tytuł: "Wieża z klocków"
autor: Katarzyna Kotowska

Copyright © 2001 by Media Rodzina
Projekt okładki 
Adam Piasek
Ilustracje
Katarzyna Kotowska i Piotrek
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk lub kopiowanie całości 
lub fragmentów książki - z wyjątkiem cytatów w artykułach i 
przeglądach krytycznych - możliwe jest tylko na podstawie 
pisemnej zgody wydawcy.
ISBN 83-7278-030-7
Harbor Point, Sp. z o.o.
Media Rodzina
ul. Pasieka 24, 61-657 Poznań
tel. 826-75-06, fax 820-34-11
www.mediarodzina.com. pl
Dział handlowy 661-89-36
e-mail: handlowy@mediarodzina.com.pl
Łamanie komputerowe
perfekt, ul. Grodziska 11, 60-363 Poznań, tel. (061) 867-12-67
e-mail: dtp@perfekt.pl
Druk i oprawa
ABEDIK, Poznań, ul. Ługańska l
Rok wydania 2001

Wstęp
Z radością i wdzięcznością przeczytałem 
książkę Katarzyny Kotowskiej. To jedna z tych 
ostatnio coraz rzadszych publikacji, które 
przywracają i podtrzymują wiarę, nadzieję i 
miłość. Czyta się ją jak najlepszy romans. I nie 
ma w tym nic dziwnego, bo w istocie jest to 
książka o wielkiej i trudnej miłości.
W kilkudziesięciu znakomicie uchwyconych 
i opisanych epizodach autorka zawiera 
poruszającą historię wielowymiarowego, 
skomplikowanego procesu, który doprowadza 
do miłosnego spotkania dwóch serc i dusz — a 
właściwie trzech serc i dusz, jeśli policzyć 
mądrego i wspierającego męża autorki, 
dyskretnie poruszającego się na drugim
planie.
Niemniej spotkaniem najważniejszym jest 
spotkanie dwuletniego chłopca z sierocińca i 
dojrzałej kobiety, którą los pokierował w jego 
stronę, nie pozwalając jej na urodzenie 
własnego
dziecka.
Wieża z klocków jest żywym i poruszającym 
świadectwem tego, jak trudne, adopcyjne 
rodzicielstwo wsparte odwagą, mądrością i 
wrażliwością zastępczych rodziców staje się 
prawdziwym i bezcennym rodzicielstwem 
duchowym.
Wojciech Eichelberger


Dinozaury
Zamieszkaliśmy na wsi — podmiejska wprawdzie, ale 
jednak wieś.
Każdej wiosny mnie, mieszczucha, zadziwia 
wszechogarniająca rozrzutna płodność przyrody. 
Wszystkie wolne kawałeczki ziemi zaczynają się zielenić. 
Ptaki ciężko pracują, żeby wykarmić dzieci. Nasze kocice 
rodzą na wyścigi kolejne cudne koteczki, z którymi już 
nie wiem, co robić. Na strych wprowadziły się osy i 
uporczywie powiększają swoje gniazda i rodziny. 
Zasypują nas miliony nasionek brzóz. Te nasze brzozy, 
dziś ponaddziesięciometrowe drzewa, to zresztą 
samosiejki, córki brzozy sąsiada. Także mszyce się mnożą 
i wcinają moje nasturcje.
Wszyscy się śpieszą, żeby przed zimą zdążyć. Mój 
pośpiech nie jest potrzebny.
W tym szaleństwie sukcesów rozrodczych ja jestem 
jak dinozaur. Mnie skazano na wymarcie. Jak mam się z 
tym pogodzić?
A dinozaury?
Czy nie dreptały bezradnie wokół swoich jaj? Co 
robiły, gdy do ich ciasnych, gadzich mózgów wreszcie 
dotarło, że z ich jaj nic się nie wylęgnie i że nowych jaj 
już nie będzie?
> l    Czy dinozaury wymierały w pokorze?


Wiem, że wszystkie modlitwy są wysłuchane. Ale On na 
niektóre odpowiada: NIE. Trudno to zrozumieć. Trudno 
Go wtedy kochać.
Nocl.
Wiem, czym jest depresja.         •	v 
Wiem, jak to jest, kiedy nie można znaleźć choćby
jednego powodu, dla którego warto przeżyć kolejny
dzień.
Widziałam żonę mojego brata, gdy w bezpiecznej 
ciemności jej brzucha powoli dokonywał się cud. 
Cieszyłam się, że oni będą mieli dziecko — i nie 
mogłam na nią patrzeć.
Dlaczego nie ja?
Za co aż tak mnie nie lubisz, Boże?
Miałam nadzieję, że gdzieś spotkam słowa, które 
pomogą mi zrozumieć. Szukałam ich jak zaklęcia, od 
którego zniknie ból.
Ale rozum jest bezradny.
Nie ma takiego zaklęcia.


* * *
Wiem, jak boli śmierć marzeń.
I czym jest dwuosobowa samotność, w której się ją 
przeżywa. Śmierć zawsze boli, ale przynajmniej czerń 
żałoby chroni przed wścibstwem i niedelikatnością.
Nas nic nie chroni.
Nie nosi się żałoby po śmierci marzeń.


 
* *
Przeszliśmy koszmar szukania pomocy u lekarzy.     : 
Bezskutecznie. Nie ^zdecydowaliśmy się powierzyć cudu 
stworzenia starannie umytym rękom w gumowych 
rękawiczkach, które umieją na maleńkim talerzyku 
wymieszać życie.


Noc 3.
Noc 2.
 


Natura wyznaczyła istotom żyjącym na Ziemi dwa cele 
— przeżyć oraz przekazać geny potomstwu. To jedyna 
dostępna nam, przemijającym, nieśmiertelność. Moje 
geny nie są potrzebne, ja wypadam z tej gry. Zaczęło się 
moje umieranie.
Muszę to przyjąć, choć wcale nie chcę. Muszę głęboko 
spojrzeć w oczy mojej prawdzie. Tak — jestem kobietą 
gorszego gatunku. Nie zostałam, jak inne, dopuszczona do 
udziału w tajemnicy stworzenia. Nie dostąpiłam tego 
szczególnego wyróżnienia, kiedy spośród wszystkich 
kobiet świata tylko ja mogę być matką mojego dziecka.
Ale o wiele bardziej boli, że nie dane mi jest 
przeżywanie miłości rodzicielskiej. Że nie mam o kogo 
umierać ze strachu, albo być dumną jak paw. Że nie 
uczestniczę w odkrywaniu świata na nowo z tą szczególną 
radością i zadziwieniem, które są dostępne tylko 
dzieciom. Że nie mam szansy dorosnąć do dojrzałej 
odpowiedzialności za innego człowieka.
Nie mogę w pełni kontrolować swojego ciała. Nie 
mogę zmusić dwóch małych komórek, żeby się spotkały i 
dały początek życiu.
Ale wciąż wierzę, że to jednak duch zwycięża 
materię.
Możemy adoptować dziecko.


Jestem nieskończenie wdzięczna moim bliskim, że nie 
podsuwali mi pomysłu — adoptujcie dziecko.
Takie rady słyszy się od ludzi, którzy mają dzieci i 
proponują to jako model szczęśliwego życia.
Ale ich nie chcę słuchać! Cóż mogą wiedzieć o 
adopcji ludzie, którym dzieci same się urodziły?
Wiem, że powinnam rzucić palenie papierosów. Ale 
jeśli namawia mnie do tego człowiek całkowicie wolny od 
nałogów, nawet nie próbuję go słuchać. Czy taki ktoś w 
ogóle wie, o czym mówi?
* * *
Na placu Grzybowskim zobaczyłam kobietę o twarzy 
umęczonego anioła. Prowadziła za rękę może 
sześcioletniego, głęboko upośledzonego chłopca. Mały 
szedł w aureoli jej miłości.
Gdzie jest powiedziane, że moje dziecko urodziłoby 
się piękne i całkowicie doskonałe? A jeśli nie, co 
zrobiłabym wtedy?
Dziękuję Bogu, że nie zadał mi tego pytania: co 
wtedy?


10
11
 


Lęk
Znam wiele bezdzietnych par. Nie znam nikogo, kto 
adoptował dziecko.
Właściwie wszyscy popieramy adopcję, to taki dobry 
sposób, żeby mieć dziecko, świetny, dopóki nie dotyczy 
nas.
Adopcja jest sprzeczna z naturą. Jak powiedzieć 
całkowicie obcemu człowiekowi — będziesz moim 
dzieckiem? Jak pokonać tę obcość? Czy uda się tego   '•<•< 
człowieka pokochać? Czy on pokocha nas?
	<
<
Biologicznym rodzicom w kochaniu pomaga chemia 
hormonów, spokojna pewność — my twoi, ty nasz. 
Rozczulające odkrycia: oczy taty, uśmiech mamy, a 
paluszki... Euforia dziadków, gratulujemy powiększenia 
rodziny. Kwiaty.
A dziecko śpi spokojnie, bo jego świat jest dobry.
W adopcji nie ma euforii i nikt nie przynosi kwiatów. 
Jest lęk. Jest obcość. Całe morze lęku i obcości. Jest 
pytanie o TAMTYCH rodziców, o których nikt nam nic 
nie powie, bo założono, że nie możemy wiedzieć. Czy 
będziemy umieli zaakceptować ICH dziecko? 
W domach dziecka prawie nie ma sierot. Są dzieci 
powołane na świat zbyt łatwo, nie wtedy i nie przez 
tych, co chcieli.
	»
>
I jest zraniony mały człowiek. Nie starcza nam 
wyobraźni, by pojąć, jak bardzo zraniony, bo przeżył 
porzucenie zagrażające jego egzystencji. Bez względu na 
to, czy jest starszy, czy bardzo malutki, to


doświadczenie nosi w sobie. Nie wiadomo, w jaki sposób 
będzie to rzutować na jego życie.
Czy sobie z tym poradzimy?
Jak długo trzeba będzie czekać na jego spokojny sen?


13
12
 


Westchnienie
Ciąża, całkowicie urojona


Święty Józef adoptował Jezusa. On też nie 
rozumiał. On pewnie też się bał... Ewangeliści nie 
zanotowali ani jednego słowa Józefa.
Mówi się o nim „Święty Józef niemy". 
Szkoda.


Musieliśmy poddać się procedurze 
przygotowania do adopcji, prowadzonej przez 
ośrodek adopcyjny. Powiedziano nam, że to musi 
trwać dziewięć miesięcy — „tyle, co ciąża". Albo 
nawet dłużej. Nie wiadomo, ile.
Rozumiem, że kandydaci na rodziców powinni 
być sprawdzani. Muszą być rozpoznane ich 
prawdziwe intencje. Trzeba stwierdzić, czy są w 
stanie zapewnić dziecku byt — psychicznie i 
materialnie.
Nie spodziewałam się głaskania po głowie. 
Jednak gdybym sama przez to nie przeszła, gdyby 
opowiadał mi o tym ktoś inny, nie uwierzyłabym. 
Pomyślałabym, że to rojenia człowieka o chorej 
wyobraźni. Nie wszyscy wytrzymują taką grę w 
dokuczanie. Zostają najbardziej zdeterminowani... 
albo gruboskórni. Nie wiem, czy to dobrze. Mnie 
pomogła świadomość, że to jest etap, przez który 
muszę przejść, bo bardzo chcę mieć dziecko, a 
innej drogi dla mnie nie ma. I że to się kiedyś 
skończy.
Gnębiła mnie myśl, że nie wyprosiłam dziecka 
u Pana Boga, więc jak mam wyprosić je u ludzi? 
Jak ich przekonać, że nadaję się na matkę, skoro 
— jak mi się wtedy zdawało — sam Bóg nie jest o 
tym przekonany?
Moje motywacje do rodzicielstwa były źle 
oceniane. Wciąż słyszałam — jak refren — że mam 
chcieć dziecka dla dobra tego dziecka. Dziś, po 
latach, zbliżam się do takiego myślenia, ale wtedy, 
zbyt skupiona na swoim bólu, nie umiałam 
wzbudzić w sobie takiej chęci. Może


14
15
 


 

ten rodzaj altruizmu mnie przerasta? Nikt nie spróbował 
mi pomóc, nie pokazał mi świata z perspektywy 
mieszkańca domu dziecka. Nie umiałam sobie tego 
wyobrazić. Myślę, że nie tylko ja.
Nigdy nie wierzyłam w dobro płynące z wymęczonego 
poświęcenia. Jestem głęboko przekonana, że trzeba być 
dobrym dla siebie, bo tylko wtedy można być dobrym dla 
innych. Chcę stworzyć rodzinę. Chcę w swoich wyborach 
życiowych kierować się dobrem dziecka. Chcę je kochać. 
Chcę być szczęśliwa, bo tylko wtedy mogę dzielić się 
szczęściem. I tyle. Nie zapisałam się na kurs dla świętych. 
Zresztą, czy ktoś wymaga od rodzących kobiet, żeby 
chciały dzieci dla ich dobra?
Dlaczego nie usłyszałam, jak mam sobie radzić z 
dzieckiem, które jest już „człowiekiem po 
przejściach"? Jak mam mu pomóc?
Dziś nie potrafię powiedzieć, czy tamte rozmowy w 
ośrodku adopcyjnym znacząco wpłynęły na zmianę 
mojego myślenia.
Wiem, że ja sama poczułam się gotowa na przyjęcie 
dziecka, kiedy uświadomiłam sobie, że MOJE dziecko 
mieszka w jakimś domu dziecka, że opiekują się nim jacyś 
obcy ludzie i dzieje mu się straszliwa krzywda, bo 
przecież powinno być ze mną, jego matką!
Nie wiem, czy to przypadek, ale właśnie mijało 
dziewięć miesięcy od zgłoszenia do ośrodka adopcyjnego.
A potem wszystko potoczyło się błyskawicznie. 
Uznano, że nadajemy się na rodziców, a dwa dni 
później poszliśmy poznać pewnego dwuletniego 
chłopca.


