Czytaj więcej:
Średnia Ocena:
Zeszyt lekturowy 7. Język polski. Szkoła podstawowa
Zeszyt lekturowy dla uczniów klasy 7 zawiera karty pracy do części lektur z etapu 7–8 zreformowanej szkoły podstawowej (w przyszłym roku ukaże się jego kontynuacja, przeznaczona dla klasy 8). Jest idealnym uzupełnieniem trzech cykli WSiP do klasy 7: Myśli i słowa, Świat w słowach i obrazach a także Bliżej słowa. Może stanowić samodzielną publikację – zgodność z podstawą programową w zakresie listy lektur obowiązkowych i uzupełniających gwarantuje jego uniwersalność.
W zeszycie lekturowym dla klasy 7 znajdują się karty pracy m.in. do takich lektur z kanonu literackiego, jak: Opowiadanie wigilijna Dickensa, Zemsta Fredry, Małżonka modna Krasickiego, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka i element II Dziadów Mickiewicza, Mały Książę de Saint-Exupéry’ego, Latarnik Sienkiewicza, Balladyna Słowackiego, element Ziela na kraterze Wańkowicza, a także Krzyżacy Sienkiewicza, Stary człowiek i morze Hemingwaya, Stowarzyszenie Umarłych Poetów Kleinbaum, Dwanaście prac Herkulesa Christie.
Karty pracy – po kilka do każdej pozycji – zapewniają gruntowne poznanie lektury a także wykształcenie umiejętności mówienia o niej z wykorzystaniem potrzebnej terminologii (np. zdarzenia, wątki i akcja utworu, bohaterowie, problematyka moralna, komizm sytuacyjny i językowy, komizm postaci).
Szczegóły
Tytuł
Zeszyt lekturowy 7. Język polski. Szkoła podstawowa
Autor:
Horwath Ewa
Rozszerzenie:
brak
Język wydania:
polski
Ilość stron:
Wydawnictwo:
WSiP Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Rok wydania:
Tytuł
Data Dodania
Rozmiar
Zobacz podgląd Zeszyt lekturowy 7. Język polski. Szkoła podstawowa pdf poniżej lub w przypadku gdy jesteś jej autorem, wgraj własną skróconą wersję książki w celach promocyjnych, aby zachęcić do zakupu online w sklepie empik.com. Zeszyt lekturowy 7. Język polski. Szkoła podstawowa Ebook
podgląd online w formacie PDF tylko na PDF-X.PL. Niektóre ebooki nie posiadają jeszcze opcji podglądu, a inne są ściśle chronione prawem autorskim
i rozpowszechnianie ich jakiejkolwiek treści jest zakazane, więc w takich wypadkach zamiast przeczytania wstępu możesz jedynie zobaczyć opis książki, szczegóły,
sprawdzić zdjęcie okładki oraz recenzje.
Zeszyt lekturowy 7. Język polski. Szkoła podstawowa PDF Ebook podgląd:
Jesteś autorem/wydawcą tej książki i zauważyłeś że ktoś wgrał jej wstęp bez Twojej zgody? Nie życzysz sobie, aby pdf był dostępny w naszym serwisie? Napisz na adres
[email protected] a my odpowiemy na skargę i usuniemy zgłoszony dokument w ciągu 24 godzin.
Pobierz PDF
Nazwa pliku: zeszyt_cwiczen_chemia_nowej_ery_klasa_7_zadania_na_marzec_kwiecien.pdf - Rozmiar: 2.64 MB
Głosy:
0
Pobierz
Nazwa pliku: Preprint B_Biologia.pdf - Rozmiar: 1.83 MB
Głosy:
0
Pobierz
Wgraj PDF
To Twoja książka? Dodaj kilka pierwszych stron
swojego dzieła, aby zachęcić czytelników do zakupu!
Strona 1
7
Zeszyt
ćwiczeń
DO CHEMII
DLA KLASY SIÓDMEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Strona 2
Strona 3
7
Małgorzata Mańska, Elżbieta Megiel
Zeszyt
ćwiczeń
DO CHEMII
DLA KLASY SIÓDMEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Strona 4
Zeszyt ćwiczeń uzupełnia podręcznik autorstwa J. Kulawika, T. Kulawik i M. Litwin Chemia
Nowej Ery dla klasy siódmej dopuszczony do użytku szkolnego i wpisany do wykazu
podręczników do nauczania chemii na poziomie szkoły podstawowej.
