymi 
czy zawodowymi. A życie wciąż wymagało sprostania przeciwnościom, od 
których najchętniej po prostu uciekłabym. Nie umiałam uniknąć czy 
zmienić trudnej sytuacji, mogłam jednak zauważyć, kiedy moje ciało w 
obawie przed nią odpowiada odruchową reakcją strachu. Usztywniam i 
kurczę szyję. Chowam głowę, kulę ramiona, spłycam oddech. 
     Wiadomo było, że z taką postawą nie zrobię dobrego wrażenia na 
egzaminatorze. Z pewnością w ten sposób trudniej będzie mi również 
prowadzić negocjacje. Oczywiście nie mogłam się spodziewać. że dzięki 
chwili na zastanowienie wymuszę na dostawcy dodatkowy rabat. Ale z 
pewnością rozluźnienie nadmiernie usztywnionej szyi i choćby częściowe 
przywrócenie spokoju w ciele sprzyjało uporządkowaniu myśli i wzmagało 
jasność umysłu. 
     Alexander, opisując proces dochodzenia do swojej techniki, zwrócił 
uwagę na szereg nawykowych reakcji. Które początkowo zdawały się tylko 
jego problemem, lecz z czasem okazały się charakterystyczne dla 
większości osób usilnie dążących do osiągnięcia zamierzonego celu. 
Oprócz nadmiernego napięcia gotowości na myśl o działaniu i kurczenia 
się w odruchu strachu. Pojawiającym się w wyniku wzmożonej ostrożności, 
nadmiernego starania się czy pośpiechu, zauważył i inne tendencje 
ograniczające swobodę działania i utrudniające osiągnięcie zamierzonego 
efektu. 
     Jedną z nich była tzw. błędna interpretacja odczuć (ang. faulty 
sensory appreciations. 
     Zaczęło się od złudnego przekonania, że kiedy zdecydował, iż nie 
będzie usztywniał szyi i odchylał głowy do tyłu podczas recytacji. To 
potrafi to przeprowadzić. Złudność tego przekonania polegała nie tylko 
na tym. że decyzja ta nie była łatwa do realizacji. Jak już wcześniej 
wspomniałam. jego szyja automatycznie się usztywniała. A głowa 
przechylała do tyłu na samą myśl o recytowanym fragmencie. 
     Problem był poważniejszy. Nawet po długich ćwiczeniach, kiedy 
Alexander był przekonany, że udało mu się zlikwidować ten niekorzystny 
nawyk, i wyraźnie odczuwał. że nie usztywnia już szyi ani nie odchyla 
głowy podczas deklamacji, dokładna obserwacja w kilku lustrach 
wykazywała, że automatyczna reakcja pojawia się w dalszym ciągu. Jest 
może tylko trochę mniej intensywna. Dalsze próby i doświadczenia 
przyniosły dokładnie to samo. Głębokiemu przekonaniu, że udało mu się 
przezwyciężyć nawykową reakcję, przeczyły wyraźnie widoczne w lustrze 
ruchy głowy i szyi. 
     Alexander nazwał to błędną interpretacją odczuć. Stwierdził, że 
informacja, która dociera do umysłu w związku z doznawanymi odczuciami, 
jest interpretowana na podstawie naszych dotychczasowych doświadczeń. 
Jeżeli ktoś przez dwadzieścia lat swojego życia zawsze usztywniał szyję 
przy wykonywaniu pewnych czynności, to taki stan napięcia mięśniowego 
szyi odbierany Jest przez niego jako prawidłowy i normalny. Jeżeli teraz 
stwierdzi on. że dotychczasowy poziom napięcia mięśni szyi jest 
niekorzystny, i będzie chciał to zmienić. To minimalne ograniczenie 
stopnia napinania mięśni w porównaniu z tym, co dotąd wydawało się 
prawidłowe, będzie robiło wrażenie nie napinania ich zupełnie. Teraz 
jest jasne. Dlaczego tak trudno przeprowadzić zmiany w zakresie 
funkcjonowania własnego organizmu. 
     Niełatwo stopień osiągnięcia nowej, prawidłowej reakcji mierzyć za 
pomocą dotychczasowych, błędnych doświadczeń. 
     Bardzo szybko okazało się, że zasada ta nie dotyczy wyłącznie 
doświadczeń związanych z ustawieniem głowy i szyi. W ten sam sposób 
osoba nadmiernie spięta i nadpobudliwa nie będzie postrzegała swojego 
stanu jako niekorzystnego, dopóki nie doświadczy większej swobody i 
zrelaksowania. I dalej, na tej samej zasadzie, najmniejsze ograniczenie 
dotychczasowego poziomu napięcia i podniecenia będzie dawało jej 
wrażenie całkowitego rozluźnienia. 
     Spostrzeżenia te mogłam równie dobrze odnieść do moich problemów z 
jedzeniem. Teraz. Kiedy starałam się jeść w stanie spokoju i pełnego 
rozluźnienia, nie mogłam. Niestety. Zauważyć drobnych napięć czy 
niekorzystnych reakcji utrudniających proces trawienia, bo w moim 
przekonaniu, czyli w stosunku do dotychczasowych doświadczeń, byłam już 
znacznie spokojniejsza i zrelaksowana. Podobnie nie umiałam określić, 
jak bardzo jestem głodna i co mogłabym zjeść, ponieważ zakres 
doświadczeń z ostatnich kilku lat w żadnej mierze nie pozostawił we mnie 
prawidłowych i naturalnych punktów odniesienia. Okazało się więc. że aby 
rzeczywiście sobie pomóc, będę musiała zgodzić się na zagłębianie się w 
zupełnie nowe obszary doznań i doświadczeń. Będę musiała zaufać sobie i 
obranej przeze mnie drodze i nie oczekiwać, że moje bieżące odczucia 
potwierdzą prawidłowość tej drogi czy prawidłowość moich kolejnych 
posunięć. 
     Nie miałam wyjścia. Było oczywiste. że jeżeli to, co dotychczas mi 
znane i w moim przekonaniu normalne, nie sprawdziło się, należało 
zaryzykować drogę nową. Nieznaną. Ale racjonalnie i logicznie 
uzasadnioną. Był to mój pierwszy krok w stronę prawdziwego otwarcia się 
na zmiany. A jak się później okazało. Wejście w obszary nie znanych 
dotychczas doznań polegało nie tyle na zmianach w diecie i sposobie 
jedzenia, lecz przede wszystkim sposobie myślenia i postrzegania tego, 
co się dzieje we mnie i wokół mnie. 
     Podważenie wiarygodności informacji pochodzących z doznawanych 
odczuć obejmowało bowiem nie tylko doznania fizyczne, ale i uczucia. 
Okazało się, że tak jak uczucie głodu nie zawsze oznaczało, że żołądek 
domaga się jedzenia. A uczucie przejedzenia nie musiało oznaczać, że nie 
jestem głodna, tak samo strach nie zawsze świadczy o tym, że czegoś 
konkretnie się boję, a smutek, że jest mi źle. 
     Powstało pytanie, czy na pewno to, co wydaje mi się, że czuję, jest 
tym, co rzeczywiście czuję? Jako dziecko nauczyłam się sama przed sobą 
ukrywać swoje prawdziwe uczucia. 
     Myślałam tak, jak w moim przekonaniu powinnam była. Czułam to, co 
według mnie w danym momencie powinnam była czuć. Teraz spokój ciała i 
duszy podczas leżenia na podłodze umożliwiał mi docieranie do głębi i 
istoty tego, co rzeczywiście się we mnie działo. Nie zawsze były to miłe 
odkrycia. Okazywało się na przykład, że pod pokładami ogarniającego mnie 
żalu i smutku leży niepewność i zwątpienie. Za strachem często chowała 
się złość, a nawet wściekłość... 
     Nie zawsze umiałam wykorzystać te nowe informacje dotyczące 
własnych myśli i uczuć, ale czułam, że w ten sposób zaczynam mieć coraz 
lepszy kontakt z samą sobą. 
     I, o ironio losu, rezygnując z trzymania na wodzy siebie i swoich 
uczuć. Pozbyłam się poczucia sprawowania kontroli, ale uzyskałam nowy 
rodzaj panowania nad sobą. 
     Wprawdzie nie byłam już zdolna trzymać w garści siebie i swoich 
uczuć, ale nauczyłam się być ze sobą i swoimi uczuciami. Zaczęłam 
odkrywać olbrzymi wachlarz uczuć i emocji, które jednocześnie potrafią 
się we mnie pojawić. 
     Okazało się, że mam w sobie znacznie więcej życia i 
spontaniczności, niż mogłabym się spodziewać. Przychodziły wprawdzie 
chwile, kiedy zdawało się, że buzujące wewnątrz emocje za chwilę całą 
mnie ogarną i zaleją, ale powoli przestałam się tego obawiać. Zawsze 
miałam swoją podłogę, którą w chwilach smutku i rozgoryczenia nazywałam 
jedynym dostępnym mi oparciem. Stanowiła ona dla mnie prosty, twardy i 
stabilny punkt odniesienia. Dzięki niemu mogłam jasno określić, gdzie 
jestem i co się ze mną dzieje. 
     Czas mijał, w dalszym ciągu jadłam wprawdzie niewiele i dość 
ostrożnie, ale jedzenie nie szkodziło mi już tak jak kiedyś. Zmartwiona 
patrzyłam na obrastające mnie sadło, ale dotychczasowe doświadczenia 
umocniły mnie w postanowieniu, aby przede wszystkim zadbać o siebie i 
swój stan psychiczno - emocjonalny. Miałam nadzieję, że wraz ze spokojem 
umysłu przyjdzie spokój jedzenia. A wtedy... może wrócę do takiej 
sylwetki, jakiej bym naprawdę pragnęła... 
     Moją decyzję potwierdzało kolejne spostrzeżenie Alexandra dotyczące 
tzw. means whereby, co po polsku można określić jako "środki do celu". 
Konkretnie chodziło tu o wybór sposobu, dzięki któremu można osiągnąć 
zamierzony cel. Alexander zwrócił uwagę, że pewne doznania 
psychofizyczne, zawsze towarzyszące konkretnym czynnościom, z czasem 
mogą wydawać się niezbędne do wykonania tej czynności, choć faktycznie 
wcale nie są potrzebne. W swej książce The Use of the Self dokładnie 
opisywał dwa przypadki takiego zachowania: pierwszy dotyczył jąkającego 
się mężczyzny, który nie wierzył, że można mówić bez uprzedniego 
doprowadzenia okolic ust, żuchwy, języka i podniebienia do stanu 
przesadnego napięcia. Drugiego przykładu dostarczał gracz w golfa. 
Który, aby wykonać dobry rzut. koncentrował wzrok na miejscu, do którego 
chciał trafić. zamiast patrzeć na uderzaną przez siebie piłkę. Oba 
przypadki, jak i wiele innych. Zwracały uwagę na fakt, że nawet 
najgorszy i najbardziej niekorzystny sposób wykonania danej czynności, 
powtarzany przez dłuższy czas. W przekonaniu danej osoby będzie jedynym 
możliwym i najbardziej właściwym. 
     Spostrzeżenie to bardzo łatwo można było odnieść do moich zmagań z 
jedzeniem. Dobrych kilka lat trwały moje próby osiągnięcia zgrabnej 
sylwetki przez ograniczanie pożywienia. Nic dziwnego. że w ciągu tego 
okresu zakodowało się we mnie przeświadczenie, że jedyne prawidłowe 
doznanie psychofizyczne. Towarzyszące procesowi zrzucania nadmiernych 
kilogramów, to wrażenie pustego żołądka i głodu. 
     W dziwny sposób nie brałam pod uwagę albo nie chciałam pamiętać, że 
po dłuższym okresie pustki w żołądku i głodzenia się przychodzi czas 
nadmiernego jedzenia. A nawet opychania. To drugie było zawsze jakby 
niedopatrzeniem. moją osobistą wadą. Której wciąż miałam nadzieję się 
pozbyć. Tak jakbym nie chciała przyjąć do wiadomości, że głodzony 
organizm wcześniej czy później będzie domagać się jedzenia. Podświadomie 
wymagałam od niego heroicznych wysiłków: niejedzenia, po którym miało 
następować dalsze niejedzenie. Najsmutniejsze, że organizm posłuchał, 
usiłował rezygnować z jedzenia, a potem zrezygnować z życia... Teraz 
należało pamiętać, że to nie był dobry sposób. a więc że "środki do 
osiągnięcia mojego celu" oraz towarzyszące im doznania psychofizyczne 
nie były zbyt fortunne. 
     Wciąż od nowa, czasem po kilka razy dziennie. Musiałam sobie 
przypominać. że teraz zamierzam żyć i normalnie się odżywiać. 
     Przy okazji opisywanych w The Use of the Self przykładów jąkały i 
gracza w golfa pojawiło się jeszcze jedno nowe określenie. Pan Alexander 
twierdził, że w swoim dążeniu do celu wszyscy jesteśmy "docelowiczami". 
Stworzył określenie endgainer i erulgaining na zdefiniowanie osoby i 
reakcji polegającej na koncentrowaniu się na dopięciu celu za wszelką 
cenę, bez zwracania uwagi na sposób, w jaki dany cel można by najłatwiej 
osiągnąć. Spostrzeżenie to zwracało uwagę na kolejny słaby punkt 
przeciętnego człowieka. Usiłującego do czegoś dojść. Nawet jeżeli 
przygotuję plan działania idealnie uwzględniający sytuację, warunki i 
moje możliwości, to, kiedy rozpocznę zaplanowane przedsięwzięcie, 
istnieje obawa. że chęć zobaczenia pierwszych efektów i nadmierne 
koncentrowanie się na samym celu spowoduje, że nie będę mogła w pełni 
zrealizować zaplanowanego trybu działania. Według Alexandra szczególnie 
trudny jest tzw. krytyczny moment. Kiedy cel wydaje się już całkiem 
bliski. 
     Wtedy właśnie najłatwiej zapomnieć o przyJętych zasadach. a 
wyobrażenie osiągniętego celu lub obawa, czy rzeczywiście uda nam się do 
niego dojść, wprowadza dodatkowe napięcia i tym bardziej utrudnia cały 
proces. 
     Alexander zwracał uwagę na to, że w momencie, gdy zapominamy o 
zaplanowanych "środkach do celu" i nadmiernie skupiamy uwagę na samym 
celu, automatycznie pozwalamy na pojawienie się w naszym ciele nawykowej 
reakcji stresu. Usztywniona szyja, skulone ramiona. wstrzymywany oddech, 
skurczona sylwetka nie sprzyjają swobodzie działania, a wręcz 
przeciwnie, wymagają włożenia w daną czynność więcej wysiłku, potęgują 
podniecenie i wywołują nadmierne podekscytowanie. Prawdopodobnie z tego 
właśnie względu tak łatwo jest wtedy zapomnieć o świadomie wybranych 
najlepszych "środkach do osiągnięcia celu" i pozwolić sobie na działanie 
automatyczne, nie wymagające dodatkowej uwagi. 
     Z doświadczenia dobrze znałam takie sytuacje. Pamiętałam egzaminy, 
podczas których zamiast myśleć o odpowiedzi na postawione pytanie. 
Zastanawiałam się, czy zdam egzamin i jaką ocenę mam szansę otrzymać. 
Podobnie było zjedzeniem: pierwsze udane dni jakiejś diety czy 
ograniczonego jedzenia, szczególnie poparte satysfakcjonującą mnie 
utratą wagi, natychmiast nasilały euforię. Pojawiały się myśli, że może 
by jeszcze zaostrzyć dietę lub dodatkowo zrezygnować z któregoś posiłku. 
Jednym słowem, wtedy najłatwiej było odstąpić od planu, przedobrzyć i 
zaprzepaścić wszystkie dotychczasowe osiągnięcia. 
     Teraz też najtrudniejsze były dni. Kiedy zgodnie z przyjętym przeze 
mnie planem pozornie nic się nie działo. Starałam się jeść w miarę 
regularnie. Nie być głodna ani przejedzona, chodziłam na jogę albo kung 
- fu, nIe myślałam o swojej tuszy. I najczęściej po takich kilku czy 
kilkunastu spokojnych dniach przychodziły wątpliwości. No bo przecież: 
"Dalej jestem gruba, bo w takim tempie nigdy nie schudnę, bo jak ja 
okropnie wyglądam...". To były te krytyczne momenty; odczucia 
towarzyszące spokojnym dniom nie kojarzyły mi się ze szczupłą sylwetką. 
Brakowało wrażenia pustego żołądka, głodu i pełnego napięcia stanu 
mobilizacji i kontroli. Wtedy najłatwiej było o wzmożone podniecenie, 
skulenie się w sobie i... usilne pragnienie powrotu do dawnych metod. 
Coraz częściej jednak byłam świadoma pojawiania się starych schematów. 
łatwiej też mogłam z nich zrezygnować. Teraz miałam już swoje NIE i 
podłogę. dzięki której mogłam wrócić do siebie, oraz coraz większą 
wiarę, że droga, którą obrałam, jest właściwa. 
     Aby poradzić sobie z tendencją "docelowiczostwa" i dojść do 
obranego celu dzięki wybranym do tego środkom, należało, zgodnie z 
zaleceniami pana Alexandra, po pierwsze: umieć powstrzymać się od 
natychmiastowej, automatycznej reakcji; po drugie: przypomnieć sobie lub 
świadomie określić na nowo, jaka reakcja jest w danych warunkach 
najkorzystniejsza, a następnie doprowadzić do końca przyjęty plan 
działania. I tutaj znowu potrzebny był STOP. Bez względu na to, czego 
dotyczy obrany cel i na czym polega działanie do niego prowadzące, 
istnieją pewne sposoby posługiwania się sobą. Czyli własnym organizmem. 
Które umożliwią pełną swobodę wykonywania danej czynności, i takie, 
które dane działanie utrudnią, a może nawet uniemożliwią. 
     Alexander stwierdził, że symptomy odruchu strachu czy odruchu 
stresu utrudniają każde działanie, ponIeważ ograniczając swobodę mięśni 
i stawów. Spłycając oddech i osłabiając cyrkulację krwi, wpływają 
niekorzystnie na funkcjonowanie całego organizmu. Należało w związku z 
tym znaleźć sposób, dzięki któremu uda się zapobiec automatycznej 
reakcji stresu występującej na myśl o działaniu. Ważna była również 
świadomość. że elementy omawianego odruchu strachu pojawiają się w 
sytuacjach pozornie wcale nie budzących obaw czy niepewności, takich jak 
pośpiech, wzmożona ostrożność lub szczególne staranie się. Chodziło więc 
nie o to, aby wychwycić, kiedy w związku z wykonywaniem jakiejś 
czynności odczuwam obawy. Zdenerwowanie lub pośpiech, lecz aby zdawać 
sobie sprawę, że delikatne symptomy stresu pojawiają się prawie przy 
każdym poważniejszym zadaniu i występują bez względu na to. Czy zdajemy 
sobie z tego sprawę, czy nie. 
     Najważniejsze było więc nie dopuścić do nawykowej reakcji w postaci 
kurczenia szyi, odchylania głowy do tyłu, usztywniania tułowia i nóg. 
Względnie ograniczyć działanie tej reakcji, jeśli już wystąpi. Alexander 
po długich próbach i doświadczeniach stwierdził, że przede wszystkim 
należy zrezygnować z chęci bezpośredniego korygowania niewłaściwej 
reakcji. Wydłużanie szyi, przesuwanie głowy do przodu, próby rozruszania 
i rozluźnienia tułowia i kolan - były to ruchy sztuczne, nienaturalne, 
przeszkadzające w recytacji. Stało się jasne, że jeżeli niekorzystna, 
nawykowa reakcja następowała w wyniku pojawienia się myśli o recytacji, 
należało jej zapobiec już na poziomie myśli. Stąd powstał pierwszy 
pomysł o mówieniu sobie "nie" czy też "stop": 
     "Może nie będę recytował". Chodziło o odsunięcie decyzji o 
ostatecznym działaniu po to, aby nie doprowadzić do automatycznej 
reakcji stresu. 
     Reakcję automatyczną miały zastąpić odpowiednie myślowe kierunki. 
Coś w rodzaju myślowych poleceń dawanych sobie w celu utrzymania 
własnego organizmu w stanie optymalnej swobody, rozluźnienia i lekkości 
umożliwiającej nieskrępowane działanie. Metodą prób i błędów Alexander 
doszedł do wniosku, że najlepiej doprowadzają ciało do optymalnego stanu 
myślowe kierunki nastawione na zapobieganie reakcji stresu. Myśl "szyja 
jest swobodna" miała zapobiec jej automatycznemu usztywnianiu i 
kurczeniu, myśl "głowa skierowana jest do przodu i do góry" miała 
zapobiec odchylaniu jej do tyłu i w dół. Następnie: "plecy wydłużają się 
i rozszerzają" miało zapewnić utrzymanie pełnej przestrzeni klatki 
piersiowej i całego torsu (często nadmiernie usztywnianych, kurczonych 
lub zwężanych), co umożliwi m. In. Swobodny oddech, oraz myśl "kolana 
skierowane są do przodu i na zewnątrz" miała zapobiegać nadmiernemu 
blokowaniu kolan, usztywnianiu nóg i ograniczaniu ruchomości stawu 
biodrowego. Oczywiście. Nie wystarczało raz przeprowadzić taką myślową 
procedurę. 
     Wiadomo było, że myśl nie działa tak kategorycznie jak bezpośredni 
ruch. Chodziło jednak o to, aby kierunki te, powtarzane w myślach przez 
jakiś czas (uaktywniając i ożywiając odpowiednie grupy mięśniowe), 
powodowały stopniowe, delikatne dopasowywanie się fragmentów mięśni do 
bliższego naturalnemu ułożenia. 
     Najważniejsze było więc nie rozpoczynać wybranej czynności (i 
każdego dowolnego działania), dopóki organizm nie osiągnie stanu 
względnego psychofizycznego uspokojenia i swobody. Do tego właśnie 
potrzebne było myślowe wprowadzanie zalecanych kierunków. Ale na tym nie 
koniec. 
     Ważna była również umiejętność obserwowania siebie i swojego stanu 
już podczas wykonywania wybranej czynności, aby również wtedy wracać w 
myślach do korzystnych kierunków. Istniała bowiem obawa, że sam proces 
wykonywania danego zadania, w miarę zbliżania się do celu. Może 
powodować utrudniające pracę dodatkowe napięcie i podniecenie. 
     Procedura ta opisywana w książce wydawała się sztucznym naginaniem 
ludzi do racjonalnego działania na zasadzie półautomatów i 
półkomputerów. Mnie jednak pozostało wspomnienie lekcji, podczas których 
w dość krótkim czasie, dzięki zastosowaniu tych właśnie zasad. Można 
było doświadczyć nie znanej przedtem lekkości i swobody ruchu. Sama, bez 
pomocy nauczyciela nie umiałam przywrócić tego wrażenia. Wciąż jednak 
zauważałam, w jak dużym stopniu mogę stosować zasady Alexandra do swoich 
myśli i zachowań. Nie umiałam może osiągnąć stanu pełnej swobody 
psychofizycznej przed i podczas wykonywania swoich zadań, ale mogłam dać 
sobie czas na NIE, mogłam zastanowić się, czy dotychczas wybierany 
przeze mnie sposób działania jest rzeczywiście najlepszy i czy nie 
zaczynam wykonywania danej czynności, gdy jestem zbytnio podekscytowana 
i napięta. Nie wiedziałam, czy rzeczywiście udaje mi się uwolnić szyję 
od niepotrzebnych napięć, ale zawsze mogłam o niej pomyśleć i spróbować 
je poluzować. 
     Na tej samej zasadzie mogłam zwrócić uwagę na wzmagające się 
podniecenie czy zdenerwowanie podczas wykonywania wybranego zadania. 
Wtedy też mogłam spróbować uwolnić nadmierne napięcie w szyi albo choć 
trochę się zrelaksować. Nie było to proste, ale dawało mi wiele 
ciekawych spostrzeżeń, a z czasem i wymierne efekty. 
     Tak wIęc. Mimo że w moich nawykach ruchowych niewiele było jeszcze 
Techniki Alexandra, jednak wyraźnie zagnieździła się ona w mojej głowie. 
Polegało to na świadomym dawaniu pierwszeństwa kierowaniu uwagi na 
sposób, w jaki chcę osiągnąć cel, a dopiero w następnej kolejności na 
sam cel. Przy czym priorytet ten miał odnosić się przede wszystkim do 
uwagi kierowanej na siebie, na utrzymanie optymalnego stanu swego 
organizmu przed i podczas samego działania. Oznaczało to, że kiedy robię 
coś, aby osiągnąć zamierzony rezultat, myślę nie o efekcie działania. 
Nie o celu, do którego chcę dotrzeć, lecz o utrzymaniu takiego stanu 
swojego organizmu, który jest optymalny do osiągnięcia zaplanowanego 
rezultatu. 
     W dalszym ciągu tym najpoważniejszym i najważniejszym celem było 
zlikwidowanie problemów z jedzeniem i osiągnięcie oraz utrzymanie 
szczupłej, zgrabnej sylwetki. 
     Różnica w dążeniu do celu polegała teraz na zastosowaniu nowych 
środków do jego osiągnięcia. Chciałam dojść do tego w spokoju. Przy 
pełnej swobodzie i naturalności moich myśli, uczuć i zachowań. 
Respektując wszystkie naturalne potrzeby mojego ciała i umysłu. Musiałam 
zgodzić się też, że ostateczne zrealizowanie mojego pragnienia będę 
musiała odłożyć. Na razie zbyt wiele czasu i pracy pochłaniało samo 
utrzymanie wybranych przeze mnie "środków do celu". Swoboda, spokój i 
naturalność były jakościami, które w dalszym ciągu stanowiły swoistego 
rodzaju novum dla mojego ciała i psychiki, wciąż musiałam je w sobie 
przywracać. 
     Ale ciekawa to była praca, a jej rezultaty znacznie przekraczały 
moje oczekiwania. Nauczyłam się na przykład nie podejmować decyzji w 
stanie nadmiernego podniecenia i podekscytowania. Wbrew wcześniejszym 
obawom, doprowadzało to nie do zwlekania i opóźniania procesu 
podejmowania decyzji, lecz do automatycznego wyciszania się i 
uspokajania, aby w lepszym kontakcie z sobą wyraźniej usłyszeć, o co mi 
chodzi. Zauważyłam też, że stopniowo zdobywam coraz większą siłę i 
odwagę wejrzenia w siebie. 
     Kiedyś nauczyłam się skutecznie tłumić swoje niezadowolenie z życia 
czy bieżących sytuacji. Jeżeli uważałam, że nie mam powodu do żalu, 
złości czy strachu, robiłam wszystko, aby zagłuszyć pojawiające się te 
właśnie uczucia. Nie było to trudne, zawsze mogłam uciec od siebie w 
naukę, pracę. rozrywki. Teraz również w takich sytuacjach zaczęło się 
włączać moje NIE. Okazało się. że coraz częściej wybieram spojrzenie 
prawdzie w oczy, że chcę dowiedzieć się, o co mi naprawdę chodzi, 
trzeźwo ocenić sytuację. Podłoga i Technika Alexandra były wtedy 
najlepszym sprzymierzeńcem. 
     Leżenie na podłodze przynosiło bardzo specyficzne doznania, 
właściwie trudne do opisania komuś. Kto tego nie doświadczył. Pozycja 
Alexandra na podłodze prowadziła do specyficznego otwarcia się. 
Rozluźnienie i rozprzestrzenienie całego ciała dawało swoiste wrażenie 
niewinności i bezbronności. Niektórym mogłoby się to kojarzyć z 
otwarciem na ciosy z zewnątrz. Dla mnie było to raczej całkowite 
otwarcie się na siebie i swoje uczucia. Dawało kontakt ze sobą i własnym 
głębokim JA. Ale mogło również budzić obawy i niepokój. W gruncie rzeczy 
tak jak obawiamy się czasami ataków z zewnątrz. Tak samo boimy się 
swojego wewnętrznego demona. Co to będzie, jeżeli pozwolimy mu dojść do 
głosu? Czy nie zaatakuje nas swoją złością i wściekłością? A może w 
obezwładniający sposób pokryje nas smutkiem, żalem i bezsensem życia? 
     Podłoga zawsze przychodziła mi z pomocą. Kontakt z nią dawał 
szczególny rodzaj wsparcia. Im bardziej oddawałam w dół ciężar swojego 
ciała, im bardziej rozluźniałam się i rozprzestrzeniałam, tym wyraźniej 
czułam siłę Ziemi, która w dziwny sposób przenikała i do mnie. 
Wiedziałam, że nie jestem sama. Z Ziemią pod swoimi plecami byłam silna, 
mogłam spojrzeć prawdzie w oczy, ogarnąć sytuację i zdecydować, co 
dalej... To wsparcie było czysto psychologiczne, ale tak bardzo pomocne, 
i dawało mi pierwsze doświadczenie siły, jaka tkwi w spokoju i 
szczerości z samym sobą. 
     Czasami też prowadziło do ciekawych. Niemal mistycznych doznań. 
Uważałam wtedy, że nieważne, co działa, ważne, że działa. 
     Mijał czas, byłam wprawdzie grubsza, ale znacznie szczęśliwsza. 
     Nie miałam wątpliwości. że za żadne skarby świata nie wróciłabym do 
czasów szczupłej sylwetki. Jeżeli miałabym w tym celu znowu uwięzić się 
w dietach, głodówkach i oczekiwaniach. Oczywiście, wciąż żywiłam 
nadzieję, że moje dodatkowe kilogramy to czas przejściowy, że w końcu 
uda mi się osiągnąć stan. W którym jedząc to, co chcę. I tyle. Ile chcę, 
będę szczupła i zgrabna. Pogodziłam się jednak z koniecznością dania 
sobie czasu również i na to. Na razie byłam wdzięczna losowi za 
narzędzie, które dostałam. Coraz łatwiej było mi żyć, coraz wyraźniej 
umiałam na bieżąco określić, że coś mi nie odpowiada, i dzięki temu 
poszukać rozwiązania. 
     W gruncie rzeczy bowiem wcale nie było jeszcze tak. Jak naprawdę 
bym chciała. Wprawdzie życie okazywało się z roku na rok coraz ciekawsze 
i piękniejsze, to jednak w dalszym ciągu trudno było mówić o pełnym 
szczęściu. Szczególnie tym osobistym. Kolejne wielkie miłości przemijały 
jako większe lub mniejsze doświadczenia życiowe. A uczuć, które nie 
przechodziły, nie umiałam w pełni docenić, określić i usankcjonować. 
Patrzyłam na znajomych zakładających rodziny. Obserwowałam pojawiające 
się dzieci i żałowałam, że nigdy nie będę młodą matką. Zawsze pragnęłam 
mieć rodzinę i dzieci, teraz dotarło do mnie, że zanim będę mogła, tak 
jak moje koleżanki, normalnie ułożyć sobie życie, muszę najpierw w tym 
swoim życiu dojść do normalności. 
     Teraz przecież nie miałam siły na dom, dziecko i zwykłe codzienne 
zajęcia. 
     Dochodziłam wprawdzie do siebie. Jednak im było lepiej, tym 
wyraźniej widziałam, jak wiele jeszcze przede mną. 
     Kiedyś pragnęłam, aby moje dzieci były szczęśliwe. Teraz dotarło do 
mnie, że nie będę umiała nauczyć ich czegoś, czego sama nie potrafię. 
Przecież, jeżeli mam być szczęśliwa ze swoimi bliskimi, muszę być 
szczęśliwa sama ze sobą. 
     Nigdy nie wiadomo, co jest w życiu przypadkiem, co zrządzeniem 
losu. Teraz, z perspektywy czasu. Jestem wdzięczna życiu za nieudane 
związki z tamtego okresu. To, że wiosną 1988 roku wyjechałam do Londynu 
na kurs dla nauczycieli Techniki Alexandra, w dużym stopniu zawdzięczam 
temu. że nikt i nic mnie tu nie trzymało, mogłam więc pomyśleć o sobie i 
tym, co chcę zrobić ze swoim życiem. 
     
