tytuł: "Podręcznik Window-eyes" * * * 1 Wstęp 1.1 Witamy w świecie Window-Eyes! Gratulujemy zakupu programu, który jest programem odczytu ekranu dającym za pomocą mowy syntetycznej dostęp do oprogramowania pracującego w środowisku "Windows". Window-Eyes został opracowany zarówno dla początkujących jak i zaawansowanych użytkowników komputera. GW Micro przy opracowywaniu tego programu bazowało na doświadczeniach wielu niewidomych użytkowników komputera a ich cenne uwagi zostały uwzględnione. W rezultacie powstał program, który jest wyposażony w szeroką gamę funkcji oraz duże możliwości elastycznego dostosowywania się do indywidualnych potrzeb użytkowników jak i do pracy w najbardziej zaawansowanych programach aplikacyjnych. GW Micro poszukiwało idealnej kombinacji pomiędzy elastycznością programu a jego automatycznym dostosowywaniem się do sytuacji na ekranie. Chcielibyśmy, aby nasz program mógłby być dostosowany do twoich specyficznych potrzeb i upodobań .Aby pracował automatycznie i kierował głównie Twoją uwagę na program aplikacyjny, z którego korzystasz, a nie na system operacyjny. Przede wszystkim celem programu odczytu ekranu jest udostępnienie wszystkich funkcji programu użytkowego a nie skupianie uwagi na mechanizmach poszukiwania informacji na ekranie. 1.2 Wymagania sprzętowe. Aby program mógł pracować poprawnie system komputerowy musi spełniać następujące kryteria: * system operacyjny MS Windows 3.1x lub 9x, * możliwe jest uruchomienie programu nawet na komputerze 386 lecz praktyczne minimum to system 486 z zegarem 66Mhz. Jednak gorąco polecamy komputery z procesorem Pentium. * przy wykorzystywaniu systemu Windows 3.1x program daje się uruchomić z 4MB RAM, jednak poprawne warunki pracy zapewnia 8MB RAM. * w systemach Windows 9x 16 MB pamięci RAM jest wielkością minimalną a 32 MB zalecaną. Im większą pamięcią RAM dysponuje nasz system tym szybciej i bardziej wydajnie będą pracowały programy w środowisku Windows wliczając w to program Window-Eyes. Zwiększanie się prędkości nie jest już takie znaczne przy zwiększaniu pamięci powyżej 64MB. * system komputerowy musi współpracować z jednym z syntezatorów mowy, których pełna lista umieszczona jest w dodatku. Najpopularniejsze syntezatory mowy obsługiwane przez program Window-Eyes w Polsce to: SMP, Apollo oraz Syntalk. 1.3 Cechy programu Window-Eyes * kompatybilność z systemami Windows 9x i Windows 3.1x, * wykorzystywanie Microsoft Active Accessibility (MSAA), * kompatybilność z wieloma popularnymi syntezatorami mowy, * pełna współpraca z atrybutami video i wszystkimi systemami video, * łatwy dostęp do SZUFLADY systemów Windows 9x, * automatyczne etykietowanie wielu grafik użytkowych, * oddzielna regulacja parametrów głosu dla ekranu, klawiatury i myszki, * trzeci niewidoczny kursor nazywany WE kursor dla przeglądu ekranu bez wpływu na położenie kursora systemowego i kursora myszy, * zdolność zastosowania wielu preferowanych przez użytkownika parametrów głosu i ustawień automatycznego czytania dla wszystkich lub wielu różnych środowisk, * brak potrzeby nauki korzystania z języka makro poleceń lub skryptów, * brak potrzeby stosowania specjalnych sterowników dla karty video lub klawiatury, * łatwe w użyciu systemy menu rozwijanych dla kontroli i ustawiania parametrów programu, * wiele definiowanych przez użytkownika gorących klawiszy dla operowania systemem Window-Eyes w locie bez konieczności zakłócania pracy programu użytkowego, * czterdzieści sześć definiowanych przez użytkownika klawiszy podążania za kursorem z możliwością automatycznego czytania różnych zadań realizowanych przez program Window-Eyes w odpowiedzi na posługiwanie się klawiaturą w programie użytkowym, * zaawansowane śledzenie podświetleń z inteligentnym automatycznym trybem powiązującym łatwy dostęp do menu, przycisków, ikon i różnych podświetlonych tekstów, * pięćdziesiąt jednocześnie dostępnych okien użytkownika do odczytu wyspecyfikowanych obszarów ekranu, * samo dostosowujące się okna do czytania informacji w przemieszczających się po ekranie rejonach lub w zmieniających wymiary oknach, * dwadzieścia sześć niezależnych okien hiperaktywnych, które śledzą określone przez użytkownika zmiany ekranu i wykonują rozmaite wybrane odczyty lub inne zadania programu, * słowniki wyjątków dla alternatywnej wymowy słów; * słowniki grafik dla ustalenie etykiet symboli graficznych takich jak ikony, słowniki etykiet klawiszy dla ustalenia nazw funkcji programów użytkowych w powiązaniu z odpowiednimi klawiszami; oraz słowniki znaków dla alternatywnej wymowy indywidualnych znaków takich jak znaki interpunkcyjne, * automatyczne ładowanie parametrów mowy i słowników wymowy przy uruchamianiu programu i przechodzeniu z okna jednego programu użytkowego do drugiego, * możliwość przesuwania kursora myszy za pomocą klawiatury, * zdolność poszukiwania myszki dla lokalizacji znanego tekstu lub grafiki na ekranie, * szeroka różnorodność funkcji dla automatycznego czytania menu okien dialogowych i innych elementów systemu Windows, * sygnalizacja akustyczna dużych liter i zmiany formatu podczas sprawdzania tekstu, * funkcja automatycznego czytania od początku do końca dokumentu, * standardowy wygląd, i intuicyjna obsługa środowiska Windows, * łatwy w użyciu Window-Eyes przewodnik użytkowania prezentowany w formie kursu, * możliwość wykorzystywania oprogramowanie tekst-mowa dostarczanego w standardzie Microsoft SAPI * możliwość wykorzystywany przy użyciu mowy dialogów Ctrl+Alt+Del i GPF w środowisku Windows 9x, * bezproblemowy dostęp do Internet Explorer dla najbardziej skomplikowanych stron internetowych, * ekstremalna wrażliwość i stabilność, * automatyczna instalacja z komentarzami słownymi dostarczana na CD-ROM-ie. 1.4 Zawartość pakietu Proszę poświęcić chwilę czasu na zapoznanie się z zawartością pakietu. W skład oprogramowania Window-Eyes wchodzą: * instrukcja obsługi i instalacji oprogramowania w formie czarno-drukowej, * kurs instalacji i obsługi programu Window-Eyes na kasetach magnetofonowych, * krążek CD-ROM zawierający wersję angielską programu oraz dyskietki wersji polskiej zawierające uaktualnienie oprogramowania oraz elektroniczną postać instrukcji obsługi. * karta rejestracyjna użytkownika zawierająca numer seryjny oprogramowania. Prosimy o wypełnienie karty rejestracyjnej i jej przesłanie na adres dystrybutora wersji polskiej firmy ECE. Zarejestrowanie oprogramowania jest jedyną drogą na otrzymanie wsparcia technicznego przy jakichkolwiek kłopotach w trakcie używania programu. Poza tym dane dotyczące użytkownika umożliwią nam przesłanie aktualnych informacji o nowych pojawiających się produktach. 1.5 Wsparcie techniczne Bezpłatne wsparcie techniczne oraz pomoc przy korzystaniu z programu Window-Eyes przysługuje wszystkim legalnym użytkownikom tego programu, którzy prześlą kartę rejestracyjną na adres dystrybutora programu. Wsparcie techniczne w Polsce można uzyskać w godzinach 1000÷1800 pod numerem telefonu 0-602 736 216. Wszelkie pytania można również przekazywać za pomocą internetu na adres: konrad@ibib.waw.pl W przypadku kontaktu z naszą firmą prosimy być przygotowanym do podania numeru seryjnego programu. Aby go odczytać należy: 1) Nacisnąć Ctrl-\ aby uzyskać Window-Eyes Panel Kontrolny. 2) Nacisnąć Alt aby uaktywnić pasek poleceń oraz P aby uruchomić Pomoc. 3) Nacisnąć O aby odczytać numer seryjny. 4) Dwa naciśnięcia klawisza ESC spowodują opuszczenie Panelu Kontrolnego. 1.6 Jak posługiwać się niniejszą instrukcją? Wszystko co jest potrzebne do pełnego wykorzystania programu Window-Eyes jest zawarte w niniejszej instrukcji. Instrukcja zawiera szesnaście rozdziałów i jeden dodatek. Rozdział drugi poświęcony jest przeglądowi funkcji programu. Dla użytkowników nie zaznajomionych z systemem Windows zapoznanie się z tym rozdziałem będzie niezbędne. Chociaż żadna instrukcja dla programu opartego o środowisko Windows nie spełnia roli programu treningowego dla systemu operacyjnego Windows, to w rozdziale drugim opisane zostały pokrótce sposoby posługiwania się funkcjami kontrolnymi systemu oraz podstawy wykorzystania programu Window-Eyes w celu aktywacji funkcji kontrolnych systemu Windows. Rozdział trzeci jest wprowadzeniem do podstaw operowania programem Window-Eyes. Po przeczytaniu rozdziału drugiego i trzeciego początkujący użytkownicy powinni zapoznać się z przewodnikiem nagranym na taśmach magnetofonowych. Poprowadzi on ich przez cały proces od instalacji oprogramowania do korzystania z akcesoriów i aplikacji systemu Windows. Przewodnik pomoże nie tylko zrozumieć program Window-Eyes ale także system Windows. Rozdziały od czwartego do szesnastego tłumaczą techniczne i praktyczne aspekty pracy z programem Window-Eyes poczynając od technik przeglądu ekranu przechodząc powoli na coraz wyższe poziomy. Window-Eyes jest programem podlegającym nieustannym udoskonaleniom i czasami zmiany następują wcześniej niż zostaną wydrukowane w instrukcji prosimy więc o przeglądanie zbioru "Read Me". Aby odczytać zawartość tego zbioru wystarczy wybrać opcję Read Me z grupy Window-Eyes. Spowoduje to automatyczne uruchomienie programu NOTATNIK i otworzenie zbioru "Read Me". 1.7 Zabezpieczenie programu Przed rozpoczęciem pracy z programem Window-Eyes prosimy o zachowanie oryginalnego dysku CD-ROM z programem Window-Eyes w czystym, suchym i niezbyt gorącym lub zimnym miejscu. Prosimy pamiętać, że dysk CD nie jest niezniszczalny. Prosimy posługiwać się nim bardzo ostrożnie nawet pojedyncze zadrapanie może zniszczyć nieodwracalnie zapis. 1.8 Użytkownicy systemu Windows 98 Użytkownicy systemu Windows 98 mogą być zmuszeni do wykonania kilku regulacji w celu uzyskania pełnej kompatybilności z programem Window-Eyes. Te regulacje dotyczą systemu Windows 98 a nie programu Window-Eyes. Konieczna jest dezaktywacja "desktop" oraz funkcji animacji. Może to być wykonane przy uruchomionym programie Window-Eyes.. Prosimy wykonać następujące czynności aby zmienić ustawienia widoku foldera: 1) nacisnąć Ctrl-Esc aby przywołać menu startowe 2) nacisnąć Esc aby usunąć menu startowe 3) naciskać Tab dopóki nie uaktywni się desktop 4) naciskać "M." dopóki "Mój komputer" nie będzie wybrany 5) nacisnąć ENTER aby uaktywnić "Mój komputer" 6) nacisnąć ALT-W aby uaktywnić funkcję "Widok" 7) nacisnąć "F" aby uaktywnić dialog "Opcje folderów" 8) nacisnąć Ctrl-Tab aby uaktywnić kartę Widok 9) nacisnąć Tab dwa razy aby uaktywnić "Ustawienia zaawansowane" 10) naciskać prawą strzałkę dopóki nie zostanie wybrane pole wyboru "Zapamiętuj ustawienia wyświetlania każdego folderu" 11) jeżeli ten element był aktywny (ON) należy go zdezaktywować spacją 12) nacisnąć ENTER 13) nacisnąć Alt-F4 aby zamknąć okno "Mój komputer" Prosimy wykonać następujące czynności aby dezaktywować Active Desktop: 14) nacisnąć Ctrl-Esc aby przywołać menu startowe 15) naciskać "U" dopóki nie zostanie uaktywnione menu rozwijane "Ustawienia" 16) nacisnąć "A" aby uaktywnić menu rozwijane "Active Desktop" 17) pierwszą opcją jest "Wyświetl jako stronę sieci Web". Jeśli ta opcja jest wybrana to należy nacisnąć ENTER aby skasować wybór 18) jeśli musieliśmy nacisnąć ENTER to należy powtórzyć kroki 1-3 a następnie wykonać krok 6 19) nacisnąć "D" aby uaktywnić dialog "Dostosuj pulpit" 20) naciskać Ctrl-Tab dopóki nie znajdziemy się na karcie "Sieć Web". 21) naciskać Tab dopóki nie wskażemy przycisku "Opcje folderów" i następnie nacisnąć ENTER aby uaktywnić ten przycisk pojawi się pytanie "czy chcesz zapisać i zamknąć okno właściwości ekranu" prosimy nacisnąć "T" 22) prosimy upewnić się czy przycisk opcji "Styl klasyczny" jest oznaczony. Jeżeli nie jest to prosimy strzałkami góra dół wybrać ten przycisk 23) po wybraniu przycisku opcji "Styl klasyczny" nacisnąć ENTER Prosimy wykonać następujące czynności aby dezaktywować funkcje animacji: 24) nacisnąć Ctrl-Esc aby przywołać menu startowe 25) naciskać "U" dopóki menu rozwijane "Ustawienia" nie będzie uaktywnione 26) nacisnąć ENTER na opcji "Panel sterowania" 27) naciskać "E" dopóki opcja "Ekran" nie będzie wybrana i nacisnąć ENTER 28) naciskać Shift-Tab dopóki nie wybrany będzie Tab control (prawdopodobnie jeden raz) 29) naciskać prawą strzałkę dopóki nie wybrane będzie pole wyboru "Efekty" 30) naciskać TAB dopóki nie wybrane zostanie pole wyboru "Animacja okien, menu i list" 31) jeżeli to pole jest wybrane nacisnąć spację aby skasować wybór 32) nacisnąć ENTER 33) nacisnąć Alt-F4 aby zamknąć Panel sterowania 2 Parę słów o systemie Windows. System operacyjny Windows jest faktycznie intuicyjnym interfejsem dla systemu DOS zbudowanym tak, że dostęp do poszczególnych funkcji systemu można uzyskać dzięki graficznym elementom znajdującym się na ekranie komputera. Wiele przykładów posługiwania się systemem Windows będzie przytaczanych i omawianych w niniejszej instrukcji. Można więc powiedzieć, że podczas nauki posługiwania się programem Window-Eyes poznamy również wiele podstawowych funkcji systemu Windows. 2.1 Gdzie spotykają się Window-Eyes i Windows Wskaźnik myszy i kursor System Windows posiada dwa kursory: kursor tekstowy (zwany dalej w niniejszym opracowaniu kursorem) i kursor myszy (zwany wskaźnikiem myszy). Dla tych, którzy do tej pory nie mieli styczności z komputerem wyjaśniamy, że kursor tekstowy to wyróżnione miejsce w którym będzie umieszczony znak wprowadzony z klawiatury komputera. Po wprowadzeniu kolejnego znaku kursor przemieszczony zostaje do następnej kolumny w wierszu. W przypadku gdy wiersz się kończy a istnieje możliwość pisania dłuższego tekstu następuje automatyczna zmiana linii. Ta cecha wyróżniała komputery w stosunku do maszyn do pisania, w których każda zmiana wiersza była wymuszana przez osobę piszącą. Klawisz zmiany wiersza (w komputerach ENTER) służy obecnie do oddzielania akapitów w tekście. Pracując z programem Window-Eyes możemy w każdej chwili dowiedzieć się czy kursor znajduje się na ekranie. Wciskając klawisze Ctrl-Numpad-+ usłyszymy informację o jego współrzędnych w oknie jeśli kursor jest obecny na ekranie, a w przeciwnym wypadku sygnał "bip". Prawie zawsze na ekranie znajduje się wskaźnik myszy, który posiada wiele różnych postaci w zależności jaką funkcję ma w danej chwili spełniać. W momencie gdy zmienia się kształt wskaźnika myszy program Window-Eyes informuje o tym. Na przykład gdy słyszymy komunikat "klepsydra" oznacza to, że jakieś zadanie przejmuje kontrolę nad komputerem w całości. Wkrótce jednak kształt wskaźnika myszy zmieni się w strzałkę, duże I lub cokolwiek innego i zmiana ta zostanie zaanonsowana przez program Window-Eyes. Najczęściej wskaźnik myszy przyjmuje formę małej strzałki skierowanej w lewo do góry. Przesuwanie wskaźnika myszy po ekranie jest możliwe za pomocą przesuwania myszy lub przy pomocy klawiszy klawiatury numerycznej gdy "Num Lock" jest wyłączony. Window-Eyes czyta tekst nad którym przesuwa się wskaźnik myszy, jeśli będzie to jakiś element aktywny to wciśnięcie jednego z klawiszy myszy spowoduje wykonanie związanej z tym elementem akcji. Jaka to będzie akcja i który z klawiszy powinien być wciśnięty zależy od programu, który w danej chwili wykorzystujemy. Aby znaleźć pozycję wskaźnika myszy należy wcisnąć klawisze Ctrl-Insert-Numpad-+. Jeżeli wskaźnik jest obecny to program Window-Eyes poda jego aktualne współrzędne w stosunku do lewego górnego rogu ekranu. "Uchwyty" programu Window-Eyes Posługiwanie się myszką jak urządzeniem fizycznym przez osobę niewidomą jest praktycznie niemożliwe. Brak wzrokowego kontaktu ze wskaźnikiem myszy powoduje, że wybieranie obiektów aktywnych na ekranie jest bardzo trudne. Rozwiązanie proponowane przez program Window-Eyes bardzo ułatwia wybór elementów dostępnych dla myszki. Uchwyty odpowiadają pojedynczym elementom tekstowym lub graficznym ekranu komputera. Może to być grupa słów, która opisuje ikonę, może to być obrazek ikony, linia tekstu w edytorze, słowo lub fragment tekstu o innym kolorze lub wybrany tekst w liście poleceń lub zadań itp. Window-Eyes bazuje na tym co pojawia się na ekranie i łączy grupy słów, które przewiduje że są znaczące lub użyteczne dla wskaźnika myszy. Program Window-Eyes ma trzy gorące klawisze dla obsługi uchwytów. Domyślnie są one zdefiniowane jako: Poprzedni Uchwyt Myszki = Insert-Numpad-Home Obecny Uchwyt Myszki = Insert-Numpad-Up arrow Następny Uchwyt Myszki = Insert-Numpad-Page up Najprościej jest nacisnąć kciukiem klawisz Numpad-Insert a następnie klawiszami Home, Up arrow i Page up dokonywać wyboru uchwytu. Dwa dodatkowe klawisze klawiatury numerycznej: klawisz '/' i klawisz '*' odpowiadają lewemu i prawemu przyciskowi myszki. Posługując się tymi klawiszami możemy w prosty sposób uruchamiać funkcje przyporządkowane wybranym uchwytom. 2.2 Jak to wygląda. U podstaw opracowania graficznego interfejsu użytkownika dla systemu operacyjnego komputera leżała chęć ułatwienia obsługi komputera i upodobnienie pracy z programami biurowymi do typowej sytuacji jaka występuje na naszym biurku. Tak, że to co pojawia się na ekranie naszego komputera po uruchomieniu systemu okienek (Windows) to desktop czyli blat lub pulpit naszego biurka. Na blacie tym mogą znajdować się różne przedmioty, dokumenty lub kartki. Część z nich może leżeć na wierzchu, a inne mogą być częściowo lub całkowicie przykryte. Każdy z elementów, który znajduje się na naszym biurku jest reprezentowany przez malutki obrazek zwany ikoną. Większość z nich zawiera jakieś informacje więc możemy je otworzyć i do nich zajrzeć. Pojawia się wtedy na ekranie ramka (okno) która pokazuje "zawartość" ikony. Okno to może zajmować cały ekran lub tylko jego część. Możemy też otworzyć inne okna tak, że na ekranie będziemy mogli zaglądać do kilku dokumentów jednocześnie. Okna te mogą się częściowo lub całkowicie pokrywać. Odpowiada to wielu kartkom leżącym na naszym biurku, które możemy przesuwać tak jak nam wygodnie lub wyjmować na wierzch aby móc łatwo odczytać ich zawartość. Programiści mają pełną dowolność w umieszczaniu obrazków i okienek na ekranie oraz wyposażania ich w przeróżne elementy graficzne. Robią to aby ich programy były łatwe w użyciu i atrakcyjne. Wszystkie te elementy muszą być przez program Window-Eyes rozpoznane i udostępnione niewidomemu użytkownikowi. Zależności pomiędzy okienkami. Występują dwa typy okien. Okno aplikacji (programu) oraz okno dokumentu. Kiedy uruchamiamy program (np. wybierając jego ikonę i naciskając klawisz ENTER) aby odczytać dokument wtedy otwieramy okno aplikacji lecz aby odczytać jeden z wielu dokumentów związanych z tym programem musimy go odczytać i wtedy w oknie aplikacji pojawi się nowe okno - okno dokumentu. Aby podkreślić wzajemną zależność obu okien nazwano je oknem rodzica i dziecka. Oprócz treści okno zawiera następujące elementy: pasek tytułu, menu systemowe, pasek menu, ikony, pasek narzędzi i paski przewijania. Pasek tytułu Prawie zawsze pasek tytułu znajduje się na górze okna i przedstawia różną informację w zależności od okna np. nazwę programu, nazwę okna dialogu itp. Pasek tytułu okna aktywnego (tzn. takiego, którego dotyczyć będą wykonywane przez nas akcje) podkreślany jest specjalnym kolorem lub cieniem aby wyróżnić to okno wśród innych znajdujących się na ekranie. Pasek menu Typowe okno aplikacji posiada pasek menu ulokowany tuż pod paskiem tytułu. Przy różnej zawartości głównej listy poprzedzonej listą główną obejmuje zazwyczaj jeden wiersz. Menu systemowe Po lewej stronie paska tytułu okna aplikacji znajduje się menu komend systemowych umożliwiające przywołanie listy komend systemowych dotyczących okna aplikacji. W systemie Windows 95/98 jest to zminiaturyzowany obrazek ikony reprezentującej daną aplikację. W wielu programach tuż pod paskiem tytułu na początku listy poleceń znajduje się pole wywołujące menu komend systemowych dla okna dokumentu. Po prawej stronie paska tytułu znajdują się przyciski umożliwiające przy pomocy myszki uaktywnienie funkcji listy komend systemowych. Dla niewidomego użytkownika są one praktycznie bezużyteczne. Ikona Jest to mały obrazek, który reprezentuje akcję jaką uzyskamy wskazując ją wskaźnikiem myszki i "klikając" (szybko naciskając i puszczając) przyciskiem myszki (najczęściej dwukrotnie). Czasami możemy wywołać tą akcję wskazując ikonę klawiszami kursora i naciskając klawisz ENTER. Czasami ikony używane są również w programie do wywoływania różnych funkcji. Pasek przewijania Jeśli pasek przewijania jest obecny to umieszczony on jest pionowo po prawej stronie ekranu lub poziomo na samym jego dole. Paski przewijania pozwalają przy pomocy myszki przesuwać okno na prawo i lewo, góra i dół po pulpicie lub zawartości okna dokumentu gdy okno jest zbyt małe aby mogło pomieścić całą informację. 2.3 Jak to działa Wskazanie i wybór Część okna, która przyjmuje znaki z klawiatury uznawana jest za punkt uwagi (focus). Na przykład w edytorze tekstu aktywne okno zawiera wszystkie elementy wyliczone powyżej a reszta ekranu przeznaczona jest do edycji tekstu. Dodatkowo na dole ekranu może się znajdować linia statusu w której umieszczane są dodatkowe informacje o tekście. Gdy piszemy punkt uwagi skierowany jest na edytor lecz gdy korzystamy z listy poleceń punkt uwagi skierowany jest na element o wyróżnionym kolorze. Taki typ okna pokrywa z reguły cały pulpit. Aby się dowiedzieć co zawarte jest w aktywnym oknie można się posłużyć gorącym klawiszem Ctrl-Shift-W. Określenie miejsca gdzie znajduje się punkt uwagi uzyskać można po wciśnięciu klawiszy Ctrl-Shift-D. Przywołanie punktu uwagi do jednego z elementów nazywamy wskazaniem. To może być wykonane za pomocą klawiatury lub myszki. Wskazanie elementu wskaźnikiem myszki i przyciśnięcie ("kliknięcie") przyciskiem jest równoznaczne z przywołaniem punktu uwagi do tego elementu, naciśnięcie lewego klawisza ALT i puszczenie go przesuwa punkt uwagi do paska poleceń programu, wskazanie kolejnych jego elementów może nastąpić teraz przy użyciu klawiszy kursora. Wskazany element może być wybrany przez ponowne "kliknięcie" myszą lub naciśnięcie klawisza ENTER. Klawisze skrótów i przyspieszacze W konwencji okien elementy menu lub paska menu mają wyróżnione klawisze skrótów, które są wskazywane przez podkreśloną literę w nazwie, np. P w nazwie Plik. Klawisze skrótów są rozpoznawane przez program Window-Eyes i wypowiadane przy odczytywaniu zawartości paska. Klawisze te służą do wywoływania poszczególnych menu bez konieczności uaktywniania paska. Trzymając wciśnięty lewy klawisz Alt po naciśnięciu klawisza skrótów uaktywnimy dane menu. Wiele elementów menu również może wykorzystywać kombinację klawiszy do szybkiego uruchomienia funkcji bez konieczności jej wyboru. W tym przypadku opis takiej kombinacji, nazywanej "przyspieszaczem" występuje po prawej stronie nazwy elementu menu. Np. Ctrl-F4 zamyka okno dokumentu a Alt-F4 okno aplikacji. Jest to szybsza droga wykonywania funkcji niż dotarcie do nich przez układ menu i naciśnięcie klawisza ENTER. 2.4 Pulpit w systemie Windows 9x Pulpit w systemie Windows 9x jest mniej zorientowane na działanie ikon niż w systemie Windows 3.1. Elementem dodatkowym w stosunku do poprzednich systemów jest pasek zadań, który jest umieszczony na dole ekranu. Kilka ikon dających dostęp do niektórych programów i funkcji systemu są wyświetlone po lewej stronie pulpitu. Znajdują się tam: "Mój komputer" do przeglądania zasobów komputera, "Kosz" w którym zachowywane są kasowane informacje, "Instalacja Microsoft Network" do instalacji połączeń sieciowych. W zależności od ustawień systemu różne programy i skróty do zbiorów mogą również być obecne na pulpicie w celu szybkiego uruchamiania aplikacji. Po lewej stronie paska zadań umieszczony jest przycisk "Start", przesuwając się w prawo możemy odczytać nazwy wszystkich uruchomionych programów i otwartych dokumentów. Dalej na końcu paska zadań po prawej stronie znajduje się szuflada systemu a za nią aktualny czas i data. Uaktywnienie menu startowego, które normalnie następuje po wybraniu przycisku "Start" może również nastąpić przez naciśnięcie klawiszy Ctrl-ESCAPE lub Alt-S. Uaktywnienie się paska zadań jest każdorazowo anonsowane przez program Window-Eyes i wtedy można strzałkami kursora uaktywniać jedną z aplikacji. Wybór przycisku "Start" powoduje rozwinięcie menu startowego. W zależności od konfiguracji systemu menu startowe zawiera programy, które mogą być uruchomione przez wybór ich nazwy. Większość elementów tego menu zawiera dodatkowe podmenu, które rozwijają się po prawej stronie menu głównego. Krótki opis zawartości menu startowego Programy Podmenu to przywołuje listę programów oraz folderów (katalogów, podkatalogów) zawierających programy. Podczas instalacji systemu Windows 9x większość programów pracujących pod tym systemem a zainstalowanych w komputerze jest tu umieszczana. Wybór jednego z elementów podmenu "programy" powoduje uruchomienie programu aplikacyjnego lub otworzenie foldera z innymi programami. Dokumenty Tutaj przechowywane są nazwy ostatnich 15 dokumentów. Gdy wybrany zostanie jeden z nich to automatycznie uruchomiony zostanie odpowiedni dla tego dokumentu program aplikacyjny, w którym wskazany dokument zostanie otworzony. Ustawienia Zawierają podmenu z funkcjami kontrolnymi systemu. Znajdź Tutaj znajdują się funkcje poszukiwania folderów i zbiorów. Pomoc Wybór tej funkcji uruchomi program pomocy. Uruchom Pozwala na uruchomienie dowolnego programu w systemie w tym także programu instalacyjnego dla nowej aplikacji. Zakończ Otwiera okno dialogu z polami opcji dla przygotowania systemu do wyłączenia, lub ponownego uruchomienia. 2.5 Okno dialogu i lista właściwości Okno dialogu służy do wymiany informacji pomiędzy użytkownikiem a programem. Okno takie zawiera najczęściej różne pola wyboru w różnych miejscach okna. Klawisz TAB lub Shift-TAB służy do wyboru jednej z zaproponowanych możliwości. Okno dialogu podaje wszystkie opcje możliwe do wyboru i akceptowane przez program. Na przykład jeśli chcemy otworzyć zbiór danych (dokument) wybieramy "Plik" z paska menu, a następnie "Otwórz" co spowoduje pojawienie się okna dialogu, w którym kursor ustawi się w miejscu gdzie należy wpisać nazwę zbioru. Jeśli nie znamy dokładnie nazwy zbioru i jego położenia to możemy za pomocą klawisza TAB przejść do kolejnego miejsca w oknie gdzie klawiszami kursora możemy przeglądać wszystkie dostępne nazwy zbiorów. Wybranie jednej z nich spowoduje wczytanie zbioru i zamknięcie okna dialogu. Ponadto w innych miejscach okna dialogu można znaleźć nazwy ostatnio odczytywanych zbiorów co może być przydatne w przypadku gdy chcemy pracować ponownie z tym samym dokumentem, a nie pamiętamy dokładnie jego nazwy. Pole edycji W tym miejscu możemy wpisywać dowolny tekst. Pole dialogu ogranicza długość tekstu i czasami zestaw dopuszczonych do wpisywania znaków. Kiedy wybierzemy pole edycji Window-Eyes powie "pole edycji" i wypowie wszystko co będzie wpisywane wewnątrz tego pola. Do edycji wpisywanego tekstu możemy używać klawiszy kursora i klawiszy BACKSPACE oraz DELETE. System dopuszcza stosowanie pól edycji - tylko do odczytu. Informacja zawarta w takim polu nie może być zmieniona. Przycisk Jest to mały element kontrolny najczęściej wyróżniony w tekście kolorem, rozświetlaniem lub obramowaniem. Tekst zawarty w przycisku jest najczęściej jednym słowem np.: Tak, Nie, Opcje, Anuluj itp. Przyciski mogą być wybierane klawiszem ENTER lub SPACJĄ kiedy są wskazane. Program najczęściej wskazuje na jeden z przycisków, który najczęściej bywa używany w danej sytuacji lub, którego użycie jest najbezpieczniejsze. Naciskając ENTER wybieramy ten przycisk. Gdy okno dialogu jest czytane program Window-Eyes podaje nam przycisk domyślny oraz klawisze skrótów wszystkich przycisków. Po naciśnięciu gorącego klawisza Numpad-Delete usłyszymy opis aktualnie wskazanego przycisku w oknie dialogu. Jeśli usłyszymy "bip" oznacza to, że żaden przycisk nie jest wskazany. Najprostsze okno dialogu zawiera tylko dwa przyciski TAK, NIE oczekując odpowiedzi na zadane pytanie. Przycisk "Anuluj" pozostawia stare ustawienia aktywne przed otwarciem okna dialogu. Przycisk listy Szczególny przycisk zawierający listę ustawień, którą można przeglądać przy pomocy klawiszy kursora góra/dół. Nowy wybór zmienia ustawienia dla tego przycisku. Zmiana ustawień pociąga za sobą zmianę nazwy. Wskazując na przycisk Window-Eyes nie wypowiadają listy ustawień. Można je odczytać po wciśnięciu klawisza SPACJI. Przyciski opcji W odbiorniku samochodowym ustawienie zakresu fal może być zrobione przez wciśnięcie na stałe jednego z kilku przycisków, powoduje to włączenie jednego zakresu fal z wyłączeniem pozostałych. Będzie on aktywny wtedy gdy radio będzie włączone lecz jego ustawienie można zrobić wcześniej. Podobnie w systemie Windows istnieje możliwość ustawienia jednej z opcji. Do tego służą przyciski, które przedstawione są w formie kółek. Gdy kółko ma czarną kropkę w środku oznacza to, że opcja jest włączona. Wskazanie przycisku powoduje jego włączenie z jednoczesnym wyłączeniem przycisków pozostałych. Wybór grupy przycisków następuje najczęściej za pomocą klawisza TAB, a jednego z grupy, za pomocą klawiszy kursora - góra dół. Pole wyboru W oknie dialogu mogą wystąpić elementy określane jako pola wyboru. Są to małe kwadraty, które mogą być przekreślone. Ich działanie jest podobne do przycisków opcji ale w odróżnieniu od tych poprzednich kilka z nich może być aktywnych jednocześnie. Wskazanie pola wyboru następuje tak samo jak przycisku opcji lecz aby je uaktywnić lub zdezaktywować należy wcisnąć klawisz SPACJI. Pole listy Wiele okien dialogu zawiera listy elementów lub opcji do wyboru. Może to być: lista nazw zbiorów, typów zbiorów, krojów itp. Lista ta jest z reguły wyświetlana pionowo, jeden z jej elementów jest wybrany, co zaznaczone jest innym kolorem. Można dokonywać wyboru poszczególnych elementów strzałkami kursora lub naciskając pierwszą literę nazwy poszukiwanego elementu. Uaktywnienie pola listy jest przez program Window-Eyes anonsowane z jednoczesnym podaniem liczby elementów listy i numerem wybranego elementu. Niektóre pola listy dają możliwość dokonania więcej niż jednego wyboru. Na przykład można wybrać wiele zbiorów do skasowania. Takie pole listy jest definiowane jako pole wielu wyborów. W takim przypadku, aby dokonać wyboru więcej niż jednego elementu listy należy przy przesuwaniu kursora trzymać wciśnięty klawisz SHIFT. W konwencji Windows wiele aplikacji pozwala przełączać w tryb wielu wyborów. Dokonujemy tego klawiszem Shift-F8. Gdy jesteśmy już w tym trybie klawiszem SPACJI możemy wybierać lub kasować wybór poszczególnych elementów. Lista rozwijana Lista rozwijana podobna jest do menu i pola listy, zawiera ona wiele elementów, które mogą być przeglądane i wybierane. Różnica polega na tym, że widoczny jest tylko element wybrany. Klawiszami kursora możemy przesuwać się po liście od góry do dołu. W wielu przypadkach przy pomocy klawiszy Alt-SPACJA lista rozwijana umożliwia wyświetlenie dostępnych opcji na ekranie w postaci rozwijanego menu. Wybór wskazanego elementu jest klawiszem ENTER. Po dokonaniu wyboru w liście rozwijanej przy pomocy klawisza TAB przechodzimy do następnego rejonu okna dialogu. Listy rozwijane nie zapętlają się więc po dojściu do ostatniego jej elementu nie można wybierać dalej. Pole listy rozwijanej umożliwia wpisywanie nazwy i dokonuje wyboru elementu najbardziej zbliżonego do nazwy już wpisanej. Umożliwia to szybszy wybór po wpisaniu pierwszych liter reszta jest dopisywana przez program. Pole edycji listy rozwijanej Czasami niewielkie pole edycji zwane polem edycji listy rozwijanej pojawia się tuż powyżej pola listy. W tym polu możemy wpisywać tekst, jeżeli odpowiada on jednemu z elementów listy to zostanie on wybrany. Program Window-Eyes poinformuje gdy uaktywnimy pole edycji. Zakładki Podobnie jak w notesie w systemie Windows mogą występować "zakładki". Są to elementy podobne trochę do przycisków, a umieszczone są poziomo w wierszu na górze okna dialogu. Podobnie jak przyciski opcji tylko jedna zakładka może być aktywna. Jeśli uaktywnimy zakładkę to pole dialogu zostanie przykryte stroną zakładki. Po otwarciu okna dialogu z zakładkami jedna z nich jest zawsze uaktywniona. Klawisze Shift-TAB uaktywniają wybór zakładki, którego możemy dokonać klawiszami kursora i klawiszem TAB. Zakładki są częściej używane w systemie Windows 95/98 a ich celem jest umieszczenie w jednym oknie dialogu znacznie większej ilości opcji. Widok listy Widok listy jest dostępny tylko w systemach Windows 95/98. Działanie jest podobne do pola listy. Jednak w tym przypadku zawsze możemy dokonać wielu wyborów. Widok listy może być podobny do okna zawierającego ikony np. okno "mój komputer" jak również może on być podobny do pola listy. Naciskając klawisze Shift-F10 lub prawy klawisz myszy przywołujemy menu kontekstowe związane z danym widokiem listy. Wielu wyborów dokonujemy trzymając wciśnięty klawisz CONTROL podczas gdy klawisz SPACJI służy do dokonania wyboru. Widok drzewa W Windows 95/98 jest to prezentacja folderów i podfolderów. Umieszczone są one jeden pod drugim. Foldery mogą być zwinięte lub rozwinięte. Gdy folder jest wybrany to wciśnięcie prawej strzałki powoduje jego rozwinięcie. Edycja góra dół Jest to pole umożliwiające wpisanie wartości liczbowej z klawiatury lub zwiększanie czy też zmniejszanie wartości już wpisanej przy pomocy strzałek. Suwak Jest to element graficzny podobny do potencjometru suwakowego. Pozycja suwaka związana jest z wartością liczbową, którą on reprezentuje. Zmiana tej wartości następuje przy pomocy strzałek. Inne sterowanie Podczas projektowania okna dialogu programiści najczęściej wybierają przedstawione powyżej rozwiązania. Jednak niektórzy z nich opracowują swoje własne mini-interfejsy lub modyfikują już istniejące dopasowując je do swoich potrzeb. Kiedy program Window-Eyes napotyka na jedno z takich rozwiązań informuje o tym. Niektóre z takich rozwiązań nie będą udźwiękowione ze względu na brak powiązania z odpowiednią klasą. 2.6 Okno informacyjne Okno to jest bardzo podobne do okna dialogu jednakże okno to najczęściej wyświetla wiadomości i czeka na ich zaakceptowanie. Przycisk TAK jest jedynym przyciskiem w tym oknie. Wybór tego przycisku kasuje okno z ekranu. 2.7 Ekran Rozdzielczość Obraz na ekranie komputera przedstawiany jest za pomocą malutkich punkcików zwanych pixelami. Rozdzielczość określa maksymalną ich liczbę w poziomie i w pionie. Rozdzielczość jest ustalana przez kartę graficzną komputera, sterownik karty oraz ustawienia systemu Windows. Odległości od lewej krawędzi ekranu określane są jako X, a odległości od góry ekranu jako Y. Gdy wskaźnik myszki jest umiejscowiony jego współrzędne wynoszą X0 Y0. Pozycję wskaźnika myszy możemy odczytać klawiszami Ctrl-Insert-Numpad-+. Najszybszym sposobem określenia aktualnej rozdzielczości ekranu jest odczytanie współrzędnych wskaźnika myszy w prawym dolnym rogu. Kolory Sześć wartości jest potrzebnych do określenia koloru, trzy dla tła i trzy dla przedniego planu. Każda z tych wartości, z zakresu 0 - 255 określa nasycenie jednego z trzech podstawowych kolorów - czerwonego, zielonego i niebieskiego. 2.8 Kilka komend systemu Windows Większość programów pracujących w środowisku Windows pozwala posługiwać się klawiatura i myszką. Poniżej przytoczonych zostało kilka kombinacji klawiszy uruchamiających różne funkcje systemu. ALT Naciśnięcie i puszczenie tego klawisza uruchamia pasek menu. Naciśnięcie tego klawisza w dowolnym miejscu paska menu powoduje przejście do okna aplikacji. Przy polskiej klawiaturze w układzie programisty prawy klawisz ALT służy do uzyskiwania polskich znaków, tak więc opisane działanie dotyczy tylko lewego klawisza ALT znajdującego się po lewej stronie klawisza SPACJI. ALT-TAB Ta kombinacja klawiszy wyświetla okno informacyjne zawierające ikonę programu i etykietę okna aplikacji, które było otwarte poprzednio. Trzymając wciśnięty klawisz ALT i naciskając klawisz TAB możemy cyklicznie wybierać ikony okien dostępnych aplikacji. ALT-Shift-TAB powoduje przeglądanie w odwrotnej kolejności. ALT-ESCAPE Powoduje przeglądanie całych okien aktywnych aplikacji a nie tylko ich ikon. Program Window-Eyes odczytuje paski tytułów przywoływanych okien. Ctrl-ESCAPE W systemie Windows 3.1 ta kombinacja klawiszy przywołuje okno listy zawierające wszystkie aktualnie działające programy. Ich wybór może być dokonywany klawiszami kursora i potwierdzany klawiszem ENTER. W systemach Windows 95/98 Ctrl-ESCAPE wyświetla pasek zadań i menu startowe na zmianę. ALT-SPACE Otwiera menu systemowe. Ctrl-TAB W systemie 3.1 przenosi punkt uwagi z jednej grupy ikon do drugiej. Ctrl-Shift-TAB działa tak samo ale w odwrotnej kolejności. TAB W edytorach tekstu przesuwa kursor do następnego tabulatora. W oknach dialogu uaktywnia następną grupę elementów kontrolnych. Shift-TAB w oknie aplikacji najczęściej przesuwa kursor do tyłu o jeden tabulator w oknach dialogu uaktywnia poprzednią grupę elementów. 3 O programie. 3.1 Co to takiego Window-Eyes? Jest to program użytkowy, który monitoruje działanie innych programów i wysyła informację tekstową o ich działaniu do syntezatora mowy, który tą informację wypowiada. Window-Eyes monitoruje klawiaturę, ekran, i aktywność systemu Windows związaną z działaniem programów. Istotą działania programu Window-Eyes jest opisanie za pomocą mowy syntetycznej zawartość ekranu komputera w taki sposób aby osoba niewidoma mogła korzystać z programów użytkowych i systemu operacyjnego. 3.2 Okno użytkownika. Jest to prostokątny fragment ekranu o określonej przez użytkownika wielkości. Definiowanie wymiarów okna użytkownika odnosi się do krawędzi okna aktywnego. Na przykład okno obejmujące całą powierzchnię okna aktywnego ma współrzędne: 0 - odległość od lewej krawędzi, 0 - odległość od górnej krawędzi, 0 - odległość od krawędzi prawej i 0 - od krawędzi dolnej. Gdy tylko okno aktywne zmienia swoje wymiary lub położenie, okno użytkownika jest automatycznie redefiniowane. Dwa typy okien. Wyróżnione zostały dwa typy okien okno standardowe i okno hiperaktywne. Okno standardowe jest fragmentem ekranu niezależnym od obszaru znajdującym się poza nim. Może ono być ustawione na dowolny wymiar, a przeczytanie zawartości jednego z pierwszych dziesięciu okien może nastąpić przy użyciu gorących klawiszy Alt-0 do Alt-9. Okna od 10 do 49 mają własne gorące klawisze nie zdefiniowane domyślnie. Dowolne okno z 50 standardowych może być odczytane dowolnym gorącym klawiszem nie zdefiniowanym początkowo. Pomimo tego, że istnieje możliwość zdefiniowania 50 okien prawie żaden z użytkowników nie będzie miał potrzeby wykorzystywania ich wszystkich. Trochę bardziej skomplikowane jest okno hiperaktywne. Okno to pomaga zautomatyzować pracę programu Window-Eyes. Od momentu ustawienia okno hiperaktywne nadzoruje stale określone zmiany na ekranie i w zależności od nich uruchamia akcje programu Window-Eyes. 3.3 Panel kontrolny programu Window-Eyes Przywołanie panelu kontrolnego programu następuje przez naciśnięcie klawisza CONTROL i klawisza BECKSLASH. Puszczenie obu klawiszy spowoduje wyświetlenie panelu kontrolnego u góry ekranu i wypowiedzenie nazwy programu. Panel kontrolny działa we własnym oknie aplikacji i podobnie jak inne programy może być przywoływany z paska zadań systemu. Po aktywacji panelu kontrolnego naciśnięcie klawisza ALT uaktywni pasek menu programu. Zawartość tego paska może być przeglądana przy pomocy klawiszy kursora - strzałki lewo prawo. poszczególne nazwy paska menu będą czytane wraz z klawiszami skrótu im odpowiadającymi: P = plik rozwijane E = ekran rozwijane K = klawiatura rozwijane M = myszka rozwijane G = gorące klawisze dialog A = akcje dialog O = ogólne rozwijane D = gadatliwość rozwijane L = globalne rozwijane C = pomoc rozwijane Rozwinięcie jednego z wymienionych powyżej menu jest możliwe przez naciśnięcie klawisza ALT i odpowiedniego klawisza skrótu. Inną możliwością jest wybór nazwy menu klawiszami kursora i naciśnięcie klawisza ENTER lub strzałki - w dół. Wybierając elementy rozwiniętego już menu możemy napotkać jedną z trzech sytuacji: 1. Wybrany element jest przełącznikiem OFF/ON np. służącym do wyłączenia głosu, wybór tego elementu spowoduje przełączenie opcji np. z ON na OFF i opuszczenie menu. 2. Wybrany element prowadzi do podmenu. Na przykład wybranie Zapisz otwiera podmenu, w którym zawarty jest szereg dodatkowych opcji. 