Jadwiga Jasny-Mazurek

Opowiadania z trzeciego piętra
Niby wstęp
— Mamo, czy kiedy byłaś mała, żył wtedy Napoleon? - zapytałam moją mamę któregoś 
dnia.
— Tak. A w wolnych chwilach, między jedną bitwą a drugą, kolebał mnie w kołysce. 
Robił to zawsze jedną ręką, bo drugą miał zatkniętą za bluzę wspaniałego munduru.
— A którą ręką cię kolebał?
— Tego nie pamiętam, ale możesz sprawdzić. Przyjrzyj się portretowi Jego 
Cesarskiej Mości. Tą ręką mnie kolebał, która nie jest zatknięta.
— Żartujesz, prawda?
5
- A ty nie? — spytała moja mama.
I z nią tak jest zawsze. Gdyby inna dziewczyna zapytała swoją mamę, czy kiedy 
była mała, żył Napoleon - byłby to na pewno początek długiego wywodu, dlaczego 
absolutnie nie mogło tak być. A może nawet ta inna mama wpadłaby w złość, że jej 
córka uważa ją za aż tak starą. Albo jeszcze ta inna mama kazałaby swojej córce 
przeczytać o Napoleonie wszystko, co się tylko da.
I wszystko to nie byłoby najweselsze.
A u nas w domu jest zupełnie inaczej.
O czym śpiewają stonogi
- Od dzisiaj przez cały tydzień będziemy się bawić w traperów — powiedziała mama 
przy śniadaniu.
- Nie będę chodził do szkoły?! - ucieszył się mój brat.
- Traperzy przez całe życie wędrują, więc i my będziemy chodzić wszędzie tam, 
gdzie trzeba.
- Czyżby zepsuł się samochód? - zaniepokoił się tata.
- To też może się zdarzyć - powiedziała mama. Nie wytrzymałam i zapytałam:
- Co się stało?
- Ja już wszystko rozumiem - powiedział szybko tata. - Mamie rozeszły się 
pieniądze i czekają nas ciężkie czasy. Będziemy sami zdobywać pożywienie, 
narażając przy tym swoje życie.
- Tato, my dwaj będziemy polować! Na dzikie zwierzęta! I codziennie wyprawimy 
się do lasu - zapalił się mój brat.
6
Mama pokiwała głową.
- Proponuję wam wspaniałą zabawę na cały tydzień, a wy podejrzewacie mnie o 
najgorsze.
Wtedy ja zapytałam najgrzeczniej, jak potrafiłam:
- Powiedz, mamo, dlaczego będziemy się bawić w traperów? Czy nie lepiej w Indian 
albo w chowanego?
- Może być w Indian. Z zabawą w chowanego nasze najbliższe życie nie będzie 
miało nic wspólnego, a jeśli już - to nie my będziemy się chowali - powiedziała 
tajemniczo mama.
-A kto będzie się chował? - mój brat był dociekliwy.
- Nie kto, a co. Powiem krótko: przez najbliższy tydzień nie będzie ciepłej wody 
- oznajmiła mama, a my jęknęliśmy straszliwie. Bardzo nie lubimy nie mieć w 
kranie ciepłej wody i na wieść o tym nieszczęściu odechciało się nam wszystkiego, 
a szczególnie takich zabaw.
- Nie chcę być traperem ani Indianinem! Chcę mieć ciepłą wodę - protestował mój 
brat.
- Co ci szkodzi — mruknął tata. — Traper nigdy się nie myje.
Mama spojrzała i na tatę, i na mojego brata. Zrozumiałam, że to ja muszę 
uratować sytuację. Powiedziałam więc:
- Biedni są traperzy, skoro mają do mycia tylko zimną wodę. — A wieczorem, po 
kolacji, próbowałam namówić mamę, żeby jednak nagrzać sobie wody do mycia.
- Zrobimy próbę — zaproponowała mama. — Jeśli uda nam się umyć obie nogi w 
zimnej wodzie, uznamy, że ciepła jest nam niepotrzebna.
7
- Dobrze. Ale zacznijmy od jednej - upierałam się. Kiedy wkładałam lewą nogę do 
miski pełnej zimnej
wody, mama zaczęła śpiewać piosenkę:
- Jedna noga, druga noga, trzecia noga...
- Co ty tam nucisz, mamo?
- To jest piosenka stonogi. Czyżbym ci nigdy nie opowiadała, że stonogi przy 
myciu nóg śpiewają sobie właśnie tę piosenkę?!
- Nigdy mi tego nie mówiłaś - powiedziałam, zanurzając drugą nogę w zimnej 
wodzie.
- To jasne. Śpiewają ją po to, by nie pominąć przy myciu żadnej nogi. A to może 
się łatwo zdarzyć, kiedy ma się sto nóg, czyż nie?
-Nie, mamo. One śpiewają tę piosenkę dlatego, że myją nogi w zimnej wodzie.
- Możliwe. Nigdy dotąd nie przyszło mi to do głowy — powiedziała bardzo poważnie 
mama, podając mi ręcznik.
Diabełek
Mama zawsze robi generalne porządki w najmniej oczekiwanych porach. Ni stąd, ni 
zowąd postanawia przekopać całą szafę i zaprowadzić w niej zupełnie nowy system, 
który ma pozwolić każdemu z nas w jednej chwili znaleźć to, co chce.
Przez cały następny tydzień każdy z nas zamęcza mamę pytaniami:
- Co się stało z ręcznikami, zawsze leżały po lewej stronie?
- Gdzie są moje skarpetki?
- Czy zamiast koszuli mam włożyć piżamę?
8
- Zginął mój zielony sweterek, czy nie wiesz, gdzie jest?
Potem w szafie robi się taki bałagan, jaki był, wszyscy
wszystko znajdują bez pytania i tak jest do następnych
porządków. To samo dzieje się w szafkach kuchennych,
w szufladach, na półkach z książkami i w ogóle wszę-
'  dzie.
Kilka dni temu, kiedy mama sprzątała pawlacz nad drzwiami w pokoju, usłyszałam 
nagle dziwny, znajomy głos.
- Co ty tam robisz? Chodź, pobawimy się. No chodź! Pobiegłam do pokoju. Mama 
uśmiechała się, a na ręce
miała pacynkę, naciągniętą jak rękawiczkę.
- Diabełek! — ucieszyłam się.
- Bawisz się ze mną czy nie?! - zapytał Diabełek.
- No pewnie! — zawołałam i zaczęłam zachowywać się tak jak wtedy, kiedy miałam 
trzy albo cztery lata.
—  Schowaj się — namawiał mnie Diabełek. — Będę cię szukał. Liczę do dziesięciu 
wspak.
— Po diabelsku, prawda?
— Dziesięć, dziewięć, osiem, siedem, sześć, pięć, cztery, trzy, dwa, jeden! 
Szukam! — zawołał Diabełek i zaczął mnie szukać po swojemu. Przewracał krzesła, 
rozrzucał poduszki, ściągał obrus.
— Gdzie jest serek?! — zawołał nagle dzikim głosem. — Muszę go zjeść! Muszę go 
zjeść natychmiast!
Wyszłam ze swojej kryjówki, jak wtedy, kiedy miałam trzy albo cztery lata, a 
Diabełek zabierał się do mojego twarożku. Nie lubiłam nigdy białego sera i 
dopiero teraz uprzytomniłam sobie, że zjadałam go tylko dlatego, że Diabełek 
chciał mi go wykraść.
— No, gdzie jest twarożek?! — złościł się Diabełek na ręce mojej mamy, 
wygrażając mi obiema łapami.
— Chodź tu bliżej, Diabełku, powiem ci coś na ucho — poprosiłam.
Przystawił swoje ucho jak mógł najbliżej i aż łapy zacierał z ciekawości, co też 
usłyszy. A ja wyszeptałam cichutko:
— Postrasz mnie, że zjesz szpinak albo zieloną sałatę, albo cykorię... i nie daj 
się już schować na pawlaczu.
Pies w domu
Któregoś dnia mój brat zapragnął mieć psa. I to koniecznie wilczura, czyli — jak 
mówi mój tata — owczarka alzackiego. Mama od razu się nie zgodziła.
— Będę w ciągłym niebezpieczeństwie, czując na sobie bezustannie jego złowrogie 
spojrzenie. A poza tym taki
10
pies jest za duży. Już to widzę - mówiła - jak daję mu kość, pozwalam mu ją 
gryźć w kuchni, a on kładzie się z tą kością i cała kuchnia wypełnia się jego 
cielskiem. Nie mogłabym nic ugotować. Nie! Stanowczo się sprzeciwiam! Nie mogę 
przecież narażać całej naszej rodziny na śmierć głodową tylko dlatego, że jakiś 
pies gryzie kość w kuchni — zakończyła swój wywód i wyszła gotować obiad.
Mój brat, widząc, że sam nic nie wskóra, pozwolił mi mieć tego psa, którego 
jeszcze nie mieliśmy, na spółkę z nim.
— Jak się razem uprzemy, to pozwolą nam mieć psa — powiedział.
Następnego dnia do psiej spółki przyłączył się tata.
— Czy on nie może gryźć tej kości w przedpokoju albo na balkonie? — zapytał.
— No właśnie! — wykrzyknęliśmy jednocześnie, ja i mój brat.
— Może ją gryźć, gdzie zechce, byle to nie był wilczur czy inny pies w tym 
rodzaju — odpowiedziała mama.
To już było coś. Teraz wiedzieliśmy, że w naszym domu będzie pies.
— Czy chcesz, aby nasz pies był malutki, powiedzmy, taki jak kot? — zapytał mój 
brat.
— Tego by jeszcze brakowało — oburzyła się mama. — Pies powinien być psi.
— Jak to: psi? — nie rozumiałam, co to znaczy. — Chyba każdy pies jest psi.
— Skądże! - odrzekła mama. - Kiedy stałam się uczennicą pierwszej klasy, mój 
tata podarował mi psa.
— Tobie to było dobrze — wyrwało się mojemu bratu.
11
— Był to mały kundelek — mówiła dalej mama.
— Wprawdzie potem podrósł, ale tylko troszkę. Zawsze był niewielki. I pewnie 
dlatego traktowałam go nie jak psa, ale jak lalkę. Ubierałam
w sukienki i kapelusze. Zmuszałam do chodzenia na dwóch łapach. Uczyłam mówić. 
Myłam mu zęby i uszy. Znosił to wszystko bardzo dzielnie. Ale teraz myślę, że 
byłam dla niego niedobra i gdyby był większy, to nie pozwoliłby robić z siebie 
kukły. Gdyby był większy, byłby bardziej psi.
- A może on lubił być lalką? — pomyślałam głośno.
- Na pewno nie lubił! - oświadczył mój brat. -1 z tego wniosek, że nasz pies 
powinien być duży, najlepiej wilczur — dodał.
- Znowu zaczynasz! - krzyknęła mama. — Już raz mówiłam, że nie czułabym się 
bezpiecznie z taką bestią w domu, no i to złowrogie spojrzenie. Okropne! Tyle 
jest innych dużych, wspaniałych psów. Wiem nawet, gdzie taki jeden jest do 
kupienia. Teraz jest malutki, ale wyrośnie na ogromnego, kudłatego teriera. 
Macie pojęcie, jaki będzie piękny?!
Popatrzyliśmy na siebie, chcąc sprawdzić, czy na pewno usłyszeliśmy to, co 
usłyszeliśmy. Okazało się, że na pewno.
Jeszcze tego samego dnia mieliśmy w domu cudowne szczenię. To była ona. 
Beżowobrązowa, z grubymi łapami, podciętym ogonkiem i cudownym wesołym 
spojrzeniem. Sikała to tu, to tam i nikogo to nie złościło, taka była piękna.
- Słyszałam kiedyś mądre zdanie - powiedziała mama. - Rasa psa ma znaczenie 
tylko w pierwszej chwili.
- Nie zamieniłbym go, to znaczy jej, na żadnego innego psa - stwierdził mój brat 
z przekonaniem.
Wycieczka do dziury
Były to zupełnie inne wakacje niż zwykle. Pakowaliśmy się w deszczu, 
wyjeżdżaliśmy w deszcz, a nad jeziorem też padało.
- Jutro musi być pogoda — oświadczyła stanowczo mama.
I wyobraźcie sobie... Pod wieczór deszczowe chmury popłynęły za las, a w nocy 
oglądaliśmy gwiazdy. Tata, jak zwykle, zabrał ze sobą lunetę i atlas nieba. 
Bardzo lubię wiedzieć, jak która gwiazda czy planeta ma na imię. Ale jeszcze 
ciekawsze są gwiazdozbiory: tajemnicze, kropkowane rysunki na niebie. Dopóki nie 
potrafiłam ich nazwać, nie wiedziałam nawet, że istnieją. Nie rozróżniałam ich 
wśród tylu gwiazd. To tak jakby chodzić po mieście i nie wiedzieć, że są w nim 
parki, place, ulice... i że mają swoje nazwy. A moim zdaniem niebo jest 
ciekawsze od miasta. Jest jak bajka, kiedy widzi się na nim Oriona, Perseusza, 
Koronę Północy... I jeszcze ciągle się zmienia. Co innego widać na niebie zimą, 
co innego w lecie.
13
Patrzyliśmy zachłannie na niebo, żeby oswoić się z gwiazdozbiorami, które 
mieliśmy obserwować co wieczór, co noc, przez całe wakacje. Mój brat 
specjalizował się w obserwowaniu satelitów. Ja też lubiłam je oglądać. Wyglądały 
jak gwiazdy, tyle tylko, że wędrujące. Pojawiały się i znikały. Długo nie mogłam 
uwierzyć, że pochodzą z Ziemi, że zbudowali je ludzie.
— I gdzie jest ta pogoda, którą zapowiedziałaś wczoraj? — zapytał z samego rana 
tata, nadsłuchując bębnienia deszczu o namiot.
— Drobna pomyłka. Piękna pogoda jest teraz nad morzem. My na razie będziemy się 
cieszyć deszczem — odpowiedziała beztrosko mama.