Numer ewidencyjny podręcznika w wykazie MEN: 785/1/2017.
Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy o przestrzeganie praw, jakie im przysługują. Zawartość
publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie umieszczaj jej w internecie. Jeśli cy-
tujesz jej fragmenty, to nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. Możesz skopiować część publikacji jedynie
na własny użytek.
Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl
© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2017
ISBN 978-83-267-3138-9
Wydanie drugie
Warszawa 2018
Redakcja merytoryczna: Magdalena Kaczanowicz, Justyna Kamińska,
Oliwia Pierzyńska, Honorata Piłasiewicz.
Redakcja językowa: Kinga Tarnowska, Joanna Sawicka.
Projekt okładki: Maciej Galiński, Aleksandra Szpunar, Paulina Tomaszewska.
Opracowanie graficzne: Ewa Kaletyn, Aleksandra Szpunar.
Nadzór artystyczny: Kaia Pichler.
Realizacja projektu graficznego: Dorota Sameć.
Rysunki: Rafał Buczkowski, Zuzanna Dudzic, Enzo Di Giacomo, Agata Knajdek, Dorota Sameć.
Fotografie:
Zdjęcie na okładce: Gallo Images/Getty Images/Photographer’s Choice.
BE&W - Alamy/Naturepix s. 113, Photo Researchers/Charles D. Winters s. 46 (brom), Photoreasearchers/Edward Kinsman s. 98, Science Source/Mark A. Schneider s. 53; Anna Budzyńska, Agnieszka
Żak s. 14, 29; Diomedia/Science Source/Kenneth Eward s. 61; East News - SPL/Andrew Lambert s. 107 (kapusta); Włodzimierz Echeński s. 9 (w środku i na dole), 10, 18, 20 (siarka i tlenek siarki),
24, 79, 87, 92, 96, 105, 107 (prąd), 108 (wskaźniki), 112 (otrzymywanie mydła); Fotolia/Africa Studio s. 103 (szkło); Gallo/Getty Images - Corbis/John Smith s. 46 (barwniki), Corbis/Wilson Valentin
s. 15 (diament), Paul Sounders s. 13, Stone/Hans Neleman s. 99; Indigo s. 11; materiały prasowe Harley-Davidson Europe Ltd. s. 25 (motocykl); Putto/Piotr Kubat s. 9 (z lewej i z prawej), 10, 17,
20 (siarka stopiona), 23, 31, 36, 50, 54, 71, 81, 87, 91 (węglan wapnia), 94 (ogrzewanie mineralnej), 97, 108 (papierek), 106, 109, 114, 116; shutterstock s. 15 (piryt), 19, 20 (młynek), 25 (emalia), 40,
6-7, 70, 77, 78, 91 (mydło), 103, 112 (mycie rąk); Thinkstock/Getty Images - Hemera/Yuri Arcurs s. 91 (perfumy), iStock/JazzIRT s. 46 (herbata), iStock/lorraine kourafas s. 25 (stal), iStock/Paul Fleet
s. 55; Maciej Wróbel s. 94 (otwieranie wody mineralnej).
Nowa Era Sp. z o.o.
Aleje Jerozolimskie 146 D, 02-305 Warszawa
www.nowaera.pl, e-mail:
[email protected] , tel. 801 88 10 10
Druk i oprawa: DRUK-SERWIS Sp. z o.o. Ciechanów
Strona 5
Korzystaj z dodatkowych
materiałów ukrytych pod
SPIS TREŚCI kodami QR zamieszczonymi
w publikacji.