3. Wybrany element otwiera okno dialogu, które zawiera szereg elementów kontrolnych omawianych w poprzednim rozdziale. Plik To menu jest używane do ręcznego zapisu i odczytu zbiorów konfiguracyjnych, słowników i innych ustawień programu. Ekran, Klawiatura i Myszka Zarówno ekran klawiatura jak i myszka mogą mieć przyporządkowane trzy różne ustawienia parametrów głosu. Można je oddzielnie włączać, zmieniać szybkość, wysokość i głośność. Zmiana parametrów głosu dla każdego z wymienionych urządzeń następuje w jednym z rozwijanych menu. Gorące klawisze Gorące klawisze są definiowane przez użytkownika tak aby móc wywoływać funkcje programu Window-Eyes bez wpływu na program użytkowy. Dostarczane ustawienia wykorzystują klawisze klawiatury numerycznej NUMPAD. Wciskając klawisze CONTROL i NUMPAD Strzałka w dół odczytamy linię kursora tekstu. Jeśli dana kombinacja klawiszy jest używana przez program użytkowy to może być ona przedefiniowana lub pominięta kombinacją Insert-B. Akcje Klawisze akcji umożliwiają programowi Window-Eyes współpracować z programem użytkowym. Takie klawisze jak strzałki, strona w górę i w dół, tabulator służą najczęściej do przemieszczania kursora po ekranie. Window-Eyes śledzą pozycję kursora i w zależności od wciśniętego klawisza mogą wykonać różną funkcję. Na przykład klawisz TAB, który w edytorach tekstu przesuwa kursor do następnego tabulatora może jednocześnie powodować wypowiedzenie nowych współrzędnych lub słowa na którym zatrzymał się kursor. Akcje związane z klawiszami mogą być zmieniane przez użytkownika. Ogólne Omówienie tego menu zostanie przedstawione później. Gadatliwość Tutaj określa się szczegółowość opisywania zdarzeń występujących na ekranie. Program Window-Eyes może podawać maksymalnie dużo informacji lub tylko jej część. Na przykład: może informować każdorazowo o zamykaniu menu, o klawiszach skrótu, przyspieszaczach, o gorących klawiszach, czytać automatycznie zawartość otwartego menu lub wypowiadać niewielką część tej informacji potrzebną do pracy dla doświadczonych użytkowników. Globalne Ustawienia te są zapisane w podstawowym pliku konfiguracyjnym programu Window-Eyes WINEYES.000 i mogą być aktywne dla wszystkich konfiguracji. Znaczy to, że nie musimy w każdym przypadku ustawiać osobno parametrów mowy lecz wystarczy ustawić je raz tak aby były aktywne zawsze przy każdym uruchamianym programie użytkowym. Dwa typy pomocy Podręcznik i pomoc użytkowa. Podręcznik dostępny jest przez menu POMOC z panelu kontrolnego programu. W menu tym zawarty jest podręcznik oraz krótka informacja o programie. Pomoc użytkowa ma za zadanie pomóc w posługiwaniu się programem Window-Eyes wewnątrz programu użytkowego. Jeśli posługujemy się programem do którego dostarczony jest zbiór konfiguracyjny to otrzymamy informacje o każdym otwieranym oknie. Pomoc ta jest dostępna przy pomocy klawiszy Ctrl-Shift-F1. Po naciśnięciu wskazanej kombinacji klawiszy pojawi się okno dialogu, górna połowa tego okna to pole edycji, które może zawierać informację o aktualnym oknie. Jeśli w polu edycji zawarta jest informacja to jest ono automatycznie ustawione jako tylko do odczytu. Jeśli informacja w nim zawarta ma być zmieniona to trzeba użyć przycisku Edycja, który znajduje się w dolnym prawym rogu okna dialogu. Przycisk ten jest wskazany po otwarciu pomocy. W oknie dialogu pomocy użytkowej znajdują się jeszcze: Warstwa początkowa - pole edycji tylko do czytania zawierające nazwę okna, które domyślnie jest powiązane z pomocą użytkownika dla tego miejsca programu użytkowego. Warstwa bieżąca - pole edycji tylko do czytania zawierające nazwę okna obecnie używaną Skojarz pomoc z warstwą - pole listy zawierające wszystkie okna przyporządkowane danej pomocy. 3.4 Eliminacja zbędnego gadania Jedyne co może być gorszego od komputera, który nic nie mówi to komputer, który gada za dużo. Aby wyłączyć niepotrzebne gadanie Window-Eyes wyposażony jest w funkcję przerywania mówienia, której kontrola odbywa się przez menu klawiatury. Domyślnie każdy naciśnięty klawisz przerywa mowę. 4 Ustawienia globalne W programie Window-Eyes istnieją trzy niezależne głosy. Jeden związany z klawiaturą, drugi z myszką a trzeci z ekranem. Parametry każdego z wymienionych głosów można ustawiać indywidualnie. Ustawienia te mogą być wspólne dla wszystkich plików konfiguracyjnych lub dla każdego inne. 4.1 Podstawy Ustawienia parametrów programu mogą być zmieniane ręcznie podczas pracy programu lub odczytywane automatycznie przy uruchamianiu jednego z programów użytkowych. Wspomniane już było, że domyślne ustawienia są zapisane w zbiorze WINEYES.000, który znajduje się w katalogu zawierającym program Window-Eyes. W przypadku gdy aktywny jest zbiór konfiguracyjny uruchomiony dla danego programu użytkowego aktywne są w tle również ustawienia domyślne. Ustawienia te zawsze mogą być uaktywnione w miejsce ustawień aplikacji. Ustawienia domyślne nazywane są ustawieniami globalnymi gdyż ich działanie może być rozciągnięte na wszystkie pliki konfiguracyjne. 4.2 Jak działają Ustawienia globalne wywołuje się z paska menu panelu kontrolnego programu Window-Eyes. Menu globalne zawiera następujące elementy: G = Globalne ustawienia = Głos i Gadatliwość E = Ekran rozwijane K = Klawiatura rozwijane M = Myszka rozwijane D = Gadatliwość rozwijane Z = Zastosuj ustawienia S = Status hiperaktywnego okna = Komentarze wyłączone P = Pokaż kontur okna użytkownika C = Częstotliwość migotania kursora = 100 I = Minimalny rozmiar grafiki = 7 A = Maksymalny rozmiar grafiki = 100 U = Używaj granic uchwytów dla myszki = On 4.3 Globalne a lokalne ustawienia. W dowolnym środowisku mowy można określić czy ustawienia globalne mają być włączone czy wyłączone, czy mają dotyczyć tylko głosu, tylko gadatliwości czy głosu i gadatliwości łącznie. Aby zmienić ustawienia należy wybrać Globalne ustawienia z menu Globalne. Program wyświetli pole listy z czterema elementami do wyboru. Gdy ustawienia globalne są aktywne ich odpowiedniki w menu Ekran, Klawiatura i Myszka są niedostępne w przeciwnym razie parametry głosu i gadatliwości można zmieniać w menu ekranu, myszki i klawiatury. 4.4 Głosy Ekranu, Klawiatury i Myszki Oprócz włączenia i wyłączenia głosu można ustawić jego cztery różne parametry - szybkość, wysokość, barwę i głośność. Sposób zmiany tych parametrów jest identyczny zarówno w ustawieniach globalnych jak i w poszczególnych menu dotyczących ekranu, klawiatury i myszki. G = Głos = On S = Szybkość = 5 W = Wysokość = 3 B = Barwa = I O = Głośność = 9 Pierwsza z wymienionych opcji polega tylko na włączeniu lub wyłączeniu głosu. W przypadku ekranu dotyczy to tylko okna mówionego, w przypadku klawiatury wyłącza echo klawiszy a w przypadku myszki komentarze, które związane są z przesuwaniem wskaźnika myszy. Wybranie jednej z pozostałych opcji powoduje otwarcie okna dialogu umożliwiającego zmianę parametrów w zakresie 0-9 dla szybkości, wysokości i głośności i od A do Z w przypadku barwy. Wybranie odpowiedniej wartości dokonywane jest przy pomocy klawiszy kursora - strzałki lewo-prawo. Zmianę akceptujemy klawiszem ENTER. W przypadku ustawień globalnych aby nasze ustawienia zostały zapisane w pliku konfiguracyjnym musimy z menu Globalne wywołać opcję Zastosuj Ustawienia. UWAGA: Nie zaleca się dokonywania jakichkolwiek zmian w zbiorze konfiguracyjnym WINEYES.000 oprócz zmian ustawień globalnych. 4.5 Ustawienia gadatliwości W początkowym okresie posługiwania się programem korzystne jest gdy mowa szczegółowo opisuje zdarzenia występujące na ekranie komputera. Przy lepszym poznaniu programu zbyt dużo opisów spowalnia pracę i zaczyna być denerwujące. Ograniczenie gadatliwości programu może być dokonywane zarówno na poziomie parametrów globalnych jak i lokalnych. Dopóki aktywne są ustawienia globalne można zmieniać wszystkie ustawienia z menu Globalne. Wybranie pozycji Gadatliwość spowoduje wyświetlenie podmenu zawierającego następujące elementy: M = Menu Y = Myszka A = Aktywne I = Inne P = Punkt Uwagi Z = Zmiany Atrybutów Do każdego z powyższych elementów przyporządkowane jest okno dialogu o różnej zawartości ale o podobnym działaniu. Każde z nich ma kilka pól wyboru, które są umieszczone pionowo oraz przyciski OK. i ANULUJ. Przemieszczanie się pomiędzy polami wyboru następuje po naciśnięciu klawisza TAB. a zmiany ich statusu dokonuje się klawiszem SPACJI. Klawisz ENTER działa tak samo jak przycisk OK. a klawisz ESCAPE jak przycisk ANULUJ. Menu - Gadatliwość Okno dialogu związane z tą pozycją zawiera listę sytuacji, które wywołują komentarze związane z pojawianiem się menu na ekranie. 0 = Menu Otwarte - nie oznaczone Gdy to pole wyboru jest oznaczone to wypowiadany jest komunikat "Menu otwarte" przy każdym otwarciu menu. Z = Menu Zamknięte - oznaczone Podobnie jak powyżej komunikat "Menu zamknięte" będzie się pojawiał po każdym zamknięciu menu. P = Opcja - oznaczone To pole odpowiada za wypowiadanie nazwy menu. K = Klawisz Skrótu - oznaczone Przy korzystaniu z programu wypowiadane będą nazwy klawiszy skrótów. Opcja ta przydatna wtedy gdy chcemy nauczyć się szybkiego otwierania menu znacznie wydłuża wypowiedzi. Nazwa klawisza skrótu podawana jest przed nazwą menu i dlatego jej wyłączenie znacznie przyśpiesza pracę skracając wypowiedzi. Y = Przyspieszacz - oznaczone Opcja ta odpowiada za wypowiadanie nazw klawiszy umożliwiających uruchomienie funkcji menu przy pomocy kombinacji klawiszy bez otwierania menu. Nazwy tych klawiszy podawane są najczęściej po nazwie funkcji. S = Opisy - oznaczone Przy wskazaniu na menu będzie wypowiadana dodatkowa informacja o jego charakterze np. menu rozwijane. C = Czytaj Nowe Menu - nieoznaczone Ta opcja odpowiada za czytanie całej zawartości menu natychmiast po jego otwarciu. Śledzenie ruchu myszki. Przesuwanie wskaźnika myszy po ekranie generuje wypowiedzi związane z elementami, na które natrafia wskaźnik myszki. Informacje te opisują elementy ekranu, nazwy ikon, okien itp. Ustawienie gadatliwości dla myszki sprowadza się do dwóch pól: E = Wejście Myszki - nieoznaczone Gdy pole to jest oznaczone wypowiadana będzie nazwa i typ okna na obszar którego wprowadzona została myszka. Y = Wyjście Myszki - nieoznaczone Oznaczenie tego pola spowoduje wypowiadanie nazwy okna, które zostało przez myszkę opuszczone. Identyfikacja i czytanie nowego okna. Pojawiające się na ekranie okno może być automatycznie anonsowane. Informacja przy tym podawana może określać rodzaj okna i informację w nim zawartą. Pole dialogu "Aktywne" z menu gadatliwości ma pięć pozycji: A = Aktywne - nieoznaczone Gdy ta opcja jest oznaczona Window-Eyes powie "aktywne" gdy nowe okno zostanie uaktywnione. T = Typ Okna - oznaczone Podany zostanie typ otwieranego okna. Y = Tytuł Okna - oznaczone Przeczytany zostanie pasek tytułu otwieranego okna. K = Całe Okno Gdy Komunikat - oznaczone Przeczytana zostanie zawartość okna wiadomości gdy się ono pojawi na ekranie. Okna wiadomości zawierają wiele ważnych informacji związanych z dialogiem użytkownika z programem. Często w ten sposób przesyłane są komunikaty o błędach. D = Całe Okno Gdy Dialog - oznaczone Przeczytana zostanie zawartość okna dialogu w momencie jego otwarcia. Zamiast przemieszczać się po zawartości okna klawiszem TAB. w poszukiwaniu interesującej nas opcji, możemy podczas odsłuchiwania zawartości okna wcisnąć odpowiedni klawisz skrótu ustawiając opcję i przerywając mówienie. Inne ustawienia Ta pozycja menu gadatliwości ma trzy pola wyboru: K = klawisz skrótu - oznaczone Wiele okien dialogu posiada klawisze skrótu, które działają podobnie jak te w menu. Prawdopodobnie nie będziemy chcieli słuchać, że T = tak lub N = nie ale wiele okien dialogu ma mnóstwo elementów kontrolnych z klawiszami skrótów. P = Pierwsza/Ostatnia Pozycja - nieoznaczone Opcja ta odpowiedzialna jest za podawanie informacji o dotarciu do pierwszej lub ostatniej pozycji z listy. Jest to bardzo przydatna funkcja, zwłaszcza w przypadku gdy pozycje listy brzmią bardzo podobnie. B = Bieżąca Pozycja - oznaczone Program podaje numer pozycji z pośród wszystkich pozycji w liście. Ta funkcja jest szczególnie przydatna w przypadku bardzo długich list. Zmiana Punktu Uwagi Ustawienia gadatliwości związane z punktem uwagi zawierają sześć pól wyboru: U = Punkt Uwagi - nieoznaczone Kiedy następuje zmiana punktu uwagi program anonsuje "wybrane". Ma to zastosowanie podczas otwierania okien dialogu lub wiadomości gdy naciskając klawisz TAB. przechodzimy z jednego pola kontrolnego do drugiego. O = Typ Okna - oznaczone Przy zmianie punktu uwagi będzie wypowiadany typ okna. Na przykład przy przejściu do pola listy program powie "pole listy". T = Typ Okna Najpierw - oznaczone Przy przejściu do okna zostanie wypowiedziany najpierw jego typ a następnie ustawienia np. "Przycisk OK.". Gdy opcja ta nie będzie oznaczona typ wypowiadany będzie na końcu np. "OK. Przycisk". N = Nazwa Pola - oznaczone Poszczególne obszary w oknie dialogu posiadają swoje nazwy i klawisze skrótów. Przechodząc z jednego obszaru do drugiego program wypowiadać będzie nazwy tych obszarów. Nazwą aktualnego obszaru można również uzyskać za pomocą gorącego klawisza CTRL-SHIFT-N. D = Dane Pola - oznaczone Podobnie jak powyżej nazwy pól mogą być przez program wypowiadane. Gorący klawisz CTRL-SHIFT-D służy do wypowiedzenia nazwy aktualnego pola. I = Inne Sterowanie - oznaczone Standardowe opcje używane w programach aplikacyjnych są znane a ich opisy wypowiadane przez program Window-Eyes. Jednakże zdarzają się przypadki gdy typ okna nie jest jeszcze znany i przy włączonej tej opcji będzie wypowiadane "inne sterowanie". Monitorowanie zmian atrybutów W systemie Windows używane są cztery rodzaje atrybutów do wyświetlania tekstu na ekranie i wszystkie mogą być obsługiwane przez program Window-Eyes - kolory, kroje, wielkości i style. Kolor tła i planu przedniego określane są kombinacją kolorów podstawowych których wartości należą do przedziału 0-255 dla koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego. Kroje określają wygląd liter a wielkość podawana jest w punktach - 72 punkty na cal. Styl pisma to podkreślanie, wytłuszczanie, kursywa i podwójne podkreślenie. Zmiany Atrybutów Ten element menu "Gadatliwości" ma cztery pola wyboru: K = Zmiany Kolorów - nieoznaczone Program poda wartości każdego z kolorów podstawowych gdy kursor lub wskaźnik myszki natrafi na nowy kolor. C = Zmiany Czcionek - oznaczone Wypowiedziana zostanie nazwa kroju gdy nowy krój pojawi się w odczytywanym z ekranu tekście W = Zmiany Wielkości - oznaczone Wypowiedziana zostanie wielkość znaków gdy nastąpi jej zmiana w odczytywanym z ekranu tekście. S = Zmiany Styli - oznaczone Każda zmiana stylu zostanie wypowiedziana gdy nastąpi w odczytywanym z ekranu tekście. 4.6 Pozostałe elementy menu Globalne W tym menu znajduje się jeszcze siedem innych elementów: Zastosuj Ustawienia Wybranie tej opcji powoduje zapisanie obecnych ustawień w pliku konfiguracyjnym WINEYES.000. S = Status Hiperaktywnego Okna = Komentarze Wyłączone Okna hiperaktywne będą omawiane później. Z tym elementem menu globalnego związane jest okno dialogu zawierające trzy elementy: Off Komentarze Wyłączone Komentarze Włączone Gdy wybrana jest opcja OFF - okna hiperaktywne nie funkcjonują. Gdy wybrane są "Komentarze Wyłączone" okna funkcjonują ale program nie mówi gdy wywoływana jest funkcja związana z tymi oknami. Jest to funkcja aktywna domyślnie i nie jest zapisywana gdy wywołamy opcję "Zastosuj Ustawienia". Wszystkie zmiany w tym przypadku muszą być wykonywane ręcznie. Wybranie opcji "Komentarze Włączone" spowoduje anonsowanie każdej akcji wywoływanej przez okno hiperaktywne. P = Pokaż Kontur Okna Użytkownika - off Ta opcja jest przeznaczona dla widzących użytkowników. Pokazuje ona aktualną pozycję okna na ekranie przez zanegowanie obszaru obejmowanego przez to okno. Odczytanie okna ponownie spowoduje przywrócenie kolorów. Czasami jednak trzeba użyć klawiszy 'Insert-\ ' aby przywrócić początkowy wygląd ekranu. C = Częstotliwość Migotania Kursora = 100 Ta funkcja została opracowana specjalnie dla tych którzy korzystać będą z programu "Microsoft Word" napisanego dla systemu Windows 3.1 ale może być użyta przy innych programach nie testowanych z programem Window-Eyes. Pół okres migotania kursora podawany jest w mikrosekundach. 100 oznacza, że kursor będzie widoczny przez 100 mikrosekund i przez 100 mikrosekund będzie niewidoczny. Typowa dla przytoczonej powyżej aplikacji wartość 530 jest zbyt duża dla prawidłowego działania programu. Częstotliwość migotania kursora można zmieniać wpisując inną z klawiatury po wybraniu tej opcji. I = Minimalny Rozmiar Grafiki = 7 Zdecydowana większość użytkowników programu Window-Eyes nigdy nie będzie potrzebowała korzystać z tej funkcji. Dotyczy to aplikacji w których na ekranie występuje bardzo dużo małych elementów graficznych nieistotnych z punktu widzenia niewidomego użytkownika. Ich ciągłe monitorowanie zabiera czas procesora. Program ignoruje elementy graficzne których wielkość jest mniejsza niż 7x7 punktów. Można ten parametr zmienić ale należy to robić bardzo ostrożnie aby nie zgubić elementów istotnych z punktu widzenia obsługi programu. A = Maksymalny Rozmiar Grafiki = 100 Podobnie jak opcja poprzednia lecz w tym przypadku określana jest maksymalna wielkość elementów graficznych, które mają być śledzone przez program Window-Eyes. U = Używaj Granic Uchwytów dla Myszki = On Ta opcja jest wykorzystywana podczas definiowania granic okna. Gdy jest ona wyłączona okno może być definiowane w oparciu o dokładną pozycję wskaźnika myszki, a nie w oparciu o granice obszaru przez nią wskazywanego. 5 Ustawianie głosów 5.1 Podstawy Program Window-Eyes umożliwia ustawienie różnych parametrów głosu dla informacji odczytywanej z ekranu, echa klawiatury i komentarzy wywoływanych przez ruch myszki. Podobnie jak przy ustawieniach globalnych istnieje możliwość zmiany tych parametrów w zakresie 0-9 dla szybkości, głośności i wysokości tonu oraz w zakresie od A-Z dla barwy dźwięku. Sposób zmian tych parametrów jest identyczny jak w przypadku ustawień globalnych. Aby ustawienia lokalne dla danego programu użytkowego mogły być zmieniane należy najpierw wyłączyć ustawienia globalne. 5.2 Określenie trybu odczytu interpunkcji Oprócz ustawień parametrów głosu w menu ekranu i klawiatury istnieje możliwość zmiany interpunkcji. Wybranie tej opcji określi sposób wypowiadania znaków innych niż litery. Z opcją tą związane jest menu rozwijane, w którym występuje pięć pozycji: T = Tekstowa Włączenie tej opcji spowoduje wypowiadanie znaków przystankowych takich jak: przecinek, kropka, średnik, znak zapytania itp. M = Matematyczna Powoduje wypowiadanie znaków plus, minus, gwiazdka, łamanie, procent, równa się, nawiasy, większe, mniejsze itp. I = Inna Wypowiadane będą znaki takie jak: apostrof, tylda, ampersand, ukośnik, podkreślenie itp. O = Odstęp Wypowiadany będzie odstęp. Funkcja ta jest przydatna w sytuacjach gdy interesuje nas dokładna liczba odstępów w tekście. Wybór jednego z powyższych elementów spowoduje otwarcie okna dialogu zawierającego trzy opcje: Off Tylko Słownik On Off - oznacza wyłączenie danej grupy znaków, Tylko słownik - oznacza, że tylko znaki zawarte w słowniku znaków będą wypowiadane, On - oznacza włączenie wszystkich znaków grupy. Kolejne dwie opcje są dostępne w menu Ekranu i Klawiatury: K = Kontrol Ta opcja oznacza kody kontrolne ASCII z zakresu 1 - 26. Wybór trybu kontroli Interpunkcji otwiera okno dialogu, które zawiera następujące pozycje: Off Tylko Słownik ASCII Mów Kontrol Off oznacza, że znaki ASCII nie będą wypowiadane, Tylko Słownik oznacza, że tylko znaki ASCII zawarte w aktualnym słowniku znaków będą wypowiadane, ASCII oznacza, że wypowiadane będą kody ASCII każdego znaku, Mów Kontrol oznacza, że będą podawane opisy znaków np. dla kodu 1 - Kontrol A Z = Rozszerzona Opcja ta powoduje rozszerzenie zakresu znaków do: 0, 27-31 i 127-255. Wybór tej opcji otworzy okno dialogu Wyboru Trybu Rozszerzonej Interpunkcji. Okno to zawiera następujące elementy: Off Tylko Słownik ASCII Opisz Podobnie jak poprzednio Off oznacza wyłączenie wszystkich znaków z podanego zakresu, Tylko Słownik oznacza, że tylko te znaki z podanego powyżej zakresu będą wypowiadane, które znajdują się w słowniku znaków, ASCII oznacza, że będą wypowiadane kody znaków, Opisz oznacza, że wypowiadane będą opisy znaków semigraficznych np. podwójna ramka. 5.3 Pozostałe pozycje menu ekranu Pozostałe pozycje menu ekranu są różne niż w menu klawiatury i myszki. L = Liczby - On Opcja ta może być włączona lub wyłączona. Jeśli jest wyłączona program wypowiadać będzie liczby cyframi. Opcja ta może być włączana i wyłączana przy pomocy gorącego klawisza Przełącznik Liczb niezdefiniowanego domyślnie. Rozróżnianie Dużych Liter * D = Sygnalizacja Dużych Liter - Off Wybór tej opcji przywoła okno dialogu z trzema pozycjami: Off Mów Duże Wysokość Off oznacza wyłączenie sygnalizacji dużych liter, Mów Duże oznacza wypowiedzenie słowa "duże" przed każdym słowem zaczynającym się z dużej litery. Gdy słowo będzie się składało z samych dużych liter to "duże" zostanie wypowiedziane dwa razy a jeśli w słowie będą duże i małe litery to "duże" zostanie wypowiedziane trzy razy. Wysokość oznacza podwyższenie wysokości tonu dla słów zaczynających się dużą literą. Większe podwyższenie tonu oznacza same duże litery a kolejne podwyższenie oznacza duże i małe litery w słowie. Opcja ta może być przełączana gorącym klawiszem Przełącznik Sygnalizacji Dużych Liter niezdefiniowanym domyślnie. Puste miejsca Na ekranie puste miejsca mogą zawierać różne nie widoczne znaki np. odstępy lub tabulatory. F = Sygnalizacja Formatowania - Off Opcja ta może przybierać wartości Off/On. Gdy jest ona wyłączona zmiany formatu jak np. puste miejsca lub wcięcia nie są identyfikowane. Włączenie tej opcji spowoduje wypowiadanie komentarza "Wcięcie x cali" kiedy program napotka wcięcie z lewej strony. Można zmieniać marginesy i granice w stosunku do których określane jest wcięcie przy pomocy gorącego klawisza Ustaw Offset Sygnalizacji Formatowania, który nie jest domyślnie określony. Wartość tej opcji może być przełączana przy pomocy gorącego klawisza Przełącznik Sygnalizacji Formatu niezdefiniowanego domyślnie. Śmieci w wiadomościach pocztowych Wiadomości poczty elektronicznej są pełne niepotrzebnych elementów w wysyłanych i odbieranych informacjach. Na przykład załączana treść listu, na który odpowiadamy jest najczęściej poprzedzona znakiem większości. Filtr Linii umożliwia nie wypowiadanie znaków, które są niepotrzebne. N = Filtr Linii To rozwijane menu zawiera trzy elementy: S = Status - Off P = Pozycja - 0 Z = Znaki Kiedy status jest ustawiony na Off filtr linii nie funkcjonuje. Kiedy jest on ustawiony na Czytaj do Końca program zastosuje filtr linii przy czytaniu całego dokumentu od miejsca pozycji kursora do końca tekstu. Przeczytanie tekstu do końca jest możliwe przy użyciu gorącego klawisza Ctrl-Shift-R. Ustawienie statusu na ON filtr linii będzie wykorzystywany przy czytaniu całych linii np. przy użyciu klawiszy strzałek góra/dół. Gdy korzystamy z filtru linii musimy wskazać pozycję gdzie należy szukać znaku, który określać będzie linie poddawana filtracji. Wartość tej opcji może być ustawiona na 0-4 i oznacza kolejne znaki w linii. Podobnie jak definiując pozycje w linii od której ma nastąpić filtracja istnieje możliwość określenia jaki znak lub jakie znaki określają linię, która nie ma być wypowiadana. Podobnie jak w przypadku Pozycji w oknie edycji dla tej opcji podajemy do pięciu znaków. Ta opcja może być ustawiana przy pomocy gorącego klawisza Przełącznik Statusu Filtru Linii niezdefiniowanego domyślnie. Pominięcie tekstowej ornamentacji. * W wielu tekstach używane są serie znaków w celu oddzielenia jednego fragmentu tekstu od innego. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się serię gwiazdek lub myślników. Takie upiększanie dokumentów jest dość uciążliwe dla użytkowników posługujących się mową. P = Filtr Powtórzeń - Off Ta opcja ma trzy wartości: Off Mów Powtórzenia Ignoruj Gdy filtr powtórzeń jest wyłączony program wypowiada wszystkie znaki. Gdy jest ustawiony na - mów powtórzenia Window-Eyes wypowie liczbę powtórzeń danego znaku. Gdy wybrana jest opcja ignoruj program nie wypowie żadnego z powtarzających się znaków. R = Wartość Powtórzeń = 3 Ta wartość może być ustawiona w zakresie 1-9 i oznacza liczbę powtórzeń znaku która ma być uznana za powtórzenia. Np. przy wartości 2 trzy gwiazdki będą oznajmione gwiazdka, gwiazdka, trzy razy. Identyfikacja lub ignorowanie pustych linii Program może sygnalizować puste linie gdy przechodzimy przez nie kursorem. U = Puste Linie - Off Opcja ta włącza lub wyłącza mówienie pustych linii. Lokalizacja pozycji kursora w tekście * K = Sygnalizacja Pozycji Kursora - Off Gdy opcja ta jest włączona program przy czytaniu tekstu przed słowem zawierającym kursor wypowie słowo "kursor". Opcja ta może być włączana lub wyłączana gorącym klawiszem Sygnalizacja Pozycji Kursora niezdefiniowanym domyślnie. Monitorowanie zmian atrybutów Można ustawić program Window-Eyes tak aby sygnalizował zmiany koloru, kroju, wielkości lub stylu znaków. Z = Zmiany Atrybutów - Off Ta opcja może być włączona lub wyłączona, gdy jest wyłączona zmiany koloru, kroju, wielkości i stylu nie są sygnalizowane. Włączenie opcji spowoduje anonsowanie każdej zmiany jednej z wymienionych cech w wypowiadanym tekście. Gorący klawisz Przełączanie Zmiany Atrybutów (niezdefiniowany domyślnie) umożliwia włączanie lub wyłączanie tej opcji. 5.4 Pozostałe elementy menu klawiatury Pierwsze sześć elementów menu Ekranu i Klawiatury działają tak samo. Pozostałe są całkowicie odmienne. Ustawienie parametrów głosu dla ekranu i klawiatury najczęściej bywa różne tak aby zapewnić maksymalny komfort pracy. Przy szybkim pisaniu ustawiana jest zazwyczaj najwyższa szybkość mowy aby kontrola wciskanych klawiszy była natychmiastowa. Udźwiękowienie Klawiszy Specjalnych Dla celów programu Window-Eyes klawisze inne niż litery, cyfry oraz znaki przystankowe i klawisz BACKSPACE określa się mianem klawiszy specjalnych. Jedna z pozycji menu klawiatury pozwala włączyć opisy klawiszy specjalnych. I = Klawisze Specjalne Wybór tej opcji uaktywnia podmenu z następującymi pozycjami: Klawisze Funkcyjne = Off Klawisze Przełączające = ON Przesuwanie Kursora = Off Klawisze Rozszerzeń = Off Klawisz ESCAPE = Off Klawisz ENTER = Off Poniżej zamieszczona jest kompletna lista klawiszy specjalnych. F = Klawisze Funkcyjne: 12 klawiszy funkcyjnych od F1 do F12 P = Klawisze Przełączające: CAPS LOCK, NUMLOCK, SCROLL LOCK i INSERT Program Window-Eyes nie rozróżnia trybu wstawiania i nadpisywania związanego z użyciem klawisza INSERT. Pozycja tego klawisza jest różnie interpretowana przez programy użytkowe. W przypadku naciśnięcia klawisza INSERT usłyszymy tylko jego nazwę. Kiedy klawisz CAPS LOCK jest aktywny i wciśniemy klawisz SHIFT wraz z klawiszem litery to komputer przyjmie małą literę. Taka sytuacja często jest przyczyną powstawania błędów więc program Window-Eyes sygnalizuje ją dźwiękiem ostrzegawczym. K = Przesuwanie Kursora: strzałki, PAGE UP, PAGE DOWN, kasowanie, HOME, END. Z = Klawisze Rozszerzeń: prawy i lewy SHIFT, ALT, CONTROL Aby opis wciskanej kombinacji klawiszy był pełny np. Shift-F10 obie opcje (klawisze funkcyjne i klawisze rozszerzeń) muszą być włączone. E = Klawisz ESCAPE N = Klawisz ENTER Program Window-Eyes nie rozróżnia klawiszy ENTER z klawiatury podstawowej i numerycznej. Wybór jednej z opisanych powyżej opcji zmienia jej stan z OFF na ON lub z ON na OFF. Gdy opcja jest wyłączona opisy danej grupy klawiszy nie są wypowiadane. Uwaga: Gdy wyłączymy głos klawiatury to nazwy klawiszy specjalnych, które są włączone będą nadal wypowiadane. Pisanie Dużych Liter W tym miejscu można ustawić sposób wypowiadania dużych liter. D = Duże Litery = Wysokość Wybranie tej opcji otworzy Okno Wyboru Sygnalizacji Dużych Liter w którym znajdują się następujące elementy: Niezdefiniowane Mów Duże Wysokość Kiedy wybrana jest Wysokość program nieznacznie podwyższy wysokość tonu przy wypowiadaniu dużej litery. Gdy sygnalizacja dużych liter jest niezdefiniowana to zarówno małe jak i duże litery będą wypowiadane tak samo. Mów Duże spowoduje wypowiedzenie słowa Duże przed dużą literą. Przerywanie Użytkownicy programów mówiących muszą mieć możliwość przerwania mowy w dowolnym momencie. Ta opcja menu klawiatury pozwala kontrolować sposób przerywania mowy. Z = Przerywanie = Wszystkie Klawisze Wybór tej opcji otwiera okno Wybór Sposobu Przerywania zawierające następujące elementy: Wszystkie Klawisze Klawisze Kursora Off Tylko Klawisze Kursora Control lub Alt Off Gdy opcja Wszystkie Klawisze jest aktywna naciśnięcie dowolnego klawisza powoduje przerwanie mowy. Opcja Klawisze Kursora Off wyłącza klawisze kursora z funkcji przerywania mowy. Pozostałe klawisze przerywają mówienie. Gdy aktywna jest opcja Tylko Klawisze Kursora przerwać mówienie można tylko naciskając jeden z klawiszy kursora. Control lub Alt oznacza, że tylko te klawisze przerywać będą mówienie. Wybierając opcję Off wyłączamy możliwość przerywania mówienia. W tym przypadku tylko klawisz gorący "Cisza" może przerwać mowę. Ponieważ program Window-Eyes jest jednym z wielu programów wykonywanych przez procesor systemu to czasami przerwanie mowy może nie nastąpić natychmiast. Odsłuchiwanie całych słów. * Zamiast odsłuchiwania poszczególnych liter podczas pisania tekstu można odsłuchiwać całe napisane słowo. Kolejny element menu klawiatury pozwala na włączenie trybu słuchania całych słów. B = Tryb Słowny = Off Wybór tej opcji przywoła okno dialogu z trzema elementami do wyboru: Off, ON lub Włącz gdy Liczba. Gdy tryb słowny jest Off to wypowiadane są poszczególne litery podczas pisania tekstu. Gdy jest ON to poszczególne litery są przetrzymywane w pamięci do momentu wciśnięcia klawisza SPACJI klawisza ENTER lub dowolnej cyfry lub znaku interpunkcyjnego. Tryb Włącz gdy Liczba powoduje, że również i cyfry nie są wypowiadane do momentu zakończenia słowa. Tryb Słowny może być zmieniany przy pomocy gorącego klawisza "Przełącznik Trybu Słownego" niezdefiniowanego domyślnie. 5.5 Pozostałe elementy menu Myszki Tylko kilka elementów menu Myszki jest inne niż elementy menu Klawiatury. Pierwszych pięć jest takich samych oprócz tego, że wyłączenie głosu myszki dotyczy tylko przemieszczania się wskaźnika myszki, jego identyfikacji i myszki jako urządzenia fizycznego. Klawisze gorące symulujące działanie myszki wywołują komentarze słowne bez zmian. Granice Myszki Po ustawieniu parametrów głosu dla myszki możemy zapoznać się z pozostałymi elementami menu. Jedną z funkcji jest ograniczenie przemieszczania się wskaźnika myszki gdy używamy klawiatury. A = Granice Myszki = Aktywne Okno Wybór tej opcji otwiera okno dialogu "Wybierz Tryb Ograniczania Myszki", które zawiera cztery elementy: Pełny Ekran Aktywne Okno Punkt Uwagi Okna Okno Użytkownika Pełny Ekran - oznacza brak ograniczeń w przemieszczaniu wskaźnika myszki. Aktywne Okno - oznacza ograniczenie przesuwania wskaźnika myszki do obszaru zajmowanego przez okno aktywne. Cała informacja znajdująca się poza tym oknem będzie dla myszki niedostępna. Punkt Uwagi Okna - to ograniczenie powoduje, że wskaźnik myszki nie może być przesuwany poza fragment zawierający punkt uwagi. Może to być niewielki obszar np. przycisk lub całe okno programu użytkowego. Okno Użytkownika - przemieszczanie wskaźnika myszki ograniczone zostanie tylko do obszaru zajmowanego przez okno użytkownika. Obszar ten domyślnie jest równy obszarowi zajmowanemu przez okno aktywne lecz może być zdefiniowany inaczej. Proszę jednak pamiętać, że restrykcje dotyczą tylko przesuwania wskaźnika myszki za pomocą klawiatury - gorących klawiszy a nie myszki jako fizycznego urządzenia. Ograniczenia mogą być przełączane gorącym klawiszem Ctrl-Shift-B - "Przełącznik Ograniczenia Myszki. Przyciski Myszki Ta funkcja określa czy wciśnięcie przycisku myszki: zarówno na myszce jak i klawisza klawiatury symulującego ten przycisk będzie wypowiadane. M = Przyciski Myszki = On Gdy te funkcja jest aktywna program będzie wypowiadał nazwę przycisku gdy będzie on wciśnięty. Regulacja Odległości Ruchu Myszki Gdy posługujemy się gorącymi klawiszami przesuwającymi wskaźnik myszki to każde naciśnięcie klawisza przesuwa wskaźnik o określoną liczbę punktów na ekranie. Liczba ta jest określana w zakresie 1 do 99 przez następujące pozycje menu: Y = Górny Przyrost Wskaźnika D = Dolny Przyrost Wskaźnika L = Lewy Przyrost Wskaźnika P = Prawy Przyrost Wskaźnika Klawisze strzałek klawiatury numerycznej przy wciśniętych klawiszach Ctrl i Shift przesuwają wskaźnik myszy o liczbę punktów zdefiniowaną za pomocą elementów powyższego menu. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie funkcje programu Window-Eyes związane z klawiaturą numeryczną są dostępne gdy klawiatura ta ma wyłączony tryb cyfr czyli klawisz Num Lock jest nieaktywny. Identyfikacja Wskaźnika Funkcja ta opisuje kształt wskaźnika myszki. Kształt ten się zmienia gdy wskaźnik jest przemieszczany po ekranie. Zmiana kształtu sygnalizuje aktualny stan systemu. Wypowiadanie opisu wskaźnika myszki może być włączane lub wyłączne przy pomocy funkcji zawartej w menu myszki. I = Identyfikacja Wskaźnika = Opóźniona Wybór tej opcji otwiera okno dialogu - Identyfikacja Wskaźnika Myszki. Okno to zawiera następujące elementy: Off On Opóźniona Gdy identyfikacja wskaźnika jest wyłączona program nie opisuje jego kształtu gdy jest włączona opis jest wypowiadany natychmiast po zmianie. Gdy włączone jest opóźnienie program nie wypowiada opisu kształtu gdy jest on na ekranie krócej niż pół sekundy. Przerywanie Mówienia w Trakcie Ta funkcja określa tryb przerywania mówienia związany z ruchem myszki. Z = Przerywanie = Przesuń lub Kliknij Ta opcja otwiera okno dialogu Wybierz Tryb Przerywania, które zawiera następujące elementy: Przesuń Kliknij Przesuń lub Kliknij Off Gdy przerywanie jest wyłączone żadna akcja myszki nie będzie przerywała mowy. Kiedy wybrana jest opcja Przesuń to każde przesunięcie wskaźnika (zarówno z klawiatury jak i myszką) przerwie mówienie. Kliknij - spowoduje, że tylko przyciski myszy lub ich symulacja będzie przerywać mowę. Przesuń lub Kliknij - przerywa mowę przy ruchu myszki lub wciśnięciu jej przycisku. Automatyczne Śledzenie Myszki Kolejny element menu myszki związany jest z połączeniem przemieszczania się kursora myszki wraz ze zmianą punktu uwagi. Podczas pisania myszka podążać będzie za kursorem, przy przechodzeniu od jednego elementu kontrolnego do drugiego wskaźnik myszki będzie podążał za wyborem. E = Śledzenie za Punktem Uwagi W systemach Windows 9x myszka nie będzie jednak podążała za menu, gdyż powodowałoby to automatyczne otwieranie jego. Odczytywanie Znaków, Słów lub Linii przy Pionowym Przemieszczaniu Myszki Kolejna funkcja menu myszki: L = Ruch w Pionie Wypowiada = Linia ma trzy możliwe tryby: Znak Słowo Linia Wyboru jednego z nich można również dokonać przy pomocy gorącego klawisza Myszka Mówi Góra/Dół Alt-Numpad-Center. Jeżeli aktywny jest tryb Znak lub Słowo, a wskaźnik wskazuje na linię nie zawierającą liter program wydaje dźwięk bip. W tym przypadku gdy włączony jest tryb linii program wypowiada słowo "pusta". Słowo to jest wypowiadane tylko przy pierwszej z wielu pustych linii. Poszukiwanie Nowych Atrybutów Istnieje możliwość poszukiwania następnej lub poprzedniej zmiany atrybutów za pomocą gorących klawiszy "Myszka Poprzedni Atrybut" "Myszka Następny Atrybut". U = Poszukiwane Atrybuty Wybór tej opcji otwiera okno dialogu zawierające następujące pola wyboru: Podkreślone Pogrubione Podświetlone Kursywa Skreślone Domyślnie wszystkie te pola nie są oznaczone. Wyboru każdego z tych pól dokonujemy strzałkami kursora a zmianę jego statusu dokonujemy SPACJĄ. Zatwierdzenie zmian następuje klawiszem ENTER lub wyborem przycisku OK Ta funkcja jest szczególnie przydatna do znajdywania wyróżnionych w tekście Linków. Gdy wskaźnik myszki jest umieszczony wewnątrz zdefiniowanych granic myszki, gorące klawisze przemieszczania się myszki po atrybutach przesuwają wskaźnik myszki w tym zdefiniowanym obszarze. W przeciwnym przypadku poszukiwanie atrybutów rozpoczyna się od lewego górnego rogu zdefiniowanych granic myszki. Gorący klawisz "Ctrl-Shift-B" przełącza dostępne ustawienia granic. N = Określenie Podświetlenia Ta opcja otwiera okno dialogu, które umożliwia określenie podświetlenia, które będzie mogło być poszukiwane za pomocą gorącego klawisza. Jednym z zastosowań tej funkcji jest poszukiwanie błędów w pisowni wychwytywanych przez słownik edytora tekstu. 6 Zachowywanie i odtwarzanie parametrów programu. 6.1 Podstawy Jak już zostało wspomniane w poprzednich rozdziałach parametry programu przechowywane są w zbiorach konfiguracyjnych. Za każdym razem gdy dokonywana jest jakakolwiek zmiana parametrów może być ona zapisana na twardym dysku w zbiorze konfiguracyjnym. Jedynym ograniczeniem na ilość zbiorów konfiguracyjnych jest ilość wolnego miejsca na dysku twardym. Oczywiście istnieje możliwość odczytu zbioru z zapisanymi parametrami. Program Window-Eyes automatycznie odczytuje ustawienia przy otwarciu nowego okna aplikacji. Aby odczytać właściwy plik parametrów przy otwieraniu nowego okna aplikacji każdy zbiór konfiguracyjny jest skojarzony z określonym programem aplikacyjnym. Uruchomienie programu wiąże się z otwarciem nowego okna aplikacji i odczytaniem skojarzonego zbioru konfiguracyjnego. 6.2 Jak to działa? Po uruchomieniu panelu kontrolnego programu Window-Eyes podawana jest nazwa aktywnego zbioru parametrów oraz nazwa programu aplikacyjnego, który jest skojarzony z danym zbiorem konfiguracyjnym. Aktywny zbiór konfiguracyjny jest tym, który zawiera parametry aktualnie używane. Program Window-Eyes poszukuje zbioru konfiguracyjnego skojarzonego z otwieranym oknem aplikacji, jeżeli takiego powiązania nie ma to przyjmowany jest zbiór aktualnie używany. 6.3 Zachowywanie parametrów programu. Poniżej zamieszczony jest przykład zapisania parametrów programu. Aby zapisać parametry programu należy: 1. Nacisnąć klawisz Ctrl-\ aby otworzyć panel kontrolny. 2. Nacisnąć klawisz Alt aby uaktywnić pasek menu. 3. Nacisnąć P aby otworzyć menu Plik. 4. Jeśli nie chcemy zmieniać nazwy należy nacisnąć klawisz C - Zachowaj w przeciwnym przypadku klawisz H - Zachowaj jako. 5. Z pojawiającego się menu wybrać Plik Konfiguracyjny. Program otworzy okno dialogu Zapisz jako z polem edycji do wpisania nowej nazwy pliku konfiguracyjnego. Możemy zaakceptować nazwę podaną, która jest nieznacznie zmodyfikowaną nazwą aktualnego zbioru konfiguracyjnego. Można również po naciśnięciu klawisza tabulatora przejść do pola listy zawierającego nazwy wszystkich dostępnych zbiorów konfiguracyjnych. 6. Naciśnięcie klawisza ENTER spowoduje otwarcie okna dialogu Plik Ustawień, z prośbą o potwierdzenie skojarzenia. W oknie znajdują się trzy przyciski YES (domyślny), NO i CANCEL. 7. Należy wybrać jeden z przycisków i nacisnąć ENTER. Bez względu na to jaki przycisk zostanie wybrany zbiór konfiguracyjny będzie zapisany a okno dialogu zostanie zamknięte i pasek menu będzie zdezaktywowany. Jeżeli wybierzemy YES, to przy ponownym uruchomieniu systemu Windows nasz nowy zbiór konfiguracyjny będzie aktywny i właściwie skojarzony. W przypadku wybrania przycisku NO lub CANCEL zbiór konfiguracyjny będzie zapisany lecz nie będzie przywiązany do żadnego programu aplikacyjnego. Dobrą nazwą dla zbioru parametrów jest przyjęcie nazwy programu z rozszerzeniem 000 lub 00x gdzie x jest cyfrą 0-9. Jednakże istnieje możliwość nadawania dowolnych nazw akceptowanych przez system operacyjny. Informacje o skojarzeniach są zapisywane w zbiorach o rozszerzeniach .WE. Jeżeli pliki konfiguracyjne zostaną przeniesione na inny komputer to również te zbiory muszą być przeniesione gdyż w przeciwnym przypadku skojarzenia nie będą działały. 6.4 Otwieranie zbiorów konfiguracyjnych ręcznie. Podobnie jak w podanym powyżej przykładzie zapisywania parametrów można odczytać parametry zapisane. Aby odtworzyć zapisany zbiór konfiguracyjny należy: 1. Przywołać panel kontrolny programu naciskając Ctrl-\. 2. Uaktywnić pasek menu przez naciśnięcie klawisza Alt. 3. Nacisnąć klawisz P aby otworzyć menu Plik. 4. Nacisnąć klawisz O aby wybrać Otwórz co spowoduje pojawienie się podmenu umożliwiającego wybór zbioru konfiguracyjnego lub zbiorów słowników. 5. Wybrać zbiór konfiguracyjny. W oknie dialogu podać nazwę zbioru lub po naciśnięciu klawisza tabulatora wybrać nazwę z listy i nacisnąć ENTER. Gdy podany zbiór nie może być znaleziony program poinformuje o tym odpowiednim komentarzem w oknie wiadomości. Ręczne otwieranie zbioru konfiguracyjnego jest wskazane wtedy gdy dany program użytkowy nie ma jeszcze zdefiniowanego własnego zbioru konfiguracyjnego. W tym przypadku należy otworzyć zbiór zawierający parametry najlepiej pasujące do sytuacji występującej na ekranie. Jeśli taki zbiór istnieje to wystarczy go otworzyć i zapisać potwierdzając skojarzenie. Ponowne uruchomienie programu użytkowego spowoduje automatyczne odczytanie zbioru konfiguracyjnego. Czasami chcemy aby zmiany parametrów, które właśnie zostały przez nas dokonane zawarte były w zbiorze konfiguracyjnym używanym przez inne programy. Wtedy należy odczytać zbiór konfiguracyjny dokonać w nim zmian i zapisać bez potwierdzenia skojarzenia. Odczyt zbioru konfiguracyjnego jest również możliwy przy użyciu gorącego klawisza Załaduj Ustawienia (Insert-L). 6.5 Skojarzenia. Element menu Plik poniżej Edycji Słowników zawiera informację o bieżącym oknie aplikacji i nic poza tym. Ta informacja może być użyteczna gdy używamy gorącego klawisza Przeklasowanie w sytuacji gdy występuje inne sterowanie. Jednakże informacja ta może być przydatna dla przypomnienia powiązania występującego pomiędzy niektórymi oknami aplikacji i zbiorami konfiguracyjnymi. I = Informacja o oknie Uaktywnienie tego elementu otwiera okno dialogu Informacje o Modułach, Oknach i Klasach. Otwarte okno zawiera trzy pola edycji tylko do odczytu: Nazwa Modułu Tu podana jest nazwa pliku dyskowego otwartego w związku z działaniem bieżącej aplikacji. Nazwa Okna Każde okno aplikacji ma nazwę, która jest podawana w pasku tytułu. Gdy okno to jest otwierane program Window-Eyes odczytuje tą nazwę podaje w tym oknie dialogu. Zmiany nazwy okna są później ignorowane dopóki nowy moduł nie będzie uruchomiony to znaczy dopóki nowy program użytkowy nie będzie uruchomiony z dysku i nie zostanie otwarte nowe okno aplikacji. Nazwa Klasy Każdemu oknu przyporządkowana jest nazwa klasy, która może być standardowa lub zdefiniowana przez programistę, który ją stworzył. Kolejnym elementem kontrolnym w oknie dialogu Informacje o Modułach, Oknach i Klasach jest przycisk: P=Powiąż z Klasą. Jeżeli nazwa okno i nazwa klasy dla okna bieżącego jest taka sama przycisk Powiąż z Klasą jest niedostępny. Gdy nazwy te są różne można posłużyć się tym przyciskiem aby zbiór konfiguracyjny bieżącego okna był skojarzony z nazwą klasy a nie nazwą okna. Od tego momentu za każdym razem gdy dane okno aplikacji będzie otwarte w aktywnym module, program Window-Eyes będzie wiedział gdzie znaleźć odpowiedni zbiór konfiguracyjny. Niektóre programy takie jak Write i Netscape używają różnych nazw okien za każdym razem gdy są uruchamiane. Na przykład gdy uruchamiamy program Write z nazwą dokumentu przeznaczonego do edycji nazwa okna zawierać będzie nazwę dokumentu. Window-Eyes nie będzie miał skojarzonego zbioru konfiguracyjnego z tą nazwą. 