Od pierwszego wejrzenia
Na spotkanie do Domu Małego Dziecka poszliśmy 
wprawdzie z duszą na ramieniu, ale bardzo szczęśliwi. 
Baliśmy się, bo czekało na nas kolejne grono osób, które 
miały stwierdzić, czy się nadajemy, baliśmy się, czy 
spodobamy się młodemu człowiekowi. Ale nareszcie 
mieliśmy poznać nasze dziecko!
Po doświadczeniach z ośrodkiem adopcyjnym 
byłam zaskoczona życzliwym przyjęciem w domu 
dziecka.
A potem staliśmy na korytarzu i czekaliśmy na 
młodzieńca. Ukazała się pani ciągnąca za rękę 
zaspanego, nastroszonego ludzika.
Oto wasz syn!
Ale nie było patetycznie. Było strasznie.
Nie doznałam łaski miłości od pierwszego wejrzenia. 
Sądzę, że mały też nie był nami zachwycony. Patrzyliśmy 
na siebie nieufnie. Poraziła mnie przerażająca, 
odpychająca obcość. Miałam nadzieję, że to zły sen, 
chciałam stamtąd natychmiast uciekać. Ale widziałam, że 
on też się boi.
Oto człowiek!	J 
Wyciągnęłam rękę, a on złapał mnie za palec. 
To był gest rozpaczy, wołanie o ratunek, chociaż nie 
wiem, kto bardziej potrzebował pomocy; kto miał 
więcej sił, by ratować. Nie uciekliśmy. Chwała Bogu.


16
17
 


 
Chwała kobiecie, która uprzedziła mnie, że pierwsze 
wrażenie może być bardzo złe. Dlaczego nie mówił o tym 
nikt w ośrodku adopcyjnym?
Przygniotła mnie odpowiedzialność, prawdziwie 
fizyczny ciężar odpowiedzialności za człowieka, który 
trzymał mnie za rękę. I wreszcie dotarło do mnie, że t$ 
nie ja, nie my z mężem, ale on także, równoprawnie,   j 
podejmuje decyzję, co będzie dalej.	:j
' S'
Nie rozpoznałam cię wtedy, synku, w tamtym małym 
chłopcu o obcym imieniu, w koszmarnym przebraniu 
biznesmena z kiepskiego bazaru, w łysych plackach na 
głowie, szorstkości skóry i wylęknionej powadze 
spojrzenia. Nie dojrzałam ciebie w jego pustych, 
błękitnych oczach i w bezuśmiechu. Wybacz mi... 
Ale trzymaliśmy się za ręce.	i 
Powolutku, ostrożnie zaczęliśmy się siebie uczyć.   t.


Postanowiliśmy, że będzie mu na imię Piotrek. 
Chcieliśmy, żeby miał nowe życie, nowe imię i 
nazwisko.
Niewykluczone, że dostał też nową duszę.
W tamtym domu

Na początku nakarmiłam go mandarynkami.Bardzo 
mu smakowały. Nikt mnie nie uprzedził, że jest na nie 
uczulony. Buzię pokryła mu czerwona skorupka.
Później opiekunki powiedziały mi, że mały nie może 
jeść różnych rzeczy, a po szczegółową listę odesłały mnie 
do lekarki. Pani doktor miała dla mnie pół godziny czasu 
przed zabraniem Piotrka do domu. W grupie produktów 
zakazanych wymieniła prawie wszystko, czym zwykle 
karmi się dzieci. Zrobiłam w myślach przegląd zapasów w 
lodówce i spiżarni. Miałam dla niego płatki kukurydziane i 
kaszę gryczaną, a najbliższy sklep z dietetyczną 
żywnością znajdował się dwadzieścia pięć kilometrów od 
naszego domu. Fajnie. Pani doktor wręczyła mi jedną 
puszkę mleka sojowego.


Najbardziej interesowało go, co przyniosłam do jedzenia i 
picia. Pochłaniał wszystko i wtedy buzia mu się rozjaśniała.


18
19
 


 



 
Instytucja, jaką jest dom dziecka, nie jest w stanie 
zaspokoić wszystkich potrzeb małych mieszkańców. 
Zwłaszcza potrzeb psychicznych. Dlatego tak ważne 
jest, żeby przynajmniej nie brakowało jedzenia. 
Dyrekcja musi się nieźle nabiedzić, żeby 
wygospodarować po 6,40 zł na każde dziecko. Trzeba z 
tego skompletować pięć posiłków dziennie. 
Prawdopodobnie pomagają darczyńcy. A co robią domy 
dziecka, które nie otrzymują dodatkowej pomocy?
Czy rzeczywiście „wszystkie dzieci są nasze"?
Przynieśliśmy Piotrkowi autko. Nie zrobiło na nim 
wrażenia. W sali, w której przebywają dzieci, jest tyle 
zabawek, że nie ma gdzie postawić stopy. Ale dzieci
20


się nimi nie bawią. Cenna staje się tylko ta zabawka, 
którą jedno z nich podniesie. Wtedy wszystkie chcą ją 
mieć. Piotrkowi najbardziej podobały się małe 
przedmioty, bo mógł je wpychać pod koszulkę. Stamtąd 
nikt mu ich nie mógł zabrać!
Pogłaskałam go po rączce. Obejrzał ją bardzo 
uważnie. Był zdziwiony.
Przytuliłam go. Widziałam, że jest zadowolony. 
Ale nie umiał sobie z tym poradzić, więc pokopał 
mnie.
Nie odpowiadał uśmiechem na uśmiech.
21


^^M|M||p»'
Kiedy wyciągałam do niego ręce, stał bez ruchu i 
patrzył na mnie.
W czasie obiadu siedziałam z dziećmi przy stole. 
Pomagałam Piotrusiowi jeść. Opiekunki karmiły tylko 
dzieci niepełnosprawne, reszta dwulatków jadła 
samodzielnie. Połowa zupy trafiała do buzi, reszta 
spływała po ubrankach.
Innym dzieciom trudno było znieść, że zajmowałam 
się Piotrkiem, a nie nimi. Szalały, żeby zwrócić na siebie 
uwagę. Wreszcie jeden z chłopców znalazł skuteczny 
sposób — z całej siły rąbnął mnie w oko. Opiekunka, 
bardzo młoda kobieta z nienagannym makijażem, 
wrzeszcząc zaciągnęła go za karę do innego 
pomieszczenia:
— Ty bandyto! Skończysz w więzieniu jak twój tata!
O Boże! Dlaczego ona tam pracuje?
Na spacer dzieci wychodzą, trzymając się sznurka z 
pętelkami. Dwie wychowawczynie nie mają sześciu czy 
ośmiu rąk. Dzięki sznurkowi dzieci nie gubią się i 
maszerują razem.
W zimowych kurtkach i czapkach, podduszone 
szalikami, mozolnie schodzą po schodach z drugiego 
piętra. Pół godziny idą wzdłuż szarego muru. Kilka razy 
zjeżdżają ze zjeżdżalni i wracają.


Nigdy nie założyłam Piotrkowi szalika.
Na miejskim placu zabaw jakaś babcia odsuwała od 
nich swojego wnuczka, żeby się o dzieci „stamtąd" nawet 
nie otarł.
Czy można się zarazić chorobą sierocą?
* * *
Do łazienki też chodzą całą grupą. Siadają na 
nocnikach i siedzą do skutku. Wszyscy. Nie wolno im 
wstawać. Z nudów jeżdżą nocnikami po całej łazience. 
Sprawnie manewrują: zakręcają, cofają, ścigają się, 
hamują — prawie bez kolizji (i chlapania). Chyba mają 
prawa jazdy na nocnik!
Kiedy wreszcie wolno im wstać, mają na nóżkach 
czerwone pręgi.
Wieczorem każde z dzieci ląduje za szczebelkami 
swojego łóżka jak w klatce i dostaje przytulankę. Co 
wieczór inną, nie ma własnej. Potem gaśnie światło. Jeśli 
któreś marudzi albo płacze, pani gwałtownie klaszcze, 
żeby było cicho.
* * *
Piotrek już ponad dwa lata jest z nami.
Nie ma ulubionej przytulania — tej jednej, jedynej, 
najważniejszej, która może pomóc w trudnych chwilach.
Straszliwie boi się niespodziewanego, głośnego 
klaśnięcia.


23
22
 


 
 
Pomarańcze
W domu dziecka przyglądałam się jednej z 
pracujących tam pań. Niemłoda, zaniedbana, burkliwa. 
Czyściła stoły, sprzątała łazienkę, pastowała korytarz. 
Obsztorcowała mnie, że nie dość porządnie ustawiłam 
rowerki.
Ile dostawała za swoją pracę? Pewnie jakieś 
przerażające grosze.
Codziennie zapraszała jedno spośród tych dzieci, 
których nikt nie odwiedzał. Każdego dnia inne. W 
czasie pracy gawędziła z dzieckiem, coś mu tam 
opowiadała, rozśmieszała je. A potem siadała gdzieś w 
kącie, wyjmowała z kieszeni jedną pomarańczę, obierała 
powoli niezgrabnymi palcami i karmiła nią dziecko.
Nic nie wiem o tej kobiecie. Myślę, że z pomarańczą w 
dłoni pójdzie kiedyś do nieba.
 
24


 



Pierniczek Baby Jagi
Uprzedzono nas, że możemy mieć kłopot z 
zachęceniem Piotrka, żeby wsiadł do samochodu. 
Większość dzieci boi się aut, bo auto przywiozło je do 
domu dziecka, więc zapamiętują je jako przyczynę 
swoich nieszczęść. Podobno czasem dają się przekonać, 
że niedobre są tylko auta niebieskie (policyjne), a inne 
auta są dobre. Często jednak ten lęk jest tak silny, że 
nowy tata jedzie do domu samochodem sam, a mama 
musi iść z dzieckiem piechotą. W naszym przypadku 
takie rozwiązanie ze względu na odległość w ogóle nie 
było możliwe. Musieliśmy coś wymyślić.
W przeddzień przeprowadzki zrobiliśmy próbę 
generalną. Postawiliśmy samochód przed domem 
dziecka, zaopatrzyliśmy się w łakocie i 
przyprowadziliśmy Piotrusia.
Nasze stare autko nigdy nie spotkało się z takim 
zainteresowaniem i podziwem! Piotruś oglądał je ze 
wszystkich stron, trzaskał drzwiami, próbował nawet 
lizać mrugające lampki — ale absolutnie nie chciał wejść 
do środka! Nie pomogły pierniczki. Mały patrzył na mnie 
jak na Babę Jagę, której zamiary przejrzał na wylot i 
postanowił, że nie da się nabrać.
Wiedzieliśmy, że mamy kłopot. Trzydzieści 
kilometrów to nie jest dystans do pokonania z 
dwułatkiem na piechotę!
A następnego dnia mój mąż wpadł na genialny 
pomysł.


Dał Piotusiowi do zabawy taśmę do mierzenia, taką 
automatycznie zwijaną metalową pięciometrówkę. Już po 
chwili Piotruś rozprawił się z automatem do zwijania i 
ciągnął za sobą pobrzękujące pięć metrów taśmy. Tak był 
zajęty nową zabawką, że idąc tyłem wsiadł do samochodu 
bez słowa protestu.
Co za czasy, Babo Jago, że łatwiej zwabić nie 
pierniczkiem, a mierniczkiem!


27
26
 


Pierwsza pomoc
Chusteczki do nosa



To był ostatni wieczór Piotrka w tamtym domu.
Już nie chciał mnie wypuścić. Płakał i kurczowo 
trzymał mnie za szyję. Wciśnięta w 
trzydziestocentymetrowe przejście między łóżeczkami, 
czekałam, aż zaśnie.
Dziewczyny, które się nim opiekowały, miały 
zapuchnięte oczy, ale mężnie się uśmiechały.
— Niech się pani nie boi, jeśli spotkamy panią na 
ulicy, będziemy udawać, że wcale pani nie znamy. Nie 
zaczepimy pani. Wiemy, że nam nie wolno... I my się 
naprawdę cieszymy, że on będzie u pani!
Łzy ciekły im po policzkach.
* *
Pół roku później, gdzieś na mieście, minęłam jedną z 
nich. Nie od razu uświadomiłam sobie, że to ona, bo 
zmieniła uczesanie. Pobiegłam za nią. Pochylona, 
szukała w torebce chusteczki do nosa.
— Ja panią od razu poznałam, ale przecież 
obiecałam pani...
Uśmiechała się z chusteczką przy oczach.


Od pierwszego spotkania do zabrania Piotrusia do 
domu minęło sześć dni. Każdego dnia po kilka godzin 
byłam z nim, a jednocześnie trzeba było przygotować 
wszystko w domu na przyjęcie dziecka.
Ależ wtedy zazdrościłam tym szczęściarom w ciąży! 
Wiedziały, kiedy ich dziecko się urodzi, jakiej z grubsza 
będzie wielkości, czego będą dla niego potrzebować — i 
przede wszystkim — miały na te przygotowania tyle 
miesięcy!
Ciąża urojona, prowadzona przez ośrodek adopcyjny, 
jest całkowicie nieprzewidywalna. Nie wiadomo kiedy i 
czym się skończy. Nam obiecywano dziecko w wieku 
między cztery a piętnaście lat. Co (oprócz ręczników) 
można zawczasu przygotować dla dziecka, które będzie 
miało cztery albo piętnaście lat?
Więc dla naszego dwulatka nie mieliśmy niczego: 
ani łóżka, ani pościeli, ani ubrań i butów, ani zabawek. 
W końcu okazało się też, że nie mamy jedzenia, bo 
Piotruś jest na wszystko uczulony.
Nie wiem, jak zdołalibyśmy zgromadzić 
najpotrzebniejsze rzeczy przez te sześć dni, gdyby nie 
pomoc najbliższej i troszkę dalszej rodziny. Dziękuję 
wam, kochani!


29
28
 


Blask
Uśnijże mi, uśnij...