To było na lekcjach przyrody! ................................................. 6 22. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości
związku chemicznego ...................................................... 67
Substancje i ich przemiany 23. Znaczenie wartościowości pierwiastków
chemicznych przy ustalaniu wzorów i nazw
1. Zasady bezpiecznej pracy na lekcjach chemii ...... 8 związków chemicznych ................................................... 68
2. Właściwości substancji, czyli ich cechy 24. Prawo stałości składu związku
charakterystyczne ............................................................... 10 chemicznego ........................................................................... 71
3. Gęstość substancji ............................................................... 12 25. Równania reakcji chemicznych .................................. 74
4. Rodzaje mieszanin i sposoby ich rozdzielania 26. Prawo zachowania masy ................................................. 78
na składniki ............................................................................... 16
27. Obliczenia stechiometryczne ..................................... 80
5. Zjawisko fizyczne a reakcja chemiczna ................ 19
Sprawdź się ........................................................................................ 83
6. Pierwiastki i związki chemiczne ................................ 21
7. Właściwości metali i niemetali .................................... 23
Woda i roztwory wodne
Sprawdź się ........................................................................................ 26
28. Woda – właściwości i rola w przyrodzie .............. 85
29. Woda jako rozpuszczalnik .............................................. 87
Składniki powietrza i rodzaje przemian,
30. Rodzaje roztworów ............................................................. 90
jakim ulegają
31. Rozpuszczalność substancji w wodzie ................. 92
8. Powietrze – mieszanina jednorodna gazów .... 28
32. Stężenie procentowe roztworu ................................. 96
9. Tlen – najważniejszy składnik powietrza ............ 32
Sprawdź się ..................................................................................... 100
10. Tlenek węgla(IV) .................................................................... 35
11. Wodór ........................................................................................... 38
Tlenki i wodorotlenki
12. Zanieczyszczenia powietrza ........................................ 40
33. Tlenki metali i niemetali ............................................... 102
13. Rodzaje reakcji chemicznych ....................................... 41
34. Elektrolity i nieelektrolity ............................................ 104
Sprawdź się ........................................................................................ 43
35. Wzory i nazwy wodorotlenków .............................. 108
36. Wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu ..... 109
Atomy i cząsteczki
37. Wodorotlenek wapnia .................................................... 114
14. Atomy i cząsteczki – składniki materii .................. 45
38. Sposoby otrzymywania wodorotlenków
15. Masa atomowa, masa cząsteczkowa ..................... 48 praktycznie nierozpuszczalnych w wodzie .... 116
16. Budowa atomu – nukleony i elektrony ................ 51 39. Proces dysocjacji jonowej zasad ............................. 119
17. Izotopy .......................................................................................... 54 Sprawdź się ...................................................................................... 121
18. Układ okresowy pierwiastków
chemicznych ............................................................................ 57
Odpowiedzi do zadań rachunkowych .................... 123
19. Zależność między budową atomu pierwiastka
Krzywe rozpuszczalności gazów .................................. 124
chemicznego a jego położeniem w układzie
okresowym .............................................................................. 59 Krzywe rozpuszczalności substancji stałych .... 125
Sprawdź się ........................................................................................ 62 Właściwości wybranych
pierwiastków chemicznych .............................................. 126
Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków
Łączenie się atomów. Równania reakcji w wodzie ........................................................................................... 127
chemicznych Układ okresowy pierwiastków chemicznych .... 128
20. Wiązanie kowalencyjne ................................................... 64
21. Wiązanie jonowe .................................................................. 66
5
Strona 6
Łączenie się atomów.
Równania reakcji chemicznych
20. Wiązanie kowalencyjne
Cele lekcji: Poznanie pojęć: wiązanie chemiczne, wiązanie kowalencyjne, elektroujemność. Poznanie
mechanizmu powstawania wiązania kowalencyjnego. Określanie, w jakich związkach chemicznych
występują wiązania kowalencyjne.
Na dobry początek
Obejrzyj
1 Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań, tak aby powstały prawdziwe animację
docwiczenia.pl
informacje. Kod: C7G72L
Podczas tworzenia się wiązania kowalencyjnego atomy łączą się za pomocą A / B. Dążą
wówczas do uzyskania C / D lub E / F elektronowego, aby mieć konfigurację elektronową
najbliższego G / H.
A. elektronów walencyjnych C. dubletu E. nonetu G. gazu szlachetnego
B. wszystkich elektronów D. tripletu F. oktetu H. pierwiastka chemicznego
Skorzystaj z układu
2 Uzupełnij tabelę oraz odpowiedz na pytanie. okresowego.
Nazwa Symbol Liczba Symbol chemiczny gazu
Elektro-
pierwiastka pierwiastka elektronów szlachetnego, do którego
ujemność
chemicznego chemicznego walencyjnych konfiguracji elektronowej dąży atom
chlor
fosfor
siarka
wodór
Atom którego z pierwiastków chemicznych wymienionych w tabeli Obejrzyj
animację
może połączyć się z 3 atomami wodoru? Narysuj wzory elektronowy docwiczenia.pl
Kod: C7TZTF
i strukturalny oraz podaj nazwę tego związku chemicznego.
