VALERIO ALBISETTI
BÓL MIŁOŚCI 
  
  Jak radzić sobie z problemami życia uczuciowego 
  
  Tytuł oryginału: 
  "Mal d'amore" 
  
  SPIS TREŚCI
  
  Wstęp  ....3 
  ASPEKTY OSOBOWOŚCI ....6
  NIEŚMIAŁOŚĆ  ....6
  Kompleks niższości ...6
  Śmianie się z własnych wad  ...7
  
  SYMPATIA ....9 
  Rodzimy się sympatyczni czy się nimi stajemy?  ...9
  Żywotność i poczucie rytmu  ...9
  
  ROZRYWKA ....11 
  Wskazówki i przeciwwskazania  ...11
  Rozrywka i osobowość ...11
  
  ODKŁADANIE ....13  
  Ucieczka od rzeczywistości ...13 
  Mechanizm odkładania ...13 
  
  LAPSUS ....15 
  Strajk pamięci ...15 
  Nieświadomy wybór ...16 
  
  "UPOWAŻNIENIE" ....18 
  Historia Marii ...18 
  Odpowiedzialni za własne emocje  ...19 
  
  IDEALIZACJA ....20 
  Pseudoosobowość ...20 
  Fantazja i rzeczywistość ...20 
  
  II. ZWIĄZEK DWOJGA... 22 
  UWODZENIE  ....22 
  Uwodzący czy uwodzicielscy?  ...22 
  Mężczyźni i kobiety wobec uwodzenia  ...22 
  Źródła uwodzenia   ...23 
  Uwodzenie i miłość ...24 
  
  NIEPEWNOŚĆ   ....25 
  Korzenie niepewności ...25 
  Skutki niepewności   ...26 
  Kochać nadmiernie ...26 
  Wierzyć w siebie ...27 
  
  POSIADANIE  ....28 
  Kiedy mężczyźni dominują nad kobietami  ...28 
  Kiedy kobiety dominują nad mężczyznami  ...29 
  Konsekwencje ...29 
  Odkrywanie siebie samych ...30 
  
  ZDRADA ....31 
  Dlaczego się zdradza? ...31 
  Odkrycie ...32 
  Ewentualne ryzyko ...33 
  Co robić? ...33 
  
  ZAZDROŚĆ ....35 
  Co to jest zazdrość? ...35 
  Motywy zazdrości ...36 
  Szacunek wobec siebie ...36 
  Normalność i patologia ...37 
  Kto jest bardziej zazdrosny? ...37 
  Jak przezwyciężyć zazdrość?  ...38 
  
  PORZUCENIE ....39 
  Szukanie przyczyn ...39 
  Dawne rany ...40 
  Życiowa gra ...40 
  
  ZAUFANIE ....42 
  Składniki zaufania ...42 
  Lojalność, szacunek, czułość  ...43 
  Obdarzać zaufaniem i otrzymywać go  ...44 
  
  SZCZEROŚĆ ....45 
  Szczerość a uwodzenie ...45 
  Szczerość w związku ...46 
  Bez prawdy nie ma miłości  ...47 
  
  WOLNOŚĆ ....48 
  Posiadanie drugiej osoby ...48 
  Zaangażowanie a wolność  ...49 
  Wzory i oczekiwania ...49 
  
  

  WSTĘP 
  
  
  Lektura tych stron rozczaruje tych, którzy oczekują łatwego i 
banalnego traktowania uczuć. 
  Wprost przeciwnie, w książce tej pragnę przekonać Czytelnika, że 
każda próba budowania życia uczuciowego skazana jest na porażkę, jeśli 
wpierw nie próbuje się w odpowiedni sposób rozwijać i budować własną 
osobowość. Nie można zaakceptować siebie, nie można być w pełni sobą, 
a zatem także z innymi, jeśli nie zredukowało się własnej nerwicy. 
Dzisiaj człowiek o tym zapomina, bo wierzy, że przeżywanie uczuć jest 
łatwe, naturalne, a jedynym problemem jest trudność w znalezieniu 
stosownej osoby, odpowiedniej atmosfery, odpowiedniego miejsca. 
  Na ogół nie zdajemy sobie sprawy, iż wszystko, a z pewnością 
bardzo dużo, zależy od stopnia dojrzałości osobistej. 
  We współczesnym społeczeństwie jest dużo zamieszania i cierpienia 
z powodu uczuć. Sądzę, że niewiele osób wyłączonych jest z tej 
"katastrofy uczuciowej". A to z powodu wszechobecnej chęci posiadania. 
  Nie dziwmy się, że w cywilizacji, w której wartością nadrzędną 
zdaj ą się być dobra materialne i ekonomiczne, uczucia idą w ślad za 
tym samym światem. Przedmiotem poszukiwań dla mężczyzny jest 
atrakcyjna dziewczyna, podobnie, jak dla kobiety fascynujący 
mężczyzna. Ale to, co sprawia, że osoba jest atrakcyjna lub 
fascynująca, tak fizycznie jak i psychicznie, dyktowane jest aktualną 
modą. 
  Dzisiaj miłość jest w modzie. Ale ile osób rzeczywiście wie, czym 
jest miłość? Nie znam drugiego takiego przedsięwzięcia czy projektu, 
który upadałby
  tak często, jak relacje uczuciowe. Absurdalnym jest, że nikt nie 
chce poznawać motywów tego upadku. 
  Książka ta, podobnie jak inne moje prace, idzie
  pod prąd. Egzaminuje uczucia i postawy z nimi związane, oraz daje 
praktyczne rady, jak przezwyciężyć problemy uczuciowe. 
  Oczywiście, jak w każdym przypadku, poza teorią i praktyką 
potrzeba odwagi. 
  Odwagi wiary, odwagi życia. 
  Nieodzowną postawą dla prawdziwego przeżywa,... nia uczucia jest 
zatem świadomość psychiczna oraz aktywność wewnętrzna. 
  Iluzją jest twierdzenie, iż można rozdzielić życie;. tak, by być 
zdolnym w innych sferach, z pominięciem sfery uczuć. 
  Osobowość stanowi integralną całość. Bez granic. 
  Jeśli nie umiesz kochać trudno Ci będzie być dobrym_ rodzicem lub 
dobrym przyjacielem, czy też dobrym, szefem. Umiejętność prawdziwego 
przeżywania uczuć zależy od umiejętności rozstania się z własnym 
narcyzmem, przezwyciężenia przywiązania do własnych rodziców, zależy 
od umiejętności wzrastania, odnoszenia się w określony sposób do 
siebie i do świata. 
  Aby tego dokonać trzeba siebie poznać, powrócić 
  do dzieciństwa, do korzeni, do źródeł rozwoju własnej osobowości. 
W tym okresie "ja" nie jest jeszcze w pełni rozwinięte (i takim 
pozostanie również w okresie dojrzewania, a także, w odmiennym 
stopniu, w wieku młodzieńczym), a zatem osobowość może być jeszcze 
zmodyfikowana. 
  Z tej racji następne rozdziały napisane zostały również dla ludzi 
młodych. Zazwyczaj bardzo zwraca się uwagę na rozwój fizyczny dziecka 
i nastolatka, ale tak naprawdę trzeba zatroszczyć się o inne 
możliwości: o zdolność do przeżywania uczuć we właściwy sposób, 
zdolność bycia szczęśliwymi, używania rozumu, doceniania 
transcendencji, bycia odważnymi, wiary w siebie jako istoty bożej, 
wiary w Boga. 
  W tej książce spróbuję wytłumaczyć, że: 
  - nie należy zbyt poważnie podchodzić do siebie, <gdy jesteśmy 
nieśmiałi. Lepiej śmiać się z własnych wad. Nie rodzimy się 
nieśmiałymi, stajemy się nimi; 
  -rozrywka jest ucieczką od monotonii codziennego życia. Dobrze 
nam robi, jest nieodzownym zaworem bezpieczeństwa, ale uwaga: lepiej 
unikać rozrywek pasywnych lub zbyt agresywnych; 
  - tendencja odkładania "na później" rzeczy do zrobienia powinna 
być energicznie zwalczana, ponieważ bardzo ważne jest, aby się 
zaakceptować i unikać ucieczki od rzeczywistości; 
  -nie rodzimy się sympatycznymi, ale stajemy się nimi, stosując 
się do kilku prostych reguł i nie próbując za wszelką cenę zadowolić 
drugiej osoby. Lepiej zrozumieć własną otwartość, własne ograniczenia, 
własne wahania; 
  - opuszczenie jest gorzkim doświadczeniem, do przezwyciężenia 
poprzez refleksję nad powodem jego zaistnienia: można odkryć coś 
użytecznego na przyszłość. Każde cierpienie z miłości niesie w sobie 
nowe możliwości bycia szczęśliwymi. 
  Są to ziarna, które później rosną i ujawniają się, jeśli istnieją 
odpowiednie warunki do rozwoju, a w przeciwnym wypadku zostają 
stłumione. Jednym z najważniejszych warunków jest to, aby najbliższe 
nam osoby wierzyły w te możliwości. 
  Dlatego ja wierzę w człowieka. 
  Praktyka wiary i odwagi zaczyna się od drobnych szczegółów 
codziennego życia. Pierwszym krokiem jest obserwacja i analizowanie, 
dlaczego - z biegiem czasu - traci się wiarę, dlaczego stajemy się 
fałszywi, tchórzliwi, słabi, a równocześnie dostrzeganie, w jaki 
sposób każda zdrada osłabia, a każde osłabienie prowadzi do kolejnej 
zdrady, jak w niekończącym się łańcuchu, co później objawia się 
nerwicą. 
  W tej dyskusji na temat uczuć wydaje mi się zatem konieczne 
zwrócenie uwagi na dwa pojęcia: pokora i odwaga. Bycie pokornym 
oznacza przebycie połowy drogi w uczeniu się sztuki uczuć. Mieć odwagę 
natomiast, oznacza zdolność do zaryzykowania, a nawet zaakceptowania 
bólu i rozczarowania dla utwierdzenia wartości, w które się wierzy. 
Ktokolwiek kładzie nacisk na pewność i na siłę, zwłaszcza w dziedzinie 
uczuć, nie może być odważnym. Ktokolwiek zamyka się w systemie 
obronnym, w którym dystans i władza są środkami bezpieczeństwa, staje 
się więźniem. 
  Prawdziwa miłość, prawdziwe uczucia wymagają wolności. 
  Wolności życia. 
  Od dawna szukam drogi istnienia autentycznego i pozbawionego 
strachu. Dlatego piszę prostym językiem o tym tylko, co naprawdę 
czuję. Jestem zadowolony z życia i mam nadzieję, że słowa zawarte w 
moich książkach pomogą w Twoim, Czytelniku, wyzwoleniu. 
  Musisz zaufać sobie. 
  Wolność nie oznacza zachowań prymitywnych, nieokrzesanych czy też 
nihilistycznych postaw; to umiejętność decydowania, umiejętność 
dokonywania wyborów. 
  Pozwólcie mi na dodatkowe stwierdzenie, nawet jeśli idzie ono pod 
prąd i może wydać się wam skandaliczne. 
  Wszyscy psychoanalitycy dzisiaj mówią o relacjach międzyludzkich 
i stwierdzają, że osoba jest chora lub posiada jakieś zaburzenia, 
jeśli ma trudności lub problemy z innymi. Psychoanaliza wtargnęła już 
do języka nauki i stała się dla wielu sposobem ocalenia. Ocalenia, 
które dokonuje się poprzez uwolnienie osoby od zahamowań emocjonalnych 
lub nerwic powstałych w wyniku niezdolności do nawiązania odpowiednich 
relacji z innymi. 
  Nic bardziej fałszywego. 
  Jawiące się w społeczeństwie przekonanie, że zadowalające 
relacje, zwłaszcza intymne, gwarantują szczęście, jest błędem i 
przesadą. Miłość i przyjaźń są, oczywiście, elementami zdolnymi 
uczynić życie ważnym, ale nie są jedynym źródłem wartości. Ponadto 
człowiek zmienia się w miarę upływu lat. Na starość, na przykład, 
relacje międzyludzkie stają się mniej ważne. 
  Jestem przekonany, że skrajna idealizacja relacji międzyludzkich, 
typowa dla społeczeństwa zachodniego, jest przyczyną wielu nerwic, 
wielu zakłóconych relacji par małżeńskich, a zwłaszcza wielu 
separacji. 
  Musimy przywrócić właściwy wymiar znaczeniu relacji 
międzyludzkich. W następnej książce pokażę, jak nasza boska natura 
realizuje się w pełni, także w wymiarach bezosobowych, również w 
samotności. 
  Gdybyśmy dali posłuch współczesnym psychoanalitykom powinniśmy 
zakończyć tym, iż nikt z nas, jako pojedyncza osoba, nie ma wartości. 
Bylibyśmy zawsze wartościowi w odniesieniu do ról, jakie pełnimy, lub 
w odniesieniu do kogoś: do rodziców, dzieci, małżonków, przyjaciół, 
kolegów. Tymczasem wielcy myśliciele, wielkie osobistości, święci, 
mistycy, geniusze, przykładali zawsze większą wagę do odkrycia, 
analizowania i tworzenia na nowo własnej osobowości, odkrycia siebie 
samych, odkrycia wartości poprzez własne dzieła - niż do inwestowania 
własnej energii w relacje międzyludzkie. W istocie, to właśnie ich 
dzieła dokumentują w oryginalny i genialny sposób niepospolite myśli i 
uczucia. 
  Kiedy genialna osoba żyje wystarczająco długo, w jej stylu życia 
widać wyraźnie zmiany, różnice, tak, iż zazwyczaj dzieli się ich 
dzieło na okresy. W okresie mądrości - ostatnim - komunikacja 
uczuciowa z innymi zostaje zwykle zastąpiona czynami, które odnoszą 
się przede wszystkim do modeli abstrakcyjnych, samotnej medytacji nad 
naturą ludzką. W pewnym momencie nie pociągają nas już dramaty 
egzystencjalne, ale modele, teorie ludzkiego istnienia. 
  Z drugiej strony, chrześcijanie wiedzą, że Ziemia nie jest 
jedynym miejscem, w którym człowiek żyje. 
  Żyjemy tutaj dla innego życia, życia wiecznego. 
  
  

  ASPEKTY OSOBOWOŚCI 
  NIEŚMIAŁOŚĆ 
  Nie rodzimy się nieśmiali, stajemy się nimi. Z powodu kompleksu 
niższości, który już od dzieciństwa skłania nas do traktowania siebie 
zbyt poważnie. Lepiej śmiać się z własnych wad i z siebie samych. 
Wtedy również relacje z innymi ulegną poprawie. 
  "Mam kompleks", "jestem zakompleksiony", "on ma masę kompleksów" 
- to powszechne sposoby mówienia, których używamy wszyscy dla 
wskazania rzeczy bardziej lub mniej niejasnej, takiej, jak pewna 
nieśmiałość, pewien strach. 
  Ale czym w rzeczywistości jest kompleks? Jest to zbiór 
odpowiedzi, reakcji naszej osobowości, które skupiają się wokół 
wspomnień świadomych lub nieświadomych, przede wszystkim z 
dzieciństwa. Jest to najdokładniejsza definicja, ale może warto 
dogłębnie o tym pomówić. 
  Gdy jakaś sytuacja, zachowanie, postawa lub wspomnienie wywołują 
w nas cierpienie, automatycznie chcemy je usunąć, wyeliminować tę 
przykrość. Wiele razy jednak nie jesteśmy w stanie tego zrobić. 
Próbujemy więc reagować zachowaniem, które pomaga nam zaakceptować 
sytuację. 
  Trzeba powiedzieć, że jeśli kompleks bardzo lekceważony, 
utrzymuje się w normalnych granicach, może być również doskonałym 
bodźcem do rozwoju osobowości. W istocie, kompleks zawiera w sobie 
zawsze pewne poszukiwania i działania prowadzące do wyjścia z trudnej 
sytuacji, i właśnie w tym sensie rozwija się czasami większą zdolność 
tworzenia. Nierzadko, na przykład, osoby w pewnym wieku, powracając 
myślami w przeszłość wyznają: "Wszystko zawdzięczam mojemu 
kompleksowi". 
  
  Kompleks niższości 
  Oczywiście, istnieją różne rodzaje kompleksów. Tutaj chcemy mówić 
przede wszystkim o kompleksie, który na pewno jest najbardziej 
problematyczny i rozpowszechniony: kompleksie niższości. 
  Pierwszą dwuznacznością do wyjaśnienia jest nazwa. Wszyscy w 
istocie uważają, że kompleks niższości polega na tym, że osoba "czuje 
się gorsza od innej osoby". Nic bardziej fałszywego. W rzeczywistości 
jest właśnie na odwrót. Oczywiście, "posiadacz" tego kompleksu będzie 
zdecydowany i gotowy do obrony swojej nieśmiałości, ale po to, by 
maskować się. Kompleks niższości rodzi się zazwyczaj z wielkiego "ja", 
rozwiniętego w sposób nieprawidłowy. A to się zdarza, gdy własne "ja" 
zmuszone jest do obrony. 
  Weźmy przypadek małego dziecka, jedynaka, który czuje się 
przygnieciony wyższością rodziców. Ojciec i matka, nawet najlepsi na 
świecie, mają czasami przykry zwyczaj podkreślania różnicy między 
światem dorosłych i dzieci, eksponowania swoich zdolności, 
inteligencji, doświadczenia wobec niedoświadczenia czy bezsilności 
dziecka. 
  Dziecko, jeśli chce wzrastać, musi zaspokoić swoją silną potrzebę 
wiary we własną wartość. Jeśli czuje się niepewnie, cofa się do coraz 
bardziej dziecinnych faz. Ale jeśli chce się uczyć, potrzebuje 
określonej pewności, to znaczy musi posiadać jasną ideę własnej 
wartości. Jeśli idei tej dostarcza mu jego rodzina, wszystko jest 
dobrze; w przeciwny, m razie musi sam ją sobie stworzyć. Zaczyna z 
"podparciem", z obroną własnej osobowości, słucha sądów innych z 
nieufnością, rozwija bezlitosny krytycyzm skierowany na zewnątrz, a 
rzadko wobec siebie samego (właśnie dlatego, że środowisko rodzinne 
uczyniło go nietolerancyjnym wobec wszelkiej osobistej krytyki). 
Dziecko to znajdzie pewność jedynie w sobie samym, widząc, że 
środowisko z którego pochodzi - rodzina -nie daje mu jej. 
  W tym momencie zaczynają ujawniać się wszystkie skutki uboczne: 
potrzeba odniesienia wszystkiego do siebie, świadomość bycia w centrum 
świata, egoizm. 
  Aż dotąd nakreśliliśmy obraz osoby, która na zewnątrz nie jawi 
się wcale nieśmiała. A zatem, jak i kiedy objawia się kompleks 
niższości? 
  Zależy to od reakcji środowiska: jeśli rodzice "zmieniają 
taktykę", jeśli gotowi są do uznania sukcesów ich dziecka - 
prawdziwych czy urojonych - "ja" pozostaje napompowane, wielkie, ze 
wszystkimi cechami osoby, która uważa się za pępek świata, która czuje 
potrzebę bycia wciąż na widoku, w pierwszym rzędzie, z dręczącym 
pragnieniem posiadania zawsze rzeczy najlepszych. 
  Ale taka reakcja jest raczej rzadka. Częściej natomiast, ogromna 
praca włożona w poszukiwanie oparcia własnej osobowości, dostarczyła 
tylko bohaterowi wielkiego wysiłku, podczas gdy środowisko zachowało 
pierwotną postawę braku zainteresowania i lekceważenia. 
  Wtedy rodzi się rozbieżność między tym, co człowiek czuje, a 
reakcją innych osób. Zaczyna się on ukrywać, wycofywać, mówi, że jest 
nieśmiały, ale cierpi w takiej sytuacji, gdyż, nawet nie zdając sobie 
z tego sprawy, przekonany jest o czymś przeciwnym i ciągle walczy 
pomiędzy tymi dwoma biegunami. 
  Oto kilka przykładów. 
  Osoba zrównoważona, która nie czuje się niezrozumiana, wchodząc 
do miejsca, w którym jest dużo innych osób - będzie obojętna na ich 
reakcję: stawi im czoła w sposób naturalny, ponieważ nie jest skłonna 
do obserwowania wszelkich reakcji na jej zachowanie, co więcej, taka 
myśl nawet jej nie przyjdzie do głowy. Natomiast osoba zakompleksiona 
w takiej samej sytuacji gotowa jest podkreślać, że jej wejście nie 
zostało przyjęte z należytą uwagą ze strony obecnych, że ktoś gorąco 
przywitał inną osobę, że gospodyni domu wskazała jej mało ważne 
miejsce przy stole, że na pewno ktoś powiedział coś nieuprzejmego o 
niej, i tak dalej. 
  Wszystkie te stwierdzenia ranią. Zatem, aby się przed nimi 
obronić, buduje się wokół siebie mur, to znaczy nieśmiałość, która 
objawia się lękiem przed ludźmi, lękiem przed zaproszeniami, lękiem 
przed mówieniem, lękiem przed czerwienieniem się, itd. 
  Jak można zauważyć, są to lęki skłaniające do ograniczenia 
kontaktów z ludźmi, ponieważ to jasne, że w ten sposób uniknie się 
nieprzyjemnych spotkań. 
  Później, wraz z upływem lat, to, co w rzeczywistości jest 
nadbudową przeważa, aż wprowadza w błąd wszystkich, do tego stopnia, 
iż mówi się o prawdziwie nieśmiałym charakterze. 
  
  Śmianie się z własnych wad 
  Dlaczego kompleks niższości jest tak rozpowszechniony? 
  Praktycznie wszyscy. Młodzi ludzie przechodzą przez mniej lub 
bardziej silne doświadczenie rozbieżności pomiędzy wartością, jaką 
sobie przypisują i jej echem, jakie otrzymują od środowiska. W tym 
sensie można również powiedzieć, iż kompleks niższości jest chorobą 
młodzieńczą i zostaje uleczony wraz z upływem czasu. 
  W istocie niewiele wystarczy, aby mu zapobiec: z reguły są to 
pierwsze sukcesy szkolne, zawodowe, uczuciowe, sportowe i człowiek 
poczuje się wartościowy, dostrzeże, że również bliskie osoby 
podzielają ten pozytywny sąd. Wtedy wszystko jest już dobrze i nie 
trzeba wracać do niektórych młodzieńczych objawów, takich jak 
czerwienie się, nadmierne bicie serca, drżenie. 
  Bywa także, że zewnętrzne objawy nieśmiałości pozostają, 
krystalizują się i rozwijają. Tak się zdarza, gdy po raz kolejny 
oczekiwanie na sukces jest nadmierne. Jak w przypadku Laury, która 
mimo zdanej matury czuje się niezrozumiana, ponieważ pragnęła otrzymać 
ocenę wyższą, maksymalną. Laura należy do osób, które nie potrafią 
rzeczywistości traktować tak, jaką ona jest, ale uważają każdą małą 
przeszkodę za osobistą porażkę. Ich reakcją jest ucieczka od świata, 
który nie umiał ich zrozumieć. 
  Coraz mocniej zamykają się w sobie. 
  W jaki sposób osoba nieśmiała może wyleczyć się z tych wszystkich 
przykrych objawów, które czynią jej życie społeczne, uczuciowe czy 
zawodowe ogromnie problematycznym? 
  Przede wszystkim trzeba przekonać się, że inni nie są po to, by 
mnie wciąż obserwować i osądzać. 
  Trzeba zdać sobie sprawę, że nie zawsze jesteśmy w centrum uwagi. 
Trzeba, byśmy akceptowali siebie takimi, jakimi jesteśmy. Nawet, jeśli 
nie jesteśmy geniuszami. Krótko mówiąc, trzeba większej tolerancji 
wobec siebie samych. Niezbędna jest umiejętność śmiania się z własnych 
wad. Cechą charakterystyczną osób nieśmiałych jest właśnie brak 
poczucia humoru: jest to jeszcze pozostałość dziecięcego braku 
tolerancji wobec wszelkiej krytyki, wobec wszelkiego poddawania w 
wątpliwość własnej wartości. Bardzo ważne jest natomiast 
przyzwyczajenie się do śmiania się z własnej niezdarności: to czyni 
mniej dramatyczną każdą trudną sytuację. 
  Jak zatem uleczyć się ze strachu przed czerwienieniem się? 
Właśnie poprzez akceptację czerwienienia się - rozmawiając o tym z 
innymi, śmiejąc się z tego, żartując z siebie. Jeśli wciąż będziesz 
żyć ze zmorą czerwienienia się, problem się nie rozwiąże, a raczej 
pogłębi. Spróbuj natomiast uprzedzić swoją reakcję mówiąc: "Zobaczysz 
teraz, jak się zaczerwienię. 
  Kiedy dochodzimy do tego punktu akceptacji, jakby cudem nie 
czerwienimy się już więcej. 
  
  ,            * 
  
  
  1. Nie rodzimy się nieśmiałymi, stajemy się nimi. 
  2. Lepiej śmiać się z własnych wad. 
  3. Bądźmy tolerancyjni wobec siebie samych i wobec innych. 
  4. Nie dążmy do perfekcji. Nie przysługuje ona nam, 
śmiertelnikom. 
  5. Nie pragnijmy sprawiedliwości za wszelką cenę. 
  6. Nie obrażajmy się, nie żalmy się. Żyjmy. 
  Rzućmy się w realny świat. 
  7. Zemsta nie czyni nas wolnymi. Wiąże nas z osobą której chcemy 
uczynić coś złego. 
  8. Umiejmy przebaczać. 
  9. Nie zapominajmy, że wszyscy mają wady. 
  10. Nie podążajmy za mitami ziemskimi, ale dążmy do tego, co 
wykracza poza ziemskie granice. 
  