Naszego domu Piotrek nauczył się w ciągu kilku 
minut i chyba poczuł się w nim dobrze, bo śmiało 
zwiedzał kąty, biegał i hałasował.
Potem zaprowadziliśmy go do ogrodu. Tu już był o 
wiele ostrożniejszy, chodził powoli, z namysłem, i ze 
zmarszczonym czołem oglądał badyle, zeschłe liście i gołe 
gałązki na drzewach, które mu pokazywałam. Co 
cenniejsze eksponaty pakował do wielkiego, plastikowego 
kubła, który ze sobą taszczył. Dziecinne wiaderko wtedy 
go nie interesowało.
Był styczeń, niezbyt mroźny i zupełnie bezśnieżny, 
więc sporo czasu spędzaliśmy wtedy w ogrodzie. Piotruś 
oswajał nową przestrzeń. Zimowe słońce mżyło światłem 
jak lampka w lodówce, a mnie się wtedy wydawało, że 
świat zalśnił jasno i kolorowo jak w lipcu. Oczami mojej 
duszy wciąż widzę tamten blask!
Zabieraliśmy go na spacery wózkiem — do lasu albo 
na łąki. Bardzo lubił jeździć wózkiem; chyba w swoim 
dotychczasowym życiu wiele się nie najeździł, bo 
niechętnie godził się na piesze eskapady. Przez wiele dni 
nie odezwał się na spacerze ani słowem. W domu 
wydawał różne odgłosy i za pomocą kilku słów usiłował 
się z nami komunikować. Na spacerach w skupieniu 
wszystkiemu się przyglądał i milczał.
Był wtedy spięty chyba cały czas. Kiedy chodziliśmy 
piechotą, przebierał tylko nóżkami, góra tułowia i ręce 
pozostawały nieruchome. Miał tak usztywnione ciało, że, 
biedak, przewracał się na byle nierówności terenu.


Piotruś nie chciał zasypiać w swoim łóżeczku. Nie 
dziwiłam się, widziałam usypianie w domu dziecka. 
Chcieliśmy, żeby odczuł, że teraz ma gniazdo. Przez 
ponad rok zasypiał wyłącznie w naszym łóżku.
Przez pierwszy tydzień Piotruś zasypiał tak jak w 
tamtym domu. Położony do łóżka nie potrzebował 
nikogo. Pakował palec do buzi i gwałtownie go ssał. Leżąc 
na wznak, podkurczał nogi i wspierając się na nich, 
rytmiczie podrzucał tułów do góry. Wyglądało to jak 
szamotanie się ryby wyciągniętej z wody. Po 
kilkudziesięciu takich trzepotach, umęczony do cna, 
zasypiał.
Mniej więcej po -tygodniu już nie pozwalał nam 
odejść. Jedno z nas musiało mu towarzyszyć, dopóki nie
zasnął.
Zanim nadszedł sen, uczył się naszych twarzy — 
wodził po nich rączką jak niewidomy, powolutku, 
delikatnie, szczegółowo. Chyba bliskość twarzy też była 
dla niego nowym doświadczeniem.
Przed zaśnięciem trzepotał. Straszliwie się tym 
męczył. Kładłam się przy nim i głaskałam go po 
brzuszku. Nie przypuszczałam, że dwulatek może aż tak 
napinać mięśnie — były twarde jak kamień. Nie wiem, 
czy głaskanie na coś mu pomagało. Przestał trzepotać po 
kilku miesiącach.


31
30
 


...Albo mi urośnij...


 
Na początku Piotruś znał kilkanaście słów. Rozumiał, 
gdy mówiliśmy do niego prostymi, krótkimi zdaniami. 
Kiedy my nie rozumieliśmy jego, rozdzierająco płakał.
Było kilka takich dni, kiedy prawie cały czas płakał. 
Nie udało nam się odgadnąć, o co mu chodzi. Nie 
reagował, kiedy próbowaliśmy go czymś zająć, nie dawał 
się utulić. Stał między nami sam jak palec i szlochał. Nie 
wiem, dlaczego.
Może musiał coś z siebie wypłakać?
Może my popełnialiśmy jakiś błąd?
Nie umieliśmy mu pomóc.
On nie umiał przyjąć pomocy.
33


 
Balonik
Po tygodniu poszliśmy na chwilę do sąsiadów 
przedstawić im Piotrka. Dostał od nich czerwony         u 
balonik.
	.,»
,
W domu bardzo zadowolony bawił się balonem, a my 
robiliśmy mu zdjęcia. Parę dni potem oglądaliśmy gotowe 
odbitki.
— No, nareszcie Piotrek się śmieje! — cieszyliśmy się.
Kilka miesięcy później chciałam zrobić duże 
powiększenia do rodzinnego albumu. Przeglądałam serię 
zdjęć z balonikiem, ale nie znalazłam uśmiechu. Może się 
zgubiły? Przejrzałam negatyw klatka po klatce. I nic. Z 
twarzy Piotrka zniknęło tylko napięcie.
Wtedy myśleliśmy, że to już uśmiech.


Uśmiech, który widzą, jest nagrodą za trud.
Ciekawe, czy za parę miesięcy im też zgubią się 
zdjęcia z pierwszym uśmiechem?


* *
 


Niedawno znajomi pokazywali mi zdjęcia 
dziewczynki, którą odwiedzają w domu dziecka.
Załatwianie formalności przedłuża się i wciąż nie mogą 
zabrać jej do siebie.
— Zobacz, ona się wreszcie uśmiecha! Znam ten 
uśmiech, to ledwo dostrzegalne rozluźnienie 
mięśni w kącikach ust.
— Tak, widzę. Nareszcie!
Ale nie opowiadam o zdjęciach z balonikiem. Są 
umęczeni codziennymi wyprawami do domu dziecka.


35
34
 


Na początktf
głodny i też musi czekać. Towarzyszenie w niedoli 
pomogło, Piotrek przestał tak się denerwować.


Nasze pierwsze wspólne dni przeżyliśmy chyba tylko 
dlatego, że Piotruś sypiał po szesnaście godzin na dobę. 
Myślę, że był zmęczony mnóstwem nowych bodźców — 
przecież w jego życiu zmieniło się wszystko, a może tak 
podziałało świeże wiejskie powietrze?
Zresztą my byliśmy zmęczeni niewiele mniej.
Apetyt miał niesamowity, pochłaniał porcje całkiem 
„dorosłe", a kiedy ukazywało się dno talerza, uderzał w 
płacz. Uspokajał się, gdy dostawał dokładkę, chociaż nie 
był w stanie jej zjeść. Zapał do jedzenia nie wiązał się 
jednak z zapałem do siedzenia przy stole, co chwila 
wstawał i zajmował się czymś innym. Kiedyś, żeby go 
zachęcić do powrotu, posadziłam misia przy talerzu i 
powiedziałam, że teraz on będzie jadł. Skutek był 
natychmiastowy — miś dostał tęgie lanie i przez kilka 
kolejnych dni był pilnowany, żeby nawet nie spojrzał w 
stronę talerza.
Z jedzeniem był jeszcze ten kłopot, że nie pojawiało 
się natychmiast. Po powrocie ze spaceru podgrzewałam 
ugotowaną wcześniej zupę, a Piotrek stał na środku 
kuchni i przeraźliwie płakał. Nie chciał słuchać, że trzeba 
tylko chwilkę zaczekać, on chciał jeść!
Ten problem udało się wreszcie rozwiązać tacie — 
siadał z Piotrusiem przy jego stoliku i mówił, że też jest


Jedyną zabawą własnego pomysłu naszego dwulatka 
było pukanie łyżką. Stukał we wszystko. O dziwo, dał się 
namówić mężowi, żeby nie walić w szyby. Głowy nam 
puchły, odpadała farba ze sprzętów. Po trzech dniach 
wpadłam na pomysł, żeby do pukania używał plastikowej 
łyżki. Co za ulga!
Wszelkie inne proponowane przez nas zabawy 
interesowały go najwyżej przez dwadzieścia sekund. 
Potem trzeba było wymyślać coś nowego. Przy takim 
tempie po kilkunastu minutach mieliśmy oboje z mężem 
kompletną pustkę w głowie.
* *
Książeczki z obrazkami traktował początkowo jako 
przedmioty do darcia, nawet nie próbował spojrzeć, co 
mu pokazujemy. To nas nie dziwiło, przecież dorośli 
muszą wprowadzić dziecko w świat symboli, jakimi są 
obrazki. Nikt tego przedtem nie zrobił. Przeczekaliśmy 
okres darcia, choć była to trudna lekcja cierpliwości. W 
końcu Piotruś został zagorzałym „czytelnikiem".


36
37
 


Sprawy łazienkowe też na początku nie były łatwe.
Mały nie chciał korzystać z nocnika. Nie pozostało 
nam nic innego, jak „świecić przykładem", co było o tyle 
naturalne, że i tak nie odstępował nas na krok i 
towarzyszył stale, oczywiście także w łazience.
Kiedy wreszcie zdecydował się użyć nocnika, został 
nagrodzony oklaskami. Potem przez długi czas zawsze 
przy takiej okazji domagał się oklasków i z dumą 
prezentował swój dorobek, także gościom.
Bał się też wanny i mycia, zwłaszcza mycia głowy. Na 
szczęście szybko przekonał się, że ciepła woda jest miła.



 


W nocy wstawałam do niego po kilkanaście razy. 
Prawdę mówiąc, beż potrzeby. Przykrywałam wystającą 
piętę, sprawdzałam, czy mu nie za zimno albo za gorąco, 
czy równo oddycha. W dzień zastanawiałam się, czy jest 
odpowiednio ubrany, głowiłam się, czym go nakarmić, 
żeby miał wszystko, co potrzeba i żeby go nie otruć (te 
uczulenia!). Brakowało mi pomysłów na nowe zabawy. W 
czasie jego południowej drzemki gnałam po zakupy i 
szykowałam obiad. Po kilka razy dziennie dzwoniłam do 
mojej mamy z jakimiś idiotycznymi pytaniami. Na 
szczęście miałam ich — moich rodziców — z ich 
bezwzględną akceptacją i wsparciem. Ciągle się bałam, że 
coś przegapię, czegoś nie dopatrzę i małemu coś się 
stanie.
Byłam potwornie zmęczona.
Wreszcie po dwóch tygodniach powiedziałam sobie 
— dość! Wszystko jest w porządku. Nic złego się nie


l
39

 


stanie. Mam instynkt i mogę mu zaufać. Teraz to ja 
najlepiej znam Piotrusia. Patrzę i widzę. Niczego nie 
przegapię.
I staram się tyle, ile mogę. To wystarczy. 
Jest dobrze!


Tuli-bóli
Widziałam, że Piotrusiowi bardzo podobało się 
przytulanie. Wspinał się na kolana, szukał bliskości — 
i nie potrafił jej znieść. Wszystkie głaskania, 
przytulania i całuski wzbudzały jego zachwyt, ale ten 
po chwili zmieniał się w agresję. Bliski kontakt budził 
w nim emocje, z którymi nie umiał sobie poradzić. 
Więc bił mnie, drapał albo gryzł.
Mój mąż był nawet na mnie zły.
— Po co dajesz się tak maltretować? Powinnaś 
się bronić!
Ale mnie się wydawało, że nie powinnam. 
Chciałam, żeby Piotrek nabrał pewności, że przytulam 
go bez stawiania warunków/ On przecież doskonale 
wiedział, że sprawia mi ból. Myślę, że chciał mnie 
wypróbować, jakby przed nawiązaniem bliższych 
relacji badał, czy nie zostanie znów odrzucony.
No i nie umiałam jednocześnie przytulać go i 
bronić się przed ciosem!
Efekty moich przemyśleń i jego działalności widać 
było na mojej twarzy: byłam pogryziona i podrapana. 
W końcu tak rąbnął mnie głową, że klasycznie podbił 
mi oko. Okazały siniak nijak nie dawał się zamalować.
Mąż powtarzał:
— Przecież ci mówiłem! 
Kobiety we wsi pytały szeptem:
— Czy pani mąż też chciał tego dziecka?
Nie uwierzyły, że to sprawka dwuletniego 
Piotrusia.


40
41
 


Gwiazdy
Piotrusia najbardziej nęciły spacery.
Zdawał się nie zauważać, że już po obiedzie zapadały 
ciemności. Stale biegał do drzwi wyjściowych i wołał — 
tam! Nie miałam pewności, czy nie będzie się bał. 
Ciemności wiejskie są dużo ciemniejsze od miejskich, 
które zresztą mógł znać tylko z widzenia przez okno. 
Dzieci z domu dziecka nie chodziły na spacery po 
ciemku.
Odważyliśmy się.
Wyszliśmy, trzymając się mocno za ręce, w piękną, 
styczniową, rozgwieżdżoną noc. Nie bał się. Dreptał obok 
mnie, duże buty, małe butki, uroczysta cisza.
Kucnęłam.
— Spójrz, Piotrusiu, tam wysoko — to są gwiazdy!
Patrzył z otwartą buzią. Sapał koło mojego ucha.
Czułam się, jakbym była stwórcą gwiazd.


Sejf
W domu czekało na Piotrusia trochę zabawek. 
Zlekceważył je. Wszystko, co było kolorowe i 
przypominało zabawki znane z domu dziecka, było 
tymczasem skreślone.
Zainteresowały go natomiast guma, sznurek, tutka z 
tektury, jaka zostaje po papierze toaletowym, szczypczyki 
do wieszania bielizny, ugniecione kule z gazety i zepsuta 
taśma do mierzenia (ta, dzięki której wsiadł do 
samochodu).
Zaiste, jego pierwsze zabawki prezentowały się 
dostatnio!
Jednak dla niego były cenne. Odczuwał potrzebę 
bespiecznego chowania ważnych przedmiotów. Nie 
dowierzał nam, kiedy zapewnialiśmy go, że nie będziemy 
ruszać jego rzeczy. Usiłował wypróbowanym sposobem 
chować skarby pod koszulką. Ale nie wszystko się 
mieściło i było mu okropnie niewygodnie.
Wres/.cie znalazł potrzebny mu sejf. Na 
odpowiedniej dla niego wysokości, wystarczająco 
pojemny i wygodnie zamykany. Wprowadził się ze 
swoimi skarbami do pralki.
Postanowiliśmy to uszanować.
Przedtem prócz szczoteczki do zębów nie miał niczego, 
co należało tylko do niego. Teraz miał. Chcieliśmy, żeby 
miał też poczucie sprawowania nad tym kontroli. Więc 
odstąpiliśmy mu pralkę. Zresztą była już leciwa i mocno 
zużyta. Kupiliśmy nową, którą udało się upchnąć w łazience. Właściwie nie zaglądaliśmy do 
jego pralki — no, chyba że zginęło nam coś naprawdę 
ważnego.
Korzystał ze swojego sejfu przez prawie rok, zanim 
uznał, że już nie jest mu potrzebny.