Nazwa pierwiastka chemicznego:
Wzór elektronowy: Wzór strukturalny:
Nazwa związku chemicznego:
64
Strona 7
20. Wiązanie kowalencyjne
3 Uzupełnij tabelę.
Wzór sumaryczny związku
HCl NH3 H2S CO2
chemicznego
Wzór elektronowy związku
chemicznego
Różnica elektroujemności
Przesunięcie wspólnej pary
Cl
elektronowej bliżej atomu
4 Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy substancji wybrane spośród podanych. Uzasadnij swój
wybór.
woda • fluor • tlenek węgla(IV) • tlen • amoniak • jodowodór • azot • chlor
Wiązanie kowalencyjne
niespolaryzowane spolaryzowane
Uzasadnienie: W substancjach
występują wiązania kowalencyjne niespolaryzowane, ponieważ
. Natomiast w substancjach
występują wiązania kowalencyjne spolaryzowane, ponieważ
.
Jest na to sposób! Ustalanie konfiguracji elektronowej
Atomy metali i niemetali tworzą jony, aby uzyskać oktet lub dublet elek-
tronowy. Mają wtedy konfigurację gazu szlachetnego najbliższego im
w układzie okresowym, tzn. pierwiastki początkowych grup układu
okresowego – gazu szlachetnego le-
żącego w poprzednim okresie (np.
kation sodu ma konfigurację elek-
tronową atomu neonu), a pier-
wiastki końcowych grup układu
okresowego – gazu szlachetnego
leżącego w tym samym okresie (np.
anion chlorkowy ma konfigurację
elektronową atomu argonu).
65
Strona 8
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
21. Wiązanie jonowe
Cele lekcji: Poznanie pojęć: jon, kation, anion, wiązanie jonowe. Poznanie mechanizmu powstawa
nia wiązania jonowego. Określanie, w jakich związkach chemicznych występują wiązania jonowe.
Na dobry początek
W zadaniach 5.–8.
5 Podkreśl wzory substancji, w których występuje wiązanie jonowe. skorzystaj z układu
okresowego.
H2 • CaCl2 • HBr • O2 • NaCl • CO2 • PH3 • F2 • H2S • K 2O
6 Napisz symbole chemiczne jonów, które mogą powstać z atomów Skojarz i zapamiętaj!
pierwiastków chemicznych zaznaczonych na układzie okresowym. atom sodu kation sodu
+ - +
1 18 + - + -
1 2 13 14 15 16 17 + - + -
2 + - + -
+ - + -
3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 + - + -
4 + - + -
5 + - + -
6 + - + -
+ - + -
7 + - + -
Na – 1e− Na+
7 Uzupełnij zapisy powstawania jonów tworzących związki chemiczne o podanych na-
zwach. Napisz wzory sumaryczne tych związków.
a) chlorek potasu b) bromek wapnia Obejrzyj
animację
docwiczenia.pl
•
•
K• • Cl •• Kod: C77PZR
•
•
K – 1e–
Cl
Wzór sumaryczny: Wzór sumaryczny:
8 Uzupełnij tabele.
a) Symbol Liczba Ładunek
chemiczny jonu protonów neutronów elektronów jonu
S2–
19 18
b) Symbole Wzór
Nazwa Liczba elektronów
pierwiastków Symbole sumaryczny
związku
w związku walencyjnych oddanych przyjętych jonów związku
chemicznego
chemicznym chemicznego
chlorek Cl 7 0 1 Cl–
NaCl
sodu Na
siarczek
magnezu
66
Strona 9
22. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości związku chemicznego
22. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości
związku chemicznego
Cele lekcji: Poznanie wpływu rodzaju wiązania na właściwości związku chemicznego. Porówna
nie właściwości związków kowalencyjnych i jonowych.
Na dobry początek
9 Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań.
Chlorek sodu powstaje w wyniku przeniesienia elektronów walencyjnych od atomów sodu do
atomów chloru, zatem jest związkiem kowalencyjnym / jonowym. Cząsteczka amoniaku po-
wstaje z atomów, które uwspólniają swoje elektrony, jest więc związkiem kowalencyjnym / jo-
nowym. Siarczek magnezu jest zbudowany z kationów i anionów, jest więc związkiem kowalen-
cyjnym / jonowym. Tlenek węgla(IV) występuje w gazowym stanie skupienia, jest więc
związkiem kowalencyjnym / jonowym. Woda nie przewodzi prądu elektrycznego, gdyż jej
cząsteczki są elektrycznie obojętne – jest to właściwość związków kowalencyjnych / jonowych.
