bogusław marek wymowa angielska dla dzieci całość w jednym tomie pwzn (print #f) lublin #aiif copyright: bogusław marek opracowanie w brajlu: beata kolasa redakcja techniczna: piotr kaliński skład, druk i oprawa: przedsiębiorstwo wydawnicze z.n. "print 6Ŕ) sp. z o.o. 20-bah Lublin ul. Hutnicza 9 tel. (0-ha) #gdf-ab-hj isbn 83-heihg-hi-d `tc Drodzy Czytelnicy! Oddajemy w Wasze ręce książeczkę, na którą od dawna czekacie. "Wymowa angielska dla dzieci" przeznaczona jest dla wszystkich poważnie traktujących naukę języka. Wszyscy wiemy jak wiele kłopotów może sprawiać wymowa angielska. Radzimy sobie z tym problemem jak umiemy, starając się zapisywać jakoś wymowę nowych wyrazów i zwrotów. Posługujemy się wtedy najczęściej polskim alfabetem, a metodę tę stosują nawet niektóre wydawnictwa zajmujące się publikowaniem materiałów do nauki języka angielskiego. Niestety taka "niby-transkrypcja" niczemu nie służy i może spowodować ogromne spustoszenie w naszej angielszczyźnie. No bo jak tu oczekiwać od Anglika, aby zrozumiał prośbę o otwarcie drzwi zapisaną "po polsku" w ten sposób: >(ołpyn de do>)? "Wymowa angielska dla dzieci" zapozna Was z prawdziwą transkrypcją fonetyczną. Poznacie sposób zapisywania poszczególnych głosek i całych wyrazów, a dołączone do ćwiczeń nagranie pozwoli Wam na przyswojenie sobie dobrej wymowy angielskiej. Dla ułatwienia pominiemy specjalne nawiasy >(. jakie obejmują zwykle wyrazy pisane w transkrypcji. Znajdziecie je tylko w zapowiedzi każdego ćwiczenia. Życzymy wszystkim wytrwałości i wspaniałych osiągnięć w nauce języka angielskiego, a także tego, aby już niedługo ktoś pochwalił Was za piękną wymowę angielską! Tablica znaków fonetycznych wraz z przykładami: ć kćt cat - kot i: si: sea - morze e hen hen - kura \ s\ks six - sześć ó kót cut - ciąć, kroić ą: ką: car - samochód o: ho:n horn - klakson !ą l!ąk lock - zamykać na klucz, zamek u: tu: two - dwa [ k[k cook - gotować, kucharz !@: b!@:d bird - ptak ? ? a - rodzajnik nieokreślony np. w "a book" e\ tre\n train - pociąg ?[ s[p soap - mydło a\ ba\t bite - gryźć o\ ko\n coin - moneta a[ ka[ cow - krowa e stez stairs - schody \ tę\ cheer - wiwatować 7 7is this - ten ń ńri: three - trzy ę ęa[t shout - wołać ź >treź? treasure - skarb tę tę!ąp chop - siekać dź dźómp jump - skakać f fla\ fly - mucha v `va\ÂÁn violin - skrzypce s s\: sea - morze z zu: zoo - zoo p >pćrt parrot - papuga t >tel\f[n telephone - telefon k ką: car - samochód b >be\b\ baby - niemowlę d d!ąg dog - pies g g[t goat - koza m ma[s mouse - mysz n n!ąk knock - pukać 6 s\6 sing - śpiewać r ra\d ride - jechać na czymś (np. konno) l >la\n lion - lew w wo:k walk - chodzić (na nogach) y jo:n yawn - ziewać h ho:s horse - koń Liczymy po angielsku Prawie wszystkie dzieci potrafią liczyć po angielsku. Przynajmniej do dziesięciu. I choć wielu z was robi to bardzo dobrze, niektórzy spieszą się nie wiadomo dokąd i terkocząc jak karabin maszynowy połykają połowę dźwięków. To, co wtedy słyszymy niewiele ma wspólnego z liczeniem, a brzmi to mniej więcej tak: łan, tu, fri, fo, fajf, siks, sevę, ejt, naj, ten. Coś okropnego! Z liczeniem spotykamy się bardzo często. Robimy to gdy bawimy się w chowanego, a gdy chcemy równo rozpocząć jakąś zabawę albo piosenkę mówimy "Trzy - cztery!" O tym, jak ważne jest poprawne liczenie do dziesięciu świadczy to, że bez niego nie wystartowała dotąd żadna rakieta wystrzeliwana w kosmos. Posłuchajcie zresztą sami. 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0 No i co? Czy wszystkich już przekonałem, że warto poćwiczyć liczenie? Policzmy więc razem do dziesięciu. Powtarzamy za nagraniem powoli i wyraźnie: 1 one 2 two 3 three 4 four 5 five 6 six 7 seven 8 eight 9 nine 10 ten No, poszło wam tak dobrze, że możemy pokusić się o policzenie do dwudziestu. 11 eleven 12 twelve 13 thirteen 14 fourteen 15 fifteen 16 sixteen 17 seventeen 18 eighteen 19 nineteen 20 twenty A teraz policzmy dziesiątkami do stu: 10 ten 20 twenty 30 thirty 40 forty 50 fifty 60 sixty 70 seventy 80 eighty 90 ninety 100 one hundred Czy słyszymy różnicę? Staranna wymowa jest niezwykle ważna podczas liczenia. Bardzo łatwo jest bowiem pomylić w języku angielskim takie liczby jak trzynaście i trzydzieści, czternaście i czterdzieści itd.. Posłuchajcie więc uważnie par liczb w następnym ćwiczeniu i spróbujcie odgadnąć na czym polega różnica w ich wymowie: 13 thirteen - 30 thirty 14 fourteen - 40 forty 15 fifteen - 50 fifty 16 sixteen - 60 sixty 17 seventeen - 70 seventy 18 eighteen - 80 eighty 19 nineteen - 90 ninety Prawda, że słychać różnicę? Uważajmy więc aby nie powiedzieć komuś przez pomyłkę, że mamy trzydzieści albo czterdzieści lat! Czytamy daty Odczytując rok 1996 na sposób angielski, powiedzielibyśmy "dziewiętnaście - dziewięćdziesiąt sześć". To samo robimy z innymi datami. Posłuchajmy kilku przykładów: 1996, 1945, 1939, 1918, 1863, 1830, 1410 Poznajemy alfabet Jeśli ktoś ma kłopoty z polską ortografią i zastanawia się czy jakiś wyraz pisze się przez "ż", czy też przez "rz", niech pomyśli o trudnościach, jakie sprawia język angielski, w którym wymowa bardzo rzadko podpowiada pisownię. Nic więc dziwnego, że Anglicy, Amerykanie Kanadyjczycy i Australijczycy tak świetnie opanowali "spelling", czyli sztukę szybkiego podawania pisowni po jednej literze. Pozwala im to uniknąć przekręcania nazwisk i związanych z tym kłopotów. Nam umiejętność ta przyda się bardzo przy poznawaniu nowych wyrazów. Najwyższy czas skończyć z okropnym zwyczajem podawania pisowni po polsku. Sami chyba przyznacie, że "cat", literowany "kej-ej-ti" brzmi lepiej, niż "cy-a-ty". Jeśli ktoś nie wierzy, niech zapyta pierwszego lepszego kota! Kolejne litery alfabetu najłatwiej zapamiętać z jakimś wyrazem. zaczynającym się od tej litery. A - ambulance (karetka) B - bell (dzwon, dzwonek) C - cat (kot) D - dog (pies) E - elephant (słoń) F - frog (żaba) G - goat (koza) H - hen (kura) I - Indians (Indianie) J - jump (skakać) K - knock (pukać do drzwi) L - lion (lew) M - march (marsz, maszerować) N - nose (nos) O - owl (sowa) P - parrot (papuga) Q - quick (szybki) R - rain (deszcz) S - snore (chrapać) T - telephone (telefon) U - up (do góry) V - violin (skrzypce) W - water (woda) X - xylophone (cymbałki) Y - yawn (ziewać) Z - zip (zamek błyskawiczny) Poznaliśmy już cały alfabet angielski, możemy więc poćwiczyć "spelling". Spróbujcie przeliterować następujące wyrazy, a potem posłuchajcie nagrania i sprawdźcie jak wam poszło: cat c-a-t dog d-o-g hen h-e-n stop s-t-o-p frog f-r-o-g quick q-u-i-c-k yawn y-a-w-n violin v-i-o-l-i-n jump j-u-m-p zebra z-e-b-r-a six s-i-x Odkrywamy tajemnice wymowy angielskiej Opanowanie angielskiej pisowni nie jest łatwe i wymaga ciągłego ćwiczenia. Dlatego warto poświęcić trochę czasu - choćby kilkanaście minut dziennie - na głośne czytanie historyjek i opowiadań w języku angielskim. O wymowie angielskiej również mówi się, że nie należy do najłatwiejszych. Nie martwcie się jednak. Jeśli uważnie posłuchacie nagranych przykładów i postaracie się powtarzać je jak najdokładniej, nie zdziwiłbym się, gdyby już niedługo ktoś wziął was za małych Anglików. Zabawa w echo Usłyszycie za chwilę przykłady angielskich głosek (samogłoski i spółgłoski) w różnych wyrazach i zdaniach. Posłuchajcie ich bardzo uważnie, a następnie powtarzajcie tak dokładnie jak tylko to możliwe. Najlepiej udawać, że jest się echem. Spróbujemy? Czasami podpowiem wam w jaki sposób należy wymawiać trudniejsze głoski, ale jestem przekonany, że sami sobie świetnie poradzicie. Zaczynamy? Zaraz, zaraz. Kiedy ma się nagranie, nie trudno powtórzyć jakiś wyraz czy nawet całe zdanie. Ale co zrobić, kiedy jest się sam na sam z nieznanym opowiadaniem lub czytanką? Jak zapamiętać prawidłową wymowę nowych słówek podawanych przez nauczyciela? Tak się składa, że znam kogoś, kto pomoże wam znaleźć odpowiedź na to pytanie. Tym kimś jest Pan Mamrotek, który przedstawi się wam w następnym rozdziale. Dźwiękowe przygody Pana Mamrotka, czyli prawie wszystko o transkrypcji fonetycznej Pan Mamrotek wprost uwielbiał podróże. Przygotowywał się do nich niezwykle starannie i nigdy nie rozstawał się z podręcznym słownikiem języka kraju, do którego się wybierał. Zapisywał w nim różne ważne zwroty i słówka, które mogły mu się przydać. W ten sposób nauczył się dziękować, przepraszać i pytać o drogę w dwudziestu pięciu językach i był z tego powodu niezwykle dumny. Zdarzały się wprawdzie nieporozumienia (bo Pan Mamrotek mówił trochę niewyraźnie), ale po kilku próbach udawało mu się najczęściej porozumieć z tubylcami. Tak się jakoś składało, że Pan Mamrotek nigdy nie był w Anglii, ale właśnie nadarzyła się okazja i oto nasz bohater przybywa do Londynu. Niestety, w tunelu pod Kanałem La Manche okropnie wiało, a Pan Mamrotek był niezwykle wrażliwy na przeciągi. Zaraz więc po zameldowaniu w hotelu wybrał się do apteki po lekarstwa na przeziębienie. W słowniczku jaki Pan Mamrotek przygotował na podróż do Anglii, znalazł wszystkie potrzebne mu wyrażenia, które dla ułatwienia zapisał sobie wraz z wymową. - aj hef e kołt, powiedział do pana aptekarza Pan Mamrotek. Pan aptekarz spojrzał nieco zdziwiony na Pana Mamrotka, uśmiechnął się uprzejmie, a potem pochwalił po angielsku płaszcz Pana Mamrotka. - Yes, a very nice coat. Pan Mamrotek zmieszał się lekko i zajrzał do ściągawki. - Oj, chyba źle zapisałem wymowę, powiedział do siebie i spróbował się poprawić - e kolt. aj hef a kolt, wyrecytował. Pan aptekarz pobladł nagle, a zaraz potem on