I poszliśmy na grzyby. Było ich mnóstwo. Uwielbiam zbierać grzyby, zwłaszcza 
kiedy są. Wtedy wstępuje we mnie duch konkurencji. Nie wiem dlaczego, ale muszę 
być najlepsza — zawsze chcę nazbierać najwięcej.
— To jest mój rejon! — wrzeszczę na całe gardło, nie dopuszczając nikogo do 
miejsca, które sobie upatrzyłam. Potem pysznię się przed wszystkimi, że 
znalazłam najwięcej grzybów, a kiedy zdarzy mi się, że jest ich mniej - mówię, 
że moje są za to bez robaków, bo złe wyrzucałam od razu. Ale najbardziej leśne 
wędrówki lubi nasz pies. Już na samo „las" uśmiecha się. A w lesie?... Buszuje, 
nurkuje w chaszcze, tarza się po mchu, czołga w paprociach, kopie dziury pod 
drzewami... węszy, tropi, goni... tylko od czasu do czasu wyziera z gęstwiny i 
sprawdza, gdzie jesteśmy. Z psem zbieranie grzybów jest jeszcze przyjemniejsze.
Po kilku dniach deszczu, a nocach pogodnych mieliśmy już wszystkie ubrania mokre 
albo wilgotne, wszys-
14
tkie książki przywiezione ze sobą przeczytane, słoiki wypełnione marynowanymi 
grzybami, baterie w radiu zupełnie wyczerpane. Nie wiedzieliśmy, co ze sobą 
robić, a i w niebo też już nam się patrzeć nie chciało.
— Nic tu po nas — zdenerwował się tata. — Zwijamy się i wracamy. Lubię deszcz, 
ale za oknem. Dosyć mam tego czekania na pogodę.
— Kto jeszcze się poddaje? — zapytała mama.
— Nie wiedziałem, że to moknięcie jest walką — powiedział tata z kpiną w głosie.
— Wszystko jedno, czym jest, a czym nie jest. Nie należy opuszczać tego 
wspaniałego miejsca, które chwilowo jest trochę mokre i zachmurzone.
— A masz jakiś inny pomysł? — zapytał tata.
— Właśnie chciałam wam zaproponować wycieczkę do miasta.
— Do tej dziury, pełnej moknących wczasowiczów?
— Do tej dziury — potwierdziła mama.
— Co wy na to? — tata zwrócił się do nas, do mnie i do mojego brata.
— Możemy pojechać do dziury — zgodziliśmy się jednocześnie.
— Wiedziałam, że mogę na was liczyć! — ucieszyła się mama.
W dziurze było nam wspaniale. Kupiliśmy sobie kilka takich książek, których 
nadaremnie szukaliśmy w naszym mieście. Zaopatrzyliśmy się w baterie do radia, 
słodycze i inne wspaniałości. Zjedliśmy obiad przy stole — to niby zwyczajne, a 
jednak bardzo cieszy po kilku dniach jadania na pieńku. Popatrzyliśmy na ludzi, 
którzy się  śpieszą...  i kiedy wróciliśmy na naszą po-
15
lane nad jeziorem, wydała nam się taka cicha, piękna i przytulna.
— Słońce! Słońce! Uszczypnijcie mnie! — zawołała mama, bo właśnie słońce 
niemrawo wyjrzało zza chmur.
— Wygraliście — tata pogodził się z myślą o spędzeniu reszty wakacji nad 
jeziorem.
Początek dnia
Tylko mama i pies lubią wcześnie rano wstawać. Mama wprawdzie wypiera się tego, 
twierdzi, że gdyby mogła, to wylegiwałaby się całymi dniami. Ja jednak myślę, że 
mówi tak tylko po to, żeby nam nie było przykro — bo my jesteśmy strasznie źli 
na to ranne wstawanie. Chociaż ja ostatnio nawet polubiłam pobudki.
Otwieram jedno oko i widzę, że mama się gimnastykuje. Zamykam oko i niby śpię. 
Wiem, że za chwilę mama podejdzie do mojego łóżka i zapyta:
— Czym będziesz dzisiaj?
Leżę cichutko i obmyślam odpowiedź.
— Czym dzisiaj będziesz? — pyta mama.
— Zającem — odpowiadam.
— Szkoda. Pies przed chwilą oświadczył mi, że tylko z tobą pójdzie na pierwszy 
spacer. Jak będziesz zającem, to cię pogoni. Wiesz, jaki on jest.
— Przed nim będę udawała, że jestem sobą.
— Mam nadzieję, że w to uwierzy — mówi mama i wychodzi do kuchni. Robi dla mnie 
i dla psa śniadanie, a ja się myję, ubieram, ścielę łóżko...
- Nie lubię sałaty! - protestuję przy śniadaniu.
16
- Przede mną nie udawaj, że jesteś sobą. Wiem, żeś zając. A zające przepadają za 
sałatą. Zjedz dwa listki, resztę dostaniesz na obiad — mówi mama, a ja zjadam 
śniadanie z rzodkiewkami i sałatą.
Potem wychodzę z psem i spacerując planuję, że jutro rano powiem mamie, że 
jestem małpką. Ciekawe, czy dostanę banany na śniadanie. Ale następnego dnia, 
kiedy już wiadomo, że jestem małpką, a na śniadanie jest: jajko, mleko, bułka 
oraz oczywiście rzodkiewki i sałata... mama mówi:
— Czyżbyś nie wiedziała, że małpy jedzą wszystko? A wiesz dlaczego? Z ciekawości. 
One się niewiarygodnie wszystkim interesują.
— Słyszałam, że są też bardzo złośliwe — odpowiadam. -1 mogą na złość nie zjeść 
sałaty.
— To zupełnie niemożliwe. Każda małpa jada sałatę
ze względu na jej kolor. One przepadają za zielenią. Mieszkają, jak wiesz, w 
koronach drzew.
I znowu zjadam sałatę, której nie cierpię. A spacerując, jak co rano, z psem, 
obiecuję sobie, że jutro nie będę żadnym zwierzątkiem — będę klownem.
—  Świetnie! — cieszy się mama, kiedy jej to rano przy budzeniu oznajmiam. — 
Wreszcie będziesz się gimnastykować, klown musi być bardzo zwinny.
— Przede wszystkim jako klown ubiorę się bardzo śmiesznie i pomaluję twarz — 
planuję głośno.
— Oczywiście — mama na to. — Ale dopiero przed występem. I pomyśl o żartach, 
którymi zabawisz nas dziś wieczorem.
Myślę o żartach jedząc śniadanie, obmyślam swój popis klowna spacerując z psem. 
Po spacerze biorę drugie śniadanie i biegnę do szkoły.
Na dużej przerwie czeka mnie niespodzianka. Wyjmuję śniadanie, oprócz bułki jest 
jajko, a na nim napis: „rozbij je po blefusku".
— Co to znaczy rozbić jajko po blefusku? — pytam wszystkich. Nikt nie wie.
Po powrocie do domu (wracam zawsze pierwsza i czeka na mnie tylko pies) znajduję 
na stole książkę „Podróże Guliwera", obok leży kartka od mamy: „Jeśli jeszcze 
nie wiesz, jak rozbić jajko po blefusku, przeczytaj tę książkę. Przedtem jednak 
odgrzej zupę i zjedz ją, a potem wyprowadź psa na spacer. Mama".
Wyprowadziłam psa, zjadłam odgrzaną uprzednio zupę i zabrałam się do czytania. 
No i doczytałam się.
„Za dawnych czasów, jak wszyscy pamiętają, był zwyczaj obierania jajek na miękko 
od grubszego końca. Niestety, dziadek miłościwie panującego cesarza, gdy był 
jeszcze dzieckiem i jadł pewnego razu śniadanie, skaleczył
18
sobie palec przy obieraniu jajka z grubszej strony. Wówczas jego ojciec wydał 
surowe zarządzenie, aby odtąd wszyscy obierali jajka od cieńszego końca. Lud był 
bardzo oburzony tą ustawą i dzisiaj nasze dzieci uczą się na lekcjach historii o 
sześciu wojnach domowych, które z tego powodu wybuchły w kraju. Jeden cesarz 
utracił w tych wojnach życie, a drugi koronę. Do naszych sporów krajowych 
mieszali się zawsze królowie Blefusku, pomagali buntownikom na wszystkie sposoby 
i przyjęli u siebie wielu zbiegów lilipuckich. Co najmniej jedenaście tysięcy 
ludzi wolało umrzeć w obronie Grubych Końców, niż poddać się nowemu prawu i 
obierać jajka od końca cieńszego. (...) Królowie Blefusku oskarżali nas często, 
iż nie stosujemy się do przykazań, które dał nam Wielki Prorok Lugstrog i które 
wszyscy nasi księża powtarzają nieustannie we wszystkich kościołach. Ale Wielki 
Prorok pisze w Świętej Księdze takie słowa: »Wszyscy pobożni ludzie mają 
zaczynać obieranie jaj od końca wygodniejszego«. Moim zdaniem wcale z tego nie 
wynika, że gruby koniec jest wygodniejszy, jak chcą Królowie Blefusku".*
Odtąd rozbijam jajka po blefusku, a potem je zjadam — po swojemu.
Bajki
W naszym domu zawsze był zwyczaj bajkowania przed spaniem. Były bajki czytane, 
były z płyt... Ja najbardziej lubiłam te opowiadane, zmyślane na poczeka-
* Jonathan Swift „Podróże Guliwera" w opracowaniu Jacka Bocheńskiego i Mariana 
Brandysa, NK, Warszawa 1981.
19
niu, do których i ja mogłam czasem coś dorzucić, wymyślić. Aż wreszcie doszło do 
tego, że to ja opowiadałam mojej mamie bajkę na dobranoc.
— Mamo, umówmy się, że dzisiaj jestem bardzo mała i ty mi opowiesz bajkę — 
powiedziałam któregoś wieczoru.
— A jaki teraz mamy miesiąc? — zapytała mama ni stąd, ni zowąd.
— Maj. Tylko nie mów mi, że w maju nie mogę być malutka.
— Nie powiem. Pomyślałam sobie tylko, że w maju powinno się opowiadać bajki o 
owcach.
— Dlaczego właśnie o owcach?
— Bo gdy ty sobie tu leżysz, a ja siedzę obok ciebie, owce pasą się na halach. 
Trawa jest teraz soczysta i świeża, jest jej wszędzie pełno, nie muszą jej 
szukać; a ile w niej kwiatów...
— Dobrze. Opowiedz mi o owcach — zgodziłam się.
—  „Bee, bee, bee"... — rozlegało się od rana na Hali Niskiej — zaczęła swoją 
bajkę mama. — Słychać też było muzykę dzwoneczków przywiązanych do szyi co 
dwunastej owcy. Słońce świeciło radośnie. Spore wełniane stado pasło się 
grzecznie, pysk przy pysku, a wielki, kudłaty, biały pies łaził niby leniwie 
dookoła, pilnując, żeby stado było stadem.
Stary baca pykał fajkę i patrzył przed siebie. Wydawało się, że nie obchodzi go 
nic z tego, co dzieje się dookoła: ani owce, ani pies, ani dźwięczące 
dzwoneczki... a jednak było zupełnie inaczej. Baca, patrząc hen, na turnie i 
wierchy, słuchał tego: bee, bee, bee.
„Cosik mi się widzi — powiedział w pewnej chwili sam
20
do siebie, a może do psa. — Widzi mi się, że trza nom iść dalej".
„Już najwyższy czas" — odezwała się czarna owca półgębkiem. Bo jak ci wiadomo, w 
każdym stadzie jest choćby jedna czarna owca.
„Ty nie pyskuj!" — upomniał ją baca.
„Już się nawet odezwać nie można?" — szukała dalej zaczepki.
„Ano, nie można. I ma być cicho" — powiedział baca.
Czarna owca coś tam jeszcze mruczała, skubiąc trawę, ale baca już nie zwracał na 
nią uwagi. Zaczął się zbierać do drogi. Pies od razu zrozumiał, o co chodzi. 
Obiegł stado kilka razy dookoła, a potem usiadł i czekał na rozkazy bacy.
„Hań, piesku, no ruszaj!" — w końcu padła komenda.
I ruszyli. Wełniane stado posłusznie wędrowało tam, dokąd zaganiał je pies. Baca 
szedł przodem. Szli, szli, aż dotarli do bardzo dziwnego miejsca. Był to wąwóz, 
a może przesmyk — wąskie przejście między górami prowadzące na jeszcze bardziej 
zieloną łąkę.
Przesmyk był tak wąski, że mieściła się w nim tylko jedna owca, i to z trudem. 
Początkowo nie bardzo chciały się przeciskać, żadna nie chciała iść pierwsza... 
ale w końcu poszły kolejno, jedna za drugą: biała, biała, biała...
— A czarna? — zapytałam mamę.
— Jeszcze nie. Ona była gdzieś w środku stada. Sto owiec przed nią i tyle samo 
za nią stało w kolejce, żeby się przecisnąć. A może mniej. Spróbuj je policzyć.
— To będzie strasznie długo trwało — zauważyłam.
— Tak. Aż zaśniesz.
22
— Już wiem. To z tej bajki wziął się zwyczaj liczenia baranów przed snem, żeby 
szybciej zasnąć. To strasznie nudne — marudziłam.
— Ale skuteczne. One się przeciskają przez przesmyk, a ty sobie leżysz i liczysz. 
Jedna, druga, trzecia, czwarta, piąta...
Doliczyłam do sześćdziesięciu, mama zasnęła przy pięćdziesiątej drugiej owcy.
Podarunki
— Jakie święta są lepsze, Wielkanoc czy Gwiazdka? — zadałam pytanie, na które 
sama nigdy nie potrafiłam odpowiedzieć.
— To zależy — mama, widać, nie była zdecydowana.
— Od czego?
— Od pory roku. Myślę, że w zimie lepsza jest Gwiazdka, a na wiosnę — Wielkanoc.
— Tak też mi się zdawało — powiedziałam i poszłam do swojego pokoju, aby 
dokończyć prezent dla babci.
