Małgorzata Musierowicz Ida sierpniowa Wydawnictwo Akapit Press, Poznań 1996 r. Środa 1 sierpnia 1979 Ida Borejko nie była ładna - niestety. Szczerze mówiąc uchodziła za brzydactwo. Dość wysoka na swoje piętnaście lat, nieprzeciętnie chuda, garbiła plecy, żeby ukryć biust, wskutek czego jej sylwetka przypominała pałąk zakończony od dołu kościstymi nogami o dużych stopach, a od góry - kędzierzawą, płomiennierudą rozczochraną strzechą, skutecznie kryjącą oczy, szyję, barki i łopatki. Spod tej szalonej fryzury widać było niekiedy jakiś fragment twarzy o bardzo jasnej cerze i licznych piegach, wśród których świeciły małe zielone oczy i duże białe zęby z lekkim przodozgryzem. Są osoby, na których odzież leży zawsze jak ulana, szalik nigdy nie wylezie im z kołnierzyka bluzki, zamek od spódnicy nie pęknie w chwili' najmniej odpowiedniej, a guziki nie oderwą się od płaszcza nawet w czasie huraganu. Idą nie należała do grona tych szczęśliwców.} Cokolwiek wciągnęła na grzbiet - zawsze wyglądała jednakowo niedbale, a jej stroje miały tajemnicze i nieodparte tendencje do zwisania, wleczenia się lub powiewania. Wczesnym popołudniem w sierpniu Idą Borejko wędrowała właśnie aleją Wielkopolską odziana w powiewający prochowiec, którego pasek jednym końcem tkwiąc w szlufce, drugim pławił się w każdej niemal kałuży. Padał drobny dokuczliwy deszcz. Odkryta głowa Idy świeciła w mglistym powietrzu jak złotoczerwona kula, a gołe łydki były księżycowe blade i pokryte gęsią skórką. Idą była wyraźnie ponura. Coś w jej sylwetce i ruchach kazało się domyślać, że ma dość takiego życia, że przepełnia ją bunt i żądza odmiany, a świat cały budzi w niej wyłącznie dezaprobatę. Ręce wbiła w kieszenie płaszcza, głowę wysunęła naprzód i, przekraczając kałuże jak bocian, gniewnie zmierzała w stronę ulicy Nad Wierzbakiem. W nowym bloku mieszkał tu stryj Józef Borejko. Ku niemu właśnie kierowała swe kroki chuda krewniaczka. Kiedy ostrym rzutem ramienia wparła się w futrynę drzwi na trzecim piętrze, postronny obserwator mógłby sądzić, że rudowłosa pannica zamierza skorzystać z colta ukrytego w kieszeni prochowca. Ale Idą żywiła zamiary pokojowe. Miała tylko bardzo zły humor - a zły humor przejawiał się u niej o wiele jaskrawiej niż u zwykłych nudziarzy. Wszystko u Idy przejawiało się o wiele jaskrawiej. Przepełniały ją zwykle uczucia skrajne i gwałtowne. Przesadzała we wszystkim. A najciekawszą cechą tej niebanalnej panny było łaknienie intensywności. Ponieważ, jak dotąd, pozbawiona była przeżyć szczególnie porywających, Idą podświadomie ubarwiała sobie tę monotonną, szarą egzystencję, dramatyzując wszystkie wydarzenia i pozwalając wyobraźni modelować je odpowiednio do potrzeb. Na ścianie po prawej stronie drzwi bielał guzik dzwonka. Idą przytknęła doń palec i zadzwoniła jak na alarm. Czy przyciskając guzik dzwonka, myśli się kiedykolwiek o dalekich następstwach tej czynności? Idą myślała akurat o zapachu, który docierał zza drzwi aż na klatkę schodową. Był to słodki, cukrowo-owocowy aromat, stanowiący najlepszy dowód, że ciotka Felicja jest w domu i działa. Istnieją przynajmniej dwa potoczne poglądy na temat ludzkich losów. Jeden mówi, że wszystko, co zdarzyć się ma w naszym życiu, zapisane jest gdzieś w górze i zdarzyć się musi, choćbyśmy nie wiadomo jak się starali odmienić bieg swego przeznaczenia. Drugi pogląd przepełnia wiara w istnienie serii zazębiających się chaotycznie przypadków; z poglądem pierwszym łączy go przekonanie, że na układ przypadków człowiek też nie ma zbyt wielkiego wpływu. Tak czy inaczej, Idą stała oto przed drzwiami i po raz trzeci przyciskała dzwonek. Ostre sygnały wywołały wreszcie z kuchni ciotkę Felicję. Idą wcale jeszcze nie wiedziała, że miało to pośrednio spowodować niespodziewaną odmianę losu. - Coś takiego! -powiedziała ciotka Felicja, ukazując się w otwartych drzwiach. Atletyczne jej kształty opięte były fartuchem z falbankami, głowę o nieco końskiej szczęce otaczała wykrochmalona biała chustka. Ciotka wyglądała jak zwykle przytulnie, majestatycznie i dostatnio. - Co ty tu robisz?! Przecież wyjechaliście wszyscy do Czaplinka?! - Wyjechaliśmy. Ale ja już wróciłam - odrzekła Idą głosem pełnym ukrytych znaczeń i cisnęła w przejściu prochowiec na jakieś przydrożne krzesełko. - Sama? - Sama. - Ale dlaczego? - dziwiła się ciotka, zamykając drzwi wejściowe, wieszając prochowiec Idy i wiodąc ją samą w stronę kuchni. - Chodźmy tu, bo muszę mieszać. - A co ciocia miesza? - Wiśnie, Iduś. Wiśnie. Pusty żołądek Idy skręcił się nagle kurczowo. A więc to konfitury wiśniowe pachniały tak mocno, gorąco i słodko! Wielkie nieba! Ależ dobrze trafiła! Ciotka stała już przed kuchenką, niewzruszona jak góra. Delikatnie ujęła w dłoń dużą srebrną łyżkę i pomieszała powoli w dwóch ciężkich sagankach. - Siadaj, Iduś - zachęciła, zmniejszając płomień pod sagankami. Były one pełne ciemnoczerwonej, lśniącej konfitury, która od czasu do czasu wznosiła się lekko i wydawała z purpurowej głębi ciche Ryknięcie. Przed Idą, na dębowym stole, połyskiwały rzędy wypełnionych, stygnących już słoików. Ich otwory szczelnie obciągał potrzaskujący celofan, przewiązany mocnym cienkim szpagatem. - Że też się cioci tak chce... -westchnęła Idą i zatroszczyła się nagle: - A nie za słodkie te konfitury? - Już samo słowo "konfitury" spowodowało, że musiała przełknąć ślinę. Od trzech dni żywiła się suchym chlebem i topionymi serkami najpodlejszego gatunku. Ta właśnie okoliczność odnowiła w niej uczucia rodzinne i skłoniła do złożenia wizyty w domu stryjostwa. Ciotka bez słowa nałożyła do miseczki gorących, szklistych wiśni. Dała też Idzie wielki kubek herbaty z wiśniowym sokiem. I uzupełniła to wszystko pulchną bułeczką z wiśniami - rumianą, chrupiącą i jeszcze ciepłą. Idą rzuciła się na jedzenie jak hiena. - Wczasy namiotowe - mruknęła z pełnymi ustami. - Wczasy namiotowe, hy, hy, hy. Podczas gdy ona jadła, ciotka zawołała na herbatę swego męża, a stryja Idy, w sypialni obok regenerującego siły poobiednią drzemką. Wkrótce pojawił się w ciepłej kuchni, poziewując, drapiąc się w kark i klepiąc po piersi. - O, Idzia - zauważył z wielkim zdziwieniem. - Cześć, mała. Co robisz w Poznaniu? Nie podobało ci się nad Jeziorem Drawskim? - Nie podobało - odparła Idzia, z bulgotem przełykając herbatę. - Z jakiego powodu? - Z trzech powodów. Z powodu mojej siostry Gabrieli. I z powodu mojej siostry Nutrii. I z powodu mojej siostry Pulpecji. - Tak? Że co na przykład? - O, przykładów mam bez liku - odrzekła Idą z silnym rozdrażnieniem. - Pulpa jest potwornie rozpuszczonym bachorem, którego musiałam bezustannie pilnować. Żeby się nie utopił. Nutria znów ma manię na mycie się kilka razy dziennie, w jeziorze jej za zimno, więc naturalnie ktoś musi nosić jej wodę do namiotu i zagrzewać na butanie. Kto był tym kimś? Domowy kopciuszek, czyli ja. Wiecznie wyzyskiwana. Jeśli zaś chodzi o Gabrielę, to, niestety, ojciec jest kompletnie zaślepionym wcieleniem subiektywizmu. Stryjostwo spojrzeli po sobie w osłupieniu. To ich wzięło. Kompletnie zaślepione wcielenie subiektywizmu! - Mówisz o swoim ojcu, a moim bracie? -upewnił się stryj Józeczek. - O nim. - A... kogo dotyczy owo zaślepienie? - badał stryj. - Janusza Pyziaka. To jest chłopak Gabrieli. Przyjechał za nią soecialnie, a ojciec uznał, że to zadziwiający zbieg okoliczności spotkać pyziaka akurat na naszym polu namiotowym. Potem, gdzie by się człowiek nie ruszył, zawsze wpadał na Gabę całującą się z Januszem. Ale oiciec uparcie twierdzi, że Pyziak ceni w Gabusi wartości jej intelektu. - A nie ceni? - spytał stryj. - Boże!!! - powiedziała Idą, zataczając oczami. - Widzę, że jesteś rozgoryczona - zauważył stryj z pewną uciechą. Idą zareagowała na to stwierdzenie z niespodziewaną gwałtownością. - Ja?! - krzyknęła, uderzając pięścią w stół. - Rozgoryczona? Dlaczego bym miała być rozgoryczona? Czy dlatego, że jestem brzydka i nikt specjalnie dla mnie nie przyjeżdża do Czaplinka? To miał stryj na myśli? - jej zielone oczka zdawały się iskrzyć jak lampki elektryczne, Poza tym wyglądała, jakby oczekiwała odpowiedzi. Stryj Józeczek począł gorączkowo myśleć, jak by tu pocieszyć bratanicę. Był on ojcem osiemnastoletniej Joanny i nienowe mu się wydawały objawy demonstrowane przez Idę. Był poza tym pełen najlepszej woli. - Nie przejmuj się, Iduś - powiedział pocieszająco. -Jesteś naprawdę... przystojna. Może nieco za szczupła... ale masz masę wdzięku i tego... no... Idą oklapła jak stygnący suflet. - Mdli mnie już od tych zdawkowych słów pocieszenia - powiedziała nienawistnie. - Lepiej by stryjek nic nie mówił, naprawdę. Nie ciągnijmy już tego tematu, krępującego dla wszystkich. Tak czy inaczej... wróciłam do Poznania, bo w namiocie nie można było już wytrzymać. - Tylko mieszczuchy i cieplaje - rzekł stryj głosem zmienionym - nie mogą wytrzymać na łonie natury. Nie ma przyjemniejszych wakacji niż namiotowe. - Rzeczywiście - odparła Idą z gryzącym sarkazmem. - Wszystko mokre: śpiwór, koce, materace, odzież i buty. Żadnego towarzystwa, bo tata specjalnie wybrał ustronne pustkowie, żeby odpocząć od wielkomiejskiego gwaru. Paru łysych wędkarzy, to wszystko. - Cudowne warunki! - zapalił się stryj. - Mówisz, że gdzie to jesp W Czaplinku? - Gdzie tam - burknęła Idą. - Daleko za Czaplinkiem, w zupełnej głuszy, na najbardziej prymitywnym polu namiotowym. Nie ma tam nawet sklepu, po byle co trzeba jeździć do Czaplinka. A kto jeździł oczywiście? - Ty, oczywiście - odgadł stryj, siląc się na współczucie. - Oczywiście nie ja, tylko Gaba. Bo jest starsza i mądrzejsza. Ale i o mnie nie zapomniano. Mogłam zmywać garnki. I nosić wodę. I to miały być wakacje! Więc kiedy w sobotę obudziłam się w śpiworze zalanym deszczem i potem nie mogłam włożyć dżinsów, bo były całkiem sztywne z wilgoci i zimna... nie wytrzymałam i wybuchnęłam. Powiedziałam, że wracam do domu. Rodzice zrobili awanturę... zaczęły się krzyki... - Iduś - rzekł stryj. - Twoi rodzice są ostatnimi osobami na tym globie, które urządzałyby awanturę z krzykami. Kto krzyczał?! Idą chrząknęła. - No, więc niech będzie, że ja. I co z tego. Przynajmniej usłyszeli kilka słów prawdy. Wyjechałam porannym autobusem i... - Czekaj, wyjechałaś w sobotę? To co ty robiłaś przez te cztery dni? - Jak to, co robiłam! Jak to, co robiłam! - zdenerwowała się Idą. - Co ja w ogóle mogłam robić?! Na zmianę spałam i moczyłam się w gorącej wodzie. Przecież ja stamtąd wróciłam ciężko chora! Bolą mnie nerki, w uchu mi strzyka, serce mi bije... - Jak bije, to dobrze - rzekł stryj z powagą. - Gdyby przestało, to ja też bym się zaczął niepokoić. - Bardzo śmieszne! -wybuchnęła Idą. -Mówię stryjowi poważnie, że z moim zdrowiem jest źle! - Nic nowego - rzekł stryj. - Proszę? - Zawsze byłaś hipochondryczka. - Józeczku, daj jej spokój... - Felicjo, nie broń jej. Przecież widzisz, że narozrabiała, a teraz się zaczyna łamać. Niech się trochę podenerwuje - spojrzał na Idę surowo. - Czy uznałaś za stosowne przeprosić rodziców? - spytał irytującym tonem sędziego. Idą napchała w usta konfitur i milczała dyplomatycznie, ze Wzgardą. 10- Ubm - zrozumiał stryj. - To już wiem, jaki będzie twój następny krok. Poprosisz mnie o pożyczkę. - Kto, ja? - prychnęła Idą, która właśnie miała taki zamiar. - Na newno nie. Opływam w gotówkę. -Miała przy sobie osiem pięćdziesiąt i ani grosza więcej. Stryj popatrzał jej w oczy i uśmiechnął się z niedowierzaniem. W rzeczy samej. Idą nigdy dotąd nie opływała w coś takiego jak gotówka. Co więcej, nikt w jej rodzinie nie opływał. - Zarabiasz może jakoś? - spytał stryj z paskudnie wszystkowiedzącym uśmieszkiem. Ten uśmiech przesądził sprawę. - A co stryj myślał? - odpaliła Idą z wściekłością. - Oczywiście, że zarabiam! I może się stryj nie obawiać, nigdy w życiu nie poprosiłabym stryja o pieniądze! Nigdy! Nigdy! Nie wiedziała, że właśnie wkroczyła na decydujący zakręt swego życia. Następnym bowiem jej posunięciem musiało być znalezienie pracy zarobkowej. Wybujała ambicja nie pozwoliła oczywiście pannie Borejko zwrócić się z prośbą o pieniądze do rodziców. Wyjechała więc z Czaplinka autobusem PKS, nie płacąc za bilet, i dopiero w Poznaniu zaopatrzyła się w parę złotych, sprzedając zeszłoroczne podręczniki w antykwariacie na Starym Rynku. Zamierzała wyjednać u stryja pożyczkę długoterminową, ale po tym, co usłyszała dzisiaj, wolałaby umrzeć z głodu niż prosić o cokolwiek tego szydercę. Nie tylko ambicję miała Idą wybujałą. Upór też. Wszystkie właściwie cechy jej charakteru - i te dobre, i te złe - były silnie wybujałe. Szarpały nią uczucia o wielkiej mocy, a nieszczęście polegało na tym, że Idą zupełnie nie umiała ich ukrywać. Namiętnie pragnęła spotkać człowieka, który by wreszcie ją zrozumiał do głębi jej istoty - i obdarzył przyjaźnią lub uczuciem. Lecz pragnienie to, zbyt silne, skazywało Idę na wieczne rozczarowania. Nie miała przyjaciółki - ani w szkole, ani na podwórzu. Na drobne nawet uchybienie ewentualnej kandydatki, na każdą najniewinniejszą plotkę, złośliwość -Idą reagowała silnym oburzeniem, rozpaczą i potępieniem 11 bez granic, wyrzucając winowajczynię ze swego serca. Która zresztą przyjaciółka zniosłaby takie wybuchy uczuć na zmianę z wyrzutami i słowami pogardy! Podobnie, jeśli nie gorzej, rzecz się miała z chłopcami. Zeszłego roku niejaki Waldzio nieśmiało ubiegał się o względy Idy, lecz rychło życie postawiło go w obliczu próby: Idą zachorowała na świnkę. Nareszcie mogła się poczuć naprawdę chora! Toteż przeżyła świnkę tak intensywnie, jakby to były co najmniej suchoty lub dżuma. A Waldzio tymczasem przestał ją odwiedzać. Bał się zarazić niemiłą chorobą dziecięcą i jak poszedł, tak nie wrócił już nigdy. Może epidemia świnki, zataczająca wśród Borejków coraz szersze kręgi, przeraziła go naprawdę, a może po prostu posłużyła za pretekst do odzyskania swobody. Tak czy inaczej, Idą wzgardziła niecnym Waldusiem i przeniosła czym prędzej swe względy na kolegę z klasy, Klaudiusza Krzyżanowskiego. Niestety, czekało ją nowe rozczarowanie. Od początku Klaudiusz interesował się bardziej biblioteką pana Borejki niż jego córką. Mimo szczerych wysiłków Idy sprawa nie posuwała się naprzód ani trochę, a straszliwy koniec nastąpił prędzej, niż mogła przypuszczać. W czerwcu tego roku oboje z Klaudiuszem chwalebnie skończyli swoją ósmą klasę i równie chwalebnie dostali się do Liceum numer dwanaście. Kiedy razem odczytali w sekretariacie listę przyjętych, Idą, ucieszona nad życie perspektywą wspólnych lat na szkolnej ławie, już z rozpędu rzucała się Klaudiuszowi na szyję - wtedy, ach, nigdy nie zapomni tego okropnego momentu, Klaudiusz odskoczył jak oparzony, zawołał: "O Boże, Idą, odczep się ode mnie ze swoimi czułościami!" - i rączym kłusem pobiegł do wyjścia, by odtąd nie pokazać się już u Borejków ani razu. Stryj Józeczek nie gadał od rzeczy, nazywając Idę hipochondryczką. Przypisywanie sobie urojonych chorób było oczywistą konsekwencją wspaniałego zdrowia Idusi, jej przesadnego usposobienia i przede wszystkim - palącej potrzeby uzyskania czyjegokolwiek współczucia. Od popadnięcia w lekomanię ustrzegł Idę wyłącznie zdrowy rozsądek mamy. Teraz jednak mama mokła w zimnym namiocie na odległym o dwieście kilometrów od Poznania pustym polu namiotowym. I nie 12b ło nikogo, kto by Idę przytulił i powiedział jej, że zażycie pięciu dietek aspiryny może być szkodliwe. Zmarznięta i pogrążona w fatal-a nastroju Idą tkwiła w swym prochowcu nad kuchennym stołem "•ż chciała łyknąć tę końską dawkę leku, gdy nagle olśniła ją myśl, że " samopoczucie niekoniecznie musi być spowodowane początkami pneumonii. Być może przyczyną był zwykły głód. Odłożyła paczkę z aspiryną i zdjęła płaszcz. Potem zaś raz jeszcze zaczęła przeszukiwać kuchenne szafki, by sprawdzić, czy nie znajdzie się tam jednak czegoś do jedzenia. Było w czym szukać. Mieszkanie Borejków położone na parterze starej kamienicy, w śródmieściu Poznania, składało się z trzech różnej wielkości pokojów, obszernej kuchni i takiejże łazienki. Kuchnia była wysoka, ciemnawa, zaopatrzona w liczne szafy ścienne, zabudowy, zakamarki, skrytki i załomki. W przyległym pomieszczeniu urządzono spiżarnię. Na szerokich półkach stały tam słoje wecka i twisty, w których mama Borejko zapasteryzowała już lub zamarynowała na zimę plony tegorocznego lata. Idą zapaliła światło pod wysokim sufitem kuchni i zajrzała do spiżarni, pasąc oczy pełną gamą barw migocących w słoikach. Zielony szpinak, niebieska kapusta, porzeczki czarne i czerwone, żółte czereśnie i takaż fasolka szparagowa. Można by pomyśleć, że w tym domu nikt nigdy nie będzie głodny. A jednak Idą głodowała - i to już od czterech dni - i nie śmiała sięgnąć po zimowe zapasy. Zaprawy były świętym tabu dla czterech sióstr Borejko i ich ojca-łasucha. Mama zabraniała im z całą mocą naruszania żelaznych zapasów witamin, dopóki nie nastały zimowe chłody. Teraz, wzdychając nad swoją słabością, Idą wzięła w dłoń słoik z konfiturą truskawkową, potrzymała go przez chwilę, polizała przykrywkę - i wreszcie, zwalczywszy pokusę, odstawiła z powrotem na półkę. Wyszła ze spiżarni krokiem bohaterki i raz jeszcze rzuciła się do kuchennych szafek. W kredensie, w jakimś zapomnianym kącie, znalazła wreszcie celofanową torebkę z resztką makaronu kolanka i paczkę zupy fasolowej w proszku. Z tych dwóch składników ugotowała paskudną szarą bryję i wylała ją na talerz. Usiadła na jednej z dwu ław przy szerokim, drewnianym stole, który, zwykle oblepiony licznymi 13 członkami rodziny, teraz wydawał się zupełnie innym meblem. Zresztą całe mieszkanie wydawało się teraz zupełnie innym mieszkaniem -puste pokoje, nieruchome firanki, błyszczące podłogi, gładko posłane łóżka oraz ułożone starannie książki, kiecki i zabawki były w domu Borejków czymś zupełnie niezwykłym. Niezwykła była też cisza. Niedawno trwał tu bezustanny ruch i gwar, przychodzili liczni goście do wszystkich członków rodziny, dzwonił telefon, gwizdał czajnik, w którym bez ustanku ktoś gotował wodę na herbatę; w jednym pokoju ryczał tranzystor Nutrii, w drugim dudnił telewizor, a w trzecim koledzy Gabrysi prowadzili głośne dyskusje. - A do mnie nikt nie dzwoni, nikt mnie nie odwiedza, nikt się nie interesuje nawet moim zdrowiem - powiedziała Idą, a głos jej odbił się echem od ścian przestronnej kuchni. - Ale to nic, to nic. Ja się nie będę nad sobą użalać. Łyknęła zupy fasolowej. Brrr. Gdyby tu teraz umarła, ciało jej zgniłoby zapewne do szczętu, zanim ktokolwiek by sobie o Idzie przypomniał. Ale to nic. Ona jest twarda i dzielna. Twarda i dzielna. Teraz będzie czytać gazetę i może znajdzie coś w ogłoszeniach "Nauka" lub "Praca". I na pewno nie będzie płakać nad swoją samotnością. Pociągnęła nosem. Łyknęła fasolówki i przewróciła drugą stronę gazety "Głos Wielkopolski" sprzed dwóch dni. Kto wie, może znajdzie jakiś anons o doskonale płatnej a niefatygującej pracy. Przeważały kuszące oferty dla pomocy domowych. Ale tego rodzaju zajęcie dla dumnej Idy było czymś nie do pomyślenia. Miała trudności ze sprzątnięciem po sobie samej, głupawe zajęcia gospodarskie srodze ją upokarzały. Cóż więc mówić o takiej pracy dla kogoś obcego! Udzielanie korepetycji z matematyki - co sugerowało kolejne ogłoszenie - również Idzie nie odpowiadało; to raczej jej samej takowe by się przydały. - Pilnie potrzebna pani towarzysząca starszej osobie - przeczytała z kolei i gwałtownie przełknęła makaron. - O, sekundę! To by chyba było niezłe. Paszkiet, Krasińskiego lOa m. l. Ha! Nie do wiary! Ulica Krasińskiego była jedną z przecznic Roosevelta - arterii, przy której stała kamienica Idy. Od swojego domu do narożnika Krasińskiego Idą miała najwyżej dwadzieścia metrów. Wyglądało to na prawdziwe zrządzenie losu. 14 NT dworze było jakoś dziwnie. Deszcz co prawda nie padał, ale nie alał o sobie zapominać: ciężkie chmury posępnie zwisały nad achami - coraz niżej. Wilgotne powietrze, pachnące mgłą i dymem, rzesycała niezwykła srebrzysta poświata, w której wszystko zdawało tracić naturalne barwy. Z wolna robiło się coraz ciemniej - choć minęła zaledwie godzina czwarta. Wąską i szarą ulicę Krasińskiego spowijał letargiczny bezruch. Ani iedneeo przechodnia, dziecka z rowerkiem, samochodu czy choćby bezpańskiego kota. W zarośniętych ogródkach nie drgnęła nawet gałązka, nie zaćwierkał wróbel. Dwa rzędy pojedynczych staroświeckich domów z wieżyczkami, pięterkami i balkonami z kutego żelaza - wszystko to tonęło w srebrnej, zamglonej szarości. Idą szła gładką jezdnią jak we śnie, rozglądając się na boki w poszukiwaniu domu numer dziesięć. Znalazła go wreszcie blisko skrzyżowania z ulicą Mickiewicza. Budynek ten był dziwaczny, nieregularny, z oknami o łukowatych szczytach, wieżyczką i kilkoma wejściami. Zdeptany trawnik z dwoma niewysokimi starymi drzewami otaczał dom, oddzielając go od rozkopanej ulicy. Na chodniku piętrzyły się jakieś rury, zwały ziemi, paliki, tablice ostrzegawcze i grube kable. Alę cały wykop sprawiał wrażenie obiektu z dawna opuszczonego i nie tkniętego od miesięcy ludzką ręką. Z przeciągłym skowytem wypadł skądeś niesamowicie kudłaty kundel o cienkich nóżkach. Zakręcił się w kółko, usiadł, podniósł pysk ku niebu i zawył - upiornie a przejmująco. Idą poczuła na plecach nagły lodowaty dreszcz. Zawahała się. Dom numer dziesięć wyglądał zdecydowanie odstraszająco. Na pierwszym piętrze ktoś zapalił światło - okno, osłonięte purpurową kotarą, rzuciło w mgliste powietrze pasmo krwawego blasku. Idą mimo woli wyobraziła sobie, że ktoś tam właśnie dusi kogoś poduszką, zadrżała i pomyślała, że lepiej pójdzie do domu. Byłaby to z pewnością uczyniła, gdyby nie zaburczałojej w żołądku. Przecież wciąż była nieludzko głodna. "No nie, nie przesadzajmy -pomyślała sobie. -Dom jak dom, nawet całkiem miły i po staroświecku przytulny..." 15 \ Pies znowu zawył jak upiór, ale Idą postanowiła go zignorować. Nie namyślając się dłużej - żeby się przypadkiem nie rozmyślić - przebyła kładkę nad wykopem, przeszła kilka kroków po półkolistej ścieżce i dotarła do wejścia z numerem lOa. 5 Wąskie schodki o skrzypiących stopniach prowadziły na wysoki parter. Spory drewniany podest poprzedzał szerokie dwuskrzydłowe drzwi, osadzone w rzeźbionej futrynie. Pachniało tu pastą do podłogi i kawą, a także jakimś rosołkiem. Idą odruchowo przełknęła ślinę i w tym momencie struchlała, bo zza drzwi mieszkania numer jeden dał się słyszeć okropny krzyk: - Nie! Nie! Zostawcie mnie! Zostawcie! Huknęły rozgłośnie jakieś drzwi, wstrząsając drewnianą podłogą parteru. Gdzieś bliżej stłumiony bas oznajmił grobowym tonem: - Znów się ten głupek zamknął od środka. Drżąc lekko. Idą zrobiła krok do tyłu, by dyskretnie zniknąć z podejrzanego miejsca. Lecz w tej samej chwili jedno skrzydło drzwi raptownie się otwarło i przerażona panna Borejko stanęła nos w nos z małą rumianą staruszką o siwej czuprynce, przystrzyżonej a la Maria Dąbrowska. - A panna tu czego? - spytała szybko, mierząc Idę spojrzeniem taksującym i podejrzliwym. Była ubrana w długą czarną pelerynę z kapturem. Słowa wychodziły z jej ust prędko i okrągło, a pomarszczone ręce były w ciągłym ruchu -to strzepywały pyłek z peleryny, to poprawiały wycieraczkę pod progiem, to znów podciągały opadający kaptur. - No? Czego panna stoi pod drzwiami i podsłuchuje? - przynagliła staruszka groźnie. Idą spłonęła rumieńcem oburzenia. - Ja?! Ja... chciałam tylko zadzwonić... - Ciekawe po co - surowo odrzekła staruszka i przetarła rękawem błyszczącą tabliczkę koło dzwonka. - W sprawie ogłoszenia... z gazety. Staruszka zamarła, zataiła dech, unieruchomiła pracowite dłonie - i tylko jej siwe brwi uniosły się do połowy różowego czoła. 16- Panie Karolku! - wrzasnęła znienacka, nie spuszczając oka z dziewczyny. - Pan tu pozwoli! Z głębi mieszkania napłynęła najpierw won rosołu z kury, potem snach tytoniu fajkowego, wreszcie dało się słyszeć powolne ciężkie stąpanie, on-- u - Co tam znowu? - rzekł z ciemności ponury bas. Pstryknięcie. Zapaliło się światło i ukazało stojącego pośrodku' przedpokoju łysego olbrzymiego starca o niezadowolonym obliczu. Starszy pan miał podpuchnięte, błyszczące i ciemne oczy, ukryte pod zwisającymi brwiami; opuchniętą dłonią gładził siwe wąsy, sponad których wyrastał srogi nos o lśniącym koniuszku. - Hę? - spytał z niezadowoleniem na widok chudej dziewczyny drżącej w progu. - A to kto? - Z ogłoszenia - dziarsko zaraportowała staruszka. - Wyrzucić ją? - A czemu Basia miałaby ją wyrzucać? - zirytował się starszy pan. - No bo dotąd wyrzucaliśmy te wszystkie z ogłoszenia. - My? - fuknął starzec. - Ja wyrzucałem. Nie Basia. - No tak, pan wyrzucał, panie Karolku. Pan Karolek westchnął potężnie jak chory hipopotam. - Nieszczęsne podskubane indywidua - wyraził się ze wstrętem. -Jak już mam na kogoś patrzeć przez pół dnia, to niech to chociaż nie będzie nieszczęsne indywiduum, oto jakie mam życzenie. Idą zastanowiła się uczciwie, czy określenie "nieszczęsne indywiduum" można odnieść do jej osoby - i doszła do wniosku, że tak. - To przepraszam - bąknęła, wycofując się niezgrabnie. - Wejdź no, panna, tu! - huknął pan Karolek. - Przecież mówiłem, żeby weszła! - A wcale nie - wtrąciła staruszka tonem uściślenia. - Basia niech się nie wtrąca, dobrze?! Panna niech wchodzi, a Basia niech wychodzi. - Niby czemu? - kłótliwie zaoponowała staruszka. - Właśnie że nie wyjdę. Zostanę i dopilnuję, żeby pan Karolek nie strzelił jakiegoś głupstwa. Najwidoczniej pozycja Basi w tym domu była bardzo mocna. Pan Karolek zamamrotał coś pod nosem, jakby się bał głośniej wyrazić niezadowolenie. Staruszka tymczasem cofnęła się do przedpokoju, ostentacyjnie zdjęła okrycie i umieściła je na błyszczącym wieszaku. Jej 17 mina zdradzała ciekawość i nieugiętą wolę uczestniczenia w dalszych wypadkach. Idą już się zbierała w sobie, by przekroczyć próg - gdy nagle koło jej lewej łydki smyrgnął mokry i szorstki, owłosiony przedmiot. Coś zimnego przejechało w pędzie po jej kolanie i - podczas gdy Idą wydawała z siebie mimowolny wrzask - przedmiot ów, jak czarna kula na czterech patyczkach, przemknął po podłodze przedpokoju, po czym zniknął za jakimiś uchylonymi drzwiami. - Lucyper! - krzyknęła Basia, tupiąc sporym czarnym kamaszem. - Ile razy ci mówiłam, żebyś nie lazł do kuchni! Pies, który uprzednio wył pod oknem, wystawił skruszony i szpetny pysk zza drzwi, zrobił zeza, machnął czerwonym ozorem i przedreptał potulnie na wycieraczkę ułożoną w kącie. - Lucyper nie gryzie - niechętnie wyjaśniła Basia, widząc jak Idą się płoszy. - Niech panna wchodzi, jak już koniecznie musi. Trudno. Pan Karolek wykonał prawicą zachęcający królewski gest. Idą weszła wreszcie do przedpokoju i zamknęła za sobą drzwi. 6 Przedpokój był pięknym wykwitem architektury dziewiętnastowiecznej. Stanowił centralny punkt mieszkania - sześcioro drzwi prowadziło zeń do sześciu różnych pomieszczeń, rozłożonych symetrycznie przy trzech jego bokach. Każda linia i każda płaszczyzna miały tu sens, a wszystko razem stanowiło harmonijną całość o pięknych proporcjach. Niestety, najwyraźniej niedawno ktoś obdarzony specyficznym gustem podjął decyzję pomalowania ścian na kolor zabielanej zupy pomidorowej. Odcień podłogi przypominał buraczki. Przedpokój obwieszony był kotwiczkami ze sztucznego bursztynu i pseudoafrykańs-kimi maskami z czarnego plastyku. Natomiast pokój, do którego wprowadzono Idę, reprezentował smak zgoła odmienny. Był spokojnym staroświeckim gabinetem, uchylone drzwi prowadziły na werandę. W oknach wisiały ciemne portiery, pod ścianami stały szafy biblioteczne, smakowicie wyładowane po brzegi. Tu i ówdzie na pociemniałej tapecie dał się dostrzec jakiś sztych z Napoleonem albo pożółkła fotografia grupy studentów przed Colle-gium Maius. Z przykurzonego sufitu zwisała nisko lampa z por- 18łanowym kloszem. Powietrze przesycał zapach fajkowego dymu • ikła woń kurzu pokrywającego książki. Pod jedną ze ścian stało 1 oteżne politurowane biurko, w ścianie przeciwległej widniały zamknięte drzwi z błyszczącą mosiężną klamką. Pośrodku, przy stoliku nakrytym do podwieczorku, piętrzył się masyw wytartego fotela o wysokim oparciu. Starszy pan spoczął na tym meblu z westchnieniem ulgi. - No, słucham - rzekł, wskazując Idzie krzesło i okrywając sobie nogi kocem. W pokoju panował chłód. - To ja słucham - odważyła się Idą, która wobec faktu, że nikt jej nie zabił, nabrała nagle wigoru. - Przeczytałam ogłoszenie i przyszłam. Więcej nie mam nic do powiedzenia. - Pyskata czy coś - mruknął starzec do siebie i zamilkł na dłuższą chwilę. - Ogłoszenie zamieściła moja córka - wyjaśnił wreszcie. - Wyjechała z mężem na jedną z tych kosztownych i snobistycznych wycieczek śródziemnomorskich. Pojechali aa miesiąc. Uznali, że jest mi potrzebna osoba do towarzystwa. Nie mam pojęcia, skąd im się wziął ten pomysł. - Stąd, że pan Karolek marudził - odezwała się z progu staruszka. Stała sobie najspokojniej, oparta o futrynę, i pracowicie coś szydełkowała, przytrzymując pod pachą kłębek granatowej włóczki. - Ja marudziłem? Ja? Niech no Basia nie opowiada takich rzeczy. - Marudził pan Karolek! Narzekał! A to, że mu nudno, a to, że go samego w domu zostawiają... tak jakbym ja się wcale nie liczyła. Pan Karolek najwyraźniej trafił na właściwą ripostę. - Basia się liczy, ale w sensie negatywnym - odparł z lekkim ożywieniem. - Moje zdrowie stale dzięki Basi podupada. - Hi-hi-hi - zaśmiała się staruszka ironicznie. - Na spacery nie chodzi, bez przerwy kopci fajkę, to nie dziwota, że chory. Zepsuła starszemu panu humor. - Czy ja mówiłem, że jestem chory? - spytał z wściekłością. - Nie, niczego podobnego nie mówiłem. To mnie właśnie wpędza do grobu, te ciągłe Basi insynuacje. Zapewne owa wymiana zdań rozwinęłaby się w normalną kłótnię, gdyby - właśnie w chwili gdy Basia nabierała tchu - w przedpokoju nie zabrzęczał ostry dzwonek. 19 \ -Telefon! - ryknął pan Karolek, przykładając obie dłonie do ust jakby znajdował się w sercu puszczy. Pani Basia ani drgnęła, natomiast zza zamkniętych drzwi, tych z mosiężną klamką, zakrzyczał zrozpaczony, łamiący się, stłumiony głos- - Zostawcie mnie w spokoju! Przecież mówiłem! Nie ma mnie! Po prostu mnie nie ma! - Nie ma go. Przecież mówił - powtórzył szyderczo starszy pan w stronę Basi, na co ona natychmiast podążyła do przedpokoju, gdzie telefon wciąż dzwonił uparcie. Staruszka podniosła słuchawkę i odezwała się sucho: - Kto tam? Przez chwilę słuchała w milczeniu. - Nie, nie - powiedziała. Znów milczenie. - A, ja tam nie wiem. Mówi, że go nie ma. Co? A proszę bardzo, do widzenia - odłożyła z trzaskiem słuchawkę i wróciła do gabinetu, wzruszając ramionami. - Kto? - spytał pan Karolek. - A ona, ona - gderliwie odparła Basia. - Coś podobnego -mruknął starszy pan i zbulwersowany sięgnął po fajkę, spoglądając przy tym na zamknięte drzwi. - No cóż. Niech nam Basia zrobi wreszcie kawy. Panna pija kawę? - Ja wszystko pijam - skwapliwie odpowiedziała Idą, W jej sercu zatliła się nieśmiała nadzieja, że może dadzą jeść. - Kto dzwonił? - krzyknął nagle zza drzwi stłumiony głos. - Paulina! - zawołał pan Karolek, osłaniając usta dłonią. Przez chwilę było cicho. Dzięki temu Idą wyraźnie posłyszała z przyległego pokoju odgłos wolnych kroków oddalających się po skrzypiącej podłodze. Jęknęły sprężyny jakiegoś mebla, jakby ktoś rzucił się nań w rozpaczy. Dał się słyszeć cichy szloch, a może tylko głębokie westchnienie - i wreszcie za drzwiami zapanował całkowity spokój. 7 Ciastka, które Basia podała do kawy, były najsmaczniejszymi ptysiami domowej roboty, jakie zdarzyło się Idzie mieć w ustach. 20 /ł 'c. teeo w małych szklanych czarkach podano wyrafinowaną ^'nfiturę z róży - jedyną rzeczą, jaką Idą mogłaby jej zarzucić, h ta znikoma ilość tego specjału. Już choćby dla tych wyszukanych •y esłychanych frykasów panna Borejko zostałaby tu chętnie przez całe życie. . u i • • r. • ,, • i • Starszy pan patrzał na mą z rosnącą przychylnością. Powiedział, ze podoba mu się zdrowy, iście koński apetyt, z jakim "panna" zajada. Miło 1'est widzieć nareszcie przy posiłku kogoś normalnego, o co bynajmniej niełatwo w tym domu. Zapytał wreszcie, czy "panna" jest iuż zdecydowana zatrudnić się jako jego, Karolka Paszkieta, dama do towarzystwa. Jego zięć, Fred, zostawił na ten cel specjalne fundusze. Idą chciała zapytać, co pan Paszkiet rozumie przez "specjalne fundusze", ale delikatność uczuć wraz z pysznym ptysiem zamknęły jej usta. Uśmiechnęła się tylko i skinęła głową. - A więc tak? - spytał pan Paszkiet. -To dobrze. Ten dorobkiewicz ma i tak za wiele pieniędzy. Niechże choć raz znajdą się^ w dobrych rękach. - No, no - zauważyła Basia, przechodząc przez pokój z tacą wyładowaną po brzegi. - No co? - spytał cierpko pan Paszkiet. Staruszka była najwyraźniej podobnego zdania o Fredzie, bo tym razem poprzestała na cmoknięciu i wzruszeniu lewym ramieniem. Podeszła z tacą do zamkniętych drzwi. - Podwieczorek! - zawołała, przykładając do nich ucho. - Dajcie mi spokój! - wrzasnął głos z głębi tajemniczego pokoju. - Co, podwieczorku nie chcesz?! - groźnie krzyknęła Basia. - Nie!!! - No to nie! - z oburzeniem powiedziała staruszka i kręcąc głową zawróciła do kuchni. Starszy pan ze zniecierpliwieniem spojrzał na zamknięte drzwi. - Jest po prostu bezczelny -mruknął. - Nie powinien tak się odnosić do Basi - pomilczał chwilę. - No, ja to co innego - rzekł wreszcie pod wąsem. - Ja mogę na nią pohałasować, bo się lubimy. Kobiecina jest nieznośna, ale w końcu już niemłoda. -Tu pan Karolek wyprostował się z miną młodzika. - Pamięta mnie jeszcze jako studenta - westchnął. - No, tak, ale odbiegliśmy od naszych spraw. Więc jak, zgadza się panna? 21 Idą kiwnęła energicznie rudą głową. - A co będę robić? - spytała, - A bo ja wiem - zastanowił się pan Paszkiet. - Dotrzymywać panu towarzystwa. - No tak. Poczytać mi panna może. Czy coś. - Proszę mi mówić ty - zaproponowała Idą. - A to wypada? - upewnił się starszy pan. - Ile masz lat? - Piętnaście. - No, to może jeszcze wypada. A grasz w garibaldkę? - Tak. - A w remika? - Też. - A w szachy? - Podobno nieźle. - A jak z inteligencją u ciebie? - Pochlebiam sobie, że nie najgorzej - odparła Idą już całkiem śmiało, na co starszy pan zaśmiał się i klepnął w kolano. - No, dobrze - rzekł wreszcie. - Może nie będzie to takie nudne, jak myślałem. Inteligencja, wiesz, to niezmiernie ważna zaleta u damy do towarzystwa. - Zwłaszcza płatnej - zauważyła Idą niby to od rzeczy, lecz z ukrytą myślą. Pan Paszkiet jednakże nie pojął aluzji. - Przyjdź jutro po południu - polecił. - Powiedzmy o czwartej. Popołudnia są najnudniejszą. rzeczą, jaką znam. Późnym wieczorem tego samego dnia Idą siedziała przy kuchennym stole, piła mleko i jadła suchą bułkę z kwaszonym ogórkiem, na które to produkty wydała aż pięć złotych ze swych ostatnich ośmiu. Jałowość posiłku okraszała sobie myślą o tym, co kupi za pieniądze zarobione u pana Paszkieta. Na razie, co prawda, nie miała o nich żadnego pojęcia. Nie spytała w końcu, kiedy ujrzy choć część swego honorarium i jaka będzie jego wysokość. Duma nie pozwalała jej przyznać się panu Paszkietowi do swych obecnych tarapatów finansowych. Co do pana Karolka, dżentelmen ten, najwyraźniej przywykły do nieliczenia się z groszem, usunął jakby kwestię rachunków z pola swej uwagi. 22 ztą sprawy pieniężne zeszły w umyśle Idy na dalszy plan. Jej h 'nią została zaatakowana przez tajemnicę uwięzionego w zam-wyouró pokoju nieszczęśnika. Kim był? - przemyśliwała, gubiąc się l myślach. - Dlaczego nie chciał wyjść ze swego dobrowolnego w. ° -9 ^ może... może ona. Idą, mogłaby mu pomóc? Może kryje się z^tym jakaś romantyczna tragedia?^ Ziadła do końca kwaszonego ogórka, splunęła do zlewu, napiła się dv i zaczęła nerwowo chodzić po kuchni. Była tak podekscytowana, . _g mogła znaleźć sobie miejsca. Poszła do pokoju, potem znów wróciła do kuchni, zajrzała do łazienki, odkręciła kran i zaraz go zamknęła, posłuchała radia, to znów wyłączyła je gwałtownie - i wreszcie pojęła, że nie uspokoi się, dopóki komuś nie opowie, co jej się przydarzyło. Komu jednak miałaby opowiadać? Ach! Aniela Kowalik! Oto była osoba, która mogła Idę zrozumieć. Aniela należała wprawdzie do licznego grona przyjaciółek Gabrieli, ale udzielała odrobiny zainteresowania także i Idusi. Nie był to wszakże jedyny powód, dla którego Idą odczuła potrzebę pogawędki z Anielą. Przecież przez cały ubiegły rok dzielna ta dziewczyna pracowała jako pomoc domowa, zarabiając na życie i ucząc się jednocześnie w Liceum Poligraficznym. Tak, numer Anieli był w notatniku koło telefonu. Idą zadzwoniła od razu. Czekało ją jednak rozczarowanie. - Aniela wyjechała do ojca, do Łeby - wyjaśnił głos doktora Kowalika na drugim końcu linii. Doktor Kowalik był krewnym Anieli. - Zabrała ze sobą moją żonę i dzieci, a także parę osób z tej waszej Dyskusyjnej Grupy ESD. Powiedziała, że Grupa odbędzie tam sympozjum na temat odpoczynku czy coś takiego. - A, to ja wiem. Ale kiedy oni wracają, panie doktorze? - Pojęcia nie mam, dziecko. - To przepraszam. Dobranoc. - Chwileczkę, Idą, ajak tam twoje zdrowie? Jakzwykle źle? - spytał doktor Kowalik z powagą. - Tak, bez zmian - odparła Idą żałobnie; 23 - A jak się czuje mama? - doktor Kowalik był tym właśnie chirurgiem-cudotwórcą, który w styczniu ubiegłego roku operował mamę Borejko po perforacji wrzodu żołądka. - Mama czuje się znakomicie, panie doktorze - odpowiedziała Idą zgodnie z prawdą. - Kiedy ją ostatnio widziałam, jadła na śniadanie paprykarz rybny. - Nie! - przeraził się chirurg. - Ależ tak, w dodatku pod namiotem. Ja przestrzegałam, ale mnie tam nikt nie słucha. Uważają mnie, panie doktorze, za hipochondryczkę i moje zdanie mają za nic, za nic - użaliła się Idą. - No, to nie będę już pana zanudzać. Dziękuję i do widzenia. Odłożyła słuchawkę i popadła w ciężką zadumę. Jakież to smutne. W gruncie rzeczy, po piętnastu latach życia na tej planecie, nie ma do kogo zadzwonić. Nie ma do kogo się udać - ani z radością, ani ze zmartwieniem, ani nawet po prostu z ciekawą nowiną. Czyżby było we mnie coś odpychającego? - pomyślała ze strachem i zwiewna wizja Klaudiusza przepłynęła przez jej pamięć. Czyżby rzeczywiście miała w sobie siłę odstręczającą każdego, kto się do niej zbliży? Nawet siostry od niej stronią. Nawet rodzice z niej kpią. Nie interesują się czy szczęśliwie dojechała z tego cholernego Czaplinka. To oczywiste. Kochają ją najmniej ze wszystkich swoich córek. Dlaczego?? Czy dlatego, że ona, Idą, kocha ich tak mocno? Najmocniej ze wszystkich? "No tak, no tak - myślała sobie Idą, tkwiąc beznadziejnie przy pustym stole, w pustej kuchni pustego mieszkania. -Francuzi mówią, że zawsze jest ktoś, kto całuje, i ktoś, kto nadstawia policzek. A ja? Ja nadstawiam oba policzki. I bez rezultatu. Bez rezultatu". 