     Rozdział 10 
     W drodze do siebie 
     
     Wyjeżdżając do Anglii, ważyłam około 55 kilogramów i mogłam służyć 
jako przykład korzystnego działania Techniki Alexandra w przypadkach 
anoreksji. Teoretycznie problem był zażegnany. Jadłam może jeszcze 
ostrożnie, ale w miarę normalnie. No i miałam nawet niewielką nadwagę. 
Tylko ja wiedziałam, że mój proces zdrowienia nie został ukończony. Było 
oczywiste, że dopóki uważam na to, co jem, dopóki unikam produktów 
tuczących i boję się, że utyję, dopóty nie jestem jeszcze uwolniona od 
choroby. 
     Mogę udawać w pełni wyleczoną przed innymi, ale sama wiem 
najlepiej, że niezależnie od tego, czy za chuda, czy za gruba, w dalszym 
ciągu walczę z tymi samymi myślami i obawami. Kwestia jedzenia lub 
niejedzenia dalej zaprzątała zbyt wiele mojej uwagi. Wciąż czułam się 
zamknięta w klatce wyobrażeń o tym, jak chciałabym wyglądać i jak się 
czuć. 
     No, ale wyruszyłam prosto w trzyletnią przygodę. Myślę, że nikt z 
moich znajomych i bliskich nie przypuszczał, jak ważne to dla mnie 
doświadczenie. Rodzice uważali to za rodzaj fanaberii, od której nie 
udało im się mnie odciągnąć. 
     Wielu znajomych było zdania, że jeżeli wyjeżdżam na Zachód, to 
pewnie tam zostanę. W końcu lat 80-tych i w moim zawodzie taki wyjazd 
mógł wydawać się rodzajem praktyki czy sposobem na wzbogacenie języka. 
Wszyscy uważali więc zgodnie, że jeśli wrócę - jeżeli wrócę - to po to, 
aby być jeszcze lepszym fachowcem w handlu zagranicznym. 
     Z mojej strony wyglądało to trochę inaczej; do najbliższych lat 
przykładałam dużą wagę. Chciałam zostać nauczycielem Techniki Alexandra 
i wiedziałam, że motywują mnie do tego najbardziej egoistyczne pobudki. 
Pozornie przyświecał mi szczytny cel. Miałam być przecież pierwszą 
osobą, która przeniesie tę cudowną metodę na grunt polski, udostępni ją 
tam, dokąd do tej pory nie mogła dotrzeć. 
     Zasięg zadania i wiążąca się z tym odpowiedzialność raczej mnie 
przerażały, wolałam więc o tym nie myśleć. 
     Myślałam natomiast o swoim życiu. Siła działania Techniki Alexandra 
po kilkunastu zaledwie lekcjach i efekt, jaki wywarła na mój sposób 
myślenia i życia, dawały nadzieję, że w ciągu trzech lat kursu będę 
mogła jeszcze rzetelniej zająć się sobą i swoimi problemami. A w końcu 
przynajmniej niektóre z nich rozwiązać. Gdzieś w głębi duszy liczyłam na 
to, że dzięki Technice Alexandra odnajdę sens swojego życia. I może 
dojdę do szczęścia, o którym wiedziałam, że jest gdzieś we mnie, ale 
którego do tej pory nie umiałam odnaleźć... 
     Dochodziły do tego myśli o przyszłości, o pracy dającej 
satysfakcję, a jednocześnie inicjującej ciągły rozwój i poszukiwania. 
Kurs dla nauczycieli Techniki Alexandra wydawał mi się cudownym 
prezentem od życia. Przez trzy lata najlepsi nauczyciele mieli pomagać 
mi w zerwaniu z dotychczasowymi niekorzystnymi nawykami, ograniczającymi 
mnie schematami życia i bycia, a przy okazji w tym samym czasie miałam 
zdobywać umiejętności dalszego przekazywania i uczenia tej metody. Już 
wcześniej odkryłam, że najwięcej radości i zadowolenia sprawia mi praca 
z ludźmi, pomaganie innym. Tutaj pracując nad sobą mogłam dojść do tego, 
aby w przyszłości przekazywać zdobytą wiedzę dalej. 
     Miotające mną sprzeczne opinie na temat życia już dawno 
doprowadziły mnie do głębokiego przekonania, że choć tak bardzo nie chcę 
żyć (a może właśnie dlatego), będę żyła długo. Zawód nauczyciela 
Techniki Alexandra wydawał się profesją na całe życie. Znani mi 
nauczyciele TA robili wrażenie zafascynowanych swoim powołaniem, z 
radością wykonujących swoją pracę i nie myślących o czymś takim jak 
emerytura. Wydawało mi się, że cudownie być osiemdziesięcioletnią babcią 
pochłoniętą swoim życiem, planami i poszukiwaniami, żyjącą 
teraźniejszością, a nie przeszłością. 
     W świecie Techniki Alexandra, jak już w niewielu profesjach, 
autorytet rośnie wraz z wiekiem i doświadczeniem, mało się mówi o 
cudownych zdolnościach, raczej o doświadczeniu i umiejętnościach 
wypracowanych w toku praktyki. 
     Byłam więc zdeterminowana, chciałam znaleźć sposób na rozwiązanie 
moich problemów zjedzeniem, marzyłam o doprowadzeniu się do stanu 
wewnętrznego spokoJu, dzięki któremu łatwiej będę znosiła wszelkie 
przeciwności losu, no i kusząca była myśl o zdobyciu zawodu, w którym 
wykonywana praca jest interesującym wyzwaniem, wspaniałą zabawą, wielką 
radością i ciągłym doskonaleniem się. Wiedziałam też, że jeżeli chcę żyć 
i być szczęśliwa, jeżeli chcę doprowadzić do pełnej swobody własnego 
ciała, szczupłej sylwetki i normalnego odżywiania, muszę coś w sobie 
zmienić. To, co dotychczas ze sobą robiłam, było najpierw po prostu złe, 
a potem niewystarczające do tego, aby rzeczywiście wyzdrowieć. 
     Teraz należało zgodzić się na zmiany i to zmiany w nieznanym 
kierunku i w wielu dziedzinach życia. Tę potrzebę uświadamiałam sobie 
już dawno, próbując różnych alternatywnych metod pracy nad sobą czy 
poznając elementy filozofii Wschodu. Ale wiedziałam, że to właśnie 
Technika Alexandra pomoże mi zrobić krok w kierunku wprowadzania zmian w 
życie. Pierwsze lekcje i towarzysząca mi przez dwa lata lektura książek 
o Technice Alexandra pomogły mi przejść od stanu gotowości na to, co 
nowe, do pierwszych nowych doświadczeń i doznań. Teraz czekało mnie 
znacznie więcej. 
     Technika Alexandra dała mi odwagę do zmiany, ponieważ przygotowała 
na to moje ciało. Wciąż uczyłam się dążyć do stałego utrzymywania 
większości mięśni w ich pełnej -optymalnej - długości. Było to uczucie 
przyjemne dla ciała i dające wrażenie lekkości i łatwości ruchów. 
Jednocześnie jednak taki właśnie stan mięśni powodował, że coraz 
częściej rezygnowałam z dotychczasowych napięć zarówno fizycznych, jak i 
psychicznych i dzięki temu nie powielałam wielu dawnych schematów myśli 
i zachowań. W takim stanie łatwiej było otworzyć się na zmiany, tym 
bardziej że większa niż kiedykolwiek dotąd swoboda i lekkość ciała nie 
podsycały strachu i obaw związanych z procesem zmian. Dzięki temu moje 
pełne przestrzeni ciało prędzej godziło się na przyjmowanie tego, co 
przyjemne i łatwiejsze, nawet jeżeli początkowo wydawało się to zbyt 
nowe i trochę obce. 
     Gotowości i otwarciu na kolejne zmiany sprzyjała również atmosfera 
szkoły. Pół roku wcześniej, starając się o miejsce w szkole dla 
nauczycieli TA, odwiedziłam pięć londyńskich szkół. Wszędzie panował 
nastrój przyjaźni, ciepła, życzliwości dla studentów i odwiedzających. 
Pamiętam. że początkowo dziwiły mnie żarty i śmiechy wśród adeptów TA. 
Nie tak wyobrażałam sobie studiowanie Techniki Alexandra -metody 
przecież znaczącej i pełnej powagi. Dopiero później dotarło do mnie, że 
tylko w taki, pozornie zabawowy sposób można się uczyć lekkości i 
swobody zachowania w najpoważniejszych sytuacjach. 
     Spośród odwiedzanych wtedy szkół ta na Holland Park, do której 
ostatecznie trafiłam, zdawała się najstarsza i najbardziej angielska. 
Budynek i wystrój wnętrz robiły wrażenie ponadczasowych. Chłód ciągnący 
wprawdzie raczej od murów niż od poznawanych tam ludzi wyraźnie 
przypominał, że jestem w Anglii. A jednak również ten, według mnie, 
typowo angielski dom w cudowny sposób łączył stare tradycje z nowymi 
tendencjami. Wchłaniał mieszaninę kultur. reprezentowaną przez różnej 
narodowości studentów i nauczycieli, nie tracąc nic ze swojej specyfiki. 
Szkoła prowadzona była przez małżeństwo: Dilys i Waltera Carringtonów. 
Walter był jednym z pierwszych studentów Alexandra, dyplom nauczyciela 
uzyskał w 1938 roku i przez wiele lat, aż do śmierci F. M. Alexandra w 
1955 roku, pracował jako jeden z jego asystentów. Dilys skończyła kurs 
dla nauczycieli trochę później, ale kiedy ją poznałam. Miała ponad 
trzydzieści lat praktyki. 
     Dilys wraz z towarzyszącymi jej nauczycielami pracowała z grupą 
poranną, to znaczy ze studentami pierwszych czterech trymestrów. 
Studenci w tej grupie byli otaczani szczególną opieką. Pierwsze kroki 
polegające na przybieraniu specyficznej pozycji, przyjmowanej podczas 
pracy z uczniem, oraz elementy kładzenia rąk na uczniu były wprowadzane 
pod ścisłą kontrolą doświadczonych nauczycieli. 
     Ale w zasadzie zajęcia przedpołudniowe miały w dużym stopniu 
charakter licznych skróconych lekcji Alexandra. 
     Koncentrowano się bardziej na przywróceniu studentom prawidłowych 
nawyków posługiwania się sobą niż zagłębianiu ich w rzemiosło pracy z 
innymi. Grupa częściowo stałych, częściowo zapraszanych na jeden lub dwa 
dni w tygodniu nauczycieli i starszych studentów pomagała Dilys. 
     Dzięki temu na 15 studentów grupy porannej przypadało 5-7 
nauczycieli. 
     Dopiero po pierwszych czterech trymestrach, czyli po spędzeniu 
około półtora roku w grupie przedpołudniowej, przechodziło się do 
"starszaków", czyli do grupy Waltera. 
     Tutaj, pod kierunkiem trochę mniejszej grupy nauczycieli, studenci 
mogli nawzajem ćwiczyć ze sobą poznane dotychczas sposoby pracy. W 
szkole obowiązywały dwie podstawowe zasady: dawanie wsparcia i poczucia 
bezpieczeństwa oraz cierpliwość ze strony nauczycieli. Przenikało to do 
nas - studentów - na każdym kroku i ze wszystkich stron, chyba po to, 
abyśmy po trzech latach takiego właśnie traktowania sami jako 
nauczyciele pamiętali, że prawdziwe. głębokie zmiany można osiągnąć 
tylko w atmosferze bezpieczeństwa i to dzięki dużej cierpliwości ze 
strony zarówno ucznia, jak i nauczyciela. 
     Ciepło. Wsparcie i rodzinna atmosfera szkoły ujęły mnie już 
pierwszego dnia zajęć. Przyjechałam do Londynu z miesięcznym opóźnieniem 
(tak długo trwało czekanie na brytyjską wizę). Wiedziałam, że zajęcia 
pierwszego roku zaczynają się o dziewiątej trzydzieści. Pamiętałam też, 
gdzie mieści się szkoła, którą przecież odwiedzałam parę miesięcy 
wcześniej. Ale pierwszego dnia, zaaferowana, źle wyliczyłam czas na 
dojazd i spóźniłam się równo godzinę. Zła na siebie i niepewna 
nacisnęłam dzwonek u drzwi wejściowych. Ktoś wpuścił mnie do środka i 
natychmiast wpadłam w objęcia przechodzącej właśnie Dilys. 
     Zobaczyłam jej radosną minę i usłyszałam pełen ciepła głos: 
     - Czyż to nie wspaniałe. Właśnie przed chwilą mówiłam, że nie 
możesz dojechać, a ty już jesteś z nami. Chodź. poznasz koleżanki z 
twojej grupy. 
     Wszystko było normalne i oczywiste. Nikt nie zastanawiał się, że 
przyjechałam spóźniona o miesiąc, kilka dni i jeszcze godzinę. 
Natychmiast usłyszałam, że nie mam się czego obawiać, że do końca 
trymestru bez trudu wszystko nadrobię. I już wiedziałam, że rzeczywiście 
nadgonię materiał i będzie naprawdę dobrze. 
     Moje doświadczenie nie było odosobnione. Właśnie w ten sposób 
traktowano tu wszystkich. Widok Helen spóźnionej na zajęcia ponad 
godzinę wzbudzał reakcję w rodzaju: 
     "Biedna Helen, pewnie stała tyle czasu w korku". Bo spóźniony 
student to nie ktoś, kto się obija i nie chce się uczyć, lecz ktoś, komu 
pokrzyżowały plany niespodziewane trudności i przez to stracił swój 
cenny czas zajęć w szkole. 
     Zresztą ogólnie uważało się. że student wie najlepiej, co jest mu 
potrzebne. I jeżeli zdecydował któregoś dnia nie przyjść do szkoły, bo 
jego organizm potrzebuje odpoczynku i czasu na przyjęcie zachodzących 
zmian, nikt się temu nie dziwił. 
     A już z pewnością nie było mowy o ganieniu takiego stosunku do 
zajęć. 
     Przez trzy lata nauki w szkole wpajano nam te zasady. 
     Wiadomo było, że "uczeń jest dobry i cokolwiek robi, robi dobrze". 
Wynikało to z faktu, że w obecnej sytuacji i w obecnym stanie 
psychofizycznym była to prawdopodobnie jedyna i najlepsza reakcja, na 
jaką było go stać. Ta zasada obowiązywała wszędzie. Poza tym wiadomo 
było, że tutaj nikogo się nie ocenia. A już na pewno nie krytykuje. 
Wcześniej czy później uczeń sam zorientuje się. Co robi źle, a kiedy sam 
do tego dojdzie, znacznie łatwiej mu będzie to zmienić. 
     Pochwały rezerwowane są na moment, kiedy jakaś część zadania 
zostanie wykonana stosunkowo dobrze, aby dać uczniowi wskazówkę, do 
czego ma dążyć. Zdawkowe "w porządku" czy "dobrze, właśnie o to chodzi" 
albo "wspaniale" zdawały się formą zakończenia każdej turn [czyli 
krótkiej pracy), aby pozostawić powiew zachęty... 
     To podejście wydawało się początkowo trochę dziwne. zbijało z 
tropu. Przyzwyczajona do stopni, testów i egzaminów, chciałam wiedzieć, 
czy jestem dobra. W czym powinnam się podciągnąć. Wciąż zapominałam, że 
tutaj, w szkole dla nauczycieli Alexandra, zasady mistrza nie kurzyły 
się na półkach, lecz stosowane były w praktyce. A nadmierne staranie się 
i zbyt silna chęć sprawdzenia siebie z pewnością nie sprzyjały swobodzie 
przyjmowania nowego. Dopiero po jakimś czasie dotarło do mnie. że może 
to dobrze? może dobrze, że nie potrafimy obiektywnie ocenić jakości 
naszej pracy? Nie umiemy powiedzieć, kto jest od nas lepszy, a od kogo 
my jesteśmy lepsi... Nie porównując się z innymi studentami, mamy szansę 
docenić własną wyjątkowość. A ponieważ jedyny rodzaj porównania dotyczy 
jakości naszej pracy kiedyś i teraz, możemy spokojnie rozwijać się we 
własnym tempie i we własnym kierunku. Bez niezdrowego współzawodnictwa 
łatwiej skupić się na jakości swojej pracy w danym momencie. 
     Podczas lekcji TA nie posługujemy się kategoriami dobrze - źle, 
lecz dobrze - lepiej, dobrze - lżej, dobrze - łatwiej. Przy czym jako 
"dobrze" określany jest każdy punkt wyjścia. 
     "Dobrze" to jestem ja teraz, a za chwilę może będzie lżej. łatwiej, 
lepiej lub przyjemniej. Nauczyciel Techniki Alexandra nie jest 
przewodnikiem ani guru. Jego zadaniem jest wskazać kierunek, wspomagać 
ucznia w jego indywidualnych poszukiwaniach, zachęcać do kolejnych prób 
przekraczania kolejnych progów i zainicjować stałe dążenie do 
obserwowania siebie, by jeszcze łatwiej, lżej, z mniejszym wysiłkiem 
podchodzić do każdej czynności. Do każdej reakcji. Mamy w sobie tyle 
cudownej siły i energii, szkoda wkładać ją w nadmiemy wysiłek 
utrzymywania równowagi, stania, poruszania się czy powstrzymywania 
siebie; o ile bardziej kreatywnie można by ją spożytkować! Zaczęłam więc 
zajęcia z Dilys i jej nauczycielami. Pierwsze tygodnie minęły bardzo 
szybko. Pozostawiając wspomnienie ciągłego zmęczenia i senności. 
Uprzedzano nas o takiej ewentualności. Do tej pory największa 
jednorazowa dawka Techniki Alexandra wynosiła 45 minut. Teraz były to 
trzy godziny przez pięć dni w tygodniu. Trzy godziny jednoczesnej 
intensywnej pracy umysłu i ciała, trzy godziny skupienia i uwagi, w 
stopniu rzadko spotykanym na co dzień. W rezultacie całkiem częste były 
obrazki młodszych studentów przysypiających na wykładzie kończącym 
zajęcia. Sen zresztą zdawał się najlepszym sposobem na przyjęcie 
docierających do organizmu zmian. Zasypiając w tym czasie o dowolnej 
porze dnia i nocy, natychmiast zapadałam w zdrowy głęboki sen i budziłam 
się rześka, bez względu na liczbę przespanych godzin. 
     Po kilku tygodniach pracy w szkole, podczas których moja sylwetka 
jak gliniana figurka codziennie modelowana była rękoma różnych 
nauczycieli, a ja sama odpowiednimi kierunkami myślowymi podtrzymywałam 
zainicjowane przez nich zmiany, zaczęły docierać do mnie również i 
pierwsze zmiany na poziomie uczuć i emocji. 
     Technika Alexandra określana jest jako metoda bardzo delikatna, 
subtelna, ja jednak poznałam już wpływ tych nieznacznych zmian na 
mięśnie, na poluźnienia w ciele, na mój psychiczny nastrój, na bieżące 
reakcje i stosunek do życia. Bardzo mi też odpowiadał tzw. nieinwazyjny 
sposób działania Techniki. Zmiany, jakie umożliwia, mają początkowo 
charakter propozycji. Chodzi o spróbowanie innego sposobu stania. 
Siedzenia czy poruszania się. 
     Możliwości te docierają do organizmu na zasadzie świadomej decyzji 
o podjęciu proponowanych przez nauczyciela myślowych kierunków. 
Początkowo inny, nowy sposób posługiwania się własnym ciałem możliwy 
jest do osiągnięcia tylko na chwilę, w momencie świadomego eliminowania 
dotychczasowych nawykowych napięć i nadawania sobie odpowiednich 
kierunków. Z czasem lekkość i wygoda proponowanego nowego sposobu 
wykonywania danej czynności zostają zapamiętane przez organizm, który 
również podświadomie pragnie do tego wrócić. Tak więc głębokie zmiany 
dotyczące ustawienia mięśni i rozłożenia ich pracy następują powoli, w 
toku przystosowywania się organizmu do poznawanych podczas lekcji i z 
czasem wybieranych również na co dzień wygodniejszych i lżejszych 
sposobów jego funkcjonowania. 
     Już od jakiegoś czasu dostrzegałam wyraźną korelację pomiędzy tym, 
co działo się z moim ciałem, a tym, o czym krzyczały uczucia. Trzy lata 
w szkole miały ugruntować i usystematyzować te doświadczenia. Wcześniej 
przyjmowane z niedowierzaniem i nutką zwątpienia teorie o wpływie 
problemów psychicznych na konkretne schorzenia fizyczne teraz nabierały 
nowego znaczenia. 
     Pierwsze doświadczenia w szkole wyraźniej umocniły mnie w 
przekonaniu, że dopiero gdy uporządkuję swoją głowę, będę umiała wpłynąć 
i na sylwetkę. Na razie postanowiłam więc pogodzić się z faktem, że znów 
jestem gruba, i cierpliwie czekać, aż Technika Alexandra na tyle 
"wejdzie w moją psychikę i moje ciało", że i moje jedzeniowe 
nieprawidłowości same się uregulują. Wiedziałam, że na razie ważne są 
małe kroki na poziomie wewnętrznych nastrojów i zachowań, których efekty 
dopiero z czasem będą mogły ujawnić się na zewnątrz. 
     Natomiast coraz wyraźniej zauważałam swoje skoki nastrojów, smutki 
i depresje. Sam problem nie był chyba intensywniejszy niż do tej pory, 
ale ja, wyciszona, bardziej skupiona i spokojniejsza dzięki zajęciom w 
szkole, znacznie wyraźniej odczuwałam wszelkie zachwiania psychiczne i 
emocjonalne (które jak zwykle prowadziły w efekcie do wzmożonej 
nieregularności jedzenia). 
     Dość szybko dostrzegłam, że w moich powracających smutkach i 
stanach depresyjnych można było wyodrębnić pewne podobieństwa i reguły. 
Zaczynało się od rozczarowania faktem niespełnienia oczekiwań czy 
niemożnością zrealizowania jakichś zamiarów. Stłumiona energia działania 
w krótkim czasie dawała odczucie, jakby coś roznosiło mnie od wewnątrz. 
Bardzo dobrze wiedziałam, że ten właśnie moment przede wszystkim wymagał 
reakcji. Niestety, nie umiałam być asertywna i w obecności innych osób 
zawsze przedkładałam potrzeby i racje innych nad swoje. Zresztą również 
będąc sama, nie zawsze umiałam słuchać swoich uczuć i pragnień. 
Najczęściej pierwszeństwo dawałam przesłankom racjonalnym i o tym, że 
może postąpiłam nie najlepiej, dowiadywałam się po czasie, od bolącego 
brzucha lub melancholijnego nastroju. Teraz należało zauważyć, w którym 
miejscu popełniam błąd i kiedy. W kolejnych etapach narastającej chandry 
można by powiedzieć "stop". By zareagować na tyle inaczej, aby sytuacja 
przestała mnie pogrążać, a może nawet odmieniła się na lepsze. 
     Powstrzymana chęć działania, a wraz z nią stłumiona energia dość 
szybko przekształcały się w stan zmęczenia, rezygnacji, odrętwienia lub 
oklapnięcia. Wtedy właśnie przychodziła ochota na jedzenie, picie. 
Słodycze. Odruchowo sięgałam po coś, co miało mnie ukoić, a tak naprawdę 
służyło przytrzymaniu stłumionych emocji. Chodziło o to, aby wcisnąć je 
jeszcze głębiej, na tyle głęboko w siebie, żeby nie chciały już więcej 
się ujawniać. I to był, okazało się, drugi moment, kiedy świadome STOP, 
powstrzymanie takiej właśnie reakcji, mogło zahamować dalszą lawinę 
smutków. 
     Na razie rzadko mi się to udawało. Wiedziałam, że najlepsze byłoby 
zajęcie się czymś przyjemnym. Ukojenie rozpłakanych nerwów kąpielą, 
przyjemną muzyką, książką. Byle tylko nie sięgnąć po kęs czegokolwiek... 
Bo wiadomo było. że to doprowadzi do nadmiernego napakowania się, w 
wyniku czego zmęczenie i zniechęcenie psychiczne przejdą w ociężałość. 
Otępienie i znużenie fizyczne. Wtedy już na nic się nie ma ochoty, no. 
Może z wyjątkiem jedzenia. Wydawało się więc, że w takich sytuacjach 
trzeba jak najszybciej znaleźć sobie jakąś "atrakcję dnia". Zrobić coś 
przyjemnego, co oderwie mnie od myśli o jedzeniu i przerwie zaklęte koło 
wzajemnie nakręcających się smutków. 
     Stosunkowo łatwe wydawało się obmyślenie nowej, optymalnej reakcji, 
o wiele trudniejsze. Praktycznie niemożliwe, wprowadzenie jej w życie. 
Dopiero z czasem zauważyłam, że ten krótki moment, kiedy można 
powiedzieć STOP, musi być poparty właśnie kierunkami na poziomie ciała. 
Szyja swobodna, głowa skierowana do góry i do przodu. Plecy wydłużają 
się i rozszerzają, ewentualnie do tego parę szeptanych aaa... Spokój w 
ciele znacznie ułatwiał wyciszenie umysłu. 
     Ponieważ coraz wyraźniej zaczęłam utożsamiać nie rozładowaną 
energię buzującą we mnie z późniejszymi dodatkowymi kilogramami, 
świadomiej zaczęłam w takich momentach sięgać po akwarelki i malować. 
Czasami zatopienie się w kolorach rzeczywiście przynosiło ukojenie i 
pewne zharmonizowanie wewnętrznej energii. Były te moje pierwsze małe 
zwycięstwa. Na razie niewidoczne jeszcze w kilogramach, ale odczuwalne w 
nastroju. Okazało się więc, że zaczęłam przesiąkać zasadami Techniki 
Alexandra. Automatyczną, nawykową reakcją, którą należało w odpowiednim 
momencie powstrzymać. Było jedzenie w sytuacji stresowej. Wówczas 
świadomie wybranym kierunkiem trzeba było zaaplikować sobie w zamian 
inną przyjemność. 
     W ciągu pierwszych miesięcy w Londynie moje kształty zaokrągliły 
się jeszcze bardziej. Nie panikowałam, gdyż dzięki zajęciom w szkole nie 
czułam się ociężała. Ale mimo wszystko wciąż zastanawiałam się, 
dlaczego. Mam to, czego pragnęłam, jestem w szkole, którą sobie 
wymarzyłam, na zajęciach dających mi wzmożony kontakt ze sobą i 
potrzebami mojego organizmu - a jednak tyję. 
     Rozmowy z przyjaciółką naprowadziły mnie na parę ciekawych tropów. 
Dowiedziałam się na przykład, że w szkole robię wrażenie spiętej i 
usztywnionej. Nie mogłam uwierzyć. bo od dawna byłam przekonana, że moje 
ciało jest już bardzo swobodne i że doskonale potrafię się rozluźnić. 
Znowu zapukało do głowy pojęcie błędnej interpretacji odczuć. 
     To, co ja odbierałam jako swobodę i rozluźnienie, było dużym 
osiągnięciem w stosunku do dawniej. Znacznie bardziej spiętej postawy, 
ale dalekie jeszcze od możliwej do uzyskania. Prawdziwej swobody. 
Bardziej wnikliwa obserwacja uświadomiła mi, że praktycznie przez cały 
dzień nie opuszcza mnie specyficzny stan gotowości: do działania, do 
pracy, do uśmiechu na zawołanie. Z pewnością nowe warunki życia w obcym 
kraju, wśród poznawanych dopiero ludzi nie sprzyjały idealnemu 
rozluźnieniu. Ale w dziwny sposób dotarło do mnie, że nie jest to nic 
nowego. że tak czułam się zawsze, że był to mój dotychczasowy model 
zachowań. 
     Dopiero tutaj, w szkole, dni pracy z różnymi nauczycielami 
pozwalały mi, choć na chwilę, dotrzeć do nie znanej dotąd swobody i 
lekkości. Mając takie doświadczenie, mogłam teraz zrozumieć, jak bardzo 
spięta i usztywniona byłam i w dalszym ciągu jestem. Uświadomiłam sobie 
również, że sięganie po słodycze wydawało się nadal najszybszym sposobem 
na chwilowe rozładowanie napięcia. Im bardziej nie uświadamiane było to 
napięcie, tym więcej automatycznego sięgania po batonik czy czekoladkę. 
I tym częstsze myśli: 
     "Trudno, być może jest mi to teraz potrzebne", "No, po prostu mam 
ochotę..." Trochę z myślą o poprawieniu mojej niezbyt foremnej sylwetki, 
a trochę ze zwykłej potrzeby ruchu i rozciągnięcia się zaczęłam chodzić 
na jogę. Szkolne zajęcia w grupie przedpołudniowej, podczas których moja 
rola sprowadzała się do obserwacji i pozwalania na to, aby prowadził 
mnie zajmujący się mną nauczyciel, na dłuższą metę wydawały się zbyt 
spokojne i za mało energiczne. Odczuwałam potrzebę rozładowania napięć 
nie przez samo tylko myślenie i NIE - działanie, lecz również przez 
konkretną aktywność fizyczną. 
     Zajęcia z jogi, na które trafiłam, prowadzone przez wspaniałą 
nauczycielkę, zwracającą szczególną uwagę na dokładność i prawidłowe 
wykonanie poszczególnych assan. idealnie wspomagały i potwierdzały 
zasady Techniki Alexandra. Za pomocą trochę innego słownictwa tutaj 
również zwracało się uwagę na odejście od "docelowiczostwa" na korzyść 
odpowiednich "środków do celu". Tu też dążyło się do przywrócenia ciału 
jego pełnej przestrzeni i kładło szczególny nacisk na prawidłowy oddech. 
     W jodze, tak jak w Technice Alexandra, fascynował mnie nie tylko 
aspekt fizyczny proponowanych ćwiczeń, lecz również wpływ 
przeprowadzanych sekwencji ruchowych na późniejszy nastrój psychiczny. 
Miałam wrażenie. że zajęcia te w szczególny sposób wewnętrznie mnie 
oczyszczają. Zdarzało mi się wracać do domu z radością, niemalże w 
euforii. 
     Czasami naładowana dodatkową energią, mimo późnej pory, zabierałam 
się do pracy. 
     Ale były też dni, kiedy głowa wydawała się smutna, ciało sztywne i 
nic nie można było z tym zrobić. Kiedyś przyjechałam na zajęcia w takim 
właśnie złym nastroju, z głową pełną problemów. Dziwnie trudno było mi 
wykonywać ćwiczenia, nawet te, które już dobrze znałam i lubiłam. 
Wydawało się, że moje ciało nie chciało trwać w pozycji, nie chciało 
puścić mnie dalej. Dopiero po jakimś czasie zauważyłam, jak interpretuję 
niedogodność. Nie identyfikuję się ze swoim ciałem, myślę, że to ono nie 
chce puścić. że to nie ja, lecz moje ciało nie chce ćwiczyć i marzy o 
wyjściu z niewygodnej pozycji. Wtedy uświadomiłam sobie, że przecież to 
jestem ta sama JA. To ja nie chcę wyjść ze złego nastroju, to ja nie 
chcę ćwiczyć, żeby sobie pomóc. To samo więc mówi moje ciało. I to nie 
ono. Lecz ja nie chcę uwolnić problemów, którymi się otoczyłam i które 
kurczowo przy sobie zatrzymuję. Ze zdumieniem stwierdziłam, że takie 
spostrzeżenie wystarczyło, aby dokonać zmiany w sposobie myślenia. 
rozładować napięcie podczas ćwiczeń. 
     Po kilku pierwszych miesiącach szkolnego przerabiania mojej postawy 
przyszedł czas na przerabianie również i myśli. Zmiany fizyczne były 
widoczne szczególnie w ramionach. Zawsze trzymałam je zgarbione, 
skulone, zwrócone do siebie. W miarę zajęć zaczęły się rozchodzić coraz 
bardziej i powoli mogłam utrzymać w nich trochę więcej pełnej 
przestrzeni. Po czterech miesiącach zajęć w szkole odnotowałam w swoim 
pamiętniku: 
     
     Z pamiętnika, październik 1988 
     Wciąż płaczę, niemalże bez powodu. Czasem duszę łzy w gardle, 
czasem połykam, czasem pozwalam sobie na krótki szloch. Usiłuję 
wytłumaczyć sobie, że przecież jest dobrze. W ruch idą uspokajające 
melodie, kojące smutek bajki - kasety, lekkie pogodne książki. Czasem 
usiłuję zagłuszyć to wszystko nawałem pracy - studiowaniem anatomii, 
notatkami z wykładów. Ale niewiele to zmienia. Dopiero wczoraj, prawie 
bez powodu, odkręciłam na cały regulator kurek ze łzami i szlochem. To 
było dziwne i przerażające uczucie. Nie chciałam się uspokoić, chciałam 
płakać. Ryczałam i zanosiłam się łkaniem. Wkładając rogi kołdry w usta, 
aby nie było słychać, i po prostu nie chciałam przestać. Nie chciałam 
żadnych książek, ucieczek od smutnych myśli, nie chciałam marzeń 
tłumiących rzeczywistość. Chciałam jasno popatrzeć na to, co widzę w 
sobie i przed sobą, i w jakiś sposób pogodzić się z tym. Płakałam i z 
żaLem oswajałam się z tym, co widziałam. 
     Następnego dnia z zapuchniętymi oczyma czułam się głupio, że 
pozwoliłam sobie na taką. Histerię. 
     Dopiero zajęcia w szkole, wykład Waltera i przeczytany wywiad z 
jedną z nauczycielek TA trochę mnie uspokoiły i jakby rozgrzeszyły. może 
taka jest kolej rzeczy? Kolejność uwalniania zablokowanych we mnie żalów 
i smutków? Dopiero wtedy uświadomiłam sobie, że właśnie w ciągu 
ostatnich dwóch tygodni ruszyły moje ramiona. Ruszyły, to znaczy 
przestałam je tak mocno trzymać, spięte przy sobie. 
     Częściej pamiętam o utrzymywaniu przestrzeni pomiędzy nimi, o tzw. 
szerokości w ramionach i w barkach. Ta myśl trochę mnie uspokoiła, 
przynajmniej wiem, skąd się mógł wziąć mój trudny czas i płaczliwy 
nastrój. Poznanie problemu to przecież połowa zwycięstwa. 
     Wydawało się, że moje życie zaczęło przebiegać w kilku różnych 
wymiarach. Rano w szkole pilnie pracowałam. Ćwiczyłam kolejne ruchy i 
kierunki. Na zajęciach utrwalały się we mnie nowe reakcje, w postaci 
swobody ruchu i postawy. 
     Ale proces przyjmowania ich na stałe przez organizm przebiegał 
stopniowo i w domu następowała jakby druga jego faza. Właśnie w przerwie 
pomiędzy zajęciami wyraźniej można była zauważyć stopniowe przyJmowanie 
związanego z dotychczasowymi zmianami nowego sposobu spojrzenia na 
siebie, na swoje życie i to, co wokół mnie. Procesowi temu często 
towarzyszyły emocjonalne burze i szlochy. Z czasem utrwalona zmiana 
postawy i sposobu myślenia uzewnętrzniała się również w nowym zachowaniu 
i w sytuacjach życiowych znacznie przekraczających to, co znane mi było 
do tej pory. Ale nie uprzedzajmy faktów. 
     Na razie rozpoczęły się tygodnie i miesiące żalów, płaczów i nie 
kontrolowanych emocji. Pozornie bez przyczyny, często w najbardziej 
niespodziewanych momentach docierały do mnie dziwne uczucia. Strach, 
żal, smutek. Osamotnienie, złość, zniechęcenie... Nie rozumiałam, skąd 
brały się tak nieoczekiwanie, dlaczego były tak intensywne. Ale chwila 
zastanowienia wystarczała, aby wyjaśnić sobie. Co się dzieje. Wraz z 
puszczającymi strukturami starych napięć mięśniowych docierały do 
świadomości i ujawniały się powstrzymane kiedyś wraz z przykurczem 
mięśni dawne uczucia i emocje. Niegdyś uczucia te wydawały się zbyt 
straszne, aby można było sobie z nimi poradzić, stąd tłumienie ich i 
ściskanie w sobie. Teraz, nie podtrzymywane przez stare napięcia, 
wychodziły na zewnątrz. Nic dziwnego, że olbrzymia ich siła i 
intensywność zdawały się znacznie przekraczać wszelkie znane dotąd 
rozmiary. 
     W takich chwilach bardzo wiele dawało wsparcie ze strony kolegów 
studentów i nauczycieli. Chociaż podczas wykładów stosunkowo mało uwagi 
poświęcano aspektom psychologicznym naszej pracy oraz uczuciom i emocjom 
towarzyszącym większej zmianie i uwalnianiu nadmiernych napięć 
mięśniowych, to jednak większość starszych studentów i nauczycieli znała 
te stany z własnego doświadczenia lub z obserwacji kolegów. Poczucie 
bezpieczeństwa, pełna akceptacja i zrozumienie, jakie otrzymywało się w 
szkole. przywracały pewność, że wszystko jest w porządku. Tutaj każdy 
wiedział, że fale emocji i wahania nastrojów, przypominające najgorszą 
katastrofę, są tylko fragmentem procesu postępujących zmian. Należało je 
przyjąć z cierpliwością i spokojem oraz z optymizmem. Bo świadczyły 
tylko o odwadze i otwartości na nowe. Budujący był również fakt. że 
zawsze po serii uwalniających się intensywnych emocji przychodził czas 
wyciszenia. Towarzyszące mu uczucie lekkości, swobody i wolności 
świadczyło o tym, że rzeczywiście udało się zrzucić jakieś olbrzymie 
ciężary z duszy. Były to cudowne chwile. 
     Wraz z oczyszczaniem starych osadów emocjonalnych przychodziło 
często nowe spojrzenie na rządzące mną jeszcze schematy zachowań. Przede 
wszystkim zapukało do mnie pojęcie asertywności. Zauważyłam. że nie 
umiem radzić sobie z sytuacjami, kiedy bliscy oczekują ode mnie czegoś, 
co jest niezgodne z moimi chęciami i zamierzeniami. 
     Poddaję się, idę na ustępstwa, czego rezultatem jest złe 
samopoczucie. Któregoś wolnego dnia, będąc w takim nastroju. W ciągu 
kilku godzin doprowadziłam się do dawnego stanu przesycenia i mdłości, 
kiedyś tak częstego, teraz pojawiającego się już tylko sporadycznie. Tym 
razem zwróciłam uwagę na sytuację i uczucia, które mnie do tego stanu 
doprowadziły... Poczucie bezradności. Zamknięcia w klatce dobrego 
wychowania i sztucznych uśmiechów. Z której nie wypadało wyjść. Ponieważ 
nie umiałam sobie z tym poradzić, moje ciało zaczęło krzyczeć, że za 
bardzo cierpię. 
     Chociaż nie umiałam przekroczyć schematu własnej reakcji, wiele 
zyskałam dzięki analizie samego błędu. 
     Wyraźnie zauważyłam, że tutaj był on podwójny, bo po pierwsze, nie 
umiałam odpowiednio zareagować na poziomie rzeczywistym (tj. Faktów), 
np. Powiedzieć "nie", nie zrobię tego, nie poświęcę tyle swojego czasu 
na sprawę, która mnie nie interesuje, a po drugie, jeżeli już nie 
umiałam odpowiednio zareagować, należało się pogodzić z sytuacją, na 
jaką przystałam. Nie żałować, że jestem tutaj. Choć wolałabym być gdzie 
indziej. Nie zastanawiać się. Co mogłabym zrobić, gdyby nie ten obecnie 
tracony czas. Spróbować znaleźć coś dla siebie w całym tym 
doświadczeniu. Spróbować się cieszyć z tego. Co może nie jest tak do 
końca złe... 
     Jak sygnał ostrzegawczy (choć na razie niestety z pewnym 
opóźnieniem) zadźwięczały mi słowa Waltera: Dont Let your probLems pull 
you down, czyli w wolnym tłumaczeniu: "Nie pozwól, aby problemy cię 
przytłaczały". Rozumiałam to bardzo dobrze: jeżeli jest ci źle, jeżeli 
sytuacja jest naprawdę dokuczliwa, nie pozwól, aby twoje problemy oprócz 
umysłu przytłaczały twoje ciało. Największe trudności nie wspomagane 
przez stłumienie i przygarbienie ciała okażą się wtedy możliwe do 
pokonania. 
     Jak zwykle umiejętność zaobserwowania pewnych schematów i pełnego 
uświadomienia ich sobie okazała się pierwszym krokiem do zmiany. 
Stopniowo, w miarę postępujących zmian w postawie i sposobie poruszania 
się, zaczęłam próbować nowych reakcji i zachowań w znanych sytuacjach. 
Były to często bardzo dziwne doznania. Bo wyglądało tak, jakbym 
pozwalała sobie na siebie inną, nową. Dotąd nie znaną. Czasami nowa 
reakcja wybuchała ze mnie spontanicznie, a ja ze zdziwieniem 
stwierdzałam. że zrobiłam coś, na co kiedyś z pewnością nie umiałabym 
się zdecydować. Czułam. Jakbym stopniowo tworzyła nową. Pełniejszą 
siebie. Pełniejszą, bo trzymającą w rękach o wiele większy niż 
dotychczas zasób własnych zachowań. Nie wiedziałam, czy spokojnie i 
pewnie umiałabym nimi wszystkimi żonglować, ale zdawałam sobie sprawę, 
że to dopiero początek. 
     Po jakimś czasie zauważyłam jeszcze jedną regułę dotyczącą 
zachodzących we mnie i w moim życiu zmian, W początkowej fazie 
uwalnianie starych napięć w ciele prowadziło do podświadomego 
przyciągania sytuacji przywracających dawne ściśnięcia. Tak jakby moja 
podświadomość nie chciała ostatecznie pozbyć się starych niekorzystnych 
schematów. Za wszelką cenę usiłowała przywrócić, choć na chwilę i choćby 
częściowo, stan, od którego świadomie, powoli i nieuchronnie 
odchodziłam. Kolejne procesy rozluźniania w ciele dawały ujście często 
gwałtownym emocjom; ujawniały się strach, smutek, potrzeba płaczu 
-właściwie nie związane z sytuacją zewnętrzną. Nieadekwatne do 
okoliczności wokół. Nazywałam je "spazmami podświadomości". 
     Po pierwszym roku, a konkretnie po ukończeniu czterech trymestrów 
szkoły. Spędziłam trzy tygodnie wakacji z moimi rodzicami. Okoliczności 
znacznie się zmieniły. Nie byłam już małą Dorotką i gościłam rodziców u 
siebie w Anglii. A jednak w kontakcie z nimi co chwila, nieświadomie 
wracałam do relacji rodzic - dziecko. O wiele łatwiej było mi pogodzić 
się z tą sytuacją, kiedy zaklasyfikowałam ją jako kolejne "spazmy 
podświadomości". I w tym przypadku moja podświadomość nie chciała 
ostatecznie pogodzić się ze zmianą niektórych moich zachowań, 
prowokowała więc sytuacje wymagające powrotu do starych reakcji. 
Doceniłam wtedy komfort wakacji od życia, jak nazwałam trzy lata poza 
Polską, z dala od znajomych i bliskich - odcięta od spraw zawodowych, od 
tego, co było moim dotychczasowym życiem. W nowych realiach, gdzie 
wspomnienie tego. Kim jestem i jaka jestem, nie warunkowało obrazu w 
oczach otaczających ludzi. O wiele łatwiej było eksperymentować z nową 
JA. Mimo tak długiej już pracy w odkręcaniu nawykowych reakcji, które z 
pewnością nie były mi już potrzebne, a często wręcz przeszkadzały, 
kontakt z rodzicami. Niestety, częściowo je przywracał. Niezależnie ode 
mnie, jakby automatycznie, ruszały stare odpowiedzi. Odruchy, zdania. 
słowa. Czasami patrzyłam na to rozbawiona, czasami wręcz przerażona. 
Czyżby ponad rok pracy poszedł na marne? 
     Kiedy po powrocie do szkoły zwierzałam się z tego znajomym, 
usłyszałam: "Dlatego kurs dla nauczycieli Techniki Alexandra trwa trzy 
lata. A nie rok". 
     Aby nauczyć się przekazywania podstawowych zasad Techniki Alexandra 
innym. Nie potrzeba pewnie aż tak wiele czasu. Studenci uczą się tej 
umiejętności w ciągu ostatnich dwóch trymestrów. O wiele dłużej trwa 
proces "przerabiania siebie". Aby rozszerzyć różnorodność swoich reakcji 
i każdorazowo mieć do nich pełny dostęp - potrzeba lat. W Technice 
Alexandra uczymy innych tego, czego sami doświadczyliśmy na sobie. 
     Moja mama miała swoje opinie na temat korzyści lub. dokładniej, 
skutków mojego pobytu w szkole. Mój stan skomentowała dość obcesowo. 
Stwierdziła, że wprawdzie mniej się garbię i mam prostsze ramiona, to 
jednak nieładnie wypycham do przodu brzuch, co daje wrażenie dodatkowej 
niezgrabności i nieforemności figury. Nie były to zbyt zachęcające 
słowa. Będąc już niemalże w połowie kursu. zaczynałam znowu martwić się 
tuszą: nie ubywało mi kilogramów. 
     Co prawda nie czułam się "grubsza" niż przed wyjazdem z Polski. 
Nawet jeżeli waga pokazywała trochę więcej, moja wzrastająca lekkość i 
swoboda poruszania się nie dawały tego odczuć. Nie dziwiłam się również 
nieforemnym kształtom brzucha. Przestałam go wciągać. Był to zresztą mój 
wybór. Zgodziłam się na tę zmianę z pełną świadomością korzyści i 
skutków. Od dwunastego roku życia miałam notoryczne zaparcia. W krótkim 
czasie przestała działać większość środków naturalnych czy 
farmakologicznych. 
     Moim wieczornym rytuałem stało się parzenie przeczyszczających 
zIółek. Potem przyszło jedzenie otrąb, sprowadzanych specjalnie z młyna. 
Kiedy o ich sprzedaży w sklepach jeszcze nie było mowy. Kolejne pobyty w 
Anglii uświadomiły mi korzystną rolę muesli na śniadanie, problem został 
więc w pewien sposób opanowany, ale nie zażegnany. W szkole zajęcia 
praktyczne, poparte wykładami z anatomii i fizjologii, wyraźnie 
uświadomiły mi, że przez wciąganie brzucha i ciągłe wewnętrzne kurczenie 
się, aby wyglądać choć trochę szczuplej, wzmacniałam moją tendencję do 
zaparć i zaburzeń układu pokarmowego. Wiadomo było, że muszę najpierw 
zrezygnować z tego trzymania się w garści, aby umożliwić nie angażowanym 
dotąd mięśniom przepony, miednicy i lędźwiowej części kręgosłupa 
przejęcie pracy nad utrzymywaniem mojego brzucha. Mama widziała mnie w 
okresie przejściowym. Już nie wciągałam brzucha. Ale jeszcze nie 
doprowadziłam się do stanu, w którym odpowiednia praca mięśni 
kręgosłupa, tzw. mięśni postawy, może zrobić miejsce na brzuch i 
odpowiednio go podtrzymywać. 
     Warto zwrócić uwagę na fakt. że moja decyzja dotycząca "puszczania" 
brzucha pochodziła tylko ode mnie, w żadnym razie nie wypływała z 
zaleceń czy komentarzy nauczycieli. 
     Zresztą w Technice Alexandra w ten właśnie sposób podchodzi się do 
ucznia czy studenta. Nie chodzi o konkretne zalecenie "to rób, tego 
nie". Lecz o ukierunkowanie ucznia, aby dzięki możliwości porównania 
starych doświadczeń z nowymi wybierał te. Które mu w danym momencie 
bardziej odpowiadaJą. Czasami ktoś wie, że jakaś postawa czy pozycja 
jest dla niego szkodliwa, ale na razie nie umie z niej zrezygnować; 
wtedy lepiej zostawić go ze świadomością, że można inaczej, zamiast na 
siłę wprowadzać go w obcy mu i zbyt trudny schemat ruchowy. Zmiana ma 
wypłynąć z wnętrza, być wynikiem wyboru organizmu, który jest gotowy 
przejąć reakcję odczuwaną jako wygodniejszą i lżejszą. 
     Fakt, że przestałam wciągać brzuch, a więc przynaJmniej częściowo 
zaniechałam trzymania na wodzy swego układu pokarmowego (w aspekcie 
fizycznym, i swoich głębokich myśli i przekonań (w aspekcie 
psychologicznym), wymagał jednak wielkiej odwagi i kolejnych wyrzeczeń. 
Wprawdzie teoretycznie pogodziłam się z tym, że nie przyszedł jeszcze 
czas na ostateczne poradzenie sobie z problemem tuszy, to jednak 
opasujące mnie kilogramy wciąż kłuły w oczy. Co jakiś czas wracały 
smutne myśli i żale do losu, że jestem za gruba. Brałam pod uwagę, że 
być może i z tym, jak i z pewnymi innymi faktami, będę musiała się w 
końcu pogodzić. 
     Zdawałam też sobie sprawę, że usilne dążenia, aby schudnąć, mogą 
mnie raczeJ hamować, a nie pomagać w zapewnieniu sobie trochę lepszej 
figury. Może tak jak w wielu innych przypadkach, i tutaj należało sobie 
ostatecznie odpuścić, polubić myśl, że gruba też sobie poradzę. Ale nie 
było to proste, łzy w oczach i w gardle świadczyły o tym, że jeszcze nie 
jestem gotowa na takie wyrzeczenie... 
     
     
     
     
     
     
     
     Rozdział 11 
     Burze wychodzenia na prostą 
     
     Piąty trymestr w szkole miał dosyć ważne znaczenie. 
     Z grupy porannej, początkujących studentów pracuJących z Dilys i 
asystuJącymi JeJ nauczycielami, przeszłam do popołudniowej grupy 
Waltera. Jak wcześnieJ wspominałam, podstawowa różnica pomiędzy grupami 
polegała na tym, że podczas gdy w grupie początkującej nacisk kładzie 
się na indywidualną pracę ze studentem i stopniowe poprawianie jego 
sposobu posługiwania się sobą, to w grupie popołudnioweJ studenci mogą 
również ćwiczyć w parach. Wprawdzie w dalszym ciągu szczególną wagę 
przykłada się do niezaburzania swobody własnego organizmu podczas pracy 
z drugą osobą, to jednak praca ma już bardziej czynny, nie tylko bierny 
charakter. 
     Zmiana ta spowodowała we mnie kolejny szybki proces oswobadzania i 
puszczania napięć. Miałam wrażenie, że to, co działo się ze mną do teJ 
pory, podwoiło teraz swą intensywność. Już nie tylko pozwalałam, aby 
nauczyciel, pracuJąc ze mną, dawał mi możliwość doświadczania nowych 
doznań swobody i wewnętrznej przestrzeni w ciele. Teraz otwierałam się 
na zupełnie nowe, niewiadome reakcje organizmu i niesamowite przepływy 
dodatkowej energii, kiedy spokoJnie myśląc o wszystkich kierunkach, 
pracowałam z równie otwartą na nowe wrażenia koleżanką - studentką. 
     W tym czasie zaczęłam odczuwać bardzo dziwnie i szczególnie 
nieprzyjemnie własną nieadekwatność. Wciąż pojawiały się obawy, że 
zachowuję się w sposób nieodpowiedni, że robię coś nie tak. Serdeczna i 
wspierająca atmosfera w szkole w żadnym razie nie powinna była wywoływać 
takich odczuć. Miałam również świadomość, że po kilkunastu miesiącach 
mieszkania w Anglii trochę już poznałam tutejsze kanony zachowań i 
podstawowe zasady życia towarzyskiego. A jednak uczucie to właśnie teraz 
zaczęło dominować w każdej niemal sferze mojego życia. Było bardzo 
przykre i męczące, z czasem jednak uświadomiłam sobie jego źródło. 
Podczas zajęć w szkole w szybkim tempie otwierałam się na zmiany 
wewnątrz mojego organizmu, rozluźnienie wewnętrznych napięć, inne 
rozdysponowanie pracy poszczególnych mięśni, zmiany w rozłożeniu ciężaru 
ciała. Nowe wewnętrzne doznania w ciele i przepływy dodatkowej energii 
znacznie wyprzedzały konkretne zmiany w wyglądzie zewnętrznym i 
zachowaniu. Często wydawało się, że mam do czynienia z nową JA w środku 
i starą JA na zewnątrz. Nic dziwnego, że moje zachowanie mogło sprawiać 
wrażenie nieskoordynowanego i niespójnego. Dochodziło do tego uczucie, 
że dbając o swój sposób posługiwania się sobą i pozwalając na znacznie 
swobodniejszy przepływ energii, rezygnuję z części kontroli, którą 
dotychczas zawsze nakładałam na siebie i swój organizm. Stąd też ciągłe 
obawy, że jeżeli się nie kontroluję, to z pewnością zrobię coś źle... 
     Coraz wyraźniej można było zauważyć prawidłowości i zgodności 
pomiędzy tym. Co działo się w szkole, a tym. Jak układało się moje 
życie. Pewne procesy wyodrębniały się na wszystkich niemal poziomach: 
fizycznych reakcji ciała, psychicznych (w sensie prowadzonego toku 
myślenia) i na poziomie życiowych zachowań. Stwierdziłam na przykład, że 
moje dotychczasowe starania, aby na siłę się uszczęśliwić, były straszną 
miotaniną i mimo że dawały ułudę radości i szczęścia, to jednak 
pozostawiały głęboko ukryty smutek. 
     Dlatego tak ważne było zatrzymanie się na chwilę, powstrzymanie 
rozlicznych zabiegów: ćwiczeń, afirmacji i sztucznych uśmiechów. W końcu 
trzeba było dotrzeć do smutku, przed którym wciąż uciekałam, zmierzyć 
się z nim, zaakceptować jako część mnie i pozwolić, aby szczęście po 
prostu przyszło i pozostało ze mną. Dokładnie tego uczono nas na 
zajęciach w szkole: stop, zatrzymaj się, nie rób niczego na siłę, 
wychwyć wszystkie ruchy, które wykonujesz niepotrzebnie. Zrezygnuj z 
nich, poczekaj, przywróć sobie odpowiednie kierunki, a wtedy to, co 
zamierzasz, poprowadzi cię samo. 
     