Bo była w naszej rodzinie niepisana umowa, że na wszelkie domowe święta, jak 
Imieniny, Urodziny, Gwiazdka, Wielkanoc, dorośli, czyli mama, tata i dziadkowie, 
prezenty kupują, zaś dzieci, czyli ja i mój brat, robią je same.
— Tobie to dobrze — mówiłam mamie przed każdą uroczystością, na którą 
przygotowywałam prezenty całymi popołudniami i wieczorami. — Tobie to dobrze. 
Idziesz do sklepu, kupujesz, co chcesz, i już masz prezent. A ja głowię się, 
wymyślam, potem zbieram materiały, z których można zrobić to, co wymyśliłam. I 
robię,
23
robię, robię... aha, i jeszcze pakuję to, co sama zrobiłam. A ty, mamo, kupujesz 
prezent już opakowany. Też bym tak chciała.
Mama popatrzyła na mnie uważnie i powiedziała:
— I tak też będzie. Kiedy już dorośniesz, będziesz pra-. cować, zarabiać, też 
pójdziesz do sklepu i kupisz prezenty. To będzie wspaniałe! Wyobraź sobie — 
wchodzisz do sklepu i widzisz: cukierki, mąka, sól, cukier, czekolady, dżemy, 
sery...
— Mamo! Przecież nie kupujesz prezentów w sklepie spożywczym — oburzyłam się.
— Nie? Rzeczywiście — roześmiała się mama i mówiła dalej: — Wchodzę więc sobie 
do sklepu odzieżowego, patrzę... a tam spodnie, bluzki, koszule, krawaty...
— Krawaty dla taty! I już masz prezent! — zawołałam.
— Nigdy nie kupuję krawatów, bo się na tym nie znam. W tym sklepie kupuję 
najwyżej coś dla ciebie albo dla babci. Potem długo proszę sprzedawczynię, żeby 
zechciała zapakować mi to ładnie z osobna. Idę dalej, prosto do księgarni...
— W księgarni kupujesz prezent dla mnie! — domyślam się.
— I dla ciebie, i dla synka, i dla taty, i dla babci, i dla dziadka. Obładowana 
książkami idę dalej z przekonaniem, że koniecznie muszę kupić coś jeszcze. 
Wchodzę do sklepu muzycznego...
— A w nim kupujesz prezent dla mojego brata i dla taty — przypominam sobie.
— Tak. Wychodzę ze sklepu. W jednej ręce trzymam prezenty odzieżowe, w drugiej 
książki, w trzeciej płyty i nuty, czwartą ręką ocieram pot z czoła...
24
— A co robisz piątą i szóstą ręką, mój ty chrząszczy-ku? — pytam mamę.
— To proste. Przeliczam pieniądze, które mi jeszcze zostały.
— I ile ich masz?
— Szkoda liczyć, i tak nie wystarczy mi na to wszystko, co chciałabym dla was 
kupić - odpowiada mama.
— Wracasz do domu, prawda?
— Tak, i to jak najkrótszą drogą, cały czas rozmyślając, jak tu wejść do 
mieszkania niezauważenie. Skradam się cichcem po schodach, piątą ręką otwieram 
drzwi...
— A szóstą oganiasz się przed psem, który wita się z tobą, jak zwykle, bardzo 
wylewnie, przewracając cię razem z wszystkimi pakunkami już w progu...
— No właśnie. Mówiłam, że ten pies jest za duży, ale nikt mnie nie chciał 
słuchać.
— Mamusiu, a co chciałabyś dostać ode mnie na Święta? — zapytałam.
— Czapkę niewidkę, córeczko. Może być zielona z czarnym. Zrobisz taką dla mnie?
Wakacje
Nasze wakacje były zawsze niespodzianką. Nigdy moi rodzice nie planowali ich 
zbyt dokładnie. Po prostu kiedy nadchodziła pora wakacji, siadaliśmy wszyscy nad 
mapą Polski, zamykaliśmy oczy i każdy z nas kładł palec na mapie, gdzie popadnie. 
A ponieważ wszyscy lubiliśmy jeziora, wybieraliśmy spod palców takie miejsca, 
które były najbliżej nich. Któregoś roku mój
25
palec, zupełnie zresztą przypadkowo, wskazał jezioro o bardzo pięknej nazwie - 
Wilczkowo. Zachwyciliśmy się tą nazwą.
- Wyruszamy pojutrze - oznajmił tata.
- Dlaczego dopiero pojutrze? Nie mogę tak długo czekać. Jestem bardzo ciekawa, 
jak to Wilczkowo wygląda. Nigdy tam nie byłam. Jedziemy jutro - mama była 
niecierpliwa.
Od razu zaczęliśmy przygotowania.
Tata razem z moim bratem na środku pokoju sprawdzali materace, czy nie są 
dziurawe, czy śledzie są w komplecie,
czy linki nie pozrywane oraz czy lampa i latarki świecą jak należy.
Ja i mama zajęłyśmy się kuchnią. Zrobiłyśmy zakupy: cukier, sól, mąka, ryż, 
makaron, mleko w proszku, miód, dżemy, żółty ser...
Do wieczora smażyłyśmy mięso, wkładałyśmy je do słoików i to były nasze konserwy. 
Dom pachniał jak przed najwspanialszą ucztą.
Rano specjalista od pakowania, czyli tata, włożył wszystko do naszego maleńkiego 
samochodu tak zmyślnie, że było w nim jeszcze miejsce i dla psa.
Samochodzik zdawał się być dumny z tego, że wiezie tyle rzeczy, i wyglądał tak, 
jakby chciał nam powiedzieć: „Wiem, że wymagacie ode mnie za wiele, ale nie 
martwcie się". I spełnił nasze oczekiwania.
Byliśmy już bardzo blisko jeziora Wilczkowo, tak przynajmniej wynikało z mapy. 
Tata siedział za kierownicą, a mama pilot — obok.
— Zaraz będzie skrzyżowanie, skręcisz w prawo — komenderowała.
— Zgadza się. Jest skrzyżowanie. Skręcam na Fis-taszki — informował tata.
— Takiej miejscowości nie ma. Jedź dalej.
— Może się pomyliłaś? Sprawdź jeszcze raz — tata nie dowierzał.
— A wiesz, że masz rację — przyznała mama ze spokojem. — Cały czas patrzę na 
zupełnie inny fragment mapy. Zawracamy.
— Co?! — krzyknął tata, który zawsze jest zdenerwowany za kierownicą.
— Jest tak, jak myślałeś. Pomyliłam się.
27
I kiedy tata zaczął przymierzać się do zawracania, mama powiedziała:
— Na żartach się już nie znasz czy co? Jedź dalej tak, jak mówię, i nie podważaj 
słuszności moich komend. Uważaj, za zakrętem będzie skrzyżowanie, wjedź w drogę 
na Żółtodziób.
— Tak jest!
Skręciliśmy. Po chwili asfaltowa droga zmieniła się w kocie łby, dalej była 
żwirówka, a w końcu zaczął się las. To, czym teraz jechaliśmy, trudno byłoby 
nazwać drogą. Były tam wyboje, mnóstwo kałuż, które wypełniały spore wyrwy w 
ziemi. Żadnych drogowskazów, choć droga miała mnóstwo odgałęzień i krzyżówek. I 
wtedy tata ustalił nasze położenie względem słońca.
— Kierując się na północny zachód, wyjedziemy prosto na jezioro — oświadczył 
dumnie.
Trwało to jednak dosyć długo i chociaż rodzice przez cały czas dowcipkowali z 
naszej sytuacji, wyczuwałam coś w rodzaju grozy, a może to był tylko niepokój o 
to, że zabłądzimy. Po prostu bałam się, że już nigdy nie wyjedziemy z tego lasu. 
Tylko pies miał coraz weselszą minę, ale on tak bardzo lubi las, że obojętne mu 
było, czy znamy drogę, czy nie. Pogrążona w strachu, nawet nie zauważyłam, że 
przez las prześwituje coś migotliwego i niebieskiego.
— Nareszcie! — zawołała mama.
— Niezupełnie. Musimy znaleźć polanę — tata trzeźwo ocenił sytuację.
— Dlaczego nigdy nie rozbijemy namiotu w lesie? — zapytał mój brat.
- Rzeczywiście! Że też nam to nigdy nie przyszło do
28

głowy — zdziwiła się mama. — Rozbijemy namiot w lesie! Nie trzeba będzie nosić 
drzewa na ognisko, po prostu codziennie podpalimy jedno z tych obok namiotu. Pod 
koniec wakacji zrobi się z naszego obozowiska coś w rodzaju polany, żeby nie 
powiedzieć — pogorzeliska.
— Coś ty! - oburzył się mój brat. - Ognisko w lesie?!
— A jak? Czy możesz sobie wyobrazić wieczory pod namiotem bez ogniska? — mama 
nie ustępowała.
Nikt nie potrafił wyobrazić sobie wieczoru pod namiotem bez ogniska. A tymczasem 
samochodzik posuwał się powolutku wzdłuż jeziora i za chwilę zobaczyliśmy to, na 
co każde z nas tak czekało.
Polana! Była niewielka, za to jezioro... rozciągało się hen. To było to!
Wybiegliśmy z samochodu i każdy zajął się czym innym. Rodzice zastanawiali się, 
w którym miejscu ustawić namiot. Mój brat sprawdzał, czy jezioro jest głębokie 
zaraz przy brzegu, czy dopiero trochę dalej. Ja pobiegłam do lasu, żeby zobaczyć, 
czy rosną już grzyby. Tylko pies nie mógł się zdecydować, czy woli się kąpać, 
czy węszyć po lesie, biegał więc od wody do lasu i z powrotem najszybciej jak 
potrafił.
— Zbiórka! — zawołała mama. - Chłopcy rozkładają namiot, dziewczyny kuchnię, 
pies niech nie przeszkadza!
- rozkazała i wzięliśmy się wszyscy do pracy.
— Wam to teraz dobrze — zaczęła opowiadać mama.
—  Kiedy ja byłam w waszym wieku, nawet nie wiedziałam, że istnieją namioty, a 
moi rodzice nigdy nie wyjeżdżali na urlop... Ustawcie tak namiot, żeby z kuchni 
był widok na jezioro.
29
— Będzie wiało - ostrzegł tata.
— To ustawcie tak, żeby nam nie wiało i żebym gotując mogła patrzeć na jezioro. 
O czym to ja mówiłam? Aha! Że moi rodzice nie wyjeżdżali na urlop. Mama 
zajmowała się domem i lato spędzała, robiąc zapasy na zimę. Wekowała kompoty, 
smażyła konfitury, robiła marynaty... Zaś mój tata w czasie urlopu robił to, na 
co nie miał czasu przez cały rok. Budował altanę w ogródku, przekopywał grządki 
i tam, gdzie zwykle rosły buraczki, nagle pojawiał się klomb z cyniami; sadził 
żywopłot, strzygł żywopłot...
—  Sól, cukier, herbatę i kawę ustaw przy butli z gazem, muszę je mieć stale pod 
ręką — powiedziała mama do mnie. — A wy pompujcie materace i w ogóle 
przygotujcie wszystko do spania. Zaraz spadnie rosa - pogoniła tatę i brata, 
którzy po ustawieniu namiotu zasiedli do słuchania opowieści.
— To ty, mamo, nigdzie nie wyjeżdżałaś na wakacje? — zapytałam.
— Wyjeżdżałam razem z bratem na kolonie, a z rodzicami jeździliśmy wyłącznie do 
babci, do wujków i cioć. Czasem było to niezwykle ciekawe, bo ciotki i wujkowie 
też mieli dzieci. Podczas gdy nasi rodzice siedzieli przy stole, rozmawiali, 
jedli i rozmawiali i rozmawiali i jedli... my wyczynialiśmy najdziksze swawole.
— Na przykład co? Co robiliście? — zapytał mój brat, który zawsze chciał 
wszystko wiedzieć bardzo dokładnie.
— Bądź cierpliwy. Śpiwory rozłóż na materacach i przygotuj przybory do mycia — 
rozkazała mama i opowiadała dalej:
30
- Najbardziej lubiłam jeździć do mojego wujka kolejarza. Miał dwóch synów, 
którzy ciągle bili się ze sobą o to, że jeden na drugiego mówił: „Ty ciapcio 
ciapcio-wata!". Ale nie dlatego lubiłam ich odwiedzać. Wujek mieszkał tuż przy 
starej parowozowni. Otóż w tej parowozowni stało kilka starych lokomotyw. Stały 
tam sobie zapomniane, wygasłe i dostępne naszym zabawom.
— Jak można się bawić lokomotywą, która nie jeździ? — zdziwił się mój brat.
— Ja bym się bawiła w maszynistę — powiedziałam.
— Myśmy bawili się po prostu w chowanego — wyznała mama.
— W lokomotywie?! W chowanego?! — brat roześmiał się zdziwiony.
— Uhm... zabawa była pasjonująca. Kryliśmy się w kotłach, w kominie, w 
węglarkach, w zbiornikach na wodę, w paleniskach... do dziś pamiętam budowę 
parowozu.
— Ja bym się tam inaczej bawił. Jeszcze nie wiem jak, ale inaczej — przechwalał 
się mój brat.
— A ja wymyśliłam dla ciebie zabawę, na teraz — powiedziała mama. — Niestety, 
też w chowanego.
— Teraz?! Jestem głodny — zaprotestował.
— Właśnie. Kolacja gotowa, ale nie zjemy jej, dopóki nie znajdziesz pieńków. Na 
pewno gdzieś tu są — zapewniła go.
— Ale gdzie one są?
— Poszukaj. Potrzebne są cztery małe i jeden duży.
— Czyja też mogę się bawić, już wszystko zrobiłam? — zapytałam.
— Właściwie to wszyscy możemy się pobawić w chowanego — zgodziła się mama.
31
I zaczęło się. Przeszukaliśmy krzaki wokół polany, miejsce obok miejsca.
— Znalazłem! — zawołał tata i wyniósł z krzaków ławę z deski na dwóch pieńkach.
— Nie mogę go ruszyć. Pomocy! — wzywałam innych, bo znalazłam ogromny pień, 
który mógł nam służyć
jako stół.