6.6 Zachowywanie ścieżki aktywnych zbiorów. Słowniki służą do poprawy wypowiadania tekstów i opisów pojawiających się na ekranie. Zapisywane są one w zbiorach na dysku w katalogu WINDOWEYES. Zbiory te są ładowane automatycznie. Można również odczytywać zbiory słowników ręcznie i można je kojarzyć z różnymi zbiorami konfiguracyjnymi podczas ich zapisu. Kolejny element menu Plik pozwala określić listę aktywnych plików słowników. L=Lista Aktywnych Plików Wybór tej opcji otwiera okno dialogu Aktywne Pliki zawierającego pola edycji tylko do odczytu: Plik Konfiguracyjny Słowniki Znaków Słowniki Wyjątków Słowniki Obrazków Słowniki Etykiet Klawiszy Pomimo tego, że tylko jeden zbiór konfiguracyjny może być aktywny w danym momencie to kilka zbiorów słowników może być używane jednocześnie. Należy pamiętać, że okno może przykrywać inne okno w relacji dziecko-rodzic. Otwierając okno dziecka w tej relacji słowniki definiowane specjalnie dla okna dziecka będą używane również dla okna rodzica. 6.7 Zamykanie skojarzenia Jeśli zdecydowaliśmy się nie używać dalej powiązań, które wcześniej zdefiniowaliśmy możemy usunąć powiązania na dwa różne sposoby. Można po prostu zapisać ustawienia pod nową nazwą tworząc nowe skojarzenia. Stare w tym przypadku będą utracone. Drugą metodą jest otwarcie menu Plik i wybranie opcji Zamknij. Uaktywnione zostanie wtedy menu zawierające kilka elementów między innymi Plik Konfiguracyjny i słowniki wymowy. Wybranie Pliku Konfiguracyjnego otwiera okno dialogu "Plik Konfiguracyjny" z zapytaniem o potwierdzenie skojarzenia. 6.8 Konwersja plików konfiguracyjnych w zbiory tekstowe i z powrotem. Elementy menu "Plik" "Set Na Text" i "Text Na Set" powodują uruchomienie programów o tych samych nazwach. Pierwszy z nich dekompiluje plik konfiguracyjny na formę ASCII zawierającą listę wszystkich ustawień i zapisuje przetworzony zbiór w katalogu C:\WINDOWEYES. Druga funkcja działa odwrotnie do pierwszej. Po uruchomieniu funkcji "Set Na Text" otwarte zostaje okno dialogu, w którym znajdują się dwa pola edycji umożliwiające podanie nazwy zbioru konfiguracyjnego, który ma być przetłumaczony [Input File(s)]oraz nazwy zbioru wynikowego [Output File(s)]. Podajemy tylko nazwy bez katalogu. Po wykonaniu konwersji używając zwykłego edytora tekstu możliwa jest zmiana ustawień zapisanych w tym zbiorze. Funkcja "Set Na Text" może być także wykorzystana do porównania dwóch zbiorów konfiguracyjnych. W tym przypadku należy podać nazwę jednego i drugiego zbioru w polach edycji zbioru do konwersji i zbioru wynikowego i zaznaczyć pole wyboru "Compare Set Files". Wciśnięcie klawisza ENTER lub użycie przycisku OK uruchomi porównywanie. W wyniku porównywania utworzony zostanie nowy zbiór o nazwie takiej samej jak zbiór, którego nazwa była wpisana w polu "Output" z tym, że pierwszy znak rozszerzenia w nazwie zbioru zostanie zamieniony na literę 'T'. Okno dialogu zostanie zamknięte pozostawiając nas w polu edycji SET2TEXT. Pole to zawierać będzie informację o statusie pracy. Zawartość powstałego w wyniku porównywania zbioru może być przeglądana przy pomocy dowolnego edytora tekstu. W zbiorze tym zawarte są tylko te elementy, które były w obu porównywanych zbiorach różne. Funkcja "Text Na Set" działa bardzo podobnie z tą tylko różnicą, że w wyniku jej działania powstaje zbiór konfiguracyjny, który może być używany przez program Window Eyes. Gdy pole wyboru "Compare Set Files" będzie oznaczone, program będzie poszukiwał w zbiorze konfiguracyjnym tych opcji, które znajdują się w zbiorze wejściowym, a wynik poszukiwania zostanie podany w polu edycji tylko do czytania po zakończeniu operacji. 6.9 Zmiana Syntezatora. Jeżeli pracujemy z wieloma syntezatorami mowy np. z syntezatorem programowym typu Speech API i syntezatorem sprzętowym np. SMP, to wyboru aktywnego syntezatora dokonujemy w menu Plik. W menu tym znajduje się funkcja "Wybór Syntezatora". Po jej uaktywnieniu otwiera się okno dialogu "Wybór Syntezatora" gdzie możemy dokonać wyboru syntezatora oraz określić parametry jego podłączenia. W przypadku syntezatorów programowych dokonujemy wyboru tylko typu syntezatora, a przy syntezatorach zewnętrznych (sprzętowych) możemy ustalić również numer portu szeregowego i parametry transmisji. W przypadku niektórych syntezatorów mowy, które wyposażone są w dwa języki istnieje możliwość przełączania języka poprzez zmianę syntezatora mowy. Dotyczy to w szczególności syntezatora Apollo. Niektóre syntezatory dostarczane w formie karty elektronicznej montowanej wewnątrz komputera pozwalają na ustawienie adresu początkowego. W tym przypadku zaleca się przeprowadzenie automatycznej detekcji adresu , a jeśli się ona nie powiedzie adres trzeba ustawić ręcznie. Istnieje możliwość korzystania z syntezatorów standardu SSIL. Należy w tym przypadku wybrać syntezator SSIL i wprowadzić nazwę sterownika. Aby syntezator zadziałał w katalogu c:\WINDOWS muszą się znajdować zbiory SSILEXE.EXE i SSIL.INI, natomiast sterownik syntezatora SSIL np. SOUNDBRD.DLL i SSIL.DLL w katalogu c:\WINEYES 6.10 Praca w sieci Jesli komputer pracuje w sieci np. w naszym miejscu pracy to informacja o nazwie uzytkownika i jego hasle pojawia sie zanim program WindowEyes rozpocznie prace. Jest wiec ona niedostepna dla niewidomego uzytkownika. W systemach Windows 9x mozna temu zaradzic ustawiajac w menu Plik opcje Załaduj przez uruchomieniem na ON. Wybierajac ta opcje zmieniamy jej ustawienia z OFF na On i odwrotnie. Gdy opcja ta jest ostawionma na ON program WindowEyes uruchomiony zostanie zanim urychomiony zostanie proces aktywacj sieci. Opcja ta nie jest dostepna w systemie Windows 3.11. 6.11 Edycja Słownikow Program Window-Eyes, bazując na słownikach, pozwala na zmianę sposobu wypowiadania znaków, słów i nazw poszczególnych klawiszy. Uruchamiając funkcję Edycja Słowników z menu Plik możemy zmieniać zawartość jednego z trzech słowników: Słownika Znaków, Słownika Etykiet Klawiszy oraz Słownika Wyjątków. 6.12 Wczytywanie ustawień Fabrycznych Podczas instalacji programu Window-Eyes istnieje możliwość instalacji szeregu plików konfiguracyjnych dla wielu programów użytkowych. Jeśli program zostanie zainstalowany bez dodatkowych zmian użytkownika to zostaną zainstalowane najnowsze wersje plików konfiguracyjnych. Podczas instalacji można również określić, które zbiory konfiguracyjne mają być użyte. Gdy zostanie uruchomiona opcja Wybór Pliku Konfiguracyjnego z menu Plik to będziemy mogli wczytać dowolny zbiór konfiguracyjny. Zmiany plików konfiguracyjnych dokonuje się w sytuacji gdy uruchamiamy nowy program użytkowy, który nie był uwzględniony w trakcie instalowania programu Window-Eyes. Na przykład gdy do tej pory używaliśmy programu Word 95 a zainstalowaliśmy wersję Word 97 to musimy uaktualnić zbiory konfiguracyjne gdyż ustawienia dla programu Word 95 nie będą działały poprawnie dla wersji Word 97. Również w przypadku gdy podczas eksperymentowania z programem pozmieniane zostały ustawienia w zbiorach konfiguracyjnych, a chcemy przywrócić ustawienia pierwotne. Gdy wybrana została funkcja Wybór Pliku Konfiguracyjnego na ekranie pojawiło się okno dialogu z polem listy zawierającym spis dostępnych zbiorów konfiguracyjnych. Aby wczytać zbiór konfiguracyjny z listy należy dokonać jego wyboru i nacisnąć klawisz "ENTER". Jeśli wczytujemy nowy zbiór w miejsce już istniejącego należy się upewnić, że nie jest on aktualnie aktywny. Najlepiej jest przed operacją uaktualniania zbiorów konfiguracyjnych zamknąć wszystkie programy użytkowe. 6.13 Wyłączanie programu Window-Eyes Nie ma potrzeby wyłączania programu przy zamykaniu systemu Windows. Istnieje jednak taka możliwość co spowoduje, że komputer przestanie mówić do czasu ponownego uruchomienia programu Window-Eyes. Przed zamnknięciem programu proszę zapisać wszelkie ewentualne zmiany dokonane w plikach konfiguracyjnych. Aby wyłączyć program Window-Eyes należy: 1. Z menu Plik prorgramu Window-Eyes należy wybrać opcję Koniec. 2. Wcisnąć "ENTER" aby uaktywnić wybraną opcję, 3. Wcisnąć "ENTER" ponownie aby potwierdzić wybór. 7 Wprowadzanie gorących klawiszy Window-Eyes W rozdziale 2.1 niniejszej instrukcji wyjaśnialiśmy, że kursor i wskaźnik myszy są elementami wspólnymi dla Window-Eyes i danego programu użytkowego. W kolejnych rozdziałach będziemy omawiać dwa typy okien użytkownika Window-Eyes oraz słowniki wymowy, które też są takimi punktami zbieżności. Jednak w tym i kolejnym rozdziale skoncentrujemy się na odczytywaniu informacji z pozycji kursora, wskaźnika myszy oraz trzeciego kursora, któremu do tej pory poświęcaliśmy mało uwagi - WE kursora. 7.1 Podstawy Gorącymi klawiszami nazywamy kombinacje klawiszy, których można używać w dwojakim celu. Pierwsze zastosowanie to odczytywanie tekstowych i graficznych informacji z ekranu, a drugie to wydawanie poleceń bezpośrednio do programu Window-Eyes w przypadkach, gdzie wygodniej będzie użyć kombinacji klawiszy, niż przechodzić przez pasek menu menu głównego Window-Eyes. (Voice Control Panel WE) Dodatek A zawiera kompletną listę gorących klawiszy i ich definicji w porządku, w jakim pojawiają się w polu listy na ekranie. Dowolny klawisz lub kombinację klawiszy można zdefiniować jako gorący klawisz. Ustawienia domyślne, opracowane przez autorów programu, zostały wybrane tak, by można je było łatwo zapamiętać oraz, by nie kolidowały z ustawieniami systemu operacyjnego lub programów użytkowych. Aby uniknąć konfliktów, trzeba było w znaznym stopniu skorzystać z klawiatury numerycznej (Numpad). W nazewnictwie przyjęliśmy, że Numpad oraz nazwa klawisza oznacza klawisz znajdujący się na klawiaturze numerycznej, np "Numpad+" informuje nas, że należy wcisnąć znak + na klawiaturze numerycznej.. Z ustawień domyślnych dla komputera stacjonarnego można łatwo przechodzić do ustawień dla laptopa, np. w przypadku, gdy nie posiada on odpowiedniej klawiatury numerycznej. Jak przechodzić pomiędzy tymi ustawieniami wyjaśnia również dodatek A. 7.2 Jak to działa Podczas przcy z komputerem zdarza się, że chcemy znać pozycję kursora na ekranie. Window-Eyes może nas o niej poinformować w każdej chwili. Domyślnie ustawiono gorący klawisz Ctrl-Numpad-+ dla pozycji kursora oraz Ctrl-Insert-Numpad-+ dla pozycji wskaźnika myszy. Window-Eyes podaje pozycję kursorów używając zmiennych X i Y. Dla wskaźnika myszy 'X' oznacza odległość w pikselach, mierzoną od lewej krawędzi ekranu, a 'Y' to odległość od górnej krawędzi ekranu. Dla kursora z kolei to odpowiednio odległość od lewej krawędzi okna aplikacji oraz od górnej jego krawędzi. (Omawialiśmy to szerzej w rozdziale 2.7). Kiedy wskaźnik myszy znajduje się w lewym górnym rogu ekranu jego współrzędne to 'X0 Y0'. Zatem przykładowo, pozycja 'X52 Y264' oznacza, że wskaźnik znajduje się dosyć blisko lewej krawędzi i ponad jedną trzecią odległości od krawędzi górnej, przy rozdzielczości 640 X 480. Jeśli wskaźnika nie ma na ekranie kiedy wciśniemy Ctrl-Insert-Numpad-+, usłyszymy krótki dźwięk ostrzegawczy ("bip"). 7.3 Odczytywanie znaków, słów, linii, zdań oraz akapitów. Oto przykład, jak wykorzystuje się jeden z podstawowych gorących klawiszy, które odczytują informacje z pozycji kursora. Jeśli chcemy wiedzieć, gdzie dokładnie jesteśmy w zdaniu, naciskamy Ctrl-Numpad-Down arrow, a Window-Eyes odczyta to zdanie do bieżącego miejsca, tj. do pozycji kursora. Jeśli nie rozumiemy danego słowa, na którym jest ustawiony kursor i chcemy go usłyszeć ponownie, wciskamy Ctrl-Numpad-Right arrow . Jeśli naciśniemy ten klawisz jeszcze raz, słowo to zostanie przeliterowane. Jeśli jednak znowu chcemy usłyszeć to samo słowo, wciskamy Ctrl-Numpad-Right arrow po raz trzeci, ale tym razem usłyszymy literowanie fonetyczne, tzn. tak, jak w międzynarodowej komunikacji radiowej: 'A' jak 'Alpha', 'B' jak 'Bravo' itd. Jeśli z kolei wciśniemy Ctrl-Numpad-Left arrow, odczytany zostanie dany znak, a przy drugim użyciu tego klawisza usłyszymy odczyt fonetyczny. Domyślne ustawienia gorących klawiszy do odczytywania znaków, słów, wersów, zdań oraz akapitów są następujące: Czytaj poprzedni znak (Read Previous Character) = nie określony Czytaj bieżący znak (Read Current Character) = Ctrl-Numpad-Left arrow Czytaj następny znak (Read next Character) = nie określony Czytaj poprzednie słowo (Read Previous Word) = nie określony Czytaj bieżące słowo (Read Current Word) = Ctrl-Numpad-Right arrow Czytaj następne słowo (Read next Word) = nie określony Czytaj poprzednią linię (Read Previous Line) = nie określony Czytaj bieżącą linię (Read Current Line) = Ctrl-Numpad-Center Czytaj następną linię (Read next Line) = nie określony Czytaj poprzednie zdanie (Read Previous Sentence) = nie określony Czytaj bieżące zdanie (Read Current Sentence) = Ctrl-Numpad-Down arrow Czytaj następne zdanie (Read next Sentence) = nie określony Czytaj poprzedni akapit (Read Previous Paragraph) = nie określony Czytaj bieżący akapit (Read Current Paragraph) = Ctrl-Numpad-Up arrow Czytaj następny akapit (Read next Paragraph) = nie określony 7.4 Automatyczne określanie kursora W większości przypadków Window-Eyes prawidłowo odczyta pozycję kursora. Jeśli jednak dany program użytkowy używa kursora, który jest nieuchwytny dla Window-Eyes, istnieje kilka możliwości odszukania go. Po pierwsze, upewniamy się czy na liście opcji danej aplikacji kursor jest ustawiony tak, aby migał, gdyż w innym razie Window-Eyes nie rozpozna go. Następnie szukamy opcji, które pozwalają na ustawienie różnych kształtów kursora. Ogólnie rzecz biorąc lepiej, by był on w kształcie linii niż bloku, ale trzeba sprawdzić obydwie możliwości, jeśli jedna nie działa. Teraz można użyć funkcji automatycznego określania kursora. W tym celu należy wcisnąć gorący klawisz ustawiony domyślnie jako Insert-C. Window-Eyes powie "Określenie kursora - proszę czekać". Jeśli program użytkowy używa kursora systemowego Window-Eyes powie "Używa kursora." W takim przypadku Window-Eyes nie będzie w stanie prawidłowo określić pozycji kursora; należy się skontaktować z punktem serwisowym GW Micro. Jeżeli program użytkowy nie używa kursora systemowego, Window-Eyes odczeka pięć sekund i albo powie : "kursor znaleziony" albo "nie znaleziono kursora." Jeśli Window-Eyes odnajdzie kursor, automatycznie zachowa informację o jego pozycji, by wykorzystać ją przy ponownej pracy z danym programem użytkowym. 7.5 Czytanie z pozycji wskaźnika myszy MS Windows wyświetla wskaźnik myszy prawie w każdej sytuacji. Window-Eyes pozwala na wykorzystanie tego wskaźnika w odczytywaniu informacji na ekranie. Wszystkie szczegóły dotyczące użycia myszy omówione zostaną w rozdziale 10, tutaj prezentujemy tylko krótki zarys ważniejszych gorących klawiszy. Czytaj poprzedni znak (Read Previous Character) = Numpad-Left arrow Czytaj bieżący znak (Read Current Character) = Ctrl-Insert-Numpad-Center Czytaj następny znak (Read next Character) = Numpad-Right arrow Czytaj poprzednie słowo (Read Previous Word) = Insert-Numpad-Left arrow Czytaj bieżące słowo (Read Current Word) = Insert-Numpad-Center Czytaj następne słowo (Read next Word) = Insert-Numpad-Right arrow Czytaj poprzednią linię (Read Previous Line) = Numpad-Up arrow Czytaj bieżącą linię (Read Current Line) = Numpad-Center Czytaj następną linię (Read next Line) = Numpad-Down arrow Czytaj poprzednie zdanie (Read Previous Sentence) = Insert-Numpad-End Czytaj bieżące zdanie (Read Current Sentence) = Insert-Numpad-Down arrow Czytaj następne zdanie (Read next Sentence) = Insert-Numpad-Page Down Czytaj poprzedni akapit (Read Previous Paragraph) = Ctrl-Insert-Numpad-End Czytaj bieżący akapit (Read Current Paragraph) = Ctrl-Insert-Numpad-Down arrow Czytaj następny akapit (Read next Paragraph) = Ctrl-Insert-Numpad-Page Down Czytaj poprzednią ikonę (Read Previous Icon) = nie określony Czytaj bieżącą ikonę (Read Current Icon) = nie określony Czytaj następną ikonę (Read next Icon) = nie określony Istnieje zasadnicza różnica pomiędzy użyciem gorących klawiszy myszy i kursora. Przykładowo będąc w środku akapitu, jeśli przyciśniemy gorący klawisz związany z kursorem, "czytaj następne zdanie" (domyślnie nieokreślony), Window-Eyes odczyta kolejne zdanie bez przesuwania kursora. Po drugim wciśnięciu tego gorącego klawisza usłyszymy ponownie to samo zdanie. Natomiast używanie gorącego klawisza myszy Insert-Numpad-Page Down pozwoli nam przejść od zdania do zdania w tekście na ekranie. Czasami nie chcemy używać ani myszy, ani kursora. Window-Eyes oferuje trzecią możliwość, WE kursor. Naciskamy gorący klawisz przełączania pomiędzy myszą a kursorem - "WE/Myszka Przełączenie" (Numpad-Dash). Teraz można wykorzystywać wszystkie gorące klawisze myszy do przesuwania tego niewidzialnego kursora po ekranie. Wciskając ponownie ten sam gorący klawisz, powracamy do kontrolowania wskaźnika myszy. Użycie klawiszy do poruszania WE kursorem jest identyczne, jak przy przesuwaniu wskaźnika myszy, ale te kursory nie dublują się. WE kursora nie można fizycznie przesunąć za pomocą myszy, ani nim kliknąć. Funkcje tego kursora wyjaśnione są szczegółowo w rozdziale 10. 7.6 Indywidualne przypisywanie gorących klawiszy Każdy może przypisać własne kombinacje klawiszy gorącym klawiszom Window-Eyes. Nazywa się to definiowaniem gorącego klawisza. Można zdefiniować klawisze nie ustawione domyślnie, lub zmienić ustawienia według potrzeb. Zmienia się je w menu gorących klawiszy, w menu głównym Window-Eyes. Aby tam wejść, należy: 1. wcisnąć CTRL-\, by wejść do menu głównego 2. wcisnąć ALT, by uaktywnić pasek menu 3. wcisnąć O, by otworzyć okno dialogowe definicji gorących klawiszy To okienko dialogowe zawiera pole listy wszystkich definicji gorących klawiszy dostępnych dla Window-Eyes. U dołu okna znajdują się cztery przyciski: C = Przechwyć klawisz (Capture Key) D = Zrezygnuj z definicji gorącego klawisza (Undefine Hot Key) OK. Anuluj W menu gorących klawiszy można dotrzeć do każdego obiektu przechodząc strzałkami w górę i w dół listy. Można też bezpośrednio przejść do danego obiektu naciskając pierwszą literę nazwy. Użycie tej samej litery ponownie pozwala nam przejść do kolejnego obiektu zaczynającego się od tej samej litery. Możemy też wpisać nazwę szukanej opcji w polu edycji. Window-Eyes natychmiast będzie podświetlał elementy, które odpowiadają wpisywanej opcji, co znaczy, że nie trzeba wpisywać całej nazwy, by Window-Eyes znalazł szukaną pozycję. Jeśli zrobimy przerwę dłuższą niż jedną sekundę, Window-Eyes zacznie szukać od nowa, od litery wciśniętej po przerwie. Po znalezieniu obiektu można zmienić jego ustawienia. Np., żeby przypisać gorącemu klawiszowi nazwy pola ALT-F, należy: 4. wcisnąć F, by przejść do danych pola 5. wcisnąć F ponownie, by przejść do nazwy pola; Window-Eyes odczyta domyślne ustawienie Ctrl-Shift-N. 6. Wcisnąć Alt-C, by przejść do przycisku "przechwyć klawisz"; Window-Eyes powie: "wciśnij dowolny klawisz dla nazwy pola" 7. Wcisnąć Alt-F, by przypisać tę kombinację definiowanemu gorącemu klawiszowi 8. Akceptujemy przyciskiem ENTER lub anulujemy przyciskiem ESCAPE. Można również usunąć definicję danego gorącego klawisza, odszukując go na liście i wciskając Alt-D. Po zmianie definicji gorącego klawisza należy użyć opcji "zachowaj" w rozwinięciu menu plik, by zapisać zmiany na dysku pod obecną nazwą. Można też używać rozwinięcia "zachowaj jako", aby zachować plik konfiguracyjny pod inną nazwą - podaną automatycznie przez Window-Eyes lub wpisaną przez siebie. 7.7 Posługiwanie się definicjami duplikowania gorących klawiszy Jeśli spróbujemy przypisać kombinację klawiszy jakiemuś gorącemu klawiszowi i okaże się, że ta kombinacja jest przypisana innemu klawiszowi, Window-Eyes otworzy okienko dialogowe "duplikuj definicje klawisza" w oknie dialogowym definicji gorących klawiszy. To nowe okno zawiera trzy następujące przyciski: - Anuluj - przycisk domyślny; wybierając go okno się zamyka i powracamy do tej samej pozycji w polu listy z gorącymi klawiszami - Zamień klawisz - dana kombinacja klawiszy przypisana zostanie nowemu obiektowi; okno dialogowe się zamyka i powracamy na pozycję nowego gorącego klawisza - Zamień i przedefiniuj (replace and redefine key) - wybierając ten przycisk rezygnujemy z definicji poprzedniego klawisza, przypisujemy daną kombinację nowemu gorącemu klawiszowi, okno dialogowe się zamyka i wracamy do pola listy na pozycję definicji poprzedniego gorącego klawisza. Mówiąc krótko, wybierając "anuluj" zostajemy z definicją poprzedniego gorącego klawisza i wybieramy inną kombinację dla gorącego klawisza; wybierając "zamień klawisz", definiujemy daną kombinację dla nowego gorącego klawisza, rezygnując z definicji uprzedniego gorącego klawisza; wybierając trzecią opcję definiujemy kombinację dla nowego gorącego klawisza i wracamy do uprzedniego gorącego klawisza, by go na nowo określić. 7.8 Które klawisze działają Wszystkie klawisze omówione do tej pory to litery w kombinacji z klawiszami CTRL, ALT lub SHIFT. Aby poszerzyć zakres możliwości, można użyć klawisza INSERT na klawiaturze numerycznej np. tworząc kombinacje Insert-Numpad Down arrow. Jeśli posiadamy klawiaturę 104-klawiszową, można wykorzystać przycisk WINDOWS lub APLIKACJA, jak też klawisze funkcyjne i cyfry. Ogólnie rzecz biorąc, nie przypisujemy klawiszy alfanumerycznych potrzebnych dla rutynowych funkcji. Przykładowo, jeśli zdecydujemy się przypisać funkcje gorącego klawisza literze E, za każdym wciśnięciem tego klawisza Window-Eyes będzie odbierał go jako gorący klawisz, zamiast przesłać go do programu użytkowego w celu wpisania litery E. Jednakże te klawisze mogą być ustawiane indywidualnie, gdyż w niektórych programach nie ma potrzeby wpisywania liter, zatem klawisze alfanumeryczne mogą być przydatne. Przy wciśniętym klawiszu NUMLOCK otrzymujemy cyfry, przy wyłączonym - strzałki na klawiaturze numerycznej. Należy o tym pamiętać przy różnych kombinacjach z tym klawiszem np. z ALT lub SHIFT, gdyż wyłączony będzie działał inaczej. 7.9 Czytanie części okna Cały ekran może być odczytany w dowolnym momencie, chociaż rzadko się to robi. Zwykle chcemy przeczytać wszystko w oknie aktywnym, np. przy zaznajamianiu się z nowym oknem aplikacji. Jeszcze częściej potrzebujemy przeczytać wybrane partie okna. Oto kilka przykładów gorących klawiszy dla tych zadań: Czytaj cały ekran (Read Entire Screen) - nie określony Czytaj okno aktywne (Read Active Window) - Ctrl-Shift-W Czytaj tytuł/status (Read Title/Status) - Ctrl-Shift-T Czytaj linię statusu (Read Status Line) - Ctrl-Insert-S Czytaj pasek menu (Read Menu Bar) - nie określony Czytaj streszczenie (Speak Summary) - Ctrl-Shift-S Czytaj zaznaczony blok (Read Marked Block) - Ctrl-Shift-M Gorący klawisz "Czytaj tytuł/status" (Read Title/Status) odczytuje pasek tytułu punktu uwagi okna, a potem okna aktywnego. Ten klawisz mówi też, czy okno jest zminimalizowane, zmaksymalizowane, lub znormalizowane. Gorący klawisz "Czytaj linię statusu" (Read Status Line) odczytuje pasek stanu w bieżącym programie użytkowym, jeśli taki pasek jest prawidłowo zaprogramowany. W przeciwnym razie Window-Eyes odczyta ostatni wiersz aplikacji, który jest zwykle paskiem stanu. Gorący klawisz "Czytaj pasek menu" odczytuje wszystkie opcje na pasku menu dla bieżącej aplikacji. Gorący klawisz "Czytaj streszczenie" (Speak Summary) odczytuje aktywną kontrolkę, np. aktywny obiekt na pasku menu lub w polu listy, aktywny przycisk, tekst w polu edycji itd. Ponowne użycie tego klawisza literuje tekst, potrójne - to literowanie fonetyczne. Gorący klawisz "Czytaj zaznaczony blok" (Read Marked Block) odczytuje tekst, który został zaznaczony z klawiatury lub myszką. Dostęp do sprawdzania pisowni w edytorze tekstu: Większość programów sprawdzających pisownię w edytorach tekstu jest trudno dostępna - otwierają one nowe okno do sprawdzania pisowni pod oknem edytora. Wtedy dezaktywują edytor, podświetlając tylko błędne słowa. Najtrudniejszą rzeczą jest zidentyfikowanie błędnego słowa i odczytanie go w kontekście całego zdania. Window-Eyes został wyposażony w gorący klawisz "Sprowadź do określonego podświetlenia" (Route to Specified Highlight). Przy pierwszym użyciu tego klawisza należy go zdefiniować. Doprowadza on wskaźnik myszy do podświetlonego wyrazu napisanego z błędem.Dopiero wtedy możemy użyć gorących klawiszy myszy, by odczytać te słowa w kontekście. W popularnych edytorach, takich jak Word i WordPerfect ustawiono już tę funkcję. Jeśli jednak chcemy zainstalować ten klawisz w programie użytkowym, który nie został skonfigurowany, należy: 1. otworzyć okno nowego dokumentu w edytorze, który podświetla błędne słowa 2. wpisać słowo, celowo robiąc błędy w pisowni 3. włączyć sprawdzanie pisowni - błędne słowo zostanie podświetlone 4. wpisać CTRL-SHIFT-F, by otworzyć okno dialogowe Window-Eyes "znajdź" 5. wpisać to samo słowo z identycznym błędem 6. przejść tabulatorem do przycisku opcji i wybrać pełny ekran 7. wcisnąć ENTER; Window-Eyes zamyka to okno i przesuwa wskaźnik myszy do podświetlonego słowa. Teraz trzeba pomóc Window=Eyes określić podświetlone okno, jako to okno, którego będzie szukał przy użyciu gorącego klawisza w przyszłości. W tym celu należy: 8. wcisnąć Ctrl-BACKSLASH, by wybrać rozwinięcie menu myszy 9. wcisnąć ALT-N, aby wybrać rozwinięcie menu myszy 10. wybrać H = Mouse Specify Highlight Window (najniższy obiekt na liście); Window-Eyes otworzy okno dialogowe Określ okno podświetlenia (Specify Highlight Window), w którym należy odpowiedzieć na pytanie "Set the Window under the Mouse as the Search Window?", wybierając "tak", "nie" lub "anuluj" 11. "tak" jest ustawieniem domyślnym, zatem wciskając ENTER, Window-Eyes zamknie okno dialogowe i pasek menu. Teraz zdefiniujemy gorący klawisz, który zawsze będzie przesuwał wskaźnik myszy do podświetlonego okna przy każdorazowym jego otwarciu: 12. wciskamy ALT-O, by wybrać obiekt z menu gorących klawiszy i otworzyć okno dialogowe definicji gorących klawiszy 13. wpisujemy RO = Sprowadź do określonego podświetlenia Route to Specified Highlight 14. wciskamy ALT-C, by przechwycić ten gorący klawisz, np. ALT-CTRL-S 15. wciskamy ENTER, by zamknąć okno i dezaktywować pasek menu 16. wciskamy ALT-F, by aktywować rozwinięcie pliku 17. wybieramy "zachowaj" 18. wybieramy "plik konfiguracyjny" 19. wciskamy ESCAPE, by zamknąć menu główne Window-Eyes Teraz możemy wypróbować nowy gorący klawisz W rozdziale 13 (na temat okien hiperaktywnych) wyjaśniono, jak można to wszystko wykonać automatycznie - można ustawić mysz, by przesuwała się do podświetlonego słowa, kiedy tylko zmieni się okno. 7.10 Identyfikowanie wskaźnika myszy Kształt wskaźnika myszy odzwierciedla jego funkcję, np. służy do wskazywania i klikania. Rzadko mamy potrzebę odczytywania kształtu wskaźnika myszy, ale jeśli taka potrzeba zaistnieje, możemy użyć gorącego klawisza "Opisz wskaźnik", który domyślnie nie został zdefiniowany. W rozdziale 15 opisujemy, jak zmienić nazwę kształtów wskaźnika myszy. Oto nazwy domyślne: Strzałka - arrow Krzyżyk - cross Duże I - I beam Ikona - icon Przesuwanie, zmiana rozmiaru - size Przesuwanie w kierunku północno-wschodnim/południowo-zachodnim - size northeast southwest Przesuwanie w kierunku północnym/południowym - size north south Przesuwanie w kierunku północno-zachodnim/południowo-wschodnim - size northwest southeast Przesuwanie w kierunku zachodnim/wschodnim- size west east Strzałka skierowana w górę - up arrow Klepsydra - hourglass app starting Nie - no Przesuń wszystko - size all Pomoc - help Jeśli Window-Eyes napotka wskaźnik, którego nie może rozpoznać, mówi: "Wskaźnik XXX nie zdefiniowany". 7.11 Gorący klawisz "Przerysowanie" (Redraw) Jedną z przeszkód do pokonania dla wszystkich programów mówiących są rozmiary czcionki. Windows próbuje wyświetlać tekst na ekranie w takim samym rozmiarze czcionki, którą będzie drukowany dokument. Jednak rozdzielczość ekranu nie odpowiada rozdzielczości zaawansowanych technicznie drukarek laserowych. W rzeczywistości wiele z takich drukarek może wydrukować więcej kropek na calu kwadratowym papieru niż jest pikseli na całym ekranie. Zatem rozmiar czcionki na ekranie wydaje się trochę uproszczony i programy czytające ekran mogą przeoczyć dany znak, słowo lub nawet cały wiersz. Czasami również aplikacje nakładają tekst na tekst tak, że staje się on niewidoczny dla oka. Jednak Window-Eyes wykrywa ten niewidoczny na ekranie tekst i czasem próbuje go odczytać. Aby uniknąć takich sytuacji, Window-Eyes sam przesuwa części ekranu, kiedy wykryje tego typu zmiany. Ponieważ dany tekst na ekranie jest prawie zawsze w ruchu w stosunku do innego tekstu, może zostać przeoczony przez program mówiący. Dlatego też Window-Eyes został wyposażony w gorący klawisz "Przerysowanie" - Redraw (INSERT-BACLASH). Używa się tego klawisza w momencie, gdy Window-Eyes nie odczytuje tekstu, który powinien być podświetlony lub gdy czyta tekst w dziwnej kolejności. Ten klawisz również inicjalizuje syntezator mowy, co można także zrobić przez wybranie opcji "Inicjalizuj syntezator" w menu ogólnym. Umiejscowienie tego klawisza jest niewygodne - zostało tak wybrane, gdyż jest on rzadko używany. Czasem automatyczne przerysowanie tekstu wykonywane przez Window-Eyes może wpływać na pracę aplikacji. Nie pojawi się to przy używaniu edytorów tekstu czy arkuszy, ale np. przy grze Solitaire. Można powstrzymać automatyczne przerysowanie tekstów w menu głównym Window-Eyes - przechodzimy do menu ogólnego, do punktu Allow Auto Redraw. Ustawieniem domyślnym jest "włączony", zatem wybieramy "wyłączony" (off). Ta opcja automatycznie zapisuje się po przedefiniowaniu, dlatego nie trzeba robić tego ręcznie. 7.12 Gorący klawisz "Omiń" Jeśli chcemy przypisać programowi Window-Eyes kombinację klawiszy, która jest używana przez aplikację, możemy to zrobić nie powodując konfliktu. W tym celu trzeba użyć gorącego klawisza "Omiń" (INSERT-B). Wciskając ten klawisz, instruujemy Window-Eyes, by zignorował następną kombinację klawiszy, nawet gdyby to był gorący klawisz Window-Eyes. Powiedzmy np., że CTRL-C odczytuje bieżący znak, ale aplikacja używa tego skrótu do kopiowania bloku. Oczywiście można przypisać ten skrót gorącemu klawiszowi Window-Eyes, a jeśli chcemy skopiować blok, wciskamy po prostu INSERT-B przed CTRL-C. Można też znaleźć inny klawisz do odczytu bieżącego znaku, lub zmienić w aplikacji klawisz kopiowania, jeśli to możliwe. Jednakże prościej będzie przyzwyczaić się do używania klawisza "Omiń". Używając tej funkcji nie mamy żadnych ograniczeń w przypisywaniu gorących klawiszy. Zdecydowanie trudniej będzie unikać tej funkcji, wyszukując klawisze nie używane w danej aplikacji i zapamiętując je wszystkie. 7.13 Czytanie okien użytkownika i okien hiperaktywnych Do odczytywania pierwszych dwudziestu okien użytkownika Window-Eyes dostępnych jest dwadzieścia gorących klawiszy. Wciskając pierwszy gorący klawisz, przypisany dla okna użytkownika numer 0, odczytamy wszystkie informacje w tym oknie. Jeśli okno użytkownika jest mniejsze od aktywnego bieżącej aplikacji, informacja spoza tego okna użytkownika nie będzie odczytywana. Pierwsze dziesięć okien użytkownika odczytujemy za pomocą klawiszy od ALT-0 do ALT-9. Gorące klawisze dla okien od 10 do 19 nie zostały zdefiniowane. Gorący klawisz "Czytaj dowolne okno" pozwala na odczytanie dowolnego okna użytkownika lub okna hiperaktywnego. Ten klawisz nie został zdefiniowany. Aktywuje on pole, w które należy wpisać numer okna użytkownika lub literę przypisaną dla okna hiperaktywnego. Akceptujemy wybór wciskając ENTER; Window-Eyes natychmiast przeczyta wybrane okno. 7.14 Czytanie tekstu do i za kursorem Czasami użytecznie jest wiedzieć nie tylko gdzie się znajduje kursor na ekranie, ale też gdzie i jaka informacja jest na ekranie powyżej, poniżej, z prawej i z lewej strony kursora. Istnieją 4 gorące klawisze do odczytywania informacji względem położenia kursora, ograniczone do bieżącego okna użytkownika. Znajdują się one w polu listy klawiszy w oknie dialogowym definicji gorących klawiszy: "od góry do kursora", "od kursora do dołu", "od lewej do kursora" i "od kursora do prawej". Tym gorącym klawiszom nie przypisano żadnej kombinacji klawiszy - można im np. przypisać ART-ARROW. Klawisz "od góry do kursora" odczytuje informacje od lewego górnego rogu bieżącego okna użytkownika do znaku przed kursorem. Klawisz "od kursora do dołu" odczytuje informację od kursora do prawego dolnego rogu tego okna. Klawisz "od lewej do kursora" odczytuje tylko tekst od lewej strony do kursora w wierszu, w którym się on znajduje. Natomiast "klawisz od kursora do prawej" odczytuje tylko tekst po prawej stronie od kursora do końca wiersza. W ten sam sposób można odczytać informację względem położenia wskaźnika myszy, używając gorących klawiszy: Od góry do myszy - Top to Mouse (Alt-Insert-Numpad-Up arrow) Od myszy do dołu - Mouse to Bottom (Alt-Insert-Numpad-Down arrow) Od lewej do myszy - Left to Mouse (Alt-Insert-Numpad-Left arrow) Od myszy do prawej - Mouse to Right (Alt-Insert-Numpad-Right arrow) Odczytywanie jest ograniczone do granic myszy, które można ustawić za pomocą Przełącznika ograniczenia myszki - Mouse Boundary Rotor, lub wciskając INSERT-B. 7.15 Czytanie pełnego dokumentu bez przerwy Window-Eyes pozwala na odczyt zaczynając od kursora w dowolnym miejscu i przesuwając się dalej od tego punktu aż do końca, lub do momentu, kiedy wciśniemy klawisz ESCAPE. Ta funkcja wykonywana jest przez gorący klawisz "Czytaj do końca", domyślnie ustawiony jako CTRL-SHIFT-R. Window-Eyes operuje wtedy strzałką w dół, by przesunąć dokument. Kursor znajduje się mniej więcej o jeden wiersz przed odczytem. Ta funkcja jest użyteczna nie tylko do odczytu całego dokumentu bez używania klawiatury, ale jest też wygodnym narzędziem edycyjnym. W miejscu gdzie chcemy wprowadzić poprawki, po prostu wciskamy ESCAPE, by zatrzymać odczyt. Z kolei, by wyłączyć głośny odczyt, wystarczy wcisnąć klawisz CONTROL, ale kursor nadal się będzie szybko przesuwał w dół, aż do ponownego wciśnięcia tego klawisza (tekst będzie na nowo odczytywany głośno). Używamy tej funkcji, jeśli chcemy przesuwać pewne partie tekstu. Czy gorący klawisz "Czytaj do końca", zaprzecza zasadzie, że gorące klawisze Window-Eyes nie wpływają na funkcjonowanie aplikacji? Window-Eyes powoduje, że aplikacja przesuwa tekst - w momencie wstrzymania tej funkcji kursor jest w nowym położeniu. Jednak w rzeczywistości wciśniecie tego gorącego klawisza nie wpływa na pracę aplikacji; Window-Eyes uruchamia swój własny mini program, by przesuwać tekst. Zatem aplikacja funkcjonalnie w ogóle nie odpowiada na wciśnięcie tego gorącego klawisza. 7.16 Odczytywanie sterowania niestandardowego W rozdziale 3.6 wprowadzono pojęcie innego sterowania, które często jest używane przez programistów aplikacji Windows w kontekście pól dialogowych. Window-Eyes często jednak nie może zobaczyć tekstu przy użyciu tego sterowania, dlatego też potrzebuje gorącego klawisza "przeklasuj" (INSERT-R). Jeśli w momencie przechodzenia przez pole dialogowe usłyszymy, jak Window-Eyes mówi "Inne sterowanie" i nie nastąpi odpowiedni odczyt, to znak, że należy użyć klawisza "przeklasuj". Dla osoby, która widzi ekran, inne sterowanie może wyglądać, jak pole listy lub przycisk, ale dla użytkownika programu mówiącego funkcja lub wygląd tego przycisku może nie być jasny. Dlatego też może się okazać, że trzeba będzie z tymi przyciskami poeksperymentować. Kiedy użyjemy gorącego klawisza "przeklasuj" (INSERT-R), pojawi się okno dialogowe, które zawiera następujące kontrolki w formie widoku listy: Dialog Arkusz właściwości - Property Sheet Menu Okno multi-dokumentu - Multi Document Window Klient M D I - M D I Client Ramka M D I - M D I Frame Przycisk - Button Pole wyboru - Check Box Lista rozwijana - Combo Box Pole edycji - Edit Box Pole grupy - Group Box Tekst ikony - Icon Text Pole listy - List Box Przycisk opcji - Radio Button Pasek przewijania - Scroll Bar Pole statyczne - Static Box Zakładka - Tab Control Suwak - Track Bar Widok listy - List View Widok drzewa - Tree View Pole gorącego klawisza - Hot Key Field Rich Edit Animacja - Animation Kontrola pionowa - Up Down Control Pole edycji tylko do odczytu klasy oryginalnej - Original Class read-only edit box Pole edycji tylko do odczytu stylu okna - Window Style read-only edit box Pole wyboru 'Uwzględnij styl z klasą' - Include Style with Class check box Przycisk OK - Ok button Przycisk Anuluj - Cancel button Kiedy programiści przypisują inne sterowanie do programów użytkownika, nadają im nazwy, które są określane jako nazwy klasy. Te nazwy zwykle odzwierciedlają funkcje danej kontroli. Np. przycisk kontrolny, który działa w programie pierwszej pomocy może się nazywać FA-BTN. Window-Eyes może odnaleźć i odczytać tę nazwę klasy oraz numer danej kontroli. Wystarczy przejść tabulatorem do pola edycji tylko do odczytu "Klasa oryginalna". Może się ta nazwa wydawać niezrozumiała, zatem przyciskając gorący klawisz "Czytaj podsumowanie" (Ctrl-Shift-S) można ją jeszcze raz odczytać. Można również odczytać znak po znaku, poruszając się strzałkami w tym polu edycji. Teraz użyjmy strzałek w górę lub w dół, by przejść przez pole listy, aż do reklasyfikacji, która powinna działać. Należy sprawdzić, czy wybrane inne sterowanie będzie równocześnie udźwiękowione. Jeśli nie, na zasadzie prób i błędów trzeba poszukać takiej reklasyfikacji, która zadziała. Czasem programiści używają tej samej nazwy klasy, by przedstawić dwa różne typy kontroli (sterowania) np. "myclass" reprezentuje zarówno przycisk jak i pole wyboru. By wyeliminować ten problem, Window-Eyes daje możliwość użycia stylu okna w definicji reklasyfikacji. W oknie dialogowym "przeklasuj" należy przejść tabulatorem do pozycji Include Window Style With Class i zaznaczyć ją. Ta opcja zostanie automatycznie zapisana przez Window-Eyes. Window-Eyes nie zmienia programu aplikacyjnego w celu przeformowania innego sterowania, zmienia tylko sposób odczytu tego sterowania. Przyciski kontroli standardowych (sterowania standardowego) nie mogą być przeklasyfikowane - przy próbie zmiany Window-Eyes ogłosi "Unable to reclass standard control". Chociaż większość innego sterowania można przeklasyfikować, istnieją takie, których się nie da zmienić. W takiej sytuacji należy użyć obiektu oryginalnej klasy w polu dialogowym "przeklasuj". Jeśli odczyt będzie trudny do zrozumienia,, można przejść do pliku Window-Eyes w części "przeklasuj i utwórz" i usunąć przeklasyfikowanie z tego pliku konfiguracyjnego. Taką czynność należy wykonać, jak już umiemy dobrze edytować plik i zachowywać go. Jednak zawsze dobrze jest mieć kopię zapasową pliku konfiguracyjnego, aż do momentu, gdy będziemy pewni, że wykonaliśmy zadanie prawidłowo. Eksperci GW Micro wielostronnie przetestowali Window-Eyes i stworzyli wiele plików konfiguracyjnych i przeklasyfikowań. Jednak jeśli znajdziecie Państwo kontrolę, której nie będziecie mogli zmienić, skontaktujcie się z nami. 7.17 Czytanie grafiki na pasku zadań (szuflady systemu) W systemie Windows po prawej stronie paska zadań znajdują się znaki graficzne zwane szufladą systemu, takie jak kontrola głośności. Nie można do tych znaków graficznych dotrzeć ani przez pasek zadań, ani przez klawiaturę. Window-Eyes, by rozwiązać ten problem, oferuje gorący klawisz "Szuflada systemu" (INSERT-S). Po wciśnięciu tego klawisza Window-Eyes powie "scaning system tray". Ten proces może potrwać do kilku sekund w zależności od liczby obiektów. Po przeprowadzeniu skanowania otworzy się okno dialogowe, które zawiera pole listy z podpowiedziami (tool tips) dla obiektów na pasku zadań, przyciski opcji pojedynczego i podwójnego kliknięcia, lewy i prawy przycisk, przycisk "recalculate", przycisk "anuluj". Aplikacje wyświetlają podpowiedzi, kiedy wskaźnik myszy dotrze do danej ikony. Nie spotkaliśmy jeszcze aplikacji, która by tego nie robiła, dlatego też Window-Eyes powinien sobie poradzić ze wszystkimi znakami graficznymi na pasku zadań. Aby przejść przez pole listy, w którym znajdują się podpowiedzi do każdego znaku graficznego, można wykorzystać strzałki lub pierwsze litery tych aplikacji. Kiedy dotrzemy do aplikacji, z którą chcemy pracować, wystarczy raz lub dwa razy kliknąć lewym lub prawym przyciskiem myszy na ikonę. Ogólnie rzecz biorąc, należy wybrać przycisk opcji pojedynczego kliknięcia, a potem prawy przycisk, by rozwinąć menu kontekstowe wybranej aplikacji. Następnie, aby ją uruchomić, trzeba wybrać przycisk opcji podwójnego kliknięcia, a potem przycisk lewy. Wybierając "anuluj" zamykamy okno dialogowe. Jeśli otworzymy okno dialogowe "szuflada systemu", Window-Eyes będzie próbował śledzić wszelkie zmiany na pasku zadań. Jeśli stwierdzi, że nie było żadnych zmian, nie wykona skanowania, lecz przejdzie do razu do okna dialogowego. Jeśli jednak myślimy, że mogą być jakieś zmiany w znakach graficznych lub zmieniła się podpowiedź dla aplikacji, można wcisnąć przycisk "recalculate", aby zmusić Window-Eyes do przejrzenia obiektów w polu listy. Dobrym przykładem takiej zmiany mogą być mierniki baterii w laptopie. 7.18 Godzina i data Wybierając gorący klawisz "godzina/data" (INSRET-T w ustawieniu domyślnym) Window-Eyes poda bieżący czas i datę, oczywiście tak, jak są te dane ustawione w komputerze. 7.19 Nazwa pola i dane pola Przechodząc przez różne kontrolki (sterowanie), Window-Eyes odczytuje ich rodzaj (np. pole listy, przycisk, itd.) przeczyta też tzw. nazwę pola i dane pola. Dane pola to po prostu opcja w bieżącej kontrolce. Np. W polu listy dane pola to wszystkie opcje tego pola. W polu wyboru dane pola to stan zaznaczenia, tzn. wybrany lub nie wybrany. W polu edycji dane pola to cały tekst w tym polu. Jeśli chcemy odsłuchać danych pola, używamy gorącego klawisza "dane pola" (CTRL-SHIFT-D). Nazwa pola w danej kontrolce to tekst zwykle umieszczony na lewo lub powyżej bieżącej kontroli. Np. w otwartym oknie dialogowym nazwa pola może być nazwą pliku. Aby odczytać nazwę pola, wystarczy wybrać gorący klawisz "nazwa pola" (CTRL-SHIFT-N). Window-Eyes może zawsze odczytać dane pola, ale domyśla się nazwy pola dla danej kontroli. Jak już powiedziano, zwykle jest umieszczona po lewej stronie lub u góry, ale równie dobrze może być gdziekolwiek. Dlatego też Window-Eyes może odczytać błędną informację lub nie odczytać żadnej, chociaż nazwa pola jest widoczna na ekranie. W niektórych przypadkach aplikacje nie wyświetlają takiej informacji. Kiedy znajdziemy się w takiej sytuacji, wystarczy wcisnąć gorący klawisz "nadaj nazwę polu" (CTRL- INSERT-F). Pojawi się okno dialogowe z polem edycji oraz przyciskami "OK" i "anuluj". Znajdziemy się w polu edycji, gdzie trzeba wpisać nazwę pola, jaką Window-Eyes ma odczytywać dla tej kontroli. W ten sposób można zmienić nazwę pola, nawet jeśli Window-Eyes odczytywał ją poprawnie. W momencie wciśnięcia klawisza ENTER, nazwa pola zostanie automatycznie zapisana. 