     Z pamiętnika., Listopad 1989 
     Znowu pękam emocjonalnie. Coś się we mnie przelewa, coś krzyczy, 
coś płacze. Nie wiem, jak dalece wynika to z mojej sytuacji wewnętrznej, 
jaki wpływ ma na to szkoła i zmiany psychofizyczne następujące wraz z 
poprawianiem się mojego "use" (posługiwania się sobą) a w jakim stopniu 
aktywna sytuacja zewnętrzna. Prawdopodobnie obecny zachwiany stan 
emocjonalny jest wypadkową wszystkich tych trzech czynników. I w gruncie 
rzeczy nie jest ważne, co zadziałało przede wszystkim. Czuję się trochę 
jak ciuciubabka. Mam zawiązane oczy, kręci mi się jeszcze w głowie i 
czuję pociągnięcia z różnych stron. Tu jakiś znak - ruszam w tym 
kierunku, tam inny głos - próbuję więc w drugą stronę. Kiedy wreszcie 
uda mi się na tyle pewnie stać na nogach, aby nawet z zamkniętymi oczyma 
poruszać się elastycznie i pewnie, odpowiednio do warunków i potrzeb? 
     Smutne trochę mam dni. Ani złe, ani przykre, ale takie bez wyrazu 
i... bez nadziei. Wiem, że jest dobrze, coraz Lepiej z każdym dniem, ale 
okazuje się, że to jeszcze nie wystarcza, żeby naprawdę chcieć żyć. 
Wydaję pieniądze na drobiazgi, które sprawiają. Mi ciut radości, bo 
przecież jakoś muszę podtrzymywać zadowolenie - nikły ogienek życia. 
     Gdybym chociaż trochę schudła, a tu, niestety, kilogramy w daLszym 
ciągu rozpychają spodnie. Czy ja kiedyś będę normalna? 
     PowoLi zaczynam bardziej akceptować te smutki i zawirowania. 
     Coraz wyraźniej uświadamiam sobie. że czasami trzeba dojść do dna, 
aby było od czego się odbić. 
     Wciąż jednak umiejętność poddania się takiej sytuacji wydaje się 
ogromnym ryzykiem i dLatego towarzyszy temu tyle Lęków i obaw. 
     Coraz wyraźniej zauważałam, jaką odwagę daje praca z Techniką 
Alexandra w sprostaniu wymaganiom rzeczywistości. To tak łatwo uciec w 
pracę, w wir zajęć i rozrywek, zaśmiecić głowę myślami kojącymi 
świadomość, w rodzaju "to nieprawda", jakoś to będzie" albo "to wszystko 
przez.... 
     W ten sposób nie czuję tego, czego nie chcę czuć, nie myślę. nie 
muszę podejmować decyzji. Teraz, utrzymując swobodę ciała i jego pełną 
przestrzeń, coraz częściej postanawiałam zaryzykować. Zobaczyć, co tak 
naprawdę we mnie siedzi, poczuć wszystkie barwy i odcienie mojej 
melancholii. Lęków i obaw. Zmierzyć się z uczuciami, przed którymi dotąd 
wciąż uciekałam. Czasami miałam wrażenie, że dopiero teraz docieram do 
najdalszych stron mojego Cienia. Teraz dopiero odkrywam i identyfikuję 
się z najbardziej czarnymi, przykrymi zakamarkami mojego JA. 
     Na tej samej zasadzie musiałam się w końcu zdecydować na 
zaakceptowanie siebie grubej. Do tej pory wciąż miałam nadzieję, że w 
toku pracy z TA. Dzięki lepszemu przepływowi energii i równomiernemu 
rozłożeniu ciężaru ciała. Tkanka tłuszczowa zacznie się lepiej 
rozkładać, częściowo może w ogóle zniknie... Coś takiego bardzo wyraźnie 
działo się z niektórymi koleżankami i kolegami w szkole. Ja jednak jakoś 
nie chudłam. Znacznie silniejsze teraz spalanie energii powodowało o 
wiele większy apetyt, jadłam więc o wiele więcej niż dotychczas. I waga 
pozostawała nie zmieniona. 
     Pogodzenie się z myślami. że być może tak już będzie. Może zostanę 
już taka gruba, nieatrakcyjna, gorsza od innych, było bardzo trudnym. 
Ale jednocześnie ciekawym i ważnym procesem. Leżąc na podłodze, 
kontaktowałam się z którąś z tych myśli i wyraźnie odczuwałam napięcia w 
ciele, wskazujące, jak bardzo nie chcę się z taką myślą pogodzić. 
     Czułam klatkę piersiową uniesioną do góry, ściśnięte ramiona, 
usztywnioną szyję. Intensywnie myślałam więc o wszystkich kierunkach, o 
swobodnej szyi, o kierowaniu głowy do przodu i do góry, o 
rozprzestrzenianiu się pleców wzdłuż i wszerz... z ciągłą świadomością 
tego, jak bardzo nie mogę się pogodzić ze sobą - za grubą, nie taką, 
gorszą czy nieodpowiednią... 
     Podczas leżenia na podłodze, wraz ze spokojnym rozkładaniem i 
rozprzestrzenianiem zauważanych napięć. odnotowywałam zmniejszającą się 
siłę przerażających mnie wcześniej myśli. "Gruba? Bez przesady, nie jest 
wcale aż tak źle. Głupia? No, chyba nie tak zupełnie. Nie taka, jakbym 
chciała? No to co". Miałam wrażenie, że w takich sytuacjach leżenie na 
podłodze zastępowało najlepszą sesję psychoterapeutyczną. Powoli, 
stopniowo. asymilowałam wszystkie najgorsze myśli o sobie i pozbawiałam 
się najcięższej broni przeciwko samej sobie i swojemu szczęściu. 
     Praca na podłodze - najlepszy uczuciomierz, nie podtrzymująca, a 
tym bardziej nie wspomagająca wychodzących ze mnie emocji, przypominała 
również, jak ważna jest zasada zręcznego utrzymania złotego środka. A 
przynajmniej umiejętnego przejścia od załamania do spokoju i optymizmu, 
aby nie pogrążać się w żalach i smutkach. Wspaniałą terapią okazywała 
się wtedy również zwykła praca. W takich sytuacjach życie przypominało. 
że ono też podporządkowane jest prostym zasadom fizyki. Ciało 
pozostające w bezruchu ma tendencję do utrzymania tego stanu, podczas 
gdy ciało w ruchu podtrzymuje ruch. Tak jak ważna jest umiejętność 
poddania się nastrojowi chwili i pozwolenia sobie na słabość. 
Przygnębienie i smutek, z którymi właśnie się skontaktowałam, tak samo 
istotna jest umiejętność świadomego ruchu w stronę działania. Pracy 
koniecznej do wykonania. po to tylko, aby nie grzęznąć w starych żalach, 
lecz pójść dalej. Łagodna stanowczość w stosunku do siebie, jedna z 
dewiz mojej szkoły, potwierdzała się po raz kolejny. 
     Pierwsze trymestry w szkole w dużym stopniu poświęcone są 
umiejętności wchodzenia i pozostawania w tzw. pozycji mechanicznie 
korzystnej (ang. Position of mechanical aduantage), przez studentów 
potocznie nazywanej "małpą". 
     Jest to pozycja stojąca, w pełni "ugruntowana", z prostym 
kręgosłupem, nogami lekko ugiętymi w kolanach, rękoma swobodnie 
zwisającymi, rzeczywiście przypominająca postawę małpy. Korzyści 
mechaniczne tej pozycji wynikają jednak nie z tego, jak wygląda i co 
przypomina, lecz z faktu, że można ją utrzymywać przez nieograniczony 
czas przy minimum wysiłku. Ze względu na pełną swobodę tej pozycji oraz 
jej otwartość na wszelkie możliwe zmiany i dopasowania jest ona 
najczęściej przyjmowana przez nauczycieli Alexandra podczas pracy. 
     Studenci przez pierwsze tygodnie ćwiczą umiejętność swobodnego 
utrzymywania kręgosłupa w tej postawie (i jak zwykle swobody szyi) oraz 
swobody nóg (normalnie nadmiernie napinanych i kurczonych głównie w 
okolicy ud), a także utrzymania przestrzeni w ramionach często 
niepotrzebnie unoszonych lub kulonych. Dopiero po dłuższym czasie prób i 
ćwiczeń okazuje się, że można pozostawać w tej pozycji stosunkowo długo 
bez specjalnego zmęczenia (a tym bardziej bólu, który u początkujących 
pojawia się dość często, sygnalizując popełniane błędy). Co więcej, taka 
postawa gwarantuje pełną mobilność stawów, co czyni z niej szczególnie 
korzystną pozycję wyjściową do wybranego ruchu, jak siadanie, wyprost do 
stania, kucanie, wyciąganie rąk, podnoszenie przedmiotu. 
     Swoboda i elastyczność pozycji małpy powodują, że będąc w niej, 
jest się otwartym zarówno na natychmiastowy ruch w jakimkolwiek 
kierunku, jak i pozostawanie w bezruchu. 
     Przyjęcie jej nie warunkuje, ale też nie odrzuca żadnego kolejnego 
kroku. Wszystko zależy od naszej decyzji, przy czym decyzję tę można 
podjąć w każdej chwili i równie szybko zmienić. Ogromnie różni się to od 
wielu automatycznych ruchów, np. Wstawania z pozycji kucznej czy 
siadania na krześle, w których po przekroczeniu etapu wstępnego ruchu 
nie panujemy już nad jego dalszym przebiegiem, nie możemy na przykład 
przerwać danego ruchu czy zmienić jego kierunku. 
     Z pozycji małpy wszystko to jest możliwe. Teraz po kilku 
trymestrach nabierania wprawy w osiąganiu "pozycji mechanicznie 
korzystnej" zaczęłam odkrywać zalety nie tylko fizycznych aspektów 
takiej postawy. Dotarło do mnie, że dokładnie tego samego pragniemy od 
życia. Marzymy o takim stanie umysłu i duszy, w którym nie jesteśmy 
zobowiązani do czynienia żadnego kolejnego kroku, dzięki czemu możemy 
być otwarci na wszelkie możliwości i rozwiązania. 
     Stwierdziłam, że jeżeli będę potrafiła w życiu, tak jak w szkole, 
przyjmować mentalną pozycję małpy, spokojnie zaakceptuję zmiany losu czy 
swoich decyzji: zjem czekoladkę lub nie zjem, zacznę pracę tu albo tam, 
spędzę święta w Polsce lub we Francji. W spokojnym stanie umysłu, tak 
jak w dobrej pozycji małpy, każda ewentualność jest możliwa i każdą 
przyjmuje się z taką samą łatwością i swobodą. 
     To były jednak dopiero pierwsze spostrzeżenia i raczej marzenia. W 
życiu coraz wyraźniej zauważałam nie kontrolowane galopady moich myśli. 
Łagodna stanowczość w stosunku do nich wymagała szczególnej wiary, że na 
razie jeszcze nie umiem inaczej. Należy się zgodzić, że to dopiero 
początek drogi, i cierpliwie przywracać sobie kierunki. Coraz wyraźniej 
widziałam, że pozycja małpy, czyli spokój w oczekiwaniu, aktywność w 
pozornym bezruchu, to jakość, którą chciałabym osiągnąć nie tylko w 
mięśniach, lecz szczególnie w postawie życiowej. 
     Oczywiście galopady myślowe dotyczyły najczęściej moich nie 
załatwionych problemów z jedzeniem, poczucia nieatrakcyjności, a dalej 
braku satysfakcjonującego związku. 
     Jak zwykle wracałam wtedy do poszukiwania zadowolenia na co dzień. 
Wiedziałam już, że w takim przypadku ważne jest przynajmniej bieżące 
zadowolenie z tego, co się codziennie dzieje wokół, i z samej siebie, 
osadzonej w tych realiach. 
     Ale próby godzenia się z nadmierną tuszą nie zawsze działały 
korzystnie. Stwierdziłam, że rezygnacja z marzeń i nadziei wzmaga moją 
ochotę na słodycze. Przekonałam się, że marzenia i pragnienia to też 
rodzaj terapii osładzającej rzeczywistość i rezygnacja z nich może być 
zbyt drastycznym sposobem na godzenie się ze światem zewnętrznym. Jak 
znaleźć złoty środek? Nie przywiązywać się do marzeń, nie uciekać w nie 
z realnego życia, ale jednocześnie nigdy z nich nie rezygnować? 
     Na razie jeszcze w sprawie mojej sylwetki nie umiałam przyjmować 
emocjonalnej pozycji małpy. Któregoś dnia, przerażona zbyt długo 
trwającą nieregularnością jedzenia i zła na przeszkadzające mi 
kilogramy, postanowiłam zrobić sobie głodówkę. Pierwszą od wielu lat. 
Nie łudziłam się, że kilkudniowe niejedzenie doprowadzi do zrzucenia 
choćby kilograma, chciałam jednak poczuć się trochę lżej. (Istnieje 
teoria. że spadek wagi następuje przy stosowaniu głodówki częściowej, 
czyli wybiórczego ograniczenia jedzenia i przyjmowania jedynie pewnego 
rodzaju pożywienia -np. Tylko chleba, tylko ryżu, pszenicy - lub tylko 
owoców bądź soków owocowych. W takiej sytuacji system pokarmowy w 
dalszym ciągu obciążony, pracując spala dość duże ilości kalorii. Przy 
głodówce całkowitej maksymalnie ograniczona praca układu pokarmowego 
powoduje również znaczny spadek zapotrzebowania energetycznego 
organizmu). 
     Głodówka kojarzyła mi się ze swego rodzaju odkażeniem organizmu, 
przywróceniem mu wewnętrznej czystości i naturalnego rytmu. Miałam 
nadzieję. że po kilku dniach niejedzenia łatwiej będzie w naturalny 
sposób nadać mojemu odżywianiu zdrowy, prawidłowy rytm. Niestety, 
reakcje po pierwszym dniu głodówki i nocne koszmary wraz z bardzo złym 
samopoczuciem następnego dnia spowodowały, że zrezygnowałam z jej 
kontynuacji. Moja podświadomość. wspominając dawne wycieńczanie 
organizmu, nie chciała pozwolić na powrót do nawet drobnego ograniczenia 
jedzenia. 
     Ale ja też nie umiałam dać za wygraną. Uważałam, że nawet jeżeli 
nie mogę być jeszcze zadowolona z tego, jak wyglądam i jakie jest moje 
życie, to przynajmniej mogę coś robić, aby być zadowoloną z siebie. 
Zaczęłam regularnie. dwa - trzy razy w tygodniu, rano przed śniadaniem, 
chodzić na basen. Lekkość pływania, pozwalanie na to. Aby woda mnie 
niosła, i uczucie, że jest się przepłukaną od środka, to były wspaniałe 
doznania i psychiczne, i fizyczne. Zauważałam, jak niesiona przez wodę 
pozwalam na dodatkowe, nie znane w pozycji pionowej, wydłużanie i 
rozprzestrzenianie całego ciała, będącego przecież w ruchu i 
wykonującego pracę. Byłam zachwycona nowym doświadczeniem, że stan 
rozprzestrzeniania się można utrzymać również w ruchu... 
     Po raz kolejny doświadczenie i doznanie okazało się wykraczać 
daleko poza to. Co przyjmowałam jako teoretycznie możliwe. 
     Wraz z dalszą pracą w szkole i swobodniej przepływającą przeze mnie 
energią pojawiały się nowe obserwacje i doświadczenia. Oto. Co zapisałam 
w tym czasie w pamiętniku: 
     
     Z pamiętnika, kwiecień 1990 
     Ostatnio zauważam, że w pozycji stojącej nadmiernie obciążam 
sylwetkę z przodu, ale kiedy staram się przesunąć ciężar ciała bardziej 
na pięty, mam problemy z utrzymaniem równowagi. Coraz częściej próbuję - 
i czasem nawet udaje mi się przez chwilę - stać inaczej. Ale jest to 
bardzo nowe i dziwne. No i wciąż stawia mnie przed ryzykiem utraty 
równowagi. A utrata balansu w postawie fizycznej z pewnością wpływa na 
wahania w równowadze i postawie psychicznej. Stąd też pewnie moje obecne 
huśtawki emocjonalne, które swoją amplitudą znacznie przekraczają 
wszystkie dotychczasowe doświadczenia. 
     Mniej więcej w tym samym czasie zauważyłam również stopniowe 
budzenie się mojej spontaniczności. Na razie były to pierwsze kroki, 
polegające raczej na częstszym spostrzeganiu, jak bardzo wciąż się 
hamuję i kontroluję. Łapałam się na tym, że czasami po krótkiej chwili 
zahamowania zmuszam się do tego, aby zareagować tak, jak zamierzałam w 
pierwszym momencie. Świadomie usiłuję przywrócić reakcję wcześniej 
powstrzymaną w zarodku. Jest to bardzo dziwne uczucie, niesie też ze 
sobą dużo ryzyka. Nie tak łatwo odważyć się na pokazanie siebie, którą 
tłumiło się przez całe życie. W tym wypadku NIE z Techniki Alexandra, 
trochę niefortunnie określane pojęciem inhibition, czyli 
"powstrzymanie", dotyczyło nie tyle powstrzymania samej reakcji, lecz 
powiedzenia "nie" dotychczasowemu reagowaniu przez powstrzymywanie 
siebie i swoich reakcji. 
     Zmiany następujące na poziomie fizycznym, w sposobie utrzymywania 
równowagi i rozłożenia pracy mięśni grzbietu wyraźnie pokazywały, że 
właśnie tu, w mocno ściśniętym kręgosłupie, schowałam dużą część swojej 
dziecięcej i dziewczęcej spontaniczności, niepewności i delikatności. 
     Na zajęciach w szkole odkrywałam, że możliwe jest stanie w pionie 
bez nadmiernej pracy mięśni grzbietu, bez dodatkowego "trzymania siebie 
i kręgosłupa". Wieczorem w domu wracały wspomnienia sprzed lat, 
dotyczące pierwszych decyzji o braniu się w garść, zaciskaniu zębów i 
radzeniu sobie bez niczyjej pomocy. 
     Przypomniałam sobie, że kiedyś na wzór tworzącej się "Solidarności" 
postanowiłam być niezależna i samorządna, co wtedy oznaczało dla mnie 
uniezależnienie się od miłości i związków. To wtedy stworzyłam dodatkowy 
pancerz psychiczno - emocjonalny, który musiał mieć swoje 
odzwierciedlenie również na poziomie fizycznym... Patrzyłam na koleżanki 
zatracone w miłości, z utęsknieniem czekające na telefon od ukochanego, 
i wiedziałam, że nie chcę spędzać życia tak jak one. 
     Wyraźnie jednak sposób, jaki wybrałam, aby sobie poradzić - 
dobudowany pancerz kręgosłupa, utrzymujący i chroniący moje JA - nie był 
najlepszym rozwiązaniem. Był to rodzaj kamizelki ochronnej, która 
wspomagała mnie dodatkową dawką kontroli i poczuciem siły, ale odcinała 
od spontaniczności, uczuciowości, słabości i delikatności. Po jakimś 
czasie każda moja randka była kontrolowana rozumem i rozsądkiem do tego 
stopnia, że czasem to właśnie rozsądek musiał świadomie się wycofywać, 
pozwalając na powrót spontaniczności. Bardzo sztuczna była jednak ta 
spontaniczność i sztuczne wydawało się całe moje życie. 
     Z perspektywy czasu, wspominając zarówno okres tworzenia się tego 
pancerza, jak i późniejszy proces jego stopniowego zanikania dzięki 
pracy w szkole, uświadamiam sobie fakt, na który nigdy wcześniej nie 
zwróciłam uwagi. 
     A mianowicie, że to właśnie kilka miesięcy, może pół roku po 
zbudowaniu sobie we własnym umyśle kamizelki ochronnej z dodatkową 
kontrolą i siłą, zaczęłam odczuwać pierwsze symptomy anoreksji. Być może 
to właśnie ten etap, kiedy fragmenty pancerza - rusztowania wyraźnie 
zaczęły się chwiać, a kręgosłup próbował skorzystać ze swojej prawdziwej 
wewnętrznej siły, był niezbędnym krokiem do zrezygnowania ze sztucznej 
kontroli, jaką nałożyłam na swoje nawyki związane z jedzeniem? 
     Wtedy jednak nie łączyłam tych faktów, nowy sposób utrzymywania 
równowagi i wykorzystywania mięśni wokół kręgosłupa zdawał się ciekawym 
wyzwaniem zarówno w aspekcie fizycznym (No to jak mam stać i chodzić, 
aby się nie przewracać?), jak i psychicznym (No to gdzie jestem JA i 
moje głębokie potrzeby, co jest moje, a co nałożone od zewnątrz przez 
wychowanie, kulturę, nawyki i to, co dotychczas nazywałam moim 
charakterem?). 
     Czułam, że coś się we mnie zmienia, ale nie umiałam określić, co to 
jest. Wciąż powracająca na wykładach myśl, że bardzo się boimy nowego, 
nabierała dla mnie coraz bardziej osobistego znaczenia. Chwile spokoju, 
fizycznego rozprzestrzeniania się i pełni siebie wciąż przeplatane były 
burzami nastrojów i powracającymi silnymi emocjami. Zadziwiała mnie 
zdolność organizmu do niesłychanie szybkiego przestawiania się ze stanu 
głębokiego smutku czy szlochu, wyrywanego z najdalszych zakamarków 
duszy, np. podczas godzinnej przerwy na lunch, w skupienie i 
skoncentrowanie na zajęciach, notowanie wykładu czy pracę po szkole. Z 
czasem wydawało się już normalne, że podczas jednego dnia mogę przeżyć 
pięć różnych faz i nastrojów. 
     Przestały mnie też dziwić pojawiające się nagle dziwne uczucia i 
emocje. 
     Wydawało się, że w takim stanie trudno utrzymywać równowagę zarówno 
fizyczną, jak i psychiczną, starałam się więc w miarę możliwości być 
cierpliwa i spokojnie przeczekać okres burz i zmian. Było oczywiste, że 
po pewnej dawce nowych doznań i doświadczeń w szkole. Dotyczących 
utrzymywania równowagi bez nadmiernego wysiłku i bez niepotrzebnego 
obciążania i usztywniania kręgosłupa, stary sposób pozostawania w 
pozycji pionowej zdawał się niewygodny i nieprawidłowy. Na razie jednak 
trudno mi jeszcze było przywrócić. A tym bardziej utrzymać lekkość i 
swobodę stania prosto, bez trzymania się prosto. Pływanie w basenie było 
wtedy najcudowniejszym psychofizycznym uczuciem -przez godzinę w ciągu 
dnia mogłam nie myśleć o tym. Jak utrzymywać równowagę... Jednocześnie 
lekkość pływania i pusty żołądek, przepłukany kąpielą przed śniadaniem. 
coraz wyraźniej przypominały mi, że mam już dość swoich dodatkowych 
kilogramów. 
     Jakiś czas wcześniej otyła koleżanka z pracy zaczęła liczyć 
kalorie. Po kilku tygodniach efekty tego były już wyraźnie widoczne. 
Wzbraniałam się przed myślą. że miałabym poddać się tak absurdalnemu 
reżimowi jedzenia, ale moja tusza coraz bardziej mi przeszkadzała. A 
codzienny widok ewentualnej wygranej wyraźnie kusił... Pierwsze kroki 
były bardzo liberalne. Postanowiłam przez tydzień notować wszystko. Co 
tylko zjem. Od kromek chleba, łyżek jogurtu. Po każdą suszoną morelę, 
pół cukierka czy łyk soku pomarańczowego. Miałam nadzieję, że w ten 
sposób choć częściowo uda mi się wyeliminować niepotrzebne podjadanie. 
Rzeczywiście, wkrótce zaczęłam zauważać, że rezygnuję z niepotrzebnych 
kęsów, właśnie po to. Aby ułatwić sobie późniejsze notatki. 
     Po tygodniu do notowanych wiktuałów zaczęłam dodawać przybliżone 
wartości, aby choć pobieżnie zorientować się. jakie są moje tendencje 
jedzeniowe. Nie chciałam wiedzieć. ile tak naprawdę kalorii potrzebuję, 
ile zjadam i jaka jest wartość kaloryczna poszczególnych produktów. 
Obawiałam się. że przez rygorystyczne wyliczenia mogę z powrotem 
doprowadzić się do anoreksji. Ale pierwsze efekty w postaci bardziej 
regularnego i przemyślanego jedzenia kusiły chęcią zaangażowania się w 
to dalej. Po miesiącu kupiłam książeczkę o liczeniu kalorii... 
     W tym samym czasie wraz z nowym sposobem utrzymywania równowagi 
przychodziły kolejne zmiany na poziomie tonu (czyli stopnia napięcia) 
poszczególnych mięśni, a wraz z tym kolejne płacze i szlochy. Często 
przyczyną pierwszych łez były pozornie mało znaczące myśli i 
skojarzenia. Wiedziałam już, że służą one jedynie jako wyzwalacz pokładu 
żalów i smutków powstrzymanych kiedyś dawno, nie nazwanych i nie 
wypłakanych. Czasami płaczom tym towarzyszyły przedziwne doznania 
fizyczne. Pamiętam dni, kiedy ożywienie mięśni brzucha dawało mi 
przedziwne wrażenie, że noszę tam wielki czarny kamień ciążący swoim 
strachem, żalem i smutkiem. Innym razem coś zimnego i twardego ściskało 
moje ramiona. 
     W obawie, aby nie poddawać się zbytnio swoim szlochom i płaczom. 
Tj. Nie generować ich dodatkowym rozczulaniem się nad sobą, starałam się 
wciąż wracać do leżenia na podłodze. Pozycja ta pozwalała na 
kontaktowanie się z całą gamą niemiłych odczuć, umożliwiała nawet 
wylanie niektórych łez, ale nie pozwalała dolewać oliwy do ognia. Myśli 
w rodzaju "ze mną tak zawsze", "taka jestem biedna" szybko okazywały się 
bezbarwne i nieprawdziwe. Leżąc na podłodze, pamiętając o podstawowych 
kierunkach, czasem przechodząc przez bardzo traumatyczne doznania, w 
szybkim tempie i z wyjątkową precyzją docierało się do kolejnych bloków. 
Zadr i kamieni. 
     Niektórym z nich umiałam nadać psychologiczne odniesienie w rodzaju 
- "tak, to jest mój brak zaufania do siebie". 
     "to mój strach przed ludźmi", częściej jednak były to obrazy i 
doznania z towarzyszącymi im emocjami, które tylko mnie wydawały się 
zrozumiałe i oczywiste. Na przykład czarny kamień strachu i szlochów w 
moim brzuchu po dwóch dniach zamienił się w ciemną dziurę - otchłań 
smutku bez dna. Przez kilka dni żyłam z tą czarną pustką w sobie. 
pracowałam, leżałam na podłodze, aż okazało się. że ani ta pustka, ani 
towarzyszące jej myśli i uczucia nie są już takie straszne. 
     Ale puszczony w ruch proces zmian zdawał się dopiero rozkręcać. 
     Im lepiej szły mi zajęcia, im intensywnej pracowałam w szkole, tym 
silniejszy przepływ energii odczuwałam w całym swoim ciele. Były to w 
gruncie rzeczy bardzo przyjemne doznania. Tak jakby nagle fala 
organicznego odprężenia przebiegała przez całe ciało. Niekiedy 
prowadziło to do drobnych zawrotów głowy, ale zawsze robiło wrażenie 
czegoś raczej przyjemnego i korzystnego. W niewielkim stopniu znałam te 
odczucia z czasów, kiedy jako małe dziecko patrzyłam na obraz, który mi 
się podobał, lub później z przeżyć podczas medytacji. Teraz zachwycało 
mnie. że tego rodzaju reakcje, i to znacznie wzmocnione. Można uzyskać 
przez samo tylko utrzymanie odpowiednich kierunków i skupienie na pracy. 
     Mniej więcej w tym czasie usłyszałam pewien komentarz na temat 
nauczycieli Techniki Alexandra. Ktoś powiedział, że nauczyciele i 
studenci TA są nałogowcami Techniki. 
     Teraz nie zgodziłabym się z tym stwierdzeniem, ponieważ pojęcie 
uzależnienia rozumiem jako używanie substancji lub sposobu zachowania, 
które stosowane zbyt często lub w zbyt dużych ilościach stają się 
szkodliwe i działają niszcząco na organizm. Wtedy jednak przyznałam 
rację tej opinii, ponieważ w potocznym znaczeniu uzależnienie rozumiałam 
jako kompulsywną potrzebę ciągłego stosowania lub robienia czegoś. Ale 
uzależnienie od Techniki Alexandra przyjęłam za dobrą monetę. Przecież 
to piękne, jeżeli jako studenci czy nauczyciele TA stajemy się 
"uzależnieni" od swobody i przestrzeni w sobie; jeżeli jakiekolwiek 
zaburzenie w łatwości, lekkości i swobodzie funkcjonowania postrzegamy 
jako stan głodu narkotycznego, motywujący nas do zastanowienia się, co 
należałoby zaprzestać, czego nie robić, do przywrócenia sobie kierunków. 
Do zrobienia kilku szeptanych Aaa..., Poleżenia na podłodze, do 
umówienia się na kilka lekcji; jeżeli jest to ciągła potrzeba powrotu do 
pionu, do własnej przestrzeni, do kontaktu ze sobą, szczególnie gdy zbyt 
daleko odejdziemy od tego, co korzystne dla organizmu, bądź zbyt daleko 
posunie się nasze misuse (ang. nadużycie, wykorzystanie; w kontekście 
Techniki Alexandra oznacza nadwyrężenie organizmu lub niewłaściwe 
posługiwanie się sobą). 
     Pomyślałam wtedy, że godzę się na takie uzależnienie, tym bardziej 
że stany "odlotu", jakie mi ono zapewnia, przechodzą wszystkie 
dotychczas mi znane uczucia euforii, radości i szczęśliwości, przy czym 
osiągnąć je mogę bez szczególnych starań, bez alkoholu czy marihuany; 
wystarczy kilka myśli i wewnętrzna równowaga. Z takiego uzależnienia 
nikt chyba nie chciałby rezygnować. 
     Wzmożony przepływ energii prowadził oczywiście do kolejnych 
reakcji. Powracały najgłębsze myśli i przekonania. Wciśnięte kiedyś 
głęboko w niepamięć i w nieodczuwanie. Miałam wrażenie, że im lżej i 
cudowniej czułam się podczas zajęć, im częściej pozwalałam na cudowny 
przepływ energii przez siebie. Im swobodniej energia przepływała przez 
osobę, z którą pracowałam, tym szybciej i ze zwiększoną siłą wypływały 
na powierzchnię stare zgrzyty i bloki. Były jak żwiry i kamienie, do tej 
pory zalegające na dnie, teraz wyrzucane wielką siłą fal przepływającej 
przeze mnie energii. 
     Największy, najcięższy chyba kryzys przyszedł na drugim roku kursu, 
wiosną. Po okresie głębokich "uwolnień" na poziomie ramion, a potem w 
obrębie brzucha, wyzwalających wiele mojego strachu i smutku, miotana na 
przemian radością i niepewnością wynikającą z lekkości nowego sposobu 
utrzymywania równowagi i dodatkowych przepływów energii, dotarłam do 
dawnych myśli o tym, że nie chcę żyć. 
     Te myśli były ze mną od dawna. Ale w miarę jak wzrastało moje 
zadowolenie i szczęście w codziennym życiu, stawały się mniej 
dokuczliwe. W końcu zdawało się, że zupełnie odeszły. Teraz jednak 
przeżywałam na nowo wszystkie dawne uczucia i emocje związane z 
pragnieniem śmierci. Było to bardzo dziwne doświadczenie, bo z jednej 
strony pamiętałam, o ile jest mi lepiej - byłam znacznie szczęśliwsza, 
wszystko układało się po mojej myśli, a drugiej, wieczorami nadciągały 
czarne chmury, wracała depresja i pragnienie niebycia. 
     Wiedziałam, że jest to tylko wyzwalanie się starych emocji, głęboko 
ukrytych we mnie. Na skutek stopniowego uwalniania napięć mięśniowych, 
kiedyś zaciśniętych pod wpływem powstrzymywanych uczuć. Emocje te 
wychodziły teraz na powierzchnię. Ale świadomość tego. Co się dzieje, 
nie zmniejszała intensywności przykrych doznań i prawdziwości 
ujawniających się uczuć. Poza tym, im dłużej to trwało, im silniej 
przepływały przeze mnie pewne wrażenia. Tym większa była obawa, że 
zacznę interpretować je w kontekście obecnych chwil i zdarzeń. Myśli 
podtrzymujące te uczucia były największą pułapką. A trudno było się im 
nie poddać. 
     Przez kilka tygodni usiłowałam uciec od myśli, że mogłabym znowu 
nie chcieć żyć. Przez kilka kolejnych dni poważnie obawiałam się. Co 
będzie dalej. Pamiętałam słowa Waltera. że należy nam się każdego 
rodzaju pomoc, jaką możemy uzyskać, nie chciałam jednak o nią prosić. 
Intensywność przychodzących uczuć była tak silna. że chciałam zostawić 
sobie furtkę, jeżeli rzeczywiście zdecydowałabym się zrobić krok... 
Bardzo ciężkie było to zmaganie się z samą sobą i swoimi decyzjami. Tym 
trudniejsze, gdyż tak dziwne, bo w gruncie rzeczy istniejące tylko w 
mojej głowie... 
     Siła i wyrazistość doznań psychofizycznych nie zależy od tego, w 
jaki sposób zostały wywołane. Bez względu na to, czy jest to reakcja na 
obecną rzeczywistość, czy są to kiedyś powstrzymane uczucia teraz 
wychodzące na powierzchnię, będą to zawsze moje przeżycia, tak samo żywe 
i często bolesne. Jedyna różnica między nimi polega na tym. że 
obserwując te stare wyraźniej, można zobaczyć nieaktualność i 
nieracjonalność myśli i sytuacji, które kiedyś je sprowokowały. 
Najwięcej uwagi i czujności wymagało więc niedodawanie do starych, 
uwalniających się obecnie emocji -nowych myśli, które mogłyby podtrzymać 
ich siłę. Niestety. nie było to takie proste, przez kilka tygodni, co 
pewien czas wpadałam w pułapkę dawnych reakcji. Pragnienie niebycia 
powracało nie tylko jako odpowiedź na zmiany w ciele. Lecz również w 
wyniku wspierających je obecnie myśli. Wracało poczucie nieadekwatności, 
niemocy, znowu wydawało się, że nic nie umiem i jestem chyba 
nienormalna. Były chwile, kiedy z przerażeniem myślałam, że to już 
pewnie koniec. 
     Wielką pomocą okazała się wtedy zwykła rozmowa z przyjaciółmi. 
     W delikatny sposób dawano mi do zrozumienia. że swoich uczuć, 
choćby nawet wydawały się zupełnie nieuzasadnione, nie można lekceważyć. 
To nie racjonalne przesłanki danych emocji, lecz natężenie tych uczuć 
świadczy o tym, jak bardzo cierpimy. Jeżeli umiem uszanować siebie i 
swoje uczucia, zawsze znajdę sposób, aby sobie z nimi poradzić. 
     Postanowiłam więc uszanować to. Co się ze mną dzieje. 
     Pozwoliłam sobie na emocje, które przez wiele lat chowałam 
najgłębiej jak można. Na myśli, do których nie dawałam sobie prawa. 
Widziałam, jak przepływają przez moją głowę teoretycznie zupełnie 
bezpodstawnie. Ich intensywność zdawała się przekraczać wszelkie możliwe 
granice, tym bardziej więc wiedziałam, że to, co wypływa z mojej głowy, 
nie jest wynikiem otaczającej mnie rzeczywistości. Bardzo trudno było 
pozostać sobą i nie zatopić się bez reszty w obezwładniającym mnie 
pragnieniu niebycia. Wciąż jednak pamiętałam, że uszanowanie kłębiących 
się we mnie emocji i pozwolenie na ich ujawnienie się nie musiało 
prowadzić do reagowania na nie. 
     Miałam świadomość własnego wyboru. Tego też nauczyła mnie Technika 
Alexandra. Dostrzeżenie i uszanowanie własnych schematów potrzebne było 
właśnie po to. Abyśmy przestali automatycznie reagować pod ich 
impulsem... Było to bardzo wyczerpujące doświadczenie, ale jego przebieg 
ostatecznie przekonał mnie, że rzeczywiście w pracy z Techniką Alexandra 
to nasz organizm narzuca tempo przyjmowanych zmian. I jeżeli moja szyja. 
Kark, ramiona i plecy zdecydowały się na odreagowanie trzymających mnie 
niepotrzebnie napięć, oznaczało to. że i mój umysł był na to gotowy. 
Jest to pocieszająca reguła rządząca procesem "odkręcania" starych 
schematów. Fala wyzwalanych bolesnych uczuć i emocji nigdy nie 
przekracza tego. Co możemy znieść. 
     Jest to dość oczywiste. Kiedyś powstrzymaliśmy pewne uczucia 
właśnie w obawie, że nie będziemy umieli sobie z nimi poradzić. Zostały 
one stłumione i zamknięte w postaci napięć mięśniowych. Praca z Techniką 
Alexandra w bardzo delikatny sposób najpierw pokazuje, że niektóre z 
tych napięć nie są nam już potrzebne, potem uczy, jak sami moglibyśmy z 
nich zrezygnować. Zmiany na poziomie napięć mięśniowych zachodzące we 
mnie nie były więc wynikiem impulsów z zewnątrz. Lecz rezultatem moich 
kolejnych decyzji, że inny sposób trzymania ramion czy brzucha jest dla 
mnie wygodniejszy i lepszy. Ponieważ to ja sama dozowałam sobie zmiany 
na poziomie napięć fizycznych, to również ja sama, a ogólniej mówiąc - 
mój organizm, decydowałam, w jakim tempie te zmiany będą odzwierciedlane 
w mojej psychice. 
     Głęboka wewnętrzna mądrość organizmu powoduje, że daleko idące 
zmiany są wynikiem ogólnej gotowości wszystkich aspektów naszego JA na 
zrezygnowanie z niektórych niekorzystnych schematów. A więc chociaż 
wypływające ze mnie uczucia zdawały się bardzo silne i niemal 
przerażające, ich rozmiar nigdy nie przekraczał tego. Na co mój organizm 
się wcześniej zdecydował. Uświadomienie sobie tej zasady bardzo pomagało 
w przechodzeniu kolejnych etapów zmian. 
     Trudna sytuacja to jedna sprawa, a druga - jak intensywnie w 
związku z nią cierpimy. Z tego względu, jeżeli już się weszło na drogę 
samorozwoju, należy robić wszystko, aby ją sobie ułatwić i umilić. Droga 
ta nieuchronnie prowadzi do ciemnych i mrocznych zakamarków naszej 
duszy. Dobrze jest więc zadbać o swoje poczucie bezpieczeństwa i o 
narzędzia dodające odwagi w przyszłych zmaganiach. 
     Każdy jest inny, inne są jego potrzeby i możliwości. Osoby 
rozpoczynaJące zajęcia z Techniki Alexandra ze względu na chęć 
poradzenia sobie z problemami z jedzeniem. Staram się zawsze uprzedzić, 
że prawdopodobnie wcześniej czy później będą potrzebowały pomocy 
psychoterapeuty. Technika Alexandra nie jest psychoterapią. Nie jest 
nawet terapią, lecz metodą dodającą odwagi w kontaktowaniu się ze sobą i 
swoimi problemami (niezależnie od tego, czy będą to napięcia natury 
czysto fizycznej związane z bólem, który chcemy zniwelować, czy będzie 
to napięcie nerwowe lub reakcje i zachowania. Nad którymi nie panujemy). 
Metoda ta dostarcza wprawdzie wielu ważnych narzędzi do radzenia sobie z 
zauważanymi trudnościami, ale jeżeli chcemy przyśpieszyć lub ułatwić 
sobie pracę, dlaczego nie skorzystać z pomocy specjalisty. Ja z takiej 
pomocy nie skorzystałam. 
     I może dlatego czasami było mi tak ciężko. 
     Zorientowałam się też, że rozprawienie się z jednym problemem 
przygotowuje mnie do pracy nad kolejnym, i jeszcze następnym. Nie zawsze 
jednak umiałam o tym pamiętać. Odrzucenie napięć i usztywnień to 
jednocześnie wyzbycie się starych mechanizmów obronnych. Z jednej strony 
dawna postawa osoby silnej i niezależnej bardzo mnie paraliżowała, z 
drugiej - dodawała pewności siebie i wspierała przyjęte przeze mnie 
schematy zachowań. Teraz, kiedy chciałam pozwolić sobie na szczerość i 
spontaniczność, nie wiedziałam, jak się zachowywać. Czułam się słaba i 
zdezorientowana. To, co stare, wydawało się już niewygodne i z pewnością 
nie najlepsze. Ale nowego jeszcze nie było. 
     Nowe - to ciągłe eksperymentowanie, to otwartość i niewinność 
dziecka, wymagającego wsparcia i dużego poczucia bezpieczeństwa. 
     Szkoła była w takich momentach wspaniałym azylem, miejscem zawsze 
dającym wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. Sam fakt. że już od wielu 
lat konkretne zajęcia mają tutaj swoje stałe godziny, że wchodząc do 
głównej sali ćwiczeń, można z dużą dokładnością określić godzinę i dzień 
tygodnia, dawał poczucie trwałości i stabilności. 
     Było to szczególnie ważne, kiedy w moim świecie wewnętrznym i 
świecie wokół mnie wszystko zdawało się drgać, zmieniać miejsce i 
przewartościowywać. Szkoła była tym ważnym punktem odniesienia. Jej 
niezmienność i panująca tam pełna życzliwości i akceptacji atmosfera 
wydawały się jednym stałym fundamentem - gruntem pod nogami dającym 
wsparcie i punkt wyjścia do kolejnych zmian i zawirowań najpierw w 
ciele. Potem w życiu. 
     Zmiany, które we mnie zachodziły, nie miały charakteru ostrych 
cięć. Był to proces długotrwały i w okresie przejściowym łączący stare z 
nowym. Reakcje i zachowania pozornie się wykluczające wtedy występowały 
prawie jednocześnie, wzajemnie się przenikały i wymieniały. 
Eksperymenty, spontaniczne próby nowych zachowań - były intrygujące, a 
zarazem fascynujące. Zauważałam, że jest we mnie mnóstwo strachu i 
odwagi równocześnie. Czułam się popychana do różnych zachowań nie 
znanymi mi do tej pory siłami spontaniczności, a jednocześnie hamowana 
dezaprobatą starych, zasiedziałych w głowie wzorców. Wciąż powracała 
myśl, jak ważna jest pozycja małpy - pozycja otwartości i aktywnej 
gotowości na to. Co przyniesie każda chwila. 
     Pracowałam wtedy wieczorami w recepcji jednej z londyńskich firm 
brokerskich. Po godzinie siódmej. Kiedy spokój przerywały tylko 
sporadyczne telefony. Stawałam przy pulpicie, by. Myśląc o odpowiednich 
kierunkach. ćwiczyć pozycję małpy. Odpowiednie zakodowanie jej w ciele 
wydawało się jedynym sposobem na stopniowe wprowadzanie jej również do 
mojej postawy psychicznej, co było szczególnie ważne wobec ciągłych 
zmian i emocjonalnych niepokojów. 
     Spokój i cisza sprzyjały refleksji. Uświadomiłam sobie. że mój 
pobyt w Londynie i kurs dla nauczycieli TA to nie tylko cudowny prezent 
od życia, lecz również swojego rodzaju urlop od życia. Czasami miałam 
wrażenie, że nie żyję. Lecz bawię się w życie. W bezpiecznych i może 
trochę sztucznych warunkach szkoły i Londynu ustawiałam pionki dotyczące 
podstawowych aspektów mojego życia. Podejmowałam decyzje dotyczące 
pracy, mieszkania, związku z partnerem, ale wszystko to zdawało się 
tylko wprawką, londyńską grą. w której miałam możliwość wypróbowania 
swoich nowych reakcji i zachowań. Tutaj stać mnie było na znacznie 
większą niż dotychczas odwagę, bo moje decyzje, chociaż prawdziwe. Nie 
pociągały tak daleko idących skutków. Świadomość ulotności tego czasu 
oraz myśl. że w każdej chwili mogłam to wszystko zostawić, wrócić do 
Polski i do pracy handlowca, ograniczały ryzyko. Zrozumiałam, że jest to 
dla mnie najkorzystniejszy czas na wypróbowanie wszystkich nowych 
zachowań i tych innych stron mojego JA. Które tutaj dopiero odkrywam. 
     Z czasem okazało się, że problemy, którym stawiłam czoło wtedy w 
Londynie, wcale nie były mniejsze od tych, z którymi się później 
borykałam w moim życiu na serio. A wspomnienie kroków, które udało mi 
się zrobić kiedyś. Dodawało odwagi w tych czynionych później. Znów 
potwierdzały się słowa Alexandra, że sposób, w jaki robimy coś po raz 
pierwszy, wpływa na to, jak robimy to przez całe życie. 
     W marcu zaczęłam liczyć kalorie zgodnie z zakupioną książeczką i 
zapisywać w zeszycie rezultaty mijających dni. 
     Starałam się nie przesadzać. Notowałam wyliczenia w dużym 
przybliżeniu. Bardzo nie chciałam wywierać na siebie jakiejkolwiek 
presji. Zabawa wydawała się całkiem prosta i przyjemna. To, co do tej 
pory przeciętnie zjadałam w ciągu dnia. Nie przekraczało 1200 kalorii, a 
więc sugerowanej dla mnie normy. Teraz chodziło o to, aby mając ochotę 
na słodycze czy w ogóle coś do zjedzenia, umieć wybrać produkt mniej 
kaloryczny, a więc w dalszej perspektywie mniej tuczący. Najbardziej 
ceniłam w tej zabawie właśnie brak nacisku. Wiadomo było, że będę jadła 
to. Na co mam ochotę, i tyle, ile chcę. Jedynym warunkiem było 
zapisywanie zjadanych kalorii. Niestety swoboda ta nie trwała zbyt 
długo. 
     Pierwsze odczuwalne efekty, czyli luźniejsze spódnice i trochę 
mniej centymetrów w obwodzie. Natychmiast wzmogły moje zaangażowanie. 
Stwierdziłam, że 1200 kalorii to może trochę za dużo... Poza tym doszłam 
do wniosku, że do tej pory obliczałam zjadane kalorIe w zbyt dużym 
przybliżeniu i chyba za liberalnie... 
     Zamiast podliczania kalorii post factum, czyli pod koniec dnia, 
zaczęłam je liczyć na bieżąco. Po każdym posiłku. Śniadanie dobrze było 
zmieścić w jakichś 300 kaloriach. 
     Nie byłam zadowolona, jeżeli w porze obiadowej wynik przekroczył 
800-900, bo oznaczało to konieczność większej ostrożności i czujności do 
końca dnia. Ale w dalszym ciągu starałam się nie przesadzać. Wiedziałam, 
że jeżeli jednego dnia zjem trochę więceJ kalorii, drugiego z pewnością 
obniżę normę. Podobało mi się też, że bez obaw mogłam sobie pozwalać na 
ulubione słodycze. Na przykład jeżeli o godzinie piątej po południu 
wiedziałam, że zostało mi do zjedzenia 200 kalorii. Miałam do wyboru 
jakieś dwa owoce lub batonik czekoladowy. W sytuacjach towarzyskich 
jadłam wszystko, na co miałam ochotę, starając się jedynie zapamiętywać 
przybliżoną wartość kaloryczną zmiatanych frykasów. Zdawało się, że 
tabelkę kaloryczną mam już w głowie i patrząc na pięknie zastawiony 
stół, bezbłędnie umiałam ocenić. Co z produktów. Na które mam ochotę, 
mieści się w przewidzianych przeze mnie na dany moment ramach 
kalorycznych. 
     Wyraźną różnicę w tuszy można było zauważyć już po pierwszym 
miesiącu liczenia kalorii. Do maJa schudłam około 8 kilogramów. 
Szczuplejsza, poczułam się oczywiście znacznie pewnieJ. Zaczęłam 
przymierzać nowe ciuchy. Myśleć o jakiejś kreacji mini. W dalszym ciągu 
Jednak moje nogi wydawały się trochę za grube, a proporcje nie takie. 
     Okazało się, że chociaż schudłam. DaleJ nie jestem zgrabna. 
     Waga pokazywała liczby, o jakich od dawna marzyłam, a Jednak w 
dalszym ciągu wracały momenty, kiedy czułam się gruba. Głupia, nie 
nadająca się do życia. Wtedy zaczęły docierać do mnie kolejne schematy 
mojego spojrzenia na siebie i swoje życie. 
     Przyzwyczajona byłam do tego. że ani życie. Ani ja w nim nie są 
takie, jakich naprawdę bym chciała. Odkąd pamiętam, zawsze pragnęłam i 
dążyłam do tego. Aby coś zmienić. 
     Oczywiście najpierw chciałam poprawić siebie. Swój wygląd, 
zachowanie, umieJętności i możliwości, aby potem przeobrazić swoje życie 
i ludzi wokół (osiągnąć satysfakcję z pracy, mieć wspaniałych 
przyjaciół. Udane życie osobiste). Wydawało się to logiczne i 
zrozumiałe. Nie chciałam stagnacJi ani spoczywania na laurach. Ważne 
było. Aby nie godzić się na to, co mi nie odpowiadało. 
     Nigdy Jednak nie przyszło mi do głowy, że źródłem potrzeby 
korygowania siebie i życia wokół jest brak akceptacji tego. Co jest. W 
naszej kulturze nastawionej na ciągłe poprawianie i upiększanie 
rzeczywistości nie umiemy się cieszyć dotychczasowymi osiągnięciami. Bo 
zawsze widzimy przed sobą koleJne rzeczy do zdobycia. Dokładnie tak było 
z moją tuszą. Nastawiona na chudnięcie, nie umiałam zauważyć, że już 
jestem chuda. Wciąż jeszcze chciałam więcej, a satysfakcję przynosiło mi 
nie to, jak wyglądam, lecz ile schudłam i ile jeszcze schudnę... 
     Już wcześniej zauważyłam, że ciągłe poprawianie siebie nie może 
przynieść efektów. Jest to ciągłe ugłaskiwanie poczucia. że nie jestem 
taka, jaka chciałabym być. W rezultacie, mimo największych starań, 
zawsze w głębi duszy pozostanie myśl, że coś jeszcze należy poprawić. 
Technika Alexandra pozwoliła mi stopniowo dotrzeć do odwróconego o 180 
stopni spojrzenia na życie. Powoli zaczęło brać górę zupełnie odmienne 
spojrzenie reprezentowane w szkole. 
     Tutaj z założenia to, co jest, jest dobre (prawdopodobnie takie, 
jakie jest ci teraz potrzebne, albo po prostu najlepsze dla ciebie w 
danym momencie). Założenie to prowadzi do znacznie głębszych i 
ciekawszych zmian na lepsze niż wszystkie znane mi cudowne uzdrowienia i 
ulepszenia. Tutaj, wychodząc z założenia, że jest "dobrze" lub jest tak. 
Jak jest", szukamy możliwości, aby to "dobrze" osiągać łatwiej. 
     lżej, z mnieJszym wysiłkiem. Uczymy się też zaostrzonej obserwacji, 
bo lżejsze i pod jakimś względem prostsze działanie ujawnia nadmiar 
pracy i wysiłku. Jaki jeszcze wkładamy gdzie indziej. To z kolei 
prowadzi do dalszych prób i poszukiwań nowej lekkości i większej swobody 
w jeszcze innych aspektach pracy. UmieJętność tego rodzaju obserwacji 
prowadzi do kolejnych spostrzeżeń. Bo to, co było dobre i bez zarzutu 
wczoraj. Nie musi być tak samo dobre dzisiaj, kiedy warunki są trochę 
inne. W ten sposób uczymy się więc ciągłej gotowości do podważania 
prawidłowości dotychczasowych działań, ale nie z punktu zakładającego. 
że z pewnością są one złe, lecz od strony poszukiwań. Czy nie można by w 
nich czegoś ułatwić lub usprawnIć. 
     Te dwa podejścia, pozornie niewiele różniące się od siebie. 
dzieliła odległość milowego kroku, który udało mi się zrobić. 
     Okazało się. że ustąpiło nadmierne napięcie i niepokój dążenia do 
poprawy czegoś za wszelką cenę. Nie trzeba było ukrywać, że jest nie 
tak, jakby się naprawdę chciało, ani śpieszyć się, by jak najszybciej 
dotrzeć do tego. Co będzie choć częściowo przeze mnie aprobowane. To, co 
jest, jest już dobre, już teraz akceptowane, wspaniałe, jedyne w swoim 
rodzaju. Zmiany nie trzeba wymuszać, nastąpi sama, jeżeli będzie 
potrzebna, kiedy przestaniemy utrudniać i ograniczać swobodny przepływ 
życia. 
     Szkoła była dla mnie swoistym przedszkolem, uczącym pierwszych 
kroków takiego podejścia. Każdy nauczyciel pracujący ze mną przejawiał 
taką właśnie postawę. Obserwował, jak stoję, jak siedzę, jak się 
poruszam, i wszystko to było przez niego w pełni akceptowane. Delikatnie 
dotykał mojej szyi i pleców. Inicjując minimalne poszukiwania większej 
swobody i lekkości w danej pozycji czy ruchu. 
     Zostawiał mnie lekką i jakby naoliwioną, jego twarz mówiła: 
     "Widzisz, może być tak pięknie i wspaniale, jeżeli tylko sobie na 
to pozwolisz". Nie było w tym nic ze schematu: uczeń -tuman przed 
lekcją, po lekcji trochę mądrzejszy, bo naprawiony przez nauczyciela - 
mędrca. Tutaj było: "Popatrz, jaka jesteś wspaniała, jeżeli tylko sobie 
na to pozwalasz, jeżeli nie ograniczasz siebie i nie przeciwstawiasz się 
mądrości swojego organizmu". 
     Na razie widziałam jeszcze, jak te dwa podejścia, stare i nowe, 
nawzajem się mieszały i ocierały o siebie. Nie tak łatwo jest 
zrezygnować z utartych ścieżek. Ale coraz wyraźniej zauważałam też 
wzajemne przenikanie się szkoły i życia. Praca w szkole zmieniała mój 
stosunek do życia i moje w nim reakcje, z kolei moje zmiany 
osobowościowe wpływały na jakość pracy w szkole. Oczywiście wciąż 
pojawiały się i błędy, ale po to są zajęcia w szkole, aby na nich 
wypróbować, zobaczyć i skorygować swoje niedociągnięcia. 
     Wiadomo, że im odważniejsza i bardziej otwarta jestem w szkole, tym 
łatwiej o taką postawę w życiu. 
     Nikomu nie przyznałam się do liczenia kalorii. W głębi duszy 
wiedziałam, że jest to największa bzdura i ogromnie niekorzystna dla 
osoby, która ledwo wyszła z anoreksji. 
     I choć początkowo podchodziłam do tego niezobowiązująco, na 
zasadzie raczej próby czy zabawy, po trzech miesiącach czułam się już 
wciągnięta po uszy w szpony hazardu pod tytułem KALORIE, Wszystko, co 
jadłam, było niskokaloryczne i prawie beztłuszczowe. Zauważyłam również 
niekorzystne zmiany w swojej diecie. Na przykład prawie całkowicie 
wyeliminowałam płatki zbożowe, tzw. muesli. Nie dlatego, żebym nie miała 
na nie ochoty, lecz ze względu na fakt, że jako wysokokaloryczne 
zabierały mi na śniadanie prawie połowę dziennej dawki kalorii. 
     Patrzyłam na kanapki pochłaniane w przerwie na lunch przez 
koleżanki w szkole i dziwiłam się, że one nie tyją, a nawet przeciwnie, 
często szczupleją. Nie podobało mi się, że znowu dałam się wciągnąć w 
pułapkę zależności od jedzenia - niejedzenia i szczupłej sylwetki. Ale 
teraz, kiedy udało mi się zeszczupleć i to w gruncie rzeczy niewielkim 
kosztem, chciałam zostać przy tej trochę korzystniejszej sylwetce. 
Szczęście i los uśmiechnęły się do mnie. Koleżanka pożyczyła mi książkę 
napisaną przez Susie Orbach Fat is a Feminist Issue o tym, że tęga i 
szczupła sylwetka wcale nie muszą być związane z tym, co i w jakich 
ilościach zjadamy. 
     