I tak po chwili mieliśmy komplet „mebli". Wygodnie jak w domu zasiedliśmy do 
kolacji. Było nawet miejsce dla leśniczego, gdyby przypadkiem do nas zawitał.
Główna rola
— Mamo, mamo! Nasza klasa robi przedstawienie i ja będę grała główną rolę! — 
krzyczałam już od progu.
— Gratuluję ci — ucieszyła się mama.
— Nie masz pojęcia, jaka jestem szczęśliwa. Zaraz zacznę się uczyć roli. Mam 
bardzo dużo tekstu... — nie mogłam przestać mówić.
— Czy będę zmuszona uszyć ci kostium?
— Jeszcze nie wiem. Pani nic.na ten temat nie mówiła. Wiem tylko, że będę pchłą, 
pchłą Szachrajką. To jest
bardzo śmieszne...
— Będziesz pchłą Szachrajką?! To wspaniała rola! —
powiedziała mama.
— Czy ty grałaś kiedyś w teatrze? — zapytałam.
— I tak, i nie. Masz oczywiście na myśli teatrzyk szkolny, prawda?
— Opowiedz o swojej roli — poprosiłam, bo byłam bardzo ciekawa, a mama nigdy na 
ten temat nic nie opowiadała.
32
— To nie była prawdziwa rola, to był tak zwany ogon. Grałam kawkę w wierszu 
Tuwima według starej bajki rosyjskiej o rzepce.
— Dlaczego nie dostałaś głównej roli? — Było mi przykro za mamę.
— W tej bajce nie było głównej roli Najważniejszy był narrator, a narratorem 
była nasza pani od polskiego. I tak czułam się dumna, bo więcej niż połowa klasy 
nie dostała żadnej roli.
— W naszej klasie też nie wszyscy dostali role — chełpiłam się.
— Moja mama — mama opowiadała dalej — była bardzo dumna z roli, jaką dostałam, i 
jeszcze tego samego dnia zaprojektowała dla mnie piękny kostium kawki. Potem go 
szyła wieczorami przez cały tydzień. Kostium był nadzwyczajny. Czarna peleryna, 
która mogła udawać skrzydła. Czarna czapeczka i dziób, przymocowany do jedwabnej 
pończochy, którą naciągnąć miałam na głowę. Jedwabna pończocha! Nie masz pojęcia, 
co to wtedy znaczyło. Wtedy panie nie nosiły elastycznych rajstop ani nylonowych 
pończoch, a te jedwabne były bardzo drogie. Moja mama miała ich tylko trzy pary. 
Przymierzałam je czasem po kryjomu.
Opowiadania z trzeciego piętra
— To był na pewno najpiękniejszy kostium — powiedziałam.
— Oczywiście. Byłam tego pewna, nawet nie widząc kostiumów moich koleżanek i 
kolegów. Wszyscy chwaliliśmy się nimi przed sobą. Nie mogłam się doczekać dnia 
przedstawienia. Codziennie mieliśmy próby po lekcjach, ale bez kostiumów, naszej 
pani wystarczała informacja, że są gotowe.
— I co, i co? — niecierpliwiłam się.
— I nadszedł wreszcie ów dzień. Przedstawienie miało się odbyć na dużej przerwie. 
Wszystkie klasy, nawet te najstarsze, miały nas oglądać. Ach! Jeszcze ci nie 
opowiedziałam, jak odbywała się moja codzienna droga do szkoły — zmieniła temat 
mama.
— Kiedyś mi mówiłaś, że twój brat odprowadzał cię do szkoły i że bardzo się tego 
wstydził, że chodzi z taką smarkulą, i kazał ci iść za sobą, w pewnej odległości 
—
przypomniałam.
— No właśnie. A tego dnia, kiedy miało się odbyć nasze przedstawienie, pozwolił 
mi iść obok siebie. I wyobraź sobie, niósł mój kostium kawki jak coś niezwykle 
cennego. Niósł go przez całą drogę do szkoły, a było to dosyć daleko — 
opowiadała mama.
— To bardzo śmieszne, prawda?
— Teraz to jest śmieszne, ale wtedy byliśmy strasznie poważni. Pamiętam do dziś, 
jak niemiłosiernie wlokły się te trzy lekcje przed dużą przerwą. Wreszcie 
zadzwonił dzwonek. Szybko przebraliśmy się w kostiumy. Mój był najpiękniejszy, 
do dziś jestem o tym przekonana. Potem poszliśmy cichutko za kulisy.
34
Nie wiem, czy ci mówiłam, że w naszej szkole była prawdziwa scena, z kurtyną, 
kulisami, deskami...
Koledzy ze wszystkich klas już czekali w sali, słychać było charakterystyczny 
szmerek widowni, szmerek poprzedzający przedstawienie, jak w prawdziwym teatrze.
I zaczęło się. Aktorzy, czyli my, nic nie mówiliśmy, tylko odgrywaliśmy 
pantomimicznie, gestami i ruchami całego ciała, to, co nasza pani, jako narrator, 
recytowała. Na scenę wychodzili kolejno: dziadek, rzepka, babcia, wnuczek, 
szczeniaczek Mruczek, kot Kicia, kurka z podwórka, gąska, bociek... Serce biło 
mi coraz mocniej, już niedługo ja miałam wyjść na scenę, nasłuchiwałam słów 
narratora:
„... Skakała drogą zielona żabka, Złapała boćka - rzadka to gratka! Żabka za 
boćka, Bociek za gąskę, Gąska za kurkę..."
„Jeszcze nie, jeszcze nie" - powtarzałam sobie.
„...Kurka za Kicię, Kicia za Mruczka, Mruczek za wnuczka..."
„Już, już niedługo" - mówiłam do siebie i czułam, że mam wypieki, bardzo byłam 
zdenerwowana.
„...Wnuczekza babcię, Babcia za dziadka, Dziadek za rzepkę..."
35
„Już!" - pamiętam, że krzyknęłam i właśnie miałam wyjść na scenę, kiedy 
usłyszałam:
„...Tak się zawzięli Tak się nadęli, Że nagle rzepkę Trrrachl — wyciągnęli! Aż 
wstyd powiedzieć, Co było dalej! Wszyscy na siebie Poupadali..."
Po chwili rozległy się brawa. Wszyscy śmiali się i klaskali i nikt nie zauważył, 
że nasza pani zapomniała wyrecytować:
„...A na przyczepkę Kawka za żabkę, Bo na tę rzepkę Też miała chrapkę".
Stałam za kulisami i płakałam. Przedstawienie się skończyło, a ja stałam i 
płakałam, coraz rzewniej, coraz głośniej. Nie mogłam się uspokoić. I dziób mi 
zamókł od łez, i nie miałam jak wytrzeć nosa, bo na głowę miałam naciągniętą 
jedwabną pończochę mojej mamy. Musiałam wyglądać bardzo żałośnie i zabawnie 
jednocześnie. Tak myślę teraz - zakończyła swoją opowieść mama.
— Mamusiu, dlaczego mi opowiedziałaś tę smutną historyjkę właśnie dzisiaj? — 
zapytałam.
36
- Bez żadnego powodu, po prostu przypomniało mi się to zdarzenie.
— Czy myślisz, że i mnie może spotkać coś podobnego? — dopytywałam się.
— W żadnym przypadku. Nie może się zdarzyć, aby pominięto główną rolę w 
przedstawieniu, ale może się zdarzyć, że rola jest nieudana, ale to już zależy 
tylko od ciebie.
— A uszyjesz mi kostium?
— Uszyję.
Kara automatyczna
Najpierw usłyszałam delikatne stukanie w płótno namiotu drobniutkich kropelek, 
jednej, a potem drugiej i jeszcze, i jeszcze... biegły, jakby je ktoś gonił, 
prędzej i prędzej. Otworzyłam oczy.
— Śpij! Pada — szepnęła mama.
— Muszę wyjść — mruknęłam.
— Ja też muszę, a śpię.
— To może wyjdziemy razem — odezwał się tata. Tata często się odzywa, kiedy 
myślę, że jeszcze śpi.
— Na mnie nie liczcie. Będę spał, dopóki nie przestanie padać — mruczał mój brat 
niewyraźnie.
— Chciałabym teraz być bardzo mała, w pieluszce -rozmarzyłam się.
— To było życie! Szkoda, że tego nie pamiętam — powiedział brat, nie otworzywszy 
nawet oczu.
— Ale ja pamiętam! - przypomniała mama.
— Ja też. Do dziś mam przed oczami te olbrzymie stosy pieluch — dorzucił tata.
37
— To ja już lepiej wyjdę — zdecydowałam się. I zaczęłam zbierać się do wyjścia. 
A po mnie wyszli wszyscy.
Poranny spacer po lesie w piżamach i płaszczach deszczowych jest bardzo zabawny. 
Każdy stąpa najostroż-niej jak potrafi, żeby nie strącić kropli z drzew, tylko 
pies gania, jak gdyby nigdy nic, potrącając krzaki i co mniejsze drzewka, jakby 
padającego deszczu było mu jeszcze za mało.
Po tej wyprawie wróciliśmy wszyscy mokrzy i rześcy, o dalszym spaniu nie było 
mowy. Deszcz gęstniał.
— Ciekawe, co też będziemy robić po śniadaniu? — mój brat zastanawiał się głośno.
— To co zwykle. Zagramy w marynarza — odpowiedziała mu mama.
— Ja nie gram! Znowu na mnie wypadnie zmywanie! — zbuntował się.
— Tym lepiej. Skoro jesteś taki pewny, że na ciebie wypadnie, to możesz zmywać 
od razu — poradziła mama.
— Mamo, a kiedy on już pozmywa, to co będziemy robić? — zapytałam.
— Mamo! Ona się ze mnie wyśmiewa! Powiedz jej — skarżył brat.
— Raz, dwa, trzy! Marynarz! — mama zapobiegła wiszącej na włosku kłótni.
Wszyscy odruchowo podnieśliśmy w górę po jednej ręce. Mama wystawiła jeden palec, 
tata trzy, mój brat pięć, a ja dwa.
— Liczę od psa w prawo — oświadczyła mama. — Jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, 
sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć, jedenaście!
38
— Juhu! — mój brat zawył zwycięsko.
— To niesprawiedliwe! — wyrwało mi się. — Zawsze wypadało na niego. Dlaczego 
właśnie dzisiaj, w taki deszcz, ja mam zmywać!
— Zaraz ci to wytłumaczę. To jest tak zwana kara automatyczna. Zjawisko 
występujące dosyć często, ale nie aż tak, by każdy mógł to zauważyć — mama 
tłumaczyła cierpliwie.
— Za co? Za co kara? Przecież nic złego nie zrobiłam — broniłam się.
— To nie jest zwykła kara. To jest kara automatyczna. Szydziłaś z brata, że na 
niego zawsze wypada zmywanie, no i od razu wypadło na ciebie. Samo tak się 
zrobiło. Automatycznie.
— Rozumiem — powiedziałam i wyszłam z namiotu na deszcz zmywać po śniadaniu.
Od tego dnia uważniej obserwowałam to, co się dzieje dookoła. Badałam przyczyny 
różnych zdarzeń i przypadków. Koniecznie chciałam wyśledzić zjawisko kary 
automatycznej. I szybko przyznałam rację mojej mamie. Kara automatyczna naprawdę 
istnieje. Jeszcze tego samego dnia zdarzył się wypadek potwierdzający tę tezę.
A było to tak.
Mój brat złapał żabę i jak zwykle zaczął mnie tą żabą straszyć. Uciekałam przed 
nim. Nie dlatego, żebym się bała, bo nie boję się ani pająków, ani żab, ani 
zaskroń-ców, ani żadnych innych stworzeń, choćby nawet myszy. Uciekałam tak 
sobie. A mój brat gonił mnie po całej polanie i wrzeszczał:
- Wrzucę ci ją za kołnierz! Posadzę ci ją na głowie!
40
Ona jest zimna! Ta żaba ma cztery nogi! Zobacz, jak nimi rusza!
Nagle pośliznął się i już leżał. W kałuży. Właśnie w tej jednej jedynej kałuży, 
jaka była na polanie.
— Kara automatyczna! Kara automatyczna! - wołałam, kulając się ze śmiechu.
Kara automatyczna, jak się wiele razy przekonałam, jest wspaniałym środkiem na 
różne głupie zachowania.
Któregoś popołudnia wracaliśmy z tatą z zakupów. Na schodach wywiązała się 
dyskusja na temat planów na wieczór.
— Co dzisiaj jest w telewizji? - zapytał mój brat.
— Wszystko jedno. I tak nie będziecie oglądać. Jest już za późno - orzekł tata.
— To niesprawiedliwe! Dorośli zawsze mogą oglądać telewizję, kiedy tylko chcą, a 
my nie! — mój brat protestował, a ja go poparłam.
— A właśnie, że będę oglądać! — zawołałam i tupnęłam nogą, to znaczy chciałam 
tupnąć, ale moja stopa trafiła w nic i... spadłam ze schodów.
Cerowanie
Przed którymiś świętami wymyśliłam dla mamy prezent praktyczny. Postanowiłam 
zrobić szydełkiem ozdobne chwytki do garnków. Mama często się parzyła gotując, 
byłam więc niezmiernie dumna, że dzięki mnie nigdy więcej nie będzie m iała 
bąbli na palcach.
Robiłam ten prezent, jak wszystkie inne, w tajemnicy. Nikomu nie było wolno 
wejść do mojego pokoju. Tylko
41
mój brat miał prawo wstępu, bo on, podobnie jak ja, przygotowywał prezenty w 
ukryciu.
Chwytki zrobiłam bardzo szybko, w dwa popołudnia. Były okrągłe, bardzo kolorowe 
i gdyby nie ich grubość, można by sądzić, że to serwetki. Jedno tylko mnie 
niepokoiło, otóż chwytki miały dziurę w samym środku.
Nie potrafiłam tak zacząć robótki szydełkiem, żeby nie powstawała dziura. Żeby 
mama nie sparzyła się przez tę dziurę, zacerowałam ją.