24 Czwatek 2 sierpnia Większa część nocy przeszła Idzie na czytaniu. Zaczęła czytać po kąpieli - której wciąż jeszcze nie miała dość po strasznych dwóch tygodniach spędzonych na polu namiotowym. Leżąc w łóżku sięgnęła po prostu na półkę Gabrysi i trafiła na zaczytany egzemplarz "Dziwnych losów Jane Eyre". Zanim się obejrzała, była już w połowie tomu, a zegar wskazywał północ. Idą skonstatowała to brzeżkiem świadomości. Książka pochłonęła ją do tego stopnia, że biedaczka zapomniała nawet o głodzie, który dokuczliwie szarpał jej żołądek. Na policzkach miała malinowe wypieki, w ustach paznokieć kciuka, a w wyobraźni szare blanki Thornfieid Hali, wronie gniazda na potężnych drzewach cierniowych i zmysłowy 25 uśmiech pana Rochestera. O, biedna Jane! Jakże bardzo Idą jej współczuła! O trzeciej niepostrzeżenie zasnęła -przy zapalonej lampie, z czołem wspartym o stronicę 271. Spała jak pod narkozą, a obudziła się około dziesiątej rano. Rozsądna panienka, jeśliby nawet dopuściła do podobnej orgii czytelniczej, teraz wstałaby i zaczęła pracowicie spędzać dzień. Ale nie Idą. Idą poszła tylko umyć zęby, stwierdziła po drodze, że za oknem leje deszcz, a w pokoju jest smutny chłód, ponownie zapaliła lampę nad tapczanem, wskoczyła pod kołdrę, otuliła się po uszy i przeleciała dalsze pięćdziesiąt stron - z taką pasją, jakby od tego zależało jej życie. Lekturę przerwała, gdy poczuła, że jej żołądek też się przecież obudził. Przypomniała sobie, że z rzeczy jadalnych posiada tylko zimny wczorajszy makaron. Zgasiła lampę, otuliła się ciepłym szlafrokiem taty, wzięła czule swoją "Jane Eyre" pod pachę i poszła do kuchni. Tu zagotowała trochę wody, by przynajmiej napić się czegoś gorącego. Kiedy szukała cukru, natknęła się na plastykową torbę pełną butelek po pepsi. Uradowana obliczyła, że gdyby je sprzedać - czysty zysk wyniósłby około czterdziestu złotych. Już chciała pędzić do sklepu, gdy pan Rochester wyjrzał do niej z kart książki i pociągnął ku sobie, jak magnes przyciąga opiłki. Sprawa butelek stała się absolutnie nieważnym szczegółem. Idą zdjęła z półki puszkę z cukrem, po czym przeżywszy chwilę wahania, szybko sięgnęła po jak najmniejszy słoik z fasolką szparagową. Po dziesięciu minutach, rozczochrana i bosa, siedziała z książką przy kuchennym stole i czytając bez wytchnienia, półgębkiem pojadała śniadanie. Składało się ono z pocukrzonego wrzątku, zimnego makaronu i ciepłej fasolki. O drugiej po południu szlochała nad ostatnią stroną powieści. Była w stanie godnym pożałowania. Serce jej biło nierówno, nogi stały się sine i zimne, a w brzuchu znów się czaiła głodowa pustka. Sprawa butelek wypłynęła sama przez się. 2 Deszcz lał obrzydliwie. Idą schowana pod starym parasolem mamy, pognała w górę ulicy Roosevelta. Przy Dąbrowskiego, na rogu, mieścił 26 • w podziemiach rozległy sklep "Delikatesów". Od kilku lat, co ^rawda, tytuł "Delikatesy" zdjęto cichcem ze sklepowego szyldu, co hvlo najzupełniej zrozumiałe dla każdego, kto musiał zaopatrywać się w tei placówce. Ale - choć pozbawiona treści i legalności - nazwa oachnąca dobrobytem utrzymywała się wciąż w świadomości nie tracących nadziei klientów. Idą stanęła w kolejce do stoiska z napojami i wyłączyła się z rzeczywistości, wszystkie myśli oddając tej dzielnej Jane i kochanemu Rochesterowi. Nawet kiedy ktoś kichnął jej prosto w kark, nie zwróciła na to szczególnej uwagi. Dopiero nosowe: -Ach! Przepraszam! -z czymś się jej skojarzyło. Odwróciła się. Klaudiusz... Tak, to był on. I tu imaginacja spłatała Idzie głupiego figla. Mianowicie wciąż nie chciała powrócić z Thornfieid Hali. A raczej nawet jakby przenosiła tam Klaudiusza, pod te cierniowe drzewa i mury pokryte bluszczem... zaraz, czy one rzeczywiście były pokryte bluszczem? Rozstrzygając tę kwestię gapiła się na Klaudiusza szczęśliwymi oczami, zaś twarz jej, rozjaśniona uśmiechem i przysnuta mgiełką roztargnienia, miała wyraz dość szalony. Klaudiusz zadreptał w miejscu, wytarł nos i schował chustkę. Nie bardzo wiedział, jak się zachować. Niepewny uśmiech zadrżał na jego pulchnych ustach. Klaudiusz był ładnym chłopcem. Uroda jego była romantyczna i pociągająca: miał świetliste szare oczy o marzycielskim wejrzeniu, kształtny nos i wysoko sklepioną czaszkę pokrytą jasnymi jagnięcymi loczkami. Jego podbródek zarysowany był miękko i łagodnie, a wokół ust dawał się dostrzec wyraz bezbronnej wrażliwości. Idą otrząsnęła się, zamrugała oczami i już była z powrotem w Poznaniu, przy ulicy Dąbrowskiego, w PRL, w dwudziestym wieku. Klaudiusz wciąż uśmiechał się niepewnie, co miało pokryć ogarniające go uczucie paniki. Idzie wydało się wszakże, że jeśli ktoś się do niej uśmiecha aż tak często i długotrwale, to znaczy, że chce wyrazić radość ze spotkania. Objawy sympatii spotykały Idę tak rzadko, że każdy uśmiech, skierowany pod jej adresem, przyjmowała jak bezcenny skarb. A cóż dopiero uśmiech Klaudiusza! Szczodra jej natura odpowiedziała natychmiast spontaniczną serdecznością. 27 - Tak się cieszę, że cię widzę! - powiedziała z całego serca i pogłaskała Klaudiusza po ramieniu obleczonym w cienki sweterek. - Nawet nie wieszJak bardzo! Słuchaj, czy ty lubisz książki o miłości? Ja właśnie... -tu urwała, widząc zbyt już wyraźnie popłoch na drogiej twarzy. - To jest, chciałam powiedzieć, że... przeziębiłeś się, biedaku. To dlatego, że za lekko się ubierasz. Na taki deszcz! Jak chcesz, to wstąp do mnie, pożyczę ci deszczowiec. Strasznie dawno u nas nie byłeś... to jest... -zaplątała się znowu, bo Klaudiusz zaczął oglądać się na boki. - To jest... słucham? Ostatnie słowo skierowała do ekspedientki, która już po raz trzeci zapytała ją, czego sobie życzy. - Ee, te butelki-odpowiedziała nieuważnie i wręczyła sprzedawczyni całą torbę, zwracając się znów do Klaudiusza. Lecz nie znalazła go na miejscu, młodzieniec bowiem wycofywał się wolno w stronę wyjścia. - Poczekaj, już lecę - rzuciła w jego stronę pogodną informację, po czym, zapominając o butelkach i należności za nie pospieszyła za chłopcem. - Chwileczkę! - krzyknęła za nią ekspedientka, lecz Idą nie wzięła tego do siebie. Znalazła się właśnie przy Klaudiuszu i chwyciła go mocno za rękaw. - Prz-przepraszam cię... ale bardzo się spieszę - wyjąkał Klaudiusz z nerwowym uśmiechem przypominającym grymas. - Nie mogę się sp-spóźnić... ani sekundy. - Oj, to czekaj, pójdziemy razem - wesoło powiedziała Idą, wciąż nieświadoma faktu, że wedle prawa Newtona każde działanie wywołuje przeciwdziałanie. Natomiast Klaudiusz zachowywał się tak, jakby był w pełni świadom, że im prędzej stąd odejdzie, tym mniej będzie miał kłopotów. - N-nie krępuj się mną - powiedział, rozglądając się bezradnie. -Przecież... coś tam kupujesz. Do Idy dotarło nagle, że Klaudiusz znowu chce się jej pozbyć. Straciła oddech. Zielone oczy, zazwyczaj niewielkie, powiększyły się teraz i zaokrągliły z rozżalenia, a drżące usta wygięły się w podkówkę. - Dlaczego? - spytała bez śladu jakiejkolwiek dyplomacji. - Ja cię przecież tak bardzo lubię! W następnej chwili gotowa była sobie Odgryźć język za to upokarzające wyznanie. Oczy Klaudiusza wyraziły popłoch - nie można było błędnie odczytać ich wyrazu. 28 Dławiąc się ze wstydu, Idą odwróciła się na pięcie i odeszła bez Iowa. Nawet gdyby się obejrzała, nie ujrzałaby nikogo - wzrok jej s rrniłY łzy prawdziwego bólu. To nic, że sprawa obiektywnie była hteba. Kiedy się ma piętnaście lat, cierpi się mocniej. Idą ustawiła się ponownie w kolejce i stała tak bezmyślnie około nieciu minut, nim wreszcie dotarła przed oblicze ekspedientki, która litościwie wcisnęła jej w zimną dłoń parę monet i pustą torbę. Zacna kobieta nie wiedziała nawet, że zapewnia pannie Borejko wyżywienie na trzy dni. 3 Punktualnie o czwartej po południu bardzo smutna Idą stała przed drzwiami z metalową tabliczką "Karol Paszkiet" i apatycznie naciskała guzik dzwonka, bez śladu zainteresowania czytając ozdobne literki na sąsiedniej, złocistej tabliczce. Układały się one w napis: "Fred i Janina Frączakowie". - A, to ty - skonstatowała staruszka z siwą czupryną, pojawiając się w progu na fali obłąkanego szczekania psa Lucypera. Najwidoczniej i ona postanowiła nie zaszczycać Idy tytułem "panna". Wycelowała w dziewczynę żwawe spojrzenie oczu wypełnionych nieufnością - No chodź, pan Karolek już czeka. Pan Paszkiet, odziany w aksamitną brązową kurtkę, okryty kocem po szyję, siedział w fotelu zgarbiony jak puchacz i nawet nie spojrzał na wchodzącą. Za oknem widać było tylko rzęsisty deszcz. Drzwi na werandę były starannie zamknięte. Pokój wydawał się mroczny i obcy. Idzie nagle zachciało się płakać. Odchrząknęła. - Dzień dobry - powiedziała smętnie, podchodząc bliżej fotela. - Dzień dobry - posępnym głosem odpowiedział pan Paszkiet. - Proszę siadać. Chociaż właściwie nie wiem, po co. Nie mam ochoty widzieć nikogo. Nikogo. Idą nie miała pojęcia, co odpowiedzieć. Milczała. - Na rozmowę też nie mam ochoty - ciągnął ponuro starszy pan, wpierając nieruchome spojrzenie w przeciwległą ścianę. - Więc nie wiem, co dziś będziemy robić. - Może... zagramy w garibaldkę? - zaproponowała Idą i z zakłopotania wbiła paznokcie w dłonie. 29 - E tam - rzekł pan Paszkiet. Idą dokładnie rozumiała jego stanowisko. - Może pogawędzimy? - zaproponowała beznadziejnym tonem. - Ano, możemy. Tak, możemy. Chciałbym wiedzieć, jak się nazywasz. - Nazywam się Borejko. Idą. - Idą? Rzadkie imię - stwierdził pan Paszkiet bez zainteresowania. - To z powodu Id Marcowych. Urodziłam się bowiem piętnastego marca, a mój ojciec jest filologiem klasycznym. - Aha! Filologiem klasycznym! -pan Paszkiet z lekkim ożywieniem zwrócił się do staruszki, stojącej czujnie przy drzwiach. - No i widzi Basta. Filologiem klasycznym. - To ona tak mówi - znaczącym tonem zauważyła staruszka. - Basta pomstuje, że jestem łatwowierny i lekkomyślny - wyjaśnił starszy pan, nabierając nieco werwy. - Mówi, że powinienem sprawdzić twoje dokumenty. Być może jesteś - tak twierdzi Basia - członkinią młodzieżowego gangu albo przynajmniej dzieckiem pary włamywaczy. Za kilka dni znikniesz, a wtedy te zbiry przyjdą tu z kompletem podrobionych kluczy. Poderżną nam gardła, a potem dobiorą się do kasy Fredra. Basiu, niech Basia nie daje mi znaków. Idą i tak wie, że Fred ma jakąś kasę. Każdy ma jakąś tam kasę... - Ja nie mam - wtrąciła szybko Idą. - ...ale to jeszcze nie dowodzi, że musimy być wobec siebie nieufni. Niech już Basia nie mruga, na litość Boską, bo zrobi się Basi z tego jakiś nerwowy tik. Zdeklarowana antypatia staruszki nie była dla Idy zaskoczeniem. "Takie już moje szczęście" -pomyślała zrezygnowana i wyjęła z torebki legitymację. - Daj spokój, dziecko. W moim wieku można się już nie obawiać bandytów - rzekł pan Paszkiet grobowym głosem. - Schowaj ten świstek, nie będę go oglądał. - A ja obejrzę - oświadczyła sztywno Basia i obrażonym kroczkiem przydreptała spod drzwi. - Sam pan Karolek o siebie nie zadba, to ja zadbam. - Odpisała numer legitymacji oraz wszystkie dane Idy, łącznie z adresem i datą urodzenia. Po czym oddała jej dokument. Pan Paszkiet był już myślami przy innym temacie. 30- Ciekaw jestem - powiedział - jak nazwałby cię ojciec, gdybyś i Qa świat w lutym - poprawił się w fotelu i z lekką kpiną patrzył na swoją damę do towarzystwa. - Kto go wie - odparła rudowłosa dama. - Moja starsza siostra rodziła się tego samego dnia co Wergiliusz, z tym, że oczywiście on się irodził w siedemdziesiątym roku przed naszą erą. Miała zostać nazwana Wergilią; ^ podobno mama się uparła, że to nie jest imię dla chrześcijanki. I samowolnie dała jej imię Gabriela. A kiedy się urodziła moja młodsza siostra... - Sekundę - przerwał zainteresowany pan Paszkiet. - Ile was jest w sumie? - Sióstr? - Tak. - Cztery. - Oho. - Właśnie. No więc moja młodsza siostra... ale czy to pana interesuje? - Wiesz, że nawet tak - zdziwił się pan Paszkiet. - Nie mam pojęcia dlaczego. A więc? Twoja młodsza siostra?... - Tak, miała być Tibullą. Ale ponieważ tatę wysłali w podróż służbową, mama przemyciła Natalię. - Wydaje mi się, że imię Natalia ma też źródłosłów łaciński - zauważył pan Paszkiet. - Rzeczownik "natalis" oznacza dzień urodzin. - A to możliwe, bo tata jakoś mało się złościł po powrocie. No, a nasza najmłodsza siostra jest Patrycją Lidią. - I naturalnie wszystkie biegle znacie grekę i łacinę? - Nie, tylko Gabriela. Ona ma wielki talent lingwistyczny. Ma w ogóle mnóstwo różnych zalet i talentów - posępnie powiedziała Idą. - A ja nie. Mnie się nic nie udaje. I właściwie jestem do niczego. Nic, tylko się powiesić. - Typowe objawy depresji młodzieńczej - stwierdził pan Paszkiet ze znudzeniem. -Tylko mi tu nie zacznij płakać albo się zwierzać. Cudze kłopoty już dawno przestały mnie obchodzić. "A to brzydko" - pomyślała Idą, ale nic nie powiedziała. Duży zegar ścienny wybił połowę godziny. Pan Paszkiet ziewnął jak tygrys. 31 - Szczególnie mnie drażni, kiedy jakaś życiowa łamaga - zaczął urwał i nasilił głos, obracając głowę w stronę zamkniętego pokoju - Kiedy jakaś życiowa łamaga zamęcza wszystkich narzekaniem Dlaczego po prostu nie weźmie się w garść?! - tu już starszy pan niemal krzyczał. , - Może nie potrafi - bąknęła Idą ze znużeniem. - Każdy potrafi! - huknął pan Paszkiet w stronę drzwi. - Żołnierz przed atakiem bierze się w garść, zapomina o niebezpieczeństwie i rusza w ogień! Gdyby taki łamaga dostrzegł niebezpieczeństwo w tym, że spłyca i marnuje własne życie... i - Co za okrutne stanowisko - zdenerwowała się Idą. - Co pan tak pogardliwie mówi "łamaga"! Wszystkich pan pod to określenie podciąga, wszystkich ludzi nieszczęśliwych i załamanych... Pan Paszkiet spojrzał na nią z jawną niechęcią. - Też mi dama do towarzystwa - mruknął. - Zamiast zabawiać, to » ona wyprowadza mnie z równowagi! - A mówiłam -przypomniała złowróżbnym głosikiem Basia, która pojawiła się właśnie w pokoju, niosąc tacę z podwieczorkiem. Mina Idy rozjaśniła się nieco na widok tego, co stało na tacy. Basia była prawdziwą artystką w sferze kulinarnej. Na dzisiaj przygotowała buchty drożdżowe z jagodami i śmietaną. Jej pomarszczona, okrągła i rumiana twarz pełna była godności i utajonego samozadowolenia. Basia oparła tacę o stolik, zestawiła nań talerz pełen ciastek, filiżanki, talerzyki i dzbanek z kawą. Teraz, z jednym tylko nakryciem na tacy, Basia podeszła pod drzwi zamkniętego pokoju. Zastukała, lecz tym razem nikt jej nie odpowiedział. Zastukała raz jeszcze, znacznie mocniej. Bez skutku. Idą z trudem powstrzymywała się od patrzenia na drzwi. W powiet- > rzu rosło napięcie. - Krzysiu! -zawołała wreszcie staruszka głosem przyciszonym, lecz stanowczym. Pan Karolek, który właśnie unosił do ust filiżankę z kawą, zawiesił rękę w połowie gestu. ; - Krzysiu, otwórz! To ja! - nie zniechęcała się staruszka. W głębokiej ciszy brzęknęła filiżanka, którą pan Paszkiet odstawił gwałtownie na spodek. Wstał i ociężale zbliżył się do drzwi. 32 - Krzysztof! - zawołał tubalnie i szarpnął klamkę. - Otwieraj! ałomotał pięścią w drzwi. Jego głos był gniewny, lecz obrzmiała twarz "wrażała troskę. Przez chwilę wszyscy nasłuchiwali. Idą aż uniosła się w krześle, pożerana ciekawością. Wreszcie dał się słyszeć jęk sprężyn, jakieś stuknięcie. Kroki taiemniczego Krzysia zaskrzypiały po podłodze i zza drzwi odezwał się niechętny głos: - O co chodzi? - Co z tobą, u licha - huknął pan Paszkiet z ulgą. - Spałem. O co tyle hałasu... - Otwórz drzwi! - zażądał starszy pan. - Basia przyniosła ci podwieczorek! - Nie jestem głodny. - Krzysiu! - No, przecież proszę was... zostawcie mnie w spokoju... - Dlaczego ty nie chcesz do nas wyjść? Chwila napiętej ciszy. - Bo nie mogę-powiedział wreszcie głos. -Ateraz idę spać. -I tym stanowczym zdaniem tajemniczy głos najwyraźniej zakończył rozmowę. Kroki znów zaskrzypiały po podłodze, słychać było, jak ktoś całym ciężarem rzucił się na tapczan. 4 Idą była z siebie dumna: ani słowem nie zdradziła, jak bardzo ją obchodzi osoba zamkniętego w pokoju tajemniczego Krzysztofa. Kiedy pan Paszkiet usiadł w swoim fotelu i skierował na nią nie widzące, pełne troski spojrzenie, Idą miała oczy spuszczone na talerzyk i z wielkim smakiem zajadała buchtę ze śmietaną. Starszy pan milczał przez chwilę, potem westchnął i łyknął kawy. - Dureń - powiedział. Idą ugryzła się w język, żeby nie spytać, kto dureń i dlaczego. Pan Paszkiet mówił przecież do siebie. Basia przeszła za plecami Idy wzdychając raz po raz i z nietkniętą tacą opuściła gabinet. Idą sięgnęła po następną buchtę. - Nadzwyczajne ciastka - zauważyła taktownie. 33 Pan Karolek milczał, bębniąc palcami po politurowanym blade / stolika. / - Waśnie doszłam do wniosku, że podwieczorki są tym, co mnie / najbardziej przyciąga jako damę do towarzystwa. Oprócz pensji, oczywiście - uzupełniła sumiennie Idą. Subtelna aluzja do ewentualnej wypłaty pozostała nie zauważona, podobnie zresztą jak wzmianka o ciastkach. Pan Paszkiet zajęty był własnymi niewesołymi myślami. - Ostatnio - szczebiotała Idą rozrywkowe - czytałam "Dziwne losy Jane Eyre". Napisała to Charlotta Bronte. Cóż to musiała być za wspaniała dziewczyna. Zna pan może tę książkę? - Nie - odburknął pan Karolek, popijając kawę. Idą uznała, że kroczy słuszną drogą, należało oderwać pana Paszkieta od jego trosk. - Ta Jane Eyre -powiedziała tonem towarzyskiej rozmowy -przybywa jako guwernantka do tajemniczego dworu. Jest tam wspaniały pan Rochester, w którym Jane od pierwszej chwili się zakochuje. Jednakże nie wie, biedaczka, o żonie pana Rochestera, którą on ukrywa na strychu w zamkniętym poko... - tu biedna Idą pojęła, że styl towarzyskiej konwersacji doprowadził ją prościutko pod zakazany temat i sprawił, że omal nie popełniła fatalnej gafy. Spojrzała z trwogą na starszego pana. Nie, nie miał na twarzy wyrazu oburzenia. - Ja czytałem ostatnio Senekę - powiedział ponuro. - Traktat o krótkości żyda. Znasz to może? - Nie - z ulgą odparła Idą. - Wie pan, te klasyczne lektury z taty biblioteki nudzą mnie śmiertelnie. Ja szalenie lubię literaturę kobiecą z dziewiętnastego wieku. Zwłaszcza anglosaską. - Wąska specjalizacja, hę? - mruknął pan Paszkiet. - W kółko o miłości? - Tak! - przytaknęła Idą z entuzjazmem. W sąsiednim pokoju nagle upadło krzesło i oboje -pan Paszkiet i Idą - unieśli czujnie głowy, spojrzeli po sobie i udali, że nic się nie stało. - W moim wieku Seneka oddaje nieocenione usługi - podjął pan Paszkiet. - Zresztą i dla ciebie ta lektura byłaby pożyteczna. Seneka uprzytamnia nam bowiem, że życie ludzkie dzieli się na trzy części: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przyszłości nie jesteśmy pewni i nic o niej nie wiemy; nad teraźniejszością nie panujemy; a więc tylko 34 rzeszłość od nas samych zależy. Żyjąc, należy więc pamiętać, że 15 każdym momencie nasza teraźniejszość staje się przeszłością. A przeszłość przecież, moja droga, powinna być naszą ostoją, a nie gniazdem wstydu i wyrzutów sumienia. To miałem na myśli mówiąc, że lektura Seneki przyda się zwłaszcza osobie młodej. Moja przeszłość ostatnio zlewa się z teraźniejszością, a przyszłości pozostało niewiele... - Kto jest u dziadka?! - wrzasnął nagle głos zza drzwi. Pan Paszkiet wstał i podszedł bliżej. - Nikt, kogo byś znał - odpowiedział spokojnie. - Ale ja ją widziałem! Przez okno! - Kogo? - No jak to kogo?! Paulinę! - Pewnie się pomyliłeś. Mam gościa, ale nie jest to Paulina. - Wobec tego ona zaraz tu będzie! Proszę, niech dziadek nie otwiera, jeśli ktoś zadzwoni! Dziadku! Ja nie chcę, żeby ona... Brzęknął dzwonek, i zanim pan Paszkiet zdołał cokolwiek przedsięwziąć, Basia już otwierała drzwi. Idą, wśród tylu wydarzeń rozniecających jej ciekawość, przestała panować nad sobą. Zerwała się z krzesła i pobiegła zobaczyć, kto przyszedł. A na progu, za otwartymi przez Basie drzwiami, ukazała się właśnie istota o wstrząsającej urodzie. Była to dziewczyna mniej więcej osiemnastoletnia, wyposażona przez naturę w zestaw akcesoriów godnych gwiazdy filmowej. Hoża piękność miała smagłą cerę, rumiane policzki, usta jak wiśnie, oczy jak fiołki i wspaniałe złote włosy. Na domiar złego ubrana była w prześliczną suknię o szerokich rękawach i powiewnej spódnicy - białe romantyczne arcydzieło krawieckie, o jakiego posiadaniu na swym kościstym grzbiecie Idą próżno by marzyła - z wielu powodów. - Dzień dobry, czy zastałam Krzysia? - spytała melodyjnym głosem złotowłosa istota i powoli poruszyła rzęsami wielkimi jak skrzydła motyla. Idą poczuła, że jej nie znosi. - Krzysio nie chce widzieć nikogo - powiedziała wrogim tonem Basia i zamierzyła się, by zamknąć drzwi przed nosem panienki. Tę jednak cechowała odwaga i błyskawiczna orientacja. Czubek pantofelka, wciśnięty w szparę między drzwiami, udaremnił Basi jej demonstracyjny akt. - Mnie na pewno zechce zobaczyć - szepnęły wiśniowe usta. - Proszę mu tylko powiedzieć, że przyszłam... 35 - Widział przez okno - burknęła Basta. -1 teraz sobie myśli, że mu się panna Paulina naprzykrza... - Basiu, dość! - z oburzeniem zawołał pan Paszkiet, wychodząc do przedpokoju najszybciej jak mógł i mijając w przejściu Idę, jakby była meblem. - Paulinko, proszę nie brać tego dosłownie... "A jak"? - zdziwiła się Idą i oto z uczuciem trudnym do opisania ujrzała na własne oczy, jak to się robi, żeby za pomocą jednego promiennego uśmiechu owinąć wokół palca kogoś nawet tak niezależnego jak pan Paszkiet. Starszy pan kłaniał się, przepraszał w imieniu Krzysia, tłumaczył go - dość zresztą nieudolnie, a nawet pocałował Paulinę w rękę - którego to wyróżnienia skąpił, jak dotąd, swojej damie do towarzystwa, choć ta niewiele była młodsza od Pauliny. - Nie chce mi się wierzyć, żeby Krzysio unikał mnie celowo -powiedziała gładko aksamitnooka piękność. - Proszę mu powiedzieć, że czekam na telefon... ale że może mi się znudzić to czekanie. - Tu uśmiechnęła się znów, ale jakoś inaczej. Idą gotowa była przysiąc, że ten uśmiech coś jej przypomina. Wytężyła pamięć i odnalazła asocjację: tak uśmiechał się rekin na rycinie w Encyklopedii Powszechnej PWN. - A... kto to jest? - spytała słodkim szeptem drapieżna Paulina i utkwiła w twarzy Idy dwie czarne źrenice. Basie tknął jakiś nagły impuls. - To nasza Idą. Przychodzi teraz co dzień. Impuls okazał się nieomylny. Paulina błysnęła oczami, pożegnała się i zanim pan Karolek zdołał odpowiedzieć, już jej nie było. Tylko stukot pantofelków trwał jeszcze przez chwilę, jak pełne wdzięku wspomnienie. 5 - Cóż za urocze dziewczę! - powiedział pan Paszkiet, zamykając drzwi i uśmiechając się z sympatią. - Bez wątpienia - odparła Idą, starając się nie okazać ogromu swej zawiści. - Tak rzadko u współczesnych dziewcząt spotyka się podobny wdzięk i dystynkcję - ciągnął pan Karolek z rozmarzonym uśmiechem, całkowicie nieświadom faktu, że bądź co bądź jego dama do towarzystwa też jest dziewczęciem współczesnym i może się poczuć dotknięta. - Ma pan słuszność-przytaknęła Idą, sięgając wyżyn samoudręczenia. 36 - Głupi ten Krzysiek, że się przed nią chowa! - oświadczył pan Paszkiet już bez uśmiechu i gniewnym krokiem przeszedł pod drzwi zamkniętego pokoju. - Krzysztof. - krzyknął. - Co? - natychmiast odezwał się ponury, złamany głos zza drzwi. - Paulinka powiedziała, że... - Wiem na pamięć, co powiedziała Paulinka! - Powiedziała, że może jej się znudzić czekanie na twój telefon! - Cha, cha, cha. - Krzysztof! Czy ty się śmiejesz? - Nie - odwarknął głos, oddalając się w głąb pokoju. - Zostawcie mnie! To wszystko! Pan Paszkiet usiadł z rozmachem w swoim fotelu. - Wiesz co - powiedział do Idy, ledwie ją dostrzegając przez mgłę irytacji. - Nie będę cię trudził dziś dłużej. Idź sobie do domu czy gdziekolwiek, bo ja się teraz muszę zdrzemnąć. Koniecznie muszę się zdrzemnąć. 37 PlĄTek 3 sieRpnia l Kochana Córko! Dzwonimy do Ciebie niemal co dzień - a zważ, że nie jest to łatwe na naszym polu namiotowym; kierownik uprzystępnia nam swoje biurko tylko wówczas, gdy czynna jest stalówka, wskutek czego osoba czekająca na połączenie traci gorący posilek! - a tymczasem Ciebie nie ma w domu. Mama pogrąża się w czarnej rozpaczy, przekonując nas wszystkich, ze z pewnością nie dotarłaś do Poznania. Dręczą ją najgorsze przeczucia matczyne, o których twierdzi, że zawsze się sprawdzają. Nie słucha zupełnie moich kontrargumentów, za pomocą których usiłuję jej wyjaśnić, że quae nocent, docent. 38Co do mnie, jestem spokojny. Dla istoty rozumnej, za jaką Cię uważam mimo wszystkich Twych szaleństw, dotarcie z wakacji do domu autobusem PKS nie jest zadaniem ponad siły. Mama jednak lekceważy /naje racjonalne stanowisko, twierdząc, że nie doceniam wpływu przypadku na losy ludzkie. Liczne warianty działania tegoż czynnika (katastrofa autobusowa, rabunek, gwałt, a nawet morderstwo) nachodzą biedną mamę w jej jakże licznych proroczych snach. Bądź tak dobra i ze względu na jej zdrowie połóż wreszcie kres swemu milczeniu. Zadzwoń do nas (tel. Siemczyno 3) lub daj znak życia, a najlepiej byłoby oczywiście, gdybyś zechciała uznać swą pomyłkę i wrócić do nas, pod namiot. Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi łnsipientis in errore perseverare. Jak należy się spodziewać, miejski zaduch udręczył Cię już ostatecznie i z tęsknotą myślisz zapewne o tych zielonych polach, krystalicznym powietrzu leśnym i błękitnych wodach jeziora. Drobne niewygody nie mogą być przecież tym, co odstrasza moją dzielną córkę od wypoczynku na łonie natury! Czekamy na wieści od Ciebie lub na całą Twoją osobę - bene vale! - Ojciec. Idusiu przebrzydły, jak możesz nie odzywać się do nas ani słówecz-kiem! - czy nie przychodzi Ci do głowy, że się możemy niepokoić? Biedny ojciec nie śpi po nocach, dręcząc się, że spotkało Cię coś złego. Nie przekonują go żadne argumenty - jest pewien, że milczenie Twoje spowodowane jest jakąś katastrofą życiową. - Proszę cię, kochanie moje, odezwij się jak najprędzej, nie możemy się do Ciebie dodzwonić, chociaż ojciec każdego dnia tkwi przy telefonie, tracąc przez to obiad. I ja się martwię, chociaż w głębi serca pewna jestem, że nic Ci się nie stało. Odezwij się już, jeśli Ci wstyd za tamtą awanturę, to jesteś głuptas. Już dawno się na Ciebie nie gniewamy! Czy masz co jeść? Czy nie jesteś chora? Czy nie brak Ci pieniędzy? W razie potrzeby zwróć się do stryja Józeczka. Pogoda wciąż okropna. Zimno. Ojciec nadrabia miną, a mnie bolą nerki. Całuję Cię, maleńka, napisz albo zadzwoń, ale raczej nie przyjeżdżaj. Leje! Ściskam Cię 100 razy - Mama. Kochana Siostro! Piszemy wszyscy listy do Ciebie, bo tata się nie może dodzwonić, przez co traci obiad. Przeczytałam już ,Jvanhoe" i "Jeźdźca 39 bezgłowy". Tata myślał, że mi starczy na cale wakacje, ale nie starczyło Nudzę się okropnie. Teraz czytam książkę pana kierownika, jest ona o pewnym krulewiczu, który nazywa się Myszkin, a książka ma w tytule brzydkie słowo. Ta książka jest nudna, więc dużo opószczam. Najbardziej mi się podobało, jak pewna dama wrzuciła do ognia sto tysięcy rubli. Rubel jest to jednostka monetarna w bratnim kraju naszych najlepszych przyjaciuł. Wiem to na pewno, bo spytałam taty, co to jest rubel, i tata mi powiedział, co to jest rubel. Idus, czy możesz mi przysiąc coś do czytania? Tatuś dodaje, że masz wybrać książkę dla mnie, pamiętając, że jestem dzieckiem o pszyspieszonym rozwoju. Pszyspieszony rozwój to jest akceleracja. Spytałam taty, co to jest przyspieszony rozwój i on mi wlaSnie powiedział, że to akceleracja. Szkoda, że go już nie mogę spytać, co to jest akceleracja, bo on krzyczy, że zaraz oszaleje. Całuję Cię sto milionów razy - Twoja siostra Nutria. Kochana Tu Pulpa Tęsknie za Tobom Nutria się ze mnom nie chce bawić (Gaba hodzi z pyziakiem och kochana pszyjedź do mnie Nurtia tylko czyta i czy ta ja już nie czytam Tu w kiosku nie majom swierstrzyka Zgóbiłam długopis i nie mogę rysować Tata do ciebie dzwoni i nic nie je Może nie lubi kórczaków Chce do domu Papa całusów 122 Pulpa Idą, przeklęty wariatuńciu, nigdy Ci nie przebaczę tego numeru! Nie dziwię Ci się specjalnie, żeś zwiała, ale, do cholery jasnej, mogłabyś dać cynk, czy żyjesz! Nie dość, że zmywam za Ciebie te wszystkie przeklęte gary, to jeszcze dzień i noc słucham labidzenia, że na pewno nie żyjesz! Ojciec nie może się do Ciebie dodzwonić. Traci przez to co dzień jeden z tych pysznych (t fu) obiadków. Wyślij telegram czy co. Aha, gdyby do mnie były jakieś telefony, to wszystkie zapisuj. Grupa ESD wróci lada dzień. Ściskam Cię, ty podła - Gabriela Ja też załączam pozdrowienia, boska Ido, i wyrażam żal, że Cię tu nie ma. Nikt tak dobrze jak Ty nie oprawia ryb - a właśnie biorą jak wściekłe. Dziś rano złapaliśmy z Twoim Tatą kilka tłustych węgorzy. Nigdy w życiu nie złowiłem tylu ryb, co tu. Jestem nieomal w szoku. Niestety, Gabrysia ńi\ dnawia oprawiania tego, jak mówi. paskudztwa. Wspominam Cię z tęsknotą - niskie ukłony - Janusz Pyzidk. pierwszą rzeczą, jaką zrobiła Idą po przeczytaniu listów, było sięgnięcie po słuchawkę i zamówienie telegramu. Koszta tej decyzji oczywiście ponieść miał ojciec w połowie przyszłego miesiąca przy okazji płacenia rachunku za telefon. Nie skrępowana kwestią pieniężną córeczka pozwoliła sobie zatem na radosny słowotok. Zdumiona telefonistka usłyszała od panny Borejko następujący barokowy tekst, podyktowany głosem zrównoważonym, rzeczowym, wpadającym nawet w ton oficjalny: WSZYSCY JAK JEDEN MĄŻ MACIE CHORĄ WYOBRAŹNIĘ! JESTEM ŻYWA, NIEMAL ZDROWA I NIKT MNIE NIE UWIÓDŁ. DZIELNIE PRACUJĘ I ZARABIAM, OD STRYJA NIE POŻYCZAM, NIE GŁODUJĘ, A ZRESZTĄ YENTREM NIMIS REPLERE NOCET, TATUSIU. NUTRIA, DAJ SPOKÓJ IDIOCIE, LEPIEJ PISZ PAMIĘTNIKI, KSIĄŻKI CI NIE WYŚLĘ, BO PO PIERWSZE, NIE MAM CZASU, SECUNDO - I TAK NIE DOJDZIE, TERTIO - PRZECIEŻ WKRÓTCE WRÓĆCIE DO CIEPŁEGO DOMU, BO NIEPODOBNA WYTRZYMAĆ NA ŁONIE TAKIEJ NATURY, W DOMKU SUCHO I MIŁO CHA CHA CHA, DOBRZE MI BEZ WAS I SAMI SOBIE PATROSZCIE SWOJE OŚLIZGŁE WĘGORZE. CAŁUJĘ WAS W MOKRE DZIOBY, WSZYSTKICH Z WYJĄTKIEM MEGO WIELBICIELA JANUSZ-KA. WASZA MĄDRA I KOCHANA CÓRKA, SIOSTRA I SZWA-GIERKA IN SPE - IDUSIA. Idą odłożyła słuchawkę, zaśmiała się z satysfakcją, po czym popatrzyła na zegarek. Było wpół do dwunastej. Poszła do spiżarni i bez najmniejszych już skrupułów wzięła z półki słoik z fasolką oraz drugi - z konfiturą truskawkową. Mama nie będzie miała żalu. Przecież sama pisze, że martwi się o Idę. 41 Zjadła wszystko, co było w słoikach, i przeszukała kąty - w nadziei że znajdzie kilka choćby butelek do sprzedania. Pan Paszkiet wciąż nie wspominał o pieniądzach, więc trzeba było się jakoś ratować. Butelek nie znalazła. Mogłaby sprzedać książki, ale żal jej było każdej. Jedno więc pozostało: rzemiosło i rynek. Idusia miała fantazję, miała też smykałkę w palcach - do wszystkiego z wyjątkiem szycia. Szycie, nie wiadomo czemu, stanowiło dla niej zagadnienie nie do pokonania. Gdyby istniał jakiś dostępny sposób na wykonanie odzieży klejonej z papieru. Idą byłaby najładniej ubraną dziewczyną w województwie poznańskim. Wobec jednak wspomnianej idiosynkrazji pomysłowość Idusi znajdowała ujście głównie w tworzeniu taniej biżuterii. Wszystkie siostry i mama obdarowywane były z najróżniejszych okazji i bez okazji wisiorkami, koralami i broszkami wykonanymi z gipsu, starych butów, fasoli, pestek od brzoskwini, orzeszków bukowych, piórek i kory. Ojciec bywał uszczęśliwiany na przykład spinkami do mankietów (nigdy nie używał spinek) wyrzeź-bionymi precyzyjnie w kości - z rosołu. Podśpiewując, Idą wywlokła teraz ze skrytki torbę gipsu, kilo czerwonej farby w proszku oraz puszkę lakieru nitro. Przez następne godziny tkwiła przy kuchennym stole, słuchając przez radio koncertu Brahmsa i pracując z wielkim natchnieniem. Kiedy spiker zawiadomił świat, że jest piętnasta trzydzieści, na stole leżało już dwadzieścia pięć różowych wisiorków z gipsu uformowanego w pulchne, milutkie serduszka z dziurką, a Idą cięła żyletką wąziutkie paski z kawałka starej torebki zamszowej. - Wysychajcie do jutra - powiedziała swoim serduszkom, kiedy wszystkie paski zostały już przycięte i ułożone obok wisiorków. -Jutro rano się was polakieruje, namaluje monogramy i hajda na Rynek Jeżycki. A teraz lecimy do naszego tajemniczego Krzysia. 3 Z poświstem wichury wpadła do przedpokoju pana Paszkieta i strzepując wodę z rękawów prochowca powiedziała, że właśnie znów zaczęło padać. Pan Paszkiet siedział przy swoim biurku i pisał coś w grubym zeszycie. Widok Idusi mile go zdziwił. 42 - A, to ty, doprawdy? - zawołał. - Byłem pewien, że nie będzie ci się chciało wyjść z domu w taką pogodę! - Ja też byłam pewna - powiedziała Idą, moszcząc się w krześle. Okno i drzwi od werandy, zalane deszczem, dygotały od podmuchów wiatru. Gabinet był mroczny, tylko lampa na biurku rzucała miły krąg żółtego światła na książki, dywan i fragment fotela. - Łupniemy sobie partyjkę garibaldki, co? - zaproponował starszy pan, z trudem wstając od biurka i sadowiąc się w swoim fotelu, przy stoliku. - Widzę, że pan dziś trochę weselszy - zaryzykowała Idą. - E, nie. Może tylko mniej smutny - odrzekł pan Paszkiet. - Stawy mnie przestały boleć, bo zażyłem nowe lekarstwo. A w moim wieku dzień, kiedy człowieka nic nie boli, należy uznać za szczęśliwy. Basiu! Czy prędko będzie kawa? - Pan Karolek dostanie dziś mleko - powiedziała Basia tonem komendy wojskowej, pojawiając się w pokoju ze zwykłą nagłością. Jej siwa czuprynka była dziś ukryta pod białą chusteczką, policzki mocniej niż zwykle rumiane, jakby dopiero co odeszła od pieca. - Szarlotka jeszcze ciepła - powiedziała z dumą, stawiając na stoliku talerz z pachnącym ciastem. W ostatnie słowo jej wypowiedzi wdarł się przenikliwy głos dzwonka. - Telefon! - zakrzyknęli jednocześnie pan Paszkiet i Basia, ale za drzwiami nikt się tym razem nie odezwał. Basia poszła więc do przedpokoju, pan Paszkiet zaś wstał i podkradł się do zamkniętych drzwi. - Nie, nie chce - mówiła Basia do słuchawki i z samego brzmienia jej wrogiego głosu Idą domyśliła się, kto dzwoni. - Nie mogę, niestety. No, trudno. - Krzysiu! - pan Paszkiet zapukał w drzwi. - Dzwoni Paulinka! - Dziadku, przecież prosiłem - odezwał się zmęczony głos. - Krzyś! - huknął z nagłym zdecydowaniem starszy pan. - Dość tego! Jeżeli nie otworzysz natychmiast, zawołam ślusarza! Przez chwilę trwała dramatyczna cisza. Pan Paszkiet aż przygryzł wąsa. Idą zamarła w krześle, wpółuniesiona nad siedzeniem, z kawałkiem szarlotki w dłoni. W progu stanęła Basia, przykładając dłoń do ucha. - Dziadku... czy dziadek jest sam w pokoju? - spytał wreszcie glos zza drzwi. 43 - Już, już, za chwilę - powiedział pan Paszkiet, machając gorączkowo ręką w stronę Idy. - Już, za chwilę. Basia sobie już idzie. - I nie ma nikogo więcej? Idą i Basia wymknęły się do przedpokoju. - Nikogo - usłyszały głos pana Karolka. Szczęknął klucz w zamku. Pisnęły zawiasy. - Nareszcie! - westchnienie pana Paszkieta. - Co ty wyprawiasz, Krzysiu... - Proszę, niech dziadek sam zobaczy - odpowiedział młody, zgnębiony głos. - Co mam zobaczyć, kiedy stoisz w cieniu?! Skrzypnęła podłoga. - Ach! - powiedział pan Paszkiet i zamilkł. - No właśnie - rzekł Krzysio. - Sam dziadek widzi. Czy nie moglibyście wobec tego zostawić mnie w spokoju? - Ależ, Krzysiu! Ty musisz koniecznie iść do lekarza! - Już byłem. - To idź jeszcze raz! - Po co? Żeby mi powiedział to samo? - Ale co ci powiedział? Dlaczego ty nam nic nie mówisz... Krzysiu! Zachowuj się po męsku! Przecież nie jesteś łamaga... przecież... Nie! Rozległ się trzask zamykanych drzwi, klucz znów zazgrzytał w zam-j^u i zapadła cisza. 4 - Jest zdesperowany - powiedział pan Karolek, wychodząc do przedpokoju. Trzymał się za serce i oddychał wolno, z trudem. - Spokojnie, spokojnie - zaszeptała staruszka, zamknęła drzwi od eabinetu i poklepała pana Paszkieta po ręce. - Minie Krzysiowi, wszystko się jakoś ułoży... każdy ma czasem taki zły okres... - Jego zły okres trwa już przeszło tydzień -powiedział pan Paszkiet "piszczącym szeptem, zapominając o Idzie przytulonej do wieszaka, a oloźe po prostu ignorując jej obecność. - Basiu! On jest okropnie zmieniony. - Zaraz tam zmieniony - pocieszająco zagderała staruszka. - Pan Karolek to zawsze przesadza. Czemu by miał być zmieniony? 