10 Na modelach przedstawiono substancję kowalencyjną oraz substancję jonową. Podpisz
modele oraz uzasadnij swoją decyzję.
Substancja Substancja
Uzasadnienie:
To doświadczenie musisz znać
11 Przeprowadzono doświadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycz-
nego przez cukier i sól kuchenną rozpuszczone w wodzie. Uzupełnij opis doświadczenia po-
danymi określeniami.
przewodzi prąd elektryczny • nie przewodzi prądu elektrycznego • kowalencyjnym • jonowym
Cukier rozpuszczony w wodzie , natomiast sól
rozpuszczona w wodzie . Sól kuchenna
jest związkiem , a cukier związkiem .
67
Strona 10
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
23. Znaczenie wartościowości pierwiastków
chemicznych przy ustalaniu wzorów i nazw
związków chemicznych
Cele lekcji: Poznanie pojęć: wartościowość, indeks stechiometryczny, współczynnik stechiometrycz-
ny. Odczytywanie z układu okresowego wartościowości pierwiastków chemicznych grup głów
nych. Ćwiczenie umiejętności określania wartościowości i pisania wzorów oraz nazw związków
chemicznych.
Na dobry początek
12 Uzupełnij opis równania reakcji chemicznej, wpisując Obejrzyj
animację
w odpowiednie miejsca podane określenia. docwiczenia.pl
Kod: C7JSJR
współczynnik stechiometryczny • wzór cząsteczki wodoru •
wzór cząsteczki tlenu • wzór cząsteczki wody • indeks stechiometryczny
2 H2 + O2 2 H 2O
13 a) Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe.
W przypadku wiązania kowalencyjnego wartościowość to liczba wiązań,
1. P F
za pomocą których atomy łączą się ze sobą.
Wartościowość pierwiastków chemicznych grup głównych jest zawsze
2. P F
równa numerowi grupy.
3. Wartościowość siarki w siarczkach wynosi II, a chloru w chlorkach I. P F
4. Pierwiastki chemiczne w stanie wolnym nie mają wartościowości. P F
b) Wpisz w kratki wartościowość pierwiastków chemicznych w związkach o podanych
wzorach sumarycznych.
Na2O AlCl3 BaS CH4 CrO3 ZnCl2 PH3 I2O5 PbO2
68
Strona 11
23. Znaczenie wartościowości pierwiastków chemicznych przy ustalaniu wzorów i nazw związków chemicznych
14 Dopisz brakujące wartościowości pierwiastków oraz indeksy stechiometryczne, tak
aby powstał poprawny wzór sumaryczny związku chemicznego.
I IV VI I II
K O Sn Cl S O Na S Ca Cl
II III I II III
Fe O Al S Ag O H S Fe Cl
15 Podpisz modele cząsteczek związków chemicznych. Nazwy wybierz spośród podanych.
woda • tlenek węgla(IV) • siarkowodór • tlenek węgla(II) •
tlenek siarki(IV) • tlenek siarki(VI)
Modele: atomu atomu atomu atomu
węgla tlenu wodoru siarki
16 Uzupełnij tabelę.
Liczba atomów każdego
Zapis Sposób odczytywania
z pierwiastków chemicznych
N2 jedna cząsteczka azotu dwa atomy azotu
7N
trzy cząsteczki azotu
2 As2O3
Jeżeli pierwiastek chemiczny ma
17 Napisz nazwy systematyczne lub wzory sumaryczne więcej niż jedną wartościowość,
związków chemicznych o podanych wzorach lub nazwach. należy to uwzględnić w nazwie.