i wszyscy klienci podnieśli ręce do góry. - He has a colt. On ma rewolwer szeptali po angielsku przerażeni klienci, przekonani, że to napad. - plis... plis, Ależ proszę ... próbował uspokoić wszystkich Pan Mamrotek. - Yes. Police! Police! zawołał najbardziej odważny pan aptekarz. W tym samym momencie do apteki zajrzał policjant Stop, któremu właśnie skończyły się pastylki miętowe. Wszyscy odetchnęli z ulgą, a najbardziej ucieszył się sam Pan Mamrotek, bo sierżant Stop pomógł mu wszystko wyjaśnić. Ileż było śmiechu, kiedy okazało się, że zamiast powiedzieć "I have a cold", co znaczy "Jestem przeziębiony", Pan Mamrotek pochwalił się najpierw płaszczem, a potem groził wszystkim pistoletem. Zgodzicie się chyba, że wszystkich tych kłopotów można było uniknąć, gdyby Pan Mamrotek bardziej dokładnie zapisywał wymowę. Tylko że wtedy nie byłoby tej historyjki! Od tamtej pory Pan Mamrotek używa całkiem innego słowniczka. Wymowę nowych wyrazów zapisuje w nim przy pomocy prawdziwej transkrypcji fonetycznej. To taki specjalny alfabet, dzięki któremu prawidłową wymowę można zapisać bardzo dokładnie. Teraz nikt już nie narzeka na to, że Pan Mamrotek mówi niewyraźnie. Słyszałem nawet, że zmienił nazwisko i nazywa się teraz Pan Szczebiotek! Litery i głoski W następnej części naszej książeczki znajdziecie ćwiczenia, które pozwolą wam nauczyć się prawidłowej wymowy głosek angielskich, a także zapisywania nowych wyrazów w transkrypcji fonetycznej. W transkrypcji tej, każdej głosce odpowiada jeden symbol fonetyczny. Wyraz "bread" (chleb), składający się z pięciu liter b-r-e-a-d, w transkrypcji fonetycznej ma tylko cztery głoski: >(b-r-e-d>), tyle samo co sześcioliterowy wyraz "school", wymawiany >(sku:l>). Dwukropek po "u" oznacza, że samogłoskę tę należy wymawiać nieco dłużej niż inne samogłoski. Nie wszystkie jednak dźwięki możemy zapisać przy pomocy alfabetu polskiego. Czasami potrzebne nam będą specjalne symbole fonetyczne, które pozwolą uniknąć wielu nieporozumień. Bez tych dodatkowych znaków nie można byłoby na przykład zapisać prawidłowej wymowy wyrazów zawierających głoskę >(ć>), której nie ma w zwykłym alfabecie. Gdybyśmy więc chcieli zapisać "po polsku" wymowę wyrazu "bad" (niedobry), zamiast >(bćd>) napisalibyśmy pewnie >(bed>) ("bed" - łóżko) albo >(bad>) ("bud" - pąk kwiatu). Zachęcam więc do ćwiczeń, które pomogą wam w zapamiętaniu poprawnej wymowy głosek angielskich i zapisywaniu ich w transkrypcji fonetycznej. Powtarzając zawarte w ćwiczeniach wyrazy, starajcie się dokładnie naśladować ich brzmienie. Najlepiej wyobrazić sobie, tak jak radziłem wam wcześniej, że jest się echem. Okaże się wtedy, że wcale nie jest tak trudno nauczyć się prawidłowej wymowy angielskiej. Powodzenia! >(ć>) cat cat >)kćt>) fat >)fćt>) hat >)hćt>) mat >)mćt>) Tak właśnie czytamy "a" w krótkich wyrazach, w których jest tylko jedna samogłoska: cat kt - kot fat ft - tłusty hat ht - kapelusz bad bd - niedobry sad sd - smutny back bk - plecy sack sk - worek ham hm - szynka ram rm - baran cap kp - czapka map mp - mapa rat rt - szczur Oczywiście samogłoska >(ć>) występuje też w dłuższych wyrazach, naprzykład: apple ćpl - jabłko battle btl - bitwa rattle rtl - grzechotka Zauważyliście z pewnością, że w języku polskim nie ma takiej samogłoski. Znajdziemy jednak sposób na to, aby nauczyć się wymawiać ją prawidłowo. Czy potraficie udawać ziewanie? Jeśli tak, to dobrze, bo bardzo nam się to przyda. Aby >(ć>) zabrzmiało po angielsku, musimy bardzo szeroko otworzyć usta jakbyśmy ziewali, usiłując przy tym powiedzieć "e". Przeczytaj: "A fat cat in a hat sat on a mat". A teraz przeczytajcie głośno wszystkie wyrazy podane niżej, starannie wymawiając samogłoskę >(ć>), a następnie ułóżcie je w rymujące się pary: fat, back, ham, bad, cap, sad, rat, sack, ram, map >(i:>) sea sea >)si:>) tea >)ti:>) bee >)bi:>) be >)bi:>) Z pewnością zetknęliście się już z tą samogłoską w znanych wyrazach takich jak: me mi: - mnie he hi: - on be bi: - być Angielska samogłoska >(i:>) przypomina polskie "ij", takie jak w wyrazie "kij". Słyszymy ją najczęściej w wyrazach pisanych przez podwójne "e". bee bi: - pszczoła see si: - widzieć tree tri: - drzewo free fri: - wolny, nie zajęty meet mi:t - spotykać feet fi:t - stopy green gri:n - zielony keep ki:p - hodować Bardzo często, choć nie zawsze, samogłoskę >(i:)> znajdziemy w wyrazach, pisanych przez "ea": sea si: - morze tea ti: - herbata seat si:t - miejsce do siedzenia leaf li:f - liść leaves li:vz - liście leave li:v - wyjeżdżać, zostawiać read ri:d - czytać beans bi:nz - fasola please pli:z - (po)proszę Nie ma niestety reguły, która pozwoliłaby ustalić raz na zawsze czy wyraz, w którym występuje samogłoska >(i:>) piszemy przez "ea", czy też przez "ee". Dlatego poznając nowe wyrazy musimy zapamiętać je wraz z pisownią. Jeśli jednak znajdziemy w jakimś wyrazie "ee", możemy być prawie pewni, że należy wymawiać go z "długim" >(i:>). Jak się niedługo przekonamy, w przypadku "ea" musimy być bardziej ostrożni i prawidłową wymowę wyrazów tak właśnie pisanych należy sprawdzać szczególnie starannie. Przeczytaj: Mr. Tease keeps bees >(\>) six six >)s\ks>) sit >)s\t>) knit >)n\t>) Samogłoskę tę znajdziemy w następujących wyrazach: six s\ks - sześć sit s\t - siedzieć bit b\t - kawałek fit f\t - pasować knit n\t - robić na drutach mitten m\tn - rękawiczka z jednym palcem kitten k\tn - kotek Chociaż w pisowni odpowiada jej najczęściej litera "i", jej wymowa bardziej przypomina polskie "y" wymawiane z uśmiechem. Uwaga! Pułapki! Zdarzają się wyrazy z samogłoską >(\>) pisane inaczej, ale jest ich niewiele: pretty >pr\t\ - ładna busy >b\z\ - zajęty women >w\m\n - kobiety Przeczytaj: Miss Busy knits mittens for little kittens >(e>) hen hen >)hen>) egg >)eg>) bread >)bred>) said >)sed>) Czy przyszłoby komuś do głowy, że >(e>) należy do najtrudniejszych samogłosek angielskich? A wszystko przez to, że podczas jej wymawiania usta muszą być mocno rozciągnięte w uśmiechu tak, jakbyśmy chcieli powiedzieć "iiiiiiiii", mniej więcej tak: Układ ust: ((((((((((((( Z rozpoznaniem tej samogłoski nie powinniśmy mieć kłopotu, bo w pisowni odpowiada jej najczęściej litera "e": hen hen - kura egg eg - jajko bed bed - łóżko red red - czerwony ten ten - dziesięć Są jednak wyrazy, w których samogłosce >(e>) odpowiada zupełnie inna pisownia: bread bred - chleb read red - czas przeszły od "read" (czytać) said sed - czas przeszły od "say" (powiedzieć) Przeczytaj: Ben gets many eggs from his hen. >(ó>) cut cut >)kót>) hut >)hót>) mud >)mód>) Tak właśnie \wymawiamy "u" w bardzo wielu wyrazach angielskich: cut kót - przecinać, kroić cup kóp - filiżanka mug móg - kubek hut hót - chatka mud mód - błoto luck lók - szczęście bun bón - bułeczka puddle pódl- kałuża Przeczytaj: Miss Smut loves muddy puddles. >(ą:>) car car >)ką:>) far >)fą:>) bark >)bą:k>) Samogłoska >(ą:>) również przypomina nieco polskie "a", ale musimy bardzo uważać, aby nie pomylić jej z ćwiczoną przed chwilą samogłoską >(ó>). Nie powinniśmy mieć trudności z rozpoznaniem >(ą:>) w wyrazach angielskich, gdyż tak właśnie wymawiamy kombinację liter "ar". car ką: - samochód far fą: - daleko park pą:k - park bark bą:k - szczekać arm ą:m - ramię carp ką:p - karp lark lą:k - skowronek barn bą:n - stodoła guard gą:d - pilnować, strażnik Tylko w niewielu wyrazach pisownia tej samogłoski wygląda inaczej: heart hą:t - serce palm pą:m - palma, dłoń pass pą:s - zdać (egzamin), minąć can't ką:nt - nie móc (forma przecząca od "can") Przeczytaj: I can't guard the park. I can't bark. A teraz ułóż podane niżej wyrazy w pary, które należy wymawiać szczególnie starannie, aby ich ze sobą nie mylić: luck, hut, bun, lark, barn, carp, heart, carp Przykład: luck - lark >(o:>) horn horn >)ho:n>) fork >)fo:k>) more >)mo:>) "r" pozwala nam rozpoznać jeszcze jedną angielską samogłoskę, mianowicie >(o:>). Znajdziemy ją w takich wyrazach jak: horn ho:n - klakson, róg fork fo:k - widelec port po:t - port more mo: - więcej bore bo: - nudzić or o: - albo pork po:k - wieprzowina torn to:n - podarty Aby poprawnie wymówić tę samogłoskę, usta musimy ułożyć w maleńki dzióbek, jakbyśmy chcieli powiedzieć "uuuuu"; układ ust: %Ŕ% %Ŕ% Dosyć często, niestety >(o:>) pojawia się w pisowni jako "oor", "ou" albo "au", a nawet jako "ar": floor flo: - podłoga, piętro four fo: - cztery talk to:k - mówić, rozmawiać bought bo:t - czas przeszły od "buy" - kupić caught ko:t - czas przeszły od "catch" - złapać war wo: - wojna warm wo:m - ciepło Przeczytaj: Miss Bore talks and talks. >(!ą>) lock lock >)l!ąk>) pot >)p!ąt>) dog >)d!ąg>) Samogłoski >(!ą>) nie wolno pod żadnym pozorem mylić z >(o:>), choć również przypomina ona nieco polskie "o". Ćwicząc wymowę tej samogłoski uważajmy, aby tym razem nie robić z ust dzióbka, lecz ułożyć je na kształt bardzo dużego "O". Samogłoskę tę znajdziemy w wyrazach, w których po "o" nie ma litery "r": lock l!ąk - zamykać, zamek pot p!ąt - garnek dog d!ąg - pies cot k!ąt - kojec hot h!ąt - gorąco soft s!ąft - miękki rock r!