44 - Nie przesadzam - gniewnie odpowiedział pan Paszkiet. - Jeżeli sam stamtąd nie wyjdzie, sprowadzę mu lekarza. - Ślusarza najpierw - podsunęła Basia praktycznie. - Ślusarza, ślusarza. To nie do przeprowadzenia. Krzysio usłyszy i... leszcze sobie co zrobi. - Albo ślusarzowi - mruknęła Basia. Oboje zamilkli. Pan Paszkiet był żółtawoblady, jego twarz obwisła, a wąsy drżały. Wyglądał bardzo nieszczęśliwie. Idzie ścisnęło się serce. - Proszę pana - powiedziała porywczo. - Ja znam bardzo dobrego lekarza. Uratował moją mamę. Ja mogę go poprosić, żeby tutaj przyszedł... on wszystko zrozumie. Pan Paszkiet i Basia popatrzyli na nią ze zdumieniem. - On na pewno przekona tego Krzysia, żeby otworzył drzwi... ja przepraszam, że się wtrącam, może to nie moja sprawa, ale... - tu urwała, bo pan Paszkiet zrobił dziwną minę. Oj. A więc znów popełniła nietakt. Znów narzuca się komuś, komu była w najlepszym razie obojętna. Policzki zaczęły ją palić. - Basiu - odezwał się pan Paszkiet w tej samej chwili, nie spuszczając z Idy zmrużonych oczu. - Kto tu potrzebuje damy do towarzystwa? - Na pewno nie pan Karolek - arogancko mruknęła staruszka. - Mówiłam od samego początku. - Zgadza się - rzekł pan Paszkiet i ujrzał, jak Idą Borejko blednie, dumnie unosi podbródek i chwyta za klamkę od drzwi frontowych z wyraźnym zamiarem natychmiastowego odejścia. - Ej, stój, panienko, stój. Chciałem tylko powiedzieć, że to Krzysio potrzebuje damy do towarzystwa. Krzysio. Idą odwróciła się powoli. - No, jak myślisz, namówisz go do wyjścia? - spytał pan Paszkiet, mrugając szybko i gładząc wąsy. - Kogo? - spytała Idą, której jeszcze nikt tego nie powiedział. - Mojego wnuka. Ma osiemnaście lat. Może właśnie trzeba mu rozmowy z kimś młodym? Może myśli, że ja go nie zrozumiem? Bardzo się boję o niego. Jest chyba poważnie chory. No? Spróbujesz? Jesteś moją ostatnią nadzieją. 45 - Spróbuję - gwałtownie odpowiedziała Idą, czując w sobie dziwna moc. To było zbyt piękne, żeby mogło być prawdziwe. A więc jest komuś potrzebna! Ba, jest nawet czyjąś ostatnią nadzieją! - Na pewno go stamtąd wydostanę! - powtórzyła tonem ślubowania. - No, no - mruknęła Basia sceptycznie. - Nie mów hop, póki nie przeskoczysz. - A kiedy przeskoczysz - wpadła jej w słowo Idą, nagle roześmiana. -Kiedy przeskoczysz, to i wtedy nie mów hop. Zobacz najpierw, w co wskoczyłeś, jak mawiał Tuwim. Pani Basiu, gotowa jestem założyć się o tort, że Krzysio mnie posłucha. 5 - No więc naradźmy się - rzekł pan Paszkiet, przysuwając sobie kuchenny taboret i zamykając przezornie drzwi od kuchni. - Siadaj, Idą, a Basia też mogłaby wreszcie przestać się kręcić. - Gdybym kiedyś przestała się kręcić, to marna pana Karolka dola - odpaliła natychmiast staruszka. Podreptała jeszcze przez chwilę po przestronnej czystej kuchni, przetarła jakieś szklanki, pobrzękała pokrywkami, wreszcie uznała, że jej honor nie dozna uszczerbku, jeśli teraz mimochodem usiądzie. Przysunęła sobie trzeci taboret do stołu. Pan Paszkiet chrząknął i wyjaśnił, że Krzyś jest synem Janeczki i Freda. Miał pojechać z rodzicami na wycieczkę Automobilklubu do Grecji i Turcji. Fred strasznie się denerwował, bo Krzysia nie było do ostatniej chwili -jak pojechał w czerwcu na wczasy wędrowne, tak nie wrócił aż do dwudziestego dziewiątego lipca. Trzydziestego wycieczka Automobilklubu miała ruszać w drogę, a Krzysia wciąż nie było. Rodzice postanowili zaczekać na niego jeszcze jeden dzień i rzeczywiście się doczekali. Krzysio wrócił w nocy z trzydziestego na trzydziesty pierwszy, jakby celowo chciał spóźnić się na wyjazd. Nikt go nie widział. Rano Basia odkryła obecność Krzysztofa, ale nie na wiele się to zdało, bo chłopak nie chciał otworzyć drzwi i nie chciał wyjść ze swego pokoju. Wykrzykiwał, że nie zamierza nigdzie wyjeżdżać i żeby mu dali spokój. - Fred się wściekł - dodał pan Paszkiet nie bez uciechy. - Powiedział, że nie będzie gadał z tym lalusiem i żeby się Janeczka pospieszyła, to jeszcze zdążą dogonić grupę. I zaraz pojechali. A Krzysio odtąd nie wystawił nosa z pokoju. 46 _ Wystawiał, ale nocą -wtrąciła gderliwie Basia. - Przecież co rano ., g ^g mi prowiantów ubyło. Wanny też jak zwykle po sobie nie y.g Ręcznik w łazience zawsze rzucony na podłogę... - Mogłaby też Basia nie wspominać o takich drobiazgach, kiedy chłopca spotkało nieszczęście! - rzucił gorzko pan Karolek. Staruszka pociągnęła nosem i umilkła. Deszcz przestał padać tak nagle, jakby ktoś podciągnął szarą kurtynę. Rozbłysło czyste światło słoneczne i wypełniło w jednej chwili całą kuchnię, zapalając żółte gwiazdki w szklankach, łamiąc się tęczowo na krawędzi kryształowej salaterki i złotym blaskiem ślizgając się po mosiężnych okuciach pieca. Idą czuła, jak porywająca historia nieszczęśliwego Krzysia wypełnia jej duszę podobnym blaskiem. Oto jest więc nareszcie człowiek, który jej potrzebuje, którego tylko ona może uratować, ona jedna. Prawdziwe życie, które dotąd tak skrzętnie ją omijało, wdarło się teraz nagle w jej szarą egzystencję, przesycając ją tajemniczą treścią. - On jest okropnie zmieniony... - mruknął pan Paszkiet, nerwowo stukając paznokciami po białym drewnie stołu. - Przez te wakacje stało się z nim coś złego... - Proszę pana, niech się pan nie martwi - szybciutko powiedziała Idą. - Ja coś wymyślę, ja się jakoś do niego dostanę... - Zacisnęła powieki i zaczęła zastanawiać się, w jaki sposób można wejść do pokoju, którego drzwi są zamknięte. - Przez okno! - krzyknęła triumfalnie. - Idiotyzm - stwierdził pan Paszkiet, podnosząc głowę i patrząc na Idę z niedowierzaniem. - Przecież Krzysio cię zobaczy. - To niech zobaczy. - Przecież on nie chce tam wpuścić nikogo z nas. - Ale ja nie jestem kimś z was. Jestem zupełnie obca osoba. - To prawda - zdumiał się pan Paszkiet. - Basiu, jak Basia myśli... Mina Basi wyrażała powątpiewanie i zgorszenie. - Głupi pomysł. - W pewnych sytuacjach głupie pomysły są zbawienne - oświadczyła Idą. - No, jak się tam dostać? Nie ma sposobu. A ja sobie wejdę jak gdyby nigdy nic i zacznę z nim rozmawiać. Powiem mu... zresztą, nie wiem, co mu powiem. Potem się zobaczy i zaimprowizuje. - Przecież okno może być zamknięte - wysunęła ostatni argument pani Basia. -1 co wtedy zrobisz? 47 - Poczekam, aż je otworzy. Kiedyś musi przewietrzyć pokój, no nie? Do Basi chyba zaczął trafiać pomyśl Idy. - Może byś mogła - zaczęła z nadzieją - namawiać Krzysia, żeby zjadł coś gorącego... - Pewnie - ucieszyła się Idą. - Ja tu wszystko przygotuję, a ty mu tylko... Pan Paszkiet szarpnął wąsa. - Niech będzie - zdecydował. - Więc... kiedy? Idą przez chwilę zbierała się w sobie, jakby miała skoczyć o tyczce. - Czemu by nie zaraz? - powiedziała i zatrząsł nią dreszcz dziwnego przeczucia. - Tak. Zaraz. Po prostu wstaję, wychodzę i przystępuję do akcji. Wstała, wyszła, ale do akcji nie przystąpiła. Chodziła natomiast wzdłuż ulicy Krasińskiego, usiłując wymyślić jakiś wiarygodny pretekst dla wtargnięcia przez okno w głąb tajemniczego pokoju. Oczywiście, nie było to proste zadanie. Im dłużej myślała, tym bardziej duch w niej słabł. Łatwo było wyskoczyć ze zwariowanym pomysłem. Dużo trudniej go zrealizować. Tak, w realizacji pomysł z włażeniem przez okno do nieznajomego chłopca dużo tracił na atrakcyjności. Zaczynał wyglądać idiotycznie. Krzysio, istota zagadkowa i nieznana, może po prostu wyrzucić ją bez ceregieli lub, zdjęty słusznym gniewem, wręcz pobić. Chodziła po mokrym chodniku i, zapuszczając się nerwowo w ścieżkę koło domu, robiła wizję lokalną, czując przy tym, że chętnie odwołałaby całą tę akcję. Ścieżka prowadziła do ogródka na tyłach. Obok drzwi na werandę widniało okno, za czerwoną zasłonką w kwiatki był tajemniczy pokój Krzysia. W przyległej ścianie domu widoczne z ulicy było jeszcze jedno okno z taką samą czerwoną tkaniną. Pokój Krzysia zajmował więc narożnik, Pan Paszkiet i Basia tkwili wciąż na posterunku, przy zamkniętych drzwiach werandy. Idą widziała ich, ilekroć kierowała pełne wahania kroki na tyły posesji. W sąsiednim oknie, tym Krzysiowym, jedna połowa była uchylona. W nieruchomych fałdach zwisała za nią prwona zasłonka, widać też było doniczkę z dużym kaktusem, stojącą na parapecie. Czas mijał. Idą zaczęła się denerwować. Który to już raz doszła do roeu ulicy Mickiewicza, zawróciła i ruszyła chodnikiem wzdłuż domu? Właśnie przyszło jej do głowy, że powinna dać sobie spokój z tą aferą, kiedy nagle ujrzała coś strasznego. Zanim jej umysł, zajęty myślami o sforsowaniu okna, zdołał zareagować na nową sytuację -już uczyniły to organy wewnętrzne. Serce Idy zatrzęsło się jak myszka, żołądek ścisnął mdląco, a do gardła dostał się jakby kłujący oset. O jakieś kilkanaście metrów przed Idą, po tej samej stronie chodnika, szła królewskim krokiem Paulina, której posągowe iście kształty uwypuklały się należycie pod obcisłym kombinezonem o najmodniejszej linii. Nad głową trzymała purpurową parasolkę, wdzięcznie opartą o ramię, jakże harmonijnie komponującą się w całość z purpurowymi pantofelkami na bardzo cienkich obcasach. Wspaniała Paulina ze swoją ciemną cerą i złotymi włosami wyglądała jak ilustracja wycięta z żurnalu mody. Idą bynajmniej nie była zdziwiona, że oglądają się za tym cudem wszyscy przechodnie. Lecz nie mogła obojętnie przejść do porządku nad faktem, że o pięć metrów za Paulina, wpatrzony z fascynacją w jej długie nogi i resztę ciała, drobił osłupiały Klaudiusz. Klaudiusz! Tak. Klaudiusz. Ale oto nadeszła chwila popłochu dla biednej Idusi. Biały kombinezon Pauliny migotał już coraz bliżej i bliżej - i coraz bliżej był już sunący za nią cień. Idą nie mogła przecież tkwić tak na chodniku i czekać, aż ją Klaudiusz zobaczy. Z pewnością pomyślałby, że prześladuje go i tropi... o, wielkie nieba! To nie do pomyślenia! Nigdy, nigdy, nigdy!... Trzeba natychmiast stąd zniknąć. Jednym susem, jak wybitnie sprawna kangurzyca, znalazła się koło domu numer dziesięć. Następny sus wykonała w kierunku tylnych rejonów domostwa. Lecz skoro tylko wylądowała za narożnikiem, poczuła, że nie jest sama. Pod nogami miała Lucypcra, który zakwiczał jak prosię, gdy obcasy Idy zaplątały się w jego ogonie. Natomiast pod plecami, zamiast muru, poczuła jakieś zimne ciało. Kiedy się odwróciła, ujrzała małego, przybrudzonego chłopca, który jedną ręką osłaniał głowę, jakby w obawie, że Idą go zaraz huknie w ucho, a drugą ściskał dłoń młodszego chłopca o podobnie ubłoconym wyglądzie. Kiedy oczy 49 chłopców spotkały się z zielonym spojrzeniem Idy, obaj, jak ukłuci w pośladki, odskoczyli od ściany domu i w wielkim tempie przebiegłszy trawnik dali nurka w krzaki okalające tylną część ogródka. Idą nie poświęciła zabłoconym dzieciom więcej uwagi niż psu. Wychyliła się ostrożnie zza narożnika domu i ujrzała tuż-tuż olśniewającą postać Pauliny oraz sunącego za nią Klaudiusza, na którego twarzy gościł uśmiech pełen rozmarzenia. Paulina poszła w stronę bramy domu numer dziesięć. A więc znów zadzwoni do drzwi pana Paszkieta. Że też taka piękna dziewczyna pozbawiona jest ambicji. Natomiast Klaudiusz... Idą wychyliła się bardziej i natychmiast odskoczyła. Klaudiusz, pogwizdując, z założonymi rękami przechadzał się po chodniku i właśnie teraz niedbale wkroczył sobie na półkolistą ścieżkę, prowadzącą na tyły domu. Za kilka sekund wpadnie prosto na nią, na Idę Borejko, która podgląda go w chwili tak szczególnej. Rany boskie. Spojrzała w niebo, ale ponieważ stała twarzą do muru, oczy jej zawadziły o okno Krzysiowego pokoju. Za uchyloną połówką lekko drżała czerwona zasłona. Pogwizdywanie Klaudiusza było bardzo blisko. Idą chwyciła się blaszanego parapetu, postawiła stopę na gzymsie podmurówki, podciągnęła się na rękach i już siedziała obok kaktusa. Wystarczyło tylko przełożyć nogi na drugą stronę okna i zeskoczyć w dół, na podłogę. Zeskoczyła, czując na twarzy dotyk szorstkiej lnianej zasłony, a w sercu dotkliwą obecność Klaudiusza. Tak jest, miała rację... już był pod oknem. Stał sobie twarzą do ogródka, pogwizdywał i czekał na wyjście Pauliny. Podły niewolnik. Cóż za ohyda. 7 - Co ty tu robisz? - usłyszała nagle głos z głębi pokoju. Teraz dotarło do niej, że słyszy to samo pytanie już po raz drugi. I że aż do tej pory demonstrowała pytającemu chude łydki wystające spod zasłony okiennej. Wyplątała się pospiesznie z jej czerwonych fałd. Pod przeciwległą ścianą stal tapczan, a na nim siedział chłopak nkryty kraciastym pledem. Czarne gęste włosy spadały mu prostą crzywą na twarz. Trzymał oburącz duży puszysty szalik i przyciskał go do prawego policzka. - Co to znaczy? - spytał z rozdrażnieniem, obserwując kolejno kościste nogi, łokcie i rudą, kudłatą głowę wyłaniającą się zza zasłony. - Czekaj no - zbyła go Idą, która miała w tej chwili ważniejsze sprawy na głowie. - Muszę się przed kimś ukryć. Wyjrzała przez szparkę w zasłonie. Krzysio zrzucił za jej plecami książki z tapczana, wstał niezgrabnie i przyciskając do twarzy swój żółty szalik, zbliżył się do okna. Idą odwróciła się ze smutkiem. - Tak, tak - powiedziała, z roztargnieniem, patrząc na Krzysia. Krzysio odskoczył o metr do tyłu. Był wysoki, silny i zbudowany jak atleta-tym dziwniejsze wydawało się Jego zachowanie. Obszedł trwożnie Idę, przyciskając wciąż szalik do policzka. Wyjrzał przez okno. - Ten blondyn? - mruknął. - Tak - jęknęła Idą. - Czy jeszcze tam stoi? - Stoi. Czeka na kogoś. Na ciebie? - Niestety nie - burknęła Idą. - O, odchodzi - rzekł Krzysio i podszedł do drugiego okna. Pomiędzy czerwonymi płaszczyznami zasłon widać było szary fragment ulicy. Na chodniku stał Klaudiusz i z niecierpliwą miną patrzał na dom. W oczach miał wyraz dziwnego oczekiwania. - Z przeproszeniem, ten facet wygląda jakoś głupawo - zauważył Krzysio. - No, no, nie pozwalaj sobie! - rzuciła się Idą. -- Wybacz, ale to ty sobie pozwalasz. Wlazłaś mi tu przez okno i robisz fochy. - O, już jest! - syknęła Idą, nie słuchając Krzysia więcej. Przykleila się na powrót do szpary w zasłonie. Krzysio też wyjrzał. - No, nie! - mruknął. Wspaniała sylwetka Pauliny płynnie oddalała się w stronę ulicy Roosevelta, a Klaudiusz dreptał o pięć metrów za nią, najwyraźniej usiłując zdobyć się na odwagę. Nic z tego nie wyszło. 51 Przyjechała taksówka, na którą złotowłosa piękność skinęła ręką Samochód zatrzymał się. Klaudiusz też. - Tak, nogi to ona ma jak anioł - powiedziała gorzko Idą obserwując, jak Paulina wsiada do fiata i miga purpurowymi obcasami. - Za to charakter godny potępienia - mruknął Krzysio bezwiednie również nie spuszczając wzroku z Pauliny. Taksówka odjechała. Klaudiusz popatrzał w ślad za nią i zrezygnowanym krokiem powlókł się przed siebie. - No, już poszedł - powiedział Krzysio zza szalika. - Możesz za nim lecieć. - W jego głosie była pewna złośliwość. Odszedł w głąb pokoju i siadł na tapczanie. Idą przełknęła urazę i nagły gniew. Przysiadła na parapecie. Rozejrzała się. Kwadratowy narożny pokój był jasny dzięki oknom zajmującym niemal całe dwie ściany. Czerwone zasłony łagodziły nieco dzienne światło i nadawały całemu wnętrzu ciepłą przytulność. Niski tapczan, na którym siedział Krzysio, był stary i przykryty jakąś wytartą narzutą. Poza tym stało tu jeszcze zawalone papierami biurko, półka na podręczne książki i dwa trzcinowe krzesła, pociągnięte czerwonym lakierem. - Przyjemnie tu u ciebie -powiedziała Idą, kiwając chudymi nogami i oglądając plakat z Niemenem przypięty do ściany. - Chciałbym, żebyś już poszła - rzekł Krzysio, wciskając się w róg tapczana i patrząc na nią spode łba. Idą wyobraziła sobie nagle parę staruszków, nasłuchujących z drugiej strony masywnych drzwi. Uśmiechnęła się mimo woli. - No, spływaj - przynaglił Krzysio. - Dlaczego? - spytała Idą, grając na zwłokę. - Niewygodnie mi tak trzymać szalik. - To nie trzymaj - naiwnie poradziła mu Idą. - Po co go tak trzymasz i trzymasz? - Spuchła mi twarz - wyznał z zakłopotaniem. - Tylko tyle! Mnie to nie przeszkadza, nie krępuj się. Nic nie powiedział, ale szalika nie opuścił. Między ciemną grzywą i żółtą plamą szalika widać było kawałek bladej twarzy i podłużne, ciemne, błyszczące oko. Idusi zmiękło serce. Biedak. 52__ Chory jesteś? - spytała impulsywnie, podchodząc bliżej. Krzysio natychmiast szarpnął się i przycisnął plecami do ściany. - Troszkę - mruknął. - Nie podchodź. Wynoś się najlepiej. - Zaraz pójdę - powiedziała łagodnie Idą. - No... a co ci dolega? Chwila ciszy. Idą nagle poczerwieniała. Teraz mnie wyrzuci przez okno - przeleciało jej przez głowę. - Nie wiem - odezwał się nagle Krzysio. Jego głos był bezradny i spłoszony. - To na pewno grypa - stwierdziła Idą podchwytliwie. - Nie, to na pewno nie grypa - burknął on. - No to co wobec tego? - Przecież ci mówiłem, że nie wiem. - Ja też choruję - oznajmiła Idą dla towarzystwa. - Podejrzewam, że mam anemię, alergię i reumatyzm. Aha, i nerwicę serca. Podeszła do lusterka, wiszącego nad biurkiem, i obejrzała sobie gardło. - I anginę - dodała. Na biurku stały dwie buteleczki z takim samym lekarstwem, jakiego mama Borejko używała w chwilach szczególnie ciężkiej bezsenności. Aż dwie butelki! Po co mu tyle? - pomyślała Idą i zdjął ją nagły lęk. Odwróciła się gwałtownie. Krzysio siedział apatycznie w rogu tapczana i wciskał twarz w ten swój szalik. Całą twarz. - Idź sobie - dobiegło niewyraźnie spod szalika. - Dobra, dobra, już lecę - powiedziała Idą swobodnie i małpim ruchem ręki wyciągniętej w tył złapała dwie buteleczki naraz. - Ale ty naprawdę nie jesteś gościnny - ciągnęła, wciskając je do kieszeni prochowca. - Tyle mam kłopotów, a ty mnie wyrzucasz. - Jakich kłopotów? - spytał Krzysio głosem bez wyrazu. - Przede wszystkim - zaczęła Idą, wyjmując rękę z kieszeni - umieram z głodu. Nie jadłam obiadu od... zaraz... od pięciu dni. Jestem bez grosza, stary, bo zwiałam od rodziców. Nie miałbyś przypadkiem czegoś do zjedzenia? - Q] - przejął się Krzysio i poruszył się na tapczanie. - Mam, oczywiście, że mam... Od pięciu dni nie jadłaś?... - Obiadu - prawdomównie uzupełniła Idą. 53 - Tu mam jakieś ciastka, ale stare. Czekaj, ty na pewno wolałabyś coś ciepłego... Mógłbym zorganizować obiad. - Zorganizuj - zgodziła się Idą. A to się Basia ucieszy! Atlety czny Krzysio nie wyglądał, co prawda, na zagłodzonego, widać nieźle podjadał sobie w nocy, kiedy wychodził ze swego pokoju. Żeby tylko Basia okazała dość rozsądku i nie wpakowała się z tacą do środka! Ale to już zmartwienie pana Paszkieta. Wszystko poszło jak z płatka. Zawołana przez drzwi Basia odezwała się tak szybko, jakby rzeczywiście czatowała po drugiej stronie z uchem przy dziurce od klucza. Przyniosła obiad po krótkiej chwili; pewnie trzymała garnki na ogniu, żeby Krzysio się nie rozmyślił, czekając zbyt długo. - Jesteś jedynakiem, co? - spytała Idą. Krzysio skinął głową i zawołał przez drzwi, żeby Basia postawiła tacę na podłodze i wyszła z gabinetu. - Wiesz co, stary, u mnie w domu podobne numery by nie przeszły - oświadczyła Idą, słysząc, jak staruszka posłusznie odchodzi, nie ofuknąwszy młodego osiłka za jego wielkopańskie żądania. - Odwróć się - zażądał Krzysio zamiast odpowiedzi. Żeby podnieść tacę i umieścić ją na swoim biurku, musiał zrezygnować z zakrywania się szalikiem. Idą nie śmiała spojrzeć na biedaka w tej sytuacji, choć ciekawość, co on tam ukrywa, omal nie zwyciężyła w niej poczucia taktu. - No, proszę cię - powiedział Krzysio zadowolonym głosem. - Siadaj, ja tylko zamknę drzwi. Idą usiadła przy biurku. I w tym momencie coś ją złapało za gardło. Ujrzała twarz Krzysia, który po przekręceniu klucza w drzwiach wracał teraz do biurka, nie pamiętając o tym, że odsłonił twarz. Była to twarz strasznie brzydka i w dodatku żałośnie zdeformowana. Gruby, rozdęty policzek obciągał w dół kącik ust. Od szczytu policzka aż do skroni szerzyła się wydatna, guzłowata wypukłość, zachodząca na oczodół. Krzysio był naprawdę odrażający. 54 W tejże chwili spojrzał na jej twarz, białą jak papier, na przerażone r7V i gwałtownie złapał szalik, leżący na biurku. Przycisnął go do policzka kurczowym ruchem. -- O faktycznie, ale spuchłeś, stary - powiedziała błyskawicznie Idą, opanowując mdłości. Miała nadzieję, że zabrzmiało to w miarę normalnie. I ze zdołała na czas spędzić z twarzy wyraz wstrętu. - Co jest, ząb cię boli? - Nic mnie nie boli! - burknął chłopak, wciskając głowę w ramiona. - No, co ty powiesz, spuchłeś jak bania i twierdzisz, że cię nie boli. Zaraz, a może cię pszczoła ugryzła? - Pszczoła! - spod szalika dobiegł gorzki śmiech. - No to ja już wiem -westchnęła Idą. - Powinieneś pójść do lekarza, on ci powie. - Już powiedział - jęknął Krzysio. - A... co? -spytała z zamierającym sercem. - Co cię obchodzi. Jedz obiad, bo wystygnie - odparł niechętnie chłopiec. Na tacy stał spory garnuszek kamionkowy, pełen gorącej zupy. W ogniotrwałym naczyniu ułożone były gołąbki w pomidorach, obok stały dwa talerze - płaski i głęboki. Ilość zupy jak i gołąbków znacznie przekraczała zapotrzebowanie jednej osoby. Basia widać domyśliła się, że oboje będą jedli. I rzeczywiście. Kiedy Idą ze smakiem się oblizała, kiedy zatarła ręce i zaczęła nalewać zupę do talerza - Krzysio wyraźnie zgłodniał. Zajrzał nawet do garnuszka. - Łyknij sobie - powiedziała od niechcenia, podając mu garnuszek z połową zupy. Łyknął bez protestów. Potem podzielili między siebie furę gołąbków i spałaszowali je w milczeniu. Krzysio jadł wolniej - miał wyraźne trudności z poruszaniem szczęką. - To na pewno nie ząb? - spytała Idą po zjedzeniu gołąbków. - Odczep się - mruknął niegrzecznie. - Przecież ci powiedziałem wyraźnie, że nie ząb. To zwyrodnienie kości. Nieuleczalne. I wciąż postępujące. A teraz, jak już się dowiedziałaś, przestań mi wreszcie zadawać pytania. - Kto ci powiedział, że to nieuleczalne? - spytała Idą z uporem. - Kto? Lekarka. Na wakacjach. - Lekarka! Na wakacjach! - powtórzyła Idą szyderczo. - Stary, ależ z ciebie frajer nieziemski! Ciekawa jestem, jak długo cię badała. Trzy 55 minuty, co? Przecież to kpina nie diagnoza. Musisz się zbadać u specjalisty. - Słuchaj... jak ci na imię... - Idą. - Słuchaj, Idą... Ty idź już sobie, naprawdę. Zostaw mnie w spokoju. Wszyscy mnie zostawcie w spokoju. Było w jego głosie coś, co kazało go słuchać. - To idę - podniosła się. - Dziękuję za gościnę. Może kiedyś będę mogła ci się zrewanżować. Krzysio westchnął ze zniecierpliwieniem, położył się na tapczanie i odwrócił twarzą do ściany. Idą odsunęła zasłonę i wlazła na parapet. Zeskoczyła w dół, na trawniczek, raz jeszcze posłuchała, czy Krzysztof jej nie zawoła. Nie. Nie zawołał. Z pokoju nie dobiegł żaden dźwięk. ,; Postała chwilkę, westchnęła i poszła do domu. 9 Późnym wieczorem w mieszkaniu Borejków zadzwonił telefon. Idą leżała właśnie w wannie z gorącą wodą, pławiła się w pachnącej pianie i czytała "Przeminęło z wiatrem". Wyleciała do telefonu goła i mokra, owijając się po drodze ręcznikiem. - Halo! - krzyknęła ze złością do słuchawki. - Kto tam? - spytał odległy, skrzekliwy głos. Idą nie mogła sobie przypomnieć, skąd ten głos zna. Wreszcie spłynęło na nią przeświadczenie, że jedna jest tylko wśród znajomych osoba, rzucająca w słuchawkę "kto tam", jakby znajdowała się po drugiej stronie drzwi. - Pani Basta? - Czy to Idą Borejko? - spytała staruszka tonem kaprala. - Tak, to ja... - Będzie mówił pan Karolek. Chwila ciszy. Idą poczuła, jak stygnący strumyk wody spływał jej z mokrego karku wzdłuż kręgosłupa. - Idą? - bas w słuchawce. - Tu Paszkiet. Dzwonimy tak późno, bo do tej pory czekaliśmy. - Na co?- spytała Idą z lekka dygocąc. 56 - Myślałem, że wpadniesz i opowiesz, jak poszło. - Poszło nieźle - odparła Idą, łamiąc sobie głowę, jak tu uniknąć wyznania o diagnozie wakacyjnej lekarki. - Namówiłam Krzysia, żeby ziadl obiad. Pogadaliśmy sobie trochę... - Miałem nadzieję, że uda ci się go nakłonić do wyjścia. - To może nie być takie proste. Wie pan, myślę, że jeszcze jutro do niego wpadnę - powiedziała Idą i wstrząsnął nią dreszcz. - Proszę pana, chciałabym już skończyć tę rozmowę. Zimno mi, właśnie się kąpałam. Prawdę mówiąc, chciała skończyć rozmowę, bo poraziła ją nagle myśl, co będzie, jeśli doktor Kowalik - którego chciała poprosić o zbadanie Krzysia - potwierdzi diagnozę wakacyjnej lekarki? Aż dotąd nie brała pod uwagę takiej możliwości. Ale, jeśli to naprawdę nieuleczalne... Boże. Jak to powiedzieć panu Paszkietowi?! 57 - Dzień dobry, pan Sobota 4 sierpnia ie doktorze. Tu Idą Borejko... - Cześć. Jak zdrowie? - Kiepsko, jak zwykle. Przepraszam, że przeszkadzam tak z samego rana... - Na razie jeszcze nie przeszkadzasz. Obchód mamy za pół godziny. - Mam pewną sprawę do pana. Medyczna. - Idą. Bądźmy szczerzy, ty jesteś zdrowa jak koń. - Ależ tu nie chodzi o mnie! Chodzi o pewnego chłopaka. Spuchła mu szczęka... - To niech idzie do stomatologa. - Lekarka mu powiedziała, że to zwyrodnienie kości. 58 - Musiałbym go zobaczyć, żeby powiedzieć coś bliższego. Ale, Iduś, . me jestem specjalistą od tego regionu ciała. Mnie interesuje głównie •aina brzuszna, ewentualnie tarczyce. - Od tarczycy do szczęki jest jakieś pięć centymetrów. Co to za odległość dla pana? - No więc co? - No więc, czy nie chciałby pan pójść ze mną do niego? - Wolałbym, żeby on przyszedł do mnie, skarbie. Jestem zajęty jak diabli. Z opuchniętą szczęką może przecież chodzić. - Cóż z tego, kiedy nie chce. Zamknął się w pokoju i tkwi tam już ponad tydzień. Jest naprawdę okropnie zdeformowany, to wygląda, panie doktorze, właściwie nie jak opuchlizna, tylko tak, jakby mu coś głowę rozpychało od środka. - Skojarzenie prawidłowe. Tkanka łączna przerasta i rozpycha tkankę kostną. To właśnie jest zwyrodnienie kości. - Panie doktorze... czy to jest... zaraźliwe? - Nie, skąd. - Ufff... A czy to jest nieuleczalne? - Skąd. Displasia fibrosa bardzo ładnie się operuje. Wypadki nawrotów są niezmiernie rzadkie. - Jest pan pewien?! - No, moja droga! - Oj, przepraszam. Upewniam się, bo zaraz polecę mu to powiedzieć. Może da się namówić na wyjście z domu. - Ech, ty Idusiu. Pójdziesz na medycynę? - Boże święty! Nigdy w życiu. Pan nie ma pojęcia, jak ja się boję chorób. - Ja też się boję, Iduś. Ale ty masz wyraźne zacięcie do terapii. Przemyśl jeszcze moją sugestię. No, a ten młodzieniec... - Tak? - Jak ci się uda wyciągnąć go z domu, to przywlecz go tu, do szpitala. Czekam na was w poniedziałek o jedenastej, w pokoju asystenckim. Zaprowadzę go na chirurgię szczękową i oddam w dobre ręce pani docent. - Ach, panie doktorze kochany, pan jest naprawdę... - No, teraz mi zaczynasz przeszkadzać. Cześć. Jak będziesz pisała do mamy, to upomnij ją w moim imieniu w związku z tym paprykarzem. 59 Kochana Milko! Pewnie się zdziwisz tym listem, bo ledwie wczoraj do mnie dzwoniłaś, pytając o Idę. Ale zaszło tymczasem cos takiego, że obowiązek każe mi Cię o tym zawiadomić. Otóż wczoraj byłam na Rynku Jeźyckim po wiśnie, bo wciąż smażę te konfitury dla Józeczka. On bardzo lubi tak sobie pojeść zimą, do herbaty. Zresztą Joasia też lubi. No, ale wracając do rzeczy, przechodzę przez Rynek Jeżycki, wiśni akurat nie było, więc się rozglądam i co widzę? Twoją córkę Idę. Moja droga, nie zmartw się tym za bardzo, nawet nie wiem, czy powinnam Ci o tym, pisać, ale chyba tak. Gdybym mogła sama jakoś na to zaradzić, nie pisałabym do Ciebie, wiedząc, jak bardzo delikatne masz zdrowie. No, więc Idą stała przy straganie i sprzedawała jakieś wisiorki czy cos takiego. Przed nią był tłum ludzi, a ona wykrzykiwała: komu, komu, bo idę do domu. Albo też, co gorsza, wrzeszczała na cały glos: ludzie. Idą Borejko zwariowała, takie cudne serduszka za jedne 30 złotych! Nie mogłam się dopchać przez tę ciżbę, chociaż wciąż próbowałam, bo przecież nie mogłam pozwolić, żeby biedaczka tak bezcześciła nasze nazwisko, otoczone wszak w Poznaniu szacunkiem od pokoleń. Nawiasem mówiąc, handel szedł jej pierwszorzędnie, ludzie kupowali to gipsowe paskudztwo jak świeże bułki. O mało nie zemdlałam, jak podszedł milicjant. Już widziałam Twoją córkę w areszcie, ale ta, wyobraź sobie, co zrobiła! Powiesiła milicjantowi serduszko na szyi i wrzeszczy: dla władzy bonifikata pięćdziesiąt procent! Milicjant tak się zbił z tropu, że kupił jeszcze dwa wisiorki. A Idą szybko zwinęła majdan i zanim się kto obejrzał, uciekła z Rynku. Doprawdy, gdybym Was nie znała i gdybym nie znała Idy od niemowlęcia, mogłabym pomyśleć, że zrodzili ją przekupnie z targowiska. Ma w każdym razie talent do handlu. Kto wie, może w przyszłości powinna iść na ekonomię^ : jak Ty, droga Milko. Chociaż Tobie akurat nic z tych studiów nie przyszło, to jednak Idą może zajść daleko. Znasz mnie. kochana Milko, i wiesz, że postarałabym się oszczędzić Ci zmartwienia, ale tym razem naprawdę nie wiem, co robić. Idy nie ma w domu całymi dniami, dzwonię bez skutku, więc jeśli mi nie napiszesz, co mam zrobić, będę chyba musiała wtargnąć do niej nocą. Choć i to pewnie ya mc, bo na przykład wczoraj o jedenastej wieczór też jej nie było w domu, w każdym razie telefon nie odpowiadał. 60Moja Joanna też nie wiadomo co robi nad tym morzem. Jestem pelna zlych przeczuć. Ach, Milu, czy mogłyśmy przypuścić przed laty, że tyle będzie kłopotów z dorastającymi dziećmi? Ściskam Cię bardzo serdecznie. We przejmuj się! - Felicja. PS. Póki co - powinnaś chyba zataić wybryk Idy przed Ignasiem. Może najpierw spróbuj z nią pogadać po kobiecemu, naprawdę, kochanie, czas już chyba, żebyś wróciła z tego Czaplinka. Fela. Jakaż dziwna była pogoda tego lata. Deszcze i mgły, porywiste wiatry i zimne noce, ciemne poranki i przytłaczające popołudnia. Dzisiejsze było nawet bardziej niż przytłaczające! Nastrój grozy wisiał w atmosferze i potęgował się z kwadransa na kwadrans. Kiedy Idą szła ulicą Krasińskiego, czuła ciężki, wilgotny oddech wiatru pchającego się przez wąwóz ulicy. Ciemnofioletowe chmury przykrywały szczelnie całe niebo, przelewając się w miejscu i kłębiąc nad dachami jak brudny pył. Dalekie światło, przesiane przez tę fioletową warstwę, przesycało powietrze niesamowitym stłumionym blaskiem. Przed domem pana Paszkieta znów słychać było wycie psa. Idą zatrzymała się przed wykopem i popatrzała na boki. Jeśli to wył Lucyper, to chyba gdzieś w ukryciu. Wycie było rozpaczliwe, wywołujące ciarki na plecach. Niekiedy przechodziło w żałosne skomlenie. Już Idą chciała wchodzić do bramy, kiedy głośniejszy skowyt kazał jej sprawdzić, co się dzieje z nieszczęsnym stworzeniem. Poszła więc półkolistym chodnikiem do ogródka. Nie ogrodzony ten skrawek ziemi porastała nędzna trawa i kilka krzaków bzu, zbitych w gąszcz przy krańcu trawnika. Wysoki, młody kasztan rósł już na terenie sąsiedniej posesji. To spod kasztana dobiegał właśnie skowyt psa! Idą znalazła się tam dwoma susami. - Co tu się dzieje?! - krzyknęła srogo do dwóch przybrudzonych chłopców, którzy na jej widok poderwali się do ucieczki. Jakiś odruch kazał jej przytrzymać mniejszego z nich. Starszy, widząc to, zawrócił i podszedł parę kroków. 61 - Pani go puści! - powiedział wrogo. Idą zamiast odpowiedzi ścisnęła mocniej ramię malca. Błagalny skowyt psa kazał jej odwrócić głowę w lewo. Lucyper przywiązany był do pnia drzewa, rozpłaszczony, okręcony kilkakrotnie sznurkiem. Jego przerażone oczy były pełne całkiem nie zwierzęcego wyrazu prośby. - Wy! - wrzasnęła Idą. - Wy mali zbrodniarze! Odwiązać psa! Natychmiast! - nie panując nad sobą wytargała za ucho zasmarkanego chłopca, nie puszczając przy tym jego ramienia. - Pani go zostawi! - z groźbą powiedział starszy chłopiec. - To odwiąż psa! Chłopiec rozsupłał sznurki, kopnął lekko Lucypera i ze złością obserwował, jak zwierzę umyka w stronę domu, kuląc ogon pod siebie. - O, nie! - powiedziała zajadle Idą. - To wam nie ujdzie na sucho! Żebyście wiedzieli, że zaraz pójdę do waszego ojca! Chłopcy roześmiali się ironicznie. - Tak, tak! - krzyknęła Idą. -Już on wam pokaże! Już on was zleje za to, że męczycie zwierzęta! Drobne, szydercze drgnienie wokół ust starszego chłopca sprawiło, że zwątpiła w skuteczność swych zamiarów. Chłopcy nie wyglądali na synów człowieka, który by się przejmował losami jakiegoś kundla. Były to brzydkie dzieci -nie żeby obdarzone jakimiś szpetnymi rysami. Brzydota kryła się w ich oczach - bezmyślnych, choć sprytnych, i w uśmieszkach pełnych gryzącej pogardy dla wszystkiego, i w spojrzeniach rzucanych spode łba, jakby cały świat stanowił dla nich przykre wyzwanie. Łączyło ich podobieństwo wyrazu, ale i podobieństwo rodzinne dawało się dostrzec na pierwszy rzut oka. Mieli te same, jakby zamazane, a jednak ostre rysy, bladą cerę, wodnistoniebieskie oczy, osadzone blisko nosów, i cień goryczy wokół wąskich, skrzywionych ust. - Dlaczego męczyliście psa? - spytała Idą cicho, już bez gniewu, jakby się go wstydziła wobec tych, w końcu przecież - dzieci. Starszy chłopiec mógł być w wieku Nutrii. Młodszy miał pewnie ze sześć lat. Nie odpowiedzieli. - Gdzie mieszkacie? - spytała Idą już niemal łagodnie, puszczając ramię małego. - A gówno cię to obchodzi - odparował starszy, złapał brata za rękę i w jednej chwili obaj zniknęli za krzakami sąsiedniego ogródka. 62 Idą została pod kasztanem jak głupia. - Stara wariatka! - doleciało ją z dala, zza kępy porzeczek. - Rudy kościotrup! Krzaki zakołysały się gwałtownie, rozległ się diabelski chichot i tupot czterech nóg po asfalcie obwieścił ucieczkę wesołych braciszków. Starą wariatką Idą nie czuła się w najmniejszym stopniu. Ale drugi epitet dotknął biedaczkę do żywego. Omal się nie rozpłakała. Rudy kościotrup! A więc te właśnie jej cechy rzucają się w oczy nawet dzieciom! Jakie to szczęście, że nikt poza nią tego nie słyszał. Gdyby tak Klaudiusz... rozejrzała się wokół z popłochem i wzrok jej zawadził o Krzysiowe okno. 4 Tak jest, stał tam. Wszystko widział i słyszał. Tkwił w oknie z czerwoną zasłoną, ze swoim żółtym szalikiem przy gębie. Myśl, że rozpieszczony ten mięczak był świadkiem jej upokorzenia, doprowadziła Idę do nagłego ataku gniewu. - No? - spytała wrogo, podchodząc pod okno. - Gapimy się, co? Naszego psa przywiązują do drzewa i dręczą, a my nic, tylko przeżywamy swoje urojone cierpienia?! - O co ci chodzi? - spytał Krzysio głosem męczennika. - Nie wiedziałem, że dręczą. Owszem, słyszałem, że pies wyje, ale... - Ale nie wyjrzałeś i nie obroniłeś Lucypera! - przerwała mu Idą, drżąc ze złości. - Bo jeszcze by kto zobaczył, że ci buzia spuchła! ; - Słuchaj no, ty wścibska, głupia babo! -uniósł się Krzysio. -Może raczej licz się ze słowami! - Ja mam się liczyć ze słowami? - wściekła się Idą. - A kto tu wygaduje różne chamstwa? Jak ci się wydaje, kto ty jesteś? Czemu niby taki jesteś ważny? O, cały świat się wokół ciebie kręci! Wszyscy się zamartwiają! Dziadek! Basia! A ty sobie siedzisz tygodniami w pokoju! Egoista!!! Z głośnym stukiem rozchyliły się drzwi werandy. Pan Paszkiet wyszedł z gabinetu. - Idą, przestań! - włączył się do sporu. - Krzysio jest chory, nie trzeba go denerwować ani obrażać! - No, wie pan! Czy to ja go nazwałam głupią babą? 63 - O, coś podobnego! - zdenerwował się Krzysio, wyglądając ze swego okna. - Okazuje się, że wy się znacie! Ciekawe skąd? To spisek! Pan Paszkiet z przerażoną miną zatkał sobie usta ręką. - Spisek! - krzyknęła Idą cienkim głosem. - Ludzie, trzymajcie mnie, ten człowiek ma paranoję. Słuchaj no, paranoiku, ponieważ i tak wszyscy już wiedzą, że spuchłeś, może byś tak wylazł wreszcie z tej pustelni i przestał robić dramat ze zwykłej dysplazji! - Z czego? - spytali jednocześnie Krzysio i pan Paszkiet, a Basia, podsłuchująca za drzwiami werandy, aż się wychyliła na zewnątrz. - Z dysplazji, hipochondryku paranoiczny! - wrzasnęła Idą ze złością. - Zwykła dysplazja, zwyklusieńka! Pytałam doktora! W poniedziałek o jedenastej jesteśmy umówieni w klinice na Przybyszewskiego. Przyjdę tu po ciebie i masz być gotów! - Nie pójdę! - oświadczył Krzysio i zasłonił twarz szalikiem tak dokładnie, że widać mu było tylko czoło. - Pewnie!-krzyknęła Idą z sarkazmem.-Nie idź! Niech się dziadek zamartwi na śmierć! I Basia! Ciebie to nie obchodzi, bo ty jesteś najważniejszy! - A ty... a ty... najbardziej wścibska ze wszystkich głupich bab na świecie! - wybuchnął Krzysio bardzo żałośnie. - Ludzie, trzymajcie mnie, co za ordynarny paranoik! - Idą! - wtrącił się pan Paszkiet z gniewem. - Kiedy cię prosiłem o pomoc, nie dawałem ci prawa do obrażania Krzysia! - A więc dziadek prosił o pomoc tę jędzę! - zdenerwował się Krzysio. - Jędzę! O nie! Tego już za wiele! - powiedziała Idą z lodowatą wzgardą. Dumnie uniosła podbródek i, odwróciwszy się na pięcie, odmaszerowała szybko, gryząc wargi, żeby się nie rozbeczeć. 64 PONiedziałek, 6 sierpnia Znów lało jak z cebra. Głośny szum deszczu i rytmiczny stukot kropel walących w blaszany parapet obudziły Idę tego ranka i towarzyszyły jej przez cały czas, kiedy to jadła swoje niewyszukane śniadanie i ubierała się flegmatycznie, czytając przy tym tom trzeci "Przeminęło z wiatrem". Około dziesiątej w te ciche chwile wtargnął nagły dzwonek telefonu. Idą, która już w sobotę powzięła silne postanowienie, że zapomni o Krzysiu-paranoiku i całej jego rodzinie oraz że nigdy i za żadne skarby nie przejdzie już ulicą Krasińskiego, teraz nie wytrzymała i sięgnęła po słuchawkę, choć dobrze wiedziała, czyj głos w niej usłyszy. 