  SYMPATIA 
  
  Czy, rodzimy się sympatyczni? Można też stać się nimi, zachowując 
kilka prostych reguł, nie pragnąc zadowolić drugiej osoby za wszelką 
cenę. Lepiej poznać swoją otwartość, swoje ograniczenia, swoje 
wahania. 
  Przy spotkaniu sympatia rodzi się instynktownie. 
  Ile razy, spotykając osobę nigdy wcześniej nie widzianą, czujemy 
do niej sympatię? Co się dzieje w takich przypadkach? Czy istnieją 
naukowe wyjaśnienia? 
  Nic nie dzieje się przez przypadek. Wygodniej nam myśleć, iż nie 
istnieją powody, bo prawdę mówiąc, nie umiemy ich wskazać, nie znamy 
ich. Ale one są, a jakże. 
  Moja hipoteza jest taka: twarz, mimika, wygląd, sposób bycia, 
przedstawiania się, gesty, mowa danej osoby, przywołują nieświadomie 
kogoś lub coś, co w naszym dzieciństwie, lub w ogóle w naszej pamięci, 
pozostało zapisane jako wspomnienie pozytywne, sympatyczne. 
  Gdybyśmy przemyśleli, gdybyśmy skoncentrowali się na tym, 
dlaczego na przykład ten chłopak o imieniu Mariusz wydał się nam 
sympatyczny na pierwszy rzut oka, dostrzeżemy, że jego miękkie wargi, 
jego ciągle półotwarte usta przypominają nam naszego małego 
siostrzeńca, którego bardzo kochamy. 
  Albo lojalny, uczciwy, otwarty Józef: budzi twoje zaufanie, kiedy 
patrzysz w jego ogromne, szczere oczy. 
  Jest dla ciebie sympatyczny. 
  
  Rodzimy się sympatyczni czy się nimi stajemy? 
  Wielu ludzi jest sympatycznych już od dziecka. Myślę, że geny 
mają około trzydzieści procent swojego udziału w tworzeniu naszej 
osobowości, reszta pochodzi ze środowiska, w którym się rodzimy i 
wzrastamy. 
  Nie pamiętamy tego, ale wtedy, gdy byliśmy bardzo mali, nasza 
matka była osobą otwartą, przyjemną, sympatyczną. Podobnie ojciec. 
Jest więc mało prawdopodobne, że staniemy się ludźmi niesympatycznymi. 
Często sądzimy, że jesteśmy sympatyczni od urodzenia. Tak nie jest. 
Pierwsze miesiące życia sprzyjają lub nie rozwojowi naszej skłonności 
do sympatii. Ważnym czynnikiem jest nasze najbliższe otoczenie, nasi 
rodzice. 
  Nie ma jednak nic niezmiennego, stałego w życiu. Bardzo łatwo 
znaleźć, na przykład, osoby sympatyczne, które wraz z upływem czasu, 
stawiając czoła zmiennym kolejom życia, zderzając się z gwałtami, 
niesprawiedliwością, rozczarowaniami, urazami właściwymi każdej 
ludzkiej egzystencji, tracą początkowy ładunek sympatii. Trudniej, 
choć jest to możliwe, znaleźć natomiast osoby, które z czasem stają 
się mniej antypatyczne, niż były początkowo. 
  W tym przypadku doświadczenia życia doprowadziły ich do 
złagodzenia, zmiękczenia twardych cech ich charakteru: są bardziej 
ugodowi, wrażliwsi. 
  
  Żywotność i poczucie rytmu 
  Co to jest sympatia? Chociaż aktualna jest wciąż zasada, że z 
czasem wszystko się zmienia i przekształca, także pojęcie sympatii, 
można powiedzieć, że jest ona pewnym zbiorem zalet, cech 
charakterystycznych, które w pewien sposób wchodzą w głęboką relację, 
"sympatyzują z nieświadomością drugiego. W gruncie rzeczy, sympatia 
jest najwyższą formą komunikacji. 
  Często wykracza ponad słowa, ponad argumenty Nie jest racjonalna, 
albo lepiej, może używać kanałów komunikacyjnych nieznanych rozumowi. 
  Innym elementem, który może pomóc w zdefiniowaniu sympatii, jest 
jej związek z energią życiową. 
  Mało prawdopodobne, aby osoba załamana, smutna, jawiła nam się 
jako sympatyczna. Może wzbudzać inne uczucia, ale nie sympatię. 
Żywotność natomiast zawiera w sobie ładunek wciągający drugiego, 
prowadzący do polepszenia jego humoru, czyni go optymistą, dodaje mu 
energii, pomaga mu przywrócić właściwy wymiar urazów, rozczarowań 
życiowych. 
  Uważam jednak, że żywotność sama w sobie nie wystarczy, nawet 
jeśli jest fundamentalna dla sympatii. Trzeba posiadać również 
poczucie rytmu. 
  Każdy z nas posiada rytm życia, choć nie zawsze zdajemy sobie z 
tego sprawę. Innymi słowy, trzeba z drugą osobą umieć złączyć się w 
harmonii, na tym samym poziomie komunikacji. Bywają osoby bardzo 
żywotne, które jednak potrafią niszczyć bliźniego, na śmierć go 
zanudzając, przygniatając nachalnością, ciągłym wchodzeniem w jego 
prywatność. 
  Sympatia oznacza często zdolność słuchania, milczenia. 
  Osoba sympatyczna to taka, której udaje się uchwycić prawdziwy 
rytm drugiego, głębokie poruszenia jego osobowości, jego drżenia, jego 
otwartość, jego ograniczenia, momenty stagnacji, impasu, szczyty 
agresywności, długie stany utajenia. Co więcej, u osoby sympatycznej 
to wszystko dzieje się automatycznie, nieświadomie. Nie przez 
rozumowanie ani poprzez świadomość. 
  Jeśli pierwsze miesiące życia były dla człowieka szczęśliwe, w 
tym sensie jak pisałem wcześniej, to, będąc nastolatkiem czy dorosłym, 
automatycznie będzie rozumiał, sympatyzował z innymi ludźmi. Bo 
dziecko bite, gdy dorośnie - będzie biło; dziecko zaniedbywane, gdy 
dorośnie - będzie zaniedbywało; dziecko kochane, gdy dorośnie - będzie 
kochało; dziecko darzone sympatią, gdy dorośnie - będzie budziło 
sympatię. 
  Czy zatem dzieciństwo określa ostatecznie naszą przyszłość? Nie. 
  Trzeba pamiętać, że jesteśmy ludźmi i w każdej sytuacji jesteśmy 
wolni, a zatem możemy dokonywać wyborów. Włącznie z wyborem bycia 
sympatycznymi albo nie. 
  ,* 
  
  1. Próbuj zawsze patrzyć w oczy swojemu rozmówcy. 
  2. Nie patrz na niego obsesyjnie, ale z dobrocią, pogodnie. 
  3. Trzymaj odpowiedni dystans między Tobą a nim. Nie powinien być 
ani zbyt mały, ani zbyt duży. W pierwszym przypadku Twój rozmówca 
mógłby poczuć się napastowany, w drugim Twoja pozycja stawia Cię już 
na płaszczyźnie oddalenia, nieufności. 
  4. Nie bądź nieufny, albo co gorzej, krytyczny czy przesadnie 
krytyczny. 
  5. Spróbuj przyjąć postawę otwartości, dyspozycyjności. 
  6. Postawa ciała powinna być swobodna, spontaniczna. 
  7. Spróbuj uczynić swoje ruchy harmonijnymi, miękkimi. Zapomnij o 
gwałtownych gestach, wybuchach, gniewnych uniesieniach. 
  8. Ładunek sympatii pochodzi z ciała, ale także z psychiki. 
Dlatego nie bądź lękliwy, niepewny, zakompleksiony. Zaakceptuj siebie. 
  9. Bądź spontaniczny, autentyczny, bezpośredni. Nie bój się 
popełnić błędu. Nigdy nie popełnia się błędu będąc szczerymi, 
prawdziwymi. 
  10. Ostatnia rada: nie bądź sympatyczny za wszelką cenę! Nie trać 
swojej spójności, aby podobać się innym, aby ich zadowolić. Byłbyś 
bardzo antypatyczny. 
  
  

  ROZRYWKA 
  
  Rozrywka jest ucieczką od monotonii codziennego życia. Dobrze nam 
robi, jest nieodzownym zaworem bezpieczeństwa. Ale, uwaga: lepiej 
unikać rozrywek pasywnych lub zbyt agresywnych. 
  Pojęcie rozrywki przyjmuje różne znaczenia w zależności od osób. 
Niektórzy znajdują przyjemność w słuchaniu muzyki, inni w oglądaniu 
filmu, dla innych przyjemnością jest uprawianie sportu, jeszcze inni 
wolą czytać książki. Istnieje jednak element wspólny dla wszystkich: 
robienie rzeczy, które przerywają codzienne, konieczne obowiązki. 
  Zabawa oznacza zatem włączenie się w jakiś sposób w wymiar, który 
ma w sobie coś nadzwyczajnego, niepowtarzalnego, zawsze różnego, 
tajemniczego, nowego. Z trudnością przeżywalibyśmy jako zabawę jakiś 
akt, sytuację, nawet piękną i przyjemną, gdyby ona wciąż się 
powtarzała. 
  Niepowtarzalność jest główną cechą, wokół której kręci się magia 
wydarzenia powodującego, iż mówimy: "Bawiłem się naprawdę świetnie". 
  Jakaś rzecz, sprawa - jeśli przeżywana jest ciągle - zostaje 
przyjęta przez nasze zmysły i psychikę jako poznana, znana i przestaje 
być już dla nas interesująca. Traci swoją atrakcyjność. 
  Aby się bawić, jakiś fakt musi nieświadomie przypominać pozytywny 
ślad, z reguły związany ze wspomnieniem zabawy, pozostały w naszej 
psychice od dzieciństwa. Dzieciństwo, jak wiemy, jest jakby kuźnią, 
gdzie mają miejsce pierwsze doświadczenia i gdzie zostają położone 
fundamenty, na których później oprze się cała osobowość człowieka. 
  Gra jest przodkiem rozrywki. W istocie dziecko, które 
doświadczyło gry, zabawy, śmiechu, na ogół staje się dorosłym zdolnym 
do zabawy. Natomiast dziecko, które z jakichś powodów nie mogło się 
bawić do woli, gdy dorośnie, będzie miało większe trudności. 
  
  Wskazówki i przeciwwskazania 
  Jestem wciąż jednak przekonany, że podstawowym elementem zabawy 
jest zaangażowanie do niej emocji, a także - czemuż by nie - uczuć. 
Umiejętność uśmiechania się, zabawy, jest dla dorosłego zdolnością, 
bronią, z którą łatwiej mu będzie stawić czoła trudnościom i kolejom 
życia. Gra, zabawa są działaniami ważnymi i pożytecznymi, tak dla 
wyglądu fizycznego człowieka (możliwość ćwiczenia mięśni, czy też 
lepsza regulacja oddychania - pomyślcie na przykład, że śmiech porusza 
dziesiątki mięśni twarzy i powoduje przyrost tlenu we krwi), jak i dla 
aspektu psychicznego, nerwowego, ponieważ daje możliwość wyładowania 
zgromadzonego w czasie dnia napięcia, stresów, przeżytych rozczarowań. 
  Mimo to, rozrywka posiada również pewne, rzec by można, 
przeciwwskazania. 
  Na przykład obsesyjne, spazmatyczne poszukiwanie zabawy jest 
objawem pewnego zachwiania osobowości, być może próbą ucieczki od 
własnych obowiązków, sposobem ucieczki przed cierpieniem, którego 
codzienne życie w jakiś sposób nam dostarcza. 
  Drugim przeciwwskazaniem jest pasywność, z jaką odbierana jest 
tzw. rozrywka. Najbardziej jaskrawy jest przykład młodzieży i dzieci, 
którzy spędzają godziny przed telewizorem, siedząc lub leżąc - zatem w 
sytuacji prawie całkowitego bezruchu - przeżywając wiele razy sytuacje 
nierzeczywiste, abstrakcyjne, chorobliwe. 
  Innym, niepokojącym aspektem wielu dzisiejszych rozrywek jest 
idealizacja, jaką przybiera duża część przedstawień. Coraz bardziej 
rozpowszechnione są telenowele, ich bohaterowie odnoszą sukcesy 
porównywalne do gwiazd z dawnych czasów, tak samo piosenkarze rockowi, 
piłkarze... 
  Negatywne są również rozrywki, w których element rywalizacji jest 
przesadzony, wyszukany i egzaltowany, kończący się czasami przemocą. 
  We wszystkich tych przypadkach rozrywka traci swoją funkcję 
terapeutyczną, wyzwalającą. 
  
  Rozrywka i osobowość 
  Jak zauważyliśmy, rozrywka związana jest z historią osobistą, 
przyczynia się do budowania osobowości jednostki. Jednak - aby być 
elementem pozytywnym i elementem wzrostu psychicznego, a może też 
duchowego - rozrywka musi nie tylko zgadzać się głęboko, wewnętrznie, 
z tym, kto jej doświadcza, ale również pobudzać kreatywność, 
wyobraźnię człowieka, osadzając je w rzeczywistości, a przede 
wszystkim brać zawsze pod uwagę jedyną i niepowtarzalną wartość osoby. 
  Rozrywka sama w sobie nie jest zła, ale psychiczna, umysłowa 
postawa wobec niej może być szkodliwa. Z definicji rozrywka ma 
niewiele reguł, wciąga emocjonalnie, i - przynależąc bardziej do sfery 
wyobraźni, nierealnej, nie weryfikowalnej, fałszującej, do sfery 
obrazu, a nie do sfery codziennej rzeczywistości - rozrywka może stać 
się miejscem, gdzie najlepiej ukrywają się osobowości neurotyczne. 
Osoby powierzchowne, rozdarte, agresywne nie dają się poznać jako 
takie w sytuacji zabawy. W istocie jest o wiele trudniej zrozumieć 
prawdziwą osobowość młodej osoby, gdy tańczy, śpiewa lub kiedy 
zanurzona jest w klimacie zabawy, niż na przykład w szkole, w pracy, 
jednym słowem: w życiu codziennym. 
  Abstrahując od tego wszystkiego, bawcie się i pamiętajcie, że 
"śmiech to zdrowie". 
  * 
  
  1. Rozrywka to zdrowie, jeśli jest odpowiednio przeżywana. 
  2. Nie czuj się winien, kiedy się bawisz. 
  3. Jeśli możesz, uczyń swój tydzień harmonijnym, przeplatając 
rozrywkę z obowiązkami, nauką, pracą. 
  4. Szukaj takich rozrywek, gdzie możesz być bardziej aktywny niż 
pasywny. 
  5. Współzawodnictwo sportowe służy do lepszego spożytkowania 
własnej agresji, ale zawsze zgodnie z regułami gry, nigdy dla 
popierania tego instynktu. 
  6. Czyń tak, aby rozrywka ukazywała Twoją dobrą stronę, bardziej 
Twoje zalety, niż ciemne strony. 
  7. Kiedy się bawisz, pamiętaj zawsze o szacunku, jaki należy się 
Tobie i innym. 
  8. Czyń tak, aby rozrywka nie stała się obsesją. 
  9. Bycie wesołym to Twoje prawo, a także Twój obowiązek. 
  10. Nie myl zabawy z rzeczywistością. 
  
  

  ODKŁADANIE 
  
  Powszechna tendencja odkładania rzeczy do zrobienia powinna być 
energicznie zwalczana. Często ukrywamy się za konwencjonalnymi 
zdaniami, które mogą stać się wyrażeniami prawdziwego stylu życia. Aby 
pozbyć się nudy, typowego produktu odkładania, ważne jest 
zaakceptowanie siebie ż nauczenie się nie uciekania od rzeczywistości. 
  Niewiele jest osób, które mogłyby powiedzieć, że nie odłożyły 
nigdy niczego. Większość żyje, nie kończąc działań, projektów, które 
ustaliły wcześniej. 
  "Wiem, że powinnam to zrobić, ale nie potrafię", albo: 
  "Nie. Nie zrobię tego dzisiaj. Zrobię to jutro. Dzisiaj nie mam 
czasu, nie jestem w formie". Również za ten czynnik neurotyczny wini 
się świat zewnętrzny, tymczasem w większości problem tkwi jedynie i 
wyłącznie w kompetencji osobistej. 
  Powinniśmy zrozumieć, że nie ma nic złego, ani groźnego w takiej 
postawie. Oczywiście, jeśli nie cierpimy albo wręcz jesteśmy 
zadowoleni z powodu odkładania, odwlekania - strony te wydadzą się nam 
bezużyteczne. Ale jest bardzo prawdopodobne, że wolimy raczej nie 
odczuwać dręczącego niepokoju wiedząc, że jeszcze czegoś nie 
zrobiliśmy i że musimy to zrobić. Na dłuższą metę staje się to 
wyczerpującym, szkodliwym sposobem życia. A i tak rzeczy odłożone nie 
są zrobione. Albo się coś robi, albo się nie robi. Przekonujemy się 
zatem, że nie zrobione rzeczy nie są odłożone, ale "nie zrobione". 
  
  Ucieczka od rzeczywistości 
  Miałem kiedyś pewnego kolegę, który był mistrzem w odkładaniu. 
Pamiętam, że wszyscy uważali go za niezwykle pracowitego - tak bardzo 
przykładał się do modernizowania zajęć, projektowania taktyki i 
genialnych strategii. Ale w rzeczywistości - przyglądając się 
dokładniej - osoba ta robiła niewiele, albo nic. Myślę, że z biegiem 
czasu postawa ta stała się dla niego przyzwyczajeniem, 
charakterystyczną cechą osobowości. 
  Z dużym prawdopodobieństwem nie chciał stawić czoła 
rzeczywistości, taką jaką ona była, uciekał od niej i oszukiwał siebie 
ciągle słowami, wielkimi planami... tak, iż widziało się go wciąż 
zmęczonego, wykończonego, zestresowanego pracą, której w 
rzeczywistości nie wykonywał. 
  Poza tym był człowiekiem, który ciągle krytykował innych. W 
istocie, ten kto nie pracuje często jest tym, który krytykuje, 
ponieważ nie wymaga to wysiłku, a przede wszystkim nie pozwala 
zagłębić się w rzeczywistość, skonfrontować się z nią. Nasza kultura 
pełna jest krytyków. Nawet ich opłacamy - i to hojnie - aby usłyszeć, 
co mamy robić. Nie mówię oczywiście o tych, który krytykują 
konstruktywnie, ale o tych, którzy - być może dla usprawiedliwienia 
siebie, dla znalezienia alibi dla własnej nieskuteczności - wybierają 
krytykę tych, którzy rzeczywiście pracują, coś robią, podejmują 
konkretny wysiłek. 
  Możliwe jest odłożenie sprawy czy pracy na dzień, ale trzeba ją 
dokończyć. Jednak w tym również może kryć się pewna forma 
samooszukiwania. Jeśli dasz sobie pewien ograniczony czas na wykonanie 
swojego zadania, możesz potem powiedzieć: "Niestety, nie miałem dużo 
czasu do dyspozycji i nie mogłem w pełni się wykazać". 
  Faktem jest, że osoby, które odpowiednio żyją w rzeczywistości, 
znajdują zawsze czas niezbędny na dokończenia spraw, do wykonania ich 
tak, jak powinny być wykonane. Niestety, wiele osób spędza czas na 
narzekaniu, a później mało go zostaje na wykonanie konkretnych rzeczy. 
Zamiast odczuwać dręczący niepokój wywołany tym, czego nie zrobiłeś, 
staw czoła rzeczywistości, zmierz się z tym, co odłożyłeś "na później" 
i żyj teraźniejszością. 
  
  Mechanizm odkładania 
  Nuda jest typowym produktem odkładania. 
  Życie nie jest nigdy nudne. Jeśli ktoś się nudzi, to dlatego, że 
taki jest jego wybór. Nuda jest zachowaniem samoniszczącym. Jeśli 
odłożysz do jutra rzeczy, które powinny być zrobione dziś, oczywiście 
nie będziesz mieć nic do zrobienia, a to z pewnością spowoduje nudę. 
  Kiedy jest się znudzonym, ma się skłonność do obwiniania za to 
świata zewnętrznego. Nudna jest deszczowa pogoda, nudna jest tamta 
przyjaciółka, nudna jest praca, itd. A przecież jest dokładnie na 
odwrót: nic z rzeczywistości zewnętrznej nie jest nudne, to Ty jesteś 
znudzony. 
  Dowodem jest to, że ta sama rzecz, to samo środowisko, które dla 
Ciebie jest nudne, dla innej osoby może być przyjemne. 
  Nudę eliminuje się robiąc coś, jakąkolwiek rzecz, używając 
energii fizycznej i psychicznej. 
  Aby zmniejszyć tendencję do odkładania, do odwlekania, trzeba 
najpierw z największą uczciwością przemyśleć i przeanalizować swoje 
zachowanie. Sposób, w jaki przeżywasz swoje życie ujawnia, jakim typem 
człowieka jesteś. Zdania - reklamówki, zdania sygnały, wskazujące na 
to, że posiadasz osobowość skłonną do odkładania, do odwlekania, to 
te, które przeważnie zawierają liczne "może...", "Jeśli...", "Być 
może, ale...", "żeby...". Zdanie klasyczne to: "Zobaczysz, poczekaj i 
dobrze ci pójdzie". Dla wielu nawet jest to styl życia: odkładanie do 
dnia, który nigdy nie nadejdzie. Inne zdania - modele to na przykład: 
  "Być może, że wszystko zmierza ku lepszemu" albo: 
  "Jeśli on/ona zapomnieliby, może dla mnie byłoby lepiej", "Ale ja 
nie jestem winny. Być może zaakceptowałbym jej umizgi" i tak dalej. 
  Logiczna podstawa mechanizmu odkładania składa się w jednej 
trzeciej z iluzji i w dwóch trzecich z ucieczki od rzeczywistości. 
  Jeśli upierasz się przy odkładaniu, pozostaniesz na zawsze tym, 
kim jesteś teraz, zamykając sobie w ten sposób drogę do jakiejkolwiek 
zmiany, do wzrostu. To oczywiste, że odkładanie pozwala na uniknięcie 
nieprzyjemnych zajęć. Ale bądź bardziej szczery z sobą: istnieją 
rzeczy, których boisz się robić, lub nie jesteś do końca przekonany, 
że chcesz je zrobić. 
  Jeśli dalej będziesz odkładać, skłonny będziesz uwierzyć, że 
jesteś inny niż rzeczywiście jesteś. Ale to oszustwo. Zaakceptuj 
siebie. Pamiętaj, że życie nie jest ani białe, ani czarne, ale szare. 
  *
  
  1. Nie odkładaj nigdy. Rzeczy odłożone nie są zrobione. 
  2. Jeśli odkładasz, nie żyjesz, ale łudzisz się, że żyjesz. 
  3. Odkładając, łudzisz się, że jesteś inny. Ale to nieprawda. 
  4. Odkładając, unikasz odpowiedzialności. Stajesz się tchórzem. 
  5. Nie uważaj się za nadmiernie ważnego, nie pozwalaj sobie na 
luksus odkładania. To tylko alibi. 
  6. Nabierz odwagi i podejmij pracę, której nie chcesz wykonać 
albo zrób to, czego unikasz od dawna. 
  7. Zdecyduj, że nigdy nie będziesz się nudzić. Nie pozwalaj sobie 
nigdy na wymówkę, że jesteś zmęczony. 
  8. Nigdy niczego nie żałuj. Rób to, co powinieneś. Zawsze. 
  9. Jeśli chcesz, aby świat się zmienił, zrób coś w tym kierunku! 
10. Żyj teraźniejszością. 
  