45
44
 


Auto jest fe
Piotruś postanowił nie jeździć autem.
Jeden raz dał się zwabić mierniczkiem i znalazł się w 
innym świecie. Wyraźnie nie miał ochoty więcej 
ryzykować.
Zastanawialiśmy się, jak skłonić go do zmiany decyzji. 
Najpierw wstawiliśmy jego samochodowy fotelik do 
domu, żeby się do niego przyzwyczaił. Fotelik mu się 
spodobał i często z niego korzystał. Posadziłam w foteliku 
misia, zapięłam mu pasy i miś wrrr... —jechał autem. 
Piotruś zrzucił misia i usiadł sam — fotelik był jego 
własnością! Wstawiliśmy fotelik do samochodu. Przestał 
się nim interesować, nawet miś mógł się tam rozpierać 
bezkarnie.
Zostawiłam na podwórzu samochód z otwartymi 
drzwiami. Pokazałam, jak ładnie mrugają lampki. To mu 
się oczywiście spodobało. Przez otwarte drzwi sięgał do 
przycisków, a potem chodził dookoła auta i podziwiał 
efekty. Bawił się świetnie, ale nie chciał wejść do środka.
Ta sytuacja była dla mnie bardzo trudna. Nawet 
podstawowe sklepy są za daleko, żeby iść piechotą z 
dzieckiem i sprawunkami. Po zakupy mogłam więc 
jeździć tylko w czasie południowej drzemki Piotrusia, o 
ile mąż był w domu. Ale potrzebowałam też sklepów, 
których nie mam w pobliżu. Brakowało mi wielu rzeczy 
dla dziecka. To, co kupiłam dla niego przedtem, 
nieprzytomnie, w pośpiechu i „na oko" okazało się 
niekoniecznie sensowne. Wiedziałam, że świeżo


urodzone dzieci są małe, a Piotruś jest już duży. Ale 
przesadziłam. Więc chodził w bluzach do kolan, trzy razy 
zawiniętych spodniach i gubił kapcie. Nie mogłam już na 
to patrzeć!
Minęły dwa tygodnie.
Czułam się uwięziona, a Piotrek coraz bardziej nie 
chciał wsiąść do auta. Przyszło mi do głowy, że pewnie 
boi się, czy nie odwieziemy go z powrotem do tamtego 
domu. Postanowiliśmy dłużej nie czekać.
Siłą wsadziliśmy go do samochodu. Zaczął płakać, a 
potem wrzeszczeć. Odjechaliśmy pięćdziesiąt metrów i 
zawróciliśmy.
— Patrz, Piotrusiu, wracamy do domu!
Przestał płakać. Patrzył na dom.
Następnego dnia wsiadł do auta bez protestu. Polubił 
jeżdżenie samochodem. Teraz protestuje, kiedy ma NIE 
jechać.


47
46
 


Wizyta 1.
My — dziwadla


Piotruś przed zaśnięciem toczył głowę po poduszce. To 
podręcznikowy objaw choroby sierocej. Od tego skołtuniły 
mu się włosy z tyłu główki. Trzeba by je krótko obciąć, ale 
on jeszcze bał się nożyczek.
— Niech mu pani nie obcina kołtuna, bo mu 
wejdzie w oczy! — ostrzeżono mnie.
Ciekawe, jak wygląda kołtun w oczach? Nie mam 
pojęcia. Na szczęście po paru dniach pozwolił się ostrzyc.
W sklepiku Piotruś wyciągnął ręce do lizaków.
— Nie kupujemy lizaków! — powiedziałam.
Gołym okiem widać, że mały ma próchnicę zębów. 
Kiedy odważymy się pójść do dentystki, skoro on jeszcze 
nie ma zaufania do nikogo, nawet do mnie?
Sprzedawczyni popatrzyła na mnie z dezaprobatą. 
Sama jest matką dzieciom i wie lepiej, co jest dla nich 
dobre. Chyba pomyślała, że żałuję pieniędzy na to „nie 
moje" dziecko.
— To ja ci dam! — z uśmiechem wręczyła mu lizaka. 
Już po chwili lepił się cały — od buzi po buty.


Odwiedziła nas pani z ośrodka adopcyjnego, żeby 
stwierdzić, czy między nami a dzieckiem istnieje więź 
emocjonalna. Ta pani towarzyszyła nam przy pierwszym 
spotkaniu w domu dziecka.
Piotruś ją poznał. Natychmiast uciekł do najdalszego 
pokoju. Nie chciał stamtąd wyjść. Zrezygnował nawet z 
obiadu.
Kiedy za panią zamknęły się drzwi, od razu się 
zjawił. Upewnił się, czy drzwi są mocno zamknięte i z 
uśmiechem pomaszerował do stołu.


48
 


 
Wada słutehu
Nabrałam podejrzeń, że Piotruś niedosłyszy.
Wyszłam z pokoju, zostawiając otwarte drzwi. 
Hałasowałam w łazience. Powinien słyszeć kroki
	
•, 
i wiedzieć, gdzie jestem, ale on zaczął się denerwować . 
i krzyczeć.
— Nie słyszałeś mnie?
— Nie.	•                     •                              ,'
Takie sytuacje się powtarzały. Nie reagował też na 
niespodziewane hałasy, na przykład dobiegające z ulicyc 
Zmartwiliśmy się, ale postanowiliśmy
	
, 
poeksperymentować, żeby stwierdzić, jak dalece nie 
słyszy.
Mówiłam do niego szeptem, kiedy na mnie nie patrzył. 
Odwracał się zaciekawiony. Upuszczałam coś lekkiego na 
podłogę. Dźwięk był ledwie słyszalny, a mimo to Piotruś 
rozglądał się, co spadło. Po cichutku włączyłam radio. 
Zdziwił się. Przystawiłam mu zegarek do ucha. 
Uśmiechnął się, a potem wiele razy prosił o zegarek, żeby 
go posłuchać.
Więc słyszał, czy nie?
Wtedy mnie olśniło. On nie reagował na odgłosy, 
których źródła nie potrafił zlokalizować. A ponieważ 
długo był zdany tylko na siebie, nie próbował 
zidentyfikować tego, czego nie mógł zobaczyć i nauczył 
się NIE SŁUCHAĆ.


Ile czasu potrzebowałby, żyjąc w domu dziecka, żeby 
samodzielnie skojarzyć szczekanie psa z psem, którego 
nie widział? Kiedy udałoby mu się połączyć huk 
przelatującego samolotu z samolotem?
Jak musiał się czuć w świecie, w którym nie 
wiedział, co jest „grane"?
	
<
Zaczęliśmy ćwiczyć słuchanie.	;
Pieje kogut. Pies szczeka. Przejechała ciężarówka. 
Leci samolot — patrz, o tam. Szumi wiatr. Deszcz bębni o 
dach. Kot biega po strychu.
Oczywiście, że słyszał!
Teraz krok po kroku porządkowaliśmy — CO słyszał.


51
 


r
 


Jej Cesarska Mość
Przed zabraniem Piotrusia do domu poszłam do 
ośrodka adopcyjnego załatwić niezbędne formalności.
— Jak się czuje mamusia? — zagadnęły mnie panie, a 
ja się bardzo zdziwiłam, czemu akurat teraz interesują się 
samopoczuciem mojej mamy. Nie przyszło mi do głowy, 
że „mamusia" to ja.
Postanowiłam, że będę bardzo uczciwa w stosunku do 
Piotrka. Nie wiedziałam, czy jeszcze pamięta swoją 
pierwszą mamę. Czułam się za niego odpowiedzialna, ale 
nie było między nami bliskości. Jeszcze nie. Myślałam, że 
nie można być tytułowaną „Wasza Cesarska Mość", jeśli 
nie jest się cesarzową.
Więc rozmawiając z Piotrusiem, mówiłam o sobie „ja". 
On potraktował to jak imię i zaczął się zwracać do mnie 
„Ja", a to myliło się z jego „ja", które już znał i stosował.
Wtedy wreszcie puknęłam się w głowę.
Przecież on za chwilę będzie się bawił z innymi 
dziećmi. Nie może mówić: „Moja Ja woła mnie do domu", 
nie może mówić „moja Kasia". On musi mówić jak 
wszystkie dzieci — „moja mama"!
„Moja mama, mój tata" to baza, którą musi mieć 
każde dziecko.
Zostałam więc cesarzową — uzurpatorką.
Ale to moje zmartwienie, nie Piotrka. Muszę się 
nauczyć uważnie rozróżniać, co jest tylko moim 
problemem, i nie obciążać tym dziecka.


Piotruś zaczął do mnie mówić „mamo" bez żadnych 
oporów. Chyba jednak nie pamiętał, że ktoś inny też się 
tak nazywał. Ale jeszcze bardzo, bardzo długo to było 
dla niego słowo, imię, bez żadnych znaczeń i emocji. 
A przede wszystkim bez zaufania i poczucia oparcia, 
które sprawiają, że staje się ono najważniejszym
	
: 
słowem na świecie.
Ja dopiero po dwóch miesiącach odważyłam się 
powiedzieć do niego — „synku".
Kiedy zaczęłam czuć się matką — nie wiem. 
Niepostrzeżenie.
Może wtedy, gdy wreszcie przestałam rozważać, 
dlaczego mnie to wszystko spotkało, a zaczęłam myśleć, 
dlaczego to spotkało jego?
Może wtedy, kiedy rozmawiając o dawnych czasach, 
powiedziałam — to było wtedy, kiedy nie mogłam urodzić 
Piotrka?


53
52
 


W sądzie
Wizyta 2,
 


Przyjechała do nas pani, która była prawną 
opiekunką Piotrusia.
— Ojej, ależ on wypiękniał! — szepnęła do mnie.
Rzeczywiście. Łyse placki na jego głowie zarosły. Tak 
po prostu, bez żadnego szczególnego leczenia. W domu 
dziecka badał go dermatolog, ale nie znalazł przyczyny 
łysienia. Prawdopodobnie Piotruś łysiał ze smutku. Teraz 
dużo przebywał na świeżym powietrzu i jego buzia 
nabrała kolorów. Zmienił się wyraz oczu. Uśmiechał się.
Pani przywiozła dla niego zabawkę. Mały ucieszył się. 
Pani wyciągnęła rękę i zapytała:
— No to jak, Piotrusiu, pójdziesz ze mną? Na tym polega 
jej praca. To pytanie jest szansą dla dziecka. Gdyby u nas 
było mu źle, mógłby z nią odejść. Popatrzył na nią 
okrągłymi oczkami.
— Nie! — zawołał i schował się za mną. Wszyscy, 
także pani, głęboko odetchnęliśmy. Podałam herbatę.
Dlaczego tak trzęsły mi się ręce?	,


Minęły dwa miesiące naszego wspólnego życia. 
Poszliśmy do sądu ostatecznie sfinalizować prawną
adopcję.
Padał spóźniony, gęsty śnieg. Szczękałam zębami, znów 
trzęsły mi się ręce i plątał język. Cały czas się bałam, że 
wydarzy się coś strasznego i odbiorą nam Piotrka. Nie 
odważyłam się powiedzieć, że go kocham, Jego prawna 
opiekunka, miła i uważna dziewczyna, starała się mnie 
uspokoić.
— Nic się nie stanie. To najmilsza sprawa, jaką 
można mieć w sądzie. Miała rację.
Miała też przypadkiem kopię pewnego dokumentu, 
który przez trzy miesiące nie dotarł do tego sądu z 
sąsiedniego piętra. Bez niego sąd nie mógłby wydać 
postanowienia w naszej sprawie.
Na koniec sędzina uśmiechnęła się i życzyła nam
szczęścia.
Dwa tygodnie później odebrałam prawomocne 
postanowienie sądu. Na szczęście uważnie je 
przeczytałam, bo z powodu błędów literowych każde z 
nas trojga miało inne nazwisko. Po godzinie udało się 
poprawić wszystkie błędy.
Staliśmy się rodziną w majestacie prawa.


55
54
 


 
•K, PfOfo&CL
Mycie okien
W powietrzu czuło się wiosnę. Piotrek nareszcie 
wyprostował plecy i chodząc zamaszyście, wymachiwał 
rękami. Przestał się co chwila przewracać. Na spacerach 
śmiał się i szczebiotał. Może po prostu dorósł, a może 
pewność co do wspólnej przyszłości na nas wszystkich 
podziałała kojąco?
Któregoś dnia wyprawiłam moich panów samych na 
spacer i zabrałam się za mycie okien. Skakałam po 
parapetach i cieszyłam blaskiem słońca, śpiewem sikorek i 
czystymi szybami.
Naraz usłyszałam skądś płacz dziecka. I nie umiałam 
rozpoznać, czy to Piotrek, czy jakieś inne dziecko płacze.
Jak mam być matką, skoro nie umiem poznać, czy to 
MÓJ syn potrzebuje pomocy?
57


Jak bajka
Wielkanoc^
 


Zbliżała się Wielkanoc — pierwsze nasze wspólne 
święta. Zabrałam się za szykowanie jadła. Nie jestem 
wprawną gospodynią. Nietypowe sytuacje kulinarne 
zawsze sprawiały mi kłopot. Tym razem było jeszcze 
trudniej, bo musiałam się liczyć z dietą Piotrka. Sporo się 
nagłowiłam, żeby wymyślić potrawy świąteczne bez jajek, 
mleka, mąki, masła, sera, czekolady i tak dalej. Jakoś 
poradziłam sobie. Wszystko było pyszne, kolorowe i 
zdrowe. Nie pomyślałam tylko o jednym — Piotrek nie 
dostawał przedtem takich potraw, ani w tamtym domu, 
ani u nas.
Nie miał do nas aż tyle zaufania, żeby choć spróbować 
czegoś nowego. Nie odważył się. Pozostał przy swojej 
codziennej kaszce ryżowej z mlekiem sojowym i zupie 
jarzynowej na wodzie. Ze stołu świątecznego skubał tylko 
kiełbasę.