     Rozdział 12 
     Nie jestem sama 
     
     Wiedziałam, że życie ze szczupłą figurą nie może być 
podporządkowane reżimowi jedzenia i ciągłemu liczeniu kalorii. 
Zastanawiało mnie to, że rok czy dwa lata temu jadłam znacznie mniej i 
tyłam. Teraz zaś zrzuciłam kilka dobrych kilogramów, tak jakby przy 
okazji. Dzięki samemu tylko zapisywaniu wartości kalorycznych zjadanych 
produktów. 
     Od dawna twierdziłam. że wiele problemów natury fizycznej zaczyna 
się od tego. Co siedzi w naszej głowie. Teraz chciałam się trochę więcej 
o tym dowiedzieć. Tym bardziej że właśnie ze zdziwieniem obserwowałam 
zachowania i nawyki żywieniowe koleżanki, z którą wspólnie wynajmowałam 
mieszkanie. 
     Julie była szczupła i zgrabna, choć twierdziła. że kiedyś miała 
tendencję do tycia. Podobno wszystko przeszło. Kiedy po przeczytaniu 
pewnej książki przestała się przejmować swoim jedzeniem. Rzeczywiście 
wyglądało, że to prawda. 
     Julie na przykład spokojnie kupowała śmietanę i najnormalniej w 
świecie używała jej do potraw. Nie bała się. że utyje? Ja uciekałam od 
śmietany jak od ognia. Od lat po prostu nie istniała w moim jadłospisie, 
podobnie jak masło, chałwa czy makaron. Julie czasami jadła coś późno 
wieczorem, innym razem głodna zaczynała dzień od śniadania. 
     Mnie i jedno, i drugie wydawało się niemal abstrakcją. Mimo że od 
jakiegoś czasu nie miałam już specjalnych problemów z jedzeniem, jednak 
po godzinie dziewiątej wieczorem największy głód nie zmusiłby mnie do 
jedzenia. No, chyba że byłam na jakimś przyjęciu, ale wtedy z góry można 
było założyć, że następnego dnia rano będę się czuła przejedzona. 
Zazwyczaj nie jadłam śniadania, dopóki po kilku pierwszych czynnych 
godzinach dnia nie poczułam się głodna. 
     Tego też trzymałam się dość rygorystycznie. 
     Teraz, obserwując Julie, uświadomiłam sobie, że to nie ona, lecz ja 
postępuję śmiesznie i nienormalnie. Choć zeszczuplałam, moje nawyki 
myślenia o jedzeniu dalej dotyczyły mnie grubej. To było mi bliskie, tak 
myślałam prawie zawsze. Nawet w czasach anoreksji. Wtedy nie udało mi 
się nic z tym zrobić. Teraz dostałam do ręki książkę Susie Orbach Fat is 
a Feminist Issue. 
     Muszę przyznać, że początkowo nie byłam zachwycona feministycznym 
charakterem tej książki. Nie czułam się feministką i byłam zdania, że 
kobiety w Polsce. Walcząc o swoje prawa, rozumieją je trochę inaczej niż 
ich amerykańskie czy zachodnioeuropejskie koleżanki. Ale chociaż moje 
spojrzenie na feminizm w dużym stopniu odbiegało od propozycji autorki 
książki, wiele spostrzeżeń dotyczących tuszy i przyczyn jej powstawania 
bardzo mnie zaciekawiło. 
     Odniosłam wrażenie. że niektóre przesłania Susie Orbach miały 
charakter ponadkulturowy i w dużym zakresie mogły być uwzględnione przez 
różne narodowości, społeczności. warstwy społeczne. Wprawdzie charakter 
książki powodował, że omawiane były tylko aspekty i przyczyny otyłości 
kobiet, jednak jej główne zasady mogły być w równej mierze stosowane 
przez otyłych chłopców i mężczyzn. 
     Podstawowe, a dla mnie najbardziej rewolucyjne przesłanie książki 
dotyczyło przekonania, że jeżeli jesteśmy za grube, to nie dlatego, że 
za dużo jemy, lecz dlatego, że podświadomie pragniemy dodatkowej masy 
ciała. Według Susie Orbach niezauważalnie lub pomijanie tego faktu jest 
jedną z głównych przyczyn niepowodzeń większości diet i programów 
odchudzających. Diety uczą bowiem. Jak schudnąć, nie mówią jednak o tym, 
jak utrzymać osiągniętą szczuplejszą sylwetkę i jak z nią dalej żyć. 
Wbrew pozorom trudno jest przyzwyczaić się do siebie atrakcyjniejszej i 
w mniejszych rozmiarach. Jeżeli kobieta podświadomie nie akceptuje lub 
boi się siebie szczupłej, będzie starała się wrócić do dawnych 
rozmiarów. A jej podświadomość szybko jej w tym pomoże. Dlatego tak 
ważne jest, aby osoba pragnąca schudnąć uświadomiła sobie, do czego 
potrzebna jej była tusza, jakim celom służyła i w jaki inny sposób - nie 
otyłością - można by te cele osiągnąć. 
     Najważniejsza jest więc umiejętność dotarcia do podświadomych 
korzyści upatrywanych w otyłości. A te mogą być bardzo różnorodne w 
zależności od osoby. Jej charakteru, etapu w życiu i okoliczności, w 
jakich się znalazła. Przytaczane przez Susie przykłady zadań i funkcji 
przypisywanych tuszy zdawały się niemal nieograniczone. Ogólnie jednak 
otyłość przedstawiona została jako psychologiczna osłona. Okazuje się, 
że w podświadomości wielu grubych osób jest to warstwa ochronna pełniąca 
ważne psychologiczne funkcje, pomagająca stawić czoło nakładanym na nas 
wymaganiom życiowym, kulturowym i społecznym. 
     Zgodnie z badaniami Susie Orbach jednym z pierwszych - 
chronologicznie najwcześniejszych - problemów maskowanych przez otyłość 
są trudności z pogodzeniem się z własną seksualnością. W okresie 
dorastania niektóre dziewczynki czują się zaniepokojone rolą, jaką 
przewiduje dla nich dorosłe życie. Dotychczasowe zabawy dzieci na 
podwórku z roku na rok przekształcają się w randki i chodzenie ze sobą. 
Niechęć przed zbyt szybkim dla niektórych dziewcząt przechodzeniem do 
dorosłego życia przetwarzana jest w otoczkę pucołowatości, tak jakby dla 
zaznaczenia: 
     "Jestem jeszcze dzieckiem". 
     Zauważyłam, że rzeczywiście wiele nastolatek swój czas zaokrąglania 
się kobiecych kształtów nieświadomie okrywa dodatkową osłoną - warstwą 
tłuszczu. Niektóre dość szybko z tego wyrastają, a niektóre pozostawiają 
swą pulchną sylwetkę jako symbol aseksualności krzyczący: "Mam wielu 
kolegów, czasem wspaniałych kumpli, ale chodzenie z chłopakiem to nie w 
moim stylu!". 
     Później dla wielu kobiet otyłość jest w dalszym ciągu równoznaczna 
z aseksualnością i w nie uświadamiany sposób wykorzystywana w różnych 
sytuacjach. Podobno są dziewczyny, które objadają się przed każdym 
przyjęciem czy prywatką. Dla wielu jest to podświadomy sposób, aby czuć 
się pewniej w mieszanym towarzystwie. Uczucie przejedzenia daje 
wewnętrzne wrażenie otyłości. Z poczuciem, że jestem gruba, łatwiej jest 
spotkać się w nowym towarzystwie. Nie ma wtedy obaw, że się będzie 
przyciągało wzrok mężczyzn, nie trzeba będzie się zmierzać z niepewnymi 
sytuacjami damsko - męskimi, a fakt, że nie jest się adorowaną, będzie 
można wytłumaczyć nadmierną tuszą... 
     Przypomniało mi to pewne zdarzenie z okresu studiów, które teraz 
dopiero zobaczyłam w zupełnie innym świetle. 
     Wybierałam się na spotkanie mojej grupy uczelnianej. Nie miałam 
ochoty na nie iść. Coś nie układało się z chłopakiem, z którym wtedy 
chodziłam. Nie wiedziałam, czy jeśli pójdę sama, będę miała się z kim 
bawić. Nic dziwnego, że niechęć tę zaczęłam zapychać jedzeniem. Kiedy w 
końcu koleżanka nakłoniła mnie do pójścia, czułam się gruba, 
przejedzona, a więc brzydka i nieciekawa. Mimo to, gdy tylko weszłam na 
przyjęcie, porwał mnie kolega z grupy, zaczął ze mną tańczyć i 
flirtować. Nie mogłam wyjść ze zdumienia. Znaliśmy się już przecież 
jakiś czas, a on zwrócił na mnie uwagę teraz, kiedy czułam się taka 
gruba i nijaka. 
     Przez cały wieczór bawiłam się wspaniale, ale zdarzenie to 
potraktowałam jako miły wprawdzie, ale dziwny przypadek i szybko 
puściłam w niepamięć. W moim przekonaniu lekko głodna - oznaczało 
szczupła, a najedzona było równoznaczne z grubą. Wydawało się 
niemożliwe, że mogłabym się spodobać komuś, będąc gruba. Ponieważ to 
zdarzenie dalece wykraczało poza moje dotychczasowe przekonania, więc 
dla wygody i spójności spojrzenia na życie lepiej było o tym nie myśleć, 
nie pamiętać, potraktować jako dziwny zbieg okoliczności... 
     Podobno tak jak młoda, dorastająca dziewczyna potrzebuje więcej 
pulchności, aby nie czuć się jeszcze obiektem seksualnym, tak później, 
jako dojrzała kobieta, podświadomie szuka dodatkowej osłony, aby dodać 
sobie ciężaru gatunkowego, swoistej powagi, umożliwiającej jej 
zaistnienie w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Oto wyznanie jednej z 
rozmówczyń Susie: "Grubsza, upodobnię się do mężczyzny, więc może będę 
traktowana tak poważnie jak mężczyzna". 
     Pomyślałam o znanych mi kobietach na poważnych stanowiskach. 
     Waga niektórych z nich rzeczywiście rosła wraz z kolejnymi 
stopniami kariery, przy czym nie dotyczyło to tych tzw. urodzonych do 
pełnionej funkcji. Te były szczupłe, wewnętrznie silne i zawsze pewne 
swego. Natomiast kobiety. Które zostały rzucone przez życie w wir coraz 
odpowiedzialniejszych zadań i nowych sytuacji zawodowych. Wyraźnie 
dodawały sobie siły. Poważania. Przedsiębiorczości dodatkowymi 
kilogramami. Stwierdziłam zresztą, że dotyczy to nie tylko kobiet. 
     Obserwując znane osobistości z życia politycznego, to samo można 
powiedzieć o mężczyznach, którym nagle powierzono znacznie 
odpowiedzialniejsze stanowiska. Wygląda to tak, jakby nowe funkcje 
zawodowe lub polityczne skłaniały niektórych do podświadomej potrzeby 
zaznaczenia swojej obecności. 
     Wydaje się, że zwiększenie gabarytów dodaje siły. Sprzyja w 
trudnych chwilach szybkiego podejmowania decyzji i radzenia sobie z 
bieżącymi problemami. Często wielkiej wagi. 
     A może w ich podświadomości ma również chronić przed natarczywością 
dziennikarzy, napastliwością prasy i taksującym spojrzeniem anonimowych 
obserwatorów? 
     Niedawno ktoś z moich znajomych zwrócił uwagę na fakt, że tak wiele 
jest potężnych, często otyłych śpiewaczek operowych. Kto wie. Czy i one 
w swej podświadomości nie potrzebują wyraźniej zaistnieć dla olbrzymiej 
widowni. Być nie tylko swoim głosem. Być nie tylko słyszaną. Lecz i 
widzianą. 
     Choć podobno, co paradoksalne. Kobiety otyłe często podświadomie 
chciałyby się schować. Ukryć. I może właśnie dlatego robią jednocześnie 
wszystko. Aby zostać zauważone. 
     Podświadomość potrafi płatać figle. Zdaje się, że bezkrytycznie 
słucha wszystkich naszych myśli i wszystkim im wierzy. 
     Stosunkowo niedawno byłam świadkiem typowego przykładu takiej 
właśnie sytuacji. Jedna z moich koleżanek znacznie utyła w ciągu 
ostatnich kilku miesięcy. Rzeczywiście był to trudny dla niej czas, 
znalazła się nagle z dala od swojego normalnego życia, od przyjaciół i 
bliskich, wśród zupełnie innych zwyczajów, wartości i preferencji. 
Opowiadała mi, że w tej swojej nowej sytuacji nie chce nikogo sobą 
absorbować. Robi wszystko, aby nie zawadzać, nie przeszkadzać... 
     Udało jej się zdobyć krótki urlop od tego smutnego życia. 
     Pojechała na tydzień do starych przyjaciół. 
     Entuzjastycznie przyjęta przez wszystkich. Bawiła się cudownie. Po 
tygodniu różnica w jej tuszy wydawała się niewiarygodna. Pięć kilogramów 
po prostu spłynęło z niej razem z napięciem i troskami, którymi nie 
musiała zaprzątać sobie głowy. 
     A mnie przyszło na myśl, że nie dając sobie prawa do własnego 
istnienia. Nie pozwalając sobie na własną przestrzeń, zmusiła ciało do 
tego, aby broniło się samo. Traktując się tak, jakby nie miała racji 
bytu, wywołała podświadomą potrzebę wyraźniejszego zaznaczenia, że 
jednak jest. 
     Ponieważ ona sama, wbrew sobie i swoim potrzebom, dawała do 
zrozumienia: "Mną się nie przejmujcie, ja nie jestem ważna", a jej 
podświadomość, nie godząc się na to, protestowała: "Popatrzcie. To ja, 
ja przecież też się liczę". Wystarczyło, że Ela na kilka dni wróciła do 
siebie lubianej, akceptowanej, pozwoliła sobie na swoje pełne istnienie, 
a już podświadomość zrezygnowała z lansowania nowego. Wielkiego jej 
obrazu. Po prostu nie było to potrzebne. 
     Dla dość dużej grupy kobiet otyłość pełni jeszcze inną ważną 
funkcję. Jest ona związana z poczuciem odpowiedzialności za fizyczne i 
emocjonalne nakarmienie rodziny, z koniecznością, aby stać na 
posterunku. W ciągłej gotowości do dawania: miłości, czułości, wsparcia, 
otuchy. Świadomość takiej właśnie roli budzi obawy w rodzaju: "Czy 
podołam? Skąd wezmę na to siłę?". Dodatkowa warstwa tłuszczu wydaje się 
wtedy rezerwą, do której można w każdej chwili sięgnąć po niezbędną 
dawkę energii. A jednocześnie jest również warstwą chroniącą kobietę 
przed zbyt wielkimi wymaganiami ze strony najbliższych, barierą. Za 
którą pozostaje trochę miejsca dla niej samej. 
     Mimo że nie stawiałam siebie w tej sytuacji. Bardzo dobrze ją 
rozumiałam. Już od dawna zastanawiało mnie, dlaczego uważa się. że 
kobiety tyją po urodzeniu dzieci. Niektóre moje koleżanki po urodzeniu 
dziecka nie tylko nie tyły. Lecz przeciwnie, szczuplały. Choć były i 
takie, które rzeczywiście zmieniały się nie do poznania - nagle robiły 
się z nich grube, nieciekawe babska. Najczęściej nie było to związane 
ani z wiekiem. Ani z wcześniejszymi skłonnościami do tycia. Ani z 
późniejszym rodzajem pracy. 
     Moja dokładniejsza analiza poszczególnych przypadków potwierdziła 
spostrzeżenia Susie Orbach. Zauważyłam. że to, jak wyglądała dana 
dziewczyna po urodzeniu dziecka, wynikało z tego, do jakiego stopnia 
odpowiadała jej rola matki i jak radziła sobie z nową sytuacją w życiu. 
Niektóre koleżanki, szczęśliwe, piękniały z miesiąca na miesiąc. Widać 
było, jak małżeństwo, macierzyństwo i satysfakcja w życiu (zawodowym lub 
rodzinnym) nadają ich twarzy i sylwetce wyraz dojrzałej kobiecości. Miło 
było na nie patrzeć. Natomiast te, które zostały powalone nadmiarem 
dodatkowych obowiązków, przerażone uwikłaniem w nowe sytuacje rodzinne, 
rzeczywiście jakby chroniły się za dodatkową warstwą tłuszczu. Miałam 
wrażenie. że jeżeli ich tłuszcz mógłby mówić, wykrzyczałby "nie!" 
wszystkim życzliwym radom teściowej, płaczowi dziecka, oczekiwaniom 
męża. 
     Jedna z rozmówczyń Susie Orbach określiła to w ten sposób: 
     "Moja otyłość to ochrona przed nadmiernymi oczekiwaniami otoczenia 
w stosunku do mnie jako kobiety. Mam być ładna, zgrabna. Atrakcyjna. 
Inteligentna. Przedsiębiorcza, pewna siebie. Mam dbać o dom. O męża, 
dzieci. Powinnam odnosić sukcesy zawodowe. Ale gdzie w tym jest miejsce 
dla mnie? Co z moimi aspiracjami. Marzeniami, potrzebami? 
     Mój tłuszcz to jedyne miejsce. W którym jestem sama ze sobą". 
     Z coraz większym zrozumieniem analizowałam opisywane przez Susie 
przypadki. Moje wyostrzone oko obserwatora przeniosło się na niezamężne 
lub wolne koleżanki wokół mnie. Niektóre twierdziły, że utyły, gdy 
zostawił je ukochany. Były takie, które uważały, że zawsze chudną, kiedy 
są zakochane. Ale zdarzało się odwrotnie, zawód miłosny potrafił 
doprowadzić do braku apetytu i znacznego spadku wagi. Patrzyłam na to 
przerażona. Z jakiej racji miłość lub akceptacja mężczyzny ma wpływać na 
to, ile ważę? A jednak okazało się, że potrafi wpływać. Mnie też 
zdarzało się szczupleć podczas szczęśliwej lub nieszczęśliwej miłości. 
     Choć bywało inaczej. Pamiętam, że czasami nowy chłopak pojawiał się 
wtedy, kiedy szczuplejsza i atrakcyjniejsza pozwalałam sobie na ryzyko 
nowego związku. Choć w gruncie rzeczy najchętniej gotowa byłam podpisać 
się pod wypowiedziami grubych dziewcząt, których tłuszcz zdawał się 
mówić: "Przyjmij mnie taką, jaka jestem, a nie taką, jaka powinnam być. 
Jeżeli rzeczywiście ci na mnie zależy, przebrniesz przez zwały tłuszczu 
i odkryjesz, kim jestem naprawdę" albo: "Moja otyłość mówi, że nie 
jestem formą, dekoracją ani opakowaniem. Lecz istotą w środku!". Było mi 
to szczególnie bliskie. Chciałam mieć pewność, że jeżeli ktoś mnie lubi 
i akceptuje, czyni to dla mnie, a nie mojego wyglądu. Dlatego wbrew 
pozorom szczęśliwsze i przyjemniejsze były dla mnie te związki i 
przyjaźnie, które nawiązywałam w swoich okresach otyłości, a nie te. 
Kiedy szczuplejsza i zgrabniejsza pozwalałam się poderwać. 
     Susie zwracała uwagę na fakt, który sama również od dawna 
zauważałam - że otyłość może być osłoną dla uczuć. 
     Oczywiście dotyczy to tych uczuć, z którymi nie chcemy się 
kontaktować i z którymi nie umiemy sobie radzić. Najczęściej takich. 
Jakich kobiecie zwyczajowo i kulturowo nie wypada odczuwać, a tym 
bardziej wyrażać, a więc złość, wściekłość. Agresja. Uświadomiłam sobie 
wtedy. że asertywność. A właściwie jej brak, może być przyczyną sięgania 
po jedzenie i w efekcie tycia. 
     Myślę. że każdej kobiecie zdarzyło się znaleźć w sytuacji. kiedy, 
ulegając presji otoczenia czy rodziny, zgodziła się postąpić wbrew 
własnym chęciom i potrzebom. Bardzo łatwo wtedy sięgnąć pojedzenie,,. 
Zajeść" swoją złość na życie, na innych czy niechęć do siebie samej. 
Susie utrzymuje, że w takich okolicznościach kobieta wybiera inny rodzaj 
zajęcia dla swoich ust. Zamiast pozwolić im na wypowiedzenie się i 
wyrażenie tego. Co jej nie odpowiada. Woli zająć usta jedzeniem. Takie 
sytuacje były mi dobrze znane. Samo ich wspomnienie wywoływało we mnie 
złość, a nawet wściekłość. Nawet teraz, czytając i myśląc o tym, miałam 
ochotę sięgnąć po coś słodkiego. I sięgałam. W drodze do pracy, gdzie 
wieczorami w wolnych chwilach mogłam zawsze trochę poczytać, 
zaopatrywałam się w kilka batonów czekoladowych. Całe szczęście. Teraz 
już nawet słodycze nie wydawały się takim problemem. 
     Pewnie każdemu zdarzają się chwile nie kontrolowanego jedzenia. 
Zajadamy stres, zmęczenie, smutek czy złość. 
     Książka Susie Orbach wytłumaczyła mi, dlaczego takie sytuacje tylko 
u niektórych prowadzą do tycia. Uświadomiłam sobie, że to tu było 
miejsce na NIE z Techniki Alexandra. Właśnie w chwili nie kontrolowanego 
jedzenia należało powiedzieć sobie STOP i NIE. Niekoniecznie po to, aby 
przerwać jedzenie, lecz aby zadać sobie w myśli parę pytań:,. Czy chcę 
utyć? Po co miałbym chcieć być gruba? Kiedy będę gruba. To co? Do czego 
mi potrzebna dodatkowa warstwa tłuszczu?". 
     Osoby. Którym otyłość nie jest do niczego potrzebna, prawdopodobnie 
po fazie nie kontrolowanego jedzenia przez dłuższy czas nie będą 
odczuwały głodu i do następnego posiłku ich organizm zdąży wchłonąć 
dostarczony mu pokarm. Mówi się wtedy o szybszej przemianie materii. 
     Warto jednak pamiętać, że moje nerwy, moje myśli i mój układ 
pokarmowy to nie są trzy niezależne systemy, lecz wzajemnie powiązane i 
współdziałające aspekty tego samego JA. 
     Dla wielu osób. Szczególnie pochodzących z rodzin, które przeżyły 
głód i niedostatek. Szczupła sylwetka może być oznaką biedy. Z kolei 
komuś, kto był świadkiem stopniowego chudnięcia i niknięcia w oczach 
śmiertelnie chorej ukochanej osoby, spadek na wadze może nieodłącznie 
kojarzyć się z poważną chorobą. Pamiętam, jak dziwiłam się koleżance, 
która twierdziła, że nie znosi, kiedy chudnie podczas choroby. 
Szczuplejsza i mizerniejsza czuła się nieatrakcyjna. Tak jakby wraz z 
kilogramami traciła swoje walory. 
     Dopiero książka Susie Orbach uświadomiła mi, jak różne 
przeświadczenia mogą siedzieć w naszych głowach. 
     Ważną uwagą, która wciąż przewijała się przez poszczególne 
rozdziały książki. Była teza, że każda otyła kobieta ma swoje 
indywidualne powody, dla których potrzebuje być grubsza. Poza tym 
otyłość może odgrywać różne role w różnych okresach i etapach życia. 
Pierwotna przyczyna utycia kilka lat temu może daleko odbiegać od 
obecnych powodów, dla których nie mogę schudnąć. Opisywane przykłady 
mają więc jedynie zasygnalizować różne strony tego zagadnienia i być 
może zainspirować czytelniczki do własnych poszukiwań. 
     Jest to bardzo ważne, ponieważ czytanie przytaczanych przeze mnie 
przykładów może skłaniać do prób identyfikowania się z nimi. W każdej z 
nas tkwi chęć upodobnienia się do innych. Łatwo też o przekonanie. że 
jeżeli mój problem jest typowy, to może szybciej sobie z nim poradzę. 
     Dowiem się, co zrobiły inne dziewczyny, i zastosuję to samo. 
     Myślę jednak, że w wypadku tak głębokiego problemu naszej psychiki 
lepiej jest sięgnąć raczej do swojej oryginalności i nietypowości. 
Pamiętajmy, każdy przypadek jest indywidualny i jedyny w swoim rodzaju. 
     Na dowód tego chcę przytoczyć jeszcze dwa przykłady opisane w 
książce Susie. Podświadome powody, dla których ktoś pielęgnuje swą 
otyłość, mogą być zupełnie irracjonalne. I myślę, że niektóre jednym 
mogą wydawać się oczywiste, innym zaś zupełnie niejasne i 
niewytłumaczalne. 
     Ze zdziwieniem czytałam na przykład, że otyłość może być symbolem 
chowanej w sobie pamięci o kimś bliskim. Pewna dziewczyna uświadomiła 
sobie, że w swej tuszy kryła pamięć utraconego w dzieciństwie brata, 
którego przez całe życie usiłowała zastąpić rodzicom. Inna stwierdziła, 
że swą otyłością podtrzymywała kontakt z rodzicami. Tak jakby chciała 
sobie i im pokazać, że nie wyrosła jeszcze z domu rodzinnego i wraz z 
dodatkowymi kilogramami przechowuje ich przekonania i rady, które w ten 
sposób ma w dalszym ciągu przy sobie. Podobno również dla wielu 
dziewcząt problem z jedzeniem jest podświadomym konfliktem z matką, 
uzewnętrzniającym ich trudności we wzajemnym uniezależnieniu się od 
siebie. 
     Szczególnie zaciekawił mnie przykład kobiety, u której kompulsywne 
jedzenie i otyłość wystąpiły dopiero wówczas, kiedy znalazła się w 
ustabilizowanych, bezpiecznych warunkach, kilka lat po zakończeniu 
okresu ciężkich zmagań życiowych. Była sierotą wychowywaną w kilku 
kolejnych rodzinach zastępczych. Bardzo wcześnie usamodzielniła się i 
wyszła za mąż. Zanim urodziły się dzieci, zdążyła odpowiednio podnieść 
swe kwalifikacje nauczycielki, tak że w krótkim czasie po odchowaniu 
synków wróciła do pracy i zajęła stanowisko dające jej satysfakcję i 
uznaną pozycję. A jednak ta kiedyś szczupła, zgrabna dziewczyna w 
pierwszym roku małżeństwa zaczęła kompulsywnie sięgać po jedzenie i tyć. 
Jak twierdzi, stało się to dopiero wtedy, gdy wreszcie poczuła się 
dobrze i bezpiecznie. 
     Jak widać, w jej wypadku otyłość nie była ochroną przed trudną 
sytuacją ani ucieczką przed uczuciami, którym nie chciała stawić czoła. 
Przynajmniej nie dotyczyło to obecnych problemów życiowych. Przeciwnie, 
bezpieczeństwo i stabilność dojrzałego życia doprowadziły ją do 
podświadomej potrzeby odtoksycznienia swej psychiki, a konkretnie, 
uwolnienia się od nie rozwiązanych problemów z dzieciństwa. W toku 
terapii kobieta ta pojęła, że w ten sposób usiłowała wyrzucić z siebie 
silnie powstrzymywane od dzieciństwa uczucia i emocje, takie jak: złość, 
wściekłość, bunt czy sprzeciw. Uczona od dziecka, że należy z 
wdzięcznością przyjmować wszystko, co się dostało, i nie narzekać, bo 
mogło być jej przecież znacznie gorzej, podświadomie obawiała się 
konfrontacji z silnymi "złymi" uczuciami. Przez tak długi czas 
racjonalnie nie dawała sobie do nich prawa, że nie umiała sobie pozwolić 
na ich wyrażenie. "Złe" uczucia podświadomie przekształciła więc w 
symptom fizyczny w postaci otyłości:.. 
     Pamiętajmy jednak, że oprócz ciężkich życiowych problemów 
przykrywanych przez naszą otyłość mogą istnieć również drobne korzyści, 
które dzięki niej osiągamy. Ostatnio rozbawiło mnie zwierzenie jednej z 
koleżanek, która stwierdziła, że jej tusza jest rodzajem prowokacji. 
Zawsze marzyła, aby zwracać na siebie uwagę, a nie umiała sobie na to 
pozwolić. Zazdrościła kobietom mającym odwagę ubrać się szokująco i 
prowokacyjnie, sama jednak nosiła tylko klasyczne fasony, aby nie można 
jej było nic zarzucić. Teraz z dziwnym zadowoleniem przyjmuje taksujący 
ją wzrok kobiet na ulicy. Ich oczy zdają się wyrażać zaskoczenie i 
niedowierzanie: "Jak to? Gruba, a taka atrakcyjna?". 
     Podbudowana logiką i jasnością przedstawionych przez Susie zasad 
dotyczących nadmiernej tuszy, zaczęłam dokładniej analizować swoje 
okresy tęgiej i chudej sylwetki. 
     Chciałam wyraźniej ujrzeć, po co w danym czasie potrzebny był mi 
tłuszcz i w jakich warunkach decydowałam się z niego zrezygnować. 
     Pulchności nastolatki określiłam natychmiast jako niechęć do 
stawania się kobietą. Pamiętałam, że moja pierwsza miesiączka została 
przyjęta przez bliskich jako przysłowiowy "dopust Boży" i potraktowana 
jak dolegliwość, z którą niestety będę musiała sobie radzić przez 
większość życia. 
     Nic dziwnego, że tego nie chciałam. Nie chciałam biustu, który za 
szybko mi wyrósł, nie chciałam dziwnych nowych przypadłości, nie 
chciałam całego dorosłego życia. Trochę pulchności było moim buntem i 
odgradzaniem się od tego, co i tak nieuchronnie nadchodziło. 
     Pewne wspomnienia dokładnie to potwierdzały: 
     Miałam wtedy 11 lub 12 lat. Zbliżał się koniec roku szkolnego. 
Koleżanka z klasy zaprosiła mnie na swoje urodziny. Lubiłam ją, 
zgodziłam się z chęcią. Miały być w miarę ciche; trzy koleżanki, 
czterech kolegów. Zwierzyła mi się, że bardzo dokładnie zaplanowała 
listę gości. Chciała dobrać nas w pary znające się i pasujące do siebie. 
Chłopiec, który miał tworzyć parę ze mną, chodził do równoległej klasy. 
Był miły, grzeczny, lubiłam go. A jednak świadomość. że miałabym w 
jakikolwiek sposób być z nim kojarzona, zmroziła mnie i zniechęciła. 
Nastawiłam się na wesołą zabawę wokół urodzinowego tortu, a nie na 
prywatkę w parach. Mamie powiedziałam, że nie mam ochoty tam iść, 
koleżance. że nie pozwala mi mama. Rok lub dwa lata później 
uczestniczyłam w prywatce u tej samej koleżanki. Teraz już odpowiadała 
mi atmosfera dorosłości, przyciemnione światła i wolne tańce... Ale nie 
bawiłam się dobrze. Pełna kompleksów, że jestem za gruba i niezgrabna, 
miałam wrażenie, że nie jestem na swoim miejscu. To uczucie towarzyszyło 
mi potem przez wiele lat. Najładniejsze sukienki. Najwspanialsze kreacje 
sylwestrowe nie mogły przykryć mojego głębokiego przekonania, że jestem 
gorsza, nieciekawa. Gruba. 
     Jaka szkoda, że w wieku kilkunastu lat nie możemy mieć 
doświadczenia i świadomości trzydziestolatki. Wtedy nie przyszło mi do 
głowy, że każdy dorasta w swoim tempie, a ja nie muszę być taka jak moje 
koleżanki. Że mam prawo myśleć o sobie jak o dziecku. Niestety, byłam 
bardzo poważnym dzieckiem, wiedziałam dużo i moja wiedza podpowiadała 
mi, że staję się kobietą. Nie chciałam słuchać swoich wewnętrznych 
sprzeciwów. Strachów przed dorosłością i seksualnością. A nie słuchając 
ich, nie mogłam ich uspokoić. 
     Dlatego przez wiele następnych lat tłumione obawy przed 
kobiecością, dorosłością i odpowiedzialnością podświadomie zmuszały mnie 
do ochronienia się dodatkową warstwą tłuszczu. Łatwiej było trzymać się 
przekonania, że jestem głupia, gruba i nikomu się nie spodobam, nii 
zgodzić się na konfrontację z problemami, do których nie chciałam 
jeszcze dorosnąć. 
     Pomiędzy trzynastym a osiemnastym rokiem życia zdarzały się krótkie 
okresy, kiedy po jakiejś cichej diecie lub dzięki wakacyjnym gimnastykom 
i ruchowi na chwilę zrzucałam ze dwa kilogramy i czułam się trochę 
szczuplejsza i atrakcyjniejsza. Teraz wiem, że przybieranie na wadze, 
które natychmiast po tym następowało. Było strachem przed chłopcami, 
przed randkami. Przed tym wszystkim. w co niektóre moje koleżanki już 
wchodziły, lecz co ja wolałam pozostawiać w sferze marzeń. W głębi duszy 
bardzo się bałam, że kiedy chłopak pozna mnie naprawdę, zobaczy, jaka 
jestem głupia, gruba i nieciekawa. Rozczarowany odejdzie. Nic dziwnego, 
że nie chciałam prowokować takich sytuacji. 
     Nie wiedziałam też, że jeszcze głębiej niż przekonanie o mojej 
nieatrakcyjności tkwi we mnie silna potrzeba samotności, bycia ze sobą i 
pozostawania z tym, co gra w mojej duszy. W wieku kilkunastu lat wydaje 
nam się, że koniecznie musimy być tacy jak inni i robić to, co nasi 
rówieśnicy. 
     Radość młodości, beztroska, zabawy wydawały się nieodłączną 
koniecznością mojego życia. Udawałam sama przed sobą, że to prawda, i ze 
zniecierpliwieniem przyjmowałam nie kontrolowane przypływy chandry, 
melancholii i płaczu. 
     Ponieważ przychodziły nagIe i wydawały się zupełnie bezpodstawne, 
wygodnie było znaleźć dla nich jakąś przyczynę. 
     A więc nieciekawa, nieatrakcyjna, głupia, gruba... 
     Na pierwszym roku studiów poczułam się na tyle pewnie i 
bezpiecznie, że zaryzykowałam zrzucenie kilku kilogramów. Zrobiłam to 
jednak w bardzo drastyczny sposób. zafundowałam sobie wirusową chorobę, 
której skrajnie ostry przebieg zaczął skłaniać lekarzy do podejrzeń o 
białaczkę. Dopiero po latach zorientowałam się, że był to pierwszy krzyk 
mojej podświadomości, wołającej o pomoc. Jej krzyk: "Zajmij się mną, bo 
w ten sposób to ja nie chcę żyć..." na razie niewiele zdziałał. Powrót 
do życia zmienił może trochę moje do niego nastawienie. Ale wyraźnie nie 
było to wystarczające. Nadal nie słuchałam siebie. Ciągle nie 
dopuszczałam do siebie obaw przed dorosłością, kobiecością, przed 
życiem. Na przemian trochę szczuplałam i znowu tyłam. Wciąż czułam się 
niezgrabna i za gruba. Choć wiedziałam. że mieszczę się jeszcze w 
obiektywnie dopuszczalnych normach. Jakiś chłopak i fakt, że ktoś się 
mną interesuje, na chwilę przyćmiewał siłę kompleksów. Po czym wraz z 
drobnymi nieporozumieniami lub odpływem uczuć wszystko wracało ze 
zdwojoną siłą. 
     Czas anoreksji zdołał zmienić wIele moich myśli i przekonań. Dał mi 
nowe doświadczenia, pozwolił odrobić zaległe "lekcje" i raz na zawsze 
zrezygnować z roli małej, biednej pół - kobiety. Pół - dziecka. Ale nie 
nauczył mnie pewności siebie i asertywności. To między innymi dlatego. 
Gdy tylko zaczęłam pracować. Oprócz specyficznego ubioru panienki z 
biura musiałam zafundować sobie kilka dodatkowych kilogramów. Początkowo 
cierpliwie i z pewną dozą rezygnacji godziłam się na nie. Chciałam to 
potraktować jako nieuniknioną cenę wychodzenia z choroby. Później, kiedy 
przesuwająca się dalej wskazówka wagi pokazała. że problem niestety 
wymknął się spod mojej kontroli. Zaczęło mnie to martwić i przerażać. 
Ale wydawało się. że nie mam już wyjścia. 
     Dopiero teraz, po kilku latach. Dotarło do mnie. że fakt ten 
niewiele miał wspólnego z siedzącym trybem życia, późnymi kolacjami i 
ciasteczkami na osłodę życia. Tym bardziej że był to czas szczególnie 
aktywnego uprawiania sportu. Czyli codziennej gimnastyki. Częstych 
biegów, wypraw na łyżwy i na konie. Niestety. Próby spalenia dodatkowych 
kalorii przegrywały z silną potrzebą podświadomości. Aby zaistnieć w 
zdominowanym przez układy świecie biznesu. Dopiero po latach 
przypomniałam sobie komentarz szefa wypowiedziany po kilku pierwszych 
miesiącach mojej pracy: "Dorotka nam zmężniała. Kiedy do nas przyszła. 
Wyglądała jak uczennica. Teraz można ją samą wysłać na rozmowy 
handlowe". 
     Nie zdawałam sobie sprawy, że przez tuszę starałam się sprostać 
stawianym mi wymaganiom. Chciałam wyglądać poważniej, solidniej. Chuda 
jak przecinek, robiłam wrażenie dziewczynki, której nie można powierzyć 
odpowiedzialnych zadań. Poważniejszych negocjacji czy bardziej 
skomplikowanych kontraktów. Nie zdając sobie sprawy z podświadomych 
decyzji swojej głowy. Z coraz większym trudem dopinałam wąskie, 
"biurowe" spódnice i schodziłam do sali recepcyjnej na dłuższe rozmowy 
związane z coraz ciekawszymi kontraktami... 
     Teraz nie dziwiło mnie również, że i ucieczka od nie odpowiadającej 
mi pracy nie wzbudziła we mnie chęci zrezygnowania z "bezpiecznej" 
osłony dodatkowych kilogramów. W nowych, londyńskich warunkach wbrew 
pozorom wiele było jeszcze sytuacji, przed którymi potrzebowałam 
ochrony. Zachować trochę miejsca dla siebie. Dla własnej prywatności i 
intymności. Dopiero z czasem nauczyłam się chronić siebie i swój 
wewnętrzny ogienek życia w środku... 
     A w tym pomogła mi Technika Alexandra. Dopiero w szkole 
uświadomiłam sobie, że najważniejsze jest to. Co jest prawdziwie moje, 
we mnie w środku. Że dotarcie do własnej prawdy nie polega na wyuczeniu 
się kilku sztuczek, lecz na cierpliwym odkrywaniu bogactwa w sobie. 
Pielęgnowaniu go i umacnianiu. 
     Technika Alexandra dodawała mi odwagi w stopniowym dochodzeniu do 
siebie i przeprowadzaniu niezbędnych zmian. Przygotowywała do nich cały 
mój organizm. Najpierw przez pokazywanie innych sposobów pracy mięśni i 
stawów. Potem przez kierunki myśli, pomagające utrzymać lżejszy i 
wygodniejszy sposób funkcjonowania. 
     A w końcu przez powtarzające się doświadczenie, że nic nie dzieje 
się bez mojej zgody. Mój organizm sam dawkuje sobie szybkość i natężenie 
zmian. Rezygnowanie ze starych schematów ruchu i zachowań oraz 
towarzyszące temu czasami reakcje emocjonalne nigdy nie przekraczają 
tego. Na co wcześniej całą sobą (świadomie i nieświadomie) się 
zdecydowałam. 
     Pewnie właśnie ze względu na tę odwagę niezbędną do dokonania zmian 
w sobie wiele osób. Pragnących przezwyciężyć problemy z jedzeniem, 
korzysta z psychoterapii. 
     Zmierzenie się z problemami, dotychczas wpychanymi do kosza z 
napisem "Jedzenie", ma prawo budzić wiele obaw. 
     A podświadomy strach przed otwarciem puszki Pandory. jeżeli nie 
poświęci mu się odpowiedniej uwagi. Może przez wiele lat odsuwać w 
czasie ostateczne poradzenie sobie z problemem. Zastosowanie 
odpowiadającego mi rodzaju psychoterapii z pomocą terapeuty, do którego 
mam zaufanie, może znacznie ułatwić i przyśpieszyć proces zdrowienia. 
     Technika Alexandra była dla mnie wspaniałym katalizatorem. 
     Stopniowe uzyskiwanie coraz lepszego kontaktu ze sobą, ze swoim 
ciałem i swymi myślami dawało szczególne poczucie wewnętrznej wygody i 
powrotu "na miejsce". W takim stanie o wiele łatwiej było zaufać sobie. 
A tym samym i innym. Wybrać rodzaj pomocy, z którego moim zdaniem 
najlepiej teraz skorzystam, ale również powiedzieć STOP lub NIE, kiedy 
tylko poczuję, że robię coś wbrew sobie lub ze szkodą dla obecnych 
uczuć. Wewnętrznego samopoczucia czy zdrowia. 
     Pomoc psychoterapeutyczna dotyczy nie tylko samego procesu radzenia 
sobie z zachodzącymi zmianami, lecz również faktu. że marząc o 
szczuplejszej sylwetce, nie uświadamiamy sobie, że trochę się jej boimy. 
Susie w swojej książce poświęca tej kwestii dużo miejsca. Zwraca uwagę, 
że jest to kolejny rozległy obszar osobistych doświadczeń i przekonań. 
Czy w swojej podświadomości nie lękam się schudnąć? A jeżeli tak, to 
czemu boję się być szczupła? 
     Okazuje się, że obawy przed schudnięciem. Wynikające z 
nieakceptowania szczupłej sylwetki i przypisywanych jej atrybutów, mogą 
być tak różne. Jak różne są podświadome cele osiągane przez otyłość. Dla 
wielu kobiet szczupła czy chuda może oznaczać: zimna, nieprzystępna, 
zbyt zaabsorbowana sobą. Za seksowna, za silna. Zbyt otwarta. A więc 
wykorzystywana przez otoczenie, zawsze zadowolona i szczęśliwa. 
     Ciekawe jednak, że atrybuty, które kobieta świadomie przypisuje 
szczupłej sylwetce, nie zawsze są zgodne z tym. jak widzi to jej 
podświadomość. Z jednej strony. Kobiety otyłe upatrują w szczupłej i 
seksownej sylwetce szczególną moc i siłę. "Gdybym była szczupła, nie 
obawiałabym się pójść sama na przyjęcie, powiedziałabym szefowi. Co o 
nim myślę, poprosiłabym sąsiada, aby załatwił dla mnie tę sprawę". Jest 
to jednak bardzo złudne, bo z drugiej strony obraz kobiety szczupłej i 
seksownej często kojarzy się z delikatnością i bezbronnością. A więc czy 
kobieta szczupła może być silna i odpowiedzialna? 
     Niektóre kobiety. Kiedy zeszczupleją i staną się atrakcyjniejsze, 
bardziej kobiece, zauważają, że zaczynają być traktowane przez swych 
kolegów z pracy lub partnerów zawodowych znacznie mniej poważnie, 
bardziej lekko i frywolnie. 
     W takiej sytuacji szczupła oznacza seksowna, czyli niekompetentna w 
pracy. 
     Oto kolejne przekonania kobiet podświadomie nie akceptujących 
siebie szczupłej. Niektóre z nich były już sygnalizowane przy omawianiu 
myśli towarzyszących tuszy, ale warto przyjrzeć się im raz jeszcze. 
     Jeżeli, będąc szczupła, podobam się komuś, boję się, że podziwiane 
jest wtedy moje ciało. A nie ja sama. 
     Ja to jestem ta w środku, mój tłuszcz jest tylko ochroną, 
odgranicza mnie od świata. Jeżeli nie będę miała tej osłony, ludzie będą 
docierać zbyt głęboko mnie samej, wykorzystywać mnie. 
     Kiedy będę szczupła, nie będzie miejsca na mnie - na istotę, 
kwintesencję mnie. 
     Ta nowa, szczupła ja. To jest ktoś, kogo nie znam i z kim nie wiem, 
czy warto się zapoznawać, bo nie wiadomo, jak długo pozostanę szczupła. 
     Dopóki nie jestem szczupła, nie wyglądam tak jak piękne dziewczyny 
z reklam, nie mam prawa do prawdziwego życia, do potrzeb seksualnych. 
Mój tłuszcz mówi za mnie "nie" seksowi. Kiedy będę szczupła, nie będzie 
miał kto mówić "nie", a ja nie wiem, czy będę umiała. 
     Jak będę szczupła. Będę kompetentna w pracy. Pewna siebie. Będę 
idealna w życiu osobistym i zawodowym. 
     W tamtym świecie nie będzie miejsca na załamania i niepowodzenia. 
Gdzie się więc podzieję, kiedy jednak pojawią się smutki i 
rozczarowania? W świecie szczupłej figury nie ma miejsca na takie 
uczucia. Co ja wtedy zrobię? 
     Te zdania również wzbudziły w mojej głowie serię wspomnień z 
przeszłości. Przypomniałam sobie, jak z zazdrością spoglądałam na 
szczupłe. Zgrabne dziewczyny, przekonana, że takie to nie mają 
problemów, że z definicji muszą być szczęśliwe. Potrzebne mi było parę 
lat szczupłej sylwetki, aby uświadomić sobie, że chuda i zgrabna nie 
musi oznaczać szczęśliwa. 
     Podobno jeszcze inną istotną przyczyną, dla której wiele kobiet w 
głębi duszy obawia się szczupłej sylwetki, jest podświadome przekonanie, 
że jako szczupła będzie musiała dostosować się do społecznie określonych 
ram: "Czy mogę być szczupła i być sobą jednocześnie?",.. Jak będę mogła 
być taką, jaką bym chciała być, jeżeli będę wyglądać tak, jak powinnam 
wyglądać?". Tutaj znowu wracamy do zagadnienia asertywności i do 
znalezienia sposobu na zaangażowanie atrybutów własnej osobowości do 
ustalania swoich granic i potrzeb. A nie manipulowania w tym celu 
własnym ciałem i jego wymiarami. Susie Orbach wciąż przypomina, że 
problemy z jedzeniem nie dotyczą samego tylko faktu objadania się lub 
zaburzeń łaknienia. Są to głębokie problemy psychologiczne i wraz z 
chęcią poradzenia sobie z nimi warto zgodzić się na pomoc, jeżeli nie 
psychoterapeuty, to przynajmniej grupy wsparcia. 
     Należy też pamiętać. że nie chodzi o to, aby rozwiązać wszystkie 
problemy, które były przyczyną tycia lub towarzyszyły okresowi otyłości. 
Pożegnanie się z otyłością nie powinno być utożsamiane z przekroczeniem 
linii odgraniczającej czas czerni, ociężałości i nieszczęścia od czasu 
białego, szczupłego i szczęśliwego. Trzeba uświadomić sobie i 
zaakceptować prawdę. że jako szczupła też będę miała prawo przeżywać 
niepowodzenia i rozczarowania. Zrezygnować z mylnego przekonania, że 
kiedy będę smukła, wszystko w moim życiu idealnie się ułoży. 
     Prawdopodobnie podstawową przeszkodą utrudniającą podświadomą 
decyzję zrezygnowania z tuszy jest obawa, że wraz z dodatkowymi 
kilogramami stracę szczególne atrybuty dodatkowej siły i mocy, jakie 
przypisywałam swojej otyłości. Dopiero teraz zrozumiałam działanie 
specyficznego mechanizmu chudnięcia i tycia w mojej głowie. Spowodował 
on, że dzięki anoreksji schudłam na kilka lat, ale kiedy w końcu 
zrezygnowałam z choroby, nie zdołałam utrzymać w miarę szczupłej i 
zgrabnej figury i prze. Z następne kilka lat borykałam się z 
ociężałością. 
     Anoreksja była moim jedynym sposobem na schudnięcie, ponieważ w 
pewnym sensie przejęła zadania spełniane dotąd przez tuszę. Choroba 
dawała mi silne atuty. Choć do pewnego stopnia czułam się dzięki niej 
atrakcyjniejsza, to jednak problemy z jedzeniem i nieregularność 
miesiączki dyskwalifikowały mnie w głębi duszy jako pełnowartościową 
kobietę czy partnerkę. Nie tłumiłam i nie zajadałam już wprawdzie swojej 
złości i humorów, ale kiedy je wyrażałam, był to, zdaniem wszystkich, 
rezultat mojej choroby, a nie złego zachowania. 
     Choroba zastąpiła mi więc na jakiś czas otoczkę z tłuszczu, powoli 
stawała się jednak coraz bardziej dotkliwa i męcząca. Wyjście z niej nie 
było proste, ale pierwsze kroki w pracy nad sobą, kurs reiki i zajęcia z 
rebirthingu pozwoliły mi spojrzeć na nią trochę inaczej. Przede 
wszystkim ujrzałam podświadome korzyści płynące z anoreksji. 
     Uświadomienie sobie, jak wiele mogę osiągnąć, jeżeli tego bardzo 
pragnę. I doświadczenie sytuacji. O których dotychczas tylko marzyłam, 
pozwoliły mi nacieszyć się psychologicznymi korzyściami ubocznymi 
choroby i przekonać się, że nie od nich zależy moje szczęście. Chuda 
sylwetka przestała już być podświadomym symbolem ideału szczęścia i 
powodzenia w życiu. Straciła na swojej atrakcyjności, tym bardziej że 
koszty, jakie za sobą pociągała. Uznałam za zbyt wysokie. 
     Niestety, rezygnując z anoreksji, nie umiałam dać sobie nic w 
zamian. O tym. że podświadomie mogę pragnąć być gruba. Nigdy nie 
myślałam. Nakładające się na mnie kilogramy interpretowałam jako reakcję 
po długim wychudzeniu organizmu oraz wynik tego, że znowu zaczęłam jeść. 
     A z moją tendencją do tycia oznaczało to również - tyć. Nie 
przyszło mi do głowy, że w ten sposób moja podświadomość będzie dodawała 
mi szczególnej mocy i siły potrzebnej w nowych życiowych warunkach. 
     Książka Susie Orbach była o mnie i dla mnie. Trafiała w samo sedno. 
Wreszcie dotarło do mnie, że oprócz anoreksji moim podstawowym problemem 
była walka z podświadomą potrzebą nadmiernego jedzenia i zbyt okrągłej 
sylwetki. Teraz już wierzyłam, że ostatecznie poradzę sobie z moim 
jedzeniem. Poza tym poznając zwierzenia tak wielu kobiet, uświadomiłam 
sobie, że nie jestem sama. Do tej pory walczyłam ze swoim problemem w 
całkowitym odosobnieniu, a nawet w pewnym sensie w tajemnicy. Nikt z 
moich bliskich nie rozumiał przerażenia, w jakie wpadłam, kiedy 
przestawałam się mieścić w dawne spódnice i spodnie. Nikt nie wiedział, 
co to znaczy strach przed obiadem, niechęć do własnego ciała czy 
trwające dwa dni wrażenie zatkania i mdłości. Zazdrościłam klientkom 
Susie, że mogły uczestniczyć w odpowiedniej terapii i w zajęciach grup 
wsparcia. 
     Ja musiałam zadowolić się czytaniem relacji z ich pracy. 
     Stwierdziłam jednak, że moje zaangażowanie w problem wystarczało, 
aby czytając tę książkę, stać się biernym wprawdzie, ale uczestnikiem 
proponowanych zajęć i ćwiczeń. Okazało się, że taki rodzaj pracy też 
daje efekty. 
     