Li2O – chlorek magnezu –
Cl2O – tlenek żelaza(III) –
ZnS – siarczek potasu –
FeO – tlenek chloru(III) –
Cu2O – chlorek sodu –
69
Strona 12
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
18 Napisz wzory strukturalne związków chemicznych o poda-
Aby poprawnie narysować
nych wzorach sumarycznych lub nazwach systematycznych. wzór strukturalny związku
chemicznego, należy znać
a) HBr wartościowość pierwiastków
chemicznych, z których jest
Wzór strukturalny: zbudowany dany związek
chemiczny.
b) NH3
Wzór strukturalny:
c) siarkowodór
Wzór strukturalny:
19 Napisz wzory sumaryczne i strukturalne związków chemicznych o podanych nazwach
systematycznych.
a) tlenek chloru(V)
Wzór sumaryczny: Wzór strukturalny:
b) tlenek jodu(VII)
Wzór sumaryczny: Wzór strukturalny:
Dla dociekliwych
20 Jeden z tlenków żelaza, zwany magnetytem, jest zbudowany z ato-
mów żelaza o dwóch różnych wartościowościach – Fe(II) i Fe(III)
w stosunku ilościowym 1 : 2. Napisz wzór sumaryczny tego tlenku.
Wzór sumaryczny: Magnetyt
Zapamiętaj!
• Współczynnik stechiometryczny – liczba • Indeks stechiometryczny – liczba
oznaczająca liczbę atomów pierwiastka albo oznaczająca liczbę atomów pierwiastka
liczbę cząsteczek pierwiastka lub związku chemicznego w cząsteczce.
chemicznego w równaniu reakcji chemicznej.
3 Cl2
70
Strona 13
24. Prawo stałości składu związku chemicznego
24. Prawo stałości składu związku chemicznego
Cele lekcji: Poznanie prawa stałości składu związku chemicznego. Wykonywanie obliczeń z zasto
sowaniem tego prawa.
Na dobry początek
21 Zaznacz poprawne uzupełnienie zdania (A–B) oraz jego uzasadnienie (I–II).
Stosunek mas magnezu i tlenu w tlenku magnezu MgO wynosi
I. nie jest on stały i zależy od warunków powstawania
A. zawsze 3 : 2,
tlenku magnezu.
ponieważ
II. jest on stały i charakterystyczny dla tego związku
B. najczęściej 3 : 2,
chemicznego.
22 Popraw informacje dotyczące związków chemicznych przedstawio- Skorzystaj z układu
okresowego.
nych na fotografiach – skreśl błędne dane i zapisz obok poprawne.
Tlenek żelaza(II) Tlenek miedzi(I)
Wzór sumaryczny: FeO Wzór sumaryczny: CuO2
Masa cząsteczkowa: 71 u Masa cząsteczkowa: 144 u
Liczba atomów w cząsteczce Liczba atomów w cząsteczce
związku: 1 at. żelaza, 2 at. tlenu związku: 2 at. miedzi, 1 at. tlenu
Stosunek mFe : mO = 7 : 2 Stosunek mCu : mO = 1 : 4
23 Uzupełnij tabelę. 8 O
1 tlen 18
15,999
1H
Nazwa1systematyczna Wzór Zawartość procentowa 2 He
wodór hel
związku chemicznego
1,008 2 sumaryczny azotu tlenu
13 14 15 16 17 4,003
tlenek 3Li 4Be B C N O F Ne
2 azotu(I)
5 6 7 8 9 10
lit beryl bor węgiel azot tlen fluor neon
6,941 9,012 10,811 12,011 14,007 15,999 18,998 20,180
NO
11Na 12Mg 13 Al 14 Si 15 P 16S 17Cl 18 Ar
3 sód magnez 30,43% glin krzem fosfor siarka chlor argon
22,990 24,305 3 4 12 26,982 28,085 30,974 32,065 35,453 39,948
tlenek azotu(V)
19 K 20Ca 21Sc 22Ti 30 Zn 31Ga 32Ge 33As 34Se 35Br 36 Kr
4 potas wapń skand tytan cynk gal german arsen selen brom krypton
39,098 40,078 44,956 47,867 65,38 69,723 72,63 74,922 78,96 79,904 83,798
71
37Rb 38Sr 39Y 40Zr 48 Cd 49 In 50Sn 51Sb 52Te 53I 54 Xe
5 rubid stront itr cyrkon kadm ind cyna antymon tellur jod ksenon
85,468 87,62 88,906 91,224 112,411 114,818 118,710 121,760 127,60 126,904 131,293
Strona 14
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
24 Oblicz stosunek mas pierwiastków chemicznych w tlenku strontu, wiedząc, że powstał on
z 88 g strontu i 16 g tlenu.
Krok 1
Przeczytaj treść zadania
i wypisz dane i szukane.
Krok 2
Oblicz stosunek masy strontu
do masy tlenu w SrO.