Dawno, dawno temu, kiedy jeszcze nie mogłam 
patrzeć na cudze dzieci, z wielką rezerwą 
przysłuchiwałam się zwierzeniom rodziców. Wszyscy 
opowiadali z zachwytem, że to właśnie ich dzieci są 
najwspanialsze i najpiękniejsze na świecie. Patrzyłam na 
nich, na tamte dzieci i myślałam sobie:
— No nie, bez przesady! Czym tu się zachwycać?
Teraz śmieję się w duchu, że miałam rację.
Bo oczywiście nie żadne z tamtych dzieci, tylko 
Piotruś jest najwspanialszy i najpiękniejszy na świecie! 
Jak każda matka, mam prawo zachwycać się swoim 
dzieckiem.
I zachwycam się!   .


* * *
 


Dużo później, kiedy wreszcie uznałam, że jest gotowy, 
zaprowadziłam go na badanie krwi, żeby stwierdzić, na co tak 
naprawdę jest uczulony. Okazało się, że na czekoladę i 
owoce cytrusowe. I na nic więcej.


59
58
 


 



Ta pani
Ten pan
 


Zadzwoniła do mnie kobieta, którą ledwo znam. Parę 
razy rozmawiałam z nią w zawodowych sprawach, krótko, 
rzeczowo, nic więcej.
Wiedziała od kogoś o Piotrusiu.
Szlochając w słuchawkę, opowiadała mi o swoim      > 
życiu. O kolejnych ciążach, zakończonych
	
< 
niepowodzeniem. O rozpaczy. O siostrze, która jest 
szczęśliwa, bo ma dzieci. O dziewczynce z dalekiego 
kraju, którą chciała adoptować. O tym, jak nie 
przebrnęła przez mur formalności. O parze naszych      l 
wspólnych znajomych, także bezdzietnych, którzy ze    \ 
wszystkich sił odradzają jej adopcję. Pytała, czy to        > 
w ogóle jest możliwe — czy można żyć z dzieckiem, 
którego się nie urodziło.
Opowiadałam jej o moim zachwyceniu.
To już kolejna osoba, kolejna tego typu rozmowa. Nikt 
nie żyje na pustyni. Każdy ma wokół siebie ludzi, którzy 
radzą.
Ta pani nigdy więcej do mnie nie zadzwoniła, nawet w 
sprawach zawodowych.
Wiem, że nie zadzwoni.


Pojechaliśmy we trójkę do pobliskiego miasteczka do 
pewnych państwa, z którymi mąż kontaktował się co jakiś 
czas w sprawach związanych z jego zawodem. Kilka 
miesięcy wcześniej urodził się im wnuczek. Wtedy pani 
domu pytała mnie:
— A kiedyż pani urodzi dziecko? Nie starczyło mi 
odwagi, żeby patrząc jej prosto w oczy, powiedzieć:
— Nigdy.
Zaklasyfikowałam ją jako kolejną nietaktowną. Nie 
pamiętam, co powiedziałam. Cokolwiek.
Wiedzieli, że adoptowaliśmy Piotrusia. Przyglądali 
mu się i starali być bardzo mili. Pani nawet powiedziała:
— Jaki on podobny do mamusi! Ale wcześniej 
przylepiłam jej karteczkę — „nietaktowna" — 
więc warknęłam:
— Nie znamy jego mamusi. A 
potem było mi wstyd.
Pan domu, cały w uśmiechach, odprowadził nas do 
samochodu. Zdziwiłam się, bo był zbyt podekscytowany i 
miał wilgotne oczy.
— Cieszę się, naprawdę, bardzo się cieszę! — 
powtórzył kilka razy. — Ależ ten Piotrek miał szczęście, 
że do was trafił! Ja też byłem w domu dziecka — dodał 
cicho. — Uciekłem, jak miałem dwanaście lat.
— Jak to pan uciekł? Do kogo? — zadałam 
najgłupsze pytanie.


60
61

Wzruszył ramionami.
— Do nikogo. Ale nie mogłem tam wytrzymać — 
wciąż się uśmiechał, ale jego oczy pociemniały.
— Jak pan sobie radził? Dwunastoletnie dziecko...
— No, wie pani, to było zaraz po wojnie... Różnie. 
Ale poradziłem sobie.
Westchnął. Pocałował mnie w rękę i poszedł.
 


Taka myśl
Rower
 


Kupiliśmy naszemu synkowi rower. Trójkołowy 
dziecinny rowerek. Z bagażnikiem. Czerwony.
Piotruś z miejsca oszalał na jego punkcie. Znał rowery 
z domu dziecka. Stały na korytarzu równym rzędem. 
Stały.
Teraz Piotruś chciał jeździć.
Nie miał czasu jeść obiadu. Nie mógł usiedzieć na 
krześle. No, wreszcie wyszliśmy na spacer! Piotruś nie 
umiał pedałować. Nie umiał kierować. Ale bardzo chciał 
jechać.
Tata, pełen poświęcenia, zgięty wpół, pchał rowerek, 
trzymając za siodełko. Nie mogliśmy przecież tracić czasu 
na jakieś usprawnienia, choćby przymocowanie kija, żeby 
nie trzeba było schylać się do siodełka!
Prześwietlony słońcem las pachniał konwaliami. 
Mężowi pękał krzyż. Piotrek uczył się kierować. Jechał 
na swoim rowerze! Promieniał. Cały był radością.
Wciąż mam w oczach tamto majowe, konwaliowo-
rowerowe popołudnie. My, dorośli, już nie umiemy tak nie 
posiadać się z radości. Piotruś umie. Patrzymy na niego. 
Jego radość grzeje nas jak słońce.
Dziękuję Bogu za dar uczestniczenia w tej radości.


Panie w ośrodku adopcyjnym tyle razy mówiły mi, że 
nie jestem idealną kandydatką na matkę, bo jestem za 
stara i za biedna, tyle razy mi to powtarzały, że im 
uwierzyłam.
Zapewne Piotruś mógł trafić lepiej. Ale trafił do nas. 
Lubię myśleć, że tak się stało nie dzięki przypadkowi ani 
postanowieniu omylnych ludzi, ale że zdecydował o tym 
ktoś nieskończenie od nas wszystkich mądrzejszy.
Lubię sobie myśleć, że tak właśnie miało być. Że nic 
nie dzieje się bez przyczyny i bez powodu.
Taka myśl przecież nie zmienia faktów, ale po prostu 
lubię ją. Raźniej mi.


65
64
 


Łąka
 


Już się nauczył, już się wreszcie nauczył tych 
wszystkich najprostszych gestów i słów.
Jest jak lusterko. Kiedy uśmiecham się do niego, '-
buzia mu się rozpromienia. Gdy wyciągam ręce, 
biegnie, żeby rzucić się na szyję. Czasem jestem 
smutna, a wtedy pociesza mnie tak, jak ja pocieszam 
jego — głaszcze mnie po włosach i mówi:
— No, no, już, no już, żabinko.
— Piotrek, kto jest moim kochanym synkiem?     ••'
— Ty! — odpowiada natychmiast, a po chwili 
spostrzega, że się pomylił. — Ja! — zaśmiewa się.    i-
Kolejny raz tak samo się myli i tak samo śmieje.
— A jak się na ciebie o coś gniewam, albo daję 
klapsa, to cię wtedy kocham, czy nie?
Nie zastanawia się:	'.-
'•
— Ty mnie zawsze kochasz.
— Lustereczko, powiedz przecie, kto jest	' 
najpiękniejszy w świecie?
A moje lustereczko woła bez namysłu:
—Ja! I 
dobrze.


Mamy tu niedaleko taką łąkę, na którą szczególnie 
lubimy chodzić. Pełno na niej kwiatów — takich 
zwykłych polnych kwiatków- śmiotków, ślicznych, 
pachnących i kolorowych. Na innych łąkach w okolicy 
wcale nie ma kwiatów. Podobno dlatego, że są czasem 
koszone. Na tej łące tylko niekiedy pasą się krowy. 
Małe krowy i duże krowy — jak mówi Piotrek. Małe 
pasą się wtedy, gdy jesteśmy jeszcze daleko. Duże są z 
bliska. Ten zakątek podoba się także słowikom. 
Mieszkają tam w zaroślach i już po południu zaczynają 
koncerty.
Kładziemy się w trawie i patrzymy w górę, bo nad 
łąką jest jeszcze ogromne, błękitne niebo. Oglądamy 
śmigające ptaki i obłoki. Piotrek opiera brzuszek na 
moich stopach. Prostuję nogi i podnoszę go wysoko. 
Jest wtedy ptakiem i uczy się latania.
Zrywamy kwiaty i układamy z nich bukiety. 
Śpiewamy. On jeszcze nie zorientował się, że śpiewam 
okropnie i prosi:
— Zaśpiewaj mi jeszcze!
Oglądamy pasikoniki i mrówki.
Z Piotrkiem wszystko wydaje mi się ważniejsze i 
bardziej intensywne.
Wracamy do domu ze snopkiem kwiatów.


66
67
 


 



 
 
Żart
i Sąsiadka, osoba od bardzo dawna dorosła i znająca 
naszą sytuację, zaczepiła Piotrusia:
— Piotrusiu, to nie jest twoja mama. Miałam 
ochotę kopnąć ją w tyłek. Mały popatrzył na 
nią bardzo zdziwiony.
— To moja mama — powiedział. 
Trzymaliśmy się za ręce.
— Oczywiście, że jestem twoją mamą, a ty moim 
synkiem! Pani sobie żartuje — wyjaśniłam spokojnie.
Nie dorośliśmy jeszcze do takich żartów. Może 
kiedyś dorośniemy?
Nie uchronię go przed tym, co usłyszy od ludzi. 
Bardzo często powtarzam mu, że jesteśmy razem, że się 
kochamy, że jest dla nas najważniejszy, że JEST naszym 
synkiem. Wiem, że nie zawsze będę trzymać go za rękę.
Chciałabym, żeby miał pewność, że nie jest sam. Żeby 
ta pewność dała mu siłę, by w trudnych sytuacjach mógł 
samodzielnie sobie radzić.
Czy to wystarczy, żeby głupcy nie mogli go zranić?
69


Poduszka
Brodzik
 


Nadeszły letnie upały. W ogrodzie rozłożyliśmy dla 
dziecka brodzik. Okazało się, że to jest to, co Piotrusie 
lubią najbardziej!
Pod opieką Babci, doskonale znanej i kochanej osoby, 
całymi dniami przelewał wodę do kubełków i kubeczków, 
bawił się konewką, zatapiał i łowił łódki albo trawę, 
produkował błotko — ale wszystko to robił, stojąc na w 
miarę suchym lądzie. Wstąpić w odmęty (sięgające mu 
mniej więcej do kostek), odważał się tylko wtedy, kiedy ja 
trzymałam go za rękę.
Miał dwa lata. Miał prawo się bać. Potrzebował 
mojej ręki, żeby śmielej eksperymentować z wodą.
Na jakie eksperymenty nie odważą się dzieci, które 
zostały w domu dziecka, bo nikt nie trzyma ich za rękę?
Jakich potencjalnych możliwości nigdy nie rozwiną, 
bo nikt nie doda im odwagi?
Czy zniechęcając choćby jednych kandydatów na 
rodziców, nie popełniacie aby zbrodni?


W czasie południowej drzemki Piotruś cichutko leżał w 
sypialni. Czasami jeszcze udawało mu się zasnąć, więc nie 
zaglądałam tam, żeby go nie obudzić.   -Kiedy przyszłam 
ubrać go przed obiadem, zastałam cały pokój w kłakach 
futra. Synek systematycznie podarł na ' strzępy futrzaną 
poduszkę.
Spokojnie wysłuchał, co miałam mu do powiedzenia, a 
byłam naprawdę zła. Potem głęboko się zamyślił
i zapytał:
— Ale nie wyrzucimy Piotrusia?
Mieszkał z nami siedem miesięcy. Myślałam, że zyskał 
już pewność. Ze zapomina o złym czasie, który
minął.
Jednak nie doceniam ogromu jego lęków.

71
70

Trzymaj mnie mocno
Nadeszła jesień.
Doliczyłam się, że Piotrek zna i używa około tysiąca 
słów. Mówił wciąż niewyraźnie, bo za bardzo się spieszył i 
wiele wyrazów wymawiał po swojemu, ciągle łatwiej mu 
było z innymi ludźmi porozumiewać się z pomocą 
tłumacza (czyli mnie), ale i tak postępy zrobił ogromne.
Bardzo urósł. Dogonił wreszcie „tabelkę" (normy 
wzrostu i wagi), bo przedtem był za niski. Mógł już 
wyglądać przez okno bez wspinania się na palce. Z dumą 
pokazywał wszystkim gościom framugę, na której 
zaznaczaliśmy, jak rośnie.
Czuł się już na tyle pewnie, że to on ciągnął za rękę 
Babcię czy Dziadka na spacer. Włączył ich do kręgu osób 
zaufanych. Poznał też najbliższą okolicę. Nie bał się 
odejść, nie bał się, że nie trafi z powrotem.
Tej jesieni mąż dostał dużą robotę za dodatkowe 
pieniądze. Mogliśmy pracować razem. Bardzo 
potrzebowaliśmy tych pieniędzy. Ja nie zarabiałam, bo 
zajmowałam się Piotrkiem. Nie oddaliśmy go do 
przedszkola. Kiedy usłyszał, że w przedszkolu mama nie 
może zostać i że dzieci tam śpią, rozpłakał się, a potem 
wiele razy powtarzał, że nigdy nie pójdzie do przedszkola 
ani do szkoły. (W końcu zgodził się na szkołę, pod 
warunkiem, że to nastąpi za kilka lat i nie będzie tam 
sypiał.)
Siedzieliśmy po nocach, ale termin oddania pracy się 
zbliżał i noce nie wystarczały. Moi rodzice


zaproponowali, że wezmą Piotrka na kilka dni do siebie. 
Piotrek przystał na to z ochotą. W domu dziadków miał 
zawsze moc atrakcji i czuł się tam świetnie. Podobnie było 
przez te trzy czy cztery dni. Był w dobrym humorze i 
miał tyle ekscytujących zajęć, że nie starczało mu czasu, 
żeby rozmawiać ze mną przez
telefon.
Oddaliśmy tę pracę w terminie. Piotruś wrócił do
domu. W nocy obudził się z płaczem. Kiedy 
przybiegłam, złapał mnie za rękę.
— Trzymaj mnie! Trzymaj mnie mocno! Stałam przy jego 
łóżeczku i trzymałam go. Myślałam, że wreszcie głęboko 
zaśnie i mnie puści. Nie puścił. Po godzinie poddałam 
się. Przysunęliśmy łóżko Piotrka do nóg naszego, 
położyłam się głową w jego stronę i całą noc trzymałam 
go za rękę.
Następnej nocy było tak samo, i następnej, i 
następnej... Cały czas trzymaliśmy się za ręce. Kiedy 
całkiem drętwiałam i musiałam zmienić rękę, 
natychmiast budził się i wołał:
— Trzymaj mnie mocno! Po co mnie nie trzymasz? Nie 
wiem, jak to możliwe, że nawet śpiąc głęboko, nie 
zwalniał uścisku.
To trwało trzy miesiące.