  

  LAPSUS 
  
  
  Zapominacie imienia, nazwy ulicy, zapominacie o spotkaniu. 
Roztargnienie może czasami skrywać nieświadome odrzucanie, dobrze 
zakamuflowane w umyśle, które złośliwie wychodzi na wierzch w najmniej 
odpowiednim momencie. Ktoś "zapomina"o stawieniu się w kościele na 
ślub, jakiś inny "roztargniony" wydaje się gubić tylko przedmioty, 
które mają dla niego symboliczną wartość. A oto dlaczego. 
  Osoba, która wciąż myli imiona, która mówi jakąś rzecz zamiast 
innej, zazwyczaj wini własną pamięć w przekonaniu, że jest ona 
delikatna, słaba. 
  Natomiast pamięć funkcjonuje, i to jak. Co więcej, zaopatrzona 
jest w szczególne narzędzia do zachowywania rzeczy sympatycznych i 
wyrzucania tych antypatycznych. 
  Weźmy kwestię imion. Wróciliśmy znad morza, stworzyliśmy 
sympatyczną, zgraną grupę, spacerowaliśmy, chodziliśmy razem do 
restauracji, na tańce. 
  Zwracaliśmy się do siebie po imieniu, nie było żadnej trudności w 
ich zapamiętaniu. A jednak... był na przykład pewien Robert. Nie jest 
to nawet bardzo trudne imię, ale za każdym razem, gdy ktoś mówi o 
Robercie, pytamy: "Kto to jest?". Nie robimy tego specjalnie, ale to 
tak, jakby tysiące rzeczy przeszkadzało nam w zapamiętaniu tego 
imienia. Pamiętamy wszystkie inne, ale gdy chodzi o Roberta, to tak, 
jakbyśmy byli pozbawieni zdolności zapamiętania czegokolwiek. 
  Sam fakt zapominania tego imienia, powinien zabrzmieć w nas jak 
dzwonek alarmowy. Podobnie, jak za każdym razem, gdy nasza pamięć 
kaprysi jeśli chodzi o ten konkretny szczegół. To tak, jakby coś w nas 
mówiło: "Nie pamiętam tego imienia, bo nie chcę mieć nic do czynienia 
z nim. Wymazując jego imię, wymazuję jego osobowość 
  
  Strajk pamięci 
  Jeśli nie pamiętamy czyjegoś imienia, to z jakiegoś powodu. 
Zagłębiając się w tę kwestię, odkrywamy, że idee tej osoby są 
przeciwne naszym, jej morale nas irytuje, jej ironia nas rani i tak 
dalej. 
  Pewna młoda mężatka żaliła się niedawno: "Można powiedzieć, że 
mój mąż jest bardziej zakochany w swojej matce niż we mnie. Jego 
miłość jest oczywiście odwzajemniona. Jego matka byłaby dobrą kobietą, 
ale to jasne, że będąc od wielu lat wdową, w synu widzi następcę 
męża". Przed zaakceptowaniem tej tezy, zażądałem dodatkowych 
wyjaśnień, a ona powiedziała mi: "Wystarczy ten lapsus. Pewnego dnia 
moja teściowa chciała mi towarzyszyć przy wyborze lodówki do nowego 
domu: postanowiliśmy, że obydwie zrobimy pierwsze rozpoznanie, ale 
ostatecznego wyboru dokonamy później, w obecności Józefa, mojego męża. 
Po obejrzeniu różnych modeli lodówek, moja teściowa zwróciła się do 
sprzedawcy, chcąc mu wyjaśnić, że wrócimy zjej synem, ale ewidentnie 
popełniła błąd i powiedziała dosłownie: "Wrócimy z " moim mężem. 
  Nasza podświadomość jest tak bardzo złożona i skryta przed 
naszymi oczyma, że powinniśmy naprawdę użyć wszelkich środków, jakie 
posiadamy dla jej odczytania. A jednym z najwygodniejszych i 
najbardziej ewidentnych narzędzi jest lapsus. Nie wszyscy go 
popełniają. Zazwyczaj zdarza się to osobom bardziej wrażliwym, 
uczuciowym. Czasami można go uniknąć, ratując się z niewygodnej 
sytuacji. 
  Pamięć nasza jest bardzo wrażliwa na jakiekolwiek minimalne 
wewnętrzne odrzucenie. A jeśli coś w naszej nieświadomości mówi "nie" 
na jakieś imię, datę, godzinę, osobę - pamięć strajkuje. Lapsus 
powinien zatem zmusić nas do przemyśleń, ponieważ nigdy nie można go 
przypisywać usterce pamięci, która - wręcz przeciwnie - funkcjonuje 
bardzo dobrze; zatem lapsus zależy od dokładnie ustalonego przez 
nieświadomość porządku. 
  Bohaterką setek żartów jest panna młoda, która, zaniepokojona, 
oczekuje przed kościołem na narzeczonego. On nie nadchodzi, a 
oczekiwanie staje się coraz bardziej nerwowe, co złośliwsi goście nie 
powstrzymują się od kąśliwych komentarzy: może się rozmyślił? Może 
uciekł? Może uciekł z inną? Może zdarzył mu się wypadek? Jednak nic z 
tego. Jego spóźnienie jest absolutnie "niechcący". Używam cudzysłowu, 
ponieważ w tym momencie należy zadać pytanie: czy zakochany, który 
zapomina o miejscu spotkania, rzeczywiście chce tam pójść? Czy 
narzeczony, który spóźnia się do kościoła, naprawdę chce zawrzeć ślub? 
Odpowiedź nie jest zbyt prosta. 
  Czasami zapominania tego typu zdarzają się osobom najbardziej 
zakochanym, to znaczy tym, które nie pozostawiają miejsca na 
dwuznaczność miłości. 
  Normalna relacja uczuciowa składa się z uczuć pozytywnych, ale 
też z uczuć negatywnych. U danej osoby akceptujemy wiele zachowań, 
talentów, reakcji, a jednocześnie przeszkadzają nam inne zachowania, 
reakcje, które wydają się nam przesadzone lub negatywne. Próbujemy 
zatem naprawić je, zapomnieć o nich albo stłumić. Jeśli on jest 
powierzchowny, to jednocześnie uważamy go za kochanego. Jeśli jest 
despotyczny, widzimy ten jego despotyzm, jako pożyteczną agresję 
życiową. Jeśli jest egoistą, usprawiedliwiamy go, bo jest dziecinny, 
ale z czasem się zmieni, i tak dalej. A jednak niektóre zachowania, 
niektóre braki, niektóre wady drugiej osoby wywołują nieodwołalnie 
naszą agresywną odpowiedź. Jeśli nie chcemy jej uznać, jeśli wciąż ją 
odrzucamy, może się ona zamaskować, ale wciąż będzie istnieć i 
znajdzie sposób, aby się ujawnić, na przykład poprzez lapsus albo 
chybione działanie. 
  
  Nieświadomy wybór 
  Lapsus na ogół rozumie się jako błąd językowy. 
  Ale dla psychoanalityka błąd może zdarzyć się na dowolnym 
poziomie zachowania. 
  Można napisać jakąś rzecz zamiast innej (dysgrafia). Często w 
błędach ortograficznych, czy składniowych lub też w myleniu wyrazów, 
ukrywa się wewnętrzne odrzucenie, które nie może uzewnętrznić się w 
inny sposób. Można czytać jakąś rzecz zamiast innej (dysleksja). Można 
się mylić, stwierdzając jedną rzecz zamiast innej. A w końcu, można po 
prostu zapomnieć. 
  Są osoby, które zazwyczaj wszystko gubią. Mówi się o nich, że są 
roztargnione. Ale biorąc pod uwagę przedmioty, które gubią, czasami z 
łatwością można zrozumieć, jak próbują pozbyć się w głębi jakiegoś 
przymusu. 
  Kiedy dziewczyny, chłopcy gubią pieniądze, wini się ich za 
roztargnienie lub nieodpowiedzialność. 
  A jednak fakt, że te same dziewczęta i chłopcy nie gubią czapki, 
roweru lub innych rzeczy, na których im naprawdę zależy, powinno 
przywieść nam na myśl pewien "wybór" przedmiotu do zgubienia. 
Rzeczywiście, ten wybór - nawet jeśli nieświadomy - istnieje. 
  Młodzież gubi pieniądze przed wiekiem dojrzewania i jest to 
sposób na pokazanie swojego buntu na świat dorosłych. Dostrzegają 
pieniądze jako najpotężniejszy symbol świata, którego nie umieją 
zaakceptować, a zatem pozbywają się go przez nieuwagę. 
  Osobnik roztargniony powinien gubić mniej więcej wszystko, co mu 
wpadnie w ręce. Gubi natomiast tylko rzeczy, które mają dla niego 
symboliczne znaczenie. 
  Zapominanie i lapsusy mogą ujawniać również głębokie pragnienie 
zniszczenia siebie. 
  Są tacy, którzy często zapominają wyłączyć gaz, którzy są 
roztargnieni prowadząc samochód, którzy zapominają o najbardziej 
elementarnych regułach w uprawianiu sportu. Stan czuwania, uwagi, 
zostaje spowolniony do tego stopnia, że pozwala instynktowi na 
samozniszczenie. Również w tym patologicznym przypadku lapsus może i 
powinien stanowić sygnał alarmowy. Jednak bardzo trudno odczytać go 
już wtedy, gdy chodzi o normalne, zdrowe pragnienia; staje się to 
prawie niemożliwe, gdy pragnienia są przeciwne życiu. 
  Dostrzeganie patologii w błędach i zapomnieniach jawi się bardzo 
często jako zbyt ryzykowne, jednak trzeba brać pod uwagę również taką 
możliwość. Czasami jesteśmy tak bardzo daleko od naszej nieświadomej 
woli, jesteśmy prawie obcy dla siebie samych, że bardzo pomocne jest 
obserwowanie naszego zachowania i zwrócenie szczególnej uwagi na to, 
co ignoruje najbardziej elementarne, najbardziej oczywiste reguły, na 
to, co jest dziwaczne, oryginalne, na to, co jest odmienne i co się 
buntuje. Trzeba się zatrzymać i zapytać siebie samego: czy to jest 
błąd czy lapsus? 
  * 
  
  1. Naucz się poznawać siebie samego do głębi. 
  2. Zaakceptuj siebie. Podobaj się sobie. 
  3. Jeśli się chce, można się zmienić. 
  4. Jeśli pragnienie poparte jest wolą, staje się rzeczywistością. 
  5. Ćwicz się w interpretowaniu tego, co Ci się przydarza w ciągu 
dnia. 
  6. Nic nie dzieje się przez przypadek. 
  7. Bądź pokorny. 
  8. Nie obwiniaj innych z powodu swoich problemów. 
  9. Jeśli się urodziłeś, to znaczy, że masz jakąś misję do 
spełnienia na tej ziemi, jakakolwiek by ona nie była. 
  10. Posiadaj zawsze dar nadziei. 
  
  

  UPOWAŻNIENIE" 
  
  Ciąży wam bardzo osąd innych? Jesteście osobami"zewnętrznymi. 
Czujecie się odpowiedzialni za wasze emocje? Jesteście 
osobami"wewnętrznymi. Zrozumienie tego, w jaki sposób narzucić sobie 
samym postępowanie za własną wolą i inteligencją jest zwycięską kartą 
w niedopuszczeniu do obciążenia się przyzwyczajeniami. Bądźcie zawsze 
panami własnych myśli: w ten sposób doświadcza się autentycznego 
zadowolenia. 
  Dowiedziono, że w świecie zachodnim osoby, na które mają większy 
wpływ czynniki zewnętrzne, niż wewnętrzne, są w przeważającej 
większości. 
  Co to znaczy być osobą"zewnętrzną? 
  Oznacza to uznawanie czegoś lub kogoś, umiejscowionego poza nami, 
odpowiedzialnego za stan naszej duszy, naszą postawę w szczególnej 
sytuacji. Gdyby zapytać osobę "zewnętrzną, dlaczego w danym momencie 
jest smutna, odpowiedziałaby zdaniami typu: 
  "Drogie mi osoby nie doceniają mnie", "Zdałam/zdałem sobie 
sprawę, że nie jestem sympatyczna/sympatyczny dla tego chłopaka" albo 
nawet: "Jest to bardzo trudny okres historyczny", "Żyję w państwie 
skorumpowanym". Podobnie, gdyby zapytać ją, dlaczego jest szczęśliwa, 
odpowiedziałaby: "Drogie mi osoby okazują mi swoje uczucie", "To jest 
właśnie mężczyzna/ kobieta, jakiej mi było trzeba". Również w tym 
przypadku motywacja własnego stanu psychicznego przychodzi z zewnątrz. 
To tak, jakby ta osoba w rzeczywistości odpowiedziała: "Upoważniam 
  innych do odpowiedzialności za mój stan ducha", "Martwię się 
zbytnio o to, co myślą lub mówią bliskie mi osoby", Uzależniam się od 
klimatu zewnętrznego". 
  Osoby "wewnętrzne" natomiast, to takie, które czują się osobiście 
odpowiedzialne za ich stan emocjonalny, psychiczny. Jest ich wciąż 
mniej w naszej kulturze. Gdyby im postawić te same pytania, 
odpowiedziałaby: "Jestem świadomy mojej siły", "Próbuję zawsze być 
optymistą, szczęśliwym", "Rzadko wpływa na mnie to, co mi się zdarza". 
  Podczas, gdy dwadzieścia procent osób bierze na siebie przebieg 
sytuacji jakiej doświadcza, pozostałe osiemdziesiąt procent woli 
myśleć, że odpowiedzialność za ich stan duszy uwarunkowana jest 
czynnikami zewnętrznymi. 
  A Ty do której kategorii należysz? 
  
  Historia Marii 
  Pożytecznym wydaje mi się przytoczenie tu przypadku jednej z 
moich pacjentek. Nazwę ją Marią. 
  Jej problemem była otyłość, ale można było również dostrzec u 
niej serię drobnych dolegliwości. Podczas przedstawiania swojego 
problemu, opowiadała, że zawsze była gruba, od urodzenia, i że winna 
była za to jej matka, która ciągle napychała ją jedzeniem, psując jej 
w ten sposób poczucie sytości. Mówiła też, że mąż ją zaniedbywał, a 
dzieci jej nie szanowały. 
  Próbowała wszelkich możliwych diet, ale nic z tego. 
  Jeśli ja, poprzez psychoterapię, nie spowoduję jej odchudzenia - 
powiedziała mi - porzuci wszelką nadzieję. 
  Już po pierwszej rozmowie zrozumiałem, że Maria była klasycznym 
przykładem osoby "zewnętrznej". To mąż, dzieci, a w przeszłości jej 
matka spowodowali jej otyłość. 
  Jej nadmierne kilogramy nie miały żadnego związku z pragnieniem 
pożywienia się i Maria kierowała ciągle swojej próby schudnięcia na 
zewnątrz, do społeczeństwa i do jego konwencjonalnych środków dla 
pozbycia się kilogramów, zamiast uznać, że to ona jadła zbyt dużo i że 
to ona musi dokonać pewnych wyborów. Kiedy jej przyjaciółki szły 
kontrolować swoją wagę, ona szła również; za każdym razem, gdy jakaś 
przyjaciółka odkrywała nową dietę albo nową dietetyczkę, Maria z 
entuzjazmem ją naśladowała. 
  Po kilku tygodniach zaczęła dostrzegać, że jej waga, jak również 
jej zmartwienia i smutek, uwarunkowane były jej życiowymi wyborami, a 
nie postawą innych. Zaczęła przyznawać, że je zbyt dużo, więcej niż to 
konieczne dla jej ciała, i że nigdy nie zażywa ruchu. 
  Zdecydowała zmienić od razu swoje przyzwyczajenia przy stole 
poprzez samodyscyplinę. Przy mnie zrozumiała, że gdyby chciała, 
mogłaby zmienić swoje nastawienie umysłowe. Postanowiła, że gdy 
pierwszy raz poczuje głód, zamiast smakowitych potraw, zaserwuje sobie 
jakieś pozytywne stwierdzenie odnośnie własnej siły woli. Zamiast 
obwiniać męża, dzieci, matkę, zrozumiała, że przez wiele lat to ona 
czuła się kobietą słabą, odsuniętą, i chciała, aby oni ją tak 
traktowali. 
  Rzeczywiście, gdy zaczęła żądać, aby traktowali ją z godnością i 
szacunkiem, odkryła, że rodzina nie pragnęła nic innego, jak tylko 
traktować ją dobrze. 
  Zamiast w kompensacji poprzez jedzenie, odkryła zadowolenie w 
relacjach opartych na wzajemnym szacunku. 
  Zdała sobie sprawę, krótko mówiąc, że psychoterapia nie miała nic 
do czynienia z czymś, co jest poza nią. 
  Ja nie mogłem jej zmienić. Ona musiała się zmienić. 
  Potrzeba czasu, ale z cierpliwością, z wytrwałością, Maria 
zastąpiła niektóre przyzwyczajenia zewnętrzne wewnętrznymi regułami 
ustalonymi przez siebie. 
  Teraz nie tylko schudła i nie tyje więcej, ale jest również 
szczęśliwa, pogodna. Wie, że jest sobą, bo jest panią siebie, swoich 
myśli. 
  
  Odpowiedzialni za własne emocje 
  Jeśli uważasz, że istnieją już ślady Twojego życia, i nie robisz 
nic poza ich śledzeniem, nie wyjdziesz z tego nigdy i dojdziesz do 
wniosku, że jesteś obciążony przyzwyczajeniami. Nigdy naprawdę nie 
zrealizujesz się, nigdy nie dostąpisz autentycznego zadowolenia. 
  Nie chodzi, oczywiście, o wyeliminowanie wszystkich problemów, 
ale o przesunięcie centrum kontroli myśli z zewnątrz do wewnątrz. W 
ten sposób weźmiesz na siebie odpowiedzialność przynajmniej za własne 
emocje. 
  Nie zawsze człowiekowi udaje się skierować do wewnątrz 
odpowiedzialność za swoje emocje i czyny. 
  Czasami, obiektywnie, istnieją dla nas dominujące sytuacje 
zewnętrzne, a wówczas wola, inteligencja, jednym słowem indywidualne 
zdolności nie służą niczemu. Naszym obowiązkiem jednak jest jak 
najlepsze używanie zdolności psychicznych i intelektualnych. Więcej 
nie możemy zrobić, a być może nie jest to naszym zadaniem. 
  *
  
  DZIESIĘĆ RAD 
  1. Nie pozwalaj, by sądy innych miały wpływ na Twoje 
samopoczucie. 
  2. Miej odwagę przeżywania życia w pierwszej osobie. Jest Twoje i 
tylko Twoje. 
  3. Nie przypisuj nigdy innym odpowiedzialności za Twój stan 
ducha. 
  4. Próbuj być zawsze optymistą, człowiekiem pogodnym, cokolwiek 
się zdarzy. 
  5. Postanów sobie, że nic nie może zniszczyć, albo popsuć głębi 
Twojej pogody ducha. 
  6. Nie uzależniaj się nigdy emocjonalnie od nikOgO. 
  7. Nie zapominaj, że wszyscy, jesteśmy samotni. Pomimo wszystko. 
  8. Nie pozwalaj nigdy manipulować sobą. 
  9. Żyj i nie bój się ryzykować. Lepiej ryzykować niż być żyjącym 
"nieboszczykiem ". 
  10. Przeanalizuj się, a znajdziesz wewnątrz siebie sekret całej 
ludzkości. 
  
  

  IDEALIZACJA 
  
  Żyć w wymiarze marzeń jest bardzo łatwo, ale stawić czoła 
rzeczywistości takim nie jest. Jeśli pragnie się osiągnąć autonomię, 
trzeba własne idealizowanie nakierować na rzeczywistość, wyobraźnię 
dostosowując do siebie samych, a nie na odwrót. 
  Wszyscy próbowaliśmy marzyć z otwartymi oczyma: jako dzieci przez 
większą część dnia, jako dorośli - czasami. Służy to oderwaniu się na 
chwilę od rzeczywistości, wtedy gdy staje się ona stresująca, zbyt 
bolesna, nudna, powtarzająca się. Ale nie możemy tego nadużywać. 
  Wielu z nas nie robi nic innego poza myśleniem o przyszłości. 
Robimy projekty, pragniemy, mamy nadzieję, ale wszystko pozostaje na 
poziomie wyobraźni. Pierwszym nieszczęściem jest to, że, podczas gdy 
my myślimy, marzymy, życie biegnie i mija, wymyka się nam z rąk. 
Oglądamy się za siebie i nie widzimy nic zrealizowanego, osiągniętego. 
Drugim jest to, że przyzwyczajamy się do tego stopnia do marzeń, do 
idealizowania, że kiedy musimy stawić czoło rzeczywistości, wydaje się 
nam ona brzydka, frustrująca, niegodna podziwu, a wtedy narzeczeństwo 
nie będzie tylko okresem pocałunków i rozmarzonych spojrzeń, 
małżeństwo nie będzie tylko okresem radości, pogody, wakacje będą 
męczące, egzaminy niepotrzebne... 
  
  Pseudoosobowość 
  Jeśli osobowość nie ukończyła jeszcze swojego formacyjnego biegu, 
pewna idealizacja jest pożyteczna: ujawnia żywotność człowieka, który 
ma stawić czoło rzeczywistości. Służy do ubarwiania codzienności i 
dodania poezji samemu życiu. 
  Sekretem dobrego życia jest idealizowanie odrobinę, ale 
nakierowane na konkrety, na rzeczy praktyczne, na rzeczywistość. Każdy 
może wziąć osoby jako idealne modele, wzory pozytywne, z którymi się 
identyfikujemy, ale wszystko to jest użyteczne, jeśli bierze się pod 
uwagę własną osobowość. W przeciwnym wypadku będziemy mieli 
pseudoosobowość - to znaczy możemy zostać ludźmi, prezentującymi na 
zewnątrz postawy, zachowania skopiowane od swych "idoli", łudząc się, 
że jesteśmy tacy jak oni, także w swej istocie. Zwłaszcza w 
cywilizacji takiej jak nasza, gdzie wydaje się, że telewizja jest 
źródłem, z którego czerpie się prawdę, poznanie, informację, życie 
-jesteśmy bardziej podatni niż kiedyś na idealizację gwiazd, choćby 
dlatego, że nasi bohaterowie wydają się być coraz bardziej osiągalni, 
bliżsi. 
  Podsumowując, pasywna identyfikacja z zewnętrznymi modelami, 
nawet tymi pozytywnymi, jest mniej wartościowa, niż ta aktywna, w 
której dostosowujemy do siebie ewentualne wyobrażenia. 
  Jak zawsze, potrzeba przede wszystkim dobrej znajomości siebie, 
aby nie pogubić się w wyidealizowanych przez nas osobowościach. Może 
się to zdarzyć również w odniesieniu do naszego partnera. 
  Spotkałem wiele par, w których jedna z osób nie widzi drugiej w 
granicach rzeczywistości, nie porównuje jej z rzeczywistością, nie 
konkretyzuje jej. Jednym słowem: idealizuje ją. 
  
  Fantazja i rzeczywistość 
  Ale dlaczego idealizujemy? 
  Coraz bardziej przekonuję się, że istota ludzka w 
dziewięćdziesięciu procentach żyje umysłem, psychiką, myślą, a w 
dziesięciu procentach w bezpośrednim kontakcie z rzeczywistością. 
Istota ludzka może myśleć, fantazjować, stwarzać formy, które nie 
istnieją, przewidywać sytuacje nie przeżyte. Uwielbienie dla gwiazd, 
wracając do przykładu przedstawionego wcześniej, służy do tego, aby 
nie żyć. Zwłaszcza ci, którzy mają problemy w pracy, uczuciach, 
rodzinie, szukają "ucieczki" w telenowelach, w życiu gwiazd filmowych. 
  Im mniej potrafimy żyć, tym bardziej identyfikujemy się z 
bohaterami, którzy żyją w wielkim stylu. 
  Pomyślmy o piłkarzach, o piosenkarzach i o tysiącach młodych, 
którzy ich naśladują, marzą o spotkaniu z nimi, o poznaniu ich. Trudno 
raczej, aby osoba, która realizuje się w swojej pracy, w uczuciach, 
osoba świadoma i odpowiedzialna, szczęśliwa z powodu swojego życia, 
ujawniała mechanizmy psychiczne, które doprowadzą do poddania się 
urokowi tych bohaterów. 
  Osiągnięty stopień rzeczywistości prowadzi do śmiechu wobec 
dziecinady, z jaką wielu patrzy na własne mity i przeżywa je. Jak 
można na przykład nie brać pod uwagę faktu, iż w filmach wszystko jest 
przedstawieniem, że sceny, które wydają się nam realne, są nieraz 
kręcone po kilka razy? Jak można nie myśleć, że wszystko jest 
sztuczne, że bohaterzy są wyszukani, zaprojektowani? Jak można 
ignorować fakt, że jakiś bohater grający rolę "czarnego charakteru" w 
filmie, być może w rzeczywistości jest nieśmiały, dobry? I, że jakaś 
aktorka interpretująca na ekranach rolę kobiety fatalnej, może po 
prostu jest kobietą, która, jak wiele innych cierpi na kompleks 
niższości, poczucie niepewności? 
  Rzeczywistość przewyższa fantazję - mówił pewien mędrzec. To 
prawda. Jesteśmy bohaterami w każdej chwili, którą przeżywamy, właśnie 
dlatego, że tę chwilę wyrażamy. Trzeba żyć teraźniejszością, nie 
pozwolić usidlić się przez zamknięte kółko nierzeczywistości, 
bezsensownej fantazji. 
  Rzeczywistość, jeśli przeżywana jest w pełni, w każdym momencie, 
jest największym źródłem fantazji, radości, pogody ducha. Pogoda ducha 
nie nadejdzie nigdy, jeśli pozwolicie innym, wyidealizowanym modelom, 
kontrolować wasze życie. 
  Poza tym, dla nas wierzących, wszystko ma inny wymiar. Życie 
staje się osobistym zadaniem, gdzie każdy powinien przebyć drogę 
duchowego wzrostu, naznaczonego własnym powołaniem. 
  * 
  
  1. Zdecydój się na przeżywanie życia w pierwszej osobie. 
  2. Przeżywaj rzeczy, do głębi. 
  3. Miej odwagę żyć, jakiekolwiek byłoby Twoje życie. 
  4. Bądź szczęśliwy, że się urodziłeś. 
  5. Szukaj swojego powołania, swojego zadania. 
  6. Żyj teraźniejszością, bez paraliżującego strachu o przyszłość. 
  7. Nie upoważniaj nikogo do odpowiedzialności za swoje życie. 
  8. Bądź entuzjastą, nie popadaj w depresję. 
  9. Nie bój się. 
  10. Czyń tak, abyś stał się silny poprzez rzeczywistość. 
  
  II. 
  
  

  ZWIĄZEK DWOJGA 
  UWODZENIE 
  Uwodzenie jest stwarzaniem pozorów. 
  Uwieść (z łaciny sedueere) oznacza dosłownie"odwieść na bok, 
odciągnąć; w sensie przyciągnięcia do siebie danej osoby. Proszę 
pomyśleć o dziecku, które posługuje się uwodzeniem uśmiechając się 
albo poruszając się w kołysce, aby zmusić matkę do zwrócenia na niego 
uwagi. Ten dziecięcy schemat jest tłem każdego spotkania, nawet jeśli 
czasami może dokonywać się nieświadomie. Jednostki próbują zdobyć się 
wzajemnie i wydaje się, że uwodzenie może istnieć dlatego, iż istota 
ludzka obdarzona jest wyobraźnią, fantazją. Uwodzenie wykorzystuje w 
istocie zdolność do łudzenia i bycia łudzonymi. Jest to system znaków, 
symboli, który buduje pewną rzeczywistość opartą na braku jednego lub 
więcej elementów. 
  Odwołują się do niego osoby niedojrzałe, dziecinne, narcystyczne, 
ci, którzy chcą manipulować, dominować, zadowalać, więzić uczuciowo. 
Ale może być też używane do ożywienia relacji ubogiej w bodźce. 
  Uwodzenie jest bardziej częścią świata pozorów, niż świata 
istnienia. Nie należy, z konieczności, do sfery miłości. Dzisiaj 
używane jest również w sprzedaży, w promocji produktów, w reklamie, w 
wielu sektorach życia społecznego. 
  Uwodzenie jest z natury dwuznaczne. 
  Nie tylko przeciwstawia się bytowi, ale wykrzywia każdą formę 
poznania. Pokazuje na przykład to, czego nie ma. Zachwyt, jaki stwarza 
uwodzenie pochodzi z tego, co jest ukryte, z wrażenia, że osoba 
uwodząca jest światem do odkrycia, niekończącą się przygodą. Uwodzenie 
żyje z sekretu, z potrzeby odkrywania tego, co jest zamaskowane, 
zakryte. Uwodzenie jest grą braków i obecności. 
  