Krok 3
Napisz odpowiedź.
25 Oblicz skład procentowy pierwiastków w związku chemicznym o wzorze sumarycznym
K2Cr2O7. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
26 W pewnym tlenku siarki zawartość procentowa tlenu wynosi 60%. Oblicz stosunek masowy
siarki do tlenu w tym związku chemicznym i napisz wzór sumaryczny tego tlenku.
27 Ustal wzór sumaryczny i nazwę związku chemicznego, w którym cynk i chlor są połączo-
ne w stosunku masowym 13 : 14.
72
Strona 15
24. Prawo stałości składu związku chemicznego
28 Ustal wzór sumaryczny i nazwę związku chemicznego o masie cząsteczkowej 100 u, który
zawiera tlen oraz 52% chromu (procenty masowe).
Dla dociekliwych
29 Związek o wzorze CxHyOH należy do związków organicznych. Jego masa cząsteczkowa wy-
nosi 32 u, a stosunek masy węgla do mas wodoru i tlenu to 3 : 1 : 4. Oblicz wartość indeksów
stechiometrycznych x i y oraz napisz nazwę systematyczną tego związku chemicznego.
30 W reakcji chemicznej, w której użyto 8 g wapnia i 18 g tlenu, powstał tlenek wapnia. Sprawdź,
czy pierwiastki chemiczne przereagowały całkowicie.
Zapamiętaj!
Każdy związek chemiczny ma określony, stały skład, który jest niezależny od sposobu otrzymania
tego związku.
F H F H
H H
F F F F F F + + F F
H H
F H F H
3 cząsteczki 2 cząsteczki 4 cząsteczki 1 cząsteczka
fluoru wodoru fluorowodoru fluoru
73
Strona 16
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
25. Równania reakcji chemicznych
Cele lekcji: Zapisywanie, uzgadnianie i interpretowanie równań reakcji chemicznych.
Na dobry początek
31 Uzupełnij zapisy słowne oraz napisz równania reakcji chemicznych, których modelowy
schemat przedstawiono poniżej.
O
H H
H H
a) O O +
H H O
H H
Zapis słowny: tlen +
Równanie reakcji chemicznej:
b) C + O O O C O
Zapis słowny: węgiel +
Równanie reakcji chemicznej:
32 Zapisz równania reakcji chemicznych opisanych słownie.
a) Jeden atom siarki reaguje z jedną dwuatomową cząsteczką tlenu, tworząc jedną cząsteczkę
tlenku siarki(IV).
b) Dwie cząsteczki wody rozkładają się, tworząc dwie dwuatomowe cząsteczki wodoru i jed-
ną dwuatomową cząsteczkę tlenu.
c) Dwa atomy węgla reagują z jedną dwuatomową cząsteczką tlenu, tworząc dwie cząsteczki
tlenku węgla(II).
d) Jedna czteroatomowa cząsteczka fosforu reaguje z pięcioma dwuatomowymi cząsteczka-
mi tlenu, tworząc jedną cząsteczkę tlenku fosforu(V) (o wzorze P4O10).
74
Strona 17
25. Równania reakcji chemicznych
33 Uzupełnij równania reakcji chemicznych, wpisując odpowiedni symbol pierwiastka
chemicznego lub wzór cząsteczki. Następnie zaznacz reakcje syntezy.
a) 4 + O2 2 Ag2O
b) 2 Mg + 2 MgO
c) CuO + H2 Cu +
d) 2 + CO2 2 MgO + C
34 Wpisz brakującą wartość współczynnika stechiometrycznego w każdej reakcji chemicz-
nej. Następnie podkreśl reakcje analizy.
a) N2 + O2 NO
b) 2 HgO Hg + O2
c) 2 Ag2O Ag + O2
d) 2 Fe + Cl2 2 FeCl3
35 Uzgodnij współczynniki stechiometryczne w podanych równaniach Obejrzyj
animację
reakcji chemicznych. Następnie zaznacz reakcje wymiany. docwiczenia.pl
Kod: C7SSWM
a) N2 + H2 NH3
b) CO + O2 CO2
c) Fe3O4 + Al Al2O3 + Fe
d) Na + HCl NaCl + H2
e) P4O10 + H 2O H3PO4
f) NH3 + O2 NO + H 2O
36 Napisz i uzgodnij równania reakcji chemicznych przedstawionych za pomocą zapisu
słownego.
a) wodór + chlor chlorowodór
b) tlenek miedzi(II) + węgiel miedź + tlenek węgla(IV)
c) chlorek srebra(I) srebro + chlor
d) siarka + tlen tlenek siarki(IV)
75
Strona 18
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
37 a) Napisz wzory lub symbole chemiczne substancji oznaczonych na schemacie literami
(W–Z). Wybierz je spośród podanych. Napisz i uzgodnij równania reakcji chemicznych
oznaczonych cyframi (1–4).