73
72

Wieża z klocków
„I powoli przygotowujemy go do powiedzenia mu 
prawdy" — przeczytałam w zwierzeniach ludzi, którzy 
adoptowali chłopca. Nie wiem, jak robią to POWOLI. 
Rozważaliśmy z mężem, czy i kiedy należy 
z dzieckiem rozmawiać o adopcji.
„Czy" w naszej sytuacji właściwie nie podlega	q 
dyskusji. Piotrek przyszedł do nas, kiedy miał równo 
dwa lata. Pamiętał dom dziecka, nie pamiętał, co było 
przedtem. Ale gdyby nawet był za malutki, żeby
cokolwiek pamiętać, też powiedzielibyśmy mu prawdę.
Rozumiem tę pokusę — jednym kłamstwem tak
łatwo skasować tamtych rodziców, a wraz z nimi cały
problem. To nęci, ale myślę, że nie wolno tak robić.
Wyznaję zasadę „nie kłam bez potrzeby". W miarę 
upływu lat coraz rzadziej widzę tę potrzebę. No, bo po 
co miałabym kłamać? Żeby coś ukryć? A przecież nie    , 
wstydzę się adopcji. Żeby sobie i dziecku oszczędzić 
przykrych rozważań? Ale to nie ułatwi mu życia. Nie 
odmienię tego, co już się stało. Teraz mogę tylko
	pomagać mu pogodzić się z tym. Jeśli nie podejmę 
takich rozmów, on zrozumie, że nie chcę mu pomóc.
Ciężko żyć z kłamstwem. Jestem wściekła, kiedy 
ktoś mnie okłamuje. Nie mogę uczyć syna 
prawdomówności, jeśli sama będę kłamać.
Zresztą kłamstwo zawsze może się wydać. Nie chcę 
drżeć ze strachu, że znajdzie się ktoś „życzliwy" — 
złośliwy lub bezmyślny, kto mu powie. Na pewno by się 
znalazł. Nauka robi postępy, coraz łatwiej wykryć brak
pokrewieństwa. Obawiam się też, że my, dorośli, 
przeceniamy możliwość ukrycia prawdy. Jesteśmy zbyt 
mocno przywiązani do słów, wydaje się nam, że jeśli 
czegoś NIE POWIEMY, dziecko się nie dowie. A 
tymczasem najwięcej MÓWIĄ nasze oczy, gesty, odruchy. 
Nie ukryjemy lęku, dzieci to wyczuwają. Nie da się kłamać 
oczami.
Więc trzeba mówić prawdę. Tylko kiedy i jak? „Powiemy 
mu we właściwym czasie" — mówią kolejni rodzice. Boję 
się, że nie istnieje właściwy czas. Dzieci zawsze wydają 
się nam za małe na rozmowy o trudnych sprawach. Bez 
względu na wiek są za małe. My sami, z pozoru tacy duzi, 
też jesteśmy za mali na bardzo trudne sprawy.
Ale to przecież my, rodzice, decydujemy o tym, które 
sprawy są trudne. Dziecko z jednakową łatwością pyta 
nas o wszystko, co. tylko przyjdzie mu do głowy. Dopiero 
z naszej reakcji wnioskuje, że natrafiło na jakiś
problem.
Nikogo nie przeraża pytanie: dlaczego wieżę z 
klocków łatwiej jest zburzyć niż zbudować? A to jest 
naprawdę trudne pytanie! No, bo kto ze szkoły pamięta, 
że to z powodu entropii? Kto pamięta, co to w ogóle jest 
ta entropia? Więc odpowiadamy cokolwiek, lepiej lub 
gorzej, możemy nawet przyznać się do niewiedzy, ale 
nie robimy z tego problemu, bo takie pytanie NIE 
BOLI. Nie boli, bo nie dotyka naszych emocji.
Pytania o adopcję są trudne dlatego, że zawsze bolą. 
Bolą nas pytania o prawdziwych rodziców, bo chyba 
sami nigdy tak do końca nie poczujemy się 
wystarczająco PRAWDZIWI. Ale to nasz ból, jesteśmy 
dorośli i musimy sobie z tym poradzić.

75
74

 My mamy być PRAWDZIWI dla dziecka. Prawdziwi także przez naszą prawdomówność.       :"'; 
Myśląc wciąż o naszym bólu, zapominamy, że 
adopcja jest o wiele większym problemem dla dziecka.
Kłamstwem czy unikaniem rozmowy chwilowo 
ominiemy problem, ale nie pomożemy go rozwiązać. 
Nasze dziecko i tak się kiedyś dowie. Kiedyś i tak
przyjdzie mu zmierzyć się z jego bólem. Ono musi 
uporać się z pytaniem, dlaczego tamci rodzice go nie 
chcieli. Jeśli teraz nie będziemy o tym mówić, jeśli nie
nauczymy się o tym rozmawiać, później nie będziemy 
już mieli szans, żeby mu w tym bólu pomóc. Łatwo jest 
zburzyć wieżę z klocków... Prawda, nawet
najtrudniejsza, zawsze jest mniej straszna od tego, co
dziecko może sobie samo wymyślić, od wszystkich 
lęków, od szukania winy w nim samym.
Nie chcę, żeby Piotrek tak o sobie myślał.
Ja nie mogę kłamać.                                                      
Jak mówić o adopcji — nie wiem. Zapewne 
najlepsze są najprostsze drogi. Wydawało mi się, że 
mam dużo czasu do namysłu.
Wszystko to przemyślałam, ale Piotrek i tak mnie 
zaskoczył (wtedy jeszcze nie miał trzech lat i wydawał
się o wiele za mały), kiedy wpadł do łazienki i zapytał:
— A u kogo ja byłem w brzuchu?
Z moim synem nie istnieje POWOLI. Udało mi się 
dość spokojnie odpowiedzieć:                                             \— Nie u mnie, u innej mamy. 
To mu się nie spodobało.
— Nie, byłem u taty!
76

— U taty nie, bo panowie nie mogą mieć dzieci w 
brzuchu, tylko panie mogą. Byłeś u innej mamy.
— Jaka ona była?
— Nie wiem. Nie znam jej.
— Czy ona umarła?
— Nie. Ale teraz na szczęście jesteś z nami. Bardzo 
cię kochamy i cieszymy się, że jesteś naszym synkiem.
Co jakiś czas Piotrek wraca do takich pytań. Po 
pierwszej, najtrudniejszej rozmowie, spokojnie 
omawiamy te kwestie.
Napisałam dla niego bajkę o nas. Próbuję mu 
opowiedzieć, co się nam przydarzyło i dlaczego, bez 
szukania winnych. Podobno ta bajka jest za trudna dla 
dzieci. Ale to wcale nie jest bajka, tylko prawda. 
Niektórzy dorośli myślą, że to ona jest za trudna dla 
dzieci. My jakoś musimy sobie z nią radzić.
A dzieciakom z sąsiedztwa, które dopytywały się, skąd 
wzięłam Piotrusia, powiedziałam (w przebłysku 
geniuszu), że go dostałam w prezencie. Popatrzyły na 
niego z szacunkiem. Każdy przecież wie, że prezent to 
coś fajnego i każdy lubi dostawać prezenty!

Świadectwo urodzenia
Przeczytałam „Konwencję o prawach dziecka". Ten 
piękny dokument, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne 
Narodów Zjednoczonych, jest zbiorem norm, których 
przestrzeganie ma uczynić świat trochę lepszym.
Przeczytałam i zrobiło mi się smutno.
Polska ratyfikowała tę konwencję z dwoma 
zastrzeżeniami. Jedno dotyczy granicy wieku dzieci 
dopuszczonych do służby wojskowej. Drugie brzmi:
...prawo dziecka przysposobionego do poznania 
rodziców naturalnych będzie podlegało 
ograniczeniu poprzez obowiązywanie rozwiązań 
prawnych umożliwiających przysposabiającym 
zachowanie tajemnicy pochodzenia dziecka.
To znaczy: Polska ogłosiła światu, że my, rodzice 
adopcyjni, możemy łgać naszym dzieciom w majestacie
prawa.
A przecież my wszyscy, niezależnie od wyznawanej 
religii, niezależnie od światopoglądu, zgadzamy się z 
uniwersalną prawdą słów znanych ludziom od kilku
tysięcy lat:
Nie mów fałszywego świadectwa...
Każdy z nas dokładnie wie, co to znaczy. Dlaczego 
więc zbyt często i chętnie mówimy: „tak, ALE..."? 
Dlaczego te ALE tak się panoszą, że aż przysłaniają
nasze TAK?
Nowy akt urodzenia, jaki dostaje nasze dziecko po 
załatwieniu wszelkich formalności adopcyjnych, ma 
być tym, czym jest — świadectwem, że staliśmy się 
rodziną.


79
78
 


Dlaczego pozwalamy, by był FAŁSZYWYM 
ŚWIADECTWEM?
Dlaczego wpuszczamy ten fałsz do naszych umysłów i 
serc?
Dlaczego zarażamy nim nasze dzieci?
Pan Prezydent podpisał tę konwencję w imieniu 
naszego narodu. Także w moim imieniu.	f
A więc niniejszym zgłaszam swoje votum separatum.
Konwencja o prawach MOJEGO dziecka, zgodnie 
przyjęta przeze mnie i mojego męża, gwarantuje 
Piotrkowi prawo do prawdy.


Coraz wyżej
Piotruś zaczął ćwiczyć wspinanie się na drzewo.
Mamy przed gankiem takie drzewo doskonałe do 
wspinania. Nasza kocica zawsze szkoliła na nim swoje 
dzieci. Kiedy któryś maluch wszedł za wysoko i piszczał, 
wychodziła na ganek, żeby ocenić sytuację. Siadała i 
czekała. Jeśli kotek, zamiast zejść, wchodził coraz wyżej i 
coraz głośniej wzywał pomocy, szła do niego. Ale nie 
wariowała, nie znosiła go, nie wyręczała. Mruknięciami 
dodawała odwagi i wskazywała drogę. Od kocicy też 
można się uczyć sensownego
matkowania.
Nie zabraniam Piotrusiowi wspinania. Pokazuję — tu 
ręka, tu noga. Wszystkie chłopaki muszą chodzić po
drzewach.
Cieszę się, że mój syn podejmuje ryzyko. Cieszę się, 
że tak dobrze sobie radzi. I że to mu sprawia taką 
radość.
Widzę, że już puszcza moją rękę i zaczyna 
odchodzić. Wiem, że to dobrze, że tak musi być i nie 
wolno mu w tym przeszkadzać.
Dlaczego zbyt często myślę o jego odchodzeniu?
Czy dlatego, że nie zaznałam nigdy jego prawdziwej
bezradności?
Czy dlatego, że ledwo do nas przyszedł, już zaczął
odchodzić?
Po co w ogóle myślę o tym teraz?


81
80
 


 
Zabawa
Piotrek bawił się pluszowymi zabawkami.
Rozłożył je na podłodze. Mieszał nibową zupę w 
kubeczku, potem nakarmił zwierzaki łyżeczką, wreszcie 
położył je spać. Przyszedł do mnie i oznajmił:
— Wiesz, ich mama była niedobra i umarła. Teraz 
mają nową mamę. Ale ona jest miła i nigdy nie umrze!
83
 
Z tatą
O krótkiej pamięci
 
Przeczytałam w mądrej książce, że dwuletnie dzieci 
wspominają wydarzenia sprzed dwóch tygodni, 
odleglejszych w czasie już nie.
Kiedyśmy się poznali, Piotrek skończył właśnie dwa 
lata. A więc teraz, po roku bycia z nami, w świadomej 
pamięci nie powinien mieć żadnych śladów 
poprzedniego życia.
— Piotrusiu, jutro będzie tort i przyjdą goście, bo 
jutro jest nasze święto — mija rok, odkąd jesteśmy
razem.
— Gdzie wtedy byłem?
— Nie pamiętasz?
— Pamiętam. W takim dużym szarym domu i ja się 
boiłem tam mieszkać. Jakie były te panie?
— Ty mi powiedz. To ty je znałeś.
— One były miłe, ale były obce.


Piotrek z książką pod pachą pakuje się tacie na
kolana.
— Poczytajmy!
Czytają — tata litery, Piotrek obrazki. Pracowicie
liczą kwiatki, ptaszki, grzyby.
— Tato, dlaczego księżyc nad lasem jest czerwony
i duży?
Tata tłumaczy wpływ atmosfery na wielkość i kolor 
księżyca. Kiedy zbliżało się zaćmienie księżyca, tata 
opowiadał, co to jest i jak powstaje zaćmienie.
Podśmiewałam się:
— Kurs astronomii .dla trzylatków!
— Tato, mów, ja zrozumiem!
— Tato, skąd się wzięła Ziemia? A powietrze? A 
wulkanoty? Dlaczego Ziemia jest w środku gorąca?
Znów się podśmiewam. A więc już pora na kurs 
kosmologii, sejsmologii i czegoś jeszcze? Już za chwilę
przestanę nadążać.
— Mamo, bo tam się wszystko miesza, patrz, o tak, 
a potem puch! — Piotrek stoi i wymachuje przede 
mną rękami.
Mnie nie pyta o wulkany, taty o inne sprawy. Każde z 
nas ma już specjalizację. Raz go tylko zapytał: — Tato, 
czy bardzo płakałeś, jak mnie nie było?
 