  Uwodzący czy uwodzicielscy? 
  Na pierwszym miejscu należy oczyścić pole z pewnej dwuznaczności. 
Często myśli się, że uwodzić znaczy być uwodzicielskimi. W 
rzeczywistości są to dwie różne rzeczy, nawet jeśli mogłyby być uznane 
za dwie strony tego samego medalu. 
  Uwodziciel popychany jest potrzebą uwodzenia, podobania się; musi 
zdobyć sobie nowe sympatie, nowe przyjaźnie, nowe miłości. Realizuje 
tą rolę w sposób aktywny, chciany. Prawie zawsze rola ta ujawnia 
mechanizm kompensacji swojego braku pewności siebie, swoich 
kompleksów, swoich braków. W istocie mówi się, że komplementy są 
bronią słabego. W zdolności uwodzenia leży jego siła, ale też jego 
słaby punkt. Poza nią jest egzystencjalna pustka. Większa część jego 
egzystencji, jego zdolności, jego inteligencji zostaje użyta do 
uwodzenia. Uwodziciel próbuje manipulować osobowością innych. 
  Natomiast osobowość uwodzicielska nie żyje w sposób tak 
uzależniony od innych. Posiada żywotność własną i wchodzi w 
autentyczne porozumienie w odniesieniu do osób, z którymi nawiązuje 
relację, i w tym tkwi jego siła przyciągająca. 
  
  Mężczyźni i kobiety wobec uwodzenia 
  U mężczyzn uwodzenie skierowane jest na relację płciową, która 
staje się prawdziwym motorem istnienia, a która powinna pozostać 
faktem, który zaczyna się i kończy, aby zachować w całości całą jego 
uwodzicielską zdolność. Może się powtórzyć, co więcej mężczyzna 
życzyłby sobie tego, ale jako ciąg spotkań zamkniętych samych w sobie, 
w chwilach szczęścia, nigdy jako ciągły, stały, codzienny dopływ. 
  Uwodzenie ze strony kobiet natomiast pragnie czegoś więcej. 
Kobieta chce być wspominana, upragniona na zawsze. Celem żeńskiego 
mechanizmu uwodzicielskiego jest działanie w teraźniejszości, dla 
zapewnienia sobie przyszłości. Ostatecznym celem, w odróżnieniu od 
mężczyzny, nie jest akt płciowy. 
  Dąży ona do rozkochania mężczyzny, do wzbudzenia w nim 
pragnienia, które odnawia się ciągle, stale. 
  Jednak, przede wszystkim u dziewczyn, temu pragnieniu pozostania 
w sercu mężczyzny towarzyszy strach przez relacją zbyt zaangażowaną, 
duszącą, nierozerwalną. Dla psychologii żeńskiej pragnienie ciągłości 
nie polega tyle na przekształceniu każdego spotkania w stałą relację, 
ile na wyryciu się głęboko w duszę mężczyzny i wiele dziewczyn, wiele 
kobiet, robi wszystko, aby rozkochać mężczyznę. A kiedy im się to uda, 
rozluźniają uchwyt, wycofują się, uciekają. 
  W rzeczywistości kobiety czasami nie pragną konkretnego związku, 
ale ciągłości interesów, ciągłości pragnienia w odniesieniu do nich: 
chcą wiedzieć, że mężczyzna myśli o nich stale, że jego miłość trwa 
przez lata. Wystarczy jeden telefon, komplement, kwiaty, pieszczota, 
pocałunek, aby uczynić kobietę szczęśliwą, ponieważ szuka ona wciąż 
ciągłości przyjemności, miłosnego zainteresowania. Nawet kobiety 
"karierowiczki", zaangażowane w działalność zawodową, mające mało 
czasu, przyjmujące męską mentalność, w głębi serca również pragną 
oddać się przyjemności ciągłej, stałej, wykraczającej poza prawa 
czasu. 
  Jeśli kobieta nie czuje na sobie zainteresowania, jeśli nie czuje 
się upragniona, jeśli jej wysiłek w uwodzeniu zostaje udaremniony, 
zawiedziony, sfrustrowany - ma poczucie całkowitej bezużyteczności, 
pustki, unicestwienia. To, niestety, zdarza się często w małżeństwach. 
Kobieta wyobraża sobie, że żyjąc razem z osobą ukochaną, jedząc razem, 
śpiąc razem, zrealizuje wreszcie swoje pragnienie uczuciowej 
ciągłości. Nie chce uwierzyć, że niestała postawa dyspozycyjności ze 
strony mężczyzny należy do jego męskiej natury. Do jego sposobu 
odczuwania. 
  Poza tym, zachwyt, jaki uwodzenie kobiece wzbudza w mężczyźnie, z 
reguły nie trwa długo, a to jest powodem rozczarowania i frustracji 
dla kobiet. Kobieta zwiększa wtedy swoją siłę uwodzicielską, jeśli 
chce utrzymać żywą miłość w sobie i w swoim ukochanym. Kobieca 
zdolność uwodzenia stwarza coś nowego, przyjemnego, wzbudza zawsze 
nowe emocje. 
  Kobieta angażuje całą siebie w miłość do swojego mężczyzny. Poza 
uczynieniem swojego obrazu uwodzicielskim, czyni pociągającym 
wszystko, co otacza jej mężczyznę. Troszczy się, na przykład, o 
stworzenie przyjemnego środowiska rodzinnego, o stworzenie w nim 
klimatu otwartości, dyspozycyjności, czyniąc go integralną częścią 
jego świata, jego rzeczywistości. Mężczyzna, natomiast, poza pociągiem 
do ciała kobiecego, docenia w znaczny sposób wystrój, zapach, klimat, 
jaki udaje się stworzyć kobiecie w domu. Nie mylmy fantazji 
erotycznych mężczyzny z jego rzeczywistym zachowaniem. 
  We wszystkich tych elementach uwodzenie może ubiegać się o 
wzmocnienie stałości związku małżeńskiego. Ono, w istocie, jest 
bodźcem, aktywatorem energii, być może uśpionych, obojga partnerów. 
  W związku dwojga uwodzenie ma za zadanie stałe odnawianie uroku, 
wzajemnego zainteresowania. 
  
  Źródła uwodzenia 
  Fizycznie wszystko może być uwodzicielskie: oczy, głos, gesty, 
postawa ciała, poruszanie rękami w pewien sposób, pewne i dumne 
kroczenie. Wszystko to, co odnosi się do drugiej osoby może być 
źródłem uwodzenia. 
  Język uwodzicielski w literaturze jest w większości wyrażany 
poprzez oczy i głos. Spojrzenie uważane jest za sposób uwodzicielskiej 
komunikacji w całym tego słowa znaczeniu. Prawdopodobnie dlatego, że 
może być jednocześnie językiem głębokim i cichym, bezpośrednim i 
umykającym, szczerym i tajemniczym. Podobnie brzmienie głosu, zdolne 
do zmian, tonów, odcieni. I może obie te rzeczy, spojrzenie i głos, 
przywołuje na myśl pierwsze rzeczy zasłyszane, przeżyte jako dzieci, 
kiedy mama rozmawiała z nami i nas obserwowała. 
  Dla mężczyzn, ponadto, istnieje nierozerwalna więź między 
uwodzeniem a pięknem. Zostają z reguły uwiedzeni przez piękne i 
zmysłowe ciała kobiece. Stąd lęk wielu kobiet o brak wystarczającego 
uroku. Niektóre już od dziecka są pewne siebie, swojej uwodzicielskiej 
siły, zdolności przyciągania mężczyzn. Inne są niepewne, uważają, że 
są niezdolne do uwodzenia, a zatem obawiają się o stratę ukochanego. 
Przywiązują się do niego w sposób obsesyjny, duszący. Aby tylko 
pozostać z nim, są gotowe na wszystko: do poświęceń, do zrezygnowania 
z własnej kariery, również do utraty własnej tożsamości. 
  Jeśli chodzi o uwodzenie ze strony mężczyzn, dla kobiety 
mężczyzna może być brzydki albo niezbyt piękny, ale musi posiadać 
zdolność uwodzenia, urok. 
  Kobiety pociąga mocno władza, inteligencja, uznanie społeczne, 
uczuciowość mężczyzny, i to bardziej niż jego ciało. 
  U mężczyzny istnieje rozdział między płciowością a władzą; u 
kobiety jest ciągłość. Dlatego dziewczyny - w odróżnieniu od chłopców 
- interesują się wszystkim, co dotyczy ich idoli: ich życiem 
prywatnym, intymnym, chcą wiedzieć, co robią, jak żyją, z kim 
przebywają. Kobiety, kiedy kochają, oddają się całkowicie. 
  
  Uwodzenie i miłość 
  Nie zawsze celem uwodzenia jest miłość. Uwodzenie może służyć do 
manipulacji, do dominacji, do osiągnięcia precyzyjnego celu. 
  Niektóre osoby używają go do osiągnięcia małżeństwa, inne do 
zdobycia pieniędzy, sukcesu, uznania społecznego. We wszystkich tych 
przypadkach uwodzenie ma na celu dominację, władzę, nie miłość. 
  Używa szantażu uczuciowego, pochlebstwa, kłamstwa, podniety 
erotycznej. W tego typu związkach pragnie się, aby druga osoba robiła 
to, co my chcemy. To oczywiste, że aby to osiągnąć, pozostaje się 
uczuciowo oddalonym, zimnym, nie zakochanym. 
  Mimo to, zdarza się, że uwodzenie może być mylone z zakochaniem 
się. Przede wszystkim u kobiety. Mężczyzna umie rozróżnić, czy to co 
czuje jest popędem płciowym, czy miłością. W psychologii kobiecej 
wszystko jest bardziej niejasne. Jeśli uda się jej wzbudzić 
zainteresowanie mężczyzny, jeśli widzi, że jest on troskliwy, zawsze u 
jej boku, spragniony -kobieta może się pomylić i uważać, że on ją 
kocha. 
  Potrzeba bycia adorowaną, kochaną, upragnioną, deformuje jej 
poznanie, odczuwanie, albo lepiej, kobieta, która wie, że to nie 
miłość, ale udaje, że nic się nie stało, woli nie myśleć, nie 
analizuje siebie i akceptuje sytuację. 
  To z tego powodu kobieta zmuszona do wyboru między mężczyzną, 
którego kocha, ale przez którego nie jest kochana i tym, który ją 
kocha, nawet jeśli ona tego nie odwzajemnia - wybierze z dużym 
prawdopodobieństwem tego drugiego. Wiedza o tym, że jest się kochaną 
jest silniejsza od ryzyka kochania. 
  A na koniec, po upływie pewnego czasu, przekona się, że kocha 
swojego mężczyznę i że ten drugi z pewnością nie był dla niej. 
  
  

  NIEPEWNOŚĆ 
  
  Niepewność jest cechą osobowości. Z reguły wywodzi się z poważnie 
zakłóconego dzieciństwa, w którym nie byliśmy w stanie zadowolić 
pragnień czy planów rodziców lub nauczycieli. Związana jest często z 
poczuciem winy, które przy dokładnej analizie jawi się jako 
nieużyteczne i nieistniejące. Osoba niepewna nie dysponuje odpowiednią 
harmonią własnego ja, nie wierzy w siebie, nie ma do siebie szacunku, 
a w cięższych przypadkach, może utracić swoją tożsamość. 
  Niedobra integracja osobowości, ja, prowadzi osobę niepewną do 
lęku przed samotnością i do pewnego stopnia masochizmu: w związku 
zrobiłaby wszystko, byleby nie być porzucona. Z reguły, osoba niepewna 
buduje silne uczucie uzależnienia w odniesieniu do partnera. Nie żyje 
o własnych siłach. Z czasem staje się prawdziwym przedłużeniem 
osobowości drugiego. 
  Raczej rzadko osoba pozbawiona pewności siebie znajduje partnera 
zdrowego i zrównoważonego psychicznie. 
  Niepewne są wszystkie te osoby, które wywodzą się z rodzin 
zakłóconych, które otrzymały mało uczucia, które próbowały zmienić 
swoich rodziców w osoby gorące i czułe, ponieważ uważały ich za zimne 
i niedyspozycyjne, takie, które cierpią na samotność, które chwytają 
się każdej rzecz, y,, byleby tylko podobać się innym, które nie 
szanują siebie samych, które czują obsesyjną potrzebę kontrolowania 
wszystkiego i wszystkich, które uzależnione są od narkotyków lub 
alkoholu, które cierpią na depresję. 
  Trudno uwierzyć, że możemy obawiać się rzeczy, której najbardziej 
pragniemy, ale dla wielu osób najpoważniejszym lękiem jest lęk przed 
miłością. Z reguły dzieje się tak, bo w przeszłości zostaliśmy 
zranieni, sfrustrowani, wstrząśnięci czymś i czujemy, że musimy zrobić 
wszystko, aby nie cierpieć ponownie. Innym razem przyjmujemy zimną i 
zdystansowaną postawę, aby innych utrzymać z daleka, aby nie 
ryzykować, że zostaniemy odrzuceni. 
  Czasami to nasz osobisty brak pewności siebie powoduje, że 
czujemy się mało kochani i mało godni kochania. Istotnie, gdy w 
niektórych okresach życia czujemy się samotni i pozbawieni głębokich 
związków, możemy uważać, że caly świat jest przeciwko nam, a kiedy 
widzimy innych wymieniających uściski, całujących się i przebywających 
razem w wielkiej zażyłości, nasza niepewność i nasz gniew wzrasta. W 
tym momencie można wejść w zamknięte kolo, ponieważ nasz niepokój 
wzrastając powoduje, że wysyłamy negatywne sygnały, które jeszcze 
bardziej oddalają innych. Poza kilkoma wyjątkami, to my jesteśmy 
zawsze twórcami naszej uczuciowej egzystencji. W istocie, nieraz 
wydzielamy silny ładunek agresywności, złości, który powoduje, że nikt 
się do nas nie zbliża, nawet jeśli nasze intencje nie są takie: co 
więcej, odczuwamy silne pragnienie posiadania głębokich ludzkich 
związków. 
  
  Korzenie niepewności 
  Prawie zawsze niepewność ma swoje korzenie w dzieciństwie, gdy 
nie spełnialiśmy oczekiwań naszych rodziców lub naszych nauczycieli. W 
ten sposób zaczęliśmy krytykować samych siebie, czuć się niezdolnymi, 
niepewnymi, porzuconymi, krytykowanymi, odrzuconymi, a w głębi byliśmy 
przekonani, że nie jesteśmy w stanie dać tego, co inni od nas 
oczekują. 
  Wiele z naszych dziecięcych doświadczeń ukrywa jeszcze nasza 
nieświadomość, jeszcze magazynuje nasza pamięć i przypomina nam, że 
będziemy sądzeni według tego, co potrafimy zrobić. Dlatego obawiamy 
się idei wejścia w głęboki związek z osobami. 
  Możemy mieć odczucie, że nie potrafimy znaleźć odpowiednich słów, 
albo, gdy już głęboko się z kimś zwiążemy, z powodu naszego braku 
pewności siebie, niezdolności, będziemy potrafili zadowolić partnera 
uczuciowo. Wiele dziewczyn, na przykład, ma trudności z obdarzaniem 
zaufaniem, gdyż w przeszłości podzieliły się swoimi najintymniejszymi 
sekretami z kimś, kto później wykorzystał to przeciwko nim. 
  W ten sposób rodzi się niepewność w intymności, w miłości, boimy 
się uczynić kogoś współuczestnikiem naszych najgłębszych uczuć. 
  To jest równie prawdziwe dla chłopców, dla mężczyzn. Jeśli jako 
dzieci nie mieli męskich wzorów gotowych do podzielenia się ich 
uczuciami, albo jeśli nawet, jak to się często zdarza w świecie 
mężczyzn, ujawnianie własnych uczuć było interpretowane jako akt 
słabości, zawsze będą obawiać się, że zostaną odrzuceni, jeśli będą 
szczerzy w uczuciach. 
  Stwarza się w ten sposób przekonanie, że jeśli nie ochraniamy się 
w ten sposób, ludzie odkryją kim naprawdę jesteśmy i odrzucą nas. 
Wszyscy chcemy, pragniemy głębokich związków, ale ten lęk przed 
odrzuceniem dzieli nas, oddziela nas właśnie od tego, czego 
najbardziej pragniemy. 
  
  Skutki niepewności 
  Długie przebywanie z inną osobą prowadzi nieodzownie do zmiany 
własnej osobowości. Na dłuższą metę wzajemnie na siebie wpływamy i w 
pewien sposób odnajdujemy w sobie coś więcej z drugiego i mniej z 
siebie. Osoby niepewne skłonne są do przeżywania tego. Zjawiska, jako 
sytuacji niebezpiecznej, niepokojącej, wzbudzającej obawę i nigdy nie 
wchodzą w autentyczną relację z drugą osobą, albo na odwrót, oddają 
się drugiej osobie bez granic, całkowicie uzależniają się od drugiego. 
  Ale niepewność prowadzi też do chęci ciągłego kontrolowania 
drugiego. Wiele razy wybieramy partnerów potrzebujących uczuć, tak, 
byśmy mogli im pomagać i czuć się pewnymi panując nad sytuacją, a 
jednocześnie posiadać dowód naszej użyteczności. 
  Często osoby niepewne miały rodziców dziecinnych, 
nieodpowiedzialnych, słabych. Dorosły szybko i musiały dźwigać ciężary 
i odpowiedzialność większe od nich samych. Teraz, jako dorośli, 
szukają towarzyszy niezdolnych, słabych, aby móc zatrzymać obraz 
osoby, od której zależy wszystko w związku. 
  Czasami osoby niepewne w miłości żyją w świecie fantastycznym, 
magicznym, gdzie partner, który w rzeczywistości czyni ich 
nieszczęśliwymi, niezadowolonymi, zmienia się w osobę czułą, 
dyspozycyjną, silną. Szukają zatem osoby nie będącej tą, której 
pragną, ale marzą, że stanie się taką przez ich działania. 
  Innym razem niepewność prowadzi do uwikłania się w relacje 
niszczące, w związek dostarczający cierpień: osoba niepewna umie to w 
jakiś sposób zagłuszyć, sprawić, że zmniejsza się zdolność zdawania 
sobie sprawy z innych istniejących problemów. Podczas, gdy jesteśmy w 
pełni zajęci czymś innym, zapominamy o uczuciach osobistych. Bardzo 
często, niestety, osoby nie wiedzą kim są i nie chcą tego odkryć, 
zanurzając się w problemach innych. 
  
  Kochać nadmiernie 
  Wiele razy chęć przeżywania głębokiego związku rodzi się bardziej 
z potrzeby, niż z pragnienia. Innymi słowy, pragnienie pozostawia 
człowieka wolnym, pozwala mu na wybór najodpowiedniejszego partnera, 
pozostawia mu czas na przemyślenie swojej decyzji, stawia go w pozycji 
słuchacza w odniesieniu do drugiego, szanuje rytmy drugiego. 
  Natomiast potrzeba dominuje człowieka. Potrzeba kochania czyni go 
niewolnikiem, popycha usilnie do znalezienia towarzysza, jakikolwiek 
by był, i sprawia, że ona go idealizuje: nie dostrzega go takim jakim 
on jest, nie szanuje jego czasu, jego rytmu, dusi go własną potrzebą 
stania się użytecznym za wszelką cenę. 
  Potrzeba takiego kochania mieści się w patologii miłości. Jest 
obsesją. 
  Nie tylko kobiety cierpią z tego powodu. Mężczyźni również, ale 
dzięki elementom kulturowym i biologicznym, z reguły stawiają sobie 
cele bardziej zewnętrzne niż wewnętrzne, bardziej bezosobowe niż 
osobiste. Nadmierne kochanie, natomiast, jest doświadczeniem wspólnym 
wielu kobietom, przekonanym, że związek jest głęboki tylko, jeśli 
dokonuje się w ten sposób. Prawie wszystkie kochały nadmiernie 
przynajmniej jeden raz, albo przez pewien okres ich życia. Trzeba 
również powiedzieć, że te kobiety, które nadmiernie kochają, często 
skazane są na znalezienie partnera niezdolnego do uczuć. 
  Kiedy kobieta opanowana jest chęcią bycia z mężczyzną, u podstaw 
tego dziwnego sposobu kochania nie ma miłości, lecz strach. Strach 
przed pozostaniem samotną. Strach przed byciem niegodną uwagi. A wtedy 
ofiaruje się miłość. Miłość, aby uciec od lęku bycia porzuconymi. W 
ten sposób strach wzrasta, staje się nie do zniesienia, a wtedy 
dawanie miłości - z nadzieją, że będzie ona odwzajemniona -staje się 
obsesyjnym motywem całego życia. 
  Prawie wszystkie osoby, które kochają nadmiernie, pochodzą z 
rodzin zaburzonych, gdzie doświadczyli w poważnym stopniu cierpień 
uczuciowych, przekraczających normę, gdzie ich potrzeby uczuciowe nie 
zostały zaspokojone, gdzie nie doświadczyli prawdziwego uczucia. 
Zasadniczo, osoby kochające nadmiernie są osobami niepewnymi, mają 
mały szacunek do siebie. Na ogół mało troszczą się o własną 
integralność osobową, ale nie biorą też pod uwagę prawdziwej 
osobowości drugiego. Desperacko próbują na niego wpłynąć, zmusić go do 
zmiany jego zachowania i jego uczuć w odniesieniu do siebie. Osoby, 
które nadmiernie kochają nie przeżywają w odpowiedni sposób 
rzeczywistości. 
  
  Wierzyć w siebie 
  Mistrzowską drogą do zredukowania niepewności - wyda się to 
banalne - jest poznanie samego siebie do głębi. Trzeba przenieść na 
świadomy poziom to, co ciągle wytwarza poczucie niepewności, 
analizując obiektywnie elementy, które już od dzieciństwa mogły 
powodować małą wiarę we własne zdolności. Powód Twojej niepewności nie 
jest nigdy na zewnątrz. Zatem moja rada jest taka: nie szukaj 
mężczyzny czy kobiety, która uczyni Cię szczęśliwym, ale rozpocznij 
wolny i bolesny proces osobistego wzrastania. Wiem, że łatwiej jest 
szukać nadal pewności na zewnątrz, niż wierzyć w siebie, ale 
-wszystkie osoby, które spróbowały to wiedzą - pustkę wewnętrzną 
wypełnia się od wewnątrz, nigdy z zewnątrz. 
  Gdy już przeanalizujesz siebie do głębi, zacznij zmieniać swój 
sposób działania, myślenia, odczuwania. Musisz zacząć akceptować 
siebie, przestać się nienawidzić lub mieć negatywną opinię o sobie 
samym. Nie będziesz pewien, jeśli najpierw nie zaakceptujesz siebie. 
  Trzeba spróbować uwierzyć, że warto kochać siebie takim, jakim 
jestem. Dopiero wtedy Twoje impulsy zaczną ujawniać się szczerzej, 
bardziej autentycznie i bez strachu. To, co powinieneś zaofiarować 
drugiemu, to Ty sam, Twoja istota, bez maskowania się czy hipokryzji. 
Powinieneś pozwolić drugiemu autentycznie was poznać. Oczywiście, nie 
oznacza to, że masz to robić z wszystkimi, ponieważ byłby to masochizm 
- ale przede wszystkim z osobami, do których masz zaufanie, do których 
żywisz szacunek, miłość, uczucie. 
  
  

  POSIADANIE 
  
  Posiadanie przynależy do sfery potrzeb. Posiada składnik 
biologiczny, archaiczny. Trwanie tej potrzeby w dorosłym wieku, 
zwłaszcza w relacji par, wskazuje na nieodpowiednie ukształtowanie 
osobowości, poważne uzależnienie o charakterze emocjonalnym, nie 
rozwiązany okres edypowy. 
  Cierpią na to wszystkie te osoby, które pochodzą z rodzin 
zaburzonych, które otrzymały mało uczucia, które nie mogły cieszyć się 
realną obecnością ojca czy matki, które cierpią na samotność, które 
nie mają szacunku do siebie, które czują obsesyjną potrzebę 
kontrolowania wszystkiego i wszystkich, które są uzależnione 
uczuciowo, które nienawidzą ludzkości, które czują w sobie sadystyczną 
potrzebę dominowania, niszczenia. 
  Chęć posiadania drugiego wskazuje na szczególny rodzaj związku 
miłości. Nazywany jest on "symbiotycznym" i ma swój wzór biologiczny w 
relacji między matką i dzieckiem. Żyją oni w symbiozie: płód 
potrzebuje matki, ponieważ ona go karmi, ochrania, ale również życie 
matki staje się przez to intensywniejsze. 
  Do związku tego rodzaju dochodzi również na poziomie 
psychologicznym, między panującym a poddanym, między tym, kto posiada 
i tym, kto jest posiadany. Ten, kto posiada, na ogół chce uciec przed 
własną samotnością i własnym poczuciem izolacji poprzez zawładnięcie 
drugą osobą. Uszlachetnia siebie wchłaniając inny byt, który go 
ubóstwia. Osoba, która opanowuje, która dominuje, związana jest z 
osobą zdominowaną, opanowaną, podobnie jak ta ostatnia podporządkowana 
jest pierwszej: nie może nawet żyć bez drugiej. Realistycznie różnica 
polega na tym, iż ten kto opanowuje dominuje, obraża, upokarza; ten, 
kto jest opanowany jest obrażany, upokarzany, kierowany. Ale od strony 
psychologicznej różnica jest nieznaczna patrząc na to, co mają 
wspólnego ze sobą: fuzja bez integralności. 
  W tym przypadku aspekt fizyczny nie liczy się. 
  Niekoniecznie panuje silniejszy. Proszę pomyśleć na przykład o 
chuliganie z baru, który gra mocnego przed przyjaciółmi, a zdominowany 
jest przez żonkę, ważącą zaledwie czterdzieści kilo. 
  Wszystko uzależnione jest od nieświadomości, od historii 
osobistej, od przeżyć każdego z nas. Osoba, która wierzy w siebie nie 
pozwala się zdominować. 
  