7.20 Czytanie linii statusu aplikacji Prawie każda aplikacja posiada linię statusu. W edytorze tekstu pojawi się w takiej linii liczba stron dokumentu oraz na której stronie i w którym wierszu znajduje się kursor. W przeszukiwarce stron WWW, taka linia będzie zawierała informacje na temat bieżącego stanu załadowania lub URL dla danego połączenia. Innymi słowy linia statusu pokazuje konkretną informację na temat aplikacji w danym czasie. Window-Eyes ma możliwość automatycznego odczytywania takiego wiersza-jest to gorący klawisz "czytaj linię statusu" (CTRL-INSERT-S). Window-Eyes może korzystać z dwóch metod wyszukiwania takiego wiersza. 1. Microsoft zaprojektował specjalne okno, które wyświetla informacje na temat statusu. Window-Eyes najpierw szuka takiego okna w aplikacji. Jeśli istnieje, przeczyta jego zawartość (jednak wiele starszych aplikacji może nie posiadać go). Jest to najbardziej niezawodny sposób dla Window-Eyes, by znaleźć linię statusu. 2. Jeśli Window-Eyes nie odnajdzie takiego okna, automatycznie przeczyta ostatni zapisany wiersz w aplikacji, gdyż zwykle tam jest wyświetlona linia statusu. Zatem po wybraniu gorącego klawisza "czytaj linię statusu" Window-Eyes odczyta informację w oparciu o którąś z tych metod. Jeśli jednak informacja nie będzie poprawna, musimy założyć okno użytkownika w pobliżu właściwej linii statusu i odczytać to okno (okna użytkownika omawiane są w rozdziale 12). Jednak w większości przypadków nie będzie to potrzebne. 7.21 Dostosowywanie parametrów głosu na bieżąco Do tej pory opisywaliśmy jak dostroić odczytywanie ekranu, klawiatury i myszy ze względu na szybkość, wysokość, barwę głosu i głośność. Można do tego użyć menu globalnego albo też odpowiednie menu ekranu, klawiatury i myszy. Wybieramy parametr, który chcemy dostosować i używając paska przewijania dochodzimy do pożądanych ustawień. Może to być jednak trochę czasochłonne zajęcie, dlatego też Window-Eyes oferuje zestaw gorących klawiszy, które pozwolą na szybkie dostrojenie wybranych parametrów. Ustawienie domyślne to klawisz INSERT w połączeniu z czterema strzałkami (ale nie tymi na klawiaturze numerycznej). Najpierw trzeba wybrać, który głos chcemy dostroić, a potem wybrać odpowiedni parametr. Zatem najpierw wybieramy gorący klawisz przełącznik wyboru głosu (INSRET-RIGHT ARROW), by dotrzeć do danego głosu (tzn. klawiatury, ekranu lub myszy oraz opcji "wszystkie"). Jeśli wybierzemy opcję "wszystkie", dostroimy wszystkie trzy głosy równocześnie. Trzeba zauważyć, że jeśli nie korzystamy z ustawień globalnych, zmiana wpłynie tylko na ustawienia aktywnego pliku konfiguracyjnego. Teraz wybieramy gorący klawisz "przełącznik parametrów głosu" (INSRET-LEFT ARROW), by wybrać parametr. Następnie możemy wybrać gorące klawisze zmniejsz parametr głosów (INSRET- DOWN ARROW) oraz zwiększ parametr głosów (INSERT-UP ARROW). Każde wciśniecie klawisza zwiększy lub zmniejszy ustawienie bieżące, a Window-Eyes odczyta nową wartość. Jeśli wybraliśmy opcję "wszystkie głosy", zwiększymy lub zmniejszymy je wszystkie równocześnie. Przy pierwszym załadowaniu Window-Eyes, bieżącym głosem jest ekran, a bieżącym parametrem szybkość. Window-Eyes zachowuje zmiany do restartowania programu. W tym momencie znowu powróci do ustawień ekranu i szybkości. Jeśli chcemy zachować nowe ustawienia, musimy je zapisać na dysku - należy przejść do menu globalnego i wybrać opcje "zastosuj ustawienia". Jeśli nie używamy menu globalnego, musimy przejść do menu plik i zapisać bieżący plik konfiguracyjny na dysku. 8 Wykorzystywanie akcji kojarzonych z klawiszami Ze wszystkich metod czytania ekranu prawdopodobnie najczęściej używaną metodą jest użycie akcji Window-Eyes kojarzonych z klawiszami. 8.1 Podstawy W rozdziale 4 zdefiniowaliśmy klawisze kursoryczne jako klawisze wspólne dla Window-Eyes i danego programu aplikacyjnego. Niektóre z powszechnych klawiszy kursorycznych to: strzałka, CTRL-strzałka, tabulator, PAGE UP, PAGE DOWN oraz DELETE. Przy użyciu tych i innych klawiszy można wydać polecenia zarówno Window-Eyes jaki i danej aplikacji. 8.2 Jak to działa? Akcje Window-Eyes ustawiane są w menu akcji, w menu głównym Window-Eyes. Domyślnie ustawiono tylko kilka akcji - inne mogą być ustawiane według życzenia i wygody. Można zmieniać zarówno dane akcje, jak i ich definicje. Być może wszystkie 46 akcji nie będzie potrzebnych, ale istnieje możliwość ustawienia takiej liczby. Aby wejść do menu akcji Window-Eyes należy: 1. nacisnąć CTRL-BACKSLASH 2. nacisnąć ALT-C, by zaktywizować okno dialogowe "Definicje akcji", które zawiera, co następuje: S = lista akcji C = przycisk "przechwyć klawisz" F = lista rozwijana pierwszej akcji I = info box pierwszej akcji (może być niedostępny) E = lista rozwijana drugiej akcji O = info box drugiej akcji (może być niedostępny) L = Delay Factor edit box D = Undefine Cursor Key button Przycisk OK. Przycisk Anuluj To okno dialogowe różni się trochę od okna, gdzie ustawia się definicje gorących klawiszy tym, że przy definiowaniu gorących klawiszy ustawia się jedynie same klawisze. Przy definiowaniu akcji, definiuje się klawisz i przechodzi do listy rozwijanej pierwszej akcji, a potem, jeśli jest taka potrzeba, do listy rozwijanej drugiej akcji, gdzie wybiera się, co Window-Eyes będzie mówił, kiedy naciśnie się zdefiniowany klawisz. Przykładowo, ustawieniem fabrycznym dla pierwszego obiektu na liście jest lewa strzałka, a klawisz jest zdefiniowany jako Character After. Jako, że każdy klawisz może być zdefiniowany tak, by wypowiadał dwie rzeczy, a temu przydzielono tylko jedną, w tym miejscu na liście pojawia się "nie zdefiniowany" ("Undefined") co oznacza, że druga definicja tego klawisza nie została sprecyzowana. W momencie użycia tego klawisza podczas pracy w danej aplikacji, Window-Eyes przekazuje go najpierw tej aplikacji a potem odczytuje dany znak. W momencie naciśnięcia lewej strzałki większość aplikacji cofnie się do tyłu o jeden znak, dlatego też użytkownik zwykle będzie chciał rozpoznać znak, do którego powrócono. Jednakże niektóre aplikacje cofają się o jedno słowo, a nie tylko o jeden znak. W takim przypadku użytkownik będzie chciał rozpoznać to słowo, a nie tylko znak, do którego się cofnięto. Aby zresetować definicję Window-Eyes lewej strzałki tak, aby odczytywała jedno słowo, zamiast jednego znaku, należy: 3. w oknie dialogowym "Definicje Akcji" ("Cursoring Key Definitions") nacisnąć tabulator; Window-Eyes przejdzie do przycisku "przechwyć klawisz" 4. ponownie nacisnąć tabulator, by przejść do listy rozwijanej pierwszej akcji 5. przycisnąć trzy razy strzałkę w dół, aby dojść do punktu "słowo", lub przycisnąć "W" 6. nacisnąć ENTER, by zaakceptować przycisk OK; Window-Eyes zamyka okno dialogowe i dezaktywuje pasek menu. Aby usunąć klawisz z listy, należy strzałką w górę lub w dół dotrzeć do tego klawisza na liście, następnie nacisnąć ALT-D, aby wybrać przycisk "nie zdefiniowany". By wybrać OK trzeba nacisnąć ENTER. Po powrocie na listę słowo "nie zdefiniowany" znajdzie się na miejscu klawisza. Co się stanie, jeśli ktoś będzie chciał przypisać klawisz, który został już przypisany innemu obiektowi? Window-Eyes otwiera wtedy okno dialogowe duplikacji definicji akcji (Duplicate Key Definition), które działa identycznie, jak jego odpowiednik w definicjach gorących klawiszy. 8.3 Zastosowania praktyczne (Practical Applications) Większość obiektów w menu nie została zdefiniowana, aby można je było przypisać klawiszom używanym w danej aplikacji. Powiedzmy, na przykład, że menadżer bazy danych używa skrótu ALT-N, by przejść do następnego pola. Można przypisać ten klawisz któremukolwiek z nie zdefiniowanych obiektów na liście akcji a następnie wybrać odpowiednią definicję, prawdopodobnie: nazwa pola, dane pola, nazwa i dane pola. W edytorze tekstów, przykładowo, można przejść do początku dokumentu naciskając CTRL-HOME. W takim przypadku preferowane może być ustawienie CTRL-HOME na odczyt strony, wiersza i nowego położenia kursora w dokumencie. Można zatem ustalić okno użytkownika tak, by zawierało ono powyższą informację, a potem zdefiniować kombinację CTRL-HOME tak, by odczytać to okno. W rozdziale 12 wytłumaczone są metody ustawiania okien użytkownika. 8.4 Definicje akcji Definicje podane w oknie dialogowym definicji akcji zsumowane są poniżej (w następującym porządku: definicja - funkcja): - Nie zdefiniowany - ignoruje uderzenie klawisza - Prior Character Before - czyta znak na lewo od kursora zanim Window-Eyes przekaże uderzenie klawisza aplikacji - Prior Character After - przekazuje uderzenie klawisza aplikacji, potem odczytuje znak na lewo od kursora w nowej pozycji - Character Before - odczytuje znak, na którym znajduje się kursor, potem przekazuje uderzenie klawisza aplikacji - Character After - przekazuje uderzenie klawisza aplikacji, potem czyta znak, na którym znajduje się kursor w nowej pozycji - Następny znak - czyta znak na prawo od kursora - Poprzednie słowo- czyta słowo na lewo od kursora - Słowo- czyta słowo, na którym znajduje się kursor - Kolejne słowo - czyta słowo na prawo od kursora - Poprzedni wiersz - czyta wiersz powyżej kursora - Wiersz - czyta wiersz, w którym znajduje się kursor - Kolejny wiersz - czyta wiersz powyżej - Zdanie - czyta zdanie, w którym znajduje się kursor - Akapit - czyta akapit, w którym znajduje się kursor - Do końca wiersza - czyta cały wiersz od znaku, na którym jest kursor, do końca wiersza - Pasek podświetlenia - czyta zaznaczony tekst w bieżącym oknie użytkownika - Tekst zaznaczony - czyta nowo zaznaczony lub nowo odznaczony tekst, interpunkcję i spacje po słowie 'wybrany' ('Selected') lub 'nie wybrany' ('Unselected'), w zależności od tego, czy kursor zaznacza, czy odznacza tekst. - Pozycja kursora - czyta dane na temat wiersza i kolumny, w której znajduje się kursor - Dane pola - czyta dane w polu, w którym znajduje się kursor - Nazwa pola - czyta nazwę bieżącego pola na lewo od kursora, kiedy kursor znajduje się na danych pola; ta akcja działa w wielu oknach dialogowych (dialog controls) - Nazwa i dane pola - czyta zarówno nazwę pola, jak i dane znajdujące się w polu z kursorem; ta akcja również działa w wielu oknach dialogowych - Title/Status - czyta pasek tytułu w bieżącym oknie, a potem pasek tytułu w oknie aktywnym - Speak Window - ustawiając, należy wybrać numer okna od 0 do 49; w momencie uderzenia klawisza, Window-Eyes czyta wybrane okno - Activate Window - ustawiając, należy wybrać numer standardowego okna Window-Eyes od 0 do 49; uderzenie odpowiedniego klawisza spowoduje, że określone okno jest oknem aktywnym - Mouse to Window - ustawiając, należy wybrać numer standardowego okna Window-Eyes od 0 do 49; uderzenie odpowiedniego klawisza przesuwa wskaźnik myszy do lewego górnego rogu danego okna użytkownika - Mouse Top Left - natychmiast przesuwa mysz do górnego lewego rogu (of the mouse boundary), ale nie odczytuje tego ruchu - Load Set - w momencie ustawiania, prosi o nazwę pliku konfiguracyjnego; w odpowiedzi na uderzenie klawisza ładuje się plik konfiguracyjny Window-Eyes - Ignore Speak Windows - ignoruje nowy tekst w oknie 'czytaj' (Speak Window') w czasie dwukrotnego opóźnienia akcji - Execute Hotkey - wykonuje funkcję danego gorącego klawisza; w momencie ustawiania pojawi się lista wszystkich gorących klawiszy - należy przejść strzałką do wybranego i nacisnąć ENTER Wyjaśnienia Pięć z wymienionych wyżej definicji, tzn. Speak Window, Activate Window, Mouse To Window, Execute Hotkey, oraz Load Set wymagają podania numeru okna, gorącego klawisza lub nazwy pliku. Aby dojść do tego miejsca, trzeba przejść tabulatorem do przycisków First Action lub Second Action info i nacisnąć ENTER. W momencie ustawiania Speak Window, Activate Window lub Mouse To Window trzeba tylko wpisać numer okna użytkownika i nacisnąć ENTER. Przy ustawianiu Execute Hotkey trzeba przejść przez listę do wybranego klawisza i nacisnąć ENTER. Jeżeli ustawia się Load Set, należy wpisać nazwę pliku konfiguracyjnego, który chce się załadować i nacisnąć ENTER. Teraz tabulatorem można przejść do przycisku OK lub wrócić do listy akcji, by zdefiniować kolejne. Następujące definicje również wymagają wytłumaczenia i przykładu: Character Before, Character After, Prior Character Before oraz Prior Character After. 'Before' oraz 'after' odnoszą się do odczytania przez Window-Eyes danego znaku zanim lub po tym, jak uderzenie klawisza zostanie przekazane aplikacji. 'Prior' ('wcześniejszy') oznacza znak znajdujący się tuż przed kursorem. Powodem, dla którego stosuje się definicje 'before' i 'after' jest to, że niektóre klawisze, np. BACKSPACE i DELETE usuwają znaki z ekranu. Zwykle Window-Eyes najpierw przekazuje uderzenie klawisza aplikacji, a potem wykonuje zdefiniowaną akcję. Jednak jeżeli dany znak lub słowo zostanie usunięte, Window-Eyes już ich nie odczyta. Zatem najczęściej BACKSPACE będzie zdefiniowany jako Prior Character Before, co oznacza, że Window-Eyes wykona najpierw zdefiniowaną akcję, a dopiero potem przekaże dalej dane uderzenie klawisza. Jeżeli wydaje się to zbyt skomplikowane, warto poświęcić trochę czasu i poeksperymentować z czterema ustawieniami klawisza BACKSPACE: - Prior Character Before - znak zostanie odczytany przed usunięciem - Prior Character After - przeczytany zostanie znak na lewo od kursora po tym, jak aplikacja przemieści kursor do tyłu, usuwając jeden znak Definicja tekstu zaznaczonego również wymaga objaśnienia. Zwykle w systemie Windows zaznacza się tekst przy użyciu klawiatury przytrzymując klawisz SHIFT oraz przesuwając kursor strzałkami, lub też CTRL-STRZAŁKA, HOME, PAGE DOWN itd. Przytrzymywanie klawisza SHIFT i poruszanie się strzałkami po zaznaczonym tekście odznacza go. Zatem jeśli się wybierze jako akcję SHIFT-PRAWA STRZAŁKA i ustawi się definicję tekstu zaznaczonego, za pomocą tego skrótu będzie można przesuwać kursor o jeden znak w prawo i zaznaczać go, a Window-Eyes przeczyta ten znak dodając, że jest on zaznaczony. Wprost przeciwnie będzie działał zdefiniowany w marked text skrót SHIFT-LEWA STRZAŁKA. Kursor przesunie się o jeden znak w lewo i odznaczy wybrany znak, Window-Eyes przeczyta ten znak i doda, że został on odznaczony. Taki sam efekt będą miały kombinacje klawiszy SHIFT-CTRL-PRAWA STRZAŁKA oraz SHIFT-CTRL-LEWA STRZAŁKA, jednak Window-Eyes przeczyta wtedy całe słowa, a nie tylko pojedynczy znak. Tak samo będzie się działo przy innych klawiszach, które przesuwają kursor. W zależności od tego, iloma klawiszami w danej aplikacji można zaznaczyć tekst, będzie trzeba zdefiniować 10 lub więcej akcji w marked text. Definicja Mouse Top Left może okazać się użyteczna przy czytaniu tekstu za pomocą klawiszy PAGE UP oraz PAGE DOWN, w programie takim, jak NetScape. PAGE DOWN przechodzi do następnego ekranu i wtedy Window-Eyes może umieścić mysz w lewym górnym rogu tego ekranu. Wtedy można przycisnąć gorący klawisz myszy, by odczytać kolejny ekran. Definicja Mouse to Window jest wygodna, jeśli trzeba ustawić mysz w danym miejscu na ekranie. Można wtedy otworzyć okno użytkownika i zlecić Window-Eyes, by ustawił w nim wskaźnik myszy w lewym górnym rogu tego okna. Definicja Execute Hotkey pozwala na wykonanie funkcji standardowych gorących klawiszy. Wybieramy właściwy gorący klawisz i Window-Eyes wykonuje jego czynność, jak gdyby został wciśnięty gorący klawisz przy użyciu tej akcji. Należy zauważyć, że gorący klawisz nie wymaga przypisanego klawisza - może on pozostać nie zdefiniowany. Wyjaśnienie definicji Ignore Speak Window nastąpi po wytłumaczeniu funkcji opóźnienia akcji. 8.5 Opóźnienie akcji Niektóre aplikacje są tak wolne, że Window-Eyes zdąży przekazać im daną akcję i odczytać ją, zanim aplikacja zareaguje na jakiekolwiek polecenie. Powiedzmy, na przykład, że skrót CTRL-STRZAŁKA W GÓRĘ został zdefiniowany jako akapit. Aplikacja używa tego skrótu, by przejść kursorem do poprzedniego akapitu. Ten proces, w idealnym przypadku, wygląda następująco: po wciśnięciu CTRL-STRZAŁKA W GÓRĘ Window-Eyes przekazuje uderzenie klawisza aplikacji, która wykonuje polecenie przesuwając kursor do pierwszego słowa w poprzednim akapicie; Window-Eyes czyta ten akapit. Jeśli jednak aplikacja nie wykona tego polecenia przed rozpoczęciem czytania, jest prawdopodobne, że dane nie będą adekwatne, gdyż Window-Eyes zacznie czytać akapit, w którym kursor znajdował się przed użyciem tej akcji a nie akapit, w którym kursor teraz powinien się znajdować. Ten problem można rozwiązać poprzez opóźnienie akcji; w tym celu: 1. wciskamy CTRL-BACKSLASH, by włączył się panel sterowania Window-Eyes 2. wciskamy ALT-G, by wywołać menu ogólne 3. wybieramy 'opóźnienie akcji' ; pojawi się okno dialogowe 'General Cursor Delay' z polem edycji do wpisania cyfr od 1 do 99. Podświetlony jest przycisk OK, zatem można wcisnąć ENTER, by zaakceptować nową wartość, lub ESCAPE, by anulować i zamknąć okno Ustawiając w ten sposób opóźnienie akcji, wpływa się globalnie na definicje wszystkich akcji, opóźniając je o taką samą wartość. W większości przypadków będzie to wygodne, ponieważ prawdopodobnie aplikacja reaguje tak samo na wszystkie klawisze. Jednak czasem odpowiedź na niektóre akcje zajmie więcej czasu niż na inne. Przy użyciu globalnego opóźnienia akcji trzeba będzie ustawić wartość maksymalną odpowiadającą najwolniejszym akcjom. Efektem ubocznym jest opóźnienie wszystkich akcji, a więc i tych, które nie wymagają tak długiego czasu reakcji. Dlatego też byłoby lepiej użyć minimalnego ogólnego opóźnienia na większość i sprecyzowanego opóźnienia na niektóre. W oknie dialogowym definicji akcji jest pole edycji 'L=Deay Factor' Ta opcja pozwala na ustawienie określonej wartości opóźnienia dla określonej akcji. Każda akcja może mieć swoją przypisaną wartość - wystarczy przejść tabulatorem do pola edycji i wpisać cyfrę od 0 do 99. Należy poeksperymentować z różnymi, zmieniającymi się stopniowo wartościami, by znaleźć najlepsze ustawienie dla danej aplikacji. Teraz powróćmy do definicji Ignore Speak Window w rozwijanej liście akcji w oknie dialogowym definicji akcji. Najlepiej posłużyć się tu przykładem. Powiedzmy, że tabulator w danej aplikacji przechodzi do obszaru, gdzie program wyświetla tekst w polu edycji typu 'tylko-do-odczytu'. Tekst zawiera pasek podświetlenia, który może być odczytany tabulatorem. W tym celu trzeba zdefiniować tabulator jako akcję, ustawić pierwszą akcję na pasek podświetlenia a drugą na Ignore Speak Window. W ten sposób automatyczne odczytanie tekstu w tym oknie będzie opóźnione wystarczająco długo, by odczytać pasek podświetlenia, bez względu na ustawioną wartość opóźnienia akcji - odczytanie okna będzie opóźnione o dwukrotność tego czasu. 8.6 Premia związana z akcjami Jak już wspomniano, Window-Eyes dzieli z programem aplikacyjnym klawisze kursoryczne, czyli klawisze przemieszczające kursor. Jednakże Window-Eyes nie ogranicza się tylko do tego. W rzeczywistości Window-Eyes może dzielić z aplikacją jakikolwiek klawisz znany systemowi Windows. Oznacza to, że można ustawić jakąkolwiek definicję akcji Window-Eyes dla jakichkolwiek klawiszy w danej aplikacji. Na przykład CTRL-N w WordPerfect otwiera nowy dokument. Można ustawić Window-Eyes tak, by odczytał numer tego dokumentu. Można też zdefiniować ten skrót tak, by odczytać pole w górnym wersie ekranu, gdzie WordPerfect wyświetla taką informację. Naciśnięcie PAGE DOWN wypełnia aktywne okno nowym tekstem, zatem można zdefiniować ten klawisz tak, by odczytać nową informację. Dlatego też Window-Eyes oferuje aż 46 akcji skojarzonych z klawiszami przewidując zwiększone potrzeby przy operowaniu bardziej skomplikowanymi czy większymi programami aplikacyjnymi. 8.7 Akcje w kontrolach standardowych (standard controls) Window-Eyes wie, jak poradzić sobie ze standardowymi kontrolami, np. zaznaczanie opcji, przycisk opcji, widok listy (list view) itp., dlatego też automatycznie wstrzymuje akcje dla wszystkich kontroli standardowych za wyjątkiem pola edycji oraz rich edit boxes. Na przykład przeglądając widok listy za pomocą strzałek nie potrzeba odczytywać bieżącego wersu. Jednak w polu edycji oraz w rich edit boxes Window-Eyes będzie działał zgodnie z definicjami akcji. 9 Czytanie ekranu za pomocą myszy 9.1 Podstawy Do tej pory omawialiśmy, jak Window-Eyes czyta ekran używając ustawień gadatliwości lub przez przypisywanie poleceń akcjom. Czasem jednak chcemy przeglądać ekran, żeby zobaczyć co na nim jest lub, żeby poszukać konkretnej informacji, o która jest wyświetlona. Jak już wcześniej mówiliśmy, za pomocą wskaźnika myszy możemy wyszukiwać ikony i przyciski na ekranie i używać ich. Skoro jednak wskaźnik może swobodnie przesuwać się po całym ekranie, idealny jest do jego przeglądania, bez wybierania żadnych opcji. Window-Eyes pozwala na odczytywanie za pomocą wskaźnika tekstu ikon, opcji menu, przycisków oraz symboli. Istnieją polecenia klawiszowe Window-Eyes do przesuwania myszy do góry, w dół, w lewo, w prawo, ikona po ikonie, słowo po słowie itd. Oczywiście można przesuwać klawisz myszy poruszając ręcznie myszkę, jednakże ruchy myszki mogą być całkiem przypadkowe i dlatego czytany tekst lub grafika może wydawać się niezrozumiała. Aby usunąć ten problem, należy przejść do menu głównego Window-Eyes i rozwinąć menu myszy, którego pierwszym obiektem jest włączone ustawienie głosu. Wybierając ten obiekt, wyłączamy głos myszy, co znaczy, że Window-Eyes pomija tekst i grafikę kiedy wskaźnik poruszany jest ręcznie za pomocą myszy. Jednak wszystkie gorące klawisze połączone z myszą będą działać bez względu na ustawienie głosu. Konkretne gorące klawisze, używane do przesuwania wskaźnika myszy, można definiować w menu gorących klawiszy (w rozdziale 8 opisujemy jak je można zmieniać). Już znamy wiele z nich: do odczytywania bieżącego znaku, do przesuwania wskaźnika o jeden znak do przodu, do odczytywania bieżącego słowa itd. 9.2 Przesuwanie wskaźnika myszy o jednostki tekstowe (Textual Units) W rozdziale 7 mówiliśmy, jak odczytać znak, słowo, wers, zdanie i akapit, na którym znajduje się wskaźnik myszy. Można sprawdzić odpowiednie gorące klawisze w następujący sposób: W ustawieniu Windows włączamy Notatnik. Wciskamy CTRL-ESCAPE oraz R, by zaktywizować okno dialogowe. Wpisujemy "WORDPAD" i wciskamy klawisz ENETER. Kiedy otworzy się Notatnik, wciskamy klawisz ALT, by zaktywizować pasek menu. Wciskamy F = plik, a potem O = otwórz - pojawi się okno dialogowe. Wpisujemy nazwę pliku C:\WINEYES\MANUAL\SECT10.TXT - wciskamy ENTER. Plik się załaduje. Wciskamy CTRL-SHIFT-B, aż Window-Eyes powie "Punkt Uwagi Okna". W ten sposób ograniczamy gorące klawisze myszy do obszaru tekstu tego dokumentu. Następnie wciskamy klawisz HOME na klawiaturze numerycznej (przy wyłączonym NUMLOCK), by przejść wskaźnikiem myszy do lewego górnego rogu punktu uwagi okna. Wciskamy INSERT-NUMPAD-RIGHT ARROW, by przejść i przeczytać następne słowo. Przesuwamy się po jednym słowie przez chwilę. Teraz wciskamy NUMPAD-CENTER, by odsłuchać wiersz tekstu. Czy odsłuchiwanie tekstu po jednym wierszu jest bardziej praktyczne, niż słowo po słowie? Jeśli tak, przechodzimy do kolejnego wiersza, wciskając NUMPAD-DOWN ARROW. Aby przejść o jeden wiersz do góry wciskamy NUMPAD-UP ARROW, itd. Kiedy przechodzimy wskaźnikiem myszy po tekście, zauważamy, że wskaźnik porusza się niezależnie od kursora. Np. można wcisnąć NUMPAD-CENTER, aby zobaczyć w którym miejscu znajduje się wskaźnik myszy. A teraz wciskamy CTRL-NUMPAD-CENTER, aby zobaczyć w którym miejscu znajduje się kursor. Skoro nie zmienialiśmy tekstu od momentu otwarcia pliku, kursor powinien znajdować się na początku dokumentu. Rzadko wskaźnik i kursor znajdują się w tym samym miejscu - w rozdziale 9.5 pokażemy, jak można sprowadzić te wskaźniki do jednego punktu. 9.3 Klawisze kierunkowego ruchu myszy Często istnieje potrzeba bezpośredniego przejścia przez ekran, bez przesuwania się w górę czy w dół, lub też przejścia bezpośrednio w dół a potem na lewo, bez korzystania z ram jednostek tekstowych. Innymi słowy chcemy przejść o określoną liczbę pikseli w określonym kierunku. Klawisze myszy w górę, w dół, w lewo i w prawo zostały przypisane kombinacjom: CTRL-SHIFT-NUMPAD-UP, CTRL-SHIFT-NUMPAD-DOWN, CTRL-SHIFT-NUMPAD-LEFT, CTRL-SHIFT-NUMPAD-RIGHT. Jak wszystkie gorące klawisze, mogą one zostać zmienione w razie potrzeby. Poruszając się po ekranie, prawdopodobnie natkniemy się na takie obiekty, jak nazwa otwartego okna lub obiekt na pasku menu. Zauważmy, że Window-Eyes czyta uchwyt, na który natrafi wskaźnik, a nie cały wiersz lub znak w tekście. Np. gdy przesuniemy wskaźnik na pasek menu w pobliże lewej górnej krawędzi okna, możemy znaleźć się na słowie "plik", jednak Window-Eyes odczyta P = rozwinięcie pliku. Jeśli chcemy poruszać się po ekranie szybciej, można zwiększyć ilość pikseli, o które przesuwają się klawisze kierunkowe. Taką wartość ustawia się w menu myszy, w menu głównym Window-Eyes. Np. spróbujmy ustawić maksymalną wartość dolnego przyrostu wskaźnika, by zobaczyć, jak to wpłynie na jego ruch. 9.4 Przesuwanie się o jednostki logiczne Windows Oprócz możliwości przesuwania się o jednostki tekstowe, możemy się przesuwać o jednostki MS Windows. Te ostatnie składają się z dwóch typów ikon i uchwytów (clips). Aby odczytać ikonę, na której znajduje się wskaźnik, wybieramy gorący klawisz "Myszka Bieżąca Ikona". Aby przejść wskaźnikiem do poprzedniej ikony, wybieramy gorący klawisz "Myszka Poprzednia Ikona" itp. Window-Eyes przeskakuje tekst pomiędzy ikonami. W ustawieniu domyślnym te gorące klawisze nie są zdefiniowane, więc aby ich użyć, trzeba przypisać im odpowiednie kombinacje w menu gorących klawiszy. Przesuwanie się o jeden uchwyt jest możliwe po wciśnięciu INSERT-NUMPAD-HOME oraz INSERT-NUMPAD-PAGE UP. Takie przejście zwykle zawiera więcej informacji, niż poruszanie się po ikonach - na ekranie jest o wiele więcej uchwytów niż ikon. Co to jest uchwyt? Grafika to sprawa prosta, bo każdy obraz graficzny to jeden uchwyt. Znaki tekstowe są bardziej skomplikowane. Jednolity tekst z tymi samymi wartościami atrybutów to jeden uchwyt. Np. w edytorze tekstu każdy wiersz w dokumencie to uchwyt, pod warunkiem,, że cały dokument ma te same atrybuty. Jeśli w wierszu jedno słowo w środku będzie zapisane pogrubionym drukiem, ten wiersz ma 3 uchwyty - pierwsza część wiersza, pogrubione słowo, końcowa część wiersza. Będąc na pasku menu, takim jak "plik", "edytuj", itp., każdy obiekt menu to uchwyt. Nawet jeśli posiadają te same atrybuty, nie następują kolejno po sobie. 9.5 Sprowadzanie wskaźnika do kursora i odwrotnie Poruszając się po ekranie, w pewnym momencie chcemy przesunąć kursor do wskaźnika myszy. Szczególnie ważne jest to w edytorze tekstu, gdzie możemy odkryć, że popełniliśmy błąd i chcemy zrobić poprawki w którymś akapicie, podczas czytania za pomocą wskaźnika myszy. W tym celu zdefiniowaliśmy gorący klawisz, któremu przypisano znak PLUS na klawiaturze numerycznej, bez względu na to czy NUMLOCK jest włączony czy wyłączony.. Kiedy wciśniemy ten klawisz, Window-Eyes spróbuje przesunąć kursor do pozycji wskaźnika. Mówimy "spróbuje", gdyż jest wiele miejsc na ekranie, do których kursor nie może dotrzeć. Oczywiście kiedy wskaźnik znajduje się poza oknem, Windows nie pozwoli na przesunięcie kursora. Tak też jest kiedy spróbujemy przesunąć kursor z edytora do słowa "plik" na pasku menu. Z drugiej strony możemy sobie życzyć przesunąć wskaźnik myszy do pozycji kursora, np. podczas wprowadzania tekstu w polu edycji chcemy przejrzeć tekst w pobliżu. Kursor nie może opuścić pola edycji, ale wskaźnik może poruszać się bez przeszkód. Aby przenieść wskaźnik do pozycji kursora należy przytrzymać klawisz INSERT na klawiaturze numerycznej i wcisnąć znak PLUS. Window-Eyes ogłosi "Wskaźnik sprowadzony do kursora" i przeniesie odpowiednio wskaźnik. Teraz możemy użyć gorących klawiszy, aby przenieść wskaźnik do innych części okna dialogowego. 9.6 Ograniczanie ruchu wskaźnika myszy Przy czytaniu informacji na ekranie często dojdziemy do wniosku, że chcielibyśmy ograniczyć ruch wskaźnika do jednego obszaru. Np. otwieramy kilka aplikacji, ale chcemy odczytać ikony tylko w aplikacji aktywnej. Chcemy odczytać tekst w dokumencie bez odczytywania informacji zewnętrznej np. paska menu, lub też chcemy, żeby Window-Eyes odczytał jedną część tekstu, taką jak kolumna. Gorący klawisz "Granice myszy" (CTRL-SHIFT-B) instruuje Window-Eyes, aby ograniczył ruch wskaźnika myszy do jednego z czterech obszarów: 1. pełny ekran - pozwala gorącym klawiszom myszy na przesuwanie wskaźnika w dowolne miejsce na ekranie 2. okno aktywne - ogranicza ruch wskaźnika (tylko gorące klawisze) do zawartości okna aktywnego; inne aplikacje wyświetlone w tle nie będą widoczne dla wskaźnika 3. punkt uwagi okna - ogranicza wskaźnik do tego obszaru; może to być bardzo mały obszar np. przycisk lub bardzo duży np. całe okno aplikacji. Poza zasięgiem wskaźnika znajdzie się wszystko, co jest w oknie aktywnym, ale poza punktem uwagi okna 4. okno użytkownika - ogranicza ruch wskaźnika do obszaru zdefiniowanego przez bieżące okno użytkownika. W rozdziale 12 opisujemy jak założyć takie okno. W ustawieniu domyślnym okno użytkownika ma rozmiar okna aktywnego, zatem te dwie opcje są identyczne. Jeśli chcielibyśmy zdefiniować okno użytkownika jako mniejszą część okna aktywnego, np. jako jedną kolumnę tekstu lub tylko dolną część okna, gorące klawisze używane do przesuwania wskaźnika nie pozwolą na przesunięcie go poza to okno użytkownika. Po ustawieniu granicy wskaźnika można przesunąć się bezpośrednio w jeden z czterech rogów wciskając następujące gorące klawisze: NUMPAD HOME -GÓRNY LEWY, NUMPAD END - DOLNY LEWY, NYMPAD PAGE UP - GÓRNY PRAWY, NUMPAD PAGE DOWN - DOLNY PRAWY. Mówiąc krótko, po ograniczeniu ruchu wskaźnika do jednego obszaru, nie będziemy mogli użyć gorących klawiszy do przesuwania wskaźnika poza ten obszar. W rzeczywistości jednak jest całkiem prawdopodobne, że wskaźnik będzie poza granicami, zanim poinformujemy Window-Eyes o naszych zamiarach. W takim przypadku jak długo wskaźnik pozostaje poza ustalonymi granicami, tak długo może się swobodnie przesuwać. Zatem aby utrzymać dostęp do pełnego ekranu należy ustawić granice na "pełny ekran" i zachować ten plik konfiguracyjny. Jeśli chcemy przejrzeć dany obszar ekranu, powiedzmy okno aktywne, ustawiamy granice w sposób opisany powyżej i wciskamy gorący klawisz "Góra Lewo". To nas upewni, że wskaźnik znajduje się w określonych granicach w wygodnym miejscu początkowym. Gorący klawisz rotora granicy myszy jest identyczny jak opcja "Granice Myszy" w menu myszy, w menu głównym Window-Eyes. Możemy przesunąć wskaźnik myszy do początku lub końca wiersza tekstu, wciskając gorące klawisze "Myszka na Początek Linii" (ALT-INSERT-NUMPAD-HOME) lub "Myszka na Koniec Linii" (ALT-INSERT-NUMPAD-END). Ruch myszy jest ograniczony do lewej i prawej krawędzi w bieżącym ustawieniu granicy myszy. Zauważmy, że jeśli chcemy ręcznie używać myszy zamiast gorących klawiszy, wskaźnik nie będzie poruszał się po obszarze ustawionym za pomocą gorących klawiszy granic myszy, lecz będzie miał dostęp do pełnego ekranu. 9.7 Znajdywanie obiektów na ekranie Jeśli chcemy przesunąć wskaźnik bezpośrednio do obiektu, o którym wiemy, że znajduje się na ekranie (np. mamy otwarte okno dialogowe i chcemy po prostu kliknąć na przycisk OK.) możemy tabulatorem przejść do żądanego przycisku i wcisnąć ENTER, chociaż w niektórych polach dialogowych może to trochę potrwać. Prościej byłoby najechać wskaźnikiem na przycisk i kliknąć. Aby zlokalizować dany tekst lub daną ikonę na ekranie wciskamy gorący klawisz "Szukanie Myszki" (CTRL-SHIFT-F). Window-Eyes wyświetla pole dialogowe, pozwalając tym samym na wpisanie tekstu, którego szukamy. Jeśli tekst wpisany w polu edycji nie został znaleziony, Window-Eyes pozostawi wskaźnik myszy w tym samym miejscu. W przeciwnym przypadku odczyta dany uchwyt zawierający tekst. W ustawieniu domyślnym funkcja "znajdź" ogranicza poszukiwanie do okna aktywnego. Jednakże w prosty sposób można zmienić jej zakres. Po wpisani tekstu, który chcemy odnaleźć, wciskamy TAB zamiast ENTER. Window-Eyes powie: "Radio Button Search Active Window Checked". Strzałkami w lewo lub w prawo odsłuchujemy pozostałe opcje: "Przeszukaj Punkt Uwagi Okna", "Przeszukaj Okno Użytkownika", oraz "Przeszukaj Pełny Ekran". Zwykle Window-Eyes znajduje tekst, którego szukamy bez względu na przypadek (case) lub atrybut wideo (video attribute). Jednak możemy sprecyzować, że chcemy aby Window-Eyes znalazł tylko tekst, który wpisaliśmy, przypadek i wszystko (case and all). Aby to zrobić, wciskamy TAB, aż dojdziemy do pola zaznaczania, "Match Case" i wciskamy spację, aby go zaznaczyć. Klawiszem ENTER rozpoczynamy przeszukiwanie lub wciskamy TAB ponownie, aby przejść do przycisku "Forward Find" i wybieramy ENTER. Co się stanie, jeśli tekst, którego szukamy, znajduje się w kilku miejscach? Window-Eyes znajdzie pierwszą najbliższą możliwość. Oczywiście może to być nie ta, której szukamy. Zatem jeśli wciśniemy INSERT-F, to znaczy gorący klawisz "Kontynuacja Szukania Myszki", przeszukiwanie zostanie wznowione. Wciskanie INSERT-F raz po raz powodujemy, że Window-Eyes kontynuuje przeszukiwanie tyle razy, ile razy wciśniemy tę kombinację, lub też do momentu, gdy przeszukiwany tekst się skończy. Jeżeli chcemy zacząć przeszukiwanie ponownie od góry ekranu, wciskamy CTRL-SHIFT-F. A co się stanie, jeśli ktoś lekkomyślnie wypełni górną część ekranu literą "P", a my poszukujemy wybranej litery "p" gdzieś blisko dołu ekranu? Zatem chcemy przesunąć wskaźnik poniżej, zanim rozpoczniemy przeszukiwanie. Gorący klawisz "Kontynuacja Szukania Myszki" kontynuuje przeszukiwanie od pozycji wskaźnika co oznacza, że możemy użyć gorących klawiszy, by najpierw przejść poniżej dekoracyjnego tekstu i wtedy zacząć szukanie. Jeśli obiektem, którego szukamy, jest ikona lub inny obraz graficzny, procedura jest identyczna. Po prostu wpisujemy część tekstu etykiety ikony i wybieramy dowolną opcję w polu dialogowym przeszukiwania. Jeśli szukamy konkretnego atrybutu, a nie tekstu, albo chcemy zacząć od dołu ekranu i szukać do tyłu mamy następujący zakres możliwości w polu dialogowym "znajdź": 1. Znajdź - combo pole edycji 2. Szukaj - przycisk opcji: - pełny ekran - okno aktywne - punkt uwagi okna - okno użytkownika 3. dopasuj przypadek (Match Case) - pole zaznaczania 4. podkreślony - pole zaznaczania 5. pogrubiony - pole zaznaczania 6. podświetlony - pole zaznaczania 7. kursywa - pole zaznaczania 8. przekreślony - pole zaznaczania 9. szukanie do przodu (forward find) - przycisk 10. szukanie do tyły (reverse find) - przycisk 11. anuluj - przycisk Jeśli chcemy znaleźć coś w tekście pogrubionym na ekranie, po prostu zaznaczamy "pogrubiony" i opcję "pełny ekran", a potem wciskamy ENTER. Window-Eyes zacznie przeszukiwanie od góry ekranu, aż do momentu odnalezienia tekstu pogrubionym drukiem. Jeśli chcemy umieścić wskaźnik na słowie "plik", które jest wyświetlone pogrubionym drukiem, wpisujemy to słowo i zaznaczamy odpowiednie pola. Teksty pogrubione, pisane kursywą czy podkreślone często można znaleźć w edytorach tekstu, zatem te opcje dają nam możliwość szybkiego przeszukiwania; użyteczne są nawet w połączeniach hipertekstowych. Tekst podświetlony odczytywany jest przez automatyczne ustawienie paska podświetlenia Window-Eyes. Przykładowo w Menedżerze Programu podświetlony jest tekst każdej ikony lub nazwa grupy. Jeśli chcemy przesunąć wskaźnik do podświetlonego obiektu w bieżącej grupie, zaznaczamy "podświetlony" i ustawiamy przycisk opcji "punkt uwagi okna". Kiedy wciśniemy ENTER, Window-Eyes przesunie wskaźnik do tekstu w podświetlonym oknie. Zauważmy, że wpisujemy żądane pozycje w combo polu edycji, dlatego też Window-Eyes pozwala nam korzystać z 10 ostatnio wpisanych pozycji. Zauważmy również, że funkcja "znajdź" nie jest określona przez gorący klawisz granic myszy. Przykładowo jeśli wskaźnik myszy ograniczony jest do punktu uwagi okna, ustawienie opcji przeszukiwania pełnego ekranu pozwoli Window-Eyes na przesunięcie wskaźnika do tekstu, który znajduje się poza tym oknem. Wybierając przycisk "anuluj" lub wciskając ESCAPE rezygnujemy z tych ustawień. Window-Eyes usuwa pole dialogowe "znajdź" i odczytuje obiekt w punkcie uwagi. 9.8 Ręczne używanie myszy Słabo widzący użytkownicy mogą połączyć ręczne używanie myszy ze stosowaniem gorących klawiszy myszy. Window-Eyes oferuje kilka funkcji, które poprawiają użyteczność myszy. Blokada pozioma i pionowa Próbując przesuwać wskaźnik myszy z lewej strony na prawą zauważamy, ze ma ona tendencję do zbaczania z linii prostej. Aby wyeliminować ten problem, wciskamy gorący klawisz "Blokada Pionowa Myszki" (domyślnie nie zdefiniowany). Kiedy użyjemy tego klawisza, wskaźnik będzie się poruszał tylko poziomo.. Wciśnięcie jakiegokolwiek klawisza odblokuje wskaźnik. Wciskając gorący klawisz blokady poziomej sprawiamy, że wskaźnik będzie się poruszał tylko pionowo. Wskazówka: Chociaż możemy przesuwać mysz bezpośrednio pionowo lub poziomo w dowolnym kierunku, może się okazać, że wskaźnik przejdzie zbyt szybko przez tekst lub ikonę, której szukamy. Możemy zwolnić śledzenie przez zastosowanie "prędkości śledzenia za pomocą myszy" w panelu sterowania Windows (a nie w menu głównym Window-Eyes). Można ustawić cyfrę 0 zamiast domyślnej wartości 3. 9.9 WE kursor lub mysz Czasem stwierdzamy, że nie jest wygodnie przesuwać myszką po ekranie lub chcemy użyć dwóch wskaźników równocześnie, by śledzić złożone pozycje. Do tego służy WE kursor. Aby go uaktywnić, wciskamy NUMPAD--. Ten klawisz przechodzi od wskaźnika myszy do WE kursora. Możemy użyć gorących klawiszy ruchu myszy, by przesuwać WE kursorem po ekranie. Aby zsynchronizować te dwa wskaźniki, wciskamy INSERT-NUMPAD--, przez co przemieszczamy nieaktywny wskaźnik do aktywnego. Np. kiedy używamy WE kursora i wciśniemy ten klawisz, wskaźnik myszy przejdzie do tego kursora. 9.10 Ciąg dalszy nastąpi... Teraz, kiedy wiemy jak umieszczać wskaźnik myszy w żądanych miejscach, będziemy chcieli korzystać z różnych funkcji myszy np. klikania na ikonach lub przeciągania tekstu po ekranie. Kolejny rozdział opisuje jak wykonać te funkcje myszy za pomocą klawiatury. 10 Wykonywanie funkcji myszy za pomocą gorących klawiszy Window-Eyes 10.1 Podstawy Jak już wiemy, w systemie MS Windows często się używa myszy, by kliknąć na ikonę, przesunąć tekst z jednego miejsca w inne itp. Ponieważ bardzo trudno jest przesuwać wskaźnik myszy bez kontroli wzrokowej, Window-Eyes oferuje ekwiwalenty klawiszowe dla funkcji myszy. W rozdziale 9 omawialiśmy, jak przesuwać mysz za pomocą klawiatury. Tutaj zajmiemy się ustawianiem wskaźnika na ikonie, przesuwaniem się o jedną ikonę lub uchwyt, by dojść do danego miejsca oraz wykorzystywaniem funkcji "znajdź". 10.2 Gorące klawisze pojedynczego i podwójnego kliknięcia W momencie odnalezienia ikony na ekranie, będziemy musieli kliknąć na nią, czyli wybrać jeden z przycisków myszy. W każdej aplikacji przyciski mają przypisane funkcje, dlatego też nie będziemy tych zależności tutaj omawiać. Kiedy już wiemy, którego przycisku użyć, możemy wykorzystać mysz ręcznie. Jednak większość użytkowników Window-Eyes woli nie odrywać rąk od klawiatury, dlatego też oferujemy zestaw gorących klawiszy, które działają w ten sam sposób jak przyciski myszy. Dla funkcji pojedynczego kliknięcia Windows-Eyes posiada trzy gorące klawisze: odpowiednio po jednym dla każdego z trzech przycisków myszy. Domyślnie ustawiono tylko lewy i prawy przycisk, gdyż są one najczęściej używane. Aby kliknąć lewym przyciskiem, należy wcisnąć klawisz SLASH na klawiaturze numerycznej. Window-Eyes powie "lewy", a aplikacja wykona odpowiednią funkcję. Aby kliknąć prawym przyciskiem, wybieramy klawisz STAR na klawiaturze numerycznej. Można poeksperymentować z tymi gorącymi klawiszami w następujący sposób: Przechodzimy do panelu sterowania Window-Eyes. Upewniamy się czy NUMLOCK jest wyłączony, wciskamy CTRL-SHIFT-F lub gorący klawisz "Szukaj myszy" - "Mouse Serarch", aby znaleźć słowo "plik". Kiedy wskaźnik znajdzie się na tym słowie na pasku menu, wciskamy klawisz SLASH na klawiaturze numerycznej. Window-Eyes mówi: "lewy", a następnie odczytuje rozwinięcie menu plik w zależności od ustawienia w menu gadatliwości. Podwójnego kliknięcia można dokonać na trzy sposoby. Oczywiście można to zrobić ręcznie za pomocą myszy. Można również wcisnąć dwukrotnie gorący klawisz pojedynczego kliknięcia, lub też wcisnąć gorący klawisz podwójnego kliknięcia, który odpowiada temu przyciskowi myszy. Gorące klawisze podwójnego kliknięcia nie zostały zdefiniowane. W niektórych aplikacjach można przytrzymać klawisz SHIFT lub CTRL w momencie klikania przyciskiem myszy. Aby wykonać taką operację za pomocą gorących klawiszy Windows-Eyes, należy wcisnąć i uwolnić albo SHIFT albo CONTROL, a potem wcisnąć odpowiedni klawisz myszy. Takie kombinacje są dostępne w polach listy wielokrotnego wyboru (rozdział 3.6). Połączenie kliknięcia z klawiszem SHIFT wybiera zakres obiektów na liście. Kiedy użyjemy tej kombinacji, a potem przesuniemy wskaźnik myszy za pomocą gorących klawiszy "myszka w górę/myszka w dół", wszystkie obiekty od punktu początkowego do końcowego zostaną wybrane. Kombinacja kliknięcia z klawiszem CTRL zaznacza tylko obiekt, na którym znajduje się wskaźnik myszy. Możemy przesuwać się z tego obiektu bez jego odznaczania lub wybierania innego, używając wyżej wymienionych gorących klawiszy. Tę kombinację można również zastosować do innych obiektów, dowolnie je wybierając. Innymi słowy, kombinacja z klawiszem SHIFT zaznacza wszystkie obiekty w zasięgu ruchu myszy, a z klawiszem CTRL wybiera poza jej zasięgiem. Kiedy znajdujemy się w polu listy i chcemy wybrać kilka obiektów równocześnie, ale nie możemy tego zrobić, wciskamy klawisz SHIFT-F8. Ten klawisz zwykle jest przypisany przejściu z pola listy do funkcji wielokrotnego wyboru. Jednak ja z wieloma konwencjami Windows, niektórzy programiści dostosowują się do niej, a inni nie. 10.3 Przesuwanie myszy za pomocą sterowania Windows Będąc w oknie dialogowym, możemy wybrać kontrolkę, na której znajduje się wskaźnik myszy, przez pojedyncze kliknięcie, ale potrzebujemy gorących klawiszy, by przejść od jednej kontrolki do drugiej i z powrotem. W tym celu Window-Eyes proponuje dwa gorące klawisze: "myszka poprzednia kontrolka", oraz "myszka następna kontrolka" (nie zdefiniowane). Możemy przesunąć wskaźnik myszy do kontrolki w punkcie uwagi za pomocą gorącego klawisza "myszka do kursora" (NUMPAD-INSERT-PLUS). Głównym celem tego klawisza jest przesuwanie wskaźnika myszy do kursora, ale jeśli nie ma kursora na ekranie, ten klawisz przesunie wskaźnik myszy do wybranej kontrolki. Można przechodzić od kontrolki do kontrolki za pomocą klawiszy TAB oraz SHIFT-TAB, przesuwając tym samym wskaźnik myszy. W panelu sterowania Window-Eyes, w menu myszy znajduje się obiekt "sprowadź myszkę do punktu uwagi". Wybierając ten obiekt przechodzimy od funkcji "wyłącz" do "włącz". Kiedy jest wyłączony, wskaźnik zostaje w miejscu, w którym go ustawimy, a jeśli jest włączony, Window-Eyes przesuwa wskaźnik do punktu uwagi. Główną zaletą tej funkcji jest to, że można przechodzić od kontrolki do kontrolki razem ze wskaźnikiem myszy, co znaczy, że będziemy mogli natychmiast wybrać dany obiekt, zaznaczyć plik itd. W ten sam sposób wskaźnik może podążać za kursorem, gdy pracujemy w edytorze tekstu, w arkuszu lub w innych aplikacjach Windows - możemy wykorzystać mysz do zaznaczania tekstu itp. Należy zauważyć, że w systemie Windows wskaźnik myszy automatycznie nie przechodzi do opcji menu po wciśnięciu klawisza ALT, gdyż rozwijałyby się wtedy opcje menu, co mogłoby być mylące. 