     
     
     
     Rozdział 13 
     Znaleźć wsparcie 
     
     Żałowałam, że tak późno trafiłam na tę książkę. Przez tyle lat 
czułam się osamotniona ze swoim problemem. Wydawało się, że jest to 
jakiś okropny wymysł mojej głowy, że coś jest ze mną nie tak, nie jestem 
normalna. Kiedy po raz pierwszy dowiedziałam się, że to choroba, 
przyniosło mi to pewną ulgę. Ale w dalszym ciągu wydawało się, że nikt 
nie zna sposobu, aby z tego wyjść. 
     Jestem pewna, że w dalszym ciągu wiele kobiet samotnie boryka się z 
takim problemem. Niektóre pewnie same przed sobą nie przyznają się, że 
jest to problem. Odbierają swój sposób odżywiania się jako przykład 
braku silnej woli. 
     A ponieważ ich jedzenie ma często charakter podjadania, czyli 
pozornie niewielkich lub mało znaczących przekąsek pomiędzy posiłkami, 
nie są w pełni świadome ilości zjadanego pożywienia. Są dziewczyny, 
które w sytuacjach towarzyskich jedzą bardzo mało, a objadanie się 
rozpoczynają wtedy, kiedy nikt nie widzi, w skrytości, po cichu, często 
w nocy, jakby w tajemnicy przed sobą. Wrażenie sytości i przybywające 
kilogramy tworzą rosnące poczucie winy, które najlepiej zagłuszyć 
jedzeniem. W ten sposób koło zależności zamyka się. 
     Wiedziałam już, że nie spadek wagi, lecz przerwanie uzależnienia od 
jedzenia powinno być głównym celem w takiej sytuacji, Tak samo zresztą 
fakt, że początkowo utyłam i nauczyłam się radzić sobie z większością 
przejawów anoreksji, nie oznaczał pełnego wyzdrowienia. Teraz 
uwierzyłam, że będąc w kontakcie ze sobą i słuchając jednocześnie swojej 
głowy i ciała, będę mogła cieszyć się normalnością swojego życia i 
jedzenia. Hasło: "Być normalną - jeść normalnie", wydało się możliwe do 
wprowadzenia w życie. 
     Susie proponowała i propagowała utworzenie grupy wsparcia. Nie 
znałam jednak osób z podobnym do mojego problemem. Poza tym szkoła i 
praca wieczorami absorbowały mnie na tyle, że na dodatkowe zajęcia nie 
było już czasu. Z zaciekawieniem jednak czytałam o doświadczeniach 
takiej grupy. W bierny, a pewnie, dzięki temu, bardziej bezpieczny dla 
mnie sposób usiłowałam wykonywać proponowane ćwiczenia i wizualizacje. 
     Podobała mi się zasada, że w tego rodzaju grupach wsparcia 
spotykają się zarówno osoby objadające się, jak i cierpiące na bulimię 
czy anoreksję. Są wśród nich dziewczyny otyłe. Ale również szczupłe i 
zgrabne oraz te bardzo chude. 
     Dziewczynie otyłej konfrontacja ze szczupłą koleżanką. Która, choć 
wygląda ładnie, ma nadal takie same kłopoty, uświadamia, że istotą 
problemu jest nie tusza, lecz kompulsywne myślenie o jedzeniu. W grupie 
wyjdzie na jaw. że będąc szczupłą, nie zawsze jest się szczęśliwszą, i 
też trzeba borykać się z przeciwnościami: "mój przypadek jest najcięższy 
i najtrudniejszy". 
     Poza tym w przypadku wielu kobiet problem z jedzeniem sprawia, że 
przebywają w szczególnym, odizolowanym świecie. Przez większość dnia nie 
wykraczają myślą poza to, jakie są okropne i grube. Czy jeść. Czy nie 
jeść i co jeść, aby nie utyć. Wszystkie inne problemy zdają się schodzić 
na drugi plan. Jak powiedziała któraś z dziewcząt: 
     - Zacznę żyć, kiedy schudnę... 
     Kontakt z innymi kobietami myślącymi podobnie daje możliwość 
dowiedzenia się, jak to wygląda u innych. Może się okazać, że to. Co 
jest moim cierpieniem i udręką, mojej koleżance wyda się nieosiągalnym 
marzeniem. A to, czego ja bardzo pragnę, wcale nie wygląda różowo na 
przykładzie relacji innej kobiety. Dzięki temu można popatrzeć na siebie 
i swój problem z innej perspektywy. A nastrój towarzyskiego spotkania, 
możliwość poznania wielu ciekawych kobiet pomaga zdobyć się na dystans w 
stosunku do siebie i swojego jedzenia. 
     U Susie jednym ze stałych punktów programu grupy wsparcia były 
rozmowy o tym, co dla każdej z kobiet oznacza jej otyłość. Głośna 
wymiana myśli i przekonań miała odegrać podwójną rolę. Z jednej strony 
zadawanie sobie tego pytania wciąż od nowa umożliwiało dotarcie do myśli 
dotąd głęboko ukrytych i nie uświadamianych. Wspólne dzielenie się swymi 
spostrzeżeniami ujawniało, jak różnorodne mogą być potrzeby podświadomie 
zaspokajane przez jedzenie i otyłość, oraz że najczęściej jest to nie 
jedna, lecz kilka przyczyn. Z drugiej strony, słuchając wypowiedzi 
koleżanek, można było zauważyć, że otyłość, która podświadomie miała 
odgrywać konkretną rolę, nie zawsze i nie w pełni wywiązuje się z 
przypisanego jej zadania. 
     Na przykład kobieta, którą otyłość miała chronić przed seksualną 
atrakcyjnością, przez niektórych była postrzegana jako szczególnie 
pociągająca. A dziewczyna gruba po to, aby czuć, że istnieje i że inni 
się z nią liczą - odbierana była przez koleżanki jako najcichsza 
uczestniczka grupy. Stąd już niedaleko do wniosku, że jeżeli moja 
otyłość, tak jak u moich koleżanek, nie w pełni wywiązuje się ze swej 
roli. to może warto byłoby poszukać innego, skuteczniejszego środka. 
Susie Orbach uważa, że aby zrezygnować z otyłości, nie musimy rozwiązać 
problemu, który się za nią kryje, lecz zdać sobie sprawę, że otyłość 
jest przykrywką dla tego problemu. Rozpoznanie osobistej przyczyny, dla 
której podświadomie pragnę być gruba, zmienia też moje nastawienie do 
objadania się. Nie traktuję już swojego kompulsywnego jedzenia jako nie 
kontrolowanego zachowania, którego należy się wstydzić. Lecz widzę w tym 
osiąganie pewnych głębokich celów mojej podświadomości. 
     Bardzo ważne jest dotarcie do przekonania, że otyłość nie musi 
oznaczać czegoś złego. [Jestem gruba. Więc brzydka, nieatrakcyjna, 
gorsza, przegrana. Jest to przecież ważne narzędzie spełniające istotne 
życiowe zadania. Dostrzeżenie w otyłości reakcji na problemy życiowe, z 
którymi nie umiem sobie radzić inaczej. Sprawia, że przestaję oceniać 
swą tuszę jako coś złego i niekorzystnego. Otyłość po prostu jest. 
Dopiero nie negując tego, co jest, nie odrzucając nie akceptowanej 
przeze mnie części siebie, stwarzam odpowiednie warunki dla ważnych 
pytań: 
     Czemu służy moja otyłość i w jakiej mierze spełnia swoje zadanie? A 
może coś innego mogłoby lepiej się z niego wywiązać? Dlaczego nie 
wykorzystuję w pełni innych swoich atrybutów i cech charakteru? Dlaczego 
swojej otyłości przypisuję moc, jaką mam ja sama? 
     Spotkanie z innymi kobietami uzależnionymi od jedzenia może być 
pierwszym krokiem do zaakceptowania tego problemu w sobie. Jeżeli poznam 
inne kobiety grube. Otwarcie mówiące o swoich kłopotach, to przekonam 
się, że każda z nich oprócz otyłości i problemu, z którym przyszła, 
reprezentuje ciekawą osobowość. Polubiłam ją nie za to. Jak wygląda, 
lecz za to, kim jest. Po takim doświadczeniu łatwiej to samo pomyśleć 
również o sobie. "Jestem kimś więcej niż samym tylko tłuszczem, więc 
kiedy zrzucę tłuszcz, coś jeszcze ze mnie pozostanie". 
     Susie zwraca szczególną uwagę na konieczność zaakceptowania swojego 
problemu, zaakceptowania siebie grubej lub nie takiej, jak bym chciała. 
Nie muszę aprobować nadmiernego jedzenia czy łazienkowych sesji 
zwracania pokarmów. Ale muszę zaakceptować fakt, że czasami tak 
postępuję i nie umiem sobie z tym poradzić. Na tej samej zasadzie ważne 
jest zaakceptowanie siebie grubej i swojego tłuszczu. Większość otyłych 
kobiet potwierdza przytaczane wcześniej przekonanie, że ja to jestem ta 
w środku, a moja tusza to tylko nałożona na mnie dodatkowa warstwa 
ochronna". Trudno pozbyć się czegoś, co nie jest moje. 
     Dopóki swojego tłuszczu nie traktuję jako części siebie, nie bardzo 
mogę coś z nim zrobić. To samo dotyczy nie akceptowanego przeze mnie 
zachowania. Dopóki uważam. że jest to nie kontrolowane działanie jakiejś 
tam części mnie, z którą nie chcę się utożsamiać, mała jest szansa, że 
będę umiała w jakikolwiek sposób na to wpłynąć. 
     Pacjentki Susie Orbach przechodzą przez długi proces pracy z 
akceptowaniem własnego ciała, wszystkich jego fragmentów. W ruch idą 
duże lustra, w których należy się przeglądać bez oceniania, bez grymasów 
i minek, bez poprawiania włosów i makijażu. Grube uda, których nie chcę 
widzieć i które staram się możliwie jak najlepiej ukrywać, są tak samo 
częścią mnie jak talia, którą lubię i podkreślam. 
     Ważna jest umiejętność postrzegania swojego ciała jako jednej 
całości, a nie odrębnych jego części, z których jedne akceptuję 
bardziej, inne mniej, a o jeszcze innych w ogóle nie chcę myśleć. 
Przecież moje JA jest wszędzie, również w zwałach tłuszczu na biodrach, 
w grubych łydkach i w drugim podbródku. Tylko dzięki przetransformowaniu 
postrzegania siebie istnieje szansa, że kiedy schudnę. Nie będę miała 
wrażenia, że straciłam swoją osłonę. Raczej będzie to odczucie, że 
uległam kompresji. Moje JA uległo skondensowaniu. 
     Kiedy czytałam o tym, obudziły się wspomnienia i po raz kolejny 
zrozumiałam, jak dużą rolę odegrała w moim życiu Technika Alexandra. 
Przypomniałam sobie sytuacje, kiedy dotyk nauczyciela podczas lekcji w 
pierwszym odruchu powodował, że cała się kurczyłam. Tak jakbym nie 
chciała. aby nauczyciel zauważył mój brzuch lub fakt, że znowu utyłam. I 
pamiętam stopniowe przełamywanie tych reakcji. 
     Im stabilniej stałam na stopach, im pewniej czułam ziemię pod 
nogami i im swobodniej puszczona do przodu i do góry była moja głowa, 
tym silniejsze były myśli: "Tak, to jestem ja. Taka jestem i już". 
Postawy fizyczna i psychiczna przenikały się nawzajem, a ja rosłam w 
siłę i delikatność jednocześnie. 
     Był to powolny proces, nic nie stało się dzięki czarodziejskiej 
różdżce. Ale świadoma praca z własnymi myślami, mówienie "nie" 
niekorzystnym reakcjom obejmowały przecież ożywianie i tych obszarów 
własnego ciała, których pozornie nie lubiłam i nie akceptowałam. 
Wchodząc w "pozycję małpy" i szukając takiego tonu mięśni (czyli 
odpowiedniego napięcia kojarzącego się nawet z wydłużeniem mięśni ud i 
łydek), w którym pozycja ta będzie najswobodniejsza, nie miałam czasu na 
myślenie, że nie podobają mi się moje uda. Wraz z osiąganiem większej 
swobody i lekkości coraz wyraźniej odczuwałam psychofizyczną jedność 
mojego ciała. Stawało mi się ono coraz bliższe i bardziej "kochane". Ze 
zdziwieniem zauważałam, jak dalece potrafi ono współpracować z moimi 
myślami i intencjami. Im lżej i swobodniej utrzymywały mnie w "małpie" 
moje uda i łydki, tym bliższe i bardziej "moje" się stawały. Technika 
Alexandra dała mi pierwsze doświadczenia bycia w sobie, w każdym 
fragmencie mojego ciała, w brzuchu. Udach i w opuszkach palców. 
     Ale w dalszym ciągu utożsamiałam się z wieloma kobietami 
opisywanymi przez Susie. Widziałam, jak wielkim problemem jest 
nieakceptowanie siebie i swojego ciała. Zauważałam, że mimo 
dotychczasowych osiągnięć w dalszym ciągu wciąż się tego uczę. Ja też, 
tak jak opisywane przez Susie kobiety, miałam w domu trzy rodzaje 
garderoby: 
     1. Sukienki i spódnice obszerne, luźne. W które wiadomo było, że 
zawsze się zmieszczę. Nawet wtedy. Kiedy moja tusza pobije wszelkie 
dotychczasowe rekordy. 
     2. Ubrania przeciętnych rozmiarów. W których chodziłam najczęściej 
i które można było nosić w dwóch wersjach, to jest: a) luźniejszej w 
czasach "okrąglejszych". b) bardziej dopasowanej, z paskami i dodatkami 
podkreślającymi trochę foremniejsze kształty. Na okresy szczuplejszej 
figury. 
     Ale w gruncie rzeczy te moje normalne ciuchy również miały dość 
luźny i bliższy klasycznemu krój. Abym wyglądała w nich w miarę 
szczupło, a przynajmniej nie rzucała się w oczy. 
     3. Osobna część sukienek, spódnic i spodni stanowiła garderobę 
"małą". Na pierwszy rzut oka prosto z dziecięcego sklepu: kuse, wąskie 
spódnice, spodnie, w które pozornie tylko dziecko mogłoby się zmieścić. 
No i kreacje podkreślające lub odsłaniające zgrabne, czyli chude 
kształty. Co jakiś czas przymierzałam je w cichej nadziei, że może w coś 
się zmieszczę, ale najczęściej leżały złożone w szafie, przypominając 
czasy, kiedy byłam naprawdę szczupła, i czekając na następne 
korzystniejsze chwile. 
     Susie proponowała swoim pacjentkom oddanie wszystkich rzeczy, w 
których nie chodzą teraz, i zadbanie. Aby obecnie noszone przez nie 
stroje były ciekawe i atrakcyjne. Czy naprawdę na ładną, modną sukienkę 
muszę czekać do czasu. Aż będę szczupła? Uświadomiłam sobie głęboką 
wymowę tego spostrzeżenia. Jeśli strój służy wyłącznie tuszowaniu moich 
nieodpowiednich kształtów. umacnia mnie w przekonaniu, że taka, jaka 
jestem, jestem nieciekawa i należy to ukrywać. A przecież każda kobieta 
ma w sobie coś atrakcyjnego. Jak dalece można podkreślić urodę 
odpowiednim fasonem i wzorem sukienki, kolorami dodatków, dobranym 
makijażem. Czyż nie lepiej byłoby traktować ubiór jak ozdobne ramy 
eksponujące obraz w środku? 
     Ale myśl o pozbyciu się rzeczy, których na razie nie noszę, może 
budzić uzasadniony wewnętrzny sprzeciw. 
     To przecież trochę tak, jakby rezygnowało się z marzeń o sobie. Jak 
zgodzić się na to, aby w tej ślicznej sukience lub w tym eleganckim 
płaszczu, które były przeznaczone specjalnie dla mnie, chodziła teraz 
inna, zgrabniejsza dziewczyna? Okazuje się jednak, że do wszystkiego 
można dojrzeć. Jedna z koleżanek po przeczytaniu tego, co tu napisałam, 
zdecydowała się oddać swoje za ciasne rzeczy, które miała może dwa lub 
trzy razy na sobie. "Po co mam mieć szafę pełną strojów, o których 
marzę? Lepiej oddać ten płaszcz. Trzymając go, trzymałam mój smutek, że 
nie jestem szczupła. A ten smutek nie jest mi do niczego potrzebny". 
Słuchałam pełna podziwu i szacunku dla jej głębokiej mądrości. 
     Podczas pracy uczestniczki zajęć uczą się nie oceniającego 
obserwowania własnych nawyków żywieniowych. Niektóre w tym celu prowadzą 
specjalną tabelkę do zapisywania. Co zjadły. Tabelka składa się z 
następujących rubryk: 
     Przez jakiś czas próbowałam wypełniać taką tabelkę. 
     Zauważyłam. że sytuacje, kiedy jadłam, nie będąc głodna. związane 
były ze stanem podenerwowania, złości, zniechęcenia lub smutku, a także 
podniecenia i napięcia. Okazało się, że do nie kontrolowanego, 
niepotrzebnego jedzenia dochodziło nie tylko na skutek wystąpienia 
jakichś nieprzyjemnych sytuacji lub w wyniku męczących mnie uczuć, lecz 
czasami poprzedzało ciekawą pracę lub przewidywane ważne zdarzenie. 
Coraz więcej dowiadywałam się o sobie. 
     Rolę nie oceniającego podejścia obserwatora do siebie i swojego 
jedzenia podkreślano również ze względu na fakt, że osoby z problemami z 
jedzeniem często nieświadomie obarczają rolą sędziego swoich bliskich. 
Podawano przykłady zamykania na klucz lodówek i spiżarek oraz trzymania 
kluczy przez mężów. Matki czy innych członków rodziny. 
     Oczywiście po to, aby ustrzec objadającą się kobietę przed 
nadmiernym jedzeniem. Mnie przypominało to wodzący za mną wzrok mamy, w 
moim przekonaniu wciąż błagający mnie, żebym coś zjadła. Jak 
niewdzięczne zadanie przydzielamy naszym bliskim! Teraz już wiedziałam. 
że w dochodzeniu do normalności życia i jedzenia trzeba nauczyć się być 
samemu dla siebie jedynym sędzią. 
     Znowu dotarło do mnie, jakim szczęściem był fakt, że trafiłam na 
Technikę Alexandra. Przecież to właśnie dzięki niej nauczyłam się, że 
aby coś zmienić. Najpierw trzeba to zobaczyć i zaakceptować. To, czego 
Susie uczyła na swoich zajęciach. Ja doświadczałam dzięki Technice. 
Proponowane przez nią zmiany w postrzeganiu siebie zapisywały się w 
mojej głowie i w moim ciele od pierwszych dni pracy na kursie dla 
nauczycieli Techniki Alexandra. 
     Tutaj też dowiedziałam się, co to znaczy "łagodna stanowczość". 
     W życiu stale słyszymy, że mamy być dla siebie bardzo surowymi 
sędziami. Ale kat nad głową nie sprzyja logicznemu myśleniu ani 
swobodzie zachowania. Nie zmieniające się podejście nauczyciela 
Alexandra do ucznia - pełne wyrozumiałości i cierpliwości - dowodzi, że 
jest to jedyny i najlepszy sposób, aby doprowadzić do upragnionej 
zmiany. To od cierpliwych wobec mnie nauczycieli nauczyłam się 
cierpliwości w stosunku do siebie. 
     Susie również podkreślała. że umiejętność nie oceniającego 
obserwowania siebie i swoich działań, wraz z zaakceptowaniem obecnego 
stanu, jest punktem wyjścia dla pierwszych zmian. A grupa wsparcia może 
zapewnić bezpieczną przestrzeń do wypróbowania nowego sposobu ubierania 
się, nowych reakcji i zachowań. Zastanowienie się nad alternatywnymi 
metodami osiągania celu, które to zadanie wcześniej przypisywane było 
otyłości, to ważny krok w kierunku świadomych zmian. Jest to praca na 
poziomie uczuć, emocji i własnych zachowań, pozornie nie związana z 
dietą i doprowadzaniem do normy swojego sposobu odżywiania, a jednak 
stanowi ona bardzo ważny aspekt pracy. 
     Dlatego ważny, ponieważ zachodzi obawa. że nagłe zrezygnowanie z 
kompulsywnego jedzenia i z ochrony w postaci otyłości, bez zastosowania 
czegoś w zamian, może doprowadzić do samoistnego wyłonienia się symptomu 
zastępczego. Bezsenność, rozdrażnienie, niepokój, podenerwowanie, powrót 
do palenia mogą okazać się poważniejsze niż sama otyłość. Nie można się 
temu dziwić. Jeżeli nadmierne jedzenie i tusza były azylem dla uczuć i 
nastrojów. Z którymi gruba dziewczyna bała się zmierzyć. Jeżeli uczucia 
te wydawały się zbyt silne, zbyt trudne, zbyt przerażające, to nagłe 
zlikwidowanie ich osłony może być za dużym szokiem i prowadzić do 
podświadomej obrony organizmu. 
     W pracy w grupie osób uzależnionych od jedzenia ważną rolę 
odgrywają ćwiczenia polegające na wizualizowaniu siebie grubej i siebie 
szczupłej w wybranej sytuacji towarzyskiej. Ćwiczenia te pomagają 
dotrzeć do podświadomych wyobrażeń o sobie szczupłej i grubej. Ważne 
jest uzmysłowienie sobie, jakiego rodzaju oczekiwania - często nierealne 
- wiążemy ze swoją szczupłą sylwetką oraz z czego w naszej 
podświadomości będziemy musiały zrezygnować wraz z utratą wagi. Zbyt 
obfite uda, brzuch, piersi, które przysparzają najwięcej zmartwienia, 
podczas pracy z wyobrażeniami ukazują zupełnie nowe funkcje podświadomie 
przez nie pełnione. 
     Chodzi o to, aby każda kobieta mogła się przekonać, że to, jaka 
jest, jak się czuje i zachowuje, nie musi zależeć od tuszy. Zawsze jest 
to przecież ta sama osoba, to samo JA wewnątrz. Chodzi o to, aby można 
było pozwolić na uzewnętrznianie się różnych aspektów siebie, 
niezależnie od rozmiarów własnego ciała. Znaleźć inne, poza jedzeniem i 
otyłością, sposoby na to, by się chronić, dbać o siebie, umieć siebie 
określić i być asertywną. 
     W toku wspólnych zajęć, rozmów, ćwiczeń i wizualizacji każda z 
uczestniczek grupy odkrywa ważne dla siebie informacje i drogowskazy. 
Każda odpowiada sobie na pytania, które kiedyś nie przyszłyby jej do 
głowy. Jakie ważne atrybuty przypisywane grubej sylwetce chcę przenieść 
do mojej postawy życiowej, kiedy będę szczupła? Co w moim wyobrażeniu 
siebie grubej było przykre i niekorzystne? Jak zadbam o to, aby tych 
aspektów siebie nie przenosić do życia ze szczupłą sylwetką? 
Uczestniczki grupy wsparcia wymieniają się dotychczasowymi 
doświadczeniami, wyciągają wnioski z ciekawych zwierzeń i dyskusji. 
Niektóre zdania stają się mottem i siłą przewodnią ich dalszej pracy. 
Np.: 
     Jedzenie jest siłą dającą życie, źródłem życia, a nie czymś, czego 
należy unikać. 
     Sam fakt, że tracisz kontrolę nad sobą, kiedy tylko znajdziesz się 
w pobliżu jedzenia, nie oznacza, że nie masz prawa jeść. 
     Zamiast jeść wszystko, na co padnie twój wzrok i co masz w domu, 
wyjdź i kup sobie dokładnie to, na co masz ochotę. 
     Jem z przyjemnością i tylko to, na co mam ochotę. 
     Im pełniej utożsamiasz się ze swoim ciałem, tym łatwiej ci 
powiedzieć "nie" całą sobą, całym swoim ciałem, a nie tylko poprzez swój 
tłuszcz. 
     Nasz organizm, jeżeli mu na to pozwolimy, może być najlepszym 
samoregulującym się systemem. 
     Niektóre z tych myśli były dla mnie olśnieniem. Do pewnego stopnia 
już anoreksja nauczyła mnie słuchania organizmu i jedzenia tylko tego, 
na co mam ochotę. Ale od kiedy czułam się lepiej, częściowo od tego 
odeszłam. Postanowiłam teraz jeszcze pełniej zaufać swojemu organizmowi. 
Jak inaczej, jeżeli nie przez zaufanie, a początkowo również otwartość 
na pewne ryzyko, wypracować prawdziwy kontakt pomiędzy moimi myślami, 
potrzebami organizmu i uczuciami łaknienia i głodu? 
     Chociaż książka Susie Orbach poświęcała najwięcej uwagi 
kompulsywnemu jedzeniu, w niewielkim stopniu omawiając anoreksję i 
prawie całkowicie pomijając bulimię, jednak docierała do kwintesencji 
problemu, który można by nazwać uzależnieniem od jedzenia. Bo choć od 
jakiegoś czasu kompulsywne jedzenie klasyfikowane jest jako rodzaj 
nałogu, uzależnienie od jedzenia dotyczy zarówno osób objadających się, 
jak i tych wciąż będących na dietach, a także tych chorujących na 
bulimię czy anoreksję. Uzależnieniem jest kompulsywne myślenie o 
jedzeniu i przekształcenie jednej z podstawowych funkcji życiowych w 
rządzącego nami demona zła, który, jeżeli nie jest trzymany na wodzy, 
osacza nas i rządzi nami. 
     Nałóg ten pochłania olbrzymie ilości energii. Myśli wciąż krążą 
wokół tego, co będę jadła i kiedy. Na co mogę sobie pozwolić, a co zjem, 
jak trochę schudnę. Jedzenie, z całkiem przyjemnego podstawowego aspektu 
życia, staje się wrogiem, trucizną, pułapką. Ponieważ w takich wypadkach 
rola głodu jako naturalnego regulatora przyjmowania pokarmów jest już od 
dawna zatracona, kontrolowanie jedzenia wydaje się jedynym sposobem, aby 
ono nie kontrolowało nas. Co ostatecznie jednak sprowadza się do tego 
samego. 
     Strach przed jedzeniem wzmaga apetyt. Nadmierna chęć kontrolowania 
spożywanych posiłków wcześniej czy później prowadzi do momentów nie 
kontrolowanego sięgania po jedzenie, zapychania się szybko, 
automatycznie lub w ukryciu i z poczuciem winy. Z pewnością utrudnia to 
proces trawienia. A jedząc odruchowo, szybko, w tajemnicy przed sobą. 
Ignorujemy psychologiczny motyw sięgania po jedzenie. Nie nasycamy więc 
psychologicznego głodu, który przede wszystkim do jedzenia doprowadził. 
     Diety też nie pomagają w uregulowaniu procesu jedzenia. 
     Wyznaczone produkty i ich ilości, ściśle określone pory posiłków 
nie sprzyjają słuchaniu własnego organizmu i ufaniu uczuciu głodu. 
Rygorystycznie ustalone diety mogą doprowadzać do jedzenia w porach, 
kiedy się nie jest głodnym. Z drugiej strony, wygłodzenie się może 
prowadzić kobietę do mylnej interpretacji głodu, oznaczającego teraz 
według niej, że jest dobra. że się sprawdziła, że udaje jej się 
kontrolować siebie. Uczucie głodu z roli światełka ostrzegawczego, 
sygnalizującego: "uwaga, pusto w baku", zostaje przekształcone w stan 
docelowy, pielęgnowany i możliwie jak najdłużej podtrzymywany. Nie ma 
więc jedzenia jako automatycznej reakcji na uczucie głodu, jest 
natomiast celebrowanie głodu i wykonywanie wyznaczonego sobie zadania - 
czyli odżywiania się zgodnie z narzuconą dietą. 
     Nie ma sensu poszukiwanie winnych, którzy doprowadzili do 
wykształcenia się opisywanych przekonań i nawyków, choć może 
rzeczywiście tak było, że rodzice czy wychowawcy przyzwyczaili nas do 
sięgania po coś słodkiego w przykrych czy pełnych napięć momentach, 
nauczyli traktować jedzenie jako wymówkę lub coś, co zamyka buzię. 
Doszło do tego wiele późniejszych pokus i uwarunkowań, począwszy od 
sprzedawcy lodów koło szkoły i ciastkarni za rogiem, poprzez reklamy i 
kuszące kolorowymi opakowaniami przekąski na każdym kroku. 
     Od małego uczymy się braku zaufania do siebie i swych naturalnych 
umiejętności dbania o swój organizm. Matki bombardowane zaleceniami 
specjalistów, lekarzy, wychowawców, psychologów, obłożone literaturą na 
temat wychowywania dzieci, nieświadomie ulegają przekonaniu, że inni 
będą wiedzieć lepiej o tym, czego ich dzieci potrzebują, jak powinny być 
karmione i wychowywane. Tendencje i mody zmieniają się znacznie 
szybciej, niż trwa wychowanie jednego pokolenia. W ciągu ostatnich 
dziesięciu czy piętnastu lat przeszliśmy na przykład od propagowania w 
szkołach szklanki mleka dziennie do coraz częstszych artykułów na temat 
uczuleń na mleko i produkty mleczne. Czytając książkę Susie Orbach. 
Wiedziałam już, że bez względu na to, co było przyczyną stanu, do 
jakiego się doprowadziłam, to ja jestem odpowiedzialna za to, czy i jak 
z tego wyjdę. 
     I tylko ja, jako jedyna osoba naprawdę zainteresowana, potrafię 
sobie z tym poradzić. 
     Susie w swoje książce podkreśla, że nie należy oczekiwać spadku 
wagi w pierwszym etapie pracy. Zaczyna się raczej od jej 
ustabilizowania, a nawet lekkiego jej wzrostu. Nie powinnyśmy wtedy 
wpadać w panikę. Jest to czas na pracę z emocjami, na ogarnięcie i 
zaakceptowanie całego swojego tłuszczu po to, aby móc z niego 
ostatecznie zrezygnować. 
     Wtedy jest właśnie czas na odpowiadanie sobie na pytania: 
     "Kim będę, kiedy zeszczupleję?", "Komu nie będzie odpowiadało to, 
że zeszczuplałam?", "Jak się ochronię, kiedy nie będę miała 
dotychczasowej osłony z tłuszczu?". 
     Pamiętałam, jak dalece anoreksja wprowadziła mnie w wir miotających 
mną sprzecznych myśli na temat siebie i swojego wyglądu. Z jednej strony 
podobałam się sobie, odpowiadało mi, że jestem traktowana jako drobna 
istotka - Drobiażdżek, jak nazywał mnie jeden z kolegów. Z drugiej, 
rozpacz mamy i jej przekonanie, że taka koścista nie będę się nikomu 