Wreszcie nadszedł wieczór rozdawania prezentów. Nie mogłam się doczekać, co 
powie moja mama, kiedy zobaczy chwytki. W końcu doczekałam się. Mama powoli 
rozpakowywała moją dla niej paczuszkę. Próbowała przez papier odgadnąć, co w 
niej jest. Wreszcie wyjęła je, obejrzała i... odtańczyła „taniec radości 
obdarowanego". A potem zatrzymała się i przyjrzała się chwytkom dokładniej.
- To ty potrafisz cerować? — zapytała.
I odtąd dziury w skarpetkach, swetrach, spodniach... ceruję sama.
Gotowanie
Od czasu do czasu moja mama lubi gotować. Poznajemy ten czas po siatkach 
wypełnionych zakupami, które przynosi do domu.
- Zaraz się zaczną eksperymenty kulinarne - rozmarza się tata. I rzeczywiście. 
Wspaniałe zapachy z kuchni wypełniają całe mieszkanie.
Wszyscy lubimy ten czas gotowania, duszenia, smażenia i pieczenia. Potrawy 
wówczas przyrządzane mają eg-
42
zotyczne nazwy i niezwykły smak. Kosztujemy je, naradzamy się, co zjemy najpierw, 
a co potem. Lubimy nie tylko jeść. Lubimy wtedy być w kuchni i pomagać mamie, 
uczestniczyć w tym szaleństwie. Czekamy na taki dzień, upominamy mamę, że już 
czas. Ja, kiedy już zaczęłam czytać i pisać, założyłam sobie kajet, w który 
wklejałam co ciekawsze przepisy kulinarne, wycięte z gazet i tygodników. 
Nauczyłam się też trochę gotować.
Pewnego dnia dzwonek do drzwi oderwał mnie od smażenia pomidorów z cebulką. 
Przyszła moja koleżanka z sąsiedniej klatki.
— Chodź się bawić — zaproponowała.
— Nie mogę. Gotuję zupę pomidorową — odpowiedziałam.
— Dla lalek? — zapytała koleżanka.
— Nie. Dla rodziny, na obiad.
Popatrzyła na mnie bardzo dziwnie i wyszła. Chyba mi nie uwierzyła.
Pływanie
Mój brat potrafi dopiąć swego.
Po raz pierwszy przekonałam się o tym parę lat temu, podczas wakacji. 
Koczowaliśmy wtedy nad jeziorem. Tuż za naszym namiotem zaczynał się las, który 
nie miał końca. Całymi dniami wędrowaliśmy po lesie i nigdy nie udało nam się 
dotrzeć na drugi jego kraniec. Bardzo też trzeba było uważać, żeby się nie 
zgubić. Tata nawet wydał zakaz wychodzenia do lasu bez opieki, ale zakaz ten 
dotyczył właściwie tylko... mamy i mnie. Bo my we dwie potrafimy się zgubić 
nawet w zagajniku.
43
Było zimno, pochmurno, często padało, zdarzały się też ulewy. Nikt z nas nie 
ukrywał, że wolałby słoneczną pogodę. W deszcz nie było wiosłowania ani 
żeglowania, ani kąpieli, mama nie mogła się opalać...
Aż tu pewnego dnia zabłysło słońce. Chmury pogubiły się gdzieś i już tego lata 
nie wróciły nad nasze jezioro. Mój brat natychmiast wbiegł do namiotu, a kiedy z 
niego wyszedł — był już gotowy do kąpieli.
— Mamo! — zawołał. — Naucz mnie pływać!
— Dzisiaj?! — przeraziła się mama, która właśnie mościła sobie miejsce do 
opalania.
— Obiecałaś — przypomniał brat.
— To prawda. Ale nie obiecałam, że dzisiaj - mama broniła się słabo.
— Powiedziałaś, że nauczysz mnie pływać, kiedy będzie słońce — obstawał przy 
swoim.
— Bardzo żałuję, że nie dodałam jeszcze jednego warunku.
— Jakiego?
— Dobrze wiesz, jakiego.
I wtedy mój brat pobiegł prosto do jeziora. Zanurzył się do pasa w wodzie i 
zawołał:
— Woda jest bardzo ciepła! Naprawdę!
— Niech już będzie — zrezygnowała mama i włożyła kostium kąpielowy. - Niechybnie 
umrę po tej lekcji pływania i ty będziesz temu winien — dodała wchodząc do wody.
Lekcja zaczęła się od tego, że mama stała w wodzie, zanurzona po pas, a mój brat 
podpływał do niej strzałką. Odbijał się mocno nogami od dna, a potem kładł się 
na wodzie i tak płynął, nie ruszając ani rękami, ani nogami.
44
<^?&<
—  Świetnie! Jeszcze raz! Teraz było dobrze! Cudownie!... — chwaliła go mama.
— Coraz lepiej! Znakomicie! — powtarzała.
Ja siedziałam na brzegu i zazdrościłam mojemu bratu.
— Chodź tu do nas! - zawołała do mnie mama, szczękając zębami. Od razu zrobiło 
mi się przyjemniej. Ale nie weszłam do tej lodowatej wody. Przestałam tylko 
zazdrościć, że mama uczy jego, a nie mnie.
Potem mama zanurzyła się aż po szyję, a mój brat dopływał do niej żabką. Nie 
trwało to długo; wrócili do brzegu wpław.
— Umiem pływać! Umiem pływać! — krzyczał mój brat, biegając tam i z powrotem 
wzdłuż brzegu. Mama, sina i dygocąca z zimna, piła łapczywie gorącą herbatę i 
coraz mocniej opatulała się kocami.
— Ucz mnie dalej — prosił brat — teraz na plecach!
— Czyżbyś zapomniał, że twój ojciec też umie pływać? — zapytała mama.
— Tata?! Tata w życiu by nie wszedł do takiej zimnej wody!
45
— Ja wejdę — powiedziała mama.
— Juhuuuu!
— Ale jutro. I to jak będzie słońce.
— Jutro?! A jak jutro nie będzie słońca?! — biadolił mój brat. Ale mama była 
nieustępliwa. Ponarzekał więc jeszcze trochę, a potem poszedł na drugi koniec 
polany, gdzie od paru dni mieszkali podobni do nas miłośnicy wakacji w kucki.
Po kilku zaledwie minutach zobaczyliśmy tatę Piotrka i mojego brata, zdążających 
w stronę wody.
— Pan Sylwek nauczy mnie pływać! I nurkować! — chwalił się mój brat.
I tak też się stało. Po kilku dniach umiał pływać lepiej niż mama.
Czasem chciałabym być taka jak on. Postanowić, uprzeć się i dopiąć swego. 
Postanawiać już potrafię, tak przynajmniej twierdzi moja mama. A ja wiem, że jak 
przychodzi co do czego, to znajduję tysiące powodów, żeby tego, co postanowiłam, 
nie robić dziś. Mówię sobie: jutro. Albo: któregoś dnia.
Choinki
Zawsze najbardziej niecierpliwie czekam na coś, co szczególnie lubię.
— Popatrz, mamo. Oni już mają choinkę! — mówię co roku o tej samej porze.
— A oni jeszcze nie mają — odpowiada mi mama, co roku tak samo.
— A my? — dopytuję.
— Będziemy mieli — zapewnia mama.
46
- Ale kiedy?
- Jak przyjdzie pora.
Nienawidziłam słowa — pora. Pora spać, pora przyjdzie, pora to zrobić, późna 
pora...
- Dlaczego muszę zawsze tak długo czekać na choinkę? — nie daję za wygraną.
- Dlaczego nie? Lecz jeśli to dla ciebie aż takie przykre, to kupimy ją już 
jutro. Niech sobie schnie. Zawsze myślałam, że lepiej, kiedy my czekamy na 
choinkę, a nie ona na nas — powiedziała mama.
- Przecież ja czekam na choinkę cały rok, czy to jeszcze za mało? - wyznałam ze 
łzami w oczach.
- Cały rok? Nie wiedziałam. W takim razie musimy kupić choinkę natychmiast. 
Jedziemy!
- Nie musimy nigdzie jechać. Widziałam, że sprzedają choinki na naszym osiedlu, 
za garażami — wyjaśniałam, wkładając kurtkę i buty.
- Jeszcze lepiej — ucieszyła się mama.
I poszłyśmy. Za garażami było bardzo dużo choinek i nikt ich nie kupował. 
Mogłyśmy z mamą wybierać, przebierać, rozważać, czy kupić tę wysoką smukłą, czy 
tę małą rozłożystą, czy raczej tę wysoką i rozłożystą zarazem.
- Miałaś rację, córeczko — powiedziała mama. — To odpowiednia pora na kupowanie 
choinek. Czekały tu na nas.
- Czy kupimy obie? - zapytałam.
- Myślę, że tak będzie najlepiej. Dużą wysmukłą i małą rozłożystą. Co ty na to?
Przyniosłyśmy obie choinki do mieszkania i nie zważając  na  porozumiewawcze  i  
pełne   politowania  dla
47
nas spojrzenia taty i mojego brata -postawiłyśmy je na balkonie. Stały obie te 
choinki dostojnie, chociaż w kuble z wodą i przywiązane do balustrady, żeby ich 
wiatr nie przewracał. Patrząc na nie, nie widziałam ani plastikowego kubła, ani 
sznurka,
widziałam tylko, że są piękne, i wyobrażałam sobie, że mieszkamy w lesie.
— Którą choinkę zabierzemy do babci? — odezwał się nagle tata.
— Ojej! Zapomniałam, że spędzamy święta u babci. Wyleciało mi to z głowy. — Mama 
podeszła do balkonu.
— Przecież zawsze jeździmy na święta do babci — zdziwił się mój brat.
— No to co? — zapytała mama.
— Chciałbym się jednak dowiedzieć, po co nam choinka, a zwłaszcza dwie, kiedy 
nie będzie nas w domu? — nie ustępował tata.
— Przecież co roku mamy choinkę. Taka jest tradycja. — Dla mamy sprawa była 
oczywista.
— No właśnie — upierał się tata. — I dlatego chciałbym wreszcie wiedzieć, 
dlaczego kupujemy choinkę, skoro nigdy nie spędzamy świąt w domu.
— Kto nie lubi choinki w domu, ręka w górę! — rozkazała mama.
Zaległa cisza. Popatrzyliśmy wzajemnie na siebie. I nikt nie podniósł ręki.
— Koniec dyskusji — mama uznała, że sprawa choinki nie wymaga już żadnych 
wyjaśnień.
Kilka dni później wszyscy razem przystrajaliśmy nasze choinki. Tata nabijał je 
na stojaki, brat zakładał lampki, a ja i mama wieszałyśmy bombki i różne cacka. 
W tym cermoniale szczególną rolę znajdował dla siebie pies. Chodził i węszył. 
Siadał i przyglądał się. Obwąchiwał każdą bombkę, każde cacko i śmiesznie 
przekrzywiał łeb to w lewo, to w prawo — wyglądało to tak, jakby mówił: ho, ho, 
ho...
4 — Opowiadania z trzeciego piętra
Kiedy choinki były już przystrojone i ustawione, jedna w pokoju, druga na 
balkonie, mama usiadła na fotelu i powiedziała:
— Zaczęły się święta! Możemy jechać do babci.
— Czy dziś możemy jeszcze nie jechać? — zapytał nieśmiało tata.
— Dziś wam daruję, ale jutro pojedziemy już na pewno — mama uśmiechnęła się ze 
zrozumieniem.
I pojechaliśmy.
Święta były radosne, wypełnione spotkaniami z miłymi, bliskimi nam ludźmi, na 
które zawsze tak bardzo się cieszymy. Były zachwyty nad prezentami, zwłaszcza 
tymi, które zrobiliśmy sami, mój brat i ja, i nad tymi, którymi nas obdarowano.
Po świętach wróciliśmy do domu.
Nasze choinki czekały na nas i zdawały się mówić: ...„święta się nie skończyły, 
wcale się nie skończyły i nie skończą się, dopóki my tu będziemy...". 
Rozumieliśmy to i było nam wesoło.
Dowcipy
Pewnej zwykłej niedzieli pojechaliśmy do lasu. Ten las znaliśmy na wylot, co 
zresztą nie przeszkadzało mamie i mnie gubić się w nim, ilekroć tylko 
znalazłyśmy się tam same. Tej niedzieli spacerowaliśmy wszyscy razem, więc o 
gubieniu się nie mogło być mowy.
Byliśmy już niedaleko młodnika, kiedy mój brat pochylił się nad małym krzaczkiem 
i zapytał:
— Mamo, co to jest?
50
— Czarne jagody.
- To dlaczego czerwone? — mój brat był dociekliwy.
— Bo jeszcze zielone - wyjaśniła mama. I wszyscy w jednej chwili wybuchnęliśmy 
śmiechem.
- Oto przykład - pouczył nas tata - przykład na to, że dowcipów nie trzeba 
wymyślać. Dowcipy tworzą się same. Słyszeliście?
— Z pewnością masz rację, ale nie w tym przypadku. Ja ten dowcip znałam. Teraz 
tylko przypomniał mi się -mama nie dawała za wygraną.
— To jednak nie znaczy, że nie mogłaś takiej odpowiedzi sama wymyślić w tej 
sytuacji - bronił swego tata.
— Nie jestem pewna, może kto inny na moim miejscu — odpowiedziała mama.
—  Strasznie mi gorąco - przerwał spór mój brat.
51
— Szły dwie agrafki przez pustynię — zaczęła opowiadać mama. — „Strasznie mi 
gorąco" — powiedziała jedna. „To się rozepnij" — poradziła jej druga.
— To znam — stwierdził tata.
— Ja też. A jak jesteś taki mądry, to opowiedz dowcip, którego nie znasz - mama 
wyraźnie prowokowała.
— Nikt mnie nigdy nie rozumie — zezłościł się tata.
— A ja nigdy nie mogę mieć racji, ilekroć z tobą dyskutuję.
Rodzice rozmawiali coraz szybciej, każde obstawało przy swoim i już się zdawało, 
że się pokłócą, kiedy mama opowiedziała pewną starą przypowieść, którą kiedyś 
czytała:
— Pewnego dnia dwóch filozofów przechodziło przez mostek. Zatrzymali się na nim 
i obserwowali ryby pływające w wodzie.