10.4 Gorące klawisze przełączania myszy W systemie Windows często mamy do czynienia z przeciąganiem ikon lub tekstu za pomocą myszy, co wygląda następująco: umieszczamy wskaźnik na wybranym obiekcie, przytrzymujemy odpowiedni klawisz myszy, przesuwamy wskaźnik pod określone miejsce i uwalniamy przycisk. Gorący klawisz przełączania myszy pozwala na przesuwanie słów w edytorach tekstu lub ikon, gdzie efektywniej jest przesuwać się po jednym pikselu, a nie grupie słów. Należy wcisnąć odpowiedni gorący klawisz przełączania myszy (każda aplikacja ma przypisane odpowiednie klawisze myszy, których należy użyć, tzn. lewy lub prawy) potem zmienić pozycję wskaźnika za pomocą strzałek lub gorących klawiszy, a potem wcisnąć gorący klawisz przełączania myszy ponownie. 10.5 Gorący klawisz "przenieś i upuść" Gorących klawiszy przełączania myszy można użyć do zaznaczania tekstu lub zaznaczania obiektów. Window-Eyes oferuje również funkcje przenoszenia i upuszczania obiektów. Jest to zasadniczo prostsza procedura niż używanie gorących klawiszy przełączania myszy; pozwala ona na zmianę punktu uwagi lepiej śledząc tekst, podczas gdy gorące klawisze przełączania myszy nie dają takiej możliwości. Aby uaktywnić gorący klawisz "przenieś i upuść" (INSERT-NUMPAD-DELETE w ustawieniu domyślnym), musimy przesunąć wskaźnik myszy do punktu, od którego chcemy rozpocząć przenoszenie, wcisnąć ten gorący klawisz, przesunąć wskaźnik do miejsca, gdzie chcemy umieścić dany obiekt, wcisnąć ten klawisz ponownie i wybrać "upuść" w oknie dialogowym, które się otworzy. Funkcji tego gorącego klawisza można również użyć do przesuwania plików z jednego okna do drugiego. Ustawiamy w tym celu wskaźnik na pliku, który chcemy przesunąć, wciskamy gorący klawisz "przenieś i upuść", aby zaznaczyć położenie tego pliku, przesuwamy wskaźnik do miejsca, gdzie chcemy umieścić dany plik, wciskamy ponownie gorący klawisz i wybieramy opcję "upuść", by przesunąć plik. Aby korzystać z tego klawisza, na ekranie musi być widoczny początkowy punkt zaznaczenia, jak i miejsce docelowe. Nie można w ten sposób przenieść tekstu, który został przesunięty za pomocą paska przewijania w danym edytorze. Aplikacje mogą różnie się zachowywać, gdy użyjemy gorącego klawisza "przesuń i upuść". W edytorze ten klawisz wybiera tekst, którym chcemy manipulować za pomocą uchwytu (clipboard). W aplikacji menedżera plików będziemy mogli przesunąć plik z jednego miejsca do drugiego. Należy zatem poeksperymentować z tą funkcją w danej aplikacji lub przestudiować dokumentację na temat danego programu, by się dowiedzieć, jakie istnieją możliwości wykorzystania tej funkcji. 10.6 Sprowadź mysz do okna W niektórych przypadkach będziemy chcieli sprowadzić mysz do wybranego okna użytkownika. Window-Eyes pozwala na taką czynność za pomocą gorącego klawisza "sprowadź mysz do okna". Najpierw należy ustawić okno użytkownika tak, by jego lewa górna część znajdowała się w miejscu, do którego chcemy sprowadzić wskaźnik (następny rozdział opisuje ustawianie okien użytkownika). Teraz należy zdefiniować gorący klawisz "sprowadź mysz do okna". Kiedy użyjemy go, pojawi się okno dialogowe, w którym wpisujemy numer okna użytkownika od 0 do 49; wskaźnik zostanie przesunięty do lewej górnej części wybranego okna. Niektóre aplikacje, takie jak Grolier Encyclopedia wymagają od użytkownika, aby kliknął na obiekcie, który może być częścią większego obrazka. Window-Eyes nie może zobaczyć takiego obrazka, dlatego też omawiana funkcja jest tutaj bardzo przydatna - mijamy obrazek i zaczynamy pracę z encyklopedią. Będziemy jedynie potrzebowali pomocy osoby widzącej, aby zlokalizować punkt, na którym należy kliknąć, ale w momencie ustalenia takiego punktu, wystarczy tylko ustawić okno użytkownika w tym miejscu i użyć gorącego klawisza "sprowadź mysz do okna", by potem odnaleźć to miejsce w razie potrzeby. Jeszcze jeden przykład - powiedzmy, że chcemy szybko przesunąć wskaźnik do linii statusu w danej aplikacji i że linia ta używa okna numer 1. Definiujemy omawiany gorący klawisz w danej aplikacji i w momencie, kiedy potrzebujemy szybko przejść na początek linii statusu, wciskamy ten gorący klawisz, cyfrę 1, a następnie ENTER. 11 Ustawianie i korzystanie z okna użytkownika 11.1 Podstawy Window-Eyes posiada 76 okien użytkownika, które można podzielić na dwa rodzaje: 50 właściwych okien użytkownika (od 0 do 49) oraz 26 okien hiperaktywnych (od A do Z). Zaczęliśmy omawiać ten temat w rozdziale 4.2, między innymi wyjaśniając, jak odczytywać okna użytkownika za pomocą gorących klawiszy. W tym rozdziale zajmiemy się definiowaniem i korzystaniem z okien użytkownika. Jak już wspominaliśmy w rozdziale 4, okna użytkownika można indywidualnie definiować w odniesieniu do okna aktywnego. Np. okno przypisane dla pełnego okna aktywnego będzie miało identyczne współrzędne. W momencie przesuwania lub zmiany rozmiaru okna aktywnego, okno użytkownika dostosowuje się do danych zmian. Wprowadziliśmy również pojęcie bieżącego okna użytkownika. Nie jest to typ okna, lecz raczej możliwość wyboru spomiędzy pięćdziesięciu dostępnych okien użytkownika, które służą jako granice (od górnej lewej krawędzi do dolnej prawej krawędzi) dla gorących klawiszy Window-Eyes oraz akcji. Np. jeśli okno numer 9 jest bieżącym oknem użytkownika, gorący klawisz "Czytaj Bieżące Zdanie" umożliwi odczytanie tylko tego tekstu, który znajdzie się w granicach okna numer 9. Bieżące okno użytkownika nie ogranicza jedynie dwudziestu klawiszy "Czytaj Okno". 11.2 Jak to działa Ustawianie i dostosowywanie okien użytkownika wykonuje się za pomocą gorących klawiszy, które domyślnie są przypisane kombinacjom od INSERT-F3 do INSERT-F7. Window-Eyes wymaga dwu typów informacji dla każdej z czterech współrzędnych okna użytkownika. Np. dla lewej krawędzi należy podać zarówno wartość liczbową ustawienia, jak też czy ta wartość odnosi się do lewej czy prawej krawędzi okna aktywnego. 11.3 Wybór i dostosowywanie bieżącego okna użytkownika W momencie wciśnięcia gorącego klawisza "Wybierz Okno Użytkownika" (INSERT-F3) będziemy musieli wybrać jedno z pięćdziesięciu okien użytkownika (od 0 do 49), które będzie od tego momentu bieżącym oknem użytkownika. Ustawienie to zmieni się dopiero po załadowaniu nowego pliku konfiguracyjnego. Wciśnięcie kombinacji INSERT-F4 pozwala na ustawienie współrzędnych okna, które są zapisywane jako pliki konfiguracyjne w menu plik. Jeśli chcielibyśmy ustawić inne okno, trzeba najpierw wybrać je jako bieżące okno użytkownika za pomocą wspomnianego wyżej gorącego klawisza. W momencie ustawiania współrzędnych pojawi się pole dialogowe, w którym należy podać wartości dla lewej, górnej, prawej i dolnej krawędzi bieżącego okna użytkownika. Window-Eyes podaje numer tego okna oraz jego status: "Czytaj", "Zmienne", "Neutralne" czy też "Wyłączone" (Silent). Następnie podaje "L =Left: x", gdzie "x" to bieżące ustawienie dla lewej kolumny. Kursor znajduje się teraz przy prawej krawędzi pola, na prawo od cyfry właśnie ustawianej. Możemy potwierdzić bieżące ustawienie za pomocą klawisza TAB, lub też możemy wpisać wartość od 0 do maksymalnej rozdzielczości naszej karty graficznej i dopiero wtedy wcisnąć TAB. Następnym obiektem w polu dialogowym jest przycisk opcji. Window-Eyes podaje, że zaznaczona jest opcja "Przesunięcie od Lewej" (Offset From Left), co oznacza, że współrzędne będą obliczane od przeciwległej krawędzi okna aktywnego. W następnym polu wpisujemy wartość ustawienia dla górnej krawędzi okna użytkownika (wartość od 0 do maksymalnej rozdzielczości naszej karty graficznej). Następna para przycisków opcji pozwala nam wybrać, czy chcemy, aby wpisana wartość była obliczana od górnej krawędzi czy też dolnej krawędzi okna aktywnego. W taki sam sposób ustawiamy pozostałe dwie współrzędne. Zwróćmy uwagę na to, że możemy użyć pola dialogowego "Standardowa Definicja Okna Użytkownika", aby dostosować Window-Eyes do pracy z wykorzystaniem kolorów w danym programie użytkowym. Omawiamy to zagadnienie szerzej w rozdziale 13. 11.4 Wykorzystywanie wskaźnika myszy do ustawiania współrzędnych okna Window-Eyes oferuje alternatywną, a zarazem prostszą metodę ustawienia współrzędnych okna, tzn. za pomocą wskaźnika myszy. Ze względu na to, że wszystkie okna użytkownika mają kształt prostokątów, ich granice są zawsze zdefiniowane jako "górna lewa" oraz "dolna prawa". Wystarczy znać tylko te dwie współrzędne , aby zdefiniować logicznie pozostałe dwie, przy czym łatwo można znaleźć górny lewy róg oraz dolny prawy róg okna bez znajomości dokładnych współrzędnych. Np. górna krawędź to pierwszy wiersz tekstu powyżej lub poniżej linii statusu, lub pasek menu. Takie charakterystyczne punkty na ekranie łatwo ustalimy za pomocą wskaźnika myszy. Zatem, kiedy znajdziemy miejsce, które będzie można wykorzystać jako granica okna użytkownika, po prostu wciskamy INSERT-F5, aby ustawić górną lewą granicę, lub INSERT-F6 dla granicy dolnej prawej. Window-Eyes sam wprowadza wartości współrzędnych oraz dostosowuje te wartości do początku lub końca bieżącego uchwytu. W niektórych programach, takich jak programy edytujące dźwięk, uchwyt może stanowić cały wiersz, a my wolelibyśmy, aby okno użytkownika nie zawierało części takiego wiersza. W tym celu używamy granic uchwytu z wyłączoną opcją myszy w menu głównym. Takie ustawienie jest ustawieniem globalnym, przechowywanym jako WINEYES.INI. 11.5 Przesunięcie (Offset) Kiedy powinniśmy używać przeciwnych pozycji dla opcji przesunięcia (offset options) przy ustawianiu okna? Ogólnie rzecz biorąc, prawdopodobnie będziemy używać minimum jednej z przeciwnych pozycji dla większości okien. Czasem jednak możemy nie chcieć, aby dana współrzędna stanowiła przesunięcie (offset) od odpowiadającej jej krawędzi. Spójrzmy na przykład. Załóżmy, że w danym edytorze tekstu numery strony i wiersza wyświetlone są u dołu okna aktywnego. Chcemy zdefiniować gorący klawisz, który będzie odczytywał te informacje. Wybieramy zatem Okno 5, ustawiamy wskaźnik myszy na słowie 'Strona" i wciskamy INSERT-F5. Następnie ustawiamy wskaźnik na numerze wiersza i wciskamy INSERT-F6. Za pomocą kombinacji ALT-5 odsłuchujemy dane w Oknie 5. Jeśli spojrzymy na ustawienia tego okna, zobaczymy prawdopodobnie takie dane: Lewa = 498 Zaznaczone "Przesunięcie od lewej" Górna = 467 Zaznaczone "Przesunięcie od górnej" Prawa = 64 Zaznaczone "Przesunięcie od prawej" Dolna = 8 Zaznaczone "Przesunięcie od dolnej" Może wydawać się dziwne, że górna krawędź ma wartość 467, a dolna = 8, ale należy pamiętać, że jest to odległość liczona od krawędzi i nie oznacza pozycji globalnej. Co się stanie, gdy zdecydujemy zmienić rozmiar lub zmaksymalizować okno aktywne? Taka zmiana wpływa na pozycję linii statusu - może teraz znajdować się o wiele bliżej górnej krawędzi. Może będzie trzeba zmienić wartość ustawienia górnej krawędzi okna użytkownika na, powiedzmy, 300 pikseli od górnej krawędzi okna aktywnego. Czy za każdym razem musimy dostosowywać współrzędne okna użytkownika po zmianie rozmiaru okna aktywnego? Nie - wystarczy użyć opcji "Przesunięcie od dolnej" (Offest From Bottom) dla górnej krawędzi okna 5. Ustawiamy w ten sposób współrzędną górnej krawędzi okna użytkownika w odniesieniu do krawędzi dolnej okna aktywnego, co da nam możliwość odczytania linii statusu, bez odsłuchiwania zbędnych danych znajdujących się w sąsiedztwie. W omawianym przykładzie będzie to wartość ok. 50 pikseli. Oprócz odczytywania współrzędnych za pomocą wskaźnika myszy, Window-Eyes ma możliwość odczytywania kierunku przesunięcia. W tym celu należy wcisnąć INSERT-5 lub INSERT-6 dwukrotnie bez przerwy, a Window-Eyes w tym momencie ogłosi albo "Górny lewy", albo "Dolny prawy", a następnie ustawi przesunięcia poprawnie od najbliższej granicy okna i powie: "Automatyczne przesunięcie". Funkcja automatycznego przesunięcia może nie zawsze być poprawna, gdyż najbliższa granica okna czasem nie jest tą granicą, która się nie zmienia przy zmianie rozmiaru okna. Jednak z reguły ta funkcja jest bardzo przydatna. Jeśli złe przesunięcie zostanie wybrane, używamy INSERT-F4, by wybrać inne ustawienie, a następnie INSERT-5 oraz INSERT-6, by wybrać inne współrzędne okna. 11.6 Logika okna Pomimo swoich możliwości, komputer nie może przeciwstawić się logice. Za każdym razem, gdy będziemy usiłowali ustawić współrzędne w sposób nielogiczny (np. ustawimy okno poprawnie a następnie zmienimy jego rozmiar i spróbujemy umieścić górną krawędź poniżej dolnej itp.), a potem będziemy chcieli odczytać tak ustawione okno, Window-Eyes nie odczyta żadnych danych. 11.7 Ograniczanie czytania do okna użytkownika Wyobraźmy sobie, że chcemy odczytać tekst zapisany w dwóch kolumnach. Kiedy odczytujemy wiersz, słyszymy tekst znajdujący się w obu kolumnach, co sprawia, że ten tekst jest całkowicie niezrozumiały. W takim momencie, za pomocą okna użytkownika, Window-Eyes może ograniczyć odczytanie tekstu tylko do jednej kolumny. Kiedy wciśniemy gorący klawisz, aby odczytać ustawione okno, usłyszymy część dokumentu w pierwszej kolumnie, która wyświetlona jest na ekranie. Jeśli teraz ustawimy to okno użytkownika jako bieżące okno użytkownika, a następnie przesuniemy się strzałką w dół po dokumencie, Window-Eyes odczyta tylko tę część wiersza, która znajduje się w obrębie okna użytkownika. Jeśli kursor znajduje się poza obrębem bieżącego okna użytkownika, gorące klawisze Window-Eyes będą odczytywać tekst, bez względu na ustawione granice bieżącego okna użytkownika. Jeśli w menu akcji ustawiliśmy strzałki w górę i w dół tak, by odczytywały bieżącą linię, a teraz będziemy używać tych strzałek do przesuwania kursora powyżej lub poniżej granic bieżącego okna użytkownika, wiersze poza tymi granicami będą udźwiękowione. Jednak jeśli w tych samych warunkach bieżące okno użytkownika rozmiarem odpowiada oknu aktywnemu, tylko tekst znajdujący się w tym oknie będzie udźwiękowiony. 11.8 Status okna użytkownika W większości przypadków nie będziemy chcieli odczytywać wszystkiego, co dany program użytkowy wyświetla na ekranie. Przykładowo, pola edycji, pola dialogowe czy menu zawierają o wiele za dużo informacji, i to niekoniecznie zapisanej w uporządkowany sposób, by odsłuchiwać wszystkiego po kolei. Jednak istnieją programy, gdzie taka możliwość jest przydatna, np. internetowe programy komunikacyjne. Sposób odczytu ustalamy w polu dialogowym definicji okna użytkownika, gdzie dostajemy się za pomocą klawiszy INSERT-F7. Pole to będzie omawiane szerzej w rozdziale 13.5. Okno "Czytaj" (Speak Window) Takie okno daje nam możliwość odczytania wszystkiego, co jest wyświetlone na ekranie. Szczególnie jest to przydatne w programach komunikacyjnych, gdzie chcemy odczytać wszystkie informacje przesyłane, na przykład, przez nasz serwer. W domyślnym ustawieniu Window-Eyes nie odczytuje całego ekranu po kolei; należy wcisnąć odpowiedni gorący klawisz, aby usłyszeć menu "czytaj" (menu read). Prościej jest jednak ustawić okno użytkownika, które będzie odpowiadać obszarowi okna aktywnego, oraz polecić Window-Eyes, aby odczytał wszystkie informacje w tym oknie. Oczywiście, jeśli to okno nie obejmuje całego ekranu, tylko tekst zawarty w oknie będzie automatycznie udźwiękowiony. Jeśli nie wiemy, w której części ekranu zostaną wyświetlone potrzebne nam informacje, można rozważyć użycie gorącego klawisza "Przełącznik: czytaj wszystko" (Speak All Toggle) - tzn. kombinacja klawiszy INSERT-A. Skoro jest to przełącznik, ma dwa ustawienia: "włączony" i "wyłączony". Opcja "wyłączony" nie wpływa na pracę Window-Eyes. Jeśli wybrana jest opcja "włączony", wszelki tekst lub informacje, które będą pojawiać się na ekranie, będą automatycznie odczytywane, bez względu na miejsce, w którym te informacje się pojawią. Jeśli jednak chcemy odczytać tekst, który pojawia się w konkretnym miejscu na ekranie, lepiej będzie ustawić w takim miejscu okno użytkownika, niż stosować wyżej wspomniany gorący klawisz. Można ustawić dowolną liczbę okien "czytaj". Jeśli okna nałożą się, nie będzie miało to wpływu na jakość odczytu - dany tekst odczytany zostanie tylko raz, tak, jak się pojawia na ekranie. W takich przypadkach nie ma również znaczenia, które z okien jest bieżącym oknem użytkownika, lub też w jak są ustawione granice okien użytkownika. Klawisz CONTROL wstrzymuje odczyt tekstu. Z kolei, kiedy tekst się skończy, Window-Eyes wydaje krótki, ostrzegawczy dźwięk, i wtedy użycie klawisza CONTROL wznawia odczytywanie. Niektóre programy użytkowe czy też komunikacyjne wpisują tekst w polach edycji. Można wtedy w menu ogólnym wybrać opcję "Allow Speak Windows in Edit Boxes", która pozwala na odsłuchanie takiego tekstu. Opcja ta nie wpływa na tekst, który sami wpisujemy w pola edycji. Okno wyłączone (Silent Window) Kiedy okno ustawione jest na "wyłączone", tekst znajdujący się w granicach takiego okna nie będzie udźwiękowiony. Jednak nie jest to aż tak proste - okna działają według zasady priorytetu: im niższy numer okna, tym wyższy priorytet, co oznacza, że status takiego okna będzie dominował nad statusem okna o wyższym numerze. Dlatego też, jeśli nie chcemy odsłuchiwać danego tekstu, numer okna wyłączonego, jaki ustawimy, musi mieć niższy numer od okna "czytaj". Przykładowo, chcemy, żeby cały tekst, oprócz górnego wiersza, był odczytywany automatycznie. Ustawiamy współrzędne Okna 1 w następujący sposób: lewa = 0, górna = 0, prawa = 0, dolna = 50, nie zaznaczając przesunięcia od góry. Ustawiamy Okno 1 na "wyłączone". Ustawiamy Okno 2 na pełne okno aktywne, a jego status na "czytaj". Wszystkie inne okna ustawiamy na "neutralne". W ten sposób tekst znajdujący się w górnym wierszu okna aktywnego nie będzie odczytywany. Okno neutralne (Neutral Window) Okno ustawione na neutralne ani nie ogranicza, ani nie pozwala na odczyt tekstu zapisywanego na ekranie. Warto też zauważyć, że wszystkie gorące klawisze działają niezależnie od statusu okna użytkownika. Okno zmienne (Float Window) W tym momencie nie będziemy omawiać okien zmiennych, gdyż będą one opisane w rozdziale 15. Tu wystarczy tylko nadmienić, że współrzędne okna zmiennego zmieniają się automatycznie, w zależności od pozycji kursora, czy też paska podświetlenia. 11.9 Uzyskiwanie raportu odnośnie statusu okna użytkownika Wciskając gorący klawisz "Czytaj Współrzędne Okna Użytkownika" (domyślnie nie zdefiniowany) uzyskujemy następujące dane: numer bieżącego okna użytkownika, jego status (tzn. neutralne, zmienne itp.), oraz współrzędne okna. W taki sam sposób uzyskujemy dane na temat okien hiperaktywnych, ale będziemy to zagadnienie szerzej omawiać w rozdziale 14. 11.10 Czytanie okien użytkownika Istnieje kilka sposobów odczytania okna użytkownika. Najprostszą i najbardziej bezpośrednią metodą jest użycie gorącego klawisza. Pierwsze dwadzieścia okien użytkownika (od 0 do 19) ma swoje gorące klawisze. Dla okien od 0 do 9, są to kombinacje od ALT-0 do ALT-9; dla okien od 10 do 19, domyślnie nie są zdefiniowane. Każde okno użytkownika lub okno hiperaktywne może być odczytane za pomocą gorącego klawisza "Dowolne Okno" (domyślnie nie zdefiniowany), po wciśnięciu którego należy wpisać cyfrę (od 0 do 49) lub literę (od A do Z). Czasem chcielibyśmy odczytać bieżące okno użytkownika bez zastanawiania się, które okno jest bieżące, lub jaki jest jego gorący klawisz. W takich sytuacjach Window-Eyes oferuje gorący klawisz "Czytaj Aktywne Okno Użytkownika" (domyślnie nie zdefiniowany). Taka funkcja jest bardzo użyteczna np. w momencie, gdy pracujemy z tekstem zapisanym w kolumnach i po prostu chcemy odczytać okno, w którym się właśnie znajdujemy. 11.11 Pokaż zarys/granice okna użytkownika ("outline") Ta funkcja adresowana jest do użytkowników mogących posługiwać się wzrokiem, aby ułatwić im kontrolowanie granic okien użytkownika w momencie ich ustawiania. Opcja ta znajduje się w menu globalnym, jednak nie jest zapisywana w pliku konfiguracyjnym - przy każdym załadowaniu Window-Eyes jest wyłączana. Po jej włączeniu, Window-Eyes "odwróci" (przestawi) obszar okna użytkownika lub okna aktywnego na ekranie za każdym razem, jak takie okno będziemy odczytywać. Jeśli będziemy dane okno odczytywać po raz drugi, zostanie ono znów przestawione (lub ustawione normalnie) na ekranie. Może się zdarzyć, że przy takiej procedurze ekran będzie wymagał przerysowania. Można to zrobić za pomocą gorącego klawisza przerysowania (INSERT-\) lub też najpierw minimalizując (ALT-SPACE, potem N) a następnie maksymalizując program użytkowy (ALT-SPACE, potem X). 12 Właściwości graficzne (wideo) i paski podświetlenia Do tej pory omawialiśmy dostęp do informacji z dwóch perspektyw: pozycji kursora lub wskaźnika myszy, oraz pozycji w obrębie okien Window-Eyes. Te metody byłyby wystarczające, gdyby programy użytkowe wyświetlały informacje zawsze w tym samym miejscu na ekranie oraz w tych samych kolorach. Tak jednak nie jest. Tekst jest grupowany według różnych wzorów i oznaczany różnymi kolorami, paski podświetlenia pokazują informacje takie jak aktywne obiekty menu, informacja podświetlona, kolumny i nagłówki rzędów oraz 'hipertekst'. Takie obiekty są wizualnie atrakcyjne, lecz pragmatycznie skomplikowane. Mogą one być opisywane, ale tylko dźwięk po dźwięku. 12.1 Podstawy Zanim przejdziemy do omawiania sposobów, które umożliwiają dostęp do graficznych cech programów użytkowych Windows, zajmiemy się przedstawieniem kilku podstawowych zagadnień. Każdy obiekt na ekranie, np. znak, ikona itp., jest wyświetlany w pikselach, z których każdy posiada swój własny kolor: odcień koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego na pierwszym planie oraz odcienie tych samych kolorów w tle. Każdy atrybut na ekranie musi być wyrażony za pomocą przynajmniej tych sześciu wartości. Windows często wyświetla dany obiekt w innej kombinacji właściwości niż pozostałe obiekty na ekranie. Przykładowo, w systemie pomocy Windows, tekst połączeń hipertekstowych (hypertext links) ma zwykle jaśniejszy kolor od pozostałego tekstu. Przesuwając się od jednego do drugiego połączenia, poprzednie wraca do normalnego koloru, podczas, gdy nowo wybrane jest podświetlone. Te części podświetlonego tekstu nazywają się paskami podświetlenia. Window-Eyes między innymi używa pasków podświetlenia przy aktywnych obiektach menu w Menu Głównym. Podobnie też w edytorze tekstu wybrany tekst jest podświetlany, co Window-Eyes będzie traktował jako pasek podświetlenia. Hipertekst jest połączeniem z jakąś inną częścią tekstu; zwykle pojawia się on na ekranie jako pasek podświetlenia. Jeśli będąc na takim pasku wciśniemy ENTER, program użytkowy przejdzie na stronę, która zawiera poszukiwany tekst. Hipertekst jest bardzo popularny w systemach pomocy w Internecie. 12.2 Jak to działa W tej chwili zaczynamy omawiać Window-Eyes w bardziej ogólny sposób niż do tej pory, tzn. funkcje Window-Eyes wykorzystywane przy pracy z właściwościami graficznymi oraz paskami podświetlenia doprowadzą nas do menu ekranu, menu gorących klawiszy oraz pola dialogowego "Menu definicji okna", abyśmy mogli wykorzystać więcej klawiszy funkcyjnych Window-Eyes. 12.3 Wykrywanie nowych właściwości graficznych Wykrywanie nowych właściwości graficznych czytanego tekstu może okazać się ważne. Przykładowo, tekst pogrubiony czy podkreślony posiada inne właściwości niż pozostały tekst. Należy zauważyć, że pogrubienie, podkreślenie, itp., to często używane metody edycji tekstu (np. odróżnienia poprawek od tekstu oryginalnego). W bazie danych mogą znajdować się pola, których nie można zmienić za pomocą innego koloru niż w pozostałych polach. Można użyć tu gorących klawiszy zmian właściwości, lub też użyć obiekt menu ekranu "Zmiany właściwości", przy czym funkcjonalnie te dwie metody kontroli właściwości niczym się nie różnią. Ustawienia w menu gadatliwości wpływają na to, które zmiany właściwości są wymieniane, jeśli włączymy tą funkcję (Rozdział 5.5). 12.4 Śledzenie paska podświetlenia Już wiemy, że Window-Eyes potrafi wyizolować i udźwiękowić tekst wyświetlany w danych zestawach kolorystycznych, ale co się stanie, gdy zmienią się te zestawy kolorów? Zwykle można przesunąć paski podświetlenia za pomocą strzałek. Gdyby paski podświetlenia zawsze zawierały kursor, nie byłoby trudności w odczytywaniu ekranu. Jednak często kursor znika w momencie, gdy pojawiają się paski. Dlatego też bardzo ważną rzeczą jest umiejętność odczytywania pasków podświetlenia, jak one się przesuwają - Window-Eyes oferuje tu funkcję zwaną 'śledzenie pasków podświetlenia'. Aby w pełni wykorzystać tę funkcję, należy: podać, jakie właściwości kolorów Window-Eyes ma uważać za pasek podświetlenia, ustawić gorący klawisz "Czytaj Pasek", ustawić gorący klawisz "Rotor Paska", Jeśli chcemy skorzystać z gorących klawiszy w sposób uproszczony, możemy przejść bezpośrednio do obiektu "Śledzenie Paska" w Menu Ogólnym i wybrać spomiędzy trzech opcji w polu dialogu. Ustawianie pasków podświetlenia Aby ustawić kolor paska podświetlenia, należy umieścić wskaźnik myszy na dowolnej części tekstu w tym pasku. Następnie należy wcisnąć gorący klawisz "Ustaw Kolor Paska" (domyślnie nie zdefiniowany), aby Window-Eyes ustawił kolor paska na podstawie koloru znaku, na którym znajduje się wskaźnik. Window-Eyes może w tym momencie ustalić kolor jako "R255, G255, B255 na R0, G0, B0" (biały na czarnym). Możemy teraz znaleźć pasek podświetlenia, włączając zmiany właściwości (za pomocą gorącego klawisza, lub wybierając odpowiednią opcję w menu) i odczytując okno aktywne. Właściwości tekstu wyświetlonego na pasku podświetlenia są odczytywane zanim udźwiękowiony zostanie tekst. Inną metodą lokalizacji prawidłowego koloru dla paska podświetlenia jest przechodzenie za pomocą wskaźnika myszy od obiektu do obiektu i wciskanie gorącego klawisza "Ustaw Kolor Paska" na każdej części tekstu, aż do momentu, gdy znajdziemy obiekt wyświetlony w innym kolorze. Klawisz, który przypiszemy funkcji gorącego klawisza "Czytaj Pasek", odczytuje pasek podświetlenia, jeśli takowy znajdzie się w obrębie okna aktywnego. Podwójne wciśnięcie tego klawisza daje nam możliwość przeliterowania słowa lub słów na pasku podświetlenia, zaś potrójne - literowania fonetycznego. Jeśli paska podświetlenia nie będzie, usłyszymy krótki dźwięk ostrzegawczy. Klawiszem, któremu przypiszemy funkcję gorącego klawisza "Rotor Paska", możemy przechodzić pomiędzy opcjami: "Śledzenie Paska Wyłączone", "Automatyczne Śledzenie Paska" oraz "Śledzenie Paska Włączone". Należy pamiętać, że te ustawienia obowiązują tylko w oknie bieżącym. Korzyścią wypływającą z tego faktu jest możliwość ustawiania okien w zależności od potrzeb i sytuacji, bez konieczności ładowania nowego pliku konfiguracyjnego za każdym razem, gdy zaistnieje potrzeba nowych ustawień. Gdy funkcja śledzenia paska jest wyłączona, klawisze strzałek działają jak zwykle. Jeśli jednak jest włączona, Window-Eyes odczytuje pasek podświetlenia za każdym razem, gdy wciśniemy klawisze strzałek, CTRL-TAB lub SHIFT-CTRL-TAB. Jeśli w obrębie bieżącego okna nie ma żądnego paska, Window-Eyes nic nie odczyta. Trzeba zaznaczyć, że w momencie włączenia paska podświetlenia wyżej wymienione klawisze nie działają zgodnie ze swoimi definicjami akcji. Jeśli wybierzemy opcję automatycznego śledzenia paska, Window-Eyes spróbuje odczytać pasek, gdy wciśniemy klawisze strzałek, CTRL-TAB lub SHIFT-CTRL-TAB, nawet jeśli kolory paska podświetlenia nie zostały ustawione. Jeśli nie ma paska podświetlenia, Window-Eyes funkcjonuje jak zwykle; jeśli program użytkowy wyświetli pasek podświetlenia, Window-Eyes spróbuje odczytać jego zawartość na podstawie kombinacji kolorów standardowo używanych przez system Windows dla menu oraz ikon. 12.5 Menu definicji okna Dostęp do menu definicji okna umożliwia kombinacja klawiszy INSERT-F7. Pojawi się pole dialogowe, a następnie Window-Eyes powie: 'Definicja standardowego okna użytkownika, definicja okna X', gdzie 'X' oznacza numer bieżącego okna użytkownika. Poniższa lista podaje obiekty i ich funkcje w polu dialogu 'Menu definicji okna': Obiekt Funkcja S = Status Ustawia status czytania bieżącego okna użytkownika; można poruszać się strzałkami w dół i w górę po polach wyboru: "zmienne", "neutralne", "wyłączone", "czytaj" E = Dopasuj kolor na pierwszym planie Pozwala ustalić, czy bieżące okno użytkownika jakikolwiek kolor na pierwszym planie, czy tylko kolor wpisany później w tym polu dialogu; za pomocą spacji możemy przełączyć na "wybrany" lub "nie wybrany" K = Dopasuj kolor tła Pozwala ustalić, czy bieżące okno użytkownika jakikolwiek kolor tła, czy tylko kolor wpisany później w tym polu dialogu; za pomocą spacji możemy przełączyć na "wybrany" lub "nie wybrany" W = Wprowadź właściwości okna Pozwala ustawić wartości RGB dla właściwości pierwszego planu i tła bieżącego okna użytkownika, w celu udźwiękowienia za pomocą gorących klawiszy typu 'czytaj okno' lub też poprzez wybranie statusu okna 'czytaj'; po wciśnięciu klawisza ENTER pojawi się pole dialogu, w którym możemy wpisać każdą z sześciu wartości dla koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego, jak też pierwszoplanowego i koloru tła; Na dole tego pola dialogu znajdują się przyciski "OK.", "CANCEL" oraz "Akceptuj mysz", za pomocą którego ustawiamy kolory do właściwości znajdujących się pod wskaźnikiem myszy; Window-Eyes w tym momencie powie: "Mysz zaakceptowana" P = Czytaj i literuj Powoduje, że każde słowo w oknie jest natychmiast literowane po odczytaniu; za pomocą spacji możemy przełączyć na "wybrany" lub "nie wybrany" C = Okno do następnego odczytu (Window To Chain Read) Pozwala wybrać standardowe okno do odczytu przez Window-Eyes, natychmiast po odczytaniu okna bieżącego; okno nie może być w ten sposób odczytane dwukrotnie; Za pomocą strzałek w dół i w górę wybieramy okno, które chcemy odczytać, lub wpisujemy jego numer T = Status paska podświetlenia Oferuje te same opcje, jak gorący klawisz 'rotor paska' (bar rotor hot key): 'auto', 'właczony' i 'wyłączony'; między tymi opcjami można poruszać się strzałkami w górę i w dół L = Wprowadź właściwości paska podświetlenia Pozwala wprowadzić wartości dla pierwszego planu oraz dla tła paska podświetlenia w bieżącym oknie użytkownika; po wciśnięciu klawisza ENTER pojawi się pole dialogu, w które należy wpisać odpowiednie wartości RGB U = Automatycznie ustal kolor paska Pozwala zlecić Window-Eyes, by spróbował ustalić kolory pasków podświetlenia jak zmieniają się na ekranie; klawiszami ALT-U zaznaczamy pole wyboru, a przy ponownym użyciu tej kombinacji lub spacji odznacza to pole Menu definicji okna jest idealne do szybkiego uzyskiwania informacji na temat wymienionych cech i dokonywania zmian, bez niepotrzebnego czekania na pojawienie się żądanych właściwości na ekranie czy też przesuwania wskaźnikiem myszy. Status W Rozdziale 11 można znaleźć dokładny opis opcji statusu okna, tzn. 'neutralne', 'czytaj', 'zmienne' i 'wyłączone'. Właściwości okna Ta funkcja rozszerza znacznie możliwości korzystania ze standardowego okna. Spójrzmy na taki oto przykład: w bazie danych tekst w polu pamięci wyświetlany jest kolorem białym na czarnym tle, podczas gdy wszystkie inne dane i nazwy pola wyświetlane są w innych kolorach. Rozmiar pola pamięci, jak i jego pozycja zmienia się w obrębie punktu uwagi okna, dlatego też ustawienie okna użytkownika, rozmiarem zawsze równego polu pamięci, może być kłopotliwe. Na szczęście pole pamięci ma swoje konkretne właściwości. Zatem możemy ustawić okno użytkownika (o rozmiarze pola pamięci) jako cały punkt uwagi okna, oraz ustawić właściwości okna zgodnie z wyświetlonym zestawem kolorów (np. R225, G225, B225 na R0, G0, B0), a następnie możemy wcisnąć odpowiedni gorący klawisz, by odczytać zawartość tego okna użytkownika. Tylko pole pamięci będzie w tym przypadku odczytane. Czasem może się zdarzyć, że pewne pola pamięci nie będą ponownie udźwiękowione. Przy bliższym wglądzie okazuje się, że tekst został wyświetlony odrobinę jaśniejszym odcieniem koloru białego na czarnym tle (np. R255, G248, B255 na R0, G0, B0). Nie jest to przypadek rzadki w programach użytkowych. Za pomocą opcji menu definicji okna: "Dopasuj kolor na pierwszym planie", można łatwo i szybko dostosować okno użytkownika do tego typu zmian. Uwaga: nie zaleca się stosowania okna użytkownika, ustawionego z konkretnymi właściwościami, jako bieżącego okna użytkownika. Do takich celów zawsze należy wybrać okno inne niż to, które służy nam zwykle do pracy. Czytaj i literuj Ta funkcja jest bardzo wygodna przy sprawdzaniu pisowni. Słowa, składające się z więcej niż jednej litery, najpierw są odczytywane, a potem literowane. Okno do następnego odczytu (Window to Chain Read) Załóżmy, że edytor tekstu wyświetla numer dokumentu u góry punktu uwagi okna, a numer strony i wiersza u dołu. Możemy ustawić dwa okna, a następnie użyć dwóch gorących klawiszy, by odczytać te informacje. Możemy jednak użyć tylko jednego gorącego klawisza do odczytania interesujących nas danych - do tego celu służy nam opcja "Okno do następnego odczytu" w menu definicji okna, za pomocą której możemy połączyć dowolną liczbę okien użytkownika, aby następnie je kolejno odsłuchać, wciskając gorący klawisz pierwszego żądanego okna użytkownika. Status paska podświetlenia i jego właściwości Właściwości paska podświetlenia ustawiane są w ten sam sposób, jak właściwości okna: przycisk "Wprowadź właściwości paska" daje nam możliwość wyświetlenia takiego samego pola dialogowego, jak w przypadku użycia przycisku "Wprowadź właściwości okna". Ze względu na fakt, iż kolor lub styl pasków podświetlenia często się zmienia przy pracy z różnymi programami, Window-Eyes oferuje 50 niezależnych ustawień paska w obrębie każdego pliku konfiguracyjnego. Status paska podświetlenia (włączony, wyłączony lub automatyczny) jest ustawiony dla każdego okna użytkownika z osobna, niezależnie od statusu paska w innych oknach użytkownika (tzn. to ustawienie nigdy nie jest "globalne"). Podobnie też ustawienia właściwości są przypisane dla konkretnego okna i nie wpływają na ustawienia paska podświetlenia w innych oknach. Co to oznacza dla użytkownika? Jeśli program użytkowy wyświetli paski podświetlenia w dwóch różnych kolorach, Window-Eyes może dotrzeć do odpowiedniego koloru po tym, jak zmienimy okno użytkownika. Podobnie też w przypadku, gdy w danym trybie programu nie będzie w ogóle paska podświetlenia, możemy wyłączyć funkcję śledzenia paska, przechodząc do innego okna użytkownika, które nie będzie miało takiej funkcji. 12.6 ASCII/ Atrybuty kursora i wskaźnika myszy (Caret and Mouse ASCII/Attribute) Gorące klawisze "ASCII/ Atrybuty kursora i wskaźnika myszy (Caret and Mouse ASCII/Attribute)" podają informację na temat ASCII/ właściwości (atrybutów) znaku, na którym znajduje się kursor lub wskaźnik myszy. Jeśli nie ma żadnego znaku, po naciśnięciu tych dwóch klawiszy usłyszymy krótki dźwięk ostrzegawczy. Gorący klawisz "ASCII/ Atrybuty kursora" jest przypisany kombinacji CTRL-NUMPAD-DELETE, podczas gdy dla wskaźnika myszy to kombinacja CTRL-INSERT-NUMPAD-DELETE. Wciskając jeden z tych klawiszy, usłyszymy numer znaku ASCII, czcionkę, rozmiar czcionki, styl czcionki oraz jej kolor. Jeśli w menu gadatliwości wyłączymy dowolną z tych opcji, za pierwszym wciśnięciem klawisza nie usłyszymy tych danych, ale przy drugim wciśnięciu klawisza usłyszymy pełną informację. Window-Eyes odczytuje wolniej numerów koloru, podawanych w formacie RGB, dla pierwszego planu i dla tła. Wyżej wymienionych klawiszy możemy użyć w celu ustalenia informacji na temat koloru danego znaku, by ustawić kolory okna lub paska podświetlenia. 13 Okna hiperaktywne Podstawowym celem okien omawianych do tej pory (standardowych) jest odczytywanie informacji w szybki i prosty sposób. Okna hiperaktywne mają inne zadanie: umożliwiają Window-Eyes kontrolę ekranu i wyszukiwanie jakiejkolwiek z dziewięciu możliwych zmian, za którymi idzie wykonanie jednej z trzech rutynowych komend Window-Eyes. Okna hiperaktywne są podobne do standardowych tylko kształtem. 13.1 Podstawy W Rozdziale 4 informowaliśmy, że za pomocą ustawień w menu gadatliwości można kontrolować ile wiadomości odczytuje Window -Eyes automatycznie. Czasem jednak chcemy jeszcze bardziej "udoskonalić" mowę. Przykładowo, może się okazać, że odczytanie danego pola dialogowego od początku do końca daje nam zbyt dużo bezużytecznych informacji, ale odczytanie każdego obiektu po kolei nie jest wystarczające. Rozwiązaniem tego problemu jest monitorowanie ekranu i odczytywanie danych obiektów tylko w konkretnych warunkach. Innymi słowy, Window-Eyes może reagować na zmiany na ekranie bez niepotrzebnego udźwiękowienia wszystkich pojawiających się danych: może np. szukać konkretnego tekstu, dowolnej zmiany w linii statusu lub też zmiany w atrybutach koloru, a potem przeczytać żądaną informację lub wykonać jakieś polecenie np. załadować automatycznie nowy plik konfiguracyjny. Zatem okna hiperaktywne są oknami, które Window-Eyes czyta sam sobie, a nie przez syntezator mowy, a po ich odczytaniu wykonuje komendy wydane wcześniej przez użytkownika. 13.2 Jak to działa To, co do tej pory mówiliśmy na temat ustawiania okien, ma swoje zastosowanie również w przypadku okien hiperaktywnych. Wiele z omawianych klawiszy funkcyjnych ma te same zastosowania w tym przypadku, dodatkowo wykorzystuje się jedynie klawisze CTRL oraz SHIFT. Przykładowo, kombinacja CTRL-SHIFT-F3 umożliwia nam podanie litery przypisanej dla danego bieżącego okna hiperaktywnego (od A do Z). Po ustawieniu okien, wszystkie z nich (tzn. 26) mogą być otwarte jednocześnie. Należy jednak pamiętać, że bieżące okno hiperaktywne nie funkcjonuje tak, jak bieżące okno użytkownika. Kombinacja klawiszy CTRL-SHIFT-F4 daje możliwość wyświetlenia pola, w którym podana jest nazwa bieżącego okna hiperaktywnego oraz jego status ("hiperaktywne" lub "wyłączone"). Za pomocą CTRL-SHIFT-F5 ustawiamy górną lewą granicę okna hiperaktywnego w stosunku do pozycji wskaźnika myszy. Za pomocą CTRL-SHIFT-F6 ustawiamy dolną prawą granicę, również w stosunku do pozycji wskaźnika myszy. Podobnie jak standardowe okna użytkownika, okna hiperaktywne oferują możliwość przesunięcia względem czterech pozycji. Można tego dokonać ręcznie, używając CTRL-SHIFT-F4, lub automatycznie, wciskając CTRL-SHIFT-F5 oraz CTRL-SHIFT-F6 dwa razy pod rząd. Window-Eyes spróbuje ustawić przesunięcia w oparciu o pozycję wskaźnika myszy. Okna hiperaktywne i standardowe mogą się nakładać, zatem można ustawić nawet kilka okien hiperaktywnych w tych samych miejscach. 