  Kiedy mężczyźni dominują nad kobietami 
  Istnieją różne hipotezy na temat męskiej dominacji. Jedna z 
teorii o zabarwieniu psychologicznym mówi, że poprzez dominowanie 
mężczyzna ujawnia potrzebę odwetu wobec kobiety, którą odbiera jako 
obdarzoną w większym stopniu intuicją, kreatywnością, a zwłaszcza 
zdolnością do prokreacji. Można też powiedzieć, że mężczyzna, 
nieświadomie, odczuwa głęboką zazdrość i pełen szacunku lęk w 
odniesieniu do możliwości prokreacji. 
  Bardziej współcześnie, inni autorzy postawili hipotezę, że 
chłopiec, istniejący wewnątrz każdego mężczyzny próbuje odepchnąć 
matkę, zanegować przywiązanie i silne uzależnienie, jakie odczuwa w 
stosunku do niej... Czyni to, usuwając wszystko, co odczuwa jako 
kobiece wewnątrz siebie i jeszcze gorzej, szkalując wszelkie aspekty 
uważane za kobiece. Zatem, młodzieńcze pragnienie potwierdzenia 
własnej autonomii w stosunku do matki, wpływa przez całe życie na 
zachowanie się dorosłych mężczyzn. 
  Z drugiej strony, sami rodzice zachęcają swoich synów do 
kontrolowania uczuć, córki natomiast do ich wyrażania. Chłopców uczy 
się, na przykład, że wrażliwość nie jest rzeczą godną mężczyzny. 
Często chłopcy uczą się, że przystoi im tylko okrojona gama uczuć: 
agresja, konkurencyjność, dominowanie. Słabość, zmieszanie, strach, 
wrażliwość, czułość, dozwolone są z reguły tylko dla dziewczyn. 
Chłopiec okazujący uczucia tego typu, prawdopodobnie byłby narażony na 
kpiny i nazwany babą. Dzisiaj próbuje się unikać stereotypów, ale 
większość z nas uwarunkowana jest własnymi dziecięcymi przeżyciami. 
  Mężczyźni działają pod wpływem bodźców przekazywanych od pokoleń 
i uzależnieni są od rodziców i od społeczeństwa. Zwracam się do 
kobiet: wyobraźcie sobie mężczyznę waszego życia, gdy był chłopcem i 
oglądał film w telewizji. Wszyscy opisywali mężczyzn jako silnych, 
zimnych, pozbawionych uczuć, zawsze opanowanych, pozbawionych lęku. 
  Uczucia zażyłości były możliwe w stosunku do starego przyjaciela 
raczej, niż w stosunku do kobiety. 
  Teraz rozumiecie, dlaczego, decydując się na bycie "prawdziwym 
mężczyzną, mężczyzna przyjmuje właśnie te role, które nie pozwalają na 
poufałość i doświadczanie prawdziwej zażyłości w stosunku do kobiety, 
którą kocha. Synonim męskości, to - według klasycznych schematów - 
panowanie nad kobietą. 
  Dzisiaj na szczęście, żyjemy w czasach przemian i stary sposób 
życia i kochania już nie funkcjonuje. 
  Mężczyźni są zagubieni. Chcieliby się zmienić. W ostatnich 
dziesięciu latach leczyłem wielu mężczyzn i mogę was zapewnić, że 
pragną oni otworzyć się, nauczyć się odczuwania głębokich uczuć i 
wyrażania ich w stosunku do kobiet, które kochają, a nie przeżywania 
własnej miłości jako posiadania, panowania. Ale proces przemian jest 
wolny i niełatwy. 
  
  Kiedy kobiety dominują nad mężczyznami 
  Również kobiety opanowują mężczyzn, nawet jeśli nie demonstrują 
ich posiadania w sposób wyraźny, bezpośredni. Istnieją dwa najczęstsze 
przypadki. 
  W pierwszym kobieta zachowuje się jak matka i traktuje mężczyznę 
jak dziecko. Zakłada, że nie umie on zatroszczyć się o siebie, 
zachowuje się w stosunku do niego, jakby był osobą niezdolną do 
niczego, taką której trzeba zorganizować życie. Bywa, że kobieta ma 
rzeczywiście rację. Ale to nie zmienia problemu. Jeśli traktuje 
mężczyznę jak dziecko, on będzie się zachowywał jak dziecko. Jeśli 
przekonana jest, że niezdolny jest on do niczego - on takim 
pozostanie. Zatem kobieta nie powinna troszczyć się o rzeczy, które 
powinien on robić sam, nie powinna na niego krzyczeć, jakby był głupi, 
nie powinna robić zakupów czy pewnych prac, zakładając, że on tego nie 
umie zrobić, nie powinna wciąż go poprawiać lub nim kierować. 
Oczywiście, głębokim motywem popychającym kobietę do matczynej roli w 
stosunku do mężczyzny, którego kocha jest to, iż chce uczynić go 
zależnym, opanować go, tak jakby w nieświadomości mówiła do siebie: 
"Jeśli będzie mnie potrzebował, będę zawsze mogła go kontrolować i 
trudno mu będzie mnie zostawić". 
  Innym przypadkiem kobiecej dominacji jest zachowywanie się jak 
dziecko. Tego typu postawa sprawia, że mężczyzna czuje się silny, 
ważny, odpowiedzialny. Oczywiście, połknie haczyk i być może będzie z 
tego powodu szczęśliwy. Reakcją mężczyzny wobec takiej postawy 
słabości, wrażliwości, jest przybiegnięcie na pomoc kobiecie. Częścią 
gry "w dziecko" jest wystawianie się na ryzyko, tak, aby mężczyzna 
mógł ją uratować. Być może kobieta robi to, bo w dzieciństwie nigdy 
nie otrzymała od ojca pomocy; być może robi to, aby wystawić mężczyznę 
na próbę, aby zobaczyć, czy naprawdę może na niego liczyć. Ale w 
większości przypadków mechanizm ten ukrywa władzę dominowania kobiet 
nad mężczyzną. 
  
  Konsekwencje 
  Być może na początku związku czujemy się szczęśliwi, ponieważ 
"zdobywamy miłość partnera i nasze zaangażowanie przynosi owoce. Po 
pewnym czasie jednak partner zaczyna odczuwać niechęć. W przypadku, 
gdy kobieta zachowuje się jak matka, mężczyzna czuje się w końcu 
wykastrowany i pełen żalu w stosunku do kobiety, która nie pozwala mu 
podjąć inicjatywy lub wziąć na siebie odpowiedzialności. Natomiast w 
przypadku, gdy kobieta zachowuje się jak dziecko, traci szacunek. 
Mężczyzna zaczyna naprawdę traktować ją jak dziecko, a nie jak 
kobietę, którą jest. W ten sam sposób, mężczyzna, który zdominował 
kobietę tłumi jej wolność i nie pozwala jej na wyrażenie swojej 
osobowości. We wszystkich przypadkach oznacza to mniejszą namiętność i 
mniej prawdziwej miłości. 
  Miłość nie jest posiadaniem. Miłość jest zjednoczeniem, pod 
warunkiem zachowania wzajemnej integralności osobistej. Miłość to 
aktywna moc istoty ludzkiej, moc która usuwa mury oddzielające 
człowieka od swoich bliźnich, która pozwala mu przezwyciężyć poczucie 
izolacji i separacji, a tym niemniej pozwala mu być sobą i zachować 
własną integralność. W miłości dwie istoty stają się jedną, będąc 
jednak dwojgiem. 
  Zaniechanie posiadania drugiego nie oznacza nie pomaganie mu i 
nie dawanie mu rad. Ale jeśli podejmiemy się zadania rozwiązania jego 
problemów, uwalniamy go od jego osobistej odpowiedzialności. 
  W tym przypadku, gdyby nasze wysiłki w odniesieniu do niego stały 
się daremne, wina nigdy nie byłaby jego. 
  Aby oderwać się od drugiego, aby zaniechać jego posiadania, 
kontrolowania, konieczne jest odwrócenie własnego ego od niego, od 
jego uczuć, a przede wszystkim od jego czynów i ich konsekwencji. 
Konieczne jest pozwolenie na to, aby to on zajął się problemami, które 
wynikają z jego zachowania. Nigdy nie powinno się posiadać innej 
istoty ludzkiej. Oznacza to poszanowanie jego osobowości, jego 
indywidualności, jego specyficzności. 
  
  Odkrywanie siebie samych 
  Co należy zrobić, aby nie posiadać innych? 
  Przede wszystkim trzeba zdecydować się na zaprzestanie 
dominowania drugiego. Położyć kres tej potrzebie. Na początku jest to 
trochę trudne, ale później, w miarę praktyki, przyjdzie Ci to łatwiej. 
Zrozumiałeś już, że potrzeba posiadania należy, w pewien sposób, do 
Twojego dzieciństwa. Nie możesz rozwinąć swojego potencjału istot 
ludzkich w pełni dojrzałych, odpowiedzialnych osób dorosłych, jeśli 
nie wyrzekniesz się tej ograniczającej roli. Dopiero wtedy, gdy 
zrezygnujesz z tej potrzeby, będziesz w pełni odpowiedzialny za swoje 
działanie, za swoje wybory i za swoje życie. 
  Bardzo prawdopodobne jest, że gdy wyrzekniesz się posiadania 
innych, duża część Twojej energii będzie wolna, będzie do Twojej 
dyspozycji, a Ty będziesz ją mógł użyć do badania, rozwijania i 
lepszego wykorzystania siebie samego. Powinieneś znaleźć nowe sposoby 
komunikowania się ze sobą i z innymi. Będziesz potrzebował życia bez 
poczucia dominacji. Jeśli skierujesz swoją energię na poznawanie 
siebie, będziesz szczęśliwy. 
  
  

  ZDRADA 
  
  Niewierność jest symptomem niezdolności do głębokiej miłości 
drugiej osoby w całej pełni jej osobowości, z jej zaletami i z jej 
wadami, ale przede wszystkim w jej różnicach, w jej niepowtarzalnej 
jedności. 
  Z reguły jest także dowodem na niepełne poznanie siebie, poznanie 
własnej istoty. Jest to zdradzenie zaufania drugiego, ale też zdrada 
siebie samych. 
  Niewiernymi są osoby niepewne, zakompleksione, mające braki 
uczuciowe, niedojrzałe, dziecinne, powierzchowne, niezdolne do 
miłości. 
  Zgodnie z powszechną opinią, mężczyźni są bardziej niewierni niż 
kobiety. Ja nie wierzę, że tak jest. 
  Pewne jest, że są różnice między mężczyznami i kobietami w 
sposobie rozumienia związku. 
  Często kobieta wiąże miłość z wzajemnym zaangażowaniem, z 
uczuciami, zażyłością, tak, iż z reguły czuje się bardziej wolna, 
bardziej zrealizowana w obecności mężczyzny, z którym jest 
emocjonalnie, uczuciowo związana. 
  U mężczyzny przeciwnie, zażyłość, przebywanie wciąż z tą samą 
osobą, prowadzi do odczuwania dręczącego niepokoju, choć jest on 
często ukryty. W związku stałym, trwałym, mężczyzna boi się stracić 
własną niezależność, własną tożsamość, czuje się złapany w pułapkę, 
kontrolowany, zduszony, odkryty, wrażliwy, lub też odczuwa po prostu 
dziwne uczucie zmieszania, skrępowania. 
  To wyjaśnia również całkowicie męską cechę niepogłębiania zbytnio 
związku lub na przykład, nawiązania relacji z obcą osobą właśnie 
wtedy, gdy związek z własną towarzyszką życia staje się zbyt poważny. 
Trudność w kierowaniu zażyłością, prowadzi mężczyznę do emocjonalnego, 
uczuciowego wycofywania się, Wierzy on, że w ten sposób obroni i 
ochroni własną niezależność, własną wolność. Poza tym, sytuacja 
uzależnienia uczuciowego od kobiety przywołuje na nowo inny typ 
relacji przeżytej w dzieciństwie: relacji z matką. Właśnie dlatego 
uzależnienie zostaje połączone z bezsilnością, ze słabością. 
  Zatem, z tych właśnie powodów, mężczyzna, jak tylko czuje, że 
jest związany z kobietą i że jej potrzebuje, odczuwa strach, że jest 
słaby, że jest dzieckiem. 
  Ponieważ myśli, że jego istota męskości poddana jest dyskusji, 
próbuje uciec, choćby poprzez przygodę z inną kobietą. W ten sposób 
może odzyskać i potwierdzić na nowo własną autonomię, własną męskość. 
  Oczywiście są to tendencje ogólne. Każdy z nas jest osobą jedyną 
i niepowtarzalną. Może zatem kierować swoimi reakcjami, własnymi 
pragnieniami, odpowiednio do osobowości i posiadanych zalet. 
  
  Dlaczego się zdradza? 
  Dla mężczyzny przypadkowa przygoda jawi się jako zachwycająca 
dlatego, że jest mniej angażująca z punktu widzenia uczuć i jest 
ograniczona w czasie. 
  Kobieta natomiast na ogół nie rozumie rozdźwięku między uczuciem 
a seksem, typowego dla mężczyzny. 
  W istocie powody, jakie mężczyźni i kobiety przytaczają dla 
usprawiedliwienia ich zdrad, odzwierciedlają w pełni odmienną postawę 
w odniesieniu do związku. Mężczyźni wyjaśniają niewierność jako 
rezultat niezadowolenia seksualnego, podczas gdy kobiety szukają w 
niej przede wszystkim zaspokojenia miłosnego, uczuciowego. Wielu jest 
mężczyzn, którzy pragną utrzymać związek ze swoją partnerką i 
jednocześnie przeżywać okazjonalne przygody. Kobieta przeciwnie, 
przeżywa niewierność w sposób problematyczny, dostarczający 
cierpienia, tak, iż trudno jest jej utrzymać żywe oba związki. Kobieta 
wykazuje skłonność do monogamii. 
  Naturalnie, niektóre różnice między obiema płciami mają również 
swe źródła kulturowe. Kobieta próbuje raczej wzmocnić związek już 
istniejący lub wykreślić jego stałą, niż upatrywać sukcesu w częstej 
zmianie partnera, tak jak to robi mężczyzna. 
  Istnieją również różnice biologiczne w nawiązywaniu kontaktu 
między dwiema płciami. Kobieta bardziej potrzebuje miłości, słodkich 
słów, pieszczot, pocałunków. U mężczyzny na przykład, płciowość 
związana jest z bodźcami wzrokowymi. 
  Czym zatem wyjaśnić, że dzisiaj wiele dziewczyn zmienia często 
partnera? 
  Niestety, jest to okres historyczny, w którym wiele kobiet 
wierząc, że w ten sposób rozwijają się, naśladują najgorsze zachowania 
męskie. Szczęście w miłości nie powinno być szukane w największej 
możliwej ilości partnerów, ale w głębi, w zdolności do miłości, w 
zrozumieniu drugiego, jako składnika różnego, ale komplementarnego, 
integrującego. Coraz częściej spotyka się dziewczyny, które wydają się 
swobodne, pewne siebie w kontaktach z mężczyznami, ale które w 
rzeczywistości w głębi siebie czują się przestraszone, puste, 
niezdolne do kochania prawdziwie jakiegoś mężczyzny. 
  
  Odkrycie 
  Kobieta chciałaby być jedyną dla osoby, którą kocha. Odkrycie, że 
mężczyzna któremu całkowicie ufa, zdradza ją, jest dla niej jednym z 
najboleśniejszych doświadczeń uczuciowych. Kobiecie zdradzonej wydaje 
się, że straciła wszelką atrakcyjność fizyczną i psychiczną, czuje się 
odrzucona. 
  Wychodzą na wierzch również uczucia rywalizacji, długo trzymane 
pod kontrolą, ukryte. Na przykład, jeśli w dzieciństwie ojciec nie 
poświęcał jej zbytniej uwagi, to niewierność partnera przywołuje dawne 
bolesne poczucie odrzucenia. A jeśli, jako dziecko, musiała walczyć o 
uczucia rodziców z innymi braćmi i siostrami, ta sama rywalizacja 
przeżyta wcześniej, ujawnia się w stosunku do innej kobiety. 
  Dlatego, nawet jeśli należy do teraźniejszości, kryzys wciąga 
uczucia przeżyte w przeszłości, czyniąc doświadczenie zdrady bardziej 
bolesnym. 
  Jeśli chodzi o uczucia mężczyzny w odniesieniu do zdrady własnej 
żony, trzeba powiedzieć na wstępie, że wiele razy skłania się on do 
idealizowania kobiety, którą kocha (zwłaszcza w rejonach 
śródziemnomorskich, z powodu otrzymanego wykształcenia i z powodu roli 
sprawowanej przez matkę); z drugiej strony, ze względu na jego typową 
organizację umysłową, oddziela składnik seksualny od uczuciowego. Z 
tych powodów, kiedy mężczyzna zostaje zdradzony, jego pierwszą reakcją 
jest niezrozumienie faktu lub jego odrzucenie: nie chce uwierzyć. 
Podczas, gdy kobieta zawsze ma się na baczności, jest gotowa, 
przygotowana - również z powodów kulturowych - na bycie zdradzoną, 
mężczyzna wierzy błędnie, że jemu to się nie może zdarzyć, że tylko on 
może zdradzić. Powszechne są przypadki zdrady ze strony kobiety, w 
których partner zdradzony nie zdawał sobie z tego sprawy przez wiele 
lat, a czasem przez całe życie. Trudno natomiast, aby kobieta nie 
zdawała sobie sprawy, że została zdradzona przez własnego męża. 
  Po przejściu fazy odrzucenia lub niewiary, mężczyzna zdradzony 
będzie skłonny do napaści przede wszystkim na rywala. Większa część 
mężczyzn budowała swoją osobowość w wieku dziecięcym poprzez 
porównanie z innymi chłopcami: towarzyszami zabaw, kolegami z 
przedszkola, szkoły, z przyjaciółmi. 
  Doświadczyli zatem konfrontacji, przeżyli kompleksy niższości 
odnośnie siły fizycznej, zręczności, przeżywali poczucie winy z powodu 
zademonstrowanej przedsiębiorczości lub agresji, a przede wszystkim 
nauczyli się postrzegania dziewczyny jako zdobyczy lub symbolu własnej 
siły, własnej mocy w odniesieniu do innych mężczyzn. W głębi, to jest 
powodem, dla którego już starsi mężczyźni, dla zademonstrowania ich 
władzy ekonomicznej lub ich społecznego uznania, pokazują się 
publicznie w towarzystwie kobiet młodych, z reguły bardzo pięknych. Ci 
mężczyźni zatem, którzy nie posiadają dojrzałej osobowości, w 
przypadku zdrady automatycznie porównują się z drugim, którego 
dostrzegają jako przeciwnika, jako tego, kto zabrał im kobietę. Zdrada 
nie zostaje zgłębiona sama w sobie, a kobieta, która jej dokonała nie 
zostaje przeanalizowana, jako osoba posiadająca istotną wartość. 
Rozpatrywałem setki takich przypadków i rzadko widziałem mężczyznę 
zdradzonego, który nie występowałby gwałtownie przeciwko drugiemu. 
  W drugim momencie uznaje kobietę, która go zdradza, jako pasywne 
narzędzie w ręce przeciwnika. Typową fantazją zdradzonych mężczyzn 
jest myślenie o własnej kobiecie, jako zobowiązanej, zmuszonej do 
uległości wobec woli drugiego. Ale jest to tylko bezużyteczna i 
patetyczna próba ucieczki od rzeczywistości. W istocie, w mojej 
"terapii rzeczywistości", mężczyzna zdradzony zostaje na nowo 
przystosowany, odnowiony psychicznie, aby mógł odebrać kobietę, jako 
ewentualną aktywną uczestniczkę w akcie zdrady. 
  Nie należy ponadto pomijać silnych pobudek seksualnych, które 
charakteryzują przeżywanie związku ze strony mężczyzny. Raz zdradzony, 
zapyta od razu partnerkę: "Nie byłaś szczęśliwa seksualnie ze mną? Czy 
on bardziej zadowala cię seksualnie niż ja?", ujawniając w ten sposób 
dawny kompleks niższości przeżyty w dzieciństwie w odniesieniu do 
innych chłopców. Strach przed niezaspokojeniem seksualnym własnej 
kobiety jest zmorą wielu mężczyzn. Mężczyzna zdradzony myśli z jednej 
strony o swojej niezdolności seksualnej, a z drugiej o tym, że został 
przewyższony w tym przez rywala. Rzadko mężczyzna nie myśli w 
kategoriach czystej potencji seksualnej. A kiedy to robi, z reguły 
ukrywa inny stan duszy, szuka alibi poprzez intelektualizację 
płciowości kobiecej. 
  Nie ma innej drogi. Kiedy mężczyzna odkrywa, że został zdradzony 
przez własną kobietę, ta ostatnia staje się w jego umyśle albo 
pasywnym narzędziem na łasce drugiego, albo osobą niewiele wartą. 
  W rzeczywistości zdarza się często, że dla mężczyzny kobieta nie 
jest nikim innym, jak tylko "sposobem" ukazania swojej męskości. 
Zdrada staje się prawdziwym zamachem na męską siłę. 
  
  Ewentualne ryzyko 
  Problem niewierności i sposób stawienia mu czoła zmienia się w 
zależności od tego, czy jest się małżeństwem czy nie. 
  U podstaw małżeństwa leży przekonanie, pragnienie wspólnego 
przeżycia wszystkich lat. Zatem skłonni jesteśmy do odzyskania na nowo 
związku. 
  W narzeczeństwie natomiast, związek opiera się na innych 
podstawach. Zaloty opieraj ą się na próbach. 
  Kiedy spotykamy się z chłopcem/dziewczyną, nie wiemy jeszcze, czy 
związek doprowadzi do małżeństwa; zawsze istnieje możliwość, że 
przygoda się skończy. 
  Celem zalotów jest właśnie pozwolenie, zarówno jednemu jak i 
drugiemu, na wzajemne poznanie się i dokonanie roztropnego wyboru. 
Niestety, wiele osób nie rozumie, że zaloty składają się z prób i 
błędów, można zatem zawsze oczekiwać, że przeżyje się doświadczenia 
negatywne. Być może zapominają o tym, jak tylko zainteresują się kimś. 
W ten sposób, gdy spotkają interesującego mężczyznę/kobietę, a 
historia się nie klei, robią z tego tragedię, zapominając, że w 
założeniach zalotów mieści się metoda prób. Zamiast uznać własny błąd, 
osoby te popadają w depresję, same się karzą, albo nie chcą uznać się 
za przegranych, dlatego oddają się wciąż do dyspozycji w nadziei, że 
druga osoba stanie się wierna. Trzeba powiedzieć, że zdarza się to 
zwłaszcza w przypadku kobiet, w szczególności tych niedojrzałych 
uczuciowo, z silnym kompleksem niższości, albo tak romantycznych, że 
aż niezdolnych do oddzielenia fantazji od rzeczywistości. Zatem, jeśli 
nie jesteście zamężne, bądźcie przygotowane również na związek z 
niewiernym mężczyzną. 
  Wielu mężczyzn nie warto nawet zmieniać albo próbować ich 
odzyskać. W takich przypadkach trzeba nauczyć się nie popadania w 
typową, kobiecą postawę samooskarżania. W obliczu zdrady, większość 
kobiet myśli, że czegoś im zabrakło, że nie są wystarczająco 
atrakcyjne, że popełniły jakiś niewybaczalny błąd. Taka postawa wynika 
z faktu, że kobieta uważana jest za odpowiedzialną za sukces związku. 
Jeśli coś jest nie tak i związek upada, kobieca tożsamość jest 
sfrustrowana, przeżywa dramat. Nieraz jednak to nie wina kobiety, że 
mężczyzna nie jest zdolny do zaangażowania się w związek, albo wciąż 
patrzy na inne kobiety. 
  Ważnym jest, aby zrozumieć, że zaloty mają przebieg ewolucyjny i 
rozwijają się stopniowo. Jeśli tego nie zrozumiemy, skłonni jesteśmy 
wyciągać wnioski pochopne i często mylne. W relacji poznawania się 
uczucia ciągle się rozwijają. Jeśli nie zrozumiemy tego pojęcia 
wzajemności, zmienności, trudno będzie obiektywnie oceniać nasz 
związek. Narażamy się na przeżywanie go w sposób nierealny, a widząc, 
że druga osoba podoba się nam, skłonni jesteśmy uwierzyć, że ona 
odczuwa to samo; chyba, że uznamy j ą za osobę egoistyczną i 
niewrażliwą, jeśli nie odpowiada w pełni na nasze oczekiwania. 
  