„Jakież te ryby są wesołe" — odezwał się Pierwszy filozof.
„Skąd możesz wiedzieć, że są wesołe, skoro nie jesteś rybą?" — zapytał Drugi 
filozof.
„Skąd możesz wiedzieć, że nie wiem, skoro nie jesteś mną?" — odpowiedział 
Pierwszy.
Zaczęli się sprzeczać, a kiedy po chwili spotkali Trzeciego filozofa, poprosili 
go, by ich rozsądził. Trzeci zgodził się. Kiedy wysłuchał Pierwszego, orzekł: 
„Masz rację". Po wysłuchaniu Drugiego osądził: „Ty też masz rację".
„Przecież nie możemy mieć obaj racji!" — oburzyli się Pierwszy i Drugi.
„Macie rację" - powiedział Trzeci filozof.
52
Imieniny
Kiedy obudziłam się rano, mamy już nie było w namiocie. Nie powitał mnie też 
pies, co było jawnym dowodem, że go nie ma.
Myjąc się w jeziorze, rozmyślałam nad tym, dlaczego dzisiaj jest inaczej niż 
zwykle. Nie czekałam długo na rozwiązanie tej zagadki. Czyściłam właśnie zęby, 
kiedy usłyszałam przedziwną pieśń w obcym języku, śpiewaną przez mamę z bukietem 
w ręku. Obok stał pies w wianku ze stokrotek. Witając się ze mną, skorzystał z 
okazji i wykąpał się w jeziorze, co było mu zabronione ze względu na reumatyzm, 
na który od roku się uskarżał.
Mama zakończyła pieśń i wręczyła mi bukiet, a były to: gałązki z malinami i 
jagodami oraz leśne kwiatki.
— Mam imieniny — domyśliłam się.
— Nareszcie! — powiedziała mama. — Cały rok na nie czekałam.
Wszystkich dziwiło, że ja nigdy nie wiem, kiedy są moje imieniny. To mama 
zmienia datę moich imienin z roku na rok, w zależności od kalendarza, który 
kupuje zwykle dopiero w połowie lutego nowego roku. Imię mam zwyczajne, Magda, 
natomiast dzień imienin w każdym kalendarzu przypada kiedy indziej, a to w maju, 
a już to w listopadzie, w tym roku zaś okazał się w lipcu.
— Mamo, a czy ktoś jeszcze wie, że dziś są moje imieniny? — zapytałam szeptem.
— Jeszcze nie, ale zaraz wszystkim to oznajmię. Niech no tylko się obudzą — 
zapewniła mnie mama.
53

To były najbardziej udane ze wszystkich moich imienin, bo celebrowane przez cały 
dzień i przez wszystkich mieszkańców polany nad jeziorem. Było tak przyjemnie, 
że przy wieczornym ognisku uradzono, aby następnego dnia obchodził imieniny pan 
Sylwek, w środę pani Katarzyna, a w czwartek mój brat...
Brzydkie wyrazy
Kiedy byłam jeszcze bardzo mała, na naszym podwórku zapanowała moda na tak zwane 
brzydkie słowa. Przeklinaliśmy, grając w kapsle, bawiąc się w berka, a zwłaszcza 
w piaskownicy. Mój brat pozwolił sobie nawet na „wyrazy" w obecności mamy. Mówił 
i patrzył, co mama na to.
A mama zapytała:
— Podoba ci się to, co mówisz?
— Wszyscy teraz tak mówią.
— Muszę więc i ja się tego nauczyć. Będziemy tak do siebie mówili, chcesz?
— Chcę — zgodził się mój brat.
— No, to umyj, gnoju, ręce, i to natychmiast! Bo jak kopnę w dupę!
Zamarliśmy obydwoje, a po chwili mój brat powiedział:
— Przepraszam.
I odtąd nie używaliśmy brzydkich słów, a jeśli nam się czasem coś jeszcze 
wyrwało, to na pewno nie w obecności mamy. Jakież więc było moje zdumienie, 
kiedy podczas odrabiania lekcji usłyszałam z sąsiedniego pokoju podniesiony głos 
mamy:
54
— Tylko bez wyrazów! Wiesz, że tego nie znoszę! Wyjdź i milcz! Myślałam, że mama 
nakrzycza-ła na mojego brata, ale zaraz przypomniałam sobie, że brat jest na 
treningu. Taty też nie było, a nawet gdyby był, to mama nigdy nie odezwałaby się 
do taty w ten sposób.
Pobiegłam do pokoju mamy, ale nie zobaczyłam tam nic ponad to, że mama pisała na 
maszynie i jadła truskawki, a obok siedział pies i patrzył to na mamę, to na 
salaterkę z truskawkami.
— Rozmawiasz z psem? — zapytałam.
— Zawsze z nim rozmawiam - odpowiedziała mama, jakby nie było w tym nic 
nadzwyczajnego.
— A o czym z nim rozmawiasz?
— Przed chwilą o truskawkach. Prosił, żebym mu je dała. Tłumaczyłam, że psy nie 
jadają truskawek. Nie uwierzył. Dałam mu w końcu jedną, żeby się przekonał, że 
mam rację.
-I co?
— Zgodził się ze mną, że nie lubi truskawek, ale dalej siedział i liczył 
wszystkie, które zjadałam.
— Może on myśli, że te, które ty jesz, są inne niż ta, którą mu dałaś - 
próbowałam wytłumaczyć zachowanie psa.
— Toż mu już wyjaśniłam, że wszystkie    smakują   jednakowo. Dwa razy prosiłam, 
żeby przestał tak łakomie na nie patrzeć. Próbowałam    też    zawstydzić    go,
mówiąc, że dobrze wychowany pies nie zwraca uwagi na to, że inni jedzą.
— I co on na to? — byłam coraz bardziej ciekawa.
— Aż wstyd powtarzać. Powiedział mi, że widocznie źle go wychowaliśmy, skoro tak 
się zachowuje, jak nie powinien — odpowiedziała mama.
— Bezczelny jest — uznałam.
— No właśnie. Też mnie to zezłościło i wyprosiłam go z pokoju. I... wyobraź 
sobie, że on zamiast grzecznie wyjść, zaczął pyskować, i to używając brzydkich 
słów!
— Nie mogę w to uwierzyć.
— Mnie to też zdumiało. A najbardziej fakt, że w ogóle zna brzydkie wyrazy. Bo 
niby skąd, nikt z nas tak nie mówi. Gdzie pies mógł się ich nauczyć? — 
rozmyślała na głos mama.
— Myślę, że na podwórku — powiedziałam.
Trzęsący się Indianin
Nie mniej od Świąt lubiłam Imieniny albo Urodziny moje i brata. W taki dzień 
zapraszaliśmy koleżanki i kolegów i wydawaliśmy „przyjęcie".
Któregoś lata, w przeddzień moich Imienin, mama zapowiedziała, że zrobi na to 
moje przyjęcie pewien przysmak, który w żaden sposób nie będzie się mógł nazywać 
inaczej, niż się nazywa.
— A jak on się nazywa? - dopytywałam.
— Jak go zobaczysz, sama zgadniesz — mama nie chciała zdradzić tajemnicy.
— A czy to będzie słodkie, czy kwaśne, czy słone? -próbowałam jednak dowiedzieć 
się czegoś bliżej.
56
— Będzie wspaniałe i jak znam się na gościach, to w mig to zjedzą i tylko uszy 
będą im się trzęsły.
Zaraz po powrocie ze szkoły wzięłam się do przygotowywania przyjęcia. Zrobiłam 
cały półmisek zabawnych kanapek w kształcie zwierzątek i kwiatków, wzory miałam 
w mojej „książce kucharskiej". Przygotowałam też duży dzban cytrynowej lemoniady, 
zrobiłam to niechętnie, bo miała być coca-cola, ale mama się nie zgodziła, 
twierdząc, że nie jest zdrowa, „zwłaszcza dla dzieci, a już szczególnie w dużych 
ilościach" — powiedziała.
Szukając w lodówce miejsca na dzban z lemoniadą, zauważyłam coś dziwnego. W 
dużej porcelanowej misce... Tak! To było właśnie to! W pomarańczowej galaretce 
zatopione były owoce, ułożone tak, że wszystko to razem wyglądało jak wojowniczo 
ozdobiona twarz Indianina. Dookoła groźnej twarzy pysznił się pióropusz z 
wiórków kokosowych i ścinków skórki pomarańczowej...
— To jest on — usłyszałam tuż nad głową głos mamy.
— Już wiem, jak się nazywa — pochwaliłam się. — Indianin!
— O, tak. — Mama            \*&       ——*s^       ^3"
szybkim ruchem wyjęła           ^                     «-
miskę z lodówki. Indianin zatrząsł się i przez chwilę jego pióropusz i cała 
twarz trwała w śmiesznych grymasach.                         _^-
— Wspaniały!
— Przyszło mi teraz do głowy, że z nim jest coś nie tak — powiedziała mama. — 
Każdy inny trząsłby się w lodówce z zimna, a nie dopiero wtedy, kiedy z niej 
wyjdzie.
— Rzeczywiście dziwny — zgodziłam się.
— Trzęsie się z ciepła, a nie z zimna, no i przede wszystkim ze strachu. 
Wystarczy go dotknąć i już cały dygoce.
— Dziękuję ci, mamo.
— Miło mi, że ci się podoba. A czy masz jakiś pomysł na przyjęcie? — zapytała 
mama.
— Jaki pomysł? Zrobiłam kanapki i lemoniadę. Ciastka też są. No i ten Trzęsący 
się Indianin! To chyba wystarczy?
— A czym gości zabawisz?
— Czym bądź. Jest telewizor, radio, kilka płyt... Pogadamy, pośmiejemy się. Jak 
zwykle.
— E tam. Jak zwykle! To nudne - wybrzydzała mama.
— To co mam wymyślić?
— Zastanówmy się przez chwilę. Można, chociażby na początek, przygotować jakiś 
konkurs z nagrodami. Lubicie konkursy, prawda?
— Jeszcze jak! — zapaliłam się. — Ale na co ma być ten konkurs?
— Pomyślmy chwilę. Może to być konkurs na Najstraszniejszą Przygodę. Niech każdy 
z was opowie, ze swojego życia, o czymś, co go przeraziło, co nim wstrząsnęło, 
czego się bał... — poradziła mi mama.
58
— Aha! - ucieszyłam się. - Bardzo lubimy takie historyjki.
— Można też zrobić odwrotnie, to znaczy, opowiadać nie straszne historie, ale 
zabawne, śmieszne. Każdemu chociaż raz w życiu zdarzyło się coś tak śmiesznego, 
że chciałby o tym wszystkim opowiedzieć.
— Konkursy to wspaniały pomysł. Ale co z nagrodami? Skąd ja je teraz wezmę? — 
zmartwiłam się.
— Z mojego koszyka — powiedziała najzwyczajniej mama.
Pobiegłam do przedpokoju, bo tam zwykle stał koszyk mamy. Stał tam i tym razem, 
tylko że było w nim zupełnie co innego niż zwykle.
— Co tak cicho w przedpokoju? — zawołała mama.
— Osłupiałam! — odkrzyknęłam.
— To dobrze. W osłupieniu nie będziesz w stanie rozpakować tych paczuszek.
— Już mi przeszło! Teraz jestem bardzo ciekawa tego, co w nich jest.
— Jak chcesz — powiedziała mama i podeszła do mnie. — Jeśli nie rozpakujesz ich 
teraz, to ich zawartość będzie dla ciebie taką samą niespodzianką, jak dla 
twoich gości. A poza tym, co to za nagrody takie wymię-toszone; zapakowane, 
rozpakowane, zapakowane...
— Dobrze. Jakoś wytrzymam.
Ale nie mogłam się doczekać piątej godziny. Na szczęście moi goście też okazali 
się niecierpliwi, bo prawie wszyscy przyszli przed czasem. Było mi bardzo 
przyjemnie, że wszystko zjedli i wypili, chociaż nie była to cola. Na koniec 
wniosłam Trzęsącego się Indianina, a zrobiłam to w taki sposób, żeby się trząsł 
jak najbardziej. Pod-
59
czas ceremonii wnoszenia mój brat wydawał z siebie dzikie indiańskie okrzyki, te 
najbardziej przeraźliwe ze wszystkich, jakie znał. Tuzin atakujących Indian nie 
zrobiłby takiego jazgotu. Potem każdy z nas wymyślał inny sposób na 
„przestraszenie" Trzęsącego się Indianina. Wreszcie, przy kolejnej próbie 
„straszenia" go, cała galaretka popękała i wtedy zjedliśmy ją błyskawicznie. 
Smakowała tak samo wyśmienicie, jak wyglądała.
A potem były już tylko konkursy.
Pogasiliśmy lampy, zapaliliśmy świece i w tej tajemniczej, mrocznej atmosferze 
zaczęły się najpierw straszne opowieści, a później wesołe.
Pierwszą nagrodę — prawdziwy owczy dzwoneczek -zdobył Wojtek, bo jego opowieść 
była straszna i śmieszna jednocześnie.
Opowiadanie Wojtka
— Było to w ubiegłym roku podczas wakacji, które spędzałem, jak zwykle, z 
rodzicami nad jeziorem.
— To tak, jak my! — zawołałam, zapominając o umowie nieprzerywania opowieści.
— Zawsze jeździmy w to samo miejsce - mówił dalej Wojtek — znamy tam wszystkich 
i wszystko. Nasz namiot stał nad wodą na niewielkiej polanie, a niedaleko 
stamtąd, w lesie, mieszkali zaprzyjaźnieni z nami od lat leśniczy z leśniczyną. 
Ona robiła pyszne pierogi z jagodami, a on przychodził na nasze cowieczorne 
ogniska nad wodą i opowiadał o lesie i o zwierzętach tak ciekawie, że wszyscy 
żałowaliśmy, że nie mieszkamy tu na stałe.
Leśniczemu zawdzięczam swoje dobre stopnie z biolo-
60
gii i to, że nie boję się chodzić po lesie nawet w najczarniejszą noc.