85
84

Inni
— Tato, kocham cię! — wspina się na palce, żeby 
dosięgnąć policzka siedzącego taty.

Kiedy Piotruś pojawił się u nas, sąsiadka powiedziała
szeptem:
— A to nie lepiej było, pani Kasiu, wziąć dziewczynkę? 
Dziewczynka najwyżej k... zostanie, a ten jak dorośnie, 
może siekierę weźmie i was zarąbie? A pijakiem to już na 
pewno będzie!
No cóż, sąsiadka nie jest optymistką. Ale jej tego nie 
powiedziałam. Zaśmiałam się. Niegrzecznie, bo ona
nawet nas lubi.
Ludzi, z którymi się stykam, zawiadamiam:
— Dostałam synka w prezencie. To najlepsze, co 
zdarzyło się w moim życiu.
Wiem, że i tak by się dowiedzieli (na przykład od tej 
sąsiadki), bo ludzie lubią opowiadać sobie dziwne historie. 
Wolę, żeby usłyszeli to ode mnie, bo mój komunikat jest 
jednoznacznie pozytywny.
Na szczęście spotykam się prawie zawsze z 
zaskakująco dobrym przyjęciem tej wiadomości, 
ludzie szczerze się cieszą, niektórzy są nawet
wzruszeni.
Śmieszy mnie tylko, że najczęściej słyszę:
— Dobrze pani zrobiła!
Dlaczego jestem oceniana? Przecież nikt nie mówi 
kobiecie, która urodziła dziecko, że dobrze zrobiła! Jej 
się gratuluje. Mnie protekcjonalnie chwali. Na palcach 
mogę policzyć ludzi, którzy nam gratulowali.
Ktoś znajomy współczująco pokiwał nade mną 
głową. A przecież teraz nie ma czego mi współczuć.
87

Przeciwnie: dostałam wielką szansę na wewnętrzny 
rozwój. Mam nadzieję, że ją wykorzystałam.
Ale niektórzy na wieść o adopcji milkną i patrzą 
gdzieś w bok. Czasami radzą:
— Nie mówcie nikomu!
— Nie mówcie mu, że jest adoptowany. Po co ma czuć 
się gorszy? Jest mały, zapomni...
Myślę, że trzeba o tym mówić. Z Piotrkiem, z ludźmi, 
wśród których przyszło nam żyć. Mamy prawo żyć w 
prawdzie. W naszym domu rośnie człowiek, którego 
nauczyliśmy miłości. Jest naszym dzieckiem — chcianym, 
potrzebnym, kochanym. Ma kogo kochać. Czy przez to ma 
być gorszy?
Trzeba o tym mówić także po to, żeby nikomu nie 
przychodziły do głowy androny o siekierach. Żeby nikt 
nie dzielił dzieci na lepsze i gorsze. Żeby traktowano nas 
normalnie, jak każdą inną rodzinę.
Bo teraz, kiedy mamy już za sobą trudny początek, 
czym tak naprawdę różnimy się od innych rodzin?
Dostaliśmy trochę mniej czasu na wspólne życie. 
Mamy o jedno święto rodzinne (i o jeden tort) więcej niż 
inni — obchodzimy je w rocznicę przybycia Piotrka do 
naszego domu.
I tyle.


89
 


Nocne strachy
Jeszcze jedna pani


Piotruś często budził się w nocy z krzykiem. 
Wiadomo, co trzeba wtedy zrobić: trzeba dziecko wziąć 
na ręce i utulić. To takie proste!
Kiedy w nocy płakał, biegłam do niego. Brałam go na 
ręce i przytulałam. Tylko że wtedy on krzyczał jeszcze 
głośniej, kopał i okładał mnie pięściami. Wyrywał się. 
Musiałam go całkiem dobudzić, żeby dotarło do niego, że 
to ja. Wtedy się uspokajał. Trzeba było usypiać go od 
nowa.
W ciągu dnia już od dawna funkcjonował znakomicie. 
Nie bał się niczego. W nocy opuszczała go odwaga. 
Wtedy ożywały jego lęki.
Musiało minąć aż czternaście miesięcy naszego 
wspólnego życia, zanim obudziwszy się w nocy, 
przestraszony złym snem, pierwszy raz zawołał — 
mamo!
Potrzebował jednej trzeciej swojego życia, żeby 
nauczyć się — tak, zdawałoby się, prostej rzeczy — 
wzywania mnie na ratunek. Potrzebował aż tyle czasu, 
żeby do najdalszych zakamarków jego mózgu dotarła 
pewność, że ma po co wołać — że zjawię się i go uratuję.


Byłam z Piotrusiem na wernisażu w pewnym bardzo 
dystyngowanym miejscu. Synek chyba już się znudził 
obcowaniem ze sztuką, bo próbował wyłowić patykiem 
złote rybki z sadzawki. Starałam się, raczej bezskutecznie, 
go powstrzymać. Jakaś pani, niezbyt młoda, niezbyt 
szczęśliwa i na oko samotna, przyglądała mu się z 
rozczuleniem.
Nigdy przedtem jej nie widziałam. Ni z tego, ni z 
owego, zaczęła mi opowiadać o sobie. Jej rodzice mieli 
troje dzieci, a czwarte adoptowali. I w dzieciństwie, i 
teraz, ten czwarty, adoptowany, to jej najbardziej 
ukochany i zaprzyjaźniony brat. To właśnie on, ten z 
którego zdaniem najbardziej się liczy, naj zacieklej 
odradzał tej pani adoptowanie dziecka.
Dlaczego?
Kiedy stamtąd wracałam, gdzieś na ulicy mignęły mi 
jej samotne, przygarbione plecy.
Dlaczego?


90
91
 


 
Na szczęście
My mieliśmy szczęście.
My mieliśmy to szczęście, że nasi najbliżsi — 
rodzina i przyjaciele — z taką radością przyjęli 
wiadomość, że Piotruś będzie z nami.
To moja mama, kiedy poszła ze mną do domu 
dziecka, pierwsza powiedziała:
— Wiesz, jego można pokochać. Ja już zaczynam go
kochać.
Ja jeszcze wtedy nie wiedziałam, że można. Moja mama 
dodawała mi odwagi. Potem oboje z ojcem konsekwentnie 
się nim zachwycali. Nawet wtedy, kiedy siał spustoszenie 
w ich mieszkaniu. Także moja teściowa, kiedy przyjechała 
pierwszy raz zobaczyć Piotrusia, obładowana prezentami 
od siebie i jej przyjaciół, natychmiast dołączyła do grona
zachwyconych.
— Aleście go rozpuścili! — mawia do nas, rodziców i 
dziadków, mój brat. Mówi z dezaprobatą, ale pozwala 
sobie skakać po głowie. No, może tylko pilnuje, żeby 
Piotruś najpierw zdjął buciki.
Wtedy, na początku, kiedy nic nie było oczywiste ani 
łatwe, najważniejsi dla nas ludzie wspierali nas.
Oni kochają Piotrka. Oni umieli w obcym człowieku 
zobaczyć nasze dziecko. Nie wiem, czy im było łatwo. Ale 
wtedy to oni dodawali nam sił.
93


i
Z oddali
Wypłynęła mi teraz z pamięci taka scenka z dawnych 
czasów. Właśnie zdałam maturę i zaczęłam palić 
papierosy. Tak mi wtedy pasował papieros do mojej 
niezmiernej, potwierdzonej egzaminem, dojrzałości. 
Siedziałam w pokoju, dymiłam i syciłam się swoją 
dorosłością.
Wtedy wszedł mój ojciec. Najpierw się zdziwił. Potem 
mnie obtańcował. Potem długo tłumaczył, jak głupio 
postępuję. On wiedział. Zaczął palić w obozie jenieckim. 
A po latach przestał.
— Zabraniam ci! — powiedział.
Ale ja wtedy byłam od niego mądrzejsza.
— Jestem dorosła! Nie jestem już dzieckiem. Nie masz 
żadnego prawa mi zabraniać! Uśmiechnął się, trochę 
kpiąco.
— I tak jesteś moją córką!
— Tato, napompuj mi rower! 
Teraz już śmiał się naprawdę.
— Jesteś dorosła, to sobie radź! Przed chwilą sama 
mówiłaś, że nie jesteś już dzieckiem.
Wytrzymał do końca moich męczarni. Patrzył, jak nie 
mogę docisnąć pompki, jak sapię i jak mizerne są efekty 
moich wysiłków. Ograniczył się do rad. Na szczęście nie 
zlitował się i mnie nie wyręczył.
Może właśnie dlatego zapamiętałam tamtą scenkę 
sprzed lat? Może dzięki temu ja też będę umiała się


zaśmiać i powiedzieć kiedyś Piotrkowi, gdy wymówi mi 
posłuszeństwo:
— I tak jesteś moim synem!
Może powiedzenia „nie masz żadnego prawa" nie 
potraktuję jako ataku na moją wątłą pozycję matki 
adopcyjnej, tylko przejaw normy rozwojowej?
Może ta nasza rozmowa sprzed lat na coś jeszcze się 
nam przyda?
Jak myślisz, tato?
* * *
Jeżeli tam, gdzie teraz jesteś, istnieje śmiech, czy 
będziesz wtedy śmiał się razem ze mną? Tato?...


95
94
 


 
*»
**.* 
*«n
Zaklęcia
Teraz wszystko jest proste.
Nasz syn ma cztery lata. Jest piękny i mądry. Rozpiera 
go radość i energia. Myślę, że jest szczęśliwy. Wcale nie 
choruje.
Jeszcze jestem wszechmogąca.
Jeszcze mogę mu pomóc w każdym jego nieszczęściu. 
On wierzy, że znam zaklęcia — umiem przylepić plaster 
na skaleczoną nogę, wyjąć drzazgę z palca, pocałować, 
żeby mniej bolało. Obronić przed burzą. Przepędzić 
strachy. Wygonić złe sny.
To on włożył mi w ręce tę moc, kiedy wreszcie nauczył 
się przyjmowania pomocy. Jeszcze wierzy, że mam tę moc.
Nie na zawsze.
Kiedyś będzie na tyle duży, że zapyta, dlaczego tamci 
ludzie go nie chcieli. Sam będzie musiał się z tym uporać, 
bo wtedy nie będą miały mocy moje zaklęcia.
Jak mu wtedy pomogę?


96
 


Przed obliczem
Czytam i słyszę o przypadkach sądowego 
rozwiązania adopcji.
Nie rozumiem.
Przed obliczem sądu daliśmy naszemu synowi słowo, 
że będziemy jego rodzicami. Dotrzymanie słowa jest 
kwestią sumienia i odpowiedzialności. Dałam słowo 
mojemu dziecku. Czy jakikolwiek sąd może mnie z niego 
zwolnić?
Czytam:
W polskim prawie są trzy rodzaje adopcji:
— adopcja pelna nierozwiązywalna: rodzice 
biologiczni zrzekają się swoich praw do dziecka na 
rzecz nieznanych rodziców,
— adopcja pelna rozwiązywalna: rodzice biologiczni 
zostali pozbawieni praw rodzicielskich,
— adopcja niepełna rozwiązywalna.
A więc nasze prawo tworzy dwie kategorie 
niechcianych dzieci. Od tego, w jaki sposób wyrażą swoje 
NIECHCENIE ich biologiczni rodzice, zależy dalszy los 
dzieci.
Pierwsza kategoria to dzieci niechciane MYŚLĄ i 
MOWĄ, bo rodzice biologiczni się ich zrzekli. Jeśli ktoś 
potem takie dziecko zechce i je adoptuje, to ten związek 
jest prawnie chroniony i nie może być rozwiązany.
Do drugiej kategorii należą dzieci niechciane 
UCZYNKIEM i ZANIEDBANIEM. To niechcenie 
musiało być kiedyś tak bardzo widoczne, na kimś
musiało zrobić aż takie wrażenie, że ten ktoś podał 
biologicznych rodziców do sądu i odebrano im prawa 
rodzicielskie.
Te drugie dzieci, zgodnie z naszym prawem, pozostają 
już na zawsze dziećmi bardziej niechcianymi — sąd może 
pozwolić rodzicom adopcyjnym też ich nie chcieć i może 
rozwiązać adopcję.
No, ładnie!
Czytam:
Adopcję można rozwiązać tylko wtedy, kiedy 
wymaga tego dobro dziecka*.
Rozumiem, że nie da się zadekretować miłości.
Ale dlaczego sąd może zwolnić z obowiązków wobec 
dziecka? Rodzice adopcyjni muszą być przecież co 
najmniej nieźle sytuowani. Inaczej nie dostaną dziecka. A 
po rozwiązaniu adopcji dziecko już nie jest ich i nie 
muszą go alimentować. Dla jego dobra.
Dlaczego mamy takie prawo?
Dlaczego my wszyscy się na to godzimy?
* cytaty z: „Twoje dziecko", kwiecień 1999


99
 

Wieczorem
Pingwiny
 


Razem z Piotrusiem obejrzeliśmy w telewizji film o 
pingwinach. Film przyrodniczy — niech dziecko poznaje 
świat. Była tam scena, w której nad osieroconym 
pingwinim dzieckiem rozegrała się bitwa dorosłych 
ptaków o to, kto ma się opiekować pisklęciem. Pingwiny 
były tak zajęte walką, że zadeptały malucha.
— Mamo, dlaczego one to zrobiły?
— One nie chciały. Wszystkie chciały pomóc temu 
dziecku, ale nie umiały się pogodzić.
— Czy ludzie też się tak biją?
— Nie. Ludzie ze sobą rozmawiają. Ludzie wiedzą, 
że gdyby się bili, mogliby zrobić krzywdę dziecku. 
Naradzają się, kto chce je kochać, kto najlepiej będzie 
umiał się nim opiekować. Zastanawiają się, a potem 
umawiają, kto będzie mamą i tatą tego dziecka.
— Czy o mnie też tak rozmawiałaś?
— Oczywiście.
— Czy bardzo ci nadokuczali?	;    ,


Piotruś przyniósł kawałek plasteliny.
— Ulep mi księżyc i gwiazdy! Ale takie prawdziwe, 
jak na niebie!
— Ale nie będą świecić.
— Nie szkodzi.
Zaniósł je pod stół i ułożył na granatowej serwetce. 
Przekładał je, poprawiał i coś do siebie szeptał.
— Powiesz mi, co tam robisz, synku?
— Każda z gwiazd śpi na księżycowym łóżku, 
ptaszyno — odpowiedział.
* *
Teraz Piotrek śpi. Nareszcie sypia spokojnie. Lubię 
wtedy usiąść i na niego patrzeć. Nie ma na świecie nic 
piękniejszego niż spokojnie śpiące dziecko.