13.3 Pole dialogowe definicji okna hiperaktywnego Gdy wciśniemy CTRL-SHIFT-F7, pojawi się pole dialogowe definicji okna hiperaktywnego. W tym polu włączamy lub wyłączamy bieżące okno hiperaktywne, decydujemy, czy mowa będzie przerywana, instruujemy Window-Eyes, czego ma szukać w obrębie okna hiperaktywnego ("Trigger On") oraz ustawiamy od jednej do trzech komend, które mają być wykonane. Przed użyciem wyżej wspomnianego klawisza należy ustawić granice okna hiperaktywnego. Dobrze jest też wyłączyć Status Hiperaktywny w Menu Globalnym, żeby okno nie zaczęło działać zanim zachowamy ustawienia. Kilka obiektów w polu dialogowym definicji okna hiperaktywnego to pola wyboru, po których można poruszać się strzałkami w górę lub w dół. Aby przejść do kolejnego obiektu w polu, używamy tabulatora. Oto następujące obiekty omawianego pola dialogowego: Status pole wyboru Przerwij pole wyboru Uruchom (Trigger) pole wyboru Uruchom Info... przycisk (może być nieaktywny) Komenda pierwszapole wyboru Komenda 1 Info przycisk (może być nieaktywny) Komenda druga pole wyboru Komenda 2 Info przycisk (może być nieaktywny) Komenda trzecia pole wyboru Komenda 3 Info przycisk (może być nieaktywny) OK przycisk Anuluj przycisk Status: Tu pojawiają się dwie opcje - "wyłączony" i "hiperaktywny". Przy wybranej opcji "wyłączony", ustawienia zachowane są w pamięci, ale okno hiperaktywne nie pracuje, to znaczy nie monitoruje zmian na ekranie. Przerwij: tu decydujemy, czy funkcja okna hiperaktywnego powinna być wykonana po zakończeniu odczytu, czy też odczyt będzie przerwany (opcje "tak" lub "nie"). Jeśli wybierzemy opcję "tak", Window-Eyes przerwie odczyt i uruchomi okno. Ta opcja pozwala nam uniknąć przypadkowego użycia klawiatury podczas odsłuchiwania wiadomości z okna hiperaktywnego. Jeśli chcemy przerwać pracę okna, wystarczy wcisnąć w dowolnym momencie klawisz CTRL (tę funkcję można wyłączyć w menu klawiatury). Czego powinny szukać okna hiperaktywne i dlaczego? Uruchom (Trigger): instruujemy Window-Eyes, czego ma szukać w oknie hiperaktywnym. Możemy tu poruszać się strzałkami w górę lub w dół po następujących opcjach: "dowolna zmiana" - Window-Eyes szuka dowolnej zmiany znaku, przypadku (wyższego lub niższego), atrybutu koloru. Przykładowo, w programie użytkowym górny lub dolny wiersz punktu uwagi okna jest linią statusu, gdzie pojawiają się takie informacje, jak nazwa pliku czy pozycja kursora. Wybierając opcję "dowolna zmiana", mamy możliwość odsłuchania zawartości tego wiersza kiedy tylko dane się zmienią. "zawiera właściwość (atrybut)" - Window-Eyes szuka ustalonych właściwości koloru w momencie zdefiniowania okna hiperaktywnego; kiedy wybierzemy tę opcję, musimy również wcisnąć ENTER na przycisku "uruchom info...", aby wpisać wartości atrybutów (wartości koloru czerwonego, zielonego oraz niebieskiego na pierwszym planie oraz dla kolorów tła). Możemy użyć tej opcji, gdy zaznaczamy część tekstu, który następnie zmienia kolor, a my chcemy ten tekst odczytać. "nie zawiera właściwości (atrybutu)" - instruujemy Window-Eyes, żeby poinformował nas, kiedy dane atrybuty koloru znikną z ekranu (procedura ustawiania atrybutów jak powyżej). "zawiera ciąg znaków" (string) - Window-Eyes szuka danej części tekstu; zmiany w kolorze czy też inne zmiany są ignorowane. Tym razem znów musimy wpisać część testu (do 32 znaków), która ma być szukana - do tego celu wykorzystujemy przycisk "Uruchom info". Przykładowo, spodziewamy się informacji, nadesłanej przez nasz program komunikacyjny, gdzie będzie trzeba wpisać jakąś wartość. Kiedy taka wiadomość się pojawi, Window-Eyes powie "Wprowadź wartość". Opcja ta nie zależy od przypadku (case), to znaczy, że Window-Eyes będzie szukał zarówno górnego, jak i dolnego przypadku wybranego tekstu. Jeśli chcemy poszukać znaku graficznego, po prostu nadajemy mu etykietę i używamy jako ciągu znaków. "nie zawiera ciągu znaków" - Window-Eyes czeka na zniknięcie z ekranu wybranego tekstu. "zawiera kursor" - Window-Eyes czeka na pojawienie się kursora w obrębie okna hiperaktywnego. "nie zawiera kursora" - Window-Eyes powie "Nie ma kursora", w momencie, gdy kursor zniknie z ekranu. "zawiera punkt uwagi" - Window-Eyes szuka punktu uwagi okna w granicach danego okna hiperaktywnego np. aby, po znalezieniu takiego punktu, załadować nowy plik konfiguracyjny. "nie zawiera punktu uwagi" - Window-Eyes szuka okna, które nie jest w punkcie uwagi. Co Window-Eyes powinien zrobić, gdy uruchomi się ono hiperaktywne? Pierwsza, druga i trzecia komenda, to polecenia, które wydajemy Window-Eyes po uruchomieniu okna hiperaktywnego. Strzałkami w górę i w dół możemy poruszać się po następujących opcjach: "nie zdefiniowana" - kiedy uruchamia się okno hiperaktywne, Window-Eyes wykonuje kolejno pierwszą, drugą oraz trzecią komendę - jeśli wszystkie trzy są ustawione jako "nie zdefiniowane", Window-Eyes nie wykona żadnego działania po uruchomieniu okna. "czytaj okno" - tu musimy wcisnąć ENTER, będąc na przycisku "Komenda info", gdzie wybieramy okno użytkownika, które ma być odczytane (wpisujemy numer okna użytkownika lub literę okna hiperaktywnego). "czytaj ciąg znaków" - wciskamy ENTER na przycisku "Komenda info", by wpisać tekst, który ma być odczytany. "czytaj pasek podświetlenia" - Window-Eyes odczyta pasek podświetlenia, jeśli pojawi się w obrębie okna aktywnego. "aktywuj okno" - uruchamiając "Komenda info", wpisujemy numer standardowego okna użytkownika, które ma być włączone po uruchomieniu okna hiperaktywnego. "załaduj plik konfiguracyjny" (Load Set) - otwierając "Komendę info", wpisujemy nazwę pliku konfiguracyjnego, który ma być załadowany po uruchomieniu okna hiperaktywnego (wpisujemy plik konfiguracyjny tylko z katalogu \WINEYES; nie podajemy dysku ani ścieżki). "wykonaj funkcję gorącego klawisza" - po uruchomieniu "Komendy info", wybieramy dany gorący klawisz (nie musi być zdefiniowany w pliku konfiguracyjnym, żeby jego funkcja została wykonana). "krótki dźwięk ostrzegawczy" (beep) - Windows wyda taki dźwięk, gdy uruchomi się okno hiperaktywne. "sprowadź mysz do okna" - po uruchomieniu "Komendy info", wpisujemy numer standardowego okna użytkownika, do którego ma być sprowadzony wskaźnik myszy (po uruchomieniu okna hiperaktywnego wskaźnik myszy znajdzie się w lewym górnym rogu wybranego okna użytkownika). Należy pamiętać, że przy ustawianiu więcej niż jednej komendy, z której jedna ładuje plik konfiguracyjny, nie należy ustawiać kolejnej komendy jako "czytaj ciąg znaków" lub "załaduj plik konfiguracyjny". 13.4 Nadrzędność okien i komend Tak, jak w przypadku okien standardowych, okna hiperaktywne działają zgodnie z zasadą nadrzędności, co oznacza, że jeśli na ekranie zaistnieją warunki do włączenia dwóch lub większej liczby okien hiperaktywnych, pierwszeństwo będzie miało okno z pierwszą (wcześniejszą) literą alfabetu (np. najpierw okno A, potem okno B). Należy o tym pamiętać w przypadkach, gdzie kolejność wykonania polecenia jest ważna. Zasadniczo można powiedzieć, że okna, którym przypisujemy komendę ładowania pliku powinny mieć literę z początku alfabetu, a te do odczytywania informacji - z końca alfabetu. 13.5 Włączanie i wyłączanie okien hiperaktywnych Można włączyć lub wyłączyć wszystkie 26 okien hiperaktywnych za pomocą gorącego klawisza "Rotor Okien Hiperaktywnych" (CTRL-SHIFT-F8). Tym klawiszem możemy zmieniać opcje na: "wyłączone" - żadne okno hiperaktywne nie może być uruchomione, chociaż wszystkie ustawienia są przechowywane w pamięci. "wiadomości włączone" - okna, które są ustawione na "hiperaktywne", uruchamiają się jak zwykle. "wiadomości wyłączone" - wszystkie okna hiperaktywne uruchamiają się jak zwykle, lecz jednocześnie przesyłają informację o swoim uruchomieniu do syntezatora mowy. Jest to funkcja użyteczna przy testowaniu i usuwaniu błędów z okien hiperaktywnych. Zamiast używania wyżej wymienionego gorącego klawisza, można przejść do Menu Globalnego, do opcji "Status Hiperaktywny", która spełnia identyczne funkcje. 13.6 Problemy z oknami hiperaktywnymi i ich rozwiązywanie Może się zdarzyć, że w pewnych warunkach napotkamy na trudności w używaniu okien hiperaktywnych, np. ustawimy okno tak, aby wyszukać zmiany danych atrybutów, a potem załadujemy nowy plik konfiguracyjny. W tym nowym pliku możemy przez przypadek ustawić okno, z tymi samymi poszukiwanymi atrybutami, po którym załadować miałby się poprzedni plik konfiguracyjny. W takim przypadku te dwa pliki będą się nieustannie załadowywać. Należy wówczas przejść do pola dialogowego definicji okna hiperaktywnego (CTRL-SHIFT-F7) i zmienić ustawienia, lub też użyć gorącego klawisza rotora okien hiperaktywnych i sprostować dane. Inny problem pojawia się, gdy część linii statusu odzwierciedla nową pozycję kursora za każdym jego przesunięciem. Jeśli ustawimy okno hiperaktywne tak, by monitorowało całą linię l odczytywało ją przy każdej zmianie, Window-Eyes odczytywałby linię statusu przy każdym nowo wpisanym znaku. W tym przypadku wymiary okna powinny odpowiadać części linii statusu, która nie zawiera informacji na temat pozycji kursora. Ustawiamy standardowe okno użytkownika tak, by zawierało całą linię statusu, a następnie ustawiamy okno hiperaktywne, by odczytać to okno standardowe. Korzyścią tego rozwiązania jest również możliwość odczytania zawartości linii statusu w dowolnym momencie, wciskając jedynie odpowiedni gorący klawisz "Czytaj okno". 14 Okna zmienne W Rozdziale 11 wprowadziliśmy pojęcie okien zmiennych, chociaż nie koncentrowaliśmy się na tym zagadnieniu, gdyż najpierw należało wyjaśnić pojęcie atrybutów koloru i śledzenia paska podświetlenia. Zatem niniejszy rozdział jest całkowicie poświęcony oknom zmiennym. 14.1 Podstawy Do tej pory definiowaliśmy granice okien użytkowanika (standardowych czy też hiperaktywnych) w odniesieniu do granic okna aktywnego. W wielu przypadkach takie granice są wystarczające, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, iż Window-Eyes oferuje aż 76 okien, za pomocą których można odczytywać różne informacje. Poza tym z dużym prawdopodobieństwem możemy przewidzieć, gdzie szukany tekst czy informacje mogą się znajdować. Jednak programy użytkowe są aktywne: czasem wyświetlają tekst w różnych miejscach, które z kolei różnią się rozmiarem. W takich przypadkach Window-Eyes oferuje użytkownikom okna zmienne. Granice okna zmiennego mogą się dostosowywać do ruchu paska podświetlenia, kursora lub punktu uwagi okna, mogą też być ustawione w stałej odległości od paska lub kursora. Spójrzmy na przykład ilustrujący potrzebę użycia okien zmiennych: wyobraźmy sobie tabelę zawierającą kolumny o różnej szerokości. Cały dokument jest na tyle obszerny, że nie mieści się na ekranie. Chcąc odczytać informacje z tabeli, potrzebujemy ustawić takie okno, którego współrzędne będą się zmieniać w zależności od rozmiaru kolumny aktywnej (rozmiaru i położenia paska podświetlenia). W takim przypadku najwygodniejsze są okna zmienne. 14.2 Jak to działa Jak już wiemy, INSERT-F4 to klawisz służący do ustawiania współrzędnych okien Window-Eyes. Jedynie w przypadku statusu "zmienny", pole dialogowe, które się wyświetli, będzie o wiele większe. W następujący sposób oznaczamy dowolne standardowe okno użytkownika jako okno zmienne: - przyciskamy INSERT-F3, by wybrać dowolne standardowe okno (od 0-49), nie będące w użyciu. - za pomocą INSERT-F7 otwieramy pole dialogowe definicji okna użytkownika i ustawiamy status na "zmienny". - akceptujemy wybór za pomocą klawisza ENTER lub spacji, będąc na przycisku OK. - wciskamy INSERT-F4. Window-Eyes wyświetli program konfigurujący/instalujący okno zmienne (the float window setup screen) oraz ogłosi: "Definicja okna zmiennego, okno X - zmienne", gdzie X to numer wybranego okna użytkownika. 14.3 Program konfigurujący/instalujący okno zmienne (the float window setup screen) Zauważmy, że, tak jak w przypadku innych okien, program konfigurujący okna zmienne wyświetla cztery obiekty: pozycja lewa, górna, prawa i dolna. Jednak zamiast konkretnych wartości, wszystkie pozycje ustawione są jako "stałe". 14.4 Ustawianie pozycji Przeanalizujmy wszystkie możliwości ustawiania pozycji okna zmiennego: Ustawianie pozycji stałej W domyślnym ustawieniu wszystkie cztery granice okna zmiennego ustawione są jako "stałe". W wielu przypadkach jedna lub więcej granic okien zmiennych, które ustawimy, może być stała (tzn. mieć stałe wartości współrzędnych). Jak w przypadku okien standardowych czy hiperaktywnych, wartości stałe ograniczone są jedynie zakresem danej karty graficznej. Możemy również ustawić granice jako "Stała plus atrybut" lub "Stała minus atrybut". Oznacza to, że kiedy będziemy chcieli udźwiękowić dane okno, okno zmienne ustawi granicę w odniesieniu do pierwszej zaistniałej zmiany określonego atrybutu (w porównaniu z wartością stałą). Ustawianie pozycji względem paska podświetlenia * Opcje "Początek paska podświetlenia oraz "Koniec paska podświetlenia pozwalają ustawić pozycję okna zmiennego wobec paska podświetlenia, jeśli tylko pojawi się on na ekranie. Jeśli pozycja lewa ustawiona jest na początku paska, a prawa - na końcu, pasek może znajdować się poza obrębem górnej i dolnej granicy okna zmiennego. Podobnie jak w przypadku ustawienia pozycji górnej i dolnej. Zauważmy, że w przypadku ustawiania pozycji względem paska podświetlenia, nie musimy wpisywać żadnych wartości liczbowych - tabulator pozwala nam na przechodzenie pomiędzy opcjami. Ustawianie pozycji względem kursora * Istnieją cztery możliwe ustawienia pozycji względem kursora: * " "Kursor plus stała" - "Kursor minus stała" - "Kursor plus atrybut" - "Kursor minus atrybut" W przypadku pierwszych dwóch opcji, tzn. "Kursor plus/minus stała", po naciśnięciu tabulatora usłyszymy wartość pozycji stałej. Teraz należy wpisać liczbę pikseli w lewo, w prawo, w dół lub w górę od kursora - w miejscu, gdzie chcemy ustawić granice okna zmiennego. Kursor sam może zdefiniować granice, jeśli ustawimy pozycję stałą na 0. W praktyce oznacza to, że granice okna zmiennego będą ustawione w odległości od kursora odpowiadającej wartości pozycji stałej. Jeśli zdarzy się że kursor znajdzie się w mniejszej odległości od jednej z krawędzi niż wynosi wartość stała, Window-Eyes poda informacje znajdujące się tylko w obrębie okna aktywnego. Jeśli wybierzemy opcje "Kursor plus/minus następny atrybut" i wciśniemy tabulator, Window-Eyes pominie pole edycji oraz przycisk opcji. W praktyce, gdy uruchomimy dane okno zmienne, jego granice zostaną ustawione przy pierwszym pojawieniu się atrybutów innych, niż atrybuty pozycji kursora. Pozycja minus jeden Właściwa pozycja okna zmiennego nie jest ustalana względem kolejnego atrybutu. Zamiast tego okno przesuwane jest w wybranym kierunku i cofane o jeden znak. Dzieje się tak dlatego, że zwykle takiej pozycji szukamy. Spójrzmy na przykład: pracując nad tekstem, chcemy, żeby Window-Eyes odczytał tylko materiał pomiędzy dwoma fragmentami tekstu, zapisanymi w różnych kolorach. Ustawiamy lewą i górną granicę na "Kursor minus atrybut", a prawą i dolną na "Kursor plus atrybut" W ten sposób odsłuchamy tylko żądanego tekstu, bez tekstu zapisanego kolorem tła. Inaczej jest w przypadku opcji "Początek/Koniec paska podświetlenia" oraz "Kursor plus/minus stała. Powróćmy do przykładu z punktu 14.1: kolumna tekstu jest zaznaczana jako pasek podświetlenia, amy chcemy, żeby wszystko, co znajdzie się w obrębie paska podświetlenia, zostało odczytane. Pasek podświetlenia posłuży do definiowania lewej i prawej granicy okna zmiennego. Zatem ustawiamy kolejne pozycje w następujący sposób: * lewa "Początek paska podświetlenia" * górna "Stała" * prawa "Koniec paska podświetlenia * dolna "Stała" Ustawianie pozycji względem punktu uwagi okna Oto pozostałe sześć opcji ustawiania granic okna zmiennego: * "Początek punktu uwagi okna" * "Koniec punktu uwagi okna" * "Początek punktu uwagi okna plus stała" * "Początek punktu uwagi okna minus stała" * "Koniec punktu uwagi okna plus stała" * "Koniec punktu uwagi okna minus stała" Jeśli ustawimy lewą pozycję na "Początek punktu uwagi okna", a prawą na "Koniec punktu wagi okna" Ta sama zasada obowiązuje przy ustawianiu pozycji górnej i dolnej. Jeśli wybierzemy którąś z opcji 'plus/minus stała", po wciśnięciu tabulatora należy podać wartość, którą chcemy dodać lub odjąć od stałęj współrzędnej. 14.5 Automatyczne dostrajanie okien zmiennych Okno zmienne nie dostosowuje swojego rozmiaru lub pozycji bez przerwy, np. przy każdym ruchu kursora. Najpierw Window-Eyes musi otrzymac odpowiednie polecenie odczytania okna zmiennego za pomocą akcji, gorących klawiszy lub też okien hiperaktywnych. W ten sposób unikamy niepotrzebnych zmian na ekranie. 15 Słowniki wymowy oraz trochę więcej o menu plik Do tej pory omawialiśmy różne sposoby przystosowania treści, którą Window-Eyes ma przesłać do syntezatora, w zależności od tego, co chcemy wiedzieć w danym momencie na temat ekranu lub klawiatury. W programie Window-Eyes zostawiliśmy również miejsce na dalsze indywidualne doskonalenie odczytu, tworząc cztery rodzaje słowników wymowy. Możemy zmienić wymowę słów, znaków, klawiszy, lub znaków graficznych - w zależności od tego jak chcemy, aby te obiekty zostały wymówione. Np. F1 jest funkcją pomocy programów aplikacyjnych, zatem wolelibyśmy, aby po wciśnięciu tego klawisza Window-Eyes powiedział "pomoc", a nie F1. 15.1 Podstawy Window-Eyes monitoruje działania w buforach ekranu i klawiatury, aby odnaleźć tekst, który ma być przeczytany. Tworzy również własny tekst, np. menu lub nazwy jednostek Windows (Windows entities). Następnie porządkuje ten tekst i przesyła go do oprogramowania syntezatora, gdzie jest on konwertowany na specjalny kod, a potem na dźwięk już przez sam syntezator. 15.2 Jak to działa? Każdy plik konfiguracyjny zawiera nazwę wszystkich czterech słowników (tzn. słownika znaków, wyjątków, etykiet klawiszy oraz obrazków). Kiedy Window-Eyes ładuje nowy plik konfiguracyjny (bez względu na sposób załadowania), automatycznie ładuje również wszystkie słowniki dla danego pliku. Nie wymaga się przypisywania wszystkich słowników jednemu plikowi - w momencie załadowania pliku, dane słowniki również automatycznie się załadują. Jeśli jednak chcemy skojarzyć jeden ze słowników z bieżącym plikiem konfiguracyjnym należy: 1. Wcisnąć CTRL-\, aby wyświetlić menu główne Window-Eyes - musimy zwrócić uwagę na nazwę pliku konfiguracyjnego, gdyż będzie to plik, z którym skojarzymy słownik. Jeśli jednak życzymy sobie skojarzyć słownik z innym plikiem, trzeba najpierw dany plik załadować. 2. Wcisnąć ALT, by uaktywnić menu. 3. Wcisnąć F = plik. 4. Wcisnąć O = otwórz. 5. Wcisnąć C = słownik znaków, K = słownik etykiet klawiszy, E = słownik wyjątków lub G = słownik obrazków. 6. Wpisać nazwę danego pliku (istniejącego lub nowego); jeśli dana nazwa istnieje, natychmiast uaktywnią się bieżące pozycje w słowniku, jeśli nie istnieje, zostaje utworzona nowa pozycja. W każdym przypadku nazwa pliku zostanie zachowana jako część pliku konfiguracyjnego. Kiedy wpisujemy nazwę słownika, zalecane jest używanie odpowiednich rozszerzeń: ".CHR" dla znaków, ".KEY" dla etykiet klawiszy, ".DIC" dla wyjątków, ".GRA" dla obrazków. 7. Wcisnąć ALT, by uaktywnić ponownie menu. 8. Wcisnąć F = plik. 9. Wcisnąć S = zachowaj. 10. Wcisnąć S = plik konfiguracyjny. Zapisujemy bieżący plik konfiguracyjny na dysk, który teraz będzie zawierał nazwę nowego słownika. Jeśli nie zapiszemy pliku konfiguracyjnego, nazwa nie zostanie zachowana i przy następnym załadowaniu pliku słownik się już nie otworzy. Teraz, skoro słownik został skojarzony z plikiem konfiguracyjnym, możemy dodawać, edytować lub usuwać pozycje z tego słownika. Jeśli kojarzymy dany słownik po raz pierwszy, trzeba go tylko otworzyć. Można edytować słowniki na kilka sposobów. W menu pliku Window-Eyes znajduje się opcja "Edytuj Słowniki", w której nie można edytować jedynie słownika obrazków. Jak tylko wybierzemy dany słownik, wyświetli się okno dialogowe, które pozwoli nam na odpowiednią edycję. Wszystkie cztery słowniki mogą być edytowane przy użyciu gorącego klawisza "Edytuj Słowniki" (CTRL-SHIFT-E). Jeśli wskaźnik myszy znajduje się na jakimś znaku graficznym gdy wciskamy ten klawisz, pojawi się okno dialogowe "Wprowadź Opis Grafiki", które pozwala podpisać lub zmienić etykietę tego znaku. Jeśli wskaźnik myszy nie znajduje się na żadnym znaku graficznym, Window-Eyes wyświetli okno dialogowe "Wybór Słownika", w którym należy wybrać jeden z trzech pozostałych słowników. Pojawią się odpowiednie okna dialogowe - każde z nich osobno omawiamy poniżej w podrozdziałach. Po dokonanych modyfikacjach należy zapisać zmiany na dysku w następujący sposób: 11. Wcisnąć CTRL-\, by uaktywnić menu główne Window-Eyes. 12. Wcisnąć ALT, by uaktywnić menu. 13. Wcisnąć F = plik. 14. Wcisnąć S = zachowaj. Istnieje kilka opcji zapisywania słowników. Jeśli chcemy zapisać je wszystkie, wybieramy opcję "Plik Konfiguracyjny i Wszystkie Słowniki", przy pomocy której zapiszemy na dysku bieżący plik konfiguracyjny jak też wszystkie aktywne słowniki (nawet te załadowane w innych aplikacjach). Można też wybrać opcje dla każdego słownika osobno, w dwóch grupach: słownika bieżącego i słownika jednego typu, np. "Słownik Obrazków" lub "Wszystkie Słowniki Obrazków". 15.3 Słownik wyjątków Niektóre syntezatory mowy robią mniej błędów w wymowie niż inne, ale nie ma żadnego, który wymawiałby każde słowo poprawnie lub przynajmniej zgodnie z wymową obowiązującą w danym języku. Właśnie dlatego stworzono słownik wyjątków. Aby dodać pozycję do słownika wyjątków, trzeba uaktywnić okno dialogowe "Edytuj Słownik Wyjątków". Można to też uczynić w menu pliku Window-Eyes, rozwijając "Edytuj Słowniki" i wybierając z listy opcji ten słownik. Można również użyć gorącego klawisza "Edytuj Słowniki" (CTRL-SHIFT-E). Teraz kiedy już znajdziemy się w oknie dialogowym słownika wyjątków, wpisujemy słowo, które chcemy do niego dodać (zauważmy, że Window-Eyes nie rozróżnia przypadków). Wpisujemy słowo poprawnie i bez odstępów, wciskamy klawisz TAB, aby przejść do pola edycji zamiany, wpisujemy nazwę w taki sposób, w jaki chcemy, aby została wymówiona fonetycznie i wciskamy ENTER. Do tego słownika możemy też dodać pozycje bardziej praktyczne, np. skróty: cm = centymetr lub ul = ulica. Pamiętajmy, żeby nie stawiać kropek po skrótach. Oprócz apostrofu nie można używać znaków interpunkcyjnych przy wpisywaniu nowej pozycji. Podobnie jest z cyframi. W polu zamiany natomiast można użyć dowolnego znaku, np. odstępu, interpunkcji czy cyfr. Podstawowe zasady Okno dialogowe "Edytuj Słownik Wyjątków" ma kilka dodatkowych funkcji. Pole edycji tylko do odczytu "Plik Skojarzony" zawiera nazwę słownika, który został skojarzony z bieżącym plikiem konfiguracyjnym. Pole edycji tylko do odczytu "Bieżący Plik" pokazuje, z którego słownika pochodzi definicja, jeśli dany wyjątek został wcześniej zdefiniowany. Ta informacja może, ale nie musi być identyczna z nazwą w pliku skojarzonym. W przypadku, kiedy nie ma oryginalnej definicji danego wyjątku, to pole zawiera nazwę bieżącego skojarzenia. Pole listy "Bieżące Słowniki" jest listą wszystkich słowników wyjątków, które są aktualnie używane w kolejności ich załadowania. Możemy poruszać się do góry i w dół w tym polu listy; kiedy zachowamy dany wyjątek, zostanie on umieszczony w słowniku, który został wybrany w tym polu listy. Kolejne pole listy to "Zawartość Słownika". Jest to lista pozycji w wybranym słowniku w polu listy "Bieżące Słowniki". Jeśli chcemy zamienić jakąś pozycję, przechodzimy tabulatorem z powrotem do pola edycji zamiany i wpisujemy nowe słowo. Przycisk "Usuń Pozycję" daje nam możliwość usunięcia pozycji wyświetlonej w polu edycji słowa oryginalnego, zawartej w słowniku. Pamiętajmy, żeby wszystkie zmiany zachować na dysku. Za każdym razem jak Window-Eyes napotka słowo, które znajduje się w słowniku wyjątków, zmieni jego wymowę zgodnie z podanym zapisem. Można utworzyć dowolną liczbę słowników wyjątków, np. można mieć taki słownik dla każdego okna czy w każdej aplikacji, aż do momentu, kiedy skończy się nam miejsce na dysku, żeby je wszystkie zachować. Domyślnie pulpit jest skojarzony z plikiem EXCP.DIC, więc jeśli chcemy stworzyć pozycję globalnego słownika wyjątków, musimy dodać dane słowo do EXCP.DIC. Aby to zrobić, upewniamy się, że taki słownik jest wybrany w polu listy "Bieżące Słowniki", zanim wpiszemy oryginalne słowo i słowo zamiany. 15.4 Słownik etykiet klawiszy Słownik etykiet klawiszy sprawia, że Window-Eyes może wymówić nazwę klawisza, który wybierzemy. Kiedy używamy kilka różnych programów aplikacyjnych, z których każdy wymaga kilku klawiszy funkcyjnych oraz kombinacji klawiszy, słownik ten pomaga nam zidentyfikować funkcje tych klawiszy. Przykładowo, kombinacja CTRL-C może by ustawiona tak, aby była odczytywana jako "Skopiowany do Schowka" w momencie wciśnięcia. Aby dodać pozycję do słownika etykiet klawiszy, należy otworzyć okno dialogowe "Edytuj Słownik Etykiet Klawiszy" w następujący sposób: przechodzimy przez plik menu Window-Eyes i wybieramy rozwinięcie tego słownika, lub też wciskamy gorący klawisz "Edytuj Słowniki" (CTRL-SHIFT-E). Pojawi się teraz okno dialogowe "Edytuj Słownik Etykiet Klawiszy". Jednak, jeśli wskaźnik myszy znajduje się na znaku graficznym, wciśnięcie wyżej wymienionego gorącego klawisza spowoduje, że otworzy się okno dialogowe "Wprowadź Opis Grafiki". Zatem należy się upewnić, że wskaźnik nie znajduje się na obrazku, zanim wciśniemy gorący klawisz. Kiedy już znajdziemy się w omawianym oknie dialogowym, wciskamy ENTER będąc na przycisku "Przechwyć Klawisz" (domyślnie podświetlony). Window-Eyes powie "Wciśnij Dowolny Klawisz"; zatem należy wybrać klawisz, który chcemy zdefiniować. Np. jeśli definiujemy klawisz F1, aby był wymawiany jako "Pomoc Aplikacyjna", wciskamy teraz ten klawisz. Znajdziemy się w polu edycji tylko do odczytu dla pozycji oryginalnej. Tabulatorem możemy przejść do pola edycji zamiany i podajemy wybrany opis (w tym przykładzie: "Pomoc Aplikacyjna"). Zauważmy, że pole dialogowe "Edytuj Słownik Etykiet Klawiszy" ma kilka dodatkowych funkcji. Oprócz przycisku "Przechwyć Klawisz", pola edycji "Oryginalny" oraz pola edycji "Zamiana". Jest też pole edycji tylko do odczytu "Plik Skojarzony", który zawiera nazwę słownika skojarzonego z bieżącym plikiem konfiguracyjnym. Wszystkie inne funkcje tzn. pole edycji tylko do odczytu "Bieżący Plik", pole listy "Bieżące Słowniki", pole listy "Zawartość Słownika" oraz przycisk "Usuń Pozycję" są analogiczne do funkcji opisanych w poprzednim podrozdziale, poświęconym słownikowi wyjątków. Po dodaniu pozycji do słownika etykiet klawiszy, należy zapisać wszystkie modyfikacje na dysku. Za każdym razem jak Window-Eyes napotka klawisz, który został umieszczony w słowniku, odczyta nadaną temu klawiszowi etykietę. Jednak jeśli przejdzie do innych aplikacji, takich jak Write, WordPerfect lub też Menedżer Programów, okaże się, że te same etykiety nie są wymawiane. Jest to użyteczne, gdyż każda aplikacja przypisuje różne funkcje tym samym klawiszom. Można stworzyć dowolną ilość słowników etykiet klawiszy. Domyślnie pulpit jest skojarzony z plikiem KEYLAB.KEY, więc jeśli chcemy stworzyć pozycję w globalnym słowniku etykiet klawiszy, po prostu dodajemy słowo do KEYLAB.KEY, upewniając się wcześniej, że wybraliśmy ten typ słownika w polu listy "Bieżące Słowniki". 15.5 Słownik znaków Słownik znaków funkcjonuje jak słownik wyjątków. Jedyna różnica polega na tym, że Window-Eyes używa tego słownika, aby zmienić wymowę danego znaku ASCII. Procedura korzystania z tego słownika jest identyczna jak w przypadku wcześniej wymienionych słowików. Należy jedynie pamiętać o tym, że korzystając z gorącego klawisza "Edytuj Słowniki", dany znak będzie domyślną pozycją, jeśli wskaźnik myszy znajdzie się na tym znaku w momencie wciśnięcia klawisza. Gdyby wskaźnik znajdował się na obrazku, a nie znaku, w momencie wciśnięcia słownika otworzy się okno dialogowe "Wprowadź Opis Grafiki". Jeśli chcemy zdefiniować znak, który nie może być wpisany z klawiatury, możemy użyć alternatywnej metody - np. ASCII 147 jest używany jako symbol cudzysłowu. Można go wpisać w następujący sposób: /147. Okno dialogowe "Edytuj Słownik Znaków" zawiera pole edycji tylko do odczytu "Czcionka" oraz pole wyboru "Dołącz Czcionkę". Te dwie opcje są dostępne tylko wtedy, kiedy znak automatycznie zostanie wpisany do pola edycji słowa oryginalnego (wyjściowego). Pole wyboru "Dołącz Czcionkę" informuje Window-Eyes, czy definiujemy znak napisany tą konkretną czcionką, czy wszystkie znaki bez względu na czcionkę. Wybrane pole oznacza, Ze dana zamiana będzie używana tylko dla konkretnego znaku przy konkretnej czcionce. Jeśli odznaczymy to pole, Window-Eyes będzie zawsze używał tej zamiany dla wybranego znaku, bez względu na czcionkę. W domyślnym ustawieniu, pulpit jest skojarzony z plikiem CHAR.CHR. Procedura zapisywania jest taka sama, jak objaśniona wyżej. 15.6 Słownik obrazków Słownik obrazków pozwala na podpisanie symboli graficznych, których Windows i jego aplikacje używają do oznaczenia funkcji. Aby zobaczyć, jak ten słownik działa przechodzimy do pulpitu w Menedżerze Programów i wciskamy CRTL-SHIFT-W, a Window-Eyes odczyta cale okno aktywne, zaczynając od symboli "zamknij", "zminimalizuj", oraz "maksymalizuj". Bez słownika obrazków Window-Eyes powiedziałby po prostu "Grafika" na wszystkie symbole, które spotkałby w oknie. Tworzenie słownika obrazków Proces tworzenia słownika obrazków jest podobny do tworzenia pozostałych słowników. Ponieważ jednak nie możemy wpisać znaku graficznego i opisu w polu edycji, tak jak to możemy zrobić ze słowami i znakami, Window-Eyes pozwala przechwycić obrazek a potem go podpisać. Ogólna procedura wygląda następująco: umieszczamy wskaźnik myszy na znaku graficznym, któremu chcemy nadać etykietę wciskamy gorący klawisz "Edytuj Słowniki" (CRTL-SHIFT-E) wpisujemy nazwę, którą chcemy aby Window-Eyes odczytywał przy tym znaku graficznym zapisujemy słownik Jeśli bieżący plik konfiguracyjny nie posiada skojarzonego słownika obrazków, wtedy nowa etykieta znaku graficznego zostanie zapisana jako część słownika globalnego. Jeśli chcemy używać etykiet tylko w konkretnej aplikacji, musimy najpierw otworzyć słownik obrazków w menu głównym Window-Eyes. W ten sposób tworzymy nowy, pusty słownik obrazków dla danego programu i wszystkie obiekty graficzne będą tam umieszczane. Zapisywanie słownika obrazków Przy pierwszym instalowaniu Window-Eyes, słownik obrazków ma nazwę GRAPHIC.GRA. Jeśli chcemy, możemy zostawić ten słownik i dodawać do niego nowe pozycje. Możemy też stworzyć osobny słownik dla danej aplikacji, która posiada unikalne znaki graficzne. W takiej aplikacji będziemy mogli używać pozycji ze specjalnego słownika, jak i też ze słownika ogólnego. Jest to tak zwany efekt kumulacji (bubble up effect). Pole dialogowe "Wprowadź Opis Obrazka" posiada kilka dodatkowych funkcji, które między innymi pozwalają kontrolować skojarzenia pomiędzy słownikami obrazków i oknami aplikacji. Pole wyboru "Nie Odczytuj Grafiki" (Silence Graphic) daje możliwość ignorowania danego znaku graficznego przez Window-Eyes; możemy go wykorzystać przy niepotrzebnych znakach graficznych na ekranie. Pole wyboru "Wyklucz z Wierszy" (Exclude from Lines) pozwala na wyłączenie czytania danego znaku graficznego kiedy czytamy daną informację wiersz po wierszu. Taki znak graficzny zostanie odczytany tylko wtedy, gdy umieścimy na nim wskaźnik myszy, będziemy poruszać się myszą po jednym uchwycie (stosując odpowiednie gorące klawisze), lub też użyjemy funkcji szukania za pomocą myszy. Kolejne funkcje to: pole edycji tylko do odczytu "Plik Skojarzony" , który zawiera nazwę słownika skojarzonego z bieżącym plikiem konfiguracyjnym pole edycji tylko do odczytu "Bieżący Plik" pole listy "Bieżące Słowniki" Powyższe funkcje działają identycznie jak w przypadku pozostałych słowników. Premia związana ze słownikiem obrazków Aplikacje Windows posiadają cechę zwaną podpowiedziami (tool tips). jest to etykieta tekstowa, która pojawia się pod ikoną na pasku narzędzi, kiedy naprowadzimy na ikonę wskaźnik myszy. Takie podpowiedzi są wyzwaniem dla użytkownika programu mówiącego, ponieważ znikają jak tylko przesuniemy wskaźnik z ikony. Zatem nie można użyć myszy, aby je odczytać. Można użyć WE kursora, ale cały proces lokalizacji paska narzędzi za pomocą myszy, przełączania na WE kursor, lokalizacji podpowiedzi, zapamiętywania tekstu, stworzenia pozycji w słowniku obrazków itd. wydaje się być bardzo czasochłonny. Window-Eyes oferuje gorący klawisz "Automatycznie Etykietuj Obrazki" (INSERT-G), Ten klawisz daje nam możliwość przesuwania się za pomocą wskaźnika myszy po wszystkich znakach graficznych na ekranie, szukając podpowiedzi. Window-Eyes powie "Grafika" za każdym razem kiedy natrafi na znak graficzny, ale gdy znajdzie podpowiedź, odczyta tekst tej podpowiedzi i zachowa symbol ikony wraz z tekstem w słowniku obrazków. Teraz wystarczy tylko zapisać słownik obrazków w menu pliku. Następnie umieszczamy wskaźnik myszy w lewym górnym rogu ekranu, raz po raz przyciskając gorący klawisz "Myszka Następna Ikona", aż dojdziemy do paska narzędzi. Poruszając myszką po pasku usłyszymy opisy znaków graficznych i ich podpowiedzi. Funkcja autoetykietowania nie zmienia opisu już nazwanych znaków graficznych, tzn. że jeśli dany znak graficzny został nazwany, jego etykieta nie zmieni się. Proces autoetykietowania może potrwać chwilę, dlatego też jeśli chcemy go zatrzymać, w dowolnym momencie wciskamy klawisz ESCAPE. 15.7 Opisy wskaźnika myszy Wskaźnik myszy ma swój własny słownik. Wszystkie wskaźniki systemowe zostały zdefiniowane i zapisane w pliku WINEYES.INI w katalogu \WINEYES. Czasem jednak chcemy zmienić istniejące definicje lub też dodać nowy niestandardowy wskaźnik. Wskaźnik może być przechwycony tak jak grafika, ale posługiwanie się słownikiem jest o wiele prostsze. Nowa definicja jest automatycznie zapisywana w pliku .WE. Przechwytywane myszy Ze względu na to, że nie możemy wpisać wskaźnika myszy w pole edycji i nadać mu definicji w taki sposób, jak w przypadku słów i znaków, Window-Eyes pozwala na przechwycenie obrazka i podpisanie go. Taka procedura wgląda następująco: wyświetlamy wskaźnik, który ma być podpisany w danej aplikacji wciskamy gorący klawisz "Przechwyć Wskaźnik" (CTRL-SHIFT-P) wpisujemy etykietę wskaźnika Nie trzeba zachowywać pliku konfiguracyjnego, by zapisać nową etykietę. Ignorowanie niepożądanych wskaźników myszy Tak, jak w przypadku symboli graficznych, czasem wygodniej jest, jeśli Window-Eyes nie odczytuje danego wskaźnika myszy. W tym celu musimy zdefiniować wskaźnik za pomocą gorącego klawisza "Przechwyć Wskaźnik", a następnie zaznaczyć pole wyboru "Nie Odczytuj Wskaźnika" (Silence Pointer), bez względu na to, czy dany wskaźnik posiada opis, czy nie. Wskaźniki systemowe W momencie etykietowania wskaźnika systemowego mamy do dyspozycji jeszcze jedno pole wyboru w oknie dialogowym "Wprowadź Opis Wskaźnika". To pole wyboru nazywa się "Zachowaj Jako Wskaźnik Systemowy" I jest używane, jeśli chcemy zapisać dany wskaźnik systemowy globalnie, a nie tylko dla bieżącej aplikacji. 15.8 Zamykanie bieżąco załadowanych słowników Możemy zlikwidować skojarzenie pomiędzy plikiem konfiguracyjnym i jednym z czterech słowników wymowy w menu pliku, w menu głównym Window-Eyes. Wybieramy "zamknij" oraz dany typ słownika, a potem potwierdzamy wybór klawiszem ENTER. Kiedy zamkniemy słownik dwie rzeczy mają miejsce: nie jest już on skojarzony z plikiem konfiguracyjnym, zatem nie będziemy już go używać w przyszłości (oczywiście jeśli zapiszemy plik konfiguracyjny), jak również likwidujemy słownik na okres pracy z komputerem. Dany słownik wciąż znajduje się na dysku, ale nie będzie już skojarzony z bieżącym plikiem konfiguracyjnym. 15.9 Efekt kumulacji (bubble up effect) Wszystkie słowniki kumulują się: to oznacza, że jeśli mamy słownik dla danej aplikacji oraz słownik dla pola dialogu w tej aplikacji, pole dialogu będzie używać obydwu słowników. Jeśli taka sama pozycja znajduje się w obu słownikach, uruchomiona zawsze zostanie pozycja w słowniku skojarzonym z bieżącym plikiem konfiguracyjnym. Domyślnie plik konfiguracyjny WINEYES.000 posiada następujące skojarzenia: słownik znaków: CHAR.CHR słownik etykiet klawiszy: KEYLAB.KEY słownik wyjątków: EXCP.DIC słownik obrazków: GRAPFIC.GRA Oczywiście te skojarzenia mogą być zmienione w dowolnym momencie, jednak nie jest to zalecane, ponieważ wszystkie słowniki ostatecznie kumulują się do słowników skojarzonych z WINEYES.000. To oznacza, że będą one słownikami głównymi, co jest szczególnie ważne przy ustawieniach globalnych w aplikacjach Windows. 16 Menu ogólne 16.1 Podstawy W kilku rozdziałach tej instrukcji odwoływaliśmy się do menu ogólnego, zwykle przy omawianiu konkretnego problemu. Szczegółowa analiza tego menu musiała poczekać do chwili, aż inne ogólne funkcje zostaną omówione. Ten rozdział objaśnia wszystkie obiekty w menu głównym w kolejności, w jakiej się pojawiają, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów, które są wymieniane po raz pierwszy. 16.2 Jak to działa Dostęp do menu ogólnego wygląda następująco: wciskamy CTRL-\, aby wyświetlić menu główne Window-Eyes. wciskamy klawisz ALT, aby uaktywnić to menu, a potem wciskamy G, aby rozwinąć menu ogólne. 16.3 Włączanie i wyłączanie głosu gorących klawiszy i akcji V = głos: aktywuje lub dezaktywuje głos W momencie wyłączenia tej opcji Window-Eyes zostanie odłączony od syntezatora. Nie ma głosu aż do ponownego wybrania tego obiektu, lub też do momentu załadowania pliku konfiguracyjnego z włączonym głosem. Można również użyć gorącego klawisza "Przełącz Wszystkie Głosy" (nie zdefiniowane domyślnie), by włączyć lub wyłączyć głos. O = gorące klawisze: aktywuje lub dezaktywuje wszystkie klawisze Kiedy gorące klawisze są wyłączone, działa tylko gorący klawisz kontroli menu. Powodem, dla którego można wyłączyć funkcję gorących klawiszy, może być chęć sprawdzenia nowej aplikacji i wypróbowania ustawień w tym programie, bez interferencji z kombinacjami klawiszowymi Window-Eyes. K = akcje: aktywuje i dezaktywuje akcję Window-Eyes. Kiedy ta funkcja zostanie wyłączona, nie będą działały akcje w Window-Eyes: będą czynne tylko akcje danej aplikacji. 16.4 Ustawianie statusu śledzenia paska podświetlenia B= śledzenie paska: ustawia status operacyjny śledzenia paska. Ten obiekt działa tak samo, jak gorący klawisz śledzenia paska. Jeśli wybierzemy tę opcję, pojawi się pole listy z następującymi obiektami: "auto", "włączony", "wyłączony". Kiedy wybierzemy opcje "włączony", klawisze strzałek, CTRL-TAB, oraz SHIFT-CTRL-TAB odczytują pasek podświetlenia zamiast tekstu zdefiniowanego w menu akcji. Przy opcji "wyłączony", klawisze strzałek funkcjonują zgodnie z definicjami w menu akcji. Jeśli wybierzemy opcję "auto", Window-Eyes próbuje odczytać pasek podświetlenia, jeśli klawisze strzałek, CTRL-TAB i SHIFT-CTRL-TAB zostaną wciśnięte, nawet, gdyby nie ustawiono koloru paska podświetlenia. Jeśli w momencie użycia tych klawiszy nie ma paska podświetlenia, Window-Eyes odczytuje informację, którą zwykle by odczytał w takim momencie. Jeśli jednak znajdzie pasek, odczytuje jedną ze znanych mu kombinacji kolorów, takich, które system Windows używa dla menu oraz ikon. Zatem jeśli znajdzie pasek podświetlenia w momencie użycia wyżej wymienionych klawiszy, odczyta jego tekst; w przeciwnym razie odczyta informację ustaloną w definicji danej akcji. 16.5 Śledzenie zawartości komórek arkusza Aby można było śledzić informacje w aktywnej komórce arkusza, przesuwając się z komórki do komórki, należy w menu ogólnym Window-Eyes wybrać opcję "Włącz Pole do Paska Podświetlenia" (Include Box in Light Bar), przez co włączymy lub wyłączymy dane ustawienie. Kiedy wybierzemy opcję "włączony", wciśnięcie gorącego klawisza "Czytaj Pasek Podświetlenia" spowoduje, że zawartość aktywnej komórki arkusza zostanie odczytana. Ustawienie rotor paska na "włączony" lub "auto", umożliwi odczytanie nowej aktywnej komórki za pomocą strzałek. Akcje ustawione na odczytanie paska podświetlenia także dają nam możliwość podświetlenia zawartości komórki. Kiedy wybierzemy opcję "wyłączony", wszystkie funkcje śledzenia i czytania paska działają normalnie. 16.6 Włączanie okna użytkownika do pola (Include User Window With Box) Wybierając opcję Include User Window With Box w menu ogólnym, aktywujemy okno dialogowe, które pozwala nam wybrać okno użytkownika do odczytania (od 0 do 49). Jak już wybierzemy nr okna, Window-Eyes odczyta je, jeśli wcześniej wydaliśmy mu polecenie, by odczytał pole zamiast paska podświetlenia, oraz gdy pole nie zawiera tekstu. W rozdziale 17.5 omawialiśmy w jaki sposób odczytać pole zamiast paska podświetlenia. Taką funkcję można wykorzystać np. w programie Netscape - jeśli dane pole jest puste, Window-Eyes rozpozna to i automatycznie odczyta okno użytkownika dla linii statusu. Powiedzmy np., że zdefiniowaliśmy klawisz tabulatora oraz tabulatora z klawiszem SHIFT jako akcje do odczytu paska podświetlenia oraz wybraliśmy opcję "Włącz Pole do Paska Podświetlenia" w menu ogólnym. Załóżmy również, że dana aplikacja przesuwa pole, które śledzi Window-Eyes od jednego połączenia do kolejnego, jak przechodzimy tabulatorem, oraz wyświetla ważne informacje, takie jak URL (adres stron www) w linii statusu. Jeśli aplikacja przejdzie do połączenia, które nie zawiera tekstu, Window-Eyes rozpozna, że okno jest puste. 16.7 Tekst zaznaczony Zwykle Window-Eyes może ustalić automatycznie kolor zaznaczonego tekstu, zatem jeśli użyjemy gorącego klawisza "Czytaj Zaznaczony Blok" (CTRL-SHIFT-M) lub zdefiniujemy akcję tak, by odczytać zaznaczony tekst, Window-Eyes określi kolor zaznaczenia i odczyta dany tekst. Jeśli ta funkcja nie działa w naszej aplikacji., można zmienić opcje zaznaczania tekstu z "auto" na pasek podświetlenia i ustawić kolor tego paska dla okna użytkownika, zgodnie z kolorem zaznaczonego tekstu (by Window-Eyes prawidłowo rozpoznał kolor używany przez aplikację w zaznaczonym tekście). W rozdziale 13 tłumaczymy jak ustawić kolor paska podświetlenia. 16.8 Włączanie i wyłączanie słowników wymowy D= słownik znaków N= słownik etykiet klawiszy E= słownik wyjątków G= słownik obrazów Kiedy wszystkie słowniki są włączone, Window-Eyes używa ich do odczytania obiektów, które napotka. Kiedy dany słownik jest wyłączony, Window-Eyes nie może sprawdzić, czy dany obiekt znajduje się w tym słowniku czy nie. Zwykle chcemy, aby wszystkie słowniki były włączone. Jednak czasem jest korzystniej ustalić, czy słowo lub fraza rzeczywiście wyświetlona została na ekranie, czy jest jedynie słownikową pozycją, którą stworzyliśmy. Wyłączenie odpowiedniego słownika pozwala na ustalenie tego typu informacji. Słowniki znaków, etykiet klawiszy oraz wyjątków mają dwa ustawienia, a słownik obrazków cztery ustawienia. Wybierając ten ostatni słownik, wyświetla się pole dialogowe z aktywnym polem listy. Można wybrać tylko jedno z czterech następujących ustawień: "wyłączony", "tylko słownik", "włączony", "tylko obrazki". Wybranie ustawienia "wyłączony" powoduje, że napotkane znaki graficzne nie będą odczytane. Ta funkcja jest użyteczna tam, gdzie udźwiękowienie grafiki może przeszkadzać w zrozumieniu (np. w polach dialogowych). Opcja "tylko słownik" działa w ten sposób, że tylko te znaki graficzne, które są w słowniku, będą odczytane. Wszystkie inne zostaną pominięte, chyba, że umieścimy na takim nowym znaku kursor lub wskaźnik myszy. W takim przypadku Window-Eyes powie "Grafika". Możemy wtedy zatrzymać się na tym obiekcie, by go zdefiniować w słowniku obrazków. Przy ustawieniu na "włączony", Window-Eyes odczytuje wszystkie znaki graficzne, które napotka. Jeśli są one w słowniku, odczyta ich nazwę, jeśli nie - mówi tylko "Grafika". Ustawienie "tylko obrazki" sprawia, że wszystkie znaki graficzne odczytywane są jako "Grafika". 