Ale któregoś wieczoru leśniczy nie przyszedł do naszego ogniska. Zjedliśmy sami 
kolację, pożartowaliśmy z wydarzeń minionego dnia, nie było jednak tak wesoło, 
jak zwykle. Co chwila każde z nas zerkało w stronę ścieżki, którą zawsze 
przychodził leśniczy. Co chwila mówiliśmy o czym innym, rozmowa nie kleiła się; 
aż wreszcie wstałem i zdecydowałem się.
„Pójdę do leśniczówki, może tam się coś stało i trzeba im pomóc" — i poszedłem.
Drogę znałem tak dobrze, że mógłbym nią iść z zamkniętymi oczami, co i tak nie 
miało żadnego znaczenia, bo ciemno było jak w beczce. Szedłem po omacku i bardzo 
byłem dumny z siebie, że się nie boję.
„Jeszcze tylko zakręt w lewo i będę w leśniczówce" — pomyślałem sobie, gdy 
nagle...
Coś czarnego, wielkiego, ciepłego, puszystego i dyszącego... wskoczyło na mnie! 
Przewróciłem się, a to coś... polizało mnie po twarzy mokrym, ciepłym jęzorem.
„Zgaga"... — wyszeptałem drżącym głosem, choć zdawało mi się, że krzyczę.
Zgaga to była suka leśniczego. To ona na mnie napadła tak niespodziewanie. A 
właściwie przywitała się ze mną.
Po chwili podszedł do nas leśniczy.
„A! To dlatego tak pognałaś! — powiedział do psa. — Już myślałem, że zwietrzyła 
jakąś zwierzynę" — wyjaśnił.
Dygotałem i dzwoniłem zębami; nie mogłem się uspokoić nawet na tyle, by 
powiedzieć leśniczemu „dobry wieczór". I właśnie od tego zdarzenia nie boję się 
chodzić nocą po lesie.
61
Rozmowy z psem
Nie każdemu przyznaję się, że rozmawiam z naszym psem, choć doszło już do tego, 
że gadamy przy każdej okazji.
Na porannym spacerze pies wymusza na mnie, żebym z nim poszła aż do fontanny, 
chociaż codziennie mu tłumaczę, że rano nie mam tyle czasu.
Po powrocie ze spaceru od razu podnosi wrzask, że jego miska jeszcze pusta.
— Mama zrobi ci śniadanie, ja muszę lecieć do szkoły, spieszę się — tłumaczę.
— Wolę, jak ty mnie karmisz. Mama mi skąpi. Uważa, że jestem tłusty. Ciągle mi 
to wypomina. Znowu mi da biały ser... — marudzi pies.
— Zostawię ci coś z obiadu — obiecuję i wybiegam do szkoły.
Kiedy wracam po lekcjach, już na schodach słyszę, jak wyrzeka, że od siedmiu 
godzin jest sam w domu, że strasznie tęsknił, że już nie wiedział, co ze sobą 
począć...
— Przesadzasz jak zwykle — kwituję ten jazgot. — Przecież wiem, że przez cały 
ten czas spałeś. Poza tym to było pięć godzin.
— Jak śmiesz mnie tak podejrzewać! Jestem uczciwym, porządnym psem i pod waszą 
nieobecność pilnuję domu — mówi pies i obrażony wychodzi do kuchni, nie spuszcza 
jednak ze mnie oka, bo wie, że za chwilę pójdę z nim na długi spacer.
— Pierwszy! — krzyczy i wybiega przede mną z mieszkania.
62
Na schodach nie może się zdecydować, czy iść za, czy przede mną.
- Przepuść mnie! — woła co rusz to.
- Mówi się: przepraszam — pouczam psa. Najbardziej jest nieznośny, kiedy uda mu 
się zauważyć
kota. Zapomina wtedy o dobrych manierach, które wszyscy w nim wyrabialiśmy. 
Pędzi za kotem na oślep, zagania go w najgorszy kąt i potem stoi przed nim, 
merdając ogonem i tupiąc nogami.
- Zostaw go! — rozkazuję.
- Nie mogę! — odwarkuje pies.
- Wstydziłbyś się. Widzisz, że kotek się boi - próbuję go speszyć.
- Wiem. Właśnie to lubię - odszczekuje radośnie.
- Ach tak! - krzyczę i ciągnę go za ogon, bo wiem, że tego nie znosi.
- Dobrze, już idę - zgadza się niechętnie.
Idziemy dalej. Ku mojemu zdumieniu widzę, że pies się skrada.
- Co ty tam znów wytropiłeś? - pytam.
- Ciiicho, kot - odpowiada szeptem.
- Gdzie? - Jako żywo, nie ma nigdzie żadnego kota.
- Pst! - syczy pies i skrada się dalej.
Wreszcie dostrzegam obiekt jego zainteresowania i nie wytrzymuję:
- To jest papier! - pękam ze śmiechu.
-Każdy może się pomylić. To przez grzywkę! Zawsze mi ją zaczesujesz na oczy. A 
poza tym skradałem się do kota, tylko on uciekł, nie zdążyłaś go nawet zauważyć 
- mówi dużo, jak zawsze wtedy, gdy jest zawstydzony.
64
Siedzę nad szkolną lekturą, do jutra muszę przeczytać jeszcze trzydzieści stron. 
Nagle pies zaczyna się kręcić po mieszkaniu. Chodzi ze spuszczonym łbem, zagląda 
pod szafę i we wszystkie możliwe kąty. Po chwili staje z uśmiechem i oznajmia:
— Znalazłem piłkę!
— Nie mam czasu — próbuję się go pozbyć.
— Ach tak! Kiedy ty masz ochotę pobawić się ze mną, to ja muszę mieć czas - 
odgryza się pies.
— Przecież nic innego nie masz do roboty. Nie chodzisz do szkoły, nie 
pracujesz...
— Co ty o tym wiesz! A nawet gdybym istotnie nic nie robił, to czy zawsze muszę 
mieć ochotę do zabawy? - pyta.
Robi mi się głupio i już nie mogę mu odmówić. Szalejemy z piłką po mieszkaniu.
— Podobno miałaś czytać — przypomina mi brat.
— Ktoś musi się pobawić z psem — odpowiadam.
— Ciekawe, jak ty to jutro wytłumaczysz w szkole. Może powiesz pani, że pies cię 
poprosił, żebyś się z nim pobawiła - kpi brat.
— Też jestem ciekaw — sepleni pies z piłką w pysku.
Babski dzień
— Jutro — powiedziała tajemniczo mama przy kolacji.
— Co jutro? — zapytał tata.
— To nie dotyczy chłopców — odparła mama.
— O której? — zapytałam.
— Jak zwykle, o trzeciej.
5 — Opowiadania z trzeciego piętra
65
Raz w miesiącu zostawiałyśmy naszym chłopcom, to znaczy tacie i bratu, kartkę z 
informacją: Babski Dzień.
Babski Dzień to jest coś, czego nam wszyscy zazdrościli i czego, tak naprawdę, 
nikt nie rozumie.
Nie jest to właściwie nic szczególnie nadzwyczajnego. Po pierwsze, nie jest to 
dzień, tylko popołudnie, zaledwie kilka godzin. Po drugie, można by to nazwać na 
przykład: Załatwianie Różnych Koniecznych Spraw, i byłoby to prawdą.
Zaczynamy od fryzjera. Pani Wandzia czeka już na nas. Myjemy głowy, strzyżemy 
się i., z minuty na minutę stajemy się coraz ładniejsze. Potem wędrujemy przez 
miasto, przeglądając się w szybach wystawowych. Przy okazji wstępujemy do 
sklepów i kupujemy różne, na pozór niepotrzebne rzeczy.
— Popatrz! Zupełnie nowe kredki. Niby woskowe, ale inne — zwracam mamie uwagę na 
to, co interesuje mnie szczególnie.
— Koniecznie musimy je kupić - mówi mama, przeglądając różne papeterie. Nie może 
się zdecydować, czy wybrać białą, czy różową, więc kupuje obie. W księgarni 
okazuje się, że jest „Słownik frazeologiczny języka polskiego", o którym mama 
zawsze marzyła.
— Muminki! Muminki! — wrzeszczę.
— Kupujemy! — odkrzykuje mi mama.
Wszyscy patrzą na nas dziwnie, prawie wrogo, tylko pan księgarz, który zna już 
nas trochę, uśmiecha się. Z księgarni wychodzimy z pokaźną paczką. Niesiemy ją 
na zmianę.
66
fi W.
Teraz kolej na fa-tałaszki, jak nazywa to mój tata. Mama właśnie wymyśliła sobie, 
dla mnie, kolorowe skarpety do kolan. Znajdujemy je już w czwartym sklepie. Tak 
się wspaniale składa, że ten sklep jest tuż obok małej MJ^Ciaj»4"-'    \                
?2?        kawiarenki,  w której
\?''?        >^l            Jftwk       P°daJą      przepyszne
lody.
— Przejadłyśmy   trzy pary podkolanówek -mówi mama płacąc. — Nie do wiary — 
dziwię się. Potem   kupujemy jeszcze   wełnę w różnych kolorach, bo mamy w 
planie robienie dużego swetra, &?                                    takiego, 
który będzie w sam raz
na mnie i mamie będzie w nim znakomicie. Obładowane jak wielbłądy kupujemy 
jeszcze bilety do kina na bardzo głupią komedię i tam, chichocząc, kończymy nasz 
Babski Dzień.
Jeszcze tylko wrócić do domu. I już.
A któregoś dnia przy kolacji tata powiedział:
— Jutro.
— Co jutro? — zapytała mama.
— To nie dotyczy dziewczyn — odpowiedział mój brat.
v
67
Pisanie
Tych bajek, które sobie z mamą opowiadamy przed snem, zebrało się bardzo dużo, 
bo to przecież codziennie jedna albo i dwie. Niestety, większości z nich nie 
możemy sobie przypomnieć, a także określenie „zebrało się" jest nieprawdziwe, bo 
tych bajek właściwie wcale nie ma...
- Mamo, jak to jest z tymi naszymi bajkami: są czy ich nie ma? — zapytałam.
- Oczywiście, że są — odpowiedziała mi mama.
- A gdzie one są?
- W tobie i we mnie. W naszej pamięci.
- No tak, ale nie wszystkie - narzekałam.
- Za to zostały te najciekawsze.
- A gdybyśmy je zapisywały, to byłyby wszystkie -upierałam się.
- A gdybyśmy je potem czytały, to i tak wracałybyśmy tylko do tych najbardziej 
udanych - obstawała przy swoim mama.
- No nie wiem — powątpiewałam.
- Ale ja wiem. Byłoby tak samo jak z książkami. Stoją sobie na półce, wszystkie 
przeczytałaś, a po które sięgasz po raz drugi i trzeci...?
- Po Muminki, po „Anię z Zielonego Wzgórza"...
- Ja też, kiedy wspominam nasze bajki, to najczęściej myślę o tych kilku: o 
Biedronce, która nie wiedziała, jak wyglądają biedronki, o Podstępnych Temperach, 
o Fidry-gale kolekcjonerze...
- I ja! Ja też myślę właśnie o tych - przyznałam się.
68
— No widzisz. Wcale nie musimy ich zapisywać. I tak je pamiętamy.
— A jednak mi szkoda, że ich nie zapisujemy. Może gdyby ktoś inny je przeczytał, 
to też by mu się spodobały? — powiedziałam wreszcie to, o co mi naprawdę 
chodziło.
— Możemy spróbować - zgodziła się mama.
I tak zaczęło się moje pisanie, które trwa do dziś.
Początek bajki
Kiedy nadszedł wreszcie wieczór, który wyznaczyłyśmy sobie z mamą na spisywanie 
naszych bajek, i zasiad-łyśmy nad wielkim zeszytem pełnym białych kartek... 
okazało się, że niewiele pamiętamy.
— A widzisz? A nie mówiłam? — Przypomniałam sobie naszą niedawną rozmowę i 
zrobiło mi się strasznie żal tych nie zapisanych, nie pamiętanych bajek. 
Zupełnie jakbym utraciła nieoceniony skarb.
— Nie martw się. Skoro raz udało nam się je wymyślić, uda się i po raz drugi. 
Zaczynamy. Raz, dwa, trzy — ty!
— Może od tej o Fidrygale?
— Jeśli dobrze pamiętam, to ta bajka była jakby częścią opowieści o Dwóch 
Dziwadłach.
Tych z pomarańczowej włóczki, które wyruszyły w świat i miały mnóstwo przygód — 
przypomniała mama.
— Oczywiście! Tak było. — I zabrałam się do pisania. Początek poszedł gładko. 
Dziwadła Dwa wyruszały właśnie do lasu:
„Zamiast nóg miały same stopy, a i to malutkie. To nic... w końcu taki na 
przykład wąż nie ma nawet stóp, a też potrafi zajść, dokąd tylko chce. Na 
szczęście Dziwadła Dwa nie były takie zupełnie maleńkie. Większe od jeży, 
mniejsze niż zające. Bo gdyby były zbyt małe, to znaczy mniejsze, niż były, to 
dreptałyby jeszcze wolniej. A to już byłaby przesada. Wędrowały ścieżką przez 
las i patrzyły przed i za siebie, w lewo, w prawo i w górę, i w dół... Aż tu 
nagle!"
- Stanęły oko w oko z obiektywem kamery filmowej -wtrąciła mama.
„Bo właśnie tego dnia buszował po lesie Zenobiusz Z., który koniecznie chciał 
sfilmować borsuka wyłażącego lub włażącego do nory. Ten znany w kraju operator 
oglądał już niejedno i pewnie dlatego widok Dziwadeł Dwóch zrobił na nim tylko 
takie wrażenie, jakie zwykle robiły rzeczy widziane po raz pierwszy.
»Może to przybysze z obcej planety?« — pomyślał przez chwilę i filmował dalej. 
Oba razem i każde z osobna, a potem ich ogonki, brzuszki, oczy, uszy, łapy i... 