podobać, podawała w wątpliwość moje nowe poczucie atrakcyjności. 
     W książce Susie Orbach jeden z ostatnich rozdziałów poświęcony jest 
anoreksji. Nie wyczytałam w nim wiele ponad to, co już wiedziałam i 
czego sama doświadczyłam. Susie, tak jak ja, twierdziła, że anoreksja i 
kompulsywne jedzenie to tylko dwie strony tej samej monety, która nazywa 
się uzależnieniem od jedzenia. 
     Coraz częściej spotykam dziewczyny. U których bezpośrednią 
przyczyną anoreksji nie jest świadoma chęć odchudzenia się czy nawet, 
tak jak w moim przypadku. Ciche pragnienie. Aby nie utyć. Natomiast 
głównym motorem bezpośrednio przyczyniającym się do coraz bardziej 
rygorystycznego ograniczania jedzenia jest zainteresowanie zdrową 
żywnością i chęć odżywiania się zgodnie z tym, co racjonalne, prawidłowe 
i ekologicznie czyste. Ponieważ racjonalne pobudki są w tym przypadku 
jak najbardziej na miejscu, dziewczyna taka ma w swoim ręku ważne 
argumenty. Może podeprzeć się odpowiednią literatura, opowiadać o 
niewłaściwych warunkach hodowli zwierząt przeznaczonych na ubój, o 
długim procesie przetwarzania niektórych produktów, tracących w ten 
sposób wartości odżywcze. O nadmiernej ilości konserwantów. Przekonana o 
swoich racjach, udowadnia sobie i bliski. N, że jej sposób odżywiania 
jest jak najbardziej zdrowy i prawidłowy. Nie zauważa jednak, że z dnia 
na dzień rośnie lista odstawianych przez nią produktów, że je coraz 
mniej, a myśli o jedzeniu i niejedzeniu pochłaniają coraz więcej czasu. 
Nie zdaje sobie również sprawy z podświadomych pobudek kierujących jej 
działaniem: z potrzeby kontrolowania siebie i sytuacji wokół, pragnienia 
bycia dobrą, sprawdzenia się we wszystkim. Co uzna za ważne. 
     O anorektyczce mówi się, że jedną nogą stoi w roli dziecka, a drugą 
w roli małej, atrakcyjnej kobietki. Zwraca uwagę jej ciągła potrzeba 
bycia dobrą. Dziewczyny te są najczęściej bardzo dobrymi uczennicami, 
mają osiągnięcia we wszystkim, za co się zabiorą. Również podczas 
choroby często wykazują wzmożoną energię i chęć działania. Po części 
jest to związane ze świadomą lub nie uświadamianą potrzebą ciągłego 
spalania kalorii (byle nie utyć), a po części z głęboką potrzebą 
ustawicznego sprawdzania się. Anorektyczka jest głęboko przekonana. że 
jest i będzie kochana za swoje osiągnięcia, a nie za to, jaka jest. 
     W pełni potwierdza to moje własne doświadczenia i obserwacje 
dziewcząt z anoreksją. Które do mnie trafiały. Po powrocie do Polski 
zajęłam się bowiem pracą z osobami uzależnionymi od jedzenia. Do tej 
pory wspominam wakacje. Kiedy ze względu na stałe uczucie zimna szukałam 
wszystkich możliwych sposobów na wzmożony ruch. Prawie nic nie jedząc, 
biegałam po górach, grałam w piłkę, a w zimnej wodzie pływałam szybciej 
niż ktokolwiek z moich znajomych. Wszystkie te wyczyny stawiałam jako 
przykład swojej dodatkowej energii, którą uzyskiwałam dzięki temu, że 
mój organizm nie musiał tracić tak wiele siły na trawienie. 
     Anorektyczki, z którymi się spotykałam, to najczęściej bardzo 
inteligentne dziewczyny, wzorowe uczennice, pilne studentki. Właśnie ta 
szczególna wrażliwość i inteligencja sprzyJają rozwijaniu się choroby i 
utrudniają jakąkolwiek pomoc. Anorektyczki potrafią owinąć wszystkich 
dookoła palca, przekonać rodziców i przyjaciół, że są zdrowe, że 
przecież jedzą i nawet tyją. Rozmawiając z rodzinami i przyjaciółmi 
anorektyczek, dochodzę czasami do wniosku. że im również, tak jak 
rodzinom anonimowych alkoholików. Przydałaby się pomoc. 
     Jako powracający motyw przyczyn anoreksji, bulimii i w dużym 
stopniu również kompulsywnego jedzenia wymieniana jest niezdrowa relacja 
z matką. Mowa jest tu o wizji kobiecości przekazywanej córce przez 
matkę, o roli matki jako karmicielki i jej ambiwalentnej postawie w 
stosunku do jedzenia córki. Sama spotkałam się z sytuacjami, kiedy matka 
najpierw przez kilkanaście lat nakłaniała do jedzenia córkę - niejadka, 
po czym kiedy ta dorosła, zmieniła taktykę na surowe wyliczanie każdej 
dodatkowej porcji ziemniaków, klusek czy słodyczy. 
     Relacja pomiędzy matką a córką jest z pewnością bardzo istotna i 
zbadanie jej oraz uzdrowienie przynajmniej najważniejszych aspektów ich 
wzajemnego stosunku może z pewnością pomóc w rozwiązaniu problemów 
zjedzeniem. 
     Ale jestem zdania, że indywidualny charakter każdej takiej relacji 
wymaga znacznie dokładniejszego podejścia. Myślę również, że im młodsza 
dziewczyna, tym wzajemne uzależnienie. A więc i podtrzymywanie 
schematów, które przede wszystkim doprowadziły do powstania problemu, są 
silniejsze i trudniejsze do rozwiązania. Jest to jednak obszar pracy 
psychoterapeutycznej, którego omawianie zostawiam osobom bardziej 
kompetentnym. A problem relacji pomiędzy matką a córką nadaje się pewnie 
na temat osobnej książki. 
     Sama zresztą z takiej książki skorzystałam. Była to My Mother, 
Myself napisana przez Nancy Friday. Ta książka pozwoliła mi w stosunkowo 
krótkim czasie przypomnieć sobie wszystkie żale i złości, jakie miałam 
do swojej mamy, by w końcu zrozumieć, jak wiele dobrego jej zawdzięczam. 
     To właśnie ta książka pozwoliła mi zobaczyć, że wszystko to, co 
było nieświadomie zawinione przez moją mamę, zostało przez nią w 
świadomy sposób nadrobione, najpierw kiedy byłam chora, i potem, kiedy 
stopniowo wychodząc z choroby, okazywałam się kimś zupełnie innym niż 
Dorotka. Którą znała dotychczas jako swoją córkę. 
     Matki dziewcząt uzależnionych od jedzenia to, jak już wspomniałam, 
osobny problem i osobna grupa osób wymagających pomocy. Przerażenie, że 
córka niknie w oczach, że nie ma z nią kontaktu, że nie wiadomo, jak jej 
pomóc, niezrozumienie, jak mogło to dotknąć tak przecież mądre, 
inteligentne dziecko, które nigdy nie przysparzało kłopotów - to 
najczęstsze reakcje kochających rodzicielek. Mamy takie kontaktują się 
ze mną często w tajemnicy przed swoimi chorymi córkami. Tak duża jest 
obawa, że jakikolwiek ruch wyrażający chęć pomocy może zostać przez nie 
odrzucony i pogorszyć już i tak bardzo napiętą sytuację. Czasami, 
obserwując anorektyczki, odnoszę wrażenie, że wprawione do perfekcji w 
kontrolowaniu siebie, wprowadzają równie perfekcyjny terror w stosunku 
do swoich najbliższych. Myślę wtedy o swoich rodzicach i wdzięczna im 
jestem za to, że umieli to wszystko przetrwać, że wspierali mnie w 
kolejnych próbach dochodzenia do siebie, nawet jeżeli w ich przekonaniu 
moje kroki nie były najfortunniejsze. 
     Krótko nazwałabym to miłością i tolerancją. Największa i 
najważniejsza pomoc ze strony rodziców polegała na akceptowaniu moich 
kolejnych prób pracy różnymi metodami, eksperymentów związanych z 
jedzeniem i niejedzeniem. Po pierwszym największym wstrząsie, kiedy 
zaczynałam niknąć w oczach, a wszystkie badania wykazywały, że jest to 
jedynie problem psychosomatyczny, rodzice zrozumieli, że im bardziej 
nalegają na to, abym jadła, tym bardziej utrudniają mi możliwość 
jedzenia. Od tego czasu, choć z wielkim trudem, starali się nie 
ingerować w to, czy i ile jem, a jeżeli, to jedynie wspomagać wszystkie 
moje próby zjedzenia czegokolwiek. Teraz dopiero zdaję sobie sprawę, jak 
trudny musiał być to dla nich czas. 
     Bo oczywiście moje lata anoreksji pełne były złości na rodziców i 
pretensji o to. Co robili, a czego nie zrobili. To przecież oni 
wychowali mnie na taką nieprzystosowaną do życia wariatkę. Praktycznie 
winiłam ich za wszystko, za to, co było dobre, i za to, co złe. Mama 
była niedobra, kiedy przygotowywała coś, czego ja nie mogłam jeść, ale 
jeszcze gorsza, kiedy starała się gotować moje przysmaki, bo oznaczało 
to przecież, że po cichu chce mnie utuczyć. Moje wymagania w stosunku do 
mamy rosły i zmieniały się w miarę tego, jak brałam udział w treningach 
rebirthingu, reiki czy innych zajęciach psychoterapeutycznych oraz w 
miarę czytania psychologicznych lektur. W końcu jednak doszłam do 
wniosku, że jeżeli chcę wyzdrowieć, to nie mamę powinnam zmienić, lecz 
siebie. 
     Szukanie przyczyn uzależnienia od jedzenia w relacjach panujących w 
domu rodzinnym i błędach wychowawczych popełnianych przez rodziców do 
pewnego stopnia może dostarczyć ciekawego wglądu w charakter niektórych 
własnych przekonań i skłonności. Z pewnością uświadomienie sobie, że 
pochodzą one od kogoś z zewnątrz (matki, ojca, siostry, nauczyciela, 
środków masowego przekazu), a nie są cechą wrodzoną własnej osobowości, 
może ułatwić świadome zrezygnowanie z nich lub ich zmianę. Ważne jednak, 
aby znajdując kozła ofiarnego, nie traktować tego jako wytłumaczenia dla 
swojego stanu, który miałby być wyrokiem na całe życie. 
     Usłyszałam niedawno nowe powiedzenie angielskich nastolatków: This 
was then, now is now. ("To było wtedy, teraz jest teraz"). 
     Wydaje mi się, że idealnie pasuje ono do omawianego problemu. 
Matka, koleżanki, moda i reklamy mogły przyczynić się do powstania moich 
problemów. Ale to było wtedy, teraz ja jestem odpowiedzialna za to, aby 
znaleźć sposób lub sposoby, dzięki którym zdołam sobie pomóc. 
     Wystarczająco się już namęczyłam, jak długo ma to jeszcze trwać? 
Czy nie szkoda mojego życia? 
     Myślę, że trochę uwagi należy również poświęcić chłopcom 
anorektyczek i bulimiczek. To, co chcę powiedzieć. dotyczy szczególnie 
dziewcząt z anoreksją, ale również tych, u których anoreksja łączy się z 
bulimią. Zdarza się, że dzwonią do mnie ich chłopcy, zaniepokojeni, że 
nie umieją pomóc ukochanej dziewczynie. Nie można się dziwić, że nie 
potrafią. Problem anorektyczki to problem zamkniętego świata w jej 
głowie, do którego nikt prawie nie ma dostępu. 
     Ale nie do końca musi to być prawdą. Prawdziwa miłość zna drogi 
niedostępne przeciętnemu śmiertelnikowi i zaręczam, że dotrze do 
najmocniej strzeżonych pałaców i na najwyższe szklane góry. Tak jak 
rodzice najwięcej mi pomogli swoją miłością i cierpliwością, tak samo 
miłość. PrzyJaźń i zaangażowanie kolegów i przyjaciół zapalały we mnie 
tak ważne wtedy ogniki radości i chęci do życia. Chciałabym podziękować 
kilku chłopcom i mężczyznom, którzy kochali mnie w czasach choroby. 
Myślę, że kochali mnie nie dlatego, jaka byłam, ale mimo to - a ja byłam 
zdolna w to uwierzyć. Był to chyba największy dar w stronę życia i 
zdrowia, jaki mogłam z zewnątrz otrzymać. 
     Niestety, niewiele umiałam dać w zamian. Anorektyczka bardzo 
potrzebuje chłopaka, ale może zobaczyć w nim kolegę i przyjaciela, 
rzadko przyszłego męża czy kochanka. 
     Jest wprawdzie zainteresowana płcią przeciwną, może nawet myśleć, 
że kocha swojego chłopca, ale jej wyobrażenia o wielkiej miłości dotyczą 
raczej marzeń niż rzeczywistości. 
     Nie dziwmy się temu; organizm, który zagłodzony doprowadził do 
zaburzeń miesiączkowania. To już nie tylko podświadoma niechęć do 
stawania się kobietą, lecz również zmiany na poziomie hormonalnym. 
     Tu też wygrywa cierpliwość i prawdziwa miłość. Chłopak, który mnie 
kochał i cenił przez wszystkie fazy choroby, zdobył mnie sobie 
całkowicie. Niestety, zakończenia w życiu rzadko bywają tak proste jak 
te w bajkach. 
     Chłopcom, którzy zaniepokojeni dzwonią do mnie, bo chcą pomóc swoim 
dziewczynom, zawsze radzę: bądź po prostu sobą i pozwól na to samo 
swojej ukochanej. Przecież kochasz ją teraz, taką, jaka jest. Najwięcej 
zrobisz, po prostu będąc przy niej i wierząc w nią. Bo poradzić musi ona 
sobie sama. 
     W Polsce możliwości pomocy osobom uzależnionym od jedzenia są 
niewielkie w stosunku do potrzeb. Częściowo jest to związane z 
powszechnym niezrozumieniem wagi problemu i z lekceważeniem jego 
pierwszych objawów. Co druga kobieta twierdzi, że jest za gruba i że 
powinna się odchudzić. Trudno stwierdzić, dla której z nich staje się to 
życiowym problemem utrudniającym normalne funkcjonowanie. Możliwość 
pomocy w dużym stopniu ograniczają same zainteresowane. Ukrywają problem 
nie tylko przed bliskimi, lecz często równIeż same przed sobą. 
     Nieumiejętność kontrolowania procesu odżywiania wydaje się czymś 
wstydliwym. Publiczne przyznanie się do tego zdaje się równoznaczne z 
potwierdzeniem, że problem, od którego wciąż uciekam, rzeczywiście mnie 
dotyczy. Dlatego dotychczasowe próby różnych ośrodków 
psychoterapeutycznych utworzenia grup wsparcia dla osób z problemami z 
jedzeniem nie cieszą się zbyt dużym powodzeniem. 
     Przestałam się temu dziwić. Do mnie też trafiają dziewczyny 
pozornie pragnące sobie pomóc, z których znaczna część rezygnuje z zajęć 
jeszcze przed pierwszym spotkaniem. Z pewnością wynika to z 
podświadomego strachu: co będzie, jeżeli terapia okaże się skuteczna? 
Mało która z tych dziewcząt zdaje sobie sprawę, że choroba, która nią 
bez reszty zawładnęła, która ją męczy i wykańcza, nie jest zrządzeniem 
losu ani zesłaną z nieba plagą. Jest produktem zabiegów podświadomości, 
która, nie zważając na koszty, usiłuje zaspokoić pewne nieświadome 
potrzeby i pragnienia. Dopóki nie wiem, do czego jest mi potrzebna 
choroba, boję się z niej zrezygnować. Dopiero kiedy znajdę ukryty, 
podświadomy cel, który dotąd w moim przekonaniu miała osiągać choroba, 
będzie szansa, że podczas pracy nad sobą znajdę inny sposób na 
osiągnięcie tego celu i choroba przestanie być potrzebna. 
     Dlatego jednym z,. Przewrotnych" ćwiczeń, jakie proponuję 
trafiającym do mnie dziewczynom, jest obietnica, którą każda składa sama 
sobie, że nie zrezygnuje z choroby zbyt szybko. Tłumaczę im, że należy 
uszanować dotychczasowe działania podświadomości, bo nawet jeżeli 
doprowadziły one do stanu bardzo szkodliwego, to jednak zaspokoiły pewne 
głębokie potrzeby i pragnienia. Teraz chodzi o doprowadzenie do pełnej 
współpracy świadomości i podświadomości, tak aby wspólnie zapewniły 
zdrowie i zadowolenie. 
     A jeżeli dotychczas niejedzenie lub zwracanie było ważnym 
narzędziem stosowanym przeze mnie w chwilach podbramkowych, nie mogę się 
go pozbawić, dopóki nie znajdę innego, lepszego rozwiązania. Mnie 
najwięcej narzędzi dała Technika Alexandra. Dzięki niej zdobyłam odwagę, 
aby spojrzeć na siebie i swoją chorobę, oraz gotowość do zmiany 
niekorzystnego stanu. 
     Miałam szczęście, natknęłam się na nią w odpowiednim czasie. Myślę 
jednak, że każdy może poszukać swojego szczęścia. Wszystkie dziewczyny i 
kobiety, które czytając tę książkę, stwierdzą, że należą do grupy osób 
nie zdecydowanych na wyciągnięcie ręki po pomoc, błagam: POSZUKAJCIE 
SWOJEGO WSPARCIA. To może być przyjaciółka, która wysłucha narzekań na 
mamę, pamiętnik, na który wylejecie łzy o niepotrzebnych kilogramach i 
rodzinie, która się was czepia. A nawet pies, który wysłucha i na pewno 
nikomu nie powtórzy. Nie musicie być same. 
     Kiedyś uważałam się za osobę bardzo skrytą i wiem, że przez długi 
czas nie umiałam się zwierzyć ze swoich problemów. Było mi z tym bardzo 
ciężko. Zaczęłam od pisania pamiętnika, który z czasem okazał się 
najlepszym przyjacielem. Potem znalazłam jeszcze inny dobry sposób. 
Zaufanym osobom mówiłam o różnych nurtujących mnie sprawach. Nikt nie 
znał całej prawdy o mnie, każdy jednak wspierał mnie w jednym z moich 
problemów. 
     Pamiętajmy, opowiadając o swoim kłopotach, nazywamy je po imieniu i 
przez to trochę się do nich dystansujemy. Po co tak mocno ściskać i 
trzymać w sobie coś, czego nie chcę i co mi przeszkadza? 
     
     Rozdział 14 
     To jeszcze nie koniec 
     
     Czytanie książki Susie Orbach wywoływało we mnie mnóstwo reakcji i 
emocji. Pierwszy był żal, że nie wpadła mi w ręce wcześniej. Wydawało 
się, że zaoszczędziłabym wtedy tyle łez i niechęci do siebie. Tyle lat 
przygrubej sylwetki i ciągłego kontrolowania tego, co jem! Jednak w 
miarę docierania do kolejnych rozdziałów zrozumiałam, że nie wystarczy 
wiedzieć, trzeba jeszcze umieć to zastosować. Dopiero teraz, po kilku 
latach pracy z Techniką Alexandra, mogłam z łatwością wykorzystać rady 
Susie i jej książkę do zmiany sposobu swojego myślenia. Dzięki TA byłam 
w lepszym kontakcie z własnym ciałem. Od jakiegoś czasu pracowałam i 
praktycznie doświadczałam skutków stosowania technik uważanych przez 
Susie za podstawowe. Obiektywna obserwacja, akceptacja obecnego stanu, 
gotowość i otwarcie się na zmiany - to były znaki drogowe mojej pracy i 
życia, które ciągle miałam przed oczyma. Stosowanie się do nich nawet 
tylko co jakiś czas w końcu musiało przynieść efekty. 
     Podczas czytania zauważyłam też. że w ciągu ostatnich miesięcy 
obudziły się moje nowe reakcje i zachowania dotyczące asertywności w 
związkach. Złości. Pozwalania sobie na bunt i sprzeciw, a także 
stopniowego dochodzenia do umiejętności negocjowania. Nieświadomie 
dokonywałam tego. czego uczyła Susie; zaczęłam odkrywać w sobie 
możliwości i umiejętności, które do tej pory przypisywałam swojej 
otoczce z tłuszczu. ZastanawIałam się, co tak naprawdę przyczyniło się 
do mojego ostatniego zrzucenia niepotrzebnych kilogramów. Czy było to 
liczenie kalorii? Czy też siła siebie. ten nowy rdzeń we mnie, w środku, 
który sprawił. że przestałam potrzebować dodatkowej warstwy tłuszczu 
jako zbroi i rusztowania? 
     Kiedyś moje reakcje i schematy zachowań w stosunkach z 
przyjaciółmi, a szczególnie w związkach z bliską osobą, polegały na 
spokojnym godzeniu się z nie odpowiadającymi mi warunkami. Zresztą. Jak 
wcześniej zauważyłam, często było to tłumienie w zarodku jakichkolwiek 
myśli i odczuć. 
     Nie pozwalając sobie na spontaniczność, ograniczałam się do tego, 
co moim zdaniem powinnam właśnie czuć i pragnąć. Działo się tak aż do 
tzw. przebranIa miary, co zresztą nastąpiło dość szybko. Wewnętrzne 
tłumienie wszystkich sprzeciwów i niechęci oraz sztuczność, a więc 
niewygoda położenia. W które wchodziłam, na dłuższą metę po prostu się 
nie sprawdzały. Wtedy po krótkim "to nie jest to" okazywało się, że znów 
jestem sama... 
     Z czasem uświadomiłam sobie, że moje zachowanie w związkach 
podtrzymywane było głębokim podświadomym przekonaniem, że mój sprzeciw 
lub niezadowolenie będą świadczyły o tym, że jestem zła i nie nadaję się 
do wspólnego życia. Lepiej więc było godzić się na wszystkIe warunki, 
być czy udawać taką, jaką w moim przekonaniu widział mnie mój partner, 
aż do momentu, kiedy cała ta gra stawała się zbyt trudna. A ciężar pracy 
przewyższał radość pozostawania w związku. 
     Pierwsze kroki w stronę nowego zachowania były trudne i zdawały się 
bardzo ryzykowne. Okazało się, że wyrażenie mojej dezaprobaty czy złości 
znacznie łatwiej było ukryć pod łzami, niż wyrazić asertywną postawą, i 
początkowo tak też często się działo. Było to odkrywanie zupełnie nowych 
obszarów i okazywało się, że niektóre ich fragmenty były wręcz 
zaskakujące. Pamiętam swoje zdumienie i niemalże zachwyt, kiedy 
okazywało się, że sprowokowanie dyskusji, a nawet małej sprzeczki mogło 
stanowić nie koniec, lecz początek nowej relacji w związku. W tym też 
mniej więcej czasie poczułam, że nowy sposób utrzymywania równowagi jest 
już coraz częściej i chętniej przyjmowany przez mój organizm. 
Przyjemność sprawiało mi trochę inne obciążanie stóp, dzięki któremu 
mogłam odczuć całą długość swoich pleców, poczuć jakby rozciągnięcie 
tyłu mojej sylwetki od pięt po czubek głowy. To miłe wrażenie łączyło 
się jednocześnie z nową przestrzenią i elastycznością w kręgosłupie... 
     Książka Susie uspokoiła mnie i przekonała, że jestem na dobrej 
drodze. Podjęcie decyzji o zrezygnowaniu z liczenia kalorii nie wydawało 
się już żadnym ryzykiem. Nastąpiło zresztą w pewnym sensie samoistnie, 
bo w miarę zagłębiania się w zagadnienie coraz częściej po prostu 
"zapominałam" zapisać i określić liczbę zjedzonych w ciągu dnia kalorii. 
Coraz wyraźniej czułam, jak mało jest to ważne. Fakt, że uwierzyłam w 
zasady propagowane przez Susie Orbach, nie spowodował oczywiście 
natychmiastowego odrzucenia dotychczasowych strachów dotyczących 
jedzenia i rozpoczęcia bezkrytycznego pochłaniania wszelkich frykasów. o 
jakich zamarzyło moje podniebienie. Zdobyłam jednak więcej dodatkowej 
swobody, dałam sobie prawo do słodyczy, na które mam ochotę, przestałam 
nadmiernie się ganić za kolejne "wpadki" w postaci przejedzenia. Była to 
cudowna ulga związana jednocześnie z głębokim poczuciem wewnętrznej 
siły. Miałam wrażenie, że jeżeli będę umiała zadbać o siebie, o swoje 
potrzeby i prawo do własnego zdania, nie będę potrzebowała warstwy 
tłuszczu do tłumienia przykrości życia, przed którymi do tej pory nie 
umiałam się bronić. 
     Wakacje, które w tym czasie nadeszły. Przywitałam odmieniona. 
     Szczuplejsza, ze zmienioną fryzurą, na bliskich zrobiłam wrażenie 
znacznie ostrzejszej i pewniejszej siebie. Sama ze zdziwieniem 
obserwowałam niektóre swoje stanowcze sprzeciwy lub ostre słowa, do tej 
pory tak obce mojemu zachowaniu. W głębi duszy dobrze wiedziałam, że ta 
pozornie silniejsza i bardziej stanowcza JA broni tylko praw i potrzeb 
MNIE delikatnej, słabej. Którą przecież w dalszym ciągu jestem. Może 
właśnie dzięki temu, że wreszcie dałam sobie pełne prawo do wyrażania 
wszystkich aspektów siebie i swoich uczuć, że pozwoliłam sobie 
jednocześnie na siebie słabą i silną, miłą i nieprzyjemną, uległą i 
stanowczą, otoczka z tłuszczu, która kiedyś była magazynem nie 
wypowiedzianych żalów i złości, teraz przestała być potrzebna... 
     Ze zdumieniem zauważyłam również, że bardzo poważny kiedyś problem 
ciągłych zaparć praktycznie przestał istnieć. 
     Nie mogłam wyjść z podziwu. Przez tak wiele lat nie ruszałam się 
nigdzie bez środków przeczyszczających. Teraz po prostu o nich nie 
pamiętałam, nie wiedziałam nawet, które z nich można dostać w 
angielskich aptekach. Nic dziwnego, przestałam powstrzymywać siebie i 
swoje uczucia, mój organizm nie musiał już więc manifestować mojej 
postawy psychicznej dolegliwościami fizycznymi. 
     Mimo wakacji zmiany zapoczątkowane przez Technikę Alexandra, a 
konkretnie przez nowy sposób posługiwania się sobą, nie zmniejszały 
swojego tempa. Inny sposób rozkładania ciężaru ciała na stopach coraz 
wyraźniej pokazywał, że zdarza mi się jeszcze nadmiernie ściskać brzuch 
i podbrzusze. Wakacyjne podróże i częste zmiany miejsc pobytu powodowały 
chwilowe powroty skłonności do zaparcia. Teraz bardzo mi to 
przeszkadzało i znacznie szybciej skłaniało do odpowiedniej pracy. 
     Parę miesięcy wcześniej przechodziłam kolejne fazy głębokich 
psychologicznych doświadczeń związanych z moim brzuchem. Najpierw 
wydawał się otchłanią rozpaczy, czarną dziurą samotności, a nawet dołem 
pełnym robaków. 
     W końcu stał się ziejącą zimnem pustką, a teraz nabierał życia, 
wyrzucając z siebie jak wulkan długo chowane uczucia. Towarzyszące temu 
psychologiczne przewartościowania dotyczące mnie i tego, co głęboko w 
sobie trzymam. przygotowały mnie do serii następnych zmian. Brzuch, 
który najpierw za bardzo wciągałam, a potem zbytnio wypuszczałam, w 
końcu zaczął znajdować swoje właściwe miejsce. Wraz ze zmianą postawy 
przyszło lepsze wykorzystanie mięśni kręgosłupa i mięśni przepony 
miednicy. Okazało się, że pomiędzy dołem klatki piersiowej a mięśniami 
dna miednicy jest bardzo dużo miejsca, wystarczająco dużo, aby utrzymać 
cały mój brzuch, nawet ten wydający się trochę jeszcze zbyt obfity. Taką 
postawę. Bez ściskania brzucha, ale również bez wypychania go za bardzo 
do przodu i w dół, nazwałam "oddawaniem brzucha w dół, do pięt". Wraz z 
nią właśnie przyszły kolejne odkrycia i doznania. 
     
     Z pamiętnika, wrzesień 1990 
     Ostatnio zauważam, że coś dzieje się w moim podbrzuszu, wszystko 
się tam rusza, a uspokaja dopiero wówczas, kiedy w myślach (a co za tym 
idzie i fizycznie) pozwolę mu na opuszczenie się. 
     Jest to dziwne wrażenie przesunięcia się w dół wszystkich organów. 
Anglicy mają specyficzny zwrot "motyle w brzuchu" określający pewnego 
rodzaju Lęk. Ja zaś bez żadnego lęku mam wrażenie motyli w brzuchu, 
jakby nagle zrobiło się tam trzy razy więcej miejsca. To, co do tej pory 
było tam ściskane i trzymane, teraz w nowej przestrzeni po prostu, 
fruwa. 
     Pierwsze symptomy tego, co mnie czeka, miałam już na wiosnę, kiedy 
zauważyłam, że siedząc na siodle, nie potrafię normalnie oddychać. 
Uświadomiłam sobie wtedy, że mam tendencję do unoszenia. podbrzusza, co 
znacznie utrudnia mi oddychanie. 
     Mimo że puszczenie podbrzusza wydawało się najlepszym rozwiązaniem, 
dawało jednak tak dziwne doznania, że nie umiałam utrzymać tego stanu 
dłużej niż przez kilka sekund. Dopiero parę tygodni później, już na 
wakacjach, zaparcia i nudności wynikające ze specyficznego jedzenia oraz 
z picia innej wody (podróże po Finlandii)  zmusiły mnie do ponownych 
prób pracy nad sobą. 
     Od kilku dni sensacje podbrzusza towarzyszą mi przez cały czas. Bez 
przerwy czuję, że muszę je opuścić. Zauważyłam początkowo, że nie umiem 
wydychać powietrza inaczej niż z towarzyszącym temu ściskaniem i 
unoszeniem brzucha. Idąc ulicą., stojąc, siedząc, wykonując zwykłe 
codzienne czynności, wciąż usiłowałam dojść do tego "nowego" sposobu 
wydechu - bez niepotrzebnych ściśnięć. 
     Jest to możliwe, ale na razie tylko wtedy, kiedy o tym myślę, kiedy 
świadomie przy wydechu nie dopuszczam do przykurczów. 
     Oczywiście wszystkim tym zabawom towarzyszą najróżniejsze sensacje. 
Nie wiem, kiedy jestem naprawdę głodna, a kiedy nie. Pojawiają się 
nudności i różne dawne myśli.. 
     