16.9 Dozwolenie Odczytywania Okna w Polu Edycji (Allow Speak Windows in Edit Boxes) Ta opcja została omówiona w rozdziale 11.8 16.10 Opóźnienie kursora Wybranie funkcji opóźnienia kursora w menu ogólnym powoduje, że wyświetla się pole dialogowe, w którym należy wpisać wartość od 1 do 99, aby zmniejszyć lub zwiększyć opóźnienie kursora (to znaczy czasu pomiędzy wciśnięciem klawiszy akcji a odczytaniem przez Window-Eyes informacji przypisanej tej akcji - rozdział 8.5). 16.11 Opóźnienie wyzwalania Jeśli Window-Eyes zacznie się zacinać lub powtarzać pierwszą część wiersza, być może trzeba będzie zwiększyć opóźnienie wyzwalania, to znaczy dostosować długość czasu, jaką Window-Eyes wykorzystuje do buforowania tekstu zanim prześle go do syntezatora. Wybierając tę opcję, uruchamiamy pole dialogowe, gdzie w polu edycji możemy wpisać wartość od 1 do 99. Podświetlony jest przycisk OK., więc wystarczy wcisnąć ENTER, by wprowadzić nową liczbę. Aby zrezygnować z wpisanej wartości klikamy na przycisk CANCEL, lub wciskamy ESCAPE. Na zasadzie prób i błędów należy znaleźć najniższą wartość, która będzie działała w danej aplikacji, Zauważmy, że ta funkcja jest użyteczna jedynie przy odczytywaniu okien, lub przy użyciu gorącego klawisza "Czytaj Wszystkie" 16.12 Próg odstępu W dokumentach, Window-Eyes szuka pozycji kursora w odniesieniu do ostatniego znaku, który nie jest odstępem, aby ustalić, czy kursor znajduje się zaraz po tym znaku. W rzeczywistości wiele aplikacji nie wyświetla odstępu na końcu dokumentu - po prostu przesuwają kursor dalej od ostatniego znaku. Window-Eyes używa wartości progu odstępu, by ustawić jak daleko od ostatniego znaku znajduje się kursor, zanim uzna, że pomiędzy nimi są jeszcze spacje. Ta wartość waha się od 1 do 9, z ustawieniem domyślnym = 4. Jeśli, zamiast odczytać "odstęp", Window-Eyes będzie odczytywał ostatni znak, który nie jest odstępem w momencie użycia klawisza BACKSPACE, należy dostosować odpowiednio wartość progu odstępu. 16.13 Przypadek źle działającego ekranu Jeśli odczytywanie nie przebiega prawidłowo lub też słabowidzący użytkownik zauważy, że ekran źle działa, można użyć opcji "dozwolenie automatycznego przerysowania", aby spróbować poradzić sobie z tym problemem. W ustawieniu domyślnym ta opcja jest włączona. Jeśli ją wyłączymy, Window-Eyes nie będzie próbował zsynchronizować ekranu. Ta opcja jest omawiana bardziej szczegółowo w rozdziale 7.11. 16.14 Automatyczne mówienie narzędzi (podpowiedzi) Window-Eyes zwykle odczytuje narzędzia (podpowiedź) dla danej grafiki, gdy wskaźnik myszy natrafi na taki znak. Można wyłączyć tę opcję w menu ogólnym, na pozycji "automatyczne mówienie narzędzi". Podpowiedź to informacja tekstowa, dotycząca danego znaku graficznego, którą Windows wyświetla obok tego znaku przez krotką chwilę, gdy wskaźnik myszy natrafi na dany znak. Taka informacja opisuje zwykle jego funkcję. Window-Eyes automatycznie odczytuje podpowiedzi, aby poinformować użytkownika, co oznacza dany znak. 16.15 Tryb aplikacji MSAA Ta opcja została omówiona w dodatku F 16.16 Reinicjalizacja syntezatora (restartowanie) Jeśli nasz syntezator podłączony jest do portu szeregowego (serial port), aplikacja Windows lub inny program może przesłać informację do syntezatora zamiast do myszy, modemu, lub innego urządzenia szeregowego. Ze względu na fakt, że syntezator lub port szeregowy może zareagować w sposób nieprzewidziany, ważne jest, by mieć łatwą metodę radzenia sobie w takich przypadkach. Przykładowo, kiedy tak się stanie, syntezator może zacząć czytać znaki, których nie ma w tekście, lub może nagle przestać czytać. Może też zacząć czytać w nieprawidłowym tempie lub wysokości głosu. Można restartować syntezator w następujący sposób: Wciskamy CTRL - \, aby pojawiło się menu główne Window-Eyes 2. Wciskamy literę I Window-Eyes wyśle szereg komend do syntezatora, by go ustawić na nowo i ogłosi "syntezator reinicjalizowany". Można również restartować syntezator rozwijając menu ogólne i wciskając literę I, lub też przechodząc strzałkami do obiektu tego menu: "inicjalizacja syntezatora" i wciskając ENTER. Z kolei gorący klawisz "Przerysuj" (Insert-\) służy do restartowania syntezatora po odświeżeniu ekranu. DODATEK A Gorące klawisze Dodatek ten opisuje krótko wszystkich 171 funkcji gorących klawiszy. Mogą one być kojarzone z kombinacjami klawiszy przy pomocy opcji gorące klawisze menu głównego programu. Wiele z nich zostało już skojarzone z odpowiednimi klawiszami, resztę pozostawiono jako niezdefiniowane. Nie ma możliwości wywołania danej funkcji, jeżeli nie zostanie ona przypisana jakiejś kombinacji klawiszy. Jednak nie ma sensu przypisywanie klawiszy funkcjom, które nie są używane. Generalnie jako gorących klawiszy należy używać takich, które nie są wykorzystywane przez udostępnianą aplikację. Jeśli jednak jakaś kombinacja klawiszy używana przez aplikację zostanie skojarzona z funkcją Window-Eyes, to nie ma problemu. Wystarczy bezpośrednio przed wciśnięciem "spornych" klawiszy wcisnąć gorące klawisze funkcji omiń (Insert-B), a wykonana zostanie odpowiednia funkcja aplikacji, nie Window-Eyes. Większość funkcji gorących klawiszy, które odczytują coś z ekranu wykorzystują współrzędne okna aktywnego w danym momencie. Na przykład wciśnięcie klawisza odczytującego linię odczyta tylko tę jej część, która zawarta jest wewnątrz aktywnego okna. Poza standardowym układem kombinacji gorących klawiszy przygotowano dwa inne. Domyślny układ wykorzystuje intensywnie klawiaturę numeryczną. Większość ludzi preferuje ten układ, jednak jeśli dostęp do klawiatury numerycznej nie jest łatwy (np. w notebooku), lub łatwiejszy w użyciu jest dla Państwa układ z programu Vocal-Eyes, przydatny może być jeden z alternatywnych układów. Oczywiście można zdefiniować własne kombinacje gorących klawiszy wybierając opcję Gorące Klawisze z menu głównego programu. Można szybko zmienić układ klawiszy na laptop lub Vocal-Eyes lub wrócić do domyślnego wykonując poniższe czynności. W Windows 9x wybrać opcję Window-Eyes z menu Programy w menu startowym, a w Windows 3.x otworzyć grupę Window-Eyes w Menedżerze Programów. Wybrać Laptop Layout, Vocal_eyes Layout lub Default Layout. Po wybraniu opcji program zapyta czy na pewno kontynuować. By anulować polecenie, trzeba wcisnąć klawisz "N", by potwierdzić - "Y". Proces zmiany układu klawiszy może potrwać dłuższą chwilę. Będąc w polu listy dostępnych gorących klawiszy Naciśnij strzałką w górę lub w dół, by przesunąć się o jedną pozycję. Naciśnij klawisz PageUp lub PageDown, by przesunąć się od razu o 20 pozycji. Naciśnij klawisz Home, by przejść do pierwszej pozycji, lub klawisz End, by przejść do ostatniej. Naciskaj wielokrotnie pierwszą literę opcji, której szukasz, aż do niej dojdziesz. Każde naciśnięcie litery przenosi do następnej pozycji zaczynającej się tą literą. Zacznij wpisywać nazwę opcji, której potrzebujesz. W czasie wpisywania Window-Eyes będzie przechodzić do następnej opcji pasującej do napisanej części. Kontynuuj wpisywanie aż osiągniesz właściwą pozycję. Jeśli zatrzymasz się na dłużej niż sekundę, poszukiwana sekwencja zostanie rozpoczęta na nowo od litery wciśniętej po tej dłuższej przerwie. Jest to bardzo dobra metoda znalezienia się na właściwej pozycji tej listy tak szybko, jak to tylko możliwe. Funkcje gorących klawiszy opisane są w takiej kolejności, w jakiej występują na liście w programie. Podano przy nich kombinacje klawiszy dla trzech wymienionych układów klawiszy. Poprzedni Znak Default = Undefined Laptop = Ctrl-B Vocal-Eyes = Ctrl-B Wypowiada znak na lewo od bieżącej pozycji kursora. Jeśli kursor jest w pierwszej kolumnie, wypowiadany jest ostatni znak z poprzedniej linii. Jeśli jest to pierwsza linia (lewy górny róg okna), Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący znak. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje fonetyczne wypowiedzenie znaku z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Znak Default = Ctrl-Numpad-Leftarrow Laptop = Ctrl-C Vocal-Eyes = Ctrl-C Wypowiada znak, na którym jest kursor. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje fonetyczne wypowiedzenie znaku z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Następny Znak Default = Undefined Laptop = Ctrl-D Vocal-Eyes = Ctrl-D Wypowiada znak na prawo od bieżącej pozycji kursora. Jeśli kursor jest w ostatniej kolumnie, wypowiadany jest pierwszy znak z następnej linii. Jeśli jest to ostatnia linia (prawy dolny róg okna), Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący znak. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje fonetyczne wypowiedzenie znaku z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Poprzednie Słowo Default = Undefined Laptop = Ctrl-V Vocal-Eyes = Ctrl-V Wypowiada słowo na lewo od słowa zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym słowie, czytane jest słowo na lewo od kursora. Jeśli nie ma słowa na lewo od kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie słowa. Wciśnięcie klawisza trzeci raz spowoduje przeliterowanie fonetyczne słowa. W obu przypadkach literowanie odbędzie się z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Słowo Default = Ctrl-Numpad-Rightarrow Laptop = Ctrl-W Vocal-Eyes = Ctrl-W Wypowiada słowo zawierające kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym słowie, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie słowa. Wciśnięcie klawisza trzeci raz spowoduje przeliterowanie fonetyczne słowa. W obu przypadkach literowanie odbędzie się z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Następne Słowo Default = Undefined Laptop = Ctrl-Y Vocal-Eyes = Ctrl-Y Wypowiada słowo na prawo od słowa zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym słowie, czytane jest słowo na prawo od kursora. Jeśli nie ma słowa na prawo od kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie słowa. Wciśnięcie klawisza trzeci raz spowoduje przeliterowanie fonetyczne słowa. W obu przypadkach literowanie odbędzie się z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Poprzednia Linia Default = Undefined Laptop = Ctrl-K Vocal-Eyes = Ctrl-K Wypowiada linię powyżej linii, w której jest kursor. Jeśli kursor jest na górze okna, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą linię. Linia Default = Ctrl-Numpad-Center Laptop = Ctrl-L Vocal-Eyes = Ctrl-L Wypowiada linię, w której jest kursor. Następna Linia Default = Undefined Laptop = Ctrl-M Vocal-Eyes = Ctrl-M Wypowiada linię poniżej linii, w której jest kursor. Jeśli kursor jest na dole okna, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą linię. Poprzednie Zdanie Default = Undefined Laptop = Ctrl-R Vocal-Eyes = Ctrl-R Wypowiada zdanie na lewo od zdania zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym zdaniu, czytane jest zdanie na lewo od kursora. Jeśli nie ma zdania na lewo od kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Zdanie Default = Ctrl-Numpad-Downarrow Laptop = Ctrl-S Vocal-Eyes = Ctrl-S Wypowiada zdanie zawierające kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym zdaniu, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Następne Zdanie Default = Undefined Laptop = Ctrl-T Vocal-Eyes = Ctrl-T Wypowiada zdanie na prawo od zdania zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym zdaniu, czytane jest zdanie na prawo od kursora. Jeśli nie ma zdania na prawo od kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Poprzedni Akapit Default = Undefined Laptop = Ctrl-O Vocal-Eyes = Ctrl-O Wypowiada akapit powyżej akapitu zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym akapicie, czytany jest akapit powyżej kursora. Jeśli nie ma akapitu powyżej kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Akapit Default = Ctrl-Numpad-Uparrow Laptop = Ctrl-P Vocal-Eyes = Ctrl-P Wypowiada akapit zawierający kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym akapicie, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Następny Akapit Default = Undefined Laptop = Ctrl-Q Vocal-Eyes = Ctrl-Q Wypowiada akapit poniżej akapitu zawierającego kursor. Jeśli kursor nie znajduje się w żadnym akapicie, czytany jest akapit poniżej kursora. Jeśli nie ma akapitu poniżej kursora, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk. Od Góry do Kursora Wszystkie układy = Undefined Odczytuje cały tekst od lewego górnego rogu aktywnego okna do bieżącej pozycji kursora. Od Kursora do Dołu Wszystkie układy = Undefined Odczytuje cały tekst od bieżącej pozycji kursora do prawego dolnego rogu aktywnego okna. Od Lewej do Kursora Wszystkie układy = Undefined Odczytuje cały tekst w bieżącej linii od pierwszej kolumny aktywnego okna do bieżącej pozycji kursora. Od Kursora do Prawej Wszystkie układy = Undefined Odczytuje cały tekst w bieżącej od bieżącej pozycji kursora do ostatniej kolumny aktywnego okna. Następnych 20 funkcji gorącuch klawiszy odczytuje zawartość pierwszych dwudziestu okien użytkownika. Każdemu oknu może być przypisana specyficzna kombinacja kolorów. W takim przypadku odczytane będą tylko te znaki, których atrybuty pasują do wybranych. Domyślnie przyjęto kombinację dowolny kolor znaków na dowolnym tle, wypowiadane więc są wszystkie znaki. Okna można łączyć w łańcuchy. Na przykład jeśli okno 1 połączymy z oknem 5, do którego dołączone jest okno 0, to wciśnięcie gorącego klawisza odczytującego okno 1 sprawi, że Window-Eyes przeczyta najpierw okno 1, potem okno 5 i wreszcie okno 0. Parametry te można ustawiać w dialogu definicji okna wywoływanym przez Insert-F7 w WINEYES.000. Kombinacje klawiszy poniższych dwudziestu komend odczytujących okna są takie same we wszystkich trzech układach klawiszy. Okno 0 (Alt-0) odczytuje okno 0. Okno 1 (Alt-1) odczytuje okno 1. Okno 2 (Alt-2) odczytuje okno 2. Okno 3 (Alt-3) odczytuje okno 3. Okno 4 (Alt-4) odczytuje okno 4. Okno 5 (Alt-5) odczytuje okno 5. Okno 6 (Alt-6) odczytuje okno 6. Okno 7 (Alt-7) odczytuje okno 7. Okno 8 (Alt-8) odczytuje okno 8. Okno 9 (Alt-9) odczytuje okno 9. Okno 10 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 10. Okno 11 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 11. Okno 12 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 12. Okno 13 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 13. Okno 14 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 14. Okno 15 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 15. Okno 16 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 16. Okno 17 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 17. Okno 18 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 18. Okno 19 (Niezdefiniowane) odczytuje okno 19. Czytaj Dowolne Okno Wszystkie układy = Undefined Pyta o okno do przeczytania. Należy wprowadzić numer od 0 do 49 lub literę od A do J i wcisnąć ENTER. Window-Eyes odczyta odpowiednie okno. Odczytaj Aktywne Okno Użytkownika Wszystkie układy = Undefined Odczytuje ostatnio wybrane okno użytkownika Window-Eyes. Czytaj do końca Default = Ctrl-Shift-R Laptop = Alt-R Vocal-Eyes = Alt-R Odczytuje tekst od początku linii zawierającej kursor do końca dokumentu. Jeśli używana jest aplikacja, która pozwala przesuwać kursor wewnątrz dokumentu strzałkami góra-dół, funkcja ta pozwala automatycznie odczytać cały tekst od bieżącej linii kursora do końca dokumentu. Window-Eyes powoduje, że aplikacja przewija tekst podczas czytania. By zatrzymać czytanie należy wcisnąć klawisz ESCAPE. Jeśli syntezator mowy obsługuje indeksowanie, kursor będzie się znajdował najdalej dwie linie od ostatnio wypowiedzianego słowa. Klawisz CONTROL pozwala wyłączyć mowę przy jednoczesnej kontynuacji przewijania tekstu. Ponowne wciśnięcie CONTROL wznowi odczytywanie na głos od nowej pozycji. Czytanie do końca trwa do osiągnięcia końca dokumentu lub wciśnięcia klawisza ESCAPE. ASCII/Atrybuty Kursora Default = Ctrl-Numpad-Delete Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Podaje kod ASCII, czcionkę i atrybuty znaku na którym jest kursor. Na pierwsze wciśnięcie klawisza Window-Eyes reaguje zgodnie z odpowiednimi ustawieniami dokonanymi w menu Gadatliwość. Ponowne wciśnięcie udostępnia wszystkie informacje o atrybutach, czcionce i kodzie ASCII. Dane Pola Default = Ctrl-Shift-D Laptop = Alt-Shift-D Vocal-Eyes = Alt-Shift-D Próbuje wyodrębnić i odczytać dane z aktywnego pola. Zależnie od typu elementu sterującego będącego w punkcie uwagi rezultat będzie różny. Na przykład wciśnięcie tego klawisza w polu edycji odczyta całą jego zawartość. Wciśnięcie w polu listy odczyta wszystkie widoczne na niej pozycje. Nazwa Pola Default = Ctrl-Shift-N Laptop = Alt-Shift-N Vocal-Eyes = Alt-Shift-N Próbuje wyodrębnić i odczytać nazwę aktywnego pola. Nazwą pola jest zwykle tekst umieszczony na lewo lub powyżej bieżącego elementu sterującego. W niektórych przypadkach trudno jest programowi Window-Eyes określić właściwą nazwę i można wtedy usłyszeć złą nazwę lub nie usłyszeć jej w ogóle. Jednak w większości przypadków funkcja ta działa poprawnie. Jeśli nazwa pola została nadana ręcznie przy wykorzystaniu omawianej poniżej funkcji Nadaj Nazwę Polu, Window-Eyes będzie zawsze czytać tylko to co zostało wpisane jako nazwa. Nadaj Nazwę Polu Wszystkie układy = Ctrl-Insert-F Window-Eyes nie zawsze może określić jaka powinna być nazwa danego elementu sterującego. Jeśli tak właśnie jest lub jeśli zachodzi potrzeba zmiany tego co Window-Eyes uważa za nazwę pola, można użyć tego gorącego klawisza. Window-Eyes wyświetli dialog, który pozwala wpisać nazwę dla elementu sterującego będącego w punkcie uwagi. Zmiana jest zachowywana wraz z wciśnięciem klawisza ENTER. Więcej szczegółów znajduje się w sekcji 8.19. Dane i Nazwa Pola Default = Ctrl-Shift-S Laptop = Alt-Shift-S Vocal-Eyes = Alt-Shift-S Odczytuje wybraną pozycję w polu listy, informację w polu edycji, czy pole wyboru jest oznaczone czy nie, nazewę aktywnego przycisku itd. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie tej samej informacji. Wciśnięcie klawisza trzeci raz spowoduje przeliterowanie fonetyczne. Domyślny Przycisk Default = Numpad-Delete Laptop = Alt-Delete Vocal-Eyes = Insert-Numpad-Delete Odczytuje domyślny przycisk w oknie dialogowym. Wizualnie jest on wyróżnieony ciemnym obramowaniem i oznacza to, że wciśnięcie ENTER wybierze tem przycisk, niezależnie od tego, na jakim elemencie sterującym okna dialogowego znajduje się punkt uwagi. Jeśli nie ma domyślnego przycisku, Window-Eyes wyda ostrzegawczy dźwięk. Dowolna Linia Wszystkie układy = Undefined Pyta o numer linii do odczytania. Należy wprowadzić liczbę od 0 do 32767 i wcisnąć ENTER. Window-Eyes odczyta tę część wybranej linii, która zawarta jest w aktywnym oknie użytkownika. Ta funkcja może być bardzo użyteczna przy pracy w trybie MSAA aplikacji (dyskutowanym w Dodatku F). Zdanie do przodu Wszystkie układy = Undefined Ta funkcja nie została zaimplementowana. Zdanie do tyłu Wszystkie układy = Undefined Ta funkcja nie została zaimplementowana. Akapit do przodu Wszystkie układy = Undefined Ta funkcja nie została zaimplementowana. Akapit do tyłu Wszystkie układy = Undefined Ta funkcja nie została zaimplementowana. Czytaj Pasek Wszystkie układy = Undefined Odczytuje pasek podświetlenie jeśli jest on obecny w atywnym oknie i ustawiono kolory paska podświetlenia w tym oknie. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie zawartości paska podświetlenia. Wciśnięcie klawisza trzeci raz spowoduje przeliterowanie fonetyczne tej informacji. W obu przypadkach literowanie odbędzie się z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Jeśli atrybuty paska podświetlenia nie zostały ustawione, program domyślnie przyjmuje je jako R0 G0 B0 na R255 G255 B255 (czarne znaki na białym tle). Atrybuty paska można zdefinować gorącym klawiszem Ustaw Kolor Paska. Każde z pięćdziesięciu standardowych okien ma własny zestaw atrybutów paska podświetlenia. Ustaw Kolor Paska Wszystkie układy = Undefined Przyjmuje za atrybuty paska podświetlenia aktywnego okna atrybuty znaku wskazywanego przez wskaźnik myszy. Przełącznik Paska Wszystkie układy = Undefined Przełącza tryb śledzenia podświetlenia pomiędzy Off, On i Auto. Przy ustawieniu On cztery klawisze strzałek oraz Ctrl-TAB i Shift-Ctrl-TAB odczytują pasek podświetlenia. Przy ustawieniu Auto Window-Eyes automatycznie wykrywają, czy na ekranie znajduje się pasek podświetlenia i odczytują go. Jeśli pasek podświetlenia nie zostanie wykryty, przy wciśnięciu klawiszy strzałek, Ctrl-TAB lub Shift-Ctrl-TAB zostaną wykonane akcje przypisane im w danej konfiguracji. Tryb śledzenia podświetlenia może być również zmieniony w menu Ogólne. Może być także zmieniony poprzez Definicję Okna Użytkownika, dostępną przez gorący klawisz Insert-F7. Z każdym takim oknem związane są nie tylko atrybuty paska potświetlenia, ale też tryb śledzenia podświetlenia (status paska podświetlenia). Przełączanie między oknami ma więc bezpośredni wpływ na to ustawienie. Czas/Data Wszystkie układy = Insert-T Wypowiada bieżący czas i datę. Czas i data odczytywane są bezpośrednio z systemu, a więc ich dokładność jest taka, jak dokładne są ustawienia. Współrzędne Kursora Default = Ctrl-Numpad-+ Laptop = Ctrl-A Vocal-Eyes = Ctrl-A Wypowiada współrzędne kursora aplikacji. Na przykład X25, Y9 oznacza, że kursor znajduje się 25 pikseli od lewej i 9 pikseli od górnej krawędzi okna aplikacji. Cisza Wszystkie układy = Undefined Wyłącza mowę aż do ponownego wciśnięcia. Ta funkcja jest użyteczna jedynie gdy przerywanie mówienia jest wyłączone lub ustawione jedynie dla klawiszy kursorów. Jeśli informacja jest nadal wyświetlana na ekranie, a została wyciszona tym klawiszem, powtórne jego wciśnięcie rozpocznie dalsze jej odczytywanie. Menu Wszystkie układy = Ctrl-\ Wywołuje Menu Główne Window-Eyes. Jeśli ta funkcja nie jest przypisana żadnym klawiszom, nadal można wywołać Menu Window-Eyes, posługując się klawiszami Alt-Tab. Omiń Default = Insert-B Laptop = Ctrl-N Vocal-Eyes = Ctrl-N Sprawia, że Window-Eyes ignorują następną kombinację klawiszy i przepuszczają ją do aplikacji. Ten gorący klawisz musi poprzedzać każdą kombinację klawiszy skojarzoną z funkcją Window-Eyes, którą chcemy przekazać jako komendę do aplikacji. W szczególności by przesłać aplikacji klawisze przypisane funkcji Omiń, należy wcisnąć je dwukrotnie. Przełączanie Zmiany Atrybutów Wszystkie układy = Undefined Włącza i wyłącza funkcję czytania zmian atrybutów. Jeśli funkcja ta jest ustawiona na "On", Window-Eyes wypowiada zestaw atrybutów jeśli różni się on od atrybutów znaku wypowiedzianego ostatnio. W ten sposób można dokładnie określić, jak tekst wygląda na ekranie. Ta funkcja może też być przełączana opcją Zmiany Atrybutów w menu Ekran. Ustawienia w menu Gadatliwości określają, co Window-Eyes rozpoznają jako zmianę atrybutów i co powinno być wypowiadane. Przełącznik Ograniczenia Myszki Default = Ctrl-Shift-B Laptop = Alt-B Vocal-Eyes = Alt-B Zmienia obszar ekranu dostępnego dla myszy sterowanej klawiaturą pomiędzy punktem uwagi, aktywnym oknem, oknem użytkownika i całym ekranem. To ustawienie może być też zmienione opcją Granice Myszki w menu Myszka. Klik Lewym Przyciskiem Myszki Default = Numpad-/ Laptop = Alt-Shift-L Vocal-Eyes = Numpad-/ Wywołuje pojedyncze kliknięcie lewym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Klik Środkowym Przyciskiem Myszki Wszystkie układy = Undefined Wywołuje pojedyncze kliknięcie środkowym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Klik Prawym Przyciskiem Myszki Default = Numpad-* Laptop = Alt-Shift-R Vocal-Eyes = Numpad-* Wywołuje pojedyncze kliknięcie prawym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Podwójny Klik Lewym Przyciskiem Wszystkie układy = Undefined Wywołuje podwójne kliknięcie lewym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Podwójny Klik Środkowym Przyciskiem Wszystkie układy = Undefined Wywołuje podwójne kliknięcie środkowym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Podwójny Klik Prawym Przyciskiem Wszystkie układy = Undefined Wywołuje podwójne kliknięcie prawym przyciskiem myszki na jej bieżącej pozycji. Przełącz Lewy Przycisk Myszki Default = Insert-Numpad-/ Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Przełącza lewy przycisk myszki albo w pozycję wciśniętą, albo zwolnioną. Należy wcisnąć ten klawisz raz, by wcisnąć lewy przycisk myszy i drugi raz, by go zwolnić. Przełącz Środkowy Przycisk Myszki Wszystkie układy = Undefined Przełącza środkowy przycisk myszki albo w pozycję wciśniętą, albo zwolnioną. Należy wcisnąć ten klawisz raz, by wcisnąć środkowy przycisk myszy i drugi raz, by go zwolnić. Przełącz Prawy Przycisk Myszki Default = Insert-Numpad-* Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Przełącza prawy przycisk myszki albo w pozycję wciśniętą, albo zwolnioną. Należy wcisnąć ten klawisz raz, by wcisnąć prawy przycisk myszy i drugi raz, by go zwolnić. Przemieść i Upuść Default = Insert-Numpad-Delete Laptop = Insert-Delete Vocal-Eyes = Undefined Pierwsze wciśnięcie wypowie słowo "znak". Window-Eyes zapamięta, gdzie był wskaźnik myszy w tym momencie i przy następnym wciśnięciu wyświetli okno dialogowe pozwalające upuścić zaznaczony element lub oznaczyć nowe miejsce. Ta funkcja pozwala na łatwe korzystanie z techniki przemieść i upuść i zaznaczanie dużych porcji tekstu. Blokada Pozioma Myszki Wszystkie układy = Undefined Wciśnięcie tego klawisza zapobiega przesuwaniu się wskaźnika myszy w poziomie przy poruszaniu fizyczną myszą. Wciśnięcie jakiegokolwiek klawisza na klawiaturze zwalnia tę blokadę, pozwalając na swobodne przesuwanie wskaźnika myszy. Funkcja ta pomaga przy korzystaniu z fizycznej myszy. Blokada Pionowa Myszki Wszystkie układy = Undefined Wciśnięcie tego klawisza zapobiega przesuwaniu się wskaźnika myszy w pionie przy poruszaniu fizyczną myszą. Wciśnięcie jakiegokolwiek klawisza na klawiaturze zwalnia tę blokadę, pozwalając na swobodne przesuwanie wskaźnika myszy. Funkcja ta pomaga przy korzystaniu z fizycznej myszy. WE/Myszka Przełączenie Wszystkie układy = Numpad-- (Numpad minus) Ta funkcja przełącza pomiędzy kursorem WE i wskaźnikiem myszki. Gdy aktywna jest myszka, gorące klawisze związane z myszką działają na wskaźnik myszki. Kiedy aktywny jest kursor WE, klawisze te działają na kursor WE. Myszka w Górę Default = Ctrl-Shift-Numpad-Uparrow Laptop = Alt-Uparrow Vocal-Eyes = Numpad-Uparrow Przesuwa wskaźnik myszy o określoną liczbę pikseli w górę. Liczba ta została domyślnie przyjęta jako 5. Może być zmieniona opcją Górny Przyrost Wskaźnika w menu Myszka. Myszka w Dół Default = Ctrl-Shift-Numpad-Downarrow Laptop = Alt-Downarrow Vocal-Eyes = Numpad-Downarrow Przesuwa wskaźnik myszy o określoną liczbę pikseli w dół. Liczba ta została domyślnie przyjęta w WINEYES.000 jako 5. Może być zmieniona opcją Dolny Przyrost Wskaźnika w menu Myszka. Myszka w Lewo Default = Ctrl-Shift-Numpad-Leftarrow Laptop = Alt-Leftarrow Vocal-Eyes = Numpad-Leftarrow Przesuwa wskaźnik myszy o określoną liczbę pikseli w lewo. Liczba ta została domyślnie przyjęta w WINEYES.000 jako 5. Może być zmieniona opcją Lewy Przyrost Wskaźnika w menu Myszka. Myszka w Prawo Default = Ctrl-Shift-Numpad-Rightarrow Laptop = Alt-Rightarrow Vocal-Eyes = Numpad-Rightarrow Przesuwa wskaźnik myszy o określoną liczbę pikseli w prawo. Liczba ta została domyślnie przyjęta w WINEYES.000 jako 5. Może być zmieniona opcją Prawy Przyrost Wskaźnika w menu Myszka. Myszka Góra Lewo Default = Numpad-Home Laptop = Alt-Home Vocal-Eyes = Numpad-Home Przesuwa wskaźnik myszy do lewego górnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki i mówi "Lewo Góra" Myszka Góra Prawo Default = Numpad-Pageup Laptop = Alt-Pageup Vocal-Eyes = Numpad-Pageup Przesuwa wskaźnik myszy do prawego górnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki i mówi "Prawo Góra" Myszka Lewo Dół Default = Numpad-End Laptop = Alt-End Vocal-Eyes = Numpad-End Przesuwa wskaźnik myszy do lewego dolnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki i mówi "Lewo Dół" Myszka Prawo Dół Default = Numpad-Pagedown Laptop = Alt-Pagedown Vocal-Eyes = Numpad-Pagedown Przesuwa wskaźnik myszy do prawego dolnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki i mówi "Prawo Dół" Myszka Poprzedni Znak Default = Numpad-Leftarrow Laptop = Ctrl-Shift-B Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-B Przesuwa wskaźnik myszy o jeden znak w lewo i odczytuje go. Jeśli wskaźnik znajduje się w lewym górnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący znak. Myszka Bieżący Znak Default = Ctrl-Insert-Numpad-Center Laptop = Ctrl-Shift-C Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-C Wypowiada bieżący znak pod wskaźnikiem myszy. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje fonetyczne wypowiedzenie znaku z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Myszka Następny Znak Default = Numpad-Rightarrow Laptop = Ctrl-Shift-D Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-D Przesuwa wskaźnik myszy o jeden znak w prawo i odczytuje go. Jeśli wskaźnik znajduje się w prawym dolnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący znak. Myszka Poprzednie Słowo Default = Insert-Numpad-Leftarrow Laptop = Ctrl-Shift-V Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-V Przesuwa wskaźnik myszy o jedno słowo w lewo i odczytuje je. Jeśli wskaźnik znajduje się w lewym górnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżące słowo. Myszka Bieżące Słowo Default = Insert-Numpad-Center Laptop = Ctrl-Shift-W Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-W Wypowiada bieżące słowo pod wskaźnikiem myszy. Powtórne wciśnięcie tego klawisza spowoduje przeliterowanie słowa. Trzecie wciśnięcie przeliteruje fonetycznie słowo z szybkością o dwa mniejszą niż aktualnie ustawiona szybkość głosu ekranu. Myszka Następne Słowo Default = Insert-Numpad-Rightarrow Laptop = Ctrl-Shift-Y Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-Y Przesuwa wskaźnik myszy o jedno słowo w prawo i odczytuje je. Jeśli wskaźnik znajduje się w prawym dolnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżące słowo. Myszka Poprzednia Linia Default = Numpad-Uparrow Laptop = Ctrl-Shift-K Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-K Przesuwa wskaźnik myszy o jedną linię w górę i odczytuje ją. Jeśli wskaźnik znajduje się na górze obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą linię. Myszka Bieżąca Linia Default = Numpad-Center Laptop = Ctrl-Shift-L Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-L Odczytuje bieżącą linię pod wskaźnikiem myszy. Myszka Następna Linia Default = Numpad-Downarrow Laptop = Ctrl-Shift-M Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-M Przesuwa wskaźnik myszy o jedną linię w dół i odczytuje ją. Jeśli wskaźnik znajduje się na dole obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą linię. Myszka Poprzednie Zdanie Default = Insert-Numpad-End Laptop = Ctrl-Shift-R Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-R Przesuwa wskaźnik myszy o jedno zdanie w górę i odczytuje je. Jeśli wskaźnik znajduje się na górze obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżące zdanie. Myszka Bieżące Zdanie Default = Insert-Numpad-Downarrow Laptop = Ctrl-Shift-S Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-S Odczytuje bieżące zdanie pod wskaźnikiem myszy. Myszka Następne Zdanie Default = Insert-Numpad-Pagedown Laptop = Ctrl-Shift-T Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-T Przesuwa wskaźnik myszy o jedno zdanie w dół i odczytuje je. Jeśli wskaźnik znajduje się na dole obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżące zdanie. Myszka Poprzedni Akapit Default = Ctrl-Insert-Numpad-End Laptop = Ctrl-Shift-O Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-O Przesuwa wskaźnik myszy o jeden akapit w górę i odczytuje go. Jeśli wskaźnik znajduje się na górze obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący akapit. Myszka Bieżący Akapit Default = Ctrl-Insert-Numpad-Downarrow Laptop = Ctrl-Shift-P Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-P Odczytuje bieżący akapit pod wskaźnikiem myszy. Myszka Następny Akapit Default = Ctrl-Insert-Numpad-Pagedown Laptop = Ctrl-Shift-Q Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-Q Przesuwa wskaźnik myszy o jednen akapit w dół i odczytuje je. Jeśli wskaźnik znajduje się na dole obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący akapit. Myszka Poprzednia Ikona Default = Undefined Laptop = Ctrl-Shift-H Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-H Przesuwa wskaźnik myszy do poprzedniej ikony lub grafiki i odczytuje ją. Jeśli wskaźnik znajduje się w lewym górnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą ikonę. Myszka Bieżąca Ikona Default = Undefined Laptop = Ctrl-Shift-I Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-I Wypowiada bieżącą ikonę lub grafikę pod wskaźnikiem myszy. Myszka Następna Ikona Default = Undefined Laptop = Ctrl-Shift-J Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-J Przesuwa wskaźnik myszy do następnej ikony lub grafiki i odczytuje ją. Jeśli wskaźnik znajduje się w prawym dolnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżącą ikonę. Myszka Poprzedni Uchwyt Default = Insert-Numpad-Home Laptop = Alt-Shift-Leftarrow Vocal-Eyes = Insert-Numpad-Leftarrow Przesuwa wskaźnik myszy do poprzedniego uchwytu i odczytuje go. Jeśli wskaźnik znajduje się w lewym górnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący uchwyt. Myszka Bieżący Uchwyt Default = Insert-Numpad-Uparrow Laptop = Alt-Shift-Downarrow Vocal-Eyes = Insert-Numpad-Center Wypowiada bieżący uchwyt pod wskaźnikiem myszy. Jeśli myszka wskazuje na grafikę, powtórne naciśnięcie odczyta CRC tej grafiki. CRC jest numerem różnym dla każdego obrazka. To może czasem pomóc przy uruchamianiu nowej aplikacji bez opisanej grafiki. Można w ten sposób rozróżniać poszczególne obrazki. Myszka Następny Uchwyt Default = Insert-Numpad-Pageup Laptop = Alt-Shift-Rightarrow Vocal-Eyes = Insert-Numpad-Rightarrow Przesuwa wskaźnik myszy do następnego uchwytu i odczytuje go. Jeśli wskaźnik znajduje się w prawym dolnym rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki, Window-Eyes wydaje ostrzegawczy dźwięk i odczytuje bieżący uchwyt. Od Góry Do Myszki Default = Alt-Insert-Numpad-Uparrow Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje cały tekst od lewego górnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki do bieżącej pozycji wskaźnika myszki. Od Myszki Do Dołu Default = Alt-Insert-Numpad-Downarrow Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje cały tekst od bieżącej pozycji wskaźnika myszki do prawego dolnego rogu obszaru określonego funkcją Granice Myszki. Od Lewej Do Myszki Default = Alt-Insert-Numpad-Leftarrow Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje cały tekst w bieżącej linii od pierwszej kolumny obszaru określonego funkcją Granice Myszki do bieżącej pozycji wskaźnika myszki. Od Myszki do Prawej Default = Alt-Insert-Numpad-Rightarrow Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje cały tekst w bieżącej linii od bieżącej pozycji wskaźnika myszki do ostatniej kolumny obszaru określonego funkcją Granice Myszki. Myszka Na Początku Linii Default = Alt-Insert-Numpad-Home Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined W granicach obszaru określonego funkcją Granice Myszki przenosi wskaźnik myszy na lewą stronę linii zawierającej wskaźnik myszy. Myszka Na Końcu Linii Default = Alt-Insert-Numpad-End Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined W granicach obszaru określonego funkcją Granice Myszki przenosi wskaźnik myszy na prawą stronę linii zawierającej wskaźnik myszy. Myszka Mówi Góra/Dół Default = Alt-Numpad-Center Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Ustala, czy Window-Eyes ma odczytywać znak, słowo czy linię, na które trafi wskaźnik myszy przesuwany w górę lub w dół gorącymi klawiszami poruszającymi myszką. Window-Eyes potwierdza wybór. Jeśli funkcja ta ustawiona jest na "Znak" lub "Słowo", a wskaźnik myszy znajdzie się w nowej linii w miejscu nie zawierającym takich elementów, Window-Eyes wyda ostrzegawczy dźwięk. Jeśli funkcja ta jest ustawiona na "Linia" i wskaźnik myszy przechodzi nad pustą linią, Window-Eyes mówi "Pusta". Jeśli przechodzi przez więcej takich linii, Window-Eyes mówi "Pusta" tylko na pierwszej napotkanej pustej linii. Opcja ta może być również zmieniana poprzez menu Myszka Window-Eyes. Myszka Do Kursora Default = Insert-Numpad-+ Laptop = Ctrl-Shift-_ Vocal-Eyes = Insert-Numpad-+ Sprowadza wskaźnik myszy do kursora. Jeśli kursor nie jest obecny na ekranie, Window-Eyes przenosi wskaźnik myszy do elementu sterującego będącego w punkcie uwagi i mówi jego nazwę. Na przykład "Wskaźnik sprowadzony do przycisk" - jeśli w punkcie uwagi jest przycisk. Kursor Do Myszki Default = Numpad-+ Laptop = Ctrl-Shift-+ Vocal-Eyes = Numpad-+ Sprowadza kursor do wskaźnika myszy. Jeśli na ekranie nie ma kursora lub nie może on być sprowadzony do wskaźnika myszy, Window-Eyes mówi "Nie można sprowadzić kursora Synchronizacja WE i Myszki Default = Insert-Numpad-- Laptop = Alt-Shift-_ Vocal-Eyes = Insert-Numpad-- Ten gorący klawisz synchronizuje kursor WE ze wskaźnikiem myszy. Wskaźnik nieaktywny jest sprowadzany do aktywnego. Sprowadź Do Określonego Podświetlenia Wszystkie układy = Undefined Ta funkcja sprowadza wskaźnik myszy do podświetlenia w wybranym oknie. Okno można wskazać z pomocą opcji Określenie Podświetlenia z menu Myszka. Sprowadź Mysz Do Okna Wszystkie układy = Undefined Funkcja ta pyta o numer okna i umieszcza wskaźnik myszy w jego lewym górnym rogu. Można używać tej funkcji jak zakładki, oznaczając różne miejsca na ekranie. Pozycja Myszki Default = Ctrl-Insert-Numpad-+ Laptop = Ctrl-Shift-A Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-A Wypowiada współrzędne X i Y wskaźnika myszy. x25, y9 oznacza, że wskaźnik myszy jest 25 pikseli od lewej krawędzi ekranu i 9 pikseli od jego górnej krawędzi. Myszka ASCII/Atrybuty Default = Ctrl-Insert-Numpad-Delete Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Wypowiada kod ASCII, czcionkę i atrybuty znaku znajdującego się pod wskaźnikiem myszy. Informacja wypowiadana jest głosem myszki. Na pierwsze wciśnięcie klawisza Window-Eyes reaguje zgodnie z odpowiednimi ustawieniami dokonanymi w menu Gadatliwość. Ponowne wciśnięcie udostępnia wszystkie informacje o atrybutach, czcionce i kodzie ASCII. Szukanie Myszki Default = Ctrl-Shift-F Laptop = Ctrl-F Vocal-Eyes = Ctrl-F Wyświetla dialog pozwalający na wprowadzenie łańcucha znaków lub kombinacji atrybutów do znalezienia przez Windows-Eyes. Jeśli element zostanie znaleziony, Window-Eyes umieści na nim wskaźnik myszy i odczyta uchwyt zawierający szukany łańcuch znaków. Jeśli łańcuch nie zostanie znaleziony, Window-Eyes wyda ostrzegawczy dźwięk i powie "Nie znaleziono". Można wybrać ograniczenie szukania do obszaru aktywnego okna, punktu uwagi, okna użytkownika lub całego ekranu.. Można także zaznaczyć, czy przy poszukiwaniu ma być uwzględniana wielkość liter. By odszukać symbol graficzny, wystarczy wpisać jego etykietę lub jej część. Przewidziano pola wyboru dla pogrubienia, podkreślenia, kursywy, podświetlenia i skreślenia. Można wyszukiwać takie atrybuty osobno lub w dowolnych kombinacjach. Kontynuacja Szukania Myszki Default = Insert-F Laptop = Ctrl-Shift-F Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F Kontynuuje poszukiwanie zainicjowane gorącym klawiszem Szukanie Myszki. Myszka Poprzedni Atrybut Wszystkie układy = Undefined Przemieszcza wskaźnik myszy wstecz do elementu pasującego do atrybutów zdefiniowanych w dialogu Poszukiwane Atrybuty z menu Myszka. Jeśli wskaźnik myszy jest wewwnątrz obszaru zdefiniowanego funkcją Granice Myszki, wciśnięcie klawisza Myszka Poprzedni Atrybut spowoduje przeniesienie wskaźnika wstecz do pasującego atrybutu wewnątrz tego obszaru. Jeśli wskaźnik myszy jest poza tymi granicami, poszukiwanie rozpocznie się od dołu tego obszaru. Myszka Następny Atrybut Wszystkie układy = Undefined Przemieszcza wskaźnik myszy do następnego elementu pasującego do atrybutów zdefiniowanych w dialogu Poszukiwane Atrybuty z menu Myszka. Jeśli wskaźnik myszy jest wewnątrz obszaru zdefiniowanego funkcją Granice Myszki, wciśnięcie klawisza Myszka Następny Atrybut spowoduje przeniesienie wskaźnika do następnego pasującego atrybutu wewnątrz tego obszaru. Jeśli wskaźnik myszy jest poza tymi granicami, poszukiwanie rozpocznie się od góry tego obszaru. Myszka Poprzednia Kontrolka Wszystkie układy = Undefined Przenosi wskaźnik myszy do poprzedniego elementu sterującego Windows i ustawia na nim punkt uwagi. Ta funkcja ma szczególne znaczenie przy używaniu elementów kontrolnych niedostępnych z klawiatury. Myszka Następna Kontrolka Wszystkie układy = Undefined Przenosi wskaźnik myszy do następnego elementu sterującego Windows i ustawia na nim punkt uwagi. Ta funkcja ma szczególne znaczenie przy używaniu elementów kontrolnych niedostępnych z klawiatury. Opisz Wskaźnik Wszystkie układy = Undefined Opisuje bieżący wskaźnik myszy. Przechwycenie Wskaźnika Default = Ctrl-Shift-P Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Pozwala nazwać bieżący wskaźnik myszy. Edycja słowników Wszystkie układy = Ctrl-Shift-E Jeśli wskaźnik myszy znajduje się na grafice, wciśnięcie tego klawisza pozwala na nazwanie tej grafiki. W przeciwnym razie wyświetlony zostanie Dialog Wyboru Słowników. Pozwala on wybrać pomiędzy słownikiem wyjątków, etykiet klawiszy i znaków. Jeśli wybrano słownik wyjątków, a mysz wskazuje na jakieś słowo, będzie ono domyślnie wyświetlone. Jeśli wybrano słownik znaków, a mysz wskazuje na jakiś znak, to będzie on domyślnie wyświetlony. Przełącznik Wszystkie Mówiące Wszystkie układy = Insert-A Jest to najszybszy sposób symulacji założenia mówiącego okna na bieżącą aplikację. Klawisz ten działa jak przełącznik. Przełącz Wszystkie Głosy Wszystkie układy = Undefined Włącza lub wyłącza wszystkie głosy. To ustawienie można także zmieniać opcją Głos z menu Ogólne Window-Eyes. Czytaj Cały Ekran Wszystkie układy = Undefined Odczytuje cały ekran. Odczytaj Aktywne Okno Default = Ctrl-Shift-W Laptop = Alt-W Vocal-Eyes = Alt-W Odczytuje całe aktywne okno aplikacji. Tytuł i Status Bieżącej Aplikacji Default = Ctrl-Shift-T Laptop = Alt-Shift-T Vocal-Eyes = Alt-Shift-T Odczytuje pasek tytułu okna z punktem uwagi, a następnie pasek tytułu aktywnego okna. Klawisz