101
100



Najciszej
Matko mojego syna, jaka jesteś? 
Błękitnooka, jasnowłosa jak on? 
Kto ci wtedy nie dopomógł, by 
twoja klęska stała się moim 
szczęściem?
Dziękuję Bogu za Piotrka,
 
muszę i za nich — twoich niepomocnych.
 
Przebacz.
 
103

Zrobić wszystko
Rozmowa
 
— Mamo, dlaczego nie mogłaś mnie urodzić?
— Nie wiem. Naprawdę nie wiem.
— Mamo, a jak ja bym ci teraz wskoczył do brzucha i 
ty byś mnie urodziła? Nie wiem tylko, czy bym się 
zmieścił w tym woreczku na dzieci... chyba jestem za 
duży. Ale może bym się zmieścił... trochę w brzuchu, 
trochę w nogach...? Otwórz buzię, to ja ci wskoczę! Ojej, 
nie zmieszczę się! Otwórz bardziej!
— Mamo, dlaczego Pan Bóg nie dał ci dla mnie 
duszy?
— Dostałeś duszę i ciało, kiedy byłeś w brzuchu u 
tamtej mamy.
— A jak ja bym się jej wcale nie urodził? A jak ja bym 
nie chciał się jej urodzić, to co? Mamo, dlaczego ty mnie 
nie urodziłaś?


Na Starym Mieście w wiosenną sobotę ślub za 
ślubem, w każdym kościele, w Pałacu Ślubów, 
wszędzie.
Uliczkami suną auta nowożeńców. Jest ślicznie i 
uroczyście w taki dzień. Wszyscy się uśmiechają.
I tylko statystyki są bezwzględne.
Raz, dwa, trzy, czteiy, pięć, sześć — bęc!
Co szósta para będzie miała trudności z zajściem
w ciążę.
Siedem, osiem, dziewięć, dziesięć, jedenaście,
dwanaście — trach!
Co dwunastej parze, choćby pękli, nie uda się nigdy 
urodzić dziecka.
Tacy są piękni ci nowożeńcy dwudziestoletni!
Na szczęście nie wiedzą nic o kłopotach. Choroby są 
ledwo ich znajomymi ze słyszenia. Oni są jeszcze 
nieśmiertelni.
O czym mogą myśleć, słysząc: ...w zdrowiu i 
w chorobie, w dobrej i zlej doli... ?
O grypie?


* * *

Bardzo młody doktor, już świetny specjalista, jest 
życzliwy i bardzo stara się pomóc. Powtarza, że trzeba 
zrobić wszystko, co tylko medycyna może zaproponować, 
żeby mieć własne dziecko. Wszystko, bo adopcja to 
najgorsze, co może być. Zrobić wszystko, żeby chociaż


105
104
 


 
w połowie było własne. Może cudze plemniki, może cudza 
komórka jajowa? To nawet nie jest takie drogie. Bardzo 
higieniczne, bo nawet nie trzeba widzieć tego dawcy, a już 
broń Boże, go dotykać! Pełna anonimowość, pełna 
dyskrecja. Trzeba tylko uiścić.
Ile kosztuje pół dziecka?
...i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską, 
oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci...
* * *
W polskich domach dziecka żyje ponad dwadzieścia 
tysięcy dzieci.
j  Tam ich oczy stają się puste. 
Tam umierają ich szansę.

Drzwi ośrodka adopcyjnego zatrzaskują się. Żeby 
wejść, trzeba nacisnąć dzwonek.
'/.   Wiem, że adopcja nie jest dobrym rozwiązaniem dla 
wszystkich.
Ale tych drzwi strzeże nie tylko zamek. Przed nimi 
stoją dwa potwory: niewiedza i strach.
107


Po tamtej stronie
Po tamtej stronie życia mieszkają całkiem inni ludzie. 
Przed nimi mocno ryglujemy drzwi. Nie myślmy o 
nich! Może znikną?
* * *
Do domu dziecka przyszedł lekko zawiany gość. 
Przyprowadził swoje dzieci.
— Tutaj mieszkałem. Było mi dobrze.
Dlatego je przyprowadził. To najlepsze miejsce, jakie 
zna. Co więcej mógł zrobić? Jego kobieta też pije i chyba 
ma coś z głową. Tu dzieci przynajmniej nie będą głodne. 
Nawet przytyją. Za trzy złote i kilkadziesiąt groszy*, które 
państwo przeznacza codziennie na wyżywienie starszego 
dziecka, będą jeść do syta. Dostaną porcję mięsa, wędlinę, 
mleko — zgodnie z normą. Chleba i kartofli do woli. 
Codziennie jabłko. Zaopatrzeniowiec jeździ do hurtowni, 
kucharki są gospodarne i uczciwe. Dzięki nim te trzy złote 
troszkę się rozciągną jak guma i wystarczy na wszystko. Na 
święta będą ciasta — prezent z zaprzyjaźnionej cukierni, a 
na Dzień Dziecka — lody.
* dane z 2001 r., dwa lata wcześniej stawka żywieniowa wynosiła 
5,70 zł (!)


Pójdą do szkoły. Pani dyrektor zdobędzie pieniądze na 
ich zeszyty, kuratorium da na książki. Taki śmieszny facet, 
który ma hurtownię artykułów szkolnych, da im pisaki, 
linijki i fajne gumki (że też mu się chce!). Narysują dla 
niego laurkę.
W szkole nikt ich nie będzie lubił. Tamte dzieciaki, 
które mieszkają w normalnych domach, będą się od nich 
trzymać z daleka. Nauczyciele przeważnie będą 
wrzeszczeć i skarżyć pani dyrektor, że znów nie odrobili 
lekcji. Me to już zmartwienie wychowawczyni z domu 
dziecka — to ona będzie stawać na głowie, żeby ich
przypilnować.
Za to będą mieli kumpli z domu dziecka. Ten wysoki 
chłopak, prawie mężczyzna, ten z końskim ogonem, 
nauczy małego jeździć na rowerze. Jest silny i cierpliwy. 
Tak długo będzie z nim ćwiczył, aż go nauczy. Trochę im 
podokucza tamta dziewczyna, którą matka oddała tu za 
karę, ale ona wszystkim dokucza.
Będzie im dobrze. Im wszystkim tu jest dobrze. Nikt 
ich nie kocha. Prawie wszyscy mają rodziców. Niektórzy 
do nich jeżdżą z prowiantem z domu dziecka. Wracają ze 
świerzbem, ale pani ma na to lekarstwo. Często chorują, 
ale przynajmniej są leczeni.
Niektórym maluchom się poszczęści — sądy dość 
szybko odbiorą ich rodzicom prawa rodzicielskie. 
Odrzucą wniosek matki o przywrócenie tych praw, bo 
nie interesowała się dzieckiem przez półtora roku. 
Jeszcze bardziej poszczęści się noworodkom, których 
rodzice od razu się zrzekli — one nawet niczego nie 
będą pamiętać. Do tych dzieci uśmiechnie się los. 
Przyjdą po nie ludzie, którzy zabiorą je stamtąd do 
swoich schludnych domów po jasnej stronie życia.

109
108

Dzieci z początku będą się ich bać, ale w końcu się 
przyzwyczają i nauczą się ich kochać.
Dwoje z nich kiedyś tu wróci: szesnastoletnia 
dziewczyna w ciąży i siedemnastoletni wątły chłopak z 
jednym płucem. Tamci ludzie przestaną ich kochać. Jej 
nie darują ciąży, jemu chmurnych oczu. Im obojgu nie 
darują swoich własnych błędów. Ona będzie dużo 
płakać, on stłucze szybę. Będzie im dobrze.
Będą mieszkać z innymi — zbyt wysokimi, zbyt 
brzydkimi, żeby ktokolwiek chciał ich stamtąd zabrać.
Już za bardzo urośli, czekając na postanowienia sądów, 
za bardzo zbrzydli, kiedy ich rodzice walczyli — nie o 
nich, ale o parę groszy z opieki społecznej, o które 
mając dzieci, wciąż mogli prosić.
Wychowawczynie będą ich lubić. Czasem przytulą, 
ale one są dziwne, bo mają za dużo serca i za mało 
pieniędzy. W duchu będą się śmiać, że chłopcy wleźli 
na dach. Nie powinny się śmiać, tylko gniewać, ale one 
są dziwne. Nauczą ich sprzątać, robić pranie, pięknie 
nakrywać do stołu, ale nie nauczą ich miłości, bo po 
pracy pójdą do swoich domów.
Znajdzie się też paru dobrych ludzi, którzy na serio 
traktują przykazanie miłości. Będą zapraszać kilkoro z 
dzieci do swoich domów na weekendy, święta
111


i wakacje. Będą dzielić się swoją biedą, dadzą tyle, ile 
będą mogli dać. Dadzą swój czas, swoją uwagę i 
serce.
Ale nie wezmą ich do siebie. Gdyby to zrobili, 
musieliby później dać mieszkania. Nie mają pieniędzy 
nawet na mieszkania dla własnych dzieci. Te z dzieciaków, 
które zrozumieją, że nie mogą od nich dostać więcej, 
zyskają oparcie. Chłopak, który będzie się łudził, że 
zostanie u nich na zawsze, kiedyś zrozumie, że się 
pomylił. Stanie się wtedy tak nieznośny, że trafi do 
poprawczaka.
Będzie im dobrze. Będą śmiać się i wygłupiać, jak 
wszystkie dzieciaki na koloniach, na tych ich koloniach 
bez powrotu, w domu dziecka, w — jak go sami nazywają 
— bidulu, kabarecie.
Aż wreszcie dorosną. Skończą jakieś szkoły i wreszcie 
staną się pełnoletni. Za trzy tysiące złotych, które da im 
państwo, nakupią sobie sprzętów potrzebnych w 
samodzielnym życiu — jakiś stół, krzesło, lodówkę, 
garnki. Oszczędzą na tapczanie, bo pani dyrektor chowa 
dla nich używane tapczany w dobrym stanie. Drugie trzy 
tysiące dostaną do ręki.
Ten chłopak, który już bardzo dużo pije, nic nie 
dostanie. Zamieszka na Dworcu Centralnym. Kiedy na 
chwilę wytrzeźwieje, sam przyzna, że nie warto dawać mu 
pieniędzy na wódkę.
Jedna dziewczyna pójdzie na studia i przeniesie się do 
akademika. Inna zakwitnie nagle jak motyl: stanie się 
bardzo ważna dla jakichś ludzi z końca Polski. Zdążą ją 
adoptować, zanim skończy osiemnaście lat. Dla kogoś pani 
dyrektor wyżebrze mieszkanie u prezydenta miasta. 
Innym gminy nie dadzą mieszkań, bo ich nie
mają. Jeden chłopak znajdzie dobrą pracę, wynajmie 
pokój i ożeni się z koleżanką z domu dziecka. Inny prędko 
zapije się na śmierć.
Reszta wróci do swoich rodzinnych domów, czyli 
donikąd, do wódki i beznadziei. Sami o sobie będą 
myśleć, że są skazani na tamtą stronę życia, bo wychowali 
się w domu dziecka. Nie odważą się żyć inaczej.
Za kilka lat jeden z nich, zawiany facet, 
przyprowadzi tu swoje dzieci.
— Tutaj mieszkałem. Było mi dobrze.
Pije i nie układa mu się. Jego kobieta chyba ma coś z 
głową. Kochają dzieci. Przyprowadził je do najlepszego 
miejsca na świecie, jakie sam zna. Cóż więcej mógł 
zrobić?
Będzie im dobrze...
* * *
Dlaczego poszłam do tamtego domu dziecka? Po co, z 
własnej, nieprzymuszonej woli, słuchałam tych historii?
Przecież mam swój dom, mam już syna. Trzeba 
mocno ryglować drzwi!
Nie myśleć o tych ludziach!
Może znikną?...
Nikt im nie pomoże. Nikt nie jest w stanie pomóc 
tym dzieciakom o zbyt smutnych oczach. Dlaczego 
wciąż prześladuje mnie myśl, że JA powinnam coś 
robić?
Nie mam żadnej władzy.
Nie umiem przemawiać z trybun.


113
112
 


Nocą, w zaciszu naszego domu, mogę tylko długo, z 
mozołem klecić zdania. Dlaczego myślę, że trzeba? 
Dlaczego myślę, że muszę, chociaż nie potrafię, chociaż 
jestem bezsilna?
Nie mam nawet siły o tych ludziach myśleć.

Usypiam Piotusia.
— Mamo, dlaczego jesteś smutna?
	•
••, 
Cóż mam ci powiedzieć, synku? Co można
powiedzieć czteroletniemu dziecku? Nie mam siły
myśleć.
— Śpij już.
Zamykam oczy. Przez zamknięte powieki nie widać 
smutku.
* * *


Na drzewie
Wdrapałam się na drzewo, żeby przyciąć jakieś zbędne 
gałęzie. Zdaniem Piotrka, który właśnie przybiegł, 
weszłam o wiele za wysoko.
— Kasisko, zejdź z drzewa! — zawołał do mnie.
Moja mama tak by powiedziała. On o tym wie. Z 
czteroletnią powagą wyraził swoją troskę.
Czasem zwraca się do mnie po imieniu: Kasiu. Nawet 
to lubię. To przywraca naszym wzajemnym stosunkom 
właściwe proporcje.
Jestem matką. Jestem uzurpatorką.
Teraz wcale mnie to nie martwi.
Wiem, że się kochamy.
Nieważne, jako kto.	:


Mój syn przyszedł z tamtej strony życia. 
Stamtąd przyszło moje szczęście.

              Koniec