     Po kilku tygodniach specyficzne zmiany dotyczące trzymania brzucha 
i pozostawiania go w pełnej przestrzeni zarówno przy wdechu, jak i 
wydechu, zaowocowały kolejnymi osiągnięciami związanymi z jedzeniem. 
Zaczęłam jeść znacznie więcej chleba i, o dziwo, wcale mnie to nie 
zapychało, nie szkodziło mi... Do tej pory w moim pożywieniu dominowały 
substancje płynne i "mokre": zupy, jogurty, serki, surówki. Teraz 
zaczęłam potrzebować chleba, ryżu, nawet ziemniaków... Obserwowałam to z 
niedowierzaniem. Przez tyle lat trochę więcej węglowodanów powodowało 
natychmiast wzdęcia, sensacje jelit i wrażenie zapchania. Wciąż musiałam 
uważać - aż tu nagle coś się przekręciło... Nadal byłam czujna, mogły to 
być przecież chwilowe zachwiania dotychczasowej pracy układu 
pokarmowego. Ale ta czujność powodowała tylko, że ośmielałam się jeść 
coraz więcej dotychczas trudno dla mnie przyswajalnych produktów. 
     I co ciekawe, dalej szczuplałam! Pełna podziwu dla Techniki 
Alexandra z zaciekawieniem czekałam, co się zmieni w następnej 
kolejności. 
     Jak to zwykle bywa w tego rodzaju pracy, następna zmiana była tą 
najmniej oczekiwaną... Niespodziewanie zaczęły wzbogacać się i 
udoskonalać moje doznania seksualne. 
     Seks to sfera tak intymna, że trudno dyskutować na jej temat 
podczas zajęć w szkole. Może dlatego nie brałam wcześniej pod uwagę, że 
uwolnienie napięć w obszarze brzucha i podbrzusza z pewnością i tutaj 
się odezwie. Koledzy i koleżanki w szkole śmiali się, że stosunek 
seksualny jest jedyną sytuacją, podczas której nikomu nie udaje się nie 
kurczyć szyi. Nie zmieniało to jednak faktu, że najdrobniejszy przebłysk 
myśli o jej rozluźnieniu przynosił natychmiastowe efekty w postaci 
pogłębienia i urozmaicenia doznań... Efekty zdawały się przekraczać 
jakiekolwiek moje wyobrażenia. Miałam wrażenie, że doznania seksualne 
zaczęły z nową niesłychaną siłą ogarniać wszystkie komórki mojego ciała, 
docierać do opuszków palców, do włosów i paznokci. Teraz dopiero 
zrozumiałam. Na czym polegają doznania orgazmiczne nie związane z 
seksualnymi... 
     Znacznie poprawiło się moje samopoczucie. Nie znaczy to, że 
zakończył się czas łez. Przeciwnie. Wciąż wyrzucałam z siebie jakieś 
szlochy. Płacze, a nawet spazmy. Już mnie jednak tak nie przerażały. 
Były stosunkowo krótsze i nawet jeżeli w pierwszym momencie w miarę 
dramatyczne. Dość szybko przynosiły ulgę i przejaśnienie. Czułam się 
weselsza, miałam w sobie znacznie więcej radości i nowe nie wyczerpane 
pokłady energii. 
     Wydawało się, że wszystko to zawdzięczam pracy w szkole. Kiedy 
pracuję, pozwalam. Aby energia swobodnie przeze mnie przepływała. Nie 
blokuję jej i nie zatrzymuję. Spokojny jej przepływ sprawia, że szybciej 
mnie obiega, staje się silniejsza, bardziej skoncentrowana i klarowna. 
Ale zaczęłam zauważać, że przybywa mi energii również w sytuacjach poza 
szkołą, w pracy, w domu, na zajęciach dodatkowych. 
     Dawna otoczka tłuszczu powstrzymywała moją siłę, rozładowywała 
nadmiar energii lubją tłumiła. Teraz to ja sama nią dysponowałam, nie 
musiałam już jej nigdzie chować ani ściskać. 
     Okazało się jednak. że jeszcze nie do końca potrafię przyjąć tę 
zmianę, zaakceptować silę swoich możliwości, pełną energię i szczupłą 
sylwetkę. Miesiące jesienne i zimowe przyniosły parę dodatkowych 
kilogramów i kolejne, nagłe, niepohamowane chęci na słodycze. Oczywiście 
zaczęłam siebie pytać. Do czego był mi potrzebny częściowy powrót do 
dawnej wagi. Dziwne odpowiedzi przychodzące do głowy dawały wiele do 
zastanowienia. 
     Kiedyś jedzeniem tłumiłam przykre uczucia, a także siłę i energię w 
sobie. Marzyło mi się bieganie po polach i łąkach. Lecz siedziałam w 
domu, odrabiając lekcje. Nie umiałam wyrazić swoich żalów, smutków i 
złości, dusiłam je więc w sobie. Teraz kiedy energia życia zaczęła 
swobodnie przeze mnie przepływać, kiedy coraz łatwiej kontaktowałam się 
ze swoimi uczuciami i nie bałam się ich ujawniać, przyszło wrażenie, że 
tempo życia we mnie i wokół mnie przerasta moje dotychczasowe 
doświadczenia i wyobrażenia. Wystarczyło pomyśleć, a zbiegi okoliczności 
i znajomi wokół pokazywali realne sposoby na zrealizowanie nowego 
pomysłu. 
     Wydawało się, że to wszystko mnie przerasta. Było tak nowe i na 
tyle dziwne, że coś w głębi mojej duszy zaczęło krzyczeć: chwileczkę, 
może nie tak szybko. Dodatkowym jedzeniem i niewielką już teraz otoczką 
tłuszczu usiłowałam więc podświadomie zwolnić nowy dla mnie, niesamowity 
przepływ życiowej energii. Z jednej strony byłam zafascynowana siłą i 
energią, która tak we mnie ruszyła i żyje na nowo, z drugiej -chciałam 
ją trochę poskromić, po prostu mieć świadomość, że ją kontroluję. 
     Druga odpowiedź na pytanie, dlaczego podświadomie chciałam znowu 
trochę utyć. Wydawała się jeszcze bardziej zaskakująca. Ta też była 
związana ze spostrzeżeniami i doświadczeniami ostatnich miesięcy. 
Kończyłam szkołę, powoli stawałam się nauczycielem Techniki Alexandra. 
Zaczęłam pomagać w zajęciach ze studentami pierwszego roku, miałam już 
pierwszych uczniów przychodzących na moje lekcje indywidualne. Co rusz 
słyszałam słowa, że dobrze uczę. Sama ze zdziwieniem zauważyłam, jak 
dobrze poszła mi praca z jakimś studentem. Miałam wtedy wrażenie, że to 
nie moja zasługa. Ja przecież nic nie robię, to Technika Alexandra, 
która przechodząc przeze mnie, przynosi efekty. 
     I tu ujawnił się kolejny stary schemat. ", Lak mogę być dobra, 
jeżeli się nie przykładam, jeżeli nie wkładam w to żadnego wysiłku? Dla 
mnie to przecież przyjemność...". 
     Gdzieś głęboko tkwiło przekonanie, że jeżeli tak lekko osiągam 
dobre rezultaty, pewnie jest to czysty przypadek. Następnym razem tak 
nie będzie... A określenie DOBRA pociąga za sobą wymagania. Aby taką 
pozostać. Mimo woli pragnie się sprostać oczekiwaniom stawianym przez 
otoczenie. 
     W tym czasie studenci postanowili przygotować letnie przedstawienie 
ze scenkami z dramatów Szekspirowskich. 
     Glynn, nasza nauczycielka głosu, wybrała dla mnie scenkę z Makbeta. 
Pełen ekspresji dialog pomiędzy Lady Makbet i Makbetem był dla mnie 
wyzwaniem, aby na scenie pokazać siłę i determinację, której w swoim 
życiu nigdy nie znałam. Miałam wielką ochotę spróbować. Świadomie 
cieszyłam się z możliwości sprawdzenia siebie w tak niecodziennym dla 
mnie wcieleniu. Podświadomie obawiałam się jednak porażki. Ja - ciepłe 
kluski - mam krzyczeć na Makbeta, granego zresztą przez Gerarda, 
mężczyznę dwa razy większego i silniejszego ode mnie? Mam zademonstrować 
swoją moc i siłę? Jak? Dodatkowe kilogramy miały być więc ratunkiem na 
wypadek niepowodzenia. Łatwiej szukać przyczyny porażki w fakcie, że 
jestem gruba, niż spojrzeć prawdzie w oczy i stwierdzić: "Nie sprostałam 
zadaniu". Nie muszę chyba dodawać, że szczerość wobec siebie i 
konfrontacja z najgłębszymi wątpliwościami i obawami wystarczyły, aby 
wskazówka wagi wróciła do normy. 
     Radość życia i zmiany fizyczno - emocjonalne wciąż nie mogły jednak 
zapobiec powrotom dawnych myśli i przekonań. Obserwowałam je z rosnącym 
zaciekawieniem i zadumą. Kiedyś po serii kolejnych "puszczeń" w obszarze 
klatki piersiowej pojawiło się znowu wrażenie olbrzymiej dziury. tym 
razem w sercu. Nowa przestrzeń. Która się tam otworzyła, wymagała 
zapełnienia. Wróciła chęć na coś do zjedzenia, ale teraz wyraźnie już 
wiedziałam. że żadne pożywienie nie zaspokoi głodu emocjonalnego. Który 
poczułam. Nocami budziłam się głodna i zmarznięta, mając dziwne 
wrażenie, że jestem jak niemowlę szukające ciepła i bliskości matki. 
     Było to bardzo dziwne, ponieważ na poziomie świadomym czułam się 
przecież kochana i wspierana przez bliskich i przyJaciół. 
     Czytałam wtedy książkę Robinna Skynnera i Johna Cleese'a Jak żyć w 
rodzinie i przetrwać (Families and How to Survive Them). Postanowiłam 
popatrzeć na swoje uczucia jak na wychodzące na powierzchnię długo 
tłumione dawne smutki i szlochy. Dawne, bo pewnie sięgające czasów 
mojego niemowlęctwa, kiedy obudzona w nocy nie zawsze znajdowałam koło 
siebie mamę. Teraz, którejś nocy, pozwoliłam sobie pójść za impulsem i 
zrobić to. Na co miałam ochotę. Zaczęłam czytać książkę, jeść jakieś 
słodkie owoce i... sięgnęłam po czekoladę z migdałami. 
     Szczególnie czekolada jedzona w środku nocy wydawała się całkowitym 
nieporozumieniem i czymś, na co nigdy dotychczas sobie nie pozwalałam. 
Oznaczało to ciężki żołądek, kłopoty z trawieniem, no i perspektywę 
tycia. Na razie jednak czekolada przyniosła ukojenie i sen. Przez kilka 
następnych dni kładłam wieczorem przy łóżku banany i czekoladę z 
migdałami. Jeszcze parę razy ukoiły mnie w nocy, po czym i pustka w 
klatce piersiowej. I budzenie się w nocy odeszły. 
     Trochę później przez kilka tygodni wciąż miałam ochotę na 
herbatniki w czekoladzie. Pewien rodzaj ciastek, "Digestive Bisquits" z 
gorzką czekoladą na wierzchu. Po prostu nie dawał mi spokoju. Początkowo 
dziwiło mnie to, bo od dawna już ich nie jadłam. I nie wydawały się 
specjalnie atrakcyjne, szczególnie wobec olbrzymiego wyboru frykasów na 
rynku. Szybko jednak zrozumiałam, dlaczego "Digestive Bisquits". To były 
ciastka, które najbardziej mi smakowały podczas pierwszych pobytów w 
Anglii. To tych ciastek zawsze sobie odmawiałam. Teraz, kiedy powoli 
zanikały moje schematy jedzeniowe, te właśnie słodycze zaczęły krzyczeć: 
"Hop, hop, jeszcze z nami się nie rozliczyłaś! 
     Tłoczymy się ściśnięte w twojej podświadomości, bo myśli o nas 
wciskałaś do niej za każdym razem, gdy tłumiłaś ochotę na sięgnięcie po 
któregoś z nas!". 
     Postanowiłam ostatecznie nasycić się "Digestive Bisquits". 
     Przez tydzień jadłam je, kiedy tylko miałam ochotę. I co ciekawe, 
ponieważ nie zamierzałam ograniczać ich ilości, okazało się, że nie mogę 
zjeść więcej niż trzy, najwyżej cztery naraz. A potem, wbrew 
wcześniejszym zamierzeniom zastąpienia ciastkami prawdziwego obiadu, 
zjadałam zupę. 
     Mniej więcej po tygodniu ochota na "Digestive Bisquits" minęła, do 
tego stopnia, że kilka miesięcy później, robiąc porządki przed wyjazdem, 
natknęłam się gdzieś na zapomnianą paczkę ciastek pozostałą z tamtego 
okresu. A ja, tak jak przypuszczałam, wcale nie utyłam. 
     Skoki jedzeniowe wciąż jeszcze wracały. Wyraźnie widziałam, że 
wzbogaca się mój jadłospis. Przerwa na lunch - zawsze o tej samej porze 
- wyrobiła we mnie potrzebę jedzenia obiadu. Coraz odważniej sięgałam po 
coś ciepłego. Miałam wrażenie, że mój zmieniający się organizm tego się 
dopomina. Były wprawdzie dni, kiedy nie wiedziałam, czy jestem głodna. 
Czy nie, kiedy ze zdziwieniem stwierdzałam, że znowu zjadłam coś, co 
kiedyś z pewnością by mi zaszkodziło. Ale nawet jeżeli po jakimś posiłku 
czułam się bardziej obciążona. Nie trwało to długo. Praca w szkole 
zdawała się likwidować drobne kolki czy uciski. tak jak kiedyś na 
początku czyniła to lekcja Techniki Alexandra. Zachwycona stwierdzałam. 
że dając komuś lekcję Techniki Alexandra, a nawet pracując z kimś tylko 
przez chwilę, wpływam na swój organizm tak. że w efekcie sama czuję się 
jak po zajęciach, na których ze mną pracowano. 
     Wciąż jeszcze zdarzały się dni ociężałości i przejedzenia. 
     Starałam się tym zbytnio nie przejmować. Mogło to wynikać ze zmiany 
dotychczasowego jadłospisu lub mojej nieumiejętności odczytywania nowych 
potrzeb. Czasami też wyraźnie związane było nie z tym. Co zjadłam, lecz 
z tym, jak się czułam i w jakim byłam nastroju. Zauważyłam bowiem, że 
uczucie przejedzenia i ciężkości pojawiało się niekoniecznie wtedy, 
kiedy ryzykowałam zjedzenie gorącego posiłku, lecz gdy chmury i smutki 
zaprzątały mi głowę przez cały dzień. 
     Wracało też dziwne. Dawne poczucie osamotnienia, braku miłości. 
Niepewności oraz lęk przed życiem. Widziałam, jak dalece było to 
bezpodstawne. Życie i ludzie wokół wciąż udowadniali mi, że jest 
inaczej. Ale intensywność wypływających z głębi emocji zdawała się 
czasami przyćmiewać uśmiechającą się rzeczywistość. Łatwo było wtedy 
potraktować przypadkowe przykre zdarzenie jako uzasadnienie 
przygnębienia i łez. 
     
     Z pamiętnika, marzec 1991 
     Widzę, że moje bezsensowne podjadanie w ciągu tych ostatnich dni ma 
konkretny cel. Czując się przejedzona, z nudnościami, zatkaniem i 
uciskami w żołądku, kieruję swoje smutne myśli na fizyczne niedomagania, 
aby uciec od psychicznych smutków, które wciąż jeszcze mnie gonią. Teraz 
uświadomiłam sobie, że na tym polegały moje problemy z jedzeniem, które 
zaczęły się w szkole średniej. 
     Coś było nie tak. Czułam się osamotniona, odseparowana od życia. Od 
koLeżanek, bez koLegów, bałam się szkoły. Zaparcia, bóle brzucha. Zgagi 
były czymś, na co mogłam zwalić swoje zniechęcenie i zły humor. Z bólem 
i niedomaganiami mogłam na chwilę zapomnieć o smutku i pustce mojego 
życia. 
     Teraz, uwaLniając powstrzymane wtedy emocje, w pewnym sensie 
przeżywam je na nowo. 
     O tym, że moja otyłość w dalszym ciągu jest w mojej głowie, 
przekonałam się w kilka miesięcy po tym, jak po przeczytaniu książki 
Susie Orbach przestałam liczyć kalorie. Moje dni były wtedy bardzo 
różne, czasem lepsze, czasem gorsze. Wciąż jeszcze wIele się we mnie 
zmieniało, a więc i preferencje żywieniowe przechodziły różne fazy i 
procesy. Jak wspomniałam, parę kilogramów - dwa. Może trzy - wróciło na 
mnie z powrotem, choć dalej już nie tyłam. 
     A jednak, jeżeli trochę więcej zjadłam lub na skutek psychicznie 
gorszego samopoczucia odczuwałam drobne zatkania, natychmiast odnosiłam 
wrażenie. że znowu jestem gruba i niezgrabna. 
     Pamiętam, jak przekonana o swojej nadwadze poszłam do miasta w 
poszukiwaniu letniej sukienki. W kilku sklepach przymierzałam sukienki i 
spodnie, i za każdym razem stojąc przed lustrem. Stwierdzałam zdziwIona, 
że wyglądam znacznie lepiej, niż myślałam. Po jakimś czasie zaczęło mnie 
to nawet śmieszyć. Miałam wrażenie, że z lustra patrzy na mnie Dorota, 
jakiej zawsze pragnęłam. A ja. Głupia. Dalej nie wierzę, że to prawda. 
Pojęłam wtedy. że siebie szczupłej też będę musiała się nauczyć. 
     I uczyłam się siebie szczupłej, siebie jedzącej bez napięć i 
paniki. Uczyłam się nie ulegać starym schematom i nie wpadać w panikę, 
jeśli czasami dawne nawyki zwyciężały. 
     Wróciłam do Polski ważąc 51 kg. Trochę grubsza, niż bym pewnie 
chciała, ale uwolniona od myśli o jedzeniu i od strachu przed utyciem. 
Moje myśli i zaangażowanie skierowane były w stronę nowych spraw i 
problemów. Byłam pierwszym w Polsce nauczycielem Techniki Alexandra. 
     Chciałam rozpropagować ją w Polsce. Uczyć jej tutaj. Dość szybko 
zauważyłam, że kontakt ze sobą i swoim ciałem daje mi więcej, niż się 
spodziewałam. Teraz byłam czasami wdzięczna dodatkowym centymetrom w 
biodrach, że przypominają mi o aspektach życia. Które podświadomie 
usiłuję tłumić lub nie zauważać. Wciąż potwierdzały, że chwilowe 
zwiększenie wagi o dwa, trzy kilogramy nie jest związane z tym, ile jem, 
lecz z tym, że ignoruję sprawy ważne dla mnie i mojej psychiki. 
     A tych ważnych. Nowych spraw było dość dużo. Niegdyś cicha, 
nieśmiała i stosunkowo mało pewna siebie. Miałam przekonywać ludzi 
wokół. że to. Co robię, jest dobre i warte spróbowania. Wciąż od nowa 
musiałam też przeciwstawiać się panującemu w rodzinie i wśród znajomych 
przekonaniu, że z moim wykształceniem i znajomością języków powinnam 
zająć się prawdziwą pracą i zarabianiem pieniędzy. a nie zabawami w 
jakieś tam "masaże". Przedstawiane mi argumenty były bardzo silne. Nie 
miałam mieszkania, pieniędzy, a startowanie z metodą zupełnie w Polsce 
nie znaną wymagało czasu i inwestycji. Jednocześnie gospodarcze otwarcie 
Polski na początku lat dziewięćdziesiątych (był rok 1991) stwarzało 
perspektywy szerokich możliwości pracy w moim dawnym zawodzie. 
     Docierające do mnie propozycje pracy w handlu zagranicznym były 
kuszące. Racjonalny umysł często się ku nim skłaniał. Moje głębokie 
wewnętrzne JA. Które najlepiej znało prawdę o mnie i moich potrzebach, 
przychodziło wtedy z pomocą. Ile razy naprawdę zaczynałam zastanawiać 
się nad przyjęciem którejś z ciekawych propozycji, do oczu napływały 
łzy, nie mogłam powstrzymać zalewającej mnie fali smutku i zniechęcenia. 
Wbrew zdrowemu rozsądkowi budził się we mnie tak potężny, irracjonalny 
sprzeciw, że nie tylko się mu nie przeciwstawiałam, ale czerpałam z 
niego wszelkie siły, aby spokojnie i stanowczo odmawiać przyjęcia 
kolejnych propozycji "nie do odrzucenia". Wiedziałam, że nie po to 
przeszłam wszystkie swoje londyńskie szlochy i niepokoje, by teraz żyć 
życiem, od którego kiedyś uciekłam. 
     
     Rozdział 15 
     Wciąż się uczymy... 
     
     Codziennie w najbardziej nieprzewidzianych sytuacjach zbieramy 
brakujące fragmenty układanki do rozwiązania naszych problemów. Uczymy 
się od wspaniałych nauczycieli i wielkich mistrzów, ale również od 
przypadkowo spotykanych ludzi, od przyjaciół i dzieci w naszym 
otoczeniu. 
     Zdarza się, że najbardziej nudna książka okazuje się wielkim 
odkryciem i inspiracją ze względu na zawarte w niej jedno zdanie. W 
ciągu pierwszych lat mojej pracy nauczyciela TA najwięcej nauczyłam się 
od osób przychodzących na moje lekcje i od nowych przyjaciół, których 
dzięki Technice zyskałam. Najwspanialsze recepty na rozwiązanie problemu 
nosimy w sobie. Chodzi tylko o to. Aby umieć do nich dotrzeć i mieć 
odwagę z nich skorzystać. 
     Zdarzyło mi się kiedyś podczas lekcji Techniki Alexandra z 
40-letnią psychoterapeutką asystować w jej ciekawej pracy na stole. 
Ponieważ osoba ta miała duże doświadczenie w pracy z ciałem, jej lekcje 
często prowadziły do głębokich doznań na poziomie ciała i uczuć. Wówczas 
już po kilku minutach rozprzestrzeniania się na stole (w pozycji 
aktywnego wypoczynku) kobieta ta zaczęła mieć wrażenie. że jest trzy 
razy grubsza niż w rzeczywistości. Miała zamknięte oczy i stwierdziła, 
że wyraźnie czuje swoje niewyobrażalnie grube uda. Wrażenie to było na 
tyle nieprzyjemne i wyraziste, że musiała natychmiast otworzyć oczy, aby 
sprawdzić, że jest to tylko złudzenie. 
     Kilka miesięcy później ja sama, leżąc na podłodze, przeżyłam coś 
podobnego. Kiedy pojawiło się to doznanie, również miałam zamknięte 
oczy. Postanowiłam ich nie otwierać, lecz popracować z moją wewnętrzną 
wizją siebie bardzo grubej. Dość długo trwało, zanim odpowiednim 
ukierunkowaniem myśli doprowadziłam się do stanu, kiedy stwierdziłam, że 
dodatkowa otoczka tłuszczu wokół mnie, którą tak dokładnie czuję, nie 
jest mi w gruncie rzeczy potrzebna. 
     Dopiero gdy mentalnie, czyli w swoim wyobrażeniu, doprowadziłam do 
jej stopniowego zmniejszenia, aż do zniknięcia, zdecydowałam się na 
otworzenie oczu. Zrobiłam to wszystko bardzo świadomie. Nie chciałam, 
aby moja głęboka wewnętrzna wizja siebie nosiła jeszcze jakiekolwIek 
przekonanie o mnie grubej. 
     Zajęcia z Techniki Alexandra nie polegają na pracy z otyłością. 
Jednak fakt, że ta metoda pomogła mi rozwiązać problemy zjedzeniem, 
sprowadza do mnie dziewczyny z podobnymi kłopotami. Szczególną 
inspiracją, a jednocześnie wielką przyjemnością były rozmowy, jakie 
niemal po każdej lekcji prowadziłam z Małgorzatą, dwudziestoparoletnią 
studentką. Małgorzata jest bardzo ciekawą, wybitnie inteligentną 
dziewczyną. Niestety rozum i inteligencja nie zawsze potrafią nam pomóc 
w zwalczeniu tak prozaicznych problemów jak jedzenie. Małgorzata była 
przerażona swoją otyłością oraz coraz częstszymi nocnymi posiłkami. 
     Zaczęłyśmy od podstawowej zasady JEM BEZ WYRZUTÓW SUMIENIA. 
     Prosiłam Małgorzatę, aby spróbowała robić coś, z czym 
prawdopodobnie nie zgodziłby się żaden dietetyk. Miała pozwalać sobie na 
jedzenie produktów, na które będzie miała ochotę. Nawet jeżeli byłoby to 
coś wysokokalorycznego lub mało wartościowego. Ważne było tylko, aby 
robić to z pełną odpowiedzialnością, świadomie. 
     Prosiłam Małgorzatę: "Jeżeli zdecydujesz się jeść te swoje 
cukierki, ciastka czy czekoladki w nieograniczonych ilościach, postaraj 
się robić to bez wyrzutów sumienia. 
     Wyobraź sobie. że tym specjalnym produktem karmisz nie swoje ciało, 
lecz psychikę. Świadomie, z pełną odpowiedzialnością stwarzasz sobie 
ułudę i dajesz namiastkę czegoś, czego nie udało ci się kiedyś otrzymać. 
Nie jedz tych swoich czekoladek w pośpiechu, ukrywając się sama przed 
sobą. Lecz spróbuj to celebrować. Postanowiłaś tym sposobem ukoić swoją 
zranioną psychikę, pozwól więc, aby odczuła, co dla niej robisz". 
     Z pewnością jedzenie czegokolwiek w nadmiernych ilościach nie jest 
zdrowe. Ale prawdopodobnie powstrzymując się przez dłuższy czas od 
produktów, na które mamy wyraźną ochotę, tworzymy sobie na nie dodatkowy 
apetyt. 
     W takiej sytuacji im bardziej będziemy od nich uciekać, tym 
intensywniej będą nas goniły. Podejrzewam, że sporadyczne i nie 
kontrolowane rzucanie się na przysmak, którego przez dłuższy czas sobie 
odmawialiśmy, doprowadzi w końcu do pochłaniania go w znacznie 
większych. Naprawdę szkodzących zdrowiu ilościach. Jednocześnie 
towarzysząca temu panika, niechęć do siebie i pragnienie ukrycia tego 
faktu przed samym sobą spowoduje, że podstawowy głód - głód płaczącej 
psychiki - nie zostanie w pełni zaspokojony. 
     Z Kasią. Trzydziestoparoletnią mamą 10-letniego Łukasza. Robiłyśmy 
inne eksperymenty. Kasia sporo utyła w ciągu ostatnich czterech lat. I 
nadal, kilogramów zamiast ubywać, raczej przybywało. Kasia narzekała. że 
je za dużo po powrocie z pracy. Najpierw podjada, przygotowując obiad 
dla syna. Potem czekając na męża. W końcu nie umie odmówić mężowi 
wspólnego zjedzenia późnej kolacji. Kasia dobrze wiedziała, że jej 
wyższa waga jest wynikiem narastających od lat problemów w małżeństwie. 
Zajęła się pracą nad własnym rozwojem. Poddała się psychoterapii. 
Wiadomo było jednak, że problemów. Które narastały przez wiele lat, nie 
zdołamy rozwiązać w okamgnieniu. 
     Na zajęcia z Techniki Alexandra zaczęła przychodzić po to, aby 
trochę odciążyć głowę naładowaną nowymi informacjami i ciągłymi 
analizami przeszłości. Kasia chciała poczuć swoje ciało, które często 
zaniedbywała. A nawet porzucała, przedkładając duchowe podróże w 
zaświaty ponad ziemską rzeczywistość. Chciała też zmienić swoje 
niekorzystne nawyki żywienia. Lekcje Alexandra rzeczywiście umożliwiały 
jej coraz lepszy kontakt ze sobą, uświadamiały tendencje. których dotąd 
nie zauważała. Dotyczyło to zarówno elementów fizycznych, np. Słabego 
ugruntowania. Jak i psychicznych, np. częstego poczucia niepewności, 
bezsilności, braku energii. 
     Postanowiłyśmy spojrzeć na jedzenie jako na energię dostarczaną 
organizmowi. Umówiłyśmy się, że bez względu na to, czy będzie to zdrowy 
posiłek, czy podjadanie. Któremu nie można się oprzeć, Kasia spróbuje 
sobie wyobrazić, jakiego rodzaju energii chce sobie dostarczyć tym 
pożywieniem. Może to być dodatkowa siła lub radość życia czy energia 
rozjaśniająca umysł i sprzyjająca podejmowaniu decyzji. Obie 
wiedziałyśmy, że jest to zabawa. Ale dlaczego nie pobawić się tym, co 
nam dotychczas przeszkadzało i ciążyło? Tę specjalną energię miał nieść 
każdy kęs pożywienia, każda dodatkowa kromka chleba i każda czekoladka. 
Wszystko to przecież energia! Kasia była bardzo zadowolona z tych 
eksperymentów, niestety nie umiem powiedzieć, jak dalece pomogły jej w 
zapanowaniu nad niepotrzebnym podjadaniem. Jakiś czas temu wyjechała z 
Polski. Kiedy ją ostatnio widziałam, jej tusza była bez zmian. Kasia 
bardzo dobrze wiedziała. że na razie dodatkowe kilogramy są jej jeszcze 
potrzebne. 
     Małgorzata natomiast bardzo się zmieniła, jest radośniejsza i 
znacznie pewniejsza siebie. Mówi o swoim osiągnięciu: 
     "Wiesz, ja teraz nie boję się bułki, nie boję się chałki ani masła. 
Wczoraj kupiłam sobie ciastko i przy wszystkich spokojnie je zjadłam. 
Popatrz, jak ja się katowałam, ile cierpienia. Przez cały dzień myślałam 
tylko o jedzeniu: co zjem, czego nie zjem, czy mogę, a może lepiej nie, 
lepiej poczekać. Całe życie odkładałam na potem. Kiedy schudnę, będę 
miała chłopaka, kiedy schudnę, uszyję sobie coś modnego, kupię sobie 
nowe spodnie, zacznę nosić sukienki. 
     Przecież ja czasami nie wychodziłam z domu w obawie, że ludzie 
zobaczą, jaka dzisiaj jestem gruba. Potrafiłam dlatego nie pójść do 
kina. Nie mówiąc już o teatrze!... 
     Ale to nie koniec. Małgorzata jest naprawdę śliczną dziewczyną. To 
oczywiste, że kiedy schudnie, będzie niezwykle atrakcyjna, po prostu 
szałowa. Stopniowo usiłowałam skłonić ją do zastanowienia się, czy 
mogłaby przyjąć siebie taką piękną. Kiedyś przypadkowo znowu 
poruszyłyśmy tę kwestię. Jedna z jej koleżanek zeszczuplała i wygląda 
teraz bardzo atrakcyjnie. Zgodnie ze słowami Małgorzaty: "Wygląda tak 
ładnie, że aż nie można na nią patrzeć". Nie bardzo rozumiałam, dlaczego 
patrzenie na kogoś wyglądającego ładnie może sprawiać trudność. 
Dowiedziałam się. że wśród koleżanek Małgorzaty jest to dosyć częste 
określenie: "Wyglądasz tak pięknie, że nie mogę na ciebie patrzeć". 
Dalej nie mogłam tego pojąć. Nie wydawało mi się to zwykłą kobiecą 
zazdrością. 
     Co jest takiego w pięknie wyglądającej koleżance, czego Małgorzata 
nie może w sobie zaakceptować? Niewinnie poprosiłam ją. Aby powtórzyła 
na głos zdanie: "Boję się być piękna. Bo..." I posłuchała przychodzących 
jej do głowy odpowiedzi, nawet tych najgłupszych i najbardziej 
absurdalnych. Wstrząs był ogromny. Okazało się, że Małgorzata nie umie 
powtórzyć tego zdania. Nie może. Tak bardzo boi się myśli o tym, że 
mogłaby być piękna, że nie potrafi wypowiedzieć tego na głos. W 
osłupieniu siedziała przez kilka minut, z niedowierzaniem stwierdziła, 
że to. Czego tak mocno i gorąco pragnie od dziesięciu lat, jest 
jednocześnie czymś, czego się przeraźliwie boi... Jeżeli twoja 
podświadomość tak bardzo lęka się ciebie szczupłej i pięknej. Trudno 
oczekiwać, że pozwoli ci schudnąć. 
     W miarę poznawania siebie Małgorzata dociera do wielu innych 
przekonań, które rządzą jej życiem i zachowaniami. 
     Zmiany, które w niej na razie zachodzą, dotyczą raczej zachowań, 
komunikowania się z otoczeniem i wyznaczania swoich granic. Wyraźnie 
potrzebuje nauczyć się korzystać z możliwości i umiejętności swojej 
psychiki, zanim jej podświadomość zaryzykuje zrezygnowanie z broni w 
postaci otyłości. 
     Jest to proces dość długi. Radość i euforia towarzyszące 
zachodzącym zmianom przeplatane są chwilami załamań i wątpliwości. 
Kiedyś Małgorzata przyszła do mnie przepełniona wielką niechęcią do 
życia, do siebie i drogi, jaką wybrała. Przez dwa tygodnie nic prawie ze 
sobą nie robiła. 
     Odrzucało ją od leżenia na podłodze. Kiedy się zmuszała i kładła na 
chwilę, robiło jej się niedobrze. Niechęć do pracy nad sobą budziła 
wyrzuty sumienia i niezadowolenie z siebie. Racjonalny umysł 
przypominał, że w tego rodzaju pracy potrzebna jest cierpliwość i 
wytrwałość. W środku jednak wszystko się burzyło i sprzeciwiało. 
     Usiłowałam przekonać Małgorzatę, że to normalne i że trzeba sobie 
pozwolić na momenty wytchnienia i przerwy. Nasz psychiczny rozwój można 
by porównać do wchodzenia po schodach. Kiedyś budowano schody prowadzące 
w górę po spirali, bez przerw na podesty. Jakiego wysiłku wymagało 
wejście bez odpoczynku na samą górę! Teraz na klatce schodowej mamy 
kilkanaście schodów do góry i podest półpiętra. następnych kilkanaście 
schodów i podest piętra. Mimo że, przechodząc po płaskiej powierzchni 
podestu od jednej kondygnacji schodów do drugiej. Nie pniemy się w górę, 
to jednak tych parę kroków okazuje się niezbędne, aby pójść dalej. 
     Tak samo w naszym procesie samorozwoju; okres, kiedy nie pniemy się 
do góry, jest bardzo ważny i niezwykle potrzebny. Jest to czas na 
zasymilowanie i zintegrowanie tego, co ostatnio poznaliśmy. Co nas 
emocjonalnie popchnęło wzwyż. Zbyt wiele zmian sprawia. że organizm się 
męczy. 
     Zaczyna się bronić, krzyczeć lub ucieka w chorobę. Przypomnijmy 
sobie zmęczenie na klatce schodowej, która ma zbyt wysokie stopnie albo 
zbyt dużo stopni w jednej kondygnacji. 
     Jeżeli naszym celem jest dojście na samą górę, to czy nie lepiej 
iść takimi schodami, które umożliwią nam swobodne rozłożenie sił i 
możliwości? Nie będziemy wtedy dochodzić do celu zdyszani, zziajani, 
wściekli, że musieliśmy w to włożyć tak wielki wysiłek. Zbyt zmęczeni, 
aby cieszyć się z osiągniętego celu. Podświadomość i intuicja potrafią 
stworzyć schody idealne dla naszych możliwości, trzeba tylko uwierzyć 
sobie i swojemu wnętrzu. 
     Koleżanka Małgorzaty, Ewa, szuka grupy wsparcia dla osób 
odchudzających się. Zawsze była szczupła. Ale niedawno utyła i nie może 
sobie poradzić z dodatkowymi kilogramami. Nie lubi swojego ciała, 
denerwuje ją tłuszcz okalający jej dotąd całkiem zgrabną sylwetkę. Jest 
młodą mężatką, ale od jakiegoś czasu nie może znieść sytuacji, kiedy mąż 
chce ją przytulić. Wstydzi się swojego sadła. 
     Skąd ja to znam. Pamiętam randki. Podczas których cała się 
kurczyłam w nadziei, że dzięki temu obejmujący mnie chłopak nie poczuje 
mojego tłuszczu. Teraz nazywam to ucieczką od miłości w głąb siebie. Bo 
ja nie tylko wewnętrznie się kurczyłam. Ja jeszcze całą świadomością 
uciekałam od tych grubszych, nie akceptowanych fragmentów własnego 
ciała. Nic więc dziwnego. że nie umiałam odczuwać dawanej mi miłości i 
czułości. 
     To kurczenie się w sobie było czymś w rodzaju ucieczki do rdzenia 
siebie. Ja to byłam ta w środku. Natomiast moje grube uda. Biodra czy 
ramiona były tylko dodatkową warstwą tłuszczu, obcą, nie moją i do tego 
taką uciążliwą. 
     Najchętniej bym ją odcięła i wyrzuciła... Cóż. Jeżeli nie umiałam 
zaakceptować własnej tkanki tłuszczowej jako części siebie, jeżeli 
traktowałam ją jako obce ciało w moim ciele, nic dziwnego, że nie miałam 
na nią wpływu. Umysł ludzki potrafi bardzo wiele. Ale z pewnością 
łatwiej nam panować nad sobą niż nad czymś lub nad kimś, kto jest poza 
naszym zasięgiem. 
     Dopiero umiejętność identyfikowania się z całą sobą, poczucie 
siebie w koniuszkach palców i w warstwie tłuszczu na brzuchu, 
spowodowało, że zaczęłam mieć pełną wiedzę nad tymi palcami i brzuchem. 
Po powrocie do Polski nie byłam tak chuda, jak za czasów anoreksji. 
Ważyłam pewnie ze 2 kg więcej, niż bym chciała, ale czułam, że jestem 
sobą w każdym fragmencie mojego tłuszczu i było mi z nim dobrze jak 
nigdy dotąd. Okazało się, że oprócz szczęścia w głowie mogę mieć 
szczęście w ciele. Czy trzeba czegoś więcej? 
     Jednak podobne rady budziły w Ewie głęboki wewnętrzny sprzeciw: 
"Wszyscy mi mówicie, że muszę zaakceptować siebie grubą. Ale ja nie mam 
zamiaru godzić się na to. Aby do końca życia tak wyglądać". Tak się 
złożyło, że właśnie przeczytałam w "Gazecie Wyborczej" [z 7.05. 1994 
roku) artykuł Elżbiety Cichockiej z cyklu "Rodzić po ludzku", pod 
tytułem Na przykład w Ciechanowie. Pokazałam Ewie fragment, który mnie 
zaciekawił: .. Maleńkie dziecko leży w łóżeczku obok. Nie wykąpane. 
     Maź płodowa, jak się okazuje, powinna się sama wchłonąć. 
     Jest potrzebna noworodkowi, chroni przed zapaleniami i uczuleniami 
skóry". 
     Poprosiłam Ewę, aby wyobraziła sobie, że jej dodatkowe kilogramy są 
jak maż płodowa. Odgrywają rolę ważnej warstwy ochronnej na jej obecnym 
etapie życia. Jeżeli nagle wyrzuciłaby je, mogłoby się to okazać zbyt 
trudne dla jej psychiki i organizm za wszelką cenę usiłowałby stworzyć 
sobie nową ochronę. Nie chce przecież bezmyślnie pozbawiać się 
zabezpieczenia. Jakiego wymaga obecnie jej podświadomość... 
Zaakceptowanie siebie grubej to pokochanie wszystkich warstw tłuszczu, 
które nieopatrznie traktujemy jako niepotrzebne. Popatrzmy na nie jak na 
maż płodową noworodka i pozwólmy, aby organizm sam je wchłonął, kiedy 
nie będą już potrzebne. Im silniejsza będę jako kobieta, im lepszy będę 
miała kontakt z samą sobą. Tym łatwiej poradzę sobie z własnym życiem 
bez dodatkowych warstw ochronnych. 
     Okazało się jednak, że życie i tak zwana ironia losu wciąż 
udowadniały mi, że uczę tego. Co sama jeszcze powinnam w sobie 
ugruntować. Dziewczynom, które przychodziły na lekcje, mówiłam o 
akceptowaniu siebie. A prawie każda sprzeczka z moim ukochanym kończyła 
się jego stwierdzeniem: "No bo ja akceptuję ciebie bardziej. Niż ty samą 
siebie". Spotykamy się czasem ze stwierdzeniem, że dla dziewczyny 
najlepszym lekarstwem na kompleksy jest chłopak. Ale zanim będziemy 
zdolne uwierzyć w komplementy partnera, musimy pozwolić im zakiełkować w 
nas samych. 
     Same dla siebie w nie uwierzyć. Same do nich dojść. 
     Z Małgorzatą spotykam się już teraz tylko na zasadach towarzyskich. 
Świetnie sobie radzi ze sobą i swoimi problemami. Za każdym razem kiedy 
ją widzę, jestem zachwycona zmianami na lepsze, jakie w niej zaszły, i 
tym, co zdążyła osiągnąć. Ale wciąż pojawiają się jakieś wątpliwości. 
     Niedawno opowiadałam jej, że w ciągu tygodnia utyłam dwa kilo. 
     Gdy to zauważyłam i zapytałam siebie, do czego było mi to 
potrzebne, usłyszałam odpowiedź inną od wszystkich dotychczasowych, ale 
bardzo na czasie. Małgorzata zareagowała dość ostro:., Ale wiesz, to 
mnie przeraża. Miałabym tak przez całe życie zadawać sobie pytania? 
Grzebać w sobie?". 
     Być może jestem w trochę lepszej sytuacji. Mam za sobą tyle 
głębokich poszukiwań i kontaktów z wielkimi Cieniami mojego JA, że to, 
co na bieżąco jest tam do zobaczenia. Nie powoduje otwierania puszki 
Pandory z lawiną starych trosk czy smutków. Jest to tylko jeden z 
obecnych problemów do załatwienia, który nawet jeżeli wynika z 
dotychczasowych przestarzałych schematów, najczęściej dotyka tego. Co 
właśnie można by zmienić. Usiłowałam pocieszyć Małgorzatę. 
     Z mojego doświadczenia wynika, że nawet jeśli proces odkręcania 
starych spraw może się wydawać bardzo długi, to po jakimś czasie każde 
kolejne doświadczenie okazuje się jeszcze bardziej budujące i ma lżejszy 
przebieg. 
     Boimy się nie tylko samego procesu zmiany i towarzyszącej mu 
niepewności, lecz również, a może nawet przede wszystkim nieświadomości, 
czy to. Co się dzieje. Jest prawidłowe. Czy będzie to zmiana na lepsze i 
jak długo będzie trwał ten dziwny proces braku panowania nad sytuacją? 
     W miarę doświadczenia poznałam przebieg takiego procesu i umiem 
rozpoznać poszczególne fazy kolejnego "stawania się". Dlatego łatwiej 
jest mi przechodzić przez nie bez paniki. 
     Zawsze pozostawiam w swojej świadomości niewielkie miejsce dla mnie 
- obserwatora, który w stanach największych rozładowań emocjonalnych 
potrafi uśmiechnąć się i powiedzieć: "Dobra robota, pięknie odważyłaś 
się w to wejść, za parę dni będzie po wszystkim". 
     To prawda, spoglądanie w siebie i zabawa z zadawaniem pytań bywa 
czasem ciężka, czasem bolesna. Może nawet przerazić. Ale to jest mój 
wybór. Albo inaczej, jest to sposób, który świadomie najczęściej 
wybieram. Dlatego, że jak dotąd najlepiej się sprawdza. 
     Czas powrotu do Polski uważam za czas ostatecznego uwolnienia się 
od problemów zjedzeniem. Powoli zbierałam przekonujące tego dowody. 
Okazało się, że kiedy wyjeżdżam na kursy z Techniki Alexandra, nie myślę 
o zabieraniu ze sobą czegokolwiek do jedzenia. Jem to, co inni, bez 
obawy, że mogłoby mi zaszkodzić. Raczej się to nie zdarza. Nawet jeżeli 
zdecyduję się na kawałek mięsa, którego normalnie nie jem od ponad 
dziesięciu lat. 
     Dwa lata po powrocie do Polski zauważyłam jeszcze jedną sytuację, 
która bardzo mnie podbudowała. Była jesień, pisałam dużo na komputerze i 
wciąż jadłam czekoladki. 
     Miałam pewne ulubione batoniki czekoladowe, które kupowałam na 
bieżąco, aby mieć ich zapas w domu. Rano, po śniadaniu, stawIałam 
talerzyk z czekoladkami koło komputera. Najczęściej, kończąc pracę, 
odstawiałam do szafki talerzyk z kilkoma pozostałymi czekoladkami, 
często nawet z jakąś nadgryzioną, odłożoną na bok. Byłam tym zachwycona. 
Kiedyś każda ilość słodyczy stojąca obok mnie była wrogiem, którego 
należało zniszczyć do końca. Po czekoladki sięgałam automatycznie, bez 
zastanowienia, zawsze kończąc to, co zaczęłam jeść. 
     Teraz też czasami jadłam automatycznie, ale zmienił się automat we 
mnie. Mój organizm natychmiast dawał znać, kiedy nie miał ochoty na 
dalszy kęs, a ja czasami nie zauważając tego, po prostu go słuchałam. I 
najdziwniejsze, w ciągu dwóch jesiennych miesięcy - kiedy jadłam tak 
wiele czekoladek, a nocami budziłam się głodna i nie mogłam zasnąć, 
dopóki nie zrobiłam sobie kanapki - schudłam około 3 kilogramów. 
Wynikało to z kolejnych zmian zachodzących w moim organizmie. Ponieważ 
więcej uczyłam, spalałam więcej energii. Jadłam natomiast tyle, ile 
dotychczas. Nawyki jedzeniowe zmieniały się pewnie wolniej... 
     Jeżeli idąc spać nie byłam głodna i nie pamiętałam o zjedzeniu 
kolacji, po paru godzinach zgłodniały organizm domagał się pokarmu. 
Czasami miałam wrażenie, że wszystko to są gierki mojej podświadomości. 
Która chce sprawdzić. czy rzeczywiście będę już teraz o siebie dbała. 
     Dzięki anoreksji przywróciłam w sobie zdrowe naturalne reakcje 
dziecka. Jem zawsze, kiedy jestem głodna, bo krzyk nie nakarmionego 
organizmu we mnie jest tak silny. że nie mogę go nie słuchać. Ate z 
drugiej strony, nikt i nic nie zmusi mnie do zjedzenia najwspanialszych 
łakoci na zapas, kiedy nie jestem głodna i nie mam na nie wyraźnej 
ochoty. 
     Oczywiście zmiany na poziomie fizycznym są odzwierciedleniem zmian 
w psychice. Jakiś czas po jesiennym okresie pochłaniania dużej ilości 
czekoladek i jedzenia w nocy, czemu towarzyszył spadek wagi, odnotowałam 
w swoim pamiętniku ciekawe spostrzeżenie: 
     