  Co robić? 
  Zwracam się szczególnie do kobiet, ponieważ to one pytają mnie 
częściej o radę odnośnie tego problemu. 
  Jeśli nie jesteś zamężna, oceń, czy przypadkiem nie przeceniasz 
zbytnio związku, czy nie jesteś z mężczyzną, który nie ma intencji 
związania się z Tobą poważnie. Jego przygody z innymi kobietami w tym 
przypadku są sposobem na pokazanie Ci, że nie jest on wolny. Kobiety, 
które wciąż poszukują partnerów zwodniczych lub niewiernych - bo 
uważają ich za interesujących, podniecających, a innych odrzucają, bo 
"są nudni", choć w rzeczywistości bardziej zainteresowani stałym 
związkiem - mają problemy w nawiązaniu zażyłej relacji z mężczyznami. 
To dlatego pociągają je mężczyźni, którzy nigdy nie będą mogli w pełni 
do nich należeć. To samo odnosi się do tych dziewczyn, które zakochują 
się wciąż w żonatych mężczyznach. Ich urok mieści się tylko i 
wyłącznie w tym, iż nie mogą być w pełni do ich dyspozycji. 
  Wracając do postawy, jaką należy zachować, gdy zorientujesz się, 
że on Cię zdradza, pamiętaj, abyś nigdy za nim nie goniła, nie 
czepiała się go kurczowo i patetycznie. Ani też nie próbuj wzbudzać w 
nim zazdrości, co jest powszechną reakcją zdradzanych kobiet i tak 
pogarszającą całą sprawę. Nie stawaj się jego niewolnicą, nie wierz, 
że, aby przekonać mężczyznę do tego, by Cię nie zdradzał, wystarczy 
przypodobać się mu we wszystkim. 
  Rozmawiaj bezpośrednio z nim. Musisz być jak najbardziej otwarta 
i bezpośrednia. Nigdy nie wierzyłem w milczenie. Czyni więcej złego 
niż dobrego. 
  Zapytaj go wprost, jaki jest cel waszego związku. 
  Dodatkowe wyjaśnienia, w miarę jak historia się rozwija, są 
pożyteczne i wiele pokazują. Rozmawiając szczerze razem, dowiesz się, 
na przykład, że wasza historia nie ma przyszłości i że będzie zatem 
lepiej, jeśli ją skończycie. Jeśli natomiast okaże się, że kocha Cię 
głęboko i poważnie chce się z Tobą związać, ale popełnił błąd, wtedy 
opłaca się powalczyć. Miej szacunek do waszej integralności i nie 
rezygnuj z wartości, w które wierzysz. Nie toleruj jego niewierności 
tylko dlatego, że boisz się zostać sama. I nie wierz, że kiedy 
niewierny mężczyzna ożeni się, zrezygnuje z wyskoków. 
  Jeśli zadecydujesz się na zerwanie z nim, nie szukaj go więcej. A 
jeśli naprawdę nie umiesz zerwać, choć on wciąż Cię zdradza, pamiętaj, 
że to także Twoja wina. Może chcesz cierpieć, być upokorzona, czuć się 
ofiarą. W takim przypadku, radzę Ci zwrócić się do psychologa, aby 
pomógł Ci odkryć przeszkody do wyjścia z tak bolesnej sytuacji. 
  To, co dotąd powiedziałem, odnosi się ogólnie również do 
mężczyzn. Nie powinni odpowiadać odwetem czy też uczuciową lub 
seksualną zemstą, ale bezpośrednio i otwarcie stawić czoło problemowi 
z własną partnerką. 
  Związek wzrasta przede wszystkim wtedy, gdy przezwycięża chwile 
kryzysu i zniechęcenia. Związek między osobami, które się kochają, z 
definicji dopuszcza możliwość przebaczenia. 
  
  

  ZAZDROŚĆ 
  
  Zazdrość jest ujawnieniem nieprzyjemnych reakcji wobec 
wyczuwalnego zagrożenia utraty posiadania. Jest związkiem reakcji. Nie 
jest częścią pojedynczych uczuć, takich jak gniew, radość, strach, 
przykrość. Zazdrość należy do uczuć bardziej złożonych, tak jak 
miłość, nienawiść, ambicja, niepewność. 
  Składnikami zazdrości są z reguły niepokój, obawa, gniew, ale 
mogą się one zmieniać z osoby na osobę, w zależności od doświadczeń, 
systemu wartości, różnych okoliczności życiowych. 
  Jeśli zazdrość jest intensywna, osoba może nawet mieć wymioty, 
zawroty głowy, stać się porywcza i czuć się pobudzona do walki 
fizycznej. Czasami, przy braku ulgi w tej sytuacji, nieprzerwane 
napięcie może rodzić inne dolegliwości fizyczne i zaburzenia 
psychiczne. 
  Cierpią na nie osoby niepewne, posiadające małą wiarę w siebie, 
władcze, paranoiczne, skłonne do samozniszczenia, załamane, cierpiące 
na fobie, dręczone niepokojem, z trudnościami w przystosowaniu się, 
niedojrzałe, uzależnione emocjonalnie i uczuciowo. 
  Osoby zazdrosne wstydzą się z reguły własnego stanu i skłonne są 
go negować, zarówno wobec siebie, jak i wobec innych, używając 
mechanizmów obronnych, takich jak odrzucenie i projekcja. Poprzez 
odrzucenie obstają one, w pełni o tym przekonane, przy stwierdzeniu, 
że nie mają żadnego problemu; częściej, zamiast uznać ją za istotny 
problem, ukrywają swą zazdrość, uznając ją za reakcję na zachowanie 
innych, uważane za niedorzeczne. 
  Myśleliście, że zazdrość jest sprawą innych czasów? Nigdy w 
życiu. I fakty to pokazują: w Europie i w Stanach Zjednoczonych wciąż 
rośnie liczba gwałtów spowodowanych namiętnością, zazdrością. 
  Zazdrość dotyka wszystkich: mężczyzn, kobiety, młodych, starych, 
osoby w średnim wieku. Zazdrosne są osoby heteroseksualne i 
homoseksualne, osoby z różnych ras, różnych kultur, zarówno ci, którzy 
zasadniczo są zrównoważeni, jak i ci, którzy cierpią na zaburzenia 
psychiczne. 
  Zazdrość wypływa ze strachu przed utratą danej osoby lub czegoś, 
co uznajemy za własne dobro. Paradoksalnie, gdyby nikt nie posiadał 
poczucia własności nie istniałaby zazdrość. Ale w rzeczywistości 
wszyscy czują, że coś posiadają, nawet jeśli mają wielkie poczucie 
otwartości psychologicznej i żyliby w systemie wspólnotowym. Poza tym, 
w naszej kulturze uczy się, że jedną z najważniejszych rzeczy do 
posiadania jest podmiot lub przedmiot naszych uczuć, naszej miłości. 
Kiedy jesteśmy na przykład zakochani, pragniemy wyłączności w naszej 
miłości. Odczuwamy, jako rzecz nie do zaakceptowania, dzielenie się z 
innymi zażyłością z naszym partnerem. 
  
  Co to jest zazdrość? 
  Zazdrość to całokształt uczuć i zachowań, jest asocjacją reakcji. 
Możemy powiedzieć, że czujemy się zazdrośni, kiedy wyczuwamy, 
dostrzegamy możliwość utraty danej osoby z winy jakiegoś "rywala". 
  Czasami zdarza się to, gdy osoba kochana wydaje się być 
zainteresowana kimś innym, ale istnieje wiele sytuacji, w których 
można to zweryfikować. Na przykład, gdy pracodawca docenia kolegę, 
kiedy najlepszy przyjaciel zaczyna spędzać więcej czasu z inną osobą, 
kiedy rodzic wyróżnia lub troszczy się szczególnie o jedno ze swoich 
dzieci. 
  Niektórzy mylą zazdrość z zawiścią. Nawet, jeśli uczucia te są 
powiązane, to nie są tożsame. Zawiść opiera się na silnym pragnieniu 
czegoś, co należy do innej osoby. Zazdrość opiera się na pragnieniu 
zachowania jakiejś rzeczy i nie dopuszczeniu do zabrania jej przez 
innych. Można więc być zazdrosnym i zawistnym jednocześnie. 
  Często myślimy, że ekstrawertycy są bardziej zazdrośni niż 
introwertycy. Idea ta wywodzi się z faktu, iż osoby bardziej agresywne 
i rozmowne demonstrują otwarcie swoje uczucia, trudniej natomiast 
zobaczyć wyrazy zazdrości w ludziach spokojnych. 
  Często jednak ci spokojni są bardziej zazdrośni, ponieważ ich 
natura powoduje, że bardziej czują się zdobyczą innych. 
  Wydaje się ponadto, ale nie jest to pewne, że zazdrość jest 
odwrotnie proporcjonalna do wieku. Wydawałoby się, że małżonkowie 
między dwudziestym a trzydziestym rokiem życia są najbardziej o siebie 
zazdrośni, aby później, wraz z upływem czasu stać się mniej 
zazdrosnymi. Hipoteza ta może dodać otuchy tym, którzy cierpią z 
powodu zazdrości, ponieważ zakłada, że uczucie to zmniejszy się lub 
zniknie wraz z dojrzałością i starością. 
  
  Motywy zazdrości 
  Zazdrość pojmowana jako całkowite posiadanie drugiej osoby, 
opiera się na głębokim braku pewności siebie u tego, kto ją odczuwa. W 
istocie, absolutna kontrola drugiego zadawala, wypełnia dawną, poważną 
pustkę uczuciową. 
  U mężczyzn może chodzić o miłość matczyną nie otrzymaną lub żal 
za przeżytą. Jako dorośli nieświadomie dostrzegają postać własnej 
dziewczyny jako idealne miejsce, gdzie można zrealizować zemstę w 
odniesieniu do innej postaci kobiecej, ważnej dla wszystkich: matki, 
której nie można było uczynić własną kobietą. 
  U kobiet, na odwrót, pragnienie całkowitego posiadania własnego 
mężczyzny odnosi się do szczególnego związku z postacią ojca, której 
brakowało albo nie był on widoczny. Zazdrość zatem można interpretować 
jako ciągłą potrzebę pewności, poczucia bycia w centrum uwagi 
drugiego, ciągłego bycia przedmiotem miłości. 
  Równie często zazdrość jest lękiem przed porównaniem. Porównaniem 
z osobami tej samej płci. Zatem twój on, twoja ona, nie są niczym 
innym, jak tylko pretekstem, środkiem, dzięki któremu można 
współzawodniczyć z innymi kobietami lub mężczyznami. Również ten 
rodzaj rywalizacji przywołuje na myśl dawny konflikt pomiędzy 
siostrami lub braćmi, rywalizującymi w zdobywaniu dla siebie 
ojcowskiej i matczynej miłości. 
  Innym razem zazdrość skrywa potrzebę samoukarania się, pewnego 
rodzaju masochizmu. Nie jest ważne przez kogo się cierpi, wystarczy 
cierpieć. Moje gabinety zapełnione są osobami, które cierpią przez 
innych: 
  "Usiadła naprzeciw mojego mężczyzny i patrzyła na niego przez 
cały czas trwania obiadu. Czuję się rozgoryczona". Albo: "Zaczął 
opowiadać mi o tym wszystkim, co robił w ciągu dnia, nawet jeśli go o 
to nie pytałam. Byłam przekonana, że chciał sobie wyrobić alibi, 
straciłam poczucie pewności w związku i zostawiłam go, choć wciąż 
czułam się zakochana". 
  Natomiast, gdy zazdrość wybucha bez żadnego autentycznego powodu 
chodzi na ogół o projekcje. 
  W rzeczywistości, to osoba zazdrosna podtrzymuje fantazje o 
zdradzie lub nawet zdradza. 
  W innych przypadkach zazdrość wzbudzana jest przez pewien 
mechanizm obronny: ten, kto jest zazdrosny, chroni siebie, utrzymuje w 
ten sposób własną równowagę psychiczną. W istocie, kiedy się 
zakochujemy, znikają wszelkie mechanizmy obronne i nasza osobowość 
ukazuje się w całym swym całokształcie, zarówno ze strony pozytywnej, 
jak i negatywnej. 
  Im bardziej osoba czuje się niepewna, niezdolna do życia w 
samotności, tym bardziej rośnie jej zazdrość, jej pragnienie 
dominacji, posiadania drugiego. 
  
  Szacunek wobec siebie 
  Kto naprawdę ma dobrą opinię o sobie, wierzy w swe zdolności, 
jest pewny uczuć, nie doświadcza (albo doświadcza rzadko) silnej 
zazdrości. Zatem osoby, które cierpią na poczucie niższości, są 
najbardziej podatne na przeżywanie zazdrości. W istocie, jak 
zobaczyliśmy, to poczucie niższości wywołuje lęk przed utratą własnego 
partnera. 
  Dominującym jest lęk o to, że rywal lub rywalka będzie lepiej 
umiała lub będzie bardziej godna zdobycia osoby kochanej. Z drugiej 
strony, ci którzy nie wierzą w swą wartość, sami nie są skłonni do 
przedstawienia się takimi jakimi są, ale używają fałszu, manipulacji, 
zastraszenia, aby związać ze sobą osoby, które kochają. Myślą tak: 
"Jeśli nie będę mogła utrzymać cię przy mnie ze względu na moją 
wartość, spróbuję zrobić tak, żebyś ty nie mógł mnie zostawić". Ale 
nie wiedzą, że zazdrość nie kończy się wtedy, gdy osiąga się przewagę, 
ale wtedy, gdy osiąga się wewnętrzne poczucie szacunku do siebie i nie 
musi się liczyć na innych przy jego posiadaniu. 
  Często natomiast z reakcją zazdrości połączony jest własny 
prestiż, "zachowanie twarzy". Wystarczy zobaczyć, jak osoby bardzo 
zazdrosne zachowują się wobec osób, które kochają. Gdyby naprawdę 
kochały, szukałyby szczęścia, realizacji osoby kochanej; natomiast nie 
tolerują sukcesów partnera, jego realizacji i rozwoju. Bardzo źle 
reagują, jeśli osoba kochana na przykład otrzymuje awans, zmienia 
miejsce pracy, zapisuje się na studia albo w ogóle robi rzeczy, które 
dają jej niezależność. Zamiast wspólnie cieszyć się z osiągniętych 
rezultatów, postępów poczynionych przez ich partnera, osoby zazdrosne 
zaczynają tracić do niego zaufanie, oskarżać go, przesłuchiwać, a 
czasem również grozić mu i w skrajnych przypadkach bić go. 
  Dlaczego traktują swoich bliskich w taki sposób? 
  Co przez to demonstrują? Odpowiedź jest okrutna i prosta: "nie 
chcą być uważani za kretynów". Jeśli taki zatem jest powód, to uczucie 
do partnera nie ma nic wspólnego z miłością! 
  
  Normalność i patologia 
  Zazdrość może być "normalna" albo patologiczna. 
  Normalną jest wtedy, gdy przeżywana jest okazjonalnie i powoduje 
umiarkowany stan niepokoju i strachu. Objawia się wtedy, gdy martwiąc 
się o coś, co do nas należy, albo czego pragniemy lub wyobrażamy 
sobie, że posiadamy - myślimy o możliwości zabrania nam tego przez 
jakąś osobę lub przeszkodzeniu w zdobyciu tego. Na szczęście, osoby 
dotknięte "normalną zazdrością łatwo przezwyciężają to uczucie. Zdają 
sobie szybko sprawę, że ich obawy są bezpodstawne, i że nie ma 
niebezpieczeństwa, iż stracą to, co jest dla nich ważne. A w każdym 
razie uczą się, iż każdy człowiek jest wolny, że nie istnieje 
specjalne prawo posiadania, lub też posiadają dostateczną wiarę w 
siebie tak, iż wierzą w możliwość stawienia czoła potencjalnym 
rywalom. 
  Kiedy natomiast zazdrość jest patologiczna, ci którzy jej 
doświadczają, nie mogą uważać się za szczęśliwych. Dla nich jest to 
stan intensywny i nieskończenie bolesny. Są owładnięci ideą, że ktoś 
zabierze im osobę lub przedmiot, którego - zgodnie ze swoim 
przekonaniem - rozpaczliwie potrzebują. Nieufni, podejrzliwi, szukają 
oznak, które potwierdzą im to, o co się boją. Nie potrafią już skupić 
się na niczym innym. W konsekwencji praca, nauka, całe ich życie 
brzemienne jest w skutki takiego zachowania, a obecność takich osób na 
dłuższą metę przeszkadza innym. 
  Najważniejsza różnica między zazdrością "normalną a zazdrością 
patologiczną zależy od stopnia intensywności uczucia. Objawy zazdrości 
patologicznej są bardziej widoczne i powtarzające się, a są nimi: 
poważny brak pewności siebie i myśli paranoiczne. 
  Spotyka się również poważne stany lękowe i depresyjne. Osoby 
zazdrosne patologicznie są sztywne, uparte, nalegają ciągle, aby inni 
szanowali przepisy; martwią się nadmiernie wyglądem i bogactwem 
innych; brakuje im zdolności empatycznych (wczuwania się w innych); 
nie umieją pohamować gniewu i z reguły są gwałtowni i niszczący. 
Zazdrość patologiczna może okazać się nieuleczalna, a nawet zgubna. 
  Mimo wszystko ciągłe myślenie, że zazdrość jest niezmiennie 
zjawiskiem negatywnym jest nieporozumieniem. Takie twierdzenie jest 
rozpowszechnione, ponieważ dostrzega się lub przeżywa niektóre 
nieprzyjemne konsekwencje. Ale nie wszystkie rodzaje zazdrości 
prowadzą do tego. Z drugiej strony, zazdrość wydaje się być uczuciem 
zakorzenionym w istocie ludzkiej, tak jak strach, ból, miłość. 
  Funkcją zazdrości, w jej normalnym stadium, jest mobilizowanie 
nas do działania. Pomyślcie o dziecku, które nie wysila się w sposób 
aktywny, aby przyciągnąć trochę uwagi i uczucia ze strony matki. U 
noworodków jest to mechanizm nieodzowny dla przeżycia. 
  
  Kto jest bardziej zazdrosny? 
  Zazdrość dotyka zarówno mężczyzn jak i kobiety, ale różni się 
sposobem jej manifestowania. 
  Mężczyźni, bardziej niż kobiety, skłonni są do przypisywania 
innym powodów ich zazdrości (z reguły przypisują ją zachowaniu 
kobiety); są bardziej zdolni do napaści na osobę trzecią; skłonni do 
stawiania swojej partnerki wobec próśb albo ultimatum, oraz 
demonstrowania zazdrości poprzez zachowania wybuchowe i gwałtowne. 
  Z drugiej strony, kobiety skłonne są obwiniać bardziej siebie, 
gdy rodzi się problem zazdrości. Skłonne są uważać, że gdyby lepiej 
zrobiły daną rzecz, przyciągnęłyby bardziej uwagę drugiej strony; 
łatwiej rozpoznają własne uczucia zazdrości, podczas, gdy mężczyźni 
skłonni są do ich negowania. Kobiety, w obecności pociągających 
dziewczyn, są bardziej skłonne do zazdrości, niż mężczyźni w obecności 
zachwycających mężczyzn. Kobiety, bardziej niż mężczyźni, szukają 
braków w wyglądzie innych reprezentantek tej samej płci. Kobiety mają 
skłonność do unikania porównań z osobami trzecimi, kiedy czują się 
zazdrosne. Wyrażają to, co najwyżej, w sposób pasywno - agresywny, 
poprzez łzy i próby wywołania poczucia winy Ale na koniec muszę 
powiedzieć, że dzisiaj różnice między mężczyznami a kobietami w 
demonstrowaniu zazdrości nie są już tak znaczne, jak kiedyś. 
  
  Jak przezwyciężyć zazdrość? 
  To oczywiste, że wszyscy wolelibyśmy kochać bez zazdrości. Ale 
jak to zrobić? 
  Jedyną drogą, która może naprawdę pomóc w zredukowaniu stopnia 
zazdrości jest troszczenie się o własny rozwój psychologiczny, 
duchowy: dokonywać dzieła autoanalizy, kiedy odczuwamy wewnątrz nas 
wzrost składnika emocjonalnego zazdrości i racjonalizować wszystko, 
szukając w naszym umyśle motywów realnych, konkretnych, do 
zweryfikowania, które będą w stanie ostudzić naszą obsesję, nasze 
urojenia psychiczne. 
  Ponadto trzeba dużo rozmawiać, nauczyć się mówić o wszystkim 
swojemu partnerowi, również o wrażeniach, emocjach, jakie odczuwamy, 
zwłaszcza w odniesieniu do osób innej płci. Badania statystyczne 
udowodniły, że bardziej zazdrośni są ci, którzy są mniej otwarci na 
komunikowanie z odmienną płcią, ponieważ w ten sposób rodzą się 
frustrujące fantazje, pragnienia. Trzeba zwiększyć w nas pewność 
siebie, a w konsekwencji również w związku, jaki przeżywamy z drugą 
osobą. Przyjęcie komplementu dla nas lub dla naszego towarzysza, w 
relacji autentycznego dialogu, może być demonstracją stałości w 
codziennym, wzajemnym wyborze siebie. 
  Zazdrość skrywa strach przed byciem niedostatecznie ważnym dla 
własnego partnera, choć w rzeczywistości brakuje właśnie szacunku, 
uznania dla siebie samych. 
  Oczywiście, odmienna jest sytuacja, w której posiadamy konkretny, 
niezbity dowód lub szczere wyznanie partnera, w tym przypadku nie 
wiem, czy można mówić o zazdrości, raczej o realnym stwierdzeniu 
zdrady, a zatem wystawieniu na próbę samego związku, okazji do 
zweryfikowania autentyczności fundamentów na których się opiera, 
kanałów komunikacyjnych, które wybiera, siły wartości obojga 
partnerów, itd. Czasami są to okazje do ponownego odbudowania związku 
opartego na nowych fundamentach. Zależy to od siły miłości, jaka 
jednoczy dwoje osób i od wzajemnej szczerości ich uczuć. 
  
  

  PORZUCENIE 
  
  Porzucenie oddziałowuje silniE tak na wymiar indywidualny, jak i 
na wymiar związku, który z konieczności zostaje zmodyfikowany. Kiedy 
do tego dochodzi, jest to zawsze doświadczenie gorzkie, do 
przezwyciężenia jedynie poprzez refleksję nad motywami, które go 
spowodowały: można dokonać pożytecznych odkryć na przyszłość. Każde 
cierpienie w miłości przynosi nowe możliwości bycia szczęśliwymi. 
  Wczoraj w gabinecie odwiedziła mnie Bibi, pewna piękność z rudymi 
włosami, cała we łzach. Poprosiłem, aby usiadła, a ona między jednym 
szlochem a drugim opowiedziała mi chaotycznie o swojej przygodzie z 
Mario, który poprzedniego wieczoru, w środku miłosnego uścisku, zaczął 
bełkotać o czymś, co na pierwszy rzut oka wydawało się wyznaniem 
miłości, a okazało się prawdziwym pożegnaniem zakończonym słowami: 
"Postanowiłem przestać w ciebie inwestować!". 
  Gdy piszę te słowa, z czułością myślę o Bibi i czuję ucisk w 
sercu na jej widok, wychodzącej z mojego gabinetu już nie we łzach, 
ale wciąż smutnej. Wiem jednak, że nie będzie długo cierpieć, 
pamiętając, że ma dopiero osiemnaście lat. 
  Ile osób jednak, przewinęło się przez mój gabinet z powodu 
cierpienia doświadczanego w obliczu porzucenia! 
  
  Szukanie przyczyn 
  Stając wobec faktu porzucenia, niektórzy w niego nie wierzą, 
myślą, że przeżywają jakiś koszmar, myślą, że jest to żart, a przez 
kilka chwil ich psychika jest jakby znieczulona. Później, na myśl, że 
nie mogą więcej zobaczyć osoby ukochanej, że nie mogą jej już pieścić, 
całować, że nie będą już w jej towarzystwie, czują napływający ból i 
są przekonani, że z niego nie wyjdą. 
  Po porzuceniu, jedna z dziewczyn zachorowała nawet na anoreksję; 
na szczęście teraz, po odpowiednim leczeniu czuje się już dobrze. 
Zamknęła się w sobie, nie rozmawiała z nikim i odrzucała pożywienie. 
  To jest skrajny przypadek, ale w okresie dojrzewania i w wieku 
młodzieńczym rodzą się pierwsze miłości i nie do uniknięcia jest 
przeżywanie doświadczeń porzucenia. 
  Radą na to jest znalezienie w tym rodzaju cierpienia elementów 
pożytecznych do dojrzewania, wzrostu. 
  Dwudziestolatka Judyta pamięta, że gdy została porzucona, przez 
całe dnie przypominała sobie na , nowo, jak na filmie, wszystkie 
spotkania z "nim aby znaleźć swoje uchybienia, błędy w zachowaniu, i 
pamięta, że wyszła z tego z bardzo negatywnym obrazem siebie. Odkryła, 
że jest osobą powierzchowną, egoistką, niecierpliwą. "Teraz, po tym 
doświadczeniu, nie popełniłabym już tych samych błędów. 
  Przemyślenie tego, co mi się przytrafiło sprawiło, że stałam się 
lepsza". 
  Refleksja, analiza ewentualnych przyczyn, które doprowadziły do 
porzucenia ze strony ukochanego/ ukochanej, jest skuteczną radą 
pomagającą człowiekowi dostrzec własne wady, ale trzeba uważać, aby 
nie znęcać się zbyt mocno nad sobą. Nie zawsze to nasza wina, że 
zostaliśmy porzuceni! 
  Aby tę kwestię rozstrzygnąć pomocne może być postawienie sobie 
pytania: czym było dla mnie przebywanie z nim/nią? Zastanów się, czy 
Twój partner w związku nie był zbyt idealizowany. 
  "Dostrzegałam go zawsze jako chłopca uprzejmego, dobrego, 
wiernego", opowiadała mi pewna dziewczyna. "Później, powoli odkryłam, 
że był egoistą, osobą fałszywą, niegodną zaufania. Na przykład, gdy 
Luigi, jego najlepszy przyjaciel, który w przeszłości bardzo mu pomógł 
finansowo, poprosił o małą pożyczkę pieniężną, on, mimo że dysponował 
potrzebną kwotą, odpowiedział negatywnie, opowiadając przy tym 
kłamstwo, że to ja wydałam wszystkie jego pieniądze! Albo, gdy 
nakryłam go, jak całował inne dziewczyny!" Czasami też, nieświadomie, 
partner staje się schroniskiem dla naszych osobistych problemów. 
  Niektóre osoby przyznają, że odwiedzają ludzi, udają się w 
miejsca publiczne, krótko mówiąc prowadzą społeczne życie, tylko 
wtedy, gdy mają partnera. Gdy jej/jego już nie ma, nie potrafią już 
wyjść. Inne, jeśli mają partnera, czują się silne, zdeterminowane, 
zdolne do stawienia czoła komukolwiek. Bez niego/niej stają się na 
nowo nieśmiali. Inne jeszcze, zwłaszcza ludzie młodzi, mówią, że 
chodzą z chłopakiem/dziewczyną, bo nie znoszą zostawać w domu z 
rodzicami. 
  W niektórych przypadkach, za porzuceniem kryje się potrzeba 
samounicestwienia spowodowanego słabą indywidualnością. Są tacy, 
którzy gotowi są przyjąć wszystko od partnera: pogardę, zdradę, 
agresję, a czasami nawet gwałt. 
  Jeśli u drugiej osoby szuka się rozwiązania własnych problemów 
psychologicznych, porzucenie staje się prawie sprawą nie do 
uniknięcia. 
  