ten mówi także czy okno jest zminimalizowane, zmaksymalizowane czy normalne. Czytaj Linię Statusu Wszystkie układy = Ctrl-Insert-S Window-Eyes próbuje automatycznie znaleźć linię statusu aktywnej aplikacji i odczytuje ją. Najpierw szuka specjalnego pola przeznaczonego przez Microsoft do wyświetlania linii statusu, a jeśli twórca aplikacji nie użył tego mechanizmu, odczytuje ostatnią linię wyświetloną w oknie aplikacji. Czytaj Pasek Menu Default = Undefined Laptop = Alt-Shift-B Vocal-Eyes = Alt-Shift-B Odczytuje pasek menu aktywnej aplikacji. Przeczytaj Zaznaczony Blok Default = Ctrl-Shift-M Laptop = Alt-Shift-M Vocal-Eyes = Alt-Shift-M Odczytuje zaznaczony blok podświetlonego tekstu. Jest szczególnie przydatny przy odczytywaniu zaznaczonego tekstu w edytorze. Informacje Pomocnicze Default = Ctrl-Shift-F1 Laptop = Ctrl-Shift-F1 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F1 Udostępnia pomoc związaną z bieżącym punktem uwagi. Tekst tej pomocy może być zmieniany przez użytkownika. Zmniejsz Parametr Głosu Wszystkie układy = Insert-DownArrow Zmniejsza bieżący parametr głosu wybrany gorącymi klawiszami Przełącznika Wyboru Głosu i Przełącznika Parametrów Głosu o jeden poziom. Zmiana jest zapamiętywana w bieżącym pliku konfiguracyjnym, jeśli nie są używane ustawienia globalne, lub w ustawieniach globalnych - jeśli są używane. Zwiększ Parametr Głosu Wszystkie układy = Insert-UpArrow Zwiększa bieżący parametr głosu wybrany gorącymi klawiszami Przełącznika Wyboru Głosu i Przełącznika Parametrów Głosu o jeden poziom. Zmiana jest zapamiętywana w bieżącym pliku konfiguracyjnym, jeśli nie są używane ustawienia globalne, lub w ustawieniach globalnych - jeśli są używane. Przełącznik Wyboru Głosu Wszystkie układy = Insert-RightArrow Przełącza cyklicznie pomiędzy ekranem, klawiaturą, myszką i wszystkimi. Po użyciu tego klawisza do wyboru odpowiedniego głosu (lub wszystkich głosów) do regulacji, użyj Przełącznika Parametrów Głosu do wyboru parametru, który chcesz zmienić. Wreszcie użyj klawiszy Zmniejsz Parametr Głosu i Zwiększ Parametr Głosu by ustawić wybrany parametr dla wybranego głosu. Przełącznik Parametrów Głosu Wszystkie układy = Insert-LeftArrow Przełącza cyklicznie pomiędzy szybkością, głośnością, barwą i wysokością. Po użyciu tego klawisza do wyboru odpowiedniego parametru do regulacji, użyj Przełącznika Wyboru Głosu do wskazania głosu (lub wszystkich głosów), który chcesz zmienić. Wreszcie użyj klawiszy Zmniejsz Parametr Głosu i Zwiększ Parametr Głosu by ustawić wybrany parametr dla wybranego głosu. Przełącznik Liczb Wszystkie układy = Undefined Przełącza między on i off. W pozycji wyłączonej (off) Window-Eyes będzie odczytywał liczby cyframi. W pozycji włączonej (on) Window-Eyes będzie odczytywał normalnie liczby nie zawierające kresek. Gdy funkcja ta jest włączona, Window-Eyes odczytuje liczby zawierające znak dolara jako dolary i centy. Ustawienie to można także zmieniać przy użyciu opcji Liczby z menu Ekran Window-Eyes. Przełącznik Sygnalizacji Pozycji Kursora Wszystkie układy = Undefined Przełącza między on i off. W pozycji włączonej (on) podczas czytania tekstu zawierającego kursor Window-Eyes przerwie czytanie w miejscu gdzie jest kursor, powie "daszek" i dopiero będzie czytać dalej. Na przykład gdy odczytywana jest linia zawierająca kursor, Window-Eyes przeczyta wszystko na lewo od kursora, powie "daszek" i przeczyta wszystko na prawo od kursora. Przełącznik Trybu Słownego Wszystkie układy = Undefined Przełącza cyklicznie pomiędzy "off", "on" i "włącz gdy liczba". W pozycji wyłączonej (off) Window-Eyes wypowiada każdy znak wprowadzony z klawiatury. W pozycji włączonej (on) Window-Eyes odczytuje wpisywany tekst słowami. Po wciśnięciu spacji, znaku przestankowego lub cyfry odczytywane jest słowo wpisane ostatnio. W pozycji "włącz gdy liczba" program działa tak jak poprzednio, z tym, że cyfry są także kumulowane i liczba jest wypowiadana dopiero po wpisaniu spacji lub znaku przestankowego. Ustawienie to może być także zmieniane przy użyciu opcji Tryb Słowny z menu Klawiatura Window-Eyes. Przełącznik Statusu Filtru Linii Wszystkie układy = Undefined Przełącza ustawienia filtru linii pomiędzy "off", "on" i "czytaj do końca". Ustawienie to może być także zmieniane przy użyciu opcji Status z podmenu Filtr Linii menu Ekran Window-Eyes. Przełącznik Sygnalizacji Dużych Liter Wszystkie układy = Undefined Przełącza ustawienia sygnalizacji dużych liter pomiędzy "off", "mów duże" i "wysokość". Ustawienie to może być także zmieniane przy użyciu opcji Status z podmenu Sygnalizacja Dużych Liter menu Ekran Window-Eyes. Przełącznik Sygnalizacji Formatu Wszystkie układy = Undefined Włącza lub wyłącza sygnalizację formatowania. W pozycji włączonej Window-Eyes będzie informował o wcięciach linii i miejscach, gdzie między słowami jest więcej spacji niż jedna. Ustawienie to może być także zmieniane przy użyciu opcji Status z podmenu Sygnalizacja Formatowania menu Ekran Window-Eyes. Ustaw Margines Sygnalizacji Formatu Default = Undefined Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Ustawia odległość od lewej krawędzi okna aplikacji, w jakiej ma znajdować się lewa krawędź dokumentu dla funkcji sygnalizacji formatu. Jest to konieczne w niektórych procesorach tekstu, na przykład we Write, który nie umieszcza tekstu bezpośrednio przy lewej krawędzi okna aplikacji. Wybierz Okno Użytkownika Default = Insert-F3 Laptop = Insert-F3 Vocal-Eyes = Insert-F3 Pyta o numer okna użytkownika, które ma stać się aktywnym oknem. Należy wprowadzić numer od 0 do 49. Okno Użytkownika Współrzędne Default = Insert-F4 Laptop = Insert-F4 Vocal-Eyes = Insert-F4 Wyświetla dialog pozwalający na wprowadzenie współrzędnych dla aktywnego okna użytkownika. Okno Użytkownika Góra Lewo Default = Insert-F5 Laptop = Insert-F5 Vocal-Eyes = Insert-F5 Ustawia współrzędne lewego górnego rogu aktywnego okna użytkownika w miejscu wskazywanym przez myszkę, względem krawędzi wybranych dla lewej i górnej współrzędnej. W rzeczywistości za lewy górny róg okna brany jest lewy górny róg uchwytu wskazywanego przez myszkę. Jeśli mysz nie wskazuje żadnego uchwytu lub jeśli nie jest zaznaczona opcja Użyj Granic Uchwytów Dla Myszki w menu Globalne, brany jest rzeczywisty piksel wskazywany przez myszkę. Ponowne wciśnięcie tego klawisza bez poruszenia myszką i wciskania innych klawiszy spowoduje, że Window-Eyes spróbuje automatycznie wybrać względem których krawędzi określić górną i lewą współrzędną. Okno Użytkownika Dół Prawo Default = Insert-F6 Laptop = Insert-F6 Vocal-Eyes = Insert-F6 Ustawia współrzędne prawego dolnego rogu aktywnego okna użytkownika w miejscu wskazywanym przez myszkę, względem krawędzi wybranych dla prawej i dolnej współrzędnej. W rzeczywistości za prawy dolny róg okna brany jest prawy dolny róg uchwytu wskazywanego przez myszkę. Jeśli mysz nie wskazuje żadnego uchwytu lub jeśli nie jest zaznaczona opcja Użyj Granic Uchwytów Dla Myszki w menu Globalne, brany jest rzeczywisty piksel wskazywany przez myszkę. Ponowne wciśnięcie tego klawisza bez poruszenia myszką i wciskania innych klawiszy spowoduje, że Window-Eyes spróbuje automatycznie wybrać względem których krawędzi określić prawą i dolną współrzędną. Okno Użytkownika Definicja Default = Insert-F7 Laptop = Insert-F7 Vocal-Eyes = Insert-F7 Wywołuje okno dialogowe pozwalające wybrać status, atrybuty, okno do dołączenia w łańcuchu, status mówienia i literowania, status i kolory paska podświetlenia dla aktywnego okna użytkownika. Współrzędne Okna Użytkownika Default = Undefined Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje status i współrzędne aktywnego okna użytkownika i wybranego w danym momencie okna hiperaktywnego. Ustaw Kolory Okna Użytkownika Default = Undefined Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Ustawia kolory aktywnego okna użytkownika zgodnie z atrybytami znaku spod wskaźnika myszy. Window-Eyes automatycznie odznacza pola wyboru "Każdy Kolor Znaków Pasuje" i "Każdy Kolor Tła Pasuje" w oknie dialogowym Definicja Standardowego Okna Użytkownika. Wybierz Hiperaktywne Okno Default = Ctrl-Shift-F3 Laptop = Ctrl-Shift-F3 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F3 Pyta o literę okna hiperaktywnego, które ma być wybrane. Tego okna będą dotyczyć funkcje zmieniające współrzędne i status hiperaktywnego okna. Należy wprowadzić literę z zakresu od A do Z. Hiperaktywne Okno Współrzędne Default = Ctrl-Shift-F4 Laptop = Ctrl-Shift-F4 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F4 Wyświetla dialog pozwalający wprowadzić współrzędne wybranego okna hiperaktywnego. Hiperaktywne Okno Góra Lewo Default = Ctrl-Shift-F5 Laptop = Ctrl-Shift-F5 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F5 Ustawia współrzędne lewego górnego rogu wybranego okna hiperaktywnego w miejscu wskazywanym przez myszkę, względem krawędzi wybranych dla lewej i górnej współrzędnej. W rzeczywistości za lewy górny róg okna brany jest lewy górny róg uchwytu wskazywanego przez myszkę. Jeśli mysz nie wskazuje żadnego uchwytu lub jeśli nie jest zaznaczona opcja Użyj Granic Uchwytów Dla Myszki w menu Globalne, brany jest rzeczywisty piksel wskazywany przez myszkę. Ponowne wciśnięcie tego klawisza bez poruszenia myszką i wciskania innych klawiszy spowoduje, że Window-Eyes spróbuje automatycznie wybrać względem których krawędzi określić górną i lewą współrzędną. Hiperaktywne Okno Dół Prawo Default = Ctrl-Shift-F6 Laptop = Ctrl-Shift-F6 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F6 Ustawia współrzędne prawego dolnego rogu wybranego okna hiperaktywnego w miejscu wskazywanym przez myszkę, względem krawędzi wybranych dla prawej i dolnej współrzędnej. W rzeczywistości za prawy dolny róg okna brany jest prawy dolny róg uchwytu wskazywanego przez myszkę. Jeśli mysz nie wskazuje żadnego uchwytu lub jeśli nie jest zaznaczona opcja Użyj Granic Uchwytów Dla Myszki w menu Globalne, brany jest rzeczywisty piksel wskazywany przez myszkę. Ponowne wciśnięcie tego klawisza bez poruszenia myszką i wciskania innych klawiszy spowoduje, że Window-Eyes spróbuje automatycznie wybrać względem których krawędzi określić prawą i dolną współrzędną. Hiperaktywne Okno Definicja Default = Ctrl-Shift-F7 Laptop = Ctrl-Shift-F7 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F7 Wyświetla dialog pozwalający określić status, przerywanie mówienia, wyzwalanie i komendy dla wybranego okna hiperaktywnego. Współrzędne Hiperaktywnego Okna Default = Undefined Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Odczytuje status i współrzędne wszystkich 26 okien hiperaktywnych. Przełącznik Hiperaktywnego Okna Default = Ctrl-Shift-F8 Laptop = Ctrl-Shift-F8 Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-F8 Przełącza status wszystkich hiperaktywnych okien pomiędzy Off, Komentarze wyłączone i Komentarze włączone. Kiedy przełącznik ten jest w pozycji Off, żadne hiperaktywne okno nie może wyzwolić swojej akcji, jednak wszystkie ich parametry są nadal przechowywane w pamięci komputera. Gdy przełącznik jest w pozycji Komentarze wyłączone, tylko te hiperaktywne okna, których status ustawiony jest na Hiperaktywne, wyzwalane są normalnie. Gdy przełącznik ustawiony jest na Komentarze włączone, wszystkie okna, bez względu na status, wyzwalane są normalnie. Ponadto wysyłają do syntezatora komunikat przy wyzwoleniu swoich akcji. Jest to pożyteczne podczas uruchamiania swojego systemu okien hiperaktywnych. Kursor Określony Automatycznie Default = Insert-C Laptop = Insert-C Vocal-Eyes = Insert-C Wykrywa kursor w aplikacji używającej niestandardowe kursory. Jeśli kursor powinien być widoczny na ekranie, a Window-Eyes go nie widzi, wciśnięcie tego klawisza spowoduje określenie typu kursora i jego położenie. Informacja ta jest automatycznie zachowywana w pliku .WE dla tej aplikacji. Automatyczne Etykietowanie Grafiki Default = Insert-G Laptop = Insert-G Vocal-Eyes = Insert-G Ta funkcja służy do opisania obrazków ich etykietkami pojawiającymi się przy wskazaniu myszką. Etykietowanie dotyczy tylko tych grafik, które nie były wcześniej nazwane. Proces ten może trwać nawet kilka minut. Można przerwać go w każdej chwili wciskając klawisz ESCAPE. Jeśli przy danej grafice nie pojawia się etykietka (tool tip), nie zostanie ona w tym procesie nazwana. Przełącznik Trybu Aplikacji MSAA Default = Undefined Laptop = Undefined Vocal-Eyes = Undefined Ten klawisz włącza i wyłącza Tryb MSAA Aplikacji. Tryb ten jest szerzej opisany w Dodatku G. Szuflada Systemu Default = Insert-S Laptop = Insert-S Vocal-Eyes = Insert-S Ten klawisz daje dostęp do szuflady systemu Windows 95 - małego okienka z ikonkami umieszczonego z prawej strony paska zadań. W dialogu, który się pojawia, w polu listy wyświetlane są etykietki ikon z szuflady systemu. Używając kontrolek tego okna można wywołać pojedyncze lub podwójne kliknięcie lewym lub prawym przyciskiem myszy na dowolnym elemencie z szuflady systemu. Window-Eyes próbuje automatycznie odświeżać zawartość tej listy w miarę zachodzenia zmian w szufladzie systemu, ale jeśli zajdzie taka potrzeba, istnieje możliwość użycia przycisku Odśwież. Przeklasowanie Default = Insert-R Laptop = Insert-R Vocal-Eyes = Insert-R Pozwala wybrać z listy elementów sterujących Windows jak Window-Eyes ma traktować element inne sterowanie. Przerysowanie Default = Insert-\ Laptop = Insert-\ Vocal-Eyes = Insert-\ Odświeża zawartość okranu. Użyj tego klawisza gdy tekst będący na ekranie nie jest wypowiadany przez Window-Eyes lub wypowiadany jest tekst, który na ekranie przykryty jest czymś innym. Załaduj Ustawienia Default = Insert-L Laptop = Insert-L Vocal-Eyes = Insert-L Pyta o nazwę pliku konfiguracyjnego do załadowania. Zachowaj Ustawienia Wszystkie układy = Undefined Zachowuje bieżący plik konfiguracyjny na dysk. Dump OSM Default = Ctrl-Shift-Insert-D Laptop = Ctrl-Shift-Insert-D Vocal-Eyes = Ctrl-Shift-Insert-D Zapisuje całe środowisko Window-Eyes w pliku tekstowym w katalogu głównym dysku C:\. Ten klawisz jest przydatny jedynie przy rozwiązywaniu niektórych problemów we współpracy ze wsparciem technicznym firmy GW Micro. DODATEK F Tryb Aplikacji MSAA Tryb aplikacji MSAA pozwala programowi Window-Eyes lepiej współpracować z aplikacjami, uzyskując lepszy dostęp do informacji umieszczanych przez nie na ekranie. MSAA jest skrótem od Microsoft Active Accessibility (w dosłownym tłumaczeniu: Aktywna Dostępność Microsoft). MSAA jest zestawem technik programistycznych pozwalających na bezpośrednią komunikację między aplikacją a programem czytającym ekran (screen-readerem). Program czytający może użyć MSAA by uzyskać dane z aplikacji udostępniającej je w tym trybie bezpośrednio, bez potrzeby korzystania z jej OSM (off screen model). Omówimy każdą aplikację oddzielnie, gdyż ten tryb działa różnie, zależnie od aplikacji. Zawsze należy sprawdzić plik readme.txt znajdujący się w grupie Window-Eyes (Windows 3.1x) lub w menu Start (Windows 9x), gdyż zawiera on najświeższe informacje dotyczące aplikacji i trybu MSAA. Tryb MSAA można włączyć na jeden z dwóch sposobów. Można użyć opcji Tryb Aplikacji MSAA z menu Ogólne Window-Eyes albo wcisnąć gorący klawisz Przełącznik trybu MSAA (domyślnie Ctrl-Shift-A). Obie metody są równoważne. Tryb aplikacji jest zapamiętywany w pliku konfiguracyjnym. Dlatego jeśli chcemy aby tryb MSAA był automatycznie uaktywniany przy wejściu do aplikacji, musimy go włączyć, a następnie zachować plik konfiguracyjny skojarzony z aplikacją. W chwili pisania tej instrukcji jedynymi aplikacjami udostępniającymi tryb MSAA są: Internet Explorer 3.0x, 4.01 (z zainstalowanym service pack 2 {sp2}), 5.0x, oraz aplikacje używające mechanizmu Explorera do wyświetlania dokumentów HTML (np. Office 2000, Eudora, pomoc Windows 98, Outlook i inne ). Poniższa sekcja omawia dogłębnie Internet Explorer. Jednakże podstawy tu przedstawione mają zastosowanie także do aplikacji wymienionych powyżej. Internet Explorer 3.0x, 4.01 (z sp2) and 5.0x Jako że wiele dzisiejszych stronWWW jest bardzo przeładowanych i nastawionych na odbiór wizualny, zwykle trudno jest je czytać za pomocą programów odczytujących ekran (screen-readerów). Strona sieci Web może mieć na przykład wiele kolumn i ramek. Można użyć trybu aplikacji MSAA by ułatwić sobie przeglądanie stron w programie Internet Exlorer. By włączyć ten tryb, trzeba włączyć opcję Tryb Aplikacji MSAA w menu Ogólne Window-Eyes, albo wcisnąć gorący klawisz Przełącznik Trybu MSAA Ctrl-Shift-A będąc w Internet Explorerze. Jeśli używamy oryginalnych plików konfiguracyjnych dla Internet Explorera dostarczonych z programem Window-Eyes, tryb ten włącza się automatycznie. Gdy tryb MSAA jest włączony, Window-Eyes dostaje dane bezpośrednio od Explorera, z pominięciem ekranu. To pozwala prezentować dane szeregowo (nie w kolumnach) w sposób właściwy do przekazywania ich mową. Gdy jesteśmy w tym trybie, Window-Eyes pracuje z niewidocznym wskaźnikiem, który pozwala nam poruszać się po tekście. Jest to tekst z wewnętrznego bufora, będący przystępnym przedstawieniem informacji rzeczywiście prezentowanej na ekranie. Gdy uaktywnimy tryb aplikacji MSAA, znajdziemy się w bardzo specjalnym trybie. Window-Eyes będzie czytał linia po linii cały kod HTML z bieżącej strony. Jednakże by dostać tę informację Window-Eyes musi odczekać aż Internet Explorer załaduje całą stronę. Dlatego może minąć dłuższa chwila zanim usłyszymy cokolwiek. Jeśli spróbujemy wydać Window-Eyes jakąś komendę w czasie gdy trwa pobieranie strony z Internetu, Window-Eyes wyda ostrzegawczy dźwięk i powie "ładowanie strony" ignorując wciśnięte klawisze. W chwili gdy cała strona zostanie ściągnięta z Internetu, Window-Eyes powie "ładowanie strony" Od tego momentu Window-Eyes komunikuje się z Explorerem przez MSAA by dostać zawartość całej strony. W tej fazie strona jest dekolumnowana i przekazywana do tymczasowego bufora Window-Eyes. Widoczny układ ekranu nie jest w żaden sposób modyfikowany, zaś tekst jest odczytywany z wewnętrznego bufora Window-Eyes. W ten sposób mamy pełen dostęp do całej strony, a nie tylko do jej części widocznej na ekranie. Gdy Window-Eyes powie "ładowanie strony" możemy już rozpocząć czytanie przy użyciu komend wymienionych poniżej. Jednak może minąć kilka sekund zanim Window-Eyes załąduje całą stronę, więc nie będzie od razu dostępu do całości. Kiedy Window-Eyes załaduje całą stronę, powie "załadowano." W trakcie ładowania strony kolejne porcje tekstu dodawane są na dole już załadowanego tekstu. Window-Eyes prawdopodobnie będzie ładować kolejne linie szybciej niż będziemy je czytać, więc to nie powinno stanowić problemu, chyba że na przykład od razu skoczymy do końca strony. Jeśli wydamy polecenie przejścia do miejsca, które może jeszcze nie być załadowane, na przykład Ctrl-End by iść na koniec strony, Window-Eyes powie "ładowanie strony", by przypomnieć o tym, że strona jest wciąż ładowana do bufora Window-Eyes. Jak już wspomniano, gdy Explorer załąduje całą stronę, Window-Eyes zaczyna ładować ją do swego bufora i mówi "ładowanie strony." Wskaźnik zostaje ustawiony na początku pierwszej linii na stronie i możesz zacząć czytać. Jednak może się zdarzyć, że pierwsza linia widoczna na ekranie nie jest pierwszą linią na stronie.. Będzie tak wtedy, gdy linki na stronie przeniosą nas w inne miejsce tej samej strony lub gdy wrócimy do poprzedniej strony. W tych przypadkach nie chcemy by Window-Eyes zawsze startował na początku strony. Kiedy Window-Eyes zaczyna ładować stronę gdy pierwsza linia na stronie nie jest widoczna na ekranie, powie "szuka widocznej linii" i będzie dalej ładować stronę. W chwili gdy widoczna linia zostanie znaleziona, wskaźnik zostanie ustawiony na niej, a Window-Eyes powie "widoczna linia znaleziona." Jeśli wrócimy do poprzednio wyświetlonej strony, prawdopodobniee usłyszymy te komunikaty, ale gdy załądowana zostanie cała strona i Window-Eyes stwierdzi, że nie zmieniła się ona odkąd ją opuściliśmy, to usłyszymy "poprzednia pozycja znaleziona" i wskaźnik zostanie ustawiony na linii, na której byliśmy ostatnio. Jeśli w dowolnym momencie podczas łądowania strony przez Window-Eyes zaczniemy czytać tekst, Window-Eyes nie będzie już zmieniać pozycji wskaźnika. W chwili gdy strona zaczyna się ładować, wskażnik jest ustawiany na początku. Jeśli zaczniemy poruszać go strzałkami, Window-Eyes już go nie zmieni i pozostanie tam, gdzie go zaprowadzimy. Jeśli nie zaczniemy czytać tekstu i Window-Eyes znajdzie widoczną linię, wskaźnik zostanie ustawiony na tej linii. Jeśli wtedy zaczniemy się poruszać, znoowu Window-Eyes już nie zmieni położenia wskaźnika i pozostanie on tam, gdzie go zaprowadzimy. Jeśli zaś po znalezieniu widocznej linii dalej nie zaczniemy czytania, a wracaliśmy właśnie do poprzedniej strony i poczekamy aż cała się załaduje, wskaźnik ustawi się na linii, którą czytaliśmy ostatnio na tej stronie. Innymi słowy jeśli chcemy zacząć czytać stronę od początku, można rozpocząć czytanie od razu gdy Window-Eyes powie "ładowanie strony." Jeśli chcemy zacząć od pierwszej widocznej linii i Window-Eyes powie "szuka widocznej linii" możemy zacząć poruszanie strzałkami zaraz po tym jak Window-Eyes powie "widoczna linia znaleziona." Pamiętajmy, że jeśli Window-Eyes nie powie "szuka widocznej linii" zaraz po "ładowanie strony" to znaczy, że już pierwsza linia jest widoczna. Wreszcie jaśli chcemy być na linii, na której byliśmy gdy ostatnio odwiedzaliśmy daną stronę, musimy czekać aż cała strona się załaduje i dopiero możemy poruszać się strzałkami. Gdy cała strona załaduje się do bufora Window-Eyes i nie zaczniemy czytać jej strzałkami, Window-Eyes automatycznie odczyta 24 linie począwszy od bieżącej pozycjiwill. Może nią być początek strony, pierwsza widoczna linia lub poprzednia pozycja na stronie. Gdy podczas czytania strony trafimy na link (łącze) Window-Eyes powie "link", a następnie poda jego opis. Jeśli już kiedyś odwiedzaliśmy adres na który ten link wskazuje, Window-Eyes powie "odwiedzony link" i poda jego opis. Przydaje się to, by nie tracić czassu na czytanie czegoś, co już było przeczytane lub by dostać się ponownie do informacji już kiedyś znalezionej. Będąc w trybie aplikacji MSAA w Internet Explorerze, można używać następujących klawiszy. Gdy mowa o klawiszach poruszających kursorem, dotyczy to klawiszy spoza klawiatury numerycznej, chyba że napisano Numpad. Strzałka w lewo - Przesuwa w lewo o jeden znak i odczytuje znak pod wskaźnikiem. Strzałka w prawo - Przesuwa w prawo o jeden znak i odczytuje znak pod wskaźnikiem. Ctrl-Strzałka w lewo - Przesuwa w lewo o jedno słowo i odczytuje słowo pod wskaźnikiem. Ctrl-Strzałka w prawo - Przesuwa w prawo o jedno słowo i odczytuje słowo pod wskaźnikiem. Strzałka w górę - Przesuwa w górę o jedną linię i odczytuje linię pod wskaźnikiem. Strzałka w dół - Przesuwa w dół o jedną linię i odczytuje linię pod wskaźnikiem. Home - Presuwa na początek linii i odczytuje znak pod wskaźnikiem. End - Presuwa na koniec linii i odczytuje znak pod wskaźnikiem. Ctrl-Home - Presuwa na początek dokumentu i odczytuje linię pod wskaźnikiem. Ctrl-End - Presuwa na koniec dokumentu i odczytuje linię pod wskaźnikiem. PageUp - Czyta poprzednie dwadzieścia cztery linie z dokumentu i przesuwa wskaźnik dwadzieścia cztery linie wstecz. PageDown - Czyta następne dwadzieścia cztery linie z dokumentu i przesuwa wskaźnik dwadzieścia cztery linie w dół. TAB - Przesuwa wskaźnik do następnego linka lub elementu sterującego na stronie i odczytuje go. Shift-TAB - Przesuwa wskaźnik do poprzedniego linka lub elementu sterującego na stronie i odczytuje go. ALT-Strzałka w dół - Każda linia strony WWW jest albo linkiem, albo elementem sterującym, albo zwykłym tekstem. Gdy wciśniemy te klawisze, wskaźnik przesunie się do następnej linii na stronie, która jest innego rodzaju niż ta, na której wskaźnik był w chwili wciśnięcia klawiszy i odczytuje tę linię. Na przykład jeśli bylibyśmy na linku, wciśnięcie tych klawiszy przesunęłoby nas do następnej linii, która linkiem nie jest. ALT-Strzałka w górę - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest innego rodzaju niż bieżąca i odczytuje tę linię. Więcej informacji - zobacz ALT-Strzałka w dół. Ctrl-ALT-Strzałka w dół - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest elementem sterującym (pomijając wszystkie linki i linie zwykłego tekstu) i odczytuje tę linię. Ctrl-ALT-Strzałka w górę - Przesuwa wskaźnik do poprzedniej linii na stronie, która jest elementem sterującym (pomijając wszystkie linki i linie zwykłego tekstu) i odczytuje tę linię. Shift-ALT-Strzałka w dół - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest linkiem (pomijając wszystkie elementy sterujące i linie zwykłego tekstu) i odczytuje tę linię. Shift-ALT-Strzałka w górę - Przesuwa wskaźnik do poprzedniej linii na stronie, która jest linkiem (pomijając wszystkie elementy sterujące i linie zwykłego tekstu) i odczytuje tę linię. Insert-ALT-Strzałka w dół - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest zwykłym tekstem (pomijając wszystkie linki i elementy sterujące) i odczytuje tę linię. Insert-ALT-Strzałka w górę - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest zwykłym tekstem (pomijając wszystkie linki i elementy sterujące) i odczytuje tę linię. Ctrl-ALT-Shift-Strzałka w dół - Przesuwa wskaźnik do następnej linii na stronie, która jest odwiedzonym linkiem (pomijając wszystkie elementy sterujące, linie zwykłego tekstu i nieodwiedzone linki) i odczytuje tę linię. Ctrl-ALT-Shift-Strzałka w górę - Przesuwa wskaźnik do poprzedniej linii na stronie, która jest odwiedzonym linkiem (pomijając wszystkie elementy sterujące, linie zwykłego tekstu i nieodwiedzone linki) i odczytuje tę linię. Insert-Tab - Wyświetla okno dialogowe Dostępne Linki. Zawiera on pole listy ze wszystkimi linkami dostępnymi na bieżącej stronie Web. Możemy poruszać się po tej liście strzałkami w górę i w dół lub wciskać pierwszą literę żądanej opcji aż się na niej znajdziemy, albo wpisać początek jakiegoś linka aż go znajdziemy. Domyślnie linki uszeregowane są w takiej kolejności jak na stronie. Zamiast tego możemy też użyć przycisku opcji z tego okienka sortującego linki alfabetycznie. Po wybraniu linka z listy możemy go aktywować albo tylko przenieść na niego wskaźnik bez wchodzenia na stronę przez niego wskazywaną. Domyślny przycisk powoduje aktywację linka. Jeśli jednak wciśniemy przycisk Przejdź na Link, wskaźnik jedynie przesunie się na niego, ale bez aktywowania. To bardzo dobry sposób by zbadać otoczenie danego linka. Do każdej z opcji w tym okienku można szybko się dostać używając odpowiednich gorących liter. Alt-A sortuje linki alfabetycznie. Alt-S sortuje linki według kolejności wystąpienia na stronie. Alt-W aktywuje link podświetlony na liście i usuwa ten dialog. Alt-P przenosi wskaźnik na link na stronie bez jego wybierania i usuwa ten dialog. Ctrl-ALT-Home - Jeśli jesteśmy na stronie, którą już odwiedzaliśmy, ta kombinacja klawiszy przeniesie wskaźnik do linii, na której byliśmy gdy ostatnio opuszczaliśmy tę stronę i odczyta tę linię. Jeśli jesteśmy na stronie, na której jeszcze nie byliśmy, albo gdy strona zmieniła się od ostatniej wizyty, Window-Eyes powie "nie ma poprzedniej pozycji" i nie zmieni pozycji wskaźnika. Gorące Klawisze Window-Eyes Niektóre gorące klawisze Window-Eyes mogą być bardzo przydatne w trybie MSAA. Mogą być używane klawisze czytające względem pozycji kursora znaki, słowa i linie oraz poniźsze gorące klawisze. Czytaj Do Końca - Ta funkcja odczytuje stronę od linii, w której znajduje się wskaźnik do końca strony lub do wciśnięcia ESCAPE. To bardzo dobry sposób na przeczytanie całej strony. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-R. Dane i Nazwa Pola - Wciśnięcie tego klawisza sprawi, że Window-Eyes powie ile jest linii na bieżącej stronie i na której linii aktualnie znajduje się wskaźnik.. Ponadto powie czy strona ma ramki, a jeśli ma, to ile. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-S. Szukanie Myszki - Wyświetla okno Znajdź programu Window-Eyes. Po prostu wpisujemy tekst, który chcemy znaleźć i Window-Eyes przeszukuje bieżącą stronę począwszy od bieżącej pozycji wskaźnika. Zauważmy, że jest to inaczej niż w normalnym okienku szukania myszki, gdzie Window-Eyes zaczyna od górnego ograniczenia myszki. Możemy zacząć szukanie od pozycji wskaźnika w dół lub w górę. Pewne elementy sterujące tego okienka są niedostępne w trybie MSAA. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-F. Kontynuacja Szukania Myszki - Kontynuuje wyszukiwanie tekstu od bieżącej pozycji wskaźnika w kierunku określonym przy początkowym wywołaniu funkcji Szukanie Myszki. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Insert-F. Dowolna Linia - Wciśnięcie tego klawisza wywoła okienko z zapytaniem o numer linii, do której chcemy sprowadzić wskaźnik. Wpisujemy po prostu numer linii i wciskamy ENTER. Window-Eyes przeniesie do niej wskaźnik i odczyta ją. Można użyć gorącego klawisza Dane i Nazwa Pola, by dowiedzieć się ile linii jest na bieżącej stronie. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-L. Przeczytaj Zaznaczony Blok - Wciśnięcie tego klawisza spowoduje odczytanie zaznaczonego tekstu. O zaznaczaniu tekstu można przeczytać poniżej w części dotyczącej używania schowka. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-M. Przerysowanie - Nie tylko odświerza ekran, ale ładuje też od początku całą stronę WWW. Jeśli z jakiegoś powodu Window-Eyes nie załąduje całej strony albo strona zmieni się, ta funkcja przywróci synchronizację. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Insert-\. ASCII/Atrybuty Kursora - Odczytuje kod ASCII znaku pod wskaźnikiem. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Numpad-Delete. Przełącznik Trybu MSAA - Włącza lub wyłącza tryb MSAA. Tryb MSAA musi być włączony, by działały gorące klawisze opisywane w niniejszym dodatku. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Ctrl-Shift-A. Omiń - Ten gorący klawisz sprawia, że następna kombinacja klawiszy jest ignorowana i przekazywana do aktywnej aplikacji, czyli w tym przypadku do Internet Explorera. Dotyczy to zarówno zwykłych gorących klawiszy, jak i kombinacji używanych w trybie MSAA omawianych w tym dodatku. Domyślnie ta funkcja jest przypisana klawiszom Insert-B. Specjalne ustawienia pliku konfiguracyjnego dla Internet Explorera ALT-U - Odczytuje URL (czyli adres) aktualnie załadowanej strony. Jest to informacja wyświetlana w liście rozwijanej u góry okna Explorera. ALT-S - Odczytuje linię statusu. Jest to szczególnie przydatne w czasie ładowania strony z Internetu. Zwykle linia statusu zawiera informacje o tym, co się aktualnie dzieje i co jeszcze ma być załadowane. Wciskanie Alt-S podczas ładowania strony pozwoli więc dowiedzieć się jaki jest stan ładowania. Obsługa ramek Twórcy stron WWW mogą używać ramek, które są pewnym sposobem grupowania informacji na ekranie.. Na przykład można użyć ramki po lewej stronie do wyświetlenia grupy linków i ramki po prawej stronie, która będzie wyświetlać informacje związane z linkiem wybranym w tej pierwszej. Jeśli strona jest oparta na ramkach, Window-Eyes po całkowitym załadowaniu strony powie "Załadowano, ma ramki". Możemy także wcisnąć gorący klawisz Nazwa i Dane Pola (Ctrl-Shift-S), by Window-Eyes powiedział nam ile ramek ma bieżąca strona. Jeśli na stronie są ramki, mogą być przydatne poniższe klawisze. Ctrl-Tab - Przenosi wskaźnik do początku następnej ramki i odczytuje linię. Ctrl-Shift-Tab - Przenosi wskaźnik do początku poprzedniej ramki i odczytuje linię. ALT-Home - Przenosi wskaźnik do początku bieżącej ramki i odczytuje linię. ALT-END - Przenosi wskaźnik do końca bieżącej ramki i odczytuje linię. Gdy używamy powyższych klawiszy do przechodzenia między ramkami lub gdy przeglądając stronę wchodzimy na następną ramkę, Window-Eyes powie "ramka" i poda jej tytuł. Jeśli ramka nie ma tytułu, Window-Eyes powie "ramka bez tytułu." Tytuł ramki jest nadawany przez twórcę danej strony i może być znaczący, albo nie. Używanie schowka Następne klawisze służą do zaznaczania tekstu. Gdy tekst jest zaznaczony, możemy go skopiować do schowka. Można potem przełączyć się do innej aplikacji i tam wkleić zawartość schowka. Ctrl-A - Zaznacza całą stronę. Shift-Strzałka w lewo - Zaznacza znak na lewo od wskaźnika. Shift-Strzałka w prawo - Zaznacza znak na prawo od wskaźnika. Ctrl-Shift-Strzałka w lewo - Zaznacza słowo na lewo od wskaźnika. Ctrl-Shift-Strzałka w prawo - Zaznacza słowo na prawo od wskaźnika. Shift-Strzałka w górę - Jeśli wskaźnik znajduje się na pierwszym znaku w linii, wciśnięcie tych klawiszy zaznaczy całą linię powyżej. Jeśli nie, zaznaczone zostaną wszystkie znaki na lewo od wskaźnika w bieżącej linii. Shift-Strzałka w dół - Jeśli wskaźnik znajduje się na ostatnim znaku w linii, wciśnięcie tych klawiszy zaznaczy całą linię poniżej. Jeśli nie, zaznaczone zostaną wszystkie znaki na prawo od wskaźnika w bieżącej linii. Shift-PageUp - Zaznacza poprzednie 24 linie. Shift-PageDown - Zaznacza następne 24 linie. Shift-Home - Zaznacza cały tekst od wskaźnika do początku bieżącej linii. Shift-End - Zaznacza cały tekst od wskaźnika do końca bieżącej linii. ALT-Shift-Home - Zaznacza cały tekst od wskaźnika do początku bieżącej ramki. ALT-Shift-End - Zaznacza cały tekst od wskaźnika do końca bieżącej ramki. Ctrl-C - Kopiuje zaznaczony tekst do schowka Windows. Używanie formularzy Formularze to po prostu standardowe elementy sterujące, np. pola edycji, albo pole wyboru. Jeśli będziemy chcieli coś kupić przez Internet, to najprawdopodobniej napotkamy na stronie formularz. Sprzedający musi dostać nasze dane (adres, numer karty kredytowej) i wykorzystuje do tego formularz. Nie możemy być w trybie MSAA w trakcie wypełniania formularza. Można to zrobić tylko przy użyciu standardowego interfejsu Explorera. Sugerujemy by najpierw przejrzeć całą stronę aaby zorientować się jak formularz jest ułożony, a następnie ustawić się na polu, od którego chcemy zacząć i wcisnąć ENTER. Window-Eyes automatycznie wyłączy tryb MSAA i przeniesie punkt uwagi na to pole. Jeśli będzie to pole edycji, pojawi się w nim migający kursor umożliwiając wprowadzenie koniecznych informacji. Jeśli będzie to pole wyboru, przełączy się ono. Jeśli będzie to przycisk, zostanie on aktywowany. Jeśli jest więcej pól do wypełnienia, możemy się między nimi przenosić klawiszem Tab. Window-Eyes próbuje znaleźć i odczytać nazwę pola gdy wchodzimy nań tabulatorem. Niestety nie ma sposobu na odczytanie nazw pól ze stuprocentową dokładnością. Dlatego będą przypadki, gdy Window-Eyes nie odczyta żadnej nazwy pola, odczyta ją złą bądź niekompletną. Jeśli nie jesteśmy pewni gdzie w formularzu się znajdujemy, możemy włączyć tryb MSAA wciskając Ctrl-Shift-A. Po całkowitym załadowaniu strony, możemy zbadać kontekst poruszając się strzałkami góra-dół. Potem wciskamy ENTER na żądanym polu i kontynuujemy wypełnianie formularza. Zanim wyślemy formularz możemy przejrzeć go jeszcze raz w trybie MSAA, by sprawdzić czy wszystko jest wypełnione prawidłowo. Ctrl-Shift-A po prostu włącza i wyłącza tryb MSAA. Pamiętajmy, że po wysłaniu formularza, musimy ręcznie przywrócić tryb MSAA wciskając Ctrl-Shift-A. Window-Eyes automatycznie wychodzi z tego trybu gdy wciśniemy ENTER na elemencie sterującym (polu formularza), ale musimy ręcznie do niego wrócić wciskając gorący klawisz. Informacje ogólne Jeśli wskaźnik znajduje się na linku, możemy użyć klawiszy Shift-F10 lub klawiszy aplikacji, by wywołać menu kontekstowe dla linka pod wskaźnikiem. Jeśli wskaźnik znajduje się na linku, klawisz Enter lub Numpad-Enter uruchamia link (ładuje nową stronę). Następnie Window-Eyes odświeży kod HTML dla nowej strony. Znów musi poczekać aż Explorer załaduje stronę, więc może to potrwać kilka sekund. Użycie trybu aplikacji MSAA daje nam znakomity dostęp do stron WWW w Internet Explorerze, ale nie daje dostępu do stron wykorzystujących JAVĘ, gdyż MSAA nie "widzi" elementów sterujących języka JAVA. SpisTreści * 1 Wstęp 1 1.1 Witamy w świecie Window-Eyes! 1 1.2 Wymagania sprzętowe. 1 1.3 Cechy programu Window-Eyes 1 1.4 Zawartość pakietu 3 1.5 Wsparcie techniczne 3 1.6 Jak posługiwać się niniejszą instrukcją? 3 1.7 Zabezpieczenie programu 4 1.8 Użytkownicy systemu Windows 98 4 * 2 Parę słów o systemie Windows. 6 2.1 Gdzie spotykają się Window-Eyes i Windows 6 2.2 Jak to wygląda. 7 2.3 Jak to działa 9 2.4 Pulpit w systemie Windows 9x 9 2.5 Okno dialogu i lista właściwości 10 2.6 Okno informacyjne 14 2.7 Ekran 14 2.8 Kilka komend systemu Windows 14 * 3 O programie. 16 3.1 Co to takiego Window-Eyes? 16 3.2 Okno użytkownika. 16 3.3 Panel kontrolny programu Window-Eyes 16 3.4 Eliminacja zbędnego gadania 19 * 4 Ustawienia globalne 20 4.1 Podstawy 20 4.2 Jak działają 20 4.3 Globalne a lokalne ustawienia. 20 4.4 Głosy Ekranu, Klawiatury i Myszki 21 4.5 Ustawienia gadatliwości 21 4.6 Pozostałe elementy menu Globalne 25 * 5 Ustawianie głosów 27 5.1 Podstawy 27 5.2 Określenie trybu odczytu interpunkcji 27 5.3 Pozostałe pozycje menu ekranu 28 5.4 Pozostałe elementy menu klawiatury 31 5.5 Pozostałe elementy menu Myszki 33 * 6 Zachowywanie i odtwarzanie parametrów programu. 38 6.1 Podstawy38 6.2 Jak to działa? 38 6.3 Zachowywanie parametrów programu. 38 6.4 Otwieranie zbiorów konfiguracyjnych ręcznie. 39 6.5 Skojarzenia. 39 6.6 Zachowywanie ścieżki aktywnych zbiorów. 40 6.7 Zamykanie skojarzenia 41 6.8 Konwersja plików konfiguracyjnych w zbiory tekstowe i z powrotem.41 6.9 Zmiana Syntezatora.42 6.10 Praca w sieci 42 6.11 Edycja Słownikow 42 6.12 Wczytywanie ustawień Fabrycznych 42 6.13 Wyłączanie programu Window-Eyes 43 * 7 Wprowadzanie gorących klawiszy Window-Eyes 44 7.1 Podstawy 44 7.2 Jak to działa 44 7.3 Odczytywanie znaków, słów, linii, zdań oraz akapitów. 44 7.4 Automatyczne określanie kursora45 7.5 Czytanie z pozycji wskaźnika myszy 46 7.6 Indywidualne przypisywanie gorących klawiszy 47 7.7 Posługiwanie się definicjami duplikowania gorących klawiszy47 7.8 Które klawisze działają48 7.9 Czytanie części okna 48 7.10 Identyfikowanie wskaźnika myszy 50 7.11 Gorący klawisz "Przerysowanie" (Redraw) 50 7.12 Gorący klawisz "Omiń" 51 7.13 Czytanie okien użytkownika i okien hiperaktywnych 51 7.14 Czytanie tekstu do i za kursorem51 7.15 Czytanie pełnego dokumentu bez przerwy 52 7.16 Odczytywanie sterowania niestandardowego 52 7.17 Czytanie grafiki na pasku zadań (szuflady systemu) 54 7.18 Godzina i data54 7.19 Nazwa pola i dane pola 54 7.20 Czytanie linii statusu aplikacji 55 7.21 Dostosowywanie parametrów głosu na bieżąco 55 * 8 Wykorzystywanie akcji kojarzonych z klawiszami 57 8.1 Podstawy57 8.2 Jak to działa? 57 8.3 Zastosowania praktyczne (Practical Applications) 58 8.4 Definicje akcji58 8.5 Opóźnienie akcji 60 8.6 Premia związana z akcjami 61 8.7 Akcje w kontrolach standardowych (standard controls) 61 * 9Czytanie ekranu za pomocą myszy62 9.1 Podstawy 62 9.2 Przesuwanie wskaźnika myszy o jednostki tekstowe (Textual Units)62 9.3 Klawisze kierunkowego ruchu myszy63 9.4 Przesuwanie się o jednostki logiczne Windows 63 9.5 Sprowadzanie wskaźnika do kursora i odwrotnie 63 9.6 Ograniczanie ruchu wskaźnika myszy 64 9.7 Znajdywanie obiektów na ekranie 65 9.8 Ręczne używanie myszy 66 9.9 WE kursor lub mysz 66 9.10 Ciąg dalszy nastąpi... 67 * 10 Wykonywanie funkcji myszy za pomocą gorących klawiszy Window-Eyes68 10.1 Podstawy68 10.2 Gorące klawisze pojedynczego i podwójnego kliknięcia 68 10.3 Przesuwanie myszy za pomocą sterowania Windows69 10.4 Gorące klawisze przełączania myszy69 10.5 Gorący klawisz "przenieś i upuść" 69 10.6 Sprowadź mysz do okna 70 * 11 Ustawianie i korzystanie z okna użytkownika 71 11.1 Podstawy 71 11.2 Jak to działa 71 11.3 Wybór i dostosowywanie bieżącego okna użytkownika 71 11.4 Wykorzystywanie wskaźnika myszy do ustawiania współrzędnych okna72 11.5 Przesunięcie (Offset)72 11.6 Logika okna 73 11.7 Ograniczanie czytania do okna użytkownika 73 11.8 Status okna użytkownika 73 11.9 Uzyskiwanie raportu odnośnie statusu okna użytkownika 75 11.10 Czytanie okien użytkownika75 11.11 Pokaż zarys/granice okna użytkownika ("outline") 75 * 12Właściwości graficzne (wideo) i paski podświetlenia76 12.1 Podstawy76 12.2 Jak to działa 76 12.3 Wykrywanie nowych właściwości graficznych 76 12.4 Śledzenie paska podświetlenia 77 12.5 Menu definicji okna 78 12.6 ASCII/ Atrybuty kursora i wskaźnika myszy (Caret and Mouse ASCII/Attribute)80 * 13Okna hiperaktywne81 13.1 Podstawy 81 13.2 Jak to działa 81 13.3 Pole dialogowe definicji okna hiperaktywnego 81 13.4 Nadrzędność okien i komend 83 13.5 Włączanie i wyłączanie okien hiperaktywnych 84 13.6 Problemy z oknami hiperaktywnymi i ich rozwiązywanie 84 * 14Okna zmienne85 14.1 Podstawy 85 14.2 Jak to działa 85 14.3 Program konfigurujący/instalujący okno zmienne (the float window setup screen)85 14.4 Ustawianie pozycji85 14.5 Automatyczne dostrajanie okien zmiennych 87 * 15 Słowniki wymowy oraz trochę więcej o menu plik 88 15.1 Podstawy88 15.2 Jak to działa? 88 15.3 Słownik wyjątków 89 15.4 Słownik etykiet klawiszy 90 15.5 Słownik znaków 91 15.6 Słownik obrazków 91 15.7 Opisy wskaźnika myszy 93 15.8 Zamykanie bieżąco załadowanych słowników 93 15.9 Efekt kumulacji (bubble up effect) 93 * 16 Menu ogólne 95 16.1 Podstawy 95 16.2 Jak to działa 95 16.3 Włączanie i wyłączanie głosu gorących klawiszy i akcji 95 16.4 Ustawianie statusu śledzenia paska podświetlenia95 16.5 Śledzenie zawartości komórek arkusza96 16.6 Włączanie okna użytkownika do pola (Include User Window With Box)96 16.7 Tekst zaznaczony96 16.8 Włączanie i wyłączanie słowników wymowy 96 16.9 Dozwolenie Odczytywania Okna w Polu Edycji (Allow Speak Windows in Edit Boxes)97 16.10 Opóźnienie kursora97 16.11 Opóźnienie wyzwalania 97 16.12 Próg odstępu 97 16.13 Przypadek źle działającego ekranu 98 16.14 Automatyczne mówienie narzędzi (podpowiedzi) 98 16.15 Tryb aplikacji MSAA98 16.16 Reinicjalizacja syntezatora (restartowanie) 98 * DODATEK A Gorące klawisze 99 * DODATEK F Tryb aplikacji MSAA 135 Gorące Klawisze Window-Eyes 139 Specjalne ustawienia pliku konfiguracyjnego dla Internet Explorera140 Obsługa ramek140 Używanie schowka 140 Używanie formularzy 141 Informacje ogólne 141 KONIEC