S • O2 • H2 • H2O
2
W X + Y
+ + + W –
Mg CuO Z
4 X–
1
3
SO2 Y–
MgO + X
Cu + W Z–
1.
2.
3.
4.
b) Napisz wzory lub symbole chemiczne substancji oznaczonych na schemacie literami
(U–Z). Napisz i uzgodnij równania reakcji chemicznych oznaczonych cyframi (1–4).
U
+ U –
Mg + X 1 MgCl2 + Y
+ W –
+
CO2 2 Cl2 X–
3 X 4
Y–
+
Z + W X Z–
1.
2.
3.
4.
c) Napisz i uzgodnij równania reakcji chemicznych oznaczonych na schemacie cyframi
(1–4). Napisz nazwy systematyczne wybranych związków chemicznych.
1 2 3 4
HgO O2 CO CO2 C + MgO
HgO – CO –
CO2 – MgO –
1.
2.
3.
4.
76
Strona 19
25. Równania reakcji chemicznych
Dla dociekliwych
38 Napisz i uzgodnij równania reakcji chemicznych oznaczonych na schematach cyframi
(1–4). Napisz nazwy systematyczne wybranych związków chemicznych.
a)
Na 1
Na2O 2
NaOH 3
NaCl Na2O –
4 NaCl –
1.
2.
3.
4.
b)
1 2
Cu CuO CuCl2 CuO –
3 4 CuCl2 –
CuS CuS –
1.
2.
3.
4.
c)
1 2
Mg MgO MgCl2 MgO –
3 MgCl2 –
1.
2.
3.
39 W wyniku zachodzącej w wysokiej temperaturze
reakcji rozkładu wodorowęglanu amonu (składni-
ka proszku do pieczenia) o wzorze NH4HCO3 po-
wstają trzy produkty. Zapisz równanie tej reakcji
chemicznej, wiedząc, że każdy ze współczynni-
ków stechiometrycznych wynosi 1.
Równanie reakcji chemicznej:
Gazowe produkty powstające w wyniku
termicznego rozkładu składnika proszku
do pieczenia spulchniają ciasto
77
Strona 20
Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych
26. Prawo zachowania masy
Cele lekcji: Poznanie prawa zachowania masy i doświadczalne wykazanie jego słuszności. Wyko
nywanie prostych obliczeń z zastosowaniem prawa zachowania masy.
Na dobry początek
40 a) Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe.
Masa produktów uzyskanych w wyniku reakcji chemicznej może być
1. P F
większa niż masa substratów tej reakcji.
W wyniku reakcji chemicznej zawsze powstaje związek chemiczny, którego
2. P F
masa cząsteczkowa jest sumą mas cząsteczkowych substratów.
Sumaryczna masa związków chemicznych otrzymanych w wyniku reakcji
3. P F
chemicznej jest równa łącznej masie substratów, które przereagowały.
b) Zaznacz model reakcji chemicznej zgodny z prawem zachowania masy.
Skojarz i zapamiętaj!
A. + +
substraty
B. + +
produkty
+ +
C.
masa masa
substratów = produktów
D. + przed reakcją po reakcji
41 Przygotowano porcelanowy tygiel, którego masa wynosiła 15,5 g. Umieszczono w nim 5,6 g
sproszkowanego żelaza i 3,2 g sproszkowanej siarki. Następnie tygiel ogrzewano w płomieniu
palnika przez 10 min, po czym schłodzono go do temperatury pokojowej i zważono. Zaobser-
wowano, że w tyglu po schłodzeniu znajduje się wyłącznie substancja stała o czarnej barwie.
Podaj masę tygla z zawartością po przeprowadzeniu reakcji chemicznej.
żelazo, 5,6 g
+ siarka, 3,2 g
m = 15,5 g Tygiel porcelanowy
78
Recenzje
Towar ok