65 Rzeczywiście dzwonił pan Paszkiet. -w; - Idą? - zahuczał. - Chciałbym cię przeprosić. Byłem wobec •ciebie bardzo nieuprzejmy. A tymczasem dzięki tobie Krzysio wyszedł z pokoju! - No, no - powiedziała Idą z przekąsem. - Coś nadzwyczajnego. - Kąpie się teraz, biedaczek! I zjadł śniadanie! I tak się spieszył, bo powiada, umówiłem się z Idą na jedenastą! -cieszył się w słuchawce pan Paszkiet. - Chciałem iść z nim, ale on powiada, że lepiej będzie, jak zostanę w domu. - No, to dobra nowina, a już myślałam, że nic nie będzie z leczenia -powiedziała Idą wspaniałomyślnie. -Proszę pana, to ja już wychodzę i spróbuję złapać taksówkę. Żeby Krzysio nie czuł się głupio w tramwaju, jak się kto na niego zapatrzy. Uszczęśliwiona sięgnęła po prochowiec, czując, że dusza jej ma skrzydła. Znów była potrzebna! Znów niezastąpiona! O, błogosławione uczucie. Włożyła dłoń w rękaw i usłyszała ciche grzechotanie w kieszeni -płaszcza. W następnej chwili już trzymała oburącz buteleczki ze środkiem nasennym i doświadczała zwykłej dla siebie odmiany uczuć. Ach. Jak mogła być tak okrutna dla tego biedaka! Ileż ten biedny Krzysio musiał wycierpieć. Zamknięty w pokoju, przekonany, że choroba jego jest nieuleczalna, oszpecony i bezradny. Kto wie, jakie były jego zamiary? Dwie butelki środków nasennych! Brrr. Poleciała do łazienki i wysypała wszystko do klozetu. Ale przecież w końcu dobrze się stało, że zwymyślała go od paranoików! No, pewnie. Gdyby nie zapomniała o tych tabletkach, zaczęłaby się nad nim wczoraj użalać i Krzysio rozkleiłby się ani chybi. Wiadomo, jedynak. Wszyscy się nad nim trzęśli od urodzenia. Takiemu to dobrze. Nie to, co Idą, urodzona między Gabrysia i Nutrią, z lekka zaniedbana przez mamę wskutek nawału obowiązków, obdarzona jedną czwartą tego starania i uwielbienia, którą miał do dyspozycji Krzysio tylko dla siebie. Westchnęła, podniosła prochowiec z podłogi, spojrzała na zegarek i wyleciała z domu jak oparzona. Deszcz chlustał z nieba całymi potokami, bulgocąc po kamiennych płytach trotuaru. Włosy Idy niemal natychmiast skręciły się w sprężyste 66 loki P° ^y"^ przemókłszy całkowicie, oklapły i spłynęły po obu stronach twarzy jak brązowe tasiemki. Za kołnierzem miała mokro, w butach też, w sercu jej kipiała gorąca radość. Kiedy rozklekotaną warszawą podjechała pod dom numer dziesięć, przez siwe smugi deszczu ujrzała wysoką postać kryjącą się w bramie. postać miała na sobie skafander z kapturem naciągniętym głęboko na twarz i dodatkowo przesłaniała się żółtym szalikiem. Idą pomachała ręką, a Krzyś wypadł z bramy i popędził ku taksówce, jak gangster wyjęty spod prawa. - Jedziemy! - rzucił stylowo, kryjąc twarz i padając na siedzenie obok Idy. Zatrzasnął drzwiczki. Ruszyli. W oknie kuchni mignęły przejęte twarze staruszków. Idą pokiwała im z uchylonego okienka, lecz nagle ręka jej uwiędłajak biały kwiat, gdy w polu widzenia pojawił się pies Lucyper, uwiązany do linki, ciągnięty przez dwa drobne cienie rozmyte w strugach deszczu. Taksówkarz zawrócił żmudnie, by wyjechać sprzed wykopu, a Idą wywiesiła się z otwartych drzwiczek, wrzeszcząc co sil w płucach: - Puścicie go czy nie?!... - lecz daremnie. Dwaj zbrodniczy braciszkowie zamarli na moment, spojrzeli w jej stronę i zgodnie zawyli: - Rudy kościooooo... - ich rozwlekły okrzyk zlał się w jedno ze skowytem Lucypera, który, skorzystawszy z chwili ich nieuwagi, wyrwał się prześladowcom i pognał do domu co sił, wlokąc za sobą sznurek. 2 - Halo, pan Paszkiet? Proszę pana, to ja, Idą. - No, nareszcie. Już nie miałem siły czekać. Gdzie Krzysio? - Niespodzianka, hę, hę. Akurat na oddziale chirurgii szczękowej zwolniło się łóżko, więc ta pani docent przyjęła go od razu. Został w szpitalu, pokój numer cztery. - Jak to, został od razu... Boże. A więc to naprawdę coś groźnego. Ja wiedziałem... ja wiedziałem... - Ale proszę pana, proszę pana, nic podobnego! Upewniłam się dwa razy. Wszystko to fraszka. Badało go dwóch lekarzy i obaj powiedzieli to samo. Że to rzeczywiście displasia fibrosa. Tak jak mówiłam, w pełni uleczalna. Chyba w czwartek będą go operować, jeśli do tego czasu zdążą zrobić badania. 67 - Już w czwartek?! To niesamowite... Idą! Przecież tak trudno dostać się do szpitala... - Udało się nam po prostu. - Jesteś nieoceniona. - Dziękuję panu uprzejmie. Lepiej późno niż wcale. Proszę pana Krzysio prosi o szczotkę do zębów, pantofle i coś do czytania. Ja się tam już nie pokażę, bo od zapachu szpitala mnie mdli. - Ja pójdę, zaraz. Muszę jeszcze porozmawiać z lekarzami. - No to ja wobec tego zrzekam się opieki nad pańskim Krzysiem. Straszny z niego histeryk, niestety. W ogóle czuję, że jeszcze się na niego gniewam. - A na mnie się gniewasz? - Nie, skąd. - I przyjdziesz dziś po południu? - A mam przyjść? Przecież pan podobno nie potrzebuje damy do towarzystwa. - Kto tak mówił? - Pan sam, osobiście. - Musiałaś się przesłyszeć. Co ja bym robił bez ciebie? Wiesz co, Basta piecze dziś napoleonki. Z myślą o tobie rzecz jasna. - Proszę pana, to nie fair. Pan wie, że się nie oprę. - To przyjdziesz? - Niezawodnie. 3 Po południu gruba warstwa czarnych i białych chmur rozeszła się nieco i ukazała jaskrawo świecącą tarczkę słońca. Powiał nieco silniejszy wiatr, chmury przemieściły się znowu: ich ruchliwe cienie zmieniły ulicę Krasińskiego w łaciaty, świetlistoszary tunel. Wszystkie kolory stały się nagle bardziej soczyste, a ruda głowa Idy, oblana nagłym ostrym blaskiem, zapłonęła jak małe ognisko na ciemnym tle domu numer dziesięć. Przy końcu ulicy zamigotał w słonecznej plamie czerwony sweterek. Zaraz też dołączył do niego drugi. W jednej chwili Idą rozpoznała drobne sylwetki prześladowców Lucypera; w następnej kryła się za załomem muru. Tym razem ich mam - pomyślała. Chłopcy szli jezdnią, skacząc po kałużach i waląc w nie długimi gałęziami o świeżych zielonych liściach; zapewne zajęli się już kasztanem z ogródka. Znikli teraz za zakrętem, a Idą podążała ich tropem, orientując się po skrawkach zieleni na asfalcie, w którą teraz pójść stronę. Ulica Mickiewicza krzyżowała się po prawej stronie z Jeżycką. A wzdłuż Jeżyckiej ciągnęło się nowe osiedle wieżowców i wielki plac budowy. Idą przystanęła przy szpitalu Raszei i ścigała wzrokiem małe postacie w czerwonych sweterkach, które minęły właśnie ajencyjny kiosk z warzywami i dreptały asfaltową alejką między wieżowce. Poszła za nimi. Pośród wielkich bloków rozpościerało się puste, bezludne podwórko wylane betonem. Wicher hulał między ogromnymi bryłami domów. Z przeraźliwym zgrzytem kołysała się żelazna huśtawka, pomalowana czerwoną i żółtą farbą. Idą pomyślała, że nie dziwi się, iż chłopcy wolą biegać po pełnych wdzięku zakamarkach w starej części dzielnicy. Tu można było naprawdę uświerknąć z nudów. Weszła za chłopcami do pierwszego z wieżowców. Na parterze długi wąski korytarz. Po obu jego stronach dziesiątki drzwi prowadziły do dziesiątków mieszkań. Piekielni braciszkowie zadzwonili do drzwi po lewej stronie. Idą wychyliła się zza węgła i obliczyła szybko, do których. Potem, kiedy chłopcy znikli w mieszkaniu, podeszła ostrożnie i na palcach. Metalowa tabliczka głosiła: Lisieccy. Teraz przeżyła chwilę wahania. Wejść? Nie wejść? Wreszcie pomyślała, że rodzice tych chłopców być może nigdy jeszcze nie słyszeli o ich niewinnych zabawach i że kiedyś przecie usłyszeć powinni - bo któż może odmienić takie bachory, jak nie silny ojciec o stanowczym charakterze - i w końcu zadzwoniła. - Otwarte! - krzyknął zza drzwi kobiecy głos, więc Idą nacisnęła wąską, przykrą w dotyku klamkę i uchyliła szarych drzwi. Podświadomie oczekiwała widoku jakiejś nędznej izdebki, gdzie nad balią do prania schylać się będzie uboga, lecz pracowita kobiecina; 69 najlepszy to dowód, z jakiego typu literaturą obcowała Idą najchętniej, Lecz oto stała w mieszkaniu typu M-5, a ściśle biorąc, w przedpokoju wyklejonym enerdowską tapetą. Drzwi na wprost ukazywały wnętrze pokoju wytapetowanego w orientalny wzór. Okno przesłaniała nylonowa firanka tkana w bogate girlandy kwietne. Błyszczący lakierem parkiet zastawiony był dwiema wersalkami koloru bordo i błyszczącą meb-łościanką z barkiem. W kącie migotał barwami ekran telewizora "Junost". Pośrodku, przy błyszczącym jak meblośdanka stole, siedziały nad kawą i pączkami dwie młode jeszcze kobiety pogrążone w ploteczkach. - Dzień dobry - powiedziała Idą, lekko zbita z pantałyku. Siedząca na wprost wejścia bezbarwna blondynka spojrzała na Idę z takim zdziwieniem, jakby nie spodziewała się nikogo o tej porze. Na pewno to ona była matką dwóch uliczników. Miała takie same blade oczy, lekko zamazane rysy i wąskie usta skrzywione w wyrazie gorzkiej wyższości. - Dzień dobry - odparła niezachęcająco. Na wersalce, stojącej przodem do telewizora, powstał nieznaczny ruch. Dwie znajome łepetyny ukazały się nad jej oparciem, dwie pary wodnistych oczu spojrzały na Idę z niepokojem. Panna Borejko zapragnęła nagle wyjść i więcej tu nie wracać. Kolana jej zadrżały od złowrogiego przeczucia. Gdyby teraz chłopcy wyskoczyli z jakimś epitetem... Wykonała niepewny ruch ręką i odwróciła się do drzwi. - Ru-dy-koś-cio-trup!! - wrzasnęło za nią nienawistne unisono. Idą zacisnęła zęby, - Czy pani jest matką tych chłopców? - zwróciła się do blondynki. Kobiety przy stole wymieniły porozumiewawcze spojrzenia, jakby osłaniały się wspólną tarczą przed atakiem z zewnątrz. Potem przeniosły wzrok na Idę i zlustrowały ją, z odcieniem szyderstwa, od stóp do głów - powoli i obraźliwie. - Taaak, jestem matką - przemówiła wreszcie blondynka wrogim głosem o ostrym brzmieniu. - A bo co? Idą miała trudności z odpowiedzią. - Oni wciąż się włóczą koło domu... moich znajomych - powiedziała bez przekonania, czując, że jej słowa trafiają w nieprzenikniony pancerz. Blondynka wybuchnęła śmiechem. 70 - Włóczą się?! - powtórzyła gniewnie, poważniejąc. - Teresa, słyszałaś? O, nie, moje dzieci się nie włóczą, złociutka, to już na pewno! - Sama widziałam - uparła się Idą. - Nie to jest jednak najgorsze. - Nie to jest jednak najgorsze... - przedrzeźniła ją blondynka wykrzywiając usta. - No, więc proszę, słuchamy. Co nie, Teresa? Teresa zaśmiała się. Była w czymś podobna do matki chłopców, tyle że znacznie grubsza. - Oni męczą psa! - wytoczyła Idą swoje ostatnie działo. - Taaak? - przeciągnęła blondynka. - Co mu robią? - No... męczą go. Przywiązują do drzewa. - Przywiązywać nic złego - wypowiedziała się ze znawstwem Teresa, zaciągnęła się dymem z carmena i wypuściła z umalowanych ust zgrabne kółeczko. - Tylko że właściciel tego psa jest innego zdania! - gwałtownie powiedziała Idą. Blondynka westchnęła obłudnie. - Znasz go? Tego właściciela? - Tak. - To mu powiedz ode mnie, żeby swojego kundla trzymał w domu. - Przecież pies nie usiedzi przez cały dzień w domu! - powiedziała Idą ze złością. - Dziecko też nie usiedzi - bez namysłu odparła blondynka i energicznie zamieszała w szklance. - Chłopcy mają wakacje i ja im biegać nie zabronię. A kto mi się będzie wtrącał, może pożałować! - O, ale jej dałaś! - doceniła z uciechą Teresa. - I proszę mi tu więcej nie przychodzić i nie skarżyć na Marka i Jarka! Pół dnia ciężko pracuję, więc po obiedzie chcę mieć trochę spokoju. Jarek, zrób no głośniej telewizor, bo nie słychać. Tak odpalona, Idą nie śmiała już powiedzieć nic więcej. Z uczuciem kompletnej porażki wyszła gwałtownie z mieszkania Lisieckich. Była już na dworze, kiedy z uchylonego okna na parterze usłyszała stłumiony, gniewny głos blondynki, a zaraz potem głośny bek. Idą przystanęła i pomyślała z pewnym zadowoleniem, że może nie na darmo się ośmieszyła. Paskudni smarkacze zostaną przecie skarceni za dręczenie psa. Ale już za chwilę jej zadowolenie znikło. Ryk dzieci bowiem przybrał na sile, ich matka krzyczała głośniej i wreszcie stało się jasne, że chłopcy dostają ostre bicie - i to wcale nie za znęcanie się nad 71 zwierzęciem. To matka miała im najmniej za złe. Lanie było przede wszystkim za to, że obcy ludzie przychodzą na skargę. Kiedy po chwili obaj chłopcy wypadli na podwórze, zanosząc się bekiem, pierwszą ich czynnością na widok spiesznie odchodzącej Idy było spontaniczne wywalenie języków. Co do czynności następnej też nie musieli się porozumiewać: złapali po kamieniu i z prawdziwą nienawiścią cisnęli w donosicielkę, Idą odeszła, nie żywiąc do nich urazy. "Na ich miejscu -pomyślała - też miałabym ochotę ujrzeć czyjś rozwalony łeb". 4 Kwestię, czy napoleonki mogą podziałać jak balsam na obolałą duszę, rozstrzygnęła Idą w kwadrans później, Mogły. Obolała dusza Idusiowa rozprostowała się jak zgnieciony celofan. Na pobladłe policzki wypłynęły rumieńce. Na dworze szumiał nagły zimny deszcz. Pociemniało, więc Basia zamknęła drzwi od werandy i zapaliła lampę stojącą na biurku. I zaraz w pokoju zrobiło się miło i przytulnie -jak nigdy dotychczas. Przyjaźnie połyskiwały złocone grzbiety starych książek, z zacienionych kątów jakieś szklane drobiazgi słały nikłe lśnienia, zegar na ścianie miarowo migotał mosiężnym krążkiem wahadła, Brązowy strumyk pachnącej, gorącej kawy zaciurkał w filiżance. Pan Karolek odstawił gruby dzbanek i powiedział z przejęciem: - Na twoim miejscu poszedłbym do tej Lisieckiej jeszcze raz. Ale już z milicjantem. Ewentualnie zlałbym ich osobiście na ich własnym podwórzu. Zresztą, poczekaj. To im na sucho nie ujdzie. Bandycka rodzinka. Lucyper muchy by nie skrzywdził. Oni są gorsi od psa! Na dźwięk swego imienia śpiący przy fotelu pies uniósł głowę i pacnął ogonem o podłogę. Potem, widząc, że jego pan niczego nie żąda, wyraził spojrzeniem szczerą miłość i znów zasnął. Przez chwilę panowała cisza. Idą siedziała skulona w krześle z poręczami, kędzierzawą głowę oparła na ręce, a spiczasty łokieć ~ na kolanie. Patrzała w zamyśleniu w prostokąt okna, wypełniony czystym, zimnym fioletem. Gdzieś w tym fiolecie trwał nieustanny drobniutki szmer deszczowych kropli. Duży zegar tykał głośno w ciemniejącym 72 wnętrzu pokoju i dwa te odgłosy, nakładające się na siebie i splatające w harmonijny szept, napełniały Idę poczuciem bezpieczeństwa. Lecz iednocześnie poczuła, jak ciężar winy osuwa się znów na jej duszę. przecież zaledwie o kilkadziesiąt metrów stąd dwaj płaczący chłopcy wciąż kryli się na podwórzu, żeby ich nie zawołała rozzłoszczona matka. - Tata ma cztery tomy Korczaka - powiedziała. - Chyba sobie to poczytam. - A, chciałabyś się zająć Lisieckimi? - zrozumiał od razu pan Paszkiet. - Ciężka sprawa. Beznadziejna sprawa. Radzę ci zrezygnować już teraz, zanim zwątpisz w człowieka. - Nigdy nie zwątpię - gorąco zapewniła Idą. - Weź no jeszcze jedno ciastko - powiedziała Basia szorstkim głosem, z powodzeniem ukrywając, jak bardzo Idę lubi. - Ja tych Lisieckich znam, dziecko. Ja tu dużo ludzi znam. Lisiecka pracuje w przedsiębiorstwie budowlanym, a Lisiecki pojechał na roboty do Niemiec. Najął się do jakiejś budowy pod Lipskiem. Dorobi się, to za dwa lata samochodem wróci. Teraz przyjeżdża czasem na dzień-dwa. - Przez dzień-dwa synów nie wychowa - mruknął pan Karolek. - A skądże to Basia czerpie te wszystkie informacje? - A w kolejkach kobiety gadają. Co dzień gdzieś stoję, to i wszystkich się zna. - Idusiu, dziecko, coś ci poradzę - rzekł pan Paszkiet, sięgając po karafkę z domowym winem. - Nie rzucaj się na wiatraki. Jak świat światem zawsze istniały złe dzieci... - Nie złe. Źle wychowane - poprawiła go Idą. - ...i źli rodzice. I nie ma na to żadnego sposobu. Co dom napsuł, tego już nikt nie naprawi. I nie mówmy więcej o tych małych kryminalistach. Za wiele w nich tego złego ziarna, żeby co dobrego miało z nich wyrosnąć. - Co pan mówi! - oburzyła się Idą. - Jak tak można! Ja się nie znam na wychowaniu, ale jedno wiem: można im podsypać i dobrego ziarna. - Zmarnieje - rzekł pan Paszkiet. - Nie mówmy już o tym więcej, bo ninie to nudzi. Basiu, proszę siadać. Chciałbym teraz wznieść toast za zdrowie naszego kochanego Krzysia. 73 5 Sobota, 4 sierpnia Iduś, Ty dziecko bez serca! Czy słusznie się domyślam, że za bujne wiadomości od Ciebie będę musiał zapłacić w połowie miesiąca? Nie powiedziałbym, żeby mnie ta perspektywa szczególnie zachwycała. Milo było dowiedzieć się, że żyjesz, ale proszę Cię, nie przysyłaj już więcej telegramów. Zupełną sensację wśród Twych sióstr wzbudziła wiadomość, że pracujesz i zarabiasz. (Robią zakłady - gdzie i za ile). Za to Mamę dotknęła znów seria snów proroczych, tym razem na temat niebezpiecznych pracodawców, mających powiązania ze światem przestępczym. Koniecznie napisz, jaką to pracą się trudnisz. Wczoraj Mamie przyśnił się milicjant, całujący ciotkę Felę. Uznała, że to fatalny omen. Ja jednak myślę, że to po prostu wynik rozmowy telefonicznej, jaką Mama wczoraj przeprowadziła z ciotką. Nawiasem mówiąc, Felicja również nic o Tobie nie wie. Twierdzi, że ilekroć wpadnie na Roosevelta - to Ciebie nigdy nie ma w domu. U nas wszystko cudownie. Odrobinę wilgotno, ale nikt z nas tym się nie przejmuje. Dziewczynki mają trochę kataru, ale to nic, zważywszy, że przykra ta dolegliwość trwa zazwyczaj tylko tydzień. Drobne przykrości wiejskiego życia. Za to tutejszy małorolny sprzedaje nam po horrendalnych zresztą cenach prawdziwą śmietankę i mleko. Czegoś podobnego dzieci nie miałyby w mieście za żadne pieniądze. Twoja siostra Gabriela nieco przygasła. Domyślam się, dlaczego. Zapewne ma cos ciekawego do powiedzenia naszemu Januszowi, a tym" czasem on wybiera moje towarzystwo. Cale godziny spędzamy na wodzie, łowiąc ryby, których jezioro pełne jest po brzegi. Nigdy nie brałem się do wędkarstwa, sądząc, że jest to zajęcie bez perspektyw. Tu zmieniłem zdanie. Jaka jednak szkoda, że nikt nie chce jeść tych ryb. No, trzymaj się, córko, deszcz właśnie przestał padać i Janusz zagląda do naszego namiotu, zapraszając mnie na połów. Napisz do nas koniecznie, tylko już nie telegrafu/. Salutem dicit -pater. • "?•: Idulku, kochanie! Trochę się uspokoiłam, ale jeszcze mnie martwi, że nie wiem, CO właściwie robisz -jesteś taka niedoświadczona i impulsywna - błagam Cię, uważaj na siebie -a zresztą, kochanie, przyjedziemy za dwa 74tygodnie, mam nadzieję, że przez ten czas nie narobisz głupstw. Tatuś nalega, żebyśmy zostali jak najdłużej, biedak jest taki szczęśliwy z tymi rybami. Ale przecież trzeba się przygotować do nowego roku szkolnego - zawsze mi się zdawało, że to obłąkany pomysł, żeby podstawowe szkoły zaczynały rok szkolny w sierpniu. Ale teraz jakoś mi się ten pogląd odmienia. Kiedyż ja wreszcie będę w domu, w swoim łóżku! podlewaj kwiaty. Całuję Cię - Mama. Idą!!!! Nigdy Ci, małpo, nie wybaczę, żeś mnie zostawiła z tymi garami. Myję je godzinami i tylko dlatego tata odbił mi Pyziaka. Zmusza go, żeby z nim chodził na ryby, na te przeklęte po stokroć ryby! Smarkate poprzeziębiane, chore i znudzone, deszcz leje i na kolację co dzień są te plugawe węgorze. Mdli mnie od ryb. Mama jest absolutnym aniołem. Z miłości do taty je ryby dwa razy dziennie i jeszcze się uśmiecha! Zastanawiam się czasem, czy to, co czuję do Janusza, jest aby na pewno prawdziwą miłością. Wiem jedno, że ja bym dla niego nie mogła jeść ryb dwa razy dziennie. Może ta zdolność do poświęceń przychodzi z wiekiem. Naprawdę, mama bohatersko trwa na posterunku, gdyby nie ona, już dawno bym stąd uciekła, do Poznania lub do Łeby. Ale ja - w przeciwieństwie do Ciebie - mam poczucie obowiązku. Nie zostawię Mamy z tym całym rybnym pegeerem. Bóg łaskaw, że jej żołądek nie dokucza! Węgorze! - pomyśleć tylko. Jeszcze do niedawna była na diecie. Czy Grupa ESD jeszcze nie przyjechała? Jesteś potworkiem. Gaba. PS. Mama mówi, że za dwa tygodnie będziemy już w domu. Oby tylko pogoda nagle się nie poprawiła! Kochana siostro. Tu jest bardzo zimno i mokro i dziś w śpiworze miałam rzabę. Była ona zielona w brązowe pryszcze. Mama krzyczała bardzo ze strachu. A Pulpa się rozpłakała, jak wzięłam rzabę do ręki. Dlaczego ona się rozpłakała? (mam na myśli Pulpę a nie rzabę). Gaba się nie rozpłakała, tylko zaczęła kwiczeć. A tatuś nie zaczął kwiczeć, tylko wyszedł szybko z namiotu. Nie rozumiem. Taka ładna rzaba. Nikt jej nie 75 lubił. Pocałowałam ją w główkę, zęby się zamieniła w królewicza Myszkina. Ale życie to nie bajka. Mam katar. Czy rzaba może zarazić się katarem? Byłoby mi przykro, gdyby mogła. Ale tatuś mówi, że nie może. Czy dlatego, że nie ma nosa? (mam ma myśli rzabę, nie tatusia). Z nudów piszę powieść o pewnej bardzo inteligentnej dziewczynce, która miała śliczne złote włosy. Miała ona na imię Natalia, ale to przypadkowa zbierzność. W pierwszym rozdziale Natalia przeżywa inwazję szczurów. W drugim rozdziale następuje trzęsienie ziemi. W trzecim rozdziale wybucha wojna światów z ufoludkami. Czwartego rozdziału jakoś nie mogę napisać. Tata mówi, że brak mi fantazji. Mama mówi, że za dwa tygodnie wracamy. Pulpa mówi rżę rzaba pisze się przez zet z kropką. Morzliwe. Natalia. Kochana mam katar a Nótria w nocy hrapie i znuw zgóbilam nowy długopis a tata powiedział że mam robić szkice wenglem Skont wziąć wengiel Ja chce do domu Pulpa Boska Idol Twój Tato twierdzi, ze lada dzień wrócisz. Jeśli tak, to bądź tak dobra i przywieź ocet (w Czaplinku nie mają) oraz jak najwięcej słoików. Chcielibyśmy utrwalić te węgorze w marynacie. Padam do nóżek Janusz P. 76 Środa 8 sierpnia W kuchni było ciepło i przytulnie. Być może dlatego, że za oknem szalała burza, a na piecyku gotował się prawdziwy obiad dla Idusi. Grzmoty w niebiosach nie były w stanie zagłuszyć rozkosznego dla jej ucha bulgotania rosołu z kurczaka. Tak jest, z kurczaka. Idą Borejko mogła już sobie pozwolić na kurczaka, pomidory, pączki z cukierni "Hanusia" i nawet na brzoskwinie z importu. Zarobiła paręset złotych na gipsowych serduszkach - nie wiedziała dokładnie ile, bo zanim przeliczyła pieniądze, już je częściowo wydala. Ale to nie miało znaczenia. Ważne było, że już się skończyły czasy nędzy. 77 Teraz pilnowała rosołku, próbując go od czasu do czasu i zastanawiając się, jak to być mogło, że tak niedawno jeszcze uważała, iż kurczaki się jej przejadły? Odkąd była sama, często nachodziła ją myśl, że gdyby przypadkiem spotkała na swej drodze kurczaka, rzuciłaby się na niego i pożarła żywcem, razem z piórami i dziobem. Popiła rosołku i wróciła do stołu, na którym rozłożone były listy od rodziny. Czytała je po raz trzeci i cieszyły ją wciąż tak samo. Za oknem gruchnął ogłuszający grzmot, błysnęło i zaraz deszcz lunął ze zdwojoną siłą. Idą uniosła czujnie głowę. Czy to dzwonienie to w jej uchu, czy w korytarzu? O, znów. Ktoś jednak dzwoni do drzwi. O niebiosa, a więc stało się. Ciotka Felicja wreszcie dopadła ją w domu. Idą wstała niespiesznie - bo do czegóż było się spieszyć? - i zlustrowała kuchnię. Ciotka zapewne skarci ją za rozlaną na podłodze wodę i za brudne słoiki, ustawione w zlewie. Trudno. Idą wzruszyła ramionami i poszła otwierać. No i co? Nie była to wcale ciotka Felicja. Na progu stała imponująca Paulinka. Stała sobie i najspokojniej ociekała wodą, tworząc barwną całość składającą się z fiołkowych oczu, złotych włosów, białych kaloszków i cynobrowej peleryny. - Cześć - powiedziała głosem melodyjnym i zaprodukowała swój tandetny numer z rzęsami. - Hm. Cześć - odparła Idusia, bardzo zaskoczona. - Czy nie przeszkadzam? Można wejść? - Czemu nie - grzecznie odparła Idą. Bogu ducha winna Paulinka nie musi wiedzieć, że Idą jej nie znosi z przyczyn niskich i małostkowych, jak na przykład zawiść. Zamknęła drzwi za wchodzącą. - Może zdejmiesz tę pelerynę? - zaproponowała gościnnie. - Dziękuję, ja tylko na moment - Paulina zsunęła kaptur ze złotych włosów i ujmujący uśmiech, jak z Encyklopedii Powszechnej PWN, wypłynął na jej wiśniowe usta. - Chciałam z tobą porozmawiać -oświadczyła. Idę zdjął lęk jak przed sprawdzianem z fizyki. 78 - Proszę - bąknęła. - A skąd wiedziałaś, że tu mieszkam? - Często cię widuję - odparła Paulinka z prostotą. - Zresztą twoja siostra Gaba chodzi do naszej szkoły. - Ach,tak. - Jak widzisz, dużo już wiem o tobie, cha, cha. - Cha, cha - powiedziała Idą podejrzliwie. -1 co? - Proszę? - O czym będziemy rozmawiać? - O Krzysiu - powiedziała Paulina, celując Idę źrenicami okrągłymi i czarnymi jak wylot strzelby. - Co się dzieje właściwie? Idą otworzyła usta, namyśliła się i zamknęła je z wolna. - No? - przynagliła Paulina. - Nie mam chyba prawa o tym rozmawiać - wyrzekła Idą powoli. - Zwłaszcza z osobami postronnymi. - Po pierwsze, ty głupia smarkulo, ja nie jestem postronna - wycedziła Paulina zimno. - A po drugie, o czym nie masz prawa rozmawiać? - Słuchaj, odczep się. Jak chcesz coś wiedzieć, to idź do pana Paszkieta. - Nie, ja tam już nie pójdę. Po tym jak ta stara mi powiedziała, że się narzucam Krzysiowi... moja noga tam więcej nie postanie. - A dajże ty mi spokój - zezłościła się Idą. - Dlaczego ja zawsze muszę być w coś wplątana? - z kuchni napłynął zapach rosołu i Idą poczuła głód zmieszany ze zniecierpliwieniem. - Przepraszam cię na chwilę, muszę zajrzeć do kuchni, bo mi się obiad wygotuje. Zostawiła Paulinę w przedpokoju i poszła skontrolować, co z kurczakiem. Był już miękki. Włoszczyzna też. Złote oczka pływały po powierzchni rosołu. Można by było jeść. Diabli nadali Paulinę. Idą odwróciła się od piecyka - o, a ta już tutaj! Stoi w progu kuchni i kapie deszczówką ze swojej peleryny. - Można usiąść? - Proszę... - westchnęła Idą. - Lubię rozmawiać w kuchni - powiedziała Paulina, zdejmując jednak pelerynę i sadowiąc się przy stole. - Nauczyłam się tego od Krzysia. On zawsze przy najważniejszych rozmowach musi sobie podjadać. Co tam masz, kurczaka? 79 Coś podobnego! Aluzja była zbyt czytelna, by Idą mogła udać niezrozumienie. - Kurczaka. Może skosztujesz? - powiedziała wzdychając. - Z przyjemnością - uśmiechnęła się Paulinka. - Zobaczysz, jak nam się będzie dobrze gadało. Zjadła równiutko połowę kurczaka. Małe kęski znikały w jej wiśniowych ustach jak w otworze odkurzacza, szybko i higienicznie. Jedząc mówiła o Krzysiu. - Z powodu maleńkiego nieporozumienia nie widzieliśmy się przez całe wakacje. -Kęsek. -Koledzy wrócili z obozu wędrownego. -Kęsek. -1 tak dowiedziałam się, że Krzysio wrócił. - Znów kęsek kurczaka. - Nigdy się tak nie zachowywał. Dlaczego on się zamyka? O co chodzi? W tym tkwi jakaś tajemnica. - Nie martw się, już po wszystkim - powiedziała Idą, skubiąc bez zapału swoją porcję. Sposób, w jaki Paulina pochłaniała pożywienie, był bez wątpienia elegancki, ale skojarzenie z odkurzaczem odebrało Idzie apetyt. Lecz oto fiołkowe oczy uniosły się znad talerza drapieżnym spojrzeniem i zawisły na ustach panny Borejko. - Ty coś wiesz! Powiedz mi! - zażądała Paulina. - Krzysio jest w szpitalu, to wszystko, co mogę powiedzieć. - W szpitalu!!! - Nie denerwuj się. Jutro będzie operowany. - Operowany! Dlaczego nikt mi nie mówił?! - Bo Krzysio nie chciał, żebyś wiedziała. - Ale ty wiesz o wszystkim! - Paulina gwałtownie odsunęła talerz z połową kurczęcego szkieletu i resztkami marchewki. - Idą! Od razu to przeczułam! Proszę cię o szczerość. - Słuchaj, Paulina, może przejdźmy od razu do sedna sprawy. Boja na razie niewiele rozumiem. Przyszłaś, zjadłaś mi kurczaka i nie mówisz nic do rzeczy, tylko mącisz i mącisz. - A więc dobrze. Przejdźmy do sedna sprawy! -twardo powiedziała Paulinka. - Czy kochasz się w Krzysiu? - Tyś chyba postradała zmysły. - Kochanie, licz się lepiej ze słowami, dobrze? - Dobrze. Więc odpowiadam ci kategorycznie i mam nadzieję, że ei to wystarczy. Krzysio jest rozkapryszonym bęcwałem. •» 80Paulina nagle zaczęła płakać. I oto stała się rzecz dziwna. Nos się jej zaczerwienił, a pod zapłakanymi oczami wystąpił różowy rzucik, dokładnie taki, jaki pojawiał się na obliczu Idy w chwilach rozpaczy. Był to dla panny Borejko sygnał, że złotowłosa piękność jest przecież takim samym człowiekiem jak wszyscy. Im bardziej Paulina szlochała, im częściej wycierała bulgocący nos w chusteczkę, tym mocniej Idą jej współczuła. - Przepraszam cię - powiedziała wreszcie, klepiąc płaczącą piękność po zimnej dłoni. - No, nie becz. Nie chciałam d zrobić przykrości. Naprawdę. Paulinka zakryła twarz chusteczką i rozryczała się jak bóbr. - Rety - przejęła się Idą. - Słuchaj, może napij się zimnej wody. Albo może waleriany ci dam... no, czego płaczesz... no proszę, przestań... - Ach! Idą! -wyrzuciła nagle Paulina z głębi łkających piersi. -Ja go tak ko-ko-cham! Ja go kocham nad życie! No, tak. Idzie łzy stanęły w oczach. Było to naprawdę niebywale wzruszające. Paulina z płaczu dostała czkawki i Idą musiała ratować ją zimną wodą oraz waleniem w kark. . i' - No, dobra, rozumiem, kochasz go - przemówiła uspokajająco, kiedy wreszcie Paulinka, wyczerpana płaczem, oparła się o ścianę. - Tylko po co tak się przejmujesz? >, - Bo ja się boję, że on się obraził! - wyznała Paulina, krzywiąc usta jak dziecko. Idzie przyszło do głowy, że chyba się obraził rzeczywiście. Ale nic nie powiedziała. - Przed wakacjami - ciągnęła Paulina -mieliśmy iść do kina i on już nie zadzwonił. Może dlatego, że... no, był taki chłopiec z naszej klasy... i ja się nie mogłam zdecydować, którego z nich wolę. Potem oni nagle się ze sobą pokłócili i obaj przestali do mnie dzwonić. A ja zrozumiałam, że kocham tylko Krzysia. - Ale już było za późno - odgadła Idą. - Tak. Słuchaj... Ja cię proszę. Gdyby kiedyś zgadało się o mnie - spróbuj go przekonać, że musi się ze mną zobaczyć. Obiecujesz? - No dooobra... - powiedziała Idą. - Trudna to misja, ale ja nie mogę patrzeć, jak ktoś płacze. Chcesz herbaty? Udało mi się dostać "Popularną". 81 czwartek 9 sierpnia Była dziesiąta rano, kiedy słodko śpiącą Idę zaniepokoił jakiś chrobot. Śniło się jej akurat coś wzniosłego i porywającego, czyjeś oczy szare i świetliste, jakiś lot w powiewających różowych woalach i anielskie śpiewy -więc natrętny chrobot dobiegający ze świata jawy zirytował ją nawet we śnie. Otworzyła jedno zapuchnięte oko i uniosła głowę o trzy milimetry. I wtedy nagle, jak potężna eksplozja, wdarły się do mieszkania radosne wrzaski, łomot drewniaków, pisk szczęścia, huk zatrzaskiwanych drzwi oraz okrzyki: - Iduś! Iduś! Gdzie jesteś?! - i zanim śpiąca 82 zdołała się rozczmuchać na dobre, już na jej brzuchu siedziała Pulpa - tłuste różowe sześcioletnie stworzenie bez przednich zębów - i podskakiwała z rozmachem, aż Idzie jęczały trzewia. Od strony głowy atakowała ją dziesiątkami mokrych i zimnych pocałunków druga siostra, Nutria. Gabriela zaś z typową dla siebie brutalnością ściągała kołdrę z chudych nóg Idusi, zrzędząc przy tym i dogadując. Mama weszła do pokoju na ostatku i ze śmiechem siadła na krawędzi łóżka. - Tośmy ją złapały na gorącym uczynku! - cieszyła się Gabńela, szarpiąc za nogę. - No co, nie spodziewałaś się nas dzisiaj? - Ano nie - przyznała Idą, unosząc się na łokciu i stękając pod ciężarem Pulpecji. -Tak się zastanawiam, czy to przypadkiem nie sen. - Skądże - zapewniła Ją Nutria swoim grubym głosem i cmoknęła Idę w rękę, aż pomarańczowa grzywka spadla jej na nosek. - A gdzie tata? - rozejrzała się Idą. - Hę, hę - powiedziała Gabrysia. - Został. Z Januszem. Idą spojrzała bacznie na starszą siostrę, sprawdzając, czy nie załamał jej fakt, iż Pyziak wybrał ojca i węgorze. Ale nie. Gabriela zresztą nie była z tych, co się załamują. To raczej ona wyglądała, jakby zdolna była połamać wszystko wokół. Gabrysia miała lat osiemnaście, sylwetkę i mocne ręce koszykarki oraz jasne włosy przystrzyżone po chłopięcemu. Okrągła jej twarz była opalona i rumiana. - Jakim cudem tak się opaliłaś? -jęknęła Idą z zawiścią. -Przecież ciągle lało. - Nie miałam nic do roboty, kiedy już umyłam te gary - wyjaśniła Gaba, śmiejąc się zaraźliwie. Zdjęła sweter przez głowę i cisnęła go w kąt. - Janusz znikał na całe godziny, to się opalałam, jak tylko słońce wyjrzało. - Zdjęła spódnicę. - Uwaga, zamawiam, ja pierwsza się kąpię! - i z tymi słowami pognała do łazienki, zrzucając w biegu podkoszulek i drewniaki. - Ja druga! - wrzasnęła mama. - Gabuś, tylko się nie wyleguj w wannie! Wiotka Nutria o pomarańczowej czuprynce i wielkich oczach już nabierała tchu, by zaklepać sobie kolejkę przed Pulpecją, lecz nagle wpadła na jakiś pomysł i zatkała sobie usta ręką. Tak więc Pulpa - pyzaty, jasnowłosy cherubinek bez siekaczy -mogła zebrać myśli rozproszone podskokami na siostrzanym brzuchu i wrzasnąć triumfalnie: 83 - A ja tseda! - i w poczuciu wygranej popatrzeć na Nutrię z góry - Hi, hi - prychnęła na to Nutria. - A ja się będę kąpać ostatnia. I będę leżeć w wannie godzinę. No? I kto ma lepiej? - Mamo! Ona znów ma lepiej! - rozżaliła się Pulpa. - Zaczyna się - jęknęła Idą. - A tak mi dobrze było samej! I poczuła, że mówi nieprawdę. Nie było jej dobrze samej. Było jej paskudnie. Zrozumiała to dopiero teraz, kiedy potrójny tajfun miłości siostrzanej zabarwił dzień różowym optymizmem. Nareszcie w domu będzie normalnie. - Przeklęte małpiatki - powiedziała i zepchnęła z siebie obie młodsze siostry. Po czym rzuciła się do mamy ściskać i całować. - No? No tak. Zbladłaś i schudłaś - stwierdziła mama z troską, odgarniając rude sprężynki loków z Idusiowego oblicza. - Za to ty przytyłaś - odpaliła Idą przekornie. - Masz już drugi podbródek! - O ty podła żmijo! -mama wybuchnęła śmiechem. - Myślałam, że na powitanie usłyszę choć parę komplementów... - Nie, no co się martwisz, bardzo ci do twarzy z tą tuszą... -zaśmiewała się Idą. Żarty były o tyle bezbolesne, że mama Borejko była drobną kobietką, której otyłość nie groziła w żadnym jeszcze momencie życia. - Słuchaj, mamo, a jak to się stało, że ojciec was zwolnił z wakacji? - A bo przyszedł wczoraj list od ciotki Feli. - I to był powód? Nie do wiary. - Uff. To znaczy, że się nie poczuwasz. Co za ulga. - Zaraz, do czego miałabym się poczuwać? - Do winy. Ciotka nam doniosła, że sprzedajesz na rynku jakieś paskudztwo, kalając przy tym nasze nazwisko. - Tak było, ale nie kalałam zanadto. Zarobiłam kupę forsy. - To dlatego tak mało przebywałaś w domu? - Nie, nie dlatego. Wychodziłam co dzień do pana Paszkieta. - Proszę? - Pracuję u niego. Jako dama do towarzystwa. - Matko Boska! - No, co jest? ,,- Idą, co to za pan Paszkiet? Czyś ty przypadkiem nie trafiła w jakieś złe^pwarzystwo? Boże drogi, a ciotka Fela ostrzegała. To jednak należy wierzyć w przeczucia. Mnie się nawet ten twój milicjant wyśnił... _ Mamo, uspokój się. Pan Paszkiet to prawdziwy dżentelmen starej daty. Bardzo godna osoba. Erudyta. Senekę cytuje i tak dalej. Tata na pewno by go zaaprobował. - Słuchaj, ja go też zaaprobuję, jeśli jest tym, za kogo się podaje. Chcę go poznać. - Zrobione. Zabiorę cię z sobą. - No - uspokoiła się mama. - Hej, Gaba! Pospiesz się z tą kąpielą! Albo przynajmniej nie pluskaj tak kusząco! Och, Iduś, jak ja się stęskniłam za porządną gorącą kąpielą! Chyba będę się moczyć całymi dniami. - Nie będziesz, bo woda jest tylko rano i wieczorem. - Dlaczego? - Nie pytaj mnie dlaczego. W gazetach pisało, że jest takie zarządzenie. - Woda się skończyła! - zawrzeszczała z łazienki Gabriela. - Co robić? Mam całą głowę w pianie! Idą cmoknęła i wstała z pościeli. - Ja też zaczynam wierzyć w przeczucia - oświadczyła, szukając pantofla. - Wczoraj wieczorem coś mnie tknęło i nalałam wody do czterech wiader, jednej miski i garnka pięciolitrowego. Gaba!!! Przestań skowyczeć! Zaraz ci spłuczę łeb wodą z czajnika! Ostatnia z panien Borejko zakończyła długotrwały i uciążliwy cykl kąpieli w misce. Była dwunasta w południe i dwa wiejskie kurczaki, przywiezione prosto od małorolnego zdziercy, zdążyły już czarownic się zrumienić w piekarniku. Pachnące mydłem "For You", wyszorowane do różowości, uczesane, przebrane w świeże sukienki córki i mama zasiadły radośnie za kuchennym stołem. Gabrysia wyciągnęła z plecaka błyszczący bochen wiejskiego chleba, zielone ogórki i masło w garnuszku. Pięć głodnych istot rzuciło się na posiłek, gadając z pełnymi ustami, śmiejąc się opętańczo, wyrywając sobie talerz z mizerią, chrupiąc chleb i zachwycając się prawdziwym masłem. - Tata wróci jutro o tej porze, wspomnicie moje słowa! - wybił się nad wszystkie donośny głos Gabrieli. - Po pierwsze, zanudzą się 85 nawzajem na śmierć, po drugie, nie potrafią sobie niczego sami ugotować, bo mama ich rozpuściła... - O nieprawda, nieprawda! - wołała mama, stukając widelcem o stół. - ...a po trzecie, nie zniosą samotności. - Nie bądź taka pewna - wtrąciła Idą, pakując sobie w usta pół skibki chleba. - Pyziaczek właśnie sobie odpocznie bez ciebie... - Te, bo w dziób! - Mama, ona mnie szczypie w dziób... - Gaba, nie szczyp jej w dziób. - Mama, a Pulpa beczy, bo jest głodna... - Nieprawda, mamo, ja się śmieję, bo jeszcze mogę tyle zjeść! Mamo, powiedz jej, żeby się nie śmiała! Bo mi trzęsie stołem i już mam plamę z masła na spódnicy! - Cicho! - wrzasnęła nagle Idą, wymachując kurczęcą pałką. - Czy mi się zdaje, czy ktoś dzwoni? - Dzwoni - potwierdziła Gabriela. - No, czego się lenisz, idź otworzyć. - Tak, ja pójdę, a ty mi zeżresz całą mizerię. - Nie, słowo daję, nie zeżrę. Powinnaś otworzyć, bo ja jestem zmęczona po wakacjach. No? No, idź już!!! Idą, która siedziała najbliżej drzwi, zerwała się wreszcie i trzema susami znalazła w korytarzu. Otworzyła drzwi. - Nie!!! - wrzasnęła przeraźliwie i ze śmiechu złapała się za brzuch, udając, że pada na wznak. - O co chodzi? - spytał urażonym tonem ojciec Borejko, wkraczając do przedpokoju z wielkim plecakiem, wędkami oraz siatką na ryby. - Czy w taki sposób należy witać starego ojca? Uważam, że to z twojej strony obrzydliwe. Proszę mnie natychmiast zasypać pocałunkami. Idą zasypała go bez namysłu. - A Pyziaczek? - spytała między jednym a drugim soczystym, przeciągłym cmoknięciem. - Został? Nareszcie sam? - Skąd - ponuro przemówił Janusz Pyziak, dwumetrowy dryblas o stalowych oczach i orlim nosie, wyłaniając się zza futryny. - Pyziaczek nie wytrzymał bez Gabusi i przyjechał jak ostatni pantoflarz. Piątek 10 sierpnia Halo! Idą? Tu Krzysztof. , . A' Cześć Co znów chciałbyś mnie nazwać głupią babą? Nie, no przestań, ile razy można przepraszać za jedną rzecz. No, przynajmniej raz można na pewno. Raz to ja cię już przeprosiłem! '- DSTteraz przepraszam. Przepraszam de bardzo. - Wobec tego ja cię też przepraszam. Za paranoika. - Głupsssstwo. A czemu ty tak dziwnie cedzisz słowa? - BOS Policzek boli, jak mówię. Wczoraj mnie operowali. - O!!! No... i co? - No i boli. - A... a jak się udało?,.. - Pokazowe. Nawet sami lekarze się zdziwili. Idą! Chciałem ci podziękować. Gdyby nie ty... - Ha! Widzisz! - Wyglądam już jak człowiek. Nie ma nawet śladu, bo operowali od strony jamy ustnej. Idą!... Ach, Idusiu!... Tak ci dziękuję. Wstyd mi, że tak cię traktowałem. - Jak mnie traktowałeś? - Jak bydlak. - Tak, Krzysiu. Czekałam, aż to powiesz. Obecnie wszystko d przebaczam. Szczerze mówiąc, nie gniewałam się na ciebie ani przez chwilę. - Idą?... Odwiedzisz mnie? - Raczej nie. W szpitalach mam napady mdłości. - Chciałbym cię zobaczyć. Chyba się za tobą stęskniłem czy coś. - O Krzysiu! Byłabym zapomniała. Paulina u mnie była. y Co?!... ! ^ - No, czego tak"1nagle umilkłeś? Krzysiu... ona chciałaby cię odwiedzić! - Nigdy!!! Nie chcę jej widzieć! Ile razy mam to wam wszystkim tłumaczyć! - Nie drzyj się. - Jest podła! Jak tu przyjdzie, to się zamknę w ciemni rentgenowskiej. - I co, znów tam będziesz siedział przez tydzień? - Kto wie. - No, jak chcesz, stary, ale ja tam już do ciebie nie wlezę przez okno. Hę, hę. - Hę, hę. Idą! Poświęć się i przyjdź. Chciałbym cię zobaczyć. - Krzysiu, zawracanie głowy. Zobaczymy się, jak wyjdziesz ze szpitala. Jednak strasznie jesteś kapryśny. Typowy jedynak. 