ąk - skała Przeczytaj: Miss Dot is hot. Uwaga! Pułapka! Te wyrazy się nie rymują. Musimy wymawiać je szczególnie starannie. Bardzo łatwo je bowiem pomylić: pot - port cot - caught A teraz połącz w pary inne wyrazy, które się rymują: hot; caught; pork; more; lock; horn; bought; rock; four; pot; torn; fork >(u:>) zoo zoo >)zu:>) moon >)mu:n>) true >)tru:>) you >)ju:>) To bardzo trudna do wymówienia samogłoska, ale przy odrobinie wysiłku, powinno nam się udać. Posłuchajcie zresztą i powtarzajcie: zoo zu: - zoo moon mu:n - księżyc soon su:n - wkrótce true tru: - prawdziwy you ju: - ty few fju: - kilka two tu: - dwa soon su:n - wkrótce food fu:d - żywność who hu: - kto Aby >(u:>) ładnie zabrzmiało po angielsku, musimy najpierw lekko się uśmiechnąć, a potem wymawiając tę samogłoskę ułożyć usta w maleńki dzióbek. Rysunek poniżej pokaże wam jak powinny wyglądać usta na początku i na końcu samogłoski >(u:>). Z pisownią jest trochę gorzej, bo jak już zauważyliście w prawie każdym wyrazie >(u:>) pisane jest inaczej. Nie martwiłbym się tym jednak zbytnio. Z czasem nauczycie się rozpoznawać wyrazy, w których występuje ta samogłoska. Przeczytaj: We'll soon be on the moon. >([>) cook cook >)k[k>) good >)g[d>) book >)b[k>) Ten śmieszny znaczek służy do zapisywania samogłoski, która również przypomina polskie "u". Wymawiamy jednak tę samogłoskę bez charakterystycznego dla języka polskiego "dzióbka". Usta układamy tak jakbyśmy chcieli powiedzieć polskie "o". Posłuchajcie: cook k[k - kucharz, gotować put p[t - położyć look l[k - patrzeć good g[d - dobry book b[k - książka foot f[t - stopa hook h[k - hak Choć prawie we wszystkich przykładach >([>) pisane jest przez "oo", nie zapominajmy, że taką samą pisownię mają wyrazy z zupełnie inaczej brzmiącą samogłoską >(u:>), którą ćwiczyliśmy wcześniej. Przeczytaj: Mr. Hook is a good cook. >(!@:>) bird bird >)b!@:d>) fur >)f!@:>) worm >)w!@:m>) Jeśli na końcu wyrazu lub przed spółgłoską znajdziecie "ir" albo "ur", to takie połączenie liter odczytać należy jako >(!@:>). Zdarzają się też inne pisownie tej samogłoski, ale są one znacznie rzadsze. Samogłoska >(!@:>) dobrze zabrzmi po angielsku tylko wtedy, gdy w trakcie jej wypowiadania mocno opuścimy dolną szczękę. bird b!@:d - ptak fur f!@: - futro turn t!@:n - skręcać worm w!@:m - robak work w!@:k - praca, pracować learn l!@:n - uczyć się Przeczytaj: Birds like worms. >(?>) water water >)>wo:t>) around >)?ra[nd>) a book >)?b[k>) Jeśli uważnie wsłuchamy się w jakiś wyraz składający się przynajmniej z dwóch sylab zauważymy, że jedna z nich wypowiadana jest głośniej i mocniej, a druga nieco ciszej, bez wyraźnego nacisku. O bardziej donośnie wypowiadanej sylabie mówimy, że jest akcentowana i aby łatwiej można było ją rozpoznać w transkrypcji fonetycznej, stawia się tuż przed nią taki znaczek: >. Jeśli przed jakąś sylabą nie ma takiego znaczka oznacza to, że jest ona nieakcentowana i tylko w takich sylabach znajdziemy samogłoskę >(?>). Tak właśnie wymawiamy "er" na końcu wyrazu: water wo:t - woda sister s\st - siostra better bet - lepszy butter bót - masło supper sóp - kolacja Często znajdziemy tę samogłoskę na początku wyrazu, oczywiście jeśli jest to sylaba nieakcentowana: around ÂÁ[nd - około, dookoła adore ÂÁ: - uwielbiać again ÂÁn - znowu Prawie zawsze tak właśnie wymawiamy "a" i "an" - rodzajnik nieokreślony, który tak często występuje przed rzeczownikami: a book >b[k a dog >d!ąg a cat >kt a bed >bed a fork >fo:k an apple n>ćpl an egg n>eg Zauważyliście z pewnością, że na początku wyrazu samogłoska ta wymawiana jest lekko i bardzo krótko, i że brzmi trochę tak, jakbyśmy się przez moment zastanawiali co powiedzieć. Starajcie się nie zastępować jej polskim "e". Jeśli wam się to nie uda, spróbujcie przećwiczyć >(?>) wymawiając tę samogłoskę jak "e", ale z ustami ułożonymi tak, jakbyśmy chcieli powiedzieć "o". >(e\>) wake wake >(we\k>) late >(le\t>) train >(tre\n>) day >)de\>) Czy pamiętacie jak czytamy literę "a" w takich wyrazach jak hat, mat albo rat? Zobaczcie co się stanie, gdy na końcu tych wyrazów dopiszemy "e": hat ht hate he\t - nienawidzieć mat mt mate me\t - kumpel rat rt rate re\t - tempo Dzięki magicznemu "e", zamiast pojedyńczej samogłoski >(ć>) jaką mamy w wyrazach: hat, mat i rat pojawiła się podwójna samogłoska (inaczej dyftong) >(e\>). Tak właśnie czytamy wyrazy, w których znajdziemy "a...e" oddzielone jakąś spółgłoską. Takich wyrazów jest bardzo wiele: wake we\k - budzić late le\t - późno name ne\m - imię (nazwisko) plate ple\t - talerz take te\k - brać cake ke\k - ciasto bake be\k - upiec W niewielu przypadkach >(e\>) wygląda w pisowni inaczej: break bre\k - przerwa, łamać pray pre\ - modlić się say se\ - powiedzieć play ple\ - bawić się grey gre\ - szary wait we\t - czekać train tre\n - pociąg Przeczytaj: tutej!!! The #8#/18 train is late. >(?[>) soap soap >)s[p>) home >)h[m>) bone >)b[n>) A oto inny dyftong jaki powstaje dzięki "e". Wszyscy wiemy, że prawidłowa wymowa wyrazu "not" to >(n!ąt>). Wyraz "note" (notatka) czytamy jednak inaczej. Nasze magiczne "e" sprawia, że pojawia się w nim dyftong >(?