SPIS ŒWIĘTYCH I BŁoGOSŁaWIONYCH KOŒCIOŁa KATOLICKIEGO (Spis nie obejmuje œwiętych i błogosławionych opatrzonych biogramami. Różne daty przy imionach odsyłajš do różnych osób umieszczonych w spisie pod wspólnym imieniem.) Aaron Œw.1 VII Abbondiusz Œw. 23 VIII Abdechalas Œw. 21 IV Abdiesus Œw. 22 IV Abdon Œw. 30 VII Abel Œw.2VI Abib Œw.15 XI Abiliusz Œw. 22 II Abraham Œw.16 III,15 VI, 9X,29X,6XII Abudemiusz Œw.15 VII Abundancjusz Œw.16 IX Abundius Œw.11 VII,10 XII Abundiusz Œw. 2 IV 14 IV 26 VIII,16 IX Acepsym Œw. 22 IV Achillas bł. 7 XI Achilles Œw.23 IV 12V Acisklus Œw.17 XI Acylin Œw.17VII Acyndyn Œw. 20 IV 2 XI Adalberon Œw. 6 X Adamnan Œw. 23 IX Adaukt Œw. 30VIII Adela Œw. 24 XII Adelajda Œw. 5 II,15 VI Adelard Œw. 2 I Adelbert Œw. 25 VI Adelf Œw. 29 VIII Adeodat Œw. 8 XI Aderit Œw. 27 IX Adiut Œw.16 I Adolf Œw. 27 IX Adon Œw.16 XII Adrian bł. 9 VII Aelred bł.12 I Afian Œw. 2 IV Afra Œw. 5 VI II Afrahat Œw. 7 IV Afrodyzjusz Œw.14 III Afrykanin Œw.10 IV Aftoniusz Œw. 2 XI Agacjusz Œw. 8 V Agapa Œw. 28 XII Agape Œw.1 IV Agapit Œw.16 III,18 VIII, 20 IX Agapius (Agapiusz) Œw. 24 III, 29 IV 19 VIII, 21 VIII,10 IX, 2 XI, 20 XI Agatangel Œw. 23 I, 7 VIII Agathodor Œw. 4 III,13 IV Agaton Œw.10 I, 7 XII Agatonika Œw.13 IV Agatopod Œw.4 IV 25 IV 23 XII Ageryk Œw.1 XII Ageusz Œw.4 I Agnel Œw.14 XII Agnieszka Œw.16 XI Agrycjusz Œw.13 I Agrykola Œw.17 III, 4 XI, 16 XII Agrypin Œw. 9 XI Agrypina Œw. 23 VI Aichard Œw.15 IX Aid Œw.10 XI Aidan Œw. 31 VIII Aimon bł.15 VIII Aital Œw. 22 IV Akacjusz Œw. 9 IV 28 IV 28 VII,19 IX, 27 XI Aksencjusz Œw.14 II Akursjusz Œw.16 I Akwila Œw. 23 I, 8 VII Akwilin Œw.19 X Akwilina Œw.13 VI Alanus bł. 8 IX Alban Œw. 21 VI, 22 VI Albert bł.11 V 21 VII Albert Œw. 7 VIII, 21 XI Albin Œw.1 III,15 IX Albina Œw.16 XII Albuin Œw. 5 II Aldegunda Œw. 30 I Aldhelm Œw. 25 V Aleksander Œw. 30 I,18 II, 10 III, 24 III, 27 III, 28 III, 22 IV 24 IV 3 V 20 V 29 V 6 VI, 9 VI I, 1 VIII,11 VIII, 26 VIII, 28 VIII, 2 IX, 24 XI,1 XII,12 XII Aleksandra Œw.18 V Alfeusz Œw.17 XI Alfiusz Œw.10 V Alfons bł.1 VI, 25 VII,17 XI Alfonsa bł. 28 VII Alicja bł.9 I Alipiusz Œw.15 VIII Almachiusz Œw.1 I Alodia Œw. 22 X Alojzy bł.11 V 14 VI, 24 X,13 XI Alpinian Œw.30VI Alpiusz Œw. 26 XI Altman Œw. 8 VIII Alwarez bł.19 II Amadeusz Œw.10VIII Amalberga Œw.10VII Amancjusz Œw.19 III, 8 IV 10 VI, 26 IX, 4 XI Amand Œw. 6 II,18 VI Amaryn Œw.25 I Amat bł. 8 V Amat Œw. 31 VIII,13 IX Amata bł. 9 VI Amator Œw. 30 IV 1 V Ambroży bł. 20 III Ambroży Œw.19 VII, 2 XI Amfiloch Œw. 23 XI Amfion Œw.12 VI Amideusz Œw.18 IV Ammian Œw.4 IX Ammon Œw.1 IX, 8 IX, 20 XII Ammonaria Œw.12 XII Ammonius Œw. 26 XI Ammoniusz Œw.18 I Ampeliusz Œw.11 II Ampliat Œw. 31 X Anachariusz Œw. 25 IX Ananiasz Œw. 25 I, 21 IV 1 XII Anastazja Œw. 28 X, 25 XII Anastazy Œw.11 I, 22 I, 21 IV 20V 30V 14VI, 17 VIII, 21 VIII, 21 XII Anatalon Œw. 24 IX Anatol Œw. 3 VII, 20 XI Anatolia Œw. 9 VII Andeol Œw.1 V Andronik Œw.11 X Andrzej bł. 26 I,1 II,17 V 30 V 3 VI Andrzej Œw. 6 I, 2 II,13 V 15 V 29 V 4 VII,12 VII,19 VIII, 29 VIII, 23 IX, 20 X,10 XI, 28 XI Anekt Œw. 27 VI Anempodist Œw. 2 XI Angelina Bł.14VI Angellus bł.13 III Anian Œw. 25 IV 10 XI Anicet Œw.17 IV 12VIII Anioł Bł.11 IV 16 VIII, 30 X Anioł Œw. 5 V 10 IX Aniołów Stróżów ŒwŒw. 2 X Anna bł.10 I,1 II, 7 VI, 9 VI, 15 VII Annon Œw. 4 XII Ansan Œw.1 XII Ansbert Œw. 9 II Ansegiz Œw. 20 VII Ansgar Œw. 3 II Ansowin Œw.13 III Antelm Œw. 26 VI Anter Œw. 3 I Antes Œw. 28 VI II Antia Œw.18 IV Antioch Œw. 21 V 15 VII,15 X, 13 XII Antoni bł. 9 I, 7 II, 9 IV 10 IV 25 VII, 28 VII,10 IX, 7 XI, 1 XII,13 XII Antoni Œw.12 I,17 I,12 II, 8 III,16 III, 7 VI, 23 IX, 7 XI, 15 XII, 28 XII Antonia bł. 28 I I,17 V Antonin bł.7VII Antonin Œw.14 II, 20 IV 10 V 29 VII, 2 IX, 25 X, 31 X,13 XI Antonina bł. 27 X Antonina Œw.1 III, 29 IV 3 V 4V 12VI Antuza Œw. 27 VII Antydiusz Œw.17 VI Antym Œw. 27 IV 11 V Antypas Œw.11 IV Anyzja Œw. 30 XII Anyzjusz Œw. 30 XII Anzelm œw.18 III Apelius Œw.10 IX Apelles Œw. 22 IV Aper œw.15 IX Apfiasz œw. 22 XI Apodemiusz œw.16 IV Apolinary œw. 23 VII, 21 VIII, 2 IX,13 IX, 5 X Apollin œw. 21 IV Apolonia œw.9 II Apoloniusz œw. 8 III,11 IV 18 IV 21 IV Apronian œw. 2 II Apulejusz œw. 7 X Aranh bł. 25 VII Archelaus œw. 23 VIII Aretas œw.18 IX Argeus œw. 2 I Argobast œw. 21 VII Argymir œw. 28 VI Arian œw. 8 III Arkadiusz œw. 4 III,13 XI Armentariusz œw. 30 I Armogast œw. 29 III Arnold œw.15 I Arnulf Œw.18 VII,15 VIII Aroncjusz œw. 27 VIII Arsacjusz œw.16 VIII Arseniusz œw. 8 V 14 XII Artald œw. 6 X Artemiusz Œw. 6VI, 20 X Artemon œw. 8 X Arystarch bł. 4 VIII Arystokles œw. 23 VI Arystydes œw. 31 VIII Ascelina œw. 23 VIII Asella œw. 6 XII Asklas œw. 23 I Asklepiades œw.18 X Aspren œw. 3 VIII Asteria œw.10 VIII Asteriusz œw. 3 III, 20 V 10 VI, 23 VIII Asynkryt œw.8 IV Atanazja Œw.14 VIII Atanazy œw. 23 VI, 4 VII,15 VII Atcjusz œw.1 VIII Atenodor œw.18 X, 7 XII Atenogen œw.18 I,16 VII Attal œw.10 III Atton œw. 22 V Attylan œw. 5 X Audaks œw. 9 VII Audakt œw. 24 X Audoen œw. 24 VIII Audomar œw. 9 IX Augul Œw.7 II Auguriusz œw. 21 I August Œw. 7 X Augustalis œw. 7 IX Augustyn bł. 24 VI/, 3 VIII Augustyna bł.13 XI Auksan œw. 3 IX Auksencjusz œw.13 XII,18 XII Aurea œw.19 VII, 4 X Aurelian œw.16VI Aureliusz œw.10 VI, 20 VII, 27 VII, 20 X,12 XI Aureus œw.16 VI Austreberta œw.10 II Austregisyl œw. 20 V Austremoniusz œw.1 XI Austriklinian œw. 30 VI Autbert œw.13 XII Autonom Œw.12 IX Awartan bł. 24 II Awentyn œw.4 II Awit œw. 5 II,17 VI,13 IX Azades œw. 22 IV Azaf œw.1 V Azas œw.19 XI Babylas œw. 24 I Bajul œw. 20 XII Balbina œw. 31 III Baldomer œw. 27 II Baldwin bł.22 III Balsamon œw. 24 XI Baltazar œw. 20 VI Barbacjan Œw. 31 XII Barbatus œw.19 II Barbea œw. 29 I Barlaam œw.19 XI Baroncjusz œw. 25 III Bars œw. 30 I Barsaba œw.11 XII Barsanufiusz œw.11 IV Barsymeusz œw. 30 I Bartłomiej bł. 22 IV 6 V 5 X, 23 X, 5 XII, 27 XII Bartłomiej œw.26VII,11 XI Bartłomieja œw. 26 VII Bartol bł.12 XII Basjan Œw.19 I Basol œw. 26 XI Bassa œw.21 VIII Bassus Œw.11 V Batylda Œw. 30 I Bawon œw.1 X Bazyleus œw. 26 IV Bazyli œw. 27 II, 4 III, 22 III, 30 V28XI Bazylia Œw. 22 IX Bazylides œw.12 VI, 30 VI, 23 XII Bazylissa œw.15 IV 3 IX Bazyliszek Œw. 3 III, 22 V Beatrycze bł. 29 VIII, 25 XI Beatrycze œw.18 I, 29 VII,1 IX Beggia bł.17 XII Bellin Œw. 26 XI Benedykt bł. 30 IV Benedykt œw.12 I,11 III, 23 II I, 3 IV 8 V Benedykta Œw. 6 V 29 VI Benign Œw.1 XI, 9 XI Benignus œw.13 II Benild œw.13 VIII Benilda œw.15 VI Benon bł. 22 III Benon œw.16VI Benwenuto bł. 5 V Benwenuto œw. 22 III Berchariusz œw.16 X Bernard bł.12 I,16 II, 21 VIII, 22VIII Bernard œw.16 I, 23 I,12 III, 12 VI, 26 X, 4 XII Bernardyn bł. 28 IX, 27 XI Berneux œw.8 III Bernward œw. 20 XI Bertold bł. 29 III, 27 VII Bertrand bł. 6 IX Bertyn œw. 5 IX Bessarion œw.17VI Bezas œw. 27 II Bianor œw.10 VII Bibiana œw. 2 XII Bikor œw. 22 IV Biryn œw. 3 XII Blanda œw.10 V Blandyna œw. 2 VI Blanka œw. 2 XII Bona œw. 24 IV Bonajunkt œw. 31 VIII Bonawentura bł. 31 III, 27 VI, 11 IX Bonawentura œw. 26 X Bonifacy œw. 8 V 19 VI,17 VIII, 28 VIII, 4 IX, 6 XII Bonit œw.15 I Bononiusz œw. 30VIII Bonoz œw. 21 VIII Borys œw. 24 VII Braulion Œw. 26 III Brendan Œw.16 V Bretanion œw. 25 I Brunon œw.18 VII,11 X Brycjusz œw. 9 VII,13 XI Burgundofara œw. 3 IV Burkhard œw.14 X Cead Œw. 2 III Cecylia bł.9 VI Cecylian œw.16 IV Cedmon œw.11 II Celeryn œw. 3 II Celestyn œw.19 V 27 VII Celina Œw. 21 X Cels œw.1 IV 10 V 28 VII Censuriusz œw.10 VI Ceofryd œw. 25 IX Cerealis œw.10 VI,14 IX Cezar bł.15 IV Cezareusz œw. 20 IV Cezariusz œw. 28 XII Cezary œw. 27 VIII, 3 XI Cezydiusz bł.7 VII Charytyna Œw. 5 X Charyziusz œw.16 IV Cheledoniusz œw. 3 III Chelidonia Œw.13 X Cheremon œw. 4 X, 22 XII Chionia œw.1 IV Chromacjusz Œw. 2 XII Chrysteta Œw. 27 X Chrystian œw. 24 X Chrystiana œw.15 XII Chryzofor Œw. 20 IV Chryzogon œw. 24 XI Chryzotel Œw. 22 IV Contard œw.17 X Curenia œw.1 XI Cycyliusz œw. 3 VI Cylicja Œw. 6 VI Cyndeusz Œw.11 VII Cyprian Œw.12 X, 9 XII Cyra œw. 3 VIII Cyriak Œw. 2 V 15 VII, 8 VIII, 23 VIII Cyriaka Œw. 21 VIII Cyrion Œw.9 III Cyrus Œw. 31 I Cyryl Œw. 9 II, 6 III, 29 III, 9 VII, 22 VII, 28 X Cyryla œw. 5 VII, 28 X Cyryn Œw. 3 I,10 V 12 VI, 25 X Cysell Œw. 21 VIII Cytyn œw.17VII Dacjusz œw.14 I, 27 I Dada œw.13 IV Dadas œw. 29 IX Dafroza œw.4 I Dalmacjusz bł.26 IX Dalmacjusz œw. 3 VIII, 5 XII Damian bł. 26 X Damian Œw.12 IV Daniel Œw.10 VII, 21 VII,10 X, 11 XII Dasjusz œw.21 X Datus œw. 3 VII Datyw œw.11 II,10 IX Datywa œw. 6 XII Dawid œw.1 III, 26 VI,16 XII Dawin Œw. 3 VI Deikola œw.18 I Dekoroz Œw.15 II Delfin œw. 24 XII Delfina Bł. 26 XI Demetrian Œw. 23 VI Demetriusz œw.10 XI Deogratias œw. 22 III Deusdedit Œw.10 VIII, 9 X, 10 XII Dezyderiusz œw.19 IX Dezydery œw. 25 III, 23 V Diana bł.10 VI Didius œw. 26 XI Diego œw.12 XI Digna œw.12 VIII, 22 IX Diodor Œw. 3 V 11 IX Dioklet œw.11 V Diomedes œw.16 VIII,11 IX Dionizja œw.15 V 6 XII,12 XII Dionizy Bł. 29 XI Dionizy Œw. 24 III,19 IV 8 V 25V3X,9X,10X,19XI, 26 XII Dioskor œw. 25 II Domecjusz œw.7 VIII Domicjan œw.1 VII, 9 VIII Domicjusz œw.23 X Dominik bł.11 III, 26 IV 27 VIII, 3 X Dominik œw. 22 I,12 V 14 X, 5 XI, 20 XII, 29 XII Dominika œw.6 VII Domna œw. 28 XII Domnin Œw.1 X, 5 XI Domnina Œw.12 X Domnion Œw.11 IV 28 XII Domnol œw.16V Domnus œw. 3 XI Dona œw. 24 IV Donacjan œw. 6 IX,14 X Donat œw. 9 II, 25 II, 30 IV 21 V 17 VII, 7 VI II,19 VI II, 1 IX, 5 X, 29 X Donatella œw.30 VII Donwina Œw. 23 VIII Doroteusz Œw. 5 VI, 9 IX Dreneusz œw. 26 VIII Drogon œw.16 IV Droktoweusz Œw.10 III Druzus œw.14 XII Dunstan œw.19V Dydak œw.13 XI Dydym œw. 28 IV 11 IX Dymitr Œw. 26 X Dympna Œw.15 V Dyzma œw. 26 III Eadbert Œw. 6 V Eberhard Œw. 22 VI Ebrufl Œw. 29 XII Edeltruda Œw. 23 VI Edezjusz œw.8 IV Edmund Œw.16 XI, 20 XI Edylburga Œw. 7 VII Edyta œw.16 IX Efrem œw.4 III Egbert Œw. 24 IV Egdun œw.12 III Egidiusz bł. 7 II Egidiusz œw.1 IX Ekspedyt Œw.19 IV Eksuperancja œw. 26 IV Eksuperancjusz œw. 30V 30 XII Eksuperiusz Œw. 2 V 22 IX, 28 IX Ekwicjusz œw.11 VIII Eleonora œw.19 XII Elesbaan Œw. 27 X Eleuchadiusz œw.14 II Eleuter Œw. 20 II,18 IV 26 V Eleuteriusz Œw.16 VIII, 6 IX, 2 X,10 X Elfeg œw.19 IV Eliasz bł. 5 VII Eliasz œw.17 IV 20VII,19 IX Elifius Œw.16 X Eligiusz œw.1 XII Elizeusz œw.14 VI Elpidifor œw. 2 XI Elpidiusz Œw. 4 III, 2 IX Elzear Œw. 27 IX Elżbieta bł.14 VIII, 25 XI Elżbieta Œw. 4 I Emanuel bł.10 VII Emanuel œw. 25 I,18 XII Emanuela œw.11 X Emerencja œw. 23 I Emeryk œw. 4 XI Emeryta œw. 22 IX Emil œw. 22 V Emilas œw.15 IX Emilia bł.19 VIII Emilia œw.24 VIII Emilian Œw.29 IV 18 VII,8 VIII, 11 IX,12 XI, 6 XII Emiliana Œw. 5 I Emma œw. 29 VI Emmelia œw.30 V Emmeran Œw.22 IX Enekon œw.1 VI Engelbert Œw. 7 XI Enkratyda œw.16 IV Ennata œw.13 XI Ennodiusz Œw.17 VII Epafras Œw.19 VII Eparchius œw.1 VII Epifana œw.12 VII Epifaniusz œw. 21 I,12 V Epimach Œw.10 V 12 XII Epipodiusz Œw. 22 IV Epoloniusz œw. 24 I Erast œw. 26 VII Erazm œw. 2 VI Erhard œw.8 I Erkonwald œw. 30 IV Ermin Œw. 25 IV Eroteida œw. 27 X Etbin œw.19 X Etelbert œw. 24 II Etelwold œw.1 VIII Eteriusz œw.14 VI,18 VI Eubul œw.7 III Euchariusz œw. 8 XII Eucheriusz œw. 20 II,16 XI Eudocja œw.1 III Eudoksjusz Œw. 2 XI Eufemia œw.16 IX Eufrazja œw.18 V Eufroniusz œw. 3 VIII, 4 VIII Eufrozja œw.12 V Eugenia bł. 7 II,10 III Eugenia œw. 25 XII Eugeniusz bł.8 VII Eugeniusz Œw. 4 III, 2 VI, 13 VII,18 VII, 29 VII,13 XI, 13 XII Eugraf œw.10 XII Eulalia œw.12 II,10 XII Eulogiusz Œw. 21 I,13 II,11 III, 5V13IX Eunicjan œw. 23 XII Eunomia œw.12 VIII Eunus œw. 27 II, 30 X Euplius œw.12 VIII Eupor Œw. 23 XII Euprepia œw.12 VIII Eupsychiusz œw.9 IV Eusigniusz œw. 5 VIII Eustachy Œw. 4 II,16 VII, 20 IX, 20 XI, 28 XI Eustazjusz Œw. 29 III Eustochia bł. 20 I Eustochia Œw. 28 IX, 2 XI Eustochiusz Œw.19 IX Eustolia Œw. 9 XI Eustorgiusz Œw.6 VI,18 IX Eustozjusz œw.10 XI Eustracjusz Œw.13 XII Eutropia Œw.15 VI,15 IX, 30 X,14 XII Eutropiusz Œw.12 I, 3 III, 27 V Eutyches Œw.15 IV Eutychian Œw.13 XI, 7 XII Eutychiusz Œw.14 III, 26 III, 23 V 2 VII, 24 VIII,19 IX, 5 X Eutymiusz Œw. 20 I,11 III, 5 V 29VIII,15 X Euzebiusz Œw. 24 IV 21 VI, 12 VI I I,14 VII I,17 VIII, 25 VIII, 8 IX, 26 IX, 4 X, 22 X Ewa bł.14 III Ewagriusz œw. 6 III Ewald Œw. 3 X Ewaryst œw. 26 X, 23 XII Ewencjusz Œw.16 IV 3 V Ewergisl Œw. 24 X Ewodiusz Œw. 25 IV 6 V 8 X Eworcjusz œw. 7 IX Ezechiel bł.19VIII, Fabiola Œw. 27 XII Fabiusz bł. 31 VII Fabiusz Œw.11 V Faina Œw.18 V Fandilas Œw.13 VI Faron Œw. 28 X Faust œw.16 VII, 6 IX, 4 X, 5 X,13 X,19 XI,26 XI Faustyn Œw.15 II, 29 VII Faustynian Œw. 26 II Feb Œw. 3 IX Felicja bf. 30 IX Felicjan Œw. 9 VI, 20 X Felicyssym Œw. 26 X Felicyta Œw. 23 XI Feliks bł. 31 V Feliks œw.11 II, 23 II, 8 III, 18 III, 26 III,16 IV 23 IV 10 V 18 V 30 V 11 VI,14 VI,12 VII, 14 VII,17 VI I, 27 VII, 29 VII, 1 VIII, 28 VIII, 30 VIII,1 IX, 10 IX, 22 IX,12 X, 24 X, 6 XI, 20 XI, 28 XI, 4 XII, 5 XII Felin œw.1 VI Ferdynand bł. 5 VI Ferdynand Œw. 30 V Ferreol Œw.16 VI,18 IX Ferucjon Œw.16 VI Festus œw.19 IX Fiakriusz Œw. 30VIII Fibicjus Œw. 5 XI Fidelis Œw. 24 IV 21 VIII, 28 X Fidol Œw.16 V Filadelf Œw.10 V Filastriusz Œw.18 VII Fileasz Œw. 4 II, 26 XI Filemon Œw. 8 III, 29 XI Filibert Œw. 20 VIII Filip bł.4 XII Filip Œw. 2 II,11 IV 6 VI, 22 VIII, 22 X Filipa bł.16 II Filipina Œw.18 XI Filogoniusz Œw. 20 XII Filomen œw.14 XI, 22 XI Filomena Œw.11 VIII Filon Œw.25 IV Filoteusz Œw. 5 XI Finian œw.12 XII Fintan Œw.17 II Firmat Œw. 5 X Firmilian Œw. 28 X Firmin Œw.18 VIII, 25 IX,11 X Firmus Œw.1 VI, 31 VII Flawia Œw.12 V 5 X Flawian tw. 28 I,18 II, 24 II, 20 VII, 23 VIII, 22 XII Flawiusz Œw.22 VI Flegon Œw. 8 IV Flora bł.11 VI Flora Œw.29 VII Florencjan Œw. 28 XI Florencjusz Œw. 3 I,11 V 23 V 22 IX, 7 XI Florentyn Œw.17 X Florentyna Œw. 27 II, 20 VI Florian Œw.17 XII Floskul Œw. 2 II Fokas œw. 5 III Foks œw.14 VII Fortunat œw. 23 IV 1 VI,11 VI, 27 VI II, 28 VIII,14 X, 24 X Fortunata Œw.14 X Fotin œw.12 VIII Franciszek bł.15 I, 27 III, 2 IV 22 IV 24 V 3 VI, 25 VII, 4 VIII, 9 IX,12 IX, 20 IX, 29 XI Franciszek Œw. 31 I, 2 II, 8 III, 6 V 11 V 20 VI,14 VII, 2 IX, 10 IX,17 IX, 30 IX Franciszka bł.4 XI Franka Œw. 25 IV Fraternus Œw. 29 IX Fredeswinda Œw.19 X Fridolin œw. 6 III Frigidian Œw.18 III Froilan Œw.3 X Fronton œw.16 IV Fruktuos Œw. 21 I,16 IV Frumencjusz Œw. 27 X Fryderyk bł. 4 VIII, 30 XI Fryderyk Œw. 27 V 18 VII Fulgencjusz Œw.1 I Fulk Œw. 22V 26 X Furseusz Œw.16 I Fuscjan Œw.11 XII Fuska Œw.13 II Fuskulus Œw. 6 IX Gabdelas Œw. 29 IX Gabin Œw.19 II, 30 V Gabriel bł.12 XI Gacjan Œw.18 XII Galdin Œw.18 IV Galganus Œw. 3 XII Galien Œw. 24 VIII Gall Œw.1 VII Gallia Œw. 6 IV Gambaro bł.7VII Gandulf bł. 3 IV Gaudenta Œw.18 VII Gaudenty Œw. 22 I,12 II, 19 VI,14 X, 25 X Gaudioz Œw. 7 III, 27 X Gaugeryk œw.11 VIII Gaula bł. 3 IX Gaweł Œw.16 X Gelazy œw. 27 III, 21 XI, 23 XII Gemell Œw.10 XII Geminian Œw. 31 I,16 IX Generalis œw.14 IX Generos Œw.17VII Genezjusz Œw. 25 VIII Genowefa Œw. 3 I Gentilis bł. 5 IX Georgia Œw.15 II Gerald Œw. 5 XI Gerard bł.13 V 13 VI Gerard Œw. 23 IV 3 X,16 X, 30 X, 29 XII Gerazym Œw. 5 III Geremar Œw. 24 IX Gereon Œw.10 X German Œw.12 V 7VII, 31 VII, 6 IX, 30 X, 23 X, 3 XI,13 XI Germana Œw.19 I,15 VI Germanik Œw.19 I Geroncjusz Œw.19 I, 9 V Gertruda Bł.18 II Geruncjusz Œw. 5 V Geryn Œw. 2 X Getuliusz œw.10 VI Gilbert Œw.4 II,13 II Gildas Œw. 29 I Gislen œw. 9 X Glafira Œw.13 I Gleb Œw.24 VII Gliceria Œw.13 V Gliceriusz œw. 20 IX, 21 XII Goar Œw. 6 VII Gomidias bł. 5 XI Gonsalw Bł.16 I Gordian Œw.10 V 17 IX Gordiusz Œw. 3 I Gorgonia œw. 9 XII Gorgoniusz Œw.9 IX Gotard œw. 4 V Gracjan Œw.1 VI Gratus Œw. 5 XII Grimoald Œw.29 IX Grzegorz bł.10 I, 26 IV Grzegorz Œw. 4 I, 9 III, 24 IV 13 VI, 25 VIII, 30 IX,17 XI, 20 XI, 23 XI,19 XII, 24 XII Guaryn Œw. 6 II Gumar œw.11 X Gumezynd Œw.13 I Gundisalwus Œw. 2 II Guntramn Œw. 28 III Gurias Œw.15 XI Gwidon bł.12 VI Gwidon Œw. 31 III Habencjusz Œw.7 VI Hadrian œw. 9 VII, 26 VIII Harman œw. 24 IX Hedda œw. 7 VII Hegezyp œw. 7 IV Helena bł.4 XI Helena œw. 25 II,11 IV 22 V 31 VII Helikonida œw. 28 V Helimen œw. 22 IV Heliodor Œw. 9 IV 3 VII, 21 XI Helladiusz œw. 8 I,18 II, 8 V Hemiteriusz œw. 3 III Henryk bł. 2 III,10 VI Henryk œw.13 VII Henryka bł.21 II Herakles Œw.14VII Heraklides Œw.28 VI Herakliusz œw. 8 VI Heribert œw.16 III Herkulan bł. 28 V Herkulan œw.1 III, l2 VIII, 5 IX, 7 XI Hermagoras œw.12VII Hermas œw. 9 V Hermeland œw. 25 III Hermenegild œw.13 IV Hermengaudius Œw. 3 XI Hermes œw. 28 VIII, 22 X Hermet Œw. 4 I Hermippusa Œw. 27 VII Hermogenes œw. 25 IV 10 XII Hermokrates œw.27 VII Hermolaus Œw. 27 VII Hermyl œw.13 I Herodian œw. 8 IV Heron Œw. 28 VI,17 X,14 XII Herunda Œw. 23 VII Hezychiusz œw.15 VI, 7 VII, 3X,7XI,18XI,26XI Hiacynt Œw.4 VII Hieron œw. 7 XI Hieronim bł. 6 XI,11 XII Hieronim œw. 20 VII Hilaria œw.12 VIII Hilarion œw.12 VII, 21 X Hilary œw.16 I, 5 V 25 X Hildegarda œw.17 IX Hildeman œw. 8 XII Hiltruda œw. 27 IX Hipacy œw.17 VI,18 VI, 29 VIII, 14 XI Hipolit bł. 20 III Hipolit œw. 22 VIII Hirenarch œw.27 XI Homobon œw.13 XI Honorat Œw.16 I, 8 II,16 V 27 VIII, 28 X, 29 XII Honoriusz œw. 24 IV 30 IX Hormisdas œw.6VIII Hortulan œw. 28 XI Hosanna bł.18 VI Hospicjusz œw.21 V Hubert œw. 3 XI Hugolin bł.21 III Hugolin œw.11 XII Hugon œw.9 IV 29 IV 10VIII, 17 XI Humiliana bł.19 V Humilis bł. 25 XI Hygin œw.11 I Ida œw.13 IV 4 IX Idzi bł.10 I, 23 IV 14 V Idzi œw.1 IX Ignacy bł.15 VII, 22 IX Ignacy Œw. 3 II,11 V 23 X Illidiusz œw.7 VII Imelda bł.12 V Indes Œw. 28 XII Ingen œw. 20 XII Ingenuin Œw.5 II Ingryd bł.2 IX Innocenty bł. 3 III, 22 VI Innocenty Œw.12 III,17 IV 22 IX Iraida œw. 22 IX Irena œw.1 IV 5 IV 5V 9VIII, 20 X Ireneusz œw. 25 III, 5 V 23 VIII, 15 XII Irenion œw.16 XII Irma Œw. 24 XII Ischyrion œw.1 VI, 22 XII Isnard bł. 22 III Iwon œw.18 V 23 XII Izaak œw.11 IV 3 VI,18 X Izacjusz œw. 21 IV Izajasz bł. 8 II Izydor Œw.15 I, 4 II, 5 II,17 IV 14 XII Jacek œw.26 VII Jakub bł. 7 II, 9 II,13 II, 3 III, 27 IV 5 VI, 8 VI, 23 VIII, 9 IX, 19 XI Jakub Œw. 28 I, 22 II, 22 IV 30 IV 6 VIII, 2 IX,1 XI, 27 XI, 28 XI Jan bł. 21 I, 2 II, 3 II, 7 II,18 II, 20 II, 3 III,11 III,19 III, 24 III, 3IV4V19V23V3VI,10VI, 8 VIII, 9 VIII, 30 VIII, 4 IX, 7 IX, 11 IX,14 IX, 23 X, 8 XI,12 XI, 14 XI,17 XI,1 XII, 2 XII Jan œw. 5 I,10 I,12 I,15 I,17 I, 19 I, 23 I, 27 I, 31 I, 4 I I, 24 I I, 16 III,19 III, 27 III, 30 III, 27 IV 7V13V22V23V11VI,16VI, 20 VI, 22 VI, 23 VI, 27 VI, 30 VI, 9 VII,11 VII,12 VII, 21 VII, 23 VII, 31 VII,13 VIII,18 VIII, 27 VIII, 29 VIII, 31 VIII, 2 IX, 9 IX,16 IX, 20 IX, 23 IX, 27 IX, 9 X,18 X,1 XI, 8 XI, 5 XII, 17 XII, 21 XII Janina œw. 24 VIII January œw.19 I,17VII, 28 VII I, 24 X, 25 X Jazon bł.12 VII Jeremiasz bł. 5 IV Jeremiasz Œw.1 V 7 VI,15 IX Jerzy œw.19 IV 27 VII, 24 VIII, 20 X,2 XI Joachim bł.16 IV 3 VI Joachima œw. 28 VIII Joanna bł. 31 III, 28 IV 12 V 24 V 27 VI, 9 VI I, 23 VII, 8 VIII, 9 XI Joanna Œw. 2 II,17 VIII, 26 VIII Joannicjusz œw.4 XI Jonasz œw.11 II, 22 IX Jordan bł. 6 III Jose Maria bł.26 VI Jowinian œw. 5 V Jowita œw.15 II Józef bł. 21 I, 28 I, 24 III, 4 IV 7 IV 27 IV 7 VII, 24 X Józef œw.1 I, 4 II, 23 III, 3 IV 12 IV 22 IV 9 VI, 3 VII, 22 VII, 18 IX, 27 X, 8 XI,15 XI, 24 XII Józefa bł. 24 II Judok œw.13 XII Judyta bł. 22 XII Jukund œw.14 XI Jukundyn œw. 21 VII Julia œw. 8 IV 16 IV 1 X,10 XII Julian Bł. 28 I, 8 IV 1 V Julian œw.17 I, 28 I, 24 II, 27 II, 8 I II,16 II I, 23 V 27 V 1 VII, 18 VII, 9 VIII,12 VI II, 25 VI II, 28 VIII, 4 IX,13 IX,18 X, 30 X Juliana œw.19 VI,1 XI Julita (Julitta) œw.18 V 16VI Juliusz œw.19 I, 5 XII Juniper bł.28 VIII Just œw. 25 II, 28 V 21 VII, 6 VIII, 14 X,18 X,10 XI Justyn œw.18 VII, 31 VII,1 VIII, 4 VIII,12 XII Justyna œw.1 VI,16 VI,19 VII, 7X Juwenalis œw. 3 V Juwencjusz œw. 8 II,12 IX Juwentyn Œw. 25 I Kacjan œw.18 XII Kajetan œw.7VIII Kajus œw. 4 I, 4 III,10 III,16 IV 22 IV 28 VI I I, 3 X, 4 X, 21 X Kalanik œw.17 XII Kalepodiusz œw.10 V Kalikst bł.13 XI Kalikst œw.16 IV Kaliksta œw. 25 IV Kalimeriusz Œw. 31 VII Kalinik Œw. 28 I, 23 VIII Kaliopiusz œw. 7 IV Kalistrat œw. 26 IX Kameryn Œw. 21 VIII Kan œw.10 V Kancjan œw. 31 V Kancjanilla œw. 31 V Kancjusz œw. 31 V Kandyd œw. 9 III, 22 IX Kandyda œw. 6 VI,10 IX, 3 X Kanik œw.11 X Kanut œw. 7 I,19 I Kapitolina œw. 27 X Kapiton œw.4 III Kaprasjusz œw. 20 X Kaprazy œw.1 VI Karol bł. 20 V Karol œw. 6 I,16 III,10 IX Karpofor œw. 27 VIII,10 XII Karpus œw.13 IV 13 X Karteriusz Œw. 2 XI Karyna Œw. 7 XI Kasdoja Œw. 29 IX Kasjan œw. 5 VIII,13 VIII, 3 XII Kasjusz œw.15 V 29 VI Kasper œw.12 VI Kast Œw. 22 V Kastor œw. 28 III Kastoriusz Œw. 8 XI Kastrycjan Œw.1 XII Kastul œw. 26 III Katald œw.10 V Katarzyna bł.17 IV Katarzyna œw. 5 IV 4 IX Katusz œw.19 I Kilian œw. 8 VII Klaoger œw.18 VI Klara bł.17 IV Klara œw.17 VIII Klarencjusz œw. 26 IV Klarus œw. 8 XI Klateusz Œw. 4 VI Klaudia Œw.18 V Klaudian Œw.25 II Klaudiusz œw.18 II, 6 VI, 21 VII, 23 VIII, 30 X, 8 XI Klella œw.13 VII Klemens œw. 23 I,10 IX Klementyn Œw.14 XI Kleofas Œw. 25 IX Kleonik œw. 3 III Kliniusz œw. 30 III Klodoald œw. 7 IX Klodulf Œw. 8 VI Kodrat œw. 21 IV Kointa œw. 8 II Koleta œw. 6 III Kolman œw.13 X, 24 XI Kolumb œw. 9 VI Kolumba bł. 20 V Kolumba œw.17 IX, 31 XII Kolumban œw.21 XI Komgall œw.10 V Komgan Œw.13 X Konkordia Œw. 22 II Konkordiusz Œw.16 XII Konon œw. 6 III Konrad bł.12 XII Konrad œw.19 IV 21 IV 1 VI, 26 XI Konstancjusz bł. 25 II Konstancjusz œw. 29 I, 23 IX, 30 XI,12 XII Konstanty œw. 26 VIII Konstantyn Œw.12 IV Kopres œw. 9 VII Korbinian œw. 8 IX Koreb œw.18 IV Korneliusz bł.14 IX Korneliusz œw. 2 II Korpofor œw. 8 XI Kremensjusz œw.16 IV Krescencjan œw.1 VI,12 VIII, 28 XI Krescencjusz œw.19 IV 4VIII, 29 VIII,14 IX, 29 XII Krescens œw. 28 XI Krescent Œw.18 VII Kreskonius œw. 28 XI Krysp œw.18 VIII Kryspin Œw.19 V 25 X,19 XI, 5 XII Kryspina œw. 5 XII Kryspinian œw. 25 X Kryspul œw.30V Kryspus œw. 4 X Krystyna bł. 6 XI Krystyna œw.18 I, 24 VII Krzysztof bł. 5 III, 31 X Krzysztof œw.20 VIII Kucjasz œw.18 II Kukufas œw. 25 VII Kulmacjusz œw.19 VI Kunibert œw.12 XI Kurkodom Œw.4V Kutbert œw. 20 III, 30 XI Kwadragesim œw. 26 X Kwadrat Œw. 21 VIII Kwadratus œw. 7 V 26 V Kwartus œw. 3 XI Kweran Œw. 9 IX Kwinidiusz œw.15 II Kwinkcjan œw. 23 V 14 VI Kwinktilian Œw.16 IV Kwinktus œw.18 XII Kwinktyn œw. 31 X Kwintylian œw.13 IV Kwiriak œw.12 VIII, 23 VIII, 29 IX Kwiryn œw. 25 III, 30 IV 4 VI Kwityk œw.16 VI Lambert œw.14 IV 26 V 17 IX Landoald œw19 III Larg œw. 8 VIII Largion œw.12 VIII Latyn œw. 24 III Laura bł. 22 I Laurencja œw. 8 X Laurenty œw. 3 VI Laurentyn œw. 3 II Laurian œw.4 VIII Lauton œw. 22 IX Lebuin œw.12 XI Leja œw. 22 III Leobard œw.18 I Leobin œw.15 IX Leodegar œw.2 X Leokrycja œw.15 III Leomenes œw 23 XII Leon bł. 20 VII Leon œw. 20 II, 25 V 12 VI, 3 VII,17 VII Leonard œw. 27 II, 30 III, 22 IV 6 XI,18 XI Leoncja œw 6 XII Leoncjusz œw.13 I, 24 IV 18 VI,10 VII,1 VIII Leonidas œw 28 I, 22 IV Leonisa œw15 VI Leopard œw. 30 IX Leopold bł. 2 IV Leopold œw. 31 VII,15 XI Leowigild œw 20 VIII Letancjusz œw.17 VII Letus œw. 5 XI Leucjusz œw. 28 I Leutfryd œw. 21 VI Liba œw.15 VI Liberat bł. 6 IX Liberat œw. 30 X, 20 XII Liberata œw.18 I Liberiusz œw. 30 XII Libert œw.17 VIII Liboriusz bł. 9 XII Liboriusz œw 23 VII Liceriusz œw.27 VIII Licyniusz œw.1 XI Lifard œw. 3 VI Liliosa œw.27 VII LIoba œw. 28 IX Liteusz œw.10 IX Longin œw. 24 IV Lucjan œw. 7 VII, 4 X Lucjusz œw.11 II, 24 II, 4 III, 22 IV 23 V 20 VIII,10 IX, 19 X, 3 XII Lucydiusz œw. 26 IV Lucylla œw. 29 VII Ludmiła œw.16 IX Ludolf œw. 29 III Ludwik bł.18 VIII, 4 IX, 9 XI Ludwik œw.30 IV 24V 19VIII Ludwika bł. 31 I Ludwika œw. 20 VII Ludwina œw.14 IV Lukrecja œw. 23 XI Luksoriusz œw. 21 VIII Lullus œw.16 X Luperek œw.16 IV 30 X Lupicyn œw 21 III Lupus œw. 29 VII,1 IX, 25 IX Lybozjusz œw. 29 XII Łazarz œw.11 II, 23 II,14 III, 27 III Łucja bł. 26 IX,16 XI Łucja œw. 25 III,16 IX Łukasz bł.17 II Łukasz œw. 2 III, 22 IV 10 IX Macedoniusz œw.12 IX Machabeusz œw1 VIII Magdalena Bł.13 V 13 X Magdalena œw.10 IV 25 V Magneryk œw. 25 VII Magnus œw.19 VIII, 6 X, 5 XI Mahut œw.15 XI Majol œw.11 V Majoryk œw. 6 XII Makary œw. 2 I,15 I,10 III,1 IV 10 IV 20 VI,12 VIII, 30 X, 8 XII Makra œw. 6 I Makrobiusz œw.13 IX Makryn œw.17 IX Makryna œw.14 I Maksencjusz œw. 26 VI,12 XII Maksym œw. 8 I,15 I, 25 I, 18 II,13 IV 14 IV 15 IV 30 IV 5V11V15V10VI,25VI, 2 VIII,17 VIII, 20 VIII, 23 VIII, 30 X, 27 XI, 27 XII Maksyma œw. 30 VII,1 X,16 X Maksymian œw. 22 II, 9 VI, 3 X Maksymilian œw. 21 VIII, 26 VIII, 29 X Maksymin œw. 29 V 15 XII Malachiasz œw.14 I, 28 III Malchus œw. 21 X Małgorzata bł.12 I,13 IV 27V 2 XI, 23 XII, 30 XII Małgorzata œw. 20 VII, 27 VIII, 16 XI Mamas œw.17 VIII Mamelta œw17 X Manachen œw. 24 V Manett œw. 20 VIII Mannea œw.27 VIII Mannes Bł. 30 VII Manswet œw.19 II, 3 IX, 6 IX Mappalik œw17 IV Marana œw. 3 VIII Marcel bł.19 I Marcel œw.19 III Marcela œw 31 I, 28 VI Marceli œw. 9 IV 6 VI,14 VIII, 4 IX, 7 X, 30 X,1 XI, 26 XI, 29 XII, 30 XII Marcelin œw. 2 I, 9 I, 6 IV 20 IV 26 IV 18 VI,14 VII, 9 VIII, 27 VIII Marcelina œw.17 VII Marcin œw. 2 II,1 VII, 8 XI, 7 XII Marcjalis œw16 IV 30VI,13 X Marcjan œw.10 I, 20 IV 22 V 14 VI,17 VI, 9 VIII, 25 X, 2 XI Marcjana œw. 9 I Mardariusz œw.13 XII Mardoniusz œw. 23 XII Mareas œw. 22 IV Marek Bł. 21 IX Marek œw19 III,10 IV 18 VI, 7 X,22 X,24 X,22 XI Maria bł. 28 I, 5 IV 7 IV 18 IV 23 IV 9 V 28 V 8 VI, 23 VI, 27 VI, 27 VII, 20 VIII,13 IX, 19 IX, 20 X, 20 XI, 2 XII, 14 XII,16 XII, 23 XII Maria œw. 2 IV 24 IV 14 V 26 V 29 VI, 24 VIII,19 IX, 3 X, 6X,1 XI,15XII Marian œw. 30 IV 19 VIII Marianna œw.2 VI Marinus œw 3 IX Markolin bł.24 I Marol œw. 23 IV Maron œw.15 IV Marotas œw 27 III Marta œw. 23 II,19 IX Martyna œw.1 I, 30 I Martynian œw. 2 I, 2 VII Martyrian œw.16 X Martyrius œw. 25 X Martyriusz œw. 23 I, 29 V Maruta œw 4 XII Maryn œw. 3 III,15 XII Maryna œw.18 VII, 4 IX Marynus œw. 8 VIII Maskul œw. 29 III Matern œw.18 VII Mateusz bł. 7 I Mateusz œw. 7 X Matrona œw.15 III,18 V Matylda œw.19 XI Maur œw15 I, 20 I, 29 I, 27 VII, 5 X, 8 XI,10 XII Maura œw.13 II, 3 V Mauriliusz œw.13 IX Maurycy œw.10 VII Mederyk œw. 29 VIII Meinrad œw.21 I Melania œw. 31 XII Melanius œw. 22 X Melaniusz œw. 6 I, 6 XI Melasa œw16 I Melazyp œw. 7 XI Melchiades œw.11 I,10 XII Melchior bł.28 VII Melecjusz œw12 II Mellit œw. 24 IV Memenon œw. 20 VIII Memius œw. 5 VIII Menander œw. 28 IV Menedem œw 5 IX Meneleus œw. 22 VII Menigen œw.15 III Menna œw. 25 VIII Mennas œw.11 XI,10 XII Merkuria œw.12 XII Merkuriusz œw. 25 XI Merul œw.17 I Metody œw.18 IX Metran œw 31 I Metrofanes œw.4VI Meuris œw.19 XII Michał bł. 6 IV 25 VIII, 29 VIII, 1 IX, 6 IX, 23 XI Michał œw.10 II,10 I~/ 14 V 23 V 29 X Michalina bł.19 VI Migdoniusz œw. 23 XII Mikołaj bł. 2 II,14 II, 9 V 29 IX Mikołaj œw. 2 VI, 9 VII,10 IX, 13 XI, 5 XII Milburgia œw. 23 II Milles œw 22 IV Miłoœć œw.1 VIII Minias œw 25 X Mirokles œw. 3 XII Miron œw.8 VIII,17VIII Mitrius œw.13 XI Młodziankowie œwœw. 28 XII Modest bł. 20 VII Modest œw. 24 II,17 XII Modesta œw4 XI Modoald œw.12 V Mojżesz œw. 7 II, 28 VIII, 4 IX, 25 XI Monas œw12 X Monegunda œw 2 VII Monitor œw.10 XI Montan œw. 24 II,17 VI Moritta œw.13 VII Moseusz œw.18 I Mucjusz œw 22 IV 13 V Myropa œw.13 VII Nabor œw.12 VI,12 VII Nadzieja œw.1 VIII Namfanion œw.4VII Narcyz œw. 2 I,18 III, 29 X, 31 X Narses œw. 27 III Narzalis œw17VII Natalia œw. 27VII,1 XII Natalis œw16 III Nawalis œw.16 XII Nazariusz œw.10V 12VI,28 VII Nemezjan œw.10 IX Nemezjusz œw.18 VII,1 VIII, 19 XII Nemoriusz œw. 7 IX Neon œw. 24 IV 23 VIII Neoteriusz œw. 8 IX Nereusz œw.12 V Nersas œw 20 XI Nestab œw.8 IX Nestor œw. 26 II, 4 III, 8 IX Nicecjusz œw.2 IV 5 XII Nicefor œw. 25 II, 2 VI, 22 VII Nicet œw 7 I, 20 III, 3 IV 15 IX Nikander œw.15 III,17 VI, 7 XI Nikareta œw. 27 XII Nikazjusz œw.14 XII Nikomedes œw.15 IX Nikon œw. 23 III, 26 XI Nikostrat œw. 21 V 8 XI Nil œw 26 IX,12 XI Nilius œw 20 II,19 IX Nimia œw.12 VIII Ninian œw.16 IX Nino œw.14 I Nonna œw. 5 VIII Nonnoz œw. 2 IX Nostrian œw.14 II Notkier bł. 6 IV Novellon bł. 27 VII Nun bł. 6 XI Nuncjusz bł. 5 V Nunilona œw. 22 X Ocean œw.4 IX Odilon œw.1 I Odo œw.4VII Odon œw 7 VII Odoryk bł.14 I Oktawian œw. 22 III Olaf œw. 29 VII Olga œw.11 VII Olimpia œw.17 XII Olimpiades œw15 IV 1 XII Olimpiusz œw12 VI Ollegary œw. 6 III Onezyfor œw 6 IX Onezym œw.16 II Optacjan œw14VII Optat œw16 IV 4 VI, 31 VIII Orestes œw 9 XI,13 XII Oriencjusz œw1 V Orikulus œw18 XI Osmund œw4 XII Otmar œw16 XI Otton œw16 I Otylia œw13 XII Pachomiusz œw 26 XI Pacjan œw 9 III Pacjens œw 8 I,11 IX Pacyfik œw4 VI, 24 IX Pafnucy œw11 IX, 24 IX Palacjata œw 8 X Palemon œw11 I Palladiusz œw10 IV Palmacjusz œw10 V Pamfil œw 28 IV 1 VI, 7 IX, 21 IX Pammachiusz œw30 VIII Panchariusz œw19 III Pankracy œw 3 IV Pantagat œw17 IV Pantaleon œw27VII Panten œw 7 VII Papas œw16 III Papiasz œw 22 II, 25 II Papinian œw 28 XI Papius œw 29 I, 7 VII Papylus œw13 IV Paramon œw 29 XI Parmeniusz œw 22 IV Parys œw 5 VIII Paryzjusz œw11 VI Paschalis œw11 II Paschazy œw 22 II, 26 IV 31 V 13 XI Pastor œw 6 VIII Patapius œw 8 XII Pateriusz œw 21 II Patermucjusz œw 9 VII Paternian œw12 VII Paternus œw16 IV Patroklus œw 21 I Patrycjusz œw 28 IV Patryk œw17 III, 24 VIII Paula bł. 24 I,18 VIII, 24 XII Paula œw 26 I,11 VI Paulin œw12 VII, 31 VIII,10 X Paulina œw 6 VI Pausylip œw15 IV Pauzydes œw 24 III Paweł bł. 20 VI I Paweł œw19 I,1 II, 8 I I, 7 I I I, 17 III, 22 III,17 IV 15 V 1 VI, 7 VI, 28 VI, 20 VII, 25 VI I, 3 X, 18 X,8 XI Pegazjusz œw 2 XI Pelagia œw 4 V 8 X Pelagiusz œw 25 III, 26 VI, 28 VIII Peleus œw 20 II,19 IX Pelin œw 5 XII Pemen œw 27 VIII Peregryn bł. 5 IX Peregryn œw1 V 5 V 16 V 13 VI, 7 VII, 25 VIII Perfekt œw18 IV Pergentyn œw 3 VI Permensas œw 23 I Perpetuus œw8 IV Petronela bł.1 V Petronela œw 31 V Petroniusz œw4 X Pierius œw4 XI Pigmeniusz œw 24 III Pia œw19 I Pinytos œw10 X Pioniusz œw1 II Piotr Bł. 5 I, 8 II,10 III, 8 V 19 V 3 VI, 23 VI, 2 VII, 4 VII, 6 VII, 8 VII, 25 VII,18 VIII, 23 IX, 21 X, 7 XI, 24 XI, 4 XII Piotr œw 3 I, 6 I, 9 I,10 I,14 I, 16 I, 28 I, 2 II, 21 II,12 III, 14 III, 30 III, 6 IV 15 IV 26 IV 27 IV 28 IV 30 IV 3 V 7 V 8 V 15V22V7VI,2VIII,3VIII, 6 VI II,11 VI I I, 27 VII I, 29 VIII, 30 VIII, 2 IX,10 IX,17 IX, 23IX,3X,4X,18X,3XI, 26 XI, 28 XI, 6 XII, 9 XII Pirmin œw 3 XI Pius œw 30 IV 11 VII Placyd œw14 III, 5 X Placyda bł. 4 III Placydia œw11 X Platon œw 4 IV 22 VII Plautylla œw12 V Plutarch œw 28 VI Podius œw 28 V Polian œw10 IX Polichroniusz œw 6 XII Polieukt œw13 II, 21 V Polikarp œw 23 II Polion œw 28 IV Polyen œw28 IV Pompejusz œw10 IV 7VII, 14 XII Pompilusz œw15 VII Pomponiusz œw 30 IV Pompoza œw19 IX Poncjan œw19 I, 25 VIII,11 XII Poncjusz œw8 III Popon œw 25 I Porcjan œw 24 XI Porfiriusz œw 26 II Porkadiusz œw12 VIII Posydiusz œw16 V Potamia œw 5 XII Potamiena œw 28 VI Potamon œw18 V Pragmacjusz œw 22 XI Prakseda œw 21 VII Prepedigna œw18 II Pretekstat œw 24 II,11 XII Prezydiusz œw 6 IX Principius œw 25 IX Probus œw15 III,11 X,10 XI, 13 XI Proces œw 2 VII Projekt œw 25 I Proklus œw12 VII, 24 X Prokop œw 27 II, 25 III, 8 VII Prokul œw1 VI,19 IX,1 XII, 9 XII Prosdocym œw 7 XI Prosper œw 25 VI, 29 VII Prot œw 25 X Protazy œw 24 XI Protogenes œw 6 V Prylidian œw 24 I Prym œw 3 I, 9 II, 9 VI Prymian œw 29 XII Prymityw œw16 IV 10 VI, 18 VII Pryscyla œw16 I, 8 VII Pryska œw18 I Pryskus œw 28 III Prywat œw 21 VIII, 28 IX Ptolemeusz œw 24 VIII,19 X, 20 XII Publia œw 9 X Publiusz œw 21 I,16 IV 12 XI Puzycjusz œw21 IV Radbod œw29 XI Radegunda œw13 VIII Radulf œw1 XII Rafaela œw 6 I Raisa œw 28 VI Rajmund bł. 29 V 29 VI, 5 X Rajmund œw 7 I, 21 VI, 31 VIII Rajnelda œw16 VII Rajner bł.4 VIII,1 XI Rajner œw17 VI, 30 XII Reatrus œw 27 I Rebeka bł. 23 III Redempt œw 29 XI Redempta œw 23 VII Redemptus œw8 IV Regina œw 7 IX Reginald bł.17 II Reginbald œw13 X Remakl œw 3 IX Rembert œw11 VI Remigiusz bł.20 VII Remigiusz œw13 I Renat œw18 X Reparata œw 8 X Repozyt œw1 IX Restytut œw 9 XII Retyk œw15 V Rizeriusz bł. 7 II Robert œw 21 II, 29 IV Roch bł.17 XI Rodopian œw 3 V Rogacjan œw 26 X Rogat œw 28 III,17 VIII Rogellus œw16 IX Roger bł. 5 I Roland bł.15 IX Roman œw 22 V 9 VIII,1 X, 6 X,18 XI,24 XI Romana œw 23 II Romula œw 23 VII Romulus œw 24 III Rosula œw14 IX Rozelina bł.17 I Róża bł. 7 V Ruderyk œw13 III Rudolf bł. 25 VII Rufin œw.14 VI, 29 VII,11 VIII Rufina œw.10 VII,19 VII Rufus œw 27 VIII, 7 XI, 21 XI 28 XI,18 XII Rumold œw.24VI Ruper bł.1 XI Rupert œw. 27 III Rustyk œw25 IV 17VIII, 10X,14X,26X Rutiliusz œw.2 VIII Rygobert œw4 I Rypsyma œw. 29 IX Ryszard bł.14VI Ryszard œw26 IV 9VI Ryszarda œw.18 IX Saba œw.12 IV 24 IV Sabin œw 9 II,13 III,11 VII, 11 XII, 30 XII Sabina bł.18 IV Sabinian œw. 7 VI, 27 VIII Sacerdos œw.12 IX Sacerdot œw. 4 V 5 V Sadot œw. 20 II Salaberga œw 22 IX Salome œw. 22 X Salomon Bł. 2 IX Salomon œw.13 III, 28 IX Salustia œw.14 IX Salutaris œw13 VII Salwator œw.18 III, 22 XI Salwiusz œw.11 I, 26 VI,10 IX Samonas œw.15 XI Sampson œw.27VI Samson œw.28 VII Samuel œw 20 VIII,10 X Sanchez œw. 5 VI Sanctes bł.14VIII Sanczia œw.11 IV Sanktyn œw. 22 IX Sarbeliusz œw. 29 I Sarmata œw11 X Sator œw.1 IX Satur œw. 29 III Saturian œw.16 X Saturnin œw.19 I,11 II,12 II, 7 VII, 30 X, 29 XI,15 XII, 23 XII, 29 XII Satyr œw17 IX Sebald œw.19VIII Sebastian bł.16 XII Sebastian œw.10 IX Sebbus œw 29 VIII Sekund œw. 24 III, 21 V 17VII, 29 XII Sekunda œw.10 VII, 30 VII Sekundian œw. 9 VIII Sekundyn œw. 29 IV 21 V Sekwan œw.19 IX Senator œw. 28 V 26 IX Sennen œw.30VII Septym œw.17 VIII, 28 VIII, 24 X Serafin œw.12 X, 29 X Serapia œw 29 VII Serapion Bł.14 XI Serapion œw. 25 II, 21 III, 21 V 13 VII, 27 VIII, 30 X,14 XI Seren œw. 28 VI Sergiusz œw. 24 II, 27 VII, 8 IX Servus œw17 VIII Servusdei œw.13 I,16 IX Serwand œw.23 X Serwulus bł. 23 XII Serwus œw. 7 XII Sewer œw.1 II,15 II, 29 IV 8 VII I, 20 VIII,15 X, 22 X, 8 XI Sewera œw.20 VII Sewerian œw. 23 I, 21 II, 20 IV 9 IX, 8 XI Seweryn œw.11 II, 8 VI, 2 IX, 24 IX,23 X,1 XI Smaragd œw. 8 VIII Sofroniusz œw.11 III Sokrates œw.19 IV Solemnius œw. 25 IX Solutor œw.13 XI Sopatra œw 9 XI Sostenes œw 28 XI Soter œw 22 IV Sotera œw.10 II Sozjusz bł. 23 IX Sozjusz œw19 IX Sozon œw 7 IX Sozypater œw. 25 VI Specjoz œw.15 III Sperat œw.17 VII Spes œw.28 III Spiridion œw.14 XII Stakteusz œw.18 VII Stefan bł. 2 II, 29 V 12 VI,14 XI Stefan œw 8 II,13 II,17 IV 25 IV 2 VIII, 6 VIII, 22 XI Stefania bł.2 I Straton œw.9 IX Stratonik œw.13 I Sturmiusz œw17 XII Stylian œw 26 XI Styriak œw. 2 XI Suitbert œw.1 III Sukces œw.19 I, 21 III,16 IV Sulpicjusz œw.17 I, 29 I Superiusz œw.26 VI Suran œw.24 I Switun œw.2VII Syagriusz œw.27 VIII Sybilina œw.19 III Sydoniusz œw. 21 VIII Sykstus œw. 3 IV 19 VIII,1 IX Sylas œw.13 VII Sylwan œw17 II, 20 II, 4 VI OVII, 2 XII Sylwer œw20 VI Sylweriusz œw 2 XII Sylwester œw. 20 XI, 26 XI Sylwia œw 3 XI Sylwian œw. 5 XI Sylwin œw. 28 IX Symeon œw.18 II, 24 III,17 IV 21 IV 27 IV 1 VI,1 VII, 26 VII Symforian œw. 22 VIII, 8 XI Symforoza œw.18 VII Symilian œw.16VI Symitriusz œw.26 V Symmach œw.19 VII Symplicjusz œw.10V 15V 24 VI, 29 VII,16 VI II, 26 VI II, 8 XI, 20 XI,18 XII Syndulf œw 20 X,10 XII Synezjusz œw. 21 V 12 XII Syntycha œw22 VII Syren œw. 23 II Syrus œw. 29 VI,12 IX, 9 XII Syrycjusz œw. 26 XI Sywiard œw.1 III Syzenand œw16 VII Syzyniusz œw.11 V 29 V 23 XI, 29 XI Szymon bł. 3 XI Szymon œw.8 III Tacjan œw.12 IX Tacjon œw.24VIII Tadeusz œw. 25 X Talelej œw. 20 V Talus œw11 III Tamel œw.4 IX Tarak œw.11 X Tarazjusz œw 25 II Tarbula œw. 22 IV Tarsylia œw. 24 XII Tauryn œw.11 VIII Tedor œw. 20 IV Tekla œw.19 VIII, 28 VIII, 23 IX, 15X Tekuza œw.18 V Telesfor œw. 5 I Temistokles œw. 21 XII Teobald œw 30 VI Teodemir œw. 25 VII Teodor bł. 29 X Teodor œw. 7 I,15 IV 22 IV 27 IV 5 V 20 V 4 VII,19 VII, 29 VII, 4 IX, 5 IX,10 IX,19 IX, 23 X, 9 XI,11 XI, 26 XI, 14 XII,15 XII, 26 XII, 27 XII Teodora œw.11 II, 28 IV 12 V 11 IX,17 IX Teodoryk œw1 VII,15 X Teodot œw. 6 V 18 V 2 XI, 14 XI Teodota œw17 VII, 2 VIII Teodozja œw. 2 IV Teodozy œw.11 I,17 VII Teodul œw.17 II,4 IV 2V 3~/ 18 VI,12 IX, 23 XII Teodulf œw24 VI Teofanes œw. 4 XII, 27 XII Teofanus œw.12 III Teofil œw 8 I, 5 III, 7 III, 27 IV 19 V 22 VII, 23 VII, 8 IX, 2 X, 13 X, 3 XI, 20 XII Teofilia œw 28 XII Teogenes œw. 3 I, 26 I Teogon œw. 21 VIII Teonas œw 3 I, 20 IV 23 VIII Teonila œw. 23 VIII Teopempt œw. 3 I Teopist œw. 20 IX Teopista œw. 20 IX Teotyk œw. 8 III Teotym œw. 20 IV 5 XI Terencjusz œw10 IV 21 VI, 6 XII Teresa bł. 3 III, 7 VI, 27 VI Teresa œw 7 III,11 III, 7 IV 17 VI, 26 VIII, 26 IX Tertulia œw. 29 IV Tertulian œw.27 IV 4VIII Tespezjusz œw. 20 XI Tespezy œw.1 VI Thea œw19 XII Tobiasz œw. 2 XI Tomaida œw.14 IV Tomasz bł.11 I,1 IV 20 VI, 6 IX, 31 X Tomasz œw. 25 VIII, 22 IX, 18 XI,10 XII,18 XII Torello bł.16 III Torlakur œw. 23 XII Torpet tw. 29 IV Trazeasz œw. 5 X Trazon œw.11 XII Troadius œw. 28 XII Trofim œw.11 III, 23 VII, 29 XII Trojan œw. 30 XI Trudon œw.23 XI Tryfenna œw.10 XI Tryfiliusz œw.13 VI Tryfon œw 3 VII Tryfoza œw.10 XI Turiawa œw.13 VII Turybiusz œw.16 IV Tyburcjusz œw.14 IV 11 VIII Tychik œw. 29 IV Tychon œw.16 VI Tycjan œw16 I, 3 III Tygriusz œw12 I Tymolaus œw. 24 III Tymon œw.19 IV 28 IX Tymoteusz bł. 24 I, 22 VIII Tymoteusz œw. 3 V 10 VI, 19 VIII, 22 VI II,19 XI I Tyrannio œw. 20 II Tyrs œw 28 I Tytus bł. 26 VII Tytus œw.16 VIII Ubald œw16 V Udalryk œw.4 VII Ulryka bł. 8 V Umberto bł.4 III Urban bł. 28 VII,19 XII Urban œw. 24 I, 2 IV 16 IV 5 IX, 31 X, 28 XI, 7 XII Ursmar œw19 IV Ursus œw.13 IV 30 VII, 30 IX Ursycyn œw.19 VI, 24 VII,1 XII Ursyniusz œw. 14 VIII Urszula œw. 21 X Ustazanes œw. 21 IV Walburgia œw. 25 II Waldetruda bł. 9 IV Walens œw.1 VI Walenty bł. 6 XI Walenty œw. 29 X,13 XI, 16 XII Walentyna œw. 25 VII Waleria œw. 28 IV 8 X Walerian œw. 24 VIII,15 IX, 17 IX, 27 XI, 28 XI,15 XII Walery œw.14 VI Waleryk œw.1 IV Walfryd œw.12 X Wallabons œw. 7 VI Walter œw. 8 IV Wandregizyl œw. 22 VII Warusa œw19 X Wawrzyniec bł. 6 VI, 27 IX Wawrzyniec œw. 8 I, 2 II, 30 IV 16 VIII, 5 IX, 28 IX,14 XI Wedast œw. 6 II Wenancjusz œw.1 IV 5 VIII, 13 X,14 XII Wenefryda œw. 3 XI Weneriusz œw. 4 V 13 IX Wenustian œw 30 XII Weran œw.19 X,11 XI Werekund œw. 22 X Werena œw.1 IX Werian œw. 9 VIII Werus œw.1 VIII Werysym œw.1 X Westin œw.17 VII Weturiusz œw.17 VII Wiara œw.1 VIII, 6 X Wiator œw.14 XII Wigbert œw.13 VIII Wigiliusz œw.26 VI Wigor œw.1 XI Wiktor bł. 23 VIII,16 IX Wiktor œw. 25 II, 2 IV 12 IV 20 IV 8 V 21 VII, 24 VII,10 IX, 14 IX, 22 IX, 30 IX, 5 X, 13 XI,15 XII, 29 XII Wiktoria bł. 21 VIII Wiktoria œw.17 XI Wiktorian œw. 23 III, 26 VIII Wiktoriusz œw. 21 V 1 IX, 30 X Wiktoryk œw 24 II Wiktoryn œw. 25 II,15 IV 15 V 2 XI, 8 XI,11 XII Wiktrycjusz œw. 7 VIII Wilbert œw. 23 V Wilhelm bł. 7 II,10 II,17 V 29V 26VII Wilhelm œw.10 I, 6 IV 28 V 8 VI, 25 VI, 29 VI I, 2 IX Wilibald œw.7VII Willana Bł. 27 II Willehad œw. 8 XI Wincenta bł. 26 XII Wincenta bł.20 VI Wincenty bł. 7 VIII, 7 XI, 20 XII Wincenty œw1 I,19 IV 24 V 25 VIII,11 IX, 27 X Windemialis œw. 2 V Winok œw. 6 XI Wirgiliusz œw 5 III Wirginia bł.15 II Wiridiana œw.1 II Wiron œw. 8 v Wisja œw12 IV Wistremund œw. 7 VI Witalian œw27 I Witalis œw1 IX, 22 IX, 3 XI, 4 XI Wiwald bł.1 V Wiwencjol œw12 VII Wiwian œw. 28 VIII Wiwina œw.17 XII Włodzimierz œw.15 VII Wolfgang œw. 31 X Woluzjan œw.18 I Wulfram œw 20 III Wulmar œw. 20 VII Wulpian œw. 3 IV Wulstan œw.19 I Wunibald œw.18 XII Zachariasz œw.15 III, 26 V Zacheusz œw. 23 VIII,17 XI Zambdas œw19 II Zanitas œw. 27 III Zebinas œw13 XI Zefiryn œw 26 VIII Zenas œw. 23 VI Zenobi œw. 29 X, 30 X Zenobia œw 30 X Zenobiusz œw 25 V Zenon œw.14 II, 20 IV 23 VI, 2 IX, 8 IX, 20 XII, 22 XIi, 26 XII Zetyk œw. 23 XII Zoe œw. 2 V Zofia œw. 30 IV 30 IX Zotyk œw. 20 IV 21 VII, 21 X, 31 XII Zozym œw. 30 III, 30 XI, 14 XII,18 XII, 26 XII Zuzanna œw11 VIII,19 IX Zygfryd œw.15 II spIs ŒwIĘtych Œw. Apolonia + 248/249 9 II i BłogosławioNych Œw.Arkadiusz+305 121 oPaTRZONyCh BIOGRaMaMI ŒW. Atanazy Wielki + 373 2V Œw. Atanazy z Athos + 1003 5 VII Œw Adam 24 XII Œw August Schoeffler + 1851 1V Œw Adelajda + 999 16 XII Œw Augustyn + 430 28 VIII Œw Adrian + 710 9 I Œw. Augustyn z Canterbury + 604/605? 27V Œw Agapit I pp.+536 22 IV Œw. Aureliusz + V w. 26 IV Œw. Agata + 251 5 II Œw. Bakchus + III/IV w. 7X Œw. Agnieszka + 305 21 I Œw. Barbara + 306 4 XII Œw Agnieszka z Montepulciano + 1317 20 IV Œw. Barnaba Ap.+ 60 11 VI Œw Agnieszka z Pragi + 1282 6 III ŒW Bartłomiej Ap.+ I w. 24 VIII Œw Albert + 1214 14 IX Œw Bazyli + 379 2I Œw. Albert - Adam Chmielowski + 1916 17 VI Œw Beata + III w 8 III Œw Albert Wielki + 1280 15 XI Bł. Beatricze d'Este + 1226 10V Œw Aleksander + 328 26 II Œw. Beda + 735 25V Œw Aleksander Sauli + 1592 11 X Œw. Benedykt + 547 11 VII Œw Aleksandra 20 III Œwœw. Benedykt, Jan, Mateusz, Izaak, Œw Aleksy + V w 17 VII Krystyn + 1003 13 XI ŒW Aleksy Falconieri +1310 17 II Bł. Benedykt XI pp.+ 1304 7 VII ŒW Alfons Maria Liguori + 1787 1 VIII Œw Benedykt Józef Labre + 1783 16 IV Œw. Alfons Rodriguez + 1617 31 X ŒW Benedykt z Anianu +821 12 II Œw. Alina z Forest + 640 17 VI Œw Beniamin + 424 31 III Œw Alojzy Gonzaga + 1591 21 VI Bł. Benigna + 1241 20 VI Bł. Alojzy Orione + 1940 12 III Bł. Benwenuta Bojani + 1292 30X Bł. Amadeusz + 1472 30 III Œw Bernadeta Soubirous + 1879 16 IV ŒW Ambroży + 397 7 XII Œw. Bernard + 1081 15 VI Œw. Anastazja + 67 15 IV Œw. Bernard z Clairvaux + 1153 20 VIII Œw. Anastazy + 401 19 XII Œw. Bernardyn ze Sieny + 1444 20V Œw Andrzej + 1374 4 II Œw Bernardyn Realino + 1616 2 VII Œw. Andrzej Ap.+ 70 30 XI Œw. Błażej + 316? 3 II Œw. Andrzej Bobola + 1657 16 V Bł. Bogumił + 1183 10 VI Œw Andrzej Kim Taegon + 1839 20 IX Bł. Bolesława Lament + 1946 29I Œwœw. Andrzej Œwierad i Benedykt Œw Bonawentura + 1274 15 VII + 1030,1033/1037? 13 VII Œw. Bonifacy + 305 14V ŒW Aniela + 1309 4 I Œw. Bonifacy Winfryd + 754 5 VI Œw Aniela Merici + 1540 27 I Bł. Bronisława + 1259 1 IX Bł. Aniela Salawa + 1922 9 IX ŒW Bruno(n) Bonifacy z Kwerfurtu Œw Anna + I w. 26 VII + 1009 12 VII Œw Antoni + 356 17 I Œw Brunon Kartuz + 1101 6X Bł. Antoni Chevrier + 1879 2 X Œw. Brygida + 1373 23 VII Œw. Antoni Maria Claret + 1870 24 X Œw Brygida z Kildar + 523 1 II Œw Antoni Maria Zaccaria + 1539 5 VII Œw Cecylia + II/III w. 22 XI Œw Antoni Peczerski + 1073 10 VII Œw Cezary z Nazjanzu + 369 25 II Œw Antoni z Padwy + 1231 13 VI Sw. Chryzant + 283/284? 25X Œw. Anzelm + 1109 21 IV Œw. Cyprian + 258 16 IX Œw. Cyryl + 869 14 II Œw. Franciszek Salezy + 1622 24I Œw. Cyryl Aleksandryjski + 444 27 VI ŒW. Franciszek z Asyżu + 1226 4X Œw Cyryl Jerozolimski +386 18 III Œw Franciszek z Paoli + 1507 2 IV Bł. Czesław + 1242 20 VII Œw. Franciszka Ksawera Cabrini + 1917 22 XII Œw Damazy I pp.+ 384 11 XII Œw Franciszka Rzymianka + 1440 9 III ~ Œw Damian + III w. 26 IX Œw. Fulbert + 1028 10 IV Œw. Daniel + 309 16 II Œw. Gabriel Archanioł 29 IX Œw. Daria + 283/284? 25 X Œw. Gabriel Lalemant + 1649 16 III Œw Dionizy + 180 8 IV Œw. Gabriel Possenti + 1862 27 II Œw. Dominik + 1221 8 VIII Œw Gemma Galgani + 1903 11 IV Œw Dominik Savio + 1857 9 III Œw. Genowefa + 500/502? 3I Œw Donacjan i Rogacjan + III w. 24 V Œw. Gerard + 1046 24 IX Œw Donat + 875/877? 22 X Œw. German z Paryża + 576 28V Œw. Dorota + 305 6 II Œw. Gertruda + 653/659? 17 III Bł. Dorota z Mštowów + 1394 25 VI Œw Gertruda Wielka + 1302 16 XI Œw Edgar Spokojny + 975 8 VII Œw Gerwazy + 386 19 VI Œw Edmund Campion + 1581 1 XII Bł. Gizela + 1060 7V Œw. Edward + 978 18 III Œw. Godfryd + 1115 8 XI Œw. Edward Wyznawca + 1066 5 I Œw. Grzegorz I Wielki pp.+ 604 3 IX Œw Edwin + 633 12 X Œw. Grzegorz II pp.+ 731 11 II Œw Efrem + 373 9 VI Œw. Grzegorz III pp.+ 741 10 XII Œw. Egwin + 717 30 XII Œw. Grzegorz VII pp.+ 1085 25V Œw Elżbieta + I w. 5 XI Œw. Grzegorz z Nazjanzu + 389/390? 2I Bł. Elżbieta od'Trójcy Przenajœwiętszej Œw. Grzegorz z Nyssy + 395 10I + 1906 9 XI Œw Gwidon + 1012? 12 IX Œw. Elżbieta Portugalska + 1336 4 VII Œw. Helena +328 2 III;18 VIII Œw Elżbieta Węgierska + 1231 17 XI Œw. Henryk + 1160 19I Œw. Elżbieta z Sch"nau + 1164 18 VI Œw Hiacynt + 304? 11 IX Œw Ernest + 1147(?) 27 III Œw. Hiacynta Marescotti +1640 30I Œw Eryk IX Jedvardsson + 1160 18 V Œw. Hieronim + 420 30 IX Œw Eugeniusz + pol. IV w. 20 XII Œw. Hieronim Emiliani + 1537 8 II Œw Euzebiusz z Vercelli + 371 2 VIII Œw. Hilary + 367 13I Œw Ewa 24 XII Œw. Hilary I pp.+468 28 II Œw Fabian pp.+ 250 20 I Œw. Hipolit + 235 13 VIII Bł. Faustyna Kowalska + 1938 5 X Bł. Honorat KoŸmiński + 1916 13X ~ Œw. Felicjan bp +251 24 I Œw. Honorata + 500 11I Œw Felicjan + III w. 29 X Œw. Hugon + I 132 1 IV Œw Felicyta + 203 7 III Œw Ignacy Antiocheński + 107 17X Œw Feliks + 260? 14 I Œw. Ignacy z Loyoli + 1556 31 VII Œw. Feliks III pp.+ 492 1 III Œw Ildefons + 667 23I Œw Filip Ap.+ I w. 6 V Œw. Innocenty I pp.+ 417 27 VII Œw. Filip Neri + 1595 26 V Bł. Innocenty XI pp.+ 1689 12 VIII Œw. Flora + 851 24 XI Œw Ireneusz + 202 28 VI Œw. Florian + 304 4 V Œw Iwo(n) + 1303 19V Œw. Franciszek Caracciolo + 1608 4 VI Œw. Izaak + 1003 13 XI Œw Franciszek Ksawery + 1552 3 XII Œw. Izabela + 1270 23 II Œw. Izydor bp + 636 4 IV Œw. Józef Cafasso + 1860 23 VI Œw. Izydor + ok.1130 15 V Œw Józef Kalasanty + 1648 25 VIII Œw. Jacek Odrowšż + 1257 17 VIII Bł. Józef Sebastian Pelczar +1924 19I ~ Œw Jadwiga Królowa + 1399 17 VII Œw Józef z Arymatei + I w 31 VIII Œw Jadwiga Œlšska + 1243 16 X Œw. Juda Tadeusz Ap.+ I w 28X Œw Jakub Mniejszy Ap.+ 62 6 V Œw. Julian + 305? 9I Bł. Jakub Strzemię + 1409 21 X Œw. Juliana + 305 16 II Œw Jakub Większy Ap.+ 44 25 VII Bł. Julian(n)a pustelnica + 1258 5 IV Bł. Jakub de Voragine + 1289 14 VII Œw. Juliusz I pp.+ 352 12 IV Œw Jan + 362 26 VI Œw. Justyn + 165 1 VI Œw Jan I pp.+ 526 18 V Œw. Justyna + 1319 12 III Œw Jan Ap. i Eg.+ ok.100 27 XII Bł. Juta z Chełmży + 1260 5V Œw Jan Bosco + 1888 31 I Œwœw. Kacper Melchior, Baltazar + I w 6I Œw Jan Boży - Jan Cidade + 1550 8 III Œw. Kajetan + 1547 7 VIII Œw Jan Chrzciciel + ok.32 24 VI Œw. Kalikst I pp.+ 222/223? 14X Œw Jan Chrzciciel de la Salle + 1719 7 IV Œw. Kalinik + 638 6 XI Œw Jan Chryzostom + 407 13 IX Œw. Kamil de Lellis + 1614 14 VII Œw Jan Damasceński + ok.749 4 XII Bł. Kamila Verano + 1524 31V Œw Jan Eudes + 1680 19 VIII Bł. Karol + 1127 2 III Œw Jan Fisher + 1535 22 VI Œw. Karol Boromeusz + 1584 4 XI Bł. Jan Fra Angelico + 1445 18 II Œw. Karol Lwanga + 1886 3 VI Œw Jan Józef od Krzyża - Karol Gaetano Bł. Karolina Kózkówna + 1914 18 XI + 1734 5 III Œw. Kasper del Bufalo + 1836 28 XII Œw. Jan Kanty +1473 20 X Œw Katarzyna Aleksandryjska + 307/312? 25 XI Œw Jan Kapistran + 1456 23 X Œw. Katarzyna Genueńska + 1510 15 IX Bł. Jan Karol Steeb + 1856 15 XII Œw. Katarzyna Labour‚ + 1876 31 XII Œw Jan Kemble + 1679 22 VIII Œw. Katarzyna Mammolini + 1463 9 III Œw. Jan Maria Vianney + 1859 4 VIII Œw Katarzyna Ricci + 1590 2 II Œw. Jan Nepomucen + 1393 21 V Œw Katarzyna Szwedzka + 1380 24 III Œw. Jan od Krzyża + 1591 14 XII Œw Katarzyna ze Sieny + 1380 29 IV Œw Jan Sarkander + 1620 30 V Œw Kazimierz + 1484 4 III Œw Jan Wall + 1679 22 VIII Bł. Kinga + 1292 24 VII Œw Jan z Dukli + 1484 3 X Œw. Klara + 1253 11 VIII Œw. January + 305 19 IX Œw Klaudiusz + 1682 15 II Œw. Jerzy + 305? 24 IV Œw. Klemens I pp.+ 97 23 XI Bł. Jerzy Matulewicz (+ 1927) 27 I Œw Klemens Maria Hofbauer-Dworzak Œw. Joachim + I w 26 VII +1820 15 III Œw. Joanna + 1505 4 II Œw Klet pp.+88?/90 26 IV Œw. Joanna D'Arc + 1431 30 V Œw. Klotylda + 545 3 VI Œw Joanna Franciszka de Chantal + 1641 12 XII Bł. Kolumba Gabriel + 1926 24 IX Œw Joanna Maria de Maill‚ + 1414 28 III Œw. Konrad z Piacenzy + 1351 19 II Bł. Jolanta +1298 15 VI Œw. Konstancja + IV w 18 II Bł. Jordan z Saksonii +1237 13 II Œw. Konstantyn + 598 11 III Œw Jozafat Kuncewicz + 1623 12 XI Œw. Korneliusz + 253 16 IX Œw Józef - Oblubieniec NMP + I w.19 III ;1 V Œw. Kosma + III w. 26 IX Œw Józef Benedykt Cottolengo + 1842 30 IV Œw. Krystyn + 1003 13 XI Œw. Krystyna + 559 13 III Bł. Maria Klementyna Nengapeta + 1965 29 XI Œw Krzysztof + 250 25 VII Œw. Maria Kleofasowa + I w 9 IV Œw. Kunegunda + 1033 3 III Œw. Maria Magdalena + I w 22 VII Œw Leokadia + 304 9 XII Œw Maria Magdalena de Pazzi + 1607 25V Œw Leon I Wielki pp.+ 461 10 XI Œw. Maria Magdalena Postel + 1846 16 VII Œw. Leon IX pp.+ 1054 19 IV Bł. Maria od Aniołów Wllenweber + 1907 25 XII Œw. Leonard z Porto Maurizio + 1751 26 XI Bł. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego Œw Leoncjusz z Rostowa + 1071 23 V Baourdy + 1878 26 VIII Œw Lidia + I w. 3 VIII Bł. Maria od Pana Jezusa Dobrego Œw. Linus + 76 23 IX Pasterza - Franciszka Siedliska + 1902 25 XI Œw. Lucjan + 250/251? 26 X Bł. Maria od Wcielenia Guyard-Martin Œw. Lucjan kpł.+ 312 7 I + 1672 30 IV Œw. Ludger + 809 26 III Bł. Maria Teresa Ledóchowska + 1922 6 VII Œw Ludwik IX + 1270 25 VIII Œw. Marian +1083/1086? 9 II Œw Ludwik Bertrand + 1581 8 X Œw. Mariusz 19I Œw. Ludwik Maria Grignion de Monfort Œw. Marta + I w. 29 VII + 1716 28 IV Najœw Maryja Panna + I w. 1 I; Œw. Ludwika de Marillac + 1660 15 III 2 II;11 II;2S III; 3 V;24 V;31 V;16 VII; 5 VIII;15 VIII; Œw Lutgarda + 1246 16 VI 22 VIII; 26 VIII; 8 IX;12 IX;15 IX; 7 X; 21 XI; 8 XII Œw Łazarz + I w 17 XII Œw. Mateusz + 1003 13 XI Œw Łucja + ok.304 13 XII Œw. Mateusz Ap. i Eg.+ I w 21 IX Œw. Łukasz Eg.+ I w. 18 X Œw Matylda + 968 14 III Œw Maciej Ap.+ ok.50 14 V Œw. Maurycy + III w. 22 IX Œw Magnus z Fssen + ok.772 6 IX Œw. Maurycy Csak + 1336 20 III Œw. Makary + poł. IV w 20 XII Œw. Medard + 560 8 VI Œw. Makryna Młodsza + 379 19 VII Œw Melchior Grodziecki + 1619 7 IX Œw. Maksym Wyznawca + 662 13 VIII Œw. Metody + 885 14 II Œw Maksymilian + 295 12 III Œw. Metody Wyznawca + 847 14 VI Œw Maksymilian Maria Kolbe + 1941 14 VIII Œw. Michał Archanioł 29 IX Œw Malachiasz + 1148 2 XI Bł. Michał Kozal + 1943 14 VI Œw Małgorzata + 1270 18 I Œw. Mikołaj + 343/352? 6 XII Œw Małgorzata Clitherow + 1586 25 III Œw. Mikołaj Tavelić + 1391 14 XI Œw Małgorzata Maria Alacoque + 1690 14 X Œw. Mikołaj z Fle + 1487 21 III Œw Małgorzata Ward + 1588 30 VIII Œw. Monika + 387 27 VIII Œw Małgorzata z Kortony + 1297 22 II Œw. Nikodem + I w 31 VIII Œw. Mamert + 477 I 1 V Œw. Norbert + 1134 6 VI Œw Marceli I pp.+ 309 16 I Œw. Odo(n) z Cluny + 942 18 XI Œw. Marcelin + 299/304? 2 VI Œw Oktawian + 1132 6 VIII Œw Marcin I pp.+ 655 13 IV Œw. olimpia + 408 25 VII Œw Marcin de Porres + 1639 3 XI Œw. Onufry + IVN w. 12 VI Œw Marcin z Tours + 397 11 XI Œw. Oskar + 865 3 II Œw Marcjan + 250/251? 26 X Œw Oswald + 642 5 VIII Œw. Marek Eg.+ I w. 25 IV Œw. Otton z Bambergi + 1139 1 VII Œw Marek + 1510 24 II Œw. Pachomiusz Starszy + 347 9V Bł. Maria Angela Truszkowska + 1899 10 X Œw. Pankracy + 354 12V Œw. Maria Goretti + 1902 6 VII Œw Paschalis Baylon + 1592 17V Œw. Patrycja + IV 13 III Bł. Sadok + 1259/1260? 2 VI Œw. Patryk + 461 17 III Bł. Salomea + 1268 19 XI Œw. Paweł + 362 26 VI Œw. Scholastyka + 542 10 II Œw. Paweł Ap.+ 67 25 I; 29 VI Œw Sebastian +288? 20I Œw Paweł Chong Hasang + 1867 20 IX Bł. Serafina de Montefeltro + 1478 8 IX Œwœw. Paweł Mi, Piotr Doung-Lac, Œw. Sergiusz + III/IV w. 7X Piotr Truat + 1838 18 XII Œw. Serwacy + 384 13V Œw Paweł Mika + 1597 6 II Œw. Seweryn + 482 8I Œw. Paweł od Krzyża + 1775 19 X Bł. Stanisław KaŸmierczyk + 1489 5V Œw. Paweł Pustelnik + 341 15 I Œw. Stanisław Kostka + 1568 18 IX Œw Perpetua + 203 7 III Œw. Stanisław ze Szczepanowa + 1079 8V Œw Piotr + 299/304? 2 VI Œw. Stefan I + 1038 16 VIII Œw. Piotr Ap.+ 67 29 VI Œw Stefan IX pp.+ 1058 29 III Œw Piotr Chryzolog + 450 30 VII Œw. Stefan Młodszy + 764 28 XI Œw Piotr Damiani + 1072 21 II Œw Sykstus II pp.+ 258 7 VIII Œw. Piotr Kanizy + 1597 21 XII Œw. Sylwester I pp.+ 335 31 XII Œw. Piotr Klawer + 1654 9 IX Œw Symplicjusz I pp.+ 483 10 III Œw. Pius X pp.+ 1914 21 VIII Œw Szczepan + 36? 26 XII Œw Polikarp + ok.167 23 II Œw. Szymon Ap.+ I w. 28X Œw Poncjan + 235 13 VIII Œw. Szymon Słupnik + 459 5I Œw. Prot + 304? 11 IX Œw. Szymon Stock + 1265 16V Œw. Protazy + 386 19 VI Bł. Szymon z Lipnicy + 1482 18 VII Œw Prudencjusz + 861 6 IV Œw Tarsycjusz + 257 15 VIII Œw Pulcheria + 453 10 IX Œw. Teodor + 306 7 II Bł. Radzim Gaudenty + 1006/1011? 14 X Œw. Teofil + 792 30I Œw. Rafał Archanioł 29 IX Bł. Teresa Benedykta - Edyta Stein + 1942 9 VIII Bł. Rafał Melchior Chyliński + 1741 2 XII Œw Teresa od Dziecištka Jezus + 1897 1X Œw. Rafał Kalinowski + 1907 20 XI Œw. Teresa od Jezusa + 1582 15X Œw Robert + 1159 7 VI Œw. Tomasz Ap.+ ok.67 3 VII Œw. Robert op.+ 1111 17 IV Œw. Tomasz Becket + 1170 29 XII Œw. Robert Bellarmin + 1621 17 IX Œw. Tomasz More + 1535 22 VI Œw Roch + 1327/1379? 16 VIII Œw Tomasz z Akwinu + 1274 28 I Œw. Roman Jurajski + 463 28 II Œw. Tyburiusz z Mogrovejo +1606 23 III Œw Romaryk + 653 8 XII Œw.~moteusz + I w 26I Œw. Romuald z Camaldoli + 1027 19 VI Œw Tytus + I w 26I Œw. Rozalia + 1165/1170? 4 IX Œw. Urban I pp.+ 230 19V Œw Róża z Limy + 1617 23 VIII Bł. Urszula Ledóchowska + 1939 29 V ~ Œw Róża z Viterbo + 1253 6 III Œw Wacław + 929 28 IX Bł. Rycheza + 1063 21 V Œw Walenty + 270 14 II Œw. Ryszard + 722 7 II Œw. Walerian + II/III w 14 IV Œw. Ryszard de Wyche + 1253 3 IV Œw Wawrzyniec (Laurencjusz) + 258 10 VIII Œw. Ryszard Pampuri + 1930 18 IV Œw. Wawrzyniec z Brindisi + 1619 21 VII Œw Ryta + 1457 22 V Œw. Weronika + I w. 4 II Œw. Saba Jerozolimski + 532 5 XII Œw Weronika Giuliani + 1727 9 VII Œw. Sabina m.+ II w.? 29 VIII Bł. Weronika Nagroni + 1497 13I Œw. Sabina + II/III w. 27 X Œw. Wiktor + ok.610 25 II Œw. Wiktor I pp.+ 198 28 VII Œw. Władysław + 1095 30 VI Œw Wiktoria + III/IV w 23 XII Bł. Władysław z Gielniowa + 1504 25 IX Œw Wiktoryn + ok.98 5 IX Œw Wojciech + 997 23 IV Œw Wilhelm + 1075 2 IX Œw. Zachariasz + I w. 5 XI Œw Willibrord + 739 7 XI Œw Zachariasz pp.+ 752 22 III Œw. Wincenty + 304 22 I Bł. Zdzisława + 1252 3I Œw Wincenty de Paul + 1660 27 IX Œw. Zenobiusz + 310 20 II Œw Wincenty Ferreriusz + 1419 5 IV Œw Zenon z Werony + 371 12 IV Bł. Wincenty Kadłubek + 1223 9 X Œw. Zofia + II w. 15V Œw Wincenty Pallotti + 1850 22 I Œw. Zygmunt + 524 2V Œw Wirgiliusz Fergal + 784 27 XI Œw. Zyta + 1272 27 IV Œw. Wit + 304/305? 15 VI SPIS POLSKICH ŒWIęTYCh Bł.Bogumił 10 VI I BłogosławIonYch Bł. Bolesława Lament 29 I Bł. Bronisława 1 IX Bł. Czesław 20 VII Œw Brat Albert - Adam Chmielowski 17 VI Bł. Dorota z Mštowów 25 VI Œw Andrzej Bobola 16 V Bł. Faustyna Kowalska 5X Œwœw Andrzej Œwierad i Benedykt 13 VII Bł. Franciszka Maria Siedliska 25 XI Œw Pięciu Braci Męczenników 13 XI Bł. Honorat KoŸmiński 13X Œw Bruno w Kwerfurtu 12 VII Bł. Jakub Strzemię 21X Œw Jacek Odrowšż 17 VIII Bł. Jerzy Matulewicz 27I Œw Jadwiga Królowa 17 VII Bł. Jolanta 15 VI Œw. Jadwiga Œlšska 16 X Bł. Józef Sebastian Pelczar 19I Œw. Jan Kanty 20 X Bł. Juta z Chełmży 5V Œw. Jan Sarkander 30 V Bł. Karolina Kózkówna 18 XI Œw Jan z Dukli 3 X Bł. Kinga 24 VII Œw Jozafat Kuncewicz 12 XI Bł. Kolumba Gabriel 24 IX Œw Kazimierz 4 III Bł. Maria Angela Truszkowska 10X Œw Klemens Hofbauer-Dworzak 15 III Bł. Maria Teresa Ledóchowska 6 VI Œw. Maksymilian Kolbe 14 VIII Bł. Michał Kozal 14 VI Œw Melchior Grodziecki 7 IX Bł. Radzim Gaudenty 14X Œw Otton z Bambergi 1 VII Bł. Rafał Chyliński 2 XII Œw Rafał Kalinowski 20 XI Bł. Rycheza 21V Œw Stanisław Kostka 18 IX Bł. Sadok 2 VI Œw. Stanisław Szczepanowski bp 8 V Bł. Salomea 19 XI Œw Władysław 30 VI Bł. Stanisław KaŸmierczyk (Żurawek) 5V Œw Wojciech 23 IV Bł. Szymon z Lipnicy 18 VII Bł. Teresa Benedykta - Edyta Stein 9 VIII BrOGOSSI~WIENI Bł. Urszula Ledóchowska 29V Bł. Wincenty Kadłubek 9X Bł. Aniela Salawa 9 IX Bł. Władysław z Gielniowa 25 IX Bł. Benigna 20 VI /LEKSYKON ŒWIĘTYCH Ks. Wiesław Al. NiewęgłowskiWYDAWNICTWO NAUKOWE PWN Warszawa 1998 "Leksykon ŒWiętych" jest ksišżkš dla każdego, kto nosi imię. Swoim życiem œwięci wyznaczyli granicę, do której człowiek może wzlecieć w człowieczeństwie. Wedle uproszczonego schematu byli dobrzy od pierwszego oddechu aż po ostatni. Faktycznie byli ludŸmi wewnętrznych zmagań ze sobš, często z otoczeniem. Nie pozbawieni wad. Wybitni my- œliciele, pisarze, artyœci, społecznicy reformatorzy, politycy uczeni, ludzie proœci - geniusze ser- ca i poœwięcenia. Występowali przeciw niewolnictwu, nieœli oœwiatę, zakładali pierwsze bez- płatne szpitale i pierwsze uniwersytety przyznawali kobietom należne im miejsce w społeczeń- stwie. Ewangelia była im œwiatłem i siłš, prowadziła i odradzała. Czasami proponowane przez nich wzory życia bywajš nieaktualne, jednak niektóre z nich powracajš z nowš wyrazistoœciš. Ich droga podobna do naszej - zmieniły się tylko pojazdy stroje i rekwizyty. Każda epoka czy okres histor miały swojego œwiętego, który wyciskał piętno na ich duchowoœci, kulturze, cywilizacji. Oni współtworzyli Europę, œwiat. Aureola, jakš się legitymujš, jest odblaskiem dobra, któremu się oddali. W uznaniu cnót otrzymali najwyższe wyróżnienie, jakie Koœciół nadaje po dziœ dzień. Pojawiali się, gdy panowało zło, aby je przezwyciężać lub łagodzić. Brali na siebie ciężar swoich trud- nych czasów. Częstokroć nie pojmujemy ich roli, cierpień, doœwiadczeń, ponieważ zbyt powierzchow- nie patrzymy na odległš i niedawnš przeszłoœć. Problem ich œwiętoœci jest tajemnicš. Nie sposób do- trzeć do tego, co w nich najgłębsze i najistotniejsze. Wœród rozlicznie przypisywanych im cudów pewne jest, że "jedynym cudem, jakiego dokonali, było ich własne życie", jak napisała Phyllis McGinley Ich tropem idš następni - współczeœni œwięci, którzy znoszš przeœladowanie, występujš przeciw krzywdzie, zajmujš się narkomanami i chorymi na AIDS, uczš czytania analfabetów, doglš- dajš starych i nieszczęœliwych, opatrujš rannych na polach bitew. Żyjš wœród nas. Rozmawiamy z ni- mi, podajemy im dłonie na powitanie lub słuchamy, co mówiš. Ogromna większoœć z nich nigdy nie będzie wyniesiona na ołtarze. Jednak bez wštpienia wœród nich sš i nasi bliscy znajomi. Ksišżka ta ma swojš historię. Kiedy po raz pierwszy zwrócono się do mnie z proœbš o napisanie tekstu o œwiętych, odmówiłem. Podczas drugiej wizyty zaczšłem się nieco wahać, ale nadal nie byłem przeko- nany I wtedy wydarzyła się dziwna rzecz. Byłem umówiony na rozmowę z pewnš osobš. Przyszła wkrótce po moim spotkaniu z Wydawcami. Już na poczštku wizyty rozwinęła aksamitnš materię i wy- jęła z niej jakiœ przedmiot. "Pragnę księdzu przekazać ten upominek" - powiedziała wręczajšc mi za- winištko. Kiedy rozpakowałem je, oczom moim ukazał się piękny relikwiarz. W srebrnej XVIII-wiecz- nej ramce za kryształowym szkłem znajdowały się relikwie prawie stu Œwiętych! Ich drobne czšstki uszeregowano w kolejnoœci kalendarzowej - na każdy dzień kwietnia, maja i czerwca. Zapewne jest to częœć większej całoœci. Relikwiarz składał się z czterech częœci - zimowej, wiosennej, letniej i jesiennej. Mnie dostała się właœnie wiosenna. Byłem głęboko poruszony darem. Razem z ofiarodawczyniš przy- szło stu Œwiętych. Ona wyszła. Oni pozostali. Podjšłem pracę, a jej owoc składam w ręce Czytelnika. Niniejsza publikacja prezentuje œwiętych i błogosławionych Koœcioła katolickiego, którzy majš szczególne znaczenie w jego histor, duchowoœci oraz w kulturze Europy. Uwzględnia wszystkich œwiętych i błogosławionych w Polsce. Odwołuje się do onomastyki - nauki o znaczeniu i pochodze- niu imion - podajšc krótkš charakterystykę identyfikujšcš osobę, do hagiograf przywołujšcej œwiętych, którzy nosili to imię i je "uœwięcili" swoim życiem, do ich żywotów oraz do krótkiej re- fleksji nad ich ikonografiš i atrybutami. Kult œwiętych sięga II wieku, kiedy oddawano czeœć mę- czennikom tamtego czasu. "Dzień œmierci" był dniem ich narodzin dla nieba - "dies natalis, nata- liciae", stšd tradycja Koœcioła przejęła ten zwyczaj i uczyniła go dniem Œwiętego. Jego dzień jest za- zwyczaj obchodzony jako dzień imienin. Jednak nie zawsze jest możliwe dokładne ustalenie owej daty zwłaszcza w życiu dawnych męczenników i œwiętych. ródłem zamieszania były różne lokal- ne kalendarze - martyrologia, synaksaroa, redagowane niezależnie od siebie, a także wpisywanie dat przeniesienia relikw danego œwiętego (translacji) lub złożenia go w ołtarzu albo na innym ho- norowym miejscu (elewacji). Kult œwiętego oznaczał miejscowy biskup. Spontaniczny kult stopnio- wo został ujęty w œciœlejsze normy kanoniczne. Obrzęd oficjalnej kanonizacji wywodzi się ze œre- dniowiecza. Pierwszy dekret papieski o kanonizacji sięga 993 roku. Koœciół Wschodu i Zachodu od- daje wspólnie czeœć œwiętym wyniesionym przed rokiem 1054. Istnieje także pewien wspólny ka- non œwiętych, aniołów i postaci biblijnych. Ostatniš próbę uporzšdkowania kalendarza œwiętych, przywracajšcš ich właœciwe miejsce - dies natalis, podjęto po Soborze Watykańskim II ( 1969). Be- atyfikacja dozwala na kult lokalny, w danym kraju lub regionie. Kanonizacja, akt ogłoszenia œwię- tego, dozwala na kult w całym Koœciele katolickim. W niniejszej publikacji przedstawiono 472 postaci, omawiajšc ich sylwetki w zwięzłej nocie biogra- ficznej. Oddzielnie przywołuje się ich wypowiedzi, legendy o nich, czasami teksty poetyckie napisa- ne ku ich czci. Pod hasłem osobowym znajduje się adnotacja o œwiętych i błogosławionych, którzy sš wspominani w danym dniu według nowego kalendarza rzymskiego oraz ostatniego martyrologium. Zastosowano układ kalendarzowy Załšczone indeksy pozwalajš odnaleŸć wymienionych œwiętych w porzšdku alfabetycznym. W pracy korzystano z dzieł odnotowanych w bibliograf. Ze względu na albumowy charakter publikacji zrezygnowano ze szczegółowych adnotacji. Postaci œwiętych stanowiły niewyczerpane Ÿródło nie tylko chrzeœcijańskiej wiary, ale i artystycznej inspiracji. Ikonografia hagiograficzna ma w sztuce szczególne miejsce i sobie właœciwy język. Poprzez atrybuty wypowiada osobę œwiętego lub szczególne fragmenty z jego życia, jego duchowoœć lub dzia- łalnoœć. Praca niniejsza po raz pierwszy w Polsce, prezentujšc œwiętych przywołuje szerzej ich boga- tš ikonografię, uwzględnia także właœciwe im atrybuty i symbole. Œwięci żyjš w Bogu. Sš mieszkańcami nieba. Nadal stanowiš pouczenie, przykład, zachętę. Można i trzeba odwołujšc się do nich, bliskich nam nie tylko imieniem, prosić ich o pomoc i wstawiennic- two u Boga. Sš bowiem prawdziwie wiernymi przyjaciółmi. 1 stycznia MARyJa akkad. mariam - napełnia radoœciš; egip. meri jam - ukochana przez Boga; hebr. Miriam - pam. Ze względu na czeœć wobec Matki Bożej używa się imienia Maryja; kobiety, które przyjęły Jej imię, używajš formy: Maria. Maryja, Œwięta Boża Rodzicielka. Po- chodziła z królewskiego rodu Dawida, z pokolenia Judy Córka Joachima i Anny. Przez Boga wybrana na Matkę Jezusa Chrystusa. Jej postać jest obecna na kartach Nowego Testamentu od chwili Zwia- stowania po Zesłanie Ducha Œwiętego. Anioł Ga- briel zwiastuje Jej narodzenie Syna, który będzie "Synem Najwyższego" (Łk 1,26-38). Od tej chwili całkowicie oddała się Bogu. Za wskazaniem anioła odwiedza swojš krewnš, œw Elżbietę, przyszłš matkę Jana Chrzciciela (Łk 1,39-58). Wraz ze swym oblubieńcem, œw Józefem, w zwišzku ze spisem ludnoœci udaje się do Betlejem, miasta, z którego wywodzi się Jej ród. 'Tutaj przychodzi na œwiat Jezus (Łk 2,1-20). Zgodnie z żydowskim obyczajem ofiarowuje Syna w œwištyni (Łk 1, 21- 38). Wobec zagrożenia ze strony Heroda ucieka z Jezusem i œw. Józefem do Egiptu (Mt 2,13-18). Po œmierci króla wraca do Nazaretu (Mt 2,19-23). Podczas pobytu w Jerozolimie przeżywa niepokój z powodu zagubienia swego Syna (Łk 2,41-49). Na godach weselnych w Kanie poprzez Jej wstawien- nictwo Jezus czyni swój pierwszy cud (J 2,1-11). Maryja - œwiadek narodzin i œmierci Chrystusa. Stoi pod krzyżem Jezusa, który powierza Jš opiece swego umiłowanego ucznia Jana (J 19,25-27). Pod krzyżem zostaje Matkš Koœcioła i ludzkoœci. Po ukrzyżowaniu i zmartwychwstaniu pozostaje wœród apostołów w Jerozolimie. Osoba najbliższa Jezusowi. Ma szczególnš rolę w dziele Zbawienia. Jej niezwykłe posłannictwo i miejsce w chrzeœci- jaństwie odsłania tekst Apokalipsy Koœciół od po- czštku wierzył, że Jezus zachował ciało Maryi od skażenia œmierciš. Zabrał Jš z ciałem i duszš do nieba, koronujšc Jš na Królowš nieba i ziemi. Jest patronkš Koœcioła powszechnego, wielu diecezji, zakonów krajów miast oraz asysty koœcielnej, lot- ników matek, motocyklistów panien, piekarzy przšdek, studentów szkół katolickich. Według tradycji po wniebowstšpieniu Jezusa żyła jeszcze 12 lat. Niektóre dokumenty mówiš, że mieszkała ze œw Janem w Efezie, inne, że nie opuszczała Jerozolimy Pusty grób Maryi znajduje się obok Ogrodu Oliwnego w dolinie Cedron. Fak- ty z Jej życia, tytuły i wezwania modlitewne oraz cudowne wydarzenia za Jej przyczynš Koœciół roz- waża w cišgu wielu œwišt podczas całego roku li- turgicznego. Niniejsza publikacja odnotowuje te œwięta wyrosłe na gruncie teologicznym. W IKONOGRAFII Najœwiętsza Panna Maryja obok Jezusa jest najczęœciej występujšcš po- staciš. Sztuka chrzeœcijańska rozwinęła szereg ty- pów Madonny: z Dziecištkiem, Matki Bożej tkliwej, majestatycznej (w sztuce bizantyjskiej), tronujšcej, opiekuńczej, orędujšcej, dziewczęcej, surowej wład- czyni, królowej, mieszczki, wieœniaczki, wytwornej damy Ukazywana jest jako Bogurodzica, Niepokala- na, Bolesna, Wniebowzięta, Niewiasta z Apokalipsy Różańcowa, Wspomożycielka, Królowa, Matka Ko- œcioła. Jej atrybutami sš m.in.: gołšb - symbol Du- cha Œwiętego, siedem gołębi-oznaczajšcych siedem darów Ducha Œwiętego, jagnię, jaskółka, jednorożec; ciała niebieskie: gwiazdy, księżyc, półksiężyc, słońce i gwiazdy; kwiaty: anemon, fiołek, irys, lilia, lilia w ręku - symbol Niepokalanej, róża, różany szpaler; drzewa: cedr dšb, drzewo figowe; owoce: cytryna- znak cierpienia, goŸdzik, jabłko - symbol Odkupie- nia, truskawka, winoroœl, winogrono jako symbol Jezusa zrodzonego ze szlachetnego winnego szcze- pu; ciernie, łza, mały krzyż, krucyfiks, miecz, miecz w piersi, siedem mieczów narzędzia męki w dło- niach anioła; Boskie Miasto, kielich, kielich z hostiš, korona, księga, otwarta księga, naszyjnik, naszyjnik z korali, perła, różaniec, smok u stóp, studnia. Œwięto Bożej Rodzicielki Maryi. Naj- wyższy tytuł Maryi. Podkreœla wagę Jej macierzyń- stwa. To najstarsze Maryjne œwięto. œw. Almachiusza m. (+ ok. 400), œw. Fulgencjusza bpa (+ 533), Œw. Józefa Marii Tomasi kard. (+ 1713), œw. Martyny dz. m. (+ok. 226), œw. Odilona op. (+1049), œw. Wincentego Mar Strambi bpa zk. (+ 1824) 2 stycznia gr basileus - wódz, król, cesarz Œw Bazyli Wielki, pustelnik, biskup, dOktOr KoŒCioła (329-379). Urodził się w ro- dzinie zamożnej i głęboko religijnej. Jego babka, matka Emmelia, siostra Makryna Młodsza i dwaj bracia - Grzegorz z Nyssy i Piotr z Sebasty zostali wpisani do kanonu œwiętych. Jest to wyjštkowy fakt w dziejach Koœcioła. Studiował retorykę oraz prawo w Konstantynopolu i Atenach. W tym okresie za- przyjaŸnił się z Grzegorzem z Nazjanzu. Przeżycia po œmierci brata poważnie wpłynęły na jego życie. Od- był podróż po Egipcie, Palestynie, Syr, Mezopota- m, zapoznajšc się z życiem ascetów Powróciwszy do rodzinnego domu, rozdał swojš majętnoœć ubo- gim, a sam podjšł życie pustelnicze. Nad rzekš Iris założył pustelnię, gdzie zaczęły gromadzić się zastę- py mnichów W 364 roku został kapłanem, szeœć lat póŸniej arcybiskupem w swoim mieœcie - Cezarei Kapadockiej. Człowiek szerokiej wiedzy znakomity mówca, pracowity i miłosierny Bronił chrzeœcijań- stwa przed arianami. Pozostawił bogatš spuœciznę li- terackš. Poprzez swój "Asceticon" stał się ojcem i prawodawcš monastycyzmu wschodniego. 