  Dawne rany 
  Ten, kto nadmiernie cierpi z powodu porzucenia, nie ma dobrze 
rozwiniętej osobowości, zwłaszcza nie ma dobrej relacji z sobą samym, 
czuje się zakompleksiony, niepewny, nie posiada własnych idei. Jednym 
słowem: nie podoba się sobie. 
  Porzucenie zatem jest przeżywane jako odrzucenie własnego ciała, 
własnego charakteru, co więcej, potwierdza odrzucenie (prawdziwe lub 
domniemane) doświadczane w dzieciństwie ze strony ojca lub matki. 
  Rozwój osobowości dokonuje się w ciszy, od urodzenia aż do okresu 
młodzieńczego, jak również dalej; przechodzi przez różne fazy 
psychologiczne, wśród których myślimy najpierw o "zwróceniu się" 
dziewczynki do postaci ojca (lub matki w przypadku chłopca), później o 
"identyfikowaniu się" z postacią matki (lub ojca w przypadku chłopca). 
  Wystarczy na przykład, że ojciec, jako wzór ochrony, będzie wciąż 
nieobecny, lub, że matka przeżywać będzie odrzucenie córki, aby rozwój 
osobowości tej ostatniej został zablokowany lub utrudnionym, gdyż nie 
dokonał się w pełni proces identyfikacji lub inne procesy przewidziane 
dla zdrowego i zrównoważonego rozwoju. 
  Rozumiecie teraz, w jaki sposób rozbicie związku z partnerem w 
tych typach osobowości, otwiera dawne rany Często to my sami, 
nieświadomie, stwarzamy sytuację lub zachowujemy się tak, iż 
prowokujemy u partnera reakcję rozbicia. 
  Porzucenie wywołuje zawsze cierpienie, ponieważ prowokuje 
separację, podczas, gdy istota ludzka skłania się do zjednoczenia 
(niektórzy uczeni widzą w tej skłonności powrót do stanu prenatalnego, 
uważanego za stan idealny, gdzie płód jest w pełni chroniony, 
karmiony, żyje w doskonałej symbiozie z matką). 
  
  Życiowa gra 
  Nie wierzę jednak, że istnieje na świecie osoba, która 
przynajmniej raz w życiu nie została porzucona. Jestem przekonany, że 
należy to do życiowej gry: 
  W gruncie rzeczy istnienie ludzkie jest ciągłym przeplataniem się 
zjednoczenia i separacji, radości i bólu, obecności i nieobecności. Co 
więcej, to jest sama istota życia. Jesteśmy tacy, bo istnieje 
cierpienie, możemy zagłębić się w miłość, ponieważ istnieje możliwość 
bycia porzuconymi. 
  Kto zaczyna, nie biorąc pod uwagę przegranej, rozbicia, 
ewentualnego porzucenia, nie jest zdolny do miłości. Jest tylko osobą 
strachliwą, niedojrzałą; nie żyje, nie urodził się nigdy psychicznie, 
duchowo. Kto, raz porzucony, nie zakochuje się więcej lub czuje się 
ofiarą przez całe życie, nie akceptuje życia. Pozostaje przywiązany do 
sfery pragnienia, potrzeby, pozostaje w stadium dziecięcym, 
niedojrzały do istnienia; nie dopuszcza konfrontacji, straty. 
Chciałby, aby rzeczywistość naginała się do jego marzeń, choć jest 
dokładnie na odwrót. 
  Czyniąc w ten sposób, stawia się poza rzeczywistością ziemską i 
umiejscawia się w tym, co ja nazywam "delirium bezsilności". Czy 
mogłaby w istocie istnieć miłość, tak jak ją pojmujemy, w stanie 
idealnym, wiecznym, stanie szczęśliwości, bez rozbić, trudności, 
problemów, porzuceń? Nie. Paradoksalnie w sytuacji tego typu nie 
istniałoby już pragnienie , namiętność, spotkanie, przyjemność, 
radość, inność, różnorodność. Wszystko doskonałe, nieruchome, 
śmiertelne. I straszliwie nudne. 
  Na zakończenie chciałbym przedstawić, w sposób bardzo 
schematyczny i punktowy, kilka wskazówek odnośnie wyjścia ze stanu 
przygnębienia, który z reguły towarzyszy porzuceniu. Są to rady, które 
opracowałem na bazie mojego doświadczenia z setkami par. 
  *
  DZIESIĘĆ RAD 
  
  1. Nie traktuj porzucenia ze strony partnera za odrzucenie 
Ciebie. To jedynie związek został przerwany, życie wciąż trwa. 
  2. Nie bój się cierpieć! Nie szukaj od razu innego partnera. 
Przeżyj najpierw krótki okres refleksji. 
  3. Poddaj w dyskusji zachowanie, jakie zaprezentowałeś w czasie 
trwania związku. Nie rób tego, aby się obwiniać, ale, by nie powtarzać 
w przyszłości tych samych błędów. 
  4. Pamiętaj, że powodzenie związku dużo zawdzięcza doświadczeniu 
dojrzewającemu poprzez cierpienie w poprzednich związkach. 
  5. W okresie większego cierpienia zmuś się do wykonywania prac 
ręcznych, również domowych, chwytając się zwłaszcza drobnych rzeczy. 
  6. Możesz zwierzyć się ze swojego bólu komuś, kogo szanujesz, ale 
przede wszystkim opisz go w swoim pamiętniku. 
  7. Myśl o swojej integralności. Nie pozwól nikomu jej naruszyć. 
Nie pozwól owładnąć się obsesją wspomnień. 
  8. Wyrzuć wszystko, co może przypominać Ci partnera. 
  9. Weź pod uwagę i pomyśl, czy za Twoim bólem nie stoi urażona 
duma. 
  10. Kochać jakąś osobę, to znaczy chcieć jej a nie własnego dobra 
i nie uzależniać się od niej. 
  
  

  ZAUFANIE 
  
  Zaufanie jest uczuciem złożonym, posiadającym Liczne oblicza. 
Zakłada szacunek do siebie i racjonalny optymizm w odniesieniu do 
pozytywnych zdolności ludzkości. Istnieje oczywiście wiele sposobów 
obdarzania zaufaniem i otrzymywania zaufania od innych, ale z reguły, 
elementami nośnymi tego mechanizmu są szacunek, komunikatywność, 
współuczestnictwo, uczucie, wolność, brak dominacji, przebaczenie, 
szczerość, prawda. Brak zaufania uważany jest za podstawowy motyw w 
separacjach uczuciowych. 
  Nie można mieć zaufania do siebie, jeśli się siebie nie zna. 
Zatem zaufanie jest zdolnością którą się buduje, nie jest wrodzona, 
albo lepiej: zaraz po urodzeniu mamy pełne zaufanie do matki lub 
kogoś, kto jest nam bliski, później, stopniowo frustracje, urazy, 
rozczarowania prowadzą nas do braku zaufania wobec innych osób. Mieć 
zatem na nowo zaufanie, to akt odwagi, konkretny wybór życiowy. Nie 
zapominajmy, że zaufanie stoi u podstaw odpowiedniej higieny 
psychicznej. 
  Na brak zaufania wobec innych cierpią osoby niepewne, 
powierzchowne, mające małe zaufanie do siebie, mające trudności w 
zaadaptowaniu się, osoby załamane, samoniszczące się, cierpiący na 
fobię, paranoicy, osoby niedojrzałe. Kto nie ma zaufania do siebie nie 
obdarza zaufaniem innych. 
  Często osoby te skłonne są do maskowania swojej nieufności, 
uznając ją za reakcję na zachowanie innych uważane za rozczarowujące, 
niepewne. Brak zaufania do innych staje się jakby testem żywotności 
danej osoby. Jednostki zdrowe psychicznie, choć są sfrustrowane, 
kultywują wciąż szacunek do siebie i innych. 
  Osoby, które umieją otrzymywać lub obdarzać zaufaniem w miłości, 
posiadają szacunek do siebie, są pewne własnych uczuć, własnych zalet, 
a przede wszystkim szanują osobowość drugiego. W istocie, poprzez 
analizę udanych małżeństw, możemy zauważyć, że szacunek i czułość są 
elementami decydującymi o powodzeniu danego związku. Szacunek bez 
czułości mówi niewiele lub nic kobietom, i na odwrót, czułość bez 
szacunku nie zadowala mężczyzn. 
  W okresie zakochania zaufanie rodzi się spontanicznie. Nie widzi 
się niczego poza osobą kochaną, otaczająca rzeczywistość niknie i 
oddajemy się ufnie w ramiona drugiej osoby. Zakochani żyją zaufaniem i 
wytwarzają go. Kiedy osoby są zakochane spędzają wiele godzin na 
opowiadaniu o swoim życiu, ze wszystkimi szczegółami, ponieważ chcą, 
aby druga osoba uczestniczyła w całokształcie ich istnienia. 
  W zakochaniu, na przykład, przeszłość się nie liczy, przebacza 
się wszystko. Następnie, gdy kończy się zakochanie, w codziennym życiu 
związku, zaufanie się zdobywa, buduje się go. 
  
  Składniki zaufania 
  Przypuszczalną podstawą zaufania jest prawda i autentyczność. A 
osiąga się to poprzez dialog z drugą osobą, spotkanie, w którym każdy 
szuka u drugiego zrozumienia, akceptacji, uznania, a także, jeśli to 
konieczne, przebaczenia tego, co zdarzyło się przedtem i tego, co jest 
w rzeczywistości. 
  Ale nie tylko. 
  Innym charakterystycznym elementem zaufania jest równość. 
Równość, która nie oznacza braku różnic. W rzeczywistości każdy jest 
jedyny i niepowtarzalny. Ostatecznie, z drugiej strony, harmonia 
związku zależy nie tyle od jednakowych charakterów, ile od świadomego 
i inteligentnego wysiłku w ścinaniu kantów dwóch różnych, a czasami 
przeciwstawnych charakterów. 
  Najlepsza zasada jest zawsze taka sama: im mniej będziecie się 
narzucać, a bardziej przyznawać rację, tym więcej osiągnięcie. 
Harmonia dojrzałych małżonków, którzy demonstrują te same upodobania i 
te same zainteresowania, rzadko zależy od identycznych charakterów, a 
prawie zawsze od wysiłku włożonego w osiągnięcie tego warunku 
zaufania. 
  Z reguły, można osiągnąć odpowiedni stopień zaufania, jeśli w 
związku rozpowszechniony jest szeroko aspekt komunikatywny. 
Komunikatywność jest sztuką rozmawiania i mówienia jasno tego, co się 
zamierza, co się czuje, słuchania drugiego i pewności, że się dobrze 
zrozumiało. 
  Pamiętajmy, że fizyczne posiadanie języka nie oznacza 
umiejętności komunikowania. Komunikacja wymaga dialogu, podczas gdy 
większość z nas jest ciągle zaangażowana w monologi. Do komunikacji 
natomiast potrzeba dwojga. To zakłada, że jeden mówi jeśli drugi 
słucha, ale dobrzy słuchacze zdarzają się bardzo rzadko, tak jak i 
wrażliwi rozmówcy. Wiele razy brakuje zaufania, jeśli wyczuwamy 
roztargnienie lub brak zainteresowania drugiego. 
  Nie zapominajmy ponadto, że zaufania nie przekazuje się tylko 
poprzez słowa. Istnieje także język czynów, milczenia, słuchania. 
Rozmawiamy poprzez uścisk dłoni, ramion, uśmiech, śmiech, spojrzenie, 
kontakt fizyczny i przez niezliczoną ilość gestów. Można dowiedzieć 
się wiele o osobie na podstawie tego, jak podaje rękę. Niestety, wielu 
z nas nie umie uszanować mocy przekazu milczącego i nawet sobie nie 
wyobrażają, co w ten sposób mówią innym o sobie. 
  Kolejnym podstawowym aspektem zaufanego związku jest uczciwość. 
Nieuczciwość jest pierwszym powodem utraty zaufania. Wszyscy znamy 
wagę szczerości w miłosnym związku. Aby mieć i otrzymać zaufanie, nie 
można budować związku na dwuznaczności lub na kłamstwie, choćby w 
dobrym celu; w przeciwnym razie, możliwość bycia oszukanym stanie się 
stałym tłem życia danej pary, zniknie wszelka pewność w związku, 
zrodzą się wątpliwości, podejrzenia, fałsze, a zaufanie zostanie 
nieodwołalnie zniszczone. 
  Aby zbudować zaufanie w miłosnym związku, trzeba ponadto stać się 
odrobinę pobłażliwymi wobec siebie i wobec drugiego. Przebaczyć 
drugiemu, to tylko jedna część problemu. Często, gdy zorientujemy się, 
że popełniliśmy błąd, równie trudno jest przebaczyć sobie. Prosić o 
przebaczenie i przebaczyć, to proces skomplikowany, wymagający całej 
naszej mądrości, całego naszego człowieczeństwa, a przede wszystkim, 
naszego najgłębszego zaufania. Przebaczenie jest aktem woli, 
rozmyślnym wyborem. Ale nie możemy zapominać, że otrzymanie 
przebaczenia i przebaczenie zakładają taką samą dynamikę. 
  Jeśli mamy nadzieję, że zostanie nam wybaczone wyrządzone zło, 
jesteśmy zobowiązani uczynić to samo wobec tego, kto nas obraził; 
podobnie, jeśli jesteśmy niezdolni do przebaczenia innym, nie możemy 
oczekiwać, że inni nam wybaczą. 
  Kiedy ktoś, kogo kochamy, wyrządza nam krzywdę, wydaje się, że 
cały, stworzony z wielką energią intelektualną i uczuciową związek, 
rozpada się. Zapominamy od razu o tym, co było piękne i zaczynamy 
układać strategie oddalenia, nieufności, nienawiści, zamiast 
doprowadzić do zdrowej i poprawnej konfrontacji. Jesteśmy na to zbyt 
dumni. Wolimy zaangażować się w działalność samoniszczącą, która nie 
pozwala nam przebaczyć, mając naiwnie nadzieję, że poczujemy się 
lepiej, gdy zranimy, upokorzymy, obwinimy i skażemy drugiego. 
Oczywiście, nie jest prosto przebaczyć, ale nie można dojść do 
przebaczenia w klimacie złości, obwiniania, osądzania, oskarżania. Z 
drugiej strony, nie może być zaufania, jeśli nie ma przebaczenia. 
  Prawdziwe przebaczenie dokona się tylko wtedy, gdy będziemy w 
stanie utożsamić się z drugim i przeprosić; kiedy przyznamy, że my 
również jesteśmy istotami ludzkimi, zatem podatnymi na błędy; kiedy 
weźmiemy pod uwagę okoliczności, których możemy nie rozumieć; kiedy 
będziemy ufać w to, co jest zasadniczo dobre w ludzkości; kiedy 
będziemy gotowi zacząć od nowa bez urazy. 
  
  Lojalność, szacunek, czułość 
  Zaufanie do partnera oznacza również brak chęci jego 
kontrolowania, posiadania. Powinniśmy zaakceptować raz na zawsze fakt, 
że nigdy nie będziemy posiadać innej istoty ludzkiej. Decyzja życia 
razem jest zgodą pomiędzy dwoma niezależnymi jednostkami, które, w 
pewnym sensie, pozostaną na zawsze oddzielone. Powinniśmy się nauczyć, 
że kochać innych to chcieć, aby byli sobą, choćby to było bolesne, z 
nami lub bez nas. 
  Zaufanie w związku opiera się na lojalności i na szacunku. Możemy 
go tylko zaofiarować, nie żądać. 
  Opiera się na dobrowolnym, całkowitym poświęceniu się. Związki 
pozostają w ciągłej ewolucji: wzajemna zgoda na szczerość i lojalność 
będzie podstawą do przyszłego zaufania. Zaufanie, tak jak wierność i 
lojalność, jest paktem. Im wcześniej dyskutuje się i uzgadnia te 
rzeczy, tym pewniejsza będzie przyszłość związku. Oczywistym jest, że 
decyzja ta musi być wzajemna i wiążąca. Mimo wszystko pozostawienie 
osób wolnymi, nauczenie się obdarzania zaufaniem jest bardzo trudne, 
biorąc pod uwagę, że wielu z nas jest jeszcze przekonanych, że miłość 
oznacza przywiązanie do siebie drugiej osoby za wszelką cenę. 
  Zaufanie potrzebuje również współuczestnictwa, czułości. 
Większość z nas nie obejmuje w pełni nawet osób kochanych. Potrzeba 
zademonstrowania uczuć jest naturalna. Wiele osób jednak, z powodu 
jakiś nieświadomych racji, stawia czułość na równi z sentymentalizmem, 
współuczestnictwo na równi ze słabością, wrażliwością. Wydawać by się 
mogło, że boimy się obdarzyć uczuciem, zaufaniem. Czasami jednak 
prosta pieszczota ma moc przemiany całego życia. Unikanie gorącego 
uścisku w momencie krytycznym, w którym drugi desperacko go 
potrzebuje, może z łatwością być aktem, który zniszczy związek. Wiele 
dziewczyn na przykład, przyznaje, że brak czułości w ich życiu 
prowadzi je często do zachowań dwuznacznych. Stają się, niestety, 
osobami oddającymi się z łatwością, a dla bycia zaakceptowanymi i 
otrzymania odrobiny ciepła, robią rzeczy dalekie od ich prawdziwej 
osobowości i wykraczające całkowicie poza granice ich systemu 
wartości. 
  
  Obdarzać zaufaniem i otrzymywać go 
  Dla obdarzania zaufaniem i otrzymywania go potrzeba również i 
przede wszystkim, znajomości siebie samych. 
  Poznawanie siebie samych jest procesem bez końca, ciągle 
trwającym. Pierwszą relacją miłości, zaufania, jaką powinniśmy 
przeżyć, to historia miłości i zaufania w stosunku do nas samych. 
Dopiero po tym, będziemy gotowi do obdarzania miłością i zaufaniem 
innych. Powinniśmy na pierwszym miejscu być odpowiedzialni za nas 
samych, ponieważ możemy dawać drugiemu tylko to, co już posiadamy. 
  Nauka poznawania siebie samych wymaga stałej świadomości siebie. 
Uwolnijcie się, na przykład, od małostkowych irytacji. Związki 
rozlatują się nie dlatego, że są błędem, ale dlatego, że większość z 
nas nie chce się zmienić, zawsze pragnie robić na swój sposób. W 
związku, w którym istnieje autentyczne zaufanie, każdy martwi się 
szczerze o drugiego i okazuje troskę i szacunek poprzez słowa i czyny, 
które wyrażają grzeczność, uznanie i uprzejmość. Zbyt często 
zakładamy, że zaufanie upoważnia nas do zaniedbywania, nieuprzejmości, 
powierzchowności. To smutne, ale wiele razy demonstrujemy, że mamy 
więcej uznania dla przypadkowych znajomych, niż dla tych, których 
kochamy. Każdy z nas musi wziąć na siebie odpowiedzialność za 
stworzenie klimatu ciepła i uznania dla tych, których kocha. 
  Ponadto, nie możemy wciąż szukać powodów tego, co nam się 
przytrafia poza sobą, albo obwiniać wciąż innych za nasz stan ducha. 
Jeśli chcemy stworzyć relację zaufania, nie możemy myśleć, że 
przebywanie razem oznacza zrzucenie na innych własnego egoizmu, 
własnej złości, własnych niepowodzeń. Obdarzenie zaufaniem i 
pragnienie zaufania drugiego, oznacza głęboki szacunek dla jego 
wartości. 
  W relacji zaufania potwierdza się osobowość obojga partnerów i 
wzmacnia wzajemną integralność. 
  Kiedy poznanie staje się głębokie, zaufanie pozwala również na 
podzielenie się najbardziej wrażliwymi stronami własnej osobowości. 
Okazuje się troskę i zainteresowanie wzajemnym rozwojem. Praktykuje 
się szacunek i podziw dla partnera oraz cieszy się z każdej możliwości 
przebywania blisko niego i wspólnego działania. 
  
  

  SZCZEROŚĆ 
  
  Szczerość jest sposobem komunikowania. Opiera się na prawdzie. 
Jest rezultatem wychowania, kultury, cywilizacji, nie ma pochodzenia 
genetycznego. Jest ulubioną w drodze duchowej i drodze prawdziwej 
miłości, staje się podstawą związku, który chce wzrastać. 
  Może być stylem życia osobistego. Bardzo pomaga w autoanalizie. 
Jest istotna dla zrozumienia innych, jest synonimem poważania, 
szacunku dla drugiego. 
  Nieszczerość, wprost przeciwnie, używana jest często w miłości do 
uwodzenia drugiego, dla wzmocnienia fałszywego obrazu siły, sukcesu, 
uroku. Hipokryzja prowadzi do negacji odczuwanych uczuć. Tylko 
szczerość pozwala na przywiązanie się do rzeczywistości w sposób 
poprawny i naprawdę żywotny. A nie ma życia tam, gdzie nie ma 
przemiany. Szczerość jest również sposobem na zdyscyplinowanie 
sumienia, uczuć. Nieszczerość, z czasem, pomiesza w głowie również 
temu, kto ją praktykuje, natomiast pewnym jest, że prawda prowadzi 
zawsze do zmian zbawiennych dla uczuć. Szczerość zakłada jednak 
zaufanie do siebie samych. 
  Nie są szczere osoby niepewne, które chcą posiąść, manipulować 
drugim, osoby dziecinne, niedojrzałe, skomplikowane. Na dłuższą metę 
nieszczerość prowokuje oddalenie się od rzeczywistości. Czasami 
kłamstwa spowodowane są oportunizmem, strachem, złośliwością 
słabością. Oszczerstwo, potwarz, obmowa, należą natomiast do kręgu 
kłamstw używanych dla zniszczenia przeciwnika lub przynajmniej dla 
zranienia go, zadania mu cierpienia. Z kłamstw żyją również mitomani, 
paranoicy, ekshibicjoniści. Posługują się nimi dla przyciągnięcia 
uwagi i dla zrównoważenia ich głębokiej niemocy psychicznej. Kłamstwa 
bywają używane także przez sprzedawców. Wiele razy reklama sprzedaje 
emocje, oczekiwania, iluzje, zamiast realnego, prawdziwego produktu. 
  Pojęcie szczerości zależy od wielu czynników: kulturowych, 
psychologicznych, moralnych. Dlatego zmienia się w zależności od 
czasów i miejsc. W antycznej Grecji uczono chłopców prawdziwych 
ćwiczeń retorycznych, aby przyzwyczaili się najpierw do podtrzymania 
za wszelką cenę danego argumentu, a następnie, z tym samym zapałem, 
podtrzymania jego dokładnego przeciwieństwa. 
  Często myśli się, że fałszowanie rzeczywistości jest dozwolone 
tylko w przypadku konieczności. Dla kultury arabskiej, na przykład, 
fałszywość jest tylko składnikiem przebiegłości. W różnych regionach 
świata, fałszywość uważana jest bardziej za sztukę niż wadę. 
Przeprowadzone zostały również badania na temat fałszywości na polu 
politycznym i większość zapytanych osób uznaje fałszywość za wadę, i 
owszem, ale o niewielkim znaczeniu. W dyplomacji natomiast, ten, kto 
nie umie kłamać, naraża się na pewne niepowodzenia. 
  Czasami myślimy, że "dobre" kłamstwa są dopuszczalne - rozumiejąc 
pod tym pojęciem kłamstwa popierające tego, kto je przyjmuje, 
natomiast kłamstwa złe popierają tego, kto je mówi. Kultura 
amerykańska, na przykład,-radzi mówić zawsze prawdę, całą ; prawdę, we 
wszystkich przypadkach. W kulturach o orientacji chrześcijańskiej 
doceniana jest szczerość. 
  Pomyślmy o spowiedzi, w której chrześcijanin ma , obowiązek 
wyjawić wszystkie swoje grzechy. Sama psychoanaliza ma tendencję do 
ponownego wyciągnięcia z nieświadomości wszelkich możliwych przeszkód 
psychicznych. Leczenie analityczne jest w gruncie rzeczy dziełem 
prawdy. 
  Jeśli chodzi o relacje między szczerością i miłością, muszę 
powiedzieć, że osoby zakochane czują się , niemal zobowiązane do 
wzajemnej szczerości. Między zakochanymi nie ma sekretów. Są 
owładnięci potrzebą powiedzenia sobie wszystkiego o swoim przeszłym 
życiu. Skłonni są do zjednoczenia się, do połączenia ich różnic, a kto 
kocha - przebacza wszystko, zachowuje się altruistycznie, akceptuje 
wszystko. W istocie, jeśli zakochani nie wyznają sobie wszystkiego, 
mówi się, że nie są prawdziwie zakochani, że ich miłość nie jest 
pełna. 
  