88Pan Paszkiet stał w drzwiach prowadzących na werandę i przez pozłacaną lornetkę teatralną wpatrywał się uważnie w jakiś punkt w oddali. Nie drgnął nawet, kiedy Basia - zdziwiona i nieco niepewna - wprowadziła do gabinetu mamę Borejko. Przez szumiącą ścianę deszczu, która srebrzyła się tuż za oknem werandy, niewiele chyba było widać. Starszy pan, pochylony do przodu,. stojąc na ugiętych nogach, całą postawą mimowolnie wyrażał czujność i skupienie. - Panie Karolku! - zrzędliwie odezwała się Basia, strzepując rękami kraciastą tkaninę fartucha, który to gest oznaczał u niej bezradną irytację. Pan Paszkiet machnął w tył jedną ręką i psyknął, nie odrywając oczu od szkieł. - Przyszła Idą z mamusią - powiedziała Basia, a w jej tonie można było się doszukać odcienia życzliwego respektu. - Proszę bardzo, pani Borejko, niech pani spocznie. Mama uśmiechnęła się i tym swoim uśmiechem podbiła Basie do reszty. Staruszka aż się rozjaśniła i, żeby okazać pani Borejko całą swą sympatię, podsunęła jej ukochany fotel starszego pana. Pan Paszkiet właśnie odwrócił się, nie opuszczając rąk z lornetką, i zauważywszy pośrodku swego fotela drobną figurkę z siwiejącym kokiem i błękitnymi oczami, zdziwił się nieznacznie. - Witam panią - rzekł, z pewną niechęcią odstawiając lornetkę. Idą pospieszyła z przedstawianiem, uśmiechami i ogólnym Wersalem. Bardzo jej zależało na tym, żeby mama nie zniechęciła się przypadkiem do pana Paszkieta. A ten jak na złość był dziś nieswój i roztargniony. Pocałował mamę w rękę, lecz wyraźnie powściągał niecierpliwość, która gnała go do lornetki i werandy. Wyraził, co prawda, słowa uznania dla Idy, zaproponował paniom kawę i zwrócił się do Basi, lecz nagle w ogrodzie wybuchł przeraźliwy skowyt psa. Pan Paszkiet zapomniał o kawie i Wersalu i z młodzieńczą żywością skoczył ku oknu. - Ha! - wrzasnął, przyciskając szkła do oczu. - Mam ich! Tym razem ich mam! Idą, chodź tu, popatrz! Idą najpierw spojrzała niepewnie na mamę, która z lekko uniesionymi brwiami usiłowała wyrobić sobie opinię o chlebodawcy swojej córki. Potem zerwała się i złapała podaną jej lornetkę. 89 - Pod kasztanem! - nakierował ją pan Paszkiet, przytupując z niecierpliwości. - Właściwie... - odezwała się mama dyskretnym półgłosem w stronę stojącej obok Basi. -Na czym polegają obowiązki Idusi?... Bo trochę nie rozumiem... - Są, zbrodniarze! - wrzasnęła Idą, widząc w szkłach wystającą zza krzaka łepetynę starszego Lisieckiego. Za gęstą zielenią bzu widać było drugiego chłoptasia. Pies wył wniebogłosy, a oni uważnie pochyleni, wykonywali nad nim jakieś zamaszyste ruchy. Teraz i Basia, porzuciwszy panią Borejko z kolejnym pytaniem zawisłym na wargach, podeszła żwawym kroczkiem do drzwi werandy. - Lucyper wyje, jakby go obdzierali ze skóry! - powiedziała trwożnie. - Nie wiadomo jeszcze, czy to Lucyper! - gorączkowała się Idą z lornetką przy oczach. - Ja nie widzę dokładnie, bo liście zasłaniają. - Przepraszam - spytała mama Borejko zagubiona w głębi fotela. - Kto to jest Lucyper? Nikt nie zwrócił na nią uwagi. - To się nazywa eskalacja zbrodni - nerwowo powiedziała Idą. -Jeżeli to Lucyper... - Lucyper - rzekł pan Paszkiet zgnębionym głosem. - On, na pewno. Zniknął przed dwoma godzinami i to właśnie obudziło moją czujność. - Jeżeli to on... - ciągnęła Idą - to na pewno dzieje się coś bardzo złego. Lecę tam. Natychmiast. - To ja też... za pozwoleniem pani Borejko - rzekł pan Paszkiet z namiastką ukłonu. - Basiu, gdzie u licha jest mój parasol?! - Ja poczekam, oczywiście - zapewniła starszego pana mama Borejko. Ze stanu pewnego oszołomienia z wolna przechodziła w rozbawienie. Zanim Basia przyniosła parasol, Idą już gnała przez trawnik, kuląc się pod ciężkimi biczami deszczu. Dopadła granicy posesji i przytaiła się za krzakiem bzu. Była całkiem przemoczona, oczy zalewała jej woda spływająca z grzywki, sukienka lepiła się do grzbietu. 90 przez szum ulewy słyszała głosy braci Lisieckich. Nie mówili wiele. Pies już nie wył, tylko piszczał cichutko. Idą rozchyliła gałęzie bzu i wyjrzała wprost na ociekającą wodą rozradowaną fizjonomię starszego z braci. Co oni tam robią? Rozchyliła gałęzie mocniej. Szelest liści zwrócił uwagę chłopca. Czujnie uniósł głowę. Z naglą decyzją Idą runęła przez krzaki na wprost, zbierając na siebie całą wilgoć z liści i gałązek. - Ruda idzie! - wrzasnął przeraźliwy dyszkancik i w jednej chwili dwie drobne figurki w pelerynach i kaloszkach pognały opętańczym galopem przez trawnik sąsiedniej posesji ku przejściu na ulicę Mickiewicza. Idą usłyszała skowyt psa. I jednocześnie pod swymi nogami ujrzała puszkę farby, pędzel i długą smugę zieleni, rozlaną na betonowej ścieżce. Pies zawył. Gdzież on był, u licha? Idą przetarła oczy, rozejrzała się i serce jej zamarło. Lucyper czy nie Lucyper? Przywiązane do drzewa, bezsilnie zwisało drobne stworzenie, od stóp do głów, od czubka nosa po cienki jak sznurek ogon, pokryte jaskrawozieloną farbą. Właściwie Idą rozpoznała Lucypera tylko po oczach. 4 W kilkanaście minut później zaryczana Idą i Basia, zaciskająca usta w twardą linijkę, i nasępiony, groźny pan Paszkiet, i nawet wciąż niczego nie pojmująca mama Borejko - zgromadzili się w łazience, nad miednicą pełną jęczącego, zielonego nieszczęścia. Lucyper był zszokowany - trząsł się, piszczał boleśnie, wyrywał się, to znów popadał w apatyczny bezwład - i z pewnością bardzo źle znosił kąpiel połączoną z szorowaniem. - Och, jak mi żal tego biedaka - zapłakiwała się Idą, podającmilczącej, zajadłej Basi kubki z wodą. Bardzo ostrożnie, lecz ruchami 91 pełnymi stanowczości, ręce staruszki przesuwały się wzdłuż grzbietu Lucypera, zmywając z niego warstwę zielonej farby. Przygnębiony pan Paszkiet przytrzymywał wyrywającego się zwierzaka i tylko mama Borejko nie miała nic do roboty. Czuła, że jest tu zbędna i że może nawet przeszkadza. Więc wymknęła się cicho z łazienki i kręcąc głową, poszła do domu, myśląc sobie, że ze wszystkich jej czterech córek Iduś ma największy talent do popadania w przedziwne sytuacje. Czyszczenie Lucypera przeciągnęło się. Kiedy wreszcie zdjęto z niego całą zieleń, został ponownie wykąpany, wysuszony i otulony ręcznikiem. - Teraz niech śpi - westchnął pan Paszkiet, wchodząc do gabinetu i osuwając się w swój fotel. -Idą, moje dziecko, bądź tak dobra i zamknij drzwi od ogrodu. Strasznie się tu wyziębiło. Deszcz już nie padał. Słychać było, jak na drewnianą podłogę werandy spadają z głośnym stukiem ostatnie krople z dziurawej rynny. W powietrzu unosiła się lekka mgiełka, która przeniknęła na wskroś wilgotną sukienkę Idy. Już miała przekręcić mosiężną klameczkę drzwi, kiedy nagły ruch za krzakami bzu zwrócił jej uwagę. Rozpoznała ciepły żółty kolor enerdowskicb pelerynek. Tak. Lisiec-cy wyleźli z krzaków i robili przegląd terenu, na którym przed dwiema godzinami zostawili swą ofiarę i narzędzia zbrodni. W Idę jakby diabeł wstąpił. Przeleciała werandę, trawnik i pasmo krzaków z szybkością kuli karabinowej, wyskoczyła na Lisieckich, zbiła z nóg młodszego, który zaraz rozciągnął się na trawie, a starszemu wykręciła rękę. Trzymał w niej pędzel ociekający farbą. Idą wyszarpnęła go z małej ręki, zaklęła i z rozmachem pojechała po policzkach chłopca. - No, co?! - zawrzeszczał, kiedy tylko złapał dech. - Cicho mi bądź! - warknęła. - To tylko mały rewanż. - Puść go!!! - krzyknął spod jej boku mniejszy Lisiecki i z całej siły kopnął ją w kostkę. - Au! - poderwała się Idą i machnęła pędzlem po czuprynie mniejszego. A potem straciła nad sobą panowanie. Kiedy po jakimś czasie oprzytomniała, za jej plecami pan Paszkiet wydawał okrzyki zgrozy, a przed nią pluł, kopał, gryzł i wyrywał się starszy Lisiecki pomalowany na zielono. 92- Wynocha! - zawołała Idą, powstrzymując się, by nie przylać na dokładkę jednemu i drugiemu. - Bierzcie swoją farbę! I pamiętajcie, żeby się trzymać z daleka od psa! Jak wy jemu, tak ja wam! Jasne? - Coś ty zrobiła, dziewczyno! - załamał ręce pan Paszkiet, który nie mogąc przedrzeć się przez krzewy, miał tylko okazję ujrzeć dwa zielone potworki, ryczące wniebogłosy i oddalające się spiesznie w stronę ulicy. -I gdzie twoja wiara w człowieka? Gdzie te wszystkie twoje teorie? Nie chciałbym cię martwić, ale ty chyba przeszłaś na system represji. - Proszę pana - odparła na to Idą Borejko, drżąc jak liść na wietrze z zimna i zdenerwowania. - Stała się rzecz bardziej okropna, niż się panu zdaje. Ja wiedziałam, że mi tego robić nie wolno. Ale, proszę pana, sprawiło mi wielką satysfakcję, że im zachlastałam te bezczelne gęby. Pociągnęła nosem i wyszła zza bzu. Stanęła przed panem Paszkietem mokra, chuda i fioletowa z zimna. - Gdybym mogła - powiedziała z mocą - zrobiłabym to jeszcze raz. Oto, co czuję w tej chwili. I niech mi pan wierzy, dla mnie samej jest to największą niespodzianką. Sobota 11 sierpnia Ida opuściła popołudnie u pana Paszkieta z powodu kataru. Nie był to jednak katar aż tak silny, by mógł przeszkodzić jej w udaniu się do kina; przyznała się sama przed sobą, że się wymigała od pójścia na Krasińskiego, bo jej było wstyd za wczoraj. Wróciła z kina o wpół do ósmej i zastała dom przepełniony gośćmi oraz rodziną. Nutria i Pulpecja, rozognione, same już nie wiedziały, pod którymi drzwiami mają podsłuchiwać; miotając się w rozterce, wypełniały sobą cały przedpokój. Rodzice gościli właśnie stryja Józeczka z Felicją i wiedli ożywioną dyskusję na temat wychowania - który to temat jest, jak wiadomo, szczególnie pasjonujący, nie tyle dla wychowujących, co dla wychowywanych. Za to w zielonym pokoju Grupa 94 gSD oznajmiała swą obecność wielkim wrzaskiem i wybuchami śmiechu. Odchodziły tam opowieści o sercowych kłopotach Joasi. Idą przepędziła rozgorączkowane siostrzyczki, kazała im ćwiczyć u siebie piękne pisanie, zamknęła za nimi drzwi i poszła do kolegów Gabrysi. - Aaaa! - powitał ją chóralny okrzyk. Grupa ESD była w komplecie. Gabrysia i kuzynka Joanna Borejko siedziały na biurku. Pyziak rozkładał swe dwumetrowe ciało na podłodze koło kaflowego pieca. Robert Rójek, zwany Robrojkiem, wesoły piegus o krępej, niewysokiej figurce, siedział u stóp swojej Anieli, która -jako prezeska Grupy ESD - zajęła jedno z nielicznych krzeseł. Drugie krzesło oddano Danusi - zgrabnej, przemądrzałej poetce. Na podłodze obok niej siedział piękny jak Apollo, złotowłosy Pawełek Nowacki, którego zaborcza Danka z zasady nie puszczała od siebie na krok. Wszyscy byli pokryci charakterystyczną morską opalenizną, wszyscy nieco schudli i wyprzystojnieli. Wszyscy też - co Idą skonstatowała z niemałym zdziwieniem - ostrzyżeni byli jak Gabrysia, po chłopięcemu, bardzo krótko. - Witam! - zawołała Idą przez nos, podnosząc rękę jak cezar. Usiadła na blacie biurka i uczyniła wyjątek dla kuzynki Joanny, cmokając ją zdawkowo w policzek. Joanna była pokryta opalenizną tak czekoladową, że można się było niemal spodziewać słodkiego smaku po tym cmoknięciu. - Ludzie, co z wami, czyście powariowali? Czy was, nie daj Boże, wypuścili z kryminału? Dlaczego wszyscy pogoliliście sobie głowy? - A bo te dziewuchy zaczęły - wyjaśnił Robert. - Nie chciały nam w Łebie gotować obiadów. Nawet tata Anieli je prosił, a one nic, bezwstydnice, chociaż mieszkaliśmy u pana Kowalika za darmo. Kazały nam chodzić do tej podrzędnej smażalni ryb. Czy można przez cale wakacje jeść tylko ryby? - tu Robert urwał i spojrzał po zebranych ze zdziwieniem, bo Idą Borejko, jej siostra Gabriela i nawet Janusz Pyziak dostali nagle konwulsji. - Co wam jest? - chciał wiedzieć. - Czy ja powiedziałem coś niezwykłego? - Ja skonam - wyjęczała Gabrysia, kulając się ze śmiechu. - Nie, no, o co chodzi? - Nic, nic. Robrojeczku, mów dalej, my się zaraz-uspo-po-koimy... 95 - No, więc, Iduś, jak one nam nie chciały gotować, to myśmy iin powiedzieli, że skoro tak, to niech przestaną udawać kobiety. One to wzięły dosłownie, poszły do fryzjera i kazały się ostrzyc po męsku. Więc myśmy w tej sytuacji nie mogli nosić dłuższych włosów. Sama rozumiesz. Myśmy się musieli dostosować do ogólnego trendu. - Tak, tak, aleja chciałam zauważyć, że teraz nasza Grupa wygląda bardzo niejednolicie - zaterkotała Aniela Kowalik, zrywając się na nogi. Żółte światło wiszącej lampy oblało jej głowę o króciutkich, lśniących czarnych włosach. Poprawiła palcem okulary zjeżdżające po pochyłości zadzierzystego nosa i oznajmiła krótko, wskazując palcem Idę: - Ujednolicić! - Co proszę? - spytała Idą, wycierając nos. - Mówię, że trzeba cię natychmiast wziąć pod nóż. - Proszę bardzo - zgodziła się Idą, której było dokładnie wszystko jedno, jaką ma fryzurę, ponieważ - była tego pewna - w każdej jest jej jednakowo nie do twarzy. - Ja to zrobię, ja - domagała się Danka Filipiak, zrywając się i obciągając podkoszulek z napisem "Pepsi". -Ja bardzo ładnie strzygę. Dajcie mi tylko ostre nożyczki. Grupa "Eksperymentalny Sygnał Dobra" powstała w styczniu ubiegłego roku i znakomicie prosperowała do dziś mimo licznych przeciwności, jak donosy sąsiadki, wizyty nauczycieli, posiedzenie Rady Pedagogicznej, wreszcie sugestie dyrekcji Liceum nr 12, by grupa się rozwiązała. Przez pierwszy okres Grupa ESD na swoich sobotnich zebraniach zajmowała się głównie pogodnym flirtem i hałaśliwymi potańcówkami. Potem zaczęła interesować się sprawami poważniejszymi, mianowicie rozstrząsaniem kwestii etycznych. Kiedy właśnie weszła w fazę dojrzewania programu i koncepcji - zażądano od nich rozwiązania się i wszystkim zrobiło się żal tego, co było, i tego, co dopiero zaczynało majaczyć w niewyraźnej perspektywie przyszłości. Grupa spotykała się więc nadal, trwały dyskusje, omawiano lektury i pisano o nich żartobliwe referaty. Po roku górnolotnych rozmów Grupa ESD odczuła 96 iednak, że poziom dyskusji staje się za wysoki jak na ciepły miesiąc maj i że wysokości tej nie sprzyjają zbliżające się wakacje. To dlatego temat wakacyjnego sympozjum w Łebie był całkowicie niefrasobliwy. Doktor Kowalik, stryj Anieli, nie był za dobrze poinformowany. W rzeczywistości temat sympozjum brzmiał: "Wszechstronny wpływ nieróbstwa na rozwój psychofizyczny nastolatka". PROTOKÓŁ Z POSIEDZENIA DYSKUSYJNEJ GRUPY ESD W DNIU 11 SIERPNIA 79 w lokalu przy ul. Roosevelta 5 Protokolant: Janusz Pyziak Zebranie rozpoczęło się od ogólnych chichotów i klasycznej hebe-frenii. W chwilę po uroczystym zjedzeniu przez Grupę składkowej babki (posiłek jak zwykle oszczędny ze względu na ciężkie czasy i szlachetne ubóstwo właściwe wszystkim członkom Grupy) do lokalu wkroczyła członkini Idą Borejko, którą po krótkiej naradzie postanowiono zunifor-mizować. Niewdzięcznej, lecz głównej roli uniformizatorki podjęła się członkini Filipiak i zuniformizowała członkinię Borejko Idę, używając do tego celu: a) nożyczek biurowych, które okazały się wyszczerbione, b) nożyczek do manicure, które okazały się nieostre, c) brzytwy pana Borejko, która okazała się zbyt ostra, d) noża kuchennego, który mimo determinacji członkini Filipiak nie na wiele się przydał, bo miał za długi czubek, e) i raz jeszcze brzytwy pana Borejko, która okazała się operatywna po przećwiczeniu podstawowych ruchów na średniej wielkości globusie plastykowym. Opatrunki założyła członkini Borejko Gabriela. Idą Borejko otrzymała pochwalę prezeski za wyjątkową cierpliwość, męstwo i stoicyzm, z jakim przyjęła trzy rany cięte i jedną kłutą. Po uprzątnięciu sporej ilości rudych loków z podłogi lokalu członkinię Borejko Idę poddano ogólnym oględzinom i stwierdzono, że jej wygląd po uniformizacji znacznie się poprawił. Część naukowa zebrania rozpoczęła się zaraz potem. 97 Członkini Idą Borejko oświadczyła, ze referatu wygłosić nie możne primo, z powodu kataru, secundo, gdyż zypelnie zapomniała o tym, % w celach naukowych ma oddać się nieróbstwu i przez pomyłkę pracowała jak dziki osioł. Na liczne zapytania zebranych udzieliła wyczerpujących wyjaśnień, podając adres pracodawcy i streszczając zwięźle swoje przeżycia w okresie pracy u wyżej wymienionego. Złożyła również dobrowolną samokrytykę, dodając, iż całkiem wywietrzało jej z głowy, że członek Grupy ESD nie zaniedbuje rozsyłania Eksperymentalnych Sygnałów Dobra nawet w fazie duchowej prostracji. Tu wywiązała się krótka dyskusja. Członkini A. Kowalik stwierdziła kategorycznie, że nakłonienie chorego człowieka do poddania się operacji, więcej nawet, uczciwe załatwienie mu bezpłatnego miejsca w szpitalu i nieusta-wanie w pomocy dla poszkodowanego psa imieniem Lucyper stanowi bez wątpienia przejaw Dobra i jako taki świadczy jak najlepiej o lojalności członkini Borejko Idy wobec Grupy ESD. W tym miejscu do dyskusji włączyła się Gabrysia, to jest członkini Borejko Gabriela, i uśmiechając się z właściwym sobie urokiem, powiedziała, że o opinię w sprawie duchowego profilu Idy trzeba by właściwie spytać owych dwóch chłopców, których, jak słyszymy, członkini Borejko Idą pomalowała w afekcie na kolor zielony. Wzmianka o owych dzieciach ulicy wywołała burzliwą i chaotyczną dyskusję, którąpróżno bym usiłował tu streścić. Poirytowana Idą Borejko zamknęła ją stwierdzeniem, że członkowie Grupy ESD lepiej by zrobili przechodząc od słów do czynu i niech sami spróbują zawrzeć znajomość z tymi zielonymi potworkami. Wyraziła też powątpiewanie odnośnie umiejętności pedagogicznych Grupy oraz jej rzeczywistych zainteresowań społecznikowskich. Poradziła, by Grupa ESD spróbowała czynić dobro w praktyce, w ciasnym kontakcie z ludźmi wychowującymi swe dzieci w kulcie konsumpcji i zaniedbującymi ich rozwój duchowy. Zobaczymy, dodała, jak wam wtedy miny zrzedną. Z kolei głos zabrała prezeska Kowalik, oświadczając, ze ona osobiście jest głęboko poruszona wypowiedzią Idy. W rzeczy samej, dodała, i ona jako prezeska od dawna odczuwała potrzebę konkretnego działania dla dobra społeczeństwa i ludzkości, a pragnienie to nasiliło się w niej w czerwcu bieżącego roku, kiedy to bawiła w Gnieźnie. Obecnie prezeska Kowalik odczuwa apogeum tej tendencji i nie zamierza dłużej zasypiać gruszek w popiele. 98W dalszym ciągu swej poruszającej wypowiedzi prezeska wskazała na konieczność niesienia pomocy potrzebującym, wspomagania ludzi sponiewieranych przez życie oraz służenia swymi umiejętnościami tam, gdzie sytuacja tego wymaga. Pamiętajmy, dodała w podsumowaniu, że gdziekolwiek zbierze się choć kilka osób z dobrymi chęciami, tam zawsze Dobro weźmie górę. W zakończeniu prezeska zażądała, by Grupa ESD opracowała program zajęcia się losem zaniedbanych moralnie dzieci. Wniosek przyjęto przez aklamację. Członkini Borejko Gabrysia dorzuciła w tym miejscu - błyskotliwie, jak to ona... - "nihii adeo malum est, quin boni mixturam habeat", co oznacza, jak wyjaśniono niedouczonej części Grupy, że nic nie jest tak złe, żeby nie miało przymieszki dobrego. Zdanie to, za ogólną aprobatą, postanowiono uczynić dewizą Grupy ESD. Każdy członek Grupy zobowiązał się wykuć je na pamięć i nie zapomnieć przez całe życie. Termin następnego posiedzenia ustalono na dzień 12 bm.-ze względu na brak pogody, okres wakacyjny i dużo wolnego czasu, jakim w związku z tym dysponują członkowie Grupy. Niedziela 12 sierpnia te' M 1? ^i^11 przed kościołem Dominikanów, w ulewnym deszczu ^^ssr^i maszerująca wąską -^s Zatrzymały się obie. Za każdą z nich nadciągała reszta rodziny. Pochód Boreików LiSrpyziakiem zdążał wi?c prost0 na ^B k^em i tknJ^ne0^'T0 ODa! -wn!isa^^ ^em straszni bracia wSSy kISTy^1 palcami' zza pa2nokci któr^ 100- Ty cholero, ty! - rzuciła się na Idę matka Jarka i Marka. -Ja cię na milicję podam! Ja cię zniszczę! - O co tu chodzi? - spytał uprzejmie ojciec Borejko, wyłaniając się zza kurtyny deszczu w swoim wędkarskim skafandrze z kapturem i podchodząc błotnistą ścieżką tuż za plecy Idy. - Czy pani mówiła coś do mojej córki? - Córki!!! Pan wie, co ona zrobiła? - O co tu chodzi? - mama Borejko zatrzymała się tuż za plecami męża, troskliwie ustawiając nad nim parasolkę. - Ignasiu, dlaczego tu stoisz i kim jest ta pani? - Żebym to ja wiedział - odparł ojciec przez ramię. - To słuchaj pan! - krzyknęła matka Lisieckich. - Ta pana córka pomalowała moje dzieci na zielono! Teresa, poświadcz! - Tak jest! - poświadczyła Teresa dramatycznym mezzosopranem. - O co tu chodzi? - spytał z niepokojem Janusz Pyziak, stając za plecami mamy Borejko. Tuż za nim zatrzymała się Gabriela w żółtej pelerynie żeglarskiej. Nutria i Pulpecja, zwabione hecą, przelazły w swych kaloszach przez błotniste pobrzeża ścieżki i zajęły stanowiska w pierwszym rzędzie, bacząc, by nic nie uronić z interesującego spektaklu. Deszcz lał jednostajnie. - Ta pani, drogi chłopcze - wyjaśniła mama Borejko przez ramię -twierdzi, że Idusia pomalowała jej dzieci na zielono. Co też to ludziom nie przyjdzie do głowy. Życie jest naprawdę barwne i ciekawe. Wychodząc z domu nie wie się, ile zabawnych niespodzianek czeka nas za każdym węgłem. - Hm - odparł wieloznacznie Janusz Pyziak, którego Gabrysia z całych sił uszczypnęła w ramię. - I które to dzieci pomalowała rzekomo nasza córka? - spytał ojciec. - O, te! Te! - krzyknęła pani Lisiecka, trzęsąc się ze złości. - Te? -upewnił się tata Borejko, oglądając uważnie Jarka i Marka. -Ależ... te dzieci nie są zielone. - Bo je umyłam! - wrzasnęła matka piekielnych braciszków. - Szorowałam ich cały wieczór proszkiem do naczyń! - Hę, hę - wyrwał się Idusi rechocik zadośćuczynienia. - Zniszczone buty! - krzyczała z rozpaczą matka Lisieckich. - Niemieckie! Golfy po trzydzieści marek każdy! Wszystko zielone - nie do użycia! Ja was do sądu podam! 101 - Iduś, czy mogłabyś mi to jakoś wyjaśnić? - spytał ojciec Borejko Z prawdziwą przykrością skonstatował, że stoi po kostki w kałuży. - Mogłabym - odparła Idą. - Ci chłopcy pomalowali na zielono mojego znajomego psa. Odpłaciłam im więc tą samą monetą. Był to jednak z mojej strony brzydki poryw, żałuję, przepraszam i proszę o wybaczenie. Pani Lisiecka stała z otwartymi ustami. - Nie daj się, szyderę sobie robi! - szturchnęła ją w bok Teresa. - Ja się nie dam! Ja nie pozwolę! - nabrała nowego rozpędu pani Lisiecka, - Podam was do sądu za zniszczenie mienia! - Idą, czy zniszczyłaś tej pani jakieś mienie? - spytał surowo tata Borejko i z chlupotem poruszył stopami. - To być może - przyznała Idą. - Nie przyglądałam się specjalnie, po czym chlastam. - Zniszczyła, zniszczyła! - prędko wtrąciła pani Lisiecka, czując, że przeciwnik mięknie. - Za grube pieniądze! - Za jakie grube? - tata Borejko zawiesił głos z zainteresowaniem. - No... nie wiem, ale... - Proszę pani - mama Borejko wyjrzała pojednawczo zza pleców męża. - Proszę się zastanowić, ile jesteśmy pani winni... i wpaść do nas wieczorkiem, to sobie to omówimy ze spokojem. O, tu piszę adres. Proszę. - Milu, jesteś niedościgniona jako mediator - zauważył ojciec z uznaniem. Gniewna Lisiecka odeszła z Teresą w deszczową dal, ciągnąc za sobą opornych synów, którzy pewnie woleliby jeszcze posłuchać, jak rudy kościotrup dostaje za swoje. - Nie mam słów, by ci wyrazić mój podziw. Byłem już bezradny. Na domiar złego przez cały czas stałem w głębokiej kałuży. Idą, moje dziecko, w domu wyjaśnisz nam okoliczności, w jakich udało ci się pomalować dwóch tak ruchliwych chłopczyków. Pieniądze, które wyłożymy na pokrycie kosztów twego odruchu, będziesz oczywiście zwracać nam na raty. Jest to konieczne ze względów pedagogicznych, sama rozumiesz. - Rozumiem, tato - zgodziła się Idą i pomyślała, że czego jak czego, ale klasy i wdzięku mają jej rodzice pod dostatkiem. - Nie wiecie wcale, jak was kocham - powiedziała czule do ojca i matki. - No, no, nie podlizuj się - odparł na to ojciec Borejko i znów udało mu się powściągnąć uśmiech, który uporczywie wypływał mu na usta. -1 tak cię w domu bezlitośnie skatuję. Nahajem po białych plecach. 102Niedzielny obiad bezmięsny udał się mamie i Gabrysi nad podziw. Ugotowały zupę kalafiorową, usmażyły stos naleśników z serem i cynamonem, a na deser upiekły jabłka w kruchym cieście. - Jedzonko było pycha - podsumowała Pulpa, kończąc trzeciego naleśnika i biorąc się za deser. Tłuściutki podbródek Pulpy ociekał masłem, na czubku nosa widniał kleks twarogu, a pulchne usteczka przypudrowane były cynamonem. - Szkoda, że się jeszcze nie najadłam - westchnęła. - Patrycjo, powinnaś zacząć już dbać o linię - zwrócił jej uwagę ojciec. - Po co? - zdumiała się Pulpa. - Żeby nie popaść w otyłość. Tłuste panienki nigdy mi się nie podobały. - A dlaczego ja się mam tym martwić? - spytała Pulpa, w zamyśleniu oblizując łyżeczkę. - Powinnaś sobie ustalić jakąś dawkę maksymalną i... - Ja nie wiem, co to jest maksymalna. - Największa. - A minimalna? - Tatuś, a co to jest minimalista? - wtrąciła Nutria, entuzjastycznie spożywająca jabłko w cieście. - Oto początek maniakalnej serii pytań i odpowiedzi - oświadczył ojciec z odcieniem irytacji. -Minimalista jest to ktoś, kto poprzestaje na najmniejszych wymaganiach i aspiracjach. - Ja już chyba cię nie mogę spytać, co to są aspiracje? - nieśmiało wybełkotała Nutria poprzez kruche ciasto. - Nie pytaj, radzę ci. - To nie zrozumiem, co to jest minimalista. - Ja ci dam przykład, to zrozumiesz - wtrąciła się Gabrysia. -W zakresie na przykład dóbr materialnych minimalistą jest nasz tata. - Gaba! - powiedziała mama z wyrzutem. Ojciec zmarszczył brwi. - Nie uważam się za minimalistę pod żadnym względem - odparł dość ostro. - Nie będę zmieniał swoich zasad tylko po to, by mieć poloneza i uchodzić w oczach mojej córki za osobnika zaradnego. 103 Gabriela zaczerwieniła się po uszy. - Dla mnie minimalistą jest taki człowiek - ciągnął ojciec - który wszystkie wysiłki obraca na gromadzenie dóbr materialnych, pod. porząkowując temu celowi wszystko i zaniedbując wartości moralne Kto się przed nimi zamyka, ten właśnie poprzestaje na minimum. - Wciąż nic nie rozumiem - zmartwiła się Nutria. - Uważam, że pan ma całkowitą słuszność - wtrącił z zapałem Janusz Pyziak, który się zasiedział i został zaproszony na obiad. - Podziwiam pana i podzielam pańskie poglądy. - Drogi chłopcze, jeśli zamierzasz wytrwać przy Gabrieli, czekają cię nieustanne wyrzuty z powodu minimalizmu. x Gabriela zaczerwieniła się jeszcze bardziej z przykrości. - Przepraszam, tato, ja nie chciałam... - zerwała się z miejsca i nad głową Pyziaka cmoknęła ojca w czoło. -Wiesz, że tak nie myślę... A że czasem jestem jadowita... - To z powodu tęsknot minimalistycznych - podpowiedział jej Pyziak. - Ja bym też prosił o całuska. - Hehehe - ponuro odezwała się Idą. - O, Iduś - zauważył ją ojciec. - Jak ty ładnie dzisiaj wyglądasz. Jakoś inaczej niż zwykle. Co się stało? - Dziękuję ci za wyszukany komplement - powiedziała Idą gorzko. - Nic się nie stało. ESD obcięła mi włosy. - Prawda, że jej ładnie? - spytała mama z ciepłym spojrzeniem. Wszyscy domownicy oraz Pyziak wpatrzyli się teraz w Idusię, która popadła w silne zakłopotanie. W rzeczy samej, nowa fryzura była bardzo korzystna dla Idy. Króciutkie miedziane loczki błyszczały na jej nadspodziewanie kształtnej głowie, odsłaniając długą szyję i piękne wysokie czoło. Oczy, nareszcie pozbawione przesłony rudej grzywki, wydawały się nawet nieco większe. Strzyżenie ujawniło również, że Idą posiada brwi, których zamaszyste, ciemne łuki zmieniały zupełnie wyraz jej twarzy. - Przynajmniej nie wyglądasz na garbuskę - oceniła Gabrysia z uznaniem metamorfozę siostry. Powinnaś jeszcze pomalować rzęsy. Na ciemny brąz. Jesteś przystojna! - Ja pierwszy to zauważyłem! -upomniał się Pyziak. -Już wczoraj! Wszystkie zresztą kobiety w tym domu są niezwykle urodziwe i mają interesującą osobowość. 104 Radosne poruszenie przy stole. - Wszystkie? - spytała Nutria ze szczęściem w oczach. - Wszystkie? - ucieszyła się mama. - Tak jest - rzekł Pyziak z mocą. - Wszystkie. Jak jeden mąż. Ale Idą wcale nie czuła się urodziwa. Ostatecznie miała oczy. I dobrze widziała, co odbija się w lustrze, kiedy w nie spojrzała przed wyjściem z domu. Pan Paszkiet zadzwonił, żeby przyszła, bo ma dla niej niespodziankę, więc umalowała już te rzęsy na brązowo, w myśl wskazań Gabusi, ale wcale nie czuła się lepiej. - Fiu, fiu - powiedział starszy pan, otwierając jej drzwi i ruszając siwym wąsem. - No, no. Ależ ładna panna do nas przyszła. Jestem zupełnie zaskoczony. Co się z tobą dzisiaj stało? - Ostrzygłam się - odparła Idą z przygnębieniem. Nie należało do przyjemności dowiadywać się co chwila z innych ust, że normalny jej wygląd nie budził w nikim uznania. Jacyż ludzie potrafią być nietaktowni. Basia wyjrzała ciekawie z kuchni, oceniła Idę w jej nowym wcieleniu i wydała z siebie aprobujący pomruk. - Jak się czuje Lucyper? - zmieniła temat zażenowana Idą. Zamknęła za sobą drzwi wejściowe i z przyjemnością skonstatowała, że z kuchni płynie zapach ciasta owocowego. - Wciąż jest taki ogłupiały - odpowiedziała Basia, troskliwie nachylając się nad koszykiem, stojącym obok jej stóp. Nieszczęsny psina spał w nim twardym snem istoty zszokowanej. Spod okrywającej kosz ciepłej tkaniny wystawił tylko czarny pysk o zrezygnowanym wyrazie. - A Lisieccy, proszę sobie wyobrazić, doszli już do siebie - z pewną irytacją oznajmiła Idą. - Żywiuteńcy i weseli jak dotychczas. Za mało ich jeszcze przemalowałam, słowo daję. - A żeby im nogi pokręciło - wyraziła życzenie Basia. - Że też na takie stworzenia kary nie ma. - Ano nie ma. Na mnie jest - mruknęła Idą, pogłaskała psa po głowie i przeszła do gabinetu za starszym panem. Gabinet był dzisiaj pełen światła i przestrzeni. Story były rozsunięte, okno i drzwi od werandy otwarte szeroko i wypełnione blaskiem. Przez 105 całą długość pokoju biegły szerokie smugi słońca, złocąc drżące w powietrzu drobinki kurzu. - Zrobiła się śliczna pogoda - powiedziała Idą, mrużąc oczy. - Przed południem lało jak nie wiem... - odwróciła się po krzesło i zobaczyła, że przy biurku pana Paszkieta ktoś siedzi. Ktoś obcy. Niezwykle przystojny chłopak o urodzie pana Rochestera. Tak jak pan Rochester miał ciemne lśniące oczy. I nawet twarz miał smagłą i pociągłą. Nawet podbródek miał kwadratowy. Nawet usta rzeźbione i nos klasycznego kroju. I nad zrośniętymi brwiami krótko ostrzyżone ciemne włosy. Idusi zakręciło się w głowie z zachwytu i zakłopotania. A tymczasem niezwykle przystojny brunet wstał zza biurka i uśmiechnął się ostrożnie. - Cześć, wścibska babo - powiedział, podchodząc do Idy i ściskając jej rękę. "Przecież to chyba... Krzysio!" - pomyślała wstrząśnięta Idą. On to był, on! Rozkapryszony, opuchnięty, szpetny i paranoiczny hipochondryk... Idusi zrobiło się gorąco. - Cześć... -jęknęła słabo. - Nie poznałam cię... w pierwszej chwili. Bardzo się zmieniłeś... to jest, przepraszam... - Pewnie - zgodził się, dotykając ręką policzka. - Tu mi wydłubali z pół kilo kości, a w ogóle to ostrzygli mi dokładnie łeb przed operacją... ale ty też się zmieniłaś... - dodał, obrzucając Idę ciepłym spojrzeniem. -Dopiero teraz widać, jaka jesteś naprawdę. A to dla ciebie-i podał jej bukiecik małych, jasnoczerwonych róż. Idą jęknęła i aż nie miała odwagi wyciągnąć po nie ręki. - Nie przyszło mi do głowy nic lepszego... wierszy pisać nie umiem, a zresztą, tobie by się należała co najmniej oda... no i w ogóle... ale muszę ci przecież za wszystko podziękować. Gdyby nie ty!... Słowo daję miałem już takie głupie pomysły... z rozpaczy... Idą się wzdrygnęła. - Ot i dureń! - drżącym głosem powiedział pan Paszkiet i pomaszerował przez pokój na werandę. - Tylko że gdzieś zgubiłem... zresztą to nieważne... no, co jest Idą! Bierz kwiaty, czego się boczysz! 106 Pierwszy to raz w życiu Idą dostała kwiaty od chłopaka. Zachwyt ścisnął ją za gardło, a w dodatku nie wiedziała, jak należy się zachować w takiej przemiłej sytuacji. Gdyby miała postąpić zgodnie z tym, co czuła, zapewne padłaby teraz na kolana i pocałowała Krzysia w rękę. Jej serce przepełniała przede wszystkim głęboka wdzięczność, a następnie szczęście, satysfakcja i pokora. Popatrzała na Krzysia zachwyconymi oczami i przemówiła skromnie, rumieniąc się z wolna jak kurczak w piekarniku. - I cóż takiego... co ja niby zrobiłam... ot, tak po prostu... - Po prostu uratowałaś Krzysia - dopowiedział pan Paszkiet ze wzruszeniem, sadowiąc się w trzcinowym fotelu na werandzie i błyskając w słońcu gładką kulą łysiny. - Ale przestańcie się już krygować, idźcie sobie do kina. Krzysio kupił bilety na jakiś krwawy dramat. Nawiasem mówiąc, szczególny to sposób wyrażania wdzięczności, aleja się nie wtrącam, bo, być może, mam przestarzałe poglądy. Kiedy później Idą usiłowała sobie przypomnieć, na jakim to filmie była z Krzysiem - pamięć podsuwała jej jedynie jakieś niewyraźne kolorowe obrazki o tematyce wojennej. Ani akcji filmu, ani tytułu, ani w ogóle niczego przypomnieć sobie nie mogła, bo przez cały czas projekcji Krzysio obejmował ją za ramiona albo częstował gumą do żucia, albo brał za rękę i serdecznie ją ściskał. Idą z wrażenia miała mgłę na mózgu. Kiedy zaś wyszli z kina, Krzysio objął ją z zupełną naturalnością za plecy - jakby to robił już od dziesiątków lat. Idzie plątały się nogi i myśli, a koleżeńskie uczucia, jakie dotychczas żywiła wobec Krzysia, wydały się jej nagle jakby niewystarczające. Przez całą drogę powrotną Krzysio opowiadał, jak było w szpitalu - twierdził, że okropnie nudno - i z jakich to powodów poprosił o zwolnienie do domu na własną odpowiedzialność już na trzeci dzień po operacji. Wieczór był chłodny i niebo szczelnie zaciągnęły ciemne chmury. Drobny deszcz stukał o wierzch parasola i Idą pomyślała, że zaraz będzie lało i że może najrozsądniej będzie zaprosić Krzysia do domu. Siądą sobie w jakimś kącie i będą mogli pogadać ze spokojem. 107 Krzysztof zgodził się chętnie na jej nieśmiałą propozycję i - ucieszeni, że nie trzeba będzie jeszcze się żegnać - weszli do bramy kamienicy numer pięć. - Wszyscy, jak tu jesteśmy, możemy się uważać za tumanów - rzucał gromy Pyziak, kiedy Idą ze swym gościem wkroczyła do zielonego pokoju. Jakże mogła zapomnieć! Posiedzenie Grupy ESD. Niestety, było za późno na odwrót. Zgromadzeni już na nich spojrzeli z ciekawością i wychodzić teraz w popłochu znaczyłoby narazić się na drwiny. - No, nareszcie się zjawiłaś - burknął Pyziak z widocznym złym humorem, kiedy tylko stuk drzwi zmusił go do przerwania oracji. Stal pośrodku pokoju, stalowe oczy błyszczały mu gniewnie, a garbaty nos zdawał się ostrzejszy niż kiedykolwiek. - Nie mogliśmy czekać na ciebie w nieskończoność, więc zaczęliśmy przed półgodziną. Kto to jest? Stalowe spojrzenie spoczęło podejrzliwie na pięknym Krzysiu. - Krzysio - odpowiedziała Idą słabym głosikiem. - Mój... znajomy... z miejsca pracy. - Ach, ten - mruknął Pyziak, marszcząc brwi. - Ręczysz za niego? - Proszę? No, oczywiście. - Co jest? - zdenerwował się Krzysio. - Jak się komu nie podobam, to proszę, mogę wyjść. Co tu się w ogóle odbywa? - Co on taki ciekawski? - zaszemrali Paweł i Robert. - O! Wiecie! -poderwała się Gabrysia. -Krzysiu, siadaj obok mnie, proszę. Wstydzilibyście się, koledzy ukochani. Na każdym posiedzeniu bolejecie nad rozkładem więzi międzyludzkich, a sami jak postępujecie? Speszona Grupa ESD milczała zgodnie. Pyziak był zazdrosny. Gabrysia potoczyła po wszystkich okiem pełnym przygany i dodała: - Podejrzliwość jest ohydną cechą i źle świadczy nie o tym, kogo podejrzewamy, tylko o nas, niestety. - Zwróciła się do Pyziaka: - Kontynuuj, mój drogi. Na czym to skończyłeś? Że wszyscy jesteśmy tumany? - Otóż to - złapał wątek Pyziak. - Tumany. A dlaczego? Dlaczego, pytam? - My też jesteśmy ciekawi, dlaczego - zaśmiała się Aniela Kowalik żując gumę. - Więc nam powiedz, Pyziaczku. Tylko już się nie wściekaj. 