'Tvórca liturg wschodniej. W Koœciele Wschodnim doznaje czci jako jeden z najbardziej popularnych œwiętych. Patron bazylianów i sióstr œw łrzyża. W I IłONOGRAFII przedstawiany jest œw. Bazyli jako biskup w pontyfikalnych szatach rytu łacińskiego, a także ortodoksyjnego, jako mnich w benedyktyńskiej kukulli, eremita. Jego atrybutami sš: czaszka, gołšb nad głowš, księga, model koœcioła, paliusz, rylec. Grzegorz - gr gregórios -gorliwy, czuwajšcy Œw Grzegorz z Nazjanzu, pustelnik, bi- skup, patriarcha, doktor Koœcioła (330- 389/390). Był wielkim teologiem, humanistš i poetš. Po studiach w Cezarei Palestyńskiej, Aleksandr i Ate- nach podjšł życie klasztorne w Poncie, gdzie przeby- wał już œw Bazyli. Był biskupem Sasiny a następnie pierwszym patriarchš Konstantynopola. Zrzekł się godnoœci metropolity aby w samotni oddawać się kontemplacji i pracy pisarskiej. W swych poematach, których ocalało 245, pisze o tajemnicy wiary oraz prze- życia mistycznego. Patron bazylianów i poetów W IKONOGRAFII œw Grzegorz uka- zywany jest jako biskup rytu bizantyjskiego lub w pontyfikalnych szatach rytu rzymskiego. Czasa- mi u jego stóp Lucyfer - symbol herezji. Jego atry- butami sš: anioł, księga Ewangel, paliusz. œw. Adelarda (+ 837), œwœw. braci: Argeusa, Narcy- za, Marcelina mm. (+pocz. IV w.), œw. Makarego z Aleksandr kpł. op. (+ 3941, œw. Martyniana bpa (+ ok. 437), bt. Stefan Quinzani zk. (+ 1540) 3 stycznia Genowefa z rom. - celt. i germ. gena- - ród, gatunek i -wifa - żona, kobieta; "kobieta szlachet- nego rodu" ŒW GenOWefa, dZieWiCa (422-500/502?). Pochodziła z rycerskiego rodu. Prowadzšc życie asce- tyczne, pełne gorliwoœci i wyrzeczeń, oddziaływała szeroko poprzez swojš duchowoœć. Kilkakrotnie sta- wała się wybawicielkš Paryża. W roku 451I na wieœć o nadcišgajšcych Hunach pod wodzš Attyli powstał popłoch w mieœcie, gdyż obawiano się najazdu hordy Genowefa zachęcała do zachowania spokoju, przepo- wiadajšc, że Bóg ochroni miasto. Rzeczywiœcie Atty- la skierował swoje wojsko w innš stronę. Gdy miesz- kańcom Paryża groził głód, zorganizowała flotyllę rzecznš, która zaopatrzyła miasto w żywnoœć. Zmar- ła 3 stycznia 500/502? roku. Główna patronka Fran- cji i Paryża. Jest także patronkš dziewic, pasterzy producentów œwiec woskowych, rybaków rzemieœl- ników właœcicieli składu win, żołnierzy W IKONOGRAFII œw. Genowefa przedstawiana jest jako młoda mniszka lub paster- ka pasšca owce. Malowana także z dwoma klucza- mi Paryża, zawieszonymi u pasa; ukazywana, gdy przywraca wzrok, a także ze œwiecš, którš - we- dług legendy - zdmuchiwał diabeł podczas modli- twy a anioł zapalał z powrotem. Jej atrybutami sš: anioł i księga, czasza, kšdziel, kij pasterski, dwa klucze, medalik, naczynie; niewidomy, którego uzdrawia; owca. Zdzisława imię słow zdzi- - kłaœć, podziwiać i -sław - sława Bł. Zdzisława Czeska, żona, matka (1215-1252). Błogosławiona urodziła się na zamku Krzyżanow (Morawy). Jako 17-letnia dziewczyna wyszła za mšż, stajšc się paniš na Lemberku. Wy- chowała wzorowo czworo dzieci. Oddana modlitwie i ludziom. Jest patronkš młodych małżeństw i ma- tek. Obchodzšcy w dniach 29 stycznia, 28 listopada, 16 grudnia swoje imieniny majš tylko tę patronkę. œw. Antera pp. m. (+ 236), œwœw. Cyryna, Pryma, Teogenesa, mm. (+ 320), œw. Florencjusza bpa (+ ok. 378), œw. Gordiusza setnika, m. (+ ok. 304), œw. Piotra m. (+ ok. 310), œwœw. Teopempta, Teona- sa, mm. (+ 300) 4 stycznia Aniela łac. angela - anielska, posłanniczka Bł. Aniela, wdowa, pustelnica ( 1245- 1309) z Foligno we Włoszech. Żona, matka kilku synów kobieta cieszšca się pełniš zamożnego życia, majšc około czterdziestu lat traci (zapewne pod- czas epidemii) matkę, męża, dzieci. Rozpoczyna in- ne życie - w wyrzeczeniu, pokucie, modlitwie. Ostatni czas spędziła jako rekluza - pustelnica zu- pełnie odcięta od œwiata. Odznaczała się szczegól- nym nabożeństwem do Trójcy Przenajœwiętszej oraz Chrystusa cierpišcego. Zaliczana jest do naj- większych mistyczek œredniowiecza. Relikwie bł. Anieli spoczywajš w koœciele œw. Franciszka w Fo- ligno. Jako mistyczka otrzymała znak na sercu, który można oglšdać w osobnym relikwiarzu. œw. Dafrozy żony matki m. (+ ok. 362), œw. Elżbie- ty Bayley Seton (+ 1821), œw. Grzegorza bpa w Lan- gres (+ 539), œwœw. Hermeta, Ageusza, Kajusa, mm. (+ 235/238?), œw. Rygoberta bpa w Reims (+ ok. 740) 5 stycznia Edward germ. ed- - dobrobyt, posiadłoœć, dziedzictwo i -weard - opiekun, obrońca, stróż; "stróż dziedzictwa" Œw Edward Wyznawca, król. Urodził się około 1003 roku w Islip koło Oksfordu. Wstšpił na tron Anglii w wieku 39 lat, słynšc z wielkiej po- bożnoœci. Jako król cieszył się miłoœciš i szacun- kiem swoich poddanych. Otaczał opiekš ubogich, chorych, ułomnych. Tryb życia bardziej mniszy niż królewski dał mu przydomek "Wyznawca". Zmarł 5 stycznia 1066. Pochowany w katedrze westmin- sterskiej, którš ufundował, w kaplicy mieszczšcej się za głównym ołtarzem. Kanonizowany przez Aleksandra III w 1161 roku. Od XIV wieku głów- ny patron Angl oraz angielskich królów W kalen- darzu wspominany także 13 paŸdziernika- w rocznicę pierwszego przeniesienia relikw Œwię- tego (1166 r.). W IkONOGRAFII œw Edward przed- stawiany jest jako wysoki mężczyzna z brodš, w królewskim płaszczu. Czasami niesie chorego. Podanie bowiem głosi, że sam brał niejednego z nich na plecy i zanosił do swojego zamku. Cza- sem ukazywany jako rycerz w pełnej zbroi. Jego atrybutami sš: anioł, berło królewskie, kubek, miecz, pierœcień, postać trędowatego. Szymon imię biblijne pochodzenia hebr. shime'on - oznacza ,Bóg wysłuchał". Występuje w dwóch formach: SYMEON i SZYMON Œw Szymon Słupnik, asceta. urodził się w końcu IV wieku w rodzinie pasterza w Sis - na pograniczu Cylicji i Syr. Próbował stoso- wać w życiu różne formy ascezy Wreszcie za- mieszkał w pobliżu Antioch Syryjskiej na zbu- dowanym przez siebie kamiennym słupie z małš platformš, na której przebywał około 40 lat ( stšd jego przydomek Słupnik). Był człowiekiem kon- templacji i wielkim pokutnikiem. Pokarm ogra- niczał do minimum. Przed deszczem i upalnym słońcem chronił go jedynie płaszcz z kapturem. Ta nietypowa forma surowej ascezy i modlitwy œcišgała wielu przybyszów -jedni prosili o radę, drudzy o modlitwę, innymi kierowała ciekawoœć. Wtedy kolumna, na której przebywał, stawała się ambonš. Zmarł 28 sierpnia 459 roku. Na miej- scu, gdzie stał słup, wybudowano œwištynię, do której wędrowali pštnicy do XVII wieku. PóŸniej została ona zburzona przez Arabów. Dziœ stoi tam ołtarz. W IKONOGRAFII œw Szymon przed- stawiany jest najczęœciej w scenie na słupie. Jego atrybutem jest bicz. Powołał go Pan Na słup. Na słupie miał dom I grób. Powołał... Pan Na bunt. Stanisław Grochowiak, "Œwięty Szymon Słupnik" ů œw. Emiliany dz. (+ VI w.), œw. Jana Nepomucena Neumanna bpa Filadelf (+ 1860), bł. Piotra Bonilli kpł. zk. (+ 935), bł. Rogera kpł. zk. (+ 1237), œw. Te- lesfora pp. m. (+ 136) 6 stycznia Kacper (Kasper) - z per. słowa: gizbar - stróż skarbca, strażnik, albo od gathaspar - wspaniały Melchior - hebr melki-or - oznacza "Bóg (król) jest mojš œwiatłoœciš" Baltazar - sem. Belszassar - "Niech Bóg zachowa jego życie" Pokłon Mędrców ze Wschodu złożony Dziecięciu Jezus, opisywany w Ewangel przez œw Mateusza (2,1-12), symbolizuje pokłon œwiata pogan, wszyst- kich ludzi, którzy klękajš przed Bogiem Wcielonym. To jedno z najstarszych œwišt w Koœciele. Trzej kró- lowie być może byli astrologami, którzy ujrzeli gwiazdę - znak narodzin Króla. Jednak pozostanie tajemnicš, w jaki sposób stała się ona dla nich czy- telnym znakiem, który wyprowadził ich w dalekš i niebezpiecznš podróż do Jerozolimy Herod podej- mujšc ich dowiaduje się o celu podróży Podejrzewa, że narodził się rywal. Na podstawie proroctwa w księdze Micheasza ( 5, I ) kapłani jako miejsce na- rodzenia Mesjasza wymieniajš Betlejem. Tam wy- ruszajš Mędrcy Odnajdujšc Dziecię Jezus, ofiaro- wujš mu swe dary Otrzymawszy we œnie wskazów- kę, aby nie wracali do Heroda, udajš się do swoich krajów innš drogš. Tradycja na podstawie trzech hojnych darów: złota, kadzidła i mirry okreœla ich liczbę, wiek, kolor skóry i symbolikę. W VI wieku dodano im tytuły królewskie i œwitę, a w IX imiona: Kacper Melchior i Baltazar. Z czasem kształtuje się wyobrażenie, że reprezentujš trzy znane częœci œwiata: Europę, Azję i Afrykę. Trzej Mędrcy byli natchnieniem dla artystów i poetów W IKONOGrAFII od czasów wcze- snochrzeœcijańskich sš przedstawiani jako ludzie Wschodu w barwnych, częstokroć perskich sza- tach. W X wieku otrzymujš korony Z czasem w malarstwie i rzeŸbie rozwijajš się różne typy iko- nograficzne Mędrców. Œw. Andrzeja Corsini mn. bpa Fiesole (+ 1374), œw. Karola z Sezze zk. (+ 1670), œw. Makry dz. m. (+ III w.), œw. Melaniusza bpa Rennes (+ ok. 530), œw. Pio- tra Tomasza mn. bpa m. (+ 1366), œw. Rafaeli Marii Porras dz. (+ 1925) 7 stycznia Lucjan łac. Lucius - urodzony o pierwszym promieniu słońca, o œwicie; Lucjanus - należšcy do Lucjusza Œw. Lucjan, kapłan, męczennik. Wszechstronnie wykształcony założył własnš szkołę w Antioch i Nikomed. W prowadzonych studiach biblijnych przyznawał pierwszeństwo do- słownej interpretacji Pisma Œwiętego, chyba że tekst natchniony ma sens ukryty, jak w przypowie- œci, przenoœni itp. Ta norma obowišzuje do dzisiaj. Za cesarza Licyniusza torturowano go, aby wyrzekł się Chrystusa. Œcięty mieczem 7 stycznia 312 roku. Podanie głosi, że cesarz Konstantyn Wielki kazał złożyć ciało œw. Lucjana w Helenopolis. Pod koniec życia miał przyjšć chrzest przy relikwiach tego Męczennika. œw. Kanuta Lawarda księcia (+ 1131), bł. Mateusza z Agrigento bpa (+ 1451), œw. Niceta bpa (+ V w.), œw. Rajmunda de Penafort kpl. zk. (+ 1275), œw. Teo- dora mn. (+ VI w.) 8 stycznia Seweryna łac. severus - poważny, surowy Œw Seweryn, pustelnik (410-482). Po- chodził z rzymskiego rodu. Z pustyni, gdzie wiódł życie pełne pokuty udał się do starożytnej prowin- cji Noricum (obecne tereny Austr). W czasie nie- spokojnym, zakłócanym przez najazdy Germanów chronił miejscowš ludnoœć. Spełniwszy swe pu- bliczne, charytatywne zadania, udawał się do klasztoru, który założył w Favianae, gdzie w asce- zie poœwięcał wiele godzin modlitwie. Austria czci œw Seweryna jako swojego głównego patrona. Także Bawaria i diecezja w Linz. W IkONOGRAFII œw. Seweryn przedstawiany jest jako mnich lub pielgrzym. Jego atrybutem jest anioł i dzban na oliwę. Œw. Erharda bpa Ratyzbony (+ ok. 689), œw. Maksy- ma bpa Paw (+ VI w.), œw. Pacjensa bpa (+ II w.), œwœw. Teofila dk. i Helladiusza, mm. (+ ok. 340), œw. Wawrzyńca Justiniani bpa patr. Wenecji (+ 1455) 9 stycznia Adrian imię łac. od nazwy miejscowoœci Hadria koło Wenecji Œw Adrian, Opat. Urodził się w Północnej Afryce. Będšc zakonnikiem w klasztorze niedaleko Monte Cassino, otrzymał nominację na arcybisku- pa Canterbury Wymówił się od tej godnoœci. Po pewnym czasie udał się do Brytan, aby nauczać tam wiary Zmarł w 710 roku. Julian Imię starorzym. Iulianus Œw. Julian, męczennik. Pochodził z rzymskiej rodziny zamieszkałej w Antioch- stolicy Syr. Przymuszony przez rodziców do małżeństwa, za obopólnš zgodš ze swš małżonkš Bazylissš, postanowił żyć w dziewictwie (podob- ne postanowienia w hagiograf nie należš do rzadkoœci). Podczas krwawego przeœladowania chrzeœcijan przez Dioklecjana zadenuncjowano go, iż w swoim domu dawał schronienie kapła- nom. Będšc w więzieniu swojš wiarš nawrócił m. in. 20 żołnierzy rzymskich. Po torturach œcię- ty mieczem w roku 305 (?). bł. Alicji Le Clerc zk. (+ 1622), bł. Antoniego Fatati bpa Ancony (+ 1484), œw. Marcelina bpa Ancony (+ ok. 550), œw. Marcjany dz. m. (+ ok. 303), œw. Pio- tra bpa Sebasty (+ 391) 10 stycznia rob. 2 styr'rnia Œw Grzegorz z Nyssy, biskup, dok- tOr kOŒCiOła (335-395). Młodszy brat œw. Ba- zylego. Retor, pisarz. Wstšpił do klasztoru położo- nego nad Morzem Czarnym, który założył jego brat, œw. Bazyli. Stamtšd powołano go na biskupa Nyssy (371 ). W 380 roku wybrany metropolitš Se- basty Na soborze w Konstantynopolu (381 ) wita- no go owacyjnie jako "filar Koœcioła". Jeden z naj- wybitniejszych teologów Koœcioła Wschodniego. Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę pism religij- nych, m. in. ascetycznych i mistycznych, komen- tarzy biblijnych. W IkonogRAFII œw. Grzegorz ukazy- wany jest jako grecki biskup. Trzyma ewangeliarz. œw. Agatona pp. (+ 682), bt. Anny od Aniołów Mon- teagudo zk. (+ 1686), bł. Grzegorza X pp. (+ 1276), bł. Idziego zk. (1518), œw. Jana Dobrego bpa w Me- diolanie (+ VII w.), œw. Marcjana kpł. (+ 470), œw. Pio- tra Orseolo doży mn. (+ 987), œw. Wilhelma bpa w Bourges (+ 1209) 11 stycznia Honorata łac. Honorata - czczona, szanowana Œw Honorata, dziewica. urodziła się w Paw. Jako młoda dziewczyna poœwięciła się Bo- gu. Gdy w roku 476 Odoaker, król Gotów złupił miasto, znalazła się wœród branek. Wraz z innymi jeńcami wykupił jš œw. Epifaniusz, biskup, jej brat. Życie Honoraty pełne było modlitwy miłosierdzia i oddania ludziom, którzy darzyli jš powszechnie czciš. Zmarła około 500 roku. W ikonografii ,œw. Honorata ubra- na jest w tunikę. Trzyma księgę. œw. Anastazego mn. (+ ok. 570), œw. Hygina pp. m. (+ 140), œw. Melchiadesa (Milcjadesa) pp. m. (+ 314), œw. Palemona op. (+ ok. 330), œw. Salwiusza bpa Amiens m. (+ ok. 625), œw. Teodozego Cenobiarchy mn. (+ 529), bt. Tomasza z Cori kpt. zk. (+ 1729) 12stycznia Arkadiusz gr Ark"dios - rodem z Arkad, krainy prostoty i szczęœliwoœci Œw. Arkadiusz, męczennik (284-305). Pochodził z Cezarei Mauretańskiej (dzisiaj w Al- gier). Na poczštku przeœladowania chrzeœcijan za czasów Dioklecjana Arkadiusz uciekł z miasta i ukrywał się. Na wieœć o aresztowaniu rodziny wrócił i sam stawił się przed sędziš. Po bezskutecz- nych namowach, aby porzucił wiarę, poddano go torturom. Połamawszy mu nogi ukrzyżowano. bł. Aelreda op. (+ 1167), œw. Antoniego Mar Puc- ci kpt. zk. (+ 1892), œw. Benedykta Biscopa op. (+ 689), bł. Bernarda z Corleone zk. (+ 16671, œw. Jana bpa Rawenny (+ 494), bł. Małgorzaty Bourgeoys dz. zk. z Kanady (+ 1770), œwœw. Tygriusza kpt. i Eutropiusza lektora, mm. (+ 404) 13 stycznia Hilary łac. kilaris - pogodny, radosny, wesoły Œw. Hilary z Poitiers, biskup, dok- tOr kOŒCiOła. Urodził się około 315 roku, ja- ko syn pogańskich notabli. Studia filozoficzne i lektura Ewangel doprowadziły go do chrzeœci- jaństwa. Przyjšł chrzest jako żonaty mężczyzna w 345 roku. Był na tyle gorliwym wyznawcš, iż w 350 roku obrano go biskupem rodzinnego mia- sta. Zgodnie z ówczesnš praktykš czasami żonaci mogli być podnoszeni do takiej godnoœci. Za sprzeciw wobec arian skazano go na wygnanie do Azji Mniejszej. Po powrocie prowadził czynne ży- cie jako pasterz, teolog, wpływajšc na charakter Koœcioła Gal. Zmarł w 367 roku. Pozostawił po sobie sporš spuœciznę literackš. Œw. Hilary należy do pierwszych wyznawców, któremu Koœciół na Zachodzie zaczšł oddawać publicznie liturgicznš czeœć. Dotychczas było to niemal wyłšcznym przywilejem męczenników. Patron Poitiers, La Roche. Jako nauczyciel i obrońca prawd wiary zo- stał ogłoszony doktorem Koœcioła. Modlš się do niego ukšszeni przez węże. W ikonografii œw. Hilary przedsta- wiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami sš: księga, laska pasterska, mitra, pióro pisarskie, pio- run; smok lub wšż - symbolizujšce arian. WEronika gr. Bere-nike - przynoszšca zwycięstwo; w wiekach œrednich imię to tłumaczono jako iere eikon - "œwięte oblicze" i łšczono z podaniem o chuœcie Weroniki. Bł. Weronika Nagroni, mniszka ( 1445-1497). Pochodziła z bardzo ubogiej rodzi- ny w Binasco. Jako 22-letnia dziewczyna wstšpi- ła do klasztoru o surowej regule. W nim nauczy- ła się czytać i pisać, a przede wszystkim pozna- wać i kochać Boga. Była mistyczkš. Słynęła z mš- droœci, proroctw oraz daru czytania w ludzkich sercach. , œw. Agrycjusza bpa Trewiru (+ ok 335), œw. Glafiry dz. (+ IV w.), œwœw. Gumezynda kpł. i Servusdei mn. mm. w Hiszpan (+ 852), œwœw. Hermyla i Stratonika, mm. (ok. 315), œw. Leoncjusza bpa w Cezarei Kapa- dockiej (+ IV w.), œw. Remigiusza bpa w Reims (+ 533) 14 stycznia Feliks łac. felix - szczęœliwy, przynoszšcy szczęœcie, urodzajny ŒW Feliks, kapłan z NOli (Włochy). Był Syryjczykiem, synem oficera. Przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Za panowania Decju- sza, gdy wybuchło przeœlado- wanie wyznawców Chrystusa, został osadzony w więzieniu. Według relacji œw Paulina - Fe- liks był torturowany Jego pora- nione ciało wleczono po ostrych muszlach i skorupach. Podobnie jak ongiœ œw Piotr uszedłszy z więzienia, ukrywał się przez pewien czas w wy- schłej studni. Po œmierci cesa- rza powrócił do swej miejsco- woœci. Ponieważ jego rodzinny majštek skasowano, żył z pracy ršk. Zmarł około 260 roku. W ikonografii przedstawiany jest w towarzy- stwie anioła. Obok niego pajšk - symbol roztropnoœci, ostroż- noœci, ocalenia - bowiem otwór studni, gdzie œw. Feliks spędził kilka miesięcy był osłonięty pa- jęczynš, która ochroniła go przed przeœladowcami. œw. Dacjusza bpa w Mediolanie (+ 552), œw. Makryny (+ 340), œw. Malachiasza proroka (+ V w. przed Chr.), œw. Nino (+ IV/V w.), bt. Odoryka z Fordenone kpł. zk. (+ 1331 ), œw. Piotra Dondersa kpł. misjonarza w Gujanie (+ 1887) 15 stycznia Paweł łac. paulus - mały drobny ŒW Paweł z Teb, pustelnik (228-341 ). Uro- dził się w starożytnej stolicy faraonów. Za jego cza- sów Teby były już tylko małš wioskš. Gdy za cesarza Dioklecjana rozpoczęło się przeœladowanie, aby unik- nšć tortur i œmierci, uszedł na pustynię. Miał wtedy 20 lat. Mimo zakończonego wkrótce przeœladowania pozostał na niej aż do œmierci. Był człowiekiem mo- dlitwy i wielkiego wyrzeczenia. Jako pustelnik, mieszkajšc w jaskini, spędził samotnie 90 lat. Zmarł majšc 113 lat. Zakon paulinów czci go jako swego pa- trona. Także piekarze i tkajšcy dywany W ikonografii œw. Paweł Pustelnik przedstawiany jest w tkanej sukni z liœci palmo- wych. Jego atrybuty: kruk, kruk z chlebem w dzio- bie, lew kopišcy grób, przełamany chleb. Œw. Arnolda Janssena założyciela werbistów (+ 1909), œw. Bonita bpa Clermont (+ 710), bł. Franciszka de Capil- las kpł. zk. (+ 1648), œw. Izydora z Aleksandr (+ 404), œw. Jana Calibita mn. (+ 450), œw. Makarego op. (+ 390), œw. Maksyma bpa (+ III w.), œw. Maura op. (+ VI/VII w.) 16 stycznia Marceli łac. Marcelli - starożytny ród patrycjuszowski Œw Marceli I, papież, męczennik. Jego pontyfikat trwał krótko - od maja 306 roku do 16 stycznia 309. Zreorganizował rozbitš w wyniku przeœladowań administrację koœcielnš. Dużo przy- kroœci doznał ze strony tzw lapsi - chrzecœcijan, któ- rzy w czasie przeœladowań wyrzekli się wiary a po- teom powracajšc do Koœcioła niec chcieli poddać się wymaganym warunkom pokuty Papież został aresz- towany na rozkaz cesarza Maksencjusza. Obito go rózgami, a nastę‡pnie zesłano na wygnanie, gdzie umarł w nędzy Patron Raciborza oraz stajennych. Według panujšcej opowieœci, w dzień Œwiętego- 16 stycznia 1241 roku - Tatarzy oblegli miasto Raci- bórz. Wówczas pojawił się na obłokach œw Marceli. Oddziały przelękły się tego niezwykłego widoku i odstšpiły od miasta. Wdzięczni mieszkańcy ufun- dowali figurę Papieża w kaplicy i na miejskim placu. W ikonografii œw. Marceli przed- stawiany jest w stroju papieskim. Jego atrybutami sš: dyscyplina, konie przy żłobie, osioł. Œw. Furseusza (+ 648), błt. Gonsalwa zk. (+ ok.125911l, œw. Hilarego bpa (+ 429), œw. Honorata op. + ok. 450), œw. Me- lasa bpa (+ ok. 390), œwœw. Ottona kpł., Bernarda dk., Akur- sjusza, Adiuta, Piotra braci zakonnych - mm. w Maroku (+ 1220), œw. Pryscyl + kon. I wJ, œw. Tycjana bpa (+ V w.) 17 stycznia Antoni imię starorzym. Antoninus - pochodzšcy z rodu Antoniuszów ŒW AntOni, Opat (251-356), zwany w Koœcie- le Wschodnim "Wielkim", urodził się w Œrodko- wym Egipcie. Rodziców stracił wczeœnie. Majšc 20 lat, rozdał ubogim odziedziczony majštek i udał się na pustkowie, gdzie prowadził życie pełne umar- twienia, milczenia, modlitwy Miał dar widzenia rzeczy przyszłych. Słynšł ze œwiętoœci i mšdroœci. Walki wewnętrzne, jakie ze sobš stoczył, stały się póŸniej ulubionym tematem malarzy (np. H. Bosch, M. Grnewald) i pisarzy (G. Flaubert, A. France). Jego postawa znalazła wielu naœladowców Sława i cuda sprawiły że zaczęli œcišgać uczniowie, pra- gnšcy poddać się jego duchowemu kierownictwu. Po wielu sprzeciwach zdecydował się ich przyjšć i odtšd oaza Farium na pustyni zaczęła zapełniać się rozrzuconymi wokół celami eremitów (miało ich być około 6000). Owe wspólnoty pustelników na- zwano "laurami" (póŸniej także "ławrami'). Życie œw Antoniego było przykładem dla wielu nie tylko w Egipcie, ale i w innych stronach chrzeœcijańskie- go œwiata. Patron zakonu antoninów dzwonników chorych, hodowców trzody chlewnej, koszykarzy rzeŸników szczotkarzy ubogich. Orędownik w cza- sie pożarów W cišgu wieków wzywano go podczas epidem oraz chorób skórnych. "Powiedział abba Antoni: Przyjdš takie czasy, że lu- dzie będš szaleni i jeœli kogoœ zobaczš przy zdrowych zmysłach, to powstanš przeciw niemu, mówišc: Je- steœ szalony, bo nie jesteœ do nas podobny." Z "Księgi Starców" W ikonografii œw. Antoni przed- stawiany jest jako pustelnik, czasami w długiej szacie mnicha. Szczególne zainteresowanie arty- stów budził temat kuszenia œw. Antoniego. Jego atrybutami sš: jeden, dwa lub trzy diabły diabeł z pucharem, dzwonek, dzwonek i laska, krzyż egipski w kształcie litery "fau", księga reguły mo- nastycznej, lampa, lampka oliwna, laska, lew ko- pišcy grób, pochodnia, œwinia, pod postaciš której kusił go szatan, Ÿródło. œwœw. Antoniego, Merula, Jana, mn. (+ VI w.), Œw. Juliana ps. (+ IV w.), bł. Rozeliny mn. (+ '1329), œw. Sulpicjusza bpa (+ 647) 18 stycznia Małgorzata gr. margerites - perła Była ofiarowana Bogu jako votum dziękczynne Œw Małgorzata Węgierska, królew- na, ZakOnniCa. Córka króla Węgier Beli IV i Mar Laskaris. Jej dziadek po kšdzieli był cesa- rzem bizantyjskim. Na wychowanie oddano jš do klasztoru, była bowiem ofiarowana Bogu jako vo- tum dziękczynne za ocalenie kraju od najazdu Ta- tarów. Gdy chciano jš póŸniej zwolnić z zobowiš- zań, aby mogła wyjœć za mšż, odmówiła. Przeby- wała w ufundowanym przez ojca klasztorze na wy- spie, która od jej imienia wzięła miano i dzisiaj jest częœciš Budapesztu. Prowadziła życie surowe. Uczynna, miłosierna, miała dar kontemplacji. Zmarła 18 stycznia 1270 roku w wieku 28 lat. Be- atyfikowana w 1776 roku, kanonizowana w 1943. W ikonografii przedstawiono Œwiętš w habicie dominikańskim, z królewskš ko- ronš złożonš u jej stóp, do ręki zaœ włożono lilię i księgę. Atrybutem jej sš także stygmaty. , œw. Atenogena teologa m. (+ III/IV w.), œw. Beatrycze d'Este wdowy (+ 262), œw. Deikoli op. (+ ok. 625), œw. Krystyny Ciccarelli zk. (+ 1543), œw. Leobarda ps.(+ ok. 593), œw. Liberaty dz. (+ 580), œwœw. Moseusza i Am- moniusza żołnierzy, mm. (+ ok. 250), œw. Pryski dz. m. (+ 250), œw. Woluzjana bpa m. (+ ok. 496) 19 stycznia Henryk imię germ. złożone z elementów: heim-- ojcowizna i -rihki - władca. Całoœć można interpretować jako "pan domu, władca ojczyzny" Œw Henryk, biskup, męczennik. Po- chodził zapewne z Angl. Do Szwecji przybył w ro- ku 1153, towarzyszšc legatowi papieskiemu, Mi- kołajowi z Albano, póŸniejszemu papieżowi Ha- drianowi IV Został biskupem Uppsali. Stšd wypra- wił się z królem szwedzkim do Finland, gdzie podjšł działalnoœć misyjnš i organizowanie ko- œcioła. Zginšł w roku 1160 na zamarzniętej tafli je- ziora Kyulo, zamordowany przez wieœniaka, które- go już wczeœniej za zabójstwo obłożył kanonicznš klštwš. Œw. Henryk jest patronem Finland. W ikonografii œw. Henryk przed- stawiany jest w stroju biskupim z mitrš i pastora- łem. Niekiedy towarzyszy mu postać chłopa-zabójcy. Józef Hebr jasaf - przydać; Joseph lub Jehoseph "niech Bóg pomnoży" Bł. Józef Sebastian Pelczar, rektor uniwersytetu, biskup. Urodził się 1 stycz- nia 1842 roku w Korczynie koło Krosna. Po œwięce- niach kapłańskich podjšł pracę w Samborze. Na- stępnie studiował w Rzymie, gdzie uzyskał dwa doktoraty: z teolog i prawa kanonicznego. Był profesorem seminarium przemyskiego, następnie dziekanem i rektorem Uniwersytetu Jagiellońskie- go. W 1900 roku został biskupem w Przemyœlu. Z myœlš o opiece nad służšcymi i robotnikami zało- żył zgromadzenie Służebnic Najœwiętszego Serca Jezusowego - sercanki. Zmarł 28 marca 1924 roku w opin œwiętoœci. Beatyfikowany w Rzeszowie 2 czerwca 1991 roku przez Jana Pawła II. W ikonografii bł. Józef Pelczar przedstawiany jest w stroju biskupim i w mitrze. Mariusz imię starorzym. Marianus Œw Mariusz, męczennik. według starego martyrologium przybył z Persji do Wiecznego Mia- sta, aby odwiedzić groby Apostołów. Za panowania cesarza Dioklecjana zginšł œmierciš męczeńskš wraz ze swojš żonš Martš oraz synami: Audifak- sem i Abakukiem przy Via Cornelia pod Rzymem. œw. Basjana bpa (+ 413), œw. Germanika m. (+ 156), œw. Jana bpa Rawenny (+ 167), œw. Kanuta króla m. (+ 086), bł. Marcela Spinola y Maestre bpa Sewilli kard. (+ 906), œwœw. Pawła, Geroncjusza, Januarego, Saturnina, Sukcesa, Juliusza, Katusza, P, Germany, mm. (+ IV w.), œw. Poncjana m. (+ ok.160), œw. Wul- stana bpa Worcester (+ 1095) 20stycznia Fabian z łac. fabius - uprawiajšcy bób Œw Fabian, papież, męczennik. Jego pontyfikat, podczas którego umocnił i usprawnił or- ganizacyjnie Koœciół rzymski, dzielšc Wieczne Mia- sto na siedem dystryktów trwał 14 lat. Za czasów Decjusza stał się ofiarš przeœladowań. Poniósł œmierć męczeńskš na are- nie 20 stycznia 250 roku. Jego płytę nagrobnš z imieniem wypisanym po grecku odkryto na cmen- tarzu Kaliksta w 1854 ro- ku. Patron garncarzy W IkONOGRA- FII Œwięty jest przed- stawiany w papieskim stroju pontyfikalnym lub w kapie i tiarze. Czasami z gołębiem na głowie. Po- danie głosi, że Fabian zna- lazł się na zgromadzeniu kleru i ludu, które zwołano w celu wybrania nowego papieża po œmierci Antero- sa. Niespodziewanie spoczšł nad jego głowš gołšb. Fakt ten odczytano jako widomy znak Boży i doko- nano wyboru. Jego atrybutami sš: anioł z narzędzia- mi męki, krucyfiks, miecz, palma męczeńska. Sebastian gr. sebastós - czcigodny, dostojny, œwięty, szanowany, znakomity , Œw Sebastian, żołnierz, męczennik. Być może był oficerem gward cesarskiej. W czasie przeœladowań, za wyznawanie nauki Chrystusa, umęczony "Dioklecjan kazał żołnierzom przywiš- zać go na œrodku pola i zabić strzałami z łuków Ty- le strzał tedy utkwiło w nim, że podobny był do je- ża, a żołnierze przypuszczajšc, że już nie żyje, ode- szli" - zapisał Jakub De Voragine. Na pół umarłego odnalazła go pewna niewiasta i zaopiekowała się nim. Skoro Sebastian odzyskał zdrowie i siły po- nownie udał się do cesarza, wyrzucajšc mu krzyw- dę i niesprawiedliwoœć wobec chrzeœcijan. Wówczas cesarz kazał go zabić pałkami. Był rok 288(?). Ciało męczennika wrzucone do Cloaca Maxima odnale- ziono i pochowano w rzymskich katakumbach. Pa-tron Niemiec; inwalidów wojennych, kamieniarzy łuczników myœliwych, ogrodników rusznikarzy strażników strzelców rannych, żołnierzy. Sebastian należał przez stulecia do najbardziej zna- nych œwiętych. Poœwięcono mu liczne i wspaniałe dzieła. Jego męczeństwo natchnęło wielu artystów- malarzy rzeŸbiarzy pisarzy muzyków W ikonografii przedstawiany jest w białej tunice lub jako piękny, obnażony młodzie- niec, przywišzany do słupa albo drzewa, przeszyty strzałami. Czasami u jego nóg leży zbroja. Na sta- rochrzeœcijańskiej mozaice w koœciele œw. Piotra w Okowach w Rzymie ukazany jest jako człowiek stary z białš brodš, w uroczystym dworskim stro- ju. Atrybuty Œwiętego: krucyfiks, palma męczeń- stwa, włócznia, miecz, tarcza, dwie strzały w dło- niach, przybity wyrok œmierci nad głowš. bł. Eustoch dz. zk. (+ '1486), œw. Eutymiusza op. (+ 483), œw. Maura bpa (+ ok. 946) 21 stycznia Agnieszka łac. agnes - baranek, gr. hagn‚ - niewinna, czysta Œw Agnieszka, dziewica, męczenni- Ca. Jedna z najbardziej popularnych œwiętych w starożytnoœci. Jako 12-letnia dziewczynka, po- chodzšca ze starego rodu, miała ponieœć męczeń- skš œmierć na stadionie Domicjana około 305 roku. Na miejscu "œwiadectwa krwi" dzisiaj jest Piazza Navona - jedno z najpiękniejszych i najbardziej uczęszczanych miejsc Rzymu. Tuż obok, nad gro- bem męczennicy wzniesiono bazylikę pod jej we- zwaniem, w której 21 stycznia - zgodnie ze starym zwyczajem - poœwięca się dwa białe baranki. Pa- tronka dzieci, panien, ogrodników. Według legendy œw Agnieszka, całkowicie obnażona na stadionie, została rzucona na pastwę spojrzeń tłumu. Za sprawš cudu okryła się płaszczem włosów W ikonografii przedstawia się Œwiętš z barankiem majšcym nimb lub z dwiema koronami - dziewictwa i męczeństwa. Nieraz obok płonie stos, na którym jš prawdopodobnie spalo- no. Jej atrybutami sš: baranek z nimbem lub ze sztandarem, gałšzka palmowa, dwie korony- dziewictwa i męczeństwa, koœć słoniowa, lampka oliwna, lilia, miecz, zwój. œw. Epifaniusza bpa Paw (+ 496), œwœw. Fruktu- osa bpa, Auguriusza, Eulogiusza dk., mm. (+ ok. 260l, bł. Jana Chrzciciela Turpin du Cormier (+ 1794), bł. Józefa Nascimbeni kpł. (+ 1922, œw. Me- inroda kpł. mn. (+ 862), œw. Pa- troklusa m. (+ II w.), œw. Publiusza bpa Aten (+ ok.1000 22 stycznia Wincenty łac. vinco - zwyciężać; "zwycięzca" 22 stycznia wspomina się dwóch œwiętych o tym samym imieniu: œw. Wincentego - męczennika i œw. Wincentego Pallottiego Œw Wincenty, diakon, męczennik. Archidiakon w Saragossie. Powierzono mu opiekę nad ubogimi oraz zarzšdza- nie dobrami diecezji. Podczas przeœladowań poddany torturom, aby wyrzekł się wiary, a także wy- dał dobra koœcielne. Zamęczony 22 stycznia 304 roku. Patron Portuga- l oraz leœników drwali, rolników Œw Wincenty Pallotti, kapłan, zakonnik 1795- 1850). Urodził się i pracował w Rzymie. Doktor filozof i teolo- g, magister filolog greckiej. Duszpasterz chorych, więŸniów żołnierzy i ubogich. Tworzył szkoły wieczorowe, stowarzyszenia ce- chowe dla robotników sierocińce, ochronki dla dziewczšt. Założyciel Zjednoczenia Apostolstwa Katolic- kiego - charakteryzujšcego się no- watorskim programem duszpa- sterskim, który opiera się na współpracy œwieckich i duchow- nych. Centralnš częœć tego dzieła stanowiš księża i bracia pallotyni oraz siostry pallo- tynki. Zmarł 22 stycznia z powodu choroby której nabawił się spowiadajšc w zimnym koœciele, oddaw- szy swój płaszcz żebrakowi. Papież Pius XII ogłosił Wincentego błogosławionym, a Jan XXIII œwiętym. œw. Anastazego mn. m. (+ 628), œw. Dominika op. (+ 1031), œw. Gaudentego bpa Nawarry (+ 418), bł. Laury Nicona (+1904) 23stycznia Ildefons germ. hild- - walka; funs -gotowy; "gotów do walki" Œw Ildefons, zakonnik, biskup 607- 667). W hagiograf jedyny o tym imieniu. Syn Wi- zygota osiadłego w okolicach Toledo. Otrzymał sta- ranne wykształcenie. Pisarz i teolog. Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę literackš, m.in. znanš roz- prawę "De virorum illustrium scriptis" - "o pi- smach słynnych mężów". ů œw. Agatangela m. (+ 303), œw. Asklasa m. (+ ok.287), œw. Bernarda bpa w Vienne (+ 841 ), œw. Emerencji dz. m. (+ ok. 305), œw. Klemensa bpa m. (+ ok. 3031, œw. Martyriusza mn. (+ VI w.), œw. Permensasa dk. m. (+ ok.110), œwœw. Seweriana i jego żony Akwili, mm. (+ III w.) 24 stycznia Franciszek germ. frank - wolny, wolno urodzony Œw Franciszek Salezy, biskup, dok- tOr kOŒCiOła (1567-1622). Syn hrabiego Sales w Sabaud. Studia teologiczne, biblijne i prawni- cze na uniwersytetach w Paryżu oraz Padwie za- kończył doktoratem. Po powrocie do domu przyjšł œwięcenia kapłańskie, na co rodzice niechętnie udzielili mu zgody. Pracował w kalwińskim okręgu Chablais. Na murach i parkanach rozlepiał ulotki- zwięzłe wyjaœnienia prawd wiary W epoce fanaty- zmu i zaciekłych sporów objawiał wprost wyjštko- wy umiar i łagodnoœć. Jego ujmujšca uprzejmoœć i takt spowodowały iż nazwano go "œwiatowcem poœród œwiętych". W kontaktach z ludŸmi wyzna- wał zasadę "Więcej much się złapie na kroplę mio- du aniżeli na całš beczkę octu". Majšc 35 lat został biskupem Genewy Stworzył nowy ideał pobożno- œci - życie duchowe, wewnętrzne, praktykowane w klasztorach, wydobył z ukrycia, aby "wskazywa- ło drogę tym, którzy żyjš wœród œwiata". Ze œw. Jo- annš de Chantal założył zakon Sióstr Nawiedzenia NMP (wizytki). Autor wielu pism zaliczanych do klasyki literatury francuskiej. Jego relikwie znajdu- jš się w koœciele Nawiedzenia NMP w Annecy Dok- tor Koœcioła. Patron wizytek, salezjanów i salezja- nek; Annecy Chab‚ry Genewy; dziennikarzy i pi- sarzy prasy katolickiej. Jego ujmujšca uprzejmoœć i takt spowodowały, iż nazwano go "œwiatowcem poœród œwiętych" "Tak bardzo pragniemy czasem stać się aniołami, że zapominamy przy tym być dobrymi ludŸmi." Œw. Franciszek Salezy IkONoGRAFIA przedstawia œw. Fran- ciszka Salezego w stroju biskupim - w rokiecie i mantolecie lub w stroju pontyfikalnym z mitrš na głowie. Jego atrybutami sš: gorejšca kula oœmio- płomienna, księga, pióro, serce przeszyte strzałš i otoczone cierniowš koronš trzymane w dłoni.Felicjan łac. felix - szczęœliwy, urodzajny Œw Felicjan, biskup, męczennik. Apo- stoł Umbr, biskup Foligno. Zginšł jako męczen- nik w okresie przeœladowań za cesarza Decjusza (249-251 ). Orędownik podczas trzęsienia ziemi. Patron diecezji i miasta Foligno. W ikonografii œw. Felicjan przed- stawiany jest w paliuszu. Jego atrybutami sš na- rzędzia męki: gwoŸdzie, haki, obcęgi, żelazne pa- zury którymi go szarpano, paliusz. Œwœw. Babylasa bpa Antioch oraz Urbana, Pryli- diana, Epoloniusza mm. (+ ok. 250), bł. Markolina zk. (+ 1317), bł. Pauli Gambara-Gosta wdowy ter- cjarki (+ 1315), Œw. Surana op. (+ VI w.), bł. Tymo- teusza Giaccardo (+ 1948) 25 stycznia Paweł ( zob. 15 stycznia W dniu dzisiejszym wspominany jest ŒW Paweł apOStOł (zob. 29 czerwca) i jego nawrócenie u bram Damaszku w 35 roku. O tym wydarzeniu opowiedział œw. Łukasz (Dz 9) i sam Apostoł w Li- œcie do Filipian. Œw. Ananiasza m. + I w.), œw. Bretaniona bpa w Tomi (+ IV w.), œw. Emanuela Domingo y Sol kpł. (+ 909), œwœw. Juwentyna i Maksyma mm. (+ ok. 362), œw. Popona op. (+ 1048), Œwœw. Projekta bpa Clermont i Amaryna op., mm. (+ 676) 26 stycznia Tymoteusz gr. tim‚ - czeœć i theos - Bóg; "oddajšcy czeœć Bo,gu" Œw Tymoteusz, biskup (+ I w.). urodził się w Listrze - ojciec był Grekiem, matka Żydów- kš. Wierny i oddany uczeń oraz współpracownik œw. Pawła. Towarzyszył mu w podróżach apostol- skich oraz w więzieniu w Rzymie (Flp 2,19-22). Apostoł Narodów wysyłał go w trudnych i pouf- nych misjach do gmin chrzeœcijańskich w Koryn- cie, Filippi, Tesalonikach. Dwa listy Pawłowe do Tymoteusza znajdujš się w kanonie ksišg Nowego Testamentu. Pierwszy biskup Efezu. Miał misjono- wać w Dalmacji i na Krecie. Tradycja głosi, że za czasów Trajana poniósł œmierć męczeńskš. Kiedy Tymoteusz zaprotestował publicznie przeciwko krwawym igrzyskom, wzburzony tłum ukamieno- wał go. Patron Krety Relikwie Œwiętego przenie- siono z Efezu do Konstantynopola (356 r.), a na- stępnie krzyżowcy (XII w ) wywieŸli je do włoskie- go miasta Termoli. Zamurowane, zostały odnale- zione przypadkiem 7 maja 1945 roku. W ikonografii œw. Tymoteusz przedstawiany jest w tunice lub jako biskup w li- turgicznych szatach. U jego stóp leżš kamienie. Tytus łac. titus - dziki ,gołšb ŒW Tytus, biskup ( + 1 w ). Znany jest wy- łšcznie z listów œw. Pawła. Pochodził z rodziny grecko-rzymskiej, zamieszkałej w okolicy Antio- ch Syryjskiej. Jeden z najbliższych i najbardziej zaufanych uczniów œw. Pawła. Towarzyszył mu w podróżach i na sobór apostolski w Jerozolimie. Paweł ustanowił go biskupem gminy chrzeœcijań- skiej na Krecie. List Apostoła Narodów skierowany do niego należy do kanonu biblijnych ksišg. Zmarł majšc 94 lata. Patron Krety W ikonografii Œwięty przedstawia- ny jest w stroju biskupim. Jego atrybutem jest księga. bł. Andrzeja z Peschiera zk. (+ 485), œw. Pauli wdo- wy (+ 404), œw. Teogenesa bpa Hippony m. (+ ok. 258) 27 stycznia , , zob. 4 stycznia Œw. Angela Merici, dziewica, za- kOnniCa. Urodziła się w roku 1470(?) w De- senzano nad jeziorem Garda w północnych Wło- szech. Wczeœnie osierocona, przebywała u dalszej rodziny zajmujšc się gospodarstwem. Miała 40 lat, gdy zamieszkała w mieœcie. Należšc do ruchu "Del Divino Amore" podjęła pracę charytatywnš. Prowadziła życie pełne modlitwy i wyrzeczenia. Zyskała wkrótce taki autorytet, że zaproponowa- no jej prowadzenie dzieł dobroczynnych w Wene- cji, a następnie w Rzymie. TrzeŸwa obserwacja oraz pogłębione życie duchowe doprowadziły jš do poszukiwania nowych dróg duchowoœci w chrzeœcijaństwie. Wœród skromnych posług, ja- kie wykonywała, umiała odnaleŸć nowš rolę ko- biety w społeczeństwie przekształconym przez Odrodzenie. Podjęła pracę wychowawczš, uważa- jšc, "iż nieład w społeczeństwie wywodzi się z nieładu w rodzinie". Założyła nowy zakon- Sióstr Urszulanek - którego członkinie, nie wy- różniajšc się strojem, nie będšc zamknięte w klauzurze, poœwięcajš się wychowaniu dziew- czšt, przyszłych matek. Swoim zakonnicom kaza- ła "iœć w lud". Stworzyła nowy model apostoło- wania w Koœciele. Nie majšc elementarnego wy- kształcenia, posiadała wyjštkowš inteligencję i wielkš mšdroœć. Pod jej duchowym wpływem pozostawała poważna częœć elity ówczesnych Włoch. Zmarła 27 stycznia 1540 roku. W ikonografii Œwięta przedstawia- na jest w habicie urszulanki z białš chustš na szyi. Jerzy gr georgeo - uprawiam, georgos - rolnik JerZy MatuleWiCZ (Jurgis Matulaitis), zakonnik, biskup. urodził się w 1871 roku w wielodzietnej rodzinie litewskiej, we wsi Lugine koło Mariampola na SuwalszczyŸnie. Oboje rodzi- ce umarli, gdy był małym dzieckiem. Po paru la- tach nauki w gimnazjum na prawach eksternisty zachorował na gruŸlicę koœci. Choroba ta gnębiła go do końca życia. Studiował w seminarium du- chownym w Kielcach. Zapamiętano go jako klery- ka pełnego spokoju, wewnętrznej równowagi, otwartego, pracowitego. Gdy władze carskie za- mknęły seminarium, kontynuował naukę w War- szawie, następnie w Petersburgu. Œwięcenia ka- płańskie przyjšł w 1898 roku. Doktorat uzyskal na uniwersytecie we Fryburgu Szwajcarskim. Powró- cił do Kielc, gdzie podjšł zajęcia jako profesor se- minarium. Następnie rozwinšł działalnoœć spo- łecznš w Warszawie, zakładajšc m. in. Stowarzy- szenie Robotników Katolickich oraz gimnazjum na Bielanach. Był założycielem zgromadzenia Sióstr Ubogich od Niepokalanego Poczęcia NMP W 1907 roku objšł katedrę socjolog w Akadem Duchow- nej w Petersburgu. W dwa lata póŸniej wstšpił do zakonu marianów Zreformował go, przystosowu- jšc do potrzeb współczesnoœci. W 1911 roku został generałem zakonu, którym kierował do œmierci. W 1918 roku mianowano go biskupem wileńskim. W 1925 został arcybiskupem i wizytatorem apo- stolskim Litwy. Zmarł 27 stycznia 1927 roku w Kownie. Beatyfikowany przez Jana Pawła II w 1987 roku. Jego relikwie spoczywajš w koœciele w Mariampolu. Jest jednym z patronów Litwy. œwœw. Dacjusza i Reatrusa mm. (+ V w.), œw. Jana z War- neton bpa Cambrais (+ 30), œw. Witaliana pp. (+ 672) 28 stycznia Tomasz aram. toma - bliŸniak; hebr tjom; gr Thomas Œw Tomasz z Akwinu, do- minikanin, doktor Koœcio- ła (1226-1274). Urodził się na zam- ku Roccasecca nie- daleko Akwinu jako syn rycerza. Wycho- wywał się w klaszto- rze Monte Cassino. Podczas studiów na uniwersytecie w Ne- apolu wstšpił do za- konu dominikanów co spotkało się z dez- aprobatš rodziny. Wszelkimi sposoba- mi, włšcznie z dwu- letnim aresztem do- mowym, próbowano zmienić jego decyzję. Bezskutecznie. Dal- sze studia odbył w Kolon, a następ- nie w Paryżu, gdzie przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Wykładał na macierzystych uczelniach, w Rzy- mie oraz na dworze papieża Urbana IV Kaznodzieja, poeta, ale przede wszystkim wielki myœliciel, czło- wiek niezwykłej wiedzy którš umiał połšczyć z nie mniej wielkš œwiętoœciš. Powiedziano o nim, że "między uczonymi był największym œwiętym, a między œwiętymi największym uczonym". W swej skromnoœci odmawiał kilkakrotnie propozycji zosta- nia biskupem. Stworzył zwarty system nauki filozo- ficznej i teolog katolickiej, zwany tomizmem. Wy- warł głęboki wpływ na ukierunkowanie zachodniej myœli chrzeœcijańskiej. Jego spuœcizna naukowa obejmuje dziesištki tomów Zadziwia w nich uni- wersalizm podejmowanych zagadnień, głębia i pro- stota wyjaœnień, błyskotliwoœć myœli. Œw Tomasz zmarł w drodze do Lyonu, podšżajšc na sobór. Miał 48 lat. Jest doktorem Koœcioła. Patron dominika- nów szkół katolickich, księgarni, studentów teolo- gów Opiekun podczas sztormów W ikonografii œw Tomasz przed- stawiany jest w białym habicie dominikańskim, w czarnym habicie i białym szkaplerzu. Jego atry- butami sš: anioł, gołšb; infuła u nóg, której nie przyjšł; kielich, kielich z Hostiš, księga, laska, mo- del koœcioła, monogram IHS, monstrancja, pióro pisarskie, różaniec, słońce na piersiach, które sym- bolizuje jego Boskš inspirację. Jego znakiem jest także Chrystus w aureoli. Sw. Flawiana m. (+ 303), œw. Jakuba ps. (+ VI w.), bł. Józefa Freinademetza zk. w Chinach (+ 1908), Sw. Juliana bpa w Cuence (+ 1208), bł. Juliana Maunoir ap. Bretan (+ 683), œw. Leonidasa m. (+ 303), œwœw. Leucjusza, Tyrsa, Kalinika, mm. (+ ok. 250), bł. Mar Mancini wdowy zk. (+ 'I43'I), œw. Piotra Nolasco zk. (+ 1256), œw. Piotra Tomasza bpa m. (+ 1366). 29 ztycznia słow. bolje- - dużo, więcej i -sława; "ta, która będzie miała dużo sławy" Bł. Bolesława Maria Lament, za- kOnniCa. Urodziła się w 1862 roku w Łowiczu. Ojciec jej był rzemieœlnikiem. Majšc 22 lata wstš- piła do zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi. Pra- cowała jako nauczycielka i wychowawczyni w Warszawie, Petersburgu i na Krymie. Założyła nowe zgromadzenie Misjonarek Œwiętej Rodziny ( 1905 ), którego celem była praca ekumeniczna na ziemiach pińskiej, białoruskiej, wileńskiej - tere- nach zróżnicowanych pod względem narodowo- œciowym i wyznaniowym, a także pomoc ludziom biednym, upoœledzonym, zepchniętym na margi- nes społeczeństwa. Bolesława założyła nowe pla- cówki swego zgromadzenia na Białorusi, w Esto- n, Finland, Litwie, Polsce, Rosji, Ukrainie. Sta- wiajšc siostrom i sobie wzór Œwiętej Rodziny na- œladowała Jš w ubóstwie, umiłowaniu pracy wy- trwałoœci, delikatnoœci. W jej duchowoœci uderza wiernoœć woli Bożej, postawa wstawiennicza i wynagradzajšca. Zmarła 29 stycznia 1946 roku w Białymstoku w opin œwiętoœci. Beatyfikował jš w 1991 roku Jan Paweł II. Relikwie Błogosławio- nej spoczywajš w koœciele w Ratowie. W ikonografii bł. Bolesława przedstawiana jest w habicie zgromadzenia. W dłoniach trzyma otwartš księgę. œw. Gildasa op. (+ 570, œw. Konstancjusza bpa Perug m. (+ II w.), œwœw. Papiusa i Maura żołnierzy mm. (+ 303), Œwœw. Sarbeliusza i jego żony Barbei mm. 1+ II w.1, œw. Sulpicjusza Sewera bpa w Bourges 1+ ok. 590) 30 stycznia Hiacynta gr Hyakinthos - imię to nosił mitologiczny ulubieniec Zeusa i Zefira. Z jego krwi wy- rosły kwiaty zwane hiacyntami SW HiaCynta (Giacinta Marescotti), kSięż- niczka, dziewica, zakonnica ( 1588- 1640). Pochodziła ze starego rzymskiego rodu. Ma- jšc 19 lat wstšpiła do klasztoru klarysek w Viterbo. Dopiero podczas ciężkiej choroby poznała właœciwy sens swojego powołania. Po ustšpieniu choroby podjęła życie modlitwy i pokuty Rozwijała szerokš działalnoœć charytatywnš. Nawiedzała więzienia, szpitale, przytułki, niosšc tam pomoc i spełniajšc najniższe posługi. Założyła dwa stowarzyszenia ( 1636,1638) opiekujšce się ludŸmi chorymi i stary- mi. Jako można pani, posługujšca nędzy ludzkiej, dawała wielce budujšcy przykład ludziom tamtego czasu. Mistyczka. Spisała diariusz duchowy Beaty- fikowana w 1726 roku, kanonizowana w 1807. TEofil gr. theós- - Bóg, -philos - przyjaciel; "przyjaciel Boga" Œw Teofil, żołnierz, męczennik. Był dowódcš garnizonu cesarskiego. W czasie jednej z wypraw arabskich został pojmany i wzięty do niewoli. Przez cztery lata wœród poniżeń i mšk więziono go na Cyprze. Kalif Harun-al-Raszyd bezskutecznie usiłował go skłonić, aby przyjšł is- lam. 30 stycznia 792 roku zamordował go rozfana- tyzowany tłum œwiętujšcy zakończenie ramadanu. W ikonografii Œwiętego przedsta- wia się z okrętem, czasami z obrazem Matki Bożej. œw. Aldegundy dz. (+ 684), œw. Aleksandra m. (+ 250), œw. Armentariusza bpa Paw (+ VIII w.), œw. Barsa bpa Edessy m. (+ 378), œw. Barsymeusza bpa Edessy m. (+ pocz. II w.), œw. Batyldy królowej (+ 680), œw. Martyny dz. m. (+ III w.) 31 stycznia Jan hebr. imię biblijne Johhanan - "Bóg jest łaskawy" Œw Jan Bosco, kapłan (1815-1888). syn wieœniaków piemonckich. Miał 2 lata, gdy zmarł mu ojciec. Młode lata spędził w ubóstwie. Wcze- œnie musiał podjšć pracę zarobkowš. W 1841 roku otrzymał œwięcenia kapłańskie. Wkrótce potem rozpoczšł pracę wœród ubogiej, zaniedbanej i opuszczonej młodzieży Szukał dla niej zatrudnie- nia, uczył rzemiosła, organizował szkoły elemen- tarne, zawodowe, internaty. Trosce o byt towarzy- szyły działania katechetyczne, a także i rekreacyj- ne. "Zaniósł wiarę, nadzieję i pokój tam, gdzie sa- motnoœć rodziła nędzę" (z hymnu brewiarzowe- go). Ten apostoł młodzieży uważany jest za jedne- go z największych pedagogów w dziejach Koœcio- ła. Aby zapewnić stałš pieczę nad młodzieżš, zało- żył rodzinę zakonnš tzw. salezjanów Jan Bosco proponował uœwięcenie przez sumienne wypełnia- nie obowišzków. Będšc tak aktywny potrafił od- najdywać czas na modlitwę, głębokie życie we- wnętrzne. Obdarzony niezwykłymi charyzmatycz- nymi przymiotami, majšc dar czynienia cudów (które skrupulatnie udokumentowano podczas procesu kanonicznego), pozostawał człowiekiem pokornym i skromnym. Uważał siebie za liche na- rzędzie Boga. Jest patronem młodzieży młodych robotników rzemieœlników. "Oddal ode mnie wszystko, co moje, lecz daj mi dusze." Œw. Jan Bosco W ikonografii œw. Jan Bosco przedstawiany jest jako kapłan w sutannie zakonnej. ů Œwœw. Cyrusa i Jana mm. (+ 303), œw. Franciszka Ksa- werego Bianchi zk. (+ 815), œw. Geminiana bpa Mode- ny (+ 348?), b(. Ludwiki Albertoni wdowy (+ '1533), œw. Marceli wdowy (+ 410), œw. Metrana m. (+ ok. 250) 1 lutego Brygida celt. brig - siła, cnota, męstwo Œw Brygida z Kildar, dziewica, ksie- ni (452-523). Pogodna i hojna, energiczna i przedsiębiorcza, dobra i sprawiedliwa. założyła w Kildar, na zachód od Dublina, pierwszy klasztor w Irland. Niosła pomoc cierpišcym i ubogim. Jest patronkš Irland. Opiekunka pracujšcych na roli. W IKONOGRAFII Swięta przedsta- wiana jest w stroju mniszki, w białym habicie i czarnym welonie. Czasami rozdaje osełki ma- sła. Jej atrybutami sš: otwarta księga, u jej stóp krowa, pastorał ksieni, płomień nad głowš, œwie- ca w dłoni. bł. Andrzeja de Segni kpł. zk. (+ 1302), bł. Anny Mi- chelotti zk. (+ 1888), œw. Pawła bpa (+ VI w.), œw. Pioniusza Kpł. m. (+ 250), œw. Sewera bpa Rawenny (+ 344), œw. Wiridiany dz. ps. (+ 1242) 2 lutego Maria zob. 1 stycznia Matka Boża Gromniczna. od V wieku obchodzone jako œwięto Ofiarowania Pańskiego. Cesarz Justynian I w 542 roku uczynił je obowiš- zujšcym w całym cesarstwie rzymskim. W Polsce- œwięto Maryjne, sięga wczesnego œredniowiecza. Poœwięcenie œwiec i procesja od X wieku. Katarzyna gr katharos - czysty, bez skazy, prawy Œw Katarzyna Ricci, dziewica, zakon- niCa. Urodziła się 23 kwietnia 1522 roku we Flo- rencji. Ojciec był naczelnikiem republiki florenckiej. Kiedy miała 5 lat, po œmierci matki, została umiesz- czona na wychowanie w klasztorze benedyktynek, gdzie opatkš była jej ciotka. Majšc kilkanaœcie lat, wstępuje do klasztoru dominikanek w Prato. W kil- ka lat póŸniej zostaje przeoryszš. Wielka mistyczka i stygmatyczka. Przeżywała w sposób wyjštkowy mękę Chrystusa. Swój apostolat spełniała za pomo- cš listów kierowanych do ważnych osobistoœci życia koœcielnego i œwieckiego. Zostawiła po sobie pisma ascetyczne, utwory poetyckie, korespondencję. Zmarła 2 lutego 1590 roku. , Œw. Andrzeja Karola Ferrari bpa kard. (+ 1921 ), œw. Aproniana m. (+ IV w.), œw. Floskula bpa Orleanu (+ ok. 450), bł. Jana Teofana Venarda Kpł. m. w Chinach (+ 1861), œw. Joanny de Lestonnac wdowy (+ 1640, œw. Korneliusza setnika (+ I w.), bł. Mikołaja Saggio de Longobardi (+ 1709), Œwœw. Piotra Baptysty, Marcina, Franciszka Kpł., Filipa, Gundisalwusa, Franciszka braci zk., mm. (+1597), bł. Stefana Belessini kpł. zk. (+ 1840), œw. Wawrzyńca bpa Canterbury (+ 619) 3 lutego Błażej łšczone z nazwš rodu rzym. Blasia "człowiek z rodu Blasia", lub od łac. blaesus - seplenišcy, także z gr blaisos - krzywonogi, chory na artretyzm Œw Błażej, biskup, męczennik. Poho- dził z Sebasty w Armen. Studiował filozofię. Zo- stał lekarzem. Porzucił jednak swój zawód i podjšł życie na pustyni. Stamtšd wezwano go na stolicę biskupiš w rodzinnym mieœcie. Podczas przeœlado- wań za cesarza Licyniusza został aresztowany i uwięziony Po okrutnych torturach œcięty mie- czem w 316 (?) roku. Patron m. in. kamieniarzy i miasta Dubrownika. Przyzywany podczas chorób gardła. Opiekun zwierzšt. Jeden z Czternastu Œwiętych Wspomożycieli. W IKONOGRAFII Œw. Błażej przed- stawiany jest jako biskup, który błogosławi. Atry- butami jego sš: jeleń, pastorał, ptaki z pożywie- niem w dziobie, dwie skrzyżowane œwiece, zgrze- bło - narzędzie tortur. Oskar staroniem. Ans- - bóg mitolog germ. i ger - oszczep, włócznia; "posiadajšcy włócznię Ansa" Œw Oskar, zakonnik, biskup (501-565). Urodził się w rodzinie szlacheckiej we Francji. Pierwszy biskup Hamburga. Arcybiskup Bremy. Przez Grzegorza IV mianowany legatem papieskim na kraje skandynawskie. "Apostoł Północy"- ewangelizował Danię, a następnie Szwecję, gdzie zbudował pierwszy koœciół. Ochrzcił Eryka, króla Jutland. Zwalczał handel niewolnikami. "Na ze- wnštrz był apostołem, wewnštrz - mnichem." Jest patronem Szwecji. œw. Ansgara bpa Hamburga (+ 865), œw. Celeryna dk. m. (+ 280), bł. Jana Nelsona Kpł. m. w Londy- nie (+ 578), ŒWŒW. Laurentyna, Ignacego, Celeryna, mm. (+ 280) 4 Lutego Andrzej gr andr‚as - męski, mężny, dzielny, odważny Œw Andrzej, biskup (1302-1374). Pocho- dził z możnego rodu florenckiego Corsinich. Po okresie burzliwej młodoœci wstšpił do karmelitów bosych. "Tak spełnił się sen jego matki, która przed urodzeniem syna ujrzała wilka wstępujšce- go do pewnego klasztoru we Florencji. W progu zamienił się on w baranka." Po studiach w Paryżu i Awinionie, majšc 22 lata, przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Został prowincjałem. W parę lat póŸniej, mimo protestów i ucieczki, biskupem Fiesole. Mi- łosierny i energiczny kilkakrotnie godził zwaœnio- ne między sobš włoskie miasta. Kanonizowany w 1724 roku. Joanna żeńska forma imienia Jan - hebr Johhanan - "Bóg jest łaskawy" Œw Joanna de Valois, księżna. Córka Ludwika XI, króla Francji, i Charlotty Sabaudzkiej. Jako 12-letniš dziewczynkę, ze względów dyna- stycznych i politycznych, wydano jš za mšż za Lu- dwika, księcia Orleanu. Małżeństwo nie było uda- ne. Kiedy Ludwik otrzymał koronę francuskš, przeprowadził kanoniczne unieważnienie małżeń- stwa. Joanna pozbawiona tytułu królewskiego otrzymała księstwo Berry Administrowała nim sprawiedliwie i mšdrze. Otaczała troskš chorych, upoœledzonych, opuszczonych. Księżna była czło- wiekiem modlitwy i wyrzeczenia. założyła zakon klauzurowy annuncjatek, których celem było na- œladowanie cnót Najœwiętszej Maryi Panny Zmar- ła 4 lutego 1505 roku, majšc 41 lat. Weronika zob. 13 stycznia, ŒW Weronika (+ 1 w.) -niewiasta jerozolim- ska. Towarzyszšc Jezusowi niosšcemu krzyż na Górę Kalwarię, wytarła Mu chustš twarz. Jak przekazuje tradycja, otrzymała w zamian odbity na płótnie obraz Jego oblicza: "Vera Kon"- "Prawdziwy wizerunek". Jest patronkš m. in. fo- tografów. W IkONOGRAFII przedstawiana jest z odbitym wizerunkiem twarzy Chrystusa. , œw. Awentyna Kpł. (+ ok. 537), ŒW. Eustachego m. (+ III w.), ŒW. Fileasza bpa m. (+ 306), œw. Gilberta kpł. zk. (+ 1190, ŒW. Izydora kpł. + 449), œw. Jana de Britto zk. m. w Indiach (+ 1693), œw. Józefa z Le- onissy zk. (+ 1612) 5 lutego Agata z gr. Agath‚ - dobra, dobrze urodzona, pochodzšca ze szlachetnego rodu Œw Agata, dziewica, męczennica. Jedna z najbardziej czczonych w chrzeœcijaństwie œwiętych. Według opisu męczeństwa, tzw. "Pas- sio" z VI wieku, pochodziła z Katan na Sycyl. Po przyjęciu chrztu postanowiła poœwięcić się Chrystusowi. Jej uroda zwróciła u- wagę Kwincjana, prefekta miasta. Za- proponował jej mał- żeństwo. Agata od- mówiła, wzbudza- jšc w odrzuconym senatorze pragnie- nie zemsty. Trwały wówczas przeœlado- wania chrzeœcijan, zarzšdzone przez cesarza Dioklecja- na. Namiestnik od- dał Agatę do domu rozpusty o czym opowiada w "Żywo- tach" ks. Piotr Skar- ga. Namiestnik ska- zał œw. Agatę na okrutne tortury podczas któ- rych obcięto jej piersi. Poniosła œmierć, rzucona na rozżarzone węgle, w roku 251. Œw. Agata jest patronkš Sycyl, miasta Katan; ludwisarzy. Wzywana przez kobiety karmišce, w chorobach piersi. W IKONOGRAFII œw. Agata przedsta- wiana jest w długiej sukni, z kleszczami, którymi jš szarpano. Atrybutami sš: chleb, dom w płomie- niach, korona w rękach, koœć słoniowa - symbol czystoœci i niewinnoœci oraz siły moralnej, palma męczeńska, obcięte piersi na misie, pochodnia, płonšca œwieca - symbol Chrystusa. œw. Adelajdy ksieni (+ 1015), ŒW. Albuina bpa Brixen (+ 1006), œw. Awita bpa w Vienne (+ 525), œw. Ingenu- ina bpa + ok. 640), œw. Izydora żołnierza m. (+ 250) 6 lutego Dorota gr doron - dar, theós - Bóg; "dar od Boga" Œw. Dorota, dzieWica, męczennica ( + 305 ). "Martyrologium rzymskie" w paru zda- niach opisuje jej dzieje: "W Cezarei, w Kapado- cji, rocznica zgonu œw. Doroty. Z wyroku Sa- prycjusza, namiestnika tej prowincji, najpierw dręczono jš w katowni, w końcu skazano na œcięcie. Na widok jej męczeństwa nawrócił się młody mówca imie- niem Teofil. Zaraz też męczono go okrutnie na katowni, następnie œcięto mieczem." Pa- tronka m.in. młodych małżeństw ogrodni- ków botaników górni- ków. Jej postać jest w herbie Wrocławia. Jedna z Czternastu Œwiętych Wspomoży- cieli. Œw. Dorotę, czczonš sze- roko w Europie, upodo- bały sobie sztuka i lite- ratura. Opis œmierci Œwiętej przekazuje legenda. Teofil (adwokat, kat?) miał skazanš zapytać z ironiš, czemu jej tak œpiesz- no do œmierci. Ta miała odpowiedzieć: "Bowiem idę do niebieskich ogrodów." Wówczas ten młody przeciwnik chrzeœcijan powiedział kpišco: "Gdybyœ mi z twoich ogrodów niebieskich podarowała owo- ce i kwiaty, to uwierzyłbym." Nagle, mimo że była to zima, zjawiło się pacholę z koszykiem pełnym dorodnych jabłek i pięknych róż. Fakt ten miał stać się przyczynš nawrócenia Teofila. W IKONOGRAFII atrybutami œw. Do- roty sš: anioł, trzy jabłka i trzy róże lub kosz z owym rajskim prezentem, a także korona, krzyż, lilia, miecz, palma męczeństwa. Œw. Dorota przed- stawiana jest w stroju królewskim z koronš na głowie. Czasami wœród chórów anielskich. Paweł zob. 15 stycznia ŒW Paweł Mika, męczennik ( 1565- 1597). Na poczštku XVI wieku chrzeœcijaństwo w Japon rozwijało się dynamicznie. Przeœlado- wanie chrzeœcijan w tym kraju wybuchło nagle. Wœród umęczonych znalazł się Paweł Mika i 25 osób, które razem z nim zostały oskarżone. Œw Paweł urodził się koło Kioto w zamożnej rodzinie. Kształcił się u jezuitów do których potem wstšpił. Po nowicjacie i studiach jako katecheta przemie- rzył niemal całš Japonię, głoszšc naukę Chrystu- sa. Aresztowano go i poddano torturom, aby wy- rzekł się wiary W pobliżu miasta Nagasaki wraz z innymi chrzeœcijanami został ukrzyżowany a następnie przebity włóczniš. Sš to pierwsi mę- czennicy Dalekiego Wschodu. œw. Amanda mn. bpa Utrechtu (+ 676/679?), œw. Guaryna bpa kard. (+ 1158), œw. Wedasta bpa (+ 540) 7 Lutego Ryszard germ. rich- - władca, -hard - mocny, trwały ŒW RySZard, krÓl. Ksišżę, a następnie król zachodniej Sakson. Wiadomoœci o nim sš skšpe. Najbardziej istotnš informacjš jest œwiętoœć jego trojga dzieci: Willibalda, Winebalda i Walburg, które zostały wyniesione na ołtarze. Œwięty zmarł w 722 roku w Lucce podczas pielgrzymki do Rzymu. Teodor łac. theo (theos) - bóg, doros - darowany ŒW. Teodor, żołnierz W arm cesa- rza Maksymiana. Dokumentujšc swojš wiarę, podpalił œwištynię3 pogańskš i został za to za- " męczony w 306 roku w Euchaicie. bł. Antoniego ze Stron- cone zk. (+ 1461), œw. Au- gula bpa m. (+ ok. 305), bł. Egidiusza Mar od œw. JÓzefa zk. (+1812), bł. Eu- gen Smet zk. (+ 1871 ), błbł. Jakuba de Sales kpł. i Wilhelma Sautemouche mm. (+ 1593), bł. Jana z Triory kpł. m. w Chinach (+ 1816), œw. Mojżesza bpa (+399), bł. Rizeriusza zk. (+ 1236) 8 lutego Hieronim gr. hierós - œwięty, ónoma - imię; "noszšcy œwięte imię" ŒW. Hieronim Emiliani, kapłan ( 1486-1537). Urodził się w Wenecji w starej, pa- trycjuszowskiej rodzinie. Ojciec był senatorem, matka pochodziła z dożów. W czasie wojny był dowódcš jednej z twierdz Wenecji. Po przegra- nej wojnie republiki weneckiej z królem francu- skim Ludwikiem XII został uwięziony w Castel Nuovo. W odosobnieniu podejmuje decyzję o zmianie sWego życia. Po udanej ucieczce roz- poczyna studia teologiczne, zostaje kapłanem, służy chorym, ubogim, opuszczonym. Około ro- ku 1530 œw. Hieronim zakłada pierwszy w hi- stor sierociniec. W następnych latach założył kolejne. Wychowanie sierot połšczono tam z naukš zawodu. Budował także szpitale i domy opieki. Z myœlš o prowadzeniu podjętego dzieła założył w Somasca zgromadzenie zakonne kle- ryków Regularnych, które do dzisiaj realizuje program wytyczony przez Œwiętego. Zmarł jako ofiara epidem, w czasie której pielęgnował chorych. Beatyfikowany w 1747 roku, kanoni- zowany w 1767. Patron sierot i opuszczonej młodzieży. W IKONOGRaFII œw. Hieronim przedstawiany jest jako kapłan w otoczeniu dzieci. Jego atrybutami sš: łańcuch na rękach - znak wy- zwolenia z niewoli, złożone ręce. œw. Honorata bpa (+ ok. 570), bł. Izajasza Bonera zk. (+1471), œw. Juwencjusza bpa (+396), œw. Kointy m. (+ok. 250), œw. Pawła bpa Verdun (+649), bł. Piotra bpa Albano kard. (+ 1089), œw. Stefana op. (+1124) 9 lutego Apolonia gr Apollon - należšca do Apolla ŒW Apolonia, dziewica, męczennica. Pierwszy historyk Koœcioła, Euzebiusz, przytacza list œw. Dionizego Wielkiego, który opisuje po- grom chrzeœcijan, jaki odbył się w Aleksandr pod koniec 248 roku lub na poczštku 249. Być może, Dionizy był naocznym œwiadkiem wydarzeń. Na pewno znał œwiadków. W jednym z fragmentów owego listu jest opis męczeństwa œw Apolon. "Apolonia była już podeszła wiekiem. A jednak poganie, nie patrzšc na to, rzucili się na niš, zmiażdżyli jej szczęki i powybijali wszystkie zęby Następnie tłum rozszalały żšdzš krwi rozpalił stos przed miastem i zagroził Œwiętej, że jš żywcem spali, jeœli nie będzie złorzeczyć Chrystusowi. Na to Œwięta poprosiła o chwilę do namysłu, a potem gotowa na ofiarę, sama się w ogień rzuciła i spło- nęła." "Pontyfikał krakowski" z XV wieku nazywa œw. Apolonię patronkš Regni Poloniae - Królestwa Polskiego. W IKoNOGRAFII œw Apolonia przed- stawiana jest z kleszczami, którymi wyrwano jej zęby Jej atrybuty to: korona, księga, palma mę- czeństwa oraz stos, na którym spłonęła. łac. Marianus - należšcy do Mariusa, przyjęty do rodu Mariusów. bł. Marian Szkot, Opat. Pochodził z Irlan- d. Przez pewien czas przebywał w klasztorze œw Michała w Bambergu. Około 1072 roku osiedlił się w Ratyzbonie jako rekluz. Tam wybudował irlandz- ki klasztor œw Piotra, w którym założył skryptorium do przepisywania ksišg. Zmarł w 1083/1086? roku. œw. Ansberta bpa Rouen (+ 693), œw. Apolon dz. m. (+ 248/249), œw. Cyryla bpa Aleksandr (+444), bł. Jakuba Cusmano Kpł. (+1888), œwœw. pryma dk., Do- nata dk., mm. (+361, œw. Sabina bpa (+pocz.VI w.) 10 lutego Scholastyka łac. scholasticus - należšcy do szkoły; student, ŒW Scholastyka, dziewica, ksieni. Pochodziła z Nursji. Ksieni klasztoru żeńskiego w Plombariola - w pobliżu klasztoru na Monte Cassino, założonego przez jej brata œw. Benedykta. Umarła 10 lutego 542 roku. Uważana za matkę du- chowš rodzin wszystkich benedyktynek. Patronka miast Le Mans i Subiaco. W IKONOGRAFII ŒWięta przedstawia- na jest z gołębiem. Wišże się to z relacjš œw Grzego- rza Wielkiego, papieża, który poœwięcił jej piękne wspomnienie w sWoich "Dialogach". Opowiada ' w nim między innymi, iż kiedy œw Benedykt patrzył ze sWej klasztornej celi na Monte Cassino i na klasz- tor w którym żyła œw Scholastyka, ujrzał jej duszę ' w postaci białej gołębicy, unoszšcš się do nieba. Sztuka religijna ukazuje œw Scholastykę w habicie benedyktyńskim. Jej atrybutami sš: krzyż, księga, pastorał ksieni. œw. Austreberty dk. (+704), œw. Michała Febres Cordero y Munoz (+1910), œw. Sotery dz. m. (+304), œw. Wilhelma ps. (1157) 11 lutego Maria zob. 1 stycznia NMP z Lourdes. W 1858 roku, w cztery lata po ogłoszeniu dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, Matka Boża zjawiła się ubogiej pasterce Bernade- cie Soubirous (zob. 16 kwietnia) w Grocie Massa- bielskiej, w Lourdes. Pod- czas osiemnastu zjawień Maryja wzywała do modli- twy i pokuty Poleciła, aby na miejscu objawień wy- budowano koœciół. Dzisiaj jest to jedno ze œwiato- wych centrów kultu Ma- ryjnego. Œwięto ustanowił Leon XII. Decyzjš Piusa X obchodzone w całym Koœciele ( 1907). Grzegorz zob. 2 stycznia Œw Grzegorz II, Rzymianin, papież. Urodził się w 669 roku w Rzymie. Młodoœć spędził na dworze papieskim. Po œwięceniach diakonatu pa- pież Konstantyn zabrał go ze sobš do Konstantyno- pola na rozmowy z cesarzem Justynianem II, pod- czas których œw Grzegorz wykazał mšdroœć, roztrop- noœć i stanowczoœć. Po œmierci Konstantyna został wybrany jego następcš. Dopiero wtedy otrzymał œwięcenia kapłańskie, sakrę biskupiš, a następnie władzę Najwyższego Kapłana. Podczas 16 lat ponty- fikatu realizował program rozszerzenia chrzeœcijań- stwa w Niemczech, dokšd wysłał œw Bonifacego. Po najeŸdzie Longobardów na państwo koœcielne i zniszczeniu Rzymu zajšł się odbudowš miasta oraz spustoszonego kraju. Zmarł 11 lutego 731 roku. œw. Cedmona brata zk. (+ 680), œw. Jonasza op. (+IV w.), œw. Lucjusza bpa m. (+348), œw. łazarza bpa Mediolanu (+450), œw. Paschalisa I pp. (+824), œwœw. Saturnina Kpł., Ampeliusza, Feliksa, Datywa, mm. (+ok.304), œw. Seweryna op. (+507), œw. Teodory ce- sarzowej (+ 867) 12 lutego Benedykt łac. benedicere - dobrze komuœ życzyć, dobrze o kimœ mówić; benedictus - taki, któremu dobrze życzono Œw Benedykt z Anianu, opat (750- 821 ). Urodził się w rodzinie możnowładcy Dworza- nin Pepina i Karola Wielkiego. Majšc 24 lata, wstš- pił do klasztoru Saint-Seine. Niedługo potem został w nim opatem. Szukajšc form życia bardziej dosko- nałego, udał się na pustelnię. W wyniku przemy- œleń założył klasztor oparty na odnowionej regule. W cišgu lat następnych podjšł reorganizację i dzie- ło odnowy życia zakonnego w całym cesarstwie Franków Był doradcš Ludwika Pobożnego. œw. Antoniego bpa (+901), œw. Eulal dz. m. (+304), œw. Gaudentego bpa Werony (+Vw.), œw. Melecjusza bpa Antioch (+381), œw. Saturnina m. (+304) 13 lutego Jordan hebr. Jordan - rzeka biblijna; yarad - spadać, pędzić w dół Bł. Jordan z Sakson, zakonnik, ka- płan. Urodził się w Borberge koło Paderborn. Studiował w Paryżu. W 1220 roku wstšpił do do- minikanów w dwa miesišce póŸniej został pro- wincjałem Lombard, a w 1222 roku generałem zakonu. Podejmował działalnoœć porzšdkujšcš prawo zakonne oraz troszczył się o wykształcenie zakonników Był œwietnym kaznodziejš. Miał po- ważny udział w misji dominikanów do Maroka i do Pieczyngów. Podczas podróży z Ziemi Œwiętej okręt, którym płynšł, rozbił się na wybrzeżu syryj- skim. Jordan utonšł 12/13? lutego 1237 roku. Be- atyfikowany przez Leona XII ( 1827). œw. Benignusa Kpł. m. (+ pocz. IV w.), œw. Eulogiu- sza bpa patr. Aleksandr (+608), œw. Gilberta bpa (+1008), bł. Jakuba z Viterbo bpa (+1308), œwœw. Maury i jej córki Fuski mm. (+ poł. III w.), œw. Polieuk- ta m. z Armen (+259), œw. Stefana bpa Lyonu (+ ok. 517), œw. Stefana op. (+ VI w.) 14 lutego Cyryl ,gr Kyrillos - należšcy do Pana Œw Cyryl ( Konstanty ), mnich, pa- tron Europy (826-869 ). Urodził się w Tesaloni- kach jako siódme dziecko w rodzinie Leona, który był wyższym oficerem miejscowego garnizonu. Je- go właœciwe imię to Konstanty imię Cyryl przyjšł pod koniec życia, wstępujšc do zakonu. Po studiach w Konstantynopolu został bibliotekarzem przy ko- œciele Hagia Sophia. PóŸniej odsunšł się na ubocze. Jednak odnaleziony, podjšł w szkole cesarskiej wy- kłady z filozof. Wkrótce potem udał się na górę Olimp do klasztoru w Bityn, gdzie przebywał już jego starszy brat - œw Metody Na żšdanie cesarza Michała III wyruszyli obaj do kraju Chazarów na Krym, aby rozwišzać spory religijne między chrze- œcijanami, Żydami i Saracenami. Œw Cyryl przygo- tował się do tej misji bardzo starannie - nauczył się języka hebrajskiego i syryjskiego. Po udanej misji został wysłany z bratem przez patriarchę œw Igna- cego, aby nieœć chrzeœcijaństwo Bułgarom. Poœród nich pracowali pięć lat. Następnie, na proœbę księcia Roœcisława udali się z podobnš misjš na Morawy gdzie wprowadzili do liturg język słowiański pisa- ny alfabetem greckim (głagolicę). Œw Cyryl przetłu- maczył Pismo Œwięte na język starocerkiewno-sło- wiański. Inkulturacja chrzeœcijaństwa stała się przyczynš ich cierpień, a nawet przeœladowań. We- zwani do Rzymu, spotkali się ze zrozumieniem pa- pieża Hadriana II. Wkrótce potem œw Cyryl wstšpił do jednego z greckich klasztorów gdzie zmarł. Metody gr. m‚thodos - myœlenie, plan, umiejętnoœć, metoda Œw. Metody, biskup, patron Europy ( 815-885 ). Jego imię chrzestne - Michał. W mło- dym wieku zostaje archontem, czyli zarzšdcš ce- sarskim w jednej ze słowiańskich prowincji. Re- zygnuje z urzędu, wstępujšc do klasztoru w Bity- n, gdzie zostaje przełożonym. Około 855 roku przybywa jego starszy brat œw. Cyryl. Odtšd dzie- lš razem sWój los w ziemi Chazarów Bułgarów na Morawach. Po œmierci œw. Cyryla Hadrian II konsekruje œw. Metodego na arcybiskupa Moraw i Panon (Węgier) oraz daje mu uprawnienia le- gata. Jako biskup kontynuuje rozpoczęte dzieło. Z powodu wprowadzenia obrzšdku słowiańskie- go, mimo aprobaty Rzymu, jest atakowany przez arcybiskupa Salzburga, który podczas synodu w Ratyzbonie uwięził go w jednym z bawarskich klasztorów. Interwencja papieża Jana VII przyno- si œw. Metodemu wolnoœć. Udaje się ponownie do Rzymu, a stamtšd do Konstantynopola, gdzie zo- staje przyjęty uroczyœcie przez cesarza i patriar- chę. Powróciwszy na Morawy, wkrótce umiera w Welehradzie. Obaj œwięci sš uważani za apostołów słowian. W roku 1980 papież Jan Paweł II ogłosił ich współ- patronami Europy W IKONOGRAFII obaj ŒWięci przed- stawiani sš w stroju pontyfikalnym jako biskupi greccy lub łacińscy Czasami trzymajš w rękach model koœcioła. Œw. Cyryl ukazywany jest w todze profesora, w ręce ma księgę pisanš cyrylicš. Ich atrybutami sš: krzyż, księga i kielich, rozwinięty zwój z alfabetem słowiańskim. Walenty łac. valens - Mocny, potężny, zdrowy Œw. Walenty, biskup, męczennik. był biskupem Terni w Umbr. Za czasów pano- wania Klaudiusza II Gota wybuchły kolejne przeœladowania chrzeœcijan. Œw. Walenty zostaje aresztowany poddany torturom. Następnie przewieziony do Rzymu i œcięty. był 270 rok. W œredniowieczu na terenie niemieckim Œwięty był wzywany jako orędownik podczas ciężkich chorób, zwłaszcza nerwowych i epilepsji. W kra- jach romańskich, w Angl i w Stanach Zjedno- czonych obwołano go patronem zakochanych. W jego dniu młodzi zwykli obdarowywać się upominkami. Œw. Walenty przedstawiany jest jako kapłan w or- nacie, z kielichem w lewej ręce, a z mieczem w prawej, także w stroju biskupa uzdrawiajšcego chłopca z padaczki. œw. Aksencjusza op. (+ V w.), œw. Antonina op. (+ 830), œw. Eleuchadiusza bpa Rawenny (+ ok. 112), bł. Mikołaja Palea z Giovinazzo zk. (+ 1255, œw. Nostriana bpa Neapolu (+ ok.450), œw. Zenona m. (+ III w.) 15 lutego Klaudiusz łac. Claudius - człowiek należšcy do rodu Klaudiuszów Œw Klaudiusz de La Colombi‚re, kapłan, zakonnik ( + 1682 ). Po wstšpieniu do jezuitów studiował w Lyonie, Awinionie, Pa- ryżu. Zyskał sławę jako mówca i wychowawca. Będšc spowiednikiem sióstr z klasztoru wizytek w Paray-le-Monial, poznał œw. Małgorzatę Marię Alacoque, apostołkę kultu Najœwiętszego Serca Jezusowego. Od tej chwili upowszechnia nabo- żeństwo do Serca Pana Jezusa słowem i piórem. W 1676 roku zostaje kapelanem księżnej Yorku, Mar Beatrycze d'Este, przyszłej królowej Angl. Księżnę jako katoliczkę i jej dwór inwigilowano. Ponieważ Klaudiusz nawrócił księcia Yorku i kil- ku anglikanów został wtršcony do lochów wię- zienia King Bench. Po paru tygodniach aresztu, gdzie zapadł na nieuleczalnš chorobę, został wy- dalony z kraju. Kilka miesięcy póŸniej umiera w Paray-le-Monial, majšc 41 lat. Beatyfikowany w 1929 roku. Kanonizowany przez Jana Pawła II w 1992. , œw. Dekoroza bpa Kapui (+ ok.680), œwœw. Fausty- na i Jowity mm. (+ II/III w.), œw. Georg dz. (+ 500), Œw. Kwinidiusza bpa (+ ok. 578), œw. Sewera Kpł. (+ok. 530), bł. Wirgin Centurione-Bracelli wdowy zk. (+1651), œw. Zygfryda bpa misjonarza (+ poł. XI w.) 16 lutego Daniel imię biblijne Dani-y-ał lub Dan-i-el ,Bóg osšdził"-,, ŒW Daniel, męczennik. był Egipcjaninem. Oskarżono go wraz z towarzyszami: Eliaszem, Iza- akiem, Jeremiaszem i Samuelem, iż sš wyznawca- mi Chrystusa. Po bezskutecznych namowach, aby wyparli się wiary na rozkaz namiestnika Cezarei Palestyńskiej, Frimiliana, zostali œcięci w 309 roku. Juliana łac. imię