  Szczerość a uwodzenie 
  Uwodzenie nie istnieje na polu prawdy, co więcej, manipuluje ją, 
zmienia ją. Tak kobiety, jak i mężczyźni szybko się uczą, że osoba, w 
której są zakochani, wiele razy nawet na nich nie patrzy, woli 
natomiast kogoś wspanialszego, zdolnego do rozśmieszania, zachwycenia, 
znającego techniki uwodzenia. 
  Po takim doświadczeniu, dziewczyna/chłopak będzie próbował 
nauczyć się traktować osobę, w której jest zakochany/zakochana w 
odpowiedni sposób. Na przykład, nauczy się odczytywać język uwodzenia, 
miłości. Ale pozostanie w nim/niej, mimo wszystko, wrażenie, że istoty 
ludzkie nie umieją docenić lojalności, prawdy, prawdziwej miłości, 
zafascynowane są natomiast obrazem, wyglądem osoby. 
  Kobiety są jeszcze bardziej w to wciągnięte. Dla nich szczera 
miłość jest bardzo ważna, życiowa. Nie skłaniają się do czystego 
zadowolenia seksualnego, tak jak mężczyźni. Ale jednocześnie zdają 
sobie sprawę, jak ważne jest pokazać się, być podziwianą, upragnioną. 
Zauważają, że nawet bardziej dojrzali, inteligentni mężczyźni w 
rzeczywistości są rozbrojeni, bezbronni wobec prowokujących zachowań 
kobiet wolnych od przesądów. Kobieta zakochana jest poruszona, gdy 
widzi mężczyznę, którego kocha zachwycającego się inną kobietą, która 
prawdopodobnie nie kocha go, lecz umie pokazać się przed nim jako 
zachwycająca, uwodzicielska. Dlatego kobiety uznają mężczyzn za istoty 
silne, ale także głupie. 
  W głębi każdej kobiety istnieje obawa, że miłość prawdziwa, 
szczera, autentyczna nie popłaca. Oczywiście, jeśli mężczyzna nie umie 
rozróżnić między szczerością, a oszustwem. Kobieta umiejąca uwodzić 
zawsze pokonuje mężczyznę. Każda kobieta, przynajmniej raz w życiu, 
spotka się z tym dylematem: być osobą o szczerych uczuciach czy być 
uwodzicielską, manipulującą? 
  Muszę przypomnieć w tym miejscu, jak różna jest płciowość 
mężczyzny od płciowości kobiety. Kobiecie zawsze trudno jest 
zrozumieć, że mężczyznę pociąga przede wszystkim seks, jeśli to 
możliwie, bez wplątywania to uczuć. 
  Ta, która uwodzi, w rzeczywistości ofiaruje mu się seksualnie. 
Ale ona będzie uważała go za straconego na zawsze, ponieważ dla 
kobiety szczerej, miłość, uczucie i seks są jednym. 
  W pewnym sensie jednak, również kobieta "oszustka", jeśli jest 
zakochana, staje się szczera. Oczywiście, będzie próbowała poznać gust 
ukochanego, jego właściwości, jego sposoby życia, aby mu się spodobać, 
aby go uwieść, ale jeśli jest mocno zakochana, staje się również 
bardziej otwarta, wrażliwa. Paradoksalnie możemy powiedzieć, że 
kobieta lepiej gra rolę aktywnej, uwodzicielskiej, kiedy nie jest 
silnie zakochana. 
  Podobna sytuacja przedstawia się mężczyźnie, gdy stanie przed 
bardzo piękną kobietą. Będzie tak zachwycony, że nie będzie potrafił 
zainteresować jej, oczarować, uwieść. Ani nie uzna tego za stosowne. 
  Natomiast uwodziciel, aby wygrać swoja grę, musi zawsze udawać. 
  Oczywiście, człowiek dojrzały zwraca uwagę na inne elementy w 
nawiązywaniu prawdziwego miłosnego związku. Z pewnością w 
społeczeństwie, gdzie wizerunek odgrywa tak ważną rolę, osoba szczerze 
zakochana, nie akceptująca kłamstwa, nie chcąca lub nie umiejąca 
kłamać, traci. Dzisiaj potrzeba wielkiej odwagi, aby być szczerymi, 
aby oprzeć się pokusie uwodzenia, władzy. Ale, aby znaleźć prawdziwą 
miłość potrzeba wielkiej szczerości, potrzeba być czystymi wewnątrz, 
posiadać czyste serce. 
  
  Szczerość w związku 
  Nie rodzimy się kłamcami. W każdym razie nie istnieją badania, 
które by dowodziły dziedziczności hipokryzji. Niestety, pewnym jest 
natomiast, że wychowanie skłania do wykorzystania kłamstwa. Zaczyna 
się od dziecka, gdy zostajemy ukarani za powiedzenie prawdy. Z badań 
przeprowadzonych kilka lat temu w przedszkolu na dzieciach pięcio -, 
sześcioletnich, wynika, że na pytanie: "Czy po zrobieniu jakiegoś 
figla idziesz powiedzieć o tym mamie?" prawie wszyscy, 
dziewięćdziesiąt procent, odpowiedzieli negatywnie. Próbowano postawić 
również pytanie: 
  "Czy lepiej jest skłamać i nie być ukaranym, niż powiedzieć 
prawdę?". Niedowierzając tak oczywistemu pytaniu, odpowiedzieli: "Dużo 
lepiej jest skłamać". 
  Ile razy słyszeliśmy: "Wszystko jest dobrze, wystarczy, że cię 
nie odkryją? A przecież ten podkład nieszczerości komplikuje wszystko. 
Również niewiele znaczące kłamstwo ma swoje trwałe konsekwencje w 
wyborach i systemie wartości. Jeśli, podobnie jak prawda, kłamstwo 
wywoływałoby pojedynczą reakcję, mielibyśmy do wyboru tylko jedno, 
wierzyć lub nie wierzyć. Ale jeśli weźmiemy pod uwagę, przede 
wszystkim w związku, wszystkie możliwe odcienie fałszu, będziemy 
zagubieni, pełni podejrzeń, żalu. 
  Ludzką rzeczą jest natomiast mieć zaufanie do innych. Zwariujemy, 
jeśli będziemy myśleć, że nikomu nie można wierzyć. 
  Szczerość pozwala naszym systemom wartości wzrastać, zmieniać 
się. Szczerość wytwarza pewność w związku i czyni go otwartym, gotowym 
do życia. 
  Widząc, że relacje między osobami opierają się na codziennym 
dzieleniu się, nie możemy ryzykować zbudowania związku miłości na 
kłamstwie, nawet w dobrych intencjach. W przeciwnym razie możliwość 
oszustwa będzie podłożem wszystkich przyszłych wzajemnych oddziaływań, 
a przyszłe relacje mogą przyjąć kształt serii hipokryzji. Związek w 
tym momencie nie jest już bezpieczny. We wnętrzu tego, kto kłamie 
zrodzą się wątpliwości, które wpłyną w pewien sposób na trwanie 
miłości, zaufania. Nawet jeśli wszystko jest dobrze i kłamstwo nie 
zostaje odkryte, pozostaje nieświadome poczucie winy, które w 
następstwie może nas uczynić łatwymi do zranienia. Tylko prawda i 
szczerość mogą uczynić nas silnymi, pewnymi i obdarzyć koniecznym 
zaufaniem dla kontynuowania zaangażowanego związku. 
  
  Bez prawdy nie ma miłości 
  W związku, już od początku musi istnieć szczerość. Osoby 
dojrzałe, uważające związek za wspólne wzrastanie we wzajemnej miłości 
i zaufaniu, powinny na początku relacji, ukazać jasno swoje postawy i 
swoje oczekiwania w odniesieniu do szczerości. Powinny wziąć pod 
uwagę, czy dla nich kłamstwo może być tolerowane. 
  Niektórzy wolą usłyszeć kłamstwo, zamiast akceptować realne 
fakty. Inni mogą uważać, że lepiej jest nie wiedzieć, niż stawić czoła 
ewentualnemu lękowi i bólowi wywołanemu przez prawdę. W obu 
przypadkach, osoby te nie mogą wzrastać, ani wstąpić na drogę rozwoju 
świadomości psychologicznej, duchowej. 
  Z drugiej strony, nie istnieje żaden powód, dla którego prawda 
miałaby ranić. Użyta w odpowiedni sposób rozładowuje napięcie i staje 
się podstawą zmiany Zbyt często uznajemy szczerość za "brutalny" 
sposób komunikowania. Nic bardziej fałszywego. Prawda jest istotą 
komunikowania się między ludźmi. Bez prawdy nie mogłoby istnieć życie. 
Bez prawdy nie ma miłości. Prawda może być wyrażona w sposób uprzejmy. 
Silna miłość jest również w stanie przebaczyć. Wielu odkryło poza tym, 
że prawda jest najlepszą polityką: jeśli nie jesteśmy szczerzy, po 
pewnym czasie konsekwencje stają się cięższe, niż konflikt, którego 
chcieliśmy uniknąć poprzez kłamstwo. 
  Zawsze istnieje też w kłamstwie element ryzyka: mogą nas odkryć. 
Kiedy mówimy nieprawdę, robimy to prawie zawsze na naszą korzyść, ale 
oburzamy się, jeśli inni nas okłamują. Powinniśmy zatem wziąć pod 
uwagę, że nawet, gdy nasza nieuczciwość jest przypadkowa, to jeśli 
zostanie odkryta, inni poczują się podobnie jak my, gdy jesteśmy 
zdradzani. 
  Kto nie praktykuje szczerości w związku, musi zawsze uważać na 
wszystkie powiedziane lub dokonane kłamstwa, a w miarę upływu czasu, 
będzie zobowiązany do usprawiedliwiania się poprzez wciąż nowe 
kłamstwa. W istocie mówi się, że kłamcy muszą mieć dobrą pamięć, 
ponieważ raz odkryte kłamstwo, pociąga następne. 
  Jakkolwiek by nie było, nieszczerość jawi się, jako pierwszy 
powód separacji, rozbicia związku miłości. 
  
  

  WOLNOŚĆ 
  
  Wolność jest cechą odnoszącą się do zachowania, postawą 
psychologiczną która wskazuje na dobrą wewnętrzną pewność siebie. W 
istocie, tylko wtedy można innych pozostawić wolnym, gdy sami jesteśmy 
wewnątrz wolni. Często uważa się błędnie, że wolność wypływa z 
możliwości kontrolowania drugiego. Ale prawdziwa miłość przyjmuje 
tylko wolne serca i wolne umysły. 
  Brak wolności wywołuje zależność (i przez nią jest prowokowany,) 
w odniesieniu do osób lub rzeczy. Wolność jest autentycznym rekwizytem 
bycia człowiekiem. 
  Nie ma życia, jeśli nie ma wolności. 
  Zwłaszcza w relacji pary, miłość wyraża się poprzez pozwolenie 
drugiemu na przyjęciu na siebie odpowiedzialności. Nie ma miłości, 
jeśli. Nie ma wolności. Bóg, esencja miłości, pozostawia istotę ludzką 
wolną, wolną do dokonania jakiegokolwiek wyboru. To wolność jest matką 
szacunku. Bez wolności nie można naprawdę szanować partnera. 
  Pozostawienie innym wolności jest najbardziej widocznym znakiem 
zdrowia psychicznego i duchowego. Zadna istota ludzka nie powinna 
nigdy chcieć panować nad swoim bliźnim. 
  Na brak wolności cierpią: niepewni, neurotycy, lękliwi, 
uzależnieni emocjonalnie, niedojrzali, mający braki uczuciowe, 
dokonujący projekcji, nie biorący na siebie odpowiedziaLności, 
zazdrośni, zawistni, powierzchowni, kochający ponad miarę pieniądze, 
seks, sukces. 
  Związek rodzi się z wzajemnego przyciągania. 
  Często, kiedy to przyciąganie wzrasta, a nie jest podparte 
uczuciową dojrzałością, rodzi potrzebę posiadania. Skłonni jesteśmy do 
izolowania się od ludzi. 
  Rozmawiamy chętnie o moim chłopcu/dziewczynie, moim 
narzeczonym/narzeczonej, moim mężu/żonie, moim domu, itd. 
  Związek nie funkcjonuje, gdy nie pozwalamy na swobodny rozwój 
osobowości drugiego. 
  Wiele osób uważa, że inni istnieją po to, aby ich kształtować, 
modyfikować do woli. Czasami jesteśmy tak bardzo zarozumiali, że 
uważamy, iż wiemy, jak inni powinni żyć, zachowywać się, robić, mówić 
- jakbyśmy mieli prawo lub obowiązek posiadania ciała i umysłu osób 
kochanych. Ale im bardziej próbujemy je upodobnić do naszych wzorów, 
tym bardziej pozbawiamy je człowieczeństwa i traktujemy je jak 
przedmiot. 
  Poza tym, dopóki będziemy ograniczać wolność innych, nieświadomie 
będziemy się skłaniać tylko do relacji z osobami słabymi, delikatnymi, 
które pasywnie dostosują się do naszego sposobu życia, które potrafimy 
zdominować. A jeśli druga osoba się sprzeciwia i pozostaje wolna w 
swoim osobistym rozwoju, mamy skłonność do atakowania jej, odrzucenia, 
usunięcia. Niełatwo jest z osobą niewolną dokonać prawdziwej wymiany 
uczuć. Kończy się to komunikowaniem bardziej głową, niż sercem. To 
jest prawdziwy powód, dla którego często napotykamy na wiele trudności 
w relacjach z innymi. 
  
  Posiadanie drugiej osoby 
  Wiele osób znajduje bezpieczeństwo w związku jedynie poprzez 
kontrolowanie partnera. Niestety, są one przekonane, że celem 
przebywania razem jest posiadanie kogoś do kontrolowania. W istocie, 
gdy odczuwamy chęć posiadania jakiejś osoby, potwierdzamy jedynie, że 
znajdujemy bezpieczeństwo w kontrolowaniu jej. 
  Istnieją klasyczne sposoby trzymania pod kontrolą istoty 
ludzkiej: pieniądz, seks, niektóre przypadki wzbudzania w niej winy. 
  Znam dziewczyny, które widząc, że chłopak zawsze płaci rachunek w 
restauracji, czują się zobowiązane do obdarzenia go miłością, uważają, 
że powinny dokonać rzeczy niemożliwych, oby tylko go zadowolić. Seks 
powinien być jednym z najintymniejszych, najgłębszych wyrażeń miłości, 
ale często zostaje użyty, jako środek do trzymania przy sobie drugiej 
osoby. Na koniec, skłonni jesteśmy czasami wzbudzać poczucie winy w 
drugim, pokazując mu, że się myli. Stwarzamy w ten sposób atmosferę, w 
której osoba uznawana za winną musi się zmienić, jeśli chce zachować w 
spokoju sam związek. W gruncie rzeczy, ten kto się czuje mniej winny, 
rości sobie prawo do kontrolowania tego, kto jest bardziej winny We 
wszystkich tych trzech przypadkach skłania się partnera do zrobienia 
lub do ofiarowania czegoś, co wykracza ponad jego prawdziwe zamiary. 
  Tego typu związki rzadko są spokojne. Przede wszystkim nie stają 
się miejscem wzajemnego wzrastania, a co więcej nie robią nic innego, 
poza utrwalaniem wysokiego stopnia konfliktu. 
  Potrzeba całkowitego posiadania drugiego, kontrolowania go, albo 
w każdym razie nie pozostawienia go wolnym, wypływa ze strachu. Wiele 
razy odczuwa się fałszywe poczucie władzy lub czasowej gratyfikacji, 
gdy wydaje się nam, że mamy drugą osobę w ręku. 
  Muszę jednak powiedzieć, że nigdy nie możemy kontrolować w pełni 
drugiej osoby. Choć można nią manipulować, aż do osiągnięcia 
założonego rezultatu, w rzeczywistości buduje się relację opartą na 
strachu i na dysharmonii: jest to związek fałszywy. Gdy więzimy 
innych, więzimy również nas samych. 
  Osoba wolna nie czuje potrzeby kontrolowania innych osób. 
Paradoksalnie, uwalniamy się wtedy, gdy odchodzimy od pragnienia 
posiadania innych. 
  
  Zaangażowanie a wolność 
  Dość rozpowszechniona jest opinia, że zaangażowanie się wobec 
jakiejś osoby, oznacza utratę własnej wolności. To skojarzenie 
pomiędzy zaangażowaniem się, a utratą wolności, jest owocem zamętu, 
albo raczej naszych przeżyć, naszych przeszłych doświadczeń w 
związkach i kontaktach ludzkich w ogóle. 
  Zaangażowanie się oznacza ofiarowanie komuś własnego czasu, 
własnej energii, własnych zdolności, własnych uczuć. Zatem jest to akt 
dobrowolny, wolny wybór. Ale, jeśli zaangażowanie ma oznaczać 
obowiązek, ograniczenie siebie, własnej osobowości, własnego 
istnienia, wtedy nie jest nigdy wolnym wyborem, ale aktem narzuconym 
nam przez wolę drugiej osoby. 
  To wszystko wypływa z faktu, że gdy się angażujemy, powierzamy 
drugiemu jakąś część nas samych. 
  Jeśli nie jesteśmy pewni siebie, jeśli się boimy, jeśli nie 
wierzymy w nasze zdolności, w nasze odczucia, możemy uważać, że 
popełniliśmy błąd, i że druga osoba ma teraz kontrolę nad naszym 
życiem, naszymi uczuciami. Nawet w przypadku największej miłości, 
strach przed kontrolą może wpływać na naszą wizję przyszłości. Na 
przykład, czasami w obliczu podjętego zobowiązania opanowuje nas 
poczucie winy lub niepewności, nieadekwatności, wypływające z 
niedotrzymanych w przeszłości zobowiązań. Trzeba jednak żyć 
teraźniejszością, a z ewentualnych błędów w przeszłości uczynić 
doświadczenie dla obecnej chwili, którą żyjemy, aby nasze 
zaangażowanie się w sprawy i w osoby, stało się pełne. Zaangażowanie 
oznacza całkowite, rzeczywiste ofiarowanie się. 
  Nawiązując do tego, największym zobowiązaniem jakie możemy 
podjąć, jest naśladowanie duchowego mistrza, jak mówił święty 
Augustyn. Jestem coraz bardziej przekonany, że jeśli naszym prawdziwym 
ziemskim celem uczynimy spokój ducha, nie będziemy już potrzebowali 
nikogo. Wtedy, również nasza "druga osoba" nabierze szczególnego 
znaczenia. 
  
  Wzory i oczekiwania 
  Aby zdobyć wolność dla siebie i dla innych, musimy przede 
wszystkim próbować żyć w sposób autentyczny, szanując partnera, jego 
rytmy, jego sposób bycia. Wiele razy, w zakamarkach naszego umysłu 
budujemy sobie idealny wzór, do którego przyrównujemy partnera. Bądźmy 
szczerzy: ile razy pomyśleliśmy: "Mój partner powinien był w tej 
sytuacji zrobić tak (...)" Idealne wzory, za którymi gonimy w naszym 
umyśle, w rzeczywistości są źródłem wielu depresji i rozczarowań w 
naszych związkach. Często jesteśmy przekonani, że wzory pomogą nam 
poczuć się bardziej kochanymi, uspokoić się, albo po prostu poczuć się 
lepszymi, ale w rzeczywistości potrafią nas tylko wyizolować, pozbawić 
nas spontaniczności, autentyczności. Nieświadomie wymagamy, aby nasz 
partner naśladował idealny wzór życia, zachowania, który mamy w 
głowie. Kiedy tak robimy, miłość ucieka. 
  Próbując upodobnić naszego rozmówcę do naszych pragnień, nie 
słuchamy i nie widzimy tego, kim on jest w rzeczywistości. 
  Nasze związki pozostaną chore, dopóki nie przestaniemy 
kontrolować i osądzać innych oraz projektować na nich naszych uczuć 
nieufności, niższości, nieadekwatności, próbując mniej lub bardziej 
jawnie dać do zrozumienia, że wiemy lepiej, co jest dla nich lepsze. 
  To nie oznacza, że nie powinniśmy mieć oczekiwań, wobec naszego 
partnera. Myślę, że jest usprawiedliwione, normalne, posiadanie 
określonych oczekiwań i opinii na temat osób, które są przy nas. Ale 
problemem jest to, że czyniąc w ten sposób, powierzamy naszą władzę 
drugiej osobie. My w rzeczywistości myślimy: "Będę szczęśliwy jeśli 
on/ona zadowoli moje oczekiwania, będę bardzo rozczarowany/ 
rozczarowana, jeśli tego nie zrobi". Ponieważ nie jest możliwe 
całkowite kontrolowanie innych, bardzo łatwo może się zdarzyć, że za 
każdym razem poczujemy jedynie rozczarowanie. Jeśli potem zdarza się, 
że ktoś zadowoli nasze pragnienia, uważamy to za próbę miłości; w 
przeciwnym wypadku, gdy nie zostajemy wysłuchani, oto dowód, że ta 
osoba nas nie kocha i nie jest w stanie nas kochać. W małżeństwie 
banalny fakt może zamienić się w groźny problem i powodować poważne 
niesnaski. 
  Rozwiązaniem jest uczynienie jedynym celem relacji ludzkich, 
osiągnięcie pokoju wewnętrznego i niedopuszczenie, aby spokój 
wewnętrzny zależał od zachowania innych. Musimy usunąć całkowicie 
oczekiwania. Widziałem wiele związków, które zaczęły funkcjonować i 
wzrastać w tym samym momencie, w którym każdy z partnerów wziął na 
siebie własne potrzeby. Im bardziej praktykujemy zdolność akceptacji, 
tym bardziej odkrywamy, że nasz wewnętrzny spokój nie potrzebuje 
uzależniać się od działania innych. 
  Kiedy kończą się oczekiwania, prawie natychmiast zawiązuje się 
relacja czuła, oparta na szacunku i na akceptacji różnic u partnera. W 
związku pozwala to na działanie z miłości, zamiast działania z 
obowiązku. Uważam również, że słusznym jest, aby każdy wziął na siebie 
całą odpowiedzialność za swoje problemy. 
  Kiedy naprawdę pozostawimy drugą osobę wolną, kiedy naprawdę 
zrezygnujemy z kierowania i pragnienia zmiany drugiej osoby, duża 
część energii będzie wolna i pozostanie do naszej dyspozycji. Z 
drugiej strony, nie można pozostawić drugiego wolnym, jeśli nie jest 
się ze swojej strony wolnymi wewnątrz. 
  To nie jest trudne. Wystarczy wewnętrznie się zaakceptować, 
poświęcić czas na własny duchowy wzrost. 
  I nie trzeba bać się cierpienia, jak już staniemy się wolni. 
Osoby wolne są zdrowe, szczere, autentyczne, spontaniczne, pewne, 
rzadko załamane. Wolność własna, a w konsekwencji szacunek drugich, 
trzeba zdobyć. 
  
  
  SPIS TREŚCI
  
  Wstęp  
  ASPEKTY OSOBOWOŚCI 
  NIEŚMIAŁOŚĆ  
  Kompleks niższości 
  Śmianie się z własnych wad  
  
  SYMPATIA 
  Rodzimy się sympatyczni czy się nimi stajemy?  
  Żywotność i poczucie rytmu  
  
  ROZRYWKA 
  Wskazówki i przeciwwskazania  
  Rozrywka i osobowość 
  
  ODKŁADANIE 
  Ucieczka od rzeczywistości 
  Mechanizm odkładania 
  
  LAPSUS 
  Strajk pamięci 
  Nieświadomy wybór 
  
  "UPOWAŻNIENIE" 
  Historia Marii 
  Odpowiedzialni za własne emocje  
  
  IDEALIZACJA 
  Pseudoosobowość 
  Fantazja i rzeczywistość 
  
  ZWIĄZEK DWOJGA
  
  UWODZENIE  
  Uwodzący czy uwodzicielscy?  
  Mężczyźni i kobiety wobec uwodzenia  
  Źródła uwodzenia   
  Uwodzenie i miłość 
  
  NIEPEWNOŚĆ   
  Korzenie niepewności 
  Skutki niepewności   
  Kochać nadmiernie 
  Wierzyć w siebie 
  
  POSIADANIE  
  Kiedy mężczyźni dominują nad kobietami  
  Kiedy kobiety dominują nad mężczyznami  
  Konsekwencje 
  Odkrywanie siebie samych 
  
  ZDRADA 
  Dlaczego się zdradza? 
  Odkrycie 
  Ewentualne ryzyko 
  Co robić? 
  
  ZAZDROŚĆ 
  Co to jest zazdrość? 
  Motywy zazdrości 
  Szacunek wobec siebie 
  Normalność i patologia 
  Kto jest bardziej zazdrosny? 
  Jak przezwyciężyć zazdrość?  
  
  PORZUCENIE 
  Szukanie przyczyn 
  Dawne rany 
  Życiowa gra 
  
  ZAUFANIE 
  Składniki zaufania 
  Lojalność, szacunek, czułość  
  Obdarzać zaufaniem i otrzymywać go  
  
  SZCZEROŚĆ 
  Szczerość a uwodzenie 
  Szczerość w związku 
  Bez prawdy nie ma miłości  
  
  WOLNOŚĆ 
  Posiadanie drugiej osoby 
  Zaangażowanie a wolność  
  Wzory i oczekiwania