[>). Dzieje się tak w większości wyrazów, w których znajdziemy "o...e" oddzielone spółgłoską. home h[m - dom bone b[n - kość alone ÂÁÁ - sam hope h[p - nadzieja rope r[p - lina Uwaga! Pułapki! some sóm - jakiś, trochę glove glóv - rękawiczka one wón - jeden Jest też inna pisownia dyftongu >(?[>), którą warto zapamiętać, mianowicie "oa". Znajdziemy ją w wielu wyrazach, na przykład: soap s[p - mydło boat b[t - łódka coat k[t - płaszcz road r[d - droga Jeśli w jakimś wyrazie znajdziecie literę "o" na końcu wyrazu, to prawie na pewno należy ją odczytać jako >(?[>): no n[ - nie go g[ - iść so s[ - więc Uwaga! Pułapka! to tu: albo t - na przykład w "to go" do du: - robić coś Przeczytaj: Don't go home alone! >(a\>) bite bite >)ba\t>) write >)ra\t>) night >)na\t>) Prawie zawsze kiedy po "i" pojawia się w jakimś wyrazie litera "e", odczytujemy taką kombinację jako >(ai>). bite ba\t - gryźć write ra\t - pisać kite ka\t - latawiec Podobnie wymawiamy również wyrazy pisane przez "igh" high ha\ - wysoki fight fa\t - walka, walczyć night na\t - noc knight na\t - rycerz light la\t - światło right ra\t - prawa (np. strona), Warto też zapamiętać pisownię i wymowę następujących wyrazów: try tra\ - próbować my ma\ - mój buy ba\ - kupować bye-bye ba\ ba\ - cześć, pa (pożegnanie) Przeczytaj: We are knights! We fight at night! >(o\>) coin coin >)ko\n>) boy >)bo\>) toy >)to\>) Z tym dźwiękiem nie powinniśmy mieć kłopotu. Znajdziemy go w wyrazach pisanych przez "oy" albo "oi". coin ko\n - moneta boy bo\ - chłopiec toy to\ - zabawka point po\nt - punkt, wskazywać noise no\z - hałas noisy >no\z\ - hałaśliwy annoy ÂÁ\ - irytować Przeczytaj: Noisy toys annoy Miss Roy. >(a[>) cow cow >)ka[>) out >)a[t>) mouse >)ma[s>) Choć nie zawsze, tak właśnie często odczytujemy połączenie liter "ow": cow ka[ - krowa now na[ - teraz how ha[ - jak Uwaga! Pułapka! low l[ - niski row r[ - wiosłować mow m[ - ścinać trawę Bardziej możemy polegać na pisowni "ou", a także "ou...e", którą odczytujemy najczęściej jako >(a[>). mouse ma[s - mysz out a[t - na zewnątrz house ha[s - dom about ÂÁ[t - o, około loud la[d - głośny Przeczytaj: A mouse! A mouse in my house! >(e>) stairs stairs >)stez>) air >)e>) care >)ke>) Ten dźwięk należy do jednych z trudniejszych w języku angielskim i dlatego musimy wymawiać go szczególnie starannie. Aby dobrze zabrzmiał, wystarczy w trakcie wypowiadania angielskiego >(e>) otworzyć nieco szerzej usta. Zobaczmy zresztą na obrazku, jak powinny wyglądać nasze usta na początku i na końcu wymawiania dźwięku >(e>). Z rozpoznaniem tego dźwięku w wyrazach angielskich nie powinniśmy mieć kłopotu. Najczęściej znajdziemy go w wyrazach pisanych przez "air", albo kończących się na "...are": stairs stez - schody air e - powietrze hair he - włosy care ke - troszczyć się careful kefl - ostrożny fare fe - opłata za przejazd Uwaga! Pułapka! are ą: - są Przeczytaj: Be careful! The stairs! >(\>) cheer cheer >)tę\>) dear >)d\>) here >)h\>) Z pisownią angielską nigdy nic nie wiadomo, ale możemy mieć pewność, że kombinacje liter "eer" "ere" i "ear" odczytujemy najczęściej jako >(\>). cheer tę\ - wiwatować deer d\ - jeleń dear d\ - drogi, kochany here h\ - tutaj ear \ - ucho clear kl\ - przejrzysty, zrozumiały fear f\ - strach tear t\ - łza Przeczytaj: Is it clear? A teraz sprawdź, czy potrafisz ułożyć podane niżej wyrazy w rymujące się pary: late, boy, mouse, name, air, wait, fight, toy, aim, here, clear, house, bear, write Ćwiczymy angielskie spółgłoski Większość angielskich spółgłosek można zapisać w transkrypcji fonetycznej przy pomocy liter polskiego alfabetu. Są jednak i takie, dla których wprowadzono specjalne znaki i od tych właśnie zaczniemy tę część naszych ćwiczeń. >(ń>) bath bath >)bą:ń>) maths >)mńs>) three >)ńri:>) Ten dźwięk pamiętamy z pewnością z wczesnego dzieciństwa, kiedy sepleniliśmy sobie beztrosko. Aby jednak seplenić po angielsku, musimy wysunąć lekko język i przygryźć go delikatnie górnymi zębami. Jeśli spróbujemy teraz powiedzieć "sssss", angielska spółgłoska >(ń>) na pewno zabrzmi prawidłowo: bath bą:ń - kąpiel (w wannie) maths mńs - matematyka three ńri: - trzy breath breń - oddech >(7>) breathe breathe >)bri:7>) with >)w\7>) this >)7is>) Jeśli przygryziemy leciutko język i zamiast "sss" spróbujemy powiedzieć "zzz", powinna nam wyjść piękna spółgłoska >(7>): breathe bri:7 - oddychać this 7is - ten that 7ćt - tamten with w\7 - z Uwaga! Pułapka! the Thames 7?>temz. >(ę>) shout shout >)ęa[t>) nation >)>ne\ę?n>) Spółgłoska >(ę>) tylko trochę przypomina polskie "sz". Jeśli uważnie posłuchacie nagrania, z pewnością zauważycie różnicę. Pisownia nie powinna nam sprawić kłopotu. Zapamiętajmy, że tak właśnie czytamy "sh" oraz końcówki "-tion" i "-sion". shout ęa[t - wołać shop ę!ąp - sklep shoe ęu: - but nation ne\ę?n - naród mission m\ę?n - misja push p[ę - pchać Uwaga! Pułapka! sugar ę[g - cukier >(ź>) treasure treasure >)>treź?