Już prawie wszystkie szczegóły utrwalił na taśmie, kiedy ni stąd, ni zowąd 
pojawił się tuż przy norze borsuk. I Zenobiusz Z., chcąc nie chcąc, musiał zająć 
się tym, po co do lasu przyjechał. Sfilmował więc dokładnie borsucze włażenie do 
nory, a kiedy skończył, po Dziwadłach Dwóch nie było śladu".
70
- Kiedy Zenobiusz Z. pokazał swój film redaktorom w telewizji, zrobiło się 
straszne zamieszanie. - Mama najwyraźniej przypomniała sobie szczegóły naszej 
bajki. — Większość z nich była skłonna nie wierzyć w to, co zobaczyli:
- „To zwykły fotomontaż!"
- „Triki! Po prostu triki!"
- „Fałszowanie rzeczywistości. Nie dajmy się zwieść".
- Nie pamiętam, co działo się dalej - zmartwiła się mama.
-To może ja sama dokończę? Bajkę o Fidrygale mam w głowie od początku do końca.
- Ciekawam, jak sobie poradzisz. I pamiętaj, że zostawiłyśmy Dziwadła Dwa w 
lesie, idą sobie dalej przed siebie. A może teraz są już zupełnie gdzie indziej? 
To się okaże. — Mama uśmiechnęła się do mnie i wyszła. A ja na trzeciej stronie 
wielkiego zeszytu zaczęłam swoje pierwsze samodzielne pisanie dla przyjemności i 
dla pamięci.
O Fidrygale S. — kolekcjonerze
„Pewnego popołudnia Fidrygał S. jak zwykle włóczył się po okolicy. Spacerowanie 
było jedną z dwóch pasji Fidrygała S., a nie było to takie zwyczajne chodzenie, 
żeby tylko chodzić tak sobie. Już na pierwszy rzut oka widać było, że Fidrygał S. 
czegoś szuka, ale nie tak, jakby coś zgubił, tylko jakby chciał znaleźć. A to 
jest różnica.
Chodził powoli, rozglądając się, kluczył, zawracał, przystawał, przyglądał się 
i... prawie zawsze udawało mu
71
się znaleźć coś niezwykłego. Właśnie! Bo drugą, obok wędrówek, pasją Fidrygała S. 
była kolekcja, zbieranie rzeczy niespotykanych, zadziwiających, nie wiadomo 
czego.
I tak właśnie pewnego popołudnia Fidrygał S., spacerując jak zwykle po okolicy; 
zobaczył Dziwadła Dwa. Nawet im się nie przyglądał, nawet chyba nie przystanął... 
Po prostu nagle schylił się, złapał jedną ręką jedno, a drugą drugie Dziwadło i 
wprawnym ruchem włożył je do torby, która zwisała mu z ramienia.
Zawsze odpięta, gdy pusta — gotowa ukryć zdobycz. Tego dnia Fidrygał S. już nie 
powędrował dalej. Zawrócił i pobiegł na skróty do swojego domu. Zdyszany 
otwierał drzwi, sapiąc mył ręce, a na stole Dziwadła Dwa czekały, żeby je wyjąć 
z torby, bo same — mimo licznych prób — nie potrafiły się wydostać na zewnątrz. 
Torba pełna była oczywiście zamknięta. No i wreszcie wszyscy troje stanęli oko w 
oko. Z jednej strony zdumiony i szczęśliwy Fidrygał S., a na wprost jego nosa 
Dziwadła Dwa, też zdziwione, ale nie tak bardzo.
— Ja chyba śnię! - wykrzyknął Fidrygał S. i zaczął przyglądać się Dziwadłom 
przez lupę: zawsze tak czynił, ilekroć badał to, co chciał włączyć do swojej 
kolekcji.
— Co to za grymasy?! Ja tu się głowię, bo nie wiem, jak was nazwać i w ogóle, a 
wam się na miny zebrało! Stać mi tu prosto, dopóki nie zbadam i nie opiszę! — 
wykrzykiwał Fidrygał S. radośnie.
— Nie myślcie sobie, że się nie dowiem, kto wy jesteście lub co — mamrotał 
piskliwie.
— To, że nigdy dotąd takich dziwadeł nie spotkałem, nie znaczy, że nikt o was 
nic nie wie!
72
Tak mówił, a w głębi duszy marzył o tym, żeby I ikt poza nim nie widział nic 
podobnego.
— Zaraz się wszystko wyjaśni - odgrażał się dobrŁu-sznie, wertując grubą księgę 
pt. »Nieprawdopodobwch rzeczy zbiór opisany«.
Dziwadła Dwa zaglądały razem z nim do tej ksj^gi. Tyle że widziały wszystko do 
góry nogami. Co fiie miało większego znaczenia, bo narysowane w księże rzeczy 
były tak dziwne, że z którejkolwiek strony by się je oglądało - wyglądały 
jednakowo nieprawdopodobnie.
— No, no, no... Same widzicie, że w tej księdze was nie ma - powiedział Fidrygał 
S., sięgając po drugą, równie starą i ogromną.
— I tu was też nie ma! Nie ma! Nie ma! — krzyczał Fidrygał, podskakując.
— A do tych nowych nie ma co zaglądać. Przejrzałem je wczoraj, kiedy 
porównywałem ten eksponat — wyjaśnił Fidrygał S., wskazując ręką półki, na 
których...
Dziwadła Dwa aż przycupnęły ze zdumienia. Czego tam nie było?! A co było?!
Fidrygał S. widząc, w jaki zachwyt wprawiła Dziwadła Dwa jego kolekcja, 
powiedział bardzo powoli, słowo p° słowie:
— Zawsze marzyłem, żeby mieć coś, czego nikt ? ma, czego nikt przede mną nigdy 
nie widział, o cz)*1 by nawet  nikt  nie wiedział.  Z  początku  próbowało
AJ
sam coś takiego zrobić, ale niestety... tworzyłem rzec»r nieoryginalne, które 
przypominały inne, ogólnie znal1. Zacząłem więc  szukać,  znajdywać, gromadzić 
rzec™
niezwykłe i tak powstała największa kolekcja w okolicy. Jak widzicie - zbieram 
wyłącznie rzeczy... — Tu przerwał swoje zwierzenia, spojrzał poważnie na 
Dziwadła Dwa i powiedział ze smutkiem:
— Obawiam się, że jesteście zwierzętami. Co?! Co mają znaczyć te dziwne ruchy? 
Zaprzeczacie mi? Rozumiecie, co do was mówię? To przecież niemożliwe!
I znów zaczął podskakiwać. A potem spoważniał i spokojnie powiedział:
— Nie wiem, co się dzieje i co to wszystko ma znaczyć, ale cokolwiek by to było, 
to nie jest to zupełnie normalne. Na wszelki wypadek położę się do łóżka... I 
tak pewnie nie zasnę! — dodał zamyślony".
Nie wiem, nie mogę sobie przypomnieć, czy kiedykolwiek dokończyłyśmy tę bajkę 
tak, jak powinno się bajki kończyć. Nasze kończyły się na ogół tym, że główny 
bohater zasypiał albo przynajmniej miał taki zamiar. Bywało, że następnego lub 
któregoś innego wieczora opowiadałyśmy dalszy ciąg, jakąś inną przygodę 
wymyślonej przez nas postaci i znowu kończyłyśmy ją tym, że noc i pora spać.
Wyciąganie wniosków
— Z czego wyciąga się wnioski?
Takie mniej więcej pytanie zadałam kiedyś mojej mamie. A było to tak dawno temu, 
że jeszcze wyobrażałam sobie, że wniosek to jest coś różowego.
— Ze wszystkiego — usłyszałam wymijającą odpowiedź, która oznaczała, że „kiedy 
dorosnę, to zrozumiem".
74
I zrozumiałam. Właśnie pisząc bajkę o Fidrygale S. Tak trudno było mi 
przypomnieć ją sobie w szczegółach, że wyciągnęłam z tego wniosek lub, jak mówią 
niektórzy, doszłam do wniosku. Nie jest różowy. Ma kształt książeczki. Spisuję w 
niej prawie wszystko to, co pamiętam. Takie opowiadania z trzeciego piętra.
Może kiedyś, gdy będę dorosła, przeczytam je swoim dzieciom.

*
Spis treści
Niby wstęp...........................         5
O czym śpiewają stonogi................         6
Diabełek   ............................         8
Pies w domu  .........................        10
Wycieczka do dziury...................        13
Początek dnia  ........................        16
Bajki................................        19
Podarunki  ...........................       23
Wakacje.............................       25
Główna rola..........................       32
Kara automatyczna....................       37
Cerowanie...........................        41
Gotowanie...........................       42
Pływanie   ............................       43
Choinki.............................       46
Dowcipy.............................       50
Imieniny.............................       53
Brzydkie wyrazy  ......................       54
Trzęsący się Indianin...................       56
Opowiadanie Wojtka...................       60
Rozmowy z psem......................       62
Babski dzień  .........................       65
Pisanie..............................       68
Początek bajki . . . .....................       69
O Fidrygale S. — kolekcjonerze...........        71
Wyciąganie wniosków..................       74
Kochani Czytelnicy!
Zapraszamy do KLUBU PRZYJACIÓŁ DZIECI Z BULLERBYN
Oto jedna z książek serii
KLUBU PRZYJACIÓŁ DZIECI Z BULLERBYN.
Seria wzięła swoją nazwę właśnie od tytułu
wesołej opowieści znakomitej szwedzkiej pisarki
Astrid Lindgren.
Te książki łatwo poznasz. Z tyłu na okładce mają znak serii, poza tym wszystkie 
są wesołe i bardzo ciekawe. Zostały przecież wybrane specjalnie dla Ciebie. A Ty 
odnajdziesz w nich dzieci podobne do siebie.
Jeśli masz 8-12 lat, to też jesteś z Bullerbyn i przekonasz się, że książki z 
serii Klubu staną się Twoją najmilszą lekturą. Razem z ich bohaterami będziesz 
cieszyć się, śmiać się i płakać, przeżywać ich trochę zwyczajne, a trochę 
niesamowite historie, wędrować po drogach i ścieżkach Krainy Przygód.
Możesz także należeć do Klubu Przyjaciół Dzieci z Bullerbyn i być jego honorowym 
członkiem. Wystarczy tylko wyciąć, a potem wypełnić dokładnie i czytelnie kartę 
zgłoszenia znajdującą się na następnej kartce.
Kartę tę przyślij w kopercie pod adresem:
Klub Przyjaciół Dzieci z Bullerbyn
Wydawnictwo „Nasza Księgarnia"
ul. Smulikowskiego 4
00-389 Warszawa
Po otrzymaniu Twojego zgłoszenia wyślemy Ci pocztą legitymację Członka Klubu.
Na odwrocie karty zgłoszenia znajdziesz listę książek, które możesz zamówić. 
Podkreśl wybraną pozycję i wpisz liczbę egzemplarzy. (Są to tytuły nie tylko z 
serii Klubu).
Zamówione książki otrzymasz za zaliczeniem pocztowym z dwudziestoprocentową 
zniżką, przewidzianą właśnie dla Członków Klubu.
Raz w roku, zawsze w styczniu, Członkowie Klubu, którzy zamówili najwięcej 
książek, otrzymają od Wydawnictwa  specjalne dyplomy i nagrody-niespodzianki.
Wśród pozostałych Członków Klubu rozlosowanych będzie 30 wspaniałych nagród 
książkowych.
% % ?
PS
Członkowie Klubu mogą zgłaszać do Wydawnictwa „Nasza Księgarnia" swoje ulubione, 
najciekawsze książki, które powiększą serię. (Trzeba podać tytuł i autora). 
Dzięki temu seria będzie się ciągle rozrastała.
KARTA ZGŁOSZENIA
Imię i nazwisko
Dokładny adres
Data
Proszę o przyjęcie mnie w poczet członków
KLUBU PRZYJACIÓŁ DZIECI Z BULLERBYN
Jeśli już jesteś członkiem.
KLUBU PRZYJACIÓŁ DZIECI Z BULLERBYN,
wpisz swój numer
Podpis
X
Książki, które możesz zamówić:
Lp.   Autor
1.  C.Aubry
2.  W.Badalska
3.  L. Carrol
4.  B.Hertz
5.  A. Holmberg
6.  H. Januszewska Ch. Perrault
7.  M. Jaworczakowa
8.  /. Jurgielewiczowa
9.  E.Knight 10. A. Lindgren U. A. Lindgren
12.  A. Lindgren
13.  A. Lindgren
14.  P. MacLachlan
15.  A.A. Milne
16.  L.M. Montgomery
17.  L.M. Montgomery
18.  M Tomaszewska
19.  A.C. Yestly
20.  wybór E. Brzoza
	Liczba
	egzem-
Tytuł	Cena plarzy
Bella i Sebastian	9,60
Jak oswoić czarownicę	7,20
Alicja w Krainie Czarów	
(oprawa twarda, kolorowe ilustracje)	18,00
Ze wspomnień Samowara	7,60
Latający detektyw	5,80
Bajki Kota w Butach	
(oprawa twarda, kolorowe ilustracje)	25,00
Coś ci powiem, Stokrotko	7,20
0 chłopcu, który szukał domu	7,80
Lessie, wróć	7,70
Madika z Czerwcowego Wzgórza	7,70
Madika i berbeć	
z Czerwcowego Wzgórza	7,70
Nils Paluszek	7,50
Ronja, córka zbójnika	7,50
Wyspa milczenia	6,60
Kubuś Puchatek,	
Chatka Puchatka	
(oprawa twarda, kolorowe ilustracje)	26,50
Jana ze Wzgórza Latami	7,80
Złoty gościniec	8,30
Kim jest wujek Tomek?	8,20
Sekret taty i ciężarówka	8,20
Baśnie i legendy polskie	
(oprawa twarda, kolorowe ilustracje)	45,00
Proszę o przysłanie mi za zaliczeniem pocztowym wskazanych przeze mnie książek.
Podpis
Na sumę, którą należy zapłacić przy odbiorze przesyłki, złożą się: ceny książek 
i koszty wysyłki. Zamówienia realizujemy do czasu wyczerpania nakładu.