męskie Julius - pochodzšcy z rodu Julia, Julianus - nosił je rzymski cesarz Flavius Claudius Julianus Œw Juliana, dziewica, męczennica (+ 305). Ojciec postanowił jš wydać za prefekta Nikomed. Wobec odmowy kazał sWš córkę, jako chrzeœcijankę, przyprowadzić przed sšd, któremu przewodniczył. Kiedy zachęty i groŸby nie odnosiły skutku - nie mogšc pojšć, jak może odrzucać za- szczytnš dla siebie ofertę małżeńskš - poddał jš torturom, a następnie skazał na œmierć przez œcię- cie mieczem. W IKONOGRAFII œw. Juliana przed- stawiana jest w długiej szacie. Jej atrybutami sš: u stóp diabeł w łańcuchach, korona, księga, krzyż, lilia, miecz, palma męczeńska. bł. Bernarda Scammaca (+1486), bł. Filipy Marer dz. zk. (+1236), œw. Onezyma bpa (+ I w.) 17 lutego Aleksy gr. Aleksis od słowa ‚lexi - pomoc, opieka Œw Aleksy Falconieri, zakonnik. Mieszkał we Florencji w czasach, kiedy kraj przeży- wał rozdarcie i bratobójcze walki. był zapewne kup- cem. Wraz z szeœciu rówieœnikami, florenckimi kup- cami, porzucił zajęcia i usunšł się na ubocze, gdzie żył w ubóstwie i pokucie. założył z nimi pobożnš konfraternię, która podejmowała zadoœćuczynienie za życie i grzechy współziomków Z czasem przenio- sła się ona na Monte Senario. Jej członkowie rozwa- żali Mękę Pańskš i mieli żywš czeœć do Matki Bożej Bolesnej. Za Jej natchnieniem w roku 1233 powoła- li nowy zakon, tzw. serwitów czyli sług Maryi. Jako wędrowni kaznodzieje przemierzyli Italię, Francję, Niemcy Węgry dotarli nawet do Polski. Œw Aleksy dożywszy 100 lat, zmarł w 1310 roku. , œw. Fintana op. (+ 603), bł. Łukasza Belludi zk. (+1285, bł. Reginalda zk. (+1220), œw. Sylwana bpa (+ 715), œw. Teodula m. (+ 309) 18 lutego Jan zob. 31 stycznia Bł. Jan z Fesulis, Fra Angelico, ka- płan, zakonnik. Guido da Pietro urodził się około 1400 roku w Castello Vecchio w Mugello. Wstšpił do dominikanów majšc 20 lat. Œluby zło- żył około 1425 roku, przyjmujšc imię zakonne Jan. Gdy zawakowało biskupstwo florenckie, za- proponowano mu je. Brat Jan błagał papieża, aby nie musiał przyjmować tego obowišzku. "Był nie mniej znakomitym malarzem, jak i miniatu- rzystš, i niezwykle przykładnym mnichem" - za- pisał Giorgio Vasari. Jego głównym Ÿródłem na- tchnienia było Pismo Œwięte. W otoczeniu Jana i w dziejach sztuki przyjęło się nazywać go Ange- lico - anielski. Zmarł w 1445 roku w Rzymie. Zo- stał pochowany w koœciele Sancta Maria Sopra Minerva. Beatyfikowany przez Jana Pawła II w 1982 roku. W Polsce jest patronem historyków sztuki. Konstancja łac. Constantius stały, stateczny, konsekwentny Œw Konstancja, córka cesarza, wdo- Wa ( + IV w ). Córka cesarza Konstantyna Wielkie- go i Flaw Maksymy Fausty Poœlubiła jednego ze sWych kuzynów Hannibaliana. Po œmierci męża po- czštkowo miała prowadzić życie sWobodne. Kiedy przyjęła chrzest, zmieniła się radykalnie. Zmarła w opin œwiętoœci. œw. Flawiana bpa patr. Konstantynopola (+451, bł. Gertrudy Comensoli zk. (+ 1903), œw. Helladiusza bpa To- ledo (+ ok.631), bł. Jana Piotra N‚el Kpł. m. w Chinach (+ 1862), œwœw. Klaudiusza, jego żony Prepedigny, ich synów Aleksandra i Kucjasza, Maksyma, mm. + pocz. IV w.), ŒW. Symeona bpa m. (+ok.107) 19 lutego Konrad germ. kuoni- - œmiały i -rat - rada; "œmiały w radzie" Bł. Konrad z Piacenzy, pustelnik. uro- dził się w roku 1290. W czasie polowania spowodo- wał pożar za co skazano na œmierć niewinnego człowieka. Dowiedziawszy się o tym, Konrad przy- znał się do winy a następnie sprzedał sWój majštek wynagradzajšc straty Wydarzenie to stało się prze- łomem religijnym w życiu jego i małżonki, która wstšpiła do klasztoru klarysek. Bł. Konrad zaczšł prowadzić żywot wędrownego ascety. Jako piel- grzym pokutny nawiedził wiele sanktuariów Ital. Osiadł jako pustelnik w dolinie Noto koło Syrakuz na Sycyl, gdzie wiódł życie pełne wyrzeczenia. Po- siadał dar proroctwa. Zmarł 19 lutego 1351 roku. bł. Alwareza zk. (+420), œw. Barbatusa bpa Bene- wentu (+682), œw. Gabina Kpł. m. (+ pocz. IV w.), œw. MansWeta bpa (+680), œw. Zambdasa bpa (+ 304) 20 lutego Zenobiusz gr. imię teoforyczne: Zens - bóg i biós - życie Œw Zenobiusz, lekarz, kapłan, mę- CZennik. Kapłan w Sydonie (Liban). Historyk koœcielny Euzebiusz (+340) zapisał: "W Antioch chrzeœcijanie przez sWš wytrwałoœć, posuniętš do œmierci, uwielbili Boże Słowo. [...] Zenobiusz, naj- lepszy z lekarzy œmierć poniósł wœród strasznych męczarni, zadawanych mu w boki." Stało się to około 310 roku. ŒW. Eleutera bpa m. (+ ok. 491 ), ŒW. Eucheriusza bpa Orleanu (+738), bł. Jana Ogilvie Kpł. m. (+1615), œw. Leona bpa Katan (+787), œw. Sadota m. (+342), œwœw. Tyrannia, Sylwana, Peleusa, Nilusa bpbw, mm. (+ poCz. IV w.) 21 lutego Piotr gr. petra - skała, opoka, odpowiednik aram. - kefas. ŒW Piotr Damiani, opat biskup dOktOr KOŒCiOła. Urodził się w 1007 roku w Rawennie, w licznej i niezamożnej rodzinie. Wczeœnie osierocony. Wykształcenie zawdzięczał starszemu bratu. Studiował w rodzinnym mie- œcie, w Faenzie i Parmie. Przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Po pewnym czasie zrezygnował z czyn- nego życia. Został mnichem, a następnie opatem eremu w Fonte Avellana. Odnowił życie zakonne. Był przyjacielem kolejnych cesarzy: Ottona III i Henryka IV doradcš papieży: Klemensa II, Da- mazego II, Leona IX, Stefana II. Ten ostatni mia- nował go biskupem Ost i kardynałem. Piotr Da- miani pracował nad wewnętrznš odnowš Koœcio- ła. Bywał legatem papieskim na synodach oraz wielokrotnie pełnił funkcję mediatora. Wielki znawca Bibl i Ojców Koœcioła oraz znakomity prawnik, kanonista. Pozostawił bogatš spuœciznę literackš, w tym 240 utworów poetyckich. Zmarł w 1072 roku. W IKONOGRAFII œw. Piotr przedsta- wiany jest jako biskup w mitrze, jako kardynał w cappa magna lub jako mnich w habicie. Atrybu- ty: anioł trzymajšcy kapelusz kardynalski, cappa magna, czaszka, krucyfiks. bł. Henryki Dominici zk. (+1894), œw. Pateriusza bpa Bresc (+ ok. 604), œw. Piotra z Majumy m. (+743), œw. Roberta Southwell m. (+ 594, œw. Se- weriana bpa m. (+452) 22 lutego Małgorzata zob. 18 stycznia Œw Małgorzata z Kortony, pokutnica ( 1247-1297). Urodziła się w Toskan. Wyróżniała się niezwykłš urodš. Jako młoda dziewczyna zwišzała się z bogatym wielbicielem, prowadzšc życie będšce zgorszeniem dla okolicy Nieoczekiwana œmierć ko- chanka spowodowała w niej wewnętrzny wstrzšs. Oddała się surowej pokucie. Z czasem doœwiadczyła mistycznych łask. Wywarła poważny wpływ na wie- lu ludzi we Włoszech, Francji, Hiszpan. œw. Abiliusza bpa Aleksandr (+ I w.), œw. Jakuba Carvalho Kpł. m. w Japon (+624), œw. Konkord m. (+III w.), œw. Maksymiana bpa (+ 556), œw. Papia- sza bpa Hierapolu (+ II w.), œw. Paschazego bpa Vienne (+ ok. 312) 23 lutego Polikarp gr polykarpos - urodzajny Œw. Polikarp, biskup, męczennik (+ ok. 167). Był uczniem œw Jana Ewangelisty W Rzymie z papieżem Anicetem prowadził rozmo- wy ustalajšce termin obchodzenia Wielkanocy Bi- skup Smyrny Oskarżono go o lekceważenie pogań- skiego zwyczaju. Prokonsul Stacjusz Kodrados na- kłaniał go do zaparcia się wiary na co œw Polikarp odpowiedział: "Osiemdziesišt szeœć lat służę Chry- stusowi, nigdy nie wyrzšdził mi krzywdy jakżebym mógł bluŸnić memu Królowi i Zbawcy?" Został ska- zany na œmierć przez spalenie. Gdy na stadionie wy- konywano na nim wyrok, płomienie się go nie imały Zabito go pchnięciem sztyletu. Pozostawił po sobie list do Filipian - œwiadectwo tradycji apostolskiej. W IKONOGRAFII œw. Polikarp przed- stawiany jest jako męczennik lub jako biskup. Izabela hiszp. forma imienia Elżbieta Œw Izabela Francuska, królewna, dziewica, zakonnica. Rodzona siostra króla œw. Ludwika IX. Urodziła się w 1225 roku. Ze względów dynastycznych kilkakrotnie propo- nowano jej małżeństwo. Odmawiała. Nie zgodzi- ła się na zaœlubiny z Konradem, synem cesarza Fryderyka II, mimo interwencji papieża Inno- centego IV Wybrała służbę Bogu, spełniajšc czy- ny pokutne i dzieła miłosierdzia. Założyła nowš rodzinę zakonnš - klarysek w Longchamps koło Paryża. Tam też spędziła sWoje ostatnie lata. Zmarła 23 lutego 1270 roku. œw. Feliksa bpa (+ 656), œw. łazarza mn. (+867), œw. Marty dz. m. (+ ok. 250), œw. Milburgi królewny dz. (+ 722), œw. Romany dz. (+ IV w.), œw. Syrena mn. m. (+ pocz.IV w.) 24 lutego Marek łac., pochodzi od rzymskiego boga wojny Marsa; Marcus - należšcy do Marsa, zwišzany z Marsem Œw Marek Marconi, zakonnik ( 1450- 1510). Urodził się niedaleko Mantui. Jako 16-letni młodzieniec wstšpił do klasztoru. Zasłynšł z życia pobożnego i daru prorokowania. bł. Awartana mn. (+ 1380), œw. Etelberta króla Ken- tu (+ 616), œw. Jana "Żniwiarza" mn. (+1130), bł. Jó- zefy Navał Girb‚s (+1893), œw. Modesta bpa Trewi- ru (+ 480), œwœw. Montana, Lucjusza, Juliana, Wikto- ryka, Flawiana, mm. (+ ok.255), œw. Pretekstata bpa Rouen m. (+586, œw. Sergiusza m. (+ ok. 304) 25 lutego Cezary łac. Caesar; "dziecko urodzone w wyniku cesarskiego cięcia" lub od caesaries - długowłosy, kędzierzawy Œw Cezary z Nazjanzu, pustelnik (330-369). Pochodził z rodziny œwiętych: ojciec- œw. Grzegorz z Nazjanzu, matka - œw Nona, sio- stra - œw. Gorgonia, brat - œw. Grzegorz Teolog. Urodził się w Azjanzos. Studiował medycynę, fi- lozofię, astronomię i geometrię w Aleksandr. był cesarskim lekarzem w Konstantynopolu. Ce- sarz Walens mianował go namiestnikiem i po- wierzył zarzšdzanie dobrami prowincji Bityn. Cezary przyjšł chrzest majšc 38 lat. Wkrótce po- tem zrezygnował z życia publicznego, zostajšc pustelnikiem. Wiktor łac. victor - zwycięzca, ŒW WiktOr, puStelnik pod Arcis-sur-Aube. Zmarł około 610 roku. , œwœw. Donata, Justa, Heleny mm. (+253), bł. Kon- stancjusza z Fabriano zk. (+ 1481, œw. Tarazjusza bpa patriarchy Konstantynopola (+ 806), œw. Walburg królewny dz. (+ 779), œwœw. Wiktoryna, Wiktora, Ni- cefora, Klaudiana, Dioskora, Serapiona, Papiasza, mm. (+ 284) 26 Lutego Aleksander gr. alexo - bronię, wspomagam, oraz ner - mšż, mężczyzna; "bronišcy mężów, troszczšcy się o mężów" ŒW Aleksander, biSkup (250-328). był bi- skupem i patriarchš Aleksandr. Żarliwy obrońca wiary oraz doskonały administrator i duszpasterz. Zwołał synod biskupów Egiptu i Lib (320). Uczest- niczył w pierwszym soborze powszechnym, który ob- radował w 325 roku w Nicei (Azja Mniejsza). Znany orator i autor listów których częœć się zachowała. W IKONOGRAFII przedstawiany jest z rylcem w dłoni. , œw. Faustyniana bpa Bolon (+ ok. 350), œw. Nestora bpa m. (+ ok. 250), ŒW. Porfiriusza bpa Gazy (+ 421) 27 lutego hebr. geber- - mšż silny i -el - Bóg; "mšż Boży", "mšż silny Bogiem", "Bóg jest moim męstwem" Œw Gabriel od Matki Bożej Bolesnej (Francesco Possenti), zakonnik (1838-1862). Urodził się w Asyżu. Ojciec piastował urzšd guber- natora tego miasta i okolic. W czwartym roku ży- cia umiera mu matka. Po krótkim okresie zbyt sWobodnej młodoœci wstšpił do klasztoru pasjoni- stów w Morovalle, gdzie przyjšł imię zakonne Ga- briel. Podejmujšc pokutę, wyrzeczenia oraz pogłę- biajšc w sobie nabożeństwo do Męki Pańskiej i do Matki Bożej Bolesnej w cišgu zaledwie kilku lat doszedł do prawdziwej œwiętoœci. Zmarł na gruŸli- cę majšc 24 lata. Włosi nazywajš œw. Gabriela "Santo del sorriso" - "Œwiętym uœmiechu". Jest patronem młodzieży włoskiej, kleryków młodych zakonników Beatyfikowany w 1908 roku, kanoni- zowany w 1920. œw. Baldomera mn. (+630), œwœw. Bazylego i Proko- pa (+ok.740), œw. Bezasa żołnierza m. (+ 250), œwŒW. Juliana, Eunusa, mm. (+ 250), œwœw. Leonarda bpa i Florentyny z Sewilli (+ 600), bł. Willany zk. (+ 1360) 28 lutego zob.13 stycznia Hilary œw. Hilary pochodził z Sardyn. Œw Hilary pp.k był legatem papieskim na synodzie w Efezie. Zo- stał wybrany na stolicę Piotrowš 19 listopada 461 roku. Próbował uporzšdkować Koœciół od strony administracyjnej, zwłaszcza na terenie Gal. W Rzymie wybudował m. in. bazylikę œw. Waw- rzyńca za Murami. Zmarł 29 lutego 468 roku. Roman łac. Romanus - z Rzymu pochodzšcy Œw Roman Jurajski, opat (ok.400-463). Urodził się we francuskich górach Jura. Majšc 35 lat udał się na pustkowie i osiadł jako pustelnik. Niedługo potem dołšczył do niego młodszy brat- œw Lupicyn, a potem coraz liczniejsi uczniowie. Tak powstał w Gal pierwszy klasztor - Saint- Claude. Napływ kandydatów był tak duży że trze- ba było założyć kolejne dwa oœrodki. W IKONOGRAFII ŒWięty przedsta- wiany jest z dyscyplinš. Bł. Anton wdowy ksieni (+'1472) 1 Marca Feliks łac. felix - szczęœliwy, przynoszšcy szczęœcie, Œw. Feliks III, papież. Młodo owdowial, pozostajšc z dwojgiem dzieci. Kilka miesięcy przedtem otrzymał diakonat. Musiał się wyróż- niać wyjštkowymi darami umysłu i serca, skoro jedenaœcie lat póŸniej, w roku 483, został wynie- siony na Piotrowš stolicę. Przyjšł imię Feliks III. Za jego pontyfikatu wybuchła schizma akacjań- ska, powodujšca pierwsze oderwanie się Koœcioła Wschodniego od Zachodniego. Dotkliwy cios spo- tkał także Koœciół w Afryce Północnej - na tere- nach dzisiejszego Maroka, Algier i Tunisu, które zajęli wtedy ariańscy Wandalowie. Zmarł 1 mar- ca 492 roku. Pochowano go w bazylice u œw. Paw- ła za Murami. œw. Albina bpa Angers (+550), œw. Antoniny m. (+ ok. 306), œw. Dawida bpa Wal l+601 ), œw. Eudocji m. (+ ok. 152), œw. Herkulana bpa m. (+ ok. 552), œw. Suitberta bpa (+713), œw. Sywiarda op. (+ ok. 680) 2 marca Karol starogerm. karl, charal, .carl - mšż, bohater, człowiek wolnego stanu Bł. Karol, król, męczennik. Był synem œw. Kanuta IV króla Dan. Po œmierci ojca wycho- wywał się na dworze swojego dziadka, Roberta II hrabiego Flandr. Po œmierci dziadka, a następnie stryja Balwina został władcš tej ziemi. Odznaczył się mšdroœciš, miłosierdziem, œwiętoœciš. Do hi- stor przeszedł jako Karol Dobry Został zamordo- wany przez przeciwników w Brug 1127 roku. Wy- niesiony na ołtarze jako błogosławiony. W IKONOGRAFII bł. Karol przedsta- wiany jest w stroju królewskim. Atrybutem jego jest korona. Helena zob. 18 sierpnia œw. Ceaddy bpa (+672), Bł. Henryka Suzo zk. (+1366), œw. Łukasza Casali op. (+ ok. 800) 3 marca Kunegunda germ. kunni - ród i gund - walka Œw. Kunegunda, cesarzowa, wdoWa, ZakOnniCa (978-1033). Była córkš Zygfryda, hrabiego Luksemburga. Poœlubiła Henryka II, księ- cia Bawar, który po œmierci Ottona III został wy- brany cesarzem Niemiec. Wraz z mężem otrzymała w Rzymie koronę z ršk papieża Benedykta VIII. Oboje żyli jako dziewicze małżeństwo. Po œmierci męża wstšpiła do klasztoru, który ufundowała. Podczas uroczystoœci poœwięcenia tegoż klasztoru, po liturg słowa, cesarzowa zdjęła cesarskie szaty, ostrzygła włosy i odziała się w zgrzebny habit. Zro- biło to wielkie wrażenie na uczestnikach ceremon. Opisuje to wydarzenie ks. Piotr Skarga w "Żywo- tach Œwiętych". Jako zakonnica służyła z oddaniem ludziom, zwłaszcza ubogim. zmarła 3 marca. Po- chowano jš obok męża w katedrze bamberskiej. W IKONOGRAFII Œwięta występuje w stroju cesarskim, najczęœciej z mężem œw Hen- rykiem. Przedstawia się jš także w habicie zakon- nym trzymajšcš w ręku koœciół. Œwœw. braci Hemiteriusza i Cheledoniusza żołnierzy mm. (+ 298), Bł. Innocentego z Berzo kpł. zk. (+ 1890), Bł. Jakuba de Canepacci zk. (+1508), Bł. Jana Scalvinoni zk. (+ 1890, ŒWŒW. Kleonika, Eutropiusza, Bazyliszka, mm. (+ pocz. IV w.), œwŒw. Maryna żołnierza i Asteriu- sza senatora, mm. (+ III w.), Bł. Teresy Eustoch Verze- ri dz. zk. (+1852), œw. Tycjana bpa (+ ok. 526) 4 marca Kazimierz słow: kazi - kazić, niszczyć; mir - pokój, przymierze (Każe-mir - "nakazuje pokój ") Œw. KaZimierZ, krÓleWiCZ. Drugi z kolei syn Kazimierza Jagiellończyka, urodził się 3 paŸ- dziernika 1458 roku w Krakowie na Wawelu. "Był młodzieńcem szlachetnym, rzadkich zdolnoœci i godnego pamięci rozumu" - pisał jego nauczyciel, ks. Jan Długosz. W 1471 roku wyrusza na Węgry gdzie obiecano mu koronę. Wyprawa kończy się fia- skiem. Po powrocie do kraju królewicz bierze czyn- ny udział w życiu politycznym. Podczas dwuletnie- go pobytu ojca na Litwie jako namiestnik rzšdzi w Koronie. Obowišzki państwowe umiał pogodzić z bogatym życiem duchowym. Wezwany przez ojca do Wilna, umiera w drodze - w Grodnie. "Opowie- dziawszy dzień œmierci swej tym, którzy mu w nie- mocy służyli [...] ducha P Bogu poleciwszy wypu- œcił 4 dnia marca R. P 1484, lat majšc 26" - napisał ks. Piotr Skarga. Pochowano go w katedrze wileń- skiej, która od tej pory stała się miejscem pielgrzy- mek. Jest jednym z najbardziej popularnych œwię- tych polskich. Patron Polski, Litwy W IKONOGRAFII atrybutem Œwięte- go jest mitra ksišżęca. Przedstawiany także ze zwo- jem w dłoni, na którym sš słowa łacińskiego hym- nu: "Omni die dic Mariae" - ku czci Matki Bożej, do której œw Kazimierz miał wielkie nabożeństwo. œwœw. Bazylego, Eugeniusza, Agathodora, Elpidiu- sza, Kapitona, Efrema, Nestora, Arkadiusza, bpbw mm. (+ ok. 300), œw. Kajusa m. (+ 260), œw. Lucjusza I pp. m. (+254), Bł. Placydy Viel zk. (+ '1877), Bł. Umberta III (+ 89) 5 marca (R) zob. 31 stycznia Œw. Jan JÓZef Od KrzyŻa (Karol Gaetano), ZakOnnik. Urodził się w połowie XVII wieku na wyspie Ischia koło Neapolu. Majšc 16 lat wstš- pił do zakonu franciszkańskiego o najsurowszej re- gule. Kapłan. Reformator zakonu. Mistrz nowicja- tu. Prowincjał. Człowiek wielkiej pokory umar- twienia, roztropnoœci. Obdarzony darem kontem- placji, prorokowania, bilokacji. Zmarł w Neapolu 5 marca 1734 roku. œw. Fokasa m. (+ ok. 320), œw. Gerazyma op. ps. (+ ok. 475), b(. Krzysztofa z Mediolanu kpł. zk. (+ 485, ŒW. Teofila bpa (+ ok.195), œw. Wirgiliusza bpa (+618) 6 marca Agnieszka zob. 21 stycznia ŒW Agnieszka z Pragi (Agnieszka Czeska), krÓleWna, ksieni (1205 -1282). Córka króla Czech Przemysława Ottokara I. Przez dłuższy czas wychowywała się u œw Jadwigi w 'trzebnicy Po œmierci narzeczonego - jednego z synów Henryka Brodatego - odmawiała ręki starajšcym się o niš, m. in. cesarzowi Fryderykowi II. Prowadziła życie pełne wyrzeczenia i dzieł miłosierdzia. zmarła jako ksieni klarysek. Jan Paweł II kanonizował jš w 1989 roku. W IKONOGRAFII œwięta Agnieszka z Pragi przedstawiana jest w habicie francisz- kańskim. RÓŻa łac. rosa - róża Œw Róża z Viterbo, dziewica, za- konniCa. Jej rodzice zajmowali się rolnictwem. Róża majšc 12 lat zapisała się do III Zakonu œw Franciszka. Po ciężkiej chorobie przywdziała za- konny habit. Podejmowała gorliwš modlitwę i su- rowe praktyki pokutne w intencji nawrócenia grzeszników. Swymi wystšpieniami wzbudziła gniew mieszkajšcych w Viterbo patarynów i kata- rów którzy zmusili jš i jej rodzinę do opuszczenia miasta. Po œmierci Fryderyka II, kiedy miasto za- jęły wojska papieskie, mogła powrócić do rodzin- nego domu, który przetrwał do dziœ. zmarła 6 marca 1253 roku, majšc 20 lat. Jej ciało w stanie nienaruszonym spoczywa w koœciele klarysek. We Włoszech jest patronkš młodzieży żeńskiej oraz Akcji Katolickiej. W IKONOGRAFII Œwięta przedsta- wiana jest z krzyżem. œw. Cyryla z Konstantynopola mn. (+ 1224), œw. Ewagriu- sza bpa (+ 378), œw. Fridolina misjonarza (+540), bł. Jor- dana zk. (+ 1311 ), œw. Kolety Boylet mn. (+ 1447), ŒW. Ko- nona m. (+ 250), œw. Ollegarego bpa Tarragony + 1137) 7 marca łac. perpetuus,-a - nieprzerwany, cišgły, wieczny łac. felicitas - urodzaj, szczęœliwoœć, błogosławieństwo; "uosobienie szczęœcia" Œw. Perpetua i œw Felicyta, mężatki, męczennice ( + 203 ). Obie były młodymi mę- żatkami. Oskarżone jako chrzeœcijanki zostały poj- mane i sprowadzone do Kartaginy Œw. Perpetua miała malutkiego synka, którego jej przynoszono do karmienia. Œw. Felicyta była w ósmym miesiš- cu cišży Urodziła w więzieniu dziecko, które jej odebrano. Zachowały się autentyczne dokumenty opisujšce powyższe wydarzenia - pamiętnik pisa- ny w więzieniu przez œw. Perpetuę oraz relacja na- ocznego œwiadka. Mimo próœb ojca, który odwie- dzał Perpetuę w więzieniu, nie wyrzekła się swojej wiary Podczas procesu obie kobiety i trzech męż- czyzn skazano na œmierć. Tuż przed męczeństwem otrzymały chrzest, bowiem w czasie aresztowania były jeszcze katechumenkami. Na arenie wypusz- czono na nie dzikie zwierzęta, które nie okazały się zbyt drapieżne. Jedynie dotkliwie poraniły kobiety Gladiatorzy dobili je mieczami. Męczeństwo to stało się sławne w całym Koœciele. Liturgia przypo- minała imiona œwiętych "bohaterek wiary" Perpe- tuy i Felicyty w każdej Mszy aż do 1969 roku. W IKONOGRAFII œw. Perpetua przed- stawiana jest w bogatym stroju patrycjuszki, z na- szyjnikiem, welonem. Œw. Felicyta w skromnej sukni bez ozdób. œw. Eubula m. (+ 308), œw. Gaudioza bpa (+445), œw. Paw- ła ps. (+340), œw. Pawła bpa Pelusium (+ 850), œw. Teofila bpa (+ 845), œw. Teresy Małgorzaty Redi mn. (+ 1770) 8 marca Beata łac. beatus - uszczęœliwiony, bogaty, wspaniały, szczęœliwy Œw. Beata, dziewica, męczennica ( + III w. ). Pochodziła z Afryki. Podczas przeœlado- wań poniosła œmierć męczeńskš za wiarę. Nie za- chowały się akta jej męczeństwa. Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Boży (Jan cidade), brat zakonny. Urodził się w Portugal. Majšc kilka lat, pod wpły- wem opowieœci przygodnego wędrowcy wiedziony chęciš poznania œwiata, opuœcił potajemnie rodzinny dom. Po parotygodniowej wędrówce znalazł schro- nienie i opiekę u jednego z mieszkańców hiszpańskie- go miasteczka Oripeza, który nazwał małego chłopca "Janem otrzymanym od Boga - a Deo". Majšc dwa- dzieœcia kilka lat opuœcił dom opiekunów Kilkakrot- nie zacišgał się do wojska. Brał udział w wojnie hisz- pańsko-francuskiej, był pod Wiedniem z korpusem ekspedycyjnym księcia d'Alba. Przebywał w afrykań- skiej Ceucie, następnie na Gibraltarze. Przez pewien czas był wędrownym księgarzem. Podczas pobytu w Granadzie, pod wpływem kazania œw Jana z Avili, podjšł radykalnš zmianę swego życia. Żywiołowoœć, z jakš okazywał żal za grzechy i duchowš przemianę, spowodowała, że posšdzono go o postradanie zmy- słów Umieszczono go w szpitalu dla umysłowo cho- rych, w którym zetknšł się z nieludzkimi sposobami traktowania chorych. Kiedy odzyskał wolnoœć, podjšł się na stałe opieki nad chorymi. Założył własny szpi- tal, który utrzymywał z kwesty Organizował w nowej formie szpitalnictwo. Opiekował się także sierotami, ludŸmi starymi, bezdomnymi, ubogimi, wędrowca- mi. Z czasem pozyskał sobie towarzyszy - tworzšc po- czštki zakonu szpitalnego zwanego "dobrymi braćmi - bonifratrami '. Wyczerpany pokutš i niezwykle ak- tywnym trybem życia, œw Jan zmarł w roku 1550, majšc 55 lat. Jego relikwie spoczywajš w Granadzie. Jest patronem Granady; księgarzy chorych, pielę- gniarek i szpitali, opiekunem służby zdrowia. W IkONOGRAFII przedstawiany jest w prostym habicie bonifratra. W ręku trzyma prze- krojony owoc granatu, z którego wyrasta krzyż. Je- go atrybutami sš: cierniowa korona, żebrak na ple- cach, żebrak u stóp. œwŒW. Apoloniusza dk., Filemona, mm. (+ 311), ŒWŒW. Ariana, Teotyka, mm. (+ ok. 311 ), œw. Feliksa bpa (+ 647), œwœw. Franciszka, Szymona, Berneux i Anto- niego Davelny, bpbw mm. w Korei (+1866), œw. Julia- na bpa Toledo (+ 690), œw. Poncjusza dk. m. (+ 260) 9marca Franciszka zob. 24 stycznia Œw Franciszka Rzymianka, wdowa (1384-1440). Urodziła się w patrycjuszowskiej ro- dzinie w Perrione koło Rzymu. W bardzo młodym wieku wydano jš za mšż. Miała troje dzieci. Zasły- nęła z dobroczynnoœci. Podczas wojny króla Neapo- lu z papieżem pałac jej zrabowano, traci œrodki do życia, pozostaje sama, bowiem męża i syna skazano na wygnanie. W czasie epidem, jaka nawiedziła Rzym w latach 1413-1414,z narażeniem własnego życia usługuje zarażonym. Jej przykład przycišgnšł do pracy charytatywnej, modlitwy i pokuty inne rzymskie matrony Utworzyły one stowarzyszenie podporzšdkowane regule œw Benedykta. Po œmierci ostatniego syna, a następnie męża Franciszka przy- jęła habit i zamieszkała przy koœciele S. Maria Nova blisko Forum Romanum. W nim pochowano œwię- tš, która zmarła 9 marca, majšc 56 lat. Była obda- rzona niezwykłymi łaskami mistycznymi. W IKONOGRAFII œw. Franciszka przedstawiana jest w czarnej sukni i białym welo- nie, towarzyszy jej anioł, cieszyła się bowiem przy- wilejem częstego oglšdania swego Anioła Stróża. Na niektórych obrazach jej atrybutem jest osioł- symbol pracowitoœci, wytrwałoœci, cierpliwoœci, zdrowego rozsšdku, oraz otwarta księga. Katarzyna gr. katharós - czysty, niepokalany, bez skazy Œw Katarzyna Mammolini, dziewica, ksieni ( 1413-1463 ). Otrzymała przydomek Boloń- skiej. Córka profesora uniwersytetu. Wykształcona, utalentowana. Majšc 18 lat wstšpiła do jednego z najsurowszych zakonów - klasztoru klarysek. Przyzwyczajona do wygód, jakie miała w domu, podjęła życie surowe, wykonujšc najniższe posługi. Kiedy mieszkańcy w jej rodzinnym mieœcie Bolon ufundowali klasztor klarysek, przeniesiono jš z Fer- rary Została przełożonš. Pozostawiła po sobie pisma ascetyczne, poezje, rysunki. Przepowiedziała do- kładnie datę swej œmierci. Jest patronkš Bolon. Dominik łac. dominicus - pański, należšcy do Pana Boga ŒW Dominik SaVio, ZakOnnik ( 1842- 1857). Najmłodszy wyznawca, jakiego kanonizował Koœciół. Urodził się w wiosce Riva di Chieri w Pie- moncie. Jego ojciec był rzemieœlnikiem, matka krawcowš. Majšc 12 lat spotkał œw Jana Bosco, któ- ry przyjšł go do swego Oratorium w Turynie. Nawiš- zała się między nimi szczególna duchowa więŸ. W trzy lata póŸ- niej umarł. Mi- mo bardzo mło- dego wieku, po- œród zwyczaj- nych obowišz- ków codzienno- œci, przebywajšc między rówie- œnikami, osiš- gnšł œwiętoœć. Jej rozumienie zawarł w liœcie do przyjaciela: "Tu, na ziemi œwiętoœć polega na tym, aby sta- le być radosnym i wiernie wypełniać nasze obo- wišzki." Pius XI powiedział o nim: "Mały œwięty ale gigant ducha." Beatyfikowany w 1950 roku, kano- nizowany w 1954. Jest patronem ministrantów i młodzieży. IkONOGRAFIA ukazuje Œwiętego z li- liš lub z krzyżem w dłoni. Czasami stoi przed sta- tuš Matki Bożej. Bywa przedstawiany z aniołem. ŒWŒW. Cyriona, Kandyda, mm. (+ ok. 320), œw. Grzegorza bpa (+394), œw. Pacjana bpa Barcelony (+ 390) 10 marca Symplicjusz łac. simplex - prosty, uczciwy, szczery, Œw. Symplicjusz I, papież. Urodził się w Tivoli. Jego pontyfikat obejmował lata 468-483. W swej działalnoœci podejmował sprawę preroga- tyw biskupa Rzymu na Wschodzie oraz zwalczał monofizytyzm. œw. Attali op. (+ 626), œw. Droktoweusza op. (+ ok. 580), Bł. Eugen Milleret zk. +898), œwŒW. Kajusa i Aleksandra, mm. (+ II w.), œw. Makarego bpa patr. Jerozolimy (+ 335), Bł. Piotra od Jeremiasza zk. (+ '1452) 11 marca Konstantyn łac. constans - niezmienny, stały, wytrwały, stanowczy Œw Konstantyn, król, kapłan, mę- czennik (+598). Był królem Szkocji. Prowa- dził życie występne. Jednak opamiętał się i rozpo- czšł żarliwš pokutę. W roku 587 abdykował. Wstšpił do klasztoru irlandzkiego w Offaly Po otrzymaniu œwięceń kapłańskich udał się do ro- dzinnego kraju, aby nieœć Ewangelię. Poniósł œmierć męczeńskš. œw. Benedykta bpa Mediolanu (+725), Bł. Dominika Cam kpł. m. w Indochinach (+1859), œw. Eulogiusza kp(. m. w Kordobie (+859), ŒW. Eutymiusza bpa m. (+829), b(. Jana z Farbiano kpł. zk. (+1539), œw. Sofro- niusza bpa patr. Jerozolimy (+638), ŒW. Teresy Małgo- rzaty mn. (+ 1770), œwœw. Trofima i Talusa, mm. (+308) 12 marca Maksymilian łac. maximus - bardzo duży, największy Œw Maksymilian, męczennik. Poho- dził z Numid (dzisiejsza Algieria). Był synem le- gionisty Pabiusza Wiktoryna. Majšc 21 lat został powołany do wojska. Przekonany zgodnie z wła- œciwym w tym czasie rozumieniem, że służba ta jest sprzeczna z życiem chrzeœcijanina, odmówił jej. Został za to skazany na œmierć przez œcięcie mieczem 12 marca 295 roku. Zachowały się akta procesu œw. Maksymiliana. Justyna łac. Justinus - należšca do Justa ŒW. Justyna Francucci Bezzoli, dZieWiCa, mniSZka. Była zakonnicš u be- nedyktynek z klasztoru S. Maria del Ponte w Arezzo (Włochy). Wybrała życie w pustelni, gdzie przebywała przez wiele lat. Gdy straciła wzrok, powróciła do klasztoru. Wyróżniała się wielkš gorliwoœciš oraz duchem pokory Zmarła 12 marca 1319 roku. Alojzy germ. al-wis - wszystko wiedzšcy Bł. Alojzy Orione, kapłan, zakonnik ( 1872-1940). Syn kamieniarza. Studiował w semi- narium duchownym w Tortonie. Już jako kleryk zajmował się opuszczonymi dziećmi i młodzieżš. Stał się ich wychowawcš i powiernikiem. Włochy przeżywały wtedy kryzys gospodarczy W zwišzku z tym wiele młodych osób, nie mogšc znaleŸć pracy większoœć czasu spędzało na ulicach. Alojzy po œwięceniach zakłada szkoły uczy w nich rzemiosła, przygotowuje do pracy na roli, tworzy internaty Aby zapewnić młodzieży stałš opiekę i pracę, powo- łuje zgromadzenie zakonne zwane póŸniej orioni- stami - linię męskš i żeńskš. Następnie zakłada za- kon kontemplacyjny który ma stanowić duchowe i modlitewne zaplecze dla podejmowanej działalno- œci. Don Orione łšczył aktywnoœć z kontemplacjš. Słynne stały się jego akcje ratunkowe prowadzone po trzęsieniu ziemi na Sycyl. Miał duże poczucie humoru. Don Orione zmarł na zawał serca. Jan Pa- weł II ogłosił go błogosławionym ( 1980). ŒW. Bernarda bpa Kapui (+ ok.1109), œw. Egduna kpł. m. (+ pocz. IV w.), œw. Innocentego I pp. (+417), ŒW. Piotra dworzanina cesarza m. (+303), œw. Teofanusa mn. (+817) 13 marca Krystyna łac. Christinus - należšcy do Chrystusa Œw Krystyna, męczennica. Urodziła się w Persji. Podczas krwawego przeœladowania z na- kazu króla Chozroesa I zginęła œmierciš męczeń- skš 13 marca 559 roku. W IKONOGRAFII œw Krystyna przed- stawiana jest w szacie matrony z palmš męczeń- skš w ręku. Patrycja łac. patricius - patrycjusz Patrycja z Nikomed, męczennica ( +IV w. ). Według skšpych informacji "Breviarium syryjskiego" była żonš kapłana Macedoniusza, matkš Modesty Razem z nimi poniosła œmierć za wiarę. Jest patronkš Neapolu. Bł. Angellusa z Pizy kpł. mn. (+ 232), œw. Ansowina bpa Camerino (+840), œwœw. Rudery- ka kpł. i Salomona, mm. (+ 857), œw. Sabina m. + IV W.) 14 Marca Matylda germ. ma(h)t- - moc, męstwo, siła; -hild - walka, wojna. Œw. Matylda, królowa (895-968). Córka księ- cia saskiego Teodoryka i Reinhildy - pochodzšcej z duńskiego rodu królewskiego. Wychowywała jš babka - ksieni klasztoru w Herford. Majšc 14 lat po- œlubia Henryka Ptasznika, który w dziesięć lat póŸniej zostaje królem Niemiec. Była matkš pięciorga dzieci- m. in. Ottona I, cesarza. Po œmierci męża oddaje się modlitwie i czynom miłosierdzia. Codziennie goœciła przy stole ubogich, widzšc w nich samego Chrystusa. Była fundatorkš koœciołów i klasztorów Ostatnie lata spędziła w opactwie w Kwedlinburgu. Tam też w ka- plicy zamkowej została obok męża pochowana. Bł. Ewy z Leodium ps. (+ 264?), œw. Eutychiusza patrycjusza m. + 740), œw. łazarza bpa Mediolanu (+ 449), œwœw. Piotra i Afrodyzjusza mm. (+ V w.) 15 marca Ludwika germ. hlud- - sławny, głoœny; -wig- walka, bitwa, wojna, Œw. Ludwika de Marillac, wdowa, za- kOnnica (1591-1660). Urodziła się w Paryżu. Jej ojciec był radcš parlamentu francuskiego. Majšc 24 lata poœlubiła Antoniego Le Gras, sekretarza Mar Medycejskiej. W dwanaœcie lat póŸniej została wdo- wš. Była osobš wykształconš. Do dzieła pomocy po- trzebujšcym włšczył jš œw. Wincenty a Paulo. Wizy- towała założone przez niego bractwa miłosierdzia, prowadzšce szpitale, przytułki, sierocińce. Wtedy stawała się aprowizatorkš, pielęgniarkš, katechetkš. Pragnšc zapewnić stałš i fachowš opiekę chorym i ubogim, z pomocš œw Wincentego założyła zakon Sióstr Miłosierdzia, zwany u nas szarytkami. Zmar- ła 15 marca. Jest patronkš służby socjalnej. Klemens łac. clemens - łagodny, spokojny, cichy, łaskawy, pobłażliwy Œw Klemens Maria Hofbauer (Dwo- rzak), kapłan, ZakOnnik. Urodził się 26 grud- nia 1751 roku na Morawach w Tasovicach w licznej rodzinie rzeŸnika. Po œmierci ojca pracował jako pie- karz. Długi czas poszukiwał swego miejsca w życiu. Dzięki wytrwałoœci i ludzkiej pomocy ukończył stu- dia uniwersyteckie w Wiedniu. W Rzymie zetknšł się z zakonem redemptorystów do którego wstšpił. Po otrzymaniu œwięceń kapłańskich wysłano go do Wiednia, a następnie na Pomorze. Ze względu na złe drogi i ostrš zimę zatrzymał się na jakiœ czas w War- szawie. Chwilowy postój przemienił się w pobyt trwajšcy 21 lat. Klemens wraz z dwoma towarzysza- mi otrzymał w opiekę koœciół œw Benona, dom sie- rot i szkołę rodzin rzemieœlniczych. Czasami musiał żebrać, aby j‚ utrzymać. "Pewnego dnia zaszedł po proœbie do karczmy Kiedy zwrócił się o datek do gra- jšcych w karty jeden z graczy uderzył go w twarz, na co Œwięty odpowiedział: Skruszeni kompani oddali całš ugra- nš." Prowadził działalnoœć charytatywnš, opiekę nad służšcymi - których było wtedy w stolicy około 11000. Uruchomił drukarnię i wydawnictwo ksiš- żek religijnych oraz stowarzyszenie dla pogłębiania wiedzy religijnej. W ten sposób powstała pierwsza placówka jego zakonu w Polsce. Był wybitnym ka- znodziejš. W roku 1808 wydano dekret o kasacie za- konu redemptorystów Klemens wraz z innymi zo- stał wywieziony do twierdzy w Kostrzynie. Po uwol- nieniu został przymuszony do opuszczenia Polski. Udał się więc do Wiednia, gdzie rozpoczšł działal- noœć duszpasterskš, zwłaszcza wœród młodej inteli- gencji. Jego gorliwoœć budziła sprzeciw miejscowych władz. Zmarł w opin œwiętoœci 15 marca 1820 roku. Patron Warszawy Także kelnerów i piekarzy W IKONOGRAFII œw. IClemens przed- stawiany jest w habicie. Jego atrybutem jest krzyż. œw. Leokrycji dz. m. (+ ok. 860), œw. Matrony m. (+304), œw. Menigna m. (+250), œw. Nikandra m. (+ ok. 304), œw. Placyda Riccardi mn. (+ 1915, œw Probusa bpa Rieti (+ ok. 570), œw. Specjoza mn (+ ok. 545), ŒW. Zachariasza pp. (+ 752) 16 marca Gabriel zob. 27 lutego Œw Gabriel Lalemant, zakonnik, mę- CZennik. Urodził się w 1610 roku w Paryżu. Był synem adwokata. Majšc 20 lat wstšpił do jezuitów Studiował teologię w Bourges. Przyjšwszy œwięcenia kapłańskie uczył w La F‚che, Moulins, Bourges. W 1646 roku przybył do Quebecu, gdzie prowadził działalnoœć ewangelizacyjnš. W 1648 roku razem z Janem de Brebeuf podjšł pracę misyjnš wœród In- dian. Zginšł œmierciš męczeńskš 16 marca 1649 roku podczas walki Irokezów z Huronami. Beatyfikowany przez Piusa XI w 1925 roku, kanonizowany w 1930. œw. Abrahama ps. (+ IV w.), ŒW. Agapita bpa (+ ok. 232), œwœw. Jana de Brebeuf kpł., Antoniego Daniela, Karola Garnier, Natalisa Chabanela, zk. mm. (+1649), œw. Heriberta bpa (+1021), œw. Juliana m. (+ IV w.), œw. Papasa m. (+ ok. 300), Bł. Torello ps. (+ 1282) 17 marca Patryk ang. forma imienia łac. Patricius - szlachetnie urodzony, "członek rodu, którego ojciec zasiadał w senacie" Œw. Patryk, biSkup. Urodził się w Brytan w 385 roku. Kiedy miał 16 lat, porwano go do Irlan- d. Przez 6 lat był pasterzem owiec. Na przypadko- wym statku udało mu się zbiec do póinocnej Francji. Podjšł studium przygotowujšce go do pracy na mi- sjach. Był uczniem œw Germana z Auxerre. Przez ja- kiœ czas przebywał w Ital i w koloniach mniszych na wyspach Morza Tyrreńskiego. Jako biskup podjšł pra- cę w Irland - ziemi swej młodzieńczej niedoli, która była wtedy krajem misyjnym. Swoim umiarem, spo- kojem zyskał przychylnoœć dla pasterskiej posługi. Niestrudzenie podróżował po całej Zielonej Wyspie. Założył stolicę biskupiš w Armagh, które stało się sie- dzibš prymasów irlandzkich. Zorganizował hierarchię koœcielnš w Irland. Ostatnie lata spędził w klaszto- rze. Zmarł 17 marca 461 roku. Jest apostołem i patro- nem Irland; fryzjerów kowali, górników upadłych na duchu oraz opiekunem zwierzšt domowych. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w biskupim stroju. Jego atrybutem jest liœć koniczyny, wšż. Gertruda germ. ger- - oszczep, dzida; -trude - wierny, drogi, mły Œw Gertruda, królewna, ksieni. Uro- dziła się w Nivelles w 626 roku. Córka króla Pepina i œw Idubergi. Jej matka po œmierci męża założyła klasztor żeński, do którego wstšpiła wraz z córkš: Z czasem Gertruda, pełna gorliwoœci i miłosierdzia, została w nim ksieniš. Dzięki jej wysiłkom klasztor zasłynšł jako oœrodek promieniujšcy wiedzš i kul- turš. Zmarła 17 marca 653/659? roku. Jest patron- kš miasta Nivelles; pielgrzymów podróżujšcych, ogrodników szpitali. Opiekunka kotów. W IKONOGRAFII Œwięta przedstawia- na jest w uroczystych szatach z koronš ksišżęcš na głowie. Jej atrybuty: korona, model koœcioła, a także szpitala, otwarta księga, mysz na ksišżce lub u stóp. œw. Agrykoli bpa (+580), ŒW. Patryka bpa (+46), œw. Pawła m. (+ok.760) 18 marca Cyryl zob. 14 lutego Œw. Cyryl Jerozolimski, biskup, dok- tOr KOœciOła. Urodził się około 313 roku w Jero- zolimie. Był mnichem. PóŸniej został biskupem. Trzykrotnie zsyłany na wygnanie z powodu zdecy- dowanej postawy wobec arian. Uczestniczył w Sobo- rze Konstantynopolitańskim (381 ). Zmarł 18 mar- ca 386 roku. Pozostawił po sobie spuœciznę literackš. Leon XIII ogłosił go doktorem Koœcioła ( 1882 ). Edward zob. 5 stycznia Œw Edward, król, męczennik. Urodził się w 963 roku. Był najstarszym synem Edgara Spokojnego, króla Angl. Miał 12 lat, gdy objšł tron. Za doradcę obrał sobie œw Dunstana, prymasa An- gl. Za jego panowania nastšpiła reakcja przeciw prochrzeœcijańskiej polityce ojca.18 marca 978 roku, jadšc z polowania, udał się na zamek Corfe, aby od- wiedzić macochę i brata. Zanim zsiadł z konia, napa- dli go i zamordowali najemnicy nasłani przez maco- chę (?). Pochowano go w opactwie Shaftesbury Grób otoczono czciš, którš wzmógł rozgłos cudów W IKONOGRAFII œw. Edward ukazy- wany jest z koronš na głowie w długiej, królewskiej szacie. Jego atrybutami sš: sztylet, puchar z wężem. œw. Anzelma bpa Mantui (+086), œw. Frigidiana bpa (+ 588), œwŒW. Narcyza bpa i Feliksa dk. mm. (+IV w.), ŒW. Salwatora z Horty mn. (+ 567) 19 marca Józef zob. 19 stycznia Œw. Józef, Małżonek i Oblubieniec Najœwiętszej Maryi Panny Opiekun Pana Jezusa. Wywodził się z rodu króla Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiadał żadnego majšt- ku. Na życie zarabiał stolarstwem, ciesielkš. Zarę- czony z Maryjš, stanšł przed tajemnicš cudownego poczęcia. Postanowił wówczas dyskretnie się usu- nšć. Wprowadzony jednak przez anioła w tajemni- cę, wzišł Maryję do siebie, do domu w Nazarecie (Mt 1-2;13,55; Łk 1-2). Podporzšdkowujšc się dekretowi o spisie ludnoœci, udał się z Niš do Betlejem, gdzie urodził się Jezus. Po nadaniu Dziecięciu imienia i przedstawieniu Go w œwištyni, w obliczu prze- œladowania ucieka z Matkš i Dzieckiem do Egip- tu. Po œmierci Heroda wraca do Nazaretu. Po raz ostatni Józef pojawia się na kartach Pisma Œwię- tego podczas pielgrzymki z dwunastoletnim Jezu- sem do Jerozolimy Uważa się, że zmarł wczeœnie, jeszcze przed rozpoczęciem nauczania publiczne- go przez Pana Jezusa. Apokryfy i pisma Ojców Ko- œcioła wysławiajš jego cnoty i niewysłowione po- wołanie - oblubieńca Maryi, żywiciela i wycho- wawcy Jezusa. Jest patronem Koœcioła powszech- nego, licznych zakonów krajów: Austr, Czech, Filipin, Hiszpan, Kanady, Portugal, Peru, wielu diecezji, miast oraz patronem małżonków i rodzin chrzeœcijańskich, ojców sierot, a także cieœli, drwali, rękodzielników robotników rzemieœlni- ków, wszystkich pracujšcych, uciekinierów. Pa- tron dobrej œmierci. W IKONOGRAFII œw. Józef przedsta- wiany jest z Dziecięciem Jezus na ręku, z liliš w dłoni. Jego atrybutami sš m. in. narzędzia cie- sielskie: piła, siekiera, warsztat stolarski; bukłak na wodę, kij wędrowca, kwitnšca różdżka (Jesse- go), miska z kaszš, lampa, winoroœl. Bł. Jana z Parmy kpł. mn. (+1289), œw. Jana z Syr mn. (+IV w.), œwœw. Landoalda Kpł., Amancjusza dk., mm. (+668), œw. Marcela Callo (+ 1945), œw. Marka z Montegallo kpł. mn. (+1496), œw. Panchariusza m. (+ ok. 303), œw. Sybiliny Boscossi ps. (+1367) 20 marca Aleksandra zob. 26 lutego Œw Aleksandra, męczennica. Pocho- dziła z Ancyry (dzisiejszej Ankary). miała odmó- wić udziału w procesji z posšżkami Artemidy i Ateny Podczas wyznania wiary w Chrystusa zo- stałla skazana na œmierć. Utopiono jš wraz z sze- œcioma innymi dziewczętami w bagnach, w pobli- żu rodzinnego miasta. Maurycy łac. Maurus lub Mauritius - należšcy do Maurusa ŒW. Maurycy Csak zwany także Pa- nońskim, ksišżę, zakonnik ( 1250- 1336). Pochodził z rodziny węgierskiego możno- władcy. Po trzech latach małżeństwa jego żona wstšpiła do dominikanek, on zaœ do dominika- nów rezydujšcych na wyspie œw. Małgorzaty w Budapeszcie. Zasłynšł z gorliwoœci w modli- twie, pokorze, w posługiwaniu potrzebujšcym. Bł. Ambrożego z Sieny zk. (+1286), Bł. Hipolita Galan- tini zk. (+1619), œw. Kutberta bpa (+687), œw. Nicetasa bpa w Apolon (+733), œw. Wulframa bpa Fontanelle (+ 704) 21 marca Mikołaj ,gr Nikólaos; nike- - zwycięstwo, -laos - lud; "oby odnosił zwycięstwo dla swego ludu"; "oby zwyciężał lud" Œw Mikołaj z Flue, pustelnik ( 1417-1487). Syn skromnego górala. Na życzenie rodziców pojšł za żonę Dorotę Wyss, z którš miał dziesięcioro dzieci. Mikołaj był radcš, kantonalnym sędziš, deputowa- nym do federacji kantonów szwajcarskich. W latach 1433-1460 pełnił służbę wojskowš w randze oficera. Cieszył się poważaniem i szacunkiem. Majšc 50 lat za zgodš małżonki opuœcił dom, rodzinę i został pustel- nikiem. Przychodzili doń ludzie szukajšc rady i pomo- cy Modlitwę łšczył z pokutš. Był jednym z najwybit- niejszych mistrzów medytacji u schyłku œredniowie- cza. Mistyk. Obdarowany niezwykłymi charyzmata- mi - przez 19 lat jego pożywieniem była wyłšcznie Eucharystia. Podczas wojny domowej pomiędzy sta- nami uratował jednoœć Szwajcar. Mediował w spo- rze między Austriš a swojš ojczyznš. Zmarł 21 marca 1487 roku. Główny patron Szwajcar. W IKONOGRAFII œw. Mikołaj przed- stawiany jest w długiej pokutnej szacie, boso. Je- go atrybutami sš: kij wędrowca, wieniec z róż. Bł. Hugolina Zeffirini ps. (+1370), œw. Lupicyna op. (+480), ŒW. Serapiona ps. bpa (+ ok. 362) 22 marca Zachariasz hebr.imię teoforyczne Zekkarjah - pamięć Jahwe; "Jahwe pamięta" Œw Zachariasz, papież. Był Grekiem. W roku 741 roku wybrany na stolicę Piotrowš. ła- godnoœciš i życzliwoœciš zjednał sobie lud Ital, cesarza, sšsiadów. Utrzymywał dobre stosunki z Konstantynopolem. Zawarł pokój z Longobarda- mi, odzyskujšc częœć ziem i jeńców. Kiedy zaprzy- jaŸniony król Ratchis utracił tron, przyjšł go do siebie. Zawarł sojusz z Frankami oraz udzielił po- parcia Pepinowi Małemu. Zmarł w 752 roku. Bł. Baldwina z Boucle mn. (+1205), œw. Bazylego kpł. m. (+ ok. 362), œw. Benwenuta bpa Osimo (+1282), ŒW. Deogratias bpa Kartaginy (+ 457), œw. Lei wdowy (+383), Bł. Isnarda zk. (+1244), œw. Oktawiana adk. m. (+ ok. 484), œw. Pawła bpa w Narbonne m. (+ III w.) 23 marca Tyburiusz łac. thuribulum - kadzielnica Œw Tyburiusz z Mogrovejo, biskup. Urodził się w 1531 roku w rodzinie szlacheckiej w Mayorga - prowincja León (Hiszpania). Studio- wał w Salamance i Koimbrze. W 1579 roku został biskupem Limy. W ogromnej, prawie misyjnej die- cezji próbował uporzšdkować życie religijne, pod- nieœć poziom intelektualny i moralny kleru. Był człowiekiem modlitwy. Prowadził życie pełne umartwienia. Zmarł podczas pasterskiej wizytacji 23 marca 1606 roku. Beatyfikował go Innocenty XI (1679), kanonizował Benedykt XIII (1726). Jest patronem Peru. œw. Benedykta mn. m. (+ VI w.), œw. Józefa Oriol kpł. (+ 1702), ŒW. Nikona m. (+251), Bł. Rebeki AI-Rayes zk. (+1914), œw. Wiktoriana prokonsula m. (+434) 24 marca Katarzyna zob. 2 lutego Œw Katarzyna Szwedzka, księżnicz- ka, ZakOnniCa ( 1330-1380). Córka œw. Brygidy i księcia Ulfa Gudmarssona. Podczas pielgrzymowa- nia z matkš do Wiecznego Miasta otrzymuje wiado- moœć o œmierci męża. Odtšd podejmuje dzieła miło- sierdzia, pomaga swej matce w założeniu i utrwale- niu nowej rodziny zakonnej, brygidek; pielgrzymu- je z niš do miejsc œwiętych. Po powrocie z Ziemi Œwiętej w roku 1373 umiera œw Brygida. Katarzyna przewozi jej ciało z Rzymu do Szwecji. Podczas tej podróży przejeżdża przez polskie Pomorze. W roku 1377 otrzymuje od papieża aprobatę zakonu, które- mu patronowała. Umiera w klasztorze brygidek w Vadsena. Jest patronkš Szwecji, a także ludzi do- tkniętych niepowodzeniami. W IKONOGRAFII Œwięta ukazywana jest z kielichem w dłoni. Bł. Józefa Dydaka kpł. zk. + 1801, Bł. Jana del Ba- stione zk. (+ 1290), œw. Latyna bpa (+ok.115), œw. Pig- meniusza kpł. m. (+ ok. 362), œwœw. braci Romulusa i Sekunda mm. (+ 305), œw. Symeona m. (+1475), œwœw. Tymolausa, Aleksandra, Dionizego, Pauzydesa, Agapiusza, mm. (+ ok. 305) 25 marca Maria zob. 1 stycznia Zwiastowanie NMP Œwięto, w którym czci się i rozważa misterium Wcielenia Syna Bożego. Przypomina przywilej Boskiego Macierzyństwa Maryi. Obchodzone od VI wieku. Małgorzata zob. 18 stycznia Œw. Małgorzata Clitherow, męczen- nica ( 1555-1586). Urodziła się w Angl, w rodzi- nie anglikańskiej. Majšc kilkanaœcie lat wychodzi za mšż. Matka dwojga dzieci. W kilka lat po œlubie przyjmuje katolicyzm. Za udzielanie schronienia w swym domu katolickim księżom zostaje areszto- wana i osadzona w więzieniu, gdzie wywierano na niš presję, aby wyrzekła się wiary Po dwóch latach więzienia wykonano na niej wyrok œmierci przez zmiażdżenie. œwœw. Baroncjusza, Dezyderego (+ VII w.), œw. Her- melanda op. (+ ok. 720), œw. Ireneusza bpa m. (+305), œw. Łucji Filippini dz. zk. (+1732), œw. Kwiry- na m. (+ ok. 268), œw. Pelagiusza bpa Laodycei (+ 381), œw. Prokopa op. (+1053) 26 marca germ. Ludger - "wojownik słynny oszczepem " Œw Ludger, biskup. Urodził się około 742 ro- ku w Fryzji. Wykształcenie uzyskał w szkole przy- klasztornej w Utrechcie oraz w Yorku. Przyjšwszy .œwięcenia kapłańskie podjšł pracę misyjnš. Po pew- nym czasie, z powodu powstania Sasów udał się do benedyktynów na Monte Cassino. Tam przebywał około trzech lat. Wezwany przez Karola Wielkiego (787), podjšł przerwanš pracę misyjnš, stajšc się apostołem Fryzów Dan, Westfal. Zakładał liczne koœcioły oraz klasztory W 804 roku został biskupem Minigardeford. Stało się ono zalšżkiem miasta Mnster. Biskup Ludger zmarł 26 marca 809 roku. œw. Brauliona bpa Saragossy (+ ok.651), œw. Dyzmy - "Dobrego Łotra" (+ I w.l, œw. Eutychiusza m. (+ VI w.), œw. Feliksa bpa Trewiru (+ ok. 400), œw. Kastula m. (+pocz. IV w. 27 marca Ernest germ. ernst, ernust - powaga, surowoœć, zapał; "oby był poważny, wytrwały" Œw Ernest, opat, męczennik. Pochodził z rodziny szlacheckiej. Był opatem w klasztorze w Zwiefalten. Wzišł udział w II wyprawie krzyżo- wej do Ziemi Œwiętej. Zginšł pod Doryleš we Fry- g w 1147 roku podczas bitwy z wojskami oto- mańskimi. Według innej wersji głosił Ewangelię Persom i Arabom. Zginšł w 1148 roku œmierciš męczeńskš z ršk muzułmanów w Mekce. œw. Aleksandra żołnierza m. (+ pocz. IV w.), Bł. Franciszka Fadi Bruno kpł. zk. (+1888), œw. Gelazego bpa Armagh (+1174), œw. Jana ps. (+394), ŒW. Ru- perta bpa Salzburga (+ ok.718), œwœw. Zanitasa, Łaza- rza, Marotasa, Narsesa, mm. (+ IV w.) 28 marca Joanna zob. 4 lutego Bł. Joanna Maria de Maill‚, wdowa ( 1332-1414). Poœlubiła młodego barona de Silly który wróciwszy z niewoli angielskiej zmarł z tru- dów i wyczerpania. Joanna osiadła w Lours, w skromnym mieszkaniu przylegajšcym do klasz- toru franciszkanów Wiodła życie pełne umartwie- nia, modlitwy i poœwięcenia. Przez pewien czas pracowała jako posługaczka w miejscowym szpita- lu. Umarła majšc 82 lata. Œw. Guntramna króla Franków (+593), œw. Kastora m. (+ pocz. IV w.), œwœw. Pryskusa, Malachiasza, Alek- sandra, mm. (+ok.260), ŒWŒW. Rogata, Sukcesa, mm. + 513), œw. Spesa op. (+ 513) 29 marca Stefan gr. st‚phanos - wieniec, korona Œw Stefan IX, papież (+1058). był synem diuka Lotaryng, wnukiem ostatniego króla Ital. Leon IX zabrał go ze sobš do Rzymu. Po œmierci papieża udał się na Monte Cassino. Tam został opatem, a wkrótce kardynałem. W roku 1057 wy- brany na stolicę Piotrowš. Podjšł wewnętrznš re- formę Koœcioła. Jego pontyfikat trwał niecały rok. œw. Armogasta dworzanina, Maskula aktora, Satura, mm. (+ V w.), Bł. Bertolda mn. (+ pol. XIII w.), œw. Cy- ryla dk. m. (+ok. 362), œw. Eustazjusza bpa Neapolu (+ III w.), ŒW. Ludolfa z Ratzenburga (+1250) 30 marca Amadeusz łac. amo - kochać i deus - Bóg; "miły Bogu" Bł. Amadeusz IX Sabaudzki, ksišżę. Syn Ludwika księcia Sabaud. Pragnšł zostać du- chownym, ale poddajšc się woli ojca poœlubił Joannę, córkę Karola VII, króla Francji. był ojcem Ludwiki, póŸniejszej błogosławionej. Jako ksišżę przywišzy- wał wagę do życia duchowego. był wielkim jałmuż- nikiem. zmarł 30 marca 1472 roku, majšc 37 lat. œw. Jana Klimaka op. na Synaju (+649), œw. Kliniu- sza (+V w.), œw. Leonarda Murialdo zk. (+1900), œw. Piotra Regalata kpł. zk. (+1456), ŒW. Zozyma bpa w Syrakuzach +ok.662) 31 marca Beniamin hebr Ben jamin - "syn prawicy" Œw Beniamin, diakon, męczennik (+424). był diakonem biskupa Abdasa. Kiedy w Persji wybuchło przeœladowanie (w latach 420- 422), Beniamin dostał się do więzienia. W wyniku interwencji ambasadora Bizancjum zaprzestano przeœladowań. Wraz z innymi zwolniono i Benia- mina pod warunkiem, że zaprzestanie apostoło- wania. Jednak wkrótce potem został powtórnie uwięziony torturowany i œcięty. œw. Balbiny dz. m. (+IV/V w.), Bł. Bonawentury Tor- nielli zk. (+ 1491), œw. Gwidona z Pompozy op. (+1046), Bł. Joanny z Tuluzy zk. (+ XIV w.) 1 łŒetna ..."n germ. hugu (huge) - zmysł, rozum, talent ŒW Hugon - Ksišżę, Biskup mnich ( 1053-1132 ). Pochodził z ksišżęcej~ rodziny Po ukończeniu szkoły katedralnej i studiów w Wa- lencji zostaje kanonikiem katedry. Majšc 27 lat otrzymuje sakrę biskupiš w Rzymie z ršk papieża Grzegorza VII. Obejmuje biskupstwo w Grenoble, okazujšc się dojrzałym "tak w cnotach, jak i w sztuce rzšdzenia". Wprowadza reformy; po- rzšdkujšce życie w podległej mu diecezji. Za jego czasów rozkwita biskupie miasto. Po 45 latach posługi pasterskiej realizuje pragnienie życia klasztornego. Zostaje kartuzem w zakonie Char- treuse, którego założenie wspomagał jako biskup. Umarł 1 kwietnia. W IkONOGrafii œw. Hugon przed- stawiany jest w stroju biskupim lub w zakonnym habicie. Atrybutem Œwiętego jest Dziecištko Jezus w kielichu, łabędŸ - symbol doskonałoœci, mšdro- œci, umiejętnoœci odróżniania spraw istotnych od nieistotnych, jaka go cechowała. , œwœw. sióstr Agape, Chion, Ireny, mm. (+ 304), œw. Celsa bpa (+ 1129), œw Makarego (+ 830), bł. Toma- sza z Tolentino misjonarza m. w Indiach (+ 1322), œw. Waleryka op. (+ 619), œw. Wenancjusza bpa m. (+ pot. III w.) 2 Kwietnia Franciszek zob. 24 stycznia Œw Franciszek z Paoli, pustelnik. Urodził się w 1416 roku. Pochodził z ubogiej ro- dziny w Kalabr. Majšc kilkanaœcie lat udał się na pustkowie i podjšł życie eremity. Jego asceza, gorliwoœć sprawiły że zaczęli przybywać do niego uczniowie. Z myœlš o nich założył klasztor i na- zwał ich "braćmi najmniejszymi" - minimi. We- zwany do Francji przez umierajšcego Ludwika XI, wywarł na nim i na otoczeniu niezapomniane wrażenie. Został doradcš Karola VIII. Jako asceta wzorował się na doœwiadczeniach ojców pustyni. Umarł 2 kwietnia 1507 roku w Tours. Beatyfiko- wany w 1513 roku, kanonizowany w 1519. Œw. Franciszek (de Paula) jest głównym patronem Królestwa Neapolu, Sycyl, Kalabr. Za swego opiekuna uznały go m. in. miasta: Tours, Frejus, Turyn, Genua, Neapol. Podanie głosi, że kiedy statek nie chciał zabrać œwiętego na Sycylię, gdzie miał założyć nowy klasztor, przepłynšł z Ital na tę wyspę na swoim płaszczu. Patron włoskich marynarzy. ~ œw. Abundiusza bpa Como (+468), œw. Afiana m. (+ pocz. IV w.), błt. Franciszka Coll kpłlt. (+1875), bł. Le- opolda z Gaiche kpłt. zk. (+1815), œw. Mar Egipcjanki pokutnicy (+ V w.), œw. Nicecjusza bpa Lyonu (+573), œw. Teodozji z Tyru m. (+ pocz. IV w., œw. Urbana bpa (+ ok.450), œw. Wiktora bpa Kapui (+ 554) 3 kwietnia Ryszard zob. 7 lutego Œw. Ryszard de Wyche, biskup ( 1197- 1253 ). Po ukończeniu studiów w Oksfordzie swo- jš wiedzę pogłębia na uniwersytetach w Paryżu i Bolon. Miał 38 lat, kiedy wybrano go rektorem uniwersytetu w Oksfordzie. Wkrótce potem zo- staje mianowany kanclerzem prymasa Angl. Po kilku latach przyjmuje œwięcenia kapłańskie i zo- staje proboszczem. W 1244 roku mianowany bi- skupem Chichester. Sakrę otrzymał z ršk Inno- centego IV Zajmował jednoznaczne stanowisko w sprawie niezależnoœci Koœcioła od władzy œwieckiej. Umarł w Dover podczas wizytacji pa- sterskiej 3 kwietnia. IkONOGRAFIA przedstawia Œwiętego w stroju biskupim. Trzyma w dłoni kielich - przy- pominajšcy pewne wydarzenie z jego życia. We- dług starej opowieœci, kiedy œw. Ryszard odprawiał Mszę œwiętš, wypadł mu z ręki kielich, ale konse- krowane wino - Krew Chrystusa - nie wylało się z niego. ~ œw. Benedykta zk. (+ 1589), Œw. Burgundofa- ry (Fary) dz. ksieni (+ 657), bł. Gandulfa z Bina- sco kpł. zk. (+1260), bł. Jana kpł. zk. (+1275), œw. Józefa Hymnografa (+886), Œw. Nicetasa op. (+824), Œw. Pankracego bpa Taorminy m. (+ I w.), œw. Sykstusa I pp. m. (+126), œw. Wulpiana m. (+ III w.) 4 kwIetnIa iZYDOR gr. Isidoros; imię bogini egipskiej - Izis- i -doron - dar; "dar Izydy" Œw Izydor z Sewilli, biskup, doktor KOŒCiOła. Urodził się około 560 roku w Karta- ginie. Pochodził z rodziny, która dała Koœciołowi dzieci wyniesione do chwały ołtarzy - œw. Leonar- da i œw. Fulgencjusza, braci œw. Izydora, oraz œw. Florentynę - ich siostrę. Wychowywał się i kształcił u boku swego starszego brata Leonar- da, biskupa Sewilli. Po jego œmierci objšł biskup- stwo. Podjšł wysiłek odnowy Koœcioła. Kierował synodami w Sewilli (619), w Toledo (633), które m. in. ułożyły symbol wiary odmawiany w Hisz- pan oraz ujednoliciły liturgię. Fundator koœcio- łów klasztorów szkół, bibliotek. Zabiegał o pod- niesienie poziomu intelektualnego i duchowego kleru. Był znakomitym pisarzem. Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę literackš. Jego najwięk- szym dziełem jest dwudziestotomowy "Codex etimologiarum" - pierwsza próba naukowej en- cykloped, synteza wiedzy jakš posiadano za je- go czasów. Zapamiętano go jako człowieka wyjšt- kowego miłosierdzia. Zmarł 4 kwietnia 636 roku. Kanonizowany w 1598 roku. Innocenty XIII ogłosił go doktorem Koœcioła (1722). Jest patro- nem Hiszpan, Sewilli. W IKONOGRAFII œw Izydor przed- stawiany jest w stroju biskupim. Ma paliusz. Cza- sami ukazywany jako jeŸdziec na koniu. Jego atry- butem jest miecz. ~ œwœw. Agatopoda dk., Teodula mm. (+ pocz. IV w.), bł. Józefa Benedykta Dusmena bpa kard. (+1894), œw. Platona op. (+814?) 5 kwietnia Juliana zob. 16 lutego bł. Julian ( n ) a z Mont Cornillon, pu- StelniCa. Urodziła się w 1192 roku w Retinne koło Li‚ge. Po œmierci rodziców zostaje oddana do konwentu sióstr augustianek w Cornillon. Majšc 15 lat wstępuje do tej zakonnej wspólnoty Podczas pobytu w klasztorze doznaje wizji mistycznych. Pod ich wpływem, już jako przełożona, wystšpiła do miejscowego biskupa o wprowadzenie œwięta Bożego Ciała. Po raz pierwszy obchodzono to œwię- to w 1247 r. w Li‚ge. Miejscowy archidiakon, Ja- kub Pantal‚on, był szczególnym orędownikiem nabożeństwa do Ciała i Krwi Chrystusa. Kiedy zo- stał papieżem, przyjmujšc imię Urbana IV wpro- wadził œwięto Bożego Ciała jako obowišzujšce w całym Koœciele. Bł. Juliana nie doczekała tego faktu. Usunięta z funkcji przełożonej spędziła resztę życia jako rekluza - pustelnica zamurowana w swej celi. Zmarła w dniu, który przepowiedzia- ła: 5 kwietnia 1258 roku. Wincenty zob. 22 stycznia Œw Wincenty Ferreriusz, zakonnik, kapłan (1350-1419). Urodził się w Walencji. Majšc 17 lat wstšpił do dominikanów Studiował w Walencji, w Barcelonie i w Leridzie. Otrzymał œwięcenia kapłańskie w wieku 25 lat. Nauczyciel filozof. Przeor dominikanów. Był spowiednikiem antypapieża Benedykta XII, ale opuœcił go, kiedy nie udało mu się nakłonić go do rezygnacji. Majšc 50 lat podjšł wielkš misję kaznodziejskš, przemie- rzajšc Europę. Nawoływał do pokuty Przemawiał na placach, bo żadne koœcioły nie mogły pomie- œcić gromadzšcych się tłumów Swojš charyzmš budził zachwyt, ale i sprzeciw Zmarł w Vannes, wracajšc z misji w Angl, gdzie przebywał na za- proszenie króla. W IKONOGRAFII œw Wincenty bywa przedstawiany w habicie dominikańskim. Jego atrybutem jest koń. ~ œw. Ireny dz. m. (+ 304), Bł. Jeremiasza z Wołosz- czyzny zk. (+1625), œw. Katarzyny Thomas zk. (+1574), Bł. Mar Krescencji Hass zk. (+1744 6kwietnia Prudencjusz łac. prudens - ostrożny, doœwiadczony, Œw Prudencjusz, biskup. Nosił imię Ga- lendo. Pochodził z Hiszpan. Był kapelanem na dworze Ludwika I Pobożnego. W 843 roku został bi- skupem w Troyes. Po reorganizacji życia koœcielne- go przeszedł do obozu przeciwników królewskich. Opowiadał się za skrajnym augustianizmem. Autor "Annales Bartiniani". Zmarł 6 kwietnia 861 roku. œw. Galli wdowy (+VI w.), œw. Marcelina m. (+ 413), bł. Michała Rua zk. (+1910), Bł. Notkiera Jškały zk. (+912), œw. Piotra z Werony kpł. zk. (+1252), œw. Wil- helma op. (+1203) 7 kwietnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Chrzciciel de la Salle, ksišżę, zakonnik, kapłan ( 1651-1719). Urodził się w podupadłej rodzinie ksišżęcej jako najstarszy z je- denaœciorga rodzeństwa. Straciwszy rodziców prze- rywa studia na paryskim uniwersytecie, aby zajšć się najbliższš rodzinš. Po pewnym czasie kontynu- uje naukę, kończšc jš doktoratem. W wieku 27 lat przyjmuje œwięcenia kapłańskie. Jako proboszcz za- jšł się na terenie własnej paraf opuszczonymi dziećmi. Gromadził ich na swej pleban, której częœć zamienił na internat. Następnie na użytek biednych dzieci oddał swój rodzinny pałac. Z jego ofiarnych pomocników wyłoniło się zgromadzenie zakonne pod nazwš Braci Szkolnych. Œw Jan stwo- rzył wiele typów szkół - podstawowe, wieczorowe, niedzielne, zawodowe, œrednie, seminaria nauczy- cielskie. Nauka w nich odbywała się w języku ojczy- stym i była bezpłatna. Podjęte i prowadzone przez œw Jana szkolnictwo objęło dużš częœć Francji, sta- jšc się wzorcowym i konkurencyjnym. Dzisiaj Bra- cia Szkolni majš swe szkoły w prawie 90 krajach. Zmarł 7 kwietnia 1719 roku. Œw Jan Chrzciciel de la Salle pozostawił po sobie pisma, które przez dłu- gi okres należały do kanonu dydaktyki. Beatyfiko- wany w 1888 roku, kanonizowany w 1900. Jest pa- tronem nauczycieli i wychowawców ~ œw. Afrahata ps. (+ IV w.), œw. Hegezypa (+ II w.), Bł. Józefa Hermana zk. (+1241 ), œw. Kaliopiusza m. (+304), Bł. Mar Assunty Pallotta misjonarki (+1905), œw. Teresy Małgorzaty od Serca Jezusowego zk. (+ 1770) 8 kwietnia Dionizy gr. Dionysios - należšcy do boga Dionizosa Œw. Dionizy, biskup, męczennik (+ 180). Dionizy był biskupem w Koryncie. Autor siedmiu listów katolickich, m. in. do Lacedemończy- ków Ateńczyków Nikomedyjczyków Rzymian, mieszkańców Krety Sš one Ÿródłem wiedzy o zasa- dach wiary i moralnoœci wczesnego chrzeœcijaństwa. Œw. Dionizy odbiera czeœć jako męczennik. Informa- cję o nim czerpiemy z pism œw Hieronima i Euzebiu- sza z Cezarei. Krzyżowcy w połowie XIII wieku prze- wieŸli ciało œw. Dionizego do Rzymu i oddali pod opiekę klasztoru pod wezwaniem Œwiętego. ~ œw. Amancjusza bpa (+ 446), œw. Edezjusza m. (+ pocz. IV w.l, œwœw. Herodiana, Asynkryta, Flego- na (+ I w.), Bł. Juliana od œw. Augustyna zk. + 1606), œw. Jul Billiart dz. zk. (+ 1816, œw. Perpetuusa bpa Tours (+ 419), œw. Redemptusa bpa Ferentini (+ 586), ŒW. Waltera op. (+ 1095) 9 kwietnia Maria zob. 1 stycznia Œw Maria Kleofasowa, małżonka ( + I w ). Należała do rodziny Maryi. Być może była rodzonš siostrš œw Józefa lub żonš Kleofasa albo któ- regoœ z braci œw Józefa (tradycja apostolska nazywa Kleofasa bratem œw Józefa). Synami Mar Kleofaso- wej byli: œw Jakub Młodszy Józef i Juda Tadeusz, któ- rych Ewangelie nazywajš "braćmi', czyli krewnymi Jezusa. Maria należała do najbliższego grona Pana Je- zusa. Wraz z innymi pobożnymi niewiastami towa- rzyszyła Mu podczas wędrówek apostolskich. Trwała przy Nim aż do œmierci. "Obok krzyża Jezusowego stały: Matka Jego i siostra matki Jego - Maria, żona kleofasa" - potwierdza bezpoœredni œwiadek, œw Jan Apostoł ( 19,25 ). kiedy udała się w poranek wielka- nocny do Grobu Pana Jezusa, aby namaœcić Jego cia- ło olejkami, pierwsza ujrzała anioła-œwiadka zmar- twychwstania i rozmawiała z nim. œw. Akacjusza bpa (+ V w.), BŁ. Antoniego Pavoni zk. (+1374), œw. Eupsychiusza m. (+ ok. 362), œw. Heliodora bpa (+355), œw. Hugona bpa Rouen (+730), œw. Marcelego bpa Digne (+ 474), Bł. Wal- detrudy p. (+688) 10 kwietnia Fulbert germ. volk- - lud i -berht - sławny; "który ma sławny lud", "który pochodzi ze sławnego ludu" Œw Fulbert, biskup (960-1025). Uczył się w szkole katedralnej w Reims. Jego mistrzem był Gerbert, póŸniejszy papież Sylwester II. Około 990 roku przybył do Chartres, gdzie tamtejszš szkołę ka- tedralnš uczynił oœrodkiem kulturalnym Francji. Tam też został biskupem ( 1006). Był czynny w wie- lu dziedzinach życia publicznego, kulturalnego i ko- œcielnego. Wnikliwy teolog. łšczył mšdroœć ze œwię- toœciš. Po pożarze katedry podjšł jej odbudowę. Po- zostawił po sobie bogatš spuœciznę literackš. ~ Bł. Antoniego Neyrot zk. (+ 1460), œw. Apoloniusza Kpł. m. (+ pocz. IV w.), œw. Magdaleny z Canossy dz. zk. (+ 1835), œw. Makarego bpa Antioch (+ 1012), œw. Marka Fantuzzi kp(. zk. (+ 1479), œw. Michała de Sanctis zk. (+ 1625), œw. Palladiusza bpa (+ 660), œwœw. Teren- cjusza, Afrykanina, Pompejusza, mm. (+ ok. 250) 11 kwietnia Gemma łac. gemma - szlachetny kamień, klejnot Œw Gemma Galgani, dziewica ( 1878- 1903). Pochodziła z ubogiej, wielodzietnej rodziny Majšc 8 lat straciła matkę. Jako kilkunastoletnia dziewczyna, po œmierci ojca, pozostała bez œrodków do życia. Ostatnie 4 lata życia spędziła u zaprzyjaŸ- nionej rodziny Gianninich. Doœwiadczała bólu i cierpienia wynikajšcego z kolejnych chorób- gruŸlicy, schorzenia kręgosłupa, głuchoty paraliżu. W głębokich doœwiadczeniach wspięła się na szczy- ty mistyki chrzeœcijańskiej. była stygmatyczkš. Zmarła 11 kwietnia, majšc 25 lat. Beatyfikowana przez Piusa XI w 1933 roku, kanonizowana przez Piusa XII w 1940. ~ Bł. Anioła z Chivasso Kpł. zk. (+1495), œw. Antypasa m. (+ I w.), œw. Barsanufiusza ps. (+ pot. VI w.), œw. Domniona bpa m. (+304), œw. Filipa bpa Gortyny (+ II w.), ŒW . Heleny Guerra zk. (+1914, œw. Izaaka mn. (+ ok.550), ŒW . Sancz królewny (+ 1229) 12 kwietnia (Juliusz zob. 16 lutego ŒW Juliusz I papieŻ. Na tron Piotrowy wstšpił 6 lutego 337 roku. Zwołał synod do Rzymu, następnie w Sardyce, podejmujšc problemy zwiš- zane z arianizmem. Zmarł 12 kwietnia 352 roku. W IKONOGRAFII œw. Juliusz I papież jest ukazywany z koœciołem lub rulonem pergami- nu w dłoni. Zenon gr. imię teofaniczne zwišzane z osobš Zeusa Œw Zenon z Werony, biskup (+371?). Urodził się w Cezarei Mauretańskiej (teren dzi- siejszego Maroka). Studiował w znanych ówcze- œnie oœrodkach kultury i nauki Afryki Północnej- w Cyrcie i Madaurze. W roku 350 wyœwięcono go na kapłana w Weronie. Dwanaœcie lat póŸniej zo- staje biskupem tego miasta. "Trzodę sWojš ochra- niał przed niebezpieczeństwami arianizmu i pa- nujšcego wokół pogaństwa" - stwierdza "Marty- rologium rzymskie". Pozostawił po sobie tzw. traktaty (93), będšce cennym œwiadectwem ów- czesnej mentalnoœci, metod duszpasterskich i wskazań liturgicznych. Jest patronem Werony; łaziebnych, żebraków. W IKONOGRAFII ŒWięty jest przed- stawiany w stroju biskupim z wędkš lub rybš w ręce, z dwiema rybami na ksišżce ( symbol gor- liwego pasterza) lub w saku - może dla przypo- mnienia faktu, który opisuje œw Grzegorz, iż w czasie wylewu Adygi - dopływu Padu, na modli- twę œw. Zenona rozszalałe wody które zalały mia- sto, oszczędziły jego katedrę. ~ œw. Damiana bpa Paw (+ok. 697, œw. Józefa Mo- scati lekarza +1927), œw. Konstantyna bpa w Gap (+VI w.), œw. Saby Gota m. (+372), œw. Wiktora m. (+ IV w.), œw. Wisji dz. m. (+250) 13 kwietnia Marcin łac. imię teoforyczne; należšcy do boga wojny Marsa, poœwięcony Marsowi Œw Marcin I, papież, męczennik. Po- chodził z miasta włoskiego Todi. Będšc diakonem pełnił funkcje apokryzjariusza (jakby nuncjusza) na dworze cesarza w Konstantynopolu. W roku 649 zo- stał wybrany papieżem. Nie uzyskał jednak aproba- ty Konstantyna II. Po zwołanym do Rzymu syno- dzie ( 649 ), na którym potępiono monoteletyzm, po- padł w niełaskę cesarza. Namiestnik Teodor Kalliop aresztował schorowanego papieża i przemocš wy- wlókł z bazyliki na Lateranie ( 17 paŸdziernika 653 ). W bardzo ciężkich i upokarzajšcych warunkach wieziono Marcina I na wschód. Został osadzony w więzieniu w Konstantynopolu. Urzšdzono paro- dię procesu o zdradę stanu. Sšd cesarski skazał pa- pieża na "degradację" ze wszystkich œwięceń du- chownych i funkcji. Zdarto z niego pontyfikalne szaty założono kajdany i skazano na œmierć. Osta- tecznie karę zamieniono na dożywotnie zesłanie na Krym. Œw Marcin zmarł tam z biedy i udręczenia w 655 roku. Koœciół uznał go za męczennika. W IKONOGRAFII œw Marcin ukazy- wany jest w papieskim stroju pontyfikalnym z księgš w dłoni. ~ œw. Hermenegilda królewicza m. (+ 586), œw. Idy z Lo- wanium zk. (+ 1290), œwœw. Karpusa bpa, Papylusa dk., jego siostry Agatoniki, Agatodora, mm. (+ II/III w.), œwœw. Maksyma, Kwintyliana, Dady, mm. (+ 303), Bł. Małgo- rzaty z Meldola zk. (+ 1320), œw. Ursusa bpa Rawenny (+ 398) 14 kwietnia Walerian łac. imię valerianus - należšcy do valeriana Œw Walerian, męczennik. Według bar- dzo skšpych danych był bratem œw Tyburcjusza. Obaj zginęli œmierciš męczeńskš w II lub na po- czštku III wieku. ~ œw. Abundiusza (+ ok. 564), œw. Lamberta bpa (+688), ŒW . Ludwiny dz. (+ 1433), œw. Tomaidy m. (+ 475), œwœw. Tyburcjusza, Maksyma, mm. (ok. +230) 15 kwietnia Anastazja gr Anastasis - powstanie, zmartwychwstanie; imię chrzeœcijańskie na- wišzujšce do Zmartwychwstania Chrystusa Œw. Anastazja, męczennica (+67. Wspominana jest w "Martyrologium rzymskim" jako matrona i uczennica apostolska. Za czasów Nerona poniosła œmierć przez œcięcie razem ze œw Bazylissš. W IKONOGRAFII atrybutem œw. Ana- stazji sš nożyce. œw. Bazylissy, m. (+ 671, bł. Cezara de Bus kpł. (+~607), œwœw. Maksyma, Olimpiadesa, mm. (+ok. 250), œwœw. Marona, Eutychesa, Wiktoryna, mm. (+ ok. 1~0), œw. Piotra Gonzales zk. (+~246), œwœw. Teodora, Pausylipa, mm. (+II w.) 16 kwietnia Benedykt zob. 12 lutego Œw Benedykt Józef Labre, wyznawca ( 1748-1783 ~. Urodził się w Amettes we Francji. Je- go rodzice byli wieœniakami. Mieli piętnaœcioro dzieci. Po latach poszukiwań sWego powołania ży- ciowego, w tym nieudanym pobycie u cystersów podejmuje życie Bożego tułacza. Jako pielgrzym, pokutujšcy za winy swoje i œwiata, wędruje do sanktuariów we Włoszech, Francji, Hiszpan, Szwajcar, Niemczech. Jego klasztorem stajš się ulice i drogi. Był znany z dobroci, miłoœci i daru mo- dlitwy Umarł w opin œwiętoœci, majšc 35 lat. Po- chowano go w Rzymie, w koœciele Maria del Monti, gdzie znaleziono go konajšcego na stopniach. Be- atyfikowany w 1861 roku, kanonizowany w 1881. Maria Bernadeta fr. imię od germ. imienia m. Bernard "ten, który ma niedŸwiedziš słę", ŒW Maria Bernadeta Soubirous, Œw. Anastazja, męczennica dziewica, zakonnica (1844-1879~. Była córkš ubogiego młynarza. Kiedy miała 11 lat, przyjęła jš do siebie krewna, u której pasała owce. Po trzech latach wraca do rodzinnego Lo- urdes, aby przygotować się do I Komun Œwiętej. I wtedy -11 lutego 1858 roku - po raz pierwszy Bernadecie objawiła się Matka Boża w pobliżu groty Massabielle. Wezwała jš do modlitwy ró- żańcowej oraz do czynów pokutnych o nawróce- nie grzeszników. W cišgu pół roku Matka Boża objawiła się Œwiętej 18 razy. Wizje te dały poczš- tek słynnemu sanktuarium w Lourdes. Aby uniknšć pielgrzymów i ciekawskich, zamieszka- ła w zakonnym zgromadzeniu Sióstr Miłosier- dzia, do którego póŸniej oficjalnie wstšpiła. Zmarła 16 kwietnia, majšc 35 lat. ~ œw, Drogona (+ 1186), œw. Enkratydy dz. m. (+ 305), œw. Fruktuosa bpa (+ 660/670?), Bł. Joachima zk. (+ ~303), œwœw. Kajusa i Kremensjusza, mm. (+ 304), œwœw. Kaliksta i Charyzjusza, mm. (+ III w.), œwœw. Optata, Luperka, Sukcesa, Marcjalisa, Urbana, Jul, Kwinktiliana, Publiusza, Frontona, Feliksa, Cecyliana, Ewencjusza, Prymitywa, Apodemiusza, mm. w Sara- gossie (+ 304, œw. Paternusa bpa (+ 565), œw. Tury- biusza bpa (+ ok. 460) 17 Kwietnia Robert germ. hrot (rod, rot) - sława i -berth (beraht) - znakomity ŒW Robert, Opat. Urodził się ok.1024 ro- ku w Szampan (Francja). Pochodził ze starego rodu. Majšc 15 lat wstšpił do klasztoru bene- dyktynów. Jako młody człowiek słynšł już ze œwiętoœci. W Morier la Cella wybrano go prze- orem. Następnie zaproszono jako opata klaszto- ru w rodzinnym Tonnerre. W Citeaux (Burgun- dia) założył opactwo, tworzšc nowš rodzinę za- konnš - cystersów. Œw. Robert duchowoœć połš- czył z ubóstwem, milczeniem, pracš własnych ršk. Cystersi stali się twórcami i krzewicielami kultury materialnej w Europie - rozwinęli rze- miosło, przemysł, rolnictwo, sadownictwo, pa- sterstwo. Uruchamiali kopalnie, huty i zakłady metalurgiczne, budowali mosty, meliorowali po- la, karczowali lasy, zakładali wsie. Œwięty zmarł w 1111 roku. W IKONOGRAFII atrybutem œw Ro- berta jest pierœcień - znak więzi z Bogiem. ~ œw. Aniceta pp. m. (+ 165), ŒW .