108- przepraszam, a czy już był referat o Schopenhauerze? - wtrąciła Idą. Krzysio uniósł oczy do nieba i uśmiechnął się z ironią. - Był referat, był - warknął Pyziak. - Wszyscy orzekli, że nudny. Więc go nie wygłosiłem do końca. - To dlatego jesteś taki wściekły? - domyśliła się Idą, powodując niechcący zbiorowy wybuch śmiechu. - Bzdury! Wcale nie jestem wściekły! Zresztą, może to naprawdę nie było ciekawe... - Ależ było! Było! - podniosły się zewsząd uprzejme głosy. - Tylko przydługie - wyjaśnił Robert Rójek, śmiejąc się całą swoją poczciwą gębusią. - Pyziaczek dawał nam przykłady argumentów i chwytów w sztuce prowadzenia sporów na podstawie rozprawki "Erystyka". Pasjonujące, ale mniej więcej do piątego przykładu. A jest ich w sumie... trzydzieści sześć, zdaje mi się? - Przymknij ryjek, ptaszyno. Nie zaszkodziłoby wam, gdybyście poznali wszystkie trzydzieści sześć przykładów. Byłby możliwy przynajmniej jakiś poziom w tych dyskusjach... - Ale, Pyziak, kochanie, nie denerwuj się tak strasznie... - Ja dla ciebie, Robertino, nie jestem kochaniem... - A dla kogo jesteś, hy, hy, hy? - Te, bo ci wstrzelę. - Jak to, czyż nie lepie} przytoczyć któryś z tych trzydziestu sześciu argumentów? Krzysztof nachylił się do Idy. - Ty, o co im chodzi, u licha? - zapytał szeptem. Idą, zła na siebie, że przyciągnęła Krzysia prosto w ten kocioł z obelgami, zamiast pójść z nim na liryczny spacer, uśmiechnęła się niepewnie i wzruszyła ramionami. - Przepraszam - rzekł Pyziak. - Ale zanim zacznę cokolwiek mówić, muszę dowiedzieć się czegoś o Krzysztofie. Na przykład, czy nie poleci on z gębą do dyrekcji Liceum numer dwanaście. Krzysio zerwał się z podłogi. - Zdaje się, stary, że nie będziemy się lubić - powiedział porywczo. - Porzuć swe obawy. Wychodzę. - To ja też - podniosła się Idą solidarnie. - Wstydź się, Janusz. Wszyscy się wstydźcie. Najpierw dużo gadania o tym, że każdy ma 109 w sobie okruch dobra, a potem coś takiego przy pierwszej okazji. W waszym podejrzeniu kryje się niewiara w dobro, ot co. - Chwileczkę, przepraszam, ja chyba zostałem źle zrozumiany - szybko powiedział Pyziak. -Naprawdę nie miałem namyśli niezłego... - Wszystko to razem - przerwała mu Idą, bardzo w imieniu Krzysia urażona -cała ta Grupa ESD opiera się na waszym ukrytym snobizmie. Schopenhauer! Za dużo tu udawania. Za dużo referatów i pięknych deklaracji. A za mało prawdy i działania. - O, tego już za wiele! - oburzyli się zebrani. - To smarkula przemądrzała, no! - Nie podoba się, to was nie trzymamy! - Zresztą ty, Iduś, nigdy się nie udzielałaś zbyt intensywnie. - Bo od początku czułam, że mój styl to nie gadanie - wypaliła Idą. - Przestańcie, przestańcie - łagodziła Gabrysia, ale czy to nagły skok ciśnienia, czy może bliskość burzy w naelektryzowanym powietrzu, czy wreszcie może łut prawdy, kryjący się w Idusiowych zarzutach - coś w każdym razie sprawiło, że w Grupę ESD wstąpił duch agresji. Nastąpiła ogólna sprzeczka i Idą czym prędzej wyprowadziła Krzysia do kuchni. 6 Tu było cicho i spokojnie. Łagodny zmierzch spływał niebieskim cieniem na sprzęty, tykał głośno duży stary budzik. Z pokoju dziewczynek dobiegały dalekie odgłosy wspaniałej zabawy, u rodziców drzwi były zamknięte, bo tata pracował i potrzebował spokoju. - Napijemy się kompotu, chcesz? - Idą usadziła Krzysia za stołem i podała mu szklankę. - Przepraszam cię, stary, za tych szaleńców. Zapomniałam, że oni mają dziś posiedzenie. - Idą, o co tam chodzi? - spytał Krzyś, łykając kompot i patrząc niepewnie na drzwi zielonego pokoju. - Co to niby za grupa? Dlaczego ESD? - Eksperymentalny Sygnał Dobra. Ale teraz to już raczej tylko nazwa została... Wymyślili taką zasadę, że na sygnał dobra da się uzyskać odpowiedź od dobrej części duszy absolutnie każdego człowieka. 110 Podoba mi się ta zasada - rzekł Krzyś z zapałem. - Jasne. Bardzo dobra zasada. To jest w ogóle paczka bardzo fajnych ludzi i naprawdę mi przykro, że poznałeś ich akurat dziś... kiedy byli nie najfajniejsi. - No, nic - powiedział Krzysio. - Przyszłość przed nami. Spojrzeli na siebie oboje - z jednoczesnym uśmiechem. Milo było czuć, że lubią się nawzajem. Miło było w tej cichej, ciepłej kuchni, przy pustym stole. Za oknem osłoniętym przejrzystą firanką widać było ciemniejące burzowe niebo i mroczny masyw odległych kamienic, rysujący się na tle granatowych chmur jak potężny łańcuch górski. Ciemne oczy Krzysia i zielone Idy połyskiwały w półmroku, tworząc lśniące odpowiedniki dla dwóch podłużnych refleksów na szklankach z kompotem. - Idą, bardzo cię lubię - rzekł Krzysio uroczyście. - A ja ciebie, Krzysiu. - I dlatego powiem ci coś, czego nie powiedziałem jeszcze nigdy żadnej dziewczynie. Idę oblał war wzruszenia. Zmysłowy uśmiech pana Rochestera mignął w jej wyobraźni. "Będę musiała mu wyznać, że kocham Klaudiusza" -pomyślała w miłym popłochu. Lecz niezależnie od Klaudiusza przyjemnie będzie usłyszeć słowa, których Krzyś nigdy nie mówił żadnej dziewczynie. - Tak? - zachęciła, rumieniąc się w mroku. - Powiem ci - rzekł Krzysztof ciepłym głosem - na czym polega Zasada Szwungszajby. Och. Przez chwilę Idą milczała, czując się bardzo przedziwnie. - Zasada czego? - spytała wreszcie słabo. - Zasada, Iduś, Szwungszajby - powiedział Krzysio wciąż tym samym głosem. Idę przeszyło podejrzenie, że Krzysio z niej okrutnie drwi, lecz jego poważny ton rychło ją uspokoił. - Czy wiesz, co to jest szwungszajba? - spytał z przejęciem. - Nie, Krzysiu - odparła Idą. - Niestety, nie mam pojęcia. - Tak też myślałem - rzekł on. - Szwungszajba to koło zamachowe. - Niestety, nic mi to nie mówi w dalszym ciągu. - Bardzo wiele maszyn działa na zasadzie koła zamachowego -wyjaśnił Krzysio. -To koło jest nieproporcjonalnie ciężkie w stosunku 111 do innych elementów maszyny. Żeby je poruszyć, trzeba w pierwszej chwili sporo energii, ale jak się już to koło rozpędzi, to potem samo porusza maszynę. Rozumiesz? - Tak, Krzysiu - potulnie odparła Idą. Rzeczywiście, wysiliwszy wszystkie siły swego umysłu, zdołała sobie przypomnieć, że o kole zamachowym uczyli na fizyce i udało się jej nie wyłączyć uwagi już po pierwszym zdaniu, wskazującym, że mowa będzie o czymś z dziedziny inżynieryjnej. Następne słowa Krzysztofa świadczyły o tym, że przykład koła zamachowego służy mu za początek wypowiedzi o charakterze bynajmniej nie inżynieryjnym - Odniosłem przykład szwungszajby do dziedziny ducha - oznajmił. - Tak jak koło zamachowe, raz wprawione w ruch, rozumiesz?... własnym rozpędem porusza maszynę, tak i człowiek ma w sobie duchowy rozpęd. - Duchowy rozpęd, Krzysiu? - Duchowy rozpęd, Iduś. Który po każdym upadku, po każdej klęsce każe mu się podnieść i wejść wyżej, i ruszyć przed siebie. Czy ty się może śmiejesz? Bo nie widzę w tym zmroku... - Skąd, Krzysiu. Jak możesz! - zaprotestowała gorąco Idą. - Boja, widzisz, dlatego o tym nikomu nie mówiłem, że jakoś wstyd mi gadać tak górnolotnie. Bo może ja się wymądrzam... to zawsze jest śmieszne, jak kto gada za wzniosie. - Wcale nie zawsze - sprostowała Idą. - Wcale, ale to wcale nie zawsze, Krzysiu. Śmieszne jest to tylko wtedy, kiedy się gada wzniosie, a myśli przyziemnie. Tak ja uważam. - No to się zgadzamy. Ja to przemyślałem, Iduś, bardzo poważnie. Jak leżałem po operacji. Tak mnie ta szwungszajba, wiesz, olśniła. To dlatego chciałem, żebyś koniecznie przyszła do szpitala. Chciałem ci to opowiedzieć. To ty świsnęłaś mi wtedy tabletki, co? - Jakie znów tabletki? - Nie udawaj. - Naprawdę, Krzysiu, pleciesz od rzeczy. Co dalej z tą szwungszajba? - No, ona działa tak, że jakaś moja wina, czy też błąd, rozumiesz, którego żałuję, wyzwala we mnie siły, które mnie podnoszą. Jakby każda wina, którą sobie przemyślę, stawała się budulcem mojej siły. I mojej moralności. m - Więc, Krzysiu, znaczy to po prostu, że swoje błędy i porażki powinniśmy traktować jak naukę? - E, no wiesz...to podsumowanie ci jakby nie wyszło...Chociaż nie, jeśli mam być szczery, chyba dobrze zrozumiałaś, o co mi szło. Ha! Niestety. Całe moje zawiłe gadanie da się streścić w jednym ludowym przysłowiu, że nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. - Nie, nie, to już jesteś zbyt radykalny. Twoja Zasada Szwungszajby jest bardzo mądra. Ty też jesteś bardzo mądry, Krzysiu. - Ach, no skądże - sprzeciwił się Krzysztof, uśmiechając się jednak z tłumionym zadowoleniem, jak każdy, kogo pochwalą za zalety, których posiadania jest pewien. Znów oboje uśmiechnęli się w gęstniejącym mroku. Dzwonek u drzwi przerwał te chwile duchowej bliskości. W jednej sekundzie mieszkanie ożyło, otwarły się z łomotem drzwi pokoju dziewczynek, mama też wyszła na korytarz, zapalono światło. - To ja już pójdę - spłoszył się Krzysio. - A ja cię odprowadzę - Idą także zerwała się ze stołka. Ale nie poszli nigdzie, bo okazało się, że właśnie przyszła pani Lisiecka. - Ale obrazek, co? - szepnęła Idą do Krzysia, kiedy oboje, utajeni w ciemnej kuchni, patrzyli w oświetlony prostokąt drzwi. Widzieli w nim scenkę godną pędzla naprawdę dobrego malarza realisty. Każdy szczegół był tu ważny i znaczący. Pani Lisiecka ae swymi piekielnymi chłoptasiami stała tuż za progiem, w tle mając zamknięte właśnie, biało lakierowane drzwi frontowe. Mama Borejko zaś, jasno oświetlona wiszącą nad nią żarówką, w otoczeniu swych młodszych córek, umiejscowiła się naprzeciwko, jak odważnik na drugiej szalce wagi. Pani Lisiecka była tą, która ubierała się zamożniej. Z pewnością jej budżet domowy nie przeżywał Borejkowskich napięć. Z pewnością też nie cechowała jej Borejkowska beztroska finansowa. Pieniądze zarabiane rzetelnie przez pana Lisieckiego pani Lisiecka wydawała z rozwagą na złotą biżuterię i bistor. Mama Borejko, która właśnie dzisiejsze popołudnie i wieczór przeznaczyła na porządki w księgozbiorze, odkurzanie regałów, prze- 113 giądanie starych papierzysk, pamiątek i fotografii - miała na sobie spłowiały kitelek kretonowy i sandały którejś z córek. Beztroska i z lekka roztargniona, chwiejąc się pod dynamicznymi uściskami Nutrii i Pulpecji, witała z wdziękiem srogą panią Lisiecką, nic sobie nie robiąc z jej min i spojrzeń. - Ta pani z kokiem to twoja mama? - szepnął Krzysio do Idy. - No, chyba to widać! Mali Lisieccy stali nieruchomo i ponuro przed swoją matką, szczypiąc się cichcem i wymieniając ukradkowe kopniaczki. Co rzucało się w oczy bardzo wyraźnie - to to, że byli oni na pewno ostatnimi z dzieci, którym wolno by było z rozpędu wskakiwać swej matce na plecy lub zwisać z jej ramienia, oplatając jej talię przybrudzonymi nogami. A to właśnie, nic innego, czyniły ze swoją matką umorusane siostry Borejko. - Symboliczny obraz - szeptał Krzysio w kuchni. - Forma i Treść. W przedpokoju mama Borejko odplątywała sobie Nutrię z szyi. - Nie mam pani dokąd poprosić - powiedziała zdyszanym głosem, klepiąc córkę po chudym tyłeczku. - W moim pokoju porządki, w pokoju małych nieporządki, a u dużych są goście. - Nie szkodzi - odparła sztywno pani Lisiecką i poprawiła sztywne loki sztywnymi palcami. - Chyba że do kuchni - zastanowiła się mama Borejko. - Nie radzę - wtrąciła Nutria tonem informacyjnym. - W kuchni Idą siedzi po ciemku z jakimś chłopcem. Co oni tam robią tak długo, mamusiu? W tym momencie dał się słyszeć rumor, jakby upadł jakiś stołek. Idą z rykiem wypadła na korytarz. - Nutria, ty płazie! - wrzasnęła, hamując przed grupą Usieckich. -- Jak śmiesz? Dobry wieczór pani. Matka Lisieckich obrzuciła ją spojrzeniem pełnym jadu. - Obliczyłam straty - powiedziała wojowniczo. - Wszystko razem wyniesie jakieś osiemset złotych. - O - powiedziała mama Borejko z lekkim przestrachem. - To chyba za wiele - wybuchnęła Idą. - O ile pamiętam, Jarek i Marek nie byli tego dnia spowici w złotogłów. Pani Lisiecką zrobiła minę, która miała znaczyć, że tylko głęboko zakorzeniona kultura osobista powstrzymuje ją od wytargania panny Borejko za te ryże kudły. 114- Spokój, Idą, nie targuj się, proszę - powiedziała mama Borejko tonem stanowczym. - Nutria, podaj moją torebkę i złaź ze mnie, bo się przewrócę. - Wysupłała banknoty z chudej portmonetki, przeliczyła j podała je pani Lisieckiej. - Osiemset złotych, proszę. - Mama, przecież szkoda...! - zakrzyknęła wzburzona Idą. - Pieniądze, Iduś, mają to do siebie, że zawsze je można zarobić - stwierdziła mama z uśmiechem. - Natomiast na czyste sumienie nie ma innego sposobu niż po prostu je mieć. - Skierowała swoje błękitne spojrzenie na przyjmującą banknoty panią Lisiecką. - Czy to już wystarczy? Czy wliczyła pani w tę sumę także i straty moralne? - N-no tak, wszystko - odpowiedziała pani Lisiecką, nie mogąc poskromić wyrazu rozterki. Niepewnie schowała pieniądze. - Ja... oczywiście... - powiedziała - ...mogę pani wyszczególnić, co ile kosztowało. Mama Borejko uniosła z uśmiechem brwi. - Ależ nie trzeba - odrzekła lekko. - To... do widzenia - bąknęła pani Lisiecką głosem zupełnie już miękkim i wykonawszy kilka niepewnych gestów, zdecydowała się wreszcie zamknąć trebkę i opuścić mieszkanie Borejków. Poniedziałek 13 sierpnia - Czy wiesz, co mi się rzuciło w oczy przede wszystkim? - spytał Krzysio. Idą poprawiła się w krześle z poręczami i zmrużyła rude rzęsy. W pokoju pana Paszkieta słońce zapalało się i gasło, jakby ktoś włączali wyłączał potężny reflektor. Przez otwarte drzwi werandy widać było rozwichrzone chmury, pędzące jak białe stado po błyszczącym kobaltowym niebie. - No, co ci się rzuciło w te oczy? - spytała. - Po pierwsze, twoja mama ma niesłychaną klasę. A po drugie... - Zakład, że wiem, co ci się rzuciło po drugie, Jarek i Marek. - Tak jest. Ich zachowanie. Ty wiesz, że im chyba jeszcze nikt nigdy nie powiedział, co jest dobre, a co złe. I oni tego po prostu najzwyczajniej nie wiedzą. 116- Stary, myślałam dokładnie to samo. - Naprawdę?! - Tak. Myślałam, że według twojej Zasady Szwungszajby mogliby wykorzystać swój postępek z Lucyperem i zbudować na nim pewne własne doświadczenie na przyszłość. Mogliby zrozumieć, że nie wolno dręczyć nikogo, że nic nie usprawiedliwia dręczenia drugiej istoty... - No, ale oni nie mogą żałować swego błędu, ponieważ... - Ponieważ, Krzysiu, oni w ogóle nie wiedzą, że postąpili źle. - Tak jest, Idą. Ty masz łeb. No, a dlaczego nie sądzą, że postąpili źle? - Bo dręczenie Lucypera sprawiło im zadowolenie. Poczuli się silni. Jeżeli czegoś żałują, to tego, że dali się przyłapać. - Wielki Boże - wtrącił się pan Paszkiet ze swego fotela i potoczył po młodych wzrokiem ponurym. - Czy wy już naprawdę nie macie o czym rozmawiać?! Słucham i uszom nie wierzę! Basiu! Kiedy będzie kawa?! - Kawy nie będzie - odpowiedziała Basia, wchodząc do pokoju z dzbankiem na tacy. - Nie mam już dzisiaj ochoty wstawać o trzeciej w nocy, żeby panu Karolkowi parzyć ziółka na sen. Tu jest bawarka dla pana. - Uch! - zirytował się pan Karolek. - Jeszcze to! Najpierw Idą z Krzysiem nudzą mnie Lisieckimi, teraz Basia zaczyna z bawarka. Dlaczego ja muszę bez przerwy słuchać o tych małych sadystach?! Nienawidzę takich ludzi jak ci Lisieccy! - Nawet ich pan Karolek nie zna, a gada takie rzeczy! - Ja ich sklasyfikowałem na oko, moja Basiu. Wiem z doświadczenia, co to za zimna, uboga duchowo rodzina bez skrupułów... - Oj, panie Karolku, niech pan nie będzie taki ostry. Kto to słyszał ludzi nienawidzić. To wszystko stworzenia Boże. - Ja też nie ludzi właściwie nienawidzę, a tego zła, co w nich siedzi... no, czego się śmiejecie, smarkacze? - fuknął pan Paszkiet, bo Idą i Krzysio rzeczywiście wymienili uśmiechy. - Przecież nienawiść też jest złem - powiedziała nagle Idą z miną, jakby coś ważnego odkryła. - A jeśli nienawidzi się zła w złym człowieku... proszę pana... to wtedy... - No? No? Co wtedy? - napuszył się pan Paszkiet. - To wtedy nadaje się złu moc zarażania. Jak można zwalczyć zło, kiedy się jest nim zarażonym? tl7 - Idą, moje dziecko, ty już raczej skończ z tą medyczną terminologią, bo zaraz spowodujesz epidemię. - Pan Karolek niech się nie wykręca, tylko przyzna, że nasza Idą ma rację. - Ja miałbym to przyznać? Cha, cha, cha! Niech Basia raczej im powie, żeby przestali, bo ja dziś nie mam nastroju na pseudofilozoficzne brednie. Dlaczego na stare lata muszę wysłuchiwać czegoś, co mnie męczy, nudzi i w najmniejszym stopniu nie interesuje? Idą siedziała skulona, ogryzając paznokieć i szklistym spojrzeniem wpatrując się w okno. - Jeśli nienawidzimy w dobrym celu, to tym samym przyznajemy, że dobry cel uświęca złe środki - powiedziała na fali poprzednich rozmyślań. - Rany boskie! - wybuchnął pan Paszkiet, trzaskając książką o stół. - Więc dobrze! Macie rację! Powtarzam, macie rację! Tfu, babska logika. Macie rację! A teraz wreszcie przestańcie mnie zanudzać. Proszę, żebyś podjęła swoje obowiązki! Masz mnie bawić jakąś lekką, wesołą konwersacją. Za co ja ci płacę, u diabła?! 2 . - Zadziwiające, jak bardzo można się pomylić co do człowieka - wygłosiła Idą sentencjonalnie i pokiwała ostrzyżoną łepetyną. Zbliżali się właśnie do rogu ulicy Roosevelta. Był wieczór. Pochmurno. Drobny ciepły deszczyk przelatywał, cichł i zanikał - by po chwili pojawić się znowu. - Słuchaj, a właściwie dlaczego myśmy się dotąd nie znali? - spytał jednocześnie Krzysio. - Jak można nigdy się nie widzieć, kiedy się mieszka tak blisko siebie? - Sprowadziliśmy się na Roosevelta dopiero rok temu - wyjaśniła Idą. - Aha. A co to mówiłaś przed chwilą? Co do kogo się pomyliłaś? - No, co do ciebie, oczywiście. Myślałam, że jesteś zupełnie inny. - Tak? - podejrzliwie spojrzał Krzysio i kopnął kawałek cegły, który potoczył się z grzechotem po nakrapianym deszczem asfalcie, ~ Myślałaś, że jaki jestem? - Myślałam, że jesteś maminsynkiem i mazgajem - wyznała Idą pogodnie. 118- Dziękuję ci uprzejmie - obraził się Krzysio. - Zapomniałaś tu wspomnieć o paranoi. - Ej, przestań, stary, no, czego się nadymasz! Przecież ci mówię, że się omyliłam! - Zresztą ja też myślałem, że jesteś zupełnie inna - kapryśnie rzekł Krzysio. - Tak? - Idą zrobiła się czujna. - Myślałem, że jesteś wścibska historyczka o nieprzyjemnym charakterze. Myślałem, że jesteś wredna. I że jesteś trochę głupawa. - Czytałam gdzieś, że każdy widzi świat na swoje podobieństwo - powiedziała Idą ze słodyczą. - Teraz zmieniłem zdanie - oświadczył Krzysztof. - No, no. - I nawet wiem dokładnie, kiedy nastąpiła we mnie ta zmiana -dodał, skręcając za Idą na chodnik ulicy Roosevelta i nasilając głos, by przekroczyć prujący pod górę autobus linii 69. - Było to w chwili, gdy jechaliśmy taksówką do szpitala. - A niby czemu wtedy? - Nie wiem. Potem, już w szpitalu, patrzyłem na ciebie i wiedziałem, że się nie mylę. Jak kto się dcf ciebie uśmiechnie, to ty się cała rozpromieniasz. Tak jakbyś, rozumiesz, tylko na to czekała, o tak - tu Krzysio zademonstrował, jak to Idą się rozpromienia, co jej wyraźnie się nie spodobało. - Naprawdę mam wtedy taką żółwią twarz? - To wcale nie miała być żółwia twarz - rozczarował się Krzysio. - A jaka? - Słoneczna. - To ci cholernie nie wyszło, stary. - Bo to wcale niełatwo pokazać. Ty się tak rozjaśniasz, jakby ci się w środku zapalała żarówka. - O, to bym chętnie zobaczyła w twoim wykonaniu! Krzyś już się nadymał, gdy do niego dotarło, że Idą kpi. - Mniejsza z tym - powiedział. - Wiem w każdym razie, że w głębi duszy jesteś inna, niż się wydajesz na oko. - Stary, a czy nie myślisz, że właściwie to każdy jest inny, niż się wydaje na oko? 119 - To zupełnie możliwe - przyznał Krzysio. ~ Na tym zapewne polegają wszystkie nasze pomyłki i zawody. Na przykład taka Paulina.. - tu urwał i przygryzł wargę. Z gwizdem przejechał tramwaj numer 16. - Mówiłeś coś? - spytała Idą, kiedy ucichło. - Mówiłem - burknął Krzysio. - Że Paulina też mi się wydawała kimś innym, niż jest rzeczywiście. - Tak, tak - westchnęła Idą. - Rozumiem twoje zmartwienie. Moja pomyłka dotyczyła nie Klaudiusza, a raczej jego uczuć. - Myślisz więc, że co do niego się nie myliłaś? - On jest taki właśnie, jak myślałam. Nadzwyczajny chłopak, wybitnie zdolny. Błyskotliwa inteligencja. On ma przed sobą wielką przyszłość, mówię ci. - Oczywiście zdrowo przesadzasz, Iduś -powiedział Krzysio z pewnym niezadowoleniem. - Przecież ja go widziałem. Nie wygląda na wieszcza. - Powierzchowność o niczym nie świadczy, Krzysiu, skarbie. - No, to prawda... Paulina na przykład jest prześliczna i można by przypuszczać, że jej dusza podobna jest do kwiatu. A tymczasem... jeśli to jest kwiat, to na wskroś robaczywy. - Na wskroś robaczywy! - wybuchnęła śmiechem Idą. - Co ona ci zrobiła, człowieku! Teraz to ty przesadzasz. - Przesadzam? Cha, cha, cha! No to posłuchaj - rzekł ponuro Krzysztof i w tym momencie właśnie znaleźli się pod bramą Idy. Usiedli na wielkiej betonowej donicy z szałwią. - Chodziliśmy ze sobą całą wiosnę, nawiasem mówiąc, z nią o niczym nie można porozmawiać, bo rozmowy ją nudzą. Nie czyta nic poza lekturą obowiązkową. Na szczęście lubi kino. Nie byłbym zresztą taki wymagający. Niechby i nie czytała, niechby tylko była miła i lojalna. A ona nie była. - Nie była? - Nie była, Iduś - rzekł Krzysio drżącym nieco głosem. - Umawiała się jednocześnie ze mną i z moim przyjacielem. I wszystko mu ze śmiechem opowiadała. Wyznał mi to na początku wakcji. Rozumiesz - byliśmy przyjaciółmi. I on już nie wytrzymał tej sytuacji. Ale ona! Ona! - ona mogłaby tak całymi latami. A kiedy jej powiedziałem, że wiem wszystko, zgadnij, co zrobiła?! Idą wysiliła wyobraźnię. - Bo ja wiem - powiedziała wreszcie. _ Wyparła się wszystkiego! - zawołał Krzysio triumfalnie. - Powiedziała, że to mój przyjaciel kłamał. I co ty na to? - No,no,no. - Teraz ona natrętnie za mną lata i domaga się, żeby ją wysłuchać. Nie mam ochoty. Było, minęło. Wszystko skończone. -Tu głos Krzysia drgnął wyraźnie i załamał się. Idą spojrzała na niego ze współczuciem. - A może faktycznie ten chłopak kłamał? - spytała pocieszająco. - Ale co ty mówisz?! On?! To wykluczone. - Patrz, ale ty nie dajesz Paulinie żadnej szansy. Nie chcesz nawet wysłuchać jej racji. - Jakich racji, jakich racji! - Osądziłeś ją na podstawie poszlak. A gdzie dowody? Tak, Krzysiu, przemyśl to sobie. Ostatecznie jesteś twórcą Zasady Szwung-szajby. A to zobowiązuje. Pożegnała Krzysia uściskiem prawicy i energicznie poszła do domu. W domu jak zwykle gwizdał czajnik, wszędzie był hałas, śmiech, wrzawa i goście. W pokoju rodziców stryj Józeczek rozmawiał z ojcem na tematy bibliofilskie. Kuchnię okupowały mama i ciotka Fela, wymieniając poglądy na temat powideł. W zielonym pokoju siedzieli Pyziak, Gaba i Joanna, a u dziewczynek odbywała się piekielnie hałaśliwa zabawa w budowanie domku z mebli i koca, przy czym budowniczych było około pięciorga. W cieniu falującego koca dawało się rozróżnić szczęśliwe twarzyczki różnych podwórkowych brzdąców, którymi Nutria dyrygowała z talentem, czując się nareszcie ważną, starszą koleżanką. Idą poszła do łazienki. Umyła ręce i przygładziła swoją nową fryzurę, pooglądała swoje miny w lustrze i sama nie wiedząc jak i kiedy, popadła w zadumę o zabarwieniu sercowym. Na sercu było jej, mianowicie, jakoś rzewnie. Krzysio. Klaudiusz. I tak dalej. Nie-sprecyzowane uczucia kłębiły się w jej sercu sprzecznymi falami i Idą, patrząc w lustro po raz któryś z rzędu - lustra bowiem, wbrew szklanej swej naturze, wywierały na Idusię wpływ magnetyczny - dostrzegła, że 121 się rumieni. Reakcja ta była prawidłowa, ale niejasny był dla Idy przedmiot tych rumieńców. Kto? Klaudiusz? Krzysio? Niby dlaczego ten, a nie tamten? Niby dlaczego tamten, a nie ten? Niby dlaczego którykolwiek z nich? Klaudiusz był przecież nieodwołalnie stracony a Krzysio zachowywał się zawsze w sposób czysto koleżeński (niestety) W dodatku ona sama dziś posiała w nim ziarno wątpliwości co do winy robaczywej Paulinki. Tak, uczyniła to. Własnoręcznie. Ciekawe, dlaczego. No, bo przecież obiecała Paulinie, że się za nią wstawi. Więc się wstawiła - choć w głębi duszy była pewna, że perfidna Paulin ka zdolna jest do imputowanych jej czynów. Prawdopodobie Krzysio i Paulinka pogodzą się jednak. Okazuje się, że wcale nie trzeba czytać czegokolwiek poza lekturami obowiązkowymi. Natomiast koniecznie trzeba być prześliczną i miłą. Może nawet lojalność nie jest taka niezbędna. - Ciekawe, czy się pogodzą. Dobrze się stało, że ktoś zadzwonił do drzwi, bo Idajuż-już miała się rozbeczeć. Podświadomie spodziewała się ujrzeć na progu Krzysia. Ale kiedy otworzyła drzwi, jej wzrok, skierowany na wysokość metra osiemdziesiąt, uderzył w mroczną pustkę. Musiała opuścić oczy, by dostrzec na progu dwie żółte pelerynki, a w nich braci Lisieckich. Zaskoczenie było spore. Czego oni tu szukają? Popatrzeli na Idę w milczeniu, oczy ich były jak zwykle bez wyrazu. - No? - spytała Idą niezachęcająco. Zignorowali ją. Bez słowa wcisnęli się do przedpokoju i stanęli pod lustrem, ramię przy ramieniu, z wyrazem niezmąconej obojętności na bladych twarzyczkach. - No, co jest? - warknęła Idą, którą świerzbiły ręce. Przyjrzała się Lisieckim, z nie tajoną niechęcią. - Zawołaj tę panią - polecił jej starszy, Jarek. - Kogo? Mamę? - wypytywała Idą. - Mamuś! Pozwól tutaj! Mama wyszła z pokoju stukając drewniakami. Zdziwiła się widokiem chłopców. 122- A, to wy? Słucham, o co chodzi? Czy Idą znów kogoś pomalowała? Braciszkowie spojrzeli po sobie, ujemnie oceniając rodzaj dowcipu, jaki im zademonstrowano. - Proszę - przemówił Jarek, wyciągając w stronę pani Borejko rękę z kopertą. - "Szanowna Pani!" - przeczytała mama z kartki, do której doczepiono spinaczem trzy banknoty stuzłotowe. - "Obliczyłyśmy z siostrą jeszcze raz i to jednak wynosi pięćset złotych. Z poważaniem - B. Lisiecka". - Niech ja skonam - powiedziała Idą z podziwem. - Cicho mi bądź - mruknęła mama Borejko. - Chłopcy, podziękujcie mamusi. To doprawdy miło z jej strony. Lisieccy stali wciąż bez ruchu i bez dźwięku; więc mama popatrzała pytająco na Idę, potem uniosła brwi i dodała: - A może chcielibyście zostać u nas chwilę? Jeśli tak, to prósz?. Zdejmijcie peleryny i idźcie do dzieci. Bardzo ładnie się tam bawią- Jarek i Marek ciężkim krokiem podeszli do otwartych drzwi pokoju, po czym krytycznie popatrzeli na kłębiące się stadko. Kwiki i wybuchy śmiechu wypełniały mały pokoik. Ktoś walił klockiem o podłogę, jakieś samochody okropnie warczały. Nutria musztrowała maluchów ze swadą kaprala, a cały domek z mebli chwiał się niebezpiecznie w posadach, ponieważ mościła się w nim gruba Pulpecja. Dzieci, poowijane starymi firankami, przebiegały z wrzaskiem z kąta w W, jakaś zezowata dziewczynka weszła na stół i udawała, że śpiewa do mikrofonu, którym był plastykowy kręgiel. - E tam, chała - mruknął starszy Lisiecki krytycznie. - Idziemy - pociągnął brata za rękaw i obaj, krokiem znużonych wędrowców, powoli poszli do drzwi wyjściowych. - Dobranoc - przypomniał sobie Jarek i ukłonił się zdawkowo. Marek też wykonał coś w rodzaju niechętnego ukłonu, po czym, oie mogąc najwidoczniej odmówić sobie tej przyjemności przynajmniej na zakończenie, z całej siły zatrzasnęli za sobą drzwi. 123 Środa 15 sierpnia - U Lisieckich było dzisiaj pogotowie - powiedziała pani Basia owym szczególnie znaczącym tonem, jakim zazwyczaj mówi się o chorobach i nieszczęściach. - Tak? Ciekawe za czyją przyczyną - mruknęła Idą, popijając herbatę "Popularną" z porcelanowej filiżanki i sięgając po domowe wafle. - Może Jarek i Marek tym razem pomalowali na zielono własną matkę? - Nie, jeśli pomalowali, to na pewno nie matkę, matka jest w NRD. Pojechała na tydzień odwiedzić męża. Ta jej gruba siostra zamieszkała u niej, żeby się zająć chłopcami. - Wobec tego pogotowie przyjechało po chłopców - stwierdziła Idą domyślnie. - Ta gruba nie mogła ich obu naraz upilnować. 124 /- A ciekaw jestem, skąd Basia ma takie dokładne informacje? _ spytał z niezadowoleniem pan Paszkiet. - W kolejce kobiety mówiły. To była długa kolejka, do papierniczego. Więc wszystkiego się dowiedziałam. Szkoda tylko, że papier się skończył tuż przede mną. - Krzysiu - polecił pan Paszkiet. - Otwórz no. Ktoś dzwoni. Domowe wafle, które Basia wypiekała w staroświeckich żeliwnych formach, miały kształt liścia koniczyny i posmarowane konfiturą z róży smakowały niebiańsko. Panna Borejko zjadła już prawie dwa takie cuda, kiedy znajome brzmienie głosu wchodzącej osoby odebrało jej nagle apetyt. Odwróciła się i ujrzała Paulinkę. Była piękna i elegancka jak nigdy dotąd. Idzie po prostu zaparło dech z bezradnego podziwu i - co tu ukrywać - zawiści. Romantyczna sukienka, z jedwabiu w kolorze wina, z niesłychanie wyrafinowanym zestawem zwiewnych jedwabnych szaliczków, podkreślała wspaniały koloryt cery i włosów tej robaczywej Pauliny. Idą czuła, jak ona sama nagle gaśnie, szarzeje, niknie i zamienia się w coś przypominającego rozdeptaną ćmę. Jakże boleśnie odczuwała w tej chwili swoją brzydotę, chudość swoich nóg, długość rąk, kanciastość ramion, brak wdzięku i towarzyskiej swobody. Jakże przykro było poczuć nagle, że nie jest już najważniejsza dla pana Paszkieta i dla Krzysia, a nawet dla Basi, która - negatywnie, ale jednak - też zajmowała się Paulinką. Co do Krzysia, wystarczyło na niego spojrzeć w tej chwili, by wiedzieć, że w istocie nie potrzebuje od Pauliny mądrych rozmów i błyskotliwych uwag na temat Schopenhauera. Naburmuszony i niechętny, Krzysztof nie odrywał jednak od Pauliny zachwyconego wzroku. Zapomniał zupełnie, że Idą istnieje na tym globie, w tym mieście, w tej dzielnicy, w jego domu wreszcie, na krześle obok. Idy nie było. Nie było też dziadka ani Basi. Była tylko Paulina. Właśnie siadała, mieniąc się barwami, na krześle podsuniętym jej przez pana Paszkieta - przez uśmiechniętego, radosnego pana Paszkieta! Jedna tylko Basia, kochana istota, założywszy ręce na brzuchu, nasępiwszy siwe brwi, wydymała policzki z wyrazem niechętnego oburzenia. Wyglądała, jakby z trudem opanowywała chęć pozbycia się elegantki - i to dowolnym sposobem. Tymczasem Paulina, z wdziękiem pełniąc rolę pępka świata, przysunęła krzesło do stolika i radośnie skomentowała obecność na nim jej ulubionych wafelków domowych. 125 - Strasznie dawno ich już nie jadłam! - upajała się dalej. - Nikt ich nie potrafi upiec tak jak pani Basia!... - Idą, weź sobie wafla - powiedziała na to staruszka głosem ponurym i znaczącym, jakby chciała zademonstrować, której z obecnych dziewcząt lepiej życzy, i zasugerować, że pośpiech byłby wskazany, bo Paulina pożre wszystkie wafle. - Basiu, a śmietanka! - gorączkował się pan Paszkiet ze swego fotela. - Paulina lubi przecież kawę ze śmietanką! - Nie ma - z pasją odrzekła Basia. - To mleko... - Też nie ma. - Ależ ja sam widziałem, w kuchni... - Jak pan Karolek sobie życzy, ale to nie jest dobre mleko. Lucyper w nim pysk maczał -powiedziała Basia grobowo i przewróciła oczami. - Ależ doprawdy! - zaszczebiotała Paulinka, higienicznie pochłaniając wafel. - Proszę sobie nie robić... - kęsek - kłopotu... przyszłam przede wszystkim... - kęsek - do Krzysia... mam ważną sprawę... - kęsek. I - może, Krzysiu, przeszlibyśmy do twego pokoju? Idą nieomal zastanawiała się, dlaczego nie słychać buczenia przy tym uprzątaniu wafli. "Ona też mnie nie dostrzega-pomyślała. -Nawet na tyle, żeby się ze mną przywitać". Nikt jej nie dostrzega. Gdyby teraz na przykład zwisła martwa w krześle, nikt - no, może z wyjątkiem Basi, ale marna to pociecha - nie zauważyłby jej zgonu. Gdyby teraz wstała i wyszła, też by nikt tego nie widział. Wstała na próbę. Wzięła torebkę. Przyjemnie byłoby się przekonać, iż była niesprawiedliwa. Zrobiła kilka kroków ku werandzie. Nikt na nią nie spojrzał. Więc wyszła. Zstąpiła ze schodków werandy i powlokła się ogrodem do wyjścia na ulicę. Nikt za nią nie zawołał. Pewnie. - Dzień dobry - rzekł na progu Jarek Lisiecki. / - Dzień dobry - odparł ojciec Borejko uprzejmie, lecz niewyraźnie, przełykając ostatni kawał pieroga z jagodami. - Wy do kogo, młodzi 126ludzie? - Zupełnie ulotniło mu się z pamięci, że widział już kiedyś tych chłopaczków. Blade i niewyraźne ich twarze z niczym mu się nie kojarzyły. - My do tej pani - burknął starszy chłopiec. - Do mojej żony?- odgadł pan Borejko po dłuższej chwili szukania w myślach. - Ja tam nie wiem, czy to pana żona - odrzekł chłopiec tonem starca wszechstronnie doświadczonego przez życie. - Zapewniam cię, że tak, jeśli myślimy o tej samej osobie - oświadczył z galanterią ojciec Borejko. - Milu, pozwól tu na moment! Mama nadeszła z głębi kuchni, wycierając ręce. Właśnie przed chwilą cedziła ostatnią partię pierogów. W kuchni cała rodzina (oraz Janusz Pyziak, który się zasiedział i został zaproszony na obiad) beż wytchnienia pożerała pierogi, polewając je śmietaną beztłuszczową. - A, to wy -powiedziała do Lisieckich bez entuzjazmu, przewidując nowe kłopoty. - O co chodzi tym razem? - Przyszliśmy po forsę - wyrwał się mały Lisiecki i zaraz został uciszony przez starszego celnym kopnięciem. Najwidoczniej miało się to odbyć bardziej dyplomatycznie. - Chcemy pożyczyć z powrotem te pieniądze, co nasza mama oddała - upiększył swe żądanie starszy Lisiecki. - Na tydzień. - A-ale... - zająknęła się pani Borejko. - Ale co wasza mama na to powie? Czy wie? - Nie - mruknął Jarek. - Mama pojechała do Niemiec. Na tydzień. Ciotka Teresa z nami została, ale rano ją zabrało pogotowie. To my teraz jesteśmy bez pieniędzy. - I nie mamy co jeść! - wyrwał się znów mały. - My byśmy za tydzień oddali. Mama przyjedzie i przywiezie dużo towaru, to jeszcze byśmy kiełbasy przynieśli - kusił Jarek z doświadczeniem starego handlowca. - Czekajcie, czekajcie - złapała się za głowę mama Borejko. - Wejdźcie no i zamknijcie drzwi. Weszli. - Więc jak to, jesteście zupełnie sami? Nie macie żadnej rodziny? - Na wsi mamy. - A sąsiedzi? - Nie lubią nas. 127 - Hm, tak. A co się stało ciotce? - Brzuch ją bolał w środku! - zentuzjazmował się nagle mniejszy Lisiecki. - Wycięli jej jakąś torebkę. - Woreczek! - poprawił go po ojcowsku starszy brat. - Będzie w szpitalu dwa tygodnie. Pielęgniarka do nas przyszła i powiedziała. - Ale forsy nie dała - wyjaśniająco wtrącił mały Marek. - Rzeczywiście, jesteście w ciężkiej sytuacji - przyznała mama Borejko. - Dostaniecie pieniądze, naturalnie. Ale wiecie co? - Co? - spojrzeli podejrzliwie bracia Lisieccy. - Umówimy się tak, że co dzień zameldujecie się u mnie po parę złotych. Żebym wiedziała po prostu, co się z wami dzieje. I żebyście nie wydali wszystkiego na gumę do żucia. A teraz chodźcie za mną - to mówiąc pociągnęła chłopców do kuchni, posadziła ich za wielkim stołem, dała pierogów i kompotu śliwkowego, uciszyła fukającą, oburzoną Idę i zaśmiewającą się Pulpecję, wreszcie sama usiadła i zastanowiła się głęboko. Bracia Lisieccy wsuwali pierogi beznamiętnie, lecz sprawnie. Ich apetyt wskazywał, że dość dawno nie jedli. Mama Borejko, przyglądając się im dyskretnie, przyznać musiała, że maniery ich nie pozostawiały nic do życzenia. Więcej, przewyższały wszystko, na co stać było Nutrię i Pulpę, nawet gdyby się bardzo postarały - a nie starały się nigdy. Nad etykietalne nudziarstwo przedkładały radosne spożywanie pierogów palcami, gadanie z pełną gębą, wykradanie sobie nawzajem śliwek z kompotu, targowanie się o jeszcze trochę śmietany i opowiadanie przy stole dowcipów o robakach. Lisieccy pojadali godnie, w milczeniu, spałaszowali jednocześnie wszystko do ostatniej okruszyny, jednocześnie odłożyli widelce, jednocześnie beknęli i uśmiechnęli się mętnie, ukazując niebieskie od jagód ząbki. - Dziękuję - powiedzieli zgodnie. - To my dziękujemy - odpowiedziała, zataczając oczami. Idą Borejko i zrobiła straszną minę rudego kościotrupa. Lisieccy wcale się nie przestraszyli, tylko uśmiechnęli uprzejmie, jakby chcieli podziękować. - Już mam skrystalizowany cały plan - oświadczyła nagle mama Borejko. - Ja nie chciałem... - nie zrozumiał mały Marek, któremu się zdawało, że ktoś mu zarzuca uczynienie plamy na obrusie. 128- Przychodźcie wy co dzień na obiad do nas -ciągnęła mama. -I co dzień po obiedzie dam wam pieniądze na zakupy. Kupicie sobie coś na kolację i śniadanie następnego dnia. Broń Boże gumę do żucia czy pepsi. Jak wróci pani Lisiecka, to już jakoś tam się rozliczymy. Mama, która się z kimś rozlicza! Idą i Gabrysia wymieniły spojrzenia. - Niezły pomysł - obudził się tata Borejko, unosząc wzrok znad Głosu Wielkopolski". -Słuchaj, Milu, kochanie, już od pewnego czasu chciałem cię zapytać, kim są ci dwaj młodzi dżentelmeni? Czwartek 116 sierpnia Popołudnia w sierpniu pachną już jesienią. Powietrze przeniknięte jest szczególnym, ciepłożółtym światłem, w którym wszystko trochę odmienia swą barwę. W ogródku przed werandą też tak było. Trawnik stał się rudy, a astry zagubiły gdzieś swoje odcienie fioletu i jaśniały czystym różem. Drzewa stały nieruchome, ich zieleń była ciemna i bezdźwięczna. Natomiast Idą, siedząc po turecku na trawie i wystawiając swe piegi do słońca, wyglądała jak kolorystyczny zapis gry na trąbce - cała w ostrych, jasnych tonach - od płomiennej głowy, poprzez żółty podkoszulek i białe portki - po pomarańczowe tenisówki. 130Siedziała bez ruchu, z zamkniętymi oczami, i słuchała, jak Krzysio czyta dziadkowi kartkę od rodziców. Pan Paszkiet, wypełniając swym olbrzymim ciałem trzcinowy fotel, wachlował się złożoną gazetą, bo choć siedział na werandzie, w cieniu, upał mocno go męczył. - Zejdź już z tego słońca - burknął, kiedy Krzysio skończył. - Idą, do ciebie mówię! Upieczesz się na skwarek! Idą z rezygnacją machnęła ręką, dając do zrozumienia, że jest jej wszystko jedno. Przez chwilę nikt nic nie mówił. Słychać było ciche, suche stukanie. To Basia porządkowała werandę, ustawiając pod ścianą puste gliniane doniczki. Nad kulawym stolikiem brzęczały osy, zwabione słodyczą lepkich zielonych renkiod i zapachem rogalików z konfiturą. - To kiedy wracają? - spytała wreszcie Basia, ustawiając porządnie ostatnią doniczkę i rozglądając się wokół w poszukiwaniu jeszcze jakiegoś zajęcia dla swych pracowitych rąk. - Za dziesięć dni - powiedział pan Paszkiet bez humoru. - Kończy się sierpień, kończą się wakacje. Idą pójdzie do szkoły i -Krzysztof też... a ja znów będę siedział sam w domu i nudził się jak mops. - Mógłby się pan Karolek chociaż do nudy nie przyznawać. - A to niby czemu? Nie wolno mi się nawet nudzić na stare lata? - Ja tam nudy nie znam - powiedziała z dumą staruszka. - Nuda to grzech. Jestem ciągle zajęta. A jak już nie mam nic całkiem do roboty, to sobie siadam i pomyślę trochę. - A mnie nawet moje myśli nudzą. - Niech się pan Karolek zajmie czymś pożytecznym. Dla innych, nie dla siebie. - A Basia niech mnie nie poucza, dobrze?! Skaranie boskie, że też zawsze ktoś musi mnie dręczyć. - Proszę bardzo, ja mogę nic ttie mówić - obraziła się Basia i weszła do domu. Osy zabrzęczały jękliwie i lekki wiatr zaszeleścił w liściach. Z dala doleciały odgłosy jakiejś sprzeczki i Idą uniosła czujnie gtowę. - Ktoś tam beczy - powiedziała nasłuchując. Lament dobiegał wyraźnie z ulicy. - A co ty się tym przejmujesz - mruknął Krzysio i ziewając wyciągnął się na trawie. 