>) Podobnie jak >(ę>), również angielskie >(ź>) różni się bardzo od polskiego "ż" i "rz". Przećwiczmy więc starannie wymowę tej spółgłoski. W pisowni, >(ź>) to najczęściej "sure" na końcu wyrazu: treasure treź? - skarb pleasure pleź? - przyjemność leisure leź? - czas wolny od zajęć vision v\ź?n - wizja, wzrok Uwaga! Pułapka! sure ęo: - pewien (czegoś) >(tę>) chop chop >)tę!ąp>) catch >)ktę>) which >)w\tę>) Z angielskim "ch" (ce-ha) nie ma takich kłopotów, jak z polskim. Nigdy nie można go pomylić z "h", gdyż w wymowie "ch" oraz "tch" to prawie zawsze >(tę>). chop tę!ąp - siekać catch ktę - złapać child tęa\ld - dziecko chair tęe - krzesło much mótę - dużo which w\tę - który witch w\tę - czarownica Uwaga! Pułapka! school sku:l - szkoła Przeczytaj: Which witch is which? >(dź>) jump jump >)dźómp>) page >)pe\dź>) hedgehog >)>hedźh!ąg>) Jeśli zauważycie w jakimś wyrazie "j", "ge" lub "dge", to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że w wymowie pojawi się w ich miejsce >(dź>). jump dźómp - skakać jug dźóg - dzban page pe\dź - strona (w książce) hedgehog hedźh!ąg - jeż badge bdź - odznaka >(m>) mouse mouse >)ma[s>) Jimmy >)>dź\m\>) comb >)k[m>) "m" to jedna z niewielu spółgłosek angielskich, która brzmi tak samo jak po polsku. Również jej pisownia nie sprawi nam kłopotu. Zapamiętajmy tylko, że podwójne "mm" czytamy jak jedno "m", a w "mb" na końcu wyrazu "połykamy" "b". mouse ma[s - mysz many men\ - dużo, wiele money món\ - pieniądze comb k[m - grzebień climb klaim - wspinać się Przeczytaj: I must comb that lamb >(n>) knock knock >)n!ąk>) nine >)na\n>) Spółgłoska >(n>) nie ma zbyt wielu tajemnic. W pisowni odpowiada jej "n" i tylko w kilku wyrazach ukrywa się pod literami "kn". no n[ - nie nose n[z - nos nine na\n - dziewięć knock n!ąk - pukać do drzwi knight na\t - rycerz knee ni: - kolano >(6>) sing sing >)si6>) long >)l!ą6>) think >)ń\6k>) >(6>) to dźwięk, na który musimy bardzo uważać, bo prawie wszyscy, którzy zaczynają uczyć się języka angielskiego dodają na końcu >(k>), co jest dużym błędem. Postarajmy się więc zapamiętać, że >(k>) dodajemy tylko wtedy, gdy pojawia się ono w pisowni. think ń\6k - myśleć ink \6k - atrament bank bÂÁ?: bank "ng" natomiast wymawiamy jako >(6>). Spółgłoskę tę usłyszymy również całkiem wyraźnie w języku polskim, jeśli bardzo powoli powiemy "mą-ka". sing s\6 - śpiewać long l!ą6 - długi song s!ą6 - piosenka ring r\6 - dzwonić Uwaga! Pułapki! Czy możecie sobie wyobrazić jakiego zamieszania mógłby narobić ktoś, kto nie potrafi poprawnie wymówić następujących wyrazów?: sing s\6 - śpiewać sink s\6k - zlew, iść na dno sin s\n - grzech, grzeszyć Takich pułapek jest w języku angielskim sporo więc dołóżcie starań, aby nie mylić tych dźwięków. Przeczytaj: I said "Please, sing" and not "Please, sink." >(r>) ring ring >)r\6>) write >)ra\t>) pray >)pre\>) Z pewnością zauważyliście już, że angielskie >(r>) jest inne niż polskie "rrrr". ring r\6 - dzwonić, pierścionek ride ra\d - przejażdżka, jeździć (konno, na rowerze) read r\:d - czytać pray pre\ - modlić się tree tri: - drzewo cream kri:m - śmietanka Uwaga! Pułapki! 1. W angielszczyźnie brytyjskiej "r" nie wymawiamy na końcu wyrazu oraz przed spółgłoską. car ką: - samochód far fą: - daleko bark bą:k - szczekać bird b!@:d - ptak 2. "wr" wymawiamy jak "r": write ra\t wrong r!ą6 wreck rek >(l>) lion lion >)>la\n>) clean >)kli:n>) girl >)g!@:l>) milk >)m\lk>) Czy ktoś już zauważył, że w języku angielskim inaczej wymawiamy >(l>) na początku wyrazu, a inaczej na końcu? lion la\n - lew letter let - list light la\t - światło long l!ą6 - długi look l[k - patrzeć pill p\l - pigułka bill b\l - rachunek full f[l - pełny milk m\lk - mleko girl g!@:l - dziewczyna help help - pomagać (tak również wołamy o pomoc) Posłuchajcie jeszcze jak brzmi angielskie >(l>) po >(p>), >(t>) i >(k>): play ple\ - bawić się please pli:z - proszę clean kli:n - czysty little l\tl - mały bottle b!ątl - butelka Przeczytaj: Take one pill from this bottle and a little milk. >(j>) yawn yawn >)jo:n>) Angielskie >(j>), pisane przez "y", możemy bez obaw wymawiać tak samo jak polskie "j". yawn jo:n - ziewać you ju: - ty young jó6 - młody yellow jel[ - żółty >(w>) walk walk >)wo:k>) wind >)w\nd>) what >)w!ąt>) Angielskie >(w>) nie sprawi nam kłopotu. Jego wymowa przypomina polskie "ł", a i pisownia jest dość konsekwentna. >(w>) znajdziemy w wyrazach pisanych przez "w" lub "wh": walk wo:k - iść, spacer wind w\nd - wiatr wear we - nosić (o ubraniu) sweet swi:t - słodki what w!