œw Eliasza kpł., Pawła, Izydora, mn., mm. (+ 856), œw. Innocentego bpa Tortony (+ 350), Bł. Katarzyny Tekakwitha (+ 1680), Bł. Klary Gombacort zk. (+ 1419), œw. Mappalika m. (+ III w.), œw. Pantagata bpa Vienne (+540), œw. Stefana op. (+~134), œw. Symeona bpa m. (+ 34~) 18 kwietnia Ryszard~~ zob. 7 lutego, ŒW . Ryszard Pampuri, zakonnik ( 1897-1930). Był lekarzem znanym z poœwięcenia. Wstšpił do zakonu bonifratrów Zmarł na gruŸlicę. Beatyfikowany w 1981 roku przez Jana Pawła II. ~ œw. Amideusza zk. (+ ~266), œw. Apoloniusza sena- tora m. (+ II w.), œwœw. Eleutera bpa, Ant jego mat- ki, mm. (+ ok.130), œw. Galdina bpa Mediolanu kard. (+ 1176), œw. Koreba m. (+ ok. 130), Bł. Mar od Wcielenia mn. (+ 1618), œw. PerFekta kpł. m. (+ 850), Bł. Sabiny Pertelli zk. (+ 1923) 19 kwietnia Leon gr l‚on - lew lub od leos - lud ŒW. Leon IX, papież (1002-1054). Bru- non urodził się w rodzinie hrabiów z Egisheim (Alzacja). Po przyjęciu œwięceń kapłańskich peł- nił obowišzki kapelana cesarskiego na dworze Konrada II. Majšc 24 lata został biskupem w Toul. W 1048 roku cesarz Henryk III na sejmie w Worm wyniósł Brunona na stolicę Piotrowš. Nowy papież wszedł do Rzymu skromnie, bez or- szaku, jako pielgrzym. Jego pontyfikat trwał 5 lat. W tym czasie zreformował życie duchow- nych oraz kurię rzymskš i papieskš. W ostatnich miesišcach życia Leona IX Bizantyjczycy zajęli północnš Italię, Normanowie zaœ najechali połu- dniowš. Papież w bitwie pod Civitate poniósł klęskę i dostał się do niewoli. Zmarł wkrótce po powrocie do Rzymu, 19 kwietnia.~ œw. Ekspedyta m., œw. Elfega bpa m. (+ 1012), œw. Je- rzego bpa Antioch (+ 818), œw. Konrada Kpł. zk. (+ 1289), œw. Krescencjusza (+ IV w.), œwœw. Sokratesa, Dionizego, mm. (+ II wJ, œw. Tymona dk. m. (+ I w.), œw. Ursmara bpa Lobbes (+ 713), œw. Wincentego m. (+ ok. 303) 20 kwietnia Agnieszka zob. 21 stycznia Œw. Agnieszka z Montepulciano, dZieWiCa, ZakOnnica ( 1268-1317). Pocho- dziła ze szlacheckiej rodziny Tamtejszym zwycza- jem majšc 9 lat zostaje oddana na wychowanie do klasztoru sakinek,jako czternastoletnia dziewczy- na postanawia zostać w nim zakonnicš. Majšc kil- kanaœcie lat zostaje przełożonš klasztoru w Proce- no, gdzie daje się poznać jako osoba pobożna, po- korna, cierpliwa i roztropna. Była mistyczkš. W ro- ku 1306 założyła w sWoim rodzinnym miasteczku klasztor, który włšczyła do dominikańskiej rodziny zakonnej. Kanonizowana w 1726 roku. ~ œw. Marcelina bpa w Embrun (+374), œw. Marcjana Kpł. (+ 488?, ŒW . Tedora "Włochatego" mn. (+IV/v w.), œw. Teotyma bpa w Tomi (+V w., œwœw. Wiktora, Zoty- ka, Zenona, Acyndyna, Cezareusza, Seweriana, Chryzo- fora, Teonasa, Antonina, mm. (+ ok. 303) ~ 21 kwietnia Anzelm germ. imię teoforyczne; Ans- - bóg, -helm - helm; "posiadajšcy helm boga Ansa" Œw Anzelm~ benedyktyn, biskup, dOktOr kOŒCIOŁA (1033-1109). Urodził się w możnej rodzinie w miasteczku Aosta (Piemont). Majšc 27 lat przyjmuje habit benedyktyński w Le Bec. W trzy lata póŸniej zostaje wybrany przeorem, następnie opatem. W roku 1078 Wilhelm II powo- łał go na stolicę prymasowskš w Canterbury Wkrótce jednak doszło do konfliktu na tle królew- skich roszczeń dotyczšcych zarzšdzania Koœciołem na terenie Angl. Anzelm musiał wyjechać na kon- tynent. Prosił Urbana II, aby zwolnił go z urzędu ar- cybiskupa, ale bezskutecznie. Przez pewien czas wiódł życie tułacze. Kiedy po œmierci Wilhelma II wstšpił na tron Henryk I, na jego zaproszenie pry- mas Anzelm powraca do Angl. Realizujšc wytycz- ne papieskie dotyczšce inwestytury wchodzi w po- nowny konflikt. Zostaje skazany na wygnanie. Po- rozumienie między Rzymem i królem, który zrzekł się władzy mianowania biskupów i obsadzania urzędów koœcielnych, umożliwiło Anzelmowi po- wrót do Canterbury Zajšł się gorliwie duszpaster- stwem oraz reformowaniem życia zakonnego. Po- wstały wtedy jego dzieła teologiczne i filozoficzne, które utorowały drogę do syntezy scholastycznej- stšd nazywany jest "Ojcem scholastyki'. Stworzył podstawę do rozważań wzajemnego stosunku wia- ry i rozumu, które nie wykluczajš się, ale uzupełnia- jš. Według biskupa Anzelma wiara uprzedza rozum, a ten wyjaœnia jej tajemnice. W 1720 roku został ogłoszony doktorem Koœcioła. "Nie pragnę wiedzieć, aby móc wierzyć, ale wierzę, aby móc rozumieć." ŒW . Anzelm W IKONOGRAFII œw Anzelma przed- stawia się w szatach biskupich z piórem lub z księ- gš w dłoni. Jego atrybutem jest także zajšc - znak tułaczego życia podczas dwukrotnego zesłania na wygnanie. ~ œw. Anastazego Synaity bpa Antioch (+ ok. 700), œwœw. Apollina, Izacjusza, Kodrata, mm. (+ ok. 303), œw. Apoloniusza filozofa m. + 185), œw. Konrada z Parzham zk. (+ 1894), œwŒW . Symeona bpa Seleucji, Ustazanesa, Abdechalasa, Ananiasza, Puzycjusza, mm. (+ 341) 22Kwietnia Agapit gr. Ag"petos - drogi, kochany ŒW Agapit I, papież. Urodził się w Rzymie. Syn prezbitera rzymskiego Gordiana. Archidiakon. Wybrany na stolicę Piotrowš w 535 roku, zajšł się porzšdkowaniem spraw koœcielnych, m. in. wpro- wadzeniem zasady obieralnoœci papieża. W sWych dokumentach ustosunkował się do arianizmu. Wiosnš 536 roku udał się do Konstantynopola, aby powstrzymać militarne zamiary wobec Ital. Pod- czas pobytu na dworze cesarskim zmarł 22 kwiet- nia 536 roku. ŒW .œw. Apellesa, Lucjusza (+ I w.), œwœw. Azadesa, Mil- lesa bpa, Acepsyma bpa, Mareasa bpa, Bikora bpa, Ja- kuba, Aitala, Józefa kpł., Abdiesusa dk., Tarbuli, mm. w Persji + 376), Bł. Bartłomieja Cervier zk. m. + 1466), ŒW ŒW . Epipodiusza, Aleksandra, mm. (+ 177), Bł. Franciszka Venimbeni Kpł. zk. (+ 1322), œw. Kajusa pp. m. (+ 296), œw. Leona bpa w Sens (+ 547), œw. Leonidasa m. (+ III w.), Œwœw. Parmeniusza Kpł., Heli- mena Kpł., Chryzotela Kpł., łukasza dk., Musjusza dk. mm. (+ 251); œw. Sotera pp. (+ 175), œw. Teodora Sy- keoty op. bpa (+ 613) 23kwietnia Wojciech słow woj- - wojownik, -ciech - uciecha, pociecha; "ten, kogo cieszy walka", "kto znajduje pociechęg w wojowaniu" Œw Wojciech (Adalbert), biskup, męczennik (956-997). Urodził się w możnej rodzinie Sławnikowiców w Lubicach (Czechy). Kształcił się w Magdeburgu pod opiekš tamtejsze- go arcybiskupa Adalberta. Ku jego czci Wojciech przyjšł (podczas bierzmowania?) imię Adalbert, pod którym jest znany i czczony w Europie. Majšc 27 lat zostaje biskupem Pragi. Po pięciu latach wy- siłków pasterskich, widzšc brak ich skutecznoœci, œw. Wojciech udaje się do Rzymu, aby papież zwol- nił go z obowišzków Za radš sędziwego ascety, œw Nila, przyjšł habit benedyktyński. Po paru latach zmarł biskup Falkold, który zastępował go w za- rzšdzaniu diecezjš. Czesi zażšdali, aby Wojciech powrócił na biskupiš stolicę. Przychylajšc się do życzenia papieża, Œwięty wrócił do Pragi. Jednak stosunki wewnętrzne w kraju nie poprawiły się i biskup znalazł się poœrodku rywalizujšcych ze so- bš rodów. Kiedy zaprotestował przeciwko zamor- dowaniu kobiety szukajšcej na terenie koœcioła azylu, wrogie stronnictwo przymusiło go do opuszczenia kraju. Wkrótce potem spaliło do- szczętnie rodzinny gród Lubice oraz wymordowa- ło czterech braci Wojciecha wraz z ich rodzinami. Biskup Wojciech udał się do Ital, gdzie spotkał się z Ottonem III, który zachęcał go do działalnoœci misyjnej. Wojciech podjšł tę myœl. Jesieniš 996 ro- ku wybrał się do Polski, aby podšżyć dalej na pół- noc. Król Bolesław Chrobry przyjšł go na swym dworze życzliwie. Proponował mu funkcję po- œrednika w polskich misjach dyplomatycznych. Bi- skup Wojciech wyraził jednak chęć pracy wœród pogan. Wiosnš roku następnego popłynšł Wisłš do Gdańska. Król dał mu osłonę z 30 wojów. Udajšc się z Gdańska w okolice Pregoły (?) biskup odda- lił rycerzy. Na terenie Prus 23 kwietnia 997 roku w pištek o œwicie uzbrojony tłum rzucił się na Woj- ciecha i towarzyszšcych mu misjonarzy Najpierw został uderzony wiosłem, potem przeszyty włócz- niami. Odcięto mu głowę i wbito na pal. Chrobry wykupił ciało Męczennika i z honorami pochował je w GnieŸnie. W dwa lata póŸniej papież Sylwester II uroczyœcie wpisał Wojciecha do kanonu œwiętych. W marcu 1000 roku Otton III odbył pielgrzymkę do grobu Œwiętego. Wtedy - podczas spotkania z Bole- sławem Chrobrym - została uroczyœcie proklamo- wana metropolia gnieŸnieńska z podległymi jej die- cezjami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Œw Wojciech stał się patronem Koœcioła w Polsce. Jego kult ogarnšł Węgry Czechy oraz kolejne kraje Euro- py Œw Wojciech jest jednym z trzech głównych pa- tronów Polski. Jest też patronem archidiecezji gnieŸnieńskiej, gdańskiej, warmińskiej i diecezji ko- szalińsko-kołobrzeskiej oraz miast, m.in. Gniezna, Trzemeszna, Serocka. Życie œw. Wojciecha zostało przedstawione na drzwiach gnieŸnieńskich - jednym z największych dzieł sztuki œredniowiecznej w Polsce. W IKONOGRAFII ŒWięty występuje w stroju biskupim, w paliuszu, z pastorałem. Jego atrybuty to także orzeł, wiosło oraz włócznie, od któ- rych zginšł. ~ œw. Feliksa Kpł., Fortunata dk., Achillesa dk., mm. (+ ok. 212), œw. Gerarda bpa w Toul (+994), Bł. Idzie- go z Asyżu mn. (+1262), Bł. Mar Gabrieli Sagheddu mn. (+~939), œw. Marola bpa Mediolanu (+ 423) 24 kwietnia Jerzy zob. 27 stycznia Œw Jerzy, żołnierz, męczennik ( III/'-IV w.). Pochodził z Liddy (Azja Mniejsza). Zachowały się o nim nikłle dane biograficzne, jednak sš bardzo liczne i wczesne dowody kultu Œwiętego. Jego oj- cem miałl być Pers - Geroncjusz. Jerzy jako ochot- nik wstšpił do legionów rzymskich. Doszedłl do rangi wyższego oficera (trybuna?). Podczas prze- œladowań za czasów Dioklecjana jako chrzeœcijanin odmówił złożenia ofiary bóstwom rzymskim (305?). Poddano go okrutnym i długim męczar- niom - według niektórych tekstów trwały one aż 7 lat. M. in przybijano go do krzyża, torturowano na katowskim kole. Umęczono go w Diospolis na tere- nie Palestyny Okrucieństwo zastosowane wobec œw. Jerzego musiało być wyjštkowe, skoro wœród tak ogromnej liczby męczenników którzy wówczas zginęli za wiarę, jemu nadano tytuł Wielkiego Mę- czennika. Do kultu i legendy o Œwiętym przyczyni- ły się wyprawy krzyżowe, z których jedna stacjono- wała pod Liddš. Za sWego patrona uznajš go: An- glia, Holandia, Niemcy Szwecja, Litwa, Boœnia; ar- chidiecezja białostocka, wileńska, diecezja pińska; m. in. miasta: Ferrara, Neapol. Pod wezwaniem œw Jerzego powstało wiele bractw rycerskich oraz zgromadzeń zakonnych. Stał się patronem rycerzy żołnierzy ludzi majšcych zwišzek z broniš i walkš -rusznikarzy zbrojmistrzów puszkarzy kawalerzy- stów wojsk pancernych, także rolników skautów i harcerzy Jest orędownikiem podczas epidem oraz w chorobach skóry tršdu. W IKONOGRAFII ŒWięty ukazywany jest w krótkiej tunice jako rycerz na koniu zabijajšcy smoka. Jego atrybutami sš: anioł z wieńcem lauro- wym lub z koronš, baranek, biała choršgiew lub lan- ca z czerwonym krzyżem, koń, palma męczeństwa oraz m. in. przedmioty jego męki - gwoŸdzie, kamień młyński i koło, miecz, smok u stóp, smok zabity ~ œw. Aleksandra m. (+ II w.), œwœw. Bony, Dony (+ ok. 650), œw. Egberta Kpł. mn. (+ 729), œwœw. Euzebiusza, Neona, Leoncjusza, Longina, mm. (+ ok. 303), œw. Fi- delisa z Sigmaringen Kpł m. (+ '1622), œw. Grzegorza bpa w Elwirze (+ ok. 392), œw. Honoriusza bpa (+586), œw. Mar Pelletier dz. zk. (+1869), œw. Mellita bpa (+624), œw. Saby dowódcy żołnierzy m. (+ 272) 25 kwietnia Marek zob. 24 lutego Œw Marek, Ewangelista ( + I W ). w księ- gach Nowego Testamentu występuje pod imie- niem Jan, Dzieje Apostolskie ( Dz 12,12 ) wspomi- najš go jako "Jana zwanego Markiem", syn Mar, która prawdopodobnie była właœcicielkš domu, w którym odbyła się Ostatnia Wieczerza. Był uczniem œw. Piotra. Jego Ewangelia jest wiernym echem katechezy Księcia Apostołów. Marek ze swoim krewnym Barnabš towarzyszył œw. Pawło- wi w jego pierwszej podróży misyjnej. Przebywał na Cyprze i w Antioch. Podczas dłuższego pobytu w Rzymie należał do bliskiego otoczenia œw Paw- ła, a także œw. Piotra, który nazywa go "sWym sy- nem" ( 1 P 5,13 ). Według tradycji œw. Marek założył gminę chrzeœcijańskš w Aleksandr, gdzie był pierwszym biskupem. Tam został aresztowany i wleczony przez miasto do więzienia. Wkrótce po- niósł męczeńskš œmierć (ok. 62 roku). Inni poda- jš, że zginšł w Rzymie za czasów Trajana. Jest pa- tronem pisarzy, notariuszy murarzy koszykarzy szklarzy oraz miast: Bergamo, Wenecji, a także Al- ban. Przyzywany podczas siewów wiosennych oraz w sprawach pogody W IKONOGRAFII œw. Marek ukazy- wany jest w stroju arcybiskupa, w paliuszu albo ja- ko biskup wschodniego rytu. Trzyma w dłoni za- mkniętš lub otwartš księgę. Symbolizuje go m. in. lew ze skrzydłami - jedno z ewangelicznych zwie- rzšt, lew u stóp, drzewo figowe, zwój. ~ œw. Aniana bpa Aleksandr (+ 86, œw. Ermina bpa w Lobbes (+ 737), œwœw. braci Ewodiusza i Hermoge- nesa, ich siostry Kaliksty, mm. (+ 304), œwœw. Filona dk., Agatopoda dk. (+II w.), œw. Franki ksieni (+ 1218), œw. Rustyka bpa (+ 501), œw. Stefana bpa Antioch m. (+ 479) 26 kwietnia Klet gr kletós - wybrany, wezwany Œw Klet (Anaklet I), papież, mę- CZennik. Żył w I wieku. Został umęczony za ce- sarza Domicjana. Według najstarszego wykazu pa- pieży miał być drugim z kolei następcš œw. Piotra ( 79-88?/90 ). Wymieniany w kanonie rzymskim. Aureliusz łac. Aurelius; aureus - złoty Œw Aureliusz, męczennik. żył W v Wie- ku. Był jednym z szeœciu towarzyszy œw. Cyryla. Umęczono ich w Axiopolis. ~ œw. Bazyleusa bpa m. (+ ok. 322), BłBł. Dominika, Grzegorza zk. (+ XIII w.), œw. Eksuperancji dz. (+ ok. 380), œw. Klarencjusza bpa w Vienne (+ ok. 620), œw. Lucydiusza bpa Werony (+ IV w.), œw. Marcelina pp. m. (+304), œw. Paschazego Rodberta op. (+865), ŒW . Piotra bpa w Bradze m. (+ V/VI w.), œw. Ryszarda kpł. mn. (+ ok. 650) 27 kwietnia Zyta wł. citta, zitta, zita - dziewczyna ŒW Zyta, dZiewiCa (1218-1272). Urodziła się w Monsarati koło miasta Lucca, w rodzinie biednych wieœniaków Całe życie, od 12 roku, była służšcš. Cicha, sumienna, pracowita, uprzejma, prowadziła życie surowe. Zyta była obdarzona da- rem kontemplacji i ekstaz. Wrażliwa na niedolę potrzebujšcych i biednych rozdawała im swoje skromne oszczędnoœci. Wsławiły jš cuda, które za- pisano przy zastosowaniu formalnoœci notarial- nych. Œwięta jest patronkš miasta Lucca; ubogich dziewczšt, pracownic domowych, służšcych. W IKONOGRAFII œw. Zyta przedsta- wiana jest z dzbanem, w którym woda przemieni- ła się w cudowny sposób w wino. Bywa ukazywa- na w fartuchu pełnym kwiatów w które zamienił się chleb niesiony ubogim. ~ œw. Antyma bpa Nikomed m. (+ 303l, Bł. Jaku- ba z Ilir zk. (+ 1485), œw. Jana Ihumena op. (+ 832, Bł. Józefa Moscati lekarza (+ 1927), œw. Piotra Armengaudiusza zk. (+ 1272), œw. Symeona bpa Jerozolimy m. (+ 107), œw. Teodora op. (+ 3681, ŒW . Teofila bpa (+ V w.), œw. Tertuliana bpa Bolon (+ ok. 470 28 kwietnia Ludwik zob. 15 marca ŒW. LudWik Maria Grignion de Montfort, kapłan ( 1673-1716). Pochodził ze starego francuskiego rodu. Uczył się w Ren- nes oraz w Paryżu. Po przyjęciu œwięceń kapłań- skich pracuje jako kapelan szpitala w Poitiers. Zakłada z Mariš Ludwikš Trichet zgromadzenie żeńskie dla pielęgnowania chorych. Następnie z woli przełożonych zostaje misjonarzem. Wę- druje od wioski do wioski, od miasteczka do miasteczka i głosi Boże Słowo. Ludwik miał szczególne nabożeństwo do Matki Bożej. Oddał się Jej w "niewolę miłoœci" i na wyłšcznš wła- snoœć. Pisał traktaty teologiczne i ascetyczne, teksty modlitw i pobożnych pieœni. Najważniej- szym tekstem, aktualnym do dzisiaj, jest "Trak- tat o doskonałym nabożeństwie do NMP". Pozo- stawił po sobie dwa zakony Akt oddania siebie Maryi podejmowali póŸniej papieże, teologowie, m. in. Stefan kardynał Wyszyński oraz Jan Pa- weł II, który w swoim herbie umieœcił zawierze-: nie Bogurodzicy: "Totus Tuus" - "Cały Twój". On też w uroczystym akcie powierzył NMP Ko- œciół i œwiat. ~ Bł. Joanny Beretty Molla (+ 1962), œw. Pamfiła bpa z Valvy (+700, œwœw. Patrycjusza bpa, Akacjusza, Me- nandra, Polyena, mm. (+ ok. 360, œw. Piotra Chanel Kpł. m. w Ocean (+1841 ), œw. Poliona dk. m. (+304), œwŒW . Teodory dz., Dydyma, mm. (+ 304), œw. Wale- r m. (+ II w.) 29 kwietnia Katarzyna zob. 2 lutego Œw Katarzyna ze Sieny, dzieWica, zakonnica, doktor Koœcioła. Urodziła się 25 marca 1347 roku w Sienie. Była przed- ostatnim dzieckiem z dwudziestu pięciu, w mieszczańskiej rodzinie Jakuba i Mony Benin- casa. Jej matka była córkš poety Nuccio Piagen- ti. Katarzyna jako kilkuletnia dziewczynka była przeniknięta duchem pobożnoœci. Majšc kilka- naœcie lat wstšpiła do zakonu dominikanek. Mo- dlitwa, pokuta, posługiwanie trędowatym wy- pełniały jej młode życie. W wieku 20 lat jest już osobš w pełni ukształtowanš, wielkš mistyczkš. I kwietnia 1375 roku otrzymuje stygmaty Z jej przemyœleń i duchowych przeżyć rodziło się za- angażowanie w sprawy Koœcioła i œwiata. Pod- czas licznych wtedy konfliktów na terenie Ital i w samym Koœciele była orędowniczkš pokoju i mediatorem. Domagała się od kolejnych papie- ży ich powrotu z Awinionu do Rzymu. Wobec nieskutecznoœci wysyłanych listów udała się do Awinionu, by skłonić Grzegorza XI do zamiesz- kania w Wiecznym Mieœcie. Kiedy papież zdecy- dował się powrócić, jej poœrednictwu przypisy- wano to ważne wydarzenie. Po jego œmierci, na życzenie Urbana VI, Œwięta udaje się do Rzymu, aby podjšć działalnoœć dla dobra Koœcioła. Umie- ra 28 kwietnia 1380 roku w wieku 33 lat. Jej re- likwie znajdujš się w rzymskim koœciele S. Maria sopra Minerva. Jest patronkš Włoch, Rzymu, Sieny oraz pielęgniarek, strażników strażaków. W IKONOGRAFII ŒWięta przedsta- wiana jest w habicie dominikanki, w koronie cier- niowej, z krzyżem w dłoniach, z różańcem. Trzyma tiarę. Ukazywana jest także z Dziecištkiem Jezus, które podaje jej pierœcień - znak mistycznych za- œlubin, których dostšpiła. Jej atrybutami sš także: czaszka, diabeł u stóp, krucyfiks, lilia, serce. ~ ŒW ŒW . Agapiusza, Sekundyna bpów, Emiliana żoł- nierza, Tertul, Antoniny, mm. (+ ok. 259), œw. Hugo- na z Cluny op. (+1109, œw. Roberta op. (+1110), œw. Sewera bpa Neapolu (+409), œw. Torpeta m. (+ I w.), œw. Tychika (+ I w.) 30 kwietnia Józef zob. 19 stycznia ŒW Józef Benedykt Cottolengo, ka- płan (1786-1842). Urodził się w miasteczku Bra w Piemoncie. Studia na uniwersytecie w Turynie zakończył doktoratem. Œwięcenia kapłańskie otrzymał w 1811 roku. Znany był jako wielki jał- mużnik. Z myœlš o chorych, głuchoniemych, nie- widomych założył kilka instytucji charytatywnych oraz zgromadzenia zakonne. Maria zob. 1 stycznia Bł. Maria od Wcielenia Guyard- Martin, WdOWa, ZakOnniCa ( 1599- 1672). Teresa przyszła na œwiat w Tours (Francja). Majšc 17 lat wyszła za mšż za Claude Martina, właœciciela przędzalni jedwabiu. Po dwóch latach zmarł jej mšż, zostawiajšc jš z kilkutygodniowym synem. W dziesięć lat póŸniej 10-letniego syna (póŸniejszego benedyktyna) oddaje pod opiekę siostrze, a sama wstępuje do urszulanek. Następ- nie wyjeżdża do Quebecu, gdzie podejmuje pracę misyjnš. Uczy się języka Irokezów pracuje wœród Indian. Napisała dla nich słowniki i katechizmy Nazwano jš "Teresš Nowej Francji". Była mistycz- kš. Jan Paweł II ogłosił jš 22 czerwca 1980 roku błogosławionš. ~ œwœw. Amatora Kpł., Piotra mn., Ludwika, mm. w Kor- dobie (+ 855, Bł. Benedykta z Urbino Kpł. zk. (+ 1625), œw. Donata bpa w Evorei (+ IV w.), œw. Erkonwalda bpa Londynu (+ 693), œw. Kwiryna m. (+ III w.), œw. Maksyma m. w Efezie (+ ok. 250), œwŒw. Mariana, Ja- kuba dk., mm. (+259), œw. Piusa V pp. (+ 1572), œw. Pomponiusza bpa (+536), œw. Wawrzyńca Kpł. m. ok..397), ŒW . Zof dz. m. (+250) 1 maja Józef zob. 19 marca August łac. augustus - szczęœliwy, pomyœlny Œw August Schoeffler, męczennik ( + 1851 ). Pochodził z Alzacji. Był członkiem towa- rzystwa misji zagranicznych. W 1847 roku wyje- chał do Tonkinu w Indiach Wschodnich i tam w cztery lata póŸniej został œcięty Beatyfikował go Leon XIII, kanonizował Jan Paweł II ( 1988). ~ œw. Amatora bpa w Auxerre (+418), œw. Andeola m. (+ ok. 208), œw. Azafa bpa w Elwy (+ ok. 600), œw. Jeremiasza proroka (+ IV w. przed Chr.), Bł. Juliana z Valle kpt. zk. (+XIV w.), œw. Oriencjusza bpa w Auch (+V w.), Œw. Peregryna zk. (+1345), Bł. Petroneli ksie- ni (+1355), Bł. Wiwalda ps. (+1320) 2 Maja Atanazy gr. athanasia - nieœmiertelnoœć (grecka przeróbka imienia egipskiego?), Œw Atanazy Wielki, biskup, doktor KOŒCiOła. Urodził się w 295 roku w Aleksandr. W młodym wieku żył w odosobnieniu na pustyni egipskiej, gdzie spotkał œw. Antoniego Pustelnika, swego mistrza. W 319 roku przyjšł diakonat. Jako sekretarz biskupa Aleksandra brał udział w syno- dzie w Nicei ( 325 ) i przyczynił się do potępienia arian. PóŸniej został metropolitš Aleksandr. Wal- ka arian z Koœciołem, w którš włšczali się kolejni cesarze, rzuciła głęboki cień na życie i pasterzowa- nie Atanazego. Pięciokrotnie był zmuszany przez kolejnych władców do opuszczenia Aleksandr i przebywania na wygnaniu. Trewir Rzym, pusty- nia były miejscami jego 17-letniej banicji. Atanazy głosił chrzeœcijaństwo w Etiop i Arab. Był zna- komitym kaznodziejš oraz wybitnym teologiem. Zmarł 2 maja 373 roku. Pozostawił traktaty. W "Żywocie œw. Antoniego" dał podwaliny pod koncepcje życia zakonnego. W IKONOGRAFII œw Atanazy przed- stawiany jest w stroju biskupa rytu łacińskiego lub ortodoksyjnego. Czasami jako kardynał albo mnich. Jego atrybutami sš: łódka, rylec, zwój. Zygmunt germ. sigi - - zwycięstwo i -mund - opieka, pomoc, obrona , Œw Zygmunt, król, męczennik (+ 524). Arianin. Pod wpływem nauk œw Awita, biskupa Vienne, przeszedł na katolicyzm. W swoim życiu do- puœcił się zbrodni, wydajšc wyrok œmierci na własne- go syna, oskarżonego o rzekomš zdradę stanu. Za zbrodnię pokutował w opactwie Saint-Maurice (Va- lais ). Kiedy Frankowie napadli na Burgundię, opuœcił klasztor i podjšł z nimi walkę. Pokonany dostał się z rodzinš do niewoli. We wsi Clumiers koło Orleanu utopiono ich w studni. Tradycja zachowała Zygmun- ta jako króla pobożnego. Chętnie porównywano go z królem Dawidem, który dopuœcił się zbrodni, ale odpokutował swój grzech. Œw Zygmunt jest patro- nem Kremony Płocka. Orędownik podczas malar. W IkONOGRAFII atrybutem Œwięte- go jest studnia, w której został utopiony ~ œw. Eksuperiusza, jego żony Zoe, ich synów Cyriaka i Teodula, mm. (+ ok.127), œw. Windemialisa bpa m. (+V w.) 3 maja Maria zob. I stycznia NaJœwiętsza Maryja Panna Królowa POlSki. Kult Maryi jako szczególnej Opiekunki Królestwa i Korony Polskiej datuje się co najmniej od Œlubów Jana Kazimierza ( 1 kwietnia 1656). Od 1923 roku œwięto obchodzone oficjalnie w całym kraju. Jan XXIII ogłosił Maryję Królowę Polski głównš patronkš kraju i niebieskš opiekunkš na- szego narodu ( 1962 ). ~ œwœw. Aleksandra, Ewencjusza, Teodula, mm. (+ ok. 119), œwœw. Aleksandra żołnierza, Antoniny dz. mm. (+ pocz. IV w.), œwœw. Diodora i Rodopiana, mm. (+ 305), œw. Juwenalisa bpa Narni (+ 376), œw. Pio- tra Cudotwórcy bpa (+ 922), œwœw. małżonków Ty- moteusza i Maury, mm. (+ 286) 4 maja Florian łac. florus - kwitnšcy, Lœnišcy, wspaniały Œw Florian, żołnierz, męczennik. Do- wódca wojsk rzymskich (?). Podczas przeœladowa- nia chrzeœcijan przez Dioklecjana został areszto- wany wraz z 40 żołnierzami i przymuszony do zło- żenia ofiary bogom. Wobec odmowy wychłostano go i poddano torturom. 4 maja 304 roku uwišzano mu kamień młyński do szyi i zrzucono do rzeki Enns. W XV wieku na proœbę księcia Kazimierza Sprawiedliwego sprowadzono częœć relikw Œwię- tego do Krakowa. Ku jego czci wybudowano na Kleparzu koœciół. Kiedy w 1528 roku pożar strawił tę częœć Krakowa, ocalała jedynie ta œwištynia. Odtšd zaczęto œw. Floriana czcić w całej Polsce ja- ko patrona podczas klęsk pożaru, powodzi i sztor- mów. Patron Austr, Bolon, Krakowa; hutników strażaków kominiarzy W IKONOGRAFII œw. Florian przed- stawiany jest jako oficer rzymski z naczyniem- gaszšcy pożar. Czasami jako ksišżę. Bywa, że w rę- ku trzyma choršgiew. Jego atrybutami sš: kamień młyński u szyi, kolczuga, krzyż, czerwony i biały krzyż, miecz, palma męczeńska, płonšcy dom, orzeł, tarcza, zbroja. ~ œw. Antoniny m. (+ III/IV w.), œw. Gotarda bpa w Hildesheim + 1038, Bł. Jana Marcina Moy‰ Kpł. misjonarza (+ 1793), œw. Kurkodoma dk. (+ III w.), œw. Pelag dz. m. (+ III/IV w.), œw. Sacerdota bpa z Limo- ges (+ 720, œw. Sylwana bpa Gazy m. (+ pocz. IV w.), œw. Weneriusza bpa (+ 409) 5 maja Juta skrócona forma imienia Judyta - hebr. Jekudit - Żydówka chwalšca BŁ. Juta z Chełmży, wdowa, pustel- niCa ( 1220?-1260). Urodziła się w Turyng. Kiedy miała 20 lat, umarł jej mšż w drodze do Ziemi Œwiętej. Juta rozdaje majštek ubogim, a sama o że- braczym chlebie odwiedza sanktuaria. Posługuje chorym. Około 1256 roku krewny jej męża zostaje wielkim mistrzem krzyżaków. Zaprasza Jutę do ziemi chełmińskiej, aby modlitwš i pokutš wspie- rała dzieło nawracania Prus, Litwy i Jaćwierzy Œwięta zamieszkała w pustelni, niedaleko Chełmży Codziennie przybywała do miasta na Mszę œw. oraz pielęgnowała chorych w szpitalu położonym poza murami miasta. Zmarła w opin œwiętoœci. Pocho- wano jš w południowej nawie katedry w Chełmży Pisze o niej w sWoich mistycznych tekstach Mech- tylda z Magdeburga. Jest patronkš Prus. W IKONOGRAFII bł. Juta przedsta- wiana jest w prostej sukni, przypominajšcej za- konny habit, we wdowim welonie na głowie. Stanisław pol. stani- - od czasownika stać, stanšć i -sław - sława Bł. Stanisław KaŸmierczyk, kapłan. Urodził się w 1433 roku w Kazimierzu, wówczas osobnym mieœcie pod Krakowem. Ojciec był tka- czem, a zarazem rajcš miejskim. Stanisław ukoń- czył Akademię Krakowskš w 1461 roku. Następnie wstšpił do zakonu kanoników regularnych przy koœciele Bożego Ciała. Otrzymawszy œwięcenia ka- płańskie ( 1462/1463?), pełnił obowišzki magistra nowicjuszów oraz kaznodziei. "Dla wielu był prze- wodnikiem na drogach życia duchowego" - po- wiedział o nim Jan Paweł II. Stanisław prowadził życie pełne modlitwy wyrzeczeń i umartwień. Przeżył 33 lata w klasztorze. Zmarł 3 maja 1489 ro- ku w opin œwiętoœci. Pochowano go pod posadz- kš koœcioła Bożego Ciała, zgodnie z jego pokornš proœbš, aby wszyscy go deptali. Elewacja relikw odbyła się w 1632 roku. Beatyfikowany przez Jana Pawła II w 1993 roku. ~ œw. Anioła Kpł. m. (+ ~225), Bł. Benwenuta z Recanati mn. (+ 1289), ŒW . Eulogiusza bpa Edessy (+ 383), œw. Eutymiusza m. (+305, œw. Geruncjusza bpa (+Vw.), œw. Hilarego bpa Arles (+ 449), ŒW œw. Ireneusza, Peregryna, Ireny, mm. (+ ok. 300), œw. Jowiniana (+ ok. 260), œw. Maksyma bpa Jerozolimy (+ ok. 350), Bł. Nuncjusza Sulprizio robotnika (+'1836), œw. Sa- cerdota bpa Saguntu (+ VI w.), œw. Teodora bpa Bolonii (+VI w.)6 maja Filip ,gr. philos - przyjemny, miły, drogi, młoœnik i hippos - koń; "znajšcy się na koniach, lubišcy konie" Œw Filip, apostoł, męczennik (+ 1 W ). Pochodził z Betsaidy nad jeziorem Galilejskim. Uczeń Jana Chrzciciela. Powołany przez Jezusa zo- staje jednym z dwunastu Jego uczniów (J 1,43-46). Wspominajš go Ewangelie: kiedy do Mistrza przy- prowadza Natanaela (J 1,43-48), podczas rozmno- żenia chleba i ryb (J 6,1-7), gdy Grecy pragnš spo- tkać Jezusa (J 12,21-22) oraz na Ostatniej Wiecze- rzy (J 14,7-10). Jego dalsze dzieje nie sš zapisane. Tradycja podaje, że Filip głosił Ewangelię w krainie Partów Grecji, Scyt, Lid, Fryg, Azocie. Tam zo- stał ukrzyżowany (ukamienowany?). Jest patro- nem Antwerp oraz pilœniarzy i czapników. W IkONOGRAFII œw. Filip przedsta- wiany jest z krzyżem, z pastorałem, ze zwojem. Czasami trzyma w ręku kamienie - znak męczeń- stwa. Towarzyszy mu anioł. Jakub hebr. Jaaqob - "niech Bóg wspomoże", "niech Bóg strzeże" Œw Jakub, Apostoł zwany Mniej- szym lub Młodszym (+ 62). był (Mk 15,40) synem Kleofasa i Mar, rodzonym bratem œw. Judy Tadeusza, krewnym Jezusa. Pochodził z Nazaretu. Po opuszczeniu przez œw. Piotra Jero- zolimy pierwszy biskup w tym mieœcie. Odgry- wał poważnš rolę jako gospodarz tzw. Soboru apostolskiego. Poniósł œmierć męczeńskš - strš- cony ze szczytu œwištyni, a następnie ukamieno- wany Pisze o tym w "Dawnych dziejach Izraela" Józef Flawiusz (XX, XI,1 ). Œw. Jakub jest patro- nem dekarzy. W IKONOGRAFII œw Jakub przed- stawiany jest w tunice i płaszczu, z mieczem oraz z księgš. Czasami jako biskup rytu wschodniego. Jego atrybutami sš także: halabarda, kamienie, korona w rękach, torba podróżna, zwój. ~ Bł. Bartłomieja Pucci mn. (+ ~ 330), œw. Benedykty dz. (+ V w.), œw. Eadberta bpa z Lindisfarne w Bryta- n (+ 698), œw. Ewodiusza bpa Antioch m. (+ 67l, œw. Franciszka de Montmorency-Lavał bpa Quebecu (+ 1708), ŒW . Protogenesa bpa Karrha w Mezopota- m (+ IV w.), ŒW . Teodota bpa z Cyrin (+ ok. 325) 7 maja Gizela germ. gisil - strzała Bł. Gizela, królowa, ksieni (988-1060). Ojcem jej był Henryk II, ksišżę Bawar, matkš Gi- zela Burgundzka. Wyszła za mšż za Stefana I, kró- la Węgier. miała jedynego syna - Emeryka, który zginšł w wieku 24 lat. Obaj z ojcem byli kanonizo- wani. Bł. Gizela przeszła do histor jako królowa zaangażowana w dzieło chrystianizacji Węgier. By- ła fundatorkš wielu klasztorów i Koœciołów. Po œmierci męża w 1038 roku doznała udręk i przeœla- dowań ze strony pretendentów do tronu oraz od- radzajšcego się pogaństwa. Przy pomocy sWego brata - Henryka II, cesarza, powróciła do Niemiec. Wstšpiła do benedyktynek w Niedernburg. Zmar- ła jako ksieni tegoż opactwa. W IKONOGRAFII bl. Gizelę przedsta- wia się jako królowš w koronie. Jej atrybutem jest model Koœcioła i różaniec. ~ œw. Jana bpa w Beverley (+721), œw. Kwadratusa m. (+ ok. 257), ŒW . Piotra bpa Paw (+743), BŁ. Róży Venerini dz. zk. (+1728) 8 maja Stanisław zob. 5 maja Œw Stanisław Szczepanowski, bi- skup, męczennik. urodził się w Szczepano- wie około 1030 roku. Uczył się w szkole katedral- nej. Możliwe, że również za granicš (Paryż?). Œwię- cenia kapłańskie przyjšł w 1060 roku. W dwanaœcie lat póŸniej został biskupem Krakowa. Dał się po- znać jako pasterz gorliwy ale i bezkompromisowy Konflikt, który wybuchł pomiędzy królem Bolesła- wem a biskupem Stanisławem - jego powód do dzisiaj nie jest w pełni jasny, być może chodziło o niemoralne życie monarchy lub obronę podda- nych przed jego surowoœciš - miał tragiczny finał. Biskup Szczepanowski został zabity przez drużynę królewskš (lub samego króla?) podczas Mszy œw., którš celebrował 11 kwietnia (lub 8 maja) 1079 ro- ku w koœciele œw. Michała na Skałce. Ciało Œwięte- go poćwiartowano. W kilka lat póŸniej przeniesio- no je do katedry na Wawelu, gdzie spoczywa do dzisiaj. Po dokonaniu zbrodni król musiał uciekać z kraju - według tradycji został mnichem-pokutni- kiem w klasztorze benedyktyńskim w Osjaku. Bi- skupa Stanisława, jako pierwszego Polaka, ogłoszo- no œwiętym w Asyżu. Œw. Stanisław jest patronem Polski; archidiecezji gdańskiej, gnieŸnieńskiej, kra- kowskiej, poznańskiej, warszawskiej, diecezji: chełmińskiej, lubelskiej, płockiej, sandomierskiej, tarnowskiej. Jan Paweł II nazwał go "patronem chrzeœcijańskiego ładu moralnego". W cišgu wieków przywoływano legendę o zroœnię- ciu się rozsieczonego ciała œw. Stanisława. Kult Œwiętego odegrał w XIII i XIV wieku ważnš rolę historycznš jako czynnik kształtowania się myœli o zjednoczeniu Polski. Wierzono, że w ten sam sposób - jak ciało œw. Stanisława - połšczy się i zjednoczy podzielone wówczas na księstwa dziel- nicowe Królestwo Polskie. W IKONOGRAFII œw. Stanisław przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pa- storałem. Jego atrybutami sš: miecz, palma mę- czeńska, u stóp wskrzeszony Piotrowina. Bywa ukazywany z orłem - godłem Polski. Pragnę opisać mój Koœciół w człowieku, któremu dano imię Stanisław. I imię to Król Bolesław mieczem wpisał w najstarsze kroniki. Imię to mieczem wypisał na posadzce katedry, gdy spłynęły po niej strugi krwi... Karol kardynał Wojtyła ~ œw. Agacjusza setnika m. (+ 303), Bł. Amata Ronco- ni (+ '1266), œw. Arseniusza dk. ps. (+ III/V). œw. Be- nedykta II pp. (+ 685), œw. Bonifacego IV pp. (+ 615), œw. Dionizego bpa (+ IV wJ, œw. Helladiusza bpa + IV w.), ŒW . Piotra mn. bpa (+ 1174), Bł. Piotra Rogue Kpł. zk. m. (+1796), Bł. Ulryki Nisch zk. (+1913), œw. Wiktora m. (+ ok. 303), œw. Wirona bpa (+ ok. 700) 9 maja gr. Pachum, Pachumios - człowiek boży Œw Pachomiusz Starszy, pustelnik. Urodził się około 287 roku w Sne (Górny Egipt). Po okresie służby wojskowej przyjšł chrzest. Wkrótce potem udał się na pustynię, gdzie podjšł życie w surowej ascezie. Wobec licznie gromadzš- cych się wokół niego mnichów wybudował duży klasztor w Tabennesi, następnie kolejne. Ułożył "Regułę", kładšc podwaliny pod zorganizowane życie pustelnicze. Jest ojcem cenobizmu - ewan- gelicznego życia we wspólnotach. Zmarł 9 maja 347 roku. ~ œw. Geroncjusza bpa z Cerv m. (+ 501), œw. Her- masa (+ I/II w.), BŁ. Mar Teresy od Jezusa Gerhardin- ger zk. (+1879), Bł. Mikołaja Albergata mn. + 1443) 10 maja Beatricze rzym. Beatrix od czasownika beare- uszczęœliwiać, lub od beatus - szczęœliwy Bł. Beatricze d'Este, księżniczka, mniszka. Urodziła się około 1200 roku w sta- rym ksišżęcym rodzie. Na wieœć o planowanym małżeństwie uciekła z domu i schroniła się w klasztorze benedyktynek w Salarola. Nieco póŸniej sama założyła klasztor na górze Gemmo- la, gdzie przebywała jako skromna mniszka. Zmarła w 1226 roku. Jej kult zatwierdził Kle- mens XIII ( 1763 ). ~ œwœw. Alfiusza, Filadelfa, Cyryna, mm. (+ ok. 251), œw. Antonina zk. bpa Florencji (+ 1459), œwœw. Gordiana, Epimacha, mm. (+ ok. 362), œwœw. Kalepodiusza Kpł., Palmacjusza konsula, Symplicju- sza senatora, Feliksa, jego żony Blandy, mm. (+ ok. 222), œw. Kana Avila (+ 1569, œw. Katalda bpa (+ 685), œw. Komgalla op. (+ 601), œwœw. Nazariusza, Celsa, mm. (+ ok. 68) 11 maja Mamert łac. imię teoforyczne od imienia boga Marsa, ŒW Mamert, biskup (+ 477). Zasłynšł ja- ko mšż modlitwy za swych wiernych w Vienne, dotkniętych takimi nieszczęœciami, jak trzęsienie ziemi, pożar, nieurodzaje. Z myœlš o uproszenie urodzajów zainicjował tzw. dni krzyżowe. Podczas nich przez trzy dni (przed uroczystoœciš Wniebo- wstšpienia Pańskiego) zanoszono błagalne modły połšczone z procesjami. Zwyczaj ten przetrwał do naszych czasów - procesje wyruszajš na pola, a nabożeństwa odbywajš się przy krzyżach przy- drożnych. Jest patronem mamek i orędownikiem w chorobach piersi. ~ Bł. Alberta z Villa d'Ogna mn. (+ 1279), Bł. Alojze- go Rabata mn. (+ 1490), œw. Antyma Kpł. m. (+ ok. 305), œw. Franciszka de Hieronimo Kpł. zk. (+ 1716), œw. Ignacego z Laconi zk. (+ 1781), œw. Majola op. (+ 994), œwœw. Maksyma, Bassusa, Fabiusza, mm. (+ ok. 305), œwœw. Syzyniusza dk., Diokleta, Floren- cjusza, mm. (+ 305) 12 maja Pankracy gr. pancrates - wszechmogšcy, zwycięski , ŒW Pankracy, męczennik (+ 354). Za- chowało się niewiele wiadomoœci o tym Œwiętym, ale dobrze udokumentowany jest jego wczesny kult. Jako sierota miał przybyć z Fryg do Rzymu, gdzie przyjšł chrzest. Podczas przeœladowań po- niósł œmierć na arenie - liczył wtedy 14 lat (?). Nad jego grobem papież Symmach (+514) wybu- dował bazylikę. Œw. Pankracy uważany jest za stró- ża przysišg i mœciciela krzywoprzysięstwa. Patron dzieci, opiekun rycerstwa. Przyzywany podczas Wiosennych przymrozków W IKONOGRAFII œw. Pankracy przedstawiany jest jako młodzieniec w bogatej tu- nice z płaszczem. Czasami jako żołnierz Chrystusa. Jego atrybutami sš: miecz, palma męczeńska, ser- ce, włócznia. œw. Dominika z Calzada (+ 1109), œw. Epifaniusza bpa w Salaminie (+ 403), ŒW œw. Flaw Domitylli, jej córki Plautylli, Eufrozji, Teodory, mm. (+ ok. 100), œw. Germana, bpa patr. Konstantynopola (+733), Bł. Imeldy Lambertini dz. zk. (+ 1333), Bł. Joanny in- fantki portugalskiej (+ 1490), œw. Modoalda bpa Tre- wiru (+640), œwœw. Nereusza i Achillesa żołnierzy, mm. (+ ok. 304 13 maja Serwacy łac. servatus - uratowany, ocalony, zachowany Œw Serwacy, biskup (+ 354). Po 345 roku biskup w Tongres (dzisiejsza Belgia). Identyfiko- wany z Sarbatiosem, jednym z biskupów pozosta- jšcych w ostrej opozycji wobec arian na synodzie w Rimini. Gorliwy czciciel Matki Bożej. Zmarł w Maastricht. Orędownik podczas przymrozków. Patron diecezji w Worms, miasta Maastricht; hut- ników stolarzy; osób majšcych reumatyzm i febrę. W IkONOGRAFII œw. Serwacy przed- stawiany jest w biskupich szatach pontyfikalnych. Czasami razem ze œw. Piotrem, który według le- gendy podaje mu srebrny klucz do bram nieba. Œwięty może tam wprowadzić każdego, kogo chce. Atrybutami sš: chodaki, smok. ~ œw. Andrzeja Huberta Fournet Kpł. zk. (+ 1834), Bł. Gerarda z Villamagna giermka (+ 1245), œw. Glicer m. (+ 177), œw. Jana Milczšcego bpa mn. (+ 558), Bł. Magdaleny Albrici ksieni (+ 1465), œw. Mucjusza Kpł. m. (+ ok. 305) 14 maja maciej hebr imię teoforyczne Mattatyah - "dar Jahwe" ŒW MaCIeJ, apOstOł (+ ok. 50). był jednym z 72 uczniów Jezusa. Wybrany przez apostołów do ich grona na miejsce Judasza, po jego zdradzie i sa- mobójstwie (Dz 1,15-26). Poza opisem powołania nie ma o nim pewnych informacji. Według tradycji Maciej Apostoł głosił Ewangelię w Judei, Etiop, Kolchidzie. Euzebiusz z Cezarei Palestyńskiej poda- je, że w Jerozolimie poniósł męczeńskš œmierć przez ukamienowanie, natomiast Klemens Alek- sandryjski odnotowuje, że zmarł œmierciš natural- nš. Œw. Maciej jest patronem Hanoweru oraz m. in. budowniczych, kowali, cukierników i rzeŸników. Wzywajš go niepłodne małżeństwa oraz chłopcy rozpoczynajšcy szkołę. W IKONOGRAFII przedstawiany jest œw. Maciej w długiej, przepasanej tunice i w płaszczu. Jego atrybuty: halabarda, księga, krzyż; kamienie, miecz, topór, włócznia - którymi miał być dobity. Bonifacy łac. bonum - dobro i fatum - los; "człowiek dobrego losu" Œw Bonifacy, męczennik (+ 305). Po- chodził z Tarsu. Podczas przeœladowań chrzeœcijan za czasów Dioklecjana aresztowany torturowany a następnie œcięty mieczem. W XVII wieku Stani- sław Herakliusz Lubomirski, marszałek wielki ko- ronny sprowadził z Rzymu do Warszawy relikwie œw. Bonifacego. Spoczywajš one na Czerniakowie w koœciele pod wezwaniem Œwiętego. Bł. Idziego z Vouzella mn. (+1265, œw. Mar Domi- niki Mazzarello dz. zk. (+1881), œw. Michała Gericoits zk. (+ 1863) 15 Maja Zofia gr. sophia - mšdroœć ŒW ZOfia, WdOWa, męCZenniCa ( + II w. ). Według tekstów z VII wieku zginęła w Rzymie pod- czas przeœladowań chrzeœcijan za czasów Hadriana I. Kult Œwiętej rozwinšł się w połowie VII wieku z chwi- lš sprowadzenia jej relikw do alzackiego klasztoru w Eschau oraz za pontyfikatu papieża Sylwestra II. W I kONOGRAFII œw Zofia przedsta- wiana jest w otoczeniu trzech córek: Wiary Nadziei i Miłoœci, które według opowieœci poniosły męczeń- skš œmierć ze swojš matkš. Według innej wersji œw Zofia zmarła w kilka dni póŸniej na ich grobie. Izydor zob. 4 kwietnia Œw Izydor Oracz ~ 1080-ok.1130). urodził się w Madrycie. Gdy miasto zdobyli Arabowie, wraz ze swojš żonš - bł. Mariš Toribia i synkiem schronił się na wieœ. Pracował jako parobek. Słynšł z wiernego wypełniania obowišzków pobożnoœci, miłosierdzia i pokuty. Jest patronem diecezji kie- leckiej, Madrytu, Saragossy; rolników. W IKONOGRAFII Œwięty przedstawia- ny jest z atrybutami nawišzujšcymi do wydarzeń w jego życiu. Sš nimi: Anioł, który orze podczas mo- dlitwy Œwiętego, pług zaprzężony w dwa woły kło- sy laska, spod której wypływa Ÿródło, różaniec. ~ œw. Dympny królewny Irland dz. m. (+ VI w.), œwœw. Kasjusza, Wiktoryna, Maksyma, mm. (+ III w.), œwœw. Piotra, Andrzeja, Pawia, Dionizji, mm. (+ 251), œw. Re- tyka bpa (+ 334), œw. Symplicjusza bpa m. l+ 304) 16 maJa Andrzej zob. 4 lutego Œw Andrzej Bobola, zakonnik, mę- CZennik. Urodził się 30 listopada 1591 roku w Strachocinie koło Sanoka. Pochodził ze szlachec- kiej rodziny Majšc 20 lat wstšpił do jezuitów w Wil- nie, gdzie odbył studia. W 1622 roku przyjšł œwięce- nia kapłańskie. Pracował jako kaznodzieja, spowied- nik, wychowawca młodzieży w Wilnie, Połocku, Warszawie, Łomży Pińsku. Podejmował szczególne wysiłki na rzecz pojednania prawosławnych z katoli- kami. Jego gorliwoœć, którš okreœla nadane mu okre- œlenie "łowca dusz - duszochwat", była powodem wrogoœci ortodoksów W czasie wojen kozackich przerodziła się w nienawiœć i miała tragiczny finał. W maju 1657 roku Kozacy napadli na Janów Poleski i dokonali rzezi wœród katolików i żydów Andrzeja Bobolę pochwycili w pobliskiej wiosce. Przywleczony do Janowa, został skatowany, straszliwie okaleczony a następnie na rynku miejskim powieszony do góry za nogi i dobity szablš. Relikwie Œwiętego odbyły szczególnš wędrówkę w wyniku wydarzeń historycz- nych. Z Pińska, przez Połock, Moskwę ( 1917), Rzym, przybyły w 1938 roku do Warszawy Tutaj dzieliły lo- sy wojenne Starówki. Od 1945 spoczywajš w koœcie- le pod wezwaniem œw Andrzeja Boboli przy ul. Ra- kowieckiej. Œwięty jest patronem archidiecezji biało- stockiej, warmińskiej, diecezji: drohiczyńskiej, łom- żyńskiej, pińskiej, płockiej, oraz kolejarzy W IKONOGRAFII œw Andrzej Bobola przedstawiany jest w stroju jezuity z szablami wbi- tymi w jego kark i prawš rękę lub jako wędrowiec. Szymon zob. 5 stycznia Œw Szymon Stock, zakonnik. urodził się w 1175 roku w hrabstwie Kent, w Angl. Wcze- œnie podjšł pustelnicze życie. Celę urzšdził sobie w pniu starego drzewa. Stšd jego drugie imię: Szy- mon Pień (ang. stock - pień). Kiedy Turcy zmusili karmelitów do opuszczenia Ziemi Œwiętej, ci przy- byli do Angl ( 1237). Szymon wkrótce wstšpił do tego kontemplacyjnego zakonu, a w roku 1245 wy- brano go generałem. Podczas jego kadencji karme- lici stali się popularnym zakonem w całej Europie. Mieszkajšc dotychczas zazwyczaj na pustkowiu w eremach, swoje obowišzki duszpasterskie podję- li teraz także w miastach. Œw Szymon jest jednak znany przede wszystkim w zwišzku z nabożeń- stwem szkaplerza. W roku 1251 miał wizję, pod- czas której NMP miała mu wręczyć szkaplerz i za- pewnić, że wszyscy, którzy go będš nosić, cieszyć się będš szczególnym błogosławieństwem, a po œmierci uniknš wiecznej kary Szkaplerz - to długi, rozcięty po bokach płaszcz bez rękawów Noszš go zakonnicy Jest różnego koloru, w zależnoœci od za- konu: biały czarny bršzowy Szkaplerz karmelitań- ski przybrał okrojonš formę dwóch płócienek za- wieszonych na szyi lub medalika, na którym jest przedstawiony Szymon Stock zmarł 16 maja 1265 roku w Bordeaux podczas wizytacji. W IKONOGRAFII œw. Szymon przed- stawiany jest jako mnich w habicie karmelitów. Czasami w scenach z Matkš Bożš, która wręcza mu szkaplerz lub wraz ze Œwiętym wyprowadza z czyœćca cierpišcych. Jego atrybutem jest pies przynoszšcy chleb. œw. Brendana op. (+ ok. 580), œw. Domnola bpa w Le Mans (+ 58'I), œw. Fidola (+ VI w.), œw. Honora- ta bpa w Amiens (+ 600), œw. Peregryna bpa Au- xerre (+ 304), œw. Posydiusza bpa Kalamy w Numid (+437), œw. Ubalda bpa Gubbio (+ 1160) 17 maja Paschalis Hebr. Pesach - Pascha - przejœcie; łac. Pascha - Wielkanoc; paschalis - wielkanocny Œw Paschalis Baylon, brat zakonny (1540-1592). Urodził się w Torre Hermoza w Ara- gon. Był pasterzem owiec. Z powodu zaniedbane- go wyglšdu nie chciano go przyjšć do klasztoru. Kiedy miał 24 lata, jego pobożnoœć, dar kontempla- cji były już szeroko znane w okolicy Franciszkanie otworzyli przed nim bramy nowicjatu w Montfort koło Walencji. Zaproponowano mu studia i przyję- cie œwięceń kapłańskich. Nie przyjšł tej oferty. Po- został skromnym bratem zakonnym. Był misty- kiem. Miał szczególnš czeœć dla Chrystusa w Naj- œwiętszym Sakramencie. Posiadał dar czytania w ludzkich sercach oraz w przyszłoœci. Jest patro- nem stowarzyszeń i kongresów eucharystycznych. W IKONOGRAFII œw. Paschalis przedstawiany jest w habicie lub jako pasterz, cza- sami z kijem pasterskim. Bywa ukazywany jako adorujšcy Chrystusa w monstrancji. Jego atrybu- tem jest także krzyż. ~ bł. Andrzeja Abellon zk. (+ 1450), Bł. Anton Mes- sina m. (+ 1935), BŁ. Wilhelma zk. (+ ~ 368) 18 maja Jan zob. 31 stycznia ŒW Jan I, papież, męczennik (+526). Urodził się w Toskan. Stolicę Piotrowš objšł w sierpniu 523 roku. Wprowadził do kalendarza li- czenie lat od narodzin Pana Jezusa, według obli- czeń Dionizego Małego, mnicha syryjskiego. W zwišzku z dekretem cesarza Justyniana, naka- zujšcym arianom zwrot wszystkich koœciołów ka- tolikom, król Ostrogotów Teodoryk, przymusił pa- pieża, aby udał się do Konstantynopola w celu zła- godzenia zarzšdzenia. J"n I został przyjęty na dworze cesarskim z honorami. Dokonał koronacji cesarza. Po powrocie do stolicy Ostrogotów Ra- wenny Jan I przedłożył utrzymanie edyktu cesar- skiego. Nieoczekiwanie został przez króla zatrzy- many siłš. W kilka dni póŸniej zmarł. Jego ciało przeniesiono do Rzymu w 530 roku. W IKONOGRAFII œw Jan I przedsta- wiany jest w stroju papieża. Jego atrybutem jest więzienie. Eryk półn. germ. rea- (Ehre) - zaszczyt; -rihhi - panowanie; "król, który zaszczytnie panuje", ŒW Eryk IX Jedvardsson, król. Urodził się około 1120 roku w okolicy jeziora Melar. Od 1158 roku rzšdził Szwecjš (Vestergoland). Z bisku- pem Henrykiem (zob. 19 stycznia) uczestniczył w misyjnej wyprawie do Finland, gdzie założył wiele koœciołów Zginšł 18 maja 1160 roku w Sta- rej Uppsali, która była oœrodkiem pogaństwa. Duński ksišżę Magnus Henriksson napadł go i za- bił, gdy uczestniczył w Mszy Œw. od 1273 roku je- go szczštki spoczywajš w katedrze w Uppsali. Œw Eryk jest patronem Szwecji. W IKONOGRAFII ŒW ięty przedstawia- ny jest w stroju królewskim z koronš na głowie- w jednej ręce trzyma miecz, w drugiej sztandar. Je- go atrybuty: modelł koœcioła w Uppsali; ołtarz, przy którym został zamordowany; palma męczeńska. œw.' Feliksa z Cantalice zk. (+ 1587), œw. Iwona Kpł. (+1303), œw. Potamona bpa Heraklei m. (+ ok. 341, œwœw. Teodota, Tekuzy, Aleksandry, Klaud, Fainy, Eu- frazji, Matrony, Julitty, mm. (+ ok. 303) 19 maja Urban łac. urbanus - miejski, mieszkaniec miasta, a także kulturalny, wykształcony, obyty, grzeczny ŒW Urban I, papież. Lata 222-230 wyzna- czajš jego pontyfikat. W œredniowieczu był jednym z najbardziej popularnych œwiętych. W jego dzień błogosławiono pola. Patron właœcicieli winnic, winnej latoroœli, ogrodników rolników dobrych urodzajów. Według podania œw Urban wydał instrukcję, aby kler do Mszy œw używał kielicha i pateny ze złota lub srebra. W IKONOGRAFII ukazuje się ŒWięte- go w pontyfikalnych szatach i w tiarze. Jego atry- butami sš: kielich, krucyfiks, księga, miecz, winne grono, winne grono na księdze. Iwon staroniem. iwa - cis, drzewo cisowe, łuk z drzewa cisowego; lub celt. forma imienia Jan Œw Iwo Helory, prawnik, kapłan. Urodził się 17 paŸdziernika 1253 roku w Bretan. Studiował w Paryżu teologię, w Orleanie prawo. Znany był jako "adwokat biedaków". Często opła- cał za nich koszty sšdowe i odwiedzał ich w wię- zieniu. Majšc 31 lat przyjšł œwięcenia kapłańskie. Wkrótce został proboszczem. W 1297 powrócił do rodzinnego Kermartin. zmarł 19 maja 1303 roku. Jest patronem Bretan; prawników adwokatów sędziów notariuszy proboszczów ubogich, sierot. W IKONOGRAFII ŒWięty ukazywany jest jako sędzia w todze i birecie, czasami jako dia- kon w dalmatyce. Jego atrybutami sš m. in.: księ- ga, zwój pergaminu, pióro. ~ œw. Celestyna V pp. (+ 1296), œw. Dunstana bpa Can- terbury (+988), Bł. Humiliany Cerch wdowy (+ 1246), œw. Kryspina z Viterbo zk. (+1750), BłBł. Jana de Ceti- na, Piotra de Duenas, mm. (+ 1397), œw. Teofila z Cor- te Kpł. zk. (+1740) 20 maja Bernardyn zob. 16 kwietnia Œw Bernardyn ze Sieny, zakonnik, dOktOr kOŒCiOła (1380-1444). Wczeœnie osierocony wychowywał się u krewnych. Miał 19 lat, kiedy skończył prawo w Sienie. W 1402 roku wstšpił do franciszkanów. W dwa lata póŸniej przyjšł œwięcenia kapłańskie. Dał poczštek no- wej gałęzi zakonu - zwanego obserwantami (u nas bernardynami) - wprowadzajšc surowš regułę. Bernardyn jako wybitny mówca przemie- rzał ówczesnš Italię. Jego kazania oddziaływały na wielu słuchaczy Twórca cennych dzieł teolo- gicznych. człowiek pokorny - trzykrotnie odmó- wił proponowanego mu biskupstwa w Sienie, Ferrarze i Urbino. Znany z gorliwej modlitwy i szczególnej czci Imienia Jezus. Nabożeństwo do Imienia Zbawiciela zawdzięcza mu decydujšcy rozwój. Bernardyn w latach 1438-1442 pełnił urzšd wikariusza generalnego zakonu. Brał udział w Soborze Florenckim ( 1439), gdzie dzia- łał na rzecz zjednoczenia Greckiego Koœcioła Or- todoksyjnego z Katolickim. zmarł w Aquili i tam go pochowano. Jest patronem bernardynów Sie- ny rodzinnej miejscowoœci Massa Martitima oraz tkaczy Orędownikiem chorych na gardło i krwawišcych. Wœród bernardynów sš polscy błogosławieni i œwięci: Szymon z Lipnicy Jan z Dukli, władysław z Gielniowa. Wywarli oni poważny wpływ na życie religijne w Polsce. W IKONOGRAFII ŒWięty przedstawia- ny jest w habicie bernardyńskim; czasem jako ka- znodzieja. Jego atrybutami sš: u nóg trzy infuły któ- rych odmówił; otwarta księga; krzyż z monogra- mem IHS; w ręku monogram IHS w promieniach. ~ œw. Austregisyla bpa w Bourges (+ 624), œw. Anastazego bpa (+608), Bł. Karola de Mazenod Kpł. zk. (+ 186~), Bł. Kolumby z Rieti zk. (+ 150'I), œwœw. Taleleja, Asteriusza, Aleksandra, mm. (+ ok. 272), œw. Teodora bpa (+778) 21 maja BŁ. Rycheza ( Ryksa ), królowa. była córkš Erenfryda, palatyna Nadren; siostrzenicš cesarza Ottona III. Żona Mieszka II, króla Polski. Po jego œmierci usunęła się do Saalfeld w Turyng. Dzięki zabiegom Rychezy u papieża Benedykta IX jej syn, jedyny dziedzic tronu znajdujšcy się w klasztorze, objšł panowanie jako Kazimierz I Od- nowiciel. Bł. Rycheza zmarła w 1063 roku. Pocho- wano jš w kolon. Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Nepomucen, kapłan, mę- czennik (1348-1393). był notariuszem bisku- pim i proboszczem w Pradze. Wysłany do Padwy na studia, kończy je jako doktor prawa. Po powrocie zostaje mianowany kolejno: proboszczem, kanoni- kiem, archidiakonem, wikariuszem generalnym. Podczas trwajšcego sporu między Waclawem IV Luksemburczykiem a arcybiskupem Pragi œw. Jan, będšc mediatorem, zostaje uwięziony przez poryw- czego króla i poddany torturom. Następnie zrzuco- no go do Wełtawy Według "Kroniki" Tomasza Ebendorfera z Haselbach z 1450 roku œw. Jan zgi- nšł, ponieważ odmówił ujawnienia tajemnicy spo- wiedzi małżonki królewskiej - królowej Zof. Œwięty jest patronem zakonu jezuitów Pragi; spo- wiedników szczerej spowiedzi, dobrej sławy tonš- cych. Orędownikiem podczas powodzi. Beatyfiko- wany w 1721 roku, kanonizowany w 1729. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w stroju kapłańskim, w sutannie, rokie- cie, birecie. W ręku palma męczeńska. Niekiedy trzyma palec na ustach ( symbol zachowanej ta- jemnicy). Jego atrybutami sš: klucz, ksišżka, kłód- ka, krzyż w ręce, zapieczętowany list, most, z któ- rego został zrzucony pieczęć, wieniec z pięciu gwiazd, wieniec z gwiazd - w œrodku napis TACUI - "milczałem"; woda, zamek. œw. Hospicjusza (+VI w.), œwœw. Nikostrata, Antio- Cha, trybunów, mm. (+ IV w.), œwœw. Polieukta, Wik- toriusza, Donata, mm. (+ III w.), œw. Sekunda Kpł. m. (+ IV w.), œw. Sekundyna m. (+ ok. 260), ŒW . Serapio- na Syndonity ps. w Egipcie, œwœw. Synezjusza, Teo- pompa, mm. (+ III w.) 22 maja ryta wł. zdrobnienie od Margerita - Małgorzata ŒW Ryta, WdOWa, zakOnnica. Jedna z naj- bardziej popularnych œwiętych na œwiecie. Urodziła się około 1380 roku w rodzinie ubogich górali w Roc- ca Porena, niedaleko Casc (Umbria) jako jedyne dziecko. Na życzenie rodziców wyszła za mšż. Zwiš- zek był nieudany Porywczy brutalny mšż był powo- dem jej dramatów. Zginšł zabity w porachunkach wendety Ryta była matkš dwóch synów z którymi miała kłopoty wychowawcze. Bojšc się, by nie konty- nuowali wendety prosiła Boga, aby raczej zabrał ich ze œwiata, niż mieliby stać się zabójcami. Zmarli pod- czas epidem. Ryta jako trzydziestokilkuletnia wdo- wa wstšpiła do zakonu augustianek. Odznaczała się posłuszeństwem, du- chem modlitwy i cierpli- woœci. Będšc prostš i nie- wykształconš osobš, osišgnęła szczyty kon- templacji. Pewnego dnia podczas modlitwy przed Ukrzyżowanym, którego postać była na fresku, cierń oderwał się z koro- ny Jezusa i wbił się w jej czoło. Ta bolesna rana- szczególny stygmat - by- ła powodem jej niesły- chanych cierpień przez 15 lat. Zmarła na gruŸlicę 22 maja 1457 roku w Ca- sc. Tam spoczywa jej ciało nienaruszone do dziœ. Sanktuarium Œwię- tej, obejmujšce jej rodzin- ny dom w Rocca Porena oraz klasztor i koœciół w Ca- sc, w którym została pochowana, jest miejscem tłumnych pielgrzymek. Beatyfikowana w 1627 roku, kanonizowana w 1900. Œw. Ryta jest patronkš w sprawach trudnych i beznadziejnych. Jest opie- kunkš wielu dzieł charytatywnych i bractw W IKONOGRAFII ŒWięta przedsta- wiana jest w stroju zakonnym - w czarnym habi- cie i w białym welonie, z cierniem na czole. Jej atrybutami sš: dwoje dzieci, krucyfiks, cierń, figa, pszczoły róża. ŒW . Attona bpa w Pistoli (+1143), œw. Bazyliszka m. (+ IV w.), œw. Fulka (+ XII w.), œw. Heleny dz. (+ V w.), œwœw. Ka- sta i Emila, mm. (+ III w.), œw. Marcjana bpa (+127), œwœw. Piotra od Wniebowzięcia, Jana Machado, mm. w Japon (+1617), œw. Romana op. (+VI w.) 23maja Leoncjusz gr Leóntios od miejscowoœci Leontis Œw Leoncjusz z Rostowa, biskup, męczennik. Był Grekiem. Jako mnich w Ław- rze Pieczerskiej powołany został na biskupa do Rostowa nad Donem. Jego gorliwoœć spotykała się z dużym sprzeciwem ze strony mieszkajšcych tam pogan. Zginšł w 1071 roku podczas zamieszek na tle religijnym. œw. Dezyderego bpa z Vienne m. (+ ok. 407), œwœw. Eutychiusza, Florencjusza, mn. (+ VI w.), Bł. Jana z Prado Kpł. m. (+ 1631), œw. Jana de Rossi Kpł. zk. (+ 1764), œwœw. Kwinkcjana, Lucjusza, Juliana, mm. (+ 259), œw. Michała bpa w Synnadzie (+ 826), œw. Wilberta rycerza mn. (+ 962) ~ 24 maja Maria zob. I stycznia Maryja Wspomożycielka Wiernych. Tytuł "Wspomożycielka Wiernych" wprowadził do Litan Loretańskiej Pius V na wieœć o zwycięstwie pod Lepanto floty chrzeœcijańskiej nad tureckš (7 paŸdziernika 1571 ). Œwięto ustanowił Pius VII po swoim powrocie do Rzymu z więzienia, do którego wtršcił go Napoleon ( 1814). W Polsce œwięto, za- twierdzone przez Stolicę apostolskš ( 1959), ob- chodzone jest na proœbę polskich biskupów z ks. kard. Stefanem Wyszyńskim na czele, w celu uproszenia szczególnych łask od Maryi w czasach trudnych dla narodu. Donacjan i Rogacjan Łac. Donatianus - syn Donata; Donat od dono - dawać; "dany przez Boga ", "dar Boga" łac. rogatus - uproszony, wymodlony Œw Donacjan i œw Rogacjan, mę- CZennicy ( +III w. ). byli braćmi. Donacjan był chrzeœcijaninem, Rogacjan katechumenem. Od starożytnoœci zwani "dziećmi nantejskimi", ponie- waż ponieœli œmierć w młodym wieku. ~ Bł. Franciszka Clet Kpł. m. w Chinach (+ 1820), Bł. Joanny żony Chuzy (+ I w.), œw. Ludwika Zefiryna Mo- reau bpa w Kanadzie (+ 1901), œw. Manachena (+ I w.), œw. Wincentego z L‚rins mn. (+ 450) 25 Maja Beda ang. beado - walka, wojna Œw Beda Czcigodny, zakonnik, ka- płan, doktor koœcioła (673-735). Kiedy miał 7 lat, powierzono jego wychowanie i wykształ- cenie opactwu Wearmouth (Brytania). Następnie przeniósł się do opactwa benedyktyńskiego w Jar- row gdzie jako mnich spędził ponad 50 lat. W wie- ku 30 lat przyjšł œwięcenia kapłańskie. był wielkim uczonym, o niezwykle szerokich zainteresowa- niach. Pozostawił po sobie olbrzymiš spuœciznę na- ukowš i literackš, był także poetš. Zajmował się ho- miletykš oraz studium biblijnym. Nazwano go "naj- większym egzegetš œredniowiecza". Dał się poznać jako znakomity historyk. "Zachód mšdroœciš swojš oœwiecił" - powiedział o nim œw Robert Bellarmin. Synod w Akwizgranie (836) nadał mu przydomek "Venerabilis" - "Czcigodny". Leon XIII ogłosił go w 1899 roku doktorem Koœcioła. W IKONOGRAFII œw Beda występuje rzadko. Jest przedstawiany w benedyktyńskim ha- bicie. Atrybutami Œwiętego sš: księga, pióro, zwój pergaminu. Grzegorz zob. 2 stycznia ŒW Grzegorz VII, papież. urodził się w 1028 roku w Toskan. Miał na imię Hildebrand. Przybył wczeœnie na Lateran. Być może przedtem był mnichem u benedyktynów w Cluny był wysy- łany przez papieży (Grzegorza VI, Leona IX, Miko- łaja II) z misjami do różnych krajów W 1054-1056 legat papieski we Francji, w 1057 w Niemczech. PóŸniej zarzšdzał bazylikš œw Pawła za Murami. Był skarbnikiem Stolicy apostolskiej. Miał poważny wpływ na politykę papieży XI wieku. Aleksander II mianował go kardynałem-archidiakonem. Po œmierci tego papieża Hildebrand został wybrany na stolicę Piotrowš 22 kwietnia 1073 roku. Przyjšł wte- dy œwięcenia kapłańskie i biskupie. Podjšł głębokš reformę Koœcioła, pragnšc uniezależnić go od wła- dzy œwieckiej. Wypowiedział walkę: symon ( kupo- waniu urzędów koœcielnych), inwestyturze (wybie- raniu przez panujšcych na stanowiska koœcielne m.in. biskupów i opatów) oraz niezachowywaniu celibatu przez duchownych. Na synodzie rzymskim w lutym 1076 roku ekskomunikował króla niemiec- kiego Henryka IV który wystšpił przeciw jego de- kretom. W rok póŸniej w Canossie król jako pokut- nik stał przez trzy dni u bram zamku, proszšc papie- ża o przebaczenie. Grzegorz zdjšł z niego klštwę, ale konflikt nie ustał. W 1084 roku Henryk IV zdobył Rzym i osadził w nim antypapieża Klemensa III. Grzegorz VII podczas najazdu schronił się w Zamku Anioła. W kilka tygodni póŸniej z odsieczš przyszły wojska normańskie i przymusiły do odwrotu króla niemieckiego oraz antypapieża. Grzegorza uwolnio- no. Wezwani przez niego sprzymierzeńcy zachowa- li się jednak jak wrogowie - rabujšc, niszczšc i pa- lšc. Grzegorz VII został zmuszony do opuszczenia Rzymu. Udał się do Salerno. Tam 25 maja 1085 ro- ku zmarł. Na łożu œmierci wypowiedział słowa, któ- re umieszczono w katedrze przy ołtarzu, gdzie spo- czywa: "Umiłowałem sprawiedliwoœć, a znienawi- dziłem nieprawoœć, dlatego umieram na wygna- niu." Kanonizowany w 1606 roku. W IKONOGRAFII Grzegorz VII przed- stawiany jest w papieskim stroju, często w tiarze. Jego atrybutami sš: gołšb, księga, łzy (z powodu doœwiadczanych przeœladowań), obraz Matki Bo- żej, do której miał szczególne nabożeństwo. Maria Magdalena zob. 1 stycznia Œw Maria Magdalena de Pazzi, dzie- WiCa, ZakOnnica. Urodziła się 2 kwietnia 1566 roku w możnej rodzinie Pazzi we Florencji. Nadano jej imię Katarzyna. Majšc 18 lat wstšpiła do klasztoru karmelitańskiego Matki Bożej Aniel- skiej i przyjęła imię zakonne Maria Magdalena. W rok póŸniej podczas choroby złożyła œluby Kolej- no pełniła obowišzki: zakrystianki, furtianki, mi- strzyni nowicjatu, przełożonej domu. Wiodła życie umartwione i przeniknięte modlitwš. Maria Mag- dalena doœwiadczała wielu cierpień. miała dar stygmatów i prorokowania. była mistyczkš. Do- znała duchowych zaœlubin. W wizjach otrzymała m.in. zrozumienie tajemnicy Trójcy Przenajœwięt- szej i Wcielenia Jezusa. Œwięta pozostawiła pisma ukazujšce głębokie doœwiadczenia duchowoœci chrzeœcijańskiej. Zmarła 25 maja 1607 roku. Jest patronkš Florencji i Neapolu. Beatyfikowana w 1626 roku, kanonizowana w 1669. W IKONOGRAFII œw Maria Magda- lena ukazywana jest w habicie karmelitanki. Jej atrybutami sš: Dziecię Jezus, dyscyplina, gołębica, korona cierniowa, krzyż, lilia, serce trzymane w prawej dłoni, stygmaty ~ œw. Aldhelma bpa w Sherborne (+ 709), œw. Dionize- go bpa (+ ok. 360), œw. Leona (+ 550), œw. Magdaleny Zof Barat dz. zk. (+ 1865), œw. Zenobiusza bpa (+ V w. 26 maJa Filip zob. 6 maja ŒW Filip Neri, kapłan ( 1515-1595 ~. Urodził się we Florencji. Studiował filozofię i teologię na uniwersytecie w Rzymie. Prowadził życie modlitwy umartwienia, miłosierdzia. W trosce o pielgrzymów i chorych założył religijne bractwo, zyskujšc miano "Apostoła Rzymu". Majšc 36 lat przyjšł œwięcenia kapłańskie. Wkrótce potem zorganizował stowarzy- szenie księży z którego wyłonił się nowy zakon- oratorianów (tzw filipini). Do duszpasterstwa obok nauczania katechizmu, ćwiczeń duchowych, piel- grzymek włšczył naukę i kulturę. Doradca papieży, kierownik duchowy wielu dostojników Był jednym z najbardziej wesołych œwiętych. W IKONOGRAFII œw. Filip przedsta- wiany jest jako mężczyzna w œrednim wieku, z krótkš brodš, w sutannie i birecie. Jego atrybu- tem jest lilia, serce i lilia. ~ œw. Eleutera pp. m. (+ 189), œw. Kwadratusa m. (+ ok. 129), œw. Lamberta bpa (+ 1154), œw. Mar Anny od Jezusa de Paredes tercjarki (+ 1645), œw. Symitriusza Kpł. m. (+ II w.), ŒW . Zachariasza bpa (+ III/IV w.) ~ 27 maja Augustyn łac. Augustus- szczęœliwy, pomyœlny; syn Augusta; urodzony w miesišcu Augusta (sierpniu), ŒW . Augustyn z Canterbury, bi- Skup (+604/605). Apo- stoł Angl. Będšc opatem benedyktyńskiego klasz- toru œw. Andrzeja w Rzy- mie, zostaje wysłany przez Grzegorza Wielkie- go do Brytan (596). Przybył tam z czterdzie- stu misjonarzami. Król Kentu œw. Etelbert wraz z małżonkš Bertš przyjšł ich życzliwie. Augustyna osadził w stolicy Canter- bury Tam podjšł on misję ewangelizacyjnš, a na- stępnie erygował biskup- stwo i katedrę. W 601 roku Grzegorz Wielki mia- nował Augustyna arcybiskupem i pierwszym pry- masem Angl. Zalecił mu także tworzenie bi- skupstw w Yorku i Londynie. Œwięty zmarł 26 ma- ja 604/605? roku. W IKONOGRAFII przedstawiany w stroju biskupim lub jako benedyktyn. œw. Eutropiusza bpa Orange (+ V w.), œw. Frydery- ka bpa (+ 1121), ŒW . Juliana m. (+ 297), Bł. Małgo- rzaty Pole w Londynie (+ 1541 ) 28 maja German Œw German z Paryża, biskup (496- 576). Po studiach w Avallon podjšł życie pustelni- ka. Około 540 roku przyjšł œwięcenia kapłańskie. Na życzenie biskupa Autun przeprowadził refor- mę tamtejszego klasztoru œw. Symforiana. W 556 roku został mianowany biskupem Paryża. Na te- renie diecezji podjšł działalnoœć charytatywnš i reformatorskš. Założył opactwo œw Krzyża i œw. Wincentego z Saragossy (od VIII w Saint-Germa- in-des-Pr‚s). Zmarł 28 m"ja 576 roku w Paryżu. ~ œw. Helikonidy m. (+ III w.), Bł. Herkulana z Piegaro Kpł. zk. (+1451), œw. Justa bpa w Urgeł (+ ok. 550), Bł. Mar Bagnesi (+ 1578), œw. Podiusa bpa Florencji (+ X w.l, œw. Senatora bpa (+ ok. 480), œw. Wilhelma mn. (+ 812) 29 maja Urszula łac. ursus - niedŸwiedŸ; "niedŸwiadek" BŁ. Urszula Ledóchowska, zakonni- ca. Urodziła się w 1865 roku w Loosdorf koło Wiednia. Miała na imię Julia Maria. W 1883 roku wraz z bliskimi przenosi się do nabytego przez oj- ca majštku w Lipnicy Murowanej koło Bochni. Ja- ko 21-letnia dziewczyna wstępuje do klasztoru ur- szulanek w Krakowie i przyjmuje zakonne imię Urszula. Zajmuje się młodzieżš, pełnišc funkcje wychowawczyni internatu oraz nauczycielki. W 1904 roku zostaje przełożonš. W 1907 roku wy- jeżdża do pracy dydaktycznej w Petersburgu. Na- stępnie przenosi się do Finland, gdzie otwiera gimnazjum dla dziewczšt. Podczas I wojny œwiato- wej apostołuje w krajach skandynawskich, wygła- sza odczyty o Polsce, organizuje pomoc dla osiero- conych polskich dzieci. W roku 1920 wraca do Pol- ski. Osiedla się w Pniewach koło Poznania, gdzie- z myœlš o pracy apostolskiej w nowych warunkach - zakłada zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konajšcego, zw. urszulanki szare. Całe jej życie było ofiarnš służbš Bogu, ludziom, Koœcioło- wi i ojczyŸnie. Umarła 29 maja 1939 roku w Rzy- mie. Beatyfikowana przez Jana Pawła II 20 czerw- ca 1983 roku w Poznaniu. W IKONOGRAFII przedstawiana jest bł. Urszula w szarym zakonnym habicie. ~ œw. Andrzeja z Chio m. (+ 1465), œw. Maksymina bpa w Trewirze + 346), b(Bł. Stefana Kpł. zk., Raj- munda Kpł. zk., mm. (+ 1242), œwœw. Syzyniusza, Martyriusza, Aleksandra, mm. (+ 397), b(. Wilhelma Arnaud m. (+ 1242) 30 maja Joanna zob. 4 lutego ŒW Joanna D'Arc, dZieWiCa. Urodziła się 6 stycznia 1412 w Domremy (Lotaryngia), w rodzinie ubogich wieœniaków. Od 13 roku życia towarzyszyły jej "głosy" i wizje. Pod wpływem duchowych doœwiadczeń w 1428 roku ta wiejska, prosta dziewczyna, analfabetka, podejmuje dzie- ło wyzwolenia Francji zajętej przez wojska an- gielskie. Po spotkaniu z Karolem VII oraz podda- niu Joanny i jej widzeń badaniom duchownych z Poitiers, dziewczynie podarowano zbroję, sztan- dar i pozwolono jej wyruszyć z oddziałem naprze- ciw nieprzyjaciela. W maju 1429 roku w trakcie bitwy o Orlean Joanna (odtšd nazywana także Dziewicš Orleańskš) zagrzewa swoich rodaków do walki i przełamuje losy prowadzonej wojny. Po niej w cišgu tygodnia Anglicy opuszczajš całš do- linę Loary Joanna nalega na niezdecydowanego Karola VII, aby wyruszył do Reims oraz dopełnił obowišzku koronacji, co następuje 17 lipca 1429 roku. Wiosnš 1430 roku Joanna bierze udział w potyczce pod Compi‚gne. Tam dostaje się do niewoli Burgundów. Ci odsprzedali jš Anglikom, którzy powołali trybunał koœcielny i wytoczyli jej proces w Rouen. Oskarżono jš o używanie stroju męskiego, o herezję i czarnoksięstwo. Jej głosy i objawienia uznano za fałszywe. Œwięta odwoła- ła się od wyroku inkwizycji do papieża. Bezsku- tecznie. Oddana w ręce władzy œwieckiej została skazana i spalona na stosie 30 maja 1431 roku. Wyrok zakwestionowano. Pod naciskiem opin publicznej Karol VII ustanowił komisję, która przeprowadziła proces rehabilitacyjny. Także pa- pież Kalikst III wydał polecenie zbadania prze- prowadzonego procesu. 7 lipca 1456 roku Rzym wydał wyrok uniewinniajšcy Joannę oraz okreœlił przeprowadzony proces w Rouen jako sprzeczny z prawem. Joannę kanonizował papież Benedykt XV Œw. Joanna jest patronkš Francji, Orleanu, a także telegrafu i transmisji radiowych. W IKONOGRAFII œw Joanna przedsta- wiana jest jako dziewczyna w złotej zbroi na koniu. Jej atrybutami sš: miecz, sztandar i miecz, lanca.~ Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Sarkander, kapłan, mę- CZennik. Urodził się 20 grudnia 1576 roku w Skoczowie. Po œmierci ojca jego rodzina prze- nosi się do Przybora na Morawach. Kształcił się u jezuitów w Ołomuńcu. Doktorat z filozof uzy- skał na uniwersytecie w Pradze, a z teolog w Grazu. W 1609 roku przyjmuje œwięcenia ka- płańskie oraz podejmuje pracę jako wikariusz. W kilka lat póŸniej zostaje proboszczem w Hole- szowie. Jego gorliwoœć i bezkompromisowoœć wzbudziła poważny sprzeciw tamtejszych husy- tów i protestantów. Kiedy wybucha wojna trzy- dziestoletnia, przynaglony przez swoich parafian, opuszcza Holeszów. Pielgrzymuje do Częstocho- wy jakiœ czas przebywa w Rybniku i Krakowie. Ponieważ nie przyjęto jego rezygnacji z urzędu proboszcza, wraca na SWojš placówkę. W 1620 ro- ku chroni miasto przed grabieżš i spaleniem, wy- chodzšc procesjonalnie naprzeciw nadcišgajšcym wojskom lisowczyków. Posšdzony przez prote- stantów o ich sprowadzenie, zostaje aresztowany uwięziony i okrutnie torturowany Parę tygodni póŸniej -17 marca 1620 roku - umiera w więzie- niu wskutek odniesionych ran. Kanonizował go papież Jan Paweł II w 1995 roku. ~ œw. Anastazego bpa (+ ok. 680), Bł. Andrzeja Fran- chi zk. bpa (+ 1401 ), œwœw. Bazylego, jego żony Em- mel (+ ok. 355), œw. Eksuperancjusza bpa Ra- wenny (+ 418), œw. Feliksa I pp. (+274), œw. Ferdy- nanda III króla Kastyl i Leonu (+ 1252), œwœw. Gabina i Kryspula, mm. (+ ok.130) 31 maja Maria zob. 1 stycznia NaWiedzenie NMP Œwięto poœwięcone wy- darzeniu ewangelicznemu, jakim były odwiedziny Maryi w domu œw Elżbiety Wypowiedziała Ona wtedy pełen pokory miłoœci i uwielbienia hymn dziękczynny: "Magnificat'. Œwięto obchodzono naj- pierw w Koœciele Wschodnim. Od XII wieku rów- nież na Zachodzie. Ustanowił je Bonifacy IX ( 1398). Przyjęte powszechnie w Koœciele po soborze w Bazy- lei ( 1441 ). Do 1969 roku obchodzono je 2 lipca. Kamila od łac. imienia Męskiego Camillus - szlachetnie urodzony chłopiec, pomocnik kapłana Bł. Kamila Baptysta Verano, dziewi- ca, zakOnnica ( 1458-1524). Pochodziła z ro- dziny ksišżęcej. Majšc 23 lata wbrew woli rodzi- ców wstšpiła do klarysek w Urbino. Tam przyjęła imię zakonne Baptysta. W trzy lata póŸniej prze- niosła się do nowego klasztoru w Camerino, który ufundował jej ojciec. Następnie założyła klasztor w Fermo. Prowadziła życie surowe i pełne wyrze- czeń. Doznała wielu cierpień. Miała dar mistycz- nego zjednoczenia z Jezusem, proroctwa oraz czy- tania w ludzkich sercach. Zmarła podczas epide- m 31 maja 1524 roku. ~ Bł. Feliksa z Sycyl zk. (+1787), œw~w. Kancjusza, Kancjana, Kancjanilli, rodzeństwa, mm. (+ ok. 290), œw. Paschazego dk. m. (+ V w.), œw. Petrone- li m. (+ I/II) 1 czerwca Justyn zob. 12 marca ŒW. Justyn, filozof i męczennik ( + ok. 165 ). Urodził się we Flavia Neapolis (dzisiejszy Nablus w Samar), w pogańskiej rodzinie. Po upadku Jerozolimy w 70 roku mia- sto było jednym z ważniejszych centrów kultu- ry greckiej i rzymskiej na terenie Palestyny. Uczęszczał do szkoły filozoficznej. W swoich poszukiwaniach religijnych dociera do Bibl i chrzeœcijaństwa. W wieku 33 lat przyjmuje chrzest. Staje się gorliwym wyznawcš. Justyn to najważniejszy apologeta chrzeœcijaństwa w II wieku. Pragnšc wyjaœniać i bronić wiary, udaje się do Rzymu, gdzie zakłada własnš szkołę. W tym czasie wydaje dwie apologie - do cesarza i senatu rzymskiego oraz "Dialog z Ży- dem Tryfonem". Podczas przeœladowań chrze- œcijan za czasów Marka Aureliusza zostaje aresztowany i z wyroku sšdu œcięty mieczem w 165 roku. W swoich pismach podjšł pierwsze próby zbliżenia nauki chrzeœcijańskiej i filozo- f greckiej. "Tylko nieprawy porzuca prawdę dla fałszu." ŒW. Justyn W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w chwili, gdy wręcza swojš "Apologię" cesarzowi Hadrianowi. ~ bł. Alfonsa de Mena (+1622), bł. Alfonsa Na- varette zk. m. l+ 1617, œw. Enekona op. (+ ok. 1600), œwœw. Felina i Gracjana, mm. (+ ok. 250), œw. Firmusa m. (+ III w.), œw. Fortunata kpł. (+ IV/V w.), œw. Ischyriona żołnierza m. (+ III w.), œw. Justyny, œw. Konrada (+1066), œw. Kaprazego op. (+ ok. 430), ŒW. Krescencja- na żołnierza m. (+ III w.), œwœw. Pamfila kpł., Walensa dk., Pawła, mm. (+ ok. 309), œw. Pro- kula m. (+ III w., œw. Symeona z Syrakuz (+1035), œw. Tespezego m. (+ 230) ~ 2 czerwca Marcelin zob. 21 lutego ŒW. Marceli (n) i œw. Piotr, mę- CZenniCy (+299/304?). Marceli był kapła- nem, Piotr miał œwięcenia mniejsze - egzorcy- sty. Ponieœli œmierć w Rzymie podczas przeœla- dowań za czasów Dioklecjana. Według œw. Da- mazego papieża - który w napisanym epitafium stwierdza, że dzięki nim został chrzeœcijaninem - kazano im wykopać grób, potem œcięto i do niego wrzucono. Doznawali wielkiej czci. Ich imiona zostały włšczone do kanonu Mszy œw. Nad ich grobem przy Via Labicana wzniesiono bazylikę. W IKONOGRAFII œw Marceli przed- stawiany jest w ornacie, œw. Piotr w tunice. Ich atrybutami sš: kielich i hostia, księga, krzyż, miecz, palma, zwój. Sadok zob 16 stycznia hebr. saduk - œwięty, sprawiedliwy bł. Sadok, kapłan, męczennik. Być może, był uczniem œw. Dominika. Działał na Węgrzech w Lorch. Przeor dominikanów w Zagrzebiu i w Sandomierzu. W zimie 1259/1260? roku - podczas drugiego najazdu Tatarów na Polskę - najeŸdŸcy podstępem zdo- byli Sandomierz. Zginęło wtedy wielu miesz- kańców. Częœć z nich wraz z przeorem i 49 do- minikanami została wymordowana w koœciele œw. Jakuba, dokšd się schroniła. Kult bł. Sado- ka i jego towarzyszy został zatwierdzony w 1807 roku. W IKONOGRAFII bł. Sadok przedsta- wiany jest z towarzyszami w dominikańskich ha- bitach - czyta im z otwartej księgi; niekiedy uka- zywany jest w scenie męczeństwa - przeszywany strzałami. ~ œw. Abla (+750), œw. Blandyny m. (+ 177), œw. Erazma bpa m. (+ 303), œw. Eugeniusza I pp. (+ 657l, Marianny de Flores (+ 1645), œw. Mikoła- ja Pielgrzyma (+ 1094, ŒW. Nicefora bpa Konstan- tynopola (+ 829) 3 czerwca ~ Karol zob. 2 marca ŒW Karol Lwanga, męczennik. Do VIII wieku Afryka Północna wydała wielu œwiętych. Afryka Czarna - Œrodkowa i Południowa zetknęła się z Koœciołem w połowie XIX wieku. Do Ugandy chrzeœcijaństwo dotarło w latach dziewięćdziesiš- tych. W 1879 przybyli tam "biali ojcowie", którzy spotkali się z przychylnoœciš mieszkańców Jednak w kilka lat póŸniej razem z anglikańskimi misjona- rzami byli zmuszeni przez króla Mtera do opusz- czenia kraju. Kiedy po jego œmierci wstšpił na tron Mwanga, rozpoczęło się krwawe przeœladowanie chrzeœcijan. Ofiarš padli neofici katoliccy wœród nich dworzanie króla. 3 czerwca 1886 roku w Ru- baga spalono owiniętego w trzcinowš matę Karola Lwanga - wodza plemienia Nagweya, który był przełożonym królewskich paziów. Miał 25 lat. W tym dniu razem z nim poniosło œmierć 12 towa- rzyszy W 1920 roku beatyfikował ich Benedykt XV Kanonizował Paweł VI ( 1964). Œw Karol jest patro- nem młodzieży i Akcji Katolickiej w Afryce. Klotylda, germ. hlut- - sławna i -hild(a) - walka, ,sławna w walce", "sławna bojowniczka" ŒW klotylda, królowa, WdOwa. Urodziła się w Lyonie około 474 roku. Była córkš króla Childe- ryka I i Carateny. Kiedy miała 6 lat, został zamordo- wany jej ojciec. Rodzina usunęła się do Genewy Ma- jšc 18 lat wyszła za mšż za króla Franków Chlodwi- ka. Była matkš pięciorga dzieci. Swoim przykładem i mšdroœciš sprawiła, że jej królewski małżonek wraz z dworem przyjšł chrzest na Boże Narodzenie 496 ro- ku. Po œmierci Chlodwika doœwiadczała udręk wojny domowej, którš prowadzili między sobš jej synowie. zmarła 3 czerwca 545 w Tours. ~ bł. Andrzeja kpł. (+ 1254), œw. Cycyliusza kpł. (+ III w.), œw. Dawina (+105~), œw. Izaaka mn. m. (+ 851), bł. Ja- na Grande zk. (+ 1600), œwœw. Laurentego i Pergentyna, mm. (+ III w.), œw. Lifarda kpł. (+ VI w.), błbł. Piotra Sanz bpa, Franciszka Serano bpa, Jana Alcober, Joachima Royo, Franciszka Diaz, mm. w Chinach (+ 1747-1748) 4 czerwca Franciszek zob. 24 stycznia ŒW Franciszek Caracciolo, kapłan, zakOnnik. Urodził się 13 paŸdziernika 1563 roku w Villa Sancta Maria (królestwo Neapolu). Pochodził ze znakomitej rodziny. Studiował teo- logię na uniwersytecie w Neapolu. Po przyjęciu œwięceń kapłańskich w 1587 roku podjšł pracę duszpasterskš wœród więŸniów i galerników Na- stępnie razem z genueńczykiem Janem Adorno zakłada nowy zakon opiekujšcy się biednymi, chorymi i więŸniami - Kanoników Regularnych Mniejszych. Majšc 26 lat składa œluby i w miej- sce dotychczasowego: Askaniusz, przyjmuje no- we imię zakonne - Franciszek. W 1591 roku zo- staje generałem zakonu. Zakłada domy zakonu we Włoszech i Hiszpan. Odznaczał się gorliwo- œciš, umartwieniem oraz nabożeństwem do Naj- œwiętszego Sakramentu. Po kilku latach złożył urzšd. Umarł, pielgrzymujšc do sanktuarium Matki Bożej w Loreto, 4 czerwca 1608 roku w Anconie. Pochowano go w koœciele Matki Bo- żej Większej w Neapolu. Beatyfikowany w 1769 roku, kanonizowany w 1807. Jest patronem tego miasta. œw. Klateusza bpa Bresc m. (+ pot. I w.), œw. Kwi- ryna bpa z Sisak (+ 309), œw. Metrofanesa bpa (+ ok. 325), œw. Optata bpa w Mileve (+ 400), œw. Pacyfika z Nawarry zk. (+ 1482) 5 czerwca Bonifacy zob. 14 maja, ŒW Bonifacy Winfryd, mnich, bi- skup, męczennik. Urodził się około 673 roku w królestwie Wessex. Benedyktyn w Exeter. Przyjšł œwięcenia kapłańskie w wieku 30 lat. W roku 719 udał się na misje do Fryzji. Trzy lata póŸniej otrzymał sakrę biskupiš z ršk papieża Grzegorza VII. W 732 został arcybiskupem misyj- nym, w szeœć lat póŸniej legatem papieskim na Frankonię i Niemcy założył biskupstwa w Bawa- r, Alman, Hesji, Turyng. Majšc 80 lat, po- wtórnie udał się na misje do Fryzji. 5 czerwca 754 roku wraz z 54 towarzyszami został zamor- dowany w Dokkum (teren dzisiejszej Holand). Ciało Œwiętego sprowadzono do Fuldy gdzie spo- czywa do dzisiejszego dnia. Œw. Bonifacy jest pa- tronem Niemiec, diecezji w Fuldzie, Erfurcie, Moguncji, łomżyńskiej, archidiecezji warmiń- skiej, także kasjerów krawców księgarzy piwo- warów. W IKONOGRAFII œw. Bonifacy jest przedstawiany w biskupim stroju - w ornacie, pa- liuszu, mitrze lub jako benedyktyński mnich. Jego atrybutami sš: kruk, lis, krzyż z podwójnym ra- mieniem - symbolizujšcy legata papieskiego, księ- ga Ewangel przebita mieczem (takš bowiem zna- leziono przy nim po męczeńskiej œmierci). ~ œw. Doroteusza kpł. m. (+ ok. 362), bł. Ferdynanda Portugalskiego (+ 1443), bł. Jakuba Salomoniusza zk. (+ 1314), œw. Sancheza m. (+ 851) 6 czerwca Norbert germ. nord- - północ oraz -beracht - sławny, błyszczšcy, ŒW Norbert, biskup. urodził się około 1080 roku w Nadren. Był subdiakonem i kano- nikiem w Xanten. Przebywajšc na dworze arcybi- skupa Kolon Fryderyka II i cesarza Henryka V prowadził życie œwieckie. W 1115 roku podczas burzy omal nie zginšł od pioruna. Wydarzenie to spowodowało zmianę jego życia. Wstšpił do be- nedyktynów podejmujšc pokutę. Wyrzekł się godnoœci i majštków koœcielnych. Po przyjęciu œwięceń kapłańskich zaczšł pracować jako wę- drowny kaznodzieja. W 1120 roku założył zakon według reguły œw. Augustyna w Pr‚montr‚ (nor- bertanów). Od 1126 roku był arcybiskupem Mo- guncji, gdzie pracował nad odnowš Koœcioła. Wy- pełniał także obowišzki kanclerza Rzeszy Zasad- niczoœć i surowoœć biskupa Norberta stały się po- wodem rozruchów a w konsekwencji opuszcze- nia przez niego miasta. "Na tle gorliwej i owocnej pracy dla Koœcioła cieniem kładzie się jego stosu- nek do Polski" - pisze Henryk Fros SJ. Wychowa- ny w ideolog œwiętego cesarstwa rzymskiego, z którym tak łatwo utożsamiano dobro Koœcioła, wysuwał roszczenia jurysdykcyjne wobec diecezji polskich, nie uznajšc metropol gnieŸnieńskiej. Umarł 6 czerwca 1134 roku. Kanonizowany w 1582 roku. Jest patronem Pragi, zakonu nor- bertanów sióstr norbertynek oraz wszystkich wspólnot jego imienia. W IKONOGRAFII ukazywany jest œw Norbert w stroju biskupim, w mitrze, z krzyżem w dłoni. Jego atrybutami m. in. sš: anioł z mitrš, diabeł u stóp, gałšzka palmy kielich, model ko- œcioła, monstrancja, pajšk. ~ œw. Aleksandra bpa Fiesole m. (+ IX), œwœw. Arte- miusza, żony Kandydy, córki Pauliny, mm. (+ 304), œw. Cylicji m. (+ III/IV w.), œw. Eustorgiusza II bpa Me- diolanu (+ 518), œw. Filipa dk. (+ I w.), œw. Klaudiu- sza opata bpa (+ 703), Marcelego józefa Champa- gnat kpł. zk. (+1840), bł. Wawrzyńca z Villamagna kpł. zk. (+ 1535) 7 czerwca Robert zob. 17 kwietnia ŒW Robert, Opat. Urodził się w końcu XI wieku w Angl. Studiował w Paryżu. Po przyjęciu œwięceń kapłańskich wstšpił do benedyktynów a następnie w 1135 roku przeszedł do cystersów w opactwie Fountains. W trzy lata póŸniej założył nowe opactwo w Newminster, z którego powsta- ło kilkanaœcie innych. Opat Robert był człowie- kiem pokuty i wielkiej modlitwy. Odmawiał co- dziennie cały psałterz - 150 psalmów. Zmarł 7 czerwca 1159 roku. Œwięty miał szczególnš moc nad złymi duchami. Wyleczył wielu opętanych. W IKONOGRAFII przedstawia się go, gdy trzyma na łańcuchu szatana i poskramia złego ducha wzniesionym krzyżem. bł. Anny od œw. Bartłomieja zk. (+1626), œw. Anto- niego Mar Gianelli bpa (+1846), œw. Pawła bpa Kon- stantynopola m. (+ ok. 350), œwœw. Piotra kpł., Wal- labonsa dk., Sabiniana, Wistremunda, Habencjusza, Jeremiasza, mm. w Kordobie (+ 851), bł. Teresy de Soubiran zk. (+ 1899) 8 czerwca Medart germ. math-, maht- - męstwo, potęga, moc oraz -hard - silny, odważny, œmiały, ŒW Medard, biskup (+560). urodził się na poczštku VI wieku w Salancy (Francja). Œw. Remi- giusz konsekrował go na biskupa Noyon. W swej diecezji usunšł resztki pogaństwa. Po spustoszeniu jej przez Hunów włożył wiele wysiłków w odbudo- wę miasta i okolic. Kiedy królowa Radegunda uzy- skała z Klotarem I separację, wprowadził jš uro- czyœcie do klasztoru jako mniszkę. W pamięci przetrwał jako człowiek dobrego przykładu. Pisali o nim œw Wenancjusz Fortunat, œw. Grzegorz z Tours. W œredniowieczu kult Medarda był bardzo żywy w całej Europie. Jest patronem rolników ogrodników plantatorów winnej latoroœli, piwo- warów Orędownikiem podczas bólu zębów oraz o dobrš pogodę. W IKONOGRAFII ukazywany jest w stroju biskupim. Atrybutami Œwiętego sš orzeli koń. ~ œw. Herakliusza bpa (+ VI w.), bł. Jakuba Berthieu m. na Madagaskarze (+ 1896), ŒW. Klodulfa bpa Metzu (+ ok. 660), bł. Mar Droste zu Vischering zk. (+ 1899), œw. Se- weryna bpa (+VI w.), œw. Wilhelma bpa Yorku (+ 1154) 9 czerwca Efrem hebr. ephraim - kurz, piasek, popiół, ziemia; imię biblijne Efrem, diakon, doktor Koœcioła. uro- dził się około 306 roku w Nisibis (Mezopotamia). Jako nauczyciel przyjšł œwięcenia diakonatu. Gdy w roku 363 miasto zdobyli Persowie, wyemigrował do Edessy Był wybitnym egzegetš, kaznodziejš. Jego spuœcizna literacka - pieœni, poematy hymny komentarze - wskazujšca na rozległš kulturę teo- logicznš, jest ogromna. W wielu tekstach wyraża przywišzanie i czeœć do Matki Bożej. Nazwano go "harfš Ducha Œwiętego". Z utworów pełnych żar- liwoœci i poetyckiego natchnienia wyłania się oso- bowoœć wrażliwa, ciepła, o urzekajšcej pobożnoœci. Jest największym poetš syryjskim, jednym z naj- większych poetów chrzeœcijańskich. zmarł 9 czerwca 373 roku. Jest patronem Astur. W IKONOGRAFII œw Efrem przedsta- wiany jest w stroju mnicha lub diakona. Jego atry- butem jest księga lub zwój oraz krowa. Rzadko występuje w sztuce religijnej zachodniej. ~ bł. Anny Mar Taigi mężatki (+1837l, błbł. Cecyl i Amaty zk. (+ 1290), œwœw. Felicjana i Pryma, mm. (+ 297), œw. Józefa Anchiety zk. (+1591, œw. Kolum- ba kpi. op. (+597), œw. Maksymiana bpa Syrakuz (+594), œw. Ryszarda bpa Andr (+ XII w.) 10 czerwca Bogumił słow Bogu miły Bł. Bogumił - Piotr II, biskup. urodził się w KoŸminie (Wielkopolska). Informacje o błogosławionym sš nikłe. Jest utożsamiany z arcybiskupem Piotrem II, cystersem. W 1167 roku został mianowany arcybiskupem gnieŸnień- skim. W trzy lata po nominacji abp Bogumił rezy- gnuje z urzędu i przenosi się do pustelni koło Do- browa. Tam prowadzi życie pełne umartwienia i modlitwy Dobra rodzinne przeznaczył na misje wœród pogańskich Prusów. Umarł 10 czerwca 1183 roku. Jest patronem archidiecezji gnieŸ- nieńskiej, gdańskiej, poznańskiej, wrocławskiej; diecezji włocławskiej. Orędownikiem odbywajš- cych rekolekcje i skupienia. Zwracano się do nie- go o szczęœliwe połowy ryb. W IKONOGRAFII bl. Bogumil przed- stawiany jest w pontyfikalnym stroju biskupim z krzyżem w ręku. Czasami ukazywany gdy prze- chodzi suchš nogš przez rzekę. Atrybutem jego jest ryba. ~ œw. Asteriusza bpa (+IV w.), œw. Aureliusza m. (+ pot. II w.), œw. Censuriusza bpa Auxerre (+ V w.), bł. Diany Andalo zk. (+ ~236), œwœw. Getuliusza, Cerealisa, Amancjusza, Prymitywa, mm. (+ pocz. II w.), bł. Henryka z Trevisio (+ 1315), bł. Jana Dominici bpa kard. (+~419), œw. Maksyma bpa Neapolu m. (+ IV w.), œw. Tymoteusza bpa Bity- nii m. (+ po(. IV w.) 11 czerwca Barnaba aram. Bar-nebuch - syn pocieszenia, proroctwa, ŒW Barnaba, Apostoł (+ ok. 60). Pocho- dził z Cypru. Przyjšwszy chrzeœcijaństwo całš swojš majętnoœć przekazał Apostołom, co odnoto- wujš Dzieje Apostolskie: Józef, nazwany przez Apostołów Barnabas, to znaczy Syn Pocieszenia, lewita rodem z Cypru, sprzedał ziemię, którš po- siadał, a pienišdze przyniósł i złożył u stóp Apo- stołów (4,36-37). Po raz pierwszy wprowadził œw Pawła do chrzeœcijańskiej gminy w Jerozolimie. Był człowiekiem dobrym, pełnym Ducha Œwiętego i wiary (Dz 11,24). Wysłany do Antioch Syryj- skiej, aby kierował i umacniał chrzeœcijan, odszu- kał œw Pawła w Tarsie i razem z nim pracował przez rok (42 r. ). Był towarzyszem apostoła Naro- dów w jego pierwszej podróży misyjnej w Azji Mniejszej (Dz 13,1-14,27). Według tradycji po So- borze Jerozolimskim (Dz 15,2 n) powrócił na Cypr, gdzie prowadził działalnoœć apostolskš jako pierwszy biskup i pasterz tej wyspy miał działać w Rzymie, Aleksandr, Mediolanie. Według tra- dycji około 60 roku w Salaminie poniósł œmierć męczeńskš przez ukamienowanie. Patron Floren- cji i Mediolanu, w którym według opowieœci na- uczał. Orędownik podczas kłótni, sporów smutku oraz burz gradowych. W IKONOGRAFII œw Barnaba przed- stawiany jest jako starszy mężczyzna z długš bro- dš w tunice i płaszczu albo w szatach biskupich, czasami jako kardynał. Jego atrybutami sš: ewan- geliarz, zwój pergaminu, gałšzka oliwna, halabar- da, model koœcioła. ~ œw. Feliksa i Fortunata, mm. (+ 296), bł. Flory z Beaulieu (+ 1347), œw. Jana od œw. Fakunda zk. (+ 1479), œw. Paryzjusza mn. (+ 1267), œw. Pauli Frassinetti dz. zk. (+ 1882), œw. Remberta bpa Hamburga (+ 888) 12 czerwca Onufry gr. onophorbós - pasterz owiec Œw Onufry Wielki, pustelnik. żył w Egipcie na przełomie IV i V wieku. Po edukacji w klasztorze w Hermopolis przez ponad 60 lat przebywał samotnie na pustyni w pobliżu Tebaidy Według podania całym jego okryciem były długie włosy i broda sięgajšca do kolan. Jest patronem mnichów dorożkarzy, pielgrzymów tkaczy. Szcze- gólnie czczony w Koœciołach Wschodu. W IKONOGRAFII œw. Onufrego przedstawia się z długimi włosami i brodš. Jego atrybutami sš: anioł z hostiš, czaszka, grota przy Ÿródle, dwa lwy kopišce mu dół, korona, kruk z chlebem w dziobie, krzyż w dłoni; duży, stojšcy krzyż, łańcuch wokół go opasujšcy ~ œw. Amfiona bpa Cylicji (+ IV w.), œw. Antoniny m. (+ 304, œwœw. Bazylidesa, Cyryna, Nabora, Nazariu- sza, żołnierzy, mm. (+ pot. II w.), œw. Bernarda z Men- tone zk. (+1081, bł. Gwidona z Cortony kpł., zk. (+ ~250), œw. Kaspra Bertoni zk. (+ ~853), œw. Leona III pp. (+ 816), œw. Olimpiusza bpa +IV w.), bł. Stefa- na Bandelli zk. (+ 1450) 13 czerwca Antoni zob. 17 stycznia Œw Antoni z Padwy, kapłan, doktor kOŒCiOła. Ferdynand Bulonne urodził się w Li- zbonie w 1195 roku. W młodym wieku wstšpił do kanoników regularnych w Coimbrze, gdzie na uni- wersytecie zdobył gruntowne wykształcenie teolo- giczne. Przyjšł imię Antoni. PóŸniej przeszedł do franciszkanów aby głosić Ewangelię w Afryce. Skierowano go jednak do pracy w Europie. Apo- stołował jako kaznodzieja ludowy we Włoszech i Francji. Wielki dar wymowy połšczony z ascezš i duchowym żarem, gromadził wokół niego tłumy Działał na rzecz ubogich i pojednania. Obdarzony wielu charyzmatami - miał dar bilokacji, czytania w ludzkich sumieniach, proroctwa. Wykładał filo- zofię na uniwersytecie w Bolon. W 1230 roku przybył do Padwy Zmarł w tym mieœcie 13 czerw- ca 1231 roku. W niespełna rok póŸniej został kano- nizowany przez Grzegorza IX. Pozostawił po sobie dorobek pisarski, m.in. zbiór kazań "Sermones". W 1946 roku Pius XII ogłosił go doktorem Koœcio- ła. Jest patronem zakonów: franciszkanów anto- ninek oraz wielu bractw; Padwy Lizbony Pade- born, Splitu; dzieci, górników małżeństw narze- czonych, położnic, ubogich, podróżnych, ludzi i rzeczy zaginionych. Na miejscu grobu Il Sancto- œw Antoniego wznosi się potężna bazylika, jedno z najbardziej popularnych sanktuariów w Europie. Przeprowadzone w 1981 roku badania szczštków Œwiętego ustaliły, że miał 190 cm wzrostu, twarz pocišgłš, włosy ciemnobršzowe. Na kolanach wy- kryto cienkie pęknięcia, spowodowane zapewne długim klęczeniem. Widzę. Idziesz po niebie. Popatrz, gdziem się zapodział, Bom zgubił sam siebie. Niech się œwięci chwała Twoja, Niech się znajdzie zguba moja. Amen. Jan Lechoń, "Œwięty Antoni" W IKONOGRAFII œw. Antoni przed- stawiany jest w habicie franciszkańskim; nieraz głosi kazanie, czasami trzyma Dziecię Jezus, które mu się ukazało. Jego atrybutami sš: księga, lilia, serce, ogień - symbol gorliwoœci, bochen chleba, osioł, ryba. ~ œw. Akwiliny dz. m. (+III/IV w.), œw. Fandilasa kpł. mn. m. (+ ok. 852), bł. Gerarda zk. (+ 1138), ŒW. Grzego- rza Barbarigo bpa kard. (+ 1697), œw. Peregryna bpa m. (+ ok. 600), œw. Tryfiliusza bpa Cypru (+ ok. 370) 14 czerwca Metody zob. 14 lutego , ŒW. Metody Wyznawca, patriar- Cha. Urodził się w Syrakuzach na Sycyl. Wcze- œnie wstšpił do zakonu. Wybudował klasztor na wyspie Chios. Wezwany przez ówczesnego pa- triarchę Konstantynopola - œw Nicefora, był wkrótce œwiadkiem jego wygnania. Szerzyła się wówczas herezja ikonoklastów tzw obrazobur- ców którzy majšc za sobš cesarza Leona V Ar- meńczyka, przeœladowali czcicieli ikon i oddajš- cych kult œwiętym obrazom. Metody został wy- słany do Rzymu, aby powiadomić o tym papieża. Po powrocie uwięziono go, poddano chłoœcie i zesłano na 7 lat na wyspę Antigoni na Morzu Czarnym. W roku 842, kiedy objęła tron cesarzo- wa Teodora, wezwała œw. Metodego z wygnania i powołała go na stolicę patriarchy. Wtedy Œwię- ty zwołał sobór, który w pełni potwierdził prawo oddawania czci œwiętym obrazom. Dla Koœcioła Wschodniego ustanowił w zwišzku z tym do- roczne "œwięto prawowiernoœci". Biskupów zaœ i przełożonych klasztorów którzy opowiedzieli się za wyrzuceniem z koœciołów obrazów i reli- kw, deponował. Œw. Metody zmarł 14 czerwca 847 roku, majšc 50 lat. Michał hebr. imię teoforyczne mika-el - "Któż jak Bóg" bł. Michał Kozal, biskup, męczen- nik ( 1893-1943 ). Urodził się w 1893 roku w rodzinie chłopskiej, w Nowym Folwarku pod Krotoszynem. Wyœwięcony na kapłana ( 1918 ), pracował jako wikariusz, katecheta w Bydgosz- czy ojciec duchowny a następnie rektor semi- narium duchownego w GnieŸnie. 12 czerwca 1939 roku mianowany biskupem pomocniczym we Włocławku. 7 listopada tegoż roku wraz z duchowieństwem został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu włocławskim. Następnie internowany w Lšdzie nad Wartš. W kwietniu 1941 wywieziony do obozu koncen- tracyjnego w Dachau. Tam wspomagał towarzy- szy niedoli i podtrzymywał ich na duchu. Pielę- gnujšc chorych zachorował na tyfus. Zmarł 26 stycznia 1943 roku zabity œmiercionoœnym za- strzykiem. Beatyfikowany przez Jana Pawła II w 1987 roku. W IKONOGRAFII bł. Michał przed- stawiany jest w stroju biskupim lub w pasiaku więziennym. Jego atrybutami sš: mitra, fioletowy trójkšt i numer obozowy 24 544. bł. Alojzego Mar Palazzola kpł. zk. (+1886, œwŒW. Anastazego kpł., Feliksa mn., mm. (+ 852), œw. Elize- usza proroka, œw. Eteriusza bpa (+ VII w.), œw. Kwink- cjana bpa Rodez (+ ok. 526), œw. Marcjana bpa m. (+ I w.), œwœw. Rufina i Walerego, mm. (+ III w.), bł. Ryszarda op. (+ 1046) 15 czerwca Wit łac. vitus - chętny, ochoczy ŒW Wit, męczennik. Pochodził z Sycyl. Został umęczony w roku 304/305? podczas prze- œladowań za panowania Dioklecjana. O Œwiętym zachowały się wczesne, choć poœrednie informa- cje oraz liczne i stare dowody kultu. Czczony jako jeden z Czternastu Wspomożycieli. Znane sš jego liczne sanktuaria w Europie, m.in.: w Pradze, San Denis, Corbei. Od œredniowiecza uważany za pa- trona Pomeran, Sakson, Sycyl, Œlšska; apteka- rzy aktorów artystów górników karczmarzy ko- tlarzy, tancerzy warzelników Przyzywany podczas epilepsji (stšd tzw choroba œw. Wita), choroby oczu, hister, chorób nerwowych, przez niewido- mych, głuchoniemych i ukšszonych przez węża. W IKONOGRAFII œw. Wit przedsta- wiany jest jako młodzieniec w krótkiej tunice, z kotłem, w którym doznawał mšk. Jego atrybu- tami sš: lew - któremu według opowieœci rzucono go na pożarcie, a ten przeżegnany krzyżem legł u stóp Œwiętego, kogut, orzeł, uwišzany pies. Bernard zob. 16 kwietnia Œw Bernard, zakonnik (+1081). Pocho- dził z Aosty w północnej Ital. Był archidiako- nem. Podejmował działalnoœć charytatywnš wœród górali oraz pielgrzymów. W Alpach założył dwa schroniska na przełęczach, zwane od jego imienia Wielkim i Małym Bernardem. Relikwie jego spoczywajš w Novarra. Jest patronem alpi- nistów i górali alpejskich. W IkONOGRAFII przedstawia się œw. Bernarda w habicie benedyktyńskim. Jego atrybutami sš: krzyż w kształcie laski, laska al- pejska, pies bernardyński, narty toporek, szatan w łańcuchach lub o czterech głowach. gr. ion- - fiołek, -anticos - kwiat lub węg. jo leany - dobra dziewczyna Bł. Jolanta, księżna, wdowa, za- kOnnica (ok. 1244-1298). Córka węgierskiego króla Beli IV i Mar z cesarskiego rodu Laskari- sów. Jako kilkuletnia dziewczynka przybyła do Krakowa na dwór swej siostry bl. Kingi, żony Bolesława Wstydliwego, i tu wychowywała się. Majšc 17 lat poœlubiła księcia kaliskiego Bolesła- wa Pobożnego. Wzorowa żona i matka trojga dzieci. Swojš postawš wywierała wielki wpływ na otoczenie. Opiekowała się biednymi i chory- mi. Wraz z mężem była fundatorkš klasztorów i koœciołów. Po œmierci męża w 1279 roku wstš- piła wraz z siostrš Kingš do klasztoru klarysek w Starym Sšczu. Po œmierci Kingi przeniosła się do klarysek w GnieŸnie. Tam zmarła w opin œwiętoœci. Beatyfikowana przez Leona XII w roku 1827. Jest patronkš archidiecezji gnieŸnieńskiej oraz miasta Kalisza. W IKONOGRAFII bł. Jolanta przedsta- wiana jest w habicie klaryski. Czasami klęczy obok bł. Kingi. ~ œw. Abrahama z Auvergne (+ 477, œw. Adelajdy (+ 1250), ŒW. Benildy m. (+ 853, œw. Germany Cousin dz. (+1601), ŒW. Hezychiusza żołnierza, m. (+ III w.), œwœw. Leonisy, Liby, Eutrop, mm. (+ IV w.) 16 czerwca Ludgarda germ. liut- - lud, plemię, ;ger - oszczep, ŒW Lutgarda, dziewica 1182-1246). uro- dziła się w Tongres na terenie Belg. Majšc 18 lat złożyła profesję zakonnš u sióstr benedyktynek. W pięć lat póŸniej została przeoryszš. Następnie przeniosła się do cystersek. W 1235 roku straciła wzrok. Słynęła z daru uzdrawiania chorych i nawra- cania grzeszników Mistyczka. Prekursorka nabo- żeństwa do Najœwiętszego Serca Jezusowego. Jej re- likwie spoczywajš w Bass-Ittre. Jest patronkš Belg. IkONOGRAFIA przedstawia Œwiętš pod- czas modlitwy przed Chrystusem Ukrzyżowanym. ~ œw. Aureliana bpa Arles (+ 549), œwœw. Aureusa bpa, jego siostry Justyny, .mm. (+ ok. 460), œw. Benona bpa (+ 1106, œwœw. Ferreola kpł., Ferucjona dk., mm. (+ ok. 212), œw. Jana Franciszka Regisa zk. (+ 1640), œwœw. Kwityka, jego matki Julity, mm. (+ IV w.), œw. Sy- miliana bpa Nantes (+ IV w.), œw. Tychona bpa (+ V w.) 17 czerwca Alina germ. zdrobnienie od Adelina, Adelajda - wywodzšca się ze szlachetnego rodu, ŒW Alina z Forest, męczennica (+640). Mieszkała z rodzicami w Dielbeek, nieda- leko Brukseli. Przyjęła chrzest bez wiedzy rodzi- ców w zwišzku z tym została siłš sprowadzona do domu i zamknięta. Zraniona przez pilnujšcego jš strażnika, zmarła w 640 roku. Albert germ. Adalbert - mšż sławny doskonałoœciš, szlachetnoœciš Œw. Albert, zakonnik. Adam Hilary Chmielowski urodził się 17 czerwca 1845 roku w Igołom pod Krakowem. Uroczystoœć chrztu "z wody" dopełniono w koœciele Nawiedzenia Panny Mar na Nowym Mieœcie w Warszawie. Pochodził z zubożałej rodziny ziemiańskiej. Kiedy miał 8 lat, umarł mu ojciec. W Warszawie skończył gimna- zjum. Studia podjšł w Instytucie Rolniczo-Leœnym w Puławach. Przerwał je, aby wzišć udział w po- wstaniu styczniowym. Miał wtedy 17 lat. Ciężko ranny w bitwie, stracił nogę. Wobec groŸby zesłania na Sybir zorganizowano mu wyjazd za granicę. Podjšł studia malarskie w Paryżu i Mo- nachium. Po ogłoszeniu amnest w 1865 roku powraca do kraju. W 1880 roku następuje du- chowy zwrot w jego życiu. Zostaje tercjarzem franciszkańskim, a w jego artystycznej twórczo- œci dominuje tematyka religijna. Religijne obrazy Adama Chmielowskiego przyniosły mu miano "polskiego Fra Angelico". W 1884 roku przenosi się do Krakowa. Tutaj zajmuje się nędzarzami i bezdomnymi, widzšc w ich twarzach sponie- wierane oblicze Chrystusa. Z myœlš o nich zało- żył zgromadzenie braci (1888) i sióstr (1890). Rezygnacja z pędzla była dla niego ciężkš ofiarš. Był człowiekiem rozmodlonym, pokutnikiem. Odznaczał się heroicznš miłoœciš bliŸniego, dzie- lšc los z najuboższymi i pragnšc przywrócić im godnoœć. Zmarł w przytułku, który założył dla mężczyzn, 25 grudnia 1916 roku w krakowie. Jan Paweł II beatyfikował go w 1983 roku, kano- nizował w 1989. Jest patronem zakonów alberty- nek i albertynów w Polsce artystów plastyków. W IKONOGRAFII œw. Albert przed- stawiany jest w szarobršzowym płaszczu zakon- nym. Ramieniem otacza ubogiego. ~ œw. Antydiusza bpa m. (+ ok. 411), œw. Awita kpł. (+ ok. 530), œw. Bessariona ps. (+ IV w.l, œw. Hipacego (+ ok. 446), œw. Montana żołnierza, m. (+ pocz. II w.), ŒwŒW. Nikandra i Marcjana, mm. (+ kon. III w.), ŒW. Raj- nera z Pizy (+ 1160), œw. Teresy Portugalskiej księżnicz- ki (+1250) 18 czerwca Elżbieta Hebr. imię teoforyczne Elisheba - "mój Bóg jest doskonałoœciš", "Bóg mojš przysięgš" Œw Elżbieta z Sch"nau, dziewica, zakOnnica. Urodziła się około 1129 roku. W młodym wieku wstšpiła do klasztoru benedyk- tynek w Sch"nau, niedaleko Bonn. Mistrzyni no- wicjatu, przełożona. Przewlekła i dotkliwa choroba uniemożliwiła jej chodzenie. Była obdarzona prze- życiami mistycznymi. Wizje te miały wpływ na mariologię i religijnoœć œredniowiecza. Kiedy umierała dnia 18 czerwca 1164 roku, miała 35 lat. Do "Martyrologium romanum" wpisał jš Grzegorz XIII ( 1584). œw. Amanda bpa Bordeaux (+ pocz.V w.), œw. Ete- riusza m. (+ IV w.), bł. Hosanny Andreasi (+ 1505), œw. Klaogera ps. (+ 485), œwœw. Leoncjusza żoinierza, Hipacego trybuna, Teodula, mm. (+ IV w.), œwœw. braci Marka i Marcelina, mm. (+ 287) 19 czerwca Protazy gr. ger-o - uroczyœcie obchodzę, wielbię gr protos - pierwszy Œw Gerwazy i œw Protazy, męczen- niCy (+386). Według legendarnej "Passio" byli bliŸniakami w rodzinie œw. Witalisa i œw Walerii. Po œmierci rodziców rozdali swš majętnoœć i pro- wadzili życie modlitwy i umartwienia. Skšpe in- formacje podajš, że za panowania Dioklecjana po- nieœli œmierć męczeńskš - Gerwazy przez ubiczo- wanie, a Protazy przez œcięcie mieczem. Sš patro- nami Mediolanu. W IKONOGRAFII przedstawiani sš jako młodzieńcy czasami w stroju diakona. Ich atrybutami sš narzędzia męki - bicz, miecz oraz palma męczeńska, wieniec zwycięstwa, krzyż, dyscyplina. Romuald germ. Krom- - sława i -walt - rzšdzić, panować ŒW Romuald z Camaldoli, opat. Po- chodził z Rawenny, z możnej rodziny diuków Onesti. Miał 20 lat, kiedy wstšpił do benedykty- nów w Classe (972). Po kilku latach, spragniony doskonalszego skupienia, podjšł życie pustelni- cze. Po powrocie zreformował wiele wspólnot pu- stelniczych na północy Ital i we Francji. W Ca- maldoli dał poczštek kongregacji kamedułów która prowadzi życie wspólne i pustelnicze. Silnš osobowoœciš fascynował wielu współczesnych so- bie. Umarł w klasztorze Val di Castro, niedaleko Ankony, 19 czerwca 1027 roku, majšc 75 lat. Pa- tron kamedułów. W IKONOGRAFII œw. Romuald przed- stawiany jest jako stary człowiek w białym, długim habicie kamedulskim. Czasami w stroju opata. A także, jak we œnie widzi tajemniczš drabinę, się- gajšcš nieba, po której białe postacie jego ducho- wych synów opuszczajš ziemię. Jego atrybutami sš: czaszka, otwarta księga, kij podróżny laska. ~ œw. Bonifacego bpa m. (+ 1009), œwœw. Gaudente- go bpa, Kulmacjusza dk., mm. (+ IV/V w.), œw. Julia- ny Falconieri dz. zk. (+1341), bł. Michaliny wdo- wy (+ 1356), œw. Ursycyna m. (+ I w.) 20 czerwca Benigna łac. benignus - uprzejmy, życzliwy, dobroczynny Bł. Benigna, dziewica, męczennica. Była mniszkš klasztoru cysterskiego w Trzebni- cy(?). Zginęła podczas najazdów tatarskich w 1241 roku. Stare przekazy liturgiczne wspomnienie jej œmierci wišżš z dziewictwem bronionym za cenę życia. Jej kult był szczególnie rozwinięty na Kuja- wach i we Wrocławiu. œw. Florentyny dz. (+ VII w.); œwŒW. Franciszka Pacheco zk., Jana Chrzciciela Zoli zk., Baltazara de Torres zk., mm. w Japon (+ 1626); œw. Jana z Matera op. (+ 1139), œw. Makarego bpa w Petry (+ IV w.), œw. Sylwera pp. m. (+ 537), bł. Tomasza Whitebreada zk. m. (+ 1679), œw. Wincenty Gero- za dz. (+ 1847) 21 czerwca Alojzy zob. 12 marca Œw Alojzy Gonzaga, zakonnik. Urodził się w roku 1568 koło Mantui. Najstarszy syn mar- grabiego Ferdynanda di Castiglione. Będšc paziem na dworach w Mantui, Florencji i Madrycie odzna- czał się umiłowaniem modlitwy czystoœciš i umar- twieniem. Jako siedemnastoletni młodzieniec wstš- pił do zakonu jezuitów w Rzymie, gdzie pogłębił w sobie ducha pokuty pokory posłuszeństwa. W 1590 roku ukończył studia teologiczne. Umar ja- ko kleryk 21 czerwca 1591 roku, zaraziwszy się dżu- mš przy pielęgnowaniu chorych. Beatyfikowany w roku 1605, kanonizowany w 1726. Jest patronem Mantui oraz młodzieży zwłaszcza studiujšcej. W IKONOGRAFII œw. Alojzy przed- stawiany jest w sutannie jezuickiej, w białej kom- ży z szerokimi rękawami. Jego atrybutami sš: czaszka, Dziecię Jezus w ramionach, mitra ksišżę- ca u stóp, krzyż, lilia, czaszka. ~ ŒW. Albana m. (+ 450), œw. Euzebiusza bpa z Sa- mosaty m. (+ 380), ŒW. Leutfryda op. (+738), œw. Rajmunda bpa Barbadro (+1126), œw. Terencjusza bpa Ikonium m. (+ I w.) 22~ czerwca Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Fisher, biskup, męczennik (1469-1535). Był studentem, a potem profesorem i kanclerzem uniwersytetu w Cambridge. Wielki humanista. Jako biskup Rochester odznaczał się duchem pokuty oraz gorliwoœciš w obronie wiary katolickiej. Został uwięziony bowiem odmówił uznania zwierzchnictwa Henryka VIII nad Koœcio- łem w Angl. W więzieniu mianowany kardyna- łem przez papieża Pawła III. Œcięty z rozkazu kró- lewskiego. Patron prawników. Tomasz zob. 28 stycznia Œw Tomasz More, kanclerz pań- stwa, męczennik. Urodził się w Londynie w 1478 roku. Z wykształcenia prawnik. Był czło- wiekiem o wszechstronnych, humanistycznych zainteresowaniach. Adwokat i poseł do parlamen- tu, mšż stanu i pisarz polityczny głęboko pobożny ale z wielkim poczuciem humoru. Ojciec czworga dzieci. Pełnił urzšd kanclerza króla angielskiego Henryka VIII. Zrezygnował z tej godnoœci, sprzeci- wiajšc się w ten sposób rozwodowi króla i jego po- lityce wobec Koœcioła. Stracony 6 lipca 1535 roku, odmówił bowiem uznania supremacji króla nad koœciołem. Pozostawił po sobie szereg pism, m. in. listy do córki Małgorzaty i "Utopię". Kanonizowa- ny w 1935 roku. Jest patronem prawników W IKONOGRAFII œw Tomasz przed- stawiany jest w stroju lorda. Jego atrybuty to czaszka, krzyż, łańcuch. ~ ŒW. Albana m. (+ 287), œw. Eberharda (+ 1164), œw. Flawiusza Klemensa konsula m. (+ I w.), bł. In- nocentego V pp. (+ 1276), œw. Jana bpa Neapolu (+ ok. 432) 23 czerwca Józef zob. 19 stycznia Œw Józef Cafasso, kapłan (1811-1860). Urodził się w Castelnuovo d'Asti w Piemoncie. Po studiach teologicznych w Turynie przyjšł œwięcenia kapłańskie. Miał wtedy 22 lata. Był wykładowcš, a póŸniej rektorem Instytutu Teolog Moralnej. Za- słynšł jako duchowy przewodnik młodych kapła- nów Przez wiele lat posługiwał jako kapelan wię- zienny Żył w skrajnym ubóstwie. Beatyfikowany przez Piusa XI, który nazwał Œwiętego "perłš kleru Ital". Kanonizowany w 1947 roku. Jest patronem więŸniów i więzień. œw. Agrypiny dz. m. (+ III w.), œwœw. Arystoklesa, Atanazego, Demetriana, mm. (+II w.), œw. Edeltrudy królowej dz. (+ 679), œw. Jana m. (+ pot. IV w.), bł. Mar z Nivelles zk. (+ 1213), bł. Piotra z Juilly (+ 1136), œwœw. Zenona i Zenasa, mm. (+ 304) 24 czerwca Jan zob. 31 stycznia ŒW Jan ChrZCiCiel ( + ok. 32 ). Urodził się w Judei, według tradycji w Ain Karim, jako syn ka- płana Zachariasza i Elżbiety (Łk 1,5-80). Był krew- nym Jezusa Chrystusa. W młodym wieku udał się na pustynię, gdzie podjšł życie ascety Na przełomie 28/29 roku nad Jordanem, w pobliżu Jerycha, roz- poczšł publiczne nauczanie o nadchodzšcym kró- lestwie Bożym oraz udzielał chrztu pokuty Wska- zał na Jezusa jako oczekiwanego Baranka Bożego (J 1,29 nn) i nazwał Go Mesjaszem (J 1,20-34). Uchodził za proroka, ale Chrystus okreœlił go jako kogoœ więcej niż proroka (Mt 11,9 nn), posłańca przed Bogiem. Wystšpił przeciw królowi Herodowi Antypasowi, potępiajšc jego kazirodcze małżeń- stwo z Herodiadš, bratowš. Został przez niego aresztowany i uwięziony w twierdzy Macherontu (Mt 11,2-6), a następnie œcięty (Mk 6,17-28). miał wtedy trzydzieœci kilka lat. W Janie Chrzcicielu uderza jego œwiętoœć, życie pełne ascezy i pokuty siła charakteru, bezkompromisowoœć. Był pierw- szym œwiętym czczonym w całym Koœciele. Jemu dedykowana jest bazylika rzymska œw Jana na La- teranie, przy której przez prawie 1000 lat mieli swojš siedzibę papieże. Jest patronem Austr, Francji, Holand, Malty Niemiec, Prowansji, Wę- gier; Akwitan, Aragon; archidiecezji warszaw- skiej i wrocławskiej; Amiens, Awinionu, Bonn, Flo- rencji, Frankfurtu nad Menem, Kolon, Lipska, Lyonu, Neapolu, Norymbergi, Nysy Wiednia, Wro- cławia; jest patronem wielu zakonów m. in. joan- nitów (Kawalerów Maltańskich), mnichów dzie- wic, pasterzy i stad, kowali, krawców kuœnierzy ry- marzy; abstynentów niezamężnych matek, skaza- nych na œmierć. Jest orędownikiem podczas grado- bicia, w chorobach epilepsji. W IKONOGRAFII œw. Jan przedsta- wiany jest jako dziecko, młodzieniec lub mšż asce- tyczny, ubrany w skórę zwierzęcš albo płaszcz z sierœci wielbłšda. Jego atrybutami sš: Baranek Boży baranek na ramieniu, na księdze lub u stóp, baranek z kielichem, chłopiec bawišcy się z baran- kiem, głowa na misie, krzyż. W tradycji wschod- niej, zwłaszcza w ikonach, ukazywany jest jako zwiastun ze skrzydłami. œw. Rumolda bpa m. (+ 775), ŒW. Symplicjusza bpa Autun (+ 350), œw. Teodulfa bpa (+ 776) 25 czerwca ~ Dorota zob. 6 lutego Bł. Dorota Z Mštowów, wdowa. Uro- dziła się w 1347 roku w Mštowach Wielkich ko- ło Malborka. Była córkš osadników holender- skich. W młodoœci rodzice wydali jš za gdańskie- go płatnerza Adalberta. Dorota urodziła dziewię- cioro dzieci. Z nich oœmioro umarło podczas ko- lejnych epidem. Będšc gospodyniš domu, dšży- ła do chrzeœcijańskiej doskonałoœci. Po œmierci męża udała się do Kwidzyna - siedziby biskupa pomezańskiego, aby korzystać z duchowego kie- rownictwa teologa Jana. Za jego zgodš zamuro- wała się w celi przylegajšcej do prezbiterium ka- tedry podejmujšc bezustannš modlitwę i poku- tę. Była stygmatyczkš. zmarła 25 czerwca 1394 roku. bł. Dorota jest patronkš Pomorza; kobiet, matek, odlewników. W IKONOGRAFII błogosławiona przedstawiana jest ze stygmatami. Jej atrybutem- wieża, w której poleciła się zamurować. ~ œw. Adelberta (+ 714), œw. Maksyma bpa Turynu (+ 423), œw. Prospera bpa (+ V/VI w.), œw. Sozypa- tra (+ I w.), œw. Wilhelma z Vercelli op. (+ 1142) 26 czerwca Jan zob. 31 stycznia Paweł zob. 15 stycznia ŒW Jan i Œw Paweł, męczennicy (+362). Byli braćmi. Zajmowali wysokie stanowi- ska na dworze Konstantyny córki cesarza Kon- stantyna Wielkiego. Wyrażajšc sprzeciw wobec przeœladowań chrzeœcijan, nie przyjęli zaproszenia przesłanego im przez cesarza Juliana Apostatę. Przymuszeni do złożenia ofiary Jowiszowi, odmó- wili, za co zostali potajemnie zgładzeni w nocy w ich własnym domu. Ich imiona wymieniano w kanonie rzymskim Mszy œwiętej. ~ ŒW. Antelma op. bpa (+1178), œw. Dawida ps. (+ ok. 540), bł. Josemarii Escriva de Belaguer (+ ~975), œw. Maksencjusza kpł. (+ 515), œw. Pela- giusza m. (+ 925, Œwœw. Salwiusza bpa i Superiusza (+VIII w.), œw. Wigiliusza bpa Trydentu (+ 405) ~ 27 czerwca Cyryl zob. 14 lutego Œw Cyryl Aleksandryjski, biskup, patriarcha, doktor Koœcioła. urodził się w Aleksandr w 370 roku. Przez jakiœ czas przeby- wał wœród mnichów na pustyni. W 412 roku został biskupem. Popierany przez papieża, skłonił cesarza Teodozjusza II do zwołania soboru, który odbył się w Efezie (431 ). Podczas obrad Cyryl przyczynił się do zdefiniowania nauki katolickiej, iż dwie natury: boska i ludzka, sš złšczone w jednej osobie Jezusa Chrystusa, oraz do ogłoszenia dogmatu, że Naj- œwiętsza Maryja Panna jest prawdziwš Matkš Bo- ga (Theotokos). Œw Cyryl zmarł 27 czerwca 444 roku. Pozostawił po sobie obfitš spuœciznę teolo- gicznš. Leon XIII ogłosił go doktorem Koœcioła. W IKONOGRAFII œw. Cyryl ukazywa- ny jest w stroju biskupim rytu bizantyjskiego z charakterystycznym kapturem zdobionym krzy- żykami, a także w scenie, gdy Matka Boża ukazu- je się Œwiętemu. Atrybutem - gołšb na ramieniu, czasami kodeks. , œw. Anekta m. (+ III/IV w.), bł. Bonawentury z Gub- blo zk. (+1232), œw. Jana kpł. (+ VI w.), błbł. Mar Magdaleny Fontaine, Mar Franciszki Lanel, Teresy Fantou, Joanny Gerard, mm. w Cambrai (+1794), œw. Sampsona kpł. (+ 560) 28 czerwca Ireneusz gr. eirenaios - spokojny, pokojowy, ŒW Ireneusz, biskup, męczennik. Uro- dził się w Smyrnie około 130 roku. Był uczniem tam- tejszego biskupa, œw Polikarpa - ucznia œw Jana Apostoła. Apostołował w Gal. Stamtšd w 177 roku został wysłany przez chrzeœcijan do papieża Eleute- riusza z misjš. Po powrocie do Lugdunum (Lyon) Ire- neusza wybrano na stolicę biskupiš, na miejsce umę- czonego biskupa Potyna. Jako wybitny teolog zwal- czał w swoich pismach gnostyków wykazujšc, że tyl- ko Koœciół przechował wiernie tradycję otrzymanš od Apostołów Poniósł œmierć męczeńskš w Lyonie w 202 roku. Jest patronem diecezji w Lyonie. W IKONOGRAFII jest przedstawia- ny w stroju biskupa rytu rzymskiego z mitrš i pa- storałem. ~ œw. Argymira m. w Kordobie (+ 856), œw. Pawła I pp. (+767), œwœw. Plutarcha, Serena, Heraklidesa, Herona, Raisy, Potamieny, Marceli, mm. (+ 202) 29 czerwca Piotr zob. 21 lutego ŒW PiOtr, ApOStOł (+ 67). Syn rybaka Jo- ny z Betsaidy Galilejskiej. Nosił imię Szymon. Mieszkał w Kafarnaum. Chrystus powołał go wraz z jego bratem, Andrzejem, na swojego ucz- nia. W ewangelicznej relacji o ustanowieniu gro- na Dwunastu otrzymał od Jezusa nowe imię- Piotr. Należał do Jego najbliższego grona. Obec- ny podczas przemienienia na górze Tabor; składa wyznanie, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Boga (Mt 16,16 nn); kroczy po wodzie ku Jezusowi; jest przy Nim w Ogrójcu; podczas aresztowania Mistrza broni Go, atakujšc sługę arcykapłana (J 18,10). Po zmartwychwstaniu Chrystus uka- zuje się Piotrowi, przekazujšc mu władzę paster- skš (J 21,15-17). Po Zesłaniu Ducha Œwiętego wygłasza mowę misyjnš do Żydów stajšc na cze- le uczniów i wyznawców Chrystusa. Duszpaster- skš działalnoœć prowadzi poza Jerozolimš- w Samar, Liddzie, Jaffie, Cezarei Nadmorskiej. Wędruje do Antioch, następnie do Azji Mniej- szej, a potem do Rzymu. Tutaj zakłada gminę chrzeœcijańskš i zostaje jej pierwszym biskupem. Po œmierci Heroda (+ 44) wrócił do Jerozolimy. W roku 48/49 przewodniczy Soborowi Jerozolim- skiemu, po czym wraca do Rzymu. Ewangelie ukazujš jego szczególnš pozycję w gronie aposto- łów. Pisma Nowego Testamentu wymieniajš go 150 razy. Podczas przeœladowania chrzeœcijan przez Nerona w latach 64-67 œw. Piotr zostaje aresztowany i ukrzyżowany głowš w dół. Jest autorem dwóch listów należšcych do Nowego Testamentu. Nad jego grobem wzniesiono w 320 roku koœciół, który ostatecznš formę przybrał w postaci bazyliki Watykańskiej. Œw. Piotr, pierwszy papież, jest patronem m. in. diecezji w Rzymie, Berlinie, Lozannie; miast: Awinionu, Biecza, Duszników Zdroju, Frankfurtu nad Me- nem, Genewy Hamburga, Nantes, Poznania, Ry- gi, Rzymu, Trzebnicy; a także blacharzy budow- niczych mostów kowali, kamieniarzy, maryna- rzy rybaków zegarmistrzów. Wzywany jako orę- downik podczas epilepsji, goršczki, febry, ukš- szenia przez węże. W IKONOGRAFII œw. Piotr ukazywa- ny jest w stroju apostoła, jako biskup lub papież w pontyfikalnych szatach. Od IV w. (medalion z bršzu - Watykan, mozaika w S. Clemente ) usta- lił się typ ikonograficzny œw. Piotra - szerokie ry- sy twarzy łysina lub lok nad czołem, krótka, gę- sta broda. Od XII wieku przedstawiany jest jako siedzšcy na tronie. Atrybutami Księcia Aposto- łów sš: anioł, kajdany dwa klucze symbolizujšce klucze Królestwa Bożego, kogut, odwrócony krzyż, księga, łódŸ, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała - stanowišce aluzje do wydarzeń w jego ży- ciu, tiara w rękach. Piotr zob. 15 stycznia ŒW paWeł, apOStOł (+67). Apostoł Naro- dów. Autor 13 listów do gmin chrzeœcijańskich, włšczonych do ksišg Nowego Testamentu. Ksiš- żę mistyków. Szaweł urodził się w Tarsie około 5- 10 roku po Chrystusie. Pochodził z żydowskiej rodziny silnie przywišzanej do tradycji. Byli nie- wolnikami, którzy zostali wyzwoleni. Szaweł odziedziczył po nich obywatelstwo rzymskie. Uczył się rzemiosła - tkania płótna namiotowe- go. PóŸniej przybył do Jerozolimy, aby studiować Torę. Być może był uczniem Gamaliela. Gorli- woœć w strzeżeniu tradycji religijnej sprawiła, że majšc około 25 lat stał się zdecydowanym prze- ciwnikiem i przeœladowcš Koœcioła. Uczestniczył jako œwiadek w kamienowaniu œw. Szczepana. Około 35 roku z własnej woli udał się z listami polecajšcymi do Damaszku (Dz 9,1 n; Gal. 1,15- 16), aby tam œcigać chrzeœcijan. U bram miasta "olœniła go nagle œwiatłoœć z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos: < Szawle, Szawle, dla- czego Mnie przeœladujesz?> - -powiedział. A On: " (Dz 9,3-6). Po nawróceniu nagłym, niespodziewanym i cu- downym przyjšł chrzest i zmienił imię na Paweł. Po trzech latach pobytu w Damaszku oraz krót- kim pobycie w Jerozolimie odbył trzy misyjne podróże: pierwszš - w latach 44-49: Cypr-Gala- cja, razem z Barnabš i Markiem; drugš w latach 50-53: Filippi-Tesaloniki-Berea-Achaia-Korynt, razem z'kmoteuszem i Sylasem; trzeciš w latach 53-58: Efez-Macedonia-Korynt-Jerozolima. W Pa- lestynie został aresztowany przesłuchiwany przez prokuratorów Feliksa i Festusa. Dwa lata przebywał w więzieniu w Cezarei. Gdy odwołał się do cesarza, został deportowany drogš morskš do Rzymu. Dwa lata przebywał w więzieniu o doœć łagodnym regulaminie. Uwolniony, udał się do Efezu, Hiszpan (?) i na Kretę. Tam aresz- towano go po raz drugi ( 64 r. ). W Rzymie oczeki- wał na zakończenie procesu oraz wyrok. Zginšł œmierciš męczeńskš przez œcięcie mieczem w tym samym roku - 67 - co œw. Piotr. W Rzymie w IV wieku szczštki Pawła apostoła złożono w grobowcu, nad którym wybudowano bazylikę œw. Pawła za Murami. Jest patronem licznych za- konów Awinionu, Berlina, Biecza, Frankfurtu nad Menem, Poznania, Rygi, Rzymu, Saragossy oraz marynarzy powroŸników tkaczy. W IKONOGRAFII przedstawiany jest w długiej tunice i płaszczu. Jego atrybutami sš: baranek, koń, koœć słoniowa, miecz. ~ ŒW. Benedykty dz. (+ III w.), œw. Emmy wdowy (+ 1045, œw. Kasjusza bpa Narni (+ 558), œw. Mar (+ I w.), bł. Rajmunda m. na Majorce (+ 1316, œw. Syrusa bpa Genui (+ ok. 330) 30 czerwca Władysław słow wodzi- - władać, panować; -sław - sława; "ten, który posiadł sławę" ŒW władySłaW, krÓl (1040-1095). Syn króla węgierskiego Beli I i Rychezy córki króla pol- skiego Mieszka II. Urodził się w Krakowie. Dzie- ciństwo i młodoœć spędził na dworze Kazimierza Odnowiciela, a potem Bolesława Œmiałego. Znał dobrze język polski i polskie obyczaje. Majšc 16 lat udał się na Węgry Po œmierci starszego brata Gej- zy objšł panowanie. Na poczštku niełatwe były to rzšdy walczył bowiem ze sprowadzonymi przez przeciwników jego sukcesji Awarami i Pieczynga- mi, a następnie z cesarzem niemieckim Henry- kiem IV który najechał Węgry Œw. Władysław miał trzy córki. Był wzorem œredniowiecznego rycerza. słynšł ze œwištobliwego życia. Po przyłšczeniu Kroacji do korony węgierskiej w Zagrzebiu ufun- dował biskupstwo. Kanonizowany przez papieża Celestyna III w 1192 roku. Jest patronem Węgier. W IKONOGRAFII œw. Władysław przedstawiany jest z insygniami królewskimi. Jego atrybutami sš: anioł podajšcy włócznię, choršgiew krzyż, turban turecki. ~ œw. Bazylidesa m. (+ ok. 202), œw. Jana Hagioryty zk. (+ 1065), œwœw. Marcjalisa bpa, Alpiniana, Austri- kliniana (+ III w.), œw. Teobalda kpł. ps. (+ 1066) 1 lipca Otton germ. Odward - dziedzictwo, majštek Œw Otton z Bambergi, biskup (ok. 1060-1139). Urodził się w Szwab, w rodzinie szlacheckiej. Do Polski przybył jako kleryk w or- szaku opata Henryka z Wurzburga, który został póŸniej arcybiskupem gnieŸnieńskim. W młodym wieku był kapelanem na dworze księcia Włady- sława Hermana. Po powrocie do Niemiec został kanclerzem cesarza Henryka IV a póŸniej bisku- pem Bambergi. Dał się poznać jako wytrawny dy- plomata, budowniczy i administrator. W roku 1124 na proœbę Bolesława Krzywoustego Otton przybył na Pomorze, aby je chrystianizować. Ewangelizował i chrzcił m. in. w Stargardzie, Py- rzycach, Kamieniu, Szczecinie, Lubinie, Koło- brzegu, Białogardzie. Jego misja, mimo trudnoœci i przeciwieństw zakończyła się pomyœlnie. Pod- czas drugiej wyprawy stworzył na Pomorzu zręby organizacji koœcielnej. Pochowano go w opactwie na Górze œw. Michała niedaleko Bambergi. Kano- nizacji dokonał papież Klemens III w 1189 roku. Œw. Otton jest patronem archidiecezji szczeciń- sko-kamieńskiej, Pomorza. W IKONOGRAFII œw Otton przedsta- wiany jest w stroju biskupa, czasami ma paliusz. ~ œwœw. Aarona i Juliana, mm. (+ 287), œw. Domi- cjana op. (+ V w.), œw. Eparchiusa op. (+ 581), œw. Galla bpa Clermont (+ 551 ), œw. Marcina bpa (+ III w.), œw. Symeona Salos (+ VI w.), œw. Teodo- ryka kpł. (+ 633) 2 lipca Bernardyn zob. 20 maja Œw Bernardyn Realino, kapłan. urodził się w Carpi koło Ferrary Studiował medycynę w Modenie i Bolon. Doktor prawa rzymskiego i cy- wilnego. Był burmistrzem Felizzano, sędziš w Ca- stel Leone, doradcš i pełnomocnikiem namiestnika Neapolu. Kiedy miał 34 lata, podczas rekolekcji podjšł decyzję radykalnej zmiany życia. Wstšpił do jezuitów W trzy lata póŸniej przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Pracował jako mistrz nowicjatu. Uznanie zyskał jako wybitny kaznodzieja. W 1574 roku wy- słano go do Lecce, gdzie pozostał do œmierci. Swojš życzliwoœciš i pobożnoœciš podbił serca mieszkań- ców którzy nazywali go "ojcem miasta". Miał dar ekstaz, proroctw uzdrawiania. Pod koniec życia bardzo cierpiał. 'trzy lata przed œmierciš utracił wzrok. Zmarł 2 lipca 1616 roku. Beatyfikowany przez Leona XIII w 1895 roku. Kanonizował go Pius XII ( 1947). Œw Bernardyn jest patronem Lecce. W IKONOGRAFII przedstawiany jest z Dziecięciem Jezus na rękach, które miał otrzymać od Matki Bożej podczas jednej ze swoich ekstaz. ~ œw. Eutychiusza m. (+ III w.), œw. Monegundy (+ VI w.), bł. Piotra bpa z Luksemburga kard. (+ 1387), œwœw. Procesa i Martyniana, mm. (+ III w.), œw. Œwituna bpa Winchester (+862) 3 lipca Tomasz zob. 28 stycznia ŒW TOmaSZ, ApOStOł (+ ok. 67). zwany także Didymos, "BliŸniak". Należał do œcisłego gro- na Dwunastu Apostołów. Ewangelie wspominajš go kilkakrotnie: kiedy jest gotów pójœć z Jezusem na œmierć (J 11,16); w Wieczerniku podczas Ostat- niej Wieczerzy (J 14,5); osiem dni po zmartwych- wstaniu, kiedy ze sceptycyzmem wkłada rękę w bok Jezusa (J 20,19 nn); nad Jeziorem Geneza- ret, gdy jest œwiadkiem cudownego połowu ryb po zmartwychwstaniu Jezusa (J 21,2). Według trady- cji œw. Tomasz ewangelizował Partów (Iran). Dotarł do Ind, gdzie poniósł męczeńskš œmierć w Kala- minie (?). Pochowano go w Mailapur (dzisiaj przedmieœcie Madrasu~. W III wieku relikwie prze- niesiono do Edessy potem na wyspę Chios. W 1258 roku krzyżowcy przewieŸli je do Ortony w Ital. Œw. Tomasz jest patronem Ind, Portugal, Urbino, Parmy Rygi, Zamoœcia; architektów budowni- czych, cieœli, geodetów kamieniarzy murarzy sto- larzy, małżeństw teologów. W IKONOGRAFII œw. Tomasz przed- stawiany jest jako młodzieniec (do XIII w. na Za- chodzie, do XVIII w. na Wschodzie~, póŸniej jako starszy mężczyzna w tunice i płaszczu. W prezen- tacji ikonograficznej powraca wštek "niewierne- go" Tomasza. Atrybutami Œwiętego sš: kštowni- ca, kielich, księga, miecz, serce, włócznia, którš go przeszyto, zwój. ~ œw. Anatola bpa Laodycei (+ 458), ŒW. Datusa bpa Rawenny (+ IV w.), œw. Heliodora bpa Altino (+IV w.), œw. Józefa Nyen m. w Indochinach (+1838), œw. Le- ona II pp. (+ 683), œw. Tryfona m. (+ III w.) 4 lIpca Elżbieta zob. 18 czerwca Œw Elżbieta Portugalska, królowa. Uro- dziła się w Saragossie w 1271 roku. Była córkš Piotra III, króla Aragon, i Konstancji, królewny Sycyl. Jej ciotkš była œw Elżbieta Węgierska. Kiedy miała 12 lat, wydano jš za Dionizego, króla Portugal. miała z nim dwoje dzieci: Konstancję i Alfonsa. Malżeń- stwo jednak nie było szczęœliwe. Elżbieta przyjmowa- ła to z cierpliwoœciš. Modliła się, poœciła, œwiadczyła miłosierdzie. Była fundatorkš wielu koœciołów i klasztorów. Posiadała dar godzenia zwaœnionych monarchów. W Coimbrze, a potem w Lizbonie dopro- wadziła do zgody między Dionizym i Alfonsem, któ- ry zbuntował się przeciw rodzonemu ojcu. Interwe- niowała w zatargach swego męża Dionizego z jego bratem oraz z Ferdynandem Kastylijskim. Podczas walk między jej synem Alfonsem IV a jej wnukiem Alfonsem IX, królem Kastyl, podšżyła na pole bi- twy zapobiegajšc wojnie. Nazwano jš "aniołem po- koju". Po œmierci męża, który umarł na jej rękach pe- łen skruchy i nawrócenia, wstšpiła do III Zakonu œw Franciszka i zamieszkała w założonym przez siebie klasztorze klarysek w Coimbrze. Zmarła 4 lipca 1336 roku. Beatyfikowana przez Leona X w 1516 roku. Ka- nonizował jš papież Urban VIII w roku 1626. Œw Elż- bieta jest patronkš Portugal, Coimbry Estremoz, Saragossy Orędowniczka podczas udręk wojny W IKONOGRAFII Œwięta przedsta- wiana jest w stroju królewskim, czasami w chabicie klaryski. Jej atrybutami sš: dzban na wino, flako- nik z wodš zamienionš według legendy w wino, korona królewska w dłoniach, róża, księga. ~ œw. Andrzeja bpa Krety (+ 740), œw. Atanazego dk. m. (+ ok. 451, œw. Hiacynta m. (+ pocz. II w.), œw. Lau- riana bpa Sewilli (+ VI w.), ŒW. Namfaniona m. (+ ok. 180), ŒW. Odo Dobrego (+ 959), bł. Piotra Frassati tercjarza (+1925), œw. Teodora bpa (+ 150), œw. Udalryka bpa Augsburga (+ 973) 5 lipca Antoni zob. 17 stycznia Œw Antoni Maria Zaccaria, kapłan, zakOnnik. Urodził się w Cremonie 1502 roku. Studiował medycynę w Padwie. Dał się poznać jako lekarz pełen troski, życzliwoœci i bezinteresownoœci. Katechizował dzieci i młodzież. Majšc 26 lat przyjšł œwięcenia kapłańskie. W 1530 roku założył kongre- gację Kleryków Regularnych œw Pawła. Od koœcioła œw Barnaby w Mediolanie, gdzie osiedlił się nowy za- kon, nazwano ich barnabitami. Spopularyzował 40- godzinne nabożeństwo. Wyniszczony pracš apostol- skš, zmarł 5 lipca 1539 roku. Do dziœ wielu pielgrzy- mów gromadzi się przy jego grobie w Mediolanie. W IKONOGRAFII œw. Antoni przed- stawiany jest m. in. w towarzystwie œw Pawła Apostoła, do którego miał szczególne nabożeń- stwo. Bywa ukazywany z monstrancjš w ręku. Czasami, jako czciciel Męki Pańskiej, trzyma krzyż. Atrybuty: hostia, kielich, lilia. Atanazy zob. 2 maja Œw Atanazy z góry Athos, opat. urodził się w Trebizondzie około 920 roku. Studiował w Konstantynopolu. Następnie przebywał w klasz- torze Kyminas w Bityn. Kiedy chciano go obrać opatem, uciekł na Athos, gdzie wiódł życie pustelni- ka. Cesarz Nicefor Fokas, jego przyjaciel z czasów szkolnych, przymusił go do przyjęcia poważnej sumy na wybudowanie klasztoru. Prace podjęte w 963 ro- ku stały się poczštkiem Wielkiej Ławry Inicjatywa ta wywołała jednak zdecydowany sprzeciw mieszkajš- cych tam pustelników Dwukrotnie Atanazy musiał ratować się ucieczkš. Zginšł w 1003 roku przywalo- ny kopułš podczas budowania koœcioła. W chwili œmierci był przełożonym około szeœćdziesięciu mni- szych osiedli na œwiętej górze Athos. ~ œw. Cyryli m. (+ IV w.), bt. Eliasza de Bourdeille bpa Tours kard. (+ ~484) 6 lipca Maria zob. 1 stycznia Œw Maria Coretti, dziewica, mę- CZennica (1890-1902). Urodziła się w Corinal- do koło Ankony Pochodziła z ubogiej wiejskiej ro- dziny Kiedy miała 10 lat, umarł jej ojciec. Maria pomagała matce i opiekowała się rodzeństwem. W wieku 12 lat, bronišc swej niewinnoœci, została zasztyletowana przez 16-letniego chłopca z sš- siedztwa. Przed œmierciš darowała winę swemu zabójcy W procesie beatyfikacyjnym œwiadkowie podkreœlali niezwykłš dla tak młodej dziewczyny pracowitoœć, zaradnoœć i nadzwyczajnš pobożnoœć. Pius XII beatyfikował jš w 1947 roku. Kanonizo- wał w trzy lata póŸniej. Jest patronkš młodzieży. Maria zob. 1 stycznia bł. Maria Teresa Ledóchowska, dzie- wica, ZakOnnica. Urodziła się 29 kwietnia 1863 roku w Loosdorf w Austr, dokšd jej rodzina wyemigrowała po powstaniu listopadowym. Otrzy- mała religijne wychowanie. W 1883 roku przeniosła się z rodzinš do Lipnicy Murowanej koło Bochni. Po œmierci ojca została damš dworu księżny toskań- skiej w Salzburgu. Tutaj zetknęła się z problemami misji w Afryce. W 1889 roku zaczęła wydawać pi- smo "Echo aus Africa", które w cztery lata póŸniej ukazało się w języku polskim. Za zgodš Leona XIII założyła instytut zakonny który nazwała Sodalicjš œw Piotra klawera. Jako pierwsza złożyła w nim œluby zakonne. Była człowiekiem niezwykłej energ i pracy miała szczególne nabożeństwo do Najœwięt- szego Serca Jezusa. zmarła 6 lipca 1922 roku w Rzy- mie. Beatyfikował jš w 1975 roku Paweł VI. Jest pa- tronkš dzieł misyjnych w Polsce. W IKONOGRAFII bł. Maria Teresa przedstawiana jest w habicie Sodalicji œw Piotra Klawera, czasami z murzyńskimi dziećmi. ~ œw. Dominiki dz. m. (+ III w.), œw. Goara kpł. (+ VI w.), bł. Piotra od Krzyża zk. (+ 1522) 7 lipca Benedykt zob. 12 lutego bł. Benedykt XI, papież. Michał Boccasi- ni, póŸniejszy papież, urodził się w 1240 roku w Trevisio. Matka jego była praczkš. miał 14 lat, kiedy wstšpił do dominikanów. Po ukończonych studiach teologicznych w Wenecji i Genewie został wkrótce prowincjałem. Bonifacy VIII mianował go biskupem Ost i kardynałem. Jako kardynał pro- wadził liczne misje dyplomatyczne z ramienia Ko- œcioła - poœredniczył w zawarciu pokoju pomiędzy Filipem Pięknym, królem Francji, a Edwardem I, królem Angl. Był wysłany jako legat na Węgry do Polski, Serb, Dalmacji. człowiek łagodny życzli- wy głębokiej modlitwy W 1303 roku został wybra- ny papieżem. Benedykt XI zmarł 7 lipca 1304 roku w Perug. Tam w koœciele œw Dominika spoczywa- jš jego relikwie. Beatyfikowany przez Klemensa XII w 1736 roku. błbł. Cezydiusza Giacomantonio, józefa, Gambaro, Antonina Fantosati, mm. w Chinach (+1900), œw. Edylburgi królewny ksieni (+ VIII w.), œw. Heddy bpa (+705), œw. Illidiusza bpa (+384), œw. Odona bpa (+~122), œw. Pantena (+II w.), œwœw. Peregryna, Lu- cjana, Pompejusza, Hezychiusza, Papiusa, Saturnina, Germana, mm. (+ II w.), œw. Wilibalda bpa (+ 787) 8 lipca Edgar germ. ed-, od-, ot- - posiadanie, majštek, dziedzictwo; gard - obrońca, stróż; obrońca własnoœci", "stróż dziedzictwa"" Œw Edgar Spokojny, król. urodził się w 943 roku jako drugi syn Edmunda Wspaniałego. Po œmierci brata Edwina objšł rzšdy w całej Angl. Dał poczštek ustawodawstwu angielskiemu. Opie- kował się Koœciołem. Przy współpracy ze œwiętymi biskupami Dunstanem, Etelwoldem i Oswaldem stworzył warunki do odrodzenia religijnego, zwłaszcza zakonów. W wyniku tych działań Koœciół w Angl zaczšł wysyłać misjonarzy do Skandyna- w. W życiu króla Edgara uderzała "œwiętoœć i spra- wiedliwoœć" - zapisał biograf Wilhelm z Malmesbu- ry Spoœród czworga jego dzieci dwoje zostało wy- niesionych na ołtarze: œw Edward (+978) i œw Edyta (+984). Œw Edgar zmarł 8 lipca 975 roku. œwŒW. małżonków Akwili i Pryscyl, mm. (+ I w.), bł. Eugeniusza III pp. (+1153), œw. Kiliana bpa (+689l, bł. Piotra z Amiens zk. (+1115), œw. Prokopa m. (+ 303) 9 lipca zob. 13 stycznia Œw Weronika Giuliani, dziewica, ksieni. Urodziła się 27 grudnia 1660 roku w Mer- catello, w zamożnej rodzinie Mancini. Rodzice dali jej na chrzcie imię Urszula. Majšc 17 lat chciała zo- stać zakonnicš. Ojciec wyraził na to zgodę dopiero w obliczu choroby grożšcej jej œmierciš. Urszula wstšpiła do klasztoru kapucynek w Citta di Castello. Przeszła przez wszelkie zakonne funkcje aż po urzšd ksieni. W kontakcie z siostrami była życzliwa, wobec siebie wymagajšca i surowa. Spotkało jš wiele cier- pień. Obdarowana doœwiadczeniami mistycznymi, w Wielki Pištek - 5 kwietnia 1697 roku - otrzymała stygmaty Miała szczególne nabożeństwo do Męki Chrystusa. zmarła 9 lipca 1727 roku. Pozostawiła dziennik "Pamiętnik męki", w którym jest zapis ekstaz, przeżyć mistycznych, doœwiadczeń religij- nych. Beatyfikowana przez Piusa VII w 1802 roku. Kanonizacji dokonał w 1839 roku Grzegorz XVI. ~ bł. Adriana Fortescue m. (+ 1538), œwœw. Anatol dz., Audaksa, mm. (+ pot. III w.), œw. Brycjusza bpa Martuli (+ IV w.), œw. Cyryla bpa (+ poi. III w.), œw. Ha- driana III pp. (+ 885), œw. Jana z Kolon m. (+ 1572), bł. Joanny Scopelli zk. (+ 1491 ), œw. Mikołaja Pieck zk. m. (+1572), œwœw. Patermucjusza, Kopresa, Aleksan- dra, mm. (+ IV w.) ~ 10 lipca Antoni zob. 17 stycznia Œw Antoni Peczerski, opat 983-1073. An- typas -jego pierwotne imię, pochodził z grodu Lubecz, leżšcego na północ od kijowa. Jako młody człowiek zapoznał się z życiem zakonnym na górze Athos. Po powrocie na Ruœ w pobliżu kijowa zajšł pieczarę, w której wiódł surowe życie pustelnika. Od tego miej- sca otrzymał przydomek "Peczerski". Po pewnym cza- sie zaczęli gromadzić się wokół niego uczniowie. Z ich pomocš powiększył pieczarę i urzšdził w niej cerkiew Wokół wydršżono groty-cele. Dał tym samym poczš- tek Ławrze Pieczerskiej. kiedy życie wspólnoty było w miarę zorganizowane, mianował igumena, a sam usunšł się do osobnej groty której nie opuszczał. Po pewnym czasie zaczęli gromadzić się wokół niego uczniowie zmarł majšc 90 lat. Ruœ widziała w nim swego ojca ży- cia monastycznego, zwišzanego z tradycjš wschodniš. ~ œw. Amalbergi zk. (+IX w.), œwœw. Bianora, Sylwana, mm. (+ IV w.), bł. Emanuela Ruiz m. w Libanie (+ 1860), œwœw. Leoncjusza, Maurycego, Daniela, mm. (+ IV w.), œwœw. sióstr Rufiny i Sekundy, mm. (+ III w.) 11 lipCa Benedykt zob. 12 lutego ŒW Benedykt, Opat. Urodził się w Nursji około 480 roku. Był synem właœciciela ziemskiego. Kształcił się w Rzymie, lecz przerwał naukę i podjšł życie pustelnika w Affile. Po paru latach przeniósł się w góry niedaleko Subdiaco. Kiedy zaczęli groma- dzić się wokół niego uczniowie, założył w okolicy 12 klasztorów. PóŸniej przeniósł się w ruiny opuszczo- nej, niewielkiej fortecy na Monte Cassino, gdzie za- łożył opactwo. Tutaj napisał "Regułę", która stała się podstawš życia monastycznego na Zachodzie. Zale- ca w niej roztropnoœć i umiar w modlitwie, pracy i spoczynku. Ukazuje drogę do doskonałoœci religij- nej poprzez panowanie nad sobš, pokorę, posłuszeń- stwo. Poważnš częœć dnia zakonnika przeznaczył na "lectio divina" - czytanie Pisma Œwiętego. Œwięty wprowadził do zakonu profesję - prawem zagwa- rantowanš przynależnoœć do klasztoru, oraz stabil- noœć miejsca, czyli zobowišzanie mnichów do pozo- stawania w jednym klasztorze aż do œmierci. Jego sława œcišgała wielu współczesnych mu, m. in. od- wiedził go król Gotów Totila. Œw Scholastyka, bliŸ- niacza siostra œw Benedykta, w pobliżu Monte Cas- sino założyła benedyktyńskš gałšŸ żeńskš. Œwięty umarł 21 marca 547 roku. W klasztorze na Monte Cassino żyło wtedy 150 mnichów "Reguła" œw Be- nedykta wywarła poważny wpływ na całe życie klasztorne Europy Zachodniej. W Polsce najbardziej znanym opactwem benedyktyńskim jest Tyniec. Tradycja nadała œw Benedyktowi tytuł "patriarchy" monastycyzmu Zachodu. Paweł VI w roku 1964 ogłosił go patronem Europy Œw Benedykt jest także patronem wielu zakonów diecezji tarnowskiej, Francji; architektów górników inżynierów nauczy- cieli, speleologów uczniów wydawców Orędownik w chorobach róży oraz konajšcych. 11 lipca upa- miętnia dzień przeniesienia relikw Œwiętego. W IKONOGRAFII œw Benedykt przed- stawiany jest w habicie benedyktyńskim, w kukulli, z krzyżem w dłoni. Jego atrybutami sš: anioł, bicz, hostia, kielich z wężem, księga, kruk z chlebem w dziobie, księga reguły w ręce, kubek, pastorał, pies, rozbity puchar infuła u nóg z napisem "Au- sculta fili" - "Synu, bšdŸ posłuszny", wišzka rózg. ~ œw. Abundiusa kpł. m. w Kordobie (+ 854), œw. Cyn- deusza kpi. m. (+ III w.), œw. Jana bpa Bergamo m. (+ ok. 680), Œw. Olgi Mšdrej księżny (+ 969), œw. Piu- sa I pp. (+ 155), œw. Sabina (+ VI w.)12 lipca Bruno germ. braun - brunatny, ciemny, bršzowy; prawdopodobnie imię pochodzšce od koloru włosów, ŒW Bruno(n) Bonifacy z Kwerfurtu biskup, męczennik (970-1009). Urodził się w rodzinie grafów niemieckich. W młodoœci był kapelanem Ottona III. Majšc 28 lat wstšpił do be- nedyktynów w Rzymie i przyjšł imię Bonifacy Na- stępnie żył w pustelni œw Romualda w Pereum pod Rawennš. Wysłany przez papieża Sylwestra II na czele misji do Prus, otrzymał sakrę biskupiš w Magdeburgu oraz paliusz metropolity misyjne- go. Bywał z misjš na Węgrzech, w Kijowie, w kra- ju Pieczyngów nad Morzem Czarnym. Polskę, gdzie był zwišzany wielorakimi więzami z królem Bolesławem Chrobrym, odwiedził kilka razy Do- tarł do Prus. Następnie udał się na pogranicze Prus i Litwy (dzisiaj Pomorze Suwalskie), gdzie na zie- mi JadŸwingów zginšł œmierciš męczeńskš wraz z 18 towarzyszami. Bolesław Chrobry wykupił jego ciało. Œw Bruno był autorem tekstów w których jest wiele wiadomoœci dotyczšcych Polski. Œwięty jest patronem diecezji łomżyński‚j. ~ œw. Andrzeja z Rinn (+ XIV w.), œw. Epifany m. (+ III/IV w.), œw. Hermagorasa bpa Akwilei (+ I w.), œw. Jana Gwalberta op. (+ ~073), œw. Jana Jones m. w Angl (+1598), bł. Jazona (+ I w.), œwœw. Nabora, Feliksa, mm. (+ ok. 304), œw. Paterniana bpa Bolon (+ IV w.), ŒW. Paulina m. (+ I w.), œwœw. Proklusa i Hilariona, mm. (+ II w.), œw. Wi- wencjola bpa Lyonu (+ ok. 524) 13 lipca Andrzej zob. 4 lutego Benedykt zob. 12 lutego ŒW AndrZeJ ŒWierad (Andrzej Żurawek), pustelnik (+ 1030). Według tekstu z 1064 roku, napisanego przez węgierskiego biskupa Maurusa, Œwięty pochodził z Polski. Wstšpił do benedyktyń- skiego klasztoru œw Hipolita na górze Zabor koło Nitry Następnie przeniósł się na pustelnię w pobli- żu klasztoru, gdzie zasłynšł z surowej pokuty Œw Benedykt, pustelnik (+1033/1037). Towarzysz pustelniczego życia œw Andrzeja. Po jego œmierci opowiadał biskupowi Maurusowi o cnotach i umartwieniach swego mistrza. Kontynuował suro- wy tryb życia w pustelni. Podobnie jak œw Andrzej miał przybyć "de terra Poloniensi". W trzy lata po œmierci œw Andrzeja napadli go zbójcy i zabili. Ciało wrzucili do rzeki Wag. Relikwie obu Œwiętych spo- czywajš w koœciele œw Emmerama w Nitrze. Obaj Œwięci odbierajš szczególnš czeœć w Polsce - w Tro- piu (nowosšdeckie) i w Opatowcu. W IKONOGRAFII ukazuje się œw. Andrzeja jako pustelnika. Jego atrybutem jest dziupla. ~ œwœw. Eugeniusza bpa, Salutarisa dk., Moritty, mm. w Kartaginie (+ 505), œw. Henryka II cesarza (+ 1024), œw. Klelli Barbieri zk. (+1870), œw. Myropy m. (+ 307), œw. Serapiona m. (+ ok. 2~0), œw. Sylasa bpa (+ I w.), œw. Turiawy bpa (+ VII/VIII w.) 14 lipca Kamil zob. 31 maja Œw Kamil de Lellis, kapłan, zakon- nik. Urodził się 25 maja 1550 roku w Abruz- zach. W latach 1559-1574 prowadził życie żołnie- rza, walczšc przeciw'turkom w służbie Wenecji. 2 lutego 1575 roku doznał nawrócenia. Odmienił życie. Pragnšł zostać kapucynem, ale z powodu rany w nodze musiał opuœcić zakon. Własne cier- pienie zaprowadziło go do szpitala œw. Jakuba dla nieuleczalnie chorych w Rzymie. Tutaj spełniał najniższe posługi i przygotowywał chętnych do dobrej œmierci. Tu odnalazł swoje powołanie. Ja- ko 32-letni mężczyzna rozpoczšł naukę, aby zo- stać kapłanem. W 1586 roku założył zakon Klery- ków Regularnych, aby posługiwał chorym (kami- lianie). Był jego przełożonym. Umarł 14 lipca 1614 roku. Jest patronem kamilianów szpitali i chorych, pielęgniarek i pielęgniarzy W IKONOGRAFII œw Kamil przed- stawiany jest w sutannie, na której widnieje czer- wony krzyż. Jego atrybutami sš: anioł, krzyż, księ- ga, różaniec. Jakub zob. 6 maja Bł. Jakub de Voragine, biskup ( 1228- 1289). Urodził się w Genui. Majšc kilkanaœcie lat wstšpił do dominikanów. W zakonie piastował wiele urzędów m. in. prowincjała Lombard oraz generała zakonu. W 1282 roku został arcybisku- pem Genui. Zasłynšł jako autor "Złotej legendy", która była tłumaczona i wydawana w wielu języ- kach. Wywarła olbrzymi wpływ na rozwój hagio- graf, sztuki i kultu œwiętych. ~ bł. Angeliny Marsciano wdowy (+ ~435), œw. Fran- ciszka Solano kpł. zk. (+~6~0), œw. Feliksa bpa Co- mo (+ ok. 390), œw. Foksa m. (+ pocz. II w.), œw. He- raklesa bpa w Aleksandr (+ ok. 248), œw. Marcelina kpł. (+ ok. 775), œw. Optacjana bpa Bresc (+ IV w.) 15 lipca Bonawentura łac. bona ventura - dobra przyszłoœć, ŒW BonaWentura, zakonnik, biskup, kardynał, doktor Koœcioła. Jan di Fidan- za urodził się około 1217 roku w Bagnoregio koło Viterbo. Ojciec był lekarzem. Jan studiował filozo- fię w Paryżu. Majšc 25 lat wstšpił do franciszka- nów przyjmujšc imię zakonne Bonawentura. Na- stępnie skończył studia teologiczne i podjšł wykła- dy 2 lutego 1257 roku został generałem zakonu i na tym urzędzie zasłużył sobie na miano drugiego założyciela franciszkanów. W zakonie mediował pomiędzy frakcjš rygorystycznš a zwolennikami ła- godniejszej reguły Odbył wizytacje w Angl, Flan- dr, Niemczech, Hiszpan, we Włoszech. Bona- wentura posiadał umiejętnoœć łšczenia życia czyn- nego, publicznego z bogatym życiem wewnętrz- nym. Miał wielkie nabożeństwo do Męki Pańskiej. Papież Grzegorz X mianował go kardynałem-bisku- pem Albano. Delegacja papieska z wiadomoœciš o nominacji zastała go przy myciu naczyń kuchen- nych w klasztorze. Przygotował sobór w Lyonie. Prowadził negocjacje w sprawie un Koœcioła kato- lickiego z greckim Koœciołem ortodoksyjnym. Nie- stety wkrótce potem została ona zerwana. Umarł 15 lipca 1274 roku podczas trwania soboru w Lyonie. Był jednym z najwybitniejszych teolo- gów œredniowiecza. Pozostawił po sobie wiele trak- tatów i dzieł teologicznych. Kanonizowany w 1482 roku przez Sykstusa IV Œw Bonawentura jest pa- tronem franciszkanów matek oczekujšcych po- tomstwa, dzieci, robotników teologów. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w habicie franciszkańskim z biskupim krzyżem na piersiach; jako kardynał w cappa ma- gna; jako teolog nad pulpitem. Jego atrybutami sš: anioł przynoszšcy mitrę, kapelusz kardynalski trzymany przez anioła lub leżšcy u stóp, księga, krzyż w dłoniach, drzewo Krzyża Œwiętego (jest to aluzja do traktatu "Ecce lignum Vitae"), zwój. , œw. Abudemiusza m. (+ III/IV w., bł. Anny Mar Ja- vouhey zk. (+1851), œwœw. Antiocha z Sebasty i Cyria- ka, mm. (+ III/IV w.), œw. Atanazego bpa Neapolu (+872), bł. Ignacego de Azevedo m. (+ 1570), œw. Pompilusza Mar Pirotti zk. (+1766), œw. Włodzimierza I Wielkiego księcia (+1015) 16 lipca Maria zob. 1 stycznia Matka Boża Szkaplerzna (Matka Boża z Góry Karmel). Œwięto wprowadzili karmelici. Ich generałowi zakonu - œw. Szymonowi Stockowi zob. 16 maja) - Maryja miała objawić tę formę pobożnoœci w 1251 roku. Benedykt XII ustanowił to œwięto dla całego Koœcioła ( 1726). Maria 1 stycznia Œw Maria Magdalena Postel, dziewi- Ca ( 1756-1846 ). Urodziła się w Barfleur w Norman- d, jako najstarsze z siedmiorga dzieci Jana i Teresy Levallios. Po szkole podstawowej oddano jš na wy- chowanie do benedyktynek. Kiedy wybuchła Rewo- lucja Francuska, jej domek nad zatokš stał się schro- nieniem dla ukrywajšcych się i uchodzšcych do An- gl duchownych. Julia - imię otrzymane na chrzcie- roznosiła chorym Komunię œw, potajemnie katechi- zowała dzieci, zajmowała się pracš apostolskš wœród opuszczonych. Po rewolucji przystšpiła do zakłada- nia bezpłatnych szkół i internatów dla dziewczšt oraz sierocińców Z myœlš o tym dziele założyła zakon Ubogich Córek Miłosierdzia. Zmarła w wieku 90 lat. Kanonizował jš Pius XI w 1925 roku. , œw. Atenogena bpa Sebasty m. (+ III/IV w.), œw. Eu- stachego bpa (+ ok. 338), œw. Fausta m. (+ III w.), œw. Rajneldy dz. m. we Francji (+ 680), œw. Syzenanda m. w Kordobie (+ 851) 17 lipca Jadwiga germ. hadu- i -wig - obie częœci znaczš: walka ŒW Jadwiga, krÓlOwa. Urodziła się 18 lu- tego 1374 roku jako córka Ludwika, króla Węgier i Polski, oraz Elżbiety Boœniackiej. Po ojcu odziedzi- czyła tron Polski. W wieku 10 lat została koronowa- na 16 paŸdziernika 1384 roku. Ze względów dyna- stycznych w wieku 4 lat została zaręczona z Wilhel- mem, synem cesarza Leopolda. Ustalenia te anulo- wano. Jednak Wilhelm pojawił się w Krakowie, pragnšc poœlubić Jadwigę. Mimo życzliwoœci i uczu- cia, jakim darzyła go młodziutka królowa, musiał jednak opuœcić Kraków W zwišzku z zaistniałš sy- tuacjš politycznš, a także wobec dalekosiężnych planów polskich rozważano możliwoœć un Polski z Litwš. Stała się ona faktem dzięki małżeństwu królowej Jadwigi z Władysławem Jagiełłš, wielkim księciem Litwy Ceremonia zaœlubin, poprzedzona chrztem Jagiełły ( 15 lutego), odbyła się w katedrze królewskiej 18 lutego 1386 roku. Jadwiga miała wtedy 12 lat, a Jagiełło 35. Królowa stała się spraw- czyniš i uczestniczkš chrystianizacji Litwy Bioršc czynny udział w rzšdzeniu państwem, prowadziła głębokie życie religijne. Wojciech Jastrzębiec, arcy- biskup gnieŸnieński, który przez pewien czas był kanclerzem królowej, zapisał: "Z doœwiadczenia wiemy że spełniała przeróżne uczynki miłosierdzia, cierpliwoœci, postów czuwań oraz innych niezliczo- nych dzieł pobożnych." Poprzez akt fundacyjny i te- stamentalny zapis na rzecz Akadem Krakowskiej uchodzi za współzałożycielkę Uniwersytetu Jagiel- lońskiego. Zmarła, wkrótce po połogu,17 lipca 1399 roku w Krakowie. 8 czerwca 1979 roku w katedrze na Wawelu Jan Paweł II odprawił po raz pierwszy Mszę œw ku czci błogosławionej królowej Jadwigi, wynoszšc jš tym samym na ołtarze. Kanonizował jš w 1997 roku. "Przy budowie koœcioła NMP na Piasku, który istnieje do dziœ, królowa Jadwiga sama doglšdała robót. Pew- nego dnia jej czujne oko dojrzało kamieniarza, który był smutny i robota . Kiedy zapy- tała o powód, odpowiedział, że w domu zostawił ciężko chorš żonę, boi się, że go zostawi z drobnymi dzieĆmi, a nie ma pieniędzy na lekarza. Królowa, nie namyœlajšc się, oderwała ze swego bucika złotš klam- rę, wysadzanš drogimi kamieniami, i oddała jš robot- nikowi, aby zapłacił lekarza. Nie zauważyła tylko, że stopę położyła na kamieniu oblanym wapnem. Odbi- ty œlad bucika wdzięczny kamieniarz obkuł dokoła i wraz z kamieniem wmurował w zewnętrznš œcianę œwištyni. Do dzisiaj można go oglšdać." Wincenty Zaleski, "Œwięci na każdy dzień" W IKONOGRAFII œw. Jadwiga przed- stawiana jest w stroju królewskim. Jej atrybutem sš buciki. Aleksy zob. 17 lutego ŒW Aleksy, wyznawca (+v w). Według syryjskiego tekstu z V wieku był Rzymianinem z zamożnej rodziny W dniu swego œlubu potajem- nie opuœcił dom i udał się z pielgrzymkš do Ziemi Œwiętej. W Edessie miał być żebrakiem. Tuż przed œmierciš wyjawił, kim jest. Według innej wersji wiódł życie eremity koło Edessy. Następnie powró- cił do Rzymu i nie rozpoznany przeżył 17 lat w ma- leńkiej celi pod schodami rodzinnego domu. W œredniowieczu œw. Aleksy był bardzo popular- nš postaciš w Europie i Północnej Afryce Życie spędził na modlitwie i nawiedzaniu sanktu- ariów rzymskich. Po œmierci znaleziono w jego rę- ku kartkę z opisem życia. W jego życiorysie prze- mieszana jest tradycja z legendš. W œredniowieczu œw. Aleksy był bardzo popularnš postaciš w Euro- pie i Północnej Afryce. Patron licznych zakonów a także ubogich, pielgrzymów wędrowców żebra- ków. Orędownik podczas trzęsienia ziemi, suszy złej pogody w czasie epidem i plag. Œw. Aleksy był ulubionš postaciš w œredniowiecz- nej literaturze i w sztuce scenicznej. Poemat o œw. Aleksym jest jednym z najstarszych zabytków języ- ka we Francji. Pojawia się również wczeœnie m. in. w tekstach niemieckich, polskich - "Legenda o œw. Aleksym"~XV w ). W Polsce Œwięty odbierał szcze- gólnš czeœć w Tumie pod Łęczycš oraz w Płocku. W IKONOGRAFII œw. Aleksy przed- stawiany jest w ubiorze pustelnika lub pielgrzyma, czasami jako postać leżšca pod schodami. Atrybu- ty: księga, kij pielgrzyma, schody zwój. ~ œw. Ennodiusza bpa Paw (+521), œw. Leona IV pp. (+855), œw. Marceliny dz. (+ 398), œwœw. Sperata, Na- rzalisa, Cytyna, Weturiusza, Feliksa, Acylina, Letancju- sza, Januarego, Generosa, Westina, Donata, Sekunda, mm. w Kartaginie (+ 180), œw. Teodoty m. (+ VII w.), ŒW. Teodozego bpa Auxerre (+ pocz. VI w.) 18 lipca Szymon zob. 5 stycznia bł. Szymon z Lipnicy, kapłan. urodził się około 1437 roku w Lipnicy Studiował na Aka- dem Krakowskiej, po czym pod wpływem ka- zań œw. Jana Kapistrana wstšpił do bernardy- nów Pełnił wiele funkcji w zakonie, m. in. był gwardianem w Tarno- wie, kaznodziejš w Stra- domiu i Krakowie, ma- gistrem nowicjatu. Po- dróżował do Akwilei, Paw, Rzymu oraz do Ziemi Œwiętej. W zako- nie odznaczał się suro- woœciš życia, nabożeń- stwem do Najœwiętsze- go Sakramentu i Matki Bożej. Umarł posługujšc chorym, podczas zarazy w Krakowie 18 lipca 1482 roku. Beatyfikacji w roku 1685 dokonali Innocenty IX. Relikwie bł. Szymona spoczywajš w koœciele bernardynów w Krakowie. W IKONOGRAFII bł. Szymon przed- stawiany jest jako głoszšcy kazanie. ~ œw. Arnulfa bpa ps. (+ 640), œw. Brunona bpa w Segni (+ 1123), œw. Emiliana m. (+362), œw. Filastriusza bpa (+ ok. 397), œw. Fryderyka bpa m. (+ 838), œw. Gaudenty dz. m. w Kartaginie (+ 203), œw. Maryny dz. m. (+ III w.), œw. Mater- na bpa (+ IV w.), œwœw. Symforozy i jej siedmiu synów: Krescenta, Juliana, Nemezjusza, Prymity- wa, Justyna, Stakteusza, Eugeniusza, mm. w Ti- voli (+ pocz. II w.) '19 lipca Makryna rzym. Macer Macra - chudy, długi ŒW Makryna Młodsza (ok. 327-379). Urodziła się w Cezarei Kapadockiej. Po œmierci swego narzeczonego zajęła się wychowywaniem młodszego rodzeństwa. Spoœród dziewięciorga ro- dzeństwa trzech braci zostało œwiętymi: Bazyli Wielki, Piotr biskup Sebasty i Grzegorz biskup Nyssy. Prowadziła z domownikami życie na pół klasztorne. Œw Grzegorz z Nyssy napisał o niej wspomnienie, w którym przekazał modlitwę œw. Makryny na łożu œmierci. ~ œw. Ambrożego Autperta op. (+ 781), œw. Aurei m. (+ 856), œw. Epafrasa bpa Kolosan (+ I w.), ŒSwœw. Justyny i Rufiny, mm. w Sewilli (+ ok. 287), œw. Symmacha pp. (+ 514), œw. Teodora mn. (+ 848) 20 lipca Czesław słow. cze- - czeœć, -sław - sława bł. Czesław, ka- płan. Urodził się około roku 1180 w Ka- mieniu Opolskim. Stu- diował w Paryżu (?). Jako kapłan wstšpił do dominikanów. Habit otrzymał z ršk œw. Do- minika. W roku 1222 roku przybył z innymi współbraćmi do Kra- kowa. Stšd udał się do Pragi, gdzie założył pierwszy klasztor. W parę lat póŸniej zo- stał przeorem we Wro- cławiu. W mieœcie tym przebywał aż do œmier- ci ( 1242 ). Beatyfiko- wany przez Klemensa XI w 1713 roku. Jest patronem Wrocławia W IKONOGRAFII bł. Czesław jest przedstawiany z kulš ognistš lub ze słupem ognia nad głowš, który według tradycji ukazał się pod- czas oblężenia Wrocławia przez Tatarów. Nieco- dzienne to zjawisko spowodowało ich odwrót. Atrybutami Błogosławionego sš: krzyż misyjny, kielich, otwarta księga Ewangel, laska pielgrzy- ma, lilia, monstrancja, puszka z komunikantami, różaniec. œw. Ansegiza (+ 833), œw. Aureliusza bpa Karta- giny (+ 429), œw. Eliasza proroka, œw. Eliasza bpa Jerozolimy (+ 516, œw. Flawiana II bpa Antio- chii (+ 512), œw. Hieronima Emiliani zk. (+ 1537), błbł. Leona Ignacego Mangin, Pawła Denn, Mode- sta Andlauera, Remigiusza Isor‚, mm. w Chinach (+1900), œw. Ludwiki Sabaudzkiej księżny wdowy zk. (+ 1503), œw. Małgorzaty dz. m. (+ III w.), œw. Pawła dk. m. (+ 851), œw. Sewery (+ ok. 660), œw. Wulmara op. (+ ok. 700) 21 lIpca Wawrzyniec łac. Laurentium; pochodzšcy z miasta Laurentium Œw Wawrzyniec z Brindisi, kapłan, dOktOr kOŒCiOła. Juliusz Cezary Russo uro- dził się w roku 1559. Wstšpił do zakonu kapucy- nów przyjmujšc imię zakonne Wawrzyniec. Na studiach w Padwie i Wenecji zdobył wykształcenie teologiczne i biegłoœć w kilku językach. Wyœwięco- ny na kapłana, pracował gorliwie nad reformš Ko- œcioła w Ital, Niemczech, Czechach. Majšc 43 la- ta został generałem zakonu. Znany jako kazno- dzieja, gorliwy apostoł oraz dyplomata, mediator między panujšcymi. Przyczynił się do odniesienia zwycięstwa nad Turkami pod Sz‚kes- feh‚rv"r w 1601 roku, do stworzenia Ligi Œwiętej. Pełnił misje dyplomatyczne we Włoszech, na dwo- rach Austr, Bawar, Hiszpan, Francji. Zmarł, podczas misji dyplomatycznej, w Lizbonie 22 lipca 1619 roku. Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę literackš i teologicznš. Kanonizował go Leon XIII w 1881. Jan XXIII ogłosił doktorem Koœcioła. Jest patronem zakonu kapucynów W IKONOGRAFII œw. Wawrzyniec przedstawiany jest w bršzowym habicie kapucyń- skim. Jego atrybutami sš: obraz Matki Bożej, kru- cyfiks, księga, pióro, czaszka, lilia, anioł z koronš. ~ bł. Alberta Crescitelli m. w Chinach (+ 1900), œw. Ar- gobasta bpa Strasburga + VI w.), ŒW. Daniela proro- ka, Œwœw. Klaudiusza, Justa, Jukundyna, mm. (+ pot. II w.), œw. Jana mn. (+IV w.), œw. Praksedy dz. (+ 491), œw. Wiktora m. w Marsyl (+ 290), ŒW. Zoty- ka bpa i m. (+II w.) ~ 22lipca Maria Magdalena zob. 1 stycznia Hebr. Magdalena - wieża ryb ŒW Maria Magdalena. Według biblijnej relacji pochodziła z Magdali - "wieży ryb" nad Je- ziorem Galilejskim. Jezus wyrzucił z niej siedem złych duchów (Mk 16,9; Łk 8,2). Odtšd zalicza się do kręgu Jego uczniów i wraz z innymi niewiasta- mi troszczy się o wędrujšce z Nim grono. Była obecna podczas ukrzyżowania i œmierci Jezusa (Mk 15,40; Mt 27, 56; J 19,25 ) oraz zdjęcia Go z krzyża i pogrzebu. Była jednš z trzech Mar, które udały się do grobu, aby namaœcić ciało Ukrzyżowanego, ale grób znalazły pusty (J 20,1 ). Mar Magdalenie ukazał się Zmartwychwstały Jezus jako ogrodnik (J 20,15). Ona pierwsza powiedziała Apostołom o Chrystusie, że On żyje (Mk 16,10; J 20,18). W tra- dycji Marię Magdalenę utożsamiano z innymi Ma- riami - Mariš z Betan, siostrš Łazarza; z Mariš, grzesznicš obmywajšcš nogi w domu Szymona (J 12,3; Łk 7,37-48) oraz z Mariš Egipcjankš, nie- rzšdnicš (V w. ), która po nawróceniu miała żyć ja- ko pustelnica nad Jordanem. Według greckiej tra- dycji Maria Magdalena zmarła w Efezie, a jej reli- kwie zostały przeniesione w roku 899 do Konstan- tynopola przez cesarza bizantyjskiego Leona VI Mšdrego. Według tradycji Zachodu przybyła do po- łudniowej Francji, gdzie głosiła wiarę w Chrystusa w okolicach Marsyl i Aix. Potem trzydzieœci lat spędziła na pustelni w St. Baume. Maria Magdale- na jest patronkš zakonów kobiecych; Prowansji, Sycyl, Neapolu; dzieci, które majš trudnoœci z chodzeniem, fryzjerów kobiet, osób kuszonych, ogrodników studentów więŸniów. W IKONOGRAFII œw Maria Magdale- na przedstawiana jest według tradycji, która utoż- samiła jš z innymi Mariami. Ukazywana w długiej szacie z nakrytš głowš; w bogatym ksišżęcym wschodnim stroju lub jako pokutnica, której ciało osłaniajš długie włosy; w malarstwie barokowym ukazywana bez odzieży lub półnago. Jej atrybutami sš: dyscyplina, instrumenty muzyczne, krucyfiks, księga - znak jej misyjnej działalnoœci, naczynie z olejkiem, kadzielnica, gałšzka palmowa, czaszka, włosiennica, zwierciadło. ~ bł. Benona bpa (+ ~ 088), œw. Cyryla bpa (+ ok. 306), œw. Józefa ze Scytopola (+ ok. 355), œw. Mene- leusa op. (+ ok. 700), œw. Nicefora od Jezusa zk. m. w Hiszpan (+ 1936), œw. Platona m. (+ III/IV w.), œw. Syntychy (+ I w.), œw. Teofila pretora m. na Cy- prze (+ 792), œw. Wandregizyla op. (+ 668) 23 lipca Brygida zob. 1 lutego ŒW Brygida, królowa, wdowa, za- kOnnica. Urodziła się w 1303 roku w Finstad ko- ło Uppsali. Jej rodzina była spokrewniona z królem szwedzkim. Od dzieciństwa miała nadprzyrodzone wizje. W wieku 15 lat wydano jš za mšż za 18-let- niego księcia Ulfa Gudmarssona. Małżeństwo było szczęœliwe. Brygida wychowała oœmioro dzieci, w tym Katarzynę, póŸniejszš œwiętš. Z mężem piel- grzymowała do Santiago de Compostela. Po powro- cie Ulf wstšpił do cystersów w Alvastra, gdzie zmarł w lutym 1344 roku. W dwa lata póŸniej Bry- gida położyła kamień węgielny pod klasztor nowe- go zakonu - Najœwiętszego Zbawiciela (brygidki). Jej życie wypełniała modlitwa, umartwienia, poku- ta. Była hojna dla fundacji koœcielnych i charyta- tywnych. Doznawała licznych przeżyć mistycznych i objawień. W ich wyniku wzywała kolejnych pa- pieży aby powrócili z Awinionu do Wiecznego Mia- sta. Była prekursorkš nabożeństwa do Najœwiętsze- go Serca Jezusa. W 1372/1373 w towarzystwie cór- ki Katarzyny odbyła pielgrzymkę do Ziemi Œwiętej. Ostatnie 24 lata spędziła w Rzymie. Tam zmarła 23 lipca 1373 roku, w dniu, który przepowiedziała. Jej ciało poprzez Korsykę, Styrię, Morawy Polskę spro- wadzono do Szwecji, gdzie złożono w klasztorze w Vadsena, który założyła. Pozostawiła po sobie księgę "Objawień", która ze względu na przepo- wiednie dotyczšce Koœcioła, losów państw cieszyła się wielkim zainteresowaniem w Europie. Kanoni- zowana w 1391 roku. Jest patronkš Szwecji, piel- grzymów oraz dobrej œmierci. W IKONOGRAFII œw. Brygida przed- stawiana jest w ciemnowiœniowym habicie z czer- wonym welonem, na nim korona z białego płótna z pięcioma czerwonymi znakami - symbolizujšcy- mi pięć ran Jezusa. Czasami siedzi przy pulpicie i spisuje swoje wizje. Jej atrybutami sš: heraldycz- ny lew korona; księga, którš pisze; ptasie pióro, pielgrzymi kapelusz, serce i krzyż. ~ Œw. Apolinarego bpa m. (+ II/III w.), œw. Jana Kasja- na mn. (+ 433), bł. Joanny z Orvieto zk. (+ 1305), œw. Liboriusza bpa w Le Mans (+ IV w.), œwœw. Romuli, Re- dempty, Herundy, mm. w Rzymie (+ VI w.), œwœw. Trofima i Teofila, mm. (+ pocz. IV w.) 24 lipCa Kinga węgier. zdrobnienie imienia niem. Kunegunda; kunni - ród i gund - walka; "walczšca za swój ród", "walczšca dla swojego rodu" Bł. Kinga ( Kunegunda ), księżna, dZieWica. Urodziła się w 1234 roku jako córka Beli IV króla węgierskiego, i jego żony Marii, ce- sarzówny bizantyjskiej. Była siostrš œw. Małgo- rzaty Węgierskiej oraz bł. Jolanty. Żona Bolesława Wstydliwego, księcia kra- kowskiego, z którym dzie- liła trudy długiego pano- wania. Sprowadziła górni- ków węgierskich, z czym wišże się legenda o odkry- ciu przez niš soli w Boch- ni. Matka biednych i stra- pionych. Po œmierci męża wstšpiła do klasztoru kla- rysek w Starym Sšczu, który wczeœniej ufundo- wała. Umarła 24 lipca 1292 roku w Starym Sš- czu. Beatyfikowana przez Aleksandra VIII w 1690 roku. Jest patronkš Polski i Litwy oraz diecezji tar- nowskiej. W IKONOGRAFII przedstawiana jest w stroju klaryski lub księżny, w ręku trzyma ma- kietę klasztoru ze Starego Sšcza, czasami bryłę so- li, bywa w niej pierœcień. ~ bł. Augustyna z Biella zk. (+ ~493), œwœw. BoNsa i Gle- ba, mm. pod Kijowem (+ XI w.), œw. Krystyny z Bolsena dz. m. (+ III/IV w. ), œw. Ursycyna bpa (+ V w.), œw. Wik- tora żołnierza m. (+ III/IV w.) 25 lipca Jakub zob. 6 maja ŒW Jakub, ApOStOł Jakub, zwany Większym lub Starszym, był synem rybaka Zebedeusza i Salo- me z Betsaidy (Mt 27,56). Starszy brat œw Jana Ewangelisty Był powołany przez Jezusa, razem ze swym bratem Janem, jako jeden z Jego pierwszych uczniów (Mt 4,21 ). Wraz z Piotrem i Janem należał do grupy Apostołów najbliższych Mistrzowi. Œwia- dek wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5,37), Przemienie- nia Pańskiego (Mt 17,1 nn) oraz agonii Chrystusa w Getsemani (Mt 26,37). Żywe usposobienie Jaku- ba i Jana sprawiło, że Jezus nazwał ich "synami gro- mu" (Mk 3,17). Œwięty Jakub jako pierwszy z Apo- stołów poniósł, zgodnie z przepowiedniš Chrystusa (Mk 10,39), męczeńskš œmierć. W Jerozolimie oko- ło 44 roku został œcięty mieczem na rozkaz Heroda Agryppy I (Dz 12,1-2). Według starej tradycji hisz- pańskiej jego relikwie spoczywajš w Santiago de Compostela. W œredniowieczu jego sanktuarium by- ło jednym z trzech najważniejszych w chrzeœcijań- stwie. Do dzisiaj jest licznie odwiedzane. Œwięty jest patronem Hiszpan i Portugal; m. in. zakonów ry- cerskich, czapników hospicjów szpitali, kapeluszni- ków pielgrzymów sierot. W IKONOGRAFII œw. Jakub przedsta- wiany jest jako starzec o silnej budowie ciała w długiej tunice i w płaszczu lub pielgrzym w miękkim kapeluszu z szerokim rondem. Jego atrybutami sš: bukłak, kij pielgrzyma, księga, miecz, muszla, torba, turban turecki, zwój. Krzysztof gr Christo-phoros - "noszšcy Chrystusa", "wyznajšcy Go" Œw Krzysztof, męczennik (+ ok. 250). Być może pochodził z miejscowoœci Samon w rzymskiej prowincji Licji położonej w Azji Mniejszej. Poniósł mę- czeńskš œmierć pod- czas przeœladowań za czasów Dioklecjana. Jeden z Czternastu Wspomożycieli, czyli szczególnych patro- nów. Jest patronem Ameryki, Wilna; sadyb ludzkich i grodów oraz chrzeœcijańskiej mło- dzieży kierowców far- biarzy flisaków intro- ligatorów modniarek, marynarzy pielgrzy- mów podróżnych, przewoŸników traga- rzy turystów żegl"rzy Orędownik w œmier- telnych niebezpieczeń- stwach. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest jako młodzieniec, najczęœciej jednak ja- ko olbrzym przechodzšcy przez rzekę, na barkach niesie Dziecištko Jezus, w ręku trzyma maczugę, czasami kwitnšcš. A także jako potężny mężczy- zna z głowš lwa. Jego atrybuty to m. in.: dziecko królujšce na globie, palma męczeńska, pustelnik z lampš, ryba, sakwa na chleb, wieniec róż, wiosła. Olimpia Gr. Olimpia - niebiańska, mieszkanka Olimpu, pochodzšca z Olimp ŒW Olimpia, WdOWa. Urodziła się w 361 (368?) roku w rodzinie cesarskich dostojników Konstantynopola. Po dwudziestu miesišcach nie- szczęœliwego małżeństwa z prefektem Nebrydiu- szem owdowiała. Cesarz Teodozjusz Wielki posta- nowił jš wydać za swego krewnego. Jednak sta- nowczo odmówiła. Prowadziła życie pełne poboż- noœci i wyrzeczenia. Studiowała Biblię, orientowa- ła się w wielu zagadnieniach teologicznych. Pa- triarcha Nektariusz mianował jš diakonisš. Cie- szyła się przyjaŸniš œw Grzegorza z Nyssy oraz œw Jana Chryzostoma. Ponieważ wstawiała się za przebywajšcym na wygnaniu œw Janem, popadła w niełaskę cesarza. Skonfiskowano jej majštek oraz przymuszono do opuszczenia stolicy Zmarła w Nikomed 25 lipca 408 roku. ~ œw. Kukufasa m. w Barcelonie (+ pocz.IV w.), œw. Magneryka bpa (+ ok.596), œw. Pawła m. (+ 308), bł. Piotra z Mogliano kpł. zk. (+1490), bibl. Rudolfa Acquavivy kpł., Alfonsa Pacheco kpł., Piotra Berno kpł., Antoniego Francisco kpł., Franciszka, Aranha zk., mm. w Goa (+1583); œw. Teodemira mn. m. (+ 851), œw. Walentyny m. (+ 308) 26 lipca Anna hebr. hanna - łaska hebr. Jeho - Bóg-Jahve i jaqim - podnieœć; "Bóg wzmocni, podniesie" ŒW Anna i ŒW ,IOaChim (+ I w.). Rodzice Najœwiętszej Maryi Panny Ewangelie nie przeka- zały o nich żadnej wiadomoœci. Milczenie Bibl dopełnia bogata literatura apokryficzna. Anna po- chodziła z rodziny kapłańskiej z Betlejem. Od IV wieku do dzisiaj pokazuje się przy Sadzawce Owczej w Jerozolimie miejsce, gdzie stał dom An- ny i Joachima. Obecnie wznosi się na nim trzeci z kolei koœciół. Wybudowali go krzyżowcy Œw. An- na jest patronkš diecezji opolskiej, miast, m.in. Hanoveru, oraz kobiet rodzšcych, matek, wdów położnic, ubogich robotnic, górników kopalni zło- ta, młynarzy, powroŸników żeglarzy Œw. Joachim czczony był w dawnej Polsce jako "protektor Kró- lestwa". Oboje patronujš małżonkom. Apokryficzna "Protoewangelia Jakuba" z II wieku podaje, że Anna i Joachim byli bezdzietni. Joachim w podeszłym wieku udał się na pustynię, gdzie przez 40 dni i nocy modlił się oraz poœcił, proszšc o potomstwo. Anna zaœ błagała Boga w swoim do- mu o zdjęcie z niej piętna niepłodnoœci. Zostali wy- słuchani. Anioł zapowiedział im narodzenie się dziecka. Po urodzeniu się Maryi, spełniajšc uprzed- nio złożony œlub, oddali swš jedynaczkę na służbę w œwištyni. Według jednej z legend Annie przypi- suje się "trinubium" - po œmierci Joachima miała wyjœć jeszcze dwukrotnie za mšż. W IKONOGRAFII œw Anna ukazywana jest w scenach z apokryfów oraz obrazujšcych życie Maryi. Przedstawiana jako starsza kobieta z welo- nem na głowie. Od XIV wieku pojawia się nowy mo- tyw ikonograficzny tzw Anna Samotrzecia - ukazu- jšcy Annę z Maryjš i Dziecištkiem Jezus. Ulubionym tematem jest œw Anna uczšca czytać Maryję. Niektó- re Jej atrybuty: palec na ustach, księga, lilia. Œw Joachim ukazywany jest jako starszy, brodaty mężczyzna w długiej sukni lub w płaszczu. Wystę- puje w licznych cyklach mariologicznych oraz z ży- cia œw. Anny Jego atrybutami sš: anioł, Dziecię Je- zus w ramionach, dwa gołšbki w dłoni, na za- mkniętej księdze lub w małym koszyku, jagnię u stóp, laska, kij pasterski, księga, zwój. ~ œw. Bartłomiei Capitanio zk. (+ 1833), œw. Erasta bpa Filippi (+ I w.), œw. Jacka m. (+ I/II w.), œw. Symeona ps. (+1016), bł. Tytusa Brandsma zk. m. (+ 1941), bł. Wilhelma Warda kpł. m. (+ 1641) 27 lipca Innocenty łac. innocens - niewinny, prawy Œvv Innocenty I, papież (v w ). Pochodził z Albano. koœciołem rzšdził w latach 401-417. Doko- nał wielu rozstrzygnięć w dziedzinie doktryny litur- g i duszpasterstwa. Łagodził konflikty Prowadził rokowania z Alarykiem. Interweniował w sporach episkopatu afrykańskiego, które powstały wskutek potępienia herezji pelagianizmu. Działał energicz- nie, aby zażegnać niebezpieczeństwo nestorianizmu. ~ ŒW. Antuzy m. (+ VIII w.), bł. Bertolda op. (+ 1142), œw. Celestyna I pp. (+ 432), œw. Feliksa (+ 852), œwœw. Je- rzego dk., Aureliusza z żonš Natališ i Feliksa z żonš Lilio- sa, mm. (+ 852), ŒwŒW. Hermolausa kpł. oraz braci Her- mippusa i Hermokratesa, mm. (+ 305), bł. Mar Mag- daleny Martinengo zk. (+ 1737), œw. Maura bpa i Ser- giusza, mm. (+ pocz. II w.), bł. Novellona zk. (+1280), (+ 852), ŒW. Pantaleona lekarza m. (+ ok. 305) 28 lipca Wiktor zob. 25 lutego ŒW Wiktor I, papież. Według "Liber Ponti- ficalis" pochodził z Afryki Północnej; według œw Hieronima z południowej Ital. Jego pontyfikat trwał 10 lat (189-198). Rozpoczynajšcy się wtedy proces tzw latynizacji Koœcioła przejawił się w spo- rze o datę Wielkanocy Na Wschodzie œwiętowano dzień zbieżny z datš żydowskiej Paschy na Zacho- dzie pamištkę Zmartwychwstania obchodzono w niedzielę. Wiktor I zaangażował się w ten spór na tyle energicznie, że groziło to odłšczeniem się gmin chrzeœcijańskich Azji Mniejszej od Rzymu. Sytuację załagodził œw Ireneusz z Lyonu. Papież występował przeciwko ówczesnym herezjom - gnozie i monar- chizmowi. Nie wiadomo, jakš zmarł œmierciš, mimo że "Liber Pontificalis" zwie go męczennikiem. Po- chowany na Watykanie. ~ œw. Akacjusza m. (+ ok. 310l, b(. Alfonsy od Niepo- kalanego Poczęcia, Muttathupadam zk. (+ 1946), b(. Antoniego della Chiesa zk. (+ 1459), bł.0 Melchiora Garcia Sampedro bpa m. w Indochinach (+ 1858), œwœw. Nazariusza i Celsa, mm. (+ III w.), œw. Samsona bpa w Bretan (+ 565), bł. Urbana II pp. (+ 1099 29 lipca aram. marta - pani, władczyni, ŒW Marta (+ I w). Pochodziła z Betan. Sio- stra Mar i Łazarza, których Chrystus darzył swš przyjaŸniš. Wiele razy goœciła Go w swoim domu. Œw Łukasz opisuje szczegółowo jedno ze spotkań (łk 10,38-42). Martę wspomina w Ewangel œw Jan, odnotowujšc wskrzeszenie Łazarza. Wyznała ona wtedy wiarę w Jezusa jako Mesjasza i Syna Bo- żego (J 11,1-45). Ewangelista Jan opisuje także wi- zytę Jezusa u Łazarza na szeœć dni przed wieczerzš paschalnš, gdzie posługiwała Marta (J 12,1-11). Œw Marta jest patronkš gospodyń domowych, ho- telarzy kucharek, sprzštaczek, właœcicieli zajazdów Legenda prowansalska głosi, że po Wniebowstšpie- niu Jezusa Żydzi wprowadzili Łazarza, Marię i Martę na statek bez steru i tak puœcili ich na Mo- rze Œródziemne. Dzięki Opatrznoœci wszyscy wylš- dowali szczęœliwie na wybrzeżu Francji, niedaleko Marsyl. Łazarz miał zostać pierwszym biskupem tego miasta, Marta założyła w pobliżu żeński klasz- tor, a Maria pokutowała w niedalekiej pustelni. W IKONOGRAFII œw. Marta przedsta- wiana jest w skromnej szacie z pękiem kluczy za pasem. Czasami we wspaniałej sukni z koronš na głowie. Sš prezentacje, w których prowadzi smoka na pasku lub kropi go kropidłem. Nawišzujš one do legendy, iż pokonała potwora Taraska. Jej atry- butami sš: drewniana łyżka, sztućce, księga, na- czynie, różaniec. ~ œwœw. Feliksa, Symplicjusza, Faustyna, Beatrycze, Rufina, mm. (+ 3041, œwœw. Lucylli, Flory, Eugeniusza, Teodora, Antonina, mm. (+ pot. III w., œw. Lupusa bpa Troyes (+ 478, œw. Olafa II króla (+ 1030), œw. Prospera bpa Orleanu (+ V w.), œw. Serap dz. m. (+ pocz. II w., œw. Wilhelma bpa Saint-Brieuc (+ 1234 ~ 30 lipca, Piotr zob. 21 lutego ŒW Piotr Chryzolog, biskup, dok- tOr KOŒCioła. Urodził się około 380 roku w miasteczku Imola. W roku 431 został arcybi- skupem Rawenny, wówczas stolicy Zachodniego Cesarstwa. Był doradcš cesarzowej Gal Placyd i jej synów. Wytrawny dyplomata. Budowniczy koœciołów. Gorliwy duszpasterz. Wybitny kazno- dzieja. Wygłaszane mowy zjednały mu przydo- mek "Złotousty" - po grecku "Chryzolog". Umarł 31 lipca 450 roku. Jest patronem diecezji i miasta Imoli. ~ œwœw. Abdona i Sennena, mm. (+ III w.), œwœw. Maksymy, Donatelli, Sekundy, mm. (+304, bł. Man- nesa zk. (+ 1230), œw. Ursusa bpa (+VI w.) 31 lipca Ignacy łac. ignis - ogień Œw Ignacy z Loyoli, kapłan. Inigo Lopez de Loyola urodził się w roku 1491 w kraju Basków jako trzynaste dziecko w zamożnym rycerskim ro- dzie. Otrzymał staranne wychowanie. Był paziem ministra skarbu króla hiszpańskiego, następnie słu- żył jako oficer w wojsku wicekróla Nawarry W cza- sie walk hiszpańsko-francuskich znalazł się w oblę- żonej Pampelunie. Zraniony poważnie w nogę, zo- stał przewieziony do rodzinnego zamku. Rekonwa- lescencja była dla niego okresem łaski i gruntownej przemiany Po powrocie do zdrowia zawiesił oręż przed cudownym obrazem Matki Bożej w opactwie benedyktyńskim Montserrat i zamieszkał w grocie pod Manrezš. TU, w oparciu o dzieło opata Garc de Cisneros, napisał szkic sławnych "Ćwiczeń duchow- nych". W 1523 roku przez Rzym, Wenecję udał się do Ziemi Œwiętej. Chciał tam pozostać do końca ży- cia, dopiero w wyniku nalegań tamtejszego legata papieskiego wrócił do kraju. Uczył się, a następnie studiował w Barcelonie, Alcala, Salamance, Paryżu. Tam 15 sierpnia 1534 roku wraz z szeœciu przyjaciół- mi złożywszy œluby ubóstwa, czystoœci oraz wierno- œci koœciołowi, a zwłaszcza Ojcu Œwiętemu, dał po- czštek nowemu zakonowi, zwanemu Towarzy- stwem Jezusowym. W 1537 roku Ignacy przyjšł œwięcenia kapłańskie. Papież Paweł III zatwierdził nowš wspólnotę w 1540 roku. Wkrótce potem œw Ignacy został wybrany przełożonym generalnym, urzšd ten piastował do œmierci. Pozostawił po sobie 7 tysięcy listów zawierajšcych nieraz cenne poucze- nia duchowe, "Opowiadanie pielgrzyma" oraz "Dziennik duchowy" - œwiadectwo ignacjańskiej mistyki. W ewolucji chrzeœcijańskiej duchowoœci majš szczególne znaczenie jego "Konstytucje" zako- nu, w których zniósł obowišzek wspólnego odma- wiania oficjum, przestrzegania reguły klasztornej, nakazujšc w zamian praktykowanie codziennej mo- dlitwy myœlnej, liturgię jako Ÿródło życia duchowe- go, oraz "Ćwiczenia duchowne" - pierwowzór reko- lekcji. W swoim nauczaniu przypominał, że czło- wiek musi dokonać pewnego wysiłku, aby współ- pracować z Bogiem. Œw Ignacy zmarł 31 lipca 1556 roku, przepowiedziawszy datę swej œmierci. Beatyfi- kowany przez Pawła V ( 1609 ), kanonizowany przez Grzegorza XV ( 1622 ). Jest patronem trzech diecezji w kraju Basków; zakonu jezuitów; dzieci, matek oczekujšcych dziecka, kuszonych, skrupulantów żołnierzy oraz rekolekcji. Jego relikwie spoczywajš w rzymskim koœciele Di Gesu. Zakon jezuitów odegrał w naszej OjczyŸnie szcze- gólnš rolę. Wydał między innymi takie postaci, jak: œw Stanisław Kostka, œw Andrzej Bobola, œw Mel- chior Grodziecki oraz Jakub Wujek (tłumacz pierw- szej drukowanej "Bibl" w Polsce), Piotr Skarga Pa- węski (wybitny kaznodzieja), Maciej Sarbiewski poeta zwany polskim Horacym), Franciszek Boho- molec (ojciec komed polskiej), Adam Naruszewicz (biskup, historyk, poeta), Franciszek KniaŸnin (po- eta), Jan Woronicz (arcybiskup, prymas Królestwa Polskiego, poeta), Grzegorz Piramowicz (sekretarz Komisji Edukacji Narodowej ), Jan Beyzym (apostoł trędowatych na Madagaskarze). W IKONOGRAFII œw Ignacy przedsta- wiany jest w sutannie i birecie lub w stroju liturgicz- nym z imieniem IHS na piersiach. Niekiedy w stroju rycerskim i w szatach pielgrzyma. Jego atrybutami sš: księga; globus, który popycha nogš; monogram Chrystusa - IHS; napis AMDG - "Ad maiorem Dei gloriam" - "Na większš chwałę Boga"; krucyfiks, łzy serce w promieniach, smok, sztandar; zbroja. ~ bł. Fabiusza m. (+ ok. 303), œw. Firmusa bpa w Ta- gaœcie (+ III/IV w.), œw. Heleny m. w Szwecji (+ połi. XII w., œw. Germana bpa (+ 448), œw. Jana Columbi- ni zk. (+ 1367), œw. Justyna de Jacobis bpa m. w Abi- syn (+ 1855), œw. Kalimeriusza bpa m. (+II w.), œw. Leopolda Mendic z Castelnovo (+ 1942 1 Sierpnia Alfons ,germ. al- (adal-) - szlachetny i funs - szybki, chętny, życzliwy, ŒW Alfons Maria Liguori, biskup, dok- tOr kOŒCIOła ( 1693-1787). Urodził się w Marinelli pod Neapolem w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Byl wszechstronnie uzdolniony: malarz, poeta, muzyk. Majšc 17 lat skończył studia uzyskujšc doktorat oboj- ga praw Pewne niepowodzenie w trakcie wykonywa- nia zawodu adwokata spowodowało zmianę jego za- interesowań. Po studiach teologicznych został księ- dzem w 1726 roku. Podjšł pracę duszpasterskš wœród ludu neapolitańskiego. Głosił misje ludowe i pełnił bezustannš posługę w konfesjonale. Z myœlš o tego ro- dzaju stałej pracy założył zgromadzenie zakonne Naj- œwiętszego Zbawiciela - redemptorystów ( 1732 ). Œw Alfons w wieku 66 lat został biskupem diecezji Santa Agata dei Goti. Prace pasterza wypełniał z nadzwy- czajnš gorliwoœciš. Prowadził surowy tryb życia. Swo- je dochody oddawał ubogim. Kiedy nastał głód, sprze- dał sprzęty i naczynia z biskupiego domu, aby za to ku- pić chleb dla głodujšcych. Po 13 latach pracy biskupiej choroba przykuła go do fotela. Zwolniony z obowišz- ków ordynariusza, powrócił do swego zakonu, gdzie wiele wycierpiał od współbraci i z powodu własnych skrupułów Œw Alfons Liguori był ekspertem w tym, co dzisiaj nazywane jest teologiš pastoralnš. Napisał ponad 100 ksišżeczek i rozpraw dotyczšcych moralno- œci, ascetyki, pobożnoœci i modlitwy które cieszyły się wielkš popularnoœciš. Np. jego "Teologia moralna" miała 82 wydania, a "Nawiedzenie Najœwiętszego Sa- kramentu" 2000 wydań (!). Jego prace zostały przetłu- maczone na 61 języków Nauczanie duchowe œw Al- fonsa zdominowało życie chrzeœcijańskie Ital XVIII wieku. zmarł 1 sierpnia 1787 roku. Beatyfikowany w 1816 roku. Kanonizowany 23 lata póŸniej. Jego re- likwie spoczywajš w koœciele w Pagani niedaleko Sa- lemo. Jest patronem zakonu redemptorystów; adwo- katów osób œwieckich, spowiedników teologów zwłaszcza moralistów W IKONOGRAFII œw Alfons przed- stawiany jest w czarnej, zakonnej sutannie lub w szatach biskupich. Czasami trzyma krzyż lub ma różaniec na szyi. Bywa, że stoi przy nim anioł z pa- storałem i mitrš. ~ œwœw. Aleksandra, Atcjusza, LeonCjusza, mm. (+ IV w.), œw. Etelwolda bpa (+ 984), œw. Feliksa m. (+ II/III w.), œw. Justyna m. (+ V w.), œw. Nemezjusza wyznaw- cy; œw. Siedmiu Braci Machabeuszów (+ 168 przed Chr.), œw. Piotra Juliana Eymard kpł. (+ ~868), œw. Werusa bpa (+ IV), œwœw. sióstr Wiary, Nadziei, Mi- łoœci (+ poł. II w.) 2 Sierpnia Euzebiusz gr. euseb‚s - pobożny, sprawiedliwy Œw Euzebiusz z Vercelli, biskup. urodził się około 283 roku na Sycyl. Był lektorem w Rzy- mie. W 345 roku został pierwszym biskupem Vercel- li w Piemoncie. Zainaugurował w Europie nowy styl Vita Communis - życia wspólnego duchownych. W 355 roku na synodzie w Mediolanie, gdy biskupi ariańscy odrzucili postanowienia soboru w Nicei ( 325), zarzšdzenia papieża oraz potępili œw Atana- zego, Euzebiusz jako prawowierny biskup został de- ponowany i skazany na wygnanie do Scytopolis w Palestynie. Biskup-tułacz przebywał potem w Ka- padocji i Tebaidzie. Po œmierci cesarza Konstancjusza następca pozwolił mu powrócić do diecezji. Resztę swego życia poœwięcił wykorzenianiu arianizmu. Zmarł 1 sierpnia 371 roku. Pochowano go w bazyli- ce, którš uprzednio wybudował. Euzebiusz pozosta- wił po sobie sporš spuœciznę literackš. Z powodu wielu cierpień, jakie poniósł dla Chrystusa, diecezja w Vercelli czci go jako męczennika. Œw Euzebiusz jest patronem diecezji przedalpejskich. W IKONOGRAFII Œwięty przedstawia- ny jest jako biskup w szatach pontyfikalnych. Czasa- mi jako wygnaniec. Jego atrybutem jest księga. ~ œw. Maksyma bpa (+ II w.), œw. Piotra z Osmy bpa (+ 1109), ŒW. Rutiliusza m. (+ II/III w.), œw. Stefana I pp. m. (+ 257), œw. Teodoty m. (+ IV w. 3 sierpnia Lidia gr. osoba pochodzšca z Lid (lyd) - krainy w Azji Mniejszej ŒW LIdia (+I w.). Mieszkała w Filippi, w Ma- cedon. Była zapewne osobš zamożnš, bowiem purpura - tkanina, którš sprzedawała, stanowiła towar luksusowy Kiedy œw Paweł przybył do mia- sta, w którym mieszkała, Lidia była pogankš skła- niajšcš się ku monoteizmowi. Spotkawszy Aposto- ła przyjęła chrzest. Tekst Łukasza odnotowuje, że udzieliła mu goœciny (Dz 16,12-15). Paweł pozy- skał jš dla Chrystusa jako pierwszš pogankę w Eu- ropie. Patronka farbiarzy ~ œw. Asprena bpa (+ III w.), bł. Augustyna Gazotić bpa (+ 1323), œwœw. Cyry i Marany (+ V w.), œw. Dal- macjusza zk. (+ 440), œw. Eufroniusza bpa (+ 471), œw. Piotra bpa w Anagni (+ 1105) 4 sierpnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Maria Vianney, kapłan. urodził się w rodzinie ubogich wieœniaków w Dardilly koło Lyonu. Do Pierwszej Komun przystšpił potajemnie podczas Rewolucji Francuskiej. Dwukrotnie odma- wiano mu przyjęcia do seminarium. Pokonawszy wiele trudnoœci, otrzymał œwięcenia kapłański‚.. w 1815 roku. Po trzech latach sprawowania funkcji`? wikariusza został proboszczem w paraf Ars. Jan ży-';; jšc w wielkim ubóstwie, oddajšc się surowym po-' stom, niezwykłym wyrzeczeniom oraz wytrwałej modlitwie, zaczšł z wolna odradzać zobojętniałych parafian. Miał dar czytania w ludzkich sumieniach i przepowiadania przyszłoœci. Zasłynšł jako spowied- nik. W konfesjonale spędzał od 13 do 17 godzin dziennie. Jego œwiętoœć œcišgała tysišce pielgrzy- mów z dalekich stron. Często doœwiadczał fizycznej obecnoœci i napaœci szatana. Wyczerpany nadludzkš pracš i umartwieniami zmarł 4 sierpnia 1859 roku. Pius X beatyfikował go w roku 1905. Kanonizowany przez Piusa XI ( 1925 ). Jest patronem proboszczów W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w stroju duchownym ze stułš na szyi, często w otoczeniu dzieci. ~ bł. Arystarcha bpa Tessalonik (+ I w., œw. Eufroniusza bpa Tours (+ 573), bł. Franciszka Gecco ps. (+ 1350), bł. Fryderyka Janssoone zk. (+ 1916), œwœw. Justyna, Krescencjusza, mm. (+ 258), bł. Rajnera bpa (+ 11801, œw. Tertuliana kpł. m. (+ pot. III w. s5 Ierpnia Maria zob. 1 stycznia Matki BOŻeJ ŒnieŻneJ. Poczštkowo było to œwięto w bazylice Santa Maria Maggiore - Matki Bożej Większej w Rzymie. Sykstus III (432-440), pragnšc uczcić zakończenie soboru w Efezie, na któ- rym ogłoszono dogmat o Bożym Macierzyństwie Maryi (Theotokos), postanowił wybudować w Rzy- mie bazylikę. Legenda opowiada, że miejsce pod œwištynię ad nives wskazała patrycjuszowi Janowi sama Maryja, ukazujšc obszar pokryty œniegiem w okresie największych upałów - 5 sierpnia. Œwięto obchodzone jest od czasów Benedykta XII ( 1726 ). Oswald germ. os- - bóg i -wald - władca, król ŒW. OSWald, krÓl. Urodził się około 604 ro- ku jako syn Etelfryda, króla Nortumbr. Gdy Brytowie wywołali powstanie, w którym poległ jego ojciec, Oswald musiał uciekać do Szkocji. Zatrzymał się na wyspie Hy w klasztorze œw Ko- lumbana, gdzie przyjšł chrzest. W roku 634 po- konał króla Brytów, Caedwalla, i odzyskał tron. Rozpoczšł dzieło chrystianizacji kraju. Założył klasztor w Lindisfarne, który stał się centrum pracy misyjnej. Częœć opozycji hołdujšcej pogań- stwu wystšpiła przeciwko Oswaldowi i razem z królem sšsiedniej Mercji, Pendš, wypowiedzia- ła mu walkę. 5 sierpnia 642 roku Oswald poległ w bitwie na Maserfelth. Stał się bohaterem epo- sów zwłaszcza w Niemczech. Oswald jest patro- nem angielskiej rodziny królewskiej, krzyżow- ców, żniwiarzy W IKONOGRAFII œw. Oswald jest przedstawiany jako król w suto układajšcym się płaszczu. Jego atrybutami sš m. in.: gałšzka pal- mowa, kłosy pełne ziarna, kruk na ręku lub na księdze, pierœcień w dłoni. ~ œw. Afry m. (+ 304), ŒW. Eusigniusza m. (+ pot. IV w.), œw. Kasjana bpa w Autun + IV w.), œw. Memiusa bpa Ch"lons (+ III/IV w.), œw. Nonny (+ 374) - matki œw. Grzegorza z Nazjanzu, ŒW. Parysa bpa w Teano (+ 346), œw. Wenancjusza bpa Viviers (+ 525) 6 sierpnia Oktawian łac. Octavianus - przyjęty do rodu Octavia ŒW Oktawian, biskup (ok. 1060-1132). Urodził się w Quingey (Francja). Studiował prawo i teologię w Bolon. Na wieœć o chorobie ojca wy- brał się do domu. Kiedy w Paw dotarła do niego wiadomoœć, że ojciec nie żyje, przerwał podróż i wstšpił do benedyktynów w Ciel d'Oro. W 1129 roku został biskupem Savony. Niedługo zarzšdzał diecezjš. Zmarł 6 sierpnia w trzy lata póŸniej. ~ ~w. Hormisdasa pp. (+ 523), œw. Jakuba z Amidy ps. (+ VI w.), œwœw. Justa, Pastora, mm. (+ 304), œwœw. Stefana op., Piotra z Cardeny (+ IX w.) 7 Sierpnia Sykstus ,gr. ksystos - elegancki, wy,gładzony ŒW Sykstus II, papież, męczennik. Wstšpił na stolicę Piotrowš w 257 roku. Załagodził spór wœród biskupów azjatyckich i afrykańskich w sprawie ważnoœci chrztu, udzielanego przez he- retyków Już w następnym roku, podczas przeœla- dowania chrzeœcijan przez cesarza Waleriana, zo- stał aresztowany podczas celebrowania Mszy œwiętej w katakumbach œw Kaliksta. Papieża œcię- to mieczem 6 sierpnia 258 roku wraz z towarzyszš- cymi mu diakonami: Januarym, Magnusem, Win- centym i Stefanem. Tego samego dnia zostali œcię- ci dwaj inni diakoni: Felicysym i Agapit. Imię œw. Sykstusa wymienia się w Kanonie rzymskim. W roku 1854 odkryto jego grób w katakumbach œw. Kaliksta, w "krypcie papieży". W IKONOGRAFII œw. Sykstus przed- stawiany jest w papieskich szatach, w ornacie, pa- liuszu i prostej tiarze. Jego atrybutami sš: miecz, moneta w dłoni, palma, pastorał z podwójnym krzyżem, sakiewka, sakiewka na księdze. Kajetan łac. od nazwy miasta Caeta; pochodzšcy z miasta Kajeta ŒW kajetan, kapłan. Urodził się w 1480 roku w Vicenza (Italia). Studia na uniwersytecie w Padwie zakończył doktoratem obojga praw Ma- jšc 36 lat przyjšł œwięcenia kapłańskie. Służył ubo- gim, nieszczęœliwym. Wierzył głęboko w Opatrz- noœć Bożš oraz miał szczególne nabożeństwo do Dziecištka Jezus. W 1524 roku jako prałat Kur Rzymskiej założył z Piotrem Carafa, póŸniejszym papieżem Pawłem IV pierwsze zgromadzenie Kle- ryków Regularnych, których nazwano teatynami. Został przełożonym zgromadzenia w Wenecji, na- stępnie w Neapolu, gdzie zmarł 7 sierpnia 1547 ro- ku. Z powodu wielkiej gorliwoœci zwano go "łow- cš dusz". Beatyfikowany w 1629, kanonizowany w 1671 roku. W IKONOGRAFII œw Kajetan przed- stawiany jest w zakonnym habicie przepasany rze- mieniem, w białych skarpetkach, w birecie, z różań- cem w dłoni. Jego atrybutami sš m. in.: czaszka, Dziecię Jezus na rękach, krzyż, lilia, otwarta Ewan- gelia, ptak, zwój. œwœw. Agatangela z VendSme Kpł., Kajetana z Nantes Kpł., mm. (+ '1638), œw. Alberta z Trapani zk. (+ '1307), œw. Domecjusza mn. m. (+ IV w.), œw. Donata bpa Nikomed (+ 362), ŒW Wiktrycjusza bpa Rouen (+ 407), Bł. Wincentego zk. (+ ~ 504) 8 sierpnia Dominik zob. 9 marca, ŒW DOminik, kapłan. Dominik Guzman uro- dził się około 1172 roku w Caleruega (Kastylia). Po studiach teologICZnych w Palencji został kapłanem i kanonikiem katedralnym w Osma ( 1196). Ze swym przyjacielem biskupem Diego di Acebes udał się do Rzymu. Następnie towarzyszył mu w misji dyploma- tycznej do Dan. Wysłany przez papieża Innocentego III do południowej Francji, dotkniętej herezjš albi- gensów zrozumiał, że do takiej pracy potrzeba misjo- narzy głęboko wykształconych i żyjšcych w ewange- lICZnym ubóstwie. W tym celu założył pod Tuluzš Za- kon Kaznodziejski - dominikanów, oparty na regule œw Augustyna. Zakon, zatwierdzony w 1216 roku przez papieża Innocentego III, przyczynił się wraz z franciszkanami do odrodzenia œredniowiecznego Koœcioła. Dominik pracował jako wędrowny kazno- dzieja we Francji, Hiszpan, Ital. Umarł w Bolon 6 sierpnia 1221 roku. Tam znajdujš się jego relikwie. Kanonizowany w 1234 roku. Œwięty Dominik jest pa- tronem zakonu dominikanów - gałęzi żeńskiej i mę- skiej, Bolon, Kordoby, Madrytu, Palermo. W IKONOGRAFII œw. Dominik przed- stawiany jest w dominikańskim haBICIe. Jego atry- butami sš: gwiazda szeœcioramienna, infuła u stóp, lilia - czasami złota, księga, podwójny krzyż procesyjny pastorał, pies w czarne i białe ła- ty trzymajšcy pochodnię w pysku ( symbol zakonu: "Domini canes" - "Pańskie psy" ), różaniec. , œw. Altmana bpa Passawy (+ 1091), œwœw. Cyriaka, Larga, Smaragda, mm. (+ 309), œw. Emiliana bpa w Kizyku (+ IX w.), Bł. Jana Feltona m. (+ 1570), Bł. Joanny z Aza (+ XII w.) - matki œw. Dominika Guzman, œw. Marynusa m. (+ 310), œw. Mirona bpa Krety (+ IV w.), œw. Sewera Kpł. (+ V w.) 9 sierpnia EDyTa staroang. ead- - majštek, bogactwo, szczęœcie i ;gut - walka; "walczšca o majštek, bogactwo, szczęœcie" Bł Teresa Benedykta - Edyta Stein, ZakOnniCa. Urodziła się 12 paŸdziernika 1891 roku we Wrocławiu w żydowskiej rodzinie. Studio- wała we Wrocławiu, w Getyndze. W 1915 roku zło- żyła egzamin państwowy z propedeutyki filozof, histor i języka niemieckiego. Wykładała te przed- mioty w gimnazjum wrocławskim im. Wiktor. W roku następnym została asystentkš Edmunda Husserla we Fryburgu. W 1917 doktoryzowała się z filozof z wynikiem "summa cum laude". W swoich badaniach wychodzšc od filozof doszła do mistycznego doœwiadczenia wiary Szukajšc prawdy znalazła Boga. W 1922 roku przyjęła chrzest w Koœciele katolickim. W latach 1923-1931 wykładała w liceum i seminarium nauczycielskim w Spirze. JeŸdziła także z odczytami do Niemiec, Austr, Czech, Francji, Szwajcar. W 1932 roku ob- jęła wykłady w Instytucie Pedagogiki Naukowej w Monasterze. Reżim hitlerowski, ustawš o elimi- nacji ze stanowisk państwowych osób pochodzenia niearyjskiego, uniemożliwił jej dalszš pracę dydak- tycznš oraz uzyskanie habilitacji. 14 paŸdziernika 1933 roku wstšpiła do karmelu w Kolon, przyj- mujšc imię zakonne Teresy Benedykty od Krzyża. Œluby wieczyste złożyła w 1938 roku. W kilka mie- sięcy póŸniej musiała uciekać z Kolon do karmelu holenderskiego w Echt. W sierpniu 1942 roku zo- staje aresztowana przez gestapo i internowana w obozie w Westerbork. Następnie deportowana do Oœwięcimia, gdzie w tydzień póŸniej, 9 sierpnia po- niosła œmierć w komorze gazowej. Pozostawiła po sobie pisma, listy notatki z filozof osoby teolog - zwłaszcza przemyœlenia dotyczšce "wiedzy krzy- ża". Beatyfikował jš Jan Paweł II w 1987 roku. "Dobrze jest pamiętać, że mamy prawo obywatel- stwa do nieba, a Œwiętych Pańskich za towarzyszy i domowników. Wtedy łatwiej się dŸwiga sprawy, Kiedy Œwięty dał do zro- zumienia, że kamiennej figury nie udŸwignie, Mat- ka Boża zapewniła go, że nie będzie taka ciężka. W koœciele dominikanów w Krakowie pokazujš du- żš'kamiennš statuę jako ." Wincenty Zaleski, "Œwięci na każdy dzień" W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiony jest w haBICIe dominikanina, z monstrancjš w jednej ręce i figurš Matki Bożej w drugiej. œw. Anastazego bpa w Terni (VII/VIII w.l, œwœw. Bo- nifacego dk., Liberta op., Servusa sdk., Rustyka sdk., Septyma mn., Rogata mn., Maksyma, mm. w Kartagi- nie (+ 484), ŒW Euzebiusza pp. (+ 310), œw. Joanny Delanoue dz. zk. (+ 1736), œw. Klary de Montefalco dz. ksieni (+ 1308), œw. Mamasa m. (+ 274), œw. Mi- rona Kpł. m. (+ 250) 18 sierpnia Helena od gr. hele - blask, jasnoœć lub helane - pochodnia, ŒW Helena, CeSarZOWa. Urodziła się w 255 roku w Drepanon w Bityn (póŸniejsze Helenopolis). Była córkš karczmarza. Została żo- nš (lub konkubinš - na co zezwalało ówczesne prawo rzymskie) Konstancjusza Chlorusa, za- rzšdcy prowincji. W 274 roku urodziła syna Kon- stantyna. Osiem lat póŸniej jej mšż został wynie- siony do godnoœci cesarza. Ze względów politycz- nych musiała usunšć się na ubocze. W 306 roku jej syn zostaje obwołany przez legiony cesarzem. Swojš matkę Helenę wynosi do godnoœci augu- sty cesarzowej. Przyjšwszy chrzeœcijaństwo stała się gorliwš jego protektorkš. Fundatorka wielu koœciołów w Rzymie, Konstantynopolu oraz Zie- mi Œwiętej. Pod koniec życia (326) Helena udała się z pielgrzymkš do ojczyzny Jezusa. Podczas podróży zmarła w Nikomed (328). Od IV wieku tradycja przypisuje jej odnalezienie drzewa krzy- ża œwiętego. Jest patronkš m.in. diecezji w Tre- wirze, Ascoli, Bambergu, Pesaro, Frankfurcie, miasta Bazylei; farbiarzy wytwórców igieł i gwoŸdzi. W IKONOGRAFII przedstawiana jest w stroju cesarskim z koronš na głowie lub w bo- gatym wschodnim stroju, czasami w haBICIe mniszki. Jej atrybutami sš: duży krzyż stojšcy przy niej, krzyż, który otacza ramieniem, mały krzyż w dłoni, trzy krzyże, krzyż i trzy gwoŸdzie, model koœcioła. ~ œW. Agapita m. (+ 274, œw. Firmina bpa (+ IV/V w.), œwœw. Jana, Kryspa, mm. (+ III/IV w.), BłBł. Ludwika Flores zk., Piotra de Zuniga zk., mm. w Japon (+ 1622), Bł. Pauli z Montaldo dz. zk. (+ 1514) 19sIerpnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Eudes, kapłan. Urodził się w 1601 roku w rodzinie wieœniaków w Ry (Nor- mandia). Majšc 22 lata wstšpił do oratorianów. W dwa lata póŸniej przyjšł œwięcenia kapłańskie. Podjšł pracę wędrownego kaznodziei w Norman- d, Breton i Burgund. Przeprowadził tam 110 ~ misji, powodujšc lICZne nawrócenia. Uznano go za jednego z największych misjonarzy epoki. W 1643 założył zgromadzenie księży, które prowadziło mi- sje ludowe (eudyœci) oraz seminaria przygotowu- jšce do tego rodzaju działalnoœci duszpasterskiej. Dał poczštek zgromadzeniu Córek Matki Bożej miłosierdzia, które podjęło opiekę nad zaniedba- nymi i upadłymi dziewczętami. miał szczególny kult do Serca Jezusa i Matki Bożej, który gorliwie szerzył podczas swej misyjnej działalnoœci. Zmarł 19 sierpnia 1680 roku. Beatyfikowany w 1909, ka- nonizowany w 1925 roku. , œwŒW Agapiusa, Tekli, Tymoteusza, mm. (+ ok. 305), œw. Andrzeja trybuna m. (+ ok. 300, œw. Donata Kpł. (+ ok. 535), Bł. Emil dz. zk. (+ 1314), Bł. Ezechiela Moreno y Diaz bpa (+ ~906), œw. Ludwika bpa Tuluzy (+ 1297), œw. Magnu- sa bpa m. (+ III w.), œw. Mariana wyznawcy (+ VI w.), œw. Sebalda ps. (+ VIII w, œw. Sykstusa III pp. (+ 440) 20 sierpnia Bernard zob. 15 czerwca Œw Bernard z Clairvaux, opat, doktor kOŒCioła. Urodził się w rycerskim rodzie bur- gundzkim, na zamku Fontaines pod Dijon (Fran- cja), w 1090 roku. Majšc 22 lata wstšpił do surowe- go opactwa cystersów w Citeaux, pocišgajšc za sobš trzydziestu towarzyszy młodoœci. Trzy lata póŸniej założył opactwo w Clairvaux i był tam przełożonym do œmierci. Bernard był nie tylko gorliwym opatem swojej rodziny zakonnej. Myœliciel, teolog, kontem- platyk. Umiał łšczyć życie czynne z mistykš. Założył około trzystu fundacji zakonnych, w tym także cy- sterskš fundację w Jędrzejowie. Wywarł wpływ na życie Koœcioła swej epoki. Jedna z największych po- staci XII wieku. Nazwano go "wyroczniš Europy". Był obrońcš papieża Innocentego II. Położył kres schizmie Anakleta w Rzymie. Z polecenia Eugeniu- sza III ogłosił II Krucjatę krzyżowš. Napisał regułę templariuszy oraz wyjednał u papieża ich zatwier- dzenie. Nadzwyczajny dar wymowy zjednał mu ty- tuł "doktora miodopłynnego". Był jednym z naj- większych piewców Matki Bożej. Zostawił wiele tek- stów teologICZnych, homil, a także modlitwy ku Jej czci. Umarł w Clairvaux 20 sierpnia 1153 roku. Ka- nonizował go Aleksander III w 1174 roku. Patron cy- stersów Burgund, Ligur, Genui, Gibraltaru, Pel- plina; pszczelarzy Opiekun podczas klęsk żywioło- wych, sztormów oraz w godzinie œmierci. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w stroju cysterskim. Jego atrybutami sš m. in.: księga, krzyż opacki, krucyfiks, Matka Boża z Dziecištkiem, narzędzia Męki Pańskiej, pióro pi- sarskie, różaniec, trzy infuły u stóp, rój pszczeli, ul. œw. Filiberta op. (+ 685, œwœw. Leowigilda mn., Krzysztofa mn., mm. (+ 852, œw. Lucjusza senatora m. (+ IV w.), œw. Maksyma z Chinon wyznawcy (+ V w.), œw. Manetta zk. (+ 1206), Bł. Mar de Mat- tias dz. zk. (+ ~866), œwœw. Memenona, Sewera, mm. (+ III/IV w.), œw. Samuela proroka 21 sierpnia Pius łac. pius - pobożny, uczciwy, oddany Bogu ŒW Pius X, papież ( 1835-1914). Giuseppe Sarto urodził się w rodzinie wiejskiego listonosza, w Riese koło Wenecji. Po studiach teologICZnych byl kolejno wikariuszem, proboszczem, kanclerzem ku- r, prefektem i ojcem duchownym w seminarium, biskupem Mantui, kardynałem i patriarchš Wenecji. W roku 1903 został wybrany na stolicę Piotrowš. Odrodził życie eucharystyczne, wydajšc dekrety o częstszym przystępowaniu do Eucharyst i pozwa- lajšc dzieciom na wczeœniejszš Komunię œw Nazwa- no go "papieżem dzieci '. Zreformował kurię rzym- skš oraz przepisy dotyczšce konklawe, kalendarz ko- œcielny liturgię i muzykę sakralnš. Poœwięcał uwagę sprawom społecznym. Był mediatorem w konflikcie między Boliwiš, Peru i Brazyliš. Występował zdecy- dowanie przeciw błędom ewolucjonizmu i moderni- zmu. Był człowiekiem głębokiej modlitwy pełnym pokory. Beatyfikowany w 1951, kanonizowany w 1954 roku przez Piusa XII. Pochowany w bazylice œw Piotra na Watykanie. Patron esperantystów W IKONOGRAFII œw Pius X przed- stawiany jest w stroju papieskim. œw. Anastazego m. w Dalmacji (+ 304?), ŒW Apolinarego Sydoniusza bpa (+ 480), œwœw. Bassy i jej trzech synów Agapiusza, Fidelisa, Teogona, mm. w Edessie (+ IV w.), Bł. Bernarda Tolomei op. (+ 1348), œwœw. Bonoza, Maksymi- liana, mm. (+ 363, œw. Cyriaki wdowy m. (+ III w.), œwœw. Cysella, Kameryna, Luksoriusza, mm. w Sardyn (+ ok. 300), œw. Kwadrata bpa (+ III/IV w.), œw. Prywata bpa m. (+ 275), œw. Sydoniusza bpa w Auvergne (+ 479, Bł. Wiktor Rasoamanarivo wdowy z Madagaskaru (+ 1894 22 sierpnia Maria zob. 1 stycznia Najœwiętsza Maryja Panna Królowa. Królowa nieba i ziemi. Œwięto ustanowił Pius XII w 1955 roku. Jan zob. 31 stycznia ŒW Jan Kemble, kapłan, męczennik (+1679). Kształcił się w Douai. Œwięcenia kapłań- skie przyjšł w 1625 roku. Po czym powrócił do An- gl, gdzie w rodzinnym hrabstwie pracował 54 lata jako duszpasterz.. W wieku 80 lat aresztowano go, bowiem nie chciał przejœć do Koœcioła anglikańskie- go. Został powieszony i poćwiartowany w Herford. Œw Jan Wall, kapłan, męczennik (+1679). W 1651 roku wstšpił do franciszkanów Po 22 latach pracy w Angl władze państwowe, kasujšc placówki Koœcioła katolickiego, zażšdały aby zrezygnował z pracy i wystšpił z zakonu. Kie- dy odmówił, skazano go na œmierć. Obaj Œwięci byli beatyfikowani w 1929 roku. Ka- nonizował ich w 1970 roku Paweł VI. bł. Bernarda Kpł. zk. (+ 1694), œw. Filipa Benicjusza zk. (+ 1285, ŒW Hipolita bpa m. (+ ok. 235), œw. Symforiana m. (+ 257), œw. Tymoteusza m. (+ ok. 303), bł. Tymoteusza z Montecchio Kpł. zk. (+ 1504) 23 sierpnia Róża zob. 6 marca ŒW RÓŻa Z Limy, dziewica. Urodziła się w 1586 roku w Limie. Jej rodzice przybyli z Hisz- pan. Na chrzcie dano jej imię Izabela. Imię Róża przylgnęło do niej jako przydomek, gdyż ponoć by- ła bardzo piękna. Majšc 20 lat została tercjarkš do- minikańskš i mimo sprzeciwów rodziny wiodła ży- cie modlitwy oraz surowych wyrzeczeń. Mistycz- ka. głębokie doznania religijne łšczyła z poœwięce- niem dla chorych i biednych. Wiele cierpiała. Umarła w dniu, który przepowiedziała, 24 sierpnia 1617 roku. Jest patronkš Ameryki Łacińskiej, Pe- ru, Filipin i Antyli, Limy a także kwiaciarek, ogrodników. Beatyfikowana w 1668 roku, kanoni- zowana w 1671. W IKONOGRAFII œw Róża przedsta- wiana jest jako młoda dominikanka w haBICIe. Atrybuty: Dziecię Jezus w ramionach, korona z cierni, kotwica, krzyż, róża, wianek z róż; wiš- zanka róż, z których wychyla się Dziecię Jezus. œwœw. Abbondiusza, Ireneusza (+ III w.), œwœw. Ar- chelausa i Cyriaka (+ III w.), œw. Asceliny dz. zk. (+ 1195), œwœw. Asteriusza, braci Klaudiusza i Neo- na, Donwiny i Teonili, mm. w Cylicji (+ 303), œw. Fla- wiana bpa Autun (+ V/VI w.), Bł. Jakuba zk. (+ 1301 ), œw. Kalinika bpa patr. Konstantynopola (+ 705), ŒWŒW. Kwiriaka bpa, Maksyma Kpł., Archelausa dk., mm. (+ pocz.llł w.), œw. Teonasa bpa Aleksandr (+ 300), Bł. Wiktora bpa (+ V w.), œw. Zacheusza bpa Jerozolimy (+ II w.) 24 sierpnia Bartłomiej Aram. Bar-Tholomai - syn Tolmy lub syn oracza Œ, W Bartłomiej, ApOStoł ( + I w ). Pocho- dził z Kany Galilejskiej. Wy- mieniajš go Ewangeliœci synoptyczni. Œw Jan Ewan- gelista nazywa go Natana- elem. Jezus powołujšc go powiedział o nim: "To prawdziwy Izraelita, w któ- rym nie ma podstępu" (J 1,47). PóŸniejsze komen- tarze utożsamiajš Natana- ela z Bartłomiejem. Na stro- nach Nowego Testamentu występuje po raz drugi nad Jeziorem Galilejskim, gdy apostołom ukazał się zmar- twychwstały Chrystus (J21,2). Œw Bartłomiej-Na- tanael jest m. in. patronem Armen, Fermo, Frankfur- tu nad Menem, Maastricht; introligatorów garbarzy ry- baków rzeŸników W IKONOGRAFII œw Bartłomiej jest przedstawiany w długiej tunice, przepasanej pa- skiem, czasami z anatomICZnš precyzjš jako musku- larny mężczyzna. Bywa ukazywany ze œcišgniętš z niego skórš. Jego atrybutami sš: księga, nóż, zwój. œw. Audoena bpa Rouen (+ 648), œw. Emil de Vial~r dz. zk. (+ 1856), œwœw. Galiena i Waleriana, mm. (+ III/IV w.), œw. Janiny Antida Thouret dz. zk. (+ '1826), œw. Jerzego mn. m. (+ ok 730), œw. Mar Michaeli od Najœwiętszego Sakramentu dz. zk. (+ 1856), œw. Patry- ka op. (+VI w.), œwœw. Ptolemeusza i Eutychiusza, mm. (+ I w.), œw. Tacjona m. (+ III/IV w.) 25 sierpnia Ludwik zob. 15 marca ŒW LudWik IX, KrÓl ( 1214-1270). Był synem Ludwika VIII i Blanki Kastylijskiej. Majšc 12 lat wstšpił na tron. Przez pewien czas sprawowała w je- go imieniu rzšdy regencyjne królowa matka. W 1230 roku ożenił się z Małgorzatš, córkš hrabiego Prowan- sji. Ludwik był wybitnš osobowoœciš. Wzorowy mšż i opiekun lICZnej rodziny Jako polityk zręczny i roz- ważny Francję doprowadził do rozkwitu. Powołał parlament. Zreformował administrację, sšdownic- two oraz system monetarny Zakazał wojen prywat- nych i pojedynków oraz lichwy Odegrał poważnš ro- lę w fundacji Sorbony Był mecenasem sztuki, co naj- bardziej upamiętnia sławna kaplica Sainte-Chapelle w Paryżu. Popierał i ufundował wiele instytucji cha- rytatywnych. Sam opatrywał chorych i niejednokrot- nie goœcił ubogich u swego stołu. Żył skromnie, pro- wadzšc życie religijne, pełne surowej ascezy czym œcišgnšł na siebie zarzut, że jest "królem mnichów". Ludwik brał dwukrotnie udział w wyprawach krzy- żowych. Podczas siódmej wyprawy w latach 1248- 1254 przez Cypr dotarł do Egiptu. W trakcie jednej z walk dostał się do niewoli. Po złożeniu okupu prze- bywał w Palestynie, gdzie prowadził układy w spra- wie państwa krzyżowców W 1270 roku podjšł na no- wo wyprawę krzyżowš. Podczas niej zmarł na tyfus u bram Tunisu 25 sierpnia 1270 roku. Kanonizowa- ny przez Bonifacego VIII ( 1297 ). Jest patronem kilku żeńskich zgromadzeń zakonnych noszšcych jego imię; drukarzy fryzjerów hafciarek, introligatorów kamieniarzy krawców piekarzy pielgrzymów niewi- domych, rybaków tkaczy uczonych. W IKONOGRAFII œw Ludwik przed- stawiany jest w stroju królewskim z koronš na głowie. Jego atrybutami sš m. in.: gwóŸdŸ, korona cierniowa, korona cierniowa i wokół gwoŸdzie, li- lia, trzy lilie na tarczy miecz, obršczka, sokół, wie- niec laurowy Józef zob. 19 stycznia Œw Józef Kalasanty, kapłan ( 1556- 1648 ). Urodził się w rodzinie szlacheckiej, w Paral- ta de la Sał na terenie Aragon (Hiszpania). Po studiach teologICZnych przyjšł œwięcenia kapłań- skie ( 1583 ), następnie podjšł pracę duszpasterskš oraz w administracji koœcielnej. W kilka lat póŸniej towarzyszył kardynałowi Markowi Colonnie w po- dróży do Rzymu. W Wiecznym Mieœcie uderzyła go wielkomiejska nędza, a zwłaszcza zaniedbane bezdomne dzieci. Z myœlš o nich otworzył na Zaty- brzu pierwszš powszechnš, bezpłatnš szkołę w Europie ( 1597). Chcšc kontynuować tę pracę oraz tworzyć nowe placówki, założył razem ze współpracownikami zgromadzenie Kleryków Re- gularnych dla Chrzeœcijańskich Szkół - zwane pi- jarami. Otrzymawszy aprobatę Piusa V ( 1617), za- częło ono rozwijać się w Ital, na Morawach, w Czechach i w Polsce. W 1621 roku Józef został generałem zgromadzenia. Jego następne lata wy- pełniły cierpienia fizyczne i duchowe. Przyjmował je cierpliwie i pokornie. Pozostawił po sobie około 5000 listów będšcych bogatym Ÿródłem wiedzy o Œwiętym i jego dziele. Jego relikwie znajdujš się w koœciele œw Pantaleona w Rzymie. Beatyfikowa- ny przez Benedykta XIV ( 1748). Kanonizował go Klemens XIII w 1767 roku. Jest patronem pijarów oraz szkół katolickich. W IKONOGRAFII Œwięty przedsta- wiany jest w haBICIe zgromadzenia. Jego atrybuta- mi sš: lilia, księga, mitra i kapelusz kardynalski ja- ko znak odmówionych godnoœci, pióro pisarskie. œwœw. Euzebiusza, Peregryna, Poncjana, Wincentego (+ II w.), ŒW Genezjusza m. (+ ok. 303), œw. Grzego- rza bpa Utrechtu (+ 775), œw. Juliana z Syr m. (+ IV w.), œw. Menny bpa w Konstantynopolu (+ 552), Bł. Mi- chała Carvalho Kpł. m. w Japon (+ 1624, œw. Toma- sza bpa w Herford (+ 1282) 26 sierpnia Maria zob. I stycznia Matki Bożej Częstochowskiej. œwięto patronalne Polski. Wizerunek Madonny Jasnogór- skiej, obecny na naszych ziemiach od 1382 roku, był koronowany 8 wrzeœnia 1717. Œwięto ustano- wił Pius X w 1904 roku. Maria zob. 1 stycznia bł. Maria od Jezusa Ukrzyżowanego Baourdy (+1878). Córka Palestyńczyków. Osie- rocona w trzecim roku życia. Wczeœnie wstšpiła do józefitek, a te, dostrzegajšc w młodej zakonnicy niezwykłe dary Boże i uzdolnienia, skierowały jš do karmelu w Pau. Następnie przebywala w indyjskim Mengalore. Pod koniec życia zajmowała się zakła- daniem karmelu w Betlejem i w Nazarecie. Była niemal analfabetkš, ale w życiu religijnym osišgnę- ła szczyty - mistyczka, miała dar ekstaz, wizji, pro- rokowania. Beatyfikował jš Jan Paweł II ( 1983). œw. Aleksandra z Bergamo m. (+ III/IV w.), œwœw. Areneusza, Abundiusza, mm. (+ poł. II w.), œw. Ha- driana - syna cesarza Probusa m. (+ ok. 310l, œw. Jo- anny Elżbiety Bichier des Ages dz. zk. (+ 1838l, œwœw. braci Konstantego i Wiktoriana, ich ojca Symplicjusza, mm. (+ po(. II w.), œw. Maksymiliana bpa m. (+ 284), œw. Teresy od Jezusa Jornet e Ibaris dz. zk. (+ 1897), œw. Zefiryna pp. m. (+ 217) 27 sierpnia gr. mónos - samotna, jedna, jedyna, sama ŒW Monika, wdowa (332-387). Urodziła się w Tagaœcie (Północna Afryka), w rodzinie chrzeœcijańskiej. Jako młodš dziewczynę wydano jš za urzędnika, Patrycjusza, który był poganinem. Małżeństwo nie było zbyt udane. Jednak swojš łagodnoœciš, taktem i cierpliwoœciš pozyskala mę- ża, który u schyłku życia przyjšł chrzeœcijaństwo. miała troje dzieci. Najwięcej troski i łlez kosztowałl jš Augustyn. Swoimi wytrwałymi modlitwami wyprosiła mu nawrócenie - po przyjęciu chrztu został kapłanem, biskupem, œwiętym. Monika zmarła w Ost. Jest patronkš koœcielnych stowa- rzyszeń matek, wdów. W IKONOGRAFII œw. Monika przed- stawiana jest w stroju wdowy Jej atrybutami sš ksišżka, krucyfiks, różaniec. , œwœw. Aroncjusza, Fortunata, Honorata, Sabiniana mm. (+ ok. 304) - synów œw. Bonifacego i œw. Tekli, œw. Cezarego z Arles bpa (+ 543), Bł. Dominika od Matki Bożej Barberiego Kpł. (+ 1849), œw. Jana bpa Paw (+ IX w.), ŒW liceriusza bpa (+ ok. 540), œw. Małgorzaty wdowy z San Severino (+ ok. 1345), œwœw. małżonków Marcelina trybuna i Mannei oraz ich synów Jana, Piotra i Serapiona, mm. (+ ok. 287), œw. Pemena ps. (+ IV/V w.), œwœw. Rufusa, Karpofora, mm. (+ III/IV w., œw. Syagriusza bpa (+ ok. 600) 28 sierpnia Augustyn zob. 27 maja Œw Augustyn, biskup, doktor Ko- œcioła. Urodził się w roku 354 w Tagaœcie. Syn Patrycjusza i Moniki (zob. 27 sierpnia~. Kształcił się w Tagaœcie, Madurze i Kartaginie. Mimo tro- skliwego wychowania przez matkę, w młodoœci prowadził życie grzeszne. W 17 roku życia zwiš- zał się z kobietš, która urodziła mu syna - Ade- odata. Konkubinat ten trwał 15 lat. Jako nauczy- ciel retoryki, zwišzany ze œrodowiskiem mani- chejczyków pracował w Kartaginie, Rzymie i Me- diolanie. Tam słuchał kazań œw. Ambrożego, dzię- ki którym podjšł lekturę Pisma Œwiętego. W roku 386 doznał duchowego wstrzšsu, który spowodo- wał nawrócenie. W Wielkanoc 387 roku wraz ze swoim synem przyjšł chrzest. Rezygnujšc z pracy powrócił do Afryki. Podczas podróży w Ost umarła mu matka - œw. Monika. Po powrocie do Afryki sprzedał swój skromny majštek i w Taga- œcie założył klasztor, w którym przebywał do 391 roku. Wtedy otrzymał œwięcenia kapłańskie. W pięć lat póŸniej został biskupem Hippony Dał się poznać jako gorliwy i mšdry pasterz. Zajšł zdecydowanš postawę wobec błędów maniche- izmu, donatyzmu i pelagianizmu. Jego nauka fi- lozofICZna, teologICZna ogarnęła cały Koœciół Za- chodni. Wywarł ogromny wpływ na duchowoœć chrzeœcijaństwa, a także na życie zakonne. Jego mowy i pisma zalICZa się do najœwietniejszych dzieł chrzeœcijaństwa. Najbardziej znane sš "Wy- znania". Umarł 28 sierpnia 430 roku podczas ob- lężenia Hippony przez Wandalów. Jest jednym z czterech wielkich doktorów Koœcioła Zachod- niego. Patron augustianów kanoników regular- nych, magdalenek, Kartaginy; drukarzy, wydaw- ców teologów. Jego relikwie znajdujš się w ko- œciele S. Piotra in Ciel d'Oro w Paw. "Nauczcie się kochać siebie, nie kochajšc samych siebie." "Prawdziwa wolnoœć polega na czynieniu dobrze z radoœciš." ŒW Augustyn W IKONOGRAFII œw. Augustyn przedstawiany jest w stroju biskupim, czasami ja- ko zakonnik. Jego atrybutami sš: anioł mówišcy mu do ucha, dziecko nad brzegiem morza przele- wajšce wodę do dołka, księga, pastorał, serce w dłoni, serce przeszyte dwiema strzałami, uczeń lub grupa uczniów. œw. Aleksandra bpa w Konstantynopolu (+ 336), œwœw. Fortunata, Kajusa, Antesa, mm. (+ III/IV w.), œw. Hermesa m. (+ III w.), œw. Joachimy de Vedruna mał- żonki, matki zk. (+ 1181), œw. Juliana m. (+ III w.), Bł. Junipera Serra Kpł. misjonarza (+ 1784), œw. Mojżesza z Etiop ps. (+ ok. 400, œw. Pelagiusza m. (+ ok. 283), œwœw. Septyma, Januarego, Feliksa, Bonifacego, Tekli, mm. (+ 304), œw. Wiwiana bpa w Saintes + V w.) 29 sierpnia Sabina łac. Sabinowie - jeden z najstarszych szczepów w Ital œrodkowej; Sabinus(-a) należšcy(-a) do rodu Sabinów ŒW Sabina, męCZennica (w II?). Według tradycji była żonš rzymskiego patrycjusza Walenty- na. Chrzeœcijaństwo przyjęła dzięki œw Serap ( Se- raf) z Antioch, która goœciła w ich domu. Umę- czona podczas przeœladowań za rzšdów Hadriana. Jej relikwie (czaszka) ma się znajdować w kate- drze poznańskiej. W IKONOGRAFII atrybutem Œwiętej jest korona. Œw. Adelfa bpa w Metzu (+ V w.), œwœw. Andrzeja Kpł., Hipacego bpa, mm. (+ ok. 740), Bł. Beatrycze z Naza- retu dz. zk. (+ 1268), œwœw. Eutymiusza i jego syna Krescencjusza, mm. (+ kon. III w.), œwœw. Jana z Peru- g Kpł., Piotra z Sassofrrato brata zk., mm. w Hiszpan (+ 1231 ), œw. Mederyka Kpł. (+ ok.700), Bł. Michała Ghebr m. (+ 1855), œw. Sebbusa króla Angl + 690) 30 sierpnia Małgorzata zob. 18 stycznia Œw Małgorzata Ward, męczennica. Pochodziła z arystokratycznej rodziny Cogleton. Była damš dworu księżnej Whitall w Londynie. Podczas przeœladowań katolików za Henryka VIII aresztowanemu i skazanemu na œmierć księdzu pomogła uciec z więzienia. Z tego powodu została uwięziona i torturowana. Stracona 30 sierpnia 1588 roku. Beatyfikowana w roku 1929, kanonizo- wana przez Pawła VI ( 1970). œw. Bononiusza op. (+ 1026), œwœw. Feliksa Kpł., Adaukta, mm. + ok. 304), œw. Fiakriusza wyznawcy (+ 675), Bł. Jana Juwenala Ancina bpa (+ 1604), œw. Pammachfusza Kpł. (+ 410), œw. Piotra z Trevi wy- znawcy (+ 1050) 31 sierpnia Józef zob. 19 marca ŒW JÓZef Z arymatei (I w ). Był członkiem Sanhedrynu, najwyższej władzy żydowskiej w za- kresie spraw państwowych, prawnych i religijnych (Łk 23,50-53, Mt 27,57-58, Mk 15,42-46, J 19,38- 42). Według Ewangelistów Mateusza i Jana, był uczniem Jezusa. Nie zgodził się z decyzjš Sanhedry- nu skazujšcš Jezusa na œmierć. Po ukrzyżowaniu poprosił Poncjusza Piłata o wydanie ciała Jezusa. UczestnICZył w zdjęciu Go z krzyża oraz w pogrzebie. "Józef zabrał ciało, owinšł je w czyste płótno i złożył w swoim nowym grobie, który kazał wykuć w ska- le" - odnotowuje Mateusz Ewangelista (27,59-60). W IKONOGRAFII œw Józef występuje przeważnie w scenach zdjęcia z krzyża, złożenia do grobu i opłakiwania Jezusa. Nikodem gr nike - zwycięstwo oraz demos - lud; "zwycięzca ludu" ŒW Nikodem (I w). Członek żydowskiego Sanhedrynu. Należał do wpływowej grupy religij- nej - faryzeuszów (J 7,45-52; 19,39-42). Według Ewangel œw Jana Jezus przeprowadził z nim noc- nš rozmowę o potrzebie "nowych narodzin" z du- cha (J 3,1-11 ). Nikodem podczas sšdu Jezusa przez Sanhedryn wstawił się za Nim, wskutek czego pa- dło na niego podejrzenie, że podobnie jak oskarżo- ny jest Galilejczykiem. Przyszedł do grobu Jezusa, przynoszšc mirrę i aloes do zabalsamowania ciała. W IKONOGRAFII œw. Nikodem przedstawiany jest przeważnie razem z Józefem z Arymatei w scenie zdjęcia z krzyża. œw. Aidana op. bpa z Lindisfarne (+ 651), œw. Ama- ta bpa w Nusco (+ 1093), œw. Arystydesa Marcjanusa m. (+ II w.), œw. Bonajunkty wyznawcy (+ 1257), œw. Jana z Rity ps. (+ 946), œw. Optata bpa (+ pocz. VI w.), œw. Paulina bpa Trewiru (+ 358), œw. Rajmunda Nonnata zk. bpa kard. (1240) 8 wrzeœnia Bronisława słow. broni- - bronić i -sław - sława bł. Bronisława, dziewKa (ok. 1200- 1259). Urodziła się w Kamieniu na Œlšsku. Krewna œw Jacka i bł. Czesława. Majšc 16 lat wstšpiła do klasztoru norbertanek w Zwierzyńcu pod Kra- kowem. W życiu zakon- nym doszła do wyżyn modlitwy mistycznej. Jej relikwie spoczywajš w koœciele norbertanek w Krakowie. Jest pa- tronkš diecezji opolskiej oraz dobrej sławy W IKONOGRA- FII Błogosławiona przedstawiana jest w białym haBICIe, czasa- mi klęczy przed Chry- stusem trzymajšcym krzyż lub przed Trójcš Przenajœwiętszš. Jej atrybutem jest lilia. ŒW AMMona dk m. (+ IV w, œw. Beata~/ Silva Meneses dz. zk. (+ 1490), œwœw. Do- nata, Feliksa, mm. (+ 304), ŒW Egidiusza (+ VII/VIII w , Bł. Ghebre-Michała Kpł. m. w Abisyn (+ 1855), œw. Idziego op. (+ VII/VIII w, œw. Lupusa bpa (+ 623), œwœw. Repozy- ta, Satora, Witalisa, mm. (+ 304), œw. Sykstusa pierwszego bpa w Reims (+ III w, ŒW Wereny dz. (+ ok. 300 w.?), œw. Wiktoriusza bpa w Le Mans (+ ok. 490) 2 wrzeœnia Wilhelm germ. ville- - chęć, wola i -helm - opieka, pomoc ŒW Wilhelm, biSkUp ( +ok.1075 ). Pochodził prawdopodobnie z Angl. Był biskupem w Roskilde (Dania), a także doradcš króla Swena. Przeszedł do histor jako gorliwy apostoł wœród Duńczyków ~ œw. Antonina m. (+ IV w.), œwœw. Aleksandra Lan- fant zk., Apolinarego Moreł zk., Franciszka-józefa bpa, Piotra-Ludwika de la Rochefoucauld bpa, Ja- kuba Bonnaud zk., Jana Franciszka Bourt‚z zk., Ja- na-Mar du Lau bpa, Seweryna Giraud zk., Wilhelma Delfaud zk., mm. podczas Rewolucji Francuskiej (+ 1792); œw. Elpidiusza bpa z lyonu (+ V w.), Bł. Ingryd dz. zk. (+ 1282), ŒW Nonnoza op. (+ VI w.), Bł. Salomona m. (+ 1792), œw. Zenona z Nikomed m. (+ III w.?) 3 wrzeœnia Grzegorz zob. 2 stycznia, ŒW Grzegorz I Wielki, papież, doktor kOŒcioła (540-604). Na Wschodzie czczony jako Grzegorz Dialogos. Urodził się w rodzinie rzym- skich patrycjuszów Jego rodzice, œw Gordian i œw Sylwia, doznajš chwały ołtarzy Będšc prefektem miasta, nie mogšc pogodzić służby Bogu i œwiatu, porzucił karierę i we własnym domu założył klasz- tor dla dwunastu towarzyszy (575) oraz szeœć in- nych klasztorów w swoich dobrach na Sycyl. W cztery lata póŸniej papież Pelagiusz II udzielił mu œwięceń diakonatu i jako swego przedstawicie- la wysłał do Konstantynopola (578-586). Wykazał duże umiejętnoœci dyplomatyczne. Powróciwszy do Rzymu prowadził nadal życie zakonne. Po œmierci papieża został wybrany na stolicę Piotrowš 3 wrze- œnia 590 roku. Jego pontyfikat trwał 15 lat. Był to burzliwy okres wędrówki ludów Grzegorz I pozy- skał dla Koœcioła Wizygotów w Hiszpan, ariań- skich Longobardów Gallów oraz brytyjskich An- glosasów Historia nazwała go "apostołem ludów barbarzyńskich". On zaœ okreœlił siebie: "servus se- rvorum Dei" - "sługa sług Bożych". Grzegorz odno- wił życie koœcielne, zreformował i ujednolicił litur- gię i œpiew koœcielny Od jego pontyfikatu pochodzi zwyczaj odprawiania 30 Mszy œwiętych za zmar- łych - zwanych "gregoriańskimi". Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę literackš, która wywarła po- ważny wpływ na kształtowanie się myœli chrzeœci- jańskiego Zachodu, zwłaszcza w zakresie ducho- woœci i prawodawstwa. Należy do czterech wiel- kich doktorów Koœcioła Zachodniego. Jest patro- nem m. in. uczniów studentów nauczycieli, chó- rów szkolnych, piosenkarzy muzyków Gdy Rzym nawiedziła w 590 roku zaraza, Grzegorz zarzšdził pokutnš procesję dla odwrócenia klęski. Podczas niej nad mauzoleum Hadriana zobaczył anio- ła chowajšcego wycišgnięty skrwawiony miecz. Wi- zję tę zrozumiano jako koniec plagi. Utrwalono jš ar- tystycznie. Do dnia dzisiejszego nad tym mauzoleum Hadriana, zwanym Zamkiem Œw Anioła, dominuje ogromny posšg anioła ze wzniesionym mieczem. W IKONOGRAFII œw Grzegorz Wielki przedstawiany jest jako mężczyzna w starszym wieku, w papieskim stroju liturgICZnym, w tiarze. Czasami podczas pisania dzieła. Nad księgš lub nad jego głowš unosi się Duch Œwięty w postaci gołębicy inspirujšc Œwiętego. Jego atrybutami sš: anioł, trzy krwawišce hostie, krzyż pontyfikalny model koœcioła, otwarta księga, parasol - jako oznaka papiestwa, zwinięty zwój. ~ ŒW Auksana bpa w Mediolanie (+ 559), œw. Bazylis- sy dz. m. (+ pocz. IV wJ, œw. Feby (+ I w.), bł. Gauli bpa w Bresc (+ 1244), œw. Mansweta bpa w Touł (+ IV w.), œw. Marinusa ps. (+ IV w.), œw. Remakla bpa + 675) 4 wrzeœnia Rozalia łac. rosa - róża i lilium - lilia Œw Rozalia, dziewica, pustelnica ~ok. 1130-1165/1170?). Była pustelnicš, żyjšcš w grocie na Sycyl. Do dnia dzisiejszego jest czczona w œwištyni wybudowanej na miejscu jej życia, mo- dlitwy œmierci. Według starej opowieœci urodziła się na zamku Oli- vella w pobliżu Pergamo, jako córka księcia służš- cego królowi Normanów Rogerowi II. Przed jej uro- dzeniem matka otrzymała polecenie we œnie, aby nazwała jš Rozalia, będzie bowiem najpiękniej- szym kwiatem rodu i wyspy Ponieważ rodzice przynaglali jš do małżeństwa, uciekła z pałacu na pobliskš górę i tam zamieszkała, prowadzšc życie pełne pokuty i wyrzeczeń. Nie przyzwyczajona do surowego życia zmarła młodo. W IKONOGRAFII œw Rozalia przed- stawiana jest z postaciš, która pisze na œcianie jej imię. Atrybutem Œwiętej sš: czaszka, grota, w któ- rej mieszkała, wieniec z róż. ~ œwœw. Ammiana, Juliana, Oceana, Teodora, mm. (+ 303), œw. Bonifacego I pp. (+ 422), œw. Idy wdo- wy (+ 825), œw. Katarzyny z Racconigi tercjarki (+ 1547), błbł. Ludwika-józefa Fran‡ois, Jana-Henry- ka Gruyer, mm. podczas Rewolucji Francuskiej (+ 1792), œw. Marcelego m. + II w.?), œw. Maryna dk. m. (+ IV w.), œw. Mojżesza prawodawcy i proro- ka; œw. Tamela m + II w.) 5 wrzeœnia Wiktoryn łac. od victor - zwycięzca Œw. Wiktoryn, męczennik ~+ok. 98. Według "Martyrologium Romanum" ludnoœć miasta i okolic Amiternum obrała go biskupem. Za panowania Trajana został skazany na zesła- nie do Cotigliano. Tam przez trzy dni wisiał głowš w dół, następnie zmarł męczeńskš œmierciš. Ciało jego przywieziono i pochowano w Amiternum. œw. Bertyna op. (+ 698), Bł. Gentilisa z Matelicy Kpł. m. w Persji (+ 1340), œw. Herkulana żołnierza m. (+252), œwœw. Menedema, Teodora, Urbana, mm. (+ 370), Bł. Peregryna z Falerone Kpł. (+ 1232), œw. Wawrzyńca Justiniani bpa patriarchy Wenecji (+ 1455) 6 wrzeœnia Magnus łac. magnus - wielki, ŒW Magnus z Fssen (+ ok. 772. Kształcił się w St-Gallen. Apostołował w okręgu Allgau. Potem w Fssen wybudował celę, która stała się zaczštkiem klasztoru. Uważany jest za założyciela i pierwszego opata. Łšczył pracę misyj- nš z osobistš ascezš. W Szwajcar, Szwab, tyro- lu i Bawar czczony jako jeden z Czternastu Wspomożycieli. Jest orędownikiem osób ukšszo- nych przez węże i żmije. W IKONOGRAFII œw Magnus przed- stawiany jest jako wędrowny misjonarz - w dłu- gich szatach, z czapkš na głowie, z brodš. W ręku trzyma pastorał. Ukazywany jest także jako mnich w chwili, kiedy uzdrawia niewidomego. ~ Bł. Bertranda z Garrigi Kpł. zk. (+ 1233), œwœw. Donacjana, Fuskulusa, Germana, Mansweta, Pre- zydiusza, bpów (+ V w.), œw. Eleuteriusza op. (+ VI w.), œw. Fausta m. (+ 311), Bł. Liberata Kpł. zk. (+ 1258), œw. Onezyfora m. (+ I w.), BłBł. To- masza Tzugi Kpł., Michała Nagaxima, mm. w Japo- n (+ 1627) 7 wrzeœnia Melchior zob. 6 stycznia, ŒW Melchior Grodziecki, kapłan, męczennik. Urodził się w szlacheckiej rodzi- nie herbu Radwan, w Cieszynie w 1582 roku. Po skończeniu szkoły œredniej u jezuitów w Wiedniu wstšpił do tegoż zgromadzenia. Po nowicjacie odbył praktykę nauczycielskš w kolegium jezuic- kim w Brnie, a potem w Kłodzku. W 1614 roku przyjšł œwięcenia kapłańskie. Został mianowany kaznodziejš w Pradze, a następnie kapelanem wojskowym w Koszycach. Podczas przeœladowa- nia katolików w Czechach, kiedy Koszyce zajęło wojsko Jerzego Rakoczego, pochwycono œw. Mel- chiora oraz dwu innych kapłanów. Poddany okrutnym torturom, poniósł męczeńskš œmierć 7 wrzeœnia 1619 roku razem ze Stefanem Pongra- czem, Węgrem, jezuitš i Markiem Kriżem, Chor- watem, kanonikiem ze Strzygonia. Pochowano ich w okolicy Koszyc, następnie przeniesiono do koœcioła sióstr urszulanek w 'krnawie. Beatyfi- kowani przez Piusa X (1905 ~. Męczenników ka- nonizował Jan Paweł II w 1995 roku. Patron ar- chidiecezji katowickiej. W IKONOGRAFII męczennicy przed- stawiani sš w szatach jezuickich. ~ œw. Augustalisa bpa (+ 450), œw. Eworcjusza bpa Orleanu (+ IV w.), Bł. Jana m. w Nikomedii (+ 303), œw. Klodoalda Kpł. (+ VII w.), œw. Nemo- riusza dk. m. (+ ok. 450), œw. Pamfila bpa (+ VII w.), œw. Reginy dz. m. (+ III lub IV? w.), œw. Sozo- na m. (+ 304) 8 wrzeœnia Maria zob. 1 stycznia Narodzenie NMP Od V wieku œwięto ob- chodzone w koœciele œw. Anny w Jerozolimie. We- dług starej tradycji stał tam dom rodzinny Maryi. W Polsce nazwane œwiętem Matki Bożej Siewnej. Serafina Hebr. seraphim - płonšcy, palšcy bł. Serafina de Montefeltro, WdoWa, ksieni. Urodziła się w Urbino 1434 roku, w moż- nej rodzinie, spokrewnionej ze starymi rodami włoskimi. W wieku 14 lat, wbrew jej woli, wydano jš za mšż za Aleksandra Sforzę, który rzšdził wów- czas w Pesaro. Po kilku latach małżeństwa mšż przymusił jš do przebywania w klasztorze klarysek. Spotykajšce jš niepowodzenia i przykroœci przyj- mowała z podziwu godnš cierpliwoœciš. Po œmierci męża została ksieniš ( 1475 ). Zmarła 8 wrzeœnia 1478 roku. Beatyfikował jš Benedykt XIV Bł. alanusa de la Roche Kpł. (+1476), œwœw. Ammo- na, Neoteriusza, Teofila, mm. (+ 311), œwœw. Euze- biusza, Nestaba i Zenona, mm. (+ ok. 362), œw. Kor- biniana bpa Freising (+ 725), œw. Nestora m. (+ 362), œw. Sergiusza I pp. (+ 701) 9 wrzeœnia Aniela zob. 4 stycznia bł. Aniela Saława, tercjarka. Urodziła się 9 wrzeœnia 1881 roku w Sieprawie pod Krako- wem. Jako młoda dziewczyna podjęła pracę służš- cej. Odznaczała się urodš. Majšc 32 lata została tercjarkš. Posługiwała chorym, póŸniej rannym w szpitalach. Była człowiekiem modlitwy i umar- twienia. Zmarła na gruŸlicę 12 marca 1922 roku. Beatyfikowana w 1991 roku w Polsce przez Jana Pawła II. W IKONOGRAFII Błogosławionš Anielę przedstawia się w pomieszczeniu kuchen- nym. Jej atrybutem jest także szczotka do zamia- tania. Piotr zob. 21 lutego ŒW PiOtr klaWer, kapłan. Urodził się 1580 roku w Verdu (Katalonia). Majšc 22 lata wstšpił do Towarzystwa Jezusowego. Studiował filozofię w Palmie na Majorce, a teologię w Bar- celonie. Stamtšd został wysłany do Ind Zachod- nich (Kolumbia). Tam otrzymał œwięcenia ka- płańskie. Przez czterdzieœci lat podejmował nie- strudzenie,działalnoœć apostolskš wœród najbar- dziej nieszczęœliwych. Otrzymał miano "niewol- nika niewolników". Zmarł 8 wrzeœnia 1654 roku. Beatyfikowany w 1851, kanonizowany w 1888 roku. Przez Leona XIII ogłoszony patronem misji wœród Murzynów. Jest także patronem sióstr kla- werianek. ~ œw. Audomara bpa (+ ok. 670), œwœw. Doroteusza, Gorgoniusza, mm. rzymskich (+ 303), Bł. Franciszka Garate brata zk. (+ 1929), Bł. Jakuba Lavał Kpł. (+1864), œw. Jana Dezyderego Lavał Kpł. (+ 1864), œw. Kwerana Kpł. op. (+ ok. 550), œw. Seweriana żołnierza m. w Armen (+ 320?), œw. Stratona m. (+ ok. 310) 10 wrzeœnia Pulcheria łac. pulchera - piękna ŒW PulCheria, CeSarZOWa. Urodziła się 19 stycznia 399 roku w Konstantynopolu jako jedno z pięciorga dzieci cesarza Arkadiusza. Otrzymała wszechstronne wykształcenie. Jej brat, Teodozjusz II, powołał jš do współrzšdzenia państwem, nadajšc tytuł augusty - cesarzowej (414). Popierała rozwój kultury wspierała budowę nowych œwištyń. Z jej inicjatywy wyszły dekrety potępiajšce ówczesne he- rezje. W wyniku intryg odsunięto jš od rzšdów mu- siała opuœcić dwór cesarski. Zamieszkała w pałacu Hebdomon, prowadzšc życie niemal klasztorne. W kilka lat póŸniej umarł Teodozjusz II. Po jego œmierci objęła rzšdy Poœlubiła 60-letniego dowódcę wojsk - Marcjana. Warunkiem, jaki postawiła, było dziewICZe małżeństwo. Doprowadziła do zbliżenia Konstantynopola z Rzymem. Pozostawała w stałym kontakcie z papieżem Leonem I. Przyczyniła się do zwołania Soboru Chelcedońskiego, w którym zgod- nie z ówczesnym zwyczajem uczestnICZyła (451 ). Zmarła w 54 roku życia, a 39 panowania. W IKONOGRAFII Œwięta cesarzowa przedstawiana jest w stroju cesarskim, w koronie na głowie. W dłoni trzyma model koœcioła. ~ œw. Agapiusa bpa (+ V w.), bł. Antoniego Ixidy Kpł. m. w Japon (+ 1632), œwœw. Apeliusa, Klemensa, Łukasza, mm. (+ I w.), œwŒW Datywa, Feliksa, Lite- usza, Lucjusza, Nemezjana, Poliana, Wiktora, bpów, mm. (+ III w.), ŒW Kandydy Młodszej (+ ok. 585), Œw. Mikołaja z Tolentino Kpł. (+1305), œw. Pio- tra bpa Compostelli (+ ok.1002, œwœw. Sebastiana Kimury kpl., Franciszka z Morales, Anioła Orsucci Kpł., Karola Spinoli Kpł., mm. w Japon (+ 1622), œw. Salwiusza bpa Albi (+ 564), œw. Teodora bpa m. (+ ok. 670) 11 wrzeœnia Prot zob. 19 czerwca Chiacynt zob. 30 stycznia ŒW Prot i œw Hiacynt, męczennicy (+ 304?). Niewiele informacji zachowało się o nich. Podczas badań archeologICZnych prowa- dzonych w katakumbach Bazylli ( 1845 ), odkryto grób œw Hiacynta z dobrze zachowanym napisem. Spalone ciało było zawinięte w resztki drogocen- nego materiału. Œw. Damazy papież, męczenników rzymskich nazwał braćmi, nie wiadomo jednak, czy w tym sformułowaniu chodziło o więzy krwi. ~ Bł. Bonawentury z Barcelony brata zk. (+ 1684), œwœw. Diodora, Diomedesa, Dydyma, mm. w Syr (+ ok. 630), ŒW Emiliana bpa (+ VI w.), Bł. Jana Ga- briela Perboyre Kpł. m. w Chinach (+ 1840), œw. Pa- cjensa bpa (+ 480), œw. Pafnucego bpa w Egipcie (+ IV w.), œw. Teodory ps. (+ V w.), œw. Wincentego op. m. (+ ok. 630) 12 wrzeœnia Maria zob. I stycznia Imienia Maryi - "imieniny Matki BOŻeJ". Œwięto obchodzono w Hiszpan w XVI wieku. Na pamištkę odniesionego w tym dniu zwycięstwa przez polskiego króla Jana III Sobie- skiego nad Turkami ( 1683 ) wprowadził je papież bł. Innocenty XI także w Austr, Polsce i Niem- czech. Gwidon germ. witu - las; odpowiednikiem łac. silvester - człowiek leœny Œw GWidon z Anderlecht (950-Iolz?). W Laeken pod Brukselš był koœcielnym. Potem za- jšł się kupiectwem. Ale wkrótce zbankrutował. W wyniku przemyœleń i doœwiadczeń podjšł życie pełne wyrzeczeń. Odbył pielgrzymkę do Rzymu i Ziemi Œwiętej. zmarł wkrótce po powrocie do Belg. Do grobu pokutnika zaczęli przybywać lu- dzie, oddajšc mu czeœć i proszšc o wstawiennictwo u Boga. Œw. Gwidon jest patronem celników cho- rych, koœcielnych, pielgrzymów i rolników. W IKONOGRAFII œw. Gwidon przed- stawiany jest jako pielgrzym, czasami w otoczeniu zwierzšt domowych lub przy pracy na roli. œw. Autonoma bpa m. (+ IV w.), Bł. Franciszka z Cal- dalora Kpł. zk. (+ 1507), œwœw. Juwencjusza i Syrusa bpów w Paw (+ 396?), œwœw. Macedoniusza, Tacja- na, Teodula, mm. (+ 362), ŒW Sacerdosa bpa (+ 552) 13 wrzeœnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Chryzostom (Złotousty), bi- skup, patriarcha Konstantynopola, dOktOr koŒcioła. Urodził się w Antioch oko- ło 349 roku. Pochodził z możnej rodziny Ojciec był oficerem cesarskim. Wczeœnie umarł. Wszechstron- ne wykształcenie zapewniła mu matka. U jej boku wiódł życie na pół mnisze. Chrzest przyjšł będšc do- rosłym. Przez 6 lat przebywał na pustkowiu, prowa- dzšc życie eremity Stan zdrowia wymusił na nim powrót do Antioch. W 381 roku przyjšł diakonat. W 5 lat póŸniej został kapłanem. Podjšł działalnoœć kaznodziejskš. Gromadził tłumy pragnšce słuchać jego nauk. Sława jego wymowy rozeszła się po ca- łym chrzeœcijańskim Wschodzie. W 397 roku zapro- szono go do Konstantynopola, gdzie nieoczekiwa- nie dla niego osadzono na stolicy patriarchy Obej- mujšc biskupstwo podjšł surowe życie, wprowadził dyscyplinę w œrodowisku duchownych. Otaczał tro- skliwš opiekš ubogich i chorych, budował dla nich hospicja i szpitale. Jego postawa spowodowała re- akcję oponentów Podczas kazania o kobietach do- patrzono się aluzji do cesarzowej Eudoksji. W zwišzku z tym zgromadzenie opozycyjnych bi- skupów zwane synodem "Pod Dębem", deponowa- ło Jana i zażšdało od cesarza skazania go na wygna- nie. W jego obronie stanšł lud. Doszło do krwawych zamieszek. Jan, odmawiajšc uprawnień nielegalne- mu synodowi, oddał się w ręce władz cywilnych. Został skazany na wygnanie do Bityn (403 ). W ob- lICZu rozruchów katastrofy w pałacu, a także trzę- sienia ziemi - w których upatrywano nadzwyczaj- nych znaków - sprowadzono Patriarchę do Kon- stantynopola. Jednak w następnym roku ponownie wydano wyrok (9 czerwca 404), skazujšc go na wy- gnanie w okolice Armen. W trzy lata póŸniej zade- cydowano przeniesienie go do Pitsundy u stóp Kau- kazu. Jan pędzony pod eskortš, pieszo, zmarł w dro- dze 14 wrzeœnia 407 roku. Pozostawił po sobie ogromnš spuœciznę literackš. Obok wspaniałych mów i szerokiej korespondencji zachowały się teo- logICZne traktaty o naturze boskiej i ludzkiej Jezusa, o Eucharyst - jako identycznej ofierze z ofiarš na Krzyżu, o prymacie papieskim. W dwadzieœcia lat póŸniej Teodozjusz II i œw Pulcheria (zob.10 wrze- œnia) sprowadzili ciało Patriarchy do Konstantyno- pola i uroczyœcie złożyli je w koœciele Œwiętych Apo- stołów Jego relikwie znajdujš się dzisiaj także na Górze Athos, w Brug, Clairvaux, Dubrowniku, Ki- jowie, Maintz, Messynie, Moskwie, Paryżu, Rzymie, Wenecji. Ogłoszony przez Piusa V doktorem Koœcio- ła w 1568 roku. Jest patronem kaznodziejów W IKONOGRAFII œw Jan Chryzo- stom przedstawiany jest jako patriarcha w stroju rytu ortodoksyjnego, czasami jako biskup Koœcioła katolickiego. Jego atrybutami sš: księga, osioł, pi- sarskie pióro. ~ œw. Amata op. (+ ok. 628), œw. Apolinarego zk. m. w Ja- pon (+ 1622), œw. Awita op. (+ VII w., œw. Eulogiusza (+ ok. 607), œwœw. Juliana, Makrobiusza, mm. (+ IV w., Bł. Mar od Jezusa Liopez de Rivas zk. (+ 1640, œw. Mau- riliusza bpa (+ 453), œw. Weneriusza ps. (+ VII w.) 14 wrzeœnia Albert zob. 17 czerwca Œw Albert, biskup, patriarcha Jero- ZOlimy ( 1149-1214). Urodził się w okolicach Vennes (Francja). Piastował urzšd generała zako- nu w zgromadzeniu kanoników regularnych. W 1184 roku został biskupem. PoœrednICZył w spo- rze między Klemensem III a Fryderykiem I Barba- rossš. Doprowadził także do pokoju walczšce ze sobš miasta Parmę i Piacenzę, póŸniej Mediolan i Pawię. W 1204 wybrano go patriarchš Jerozolimy Jednoczeœnie pełnił urzšd legata Stolicy Apostol- skiej w Ziemi Œwiętej. Rezydował w Akce. Podej- mował działalnoœć na rzecz pokoju, doprowadził do zgody między królem Cypru a Jerozolimy mię- dzy królem Armen a ksišżętami Trypolisu, mię- dzy templariuszami a królami Cypru i Armen. Starał się ulżyć doli jeńców. Skodyfikował obycza- je mnichów z góry Karmel, dajšc podwaliny pod rozwój powstajšcego zakonu. W czasie procesji,14 wrzeœnia 1214 roku, został zasztyletowany przez mnicha, którego złożył z urzędu. Odbiera czeœć w diecezji Vercelli, w zakonach kanoników regu- larnych i karmelitów. ~ œwœw. małżonków Cerealisa i Salust, mm. (+ III w.), Bł. Jana Gabriela Taurin Dufresse m. w Chinach (+ 18~5), Bł. Korneliusza pp. m. (+ 253), œwœw. Kre- scencjusza, Generalisa, Rosuli, Wiktora, mm. (+ III w.) 15 wrzeœnia Maria zob. 1 stycznia Matki BOSkiej BOleSneJ. Tajemnica uczestnictwa Maryi w dziele Odkupienia towarzy- szył" chrzeœcijanom od poczštku. W 1423 roku sy- nod diecezji północnoniemieckich w Kolon usta- nowił to œwięto na swoim terenie. Pius VII po po- wrocie z napoleońskiej niewoli ( 1814) rozszerzył je na cały Koœciół. Katarzyna zob. 2 lutego Œw Katarzyna Genueńska, wdowa (1447-1510). Córka wicekróla Neapolu. W szesna- stym roku życia została przymuszona do małżeń- stwa z Julianem Adoro, człowiekiem, który miał już pięcioro nieœlubnych dzieci. Zwišzek nie był szczęœli- wy Katarzyna przez kilka lat żyła w osamotnieniu, po czym podjęła życie towarzyskie, właœciwe jej sfe- rze..11 marca 1473 roku doznała łaski nawrócenia i przemiany odtšd modlitwę połšczyła z surowymi postami i pokutš. Działalnoœć charytatywnš skon- centrowała szczególnie na posługiwaniu chorym. W roku 1490 objęła kierownictwo szpitala. Podczas epidem, jaka nawiedziła miasto, ciężko zachorowa- ła. Jej mšż, który wczeœniej nawrócił się i razem z niš służył biednym oraz chorym, zmarł podczas tej zarazy Katarzyna była mistyczkš. Miała dar wizji i duchowego zjednoczenia z Chrystusem. Wiele cier- piała. Zmarła 15 wrzeœnia 1510 roku. Pozostawiła cenne pisma na temat życia duchowego oraz czyœć- ca. Kanonizowana przez klemensa XII w 1737 roku. Jest patronkš Genui, a także chorych i szpitali. ~ œw. Aicharda op. (+ VII w.), œw. Albina bpa (+ VI w.), œw. Apra bpa (+ VI w.), œwœw. Emilasa dk., Jeremiasza, mm. w Kordobie (+ 852), ŒW Eutropii wdowy (+ V w.), œw. Leobina bpa w Chartres (+ ok. 560), ŒW Nicetasa m. (+ 370), œw. Nikomedesa Kpł. m. (+ III w.), bł. Rolanda de'Medici ps. (+ 1386), œw. Waleriana m. (+ III w.) 16 wrzeœnia Korneliusz łac. pochodzšcy z rodu Cornelia; cornu- róg Œw Korneliusz, papież, męczennik. Z pochodzenia Rzymianin. Rzšdził Koœciołem w latach 251-253. Bronił jego jednoœci, zwalczajšc schizmę Nowacjana. Umarł na wygnaniu w Civita- vecchia w 253 roku. W IKONOGRAFII œw. Korneliusz przedstawiany jest w stroju papieskim z paliu- szem, czasami w tiarze. Jego atrybutami sš: koro- na w ręku, gałšzka palmowa, miecz, róg, tiara. Cyprian łac. Cyprianus - człowiek wywodzšcy się z Cypru, Cypryjczyk Œw Cyprian, biskup, męczennik. uro- dził się w Kartaginie (Tunezja). Był człowiekiem wykształconym. Z zawodu adwokat. Po przyjęciu chrzeœcijaństwa został kapłanem, a póŸniej - przez aklamację miasta - biskupem Kartaginy Jako duszpasterz musiał stawić czoło przeœladowaniom i wewnętrznym sporom. Dzięki swej œwiętoœci i wiedzy wywierał poważny wpływ na Koœciół zwłaszcza w Afryce. Jego korespondencja z papie- żem Korneliuszem stanowi œwiadectwo prymatu biskupa Rzymu. W czasie przeœladowań za cesarza Waleriana został aresztowany i zesłany na pusty- nię koło Curubis (257). Sprowadzony do Kartagi- ny został œcięty mieczem 14 wrzeœnia 258 roku w obecnoœci wiernych. W tym samym czasie w Rzymie odbywało się przeniesienie relikw œw Korneliusza. Imiona obu męczenników wymienia się w Kanonie rzymskim. W IKONOGRAFII œw. Cyprian przed- stawiany jest w szatach biskupich. Jego atrybuty: biskupi krzyż, księga, gałšzka palmowa, miecz, pa- liusz, pastorał. œwœw. Abundiusza Kpł., Abundancjusza dk., mm. (+ ok. 304), œw. Edyty królewny zk. (+ ok. 984), œw. Eufem m. (+ 303), œw. Jana Macias zk. (+ 1645), œw. Ludmiły (+ 920), œwœw. Łucji i Geminiana, mm. (+ 304), œw. Niniana bpa w Szkocji (+ V w.), œwœw. Rogellusa i Servusdei, mm. w Kordobie (+ 852), bł. Wiktora III pp. (+ 1087) 17 wrzeœnia Robert ~ ~ zob. 17 kwietnia Œw Robert Bellarmin, biskup, dok- tOr Koœcioła. Urodził się w 1542 roku w moż- nej rodzinie w Montepulciano (Toscania). Matka była siostrš papieża Marcelego II. W roku 1560 wstšpił do Towarzystwa Jezusowego. Po studiach filozofICZnych w Kolegium Rzymskim i we Floren- cji oraz teologICZnych w Padwie i w Belg przyjšł œwięcenia kapłańskie. działał jako kaznodzieja i profesor teolog - najpierw na uniwersytecie w Lovanium, póŸniej w Kolegium Rzymskim. Był kierownikiem duchowym wielu czołowych postaci życia publICZnego. Skromny ascetyczny, budził po- dziw swš wiedzš. Jego prace polemizujšce z prote- stantami spowodowały powstanie katedr antybel- larminowskich. Mianowany kardynałem w 1596 roku. W trzy lata póŸniej został arcybiskupem Ka- pui. Jako członek Kongregacji œw oficium był zo- bowišzany powiadomić Galileusza o wyroku na system kopernikański. Umarł 17 wrzeœnia 1621 ro- ku. Pozostawił po sobie bogatš spuœciznę pisarskš, głównie apologetycznš. Beatyfikowany ( 1923 ) i kanonizowany ( 1930) przez Piusa XI. On też ogłosił œw Roberta doktorem Koœcioła. Relikwie Œwiętego znajdujš się w koœciele œw Ignacego w Rzymie. Jest patronem kanonistów. W IKONOGRAFII œw Robert przed- stawiany jest jako kardynał, w mantolecie i birecie. ~ œw. Franciszka Mar z Camporosso zk. (+ 1866), œwœw. Gordiana, Makryna, Waleriana, mm. (+ IV w.), œw. Hildegardy ksieni (+ ~ 179), œw. Kolumby dz. m. w Kordobie (+ 853), œw. Lamberta bpa w Maastricht (+ 705), œw. Piotra de Arbues m. (+ 1485), œw. Saty- ra wyznawcy (+ ok. 377), œw. Teodory (+ ok. 300) 18 wrzeœnia Stanisław zob. 5 maja Œw Stanisław Kostka, kleryk. Urodził się 28 grudnia 1550 roku w Rostkowie na Mazow- szu. Był synem kasztelana zakroczymskiego. W wieku 14 lat razem z bratem został wysłany do szkół jezuickich w Wiedniu. Stanisław połšczył naukę z życiem religijnym. W grudniu 1565 roku ciężko zachorował. Nagłe uzdrowienie przypisał Matce Bożej, do której miał wielkie nabożeństwo. Stanisław pragnšł wstšpić do zgromadzenia jezu- itów ale nie mógł lICZyć na pozwolenie rodziców. W sierpniu 1567 roku pieszo, w przebraniu, uciekł z Wiednia. Dotarł do Dyllingi w Bawar (ok. 650 km) i zgłosił się do œw. Piotra Kanizjusza. Ten wy- słał go do Rzymu, gdzie œw Franciszek Borgiasz przyjšł go 28 paŸdziernika 1567 roku do nowicja- tu. Swoim wzorowym życiem, duchowš dojrzało- œciš i rozmodleniem budował całe otoczenie. Ma- jšc 18 lat złożył œluby zakonne. zmarł w sierpniu 1568 roku, przepowiedziawszy swojš œmierć. Kult zrodził się natychmiast i spontanICZnie. Beatyfi- kowany w 1670 roku. Kanonizowany przez Bene- dykta XIII (1726). Relikwie Œwiętego spoczywajš w koœciele œw Andrzeja na Kwirynale w Rzymie. Œw. Stanisław jest patronem Polski (od 1671 r.) i Litwy archidiecezji łódzkiej i warszawskiej, die- cezji chełmińskiej i płockiej, Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy; studentów oraz no- wicjuszy jezuickich, a także polskiej młodzieży Œw. Stanisławowi przypisuje się zwycięstwo Polski odniesione nad Turkami pod Chocimiem w 1621 roku. W tym dniu o. Oborski, jezuita, widział œw Stanisława w obłokach, jak błagał Matkę Bożš o pomoc. Król Jan Kazimierz przypisywał orędow- nictwu Œwiętego zwycięstwo odniesione pod Bere- steczkiem ( 1651 ). W IKONOGRAFII przedstawiany jest œw. Stanisław Kostka w stroju jezuity Jego atrybu- tami sš: anioł podajšcy mu Komunię, Dziecię Je- zus na ręku, krucyfiks, laska pielgrzymia, lilia, Madonna, różaniec. Pokój œw. Stanisława w dawnym rzymskim no- wicjacie zamieniono na kaplicę. Piotr Le Gros wykonał pięknš rzeŸbę Œwiętego, który leży na łożu œmierci. Nad nim obraz Matki Bożej rzuca- jšcej ku niemu róże. Pod obrazem wiersz Cypria- na Norwida: W komnacie, gdzie Stanisław œwięty zasnšł w Bogu, Na miejscu łoża jego stoi grób z marmuru- Taki, że widz niechcšcy wstrzymuje się w progu, Myœlšc, że Œwięty we œnie zwrócił twarz od muru, I rannych dzwonów echa w powietrzu dochodzi, I wstać chce - i po pierwszy raz człowieka zwodzi. - Nad łożem tym i grobem œwieci wizerunek Królowej Nieba, która z œwiętych chórem schodzi, tron opuszcza, nędzy œpieszšc na ratunek. - Palm wiele, kwiatów wiele aniołowie niosš, Skrzydłami z ram lub nogš występujšc bosš. Gdzie zaœ od dołu obraz kończy się, ku stronie, W którš Stanisław Kostka blade zwracał skronie, Jeszcze na ram złoceniu róża jedna œwieci: Niby że, po obrazu stoczywszy się płótnie, Upaœć ma jak ostatni dŸwięk, gdy składasz lutnię. I nie zleciała dotšd na ziemię - i leci... ~ œw. Aretasa m. (+ 523), œw. Eustorgiusza I bpa Me- diolanu (+ ok. 355), œw. Ferreola trybuna m. (+ III w.), œw. józefa z Kapistranu Kpł. zk. (+ 1663), œw. Metode- go bpa w Tyrze i Fenicji (+ ok. 312), œw. Ryszardy cesa- rzowej (+ 894, 896?) 19 wrzeœnia January łac. mensis Ianuarius - urodzony w styczniu, ŒW January, biskup, męczennik ( + 305 ). Niewiele informacji zachowało się o Œwiętym. Był biskupem Beneventu. Według dokumentu z V wieku, kiedy wybuchło przeœla- dowanie chrzeœcijan za cesarza Dioklecjana, zo- stał aresztowany jego diakon Sozjusz. January udał się do więzienia, aby go pocieszyć. Towarzy- szyli mu diakoni: Festus i Dezyderiusz. Wszyst- kich aresztowano. Kiedy nie chcieli złożyć ofiary bożkom, skazano ich na pożarcie przez dzikie niedŸwiedzie w amfiteatrze. January jest głów- nym patronem Neapolu, gdzie w katedrze znaj- dujš się jego relikwie. Kilkakroć w cišgu roku powtarza się tzw. cud œw. Januarego. Na oczach pielgrzymów zakrzepła krew Œwiętego, przecho- wywana w dwóch zamkniętych ampułkach, bli- sko czaszki w relikwiarzu, staje się płynna i pul- sujšca, jakby œwieżo wylana. Zjawisko to jest no- towane od XIV wieku. W IKONOGRAFII œw January przed- stawiany jest w stroju biskupim z paliuszem lub w tunice i płaszczu. Jego atrybutami sš: fiolki z krwiš w dłoniach aniołów gałšzka palmowa, ko- rona, krzyż biskupi trzymany przez anioła, lwy u jego stóp, miecz. œw. Eustochiusza bpa (+ 461), œwœw. Festusa, Pro- kula dk., Sozjusza dk., Dezyderiusza lektora, Akacjusza i Eutychiusza, mm. (+ 305); Bł. Mar de Cervellon zk. (+ 1290), œw. Mar Wilhelminy Emil de Rodat dz. zk. (+ 1852), œwœw. Marty i Zuzanny, mm. w Palestynie (+ IV w.), œwœw. Peleusa bpa, Nilusa bpa, Eliasza bpa, mm. w Palestynie (+ 310), œw. Pompozy dz. m. w Kordobie (+ 853); œw. Sekwana Kpł. (+ + VI w.), ŒW Teodora bpa Tyru (+ 690) 20 wrzeœnia Andrzej zob. 4 lutego Paweł zob. 15 stycznia Œw Andrzej Kim Taegon, kapłan (+1839) i Œw Paweł Chong Hasang( + 1867 ) - męczennicy Z poczštkiem XVII wieku œwieccy chrzeœcijanie zanieœli wiarę do Korei. Mi- sjonarze francuscy przybyli tam dopiero w 1836 roku. Wkrótce potem wybuchły krwawe przeœla- dowania, podczas których zginęli między innymi: pierwszy kapłan koreański Andrzej Kim Taegon i wybitny apostoł œwiecki Paweł Chong Hasang. W XIX wieku około 10 000 wiernych oddało życie za Chrystusa. ~ œwœw. małżonków Eustachego i Teopisty oraz ich synów Agapita i Teopista, mm. (+ III w.), Bł. Fran- ciszka de Posadas Kpł. zk. (+ 1713), œw. Gliceriusza bpa (+ ok. 438), œw. Jana Karola Cornay m. w Indo- chinach (+ 1837) 21 wrzeœnia Mateusz hebr imię teoforyczne - Mattanja - dar Jahwe, dany przez Boga Œw Mateusz, Apostoł i Ewangelista ( +I w. ). Należał do grona dwunastu Apostołów. W Ewangel œw. Marka (2,14) jest nazwany: "Le- wi, syn Alfeusza" z Kafarnaum. Jezus powołał go na swego ucznia, kiedy pełnił urzšd celnika (Mt 9,9-13). Mateusz przed pójœciem z Mistrzem wy- dał ucztę, na którš zaprosił celników i grzeszni- ków. Najstarsza tradycja przypisuje Mateuszowi autorstwo pierwszej Ewangel, napisanej dla Ży- dów w języku aramejskim, argumentujšcej, że Je- zus jest oczekiwanym przez nich Mesjaszem. W Nim spełniły się wszystkie proroctwa. Jak œwiadczy Klemens Aleksandryjski - Mateusz do 42 roku przebywał i nauczał w Jerozolimie, na- stępnie udał się do Etiop, gdzie poniósł œmierć męczeńskš. Według innych opin apostołował w kraju Partów oraz w Persji. Jego relikwie w X wieku miały być przewiezione ze Wschodu do Salerno w pobliżu Neapolu. Œw. Mateusz jest pa- tronem diecezji i miasta Salerno, alkoholików księgowych, pracowników kantorów celników, urzędników podatkowych. W IKONOGRAFII œw. Mateusz przedstawiany był w postaci młodzieńca, póŸniej - zwłaszcza w sztuce bizantyjskiej, jako siwowło- sy stary mężczyzna. W sztuce zachodniej od cza- sów œredniowiecza dominuje obraz silnie zbudo- wanego, brodatego mężczyzny w œrednim wieku. Ubrany bywa w tradycyjnš długš, białš suknię apostolskš i w tunikę. Bywa także ukazywany w postawie siedzšcej, kiedy pisze - przy nim stoi anioł, przekazujšcy natchnienie. Jego atrybutami sš: księga i pióro, miecz lub halabarda, postać uskrzydlonego młodzieńca, sakwa z pieniędzmi u stóp, torba podróżna. ~ bł. Marka z Modeny zk. (+ ~499), œw. Pamfila m. (+ ok. III w.) ~ 22 wrzeœnia Maurycy zob. 20 marca Œw Maurycy, żołnierz, męczennik (+III w.). Według relacji biskupa Eucheriusza z Lyonu, Maurycy był dowódcš rzymskiej Leg te- bańskiej, w której żołnierzami byli chrzeœcijanie. Le- gion ten w lICZbie 6000 osób stacjonował w Agau- num (dziœ St-Maurice w Szwajcar). Przed bitwš za- żšdano, aby żołnierze złożyli bogom ofiarę. Na to nie pozwalało ich sumienie. Wtedy cesarz Maksymilian nakazał otoczyć legion i zdziesištkować go. Legion nie poddał się. Wybito wszystkich, do ostatniego żołnierza. Wœród nich Maurycego, Eksuperiusza i senatora Kandyda. Na miejscu nekropol mę- czenników Teodor biskup Octodurum wybu- dował kaplicę (IV w ). Następnie wznie- siono klasztor przy którym z czasem powstało potężne opactwo, skupia- jšce 900 mnichów Niebawem wo- kół opactwa powstało miasto St-Maurice. Badania arche- ologICZne potwierdziły ist- nienie kaplicy oraz jamy grobowej, jednak mimo tego nie wyiaœniono Jeszcze w pełni tego męczeństwa. ŒW Maurycy odbierał szczególnš czeœć w cesarstwie niemieckim. Podczas koronacji cesarze otrzymywali do ršk włócznię œw Maurycego. Kopię tej włóczni podarował cesarz Otto III królowi Bolesławowi chrobremu. Znajduje się ona w skarbcu wawelskim. Œw Maurycy jest patronem zakonu œw Maurycego, cesarskiego domu Ottonów królestwa Burgund, Longobardów; miast: Einsiedeln, Magdeburga, Va- lais; farbiarzy kapeluszników piechoty rycerstwa, żołnierzy W IKONOGRAFII œw. Maurycy przed- stawiany jest w krótkiej tunice żołnierza. Jego atrybuty to: gałšzka palmowa, flaga i lanca, koń, miecz, sztylet, tarcza, tarcza z orłem. ~ œw. Bazyl m. (+ 304), œwœw. Digny dz., Emeryty dz., mm. (+ 260), ŒWŒW Eksuperiusza, Kandyda, Wiktora, Innocentego, Witalisa, mm. (+ III w.), œw. Emmerana bpa m. (+ VII w.), œw. Feliksa IV pp. (+ 530), ŒW Florencjusza Kpł. (+ V/VI w.), Bł. Igna- cego z Santhia zk. (+ 1770), Œw. Iraidy z Aleksandr m. (+ ok. 300), œw. Jonasza Kpł. m. (+ III w.), œw. Lautona bpa (+ 568), œw. Salabergi ksieni (+ 665), œw. Sanktyna bpa Meaux (+ IV w.), œw. Tomasza z Villanuova bpa Walencji (+ 1555) 23 wrzeœnia Linus gr. imię mitologICZne, nosił je syn Apollina i muzy Terpsychory Œw Linus, papież, męczennik (+ 76). Pierwszy następca œw. Piotra Apostoła na stolicy rzymskiej. Pochodził z Tuscji. Œw. Ireneusz utożsa- mia go z Linusem wspominanym przez œw Pawła (2 Tym 4,21 ). Miał rzšdzić Koœciołem w latach 67- 76. Według tradycji poniósł œmierć męczeńskš. Jest wymieniany w kanonie mszy rzymskiej. ~ œw. Adamnana op. (+ 704), œwœw. Andrzeja, Jana, Piotra, Antoniego, mm. (+ ok. 881 ), œw. Konstancju- sza (+ V w.), bł. Piotra Acotanto zk. (+ 1187), Bł. So- zjusza dk. m. (+ ok. 304), œw. Tekli dz. m. (+I w.) ~ 24 wrzeœnia Gerard germ. ger- - oszczep i -walt - rzšdzić, panować; "rzšdzšcy oszczepami" Œw Gerard ( Gellert ), biskup, mę- czennik (977-1046). Urodził się w zamożnej rodzinie w Wenecji. W młodym wieku wstšpił do opactwa benedyktynów na wyspie œw. Jerzego w Wenecji. Studiował w Bolon. W kilka lat póŸ- niej został opatem. W drodze do Ziemi Œwiętej z powodu burzy musiał zatrzymać się w Dalmacji. Zmieniajšc plan wyruszył na Węgry gdzie namó- wiono go, aby pozostał i podjšł dzieło ewangeli- zacji. Œw Stefan, król, ustanowił Gerarda wycho- wawcš swego syna œw. Emeryka. Po pewnym cza- sie Gerard usunšł się do puszczy gdzie spędził kilka lat jako eremita. Kiedy powstawała metro- polia Csan"d, został wezwany do objęcia stolicy biskupiej ( 1030). Zginšł jako męczennik z ršk re- akcji pogańskiej, próbujšcej przywrócić poprzed- ni kształt państwa. Stršcono go do Dunaju ze stromej góry Kelem, zwanej dzisiaj Górš œw. Ge- rarda (Gellerta). Na kult Œwiętego zezwolił Grze- gorz VII ( 1083 ). Apostoł Węgier. Patron diecezjK san"d. Kolumba łac. columba -gołšbKa bł. Kolumba Gabriel, zakonnica. Róża Białecka urodziła się w 1858 roku w Stani- sławowie. Szkołę œredniš i studium nauczyciel- skie ukończyła u benedyktynek we Lwowie. Pra- cowała jako nauczycielka. Majšc 23 lata wstšpiła do benedyktynek. W kilka lat póŸniej wyjechała do Rzymu. Wrażliwa, inteligentna, o dużym zmyœle organizacyjnym, odnalazła swoje powo- łanie. Zajęła się opiekš nad młodymi robotniKa- mi. Z myœlš o nich założyła kontemplacyjno- czynne zgromadzenie Benedyktynek Miłoœci (1908). Wszczepiła czynne apostolstwo w kon- templacyjny rys reguły benedyktyńskiej. Pełniła różne funkcje: przeoryszy mistrzyni nowicjatu, ksieni. Zmarła w opin œwiętoœci 24 wrzeœnia 1926 roku w Rzymie. Beatyfikował jš Jan Paweł II w 1993 roku. œw. Anatalona bpa w Mediolanie (+ II w., œw. Gere- mara op. (+ ok. 660), bł. Harmana Kaleki (+ 1054), œw. Pacyfika Kpł. zk. (+ 1721 ), œw. Pafnucego m. (+ IV w.), œw. Seweryna Kpł. (+ 1721) 25 wrzeœnia zob. 30 czerwca Bł Władysław z Gielniowa, kapłan, zakonnik (ok.1440-1504). Urodził się w Giel- niowie koło Opoczna. Studiował na Akadem Krakowskiej. Majšc 22 lata wstšpił do bernardy- nów w Warszawie, gdzie przyjšł imię zakonne Władysław. W kilka lat póŸniej został kapłanem. W Krakowie pełnił funkcję prowincjała. Brał udział w kapitułach generalnych zakonu- w Urbino ( 1490) i w Mediolanie ( 1598). życie je- go było przepełnione modlitwš i duchem pokuty Miał szczególne nabożeństwo do Męki Pańskiej. Zapamiętano go jako płomiennego kaznodzieję. Był jednym z pierwszych duchownych, który wprowadził do Koœcioła język polski poprzez ka- zania i poetyckie teksty Tradycja przypisała mu autorstwo wielu pobożnych pieœni. W 1504 roku został gwardianem przy koœciele œw Anny w War- szawie. Tutaj umarł wkrótce po ekstazie, jakš przeżył podczas kazania, które głosił w Wielki Piš- tek. Beatyfikowany w 1750 roku. Klemens XIII ogłosił bł. Władysława patronem Królestwa Pol- skiego i Wielkiego Księstwa Litwy (1759). Od 1962 roku jest patronem Warszawy ~ œw. Anachariusza bpa (+ 605), œw. Ceofryda op. + ), œw. Firmina bpa w Amiens m. (+ IV), œw. Kleofasa ucznia Chrystusa (+ I w.), œw. Lupusa ps. bpa (+ ok. 538), œw. Principiusa bpa (+ V w.), œw. Solemniusa bpa (ok. 51) 26 wrzeœnia Kosma gr. kosmos - porzšdek, œwiat Damian gr. Damios - imię bogini czczonej w Epidaurze, ŒW Kosma i œw Damian, męczenni- Cy (+III w.?). Zachowało się wiele œwiadectw wczesnego kultu obu œwiętych. Zginęli œmierciš męczeńskš w Cyrze (wschodnia Syria) podczas przeœladowań za cesarza Dioklecjana. Sš patrona- mi zgromadzenia jezuitów; Florencji; fakultetu medycyny na uniwersytetach; aptekarzy chorych, dentystów lekarzy, pielęgniarek. Według legendy byli bliŸniakami. Studiowali me- dycynę. Jako lekarze nie brali pieniędzy za swojš pomoc - tzw. anargyroi, "nie bioršcy zapłaty". Jak Chrystus podnosili paralityków przywracali wzrok, wyrzucali diabły wskrzeszali. W ten sposób nawrócili wielu na chrzeœcijaństwo. W IKONOGRAFII ich atrybutami sš m.in.: instrumenty medyczne, korona w rękach, krzyż i kamień, miecz. ~ œw. Amancjusza Kpł. (+ 600), Bł. Dalmacjusza (+ 1341 ), œw. Euzebiusza bpa (+ 400), œw. Kalistra- ta m. (+ III w.), Bł. Łucji zk. (+ XIII w.), œw. Nila z Ros- sano op. (+ 1005), œw. Senatora m. z Albano (+ III ?, œw. Teresy Couderc zk. (+ 1885 27 wrzeœnia Wincenty zob. 22 stycznia Œw Wincenty de Paul, kapłan (1581- 1660). Urodził się w rodzinie wiejskiej w Pouy nie- daleko Dax (obecnie St-Vincent-de-Paul). Studio- wał w Tuluzie. Majšc 19 lat został kapłanem. W la- tach 1605-1607 miał przebywać w niewoli maure- tańskiej w Tunisie (?). Od 1608 roku mieszkał w Paryżu. Tutaj został proboszczem. Był także ka- pelanem w domu generała galer królewskich. W tym czasie złożył œlub poœwięcenia się ubogim. W cišgu najbliższych lat zgromadził kapłanów którzy pragnęli podjšć opiekę nad potrzebujšcymi. W 1625 roku założył zgromadzenie Misjonarzy- lazarystów. Powołał także zgromadzenie żeńskie Sióstr Miłosierdzia, zwane wincentkami lub sza- rytkami. Wniósł wielki wkład w dzieło chrzeœci- jańskiego miłosierdzia - zorganizował Caritas we Francji. Przyczynił się do odnowy życia religijnego. W okresie frondy niósł pomoc rzeszom głodujš- cych, dotkniętym nieszczęœciami i zniszczeniami wojennymi. Przez wiele lat był członkiem Rady Królewskiej - tzw. Rady Sumienia, której podlega- ły wszystkie sprawy Koœcioła. Zajmujšc wysokie stanowisko pozostał cichy i skromny. zmarł w wie- ku 79 lat. Beatyfikowany w 1729 roku, kanonizo- wany w 1737. Leon XIII ogłosił œw Wincentego patronem wszystkich dzieł miłosierdzia w Koœcie- le katolickim. Jest także patronem zgromadzenia La zarystów szarytek, kleru, organizacji charyta- tywnych, podrzutków szpitali, więŸniów W IKONOGRAFII œw Wincenty de Paul przedstawiany jest w długiej szacie zakonnej i szerokim płaszczu. Jego atrybutami sš: anioł, , dziecko w ramionach, dziecko u stóp, krucyfiks. ~ œw. Aderita bpa (+ III w.), œwœw. Adolfa, Jana, mm. (+ ok. 825), œw. Elzeara hrabiego z Ariano (+ 1323), œw. Hiltrudy (+ 800), bł. Wawrzyńca z Ripafratta zk. (+ 1457) 28 wrzeœnia Wacław sczechizowana forma imienia pol. Więcesław; Więce- - więcej i -sław - sława Œw Wacław, król, męczennik ( + 929 ). Urodził się około 907 roku jako syn księcia czeskie- go Wratysława I. Został wychowany przez swojš babkę œw Ludmiłę. Po œmierci ojca, majšc 18 lat, objšł rzšdy Starał się o rozszerzenie chrzeœcijań- stwa, popierajšc misjonarzy Hojny dla ubogich, życzliwy dla prostych. Miał przeciw sobie opozycję o tendencjach odœrodkowych i tradycyjno-pogań- skich. Zginšł z ršk siepaczy nasłanych przez rodzo- nego brata Bolesława Okrutnego w Starym Bole- sławcu. Mordu miano dokonać u bram koœcioła. Relikwie jego spoczywajš w katedrze praskiej. Œw. Wacław jest patronem Czech, Moraw Pragi, kate- dry krakowskiej. W IKONOGRAFII atrybutami œw Wa- cława sš: anioł podajšcy włócznię, aniołowie nio- sšcy jego trumnę, korona, sztylet, którym go zabi- to, zbroja rycerska z białym orłem na tarczy lub proporcu. ~ Bł. Bernardyna z Feltre Kpł. zk. (+ 1494), œw. Eksu- periusza bpa l+ ok. 411 ), œw. Eustoch dz. (+ 419), œw. Lioby ksieni (+ 792), œw. Prywata m. (+ ok. 222), œw. Salomona bpa (+ ok. 450), œw. Sylwina bpa (+ V w.), œw. Tymona bpa (+ 1100), œw. Wawrzyńca Ruiz m. (+ 1637) 29 wrzeœnia Michał zob. 14 czerwca Aniołowie sš "duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc starajšcym się posišœć zba- wienie" (Hbr 1,14), aby im objawić plany Stwórcy oraz bronić przed szatanem. W rocznicę konsekra- cji starożytnej bazyliki œw. Michała w Rzymie Ko- œciół czci trzech archaniołów którzy odegrali szczególnš rolę w histor zbawienia. ŒW MIChał arChanioł. W chrzeœcijańskiej tradycji pierwszy i najważniejszy spoœród aniołów (Dn 10,13;12,1; Ap 12,7 nn). Obdarzony przez Boga szczególnym zaufaniem i kluczami do nieba. Stoczył walkę z Lucyferem i zbuntowanymi aniołami, którzy stali się szatanami. W Apokalipsie prowadzi aniel- skie zastępy do zwycięskiego boju ze smokiem- sza- tanem i jego sługami. Anioł sprawiedliwoœci i sšdu, łaski i zmiłowania. Według Orygenesa zanosi do Bo- ga ludzkie modlitwy Jako "praepositus paradisi" ma ważyć dusze na Sšdzie Ostatecznym. W Bibl pro- tektor Ludu Bożego i dlatego Koœciół, spadkobierca Izraela, czci go jako swego opiekuna. Patron zako- nów: michalitek, michalitów; Œwiętego Cesarstwa Rzymskiego, Angl, Austr, Francji, Hiszpan, Nie- miec, Węgier Małopolski; diecezji łomżyńskiej; Am- sterdamu, Łańcuta; miernICZych, radiologów rytow- ników szermierzy, szlifierzy złotników żołnierzy Także patron dobrej œmierci. W IKONOGRAFII œw Michał archa- nioł przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w sza- cie władcy jako wojownik w zbroi. Skrzydła œw. Michała sš najczęœciej białe, niekiedy pawie. Wło- sy upięte opaskš lub diademem. Jego atrybutami sš: globus, krzyż, laska, lanca, miecz, oszczep, pu- klerz, szatan w postaci smoka u nóg lub skrępowa- ny, tarcza z napisem: "Quis ut Deus" - "Któż jak Bóg", waga. Gabriel zob. 27 lutego ŒW Gabriel archanioł. Po raz pierwszy po- jawia się pod tym imieniem w Księdze Daniela (8,15-26; 9,21-27). W tradycji chrzeœcijańskiej (Łk 1,11-20) przynosi Dobrš Nowinę. Ukazuje się Za- chariaszowi zapowiadajšc mu narodziny syna Ja- na Chrzciciela. Zwiastuje Pannie Maryi, że zosta- nie Matkš Syna Bożego (Łk 1,26-31 ). Według nie- których pisarzy koœcielnych Gabriel był aniołem stróżem Œwiętej Rodziny Przychodził w snach do Józefa (Mt 1,20-24; 2,13; 2,19-20). Miał być anio- łem pocieszenia w Ogrójcu (Łk 22,43) oraz zwia- stunem przy zmartwychwstaniu Pana Jezusa (Mt 28,5-6) i przy Jego wniebowstšpieniu (Dz 1,10). Patron dyplomatów filatelistów posłańców pocz- towców radia i telewizji, telekomunikacji. W IKONOGRAFII œw. Gabriel archa- nioł występuje niekiedy jako młodzieniec, prze- ważnie uskrzydlony i z nimbem. Odziany w tuni- kę i paliusz, czasami nosi szaty liturgICZne. Na włosach ma przepaskę lub diadem. Jego skrzydła bywajš z pawich piór. Szczególnie ulubionš sce- nš, w której jest przedstawiany w cišgu wieków jest Zwiastowanie. Niekiedy przekazuje Maryi jako herold Boży zapieczętowany list lub zwój. Za atrybut służy mu berło, lilia, gałšzka palmy lub oliwki. Rafael hebr. Rapha'el - "Bóg uzdrawia" ŒW Rafał archanioł. Przedstawił się w Księdze Tobiasza, iż jest jednym z "siedmiu aniołów którzy stojš w pogotowiu i wchodzš przed majestat Pański" (12,15). Występuje w niej pod postaciš ludzkš, przybiera pospolite imię Aza- riasz i ofiarowuje młodemu Tobiaszowi wędrujšce- mu z Niniwy do Rega w Med swoje towarzystwo i opiekę. Ratuje go z wielu niebezpiecznych przy- gód, przepędza demona Asmodeusza, uzdrawia niewidomego ojca Tobiasza. Œw Rafał archanioł ukazuje dobroć Opatrznoœci. Pobożnoœć ludowa widzi w nim prawzór Anioła Stróża. Patron apte- karzy lekarzy emigrantów pielgrzymów podróżu- jšcych, uciekinierów wędrowców żeglarzy W IKONOGRAFII œw Rafał archanioł przedstawiany jest jako młodzieniec bez zarostu w typowym stroju anioła - tunice i chlamidzie. Je- go atrybutami sš: krzyż, laska pielgrzyma, niekie- dy ryba i naczynie. W ujęciu bizantyjskim ukazy- wany jest z berłem i globem. ~ ŒWŒW. małżonków Dadasa i Kasdoi oraz ich syna Gab- delasa, mm. (+ IV w), œw. Fraternusa bpa m. (+ ok. 450), œw. Grimoalda Kpł. (+ ok.1137), œw. Kwiriaka ps. (+ 557), Bł. Mikołaja de Forca Palena zk. (+ ~449), œw. Rypsymy dz. m. (+ ok. 312) 30 wrzeŒnia Chieronim zob. 8 lutego ŒW Hieronim, kapłan, doktor Ko- œcioła. Urodził się około 340 roku w bogatej chrzeœcijańskiej rodzinie, w Strydonie (dzisiejsza Istria). Studiował w Rzymie. Tam przyjšł chrzest z ršk papieża Liberiusza. Po skończeniu studiów udał się do ówczesnej stolicy cesarstwa - Trewiru, gdzie n" życzenie rodziny podjšł karierę urzędni- czš. W kilka lat póŸniej w Akwilei został duchow- nym. Stamtšd udał się do Syr, gdzie na Pustyni chalcydyckiej prowadził życie pustelnICZe, studiu- jšc Pismo Œwięte i języki wschodnie. Wyczerpany postami znalazł się w oblICZu œmierci. W Antioch przyjšł œwięcenia kapłańskie (377). W pięć lat póŸniej udał się na synod do Rzymu, gdzie skupił wokół siebie elitę intelektualnš i religijnš. W la- tach 382-384 był sekretarzem i doradcš papieża Damazego. Po jego œmierci, w 385 roku przez Egipt, Palestynę, wielkie klasztory Wschodu, skie- rował się do Betlejem, w którym mieszkał do œmierci. Organizował tam działalnoœć charytatyw- nš, prowadził wykłady pod jego opiekš powstały cztery klasztory Hieronim odznaczał się encyklo- pedycznš wiedzš, wybuchowym temperamentem, umiłowaniem ascezy pracowitoœciš, goršcym przywišzaniem do Koœcioła, czciš do Matki Bożej, a przede wszystkim umiłowaniem Pisma Œwięte- go. Przełożył Biblię na język łaciński. Dzieło to za- jęło mu 24 lata. Jego przekład, tzw Wulgata, zo- stał przyjęty jako tekst urzędowy Koœcioła Za- chodniego. Pozostawił po sobie spuœciznę literac- kš, której ogromu niepodobna przypisać jednemu człowiekowi. Napisał komentarze do wielu ksišg Pisma oraz przełożył wiele tekstów ojców Koœcio- ła. Zwalczał współczesne mu herezje. Ostatnie la- ta spędził w grocie sšsiadujšcej z Grotš Narodze- nia Pana Jezusa. zmarł 30 wrzeœnia 420 roku. Je- go relikwie sprowadzono z czasem do Rzymu. Obecnie znajdujš się w bazylice S. Maria Maggio- re. Jest jednym z czterech wielkich doktorów Ko- œcioła Zachodniego. Patron eremitów biblistów egzegetów księgarzy studentów "Jedynš doskonałoœciš ludzkš jest œwiadomoœć własnej niedoskonałoœci." "Nawrócenie nigdy nie jest zbyt póŸne. Łotr z krzy- ża przychodzi do raju..." Œw. Hieronim IKONOGRAFIA ukazuje najczęœciej œw. Hieronima jako wielkiego pokutnika w długiej sza- cie albo obnażonego starca, w przepasce na bio- drach, wycieńczonego postami. Czasami przedsta- wiany jest w kapeluszu kardynalskim, co jest alu- zjš do jego funkcji sekretarza papieskiego, lub w postawie siedzšcej przy pulpicie. Atrybutami Œwiętego sš: czaszka, gołšbKa, kamienie, klepsy- dra, księga, lew u stóp, oswojone lwištko, model koœcioła, pióro pisarskie, rylec do pisania i tablICZ- ka, tršba powietrzna przypominajšca Sšd Osta- teczny wielbłšd. ~ Bł. Felicji Medy z Mediolanu ksieni (+ 1444), œw. Fran- ciszka Borgiasza Kpł. generata jezuitów (+ 1572), œw. Grzegorza Oœwieciciela bpa apostoła Armen (+ 326), œw. Honoriusza bpa (+ 653), œw. Leoparda m. (+ IV w.), œwœw. Wiktora, Ursusa, mm. (+ III w.), ŒW Zof wdo- wy + II w.? 1 paŸdziernika Teresa żeńska forma bizant. imienia Tar"sios; ,gr. teresis - obrona, opieka Œw Teresa od Dziecištka Jezus, dzie- wica. Maria Franciszka Teresa Martin urodziła się w Alen‡on ( Normandia ) w 1873 roku, jako dziewiš- te dziecko Ludwika i Zof. Kiedy miała 4 lata, umarła jej matka. Wychowana w pobożnej rodzinie chrzeœcijańskiej i w internacie benedyktynek w Li- sieux, w piętnastym roku życia - za osobistš dys- pensš Leona XIII - wstšpiła do klasztoru karmelita- nek. Tam otrzymała imię Teresy od Dziecištka Je- zus. W zakonnym życiu zadziwiała jej dojrzałoœć duchowa. Starała się doskonale spełniać wszystkie, nawet najmniejsze obowišzki. Nazwała tę drogę do doskonałoœci "małš drogš dziecięctwa Bożego". W 1890 roku złożyła œluby W trzy lata póŸniej zo- stała mistrzyniš nowicjuszek. Widzšc, że miłoœć Bo- ga jest zapomniana, oddała się Bogu jako ofiara za zbawienie œwiata. Swoje przeżycia i cierpienia opi- sała w księdze "Dzieje duszy". Zmarła na gruŸlicę 30 wrzeœnia 1897 roku, zapowiedziawszy: "Chcę, przebywajšc w niebie, czynić dobro na ziemi. Po œmierci spuszczę na niš deszcz róż." Beatyfikował jš Pius XI w 1923 roku, kanonizował w dwa lata póŸ- niej. Jest patronkš zakonów: karmelitanek, teresek, terezjanek; misjonarzy misji katolickich; archidie- cezji łódzkiej, Francji. W IKONOGRAFII œw Teresa przed- stawiana jest na podstawie autentycznych foto- graf. Jej atrybutami sš: Dziecię Jezus, księga, pęk róż, pióro pisarskie. ~ œw. Bawona z Gandawy + ok. 659), œw. Domnina m. (+ IV w.), œw. Romana Hymnografa dk. (+ 650), œwœw. Werysyma, jego sióstr Maksymy i Jul, mm. (+ 303) 2 paŸdziernika Antoni zob. 17 stycznia Bł. Antoni Chevrier, wyznawca (+ 1879). Jałmużnik oraz organizator przystani dla ubogich i dzieci. Kongresy Eucharystyczne zawdzięczajš mu swe powstanie. Jan Paweł II beatyfikował go w 1986roku. ~ Aniołów Stróżów; œw. Eleuteriusza żołnierza m. (+ ok. 680), œw. Geryna m. (+ ok. 678), œw. Leodega- ra bpa (+675), ŒW Teofila mn. (+ VIII w.) 3 paŸdziernika Jan zob. 31 stycznia ŒW Jan z Dukli, kapłan ( 1414-1484). Uro- dził się w rodzinie mieszczańskiej. Po studiach na uniwersytecie w Krakowie wstšpił do zakonu fran- ciszkanów Zostawszy kapłanem pracował w róż- nych klasztorach Małopolski. Pod wpływem œw Ja- na Kapistrana przeniósł się do bernardynów Działał w Krakowie, Poznaniu i Lwowie. Pod koniec życia stracił wzrok. Miał dar proroctwa. Œw Jan został be- atyfikowany przez Klemensa XII ( 1733 ). Kanonizo- wany przez Jana Pawła II ( 1995 ). Patron Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego, archi- diecezji przemyskiej, Lwowa, rycerstwa polskiego. Relikwie Œwiętego spoczywajš w koœciele w Dukli. W IKONOGRAFII przedstawiany jest œw Jan z Dukli w haBICIe zakonnika, czasami jako niewidomy Jego atrybutem sš promienie œwiatła. œwœw. Dionizego, Fausta, Kajusa, Piotra, Pawła, mm. (+ III w.), bł. Dominika Spadofory zk. (+ 1521), œwœw. Ewalda Białego i Ewalda Czarnego misjona- rzy, mm. (+ 690/696?), œw. Froilana bpa (+ 905), œw. Gerarda op. (+ 959), œw. Hezychiusza wyznaw- cy (+ IV w.), œw. Kandydy m. (+ ok. III w.), œw. Maksymiana bpa Bagai (+ V w.), œw. Mar Józefy Rosello zk. (+ 1880) 4 paŸdziernika Franciszek zob. 24 stycznia Œw Franciszek z Asyżu, diakon. Jan Bernardone urodził się w Asyżu 1182 roku. Był sy- nem zamożnego kupca Piotra i Joanny Pica. Ojciec po powrocie z Francji do imienia syna Jan dodał Franciszek (Francuzik). Jako młody człowiek Fran- ciszek odznaczał się wrażliwoœciš, lubił poezję, mu- zykę. Ubierał się doœć ekstrawagancko. Był to czas jego beztroskiego życia. Podczas zbrojnego konfliktu między Asyżem a Perugiš wzišł udział w walce i do- stał się do niewoli. Prawie roczny pobyt w więzieniu poważnie nadwerężył jego zdrowie. Po powrocie do domu ciężko zachorował. Wówczas powzišł zamiar zmiany życia. Nie był on jednak trwały W roku 1205 uzyskał ostrogi rycerskie i udał się na wojnę, prowa- dzonš między Fryderykiem II a papieżem. W Spolet- to miał sen, w którym usłyszał wezwanie Boga. Po- wrócił do Asyżu. Podjšł modlitwę, umartwienia i po- sługę ubogim. Pewnego dnia w koœciele œw Dama- zego usłyszał głos: "Franciszku, napraw mój Ko- œciół." Wezwanie zrozumiał dosłownie, więc zabrał się do odbudowy zrujnowanej œwištyni. Aby uzy- skać potrzebne fundusze, wyniósł z domu kawał sukna. Ojciec zareagował na to wydziedzICZeniem syna. Pragnšc nadać temu charakter urzędowy do- konał tego wobec biskupa. Na placu publICZnym, po- œród zgromadzonego tłumu przechodniów i gapiów, rozegrała się dramatyczna scena między ojcem a sy- nem. Po decyzji ojca o wydziedzICZeniu Franciszek Zdjšł z siebie ubranie, które kiedyœ od niego dostał, i nagi złożył mu je u stóp mówišc: "Kiedy wyrzekł się mnie ziemski ojciec, mam prawo Ciebie, Boże, odtšd wyłšcznie nazywać Ojcem." Po tym wydarze- niu Franciszek zajšł się odnowš zniszczonych wie- kiem koœciołów 24 lutego 1208 roku podczas czyta- nia Ewangel o rozesłaniu uczniów uderzyły go sło- wa: "Nie bierzcie na drogę torby ani dwóch sukien, ani sandałów ani laski" (Mt 10,10). Odnalazł swojš drogę życia. Zrozumiał, że chodziło o budowę trud- niejszš - odnowę Koœcioła targanego wewnętrznymi niepokojami i herezjami. Założył zakon Braci Mniej- szych, franciszkanów ( 1209), którzy oddawali się wędrownemu kaznodziejstwu. PóŸniej z pomocš œw Klary założył drugi zakon - żeński, klaryski ( 1211 ). Wreszcie dla œwieckich założył tzw trzeci zakon ( 1221 ). UczestnICZył w Soborze Lateraneńskim. Z myœlš o ewangelizacji pogan wybrał się na Wschód. W Egipcie dotarł do sułtana Meleka-el-Ka- mela, który wystawił mu glejt, dzięki któremu odbył pielgrzymkę do Ziemi Œwiętej. Na Boże Narodzenie 1223 roku, podczas jednej ze swoich misyjnych wę- drówek, w Greccio zainscenizował religijny mimo- dram. W żłobie, przy którym stał wół i osioł, położył małe dziecko na sianie. Po czym odczytał fragment Ewangel o narodzeniu Pana Jezusa i wygłosił ho- milię. Inscenizacjš owego "żywego obrazu" nadał poczštek "żłobkom", "jasełkom", teatrowi nowożyt- nemu w Europie. W ostatnich latach życia usunšł się do Alvern. Tam podczas czterdziestodniowego postu -14 wrzeœnia 1224 roku - otrzymał stygmaty Męki Pańskiej. Aprobował œwiat i stworzenie, obda- rzony był niewiarygodnym osobistym wdziękiem. Dzięki niemu œwiat ujrzał ludzi z kart Ewangel: prostych, odważnych, pogodnych. Wywarł olbrzymi wpływ na życie duchowe i artystyczne œredniowie- cza. Kiedy umierał w Asyżu 3 paŸdziernika 1226 ro- ku, kazał zwlec z siebie odzienie i położyć na ziemi. Rozkrzyżował przebite stygmatami ręce. Z psalmem 141 na ustach odszedł. Miał 45 lat. W dwa lata póŸ- niej kanonizował go Grzegorz IX. Najpopularniej- szym tekstem œw Franciszka jest "Pieœń słoneczna". Pozostawił po sobie pisma: "Napomnienia", listy, teksty poetyckie, modlitewne. Œw Franciszek jest patronem zakonów m. in: albertynów franciszka- nów kapucynów franciszkanów konwentualnych, bernardynek, kapucynek, klarysek, koletanek; ter- cjarzy; Włoch, Asyżu, Bazylei; Akcji Katolickiej; ak- torów, ekologów, niewidomych, pokoju, robotników tapicerów ubogich, więŸniów Pochwalony bšdŸ, Panie mój, ze wszystkimi Twoimi stworzeniami, szczególnie z panem bratem słońcem, przez które staje się dzień I nas przez nie oœwiecasz. f...l Pochwałony bšdż, Panie mój, przez brata księżyc i gwiazdy, uksztaitowa(eœ je na niebie jasne i cenne, i piękne. L...) Pochwałony bšdż, Panie mój, przez brata ogień, którym rozœwietlasz noc; a on jest piękny, i radosny, i krzepki, i mocny. Pochwałony bšdż, o Panie mój, przez siostrę naszš matkę ziemię, która nas żywi i chowa, i wydaje różne owoce z barwnymi kwiatami i trawami. ŒW Franciszek, "Pieœń słoneczna" W IKONOGRAFII œw Franciszek uka- zywany jest w haBICIe franciszkańskim, czasami ze stygmatami. Bywa przedstawiany w otoczeniu ptaków Jego atrybutami sš: baranek, krucyfiks, księga, ryba w ręku. ~ œw. Aurei ksieni (+ 666), œwœw. Kajusa, Fausta, Eu- zebiusza, Cheremona, Lucjana, mm. (+ III w.), œwœw. Kryspusa i Kajusa (+ I w.), œw. Petroniusza bpa (+ 450), œw. Piotra bpa m. (+ 715) 5 paŸdziernika Faustyna łac. faustus - błogi, szczęœliwy bł. Faustyna Kowalska, zakonnica. Helena Kowalska urodziła się 25 wrzeœnia 1905 ro- ku w Głogowcu niedaleko Łodzi. Pochodziła z wiej- skiej ubogiej rodziny Majšc 16 lat pracowała jako służšca. W cztery lata póŸniej została przyjęta do klasztoru sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Warsza- wie. Nadano jej imię Faustyna. Wykonywała prace służebne w ogrodzie, w kuchni, w piekarni, na fur- cie. Miała jedno pragnienie: uœwięcić się wœród pra- cy i cierpienia. Posiadajšc zaledwie elementarne wy- kształcenie sięgnęła szczytów nieba. Była obdarzona darem modlitwy kontemplacyjnej. Na polecenie spowiednika spisała swe mistyczne przeżycia w "DziennICZku", który stanowi perłę duchowoœci chrzeœcijańskiej. Ogłosiła na nowo ludziom wielkie ewangelICZne przesłanie o Miłosierdziu Boga. Na podstawie objawień poleciła namalować obraz Zba- wiciela z podpisem "Jezu, ufam Tobie". Zmarła 5 paŸdziernika 1938 roku w Krakowie-Łagiewnikach. Beatyfikowana przez Jana Pawła II w 1993 roku. W IKONOGRAFII bł. Faustyna przed- stawiana jest w czarnym haBICIe, stroju swego zgromadzenia. ~ œw. Apolinarego bpa (+ ok. 250), œw. Attylana bpa (+ ok. 916), bł. Bartłomieja Longo wyznawcy (+~926), œw. Charytyny m. (+ IV w.), œwœw. Placyda, Maura, Eu- tychiusza, Wiktora, Flaw, Donata, Firmata, Fausta, mm. (+ VI w.), Bł. Rajmunda z Kapui zk. (+ 1399), œw. Trazeasza bpa (+ ok.175) 6 paŸdziernika Brunon zob. 12 lipca ŒW Brunon Kartuz, opat. urodził się w Ko- lon około 1030 roku. Kształcił się w Kolon i Reims, po czym prowadził szkołę katedralnš. W 1055 roku otrzymał kanonię. Następnie przyjšł œwięcenia ka- płańskie. Arcybiskup Manasses I mianował go swo- im kanclerzem. Kiedy Brunon wystšpił przeciw nie- mu z powodu symon, stracił urzšd, majštek i mu- siał opuœcić miasto. Wrócił do Reims w 1080 roku, gdzie zaproponowano mu biskupstwo. Jednak nie przyjšł tej godnoœci. W 1084 roku pod Grenoble, w okolicy gór Chartreuse, założył z szeœciu towarzy- szami osadę eremickš, zwanš Wielkš Kartuzjš, która stała się kolebkš nowego zakonu - kartuzów W 1090 roku został wezwany do Rzymu przez swojego daw- nego ucznia - papieża Urbana II - na doradcę. Dwa lata póŸniej, otrzymawszy zgodę papieża na opusz- czenie Rzymu, udał się do nowej pustelni. Założył jš w La Torre. W pobliskim zaœ San Stefano in Bosco stworzył filię. Tam zmarł w 1101 roku. Nie był oficjal- nie kanonizowany Jego kult potwierdził oficjalnie Grzegorz XV ( 1623 ). Jest patronem kartuzów W IKONOGRAFII œw. Brunon przed- stawiany jest w białym haBICIe kartuzów. Jego atrybutami sš: gałšzka oliwna, globus, krzyż, mi- tra i pastorał u stóp, palec przy ustach, czaszka. ~ œw. Adalberona bpa (+ 1090), œw. Artalda zk. bpa (+ 1206), œw. Magnusa bpa (+ VII w.), œw. Marii Franciszki od pięciu Ran Pana Jezusa dz. (+ 1791), ŒW Romana bpa w Alocer- ro (+ ok. 550, ŒW Wiary + III w.) Maria 7 paŸdziernika zob. 1 stycznia Matki Bożej Różań- COWej. Nabożeństwo to za- inicjowali dominikanie. Pius V ogłosił œwięto Matki Bo- skiej Zwycięskiej po zwycię- stwie floty chrzeœcijańskiej nad tureckš pod Lepanto 7 paŸdziernika 1571 (współcze- œni przypisywali pokonanie Turków Maryi). Klemens XII wprowadził je pod obecnš nazwš w 1716 roku. Sergiusz Łac. pochodzšcy z rzymskiego rodu Sergia Bakchus gr. imię boga sił natury, plonów, wina ŒW Sergiusz i œw Bakchus, męczen- nicy ( + III/IV w ). Najbardziej popularni œwięci starożytnego Wschodu. Nie zachowały się o nich bliższe informacje. Starożytna "Passio" prezento- wała ich jako oficerów cesarskich wojsk pogranICZ- nych stacjonujšcych nad Eufratem. Za swe przeko- nania religijne zostali uwięzieni i poddani tortu- rom. Ponieœli œmierć w czasach Maksymiliana lub Maksyma Dyzmy "Martyrologium rzymskie" po- daje lakonICZnš notę: "Bakchusa tak długo chłosta- no żelaznymi knutami, aż poraniony na całym cie- le wyzionšł ducha, wyznajšc nieustannie Jezusa Chrystusa. Sergiuszowi zaœ włożono na nogi buty nabite wewnštrz gwoŸdziami. A ponieważ nie- złomnie trwał w swojej wierze, œcięto go mieczem." Odzwierciedleniem rozpowszechnionego kultu Œwiętych sš lICZne koœcioły Wschodu, powstałe już w V wieku, oraz bogata ikonografia ruska. W IKONOGRAFII Œwięci męczennicy przedstawiani sš z insygniami oficerskimi. ich atrybutem jest krzyż, korona i palma męczeńska. ~ œw. Augusta Kpł. (+ ok. 560), œw. Justyny z Padwy dz. m. (+ I/II w.), ŒWŒW. Marcelego, Apulejusza, mm. (+ I w.), œw. Marka pp. (+ 336), œw. Mateusza Carrieri zk. (+ 1470) 8 paŸdziernika Ludwik zob. 15 marca Œw Ludwik Bertrand, kapłan. urodził się w 1526 roku w Walencji. Pragnšł pójœć za Chry- stusem. Wobec sprzeciwu ojca uciekł z domu. Wstšpił do dominikanów Kiedy składał œluby za- konne, miał 19 lat. Kapłaństwo przyjšł w 1547 ro- ku.Jego życie zakonne ożywiało pragnienie pracy misyjnej. 14 lutego 1562 roku wyruszył okrętem do Ameryki Południowej. Dotarł do Kolumb. Tam pieszo przemierzał ogromne obszary głoszšc Ewangelię. Był opiekunem i obrońcš Indian. Zy- skał przydomek "apostoła Indian". Niezmierne trudy misyjne, surowe warunki życia wyniszczyły Ludwika. Musiał wracać do Walencji. Tutaj pod- jšł pracę przede wszystkim w konfesjonale. Był spowiednikiem m. in. œw Teresy z Avili. zmarł 9 paŸdziernika 1581 roku. Beatyfikował go Paweł V ( 1608 ), kanonizował Klemens X ( 1671 ). Œw. Artemona Kpł. m. (+ III/IV w.), Œw. Ewodiusza bpa (+ V w.), œwœw. Palacjaty i Laurencji, mm. (+ III/IV w.), œw. Pelag dz. m. w Antioch (+ 302), œw. Reparaty dz. m. (+ poł. III w.), œw. Waler z Honnecourt (+ VII w.) 9 paŸdziernika Wincenty zob. 22 stycznia Bł. Wincenty Kadłubek, biskup, za- konnik ( 1160-1223 ). Urodził się w Karwowie pod Opatowem. Pochodził z rodu Porajów herbu Róża. Studiował w Paryżu i Bolon. Przyjšł œwię- cenia jako kapłan diecezji krakowskiej. Majšc 34 lata objšł prepozyturę w kolegiacie sandomier- skiej. W roku 1203 został biskupem w Krakowie. Brał udział w obradach Soboru Lateraneńskiego IV Po kilkunastu latach rzšdów zrzekł się biskup- stwa i przywdział habit cystersów w Jędrzejowie. Tam zmarł. Jako pierw- szy Polak opisał dzieje narodu w "Kronice pol- skiej". Beatyfikował go Klemens XIII w 1764 ro- ku. Jest patronem archi- diecezji warmińskiej oraz diecezji kieleckiej, sandomierskiej. W IKONOGRA- FII bł. Wincenty przedstawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami sš pastorał oraz infuła u stóp. ~ œw. Abrahama bpa patriar- chy, œw. Dionizego bpa m. (+ 258), œw. Deusdedit op. (+ 834), œw. Gislena bpa mn. (+ ok. 685l, Œw. Jana Leonardi zk. (+ ~ 609), ŒW Publ ksieni (+ poł. IV w.) 10 paŸdziernika Maria zob. 1 stycznia Bł Maria Angela Zofia Truszkowska, ZakOnnica. Urodziła się 16 maja 1825 roku. Oj- ciec jej był prawnikiem. Przy współudziale bł. Ho- norata KoŸmińskiego założyła Zgromadzenie Sióstr Felicjanek w Warszawie ( 1855 ), zajmujšce się dziećmi. W czasie powstania styczniowego felicjan- ki zamieniały ochronki na szpitale polowe. Za pa- triotycznš działalnoœć zgromadzenie uległo kasacie. Maria Angela przeniosła się do Krakowa i tam zało- żyła kolejny dom. Pomoc potrzebujšcym łšczyła z głębokš modlitwš, a szczególnie z adoracjš Naj- œwiętszego Sakramentu. Zmarła 10 paŸdziernika 1899 roku. Jej "życie znaczone było miłoœciš. Była to troska o wszystkich głodnych chleba, serca i do- mu oraz prawdy ewangelICZnej" - powiedział o niej Jan Paweł II, który beatyfikował jš w 1993 roku. ~ ŒwŒw. Daniela zk., Samuela zk, mm. (+ 1227, œwœw. Dionizego bpa, Rustyka Kpł., Eleuteriusza dk., mm. (+ III w.), œw. Gereona m. (+ III w.), œw. Paulina z Yor- ku bpa (+ 644), œw. Pinytosa bpa Knossos (+ ok.180) 11 paŸdziernika Aleksander zob. 26 lutego Œw Aleksander Sauli, biskup ( 1534- 1592 ). Urodził się w Mediolanie. Majšc 17 lat wstš- pił do barnabitów W 1556 roku otrzymał œwięcenia kapłańskie. Studia w Paw zakończył doktoratem. Był profesorem uniwersytetu, następnie generałem zakonu. W roku 1570 został biskupem w Aler na Korsyce. Rozwinšł duszpasterstwo dzieci, chorych, marynarzy, pielgrzymów Żył jak najuboższy mnich. Po dwudziestu latach pracy ofiarowano mu biskup- stwo w Paw. Tam podczas wizytacji pasterskiej zmarł. Przy œmierci prosił spowiednika, aby mu czy- tał Mękę Pańskš. Beatyfikował go Benedykt XIV ( 1741 ), kanonizował Pius X ( 1904). ~ œw. Brunona z Kolon bpa (+ 965), œw. Emanueli Torres Acosta zk. (+ 1887), œw. Firmina bpa (+ ok. 552), œw. Gumara (+ 775), œw. Kanika kp(. op. (+ 600), œw. Placyd dz. (+ 532), œw. Sarmaty + 357), œwœw. Taraka, Probusa, Andronika, mm. (+ 304) ~ 12 paŸdziernika germ. ed- - posiadanie, władza, majštek i -win - przyjaciel; "przyjaciel dziedzictwa" ŒW EdWin, krÓl (584-633). Młodoœć spędził na wygnaniu. Odzyskawszy tron Northumbr (jed- no z królestw na terenie dawnej Angl), stanšł w oblICZu kolejnych wojen. Ożenił się z œw Etelbur- gš, córkš œw Etelberta, króla Kentu. Małżeństwo to dało poczštek chrzeœcijaństwu w Angl. Przyjšwszy chrzest razem z dworem (627), podjšł dzieło chry- stianizacji swego królestwa. Zostało ono zahamo- wane po jego œmierci. Edwin zginšł pod Hatfield w czasie bitwy z Pendš, królem Mercji. ~ œw. Domniny m. (+ koniec III), œwœw. Feliksa bpa, Cypriana bpa, mm. (+ ok. 484), œw. Monasa bpa Me- diolanu (+ ok. 300), œw. Serafina z Montegranaro zk. (+ 1604), œw. Walfryda bpa Yorku (+ 709 13 paŸdziernika Honorat zob. 11 stycznia bł. Honorat KoŸmiński, zakonnik, kapłan. Wacław KoŸmiński urodził się w rodzinie inteligenckiej w 1829 roku w Białej Podlaskiej. Ma- turę uzyskał w Płocku. Studiował na wydziale bu- downictwa przy Szkole Sztuk Pięknych w Warsza- wie. Jego młodzieńcze lata cechowała obojętnoœć wobec Boga. Pod zarzutem przynależnoœci do spisku politycznego został aresztowany i osadzony w X pa- wilonie Cytadeli warszawskiej. W więzieniu zacho- rował na tyfus. Po jedenastu miesišcach więzienia został zwolniony Przeżycia więzienne radykalnie zmieniły jego stosunek do Boga. Po ukończeniu stu- diów wstšpił do klasztoru kapucynów ( 1848), przyj- mujšc imię zakonne Honorat. Wyœwięcony na ka- płana w 1852 roku. Był wybitnym kaznodziejš oraz znanym spowiednikiem. Swojš głębokš religijnoœciš i troskš o człowieka zjednywał wielu ludzi dla Chry- stusa. 