131 - Puszczaj! No, puszczaj! - wrzasnął dziecięcy głos, przytłumiony oddaleniem. - Jakaś bójka, co takiego... -mruknął Krzysio, kiedy Idą wycelowała w niego palec i zamarła, nasłuchując. - To Lisiecki wyje - wydała diagnozę. - Ja na te dziateczki mam słuch absolutny. - Założymy się? - uśmiechnął się Krzysio, mrużąc oczy w pełnym słońcu. - A daj mi spokój - mruknęła Idą, zrywając się z trawy. - O kino czy o lody? "Zakładaj się z Paulina" - miała Idą na końcu języka, ale nie powiedziała nic, bo zrobiło się jej jeszcze smutniej niż dotychczas. - Załóżcie się o jedno i drugie - pospieszył pan Paszkiet z dobrą radą, sięgając po przejrzystą, dojrzałą renklodę i opędzając się od os machnięciami pełnymi irytacji. - Ja się właściwie nie lubię zakładać - powiedziała Idą mrocznym głosem, otrzepała portki, przemierzyła trawnik i poszła ścieżką w stronę ulicy Krasińskiego. Miała rację, ryczał Lisiecki. Stwierdziła to od razu, kiedy tylko wyszła przed dom. Mały Lisiecki znajdował się w silnym uchwycie grubego, spoconego trzydziestolatka o bladej twarzy. Grubas trzymał chłopca za ramię i systematycznie uderzał go po łepetynie, dopełniając tę czynność krzykliwym kazaniem. Starszy Lisiecki skakał wokół jak pchełka, czepiał się ręki grubasa, kopał go i próbował oderwać wielkie łapsko od ramienia brata. - Hę! - wrzasnęła Idą, dopadając grubasa i szarpiąc go za łokieć. - Co pan robi, panie?! Zwrócił na nią złe oczy. - A ty czego się wtrącasz? - warknął paskudnym głosem. - Twoje dzieci czy co? - Może moje! Może moje! - kłótliwie zatrajkotała Idą. - Niech go pan lepiej puści, bo zawołam milicjanta. - To se wołaj -zaśmiał się grubas i palnął chłopca w czoło. 132- A! - piskliwie krzyknęła Idą. - Jak pan może bić dziecko po glowie! Jak panu nie wstyd! Jakby tak pana ktoś uderzył po głowie, co? - Nieraz dostałem i nic mi nie było - oświadczył gruby z zadowoleniem. - Przecież on jest od pana słabszy! Niech pan zobaczy, jaki mały! -- nie ustawała Idą. - Ale wóz mi potrafił porysować, co? -celnie spytał grubas, sapiąc ze złości i pocąc się obficie. - Gwoździem, cholera! Żebym jeszcze tego nie widział! Ale widziałem! Na własne oczy! Gwoździem, psiakrew, po prostu gwoździem! Idą zamrugała w konsternacji. No, tak. Braciszkowie Lisieccy - o czym zapomniała na chwilę - zdolni byli do podobnego uczynku. Zresztą, nie było trudno o dowody, starszy Lisiecki wciąż jeszcze ściskał w ręce potężny hufnal, zaś biały polonez stojący na chodniku przed wykopem rzeczywiście miał ohydną rysę na lśniącym błotniku. - Proszę pana - powiedziała spokojniej. - Rozumiem pański ból. Ale bić dziecka po głowie jednak nie należy. Czy pan wie w ogóle co Janusz Korczak pisał na ten temat? "Uderzyć dziecko niekarne, to uderzyć gorączkującego w malignie. To nie operacja, a gwałt i chamstwo". Tak, proszę pana. Bije pan bezbronnego, proszę pana. Powtarzam panu, to gwałt i chamstwo. Grubas, który podczas powyższej przemowy patrzył na Idę baranimi oczami, teraz uchwycił się ostatniego słowa: - Chamstwo? - wrzasnął. -Ja ci pokażę chamstwo! - zamachnął się wielką łapą w jej stronę, lecz w ostatnim ułamku sekundy zmienił zamiar i palnął w ucho Lisieckiego. - Mnie ojciec lał i wyrosłem na człowieka! - oznajmił sapiąc. - Temu tutaj widocznie dawno nikt nie przyłożył! Znów zamach i uderzenie. Mały Lisiecki aż się zachwiał, a Idzie zrobiło się słabo. - Krzysiu ratuj!!! -wrzasnęła przeraźliwie, po czym zwróciła się do grubego: - Pan puści chłopca, i to już!!! - Odwal się, ruda, mówię ci ostatni raz. A nie, to sama oberwiesz. - Jak pan go nie puści - wściekła się Idą - to ja panu coś wypuszczę! Powietrze! Z opon! Daj no, chłopcze, tego hufnala - to mówiąc, skoczyła przed maskę poloneza, zaśmiała się jak szatan i zamierzyła błyszczącym ostrzem. Piorunujący efekt tego gestu zdziwił nawet ją samą. 133 - Aaaa!!! Zostaw!!! - wrzasnął grubas, rzucając się na samochód i miłośnie osłaniając go własnym ciałem. -Wariatka, jak babcię kocham! - A pan minimalista! - obraziła go Idą. - Zostaw! Rzuć to! Nie, co to za ludzie, co za społeczeństwo, co za młodzież! Niczego nie uszanują! - tak wyrzekając, grubas czule gładził lakier, pieścił reflektory i chuchał na szyby. Wreszcie otworzył drzwiczki wozu i usadowił się za kierownicą. - Hołota! - splunął ze wzgardą i zapuścił silnik. Odjechał zaraz potem, rzucając ostatnie złe spojrzenie. Idą została na chodniku z hufnalem i Lisieckimi. Podświadomie spodziewała się, że Lisieccy podziękują lub przeproszą, lub też zrobią jedno i drugie. Zwróciła się ku nim - stali ramię przy ramieniu, a na ich twarzach jak zwykle nie gościł żaden określony wyraz. Zrobiła krok, a wtedy mały Marek nabrał tchu i triumfalnym głosem, z głębi swych małych trzewi, na całe swe małe, dziecięce gardziołko, zaryczał: - Rudy kościotrup!!! Ogłupiała z poczucia krzywdy stanęła jak wryta. Ujrzała Krzysia, który właśnie wyszedł zza narożnika domu, akurat w samą porę, by być mimowolnym, lecz ewidentnym świadkiem jej upokorzenia. 3 Po upływie kwadransa bracia Lisieccy siedzieli na stopniach werandy i rytmicznie pożerali wszystko, co znajdowało się w zasięgu ich rąk; pan Paszkiet, w pozie zdradzającej zdziwienie i brak sympatii, przypatrywał im się ze swego fotela, jak jakimś szczególnym okazom fauny. Basia, stojąc pod okapem werandy, dziergała szydełkiem beżowy szalik, jednocześnie kiwaniem głowy wyrażając swoje ubolewanie; Krzysio zaś leżał na trawie i się opalał. Co do Idy, wróciła na swe poprzednie miejsce jak gdyby nigdy nic. A przecież coś się w niej poważnie załamało. Świat widziała w tej chwili w ciemnych kolorach i nurtowały ją wątpliwości co do przyrodzonej mu rzekomo harmonii i celowości wszystkiego. Drobny incydent z Lisieckimi wstrząsnął całą istotą panny Borejko i spowodował zachwianie się nikłych początków życiowej filozofii, jakich dopracowała się Idą przez tych piętnaście lat życia. 134Siedząc tak w pełnym blasku słońca, oddzielona od wszystkiego powiekami, myślami i milczeniem, popadała w coraz głębszy smutek -jakby z wolna osuwała się w ciemną i zimną głębię studni. - Co się znów z nią dzieje? - zahuczał z jakiejś wielkiej dali bas pana Paszkieta. - Moja dama do towarzystwa zaniedbuje mnie już całkiem bez skrupułów. Nie czyta mi, nie bawi, nie rozmawia. Idą, do ciebie mówię! - O świetny pomysł! - zerwał się nagle Krzysztof. -Idą nam poczyta i ja już nawet wiem, co. Czekajcie chwilkę. Wrócił ze swego pokoju z niedużą zniszczoną książką. Usiadł obok Idy i wcisnął jej tomik w bezwładną dłoń. - Dajcie mi spokój - mruknęła Idą, niechętnie otwierając oczy. Popatrzała na okładkę. "Wesołe przygody Robin Hooda". - Dlaczego akurat to? - jęknęła. - Bo są ku temu powody - odparł Krzysztof enigmatycznie; - Szwungszajba. Iduś, Szwungszajba. - A! Szwungszajba - połapała się Idą. Popatrzała na braci Lisiec- kich. Zażerali się śliwkami rozłożeni na stopniach werandy. Otworzyła miękką okładkę. - "Za dawnych czasów, gdy w wesołej Anglii panował dobry król Henryk II, w sherwoodzkich borach, nie opodal miasta Nottingham, żył sławny rozbójnik imieniem Robin Hood" - przeczytała głośno. - O rozbójniku? - ocknął się nagle starszy Lisiecki i kuksańcem zwrócił uwagę młodszemu, że należy się skupić. - O rozbójniku - odpowiedział Krzysio pospiesznie. - Bardzo ciekawe przygody. - Ja lubię filmy o bandytach! - z zapałem oświadczył mały Marek. - Robin Hood nie był bandytą - sprostował Krzysztof. - Był dzielnym rozbójnikiem, który zawsze stawał w obronie ludzi słabszych i pokrzywdzonych. Idą, czytaj, bardzo cię proszę. Do wieczora przeczytali ze sto stron. Kiedy Idę zaczęło drapać w gardle, Krzysio przejął obowiązki lektora. Potem znów się zmienili, dzięki czemu zasłuchani bracia Lisieccy ani na chwilę nie opuścili sherwoodzkiego boru. Rozdziawieni, nieruchomi, Jarek i Marek nie 135 odrywali wodnistych oczu od ust osoby czytającej i chłonęli każde słóweczko z takim napięciem, jakby dotąd nikt nigdy nie czytał im głośno. Pan Paszkiet, który początkowo gniewnie sarkał i ganił dobór lektury, twierdząc, że jeszcze nie jest zdziecinniałym staruszkiem, któremu trzeba opowiadać bajki - po pewnym czasie znudził się własnymi sprzeciwami i ucichł, a nawet sam się zasłuchał i zadumał. Tylko Basia, machnąwszy ręką, podreptała do swojej roboty i rychło dalekie grzechotanie mytych naczyń obwieściło jej czynną obecność w kuchni. Czerwone słońce dawno już znikło za dachami kamienic przy Mickiewicza, kiedy pan Paszkiet powiedział, że może na dziś już wystarczy. Idą i Krzysio słyszeć o tym nie chcieli -mogliby czytać jeszcze i jeszcze, na zmianę i aż do rana, bo braciszkowie Lisieccy po raz pierwszy mieli ludzkie twarze i ślad myśli w oczach. Ale pan Paszkiet przypomniał, że Jarek i Marek powinni już iść do swoich łóżek, powiedział, że jest zimno i że jutro przecież też będzie dzień. Lisieccy, dodał, mogą jutro przyjść tu o tej samej porze. Jeśli zachowają się równie grzecznie jak dziś, pan Paszkiet nie będzie miał nic przeciwko nim ani przeciwko Robin Hoodowi. Lisieccy wymamrotali jakieś "dobranoc", zakręcili się i nagle zdematerializowali, spiesznie udając się przez krzaki w stronę swojego osiedla. Z głębi domu Basia zawołała, że pan Karolek może przyjść po swoje ziółka i niech już nie przesiaduje w ogrodzie po zachodzie słońca, bo każdy wie, że to szkodzi na reumatyzm. Idą i Krzysztof zostali sami, mocno pachniała maciejka, a lekki wietrzyk przewracał kartki "Robin Hooda". Światło, zapalone właśnie w gabinecie, wylało się żółtym prostokątem na deski werandy i część trawnika i dopiero teraz Idą uświadomiła sobie, że faktycznie jest wieczór. - To idę - podniosła się, cała odrętwiała. - Odprowadzę cię. - Nie trzeba. - Nie trzeba czy nie chcesz? Bo ja mam ochotę cię odprowadzić. Poszli przez trawnik ku ulicy. Było cicho, spokojnie, mało ludzi. Z rzadka przejechał jakiś samochód albo grupka chłopców na rowerach. Idą i Krzysztof powoli szli chodnikiem - coraz wolniej, bo spokój i łagodność niebieskiego zmierzchu zdawały się zaproszać do długiego spaceru. 136- Dobrze poszło, co? - zapytał Krzysio. - Wyglądali, jakby po raz pierwszy słuchali głośnego czytania. - Przecież tak chyba i było. Kto im ma czytać głośno, zastanów się. Mamusia? I co ma czytać? Książek nie można dostać i pani Lisiecka na pewno nie będzie stawać na głowie, żeby zdobyć dla dzieci coś do czytania. Podejrzewam, że oni w ogóle nie mają książek. - Idą, wyobraź sobie przez moment, ile jest w naszej dzielnicy dzieci, które tak żyją i będą żyć. A ile jest ich w naszym mieście? A w województwie? A w całej Polsce? - Brr - powiedziała Idą. - Ty wiesz, co to będą za dorośli? Popatrzeli po sobie i zaśmiali się jednocześnie. - Nie, ale poważnie - ciągnął Krzysztof. - Kim oni będą? - Minimalistami - oświadczyła Idą. - Jeżeli nie będą mieli rozbudzonej wyobraźni, to nie potrafią nawet porządnie zbić budy dla psa. A co dopiero zaprojektować most albo osiedle. Czarno widzę przed sobą, Iduś. - Zdaje się, Krzysiu, że zaczyna ci się rysować jakiś wielki plan. To ja się przyłączę. Grupa ESD ostatnio powzięła uchwałę, że należy opracować program pomocy dla zaniedbanych dzieci. - Grupa ESD mnie nie chce. Jeżeli będę coś robił, to niezależnie od tych przemądrzalców. - Utworzymy, Krzysiu, frakcję. - O, ładnie. Frakcja Szwungszajba. - Nie, lepiej będzie bez germanizmów, kolego. Frakcja Koło Zamachowe. - Brawo! - Na początek zajmiemy się Lisieckimi. A potem, zobaczysz, co będzie. - Potem, Iduś, będzie rok szkolny. - No to co. Trzy godziny nauki, a potem łobuzują po krzakach. - Miałem na myśli nas. My też idziemy do szkółki. - No trudno, Krzysiu. Odpowiedzialność za przyszłe społeczeństwo wymaga poświęceń. Możesz raz czy drugi nie iść do kina. Czas musi się znaleźć. Wyszli z Krasińskiego i skręcili w ulicę Roosevelta. - O cześć! - powiedziała nagle Paulinka, która wpadła na nich jakby przypadkiem, w każdym razie wyglądała na prawdziwie zaskoczoną. 137 - Cześć - stropili się Idą i Krzysztof - każde z innego powodu. - Co tu robicie? - niepewnie uśmiechnęła się piękność, jaśniejąc w łagodnym zmierzchu zębami, lokami i białą sukienką. Krzyś zapatrzył się na nią, sam nawet nie wiedząc, co ma wypisane na twarzy. - Wracam do domu po pracy - wyjaśniła Idą skrupulatnie. - Krzyś mnie odprowadzał, dosyć zresztą bezsensownie, bo mieszkam tuż obok. No, ale teraz pójdę już sama - miało to zabrzmieć pogodnie, lecz nie zabrzmiało. Musiała być chyba w jej głosie jakaś gorycz, bo nagle Krzysio z miną winowajcy oświadczył, że odprowadzi Idę pod drzwi. - Pójdę z wami - Paulina na to. - Nie mam akurat nic do roboty. Wyszłam sobie na spacerek. Następnych kilkanaście metrów przebyła Idą z takim trudem, jakby stąpała boso po tłuczonym szkle. Pomiędzy nimi trojgiem zawisło napięcie i było to tak dla wszystkich męczące, że mieli ochotę albo rozstać się natychmiast, albo pobiec galopem do tej Idusiowej bramy, żeby już wreszcie ta męka się skończyła. Ale nie skończyła się, nawet kiedy już zamajaczyła przed nimi czarna czeluść wejścia do kamienicy numer pięć. Teraz żadne z nich nie chciało okazać, że zmęczone jest tą sytuacją. Paulina szybko zapytała, o czym tak zapalczywie gadali, gdy ha nich wpadła, i Krzysio zaczął mętnie coś wyjaśniać, pomagając sobie rozpaczliwymi gestami. Lecz informacja, że założyli właśnie z Idą dwuosobową frakcję pod nazwą Koło Zamachowe, nie powiedziała Paulinie nic, a wyłącznie rozbudziła w niej określone podejrzenia. - Czy ja też mogłabym należeć do tej frakcji? - domagała się odpowiedzi. - W zasadzie tak - odparł Krzysio niepewnie. - Co myślisz. Idą. - Ja nic nie myślę - odpowiedziała słabo panna Borejko. - Chciałabym już pójść do domu. Cześć. Przemyślcie sobie sprawę frakcji, ale już beze mnie. - No, to cześć, stara - zgodził się Krzyś. - Cześć, kochanie - pomachała ręką Paulinka. Idą weszła do bramy, z ulgą czując chłodny powiew na rozpalonej twarzy. Nie zapalała światła, bo przez ciemnoniebieskie szybki, osadzone w ciężkich drzwiach wejściowych, przenikały jeszcze resztki dnia. Po mrocznych schodkach weszła na podest przed drzwiami swego mieszkania. Już łowiła uchem dudniące wrzaski Nutrii, która zapewne teraz, 138siedząc w wannie, wyśpiewywała swoje ulubione piosenki, już miała nacisnąć dzwonek, kiedy nagle spostrzegła, że ma w ręce Krzysiowego "Robin Hooda". Jakim cudem go zabrała? Zwykłe roztargnienie. Niewiele myśląc zawróciła i pobiegła z powrotem. Krzysio chyba nie uszedł zbyt daleko. Nie uszedł rzeczywiście. Stał wciąż pod bramą i gęsto się tłumaczył przed rozgniewaną Paulinka. Idą ujrzała tę scenę wyraźnie, bo wahadłowe drzwi bramy były uchylone. - ... i daję ci słowo, że nikt się tu w nikim nie kocha-mówił właśnie Krzysztof. - Wiem, co widzę - przerwała mu kłótliwie Paulinka. - A widzę was razem. Zbyt często. - Daj spokój. Paulina. Po pierwsze, to takie biedne zakompleksione stworzenie. Gdyby ona wiedziała, jak ty jej nie lubisz... - Dobrze, dobrze. A po drugie? - A po drugie, to właściwie jakim prawem ty właśnie robisz mi sceny? - Ja ci, Krzysiu, nie robię scen. Ja bym tylko chciała się dowiedzieć, co cię łączy z tą ryżą smarkulą. - Nic cię to nie obchodzi! - zdenerwował się nagle Krzysio i zamachał rękami. -1 do widzenia, złotko! I przestań mnie zamęczać! I uważaj, żebym ja ci nie przypomniał naszego wspólnego przyjaciela! - Krzysztof! - No co? - Krzysio tupnął nogą, wsadził ręce w kieszenie i odwróciwszy się gwałtownie, poszedł szybko przed siebie. Idą ujrzała jeszcze, jak Paulina, po krótkim wahaniu, idzie za nim -a potem nie widziała już nic, bo łzy zamazały jej obraz świata. Usiadła tam, gdzie stała, na schodku, i rozbeczała się na dobre. Ryża smarkula. Biedne, zakompleksione stworzenie. (Czyż można usłyszeć określenie bardziej upokarzające?!) "Nigdy już nie potrafię z nim normalnie rozmawiać - pomyślała Idą z rozpaczą. - Nigdy już nie będę pewna siebie". Ciche łzy wciąż spływały po jej policzkach. W bramie było chłodno, ciemno i ponuro. Takie same mroki panowały w duszy Idy Borejko. 139 Żeby chociaż mogła się pogniewać na Krzysia czy Paulinę. Ale nie mogła. Wszystko, co mówili, było szczerą prawdą. Pech polegał na tym, że Idą usłyszała to, czego usłyszeć nie powinna. Nikt chyba nie miałby przyjaciół, gdyby słyszał, co oni mówią za jego plecami. Ci nawet nie mówili niczego specjalnie złośliwego. Po prostu konstatowali fakty. Tak, fakty. Biedne, zakompleksione stworzenie. Oto, kim jest Idą Borejko. Oto, jak ją widzą osoby postronne. Idą zmarzła. Ale w takim stanie wrócić do domu nie mogła. Dopiero by się zaczęło wypytywanie, pocieszanie, dobre rady i kpinki. No i to zwykłe, stereotypowe: "Nie jesteś przecież taka brzydka". Wyszła na ciepłą, mroczniejącą ulicę. Deszcz już nie kropił, niebieski zmierzch trochę zgęstniał. Była dziewiąta. Idą postanowiła przejść się dla odzyskania spokoju. Gdybyż to miała jakąś przyjaciółkę. Jakąś bliską duszę, do której zapukałaby teraz, żeby wygadać się i wypłakać. Ale nie. Nikogo. No, tak. Nawet nie miała dokąd pójść. Biedne, nikomu niepotrzebne, ryże, zakompleksione stworzenie. Ach, czyż doprawdy mógł być dziś w tym mieście ktoś jeszcze bardziej nieszczęśliwy? Wzdychając raz po raz i hamując łkanie, Idą wlokła się w dół ulicą Roosevelta. Później nigdy nie mogła dociec, czy to przeczucie, czy podświadomość, czy też zwykły przypadek skierował jej kroki w stronę ulicy Jeżyckiej. Kiedy zorientowała się, że jest na osiedlu wieżowców, więcej, że stoi pod blokiem i zagląda w oświetlone okno, skłonna była przypuszczać, że skierował ją tu Anioł Stróż braci Lisieckich. Ujrzała bowiem małego Lisieckiego, który siedział na wersalce zielonkawy na twarzy, trzymając się kurczowo za brzuch. Jarek schylał się nad nim, przytrzymując przed twarzą braciszka niewielką emaliowaną miskę. Poza nimi, oczywiście, nikogo w pokoju nie było. Główne drzwi zastała otwarte. Wtargnęła do pokoju dość gwałtownie, zwracając ku sobie oczy starszego chłopca. 140- Co się dzieje? - spytała podchodząc bliżej. - Marek chyba będzie rzygał - wyjaśnił sytuację Starszy Lisiecki. - Mówi się: wymiotować - pouczyła go Idą. - Dlaczego? - Nie wiem. Co mu jest? - Pewnie się przejadł. Jak wróciliśmy, to narzekał, że go boli brzuch. Nic mu nie pomagało. To on najpierw leżał, potem zaczął krzyczeć, a potem... - Krzyczeć? - przestraszyła się Idą. - Te, Marek, jak się czujesz? Mały Lisiecki nie odpowiedział, tylko przerażająco łysnął białkami wywróconych oczu i osunął się na podłogę. - Przecież on zemdlał! - wpadła w panikę Idą. - Jarek, czy on na pewno nie udaje? Jarek badawczo uszczypnął brata, który ani drgnął. - Nie udaje. Ja bym się poznał. - Nie wiem, co by mu pomogło... - zmartwiła się Idą. - Nic już mu nie pomoże. Jak już nawet lekarstwo mamy nie pomogło... Idusi stanęły nagle przed oczami dwie buteleczki proszków nasennych, które skonfiskowała u Krzysia. Lekarstwo mamy? Rany boskie. Zrobiło się jej gorąco. - Jarek... - wychrypiała. - Jakie to było lekarstwo? - No, jakieś tam... z szuflady. Czy ja wiem. - Przypomnij sobie, które to było! - zażądała idą gwałtownie, z przerażeniem patrząc na drobne ciałko, rozciągnięte na dywanie. - No, nie wiem, no! - Uch, ty głupku mały! Skup się! Może to lekarstwo mu właśnie zaszkodziło! Gdzie ta szuflada? Jarek zbliżył się do meblościanki i pokazał. We wnętrzu szuflady przelewało się od pudełek, fiolek i buteleczek. Mama Lisiecka bardzo widać lubiła się leczyć. - W jakim opakowaniu to było? - spytała Idą, przebierając bezradnie wśród tego całego kramu. - W takim jakby... pudełku-przypomniał sobie Lisiecki.-Może to to(? - Boże. Ile on tego mógł zjeść? - No, dużo. Jadł i jadł, bo wciąż go bolało. Ja mu nawet mówiłem, żeby przestał, ale on jadł i jadł... 141 Idę oblał zimny pot. - Co ja mam zrobić? -jęknęła. - Macie telefon? Przerażony już teraz Jarek pokręcił przecząco łepetyną. Idą rzuciła się do leżącego chłopca. Był biały jak ser, oddychał ciężko, z trudem, a kiedy Idą wymacała wreszcie puls - wyczuła tętno słabe i bardzo powolne. - A czy ktoś z sąsiadów ma telefon? - spytała Idą, czując, że jej też puls słabnie - ze strachu. Lisiecki odparł, że na osiedlu w ogóle nie ma telefonu. A automat na rogu zepsuty. "A więc najbliższy telefon mam u pana Paszkieta - pomyślała. -Miejmy nadzieję, że Krzysio jeszcze spaceruje z Paulina". Najchętniej nie wróciłaby tam już nigdy w życiu. Ale to nie był czas na odruchy urażonej ambicji. Uniosła Marka i ułożyła ostrożnie na twardej wersalce. Okryła go po uszy kocem, przykazała Jarkowi, żeby nie ruszał się od brata ani na krok, tylko czekał na nią, bo ona na pewno zaraz wróci - i pognała ile sił w chudych nogach na ulicę Krasińskiego. 7 Zadzwoniła do znajomych drzwi jak na alarm, choć pora była dość późna - wpół do dziesiątej - i prawdopodobnie pan Paszkiet udał się na spoczynek. Spodziewała się, że otworzy jej, jak zwykle, Basia, ale po dłuższej chwili dały się słyszeć w przedpokoju kroki całkiem nie starcze, drzwi otworzono i Idą stanęła oko w oko z Krzysiem. - Gdzie telefon? - nie dała mu dojść do słowa, przepchnęła się obok i dopadła do aparatu. - Ale co się stało? Ale co się stało? - dopytywał się flegmatycznie Krzysio, idąc za nią. Idą nakręciła numer doktora Kowalika. - Panie doktorze, dobry wieczór, tu Idą Borejko. - Cześć - powiedział w słuchawce soczysty baryton doktora. - Co słychać? Dzwonisz do mnie czy do Anieli? - Do pana... - Czyżby znów jakiś chłopiec ci spuchł? - Nie, nie spuchł, panie doktorze. On się chyba otruł. 142- Z miłości? - Panie doktorze, ja nie żartuję. To jest chłopiec chyba sześcioletni. Najadł się jakichś tabletek i stracił przytomność. Puls ma nierówny i bardzo słaby, wygląda okropnie zielono. Ja nie wiem, co robić - roztrzęsła się nagle Idą. - Hę - mruknął baryton w słuchawce. - Gdzie ty jesteś? U niego? - W pobliżu. - Dobra, podaj adres. Przyjdę i zobaczę. Boże, co ja mam z tą dziewczyną. - Dziękuję, dziękuję panu! Lisieccy, Norwida sześć, mieszkania trzy, na parterze, a zresztą ja mogę czekać przed bramą. - Nie czekaj przed bramą, tylko leć zaraz do chłopaka i spowoduj wymioty. - Proszę?!... - Rób, co ci każę. Palec w gardło. Natychmiast! Bo ja nie wiem, czy złapię taksówkę. Doktor odłożył słuchawkę. Idą też odłożyła. - Co się dzieje? - zadudnił z łazienki bas pana Paszkieta na dźwiękowym tle waniennych plusków. Idą nie traciła czasu na odpowiedź. Wybiegła z przedpokoju i błyskawicznie znalazła się na ulicy. Tu dopiero zauważyła, że obok niej biegnie Krzysio. Pozostawiony sam na sam z nieprzytomnym bratem, starszy Lisiecki mocno zmiękł. Dawna jego bezczelność uleciała bez śladu i wpadająca do pokoju Idą ujrzała przed sobą kupkę nieszczęścia - beczącą, zasmarkaną i szarą ze strachu. Na widok Idy, która w tych warunkach stanowiła oazę otuchy i gwarancję bezpieczeństwa, Jarek omal nie rzucił się jej na szyję. Odsunęła go ze zniecierpliwieniem. - Krzysztof - powiedziała - prędko pomóż mi przenieść tego tam do łazienki. Doktor Kowalik przyszedł zdyszany w chwili, gdy Idą i Krzysio wlekli małego Marka z łazienki do pokoju. 143 - I co? - spytał szybko. - Stało się - zaraportowaia pobladła nieco Idą. -Ale nie odzyskał przytomności. Doktor podszedł bliżej, pomógł ułożyć chłopca na wersalce, dotknął jego czoła. Mały Lisiecki poruszył się i lekko westchnął. - Gdybyśmy wiedzieli, co on połknął - mruknął doktor, badając chłopca. - Z sercem jest nie najlepiej... - Och! - Idą, ty się zdecyduj, czy będziesz histeryzować, czy nie. W tym pierwszym przypadku lepiej sobie idź. - Doktor otworzył swoją torbę podręczną i wyjął strzykawkę, ampułki i gumową rurkę. - Podwiń mu rękaw - polecił. - Ale ja... - zaczęła Idą i urwała. Miała zamiar wyznać, że boi się, zawsze się bała i zawsze bać się będzie widoku krwi, ostrych igieł, narzędzi lekarskich, zastrzyków i w ogóle wszystkiego, bo sama ma bardzo delikatne zdrowie - kiedy nagle poczuła, że wszystko •to nieprawda. Wcale się nie bała. Nie wiadomo jakim cudem - zupełnie się nie bała! Tak, nie do wiary, była to ta sama Idusia, która rok temu, kiedy mamę zabrało pogotowie, dostała klasycznego ataku histerii; którą mdliło od samego zapachu szpitala; która umierała na katar i bez ustanku trzęsła się o swoje zdrowie. Ona to teraz, wyprostowana i z podniesionym czołem, trzymała gumowy zacisk na wątłym ramieniu Marka i obserwowała, jak doktor szuka dobrej żyły na tej bladej ręce. Ona to, nawet nie drgnąwszy, widziała jak ostra igła wbija się w skórę, jak przezroczysty płyn wciska się z wolna w niebieską żyłkę i jak po wyjęciu igły ukazuje się kropelka krwi. Krzysio odwrócił się i wyszedł do przedpokoju, a ona nic. Patrzała na cały zabieg z zupełnym spokojem i czuła, że dokonał się w niej jakiś ważny przełom. W przedpokoju Krzysio pocieszał beczącego Jarka. - Nie załamuj się, stary - mówił mu właśnie, klepiąc go po łopatce. - Najgorsze już minęło. - Tak? -łzawo spytał Jarek. Podniósł zapłakane spojrzenie, trafił na uśmiechnięte oczy, po czym ryknął nagle a rozgłośnie, wparłszy mokre oblicze w brzuch Krzysia i obejmując go w pasie rękami - z całej siły. 1449 W pól godziny później doktor Kowalik przykrył kocem śpiącego Marka i poszedł sobie, prosząc na odchodnym Idę, by nie omieszkała znów go zawiadomić, kiedy jej się trafi jakiś ciekawszy przypadek. Powiedział, że z Markiem wszystko już w porządku i kiedy tylko nadejdzie matka chłopców, Idą może wrócić do swej stęsknionej rodziny. Idą nie wyjaśniała, gdzie obecnie znajduje się matka Lisieckich i z jakich to powodów nie należy jej się spodziewać tego wieczora, Wiedziała, że doktor poczuwałby się do obowiązku dyżurowania przez całą noc. A przecież małemu już nic nie groziło; doktor sam to przyznał, dodając, żeby go wezwano w przypadku nagłego pogorszenia, którego zresztą nie przewidywał. - Wpadnę tu jutro z rana - dorzucił i uśmiechnąwszy się odszedł z miną zaaferowaną. Idą i Krzysio polecili starszemu Lisieckiemu, by się wykąpał (uczynił to bardzo niechętnie), dali mu szklankę mleka (powiedział, że nie lubi) i kazali mu położyć się do łóżka, co uczynił z ociąganiem, zapytując, kto będzie pilnował Marka, gdy on zaśnie. - Ja - mruknęła Idą. - Nie, ja tu zostanę - sprzeciwił się Krzysio. -Ty wracaj do domu. - Nie wiedziałbyś, co robić w razie czego! - Ty też byś nie wiedziała. - Szkoda gadać, zostaję - twardo zdecydowała Idą. - Ty idź do domu i zadzwoń, z łaski swojej, do mojej mamy. Powiedz, co zaszło, i niech się nie denerwują. Wrócę rano. Jej glos był suchy, stanowczy i nieprzyjazny. Mówiąc patrzała zawsze w bok. Przypisawszy powyższe objawy zmęczeniu Idy, Krzysio nie odczul zmiany w jej uczuciach. A przecież Idą zaczynała właśnie bardzo go nie lubić, bo przypominał jej każdym swoim słowem, każdym ruchem i w ogóle całym sobą, w jak wielkim stopniu miał rację, nazywając ją biednym zakompleksionym stworzeniem. - Spływaj - warknęła wrogo w jego stronę. - Zadzwoń tylko do mojego domu, o to jedno cię proszę.Poszedł posłusznie, a Idą zgasiła górne światło, usiadła z podwiniętymi nogami na dywanie, między wersalką ze śpiącym Markiem a drugą, na której bezsennie przewracał się Jarek. - Śpij - rozkazała mu ostro. - Nie mogę. - Zamknij oczy, to będziesz mógł. - Dobrze - zgodził się chłopak pokornie i Idą ze zdziwienia omal nie wstała, by spojrzeć mu w tę bezczelną fizjonomię. - Jak się czujesz? - spytała podejrzliwie. - Ja? Źle. - No? - zaniepokoiła się Idą. - Czyżbyś i ty zeżarł jakieś pigułki? - Taki głupi nie jestem. Tylko brzuch mnie boli. - Jak to, ciebie też?! - Uhm. Za dużo dziś zjedliśmy. "Rzeczywiście" - pomyślała Idą. Odkąd przyszli do Borejków, bez ustanku ktoś ich czymś opycha. - A Marek nie umrze? - spytał chłopiec. - Nie - burknęła Idą. - Nie przewiduję jego zgonu w ciągu następnych sześćdziecięciu lat. Chyba że jutro zje znów pół szuflady lekarstw. Śpij już. Ja sobie poczytam. - To ta książka o rozbójniku? - Uhm - mruknęła Idą, która rzeczywiście wciąż ze sobą targała Krzysiową książczynę. - A czy on bronił słabszych, jak silniejszy ich bił? - Chyba wcale nie uważałeś, jak czytaliśmy. Jasne, że tak. - A jeśli oni byli winni? - Kto? - Ci słabsi. - Też bronił - niepewnie powiedziała Idą. - Słabszych zawsze trzeba bronić. - Wcale nie czytasz - zauważył Jarek półgłosem. Leżał na wznak, przykryty pod brodę, a boczne światło małej lampki zabarwiało na pomarańczowo lewą stronę jego twarzy. - Mogłabyś poczytać mi na głos - znad brzegu kołdry błysnęły przezroczyste oczy. - Miałeś spać. - Nie mogę, jak światło się pali. Idą popatrzała przez chwilę na głęboko uśpionego Marka, dotknęła jego czoła, złapała za puls. W porządku. Tętno równe i mocne. 146- Wolałabym nie gasić światła - mruknęła. - Bo jakby z Markiem coś nie tak... - To potrzymaj mnie za rękę - zamruczał cicho głosik spod kołdry. - Za rękę! - sarknęła Idą. -1 kto to prosi mnie o coś takiego! Jarek Lisiecki! I któż to ma trzymać za rączkę Jarka Lisieckiego? Rudy kościotrup?! Dobrze wiedziała, że niegodziwe było dręczenie smarkacza teraz, kiedy przeszedł ciężkie chwile. A przecież jej miłość własna, tak bardzo dziś obolała, nie potrafiła zareagować inaczej na tę bezradną prośbę, która była przecież nie czym innym, jak bezwarunkową kapitulacją. Jarek umilkł, jakby go zamurowało. Zamknął oczy i usilnie starał się zasnąć. I nie otwierał ich przez następne dwadzieścia minut, aż zasnął naprawdę. Idusia siedziała na dywanie, plecami opierając się o wersalkę, i czytała "Robin Hooda", nie rozumiejąc ani słóweczka. Tak zwykle bywa, kiedy przy czytaniu umysł ma się zaprzątnięty prawdziwym, poważnym zmartwieniem. "Biedne, zakompleksione stworzenie" - myślała. Nikt i nigdy nie zatrze w niej wspomnienia tych strasznych stów. 10 Obudziło ją jakieś stukanie. Otworzyła oczy, rozejrzała się nieprzytomnie i zdumiał ją widok obcego pokoju oraz śpiących chłopców po obu stronach. Lisieccy - przypomniała sobie w następnej chwili. Spojrzała na zegarek. Pierwsza. Teraz popatrzała na drzwi od przedpokoju. Ktoś się ruszał za matową szybą. Po chwili drzwi uchyliły się cicho i w pokoju pojawił się spokojny ojciec Borejko. Za nim wszedł Krzysio. - Jak tam Marek? - spytał półgłosem, podchodząc do wersalki. - W porządku - burknęła Idą z urazą, nie patrząc w jego stronę. - Tato, a ty co tu robisz? - Spełniam obowiązek ojcowski - wyjaśnił tata Borejko. - Krzysio zadzwonił, opowiedział, co się stało, i zakomunikował, że zastąpi cię o pierwszej. Chodź do domu. 147 - Nigdzie nie pójdę - zaoponowała Idą z czystej przekory. - Zmykaj, zmykaj -powiedział Krzysio, sadowiąc się w krześle. -Ja już pospałem. Teraz na ciebie kolej. No, co robisz miny? Przecież to logiczne, nie? - Ona śpi na stojąco - zaśmiał się cicho ojciec. - Chodź, Iduś, wkładaj prochowiec. Widzisz, jaki tata przewidujący. O, zapnij guziki. Dobranoc, panie Krzysztofie. Dziękuję za telefon. W dwadzieścia minut potem Idą znalazła się w swoim łóżku, wyszorowana do czysta w misce (wody w kranach już nie było) i nieludzko senna. Przewidujący tata bowiem zaaplikował jej trzy pełne łyżeczki neospazminy, w przekonaniu, że Iduś, przeszedłszy chwile tak palpitujące, nie będzie mogła samodzielnie zmrużyć oka. Oczadziały od waleriany Iduś ledwie dowlókł się do łóżka i walnąwszy się w pościel, obudził się po upływie jedenastuDochodziło południe, co można było bez trudu stwierdzić, słysząc hejnał z Wieży Mariackiej, dobiegający z tranzystora Nutrii. Idą usiana, na łóżku i rozdzierająco ziewnęła. Z okna osłoniętego białą firanką w kropki bil brylantowy bl^sk szalonego słońca. Wyglądało to na wspaniałą pogodę. Na tapczanie Gabrysi nie było już pościeli. Żółte i pomarańczowe nagietki w glinianym, pękatym wazonie rozprzestrzeniały gorzki zapach, skłaniając omdlałe od upahi główki. "A więc mamy południe?" - zdziwiła się Idą, słysząc w głębi mieszkania wiadomości dziennika radiowego. Dlaczego to ona tak długo spała? 149 "Marek" - poderwało ją nagłe przypomnienie. Rety, już południe! Obiecała sobie przecież, że już o siódmej rano będzie u Lisieckich; o tej porze miał tam przybyć zdążający do pracy doktor Kowalik. Ależ zaspała! Zaklęła w duchu, łapiąc w locie jakieś fragmenty odzieży i pędząc do łazienki. W kuchni hałasowała maszyna dziewiarska. Ubrana i umyta już Idą wpadła tam w wielkim pędzie, gorączkowo szukając kawałka chleba, który mogłaby łapsnąć i popędzić na ulicę Norwida. - Hej! A ty dokąd! - zawołała na jej widok mama, podnosząc znad maszyny siwiejącą głowę. Mama, która przed laty porzuciła pracę biurową, by zająć się wychowaniem swoich czterech córek, dorabiała dzierganiem swetrów dla spółdzielni "Świt". Teraz miała na warsztacie wiśniową spódnicę z cienkiej wełenki. - Idą, pytam, dokąd tak się spieszysz? - powtórzyła. - Oj... nie mam czasu ci opowiadać, mamo - jęknęła Idą, wygrzebując z pudła na chleb jakąś podsuszoną kromkę. - Cześć, lecę do Lisieckich. - Iduś! No, czekajże. Jeszcze nie wiesz, co zaszło. Idą zatrzymała się z oczami w słup. - Lisiecki umarł?! - jęknęła. - Skąd. Zdrów jak rybka. Dzwonił Krzysio. Doktor Kowalik był tam rano, zbadał chłopca i stwierdził, że wszystko jest w porządku, tyle że mały musi jeszcze poleżeć w łóżku. Doktor mówi, że widzi w tobie godną swoją następczynię. - Hę, hę. - Zaproponowałam, że zabierzemy chłopców do siebie, żeby mieli przynajmniej jakąś opiekę, ale Krzysio powiedział, że to zbyteczne. - Tak? Dlaczego? - Bo sam już ich zabrał do dziadka, na Krasińskiego. - Coś takiego! - powiedziała Idą, ugryzła kawał chleba i przysiadła na parapecie. - Dobrze, to ja już nie muszę nigdzie pędzić. Basia się nimi zajmie. Mieszkanie było puste, cieniste i chłodne, choć na dworze słońce świeciło coraz jaskrawiej, a powietrze nad jezdnią drżało od upału. Idą odeszła od okna. - Żebyśmy to w Czaplinku mieli taką pogodę! - westchnęła. 150 Masz, zjadaj to -mama postawiła na stole kubek zimnego mleka i kanapkę z twarogiem. Usiadła do swojej maszyny. - Tata dziś rano powiedział z wyrzutem, że gdybyśmy tylko trochę poczekali, mielibyśmy cudowne wakacje. No, jedz. - A właśnie, gdzie są wszyscy? - No gdzieżby. W Kiekrzu, nad jeziorem. Pojechali pierwszym porannym autobusem. Ojciec powiedział, że zostały mu już tylko cztery dni urlopu i on to wykorzysta do maksimum. - A ty, mamo? - No, co ja. Ja nie lubię upału, przecież wiesz. Idą ponuro siorbnęła mleka. No, tak. Przez chwilę miała nadzieję, że mama zrezygnowała z wycieczki ze względu na nią. Ale skoro sama mówi, że to z powodu upału... "Biedne, zakompleksione stworzenie" - obudziło się w niej przytajo- ne dotąd zdanie. Mama spojrzała na jej wydłużoną minę, zaświeciła błękitnymi oczami i pociągnęła córkę za rudy loczek nad czołem. - No? - spytała. - Co?!... - odburknęła Idą z oczami w kosmosie. - No, więc naprawdę to zostałam ze względu na ciebie. Ach, ta mama. Czy ona umie czytać w myślach? - Serio? - spytała Idą z drżącym podbródkiem. - No, jazda, wyznaj matce, co zaszło. - Czy koniecznie musiało coś zachodzić? - Przecież widzę cię na wylot. Ktoś ci zrobił dużą przykrość, tak? I teraz ci się to przypomniało. Tak? - Ehe - szepnęła Idą i dwie strużki łez poleciały po jej policzkach. - Nie chcesz powiedzieć? - Nie... mogę... - odpowiedziała drżącym głosem Idą i nagle chlusnęła przez nią fala żałości, unosząc resztki jej opanowania jak źdźbła słomy. - Ach, mamo! - krzyknęła, zanosząc się od płaczu. - Dlaczego ja jestem taka brzydka?! W połowie czwartego szlochu, rozrywającego jej chudą pierś. Idą dosłyszała, że mama coś mówi, klepiąc ją uspokajająco po ręce, więc urywanym głosem zawołała: - Nie, nie pocie... szaj mnie... ja już nie mo... gę znieść tego pocie... szania! Jak ty mi zaczniesz wma... wiać, że jestem ładna... to chyba się upiję!!! 151 Ależ wcale nie jesteś ładna! - powiedziała mama spokojnie. - Nie?! - Przecież teraz nie możesz być ładna. Przechodzisz etap brzydkiego kaczątka. Masz za długie ręce i nogi, jesteś trochę za chuda... - Ach! Więc i ty to zauważyłaś! -wybuchnęła Idą nowym lamentem. - Jak mogłam nie zauważyć - powiedziała mama z uśmiechem. - Ja cię przecież bardzo uważnie obserwuję. Jedną mam tylko Idusię, no nie? - Ach, mamo! - zapłakała Idą, rzucając się matce na szyję, przewracając stołek i prując dwa rzędy włóczkowej spódnicy, leżącej na pulpicie maszyny. - No, no, no - powiedziała mama, - Chodź ze mną. Coś ci pokażę. Pocałowała Idę w bulgocący nos i wstała. Pokój rodziców był przytulnym, kwadratowym pomieszczeniem o wielkich oknach. Były tu dwa tapczany, mnóstwo książek, stary fotel oraz biurko ojca. Pod oknem na niskim stoliku pysznił się wielki rododendron o błyszczących ciemnozielonych liściach - przedmiot dumy Gabusi, która osobiście wyhodowała to paskudztwo. - Siadaj tu - powiedziała mama i pociągnęła córkę na tapczan, w cień rododendrona. Sięgnęła na półkę i wyjęła spomiędzy książek grube albumy z fotografiami. Idą znała je dobrze; wszystkie zresztą siostry Borejko uwielbiały te pożółkłe tomiska, pełne starych fotografii jakichś zapomnianych ciotek i kuzynek. Były tu też i dwa nowsze albumy, zawierające szczegółową ilustrowaną historię ich czterech - Gaby, Idy, Nutrii i Pulpecji. Teraz jednak mama otworzyła album ze swego dzieciństwa i młodości. - Gdzieś tu powinno być takie zdjęcie - powiedziała, przeglądając sztywne karty. - Czekaj. Pięćdziesiąty pierwszy rok. O, już je mam! Nieduża fotografia amatorska ukazywała przeraźliwie chudą dziewczynę o cienkich jasnych warkoczykach sięgających ramion i cienkich długich nogach wystających spod pogniecionej spódnicy. Dziewczyna "kuliła ramiona w sposób zdradzający wielką nieśmiałość; uśmiechała się bojaźliwie, a jej okrągłe małe oczy wyrażały przestrach i smutek. Nieszczęsna ta istota stała niezgrabnie pod murkiem, podczas gdy na 152dalszym planie widać było roześmiane, zagadane lub biegające beztrosko koleżanki. - To ja - oświadczyła mama, z politowaniem patrząc na swój wizerunek sprzed dwudziestu ośmiu lat. - Miałam wtedy tyle lat, co ty teraz. Trudno sobie wyobrazić brzydsze stworzenie. - Faktycznie - ucieszyła się Idą. - A to zdjęcie zrobiono w siedem lat później. Proszę porównać. Na tej błyszczącej dużej fotografii widniała mama, podobna już do siebie, ale młodsza i ładniejsza. Miała puszystą fryzurę, szpilki na pięknych nogach, śmiały makijaż i sukienkę w kształcie bombki. Śmiała się od ucha do ucha, ukazując wszystkie wspaniałe zęby, a przez jej pierś biegła na ukos szarfa z napisem "Miss Juvenaliów 1958". Późniejsza mama Gabńeli, Idy, Nutrii i Pulpecji wymachiwała wielkim bukietem róż, a wokół niej wiwatowały tłumy młodzieńców z transparentami "WSE pozdrawia najmilszą Milkę". - Jakoś nie widzę tu taty - powiedziała zazdrośnie Idą, czyniąc przegląd tego tłumu. - Nie było go tu, w istocie - powiedziała mama. -Tkwił w Bibliotece Uniwersyteckiej, za co się na niego obraziłam. Byłam strasznie dumna z tego tytułu Miss. Idą przestała chlipać. Dawno już jakoś nie oglądała maminego albumu. A nigdy dotychczas jeszcze nie widziała obu tych zdjęć naraz. Kontrast był uderzaj ący» - Przez tych siedem lat, od tamtego zdjęcia ze szkoły - powiedziała - bardzo, mamo, wyładniałaś. I stałaś się taka pewna siebie. Jakim cudem? - Jakoś tak nagle... - zastanowiła się mama. - Kiedy zdałam do Szkoły Ekonomicznej, zaprzyjaźniłam się z takim biednym zakompleksionym stworzeniem... Idą, co ci jest, na Boga? Idą była biała jak papier. - Nic. Nic zupełnie. No i co z tym stworzeniem? - Okazało się, że ta dziewczyna była znacznie bardziej nieśmiała niż ja. Zaczęłam ją osłaniać i wspierać. I, wiesz, kiedy się przestaje myśleć o sobie, wszystko staje się prostsze. - Dlaczego? - Nie wiem, ale to prawda. Trzeba po prostu przestać siebie tak bardzo lubić. 