     Z pamiętnika, listopad 1992 
     Dziwne wrażenie, jakbym tworzyła w sobie chudą osobowość. Do tej 
pory, czując się w głębi duszy gruba, byłam jednocześnie mniej wrażliwa 
na przykrości z zewnątrz. Pamiętam swój dawny schemat: 
     "Ponieważ dana sytuacja nie ma prawa mnie ranić, więc mnie nie 
rani". Sama przed sobą nie przyznawałam się, że coś sprawia mi przykrość 
albo że z jakiegoś powodu jest mi smutno: "Nie mam prawa tak się czuć, 
więc się tak nie czuję". Ile uczuć w ten sposób tłumiłam, ile przykrości 
znosiłam. Teraz czuję niebywałą zmianę. Jeżeli jest mi smutno i wiem, że 
muszę przez to przejść, mobilizuję wszelkie środki, sposoby, również i 
znajomych, aby przejść przez to możliwie jak najlżej. 
     Kiedyś cierpiałam w samotności, pochlipując w poduszkę, udając, że 
wszystko jest w porządku. 
     Teraz, kiedy coś poważnego się ze mną dzieje, po pierwsze, mój 
organizm krzyczy "ratunku", robi się potwornie zmęczony, śpiący albo 
dostaje gorączki. 
     A po drugie, ja sama wyciągam rękę po pomoc -spotkanie z 
przyjaciółmi, masaż, kino. Wyraźnie widzę, że teraz najtrudniejsze 
transformacje przechodzę, chroniąc się jakby przed zbyt dużym 
cierpieniem. Kiedyś dodatkowa warstwa tłuszczu chroniła mnie przed 
odczuwaniem cierpienia, teraz, kiedy tłuszczu ubywa, nie pozwalam sobie 
na to, aby zbyt dużo cierpienia docierało do mojego wnętrza. Wiem też, 
że nie jest to uciekanie przed konfrontacją ze swoimi problemami. Wręcz 
przeciwnie, mam odwagę spojrzeć znacznie dalej i znacznie głębiej, bo 
jednocześnie mam odwagę powiedzieć "tyle na dzisiaj, więcej nie mogę" 
albo, jest mi trudno, potrzebuję pomocy.... 
     Powoli od sytuacji. W której wciąż musiałam się uczyć spokoju, 
swobody i naturalności, dotarłam do stanu w którym spokój, naturalność i 
swoboda po prostu we mnie są.. Teraz jest to stan poczytywany przez mój 
organizm za na tyle normalny, że nawet drobne jego zaburzenie wywołuje 
natychmiastową, niemal automatyczną potrzebę powrotu do spokoju i 
równowagi. 
     Słuchanie własnego organizmu i dbanie o siebie zaowocowało tym, o 
czym kiedyś z utęsknieniem marzyłam. Od dwóch lat moja waga jest w miarę 
ustabilizowana. Ważę 48-49 kilogramów, kiedy czuję się dobrze i wszystko 
jest w porządku. Sporadycznie "tyję" do 50-51 kg, kiedy mój organizm 
chce mi powiedzieć, że nie radzę sobie z jakąś nową sytuacją. 
     Anoreksja zmieniła moje życie, zmieniła mnie i pokazała, jak 
fascynujące mogą być zwykłe koleje losu. Wciąż się zmieniam i co jakiś 
czas stwierdzam, że każdy kolejny rok mojego życia jest lepszy, 
ciekawszy i szczęśliwszy od poprzedniego. Ostatnio w rozmowie z 
przyjaciółką stwierdziłam, że ucząc Techniki Alexandra, wstawiam się w 
ramy, do których sama wciąż muszę dorastać. I tak dorastam... 
     Od czasu, gdy wśród osób przychodzących na moje lekcje pojawiło się 
więcej muzyków i aktorów, zaczęłam kłaść większy nacisk na ugruntowanie. 
Wiadomo, większość artystów "nie stoi na ziemi" i ma "głowę w chmurach". 
Podczas zajęć tłumaczyłam, że prawdziwy artysta, aby być zrozumiany 
przez przeciętnego zjadacza chleba, musi umieć sprowadzić na ziemię to, 
co powstało w jego głowie. Musi więc umieć łączyć niebo z ziemią. 
     Wiadomo jednak, że nauczyciel Techniki Alexandra może uczyć tylko 
tego, co sam potrafi. Łącząc na co dzień moje niebo z moją ziemią. 
Dochodziłam do wciąż nowych odkryć i coraz cudowniejszych efektów. 
Wydawało się. że życie coraz łatwiej realizuje teraz moje pomysły, 
zamierzenia, a nawet marzenia. 
     Praca ta przyniosła efekty nie oczekiwane i nie zamierzone. 
     Okazało się, że po trzydziestym roku życia zaczęły mi zgrabnieć 
nogi. Inne, coraz pełniejsze rozkładanie ciężaru ciała na stopach po 
paru latach zaowocowało dziwnym zniknięciem nadmiernego umięśnienia 
łydek i okolic nad kolanami. Nie mogłam zmienić genetycznie 
uwarunkowanej budowy swojego ciała. Dalej jestem niska i grubokoścista. 
     Ale w niewyjaśniony sposób moje kształty zrobiły się bar" dziej 
foremne. 
     Nie chciałabym, aby to. Co tu opisuję, skłaniało do przekonania. że 
Technika Alexandra jest metodą na zwalczenie otyłości. Rzadko co prawda, 
ale widuje się nauczycieli Alexandra otyłych lub przy kości. Wprawdzie 
jest to metoda, dzięki której organizm stopniowo dochodzi do stanu 
najlepiej mu odpowiadającego, ale nie oznacza to możliwości 
kształtowania sylwetki zgodnie z ostatnimi kanonami mody. Jeżeli już. 
Będzie to raczej stopniowe doprowadzanie budowy ciała do jego stanu 
naturalnego. 
     Za czasów Alexandra częste były przypadki, kiedy osoby przychodzące 
na lekcje odnotowywały nie tyle zmiany swojej wagi. Ile wymiarów 
sylwetki. Było to wtedy szczególnie wymierne. Ponieważ powszechnym 
zwyczajem było szycie garderoby na miarę. I to właśnie zmieniające się 
wymiary odnotowywane przez krawców były szczególnie zaskakujące. 
Kobietom wyraźniej zaznaczały się talie, mężczyznom rozbudowywały 
ramiona. Zmiany były zawsze korzystne. ; prowadziły do większej 
foremności i zgrabniejszej sylwetki. 
     Podobne zmiany korzystne dla kształtu figury zauważam u wielu osób 
przychodzących przez dłuższy czas na moje lekcje. To wynik 
współdziałania dwóch czynników: częstotliwości lekcji oraz czasu ich 
trwania. Lekcje Techniki Alexandra uczą nowego, lepszego sposobu 
posługiwania się sobą, czyli swoim organizmem. Czas powoduje, że lepszy 
sposób posługiwania się sobą, wprowadzany do życia na co dzień, przynosi 
efekty w postaci lepszego funkcjonowania organizmu, co powoli zaczyna 
być widoczne również na zewnątrz. 
     Technika Alexandra, jeżeli obcuje się z nią na co dzień, wciąż 
przygotowuje do kolejnych kroków w życiu. Dodaje odwagi i siły, aby iść 
dalej i chcieć więcej. Idę wciąż dalej, chcę więcej i - co 
najpiękniejsze - coraz więcej dostaJę. 
     Uważałabym tę książkę za niekompletną. Gdybym nie wspomniała 
innych, poza Techniką Alexandra, metod pracy. Którymi zachwyciłam się po 
powrocie do Polski. Nie przyczyniły się one do opanowania mojego 
problemu z jedzeniem, ponieważ problem praktycznie już nie istniał. 
     Natomiast szybciej doprowadzały mnie tam, dokąd Technika Alexandra 
dochodzi powoli i stopniowo. Informacje o ciekawych nowych kursach 
docierały do mnie zawsze, kiedy zauważałam nowy problem czy schemat 
zachowania, z którym chciałam wreszcie skończyć. A nie wiedziałam jak. 
     Podobno kiedy uczeń jest gotowy do pracy, pojawia się nauczyciel. 
     Zaczęło się od lawiny książek z serii "kieszonkowej psychologii". W 
Anglii, w ten trochę sceptyczny sposób nazywano olbrzymią liczbę nowych 
poradników o tym. Jak szczęśliwiej żyć, jak mieć więcej pieniędzy, 
więcej miłości, bardziej udane życie seksualne. Wytłumaczeniem dla nazwy 
"kieszonkowa psychologia" jest skrócony i przystępny sposób 
przedstawiania poważniejszych problemów. Książkę taką można schować do 
kieszeni i czytać przy każdej okazji. 
     Na szczęście obok pseudo psychologicznych czytadeł pojawiło się 
wiele pozycji naprawdę ważnych, ciekawych i nie tak prostych w dorywczej 
lekturze, szczególnie jeżeli omawiają problemy, które nas dotyczą. Lubię 
nazywać je "kieszonkową psychologią". Bo przynoszą mi rady, które mogę 
natychmiast schować do kieszeni. Mając je pod ręką, w odpowiednim 
momencie mogę je zastosować. Jestem wdzięczna autorom i wydawcom, że 
przez ostatnich parę lat karmili mnie i dalej karmią wiedzą i 
doświadczeniem innych ludzi. 
     Ile trzeba byłoby lat i pokoleń. Aby dojść do tego samemu! 
     Bardzo wiele dała mi również Silna Nowa oraz ludzie, których 
spotykałam podczas spędzanych tam letnich tygodni. Bardzo dobrze jest 
mieć miejsce, do którego pragnie się wracać. Miejsce, o którym wiadomo, 
że tam będzie zawsze dobrze. Takim miejscem jest dla mnie Silna. Odkryli 
i zagospodarowali je ludzie związani z rebirthingiem. W letnich 
miesiącach co tydzień kto inny prowadzi tam swoje warsztaty. Wśród 
lasów, nad kryształowo czystym jeziorem, otoczona ludźmi pracującymi nad 
sobą, którzy najtrudniejszą emocjonalną pracę potrafią przyprawić pełnym 
dystansu humorem i żartami, odpoczywam w cudowny sposób. Chyba 
szczególnie ta radość i lekkość w poszukiwaniu sposobów na wyrzucenie 
niepotrzebnych ciężarów życia przyciągnęła mnie znowu do ludzi 
związanych z rebirthingiem. 
     Dziesięć lat po pierwszych próbach świadomego oddychania i po 
długim okresie przerwy odkryłam rebirthing na nowo. Okazało się, że 
metoda i ludzie ją stosujący nie stali w miejscu. Zachwyciły mnie 
otwarcie na nowości i rzetelność pracy prowadzących treningi 
rebirtherów. Okazała się, że Technika Alexandra i rebirthing mogą się 
cudownie wspierać. Rebirthing wiedzie do najgłębszych zakamarków duszy, 
praca ze świadomym oddechem potrafi wynieść na powierzchnię dawno 
zapomniane strachy i bóle. Dobrze poprowadzona sesja ma na celu 
uwolnienie się od nich na zawsze. Ale nawet najlepszy rebirther nie 
zrobi za nas kroku w stronę oswobodzenia się od schematów, których 
usilnie chcemy się trzymać. 
     Technika Alexandra, ucząc lepszego kontaktu z samym sobą, prowadzi 
jednocześnie do specyficznego poczucia bezpieczeństwa z tym, co jest. I 
gotowości na ryzyko zmiany. 
     Umiejętność odnalezienia się w nowych, lżejszych schematach 
ruchowych proponowanych przez TA przygotowuje do takiego samego 
odnalezienia się w nowych schematach życia i zachowań, do których 
docieramy w toku sesji oddechowej. Łatwiej wtedy o utrzymanie tego, co 
udało nam się osiągnąć, i o odwagę pójścia dalej. Zafascynowana byłam 
pracą z ludźmi związanymi z rebirthingiem. Wydawało się, że szybciej i 
głębiej niż inni przyjmują to, co niesie im Technika Alexandra. 
     Z drugiej strony, zachwycona byłam tym, co mnie dawał rebirthing. 
Codzienna praca z Techniką Alexandra i czytanie książek, które, jak 
twierdziłam, są o mnie i dla mnie, uświadamiało mi tkwiące we mnie 
przekonania i rządzące mną schematy zachowań, które chciałam zmienić. 
Sesje oddechowe umożliwiały szybkie wyrzucenie ich z głębi siebie i 
wyczyszczenie. 
     Brzmi to może zbyt optymistycznie. Myślę, że po latach sama nie 
wierzyłabym swoim wspomnieniom. Na szczęście, mam je wszystkie zapisane 
w swoich zeszytach. Kolejne odkrycia i potrzeby opisywałam na bieżąco w 
pamiętniku. 
     Zawsze zaczynało się od przerażającego odkrycia. że taka jestem 
głupia i tak absurdalnie postępuję. Potem następowały dywagacje, skąd 
się to mogło wziąć i jak sobie teraz z tym poradzić. Następnie było 
kilka sytuacji, w których w większym lub mniejszym stopniu ulegałam 
jeszcze staremu schematowi. I w końcu ulga, poszło sobie, już jest 
inaczej. 
     Po jakimś czasie wszystkie dawne problemy zdawały się niczym w 
porównaniu z nowymi, z którymi teraz należało się zmierzyć. Ciężar 
wspomnień odnotowany na kartkach pamiętnika przypominał jednak, że jest 
inaczej. Z perspektywy czasu zamkniętego w kartkach papieru okazywało 
się, że bieżący problem jest zawsze tym najtrudniejszym i najbardziej 
przerażającym. Zawsze towarzyszą mu szalejące emocje i obawa przed 
zmianą. I nieodmiennie, kiedy się przez to przejdzie, przychodzi ulga, 
radość, poczucie lekkości i zwycięstwa, co przygotowuje nas do 
zmierzenia się z kolejnym problemem. Z czasem pamiętnik stał się moim 
najlepszym przyjacielem. Wysłuchiwał największych skarg, przyjmował na 
siebie ciężar najtrudniejszych przeżyć i zawsze podnosił na duchu. 
     Myślę zresztą, że pamiętnik odegrał w moim życiu szczególnie ważną 
rolę terapeutyczną. Od 12 roku życia ciągle prowadziłam jakiś zeszyt. W 
którym rzadziej lub częściej wypłakiwałam swoje żale. Z czasem zaczęłam 
doceniać te rozmowy ze sobą. Po pierwsze, nauczyłam się w nich być 
szczera. Jeżeli o czymś nie chciałam pisać - nie pisałam. 
     Jeżeli bałam się, że ktoś mógłby przeczytać - opisywałam coś, 
używając sobie tylko znanych ogólników. Zresztą były to zeszyty 
odnotowujące raczej moje uczucia i nastroje niż fakty. Po jakimś czasie 
w chwilach zwątpienia i niepewności nauczyłam się zaglądać do starych 
notatek, aby sprawdzić, co robiłam albo co się ze mną działo rok, dwa 
lata wcześniej czy przed miesiącem. Były to wspaniałe wycieczki, bo z 
coraz większym zdumieniem stwierdzałam. że dorośleję, mądrzeję i 
stopniowo osiągam wszystko, o czym wcześniej pisałam jako o wielkim 
pragnieniu. 
     Po jakimś czasie ze zdziwieniem stwierdziłam, że lubię tę Dorotkę z 
pamiętnika, jej płacze, złości i niedomagania. 
     Było to dla mnie wielkie i bardzo ważne odkrycie. Okazało się, że 
na długo, zanim dotarły do mnie truizmy o kochaniu siebie. 
Zaprzyjaźniłam się sama ze sobą. Moje pisanie odzwierciedlało również 
sposób zmagania się z kolejnymi, nurtującymi mnie sprawami. Samo 
nazwanie problemu po imieniu tworzyło pewien dystans w stosunku do 
niego, dawało również świadomość specyficznego panowania nad czymś, co 
pozornie jeszcze mną rządziło. Po jakimś czasie wiedziałam, że opisanie 
jakiejś sprawy w pamiętniku stanowi pierwszy krok w stronę jej 
rozwiązania. 
     A rozwiązania przychodziły z różnych stron. Od znajomych 
rebirtherów dowiedziałam się o psychologii zorientowanej na proces. 
Kilka książek przeczytanych na jej temat oraz warsztaty z jej twórcą, 
Arnoldem Mindellem, zyskały moje pełne zaufanie i poparcie dla tej 
metody pracy psychoterapeutycznej. Miałam wrażenie, że jest to 
odpowiednik Techniki Alexandra w psychologii. 
     W pracy z procesem, tak jak na lekcji Techniki Alexandra, to klient 
decyduje o jej kierunku i tempie. Rola terapeuty, tak jak rola 
nauczyciela TA, sprowadza się do pomocy w formie zapewnienia pełnego 
poczucia bezpieczeństwa oraz "oświetlania drogi", którą klient decyduje 
się iść. Praca z psychologią zorientowaną na proces jest formą 
psychoterapii docierającą do klienta na możliwie wszystkich kanałach 
odbioru: wzroku, słuchu, ruchu, a także na poziomie relacji i świata. 
     Oglądana z boku sesja pracy z procesem może robić wrażenie zabawy 
dzieci w przedszkolu lub spotkania południowo-amerykańskich szamanów. 
Zarówno klient, jak i terapeuta mogą przedziwnie się zachowywać - 
skakać, tańczyć. Ruszać ręką, głową, a nawet mocować. Mogą wydawać 
przeróżne dźwięki - gwizdy, śpiewy, szeleszczenia, brzęczenia, opowiadać 
o fantastycznych wizjach. I naprawdę sprawiają wrażenie, jakby się 
dobrze przy tym bawili. To wszystko dlatego, że praca z procesem 
wspomaga wyrażanie się w nas tak zwanych procesów wtórnych, czyli 
zdarzeń symbolizujących inne, poza uświadamianymi, aspekty naszej 
osobowości. 
     W psychologii zorientowanej na proces to, z czym się utożsamiamy, 
nazywa się procesem pierwotnym. Natomiast wszystko to, co nam się 
przydarza, co śnimy, czego nie chcemy i od czego się odcinamy, np. 
Choroby, kłopoty, konflikty, zmory senne, to proces wtórny. Inaczej 
mówiąc, tłumiony i powstrzymywany aspekt naszego JA. Który pragnie się 
uzewnętrznić. 
     Podczas pracy z procesem próbujemy w bezpiecznych warunkach 
pozwolić na wyrażenie się naszego procesu wtórnego, posłuchać, co ma nam 
do powiedzenia, i być może częściowo wprowadzić go do dotychczasowego 
życia. 
     Zabawa polegająca na delikatnym wzmacnianiu procesu wtórnego 
prowadziła mnie czasami do zupełnie nieoczekiwanych rezultatów. Na 
przykład nerwowe drganie powieki świadomie przeze mnie wzmocnione 
uświadomiło mi kiedyś, że nie chcę patrzeć w przyszłość, że najchętniej 
zamknęłabym oczy i szła przed siebie w ciemno, zdając się na los. Było 
to znaczące wejrzenie w odważny i pełen wewnętrznego poczucia 
bezpieczeństwa aspekt mojej osobowości, bo w tym czasie w codziennym 
życiu starałam się być uważna, ostrożna i nie podejmować decyzji zbyt 
pochopnie. 
     W pracy z procesem zwraca się uwagę na fakt, że proces wtórny jest 
tylko jednym z wielu aspektów naszego JA. Nie chodzi o to, aby 
całkowicie mu się oddać i podążać za nim bezkrytycznie. Taka postawa 
mogłaby zniszczyć dotychczasowy rdzeń naszej osobowości. Należy więc 
tylko posłuchać tego, co pragnie wyrazić nasz proces wtórny, i 
negocjując z nim kolejne kroki, doprowadzić do współistnienia tego. Na 
co pozwalaliśmy do tej pory, z tym, co pragnie się przejawić. 
     Pracę z procesem interpretowałam jako ciągłą negocjację pomiędzy 
tym. Z czym się identyfikuję, a tym. Od czego uciekam, pomiędzy tym, co 
widać na zewnątrz. A tym, co pragnie się uzewnętrznić, pomiędzy starym, 
już nieaktualnym, i nowym, jeszcze nie przyjętym. Przypominało to pracę 
z Techniką Alexandra. Tutaj też unikamy przekonania: 
     "stare - złe, nowe - dobre". Tu również staramy się negocjować 
pomiędzy tym, co jest, a tym. Co można by osiągnąć. 
     Tyle że w Technice Alexandra pracujemy głównie na poziomie ciała i 
myśli, a w pracy z procesem na poziomie psychiki i emocji. Warsztaty z 
psychologii zorientowanej na proces znowu przypomniały mi, że choroby 
lub problemu nie warto oceniać w kategoriach negatywnych. Nałóg 
traktowany tu jest jako proces wtórny i uważany za sprzymierzeńca. 
Pomaga nam skontaktować się ze stanem. Którego podświadomie pragniemy. 
Niestety. Jednocześnie wprowadza nas w stan zamrożenia, uniemożliwiający 
ostateczne osiągnięcie upragnionego poziomu. 
     Spojrzenie to idealnie pokrywa się z tym. Co mówi o problemach 
zjedzeniem Susie Orbach. Objadanie się, otyłość, uzależnienie od 
jedzenia dają złudzenie sposobu na osiągnięcie pewnych celów: miłości, 
czułości. Pewności siebie, siły czy samokontroli. Ostatecznie okazują 
się tylko namiastkami trzymającymi nas w potrzasku, uniemożliwiającymi 
osiągnięcie zamierzonych celów. 
     Teraz jeszcze wyraźniej ujrzałam moją anoreksję jako tupiącą nogami 
małą dziewczynkę, krzyczącą, że nie chce być grzeczna i układna. 
Uświadomiłam sobie, że anoreksja jest niebezpieczna z tego względu, że 
przeciąga chorą na swoją stronę. Dziewczyna z anoreksją bez reszty daje 
się opanować chorobie, uważając. że wszystko jest w porządku, tylko 
ludzie wokół bezpodstawnie się jej czepiają. W ten sposób proces wtórny, 
którego zadaniem było wyegzekwowanie drobnego ustępstwa w stanie 
dotychczasowym. Staje się procesem pierwotnym prowadzącym do 
samounicestwienia. 
     Uczestniczyłem w sesji poświęconej uzależnieniu od jedzenia, 
prowadzonej podczas warsztatów z psychologii zorientowanej na proces. I 
tu zachwyciły mnie profesjonalizm i rzetelność pracy. A jednocześnie 
wprowadzanie do ciężkiej emocjonalnie pracy lekkości i elementu zabawy. 
Specyficzny głęboki uśmiech każdego klienta kończącego sesję świadczył o 
tym, jak wiele dawała ta praca. 
     Nowe metody pracy psychoterapeutycznej są w dużej mierze reakcją na 
panujące przekonanie o konieczności długiej i żmudnej pracy nad sobą. Z 
pewnością minęły czasy wieloletnich, cotygodniowych spotkań na kozetce u 
psychoanalityka. Ale nie chciałabym nikogo łudzić, że męczące nas 
trudności życiowe możemy rozwiązać w ciągu paru dni. Z drugiej strony, 
jestem prawie pewna. że korzystając wcześniej na przykład z sesji 
psychologii zorientowanej na proces lub programowania 
neurolingwistycznego, mogłabym znacznie skrócić moje zmagania z 
uzależnieniem od jedzenia. 
     O programowaniu neurolingwistycznym słyszałam, że jest 
spektakularne i że proponuje narzędzia, które przy obecnym tempie 
rozwoju nauki i myśli wkrótce będą po prostu niezbędne. Parę książek na 
temat NLP oraz kilka seminariów wprowadzających przekonało mnie, że 
rzeczywiście warto z tych narzędzi korzystać. 
     Wiele zasad i idei proponowanych przez programowanie 
neurolingwistyczne zgadzało się z moimi dotychczasowymi przekonaniami. 
Tu również w chorobie i problemie widzi się sprzymierzeńca. Zwraca się 
jedynie uwagę, że nasz sprzymierzeniec - podświadomość ma mentalność 
trzyletniego dziecka i w bezmyślny sposób, nie zważając na koszty, 
próbuje osiągnąć cele i urzeczywistnić pragnienia. Terapeuta stosujący 
NLP, tak jak terapeuta pracy w procesie, nie ma gotowych rad dla swojego 
klienta. Zakłada jednak, że podświadomość klienta najlepiej wie, jak 
sobie pomóc. 
     Podstawowym zadaniem terapeuty NLP jest skupienie i umiejętność 
wszechstronnej obserwacji niezbędna do odpowiedniego formułowania pytań. 
     Wyostrzony zmysł obserwacji uświadamia, jakim językiem głównie 
posługuje się klient (w psychologii zorientowanej na proces mówi się o 
odpowiednim kanale). Inaczej mówiąc, czy jego język obejmuje przede 
wszystkim wrażenia wizualne, słuchowo - dźwiękowe, kinestetyczne czy 
smakowo - węchowe. 
     Jednej osobie cudowna łąka kojarzyć się będzie z przepięknymi 
kolorami kwiatów, drugiej z ciszą natury przerywaną brzęczeniem owadów, 
komuś innemu z jedwabistym dywanem traw, a komuś jeszcze z mdławo - 
słodkim zapachem kwitnących roślin. Terapeuta NLP, chcąc określić 
"korzystną sytuację", pierwszej osobie powie, że widzi ją w tęczowych 
kolorach, drugiej, że wszystko będzie grało, trzeciej, że pójdzie jak po 
maśle. A czwartej, że będzie to sama słodycz. Wszystko dlatego, że aby 
się porozumieć z drugim człowiekiem, należy mówić jego językiem. 
     Poznawanie klienta i jego języka dotyczy również stosowanych 
metafor, a dalej idąc. Hierarchii wartości i głębokich przekonań. W ten 
sposób można wspólnie dotrzeć do jego modelu świata i zobaczyć, co i 
dlaczego w tym świecie nie działa. Zamiast starego modelu klient 
wprowadzi nowy, przez siebie wybrany, który nie musi być bliższy prawdy, 
ważne. żeby był skuteczny. 
     Programowanie neurolingwistyczne porównałam do przeprogramowywania 
komputera w mojej głowie. W tej metodzie terapii cenię sobie 
odpowiedzialność. Jaką terapeuta zostawia zainteresowanemu, co w 
psychologii zorientowanej na proces przypomina wsparcie i asystowanie w 
pracy oraz zaufanie głębokim możliwościom naszej podświadomości. To 
dzięki NLP wciąż pamiętam, że najwięcej pomysłów na to, jak sobie pomóc, 
siedzi w mojej głowie. Z NLP zaakceptowałam szczególnie dwie ważne 
myśli. Pierwsza, że niemiłe wspomnienia i doświadczenia dotyczące 
pewnych spraw tworzą niekorzystne nastawienie do przyszłych spraw do 
nich podobnych. Kiedy myślę o jakimś zadaniu z niechęcią i niepewnością, 
trudno mi zmobilizować swoją energię, wykorzystać wiedzę i intuicję, aby 
zadanie to zrobić naprawdę dobrze. Jeżeli jednak dostarczę swoim myślom 
wspomnień o innym zadaniu, z którego udało mi się wywiązać z radością, 
lekkością i profesjonalizmem, stworzę w sobie korzystne nastawienie, 
które pozwoli mi i tym razem wykrzesać z siebie podobne cechy. To 
właśnie NLP nauczyło mnie wykorzystywać stare dobre wspomnienia po to, 
aby tworzyć nowe dobre wspomnienia. I dotychczas zawsze byłam zachwycona 
skutecznością takiego podejścia. 
     Innym ważnym doświadczeniem było nowe dla mnie spojrzenie na sprawy 
konfliktowe. Do tej pory w moim przekonaniu konflikt oznaczał, że nie 
umiem wybrać żadnego z wykluczających się rozwiązań. Mogłam albo gdzieś 
pojechać, albo nie pojechać, zrobić coś lub nie zrobić. Za obiema 
możliwościami przemawiały argumenty za i przeciw, a ja nie umiałam 
dokonać wyboru. W pracy z NLP nie staramy się opowiadać po jednej ze 
stron. Najważniejsze jest dostrzeżenie wspólnych korzyści, jakie dają 
oba wyjścia. Zawsze przecież na swój sposób służą naszemu najwyższemu 
dobru. W pracy z NLP zadaniem jest złagodzenie konfliktu. 
     Chodzi o to, aby zastanowić się, jakie korzystne cechy jednej 
sytuacji można by przenieść do drugiej i odwrotnie. 
     W rezultacie znajduje się wyjście, które leży gdzieś pośrodku i 
zawiera najkorzystniejsze aspekty obu stanów ekstremalnych, a eliminuje 
ich cechy niekorzystne. 
     Zdaję sobie sprawę, że to, co napisałam o psychologii zorientowanej 
na proces i programowaniu neurolingwistycznym, jest z pewnością 
niekompletne, subiektywne i dalece wybiórcze. To samo zresztą dotyczy 
wszystkich próbowanych lub stosowanych przeze mnie metod. Nie zamierzam 
oceniać. Która z nich najlepiej może pomóc w pokonaniu problemów z 
jedzeniem. Pragnę tylko zasygnalizować. że jest ich wiele i każdy, kto 
chce sobie pomóc, może znaleźć coś dla siebie. 
     
     
     Zakończenie 
     
     Swoją długą drogę dochodzenia do siebie opisałam tak, jak 
przebiegała. Niektórych może przerazić długość jej trwania. Nie twierdzę 
jednak, że nikt inny nie zrobiłby tego szybciej, szczególnie teraz, 
wykorzystując nowe dostępne metody i sięgając po profesjonalną pomoc. 
Ale nie chciałabym nikogo łudzić. Wyleczenie z anoreksji, bulimii czy 
kompulsywnego jedzenia nie nastąpi w ciągu tygodnia lub miesiąca. Czas 
dochodzenia do normalności zależy od poziomu naszego strachu przed 
zmianą oraz od indywidualnych przyczyn, dla których organizm woli 
pozostać chory. Warto tylko pamiętać, że czas wychodzenia na prostą 
można sobie ułatwić i umilić. 
     To jedno mogę zagwarantować. Najtrudniej jest spojrzeć prawdzie w 
oczy i zrobić pierwszy krok. Potem, po pierwszym przerażeniu ogromem 
pracy i rozczarowaniu, że nie ma prostej recepty na wyjście z 
uzależnienia od jedzenia, przychodzi czas kolejnych kroków do przodu, 
który jest znacznie lżejszy i przyjemniejszy. Od momentu rozpoczęcia 
leczenia, czy jak to nazywam "pracy nad sobą", problem staje się 
łatwiejszy do opanowania, łatwiej z nim żyć i łatwiej się cieszyć 
życiem. Kolejne lata pracy są niczym w porównaniu z czasem je 
poprzedzającym. Tak było ze mną. Od kiedy wzięłam ster życia we własne 
ręce, stałam się znacznie szczęśliwsza, a życie zaczęło wynagradzać mnie 
dodatkową radością i niespodziankami losu. Tego właśnie życzę wszystkim 
osobom wahającym się przed zrobieniem pierwszego kroku w stronę pomocy 
sobie. 
     Ukazując swoją drogę, miałam nadzieję, że zainspiruje ona 
zainteresowane osoby do szukania własnej. Znam kobiety, które namiętnie 
czytają książki kucharskie, po czym nie wykorzystują żadnego z nowo 
poznanych przepisów. 
     Panie te są jednak mistrzyniami kuchni. A przeglądanie przepisów 
stanowi dla nich wspaniałą inspirację do rozwoju własnej inwencji i 
czynienia eksperymentów. Chciałabym, aby moje wspomnienia, myśli i rady 
były taką właśnie "książką kucharską". Pamiętajmy, najlepszy doradca 
siedzi głęboko w nas, chodzi tylko o to, aby do niego dotrzeć! Nie 
obawiajmy się też swojego sceptycyzmu. Pewna jego doza bywa bardzo 
przydatna. Nie pozwoli nam bezkrytycznie ulegać modzie i obiecywać sobie 
zbyt wiele w zbyt krótkim czasie. Trzeba umieć przez sito własnych 
uprzedzeń i przekonań przecedzić i czasami przyjąć parę nowych prawd. 
Dla mnie ta trochę asekuracyjna postawa była bardzo korzystna. Z jednej 
strony nie obawiałam się, że mogę trafić na coś nieodpowiedniego, wejść 
w coś za daleko. 
     Z drugiej, pozostawałam otwarta na nowe myśli i drogi pomocy sobie. 
Wkrótce przekonałam się, że to, co początkowo wzbudza moje podejrzenia i 
obawy, z czasem może się okazać całkiem ciekawe i dobre. Muszę zresztą 
przyznać, że dopiero wtedy zaczęłam odważniej angażować się w 
proponowane mi metody pracy terapeutycznej, kiedy obiecałam sobie, że 
nie pójdę dalej, niż jestem gotowa, i nie będę miała żalu do siebie, 
jeżeli czasami, mimo własnych oczekiwań, nie pokonam tkwiących we mnie 
blokad. 
     Chociaż książkę tę adresowałam do osób ogólnie uzależnionych od 
jedzenia, najwięcej jednak napisałam o anoreksji, która jest mi znana. 
Myślę, że każda ciężka choroba to krzyk duszy marzącej o tym, aby wyrwać 
się z klatki, w której ją usilnie trzymamy. Nieważne, czy nazwiemy to 
procesem wtórnym, czy sprzymierzeńcem; warto posłuchać, co choroba ma 
nam do powiedzenia. Anoreksja jest dążeniem do samounicestwienia. 
Zniewolona dusza krzyczy, że woli umrzeć, niż dalej cierpieć, ściśnięta 
w klatce wszystkich "muszę", "powinnam", "trzeba", "należy". Najgorsze, 
że anoreksja nakłada na chorą jeszcze więcej nakazów. Nic więc dziwnego, 
że w takiej sytuacji doprowadzona do skrajności dusza może wybrać 
śmierć. Nie dopuszczajmy do takiego stanu. Wysłuchajmy jej i dajmy 
więcej przestrzeni. A odwdzięczy się śpiewem, jakiego nigdy do tej pory 
nie słyszeliśmy. 
     Skłonności do tycia i kompulsywnego jedzenia to odwrotna, w 
stosunku do anoreksji, strona medalu. Ale tak jak to bywa w przypadku 
krańcowych przeciwieństw, u źródeł obu skłonności leży ten sam problem: 
trudności z samokontrolą. Powszechne jest przekonanie, że grubasy to 
ludzie, którzy nie umieją pohamować odruchu jedzenia. 
     A jednak większość otyłych osób, które znam, je stosunkowo mało i 
przeważnie odmawia sobie posiłków uważanych za kaloryczne. Myślę, że 
osoby jedzące kompulsywnie mają tak jak anorektyczki wyraźną tendencję 
do ciągłego kontrolowania siebie i swojego życia. Rezultatem tej 
nadmiernej kontroli jest jednak dążenie duszy nie do samounicestwienia, 
lecz do szczególnego zamanifestowania swojego istnienia. Dusza osoby 
kompulsywnie jedzącej krzyczy: "Nie dajesz mi prawa istnienia. To pokażę 
ci. Jak wielkim istnieniem potrafię być!". Nic więc dziwnego, że w 
takiej sytuacji stan ciągłej kontroli co jakiś czas przerywany jest 
niepohamowanym rzucaniem się na jedzenie. 
     Z bulimią jest inaczej. Dotyczy trochę innej osobowości, wahającej 
się, po której stronie stanąć: po stronie jedzenia czy braku jedzenia. 
Niesie też ze sobą inne konflikty moralne. Z pewnością prowadzi do 
wyrzutów sumienia. Jak można jeść i zwracać jedzenie. Kiedy na świecie 
tyle ludzi umiera z głodu? Jak można tak dalece nie panować nad sobą? 
     Spróbujmy jednak tego nie oceniać. Moim zdaniem, bulimiczki 
reprezentują osobowość stosunkowo najbardziej spójną wewnętrznie. 
Miotane sprzecznościami - "przyjmować jedzenie czy go nie przyjmować" - 
nie opowiadają się zdecydowanie po żadnej ze stron. Forma ich choroby 
szczególnie wyraźnie wskazuje na dialog dwóch sprzymierzeńców 
wewnętrznego JA. Może warto byłoby pomóc im w umiejętnej negocjacji i 
załagodzeniu konfliktu przez wybór tego, co obie strony mają do 
zaoferowania. 
     Wiele miejsca w tej książce poświęciłam Technice Alexandra, która 
jest moją pasją. Nie zmienia ona sposobu życia ani sposobu myślenia. Ale 
przygotowuje ciało do tego. Aby umiało wprowadzić w życie zmiany w 
myśleniu lub zachowaniu, na jakie zdecyduje się umysł. Myślę, że właśnie 
z tego względu jest to metoda szczególnie korzystna w przypadku, gdy 
chora psychika, nadmiernie zaprzątająca umysł myślami o jedzeniu i 
niejedzeniu, doprowadza ciało do szkodliwych nawyków jedzenia i 
niejedzenia. Ale zaznaczam, każdy bierze sobie z Techniki Alexandra to. 
Czym jest szczególnie zainteresowany, i to, na co jego organizm w 
pierwszej kolejności pozwala. Mnie Technika Alexandra pomogła w 
znalezieniu i zastosowaniu sposobów na opanowanie problemów z jedzeniem. 
Ale kto inny uzyska dzięki niej większą sprawność i lekkość gry na 
instrumencie, wyeliminuje dolegliwości kręgosłupa czy wzmocni i pogłębi 
rezultaty prowadzonej psychoterapii. Nie jest to panaceum. lecz 
narzędzie do łatwiejszego i swobodniejszego poruszania się w obszarach 
własnych zainteresowań. Do większej odwagi w rozwoju. Którego kierunek 
obieramy sobie sami. 
     Anoreksji wiele zawdzięczam. To dzięki niej musiałam zacząć myśleć 
o sobie i swoim życiu. Dzięki niej zaczęłam żyć szczęśliwiej i być coraz 
szczęśliwsza. Wiele też się nauczyłam. Nawet tego, jak wielka jest siła 
naszych myśli. 
     Mimo że w dzieciństwie karmieni jesteśmy bajkami i opowiadaniami o 
sile marzeń. Jako dorośli nie bierzemy ich poważnie. Ani bajka o złotej 
rybce. Ani opowiadanie o Karolci i jej zaczarowanym koraliku 
spełniającym wypowiadane życzenia nie nauczyły mnie ostrożności w 
formułowaniu pragnień i marzeń. Nie przyszło mi do głowy, że głębokie 
pragnienie bycia szczupłą w tak kosztowny dla zdrowia sposób zostanie 
zrealizowane przez moją podświadomość. 
     Starałam się tu nie ukrywać. że w toku dochodzenia do siebie 
zdarzają się momenty ciężkie i trudne. Podejrzewam, że w tego rodzaju 
pracy nieuniknione będą chwile powrotu do głęboko skrywanych wspomnień i 
stłumionych kiedyś emocji. Alice Miller w swej książce Dramat udanego 
dziecka. 
     Studia nad powrotem do prawdziwego Ja tłumaczy. Dlaczego jest to 
potrzebne: 
     "Doświadczenie silnych emocji wyzwala nie tylko dlatego, że pozwala 
rozładować napięcie ciała, trwające od czasów dzieciństwa, lecz przede 
wszystkim dlatego, że pozwala nam wyraźnie zobaczyć rzeczywistość, 
uwalnia od iluzji, przywraca wyparte wspomnienia i często rozpuszcza 
symptomy". 
     Rozumiem to następująco: tak jak w przypadku swobodnego ciała 
potrafimy jasno odróżnić ból będący wynikiem chwilowego przemęczenia od 
bólu wskazującego na stan chorobowy, tak samo psychologicznie 
zrównoważony organizm umożliwia szybkie rozróżnienie źródła i znaczenia 
bolesnych emocji. Omawiane tu wyzwolenie to dla mnie stan, w którym 
umiem odróżnić chwilowy ból i smutek wynikający z obecnej sytuacji od 
wypływających ze mnie silnych emocji, docierających do mojej świadomości 
tylko dzięki skontaktowaniu się ze stłumionymi kiedyś bolesnymi 
uczuciami. Dzięki takiemu emocjonalnemu wyzwoleniu drobiazgi życia 
codziennego są tylko drobiazgami, a najpoważniejsze problemy tylko 
poważnymi problemami. Żadne z nich nie jest ubierane w nieświadomą 
otoczkę starego bólu emocjonalnego, który tłumiony i hamowany od lat, 
pragnie się w ten zawoalowany sposób przy okazji, choć częściowo 
wyrazić. 
     W ten sposób moja praca nad uzależnieniem od jedzenia okazała się 
pracą z głębokimi problemami mojej psychiki. 
     W jej rezultacie nie tylko uwolniłam ciało od nękających je 
problemów nie kontrolowanego jedzenia i tycia. Lecz doprowadziłam do 
wyzwolenia mojej duszy. Która powoli naprawdę zaczyna śpiewać. 
     Książkę tę pisałam ponad dwa lata. Pierwsze rozdziały prowadziły 
mnie przez dość trudne wspomnienia i wymagały czasu na "kwarantannę po 
przebytej chorobie". Pod koniec poczułam jednak cudowną lekkość. 
Uświadomiłam sobie, że wraz z przelaniem na papier (a konkretnie na 
dyskietkę) relacji ze swoich zmagań z anoreksją. Ostatecznie zamknęłam 
je w szufladzie wspomnień. Kogoś mogłaby dziwić szczerość i odwaga. Z 
jaką mówiłam o swoich głębokich, może nawet wstydliwych problemach. 
Wbrew pozorom nie było to wcale trudne. Wręcz przeciwnie, wspaniałe jest 
uczucie, kiedy pisze się o tak ciężkich osobistych sprawach w czasie 
przeszłym. Życzę wszystkim dziewczynom z podobnymi problemami, aby za 
jakiś czas mogły podobną rzecz napisać o sobie... 
     
      Spis treści 
     Wstęp..........................................7 
     Rozdział 1 Początki.............................. 12 
     Rozdział 2 Uświadamiane i nie uświadamiane korzyści... 28 
     Rozdział 3 Pierwsze próby wzięcia odpowiedzialności w swoJe 
ręce.......................... 40 
     Rozdział 4 Reiki........................ 56 
     Rozdział 5 Rebirthing..................... 69 
     Rozdział 6 Osiołkowi w żłoby dano.................. 81 
     Rozdział 7 Technika Alexandra - doświadczenia i 
poszukiwania............ 95 
     Rozdział 8 Spoglądając na cień.................. 116 
     Rozdział 9 Dawanie sobie czasu................. 135 
     Rozdział 10 W drodze do siebie................. 157 
     Rozdział 11 Burze wychodzenia na prostą............ 177 
     Rozdział 12 Nie jestem sama.................. 202 
     Rozdział 13 Znaleźć wsparcie................... 223 
     Rozdział 14 To jeszcze nie koniec............... 244 
     Rozdział 15 Wciąż się uczymy.................... 258 
Zakończenie.......................... 280