0. Honorat założył szereg zgromadzeń zakon- nych - do dziœ istniejš trzy zgromadzenia habitowe: felicjanki - powołane razem z bł. Mariš Angelš Zo- fiš Truszkowskš (zob. 10 paŸdziernika), serafitki, kapucynki, i czternaœcie bezhabitowych, tzn. utajo- nych przed carskim zaborcš, który po kasacie klasz- torów nie dopuszczał do ich odrodzenia się czy po- wstawania nowych. Zgromadzenia o. Honorata po- dejmowały prace charytatywne i apostolskie m. in. wœród młodzieży szkolnej i rzemieœlnICZej, w fabry- kach, wœród ludu wiejskiego, w przytułkach dla lu- dzi starych i upoœledzonych. Po powstaniu stycznio- wym skasowano klasztor w którym przebywał. Za- konników wœród nich i o. Honorata, wywieziono do Zakroczymia. Ostatecznie osiadł on w Nowym M‹e- œcie nad Pilicš. Wyczerpany pracš apostolskš, zmarł w opin œwiętoœci 16 grudnia 1916 roku. Beatyfiko- wał go Jan Paweł II ( 1988). W IKONOGRAFII bł. Honorat przed- stawiany jest w haBICIe kapucynów ~ œw. Chelidon dz. (+ XII w.), œwœw. Januarego, Fausta, Mar- cjalisa, Karpusa, mm. (+ I w.), œw. Kolmana m. (+ 1012, œw. Komgana op. (+ VIII wJ, b(. Magdaleny Panatrieri zk. (+ 1503), œw. Reginbalda bpa (+ 1039, œw. Teofila bpa Antioch (+ ok.180), œw. Wenancjusza op. (+ V w. 14 paŸdziernika Kalikst gr. kalós - piękny, dobry Œw Kalikst I, papież, męczennik (+222/223?). Był niewolnikiem Karpofora, który dał mu wolnoœć. Po powrocie z zesłania w kopal- niach na Sardyn został archidiakonem. Zarzšdzał cmentarzem przy Via Appia w Rzymie, który do dziœ nosi jego imię. W 217 roku został wybrany pa- pieżem. Jego pontyfikat trwał 5 lat. W tym czasie zajšł zdecydowane stanowisko wobec herezji sabe- lianizmu i monarchizmu, które błędnie interpreto- wały tajemnicę Trójcy Œwiętej, a także wobec schi- zmy Hipolita. Akceptował zwišzki małżeńskie za- wierane między osobami wolnymi a niewolnika- mi. Umożliwił powrót do Koœcioła chrzeœcijanom, których poprzednio wykluczano z pokuty koœciel- nej, pozostawiajšc ich sšdowi Bożemu. W IKONOGRAFII œw Kalikst przed- stawiany jest w stroju pontyfikalnym z tiarš na głowie. Jego atrybutami sš: księga, kamień na księdze, pastorał. Radzim łac. gaudens - radujšcy się Bł. Radzim Gaudenty, biskup (+ 1006/1011?). Pochodził z ksišżęcego czeskie- go rodu Sławnikowiców. Był przyrodnim bratem œw. Wojciecha. Stale przebywał w jego otoczeniu. Razem z Wojciechem wstšpił do benedyktynów na Awentynie. Z nim przybył do Polski i towarzy- szył mu w misji do Prusów. Po męczeńskiej œmierci œw. Wojciecha i przeniesieniu ciała do Gniezna udał się do Rzymu. Papież Sylwester II ustanowił go biskupem. Po powrocie do Polski bł. Radzim podjšł w 1000 roku obowišzki pierw- szego arcybiskupa gnieŸnieńskiego. Metropol podlegały wtedy biskupstwa w Krakowie, Wro- cławiu i Kołobrzegu. Małgorzata zob. 18 stycznia ŒW Małgorzata Maria alacoque, dziewica, ZakOnnica. Urodziła się 1647 roku w Burgund. Ojciec jej był notariuszem i sędziš. Ma- jšc 24 lata wstšpiła do wizytek w Paray-le-Monial. Mistyczka. Pan Jezus w wielu objawieniach przed- stawił jej swe Serce - kochajšce ludzi i spragnione ich miłoœci. W zwišzku z otrzymanym orędziem i poleceniem, aby ustanowiono œwięto czczšce Jego Najœwiętsze Serce oraz przystępowano do pierwszo- pištkowej Komun œw wynagradzajšcej, doznała wielu przykroœci i sprzeciwów Małgorzata zmarła 17 paŸdziernika 1690 roku. Beatyfikował jš Pius IX ( 1864), kanonizował Benedykt XV ( 1920). W IKONOGRAFII œw Małgorzata Ma- ria przedstawiana jest w czarnym haBICIe wizytek, w rękach trzyma przebite serce. ~ œw. Buricharda bpa (+ 754), œw. Dominika Lorykata "Opancerzonego" ps. (+ 1060), œw. Donacjana bpa Reims + IV w.), œw. Fortunata bpa + ok. 542), œw. Fortunaty dz. m. (+ pocz. IV w.), Œw. Gaudentego bpa (+ III/IV w.), œw. Justa bpa Lyonu (+ IV w.), œw. Rusty- ka bpa (+ VI w.) 15 paŸdziernika Teresa zob. 1 paŸdziernika Œw Teresa od Jezusa, dziewica, za- konnica, doktor Koœcioła. Urodziła się w 1515 roku. Pochodziła ze szlacheckiej i zamożnej rodziny zamieszkałej w Avili. Jako dziecko marzyła o męczeństwie za wiarę. Majšc 12 lat przeżyła œmierć matki. Pisała o tym w swej biograf: "Gdy mi umarła matka... rozumiejšc wielkoœć straty, uda- łam się w swoim utrapieniu przed obraz Matki Bo- żej i rzewnie płaczšc, błagałam Jš, aby mi była mat- kš. Proœba ta, choć z dziecinnš prostotš uczyniona, nie była - zdaje mi się - daremnš." W 20 roku życia wstšpiła do klasztoru karmelitanek w rodzinnym mieœcie, w Avili. Po złożeniu œlubów ciężko zachoro- wała. Przez rok leczyła się poza klasztorem. Po po- wrocie do klasztoru jej życie duchowe ulega pogłę- bieniu. Utalentowana i wrażliwa odkrywa, że mo- dlitwa jest tajemnICZš bramš, przez którš wchodzi się do "twierdzy wewnętrznej". Mistyczka i wizjo- nerka, a jednoczeœnie osoba o umysłowoœci wielce rzeczowej i praktycznej. Przeprowadziła reformę swojego zakonu fundujšc 32 klasztory Częœć życia spędziła w cišgłych podróżach, na pertraktacjach z władzami duchownymi i œwieckimi, wygłaszaniu konferencji o odnowie życia zakonnego. Z pomocš œw Jana od Krzyża przedsięwzięła również reformę karmelitów Nowš gałšŸ zakonu nazwano karmeli- tami bosymi. Łšczyła kontemplację z aktywnoœciš i umartwieniem. Mimo przeciwnoœci konsekwent- nie realizowała swoje zakonne powołanie. Miała dar serdecznej zażyłoœci z Bogiem. W oparciu o oso- biste doœwiadczenie œw Teresa napisała dzieła, któ- re sš perłami literatury mistycznej. Za największe uważana jest "Twierdza wewnętrzna". Jest klasy- kiem literatury hiszpańskiej. Umarła 15 paŸdzierni- ka 1582 roku. Beatyfikował jš Paweł V ( 1614), ka- nonizował Grzegorz XV ( 1622 ). Paweł VI ogłosił œw Teresę doktorem Koœcioła (1970). Jest patronkš Hiszpan, miasta Avila, Alba de Tormes; karmeli- tów bosych, karmelitów trzewICZkowych, chorych- zwłaszcza uskarżajšcych się na bóle głowy i serce, dusz w czyœćcu cierpišcych. "Œw. Teresa była człowiekiem radoœci. W porze re- kreacji układała zabawne piosenki i wyœpiewywała je przy tamburynie i kastanietach. Chyba jedyna œwię- ta z kastanietami. Dziwiły się wielce siostry zakonne i trochę gorszyły: A Teresa z ukosa: " "Naœmiewano się z niej w Toledo, że ma trzy duka- ty i pragnie klasztor fundować. Rzekła: Raj- ców zamurowało. Dostała zgodę. Klasztor stanšł, chociaż na poczštku jedno jajko dzielono na trzy osoby, bo fundacja była znów bez zaopatrzenia." Tadeusz ŻychlewICZ "Żywoty" W IKONOGRAFII œw. Teresa przed- stawiana jest w haBICIe karmelitanki. Jej atrybuta- mi sš: anioł przeszywajšcy jej serce strzałš miłoœci, gołšb, krzyż, pióro i księga, napis: "MiserKordias Domini in aeternum cantabo", strzała. œw. Antiocha bpa (+ V w.), ŒW Eutymiusza Młod- szego op.(+ 898), ŒW Sewera bpa (+ V w.), œw. Tekli dz. ksieni (+ 790), œw. Teodoryka zk. (+ 1377) 16 paŸdziernika Jadwiga zob. 17 lipca Œw JadWiga Œlšska, księżna, Wdo- Wa. Urodziła się w 1174 ( 1179?) roku jako córka Bertolda IV hrabiego na Andechs (Bawaria). Otrzymała staranne wychowanie i wykształcenie w domu rodzinnym i u benedyktynek w Kitzin- gen. W trzynastym roku życia poœlubiła Henryka I Brodatego, księcia Wrocławia, z którym miała siedmioro dzieci. W swoim życiu doœwiadczyła ta- jemnicy Krzyża. Przeżyła œmierć męża i prawie wszystkich dzieci. Jej ukochany syn, Henryk Po- bożny poległ w bitwie z Tatarami pod Legnicš. Ostatnie lata spędziła w ufundowanym przez sie- bie klasztorze cystersek w Trzebnicy gdzie jej cór- ka Gertruda była przełożonš. Zasłynęła z pobożno- œci i czynów miłosierdzia. Wyczerpana surowym życiem mniszki, chociaż nie składała œlubów zmarła 15 paŸdziernika 1243 roku. Kanonizowana przez Klemensa IV w 1267 roku. Jej relikwie spo- czywajš w Trzebnicy Patronka Polski, Œlšska, ar- chidiecezji wrocławskiej i diecezji w G"rlitz; miast: Andechs, Berlina, Krakowa, Trzebnicy Wrocławia, Europy; uchodŸców oraz pojednania i pokoju. W IKONOGRAFII œw Jadwiga przed- stawiana jest jako młoda mężatka w długiej sukni lub w ksišżęcym płaszczu z diademem na głowie. Czasami w haBICIe cysterskim. Jej atrybutami sš: but w ręce, krzyż, księga, figurka Matki Bożej, ma- kieta koœcioła w dłoniach, różaniec. œw. Berchariusza op. m. (+ 685), œw. Elifiusa m. (+ IV w.), œw. Gawia (Galla) ps. (+ 627/645?1, œw. Gerarda Majelli zk. (+ 1755), œw. Lullusa bpa (+ 786), œwœw. Martyriana, Saturiana, mm. i Maksymy dz. (+ V w.) 17 paŸdziernika Ignacy zob. 31 lipca ŒW Ignacy Antiocheński, biskup, męczennik (+ok.107). Następca œw Piotra na biskupstwie w Antioch (Syria). W czasie przeœla- dowania za cesarza TYcjana został uwięziony i ska- zany na œmierć. Wysłano go do Rzymu, aby tam rzucić na pożarcie dzikim zwierzętom. W drodze napisał siedem listów do gmin chrzeœcijańskich Małej Azji, wyrażajšc w nich żarliwoœć wiary oraz głęboki pokój serca wobec czekajšcego go męczeń- stwa. Listy te sš ważnym dokumentem wiary pier- wotnego Koœcioła. Œw Ignacy "Teoforos" - jak przedstawia się w pismach, zginšł œmierciš mę- czeńskš na arenie w Rzymie. Jego imię wymienia- ne jest w Kanonie rzymskim. W IKONOGRAFII œw Ignacy ukazy- wany jest w szatach biskupich rytu wschodniego lub jako młody biskup z ranš na piersi. Atrybuta- mi sš: lew u stóp, IHS na piersi Œwiętego. ~ œw. Contarda Ferrini prof. uniwersytetu (+ 1902), œw. Florentyna bpa (+ ok. 527), œw. Herona bpa (+ II w.), œw. Mamelty m. (+ ok. 343) 18 paŸdziernika Łukasz gr. Lucanós - pochodzšcy z Lukan; "urodzony o œwicie" Œw Łukasz, Ewangelista (I w ). Euzebiusz i Tertulian piszš, że jego rodzinnym miastem była Antiochia Syryjska. Z pochodzenia - poganin, z za- wodu - lekarz ( Kol 4,14 ). Około 50 roku przyłšczył się do œw Pawła, gdy ten odbywał drugš misyjnš po- dróż. Towarzyszył mu w Troadzie, Filippi, Jerozoli- mie. Był z nim w Rzymie, a także podczas trzeciej podróży misyjnej. Po œmierci Apostoła Narodów działał (jako biskup?) w Achai i Egipcie. Według tra- dycji Łukasz jest autorem Ewangel oraz Dziejów Apostolskich. Zawdzięczamy mu prawie wszystkie wiadomoœci o dzieciństwie Pana Jezusa oraz nieje- den rys jego Matki. Dante okreœlił go "historykiem łagodnoœci Chrystusowej". Miał umrzeć œmierciš naturalnš w wieku 84 lat w Beocji. Patron Hiszpan, miasta Achai; introligatorów lekarzy, malarzy i rzeŸ- biarzy notariuszy rzeŸników złotników Według legendy malował portrety Jezusa, aposto- łów, a zwłaszcza Maryi, Matki Bożej. Jeden z nich, jak opisuje Teodor Lektor z VI wieku, cesarzowa Eudoksja, żona Teodozego II Wielkiego, zabrała z Jerozolimy i przesłała œw Pulcher, siostrze cesa- rza. Według innej opowieœci kopiš jednego z obra- zów œw łukasza jest Ikona Jasnogórska. W IKONOGRAFII œw Łukasz prezen- towany jest jako młodzieniec o ciemnych, krót- kich, kędzierzawych włosach, w tunice. Sztuka za- chodnia ukazuje go z tonsurš lub łysinš, czasami bez zarostu. Bywa przedstawiany gdy maluje ob- raz. Jego atrybutami sš: księga, paleta malarska, przyrzšdy medyczne, skalpel, wizerunek lub figu- ra Matki Bożej, wół, zwój. ~ ŒW Asklepiadesa bpa m. (+ 2181, ŒW Atenodora bpa m. (+ III wJ, ŒWŒW Izaaka Jogues Kpł., Jana de la Lande zk., Renata Goupil zk., mm. (1642/1646), ŒW Juliana ps. (+ 3771, ŒW Justa m. (+ III w, ŒW Piotra z Alkanta- ry Kpł. zk. (+ 1562) 19 paŸdziernika Paweł zob. 15 stycznia, ŒW PaWeł Od KrZyża, kapłan. Paweł Fran- ciszek Danei urodził się w 1694 roku w Ovada (Pie- mont). Pochodził z zubożałej rodziny szlacheckiej. Majšc 19 lat zacišgnšł się do arm weneckiej, aby walczyć z Turkami. Ale już po roku podjšł życie pu- stelnika. W jedenaœcie lat póŸniej został kapłanem. Był jednym z największych kaznodziejów XVIII stule- cia. Jego pobożnoœć cechowała pasyjnoœć, czyli rozwa- żanie i uczestnICZenie w tajemnicy Męki Pańskiej. Po- wołał zgromadzenie pasjonistów którego celem jest głoszenie nabożeństwa do Męki Chrystusa i wzywa- nie do pokuty Założył klasztor na Monte Argentario niedaleko Orbetello ( 1728 ). Był pierwszym, a zarazem dożywotnim generałem zakonu. Razem z Mariš Cro- cifissa di Gesu powołał także żeńskie zgromadzenie pasjonistek. zmarł w Rzymie 18 paŸdziernika 1775 roku. Został pochowany w bazylice œw Jana i Pawła. Beatyfikował go Pius IX w 1853 roku, kanonizował w 1867. Jest patronem pasjonistów pasjonistek oraz orędownikiem nabożeństwa do Męki Pańskiej. W IKONOGRAFII przedstawianyjest œw Paweł w czarnym, zakonnym haBICIe z napisem "Pas- sio Domini Nostri Iesu Christi" w obwódce w kształcie serca. Jego atrybutami sš krucyfiks i czaszka. ~ ŒW Akwilina bpa (+ ok. 690), ŒW Etbina op. (+ VII w.), ŒW Fredeswindy dz. (+ ok. 750), ŒWŒW Ptolemeusza i Lucjusza, mm. (+ ok.160), ŒW Warusa żołnierza m. (+ IV w.), ŒW Werana bpa (+ 585) 20 paŸdziernika Jan zob. 31 stycznia, ŒW Jan Kanty, kapłan. urodził się w 1390 roku w Kętach. Studiował filozofię i teolo- gię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie póŸniej został profesorem. Pełnił funkcję kanonika i ku- stosza kolegiaty œw Floriana w Krakowie oraz przez krótki czas proboszcza w Olkuszu. Był czło- wiekiem żywej wiary i głębokiej pobożnoœci. Kil- kakrotnie pieszo pielgrzymował do Rzymu. Przez całe życie kapłańskie powstrzymywał się od spo- żywania mięsa. Niezwykle pracowity, przepisywał manuskrypty Odnalezione niedawno rękopisy li- czš 18 000 stron (!). Słynšł z wielkiego miłosier- dzia. Nie mogšc zaradzić nędzy, wyzbył się nawet własnego odzienia i obuwia. zmarł 24 grudnia 1473 roku. Beatyfikował go Innocenty XI (I680), kanonizował Klemens XIII ( 1767). Jego relikwie spoczywajš w koœciele œw Anny w Krakowie. Jest patronem Polski, archidiecezji krakowskiej, Kra- kowa; profesorów nauczycieli i studentów szkół katolickich, "Caritasu". "Strzeż się obrazić kogo, bo przepraszać jest nieBłogo." Œw. Jan Kanty W IKONOGRAFII œw Jan przedsta- wiany jest w todze profesorskiej. Często w ręku ma krzyż. Bywa ukazywany w otoczeniu studentów lub ubogich. Jego atrybutami sš: scalony dzbanek, obuwie, które daje ubogiemu, pienišdze wręczane zbójcom, różaniec. œw. Andrzeja z Krety mn. m. (+ 766), œw. Artemiu- sza wodza cesarskiego m. (+ 362), œw. Felicjana bpa m. (+ 251 ), œw. Ireny dz. m. (+ VI w.), œwœw. Jerzego dk. i Aureliusza z Kordoby (+ 858), œw. Kaprasjusza m. (+ III w.), Bł. Mar-Bertilli Boscardin dz. (+ 1922), œw. Syndulfa Kpł. (+ ok. 600) 21 paŸdziernika Jakub zob. 6 maja Bł. Jakub Strzemię (Strepa), biskup ( 1340-1409). Był franciszkaninem. Pełnił funkcję gwardiana misyjnego Stowarzyszenia Braci Pielgrzy- mujšcych dla Chrystusa we Lwowie. Zasłynšł jako gor- liwy misjonarz wschodnich Kresów W 1391 roku został arcybiskupem HalICZa na Rusi, gdzie konsekwentnie pracował nad ożywieniem życia religijnego w rozległej archidiecezji. Doradca Wła- dysława Jagiełły Senator Prowadził życie skromne i ubogie. W swej pobożno- œci miał szczególny kult do Najœwiętszego Sakramen- tu i NMP Beatyfikowany przez Piusa VI (1790). Je- go relikwie spoczywajš w katedrze w Lubaczowie. Patron archidiecezji lwow- skiej Lwowa prowincji franciszkanów~ konwentu- alnych. W IKONOGRAFII bł. Jakub przedsta- wiany jest w stroju biskupa. Jego atrybut to pie- częć herbowa z wizerunkiem Matki Bożej. ~ œw. Celiny (+ 458), œwœw. Dasjusza, Zotyka, Kajusa żołnierzy, mm. (+ IV w.), œw. Hilariona op. (+ ok. 317, œw. Malchusa mn. + IV w.), Bł. Piotra Capuzi z Tiferno zk. (+ 1445), œw. Urszuli m. (+ IV w.) 22 paŸdziernika Donat Łac. Donatus - dany przez Boga, ŒW Donat, biskup (+ ok. 875-877). Pocho- dził z zamożnej rodziny Podczas pielgrzymki do Rzymu, w toskańskim miasteczku Fiesole wybra- no go przez aklamację na biskupa. pełnił tę funk- cję przez 40 lat. Brał udział w koronacji Ludwika II oraz w synodzie rzymskim (861). Pozostawił po sobie teksty poetyckie. W IKONOGRAFII œw. Donat przedsta- wiany jest w stroju biskupim. Stoi obok Matki Bo- żej. Jego atrybutem jest rozbity kielich. ~ œwœw. Filipa bpa, Sewera Kpł., Euzebiusza, Hermesa, mm. (+ 303), œw. Marka bpa Jerozolimy (+ II w.), œw. Melaniu- sa bpa (+ 300), œwœw. Nunilony dz., alod dz., mm. (+ 851 ), œw. Salome (+ I w.), ŒW Werekunda bpa (+ VI w.) 23 paŸdziernika Jan zob. 31 stycznia, ŒW Jan Kapistran, kapłan. urodził się w 1386 roku w Capestrano. Po studiach prawni- czych w Perug był radcš dworu neapolitańskiego, następnie sędziš i gubernatorem. Podczas walk do- stał się do niewoli. Przebywajšc w więzieniu przeżył wizję, pod wpływem której zmienił życie. Po uwol- nieniu wstšpił do franciszkanów obserwantów- bernardynów Podjšł pracę wędrownego kaznodziei. Kazania głosił we Włoszech, Austr, Francji, Niem- czech, w Polsce, na pogranICZu Czech i Moraw na Węgrzech. Przemierzajšc te kraje organizował szpi- tale i inne dzieła miłosierdzia. W Polsce przebywał 8 miesięcy Był na œlubie króla Kazimierza Jagielloń- czyka z Elżbietš, córkš cesarza Albrechta II. Pozosta- wił po sobie dwa klasztory bernardynów: w Krako- wie i Warszawie. Œw Jan był mediatorem w sporze o tron neapolitański, w konflikcie między Me- diolanem a Bazyleš oraz na Sycyl. W swym aktyw- nym życiu poœwięcał wiele czasu na modlitwę. Prowa- dził życie umartwione. Często poœcił. miał dar przepowiadania przyszło- œci. Œw Jan Kapistran- mianowany przez Piusa II legatem - wzywał do zjed- noczenia sił chrzeœcijań- skich przeciw inwazji mu- zułmańskiej na Europę. Przyczynił się do zwycięstwa nad Turkami w bitwie pod Belgradem (1456). Zmarł 23 paŸdziernika w Ilok nad Dunajem. Nazwano go "a- postołem zjednoczonej (po schizmie) Europy". Beatyfikowany w 1622, kanonizo- wany w 1690 roku. Patron prawników W IKONOGRAFII œw Jan Kapistran przedstawiany jest w haBICIe franciszkańskim. Je- go atrybuty: gwiazda koło głowy krucyfiks, księga, monstrancja w rękach, noga depczšca turecki tur- ban, sztandar z krzyżem. Bł. Bartłomieja de Breganza bpa (+ 1270), œw. Do- micjusza Kpł. (+ VIII w.), œw. Ignacego bpa patr. Kon- stantynopola (+ 877), Bł. Jana Dobrego zk. (+ 1249), œwœW. Serwanda i Germana, mm. (+ III w.), œw. Sewe- ryna bpa (+ V w.), œw. Teodora Kpł. m. (+ 363) 24 paŸdziernika Antoni zob. 17 stycznia ŒW Antoni Maria Claret, biskup (1807- 1870). Pochodził spod Barcelony W młodoœci uczył się tkactwa. Po studiach teologICZnych przyjšł œwię- cenia kapłańskie ( 1835 ). Jako kapłan pracował w duszpasterstwie parafialnym, a póŸniej jako mi- sjonarz w Katalon i na Wyspach Kanaryjskich. W 1849 roku założył zgromadzenie Misjonarzy Sy- nów Niepokalanego Serca NMP - klaretynów. Wkrótce potem mianowano go arcybiskupem w Santiago na Kubie. Okazał się gorliwym i przed- siębiorczym pasterzem. Utworzył 53 parafie. Popie- rał żeńskie zgromadzenie - Instytut Apostolski Ma- ryi Niepokalanej. W 1857 roku został odwołany do Hiszpan, aby podjšć posługę spowiednika królowej Izabeli II i wychowawcy dzieci królewskich. Założył akademię œw Michała skupiajšcš artystów Po wy- buchu rewolucji w Hiszpan towarzyszył królowej na wygnaniu w Pau i Paryżu. W latach 1869-1870 uczestnICZył w Soborze Watykańskim I. Beatyfiko- wał go Pius XI ( 1934), kanonizował Pius XII ( 1950). W IKONOGRAFII œw Antoni Maria Claret przedstawiany jest w stroju biskupa z regu- łš zakonu klaretynów w ręku. Jego atrybutem jest medalion na szyi, krzyż na kufrze podróżnym. Bł. alojzego Guanella zk. (+ 1915), œw. Ewergisla bpa (+ ok. 614), œwœw. Feliksa bpa, Audakta Kpł., Januarego józefa Baldo Kpł. (+ 1915), œw. Marka ps. (+ 580), œw. Proklusa bpa (+ 446) ~ 25 paŸdziernika Chryzant Daria gr. chrysanth‚s - złoty kwiatek pers. Darajawahusz - posiadajšcy dobro, posiadacz dobra; gr. Dareios Œw Chryzant i œw Daria, męczennicy (+283/284?). W oparciu o inskrypcje w "Passio" można przyjšć, że Chryzant przybył do Rzymu na studia. Nawróciwszy się, przywiódł do Chrystusa we- stalkę Darię oraz innych mieszkańców Podczas prze- œladowania za czasów cesarza Numeriana zostali oni pochwyceni i skazani na œmierć. Wyrok wykonano w sposób okrutny - wrzucono ich do dołu powstałe- go po nie używanym akwedukcie przy via Salaria i tam żywcem zasypano ziemiš oraz kamieniami. W IKONOGRAFII przedstawia się œw Chryzanta jako rzymskiego młodzieńca z pal- mš w dłoni. Czasami jako rycerza Chrystusa w wianku na głowie. Jego atrybutami sš: chorš- giew kamienie, korona, tarcza. Œw Daria ukazywana jest w sztuce religijnej jako matrona rzymska z palmš w jednej, a z księgš w drugiej ręce. Jej atrybutami sš: kamienie, koro- na, lew ~ œwœw. Chrystiana i Kryspina, mm. (+ 285), œwœw. Cyry- na i Antonina, mm. (+ III w. ), œw. Gaudentego bpa (+ ok. 410), œw. Hilarego bpa ( + ok. 535, œwœw. Kryspina i Kry- spiniana, mm. (+ III/IV w.), œw. Martyriusa i Marcjana, mm. (+ ok. 351), œw. Miniasa żołnierza m. (+ III/IV w.), œwœw. Prota, Januarego dk., mm.(+ III/IV w.), œw. Tadeusza Ma- char bpa (+ ok.1495. 26 paŸdziernika Lucjan zob. 7 stycznia Marcjan łac. Martianus - należšcy do Marsa, poœwięcony Marsowi Œw Lucjan i œw Marcjan, męczenni- Cy (+250/251?). W Nikomed podczas przeœlado- wania za czasów Decjusza, ponieœli œmierć przez spalenie. ich relikwie znajdujš się w miejscowoœci Vich, w Hiszpan. ~ œw. Bernarda Calvo bpa (+ 1243), œw. Bonawen- tury z Potenzy zk. (+ 1711), bł. Damiana z Final- Borgo (+ 1484), œw. Dymitra z Salonik m. (+ IV w.), œw. Ewarysta pp. m. (+ 105), ŒW Fulka bpa (+ 1229), œw. Kwadragesima (+ VI w.), œwœw. Rogacjana Kpł., Felicyssyma, mm. (+ III w.), œw. Rustyka bpa (+ 461) œ 27 paŸdziernika zob. 29 sierpnia ŒW Sabina, męCZennica (II/III w). We- dług starego przekazu była siostrš Wincentego i Chrestyny Wszyscy troje mieli zginšć jako ofiary przeœladowań w Avili (?). Męczenników wspomi- najš stara martyrologia oraz liturgia mozarabska. W IKONOGRAFII œw Sabina przed- stawiana jest w koronie, z palmš męczeńskš w ręku. bł. Antoniny zk. (+ 1507), œw. Elesbaana króla Abisyn (+ IV w.), œw. Frumencjusza bpa w Etiop (+ 380), œw. Ga-dioza bpa (+ V/VI w.), œw. józefa Pignatelli (+ 1811), œwœw. Kapitoliny i Eroteidy, mm. (+ IV w.), œwœw. Wincentego, Chrystety, mm. (+ poł. III w.) 28 paŸdziernika Szymon zob. 5 stycznia Juda hebr. Jehuda -godny czci ŒW SZymOn, ApOStOł (I w). Ewangelie wy- mieniajš go w œcisłym gronie uczniów Pana Jezusa. Miał przydomek Zelota - "Gorliwy" ( Mk 3,18 ), z żarli- woœciš bowiem zachowywał Prawo Mojżeszowe. We- dług póŸnych Ÿródeł pracował na terenie dzisiejszej Brytan(?) oraz w Babilon i Persji. Zginšł męczeńskš œmierciš razem ze œw Judš Apostołem. Patron diecezji siedleckiej oraz farbiarzy garncarzy grabarzy spawaczy W IKONOGRAFII œw Szymon w sztuce wschodniei przedstawianY jest z krótkimi włosami lub łysy w sztuce zachodNIej ma dłuższe włosy i kędzierzawš brodę. Jego atrybutami sš: księga, kotwica, palma i piła ( drewniana ), którš miał być rozcięty topór włóczNIa. œw Juda Tadeusz, Apostoł (I W ). Piszš o nim Ewangeliœci: œw Jan podczas opisu Ostatniej Wieczerzy ( 14,22 ), œw Mateusz ( 10,3 ) i œw Marek ( 3,18 ). Juda był bratem Jakuba Młodszego, kRewnym Pana Jezusa. Jest autorem jednego z listów Nowego Testamentu. Po Ze- słaniu Ducha Œwiętego miał prowadzić misję w Edessie. Według innych Ÿródeł apo- stołował w MezopotamII, gdzie poniósł œmierć mę- czeńskš razem ze œw Szymo- nem. Patron diecezji siedlec- kiej, Magdeburga. Orędownik w sprawach bezna- dziejnych. W IKONOGRAFII œw Juda Tadeusz przedstawiany jest w długiej, czerwonej szacie lub w bršzowo-czarnym płaszczu. Trzyma mandylion z wizerunkiem Jezusa. Jego atrybutami sš: barka ry- backa, kamienie, krzyż, księga, laska, maczuga, miecz, pałki, którymi został zabity topór. ŒwŒw. Anastazji i Cyryla, mm. (+ poł. III w.), œw. Cy- ryli m. (+ poł. III w.), œw. Farona bpa (+ ok. 670), œw. Fidelisa m. (+ III/IV w.), œw. Firmiliana bpa (+ 268), œw. Honorata bpa + ok. 397 29 paŸdziernika Felicjan zob. 24 stycznia ŒW Felicjan, MęCZennik (III w). "Martyro- logium rzymskie" wspomina jego œmierć męczeńskš w Kartaginie razem ze 124 towarzyszami. Być może współmęczennicy ponieœli œmierć podczas tego same-go przeœladowania, ale w różnych miejscowoœciach. ~ œw. Abrahama zk. (+ IV w, œw. Donata bpa (+ 387, Œwœw. Maksymiliana bpa m., Walentego bpa (+ ok. 440, œw. Michała Rua kpł. (+ 1910), œw. Narcyza bpa (+ ok. 212, œw. Serafina z Francofonte ps. + 1616), bł. Teo- dora op. (+ 575), œw. Zenobiego kpł. m. (+ IV w.) 30 PaŸdziernika Benwenuta wł. benvenuto - przyjœcie na œwiat upragnionego dziecka; "dziecko urodzone w szczęœliwym porodzie" Bł. BenWenuta Bojani (1255-1292). Uro- dziła się w Cividale del Friuli (północne Włochy). Była siódmš córkš włoskiego szlachcica. Została ter- cjarkš dominikańskš. Podejmowała surowe umar- twienia. Obdarowana szczególnymi łaskami Boga. Beatyfikowana przez Klemensa XIII w 1765 roku. bł. Anioła kpł. zk. (+ 1730), œw. Eutrop m. (+ I w., œw. Gerarda bpa (+ 1122), œw. Germana bpa Kapui (+ 540), œwœw. Juliana, Eunusa, Makarego, mm. (+ III w.), Œwœw. Klaudiusza, Luperka, Wiktoriusza, ich ojca Marcelego, mm. (+ III w.), œw. Liberata z Loro Pi- ceno zk. (+ 1260), œw. Maksyma m. (+ pocz. IV w.), œw. Saturnina m. + III/IV w.), œw. Serapiona bpa (+212), œwœw. Zenobiego bpa i Zenobii, mm. (+ pocz. IV w.) 31 paŸdziernika Alfons zob. 1 sierpnia ŒW Alfons Rodriguez ( 1531-1617). Urodził się w rodzinie kupca w Segow (Hiszpania). Po œmierci ojca prowadził rodzinne przedsiębiorstwo. W wieku 17 lat ożenił się. Siedem lat póŸniej stra- cił żonę i dwoje dzieci. Dwukrotnie rozpoczynał studia teologiczne, niestety bez powodzenia. W 1571 roku wstšpił do jezuitów Jako brat zakon- ny przez 40 lat pełnił funkcję furtiana kolegium w Palma na Majorce. Zasłynšł z uprzejmoœci, do- broci i cierpliwoœci. Był mężem surowych umar- twień i cišgłej modlitwy Wzniósł się na szczyty modlitwy mistycznej. W roku 1825 beatyfikowany Kanonizował go Leon XIII ( 1888). ~ œwœw. Ampliata, Urbana, Narcyza, mm. (+ I w.), œw. An- tonina bpa (+ VII w, bł. Krzysztofa z Romandiola kpł. zk. (1272, œw. Kwinktyna senatora m. (+ III w.), bł. Tomasza z Florencji zk. (+ 1447), œw. Wolfganga bpa (+ 994) 1 Grudnia Edmund germ. ed- - majštek, dziedzictwo, -mund- opieka; "opiekun dziedzicznej posiadłoœci", ŒW Edmund Campion, kapłan, mę- Czennik ( 1540-1581 ). Urodził się w Londynie. Syn księgarza. Studiował w Oxfordzie. był diako- nem anglikańskim. Studium Ojców Koœcioła przekonało go o wyłšcznej autentycznoœci Koœcio- ła katolickiego, do którego wstšpił w 1573 roku. Z tego powodu zagrożony aresztowaniem opuœcił Anglię, schronił się na kontynent, a następnie udał się do Rzymu. Tam wstšpił do jezuitów Po odbyciu nowicjatu w Brnie podjšł wykłady z reto- ryki w Pradze. W 1579 roku otrzymał œwięcenia kapłańskie. był œwietnym mówcš. Pisał wiersze i dramaty dla teatrów jezuickich kolegiów Naj- bardziej znanym jest jego traktat "Decem ratio- nes", w którym podejmuje polemikę z Koœciołem anglikańskim. Rok póŸniej wezwano go do Rzy- mu, skšd został wysłany z misjš do Angl. Do Londynu dotarł wœród trudnoœci. Tam przez kilka miesięcy pracował duszpastersko w konspiracji. Wkrótce potem musiał schronić się na prowincję. Wskutek zdrady ks. Campion został ujęty i wię- ziony w londyńskim Tower. Tutaj obietnicami i groŸbami usiłowano go skłonić do przejœcia na anglikanizm. Odmówił. Wobec tego poddano go torturom, a następnie wytoczono proces, oskarża- jšc o "zdradę stanu". Z rozkazu królowej Elżbiety I skazany na œmierć, zginšł 1 grudnia 1581 roku na szafocie. Beatyfikowany w roku 1886, kanoni- zowany w 1970. W IKONOGRAFII œw Edmund przed- stawiany jest w stroju jezuity Jego atrybutem jest strzała. œw. Ageryka bpa (+ 588), ŒW. Aleksandra Briant kpł. m. (+ 581), œw. Ananiasza m. (+ 345), œw. Ansana m. + III/IV w.), bł. Antoniego Bonfandini kpł. zk. + 1482), œw. Eligiusza bpa (+ 660), bł. Jana z Vercel- li zk. (+ 1283), œw. Kastrycjana bpa (+ III w.), œw. Na- tal (+ III/IV w, œw. Olimpiadesa konsula m. + III/IV w.), œw. Prokula bpa m. (+ poł. II w., œw. Radulfa kpł. m. (+ 1581 ), œw. Ursycyna bpa (+ ok. 344) 2 Grudnia Rafał zob. 29 wrzeœnia Bł. Rafał Melchior Chyliński, ka- płan, ZakOnnik. Melchior Chyliński urodził się w rodzinie szlacheckiej 1690 roku, we wsi Wy- soczka (woj. poznańskie). W 1712 roku zacišgnšł się do wojska, jako zwolennik króla Stanisława Leszczyńskiego. Z czasem został oficerem i ko- mendantem choršgwi. W trzy lata póŸniej opuœcił wojsko. Wkrótce potem wstšpił do franciszka- nów. Tam otrzymał imię zakonne Rafał. Dwa lata póŸniej przyjšł œwięcenia kapłańskie. Życie asce- tyczne łšczył z posługš misyjnš. Przebywał w klasztorach w Radziejowie, Poznaniu, Warsza- wie, Kaliszu, GnieŸnie, Warce nad Pilicš. był ce- nionym spowiednikiem, kaznodziejš i opieku- nem cierpišcych, ubogich, opuszczonych. Jego pobożnoœć oraz miłosierdzie zjednały mu za życia opinię œwiętoœci. Zmarł 2 grudnia 1741 roku w Łagiewnikach koło Łodzi. Tam znajdujš się je- go relikwie. Ojca Rafała beatyfikował Jan Paweł II w Warszawie ( 1991 ). W IKONOGRAFII Bł. Rafał przedsta- wiany jest w bršzowym habicie franciszkańskim i w czerwonej stule. Jego atrybutami sš: księga na stole, dyscyplina, krzyż. Œw. Bibiany dz. m. (+ III w.), œw. Blanki królowej +1252, œw. Chromacjusza bpa (+ 408), bł. Jana Ruys- brocka kpł. (+ 1381 ), bł. Mar Anieli Astorch zk. (+ '1665), œw. Sylwana bpa + V w.), Œw. Sylweriusza pp. (+ 537) 3 Grudnia Franciszek zob. 24 stycznia ŒW Franciszek Ksawery, kapłan. uro- dził się w 1506 roku na zamku Xavier (Hiszpania). Ojciec był doktorem uniwersytetu w Bolon, prezy- dentem Rady Królewskiej Navarry W 1525 roku Franciszek podjšł studia teologiczne w Paryżu. Uzy- skawszy stopień magistra wykładał w kolegium. ZaprzyjaŸnił się wtedy z Ignacym Loyolš. W 1534 roku złożył z nim i innymi towarzyszami œluby Da- ło to poczštek Towarzystwu Jezusowemu. W trzy lata póŸniej przyjšł œwięcenia kapłańskie. W latach 1537-1538 apostołował w Bolon, a następnie w Rzymie. W tym czasie Paweł III zatwierdził nowe zgromadzenie-jezuitów W 1541 roku, zaopatrzony w królewskie pełnomocnictwa oraz mandat legata papieskiego, przez Lizbonę wyruszył na misje do In- d. Wylšdował w Goa 6 maja 1542 roku. Pokorš i niezwykłš postawš pełnš miłoœci zjednał sobie tamtejszych mieszkańców. Nawrócił niezliczone rzesze. Zorganizował liczne misje, seminarium, no- wicjat. Odbył misje, m. in. do Malakki (północny Singapur), na Moluki, Cejlon, wyspę Ambon, Ko- chin (Wietnam). Następnie rozpoczšł ewangelizację w Japon, gdzie założył stuosobowš wspólnotę chrzeœcijan. Był tytanem pracy nadzwyczajne suk- cesy były owocem jego modlitwy i głębokiego życia wewnętrznego. Zmarł 3 grudnia 1552 roku na wy- spie Sancian koło Kantonu podczas misji do Chin. Ciało jego sprowadzono do Goa, gdzie spoczywa w koœciele Di Gesu. Œw. Franciszka kanonizował Grzegorz XV (1622). Jest patronem zakonu misjo- narzy misji katolickich ( 1927 ), Ind, Japon; mary- narzy Orędownik w czasie zarazy i burz. W IKONOGRAFII œw. Franciszek Ksa- wery przedstawiany jest w sukni jezuickiej obszy- tej muszlami lub w komży i stule. Niekiedy otoczo- ny jest gronem tubylców Jego atrybutami sš: go- rejšce serce, krab, krzyż, laska pielgrzyma, stuła. œw. Biryna bpa Dorchester t+ 650), œw. Galganusa ps. (+ 1181), œw. Kasjana m. (+ III/IV w.), œw. Lucju- sza (+ II w.?), œw. Miroklesa bpa ( + ok. 34) 4 grudnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan Damasceński, kapłan, dok- tOr koœcioła (ok. 675-ok. 749). Urodził się w Damaszku w chrzeœcijańskiej rodzinie arabskiej. Był synem ostatniego namiestnika miasta. Jan przez kilka lat pełnił obowišzki logoteta - przed- stawiciela ludnoœci chrzeœcijańskiej wobec kalifa. Z powodu zaostrzenia się postawy kalifa w stosun- ku do chrzeœcijan zrezygnował z urzędu i udał się do klasztoru œw. Saby niedaleko Jerozolimy Tam przyjšł œwięcenia kapłańskie. Koœciołowi służył ogromnš wiedzš i wymowš. Przez długie lata był doradcš patriarchy. W sporze z obrazoburcami wy- stšpił w obronie obrazów. Napisał liczne i cenne dzieła teologiczne. Częœć z nich jest syntezš teolo- g wschodniej, na którš wywarł ogromny wpływ Pisał hymny poœwięcone Matce Bożej. Zmarł w klasztorze œw. Saby Jest uważany za ostatniego z Ojców Koœcioła Wschodniego. W 1890 roku ogło- szony doktorem Koœcioła. Jest patronem farma- ceutów malarzy ikon oraz obrazów œwiętych. W IKONOGRAFII œw. Jan Damasceń- ski przedstawiany jest w chwili, kiedy anioł uzdra- wia go, przykładajšc rękę, którš - według legendy - odcišł mu cesarz bizantyjski Leon. Jego atrybu- tem jest księga, pióro pisarskie. Barbara gr. b"rbaros - nie mówišcy po grecku, barbarzyński, cudzoziemiec ŒW. Barbara, dziewica, mę- CZennica (+306). Poniosła męczeńskš œmierć w Nikomed (lub Heliopolis). Jest patronkš archidiecezji katowickiej, Edessy Kairu; architektów " cieœli, dzwonników fli- saków górników hut- ników kamieniarzy kowali, ludwisarzy, marynarzy murarzy, saperów strażników szczotkarzy tkaczy więŸniów wytwórców sztucznych ogni, żoł- nierzy (szczególnie ar- tylerzystów i załóg twierdz ) oraz patronkš dobrej œmierci. Jedna z Czternastu Œwiętych Wspomożycieli. Według starej legendy była pięknš córkš bo- gatego poganina Dio- skura z Heliopolis ŒW Bityn (płn. cz. Azji Mniejszej). Ojciec wy- słał jš na naukę do Ni- komed. Tam zetknęła się z chrzeœcijań- stwem. Prowadziła korespondencję z wielkim filozofem i pisarzem Orygenesem z Aleksandr. Pod jego wpływem przyjęła chrzest i złożyła œlub czystoœci. Ojciec dowiedziawszy się o tym, pragnšc wydać jš za mšż i złamać opór dziew- czyny uwięził jš w wieży. Jej zdecydowana po- stawa wywołała w nim gniew tak wielki, że jš zabił. Wkrótce przypłacił to nagłš œmierciš od pioruna. W IKONOGRAFII œw Barbara przed- stawiana jest w długiej, pofałdowanej tunice i w płaszczu, z koronš na głowie, niekiedy w czep- ku. W ręku trzyma kielich i Hostię - według legen- dy tuż przed œmierciš anioł przyniósł jej Komunię œw. Czasami ukazywana jest z wieżš, w której była więziona, oraz z mieczem, od którego zginęła. Atrybuty: anioł z gałšzkš palmowš, dwa miecze u jej stóp, gałšzka palmowa, kielich, księga, lew u stóp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie pió- ro, wieża. œw. Annona bpa (+ 1075, œw. Bernarda bpa kard. (+ 1133), œw. Feliksa bpa (+ ok.432), bł. Filipa Rinal- di zk. (+1931), ŒW. Maruty bpa (+ ok. 420), bł. Piotra Pettinaro tercjarza (+ 1361), œw. Osmunda bpa (+ 1099), œw. Teofanesa (+ 780) 5 grudnia Saba Hebr. saba - zajęcie, zmiana, niewola, ŒW Saba Jerozolimski, kapłan, opat. Urodził się w 439 roku w Mutalasce koło Cezarei Kapadockiej. Gdy ojca, oficera arm cesarskiej, przeniesiono do odległego garnizonu, Saba wycho- wywał się u krewnych. Od ósmego roku życia prze- bywał w klasztorze. Kiedy miał 18 lat, udał się do Palestyny Przez jakiœ czas przebywał w klasztorze Theoktistos. W 469 roku podjšł życie pustelnika na Pustyni Judzkiej. Z czasem gromadzili się wokół niego uczniowie. Założył dla nich Wielkš Ławrę- klasztor Mar Saba. Œwięcenia kapłańskie przyjšł w wieku 48 lat. W kilka lat póŸniej został archima- drytš wszystkich klasztorów i pustelników pale- styńskich. Nie mogšc poddać dyscyplinie mona- stycznej niektórych pustelników usunšł się na pu- stelnię. Po pewnym czasie opuœcił jš jednak, udał się do Jerozolimy i tam w pobliżu potoku Cedron założył Nowš Ławrę. Zgromadziła ona kilkuset mnichów mieszkajšcych w rozlicznych grotach. Saba założył w sumie 15 klasztorów i 3 hospicja dla pielgrzymów W sporach doktrynalnych opowie- dział się za naukš Soboru Chalcedońskiego (45I ). Z myœlš o jej przyjęciu udał się do cesarza Anasta- zego I w Konstantynopolu. Saba jest autorem "Ty- pikonu" - księgi regulujšcej przebieg całorocznej li- turg. Została ona przyjęta przez cały Koœciół Wschodni. Zmarł w Mar Saba 5 grudnia 532 roku. bł. Bartłomieja zk. (+ 1495), œw. Dalmacjusza bpa m. (+ III w.), œw. Jana bpa w Polybotum (+ IX w.), œw. Ja- na Almonda m. (+ 1612), œwœw. Juliusza, Potam, Kry- spina, Feliksa, Gratusa, mm. (+ 304), œw. Kryspiny m. (+ 304), œw. Mikołaja Stensena kpł. (+ 1686, œw. Nice- cjusza (+ 561), œw. Pelina bpa Brindisi m. (+ poł. IV w.) 6 grudnia Mikołaj zob. 21 marca Œw Mikołaj, biskup (+ ok. 343/352?). Urodził się w Patras w Grecji. był biskupem Miry (Azja Mniejsza) na poczštku IV wieku. W działal- noœci pasterskiej odznaczał się wrażliwoœciš na ludzkš biedę i nieszczęœcie. Swojš pomoc ofiaro- wał dyskretnie lub anonimowo. Uczestniczył w soborze powszechnym w Nicei (325). Postać Œwiętego, mimo braku wiadomoœci o jego życiu, jest jednš z najbardziej barwnych w hagiograf. był tematem wielu legend. Jego relikwie od roku 1087 znajdujš się w Bari. W XIII wieku pojawił się zwyczaj rozdawania w szkołach pod patronatem œw. Mikołaja stypendiów i zapomóg. Przeksztalciłłl się póŸniej w zwyczaj ofiarowania prezentów zwłaszcza dzieciom. Œw Mikołaj jest patronem Grecji, Rusi, Antwerp, Berlina, Miry Moskwy Nowogrodu; bednarzy cukierników dzieci, flisa- ków jeńców kupców marynarzy młynarzy nota- riuszy panien, piekarzy pielgrzymów piwowarów podróżnych, rybaków sędziów studentów więŸ- niów żeglarzy. Jeden z Czternastu Œwiętych Wspomożycieli. W IKONOGRAFII œw. Mikołaj przed- stawiany jest w stroju biskupa rytu łacińskiego lub greckiego. Jego atrybutami sš m. in.: anioł, anioł z mitrš, chleb, troje dzieci lub młodzieńców w cebrzyku, trzy jabłka, trzy złote kule na księdze lub w dłoni (posag, jaki wg legendy podarował biednym pannom), pastorał, księga, kotwica, sa- kiewka z pieniędzmi, trzy sakiewki, okręt, worek prezentów. œw. Abrahama bpa (+ 557), œw. Aselli dz. (+ ok. 385), œwœw. Dionizji, Datywy, Leoncji, Terencjusza, Emiliana, Bonifacego, mm. (+ 484), œw. Majoryka m. (+ 484), œw. Piotra Paschazego bpa z Jean m. (+ 1300), œw. PoliChroniusza kpł. m. (+ IV w.) 7 grudnia Ambroży gr. ambrosios - nieœmiertelny Œw Ambroży, biskup, doktor Ko- œcioła. Urodził się około 340 roku w Trewirze. Ojciec był namiestnikiem cesarskim, prefektem Gal. Po jego œmierci Ambroży wraz z matkš i ro- dzeństwem przeniósł się do Rzymu. Tam skończył szkołę retoryki i prawa. W wieku 30 lat został mia- nowany przez cesarza namiestnikiem prowincji Li- gur i Emil ze stolicš w Mediolanie. W 374 roku podczas sporu arian z katolikami w sprawie wybo- ru biskupa Ambroży udał się do Koœcioła, aby zała- godzić konflikt i oto nieoczekiwanie został wybra- ny głowš Koœcioła w tym mieœcie. Był jeszcze kate- chumenem. Zaskoczony namiestnik prosił o czas do namysłu. W nocy uciekł z miasta. Po długiej po- dróży o œwitaniu ujrzał, że stoi u bram Mediolanu. Przyjšł to jako znak woli Bożej. 30 listopada ochrz- cił się. W dniu 7 grudnia otrzymał sakrę biskupiš. Dał się poznać jako pasterz rozważny wrażliwy na krzywdę ludzkš. Wyróżniał się silnš wolš, poczu- ciem ładu, zmysłem praktycznym. Cieszył się wiel- kim autorytetem, o czym œwiadczš nadawane mu okreœlenia: "kolumna Koœcioła", "perła, która błyszczy na palcu Boga". Ideałem przyœwiecajš- cym działalnoœci œw. Ambrożego było państwo, w którym Koœciół i władza œwiecka wzajemnie. udzielajš sobie pomocy a wiara spaja cesarstwo. był œwietnym mówcš. Uczestniczył w synodach w Akwilei ( 381 ) i Rzymie ( 382 ). Zajšł zdecydowa- ne stanowisko wobec arian, zwłaszcza w sytuacji, gdy do Mediolanu przeniosła się matka cesarza- Justyna, ich jawna zwolenniczka. był doradcš ce- sarzy Pod wpływem Ambrożego wydano dekret uznajšcy wyznanie katolickie za jedynš religię pań- stwowš (27 lutego 380). Nie bez sugest biskupa Mediolanu cesarz Gracjan zrzekł się tytułu i stroju arcykapłana, jaki przynależał cesarzom rzymskim, oraz usunšł z gmachu rzymskiego senatu ołtarz bo- gini Wiktor, stanowišcy symbol dawnej wiary Po- zostawał w przyjaznych stosunkach z cesarzem Teodozjuszem. Gdy ten z powodu zamieszek w Te- salonikach (390) kazał zebrać mieszkańców miasta w amfiteatrze i tam wymordował ponad 7000 osób, Ambroży wymógł na cesarzu odbycie publicznej pokuty Przyczynił się także do nawrócenia œw. Au- gustyna. Zmarł w Wielki Pištek 397 roku. Jego re- likwie znajdujš się w bazylice mediolańskiej. Pozo- stawił po sobie liczne pisma moralno-ascetyczne, dogmatyczne, mowy listy oraz hymny - te weszły na stałe do liturg. Jego œwięto ustalono w roczni- cę konsekracji biskupiej. Jest patronem Bolon, Mediolanu; pszczelarzy. W IKONOGRAFII œw Ambroży przed- stawiany jest w stroju pontyfikalnym. Malarze często ukazywali go w grupie czterech ojców Koœcioła. Jego atrybutami sš: bicz o trzech rzemieniach, dziecko w kołysce, gołšb i ptasie pióro jako znak boskiej inspi- racji, księga, krzyż, mitra, model koœcioła, napis: "Do- bra mowa jest jak plaster miodu", pastorał, pióro, ul. œw. Agatona żołnierza m. (+ 250), œw. Atenodora m. (+ IV w.), œw. Eutychiana pp. m. (+ 283), œw. Mar- cina op. (+ VI w.), œw. Serwusa m. (+ V w.), œw. Urbana bpa + IV w.) 8 Grudnia Maria zob. 1 stycznia Niepokalane Poczęcie NMP Maryja w chwili poczęcia została zacho- wana od grzechu pierworod- nego i jego skutków. Jednym z najstarszych œwišt (VIIl w.). W 1166 roku cesarz bizantyjski Manuel IKomnenos nadał mu rangę państwowš. So- bór w Bazylei (1437) zlecił, aby było obcho- dzone w całym Koœciele. Pius IX ogłosił tę prawdę jako dogmat wiary kato- lickiej (8 grudnia 1854). do jego zrozumienia i spopula ryzowania przyczyniły się objawienia w Lourdes ( 1858). Romaryk germ. hrom- - sława i -rik - pan, władca ŒW ROlIlałyk, Opat. Pochodził z rodu Mero- wingów Pełnił wysokš godnoœć na dworze króla Teodeberta II. Zrezygnował z zaszczytów i udał się do Luxevil, gdzie został mnichem. około 620 roku otrzymał od króla posiadłoœć Villa Habendum w Wogezach. W niej ze swoim przyjacielem œw. Amatem założył klasztor. PóŸniej pełnił w nim obowišzki opata. Zmarł 8 grudnia 653 roku. œw. Euchariusza bpa Trewiru + III w.), œw. Hildema- na op. bpa + 843), œw. Makarego m. (+ 250), œw. Pa- tapiusa ps. (+ VI w.) 9 grudnia Leokadia gr. Leokades - troszczšcy się o lud Œw Leokadia, dziewica, męczennica (+304). Pochodziła z Toledo. Informacje o Œwiętej sš skšpe. Według przekazów umarła z wycieńcze- nia w więzieniu, do którego wtršcił jš namiestnik Dacjan podczas przeœladowania chrzeœcijan. W ba- zylice jej imienia, gdzie znajdujš się relikwie Œwię- tej, odbywały się słynne synody toledańskie w VII wieku. Jest patronkš Hiszpan, Toledo. W IKONOGRAFII œw Leokadia przed- stawiana jest z palmš męczeńskš. Jej atrybutem jest wieża. œw. Cypriana op. (+ VI w.), œw. Gorgon (+ ok. 370), bł. Liboriusza Wagnera kpł. m. (+ 1631), œw. Piotra Fourrier kpł. zk. (+ 1640), œw. Prokula bpa (+ 300), œw. Restytuta bpa m. (+ ok. 360), œw. Syrusa bpa Pa- w (+ IV w.) 10 grudnia Grzegorz zob. 2 stycznia ŒW GrZegOrZ III, papieżleZ. był z pochodzenia Syryjczykiem. Jako papież kontynuował działalnoœć swego poprzednika Grzegorza II. Nie dopuœcił do niszczenia obrazów w Ital. Na synodzie rzymskim (731), po nieudanych próbach pojednania z cesa- rzem Leonem III Izauryjskim, ekskomunikował po- pieranych przez niego obrazoburców Wraz z sena- tem mianował Karola Młota konsulem Rzymu oraz wezwał go do obrony przed Longobardami. Zmarł w 11 roku pontyfikatu -10 grudnia 741. W IKONOGRAFII œw Grzegorz przed- stawiany jest w kapie, paliuszu lub tiarze na głowie. œw. Deusdedita bpa (+ ok. 680), œwœw. Eulal i Jul, mm. (+ 304), œw. Gemella m. (+ poł. IV w.), œwŒW. Kar- pofora kpł. i Abundiusa dk., mm. (+ III/IV w.), œw. Mau- ra m. (+ III w.), œw. Melchiadesa pp. m. (+ 314), œwœw. Mennasa, Hermogenesa, Eugrafa, mm. (+ pocz. IV w.), œw. Syndulfa bpa (+ ok. 650), œw. Tomasza op. (+ 720) 11 grudnia Damazy gr. dam"o - ujarzmiam, oswajam; oswojony, ujarzmiony, łagodny, ŒW Damazy I, papież. Urodził się około 305 roku w Hiszpan. Za papieża Liberiusza (352- 366 ) był diakonem i prezbiterem. Wybrany bisku- pem Rzymu (366), miał konkurenta Ursyna. Do- piero synod zwołany w 378 roku ostatecznie roz- strzygnšł spór. W swoich 10 listach do biskupów Wschodu Damazy wyjaœnił doktrynę katolickš wo- bec ówczesnych herezji. Stanowisko to potwierdził sobór konstantynopolitański w roku 381. Dzięki wpływom papieża Teodozjusz Wielki ogłosił chrze- œcijaństwo religiš państwowš (380). Na życzenie papieża Damazego œw Hieronim opracował prze- kład Pisma œw. na język łaciński, zwany Wulgatš. Stał się on urzędowym tekstem Koœcioła. Œw. Da- mazy odnowił i udostępnił rzymskie katakumby Pochowanym tam œwiętym dedykował swoje hek- sametry Zmarł 11 grudnia 384 roku. Jego relikwie spoczywajš w głównym ołtarzu Koœcioła S. Loren- zo in Damaso, który sam ufundował. W IKONOGRAFII œw Damazy przed- stawiany jest w ornacie, z tiarš i pastorałem. Cza- sami jako papież spoczywajšcy na tronie. Jego atrybutami sš: ksišżka, pastorał i pierœcień z dia- mentem, będšcym aluzjš do jego imienia - "ada- mas" (diament). œw. Barsaby m. (+ ok. 342), œw. Daniela Słup- nika (+ 493), bł. Hieronima Ramizzi zk. (+ 1455), œw. Hugolina Magalotti ps. (+ 1373), œw. Sabina bpa (+ 420), œwœw. Trazona, Poncjana, Preteksta- ta, mm. (+ II-III w.), œw. Wiktoryna, Fuscjana, mm. (+ III-IV) 12 grudnia Joanna zob. 4 lutego Œw Joanna Franciszka Fr‚myot de Chantal, baronowa, wdowa, zakon- nica ( 1572-1641 ). Urodziła się w Dijon. Ojciec był prezydentem parlamentu Burgund. Majšc niecałe dwa lata straciła matkę. Otrzymała staranne wy- kształcenie. W 1592 roku poœlubiła Krzysztofa II ba- rona de Chantal, z którym miała szeœcioro dzieci. Owdowiawszy w 29 roku życia, poœwięciła się wy- chowaniu dzieci oraz podjęła głębokie życie we- wnętrzne. W marcu 1604 roku spotkała œw Fran- ciszka Salezego. Od tego czasu datuje się ich wyjšt- kowa i jedyna w swoim rodzaju przyjaŸń duchowa. W trzy lata póŸniej œw Franciszek przedstawił baro- nowej projekt zgromadzenia akcentujšcy umartwie- nie wewnętrzne. W 1610 roku Joanna, zapewniwszy przyszłoœć dzieciom, opuœciła Dijon. W Annecy zało- żyła pierwszy klasztor nowego zgromadzenia Sióstr Nawiedzenia NMP - wizytek. Przez następne lata założyła 87 fundacji. Zmarła podczas podróży Jej re- likwie złożono w koœciele wizytek w Annecy Beaty- fikował jš Benedykt XN ( 1751 ), kanonizował Kle- mens XIII (1767). Jest patronkš sióstr wizytek. Do Polski zakon ten sprowadziła w 1650 roku królowa Maria Ludwika Gonzaga, żona Jana Kazimierza. œwœw. Ammonar, Merkur, Dionizji, mm. (+ 250), bł. Bartola tercjarza (+ 1300), œwœw. Epimacha, Aleksandra, mm. (+ 250), œw. Finiana op. (+ 549), bł. Konrada z Of- fidy zk. (+ 1306), œwœw. Maksencjusza, Konstancjusza, Justyna, mm. (+ III/IV w.), ŒW. Synezjusza m. (+ 275) 13 grudnia Łucja łac. Lucia - urodzona o wschodzie słońca Œw. Łucja, dziewica, męczennica (+ok. 304). Pochodziła z Syrakuz na Sycyl. Po tor- turach, którymi usiłowano jš skłonić do porzucenia wiary poniosła œmierć męczeńskš przeszyta mie- czem. Imię jej wymienia się w Kanonie rzymskim. Jest patronkš Toledo; krawców ociemniałych, rol- ników szwaczek, tkaczy; orędowniczkš w choro- bach oczu. Legenda z V/VI wieku głosi, że Łucja udała się do grobu œw. Agaty aby za jej poœrednic- twem uprosić zdrowie dla swej chorej matki. Od Œwiętej otrzymała nie tylko dar o który prosiła, ale zapewnienie, że sama dostšpi chwały męczeństwa. Po powrocie do domu złożyła œlub dozgonnej czy- stoœci i rozdała majštek ubogim. Kandydat do jej ręki zadenuncjował jš jako chrzeœcijankę. Uwięzio- nš skazano na pohańbienie w domu publicznym, lecz oprawcy żadnš siłš nie mogli jej ruszyć z miej- sca, nawet parš wołów Kiedy sędzia nakazał spalić jš na stosie, ogień jej nie tknšł. Wtedy wydał wyrok œmierci przez œcięcie mieczem. Miała 23 lata. W IKONOGRAFII przedstawia się œw Łucję w stroju rzymskiej niewiasty z palmš męczeń- stwa w ręce i z tacš, na której leży para oczu. Jej atry- butami sš: lampa, miecz, palma męczeństwa, pło- mień u stóp; na tacy oczy które jej wyłupiono; sztylet. œw. Antiocha m. (+ pocz. II w.), bł. Antoniego Gras- si zk. (+ 1671 ), w. Autberta bpa (+ ok. 670), œwŒw. Eustracjusza, Auksencjusza, Eugeniusza, Mardariusza, Orestesa, mm. (+ III/IV w.), œw. Judoka kpł. (+ 669), œw. Otyl ksieni (+ 720) 14 grudnia Jan zob. 31 stycznia ŒW Jan od Krzyża, zakonnik, kapłan, dOktOr koœcioła ( 1542-1591 ). Jan de Yepes urodził się w Fontiveros koło Avili. Po œmierci ojca pracował zarobkowo jako krawiec, tkacz, pielę- gniarz. Majšc 21 lat wstšpił do karmelitów Podczas studiów w Salamance otrzymał œwięcenia kapłań- skie (1566). Pokochawszy krzyż Chrystusa, nigdy nie przestał cierpieć. był głównym pomocnikiem œw Teresy z Avila w reformie zakonu. Spowiednik, mistrz nowicjatu, wystšpił z próbš zreformowania zakonu. W 1578 roku został aresztowany przez opo- nentów i osadzony na 9 miesięcy w więzieniu klasz- tornym. Traktowany jako buntownik dostępował wielu mistycznych łask. Poematy, które wtedy po- wstały: "Pieœń duchowa", "Noce ciemnoœci", należš do szczytów mistyki. Jan od Krzyża głosił koniecz- noœć całkowitego ogołocenia wewnętrznego, aby dojœć do pełni zjednoczenia z Bogiem. Po ucieczce z zakonnego więzienia podjšł dalszš reformę klasz- torów Umarł w Ubeda z 13 na 14 grudnia majšc 49 lat. Pozostawił po sobie pisma prozš i wierszem, ukazujšce jego duchowe doœwiadczenia oraz rozu- mienie mistyki od strony teologicznej. Jego relikwie znajdujš się w koœciele karmelitów w Segov. Be- atyfikowany w 1591 roku, kanonizowany w 1726. Pius XI ogłosił go doktorem Koœcioła (1926). Jest patronem karmelitów bosych. W IKONOGRAFII œw Jan od Krzyża przedstawiany jest w habicie karmelitańskim. Je- go atrybutami sš: otwarta księga, krucyfiks, lilia, orzeł u jego stóp. œw. Agnella op. (+ 596), œwœw. Druzusa, Zozyma, Teodora, mm. (+ II w.), œwœw. Herona, Arseniusza, Izy- dora, mm. (+ 250), bł. Mar Franciszki Schervier zk. (+ 1876), œwœw. Nikazjusza bpa Reims, jego siostry œw. Eutrop, mm. (+ 407), œw. Pompejusza bpa Paw (+ V w.), œw. Spiridiona bpa (+ 348), œw. Wenancju- sza Fortunata bpa w Poitiers (+ 600), œw. Wiatora bpa Bergamo (+ IV w.) 15 grudnia Jan zob. 31 stycznia bł. Jan Karol Steeb, kapłan (+1856). Pochodził z Tybingi. był protestantem. Na katoli- cyzm przeszedł pod wpływem lektury dzieł Bossu- eta. W 1796 roku przyjšł œwięcenia kapłańskie. Przy współudziale Wincencji Poloni założył zgro- madzenie Sióstr miłosierdzia. Beatyfikował go Pa- weł VI ( 1975 ). œw. Chrystiany m. w Gruzji (+ IV w.), Œw. Euzebiusza bpa m. (+ 371), œwœw. Ireneusza, Antoniego, Teodora, Saturnina, Wiktora, mm. (+ III w.), œw. Maksymina (+ VI w.), œw. Mar od Krzyża di Rosa zk. (+ 1855), œw. Maryna op. (+ 1170), œw. Waleriana bpa m. + ok. 460) 16 grudnia Adelaida germ. adal - szlachetny ród; wywodzšca się ze szlachetnego rodu, ŒW Adelajda, CeSarZOWa (931/932?-999). Córka Rudolfa II, króla Burgund. Wczeœnie wyda- no jš za Lotara II, króla Ital. Mieli córkę Emmę.Owdowiała majšc 20 lat. Uwięziona przez Berenga- riusza II, pretendenta do tronu, zdołała zbiec. Zna- lazła opiekę u Ottona I, który pojšł jš za żonę. Mia- ła z nim troje dzieci. 25 grudnia 962 roku razem z mężem otrzymała z ršk papieża Jana XII koronę cesarskš. Po œmierci Ottona, jako regentka, okazała niepospolite zalety umysłu i serca. Nazwano jš "najwybitniejszš kobietš X wieku". W ostatnich la- tach życia usunęła się do klasztoru Selz nad Renem i tam żyła jako mniszka. Zmarła 16 grudnia 999 ro- ku. Jej imię jest wybite na odwrocie monety Bole- sława Chrobrego. Kanonizował jš Urban II ( 1097). W IKONOgrAFII przedstawia się œw Adelajdę w stroju cesarzowej, z insygniami władzy W ręku trzyma koœciól lub klasztor. œw. Adona bpa (+ 875), œw. Albiny dz. m. (+ pot. III w.), œw. Dawida króla i proroka (+ X w. przed Chr.), œw. Ireniona bpa (+ 391 ), bł. Mar od Aniołów ksieni + 1717), bł. Sebastiana Maggi zk. (+ 1494), œwŒw. Walentego, jego syna Konkordiusza, Nawalisa, Agry- koli, mm. (+ III w.) 17 grudnia Łazarz hebr. Eleazar - "Bóg wspomógł", ŒW Łazarz, biskup ( + I w. ). Brat Mar i Marty Mieszkali razem w Betan, na wschod- nim zboczu Góry Oliwnej. Chrystus darzył ich swojš przyjaŸniš i bywał w ich domu. Kiedy Ła- zarz zmarł i został pochowany Jezus przybył do Betan i wskrzesił go (J 11,1-44). Ewangelista Jan opisuje także inny pobyt Jezusa w domu Ła- zarza na dzień przed Jego wjazdem do Jerozoli- my (12,1-11). Według starej tradycji wschodniej Łazarz po Zesłaniu Ducha Œwiętego udał się na Cypr i tam był biskupem. Œredniowieczna legenda opowiada o skazaniu œwię- tego rodzeństwa z Betan na wygnanie. Umieszczo- no ich na statku bez steru, który odepchnięto od brzegu. Po wielu miesišcach tułaczki przybyli oni do Marsyl. Łazarz był w niej pierwszym biskupem. W IKONOGRAFII ukazuje się œw Ła- zarza najczęœciej w scenie wskrzeszenia oraz na uczcie w Betan. bł. Beggi zk. + 693), œwœw. Floriana, Kalanika, mm. + 638), œw. Jana z Moutha kpt. zk. (+ 1213), œw. Mo- desta patr. (+ 618), œw. Olimp wdowy (+ ok. 409), œw. Sturmiusza op. (+ 779), œw. Wiwiny zk. (+ 1170) œw. Jana z Moutha kpł. zk. (+ 1213), œw. Mo- desta patr. (+ 618), œw. Olimp wdowy l+ ok. 409), œw. Sturmiusza op. (+ 779), œw. Wiwiny zk. (+ 1170) 18 grudnia Paweł zob. 15 stycznia Piotr zob. 21 lutego ŒWœw PaWeł Mi, Piotr Doung-Lac, Piotr Truat, męczennicy (+1838). byli katechumenami. Gdy wybuchło przeœladowanie chrzeœcijan w Wietnamie, aresztowano ich, wtrš- cono do więzienia, poddano torturom. Zamęczono ich przez uduszenie. Beatyfikowani w 1900 roku, kanonizowani w 1988. œw. Auksencjusza bpa (+ 360), œw. Gacjana bpa Tours (+ pocz. IV w.), œw. Kacjana bpa + V w.), œwœw. Kwinktusa, Symplicjusza, mm. (+ poł. III w.), œwŒW. Rufusa i Zozyma, mm. (+ 117/118), œwœw. Tomasza Tran Van Thieu (+ 1838), Emanuela Le Van-Phung (+ 1859) mm., œw. Wunibalda op. (+ 761) 19 grudnia Anastazy zob. 15 kwietnia Anastazy I, papież. Pochodził z Rzymu. Na stolicę Piotrowš wybrany w 399 roku. Szczególnš troskš otoczył Koœciół afrykański. Zmarł 19 grud- nia 401 roku. Œw Augustyn nazwał go "mężem apostolskiej gorliwoœci". W IKONOGRAFII przedstawia się œw Anastazego w papieskim stroju pontyfikal- nym. Jego atrybutem jest księga. œw. Eleonory mn. (+ 657), œw. Grzegorza bpa (+ VI w.), œwœw. Meuris, Thei, mm. (+ 308), œw. Nemezju- sza m. (+ 250), œw. Tymoteusza dk. m. (+ II w.), bł. Urbana V pp. (+ 1370) 20 grudnia Makary gr mak"rios - szczęœliwy Eugeniusz gr. Eug‚n‚s - dobrze urodzony, Œw Makary i œw Eugeniusz, kapła- ni ( + poł. IV w. ). byli kapłanami w Antioch. Publicznie wystšpili przeciw decyzjom i zachowa- niu Juliana Odstępcy. Zostali pochwyceni i tortu- rowani. Następnie zesłano ich do Mauretan. Tam prowadzili działalnoœć misyjnš. Nie ma jed- noznacznych dokumentów na temat ich męczeń- skiej œmierci. œwœw. Ammona, Zenona, Ptolemeusza, Ingena, Teofila, mm. (+ 250), œw. Dominika bpa (+ 680), œw. Dominika z Silos op. (+ 1073), œw. Filogoniu- sza bpa Antioch (+ 324), œwœw. Liberata i Bajula (+ II w.), bł. Wincentego Romano kpł. (+ 1831) 21 grudnia Piotr zob. 21 lutego Œw. Piotr Kanizy, kapłan, doktor koŒcioła. Urodził się w 1521 roku w Nijme- gen (Holandia) jako syn Jakuba Kanijs, który pełnił w tym mieœcie urzšd burmistrza. Piotr studiował teologię w Kolon. W 1543 roku wstšpił do jezuitów. Po ukończeniu doktoratu skierowano go do krajów germańskich, aby po- wstrzymał napór protestantyzmu. Pracował w Ingolstadzie, Wiedniu, Pradze, Augsburgu, Innsbrucku, Monachium. Jego aktywnoœć przejawiała się głównie w kaznodziejstwie oraz nauczaniu. Założył i zreformował liczne kole- gia, uniwersytety w Niemczech. W 1558 roku odbył krótkš podróż do Polski (Kraków Łowicz, Piotrków), towarzyszšc nuncjuszowi Kamilowi Mentuati. Cieszył się przyjaŸniš kardynała Ho- zjusza. Jako teolog papieski brał udział w sobo- rze trydenckim (1562). Napisał wiele rozpraw apologetycznych. Jednym z jego popularnych dzieł był katechizm (200 wydań). Ostatnie lata spędził we Fryburgu szwajcarskim. Zmarł 21 grudnia 1597 roku. Beatyfikował go Pius IX ( 1864), kanonizował oraz ogłosił doktorem Ko- œcioła Pius XI ( 1925 ). Jest okreœlany "aposto- łem Niemiec". Patron diecezji Brixen, Inns- brucku oraz szkolnych organizacji katolickich w Niemczech. W IKONOGRAFII przedstawia się œw Piotra Kanizego w sutannie jezuity Jego atry- butami sš: katechizm, krucyfiks, młotek, pióro. œw. Anastazego bpa m. (+ 609), œw. gliceriusza kpł. m. (+ III/IV w.), œw. Jana WinCencjusza mn. (+ 1012), œw. Temistoklesa m. (+ III w.) 22 grudnia Franciszka zob. 24 stycznia Œw Franciszka Ksawera Cabrini, dziewica, zakonnica. Urodziła się w 1850 roku w Lombard. Po studiach nauczycielskich pracowała przez dwa lata w szkole. Z powodu sła- bego zdrowia odmawiano jej przyjęcia do zakonu. W 1880 roku założyła z kilku swymi towarzyszka- mi zgromadzenie Misjonarek Najœwiętszego Serca Jezusowego, którego celem była praca zarówno wœród wierzšcych, jak i niewierzšcych, zwłaszcza na Wschodzie. W 1887 roku otworzyła dom w Rzymie. Leon XIII ze względu na pilne potrze- by duszpasterskie emigracji włoskiej w Stanach Zjednoczonych zachęcił jš, aby tam podjęła pracę ze swoimi siostrami. Franciszka wyjechała do Ameryki w 1888. Siostry prowadziły katechizację, pracowały w szpitalach, w więzieniach oraz wœród ubogich. W kilka lat póŸniej wyjechały na misje do Chin i Afryki. W 1907 roku zgromadzenie mi- sjonarek zostało zatwierdzone przez Stolicę Apo- stolskš. Franciszka Ksawera zmarła 22 grudnia 1917 roku w Chicago. Pius XII beatyfikował jš w 1938 roku, kanonizował w 1946. Franciszka jest patronkš emigrantów. W IKONOGRAFII œw. Franciszka Ksawera przedstawiana jest w stroju zakonnym, zgodnie z fotografiš z 1914 roku. Jej atrybutem Serce Boże. œw. Cheremona bpa m. (+ 250), œw. Flawiana m. (+ poł. IV w.), œw. Ischyriona m. (+ 250, bł. Judyty mn. (+ 1136), œw. Zenona żołnierza m. (+ III/IV w.) 23 Grudnia Wiktoria zob. 25 lutego ŒW Wiktoria, męczennica (III/IV w ). Po- chodziła z Sabiny pod Rzymem. Zginęła œmierciš męczeńskš. Jej relikwie znajdujš się w Subiaco oraz w katedrze w Łowiczu. Podanie głosi, że Wiktoria miała przyjaciółkę Ana- tolię. Obie były zaręczone: Wiktoria z Eugeniu- szem, Anatolia z Aureliuszem. Obie œlubowały czy- stoœć. Umocnił je w tych postanowieniach Anioł, który powiedział: "Jest miejsce na dziewictwo, czy- stoœć i małżeństwo, z tym, że dziewictwo to złoto, czystoœć (niewinnoœć) - srebro, małżeństwo- bršz." Dziewczęta wybrały "złoto", co spowodowa- ło agresję narzeczonych, którzy wydali je rzymskim władzom. Wiktoria została przebita mieczem. W IKONOGRAFII przedstawia się œw Wiktorię, gdy rozdaje pienišdze i klejnoty ubo- gim. Jej atrybutami sš: anioł, miecz w sercu, pal- ma męczeńska. œw. Iwona z Chartres bpa (+1116), bł. Małgorzaty Sabaudzkiej wdowy (+ 1464), bł. Mar Małgorzaty d'Youville zk. (+ 1771), œwœw. Migdoniusza i Mardo- niusza, mm. (+ IV w.), bł. Serwulusa (+ ok. 590), ŒwŒW. Teodula, Eupora, Gelazego, Saturnina, Eunicja- na, Zetyka, Leomenesa, Agatopoda, Bazylidesa, Ewa- rysta, mm. (+ 250), œw. Torlakura Thorhallsona bpa (+ 1193) 24 grudnia Adam hebr. 'adamah - ziemia, ziemski; sumer. adamu - mój ojciec Ewa hebr. hawwah - żyjšca, dajšca życie, matka żyjšcych Adam i EWa, pierWsi rodzice (Rdz 2,7- 3,24). Adam -pierwszy człowiek, praojciec ludz- koœci. Według relacji biblijnej o stworzeniu Bóg ulepił go "z prochu ziemi i tchnšł w jego nozdrza tchnienie życia" (Rdz 2,7), czyli ducha, czynišc go zdolnym do samodzielnej egzystencji fizycznej, re- ligijno-moralnej. Ukształtował go na "obraz i podo- bieństwo" Swoje ( Rdz 1,26;5,1). Z Ewš, swš nie- wiastš, cieszył się rajem-pełniš szczęœcia. Po grze- chu pierworodnym stracił szczególnš i wyjštkowš więŸ z Bogiem. Musiał pracować i w pocie czoła zdobywać swój chleb powszedni. był pierwszym rolnikiem. Będšc ojcem ziemskim jest figurš Chry- stusa, od którego pochodzimy według ducha (Rz 5,12-21; Kol. 1,15;3,9-10; 1 Tm 2,13-14). EWa- pierwsza kobieta, pramatka, małżonka Adama (Rdz 3,20;4,1; Tb 8,6; 2 Kor 11,3;1 Tym 2,13). Opis jej stworzenia "z żebra Adama" podkreœla tożsa- moœć człowieczeństwa kobiety i mężczyzny Zwie- dziona przez szatana popełniła grzech, powodujšc nieszczęœcie duchowe i egzystencjalne. Grzech i ka- ra nie przekreœliły zawartego w błogosławieństwie Bożym daru przekazywania życia, choć sprowadzi- ły cierpienia i trudy Ewa jest figurš Maryi, przez którš przyszło na œwiat zbawienie. Jedna z legend głosi, że Adam miał być pochowa- ny w okolicach Hebronu, inna zaœ podaje, że na Kalwar, gdzie krople krwi umierajšcego Chrystu- sa padły poprzez szczeliny spękanej trzęsieniem ziemi na czaszkę Adama. W IKONOGRAFII ukazuje się Ada- ma i Ewę w scenach biblijnych: stworzenie Ewy obok Adama leżšcego na ziemi; scena w raju: Adam w przepasce z liœci figowych stoi pod drze- wem wraz z Ewš, która podaje mu owoc zerwany z drzewa (czasami winogrona); Adam i Ewa wypę- dzani z raju przez anioła. Atrybutami sš: baranek, kłos i łopata - symbol troski o pożywienie. œw. Adeli ksieni (+ 734), œw. Delfina bpa Bor- deaux (+ ok. 404), œw. Grzegorza kpł. m. (+ III/IV w.), œw. Irmy ksieni (+ 710), œw. józefa Sarbela Maklouf ps. (+ 1898, bł. Pauli-Elżbiety Cerioli zk. (+ 1865), œw. Tarsyl dz. (+ ok. 593) 25 grudnia Maria zob. 1 stycznia Bł. Maria od Aniołów Wllenweber, zakOnnica (+1907). W 1888 roku założyła zgromadzenie Sióstr Salwatorianek. była w nim pierwszš przełożonš. Beatyfikował jš Paweł VI ( 1968 ). œw. Anastazji (+ III/IV w.), œw. Eugen m. (+ poł. III w.) 26 grudnia Szczepan zob. 29 marca Œw. Szczepan, diakon, męczennik (+ ok. 36?). był jednym z siedmiu diakonów Koœcioła jerozolimskiego, podejmujšcych prace charytatywne, m. in. opiekę nad wdowami. We- dług Dziejów Apostolskich, "pełen łaski i mocy Ducha Œwiętego", głosił Ewangelię z mšdroœciš, której nikt nie mógł się przeciwstawić. Został oskarżony przez Sanhedryn, że występuje prze- ciw Prawu i Œwištyni. W mowie obrończej Szczepan ukazał dzieje Izraela z perspektywy chrzeœcijańskiej, konkludujšc, że naród ten sta- le lekceważył wolę Boga (Dz 6,8-7,53). Wyznał publicznie Chrystusa, za co został ukamienowa- ny (Dz 7,54-60). Protomartyr - pierwszy mę- czennik. Jego imię włšczono do Kanonu rzym- skiego. Patron diecezji wiedeńskiej; kamienia- rzy kucharzy tkaczy. W IKONOGRAFII œw. Szczepan wy- stępuje jako młody diakon w białej tunice lub w bogato tkanej dalmatyce. Jego atrybutami sš: księga Ewangel, kamienie na księdze lub w jego rękach, gałšzka palmowa. œw. Dionizego pp. (+ 268), œw. Teodora t+ VI w.), bł. Wincenty-Mar Lopez y Vicuna dz. zk. (+ 1890), œw. Zenona bpa (+ ok. 400), œw. Zozyma pp. (+ 418) 27 grudnia Jan zob. 31 stycznia Œw Jan, Apostoł, Ewangelista (+ ok. 100). Prorok, teolog, mistyk. był synem Zebedeusza i Salome, młodszym bratem Jakuba Starszego (Mt 4,21 ). Pracował jako rybak. Uczeń Jana Chrzciciela. Razem ze œw Andrzejem poszedł za Jezusem (J 1,38-40). Był jego umiłowanym uczniem. Ewangelia odnotowuje obecnoœć Jana podczas Przemienienia na Górze Tabor (Mk 9,2), przy wskrzeszeniu córki Jaira (Mk 5,37) oraz w czasie aresztowania Jezusa w Ogrodzie Oliw- nym (Mk 14,33). Podczas Ostatniej Wieczerzy spoczšł na piersi Zbawiciela. Chrystus z krzyża powierza mu swojš Matkę, a Jej Jana jako przy- branego syna (J 19,26-27). Po zmartwychwstaniu przybywa razem ze œw Piotrem do grobu, gdzie "ujrzał i uwierzył" (J 20, 8), że Chrystus żyje. Był z Piotrem podczas cudownego uzdrowienia para- lityka przy Złotej Bramie ( Dz 4,13 ). Przebywał przez wiele lat w Jerozolimie (Gal 2,9), potem w Samar (?), następnie w Efezie. W tym mieœcie miał się opiekować Najœwiętszš Pannš Maryjš aż do jej "Zaœnięcia". W Efezie napisał Ewangelię i trzy listy apostolskie. Przez cesarza Domicjana został zesłany na wyspę Patmos, tam napisał Apo- kalipsę. Za panowania Nerwy powrócił do Efezu. tutaj, jako jedyny z apostołów zmarł œmierciš na- turalnš. Patron Alban, Azji Mniejszej; aptekarzy, bednarzy, dziewic, zawodów zwišzanych z pisa- niem i przepisywaniem: introligatorów kopistów kreœlarzy litografów papierników pisarzy; oraz owczarzy płatnerzy skrybów œlusarzy teologów uprawiajšcych winoroœl, wdów Jemu poœwięcona jest katedra papieży - bazylika Zbawiciela na La- teranie, "matka wszystkich koœciołów". W IKONOGRAFII œw. Jan przedsta- wiany jest jako stary Apostoł, czasami jako mło- dzieniec w tunice i płaszczu, rzadko jako rybak. Najczęœciej występuje w scenach będšcych ilu- stracjami tekstów Pisma œw: Jan jest jednš z cen- tralnych postaci podczas Ostatniej Wieczerzy Jan pod krzyżem obok Maryi, Jan podczas Zaœnięcia NMP Jan na Patmos, Jan i jego wizje apokalip- tyczne. Bywa przedstawiany w scenie męczeń- stwa - zanurzony w kotle z wrzšcš oliwš. Jego atrybutami sš: diakon Prochor któremu dyktuje tekst, gołębica, kielich z Hostiš, kielich z wężem, kocioł z oliwš, księga, orzeł w locie, na księdze lub u jego stóp, siedem apokaliptycznych plag, zwój. bł. Bartłomieja Tolomei zk. (+ 1348), œw. Fabioli wdowy (+ 399), œw. Maksyma bpa (+ 282), œw. Nika- rety dz. (+ ok. 404), œwœw. braci Teodora i Teofanesa bpa, mm. (+841, 845) 28 grudnia Kasper zob. 6 stycznia Œw Kasper del Bufalo, zakonnik. Po odbyciu studiów teologicznych w Rzymie został kapelanem i kanonikiem Koœcioła œw. Marka. W czasach napoleońskich odmówiwszy przysięgi konstytucyjnej żył na wygnaniu w północnej Ital i na Korsyce. Po upadku cesarstwa wrócił do Rzy- mu, gdzie głosił misje ludowe z takš gorliwoœciš, że okreœlono je jako "wielkie duchowe trzęsienia ziemi". Z myœlš o tej formie duszpasterskiego od- działywania założył kongregację męskš i żeńskš. Zmarł podczas epidem cholery w 1836 roku. Ka- nonizował go Pius XII ( 1954). œw. Antoniego mn. (+ ok. 520), Œw. Cezariu- sza m. (+ 310), œw. Domniona kp(. (+ 394), œwœw. Domny, Agapy, Teofil dz., Indesa, mm. (+ III/IV w.), œw. Młodzianków, mm., œw. Troadiusa m. (+ 250) 29 Grudnia Tomasz zob. 28 stycznia ŒW. Tomasz Becket, biskup, męczennik. Urodził się w 1118 roku w Londynie. Studiował w Pa- ryżu. Po przyjęciu œwięceń ka- płańskich kontynuował stu- dia na prawie w Bolon. Kie- dy wrócił do kraju, został ar- chidiakonem. W 1155 roku mianowany lordem kancle- rzem, stał się najbliższym współpracownikiem Henryka II. Kiedy siedem lat póŸniej został arcybiskupem Canter- bury zrezygnował z kancler- stwa. Zmienił radykalnie styl życia, podejmujšc ascezę. Dawniejsze oddanie królowi zamienił na głębokš troskę o Koœciół, o zachowanie jego praw i przywilejów. Próby poszerzenia zakresu i kompetencji sšdów królewskich kosztem ko- œcielnych oraz ograniczenia władzy Koœcioła spo- wodowały konflikt Tomasza z królem. Musiał chronić się ucieczkš. W 1170 roku doszło do po- jednawczego spotkania króla z arcybiskupem. Tomasz powrócił do Angl. Jednak spokój trwał niezbyt długo. Kiedy Tomasz odmówił zdjęcia kar z biskupów został zamordowany podczas nieszporów w katedrze, 29 grudnia 1170 roku. Aleksander III kanonizował arcybiskupa Toma- sza w trzy lata póŸniej. Henryk II u jego grobu odbył publicznš pokutę. Grobowiec Œwiętego i jego relikwie zniszczył Henryk VIII ( 1538). Pa- tron Angl, duchownych. W IKONOGRAFII œw Tomasz przed- stawiany jest w stroju biskupim. Jego atrybutami sš: model Koœcioła, krzyż, miecz, palma męczeńska. œwœw. Dominika, Wiktora, Prymiana, Tybozjusza, Sa- turnina, Krescencjusza, Sekunda, Honorata, mm. (+ ok. 258), œw. Ebrufla op. + ok. 596), œw. Gerarda op. (+ 1029), œw. Marcelego op. (+ 480), œw. Trofima bpa Arles (+ I w.) 30 grudnia EGwin germ. eg- - miecz, -win - przyjaciel; przyjaciel miecza, wojownik, ŒW EgWin, biSkup. Kształcił się u bene- dyktynów w Worcester. Tam został mnichem, po- tem kapłanem. W 639 roku powołano go na bi- skupstwo w rodzinnym mieœcie. Reformator życia koœcielnego. Bronił œwiętoœci małżeństwa. Dorad- ca Eldera, króla Mercji, jego syna Kenreda oraz Offy I, króla wschodnich Sasów Podczas pobytu w Rzymie otrzymał od papieża zgodę na rezygna- cję z biskupstwa. W ostatnich latach życia pełnił obowišzki opata w Evesham. Zmarł 30 grudnia 717 roku. œw. Anyzji m. (+ ok. 300), œw. Anyzjusza bpa Te- salonik (+ 407), ŒW. Liberiusza bpa (+ IV w.), bł. Małgorzaty Colonna zk. (+ 1284), œw. Rajnera bpa (+ 077), œw. Sabina bpa, Eksuperancjusza dk., Marcelego dk., Wenustiana namiestnika, mm. (+ V/VI) 31 grudnia łac. silvestris - leœny, mieszkajšcy w lesie, ŒW Sylwester I, papież (+335). z poho- dzenia Rzymianin. Na stolicę Piotrowš wstšpił w 314 roku. Po edykcie mediolańskim kończšcym erę przeœladowań chrzeœcijan w cesarstwie rzym- skim podjšł organizację kultu Bożego. Za jego pon- tyfikatu odbył się I sobór powszechny w Nicei (325). Wysłał tam swoich legatów a następnie za- twierdził uchwały tegoż soboru. Za jego rzšdów wybudowano bazyliki rzymskie: œw Jana na Late- ranie, œw Piotra w Watykanie, które konsekrował. Patron diecezji i miasta Modeny Tam znajdujš się także jego relikwie. IKONOGRAFIA przedstawia œw Syl- westra w papieskim stroju pontyfikalnym lub jako papieża w tiarze i czerwonym płaszczu. Jego atry- butami sš: koœciół, księga, trzyramienny krzyż, pa- liusz, tiara, wšż z ksišżkš, smok u stóp. Katarzyna zob. 2 lutego, ŒW Katarzyna Labour‚, dziewica, zakOnnica. Urodziła się w 1806 roku w bur- gundzkiej wiosce Fain-les-Moutiers. Po œmierci matki pomagała ojcu w prowadzeniu gospodar- stwa. Pragnęła wstšpić do klasztoru, lecz spoty- kała się ze sprzeciwem ojca. Wysłał jš do Paryża, gdzie u swego stryja pracowała w skromnej re- stauracji. Majšc 24 lata wstšpiła do szarytek. Podczas odbywania nowicjatu w domu na rue du Bac w Paryżu doznała mistycznych łask. Z wizji, jakš miała 27 listopada 1830 roku, wywodzi się praktyka "cudownego medalika", będšcego wy- razem ufnoœci i orędownictwa Maryi. Mimo sła- wy tych objawień Katarzyna pozostała cicha i nieznana. Zmarła 31 grudnia 1876 roku. Beaty- fikował jš Pius XI ( 1933 ), kanonizował Pius XII ( 1947 ). œw. Barbacjana kpł. (+ VI w.), œw. Kolumby dz. m. (+ III w.), œw. Melan Młodszej mn. (+ 439), œw. Zo- tyka kpł. (+ IV w.) WykaZ skrótów akkad. akkadyjski, MN Muzeum Narodowe w języku akkadyjskim niem. niemiecki ang. angielski ok. około ap. apostoł op. opat aram. aramejski patr. patriarcha bizant. bizantyjski per. perski bł. błogosławiony(-a) pocz. poczštek błbł. błogosławieni (-ne) pol. polski bp(a) biskup, biskupa poł. połowa celt. celtycki półn.-germ. północno-germański cz. częœć pp. papież dk. diakon ps. pustelnik dz. dziewica rom.-celt. romańsko-celtycki eg. ewangelista rzym. rzymski egip. egipski sem. semicki fr. francuski słow. słowiański fragm. fragment staroang. staroangielski germ. germański staroniem. staroniemiecki gr. grecki sumer. sumeryjski hebr. hebrajski œr. œrodkowa hisz. hiszpański œw. œwięty (-a) kpł. kapłan œwœw. œwięci (-te) kard. kardynał w. wiek kon. koniec węgier. węgierski łac. łaciński wł. włoski m. męczennik (-ca) zk. zakonnik, zakonnica mm. męczennicy (-ce) zob. zobacz mn. mnich, mniszka