153 - I to ci pomogło w zwalczaniu nieśmiałości? - Też. Ale przede wszystkim zrozumiałam, że nie wolno mi jej okazywać. Postanowiłam udawać osobę dziarską i bojową. - I co? - I wyobraź sobie, wszyscy zaczęli mnie uważać za osobę dziarską i bojową. - Widzę, że już zmierzasz do wniosku, mamo. Więc jaki stąd wniosek? - Ano taki, że jak cię widzą, tak cię piszą. Nikomu nie chce się wnikać w prawdziwą głębię naszej istoty. - Mnie, mamo, dręczy problem odwrotny. Ktoś właśnie wniknął w prawdziwą głębię mojej istoty. I nazwał mnie biednym zakompleksionym stworzeniem. - Żartujesz! - Nie. - Ale mylisz się zasadniczo, Iduś. Ten ktoś wcale nie wniknął w prawdziwą głębię twojej istoty. Gdzie tam! On tylko nazwał to, co się rzuca w oczy. - Czy rzuca się w oczy, że jestem zakompleksiona? - Tak jest, rzuca się silnie. Przede wszystkim dlatego, że się garbisz i trwożnie patrzysz spode łba. Przez tyle miesięcy zakrywałaś twarz tą dziką fryzurą i nikt nie widział, jaki masz śliczny uśmiech. Powinnaś z tym skończyć. Wyprostować się i narzucić otoczeniu przekonanie, że jesteś piękna i wspaniała. - Cha, cha, oj, bo skonam - beznadziejnie powiedziała Idą. - No, co ci szkodzi spróbować? Czy moje osobiste doświadczenie cię nie przekonuje? - Niekoniecznie. Może ty, mamo, naprawdę byłaś piękna? Mama ryknęła śmiechem. - Nie - wyznała. - Wcale nie byłam. Zresztą, spójrz na mnie. Nie byłam i nie jestem. Idą spojrzała na mamę uważnie - tak uważnie jak nigdy w życiu. Zobaczyła szczupłą twarz z ostrym podbródkiem, wysokim czołem i nosem jak guziczek. I aż ją zatkało. Bo doświadczyła dwóch naraz wrażeń. Po pierwsze, zdała sobie sprawę, jak bardzo ona sama podobna jest do matki. 154Po drugie, uprzytomniła sobie, że mama nie jest ładna, ale że w jakiś tajemniczy sposób wydaje się piękna. Twarz mamy była myśląca, dobra i szlachetna, a błękitne oczy patrzały wesoło, mądrze i kochające. I kiedy do zielonych oczu Idy napłynęły łzy zrozumienia i miłości - do skołatanej jej głowy trafiła nagle prosta i banalna prawda, iż to piękna dusza sprawia, że twarz ludzka jest piękna. - Kocham cię, mamo - rozbeczała się nagle kozim sopranem, padając w matczyne ramiona i lejąc jej łzy za dekolt sukienki. -Kocham cię okropnie. Proszę, pamiętaj o tym zawsze, żeby nie wiem co... - A ja ciebie kocham - powiedziała mama wzruszonym głosem i porywczo uściskała swoją zasmarkaną, chlipiącą córkę. - Zawsze o tym pamiętaj, żeby nie wiem co. A teraz przestań już łkać, bo to zaraźliwe. Jazda, idziemy szorować garnki. Niema lepszego sposobu na Izy roztkliwienia. No, może jeszcze tylko patroszenie ryb. Ale ryb nie ma i długo ich nie będzie w tym domu. - Kup bulek, jak by były - poleciła mama w kilka godzin później, wręczając Idzie pieniądze i siatkę. - Pół kilo żółtego sera, jeśli będzie, -masło, jakie będzie, i dużo pomidorów. - Wziąć, jakie będą? - Oczywiście. Byle były. Z takimi dyrektywami w pamięci Idą przespacerowała się upalną ulicą i weszła do znanego sklepu "Delikatesy" przy Dąbrowskiego. I - jakby jakieś fatum uparte kierowało jego krokami - tuż za Idą wszedł Klaudiusz. Zderzyli się nosami przy stoisku warzywnym. - A! - krzyknęła Idą jak oparzona. - O... - jęknął Klaudiusz. - Przepraszam. - To ja przepraszam. - To cześć - powiedziała Idą i odwróciła się na pięcie, pamiętając o radach mamy. Wyprostowała plecy i dumnie uniosła podbródek. Klaudiusz nic nie powiedział, bo go z lekka przytkało. W rzeczy samej, Idą była jak odmieniona. W ciągu paru godzin mama zdążyła jej uszyć nową sukienkę ze swojej starej. Była to bardzo 155 wytworna kreacja z nie spotykanego już obecnie czarnego jedwabiu w różowe motylki. Spódnicę miała długą do pół łydki, romantyczne bufiaste rękawy do łokci i schowane w szwach kieszenie - jakby wymarzone dla rąk, z którymi nie wiadomo co zrobić. Poza spódnicą, która była powiewna i szeroka, sukienka nie posiadała ani jednej części, która mogłaby powiewać albo też wlec się po ziemi, pęknąć lub rozpruć się znienacka. Krótka czupryna Idy była świeżo wymyta i błyszczała jak góra mosiężnych pierścionków, a rzęsy, pociągnięte maminym czarnym tuszem, dodawały jej oczom tajemniczego blasku. Już stała w kolejce po nabiał, kiedy Klaudiusz zmaterializował się przy niej. - Ładnie wyglądasz - szepnął niepewnie. Serce Idy zatrzepotało po dawnemu. Przełknęła ślinę, otworzyła usta i nagle powiedziała: - Ja zawsze ładnie wyglądam. - Jej głos dźwięczał metaliczną siłą i pewnością. - To prawda! - entuzjastycznie przyznał Klaudiusz i ciepłym spojrzeniem obleciał całość czarnej sukienki. - Natomiast ty jesteś jakiś blady - zauważyła Ida^ obojętnie. Klaudiusz nie wiedział, co odpowiedzieć. - Co słychać u ciebie? - spytał po chwili, zaglądając Idzie w twarz. Ona oderwała wzrok od lady, gdzie pod papierem upstrzonym przez muchy psuł się biały ser. - U mnie jak zwykle wszystko wspaniale - odrzekła z zadowoleniem. - Dawno u was nie byłem - rzekł Klaudiusz niepewnie. - Istotnie - przyznała Idą. - Poproszę pół kilo żółtego sera, jeśli jest. - Nie ma - ze zmęczeniem odpowiedziała gruba ekspedientka. - To masło, jakie jest. - Śniadaniowe. - Proszę ćwiartkę. A bułki są? - O tej porze? - A. To dziękuję. - Nie ma za co - posępnie odpowiedziała ekspedientka. - Słuchaj - wyszeptał Klaudiusz, kiedy Idą płaciła za masło. -' Co robisz dziś po południu? 156Idą omal nie wybuchnęła gościnnością. Zagryzła prędko wargę. - Jestem zajęta - oznajmiła. - O. Szkoda. - Czy ja wiem. - A... wieczorem? - A wieczorem - powiedziała Idą głosem już nieco bardziej miękkim - wieczorem będę chyba w domu. - To ja wpadnę. Można? - Można, oczywiście. - Pogadamy sobie... i tak dalej. - I tak dalej - zgodziła się Idą. - No, proszę cię bardzo, wpadnij, Gdyby mnie przypadkiem nie było, pogadasz sobie z którąś z moich sióstr. Albo z tatusiem. - Z ta-tatusiem - powtórzył bezradnie Klaudiusz. Drobne kropelki potu wystąpiły mu na różowe czoło. - Zawsze bardzo lubiłeś rozmowy z tatusiem - dodała Idą perfidnie. - No, to cześć, na razie. Bardzo się spieszę - przemknęła nieuważnym spojrzeniem po Klaudiuszu, uśmiechnęła się zdawkowo i poszła. Pomidorów już nie kupiła, oczywiście. Ale na razie nikt jej tego nie wyrzucał. Kiedy bowiem wpadła do domu z obłąkanym wrzaskiem: - Mamo! Działa! Działa jak diabli!!! -mamaBorejko natychmiast poddała się bijącemu od Idusi tajfunowi szczęścia i razem z córką zaczęła skakać po kuchni. 4 Za to przy kolacji sprawa pomidorów nabrzmiała do wymiarów drastycznych. - Serek?! - spytał ojciec Borejko z wyrzutem. Głębokim westchnieniem spróbował dać do zrozumienia, jak bardzo go zawiedziono. - Serek - przytaknęła mama. - Ale ze szczypiorkiem! - A gdzie, wybacz, kochanie, sałatka pomidorowa?! - Iduś nie kupił pomidorów, kochanie. Jednakże spróbuj to nam wybaczyć. - W imię czego? 157 - Per nexum sanguinis - wysiliła się mama na łacinę, świadoma, iż tylko tym sposobem zdolna jest przebłagać swego Ignasia. - Hm, hm - mruknął Ignaś, w samej rzeczy ułagodzony. - A ogóreczki są? - A ogóreczki są. - To wybaczam. Panie Klaudiuszu, pan pozwoli ogóreczka. - Nie, proszę pana... to jest, ja bardzo dziękuję, ja nigdy nie bywam głodny... - Wielka zaleta w dzisiejszych czasach. Ale, pozwoli pan, że nie uwierzę. Gabrysiu, nałóż panu Klaudiuszowi należytą porcję. Cieszę się, że go tu znowu widzę. Jakoś dawno pan nie był u nas, prawda? - Ta-ak - zalał się rumieńcem Klaudiusz. - Lubiłem te nasze pogawędki antyczne. Zaraz po kolacji pokażę panu mój przekład Herodota. - Tato! - groźnie powiedziała Gabrysia. - Przecież Klaudiusz przyszedł do Idy! - Czy rzeczywiście?-zdumiał się ojciec.-No, ale... Idy przecież nie ma. - Przyjdzie, przyjdzie, nic się nie bój - mruknęła Gabrysia. I, jak się okazało, miała rację. Idą wleciała do domu w dziesięć minut później, kiedy na stole były już tylko puste talerze z resztkami szczypiorku oraz pusta puszka od sardyneli po nigeryjsku, którą mama zdecydowała się podać niemal w ostatniej chwili. Rodzina siedziała przy stole, popijając herbatkę i gawędząc w najlepsze z oswojonym już nieco Klaudiuszem. - Witam - powiedziała Idą, wkraczając do pokoju po uprzednim obejrzeniu się w lustrze, strzepnięciu czarnej sukienki, napuszeniu loczków nad czołem i przybraniu pewnej siebie miny. Weszła, wywołała zdumienie na twarzy ojca i sióstr, musnęła wzrokiem czerwieniejącego Klaudiusza i zwiewnie spoczęła na wolnym krześle. - Jak ty wyglądasz?! - fuknął ojciec. - Co to za dziwaczny strój? - Ignasiu, zlituj się - szepnęła mama. Idą omal nie straciła swej bohaterskiej pewności siebie. - Nie, no bo dlaczego ona nosi twoje sukienki... - tłumaczył się ojciec półgłosem, nie mogąc wciąż pojąć, czemu Milka daje mu takie dziwne znaki. Na szczęście Klaudiusz przestał zwracać uwagę na pana Borejko, kiedy tylko Idą usiadła obok. 158- Gdzie byłaś? - chciał wiedzieć ojciec. - Pan Klaudiusz czeka na ciebie już od godziny! - Zakład, że w kinie - powiedziała Nutria, zajęta wkładaniem sobie łodyżek szczypiorku za paznokcie. - Patrzcie wszyscy, jakie mam zielone pazurki. Jak Lisiecki. - Tak, było się w kinie - pogodnie odparła Idą. - No, no - naburmuszył się ojciec. - Niezbyt to ładnie wobec twego gościa. - Jego sympatie były zdecydowanie po stronie miłośników Herodota. - W kinie, pomyśleć tylko. Zapewne znów z tym niesympatycznym Krzysztofem. - Może tak, może nie - odrzekła na to roześmiana Idą, której bardzo po myśli były docinki taty. - Zresztą, Krzysio nie jest wcale taki niesympatyczny, jak myślisz. Mama spojrzała na nią ze zdumieniem i omal nie wybuchnęła śmiechem. - Ja go lubię - szarżowała dalej Idusia. Klaudiusz czerwieniał coraz bardziej, z chwili na chwilę, wreszcie wstał, zachrząkał i powiedział, że na niego już, niestety, czas. Idą uspokoiła się natychmiast. - Coś ty - powiedziała z uśmiechem. - Przecież jeszcześmy nie pogawędzili. Klaudiusz zbladł, zakaszlał się aż do zadyszki i przegarnął ręką blond loczki. - Tu, zdaje się, będzie zaraz dość tłoczno. Przyjdą goście Gaby - ciągnęła Idą. - No to przejdźmy się na spacerek. - Ultra captum - rzekł ojciec zdumiony, kiedy Klaudiusz z miną zauroczonego wstał i wyszedł za Idą, zapominając pożegnać się z resztą Borejków. Trzaśniecie drzwi frontowych wyrwało ojca z osłupienia. - Milko, czy umiałabyś jakoś wyjaśnić tę scenę? - zapytał. - Nie uważasz, że z Idą coś dziwnego się zrobiło? - Nic ponad to - odrzekła mama ze śmiechem, zbierając szklanki. - Nic ponad to, że wkrótce skończy szesnaście lat. 159 piątek 17 sierpnia Zrfo/ ^F>'ź»acz, ze piszę do Ciebie zaraz po naszym rozstaniu. Może to śmiesznie wygląda, ale dopiero teraz przyszło mi do głowy to wszystko, co mógłbym Ci powiedzieć. Nie wiem nawet, czy zechcesz przeczytać ten list - na pewno śmiertelnie Cię znudziłem na spacerze. Daj mi tę ostatnią szansę! Na spacerze zachowywałem się jak idiota, bo po prostu nie mogłem z siebie wydusić ani słowa. Widziałem, jak byłaś tym skrępowana - mówiłaś i mówiłaś, żeby mi dać czas na opanowanie nieśmiałości. Tak, nie boję się przyznać-jestem nieśmiały. Był moment, że chciałem uciekać. Ty z pewnością nie jesteś w stanie pojąć, jak się czuje człowiek nieśmiały, 160kiedy go opanuje trema w dodatku. Zawsze się Ciebie trochę balem, ale nigdy tak Jak dziś. Jesteś taka śliczna! Pod koniec spaceru już naprawdę nie wiedziałem, co zrobić, i tylko dlatego chciałem Cię pocałować. Nie dziwię się, że mnie uszczypnęłaś tak boleśnie. Naprawdę, zupełnie się nie dziwię. Dziwi mnie już w ogóle tylko jedna rzecz: znamy się od tak dawna, a ja dopiero dziś pojąlem, że zawsze byłem w Tobie zakochany. Trudno mi przypuszczać, że mogłabyś czuć to samo - na pewno myślisz, że jestem taki nudny i nieciekawy. Ale może mogłabyś chociaż mnie lubić? Nie będę mial odwagi odezwać się, póki nie dasz mi znać, ze się nie gniewasz. Proszę, jeśli mi wybaczyłaś, napisz do mnie, a ja przyjdę. Klaudiusz. 2 - Idą? Halo! To ty? - No, ja, czego się drzesz. - Tu Krzysztofl - No i co z tego? Czego tak krzyczysz? - Ja krzyczę? Nie, to Lisieccy krzyczą. Halo, mów trochę glośniej! ~ Ale co mam mówić? - No, co się u ciebie dzieje. Nie przyszłaś wczoraj po południu. Dziadek się niepokoi... i ja tez. - Czyżby? - Tak jest. - Krzysiu, ja, wiesz, nie bardzo mam czas na to, żeby być damą do towarzystwa... - Idą, albo ja źle słyszę, albo ty masz dziś jakiś inny glos, naprawdę- Czy ty nie jesteś chora? - Wprost przeciwnie. Jestem wesoła, zadowolona i szczęśliwa. -Tak? s- Tak!!! fo- A co, czyżby Klaudiusz przejrzał? - A co, czyżby cię to interesowało? - Mnie? Skąd! - No więc właśnie. 161 - A więc jesteś na pewno wesoła, zadowolona i szczęśliwa? - Krzysiu, bardzo cię proszę, nie krzycz. Słyszę cię doskonale. Jak ci się w ogóle pracuje nad doskonaleniem Lisieckich? - Brak mi twojej pomocy, Iduś. Zdecydowanie. Oni zresztą ciągle o ciebie pytają. Zwłaszcza ten starszy. Dopytuje się o ciebie, można powiedzieć, ze łzami w oczach. Dziadek też. Jest w okropnym nastroju. Halo! Czy ty mnie słyszysz w ogóle? - Słyszę, słyszę. - Więc co będzie? - Co ma być? Przyjdę, trudno. - Halo, Idą! Sekundę, będzie mówił dziadek. - Ekhem, khem, khem! Idą? - Tak, dzień dobry panu. - Słuchaj no, okropnie nawalasz. Nie wstyd ri?~ - Bo ja, proszę pana, tego... - Te mętne wykręty zostaw sobie na inną okazję. Zresztą i tak nic nie słyszę... Krzysiu! Wyłącz, proszę, Lisieckich!... Tak. Więc słuchaj, pannico, masz dziś po południu stawić się u mnie, zrozumiano? I chciałbym również, żeby przyszli twoi rodzice. - Rodzice! A to po co? - To moja rzecz. Rodzice oraz siostry. Mam ochotę je poznać. - Ja nie wiem, czy pan dobrze czyni... - Spokój, teraz ja mówię. Basia piecze tort,, twierdzi, że przegrała z tobą zakład o niego. Będą również ptysie. - Ojej. Ale z jakiej to okazji? - Czy musi być okazja? Czekam o czwartej, to wszystko. Sprawa jest pilna. 3 Jakoś inaczej wyglądało dziś mieszkanie pana Paszkieta. Drzwi od wszystkich pokojów, zwykle starannie pozamykane w obawie przed przeciągami, teraz stały otworem. Tym jednakże, co dziś przeciągało przez cały lokal, był nie wiatr, a rozhukany duet Lisieckich; z prawdziwie dziecinnym kwikiem, zaskakującym doprawdy w ich ustach, gonili się oni i nosili na barana, a czynili to tak smacznie i zachęcająco, że Nutria i Pulpecja nie zwlekając przyłączyły się do zabawy. Obie były 162 , r prześlicznie uczesane i odziane wizytowo w białe sukienki z falbankami i kokardami pod szyją. Wyglądały dokładnie na to, czym nie były, a mianowicie na nadzwyczaj grzeczne, ciche, dobrze ułożone i nudne panienki. Mylne to wrażenie prysło w mgnieniu oka, kiedy z głośnym wrzaskiem zaczęły gonić braci Lisieckich, a następnie burzliwie organizować ciuciubabkę. - Nie przypuszczałam, że Jarek i Marek znajdą z nimi płaszczyznę porozumienia - oświadczyła mama, patrząc na swoje młodsze córeczki wzrokiem wyrażającym jednocześnie celową przyganę i niepohamowane uwielbienie. Ojciec Borejko, w przeciwieństwie do żony umiejący spojrzeć na swoje potomstwo obiektywnie i z pewnym krytycyzmem, wstał nieznacznie z fotela i podążył za szalejącą czwórką. Dyskretnym szeptem wyprawił Nutrię i Pulpecję do ogródka, dodając, że ucieszyłoby go, gdyby chłopcy udali się tam również. Kiedy wszyscy czworo znikli posłusznie w drzwiach werandy, pan Paszkiet odchylił się w fotelu, nie umiejąc ukryć wyrazu głębokiej ulgi. - Miłe dzieci - rzekł bez przekonania. - Miłe - zgodził się tata Borejko. - Aczkolwiek ja osobiście wolę, kiedy są w pewnej odległości od centrum towarzystwa. Pan Paszkiet spojrzał na niego z sympatią. - Nie próbował pan jeszcze ptysiów - zauważył. - Polecam. Basia wyjątkowo się dziś postarała. Panienki, proszę, zajmijcie się tortem - przyjrzał się Idzie z naglą uwagą. - Ależ... - powiedział. - Jakże się nasza Idą zmieniła! Idą, siedząca na kanapce obok mamy i Gabrysi, pokryła się wdzięcznym różem. Chociaż pan Paszkiet nie powiedział tego wyraźnie, ona i tak wiedziała, że wygląda nie najgorzej, jak na swoje możliwości. Spełniło się bowiem jej największe marzenie: mama uszyła jej wczoraj romantyczną sukienkę z białego batystu z długimi rękawami ujętymi w mankiet, powiewną spódnicą i karczkiem z angielskiego haftu. Haft ów został odpruty od maminej wyprawowej pościeli, ale przecież nikt postronny o tym nie wiedział i sukienka wyglądała nadzwyczaj stylowo. Idą czuła, że nigdy w życiu nie była tak elegancka. Nie była to może elegancja pełna - Idusia nie miała odpowiednich butów i czyniąc wybór między kaloszami, tenisówkami a sandałkami z brązowych rzemyków, musiała zdecydować się na te ostatnie. Czuła, t63 że obuwie to psuje efekt jej nowej kreacji, wobec czego uporczywie chowała nogi pod kanapkę. Obok siedziała Gabrysia, swobodnie rozparta w swoich portkach ze sztruksu i sportowej bluzce (za nic w świecie nie chdała przebrać się dziś za dziewczynę, twierdząc, że to nie jej styl i że ona idzie na tę przeklętą wizytę wyłącznie z łaski). Przyglądała się swojej siostrze Idzie z niemal naukową ciekawością, rejestrując objawy znane sobie sprzed roku, kiedy to świeżo obudzone uczucie do Janusza Pyziaka kazało jej podejmować, daremne zresztą, próby przeobrażenia się w Romantycznego Motyla. Musiała przyznać, że Iduś o wiele bardziej skutecznie podszedł do tego zagadnienia. - Naprawdę, wyglądasz jak lalka! - szepnęła siostrze do czerwonego ucha, skrytego pod miedzianym loczkiem. Krzysio, zajmujący dość niewygodne krzesełko za plecami dziadka, najwyraźniej też był tego zdania. Mówiąc ściśle, nie odrywał od Idy gorącego spojrzenia swych ciemnych, aksamitnych oczu. Od czasu do czasu chrząkał, wiercąc się w krześle i wzdychał. Idą czuła, że z całą pewnością wredny Krzysio nie nazwałby jej teraz biednym zakompleksionym stworzeniem. - Dziękuję panu - zwróciła się do pana Paszkieta ze swobodnym uśmiechem i wdzięcznym gestem piegowatej dłoni. - Żałuję, że zazwyczaj przychodziłam tu zaniedbana. Po prostu... lubię ładnie wyr giądać na jakąś specjalną okazję. A takiej dotychczas nie było... Zawarta w powyższych słowach sugestia, że nie było tu osoby, dla której warto się wysilić, wbiła się Krzysiowi w świadomość, jak szpilka w plecy. - Phi! -mruknął pod nosem, lecz nie udało mu się w tej wypowiedzi zawrzeć czegoś bardziej istotnego. Mama, nie wiadomo czemu, wyjęła szybko chusteczkę i zaczęła markować wycieranie nosa. - Będę więc musiał częściej organizować takie niedzielne podwieczorki - rzekł pan Paszkiet z galanterią. - Hm, hm. Chciałbym teraz powiedzieć, dlaczego dzisiejsze zaproszenie, hm, hm wynikło tak nagle... Otóż, pomijając fakt, że od dawna już chciałem poznać rodzinę, o której Idą tyle mi opowiadała... , - Doprawdy? - bąknął ojciec Borejko ze zdziwieniem. , - Tak... otóż, pomijając ten fakt... hm, hm... proszę państwa... Dziś rano mój wnuk uświadomił mi, że dopuściłem się niesłychanego nadużycia. 164Ogólne zdziwienie. - Tak, nadużycia - powtórzył pan Paszkiet z mocą. - Jak państwo wiecie, zaangażowałem naszą drogą Idę dnia pierwszego sierpnia. I niestety... wskutek mego przeklętego roztargnienia... nie, doprawdy aż mi wstyd o tym mówić... - To ja powiem, dziadku - wyrwał się Krzysio. - Chodzi o to że dziadek zapomniał wspomnieć... - Tak, niestety, niestety - przebił go starszy pan. - Zapomniałem uzgodnić z Idą wysokość jej honorarium. Nie dość tego, zapomniałem na dobre o całej kwestii finansowej. Kiedy dziś Krzysio opowiedział mi że Idą przez pewien czas była sama i że nawet głodowała... - Powiedziałeś coś takiego? - warknęła nagle Idą, piorunując Krzysia dzikim spojrzeniem znad angielskiego haftu. - Przecież sama to mówiłaś... - obronnym tonem odrzekł chłopak. - ... zrozumiałem, że jestem za to, niestety, odpowiedzialny - ciągnął pan Paszkiet głosem bolesnym. - Idą z właściwą sobie subtelnością... Krzysio zaczął energicznie przytakiwać, kiwając ciemną głową. - ... nie wspomniała o zapłacie ani razu, a przecieżja traktowałem ją jak najgorszy despota, wciągałem w swoje kłopoty, wzywałem, nawet kiedy nie miała ochoty przyjść... Jednym słowem, proszę państwa o wybaczenie. Wszystkich - ale przede wszystkim Idusię. Rozległy się teraz chóralne protesty Borejków, zapewnienia, że nic się nie stało, że w ogóle nie ma o czym mówić, śmiech Gabrysi oraz zająkliwe wtręty nieludzko speszonej Idy. Pan Paszkiet urwał te odgłosy jednym stanowczym gestem prawicy. - Oto - rzekł, sięgając do kieszeni wytwornego żakietu - koperta z całym honorarium. Mam nadzieję, że jej zawartość nie rozczaruje Idusi - położył kopertę na stoliku, między ptysiami a tortem, i ignorując protesty zgromadzonych, ciągnął: - Ale to jeszcze nie wszystko. Idą nie tylko sumiennie wypełniała swoje obowiązki służbowe. W przerwach zdołała uratować Krzysia, skierować go na operację, wyrwać mego psa Lisieckim, ocalić życie Markowi i skutecznie odmienić dusze tych małych potworków. - W to ostatnie ośmieliłabym się wątpić - wtrąciła mama Borejko, niespokojnie obserwując, jak Marek tłucze Pulpę po głowie kawałkiem kija. ^ - I niesłusznie - rzekł pas Paszkiet. - Idą, zechciej przeczytać ten list - podał jej przybrudzoną kartkę* tłoku, zgiętft wpół i zaadresowaną tó5 "IDĄ". - O tym, że Idusia wpłynęła zbawiennie i na mnie, nie będę już wspominał... - ciągnął starszy pan i nagle urwał. - A co, dobre? - spytał, patrząc na Idę z uśmiechem. Idą czytała właśnie napis wewnątrz kartki i cicho kwiliła ze szczęścia, jednocześnie mając w oczach łzy wzruszenia. - Mamo... Gabuniu, popatrzcie... - wyjęczała, podając im kartkę. "Wcale nie jesteś Rudym Kościotrópem Jesteś Leprza i Grupsza nawet ot Robin chuda" - przeczytała mama koślawy napis pod rysunkiem, świadczącym o jak najlepszych intencjach twórcy. Rysunek przedstawiał opasłą babę z ogromnymi piersiami i nogami jak dwa salcesony, która to postać miała dziko pomarańczowe włosy, znacząco i starannie zamazane kredką koloru czarnego. Wyjącą ze śmiechu Gabę musiano długo uspokajać, żeby wreszcie pan Paszkiet mógł przyjść do głosu. - Wszystkie te zasługi naszej Idusi - rzekł - są nie do zapłacenia. Mogę tylko wysunąć honorową propozycję, która uspokoi moje sumienie... nie, proszę bez protestów, ja i tak powiem swoje... mianowicie... co to ja chciałem powiedzieć? - Że jutro zaczyna się rok szkolny - podsunął szeptem Krzyś. - O, właśnie, zaczyna się rok szkolny, a więc młodsze córeczki państwa trzeba będzie przyprowadzać i odprowadzać. I ja to z chęcią zrobię. Jeśli, oczywiście, nie wzgardzicie, państwo, moją ofertą. - A niech Bóg broni! - odezwał się nagle głos spod drzwi. Stała tam Basia z tacą i nowym dzbankiem parującej kawy. - Niech mu państwo nie odmówią, bo pan Karolek z nudów już sam nie wie, co robi - podeszła do stolika i postawiła na nim tacę. - Basiu! - huknął pan Paszkiet z nową irytacją, tak rozgłośnie, że Idą - czująca się dotąd raczej nieswojo w niezwykłej dla siebie roli oblewanej miodem pochwał ozdoby towarzystwa - teraz wreszcie odzipnęła i poczuła się jak w domu. -Jeżeli Basia zaraz nie przestanie... - To co? - wzruszyła ramionami staruszka i ujęła się pod boki. - Pan Karolek beze mnie zginąłby jak nic! To ja, ja pierwsza się poznałam na Idusi! A pan tu tak się rozgadał... - Basiu!!! - Że całkiem pan Karolek zapomniał o prezencie. Tym po nieboszczce. 166- Wielkie nieba! - zawołał pan Paszkiet, łapiąc się za łysą głowę. -Rzeczywiście. - Rzeczywiście, rzeczywiście! - pokiwała głową staruszka i cmoknęła z przyganą. -1 na pewno zapomniał pan, gdzie go pan schował! - Ja? - oburzył się pan Paszkiet. - Co też Basia... och, och. - Tu, w szufladzie - powiedziała Basia triumfalnie, wskazując na stolik sękatym palcem. - Tu, o tu. I potem się nazywa, że ja mam osiemdziesiąt lat, a pan Karolek młodszy. Pan Paszkiet machnął tylko ręką, po czym wysunął szufladkę. - To dla ciebie, Idusiu - powiedział wstając i całując w rękę swoją damę do towarzystwa. - Na pamiątkę twojej najbardziej nieopłacalnej posady. Idą, niemal w panice, wzięła z jego rąk pakiecik w szeleszczącym papierze, drukowanym w złote gwiazdki. - Jejku - powiedziała dziecinnie, czując, jak strasznie, jak nieopisanie uwielbia dostawać prezenty. - Co tam jest? - A zobacz - poradził jej Krzysio, śmiejąc się jak głupi. Idą zajrzała do pudełka i zobaczyła właśnie to, czego brakowało jej sukience do całkowitej doskonałości: prześliczną staroświecką broszkę - dwie bursztynowe czeresienki, osadzone na srebrnych gałązkach, ze srebrnym listkiem i takąż zapinką. Nie potrafiła nic powiedzieć. Wzdychała tylko i wzdychała, jakby jej wzruszone serce miało lada chwila ustać bez ciągłego dopływu tlenu. Mama też nic nie mówiła, przypięła tylko broszkę do angielskiego haftu na kołnierzyku Idy i z uśmiechem spojrzała na pana Paszkieta. A Krzysio klaskał rękami o kolana i powiedział to właśnie: - He-he, ludziska, co za klasa dziewczyna! I miał przy tym na myśli nie kogo innego, a właśnie ją, Idę Borejko. Powtórzył to raz jeszcze tego dnia, około godziny wpół do ósmej, kiedy odprowadzał Idę po długim, przez siebie zaproponowanym spacerze. si^ - Co z ciebie za klasa dziewczyna! - westchnął mianowicie, kiedy skręcili w ulicę Roosevelta i światła zapalających się lamp jarzeniowych 167 uwydatniły wdzięk białej sukienki. - Nie wiem, co się dzieje. Pewnie od dziś zacznę się w tobie kochać. - Pewnie nie - powiedziała Idusia, przepełniona szczęściem, wspaniałomyślna i wielkoduszna. - Chyba że potrafiłbyś się kochać w dwu dziewczynach jednocześnie. - Proszę? - spytał Krzysio. - W jednej już się kochasz - wytłumaczyła mu Idą. - W Paulinie. Krzysio przystanął. - Skąd wiesz?! - spytał niemal z przerażeniem. Idą zaśmiała się cicho. - Przecież nie jestem ślepa, stary. - Ja... nią pogardzam - rozpaczliwie powiedział Krzysio. - Nie gadajcie głupot, kolego. Przestańcie się już boczyć i nie dręczcie Pauliny. Ona was kocha nad życie. - Skąd wiesz? - powtórzył, drżąc jak listek. - Sama mi to powiedziała, Krzysiu. Wyraźnie. Wyraźniej już nie można. Powiedziała mi to przez łzy, dokładnie tymi słowy, cytuję: "Ale ja go tak ko-ko-kocham. Kocham go nad życie" -wygłosiła Idą z pełną ekspresją. - Iduś! - jęknął Krzysio, ściskając jej prawicę. - Iduś! Uwielbiam cię! Wracaj sama do domu, boja nie mam czasu! - i z tymi słowy porzucił pannę Borejko na środku chodnika, szybkim sprintem oddalając się w stronę ulicy Dąbrowskiego. Zadowolona Idą pomachała za nim ręką, chwilę popatrzała, jak chłopak sunie pod górkę na skrzydłach miłości, wreszcie pospieszyła do swojej bramy. I tu dopiero nagle zatoczyła się ze śmiechu. Chichocząc dotarła do mieszkania, chichocząc nacisnęła guzik dzwonka i, trzymając się za brzuch, padła na pierś swemu ojcu, który z miną zdziwioną i kanapką serową w ustach otworzył jej drzwi i teraz patrzał na nią nic nie pojmując. - Ta-tato - wystękała Idą, śmiejąc się jak obłąkana. - Tato, czy wiesz, co się stało? - Domyślam się - rzekł ojciec. - Rozum ci odjęło. - Nie... ta koperta... ta koperta... -zaśmiewała się Idą. -Ta koperta z honorarium... - No, co?! % 168 - Została tam... na stoliku... Więc, tato... pan Paszkiet wciąż mi jeszcze nie zapłacił! Klaudiuszu! Dziękuję Ci za Twój szczery list. Ja też - zaraz potem, jak się rozstaliśmy - chciałam napisać do Ciebie i przeprosić Cię za ten rękoczyn. Ale się powstrzymywałam, a to, co mną kierowało, to była fałszywa duma, niestety. Pomyślałam sobie, ze jak napiszę, to ty sobie pomyślisz nie wiadomo co, no i nie napisalam. Więc, jak -widzisz, z nas dwojga Ty jesteś istota szlachetniejsza. Teraz Cię przepraszam. Z całego serca. Żałowałam tego, co zrobiłam, już w trzy sekundy po fakcie. Nigdy w życiu nie przypuszczałam, że mogę Cię uszczypnąć, i zapewniam Cię, że naprawdę nie chciałam tego uczynić tak boleśnie. Zwłaszcza że przyczyna tego odruchu nie była mi niemiła -jeśli rozumiesz, co chcę przez to powiedzieć. Co się tyczy sprawy, którą poruszasz w liście mniej więcej w dwudzieste/pierwszej linijce od dołu - to ja też. Naprawdę. I to od dawna. Nigdy w życiu nie uważałam, że jesteś nudny i nieciekawy. Przeciwnie. To siebie uważam za kogoś takiego. A raczej uważałam. Do wczoraj. Bo przecież nie jestem chyba nudna i nieciekawa, jeśli Ty się we mnie- patrz dwudziesta pierwsza linijka od dołu. Możesz sprawdzić, co też tam nagryzmoliłeś, w tej dwudziestej pierwszej linijce; bo na pewno masz brudnopis swojego listu, co? Ja mant już trzy - mojego. Słuchaj, a nie poszlibyśmy sobie do kina? Wpadnij do mnie jak najszybciej! Idą. PS - Co do nieśmiałości: któż jej nie zna! Ale jest na to niezły sposób, wypróbowany przez osobę bardzo mi bliską: najpierw trzeba uwierzyć w siebie, a potem o sobie zapomnieć. PS 2. - Ta bliska osoba to moja mama, oczywiście. 169 PROTOKÓŁ Z POSIEDZENIA DYSKUSYJNEJ GRUPY "EKSPERYMENTALNY SYGNAŁ DOBRA" W DNIU 21.8.79 w lokalu przy ulicy Roosevelta 5 protokolant: Janusz Pyziak. Dziś po raz ostatni nasza Grupa zebrała się w dawnym składzie i po raz ostatni pod dawną nazwą. Na zebraniu obecni byli kandydaci: 1. Krzysztof Frączak (z polecenia Idy Borejko) 2. Paulina Jędryś (na prośbę Krzysztofa Frączaka) 3. Klaudiusz Krzyżanowski (z polecenia Idy Borejko j. Członkini Idą Borejko, na ostatnim posiedzeniu ESD wykluczona z Grupy, obecnie, na ogólne żądanie, została przyjęta na jej łono {publicznie przywrócona do praw, zaszczytów i łask. Kandydat Krzysztof Frączak w przemówieniu pełnym ognia i zachwytów przedstawił charakterystykę członkini Borejko Idy oraz wykaz jej godnych podziwu uczynków, których był bezpośrednim obiektem lub naocznym świadkiem. Zebrani uczcili Idę Borejko minutą wrzawy, od której wstrzymała się tylko kandydatka Paulina Jędryś - pewnie przez nieśmiałość. Urocza ta członkini przejawiała od pierwszych chwil sporą. niesubordynację, kategorycznie odmawiając poddania się zuniformizowa-niu. Stwierdziła, że szkoda jej włosów na podobne wygłupy i że żąda, by jej ktoś wreszcie wytłumaczył, o co tu, do cholery, chodzi. Następnie członkini Idą Borejko zreferowała zebranym podstawy ideowe ruchu szwungszajbistów, precyzując ponadto Zasadę Szwungszaj-by, która ujęta aforystycznie brzmi, jak następuje: NIEMA TEGO ZŁEGO, CO BY NA DOBRE NIE WYSZŁO Idą Borejko zilustrowała tę tezę licznymi przykładami z własnego bogatego doświadczenia. Zaraz potem glos zabrał naczelny ideolog Frakcji Koło Zamachowe, z pewnym zniecierpliwieniem prostując wszystkie nieścisłości i omyłki, jakich dopuściła się członkini Idą Borejko, kiedy referowała jego wypiesz- 170czoną Zasadę Szwungszajby. Dodał też, że - jakkolwiek przed rozpoczęciem posiedzenia omówił już tę sprawę z prezeską Kowalik i uzyskał jej zgodę-teraz chciałby postawić formalny wniosek o połączenie Dwuosobowej Frakcji Kolo Zamachowe z Dyskusyjną Grupą ESD, gdyż w jedności siła, i to, czego Grupa ESD nie dokonała, mają szansę wypełnić zjednoczone ugrupowania. Zebrani przyjęli wniosek Krzysztofa Frączaka z ogromnym entuzjazmem, gdyż - zwłaszcza u żeńskiej części Grupy ESD - naczelny ideolog Kola Zamachowego zdołał już sobie, nie wiadomo czemu, zaskarbić kredycik zaufania oraz przychylność. Prezeska Kowalik w krótkich słowach wyraziła aprobatę, domagając się jednak, by zasady ideowe obu grup zostały jakoś harmonijnie a demokratycznie połączone. Postawiła też wniosek, by nowo powstała grupa przybrała nazwę: CZYNNO-DYSKUSYJNE KOŁO ZAMACHOWE "SZWUNGSZAJBA" Wniosek prezeski został przyjęty przez radosną aklamację. Następnie powstał Klaudiusz Krzyżanowski, zawiadomił wszystkich, że jest nieśmiały, ale mimo to coś powie, po czym zacukal się, nic nie powiedział i usiadł. Członkini Idą Borejko z macierzyńskim uśmiechem wyszeptała mu do ucha słowa pocieszenia, po czym powstała i dorzuciła jeszcze jeden wniosek, mianowicie, by na ścianie lokalu umieścić w widocznym miejscu transparent w kolorze zielonym (nadzieja) z następującym, przez nią samą wymyślonym hasłem, które by obowiązywało w Kole przez następne i jak najdłuższe lata owocnej działalności: W KAŻDYCH WARUNKACH MOŻNA DOKONAĆ RZECZY POŻYTECZNYCH Zebranie zakończyło się jedzeniem lodów z biszkoptami i decyzją zorganizowania grup zajęciowych dla zaniedbanych moralnie dzieci z okolicy. Skład Komitetu: Aniela Kowftlik. Idą Borejko, Krzysztof Frączak oraz, na własne żądanie, cżłaakM Paulina Jędryś. 171 - Idą? Halo, tu Krzysztof. - Cześć, stary, cześć. No i co? - Byliśmy z Paulina na osiedlu przy Norwida. Doszedłem do wniosku, że trzeba kuć żelazo, póki gorące, bo ESD-owcy jeszcze się mogą pogrążyć w czczej gadaninie. - Pewnie, że mogą. ^.7- Więc poleciałem tam zaraz po zebraniu, żeby zbadać grunt. - No i jak ci się badało? - Stara, przecież my zapomnieliśmy o czymś bardzo ważnym. My tam mamy pierwszorzędne znajomości, na tym osiedlu! My przecież znamy Lisieckich! - O rety, faktycznie. - Więc poszliśmy tam z Paulinką. Nawiasem mówiąc, biedna Paulinka wciąż nie rozumie, o co nam właściwie chodzi. Poszła jednak ze mną, bo ona jest taka cudowna... - Tak, Krzysiu, bez wątpienia. I co Lisiecka? - No, mnie ona przecież nie zna. Więc z początku była okropna. Ale potem, jak Jarek i Marek mnie zidentyfikowali... no, słowem, zrobiła się całkiem przyjemna. Jak słyszy o tobie, to ma łzy w oczach. - Łzy furii? - Nie, wdzięczności. Za Marka. Powiedziała, że oczywiście służy nam pomocą i że w ich wieżowcu jest nawet pomieszczenie koło pralni, gdzie można by zrobić dla tych dzieci świetlicę, tylko po cichu, żeby się nie dowiedział Komitet Blokowy... - Niech się Komitet Blokowy wypcha ze swoją pralnią. Jakim sposobem chcesz utrzymać te dzieciaki w ciszy i spokoju? - No, to ja już nie wiem. Jest jeszcze jeden pomysł, wysunięty przez dziadka. Tylko właściwie musiałbym go omówić z rodzicami, bo nie jestem pewien, jak zareagują. Dziadek mógłby poświęcić na ten cel jeden z naszych pokojów. Zresztą, on już sam ci to powie. - Ekhem, khem, khem... Idą? Słuchaj, dziecko, weźcie pod rozwagę moją propozycję. Bardzo proszę. - Ale to chyba niemożliwe, proszę pana... Czy pan wie, jakie dzieci bywają hałaśliwe? Jakie męczące? - Chyba nie bardziej niż Lisieccy razem wzięci. Byli u mnie niedawno, Krzysio czytał im "Robin Hooda". Jak się ich czymś zajmie, 172to są całkiem mili. Powiem ci nawet, że kiedy poszli do domu, do matki to zrobiło mi się jakoś smutno. Przyzwyczaiłem się do gagatków czy co Lucyper też się już na nich nie gniewa. No, a poza tym... - Tak? - Mógłbym was wszystkich przynajmniej ciągle widywać. Bo inaczej, jak się zacznie nauka w tym waszym liceum, nikt nie będzie miał czasu, żeby odwiedzać zapomnianych starców... No, więc jak będzie? Spytacie waszej prezeski? - Jasne, że spytamy, proszę pana. - Chętnie bym wam nawet pomógł w tej akcji. Gdyby to nie było zbyt nudne dla dzieciaków, mógłbym im opowiedzieć to i owo z historii... No, dobrze. Wobec tego - przemyśl sprawę, a teraz oddaję słuchawkę Krzysiowi. - Halo, Idą! Słuchaj, ja teraz muszę odprowadzić Paulinę, ale potem chciałbym jeszcze na chwilę wpaść do ciebie, omówilibyśmy kwestię lokalu dla dzieci... . - To, Krzysiu, może już jutro, wpadnij, bo ja też teraz omawiam niezwykle ważną kwestię. - Co? Jaką znów kwestię? - Nieśmiałości. Cześć - powiedziała Idą, odłożyła słuchawkę i uśmiechnęła się do uśmiechniętego Klaudiusza. ^ 173 Spis treści ŚRODA, l SIERPNIA 1979 ............................... 5 CZWARTEK, 2 SIERPNIA ............................... 25 PIĄTEK, 3 SIERPNIA ...........AK...................... 38 SOBOTA, 4 SIERPNIA .................................... 58 PONIEDZIAŁEK, 6 SIERPNIA .;....................... 65 ŚRODA, 8 SIERPNIA ..................;.................. 77 CZWARTEK, 9 SIERPNIA ............^................ 82 PIĄTEK, 10 SIERPNIA ................^................. 87 SOBOTA, 11 SIERPNIA ............ t...i.................... 94 NIEDZIELA, 12 SIERPNIA .....^^..^.............. 100 PONIEDZIAŁEK, 13 SIERPNIA ...................... 116 ŚRODA, 15 SIERPNIA .............N.................... 124 CZWARTEK, 16 SIERPNIA .......l.................... 130 PIĄTEK, 17 SIERPNIA .................................. 149 SOBOTA, 18 SIERPNIA ........... m.................. 160