ąt - co where we - gdzie when wen - kiedy why wa\ - dlaczego Uwaga! Pułapki! Do wyjątków należy pisownia wyrazu "one", w którym również występuje głoska >(w>) oraz wyrazu "who", w którym >(w>) nie ma, mimo iż pisze się go przez "wh": one wón - jeden who hu: - kto Skoro angielskie "w" czyta się podobnie jak polskie "ł", zapytacie zapewne, jak zapisać wymowę dźwięku podobnego do polskiego "w" takiego jak w wyrazie "wiewiórka". W transkrypcji fonetycznej służy do tego celu znak >(v>). Ani ten, ani pozostałe symbole transkrypcji fonetycznej nie sprawią nam kłopotu. Wszystkie bowiem znajdziemy w polskim alfabecie. Choć sposób wymawiania niektórych z tych dźwięków różni się nieco od polskiego z pewnością bez trudu usłyszycie różnice. >(v>) violin violin >)`va\ÂÁn>) five >)fa\v>) >(v>), bardzo podobne do polskiego "w", w pisowni wcale się nie ukrywa i najczęściej odpowiada mu litera "v". Bardzo uważajmy, aby wtedy, kiedy >(v>) występuje na końcu wyrazu nie wyszło nam >(f>)!: violin `va\ÂÁn - skrzypce vet vet - weterynarz five fa\v - pięć even i:vn - nawet (również "parzysty" - o liczbach) >(f>) fly fly >)fla\>) often >)>!ąfn>) photo >)>f[t[>( Spółgłoskę >(f>) znajdziemy w wyrazach pisanych przez "f" albo "ph": fly fla\ - mucha four fo: - cztery often !ąfn - często photo >f[t[ - zdjęcie >(s>) sea sea >)si:>) sit >)s\t>) house >(ha[s>) sea si: - morze sit s\t - siedzieć house ha[s - dom >(z>) zip zip >)z\p>) easy >)>i:z\>) dogs >)d!ągz>) Litera "z" rzadko jest używana w języku angielskim, ale w wymowie >(z>) pojawia się bardzo często. Głoska ta ukrywa się pod literą "s". Kto zna już gramatykę angielską niech więc uważa na końcówki liczby mnogiej rzeczowników, a także na 3 osobę liczbę pojedyńczej czasowników! zip z\p - zamek błyskawiczny easy i:z\ - łatwy bees bi:z - pszczoły cars ką:z - samochody ribs r\bz - żebra dogs d!ągz - psy leaves li:vz - liście boxes >b!ąks\z - pudełka goes g[z - 3 os. l.poj. czasownika "go", iść, jechać, udawać się drives dra\vz - 3 os. l. poj. czasownika "drive", prowadzić samochód >(p>) parrot parrot >)>prt>) park >)pą:k>) place >)ple\s>) Tę spółgłoskę, a także dwie następne - >(t>) i >(k>) wymawiamy tak, aby przyłożona do ust kartka papieru podfrunęła wesoło do góry: parrot >prt - papuga park pą:k - park pot p!ąt - garnek place ple\s - miejsce >(t>) telephone telephone >)>tel\f[n>) time >)ta\m>) try >)tra\>) telephone >tel\f[n - telefon top t!ąp - wierzchołek time ta\m - czas try tra\ - próbować >(k>) car car >)ką:>) kite >)ka\t>) school >)sku:l>) quick >)kw\k>) >(k>) można pisać aż na cztery sposoby. Widać z tego, że wasi angielscy koledzy mogą mieć z pisownią tego dźwięku takie same kłopoty jak my wtedy, gdy musimy zdecydować się na "ż" lub "rz"! car ką: - samochód cat kt - kot kite ka\t - latawiec school sku:l - szkoła quick kw\k - szybki >(b>) baby baby >)>be\b\>) boy >)bo\>) web >)web>) Głoska >(b>) nie powinna sprawić nam kłopotu. Musimy tylko uważać, aby na końcu wyrazu nie zamieniała nam się w >(p>), bo tak wymówione słowo może znaczyć zupełnie co innego! baby >be\b\ - niemowlę boy bo\ - chłopiec web web - pajęczyna Uwaga! Pułapki! robe r[b - szata rope r[p - lina Czy wszyscy pamiętają o tym, że głoskę >(b>) "połykamy" w wyrazach kończących się na "mb"? comb k[m - grzebień, czesać tomb tu:m - grobowiec climb kla\m - wspinać się >(d>) dog dog >)d!ąg>) day >)de\>) bad >)bd>) Angielskie >(d>) brzmi trochę inaczej niż polskie >(d>). dog d!ąg - pies day de\ - dzień daddy >dd\ - tatuś Podobnie jak w przypadku "b", również tutaj musimy starannie wymawiać "d" na końcu wyrazu. bad bd - niedobry bat bt - nietoperz ride ra\d - przejażdżka, jechać (konno, na rowerze) write ra\t - pisać >(g>) goat goat >)g[t>) good >)g[d>) big >)b\g>) goat g[t - koza good g[d - dobry big b\g - duży Uwaga! Koniec wyrazu! dog d!ąg - pies dock d!ąk - dok portowy log l!ąg - kłoda lock l!ąk - zamek (w drzwiach) frog fr!ąg - żaba frock fr!ąk - fartuszek Przeczytaj: A frog on a log? Good dog! >(h>) horse horse >)ho:s>) hope >)h[p>) who >)hu:>) Z pewnością zazdrościcie swoim angielskim kolegom, że pisownia "ch" i "h" nie sprawia im kłopotu. Przypomnijcie sobie, że angielskie "ch" (ce-ha) wymawiane jest jak >(k>) albo >(tę>). Nie pomyli się więc z głoską >(h>). Brzmi ona nieco inaczej niż polskie "ch": horse ho:s - koń house ha[s - dom (budynek) home h[m - dom (gdy mówimy np., że idziemy do domu, jesteśmy w domu) hope h[p - nadzieja, mieć nadzieję who hu: - kto To już wszystkie znaki używane w transkrypcji fonetycznej w języku angielskim. Warto je zapamiętać nie tylko po to, aby uniknąć kłopotów i przygód Pana Mamrotka. Mam nadzieję, że teraz łatwiej wam będzie sprawdzić lub zapisać wymowę nowych wyrazów i że już niedługo dostaniecie pierwszą "piątkę" za ładną, poprawną wymowę! A jeśli zapomnicie czasem jakie głoski kryją się pod znakami transkrypcji, zajrzyjcie do tabelki na początku książki.